Filipino 11 Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Aralin 1. Mga Konseptong Pangwika
Ang opisyal na estadistika tungkol sa mga wika at diyalekto sa ating
bansa ay hango sa Census of Population and Housing (CPH) na isinasagawa
tuwing isa ng dekada ng National Statistics Office (NSO). Ayon sa datos ng
CPH noong 2000, may humigit-kumulang 150 wika at diyalekto sa bansa.
Tagalog ang nangungunang wika na ginagamit ng 5.4 milyong sambahayan.
Ang wika ay isang napakahalagang instrumento ng komunikasyon. Ito ay
mula sa pinagsama-samang makabuluhang simbolo, at tuntunin ay ay nabubuo
ang mga salitang nakapagpapahayag ng ng kahulugan o kaisipan. Ito ay
behikulong ginagamit sa pakikipag-usap at pagpaparating ng mga mensahe sa
isa't-isa. Ito ay mula sa salitang Latin na lingua na nangangahulugang
"dila" at "wika" o "lengguwahe"
Ayon kay Virgilio Almario ang wikang opisyal ay ang itinadhana ng batas
na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan. Ang wikang panturo
naman ang opisyal na wikang ginagamit sa pormal na edukasyon.
Sa pagpasok ng K to 12 Curriculum, ang Mother Tongue o unang wika ng mga
mag-aaral ay naging opisyal na wikang panturo mula Kindergarten hanggang
Grade 3 sa mga paaralang pampubliko at pribado man. Tinatawag itong Mother
Tongue-Based Multi-Lingual Education (MTB-MLE).
Aralin 2. Monolingguwalismo, Biingguwalismo, at Multilingguwalismo
Unang Wika (L1) ang tawag sa wikang kinagisnan mula sa pagsilang at
unang itinuro sa isang tao.
Tinatawag din itong katutubong wika, mother tongue, at arterial na wika.
Sa wikang ito pinakamatatas o pinakamahusay na naipahahayag ng tao ang
kanyang mga ideya, kaisipan, at damdamin.
Habang lumalaki ang bata ay nagkakaroon siya ng exposure sa iba pang
wika sa kanyang paligid na maaaring magmula sa telebisyon, o sa iba pang
tao. Dito ngayon umuusbong ang kanyang pangalawang wika (L2).
Sa pagdaraan ng panahon ay lalong lumalawak ang mundo ng bata. Dumarami
pa ang mga taong nakasasalamuha niya, gayun din ang mga lugar na kanyang
nararating, mga palabas na kanyang napapanood sa telebisyon, mga aklat na
kanyang nababasa at tumataas din ang antas ng kanyang pag-aaral. Ang wikang
ito ang ginagamit niya sa pakikiangkop sa lumalawak na mundong kanyang
ginagalawan. Ito ang ikatlong wika o L3.
Monolingguwalismo ang tawag sa pagpapatupad ng iisang wika sa isang
bansa tulad ng isinasagawa sa mga bansang England, Pransya, South Korea,
Hapon at iba pa. Maliban sa edukasyon, sa sistemang monolingguwalismo ay
may iisang wika ring umiiral bilang wika ng komersyo, wika ng negosyo, at
wika ng pakikipagtalastasan sa pang-araw araw na buhay.
Bilingguwalismo ay paggamit at pagkontrol ng tao sa dalawang wika na
tila ba ang dalawang ito ay kanyang katutubong wika. Maituturing na
bilingguwal ang isang tao kung magagamit niya ang dalawang wika ng matatas
sa lahat ng pagkakataon.
Multilingguwalismo. Ang Pilipinas ay isang bansang multilingguwal.
Mayroon tayong mahigit 150 na wika at wikain.
Aralin 3. Mga Barayti ng Wika
Dayalek-ito ay ginagamit ng partiikular na pangkat ng mga tao mula sa isang
partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan. Hal. Dayalek ng
wikang Tagalog ang barayti ng Tagalog sa Morong, Tagalog sa Maynila, at
Tagalog sa Bisaya.
Idyolek- Kahit iisang dayalek ang sinasalita ng pangkat ng mga tao ay
mayroon pa ring pansariling paraan ng pagsasalita ang bawat isa. Sa
barayting ito, lumulutang ang katangian at kakanyahang natatangi ng taong
nagsasalita. Hal. Kris Aquino, "Aha, ha, ha! Nakakaloka! Okey! Darla!
Sosyolek- Ito ang barayti ng wika na nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimensiyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika. Hal. Wika
ng mga beki, wika ng mga conyo o sosyal, wika ng mga jejemon.
Etnolek- Ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolongguwistikong grupo. Mula
sa pinagsamang etniko at dialek, taglay nito ang mga salitang nagiging
bahagi na ng pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
Register-Ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita
ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap. Nagagamit ng
nagsasalita ang pormal na tono ng pananalita kung ang kausap niya ay isang
taong may mas mataas na katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda, o hindi
niya masyadong kakilala.
Pidgin at creole- Ang pidgin ay umusbong na bagong wika o tinatawag sa
Ingles na 'nobody's native language' o katutubong wikang di pag-aari
ninuman. Nangyayari ito kapag may dalawang taong nagtatangkang mag-usap
subalit pareho silang may magkaibang unang wika kaya't di magkaintindihan
dahil hindi nila alam ang wika ng isa't isa. Hal. Ang nangyari nang dumayo
ang mga Espanyol sa Zamboanga at makipag-usap sila sa mga katutubo roon.
Dahil pareho silang walang nalalaman sa wika ng bawat isa kaya nagkaroon
sila ng tinatawag sa makeshift language. Sa kaso ng mga Espanyol at
katutubo ng Zamboanga, nakalikha sila ng wikang may pinaghalong Espanyol at
wikang katutubo. Pidgin ang tawag sa nabuo nilang wika.
