acara 2 ina-1

LAPORAN PRAKTIKUM SIFAT FISIK DAN INDERAWI

ACARA II UJI PEMBEDAAN

OLEH HAFRILIAN ISMAYANA J1A015031 KELOMPOK VI

PROGRAM STUDI ILMU I LMU DAN TEKNOLOGI PANGAN FAKULTAS TEKNOLOGI PANGAN DAN AGROINDUSTRI UNIVERSITAS MATARAM 2018

HALAMAN PENGESAHAN

Mataram, 8 Mei 2018 Mengetahui, Co. Asisten Praktikum Evaluasi Sensoris

Zohratul Aini  "M. #1A01$10%

Praktikan,

Hafrilian sma!ana "M. #1A01$0%1

ACARA II UJI PEMBEDAAN PENDAHULUAN Laa! B"#a$a%&

Pangan meru&akan salah satu ke'utuhan untuk kehi(u&an manusia. )alam  &ro(uk &angan sen(iri mem&un!ai 'er'agai sifat !ang (a&at (inilai 'er(asarkan res&on se*ara o'!ektif (an instrumen fisik (an se'agai sifat su'!ektif atau res&on  &ri'a(i manusia atau 'iasa (ise'ut sifat organole&tik atau evaluasi sensoris. )alam  &enilaiann!a organole&tik (i(asarkan &a(a rangsangan saraf sensorik &a(a alat in(era manusia. +rganolo&tik a(alah ilmu &engetahuan !ang menggunakan in(era manusia untuk mengukur tekstur tekstur,, &enam&akan, &enam&akan, aroma (an flavor  (an  flavor  &ro(uk   &ro(uk &angan. Penguian organole&tik 'er&eran &enting (alam &engem'angan &ro(uk (engan meminimalkan resiko (alam &engam'ilan ke&utusan. -i organole&tik !ang menggunakan &enelis (iangga& &aling &eka sehingga sering (igunakan untuk memulai mutu 'er'agai enis makan. agian organ tu'uh !ang 'er&eran (alam (alam &engin(raan a(alah mata, telinga, in(ra &erasa, in(ra &em'au (an in(ra &era'aan atau sentuhan. Penguian sensoris /ui &anel 'er&eran &enting (alam &engem'angan &ro(uk  (enga (engan n memi meminim nimal alka kan n resi resiko ko (alam (alam &enga &engam' m'il ilan an ke&u ke&utu tusa san. n. Pane Paneli liss (a&a (a&att mengi(entifikasikan sifatsifat sensoris !ang akan mem'antu untuk men(eskri&sikan  &ro(uk. Saat ini telah terse(ia 'er'agai meto(e analisa organole&tik. Salah satun!a a(alah a(alah ui organ organole ole&ti &tik k (engan (engan meto(e meto(e ui &em'e(a &em'e(aan. an. Pengui Penguian an &em'e(a &em'e(aan an (igun (igunak akan an untuk untuk menet meneta& a&kan kan a&ak a&akah ah ter( ter(a& a&at at &er' &er'e( e(aa aan n sifa sifatt sens sensor orik ik atau atau organole&tik antara (ua *ontoh. -i (uotrio (an ui segitiga meru&akan *ontoh ui  &em'e(aan. -i (uotrio a(alah ui !ang (igunakan untuk men(eteksi a(an!a  &er'e(aan !ang ke*il antara (ua *ontoh se(angkan ui segitiga (igunakan untuk  men(eteksi &er'e(aan !ang ke*il /Anonim, 2011. +leh karena itu, &erlu (ilakukan ui (uotrio (an ui segitiga.

T'('a% P!a$)$'*

A(a&un tuuan (ari &raktikum ini a(alah untuk mem&erkenalkan *ontoh ui, (an 'erlatih tata *ara &en!elenggaraan ui &em'e(aan, &enin(raan *ontoh ui, (an  'erlatih menganalisis res&on uin!a.

TINJAUAN PUSTAKA

Pengu Pengui ian an orga organo nole le&t &tik ik a(al a(alah ah &engu &engui ian an !ang !ang (i(as (i(asar arka kan n &a(a &a(a &ros &roses es  &engin(eraan. Pengin(eraan (iartikan se'agai suatu &roses fisio&sikologis, !aitu kesa kesa(a (ara ran n atau atau &enge &engena nala lan n alat alat in(e in(era ra akan akan sifa sifat tsi sifa fatt 'en(a 'en(a kare karena na a(an! a(an!aa rangsangan !ang (iterima alat in(era !ang 'erasal (ari 'en(a terse'ut. Pengin(eraan (a&at uga 'erarti mental / sensation  sensation ika alat in(era (a&at 'ersifat mekanis /tekanan, tusukan, 'ersifat fisis / (ingin, &anas, sinar, arna , sifat kimia / 'au, aroma, rasa . agian organ tu'uh !ang 'er&eran (alam &engin(eraan a(alah mata, telinga, in(era  &erasa, in(era &em'au (an in(era &era'aan atau sentuhan / Anonim, 2013 . -i &em'e(aan &a(a &rinsi&n!a a(alah &engin(eraan (ua rangsangan seenis. Panel Panelis is mela melaku kuka kan n &ros &roses es &eng &engin in(e (era raan an mela melalu luii (ua (ua taha taha& & !ait !aitu, u, mual mualm mul ulaa meres& meres&on on sifat sifat in(era in(erai i !ang (iuik (iuikan, an, kemu(i kemu(ian an mem'an mem'an(in (ingka gkan n ke(ua ke(ua *ontoh *ontoh untuk men!atakan sama atau 'e(a. -ntuk ui &er'e(a, se'aikn!a terle'ih (ahulu  &anelis (ikenalkan (engan sifat in(erai untuk (i(asari oleh &engelola ui karena a&a'il a&a'ilaa &aneli &aneliss 'elum 'elum mengen mengenal al 'etul 'etul sifas sifasifa ifatt in(era in(erai i !ang !ang (iuik (iuikan an maka maka memungkinkan (i&eroleh res&on 'e(a !ang ti(ak sah. )ata res&on mena(i ti(ak   'ernialai tan&a res&on sa(ar 'etul sifat in(erai !ang (i'e(akan /Pastiniasi, 2011. 2011. Penguian &em'e(aan (igunakan untuk meneta&kan a&akah a(a &er'e(aan sifat sifat sensor sensorik ik atau atau organo organole& le&tik tik antara antara (ua *ontoh *ontoh.. Meski& Meski&un un (emiki (emikian an (alam (alam  &enguian (a&at saa seumlah *ontoh (isaikan 'ersama teta&i untuk melaksanakan  &em'e(aan selalu (ua *ontoh !ang (a&at (i&ertentangkan. #ika *ontoh &em'an(ing (i'erikan !ang &erlu (i&erhatikan 'aha !ang terutama (ia(ikan faktor &em'an(ing a(alah satu atau le'ih sensorik (ari 'ahan &em'an(ing itu. +leh karena itu, sifat ti(ak  (ia(ikan faktor &em'an(ing harus (iusahakan sama (engan *ontoh !ang (iuikan. Hal terse'ut (ilakukan agar semua &anelis tahu sensorik a&a !ang (iuikan (an ti(ak  tera( tera(ii kekeli kekelirua ruan n atau atau salah salah &aham &aham antara antara &engelo &engelola la &engui &enguian an (engan (engan &aneli &aneliss /Sukarto, 2010. -i &em'e(a &em'e(aan an &a(a &a(a &rinsi &rinsi&n!a &n!a a(alah a(alah &engin &engin(er (eraan aan rangsa rangsanga ngan n seeni seenis. s. Panelis Panelis melakukan melakukan &engin(eraan &engin(eraan melalui (ua taha& !aitu mulamula mulamula meres&on meres&on sifat sifat in(erai !ang (isaikan. 4emu(ian mem'an(ingkan ke(ua *ontoh untuk men!atakan

sama atau 'e(a. -nutk ui &em'e(aan, se'aikn!a terle'ih (ahulu &anelis (ikenalkan sifat in(erai !ang (iuikan (ari &asangan *ontoh !ang (isaikan. Hal ini sangat  &enting untuk (isa(ari oleh &engelola ui, karena a&a'ila &anelis 'elum mengenal  'etul sifat in(erai !ang (isaikan maka memungkinkan (i&eroleh ( i&eroleh res&on 'e(a !ang !a ng ti(ak sah (ata res&on mena(i ti(ak 'ernilai tan&a &anelis sa(ar 'etul sifat in(erai mana !ang (i'e(akan /Sefran, 2012. -i (ua trio 'ertuuan untuk men*ari &er'e(aan !ang ke*il. Setia& &anelis (isaikan tiga *ontoh /(ua *ontoh (ari &ro(uk !ang sama (an satu *ontoh !ang  'er'e(a. -i (uo trio ham&ir sama (engan ui segitiga, teta&i (alam ui ini (ari aal su(ah su(ah (itent (itentukan ukan &em'an &em'an(in (ing g !ang !ang (i'an( (i'an(ing ingkan kan (engan (engan ke(ua ke(ua *ontoh *ontoh lainn!a lainn!a.. )alam &en!aian!a, &en!aian!a, *ontoh ketigan!a (isaikan 'ersamaan. Panelis (iminta untuk  meilih satu (iantara (ua *ontoh lain !ang 'e(a (engan &em'an(ing. -i (uo trio a(alah ui !ang (igunakan untuk men(eteksi a(an!a &er'e(aan !ang ke*il antara (ua *ontoh. -i ini relative le'ih mu(ah karena a(an!a *ontoh 'aku (alam &enguian. iasan!a ui (uo trio (igunakan untuk melihat &erlakuan 'aru terha(a& mutu &ro(uk  atau&un menilai keseragaman mutu 'ahan /Arini, 201%. -i (uotrio 'ertuuan untuk men*ari &er'e(aan !ang ke*il. Setia& &anelis (isaikan tiga *ontoh /(ua *ontoh (ari &ro(uk !ang sama (an satu *ontoh (ari &ro(uk  !ang 'er'e(a. -i (uo trio ham&ir sama (engan ui segitiga, teta&i (alam ui ini (ari aal su(ah (itentukan &em'an(ing !ang (i'an(ingkan (engan ke(ua *ontoh lainn!a. )alam &en!aian!a. Contoh ketigan!a (isaikan 'ersamaan. Panelis (iminta untuk  memilih satu (iantara (ua *ontoh lain !ang 'e(a (engan 15 &em'an(ing /refren*e. -i ini relatif le'ih mu(ah karena a(an!a *ontoh 'aku (alam &enguian. iasan!a ui (uotri (uotrio o (iguna (igunakan kan untuk untuk meliha melihatt &erlak &erlakuan uan 'aru 'aru terha(a terha(a& & mutu mutu &ro(uk &ro(uk atau&un atau&un menilai kesegaran mutu 'ahan /Har(han, 201%. Penguian (uotrio ini (igunakan untuk mengetahui a(a ti(akn!a &er'e(aan (ua sem&el sem&el atau atau men(et men(eteks eksi. i. Per'e(a Per'e(aan an sifat sifat !ang !ang tingkat tingkat &er'e(a &er'e(aann ann!a !a han!a han!a se(ikit, misaln!a untuk men(eteksi &er'e(aan sifatsifat hasil !ang (i&eroleh (ari (ua kon(isi !ang se(ikit 'er'e(a. -i (uotrio meru&akan salah satu ui &em'e(a. -i

 &em'e(a ini 'iasan!a (igunakan untuk mengetahui a(a ti(akn!a &er'e(aan antara sem&el !ang (isaikan. Pa(a ui (uotrio ini (igunakan sem&el &em'an(ing /Afrianto, 2008. -i (uotrio a(alah ui !ang (igunakan untuk men(eteksi a(an!a &er'e(aan !ang ke*il antara (ua *ontoh. *ontoh. -i ini relatif le'ih mu(ah karena a(an!a *ontoh 'aku (alam (alam &engui &enguian. an. iasan iasan!a !a ui (uotri (uotrio o (iguna (igunakan kan untuk untuk meliha melihatt &erlak &erlakuan uan 'aru 'aru terha(a& mutu &ro(uk atau&un menilai keseragaman mutu 'ahan. -i (uotrio ini (alam in(ustri &angan (a&at (igunakan salah satun!a a(alah untuk reformulasi suatu  &ro(uk 'aru, sehingga (a&at (iketahui a(a atau ti(akn!a &er'e(aan antara &ro(uk  lama (an 'aru. 4elemahan ui (uotrio a(alah sulit men(eskri&sikan sem&el !ang sama (engan &em'an(ing karena &anelis sulit untuk mengingat se*ara (etail 'ahan !ang !ang se(a se(ang ng (i anali analisi sis, s, 'ias 'iasan an!a !a ui ui ini ini (a&a (a&att (ila (ilaku kukan kan (eng (engan an mu(a mu(ah h oleh oleh seseorang !ang memiliki (a!a ingat !ang tinggi /Anonim, 201%. -i segit segitiga iga meru&a meru&akan kan salah salah satu satu 'entuk 'entuk &engu &enguian ian &em'e(a &em'e(aan an &a(a &a(a ui organole&t organole&tik ik (imana (imana (alam &enguian &enguian ini seumlah *ontoh (isaikan han!a (alam  &enguian (uotrio menggunakan &em'an(ing se(angkan (alam ui segitiga tan&a menggunakan &em'an(ing. -i segitiga (igunakan untuk mengetahui a(a ti(akn!a  &er'e(aan antara sam&el /makanan !ang !an g (isaikan 'aik (ari segi arna rasa mau&un  'au. )alam ui segitiga &anelis (iminta untuk memilih salah satu sam&el !ang  'er'e(a (ari tiga sam&el !ang (iuikan sehingga (a&at (iketahui &er'e(aan sifat antara ketiga sam&el itu /Anonim, 2011. Meto(e ui &em'e(aan &em'e(aan men!eluruh men!eluruh menggunakan ui segitiga segitiga /Triangle /Triangle Test  (ilaku (ilakukan kan terha( terha(a& a& *ontoh *ontoh fille fillett (aging (aging (alam (alam kon(isi kon(isi segar segar untuk untuk menget mengetahui ahui  &er'e(aan (i antara 'e'era&a *ontoh se*ara keseluruhan. Meto(e ui &em'e(aan atri'ut untuk mengetahui &er'e(aan (i antara *ontoh fillet (aging se*ara s&esifik  (ilakukan melalui &engamatan terha(a& 'e'era&a atri'ut sensori (alam kon(isi segar  (an matang /kukus. Pengamatan s&esifik !ang (ilakukan terha(a& atri'ut sensori (alam kon(isi segar a(alah arna, 'au, (an tekstur, se(angkan &engamatan atri'ut

sensori sensori (alam kon(isi matang /(ikukus selama 1$ menit menit a(alah arna, 'au, tekstur  tekstur  (an rasa /Sur!aningrum, (kk, 2005. Anal Analis isaa orga organo nole le&t &tik ik meng menggu gunak nakan an ui ui )uo )uo 6rio rio !ang !ang meru meru&a &akan kan ui ui  &em'e(aan, (imana (alam ui ini *ontoh !ang (isaikan 'erumlah % *ontoh !ang 2 (iantaran!a memiliki sifat sensoris !ang sama, se(angkan satu *ontoh a(alah *ontoh  'aku atau se'agai reference. reference. -i ini 'ertuuan untuk men(eteksi &er'e(aan !ang sangat ke*il (ari 'ahan ui (an atau melihat &ersamaan antara 'ahan ui (engan *ontoh *ontoh 'aku. 'aku. Penila Penilaian ian ini (ilaku (ilakukan kan (engan (engan menggun menggunaka akan n &aneli &aneliss terlat terlatih, ih, (an formulir atau lem'ar &enilaian (engan melihat &er'e(aan rasa, 'au, arna, tekstur  (an kenam&akan /4atian(agho1, (kk, 2017

PELAKSANAAN PRAKTIKUM Wa$' +a% T"*,a T"*,a P!a$)$'*

Praktikum Praktikum ini (ilaksanakan (ilaksanakan &a(a hari Senin, Senin, 15 A&ril A&ril 2018 (i a'oratorium a'oratorium Penge Pengen( n(al alia ian n Mutu Mutu 9akul 9akulta tass 6eknol eknologi ogi Panga Pangan n (an (an Agroi Agroin( n(us ustr trii -niv -niver ersi sita tass Mataram. A#a +a% Ba-a% P!a$)$'*

a.

Alat AlatA Allat Prak Prakttikum kum A(a&un alatalat alatalat !ang (igunakan (igunakan (alam &raktikum &raktikum ini a(alah a(alah gelas, kertas kertas la'el, &iring, sen(ok ke*il, (an tissu. tissu.

 '.

ahanahan Praktikum A(a&un 'ahan'ahan !ang (igunakan (alam &raktikum ini a(alah air mineral, ka*ang atom S-4:+, ka*ang atom )-A 4E"C, siru& MA:#A" (an siru& 6:+PCA"A SM.

P!./"+'! K"!(a

a.

-i -i Pem' Pem'e( e(aa aan n )uo )uo6 6rio rio )isia&kan tiga 'uah sam&el (engan satu sam&el se'agai kontrol

)i*i*i&i satu &ersatu oleh masingmasing &anelis (an (i&ilih sam&el mana !ang sama (engan kontrol

)ihitung umlah &anelis !ang memilih 'enar (an 'an(ingkan hasiln!a (engan ta'el umlah terke*il untuk men!atakan 'e(a n!ata &a(a ui (uotrio

 '. -i Pem'e(aan Segitiga )isia&kan tiga 'uah sam&el

)i*i*i )i*i*i&i &i satu satu &ersat &ersatu u oleh oleh masing masingma masin sing g &aneli &aneliss (an (itemt (itemtukan ukan mana mana sam&el !ang 'er'e(a (iantara ketiga sam&el terse'ut.

)ihitung umlah &anelis !ang memilih 'enar (an 'an(ingkan hasiln!a (engan ta'el umlah terke*il untuk men!atakan 'e(a n!ata &a(a ui segitiga.

HASIL PENGAMAT P ENGAMATAN AN

6a'el 2.1 Hasil Pengamatan )ata -i )uo6rio )uo6rio (ari 2$ Panelis  "o

Panelis ;arna

Atri'ut Pro(uk  :asa 4ekentalan

1 2 % 3 $ 5 7 8 = 10 11 12 1% 13 1$ 15 17 18 1= 20 21 22 2% 23 2$

A(imah )inn! "urlatifah Erine Pus&ita :aha!u Hafrilian sma!ana  uliana :ega Shima ;e(ha P. :ika Martina A?i? :iski Amalia :osinta Magfiroh Sastri Agismanisi S. Shafan Pratama Su Susilaati S!arifu((in >u(ika :iski #umlah

%2$ 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 17

317 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 0 8

%2$ 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1%

317 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 12

%2$ 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 18

317 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 7

Tabel 2.2 Hasil Pengamatan Data Uji Segiga dari 25 Panelis

 "o 1 2

Panelis A(imah )inn! "urlatifah

;arna %7% 1$$ 2$1 0 0 1 0 0 1

Atri'ut Mutu :asa %7% 1$$ 2$1 0 0 1 0 0 1

4eren!ahan %7% 1$$ 2$1 0 0 1 0 0 1

% 3 $ 5 7 8 = 10 11 12 1% 13 1$ 15 17 18 1= 20 21 22 2% 23 2$

Erine Pus&ita :aha!u Hafrilian sma!ana  uliana :ega Shima ;e(ha P. :ika Martina A?i? :i : iski Amalia :osinta Magfiroh Sastri Agismanisi S. Shafan Pratama Susilaati S! S!arifu((in >u >u(ika :iski #umlah

0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 3

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 $

1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 18

0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 $

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 3

1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1=

0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 $

PEMBAHASAN

Penguian &em'e(aan (igunakan untuk meneta&kan a&akah a(a &er'e(aan sifat sensorik atau organole&tik antara (ua *ontoh /Sukarto, 2010. Meski&un (alam  &enguian (a&at saa seumlah *ontoh (isaikan 'ersama teta&i untuk melaksanakan  &em'e(aan selalu a(a (ua *ontoh !ang (a&at (i&ertentangkan. -iui ini (igunakan

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 3

1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 1$

untuk untuk menil menilai ai &engaru &engaruh h ma*am ma*amma* ma*am am &erlak &erlakuan uan mo(ifi mo(ifikas kasii &roses &roses atau atau 'ahan 'ahan (alam &engolahan &angan 'agi in(ustri atau untuk mengetahui a(an!a &er'e(aan atau  &ersamaan antara (ua &ro(uk (an komo(iti !ang sama. -ntuk &em'e(aan a(a  'e'era&a ma*am namun na mun !ang (igunakan, (alam &raktikum ini a(alah ui &em'e(aan (uotrio (an ui &em'e(aan segitiga. -i (uotrio 'ertuuan untuk men*ari &er'e(aan !ang ke*il. )imana setia&  &anelis (isaikan tiga *ontoh /(ua *ontoh (ari &ro(uk !ang sama (an satu (ari &ro(uk  !ang 'er'e(a. -i (uotrio ham&ir sama (engan (eng an ui segitiga, namun (alam ui ini (ari aal su(ah (itentukan &em'an(ing !ang (i'an(ingkan (engan ke(ua *ontoh lainn!a. )alam &enguiann!a, &enguiann!a, *ontoh ketigann!a ketigann!a (isaikan (isaikan 'ersamaan. Panelis (i minta minta utuk  memilih satu (iantara (ua *ontoh lain !ang sama (engan &em'an(ing. Sehingga ui (uo (uotr trio io ini ini meru meru&ak &akan an ui ui !ang !ang seri sering ng (igun (igunak akan an untuk untuk men(e men(ete teks ksii a(an! a(an!aa  &er'e(aan !ang ke*il antara (ua *ontoh. -i ini relatif le'ih mu(ah karena su(ah a(an!a kontrol (alam &enguian. -ntuk &raktikum &raktikum ui (uotrio (uotrio ini (isaikan (isaikan % &iring &iring *ontoh ka*ang atom (engan ko(e tiga (ikit !ang 'er'e(a'e(a untuk masingmasing ui (uotrio arna, rasa, (an kekentalan. Pa(a /6a'el /6a'el 2.1. menunukkan menunukkan 'aha (ari 2$ &anelis mengenai tingkat arna, rasa, (an kekentalan (i(a&atkan 2$ orang &anelis !ang men(a&atkan aa'an ti(ak 'enar untuk arna, rasa, (an kekentalan. Sehingga,  &a(a ui (uotrio men!atakan 'aha sam&el ti(ak sama (engan kontrol arna, rasa, (an kekentalan &a(a siru& MA:#A" (an siru& 6:+PCA"A SM SM karena umlah umlah ke&ut ke&utus usan an 'ena 'enarr /#4 /#4 (i (i'a (i'aa ah h @ $B !ang !ang 'era 'erart rtii uml umlah ah aa aa'a 'an n 'ena 'enar  r  minimal a(alah 18 orang, &a(a /6a'le 2.1 (i&eroleh #4 !ang umlahn!a (i'aah  umlah aa'an 'enar minimal !aitu 2$ orang. -i &em'e( &em'e(aan aan segiti segitiga ga meru&ak meru&akan an ui untuk untuk men(et men(eteks eksii &er'e( &er'e(aan aan !ang ke*il, karena itu ui ini le'ih (i'an(ingkan ui &asangan. )alam ui segitiga (isaikan % *ontoh sekaligus (an ti(ak (ikenal a(an!a *ontoh &em'an(ing atau *ontoh 'aku. Penguian *ontoh (alam ui segitiga se'isa mungkin harus (i'uat seragam agar ti(ak  ter(a&at kesalahan atau 'ias karena &engaruh &enguian (ata /Afrianto, 2008. )alam  &raktikum ui segitiga (isaikan % *ontoh larutan siru&, (ise(iakan % gelas (engan

ko(e !ang 'er'e(a untuk masingmasing ui segitiga kekentalan, kemanisan (an arna. Pa(a /6a'el 2.2. menunukkan hasil (ata ui segitiga terha(a& 2 $ &anelis ti(ak  ter(a&at &er'e(aan n!ata &a(a sam&el %7% (an 1$$ arna, rasa, (an keren!ahan !ang signifikan signifikan (an 'er'e(a 'er'e(a n!ata &a(a sam&el sam&el 2$1 arna, arna, rasa, (an keren!ahan keren!ahan &a(a ka*ang atom S-4:+ (an ka*ang atom )-A 4E"C &a(a signifikansi $B /#4  @  $B karena umlah ke&utusan 'enar (i 'aah ke&utusan 'enar minimal 1% orang. A(an!a &er'e(aan res&on &ositif &ositif (an negatif negatif &a(a masingmas masingmasing ing &arameter  &arameter  !ang !ang (i uik uikan an itu itu ter tergantu gantung ng (ari (ari kehan kehan(al (alan an &ane &aneli lis, s, &anel &anelis is !ang !ang memi memili liki ki kehan(alan akan mam&u mem'erikan res&on &ositif, se&erti &a(a atri'ut kemanisan (i&erlukan sensitif organole&tik &anelis !ang han(al karena &a(a ui segitiga ini ti(ak  (i'erikan kontrol sehingga sulit 'agi &anelis mem'e(akan ketiga atri'ut !ang (i uikan uikan.. egitu egitu&ul &ulaa untuk untuk atri'u atri'utt kekenta kekentalan lan (an arna, arna, atri'u atri'utt ini mem'ut mem'utuhka uhkan n ke&ek ke&ekaa aan n &anel &anelis is (ala (alam m mem' mem'e( e(aka akann nn!a !a.. Hal Hal ini ini (ise (ise'a' 'a'ka kan n kare karena na atri atri'u 'utt kekentalan (an arna !ang (isaikan ham&ir sama, sehingga &anelis !ang mam&u mem'er mem'erika ikan n res&on res&on &ositi &ositiff 'erart 'erartii memili memiliki ki kehan(a kehan(alan lan tinggi tinggi atau atau ke&ekaa ke&ekaan n organole&tikn!a 'agus (alam mem'e(akann!a.

KESIMPULAN

er(as er(asark arkan an hasil hasil &engam &engamata atan n (an &em'ah &em'ahasa asan, n, (a&at (a&at (itari (itarik k 'e'era 'e'era&a &a kesim&ulan se'agai 'erikut D 1. -i &em'e(aan &em'e(aan (igunakan (igunakan untuk meneta&kan meneta&kan a&akah a(a &er'e(aan &er'e(aan sifat sensorik  sensorik  atau organole&tik antara (ua *ontoh. 2. -i segitiga segitiga a(alah a(alah suatu meto(e meto(e !ang 'ertuuan 'ertuuan untuk meneta&kan meneta&kan a&akah a(an!a a(an!a  &er'e(aan sifat sensorik atau organole&tik antara (ua *ontoh tan&a a(a sam&el kontrol.

%. -i -i )uo )uo6 6rio rio a(al a(alah ah untuk untuk meng menget etahu ahuii a(a ti(a ti(akn! kn!aa &er' &er'e( e(aan aan (ua (ua sam& sam&el el,, (engan a(an!a sam&el kontrol. 3. 6er( 6er(a& a&at at 'ah 'ahaa sam& sam&el el ti(ak ti(ak sama sama (enga (engan n kont kontro roll &a(a &a(a arn arna, a, rasa rasa (an (an kekentalan siru& MA:#A" (an siru& 6:+PCA"A SM &a(a aras signifikansi @$B. $. 6i(ak i(ak ter(a&a ter(a&att &er'e( &er'e(aan aan n!ata n!ata &a(a sam&el sam&el %7% (an 1$$ arna, arna, rasa, (an keren!ahan (an 'er'e(a n!ata &a(a sam&el 2$1 arna, rasa, (an keren!ahan  &a(a ka*ang atom S-4:+ (an ka*ang ka *ang atom )-A 4E"C &a(a signifikansi @  $B.

DAFTAR PUSTAKA

Afrianto, E., 2008. Pengawasan 2008. Pengawasan Mutu Bahan Atau Produk Pangan Jilid 2. #akarta.
2011.

Penguian

+rganole&tik

)alam

n(ustri

Pangan.

http://www.ebookpangan. http://www.ebookpangan. co /)iakses co /)iakses tanggal 27 A&ril 2018. Anonim.,

201%.

-i

Pem'e(a

)ou6rio.

!ttp !ttp:/ ://" /"#i #i

 Blogspot.&o/2'()/'*/+aporan%"#i%Pebeda%$uo%Trio.  Blogspot.&o/2'()/'*/+aporan%"#i%Pebeda%$uo%T rio.

!tl,  !tl, 

$uo% $uo%T Trio% rio% /)iakses

Pa(a 6anggal 27 A&ril 2018. Anonim., 2013. Persia&an -i +rganole&tik . http://www.wikipedia.org  http://www.wikipedia.org  /)iakses  /)iakses &a(a tanggal 27 A&ril 2018. Arin Arini, i, :., :., 201% 201%.. -i -i Pem' Pem'e( e(aa aan n )uo )uo6 6rio rio. http://www.u#iduotrio.blogspot.co /)iakses &a(a tanggal 27 A&ril 2018. Har(han, "., 201%. #akarta. Penilaian+rganole&tik, hatara 4ar!a Aksara. 4atian(agho1, >., >., Siegfrie( ., (an Al'ert Al'ert :. :. 2017. Pengaruh 4onsentrasi Asa& Cair Cair )an )an ama ama Pere Peren( n(am aman an 6erha erha(a& (a& Mutu Mutu

+rgan +rganol ole&t e&tik ik kan kan 4a!u 4a!u

/4atsuoushi. Jurnal /4atsuoushi. Jurnal Media Teknologi Teknologi !asil Perikanan. Perikanan. ol. $, "o. 1 Pastiniasi. 2011. Penilaian +rganole&tik +rganole&tik untuk n(ustri Pangan (an Hasil Pertanian. #akarta. harata 4ar!a Aksara Sefr Sefran an,, 2012. 2012. Anal Analis isis is +rga +rganol nole&t e&tik ik -i -i Pem'e( Pem'e(aa aan n Pe(om Pe(oman an -i -i n(e n(era rai i.. >og!akarta. ahan Pangan. PA- Pangan (an