İngilizce-Türkçe Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü Resimli...
Latin-Turkish grammer bookFull description
İspanyolca gramer notları, başlangıç seviyesi için yardımcı türkçe açıklamalı ders notları.
els gramer kitabı
GRAMER INGILIZCE
English Grammar Summary for KPDS; YDS; UDS
İspanyolca gramer notları, başlangıç seviyesi için yardımcı türkçe açıklamalı ders notları.
Full description
iSTANBUL 0NiVERSiTESi EDEBiYAT FAKOLTESi YAYINLARl No: 1344 KLASiK DiLLER BOLOMO YA YlNLARl No. 15
Prof. Dr .. Zafe1"
Ta~hkhogh1
Edebiyat Fakiiltesi Matbaas1
1 9 6 8
DOZELTME Yanh~
Et cr-t:f3cx/..i\ov TrC:•TrOl fj-l
Dogru E.rrt:f3oui\wov, 1TE-1TO l fj-KEVCX l -6µriv
altma <;ocugun yapt1gma kanidirler
altmda <;ogunun yaphgm1 zannediyorlar
CXll
CXlTlO: µaXrn8cx1
Sahife 47 Ah~. XL Str. 8 50 Ah~. Xll. str. 1 52 Cetvel 1 str. 6 53 str. 13 53 Ah~.XIII B str. 1 57 Ah~. XIV B. str. 8 66. KELiMELER str. 2 67 Ah~t. XVIII, str. 16
ONS
z
Bugiin arhk konu~ulmayan, ah~1lm1~ bir tabir ile !'olii,, addolunan Eski Yunanca, Avrupa ve dolay1sile modern diinya dillerine saglam1~ oldugu bitmez tiikenmez kelime ve mefhum hazinesile, diinya kiiltiir ve medeniyetinin yarahc1 kuvvetlerinden birisidir ve bu fonksiyonu ile hala tarihl roliinii oynamaga devam etmektedir. Fakiiltemizin bu bak1mdan ehemmiyeti gayet a<;1k bulunan Klasik Filoloji b6liimii 6greecilerinin ihtiya<;lanm kar~1lamak iizere bundan yirmi sene evvel yaymlam1;? oldugum 1 Eski Yunancada ilk Ad1mlarnn bu ikinci bask1sm1 takdim ederken eski Grek<;e ile bugiinkii modern Yunanca arasmdaki miinasebetlere bir nebze dokunmak ihtiyacim duymaktay1m. Harflerin aymhg1 bir tarafa birakilacak olursa, ne telaffuz, ne ciimle yap1s1 ve hatta ne de gramer bak1mmdan eski Grek<;e ile modern Yunancanm hemen hemen hic;bir benzerligi yoktur. Modern Yunancanm, eski Grekc;enin zamanla tekamiil etmi~ ~ekli oldugu mahiyetinde arada s1rada vanlan hiikiimler eskimi~ Phil-Hellen dii~iinii~iin tezahiirlerinden ibarettir. Bu iki dil arasmdaki yakmhk ancak Hind-Avrupa dil gurubuna dahil bulunan ingilizce, Almanca, Fran ... · s1zca v.s. gibi <;lillerin eski Grek<;e ile arzettikleri yakmhk kadard1r. Modern Yunanca ile eski Grek<;e arasmdaki derin fark1 bu ~ekilde k1saca belirttikten sonra, eserde Tiirk<;enin kullamh~1 bak1mmdan kar1?1la~hg1m1z gii<;liikleri izah i<;in,
-IV bizim dilimizle eski Grek<;e arasmdaki biiyiik biinye farkm1 da belirtmek gcrekiro Ogrendnin yapacag1 ah~tirmalar da terciime edilmek iizere verilen Tiirk<;e Giimlelerin bizim edebl anlay1§1m1za uygun olmamas1 dikkati c;ekebilir. Ancak eski Grek<;c.ye yap1lacak <;evirmelerde ogrencmm gii<;liiklerle kar§Ila~masm1 onlemek iizerc Tiirkc;ede baz1 fedakarhklara katlanmak mecburiyeti has1l olmu§tur. Gaye, ogrenciyi c;evirme esna~nnda Tiirkc;e degil, eski Grekt;e ifade hususiyetlerini dii§iinmeye ah~tirmakhr. Ogrenci <;evirecegi . ciimleleri, Tiirkc;esindeki kelimelere harfiyen uyarak degil, es.ki Grekc;ede soylenmesi gereken manaya uygun ~ekildt terciime etmelidir. Kitapta kolayca .anla§ilmas1m saglamak gayesile bazan La ti nee Gramer istilahlan da kullamlm1~hr. Ogrencilerime faydah olmas1m temenni ederek, eserin bas1lmas1 hususunda yard1mm1 esirgemiyen k1ymetli Dekamm1z Prof. Dr. Afif Erzen'e te§ekkiirlerimi sunmay1 zevk bilirim. Ye§ilyurt, Ekin Sokak Fulya Apt. 30/3
1 - isim : Varhklardan her hangi birinin veya bir ziimrenin ad1 olan kelimelere "isim,, denir. Biilent, arslan, Ankara, dii$iince gibi. 2 S1fat : lsimleri vas1fland1ran veya belli eden kelimelere "S1fat,, denir. "Yigit arslan,,, "Ye$il Edirne,,, "bu dii~dnce,, ifadelerindeki yigit, ge$il, bu kelimeleri gibi. 3 - Zamir: Bir ismin yerini tutan kelimelere "Zamir,, denir. "0 gayretlidir,,, "bu hatalzdzr,,, "kim geliyor ?,, , "herkes fanidir,, ifadelerindeki o, bu, kim, herkes kelimeleri gibi. 4 - Fiil: Bir hareketi veya hali bildiren kelimelere "Fiil,, denir. "Yardzmznzzz bek.liyorum,,, ''memnun oldu,,, "hava giizeldir,, ifadeierindeki bekliyorum, oldu, -dir kelimeleri gibi.
5 -· Zarf: Bir Fiilin, bir S1fatm veya di~er bir Zarfm anlamm1 tamamhyan kelimelere "Zarf,, denir. "Agzrca i~itigor,,, "erken geldi,, , "elbise pek giizeldir,,, "daha sonra gelecek,, ifadelerindeki agzrca, erken, pek, daha sonra kelimeleri gibi. 6 - Edat: bir isim veya Zamir ile Fiil arasmda, hazan da iki lsim arasmda bir miinasebet gosteren kelimelere "Edat,, Eski Yunancada ilk Ad1mlar -
1
denir. "Balta ile karde$ime vurdum,,, "yurt ic;in oluriiz,,, "pazara kadar gitti,; ifadelerindeki ile, i(;in, kadar kelimeleri gibi.
7 - Bag: Ciimleleri veya Ciimle ic;inde e~ vazifeli kelimeleri birbirine baghyan kelimelere ''Bag,, denir. "Dogan ve Suna karde#irler,,, "eger c;all$Zrsa kazanzr,,, "c:a'zz$zgor ama muvaflak olamzgor,; ifadelerindeki ve, eger, ama kelimeleri gibi. 8 Onlem: bir duygu ve heyecam belirtmege yanyan kelirilelere "Unlem,, denir. Heghat I, Zn$allah I, egvah I gibi.
Eski Yunan Alfabesi ve harflerin okunu§u Eski Yunan alfabesinde yirmi dort harf vard1r :
Harfler Biiyiik A
Kii~iik
B
f3
r
y
l::i. E
8
z
~
a
E
isimleri Alfa Beta Gamma Delta Epsilon Zeta Eta Theta Iota Kappa Lambda
Okunu§u a b g d e (k1sa) ds e (uzun) t (peltek okunU,~u)
H
l"}
e
e
I< /\
"A
M
µ
N
v
Mil Nii
n
-
~
Ksi
ks
K
k l m
-- 3 ·_ H a r f I e Biiyiik
Kii~iik
0
0
n
TI
p
p
2
a,c;
T
T
y
u
cp
x
x
LjJ
l!J
n
(),)
1•
isimleri Omikron
Pi Rho Sigma [ 1 J Tau Upsilon Phi Khi Psi Omega
Okunu~u
o (k1sa) p r s t ii f Nefesli (k) _(Alman~ cadaki ch gibi) ps o (uzun)
UZUN VE KISA SESLiLER Eski Yunancada ye di Sesli vard1r. Bunlar iive aynhr : 1. 2. 3.
c:, o ri, w a, 1, u
daima k1sa daima uzun bazan uzun bazan k1sa.
Uzun ve k1sa Seslileri ayirt etmek Ivm Eski Yunanca metinlerde hususi bir i~aret yoktur. Yalmz ogrencilerin dogru okumalanm temin etmek maksadiyle okul kitaplannda k1sa Seslilerin iizerine ( u ) , uzun Seslilerin iizerine de ( - ) i~aret lerini koymak adet olmu~tur.
<;iFTSESLiLER iki Sesli harf yanyana gelerek bir tek Sesli. harf gibi, ve bir tek hece te~kil edecek tarzda okundugu zaman bunlar Qiftsesli adm1 ahr. Eski Yu_nancada~i <;iftsesliler ~unlard1r .. (1] Sigmanm iki §ekli vard1r: Kelimelerin ba~ soo.unda ise (~) ~ekilleri k_ullanihr.
veya ertasrnda (a),
-:-'4 at
..
El
ay gibi okunur. ~y
. oy . iii av
Ol UI
au EU
} ev
T]U
u
OU
B9ndan ba§ka bazan a, 11, U> harflerinin altma Iota Subseriptum ad1 verilen bir ( 1) yaz1hp §U §ekilde gosterilir : q., lJ, u.>~ Fakat bunlar okunu§ bak1mmdan Iotas1z a, Tl, U> harflerinden farkh degildir, Biiyiik harfler kullamlmca bu ( 1) harfi altma degil, yanma konur. Mesela: u
A16nc; = Cehennem TanrlSl, gibi.
Bu takdirde ( 1) ya Subscriptum degil Adscriptum denir. Yukanda verilen bu <;iftseslilerin hepsi uzun say1hr.
SESSiZLER Eski Yunancadaki Sessizler iic;e aynhr: 1.
2.
Tam Sessizler; K1
y, X -
rr,
13,
T,
6, 8 -
Damak harfleri Dudak harfleri Di§ harfleri
Yari Sessizler ; v, µ 1', p -
a
3.
-
-
Burun harfleri Ak1c1 harfler F1s1lh harf
<;if tsessizler ; £
Ka
4J
= rrcr = 6cr
~
- 5 _.
NEFES i~ARETLERi Eski Yunancadaki Sesli harfle ba~hyan bir kelimenin ilk Seslisi iizerine "Nef es i§a:retle:ri,, ad1 verilen §U ·iki i§aretten (') (') birini koymak icap etmektedir: · Bu iki i~aretten Sert Nefes i§aretini ( <) alm1§ bir Kelimenin oniinde bir "H,, harfi varmI§ gibi telaffuz edilir. Mesela : ~pcuc; • • • • . telaffuz ediniz : heros = Kahraman lmroc; ••••• telaffuz ediniz: hippos =At
Halbuki Hafif Nefes i~aretini C) alm1§ bir Sesli sadece kendi sesiyle okunur; fazladan bir "H,, sesi almaz. Mesela : O:vfip • • • . • telaffuz ediniz : aner = adam
$unu da unutmamak laz1mdir ki Sessizlerden (p) harfi kelimelerin ba§mda bir Sesli gibi iizerine daima Sert Nefes f§areti C) ahr ;fakat bu i§aret (p) nun okunU§Una tesir etmez. Mesela: p~rnp
. . . • . telaffuz ediniz : retor = hatip
Sesli harflerden de Upsilon (u) kelime ba§larmda her zama? i<;in Sert Nefes i§ areti ( <) ahr. Mesela : urrvoc; . . . • • telaffuz ediniz: hiipnos
= uyku
Bir kelime. eger <;iftseslilerden biriyle ba§larsa Nefes i§aretini birinci Sesli iizerine degil, ikinci Sesli iizerine ahr. Mesela: ' oupcxv6c;. . ~ . . = gok ooToc; • . • . • = bu aicrXuv11 • • . . • = utanma
Nefes l§aretini almI§ Sesli, ~ayet bir Ton i§areti [1] (T6voc;) de\ alacaksa bu takdirde bu i§areti Ne/es i$aretinin sagma koymahdir. Fakat ii<; Ton i§aretinden biri olan Circumflexus'u koymak icap ederse o zaman bunu Nef es i$aretinin sagma degil, hem en iizerine koymahd1r. Mesela : (11 Bk. S. 6.
avSpc.moc; "'oc; •••• oivoc; •••
6 -:-
. = insan = ki bu = $arap
Kelimenin bu ilk harfi Biiyiik harf ise Ne/es i~areti de Ton i$areti de iistiine konacak yerde Biiyiik harfin sol yukansma konur. Mesela: "EEcroc; •A8~va:1 '3'lp1c; ..
. =Ephesos . =Alina .. =iris
ESKi YUNANCA KELiMELERDE TON VE VURGU Ton, bir hecede sesin- yiikselmesi ve al<;almas1dir. Bununla ilgili olmak iizere Eski Yunanca kelimelerin iizerine Ton i$areti denilera baz1 i~aretler konursa da bunlarm gen;ek degerleri heniiz miinaka~a mevzuudur. Vurgu, Umumi olarak kelimelerin okunu~unda, hecelerinden bir veya fazlas1 otekilerden daha kuvvetli <;1kar. Boylece daha kuvvetli okunan heceye vurgulu hece denir. Tabiatiyle bu Vurgu k1sa hecelerden ziyade uzun hecelerde bulunur. Kelimeleri okurken talebe Vurgu bak1mmdan a~ag1daki basit kaidelere dikkat etmelidir: 1. Son heceye vurulmaz. 2. Bir Kelimenin sondan evvelki hecesi uzun ise telaffuz anmda bu hecenin iizerine vurunuz. Mesela : av8pc.vrroc; TIOAITWV
Aliovm;; [1]
3. Bir kelimenin sondan evvelki hecesi k1sa ise bundan onceki, yani sondan iic;iincii heceye vurunuz. Mesela : [1] «o» Seslisi tabiaten k1sa ime de, arkasmda iki Sessiz harl bulun· duku ic;in uzun say1hr. Aym ~ekilde ££EO'TIV, arroTITO<; v.s.
-7-. XaAErrolc;; AEAuµ£voc;; arro/\af3wv
4. Kelimeleri telaffuz ederken Ton l~aretlerini hiv nazar1 itibara almaym1z.
NOKTALAMA iSARETLERi Eski Yunancada dort Noktalama · l§areti kullan1hr:
COMLE Bir dii~iinceyi tam olarak anlatan kelimeler dizisine Ciimle ad1 verilir. Bir Ciimle ii<; esas boliimle bunlan tamamhyan kelimelerden, meydana gelir. Ciimlenin ii9 es as boliimii §Unlardir :
1 - Ozne: Ciimledeki FiHin gosterdigi i~i yapan kimse veya §eydir. Fiille birlikte kim? veya ne? sorulan te§kil edilerek Ozne bulunur. ·
2 -
Fiil : Ciimledeki iii veya Hali gosteren kelimedir.
3 - Tiimle~: Ciimledeki Fiilin tesir ettigi $ah1s veya Sey ile onu dolayisiyle tamamhyan kelimedir. Diiz ve Dolayh olmak iizere iki tiirlii Tiimle9 vard1r. Diiz Tiim.le<; kimi? veya neyi? sorulanmn kar§1hg1 olan kefimedir. "Ahmedi gordiim,,, "Kitabz aldzm,,, Ciimlelerindeki Ahmedi ve Kitabz kelimeleri gibi. Y almz Tiirk9ede Diiz Tiimle<; belirsiz olursa neyi? degil, ne? sorusunun kar~1hgm1 te!?kil eder. "0 bir kitap yazdz,,, Ciimlesinde Diiz Tiimle<; kitap kelimesidir. Boy lece Tiirk9ede -Diiz Tiimlecin (i) Ii ve (i) siz olabildigine dikkat etmelidir. Diger isim Hallerinde bulunan Tiimle9ler Dolayh Tiimle<; adm1 ahr. fy'Iesela: "Dii$manlara hiicfi.m ettik,,, Ciimlesindeki "dii~manlara,, kelimesi gibi.
ESKi YUNANCADA iSiM (Nomen Substantivum) Her hangi bir Eski Yunanca ismin ii<; ozelligi vardir :
1
Hal: Casus;
2 -
Say.1: Numerus;
3 -
Cins : Genus ;
HAL (Casus) - ismin Ciimledeki diger kelimelere kar§I durumunu beJirten ozelligidir. isim Ciimlede muhtelif i§leri g-ordiigiine gore <;e§itli Hallerde bulunur.
-9' . Eski Yunanca_da be§ Hal vard1r: 1 - Nominativus: Yalm Hal; Ciimlede Ozne olan kelimenin Halidir. Kim? veya ne? sorulanmn kar§1hg1 olan kelime bu Halde bulunur. Yalmz Tiirkc;ede Ozne olan kefime bir isimle tamlamrsa sonuna - i veya onun diger ~ekilleri gelebilir. "Hocamn evi,,, "yazz masas1,, gibi. Ozne oldugu zaman buradaki ·"evi,,' ve "masasz,, kelimeleri de Yahn Halde say1hr ve Eski Yunancaya oyle terciime edilir. 0 halde kim? veya ne? sorularmm kar~1hg·1 olan kelimeler, sonunda - i ve benzerleri bulunsun bulunmasm, Eski Yunancaya muhakkak surette Nominativus Halinde terciime edilecektir. 2 -- Vocativus: <;agn Hali; bir $ah1s veya $eye hitap ederken veya onu gagmrken kullamhr. Biilent !, Ey Ulu Tanrtm I kelimeleri bu Haldedir. 3 - Accusativus: -:- i Hali; Diiz Tiimle<; olan, yani Fiilin dogrudan dogruya tesir ettigi kelimenin Halidir. Kimi? veya neyi? sorularmm kar~1hg1 bu _Halde bulunur. Tiirk<;ede bu Halde bulunan kelimelerin sonuna - i veya onun degi~ik ~ekilleri gelir. Yalmz, belirsiz olan Di.iz Tiimlec;ler Tiirk9ede yine Yalm Halde bulunur. "0 bir kitap yazdz,,, Ciimlesindeki kitap kelimesi boyledir .. Tiirkc;ede bu kelime Yalm Halde olmasma ragmen Eski Yunancada Accusativus Halinde gelmesi ~arttir. Buna gore ogrenciler /?U ii~ noktaya ·dikkat etmelidir. a) Eski Yunancada Nominativus yalmz Ozne olan veya ona uymas1 gereken kelimelerin Halidir. Ekseriya ba~ka kelimeler Nominativus Halinde gelemez. b) Fiilin dogrudan dogruya tesir ettigi kelime, Tiirkc;ede - i alsm almasm, f.ski Yunancada muhakkak Accusativus Halinde gelir. "Kitabz yzrttzm,, ve "bir kitap yazdzm,, Ciimlelerinde hem "kitap,, hm "kita?z,,, Fiillerin dogrudandogruya
10 -:-tesir ettigi kelimelerdir. 0 halde Eski Yunancada her ikisinin de kar§1hg1 Accusativus Halinde gelecektir.
c) Tiirkc;edeki "evi,, gibi kelimeler, Eski Yunancada ya Nominativus, yahutta Accusativus Halinde bulm;1abilir. Mesela: "Hocanzn evi biiyiiktiir,, Ciimlesinde "evi,, kelimesi, Ciimlenin Oznesi olup, Eski Yunancada Nominativus Halinde kullamlacakhr. Halbuki, "Hoca bziyiik evi satzn aldz,, Ciimlesinde "evi,, kelimesi Diiz Tiimlec; olup, Eski Yunancada Accizsativus Halinde bulunacaktir. 4 -
Genetivus: - in Hali;
Tiirkc;ede bir §eyin kime ait oldugunu gosteren Tamlama veya izafet Halinin kar§1hg1d1r. Kimin? veya neyin? sorularma cevap olan kelimelerin Halidir. 5 -
Dativus: -
e Hali;
Dativus Halinin esas vazifesi Dolayh Tiimleci gostermektir. Buna gore Tiirkc;edeki - e Halinin kar§1hg1m te§kil edebilir. Mesela : «Kitabz babama gonderdim» Ciimlesinde «kitabz» kelimesi Diiz Tiimleci, «babama» kelimesi ise Dolayh Tiimleci te§kil etmektedir. Bu be§ Halin ne §ekilde kullamlc1:1g1 daha geni§ olarak ileride goriilecektir.
SA YI (Numerus) - Eski Yunan ca 1simlerde ii~ Say1 vard1r: 1 -
Tekil: Singularis;
Bir tek olan ismin Say1s1dir.
2 -
<;ogul : Pluralis ;
Birden c;ok olan isimlerin Say1s1d1r.
3 -
Tesniye: Dualis;
<;ift
gosteren bir kelimenin Halidir.
Eski Yunancada c;ift olan iki $ah1s veya $eyi gostermek
-
11 --:-
ic;in Tesniye (Dualis) denilen bir Say1 kullamhr. Mesela: «iki karde$», , qbfr r;ift okiiz» gibi. Aym zamanda boyle ifadeler <;ogul Say1smda da bulunabilir. Yukardaki be~ Halden her birinin Tekil, Tesniye ve /<;ogul Say1lan vardir.
CiNS (Genus) 1
2
Eski Yunanca isimlerde iig Cins vard1r:
Eril : Masculinum Di!jil : Femininum
3 - Cinssiz
Neutrum
iSiMLERDE <;EKiM (Declinatio)
Bir ismin be§ Halinin, once Tekil sonra Tesniye ve <;ogul §ekilleri olmak iizere, birbiri ard1 s1ra tekrarlanmasma o ismin <;ekimi denir. Bunun misalleri ileride goriilecektir.
ESKi YUNANCADA FiiLLER (Verba) Fiiller iki bak1mdan sm1flamr: a)
Ozne bak1mmdan
b) Tiimleg bak1mmdan
Ozne balpmmdan Fiiller - Fiillerin sm1flanmas1 onun <;at1sm1 (Vox) v~nr.
Ozne bak1mmdan
Fiillerde ii<; <;ati vardir :
1 - Etken: Vox Activa; Fiilin gosterdigi i§ Ozne tarafmdan yap1hyorsa o Fiil Etken olur. Mesela: «Sevigorum».
2 - Edilgen : Vox Passiva; Fiilin gosterdigi i~ Ozne iizerine yap1hyorsa Fiil Edilgen olur. Mesela :· l{Seviligorum». Burada sevme i§i Ozne olana kar~1 gosterildigi · i~in Fiil Edilgen' dir
3 - Orta <;ab: Vox Media; Orta <;atmm Dolayh olarak bir "kendi iizerine tesir,, manas1 vard1r; yahi bu, Oznenin kendisi i<;in bir§ey yaptlgui1 veya bin~ey yaphrd1g1m, yahut da Oznenin, yap1lan i§le her hangi bir alakas1 oldugunu gosterir. Mesela: "Yzkanzyorum,,. Burada y1kama i~i, Ozneye, yani Dolayh bir §ekilde. benim iizerime dondiigiinden, neticede kendimi y1kam1§, banyo etmi~ olacag1mdan Fiil Orta <;;ati sm1f mdand1r. Tiimle~
bak1mmdan Fiille:r -
Fiiller Tiimle<; bak1mmdan
ii<;e a ynhr : 1 - Ge<;i~li: Transitivum; Bir Fiilin gosterdigi i~ bir~ey i.izerine dogrudan dog·ruya tesir yap1yorsa o Fiil Ge<;i§li say1hr. "Evi yzkll,,, "Hocayz gordiim,, Ciimlelerinde yikmak "ev,, iizerine, gormek "hor;a,, iizerine dogrudan dogruya tesir etmektedir. 0 halde "yzkmak,, ve "gor'!1ek,, Gevi~li Fiillerdir.
2 - Ge($i§siz: Intransitivum; bir Fiilin gosterdigi i~ bir Tiimlece dogrudan dogruya tesir etmez ve sadece i~i yapanm kendine ait kahrsa o Fiil Ge<;i~siz olur. "Ben uyuyorum,~, "<;ocuk ko$ugor,, Ciimlelerinde uyumak ve ko~mak ba§ka bir kimseye veya ~eye tesir eden i§ler degildir. Oznenin §ahsma ait kahrlar. 0 halde bu Fiiller Ge<;i~sizdir. 3 - Baghyan : Copulativum; baz1 Fiiller sadece Ozne ile bir isim veya S1fat arasmda bag vazifesi goriirler. "0 hastadzr,,, "Ben hekim olacagzm,,, Ciimlelerindeki -dzr, olacagzm,
-
13 -
Fiilleri gibi. Burada sadece (o) ile (hasta), (ben) ile (hekim) kelimelerinin yukardaki Fiiller vas1tasiyle bagland1gm1 goriiriiz. Sadece Ge~il?li Fiillerin tam Edilgen <;atilan olabilecegine dikkat etmelidir.
FiiLLERiN DiGER OZELLiKLERi 1 -
Kip : Modus ;
Fiilin gosterdigi i~i ifade tarz1dir. Kip vard1r: (i.)
Haber l< ipi: Indicativus
(ii.)
Emir Kipi: Imperativus
{iii.)
Mastar Kipi : Infinitivus
(iv.)
Temenni Kipi: Optativus
eski Yunancada be§.
(v.)
Yard1mc1 Ciimle Kipi: Subiunctivus veya Coniunctivus
2 -
Say1 : Numerus;
Oznenin bir veya birden fazla oldugunu Yunanca Fiillerde ii<; say1 vard1r:
(i.)
Eski
Tekil: Singularis
(ii.)
<;ogul: Pluralis
(iii.)
Tesniye: Dualis
3 -
gosterir.
~ah1s
: Persona ;
Fiilin gosterdigi i~in, so~i.i soyliyen, dinliyen veya bir tarafmdan yapi!d1gm1 gosterir.
ba~kas1
Fiillerde ii<;
~ah1s
vard1r:
-
14 -
(i.) Bi:rinci ~ah1s : sozii soyliyen (ii.) ikinci
»
:
»
dinliyen
(iiie) O~uncu » : i> soyliyen ve djnliyenden ba~ka bir $ah1s veya $ey. Her bir $ah1s Tekil, Tesniye ve <;;ogul olabilir.
4 -
Zaman: Tempus;
Fiilin vak1 oldugu zamam gosterir. Eski Yunanca Fiillerde Yedi Zaman vardir: (i.) Praesens-: $imdiki Zaman ve Geni~ Zaman; (ii.) imperfectum: $imdiki Hikaye Zamam;
Hikaye
Zamam
ve Geni~
(iii.) Futurum Simplex : Gelecek Zaman ; (iv.) Aoristum } (v.) Perfectum
Bir Fiilin, bir Kip ve <;;atidaki Zamanlarmm $ah1s ve Say1larma gore birbiri ard1 s1ra tekrarlanmasma onun <;ekimi denir. Bir Fiilin <;ekimi <;e~itli Govdelerinin 6niine veya sonuna ozel Tak1lar getirmek suretiyle yap1hr. [1] (2]
Bu iki arasmdaki fark ileride izah edilecektir. Fiillerin tarn <;ekimi ic;in kitabrn sonundald cetvele bakm1z.
-
15'-
Umumiyetle Tiirk<;ede Fiillerin Zamanlariyle Eski Yunanca Fiillerin Zamanlan arasmda kesin bir kar§1hk aramamahd1r. Bu bak1mdan terciimelerde Zamanlarm gen;ek manalarma dikkat etmelidir.
GOVDE ve TAKI Eski Yunanca Fiiller iki pan;adan meydana gelir :
1 - Govde; bir Fiilin bir Zamam i<;inde degi~miyen k1sm1d1r. Zaman degi§tik~e Govdenin de degi§ligi gori.ilebiiir. 2 Taki; Fiilin <;ekimini te§kil etmek i9in Govdenin oni.ine veya sonuna tak1lan .pan;adir.
ARTMA -Haber Kipinin ii<; Ge9mi§ Zamanmda (~imdiki Hikaye Zamam, Aoristurn, Gec;mi§ Hikaye Zamam) Fiillerin oniine baz1 ilaveler yap1hr ki buna Artma denir. Artmanm tiirlii ~ekilleri ileride goriilecektir.
ETKEN
<:;A TI,
Vox Activa
~imdiki
Zaman ve Geni§ Zaman : Praesens
~imdiki
Hikaye ve Geni§ Hikaye Zamam : Impedectum
~imdiki
Yapih§i. .. $imd. Zam. Gov. Manas1 ...
~imdiki
Zaman ve Geni!j Zaman CV
~oziiyorurn.
v,s. .;ozerim. v .s. ~frzrnekteyirn.
Geni~
v.s.
Zam am ve Hikaye Zamam
$imd. Zam. Gov. +ov
Art.
.;oziiyordurn. v .s. ~ozerdirn . v.s . .;ozmekte idirn. v.s.
Tek.
1.
M-cv AU-El<; AU-El
Tes.
2. 3. 2. 3.
M-nov
E-AU-ETOV E-AU-ETY]V
1.
M-oµc:v AU-EIE M-oucn(v)
E.-M-oµc:v E-AU-ETE E-AU-OV
2. 3.
E-AU-OV £-1\u-c:c:; E-/\u-c:(v)
AU-ETOV
-
Dikkat ! - Bir Fiil Ciimle ic;inde kullamhrken kendinden sonra gelen kelime bir Sesli Harfle ba~hyorsa yahut da Ciimlenin sonunda bulunuyorsa, o zaman $imd. Zam. <;og. 3. cii Sah. ile $imd. Hik. Zam. Tek. 3. cii $ah. ic;in cetvelde gosterilen (v) Iii ~ekiller yaz1hr;
i
-17KELiMELER Govdesi Sesli harf ile biten Fiiller
Govdesi Sessiz harf ile biten Fi ill er
KcvM-cv, mani oluyorum. Su-cv, kurban kesiyorum. Ki\El-cv, kap1yorum.
rr£µrr-cv, gonderiyorum. Euy-cv, ka91yorum. 81wK-cv, takip ediyorum, - kova-
rrEf 8-cv, ilrna ediyorum. Ko:f, ve, dahi, bile, de.
hyorum.
itimat ediyorum. ou, OUK, ouX, Fiilleri olumsuz yapar.
au, Sessiz harfle ba~hyan kelimelerden once kullamhr. OUK, Hafif Nefes i~areti alm1~ Seslilerden once kullamhr. oux, Sert Nefes t~areti alm1~ Seslilerden once kullamhr.
Eski Yunancada ii<; tiirlii isim <;ekirni vard1r : 2
Birinci <;ekim: Govdesi (o:) ile bitenler. ikinci <;ekim: Govdesi (o) ile bitenler.
3
O .. ..
1
~uncu
f"1 ';'e
k"
Im :
G .. d . { Sessiz harfle bitenler. ov esi (1) ve (w) ile bitenler.
Tiirk<;ede lsimler Tekil veya <;ogul olarak bulunur. Eski Yunancada bu Tekil ve <;oguldan ba~ka bir de Tesniye (Dualis) ~ekli vard1r ki bu, Say1s1 iki olan isimler i<;in kullamhr. Eski Yunanca isimlerin be§ Hali (Casus) vard1r :
1 2 3 4 -
5 -
Nominativus : Yahn Hal. Vocativus <;agn Hali. Accusativus : - i Hali. Genetivus - in Hali. Dativus : - e Hali.
BiRiNCi <;EKiM (o:) Govdeli Oi§il lsimler. Bu- <;ekimde ii<; ayn §ekil vard1r : 1. Son (o:) SI bir Sesliden veya (p) dan sonra gelen lsimler; mesela: Supo:. Bu (a) ekseriya uzundur. 2. Son ( o:) s1 bir Sessiz harften sonra g
1
-19 -
ARTiCULUS Eski Yunancada, Avrupa Oillerinde oldugu gibi, lsimlerle beraber kullamlan ve <;ekimi S1fatlar gibi yap1lan bir Articulus vard1r. Bu kelime en <;ok is min muayyen oldugunu gostermek i<;in kullamhr. Mesela: ~ 1
= koy;
~ oi1
= ev;
~ µ6:Xri
= harb
~ 1
Di§il Articulus He Di§il isimlerin (!ekimi Gov de M_anas1 Tek. Norn. Voe. Acc. Gen. Oat.
9upo:, di$. ~
µoucra, di$. O:pX~ di$.
kap1
miiz
O:pXfj
haf;!lang1fi(
O:pX~
T~c;-
Sup a Sup av Sup a<;
T6
~upq:
µoOcra µoOcro:v µoucrric; µoucrJJ
Tes. N. V. A. Gen. Oat.
TW TOlV
Sup a Supaiv
µoucra µoucraiv
O:pX6: 6:pXa'i'v
<;og. Norn.Voe. Acc. Gen. Oat.
O:l Tac; rwv TO:lt;
SOpo:i Supa:c; Supwv Supa:ic;
µoOcrai µolicrac;
_O:pXal O:pX6:c; O:pXCJv apXcx'i'c;
T~V
µ~ucrwv
µoucratc;
O:pX~v-
O:pX~c;
Not. - Birinci <;ekime dahil bu ii<; ~ekilden birincisinin yani Supa'nm ( o:) lan <;ekimin Tekil k1smmda muhafaza edilmektedir.
- 20ikinci §eklin, yani µoOcrclnm (ex) s1, Tekil Genetivus ve
Dativus'unda (YJ) ya <;evrilir. O<;iincii ~eklin, yani O:pX~'nin (YJ) s1 Tek.il <;ekimin biitiin Hallerinde muhafaza edilir.
KELiMELER Birinci <;ek. den (a) Govdeli Di~H isimler &yopcS:, §ehir veya kasaba meydam, Pazar yeri, <;ar§I. Xwpo:, memleket, arazi. olKlo:, ev. EKKArJcrlo:, meclis. &µo:~a, araba. 66:/..o:crcra, deniz.
KwµrJ, koy. rru/..rJ, kale kap1s1, ~ehir kap1s1. µ6:XYJ, muharebe, sava~. y~, toprak, kara, memleket.
B. l. 600?\oc; -- VCXUTl"}c; - xwpcx -- 86:~cxaao: - 1TUAf) isimlerinin Tekil Genetivus ve Dativus'lanm veriniz. 2. itimat ettiler -
Durduracag1z -
tlrna
ediyoruz -
Durdurdu.
3.
Nehrin ic;ine - Ovanm d1~ma - Adalarda - Kolelerin. 4. Komutan dii~manlan ovamn ivine dogru takip ediyordu. 5. Tarmlara km ban kesecegiz, c;iinkii dii~manlar ka91yor. 6. SilahIar adada degil, fakat gemilerde idi. 7. Miittefikler ka91yorlard1,
-
26 -.-
c;iinkii komutana itimat etmiybrlard1. 8. Yalmz askerler degil, fakat aym zamanda vatanda§lar da kalededirler. 9. Gemiler nehirdedirler ve Perslere engel olacaklar. 10. Onlar koleleri adalardan karaya gonderiyorlar.
(-oc;)
iLE BiTEN SIFATLAR
Eril ve Cinssiz S1fatlann <;ekimi, ikinci <;ekim isimlerinki gibi, Oi§il S1fatlann <;ekimi ise Birinci <;ekim isimlerinki gibidir.
I. Govdesi Sessiz harfle nihayet bulan (oc;) Tak1h S1fatlann Di~il Nominativus'larm Tak1s1 (ri) d1r. Ve boylece S1fatm Di~il <;ekimi aynen &px~ isminin <;ekimi gibidir.
· Ko:A6c;
Tek. Norn. Voe. Acc. Gen. Oat. Tes. N.V.A. G.D. <;og. N.V. Acc. Gen. Oat.
= giizel
Eril
Oi§il
KO:i\O<; 1wi\E KO:i\ov
Ko:M KO:M Ko:Mv
Ko:i\oO KO:i\4)
KO:i\lJ
1
Ko:i\o'i'v
KO:i\cX Ko:i\a'i'v
KO:i\cJ Ko:i\o'i'v
1
1wi\.o:I KO:i\cX<;
KO:i\cX KO:i\cX
1
1
KO:i\WV
1
1
KO:i\Ot<;
KO:i\W
KO:A~c;
Cinssiz KO:i\ov
II. Govdesi Sesli harf veya (p) ile nihayet bulan ( oc;) Tak1h S1fatlann Di§il Nomirzativus'u (a) ahr; boylece S1fatm Di§il §ekli tipk1 Supo: gibi <;ekilir.
-
'27
8f1
Eril Tek. Norn. Voe. Acc. Gen. Oat.
8f1<0:1oc; OlKCXIE OlKCXIOV 811
811
Cinssiz . Oll
Tesniye ile <;ogulunu 1
KELiMELER 6:ycx86c; -~ -6v, iyi 1<0:1<6<;; -~ -6v, fena o-oq>6c; -~ -6v, akilh 1 hakim cplAoc; -ri -ov, sevgili, aziz TIIO-TO<;; -~ -6v) sad1k
[i] Mesela, ).gy(.I) O'Tl 6 KPl'l'Yt<; croq>oc; fo"ClY = soylii.yorum ki, hakim akzllzdzr. Tiirkgede, bu Ciimle §Oyle de ifade edilebilir : hfikimin akz llz oldugunu soyliiyorum. Bu kitapta verile."l ah§brmalarda bu ifadelerin her ikisi de kullamlacaktir.
28 (ii.) ol aocpol 6
cpC\oc;
hakim adamlar, hakfmler, akzllzlar.
= dost, arkada$.
ALISTIRMA VI. A. 1. Ol TflO'TOt 6o0AOl E.-6fcv1<-0V TOuc; KAETITcxc; c:lc; T~V ayopav. 2. OUK £cp:::uy-ov Ol nof-£µ101, TO yap xcvplov iaxupov ~v. 3. o1 1<0:1<0! aTpcxT1Cna1 ou1< ilacxv 0.~101 TWV 181c; &MO: 1
ARTMA Eski Yunancada Artma, Fiillerin Haber Kipinin Ge~mi§ Zamanlannda kullamhr. lki tiirlii Artma vard1r: 1. Fiil Govdesi Sessiz harfle ba§larsa Artma bir hece ilavesiyle yani, Govdenin ba§ma bir (t:) getirilerek yap1hr. Mesela:
Fiil Govdesi k1sa Seslilerle veya ( ai, au, ba§larsa Hece Uzamasz §U §ekilde yap1hr. a
uzaymca
E
11 11
0
(.\)
))
olur: » »
» u
u
))
a1
IJ
01
»
au
» »
cXKOU-VJ EAauv-VJ
-
01
<;ifseslileriyle)
YlKOU·OV
-
~Aauv-ov
oTIAl(-VJ -
WTIAIS-OV
tKETEU·VJ -
uzun) uj3p1s-ov (u uzun) lKETEU-OV
uf3pls;,VJ -
(l
9
a'(p-VJ -
1Jp·ov
~
OlKTElp-VJ -
Y}U
au~cS:v-w
-
~KTE!p-ov
11u~av-ov
Uzun Sesliler ile diger Cif_tsesliler Artma almaz. Mesela : ~aux6:s-w -
Not. -
~auxas-ov.
Artma yalmz Haber Kipinde bulunur.
SIFAT GiBi KULLANILAN iFADELER S1fat gibi kullamlan ifadeler, yani (1) Mlilkiyet bildiren Genetivus'lar, (2) bir Edat vas1tasiyle teE,?kil edilen ibareler, (3) Zarflar, tipk.1 S1fatlar. gibi Articulus ile isim arasma konulur: Mesela:
30 -
1. 2. 3.
o1 ToO 1
KELiMELER £x-CJ [2], bende var (Simd. Hik. Zam. ETxov) &yy€."'Ai\-w, haber veriyorum, bildiriyorum ay-CJ, sevkediyorum, gotiiriiyorum, (Yol igin,
fl1
(1] Eski Yunancada «adam», «$ey» gibi isimler ekseriya terkedilebilir. Mesela: ot vOv =.;.; $imdikiler. ot E:v TQ olI
==
TCx EV TQ o!Kfc;c = e'odeki $egler. [2] Avrupa Dillerinde c;ok gec;en bu Fiilin (have, avoir, haben v.s.) Tiirkc;edeki kar§1hg1 «var» kelimesiyle ifade edilmektedir. Mesela : 8oui\ouc; E.xcv = kolelerim vardir.
8oui\ouc; ouK E.xcv = kolelerim goktur. (SJ cXKOUCV ses igin Accusativus. sesi c;1karan ic;in, Genetivus ahr.
- 3i _;_ O:px-oµEv. 3. ot ToO KptToO 600:\01 fl:\cxuv-ov Touc; '(mrouc; de; T~v Kc0µriv. 4. 6 Ko:Mc; vwvfac; flyyE/\:\c: T~v EV T4) TrEOtctl µaxriv. 5. 0 TWV nEpaC:iv 0-TpO:TrJYOC,: WITAl~-c: TOU<; tv TOl<; TIAOtOI<;. 6. 6 0-TpO:TrJYO<; ~PE Ta ariµdo:, ol yap ntpao:t E-q>wy-ov. 7. ~auxo:~ov ot EV T~ ayop~, ~KOU-OV yap TWV KplTWV. 8. Ol EK TWV TIAOlC.VV VO:UTCXI uf3p1~-ov Tolic; tv T~ Kc0µ1]. 9. WITAl~-oµsv TOV 8~µov, ot yap auµµa:xo1 OU TIIO"TOl ~ao:v. 10. Ol vOv ITOAlTCXl OU TIIO"TEU-OUO'I To'ic; T~<; xc0pa:c; Srnlc;. 11. OU µ6vov Ol O'Tpc:mC:irnt 6:1\:\a !
B. 1. Yukarda verilen biitiin Fiillerin $imdiki Hikaye · Zamanlarmm I. ci $ah1slanm veriniz. 2. Evin kap1lan Perslerin ordusu - Ovadaki adam. 3. Yol koyiin ic;ine gidiyor, b~nun ic;in kap1lan kapatacag1z. 4. Vatanda~lar c;ar!?1da hakimin kolelerini tahkir ·ediyorlard1. 5. Ovadaki nehirler dii~m'!-n ordusuna mani olacak. 6. Onlar vatanda!?lan silahlandmyorlard1, c;iinkii askerlere itimat etmiyorlard1. 7. Persler yalmz karada, degil, fakat aym zamanda adalarda da hiikiim siiriiyorlard1. 8. Koydekiler Pernlerin miittefiklerine inanm1yorlard1. 9. Gemilerdeki gemiciler adalarda bulunanlara ac1yo_rlard1. 10. Onlar diyorlar ki, h1rs1zlar ~imdi komutanm evindedirler. 11. $imdiki komutanlar sava~tan once kurban kesmezler.
SIFATLARIN DERECELERi Ti.irk~ede «daha», «en», «gaget» kelimeleri ile derecelendirilen S1fatlar, Eski Yunancada §U ~ekilde te§kil edilir:
Derecesiz Sifat
Ostun Derece
6E:1v6c;;,
6E1v6-n:poc;;,
acaip, korkun<;
daha acdip, daha korkunr;
cro<1>6c;;,
O"OcJ·TEpO<;,
akzllz, bilgin
daha akzllz
Eniistiin Derece OE l VO-TO:TO<;, en acaip,
gayet korkunr;, O"OcJ TaToc;;, en akzllz,
gayet akzllr .. Not.-Derecesiz S1fatm (-oc;;) dan evvelki hecesi k1sa ise,
S1fatm Ostiinliik ve Eniistiinliik Dereceleri te§kil edilirken (-oc;) un ( o) harfi uzayarak · ( v:i) olur. Bu kaide tatbik edilirken,
iki veya ikiden fazla Sessiz harften once bulunan k1sa Sesliler uzun say1hr; boylece, AErrT6c;;, hafif, ince, AErrT6TEpoc;;, AErrT6TaToc;;.
S1fatlarm Ostiinliik Derecelerinin c;ekimi tiplo 6f rn1oc;;-a:-ov S1fatmm 'Cekimi gibi, ve Eniistiinliik Derecelerinin Cekimi de rnA6c;;-~-6v S1fatmm c;ekimi gibi yap1hr.
ZARF Eski Yunancada birc;ok S1fatlann-Tekil Genetivus'Ianmn son hecesini (-v:ic;;) a c;evirmek suretiyle Zarflar te§kil edilir. Mesela:
- 33 :_ Sf. ao<1>6c;, aooO = akzllz, bi/gin Zf. aowc; akzllzca, bilgince Zarflarm da S1fatlar gibi Oereceleri vardir. Bir Zarfm Ostiinliik Oerecesini yapmak ic;;in Ostiinliik Oerecesi yap1lm1§ bir S1fatm Cinssiz §eklinin Tekil Accusativus unu almak kafidir. Mesela : aoq>-wTEpoc; aoq>-wTEpov
= daha akzllz = daha akzllz bir $ekilde
Bir Zarfm · Eniistiinliik Oerec'esini yapmak ic;;in Eniistiinliik Oerecesi yap1lm1§ bir S1fatm Cinssiz §eklinin <;ogul Accusatfous'unu almak kafidir. Mesela : aocp·wTcxTOc; aocp-c.:lTcxTcx
fl, -den -dan (Bk. Not). 6 TIOAEµoc;, harb. Kai, ve; de, da, dahi, keza, hatta, bile, yine. 6 Myoc;;, soz.
r
µET6: (Edat)
(Acc.) -den sonra. ile beraber
L(Gen.)
(Acc.) -e dogru, istikametinde, kar~L (Gen.) -den, dan (umumiyetle bir insan i<;in). { (Edat) (Dat.) -e ilaveten, yakmmda. 1Tp6c;
l
Not.____:=- iki ~ey birbiriyle dogrudan dogruya mukayese ···-----edllli:§_eiya (fl) -kullamlabilir ve bu takdirde her iki isim de aym Halde bulundurulur, yahutta ikincisi Genetivus Halinde (ii) siz kullamhr. Mukayese dogrudan dogruya yap1lm1yorsa, yani Dolayh ise bu takdirde (fl) kullanmak laz1mdir ve her iki isim de aym Halde bulundurulur. Mesela : r Komutan ha.a O"TpaTY}YO<; aocpwTEp6c; EO"T l TOU KP ITOU { = k zm den d a h.a 6 O"TpaTY}YO<; aocpwTEp6c; EaTlV ·~ 6 Kpntjc; l ll zd zr. a,a Xpl'}atµWTEp6v EaTt T0 1
ALIS TIRMA VIII.
A. KVJµCJv
1. El<;
ol 1TAOUO"lWTaT01 Tc0v TIOAtT&v £-cpwy-ov EK Tc0v ' , m , ' , Tac;; vricrouc;, OU' ,.yap E-1Tl0"TEU-OV Tole;; EV T0 TI/\0!0
-
35 .-,-•
vo:LiTcxt<;. 2. laxup6n:pol datv ol vscxvlcxt Twv TOO aTpo:niyoO 6olii\c.vv, £xouat yap "01ri\cx 1WTCXTOI xo:i\E1TW<;; 1TEIS-ouat Tt)v EKKAYJO"lCXV, 6 yap 8Rµo<;; ou maTEU-EI Tot<;; vOv aTpCXTYJyo'i'<;;.
B. .1. Adalardaki insanlar biiyiik ovadakilerden daha kuvvetlidirler. 2. En zenginlerin c;ogu dii~mana hediyeler yolluyorlard1. 3. Biiyi.ik harbden sonra perslerin gemileri .:memlekete dogru kac;1yordu. 4. Onlar diyorlar ki, o halktan ziyade askerler i<;in daha giic;tiir. 5. ~ehir meydanmda <;ok ve giizel evler vard1r. 6. Dii~man ~imdi yalmz adalan degil, fakat ayni zamanda karapan;as1m da hiikmii altmda bulundurmaktad1r. 7. Gemilerdeki gemiciler ovadaki askerlerden daha faydahdirlar. 8. Kolelerin c;ogu vatanda~lardan ziyade miittefiklere sad1k idiler. 9. Kaledeki adamlarm en akilhlan denize dogru kav1yorlard1. 10. Hakimin. koleleri atlan biiyiik nehire dogru gotiiriiyorlardi. i~ARET
SIFATLARI
Eski Yunancada i§a:ret S1fatlar1 ~unlard1r <6-8E, ~-62, To 8s = bu, $U, a$agrdaki, buradaki goriinen. oihoc;, o:uTYJ, To0To = bu, adz ge<;en, zikredilmi$ olan. EKE'lvoc;, E1
Bunlann kullamh~1, diger S1fatlann kullamh~mdan §U noktada farkhdir ki, Articulus'un vas1flandmlan ismin hemen oniinde bulunmas1 ~arttir, t§aret S1fatmm oniinde bulunamaz. B~ylece, «bu kOle» yi terciime etmek i~in:
- 36 -:-ouToc;
o 8o0Aoc; veya o 8o0Aoc; ouToc; denir, 8o0Aoc; veya o 8o0Aoc; o ouToc; denmez.
o ouToc;
Yukarda ge<;en S1fatlar aym zamanda Zamir olarak kullamlabilir; yine bu takdirde Articulus Have edilemez. Mesela: o'(8E, (bu adamlar) To:0To:, bunlar, (bu ~eyler). TouTou = bunun; EI
Eril Tek. Norn. Acc.
Gen. Dat.
oihoc; TOUTOV TOUT OU TOUT(fl
Di~il
Eril
Cinssiz
TOUTO O:UTYl TO:UTT]V TOUTO TO:UTl"jt; TOUTOU TOUT(fl TO:UTl:J
Tek. Norn. Acc.
Gen. Dat.
Tes. N.A. G.D.
TOUT(fl TOUTVJ TOUT VJ Tes. N.A. TOUTOIV TOUTOlV TOUTOIV G.D.
ki bu, ki 0 ki bunu, ki onu ki bunun, ki onun ki bun a, ki ona
Tele Norn. Acc. Gen. Oat.
'6c; '6v OU
flv Y]c;
~
~
~
Tes. N.A.
w
w
w
G.D.
oTv
oTv
oTv
ki bunlarm her ikisi, -sini ki bunlann her ikisinin,- sine
o'(
a'(
ouc; c0v oTc;
&c;
& & c0v oTc;
ki ki ki ki
<;og.Nom. Acc. Gen. Oat.
fl
c0v ate;
.,,
bunlar, ki onlar bunlan, ki onlan bunlann, ki onlarm bunlara, ki onlara
Halinde, Nispet Zamirinin baz1 ~ekilleri benzemektedir. Maamafih ~u fark var ki Nispet Zamiri daima bir Ton i~areti ahr. Nispet Zamirinin ait oldugu isim veya Zamire onun Mercii=antecedent (yani, once bulunan) denir. Nispet Zamiri, Merciin Say1 ve .Cinsini ahr; Hali ise, kendi Ciimlesinde gordiigii i~e gore tesbit olunur. Mesela:
Nominativus
Ar~iculus'un ~ekillerine
EV Tfj KWµlJ 1TOAA0l 800/..of Elcnv, ouc; 6rrf..fsoua1v Ol 'A6rivo:lo1
=
Kogde birt;ok koleler vardzr ki bunlarz Atinalzlar silahlandzrzgor. Bu Ciimlede «ki bunlam demek olan Nisbet Zamiri ouc;, Merci olan 800/..01 'nun Say1s1m (<;ogul) ve Cinsini (Eril) almaktad1r; Hali ise, ouc; kendi Ciimlesinde 6rrf..fsoua1v Fiilinin Ti.imleci (bunlarz) oldugu i<;in Accusati7JUs'tur. Su Ciimlelere de dikkat ediniz: 6c'.0po: T0 aTpO:Tl"JY0 1TEµrroµEv, oc; apXEl TOU Tc'.0V auµµaxc.uv aTpo:ToO = Komutana hediyeler gonderigoruz ki o miittefikle-
rin ordusunun
ba~zndadzr.
-
38 ___;·
TioMouc; cpL\ouc; £xoµEv, o'fc; mcrTEuoµEv
= Birc;ok arkada$-
larzmzz vardzr ki bunlara_ itimat ediyoruz.
Tiirkc;ede bulunmayan bu Nispet Zamirini terciime etmek ic;in, yukanda gec;en "ki bu,, "ki o,, ifadeleri her. zaman yetmemektedir. gk.seriya, bu Nispet Ciimleleri, "olan,,, "oldugu,,, "yapan,, "yaptzgz,, gibi ifadeler vas1tasiyle terciime edilir; Mesela yukanda verilen birinci misal §Oyle terciime edilebilir: "Koyde Atinalzlarzn sildhlandzrdzklarz bir<;ok koleler vardzr,,. ikinci misal de ~6yle: Miittefiklerin ordusunun ba$znda bulanan komut~na hediyeler gonderigoruz,,. Aym suretle:
ov
o6T6c; EcrTtv 6 6o0Aoc;
Serbest
£1\ucrcx
bzra k:tzgzm kole
budur. al aµo:sai O:c; £xoµEv
Xp~crtµo:t
OUK dcrlv
Bizde bulunan
arabalar faydalz degildir. 1TOAAO:l Kwµo:I ELCTIV EV TQ xwpq:
Buna ragmen, boyle Ciimleleri E:ski Yunancaya kolay kolay terciime edebilmek ic;in, ogrencilerin ilk once bunlan "ki bu,, "ki o,, ifadeleri vas1tasiyle i;evirmeleri tavsiye olunur. Mesela, yukandaki son misalde, "Bir arkada$lm vardzr ki bunun karde$i zengindir,,. Aym suretle, "Serbest bzraktzgzm kole,,, "Kole ki bunu serbest bzraktzm,, olacak. NisRet Zamiri Edatlarla bitlikte kullamlabilir. Bu takdirde tabiatiyle, Nispet Zamiri Edatm ald1g1 Hal de bulunacaktir. Mesela: aih11 ~ xwpo:, EV Q 1TOAAO:l ELO'L KWµo:t, OUK EcrTL
µEy6:1'11
=
l<;inde bir<;ok koyler bub.man bu memlekek biiyuk degildir, (Bu memleket ki i<;inde bir<;ok koyler bufonuyor ). TO xwplov ES 00 £cpwyov Ol CTTpO:T lWTCXl lcrxupov iiv = Askerlerin ka<;~zgz kale kuvvetli idi, (Kale ki bundan askerler ka<;zyotdu).
-
39.-
Not. - (i.) Tiirkc;edeki "yapan,, "yaptzgz,, gibi ifadeler hareketin Zamamm kesin bir ~ekilde gostermedigi i<;in, bunlar Eski Yunancaya terciime edilirken Zaman dikkatle sec;ilmelidir. Mesela, "Serbest bzraktzgzm,, , §artlara gore, ya 6 8o0/\oc; ov Mw, ya ov €./\uov, yahut da ov €./\ucro: olabilir ; bu yiizden de "ki bu,,, "ki o,, ifadelerinin kullam~1 c;ok faydah olacaktir. ' (ii.) Tiirk<;ede Fiilsiz olarak kullamlan "ki,, de Eski Yunancaya Nispet Zamiri vas1tasiyle c;evdlebilir; bu halde, ·dµf Fiilinin ~artlara uyan k1sm1 ilave edilir. Mesela: · (ilKTc:fpoµc:v TOuc; 8ou/\ouc; ol EV T6 v~crc.p t)cro:v = Adadaki kolelere aczyorduk ( Adada bulunan kolelere). Maamafih ba~ka bir §ekilde de terciime edilebilir: Bk. s. 29-30. (iii.) Ayni suretle kulfamlan Nispet S1fab ve Zarflan ·vardir. Bunlar da ileride goriilecektir.
ALI$TIRMA VIII. A.
A. 1. TouT6 EcrTI To m8fov, EV ~ ~ µ6: ri t)v. 2. 6 KplT~<;; rro/\Aa £/\c:yc:v, o1'c; ouK ETitEUyov Ol cruµµo:xo1, rrpoc; Tc{) TIOTo:µc{) tjv. 8. 00To1 ol rro/\'i'Tai, ol µc:y6:/\o:c; o!Kfo:c; £xoucr1 Kai 1ro~/\ouc; 8ou/\ouc;, rr/\oucr1c0Tc:pof c:lcr1v EKEivC.Jv. 9. 6 &yyc:/\oc; oOTO<;;, oo mcrTc:uoµc:v Tole; Myo1c;, l\Eyc:1 '6T1 11crux6:~oucr1v ol rro/\Eµ101 µc:To T~v. µ6:xriv. B. 1. Gonderdigim kale sad1kti. 2. Gonderecegim kole sad1kt!r. 3. Siirdiigiimiiz beygirler kuvvetlidir. 4. Bizde bulunan silahlar giizeldir. 5. Atinahlarm hiikiim siirdiigii adalarda <;ok insan yoktur. 6. Atinahlann hiikiim siirdiikleri adalar4a, birc;ok dostlan vardir. 7. Bu haberi veren askerleri komutana gonderecegiz., 8. Ordunun ka<;hg1 koylerde bir<;ok dii~manlar bulunuyor. 9. Bayrag1 kald1ran ·askerler bunlardir; §Unlar ise,
Not.- µiv ... Bi, hafif bir tezat if a de eder. Birbirine tezat eden kelimeler Articulus ile beraber kullamlm1~sa, µEv ve oe Articulus'tan sonra konulur; fakat Articulus yoksa, µ£v te~kil
ve 5e tezat te§kil eden kelimelerin hemen arkasmda yet ahr. Bir ciimle terciime edilirken µev ihmal edilebir.· 6e = ama, fakat, diger taraftan, demektir. 8£, µ£v siz kullamlabilir, fakat µiv, ot siz kullamlamaz. [1] Tiirkc;edeki «-digi zaman, -digi i{~in» ifadeleri Fiilin Zamanm1 gostermedigi ic;in tTrEi Kelimesi kullamhrken ogrenci Ciimlenin Zamanma dikkat etmegi unubnamahd1r. Mesela :
ETt'El oi rroMµ101 EV Ti;l xc.vpl{}J dcr!v, 0:8uvo:T6v EcrTl ;\o:[3E.lv
a1h6 == Dii$manlar kalenin · ir;inde bulunduklarz ir;in onu zaptetmek imkanszzdzr. Halbuki bu Ciiinle maziye nakledilirse, T\irkc;esindeki «·digi ir;in» Ciimlesinin §ekli degi~medigi halde, Eski Yunancas1 :;iu §ekli alacakhr: Errd oi rroMµ101 EV T4) xc.vplCtl t)cro:v, 0:6uvo:Tov ~v /\o:[3slv auT6 = Dii$manlar kalenin ir;inde bulunduklarz ir;in zaptetmek imkanszz idi (ve Bk. s. 77, 151).
-
41--
ALI$TIRMA IX. A. 1. iiYE - fjKoucrE - EiXE - 'Tmu-crrn;; - rrd8-ETE £-Su-crac;;. 2. TOUT(i) - EKElvotc;: - ~6s ~ y~ - rnOrn Ta 6CJpa OUTVJc;. 3. EV T0)0E T0 rrol\Eµ4> oi µEV 'A8r]va'lo1 TOuc; vaurnc; TIEµrr-oucrtv, oi 6E J\aKE:8a1µ6v101 Touc;: crTpaTl~Tac;:. 4. µETa TaUTr]V T~v µaXl')v a/../..01 µEv £-cpwy-ov de; To lcrxupov XVJplov, a/../\01 6E: ~cruxas-ov Ev T0 µEya/\cp TIE6fcp. 5. ETIEI oov Ta0To: f]Kou-crav, oi EV T6 KWµIJ rrpWTOV µEv E-KAEt-crav Tac; rru/..ac;, E'ITEITa bE £-Su-crav T0 T~<;; xc0pac; 8E0. 6. TWV 60UA0JV, ouc; EV T6 olKlq. £x-oµEv, rroMol µEv mcrTol Elcr1v, EKdvcp OE ou mcrTEu-oµEv. 7. iiaav Ev T66E T6 Sa/\acrcrlJ Tioi\Aal Kat µEya/\at v~ao1 1 G:iv Tipfornv µEV oi n£pcrai iipx-ov, E'ITEITO: OE oi 'A8rivalo1. 8. OOTOl My-oucr1v <6n £-KEivo1 oi vwvlat lcrxup6TEpo1 }icrcxv Twv Ev T66E T6 v~crcp. 9. EV OE TOUT(i) wrrAls-oµEv TOUTouc; Touc; oou/\ouc;, oic; E-'ITIO"TEUoµEv, oi yap n£pcrat fl-1\auv-ov Touc; '{rrrrouc; EK T~c; Kc0µl']c;. B. 1. Bu koleler - $u adamlan - Bu memleketin - $u ovanm i<;inde - Bu §eyler. 2. $u hediyeler - Bu gemicinin - $u harbten once - Bu ~eylerden sonra -- Bu koyiin i<;ine. 3. Atinahlar karaya dogru ka<;1yorlar, Lakedaimonia'hlar ise takip ediyorlardi. 4. Bu adadaki insanlar ovadakilerden daha faydahd1rlar. 5. Oii§manm, kendisine hediyeler gonderdigi bu komutana inanm1yoruz. 6. Bu s1rada, baz1lan meclisi ikna ediyordu, bazilan da koleleri silahlandmyordu. 7. Bundan ba§ka, bu Atinahlar, ~u adalara da asker gonderiyorlardi. 8. Sizin takip etmekte oldugunuz §U askerler, §imdi bu memlekettedirler. 9. Komutan bunu i§idince §ehir meydanmdaki evlerin kap1lanm kapad1. 10. Gemilerde gemicilerin yanmda bulunan bu silahlar vatanda§lar i<;in faydah idi.
KATLAMA Eski Yunancada Katlama Fiillerin Ge<;mi$ Zamanz ile Ge<;mi$ Hikaye Zamanznda bulunur.
-
42 -
Katlama ii9 tiirlii yap1hr :
(i.) Fiil Govdesi (p harfi miistesna) dig·er Sessiz harflerden biri ile ba§larsa, bu ba§lang1<; harfini (E) Seslisi ile birlikte Govdenin ba§ma getirip tekrarlamahdir. Mesela : Govde Govde
:Au- , Katlama· : :AE-/\u- ; 1
Not.- Fiilin Govdesi (x, e, cp) Nefesli harflerinden ile ba~larsa bu takdirde Katlama §U ~ekilde. yap1hr : xopEu-c.v Su (..) cpuTEu c.v -
biri
Govdedeki x ba~lang1c; harfi K } Govdedeki e ba§lang19 harfi T olarak katlamr Govdedeki cp ba§lang19 harfi n _
Misal XopEU-C.V ~ KE-XOpEU- ; } Su c.v ~ TE-8u; olur. UTEU-C.V ~ 1TE-cpUTEU-;
(ii.) Fiilin Govdesi iki Sessiz ile (fakat bu iki Sessizden ikincisi "A, v 1 p olmamah) yahut ~' tV, ~ <;iftsessizlerinden biri ile yahut da p harfi He (fakat bu p harfi Katlama yap1hrken ikile§ir) ba!?larsa bu takdirde Katlama yerine Artma yap1hr. Mesela: 111cxf-c.v- Govde: tpat.'.i-c.v - Govde :
11TCX1-, Katlama: tpau-, Katlama :
t-rna1. E.-lJ.lau-
Not. - Fiil Govdesi iki Sessiz ile ba§lay1pta ikincisi "A, v, p harflerinden biri olursa Katlama yukarda soyledigimiz (i.) nci §Iktaki gibi yap1hr. (iii.) Govde bir Sesli ile ba§larsa Katlama,. tipk1 Artma yapilnn§ gibi Sesli harfin uzamas1 ile olur. Mesela:
apx-c.1 -
Govde: apx-, Katlama:
~PX-
43 ·Ge9mi§ Zaman ile Gec;mi§ Hikaye Zamanmm <;ekimi. Ge~mi§
Zaman
Ges:mi§ Hikaye Zamam
Yapil1§1. Kati.+ F. Gov. +-1
Tek.
1.
2. 3. Tes.
2. 3.
<;og. 1.
2. 3.
gozmii§ idim v.s. yahut c;oz idim v.s.
M-AU-KO: M-AU-I
E-AE-AU-KEIV veya Kf) E:-AE-M !
AE-AU-KCXTOV AE-AU-l
E:-AE-M I
AE-M-1
E:-AE·AU KEµEv \ E:~AC:-M KETE £-AE-M l
Not. - Sunu da hahrlatahm ki yukarda (i.) nci ~1kta Ge<;mi~ Hikaye Zamanz'nda Katlama'dan ba§ka aynca bir de A:rtma goriiliir. Fakat (ii.) nci ve (iii.) ncii §lklarda bu olamaz. Mesela: Gec;m. Zam. Gec;m. Hik. Zam.
EO"TpcXTEUl
degil de
EO"TpO:TEUKEIV, dir.
KELI MELER cpvTEU·VJ, (agac;) dikiyorum. rro:i8Eu-VJ, yeti§tiriyorum, terbiye ediyorum. [1] Aoristum 'clan· ay1rmak igin bu manalan vermek dogru goriilmii§tiir; fakat bu Zaman da Aoristum gibi ekseriyetle Tiirkgeye c;ozdiim v.s. §eklinde terciime edile bilir.
-44XOpEU·C.V, danS ediyorum. Kpou-c.v, vuruyorum, <;arp1yorum, itiyorum. TITcxf-c.v, sendeliyorum, hata ediyorum. ljJcxu-c.v, elle dokunuyorum.
£n (Zarf), hala, gene, elan, bundan ba~ka. cxl crrrov6cxl (<;og. 1. nci <;ek.), miitareke. TO 8£v8pov, aga<;. f18ri (Zarf), arhk, onceden, zaten, daha 1?imdiden. 6 1
ALI~TIRMA
B. 1. Durdurmu~ bulunuyorduk - KapatmI§ bulunuyorsun Terbiye etmi§ler - Aga~ dikti idiler. 2. Onlar diyorlar · ki, vatanda§larm en zenginleri memleketin i9ine <;ok agac; dikmi~lerdir. 3. itimat ettigimiz bu adamlar miitarekeyi feshettiler, onlar ise hala Atinahlara sad1khrlar. 4. Perslerin adalardaki
-
45-
vatanda§lara yollad1klan bu hediyeler vok ve faydahd1rlar. 5. Onlar diyorlar ki, yalmz Atinahlar degil, fakat aym zamanda Lakedaimonia'hlar da gemilerdekileri silahland1rmaktadirlar. 6. Bunu i~itince, evin kapilanm kapatt1lar, zira halka itimat etmiyorlard1. 7. Bundan ba~ka komutan, dii~manm memleketin ic;erisinde oldugu haberini veriyor. 8. Gemiciler evlerinde sessizce oturuyorlard1, fakat askerler vatanda§lan tahkir ediyorlard1. 9. K1zlar bah.c;ede clans ediyorlard1.
FiiLLERDE UZAMALAR Govdeleri (o:-c:·o) Sesleriyle nihayet bulan Fiillerin ($imd. Zam. ile Simd. Hik. Zam. mi.istesna) diger biitiin Zamanlarm te~kilinde bu (o:-c:-o) Seslileri Uzama'ya tabi tutulur. Mesela : Govdenin en son o: Seslisi ri olur E 0
ri c.v
Misal : $imd. Zaman
Gelecek Zaman
Aoristum
Ge<;mi§ Zaman
Ttµ6:-c.v Ttpfi-crc.v £-T1µ11·cro: TE-Tlµri-1<0: cp1A£-c.v tM-crc.v t-q>l/\11-cro: m-q>l/\11-1<0: oriM-c.v 611/\w-crc.v t-8fi/\VJ-cro: oc:-ofi/\c.v-1<0: Not.- Fiil Govdesinin son Seslisi (o:) olup da kendisinden evvel bir (p) Sessiz harfi yahut bir (1) varsa bu takdirde bu (o:), (ri) Seslisine <;evrilmeyip, sadece uzun ~ §eklinde