66
-opauunq aluauuria9 -ir opnuatu u Á ODSDij aluaiquur ns Jod a rgrf -DSUODE sa `0jdLLIafD iOd `o.laprn9 ofaTn un •Oiaa ofrq soprfi s sor ap *gap Jod rpua-psap ou Enurzadtiai rj apuop Á anin as ou anb osouitunT ozii.taqoD un as.rezipin apand— :SDUOIDTp -UOD ap aT_TS Eun "runa.' > zagap D1S9 ‘oun IDDS -od ap alians 9 Dual] as TS une 'cuad 'oJapru -JDAUT un DiLIDLITESOLIOJ SD OU OT21-1pi Uf] .oi2njai un ap °line rE sisuoq soj JDualuruu sa Trapi o-1 .4njai un tia rprtuanui rj (€ "(12aldUp spiCilog opewell oluotT un u aqap as u9pDgailnd -E-1) Ti-1)nd as riu9d 9 anb ap asaiJ p UOD ap riDuasne Ej Jod prpatung ap uóprinuinDr run rinDonaid anb aqap ou wad 'alai -sir riqu UOD o Eral run UOD ElUEld 9 unnD -Di Dpand as sauanj soun sor EJES TATSDDXD ou anbunr aitiaiDuns ruuoj ua ‘oTchuaía Jod srip zaip EprD 'peputrIna.1 UOD s9opu0ai ‘-epatunti aulatuanaT rmaii run tia asJauaitrew uaqap SDDTEJ s9 Á imiluoD -TIA 9 tuó-iDED -asap ap OLLITUOUTS JDS aqap ou ()lupia' -TDDn ap osodaJ sand 'opatuuti apanb ucruad -DD p anb zrji -TA ap UOIDTTED -pul 9 JDUD1 aqap as .eqini Á EU JE ap up -zatu run UOD rpru -arraz Á una ua
p Jalauu ‘ouaniairod ap ‘a(9-eqma ap EÍED run DSTEITIDO.Id ua DiSTSUOD UOIDDDiald ap oip -auu uanq un -ali011 p riDE11 oprnaD ‘olJaiq -nD u9D-Fq un tia srlurid sEr Jauod rrasuoDe as ‘uip.irr urasod ou anb sollanbr EJEd (z .srlui-d sur- Jiipnd apand DJTE ap rpduoIcud riDuasnr run anb rÁ srpriodutal s9 aiurinp aSJEDOTOD Dqap ows anb ‘Jopiisrq un UOD opol iiiqnDaz soiij sauanj aiui ‘alituzad oisq .rq.uu 9 UOD srusid SEr p ua opurDoToD Á prpipunjoid ap SOI1DIUTJUDD aluian ap oipaT ap apadsa run opurÁrD asiruoiDDayiad apand nualsis alsa .anaiu 9 ap u•DIDDaiozd 9 i( riÁnll 9 ap tenu -EU oaTZ p rtiDanoidr Tsuoq p 'opow pisa ap toun oprisruiap aDrq ou is zrDija Á aiduris ELLID1STS p sa DiSj *Eind 9 ap EDJ9E Dixed 9 Jursanos opurfarD Á selJantu siour Á Eq.ini UOD ElDDELIT 9 opuainnD pp Á culla-in pp aizqr Ir 'tupir( pp uóDuii un ua aSJEJJ -alua uapand ElDDELLI ns Á Tsuoq 1H (j :119TD3a10Jd ap suumoj
san,
*OiDD ofrq sopEJ g soj ap iT~zrd E uaJantu ‘Jais-lauoioD p OLUOD `SEJ10 ciad `(OUTd `OUEZUELLI 'OLMO) SDDTEJ sns uos or ugiq -uurl osnpui ‘oui-j jE sai -UDiSTSDJ Ánuu uos gel -119d SEITDID 'OLIJDTA -UT tia o0a1 -0Jd zas aqap .19 --nDipri ELLID1STS p tsaDirx s9 ap tufpriauoD 9 ap ETDUDI1DDSUOD DidWDIS TSED uos OTIJ re supiqap sTs -uoq ap srpipiád
S.1 -0 -o OS -o or `T -E Á sof
u ^EJ -X
JE OT SD Di Á ET so P -Di SDL Pf as
-U
OIN3IININ3INVIA1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
—También puede utilizarse un sótano luminoso. Pero es indispensable evitar la proximidad de una sala de calderas, que puede elevar la temperatura y sobre todo resecar la atmósfera. Airear frecuentemente cuando no hiele. —Por último, un invernadero frío es el lugar ideal para guardar los bonsáis, pero cuidando de que la temperatura varíe entre un mínimo de 5 grados bajo cero, durante las horas más frías, y un máximo de
10 grados, en las más cálidas. El invernadero deberá tener orientación hacia el norte o el noroeste (ya que la orientación hacia el sur haría subir la temperatura hasta los 40 grados durante el día, provocando una catástrofe). Será preciso dotarlo de alguna aireación para renovar el aire y evitar la condensación, como así también de un sistema de calefacción de emergencia en caso de que la temperatura baje bruscamente por debajo de los O grados.
El invierno de un bonsái grande 1.Se toma una caja de polietileno y se llenan tres cuartas partes con turba. Debe tener algún agujero de drenaje. 2. Se mete la planta en la caja. 3.Se completa la caja con turba, hasta que la maceta quede cubierta. 4. El bonsái ya puede invernar. No olvide regarlo con regularidad. En la ilustración, un Cotoneáster salicifolia perenne, que requiere humedad durante todo el invierno.
de
ca ca
m
pc
us m,
4 4
100
pa
-odia SDDDA E SD oiuoid opTrupp sriurId srT JUDES :spulaprud .IDS anb Ár1.1 wad q Tm anu jE sirsuoq soj .TEJES Japod ried r.Tanruuid Ej
ap rprlall Ej soureprenle Sanaprdtui OUIS ns E mann ri '0U-IDTAU! jap ug 1H •
.119-prTi1uan ruanq ELITE EJAD.Id Á UOTDESUDpUOD EI UOD oprp InD dual 'oltrquua tus 'pEnnpuip tus rfrquJi
.oudainu! p 2.11119,1 -np souvid snl 91tidnivinlai 14Vgd1.1 as .svpvisy nird inqini1103 SVP919ZU 5121 uaN uagnaai 2,5 '1' 'alua0 -pai la ua smunid snl uauodsy 25' .9122tialp ¡a nind main rt 19q.nn ap vdna nun ninyn nl ap pvinu nl msnq opuvaoloa amaylpai p V.11142,14 25' •I .oluanumaluntu la ,Irinprj p.ind watqpial nun ua solopundniln 'souanbad sysuoq sol n aszalláv apand naluaál musa/ n7
ouanbad mIsuoq un ap ouJa!nui
as anb Á amIdulorq 'orep ‘Pn-TI-e tei.IDTEUT un sq 'atm 01 al) o gap oreuogremod xrsn .1IDS opurnpr Sy11.1 oj sriurid srT JInnD use,' -(u9p-e-OuoD Ej EJjUOD amIsod u9pDrjaTED ap EILI2STS JO( DIU p SD oirisow -.tal un n -els!natd Á ryirl run anos rprD -oioD rDpiDája EiDtPjSISDI run) u9pD-rjareD Ej rird prppiiipap Ej Á -en& p Trz-qpn Jap -od ap uu E , Is9 E oprlu Á ESED run E o pared oprsopr 0.93EUDAUI p SD fray! oj EUT1 E
'sof afe -t U91 ÁD O
-on un u9i p -EU
01N31011N3INVIN
Guía para el cuidado del BONSÁI
nerlas al frío o a una helada tardía que pueden dañarlas, dado que no están preparadas y que la savia apenas ha comenzado a circular; y si esperamos demasiado tiempo, nos arriesgamos a verlas marchitarse o adaptarse con dificultad al exterior. Debemos, por lo tanto, elegir bien el momento, que dependerá del lugar donde vivimos y de las condiciones climáticas del invierno. La vegetación natural circundante es un buen referente; hemos de observarla cuidadosamente. Hay que aprovechar este período para retomar el trabajo con cada bonsái y realizar las podas necesarias. Una poda en primavera es lo más aconsejable, pues permite limpiar bien la planta y eliminar las ramas secas o rotas. Se deberá verificar el estado de las raíces y la eventual necesidad de un trasplante. También se limpiará la superficie de la maceta y se espolvoreará la tierra con cuerno molido. Finalmente, podremos dedicarnos a gozar del milagro siempre renovado de la eclosión de brotes y flores y del retorno a la vida de nuestros bonsáis.
Nuestra opinión En general, el invierno dura de tres a cuatro meses (desde mediados de noviembre hasta comienzos de marzo). Resulta indispensable que los bonsáis lo pasen en óptimas condiciones de luz (no demasiado fuerte), calor (de cero a cinco grados), humedad (70%) y ventilación. Se requiere un poco de dedicación, pues hay que evitar que el cepellón se seque o que aparezca la podredumbre gris. La protección es más necesaria en los lugares donde el clima es inclemente pero no hay nieve, ya que ésta es una de las mejores protecciones para los bonsáis.
102
ETIQUETADO Y «DIARIO DE A BORDO» Ante la vida de los bonsáis, hay dos actitudes posibles: —Una actitud poética, que consiste simplemente en convivir con el bonsái, observarlo, envejecer junto a él. En este caso, la memoria nos ayudará a recordar los principales momentos de la vida de nuestro compañero. Y después, poco a poco, los años irán enterrando esos recuerdos en el olvido. Sólo permanecerán la presencia silenciosa pero fiel del bonsái, nuestro apego, nuestro afecto y nuestros sueños ligados a todos esos años de vida en común. —Pero también hay una actitud científica, más rigurosa, de aquel que se apasiona con el menor detalle de la vida de su compañero y anota regularmente los principales eventos de existencia. Todos los pormenores serán consignados en un verdadero «diario de a bordo», como si se tratara de la libreta de salud o del álbum de fotografías de un niño. Así, el origen la planta, su nombre, su edad, las diferentes etapas de su desarrollo, los sucesivos trasplantes, sus enfermedades o ataques parasitarios, los períodos de poda, es decir, todo lo que atañe a la vida del bonsái. A menos que se corra el riesgo de acumular una colección excesivamente grande, resulta útil llevar un fichero para cada planta. Este resulta muy práctico y constituye una valiosa fuente de información para usted y sus amigos.
£01
Bi aÁ BIT -o
an an so -ES
ns pn `« UD SOF SO'
ap -E -9 SOL A -u UE
-Di E
ap .reF pis -c1
-LU
11
OIN3IININ31NVIA1
,110111P-
Guía para el cuidado del
BONSÁI
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI? EL TRABAJO CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
104
PARÁSITOS Y ENFERMEDADES Como todo ser vivo, el bonsái puede sufrir diferentes patologías, que se clasifican en tres grupos: —Los parásitos animales (insectos, ácaros, pulgones). —Las enfermedades (criptogémicas, bacterianas o víricas). —Las enfermedades fisiológicas, en las cuales la planta sufre un desequilibrio alimenticio (exceso o falta de agua, exceso o carencia de uno o varios elementos minerales) o lumínico. En la naturaleza, la planta lucha con sus propios medios contra los parásitos, pero a veces éstos la conducen a la muerte, lo cual contribuye a la selección natural. Esta resistencia innata a los parásitos hace que sobreviva en un medio muy específico, donde el parásito no puede desarrollarse por razones diversas (condiciones climáticas, vecindad con otras plantas repulsivas para los parásitos). De la misma forma, en la naturaleza, todo parásito tiene su depredador, es decir el parásito del parásito (la mariquita, por ejemplo, se alimenta de pulgones).
SOL .sayelualqum sauopIp -UOD SETEUI iOd o OTDIJUDUITIE ougmnbasap un Jod ‘u9punnu Dp EJTej Er Jod EpEnpqap elsa 1s anb sapepauuajua sET X sonsend sor EnuoD Jo(aul apuauap as Á TEJrueu pep!unw -u! Enap Eun auau °pulsa uang !la Elund Eun anb puplan sa anb EX SEDI19To!su sapepaul -.1DJUD SET E SOUITIDJD.1 .10d SOLUDJEZUDLUOD DDIJJ9j SISOJOID ap DpD,D7D 01-01-1
.solIsesed Á sapEpauuajua srpniu Enand ET aJciE anb 'EluETel ET ap oJoualap alsa E JE2nT JEp apand 'aluaulTEJodulal osnpu! `OATSDDXD dau un -uaipnd as SDDTEI sns X Eflu -EME aluaurclaIduuoD auod as ElsR ET ap ananui ET JEDonard ua Eruel ou- anb 'ouEp p opueluaume 'oAanu ap dau ET as 'Enle ap EnEj anb opuaXaJD `SDDDA V 'SOTA setu sElog ser uaiaInbpE anb ~mur= sor -OD p ua uaDnpan as ~mins sulauuld sol
'olsnt 011.1DIUOLU p tia opu!doJdu OTpDUID.1 p "ende Japod X OdUIDT1 E EI2oToTed ET JEDusoulellp ap uu E 's!esuog sapTuunq sonsanu e `sone InD sonsanu opep!nD UOD semasqo Á S011.1D1E JEJSD saluaprud aluaturpculanxa sns sotuaq -ap `TEJnIeu ouquInba un EX Juspca ou 'Edoina ap saTE1 -TUS soisnInD SOI EZEUDLUE X 'Epunoli ap S9A -E.1J E Sopuln sopElsj ap apaDoid anb '«SEDYIS -OJ SET ap oueuaiDeq aanj» Fp `DJUDIUTEMDE `./( Eined ET ap ofEcIEJEDsa Fp OSED p anj TEJ, .solensa soJapEpian xesnED X oTToursap zoi -an un anuluad ar OISD eTEJrueu JopepaJdap ns ap EpuasnE ET aluE `0111DTUITDDID ns EJEd sau -op!puoD SDJUDIDDXD 1101pdaDDJ ap STEd p UD opnuauu E opurenuoDua 'padsárui TE aJduua!s EljEdttIODE OITSEJEd rg .SETDITED.IDIII O soinu ap 'aluaulaidums 'o ono E alLIDLTIJUOD un ap selueTd ap D1JOdSUE..11 p sa une DAE.12 SEW
urde nosaDxa
"SDDTE.1 SET ap EIXUSE .10d E11.19d ET ap anamu ET JEUOTSEDO uapand'oJDEduzoD opE!s -Eulap oran un o (oidulala Jod 'afrualp ap oJalniSE p opEdel asJacn Jod) opaultyq opeIs -Eulap oran un 'o2au ap OSDDXD un ‘e!Ann ap opouad olteT Uf] 'EJDJEUU UD sumid ser ap oJoualap ap a1uatnaJ3 SEUT EsnED ET sg
-sEDItumb o SEDTSIJ SESttED SETJEA O EUtt OUTS `EJUEId EI E DITSEJEd anb (pepauuajua o onasu!) oua291Ed Joual -xa alLIDle un D1SIXD ou (DIETIOJ rap UOTDEJOT -oDap O 0111DTLUE1ILIDIELU `0111DIUUDDID p UD Tu) ODT20TOTSTJ OUJO1SEJJ un ap ua2uo p uq
Jod -ap acT -an ' -usa un -a1 E ET E so!p -TU_I ap E EJUE -UTA
.(ouanuT un ap p o ol!JJ ap opeigulas odureD un ap osen ra sa ouloD) osn oidoid ns EJEd pEpTIEA o DTDDdSD EDIuty Eun Di) sauopmod sEsuauuu! EDJD X EUOTD -caras anb ua oluaumuu p apsap aiquioq p JOd 010.1 Sa 'Tenp!A!pu! Esuajap E1111 JOd MUDI.11 -TenuEu Ep!ualap sa EuuapIda EpoJ X sanum soIdoJd sns ap onuap DATA oun EpED Dpuop Souctu!nba solaTdmoD ap olunfuoD alsa
SV3ID910151Ali 530VC3INH31N3
"(SDU -Ed
S3CIVC131A11:13AN3 A 50115\fHtid
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Falta de agua La sequía crónica tiene en un primer momento efectos análogos al exceso de riego, que se manifiestan en el amarilleo de las hojas, ya que una parte de las raíces se ha secado. Si el riego se retorna a tiempo, la planta reconstruye su sistema radicular y se repone. Si, en cambio, la falta de agua persiste, la planta se marchita temporalmente (las hojas se ponen blanduzcas y cuelgan), para acabar muriendo de sed; ya no hay nada que hacer. Carencia y exceso de elementos minerales — La falta de ciertos elementos minerales conlleva desequilibrios de alimentación de la planta y se traduce en accidentes de crecimiento característicos. El escaso volumen de tierra de los bonsáis los expone a serios problemas, si no se les aporta el abono adecuado. —La carencia de hierro es la más característica e impide la formación de clorofila. Las hojas se ponen amarillentas, con nervaduras, que permanecen verdes. El crecimiento se detiene y, en días de sol fuerte, la planta se quema. Se debe entonces aportar hierro a la planta en forma de quelato de hierro y, al cabo de unos pocos días, ésta retomará su color verde. —La carencia de nitrógeno (N), ácido fosfórico (P) y potasio (K) se pone de manifiesto, generalmente, en un follaje de color claro con tendencia a amarillear, sobre todo en los bordes de la hojas. 106
Sólo una alimentación completa y equilibrada permite mantener a la planta en buen estado (ver el capítulo sobre la fertilización). Un buen abono debe contener los tres elementos de base (N, P y K), de forma equilibrada, así como oligoelementos en pequeñas dosis (magnesio, manganeso, boro, etcétera). —El exceso de ciertos elementos minerales puede provocar también un mal crecimiento de la planta y el amarilleo de las hojas. El más perjudicial es el exceso de cal, que eleva el pH y bloquea la fijación de hierro.
pt pl
se cc
ca pz o
SC
gc o<
Para evitar este fenómeno, habrá que elegir bien la mezcla de tierra en función de las necesidades específicas de cada planta.
ta cl
El exceso de abono puede provocar en la planta los mismos efectos que una quemadura. Esto se traduce por un marchitamiento rápido, y a menudo definitivo, si no se lava rápidamente la tierra.
Ca
SU
si 1)1 tu
c1( fc
LO L
ind ua SaTertnqrq sEpppDasw sol UO3 aluaw -Tpej anrelseq ualrquioD as sauolind sol sopprquioD Eird so!paw -(oza2wET tuAnd) ElSTA DIdLUIS E JETDDIdE ap saTIDTp srauexiaiqns sr!uoToD sriapEp -.IDA UD UDATA apuop ‘smund SEUDTD ap SDDIEI sET ua urnuanDua as umturi -SDDIDTE Á SEDD sourzurw soj ua uEngEtT odoD ap OJDDd -SE UEJUDSDid anb SDUO2Trid soj 'cauppy
Jod
.saicusIA SOUDUI SOT uos `OdUUDT2 OWSIIII TE 'Á sapepauriajua ap SDJEUED OUIOD urryl -DE anb EÁ sosofiflad seuu Á sairnsnu! Seua UOS ‘srloq sET ap OSIDADI la UD SDDDA E UE13D1Dp as anb Soyanbad sem sofiau sauo2Ind sol -sriund sET sem UD DIUDIIIEDI1Dlid UEIJUDIIDUD aS anb `sapian soj uos soppouoD set!z sauaTnd sol .empeDId ns ap S9AEJ1 E uanwsurn saT anb (sEurpaprq O ED!nn) sapepatuiaj -ua unrodsurn opnuatu E sand Smund seT Esed sosofinad uos sauaind sol sewapy .sauolTnd ap anhele un ap JEUDS SD SE2TW.1011 ap ETDUDSDJd El .sare1a2 -DA SOT argos SOJDDSUT D squoToD ap uopemdp -mur ET opuapaJong Á uaDnpoid anb aDinp UOT3DIDDS El opuruopms SauaTnd soj al) SESUDdXD E UDATA anb orad Solp!p aluawrId -ard mund ET ap sonsend uos ou anb 'sE2 -Tulum.' DT) sopeurdwoDr n unans sauo2Tnd soj 'ESED E! ua DUIDUJEIEJ seuz Á ‘1.qpief p uq .sefoll Á sonel ap uopeuuojap ET X olua-uurnimap p opuED -onosd 'sumid sET ap ETAES ET urdrup apuop apsap ‘soTTEJ soj ap SEUID9 sapEpunanxa El UD aniatualuaiajard uefelsw as .(sETE WS) EID1 EIIII0j ns ua uEDITdpInw as Á srsozaturtu sewoToD urupoj o2anT :Ergo E Enreid run ap
DSJEZETdSDp Sal anb Oj 'Eme MIXT ns ua sopETsre uaDande ‘o!dpupd un uR .sop -pouoD sew sopasw sol uos sauotnd sol
uo2ind IR-
531VIAIINV SO1ISVIIVd1 .riqulos Á Tos D1 UD OMS un ua sopan -Is sa `OUEIDA la aniEmp sTesuoq soj end am!pupsaidua! unE X 'TEap! 01 jos ap SEATS -DDXD SDUOTDIS0dXD SET JEJIAD Á DTDDdSD EpED DT) seIdard sapepIsaDau sET Jeladsax anb XEH
•J0 TA
uapiald Á aluaturTrupour
ns
UERIETE DS ‘uunip
- IEUU DS 'TOS OUnd E JTATA UETTSDDDU anb 5E1
-und sET 'cupos ET E souurfap 1s `SIIIIDpV -(IOTIDJUE EUT20 UD 010j IDA) ()Tatua. UDU -ap ou Tos ap sEmpeulanb sET anb EX 'adTo2 ap ETJDuochD ou X EATSDI20.1d EIDUEUU ap Tos TE JErnmetT aqap ET as .oiapEtuanu! un ua o eiquios El E ope2uoyard opopad un opEsEd Jageti ap sandsap Jopalxa TE mund run 1E3 -Es TE uopualE seisaid soulaqap ua!quiri, "SETUELII ap prupinuu UO3 o aluaumaiduuoD asxeuranb JOd UEUILLIIDJ Á sauourIn UELIJO1 DS 02DriT ‘uraTiprine‘urioToDap DS susa tseRreT sEf -oq uauap anb SET UD `JETTIDIJIEd UD 'Á SEWEId sET ua sempewanb smaprpian "Es= apand `JODED otprau DT) s-eDodá ua opol argos 'Tos m
Entuos ap osaDxa 'Tos ap osamq
5KIVC131/11213AN3 A 501151121Vd
Guía para el cuidado del
BONSÁI
verizador o en polvo, pero lo más eficaz es utilizar insecticidas sintéticos. —La araña roja Después de los pulgones, la araña roja es uno de los parásitos más difundidos y comunes. Se trata de minúsculas arañas que viven en colonias numerosas, en el reverso de las hojas y en los tallos jóvenes. Éstas vacían literalmente las células de su contenido, dejando a la planta de un color gris plomizo. La araña roja se reproduce en épocas calurosas y secas, ya que escapan de la humedad. Rojas sólo en el nombre, tejen finas telas poco visibles y sus estragos sólo son perceptibles cuando ya han alcanzado proporciones considerables. La forma preventiva de luchar contra ellas es pulverizar las hojas y mantener un ambiente húmedo alrededor del árbol.
Estragos causados por la araña roja en una hiedra
Cuando se declara un ataque, los insecticidas resultan ineficaces, pues las arañas no son insectos, sino ácaros. Conviene utilizar un acariciada o un producto mixto, compuesto de insecticida y acaricida. El tratamiento ha de aplicarse varias veces, pues a partir de unos pocos adultos las generaciones se reproducen rápidamente.
rio par tici asfi de a 1( F chi atr rrc cuí qu si (
Cochinilla harinosa
—La cochinilla Las cochinillas son la tercera plaga de las plantas de maceta y de cultivo. Se trata de insectos que se desplazan poco y que viven bajo verdaderos caparazones (como las tortugas), pegadas a las hojas y, sobre todo, a los troncos de los árboles. Las cochinillas son muy características, aunque pueden presentar formas variables, desde 1 hasta 5 mm. La cochinilla escamosa es una de las más temidas, pues invade rápidamente el jardín y es dificil de combatir; todas ellas se pegan a las hojas o a la inserción de las hojas en el tallo. La lucha contra la cochinilla es complicada. Protegida bajo su caparazón y, por lo tanto, impermeable, es insensible a los tratamientos habituales. Los productos sintéticos protegen, pero, en caso de ataque, es necesa-
ITU
CUI
de qu las Al rec tic pe pu sit
II
pc lis
Cochinillas escudo en un tallo
mc
108
L
601. solog soun ua olinpo sub (*la
kap opal3
oappsy2 otuoi ns Á ovnpo opuoiq opsow
.oprapuopai aZIOD ODIJSIJDJDEJED un opurzn --eaJ ‘srfoq sej ap °t'ionizo p D'URDID Á uojod
ou!ci un ua amo ioci saans3
-sa un aasod 'ompso su zoo ap `ofo~zo j3 .sriurT sej tre-ru!s as apuop Sriurid sej ap alrlloj p Jrzuamnd osiDaid sa ‘azTanj sa anbrie p opuunD oiad `JLIDUIEATJUDAald SETJTIECIULIOD IIDTRUIDd son] suppupasuI sof .rlurId ET ap Jopapa.1 -Je sagnu ua urpnA 'onntuylow JOLIDUI TV .(suIsDnj sil Jod uópaanpaJd uauau) sefoTJ sri ofrq srTunop ua urfu as anb sauolínd so' anb seganbad sem sepuriq SEDSOUI sruanbad ap -rIeJ4 as .Jaualap ap sappuIp Xnuu uos sananD anbunr Sanbelr sns sand ‘-epruoTpuaul ugnuze1 zas aDazauz upurIci EDSOUI r^f souuyup SOnDSLIT SOIJO—
OUDZUDW
un ua ua sompoww samo
.umoq Di) rI,Tanna riaiwusa 1s OUJOD anamulndunD DD.InDso anb (rufiruinj o ETTIfiau Di) anmou p unamenD oJ Jod) ofiau op-!IpsonItu oluog un rilon --esap as Tuna el anos X sr9TtuZOTj srT r DEJJE anb annp uópanas run DDnpcud rIpuItp anb J-Trur anb Árq EJJO JOd -OD ej
.sr-HD DDuIrib sol u as.Tuada.1 ap iq olualeurir.0 aisH -opnDsa ns ap °(rcPP eTJTuTTJcoa ri E aJuauITeza1tJ opur!xuse ‘-eD-rxói EJnDTJad run ruuoj anb OSOJIDDE Eppu -pasa! un sa alsq .srmtrupoa zt1eguzoD rird oDupadsa oiDnPozd un ap soprgrdluoDE on
53CIVC131Al2:13AN3 A 50.1.1SytItid
Guía para el cuidado del BONSÁI
Man
Larvas de gorgojo gris (tamaño natural)
Sus larvas se desarrollan en el suelo; son pequeños «gusanos blancos», idénticos a las larvas de abejorro, que atacan a las raíces de las plantas y carcomen su corteza. Cuando la planta se marchita, es demasiado tarde y ya no hay nada que hacer. Raro en la ciudad, el gorgojo es cada vez más frecuente en los jardines, donde produce verdaderos estragos. Los bonsáis no están exentos de esta plaga y desde el momento en que se diagnostica un ataque en las hojas habrá que tomar precauciones. Los insecticidas a base de lindano son bastante eficaces. Diferentes tipos de orugas, pertenecientes a diferentes insectos, atacan el follaje. Raramente se agrupan en colonias importantes y pueden eliminarse a mano. Los pinos son a menudo atacados por una oruga que carcome sus agujas y se rodea de sus deyecciones. Los tratamientos con insecticidas permiten protegerse de ellas fácilmente.
Hojas atacadas por el oídio
se instalan en el tejido de la planta y terminan por matarla. —El oídio se desarrolla en las plantas que reciben riego frecuente y que se mantienen en un ambiente húmedo y cerrado. Se presenta en forma de un sedimento blancuzco y harinoso sobre las hojas, que se resecan y terminan por caerse. Aparece con frecuencia en el manzano. Se trata con facilidad, en forma preventiva o curativa, con un producto sistémico. —La fumagina es un hongo que se desarrolla en las secreciones azucaradas de los pulgones y cochinillas. Es un efecto secundario del ataque parasitario que no
pri da, Re de
OTRAS ENFERMEDADES —Las enfermedades criptogémicas son causadas por hongos microscópicos que 110
1 Hiedra con fumagina
fic
.opoEsond anbojo °poi woo) oquanald op!paw onwpd sa owold DI ap prq -os ol anb lownd !u opnpod lap Josnqo anb Áoq oN .wpwl ua O ming 'a ua Da5 DÁ DI ap 101.101X0 la ua asinndo uaqap sowwwww4 sol .apod Jawbion) ua sopod alap sof ou Á sopoindwow io opown) o6ual .awa!qwoodaw 'a wird owo) ounwnq JaS la oind SOTIXOI UD! SOTlialUS so)!wdb sopnpod uos :inmolo! ...A sao:migo} sol Jod solp)saJd s!sop sof 'ffloqwa 'aidula!s agoodsaJ uaqaa .soluold sodoid sns ua anin sol anb ows onouo) sof ojos ou anb 'oislopadsa omuoino un o olas -uo) upad aua!nuo) 'sopnpold sola D anua] as owon) .opowwnwp ol!srpod un ap awopodw! anboio un wird 'o)!}padsa o 'onNuanaid owwww -Dl} un ond 'opqw oun sownlo)sa anb Das DÁ 'ouJaw! sa omu -0155 opnpod un opuuq anb umalod .OUDJOA iap aiuop -unqo Á aloman o6op la Jod 'soponol awawowd9J mas uapand opowo) ap sol anb soiwww 'sompuo)sa sow souoz sns ua olsoq soy amiwb o za!p awodp owold w n uahawd anb s!s sof 'opnp 'sowpajaid opapod ap sodu sop sol OJ1U] 119Illy10 1145311N
'O/110d OLIDIUM ElITEADT `opoi anos 'X olDnpald pp auEd UEZ apJaId as `ZEDTp oDod onaumpaDoid un sa anb EX SouurfasuoDEsap anb 'opeanmodsa Jod— :SEIDUELLT SD.11. ap asa- Empaja uapand sonaILLIElEil sol azar UT SOT oITSez --rd p anbiod uan o 'pEpaunapa El o olIsEJEd p UOD olDanp 04DE1UOD Jod uun1DE anb `0JDE1 -UOD ap soiDnpold soprunnouap so'j (v
:soiDnpald ap sod9 sop uumpn as
EqDnI ap soIpaul so' E DSJI.IDJD.T uáninul EDu -Tu9Ts sapepatuzajua o solIsEnd ap JETTH
VIDVIA11:119011d Vi ..epuunuoD E1sa SEIXTEUT supoi ap alad 'opaDrq anb IDUD1 amunaturi sumap SET E JEUTLUEJUOD .qxpod anb EX IDEp -DULTDJUD El .10d EprzuEDIE Eiuuid El munid -ns Eiaqap as ‘1199-eu!uuriuoD ap OSED UH .Els-quIDadsa un UOD EnnsuoD El DIUDTUDAUOD opua!s ‘JuzITEDI ap ilDuTp sa oDps•Duluip Iq .opElsa uanq ua sunurd SET Jauanuuu sa ezaTE.TmEu EJsa ap sapEpatuJajua .reiTna ap Eiauutu .10(DUT ETsauolInd ap anben alianj un ap o Enlu ap OSDDXD DT) 'opup -Tna ap SDUOTDTpUOD Tem ap EpuanD -DSUOD UOS *samEmpuT a SEJEJ UOS SED -T.ETA X seurpaiyeq sapepauuJajua su-1—
*SELUMUTS SOIDUT -T.Td sol apsap oDpánIs up-Ounj un UOD unap X sufoli sET ua seDzndau o suaDusTi9 OiIOUT ap sutpueuu ua uaDnp -En as sapEpauunjua sEis -sananDaij souatu otpnin uos nippui pX EÁOI Ej-eureid El uan JEIduniX uppp -DDSUT un UOD `01TSJEd p ‘.nDap sa 'EsnED El JElEn SJDUOJUJ OTIESDDDU uns --EDznfi -au X ESODSTA EdED uun ofuq ETxusu El anb oiad 'Enuid El ap EpTA q ()finad ua auod
soimpaid sol ap 1.19.1)3v ap opow Tap o pupatuiajua El ap ugisurdxa El Jaualap X anaurepIdui Juni -DE ioíDuu sa EDO9Tom usuajap Eun UOD JEJUOD apandas anaunIDTp anb opra
OIUDJ92
un ua oda ap sotpuow
.asiuzqpn uaqap anb soiDnp -aTd sur u X sunuid sET ap sol!maua sol EJIUOD
S3GVCI31A1H3AN3 A 5011SyklIfd
Guía para el cuidado del
BONSÁI
—Por aerosol insecticida o «Total» (insecticida y enfermedad conjugados). Es un recurso práctico pero que puede causar un choque por frío a la planta, debido a la expansión del gas en el momento de la aplicación. —Por pulverización del producto disuelto en agua. Este es el procedimiento más eficaz. Se requiere un pequeño vaporizador de mano (que también sirve para humedecer la atmósfera), con el cual se puede aplicar correctamente el producto sobre toda la planta y, en par-
112
ticular, en las partes escondidas de las hojas, donde a menudo se encuentran los parásitos. B) Los productos sistémicos, que la planta absorbe a través de sus hojas o raíces y luego transporta por la savia, que de este modo resulta tóxica para el insecto o para la enfermedad. Estos productos pueden ser aplicados por pulverización sobre el follaje (absorción por la hoja), o bien en gránulos mezclados con la tierra o repartidos por la superficie del suelo (en este caso, el producto activo es absorbido por la raíz).
ELL
(aidntun - 0) anally
offinunin ap sapos
olatu
• SV111UO2 spi ap prpatudajul
Vl(0.1 (p19S2D)
Sta W auviinci
pailvg) uolapIrg
aqzauvw>..
uojauuppuL
iojoa.u. - unto yd
suos11 - aidmun
uoutzvu. - lanidD
(opos) 'mai opmbri (Jartvg) sapppauuajua /1 solaasu! ap somaiwnirdi
(aailvg) : > unpvigow - villuniaoanuy
xuuoftd - (Jartvg) inaoutud
uonprod souviq sanaay
upppzuanind iszi.dau spipubnu 'aiquinpaipoci
upprzyaninj
uppvzuanind nytuog
uppvzuanind
upprz.uarynci
uppvzuanind
,
uololinsiu - uotuzv.iu
(aidnuin) D uoniai partvg) uosítsiu - oi.mos (auand pp vasopv) suosH
vuutpattuad(19
(rartpg) uyoptuonb
upprzyanpm
• ipso.' lap oipto
• somsbn a sapppauualu7
'yo,' vuniv
• iyillunpo3
• plo.i rupm rt uo5ind • sosiaivp soyasu! 'uoYind 'vaupyi msow
VDISY11 VDOIKI
• sosiany solaaszu a uoginci
ojaus ¡a 112 o aulos oppinuni9 uppvzuanind
op ola
TE EiJ
o2a ru
CIV1917VNII
037J1/111 ¶19 01901717
El
Jod iod
. .
0/DTICIOWd 7g19 11121170111
SOT
OiNgI HUI Q SODÍICIOUd da V7 I
SET
53CIVC131A1H3AN3 A 5011SytRid
La ele de una para boas Lc húme las pi pecie sáis. las pino
rígid, dum,
de to‘ el gu< con k es un los mi 1" pecie límite: tivadt Es, de la< selecc, funcic Granado enano (Punica granatum nana) de 6 a 7 años
.sapidan smurici— .svauyilaypaw smuYid7v,iauaY ua vdamy ap SV41402 rf svtuvid— :sodn.iY san tía svpv2iiisvp °pis u12r1 sysuoq vivd smuvid 5127 .salvsivd sosow,lay ua o oians lap SVA V U91919094 owa9 snow souanbad sansanu n 9S,IV13 -osy topand rt syuvuip.iov,nxa svuuoj uinuasaid anb -np finui vpin ap sauo1)1puo9 svpyrutqvy "svuidiv svriviro -11.1124 Ud it isva9pq,ray srunnd sin 'otuyin dod 'soway9 .vtdv 12)061 rt 12A,1211 12)061 uo9 ,unin 4.12Und sal pinniaisny ns anb opvp 'olvqm alsa nivd syylv uos 19iqu41t SVS19,13 991140 smiao /mocita! anb! •-alad 'ounuiát iap opptsa t oadgotuya opy -tos ¡a Ua uos sol oN .saiopriumua uvynsai opnuaw 12 anb «sysuoqopnasd» bias .sysuoq ap upp)ajuo9 vi 12 uaiq anua urisaid as saioq.y uos ou anb syluvid svunáiv 'syw sy sysuoq sosotway uvilnlysuo) anb rt sopmp opis uvrtyy ou anb satobl U09 s0isnq,n2 .111,111303U2 sowapod rf 'atuailnpxa sand sa ou uppmias awasaid 127 .0p12p -taid opvpanb vÁvy as iviv ¡ap rt typ,ivl un Ud o yznyinivu in ay oyaui Ud anuan9ua anb aill oq,iv Jainblyn9 ap nuyd 12 ysuoq un dauatqo opnp aqap ou opvuopilv la o,iaci .(oly '2)n12s 'ou121s129) (pitáis? S?AdJ141 Una un umuasald omdturi anb 12 opiqap o '1190 sa ou ys -uoq otuo9 onyin9 ns anbiod yalqai iap os229 sa otuo9) pul uo) umlanua ankiod vas vil "sop12vv9sap atuawvp -Vidqlly °pis uvy SaU0.152,1 sunsanu ap snoqdy solido
sysuoq 011402 aluna -untuo9 sytu uvivqm as anb sin anua apadsa vpvu -ittuatap yun as,iin5asuo9 apand anb uo9 pvpy pvj vy— .sysatiodyl sapadsa sin ap auvd Joilvw svpop opas u1H .03.1.9152 la ua 01UO2 onyin) ap 512) --Ati9?J S121 ap ouvid la ua oluin 'ysuoq ap alyqnn ¡ap msin ap ownd apsap a9a.do vitivid nl anb saiatui 11— 3.0.1.01.1.19 sop ap uppunj Ud opvzy val Vt( dS aiqy alsa urtwojuo) anb sin ap upiraps 127 iysuoq ua 95.011.'45.unit ap saiqyda9sns sapadsa s12l y vnysnvya risy vun Jvpuyq nqisodtui 'ano) ol.1od 'sy itysuoq OW0 svpvnn -¡n) .ras uapand sintand sin svpai ism o svpai anb nrt 'sayttin allay ou vpanbsnq nnsanu 'otpay awnuodtui sa Pim! -sa ap rnuinoq upp9na 'soadaina sol isanosou vod .12n512 ¡a I( sainiatyui sol i v.iapvtu 191 A0d opnigatui ownluo9 ¡ap syui owatuna un sa 'onin .125 '12)U12¡6112¡ (19110S011,1 V1 /I 21/12 ¡a ininynatuoy V1 U0) ows ivaluinoq 191 1/0) Jan anb auay ou ysuoq la Jod olsn'la soya nivci ioqdy ¡ap mío) vi 12 ypuvuodtui una lopot ap vtupua Jod 'uvlioto ay .vaivzy vi o viJawoldu9 nl 1(ump -gpl y Á turuculTed .y) a9,I12 /(sTsuguND .1 Á epT2JJ 1) aqaua la '(TTllaquntp 2.12.1u .d Á ellXndeluad .d) my/ ¡a owo9 'osvd ns 12 uy,nuanma anb sandai.tio) sapadsa sin v.zainnyvu ap .112)125 UO3 'oiqwv) Ud 114V71991140) as .5.1195 -uoq sns muop9ajuo9 nivd saivaidau o 512.112.1 srawytoq savad -sa uwsnq ou 'vpvtuanui ns rt owaitupan ns 'svwvid sin ap onyin9 la pvj anb isopvidtuat somainut ap rt opatuny "onuya90 vtuy 9 un U0) w12luan9 anbunv isasauodyl soy
loinnpod ua ojund un6io anos sallowp spw Jaualqo oiod onq 191) IDJOU36 apDd nos= ajuoIJodw! s3 .apadsa opo) D asmpupq uaqap anb sopown) A sopualxa soi Á sonsp -opon) saiodpupd sns uwww as awawows 'olor! opo) oJq -os opoliowp o1Dl6ouow oun wz!low arpsodw so sou owo)
soluvid sol ap iloppluasaul in amos ViON
Guía para el cuidado del
BONSÁI
I j De
E Jap par tor
Ex :
S qui
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI?
LAS PLANTAS DE HOJA ADAPTADAS AL CLIMA EUROPEO Podemos distinguir dos tipos: —Árboles y arbustos de hoja caduca. —Árboles y arbustos de hoja perenne.
EL TRABAJO • CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
Los primeros son claramente menos sensibles al frío que los segundos, ya que éstos, al permanecer en estado de crecimiento durante el invierno, necesitan ser resguardados. En general, este grupo de plantas de hoja es muy variado. Constituye la base de las colecciones de bonsáis, lo que se comprende mejor al observar que muchas de ellas son originarias de China o Japón. Sin duda, esto no es casual. Se trata de especies rústicas por naturaleza y adaptadas al frío. Los japoneses eligen sus bonsáis únicamente entre este tipo de plantas. Pero, repitámoslo, es necesario tomar precauciones para su invernada, pues sus raíces son muy sensibles al frío.
116
S me inj< atn req 5,5
Bosc
3-4
LLL
• Exed asa D.
sepri - Te -Tzo u
as anb . opuTi . sopup .D.TD D
anb (soyo 8-L) sppv■ wnpassp wrnewied JaDy
zurguuo~ ap saipuIp 'airq -uza UTS ‘uriTnsai anb ESOUTEDSD ETITUTTIDOD Á sauo2Ind ap sopriapow sanbrir asns SDD -an y .soiTsrird saprpatuiajua srj r anriau inn opod sa DDIE p:T'y/Jaz/t./dita (Csavsvdvj .sTp aptunb rpup zan run ‘oisar r oÁrtu ap :Intautw ouogy TicIE ap saui ja ua uolladaD ja ua °miau' ouianD ap opod un Jraiomodsa :69tuplo ouogy .opns pp o azur pp prpanbas q e amisuas Ánui sa sguodul opruned aDir p sand `OUE.IDA ja aiurinp prp rtptuu UOD :~3nzt,tartycl rC &ai?J
OLIO un 9uap u9poluoici o7 .50(10 17-E salogio so/ ap pop3 .sasauodor sopowiod saDio ap anbsog
(8'S .0 S'S ap Hd) opip aluauirpurs opns un uaipInba.1 (stytut. tunpassip.c1 y ‘tuttpasstp umainclindaty y winatnclancIaty ~Intuye" y) srprualuI sapepaiirÁ > Hd) oppr DiuDureurIpauu opns un ruodos prpaTirÁ risa uam !s:oians oluaTn pp opqr jr ‘riqiunuad ri azalnb -az
Á jos ouaTd p uam riiodos ou:uoz3vn,ns srpualix .o foz BUI0i
-T.TeTnai
SEDT1ST.IDJDEJED X UOIDdLIDSDa
ua
as opurnp ‘ouoio ua opoi anos urinDpird ripudap run aiauuoD aT *TM ns .uodrí Jod rzqoquus anb Toqir p sq
.(osoqpilidrp opod un sa saioiq soj ap mon -usap .sruiaÁ sop o run opurixpai son - sol ap 04UDIULTIDDID pp sándsap:aiundsaa
E ETDUDIDDXD
Diuridsrii jr Juias o Japapaid aqap :vpoj
S3NOdVI OCIVIAllVd 3D21tf (5V3DN/213DV)
solaIn SOT `SOTJE SD.11 rprD .sauan( sairidulafp sopo :amor/gua SOT `OZJET.0 ua SOLIE SOI
minivmmid Mb'
onpIng ja nied sopmnD
03d0Hf13 VIAII1D lV svavidvav tfrOH 3a Stabinfld SV1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Variedades Acer palmatum es el tipo más común; sus variedades son muy apreciadas, aunque su cultivo es delicado y poseen hojas más grandes. Otras variedades son: —Acer palmatum atropurpureum, de follaje rojo oscuro desde la primavera. Esta especie no resiste el exceso de sol. —Acer palmatum atropurpureum dissectum, subvariedad del anterior, de follaje rojo finamente dibujado. —Acer palmatum dissectum viridis, que tiene, como el anterior, follaje muy recortado, aunque verde. Nuestra opinión Para el principiante, lo mejor es comenzar con un típico Acer palmatum, que no cuesta caro y no es demasiado exigente respecto al suelo y a la exposición al sol. Sin embargo, cuando vive en maceta presenta una cierta fragilidad; el desecamiento de las hojas o de sus puntas es frecuente.
ACER TRIFIDUM, ARCE BUERGERIANUM (ACERÁCEAS) ARCE TRÍFIDO, ARCE TRINERVE Descripción y características Es un arce de hojas naturalmente pequeñas, trífidas, muy interesante por su porte, su rápido crecimiento y su gran facilidad de cultivo. La extremidad rojiza de sus ramas contrasta con el verde tierno de las hojas; sin embargo, su color en otoño es menos fulgurante que el de A. palmatum. 118
Arce trífido (3-4 años) en cultivo
Bosque de arces trífidos (3-4 años)
61.1.
SOUD O3Dr1)
o san soun ap io9adun osq/
ua SDJOTOD soppugid -sa Á OlUDIUITDDID uang ‘vivuud dayy— :sauoIDEJapsuoD .opuni DDIE pp sET E urlatuasr as sapadsa seisa srpoi ap onninD ap sauopupuop Á srpualpca su-1 .rzaTrirneu rT Tia SETIE.11UOD -ua uáiquirl ripod uaInb 'opruopur p EJEd sanelasuoye uos DDIE ap sapadsa saluaJapa awr ap sapadsa seno
"UOIDDDID ap oulT Togar un p ap uaDrii osonuol Á Trini -ru anod ns Á aludap Ántu sa oprnopai uam afriloj ns -onninD ap saprimpuip Eluasaid ou X Irsuog ap *cien TE aluatuppg risaid as anb oJad 'oppouop oaod Tocpr un sH SEDUSTI31DEJED X 1.10IDdU3Saa
11/1113d1N1 0511V (5V33V1nna) SI7VIH3d11111 SI1N7V
.solpspq sol sopo' ap 0311MID lo DISO °pala ns anb nA -olasuwo Anw s3 .odwaN wod ua sanbsoq soliaq num} quina 'apod DJI0 JOd '19St10q owo) opomin) JOS and Olio JOIOW 10 S} not uido v4saniv *SOUJEUDSDI The anb oI E EITUJTT as ou X 'Esualxa sa ElsiT Eq
.sauan9f saion so' ua aluanDan SEUI OJISEJ -Ed p sa u9lInd p :SdplydWadjild lf SapSydild .aIcinTos alurzuniaj un UOD 'sem) DDITInb rprD zan run ‘olsoSe E oÁrm ap :pum= ouogv .rianruupd ET alunmp ElDDEUI ET ua opnoin otuanD xemde :anuplo ouoqy -aluaturp -TdEJ EDS as anb ‘uotimuivdda3y EJEd OUIOD DAEfi uri SD ou srfoq SET ap oluaTurriwzruu OIDffiT Uf] IEUIJOU mowvzwaincl iC (Zis.sopidn1 uam solnocpr sonaq soun ‘odwan opod ua ‘Jaualcio alIunad oisq .(ourian pp osmasurn p ua saiundsap °num E san ap IrruDaja) suluaÁ sop ap ‘aluanDan alundsap un E dricio 0JUDIUUDDJD opIdrJ ns:wundsaa "ElDDIJOD EUIJOJ run Jrinasr EJEd eiDnisa Epod ‘ozirm-o.Piciaj ua :vpocr OZJEW-
ua ‘sour san o sop uprD :aluildsvu onninD p EJEd sopumnD .oppr aluatur.Taln EDS anb DUDTAUOD wad ‘aluaiappuT sa :opus
srlDuaffixa
unpcbuow ap o wirzuvinssachuoui ad9V —
-Tos ound p uni sau -0TDIS0dXD Dp odia opoi rnodos mowvivis
.D.11SDATTS DDIE O `a.LiSddill129 Jay —
03d0H113 V1/11 11D 1V SVCIVIAVGV WOH 3a SVINVld SV1
Guía para d cuidado del
BONSÁI
Exigencias Situación: soporta bien la exposición al sol. Suelo: totalmente indiferente. Cuidados para el cultivo
Abono: no exagerar con la fertilización, pues favorece un crecimiento demasiado rápido de los tallos. Parásitos y enfermedades: principalmente los pulgones.
Exactamente los mismos que para el arce trífido. Nuestra opinión
Nuestra opinión Planta un poco particular que no aconsejamos a los principiantes.
Es un árbol de fácil cultivo, pero raro y difícil de encontrar. Lamentablemente, también es caro. Es aconsejable para los coleccionistas.
AMELANCHIER CANADENSIS (ROSÁCEAS) GUILLAMO ARBÓREO Descripción y características Es un pequeño arbusto poco corriente, pero fácil de conservar. Sus hojas redondeadas, glaucas, tienen un lindo color rojizo en primavera que cambia a naranja en otoño, ganando así en esplendor. Su floración primaveral le otorga gran interés. Exigencias Situación: exposición soleada. Suelo: prefiere los suelos neutros (pH = 7) o bien ligeramente calcáreos. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada tres o cuatro años. Poda y despunte: en invierno; en los despuntes de verano es necesario recortar mucho. Riego: normal. 120
AZALEA JAPONICA (ERICÁCEAS) AZALEA DE JAPÓN Descripción y características Típicamente japonesa, esta planta de hoja perenne es apreciada por su floración en primavera. Las flores son simples, agrupadas en ramilletes, de color blanco al púrpura pasando por el violeta. Exigencias Situación: siendo sensible a la sequía, la azalea requiere estar al abrigo del viento. Soporta Azalea de Japón en flor (20 años)
•
LEL
'0JUDTA Jap paalatu E o srpraios oprIseruap spuopIsod _xD ap oprÁnsaJd anb Árq anb oJ Jod ‘rTnb -as ri Á ~In JE aTcpsuas Árnu sa:uopvilps SEIDUDITXj 'oTdpuTid p apsap onplupap losad ns rzurDir ourl ns anb ap prpprInDpied 9 rivasald 'aurd EJ10 iOd 'ou ‘rpnp uts ¿oganbad Tocpr un ap oppuas p ua Trsuoci un DJUDUITED.1 SD? CUDd 'sTEd asa ap TIA Ei ap DliEd ruuoj susauodrt SEdLUE1SD SEJ E oprposv ¿nquirq p DDOUOD ou UDIfib?
.saJoketu saJou auap Á aluals!sa.T sa ou Epun2as Ei tpep -TAEN Jod sepaJspou SET UD E.TJUDTIDUD as anb ‘r311311! rairze El UOD rsauodel caT -EzE Ei i!punjuop anb Árti ou:uopuaw
.soug Anw uos sanoi sns anb oA oun anos opopusw pnpp sa wad 'ausadni agio la and uagi Anw oisaid as olozo ol •uopozunto!up and soldo sow uos anb isouanbad Joij A oloq ap sapopapon auayluo)
uomylo v4sanN
SEDIJST1D1DEJED Á UOIDdITDSDC1
(SV3NIINVHD) (18INVEI
(sous/
8-z) wriDnalcup!w ucupuepopotaj
* MILI -TTIDOD El E Á sauo2Ind so' E UOIDUDJE Jrisaid anb Árq ‘olTrquia uis tsoiTsr.Tud soi E apruas oDod sa unezr El :Sa191219dIllgIld te S011Sp.117cr
'SDJOJCI SOADT11.1 sol ap uopruuJoj ri .IDDDIOA -9 EJEd u9prznpiaj EJ aanT Jaupiaa -sTp aptnnb rprD oisole ap san.' p risrti Jrzup -Jaj ‘u9priou Ei n JpiEd E riaunu ouoqy 'E.IDAEULTUd ua °motu OLUDTID :03/ Upl0 OUTV UOD srfoq sET Jrzpanind irpIÁTo ou :«rpurici» En E UOD ‘DivanDa.T.T :ola! .rinpruu uam riapetu EJ ua ‘oijolo ua rznrai as wpocr SEDDS SD.101j SET opuann -udns ‘uópriou EJ ap sándsap eluridscp as .spuopnepaid JEUTOJ urzaqap as ‘alueDasap Xnw ozan ap ELIDT] EJ Á srup Ánua uos SDDTEJ SEJ OUTOD 'sour san o sop rpup :dJUV1CISP11 onpInD p EJEd sopepl[nD
-(oidwala Jod `utn.maiod) - uodpuapppoqy) sufoii suganbad ap sop -uapopoz sol r SOUID1TD toluanuelep ap odp owsnu p acipai ‘rayezr El E OUEDIDD ÁTITAT
-sIsoiop run ruap --eDuasap ODIIDIED 01SAT Jouatu Jg .(s's E s ap Hd) ozan ap EJJ U Dr) EIUEJd run sa :oians .anbasap as anb
ONVN3 OIJOIN3G0C1021
ap olsap p aidulaIs ais!xa alad p upIci
03d021G3 VINI1D '11V SVOVIdtiaNi WOH 3G St/INVld SV1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: se desarrolla en tierras arcillosas y frescas, y no soporta los terrenos calcáreos. Cuidados para el cultivo Trasplante: todos los años, antes de que reinicie el crecimiento. Poda: en este caso, no existe una poda propiamente dicha, sino una limpieza de las hojas amarillas y de los tallos secos. Riego y humidificación: frecuente, sin dejar que el suelo se seque. Abono mineral: dos veces del mes de mayo a septiembre. Parásitos y enfermedades: prácticamente no existen parásitos en el bambú, pero hay que prestar atención a los pulgones en los brotes jóvenes.
BETULA (BETULÁCEAS) ABEDUL
Descripción y características Todo el mundo conoce el abedul de tronco blanco de nuestros bosques. También se encuentran maravillosos ejemplares en las paredes rocosas, aptos para ser trasplantados a una maceta. Por desgracia, el abedul presenta el inconveniente de no envejecer bien y, además, no sobrepasa siquiera los diez años en una maceta. Por otra parte, resiste poco la poda. Exigencias Situación: gusta del sol (se encuentra a veces en viejos muros), pero no soporta la sequía prolongada.
la 1 los
Cc.
rec
1
tri:
1 tra
1 Pu t ie
) cac
1
ata
Sasa pumila, el más enano de los bambús
(alrededor de 10 cm)
Nuestra opinión Debemos decir que el bambú es una planta difícil e ingrata; primero porque no envejece (no es un árbol sino una gramínea), y luego porque tiene grandes exigencias en cuanto al volumen de tierra que necesita y no se adapta a una maceta muy pequeña. Sólo vale la pena probar con las variedades enanas. Pero aun así hay que prepararse para tener dificultades y resultados decepcionantes. Un clásico del género: Bambusa ventricosa. Abedul enano (entre 5 y 6 años)
122
Abe nata
EZ
-opriadrnai arcusodtut sa rÁ 'upas as anb zan run IrJaua9 ua sand `UODUalr Jauod anb ÁrT4 (n'ad soprai -os Árun sal-dm sor uam ElJOdos :uoppwis
solio sop aJuoinp 0,9111) U3 'Mil oun :lormou
Jompti ns ua opivaiqo (solio s o 1, ap eirnag) inpaqy
sepualtxR *DlUEDTJTUffiSUT DJUDLUEDT1D•lid sa UOTDEJOU ns .oinocyr ouanbad un ap ruuoj El EU101 odtuau opod ua anb 'Irsuoci p Excel ridr inw riurId run Iá ap uaDrq oluauupan oluaT ns Á sauuaJad 'srprapuopai srtom sruanbad sns .sautpirí sotpnw ua aivasaid 'opIsrp un sg SEDT4SiJaJDEJED Á UOIDdTIDSaa
roa (SV3DVXrla)
vsoyinaidns snxna
-sonanu salon sol ua sauo2Ind UEDEJE .uom walanua ou awawanoi -uawol !osuoq 1ap uopnwsuo) o! Á on!ln) owo) lomuou win óq iap uop)o.uxa o! Num Apiolo wod 'sawo!dpwid sof sopoi orad opolasuon •onuoiaban modaa opidwo) ap opopod la ua opoz!low ospaid sa wad 'sapolinnp !munid ou ozaiwnwu ap uo!»o.uxa ns saind sopo' iod awawonpoad minino as anb 'mur!) 1P91 ap awais!sal Ánw !oyó un so inpaqo i]
uoin !do
oI DJUDLUDJUDTIDDIJ:SaptlidttLia/Ua tCSOVSpaPcr
.srIp aputnb rprD zan run oÁrtu ap qvaazqui ouoqv .E.PÁrutud El aiur_inp EJJaU
ETT
-D
El ua opHouu otuanD Jauod:031/TIO 0110%7
El Á rutbas El
IMJS311N
.ouj p uatci Átuu iodos anb Tocur un sa Inpage Tq .trsuoci p EJEd aluaturpajiad elsaid as anb Á srpruopai sEfocl sruanbad UOD‘(puvu vinlag) °unza Inpacir p opol D.Icios X (v.diu vinlag) OUEDIJDULTE ofiau Inpacie p `(SEID.IJSEJ SDDTEJ sns ap ESTIED E tpuIp SDDDA E sa souryes) sop -ruuoj uatq opnuatu E ‘rzaTrirueu El tia JEJI -UODUD uapand as 'opurIci Inpacyr pp aurdv .saprpaurn susolaumu rluasatd Inpacir saprpairirA
JETA
'ESOTdOD uóprzuanind nioppzuarzincl re 0.19i8-
.01UWLUTDDID ap oposiad ns ap osirpsuen p ua oropuriundsap Etutoj aprp:alundsaa .prlinputp UOD EZTJI Inpacir p anb EÁ 'Epod El Juitna ..rpocr
El
u -D Eh
-E
'OlUDTUDDAID Dr) opotiad ns DJUDIUTODAT anb ap salur `SOUS san o sop rpED:apividsvai
E
-EDTD
onuirp p EJEd sopepInD
-U OD
"SODSDIJ Á soppr sol -ans so' atauaid wad 'opns pp rzamturu El ua alua2pza sa ou Inpage p:wans E oittenD
03d0H(13 VIAII1D 1V SYGN/14/0V WOH 3a SV1NNfld 51/1
Guía para el cuidado del BONSÁI
Suelo: es una planta de tierra calcárea, pero soporta todo tipo de suelo. Cuidados para el cultivo Trasplante: en el mes de marzo, cada dos años. Poda: antes de que recomience el período de crecimiento. Despunte: despuntar las ramas jóvenes, según el largo deseado, durante el período de crecimiento. Riego y humidificación: mantener constantemente húmedo. Abono orgánico: echar cuerno sobre la tierra, en primavera. Abono mineral: fertilizar cada quince días durante el período de crecimiento, hasta septiembre. Parásitos y enfermedades: lamentablemente, el boj es muy sensible a los pulgones, arañas rojas y thrips. Tratar preventivamente con un Pequeño boj dé forma
(entre tres y cuatro años), antes de que se le
producto sintético, ya que una vez que las hojas están moteadas es demasiado tarde y la planta no retomará su aspecto sano y normal. Nuestra opinión Árbol interesante por su porte y precio. Es, sin embargo, algo sensible a los parásitos. No hay que confundirlo con Buxus japánica microphylla, especie rara, considerada bonsái de interior.
CARPINUS BETULUS (BETULÁCEAS) CARPE BLANCO Descripción y características Es el carpe que vemos en nuestros bosques, con finas ramas grises, hojas alargadas y veteadas, y brotes rojizos. El hecho de que sea un árbol muy común no debe impedirnos elegirlo para bonsái, pues se trabaja con mucha facilidad y no presenta demasiadas exigencias. Carpe (7-8 años). La plantación tiene dos años y la formación del bonsói ya ha comenzado
Ex
qui
S los
Cu
7 mis ot
del dui
yer. Cr( em
A
seq ma. no A la t A cnT días P, pul
el tr nos rol
124
SZL
ende n Eng el u OLUOD OSDDXD je oluel aTcpsuas opua!s ‘oxpinD ap saprimpuip srunlIE Enásam .sairpchuafa so( -DTA SOI ap ODLIOJJ la Tia uoprioll ns Esonuol Á rfiau riapEtu ns sEpuopa.1 IsED Á srpneil `SDVIDA sEfoul sns Jod EprpIpop Át1LU EnEm
'0103 iouaw un o sanbsoq sosownq solio uo) qnwsuo) Á pm -nou oqww ns tia J1111103U0 uapand as umwol .S040.19 6 sou -anq saJoidwala uankuo) as S0.10/0 sol u3 l9suoq ap ologoJi la
U0 0SJDUOJilla ala aluoswalw Ánw oluoid oun sa dm) 13
100 1.711S3111\1
1191
SEDIJSTJD1DEJEJ Á LIOIDdLIDSDO
HOINVIDID 3G 10E1HV (SVSONIMID31)
'svanr
minuisvnbIlls SDH33
olua!wpao ap A oponal) sa :(soup 5-17) zawiv
- sauax9(
salan sol ua sauolInd
sur ap DS.TTUDADJd 3dpV19.9111.1dfila iC S0,11SpdVcr -SET DDuTnb EpED ‘anulaTidas u oÁrtu ap 'onaIT.up aza ap opTiad p alurinp qvaaulw ouoqy
•EIDAELLIT.Id UD `E.TiDT1 ej tia opnow ouianD Tem& :o.)/T95'do ouoqy .opoldnqo
sa ou
anbune ‘JEzuaxInd apand as .olualuelItplEtu anal un nsándsap aszauodái rfioT Á sTnbas SEIJOD EJ.10dOS 'OSDDXD UTS Á 1EUJJOU :a/d/y irsuog ap *qui] uang un ‘oliequia UTS `DITULTDd wad ‘zaptdri aneisEq UOD DDDID .0111DIUUTDDID ap opTiad la alurinp SELLIDX. sop opuExiasuoD ‘aluanDaij Ánuu :mucha('
-n SO EDS -DA `sor
.srinp
JEDIFTE ezed Jetpanoidv .anrIdsnu pp onamoul p ua ‘ounInuI ja alurinp :vpoJ Irsuoci EJEd man opurempn `sone SDJ1 o sop 7E3 JrnrIdsru .onalurpan p apuáluu -ODDJ anb ap saque ‘oianaj ua :a/uvidsua .ourllaxr
oxpinD pezed soprmnp
ja OLUOD SOU
.ETbas ET u Á ¡os TE uan EidEpE as anb EX ‘aluazappuT anauirmoscle sa :uoimnps
Z3IN1V (5113DVNI:13A-Stf3DVG1113D) SI7VidIsnly S11733
-(z o 9 < Hd) SODIEDIED SOT -ans sol azauazd wad ‘anaJappuI sa :opus
-DLU O sruu Exmnp as .SOTITETIOIDUDILI oj sopoui sopo ap (liad ‘o.rez anrisEci y:n.1E un sq
-a -
of
sEnua2pLR
03d011(13 VINI1D 1V SVOVIdNiGli WOH 3G SVINVld 51191
Guía para el cuidado del BONSÁI
Nuestra opinión Su cultivo no es sencillo. Hay que evitar todo exceso en el riego o la fertilización. Reservado para especialistas.
i
CHAENOMELES JAPÓNICA
(ROSÁCEAS)
MEMBRILLO
DE JAPÓN
Descripción y características
Árbol de Judas (3-4 años). Difícil
Exigencias Situación: preferentemente soleada. Suelo: más bien calcáreo, como la mayoría de las leguminosas. Cuidados para el cultivo Trasplante: con delicadeza cada tres años, en suelo permeable, pues es sensible al exceso de agua. Poda y despunte: no podarlo demasiado. Limitarse al despunte o a una poda para darle forma.
Es este otro clásico del bonsái japonés, apreciado por su espléndida floración (rosa o roja) sobre el tronco, desde Navidad hasta marzo o abril. Desafortunadamente, es de difícil cultivo y su reducción en bonsái presenta algunos problemas. Exigencias
126
trae do 1 ye' 1
la 1 1 se
■ pu
Situación: soporta el sol, pero no la sequía. Suelo: bastante indiferente, pero prefiere los suelos con pH neutro, arcillosos y con sales básicas.
De
E
san ret, foil
Riego: mantener el suelo húmedo, pero sin excesos. La pulverización no es indispensable. Abono orgánico: aplicar cuerno sobre la tierra, en primavera. Abono mineral: una vez al mes, en mayo, junio y julio, con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: No existen parásitos específicos que ataquen esta planta.
Cu
Ex S
S
Membrillo japonés (4-5 años) obtenido de vivero. Florece regularmente a partir de Navidad
Cu 7 del tro
LZ11.
sawappsa DA uos souynpsow soivawo sol .arquiapT ua opoguaoioj (souo 8-L) uoznqwp [la ouollany 4
*SOUE 011
-rnD o SD.11 upED zan Eun ows xelurIdsrii aqap as ‘oluaTuruzfeJua Eqáp ns Jod :aluvrIsna
°mima la exed sopepTD .opine aluaturian X °son-pie `ODSD1J '011EIDA
tia EDSDIJ X rpraupuos ://9/3vn,ns sriDualixR
*OUEJDA UD 0A9DE.11E AT1LU SD OU OpED1DA 11S 'arDiciaj ap Jpied E uoprJou ns Á oppiolaJ opuon ns Jod `OUIDIAUT ua opol anos `Diurs p-epaprn E1SJ -D.1D1UT SEM El SD OUETIDAE ap
SEDI1ST1D1DEJED UOIDdiJDSDa
Noznavaii N3 ONV113AV (sVnvinna) VIHOJAIOD VIVV773Att sn7.0103
'11)61111J0 orad poipinp opa!) auaR Á odwaNsap o maJoN sond .soluo!dpupd sof ond amo! -osuom so oN .oponap optnsowap wad 'oluosanito oto%
Joitio!dpupd ¡o °J'id ipyp awoisoq wad m'osmio! Now 1191100 11415311N
uoinido vÁlsanjv .({ j j td UD cupEnD IDA) OU1DIA -Ui UD DJUDLUEATJUDADid EFE1E1I *EipUTTID -03 El E DIcusuas
:SdpV/9.91,11gUd rCso1lsplvj
-opinbq aluezuTuaj un UOD `0UEIDA UD sEup DDumb EveD ouoqy 'EJDA -EUIIId ua
oulanD Jemidu :o9.zup5ao ouoqy
.oprzpanind Á opauuyq OFIDUDJUELU:o5aw 'OUEIDA
LTD mundsap Dcpp as oN - ru.uoj El DAIDSUOD anb EJEd ows i OUJDTAUT UD:a/Lincha/2 rCvpoj
.sauolInd sol E J90.111103 rzaciap as laxad `DJUD1S1SD.1 sa :SdplydlildalUd rC S011579.112c1 .alurzInuDj un UOD `uopriou El ap sándsap sTp aptunb upeD riaunu ouoqy .E.Taiveunid tia owanD :o9lup5do ouoqy .anbas as eluqd El anb Jefap ou :oáály .seluDÁ z ‘uoprIon El ap sándsap Á srmaX s o t ‘alueTdscii Tap salue :alunchap (C vpoci -esoInair aitruseq upzatu run UOD `SOLIE sop rpED 'anula!'" o DuiruDo ua ‘zoDáld alueIdsru un auoduu Trulantu uopeiou ns :a/uvidsna onpinD la EJEd sopepInD
03d0Hf113 VINI1D 1V SVCIVIdVatf VfOH 30 SVINNfld
Guía para el cuidado del BONSÁI
COTONEÁSTER (ROSÁCEAS) COTONEÁSTER, DURILLO
rás cre
Descripción y características Con el cotoneáster, abordamos un género muy rico y variado, de fácil crecimiento, formación y mantenimiento. Lamentablemente, a causa del desarrollo de una enfermedad, el «fuego bacteriano», ciertas especies casi han desaparecido de los comercios. Conviene elegir variedades de hoja pequeña perenne, interesantes por su floración y sus frutos rojos.
cip
YP C. horizantalis varíegata (4-5 años), de hoja veteada
Exigencias Situación: soporta el pleno sol. Suelo: prefiere los suelos neutros o ligeramente ácidos, arcillosos y que mantienen la humedad, aunque es sensible a su exceso. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años en invierno. Para una planta de vivero, la primera plantación en maceta conviene hacerla apenas comenzado el invierno, a fin de favorecer su enraizamiento. Poda y despunte: para las variedades de crecimiento rápido, como C. salicifolia, efectuar la poda normal de invierno para darle forma, un despunte en primavera y otro en verano. Riego: Soporta bien la sequía, pero hay que evitar que el suelo se seque por completo. Abono orgánico: aplicar cuerno en primavera en la tierra. Abono mineral: una vez cada quince días, de mayo a septiembre, con un fertilizante líquido. 128
C. salicifolia (8-9 años) obtenido a partir de un ejemplar de vivero. La plantación data de 3 años
1
De
E ner
C. melanotricha (de 4-5 años) en flor; mide 10 cm, y la plantación data de un invierno
621.
onpinD ua fr -E) Ou!qqa snaEal3
'aluapapaJd p anb JoÁrui auuand Efoij UOD ‘snlaauv2 suaYund zaanqqa j— rEJTnULI
-OJE Árucu ond a1ueDipu1Tsin sa UOIDEJ -OUUS ropIcIEJ srm oluannpan un auan and cano jE rfatuasr as rEZTUaD sTZ rDnp -ED r(oli ap ‘aqpnciaDr o siniojilsrnAv -91 pisa UEZLID1DEJED samdsa ap sodnfi sou seDus!JanuJeD Á u9Tpd!nsaa
OHISV310 '3HWIS3DV Sr1NDV313 (SV3DyND11313) snNo11313
'.10TED OLID -ruu ap srpodá ua JaDapauunH rESUDJUT opre!- s -ruin sa ou Ts 'reInbas rj rellodos :o5a.i8ropTdrz alurisrq sa 011.111UTDDID ns sand ‘saiundsap sol sepInDsap anb Árq ou ond `OZIEUT ua rzuraz as Epod 9:alundsrap rC npoj
*SDLIDA -Oí SDIEIdLUDb sol EJEd SO9E san o sop rprD `onnrialan openzad pp salta :aluvidsvu onpina p EJEd sopEpin3 'opon aluaumaln o onnau wians sopraTos SDJ -dm sol X ersnbas EITDID ruodos :uoz)vizus sriDua1!xa *SOSED sor sopol Ua EsouTdsa sa riap ropurdas pua oprz-priu apJan Á ontupd pua opnriatu sIi1 JoToD ap
ro)npn) sa wad 'oppou -o) snw la sa nimalan popapon ns ua A slloluozpoy g — rsnpo)so) JOW -101 oiod ojsajd as 'auualad «uagotisrfis» !muy 3 — .5019AIA ua uniwon)ua 95 OU nit awawomowawni osad 'oJqwais Jod ws un) lidwnw as rpopiipol uo) nulo} uaninbpo anb A opid -nJ aiuoisoq owaiwpao 'opalino oloq ap saioqw 5011 -aq Anw uos «imdclappod» ollomps 3 A ollopps 3 — rouoio ua snlol snÁnq swing snun unp sop sori -ny) r) n ouona) Ánw nwai oluaiwpan ap so wad awoulipój mulo' aninbpv riwannwpd unpnioi} -aq A auuand opq nuanbad ap rollÁtidomwiaispauogo — roptioniaJd ap uopm Jod sownlasuo)v raiqouoznJ opaid ns Jod 'auaiwow as A muJoi aninbpo anb uo) pompo} Jod awnidi) -Luid un wad ownsaJam Anw 0181196 un so Joispouom i] uopiyio tuisanN .opTdri oluaTtu!Dan ap sapepaIxen SET ua sauo1ind °Ares solIsri -Ed soDod rivasaJd :S'arpa/J.40a S011Sp..119j
03d021(13 VIAII1D 1V SliatadVati VfOH 3G SVIN'tfld Stfl
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Abono orgánico: aplicar cuerno en primavera sobre la tierra. Abono mineral: una vez cada quince días, de junio a agosto. Parásitos y enfermedades: prácticamente no existen parásitos en esta especie. Nuestra opinión Planta algo especial que sólo adquiere interés con la edad. Aunque no es difícil encontrarla en los viveros, es aconsejable para coleccionistas.
El cambrón o espino falso (Hippophae rhamnoides), está próximo a Eleagnus y es bastante parecido en cuanto a porte y comportamiento.
I
GINKGO BILOBA
(GINKGOÁCEAS) GINKGO
Poda y despunte: la poda no es necesaria si los despuntes de verano (de dos a tres) están bien hechos, dado que el crecimiento de los brotes es muy lento. Riego: abundante. El ginkgo no soporta la sequía. Aprovechar cualquier ocasión para humedecerlo. Abono orgánico: aplicar cuerno en polvo en la tierra, en primavera. Abono mineral: una vez al mes, de mayo a septiembre. Parásitos y enfermedades: no contrae parásitos.
D
co bi
(vo ba
1111
lk se tei
Nuestra opinión Árbol caracterizado por su gran resistencia a la contaminación, con tendencia a popularizarse. Se encuentra fácilmente en los viveros. Es una planta interesante y sin grandes dificultades. El crecimiento del tronco en espesor es muy lento, por lo que tarda en adoptar la forma de un árbol viejo.
Descripción y características Es un árbol muy antiguo, ligado al grupo de las gimnospermas (no al de las coníferas), con hojas en abanico que toman un soberbio tinte dorado en otoño.
Gle
(sui
Exigencias Situación: soporta el pleno sol a condición de estar bien regado. Suelo: neutro, medianamente arcilloso y con un buen drenaje. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos años para los ejemplares jóvenes y un poco menos para los adultos, con una buena tierra de bonsái, antes de marzo. 130
Dc
pa] Joven ginkgo en su tercer año
loq ¡a anb out' spw '(soya £-0 miopxnq aqaH
Sapian Á srprapuopaJ Sauuand srfoq seuanb -ad sns anb EÁ `.10JID un sa TrnD oj ‘Tsuoq EIEd rprzTpin opod riund ruanbad run sj SEDI1STialDEJED Á UOIDcITJDSG
VDIN91:13A (SV3DVIIIV1(130HDS3) Ii170d1X119 393H
soloy sof ap anbuono ¡a apsin 53 .(3mciuns) Domo popayon ns ua '(soya 8-L) sitwau! eiszpaiD
TIDA. -rwud ua onTod ua ouianD:o9mOdo ouoqy .rInbas El ruodos ou ‘aluauurTn9ai Japapatunq Á .relai:oYaw
gn
.58
.rpod El UOD rJupuapT as ()SED pisa ua alundsap ig .anwapdas E OZJEW ap ‘oluaTinpan ap ()poli -ad Ta opol aiurinp rpod as :alundsap te vpocr .aluaffixa opod Ánui riurid run sa anbunr ‘riaÁrtuud ua sour sallo sop upeD EIEIuEIdSEJ as :a/UV/C1519.4/
onpinD p Bird sopepTnj •opIDE aluawrJa2TT Hd un UOD `ODSDIJ :0/anS "SODSDIJ Á sopeanwos soms sol aJagaJd :uopprz.us srigua9TxR .1oq TE (amase as Á onTlInD ap pEl InDuip run2uTu Eluasaid ou ‘alird Ene) .10d .opTpundsa sa oprapuopai aliad ns .ollloq -IE ap olDadsr uanq un aluauurpT41 uEp a j
U9 -D1
*DlUESDID1 -111 rwioj run ochuaT1 opod ua Jrp apand al as rsonuol ti rfiau n'apear ns E srpri9 -rzall -aq uri2 ap ‘uprJop ‘rpellafuT pepaTien -aaut IT2ap ‘aTcpsod sa s .apurfi aiumseq EZDTEITUEU El DI) EpEDUEJJE .TDS SE.Ti `(DSE9A) EJOJOS El OUTOD efrqui as .Tsuoq OWOD uam Ánui rÁpInD Ds.onpuJoDap Ánui X oisandwoD afETToj ns Jod aiursaiaiuT murid run sg srpusI.TaiDEJED Á uondupsacT
SIIN H3NI VISI319 K1 (SVSONIIN11931) SIINH3N1 VIS1112379
EO
LIJ
EJE 9
Sal LIE TS E
03d0HO3 VINI1D 1V SVGVIdValf VfOH 3G SVINVld
Guía para el
cuidado del
BONSÁI
Abono mineral: cada quince días en verano, de mayo a agosto. Parásitos y enfermedades: no contrae parásitos. Nuestra opinión Planta muy interesante para un principiante, que conseguirá, a balo costo, grandes ejemplares en poco tiempo. Según nuestro criterio, es más interesante que el boj. Otra especie es H. pinguifolia, de follaje azulado.
HYDRANGEA PETIOLARIS (HIDRANGEAS) HORTENSIA TREPADORA Mencionamos aquí esta planta de coleccionista que se encuentra con bastante facilidad en viveros y que no presenta grandes dificultades para el trabajo de bonsái, pero que tiene poco interés estético.
Exigencias Situación: es una planta de sombra o penumbra. Suelo: muy ácido (pH de 5 a 5,5). Utilizar tierra de brezo. Cuidados para el cultivo Transplante: cada dos o tres años, con tierra ácida. Poda y despunte: como en todas las perennes, no hay poda propiamente dicha y el despunte continuado constituye la mejor técnica para darle forma. Riego: muy frecuente en verano, con agua blanda. Abono orgánico: aplicar cuerno en polvo en la tierra, en primavera. Abono mineral: una vez al mes, de mayo a agosto, con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: no contrae parásitos.
D
lo
vc fl(
sil ci.
ci
E
gr ILEX CRENATA (LLICÁCEAS)
ACEBO DE CHINA Descripción y características El acebo es un árbol espinoso perenne, cuyas hojas coriáceas y brillantes son muy conocidas. Puede transformarse en bonsái. Su crecimiento sumamente lento hace de él una planta de coleccionista. Si se arranca de los bosques, se pueden obtener unos ejemplares muy bellos en poco tiempo. Sin embargo, le resulta muy difícil aclimatarse a la maceta. Ilex crenata da frutos, ya que los dos sexos conviven en la misma planta, lo cual no es el caso del acebo europeo. 132
Acebo (5-6 años). Lleva largo tiempo darle forma. Obtenido a partir de un ejemplar de vivero
Jaz
££L
sufoTj sET JEIU -anb apand anb 'auanj opuTsumap los p "el
opod opun2as
ap sa7uo (sota) E-z) owayan ap ultuzof
-TAD Dnb oJad 'aluazappui SD :uoppn,us sETaualix '011.1EDUD ns E1uauIfE EDUETC1 UOIDEJOU T1S 'TEsuoq OUTOD OAT1TT1D TE SELUDICIOJd UTS ElsaJd as wad `OSOTJ -nD olDadsu un aasod .sauuaJad SESOUJED sufoq UOD ansn2nu ap pupap-un uun ap eluzi as SEDTJSTJDJDEJED Á uonduDsaa
OnylHOD 31315(1911V (SV3DV310)
.osoupie oSTE 'annau :opus
minawnra) wmuInon
'ETbas ap opefi OJJDTD un Á jos ouaid p EJJ0dOS :uopvuus suiDualnzq
lopad -sa °Apollo un 0.10100) al plan! L191)111011115 '01S011113 samid -wala sanano! ap Jund 'arpsod sa ls swisadru saloswd sof and amolasuwo 'wwin) ap pompo; ns Jod aluosalalw owoid
uomdo tulsanN 'opInbn aluuzIpliaj un UOD `SDSD111 sol sopor 'anwapdas u oÁuln ap lvdaunu ouoqv Ej
'EJDAELUIJd ua `E.IJDIJ ua ouianD naiomodsa :auuylo ouoqy
UTS
.aiqusuadsIpu! sa ou opepoJ Iq 'OSDDXD wad 'aluarniqnlai un& Juuode :o.8azy
'OUEJDA p D1UEJ1113 ETD -uanDan UOD upuiundsap E duqo o3ua!urp -aza opIduJ ns ‘Eiopudan Eind OUTOD upeDuIs -ED -ouia!nui ua acion anb 'semi-nue saiou sns Jod 'opol aJcios 'Á sa opuunD apian JuIn9uuipunD ollui ns Á oDnpuD opuIncioi
-EJ EO
tia un
-Tza aluiToj ns JOd Dlursaialln uluuTd uun sq
SEDUSTLIDJDEJED Á LIOIMITJDSDa
ONIBIANI 34 (SV3D5/310)
Wnao74►O1M1 minnnwsvr
Ea -SDr -UD
EJJ
.soluní uuz -Tal as alundsap Á upod opidT z ononusap ap sa sand 'oluaimpan ap opT.Tad p aluump EIDuanDaJj UOD Juiundsap :alundsap vpoj .sour sop upuD 'fliqu-oneuu ua '119IDE.Tou uj ap sándsap :a/uy/dm/
.uoponi)nn 1.)91 A souanbad sola' ap iouonJ -awo nabo ap saionpo sapopamon sof sowopuawom sal sop -ouomin sol y .oponap awolsoq oigo) ap A olla' owwwpw3 ap JOS Jod isawrndpupd sol o apadsa opa sowolasuomsaa
JEZ -ad
149111140 19,14sanN
onpinD p rJud sopup!nD
03d011G3 VINI1) 1V SVGVIcIVGV VIOH 34 SVINVld 51/1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: como todos los aligustres, es poco exigente (no demasiado ácido y algo arcilloso). Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años, antes de que reinicie el período de crecimiento. Poda y despunte: ambos se confunden durante el período de crecimiento. No hay mucho que hacer, pues el espacio entre los nudos es pequeño y el desarrollo muy lento. Riego: regular, pero sin excesos. El rociado no es indispensable. Abono orgánico: espolvorear cuerno en primavera. Abono mineral: de mayo a septiembre, cada quince días, con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: contrae pocos parásitos pero hay que estar atentos a los pulgones. Nuestra opinión
LIQUIDAMBAR STYRACIFLUA (HAMAMELIDÁCEAS) LIQUIDÁMBAR AMERICANO, OCOZOL Descripción y características Este árbol de gran tamaño (40 metros), se presta con facilidad a la miniaturización; en pocos años se puede tener un soberbio bonsái sin problema, pues se ramifica muy bien. Prospera en lugares húmedos. Sus hojas alternas, de 3 a 7 lóbulos, recuerdan las del arce trífido. Su corteza es muy suberosa, como la del roble trepador. Además de tener un porte sumamente elegante, sus hojas toman en otoño espléndidas tonalidades rojas. Exigencias Situación: soporta bien el sol, no así la sequía.
ác ta
se ya de re
in m ra ce
de hc
tic
Planta apta para el bonsái, original, de cultivo sencillo y perenne. Es un poco difícil encontrarla, ya que sólo se multiplica por injerto.
de crc
Ligustrum coriaceum (5-6 años) en formación
Y(
Po na pu
mi do co Liquidámbar (3 años) en otoño
134
SE I
Joil 9JDp aivay.Os wanuulud .01.113 raprai ns
tia 2SaJGA3 OUDZUOW UaA01.
.souo saa1 ua 'opowiol ua!q Ánw »suoq opano) un JUN 01111110d Op5191 owappan ns -ouow ua sa)!Iow sop ipuaidsa uoluoi anb 'sanbsoq s000q num} wod oído awaw lon6! s3 -swsuoq sowiswaq lauamo wad 'oyó awaiwx3 1101100 11,11S011N
.sauang( salan soT anos sauaind Dp anbuTe JaInbrunD JunlIA aqap as -t'o-pm -ItuuluoD ET o solIsuied soT E apq!suas opod Ántu EitreTd uun SD :Saptpdtliad-Ua ICS01./Sp-Wer .opInbn aitruznpJaj un UOD 'ESOIcIOD JuTnlai uc)!Duznp.taj uun alp(a olua!unDan opIdut ns Dp TEUU -usen oÁruu apsap sun) aptunb upeD eDndu as qmaunu ouoqv *EIDAELUTid UD `E.1.1DI1 -0D Te o Eianruuud ua EDS El `Tenue aiuuTdsup un aTXD SEDUSIJD1DEIED sns Jod:aluvr/sval
onpinD p EJEd sopumnD
Á ODSDIJ `OSOHTDIE
.opnau opns un aiaInbai :o/ans
-urde UOD ouanuq un ua ulaputu Ej opuadtatuns oluoid uzadnDa.1 as `ElntpJuUT as !s .unle ap ung El ompaum! ap asno oiad 'Tos ound Ta rpodos :uoi3vivis suiDua2!xa -tweDuppnij uT u u9putou Ej ap -1110D OATJEJDDA OIDTD ns UOD ourua Toqiu un odutap opod ua auapqo as anb Tap Á tusuoq Tap apu jE Tupadsa opouu ap Elsald as anb OIDU -#Un sR ouuzuetu p DDOUOD ou uánio?
Ej anos
outanD .JuatonTodsa ouoqy
.opnuauu E sulon SET optruzpamnd ‘anbas as EJIDIJ Ej anb Julap anb ÁEq oN .saluanDas Ántu:opvpoa te aaw 'UDD
-aganbadtua as sufon SET Á aluautupIdui Ánut .IDDD.ID E uanTanA samaleT saion soT sand'OLIEJ -DA p alueinp SEUIDÁ sop OpUEAIDSUOD DIUDUT -JuTria.1 JE1JODDJ 'alundsap p sa alurpoduu sutu oj anbunu ‘otuaInu! Tap feup TE rznua.1 as rupoj Jup EJEd Epod Ej :alundsap tC vpoj *SOIJE SDJI O sop upeD uznuaJ as aluuTdsup iq .upeuuJoj uam EÁ ultreId Ej UOD `01.1.1DIAUI jap IEUIJ TE ElliDDJD DS ElDDELU UD UOIDEJUEId Ezau nzd EI:d1/117/519.1/ onpInD ja EJEd sopemnD
SEDIJSTIDJDEJED Á uOTJdJI3Sact
ONYZNVIN (SV3DVS011) ST)7WAI
.upeDuel -sa un2u Tap ou tpupauunn Ej ap EisnD -soppu 4Tu sopsaij Sopp sopns soT aiapaJd:oians
03d0W13 VINI1D lV SVCIVJAVCIV VIOH 3Q SVINVld SV1
Guía para el cuidado del BONSÁI
mienzos del invierno, pues reconstituye su sistema radicular en invierno. Poda y despunte: como todo árbol frutal, se debe podar en el transcurso del invierno para darle forma y despuntarlo con regularidad en el período de crecimiento, eliminando dos yemas, pues crece muy rápido y las ramas laterales rebrotan enseguida. Por otra parte, el despunte en verde es un método para que dé frutos, pues los pimpollos se forman a partir del mes de junio. Riego: muy frecuente; no hay que dejar que la maceta se seque. Evitar las pulverizaciones, pues favorecen la aparición del oídio en el follaje. Abono orgánico: mezclar cuerno con la tierra, en primavera. Abono mineral: indispensable cada quince días, de mayo a septiembre, para compensar el crecimiento rápido de la planta, con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: contrae numerosos parásitos, ya sea animales (pulgones sobre todo, arañas rojas, cochinillas, orugas diversas), o enfermedades como el oídio, debido al exceso de agua y la falta de aire, que le causa manchas. Nuestra opinión Árbol interesante por su rápido crecimiento, su floración y fructificación. Posibilita al neófito un buen entrenamiento. El único problema es su sensibilidad a los parásitos y enfermedades. Todas las variedades de manzano pueden trabajarse como bonsái, pero recomendamos Malus X (X significa que es un híbrido procedente de un cruce) variedad Everest, de abundante floración y pequeños frutos.
136
OSMANTHUS AQUIFOLIUM (OLEÁCEAS) FALSO ACEBO Sería una pena dejar de mencionar a esta planta interesante por su follaje perenne, similar al del acebo, y más aún por su floración otoñal particularmente aromática. Cultivada como bonsái, su crecimiento es lento. Es poco exigente con la naturaleza del suelo, pero se aconseja evitar el sol fuerte. PIERIS JAPONICA (ERICÁCEAS) PIERIS JAPONESA, ANDRÓMEDA Descripción y características No hay jardín japonés que no tenga una andrómeda, y la simplicidad de su cultivo ha hecho que se adoptara muy tempranamente como bonsái. Esta planta de hojas perennes, alargadas (de tres a cinco centímetros), es particularmente decorativa en primavera, en el momento de su floración, y cuando recomienza el período de crecimiento, por sus brotes de un rojo luminoso (sobre todo en la variedad Forest llame). Exigencias Situación: es una planta de tierra de brezo, que prefiere la penumbra y no soporta el sol fuerte. Suelo: tierra de brezo, por lo tanto ácida, fresca y ligera. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años solamente. No hay que suprimir demasiadas raíces, ya que su sistemá radicular es muy fino.
de de pl; flo
fre cas
2
en
fer la ins ha, coi 1 Y. F
boi cor
res
1
LEL.
souo oz ap awnw snunm
SOLID
9-s ap •Dpaw9.1pup o `osauocio( spaki
.sauanol Sal -oplwala umuanna as zan DJOJ ialuawamoluawoi .somion) -ap sapoppro salouopdaxa aasod .unbasuo) ap Nom sa A sowomod Nuasaid ou anbiod oluoid opa sowopeidy •soDS Ántu Á sosaaipad sopns uruodos Á rnap 9 ap prpauing 9 urpsnq srpunjo.ld Ánui saY[U.1 uauail rzaTriniru 9 ua `oiquauD TIR •sopEaTos sairini tia seprmIs ua sepnp anb Árri ou temimos ej e urimpiru..1 as anb jos ouaid ap sEitTEId uos snun.J sol :uopvnus seiDuD2!xq
1191100 114.5311N
-solIsrlud sol u amIsuas opod alualsisaJ Ánuu sa :5,910VpdWddfUa S01.1572.119er 'opuibn ouoqr un uoD equri u91arzinziaj run apundasr anb Árq '(EDzaJD anb Jpap aiaInb ou TrnD oí) ouiaInu! p aiurinp prpInpu ua aDaueuuDd elueld ET ouioD •DuciniDo Eismi sauu te zan run Jrzulazaj `cuezan Tap osinDsur.n Ta ouoqy
.1.19IDEJOU
suDiusu.TalDEJED Á uoiDdumaci
num ende UOD rezT.P.mnd .separunq s9 Á si as sasEj SEI a111.1a sauoIDEHEA sapuufi Á oDsaij oral un EJTSDDDU :uoppzLlaaind tC
•uppugidsa funnEutuid uópeioll run 'opoi augos sumprD sruJanr sríoq :sapadsa sesiamp Sel r saumuoD uos sal -Enua2 sauaJDEJED •sT-Isuoq curca pulInDu -Tp run2uIu uaDaujo ou anb "ala ‘oipuaulfr p `opnip p ‘oiauolopopuT p `ozazaD p ouioD `[s aiiva Smunsip Ánuu saiDadsa m'EA uEdiu9 -ED.T as snunkr ap oDpáuD2 antuOu la otEg
OHON]IN1V 10113N01030131A1 1 0Z3113D 1013f1HID (511331/50111) snNnud
TIDAuuuTud ua `EnaT1 9 ua ouJanD JepTidr :o9.1upIo ouoqy
ET Dlueinp Tu OUIDIAUT UD Jupod oN •ulurId El ap Eulloj ej IDUDlUEUI ap uu u 'opETSetuap opellonrsap urg as anb SEUIEJ sel Jrlundsap `OUEIDA Tap osinDsurn p ua :azundsapiCvpoj
03d0Hf13 VINID lid svavidvav WOH 3a SVINNild 51/1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: prefieren los suelos neutros o ligeramente calcáreos; no toleran el exceso de agua estancada. Cuidados para el cultivo Trasplante: bastante frecuente, por lo menos cada dos años. Se pueden trasplantar después de la floración, a condición de no tocar demasiado las raíces, o al final del otoño, para permitirles reconstituir su sistema radicular durante el invierno. Poda y despunte: la poda comienza después de la floración y prosigue con un despunte, conservando dos o tres yemas, en el transcurso del verano. Riego y pulverización: los Prunus no tienen necesidad de rociado, más bien al contrario. En cambio, el riego debe ser regular ya que, aunque soportan bien la sequía en el medio
natural, acusan rápidamente la falta de humedad. Abono orgánico: aplicar cuerno durante el trasplante o espolvorearlo sobre la tierra en primavera. Abono mineral: regular, cada quince días, en el transcurso del verano, después de la floración, con un fertilizante líquido.
E
g(
131
qi
si
Parásitos y enfermedades: el pulgón y la cochinilla son sus principales parásitos. Nuestra opinión El clásico cerezo japonés (P serrulata, variedad Kanzan) no debe faltar en una colección; pero no resulta sencillo cultivarlo, pues no soporto ningún exceso (ni mucha agua, ni sequía). P. pumila depressa es un pequeño ciruelo que se consigue sin dificultad. Su porte es interesante pero su follaje insignificante, salvo en otoño. P. pérsica, o melocotonero, se obtiene fácilmente a partir del hueso del fruto, y vale la pena experimentar su cultivo. Su floración primaveral y, con un poco de suerte, su fructificación, serán la recompensa (utilizar variedades clásicas). El albaricoquero de Japón es un poco más difícil de conseguir.
PYRACANTHA
ESPINO
bi
y C
ar
re
es
gt
ve
m ti(
(ROSÁCEAS)
Descripción y características
Joven albaricoquero de 4 años, esqueje de un árbol adulto, en su segundo año en maceta. Dará flores en la siguiente primavera, y en otoño sus hojas tendrán tonos dorados y mágicos
138
Arbusto de follaje perenne, muy espinoso, originario de China, se cultiva con bastante facilidad como bonsái. Resulta interesante por su floración blanca en primavera, pero sobre todo por su fructificación (se cubre de bayas anaranjadas a partir de agosto). No presenta dificultades.
PYI
6£11.
apuop ‘ezaTeinieu ET tia 'angula tus buisitu oT aunDo oN .pepinaluoT ns anos sauoisnp srprisrmap asJaprti tus `EiDDELU EI E soprirtu -Tpr X rtuJoj ns Jod salursalaitri samdwata soT TrJairu oipaui ns ap IDE-TiXD SOUTE(DSUODE saT 'mai un Jaual ap soprival urluaTs as sauaTnb y .sour ap ruaDap run riadns ou EiDDELU EI UD TEM DDD(DAUD oxiunD Tap EiSTA ap olund p apsap adJED TE OUEDIDD *supei -uap srfoll sns Jod aluesaJaluT sa
owioj impar ap salvo souo san al) E q -D
-E -o al
Di `O
(VCIV111-0M1C13d O 11515 31D3c153) 318021 (5113DV9Vd)
ansou snSkantas
ET
samA o unponpm oun ap Á souuisa sol ap osno) o onn6w o)od un oynsai anbuno apop wod sapoynnp sapuol6 Any oN losuoq ap olocinai la ond aluosaialul a opoilsod o6p) apod ap 'muy) pay popap -DA Di sowolasuon 'inunio) pay '44015 a6unio) sapopap -on sosoiawnu sns ua qn6asuo) ap p.39J muoid ouanq ÁnW 110.11100 114SOU N .uudutu -nj ET Jod sopeDEJE SDDDA E uos solnJJ so-T .1p -OUT OT.IDA ap o9saTJ p IDIJOD UTS Á EZUETJUOD UOD JrniunD apand as 'Tse sa ou runuoj Jod t«ouriJaprq aanj» TE JuinDined prpmgisuas run rTuai anb OÁDJD aS 'odupp uu9TE alurina -(EDurTq 9111111pm ‘JETnpiiird ua ETT!U!1.P -op ‘1192Ind) solisrred SOITDID E osuadoJd sa ‘aluatuaTqrluaturi :sapppazudairua sauspavcr
*SDUIDUDDIJ SEUT salundsap rempaja E r9Tiqo Á Eitirid EI ap ollaursap p DDDJOAEJ UOTDEZTITZTDJ ap OSDDXD Uf] 'SEUEUIDS San rpeD riaww ouogyr
'EJDAELUTid iOd EJIDO UD OFTEDJOATOdSD O `DillEidSEJ1 Tap OUIDLU p ua ouJanD JeDiTdr :o3.1up5ao ouoqy
-OUT
-JEZTIDA
-Ind oN -011EIDA p a1UEJnp Durepunge X JETn1 -aI 02DTJ un aJainbai :uovinuaaind rCaat d-
.opI4J 01UDIUUTDDID ap sa sand `OUEIDA Tap osmpsurn p tia pepiJeTn9a1 mima! UOD mundsap ‘tiópriolj rT ap salve `OUIDTAUT Tap TEUTJ TE Jupod:alundsap re vpod -(Trsuog EJEd EJJail) rDiJ Á 2s°ITIDIE upzatu run opurzupn ‘ozirui-oJaici -Di UD SOUE sop EpED DS:a/UtY/Chta
oApinD p. EJEd soprfunD 'DJUDiSTS -aJ aluatururipatu ows sa EiDDEUT UD Á Ejnb -as ET E anisua" s sq .SOD.IpIED sol ruodos oiad Sosollpiu ‘sannau sopns sor anuaid:wans -rfaxuasr aS anb Te‘snunder pp se' E suppum Isup uos supua2 -pca sns X ainnj jos pp Elsn2 :uopmps
SETJUal!x j
03d0H113 VIAII1D 1V SVGVJAVGV WOH 34 SVINVld SV1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Exigencias Situación: especie resistente que requiere lugares soleados. Suelo: prefiere un suelo fértil, arcilloso, casi neutro. Cuidados para el cultivo Trasplante: efectuarlo en primavera (marzo) antes de la aparición de las hojas, cada dos o tres años, utilizando tierra más bien arcillosa (tierra para bonsái).
Joven roble de 5-6 años, cogido en el campo (segundo año en maceta)
los robles llegan a ser muy viejos. Esto se explica, sin duda, porque poseen un sistema radicular que no soporta ser manipulado y vivir en un volumen reducido de tierra.
SOPHORA JAPONICA
(LEGUMINOSAS) ARBOL DE LAS PAGODAS, SÓFORA
Descripción y características Es esta otra especie originaria de China de hoja caduca compuesta con entre 7 y 17 foliolos; se parece a la falsa acacia. Su flor es amarilla, pero existen pocas posibilidades de verla florecer como bonsái. Sin embargo, su cultivo es interesante: crece bien, se pueden formar bosques y su follaje es original.
Poda y despunte: despuntar con regularidad (dos o tres yemas) en el transcurso del verano, ya que crece deprisa. Corregir en el invierno las imperfecciones del tronco. Riego: normal, sin exceso; puede soportar un olvido pasajero. El rociado no es necesario. Sófora de tres años de formación
L41.
.apcusuasiadN sa fenD ET 'ewbas El apwIna anb ÁEq 'Irsuoci OUUOD enninD as opuenD wad sopraios saJdni so' anuaid :uopvims
srIDuaffixa .souanbad a1ITE3 -sEq sIrsuoq Jauano EJEd anepuawoDa.1 Xnw sa auyanb3vf» pepaprA El SD rpp -OUOD SEUL' El sryanbad Ánw srfoq ap ‘rIsy DI) OVIEUT&TO a1uawyen2I ‘vu&issyluaap 77
'Diuxullni ruunj rigoD X andaTa Ánw sa .u9dej n i EU qD ap oprw9Tio .sanrifin srfoq sruanbad ap '(ourua ‘vtuund smuip) ourpacps (Rulo
un oz any
SOUD
S'17 ap 1D11111-1 'f
ououa owio
.E.IDAELU -T.Id LID ELTDp El ap apwadns El tia o anrId
-sun la ua ouianD nprije :o3./uplo ouoqy .oDsaij afelloj ns IDUDJUEUU EJEd osoyanoid winsaJ opepoi la .anatuirT -n2aJ ope2az OTJESDDDIT Sa :01,19190.1 o5azy .srfom sET uann anb ap SlUE `OZIEW ua Etwoj airep EJEd Epod ruang run aTTEmDaja u Á sruPÁ sop opuru lema ‘rpuanDaij UOD opelundsap e ducio opldw onalLupan ns :alunchap vpoj .(!rsuoci wed Ezzap) Esonpie X eDlu wiaTi run opurznpn Sour san o sop eveD oprzurai :aluvrIsna
unes E `SDJUD1STSD.1 Ánw ruanbad efod ap sop sowaregas sanesaialw srw sapadsa El anua .ananDaJj Xnw sa san -wou sol UOD u9IsnJuoD El anbunr SIrsuoq soT ap opunw la tia oprnasaidai uan Á oDIJ Ánw waug9 un solurpocir ovulo la UOD SEDUSTIDJJEJED Á UOIDdIJDSaa
ozno (sv3Dywn) m'un insi!pai6 oi ap aluamod .omioqin nimbad un ap mol DI aiambpo iodwaR ond u3 -uanol D'unid owo) mamad u5 ifflasuo) apand as .opoip o)od ialuawosop -n) 'Á pm uópondRinw ap lusuoci and n'unid ouanq Ánw 1191100 tUISOIIN
JE
oU ‘OL pE
ES o (0
.sauanof salan sol Ua urtraursap as anb Sauolínd sol senlIA:sapvpauuajita te sauspdvd
E
on!linD larice' sopEpin3 .sosollpir X SODJEDIED sor ap une Á sonnau soTans so' ap wsn9:oians
.anwapdas OÁEW ap saw lezan run :m'aduna ouoqy
EJ DAE UZizd ira EJIDII El ap apuladns El ua o anridsrn la alurinp owanD inyeur :o3.zup5ao ouoqv
TSE D.n
03d0H113 VIAII1D 1V SVGWAVG11 VfOH 3G StaNYld SV1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Abono mineral: se aplica una vez al mes en verano, de mayo a septiembre. Como es de crecimiento rápido, un exceso de fertilizante haría necesario un despunte frecuente. Parásitos y enfermedades: si bien el olmo de nuestras regiones está en vías de desaparición a causa de una enfermedad (la grafiosis), parece que las dos especies citadas son muy resistentes. Los pulgones son los únicos parásitos que pueden preocupar. Nuestra opinión Excelente planta, que posee por naturaleza el porte de un bonsái y hojas pequeñas. En su variedad U. pumila elegantíssima Hillier» se encuentra fácilmente en los comercios; es aconsejable para cualquiera, y especialmente para el principiante.
Olmo siberiano de 4-5 años y 40 cm. Es el más interesante de su género
WISTARIA SINENSIS (LEGUMINOSAS) GLICINA Descripción y características Esta conocida planta trepadora se encuentra en numerosos jardines o sobre fachadas y pérgolas. Sus perfumadas flores en racimo, de color azul lavanda (y más raramente rosa o blanco) preceden a las hojas en el mes de mayo. Si bien puede medir de veinte a treinta metros, puede reducirse en bonsái y ofrece una floración generosa a quien sepa podarla. La glicina de China es una planta tradicional en Japón. Exigencias Situación: la glicina gusta del sol, pero no soporta la sequía. Necesita, pues, una tierra arcillosa, que será regada con regularidad. Suelo: fresco, arcilloso. Cuidados para el cultivo Trasplante: es importante no tocar demasiado las raíces. Se trasplantará sólo cada tres o cuatro años, utilizando una tierra bastante rica. Flores de glicina
clac reg de van pla
pu( sob A rra.
A has ya P
yu
no con un
2 2 2 1
Dei
C mu por gad mac bor 142
£17 I
alElloj ns ap u9penioD ET 'ouolo ug Tysuoci un ap alnd p oduian mod ua EULT01 ‘Eiavelll ns ap TeiniEu Etunj ET E Á sEpEnap X sEpE2 -.TETE sefoLT seyanbad sns E SETDEJD .sEsDuod -Ef SDUOTDDDIOD SET ap anaLuEuridtuai Ánui DITEd OLUJOJ EnonTaz p ‘Eisv ap OTJEUT1TJO SEDIJSIJDJDEJED Á UOIDdlUDSDU
avzv sosvpnvp 13a vnowoz (svnyunn) VIVN3H3 7 1,170dINIcItlin VA0)173Z
DJ Sa -E
'opino! ouad DI OIDA opuapadxa ap o)od un um ()momio un nind -aluatunp!duJ Ánw Ja)an o opuapuw uo) oiopodoii oun se sand 1.101110SM Á Jomlin) ap ip91 UDI sa ou 'obioqwa Jawbion) ua Jw6asuo) ap pój n'unid 119111M° 11,4SanN
mann uw2 ap 'opTuaDua OWO OJID un twasaid OU010 U3 *U9PDULIO) ua soy', mono ap omnaz
-sefoq sEi UEDZDJD anb ap SDlUE `OZJELLT ua SOLIE sop EpED :aluvicirsvai onpinD p EJEd sopmnD
ti T
'OlUDTUJIDDID ns JETOJJUOD soulaJpod ou EÁ SornapaDxa sou 1s tau:papas ap SDUJ p ElsEIT ‘anapuns sa satu TE zan Eun ginaunu ouoqv
.afelloj p anos En& zezuanInd oN .E-Inbas ET Eindos ou sand `DlUDUTESOIdOD ETJE2DJ3,19/327211.92/ndiCadW
.osoipme anaumal TT Á oTinau 'opns uanq un DiaInba.i :oians .saJETnyruEd SDUOTDITEDDid a2TXD ou ucyrDisodxa ns Á Tos p uan EIDT01 :/./9./979/2PS SETDUalixJ
EJ ou
.sauant sann so' ua °uno ap oDod un Á sauo2ind DEJJLIOD :sapvpazugua te sauspdvd
E ap
*EIDAELITLId UD 'EJJ -au ET anos ouianD JIDJEdsa:o9/uplo ouoqv
.oHoLTEsap trefi Dp EiopEdan Encid ELITI SD anb reppno ON'SELUDÁ San O SOp OpUEA -JDSUOD 'EpEpunuoid anElseq EIDUELU ap uánum ‘olso9E ap san' p EisEq pepIJETnlaz UOD EpEnndsap Á ouiaInu! pp TEuu TE EpEp -od DJUDULTEIDADS JDS aqap :alundsap 19190cf
.sapEiTrouIp Enasaid ou onpInD jap Eis!A ap onnd p apsaa JEjnJTIIEd OJTJEDUD un Ep
03d02fO3 VINI1D lV
El Ed
ES `O SE
svaxadvav VfOH 30 SVINVld SV1
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Poda y despunte: la poda se efectúa en marzo, al mismo tiempo que el trasplante. Como es de crecimiento bastante rápido, los despuntes deben realizarse tres o cuatro veces, hasta septiembre, eliminando dos o tres yemas. Estos despuntes favorecen considerablemente la reducción del tamaño de las hojas. Riego y pulverización: aunque es una planta bastante resistente a la sequía, hay que mantener la tierra húmeda con riegos frecuentes. Aprovechar también para pulverizar el follaje. Abono orgánico: aplicar cuerno en polvo en el momento del trasplante o en la tierra, en primavera.
Bosquecillo de arces trífidos. La plantación tiene dos años, y los árboles, cuatro o cinco
144
Abono mineral: durante el período vegetativo fertilizar dos veces al mes, hasta septiembre. Parásitos y enfermedades: especie muy resistente, el zelkova sufre pocos ataques de parásitos. Nuestra opinión Es uno de los géneros más interesantes para el trabajo de bonsái. Es resistente, fácil de cuidar y de crecimiento rápido. Es recomendable para cualquiera y especialmente para los principiantes. Por otra parte, es fácil conseguirlo como planta ¡oven en los comercios.
SV
eilkideluad a
DIP ala( ) 0/ 0 112.10ClUrIlp E.12!u
a `opiambz!
D/ V "UOCID f
ap so)* sou!d
03d0H113 VIAII1D 1V SVGVJAVGV VfOH 34 SVINVld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
E
o s(
tZ
ti
el
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI? EL TRABAJO CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
146
CONÍFERAS Se clasifican dentro de las coníferas la mayoría de los árboles resinosos, con copa en forma de cono (pino y abeto) y, por extensión, el tejo y el enebro, que producen bayas. En general, tienen hoja perenne, salvo la secuoya primitiva, el alerce y el taxodio; Ginkgo biloba no es una conífera propiamente dicha, aunque se incluya entre ellas. Las coníferas ocupan un lugar importante en los jardines y de los parques con rocas y, aun cuando las especies no son muy numerosas, se cultivan con frecuencia como bonsáis, comenzando por la más célebre: el pino blanco o Pinus pentaphylla. Sus hojas, en forma de agujas, son características de los pinos y alerces. Las coníferas no soportan permanecer con las raíces desnudas. Al trasplantarlas, es necesario conservar siempre un pequeño cepellón, aun si se suprime una parte de su sistema radicular. Otra característica de las coníferas es que si se les cortan las agujas, éstas se secan y caen. La poda de mantenimiento se realiza esencialmente por despunte de los brotes, excepto en el caso de la poda para dar forma.
Jo]
fr
'0101 50 010E0WLI3 011101113 -913 1] 'ambas ol uo) opino Jauai anb Áoq wad 'sanbsoq Ja) -ny uapand as .o.un soui opnw sa anb 'opopalu!inzo cupo ¡a uo) asiozuot ap salo 'o)!Luouom sa anb 'giman olpa) ap sanan -9! samidwala uoa Jozuatuo) auayluo) -pm se ou omqn) ns
119p1M0 1141S311N
oidaDx ~DIU UE1JOD
-sis ns un axcl -sap sa
-DEJED
's9HuIxpop sET E 1( sofiau sauo9Ind soT JEJSDid:Sa19221"1.10.9 sopspavci
E UOIDUDiE
.opInbn aurezipuaj un UOD DIquiapdas rlsrli sal"' TE zan run xruogeliziauuu ouoqv 'EJDAETITT.Id UD EIJDT1 EI ap apuxacIns .11 tia o alundsrn pp 0JUDLLIOLLI p ua ouxanD ap omod mude :anuplo ouoqy
.Ente ap OSDDXD TE aTcpsuas sa oxpap p ‘offirci -mg Uis .saxurpuncir :uopinuaaind rC o5aiy -ove p opox aluemp srinpeln xemde uapand as .oppnpaJ sa ExaDrui LTD olualuT -TDDID ns .olunt ua safenue salon soT n alundsap un UOD JEJDFILUOD Á TocyrTE MUT .rep e Japapald `OZJELU :a/Ut/CTSdp IC VpOcr *SDDIEJ sET a1uaturia9II xrpod .rppanbyua !rsuoci rxed EJJD[l opurz sour oixenD o san rprD ...9/uvidsna
onpinD Ta EJEd soprpnD .aluaTuaisuoD srua oT sa opurgold aluelseq Á apnau bsoupir oians un:0/.9ns
O ODUE
OLLIOD SDIDDd
-Ipref -ozd EJ `ExpTua .srÁrq (olaqr -JE SO' opj aicysuas Ánw A 'aivanDa4 oDocl sa ouoqn kap 13 .SOUD 5--17 ap 51317V kap aloa) vano(
'EJED SELLI SD OJJDfUT un n JT1JEd E IEJDUfi UD anlisuop as Inze prpapen 'Emulas ET ap 111 -JEd E sumamoid uTs auapqo as apean apadsa ET uam TS .Eppouop SELLI ET Sa inze pepaprn El -sampusex souanbad tia supudrule o ()Tm pp offiri oT E selsandsIp se(n2e sruanbad aas -od anb Á Tesuoq ap (*qui TE prpllpg UOD eisaJd as anb esorpsafew ElDpUOD run sa
SEDIJSTUDJDEJED UOIDdIJDSD(1
.sauanj sopj sol r Á rsnbas ET E aTTsuas sa (Izad ‘oisand -xa opraTos opTs un Ensapau :uommus sriDuaffixa
SWIIV 1]G 01:1C13D (SYDVNId) tf.DIINV7111 Sffilan
Guía para el cuidado del
BONSÁI
CHAMAECYPARIS
(CUPRESÁCEAS) FALSO CIPRÉS I
Falso ciprés hinoki «nana gracilis» de 6-7 años; mide 30 cm de alto
ni
qi.
11(
Descripción y características
Existen dos especies principales: —El falso ciprés hinoki (Chamaecyparis obtusa), de Japón, con su célebre variedad C. obtusa nana gracilis, de color verde oscuro brillante, crecimiento muy lento y que se presta con facilidad tanto para el bonsái pequeño como para el de mayor tamaño. —El falso ciprés de Lawson (Chamaecyparis lawsoniana «Elwoodii»), que es de tamaño mediano, en forma de columna, de follaje muy fino y que se presta sobre todo a la constitución de bosques. Por otra parte, su precio es muy accesible, siendo una de las coníferas más baratas y comunes en los comercios. Falso ciprés de Lawson «Elwoodii» de tres años. El bosquecillo estaba recién formado cuando se tomó la fotografía, en primavera
m ci; ra la la
ci]
Exigencias
Situación: soporta bien la exposición al sol, a condición de que el ambiente se mantenga húmedo. Suelo: casi neutro y ligeramente arcilloso. Cuidados para el cultivo Trasplante: puede efectuarse un trasplante temprano, en otoño (septiembre u octubre, como máximo) o uno tardío, en primavera (abril), cada dos o tres años. Poda y despunte: debido a su crecimiento continuo durante todo el verano, hay que podar en marzo o abril y despuntar regularmente durante esta estación. Se pueden aplicar ligaduras durante todo el verano para obtener un porte original. Nuestra opinión No hay que privarse del placer de formar un bosquecillo en miniatura con Chamaecyparis «Elwoodii», o de cultivar un viejo bonsái solitario a partir de un gran ejemplar de Chamaecyparis obtusa nana gracilis. No presenta dificultades y el coste es bajo.
148
m;
pr
ID<
1
111(
br<
árl qu blc eu:
Ex
grz cie
prc
6171.
.somutryti Á sopTyl sopns sOT aiaTjaid ‘ozaici ap EtiaTi nEzur1d Eun zas UTS :0/d/7S .onTiInD ns Exed pElInpuIp EJ.IDTD EÁrti anb Tqi ap 'Eptiájsoune pEpaumq uri
spL ol
u.
run atan-Iba' Á 'os p Eliodos ou :u919/971//s sEiDuaffixA .oadama p orno sEutTp ua aluaisTsai cood aluatuaiq -EluausET oiad ‘ou.IDTAUT LTD Of03EU.101 as anb ‘alep apian afElloj ap sguodef ualpo ap Tocp ano ap ETEJi aS -(EI.TatuoldIn Ei ap sáuodel aiq -tuou) ilns p sElla anua sapepaTJEA SESOIDUT -nu Á apadsa Elos Eun aÁnpuT otau92 0 31r)
gp W3 08 Á solio g-z ap osauodol ouawo2cipj
olio ap
w)
sol Á solio ap «dos topuocw» osauodol ouawoidup
SEDUSTJD1DEJED Á UOTD4IDSasa
VS3NOdV V11:131NO1AIHD (SV3DVICIOXVI)
COINOdbff 111H31A101dAH.)
'Epodunj un UOD iTuanaid anb Árti anb .111101,11191,111.19 vaanidapCqj EpEtu
-ETT pepatutajua Ei ap ollaursap p -Ej uapand saluanpaij opeTsEwap soaTi soj
EJE -TI -JE
-o oi CI `D.I DJU
'os
`To
r
'SEUTEJ SET
ap oluaTurepasap p aDDJOAEJ anb EUBJE E T Árnu SD 3d1912/9.9/GLIdfUa lCSO.//SpdVd" E aigisuas
'DICILLIDT4chS E OXEW
ap `OUEIDA p DiffeJ
-np satu Te zan run JruociE quiautui ouoqy .E.1.1a9 ET anos OTITD -.TEdSD `E.IDAEULTLId Ua `0 azUEidsEJJ Tap OlUDULI
-otzr p ua ouianD JE2afiE :o3u2p.á'do ouoqy 'SOJEDE Dp
oil
-ottEsap p aDal0A9 aitEd Elio Jod anb 'ETnb -as ET E aNtsuas Ántu sa anb EÁ `E.IJO Tu oun Tu tEptnpsap anb Árti ou :uopvzparynd IC o.á'a.ty
O
51/2133INOD
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Cuidados para el cultivo Trasplante: realizarlo entre abril y mayo, cada tres años, utilizando tierra para plantas de interior. Poda y despunte: es una especie de crecimiento bastante rápido y requiere un despunte regular en el transcurso del verano. Por el contrario, la variedad sugi es de crecimiento muy lento y requiere pocos despuntes. Riego y pulverización: como necesita un ambiente siempre húmedo y tierra siempre fresca, su cultivo se vuelve un poco azaroso, ya que una corta sequía puede serle fatal. Abono orgánico: cuerno molido en el momento del trasplante, o sobre la tierra en primavera. Abono mineral: abonar de mayo a octubre, una vez al mes. Parásitos y enfermedades: es una planta sin problemas en este aspecto. Nuestra opinión Una criptomeria, con los distintos niveles de sus ramas, puede llegar a ser un árbol espléndido. Sin embargo, hay que tener en cuenta la dificultad de conservarlo en un clima rudo o seco. Sólo se prestan a ello las regiones de clima oceánico, aunque el frío extremo puede resultar fatal. Recomendado únicamente para los aficionados con experiencia, ya que además requiere un cuidado trabajo de despunte.
JUNIPERUS (CUPRESÁCEAS) ENEBRO Descripción y características El género, uniperus integra un gran número de especies, de las cuales mencionamos las siguientes: 150
de
Cr ut
pa to( tes
trZ 1
qu Y' Pe Juniperus horizontalis de 8-10 años en forma de cascada,
obtenido de un ejemplar de vivero. Estaba recién plantado en maceta cuando se tomó la fotografió
—Juniperus horizontalis, de forma postrada y follaje azulado (variedad «Blue Chip»), que permite realizar espléndidas cascadas. —Juniperus rígida, originario de Japón, que es el árbol prototípico utilizado para el bonsái en ese país. Por desgracia es difícil encontrarlo en viveros europeos. —Juniperus chinensis, raro en su tipo pero muy común en su variedad verde. Tiene un porte esbelto y se trabaja muy bien como bonsái. Exigencias Situación: el enebro gusta del sol y soporta un poco la sequía, lo que no excluye su cultivo si se riega abundantemente. Por otra parte, es muy resistente al frío.
el
ate pic tas
1
la
eji
ca
De
ve:
SU1
-
LSI.
.e fox rurir ET E Á ETTTuTupop ET ()Tus-Tm-Tse x!tian -azul anb ÁrH -srfale sET ap epiTED ET urponozd sanbrie sns uoD anb 'odop ap rauoj ua sau -o2ind soT E appsuas aluriseq sa ‘rinurTT ET ua opurnD :sapvpauLialua smspaver oÁrtu ap ‘oluaTuupan ap °poli -ad p Tia satu Jod zan run lvdauuu ouoqv
.riaArtund ua Enaii ET anos o alundsen Ta ua omod ua ouianD sem& ouoqv .alruaJp Tap oluaTuu -EUOpunJ uang TE u9iDuale JulsaJd 'en° Tu oun Tu JepInpsap ou :ugiavzuaalnd rC o.á'aw -opeasap olleT p set.= SET E saTopurp buri -an Tap osztusurn la ua JETn2ai alundsap un alma oluaTuupan zopn ns:alundsap vpoj suipaId SET anua ualq amn Á plundsrn ap rlirj ET ruod -os •srfoLT sET ap epTED ET ap salur `ozirui ap
sauu p tia sour san o sop EpeD :a/uy/dm/
un apaird as sEtuez seT ap offirT oT E o sruoD se1TUZEs ap Sa1aTpuirí tia ras EÁ `se(n2r sns ap uumsodsTp ET Jod `anb Á `ouij `oirp apJan afETTo~ ap noJpniDED EJDJTUOD run SR SEDT2STID2DEJED Á
uoTDdTnsaU
71 3321311, (SV3IDYNId) X/H17-
Ei
I
-
E2.
4 UD DU 02
.saunwo) Tul sol uos anb 'sisuguy sniad!unr ap A sopo) -su) sompuoidsa uotwo} anbsuoluozpoq sniadyity ap samidwala sonu6ow A solau\ anuo)ua uapand as 'omtun) u3 .5010nlA sol ua Jin6osuo) ap ipyp so opfip snied!unr 'awawaignmawol 119/111d0 11.115311N .0.1CIDUa ap sapEpaizen SE2 -Jan EDEJE anb ‘rfox Fuere ET E Á `aluauuEpid -rz ETToursap as anb 'ETTIumpop ET E UOIDUDJE
utptau JElSazd :sapppautaajliia rC sopspdvd.
.saw TE SDDDA sop o Eun qinazqui ouoqv
.apiesuad
'Eurluout ap oran ap sodp soT sopor IsED ua aDaJD *un -nau Á oppr anua opns un alainbat:Tans
•EJaAEUZTid ua `EXIDT2 ET Diclos o D1UEFISE.12 Ta ua oATod ua otuanD JE2aile:o9tup24o ouoqv
onpinD p EJEd sopepinD
-rinueTT ET E pluatupygip rmuiTDE as anb 'Euriuoui ap Tocpy un ap men as .up-[/ -9jsoune prpaurrui rupp run ugiqurel wad `Tos rlisaDau anb EltreTd run sa :uoz9vms sriDualixa •irsuog ap rtuJoj ET pepuprj uoD ()adorna awair Tz 's/dardop xyv7 apadsa ET uodef tia EnuarDua as‘(vapdaina xuv7 o impp -12 xuv7)rdoma ua oaurluodsa oluaiumDan aci "sone] soT ap sepTualsos sruid sruanbad ampozd'OT.IJ TE aluaisTsaJ Ánw .o.Tpap TE oDod
-sTpuT soualll sa uóprznamnd el urTn2a..T Á alurpunge dan un E2ISDDDU ‘seInbas seuanb -ad ruodos uam Ts :u9pvzuatzind rC o.'aij .ofEgEn a1uE1SECI rp anb Elund run sa ‘saluanDas sal -undsap ap prpTsapau ns Jod -011EIDA p opoi alurinp sairTru9ai salundsap Á ruuoj .Trp Ezed inqu ua epod run Jerupap:anindsap vpocr 'otuanD Á Trsuoq EJEd EJIDTI opurzTInn `une ua ‘sour sop EpED aya' as :amvidstza
onpup p 'card sopEpTnD UOD EJIDT1 eun
"ED.IDTED rpuap uam Ánuu E2.10dO5:Opi2S
SVH3AINOD
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Nuestra opinión No aconsejamos este árbol de montaña a los principiantes, a pesar de su crecimiento rápido.
METASEQUOIA GLYPTOSTROBOIDES (TAXODIÁCEAS) METASECUOYA, SECUOYA PRIMITIVA Descripción y características Esta especie fósil ha sido descubierta hace apenas cincuenta años en China; no es sorprendente entonces que los japoneses no posean viejos especímenes en bonsái. Es, sin embargo, una conífera de hoja caduca que se presta admirablemente a ser transformada en un pequeño arbolito. Su rápido crecimiento
10r~
m.
• a. .-wr '117%
ni
si, Z
Soberbio ejemplar de metasecuoya de 10 años, obtenido en vivero, en su segundo año como bonsái.
152
P( re
Exigencias Situación: no soporta el pleno sol. Prefiere los lugares frescos, algo umbríos y húmedos. Suelo: se acomoda a todo tipo de suelo, aunque prefiere una tierra algo arcillosa. Cuidados para el cultivo Trasplante: el sistema radicular se desarrolla rápidamente, produciendo un gran cepellón. Trasplantar cada dos años, antes de la primavera, con una mezcla bastante rica. Poda y despunte: su veloz crecimiento obliga a un despunte frecuente. No existe una regla de poda particular, ya que los brotes se vuelven a formar a medida que se podan. Para evitar que la gula se alargue demasiado se corta todos los años, y se vuelve a dar forma. El despunte se completa con una poda en invierno. Riego y pulverización: es un árbol sensible tanto a la sequía del aire como a la de la tierra. Exige riego y pulverización abundantes.
fiu 4.
SO. • Maill
permite obtener ejemplares que aparentan más edad de la que tienen en realidad. Es un árbol muy resistente al frío y sus agujas se parecen un poco a las del ciprés de Virginia, sólo que son algo más grandes. Están dispuestas sobre pequeñas ramitas y caen durante el otoño.
Abono orgánico: agregar cuerno en polvo durante el trasplante o sobre la tierra, en primavera. Abono mineral: absolutamente necesario, pues la metasecuoya absorbe muchos elementos a causa de su rápido crecimiento. Se abona cada quince días en verano. La falta de fertilizante provoca que las hojas amarilleen. Parásitos y enfermedades: ninguno.
110
Dc
ab, tas ver sái tar
Ex S
ML
aut
S sue
Cu
7
oa
bol
£51. 1 .Irsuoq ried unap ruanq run opueznpn lIne o OZJELLI ua souu sop upeD ppm.' as :altividsvu onpInD Ta EJEd sopuplinD
Dp el DS '0
ala *SODIEDIED OLUOD soppr soians ua mur] Enuanpua as ‘aluaJappu! sa wians - rulbas FT auodos anbunr ‘upeSaJ uan IDS aJaInbai oJad supuaios Áruu saumpTsodxa SET ruodos EaDId El :uopprips SETJUD2TXa .Epod EDod aSpca Á priinDuIp uts rfuquil as anb ‘rinmuTuu ua oinoqiu opIpundsa «ago15 plaawy» mnvi5 va9kr—
WD
s
apiw DJaADLUIJCI
«aqoiS evaqiy» eDnei2 EaDki
UD DDDJUDICI SOUD
.sanbsoci souanbad Dp uópnl -T1SUOD el E o ruuoj Jup rird Epod uT r uan inui ulsaid as Á fenuru TF SOJIDUJ SOp sol Eiadns ou anb‘i99/u9a Dunvi5va.)./cr— :u9orzunleusluu ele sruumoid tus uri
-ED sauanj sol UOD'OUEIDA ug .odulaTi opod ua apunu! oT anb 'opurIq uólind la Jup2TA anb ÁuLi EJDAELUpd UD :SdpVpdlUddfild ic S0,1.1Sp.iVcr 'Tos la UOD
asinuanb apand Á uluallIzurur u9prioToD run -num alurznpiaj tus .antuapdas u oÁrui ap Satz.' TE SDDDA sop Juuoqu pild14.12110110qV 'Eniveuupd ua oians la anos o aluridsuu Ta
-sDJd as anb sapadsa sop SOLUDJEUODUDIU 'Irs -uoq Ta rxrd .opuIndiluum aiqupefirsap SDDDA E sa ‘osouIdsa Ánw -EUIri El Di) Jopapanu sui -sandsip urlsa Á suuoD uos sufnle sns .oiaqr
`OTJE
OATO *Sali -Dp E aiens 'OLLI -sap E)JO -TAD -Tan EJDJ dn 'EDIL ela -ada -OJJ
la UOD opnualu E apunjuop as raDO SEDUSTID1DEJED Á UOIDdlUDSDa -unr
1/3Dld (SV3DVNId) VDId
ua ouzanD Di) oniod .rdafiE :03./Up./.10 07,109V
-sop DJDT
los ouaid E unuti as ulurid uT Ts opol an -os ‘aluepunqu aaTi :uopvzi.iaaincl rC a5>aw .01JESDDDLI sa 1s sumpán seDndu Á srisaToui SEUJEJ SET .ruuudns anb Árq tryIp aluaturIdaid Epod aJaInbaJ oN .suuu SEJD(p UOD OÁEW UD opuzq .souoD Áruu uos saion sal sand 'opeDn -ap aiuulsEq sa alundsap la :aninchap te vpocr
.amopuawom Ánw - onpow olain ni mos aniawipój Nona.' sand 'sowapioid uls 39160.1.103 uapand opod ap 59.10110 sol'apod 11110 JOd 'sauomolgos soy nw op anb iowold awaian3
pu° -os S clus -Ed un s
1191100 11.11S011N
UEJ
St/1131dINOD
Guía para el cuidado del
BONSÁI
lores, tratar preventivamente contra la araña roja, que se instala fácilmente sobre él. Cuidado también con la cochinilla. Nuestra opinión Es una buena conífera pequeña, fácil de conseguir en todos los tamaños. Prende y toma forma con facilidad, por lo que la recomendamos. La especie japonesa Picea jezoensis es casi imposible de encontrar; es rara incluso en Japón.
PINUS (PINÁCEAS) PINO Descripción y características Será preciso proceder a una selección entre las muy numerosas especies de pino. Si bien en su conjunto el pino es de fácil cul-
tivo y muy resistente a las condiciones más rudas (sequías, frío), conviene limitarse a algunas especies ya probadas, como son: — Pino himekomatsu (Pinus pentaphylla o P parviflora), especie clásica y que envejece muy bien. Es un pino de agujas azuladas y agrupadas de a cinco, que son largas en su juventud y pequeñas después. Es un árbol muy elegante que cobra forma sin tropiezos. Lamentablemente se multiplica con dificultad, sobre todo por injerto, lo que explica su precio tan elevado. En las plantas jóvenes, las agujas son muy largas (diez centímetros o más) y sólo se reducen (de dos a cuatro centímetros) en las plantas trabajadas durante varios años. —Pino negral (Pinus nigra), de agujas agrupadas por pares en una vaina. Los
Pinus pentaphylla de 8-9 años en formación (segundo año en maceta). La línea del injerto es claramente visible.
154
Joven
551
.SOUD 041311D O San uauap sop sof tucluow
snum •Dipaiap oi o :owwnd anw snum `opia!nbzi o, y
.seírde sop ap ouTd un sq .saltresaiaiu! Xnui samdtuafa sofaTA XELI Dpuop 'SOJDA -In sol tia JETIEIT apand as ‘untuoD Ántu DIDDdsq .TEsuog p EJEd alursaialuI srui Á ruanbad sruu sa EIDUITid Ei anb -unE 'EpE.usod Á EtrEua TrJrueu ruuoj ap SEUED.IDD aiurisEci sapadsa sop uos (snyma vumuotu u o) snyniu alnui snu -kr Á (oa/iTUnd antu u o) oituund snutd-'SDI -EFILUDID SDJUESDIDJUI IDUD1C10 EJEd JTn
saittEpuncir oprIsEtuap so2au sol ap EiD -uanDasuoD OULIOD :sapppatudalua te sapspavu -aJcituaudas E °kern ap ‘sauu lE zan run anesuadsIpu! sa ivaaunu ouoqv T.IDAEUITid ua EJI2T1 El ua o DitrEIdSEJJ
p aluEinp onpd ua otuanD:o)./uplo ouoqv .uóprzuamnd aiatnbaJ oN .alualturin2ai dau as .En9E ap p ruodos ou :uopuzzdaainc I te aVatuOSDDXD
-zas apand Á untuoD Ánui sa ruusnv ap TE.T9au ouid p ‘ournuoD p Iod .uano( rind OLUOD pEpauEn EJEJ EJSD SOTDJaui -0D soilsanu tia JEJJUODUD aTcllsoduu ¡SED sq .srfiau sr(n9r sE9JET Á EpElauSE EZD1JOD aTcpunpr ap‘«111aqunqi» pEp ET urírcien Á InDOUOD sasauodut -DLIEA
sofn2o sollo! sns UOD (SOUD tv-E)
eiAdeluad snuki uanof
.ospaid EJanj Ts aluridsEu pp oluauioui p tia .repod .olloursap ap opefi ns utflas ‘o!unf -oketu Iza ‘offiri ns ap sopiD1 sop E Salon sol seun sET UOD JEiundsap:4undsap vpou
so srf ai -u o sri
.-esoinare are ‘riinau Epzauu run opuEznun ‘souE -EnD EprD ‘oz.Trui ua ruiDaja as :aluvidsvu
-E Án -ní Ás
onuinD p EJEd sopemnp .onu-inD p EJEd EpuajaJd EJapuoD ET e n aDrti rpualsIsai uri9 ns .0D1pIED E ounau ap ‘aluaJappu! aluElsEq sa wians EDS sEnuaitu
DD
.Ente ap OSDDXD p Tu Eupos Ei ruodos oN sEpur sruoz sq Á los ound p aJawid :uopmzps
012
sriDuaffixa
SVH3d11110D
Guía para el cuidado del
BONSÁI
puede contraer la roya en las agujas. A veces lo atacan los pulgones blancos y la procesionaria, que carcome los jóvenes brotes en el mes de junio. Nuestra opinión El pino no debe faltar en una colección; junto al arce y el bambú, es uno de los tres símbolos de Japón. No presenta problemas de cultivo ni de formación y resulta interesante por sus formas y sus conjuntos de agujas en el extremo de las ramas.
¡Atención! El pino pierde las agujas cada dos o tres años en el mes de octubre. No hay que inquietarse si una parte de las viejas agujas amarillea y cae; es un fenómeno completamente natural. En este período no hay que aumentar el riego, sino dejar que la planta se endurezca y se prepare para el invierno. Por otra parte, todos los pinos viven en simbiosis con un hongo que vive en sus raíces, de aspecto blanco afelpado, con un olor característico. Esto es absolutamente normal y no se trata en ningún caso de una enfermedad criptogámica. Por el contrario, puede suceder que verdaderas colonias de pulgones de aspecto harinoso se instalen en las raíces. En este caso hay que tratarlo con un producto a base de Lindane o con Disyston.
1
Pc pide lari< tase vue. o so Ri
dan bol pues pene
Exigencias Situación: soporta el pleno sol, si es que no sufre la falta de agua, que resultaría fatal; puede dársele agua también en exceso. Suelo: arcilloso y neutro.
A.4
rant tiers A agol Pc
Cuidados para el cultivo Trasplante: se realiza cada tres o cuatro años. La necesidad de trasplante disminuye si se encuentra en un medio muy húmedo.
■ Taxodio de pantano (tres años)
sic.,
oda' ciad
(. T
TAXODIUM DISTICHUM
(TAXODIÁCEAS) TAXODIO DE PANTANO
Descripción y características Originario de Virginia, es una conífera de los pantanos, con follaje fino, verde claro y caduco, que recuerda a la secuoya, aunque de 156
menor tamaño. En otoño, sus hojas toman un bello color rojizo antes de caer. Es característica la capacidad de sus raíces para desarrollar «neumatóforos» (especie de «rodillas» leñosas), que le permiten airear las raíces. Esta conífera debe plantarse en una maceta sin agujero, a condición de no tenerla siempre en el agua.
o
Des El una a ad peci sidc j ano sái.
LSL
.ET.pag luTZJ epod Eun JI2D.ITOD
uos sEfnle sET ‘«eueua» pupa-fu-en ns Ua -Tus -uoq OUTOD `EIDUDnDD.Ij UOD ou anbune 'rue( -al Ánuu EDodá apsap sTEd ns ua Epezgpn opTs
53N0dIff Or31 (SV3DN".) vivaldsm snxvi
onpinD p EJEd sopepInp
SEDI1STID1DEJED Á LIOIXTLIDSD(1
*SDDTEi SEíDIA SET uaanzdns
-sa e I .Euilloj X oueurez uanzbiEnD uridopE u aluatuamnupe Eisazd as anb EIDJUIOD Eun sa Solas souisanu ua oppouoD uan 'ofai la
-opeasap olTET lE SEUJEJ SET uaDnpai as -01.1EIDA ua 0.1J0 Á EIDAELULId UD OUn `0JUDILUIDDID ap sopepad sop DUDI1 ofal p :41.2(hap Vp0c[
Sguoduf ua2Tzo ap 'ElepTdsnD snxei apad
azTuuad olla .suzajTuoD sET ua OJEJ aiuElsrq sa TenD ol 'Euapetu EfaTÁ El alcios saion zpnpoud Bird pEppedED ns Tza EDTpez ofal Tal) sg.TaluT la
as .(puge o ozzEuu) OlUDTLUTDDID Dp °papad p DDUDILUODDI Dnb ap SD1LIE `EIDAELLILId ua `SOUE San o sop EpeD eitzeidsEui as :a/uvidsvai
.EpTDE EJDTI Eun tia OUJOD ODIDTED oznuu OíDIA un anos (nuez DDDID p anb EÁ ‘aluauajTpuT aluezseg sa al opns pp ezaTuumEu ei:oians
- jos TE uoiisod -xa Etpnw auainbai salan sns JEAIDSUOD EJEd ouad 'Enumuad El EisEg jos p apsap :SDUOTD
¡oh
.5010AIA SOI U0 0150) 011X1 o A ofiasuo) op poj .opop ardo apadsa oun olio ap ua)011 opawny °num) lo uopoidopo ns A owa!wpan opulo.1 ns 'souanbad soloti sns -sasauodol sous -op sol ap apod mol ou anbuno 'aluosaialu! Ánui Nuoid 1191100 17.1.1SOUN
-Tsodxa seT supo] Eluodos °faz p :149/9vnlis sepuaffixq
'01111.111111:Sdplyalliddilla lc S01.1T-119J
JS SO
*Msole 'ESOLLIED Á efou EÁEq Eun sa oins ns sauuaz -ad Á ounDso apuan zoToD ap sEganbad S11.1
okEuT ap SDILI TE zan eun qvdauuu ouoqy *E.IDAEULITILT UD `E.1.1DT1 ET ap apwadns El anos o aztreIdsuzi p aztrez -np agod ua ouuanD JdDile:o9u4p5.lo ouoqy
:JE
.anesuad -sTpuT sa ou wad 'afeiToj p xezTzamnd apand as .Enle EqDnuT azaTnbaz anb ouelued ap loa -ze un sa ‘EDTzenDE Ezuqd Eun zas uTs .azurp -ungE anb sem o au :uopvziaaalnd rC aaw
soco sol ap inJoci o oDynDrud .salud soco z InaDOW ua opoiuorison :a3uaicipa, ap Joidwafa un ap aJuapaDoxl
'opozialu! (EssaJdpE elepldsnD smcei) spuociof olal
-LU ElD
un
-ez azuelsEci OlUDILUIDDID Dp:alundsap (C vpoci
«SE -ES -D1
.E.Tapruu EfaTÁ El anos o SDUDAO1 SEUIDÁ SET Dicios DSIELLIJOJ E UDATDnA salon sol 'Epod as anb EpTpauT d .EÁorpasei -luz El OUUOD `01S0 2E ap satu p ElsEti pEpureT -n2az ETiDnuu UOD opEzundsap IDS aTxa 'opTd
'Sa
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Riego y pulverización: riego moderado. Es sensible al exceso de agua y soporta, en cambio, una pequeña sequía. Se pulveriza el follaje. Abono orgánico: se aplica cuerno molido al trasplantar o sobre la tierra, en primavera. Abono mineral: una vez al mes, entre mayo y septiembre. Parásitos y enfermedades: lamentablemente, es bastante propenso a contraer numerosos parásitos (cochinilla; con tiempo seco, araña
158
roja y pulgón). Estos parásitos producen una secreción dulce sobre la que se desarrolla un hongo negro, la fumagina. Se trata preventivamente. Nuestra opinión El enebro es una planta medianamente interesante. Su variedad Taxus cuspidata nana se obtiene por injerto y cuesta muy cara.
651.
Án -DI
z -p un ru
SVH3iINOD
Guía para el cuidado del
BONSÁI
D fun don rens en f mai Olivo en flor en el mes de julio (6-7 años)
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI? EL TRABAJO CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
160
PLANTAS MEDITERRÁNEAS Salvo algunas excepciones, como el granado, las plantas mediterráneas aptas para ser trabajadas como bonsáis poseen follaje perenne. Si bien soportan perfectamente vivir al aire libre en verano, incluso a pleno sol, exigen protección durante el invierno. Puede conseguirse un lugar abrigado, en las zonas costeras o meridionales, o un invernadero frío, a salvo de las heladas, en las zonas de clima más rudo. Esta precaución es indispensable, y permite cultivar y conservar plantas notables que se prestan muy bien para el trabajo de bonsái. Con su aspecto algo exótico, estas plantas aportan un aire veraniego, sin alcanzar el carácter artificial de los bonsáis tropicales. Las técnicas de cultivo son semejantes para todas las especies: riego regular y sin exceso, buen drenaje, fertilización regular, poda y despunte en períodos de crecimiento. En invierno hay que respetar sin excusa el período de reposo, reduciendo el riego y evitando poner las plantas en una habitación con calefacción, donde continuarían creciendo y se marchitarían agotadas.
Exi, Si
hay regi
Madr
L91.
.olue!wpan ns oynw opo4wq sand 'ouanbad opoisowap oimow oun ua ioj -uoid aqap as oN •allod ns A oloy ns iod 'aitioswalw owwd
-
U
Ua SEl DID *OlUDI
ucluido msanN -sa sej .93DUID.1 DLIDTJ OU
anb `..TDIUDJ anb Árq anb Oj sufiau miau-cm suj ap rucualyeq pepaunajua Ej opoi anos sa arad souiau salan soj ua sauol[nd aSJEJ1110D -ua uapand SDDA. :SdpVpdlliddiUd ICsolispdvd *DJUEZ TIT1.1DJ UOD suTp aDuinb rpeD ÜDIT as '
Dr) `041IDTIUTDDID
sEfoLT suT ua OUELIDJDECT LIDITTO DID SEfiDLI sutpuum uponoid anb ‘umpuzuamnd ap OSDDXD p iulTna aqap as -alualuirjnai opulai OTIES3DDU sa 'Emb -as -el Eindos anbunu :uowinuaainc (C abzy
sollo ap oywpow
STESUO Din U
EXEd
SEIU E -MUDA
lige IT -DD10.1 J'UTA D
-od sTu sunui
.setuaX sop opuumumja ‘oisolu E 0/(ELU ap ZDA ET E UEZTTE3.1 :a/zinc/sal, rt- vpod .ouianD ap opod un UOD sTusuoq rird TELUJOU EIDZDUT uun opuezTjun ‘oluaTÁm jap jumj lE souu san o sop upra upultreIdsru JDS aciaa ua SDDTEJ sns ap auud uun ajimuudns JuiTna anb Ágil Á auuaJad unejd uun sa sand'oupinuT pp jumj TE asnyeti aqap ElDDELIT ua UOTDElUrId MLITIld El:a/Jay/S/9U
onpinD p wed sopEpin *SC:O.TEDIED opod un sojans soj rind -os Á ozan ap unap ap raupadsa unqd n'u sa ou srajuzu suT E a3LIDUUEIJEJUTOD :0,7d12S
un ua Jan' un apEADSAT X `SEID1SOD SDUOdDi ua ounTÁTJT p aluump opu2Tiqu anb Árq wad ‘oadoma ruup p uuodos :uówvn/is
SET
saw
SEIDual!xj .E.IDAELU
lid tia o ouoio tia aDaJoH .usaij ap utuiqj Tia sofoi soinij sns Á um.rem uopeiou ns `DITUD.1 -ad alulloj ns iod opupaide Ánuu sa apuop `Eauunalipaw ED.TE p upo] Jod opTpunj -Tp Eq as olsnye alsa ‘olJapuT uaiJo aQ SEDUST_TalDEJED
*E(0.1 JojoD ollaq un saiou SET ap solapad soj E up aj anb jap uisno .opni suuT uunp ap SET ua ‘ouj oppuunAuT
X UOTDdLIDSaa
ONOIJCIVIAI (5113DVD1H3)
OCONn snímniv
51/3hlt/11/13111:131N SVINIfld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
CASSIA CORYMBOSA CASSIA FLORIBUNDA (LEGUMINOSAS) SEN Descripción y características Arbusto de floración amarilla intensa y de follaje perenne compuesto, características que le dan su interés. Se transforma en bonsái sin gran dificultad. Exigencias Situación: en lugares muy soleados en verano, ya que soporta los calores más fuertes. Suelo: indiferente, pero con tendencia calcárea, como la mayor parte de las leguminosas.
Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos años, en abril, utilizando tierra para bonsái. Poda y despunte: darle forma en el momento del trasplante. Es de crecimiento limitado y su abundante floración sobre los brotes terminales frena aún más su desarrollo. Despuntar si es necesaria Pliego y pulverización: mantenerlo húmedo sin excesos. La falta de agua se hace visible por el marchitamiento, pero se recupera con la pulverización. Abono mineral: en verano, cada quince días. Parásitos y enfermedades: sufre a veces el ataque de pulgones en los brotes jóvenes. Nuestra opinión
Cassia de 3 años en cultivo
Nar des(
Una floración amarilla tan espléndida no es común. ¿Por qué no aprovecharla?
zoi
CHOISYA TERNATA (RUTÁCEAS)
Descripción y características Rara vez se menciona Choisya entre las plantas aptas para bonsái; es lamentable, pues es una especie muy bonita, con su follaje perenne, verde claro y trilobulado. Su madera es verde y su floración blanca y aromática, es muy notable entre junio y julio y también en otoño, cuando se poda regularmente. Exigencias Situación: no soporta el sol fuerte en verano. En invierno, bien al abrigo en las zo162
dif Cu
7 se pla last par
vid prit tani en 1 pod (sep
E91.
ser muanb anb 'auanj los p aFusuas sa bpuTp ns ap EsnED e ntopvnis -EUDdLUD DfETToj
sepua2!xa 'OUIDTAUT UD SEIOUt sri apiam .sapzus-!A SDDIEJ UOD srsoun sedan selluoq uauapqo as 'anaurepIdni 'EulE ap SOSDDXD soj EIDT01 ou Á ETDUD4STSD.1 UE.12 ap SD SapTn ser srpoi otuoD .soupiez aasod Á ESOJ IOTOD ap SOJUDIUIIIES DDnpoid 'OpELIDELIDdLUD D(ETToj Joyel -UEDU ns .Tod 'opol anos 'Á oppnpai %mut - ns Jod oidawca run ap SEDIJSTJDJDEJ srpoi aasod ESOJUDULIES EJUEId ElSa -ea ser
SEDI1SI.IDJDEJED
OUIDTAUT rap SD1LIE ..TEpod .(antuDo-anmapdas) %Ion ua UOIDEJOU EADI1U EUTI JDJJOAEJ rpod upurdas risR 'openn urÁ-eq anb SEMI seT ua -epod ri andas as 'sándsacurupoj srp rsed plum -suq snopulinp ‘sanu u!s SEUIEJ seT umpd -ns rird uopriou rr nfeuu re JE.IDdSD UTA -UOD ua DDDJOU OUIOD :alunchap
vpod
4
.(onnau Hd ap) s7suoq rxed EJIDT4 JEZTIM "SESOUJED SDDIEJ ser JELUTJSEI
ap as.repulD anb ÁrH 'sor-e sop rpeD 'aurrid -sun p Á 'oula!AuT pp sairup E rzllea.T as EJDJEUI UD UOIDEJUEid EXDIULId EI :d./t/Vrhta onpinD p -Bird sopepTD
Á uopdp3sau
21012131Ni 3G CHA
(svaDvim) ~mis snsso
'ODJEDIED SOUDUI O smu ras anb anaJapp - sH 'opruaJp uam Á ODSD.9 :oians "SEUOZ SEJIO ua SOT.Ij SOJDpEUIDALIT UD O SEIDJSOD SEU
-oppouo) ond wad 'top -uato ap p9} 'aluosaialu! a onpionp :aiqotou Ánw otuoid
oppouopsap a3uaunnsnfui morí ap oDpcaw ap oluwoN
1191100 11.4S311N
..reiruas anb JEJnDUJEd ua rpru ÁETJ ou srmuulDop Á sauotnd soj EnUOD
4
-anwapdas e Tunl ap EUEUIDS EJ E ZDA Eun '01UDTUITDDID ap °papad p DJUEJ -np anezqp.laj ap Jein2ai alio& un eusap -au onus or Jod Á 'apanu vifswin anb olurnD sa qvaauitu ouoqv
4
opepp-D pp n'E& :sapvpatuaajila sauspavcr
OIXESDDDU (nue]
UONDA ns rtynape afruoj pp uópez -pamnd u7 'odulap un aureinp ardap as ou 'opino un ap z!ez r `anb JE.IDIOJ apand anbunr 'mnbas ur opod rindos :uopuz yanind aaw
TJannupd OSOdDi UD ETLIETd uJ ✓efap Á sanu UTS EÁ SEUIEJ SET .uuusdns EJEd
SV3NY2113311431A1 SVINVld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
zonas blancas de las hojas. Es bueno situarla en lugares expuestos al sol de la tarde, evitando el del mediodía. Suelo: es poco exigente, aunque sensible a los suelos muy compactos y al exceso de humedad. Cuidados para el cultivo Trasplante: sólo cada dos o tres años, en abril; un trasplante más frecuente favorecería el crecimiento excesivo de los sarmientos. Poda y despunte: la poda se efectúa en invierno, conservando dos yemas. El despunte es muy importante, pues es una planta de crecimiento rápido y hay que evitar el excesivo alargamiento de las ramas. El despunte debe conservar dos yemas, cuando la rama tiene de cuatro a cinco hojas. Riego y pulverización: riego regular, pero sin exceso. La pulverización puede realizarse sin temor a los hongos, ya que es poco sensible a ellos. Cissus striata de 45 años, de la que en invierno no queda más que la cepa
Abono mineral: en verano, cada quince días; en julio, en pleno período de crecimiento, cada ocho. Parásitos y enfermedades: poco sensible a las enfermedades. Las cochinillas pueden alojarse en la cepa, donde son a veces difíciles de ver. Se trata preventivamente con Disyston. Nuestra opinión Planta decorativa muy interesante, que por desgracia casi no se consigue en los comercios de floristas y horticultores.
FUCHSIA (OENOTERÁCEAS)
FUCSIA
Descripción y características La fucsia tiene reservado desde siempre un lugar importante en la horticultura; la cantidad de variedades disponibles (más de mil) ofrece una gran posibilidad de elección. Es conocida por su notable floración en forma de campanilla, en general bicolor, que se prolonga durante todo el verano y que le da interés como bonsái, ya que las flores brotan sin dificultad en las ramas cortas. Lignifica muy bien. Exigencias Situación: soporta el sol (se encuentra en estado silvestre en ciertas regiones), pero conviene evitar las exposiciones de mediodía. Es necesario, desde las primeras heladas, ponerla al abrigo del frío. Caduca, pierde sus hojas en invierno y por ello puede soportar un ambiente bastante oscuro.
164
nací
Cui Ti
bien guL zan
P( del sial van har de j bro pur R con sol)] A mai llaj(
Fucs
-
.olloJirsap ns rDzpnlJad Á srfoll srj ruzanb anb `OUEIDA ap azzanj jos p ‘offircitua UTS `JEJTAD DUDTAUOD "SOpEplUDA ÁnUT Á SOpEDT -os Sosouztunj sonzs sol azauaid:ziopmzzs
-ui UD ETI sq -U -SD
sepua2p9 .sazuanDas sruz sapadsa sej ap p OLUOD OJITE1 DTEA OSOpnU OJUOIz nS *SOAT1 -D'Un UOTDE.101J Elln Á DIETTOJ Un UDDDIJO Á OFID E DlUDLUEIDDJIDd UMSDid as Sajduuzs sazou Á srpuopaz srfoll ap ‘untuoD ozur.za2 jap SEUEUD saprpazien sunap 'angula us irsuog EJEd srzurjd sej anua ozuma2 jE relp aluazatjoDuz DFIDDDIEd apand opeuopur OiDpEpIDA 'y onpirn ap mapow ua
SEDTISTIDIDE.TED Á 1109dT.IDSDU
OINVII3D (SV3DSINV1139) (31VNVZ IMIIN091:11V13d) hvnINVH3D
SOUD ap
o!sand
-das E o!unl ap 'EUELUDS Jod zan run .ours afrjj -oj un Á azurpunqr uopriou run JDUD3UEUJ EJEd azurnoduzz Ántu sa ivaauzui ouoqv
EDI. UTS -UT -01 ELU Sa (p -UE un
-sr(ozi sej azgos "upan:1nd :03Salj azua!guiE un Á DJITE1SUOD prpatuntj azaznbai :uopinpanind o5a.zy .ouanbad Jou ap sapopapon sol saivajaid uos ¿pila uo) Joqoad ou anb Jod? 'oialn6asuoa oupuas opua!s :olua!w!ualuow Á (alanb -se lod) uopondllinw 11.)91 ap 'uopniou ns Jod aluosaaalui uonudo mnsanN 'ODDS SD EU.ITTD la opurnp rfos EUEJE El UOD Á. SDUDA0( saz -0.9 sol ua sauo2ind soj UOD opemnp.opEaTIE Ánuz Jr2nT un ua rzurjd rj JEDOJOD sa opayetj ap OATIUDADid X ZEDUD onpaLu ODTUTlja UEtpni Tpup sa anb El EIJUOD Á `sefoq seT ap ofeciap suzuojoD ua rjrzsuz as anb 'EDITEN EDSOUT rj sa ozzsrird load ja :sapvpaztudica te sauspavd *EI.TDI1 El DIclos OprZSoZ otzanD EDI -onjodsa as .rpnbij azurzziniaj UOD `Dicituap
sazund -sap soj Jpnpaz 'Jou ua rzsa opurnD .sazoig so' urDzande anb EJSETT szusolr E ozunl ap `SEILIDÁ sop opuEpren9 aluauurinlai urng as salundsap so' .SELUEJ srun2TE ows opurn -JDSUOD `aluelsuci EIJOD DS "upeDuiu2IT opris -ruzap riapetu Ej opuruzuzzja `OUIDTAUT jap [n'u jE etylDDJD as Epod Ej :alundsap te vpod-irsuoci EJEd man opurz -unn Sour san rpeD rprzundsen Á Irjn2 -az uoprzzjznaj run aveno& anb Ártj uazq EDzaJou anb -alud X ZEIOA Ántu sa :aluvidsvu
4
!so
UO
IP UD ED
onpinD laEJEd sopemnD .opeu azp Liam Á oDIJ opns un EITSDJDU :0/.972S
`0J
4
ts
SV3N1p121311C]31A1 SVINVld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: la naturaleza del suelo le es indiferente, siempre que sea una tierra bastante rica, sin demasiada humedad. Cuidados para el cultivo Trasplante: todos los años, por marzo. No dudar en dejar las raíces completamente desnudas y podarlas; luego se trasplanta, utilizando tierra para bonsái enriquecida con cuerno tostado. Poda y despunte: durante el período de crecimiento hay que suprimir las ramas inútiles que, por otra parte, sirven como esquejes. Riego y pulverización: en climas calurosos, necesita riego regular, evitando los excesos de agua. No tolera la pulverización sobre el follaje. Abono orgánico: cuerno en polvo en primavera. Abono mineral: como la fucsia, requiere abono una vez por semana, de junio a septiembre. Geranio de 8-9 años
Parásitos y enfermedades: no tolera el exceso de agua, que provoca la aparición de roya y de enfermedades bacterianas incurables. Cuidado con el pulgón y la araña roja cuando el tiempo es seco.
cor mil cor dos
A Nuestra opinión Para los que aman las flores recomendamos probar con esta planta, sobre todo teniendo en cuenta que no se corre ningún riesgo y que no ocasionará gastos.
agu por A
ma'
A ago r.
GREVILLEA ASPLENIFOLIA
(PROTEALES) GREVILLO
Descripción y características De origen australiano, el grevillo es un árbol de follaje fino, hojas recortadas, perennes, parecidas a las del helecho. Planta original, poco utilizada como bonsái, merece figurar en las colecciones. Exigencias Situación: perfectamente adaptado al clima mediterráneo, donde se planta como arbusto, se debe mantener en el exterior durante el período estival, pues tolera el sol, y al abrigo en invierno. Suelo: la naturaleza del suelo le es indiferente; le conviene una buena tierra para bonsái. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años. Como tiene un buen sistema radicular, conviene podar las raíces al mismo tiempo que el follaje.
166
irs
1),
que
com
Grey
L91.
•.aft JE DU
Er -D
ua
-a 'o2 lopgion anbsoq un ap onacisp upp al anb soldow SOSOIDD.12 saiqqinw ap ugppoqo osnoD anb SDJ opopoq soya g-L ap ppumoDof
"OUEJDA ua Tos p DIJEJTAP DUDIAUOD 'oRrequia uTs -sEpEauE Á sepEaTos sauoptsodxa 9 uarg Áruu EUodos Á T.rj OJDATA ua JEUIDAU! EJTSDD -aN 'opepirtilax outs ua altreTd as anb DKILUDTS oaulnanpatu Etur.p p uan Elndos anb 'san ap Toqn un sa :uopprzws -
ODUTD E °nem
soyo I,-E ap ownaJD
-ollopuaidso apadso
16a13 •opiawo)
la U9 J!nbasuo) ap pm)} aluosaniu! ap
JE.
Ir `sa -J
Num
/191///l/0 11.4/Sd/I1
sEpua2txg 'SO1ILUDUD DUDI1 OU'SDUDAOf SELUEJ SET EDEIE anb
•o5s p UOD asns ou Á ouratnut ua afETT -oj ns ap al.red EAIDSUOD anb '.1pap sa 'auuaiad Ituas sg •sEsoisrA sanu aasod Teinnu aprisa ua anbune `EJDDEUT ua DDDJOU ou anaturpeu -nuojesap 's-eTanfotT ap prumntu iod olsand -uxoa `OUIJ DfriToj ns rad OATJEJODDp ÁlnAl •u9ze1 UOD Á Sann soungiE tia Euopuatu aS SDDDA E arad EJEd optsyp Toqn un sa ou puE.TEDE( p ap ot.rEut2tic, SEDpSIJDJDEJED
Á u9pdrnsaa
VCINVINDliff (5113DSINON918) (vI1OJI1VAO n) V170d3VSOINIIN VCINVHbOW
`1192Tnd pp auEdE :saimpatualua te sauspivci •oputbn DJUEZITIUDJ UOD `0JSOIE ouoqv
E OTUT1( ap SDLU TE SDDW1. sop ..pnauuu
*EJJDI1 ET anos `EIDAEUT
-Tld ua 'omod ua otuanD :o9tup.lo ouoqpr •U9pEzTIanTnd ET eliod -os .SOSDDxa SOI xel!na anb Árti anbunE 'Erde jap Eisn2 offina.12 p :uoppzuaaind rC o.Yaw
u o
40
*SEUIDÁ sop OpUEAJDSUOD Sefoq opup o °nem ap SEW UOD sexues sET imundsap anb Árti 0JUDTUI -IDDJD ap Togn un opuaIs p UOD Ezuraz as Epod Epalundsap te vpocr
rí •sa
`OZJEUJ ua
os
Stf3NVHH31103IN SVINV1d
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: se desarrolla sin problemas en suelos neutros, a condición de tener un buen drenaje. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años en el mes de abril, antes de que comience el período vegetativo, utilizando una buena tierra para bonsái con un poco de cuerno molido. Poda y despunte: de rápido crecimiento, se debe despuntar dos o tres veces en el transcurso del verano, conservando dos pares de hojas (son opuestas). Aplicar ligaduras en primavera. Riego y pulverización: es sensible a la sequía. Se debe mantener el suelo húmedo y pulverizar con agua el follaje durante el verano. Abono mineral: cada quince días, de junio a septiembre. Parásitos y enfermedades: el pulgón se instala a menudo en los brotes jóvenes.
MYRTUS COMMUNIS (MIRTÁCEAS)
MIRTO, ARRAYÁN Muy cercano a la mirsina, el mirto es un arbusto que crece espontáneamente en los países mediterráneos. Posee un follaje fino, perenne, y una espléndida flor blanca en verano Debido a sus pequeñas hojas y a su madera fina y nudosa, se presta muy bien para la confección de bonsái.
Sz cual le cc
Situación: la mirsina y el mirto son plantas perfectamente adaptadas al clima mediterráneo, pero necesitan invernar cuando el clima es riguroso. Requieren mucho sol para conservar su aspecto saludable.
Cui Ti
1
Planta realmente interesante, fácil de obtener y llena de gracia. Se encuentra a veces en tiendas o viveros especializados.
[MYRSINE AFRICANA
(MIRSINÁCEAS) MIRSINA AFRICANA
Originaria de África y de China, la mirsina es un pequeño arbusto parecido al boj, pero de hoja redonda y brillante, que se presta fácilmente para hacer un bonsái. Su follaje perenne y sus pequeñas flores le confieren gran atractivo.
168
Uno flora(
Exigencias
Nuestra opinión
Se cultiva como el mirto.
1
Descripción y características
el p se d dan 19( ser \ la n R, son regí ver i A, agol Pc blar rási
■
sear that' ditei Mirsina de 3 años, rival del boj, pero mucho más atractiva
691
*S001plailp
-aw sauw6a, Sof ua aluarnan sa opuu la wad 'DJDJ aluawww -ww so owswu .wnio!u!w ua!osuoq la U0) 05.10U04110 UD% -ap sauamb ap sopqap soi uomq anb soluoid souanbad son uomdo misanN
.oinuu pua alurlioduuT oiTsJ -rd urylum Á EUTSJILU el ua `0D0d osad 'ODUEICI u9 jnd sanan e :Sd191219dWddfild C S01.1Sp.119d ouoao pp saque ompuápnpa.T‘cusole E OXEUT ap ,sDui IeSDDDA sop qvaauitu ouoqy "UOTDEZLIDA ind umsapau oN .OLIEIDA ua alualuxeInai SETIEIDI DUDTAUOD 'ETbas eI E SDIUD1STSD.1 uos SEJUEId selsa anbunu :uopvz yaalnd tf o alJ 'EUTSITUU EI
SOUD 8-z ap otnpuoN
ua saJuanDaij souaui Á `SELUDÁ sop opuumas -UOD `01JIUU p ua saluanaau :dm/misa/9 rCnpoj -erran ET JEDDS Á afulloj ns Temanb apand anb ‘alianj Tos p xeiTna aUDTALIOD : /19/3157/1/S SETDUD2TX 'OZT (0.1 ouoi un opueuum 'ogoio tia JoToD ap urTqwED sauuaJad sríoq SUS 'E luriru ojo
n
ap Eurn2as 'Tul( Á ouln( a.zlua 'UOIDEJ -ou ns sa EuIpueu eT ap SED9STID1DEJED seT ap run .031.10.11 alapepan un Jauano u dau as ‘upod el ap SDAEJ1 y 'iLIE EUTULTD2 OpiDDJEd p orad ‘ncueci pp sET u uelaurasu as sufoq
'UOiDEJOdEAD eI JETIULUI EJEd D(EITOJ p opuup -od Á umadap p oiaTchuop Jod drqsap as ou anb opurpInD `0JUDTUUDDID ap opTiad Ta DJUDIMOD anb ap salur ua :a/uy/chut/ onpinD p riud sopemnp epTae ua-9 'ozan ap E.1.1D9 eI aUDIALIOD aT oinw 7 anb SEIJUDILU saTans ap odp ¡E muunD wians ua aluaiappuT aliseisuci sa euTs.uul
IDAIJS9 U900JOIJ DDUDICI
awnpunqn ns sa OP/U1 kap son9DDJ2D SO/ 9p OUr) t .....• ...lir -,. ,s
'. -4:' . . .` \, ' '114! fr,r1 '-'• 4 7": •11 741 i .4: je : ;^ "::4 - -7 7, 4 ' •-'
-ua aJn2u ruIpueu eI ‘u9duí n Á ruun ap ELIEUdTIO opus ‘anb DlUDpUDid.TOS SD ON
-II'
sns .prppnaj eI ap oTocuu!s p sa anb oluenD sul mur] 'ouup 7suoci pp sopIsm sol D.n
■ 1 •
-'
.X,^ : ,4 . ''u : v144' ,,. ...,
4 !, i 401*- . .114,
SEDUSTJD1DEJED Á u9pdp3saa
kl. ' -,It.■;111. J •y:'plr a
VNIGNVN (SV3DV011:138H3E1) V312S3W0411 VNIGNVN
I
•
I
•
SV3NVIIII311a31A1 SVINbrld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: requiere una tierra fresca, arcillosa y ligeramente ácida.
qu( abr mi: seis has
Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos años, en tierra arcillosa. Poda y despunte: como es de crecimiento bastante caprichoso, en verano será necesario despuntar las ramas que crezcan demasiado rápido. No se realiza una poda invernal propiamente dicha, pero es importante mantener un tronco bastante corto. Riego y pulverización: sufre con la sequía. No dude en rociarla y mantenga el suelo húmedo. Abono mineral: una vez por semana, de mayo a agosto, con fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: sufre pocos ataques parasitarios. Prestar atención a la cochinilla y el pulgón, que se desarrollan en los brotes jóvenes. Nuestra opinión Planta que destaca por su aspecto estético, y debería figurar en toda colección. Su cultivo no presenta mayores problemas que el de la dificultad de conseguirla en el comercio.
IL
OLEA EUROPAEA
(OLEÁCEAS) OLIVO
Descripción y características Símbolo de paz, el olivo es un árbol de la cuenca mediterránea que no figura en el inventario japonés. Sin embargo, se presta al arte del bonsái, ya partiendo de una planta joven o bien de una rama, en la que se desarrollarán los retoños. Son célebres sus hojas de un verde grisáceo, su madera (que es gris 170
ten río,
1
de zar Olivo de siembra con hojas pequeñas (5-6 años). Hay pocas posibilidades de obtener frutos.
en la juventud y negra en la madurez), y su fruto, que no es dificil de obtener incluso en una planta joven. Exigencias Situación: gusta del sol y soporta temperaturas inferiores a —5 °C. Sin embargo, en cultivo debe invernar en sitio fresco, luminoso y al abrigo de las heladas. Observar estrictamente el reposo vegetativo en invierno, y sacarlo al exterior a partir de mayo. Suelo: es relativamente indiferente, ya que se adapta a todos los tipos. Soporta la sequía, pero no rechaza el riego. Requiere un buen drenaje.
qu< de
con do
llos tíf e
Cuidados para el cultivo Trasplante: cada tres años, con tierra para bonsái. No tocar mucho el sistema radicular, que es muy sensible; cambiar la tierra sin deshacer el cepellón.
Olivc frute
LLL
souo 17 -E ap wat/Din%
sz nu!214 asván 'U917[11011 ns anos .swwi ap opa!qn3 'a(anbsa un al) opluallo soy° L-9 ap °m'0 U
E
u a
-E
-E o
.sauanol soound owo) uozqopJawo) as anb 'solao -)n.q sapopapon sol own uop los wad loiniou wiloq ns ap sol' -aq Ánw saioqw JaD110 uapand as .odwo) oI o)psnl ou op -aJd ns anbuno 'wsuoq orad sopondaid samdwala uanb!suo) as uowwoi .awawipoi wwanma as anb 'aluosaJam D'u% *OUIDTA
-uT p alurrnp ()In oiapeuzanuT un tia a2aJo.id as •sardaipad soj ap sauopTpuoD suptu sej Á Tos ouajd p EIDT02 :uopyrn.is sepua2pza .olsnqoi Á opp9xa onadsr uEp aj sDlunnict X srlsandump srfoq sns .auanj Tos p X eyribas eT ruodos Á OUE.IDA LID JOIJDJXD p azauald ‘JoTialuT ap Tesuoq OUIOD DIU= -EDUOLID epepuTsETD -Tesuoq MICO sepefrq -En SOTDIDLTIOD soj ua urnuanDua as ETDUDTID UOD anb rdoina ap zns Tap sriurjd sej ap p Á (no p UOD `OIDLIDEJSId TR EIM sa buTui
SEDT4STIDIDEJED Á IlOpcIFIDSDa
ODIDNOAltf '0H3H311151d (sV3DVI HVDVNY) VINDVISId
snDsuN37
1101100 19.4S31IN
.Ene ap oprnupuoD OSDDXD p xelTAR .uanbrie oj anb sonsexed Xiiq ou :sapvpatulajliia te sovsydvcr
-T -E
U"
n
4sp
*DILIEZ
-Ttplaj olDnpoid un UOD OÁELII ap 'MIMA LID sulp apuTnb epep qvaauitu ouoqy --ezpanind aS oN.ODDS opop -ad un ap opTn9as o2ap uang un ap EIDUELUDJ -re ej a..TaTjaJd wad ‘E-Inbas ET ruodos:aaw 'MEM p opol ap 02JET sempegq xrpude uapand Ds-OJSOSE EasETj MIMA p aluemp sefoq ap saird aiaTs o s'as udual SEUTEI sET opuenD SELUDÁ sop opuruTtu -fla 'alundsap p UOD irnupuoD aqap as .Tpqr LID `EAI1E1D2DA prpjAppe ET DDLIDILLIOD anb ap salive ETUDDJD as Epod Ej :alundsap t vpocr
StaNyt113311C131A1 SVINV1d
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Suelo: tierra pobre, ácida y con buen drenaje. Cuidados para el cultivo Trasplante: sólo cada cuatro o cinco años, entre marzo y abril, con tierra para bonsái aligerada con tierra de brezo. Requiere un buen drenaje. Poda y despunte: durante el período de crecimiento se da forma a la planta con poda o despuntes, según sea necesario; se conservan dos yemas. Riego y pulverización: si bien soporta la sequía, un riego regular no le hará ningún daño, a condición de que la maceta tenga un buen drenaje. Abono mineral: como la mayoría de las plantas mediterráneas, requiere abono dos veces al mes, de mayo a agosto, con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: puede recibir ataques del pulgón, en los brotes jóvenes. Nuestra opinión
teresantes para bonsái provienen de Nueva Zelanda; son: —P tenuifolium variegatum, de pequeñas hojas matizadas, madera negra y delgada, y rápido crecimiento; forma unos encantadores arbolitos de follaje perenne. —P. crassifolium, de hojas verdes, coriáceas, más grandes que las del anterior pero de crecimiento más lento. Hemos citado solamente las dos especies más interesantes, aunque tenuilólium «Green Globe» también lo es. Exigencias Situación: son árboles resistentes mediterráneos y de las costas oceánicas de Europa. Estando a la intemperie, es necesario protegerlos durante el invierno. Soportan muy bien el sol, pero no el calor excesivo. Suelo: cualquier tipo de suelo es conveniente. Utilizar preferentemente tierra para bonsái. Cuidados para el cultivo Trasplante: no tiene necesidad de ser trasplantado frecuentemente: sólo cada cuatro o
Planta agradable y de fácil cultivo. Difícilmente se consigue en los viveros, pero crece de modo casi espontáneo en la cuenca del Mediterráneo, donde es fácil encontrar ejemplares jóvenes que se desarrollan sin problemas.
cine par dar PI nuc pur tro
yen lens R que agu bro
A
en
A
un Pc
par: tes j
pue nas un que
PITTOSPORUM (PITOSPORÁCEAS) Descripción y características Originario del Pacífico, se encuentra también en China, aunque las especies más in172
De Pittosporum crassifolium de 7-8 años, obtenido de un ejemplar de vivero
El de
EL1.
-un o
apiw anb `oppaiod soy!, E ap ounua opoua5
°Dual] Á srDnprD sapJan srfoq sruanbad ap ‘oauEraiipauu wiloye un sa oprurfi iq SEDUST.ID1DEJED Á ITOIDdLIDSDa
ONVN3 OCIVNVHD (SV3DVDINfld) VNVN mintvNvHDVDINIld
losuoq owo) asiologo,n apand sann o anb d) solas sounbio ua unwo) Ánw tuniodsoild un ÁoH .onanbad moya un omnbasua maigo uainulad anb 'sepan} sow sowold 'souoz sou -nbp) ua 'o 50.19AIA sof ua guanol sanywala nnbasuo) uapand as .soppou sol DInd
anopuawo)ai awaiworinpod Now
119.111140 V.I ISOTIN
*SDLTDA0f S4 -on sol ua sauaInd sounlir omrs solIs.red IDEJJITOD DplIS ou :sapvpauklalua (C sauspdvj
.rJaÁrtuud ua `oprisw owanD ap oDod un :o.)./up.no ouoqy
*SDDTEJ SEI .1E1JODDI uapand al as .sacre sop rpED `OZIEUT tia :a/uvidsua
.opinbn aiurzupiaj un opurznpn ‘saLu IESDDDA sop :111.1dU11U 0110qV
uriundsap as .u9priou Ei ua aÁrnjuI Epod El ‘s-lwapv aprp r.ird anuIdsrii pp onamotu p ua Epod as :alundsap re vpoj
onpinD p r.Ted soprinnD
exed unan anauuanaiajaid Esn as top)d -wd sa al opns ap odp JaInbtenD :opans *D.IJSDATTS TSED SD .zas p uq .OUJDIAUI p Jurinp .10T.I4UT pua ()Top -ug!ualurtu srprpq sEi ap opalaioid OTIES -DDDIT sa wad 'pum aiir lE DDWD ://9/31912./TS SET31.1a2TXH TEAT1SD UOTDEJOU ns Jod 1-1suoq OUTOD oÁpInD ns ap prpnprj Ei iod DlUESDIDTUT sa EUEUD prpaprÁ .ope9pp
ua opon anos Sauanf salan lunyólinual sol ap OlUDTWEJTLIDIEUT p ETIED0Aald MI& ap ritrj El anb rÁ ap as.repIÁTo anb Árq oN -en& ElTSDDDLI:uopvzpaaincItC o.Y.9.1y *EIDAELUT.Id ua Epod run EJElTSDDX1 OTOS `031.9 SET OTUDTUTIDDID ap `umqglissuo J .suluDÁ sop opuruItuqa 'MUDA p alurmp SDDA. 0.11 --enD o sal-1 ‘anuuapdas E OZJEUT ap opriund 'onu -sap Á oprpod zas aqap wnyyinual --111TOD TSED 01113TUTTD.ID DI) :alundsap vpoj .ouoqr ns "el) -Tm OTJESDDU razas 'onureD uq -Tsuoq EJEd E.TIDT1 Dr) EIDZDUT run opurzrinn sour oDup
St3Ny2111311C131/11 SVINVld
Guía para el cuidado del BONSÁI
sistemáticamente los brotes, dejando dos yemas, para mantener su porte, ya que tiende a crecer en forma de escobilla. No se despunta a partir de septiembre, a fin de que se robustezca el tronco antes de la caída de la hoja. La floración tiene lugar en los brotes nuevos. Riego y pulverización: se riega regularmente durante todo el verano. La pulverización no le hace mal. Abono orgánico: se espolvorea cuerno en primavera sobre la tierra, salvo si se trasplanta. Abono mineral: dos veces por mes, de mayo a septiembre. Siendo de crecimiento rápido, necesita alimento. Parásitos y enfermedades: algunos pulgones en los brotes jóvenes. Nuestra opinión Es muy buen árbol para bonsái, por su follaje fino y su floración, y porque toma forma muy rápidamente.
QUERCUS ILEX (FAGÁCEAS) ENCINA
Encina de 3-4 años
ROSMARINUS OFFICINALIS PROSTRATA (LABIADAS) ROMERO RASTRERO Se trata de un pequeño romero de tipo rastrero y porte compacto, cuyo tronco toma formas particulares y sinuosas. Cuando se cultiva como bonsái, se presta muy bien para una plantación rupestre, que se ve realzada por el encanto de sus flores violetas. Por otra parte, envejece muy bien, adquiriendo un tronco respetable.
La encina, característica del clima mediterráneo, es parecida al acebo. Aunque ciertos aficionados la aprecian mucho, sólo la mencionamos de pasada, ya que es difícil de cultivar por su sensibilidad al exceso de agua y sobre todo a los suelos asfixiantes. Romero rastrero de 2-3 años
174
Ficus
SLL
usrual snDu
StaNYHH3.11/331A1 SVIN'trld
Guía para el cuidado del
BONSÁI
De
pia arh ma rec me cor Carmona de 3 a 5 años
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI? EL TRABAJO CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
176
LOS BONSÁIS DE INTERIOR En los libros especializados se encuentran, bajo el nombre de bonsáis de interior, las especies más variadas, del olivo al cotoneáster, pasando por toda una gama de plantas de interior o de plantas suculentas (o crasas). Hemos querido separar las plantas mediterráneas (que son autóctonas de la cuenca mediterránea) de toda una serie de especies que son, en efecto, plantas de interior, cultivadas como bonsái a menudo con éxito, pero que un japonés no reconocería jamás como tal. Pocas especies son susceptibles de vivir en un piso, pero sería verdaderamente una pena privarse del placer de tener una planta con características apropiadas para bonsái sólo porque no se posee un jardín. El término «pseudobonsái» se adapta mejor a las plantas cultivadas con esta técnica, puesto que, en efecto, se está lejos del árbol miniaturizado de origen local que responde a los criterios exigidos por un japonés. Por otra parte, el bonsái de interior responde más a una moda que a una necesidad real. En general, este tipo de bonsái interesa poco al verdadero aficionado, que prefiere el árbol proveniente del entorno natural.
Ex]
S sita fect lug ent totl
Aeoi
LLL
-u! rq anb Á ruIqD ua a!-IDS ua oprÁpInD `JOIJ Dp irsuoq pp sop!srp soj ap oun sg -DIU!
SEDUSIJDJDEJED Á U0pdT13SDU
odia SEUT
(SNIDY NI9V1108) 1177AHd0H311/11 VN01/11Ht0
un .T oprzi `EDIT «TES OTOS T
sopopm sond °Jamba! A pompo} opnw uo) wwin) as jou! -111 sns A oauoJI ns o sopla o!dold !ampo) un aasod A unwo)
ap ajos as anb locpn un ap Jo)old iap asioffld anb !cid? 119/111(10 11,115311N
STLLIJDpidD ns UD SEDJEUT urpp anb SODTLUinb sopnpoid sol e amIsuas Ánul sa (Izad SauolInd sout. ir (km-Es Sonsrird uis riurid Eun SD :sapvpaiugua souspavd
'opribn aiurzwinj UOD `OUEJ Jruoqr ouoqy
SOIJD Z-9 ap
wnwoav
-DA UD SDUU TE ZDA run
.(saca: lE ZDA run ojón idax) OUIDTAUT UD 01DId -LUOD JOd TSED dau p ppuadsns 'aluapuns EDS OUEJDA UD ELIEUIDS ET E SDDDA sop O EUfl *SE(OLT opuelw 'ajcusod OLLITUTUT SET irlow
-saOrs nos sollul sns anb EX `SETIEJTAD asirinDoid aqap ond ‘srinpd -Ij "pude uapand as -sun) sounte alurznp JEDDS urfap as SETJETIOD TE srppnpoid srp-!Jauf sEj TS saíanbsa OUUOD irsn uapand as SEDIJ91 1C Tu -SDITITE SEUTEJ SET UEIJOD DS :alundsap
.u9II3cb3 p IDDELISDp OU ap opuri -EJI `OUEJDA pp os.inDsunn p ua Sour zaif) o otpo rprp oprlurIdsrii UOD risrq oj JOd 'DTUD1TXD ODOd Ána! SD :A/U/91C/SVU onpinD p EJEd sopEpinD 'afruaJp uanq un dual anb ap u9-!D Ipuop E 'Irsuoq ap Eflap ruanq run:Tans
JDUDT OJDd
-Ef u -InD -DS E
anb)
1
ap mol E4JEJ Ej Á ‘rirwriadwal Dp D. of X Do 8 DITUD a p SODSDJJ and Sairp aluauseurIpam sol rliodos OUJDTAUT uj -osoup.unT Xnui `OTDDJ -ap ns ua 'o jos jE oisandxa uam JE n[ un unas saua!la.) ap Elurid:uopmps -DDDU ‘srpqrD
SOUD
sriaua2!xq *SEIDUDffiXD SEDOd UOD `ESOUJED EJLIETcl 'SEUTEJ srsonuol sns ap som ua srprnlIs ‘rjolpEDIr ET E soppai -Ed srfoq ap sodni sns UOD sairuIffizo SEUT -10J Eldopu Suppe SDDTEJ sns 'aluapsaJoqxe Iruduo aliod ns Jod ond aluaturId Irsuoq EJEd rlurId run ap mil as oN SEDIJSTJanEJED Á UOIDdLIDSaa
(sv3DvInswD)
vutuNoni
1:1012131Ni 3U SIVSNOS SOl
Guía para el cuidado del
BONSÁI
vadido literalmente los escaparates de las floristerías. También es uno de los más bellos, aunque no siempre fácil de conservar. Las hojas son pequeñas (un centímetro), redondas, ligeramente dentadas y brillantes. Produce pequeñas flores blancas que dan frutos verdes y luego anaranjados.
Nuestra opinión Gran clásico del bonsái. Su cultivo no es siempre sencillo; sin embargo, puede provocar algunos sinsabores. Es una planta tentadora por su atractivo aspecto de pequeño árbol de interior, pero su precio suele ser muy elevado.
Exigencias
Situación: soporta temperaturas de entre 20 °C y 25 °C, a condición de estar bien iluminado, aunque sin sol directo. A veces se puede sacar en verano, pero manteniéndolo a la sombra. Suelo: tierra para bonsái más bien arcillosa.
Cuidados para el cultivo Raíces: siendo de follaje perenne, se le ha de procurar un período de reposo después del trasplante. Poda y despunte: podar durante todo el año, eliminando dos yemas, después de dejar que crezcan en los tallos hasta cuatro o cinco hojas; se puede aprovechar también para aplicar ligaduras. Riego: muy regular durante todo el año, pues es sensible a la sequía. Abono mineral: dos veces al mes en verano y una en invierno, con un fertilizante liquido. Parásitos y enfermedades: el exceso o la falta de agua pueden provocar la caída de las hojas, o manchas. A veces le ataca el pulgón; se prestará atención al tratamiento, ya que puede quemar las hojas. CRASSULA Y PORTULACARIA y características He aquí dos géneros bien diferentes, asociados a dos familias también distintas, pero que casi siempre se confunden, incluso por los especialistas. En efecto, se trata de dos plantas carnosas cuyo aspecto es bastante parecido.
Descripción
Carmona de 5-6 años
178
de lo ci( oE va de pr Es 1
mi
Su mf Ex coi do de:
nu
sot sin árl sol
Ex
tar die el
-
6L
'OUEIDA p aluemp JOTIDJXD p !la seprpolop zas opuallp -nd ‘osIcl un ap sauopIpuop sr! uam Áruu UEE -.iodos Á zni ET Á Tos pp urlsn2 :uoppnys supua2Ixa
S O -
.odupp opod Árrt.0 ua Jos -oz2 rzqop ODUOJJ p anb Eti Sourua samyry ap olDadsr p sella Di) auapqo as prnnpuIp tus Á aluaturp!dlx uopaiu! EJEd SDJUDTDDXD uos ‘rprprinuod X rInssen sapadsa sop sri .rDunu aluauurppylid DDDIOU oN .ryribas run apap -Ed ou Elurid ET !s SauuaJad Á sa2uripq Sap -IDA srpuopaz TSED uos SOJJDUITJUDD San E SOp Dp sns .pepaIxen. EJSD Jod SOMMIJSUOD SO1DS sapprpan UDJSIXD ODEUOW ap oDp9x u!furf p ua .oallynanpaul rurqD ua sapatu opup elsrq JEZUEDIE apand anb 'Eppylpns ap rpruI2po ‘aluaDsaJogsr apadsa run sa ouanbad ofoy ap Jorlwaf3 .soyn z ap einsse.0
.afruaip uanq un Enuuad anb ap uop!puo3 rird rnap Jrzqpn EnE ap OSDDXD TE samIs -uas uos sand 'aiqraupad opns un 'opol alUE ‘uaiambai anb SESOUJED selund uos :wang .sr(oq sns ap a2.ared run urplaId Á uauod -os o! ou anb ap asap p aLTOD as (liad `opj p uam aluelsrq ua2sIsax srlurId srlsa uopalu! p ua SETIEDOTOD E IDATOA
EzEd anrupo ap saul p risrq madsa oN — -SDUOTDTpUOD SEADT1U SET E DJUDLUEATSDI2 Jriarpe uaqap as turulanb as suloq sns anb EÁ 'Tos ye adIo2 ap srpauodxa anb ÁEq ‘Joyalxa re !Tupes as opurnD —
:rivarp ua IDU -D1 anb sauopnepaid sop ÁEq ‘o2irqtua u!s
(sv3wpvInitiodl
dada VIHVDInniklOd
. 0
.41 `
-T D
.aluaIn2Is alau92 p UOD EZUE(DUI -as ns ap auaInoxd DpacTsa rT ap aiqtuou Tg
"IIII2DSUOD ap !pinp sytu Á EJEJ SD DTDDcISD EJSa TIsuoq ap uoppapop r! ried JO(DUT as anb Á mua! slus 0JUDTUJIDDID ap Sap - SOUDLU `SEyDribDd SELU sefoq UOD prpaprn run a2sIxa -samdulafa sofaIn ua asienzasqo apand SDDDA E wad ‘aluanDas Ánui sa ou !Top -n'erg ns -o(oi ap srpraploq Á OATA DpIDA JOT -03 ap ,02.19 ap SOIJDITJUDD sps E OJJEttD ap SEJSDrid0 SESOUJED `SDTEA0 sefoq ap rlurid
lop
(SV3D111 nsvaD1 V3DV7V.LHOd V7f1SSVH.D
HOUDIN! 3G SIVSNO8 SOl
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Cuidados para el cultivo Trasplante: estas plantas pueden conservarse al menos diez años sin trasplante, pero se pueden trasplantar durante todo el año, pues su crecimiento casi no tiene interrupciones. Reconstituyen sus raíces sin problemas; entonces se puede recortar su sistema radicular, aunque sin excederse para no restar estabilidad. Siendo una planta muy carnosa y pesada, es menester ponerla en una maceta estable y plana, aunque bastante profunda.
Nuestra opinión Aunque no pueden clasificarse dentro de los verdaderos bonsáis, son las plantas de interior ideales para iniciarse. Son fáciles de cuidar, su crecimiento es rápido y, si bien no soportan el exceso de agua, pueden en cambio permanecer hasta dos o tres semanas sin riego. No es necesario trasplantarlas con frecuencia. Pueden vivir todo el año en el interior o, durante el verano, en el exterior. ¿Qué más puede pedirse de un bonsái?
Poda y despunte: se efectúan durante todo el año, pero preferentemente en verano. Los brotes recortados pueden recuperarse para ser utilizados como esquejes, ya que prenden con facilidad. Suprimir las hojas más bajas para despejar el tronco. Cuando se hayan formado tres o cuatro pares de hojas, despuntar conservando dos de ellos. En el caso de una rama rota o de una poda mal hecha, la planta rebrota sobre el tronco sin dificultad.
De
E
par ori do( pe( ys cer pr( Ex
5 du: ver
qu( per sur
Riego y pulverización: son plantas carnosas que no toleran los excesos de agua, pues sus raíces se pudren y su hojas se vuelven negras. En invierno, disminuir a un riego ligero cada quince días No pulverizar sobre el follaje, pues se mancha. Estas plantas soportan varias semanas sin riego, lo cual representa una ventaja notable para un bonsái. Abono mineral: si no se trasplantan, realizar un riego al mes con fertilizante líquido, de mayo a septiembre. Parásitos y enfermedades: no contraen otros parásitos que las orugas, que a veces atacan las hojas carnosas. Evitar el exceso de agua, que provoca la podredumbre irreversible de la planta.
180
.,45o
Portulacaria, esqueje de I año de edad y 5 cm de altura
Eup
min.
-
181.
-eluodsa DDDID anb cuauá2 iap apadsa Emmy el X bsopipp oiruj ap ‘Eiaditi EDisep el Sg 129.1.1123
(la qmpoq un OWO) S3
SOUD
oimo!um 8-z ap wajp.uusieq e!cpoildn3
guau —
:Tsuoq EJEd aluatualuanDas sepEziiiin SeDis -ep SEUL SET JEJTD E SOLUDJE1TUULT sou sella
-ug .sepiieD sauoi9ai sel ap sapadsa sesoiatunu Edn.r2E anb ‘cnidure Xnui ()DIO un sa sn3u SEDI1SLJDJDEJED Á UOLDdLIDSDCT
SI1D13 'VI:13(91H (SV3DN/HOIN) snyd
sois! sol o uolo!A sauamb o somouo) sol m'id °n'os imnbasuco ap ipyp anbuno losuoqopnasd osopn) 119 ffild0 11,115311N
-soiiri sns ap oprins
.oun9uTu :sapvpaw.tafua tC sauspuu .opinbii alueziipiaj UOD `OUEIDA ua SDLU TE ZDA Eun :1wauiw ouoqy *JEZTIDArld ON *OUIDTAUT UD SDUU TE ZDA Eun totreJax ua EUEUJDS Jod zax Eun :aaty
-DLUSDp OlUDTUUTDDID p JE1TAD EJEd EILUEIDd -urca ap Do si X Do p i D.IJUD Epaualueuu anb XETJ °lupina! Tiq -DJUDLITEATSDfiald ETJEJdEpr ap uupipuoD E 'TOS TE ETOpUEDOTOD `OUEIDA UD _LEYES apand as orad 'ove p opol aitreinp JOLJD1UL UD ZATA Eliodos -rpeaios :uopvnps
Di) oiDadsE ns Jod Epuianip ealnsan ‘Jainbop iOd DDDJD apuop srixeuED SET n Eutruiluto
*DIEUD.Ip ElTSDDDN 'OLLIDTAUL TDp OAL1E1D9
Eprpod lV -EpElJETE EILLIOJ UOD X SaT4DIULlUDD san e sop ap ‘oDneil apean un n sEfoti sns ope1uaui2as oDuon ns UOD 'cieciouci ouanbad
el n oT z gll mba la Jadtuoi uepand anb sal
oDod un EDurig euro Eun aDnpoid
-Tlde oN -Etpueuu anb EX 'Epinbii álsa opuunD uupdie un UOD ETIEDDS X Eppnpatd
seiDualtxq
sennperl JED
Euudel UOD opepinD nuai anb .EitrEid -oici X SEILIEJ SET JituiJdns :alundsap rC vpoci -ax osodaz la aitrEinp o ‘aDnpoid as is 'Efoti el ap EpiED el ap sándsap aluatualuaJajaid `sone san o sop EpED ovEruDaja aigisod sa :aluvichal
‘Eitreid Elsu .seisiuoiDDaioD X sopEuopue EJEd oide ‘iesuoqopnasd ap oidulafa zipj ano sa SEDUSIJD1DEJED X UOIDdIJDSDa
onpIng p ened sopmnD .Esollpir aluatu
era rl ‘iesuoci EJEd 1EUTJOU ELIDT3 :opus
0181:10113 (W3D11113110A113) VH3d11111VS7VEI VIEWOHdf13
2101H3INI 3a SlySNO8 501
Guía para el cuidado del
BONSÁI
neamente en el sur de Europa. Tiene hoja caduca, grande (de 10 cm a 20 cm), con forma de pie de pato. Alcanza un tamaño mediano en nuestras regiones, pero a veces puede cultivarse como bonsái. Por otra parte, se podría clasificar entre las plantas mediterráneas, dado que en invierno requiere reposo vegetativo, manteniéndola a una temperatura de entre O °C y 5 °C, después de la caída de la hoja. —Ficus benjamina Originario de Malasia, es allí un árbol inmenso cuyo tronco puede alcanzar entre uno y dos metros de diámetro. Especie silvestre en la costa meridional del Mediterráneo, tiene aspecto ligeramente «llorón» y hojas Ficus benjamina de 6 meses, obtenido de un cultivo «in vitro»
brillante, ovaladas y en punta. Tiene tendencia a producir raíces aéreas. Tanto el tipo como sus variedades, especialmente la Starlight de hoja variegada, se utilizan como bonsái. Es bastante difícil conservarlo en un piso, ya que es muy sensible a las variaciones de temperatura y de riego. Por su bajo precio, permite entrenarse con él en la formación de bosques, utilizando sobre todo los ejemplares obtenidos a partir del cultivo «in vitro», que son espesos y frondosos desde el comienzo.
mu rrie ten
S
uti] Cu
par. Vig con PI
has j as que gra] dad por, pod liga R pero tani can sop,
—Ficus retusa Proveniente del sudeste asiático, es el más clásico del género y el más fácil de cultivar como bonsái, ya que soporta los tratamientos más duros. Si bien se parece a Ficus benjamina, sus hoja y su aspecto no son «llorones», sino mucho más fuertes (ver fotografía en página 175). —Ficus «Panda» Variedad muy bella, de hoja pequeña, redonda y rígida, y de crecimiento lento. Es más bonito que Ficus retusa, pero más raro.
mei
—Otras especies: Seguramente, entre las seiscientas especies del género Ficus habrá otras que se presten al cultivo en bonsái, y resulta imposible citarlas todas aquí. Al ir de compras y con un poco de suerte, quizá encontremos una especie rara que podamos transformar en arbolito enano.
Ficu:
Exigencias Situación: en principio, los ficus son plantas de pleno sol que necesitan mucha luz y 182
1
£81
.oppu aluaureialn :oians *(OUTIXEUI OLMO Do OZ Do S j ap) sEi -IE opelsumap SEIT1EIDdLUD1 SET JEJTAD `01.1.1DIA -ui uq - Tos °Timm UOD ou oiad sopEa.uu uan sosouuuni souTs sol aiaIjaid :u9z3vmps sEiDua2ixA .yen -usa u9IDEJou EDuEN ns UOD opoi anos (piad sEpEtZaiTE X sapiax sa1uEliiq `(sonauiivaa sanE sop ap) supe2Juir sufoxi sns UOD ‘oitteDua
Quo un ap
Eng al oN .Tesuoci ouuoD odulaTi aputi apsap ExpInD as Eitruid -risa `EUugD ap EueOuo SEDUST.TDJDEJED X UoTDdTIJSDU
VIN3atIVD (51/3DVIElna) SWIONIINSW VINWHVD
niltwels» euiwefuaq snDu
.a(ETToj la aivauu -JuIrdai Juzuamnd -Eng El IO(DLU EliOdOS anbune upyup El ti °arruare la UED -o/wad En E n EIJEJ El OLLIOD OSDDXD Ta OJCIEJ anb EX 'opEDIpp oiunsu un sa .opIpatu oiad Xnui 09DIT moi9rmaaind t(- o8aij .sEinpan
.opopaido Ánw oas anb uanq os0 un ap sauomp -uo) sol o uoonidopo awaima ns A owawipan op!doi ns .s!ós -uoq samolauan ua 'polinyp tu s'sopowio}sunhl las ompod uoq samclo.0 sanbsoq sol ap sola!A Anw samidwala anb ap onpap opuopodm oÁn) !osuoqopnasd un so srou la 'o)!sop umg
irmdu EJEd sEtlaamudE apand as ElS'Epod El ap sándsap EijDnp El oluci snylj p iauod tosolpai an( un Ea0 sEpuali SET aQ .ovep -TnD UOD ozad ‘asiTunidns uapand sapuufi opeIsEuuap su(oli se-1 - saiamu uauuoj as anb opon.' ap ‘sop o uun opurpren9 'Epod as X SE( -Oil STDS O ODUTD uduai SEUTEJ sET anb Eisuq Eiuqd El zaaaza Efap as :alunchap C vpoj
/191/1.1d0 1.1.41SdlIAT
.En9E ap OSDDXD p Efanhe Ol oTos Sapepauliaj ua sET Diluq *DiUDUTEATJUDADid EDTpOLIDd EIEJI as .Olas EUTTID ÁET.T optima 'Efoi runru El tsauax9( salan sol ua ‘u9lind p p ua o sulla ap *gap sufoq sui ap supxe sui ua Elop as anb ‘uozEzudED ap o EDTTEN 'ETTITIP°3
'41.1EJSUOD pupauing aiainbai anbune ‘alEuaip p JETII!A *SDDTEJ sET opod un opua-onpai X Iusuoq EJEd ELIDT1 UOD SOLIE sana O sop EpED :aJuvrisvu omiTn3 p Excel sopemnp
ap SDUOIDETJEA supsnn sET X D.TTE ap SDRIDTIT -0D sET SDITE1TAD anb keti anbune 'Dile orjDnuu
.oau ap En2E p UOD EIDZJui ua ‘(saui IE zax Eun) OUJDlAUT (salí' Te SDDDA sop) OUE.IDA , az UOD Euoge as qvdaunu ouoqy ua ‘puweinS
.TEsuog EJEd EJIDT1 ruang uun apand as ‘aluaiajTpuI aluaurexpepJ :cyans
sa DIUDILTDICIEJUDULTET :Sdrp,9121.1,9fild rCSaySp.1rwJ
El :UEDE1E o 1 soaTsezEd so' E aTcpsuas alueisEq
t'Oil:131Ni 3G SlySNO8 SOl
Guía para el cuidado del
BONSÁI
Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años, reduciendo las raíces y utilizando una buena tierra para plantas de interior. Hay que vigilar el drenaje. Poda y despunte: después de la floración, se poda sobre la vieja madera si se trata de una poda para dar forma, o se despuntan los brotes jóvenes, conservando dos hojas. Riego: se evitará el riego excesivo; la humedad se mantiene, reduciendo la cantidad de agua en invierno. Abono mineral: dos veces al mes, de mayo a septiembre. Si la planta está un poco amarillenta, una vez por semana. No se abona en invierno. Parásitos y enfermedades: se vigilará que no se instalen pulgones en los brotes jóvenes. Gardenia de 5-6 años
Nuestra opinión Planta bastante difícil de encontrar como bonsái. En las floristerías se consiguen a veces variedades de flor doble, diferentes de la especie para bonsái, de flor simple y desarrollo más lento. .111111.
PODOCARPUS MACROPHYLLUS
(PODOCARPÁCEAS) PODOCARPO DE HOJA GRANDE
Descripción y características El podocarpo es una planta para iniciados, ya que prácticamente es desconocida fuera del mundo del bonsái. Es una conífera originaria de China y Japón, países donde puede alcanzar gran tamaño. Se conoce casi exclusivamente como bonsái. Se parece un poco al tejo, con sus grandes agujas de cinco a diez centímetros de largo por un centímetro de ancho, pero, al contrario de lo que sucede con éste, no fructifica cuando se cultiva en maceta pequeña. Exigencias Situación: es la única conífera que soporta las condiciones de interior, manteniendo una temperatura de 15 °C a 20 °C en invierno. En verano se puede sacar al exterior, aunque no tolera el sol directo. Suelo: equilibrado, ligeramente ácido. Tierra para bonsái mezclada con tierra para plantas de interior. Cuidados para el cultivo Trasplante: cada tres o cuatro años sin cortar las raíces, que son carnosas. El drenaje se vigila.
184
Podo(
Pc pod panperz una desi Rl
mec Ai rant vier es o
PG
atac gón trail
■ Su
S81
'E .opondwo) opon olualu!ualuow ns Á 'osopoi6 sa apod ns vopalm ua DNA anb wapuo) quo ap miruisp ou anb jod?
1E
119tillí10 1.1J SdllAT Ez
-sol-N.11. rd sosa aren -UO3 -mes mund Eun anb 01E1 Sa OJDd 'u92 -jnd p Á emuTipop E! ‘ipap SD SEXEI E LIEDE1E :sapppatuaalua sauspdvd
-DT
an Eil
.onunuop sa oluaitupan p anb Eti ‘(satu jE ZDA BUIL) OUJDTA sem Á (saul TE SDDDA sop) OLIEJ
O
anb SOLUSTIU soj
E1
-LIT UD seppnpai
-DA UD SDIETTLIDX SDUOTDEDWIE:119.4a1,1.1W ouoqy "SOSD3XD SOT JEJTAa 'OTJE TD opoi alumnp opatu -tyq Dlualuengq opns p auapumu as :a5:91y
aicipiadsai )011.12w
OUDWDap ODUOJJ
Dpod DI UOD 0/05 'SOUD
E ap
un JauaJ o oSall
EIODIJOC1JE 2.1011109S
-DATA SOT ug .0DI10.11 IDp o2.19 oT E UEUOJEDS aS `SDUOIJEUT aluamen2TI X selsandulop -euIlpuo sefog sns jEl OLUOD eluasaid as SD3 ‘yesuoq ap EpEU auap ou XOTID1
.umundsap as Á SOI1DIUT1UD3 slas E coup ap prOuT Eun opezury[e ueÁN sauanóf salon soj anb E wad -sa as UD1SDUDILI eianj !s stinpe2H repude EJEd IELTDDAOKIE Á ezapeuu E(DTA ET Diclos JEpod apand as 'euizoj ave!) Exed :4uncisap vpoj SOUD
-DA E anbune
L-9 ap odio)opod
EA
-n -D 03
u TSE
ap -TJ EI `SO
-uT ap elund elsa 'opurNEIT a1LIDULIE1DII1Sa -(intgssyutlYaia vaatpage.za) aaispp pepapen ‘vugsspuvá'ap v.z/vav—
:run epeD ap sapep -pupadsa sei °pu-ciegas wad ‘seropuednfie SETID E SOUIDITIDJAI SON *SEJT1U9pT !SED UOS sap -EpTSD3DU SEÁnD Á 1s ai1LID SEUEDIDD Árn.0 sEl -urTd ap oiaultyu 01.1DID SOLUE.T1LIODUD (mpaILT Bj ap EUISTLU ET) SETTEJE sET Dp Emurej ET UR SE3T1ST1D13EJE3 Á UOT3dTIDSDCE
S
V11■121V (SV33\111V2IV) SVIDSA70d
HO12l3INI 3a SIVSNOS 501
Guía para el cuidado del BONSÁI
ros a veces se consiguen viejos ejemplares que pueden transformarse en bonsái.
es . Le qu pri
—Polyscias fruticosa Aunque originaria de Polinesia, se conoce también como Aralia Ming, nombre de resonancias chinas que le confiere cierto aire de autenticidad. Su hoja puede ser pinnada o profundamente dentada. Su tallo nudoso recuerda un candelabro. —Schefflera arboricola Originario de Australia, recibe también el nombre de «árbol sombrilla australiano», por sus hojas compuestas de diez a doce foliolos, verdes claras y bastante gruesas. Es de crecimiento rápido, lo cual permite, a través de sucesivas podas, obtener una cepa gruesa cubierta de retoños. Es muy robusto, siempre que se evite el exceso de agua, y puede cultivarse sobre una roca, donde toma formas muy curiosas gracias a sus raíces visibles. Exigencias Situación: son plantas de interior que prefieren la luz y el aire, y que ocasionalmente soportan el exterior durante el verano. Pasan bastante bien el invierno, manteniéndolas a 20 °C. Suelo: húmico, arenoso y permeable. Las plantas de esta familia detestan el exceso de agua. Se usa tierra para bonsái, con un poco de arena y tierra para plantas de interior (proporción: 1/1/1). Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años, en abril, reduciendo las raíces. Asegurarles un buen drenaje.
de hu Sc ne
De
1
Polyscias balfouriana marginata de 3-4 años
Cr
de j as tín
Poda y despunte: como el crecimiento es continuo, se pueden podar a gusto los brotes jóvenes para formar una gruesa cepa, en el caso de Schefflera, o un tronco esbelto, en el de Polyscias. El tronco quebradizo y carnoso impide las ligaduras. Riego y pulverización: e l punto débil de estos géneros es su necesidad de humedad y, al mismo tiempo, su rechazo de un suelo demasiado húmedo. Limitar el riego, aunque sin dejar que la planta se seque. Pulverizar frecuente y abundantemente el follaje. Abono mineral: dos veces al mes en verano y una vez en invierno, con fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: contraen numerosos parásitos, como el pulgón en los brotes jóvenes, la araña roja cuando el ambiente
trc
en
Ex
5. sin rat de ma mi
col eje cor bol
186
E.
solio
- rsollipur uaici srin iEsuoci EJEd EJID14 ruang run urziput aUDIALIOD
`ESED uq ap sopruodlui sauridtuafa sol ap OSED ID sa JE1 tosoffiarr Á opEduaop Ántu opnuatu E sa ua2iio ap oTans la :oians .ruquinuadiLIJ -as ua `JOTID4XD la tia uauod apand as 'oÁrtu ap upurd y .aulatuirinaJ appodrx as anb ap uópiptioD E 'Do -frz Á Do s anua ap srunTei -DdU_IDJ El.I0dOS `OU.IDTAUT uq 'OJDDJTID ¡Os UTS oiad ‘osouiumi ouis un aJainbai seTaua2ixj .opidEJ oluaiWIDWD ap sa X SDIOTID1UT UD pEpTJTDEJ UOD EATJITID Ds .0AI1E.TODDp SD °Ducal ns X `SEILTDT1 oxep ap.IDA .190D ap `(SO.IJDUITJ -UDD sop E oun ap) srprteno uos setuaiir se( -og sns .iEsuoci OTITOD ouridulai Xnw apsap rprziiiin opis ETl aluaturinas anb ruitp ap ELTEUT11.10 EJITEId ruanbad run inbe aH
SEDT1STID1DEJED X ugiadinsaa - ap 21.m Dlleuv
17 E
-az auaii ou anb EX `011E opoi aiurunp alLIEJ la Taiuu -SUOD prpatunti Eun oprnap un auainbai :uopvzmaaind C o.8aw •sEfoq ap saurd sop OpITEAIDSUOD `SDUDA0( SD10.9 SOI DJUDIU TEln az uriundsap as ‘ouiainui tia Tic' -uuri Á `011E.IDA Ta opol aiuruncrsEmpulii UED -iTdr as Á EtuJoj Jrp Excd Epod run rpiiprid as EJaÁruuid uq .SOILIDT1 Ántu saion sns Á `opidEJ sa 01UDTILITDDID ns :alundsap tC vpocr .iEsuoq
(SV3DYNINVII) SAIVZ33H1 11113H3DVS
.watpounapoy sa owpwid oiau -96 Un .ipoi sow °m'In) ap Á upan° sow la sa anb 'alawaips awawawadjaid idan .sowanod uis uomasuo) as 'popawnq ap sosa)» sol unoa as !S .alqouozoi opad o sopnwo) so! sop -oi ua uaIs!xa anbiod sawnsanww uos swsuoqopnasd som 119.11100 11115311N
EJEd riza!? opurzii
- ‘olloursap JOXELU ap opTuad la DDuaItu -op anb ap salar ua sruaÁrtuiud sri sup -01 `zipap sa ‘aluanDaij atrElsrq :aluvidsv.a
o Apiro la EJEd sopEpulD
21011:131N1 3a
.soDiuunb solDnpoid sol E samisuas aiurlsrq uos srureid srlsa anb EX 'oprpinD UOD UEDTIcIE as soluaIuminn soj ap o EDITEN nitutpop El X ODDS sa .uózrurdrp
suysNoa sol
Guía para el cuidado del BONSÁI
SERISSA FOETIDA
(RUBLÁCEAS) LAUROCERASO
Descripción y características Este es otro de los grandes clásicos de los bonsáis de interior. Este arbolito de tronco delgado, pequeñas hojas brillantes (de un centímetro) y olor fétido (de ahí su nombre), tiene la particularidad de cubrirse de flores blancas en junio, aunque esta floración se repite esporádicamente a lo largo del año. Es un excelente bonsái de interior, que se trabaja fácilmente, pero al que hay que evitar los traslados. Serissa foetida de 4-5 años
Sageretia de
4-5 años
poso vegetativo. Un desecamiento prolongado le resultaría fatal. Abono mineral: de mayo a septiembre, dos veces al mes, prosiguiendo en invierno con una vez al mes, ya que la planta no detiene su actividad. Parásitos y enfermedades: prestar atención al pulgón y la cochinilla.
Nuestra opinión Encantadora planta para miniaturizar, que representa, con carmona y el lauroceraso, uno de los clásicos bonsáis de interior. Lamentablemente, el precio de las plantas de importación como ésta es muy alto.
188
681.
opowioJ uaici Fusa pdo3 anb asamásqo .soyo 9-s ap r!iopmed snwin
- afeHoj p anos solxItu sopTui soiDnpotd luz -SEILIEJ suunlp ap sonammasap santsuaudtuoDut uaDaJude SDD -DA u anb 'ourituus °pulsa ns UOIDLID1E UOD .un2as anb Árti anb o1 Jod 'oiDadsu pisa ua aiq -isuas oDod un sa :sapvpatugua rCsovs,vwj
-alurz-upDj ap OSDDX Ja J1UJ EIDTOJ osruaDotneT J J 'OLIEJA p DlUEJ -np upuanDaij uT anaureJalu optrunatu -nu 'ouu p opoi anump SXIT 1Ezan run Sos -DDxa opuriTÁa ‘u.reuoclu as qvaautw ouoqy 'ETDUDT1DD.Ij UOD uurztianind as uánuuri 'unle Eng sal opurenD odulap opod Xnui ua UDDUDA as SDUDAOf sann so' anb 'otre p opoi alurtnp opauurn anatu -DJUE1SUOD nualuew :uowvziaaainc frC aaly 'SEJILIDIELU SDIOU SET UEDUELTE n "ODUID E oulunD ap uE ua1 anb salan sol ap su( - ap salid sop OpUBAIDSUOD `OUEIDA p opol anump anatumnlau u.relundsap as oan-1 -fulge ap sauu p ua uuunj Jup Bird opuoj u upod uun amipupsalduut :alundsap rC vpod -ulDajuad uulsa ruItiD ap uauaImud anb sol ows anb 'oltuquua UTS `JESM.Id OITESDDLI sa tiotuant Ua utis4Á apand anb ouuTo oaluty p Sg .(sculaunpuu sop u oun ap) suntututp sanan E suuanbad Ánui sub:ni sns Jod SOUIDDOUOD anb sol ap aluatajip ate ouno un ap -mei] as SEDI1ST.I31JEJED Á UOTDdLIDSD(1
ONIHD
olmo (sv3Dvunn) V170dIAHlid
s'runnn
¿sano sompww ap A son) -unfip sow losuoq sol ap oun anos .upouo apand as ano?
uopqdo v,lisanN
'opnuatu e sutil upunrIdsuii OTIESDDLI SD `ELPT1bDd ^MDEUU uun riuodos tsIulnDTpe3 utualsts p opuapnp - ‘ptqu ua 'sour salí o sop upuD :a/uy/cha,/ onpinD p u.tud sopup!nD .sarenl! sauotindoud ua `30LID1UT ap sulurId und EJIDT1 X tusuog rurd ELIDT1 ap uTazatu run Sa DlUDTUDAUOD SEUJ 'EDIurryq ETDUDpUD1 ap ‘upunInnba uan unati uun atatnbaz :oians .supsnug SDUOIDELTEA suT vino] ou wad `Do oz sol E satopajui sutruriadutai rind -OS OILIDTAUT tiq 'oiDauIp ¡os p OpUE1TAD 'OUTE p opoi anump usolutunT Á ruup:uowyn,ns
sulDualTxq
1:1012131N1 3G SlySNO8 501
Guía para el cuidado del
BONSÁI
mente adaptados a ello. Son de hoja perenne, muy resistente, y si llegan a perderla por falta o exceso de agua es fácil recuperarlos podándolos o devolviéndolos a un trato apropiado. Exigencias
Situación: en interiores requiere mucha luz durante todo el año, hasta en lugares soleados. En verano se puede poner si se desea en el exterior, en penumbra. Tiene la ventaja de soportar variaciones de temperatura bastante marcadas, lo cual facilita la invernada. Suelo: como todos los olmos, requiere una tierra arcillosa pero con buen drenaje. Se empleará tierra para bonsái ligeramente arcillosa.
Cuidados para el cultivo Trasplante: cada dos o tres años, en marzo abril; pero si manifestara una merma en el o crecimiento, se trasplantará más frecuentemente. Poda y despunte: en marzo o abril se efectúa la poda para dar forma y se aplican ligaduras. Se deja que crezca bien y en verano se eliminan dos hojas. No hay que despuntar demasiado a menudo, para que la planta conserve un buen volumen. Riego: frecuente y regular durante todo el año, aunque no en exceso. Soporta un ligero desecamiento, pero no tolera el exceso de agua. Abono orgánico: polvo de cuerno en primavera. Abono mineral: se abona ligeramente durante el período vegetativo (una vez al mes en verano) con un fertilizante líquido. Parásitos y enfermedades: en algunas circunstancias, resulta bastante sensible a los parásitos (pulgón y araña roja). Felizmente, no contrae la grafiosis, enfermedad que afecta al olmo común europeo.
Nuestra opinión Buen arbolito para interior. Cultivado en serie en China, a menudo la calidad de las plantas que se venden en los comercios deja que desear, y su precio no siempre está justificado.
190
666
1
)1011131N1 3U SlySNOEI SOl
Guía para el cuidado del
BONSÁI
De izquierda a derecha: Dracaena, Chamaedorea, Cicas y Yuca
GUÍA PARA EL CUIDADO DEL BONSÁI PRELIMINARES ¿CÓMO OBTENER UN BONSÁI? EL TRABAJO CON EL BONSÁI LA ELECCIÓN DE UNA PLANTA PARA BONSÁI LAS CUATRO ESTACIONES DEL BONSÁI EN EUROPA
192
LOS PSEUDOBONSÁIS En la lista que acabamos de presentar, seguramente falta alguna que otra planta que los aficionados cuidan y cultivan con amor como bonsái. Como hemos dicho, todas las plantas pueden transformarse en bonsái. Sin embargo, algunas se venden con tal propósito por su aspecto curioso o exótico, pero no tienen en realidad absolutamente nada de bonsái. Es el caso de la cica, la dracaena o la palmera, por ejemplo. Entonces, ¿por qué no hacer bonsáis con los cactus, que son tan fáciles de cultivar y tienen formas tan peculiares? Algún día habrá que decidirse por el establecimiento de las normas del bonsái tipo, y hasta crear una nomenclatura controlada de los géneros y especies que merezcan llevar ese nombre.
--
£61.
mon n sourTu9urs 'Etuax 'SDIEJD2DA SOU -n2TE ap sourap sopcfal so' ap solTsEred '(urcu E LULU S'o Dp) SODIdODSOIDILU SO2DDSUT :sdpru, .ruopsunE rlurTd OUTOD EnoduloD Á DJnpoulai as ‘aluarumajzad p E oprirulTpr asopumrq ‘anb ournxa oTpatu un ua rppnp -buril mugid run ap asanD :Eaulluodsaqns .orTaroD Jod opTrupsuoD :osoiaqns -.TOD ua oprupojsurn Eq as anb :oprauFaqns 'SDpEpDULIDJ
.satmuTur sol ap TaId ET Ua Sal -od SOJ E UDTEATnbZ 'En2E ap .10dEA Tap p JETnD -pred ría ‘Eiajs9uur ET UOD somturD.raluT so' rez -TiraJ X JEJTdsaz Elund ET E uanunad anb SEfoq SET o oTTE1 p ua saIualspca sopppo :srluolsa .(...sorpapq ‘soluoq -DEq ‘sasnuir) salas sono ap u9pDnpardai Á u9Ts -njTp EJ urinlasE smodsa se' Sazopadns selurTd sET ap srInuras sET E saylEirdInba :seiodsa
so
Dr
Euuoj U ‘ruanur 'EUIDJXD alred ns apiaTd
-u rz
TEHLIEU OUDLUOUDJ Un SR SED opurnD EaTEDsap as EZDITOD run :asirturDsau .Elundsrn as anb Elsrq -rpsurn anb ap °SED UD UOIDEAIDSUOD ns EZTTUEJ -ED .olDEduioD olun(uoD un sETTa UOD MUT anb SDDTEJ sET E Epparipe E.1.1Dp Dp ETTDd :ucgadaD
SET o srfoq su' ap SDAE14 E Elurid ET Jod opTcposqe 'anb TE.TruEu o oDrunnb opnpoid :oDirtua4s!s
murTd ET EDUEJJE as anb apsap oduiap OJIDID Ell
-ua sET rlrquroD Á sonsrzed so' EJEd EDTX0J EDS Elsa anb aDrii 'Elms ET zod openodsurn Á SDDIEJ
TDOJ run anos aDDID anb :ansadtru
-sr ns Jod Elan run urpianDaJ Á SEUJEJ sET ap OUTDIJXD p ua ToyE aria E unes al 'ouolo pp Jp
auJ OIDd `UOIDEZI.IDAInd ET E oppared sg .r.rapE2 UOD ‘alETToj p anos arab aap :opepoll
.onad
.oup sou az
.oTans pp ED.IDD Ánur uaDaurturad anb sEz -DOSE.1 sriurTd sET ap aDTp as :oprnsod alxod .Eurnid run ap p rpJanDai anb opadsr UOD ‘oTopad Tap opET 01J0 Á oun E solsandsTp 11E1 -sa soionoi soma rfoq Eun ap asan) :EpEUUM .olso2E
.10 ET
Ie
-.red E ‘anb sEuTd sET uos :ouid pp sEppuED *SDICTETJEA uos `JOI.IDJUI OUJOD .TOT.TdnS OJLIEJ `SDnUnT SnS EpTA EJ ap ouauTuaj p JE2nT DUDT4 apuop Elaurid onsanu ap anEd :E.rajsom .alon p JqEs atan apuop ET ua Efoq run ap u9pJasuI ap oiund repxy
-sa ns uaÁrupsuoD anb 'option p Á smurz sET ap
-EIU Dp 'EDS O 'EuTulTT ap ru2aJdiuT as TE2a2an opT( -al un Trtn p DJIreq3aur osaDard :u9praTu2ri
-riruDrul
ua aanpozd as Edarna U ‘TE.raua2 rT2ai .rod .rJap
oluntuoD :Toqir un n olapnbsa o u9zEruiy
'U9TDE1DKIJMUT ns JElITIDEJ DUOdald as OTJESOT2 DADICI alSa "OJETD
aluauteindtuop opepanb Jacieg ou apand solla ap sounlIE ap oppuas p ‘o2Jequua uTs
zod 'X sonTuDál
.solla Digos SOLUDIDATOA OU '041.1E4 souuuiái so' ap EFIOXELU ET DT) uomulpp ET opEp SOLUDLI En° ET ap aJET 0T y
011:1V5019
SIVSNO1300113Sd SOl
~I
LAS CUATRO ESTACIONES PRIMAVERA (Marzo-Abril)
VERANO (Mayo-Septiembre)
Bonsáis de exterior
Bonsáis de exterior
• Primera plantación en maceta o, si es necesario, se trasplanta, utilizando una tierra apropiada. • Fertilización:
• Riego con regularidad; es la precaución más importante. Pulverización en los días secos y calurosos.
— Mezcla de cuerno en polvo con la tierra de trasplante.
• Poda: despunte frecuente de las hojas. Despunte de las coníferas (desde finales de mayo hasta junio). • Limpieza del suelo con regularidad; también hay que desherbar.
— Se esparce cuerno en polvo en la superficie de la tierra de las plantas no trasplantadas. • Poda para dar forma y definir la estructura del árbol. • Si es necesario, se aplican ligaduras.
• Ligadura de las frondosas. • Enfermedades y parásitos: favorecidos por el calor y la humedad.
• Tratamiento preventivo con un producto mixto, por pulverización. (No conviene usar productos sistémicos ya que no tienen efecto en las plantas sin hojas).
• Si hace falta, se ponen a la sombra las especies sensibles al sol fuerte del verano.
• Riegos moderado. Se evitan los excesos. • Se favorece el retorno 1progresivo a la actividad vegetativa, limpiando la superficie del suelo. • Los bonsáis se sacan al exterior, tomando muchas precauciones ante:
Bonsáis de interior
Las heladas tardías. Las insolaciones de las hojas tiernas o desarrolladas al abrigo. Bonsáis de interior • Poda y limpieza.
Bo •
r
•I a
•F • ID s
r(
•S 12 •E
SE
d;
• Riego regular y pulverización. • Fertilización periódica. • Es posible el trasplante durante todo el verano. • Poda de mantenimiento. • Parásitos y enfermedades: se prestará atención a los ataques parasitarios. Tratamiento preventivo. • Hay que tener cuidado con el sol, sobre todo con las plantas situadas tras los cristales.
• Ti tr
• Pi Bon • R( m
• Se sac
• Pr
ITU
gia
• Se reanuda progresivamente la fertilización con un abono líquido.
• Se ter
• Si es necesario, se trasplanta.
• Po(
MIII■•■■
▪
.opesaDau sa Ts ‘a2undsap Á Trupou Epod . -u! ap sIlsuoq soT E sEmpaq opuemde uaulls as . 'SEM SET ap p Ua as.reI2 -Taz E uapuap sonasu! soT ‘oymo ug .sapepatu sanben soT ap u9puanald • -.IDJUD Á SOJDDSUI ap
.satu TE zan Eun opEndu'on2ll ouoqe un uantupu opuapan uan2Is anb sapadsa seun2TE ‘oarequia UIS ..TEZITEDI aqap as ou ‘Triaua2 ua :u9pEzqpiad . .upEu IDDELT OU MUDIUDA
..mpaIxa p UD °MIDA p opus -Ed uEÁEq anb sy9suoq soT Jopalu! Ta ua uauod as . 'EAT1E1D2DA pEpAppr ET ruuruu -sil) EJEd ‘u9przupiaj ET Á o2ap Tap u9pDnpax • JOUDJUT
-UOD SEU] sa OdIDUUd ua OiDd'OATSDDXD OlUDTUBD
-an un ÁEq Ts muaurepwapow Isupppeid as :Epod • TEIDUTUI
ap sTsuog
U(
.o u .0
'EpELUDAUT ET ap LIOIDEJEdald
'ATTE
Tap pupanbas ET resuadmoD Exed ‘Eind
zas aqap
EnSE UOD D]uatuninlaJ EJEZITEDJ aS :UOIDEZIJDAInd 'Ocas o osoinTED Eas aire p anbunE 'En& ap SOSDDXD SO' TIMAD as .
..Topalu! ap smuog
'ED0d9 Elsa ua opmundsuen guodel oTTTzquzauz p ows :aiuETdsuEu •
.pup -aumq ET ap Esnup E SE DDEUT sET ua ETTaursap as anb oqoul p Ez3UOD 01UDUBE1E.11 :sapepaupajua .
s
.saToqz soT ap stuanui sEfoq sET Á souid soT ap sETTTJEUTE sE(n2u sET uaurpdns as . OZZEUi ua -IxepnuEaz as U9IDEIDd0 Etpq, :JEpod ON 'OLUDIAUI ID _TES -Ed EJEd apainpua as ezapetu ET :alundsap Á Epod .
Ezz
:E UOTD
-yza2aloid as ‘ouoio Tap sETATT sauanj sET aluEzna
.ETafq ou Ts ows (piad ‘e/lap -apaurnq as `EDDS aS Ts .Epatunq EDzaueumad Ezz -ap ET anb eqatudwoa as aluatuaTdu.us :o2ap Tg . 'EME]] uIS ETDJ eun UOD JOUD] -xa p ua sopulueld siTsuoq soT uyipqn3 as Sopj sapuefi ap OSED ug .0•In p EIJUOD UOIDDDJald E-T
.ouoge p aurpdns as :u9pezqpia3 • .En2E Tap OSDDXD Tap sulund sET
-ap ET anbas as anb JElap tus aÁnuuusq) as .
-UDAT IELUDAUI OSOdDi ap opapad Ta EzuauuoD
.1019[DIXD ap
iopaixa ap s!Isuog
smuog
(anwayvoN-annpo) ONOLO
(oianadvanwama) ONH3IANI
Vc1011(13 N3 IVSNOB 130 53
Guía para el cuidado del BONSÁI
ÍNDICE DE NOMBRES Abedul 122 Acebo de China 132 Acebuche (oleastro) 129 Aeonium 177 Alerce 151 Aligustre coriáceo 133 Aliso imperial 119 Almendro 13 7 Almez 125 Alnus imperiales 119 Andrómeda 136
196
Aralia 185 Árbol de las pagodas (sófora) 140 Arbutus unedo 161 Arce palmado japonés 117 Arce trífido, trinerve 8 Avellano en tirabuzón 127 Azalea de Japón 120 Azalea japónica 120 Bambú 121 Bambusa ventricosa 122 Betula 122 Boj 123 Buxus suffruticosa 123 Carmona microphylla 177 Carpe blanco 124 Carpinus betulus 124 Cassia floribunda 162 Cedro del Atlas 147 Cedrus atlántica 147 Celta australes 125 Cercis siliquastrum 125 Cerezo 137
Cica 192 Ciclamor (árbol de Judas) 125 Ciruelo 137 Cissus striata 163 Corylus avellana conforta 127 Cotoneáster (durillo) 128 Crassula portalacea 178 Criptomeria japonesa 149 Cryptomeria japónica 149 Chaenomeles japónica 126 Chamaecyparis 148 Choisya ternata 161 Dracaena 192 Eleagnus (acebuche, oleastro) 129 Eleagnus 129 Encina 174 Enebro 150 Espino 138 Euforbio 181 Euphorbia balsamifera 181 Falso acebo 136 Falso ciprés 148 Ficus 181 Fucsia 164 Fuchsia 164 Gardenia 183 Gardenia jasminoi des 183 Geranio 165 Geranium 165 Ginkgo 130 Ginkgo biloba 130 Gleditsi a inermis 131 Glicina 142 Granado enano 173 Grevillea asplenifolia 166 Grevillo 166 Guillamo arbóreo 120 Hebe buxifilia 131
L6I,
IL j 0.1DLIDE1Sid
vzioliudiv) vavyiaz 1171 EACMDZ Z61 u3nÁ z-fri S1SUM1S 191.117,1Slin £91 JCVIID1LII 681 vziojiadvd smun 17i snuzin zst sáuodul ofai, zs I mvpidsn) snxvi 9sI unnpoxvi
9S 1 ourlurd ap oipovei O-frI v9zuodvf movdos 881 vpnaof vssuas z9i Uds 981 via7uogav viadpips L 81 SZIV2dalp Vtlald.5555 -17Z 1 szivuoiffo snuuvuzsoy -17 LI TZ T OUELID cupuppopo21 611 T.4°'i ¿ 8 f VadtpM/Lidpb'y 6E1 anqaz sn9.zañb -frzlxaiz snlzazb 8 vi/Juma/kr £z I uznwund v9zund L£1 snundj 6L 1 vcJb vidmvinpod s81 svpsiCioj tsT syCychoviu snclampocr 1781 apur.d rfati ap od.repopod ZL 1 zun.zodsanzd L1 srosuudi vízpvisid
-17S j snuicr tSI ould 9£1 v.9zuocívl mal," £51 ea31d £51 °ame/ Z61 "luIM 9 £1 tunziolinbv snymmuso 681 ouitp muto It I MUTO OL I onuo OL I ~china van 691 Eapsainop ruipuEN 691 EuIPuuN 891 szununuo) stnatCfir 891 191419,91.02 d111.1.1417 891 (u,i(e.i.re) 891 vuunifp vutsupy zsT monbasviapy Z s i rÁornasrlaiAT 9zI u9dri ap oiiintuabi ¿ £1 OJD11010DOMAI ourzuris s szuniuwo9 191 ouoipriAT t vniliantrOs dizquitzpinbz7 -17 £ OLIEDIJDLUE Juquiginbri £1 wna)vuoa wnaisn517 L 81 osriaDoinvi isT xuri OsI sndadzunf £11 OILIIALli DI) IIILLIZEf
E{i zunioilipnu zununusvf ¿9I vziolavsoulzuz vpunzvavf ¿ 9I pu-cm-el Z suvionad va5uvaptCH z£i riopedaii eisua2Joil 181 E-"IIH
ONV1131SVD A N1IV1 N3 537113INON 3G 3DIGNI
Guía para el cuidado del
El bonsái, como todo ser vivo, requier a atención, tanto para los cuidados cot dianos como los estacionales. Este libro se dirige al principiante que descubre estos árboles pequeños, o sueña co tener uno, y también a quien acaba de recibirlo como regalo y no sabe muy bie qué hacer con él. Es un manual de consejos prácticos, destinado a guiar al lector en sus primeros pasos por el maravilloso mundo del árbol miniatur a de modo que aprenda los rudimentos de su cultivo y cuidado, así como de la distintas especies que se pueden cultiv para que elija la que más le conveng
Mtlb '1.11111) ,j4511 2375 12712 1 T I91310 1\11 t
1
O SERVILIBRO EDICIONES C/ Campezo, s/n - 28022 P Tel.: 913 009 102 - Fax: 913 0( general.servilibrogsusael
n■kerta: Vanessa Herranz
_EWA [LEN CAU-E.QUINNS 4Es ,e-Is