Ukol sa Wika at Kulturang Pilipino ni: G. Zeus A. Salazar [Balangkas ng Pag-uulat na inihanda ni Juris Justin M. Tovera]
I. Pagkilala sa May-Akda: Si Zeus A. Salazar
Isinilang noong ika-29 ng Abril, 1934 sa Tiwi, Albay
Isang tinitingalang historiador, teoriko, at antropologo
Nakapagtapos ng AB Kasaysayan sa UP Diliman at nakakuha ng titulong doktoral sa larang na Etnolohiya sa Antropolohiyang Pangkultura mula sa Sorbonne Universite de Paris Nagsilbi bilang isang propesor ng kasaysayan, at nanungkulan bilang tagapangulo ng Kagawaran ng Kasaysayan (1987-1989) at dekano ng Kolehiyo ng Agham Panlipunan at Pilosopiya (1989-1992), sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman
II. Tesis na Pangungusap “Ang wika ay hindi lamang daluyan, kundi higit pa rito, tagapagpahayag, at impukankuhanan ng alinmang kultura” kultura” III. Mga Pangunahing Ideya A.] Pagpapakahulugan: Wika- daluyan, tagapagpahayag, at imbakan-hanguan ng kultura - nagsisilbing saligan at kaluluwa ng kultura (tagabuo, tagahubog, tagapagbigaydiwa Kultura - kabuuan ng isip, damdamin, gawi, kaalaman, at karanasan na nagtatakda ng identidad ng isang kalipunan ng tao B.] Analisis: Wika at Kultura B.1.) Wika bilang Pahayag-Pahiwatig ng Kultura
nagpapakita ng pagkakakilanlan, kakanyahan at kaibahan ng isang pangkat ng tao
sumasaklaw sa konsepto ng bayan (ethnos/volk ) at bansa
Ethnos/Volk ) – isang Bayan o Pamayanan ( Ethnos/Volk isang umiiral na pagkakultura; binubuo ng kultura at wika
Bansa – Bansa – nabubuklod nabubuklod na pagkakultura dahil sa isang pagsulong sa kasaysayan na naging sanhi ng pagkabuo ng isang estado
nagagamit sa pagpapalaganap ng kultura
B.2.) Wika bilang Impukan-Hanguan ng Kultura
nagsisilbing sisidlan ng pag-uugali, kaisipan, at damdamin ng isang pangkat ng tao sumasalamin sa kasaysayan at kaalaman ng isang pangkat ng tao, o di naman kaya’y sa mga pinagdaanan (ng) at impluwensya sa isang kultura
B.3.) Wika bilang Daluyan ng Kultura
nagbibigay-daan upang matutunan ng isang tao ang isang partikular na kultura, mapa-sarili man o mapa-banyaga
kaso ng mga dayuhan
inuunang aralin ang wika kaalinsabay ng mga kagawiang nakadikit dito
sinesegundahan ng pakikisalamuha, pakikiugali, at pagpapapaloob sa kultura
kaso ng mga sanggol
mga implikasyon:
ang wika ay humuhubog ng isip, kagawian, damdamin, at karanasan
ang isang tao’y maaaring matuto ng maraming wika’t mapasama sa iba’t ibang kultura ang pagkaalam ng isang wika’y nangangahuluhan ng pagiging miyembro ng kultura nito, at ang implikasyong ito ay maaring magbunga ng problema sa partisipasyon kung maaangkin ng isang kultura ang isang tao (o pangkat), hindi ito maaaring mangyari sa loob ng isang buong kultura liban kung ito’y patay o nilulusaw ng nakalalaking sibilisasyon
nagagamit sa pagpapayaman, pagpapaunlad, at pagpapalawak ng kultura
partisipasyon ng mga unilingguwal:
paggamit ng orihinal na wika at kaisipan
pagpapayabong ng pundamental na kaalaman
partisipasyon ng mga bilingguwal o polyglot:
tagapagpasok ng mga elementong kultural mula sa banyaga at mga kamaganak na kultura na tumutungo sa pangkalahatang ethos
C.] Paglalapat: Wika at Kulturang Pilipino C.1.) Pilipinas bilang isang Pamayanang Pambansa
Ang Pilipinas ay tumutungo pa lamang sa isang pagkakultura-at-wika at kasalukuyang nasa yugtong pamayanang pambansa
dating binubuo ng mga magkakahawig ngunit magkakahiwalay na ethnos na nabuklod sa pananakop ng mga Kastila
pagkakaroon ng tagpuang katutubo at Kastila = pag-usbong ng Taga log
pagkakaroon ng polarisasyon: Katutubong Kultura vs. Kastila
nahadlangan ng integrasyon ng Kulturang Amerikano-Pilipino
pagkakaroon ng isang kabuuang pulitikal at interaksiyon sa pagitan ng mga katutubong kultura
pagpasok ng isang panibagong elemento sa problemang kultural ng dating umuusbong na estadong Pilipinas
mga senyales ng pagtungo ng Pilipinas sa pagiging isang pagkakultura-at-wika
pagyabong ng Wikang Filipino na sumasalamin sa kaugnayang MalayoPolinesyo ng mga sinaunang Pilipino kasalukuyang paggamit ng mga mamamayan sa Wikang Filipino sa lahat ng larangan ng buhay na walang kinalaman sa epekto ng edukasyong Ingles pagkakaroon ng isang wikang pambansa na nagsisilbing tagapahiwatig, tagasaklaw, at tagapamukadkad ng kaisipang Pilipino bilang isang kabuuang kultural at isang bansa.
C.2.) Wikang Filipino bilang Impukan-Kuhanan ng Kabuuang Kultural
sandigan ng pagpapahayag ng pagkakultura-at-wikang Pilipino
dalawang aspeto:
pagtitipon ng kulturang Pilipino sa paraang idinulot ng Kasaysayang Pilipino
ang naipong puhunang kultural ng Pilipino ay lalago sa pamamagitan ng pamamalagi nito at ng kanyang mga kalakip na kilos at gawa, at ang pakikilahok nito sa daigdig ng mga kultural na kabuuan umangkin ng iba at kailanma’y huwag magpaangkin sa iba
mapanlikhang pagpapalago sa puhunang kultural ng sariling lipunan
lumikha ng mga kathang sumasalamin sa Kulturang Pilipino gamit ang Wikang Pilipino
mga elementong etniko na naiuugnay sa nabubuong kaisahang kultural sa Pilipinas
ang buong pangkasaysayang karanasan ng mga Pilipino
kakanyahang etniko ng bawat isang pangkat
partikular na karanasan ng bawat ethnos sa paglaon ng kasaysayan
C.3.) Wikang Filipino: Susi sa Kabuuang Kultural
ang interiorisasyon ng pagiging isang kabuuang kultural ng Pilipinas ay maisasagawa lamang sa pamamagitan ng Wikang F ilipino
ang paggamit ng Wikang Ingles sa isyu ng pagpapasakultura ay maaaring makapagbigay-daan upang mapasa-ibang kultura ang mga Pilipino
ang malakas na sosyo-ekonomikal na estado at papel ng mga Amerikano ang kaisipan na ang gawa ng lahat ng Pilipino, kahit isinulat sa ibang wika, ay bahagi ng Kulturang Pilipino
naiiwasan buhat ng:
malakas na hangarin ng lipunang Pilipino na maging isang kabuuang kultural paggamit ng Wikang Filipino bilang pangunahing wika sa bansa
IV. Konklusyon at Rekomendasyon
“Ang wika ay hindi lamang daluyan, kundi tagapagpahiwatig at imbakan-kuhanan ng kultura bilang kabuuan ng isip, damdamin, ugali, at karanasan ng isang grupo ng tao. Ito’y katotohanang mapatutunayan sa pamamagitan ng mga halimbawa sa buong daigdig.”
Sa isyu ng pagiging isang kabuuang kultural ng Pilipinas;
huwag itakwil ang sariling wika sa pagpapaunlad ng sariling kultura hindi sapat ang malaman ang tungkol sa sariling kultura; kailangan din itong linangin at ipagpasaloob (i-internalize) umangkin ng iba at kailanma’y huwag magpaangkin sa iba
V. Mga Komento, Reaksyon, at Puna
Ang paggamit ng mga katagang “Wikang Pilipino” ay nangangahulugang matagal na itong inilathala. Sa ngayon, nakamit na ba ng Pilipinas ang pagiging isang kabuuang kultural?
May mangilan-ngilang ideya na nauulit lang din sa ibang bahagi ng papel; nangangahulugan na maaari pa itong ire-organisa sa ibang paraan upang maging magkakaugma’t nagkakaisa ang mga nilalaman nito
Hal: Ang katagang “Alam ng sinumang…….nang hindi nya naaangkin ang wika nito” [ika-11 na parapo, Kabanata I ng Wika at Kultura] ay maaaring mailagay na lamang sa “Wika ang natatanging paraan upang……….hindi taal sa kanya” [unang parapo, Kabanata III ng “Wika at Kultura”]
Ang teksto ay hindi nakalaan para sa pangkalahatang masa. Ang mga halimbawang ginamit sa analisis sa bahaging “Wika at Kultura”, ba gamat nakatutulong sa proseso ng triangulation, ay mahirap (o hindi kayang) unawain ng isang taong walang karanasan sa pag-aaral ng historia ng mga bansang ginamit.
Mas naging mainam sana kung isinama rin sa mga halimbawa ang mga bahagi ng Kulturang Pilipino
Hal: Wika bilang Impukan-Hanguan = “Bahala na!”, “Silya”, “Jeepney”
Ang hindi pagkakaunawa sa mga halimbawa na may kinalaman sa kulturang banyaga ay nagpapatunay na ang pinakamainam na makapagpapaliwanag sa isang kultura ay ang wikang sandigan nito.
