Αυ
Q
V
S
Τ
Ε
D
f
S
ΤΩ Ο
ΑΝΘΡΩΠΟΣ
-
Η
ΕΠΟΧΗ
ΤΟΎ
-
Δ Ε ΥΤΕΡΑ ΕΚΔΟΣΙΣ
ΤΟ
ΕΡΓΟ
ΤΟΎ
Η
Β/ΒΛ/ΟΓΡΑΦ/Α
γύρω
απο
τούς
'Έλληνες κλασσικούς έμπλουτίσθηκε τε
λευταία μέ τό σημαvnκό-έPJ!ΙJ. .ταύ Γά},
λου καθηγητού
'nykUOT NTItrι. ύπό -τόν
τίτλον : "Πλάτ.ων, · ή·, έπωχή του καί τό ερ
γο του». 'Ο "Πλάτων» εT~αι ένα άπό τά κυ ριώτερα εργα τού Ώγκύστ Ντιέτ; γύρω ά
πό τήν έλληνική κλασσική σκέψη καίεπο χή, καί δίκαια τιμήθηκε μέ βραβεία τής Γαλλικής 'Ακαδημίας. Ό Ντιές, ένας άπό τούς διαπρεπέστερους ξένους πλατωνι
στές, εχε ι ίδρύσει σχολή στή Γαλλία καί οί μαθητές του είναι πολλοί άκόμη καί ε
ξω άπό τήν Γαλλία.
Μέ άξιοσημείωτες
γνώσεις άλλά καί σαφήνεια, ό Ντιές δίνει στόν "Πλάτωνα» μιά ζωντανή άναπαρά στασι τής έποχής πού έγέννησε τά μεγά
λα πνεύματα τής έλληνικής άρχαιότητος καί δίνει μιά σοφή έξήγηση τής σωκρατι κής φιλοσοφίας καί τής πλατωνικής σκέ ψεως, έν συνδυασμψ μέ τίς πνευματικές, θρησκευ τικές σεις
πού
σκεύασαν
καί κοινωνικές
έκδηλώ
προηγήθηκαν καί πού τό
εδαφος
διά
νά
παρε
άναπτυ
χθούν πνεύματα όπως τού Πλάτωνος, μέ
αίώνια καί πανανθρώπινη δύναμι καί ά
ξία, Ό "Πλάτων» τού Ντιές είναι μιά πλή ρης είσαγωγή 6χι μόνο στήν φιλοσοφία καί στήν σκέψη τής πλατωνικής έποχής, άλλά καί στήν 'Ιστορία καί στήν κοινωνι κή συγκρότηση τής περιόδου πού ύπήρ ξεν άπό τίς γονιμώτερες τής έλληνικής Φυλής. Θά πρέπει νά σημειώσω ά κ όμη ό τι στήν καλή άπόδοση των σκέψεων τού
Ντιές βοηθεί Γι λαμπρή μετάφραση καί οί σημειώσεις τού κ . Χρήστου Μσρκέτη.
"ΒΗΜΑ" 'Εξεδόθη ή τελευταία έργασία τού
Έλληνιστού καί έγκύρου Πλατωνιστού
Ώγκύστ Ντιές ό "Πλάτων», είς ώραίαν καί εύσυνείδητον μετάφρασιν τού λογί ου κ. Χρήστου Μσρκέτη.
"ΕΣΤιΑ"
ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ Τ , ΔΑΡΖΕΝΤΑ
Είναι βέβαια πολύ μεγάλη ή παγκό
σμια βιβλιογραΦία γύρω άπό τόν μεγάλο έλληνα σοφό . Καί έχουν έξετασθή πλα τιά καί άναλυτικά νά πή κανείς
-
-
έξαντλητικά μπορει
οί δ ι άφορες άπόψεις καί
πλευρές του έργου του καί τής προσωπι
κότητός του. Καί δμως τό βιβλίο " Πλά των, ό aνθρωπος
-
ή έποχή του
τό έργο
-
του», του Γάλλου συγγραφέως
Auguste
Dies, πού έχει μεταφρασθή μέ μεγάλη έ πιτυχία άπό τόν Κ_ Χρήστο Μaρκέτη καί έχει έκδοθή τίς τελευταίες μέρες, μπο
ρεί νά χαρακτηρισθή ώς άποκαλυπτικό .
Πολύ σπάνια έδόθηκε ή άrμόσφαιpα, τό πλάτος καί τό βάθος τής φιλοσοφίας του Πλάτωνος μέ τόση πληρότητα καί ούσια στικότητα, άλλά καί μέ τόση ένάργεια καί σαφήνεια, δσο μέσα στίς λίγες σχετικως σελίδες του βιβλίου αύτου .
Είναι φανερό δτι
πρόκειται
Υιά τό
καθαρό άπόσταγμα μακρας μελέτης, βα θειας κατανοήσεως καί θερμής άγάπης . Καί είναι έπίσης φανερό δτι ό Γάλλος σο φός δχι μόνο θέλησε, άλλά είχε καί τήν ί κανότητα
νά μεταδώση
τό
άπόσταγμα
αύτό στό μικρό του βιβλίο. γιά νά τό προ σφέρη, σάν πνευματική καί ψυχική δρο σιά, στό μεγάλο κοινό .
Ά ναπλάθοντας μ' έξαιΡετική παρα στατικότητα τήν ζωή καί τό πνευμα τής έποχής, τ~πoθετει μέσα στό περιβάλλον αύτό μέ ψυχολογικήν ίκανότητα καί μέ
περιγραφική δύναμη τόν ('νθρωπο καί τό έργο του,
παρουσιάζοντάς τα έτσι αύ
θεντικά καί αύτούσια, άλλά καί ζωντανά καί χειροπιαστά. 'Έτσι ό Πλάτων δέν έρχεται μόνο κοντά μας καί δέν γίνεται άπλως κατα
νοητός, άλλά γίνεται έπίσης καί άγαπη τός, οίκ/;;Ιος . Καί μένει μαζί μας.
"ΑΚΤιΝΕΣ»
ΤΥΠΩΘΗΚΕ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΖΗΤΑ»
ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ
ΤΗΛ .
73 3601.502 - 3614.741
ΠΛΑΤΩΝ θΡΩΠΟΣ
Ο
ΑΝ
Η
Ε ΠΟ Χ Η
ΤΟΥ
ΕΡΓΟ
ΤΟΥ
ΤΟ
Α
V
(j
V
5
Τ
Ε
5
Ε
D
ΠΛΑΤΩΝ Ο
ΑΝΘΡΩΠΟΙ
-
Η
ΕΠΟΧΗ
ΜΕΤλΦΡλΣΗ
ΧΡΗΣΤΟΎ"
-
ΤΟΥ
-
ΤΟ
ΕΡΓΟ
ΤΟΥ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΜλΡΚΕΤΗ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΩΛΗΣΙΣ:
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΑ
Κ.&Γ. ΖΕΡΜIlIΝΗ Ο.Ε.Χαρ.Τρικουπη
73 Τηλ. 3614741
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Atra λιSyια rtd τό" συΥΥραφΙα . . . . . . . . . . . . Σ.λ.
ΙΙ
,το ΠNEnιATIΚO ΠΒΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ι.
11.
Ή πιιλιιΙατρ~
ΠΙ
ΟΙ σοφιστέ,.
ΙΥ.
Τό πνιΟμll
V.
. . . . . tb αχολεΤο . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
"Π ΟΙΧΟΥίνειιι χllΙ
Ιποχ1j,. "Ο ΠΡIΙΥμιιτισμός;
t1j,
"Ο σχεπτιχισμός;
. . . . . . . . • . . . . . ..
» 16 »18 »23 ,. 29 ,. 32
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΒΡΙΒ,ιΛΛΟΝ
Ι.
11. Ill.
IV.
Ή ριlXλιστιx~ πoλιτιx~.
. . . . . . . . . .. 't1j, Σιχιλ[ιι, ωΙ ~ xυδΙρνηcrrι τ&ν ΤlτριιχοσΙων . . . . . . . . . . . . . .. ΟΙ συνομιλΙι, τοΟ Σωxριiτη. . . . . . . . .. ΟΙ lπιινιιστιiσιι, 'tij, •Aθ~νιι, χιιΙ ~ χιιτιιδΙχη τοΟ Σωxριiτη . . . . . . . . . . . . . Η ΑΠΟθΒωΣ:Η
Ι.
]1.
37
,. »
40
,.
56
Xp6ytGt tIIetIJt&V
χιιΙ στοχιισμοο
Τό ιiληθινό πρ6σωπο τοΟ Σωxριiτη
. . ........•
ΟΙ πρ&τοι
IV.
ropyLιx, ~ ~ μ6νη ιiνιιyxιιΙιι Ιπιατήμη
Tb
τιιεΙ8ι
IJtIiAoyot 't1j,
IJYjIlLιx,
47
TOr %Ql[PATH
ΙΙΙ.
V.
»
"Π xιιτιιστρoφ~
66 »72 »77 ,. 83 »
ΊτιιλΙιι, χιιΙ ~ Ι8ρυcrrι
't1j, •Αχιι: . . . . . . . . . . . . . . .. ,.
89
IΔANlΚH ΒΠΙΙΤΒΜ:Β
Ι.
Noητ~, ΠΡΙΙΥμιιτιΧ6τητl,
. . .
,. »
ll.
ΜΙΙΧ2ΡΙΟ δΡιΖμιι x~Ι προοπιιρεη
ΙΙΙ
Mιxupto δΡΙZμιjι χιιΙ ιiθιινιzσΙιι.
,.
IV.
ΟΙ μύθοι
» » »
t1j,
ιiθιινιzσΙιz,
V.
Όρθoλoyιx~, ιiπo8ειειι,
νι
llVIUIlιxttxt, μιτιzλλιzy.~
.
97
101 107 110 113
117
llAATQ.~
-
Ο Aι~θP2ΠOΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr, ΤΟ EPrO Tor
Η ΑΝθΡΏΠΙΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
»
120
Η I~ANIKH ΠΟΛΙΤΕΙΑ
ι.
II~
Στήν ιi:πoμόνωαη χιιΙ τή δουλιΙιι
111.
"Όνιιριι
ιν.
ΤΔ βιια!λειο
ν.
tttQ
ιi:νθFωπινιi:
. . . . . . . . Π!ΧρεχχλΙαιι, χι:ιΙ XtItαctttilicsacc . . . . tfj,
οι ΒΜΠΒIΡΙΒI1
11.
TUr
Tur
Ό Π~των χ:lΙ δ Διονόσιο, δ Νεότεροc.
T~ αχίδιο μ.ιιι, αuντηρηtιΧTJ, χu6iρνηση,
6:iaEt,
Ή Ιπι6Ιωση τοΟ Πλ«τωνιι
.
.
.
.........
·0
ιν.
ΟΙ πνιυμ.ιιτιx~,
140
»
146
.wιNA
ΙΙΙ.
V.
136
ΜΈ'rΑΡΡrθ1llΖ'fΗ
Τ' ιi:νiβιιαμιι στήν ιςουσΙιι Ιν~, μεγ:iι.οu τυρ~ννoυ
ΔΙω'l στΙ, ΙυριιχοΟσι,
»
»
» 149 » 156
διxαcιoαόνη,
ΚΑΙ Η ΔΙΑθΠΚΗ
Ι.
.
Outotttιx χ!ΧΙ ρι~oσπ:lατιαμ~~
τ"Ο Kριiτoυ,.
. .
...
» » » » »
161 16:) 171 175 179 185
Digitized by 10ukls, March 2009
..
θΙΙΙΑΙ ΙΙΒ'ι" OAlnιN
AeHNAlg~t ΙΝΑ
JιIH BIWΙ
ΕΙΙΙΧΕΙΡΕΙΝ Τι.Ι
su:
'1ΊΚι.Ι ΤΒΠι.Ι
ΚΑΙ
IIUNOI
AAUegE
ΠΟΛΙ
ΠΡΑΤΤΕΙΝ
ΤΑ
DΟΛΙΤΙΚΑ JιIυNO! τωΝ NrN ..
( ZgκPATHE
tI
Ν'
TQN IIRrAAQN
TOlZ
ANArKB
ΤΗΝ
ΤΗ! ΚΠΟ
ΚΑΙ Ν' ΑΦΙΕΝΝΟΝΤΑΙ Σ'
Ρ.
KAPΔQN
ANAKAAmTOnι
upgTAPΣIΚH
ΣΗΖ
LXXVIJ)
ΧΑΡΑΣΤΙΙΡΙΕΤΙΚΟ
rNW'IE1ιIA
ΒΙΝΑΙ
ΕΤΟ ΓOprIA
AlTB"
LACORDAJRE
ΛΠΆ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣrrΓΡΑΦΕΑ
ΚΛθΗΓΗΤΗΣ τοθ καθολικοθ Πaιιsπιστημloo τής Angen, 4vτeπιστέλλιw μiλoς τoV ']νστιτoVτoo, διδά κτωe
honoris causa τoV Πανsπιστημloo της Louvain,
μΒλος τoV Δ ιοικητικoVΣυμβοολΙοο τής 'EταιeεΙας
lauma Bude,
ό Α.
Dies
Guil-
στάθηκe Hνaς ιiπo τΟΟς πιο αυ
θεvτικovς Ακπeοσώποος τoV πλατωνισμού στη ΓaλλΙα. ΓιατΙ ή raλλtκTι σχολή, δπως εΙναι γνωστό, Ιχει
dvαΔεlξει Ισαμe σήμεeα πολλoVς κοevφαlοος σοφοvς ποv 4σχολήθηκαν μJ την ΙστορΙα της dρχαΙας φιλoσoφΙaς,
δπως εΙναι ό ~mile Brehier, ό Albert Rivaud, ό Leon
Robin κ.lJ.. ·0 Α. Dies
δημwι6eyησε σχολη κ' οΙ μαθητές του
σήμεeα εΙναι πολλοί καί μέσα κι Ιξω dπo τη ΓaλλΙα. rΗ
πeώτη διατeιβή του «Απ! διδακτορlq.» ποv δη
μoσ{εvσε στά
1909
Ύιά τoVς Σοφtστες πιιοκάλεσε μεγά
λη bτύπωση. 'Επακολούθησε ή
χιιΙ ΠuθΙΙΥΟΡισμbς;
Aeyaala του Όρφtσμός (Le cycle Mystique ) σε δυο τόμους
πoV Απιβλήθηκε 4νάμεσα σTov, σοφοvς της πατρΙδας του.
IvvexlCovτa, μJ τον Μιο ζηλο κα! την Ιδια άγάπη
προς τον Πλάτωνα, δημοσιεύει στά του Γύρω l1πό τον Πλ&:τωνιι
Digitized by 10uk1s, March 2009
1927 το δΙτομο leYo
( Autour de Platon ).
IlΛΑΊ'!.!Ν
-
ΑΝ~ΡQΙlOΣ, Η ΕΠΟΧΗ Ί'οr, ΨΟ ΈΡΓΟ '1Όr
Μέ την παράκληση τής κυρίας
Tannery
δημοσίευσε
τη δεύτερη έκδοση τού έργου τού συζύγου της Paul Tannery ·ΙστορΙot τηζ ·Ελλ'Υ)νLΚ~ζ ΈΠLστημ'Υ)ζ (Histoire de la ΒοίθnΟθ hellene, 1930 ), κ' fJσTeea άπο λίγο
καιρο την ΈΠLστημονLΚ.η 'Α.λλ'1jλογρotφΙot τού Ιδιου σο φού, που αποτελεί Βναν πραγματικο θησαυρο για τήν Ίστορία τών επιστημών.
Στα
1932 έκδlδει
τη μελiτη του
·0
προσ8LΟΡLσμΟζ
τοί) 'Όντος κotΙ ~ φύσΎj των Ι3εων στο ΣοφLστη
(La dMinition de l' etre et la nature des idees dall$ le Sophiste, Paris 1932). Στην Collection des Universites de France δη μοσιεύει τις μεταφράσεις τών πλατωνικών διαλόγων
ΠotρμενΙ8'Υ)ζ, ΘeotΙτηΤΟζ, ΣοφLΟτηc;, ΠολLΤLκόζ. 'Επίσης στη μετάφραση τής ΠολLπΙotς
blique )
απο τον
Chambry
(La
R~pu
ι1φιερώνει μια έξovvχι
στικη και βαθυστόχαστη εΙσαγωγή
που ξεπερνα τις
έκατον πενήντα σελίδες.
Ή εργασία του τούτη,
λικη 'Ακαδημlα,
-
-
βραβευμένη άπο τη Γαλ
της όποlας δημοσιεύουμε σήμερα τη
μετάφραση που προορίζεται για Βνα πλατύτερο κοινό, γραμμένη με γλαφυρότητα και θαυμαστη σαψήνεια, ξα
ναζωντανεύει γύρω απο τη σκέψη και το Ιργο τού Πλάι
τωνα ΤΟ'ρ πο
\
-
\
λ ιτικοι και\ δ ιανοητικο κ ό σμο του ΕΙ και ΔΙ
αΙώνα, που άποτελεί την άτμόσφαιρά του κι δπου
d
άναγνώστης θα βρε ί την ευκαιρία να κάνει πλείστους παραλληλισμους μέ τη σύγχρονη ταραγμένη Αποχή μας. Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ
Digitized by 10uk1s, March 2009
-
Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
-
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι.
n
Η nΛ Λ Λ Λ Λ Λ Ι ΙΣ Σ Τ ΤΡ ΡΛ Λ Η
Στο ΔΡΟΙΙ:Ο, ΔΡΟΙΙ:Ο, <ξω <ξω ιiπO το τ τείχος, στ~ν ΚΡuφ6ποΡΤΙΧ των των Στο είχος , X(Jyti% στ�ν
όχuρωμιίτω" όχuρωμιίτω" πο!> πο!> εε!νιχι !ν ιχι � ~ 6 6puo'Vj" puo'Vj" ll llιχν6π'Vj, ιχν6π'Vj, 6 6yιx{vouv yιx{vouv aTCO τ�" τ~"
ΠCXλΙXΙστρΙX μικρες π πιχιδικες σU"ΤΡοφιές. ΠCX λΙXΙ στρΙX μικρες ιχιδικε ς σU"ΤΡοφιές.
γέρνει Ό 11λιος γ έρνει κιχ!
οΙ δδ'VjγοΙ νuπ6μο" ιχ yti% vi% δδ'VjγοΙ τ6>ν πιχιθι6>ν ti% aTCpili aTCpilixyouv aνuπ6μο"ιχ vi% 611611xyouv a θ'tou" οργιί . ΟΙ φ ω"ές 'tOU' ροντε ρε ς θ'tou" "{ "{οργιί. φω"ές 'tOU' εΙνιχι τριχχιες κιχ! ββροντερες κ' � ~ 6 6ιχριιί το!)ς προφορi% γΙ γΙνετιχι 6rip6ιxp'Vj ιχ ριιί το!)ς νετιχι πιο 6 rip 6ιxp'Vj aκ6μιχ κΙΧθώς ct μιλοόσιχ" τct σπιχσμένιχ eAA'VjYtxri τοuς. τα πιχιθια πιχιθια XPUffoxotμ ιλοόσιχ" τ σπιχσμένιχ eAA'Vj Y txri XPUffoxot
ct πνΙξοuν τα γ ιίζο"τιχι κιχΙ εφιί λι "( έλr.ιx: τ τιίζο"τιχι κιχΙ axu60U" axu60U" το κκεφιίλι "(ti% "ct γέλr.ιx: ti% " εΙ"ιχι τ6σο 6έ6ιχιιχ 6έ6ιχιιχ πώς οΙ γ γέροι 'tOU' 1JTCtιxv 1JTCtιxv σ� σ~μεpιx εΙ"ιχι μεpιx έροι σκλιί60Ι 'tOU'
στΙς ρμ1j ! T ιxxu"ou" ωστόσο το 61jμιχ· π Ισω στΙς γιορτες γιορτες τοΟ τοΟ Έ Έρμ1j! Tιxxu"ou" πΙσω τοuς axoAoueolJv με με xou6iYts, xou6iYts, κκιχ! σuζ~Τ'Vjσ'Vj τα: μ με"{ιχλότιριχ ιχ! σuζ�Τ'Vjσ'Vj ε"{ιχλότ ιριχ ι1'Υ6ριιχ Ιχοντιχς a"ιίμεσιί 'tOU' κΙΧ! Alyou, &ρι 6ρ ιιχ κιχ! οΙ lψη60Ι, Ιχο ντιχς a "ιίμεσιί 'tOU' ι1'Υ μouς; &"τρις. Ιχιχ"ι γΙ"ει &"τρις. Ή ίσωτεPLΚ� ίσωτεPLΚ~ ιxόλ�ι ιxόλ~ι 8ποι> εεΙχιχ"ι γΙ"ει ο[ aσx� aσx~ σΒις, εΤνιχι IΡ'Vjμ'Vj.
στοίς, ιχνεΙς , oQ:" στοίς, 8μιλΟL ιiντp6>" κιχΙ κιχΙ νέω" κι ιiκoόBΙ κ κιχνεΙς, oQ:" &,ρμο"ι κό ΨΙθuρο, !λλοτε δλόκλ'f/ρες πa πaΡι6θοuς λόγοuς κό όγοuς σε τόνο τόνο Ρι6θοuς am λ
~ μ μιχκρ6σuρτο, γιμιiτoυς ιχκρ 6σuρτο, γ ιμιiτoυς IΠΙΧΡσ'Vj, IΠΙΧΡσ'Vj, πο!> πότε πότε όψ'Vjλ6φω"ο �
- ISDigitized by 10uk1s, March 2009
l1AA'rUN -
ο ΑΝtfΡLιllOΣ,
JJ
κό60νται απο χειροκροτήματα,
κιιυΧΗ τω", το
xt
KPI'U '('ur
άλλοτε μικρες ψράσεις που
σηκρoό~νται καΙ OLιxatΙXUpiliVOvtιxt ζωYjρες σα σπαθιά, προ καλώντας ενθουσιαστικές κραuγες ~ εεκαp~Ισμα.τCΙ.
Ο[ μι'Κρ6τεροι τρυπιJ)νoυν με σπρωξιες ανάμεσα στΙς γραμ μες των ακροατών κι ενώ ιiπl)λα6~!'IOυ'I αυτο το θέαμα., ο!-
,
χως '/α κατα
λ
e ' " νι Ρ. ..., , , αοαtΊουν το πεΡΙXσμCΙ τ.ις ωρας, οεν παυουν '1ιχ
ξειτωνίζουν δ ενας στον &λλο'l τιΧ ον6ματα εκεΙνων που τους προκαλουν τ·ην πεpιέpγειιx.~:ίνα.ι κε! πολλοΙ ξένοι σοψιστές,
που πήγανε γιCι '1ΙΧ οείξου'l, 5πως το συνήθιζιχν, .τΙς γνώσεις κα! τΥιν ευγ λωττία τους μ προστιΧ στους 'Α θ'φαΙους. Τοοτος ε8ώ με το ξα'/cιμέ,IO uψος, τΎj ~αpιιX φων1ι, τΙς
μεΤΡΥιμένες Χ ειΡονClμίες εΙναι
6
σοφος Π ρ60ικος: ~ πόλ 'tj
ποu γε·ινήθΥικε, ~ ΊουλΙς, πάνω στο
'JYjol
τYjς Κέας, είναι
σψ,ιΧ κ' ο[ παλα.ίστρες τYjς Άθήνα.ς ~έxoνται συχνιΧ τΎjν έπΙ σκεψή του. 'Εκείνος εκεί δ λα.μπροντυμένος ποό 'χει περάσει
στΎj μέσYj του xρυσΎj ζώνη κιχ! κουνιέται ιioιάχoπιx Ύ'ιιΧνιΧ τρα6α. τΎjν πpoσoxΎj είναι δ ΊππΙας, δ (l>ραΙος Ίππ(ας, που μεριχοΙ τον :iπαινοuν γιιΧ τιΧ 6αθιά του μαθYjματικά, ένώ ό ίοιος χαυχιέται πως είνιχι πρωτος σε κα.θε οιοιχχή:
yviliaYj
καΙ κάθε
5λο κοκορεόεται, μιΧ τιΧ χωριάτικα ψερσΙμιχτά του
κάνουν χωμικΎj ΤΎΙ μιχτα.ιοΟοξΙιχ του χαΙ προχαλο\)ν τΎj ψα.ι
'ΟΡΟΤ'tjτιχ τών νεαρών ακροαΤών του.
Μακρότερα, ~υo ιlλ~oι
ξένοι, σιΧ να. το itιX'JOUV ξεΠΙΤYjaες, στενοχωρο\)ν με τΙς ιpωτfι
σεις τους εναν εΨΥι60, που ταράζεται χα! χpόf3ει Μσκολα το πείσμιχ του. Δίπλα. σ' α.υτους κάθεται ενιχς χοντόχοντρος
&'1-
τρας, ψα.λιχχρ6ς, αλλ-::ι(θωρος κα! πλατσομόΤ'tjς: τον εέρει δλόχλ 1jpYj ~ π/Χλ/ΧΙστρα, γιατΙ Π'ΥιΎ'/Χ(νει τα.χτιχιΧ σε δλα. τιΧ μέρYj που συχνάζει ~ νεολα.(α χ' εΙνα.ι ενα~ από τοuς σπά
νιους Άθψ/ΧΙους ποu απ' το πρωΙ ίσαμε το
6pcXat
τίποτ' &λλο, ιξCιν τΎι 30υλειιΧ το\)
ΕΙνα.ι δ Σωχρά
ΤYjς, απο το οYjμο 'ΑλωπεΧ'ijς.
οεν χάνει
Σήμερ/Χ τον συνοοεόουν ουΟ
-- 16Digitized by 10uk1s, March 2009
ooCfilot'ij.
ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr
&ντρες ΠQυ 8εν τους 6λέπιχνε πρΙν &πο λ!γο καφο συχνα:
μΙΧζ! του. Ό πρωτος θεν ξεπερνά τα τριάντιχ. Κάθετιχι ~συ χος κιχΙ χιχμογελιχστός. Ό 8εύτερος, πιο μεγΙΧλόσωμος κιχΙ
μεγιχλύτερος στα χρόνιιχ, εχει ζωYJΡΟ κι iπιτιχχτικο βλέμμιχ κιχΙ πότε πότε σΎJκώνετΙXΙ &πότομιχ, σα: να: θέλει να ζΎJτ~σει
.
το λόγο &πο τους 8υο i~ετιχστές, για: να: δπεριχσπ(σει το πιχι8Ι
.
που τυριχννοσν. Μα: δ ΣωκράΤYJς, με μια: κ!νΎJσY) κιxθΎJσυχιx-
στικ~, ~μπoθ!ζει τΥιν ίπέμ6ιxσ~ του, ϊνω ~εθιxppεύει ~pεμιx τον ύπομονετικο νέο. ΈκεΤνος κοκκινΙζει, συνέρχετιχι κιχΙ ρΙχνον τιχς gvιx γελιχστο βλέμμιχ τοσ ΣωκράΤΥ) στρέψετιχι προς τους
θυο σοψιστές, gτοιμος ν' &.ρπάςει στο ψτερό τΥιν πιχριχπειστι
ΚΥΙ eΡώΤYJσYj που θα τοσ κά.νει δ gvιxc;; η δ !λλος.
Ο[ 8υο συνο80Ι τοσ ΣωκpάΤΎJ εΙνιχι δ ΧιχρμΙ8YJς κι δ Κρι τ!ιχς, συγγενετς κιχΙ ο[ θυο του νειχρου Πλάτωνιχ, που κεΙνΥ)
&xptoG'>C;;
τ~στιγμ~ γλιστρά στον κύκλο τilς συντροψιάς κι
δρθός, κιχθως σΤYJρ!ζετιχι στΙς πλά.τες τοσ ΧΙΧΡμί8YJ, ψα.(νε
τ!Χι να νιώθει ζωYjΡ~ 8ιιxσκέθιxσΎJ &πο τ~ σκΎJV~
totStYJC;;
τilς
λογομιχχΙα.ς. Πόσες ψορες 8εν εΙχε &πολΙΧύσει πιχρόμοιιχ θεά.
μα.τα. κα.Ι μάλιστιχ &π' τ~ν ίΠOΧ:~ που &πιxλλά.ΧΤΎJκε &π' τ~ν ΚYj8εμον(α. τοσ πιχι8ιχγωγου του κιχΙ μπορεί πια νιΧ χιχ
ζεύει γύρω &π' τ~ν πΙΧλΙΧΙστριχ, σα:ν τ-έλειωνε το π~8ΎJμιx, το τρεςιμο η ~ πυγμιχχίιχ, πιiντιx 8μως κά.τω &π' τ~ν iπl6λεψYJ ένος &θελψοσ του η πιο συχνιΧ τοσ θε!ου του Χιχρμ!8Yj. ·τα: 8ώ8εκιχ η 8εκατρ!ιχ χρόνια. του &ρχ!ζουν να: του μα.κρα.!νουν
τα: μέλΎJ κα.Ι νιΧ κάνουν πιο &ρρενωπα: τα: xιxpιxxtYJptoτtxci του, 8μως τοσ !cpYJaιxv κα.θΙΧρΟ το βλέμμιχ, γλυκιιΧ τ~ν κάθε
εκπλYjςΎJ κιχ! τ~ν πα.ιδικ~ περιέργειιχ πάντιχ ζωYJΡ~ κιχΙ διιχρ κως &να.νεούμενYJ.
'Όλιχ τοσ ε!να.ι ciκ6μα πιχιχνΙθι. Μια: πcψάστιχσYJ κουκλο θέα.τρου στους χώρους
tG'>v
πιχνYJγuριων. τα: κιχτορθώμιχτα. κα.Ι
τα: μεγάλα. λόγια. ένος τα.χυ8α.χτυλουργοσ· ο[ ψωνες κ' οΕ
Digitized by 10uk1s, March 2009
17-
ΠAATQN
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Π ΕΠΟΧΠ
TOr,
το
EPrO TOr
ΧΙΧιΡετουρες; τοϊ) λαοuτζίκοu στο 8ρ6μο' τ~ πιxρ8ιxλ~ χρώμα τιχ των φορεσιων κ'
of
φιχσαρ{ες; το!} πλ1jflΟUς;' το πέρασμιχ
των ιi8ιιiντρoπων γιχ·ί80Ι.>ριων ποο σκοuντοuφλ~νε πιiνω στ~
πιο ιi~ιoσέ6αστα πρόσωπιχ' κιχ! στο γuμνιχστ~ριο, ~ σuνιχρπιχ στικ~ σoσαρ6ΤΎjτα των ιiσκ~σεων, τ~ν &ρα ποο τ~ κoρμι~
των νέων, Βμοια με το 8ικό
tou,
τεντώνοντιχι με μι~ χιχρούμε
νΎj ΠΡOσπιiθειΙX' Βστεριχ οΙ &.ρμονικο! ρuθμοΙ των κιν~σεων, ~
ιiνιiΠΙXΦΎj, ~ Φιλοκου6έντιχ, τ~ χιiχιxνιx μετα~o ιiγoριων, ~ ~ πιiντα eλκuσΤLΚ~ ιiπ6λΙΧUσΎj μι~ς; διαλεΧΤΙΚΥίς :η ΡΎjΤOΡικYίς μονομιχχ{ιχς. ΤΙς πολο σοσαρες το\}τες συζΎjτ~σεις τΙς ε!χε πρoσέ~ει μόνο εςωτεpικιi. 'Όμως, μερικες τώριχ λέξεις ~xouv ιiΠ~ΧΎjσΎj μέσα τοΙ) καΙ το πιχιχνί8ι αοτο των λόγων πιχΙρνει
κιiπoτε τόσο πιiθoς, ποο το παρακολουθετ ιiv~auxo, ΚΙΧΙ. σο
σιχρ6ς, 8πως θ~ πιχρακολοuθουσε μι~ μιiΧΎj ιiλΎjθιν~. ΠλΎj σιιiζει δ κιχφος ποο θ~ νιώσει πόσΎj ζωτικ~ σποuδιχιόΤΎjΤΙΧ
sxouv of Ι8εολΟΥικες μιiχες, ΥΙΙΧΤΙ ,ε!νιχι ένα πιxι~l τΥίς Άθ~ νιχς, ΒποΙ) ~ πoλιτικ~ ποο ιioκεΤτιxι στο Βπιχιθρο ε!νιχι ιiνιxκιx
τεμένΎj με τον ιiέριx ποο ιiνιxπνέει' ΥΙΙΧΤ! στ~ν πολιτεΙιχ ~ oΙκoyένειιi ΤοΙ) ε!νιχι ιiπ' τΙς πιο πΙΧλιες καΙ τΙς πιο ~~o~ες, κι ιiκ6μα γιιχτΙ γι~ τον κιχθένιχν ιiπ' τοος δικούς του ~ πολιτι κ~ στιiθΎjκε πά.ντα Β,τι πιiνω κιiτω yιιk τον κιiθε λεύτερο πο
λΙΤΎj
:
~ εμφUΤΎj κλ{σΎj τοι> κ' ~ μόνΎj 8ριxσΤΎjpιόΤΎjΤΙX ποο θιk
τοσ επιτρέπει νιk πλιiθει δνεφιχ.
1I.
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Ο ΠΛΑΤΏΝ γενν~θTικε στ~
ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
427,
δτιχν &ρχοντας ertQ;V δ Διό
τιμος. Ettιxv πιχιΜκι α.κόμιχ σ~ν πέθιχνε δ πιχτέρας; τοΙ) 'Α.
ρΙστων, γιος του Άρtστοκλ'ij, ιiφ~νoντιxς κιχ!
8uo &λλοuς με
γαλύτεροuς Υιούς, τον Ά~είμιxντo κιχι το Γλαύκωνιχ, κι ενιχ
κορίτσι, τ~ν ΠoτώνΎj. "Π μΎjτέριx τοΙ) ~ ΠερικτιόνΎj
Digitized by 10uk1s, March 2009
18-
6p'ijxs
ηΛΑΤΟΝ -
ο ΑΝθΡQΠΟl1, Η ΕΠΟΧΗ TOt, το EPrO TOt
τότε προστιχσ{α καΙ λιχμπρη τόχ'Υ) μΒ το ~εσμσ ένος
auyyevij Τ'Υ)ς, τοσ ΙΙuΡιλάμπ'Υ), ξΙΧΚΟUστοu για τΙς πρεσβεuτικές tG.U ιiποστολsς κιχ! για τα πιχγώνια ποό'χε κοuβιχλ~σει σστερ' ιiπo μια λιγόχρον'Υ) ~ιιxμoν~ το!) στην αδλΎj το\) βιxσιλι~
των Περσων. Στα παι8ικά το!) χρ6νιιχ λοιπον δ Πλάτων εΙχε προπαν τος νωπΒς τΙς τωρινsς καΙ περασμένες δ6ξες τοσ σογιοσ ΤΎjς
μ 'Υ)τέριχς
tou.
θά 'χε πολλsς cρορsς ιiκoόσει να μιλ~νε για
τους CΡ'Υ)μισμένοuς προγόνους
tou,
που ιiπb ιx~ωνες ο[ Δρωπ{
~ες ~ιιx~έχoντιxι τους Κριτ{ες, κιχ! στο νεανικο μuαλ6 το!) σΙ·
youpιx θά 'χε πολλΒς cρορsς ιiνακατέψει τΙς γενιές. Μα 8σο
κι
av
νοuς
θεωρο\)σε τον έαuτό το!) περ~cριxνo για τους προγ6-
tou,
που έ8ω καΙ 8ιιχκόσια χρόνιιχ το λιγότερο ~sv εΙ
χιχνε πάψει ν~ κατέχοuv συνέχεια τα μεγαλύτερα ιiξιώμα τα, στη μν~μ'Y) το!) 8Βν εΙχε έvτuπωθεΤ καλα μ~τε ~ έπο
χη που εΙταν &ρχοντας gν:χς ιiπ' τους ΔpωπΙ~ες, στα μέσα το\)
Ζ' α~ώνιx, οδτ' ενιχς ιiπo τους ΚριτΙες στο πλ 'Υ)σ{ασμα τοΒ ΣΤ' ιχΙώνα. "Άλλες ιiναμν~σεις ένθοuσ{αζαν τη νεανικ~ το!) καρ ~ιά: δ ξιχκοuστος Σόλων, δ σuγγενης καΙ cρ{λoς τοΒ παλιχιοσ
ΔρωπΙ~'Y), που έξόμνΥΙσε στους στ{χοuς το!) τιi κατορθώμιχτα
ΤΎjς o~κoγένειας, κι διiνoιχτ6καρ~oς ΠΟΙΥΙτης •Ανακρέων που κpιxτ~θYIκε στην ιχολη τοΒ 'Ίππιχρχο!) περισσότερο για τον τρucρερό το!) ~εσμo μ' ενιχν ιiπ' τους Κριτ{ες, παρα ιiπb μ.ε
γαλo~ωρ{α τοσ tupιXvyou. Αοτος δ προστιχτεu6μενος τοσ Ά νιχκρέοντιχ
eftav
πρόγονός του, δ πιχππους τΥίς μ.ΥΙτέριχς το!)
ΠερικτιόνΥΙς κιχ! ταuτόχρονιχ παππους των ~uό τοι> cρ{λων κα! προστατων Κριτία καΙ Χιχρμ.{8ΥΙ.
Μόλις βγΎjκε ιiπ' τα χέρια των γuναικων δ Πλάτων, οπως δλιχ τα πιχι8ια ΤΎjς κoινωνικΎjς τοι> τάξ'Υ)ς, μπΎjκε κάτω
ιiπ' τΎjν εΠΙΤ~P'φη ένος γέροι> ~oόλoι> ~υ τον πijγε στο σχο λεΤο. 'ΕκsΤ, πρωτιχ πρωτιχ, ΙμΙΧθε την κιχλη σuμπεριcρορά, να
Digitized by 10uk1s, March 2009
19-
ΠΛΑΤΏΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
κ~θετιxι, νιΧ σYjκώνετιχt, νιΧ περπιxτ~ σεμν% χιχ! νιΧ τριχγοuδli
uμνοuς γιιΧ τ~ 86ξα ΤΥ)ς πολιτείας. 'Ίστερ.ιχ διΜΧΤYjκε τιΧ πρωτα γp~μμιxτιx κι ασκ~θYjκε στο π~ντα τριχγοuδιστο 8ι~6ασμα, rι κριχτώντιχς τ~ν πλ~κιx στιΧ μικρά. το!) γ6νιχτιχ προσ
παθοuσε νιΧ μιμείται καΙ νιΧ σxε8ι~ζει τιΧ γρ~μματιx που
x~ραζε π~νω
κεί δ γραμματοδιδάσκαλος μ' ενιχ σοu6λε
ρο κοντύλι. 'Έτσι μπ6ρεσε νιΧ γρ~φει με τ~ν όπιχγ6ρεuσYj τοσ 8ασκ~λo!) τιΧ
τραγοό8ιιχ των μεγιΧλων
'TCOLYJtfuV,
νιΧ
τ' ακούει νιΧ σxoλι~ζoνται καΙ νιΧ τιΧ μαθαίνει ά,πέξω, ~νω ~6λεπε ν' ά.πλώνετιχι μπρoστ~ το!) το
yoYJtsuttxo
6ΙΧσίλειο,
σπο!) πρo6~λλιxνε σε κάθε 6Υ)μιχ κιχινοόργιες 1CVεUμΙΧτικες χσ.
ρές. Στ~ν αρx~ ιortιxv ο[ μ~xες γύρω απ' το "Ιλιο, οΕ περι πέτειες του Ό8uσσέΙΧ με την &νεξάντλYJΤYJ
ooveaYJ,
ο[ γενειχ
λογίες των θεων ποο εΙνιχι κόριοι τ' οΟρσ.νο\). rιr στεριχ δ κάμπος κ'
1]
θ~λιxσσσ., οΙ κιxτ~λλ'ΥΙλες ~πoxες
ΤΥ)ς σ1tOp~ς κ' οΕ εονοϊκο! άνεμοι γιιΧ κερ80φ6ριχ τιχξί8ισ.. ΤιΧ εΟλογYjμένσ. ~ργσ. ΤΥ)ς 80uλει~ς κ' οΙ εΖρψικο! κιχρποΙ τΥ)ς
8ικιχιοσύνYJς. ΜετιΧ τιΧ ΌμYJΡΙΚιΧ κιχΙ Ήσιο8ικιΧ IΠΎ) ettιxv ο[ &ρμονικες ~λεγεΤες το\)
Σ6λωνιχ rι τ' ιxoatYJpιX γνωμικιΧ το\)
θέογνΎ) το\) MerιxpltYJ, καΙ μέσιχ σ' αυτ~ τ~ν ά,τμ6σφιχιρα θείας σοφίας κι &νθρώπινYJς πριχγμΙΧτικ6ΤYjτιχς
1]
Ψuχ~ το!)
~~νoιγε καΙ 8uν~μωνε.
"Άλλοι π~λι Μσκιχλοι του μ~θσ.ινιxν τ~ν κιθάριχ κιχ! τη λύρα κ'
1] καρ8ι~ το!) φλογιζ6ταν &π' τιΧ πολεμικιΧ τραγοό8ια το\) Tupta{ou, ~νω τσ.υτ6χρονιχ γuμναζ6ταν στο ν·ιΧ. πει θαρχεί τΙς στ~σεις το!) καΙ τΙς κιν~σεις του, σύμφωνα με τους χαριτωμένοuς ρuθμους Τi'jς μελωδίας rι τοο χορου, rι νιΧ κ~νει το κορμί το!) ευλύγιστο με τΙς &σκ"ήσεις τΥ)ς. πΙΧλΙΧίστριχς.
'Λλλ~, καθως ~μΠΙXtνε στ~ν ~cpYJ6LX~ 1]λικ(α, τοσς αλΎj θινούς του 8ιχσχά.λοuς τους
πρωτοι
ertav
6pi'jxe
Ι~ω ά,π' το σχολείΟ. ΚιχΙ
δ θείος το!) ΧαρμC8YJς κι δ Εά.8ελφ6ς το!) Κρι-20-
Digitized by 10uk1s, March 2009
UAATQN -
τ{~.
·0
Ο ΑΝθΝΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ
EPrO TOr
Xιxρμ~YI~, που 1ι ~ρεμY) κι ~πιφυλιxxτικ~ του φόσΥ)
τον προόριζιχν γι~ 8ευτερότερους ρόλους, ~μελλε νά 'ναι γι' αότον δ μεγάλος φ{λo~, που τον ΧΡΥΙσιμοποιεΤ κιχνεΙς σχε80ν ι1νεπιφόλαχτα σ~ν !να φυσικο ι1γιχθό. Στ~ κα.τoπιν~ χρόνια θ~ τον κρ(νει πιο κα.θαρά
:
1ι πικρ~ πε{ρα τον ~κιxνε ν~
SxtL-
μ~σει περισσότερο τήν κάπως 8ισταχτικ~ τοόΤΥ) φρ6νΥΙσΥΙ, που θ~ τ~ν ξαναβροσμε ι1ργότεριχ καΙ σ' αότον τον !.'8ιο, πε
ριορ{ζοντας τ~ πιο ριψοκΙν8υνα τoλμ~μα.τιx, χωρΙς ν~ ~ξιx
σθενΙσει ποτε το γεννιχιόψυχο ιχΙσθΥΙμα τ-ης άφοσΙωσΥΙς. Άν τlθετα, σ' !να πιχι8Ι πού το 8ιιχκρ{νει δςυ πνευμιχ, ζωYIΡ~ φιχν
τασΙα κι ι1περιόριστες φυσικες ~πιθυμΙες, τΙ γόΥΙΤΡΟ θ~ μπα ρoίlσε ν' &σκήσει πά.νω του ~ έπιβλΥΙτική, ~ ι1συγκράΤΥΙΤΥ)
προσωπικότΥΙΤΙΧ τoίl ΚριτίΙΧ ! Ό παλαιότερος ΚριτΙας, φ{λος τοΒ Άνακρέοντα, ε!χε 8υο
γιοός, τον Κάλλιχισχρο κιχ! το Γλιχόκωνα. Ό νεότε
ρος ΚριτΙας, γιος τοΒ Κάλλαισχρου,
slta.vs
θέκα χρόνια
μεγαλύτερος ι1π' τ~ παι8ι~ του ΓλΙΧόκωνα, το Χιχρμ{8ΥΙ,
καΙ τ~ν Περικτι6νΥΙ'
'rπi'jρξε
ΚΥΙ8εμόνιχς τοσ Χιχρμl8Yj,
που τοσ 'μεινε σχεθον
πιστος ι1κόλουθος κιχ! θιχυμαστ*.
Ό Κάλλαισχρος ertavs πολύ πλούσιος κι δ γιός του μπό ρεσε ν~ μπλέξει ι1πο μικρος μ' αδτ~ τCι χρυσ~ νιάτιχ που
ξάφνιαζαν καΙ σκαν8άλιζιχν τ~ν Άθ~να, ~χoντιxς άΡΧΥΙγ6 το\), τον ιbρατo Άλκιβιά8ΥΙ' Ό ΚριτΙας εΙτανε γι~ τον Άλ κι6ιά8Υ) κάτι περισσότερο
άπα !νας &πλος σόντροφος τοσ
γλεντιοσ, ~ εOγενικι~ καταγωγή του τον έξ{σωνε σxε~oν με
τον ι1νεψιο του Περικλ'i), κι ~ν δεν εΙταν πρ"ικισμένος μ' αδ
τή τ~ν εόστροφΙα καΙ τ~ν άνεξ~γYIΤy) γΟΥΙτε{α τοί) Άλκιβιά. θΥΙ, που ~ Άθ~να ~μελλε τόσο ν~ λατρέψει 8σο καΙ ν~ μισ~ σει, το πνε\}μα το\} Κριτ[α. εrταν έπlσYIς ζωΥΙρα κ' ~ πνευμα. τικ~ του περιέργεια. πιο 6αθι~ καΙ πιο ίπΙμονΥ) ι1πο τοί)
•Λλκι6ιάδΥΙ' Digitized by 10uk1s, March 2009
2Ι-
fiAA.TQN -
Τόσο
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
6 ένιχς εσο
TOr,
το
EPrO TOr
κι δ &λλος ιiκoλoυθ~σιxνε τ~ μιxθ~ματιx
τ6>ν σοφισΤ6>ν. καΙ τοα Σωκράτ"fj. M~ δ Άλκι6ιάδ"fjς, στον όποίο Ιμελλε
v· civotxtouv
ο{ 8ρόμοι τYjς έ~oυσ{ιxς σχε80ν
ιiνεμπό8ιστα, Ιτρεχ' έκε! όλόφυχα καΙ θε ζ"fjτουσε ιiπo τ~
p"fjtopLX~ "ι ιiπo τ~ φιλοσοφ{α το!1 καιροσ του, παρ~ πως ν~ τελειoπoι~σει τ~ν lμcpυτ"fj 8uvιχμ"fj τYjς έπιρροYjς του πάνω στοuς ιiνθρώπoυς. Ό Κριτίας περιόριζε ciσcpιχλως τΙς φιλο
δοΕ{ες του, μ~ ΧΡ"fjσιμοποιουσε τΙς ώρες τYjς ιχργ{ας του στο πλάτεμα των έπισΤ"fjμοvικωv του γνώσεων καΙ στ~ν προετοι
μιχσ{ιχ του λογοτεχνικου του
lpyou.
ΕΙχε ciκολοuθ~σει στ~
θεσσαλ{ιχ το δάσκΙΧλό το!.) τΎjς Ρ"fjτορικΎjς Γoργ{α"ιiπo τοuς Λεοντ{νους, κιχΙ με τ~ν ευκιχιρ{ιχ τΎjς πιxριxμoνΎjς του έκε! με
λέΤ"fjσε τ~ν πoλιτικ~
aUIJeea"fj
τΎjς χώριχς έκε{V"fjς, ένω τιχυ
τόχρονα κιχταγινότιχν με τ~ σuγκριτικ~ μελέτ"fj των πολιτι
κων θεσμ6>ν τYjς ΣπάΡΤ"fjς καΙ τΎjς Άθ~νιxς. τουτες &στόσο οΙ πολιτικες ciσχολ{ες δεν τοί) λιγόστευιχν κιχθόλου τΙς συγ
γραφικές του φιλoθo~{ες. "Άλλωστε ιxυτ~ ~ Ι8ιιχ ~ λογοτε χν{ιχ ciποτελουσε γι~ κείνον ένα p"fjtoptκO 6Ύjμιx. Το Βφος του ertιxve μεγιχλόπρεπο, γλαφυρο καΙ κιχθάριο. Σε δρισμένες πε
ριπτώσεις νευρω8ες, κι «λεγε eap~ ξερά, στ~ν &πλ~ κι ευγε νικι~ γλώσσα ΤΎjς κιχλYjς κοινων{ιχς, τ~ πιο τoλμ'Y)Ρ~ πράγμιχ
ΤΙΧ. ΙΉeερε ν~ 80uλεuει με λεπτότ'Υ)ΤΙΧ μι~ν έλ~γε{ιx κιχΙ ν~ σκιχρώνει μι~ τριχγω8{α, ποu οΕ Ύίρωές του σοφιστικο{, εσο
τουλάχιστο ο{ ~ρωες των tpιxyou8tffiv του Ευριπ{8"fj, έΚψ'ρά ζιχνε τΙς ιiντιλ~Φεις καΙ τΙς λιχχτάρες του ΙΧlώvιχ. Ο[ &νθρω ποι τYjς ΚΙΧλYjς κοινων{ας τον civτ{κριζαv σ~ν ένιχν στoχαστ~, οΕ σοφιστες κι ο{ ΠΟΙ"fjτες τον σuvαvιχστρέφοvτιχv κιχΙ κολιχ
κεόοντιχν ν~ 6λέποuv στο πρόσωπο αυτοl} του φιλ680eου κιχΙ
βΟUΤ"fjγμέvου στ~ Χλι8~ ciptatoxpιXt"fj περισσότερο έναν δπιχ-
80
πιxρ~ έναν civτ{πιχλο. Ό Πλάτων ciφέθ"fjκε στΙς στοργικες
φροντί8ες του θεΙοι> του ΧιχρμΙ8"fj, μ~ δ Κριτ{ιχς, ποu τά
-22Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ
TOr.
ΤΟ ΕΡΓΟ
TOr
'εερε 8λιχ. κιχ.Ι τον εορισκε κιχ.νεΙς &π6λυτιχ. ενΎjμεpωμένO πιχ.ν
του, ποu εκρινε κι &ποφιίσιζε μ' 8λΎj τ~ φλ6γιχ. μιάς α.κριί ΤΎjΤΎjς επιθUΜίιx.ς για 8υνιx.μΎj κα;Ι ποu στ~ν τ6σΎj του δρμ~ κα;Ι τ6σΎj ιx.fy λ Ύj gνωνε το χιipισμιx. της φιλολογία;ς κα;Ι της
ΠOίΎjσΎjς, στάθΎjκε δ δ8ΎjγΎjτ~ς κι δ 8άσκιχ.λος της εφΎjOικijς του ~λικία;ς. πΙ. Ο Ι Σ Ο Φ Ι Σ Τ Ε Σ
ΑΛΛΩΣΤΕ ΣΤΗΝ περίο80 της εφΎjOικης του ~λικ(α;ς
δ Πλά
των· 8ε στερ~θΎjκε πα;ι8ιχ.γωγους. Αιιτοι ποu κιχ.λουντα;ν τ~ν επoχ~ κε(νΎj σοφιστές, προσφέροντα;ν ιx.ιιτ6κλΎjΤOΙ στο νεα; νικ6 τους &κρoα;τ~ριo, εκεί ποu εfτιχ.ν σίγουροι πως θα τ6
Όρισκιχ.ν συνα;γμένο, 8Ύjλα;8~ στΙς πα;λα;Τστρες κα;Ι στα γυ
μνα;στ~ρια;. Άνα;κα;τευοντα;ν με κ6σμο ερα;σιτεχνων, με συγ γενείς κα;Ι φ{λους, κι ενω εκμετιχλλευοντιχ.ν τ~ν πιο α.σ~μα;ν ΤΎj συζ~ΤΎjσΎj για ν' α.νιχ.πτυζουν τ~ γνώσΎj κιχ.Ι τ~ 8εςΙOσόνΎj τους ιiρχ ιζα;ν να πολιορκοσν τοuς πιο ώριμους ιΧπ' τ~ν πε
λιχ.τε!ιχ. ΤOόΤΎj για να πετύχουν μεγΙXλύτεΡΎj 8ιιx.φ~μισΎj. Μό λις πιχ.ροuσιιίζοντιχ.ν οΕ νέοι, οΕ σοφιστες εκι:ρράζιχνε μεγιχλ6-
φωνιχ. το θιx.UΜιx.σμ6 τοuς για τ~ν α.ςι6πρεΠΎj κιχ.Ι σoOιx.ρ~ τους εμφιίνισΎj, ζΎjΤOύσιx.ν να μάθοuν τΙς σuγγενειές τouς πιίντιχ. κιχ.τ6ρθωνιχ.ν
να προσελκύοuν μερικούς,
κιχ.Ι
&νο!γοντιχ.ς
κουΟέντιχ. κιχ.Ι θολώνοντάς τοuς με κολιχ.κευτικες όποσχέσεις.
'Άλλοτε πιίλι π~γιx.ινιx.ν εκεί με μια πιο εΠΙOλΎjΤΙΚ~ α.κο λουθ!ιχ. &πο κε(νΎj των σuνΎjθισμένων μα;θΎjτων. Κ60α;νε 06λ
τες κάτω &π' τ~ στοα ~, κα;θισμένοι ιΧνάμεσα; σ' α;ΙΙτο τον κυκλο των θα;uμιχ.στων, εα;κολουθούσιχ.ν μια λα;μπρ~ 8ΎjμΎjγo
ρ!ιχ. ~ μια πολu ζωYίΡ~ σuζ~ΤΎjσΎj, 8που 8εν επιχ.uε να τρέχει gνα;ς μεγάλος &ριθμος ιΧπο πεΡ(εργοuς νέοuς. Πολu συντομιχ. ο[ τελεuτα;Τοι τουτοι 8ε θ' &py~aouv ιΧπο εκτιχκτοι να
Digitized by 10uk1s, March 2009
23-
ylvouv
ΠΛATι;m
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟ:Ε, Η ΕΠΟΧΗ
TOr, ΤΟ EPra ΤΟ)'
ταχτικοΙ μl%θ'Yjτές. Στο μετl%ξu σuν~θιζl%ν τΙς φυσΙOγνωμlβΙ;
καΙ τοος τρ6ποuς των πιο φ'Yjμtσμένων σοφιστων, σuζ'YjΤΟU
tOUt;; xl%l τοος auyxp!vιxvs, eνω μιμο6νταν τις χεφονομ!ες xl%l τΙς πιο λαμπρές τοuς φράσεις κι έπαναλά61%LVl%V μεταξ6 τοuς τα τlμ'Yjμtx ποο 6άζανε ο( ζ'YjλεuτοΙ .τοσ
ol%v
ιiναμεσά
τοι Μσκl%λοt στά. μαθ~ματά τοuς, ώς κιχ! τά. δν6μl%τl% των
νέων, των χτεσινων croντρ6φων τους, που ε!χιχν τήν eOτ.ux!1%
xl%l τ~ν τφ~ ν?ι. τοος aκολοuθ~σοuν. Άπα τ~ν πl%λl%!στρtx οΙ νέοι ξtxνl%γUριζtxν σπlτι του" πλ'Yjμμuρισμένοι aπ, τον aκl%θ6ριστο τοστο θ6ρu60 των φω-'
νων, eνω ζl%λlζtxνε τοος γονείς
tout;;
με ιiφ'YjΥ~σεις κι έπlμo
νες πl%ρl%κλ~σεις, κι δλάκεpΎj ~ πολιτε!1% 606ιζε ιiπb eνθοu
σιl%σμοuς που προκl%λουσε ~
xl%tvo6PYLI%
8ι~ασκιιλ{α.
&Η δι~ασκαλ!1% τo6ΤΎj ε!χε aνl%πτuχθεΤ δλ6τελα φυσι~
ιiπb aνάγκες ποο
s!xl%v
έπι6άλει τ~ν έγκl%θreρuσ'Yj
μοκρl%τ{l%ς στΙς Έλλ'Yjνικες χωρες
xl%l
t'Yl'
8η
προπl%ντος ταν δριστr".
κ6 ΤΎjς θρ!l%μ60 στ~ν Ά.θ~να. Ή πα.λιά. έκπα.ΙδεΨ'Yj, π06 'χε 8ΎjμΙΟUΡγ~σει τους νΙΚ'Yjτες τοσ Μl%ρtxθώνl% κl%Ι των Πλl% τl%ιων, aπ08ε!ΧΤ'Yjκε aνεπtxρκ*., ι1πα τ~ στιγμ~ ποο «γι
νε φl%νερο πως γιά. νά. φτάσει ΚtxνεΙς στο ι1ξΙωμl% τοσ &ρ χeιντl% ~ του oτptxt'Yjyo\1, γιά. νά. Κtxτl%λά6ει μιά.ν δποtl%δ~
ποτε ιiλλΎ) έξοuσ{1%
xl%1 νά. τ~ν s1)VOtl%
τ~ OUyxpl%t~ast, θά'πρεπε·νά.
ξέρει νά. κερδ!ζει
τοϊ> κuΡ!l%ρχΟU λιχοσ με τουτο
το μέσο ποο θέλγει fσως το
gvtx
κιiθε πλYjθος, μά. lδLcx!τεΡI%
&λλ'Y)\lΙκΟ κοιν6, 8Ύjλ1%8~ με τ~ δεξιοσ6νΎ) τοσ πνε6μl%
τος κιχΙ τ~ λαμπρ6τ'YjΤtx του λόγοu. Γιά. τ~
':t06t'Yj
δεν
apxouas
~ μάθ'Yjσ'Yj
80uλεLά. 8μως
του κcxλοu τονισμου, των Κl%
λων τρ6πων, λ!γΎ) γρl%μμtxτικ~, YJ &'κ6μ.α 8λο κείνο το 6άθος τYjς σοφ!ας καΙ τYjς λεπτολογΙας, που αtεpιείχαν τά. ~ρyα
των μεγάλων ΠΟΙΥΙτων. θά·πρεπε νά'ναι σε θέσΎ) νά. μι λ~νε σε κάθε περ!πτωσ'Yj,
yr4
κάθε ζ~ΤYIμα, μπροστά. σ' ενα
-24Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
Tor,
ΤΟ ΕΡΓΟ
TOr
8ικαστ~ριo ~ξαιρετικ~ ~πι8εχτικo σ' ~ντuπώσεις καΙ που ι5 ά;ντίπαλος ε!χε κιόλας καταχτ~σει ~ προσπαθοuσε τ~ν r8tιx κείνη στιγμ~ νχ καταχτ~σει καΙ ν~ τοί) ά;λλάξει τ~ γνώμΎJ.
Είταν λοιπον ά;νάγκη ν~ κατέχοuν ποικ{λες γνώσεις καΙ πιί νω ά;π' δλα ν~ 8ιαθέτοuν δλόκλΎJΡO δπλοστάσιο ά;πο ~πιχει_
ρήματα γι~ κάθε σκοπο καΙ τ~ν εOσΤΡOCΡ{α ν~ τ' ά;ξιοποιοuν προσαρμόζοντάς τα ά;νάλογιχ με τ~ν περ{στασΎJ κι ά;νάλογιχ
με το κοινό. ΟΕ Μσκαλοι, οΕ ιXvιxr.xιxrOL γι~ τΙς περιστάσεις, παροuσιάσΤΎJκαν μόνοι τοuς.
Άπο τ~ν ~πoχ~ τοί) Όμ~ροu, τοί) Ήσ{ο80Ι) καΙ τοϊ> Ξε νoCΡάνΎJ
δπijρχαν
ά;CΡΎJγΎJτες ~ πλανόοιοι τραγοuοιστά8ες,
ραψωδοΙ, που π1ιγαιναν στ~ν αoλ~ των 6ασιλιάοων καΙ των τuράννων κι ά;ργότερα στΙς πλατεΤες των πιο μέτριων πο λιτειων τijς 'Ιων{ας,
τijς Έλλάοας κιχΙ τijς Σικελ{ιχς κι
ά;πάγγελναν τ~ οικά τοuς τραγού8ι.α: ~ τ~ μεγάλα κλασικ~
εργα. Μα τ~ τελεuταΤα 6λι1στάρια τοuς fσως θίΧ ε!χαν δλό τελα παρακμάσει καΙ σ6~σει, α.ν
1)
σκλΎJΡ~ πραγματικόΤΎJ
τα των τοτινων κοινωνικων κ·χι πολιτικων ά;γώνων οεν ΤQυς
ξανάCΡερνε στ~ν έΠΙCΡάνεια σ~ν πλανόοιοuς δμιλΎJτες καΙ λεύ τεροuς οασκάλQuς τής ρητορΙΚijς. 'Όμως ά;πο παντοu, aπο
τ~ Θεσσαλ{α, δπως κι ά;πο τ~ μεσΎJμ6ριν~ Ίταλ{α κιχΙ Σι κελία, ά;πο τ~ν Ήλεία καΙ τ~ν Όλuμπ{α, δπως κι ά;πο τους
ΔελCΡQύς,
•Αθήνα.
ΦΙλη τών
άγορεύσεων καί τών πολλών λ6γων έκ φύσεως
Άθ~να
μιλQuσε μι~ν ιiπλ~ καΙ λαγαρ~ γλώσσα, που
πιο κα
of
ορόμοι τους δοηγουν στ~ν
1) εfταν 1)
τάλλ ΎJλ ΎJ γι~ ν~ πάρει τ~ θέσΎJ μιας μέσΎJς γλώσσας
avci-
μεσα στΙς έλλ ΎJνικες οιαλέΧΤQuς, ~ΧQντας τ~ν (κανόΤΎJτα ν~ ΠΡQσιχρμόζεται !ΧΚQπα σ' ί5λες τΙς ά;ΠQχρώσεις των σuλλQγι
σμων καΙ σ' ολες τΙς όξύΤΎJτες τijς oράσΎJς. Ή Άθ~να, τέλος, ΚQντ~ στ~ μέσα τοϊ> ΕΙ α~ώνα εΙταν στο aπόγειo τijς 06ξας ΤΎJς κ'
1)
τελειόΤΎJτα ΠQυ ~cρτανε fσιχμε τ~ λα'(κ~ 8ιακu6έρ-
Digitized by 10uk1s, March 2009
25-
ΠΛAT~
-
Ο ΑΝθΡΏΠΟ11, Η ΕΠΟΧΗ
ψtιση εξα.σφάλιζε
TOr,
ΤΟ ΕΡΓΟ
TOf
τα.υτόχρονα. προστα.σΙα. κα.Ι λευτερι~ σ'
δλες τΙς πρωτοΟουλίες.
Ό Πρωτα.γόρα.ς, δ περΙφημος σοφιστης ciπο τ'" AO~ηpα. τijς Θράκης, {[ρχετα.ι στην 'Αθήνα. ciπο το
444, 5που κάτω
ciπο την προστα.σΙα. του Περικλij επιφορτΙζετα.ι ν~ συντά~ει κιόλα.ς ενα. σύντα.γμα. γι~ την ciποικ{α. τijς θουρ{α.ς, που Ι8ρύ
θηκε πάνω στ~ ερε{πια. τijς ΣιMρι~oς. 'Aπb τότε επισκέ πτετα.ι την πόλη συxν~ κα.Ι κάθε φop~ πού ξα.να.γυρΙζει οΙ
ci-
ριστοκρα.τικες o~κoγένειες το θεωρουν τιμή τους ν~ τον όπο-
8extofiv
κι
civolyouv
κα.λόκα.ρ8α. τ& σπLτια. τους στούς πρόθυ
μους ciΚΡοα.τές του. Ή
er8YJaYJ
του ερχομου του ~Oα.ζε τους
νέους σε πυρετώ8η κΙνηση κ' οΕ 8ια.86σεις πού &φηνε ν~ κυ
κλoφopoϊlν γύρω ciπ' τ~ τεράστια. πoσ~ που κέρ8ιζε ciπο τΙς περιοδείες του του κάνα.νε την πρώτη ~ια.φήμιση. Μήπως 8ε φτάσα.νε ν~ πoϊlν, ϋστερ' ciπο τη θα.νή του, πως είχε κερδ{σει περισσότερα. ciπο το Φει~{α. με δέκα. &λλους γλύπτες;
Το ΓοργΙα. το Σικελια.νΟ τον γνώρισε ~ 'Αθήνα. γι~ πρώ τη φop~ το κα.λοκα.ίρι τοι}
427,
στα.ν οΕ συμπα.τριι1)τες του
Λεοντίνοι τον στείλα.νε ν~ ζητήσει Οοήθεια. γι~ τον πόλεμο ενα.ντίον τι1)ν Συρα.κουσών. Πλ ησία.ζε τότε τ~ έ~ήντα.. Το με γα.λόπρεπο ϋφος του, ~ πολυτελής του περιοολη κ' ~ σοφη προπα.ντΟς ιΧρμονία. κα.Ι κάπως ciσΤΡα.φτερη μεγα.λοπρέπεια.
τοσ λόγου του, ε!χα.ν ~εχωριστη επιτυχία.. Πολύ λίγο δια.λε χτικός, τέλειος δμως κα.λλιτέχνης, ε!χε δημιουργήσει ενα.
δικό του λεχτικό, πλούσιο ciπο ciσυνήθιστες· λέξεις, κοπια. στικ~ ρυθμισμένο με ciντιθέσεις κα.Ι συνηχήσεις, που με τον
επιτη8ευμένο τονισμο τfjς φωνfjς εκρυοε τΙς μεγα.λύτερες κοι νοτοπ{ες, τρα.Οώντα.ς ώστόσο πάντα την προσοχη με τ~ ψεύ
τικα.
tofitIX θέλγητρα.. Αότο το εΤ80ς τijς ρητορΙΚijς στάθηκε
κάτι το πρωτόφαντο γιχ τους 'Αθηνα.{ους κι εUθύς δ ΓΟΡΥια νισμός ciρχ{ζει ν~ ξετρελα.Ινει.
Digitized by 10uk1s, March 2009
26-
ΠΛΑΤ2Ν
-
Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ
TOr
Ό Πρό8ικος &πσ τ~ν Κέα ~λθε στ~ν Άθ~να κι αυτος σιΧν πρεσ6εuτ~ς. Εrταν δ ιΧνθρωπος των «8ιακρ{σεων»' ξα
χουστος γιιΧ τ~ν έΠLστ~μΎj των συνωνύμων ΤCιυ καΙ τ-ην ες ονuχωτικ-η &κρ{6εια του λεχτικου του. Αυτος κι δ Ίππ!ας
. ε!χαν
σχεοον τ~ν r8LCX ~λικ{α κ'
srtcxv
μια γενια κά.τω &πο
τον Πρωταγόρα καΙ το Γοργ!α. Άπο τ~ BueΎjVCCX ~φτασε δ θρασύμαχος δ ΧαλΚΎjοόνLος, δ σuγγραφέας τ~ς Μεγάλης Τέ χνης,
"Jtou
ε!χε τ~ν έςα{ρεΤΎj fκανόΤΎjτα να έκμεταλλεύεται τ'
aνθpώπινα πάθΎj. Πόσοι ιΧλλοι πιο ιΧσΎjμOΙ, μα oχι λιγότερο μαται600ςοι, οεν &κoλOύθΎjσαν τ' &χνά.ρια των μεγάλων σοφι
στων YLιX να αρέψοuν χι αυτοι λ!γΎj 06ξα χα;Ι ΧΡΥΙμα! Μέσα σε τούτ'Υ/ τ-ην Άθ~να,oπoι> ~ 8ιοασκαλ!α, στoιχειώOΎjς Ισαμε τότε, &ποτελουσε ~αιωτικ~ 6πόθεσΎj καΙ
"Jt'Ju
μόνο &πο μακρια
~ πολιτε{α τ-ην παρακολοuθο~σε, ξάφνοι> φοuντώνει ενα &νώ τερο ε!οος οιοασκαλ!ας με τ-η μoρφ~ έπιοειχτικων δμ~λιων ~
~oιωτικων μαθΎjμά.των χα! πα!ρνει &μέσως φ~μΎ/' 'Έχοντας ομως φτιαχτεί για να προετοιμάσει τους νέοuς YLιX τ-η 8ρα
στ~ρια ζω~ του πολΙτ'Υ/, 8ε θα 6ρεϊ να τοuς 8ώσε, τ{ποτα χα λύτερο &πο μια καθολικ-η μ6ρφωσΎj, τόσ') πρ6XεφΎj 8σο χαΙ
φανταχτερή, μιαν ιΧσΚΎjσΎj δλ6τελα τuπικ-η καΙ κανένα ιΧλλο
~8ανιxO κά.τω &π' τ' δνομα "JtOAttLX~ κα~ πoλιτειακ~ ιΙρετή, έςσν &πσ τ~ γνώσΎj το\} θριαμ6ευτικου χειρισμου το\} λόγου μέσα στΙς συνελεύσεις καΙ τα αικαστήρια.
Τον καφο που δ Πλά.των ~μπαινε στ-ην έφΎ/6ικ~ τοι> ~λι κ{α, δ Πρωταγόρας θά'χε Ισως πεθάνει πρΙν απο λ{γα χρόνια.
Ό Γοργ{ας, &φο\} γύρισε 8λΎj τ~ν Έλλάοα, c1ποσύρθΎ/κε o't~ Λάρισα τ~ς θεσσαλ!aς κα! πέθανε μετα το τα
sxcxtcS.
Ε!χε
ysuts! 8Aou,
380
πάνω c1πO
τους θριά.μ60uς, &νάμεσα στ~
8όξα καΙ στιΧ πΑοόΤΎ/ ποτ ε αεν ε!χε 80κιμά.σει ιΧλλο πάθος,
έςον &πο το πάθος τ~ς τέχνΎjς δ Πρ60ικος εΙτανε στ~ν πλήpΎj
tou. Ό Ίππ{ας 8μως κα! tou, 6ψψ6ΤΎjτα. MαθΎjτες το\}
- 27Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ ΕΡΓΟ
TOr
Πρωταγόρα καΙ τοϊ> Γοργία τους &ντικαταστούσανε στο επάγ γελμα καΙ φτιάχνανε 8ικούς τους δπα80ός. Ό Πλάτων, &πο χτώντας με τον καφο περισσόΤψΥ)
πνευματικ~ περιέργεια
κα! περισσόΤψΥ) στόχασΎj, εΙχε OλΎj τ~ν &νεσΎj να ΠΎjγαίνει aπ· τον εν αν στον ιiλλo σoφιστ~ κα! να συγκρ!νει τΙς 8ι8α σκαλ!ες, τΙς μεθό80υς κα! τους τρόπους τους. Δεν εΙναι σΎj μερινο το φαινόμενο
1J
νεολα{α να μελετli πρωτα τους 8α
σκάλους ΤΎjς κ' ύστερα τα μαθήματά; τους για να μπορεί
με &κλόνΎjΤ'Y) σιγουρια να καταλαοαΙνει καΙ να σΎjμα8εόει τΙς λόξες τους καΙ τα γελοία έλαττώματά; τους. Κ' οΕ σοφιστές,
&πο τ~ν πλευρα τoόΤΎj, πρόσφερναν πά;ντα πλοόσιο ύλικο στ~
8ιασκε8αστικ~
παpαΤΎjpΎjτικόΤΎjτα
~νoς νεαροϊ> Άθψcι(oυ.
Λεότεροι αΙΙτο! 8cXσκαλοι, &νcιγκασμένoι να ορ!σκουν μόνοι τους τ~ν
πελατε{α, α.ν θέλανε
να συγκpcιτήσoυν καΙ να
καταπολεμήσουν τον έλεόθερο οσο κιχΙ πολυμ'ήχανο &νταγω νισμό, ε!χαν,
θα λέγαμε, κcιτα8ικcιστεί
να
8ιαφΎjμ!ζoυν
&σταμάΤΎjτα τους ~αυτoύς τους. Ό λόγος τοuτος τους ύπο χρέωνε να πρoσcιpμόζoνται
με τΙς ΤΡέχουJες &ντιλ 'ήψεις
κι &κ6μα να τΙς &νιχνεώνουν κcι! να τΙς ζεπερνοuν με κά
ποια ύπερ60λ~ YJ με κάποια ~νΤOνΎj έκκεντpη(όΤΎjτα. "Έτσι καταλ ήΎανε πολυ εύκολα στο κυνήγΎjμCΙ των εντυπώσεων,
στη λεχτικ~ ύπεροολή, στ~ν έπιτή8ευσ'Υ) &κ6μα καΙ στο ντύ σιμο, καΙ για να φα{νονται πρωτότυποι φτάνανε Ισcιμε τ~
γελoι6ΤΎjτα. Τέλος,8εν πρ6σφερν:χ.ν τ~ 8ι8ασκαλ(α τους πα.ρα μονάχα με πλΎjpωμ~ καΙ σ' cιιιτo το κεφάλcιιo 8ε(χνονταν
καυΧΎJσάpΎJ8ες καΙ &πλΎjστoι. ΟΕ νεαροΙ apιστoκpάτες που τους συναναστρέφονταν, τους περιφρονοόσαν σαν έμπ6ρους καΙ σαν ψιλικατζij8ες κιχ! νιώθανε κάπoιcι εδχαp(σΤΎjσΎj να τους
έκ8ικιοϊΙνται για τους κομπασμούς, τ' &κpΙOOπλΎjpωμένα μα θήματά τους καΙ τ~ν &ναπόφευκτή τους έπ{8pασΎj.
Digitized by 10uk1s, March 2009
28-
ΠλΑ.ΤΩ!ι -
lV.
Ο ΑΝθΝΠΟΙ, Η ιπoxίJ TOr, ΤΟ EPrO TOr
ΤΟ ΠΝΕΥΜΛ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Ο
ΠΡΑΓΜΑΤΙΖΜΟΣ
01:0 ΠΕΡΙ1:1:0ΤΕΡΟ δπατιχχτικό κιχΙ ιiπρ6σωπα εfτιχνε το πνεί) μιχ των νέων, τ6σα ~ έπί!ριχσΥ) των
σοφιστων
στιiθYjκε με
γιχλt)τεpYJ.
ΟΕ σοφιστε, θεν ιiπoτελ06σιxν σχολ'ή, o~τε εΙχιχνε κιxμιιi σuγκεκριμέV1J θεωρ!ιχ.
ΕΙχιχνε μ6νο μιιi κoιν~ πελιχτε!ιχ,
lνιχν 'Χ,οινο π6θο νιi φιχ{νοντιχι ιiρεστo! σ"φιχοΤ'ή,
τ~ν δποιιχθ'ήποτε πνευμιχτικ'ή τους προέλευσΥ)
4σχετιχ με
~ τΙ, τιiσει,
Πόυ ε!χε δ ΚΙΧθένιχ, ιiπ' ιχοτ06" κιχ! το μονΙΧθικ6 του, ένθΙά φέρον σuνέπιπτε σε το\1το: πω, νιi γΙνοντιχι πιο εuχιiριστoι.
Ό σuνιxγωνισμo, .ΙΙνιiμεσ« τo~ του, ιiνιiγκιxζε νιi προσιχρ μ6ζovτιxι ιiπ6λtrtιχ με τ~ ιiνιiγκες κιxl τιi γο\)στιχ το\) κοι νο\) του" κι Ινω ΙΙπό φυσιχ6 του,
ιiπoφευγιxνε τΙ, κιχινουρ
γιες Ζθέε" ιiκoλoυθoόσιxν τ~ πιχριχθεγμένε, σιi θικέ, τους, π6τε 6ρΙσκοντιχς τον τρ6πα νιi τlς θιιχτυπώναυν πιο ιiπλιi κιχ! πιο κιχτιχνοYj'tιi
χιχ! π6τε
xιiνovτιiς τε, πιο
φιχντιχχτερές.
·Ομω" θε δYjμtοόργYjσιχν κιχθ6λou ιχοτοΙ το σκβπτιχισμο στιi
σuστ'ήμιxτιx που δπιiρχoυν, ό~Τβ φέριχνε τ~ φιλοσοφΙΙΧ «ΙΙπό τον οοριχνο στ~ γ~ ~. Tιi σuστ'ήμιxτιx εΙχιχνε φθιχρετ ΙΙπ' τ!ς
~ιες του, ΙΙντιθέσεις κ' ~ κριτικ~ ταΟ Ζ'ήνωνιχ τοΟ ΈλειiτY) ~ τiί)ν Mtιxθiί)ν τοι> lφερε σε τέτοιιχ σόγκραυσΥ) τΙς διιiφoρες 6ιχσικες χοσμολογιχες ΙΙπ6Φεις, που στο τέλος 8εν ιι.π6μεινε ΤΙποτιχ ιι.π· ΙΧότές.
Ό ρ6λος; τοΟ ΙΙνθρώπου που γυρευει νιΧ Ι~Yjγ'ήσει τΙ γΙ νετΙΧΙ στον οuριχνο κιχ! νιi μc2ς; πεΤ πiί)ς lγινε
6 κ6σμο,
ε!χε
κιχτιχντ'ήσει τ6σο γελοΤο" &στε οΕ ~θoπoιoΙ, yιιi νιi χοροι'8έ
ψουν με περΙσσιιχ σιγουριιΧ κιχ! δΙχως; μιiτιxιo ~6θιιxσμιx i~u
πνιiθΙXς του, σοφιστες; χι a.ότό τον rθιo το ΣωΚΡ«Τ1J, θε θ«
- 29Digitized by 10uk1s, March 2009
ηΛΑΤΟΝ
- Ο ΛNθP~ΠOl1, Η EnOXH TOr.. το EPrO TOr
6ροσν τΙπoτ~ πιο 60λικό, Π(lΡ~ ν~ τους έμφ(lνlζοuνμ' (Ιοτες
τΙς ~εθωΡt(lσμένες θεωρΙες. Ό Κ(lινοόργιος
(l(iliV(lt;
touas
πι~ μέσ(l στΥιν ΠΡ(lγμ(lΤΙ
κ6τ'ηΤ(l. Ή πνεΙΨ(lΤΙΚ'ή του περιέΡΥεΙ(l στρεφόΤ(lν Υόρω στΥι
y1j
καΙ Υόρω στον &νθρωπο που τΥιν Κ(lτοικε!: γεωγΡ(lφ(α,
[στορΙα, Zατρικ~, μελέτ'η των «ιiέρων, ταιν όδιiτων κα.Ι ταιν
τόπων» ιiπb τΥιν &ΠΟψ'η Τ1Jς ~θικ1jς καΙ φuσικ1jς έπΙδΡ(lσ-ης,
rδρυσ'η των πολιτειαιν, Κ(lτα.γωγYj ταιν νόμων Κ(lΙ ταιν θε σμαιψ ~ια.φoρες των
l(lffiv, των ~θων
καΙ των δοξ(lσιων, «νοο
τροΠΙα. ταιν πρώτόγονων ~ φυσικαιν ιiνθρώπων », νιi πoι~ ζ'η τ'ήματα πρo6ιiλλανε κα.Ι ποιο πνισμα. ιiγωγ1jς δ'ημιουργόταν.
Ό αΖώνα.ς Τοί)τος ιΙχε ιiπεριόριστ'η ΠΙστ-η στΥι 8όνα.μ'η τΎjς ιiνθρώπιν'ης πρωτο60υλΙας που
χτΙζει
πόλεις,
μετοικΙζει
λa.oός, δ'YJμιοuΡΥε! κοινων{ες, θΡ'ησκείες Κ(lΙ θεοός.
Δεν πρόκειται γι~ !ναν σκεπτικισμο σχολ1Jς, οδτε γι~ μι~ μεταφυσικΥι ιiπελπιΣCα. ΕΙναι πιiνω ιiπ' 8λα. αοτΥι ~ χα θολικΥι πεπο{θ'ησ'η yι~ τΥιν ιiνθρώπιν'η πα.ντοδυνα.μΙα. που τΥιν ~ρμ'ήνιψε δ Πρωταγόρας με το ιiπόφθεγμΙX μέτρον άπά"..
των lJ.ν{}ρωπος' των μέν δντων ώς εΙσΙ των δ" ούκ δντων
ώς oVκ εΙσΙν, Ο[ ~oλιτε!ες .κιiνoυνε νόμους κ' ο[ νόμοι αοτοΙ έ!
V(lt
δΙκαιαι, δ'ηλαδΥι Ιχουν ιi~{α., ίφόσον ιiρέσει στlς πολιτε!ις
ν~ τους διαΤ'Υ)ροσν.
Γι' αδτο το λόγο, ιiλλol) μπορεί νιi'χoυν ιi~Ια κι α:λλοl) νιΧ μΥιν Ιχουν, "ι κείνοι ιϊπ' τους νόμους που Ιχουν ιiξΙα σ'ή
μιρα. ν~ μΥιν Ιχουν αδριο' κι αοτΥι ~ ιiδιιiκoπ'Y) ιiλλαγYι ώς προς τΥιν ά,ντιλ'Υ)ψ'Υ) τΎjς ιiξΙα.ς των νόμων δεν ε!ναι Ιργο μoU σΤ'ηριωδων συνθ-ηκων, ιiλλ~ μιιiς ιiδιιiκoπ-ης μετα.60λ'fjς στΙς
ιiντιλ~ψεις μιιiς δμιiδα.ς ιΧνθρώπων που Ινα εοφυέστερο &το μα προσα.ν(lτολ{ζει σόμφων(l με τΥι θέλ'ησ'ή του.
}Iι~ 8μως
χαινοόργια νοοτροΠΙα. δε σ'ημ(l{νει πως εΙνα.ι πιο άληιfινη ιΧπο μιιΧν ΙΙλλ'Υ), ιiλλιk πως εΤναι μoνιiχα καλύτερη, πιο αιςρέλιμ'η,
-30 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟl1, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ
EPrO TOr
πιο τΙλεια. ΠΡOσα.ρμOσμένrι στΙς σuγκεκριμΙνες &.νιΧγκες. Ό &νθρωπος; που ξέρει να. χprισιμOΠOιετ τΙς 80ξα.σΙες, τΙς έφα.ρ
μ6ζει κα.Ι τΙς κιiνει &.λrιθινες σα.ν το για,τρο που δρ!ζει τα. φιiρμιxκα. για. να. έξα.σφα.λ!σει τ-ην όγεΙα. των &'σθενων
'tou.
Ό τύπος τοlJ πραγματισμου α,ότοlJ εΙνα,ι λιγ6τερο κα,θο
ρισμένος στο ΓοργΙα., για.τΙ α.ότ6ς, ι1ντΙ ν' &.να,λύει με το 8ιεισ-
8UttxO
τοlJτο τρ6πο τ-η νοοτροπΙα. το\) ι1νθρώποΙ) κα.Ι τΙι;; με_
τα,60λες που πα,Ιρνει, έπιμένει περισσ6τερο στ-ην lξα.Ρσrι Τi'jς
« Mνα,μrις
του λ6γοu» πο\) ΧΡ'ησιμεόει σα. μέσο γι' α.ότες τΙς
ι1λλα.γΙς.
ΆΠοκλειστικα. Μσκα.λος Τi'jς ρrιτοριΚi'jς, δτα.ν δ
Πρωτα.γ6ρα.ς θέλει νιi'να,ι Μσκα.λος τijς άρεΤής, ~rιλα,8-η
'ti'j'
[κα,ν6τrιτα,ς στ-ην οΖκια,κ-η κα.Ι πολιτεια,κη 8pιi?rι, δ ΓOpγlα.ς μετιiτpεφε το μΙσο σε σκοπό: 8rιλα.8-η δ σκοπος α.ότΟς έκπλ rι ρώθ'ηκε με τ-ην πειοτικη θύνα.μ'η του λ6γοΙ) κα.Ι με τΙς μέθο8ες
πο\) τον έξα.σφα.λΙζοuν κα,Ι τον τελειοποιοlJν. Ή 8όνα,μrι τοότ'η τΥίς πει{}ους 8εν εΤνα.ι
'ZtpO·COv
Ο.δτε μελΙΤ'Υ/ς, ο!)τε &'ΠOχτrιμΙ
νrις γνώσ'ης, ο!)τε δΥα.Ινει &.πb μια. πεΠO!θ'Y/σrι που μπορετ να. μετα.6ι6α.στεΤ. Κα.τα. Ινα. μΙρος δφslλετα.ι στην !μφuτrι Μνα.
μ'Υ/ τοlJ ρήτορα. κα.! κα.τα. §να. πιο μεγιiλo &.κ6μα. μΙρος σε μια. μuστrιριώ8'η Μνα,μ'η τοlJ λ6γοu. Κ' οΙ πιο σοφες μΙθο8ες 8εν
πρέπει να. χρrισιμε60uν πα.ρα. στο π6>ς να. 8'Υ/μΙΟUΡγοlJν κα. λότεριχ τούτ'Υ/ «τη μα,γεΙα, των λέξεων». Ό ΓοργΙα.ς 8εν ιiρνιΙτα,ι Ισως στ-η σuν-ηθισμένη τοι) 8ι8α,σκα,λ!α, 8τι όπιiρχει
«λήθεια.. 'Επιμένει μoνιiχα, πως εΤνα.ι «νώφελο να. τη γνωρ! σοuμε, για.τΙ στο κιiθε θέμα.
« gvιxc;
άνθρωΠΟζ που ξέρει τ-η
ρrιτopικ-η θα. πεΙσει τα. πλήθ'η πιο σlγQUΡα. «π' τον κιiθε εΙ8ικ6 ». Ή θέσ-η, 8πως 6λέποuμε, ε!νιχι πιiντα. οόσια.στικα. πpα.γμα.τtστική: κεΤνο που έν8ια.φέρει δεν εΙνα.ι να. ξέρειι; κα.Ι να. 8ιΜσκεις, μα. να. δρdς κα.! να. όποκινεΤι; σε 3ριiσ-η.
"Η «νθρώπιν-η λοιπον 3ριiσ'η ιivιx3slx't''Y/XS κα.! κu6ερνήθ-ηκε δχι «πb την «λήθεια., μα. «π' 't'lς πβποιθήσβιι; πιiνω στΙς
Digitized by 10uk1s, March 2009
3Ι -
llAA.TSW -
Ο ΑΝθΡΩΠΟ11, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
το
EPrO TOr
δποΤες δ εντεχνα. χΡ'Υ)σφοποιούμενΟζ λόγος ε!να.ι κυρ!α.ρχος.
Δε θα μποροόσα.με ί~ιXλλoυ, 8πως το κιiνει δ rΟΡΥ{α.ς, να
ί~ιXρoυμε τη μαγεία α.Ιτερο στοιχείο
TYJt.;
Tou λόγου, χωΡΙζ να τφ~σoυμε το 18tπstθοuς ποu τΎj ~ια.xρίνει περισσ6τερ'Υ)
πα.poρμ'Y)ΤΙX~ παρα πνεUΜα.τικη 8ύνα.μΎj. Ό ΓΟΡγ(α.ς 8ια.ΚΎj ρύχνει κι6λα.ς πως δ ρ~τoρα.ς 8εν
xu6spva
σύμcρωνα. με τη
θέλΎjσ~ τοι> τΙς π!στες κα.Ι τΙς γνωμες το\) κοινου, πα.ρα
μόνο ιϊπο τη στιγμη ποu θα χοι.τορθώσει να συγκιν~σει •
.'!στερ' &π' α.υτΟν δ θρα.σ,ύμα.ΧΟζ συγγριXCΡει 10 6ι6λΙο του, Ή Τέχνη νά προκαλείς τη σ~μπόνια, κα.Ι s~atxsuSTcxt στ~ «pΎjΤOPΙXη ποu έ~ιXπτει τα πιΧθ'Υ)).
V.
Ο ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ CΡιλOσOCΡ(α. ~ ιϊντίθεσ'Υ) ιϊν«μεσιχ πΙσΤ'Υ)ζ χι έπιστ~μΎjς εfτα.ν ενα. ΠQλu πα.λιΟ θέμα.. Ό πρ~γoνoς των Έλεχτων cριλoσόφων, δ :Eενocρ«ν'Y)ζ, cX.πO κα.ιρΟ εΙχε ~t:Xx'YJ
ρύ~ει πως Βλ Ύj
1]
γνώσΎj μα.ς για τον κόσμο 8εν εΙνα.ι πα.ρα
γνωμβζ. Ό IIα.ρμεν{8Ύjς, υστερ' ιϊπ' α.ιιτόν, πχρ:χ 8έΧΤΎjκε τον κόσμο σιΧ μια κ:Χθα.ρη α.ΙΙτα.πιX;ΤΎj. Πα.ρα.μέλ'Υ)σε λοιπΟν αΙΙτο
τον κόσμο κα.Ι θέλφε να CΡτιXσει το ιϊμετιX6λΎjΤO ον κιχ! την cX.λΎιθειιχ «8πως την ξέρουν οΙ
TOut.;
t'}tol ».
Ό μεγα.λύ1:εΡΟζ ιϊπο
μαθΥιτές του, δ Z~νων, 8εν κριXΤΎjσε ιϊπο τη 80ςασΙα.
τοι> π:χρχ Τ',ιν ~ρν'fjτΙΚ~ ΤΎjζ πλευρα κα.Ι με τη 8ιιxλυτικ~ τοι>
κριτικη κα.τ:Χστρεψε κάθε θεωΡΎjτικη έπιστημ'Υ).
Ό Έμπε80κλης δ Άκρα.γα.ντ{νος, δ 8άσκΙΧλος ηυ Γορ γΙα., στιΧθ-ηκε δ &νθρωπος Βλων των α.νηθέσεων. Αύτός, α.ν τΙθετα. cX.π· τον ΠιχρμενΙ8-η, &.cριερώθΎjΚβ α.ποφιχοιστικιΧ σΤ1ιν
&πλη ιϊνθρώπιν-η cX.λ~θεtα. κι ιϊνιΧλα.Οε να [στoρ~σει τη γέ νεσ'Υ) κιχ! την έξέλιςΎj του κόσμου, χωρΙς να πιΧψει ν' ιϊσχο λείτιχι κα.Ι με τη {)εΙα άλήt')εια, ποu θα την ιϊνα.ζΎjτ~oει
Digitized by 10uk1s, March 2009
32-
ΠΛATsιN ~ Ο ΑΝθPSmΟΣ, Β ΕΠΟΧΒ TOr, το EPrO TOr
δμως στις ιiπoκιxλόφεις
tti)v
μυστικιστικων ΙΧΙρέσεων. Φυσι
κσς τοί) πιχλΙοί) τόπου, ιiπόστoλoς των Όρψικων, ιiΡΧYjΥος που ξεσYjκώνεt τΙς μιiζες κιχ! πολύ σuνεΙ~Yjτος ιiριστοτέχνYjς τοΟ
μισοτσιχρλιχτιχνισμΟί)
atcl
λόΥΙΙΧ κιχΙ στ~ στιiσYj του,
xrYj-
σlμεΦε σΙΙ yέcρυριx &:νιiμεσιx στ~ν tγκιχτιχλεtμένYj tΠtστ~μη κιχ! τη λιχτρεΙιχ τfjς πιχντοΜνιχμ ης 8ριiσYjς. οε σocριστες 6ρΙσκουν λοιπον το l8ιχcρος κΙΧθιχρισμένο.
Kιiθε πlστYj σε μιΙΙν ιiνθρώπινYj ~ θείιχ ιiλ~θειιx εΤχε tξιχcριχ
νιστεΤ, tνώ ~ ΜνιχμYj Τf)ς γνώμYJς a8ιιiκοπιχ μεΥιχλώνει. Kιi· θε πολιτεΙιχ,
Sao
κι !ν στιiθYJκε μικρ~, ε!τιχν gvιx κυρΙΙΧρχο
Kριiτoς. Μέσιχ στο Kριiτoς ΙΧότο 6ρισκότιχν μιΙΙ οό8έτερYj μιi ζιχ, 0[. μέτοικοι κ' οΕ σκλιiooι, κιχι μιΙΙ πρoνoμιιxκ~ μειοΦYj CΡΙιx, οΕ π ο λ
(τ
ε ς. Μόνο ΙΧότοl aσκοόσιχν πολιτικΙΙ 8ικιχιώ
μιχτιχ κι ιiπoτελoόσιxν στ~ σuνέλευση ~ έ κ κ λ
Yj
σ
l
ιχ gvιxv
έλιiχιστo aριθμο aτόμων με τΙΙ ~ιιx 8ικιχιώμιχτιχ Φ~cρoυ κιχ!
πρωτο60υλΙιχς, μΙΙ tπlσYJς κιχ! μιΙΙ Φυχ~, τΥιν ΦυχΥι τοί) πλ~ θους που συγκινείτιχι κι acρ~νετιχι νΙΙ πιχριχσυρθε! aπο τΙΙ
PYj-
τορικΙΙ κιχλονιχρχΙσμιχ't'ιχ ...Ας μ~ ξιχψνιΙΧζ6μιχστε πού οΕ σο cριστες κ· ο[ μιχθYjτές τους 8έν ε!τιχν συνYjθισμένοι νΙΙ 6λέ
πουν
't'0
κιiθε ζψYjμιχ πιχρΙΙ μόνο σΙΙ ρ~τoρες κιχ! νΙΙ πιχΙρ
νουν σΙΙν κιχνόνιχ τοί) σωστοί) κιχ! τfjς πειθους κιχι γιΙΙ τ~ν
't'of)
cx.λYjθινοί) τ~ ΜνιχμYj
tπιτυχlιχ μιιΧς Ι8έιχς
't'o
τυχιχίο.
Ά πο μιΙΙν δλ6τελιχ cρυσικ~ κλΙση με't'ιχcρέριχνε στΥι σuζ~tYjά1j των πιο θeμελιω'aών aρχών γιΙΙ τα a06cxp6't'spιx πp06λ~μιxτιx τΙς !ικιχνικές τους [κιxν6ΤΎjτες, τΙΙ
« όπερ κιχι τΙΙ κιχτΙΙ» tti)v !iσκ~σεων τijς σχολi'jς τους. Bιiζoυν ltat το σκεπ't'ικισμο
τοί) ιχ.Ιώνιχ σε CΡ6pμoυλες κι έπιχειρ~μιxτιx κιχ! συν't'ελοf)ν
o't'o
νΙΙ έξιxcριx.ν{σoυν κιχθετΙ που θΙΙ μποροlJσε νΙΙ περιορΙσει ιx.ότ~
τΥι ψλoγερ~ έπιθυμΙιχ.
ytcl
MνιxμΎj.
Ή ιiνθρώπινYj ~ριXσΎj 8εν Ιχει &λλη ΠΎjY~, μ~τε &λλο όλικο ιiπό τον !νθρωπο: γιΙΧΤΙ ν.' ιiσχoληθεί με τΙΙ μυστη-
-33Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠAA,TgN
-
ο Α,ΝθΡgΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOf,
το
EPrO TOr
Ρι.ώδ1j δντιχ, ιϊφοΟ δε θα; μπορουσε οϋτε τ-ην απιχρΕ'ήτους O!Sτε τη δΡά.σ1j τους να; εΕΙΧΚΡι6ώσεL; Με τ-ην t8tιx ιiμεΡολ1j ΦΙιχ ΚΙ ιϊδιιχφορ{ιχ δποσΤ1jΡ{ζεL δ Πρωτιχγ6ριχς: «Δεν μποριί)
να; Εέρω αν δπά.ρχουν ~ δχι θεοΙ, μα; κι αν δπά.ρχουν δεν μποριί) να; Εέρω τΙ
st8ou,
θά.ΎΙΧι, τόσο σκοτεινο εΙνιχι το ζ'ή
Τ1jμιχ τουτο κιχΙ τόσο σύντομος
6 &.νθρώΠLνοι;
6Ιος:. ι. Το επιχ
νιχλά,6ιχινιχν 6έ6ιχιιχ ιϊπό τ-ην iποχ~ του εενοφά.ν1j πως
6
~νθpωπoς φτιά.χνει τοος θεοός του σύμφωνιχ με τ-η 3LX~ του
slx6vιx. "Αλλ"
6 εενοφά.ν1jς 3εν εΙχε διιχμΙΧΡΤUΡ1jθετ ενιχντ{ον
ιχδτιί)ν τιί)ν πολο ciνθρώΠLνων θεων πιχρα; γιιί να; επι6ε6ιχιώ
σεL κΙΧλότεριχ τ-η θε(ιχ τους προέλεuσ1j. Μπορουμε νιi δποθέ
σουμε πως θά.·τιχνε δυσά.ρεστο "(Lιi το θριχσόμιχχο νιί μ-η
XCJYJ-
σLμοποι~σει κιxτιi τi1ς θεΙιχι; IIp6voLιxI; το ι1μεCλιχτo επιχεΙ Ρ1jμιχ γιιi το θρΙιχμ60 των κι:χκιί)ν. 'Όσο γιιί τΟν Πρ63ικο, ιxu τος εΕ'ήγ1jσε τ-ην κιχτιχγωγ-η τιί)ν θεων Ιτσι:
«
~νθρωπoς
θεΟΠΟΙ1jσε τοος εδεργέτες του: τον ~λιo ΚΙΧΙ τ' &στριχ ποο
τονφωτ{ζουΥ" το Διόνυσο Κιχ! τ-η Δ~μ1jΤΡΙΧ ποο τον τρέφουν :t. Πoιιi iπCSpιxa1j μποροόσιχν νά."χουν πά.νω στο νειχρο Πλά.· τωνιχ τέτοιες δοΕιχσΙες ποο τις επιχνιχλά.6ιχινιχν σχεδον πιχν
το(); Τις εΙχε
XL δ
r3ιος «6υζά.Εει τουτες τις γΟ1jτεUΤLκει; δο
ειχσ{ες μιχζΙ με το γά.λΙΧ τi1ς μ1jτέριχι; του, δLΙΧΤ1jΡ1jμένες μέ σιχ στΙς τρυφερες μ1jΤΡLκες κου6έντες, δσο κιχ! στΙς μεγΙΧλ6-
πρεπει; τελετες των θυσιων κιχΙ στΙς προσευχές ποο συνό-
3ευιχν κιχθ1jμεΡινιi τ-ην οlκιιχκ-η λιχτρεΙιχ». Όγδοντά.Ρ1jς πά,νω κά,τω
6 Πλά,των
θιi μLλιi
ιϊκ6μΙΧ με
σuγκlV1ja1j "(LιX τιΧ εολΙΧ6ικα; olXOyeveLΙXXιX μιxθ~μιxτιx. "Από
1. Περl ()εών: c llse1 μΑν δεών ούκ 'χω εlδένα" ουδ' ιίJς ov{)' δποΤοΙ τ,,,ες Ιδέαν" πολλά yde τά
εΙσ!ν, ού{)' ιίJ; ούκ εΙσΙ.,
κωλύο"τα εlδέ"αι, ~ τ' ιΙδυλότης καΙ βραχυς d)" δ βΙος του ιΙν {)ρώπου».
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠAA.TQN'
- Ο Α.ΝθΡgΠΟΣ, Η ΒΠΟΧΗ TOr, το ΒΡro TOr
"Μι8ιΖχι εΙχε ιxότ~ τ~ν θιi τ~ν δΙΙΧΤ1j ('ήοε, Ιοιχμε τ~ oτapV'iJ πνοή
8πω~ χ, ιxirro το βλΒμμιχ
'tou,
""lς XΙXρ~ι~~ που 8Ινει μopφ~ στο ι1όριχτο. Με τΙ τόνο σuμπo νετιχ1jς lπιεt'χειιχς, γΒρος πιιΖ, θιi οuμβοuλsΦει τους νsοuς,
που 8λιχ τους σπρώχνοuν προς την ι1σ'βειιχ: ~ τ6λμ1j xιxt τιi 'Πιiθ1j
't1j,
'ήλι'Κ{ιχς 't'o~, 't'tlσuva{81jto μποuλοόΧΙ
't'ffiv
ι1γριΖμ
μιχτων ποΙ1jτών, Ρ1jτόρων, μιΖV't'1jδων, [ερ'ων χ' 'ή xιiλΠΙΧ1j
~πιστ~μ1j τών φιλοσόφων! Με τί τόνο θιi τους ~oρx{σει!
« ΕΙσιχστε ν'οι, μιi μπιx!νoντιx~ Φστόσο στιi χρ6νιιχ θιi 80"ΧιμιΖσετε 8ιιxφoρετιxιi σuνιχισθ~μιχτιχ. ΠεριμΒνετε λoιπbν Ισιχ με τότε γιιi νιi πεΤτε τ~ γνώμτι σιχς π~νω σε τόσο σoβιxριi
ζ1jτημιχτιχ. ΒιχσισθεΤτε cπιi λ6ΥιΙΧ μοu: μη νομ{σετε πως εΙ -σιχστε ο[ πρώτοι που θιi !xφριiσετε τέτοιες ΖΜες για τ~ θε6't1jtιx. Πάντιχ Ό~ρχανε τέτοιες Ζ8Βες 'Κιχ! τΒτοιες ΙμαθΙΧ κι ~γω πολλές. Μπορώ Λoιπbν να σ~ς βεβαιώσω πως ιlπb κε!
vout.; 7tob
στα vtιZ'tιx τοuς ι1ρν~θ1j'Χιχν την (Jπιxpe1j τών θεών
"ΧανεΙς 8εν κράΤ1jσε ιxot'ij τη Υνώμ1j lI>ς .τιi γερατειά τοι> ».
·Η νιόΤ1j τοί) Πλάτωνιχ Ιμελλε νιΧ 'νιχι τ6σο περ~φαν1j "Χι ι1χόΡτιχγ'YJ για ζω"ή, τόσο γεμιiΤ1j ιχΟτοπεπο!θ1jΟ1j, μιi 'Κιχ!
τόσο εuιχ!σθ1jΤ1j σ' Ιπιδράσεις 8σο καμια
ρεσε νιi περιφρoν~σει ~ &.πλώς
νΟ
&1.1.1j.
Κι ίiν μπό
ιlyνoήσει τις θΡ1jσκεuτιχες
γνώμες" τ6>ν δασκάλων που τους παριχχολοuθο!)σε ιlπb περι έργειιχ χιχι μονάχct για νιiμαθιxΙνει τ~ν
'tixv'YJ
να μιλ~, εΙ
"t'ιxv 8uvιxtov ΠΟ't'ε να μ~ν ~έρει τΙς Ζ8έες τοί) OUΎyaV1J 'Κιχ! φ!λοι> τοι> Κριτ!α;
Ό Kριτtας
cpuatxa
εΙτιχν 'Κι αότος ΠΟΙ1jΤ*, 8μως
fJ
π?!
-rjσ"ή το\) εΙτιχν στεγν~ κιχ! ΙΙΦUΧ1j, που Τ1jς τα!ριιχζε τόσο 'Καλtk δ σιχρ'Κιχσμος κι ι1χόμιχ περισσότερο Ισως το [')(ιχνΟΠΟΙ1j
μένο -χαμόγελο Τ1Jς !ρν1jσ1jς. ·Ολιχ μ~ς πε{θοuν πω~ δ ~ ρωιχς το!} δράματος ΣΙσυφος εΤναι δ eΡμ1jνε\)τ~ς
't'1Jt,;
!'8ιιχς
τοι> σ'Κέψ1jς, 8τιχν [στορεί πόσο ι1ρΥ6Ρuθμιχ tlvέO'tJxs δ ΙΙνθρω-
-35Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
πος; ιiπ' το σκιxλoπιiτι
'tolJ
TOr,
ΤΟ
EPrO TOr
ζώου στΙς Φηλ6τερει; ~θικοθρYj
σκευτικει; Ι8έες;.
Ή λέξΥ) «~8έες; ~ δεν εΙνιχι έξιiλλoυ ~ σωστ~: εΤνιχι φ660ι ποο όΠΙΧΥορεόΤYjκιχν κιχ! 8ΙΙΧΤYjρ~θYjκιχν μ' QoπttYj8st6't'Yjtιx.
Ε!vιχι το Φέμιχ Qνος σοφοσ ποο 8Yjμιοόργησε τοΌι; θεοός, μιiρ τυρες κι
Qx8tXYjtst;
των πιο ιi'Πόκρυφων έγκλYjμιiτων. Ή κοι
νων!ιχ, τιΣ lνστιχτιi ΤYjς, οΕ πεπoιθ~σεις ΤYjς, τα: ΙεριΣ κιχΙ τα.
6σια. με τιΣ δποΤΙΧ ζεΤ, Βλ' α.υτιΣ εΙvιχι Ι σUΜ 6ιxτικιΣ 'Κιχ! συνει-
8Yjta
κιχτιχσ'Κεuιiσμιχτιχ. 'Ότιχν τέτοιες 80ξιχσ{ες 6λέπουv ιiτι
μώρΥΙΤΙΧ το φως;, π6>ς; το πνευμιχ το\} λιχοlJ vιΣ μ~ 8ιιχφθιχρεί.
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι. Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΉ
Ο ΧΑΛΙΝΟ11 που με δυσΚQλία. μεγά.λ Yj
γίνετα.ι &νεχτος άπ'
"tov laXUPo εΙνα.ι α.υτη ~ λεπτ~ κι ενοχλ1jΤΙΚ~ εννοια. που τ~ν Ονομά.ζουμε δίκαιο.
ΤQUΤΟ ε!να.ι που εμποδίζει τον ~σxυρo
να ριχδιουργεί κιχΙ
~~y
τον ιiψ~νει ν' ιiπoλιxoα.ίνει τ~ γ λύ
κιχ των κα.ρπών ιiπ' τΙς κα.τα.xτ~σεις του. Ό χα.λινΟς τοί) δι κα.ίου εΤνα.ι σκλΥΙρός:
δεν ιiπoτινά.ζετα.ι, δεν ύποχωρεί κα.Ι
οεν επιτρέπει τΙς ιχυθαιρεσ{ες. ΚαΙ οντας όποχρεωμένος δ {σχυρος να προσδώσει στΙς πρά.ξεις του οίας ενιχ πα.σά.λειμμα.
νομψ6ΤΥΙτας, χαραΧΤΥΙρίζει τΙς διαμαρτυρίες 'tOU νΙΚΥΙμένου σαν ύποκριτικές: «την ιiθικΙα δεν τΎ;ν κατα.ριέτιχι κανΙΞΙς παρα μονά.χα σα νιώθει τον έιχυτ6 το!.) ιi8ύνα.μo να τ~ν κά.
νει ». Θα μπορούσαμε ν' ιiναρωΤYjθοuμε, αν δ Θρασύμαχος, που καθως λέΙΞΙ δ lΙλά.των ε!πε τα πιο πά.νω λόγια, θΙθαξε πραγματικα
πως το δ{καιο ε!ναι το συμψέρο τοί) lσχυρότε
ρου, κι ίΧν δ ΙΙώλος, δ μαθΥΙτης τοί)
fopyCa,
όπoστ~ριξε πρα
γμα.τικα κι ιχυτος πως ~ ιiπ6λυτY) ιiδικ{α, ~ τυρανν!ιχ που
θρια.μι3εύει Ισοθυναμεί με την όπέΡΤΙΧΤΥ) s,JtuxCιx. Δεν !χουμε
-37Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ
-
Ο ΑΝθΡgΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ
TOr.
το ΕΡΓΟ
Tor
τα lpyιx τους, «χουμε 8μως τΙς &;σκ~σεις τΥίς σχολΥίς &;vτι Ύριχμμένες &;πb ενιχν άσ'ημο μιxθ'ηΤ~ των σο φιστων με τον τΙτλο
Δισσοί Λόγοι. Το κεφάλΙΧιο ποί> μιλιi Γιd τόν ΔΙκαιο καΙ τόν "Αδικο φιχνερώνει το άκεπτικισμο που προκΙΧλουσε ~ 8ι8ιχσκιχλΙιχ ιχυτή, στ~ν δποειχ πιχριχσέρνοντιχν οΕ νειχροΙ ρ'ηΤΟΡΟ8ι8ά.σκιχλοι &;νιχπτύσσοντιχς τα όπερ κιχ! τα κιχτά, &;κόμιχ κιχΙ
σ' ιχυτα τα ζ'ητ~μιxτιx τΥίι;; κοινωνικΥίς ~θικ1ίς. Ό θοuκu8Ι8'ης
εΙνιχι ενιχς μάρτυριχς με πολί> 8ιιχφορετικο κύρος .• Ανιχφέρον τιχς μια συζ ήΤ'ησ'η &;νάμεσιχ
atouc;;
ΆθψΙΧίους κιχ Ι τους Μ 'η
λίους 6άζει στο στόμιχ των αντιπρόσωπων τΥίς'Αθήνιχς τ~ πιχρακάτω λ6ΥΙΙΧ, ποί> 8ε{χνουνε μια ρεαλιστικ~ πoλιτικ~
&;',1-
τελ'ηψ'η: «Ο[ άνθρωποι, δπως καΙ οΕ θεοί, θέλουν να κυριαρ
χουν. 'Όταν
ot
&;νάΥκες εΙναι κι &.πο τΙς 8υο μεριες tσες, θε
σπίζουν το 8Ικιχιο. 'Όταν δμως εΙναι α.νισες, τότε οΕ 8υνατοl
κάνουν κιχτάΧΡ'ησ'Υ) στ~ Μνιχμ'ή τους κ' οΙ ~~6νιxτoι δποτά ζοντιχι. Κιχθιερώθ'ηκε ιiπo τ4 πολυ παλια χρόνια δ πιο &.Μ νατος να 8ιαφεντεύεται &.πο
tbv
πιο 8υνιχτό» ι. Αυτα 8εν τ'
αναφέρει δ Εστορικος σαν &πλες &;νιxμν~σεις τΥίς σχολ1ίς' α
ποτελουν &.ρχες πο", ~τευθύνoυν σε
tout'f/ τ~ν ~εpΙo80 τ~ν ~OAΙΤΙΚ~ δλων των eλλψικων πολιτειων κι δλων των κομ μάτων τ1ίς κιxθεμιιiς πολιτεΙας χωριστά.
Στον ιΧΥώνιχ ποί> oιxστιi απο το
431
&.νάμεσιχ στ~ν •Α
θήνιχ κιχ! τ~ Σπάρτη κιχΙ που κιχλύπτει πότε με μάχες κιχ! πότε με ρα8ιουργΙες δλες σχε80ν τΙς έλλψικες περιοχές, ~
Σπάρτη κολιχκευότιχν να φιχΙνεται πpωτιxθλ~τριιx τΥίς έλευθε ρ{ιχς των μικρων άστεων ένάντιιχ
1.
θοuκu8Ι8rι' Β.
στον &;θψαΊ:κο Ζμπεριαλι-
V. § 89 : « ...
1πισταμένους προς εΙδό
τας 8τι δΙκαια μΑν 1ν τφ άν{}ραιπεΙφ λόγφ άπο της rσης ιΙνάγ.
κης κρΙνεται, δυνα-rά δΑ οΙ προύχοντες πρασσουσι καΙ οΙ άσ{}ε νεί ς ξυγχαιροϋσι ν».
Digitized by 10uk1s, March 2009
.
llAATsm -
Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ
EPrO TOr
σμό. Στο Όάθος ομως δ φιλελευθερισμος αδτος 3εν ~κρυ6ε
παρα. εναν ϋπουλο φθόνο για. την Άθ~να: ~εν την εμπό
~ισε στα. 412 -να. 8εχτεί να. πληρωθουν ο{ μισθοΙ στα. πληρώ ματα του Πελοπονν"fjσtακου στόλοι> «π' τον Τισσαφέρνη καΙ να. συμμαx~σει με το 6ασιλιιΧ τών Περσών με μια. συνθ~κη
που καταργουσε τΥιν ~Ό~ομYjντάχρονYj «νεξαΡΤYjσ!α τών Ίω νικών πόλεων κι ~σ6'fj\1ε το κοινο Έλλα~ικo παρελθόν τους.
Πάνω άπο κάθε ιiντ!λYjψYj Ηλψικου πατριωτισμου δ κάθε τοπικος πατριωlίισμος ~YjλYjΤYjριιίΟΤYjκε ιiπ' τΥιν πολε μικΥι αδτη ~ιαμάXη τών θυο πόλεων, που μεταΌλ~θYjκε
ypfj-
Υορα οχι μονάχα σε πόλεμο θυο πολιτικών Ζ8εολογΙών, μιΧ
σ' εναν ιiθυσώπητO ταξικον &'γώνα.. ΣτΥιν Κέρκυρα, οτιΧ
427,
τΥιν fθια ιiκριΌώς χρονια. που γεννιόταν δ Πλάτων, για. πρώ
t"fj
φορα. στΙς φρικα.λεότ'φες
του
έξωτερικου πολέμοι> ~p
χονται νιΧ προστεθουν ο{ πιο μεγα.λ6τερες άκόμα φρικαλεό τψες τΎjς εσωτερικ1jς ~ιαμάXης
τες κα! τους 8ημοκριίτες.
ιiνιίμεσα
στους ιipιστoκρά
Ο{ ιipιστoκpάτες με ΤΥΙ Όo~θεια
τών Κορινθ!ων καΙ τΎjς ΣπιίΡΤYjς π~ρανε ΌΙαια τΥιν ιipX~' ΑΙ μαΤΎJρες μάχες γ!νονται στους ~ρόμoυς καΙ στιΧ σπ!τια, Ή
πόλ"fj λεηλατ~θΎJκε καΙ πυρπολ~θYjκε. Μα. στΥι θάλασσα οΕ στόλοι τ-ης ΣπάΡΤYjς κα! Τ1jς ΚορΙνθου ύποχωρουν στο πλ"fj
σ!ασμα του Άθ'fj\lα'ίκου στόλου. "Έτσι ο{ 8"fjμοκράτες ξανα πα!ρνουν θιίρρος κι έCΡΤα. δλ6κλ"fjΡες μέρες 8ικάζουν, κατα8ι κάζουν κα! θανατώνουν οσους ιiπo τους εχθρο6ς τους' ~εν
χανε σκοτωθεΤ μοναχοί τους ιiπo λ6σσα ~ ιiπελπισ{α.
sf"ratsp'
ιiπo λ!γο το rθιo ιiλλYIλoφάγωμα το γνώρισε δλάκ~ρ"fj ~ Έλλά8α,
οι ιiPXYjyol τΎjς λαLκijς μερ!8ας κάθε ~ιαιΡεμέν"fjς πολι τε!ας καλο6σαν τους •ΑθYjνα{οuς, ενώ οΕ ιipιστoκράτες κα λο6σαν τους Λακε8αιμον!ους, καΙ κάτω ιiπ' τα. συνθ~ματα
τΎjς Ζσότητας ~ ΤΎjς ιiποκατάστασ"fjς τών προγονιΚών θεσμών
-39Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟ!
ο( ιXPXYjYOl τijς μιάς η τijς &λλYjς μερί8ας πιίσχιζαν πως δ εν ας να ρίξει τον ιiλλo απ' την αρχη καΙ πως να (κανοποι
'ήσουν τΙς φιλοδοξίες τους καΙ τα εΚQΙΚYjΤΙΚιί τους ενστιχτα.
Ή Άθ'ήνα τέλος, προμαχώνας τijς ΔYjμοκρατίας, 6ά8ιζε μο ναχ'ή ΤYjς στην πρώτYj ΤYjς καταστΡοφ'ή, ~λέπoντας
τα:γμιί
tYjC;
το σόν
να κλ(jνίζεται, τΙς ελευθερίες ΤYjς να πνίγονται στο
α!μα καΙ τΙς απρόσμενες συμφορές ~ επιτuχίες
tYjC;
να μΥι
ΧΡYjσιμεuουν παρα σα μια πρ6φασYj για επαναστιίσεις, ενω οΕ
εχθροί ΤYjς, είτε απο 6πολογισμό, είτε απο Ιδιοτροπία, εξό
πλιζαν
ti
δχuριί ΤYjς ~ γκρέμιζαν
ti tsCxYj
ΤYjς, ΧΡYjσψο
ποιώντας τους δικοός ΤYjς πολίτες.
Άπο τα δεκαπέντε rσαμε τα τριιίντα του χρόνια δ Πλιί των εζφε 5λYj
toutYj
τη φρίκ'Υ).
ΙΙ. Ι-Ι ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΙ-ΙΣ Σ/ΚΕΑ/ΛΣ
ΚΑΙ Η ΚΥΒΕΡΝΙ-ΙΣΗ ΤΩΝ ΤΕΤΡΛΚΟΣ/ΩΝ
ΕΙΧΕ ΒΕΒΑΙΑ γίνει συνθ'ήκYj εlρ'ήνYjς ανιίμεσα στΎjν Άθ'ήνα
καΙ τη Σπάρτ'Υ) στιΧ
421 ΠlJυ δνομιίσΤYjκε Νικίειος εΙρήνη,
μιΧ οί αφορμές τijς αμοιοαίας δuσαρέσκειας καΙ το πιχιχνεδι
των αμυντικων συμμαχιών α.ρχισαν απο τΥιν &λλYj κιόλας μέρα
tijC;
συμφωνίας. Δυο καινοόργιες δμιίοες δρθώνονταν αντιμέ
τωπες: Ή ΣπιίρτYj με τη Θ~oα καΙ την Κόρινθο απ' τΥι μιά,
1]
Άθ'ήνα με το 'Άργος, τΥιν Ήλεία καΙ τΥι Μαντινεία απ'
την &λλYj. Ό ΆλκιοιάΟYjς εΤχε πραγματoπoι~σει τΥιν πρώτYj 8ιπλωματικη επιτυχ{α του, αποσπώντας απο τ-η ΣπιίρτYj τΙς
8uo τελεuταΤες
τοuτες πόλεις. Όνεφευ6ταν πσλεμικους θρίαμ
~oυς, ποu θιΧ μποροόσαν νιΧ τοί) εξασφαλίσουν μια
θέσYj σιΧν
ιxutYj ποu κατείχε fίλλστε δ ΚYj8εμ6νας του Περικλ'ής. Αύτος srtιxv εξιίλλοu δ λόγος που όποστ'ήριξε με ολYj τ-ην επιρρο'ή του
την εκστρατεία τYjς Σικελίας, ΟΤζΧν ο[ κάτοικοι
-40Digitized by 10uk1s, March 2009
τijς Σι6άρι-
ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ:, Η ΕΠΟΧΗ
οος ερχονται το χειμώνα του
TOr,
το
EPrO TOr
416 να ζΎ)τ~σOυν 60~θεια έναν
τ{ον των Συρακουσων. Ή έπιχε!ΡΎ)σΎ) ψ,αιν6Τι:iν οικαιολΟΥη μένΎ) καΙ σχεοον ~ξιxσCΡιxλισμένΎ) fι ~πιτυχίιx ΤΎ)ς. Έκε! που σκόντιχοε δμως εtτcxν πως θαοιευθυνότιχν ιΧπο τρε!ς τιχυτό
χρονιχ στΡΙΧΤΎ)"{ους, το Λά.μιχχο, εν αν ~ξιx!ρετo στριχτιώΤΎ) μα
που ύπά.κουε τυcρλα στΙς εlσΎJ"{~σεις των συνερ"{ατων του, το
Νικ{ιχ, ιΧΡΧ'Υ)"{Ο των ιΧριστοκριχτων κι έχθρο του ΆλκιΟιά.Ο'Υ], π~υ για την ~κστριxτεCα τoύΤΎJ ε!χε περισσότερες ιiπo κάθε άλλ'Υ] cρoρα ιXντιρρ~σεις κιχΙ θα ευχότιχν να μη γ!νει, κιχΙ τον
Άλκιοιάο'Υ], που το "(όητρό
tou, fι στρsι.τιωηκ~ το!) τέχνΎ) κ'
οΙ 80λοπλοκ!ες το!) eξcxσcρά.λιζαν τ-ην έπιτuχ{cx μολονότι στ-ην ιΧρχη χάθ'Υ]κε ιipκετoς ΚΙΧιΡός. Μειωμένος τώριχ aπο μια κιχ
Τ'Υ]"{ορ{α, που άθελά το!) την άCΡΎjσε ιXναπάνΤΎJΤΎJ, το Σεπτέμ
Όριο τοΠ
415
oιιxτάΧΤΎJκε να
yup{aSL
στην Άθήνιχ κιχ! να πιχ
ρουσιαστεί στους 8ικιχστές του. Πρα"{ματικά, μια νύχτιχ τοΠ
:MiXtou, t'ij
στι"{μη που δ στ6-
λος έτοιμαζότιχν να σαλπάρει "{ια τη Σικελ{α, βρέθ'Υ]κιχν κομ
μένιχ τα κεcρά.λιιx των πέτρινων Έρμων που στόλιζιχν τους
νιχους κα! τα σπ{τιιχ κιχ! που οΙ ΆθΎJνιx!oι τιμούσαν με ξέχω
ρο σεΟιχσμ6. Μόλις δ λαος σU'JYjλθε ocπ' το πρωτο ξάcρνιασμιx κατάλΙΧβε πως εΙτιχν σuνωμοσία . .,Αρχισιχν ο[ κιχτα8όσεις .•'0-
λες ε!χιχν στόχο τον ΆλκιΟιάΟ'Υ]. KιxΤΎJ"{oρoύντιxν πως ιχυτος με μιαν εuθυμ η παρέα οιιχκωμώΟ'YjOιχν ξεοιάντροπιχ τα μuστή
ριΙΧ, κι ocκ6μcx εZπώθΎjκε πως είχιχν Ζοε! μερικους νειχρους aπ· τΙς κΙΧλύτερες οΖκογένειες να ρ{χνοντιχι με μανίΙΧ. πάνω
στ'
ocγάλμcxτα των Έρμων' aνά.μεσα σ' αuτοuς εfταν Κ! δ Κριτίιχς
κι ενιχ ιiπo τα ξιxoέλcριιx
tou, δ Ά νOoκ!oΎJς. Ό •ΑλκιοιάΟ'Υ]ς
άναψε. ZήΤΎJσε να τον περάσουν ιχπο Ο{Κ'Υ]. θέλΎJσε με 8λΎJ του τη θύνιχμ η ν' aπoκρoύσει την ΚCXΤYj"{ΟΡ(CX, οι έχθρο! του 8μως προτιμούσιχν να περιμένοuν γιατΙ cρoocSvtouacxv το λαο καΙ το στρατό.
Λο"{ά.ριαζιχν να τον έκμYjοενCσοuν άκοπιχ κιχτα την
Digitized by 10uk1s, March 2009
41-
ΠΛΑΤΏΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟ!
~πoυσΙα του, 8ΙΚάζovτάς τον οταν τ{ποτα 8ε θcX τον εσωζε.
Ό ΆλκιΌιά81')ς λοιπον έψυγε γιcX τ-ην εκστρατεΙα, μcX δ Κρι τΙας ψυλα.κίσΤΎJκε μαζΙ με tOUt,; ιiλλoυς κα.ΤΎJγoρoυμένoυς.
Ποιν-η για. tOUt,; περισσότερους θcX εΙτα.ν δ θcXναΤOς, ίiν δ Ά.νΟο κΙ8'Υ)ς 8εν κατάγγελνε τον έα.υτό του γράψοντα.ς τ' ονομά του
στ-ην ιiρχ-η ένος κα.τα.λόγου συνενόχων, σώζοντα.ς ετσι με τ-ην
δμολογία. ~ το ψέμα αότο τ-ην
tOta
του τ-η ζω-η κα.Ι λευτερώ
νοντα.ς 8λους τους ιiλλoυς. "Έτσι, Οταν. ~ δπ6θεσΎJ των Έρ μων ξεκα.θα.ρ{στΎJκε, δ λα.Ος εστρεψε ολ'Υ) του τ-η μαν{α. ενάν
τια. στον oέOΎJλo των μυσΤ'Υ)ρΙων. ΜιcX γαλέρα., ~ Σαλαμίνια, στάλθΎJκε να. ψέρει πΙσω τον Άλκιoιά8ΎJ, κείνος 8μως, ξεψεύ γοντας στο 8ρ6μο τ-ην προσοχ-η τής συν08ε{ας, κατάψυγε σΤ1]ν
Πελoπ6ννΎJσo. Κα.τα8ικα.σμένος σε θάνατο ιiπ' το ιiθψα.·cκb 8ικαστ~ριo, ιiντΙ γι' ιiλλ'Y) aΠcXνΤΎJσΎJ στ-ην προσοολ-η που το[) κάνα.νε, παρακινεί τους Λακε8αιμ6νιους 'JQ: συντρέξουν τΙς Συ ρακουσες, δπο8εΙχνοντιχς μάλιστιχ
σε ποιο σ'Υ)μείο
να. στρέ
ψουν τ-ην προ σoχ~ τους ιiπb στερια. για. να. σπάσουν
με σι
γουρια. τΙς' Αθψιχ'cκες Ουνάμεις. ΣτάθΎJκιxν τόσο ιiπoτελεσμιx τικες οΙ συμ60υλές του, ωστε το Σεπτέμ6ριο το\} στριχτεΙιχ τής ΣικελΙιχς
τέλειωσε
413
με δλοκλ 'Υ)ρωτικ-η
~ εκ κατα
στpoψ~. Αότο για. τ-ην Άθ~νιx στάθΎJκε το πρωτο στάοιο τής συμψoριiς. Δυο στριχτιες συνθΎJκoλoγoυν κιχΙ θανατώνουν τοuς
8υ6 τους στΡΙΧΤYjγούς. Έψτα. χιλιάοες αΙχμάλωτ~ι πέθιχναν στα. λιχτομείΙΧ, ιiπo στεp~σεις κι οσοι aπ, ΙΧότους ζ~σανε που
λ~θΎJκαν σκλάΌοι. Το μεγιχλύτερο μέρος του στόλου χάθ'Υ)κε.
"Η Άθ~νιx, μέσιχ στ-ην aπόγνωσ'ή τ-ης οε θέλΎJσε
'vcX
το πι
στέψει, μα. 8λ ΎJ ~ "Ελλάοιχ κιχτιχλαΌιχΙνει τ-η συμψορcX
κιχ!
Όιάζετιχι νcX ογάλει ιiπo τ-η μέσΎJ τ-ηv ιiνΙΚΎJΤΎJ Lσιχμε τότε
ΆθψΙΧΥκ-η ~γεμoνίιx. "Η Σπάρτ'Υ) έτοιμάζει στόλο.
ΟΙ οόοέ
τεροι ξεσΎJκώνovτιxι για. τ-η λεΙιχ. Κ' οΙ δπ~κooι τής •Aθ~νιxς επιχνιχστιχτουν. Ή Άθ~νιx ξυπνιi χι ιiνoίγει μέτωπιχ πιχντου.
-42 Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN -
Ο ΑΝθΡQΠΟ1J. Η ΕΠΟΧΗ
TOr,
ΤΟ
EPrO TOr
Μα ξάφνου κα.τα.λα.Οα.{νει πως ενα. σuμδούλιο ι1πο πεντα.κό~ σιους έπιτρόπους ertαov πολυκέφα.λο σ' ενα. δργα.νο
JtOu
δου
λειά του εΙτα.ν να προετοιμάζει κα.Ι να έκτελεί κυρια.ρχικα.
τΙς πιο σοΟα.ρες ι1ποφάσεις. Διορ{ζει λοιπΟν δέκα. προβούλους που θα πάρουν στα χέρια. τους πρα.γμα.τικα δλες τΙς εςουσΙες
τοϊ> συμδουλΙου των Πεντα.κοσΙων. Άκολοίιθ·φα.ν κι αλλες μεΤΊΧρρυθμίσεις.
Άλλα οε Σπα.ρτιάτες κρχτούσα.ν τ~ Δεκέλεια., εrκοσι χι λιόμετρα. εξω ι1π' ";~ν Άθ~να., ι1π' 8που φα.ίνοντα.ν τα όχυρOC τους που δέσποζα.ν στον κάμπο κα.Ι στΙς πιο γόνιμες περιο
χες Τής Άττικijς.
Το χρυσάφι τοϊ> Λα.υρίου ε!χε ι1ποκλει
στεί κι δ στόλος των Λα.κεδα.ιμονίων, που τον ενίσχυα.ν εrκοσ~ Σικελικα κα.ράδια., συντηρούντα.ν με περσικο χρijμα.. Εrτα.ν
κα.τάλληλη ~ στιγμ~ για σο6α.ρα μετα.ρρυθμιστικα σχέδια., για ρα.διουργΙες κα.Ι για πpα.ξικoπ~μα.τα.. Μια δμάδα. ι1πο μετριοπα.θείς όλιγα.ρχικους π~υ εΤχε ι1ρ
χηγο Το θηρα.μένη, γιο ένος ι1πο ΤQυς νέους προ60ύλους, ι1ςιοuσε να γυρίσουν πολu πιο πίσω απο Το Σόλωνα., σ' ενα.
μυθQλογικο σύντα.γμα. τοϊ> Δράκοντα.. Ό Ά ντιφων ι1πο τ-η Ρα.μνούντα., δ ΠεΙσα.νδρος κι δ Φρύνιχος εΊτα.ν όπα.δο! τijς
όλιγα.Ρχικijς μεΡΙ8α.ς. Κι 8λος α.υτΟς δ κόσμος πάσχιζε τα.υ τόχρονα. νχ εμποδΙσει
το γυρισμο του Άλκιδιάδη
κα.Ι να.
έκμετα.λλευτεί Το σάλο που ε!χε δημιουργηθεί ι1πο τΙς ρα.
διουργίες κα.Ι τΙς δποσχέσεις
tou,
για.τΙ α.υτΟς δ 6Cςιος πολι
τικάντης μηχα.νευότα.ν τώρα. ν' ι1ποσπάσει ι1πΟ τ~ Σπάρτη Οσα. ωφελ~μα.τα. τijς ε!χε προσφέρει κι ε6α.ζε τα δυνα.τά του
να στρέψει προς τ~ν Άθ~να. Το χρυσάφι τοϊ> Τισσα.φέρνη.
Of
έταιρίες ~ μυστικοΙ σύλλογοι των όλιγα.ρχικων προ
ετοίμα.ζα.ν Το πρα.ςικόπημα. στα σκοτεινά.
Of
νεα.ρο! τους φύ
λα.κες δολοφονούσα.ν τοuς δημοκρά.τες κ' ~ συνέλεuση δε συνεδρία.ζε πια πα.ρα κάτω απ' τΙς πιέσεις ΤQuς. Ή τρομο-
-43 Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN llAATQN
-
-
TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr,
'Κρα.τία. κ' 'ή 'ή κα.χυποψία. παραλ6α.νε δλο το λα.ό. Μετα.ξυ Mcxtou
'Κα.Ι 'Ιουνίου fι συνωμ�σία συνωμ~σία εκΟηλώθηκε. Άποφα.σίστηκε ν&:
περιοριστεί αριθμητικ&: fι κυρία.ρχη συνέλευση κα.Ι ν&: δια.τη ρηθουν τ&: πολιτικ&: δικα.ιώμα.τα. στους πέντε χιλιάδες πολί τες που ε!χαν τΥ) δυνα.τότητα ν&: δπλίζοντα.ι με δικά τους έξοδα. ΠοιοΙ θ&: εrτα.ν όνομαστικ&: α.δτοΙ οΕ πέντε χιλιάδες προνομιουχοι οεν μπορούσαν ν&: το κα.θορίσουν ακόμα.. Άλ
λ&: έκλέχτηκα.ν τετρακόσιοι σύμοουλοι γι&: ν&: συνάξουν κα.Ι
&σκ~σoυν προσω νχ ξεχωρίσουν τους πολεμιστες καΙ γι&: ν' &σκ�σoυν ριν&: τΎjν εξουσία..
Ο[ τετρα.κόσιοι συναθροίζοντα.ι, σφ[γγουν
'Κιiτω απ' τΥ) μα.σχάλη τους τ&: μα.χα.ίρια. κα.Ι με τΎjν όποστή ριξη &κιχτον εΙκοσι νεαρων φυλάκων διώχνουν το πα.λιΟ συμ-
60ύλιο χωρΙς ν' &κουστεί απο μέρος του καμι&: 8ια.μα.ρτυρΙα.. 8ια.μα.ρτυρΙα.. 'Έτσι, λέει δ Ιστορικός, «Βστερ' απο έκα.τΟ χρόνια που εΤχε λευτερωθεί fι Άθ�να Άθ~να απο τΥιν τυρα.ννία συνέοηκε α.ότΟ το απίστευτο έγχε{ρημα. που θ' αποσπάσει τΥ) λευτερι&: ένος lcxou, δ δποίος απο πολυ καφο δχι μονάχα. δεν ε!χε όποκό ψει σε κα,νένα,ν, μ&: κ' εLτα.νε συνηθισμένος ν&: κυ6ερνc1 τους
». άλλους ». Ό Πλάτων 6ρισκ6τα,ν τότε τότε στ&: οεκάξι του χρόνια" κι οπως ολοι οΕ νέοι τ1jς τάξης του κα.τα.λά6α.ινε φυσικ&: πως πουθεν&: αλλοί) δε θάΌτρεφε τΥ) δρα.στηριότητά του απο τΥ) στιγμΥ) που θ&: μποροuσε λεύτερα ν&: διαθέτει τον έαυτό 'tou,
πoλιτικ~.. 'Όσο μα.κρινΟ κι α.ν τό'6λεπε το μέλλον ιξον στΎ)ν πoλιτικ� αότο δ εψηοος, ε!χε πι&: γίνει συνε!δηση μέσα του πως εκεί 6ρισκότα.ν το πεπρωμένο καΙ το κα.θΎΙκσν του. Δεν μποροuσε λ"ιπον ν&: μΥιν πα.ρα.κολουθεί τ&: γεγονότα με μι&: περιέργ6ια γεμάτη πάθος κα! ν&: μη δείχνει ακόμα πιο πολύ, δπως εΙ ναι α.δτσνόητσ, σuμ σuμπάθεια. πάθεια. στΥ) νέα. τάξη πραγμάτων, εφόσον
συγγεν~ς του Κριτίας εϊτα.ν μέλος των Τετρα.κοσίων. Ό δ συγγεν�ς Κριτία.ς ώστόσο οεν εΤχε στΥιν κυ6έρνηση τΥιν επφροΥ) που
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr
ιtνΤ~ΠPOσώπευε τη μερΙ8α. τοη Άλ όνειρευόταν, για.τΙ α.υτΟς ιtνΤ�ΠPOσώπευε
κιοιιχ8Ύ), που οΕ όλιγα.ρχικοΙ την ύποπτεύοντα.ν. γπόμεινε:.
ertav σολετό, το εΤ80ς τYjς ιtψάνεια.ς που το λοιπόν, οσο του ertav λογάρια.ζε �ν ~ν τούτοις προσωρινό, για.τΙ δ 'Αλκιοιά8Ύ)ς, α.ν κι ~πα.νάστασΎ)ς που εΤχε:. aπoξενωμένoς aπο τα αιφελ~μα.τα αιφελ�μα.τα τYjς �πα.νάστασΎ)ς
γ!νει χάΡΎ) σ' α.υτόν, 8!χως ομως τΎj συμμετox� συμμετox~ tou, tou, ιiΡXισε να κάνει τώρα κα.ιν06ργια. δνειρα
καΙ ικα.ινούργιες
80λ~ 80λ�
πλοκΙες.
Ή Ή νικ�τρια νικ~τρια μερΙ8α., ιtφoυ [κα.νΟΠΟΙΎ)σε τα �κ8ΙΚΎ)ΤΙΚιi ~κ8ΙΚΎ)ΤΙΚιi ~πικ{ν8υνΎ) �πφρo�, ~πφρo~, gvav ΤΎ)ς ενστιχτα. καΙ 8ιιχλησε κάθε �πικ{ν8υνΎ)
φα{νετα.ι πως εΤχε τώρα σκοπό ΤΎ)ς, πως με κάθε θυσία να
κλεΙσει εlΡ�VΎ) εlΡ~VΎ) με τους Λακε8αψον{ους. Δεν ε.lχα.ν ομως κα
δΆθΎjνα."ικaς λα καλα ιtρx{σει οΕ 8ια.πρα.γματεόσεις, Οτα.ν δΆθΎjνα." ικaς στό λος κ' 1ι στρατια. τYjς Σάμου με ιtΡXΎ)γOυς το θρασΜουλο καΙ το θράσυλο δρκΙζονταν να όπερα.σmσοuν τΎj 8Ύ)μοκρατ!α., να. a auvexLaouv uvexL aouv τον πόλεμο fσαμε τΎjν τελικη ν{ΚΎ) κα.Ι ν' aν
~xθρoός" Ό Ό Άλκιοι τιμετωπΙσουν τους Tετρα.ΚGισ{oυς σα..., �xθρoός" Oo~θεια. τοί) θρασό60υλου, κα.τορθώνει με ά8Ύ)ς, εχοντας τη Oo�θεια. τη ΟόναμΎ) των ύποσχέσεων να. κερ8!σει την �μπιστoσύνΎ) ~μπιστoσύνΎ) τYjς Σα.μιώΤΙΚΎ)ς στρα.τιιiς, που τον Ικλέγει στρα.ΤΎ)γΟ με τη σε6αιόΤΎ)Τα. πως μ' αυτον θιχ'πα.ιρνε το χρυσάφι τοί) Τισσαφέρ
νΎ) καΙ θα. γύριζε στην 'Aθ�να. 'Aθ~να. μαζ! του νικητρια. νΎ) τη στιγμη τούΤΎ) 1ι δμά8α των μετριοπαθων κα.τιχγγελ νε τΙς 80λοπλοκΙες των Ιξτρεμιστων, που για. να. σιγουρευ
'Aθ~να.ς οσο καΙ touv τόσο aπ' τους 8υσα.ρεσΤΎjμέvοuς τYjς 'Aθ�να.ς γρ�γoρα. τα. παζαρέματα με τη τYjς Σάμου, κάνανε πιο γρ~γoρα. ΣπάΡΤΎ) κι όχ6ρωνα.ν την axtYj του lleιpritιi' θα. μπορούσαν πoλεμ~σoύν τους ϊχθρους κα.ταπως τους ooAouae ooAouae ετσι να. πoλεμ�σoύν
~ τη θάλιχσσα. Ό Ό θΎ)ραμένΎ)ς κα κα.λότερα, aπO τη στεριιΧ � τιχγγειλε την προ80σ!ιχ κι εριξε το σόνθΎ)μα. τοη Άλκισιιχ8Ύj: κα.τιΧργΎ)σΎ) των ΤετρακοσΙων κιχι πραγματικη Ιπιστροφη > >
-45 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT�N ΠΛAT~N - Ο Ο ANθP�ΠOΣι ANθP~ΠOΣι Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr
νιχος 8ολοφο -στ~ν κυOέρνΎjσΎj των Πεν Πεντιχκισχιλ!ων. Ό Φρύ Φρύνιχος -στ�ν τ ιχκι σχι λ!ων . Ό ν'ήθΎjκε φόνοΙ} ~ξιxφιxν!στY)κε. Τέλος, ν 'ήθΎjκε κι δ 8ράσΤΥ)ς 8ράσΤ Υ)ς τοίί τοίί φό νοΙ} �ξιxφιxν!στY)κε. Τέλος οΕ Ά οθψα,ίΟΙ στα,ν στα,ν νικ'ήθΥ)κα,ν οθψα,ίΟΙ νικ'ήθΥ)κα,ν μπρος στο λιμάνι τ'1jς Έρέτριιχς Έρ έ τρ ι ιχς κι ~χα,σιxν τ~ν Εϋ60ΙΙΧ ι1πο τ�ν τ~ν δπο!α, �~φooιάζoντιxν, �χ α,σιxν τ�ν φoo ι άζoντιxν ι1ποφάσι τ~ν κιχτάλuσΎj Τετρα,κοσ!ων, κιχτάλuσΎj των Τ ετρ α, κοσ!ων , τΥιν ι1π6οοσΥ) Τ'1jς ~ξοu �ξοu σα,ν τ�ν -σ!α,ς στοΙΙς Πεντα,κισχιλΙους καΙ Φ'ήφισιχν το το Υυρισμο των εςορ!στων. Ό Ά Άντιφων' ~κτελέσΤΎjκε. Ό Πε!σαν8ρος κι ολοι ες ορ!στων . Ό ντιφων ' �κ τελ έσ ΤΎj κε . Ό d δπα8 δπα8οΙ ~κρων κα,τα,φεύΥουν d οΙ των � κρων κ α,τα,φεύΥουν σστ~ τ� Δεκέλεια. Δεκέλεια. Ό Ό Κρι Κρι -τ!ιχς, !ιχς , που είταν είταν με το μέρος τ'1jς τ'1jς ι1ντιπoλ{τευσΎjς, μΙΧζΙ με το -τ θ ΎjΡΙXμένY) θιΧ οετο ιμά σοuν οΕ οuό τους τους το Φ'ήφισμα Φ'ή φ ισμα που ι1ι1θΎjΡΙXμένY) θιΧ πρ προετοιμάσοuν να,κΙΧλουσε τον •Λλκι6ιιioΎj ν' &'ναλιioει τ~ν τ�ν ι1ΡΧΎjY{ιx. ι1ΡΧΎjY {ιx. σοφο σuν8υα,σμο Μ' lvιx σοφ ο σ uν8υα,σμο 8Ύjμoκριxτ!ιxς κα,Ι κα,Ι δλΙΥιχρχ{α,ς δ λΙΥ ιχρχ{α,ς �~ Λθ~να ςςανάσα,νε στ~νν δ δμιxλ6ΤΎjΤιx. Λθ�να ανά σ α,νε κι α,ρχισε νιΧ μπιχ{νει στ� μιxλ6ΤΎjΤιx. « Ποτέ, λέει δ θοuκυοlΟΎjς, θοuκυο lΟ Ύjς, οΕ ΆθΎjνΙXΤOΙ «Ποτέ, ΆθΎjνΙXΤOΙ οεν οεν κu6ερν�θΎjκα,ν κu6ερν~θΎjκα,ν ου ς πρώτοuς "Καλύτερα. 000 000 τ τους πρώτοuς α.δτους ΚΙΧιΡούς». Με τον ιΌιο κιι δ Ά ΆρισΤOτέλΎjς. ρισΤ OτέλΎj ς. "Ότιχν δδ στόλος, κάτω ι1π2ι -τρ6πο κρΙνει κ α,σύιiΡΧΎjY!α. ΆλΚΙOιάOΎj, θρα,σύ-τΥιν ιi ΡΧΎjY!α. τοίί Ά λΚ Ι Oι άOΎj , τοΠ θΎjΡΙXμένΎj xιxt τοίί θρ ~oUAou κ κέρ8ισε μάΧΥ) έρ8ισε στιΧ 410 τ~ τ� μά ΧΥ) τΥίς Κυζ{κοΙ} κιχΙ ξα,να,κιχ �oUAou τον Έλλήσποντο, ον Έ λλ ήσποντο , το συμοούλιο των των Πεντα,κισχιλ!ων Πεντ α,κ ισχιλ!ων --τιiλιx6ε τιiλιx6ε τ dποκα,τιχστιiθΎjκε τ~ 8Ύjμoκρα.τ{ιx. dπο κα,τιχστιiθ Ύjκε κι ι1πoκιxτιiσΤΎjσε εντελως τ� 8Ύjμoκρα. τ{ιx. Το νέο κα,θεστώς, με τ�ν τ~ν π πιxρα.κ!νΎjσΎj Το ιxρα.κ!νΎjσΎj του Κλεοφώνιχ, ι1ρνή τΥ) ΣMΡΤΎj κι ιiπoφάσισε νά. eΎjxe να: 88ιιχπραΥμιχτεuθεί ιιχπρα Υμιχτεuθεί με τΥ) ιiπoφάσισε νά. συνεχ!σει τον πό πόλεμο συ νεχ!σει τον λεμο &ς τ~ν τ�ν τελικΥ) τελ ικΥ) νν{ΚΎj. {ΚΎj. ΣτιΧ 408 δ Βό Βό ξιχνιχπιχρθεί. α,νoιξΎj 407 δ Άλκι6ιά8Ύjς σπορο, εΤχε ξιχνιχ πιχρθεί . ΤΥιν Τ Υιν α,ν oιξΎj τοίί οίί δ Άλκ ι 6ι ά 8 Ύjς τ ιχνΙΧΥύρισε στ�ν τοΙ} ν� υνο 8εύσει στ~ν 'Αθήνα 'Αθήνα κιχΙ θεωρεί τιμrι τοΙ} ν~ σ συνο8εύσει ξξιχνΙΧΥύρισε στριχτο τ~ν πoμπ~ των Έλ Έλευσιν!ων. ευσιν!ων. τ�ν ~τήσιιx �τήσιιx πoμπ� με ολο του το στριχτο Ή ιi ιiνιxσύστιxσY) ΆθΎjνα.'ίκYίς ~yεμoν{α.ς α,ρχισε νιΧ Ή νιxσύστιxσY) τ'1jς Ά θ Ύjνα.'ίκYίς �yεμoν{α.ς α,ρχισε νιΧ ,
,
•
1. Ό
' ρήτορα., ' Αντιφων άνηκε ιΧπο πεποίθηση στήν όλιγιχρ·
δημo)(oπo~σε. Ό θουκυδίδης; τον χιχριχχτη· χικΤ) μερΙδχ κιχΙ δε δημo)(oπo�σε.
σ&:ν Ινιχν «π' ιfιιδρε" ρΙζει σ&:ν «π' τους; τους; πιο πιο ίν~ΡEτoυς; ίν�ΡEτoυς; ιfιιδρε"
Digitized by 10uk1s, March 2009
θουΚΥδ. Η' § 68.
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ. ΑΝθΡΏΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr Ο
τον α.νYIΣUχεί α.νYIΣUχεί το ΔαρείΟ. Σ�ν Σ~ν πρωτο μέτρ� μέτρ~ ιΧντικατιΧσΤΥΙσε στΙς τον ΣιXρδε~ς τον τον Tισσ�ψέρνYI Tισσ~ψέρνYI με το γιό το!) ·Κόρο. ΈςιΧλλο!) ο[ ο[ ΣιXρδε�ς κ~ινoύργ~o ναόαρχο, το Λύσανδρο. Σπαρτιά.τες διόρισαν εναν κ�ινoύργ�o
διαταγ� Στ-ην ιΧπ�uσ[α τοϊ> Άλκι6ιιΧδΥΙ καΙ παρ� Στ-ην ιΧπ~uσ[α παρ~ τ� τ~ PYIΤ� PYIΤ~ διαταγ~ το!) το!)
δ ιXναπλYIρωτ~ς ιXναπλYIρωτ�ς το!) ΆντΙοχος μπλέΧΤΥΙκε σε νcxuμαχCα
με με το το
στόλο του Λύσανδρο!) .στΟ .στΟ Νότιον καΙ νΙΚΥΙμένος ό ποχω όποχω
"r
α.ψ~νoντας νχ 6uθιστουν δεκ~πέντε Ρ$ί α.ψ�νoντας δεκ�πέντε καριΧ6ια. "rστερ' ιΧπ'
αυτο δ 'Αλκι6ιιΧδΥΙς χάνει το το γόΥΙτρ6 tou. Ό λ�oς λ~oς τον καθαι ~κείνoς καταψεόγει σ' ενα α.πο α.πο τχ πuργόκαστρα τΎjς ρεί κι �κείνoς
Χερσονήσου. Το πέσφό του παΡciσUΡε τότε καΙ τον Κριτία. Ό Κλεοψων θύμισε τ� κu6έΡνYjσYj των τ~ σuμμετοχή του στ�ν στ~ν κu6έΡνYjσYj
ΤετρακοσΙων καΙ τον καΤΥΙγόΡΥΙσε πως έμπνε6ταν α.πΟ ψιλο ~ παλι� παλι~ έλεγεία του Σόλωνχ του στιΧ τυραννικιΧ α~σθ~ματα' α�σθ�ματα' � ως � σ~ν επιχε{ΡΥΙμα γιιΧ να όποσΤΥΙρ{ςει π πως ~ ψιλ080ς{α θΥΙκε σ�ν
κλYIpoνoμικ~ στ�ν στ~ν o�κηένεια o~κηένεια του Κριτία καΙ του Δρω eftaν κλYIpoνoμικ� στ~ θεσσαλΙα. ΦτιΧνοντας σμως πί8ΥΙ' Ό Κριτίας 8ρχπέτευσε στ� έκεί opΎjκε ενα. α.ναπιΧντεχο όλικο γ�α γ~α τ�ν τ~ν
&γων�στικ1ι το!) &γων~στικ1ι
Με τΥ) τΥ) 60�θεια. 60~θεια. sνος κιΧποιου ΠρoμYIθέ~ ςρόσ'Υ). Με ΠρoμYIθέ� προσπιΧθφε πpoκαλέσε~ μια δ'Y)μ δ'Y)μoκρxτικ~ oκρ x τικ� έξέγερσΥΙ, έξοπλΙζοντας τους να πpoκαλέσε� ~ « «παινέστες» παινέστες » έναντ{ον των κυρΙων τους. 80όλους �
ΤΥ) χρονιιΧ τοότΥΙ του 407, πο\> δ Κριτ{ας ψεύγει έξ6ρι ριστος, εΖκοσιΧχρονος
δ ΠλιΧτων μπαΙνει
στΥ) συντpoψ~x συντpoψ�x τοσ
ΣωκριΧτΥΙ' ΠΙ. ΟΙ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
α.πο τ~ ΤΟΝ rNQPIZE α.πο α.πο πολυ κcxφό. Μα ποιος εςciλλ()t) α.πο τ� νεο των γυμνασΤΥΙρ{ων, κ� κ~ α.κ6μα ποιος lcx{oc τΎjς παλcxίστρχς καΙ των
Άθηναίος, α.νεξιΧΡΤΥΙτα μ�ν ξέρει Τ� α.νεξιΧΡΤΥΙτα α.πο α.πο ήλικΙχ, μποροuσε νιΧ μ~ν Τ~ φυσιογνωμία του 6πxCθpιoυ ocδτοϊ> ψιλοσόψου;
ΌλόκλΥΙΡΥΙ 1]
ζωΎι του περνοuσε στο δρόμο. «Πρωι. πρωΙ π1ιγα�νε π1ιγα~νε στά μέρΥΙ
-47 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
-
-
ο ΤΟ EPrO ο ΑΝθιιυΠΟ11, ΑΝθιιυΠΟ11, Η Η ΒΠΟΣΗ ΒΠΟΣΗ TOr, TOr, ΤΟ EPrO TOr TOr
ποΙΙ yΙνoντ~ν yΙνoντ�ν of περlΠ~ΤΟL περlΠ�ΤΟL ΚΙΧΙ στeι Υuμν�σc�ρtιΖ. Υuμν~σc~ρtιΖ. Μποροσσε πλ�τε!ιz, τΙς σΤΙΥμις Τi')ς πιο μεγιi .'ωνεΙς νeι τον Z�εί Z~εί στ�ν στ~ν πλ~τε!ιz, λYJς τψ� τψ~ κ!νYJσllς, κ�Ι κ~Ι τeι �ρά�ι� ~ρά~ι~ �ιν ~ιν δπi')ρχε κάπως ιi�ι6λo ιi~ι6λo χε! ζllτώντ~ς Yllll σu σuΎκ~ντρωσll μ~ν Ιτρε Ιτρεχε ιiφoρ ζllτώντ�ς ιiφoρ Ύκ�ντρωσll ποί> νeι μ�ν χε ΙΙχε! Y
μ-η γιeι xou6ivtιz μ-η
•. •.
Χ~ρμ~llς εΙτ�ν εΙτ~ν ιiπb κ�φO κ~φO Ι;Ι πιο στε Ό Kρ~τΙ~ς Kρ�τΙ�ς χι δ Χ�ρμ�llς νο! του φlλ?ι' θeι του με{νοuν τέτοιοι πάνω Χάτω &ς το 415, Kριτ{�ς aκολούθYJσε το πα επoχ~ κ�τeι κ~τeι τ�ν τ~ν δπo{� δπo{~ πρωτος δ Kριτ{~ς επoχ�
'Αλκι6ιά~1l ΚΙ 5ποι> σιγιΧ σιγιΧ π~ριiσuρε λιτικο ρεί>μιΖ το!} 'Αλκι6ιά�1l π�ριiσuρε κι ~δτoν το σεμνο ΧιΖρμ!�YJ' ΧιΖρμ!~YJ' Π6σες φορές, πιzι~άκι �δτoν πιzι�άκι δ Πλιiτων, ~εν εΤχε ιixoύσει ιΧπο �ότοuς ~ότοuς νeι δtllγουντιΖΙ τΙς σuνομιλ{ες το\} �εν ΣωκριiΤll, γεμάτες aπο t6all ιi ιiΎιΖθ6τYJΤ~, χ~ριτωμένo σ�ρx� σ~ρx~ ΎιΖθ6τYJΤ�, χ�ριτωμένo σμο μιΧ κ�ι κ~ι Φuχικ� Φuχικ~ ιivcitιzall κι εόγένει�! εόγένει~! ΓιιΧ μεγάλll διιΖ σκέδ~σll των ιixρo�των ιixρo~των του δ ΣωχράΤllς Ι8ειχνε πόσο κού σκέδ�σll
φιες sftιzv sftιzv οΙ οΙ μεγ�λoστoμ{ες μεγ~λoστoμ{ες των σoφισ~ων. ΜιιΧν ΜιιΧν ιiλλll ιiλλll φoρeι φoρeι φιες των σoφισ�ων. κιxκoκεφ~λιιX των πολιτων ΤYJς ,Λθ�ν�ι;, Λθ~ν~ι;, ποο oκop6t8sus τ-ην κιxκoκεφ�λιιX ~νω γιιΧ τΙς προσωπιχέι; τouς; 80uλειeς 8uσκολεύονΤιΖν νά 8ι� 8ι~ �νω
λέ�oυν λέ~oυν ιiκ6μιx χι Ινσ.ν σιδεριΧ YJ ΙνιΖν μ�Ρ�ίκ6 μ~Ρ~ίκ6,, l5τσ.ν l5τσ.ν srtιxv νιΧ εκλέςοuν τοος χu6ερνi')τες τοuς, -roi}to το εμπιστεύoντ~ν εμπιστεύoντ�ν στ-ην τύΧll ~ � στ�ν στ~ν Φi')φο με το oκouxl. Άκ6μιΖ 1ι εΖρωνεΙιΖ τοι> lcptιz ιiyιxvιiltllalll5t�Y τ� σκλllρ6ΤllΤ� x�Ι πλllμμύρι νε &ς τ~ σκλllρ6ΤllΤ~ x~Ι πλllμμύριζε ζε ιiπb ιiyιxvιiltllalll5t~Y ~θελε νeι μιΖστΙί μιΖστΙίώσει σ.Οτοbς κ~Ι Υεμάτοuς �θελε σει τοος ιiπελέΚYJτοuς κ�Ι ώ κιχύΧllσll πολtτικάνΤllδες ποu ν6μιζ~ν ν6μιζ�ν τοΙΙς έιχuτC'1ύς τοuς [Κ~ [Κ� νοος ίΙeι xιiθε περ{στ�σll, περ{στ~σll, άν τ6χ�ινε τ6χ~ινε νeι φλuιχροGν μ' εόΧο λ!~, δ{χως νά κ�τ�στΡ�ΤllΥοuν κ~τ~στΡ~ΤllΥοuν τους x~ν6νες λ!�, x�ν6νες τi')ς Plltoptiti');
x~! νιi 'xouv ιiχ6ρτ~yες x�! ιiχ6ρτ�yες φιλο8ος!ες.
Ό �όστllρος ~όστllρος τόνος 8ι�8ι~-
8εχ6τ�ν 8εχ6τ~ν τ�ν τ~ν κoρo'ι�{�, κoρo'ι~{~, 1ι σo6aρ� σo6aρ~ aut*llOYJ τΙς φιλιχες ερω
τ~σεις χ' οΕ ιiCPlli�ast, ιiCPlli~ast, το\} Kριτ{~ Χ~ρμ!~ll' που Kριτ{� x~! x�! το\} Χ�ρμ!�ll' τ�σεις σχoλιάζ~νε μεΤιΖςύ τους τιΧ προ6λ"ήμιΖΤιΖ ποί> πρoκ6πτ~νε σχoλιάζ�νε πρoκ6πτ�νε aπb σo6~ gy�v τ6νο σo6� τις χοu6έντες με το ΣωκράΤll, πιΖ{ρνιίνε τότε gy~v
'Έπειτ~, το θάρρος ποί> τον ΧιΖΡιΖpIStYJtιz, κιχ! μυστllΡ{ΟU. 'Έπειτ�, -48 --48 Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATQN nAATQN - Ο Ο ΑΝθΝΠΟ1;, ΑΝθΝΠΟ1;,
Π ΟΧΠ TOr. EPrO Tor Π ΕΠ ΕΠΟΧΠ TOr. το το EPrO Tor
OUxva:
χτ�ριζε 6λυτ -η ιiψoσ{ωσ-η στο κ χτ~ριζε κ' � ~ ιiπ ιiπ6λυτ-η κ(%θ~κoν (%θ� κ oν που OUxva:
τ~ θ θυμοόντιχν Z~ε! τ το Σωκρά.τ-η πε~{ιx υμοό ντ ιχν εκείνοι που ε!χιχν Z�ε! ο Σ ωκρά.τ-η στα: πε� {ιx τ� μιχχων, ποι-ητικος ψωτοστέψιχνος μoνo~ των μ ιχχων , δ πο ι-η τικος ψω τοστέψιχνος mb &πλώνει μ oνo�
μΙιiς&.πά.νω κιχθετΙ θεpμ~ π πιxι~ιιXτικ-η μ Ιιiς &.πά.νω στο κ ιχθε τΙ π~υ π�υ συΥκινε! μια: θεpμ� ιx ι�ιιXτικ-η
υν τελοόσιχν στο να: �-ημιoυpy�σoυν τ� Ψυχ�, Ψυχ~, 8λιχ τοστιχ σ συντελοόσιχν ~-ημιoυpy~σoυν σ στ~ το προιχ{σθ-ημιχ ψιχντιχσ{ιχ τοί) Πλά.τωνιχ τ ο π ροιχ {σθ -ημ ιχ xrιl τιχυτ6χρονιχ τ~ν τ�ν
πpoσ~oκ{ιx πώς ιχ ιχοτος a.νθρωπ~ι; Ιπρεπε νά.ΎΙΧι δ πιο πιχρά. πpoσ�oκ{ιx οτος δ a.νθρωπ�ι;
ξενος τριχνος ξε νος κι δ πιο τρ ιχνο ς ιiπ' 8λους.
Δεν «ποζ�τ ~τ-ησε -ησε ωστ6σο τ� τ~ συντροψιά. του πιχ πιχρα: ρ α: τελευ Πρωτότεριχ πλ-ησιά.σει σοψιστες τιχ!ιχ. Π ρωτό τ εριχ ε!χι π λ-ησιά.σει τους σ οψιστες σα:ν εριχσι τέχν-ης, κ�pψoλOΎώνΤιXς κ~pψoλOΎώνΤιXς π6τε ιiπo τ τον π6τε τον ο ν Ινιχν κιχ! π 6τε ιiπo τ ον
~λλo εΙτε μια: πιxpιX�oξ-η πιxpιX~oξ-η Z�έιx Z~έιx εΙ εΙτε �λλo τε μια: πρωτ6τυ1t-η ψιχνΤιΧχτε
ρΥ) ψ ψρά.σ-η ~ ενιχ χ χιχριτωμένο σ6φισμιχ, !λλοτε ιiπoμ~μoόμε ρά.σ-η � ιχριτωμέ νο σ 6φ ισμιχ, ! λλοτ ε ιiπo μ �μoόμε ννας προσποι-ητο ας μια: χεφονομ!ιχ, μια: πόζα, !λλοτ' ενιχ π ροσποι -ητο με_
γιΧι.είο, ΎΙιΧ να: ξεxrιρ~ιστεί ξεxrιρ�ιστεί στα: Ύέλιιχ εΜυς ιiμέσως Ύια: 8λ'
~εν �θελε ~θελε να: τους xopo'Lιχοτα: με τους συντρ6ψους του, 8τιχν �εν
8ε6ει ιiπo μέσιχ του. Ό Πλά.των φυσικα: ε!χε ΎευτεΤ τlς ιiπo λΙΧόσεις ό σεις λΙΧ
-rij, �λικ!ιxς ~λικ!ιxς του. Τοός θιχυμιχτοποιους τ6)ν 1tΙXVYjOYU
τΙς 8ιιχοέχτ-ηκι, σα: μεΎά. Ις σκ-ηνες τοσ κουκλοθέιχτρου 8 ιιχοέχ τ-ηκι, σ ρΙ6)\Ι κιχ! τ α: μ εΎά. ~εκιxτp!ιx πιiνω κά.τω χρ6νιιχ του μπ6λωσε, το θέΙΧτρο. Στα: �εκιxτp!ιx
Z~εT τΙς ''Ορνι{}ες τοl) Άριστοψά.ν-η. Τρ{ιχ χ χρ6νιιχ ρβ"ε να: Z�εT ρ6νιιχ ιiρ Ύ6τεριχ, τ� τ~ στιyμ� στιyμ~ που τ�ν τ~ν "Aθ�νιx "Aθ~νιx τΥ) 6ά.ριχινε 'ή κιxτιxστρoψ� κιxτιxστρoψ~ τijς Σικελ!ιχς, ~κoυσι �κoυσι τΥ) Λυσιστρά.τ-η να: xιxtYjyops! τους ΟΕλ_ λ-ηνες πώς εν6) 8λοι τους προσφέρουν στους l8tOU; 6ωμους τlς ι'8ιες σπον8ές, ωστ6σο, κι 8τιxv ιiκ6μιx ο[ 6ά.ρ6ιχροι 6ρΙσκοντιχι · τ· !ρμιχτιχ στιΧ χέριιχ, εκείνοι τΡώΎΟντιχι στα: χώμιχτά. τους με τ
μετιι,6 ΤΟΙ><; xrιΙ κιχτιχστρέψουν τlς δμορψες έλλ-ηνικές τους πο λιτεΤες. Μέσιχ στ4 τελευτιχ!ιχ τοΒτιχ χρ6νιιχ δ Σoψoκλ~ς Σoψoκλ�ς Ιοωσε i1tlaYj; το Φιλοκτήτη του, δ Άριστοψά.ν-ης τον πρώΤο του
Πλούτο, ό Eopt1tloYj; τον Όρέστη το\) κ' Goτepcz τΙς Βάκχες, τ~ σοφΙιχ '!:ol) μ μυστιχ.ιστικοl} 8που εεΎκωμΙιχζι ΎκωμΙιχ ζι τ� υ στ ιχ.ι στ ικοl} πιxριxλ-ηρ~μιxτoς. πιxριxλ-ηρ�μιxτoς.
-49Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ - Ο Ο ANePQl1011, ANePQl1011, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO TOr TOr ΠΛΑΤΩΝ
Κι δδ !Οιος δ Κι δ Πλ~των Πλ�των 80κίμαζε τΙς 8uv~μεις 8uv�μεις ΤΟι) στ~ν στ�ν ποΙ-ησ-η καΙ κάθa τόσο δνεtpεuόταv ν' ά.κολοuθήσει τ' cixνcίptcx το\}
EuEu
ριπί8-η. 'Άλλες ομως τέρψεις κι ?iλλα καθήκοντα τον ciπα σχολούσσ.ν: στ�ν στ~ν ά.pχ� ά.pχ~ δ ciθλ-ητισμος; που �πιaνε ~πιaνε ένα τόσο μεγάλο μέρος στ� στ~ ζω� ζω~ ένος ciρισtοκρcίτ-η, κι �πειτα, ~πειτα, σιΧν ll των εψήοων, οΕ γινε 8εκαεννιιΧ χρονων κι Ι8ωσε τον 8ρκο των οΕ
ciax�aSL� κ' � ~ σuμμετοχ� σuμμετοχ~ ΤΟι) στ�ν στ~ν ?iμuνα τΥίς στρατιωτικές ciax~aSL~ πατΡικΥίς γΥίς·
τ~ν ciνcίγχ-η νιΧ μu-ηθεί στ� στ~ ψιλοσο Στο μεταξυ ~νιωθε �νιωθε τ�ν ψ{α κ' οΕ 8ικο{ ΤΟι) τοΟ 8ιcίλεξαν γιιΧ Μσκαλο τον •Αθ-ηναίο ψ{α •
� Mαθ-ητ~ς αότος τοί) Ήρcίχλειτοu, προχώρ-ησε τ τ~ Κρατύλο. Mαθ-ητ�ς τον cipxouas θεωρ{α του σοψου τΥίς ΈψέσοΙ) &ς τιΧ &κρα;. Δεν τον
νιΧ επαναλαοαΙνει «τιΧ πcίντα piouν καΙ τΙποτα δε μένει, auo l ». "Έλεγε: «Κα ψορες κανεΙς 8έν μπαΙνει στο !Οιο πoτcίμι ψορες πoτcίμιl».
!Οιο πoτcίμι, ο{)τε ο{)τε κιΧν μιιΧ ψο νεΙς 8έν μπα{νει 8uo ψορές στο !Οιο
Ρ~, γιατΙ Ρ�,
15xt
το !Οιο, ciλλιΧ χαΙ γιατΙ μόνο τ(ποτα δεν ε!να;ι το
χαθετΙ χcίνεται μόλις Sμψαvtστεί. Τίποτα δέ διατηρετται τόσο, ωστε νιΧ μπορεί το πνεσμα μας νιΧ το σuλλcίοsι χαΙ νιΧ το γνωρ{σει. Γι' αότιΧ τιΧ ψsuγαλέα ψαινόμενα ποί> τό"να διαδέχεται τ' ?iλλο τ{ποτα δεν μποροσμε νιΧ ποσμε 1ι νιΧ οε Ocxtiliaouμoe. Μονάχα με μιιΧ χεφονομΙα μποροσμε νιΧ σ-ημαδέ
». θcίχτuλο ». ψοuμε το πέρασμcί τοuς: σ'Υ)κώνοντας το θcίχτuλο
·0 ζω
-ηρος εχψραστικος τρόπος χ' 1; διεισδuτικYj λεπτότ-η't'α τΥίς;
ψιλοσοψΙας το\} ΚρατύλοΙ) ciψήvοuv στο mιεϋμα το\} το\} Πλ~τω Πλ�τω ψιλοσοψΙας να ?iσΟ'Υ)στ'Υ) εντύπωσ'Υ). Μέσα σ' α;όΤ� α;όΤ~ τ� τ~ ψιλοσοψΙα δ νεα ρος Πλάτων �oρισκε τ�ν πιο δλοκλ'Υ)ρωμέν-η καΙ τ~ν τ�ν πιο auν ~oρισκε τ~ν αΡΠCXσtιx~ διατύπωσ'Υ) το\} διανο-ητιΧοί} τούτοΙ) σκβπτιχισμοσ, διανο-ητιΧοί} τούτοΙ) σκβπτιχισμοσ, αΡΠCXσtιx�
1. Πλι%τωνιχ, 1. Πλι%τωνιχ,
Κρατ{)λος: «Πάντα «Πάντα χω(}Β'l χω(}Β'l καΙ οΜΑν μένΒΙ μένΒΙ καΙ καΙ καΙ οΜΑν Κρατ{)λος:
εΙς 'Ιόν ποταμού Ρού ιΙπεικάζων ιΙπεικάζων "ά "ά δντα δντα λέγει λέγει ι:δς ι:δς δΙ, δΙ, εΙς 'Ιόν αυτόν αυτόν πο· πο· ποταμού
a"
"αμόν "αμόν ουκ ουκ a" ΙμβaΙη,. ΙμβaΙη,. ». ».
-50-50Digitized by 10uk1s, March 2009
DAATgN - Ο Ο ANePgDOE, ANePgDOE, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOl', ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ DAATgN ΕΡΓΟ ΤΟι' ΤΟι'
μ~θ~μ~τ~ των σ!)φιστ6>ν, π(1) t~1Yt'oxrOV~ t�1Yt'oxrOV� ιiντλoυσε ιiπo τα μ�θ�μ�τ� KριτΙ~ κι ιiπ' �ότoν ~ότoν ιiκ ιiκόμ~ ιiπb τΙι; σuνoμιλΙες το!) KριτΙ� ό μ� τον ιiέ ρ~ ποο ι1νάπνεε. Μα � ~ κ�ρ8ια κ~ρ8ια στα εΙκοσι χρόνι~ ρ� χρόνι� μένει ιi
πρόσ6λ -ηΤΎj ιiπ' το σκε σκεπτικισμό. μέσ~ ΤΎjς κά πτικ ισμό . οι Αν όπάρχει μέσ� οι
μ φι60λ Ιες YJ π!)ι~ δρμ~, ι1π�ντιi ι1π~ντιi στΙς ι1 ι1μφι60λΙες YJ τΙς ιiρν~σεις πνεό π!)ι� δρμ�, ιiρν�σεις τοtl πνεό μ~τoι; με τΙς κ�τ�φάσεις κ~τ~φάσεις ΤΎjς, 1COο Ικφράζο\.)ν τον πόθο ΤΎjς μ�τoι;
ζω~, για t1j ζω�,
t1jv
σΤΎj στον ��\.)τό ΠΙσΤΎj ~~\.)τό ΤΎjς στ1ι Mν�μ� Mν~μ~ ΤΎjς. κ�Ι στ1ι ΤΎjς κ~Ι ΠΙ
8λ~ τα φλογερά το\.) νιάτ~ λ~χτ~ρotlάε Μ' 8λ� νιάτ� δ Πλάτων λ� χτ�ρotlάε τ1ι 8ρά
σΎj. "Έκρινε πως τα μ~θ-ητικά μ�θ-ητικά το\.) χρόνι~ χρόνι� εε!χ~ν !χ�ν τελειώσει.
σo6~ρότεΡΎj κ~τάρτισΎj "Ένιωθε τον ~~\.)τό ��\.)τό το\.) &ριμο για σo6�ρότεΡΎj κ�τάρτισΎj κ~Ι κ�Ι π~γ~ινε, 8πως το ε!χε κάνει άλλοτε δ Άλκι Άλκι6ιά8Ύjς, Κρι π�γ�ινε, 6 ιά8Ύjς, δ Κρι τΙ~ς κι �δτoς ~δτoς ι1κόμ� ι1κόμ~ δ X�ρμ!8Ύjς, X~ρμ!8Ύjς, να ζ ζΎjτ~σει τοο Σωκ Σωκρά τΙ�ς Ύjτ�σει ιiπb τ ρά ΤΎj να τον �τ ~τoιμάσει ι1πε\.)θε{~ς για τ1ιν πoλιτικ~. Ή !εoρ{~ oιμάσ ε ι ι1πε\.)θε{�ς πoλιτικ�. !εoρ{�
τοtl Kριτ {�, που τον ιΧποστέρ-ησε ιXπb τον τ~χτικ6 Kριτ{~, τ�χτικ6 το\.) δ8ΎjYYI'" τ~, OΤάθΎjκε εν�ι; εν~ι; λ λόγQς π~ρ~πάνω ν' ιXν�ζΎjτ�σει ιXν~ζΎjτ~σει τώρ~ ό γ Qς π�ρ�πάνω τώρ� στο τ�,
ΣωκράΤΎj Ιμπιστο φ{λο φ{λο κ�Ι κ~Ι σό σόμ6Q\.)λο για τα τα φιλό80ε� φιλό80ε~ Σωκ μ6Q \.)λο για ράΤ Ύj τον Ιμπιστο εόγενικά, μεγάλ~ σχέ8ιά το\.), ποο τά\ιιωθε μέσ~ μέσ� tou εό ενικά, μ εγάλ � κι ιiν γ τάει~ Q~XQyiVstιX, ~ότoσ rQt:S ι'8ιο\.), ιXκόμ~ τά ει� t'ij, Q�XQ ότoσ ''rQt:S ιXκόμ� κ~Ι κ�Ι τοtl yiVstιX, το\.), � 8~σκάλQ\') το\.) ποο κ~ιρo πο ποθοσσε. 8�σκάλQ\') θοσ σ ε . ποο ιlπb τόσο κ�ιρo
ΣωκράΤΎjς ικεΙνΎj Ό Σωκρά ΤΎjς ικ ε ΙνΎj τ1ιν !ποχ1j εεΙτ~νε Ιτ�νε πάνω κιΧτω έ
εήντ~ τρ τρι6>ν εήντ� ι6>ν χρον6>ν. Το εεέρ~νε έρ�νε 8λοι -- το θόμιζε κι δ r!to, πρόθ\.)μ~ -- πως εεΙτ~νε Ιτ�νε 'ltc:tt8l πρόθ\.)μ�
tct)
γ λόΠΤΎj Σωφρον!σκο\.) κ~Ι κ�Ι
μ~μ~ς Φ�ιν�ρέΤ Φ~ιν~ρέΤΎjΙ;. EΙτ~y εν�ς εν~ς γν~σιoς t'ij, μ�μ�ς γν�σιoς ΆθΎjν~ΤOς, ΆθΎjν�ΤOς, πο ΎjΙ;. EΙτ�y λΙΤΎjς γρ~μμένoς atQU, του 8� 8~μοu. λΙΤΎjς γρ�μ μέν oς a tQU, κ~τ~λόγo\.)ς κ� τ�λ όγo\.)ς του μοu . TπερέΤΎjσε TπερέΤΎjσε
δπλΙτ-ης κ~ι 8 8ι~κρ{θ-ηκε πoλλε~ περιστάσεις. σαν δπλΙτ -η ς κ�ι ι�κρ{θ -ηκε σε πoλλε� περιστάσεις . ποτε φoρμ � . κ�μιαν άλλΎj ια κ~μιαν τ1ινν Άθ�ν� Άθ~ν~ γ για ιlφoρμ~. 8μως 8έ 6y'ijxs ιlπo τ1ι άλλΎj ιl
τον σοφιστές, οφισ τές, μ$ τοος δπο! Τοtlτο το ν εεχαψιζε ιXπb τοος εένο\.)ς σ o U' � ζω� το\.) !μ o ι�ζ ε μόνο ωτερικά . Μιαν !λλ Ύj το\.) ι1κό oU' ~ ζω~ !μoι~ζε μόνο Ι; Ι;ωτερικά.
λε μ~ πρωτoτυΠΙ~ ~ μεγάλ μεγάλ1l � π ρωτoτυΠΙ� βΙτ~νι μ βΙτ�νι � 1l το\.) πιριφρόν-ησΎj πι ριφ ρόν-ησ Ύj στα στα λε ΜΠΟΡQt:Sσε κ~θέν~ς, γι~τΙ 8re~axs 8ω φτιΧ. Μ ΠΟ ΡQt:Sσ ε να τον ιlκoόει δ κ�θέν�ς, γι�τΙ 8re�axs ρειΧν, μQ μQλογώντ~ς ~ότάpισκ~ σΎjμ.ιx!νει σκλ~λογώντ�ς �ότάp Ύjμ.ιx!νει σ κλ�ισκ� πως πλΎjρωμ1j σ
-.51 --.51 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ
-
-
ANθP~ΠOE, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr Ο ANθP�ΠOE,
Έμπόρ~o γvωσ'Y)ς .ε!νaι ΣωκριiΤ'Yjς, .ε!νaι έμπόριο Ιρωτιχ, 'Κι δδ ΣωκριiΤ'Yjς, 6ιιi. Έμπόρ�o ~aυτό του σ' ιχυτό, τριχοοΒσε μιχζΙ του τΙς προσψέροντaς τον �aυτό
~ιιiνoιες 'ΚιχΙ τΙς 'Κιxρ�ιές. 'Κιxρ~ιές. Πιστος σε μιιΧ λογοτεχvικYJ συν�θειιx συν~θειιx �ιιiνoιες ιiμει6ότιxν μ' έξευτελισμο6ς, που πολυ συχνιΧ ιiμει6ότιxν έξευτελισμο6ς, γιιΧ τους δποΙ
ιiρχιxίoς 'Κόσμος ψιiν'Y)'Κε 'Κιiτι πιχριχπάνω ιΧπο έπιεικ~ς, ους διiρχιxίoς έπιεικ�ς, τοί) άρεζε νιΧ πιχ{ρνει τιΧ έξωτερι'Κά. γνωρ!σμιχτιχ «ένος κυν'Υ)
γοί) τYjς ό μορψιlΧς», σ όμορψιlΧς», σμως ιχυτο sttιxve συν'Υ)θισμέΥ'Υ) συν'Υ)θισμέΥ'Υ) ιiλλ ιiλλ'Υ)γο 'Υ)γο μως ιχ υτο sttιxve ~ ψ�μΎ) ψ~μΎ) 'Κ' � ~ ζω� ζω~ του εΤτιχν ιlμεμπτες. ρ{ιχ, ένω � ~ι8ιxσκιxλ{ιx 'Κιχι ποια: γνώσ'Υ) θιΧ μποροuσε νιΧ που ΜιΧ τΙ �ι8ιxσκιxλ{ιx
λ~σει; Ίσχυριζότιχν πως τΙποτa οεν �ξερε ~ξερε 'Κιχι τΙποτιχ οε λ�σει;
ΟΙΟιχσ'Κε. ΚΙΧΙ πρaΥμιχτικιΧ 3εν ε!χε οϋτε κιΧν το ()ψo~ ()ψo� oιxσκιi ~ δμιλ'Υ)ΤYj. Ettιxvs δ α.νθρωπος που οιιχρκως ρωτο\}σε. λου �
Ή περιέργειιi του 3εν άψ'Yjvε κιχνένιχν κιχΙ οεν δποχωροuσε μπροστά. σε τLπoτιx. ΡωτοΒσε το σοψιστ-η στ-η μέσ'Υ) τYjς 3ι-.
ιiκόμιx οιχχYjς του, τον τεχνΙτ'Υ) στ-ην ωριχ τYjς οουλειlΧς tou, tou, ιiκόμιx
έτιχ!ριχ θεοδέ'Κτ'Υ) τ� τ~ στιyμ� στιyμ~ που 'ΚΙΧλλωπιζότιχν κι ιχυτ-η τ-ην έτιχ!ριχ στονκιχθρέψτ'Υ) μέσ'Υ) μπροστ&: στον κιχθρέψτ'Υ) Τ'Υ)ς. Στιχμιχτοuσε το νέο στ-η μέσ'Υ) τοί) δρόμου � ~ του lxιxve έρωτ~σεις έρωτ�σεις στο Υuμvιχστ~ριο, Υuμvιχστ�ριο,8τaν ορισκότιχν με τους σuvτρόψοuς του. Με Με το πρόσΧ'1)μιχ πως 11-
~ θελε νιΧ μορψωθεί Ικιχνε στον ξιχ'Κοuστο Ρ'Υ)τοροΟιΟά.σκιχλο �
στο οιΙΧλεχτο πολιτικο μιιΧ 'Κιχνονι'Κ-η ιXvιixpta'Yj. Τ{ποτ' αλλο ~ξερε πιχριΧ νιΧ βιiζει έρωτ~μιxτιx, οεν �ξερε έρωτ�μιxτιx, νιΧ πιχ{ρνει μιιXνιiπό
'Κρισ'Υ), νά. τ-ην έξετιiζει ιiπ' 8λες τΙς κιχ! νιΧ τΙ ς μεριες κιχ!
tYJV
ιiπo
κούψιιχ, κ' Βστεριχ, Βστεριχ, ιiνιxζ'Y)τώντιxς ιiνιxζ'Y)τώντιxς μιιΧν άλλ'Υ),νιΧ τ-ην οε{χνει κούψιιχ, ιΌιο, ώσότοΙ,) δ δπομονετικΟς συνoμιλψ�ς συνoμιλψ~ς μετιχχειρΙζετιχι το ιΌιο,
του μολΟΥQuσε, μολΟΥQuσε, οπως δ Σω'Κρά.Τ'Υ)ς, Σω'Κρά.Τ'Υ)ς, πως οεν ~ξερε �ξερε τΙποτιχ ~, �, ουσιχρεσΤ'Υ)μένος που ~oειξε �oειξε πως δεν ξέρει !Χυτο που κοκορευ
~ξερε, μπλεκότιχν σε μιiτιxιες λογομaχΙες fι lcpsuye ότιχν πώς �ξερε, ψουρκισμένος. Φιχντά.ζετιχι κιχνεΙς τΙ κόσμος θιΧ μιχζευότιχν ψουρκισμένος.
ιiπ' το Σωκριiτ'Yj. Ο[ Ο[ νέοι -- τιΧ πλουσιόΜΙΟΙΧ -- που γύρω ιiπ'
ε!χιχν περισσότερο κιχιρό, οεν μπορούσιχν νιΧ 6pouv πιο εόχιipι-
-- 52Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑ.ΤQN'
-
-
ο A.NePgl101:, Η ΕΠΟΧΗ TOr, το ΕΡΓΟ TOr
στο θέιΧμct ιiπ' ctuτους τους �π�6λ ~π~6λ -ητ�κoυς -ητ~κoυς κctΙ γεμά.τους ctu ctuτο τοπεπο!θ'φη πεπο!θ'φη ιiνθpώπoυς, 6λέποντά.ς τους ν~ ν� ξεψουσκώνουν καθ ορ καθως μι~ μι� μι~ τΙς ιiπoκp{σε�ς ιiπoκp{σε~ς μπpoστ� μπpoστ~ στο στο μετctμ μετctμορ ως 8!vctvs μι� TCpoaTCct ςοωμένο σε μctθ-ητ� μctθ-ητ~ κριτ� κριτ~ τους. ΚαΙ οΙ vsctpOl αδτοΙ TCpoaTCctθούdctν μετctξύ τους, μ€ τ�ν toLct θctυμctστ� ν� 8-ημι μ€ τ~ν θctυμctστ~ μέθοδο, ν~
oυργ~σoυν 8σα μποροόσctν περισσότερα θόμα.τct. AδΤ� AδΤ~ τ~ TCctoυργ�σoυν τ� TCct γώνια 8εν &ψ-ηναν ν� ν� ξε ν~ τους ξεψύγει κctμι� κctμι~ εuκctφ{α ΎΙ� ΎΙ~ ν~ μ~~ μά.ται-η σοψ{α. � ~ ν~ ν� πεισμώσουν κανένα ψου σκεσπά.σουν μ��
σκωμένο μυctλό. Πολλι:ι! ιiντ{κριζαν το Σωκρά.τ-η ιiπo τοότ-η μόνο τ� τ~ σκο
π�α π~α
καΙ τον συνctνctστΡέψονταν σ�ν σ~ν τον πιο εμπεφο 8ά.σκctλο
σ~ν τον πιο 8υνατο 8υνατο ιiντ(παλO στΙς πολιτικες καΙ δικctνι καΙ σ�ν
κ€ς μονομctχ{ες. M�πως M~πως δδ σωκρατικός έλεγχος είχε κι κι ιlλλ"η κ€ς
~ιά.ζoν ΧΡΎjσιμόΤΎjΤct για τΙς τόσες ψιλοδοξίες των νέων που �ιά.ζoν στίοο; ΟΙ ΟΙ πιο πιο πρo�κ�σμένoι, πρo~κ~σμένoι, 81Cως δδ Άλ ταν ν~ ν� ριχτουν στο στίοο; κ~6ιά.8Ύjς κι δ δ Κρ~τ{ctς, κ�6ιά.8Ύjς Κρ�τ{ctς, νιώθουν πότε πότε το κεντρΙ ν~ ν� μπα!
νει Ισαμε το iOιο τους το το με80όλι) κ� κ~ 8ταν ξεσκεπctζόταν � ~ ~ χωρΙς σκοπο ζω� ζω~ τους κλct{γανε ιiπh ματctιο8οξ{α τους κ' �
Τctρα.Χ~ κι ιiπo θυμό. Άλλ' δδ τυψλος πόθος τ'ijς �ξουσ{ctς ~ξουσ{ctς Τctρα.Χ� καρ8~ές τους. ΟΕ ΟΕ ιiνυπ6μoνo� ιiνυπ6μoνo~ κ6λακες τοος κct κεντουσε τΙς καρ8�ές
δ κόσμος 8ινόταν σ' ctuτούς' κλείνουν τα μά.τια στον λούσαν, δ μ~πως τον κα.τα.λά.60υν πολό, ιiλΎjθινo Σωκρά.ΤΎjcXπΟ ψό60 μ�πως σoψιστ~ πιο Ιλκυ κctΙ τελικα τον μεταχειρΙζοντctι σαν εναν σoψιστ� στικοκctΙ 8ι8ctχτικο cXTc' cXTc' τους α.λλους. στικο κctΙ πιο 8ι8ctχτικο
Μπορουμε να cρα.νΤctστουμε τον Πλά.τωνα. τ,ην fbpct που �μπισΤOσόνΎj, cXνά.κα.τ"η π~γαινε στο Σωκρά.τ"η γεμά.τος ~μπισΤOσόνΎj, cXνά.κα.τ"η με με π�γαινε πα:ι�ικo πα:ι~ικo θctυμα.σμ6, ποο στ�ν στ~ν πρώτ-η ψιλικ� ψιλικ~ κοu6έντct χά.νει το θά.ρρος του. 'Ήξερε TC�ectvov TC~ectvov πως δ δ Σωκρά.ΤΎjς δε ώστ6σο το
σκοτιζ6τctν να κά.νει όποθέσεις για τ� τ~ ψύσ-η, για τον oupctvo
� ~
γι� γι~ τ� τ~ ψuσικα φctιν6μενα, μα �ν�ιctcρερ6ταν ~ν~ιctcρερ6ταν μονά.χα γι� γι~
τον α.νθρωπο καΙ γι� γι~ τ� τ~ συμπεριφορά. του μέσct στο στο α.στu.
- S3Digitized by 10uk1s, March 2009
llAA.TgN llAA.TgN
-
-
TOr, το EPrO TOr ο ΑΝθΡgnΟΣ, Β ΕΠΟΧΒ TOr,
aφΎ)γ~σεις των θεΙων -coU, κ�aκόμιχ κ~aκόμιχ aoπ' aoπ' τ<Χ πικρ<Χ Άπα τΙς aφΎ)γ�σεις aoπo πιχντοσ, fπρεπε ν<Χ srxs κιχ σχόλιιχ που προέρχοντιχν aoπo
τιχλά6ει πως δ ΣωκράΤYjς δεν ιννοοϋσε ν<Χ συνδέσει τ~ν aτ�ν a yωγ~ ιxότ� ιxότ~ οδτε με τΙς οΖκογενειιχκες πιχρΙΧδόσεις οδτε με yωγ�
τ<Χ κιχθιερωμένιχ lθιμιχ, μ�τε μ~τε με τΙς γνωμες κιχΙ τοf)ς Ψ�φοuς Ψ~φοuς
των πολλων. Φιχντιχζότιχν λοιπαν πως δ γεp'o�άσκιxλoς, γεp'o~άσκιxλoς, χω ρΙς ν<Χ ιμπo�Ισει ιμπo~Ισει τ<Χ δνεφιχ T'ij, πολΙΤΙΚ'ijς τοι> �ράσYIς, ~ράσYIς, θ<Χ τον στ~ν πoλιτικ� πoλιτικ~ κιχΙ θά 'ρχιζε 'ρχιζε aμέσως ν<Χ lμπιχζε μόνος τοι> στ�ν τον τον κάνει ν<Χ βλέπει tou, ιiνθρώποuς, τΙς' διιχφορες το!) χιχ
ς ΚΙΧλuτεροuς τρόποuς ΥΙ<Χ' ν<Χ τους πεΙ ριxxτ~ριx -cout; κΙΧΙ του τους ριxxτ�ριx iΊ ν<Χ ΤQuς πιχριχκινεί, 6πo~ε{xνoντάς τοι> θει iΊ πιχριχκινεί, 6πo�ε{xνoντάς τοι> τέλος με το πιχ
ρά8ειγμιχ πως ν<Χ ΧΡΥΙσιμοποιεί το λόγο γι<Χ τ�ν τ~ν επ{θεσΥ) � ~
τ�ν τ~ν tlμuνιχ. 'Όλες οΙ 8ιδιχχες που τοσ ε!χιχν κάνει iΊ 8σες τον !φYj ll συμφωνιχ με τΙς πpoτιμ�σεις σιχν ν<Χ ν<Χ πάρε πάρειι μόνος το τοll πpoτιμ~σεις -cou, σιχν
γι~ xs{vou' που τοσ ..προετοΙμΙΧζιχν τόσο γι� προετοΙμΙΧζιχν το μέλλον 8σο κιχ! γι<Χ τον rδιo, aποολέπιχνε σ' ενιχν ενιχν σκοπό, πως ν<Χ το!) axovlaxovl γι<Χ
OQUV το το
OQUV
;~ιxΙ ν' ι1ΠΙΧλuνοu'l το λόγο τοι> τοι> γι<Χ τ~ν μuχλο ;�ιxΙ τ�ν μελ
λoντικ~ tlaXYjaYj t'ij, πολΙΤΙΚ'ijς. Ή Ή ιxόσΤΎ)Ρ� ιxόσΤΎ)Ρ~ πoλιτικ� πoλιτικ~ το!) λoντικ� ΚΡιχτuλοu,
1]
δYjΚΤtκ~ πάνω στο πνευμιχ, θά 'πρεπε ν<Χ τόσο δYjΚΤtκ�
πιxρopμ~σεις ένος νέοu, κάπως φέρει aνιχστάτωσYj Ισως στΙς πιxρopμ�σεις
πιο μεστου κιχι λιγότερο φιλό80ξοΙ} aπO τον Πλάτωνιχ. ΜΙΙ πιο εζον & &π' Κρα:τύλο, 8λοι 8ά.σκιχλοι κιχ! ΚΙΧθοδYjγYjΤές π' τον γYjΤές λοι οΕ 8ά.σκιχλοι κιχ! οΕ ΚΙΧθοδYj τον Κρ εζον α:τύλο, 8
το'), α.ν μπροστά τοι> &ρν�θψιιxν &ρν~θψιιxν τ� τ~ γνώσΥ) κιχ! τ�ν τ~ν aλ�θειιχ, aλ~θειιχ, τ~ μoν�δικ� μoν~δικ~ aξίι:t -r'ij, δεν το κάνιχνε πα:ρ<Χ γι<Χ ν<Χ ΚYjρuζοuν τ�
δράσΥΙς που �Ύ)μΙΟUΡΥεί τ�ν δμορφι<Χ ΚΙΧ! ΤΟ ~Ύ)μΙΟUΡΥεί &πο μόνΥ) ΤΥΙς τ~ν
~Ικιo ΤΥΙς. Kι:t! νά, πΙσω ιΧπα τ<Χ επιτιχχτικ<Χ ερωτ~μιxτιx �Ικιo ερωτ�μιxτιx τοσ ΣωκράΤΥ) προοάλλιχνε
1] μι<Χ κιχτόπι t'ij, &λλ ΥΙς avι:tπιXvtsxs,
τ~ν �ιιx ~ιιx τ� τ~ �ράσY) ~ράσY) σuνθ'ijκες, δριιχ, κι:tνόνες, κάτι που Ικρινε τ�ν κιχΙ
t'ij, Ι�ινε Ι~ινε τ�ν τ~ν ιΧξΙιχ ΤΥΙς. Κι ΙΧότο τον τελεuτι:tΤο κΙΧθολι t'ij,
κο κιxν6νι:t τον ξεδιάκρινε κιχνεΙς &πλ6, κιχτιχνοΥΙΤΟ σε 8λοuς,
- 54Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ
-
-
ΑΝθΝΙΙΟ1:, Ο ΑΝθΝΙΙ Ο1:, Η ΙΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPro TOr
κιχι σΙΙν σΙΙν ιiνnκεΙμενo μιι!ς; Ιπισt~μ'rjς μα; 'tιxu't6xpovιx 'tιxu't6xpovιx κιχι ιiνnκεΙμενo μιι!ς; Ιπισt�μ'rjς τόσο τόσο
τ�ν ΙΙρευνιχ t ου γ ιΙΙ τ~ν όψ'rjλfJς;, που γιΙΙ 't'rj' �ε ~ε CPΙX CPΙXt κιχι τ~ν τ�ν κιχτιiΧΤ'rjσή κιχτιiΧΤ'rjσή 't'rj' ρευνιχ κιχι ψ 'rjλfJς;, π ό ν6τιχν ν6τιχν & &ρκετη οδτε 8λ'rj 8λ'rj � ~ &.νθρώπιν'rj ζω�. ζω~. Ή φλorερ� φλorερ~ νιότ'rj ρκετη οδτε το!) Πλιiτωνιx, οΕ οΕ π πιxριx~όσεις τΙΙ πιxριx�ε(γμιxτιx πιxριx~ε(γμιxτιx που που εΤχε εΤχε το!) Πλιiτωνιx, κιχι τΙΙ ιxριx�όσεις κιχι ιlπδ το σόι του, 8λ'rj ΤΟΙ> ΤΟΙ> � ~ ΠΡΟ'rjγο6μεν'rj φώ ιlπδ το σόι του, 8λ'rj ΠΡΟ'rjγο6μεν'rj κιχτιίρτισ'rj, κιχτιίρτισ'rj, το\} το\} φώ
νΙΧζιχν: «Δριiσ'rj, «Δριiσ'rj, 8pιio'rj! 8pιio'rj! ». Kt δ ΣωκριiΤ'rjς;, ΣωκριiΤ'rjς;, δ εlρωνtκος; εlρωνtκος; Σαι νΙΧζιχν: Σαι Kt δ
xpιit'rj' εερεΤΙ�τιx, που 8λοuς τους τους c1λ c1λ xpιit'rj' που �εν ~εν '9ί εερεΤΙ~τιx, που ιiνιiγxιxζε ιiνιiγxιxζε 8λοuς
λους τ�ν ιiμιiθεtιi τους, ποο lσχυetζότιχν πως πως λους νΙΙ μολογ&νε μολογ&νε τ~ν ιiμιiθεtιi τους, ποο lσχυetζότιχν
~εν εΤχε εΤχε τ(ποτιχ τ(ποτιχ νΙΙ νΙΙ τους 8ιΜεει,.φιχινότιχν πως πως �εν ~εν Ιπιθυμοσ Ιπιθυμοσ �εν τους 8ιΜεει,.φιχινότιχν
σε να: μετιχ8ώσει μετιχ8ώσει στον στον Πλιίτωνιχ Πλιίτωνιχ πιχρα: πιχρα: μονάχιχ μονάχιχ ενιχ ενιχ πριiμιx, πριiμιx, σε να:
πιiντιx rvilia'rj! ». πιiντιx το tθιo: «Πρωτιx� «Πρωτιx~ rvilia'rj!
Πλιiτων ζ'rjτουσε ζ'rjτουσε ..ιlπo εΥιΧν τρόπο Ό Πλιiτων ιlπo το το Σωχράτ'rj Σωχράτ'rj εΥιΧν τρόπο !OΚ'rj
σ'rjς σ'rjς γιΙΙ γιΙΙ τους τους ιlγωνες ιlγωνες τοΟ τοΟ λόγου, λόγου, για: για: το το χειρισμο χειρισμο των των θελή θελή τΥιν πεtθώ χιχΙ τΥιν τΥιν σεωντελεΙΟΠΟΙ'rjμέν'rj τεχνιx� σεων- μια; μια; τελεΙΟΠΟΙ'rjμέν'rj τεχνιx~ ΎΙΙΙ τΥιν πεtθώ χιχΙ
xιxOo��r'rjO'rj των ιlνθρώπων. να: xιxOo~~r'rjO'rj των ιlνθρώπων. ΓιΙΙ ΓιΙΙ ποιον ποιον 8μως 8μως λ6-ΥQ λ6-ΥQ tjθελε tjθελε να:
πεΙσει; ΓιΙΙ νΙΙ τον τον xιiνoυνε στριχΤYjγό, νΙΙ 8ιεuθ6νει 8ιεuθ6νει τον τον πόλε πόλε πεΙσει; xιiνoυνε στριχΤYjγό,
μο σ6μφωνιχ σ6μφωνιχ με με τΙς τΙς &πό &πόψεις να: γ γεμ{σει ~ιiφνες; Μα: Μα: μο εμ{σει �ιiφνες; του 'Κιχι να: ψεις του τΥι xr'rjεέρει νΙΙ νΙΙ τΥι νΙΙ τ~ν χιχνεΙς τη δεν εέρει τΙ νΙΙ τ�ν xιiνει xιiνει χιχνεΙς τη vCx'rj, vCx'rj, 8τιχν 8τιχν δεν xr'rj σιμοποιεί � ~ 8τιχν 8τιχν �εν ~εν εΙνιχι εΙνιχι [κιχνος [κιχνος να: τΥιν �κμετιxλλε6ετιxι ~κμετιxλλε6ετιxι να: τΥιν σιμοποιεί
χιχτιχπως θέλει; θέλει; χιχτιχπως
θΙΙ
'Κυνrιγ~σει λοιπον λοιπον ~π{μoνιx πολιτι 'Κυνrιγ�σει �π{μoνιx τ~ν τ�ν πολιτι
x~ έεουσ(ιχ έεουσ(ιχ xιxl xιxl θα: θα: έργιχσθεί έργιχσθεί να: 8σο μπορεί x� να: τ~ν τ�ν έειχσφιχλΙσει έειχσφιχλΙσει 8σο μπορεί πιο πολύ πολύ ιlδέσμευτoς ιlπo όποχρεώσεις όποχρεώσεις χιχι χιχι περιορισμο6ς. περιορισμο6ς. Μα: πιο ιlδέσμευτoς ιlπo Μα:
τΙ ΧΡ'rjσιμε6εt � ~ ιlπόλuτ'rj ιlπόλuτ'rj έεουσΙιχ, ιχότη &.χόμιχ ~ τυριχν έεουσΙιχ, χι χι ιχότη &.χόμιχ � τυριχν τΙ ΧΡ'rjσιμε6εt
νΙιχ; Στο Στο να: να: μπορεί μπορεί να: να: Χά.νει Χά.νει χιχνεΙς χιχνεΙς 8,τι 8,τι θέλει θέλει τη νΙιχ; τη ζωη ζωη x~ι x�ι
την περιουσ{ιχ περιουσ{ιχ των πολιτων, στο στο να: να: δ8Yjγετ δ8Yjγετ ιlπoλυτιxρχι'Κα: ιlπoλυτιxρχι'Κα: την των πολιτων,
την πολιτε(ιχ στο στο δρόμο ΙΧότος 8ιιiλεεε 8ιιiλεεε jj Μα: προς τΙ τΙ λοι Μα: προς λοι δρόμο πou ΙΧότος την πολιτε(ιχ πόν, 8τιχν 8τιχν μ�τε μ~τε δ Ι8ιος Ι8ιος δεν δεν ~έρει πο!) τελιχιΙ τελιχιΙ το\)τος 8ρόμος �έρει πο!) το\)τος δδ 8ρόμος πόν,
δ81jγεί; θ' ιlρxoOσε ιlρxoOσε στον στον Πλιiτωνιx να: 'Κιxτιiλ rιγε τελιχΙΙ Πλιiτωνιx να: 'Κιxτιiλrιγε τελιχΙΙ δ δ δ81jγεί;
δρόμος ΙΧότος μ! τ�ν τ~ν {χιχνΟΠΟ('rjσ'rj {χιχνΟΠΟ('rjσ'rj τοΟ τοΟ πόθου τ~ς έεουσΙιχς έεουσΙιχς Υι πόθου τ�ς δρόμος ΙΧότος
να: το\) το\) '~ινε ΙΧlσθ'rjμιχ τ~ι; χιχρ&, πώς πώς xιiνει χιχι όποχρεώ όποχρεώ να: '�ινε 'tQ ΙΧlσθ'rjμιχ τ�ι; χιχρ&, xιiνει χιχι
νει ιlpέσει; ·Ομως ·Ομως νει χιχι του, του, c1λλοu, c1λλοu, να: να: xιXvouv xιXvouv 8,τι 8,τι σ' σ' ιχοτον ιχοτον ιlpέσει;
-55 Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN llAATQN
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, το το EPrO EPrO TOr TOr Ο
που τοί) έκείνο πο υ τ οί)
&'plaSL πά.ντcx &'pl aSL θά.·νcxt πά. ντcx κείνο που θέλεL; 'Ωσ τόσο κείνο που θέλεL 8εν 8εν slVCXL ν να; α; 8ρα '(LιX τ� τ~νν εότuχ{cx τοu, 8Ύ)λα8� ΙζεL πω� 8Ύ)λα8~ '(LιX το καλό ΤΟU; Έλ Έλ π πΙζεL πω~ ciκολοuθώντας ciκολοuθώντας το 8ρ όμο τοΟτο ποκαταστ� σε t τ� ν eeνόΤΎ)τα νόΤΎ)τα καΙ τ~ν τ�ν δμόνοιcx 8ρόμο τοΟτο θ' ci ciποκαταστ~σεt τ~ν στους πoλ{τε�; πoλ{τε~; Μα; σε τ τΙΙ θα; τοί) χρεLαστεί � ~ δμό ciciνάμεσα νάμεσα στους VOLa κ' � ότψcx τοόΤΎ); Στ�ν α; πο λε ~ �ν ~νότψcx Στ~ν δμόθuμΎ) �π6CΡασΎ) ~π6CΡασΎ) ννα; πολε να; εlΡψέψοuν jj ΚαΙ ΚαΙ τΙ θα; xsp8laouv, α.ν α.ν 8εν 8εν x xάovouv μμ~σοuν � σοuν Ύj να; άovouv οπως πρέπει, 8 8Ύ) οϋτε τό' να ουτε τ' άλλο, 8τcxν JtplJtSL XL οπως Ύ) ωφροσ όνΎ) jj M�πω� ωCΡΡOσόνΎ) δε θα; πεί ιbcρέλεLαj λαδ� λαδ~ με με σ σωφροσόνΎ) M~πω~ σ σωCΡΡOσόνΎ) δμως να; κάνουμε κάτι με με ιbφ ιbφέλεLα, κά Μποροομε δμως έλεLα , α.ν δεν το κ ά οικαιοσόνΎ) M~πως το ιbφέλψ ιbφέλψo, νοuμε με οικα ιοσόνΎ) jj M�πως o , το δΙΚCXLΟ καΙ το
καλο δεν δεν είναι π πά.ντοτε Πλά.των ά.ντοτε το (QLO πρά.μα; Το ξέρεL δ Π λά.των jj καλο σε κάθε π περίστασΎ) νeι πεί JtOLO ε!να ε!ναιι το το κcxλο κcxλο τοΟ τοΟ Μπορεί σε ε ρίστασ Ύ) νeι ~αυτoo τοu, τοu, το το καλο τ�ς τ~ς πολιτείας πολιτείας καΙ το το καλο iiνθΡώ �αυτoo καλο κάθε iiνθΡώ
"Αν ως ως τώρα δεν δεν κατέχεL τ� τ~ γνώ που καΙ κάθε πολιτείας; "Αν τοόΤΎ), ξέρει ξέρει τοuλάχιστον τοuλάχιστον τΙ τΙ πρέπει να; κάνει γιeι νeι τ� τ~ σΎ) τοόΤΎ),
ορεί ζΎ)τ � σ ει ορεί καΙ πως εχει εχει επιταχτικο επιταχτικο xa01JXov να; τ� τ~νν iiνα iiναζ Ύ)τ~σει καΙ να; τ�ν κατα χτ �σε L jj τ~ν καταχτ~σεL IV. ΟΙ ΕΠΑΝΛΣΤΛΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΘΗΝΛΣ ΚΛΙ Η ΚΛΤΛΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΛΤΗ με τ� τ~ μέρα μέρα ΣΕ ΤΕΤΟΙΕΣ σκέψεις 6ά.ζανε τον Πλάτωνα μέρα με ο[ κου6έντες κχι τα; έpωτ�μxτα έpωτ~μxτα του του Σωκρά.ΤΎ). Ό Πλάτων, ο[
στ~ν cipx~, ciκολουθοuσε τώρα με με πά.θος τοό ξξαφνιασμένος αφνιασμένος σ τ�ν cipx�,
ΤΎ) τΥlν τόσο λεότεΡΎ) κχι τόσο a CyOUpY) σ ω κρατικ� μέθοδο aCyOUpY) σωκρατικ~ μέθοδο τοΟ έλέγχου, που πάντα θόματά της πέφταν εκείνοι εκείνοι που που δεν ξέρα ξέρανε αότ~. Σόγκαιρα, δεν νε Ύj δε θέλανε να; ιbφελΎ)θOoν ciJt' αότ�.
κάτω ciJto τ� τ~ φLλLΚ� φLλLΚ~ ά.πλότψα τοΟ ΣωκράΤΎ) εΙχε &νακαλό ικο μεγαλείΟ κι αιιτ� �ν εό γένεLα τ�ς ψΞΙ ψΞΙ αΙΙτο το το ψυχ ψυχικο αιιτ~ τ τ~ν εόγένεLα τ~ς θέ λΎ)σΎ)ς λΎ)σΎ)ς ποό'χε λαχ λαχταρ~σει όνειρα. Ή καλοκαλοταρ�σε ι στα; JtCXLOtxci το!) όνε ιρα . Ή -56-56Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤι2Ν ΠΛΑΤι2Ν
-
Ο ΑΝθΡι2ΠΟ1:, ΑΝθΡι2ΠΟ1:, Η Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO Ο ΕΠΟΧΗ TOr, EPrO τοΊ'
κιχ"{ΙΧθΙΙΧ Ι , το χιχ χιχμ6Υελο, ~ ΙΙ� ΙΙ~ιιiκoπY) κιχ"{ΙΧθΙΙΧΙ, μ6Υελο , � ι ιiκo πY) εΖρωνεΙιχ ΙΙπένΙXVΤΙ στον ΙΙπένιχντι &λλο,υς ΙΙπ~τελoύσιxν "{ι· ΙΧδτΟν !!ιχυτ6 ιχυτ6 του κι ΙΙ πένιχντι στους &λλο, υς ΙΙπ�τελoύσιxν λoυλoύ~ι μιας ψυχΎjς π που το ,,γέροντιχ γέροντιχ το λoυλoύ�ι ου ε!χε aπoaπιxatst ΙΙπο ~ιxυτό ΤYjς κι ΙΙπb κ κιχθετΙ 8~ν ε!ν ε!νιχι ΙΙ πο τον �ιxυτό ιχθετΙ που 8�ν ιχι ~ � ΙΙΙΙλ~θεr.ιx λ�θεr.ιx που &ν ΙΧ ζYjτ α . Πλούσιος μέσιχ oτ'iJv ιινεςΙΧ &νΙΧζYjτα. ιινεςΙΧΡΤYjσ{ιχ 8εν πα πα ΡΤYjσ{ιχ του 8εν
θουσε οu οuτε λεςρτα προσπιχθο\)σε τε λ ε ςρτα οuτε iςουσ{ιχ οuτs ποτε π ρ οσπιχ θο \)σε να "(νώμΥ) του, του, ιiκόμιx έπι6άλλει t'iJ "(νώμΥ) ιiκόμ ιx κιχ! στους πιο στενούς του του
μιχθΥ)1ές. ~ιxυτός του μ ιχθ Υ)1ές. 'Όλος 'Όλος δδ �ιxυτός του ώστόσο ςριχνέρωνε π�ιoς εΙτιχν, ςρ ιχν έ ρ ωνε π~ιoς
"(ιατΙ κιχνεΙς πως πως υπΎjρχε μέσιχ του μ μια ά.λύΥΙ ια ά.λύΥΙ "( ιατΙ κιχταλά.6αινε κιχταλά.6αινε κιχνεΙς σΤΥ) θέλ YjσYj κι ενιχ λ λο"{ικο πά.ντιχ ετ ετοιμο να 6 6λέπει σ ΤΥ) θέλ ο"{ικο πά.ντιχ ο ι μο να λέπε ι ςgκιiθΙΧΡΙΧ.
Ό Π λά. των ε!χε άλλες ά.γ ά.πες , στΙς δποίες �tΙXtYjPO\)ae Πλά.των ά.γά.πες, ~tΙXtYjPO\)ae τόσο Π Βρ ι σσότερΥ) πΙσΤΥ) [5σ ο περισσόΤΒΡΟ �~ τύΧΥ) τύΧΥ) κoc! οΙ &νθρωποι ΠΒρισσότερΥ) [5σο ςριχινομΒνικα ςριχιν ο μΒν ι κα τΙς &~ΙΚOύσαν. &�ΙΚOύσαν. Στα κιχτοπινα [5μως χρόνιιχ Ιμελ
μέσα του εΙ8ωλ~ ου εΙ8ωλ� λι> να κρΙνΒΙ πιο σ06ιχρα μ έσα το\} τ' &γΙΧΠYjμένιχ τ � ζω~ ζω� οσο κιχ! στο θιi νιxτ o , με το κιχ! να τα συ"{ΚPΙ συ"{ΚPΙ~BΙ, τόσο στ στ~ κιχ! στο θιiνιxτo, �BΙ, τόσο &.γνΟ μ μΒγΙΧλεΤο στιiθYjΚS ΒγΙΧλεΤο κεινοϋ κεινοϋ που που σ ςρωΤΒινο κι &.γνΟ τιiθYj ΚS δ σστερνος τερνος κι
&λYjθtνός το\} 8ιiσκαλoς.
Άθηναίοι Mυτιλ~νY) κιχρά.6ιιχ Οί Ά θηναίο ι χά.σιχνι> at'iJ M υτιλ�ν Y) τριά.ντιχ τ ριά.ντιχ κιχ ρά.6 ιιχ κα.Ι σαpά.~τΙX &ποκλsCσΤYjκιχν στο λιμά.νι ΤYjς. Μα α p ά.�τ ΙX & ποκλ s CσΤ Yj κιχν σ το λι τα υπόλοιπα σ μά.νι ΤYjς. τ,η ιιποχτανε κιχινούργιιχ οχτ ανε μια κ ιχινού ργι ιχ ~pιx �pιx ιχςρν ικα καΙ τούΤΥ) τ, η ςρορα ιιπ ςςιχςρνικα
'ήρεις κ τρι'ήρεις κιχ! σΤYjρtότYjΤιχ, σuνά.ζουν μέσιχ σ' ενιχ μ'ήνιχ !κιχτο !κιχτο τρι ιχ! στΙς ~υσμικα στη νικανι> το Σπαρτιατικο στόλο στ Ις Άργινουσες, �υσμικα πεν~ντιx έχθρ έχθρικcX κιχρά.6ια. νΙΧύιχρχος Λέσ60. Βουλιά.ζουν Βουλιά.ζουν πεν�ντιx ικcX κ ιχρ ά.6ι α. κι δ νΙΧύιχ ρχος ~εν 't'iJv έςoυ� έςoυ~ετέ σκοτώνΒΤΙΧΙ. Ή νΙΚΥ) ettIΧV σσYjμαντικ'ή. Yjμαντικ'ή . ιiν �εν ετέ
ρωνι> μιαν μιαν '&νιχπά.ντεΧΥ) '&νιχπά.ντεΧΥ) κακ κακοτυχ{α κι ενιχ ενιχ &παΙσιο &παΙσιο lγ lγκλYjμιχ. οτυχ{α κι κλYjμιχ. ρωνι> πέντε Άθψα'ίκες γιχλέΡΒς γιχλέΡΒς ο οουλιαςαν. Erxoat πέν τε Άθψα'ίκες ουλιαςαν. Μα με τον πρώ
το εευνοϊκο Λθ ΎjVαΤo ι 'atPIΧtYj"{ot δρμανε &μέσως δ ρμανε &μέσ ως έ το υ νοϊκο &νεμο οΙ •ΛθΎjVαΤoι •
'ήριχρχους νιχντ(ον του έχθρου, ΙΙςρ'ήνοντιχς έπ! τόπου τρι'ήριχρχους τ όπ υ τους τρι
ο
του
1. Γι&; Γι&;
-57 -Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο Α.ΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, το EPrO TOr ΠΔΑΤωΝ -
θYjριιμένYj κιιΙ θριισό60υλο με σα:ράντιι ιφτ~ ιφτ� πλοία: γι~ γι� ν~ ν� ~έσπιισμιι θυελλιις περιμιιζέφουν τους νιιυιιγους' 8μως το �έσπιισ υελλιις μιι t1Jt; θ ettιxv τόσο δρμYjΤ δρμYjΤΙκb ιiMvιxtYj γι~ MvιxtYj κάθε προσπάθειιι γι Ι κb που εκιινε ιi �
ιάσωσΎj. Ή ""Aθ~νιι θιάσωσΎj. Aθ �νιι κα:θιιφετ δλους τους στpXΤΎjγoυς, έξον θ έξον τον Κ6νωνιι .. ΕΙτε ιiπo φ φ660 μ~ν τιμωpΎjθεί κι δ δ� ~ιoς, 6 60 να. μ�ν ιoς,
ettE
e"fj
yι~ ν� ν~ έκμετιιλλευτεί τ�ν τ~ν ιiπελπισ{X των οΖΚΟΥενειων, δδ e"fj yι� pιιμένΎjς ΚΙΙΤ Ύjγ6pΎjσε τους σΤΡΙΙΤΎjyoυς μπpoστ� τ� συνέλευ ΚΙΙΤΎjγ6pΎjσε μπpoστ~ σ στ~
σΎj. Ό Ό Κιιλλίξενος, Κιιλλίξενος, συμφωνιι συμφωνιι με με τΙς τΙς εZσΎjy�σεις εZσΎjy~σεις του σΎj. του θΎjpιιμέ θΎjpιιμέ 6νισε l!tat που ο[ ΚΙXΤΎjyopoυμενoι να. ~ικιιστoυν �ικιιστoυν δ VYj, τα. κιχν κιχν6νισε
μιιθικά, χωρ1,; ν� ν~ τους δοθεί
OUtE
yι~ τ~ν μιaς ~μέpιις �μέpιις κα;ιρος yι� τ�ν
όπε όπεράσπισ~ ρ άσπισ� τους. ΟΕ πρυτάνεις που διευθυνιινε τΙς συζΎjtt σε ιιιμιxρτυ p�θ Ύjκιx ν , μ λιι � μ σεις στ~νν ιiPX~ μ~ μπpoστ~ στ~ν όχλιι ιiPX� θθιιιμιxρτυp~θΎjκιxν, �ν όχ πpoστ� στ ις στ� ΥωΥ{ΙΙ που 8rιμιoυ γ�θΎjκε κιι! ϊtάτω ιiπo τΙς του 8rιμιoυργ~θΎjκε ιiπειλες ρ
�ιoι oτ�ν ΚιιλλΙξενου πως θ� θ~ τυλΙΥοντα;ν κιι! ο[ ~ιoι oτ~ν xιxtYjYOPCΙX Moνιiχιx δποχωρουν. Moνιiχ ιx δ ΣωκράΤYjς τ6λμΎjσε να. δΎjλώσει πως «θα. όχτω « θ α. έφιιρμ6σει πιστα. το νόμο». Ο[ ό χτω σΤΡΙΙΤΥΙγοΙ κχτΙΧδι
κ κάσΤΎjκιιν τουλάχιστον άσΤ Ύjκιιν κι κι gξι τουλ άχιστον έκτελέσΤΎjκιιν, Πολυ ιipγ6τεpιι ο[ '.Α '.Αθψιι!οι μετάνοιωσιιν θέλΎjoιιν τψωp~σoυν θ ψιι!οι μ ετάνο ιωσιιν κιχΙ κιχΙ θ έλ Ύjoιιν να. τ ψωp�σoυν τους ΚΙΙΤΎjγ6ρoυς. ΚιιλλΙξενος μισΎjμένoς ΚΙΙ ΤΎjγ6 ρ o υς. Ό Κιιλλ Ιξενος πέθιχνε ιiπo ιiπo ιiσιτ{ιx, μ ισΎjμένoς κεΡΟΙΟΤΥΙκε ΙΙπ' δλους. Ή νιχυμα;χ{α; στΙς Άργινοϋσες κ ε ΡΟ Ι ΟΤΥΙκε σε 6ά
ρος του ιiντικιxΤΙXστάΤΎj του :ΛυσιtνδΡOυ. 'Έτσι � πά pΤΎj ξΙΧ ~ Σ ΣπάpΤΎj νιχκιχλεΤ το Λυσιχνδρο Λυσιχνδρο κιχΙ κιχΙ το του τ~ν ιiρ νιχκιχλεΤ το υ ξιχνιχοίνει ουσιιιστικιΧ ουσιιιστικιΧ τ�ν ιiρ
ι. Στα. τέλ Ύj Ύj του ΧΥΙγ{ιι του στ6λου που εΙχε ιiνιxoυγΚpOΤYIθεί ι.
κιιλοκιχφιου φιου του κιιλοκιχ
405,
τΙς Άθψιιικες ιiπo τ Ις Ικιχτον δΥ86ντιχ Άθψ ιιικες
συμφο"ά: των ΣΠGιφτιιχτω\l στΙ, Ά"yι\loCΊσε, 1. "fata,,' άπο τη συμφο"ά: οΙ οόμμιχχοι τη, Σπ:Χ"τ'Υ/' μιx�Ι μιx~Ι με το\l Κόρο άποφιχσίζου\l στ�\I στ~\I �'Y/τ'ήσoυ\l άπtί του, Έφό"ους το\l �ΙΧ\lιΖ8ιο"ισμQ ~ΙΧ\lιΖ8ιο"ισμQ τοΟ τοΟ Λό 'Έφεσο νιΣ ~'Y/τ'ήσoυ\l σιχ\lδ"ου, ΥΙιΖΤΙ, σόμφωνιχ με μιά: συ\l'ήθειιΖ, άΠΙΧΥο"ευότιχ\l στου,
Σπιχ"τιιΧτε, \ΙΙΣ ΠιΖΙ,,\ιου\l 8UQ φορε, το ιiξίωμx τσΟ \lιxuιXpχoυ. Γι'
ΙΧύτο κιχΙ σε τ"ότ'Υ/ τήν περί Πίω�'Y/ Πίω~'Y/ 8ιoρΙ�oυ\l 8ιoρΙ~oυ\l τυπ ικιΧ χιΧποιο\l 'Ά"χ· ουσιιχστιχιΣ ~ιxνιx8!\lOυ\l τήν ιiPΧ'Y/yίιx στό Λόσιχ\l8ρο. χο, ου σιιχστιχιΣ δμω, �ιxνιx8!\lOυ\l -sβ Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATWi Η ΕΠΟΧΗ το EPrO llAATWi - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟ:Ε. ΑΝθΡΩΠΟ:Ε. Η ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. το EPrO TOr TOr
γιχλέρες έξ~ντιx κuριεόοντιχι &πο το Λόσιxν~ρo γιχ λέρες οΕ έκιχτον έξ�ντιx Λόσιxν�ρo μέσιχ
&νεξ~γY)τo ιxΙψνι�ιιxσμo ιxΙψνι~ιιxσμo στους ΑΙγος Ποτιχμοός. Ή Πά στον &νεξ�γY)τo μ~νυμιx τi'jς συμψοράς στους στους ΆθΥ) ραλος φέρνει νόχτιχ το μ�νυμιx ~ κιχτιiπλ1jξΥ) κιχ! of epi'jvot ψτιi νΙΧίους. Κι &π?; τον Πεφιχιά � νιχνε Ισιχμε τ�ν τ~ν Άθ�νιx. Άθ~νιx. «Έκε!νΥ) τ~ ~εν κοι κοι τ� νόχτιχ κιχνεΙς �εν
μ~θY)κε. Of Άθψιχίοι κλιχ!γιχνε τους μ�θY)κε. τους νεκροός τους, κι &κόμιχ π~pιxπάνω, τους [�ιoυ� [~ιoυ~ τους eιχυτοός τοuς ». κιiτι π�pιxπάνω,
'ΌλΥ) ~ � Έλλιi~ιx Έλλιi�ιx πιχριχτουσε τους Άθψιχ{οuς, εξον &πσ τ~ Ό Λόσιxν�ρoς Λόσιxν~ρoς εψτιχνε με �ιιxκ6σιιx ~ιιxκ6σιιx κιχρά6ιιχ. Ό Πιχυ τ� Σιiμo. Ό
στριχτοπέ~εuε στο γυμνιxστ�ριo γυμνιxστ~ριo Τi'jς ΆκΙΧΟ1jμ!ιχς. Ά σιχν!ιχς στριχτοπέ�εuε ποκλεισμένοι οΕ •Αθψιχ!οι &π~ λέ &π� otspyti% κιχ! θιiλασσα οε λέ •
συνθηκολογ~σοuv πιχρχ μονάχιχ μονάχιχ κιiτω απ' τ~ν γανε να: συνθηκολογ�σοuv τ�ν π!βσ1j
Ό θΥ) Τi'jς πβ!νιχς. Δε στέργανβ vi% γκρεμ(σοι>νε ti% τε!ΧΥ). Ό ριχμένης που στάλθΥ)κε στο στο Λόσιχνορο πιxpιiτεινε περισσότερο τρεΙς μi'jνες τΎj oιαμoν� oιαμoν~ τοu, περιμένοντιχς, οπως &πο τρεΙς οπως λέει δ
� �σxιxt1j τ� στιγμ� στιγμ~ που ~ ~σxιxt1j &νιiγκY) θi% προετο!μΙΧζε Ξενοψών, τ~
τοuς Άθ1jVιχ!οuς τοuς
:: �~
~oλo ψυχΎj τi'jς &ντ{στιχσ1jς, δ δ Κλεοψών, �oλo
Ι� ψoν~θY)Xε. "Έπρεπε, τέλος, vi% πα.pιx�oθoυν, πα.pιx~oθoυν, vi% �εχτoυν ~εχτoυν το Ι~ ψoν�θY)Xε. σοπέ8ωμιχ τοf.l Πειριχιά Πειριχιά κιχ! των των Μιχκρων Τειχων, Τειχων, κιχθως κιχθως κιχ! κιχ! τ~ν πιxpιiooσY) ολοι> του στόλου, εξον &πο 8ώοεκιχ γιχλέρες. τ�ν
i'jκε στο λφιiνι με δλιiνoιχτιx Λόσιχν8ρος μΠ μΠi'jκε δλιiνoιχτιx πιχνιά. «Ό Λόσιχν8ρος πιχνιά. ΟΙ ε
tE!l1j γκρεμ{σΤΥ)κιχν κι ενθουσιιχ ξόριστοι γυρ!σιχνε π{σω. Ti% tE!l1j ~ μέριχ κε{νη σ�μιxινε σ~μιxινε yti% 8ζ6τιχν κιχνεΙς με τΎjν ΙοέΙΧ πως �
λ1j Ό μως σ~μιxινε σ�μιxινε λ1j τΎjν Έλλιioιx την ιipχΎj τi'jς λευτεριάς». <<Όμως
τΎj σκλΙΧ6ιi% σκλΙΧ6ιi% της της Άθ�νιxς Άθ~νιxς ποί.! δρκιζότιχν δρκιζότιχν «vi% μΎjν lxst άλ λους ψ!λους κι &λλους εχθροός, εξον &πο κε{νοuς ποί.! εΤχε
� ». Κ' � ι!λλΥΙ μέριχ εpι'ΚΎj ~ ΣπιiΡΤ1j ». ~ ι!λλΥΙ μέριχ ξΥ)μέρωσε με τΎjν εσωτ εσωτεpι'ΚΎj τυριχνν{ιχ. τυριχνν{ιχ.
τ~ν επ{6λεΨΥ) του Λόοοινορου, που �εν ~εν π περίμε ερίμε Kιiτω &'πο τ�ν εΌκιχιρ!ιχ νε πιχρi% τοότη τ~ν Όκιχιρ!ιχ yti% vi% εγκιχτΙΧλείψει τον Πει Πει τ�ν ε λιχοςθεώΡ1jσε κΙΧλο νΙ%. εκλέξει ριχιά, «δ λιχοςθεώΡ1jσε εκλέξει τριάντιχ πολ{τες yti%
-59Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΔΤ2Ν ΠΛΔΤ2Ν
-
-
Ο TOr. ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr Ο ΔΝθΡΩΠΟΣ; ΔΝθΡΩΠΟΣ; Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr.
σuντά~οuν κιχινοuργιοuς σuντιχγμιχτικους νόμοuς». Ό θYj- .. να: σuντά�οuν ριχμένYjς εΙταν ιiνάμεσα σ' σ' αδτους, 5πω� 5πω~ CΡUaLxa: κι δ Κριτ!ας που εΤχε yup!aEL μαζΙ με τους άλλοuς έξόριστοuς: ώσότοΙ) σuντάςοuν το σύντιχγμα, οΕ Τριάκοντα έκλέγοuν μόνοι τοuς τα: πεντακ6σια μέλ Yj τοΟ Σuμ60uλ!οu ΚΙΧΙ τους άλλοuς άρ χοντες καταπως τους 66λεuε. Διορ!ζοuν gντεκα έπιτρόποuς στΙς cρuλακές. Βάζοuν 8έκα κuοερν1jτες στον ΠειραιιΧ κι δρ yιxvilivouv μια: CΡρoυρα: ιiπo τρακόσους μαστιγocρόρoυς. Τέλος,
Ά.θ~να εΙχε μια: γερ� γερ~ κuΟέρνYjσYj. Δεν όπάρχει ιiμcριooλ{α �~ Ά.θ�να πώς δ Πλάτων εΙχε EUXYjeEI τ�ν τ~ν [κανΟΠΟ{YjσYj [κανΟΠΟ{YjσYj αδΤ� αδΤ~ για: τον ΚριτΙα καΙ τοΟ είταν ιiMνατo να: ολέπει 8Ιχως πεΡYICΡάνεια το θείο του ΧιχρμΙ8Yj σα:ν εναν ιiπ' το\)ς κυΏερνiίτες τοΟ Πει ραιιΧ. Ή &ρα καΙ το\) t8tQt) cριχιν6τιΧν πως εΙχε cρτάσει. Ο[ θεΤοι του κι άλλοι cρ!λoι τοι) που 6ρ{σκονταν στ.Υlν έξοuσ!α τον προσ τ~ θέσYj τοι) σε τούτYj ΚΙΧλουσαν να: πάρει τ� τούτYj τ~ν τ�ν κuοέρψησYj που
ιi ιiνταπoκρινόταν στΙς ~8έες �8έες 'tou. Ό Πλάτων ομως 8εν εΙχε ιi κολοuθ~σει ιiτφώΡYjτα τΙς συνομιλ{ες τοί) Σωκράτη, οuτε a κολοuθ�σει
a-
νέΧΤΥΙκε τον 'gλεγχό tou, οuτε ε!χε κάνει τ~ τ� esilifJYjaYj τ1jς ζωiίς του χωρΙς σuvέπειες. θα: το μoλoγ�σει μoλoγ~σει δ ί8ιος στο γράμ μα τοΙ) προς τους cρ!λoυς τοΟ Δ!ωνα : υπολόγιζε πώς ~ � και_ νούργια έςοuσ{α θα: ςανα08YjγΟGσε τΥ)ν πολιτε{α.
« στους
«
8ρ6·
μους τ1jς 8ικαιοσύνΎ)ς». Άλλα: ο[ ιiπαιτ�σεις τ~σεις τ1jς συνε{8Yjσ�ς συνε{8Yjσ~ς μους του είχανε γ!νει τ6σο μεγάλες, &στε μέσα στΙς έλπΙ8ες τοΙ) ε6ρισκε κανεΙς ιΧνάμειχτYj xlXl μια:ν ιi6ptatYj ιiμcριOoλΙα. θέ λYjσε να: περιμένει κα.Ι να. Ζ8εί. Ο[ Τριάκοντα άρχισα.ν να. έμπνέοuν έμπιστοσύνYj καΙ να:
επικ!ν~υ [κανοποιοuν τους πάντες, ένω έκτελούσα.ν τους πιο επικ!ν�υ για: τ~ν έν8ε νους οuκοcράντες. 'Τστερα, γι α: ν' aσcραλιστοuν ιΧπο τ�ν χ6μενη μεταστρocρ-η Τ1jς κοιν1jς γνώμrιι;, ζYjτιΧνε ιiπo το Λύ
8ια8ηλώνουντότε σαν8ρο cρρoυρα: κα.Ι καΙ. 8ια8ηλώνουν τότε τΥ) θέλYjΟ~ θέλYjΟ� τους
« ν' ιΧ_
ποκαθάροuν τΥ)ν πολιτε{α». <Όσο γινόταν το ξεκαθάρισμα δ
-- 60Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛATωq ΠΛATωq
-
-
ο ΑΝθΡΏΠΟΣ, ΑΝθΡΏΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΉ ΕΠΟΧΉ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr ο TOr, ΤΟ TOr
θΥ1ριχμ Ιν'Yjς δεν ι1ντlδpιxσε π ιx p� μoνιiχιx μoνιiχιx yι~ yι� τους ΚΟΡUψΙΧl θΥ1ριχμΙν'Yjς πιxp~ !Y1μoκpιiτες. M~ δ Κριτ{ιχς γόρισε ι1π' τ~ν οuς ! Y1μoκ pιiτες. M� τ�ν εξορΙιχ ε ξορΙιχ 'XUptaU'XUptaU
μένος ι1πο μι� μι~ σψo σψoερ~ Oργ~. ε ρ� O κεΤνο ι που &πιχιτούσιχν Ύι ργ�. 'Όλοι κεΤνοι σόνΤΙΧΥμιχ ύποσχέθ'Yjκιχν ΙΧΥμιχ που τους ύ ποσχέθ'Yjκιχν κιχ! cX.πλffiς έπιθuμούσιχν το σόνΤ �πρεπε ν~ ν� πλ'Yj θθεωρούντιχν εωρούντιχν έχθρο! τfjς eςοuσ{ιχς του. Τέλος, ~πρεπε
ρωθεΤ ~ Σ Σπιχρτιιχτικη ψpoυριi.. Ό ΚριτΙιχς λοιπΟν κιxτ~ προ ρ ωθεΤ � πιχρτιιχτικ η ψpoυριi λο ιπΟν κιxτ�
ΤΙμΥ1σΥ1 πλοuσCοuς. Ό θ'Yjριχμέν'Yjζ aιιχμιχΡΤU ΤΙ μΥ1σΥ1 κιxθιipισε τους --πλοuσCοuς.
p~Q'Yjxe, ι!ρχ:ισε τΙς !ολοπλοκΙες. ΌΑ.ξΙωQε ν� ν~ ύπ08εΙξουν τους p�Q'Yjxe, 8ικιχΙωμιχ προνομιούχους στους δποΙους ε!χε 80θε1 το 8 ι κιχΙωμιχ το\') πο
λΙτ'Yj. &ριθμο προνομιοόχων Ιτ'Yj . Ό Κριτ{ιχς 8ρισε τον & σε τρsτς λ ρονομιοόχων σε ρ ιθμο τtί)ν π
χ ιλιιi!ες, 8μως ι1 π6ΨUΥε ν~ ν� 8'ημοσι Ι Ψει τΙΙν xιxτιiλoγo xιxτιiλo γo με χιλιιi!ες, ι1π6ΨUΥε 8'ημοσιΙΨει
oν6μ.ιxτιi ξιχκολουθοσσε τα o ν6μ.ιxτιi τους. Ό θ'Yjρcιμέν'Yjς ξιχκολουθο σσ ε ν~ ν� 8ιιχμιχρτο πού'8ινε ρετιχι. ·0 Κριτ{ιχς περνli Ινιχ ν6μο πού 8ιν ε το το θLΚΙΧlωμιχστους θ L ΚΙΧlω μιχ στους Tpιιi~oντιx ν~ θιχνιχτώνοuν χω χωρΙς 8λοuς εκεΙνους εκεΙνους Tpιιi�oντιx ν� θιχνιχτώνοuν ρΙς !!ιΙΧ8ικιχσΙιχ ιΙΧ8 ικιχσΙιχ 8λοuς '
κ'' που8εν εΙτιχν μέσιχ στΙΙν κιxτιiλoΎo τtί)ν τpιtί)ν χιλιιiδων, κ
τ~ πoλιτικ~ !ικιχιώμιχ 5στεριχ Ινιχν ΙΙλλο ν6μο που στερο\')σε τ� πoλιτικ� ! ικιχ ιώμιχ
τιχ τιχ
σεδσοuς σεδσοuς ένιχντιώθΥ1κιχν στους ΤριιχχοσΙους. Τ6τε μπόρεσε
y~ xιxtY1yopήoBt κ�� κ~~ τb θ'YjριχμέVΥ1, ιχοτΙΙ tov κό{}ορ'ι'Ο Ι, Ι, β y� τ~ κόμμιχτιχ πως έ!ΠS, ΠόD 'χε μπετ μπετ σε σε 8λΙΧ τ� κόμμιχτιχ κιχΙ τιi 'χε προ
~νιx (νιχ. Ό θΥ1ριχμΙν'Yjς � ~πιε πιε τΙΙ κώνειο «στην ύyει~ ύyει� !ώσει �νιx
tol) tol) ιbpΙXΙo" ΚριτΙιχ ». ». Ό Κριτ{ιχς 8'YjμοσCεΦI τbν xιxτιiλoyo ttί)y tptffiV Xιλιιi Ό !ων πολιttί)ν, ι1φ6πλισl tobc;; λοιπουι; κιχτοΙκου,-, κιχ! ο[ φ6νοι 1.
μεy~).ιx χοντροΜπουτσιχ Κόθορνοι στήν c1ρχιχιόΤ1JΤιχ ε!τιχν μεy�).ιx
μΙ σ6λr.τ ttoAu xoytp'ij ttou φτιiνιxνε &,
στΙΧθερδ 4στιχτου" εΖδιχΙΙ: l5μω, 4χιΙνου, ποΙ) δΙν εΙχιχν χιχν!'ιιΙΖ χιχν!'ιιΙΖ στΙΧθερ δ πολιτιΧδ προαιχνιχτολισμό χιχΙ αuμφωνoόσιxν μί l5).ι, τΙ, πολΙΤΙΧί,
μερΙδε" δπω, δ θ1Jριχμένη,.
-Digitized by 10uk1s, March 2009
6ι-
llAA1'gN llAA1'gN
-
-
ANePQllOE, "π ΕΠΟΧΒ TOr, TOr, το EPro TOr TOr Ο ANePQllOE,
δ'Yjμεόσεt~ ΣUvsx!at'YjXΙXV. Περισσότεριχ ιiπb χαιιχ 7tSVκ' οΙ δ'Yjμεόσεt� 7tSV l!yOU~ μ1jνες κ' οΙ τιχκόσιιχ πρόσωπιχ sχτελέσΤ'Yjκιχν μέσιχ σε l!yOU�
ιεόριστοι φτάσιχνε σ' aνuπολ6γιστο «ριθμ6 : "ΈμQιιχζβ με lUa.
εΤχιχνν σιχσμέν'Yj τρέλΙΧ. ΟΕ sξ6ριστοt, που ιi.λλoUς &π' ΙΧότους εΤχιχ
ιi.llou~ οΙ MεΎιxρΙτε� MεΎιxρΙτε~ κι &λλo� &λλo~ οΙ θ'1} μιχζέφει οΙ Κορ!νθιοι, ιi.llou� μπιιΙνoντιι~ κάτω ciπ' την ciPX'YjyltI του θριΖσ660uλοu otIYct, μπιιΙνoντιι� τ~ Φuλ� Φuλ~ κιχι Τον ΠειΡιχιa. Ό π6λεμος ιiνάμεσα στl� στl~ πιχlρνοuν τ�
Buό πιχριχτ6.εεις οάστιχεε πολύ κιχι εΤχε πολλές διιχκuμ6.νσει~ διιχκuμ6.νσει� ~ Σπάp'r'Yj με το Λυσιχνδροκιχl τον ΠιxuσιxνΙιx Ι κιχΙ q>uσtκα �
πιχιεε διπλό πιχιχνlaι. Ό Χιχρμla'Yjς κι δ Kριτlιις σκoτιnθ-η κιχν στ'i} μ6.χ'Yj tfjt;; Mouvtxlιx, το Μ6.ιο το\) 403, 403, μιί τb κλ..,,
SZP~V'Yjt;; Ιγινε το Σεπτέμ6@ιο με τ�ν τ~ν Ιπέμ6ιχαη το\) σιμο 'tfj, SZP�V'Yjt;;
nιxuoιxv{tI. Ή a'Yjj:Loxpιxτlιx ciποκιχτιχστιίθ-φιa κΙΧ1 στήν ιφνη στεΙιχ περιλ'Yjq>θ�κιχνε8λοι, περιλ'Yjq>θ~κιχνε8λοι, ιεον ciπb xelvout;; ποό"χιχνs πιipιι μέρος στ�ν στ~ν κu6έρν'Yjσ'Yj των Tρι6.XOVΤίχ.
Ό Πλ6.των δεν εΤχι πιίi !λλο φ{λο ciπb τό Σamp6.τη. πλoόσtO� μi T~ στιγμ� στιγμ~ που οΙ Τρι6.κοντιι xuVYlyouaιxv τoό� τoό~ πλoόσtO~ T� 'totxou, ι φρoντ{ζoντιx� φρoντ{ζoντιx~ νίi εε'Κιiνouν δσο μποροόσιιν πιο πολ διιxτ~ειxνε το Σωκρ6.τ'Yj νιί π6.ει νιί σuλλ6.6ει, μαζ1 μαζ1 με με 4λ λοός, διιxτ�ειxνε lout;; τέσσερες πoλΙτeς, το Δέοντα: aπb τη ΣιχλιχμΙνιι γιιί νιί τον θιχνα:τQ)σοuν. Ό ΣωκριΧΤ'Yjς ι1ρνφ'YjXS, χι a,v γλότωσβ τ~ν τ�ν sxalX'Yja~ 'toU' ΙΧότο το χρωστα στο πέσιμο των Τρι6.χοντιχ sxalX'Yja� ι
που Ιγινε λΙγο ciΡγ6τεριι. Ό Σω"ρ6.Τ'Yjς ιε6.λλου, 'ώτω "ciπb "ciπb τοστο το κΙΧθεστώς, 8πως κιχΙ χ6.τω ιtπΆ δλ« τ' !λλιι κα:θε
δΙΙΧΤ~Ρ'Yjσε τ�ν τ~ν Ιλεuθερ{α: το!} λ6γου, στ/ί)ΤΙΧ, δΙΙΧΤ�Ρ'Yjσε λ6γου, iκ6μ.ιι κιχι τήν ι πoχ~ ciπιιγ6πoχ� που 6 ΚριτΙιχς, γιιί νιί τον 'ώνει νιί αωπιίσβι, ciπιιγ6τ~ διδιχσχιχλΙιχ Τfjς Ρ'YjτορΙΧ1jς. Ό Πλ6.των 8εν εΤχε κιχ ρεψε τ� κιχ
νένιχ λ6γο νιί δuσιχρεστήσει τ�ν τ~ν X«LvotSpyL« χu6έΡν'Yjση που ~ίνoι KOU 1. Μέτοιχοι ιΙτιχν οΙ �ίνoι KOU ε[χιχν ε[χιχν ΙΎχιχτιχατιχθιΙ μ6νιμ.ιχ μ6νιμ.ιχ oτ'ijv "Eλλιiδιx.
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΟΝ ΠΛΑΤΟΝ
ψάρμοζε έέψάρμοζε
--
Ο ΑΝθΡ&!ΠΟΣ, ΑΝθΡ&!ΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOf, το EPrO Ο TOf, το EPrO TOr TOr
πιστ~ τ�ν τ~ν ιX ιXμνΎjστε{ιx μνΎj στε{ιx κι ιΧκολοuθοuσε σε κάθε ΤΎjς Τ Ύjς πιστ�
ένέργειιχ εν~ πνευμα μετριοπαθε{ιχς. ''Αν καΙ σιγ� σιγ~ σιγ� σιγ~ λιγό ειιχ εν� ένέργ στεuε μέσιχ μέσιχ τοu ζήλος γι� γι~ ορά,σΎ), ένοιιχψερότιχν ιXκόμ� ιXκόμ~ ζωΎ) ζωΎ) στεuε τοu δ ζήλος
pp~ � γι� Oλιτ t κ� κι 6ΤOLμιxζ6τιxν ν~ ν� πάρει μέρος σ' ιxυτ~ ιxυτ� γι~ τ�ν τ~ν Π ΠOλιτtκ~ τ~ σUμψιλιωτLΚ~ προσπάθειιχ, οτιχν ξξιxψνικ~ τ� σUμψιλιωτLΚ� ιxψνικ� εγινε τουτο το &'νιχπάντεχο: μπpoστ~ στο ο οι νιχπάν τεχο : Ό ΣωκpάΤΎjς κΙΧλεΤτιχι σε O(ΚΎj μπpoστ� ι &'
κιxστ~pιo κ ιxστ�pιo των Ήλια;στων 11 γι' &'σέ6εια;. &'σέ6εια;.
Κάποιος πλοόσιος 6ιομ'ήχα;νος ιΧπο το κόμμα; του θΎjpα;
στ~ 404 404 εξορΙστΎ)κε μΙΧζΙ τοu καΙ ε!χε μένΎj, δδ "Λνuτος, που στ� Ύ) pαμέν Ύj γι� τ�ν ιXπoκιxτάστιxσΎj Τi'jς ΟΎ) auvepyιxater μ μεε το θ θΎ)pαμένΎj γι~ τ~ν μεε &λλοuς ouo μοκριχτ{α;ςΊ πα;ροuσΙΙΧζότιχν κιxτ~γopoς κιxτ�γopoς μΙΧζΙ μ
πλΎ)ρωμένοuς, το Μέλητο καΙ το τ ο Λόκωνιχ, «'0 ΣωκράΤΎ)ς, ε ~ μ� μ~νuσ'ή λεγε � νuσ'ή ΤQuς, εΙνιχι ενοχος για;τΙ οεν πιστεόει στους
θεους θ εους
~ π π~λιτε(α; κιxιν~ οιχιμ6νια; που � � λιτε(α; σέβετιχι, γιατΙ εε~σάγει �σάγει κιxιν�
κα;Ι για;τΙ ο οια;ψθε!ρει ~ &'oιάΚOΠΎj ια;ψθε!ρει τους νέοuς». νέοuς ». ΙΙριχγμα;τικά, �
εZpωνικ� κριτικ� του ΣωκpάΤΎj OΎjμιoόpγΎ)σε εχθρους σε 8λες εZpωνικ~ κριτικ~ τΙς τάξεις. τάξεις. ΤΟ ΤΟ «θείο « θείο σ"ημάοι », το «δα;ιμόνιον», που ελεγε πως
το σuμβοuλεόετιχι σε 8λες 8λες -τΙς ιΧμψΙ60λες περιστάσεις, προκα; uμ β οuλεόετιχι σε περιστάσεις, προκα; το σ λοόσιχν σε βάρος βάρος tou κ κα;κ660uλα; ε!χιχν κιχτιχοιω α;κ660uλα; σχόλιιχ, 'Όσοι 'Όσοι ε!χιχν λοόσιχν σε χτεί στ� στ~ χρόνια;
ti'j, όλιγιχρχΙα;ς τον έέχθρεόοντα;ν ti'j, χθρεόον τα;ν 8χι μονάχα;
γιιχτΙ εrτα;ν δ δάσκα;λος σε tcSaou, &λλο\)ς ιΧριστοκράτες, &λ λ~ κα;Ι γιιχτΙ εΙτιχν εΙτιχν δ δάσκΙΧλος δάσκΙΧλος του του •Λλκι6ιά,OΎj Λλκι6ιά,OΎj κιχ! του του Κρι Κρι λ� •
τ(α; κα;Ι γιιχτΙ σε 8λΎj tou τ~ ζω~ xopcSLoeue τον τρόπο τ� ζω� ΨΎjΨOψop(ιxς μ με ε το κουκΙ κιχ! το κΙΧθεστως 8πο\) το
ti'j, ιΧνεόθ\)νο ιΧ νεόθ\)νο
ν~ μ~ ~ πιχρο\) έπικριχτουσε. Μπορεί ν� μ� θέλιχνε το θάνιχτ6 τΟ\), � ενιχ κατιχρα;μένο κατιχρα;μένο πα;ρελθόν. σ(α; το\) ομως θόμιζε ενιχ πα;ρελθόν. του του εrτιχν
1.
που Στην &ρχocΕιχ ••Αθήνιχ δπ'9jρχε δπ '9jρχε Ινιχ διχocστήριο π ου τό ciTeociTeo
I~ι χιλιιi13., πολΙτε, ΑθηνΙΧlοι, που λέΥοντιχν λέΥοντιχν fιλιιxστέ,. fιλιιxστέ,. ολ Ιτε, ' ΑθηνΙΧlοι, τελούσιχν I�ι χιλιιi13., π Τό 13 13 ιxιxστ'ήr.ιιo ιxιxστ'ήr.ιιo ΙΧότό .Ιχε δέΧΙΧ δέΧΙΧ τμήμιχτιχ τμήμιχτιχ μ~ πεντocΧόσου, +Ιλιιxστ�, +Ιλιιxστ~,. Τό ΙΧότό .Ιχε μ� πεντocΧόσου,
τό χocθένιχ. χocθένιχ. οι λοιποΙ λοιποΙ χCΛιoι χCΛιoι εΤτιχν ι1νιχπληρωμιχτιχοΙ. εΤτιχν ι1νιχπληρωμιχτιχοΙ.
Digitized by 10uk1s, March 2009
.
ΠΛΑΤΏΝ ΠΛΑΤΏΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ:,
M� 8εν το 8έχτ"j 60λετο ν~ ν� γλυτώσει τη 8ίΚΎ) με τη CΡυγ�. CΡυγ~. M~ κε. Κι έΌ80μ"jντάΡΎ)ς παρουσιάσΤΎ)κε γι� γι~ πρώτ"j cρop� cρop~ στο
8ικαστ�pιo. 8ικαστ~pιo.
'r μ' ιi3εςιόΤ"jτα γεμάτη lπα.Ρσ"j 'rπεράσπισε τον �αuτό ~αuτό -cou μ'
κα.Ι με το εόγενικο συνα.[σθΥΙμα. τοlJ 8Cxtou του. ΆντΙ ν' ιiπo ν~ σuζYjτ�σει σuζYjτ~σει κα.Ι ν� ν~ �λέγ ~λέγ λογΎ)θεί κα.Ι ν~ ν� Εκετεόσει, θέλΥΙσε ν� lνοχος με ξει,5πως lxavs με τους μα.θΥΙτές 'tou. ΚΥΙρόχνετα.ι lνοχος μικρη πλεΙOψΎ)CΡΙα. κα.Ι τον όποχρεώνοuν ν~ δρ[σει μόνος μόνος -cou ν� δρ[σει
ν� τον θpέcρoυν στο πρυτα.νείο, Βστε τ~ν πoιν�. πoιν~. Έκείνοι; ζ"jtci "jtci ν~ τ�ν ρα. 8έχετα.ι ν~ ν� κα.τα6άλει πρόστιμο τριάντα. μovti>v που προθu
�θ"jκε μοποι μοποι~θ"jκε
ν� ερικο Ι &λλοι φ[ ν~ τΙς πλΎ)ρώσει δδ Πλάτων καΙ μ μερικοΙ &λλοι φ[
Mι~ τέτοια δπεφοπτικη στάσΎ), στάσΎ), δπως δπως srtav έπόμενο, 8υ λοι. Mι� 8υ
8ικα.στες κι ltat κατα8ικάσΤΥΙκε σε θάνα.το με σα,ρέσΤΎ)σε τους 8ικα.στες μεγαλότεΡΎ) μάλιστα. τούΤΎ) τ� τ~ cρop� cρop~ πλειoψYICΡ[α.. Φυλακ[
.ατΎ)κε κα.Ι περΙμενε ενα.ν μ�να. μ~να. Ισαμε ν� ν~ τελειώσουν ο{ γιορ
Δ~λoυ γι~ ν~ �κτελεστεί ~κτελεστεί ~ πoιν~. Ή 8pamtsuaYJ, τες τijς Δ�λoυ γι� ν� � πoιν�. σε Βλο α.υτο το χρονικΟ 3ιάστΎ)μα. που μπα.ινό6γαινα.ν οί CΡ{λoι
του στη φυλα.κ�, φυλα.κ~, ε'ίτα.ν 3ιIνα.τ� 3ιIνα.τ~ εl)κολ"j κι 15χι aσuν�θιστrι aσuν~θιστrι στά στά πoλιτικ� θΎ) •Apν~θrικε Apν�θrικε ώστόσο νιΧ 3 ρα.πετεόσει «σ�ν πoλιτικ~ -Υι -ΥιθΎ). 3ρα.πετεόσει «σ~ν ενα.ς .
•
τ~ν δρισμένrι δρισμένrι μέρα. το!) Matou � ~ Ίοuν[οu μα.IJΡΟζ 30lJλος» κιχΙ τ�ν
339 -Υιπιε ιiτάρα.χα. το κώνειο. Ό Πλάτων, δντα;ς &ρρω &ρρω του 339 σΤΟζ, 3εν ε'ίτα.νε κοντά τοιι αΤιΧν πέθα.νε.
Digitized by 10uk1s, March 2009
Η ΑΠΟθΕΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
~TOXΛΣMOY Ι. ΧΡΟΝΙΑ ΤΑΞΙΔΙΩΝ ΚΑΙ �TOXΛΣMOY
Ο ΠAAT� rικώθrικε γ εμιiτoς Ικπλrιςrι, θ ΠAAT~ σ σrικώθrικε γεμιiτoς θλΙΨrι ιirι~Ιιx. λΙΨrι κιχΙ ιirι�Ιιx. όνεΙρων χιχμέ Με σπιχσμένες τΙς ΨΤβροσγες των όνεΙ ρων tou, με χιχ μ έ
νες τΙς ΠLΟ ιiΥΙΧΠ'fjμέvες τοι.) CPLλ{ες, CPLλ{ες, στεκ6τιχν στεκ6τιχν μόνος μπροστιΧ μπροστιΧ sκs{vων {vων ΠQU ιiλλoτε ψλ6γιζιχν ψλ6γ ιζιχν τ-η τ-η νι6ΤΥ) στιΧ' OUVΤplflLΙX 8λων sκs τοι.) κιχΙ 8uσκολεu6τιχν νιΧ πιστέψεL το τελεuτιχΤο tofito ιiνιx
ντεχo χτόπrιμιx πob δλοκλήρωνΒ τ-ην sprιfltιi tou, πιiντεχo πιi ~ x.ιxρ8ιιi Τον κιχφο τYjς ΤUΡιχνν{ιχς των Tpιιix.oντιx, δτιχν � x.ιx ρ8 ιιi ΚριτΙιχ μέριχ ριτΙιχ κιiθε κιiθε μέ ριχ X.L ιxυστrιρ6τεριx, μ-η 66λέ λ έ τοΙ.) lX.pLVE τον Κ ~pιX ποντιχς πιιΧ το εεl'8ωλο l'8 ωλο ΙΧδτο των ννειχναων ειχναων τοΙ.) χρ6νων �pιX
ιχ ιi ο cpΡΙΚ'fj ς , erxe ξιχνΙΧ80θεΙ με με δλrι τοι> τ-η μέσ μέσιχ ιiπ6Ύιxν πέπλο cpΡΙΚ'fjς, τ-η π6 Ύ ιxν πέπλ Σωχ.ριiτ'fj, ποu τιΧ ζωή ψιχνέρω Mνιxμrι στο Σωχ. οu τ ιΧ λ6γιιχ κ' 1; ζ ωή τοι.) ψιχνέ ρω ριiτ'fj, π vιxv πως όπYjΡ'χε όπYjΡ'χε ιiκ6μιx χ.ιχΙ λογLκ-η κιχ! 8tx.ιxtoaUv'fj.
πλ'fjγωθετ Ή πεΡrιcpι.χvεLΙΧ τοΙ) srxs σκλrιpιX πλ'fj γωθετ με τ-η σx.έψrι XιxρμΙ8rις πως δ Κριτ{ιχς X.L δ X ιxρμΙ8rις πέθιχνιχν σιΧ ψιxσλo~ ψιxσλo� x.oμμιxτιip χες χ.ιχ! χ.ιχ! πως πως � ~ πολιτε{ιχ, ξιχνΙΧρχΙζοντιχς ζω~ τrις uatsp' ξιχν ΙΧρχΙ ζοντιχς τ-η uatsp' τ-η ζω� χες
τ-η θιxν~ ΤQuς, μετιχ μετιχχεφιζ6τιχν -η θιxν� τ� μνήμΥ) ΤQuς σ.χ νιΧ etet ιiπo τ χεφιζ6τιχν τ~
τιχν
Sγκλrιμιχτ{ες. 'Qat6ao, εΙτιχν εuτuχ-ης ΠQU l6λεπε τ-η νι-
-65Digitized by 10uk1s, March 2009
nAA.'l'QN nAA.'l'QN
- Ο Ο -
ΑΝθΡΏΠΟ}), Η Η EnOXII EnOXII TOr. TOr. το το EPrO EPrO TOr TOr ΑΝθΡΏΠΟ}),
'Κ�τpια 'Κ~τpια μερί8α
ν' &'κολουθε! τ~ τ� λ 'ησμονια καΙ τ�ν λ'ησμονια τ~ν βνόΤ'ητα. lΙίστευε στ�ν ν�στασ1j καΙ σστο το πεπρωμένο τYjς Άθ�νας, στ~ν &' &'ν~στασ1j Άθ~νας, 'Κιχ! τό τόσο πολu � ~ όόλιγιχρχίιχ &'πελπίσει, ωστε ωστε τώριχ; 'Κιχ! σο πολu λ ι γιχ ρχί ιχ 'tO'J εεΙχε Ιχε &'πελπίσει, τ ώ ριχ ; χωρΙς τrι 81jμοκριχτ{α χ ω ρΙς μν1jσικιχκίιχ, συμοι6αζ6τιχν με τ rι 81j μο κρ ιχτ{α ποu τrιν πρ6θυμος μ~1ιστα &'γκιxλι~σει ΈΙχαν ςςιχνιχψέρει, ιχνιχψέρε ι, π ρ6 θυμος μ �1ιστ α να τ~ν τ�ν &' γκιxλ ι �σ ε ι μ' 6μπιστοσUν1j. Κα! νν~ ~ κ κυοέρν1jσ1j � που ξξέπεσε έπ εσε � υοέρν1jσ1j τοόΤΥ) των ΚριτίΙΧ» σκοτώνει έγκλ Ύjμα.τικ~, τρελ~, ««θυμ~των θ υμ�των του του Κρ ιτ ί ΙΧ» : να σ κοτώνε ι έγ κλΎj μα.τικ� τ ρελ�, Κριτίιχς μ~ταιιx πpOσπάθΎjσε τον άνθρωπο ποu δ Κ ρι τίιχς μ �τ αι ιx π p O σπάθΎjσε να τον κάνει pν � σωπάσει καΙ με ιipν~ ι ποu μ ε κίν8υνο τYjς Ι8ια.ς του τYjς ζωijς ιi να σ ωπάσε γίνει τYjς ίνει σσυνένοχος Yjς ττυραννίας! υνένοχος τ e1jXS να γ υρα ννί α ς ! Το ΣωΚΡ�ΤΎj, ΣωΚΡ~ΤΎj, τον δίκα.ιο ιi ιiν~μεσα. 8ίκαιους, κα ν�μεσ α. σστοuς τοuς 8ί καιο υς, ττον ον κ α Τ1jγ6ΡΎjσιχν Πλ~των μά μάτα.ια πα.ριχκάλεσε Τ 1j γ6ΡΎjσιχν γι' &'σέΟεια.. Κι δ Πλ�των τα.ι α πα. ρ ιχκάλε σε : ρω ικbς γ έρο ν τας 8ε θ δ� έλΎjσ ε να ξεψόγει τrιν ό πoκ p ιτι κrι ~ρωικbς γέροντας θέλΎjσε όπoκpιτικrι φo6ερ~ καΤΎjγop[α., μ μ~τε ν~ λ λoξOθρoμ~σει να ..κιχ! κιχ! φo6ερ� �τε ν� o ξ O θρoμ�σ ε ι κιχ! ν α 6~λει 6�λει σ' έ ένέργεια νέργε ια ττ~ν �ν έΠΙΤYjοει6Τ1jτα: μπροστα στοuς 8ικα:στές 'tou, μ~τε να ψόγει κρυφά, ιiφoί) μ με μ�τε ε λ[γα: λεψτα μποροόσα:ν να iξΙΧΎορ~σοuν τrι λευτερι� λευτερι~ τ του - κι δ θεος ξξέρει iξΙΧΎορ�σοuν ου έρ ε ι αν δ Πλά των οεν �oινε εΡιο uσ ί α. ! T� των ~oινε δλ6ψuχα: κι oλΎj τοΙ) τ�ν τ~ν π πεΡιοuσία.! T~ στι στι ,
γμ� γμ~ τοόΤ1j δ Πλάτων χτυπ�θΎjκε χτυπ~θΎjκε &'πδ
&'ρρώστια: κα:Ι � ~ ιiσικ(α:
Ιγ ινε . Το μ όνο & νθρ ω πο ποu θθα α μπορουσε να gώσει τ"'ιν ' Α Ιγινε. μόνο &νθρωπο
θ~να:, ίiν� ίiν~ Άθ�να: Άθ~να: έέμελλε αuτ~ μελλε να σωθεί, α uτ� τον σκότωσε κιχ! θ�να:, λΙα:, σ rι ψι &'τ[μα:σε. τ~ν (ερrι ψιλΙα:, στ~ν τον &'τ [μα:σ ε . "Έσπασε τ � ν (ερ τ� ν δποία δ Πλά των κα:τάψεuγε ενα: κα.! π{σΤYjς. τ ων κ α:τάψεuγε σα νά'τα:ν ε να: &σuλο ooικα:ιoσόYΎjς ικα:ι oσόYΎjς κ α.! π {σΤYjς . Σιχ~θΎjκε τ~νν Άθ~να:, ΤΙ ννά'κιχνε ά 'κιχνε λοιπον έσω; Σι Άθ�να:, τα πολιτικά χ�θΎjκε τ� πάθΎj, 6πιχνιχστάσεις ιχνιχ στά σεις ΤΎjς, τοuς λuσ ΤYjς πά θΎj , τΙς ψα:τρίες ΤΎjς, τΙς 6π ΤΡελοός όποκριτικοuς μετριοπ.αθείς σασμένους Τ Ρε λοός ΤΎjς καΙ τοuς ό ποκ ριτικοuς μ ετ ρ ιο π.αθ είς
'ttI'. ·Ήθελε. νά ψόγει. 'ttI'.
&'πο ~ξερε, πως 8Ύjλιx8� 8Ύjλιx8~ δ Σω του εlπcxν cxUto ποu &' πο πρΙν �ξερε, πέθιχνε εΙχε ζ~~ει. κpaΤΎjς πέθ ιχνε τόσο &πλα οσο εuγενικα εΙ χε ζ� � ει . <Όμως, μπορουμε Κρίτων, πιxλι~.ς ψlλoς λ oς καΙ ορουμε να πιστέψουμε πως δ Κ ρίτων, δ π ιxλ ι�.ς ψl μπ σόντροψος Τοο Σ ΣωκράΤ1j, Πι:tι8ικOς σ όντρο ψ ος Τοο ωκράΤ1j , μlλrισε δ ιι8ιος 8ι ος στον Πλ~Πλ�-
-66 Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATQN nAATQN
-
Ο Ο ΑΝθPQΠΟΣ, ΑΝθPQΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, το το EPrO EPrO TOr TOr
8σ~ κείνος 8εν μπόρεσε να; Ζ8εί : 8ηλα8η γιιΧ τΙς trovcx καΙ για; 8σ�
συγκεντρώσεις των τελευτcx{ων �μ ~μεpων, συγκεντρώσεις ε pων , γιιΧ τη στερνη μέρcx
που πέρασε κι αοτη δλ6τελcx σιΧν τΙς &λλες με ψιλOσOCΡικες για; το πω, �ρθε ~ρθε � ~ νύχτα, γιιΧ το πως πως πα;Ρι:Jυ σσυζητήσεις, υζητ ήσεις , για;
σιάστηκε δ όπερέτης των <Έντεκα <Έντεκα που πήγε ν' α:νcxγγείλει πλησιάζει ~ ω ωρα, πως πήρε με otCX otCXκλcxίγοντcxς 8τι πλ ησ ιά ζει � ρα , για; το πως
θερο χέρι το κόπελλο με το 8ηλητήριο ητήριο XCXl πως πως δ Σωκράτης καΙ τΙς στιγμες α:κόμcx πού το 8ηλητήριο αρχισε την eνέΡγειά στcxθο\)ν �pεμoι ~pεμoι xcxt α:ςιο του eςόρκιζε τους μcxθητές του να; στcxθο\)ν ~ CΡωνη το\) ΚΡ{τωνcx θιΧ θιΧ σιγότρεμε άθελά του πρεπεΤς. Κ' � ~λεγε πως τα; τελευτcxίcx λόγιcx λόγιcx το\) Σωκράτη τ' ακουσε 8ταν �λεγε
60υ60ς xcxt με κλειστιΧ τιΧ μ άτιcx . μάτιcx. Kp(των~ '.<,cxl '.<,cxl το γιό γιό του τον Κριτό60υλο κι ΜcxζΙ με τον Kp(των� στΙς uστcxτες στιγ στιγμες &λλοι πολλοΙ μcxθητες πcxρcxορέθηκcxν στΙς μες
Συγκεκριμένcx ο[ Άθηνcxίοι ΑΖσχ{νης, Άντι Άντι το\) Σωκράτη. Σ υγκεκριμέ νcx ο[ σθένης, ΜενέξενΟζ. ΟΕ θ θη6cxΤοι ΚέΟηςl. σθένης, η6cxΤο ι Σιμμ{cxς' κcxΙ Κ έ Οηςl . ΟΕ Με
γcxρίτες ΕοκλεΙ8ης κcxι ΤερψΙων. Ό Ό Άντισθένης �cxl ~cxl μερικοΙ γcxρίτες &λλοι μόλις e!xcxv cρύγει γιιΧ τιΧ ΜέγcxΡCX. KcxtιX τα; λεγόμενcx τοϊ> ΚΡΙτωνcx, � ~ 8!κη γι' γι' α:σέοειcx ε!χε ε!χε α:νcxκινήσει στο στο τόσο τΙς στους CΡ CΡι eΡεθισμένο πλήθος τ Ις παλιες κcxχυποψίες eνχντιcx στους ι
λόσoψoυ~ θεωρούντcxν «περιψρονητες των θεων:ο. θεων:ο. λόσ o ψoυ � που θεω ρούντcxν σιΧν « περ ι ψ ρονητ ες των μcxθητες Σωκράτη touΟΕ μcx θητε ς τοσ Σ ωκράτη ettcxv α:ρκετα; έέκτεθειμένοι κτε θειμένοι σε tou
τες τΙς κcxτηγορ{ες κι δδ Κρίτων eξάλλου ιivηouxouoe που �~συγγενη το\) Κριτ{cx κcxΙ τοϊ> ΧcxρμΙ6λεπε τον Πλάτωνcx, συγγενη στΙς ιiνcxκcxτωσοuρες κcxΙ στιΧ ττυCΡλιX 8η, ιiκάλυπτo στΙς υCΡλ ιX tσως μίση
rt'
1. Φ( Φ(λο, ΣωκριΧτη. rt' ιxutov λένε πω, διιχ· διιχ· 1. λο, κιχι &κροιχτ'ή, του ΣωκριΧτη. κριθηκε 23 �ιιxλ6γoυ, ~ιιxλ6γoυ, (ΔΙΟΥ. κριθ ηκε στην ΑΤγυπτο κιχι πω, έςέδωκε 23 Λιχερτ. Β Β Ι24). 2. 'Έyριxt.jιε φιλοσοφικοΙΙ, 8ιΙΧλ6Υου, με τού, ττΙτλου, 2. Ι τλου, ΠΕνας, v' ά;πο8είςιι πω� πω~ μόνο ή &:ρετη Έβ1J6μη, Φρύνιχος. Έπι8ίωκε v' δ8ηγεΤ σ στην ευτυχΙιχ. 'Όλο το το ΙΡΥΟ του του δ:α.πνέετα.ι δ:α.πνέετα.ι &:πό σωκρc.ι:tι· δ8ηγεΤ τ ην ευτυχΙιχ. κε~ &ρxέ�. &ρxέ~. Άπο Άπο πολλού, l5μω, &:μφισδητείτιχι � ~ Υν-ηοιότητιΧ του. κε� -67 -67 Digitized by 10uk1s, March 2009
fiAATQN - ο ΑΝθΡΩΠΟΣ:, Η ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr fiAATQN
των α, α,νθρώπων που οΙ Τριάκο Τριάκοντιχ νθρώπ ων που ντιχ τους εΤχιχν κάνει τόσο τό σο vci όποφέρουν. όπ οφέρουν .
Ό Πλάτων ~εν στον κ{ν~υνo. Δεν εΤχε εΤχε Ό �εν πΙστευε κιχθόλου στον κ{ν�υνo. Δεν
ομως vci κάνει τ τ{ποτιχ στ~ν ομως {ποτιχ σ τ � ν Άθ~νιx. Άθ�νιx.
·0 γερο -- Κρ{των Κρ{των
οσες οσες
πλ'f)ροφορίες ~ώσει lνιωθε τ�ν τ~ν φορίε ς μποροσσε vci τοσ � ώσε ι τΙς l~ωσε, l�ωσε, μα μα lνιωθε πλ'f)ρο ιXvιXYX'f) ν" a:X O u ae l κι &λλΙΧ ytci το Σωκράτ'f), δ χι ytci τον ~ � a:XOuael δχι Σωκράτ'f), στΙς τε 'f), 88σο σο όπΙροχοι; όπΙροχοι; κι ίiν atιXe'f)xe στΙς τε τοιμοθά.νιχτο Σωκράτ
λευτιχίες ~κείνει; στιγμΙς, στιγμΙς, μιΧ ζωντιχνο Σωκράτ'f), 8πως 8πως μιΧ γιιΧ το ζ ωντιχνο Σωκράτ'f), λευτιχίες �κείνει; τον γνώρισε γνώρισε κι κι οπως, οπως, μονά.χιχ μονά.χιχ ετσι, τον εΤχε εΤχε α,κόμιχ α,κόμιχ στ� στ~ σκέ τον ετσι, τον
Φ'f) κιχΙ στ� στ~ φιχντιχσ{ιχ φιχντιχσ{ιχ του του πρΙν γίνει γίνει μιχθ'f)τ~ς του. μιχθ'f)τ�ς του.
·0
Εό
κλε{~'f)ς, που τον εΤχε συ συνιχνιχστριχφεί πολυ κιχΙ που ~ξ κλε{�'f)ς, νιχνιχστ ριχφεί τόσο τόσο πολυ �ξ Πλάτων τον συμπά.θ·φε συμπά.θ·φε πιο πιο γρ�γoριx γρ~γoριx α,πο ά.λλου δ Πλ ά των τον α,πο κάθε ciλ Το κιχλύτερο ιχδτο τον ειισεo� ειισεo~ πόθο. λον, θ" α,ντιχποκριθεί σ" ιχδτο πόθο . Το κιχλύ τ ερ ο
λοιπον για τον τον Πλάτωνα. πάει λοιπον για Πλάτωνα. εί'τιχνε να π άει atci Μέγιχριχ. Μέγιχριχ.
Το τιxς{~ι του στα στα Πόσο να κά.θ-ησε έκεί; Δεν ξέρουμε. ξέρουμε . Το τιxς{�ι του
Μέγιχριχ, Μέγιχριχ, στ�ν στ~ν Αίγυπτο Αίγυπτο κ' � ~ έπ{σκεΦ� έπ{σκεΦ~ του του στ�ν στ~ν Kup�v'f) Kup~v'f) μια 'ItιxpιX�oa'f) 'ItιxpιX~oa'f) που θα: μποροσσε να γΙ θα: μποροσσε να γΙ μάς οεοιχιώνοντιχι α,πο μια πιστευτ~, χωρ χωρΙς τΙι; λΙ νει πιστευτ�, νει Ις 8μως να λέγιχμε λέγιχμ ε το ~ιo �ιo κιχΙ για τΙι; γες � ~ πο πολλές φιχντιχστικες λλέ ς φιχ ν τιχσ τικες λεπτομέρειες με τΙς τΙς δποΤες πιχριχ
γεμίζετιχι. Γι" Γι" αδτο αδτο που που εΙ εΙμαστε 6έ6ΙΧιοι εεΤνιχι πως στα στα πρω πρω μασ τε 6έ6ΙΧιοι Τνιχι πως γεμίζετιχι. τιχ θάνιχτο τoίJ Σωκράτ'f), μέσιχ μέσιχ στ� στ~ τιχ χρόνιιχ, ϋστερ' α,πb το θάνιχτο τoίJ Σωκράτ'f),
σκέΦ'f) μια γόνιμ'f) γόνιμ'f) �oυλειά. ~oυλειά. 'Ίσως 'Ίσως νά"χε σ κέΦ'f) τοσ Πλάτωνιχ lytve μια νά"χε κάνει τον τον α,πολογισμο της ζωης του κιχΙ τ τiίς κάνει iίς α,θψιx'(κiίς πο λιτικης, λ ιτ ικης , ίσωι; νά "χε ~γκα.τιxλείΦει �γκα.τιxλείΦει τα δνειρά δνειρά του για: πολι πολι τικΥ) νά" χε χε θελ~σει στριχφεί τικ Υ) 8ρά.σ-η κ" κ" ίσως ίσως νά" θε λ�σει να σ τριχ φεί σε μιciν μιciν ciλ ciλ
μoρφ~ α,ποστολης α,ποστολης κα.Ι κα.Ι νά" χε συλλάοει συλλάοει τ� τ~ γ γενικ~ λ'f) μoρφ� ε νικ� Ι8έιχ ~ια.λ6γων που καΙ τΙς κύριες κύριες γριχμμες της σειράς ιχιιτης των �ια.λ6γων
θ" α,φιερωθουν α,φιερωθουν γι?ι γι?ι τ~ν ~X~{X'f)O'f) τiίς τiίς μν~μ'f)ς Σωκράτ'f). θ" τ�ν �X�{X'f)O'f) μ ν�μ'f)ς τοί) τοί) Σω κράτ'f). γράφαμε προσπιχθούσαμε φιχντιχστου eci γ ράφαμε μυθιστόΡ'f)μιχ, μυθιστόΡ'f)μιχ, ίiν π ρο σπιχθούσαμε vci φιχντιχστου
με τΙς σωστες ~μερομ'f)νΙες, τους ~.ιάφoρoυς στΙΧθμους με τΙς σωστες � μερομ'f) νΙες , τους �ι. άφoρoυς στ ΙΧ θμ ους κιχ! tci
ΙΧότων των των τιχξι8ιων. Κάνουμε ιbστ6σo �~ξωτερικα ξωτερικα γεγον6τιχ γεγον6τιχ ΙΧότων ιbστ6σo
-- 68-: 68-: Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ - Ο Ο ΑΝθΡΏΠΟΕ, ΑΝθΡΏΠΟΕ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr ΠΛΑΤΏΝ TOr, ΤΟ
μια.νν ιiλΎjθOφ ιiλΎjθOφαν~ ιiναγκα!α φαντα μια. αν� καΙ σχε80ν ιi ναγκα!α δπόθεσΎj, ιχ.ν φ αντα στοαμε τα. Μέγαρα, �~ ΑΙγυπτος, στοαμε πωι; τα. ΑΙγυπτος, � ~ KυρήνΎj στά.θΎjκlXν για. ο{ σταθμοΙ σταθμοΙ μια,ς έσωτερΙΚΎjΙ; σκέψΎjς ΠQυ ΠQυ γ ια. τον Πλά,τωνα ο{ σσυνό8ευε του ιiκoλoό ιiκoλoό υ νό8ευε τΙς τΙς έέςωτερικες ςωτερ ικες μετακινήσεις. Ή σκέψΎj του θΎjσε τ�ν πόλΎj των των ταςι8ιων ταςι8ιων του. θΎjσε τ~ν r8ta καμ καμπόλΎj του. Τον ςεμάκρυνε πρωτα ιiπo τ�ν τ~ν 'Αθήνα για. να. τον ςανιχγυρίσει σ' α αότή, ό τή, 0τα πια. ε!χε ιiπoχτήσει ια. το �ργ τανν πια. ιiπoχτήσει πιο καθαρ� καθαρ~ ιiνΤ{λΎjψΎj γ για. ~ργoo που που τον περ!μενε έκεΤ. Eόκλε{8Ύjς ολο τον Στα. Μέγαρα δ Eό κλε{8 Ύjς καΙ of ςένοι του ε!χαν ολο έςετάσουν καλότεριχ OλΎj τ~ ζω~ ΤQί) 8α 8ασκάλου ετάσουν κ αλότερ ιχ OλΎj τ� ζω� σκάλου καιρο να. ές τους. T� T~ βάραιναν έ έλάχιστα τους. λάχιστα ςεχωριστα. έπεισό8ια, ομως τα. έέλά.χιστα λά.χ ιστα γεγονότα Τ Ύjς ζωΎjς του παίρνανε τώρα τώρα μια. και ΤΎjς ζωΎjς του νοόργια �ΨΎj ~ΨΎj κάτω απ' απ' το φως τΎjς 8{ΚΎjς καΙ τ τοα θανάτου νοόργια ο α θανάτου ωκράΤΎj βρι σκότα ν του. του. ΌλόκλΎjΡΎj ΌλόκλΎjΡΎj έςάλλου έςάλλου � ~ ζω� ζω~ τοα Σ ΣωκράΤΎj βρισκόταν στΙς 'ΚαθΎjμερινές του σ συνομιλ!ες !λεγε μμέσα έσα στ Ις 'Κ αθΎjμερινές του υ νομιλ!ες κι κι δ Κι1θένας Κ ι1 θέ νας !λε γε τΙςς ιi ιiναμν~σεις του. Ό Πλάτ Πλάτων, που εΙχε εΙχε φτάσει φτάσει τελευταίος, τελευταίος, ναμν �σε ις του. ων , που τΙ &κουγε ιiχόρταγα. Κάποτε Κάποτε τόχαινε τόχαινε να. γεννΎjθOαν έλαφρες &κου να. γ εν νΎjθOαν έλαφρες γε ιiχόρταγα. ιλον ικΙες ΙSχι πάνω στ�ν φ φιλονικΙες ΙSχι μονάχα μονάχα πάνω στ~ν �μερoμΎJVΙα ~μερoμΎJVΙα μια,ς συζ�ΤΎj συζ~ΤΎj χρονικα. μα. κα.Ι ο' έpμΎj έpμΎjνευτι 8 ια 80ΧΙΚα. χ ρονικα. οριά ΤΎjς, μα. νευτι σΎjς 'ΚαΙ στα. 8ια80ΧΙΚα. κες καΙ καΙ κρ κριτικει; λεπτομέρειες Ό Πλάτων Πλάτων ιτ ικει; λε πτομέρειες πολυ έέςονυχιστικές. ςον υχιστ ικές . Ό κες έκεΤ, έτοιμες ν' ιiλλΎjλoκαΤΎjγOΡΎjθOαν ιiλλΎjλoκαΤΎjγOΡΎjθOαν κα.Ι να. τα ςςανά.βρισκε α ν ά. βρ ισκε έκεΤ, χτοuν ιiντιμέτωπες, τΙς 8ιαφορες 8ιαφορες στο χαραχτήρα, στ�ν στ~ν ιi· γωγ� π ό ρ εσ ε να. τΙ� ε γωγ~ καΙ στ� στ~ μόρφωσΎj, που μόλις μόλις μ μπόρεσε τΙ~ συμπ συμπε τΙς πολυ πολυ φευ φευγαλέες Του με τους τους &λλους &λλους γαλέες σσχέσεις χέσεις Του ράνει ιiπo τΙς πολυ πολυ πολυ να. ~8ειχνε να. να. το κρό6ει κρό6ει �8ειχνε μαθΎjτές. ΚαΙ χωρΙι; πολυ στενoχωρι~ται στ εν oχωρι�ται μέσα σ' αότο τον ιiσυντα{ριαστo κόκλο που που κινΜνευε να. τ ταράςει τ~ν έσ έσωτερικ~ αράςε ι τ�ν ωτερικ� έργασ{α ΤΎjς σκέψΎjς κινΜνευε ι ρό που του, του, 8πως τ�ν τ~ν ενιωθε να. κρυφο80υλεόει κρυφο80υλεόει τον κα καιρό που εΙταν εΙταν ΠΡOσΎjλωμένOς στΙς ιiφΎjγ�σειι; χόλι α. ιiφΎjγ~σειι; καΙ καΙ στα. στα. σ σχόλια. άλαβε πως ε!χε ναμε!νει μό κατάλαβε ε!χε ιiνάγΚΎj να. eα eαναμε!νει Μια. μέρα κατ λ Ύj έΠOΧ� νος. νος. Σε &λ &λλΎj έΠOΧ~ αΟτα. αΟτα. που που τοα τοα 8ΙΎjγ�θΎjκε 8ΙΎjγ~θΎjκε δ Eό'ΚλεΙ8Ύjς
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤαΝ ΠΛΑΤαΝ
-
-
Ο ΑΝθΡgΠΟΣ. ΑΝθΡgΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. το το ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr Ο
τ~ ζω~ περιiσεL κιχΙ "(LCt τΙς S SιιχνΟ'Υ]τικές για: τ � ποό 'χε π ερ ιi σεL κιχΙ ιιχνΟ 'Υ]τι κές τοι> τοι> � ζω Σωκριiτ'Y] έέμπεφ!ες μπεφ!ες πρΙν σuνιχντ'ήσει το Σωκ ριiτ'Y] θα: τοΟ γεννουσιχν
,,εχωριστο ε χωρι στο έν�ΙΙXCΡέΡOν. !χε ci σχολ'Υ]θ εί με τ� έν~ΙΙXCΡέΡOν. Ό ΕΟΚΑε!S'Υ]ς ΕΟΚΑε!S'Υ]ς εε!χε ciσχολ'Υ]θεί τ~ CΡ ι λO σO CΡ!ΙX. ΕΙτιχν έέ'α.ιρετικα: 'α. ιρετικα: έΠ'Υ]ρειχσμένος ciπCι τ� SO'ΙXo!a. CΡιλOσOCΡ!ΙX. τ~ SO'ΙXo!a. � θ ερμ� λα.τρε!α. λ α.τρε!α. που μολογοσσε μο λ ο γοσ σε στο Σαι Πα.ρμεν!S'Υ] κ' ~ θερμ~ ΤCιυ Πα.ρμεν!S'Υ] κριiΤ'Y] 8εν τον εμπό8ισε ν&: στα. θεί π ιστος στ ο ciμετιi6λ'Υ]ΤΟ ciμετιi 6 λ'Υ]Τ Ο στα.θεί πιστος στο
"'Ον, "'Ον, ΠCιυ ε!χε ε!χε ύμν"ήσει ύμν"ήσει δ δ σ σOCΡOς O CΡO ς τYjς τYjς Ί Ίτιxλ!~ς. τιxλ! �ς . Μα: τ~ν τ�ν ωριχ
τοότ'Υ] πνευμιχ πλ 'Υ)μμ 'Υ)μμόριζα.ν άλλες το ότ 'Υ] το πν ε υμιχ του Πλάτωνα. Πλάτωνα. το το πλ όριζα.ν άλλες σκέψεις. σκέψεις.
Το τα.ξ!8ι τα.ξ!8ι τYjς τYjς A A~γόπτoυ α.φΎjνε ~ouxιXaEt. Το � γ όπτ oυ 8εν τον α. φΎjνε να �ouxιXaEt. Σχετικα: Σ χετ ικα: εΙτα.ν ευκολο, γιιχτΙ οεν κόστιζε, ciπο τον llaιpcxtli,
πιχρα: μονάχιχ κιχφο π ιχ ρα: μ ονάχιχ 8υο 8ρα.χμές. Ή Αrγuπτος ciπο πολυ π ολυ κιχφο τουςΟΈλλψες για: τον εξωτισμό εξωτισμό Τ Τ'Υ]ς 'Υ] ς κιχΙ το κερτριχ60σσε τουςΟΈλλψες
o CΡόρo Τ'Υ]ς μ πόριο . Ό μ ε γάλος Σόλων, δ φί λος τ ου πα. πα. 88oCΡόρo Τ'Υ]ς εεμπόριο. μεγάλος φίλος του λα.ιοσ Δρωπ!οΥΙ, Σάις τ τοσ Δέλτιχ ΚΙΧΙ ο[ [ερείς λ τιiθ 'Y] κε στο στο Σάις ο σ Δέλτιχ α.ιοσ Δ ρω π!ο ΥΙ , σστιiθ'Y]κε ορ'ή σα. νε μ ' ψ'Y] CΡάνεια. τΙς ciΡΧΙΧίες πιχρΙΧ8όσεις πιχρ ΙΧ8 ό σει ς τοuς. του [στ [στορ'ήσα.νε μεε Π Π'ψ'Y]CΡάνεια. τΙς ciΡΧΙΧίες
πεί του γεριχτειά, Ό Πλάτων θOC π εί ιΧκόμα., στα: oα.θιιi του γ εριχτειά με κα.λο κα. λο ,
πιστ!α. «πως «πως �ρ ~ρCσκοuμε ζωγριχφΙΚYjς κα.Ι YAu YAuπιστ!α. Cσκο uμε σ' ιχυτους εργιχ ε ργιχ ζωγριχφΙΚYjς χρόνια.» mικYjς που oaatlivs έδω κιχ! οέκιχ χιλιά8ες χρ όν ια. » κιχ! θιi
μποροσσε πιστέψει πως ενιχς ελλψιχς ννoμoμιxθ~ς oμoμ ιxθ �ς μπορο σ σε με το πα. ράδειγμιi κιχνονίσει ρά δει γμιi τοuς να: κ ιχνο νίσε ι τιΧ πιχιχν(Οια. πιχιχν(Οια. ένος δλόκλ'Υ]ροι> 'Υ] ρο ι>
Yι, l!τσι ΠCιυ' να: ξξεμιχκρόνει λιχου, άκ6μιχ άκ6μιχ κα.Ι τ~ [-LouatXYι, εμιχκ ρό νει ιχπ' λιχου, τ� [-LouatX κα.τιχστρεπτικΟ α. τιχστρεπτι κΟ ννεωτερtσμό. εωτερ t σμ ό . ιχυτα: κιiθε κ
ιΧφιλόξενο Μ&: οσιχ ύπάρχοuν στην Afyumo: το ιΧφι λόξενο των κιχ ~ ά άπλ'Υ]στ!ιχ κέρ80ς, δ ο οεσποτισμος πλ'Υ] στ!ιχ τοuς για: το το κέρ80ς, εσ ποτι σμος τοίκων Τ'Υ]ς, �
ττYjς Yjς
[[εριχτικYjς ε ριχτι κYjς κιiστιxς, ο[ θρύλοι που μπόρεσε ν' άκούσει κιχΙ
που τους άγιiΠ'Y]σε π πsρισσ6τερο σ~ν κα.λλιτέχν'Υ]ς κα.λλιτέχν'Υ]ς κιχΙ λιγότε sρ ι σσ6τε ρ ο σ�ν λι γότε που μποροσσε γνωρίσει ποροσσε ν&: τιi γ νωρίσει κιχ! ρο σα: στοχιχστ"ής, Βλ' ιχυτα: θ&: μ
οΙχως τ~ν κόσμος, ιχινοόρ γ ιος κό σμο ς, οΙ χως ν&: ογε! aπ· τ �ν Άθ"ήνα.. Αυτος δ κκιχινοόργιος ιxυτ~ � ~ πολUΠΟ!ΚLλ'Υ] μάζΙΧ, μάζΙΧ, τ&: μιχντείιχ, μιχντείιχ, οΙ νιχοί, ο[ Ιερείς Ιε ρείς ιxυτ�
ιχΖσθΎισεις βξωτεpικ~ xuptsuouv τΙς ιχ ΖσθΎισε ις tou, του άποσπιiνε τ~ν τ�ν βξωτεpικ�
-70Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟ11, ΑΝθΡΩΠΟ11, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO ΤΟΥ ΤΟΥ
πρoσoχ� , μιΧ φ�νoυ ν Ισως περισσότερο χαιρο χα ιρο γιιΧ �ν�6πρoσoχ~, μιΧ τοσ ιi ιiφ~νoυν ~ν~6-
μυχους γυρισμό στ~ν υ χου ς σστοχιχσμοός. τοχιχσμοός. Στο γ μ υρισμό του σστιχμιχτά τιχμιχτ ά σ τ�ν Κυρ'ή VYj. 'Ήθελε νιΧ νιΧ Z�εί Z~εί �~χεί ενιχν πιχλιο φlλo τοσ ΣωχριΧτΥΙ, χεί ε νιχν πιχλιο φlλo τ οσ Σ ωχρ ιΧτΥΙ, το ε6�ωρo το ΥεωμέτρΥΙ, π~ό'χε π�ό'χε � πι στρέΨ ει ιiπo τ�ν θ θε6~ωρo ~πιστρέΨει τ~ν Άθ�νιx, Άθ~νιx, ~μεινε χιΧ χιΧμποσο χιχιρο τ~ν ιiπιx{σιιx � ~CχY) ιiφoσ �μεινε μποσο χ ιχιρ ο σστερ' ιiπό τ�ν CχY) : Πλιiτων μεινε πολυ χχαιρο αιρο χοντιΧ του χι δ Π λιi των χιΧπου χιΧπου �~μεινε πιχριχχολουθοσσε πιχρ ιχχολουθοσσε τιΧ τιΧ μΙXθ~μΙXΤιX μΙXθ� μΙXΤ ιX του. ΠρΙν χιχτιχπιιχστεί με 'το πρ οστιΧ του, srtΙXV εύ που τ6 'νιωθε νιΧ �ΙΙXγριXφετΙXΙ ~ΙΙXγριXφετΙXΙ μ μπροστιΧ ΙΙργο ργο που υχισμένος που ..&χουγε &χουγε το το χιχριτωμένο χιχ ρι τ ω μένο τοίίτο γεpoντιiχι νιΧ ττυχισμένος γιιΧ το ΣωχριΧτΥΙ' Πιστ� Πιστ~ χιxρ�ιιX χιxρ~ιιX χιχΙ χιχΙ λιχγιχρο λιχγιχρο μ μυΙΧλο μμιλά ιλ ά γιιΧ υΙΧλο συν8έθΥΙχε ιiπ' το l'8to πιΧθος πιΧθος γιιΧ γιιΧ τ�ν τ~ν ιi ιiλ~ υν8έθΥΙχε με το το ΣωχριΧΤΥ) ιiπ' λ� σ χιχΙ προς χιχΙ ιχΙ τ~ν τ�ν l'8tιx ιiγιXπY) πρ ος τους νέους. .... . Α ν χ ιχΙ φlλoς θειιχ χ εΙχε ώστόσο χ χιχμιιΧ χλίσΥ) στ~ PYIτopικ~ τοσ Πρωτιχγ6ριχ, 8εν εΙχε ιχμιιΧ χ λ ίσΥ) σ τ� PYIτo pικ� εν ν ΥΙμέ ν ος μΙΧθΥΙμιχτικός: συντέλεσε ~. τ~ 8ιιxλεχτικ~. Ertιxv γεννΥΙμένος �. τ� 8 ιιxλεχτ ικ�. γ πολυ στ στ~ν ιiσυμμέτρων �ν πρόοδο Τi'jς θθεωρ{ιχς εωρ {ιχς των ιiσ υμμέτρων ιipιθμων χιχΙ μετιΧ8ινε στους μ μΙΧθΥΙτές ~νθoυσιιxσμό μετιΧ 8ιν ε στους ΙΧθ ΥΙ τές του τον �ν θo υσιιxσμό του χιχΙ τΥιν πY) του γιιΧ τ~ν τ�ν Ιρευνιχ. ιiγιX ιiγιXπY) τΙς Ό ΠλιΧτων, χουριχσμένος τώριχ ιiπό τ Ις ~ξωτιχες �ξωτιχες �~ντυπώ ντυπώ &'πο vιχrός, ιiπo μυ μυστ~ριιx ιiπoκιxλόψεις, �μελλε ~μελλε νιΧ στ �ριιx χι ιiπoκιxλόψεις, σεις, &'πο ξιχνΙΧ6υθιστεί γιιΧ λίγες 68ομιΧ8ες με πλ~ρY) πλ�ρY) εύχιχρ{σΤΥΙσΥ) σ' μιxθ~μιxτιx ~πιστ~μYIς. ιΖύτιΧ τιΧ μιx θ � μιxτιx τi'jς τi'jς ΙΧύσΤYjρi'jς �πισ τ�μYIς . ΟΕ σσυλλογισμοΙ υλλογισμοΙ «στέρεοι σιΧ &λλΙΧζιχν φιλικες « στέρεο ι σ ιΧ δδιιχμιΧντι» ιιχμ ιΧντι » &λλΙΧζιχ ν ιiνάλoγιx με με ττΙς Ις φ ιλικες ~pγιxσ!ες του � ~ τΙς έ ρου 8ιiσχιxλoυ πιΧνω στΙς �p δμιλΙες τοσ γγέρου γιxσ!ες του μΙΧθΥΙτων ~ ιi ιiχόμιx ιiφελετς eργιχσ{sς των μΙΧ θ ΥΙτων του � χ όμιx με ττΙς Ις ιi φελετς χιχΙ χιχ ριτωμένες ιiνιxμν�σεις ιiνιxμν~σεις του του γ γιιΧ το πρόσωπο χεΙ'/οϊ> που νιώ νιώ ιιΧ ιiνιXμεσιX ~ φ φιλιχ~ υνε χΙζετιχι ιi νιXμεσιX τους � ιλιχ� πιχρουσΙιΖ. πιχρουσΙ ιΖ. θιΖνε νιΧ σσυνεχΙζετιχι ΠλιΧτων ξιχνιΖγόρισε, στιΧ 396, στ�ν στ~ν Ά Τέλος, δ Π λιΧτων ξιχνιΖ γόρισε, πιθιχνον στιΧ θ�νιz, ξερε πως χ ιΧτι εΙχε νιΧ κιΧνει. θ~νιz, 8που τώριχ � ~ξερε χιΧτι
-7 Τ -7Τ Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο ΑΝθΡΩΠΟΙ. Π ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ EPrO EPrO TOr ΠΛΑΤΩΝ -
ΙΙ. ΤΟ Λ.1ΗΘΙΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΣΩΚΡΛΤΗ θΑΝΑΤΟ11 τοί) Σωκpά,ΤΎj σuγκλόνισε τον Πλά,τωνιχ σcXν χε Ο θΑΝΑΤΟ11 σuγκλόνισε τον
ρczuνός, μcX 1] ιiνιxλιxμπ� ιiνιxλιxμπ~ ΤΟΙ> 8εν ε!χε ιiπ6τoμΎj πά,νω τοι> έπl8pα;σΎj. T�ν T~ν ι!νιωσε μέσιχ ΤΟΙ> ocX μιcX σειΡιί ιiπo ζωΎjpες, 8ιιχπ~υ 8ιιχπερνοόσιχν πότε πότε τ~ .. κοπτόμενες λά,μψεις, π�υ τ� σονε{
OΎjσ~ τοι> κιχ! φιχ{νοντιχν vcX εεΠΎjOOσν ιiπb τα μυσΤΎjpιώδΎj 6ά. 6ά. OΎjσ� πoι~ κιχτιχι θΎj τοσ εΤνιχι tou, που τ' ιiνιxτά,ριxζε ποιος ξέρει πoι�
τ~ν ωριχ ποu στ� στ~ γΙXλ�νΎj γΙXλ~νΎj κιχ! το 6ΙΧθυ οιΙΧλογισμο &γ{8ιχ τ�ν & ιiφΎjγ~σεις των μΙXθΎjτων. xouys τΙς ιiφΎjγ�σεις
γι~ να ξανασυγκεντρωθετ φέρνοντιχς μαζ{ ΞενΎjτεόΤΎjκε γι� έσωτερικ~ tou, στο πέριχσμά. του ιiπo άγνωστες χωρες, τ~ν τ�ν έσωτερικ�
ιiνΎjσυχίΙX των στοχασμων του.
1J κα;ρ8ια κιχ! το πνεuμιχ ττοι> οι> πειθΙΧρ Σιγιί σιγά., καθως 1J χοόσιχν κα! γαλ~νευα;ν, γαλ�νευα;ν, 1J ιiνΎjσuχία ιiνΎjσuχία του κα;ταστά,λΙΧζε μέσιχ οι> σ' ενα φως θαμπωτικό. Φώτιζε το &8ειο 5λΎjς τi'jς ζωής τ τοι> α~ώνα;, 8μως τοί} Όειχν .. ιiκόμα καΙ το &δειο δλόκλΎjpOι> τοί} α�ώνα;,
μι~ crCYOUpΎj έλπί8ιχ· κι αυτο το Cl,jcrtΎjpO κι ευερ εναν ορόμο, μι�
γετικο φως eμοιcιζε με το ιiχτιoo6όλrιμcι Τi'jς ζωi'jς κcιΙ τοσ θανά.του τοσ Σωκρά.ΤΎj. Δεν srtcιv μόνο δ "'Ανuτος κ' 1J ΆθΎJVCΙ'LΚ� ΆθΎJVCΙ'LΚ~ 8Ύjμoκpcιτίcι θcινά.τωσα;ντo που ιiγν6Ύjσιxν, μ{σ-ησιχν, κcιτcιo{κcισcιν κιχι θcινά.τωσα;ν τo Σω
κpά,ΤΎj. Ertιxv δ τυφλος ιμπερια;λισμος τΎ)ς Άθ~νcις Άθ�νcις κα;Ι των πιο ooεcισμένων πολιτικων ΤΎjς. Ή μανία; τΎ)ς έξοuσ{α;ς κcιΙ Τi'jς
Άλκι~ιcι8ων κι 8λων των λε κcιλoπεpcισης των κριτιων, των Άλκι�ιcι8ων οντιοέων τi'jς ιipιστoκpα;τίας. Ό μα;ται600ξος κι &πλ ΎjσΤOς γιιί έpcισιτεχνισμoς τών τών σοφιστων, σοφιστων, 5λος 5λος δ λ::χος λ::χος με με τους τους κcι κcι χρYjμιχ έpcισιτεχνισμoς
ους δOηγΎjτές 'tou, δημαγωγούς, ΡΎjΤΟΡο8ι8cX.σκαλοuς, ΠOΙΎj χους χ τες, τρ::χγικούς. Τον κcιτcιoικασαν ολοι γιιχτΙ νιώθιχνε να κα τα8ικά,ζοντ::χι ο[ ί'ΟΙΟΙ ιiπo τα λ6γιιχ καΙ τ~ τ� ζω~ ζω� 'tou: «'Ά ν δ
κι &ν Ο,τι λέει ε!ναι ιiλΎjθινό, ιχυτο Σωκρά.της μιλa σο6ιχρcX κι -72 --72 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT� ΠΛAT~
-
-
ο ΑΝθΡgΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr
σYjμα{νεL πως; Ε5λ"fj Ε5λ"fj � ~ aν aνθρώπιν"fj cX.νιίποΟ"fj σYjμα{νεL θρώ πιν"fj ζωη e!vat cX. ν ιί ποΟ"fj 'Xat
CfiaCCfiaC
νετaι πως; κιίνουμε κιίνουμε το avt!atpoCfiO aπο κείνο θιί'πρεπε κείνο 'Itou 'Itou θιί'πρε πε
να: κ κιίνουμε». οε θ θέλουν ν~ ΖοοΟν ΖοοΟν πως ertιxv ιίνουμε » . Έκείνοι 8μως; οε να: έλουν ν�
,( aaνιΧποο"fj» ~ ζω~ τους: 60υΤ 60υΤYjγμένοι στην πιο μεγιίλ'Υ) aμ aμιί ιί νιΧ ποο"fj» � ζω� τους: Yjγμένοι στην θειιχ, ξaΚQλοuθοόσα-ν vc\ πιστεύουν τοuς έauτούς τους ac\v tc\ φωτισμένιχ πνεύμιχτιχ. Κιχ! YL' ιxuto κορ6ιο κορ6ιοευιχν πιο φωτισμένιχ ευιχν «auto κιχ! τρελ τρελο φλύΧρο» σόννεφχ ο φ τον Κ::Χκ?ποιο κιχ! λύΧρο» 'It?U y6pzu$ atc\ σόννεφχ κaλ6, μια:ν &πρ::χγμιχτοποt"fjΤ"fj δικ:χιοσύν"fj :χ ιο σύν"fj μια: yviliaYj. ενιχ κ aλ6, μια:ν &πρ::χγμιχτοποt"fjΤ"fj δικ κιχ! κιχκολογοοσε το κ::ΧθετΙ τωνν κιχ! κιχκολογοοσε το κ ::ΧθετΙ ποΙΙ εχει aXia"fj με τη τη ζωη τω ,(
σ"fjμερινων & &νθρώπων. σ"fjμερινων νθρώπων .
είχε ο{κ ο{κιο: ιο : Κι αμως δδ ΣωκριίΤYjς είχε
&πο τη 06ξα. τij τijςς Άθ�νιxς Άθ~νιxς κρυΜτιχν ενιχ 6α.θΙΙ κα-κο κιίτω &πο ποό, �πειoη ~πειoη οε οε θέλφε θέλφε κιχ κιχνεΙς ΥνωρΙσει κα.! να: το για. ν ε Ις vc\ το Υν ποό, ωρΙσ ει κα.!
τρέψει,
μετιχοιχλλ6τιχν τώριχ τώριχ σε διαφθορα: κ::χι κιxταστρoφ�. κιxταστρoφ~. μετιχοιχλλ6τιχν
λοιπον tc\ κιχριΧοιιχ, κιχριΧοιιχ, τα: te{ te{X"fj, οπλΙΧ, πλΙΧ , ολες of 'Xa'Xa lΙρος; τΙ λοιπον X"fj, τα: ο
ταχτήσεις τοϊ) ιμπερι::Χλισμ?Ι) ιμπερι::Χλισμ?Ι) κιχ! κιχ! τούτ"fj � ''ύλικη ύλικη 06ξΙΧ ποΙΙ εί ταχτήσεις τούτ"fj ~ ',χι πpoΊ'�'1 πpoΊ'~'1 εκε{ν�υ εκε{ν~υ ποΙΙ κ κΙΧλι;ιυμε πoλιτικ~», &φ &φου ',χι ΙΧλι;ιυ με «6ψ-ηλη πoλιτικ�», ο υ 8Αχ τι;.υ-.:::χ τι;.υ-.:::χ α.ψφιχν το το λαο λαο στην στην �μιίθειιx ~μιίθειιx κιχ! την aδ aδικ{ιχ; "Έρ ικ{ιχ ; "Έρ Αχ
γο τijς ά.λ"ηθινijς π πολιτικijς μ~πως ν' α,να.κc.ιλόψει α,να.κc.ιλόψει γο ίνιχι ν' ολ ιτικijς μ� πως οεν εείνιχι
ιχυτο Οα.θΙΙ κ κα-κο κιχ!! να: να: ττοο ξε ξεeιζώσει, προτοσ προκιχλέσει ροκιχλέσει ιχ ροτοσ π α-κο κιχ υτο το Οα.θΙΙ e ιζώσει, π μό το θιχνιίσ θιχνιίσιμο α,νιχψοόντωμιί τοι> ; στιίθψι.ε Ό ΣωκριίΤYJς σ τ ιί θ ψι.ε δ μό οι> ιμο α,νιχψοόντωμιί τ λ νος πι;ιu &.ν &.νιίλα6ε έργο ιχοτ6, κι δδ μ6νος Πολ Πολιτικός. &λ ιίλα6 ε το έργο ιτ ι κ ός. Ο[ & νος
λοι, δ θ θεμιοτοκλ*, Κ(μων,, κι α.ΟτΟς δ II IIερικλ~ς, λοι, εμιο τοκλ* , δ Κ(μων ε ρ ι κλ�ς , κι cX.κ6μιχ, συρψετος των ΡYJτοροοιδιίσκιχ 'ItoAu κιίτω aπ· ιχΙΙτ06ς, ολος δδ συρ ψ ετος των
λων κιχΙ κιχΙ των των ΟYjμΙΧΥωγων ΟYjμΙΧΥωγων δεν εΙτιχνε εΙτιχνε πιxρ� πιxρ~ κ6λaκες; κc.ιΙ οιιχ οιιχ λων ιχ! φθορείς. δ'Υ)μοκριίτες κιχ! φ θορ είς. <Όσο για: τοuς όόλιγιχρχικοόζ, λιγ ιχρχι κοόζ , τοΙΙς δ'Υ)μοκ ριίτες κ τοΙΙς δεν ειτιχν out outEE κα:ν κόμμιχτιχ, μα: τοΙΙς μετριοπ::χθείς, μετριοπ::χθείς, ιχΙΙτο Ι δεν
&θλιες φιχτρ{ες. &θ λιε ς φ ιχτρ{ες . ποΙΙ δ Ilλιίτων ΚΙΧΤ ΚΙΧΤ'Υ)ΎοροΟσε Νιί λοιπον ποιο εΙτιχν sκείνο ποΙΙ 'Υ)ΎοροΟσε έιχuτό του πως πως οεν εί είχε κ::xτc.ιλιίoει δχτιίχρονο ο χε κ::x u τό του τον έιχ τc.ιλιίoει μέσ::χ στο δχτιίχρον Τ Υ) κ' εί οιιίστημιχ ποό'χε ποό'χε πιο πιο στενα: στενα: γνω γνωριστεί με το το Σωκριί ΣωκριίΤΥ) εί οιιίστημιχ ριστεί με Πιχρα.κολοuθ~σει τΙς τΙς σ συνομιλίες τιίσεις τη ιίσει ς tou, τη υνομιλ ίε ς του, τΙς τ χε Πιχρα.κολοuθ�σει
Digitized by 10uk1s, March 2009
-73 --
llAATs;1N llAATs;1N
-
-
Ο ΑΝθΡs;1ΠΟΕ, ΤΟ EPrO EPrO 'ror Ο ΑΝθΡs;1ΠΟΕ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ 'ror
ζω~ τοu: πόσες παpα�νέσεις παpα~νέσεις 8εν εΙχε &κούσει καΙ τ{ λάμψη ζω� 8εν εΙχε ςεπη8ήσει &πο τ' &πρόοπτα; έpωτ~ματα; έpωτ�ματα; τοΟ 8ασκά
cxlilivcx π ποιι λοΙ) τοι> ! 'Όμως έφερνε μέσα τοι> Βλ/) τον cxlilivcx οιι τον εΙχε 8ιαποτ!σει με Βλες τΙς &ναθt>μιάσε�ς � νεα;νικ� δρμ� &ναθt>μιάσε~ς του νεα;νικ~ δρμ~ του κ' ~ λo~πόν, τέλος, αυτο ποιι τον παράσερνε κα;l τον τύφλωνε. Νά λo�πόν,
τό'χε καταλά6ει στ�ν στ~ν &ρχ� &ρχ~ με φόΌο, κ' ϋστερα, σιγα σιγά, 8σο φωτιζόταν &π' το μάθημα μάθημα Τfjς Τfjς οΙκης οΙκης καΙ το\} θανάτοι>
το\} Σωκράτη. Νά κείνο που που 15φε�λε 15φε~λε τώρα να κ&.νει να το κα ταλά6ει � τ�ν όπο{α όνειΡεuόταν να ~ Άθηνα.ϊκ� Άθηνα.ϊκ~ ποΛιτεί ποΛιτεία, α, τ~ν ' v' &ναλ&.Όει νχ τ~ σώσz~ με τ~ν σιJ)σει. Το v τ� σώσz� τ�ν άμεση Ορ&.ση, πέ φτοντας σε π/)λιτικ/)υς ά.γωνες, εtταν μ�x μ~x φoΌεp�, φoΌεp~, "νώφελη τρέλα. Δεν μπορε! καν καν εΙς να οράσει στον στον πο πολιτικο λ ι τ ι κο στ!οο, ΟΙ
χως Τ�'! ύπoστ�ριςη ένος κόμματος Ύι μιιΧς ο\} Τ~'! ύπoστ~ριςη μιιΧς έταιρlας: μα π πο\} θα ορεθεί μια φιλικ� φιλικ~ όμιΧοα που θχ οεχ6ταν να κιΧνει κάτι
οιαφορετικΟ aπ' τα σuνηθισμένα τερτίπια τ'ης σuναλλαγfjς, τοί) πάθοuς καΙ τfjς ματlχιο80ςΙlχς; "Αν πάλι 80κΙμαζε μόνος τ�ν όpθ� &νlχπ6CΡεuκτο θά. τ~ν όpθ~ πoλιτικ�, πoλιτικ~, τοuτο θα σ�μαινε σ~μαινε τον &νlχπ6CΡεuκτο
νατο, χωρΙς νχ προκύψει κα.νένα; κέροος για τ~ν &λ~θεια. τ�ν &λ�θεια. 'Όχι, άςιζε να έπιΜλει τούτη τ~ τ� σωτ~ρια; σωτ�ρια; ιiλ~θIOια ιiλ�θIOια με άλ
τρόπο. 'Έπρεπε 'Έπρεπε νά. θιςει τ�ν τ~ν Άθ�να; Άθ~να; στο πιο εόαΙσθητο λο τρόπο. πYj. της στ~'! πoλ�τικ� πoλ~τικ~ της περιέργεια, σ σΤ-ΥJν ιiγrXπYj. σημείο της, στ�'! Τ-ΥJν ιiγrX τ~ σ&.ΤιΡα; κα.Ι τ�ν τ~ν κωμωοΙα;, στο πιiθoς της γιιΧ τ~ προς τ� τ� συ
ζ~Τ1/ση και τ�ν τ~ν &σκηοη του λόγοΙ) καΙ τοΙΙς 8ιαλεχτικοΙΙς οια ζ�Τ1/ση ξιφισμούς. "Έπρεπε νιΧ επικαλεσθεί ά.κόμα το 6αθυ αrσθημα ~θειιzς Τfjς 8ικαιοσύν1/ς καΙ τfjς ιiλ �θε ιιz ς που παρ' παρ' 8λες τΙς τΙ ς συμφο
[σως σ6~σει ως σ 6�σει <1π' <1π' τ~ν τ�ν καρ8ια τοΟ ρες καΙ τιΧ λιiθ1/ 8εν ε!χε [σ ~ μ� rxδτές, τέλος;, τΙς ειλικρινείς κι � Άθψα"(κου AιxoU. "Ίσως μ~
Φυχωμένες με το � πλες εκλάμψεις, τΙς έμ έμΦυχωμένες ~γνo γνo πάθος πάθος ποΙΙ ποΙΙ δδ Πλάτων lνιωθε να χοχλακιζει μέσιΖ στ~ν στ�ν Φυχ� er Φυχ~ του, θα er-
τανν τα
60λετδ νιl νιl συγκεντρώσει γύρω ιiπo το Σωκρατικb πρ660λετδ συγκεντρώσει γύ πρ6ρω ιiπo
-74Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠλΑΤυΝ ΠλΑΤυΝ
-
-
Ο ΑΝθPQΠΟΣ. ΑΝθPQΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡrό Tor Ο
γριχμμιχ κιiπoιoν ελιiχιστo ιiριθμo ιiπo- ΚS{ντι τ�ν τ~ν ιiθ1jvΙΧΥκ-ij
Π~ί) θ' ιiπερyιxζότιxν ένιχ κιχλότερο α.δριο. νιόττι Π�ί) ~εν μποροί)σε πιχρα: ν' ιiφ� ιiφ~ Γι' α.οτο το λόγο δ Πλιiτων �εν
~εχειλΙσει 'ή κα.p�ιιi κα.p~ιιi του ιiπb τΙς συνομιλΙες τοί) Σω σει να: �εχειλΙσει κpιiττι
ποό, τέλος, εΙχιχν γΙνει κιχτιχνΟYjτές, συνεπα.ρμένος
ιiπo τ�ν μoρφ� τ~ν προσωπικότYjΤιi το\) ποί> εΙχε πιiρει μι"" ά.λλ Yj μoρφ~
ιiπoκα.λ\)φθεΤ υστερ' ιiπo το μιτρτόριο κ' εΙχε ιi πoκα.λ\)φθεΤ ιiπ' α.ΟτΟν στο ΤYjςμεγιχλετο. ι1λYjθινό ΤYjς μεγιχλετο. Τώριχ δ Πλιiτων, 6στερ' ιiπo μια: μιχ
κρόχρονYj σuγΚΡΙΧΤ1jμένYj ζω'ή, ζYjΤοί)σε να: �εσπιiσει ~εσπιiσει σε �pιicYj ~pιicYj κα.? �τιμιoυpγ{ιx. ~τιμιoυpγ{ιx. Ertιxv ποtYjτ~ς ποtYjτ�ς κ' � ~ φλόγα. τYjς νιόΤYjς του φώτιζε ιiκόμιx
pιμιiσει με τ� σκέψYj τ~ σκέψYj του ποί> εΙχε εΙχε � ~pιμιiσει με τ� τ~ �oxιμιxσ!ιx. ~oxιμιxσ!ιx. ΤΙ ΤΙ ιbριxίo ~ριiμα., φα.ντα.ζότιχνε, γόρω ιiπb τοίίτο τ τοο ζωντα.νΟ μιiθτιμιx ΠQύ �ριiμα.,
~ �ι�α.σxα.λ{α. ~ι~α.σxα.λ{α. τοο ΣωχράτYj! <Όλο το κοντινο πιχρελθον εΙτιχν �
Άθ~νιxς, το π~pελθoνν το χτεσινο χα.! το προχτεσινο ποί) τYjς Άθ�νιxς, το π�pελθo προχτεσινο ποί) Εχρυ6ε χιχ! sttιxv έτοιμο να: προκα.λέσει τΙς κιχτιχστροψες κιχτιχστροψες ποu
μιxγνά~ι M~ιxς: τΙς σχ6πα.ζε ένα. μιxγνά�ι M�ιxς: ~ � λιxμπρ~ λιxμπρ� νιότYj τοσ Άλκι~ φιλό�oξτι φιλό~oξτι κ' όπoσχετικ� όπoσχετικ~ ζωYjριi8ΙΧ τοσ ΚριτΙιχ, τα: 6tιX8Yj, �
στ~ν πολιτι σεμνα: πα.ιδιχιΧ χρόνιιχ το\) Xιxρμ~τι. Xιxρμ�τι. Ό Νιχ{ιχς στ�ν ' x~ κα.! πολεμικ'ή του ιbριμότYjΤΙΧ. Ο[ μεγιiλoι σοφιστες στ' στ x�
ιiστριxψτεριi τους γεpιxτειιi, οΙ πιο πιχριχκιχτιιχνοι πou μιiλω ναν πΙσω ιiπ' α.οτους χ χ'' ο[ μΙΧθYjτες που εΙχιχν ιiνιiμεσιi τους ~ιxκoυστo �ιiσκιxλo. ~ιiσκιxλo. Τέλος, οΙ χιχριτωμένες εΙκόνες ιiπb τον �ιxκoυστo τ~ν rδιιx του πιxιθιx~ ζω~' � ~ νεολιχΙιχ τ�ν πιxιθιx� ζω�'
'tYjt;
πιxλa.Ιστρa.ς ποί)
στ~ �ιιxκoπ� ~ιιxκoπ~ μι4ς ά.σΚYjσYjι.; Ιτρεχε να: Ζ8ε! το Σωκριiττι πou στ� !σττινε κιχυγιΧ πότε με τον ενιχν κιχι πότε πότε μ1 τον !λλο !μπο
ρο τYjς γνώσ1jς.
ΤΙ ποικιλΙΙΧ d,πb σκψ�, σκψ~, αχτιμιχτ{ζονταν, αχε!ιιiζoντa.ν xa.t πα.{ζovτιxν στ~ στ� σκέψτι 'tώp/l τοσ Πλιiτωνιx, μι πρωΤΙΧΥωνιοτη πρωΤΙΧΥωνιοτη
d,πb τ� ιiπb την ω1j τους κa.� τ~ μι&: μερια: 'ώ 'ώ Σωxpιiτη κι ιiπb κa.~
-75Digitized by 10uk1s, March 2009
IIΛAT~N IIΛAT�N
-
Ο AN8P�IIOΣ, AN8P~IIOΣ, Η Η ΕΙΙΟΧΗ ΕΙΙΟΧΗ TOr, TOr, το το ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr Ο
δοηγητες τijς ""Aθ~νας, Aθ �να ς, [ερείς, μάντηοες, ΡηΤΟΡοQιδά.σκαλοuς, σοφιστές, στρατηγο6ς. σ ο φι στές , πολιτικά.ντηΟες κ:χ. Ι σ τρατηγο 6 ς.
Άπο το θθέατρο, έα τρ ο, οποι> τόσο ααγάπησε γάπ η σε τΙς λεπτες κωμω τ~ τΙς φάρσες xouάτιρα, ίσαμε Ι ς φάρσ ες τοu xou δίες η τ ίσαμε τ � χοντροκ!.ψέν'Υ) σσάτιρα, τ�ς αΙ τΙς δμ ο ρφ ες αν α:μν�σεις τ~ς κλοθέατροι> τών TtaVYJYUptfuV TtaVYJYUptfuV κ καΙ δμορφες ανα:μν~σεις ιοεuε πο\lηρijς τοι> ~φη6ικijς σημά.δεuε κ(ψόιοεuε �φη6ικijς ~λικΙας �λικΙας που σ ημά. δεuε καΙ κ(ψό ςεπηοοuν οσα γελΟίΟΙ πέφτανΕ στα μά.τια τοu, τά. 'νιωθε να ς επη οοuν απο
τ� ν τ ασ ία ΤQ1J ριακότα ν σε δργασμο καΙ voc μαζ ε6 0ν τ~ cρa. cρa.ντασία ΤQ1J που 66ριακόταν μαζε60ν ζωντα:νέψοuν κα.Ι να στ στολΙσοuν αυστηρο ται για να ζωντα:νέψοuν ολΙσοuν τον αυσ τ ηρο εεΕρμο Ερμο
-rou. Μα δλη �~ θεωρία που γέ γέμιζε τών δδιαλόγων ιαλόγ ων -rou. μιζε τους οιαλ6πά.θ ος γι.α γοuς τοι> πά.νω στ� αΙ το ά. γα.θό, 01.0 το πά.θος στ~ γνώση κ καΙ ά.γα.θό, τ~ν αλ�θειoι αλ~θειoι που ςέσπα.γε Εκεί, ειτε σ' Επnαχτικους τ�ν Επ nαχτικους ~ςoρκι �ςoρκι
σμους,
είτε σε σαρκασμους σαρκασμ ους δλο τουτο το φιi>ς που τους πλ'Υ)μ πλ 'Υ)μ
μυριζε με δμορψιά., μα.ζ 6γελο Υι τ� επ τ � μα.ζΙΙ με το γαλήνιο χα.μ χα.μ6γελο τ~ λ λεπτ~ Οια.ψα.ινόταν· Ολα. Ολα. τοΟτα τοΟτα Π'Υ)γά.ζανε εΙρωνεία. που π ου μόλις Οια.ψα.ινόταν· Π'Υ)γά.ζαν ε απο
τ�ν ο σω π ικό τ η τα τοΟ ωκρά. τη , που xuplsus xuplsus δδλόκληρο λ όκληρο το τ~ν πρ προσωπικότητα τοΟ Σ Σωκρά.τη, εΙχε κ έργο τοΟ Π λά.τ ωνά , οπως Πλά.τωνά, οπως εΙχε κuριέψει τ~ν ψuχ� ψuχ~ τοu. u ρι έψε ι καΙ τ�ν
Σωκρά.τ'Υ). Ό Πλά.των ςα:ναQημι')uργουσε το Σω κρά.τ'Υ) . Τον ςςαναζοϋσε αναζοϋσε
μέσα του να ρωτΙΧ, να nέγχει, να κοροι3ε6ει, κοροι3ε6ει , ν' αγαναχτεί, χα.μ')γελΙΧ σ στ~ν τ � ν δμορφη νεολαΙα γι« να τοϋ ςεσκεπά.σει ςεσκεπά.σει Υι να χα.μ')γελΙΧ τ�ν uχή της. Να �~pεθ{ζει p εθ{ζει τ� τ~ν ψ ψuχή τ~ μαται030ξΙα τών σοφισΤών, κά. κομπά.ζ')υν ννοντά.ς οντά.ς τοuς να καμαρώνουν κ αμ αρώ νουν κα.! voc κο μπά.ζ')υν για να έκμ'Υ)τ α χ τ ε ρ� ι ν ό 3ενίσει τ� φαν τ~ φανταχτερ~ τοuς μ μηοαμινότητα η οα μ τητα 7ι να προσποιεί τα.ι τ�ν τ~ν ιiιiγνoια ν' ακολοuθεί ακολοuθεί τ� τ~νν α αλ~θεια ενα έρωτικο έρωτικο γν oια καΙ ν' λ �θει α μ' ενα πά.θος. τέλος, π ά.θ ος. Καί, τ έλος, voc θθυσιά.ζετα.ι υσιά. ζετα. ι γι' αδΤ~ αδΤ� τ~ν τ�ν ιiλ~θεια ιiλ�θεια που α τ�ν πλ'Υ) ρ ώ σε ι με τ θ θα τ~ν πλ'Υ)ρώσει τ~ν cpulιxx~ �ν cpulιxx � κα.Ι το θά.νατο. ΙΗσω ομως απ' α δΤ� τ�ν νά.στα: σ η καΙ τ�ν αδΤ~ τ~ν α ανά.στα:ση τ~ν αποθέωση του Σ ωκρά.τ'Υ) δ Πλά.των επαψε να ζεΙ καΙ να όπά.ρχει. Καλ Σωκρά.τ'Υ) λιτέχνης τέχνη ς λαμπρός, αδτeιθυσιά.ζεται στ~ν στ�ν δμορψια του εργου λι
αθητ�ς που τρα.6ιόταν σ τ� σκια για voc φα.νε του. ΕΤνα.ι δ μ μαθητ~ς στ~
ρωθετ κα.λυτερα. μεγαλείΟ ρωθ ετ κα.λυτ ερα. το με γα λείΟ τοί) 3ασκά.λοι> του. ΕΤναι δ στο-76 --76 Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ --
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr Ο Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr,
χαστης π?υ οεν εθειχνε στ� στ~ λάμψη των ',ΙΟΎ/των α.λ-ηθειων κα μια: σκιά, κανένα α.χνάρι α.πδ τον sαuτό τω. 'Ήξερs άραγε πως τούτη ή θελΎJματικη α.φάνεια τοίί χάριζε την α.θανασία ; ΠΙ. ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΔΙΑΔΟΙΌΙ IΙΛΑΤΩΝ ξαναγύρισε, ρίχτηκε στη 80uλεια: κ' εοθυς ΜΟΛΙΣ Ο IΙΛΑΤΩΝ
ή Άθήνα θαμπώθηκε μπροστα: σ' αοτα: τα πεζα οριίματα οριίματα που οιαδεχόταν το ενα τ' άλλ? ο!χως Οιίχκοπή. }Ιε ποια: σειΡα: �γινε Υι σύνθεσ ~γινε Υι σύνθεσή ή τοuς καΙ με ποια σειΡα: oημOσιεύΤΎjκαν οΕ ρωτοι τοίίτοι οιάλ?γοι πρωτοι - πρωτόλοuοοι καρποΙ μιάς λογοτε π λόκλΎj ενήντα δ μελλε να ο xνικΎjς παραγωγΎjς εμελλε οαστιίξει πενήντα δλόκλΎj αστιίξει π νικΎjς παρ x αγωγΎjς που ε ρα χρόνια -- οΕ σοφοι κριτικοι παραδέχονται πως οεν εΙναι σε σε θέσΎj α.κόμα να το καθορίσGuν. την παpαγωγ� παpαγωγ~ αοτη τ�ν τ~ν εχοuμε ά.τόφια καΙ κάτι παρα πάνω: σαράντα oub διάλογοι, α.π' αυτους of είκοσι έφτα Υ) Υ) ο[ srxoaL δχτω θεωροίίνται κατα γενικη δμολογία αυθεντικοί, ss
στ~ν κατηγορία κεινων που Υι φτα κατατάσσονται στ�ν Υι γνΎjσιόΤΎjς τ~ν α.ρχαιότητα α.κόμα, οεν είταν α.ναγνωpισμένΎj. τοuς, α.πο α.πο τ�ν Of λοιποΙ α.μφισΟητοίίνται. οι 8ροι (( για το Δ(καιο, για την Ά
ρετ~ κτλ),οσο κι αν θεν ε!ναι γν1ισιοι, περιέχοuν ενα μεγάλο ρετ� τ~ν πλατωνικη παριίOOσΎj. Δέκα. τρείς έπιστολές, α.π' τ�ν μέρος α.π'
για τΙς δποίες Υι Υι κριτικη σήμερα εκθηλιονει μεγιίλο sνeouatIX
σμό, αν καΙ κατα τη γνώμη μας 'Οχι οικαιολογημένο, άλλο τε τΙς εΙχε ριζικα καταΟικάσει. Πάντως, οΕ καλύτερες μάς ριζικα καταΟικάσει. oeνouν τέτοιες πλ1ίροφορ(ες για τη ζωη τοίί Πλά.τωνα, ωστε
το λιγότερο που θα μπορούσαμε να παραοεχτοίίμε εΙναι πώς, αν οεν προέρχονται α.πο τον Ι'Ι'Οιο Οιο ,τον Πλά.τωνα, ε!ναι γραμμέ ή ε600μη επιστολη στο νες πά.ντως α,πο τους μαθητές τοu: ή
σύνολό της ε!ναι α.ντά.ξια των μεγά.λων οιαλόγων Τής τελεu περιόοοι) κ' ή ή 'Ογοοη εχει τΙς ίδιες πιθανότητες γνΎjσιταίας π εριόοοι) κ' Digitized by 10uk1s, March 2009
-77 --
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ 'ΓιJY, 'ΓιJY, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΡΓΟ TOr TOr
l~ΙXVLXo θ� θ~ είτα;ν ·ν~ ν~ χρoνoλoγ� χρoνoλoγ~ 6ΤΥΙτα;ς. Το l�ΙXVLXo ·ν� μποροόσα;με ν� σουμε τους yν�σιoυς yν~σιoυς �ια;λόγoυς ~ια;λόγoυς � ~ τουλctχιστον ν� ν~ τους τα;~ι τα;�ι νoμ�σoυμε νoμ~σoυμε με τ�ν τ~ν πιο πιθαν� πιθαν~ χρονολογικη σειρct. Ή νε6τε
ΡΥΙ κριτική, ιiνα;ζYIτώντ:xς μι� μι~ 6ctσΥΙ ταξιν6μΎjσΎjς που ν� ν~ !~α;ρτάται οσο το 8υνα;τον λιγότερο ιiπo τΙς Εντυπώσεις τijς !�α;ρτάται
ιiτoμικrις xp{σΎjς, πα;ρα;τήΡYJσε πως ο[ Νόμοι, Νόμοι, που εμεινα;ν
ιiτελε{ωτoι ιiπo τον Πλctτωνα;, μάς 1tαρι:.υσιctζοuν τΎjν τελευτα;{α; τελευτα;{α; λώσσα;ς, με τ τrι~ Πλα;τωνικrις Υλώσσα;ς, την !!~έλι~YI μπορουμε τωνικrις Υ δπο{α; μπορουμε rι� Πλα; �έλι�YI τ ην δπο{α; ν~ συ συΥχρ{νουμε ν~ τους 6ctλουμε ν� Υχρ{νουμε τους &λλοuς 8ια;λόγους καΙ ν� σε ιiντ{στpoCΡ ιiντ{στpoCΡYI χρoνoλoyικ~ Τct�Ύj, Τct~Ύj, «κολουθώντα;ς το 6α;θμο YI χρoνoλoyικ� fJφος των των γερατειων γερατειων συγγένεια;ς που ιiπoκα;λόπτoυν με το fJφος
Ή κpιτικ� κpιτικ~ λοιπον μπόρεσε με τον τρόπο α;ό τοΟ Πλctτωνιχ. Ή το
v"
v"
&;ποχα;τα;οτήσει με 6ε6α;ιόΤΎjτα; μ μι~ ι� τελευταΙα όμάδα
που Πολιτικό, το ΦΙληβο, τον ου περιλα;6α;{νει το Σοφιστή, Σοφιστή, τον Πολιτικό, π
ΤΙμαιο, τον ΚριτΙα, τους Νόμους, κα;Ι με πολλες πιθα;ν6ΤΎj ο τες μι� μι~ προτελευταία προτελευταία όμάδα όμάδα που ιiπoτελεΤτα;ι ιiπ? τ~ν Πο τ�ν Π λιτεΙα, το Φαίδρο, ΘεαΙτητο. ΠροσΠctθYj λιτεΙα, Φαίδρο, τον Παρμε,'Ιδη, το ΘεαΙτητο. σε ιiκόμα; � ~ XΡΙΤΙΚ� XΡΙΤΙΚ~ ν� ν~ συγκροτήσει μι� μι~ κεντρικη κεντρικη όμάδα όμάδα που
�~
~ σειρ� σειρ~ εΙναι πολυ ιi6έ6α;ΙΎj καΙ που μέσα; σ' σόνθεσΎj κ' �
α;ότ~ μπορουμε ν� ν~ τοποθετήσουμε το Μένωνα, Μένωνα, το ΦαΙδωνα, α;ότ�
Συμπόσιο, τον 'Ίωνα, 'Ίωνα, το Μενέξενο, το Συμπόσιο, Μενέξενο, τον ΕΜύδημο, ΕΜύδημο, τον Κρατύλο. M� M~ 8σο περισσότερο ςεμα;κρα;{ν(ίυμε «πο το fJφος Κρατύλο. των γερατειων γερατειων που ΧΡΎjσ!μευε σα. μέτρο σόγxpισΎjς, � ~ μέθο80ς γΙνεται λιγότερο &:ποτελεσματική. Κα;ταλα;6α;Ινει λοιπον
δ ιά κα;νεΙς πως θct' θct'τα;νε τα;νε πολυ Μσκολο να. χρoνoλOYΎjθoυν οΕ διά
λογοι τής τής νεότητας νεότητας σόμψωνα; με το μoνα;~ικo λογοι μoνα;�ικo τοuτο κριτήριο κα;! πως θct'πρεπε να. κιxτα;CΡόγoυμε σε γνωρ!σμα;τα; �ια;cρopε ~ια;cρopε
στ~ν Ζ8ιοτροπΙα; κα;! τικTjς ιiεΙα;ς που ιiψ~νoυν ιiψ�νoυν πολυ τόπο στ�ν
τ~ν ιiμCΡιooλ{α;. 'Έτσι εfμαστε πολυ λιγότερο &.ρμό8ιοι ε8ιi> τ�ν
a.,
ιiνα;μCΡισ6~τYίΤo,, a., παρα. ιiλλoo για. να. ποπμε με τρόπο ιiνα;μCΡισ6�τYίΤo
α;ότος � � δχι. 'Όι-ι.ως μπο~ !κείνος δδ 8ιctλογος ΠΡΟΥΙγήθΥΙκε ~
-78Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT� ΠΛAT~
-
-
Ο ΑΝθΡΙ;ΙΠΟ:Σ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
"'Ιθοψάνεια πως ~ ροσμε ν&: Ισχυριστο\}με με κάποιαν ιiλλ"'Ιθοψάνεια δμά � δμά !α που σχ'Yjματ(ζετιχι με τον Ίππία έλάσσονα, τ-ην Άπολο
τον Εύ{}ύφρονα, τον γία, τον τον Kρlτω,ια, τον τον Ίππία μείζονα, το το
Λύση, τον Πρωταγόρα, τΟ Γοργία θ'YjμοσιεUΤΎ1κε &νάμεσιχ Aθ~να (πάνω στ-ηνέποχ-η το\} γυρισμΟί) τοί) Πλάτωνιχ στ-ην 'Aθ�να
396) κα! τοuταειθιοσ του oτ1jv ΊταλΙα (388). 396) Πάντως gvcx eIVCXL βέβαιο, βέβαιο, πως πως ~ Πάντως � 'Απολογία τού Σωκρά &ποτελεΤ τ-η λογικ-η εΙσαγωγ-η 8λ 'ΥΙς t'ijt; δμάδας των θια
κάτω στ&:
τη
ιiπολογ~θ1jκε καΙ μάλιστα με τέτοιο λόγων. Ό Σωκράτ'YjΙ; ιiπολογ�θ1jκε τρόπο που καταθικάσΤ1j 'κε, εκτελέσΤ'Yjκε κι ιiτιμάσΤ1jκe. "Έ "Έ καταθικάσΤ1j'κε,
τσι Ικρινε � ~ κοιν-η "(viliμo'Yj: δ καΤYlγορουμενος σχεθον lXet πάντα &.θικο &.θικο κι εκείνος που που καταδικάζεται καΙ πεθ�{νει πεθ~{νει Ιχει πάντα κι εκείνος καταδικάζεται καΙ Ιχει
Άν πραγματικιΧ ertcxv ιiθωoς, πως θεν μπόρε μπόρε ιiθικo διπλά. Άν σε νιΧ νιΧ τ' ι1ποθειεει, αδτος αδτος που που το μόνο το\) γνωστο έπάγγελ έπάγγελ σε τ' ι1ποθειεει, το μόνο το\) γνωστο
μιλ~ ι1π' το πρωΙ &ς το 6ράθι;; "Αν δ �Ρ{Ψ'Yj ~Ρ{Ψ'Yj μα εrταν ν&: μιλ� μος οωκe.ατικός Ιλεγχος εΙχε xiiπottZ ΧΡ1}σιμόΤ1jΤιi, πως θεν τον μεtrkχεφ{στ1jκε γιιΧ ν' ιiπoστoμώσει τους καΤ'Yjγόροuς
κ~λoκάγαθoυς σοψι tou, 8πως aπoστόμωνε καθ1jμaριν&: τους κ�λoκάγαθoυς Ρ'Yjτορο8ιθάσκaλοuς καΙ τους πολιτικάνΤ'Yj8ες που στές, τους Ρ'Yjτορο8ιθάσκaλοuς τους θιάλεγε σ&: θόμ~τα; θεν τό 'κιχνε ιχυτό, θιάλεγε σ&: θόμ�τα; Κι Κι ιiφoσ ιiφoσ θεν τό 'κιχνε ιχυτό, δεν δεν εl εl τους
~ τόσο π�ινετη π~ινετη δεεtoσόν-η δεν ettcxv παρ&: ν.χι ιiπ6δειε1j πως �
διαλεxτικ~ κι gv� gv~ παιχν{θισμιχ παιχν{θισμιχ λ6Ύου; "Ίσως τοlJτο &σκοπ'Yj διαλεxτικ� ν" ι1ρκε! γι&: ν&: θαμπώνει τους ιi�έ6γ�λτoυς; ιi~έ6γ~λτoυς; νέοuς, μα; δεν προκαλεΤ καμι&:ν αοταπάΤ1} στους ιlνθΡώποuς ποο ζοσν :coηv πραΎματικόΤ1jΤΙΧ. Γιατί δε δοκΙμασε ν&: πεΤ ψέματα γι&: νιΧ
εεαπιxτ~σει τους δικιχστές tou; Γιιχτ{ δε λόΎιοε ιlπ' ιlπ' τ-ην 4ν εεαπιxτ�σει θρώπιν'Yj ν&: τους τους atαρακιχλέσει atαρακιχλέσει κάνόντιχς; κάνόντιχς; ν&: ν&: τον συμ θρώπιν'Yj ι1θuναμ{α ι1θuναμ{α ν&: τον συμ
'TCoviaouv μ' αότο το πιΧντιχ εδκολο καΙ aloyoupo μέσο
t'ijt;
κλάψιχς, που δε διστάσανε νιΧ νιΧ το το μετιχχειΡιO't'οl}ν ιiλλoι πολυ
τρανοΙ ιiπ' αυτόν; Άλιxζoνικbς κcιΙ πεισμιχτιiΡ'Yjς, στ-ηρι πιο τρανοΙ γμένQς στ-η μακρόΧροv1j ιiτιμωΡ'Yjσtα tou, δεν πλ�ρωσl πλ~ρωσl καΙ
-79Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΆΤΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr
&.κp~o.x ένάν τια στοίις θεοίις, τους θεσμους τόσο &. κp� o .x το θρά.σος του ένάντια
ό μ ο υς . καΙ νόμους. αΙ ττους ους ν κ
ΆντCΘετα προς τ�ν τ~ν παρα8εγμέν'Υ) οίι Τ'Υ) παρα8εγμέν'Υ) ττοίιΤ'Υ)
α των ικοΙ 8~άλoγo~ 8�άλoγo� θά 'ναι μια. σ ει ρ α. d:no έμμε γνώμ πλατωνικοΙ σειρα. έμμε γ νώμ 'Υ), οοιι πλ κ~ d:πόλυτα πεισΤ�ΚEς πεισΤ~ΚEς συνηΎορίες, γ γιατΙ τ~ν d:θωόΤ'Υ)τα ι ατΙ τ�ν σες κ� φελιμόΤ 'Υ) τα τοϊί Σωκράτ'Υ) θ.χ τΥϊν d:nooet�Ot)\,/ τ-ην ωφελιμόΤ'Υ)τα d:nooet~Ot)\,/ σ. σ.τ-ην καΙ τΎjν ω πράξ'Υ). ιΧπαντήσει δμαοικ4 ρ ά ξ 'Υ) . ''Αξίζει Α ξίζει λοιπον τον κόπο ν' ιΧ παντή σει δ μ αο ικ4 στοός π συκοφάντες ποό, 6ρ!ζιχνε τώριχ σ υκοφάντες πο ό , d:cpGlU τον σκότωσιχν, 6 ρ!ζιχ νε τ ώ ρ ιχ κιχΙ γε λGlιοπο�cιόσιχν λGlιοπο~cιόσιχν τΎι μνήμ'Υ) του. Μα. γ γι4 ι4 νά 'ναι � ~ d: d:πάνΤ'Υ)σ'Υ) πάνΤ 'Υ) σ 'Υ) π�o π~o d:ποτελεσμιχτικ-η d: π οτελε σ μιχτικ-η οε θά. θά.
καλότεριχ 8ώσε~ με το στ6μιχ του n�cιu n~cιu ΤGlυ κιχ 'τανε κ αλό τεριχ ν.χ τ-η 8ώσε� Τ'Υ)γ~J?ουμένοu; 'Ό 'Όμως O~ασκευά.σει Τ'Υ)γ�J?ουμένοu; μως έπρεπε να. O� ασκευά. σει τ4 τ4 λόγιιχ που που ικαστήρ ι ο καΙ, χωρΙς ν4 τα. ννοθέφει, είπε στο ο οικαστήριο να. προσοώσει ο θ έ φ ε ι , να. προσοώσει υτα. τ-η λoγ�κειψέν'Y) σ'' ιχ ιχυτα. λoγ~κειψέν'Y) 6 60ήθειιχ 0ήθειιχ μιας εμπεΙΡ'Υ)ς Ρ'Υ)τορικ'ijς, σ oΙCΙ:Τ'Y)pώντcι:ς ιΧ πλότ 'Y) ΤCΙ: τοϊί ~pωικoυ � pω ι κoυ μεγcι:λε{cι!) τΥίς ao.r o ΙCΙ:Τ'Y)pώντcι:ς την ιΧπλότ'Y)ΤCΙ: CΙ:ΤLκij ς τ ε χν ο τ ρ ο πΙα ς κcι:Ι ΚΡCΙ:ΤLκijς τεχνοτροπΙας οΙνοντας λιχμπΡΥϊ ~ναπιxρά. μια. λιχμ Κ πΡΥϊ �ναπιxρά. Ρ τ'ijς atιxaΎj του ρόλου κιχι τ'ijς ζωής τοϊί Σωκpά.ΤΎj, τ 'ijς θεΙιχς &.&. ποστολ'ijς d:νεχτίμ'YjτΎjς νεχτ ίμ'Yjτ Ύjς εόεpγετικόΤΎjτά.ς -rou, -rou, τijς στολ'ijς του, τijς d: πο ά.ντΙστασής τΙς ντ Ιστασ ής το!) σε 8λες τ Ις ιiπειλες κιχΙ τ'ijς τ'ij ς όπέρ_ θαρρεΤijς ά. πρχγματοποίησε Πλά.των χ γματοποίησ ε δ Π λ ά.τ ων στην στην τα,ΤΎjς θυσ(α,ς του. Νά. τ.Ι τΙ. πρ
του Σωκράτη. Σωκράτη. ••ΑπολογΕα ΑπολογΕα του κατόρθωσε ατό ρθω σε να. ξεφόγει τΎιν τε Το πως δ ΣωκράΤΎjς 8εν κ ταν κ εϊταν κατιχοικασμένοι; λικΎι κατα,OίΚΎj, ΙXUtQ οε θα. πεί πως εϊ α τιχο ικασμέ νο ι; το\) sfxιxVe π α ιο ι ιΧ ιiκδμα ο[ οοικαστές ικαστές το\) ιiπo τα. πρΙν; Άπο παιοιιΧ Φέματιχ του θεά.τροu, θεά.τροu, που πcι:ροuσ(αζΙΧΥ έμ ατιχ του πcι:ροuσ(αζΙΧΥ ΤΡOφOOOΤΎjθεί με τα. Φ το που λ λά.τρε\)ε σοφιστε ς που ά. τρε\)ε μια. τ ο Σωκράτη σα.ν εναν d:no tους σοφιστες μά.τιχιη καΙ μπεp8εμένΎj περιφρονοϊίσε ρονοϊί σε τους θεοός. ά.τιχ ιη κ αΙ μ π ε p8εμέν Ύj γνώση καΙ περιφ μ μ:σός Το πως εκανε τ6σοuς έχθρους έχθρους που το μ :σό ς τους σ1ιμερα ,tov έγ ινε γι4 ν4 έέκπλ'Υ]ρωθεί χτόπαγε, χτ κπλ'Υ] ρωθεί δ ΧΡ'Υ)σμος ΧΡ'Υ)σμος ό παγε, μήπως οεν έγινε των χρησμος παρουσΙα,ζε ων Δελφων; Δελ φ ω ν ; Ό χρ η σμος τουτος τον πα ρου σΙα,ζε σα.ν τον τ ιiνθpώπoυς. ΙΧότός, πιο σσοφο οφο ιiπo τους ιi νθp ώ πo υς . Τότε Τότε κι ΙΧ ότό ς, auvet8YJtιX πιστεόοντας ξέρει ρει ττΙποτιχ, Ιποτιχ nijpe 66όλτιΧ όλτιΧ 6λους έκεΙέκεΙπ ι στεόοντ ας πως οεν ξέ ,
Digitized by 10uk1s, March 2009
- 80-
ILUT� ILUT~
-
-
Ο ΑΝθΝΠΟ%, Η ΒΠ()ΧΗ TOr, το EPrO TOr
τοος obt; p�τopες, τον AAιxut6 tobt; p~τopες, τοος νους 'Mb ν6μιζιχν τον ιxut 6 ~oυς �oυς σοφ6: t
πολιτιχο6ς, tob, ποιητΙς, -cobt; 6ιοτέχνες, χιχι τους !πειθε !πειθε πολιτιχο6ς,
γιΙΙ τ�ν τ~ν ιiμιx.θειά. τοuς. τοuς. Tol}τo στά.θ στά.θ'Υ)χε ιiφopμ~ γιΙΙ opμ� νΙΙ χιχτιχλιχ.'Υ)χε ιiφ .. οει δτι το μονΙΧθιχο πρ προσον ο σον τ-ης σοφΙιχς του δ!τιχν -rolYt'o, πως ένΙΟ of !λλοι, ιϊΥνοώντιχι; τα. πιχ.ντιχ, φιχντιχ.ζοντιχν πως τά.·εεριχν
ΒλΙΧ, ΙΧότος το τοuλιχ.χιστον τ~ μ6νη γνώσ'Υ) που χιχτείχε ε!τιχν ΒλΙΧ, uλιχ.χιστον τ� χιχτείχε ε!τιχν τρωνε πως θεν t}εερε τ{ποτιχ. ΟΕ !νθρωποι λοιπ6ν, λοιπ6ν, πof) τους λύτρωνε πως τους λύ τ~ν ιχδτιχπιχ.τ'Υ), ιχδτιχπιχ.τ'Υ), τον τον μισοόσιχν μισοόσιχν θ θιχνά.σιμιχ το μΙσος τους τους ιϊπb τ�ν ιχνά.σ ι μ ιχ χιχΙ το
ΙΧότο μiΥιχ.λωνε ένιχντ{ον tou, ΥΙΙΧΤΙ ΥΙΙΧΤΙ οΕ νέοι που που τον !xouyιxv ε!χανε μιμ'Υ)θεί χα! εεσΧέπαζιχν χιχ.θε Φευτιιχ., ΙΧδξιχενον τον ε!χανε
Ιτσι τ�ν τ~ν ιiyιxνιx.ΧΤ'Y)σ'Y)- 'Όσους εευτέλιζε 6ρ�xανε 6ρ~xανε πιχνέ τιχς Ιτσι τ~ν έΧ8{χησ'Υ), προσποΙ'Υ) έΧ 8{χησ 'Υ) , έπιχναλΙΧ6ιχΙνοντιχς χωρΙς πιΙΙ π τοιμ'Υ) τ�ν ροσποΙ'Υ)
σ'Υ) τΙς συν'Υ)θισμένες ΧΙΧΤ'Υ)Υορ{ες ένιχ.ντιιχ στο Σωχριχ.τ'Υ). Σωχριχ.τ'Υ). θέ λ'Υ)σε ν� ν~ 8ιιχφθεΙρει 8ιιχφθεΙρει τους τους νέοuς; Π Πιος Σωχριχ.Τ'Υ)ς λ'Υ)σε ιος δ Σ ωχριχ.Τ'Υ)ς θΙΙ μπο ροσσε νιΧ το θιιχνΟ'Υ)θεί; Δεν ε!νιχι τρέλιχ νιk 8ιιχφθεΙρει χιχνεΙς ροσσε έχε{νους που ιiπoτελo\}ν το περι6ιχ.λλον περι6ιχ.λλον του; έχε{νους
ΥΙΙΧΤ! Υ ΙΙΧΤ! ιiνιxπ6ιiνιxπ6-
που ΥΙνοντιχι ΥΙνοντιχι χ.ιχχ.ο! χ.ιχχ.ο! στρέφοντιχι στρέφοντιχι ένά.ντιιχ ένά.ντιιχ σ' σ' εχε{ φευχ.τιχ χείνοι που
που τους τους θιθά.σχουν τ�ν. τ~ν. χ.ιχχ{ιχ. νους που χ.ιχχ{ ιχ Πιος τ6λμ'Υ)σιχν νιΧ τον .
x.ΙXΤ'Y)yoρ~σoυν x.ΙXΤ'Y)yoρ�σoυν πως θεν πιστεύει στους θεούς, ιiφo!} τιχυτόχρονιχ τον ΧΙΧΤ'Υ)Υ6ρησιχν ΧΙΧΤ'Υ)Υ6ρησιχν πως πως κlχυχιέτιχι κlχυχιέτιχι ΥΙΙΙ ΥΙΙΙ τΙς τΙς θείες τον θείες μυΟΤ'Υ)ριlχχες
φωνες πο\) τον ΧΙΧθοθηΥοσν χ.ιχ! τοσ 3Ινουν θά.ρρος στ� στ~ ζω~ Ι; ζω� Ι; φωνες Ό ιiλ'Y)θινo� ιiλ'Y)θινo~ χ{νθυνος θε ερ{σχ.ετιχι στΙς ιiλληλοσυΥχροu6-
χιxλxεότ'Y)x.� ιi.vιxloχuvtιx άπb μενβ~ ΙΧότες ΙΧότες x.txt'Y)yop{st; 'Mb χιxλxεότ'Y)x.~ μενβ�
Μέλιτο χιχ! τον τον "Άνυτο. "Άνυτο. Ό Ό ΠΡΙΧΥμιχτιχΟς ΠΡΙΧΥμιχτιχΟς ΧΙν8υνος ΧΙν8υνος 6ρΙσχετο Μέλιτο
1.
~ :ιrtIΙϋμα εtτιχν ή θεΙιχ μυαΤΥΙριιχχη φωνη Τό dαψόιιιο dαψόιιιο � μυαΤΥΙριιχχη φ ων η
που 6 6 ΕωχΡ'ΤΥΙς; ΕωχΡ'ΤΥΙς; ι!χουΥε ι!χουΥε αυχνι1 αυχνι1 ατό 6ιiθoς 'tfj; που 'tfj; ουνεΙδΥΙιΠις ουνεΙδΥΙιΠις του. Ό μΙΙς; λΙε� λΙε~ πώς; ή φιι)νη ιχ6τη δ~ν δΠΙΧΎ6ρευε ατό ατό ΕωχριΧΤΥ) Πλ'των μΙΙς; ιχ6τη δ�ν τΙς; ιiπoφιXσεις; ΤΥΙς;, μι1 τόν lμπόδιCι νιΙ: νιΙ: χιΧνει χιχχό. χιχχό. Ό Ό Πλοότιχρ
ί~ιXλλoυ μιiς; λέει λέει πώς; πώς; εΙτιχν εΙτιχν lνιχ lνιχ εΣδος; εΣδος; ciνώτερ'f/ ιX λλo υ μιiς; ciνώτερ'f/ lμπνsuOYj που χος; ί� lχδ'f/λωνότιχν αιΙ: φωνη φωνη � ~ oci:v ΙΙνόριχσΥΙ. νόρ ιχσΥΙ.
-81 Digitized by 10uk1s, March 2009
JIΔ.A.NN - Ο Ο JIΔ.A.NN
ΑΝθΝΙΙΟ!, Β ΒΙΙ ΒΙΙΟΧΒ TOr, ΤΟ ΤΟ EPro EPro TOr TOr ΑΝθΝΙΙ Ο!, Β ΟΧΒ TOr,
τιχι στ� στ~ μιχν{ιχ τοσ -rncpAOt} πλ�θοuς; πλ~θοuς; που προκάλεσε το χ χιχμο ιχμο
ί~oλoθρέΦει κι ΙΧό ΙΧότον τόσων 8ΙΙΧπΡεπων ιiντρων κιχΙ που θιi ί�oλoθρέΦει τον
με τ� τ~ σειρά 'tou. Δεν πρέπει λοιπΟν νιi θεωΡ'Υ)θεί σιiν τρελο 'ήλικΙιχς; τοσ Σωκριίτ'Υ) πετσμιχ 'tTj, 'ή λ ικΙιχς; τ ο σ Σω κ ριί τ'Υ) το παις; ίπΙμενε σε μιιi
' σuμπεριφοριi ποu τον ί�έθεσε ί~έθεσε στο στο θιίνιχτο. Γιιχτ! μ μ' ΙXUτ� ΙXUτ~ τ� τ~
σκέΦ'Υ)
θιί 'πρεπε νιi νιi κιχτιχλογΙσουμε τ~ν ~ιιx τ τρέλιι ~ τ�ν �ιιx ρέλιι στους; �
~μ!θεoυς τ~ν ιiτlμωσ'Y) το το ρωες; κιι! τους �μ!θ εoυς που προτtμοuν ιiπb τ�ν
θιίνιιτο. Ό Σ ΣωκριίΤ'Υ)ς;, στιi πε8!ιι των μιιχων ιiντtμετώ ιiντtμετώ ωκριίΤ'Υ)ς;, που στιi πισε το θιίνιχτο δΠΙXΚOόOVΤιις; στΙς; προστιιγες 'tTj, πιιτρ!8ιις εφευγOVΤιι ς το θιί· του, 8ε θθ"ιiπειθ~σει ιiπειθ�σει τώριι στο ΧΡ'Υ)σμο �~εφευγOVΤιις &.πoστoλ~ τοι> εΙνιιι νιi 6�ζει 6~ζει σε 80νιιτο σιiν (!νιι κιικό. Ή &.πoστoλ� κιχ! 8ε θιi μπορέσει νιi τ-ην ιiπιιρ κφιισ{ιι τους ιΧ.νθρώποuς κιχ! τ-ην ιiνιίλιι6ε γιιΧ το κιιλο 'tTj, Ά Άθ~νιις, νν'Υ)θεί. θ�νιι ς, κι 8τιιν ιιό 'Υ)θεί. ί~ovτωθεί, εεΙθε άλλο, τος ί�ovτωθεί, Ιθε δ θεος; θεος; νιi στε!λει κιίποιον ά λλο, άν 8ε "
Aθ~νιx νιΧ ζεί κιι! να κοιμt1τιχι ιιΖώνιιι μέσιι στο θέλοuν 1; ••Aθ�νιx κιχκό: κιχνεΙς στ-η θέσ'Υ) τοι> 8ε θιi μπορέσει νιi 8ριίσει συνειΣωκριίΤ'Υ)ς; 8'Υ)ΤιΧ, χωρΙς νιΧ ίκτεθεί σε πιχρόμοιο θ~νιιτo. θ�νιιτo. Ό Σ ωκριίΤ'Υ)ς;
ιiντιστιίθ'Y/κε στ-ην ιl8ικ{ιι, τόσο τ-ην ίποχ-η τTjς; τυ τυριιννΙιις ριιννΙιις
'tG'>v 'tG'>v
τ�ν ίΠΟΧfJ Τριιίκοντιχ 8σο κιι! τ~ν
'tTj,
8'Υ)μοκριιτ{ιις. Δε θ'
θιi πα παριικαλέσει ιΧ.πολογ'Υ)θδί κιιθόλοι> σιiν !νοχος κιι! 8ε θιi ριικαλέσει
τους; 8tκιιστές του. Τον κιιτιι8ικιίζουν; !στω. θα μποροσσε Πλιίτων, λ ιίτων , δδ στ-ην ιiνιίγκ'Y/ να 8εχτεί (!νιι πρόστιμο, γιατι δδ Π ' Κριτ!ιις, Άπoλλ~ωρoς; θιΧ π πλ~ρωνιιν γι' Κριτόβουλος, δδ Κ ριτ!ιις , δδ Άπoλλ�ωρoς; λ�ρωνιιν γι
ιιότ6ν. 'Όμως � ~ πραγμιιτιx� πραγμιιτιx~ τ του ιi~!ιι εΤνιιι νιΧ θ?έφετιιι στο ιιότ6ν. ο υ ιi�!ιι εόεργέΤ'Υ)ς; Πρυτανείο ιι σιΧν εό εργέΤ'Υ)ς;
tij, πολιτεΙιχς. ΝιΧ δεχτεί ττ-ην -ην ί
Πως θ' ιiνεχτεί δδ �ένoς; ~ένoς; ω ς θ' ξορ{ιι; ποτέ! Π 8εν ο!)τε οΙ πιιτριωτες τοι> 8εν
tr,v
κριτιχ'ή tou, ιiφoί)
να ζεί 8!χως 'tfJV ιX.νέχovτιxι. ΜιΧ ττοο να
1. σιτΙ~oντιxν δωpε�ν, δωpε~ν, Ιξόν ιiπό τοό, 1. ΔΥΙμ,6σιο Ιδρυμ,ιχ, δπου σιτΙ�oντιxν πρvτά""ς, χιχΙ οΙ ξένοι πρέαβlΗ!; χι:ιΙ οΙ ιlBίσHoι, δηλι:ιδή οΙ δδπ~λληλoι π�λληλoι tij, BoUATj, ΧIZΙ τοΟ Δ-ήμ,ου, χιχθώ, χιχΙ δσοι ιiπό τού, πολΙτε, προσφέριχνε μ,εyιiλι!; δπηρεσΙε, ατήν πολιτιΙιχ.
82-82Digitized by 10uk1s, March 2009
ΙιΔΑΤωΝ - Ο Ο ΑΝθΝΙΙ ΑΝθΝΙΙΟΖ, Β ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPro EPro TOr ΙιΔΑΤωΝ ΟΖ, Β TOr
να; ικφpιi�βΙ μ� ζεΤ. Μ'νει ικφpιi~βΙ τη σUΦ1J τou μoιιiζβι σα; να; μ~
τδν ~ΙΧSΤflL !φο6ιχ. δ ΣωκριiΤ1Jς;. Πιiy. ).oιπbν δ θιiνflτα, που τ δν �ΙΧSΤflL
το!) 8~ν πΡ6ΚSLΤfιtνα; rλuτωσοuν οΙ τως; 'Κ(JΙ με τό θιiνflτ6 τ ο!) 8�ν
•Ae1Jvιx.tOL,
•
τbb Χflμ6 'tou θ' ιiντιμετωπΙσοuν rιflΤΙ 6a-rsp' ιi1tό τ
4λλους; χριτΙς, πιb νeοuς; κιχ.Ι πιο ΙπιθSΤΙXOός. ΕΙτε 8μωςεΤ Π(JΡ~ΎOρη VflL !vιx. εεκοόριχ.σμfl σσ'' Ινιχ.ν ιivovsCpSU'tO lSπνο, .βrτs Π(JΡ�ΎOρη ~λπ18ιx., � ~ ~ιιx.μoν~ �λπ18ιx., �ιιx.μoν� σ' flnτb τb δπsρπeΡflν, 8πou ΚflΤΟLχο\)ν οΙ
')C(Jl οΙ dpXfltot ~pωες;, θιiΎfιΙΚflλ6~εχ't1J : «λΥΙθινοΙ 8Ι'Κ(Jστ~ς 8Ι'Κ(Jστ�ς ')C(Jl � pωες;, θιiΎfιΙΚflλ6�εχ't1J ουτε � ~ ζωη ουτε ουτε δ θιiνιx.τoς; θα; μΠΟΡeσοuν να; τρομιiεοuν τδν �νιiΡBΤo. ~νιiΡBΤo. ΙΥ.-ΓΟΡΙΊΛΣ "Ή Ή ΜΟΝΉ ΛΝΛΓΚΛΙΛ ΕΠΙΣΤΉΜΗ ΜιΑ. DΑ.ΡΑ.rΡΑ.ΦΟΕ τ τi1ς;' θα; λi-yιχ.μβ, i1ς; 'Aπoλoγlας σκιιχ.γριχ.φεΤ, θα; λi-yιχ.μβ, φιχ.!νετflΙ να; θeλοuν να; σuμπλ1JΡώσοuν οΕ -το πρ6γριχ.μμιχ. παί) φιχ.!νετflΙ
8.ιά.λΟΎΟΙ. πρωτοι 8 .ιά.λΟΎΟΙ. rta; να; 6ριΤ την Ιννοιιχ. -rolJ ΧΡ1Jσμο\) των
Σωκριiτη~ ιiVfllιx.ISιx.Cvst μ μια; Δελφων, δ Σωκριiτη� ια; κpιτιx~ κpιτιx� περιοδε!ιχ.: βά.ζει με τη σειρα; έρωτησΒις σε 8Aou, 1tOλιτε(ιχ.ς χιχ.Ι 1tOλιτε(ιχ.ς
'tou'
'tou'
δ8'fJΎ'Yj-r�ς δ8'fJΎ'Yj-r~ς
'ti1'
πιΙθει Ύια; την την ιiνβπιiρκειιi τοuς. τοuς. ΟΕ ~ιιi �ιιi
πsριοδS!fις τοόΤ'Yjt; ιiντιπpoσωπεόoυν !Vfl φορες πρά.εεις της της πsριοδS!fις πολόπριχ.χτο 8ριΧμιχ., 8παυ συντιx.ιριιX�ετιx.ι συντιx.ιριιX~ετιx.ι ~ � τριχ.Ύω8!ιχ. με την χωμωδ(ιχ. χιχ.Ι χιχ.Ι παί) δ δ ΠλιΧτων Ι8ινε 'tb !νιχ. !νιχ. ()στιρ' τ' ιlλλo ιlλλo ΠλιΧτων Ι8ινε ()στιρ' ιiπb τ' χωμωδ(ιχ.
oτb ιie'YjVιx.txb κοινό. κοινό.
Ι, στδν δποίο ΎελοιοΠόι'Έτσι Ιχουμε το διιiλoγo Λάχης Ι,
1. Ό
φέρνει aLιXloyo, φέ ρνε ι το δνομα: τοΟ στρα:ΤlΙΥο!J ΛιiχlI. ·0 θοιι
xuata1j,. Βι6λΕο πΙ
§ 86, μιi, λέει: «ΟΕ •• Αθllνα:Τοt lστιιλ«ν ε{χοσι να:Ος εΙ, ΣtχελΕCιtν xcct AιiX1j'tClt τοΟ ΜελCltνώποu, aτρα:Τ1j Υδν» χα:Ι στό Βι6λΙο ν § 18 ιivClttplPEt til auμΠΡCltξ1j τοΟ AιiX1j με ΧλεΕσιμο τό Ν ιιχία: χί α: στό Χ λεΕ σιμο 'tij, 'tij, ιΙρήνη, ι Ι ρ ή νη, με τοιι, Λο:χεaο:ιμ6νιοu, στ& ν ο μ.άσΤ1jχε Ν,ΚΙΒΙΟ, εlqήVΗ. εlqήVΗ. 421, που δδνομ.άσΤ1jχε -83 -83 -Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT� ΠΛAT~ - Ο ANθP�ΠOΣ, ANθP~ΠOΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, το EPrO EPrO TOr
όνιχτη θέλ1jσ~ θέλ1jσ� τ6>ν ιίνθρώ ιίδόνιχτη Ττιχι 'ή 'Κιχλ-η μα. συμ6ιχτι'Κ-η 'Κι ιίδ εεΤτιχι 'ΚCXλijς 'Κοινων{ιχς. ΔυΟ ιίριστo'Κριiτες πατέρες πιχρου πων τfj, 'ΚCXλijς σιάζοντιχι άζοντιχι κιχ! γυρεόουν στενοχωρημένοι να. μάθουν με τι τρό σι
π πο πιxι~ιά τους. Λότα. ψέρνοuν τριχνα. όνό ο θα. μορψώσουν τα. πιxι�ιά τα. θου'Κ~ιε1j χα.Ι τ 6>ν πιχπποόεων τους, του θου'Κ�ιε1j α. δνόμιχτιχ τ6>ν μιΧΤΙΧ, τ
το\} Βλο ΙΧ ΙΧότb Όμως 8λο 'Κι Βλο ό τb μονάχιχ μπόρεσιχν το\} Άριστοτέλ1j. ''Όμως
ε τΙς λιχμ να. �ώσoυν ~ώσoυν οΕ πιχ πιχτέρες με λιχμπρες; πρες; avcxμov~aSL, avcxμov�aSL, ιίπb τ έρες μιχζι μ
'tb σόι ττους, γιιχτ! ciμεσιχ βλιχστάριιχ τ6>ν ψημισμένων Πο βλιχστάριιχ τ6>ν ους , γ ιιχτ! τ' ciμεσιχ λιτικων δεν 'Κιχτάψεριχν να. γ{νουν πιχρα. οΕ 'Κιχτάψεριχν « τζοό ψιοι ». Kcx! οΕ γ{νουν πιχρα. «τζοόψιοι λιτικων λιχμπροΙ Νικ!ιχς 'Κιχ! μπροΙ σΤΡCXΤ1jγοΙ Νικ!ιχς 'Κιχ! Λάχης, 8τιχν τοuς 'Κάλεσιχν 'Κάλεσιχν λιχ να. πουν τ-η γνώμ1j τους, π6>ς θθα. α. μορψώσουν με τbν 'Κιxλό"t'ε ρο τρόπο ΙΧότοός, στάθrιxιxν στάθrιxιxν τόσο ιίν{κιχνοι νά. ρο τρόπο τοuς Ιψrι60υς ΙΧότοός, άθ ιχρη Z�έιx, r8tot τελι'Κα. tou, tou, ~ιιxτυπώσoυν μια. Εε'Κ Εε'Κάθιχρη Z~έιx, li>σΤ8 οΙ r8tot �ιιxτυπώσoυν τειλιxν στb σχολεΤο. ~ιxνάστειλιxν �ιxνάσ Άκολsυθεί ό διάλογος ΕύDύφeωv, oτbv όποΤο πιχρουσ(ιχ ζ ζεε στ-η σ'Κψ-η gvcxv ξcxκοuσw μιiντrι: 'Κυ6ερν! σόμψωνιχ μ μεε τη θέλ1jσ~ του τ-ην τ-ην πCστrι τοσ λιχο\} κιχ! τοίί μιχθΙΧΙνει να. 'Κεp8lζει θέλ1jσ�
τ-ην suvoLcx των των θε6>ν, δεν τοίί έξηγεί ΒΒμως μως 1:Ι εΙνιΖΙ θρ-ησ'ΚεΙιχ χιχ! εόσέΟειΙΧ.
Άκολουθοσν οΙ θιxυμιiσιες θιxυμιiσιες 'Κ 'Κωμωδ{ες ωμωδ{ες ΊππΙας με[ζων, 'Ιπ Άκολουθοσν
8 που σοφιστές 'ΚΙΧ! πΙας έλάσσωv, ΠeωταΎόeας, ΓΟρΥΙας, 8που Ρ'tjΤΟΡοδι~ιiσ'ΚCXλοι Ιρχοντιχι ν' ιίpιxειιiσoυν τΙς ό όποσχέσεις Ρ'tjΤΟΡοδι�ιiσ'ΚCXλοι ποσχέσεις τους, ιίπb τ ους να. δε{ξουν τ-ην εόγλωτ-r!ιx τους, 'Κι 8τιχν ρωτιοσντιχι ιίπb μπιiζβι Ιντεχνιχ στο θέμιχ θέμιχ 6στερ' 6στερ' «πb τοuς μπιi ζβι Ιντεχνιχ τb ΣωκράΤ1j, πou τοuς 'toU' ξε ξεγλΙστΡ1jμcx, κιiθε 'toU' γ λΙστΡ 1jμ cx , προσπΙΧθοσν μιiτιxιιx να. 'Κρόψουν ττ-η -η ,
μ'tj�ιχμιν6τητά μ'tj~ιχμιν6τητά τους. τους. συνθέσεις, Τ{ποτιχ τb σχολΙΧστι'Κό σε τοΟτες τΙς συν θέσεις, 800 κι ίiν
ικb ς ε[ρμός. Ό Άθ1jνιχίος, λιxC στιiθη'Κβ χιχλοπλεγμένος ό λογ λογικbς
sr8YI τοσ δpιiμιx τα. sr8YI δpιiμιxτoς, λιχ τα. τo ς μιχργος για. θέΙΧτρο, Ι6ρισ'Κε έ'Κεί 88λιχ πρ6σωπιχ, εΙνιχι ιίπό τ-η ψιipσιx με δυb π ιχι δ ρ6σωπιχ, s18o, Γκινιόλ, 8πως εΙν πλέριΙΧ 'Κωμωδ{ιχ, 'Κωμωδ{ιχ 8πως ιμφιχν{'IππΙaς με[ζων, Ισιχμε ττ-ην -ην πλέριΙΧ ,
,
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
-
-
ο ΑΝθpgΠΟΣ, ΑΝθpgΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ο
ζετ~ι στον Πρωταγόρa, 8ποu, siJθu, μετά τον πρ6λογο, π� π~ ζετ�ι ροuσιά,ζετ�� ροuσιά,ζετ~~ στ� στ~ σx:φ� σx:φ~ δλο το εεπιτελεΤο πιτελεΤο των σοψιστων, κι δ κ�θέν�ς tOU, ψλuιχρεί ιiνά,μεσ� κ~θέν~ς ιiνά,μεσ~ στον κόκλο των ι1κρo�των ι1κρo~των t~ut6xrov~ πιχριχκολοuθεί τον !λλο κόκλο: 8λοι κιχ· tOU, ένω t�ut6xrov�
οψες Ύι ο τ6πι μ�ζεόoντ�ι μ~ζεόoντ~ι "(ιιΧ μιoc σuζ�τ'φΥ), σuζ~τ'φΥ), ποΙΙ ο( περιστρ περιστροψες οίί επtτρέποuν στον κά,θε ρ6λο, μικρο � ~ μεγά,λο, νιΧ επι πιΖ6σεΙζ επtτρέποuν
δaΙχνετιχι κα.Ι νά. ψέρ ψέρνει στ~ νει το ι1ποτέλεσμά, tou. Μάο μέσιχ στ� φά,ρσα., 8πως κα.Ι μέσα. στ� στ~ σoψ� σoψ~ κωμω8Ια., δ ιiνα.yνώστY)ς
πριχ"(μ~τικ~'σUΥκΙνΥ)σΥ) Υι τ-η 8ια.τ6πωσΥ) 6ρΙσκει πά,ντα. μιάο πριχ "(μ�τικ�'σUΥκΙνΥ)σΥ) Υι ένος ζY)τ�μα.τoς ζY)τ~μα.τoς με ζωτικ� ζωτικ~ σΥ)μα.σια.. Στ-η μα.χY)τικ� μα.χY)τικ~ κωμω8ΙΙΧ
τιτλoψoρείτ~ι ΓοργΙας 'ή auyxCvY)aY) μεγά,λωνε ι1πό σΚΥ) ποΙΙ τιτλoψoρείτ�ι
�
ν~ ν
σε σκψ� σκψ~ ως το πιο τρ�γικo τρ~γικo σΥ)μείο κα.Ι το ερώΤΥ)μα. δι� δι~
τuπων6τa.ν στ-ην ιxόστ έμπι ιxόστ-ηρ~ -ηρ� τοι> ιiπλ6τY)τιx. «Σε ποιον νιΧ έμπι ιχς; Ποιο στεuτουμε τ�ν τ~ν Φuχ� Φuχ~ μ�ς μ~ς κ�ι κ~ι τ-ην
έξιxσψ~λΙσει; Ποιος θιΧ μιΧς σώσει; μπορέσει νιΧ μιΧς το έξιxσψ�λΙσει;
». Το
ερώΤΥ)μα. τουτο εΙχε τεθεί κι6λιχς σιΧν προειδοποΙ-ησ-η στ-ην ι1ρχ-η του Πρωταγόρα. Στο Στο νειχρο Ίπποκρά,τ-η, που π�y�ινε π~y~ινε
ξuπν~σεt 6ια.στικ?ις τιΧ ξΥ)μερώμιχτα. ΥΙιΧ νά. τον π�ροu π~ροu νά. τον ξuπν�σεt σιιiσει στο μεγά,λο σoψιστ�, σoψιστ~, δ Σωκρά,τ-ης κά,νει το ερώΤΥ)μιχ, ιiν κιχτιχλά,6ιχινε σε ποιον κΙνδuνο εξέθετε τΥιν
τος δ ιiνθρωπoς, Υιά τον όποίο δεν �ξερε ~ξερε τΙποτιχ, έξον ι1πο τ' ~νoμά, τοι> τοι> κa.l τΥ) τΥ) θορu6ώ8Υ) θορu6ώ8Υ) τοι> τοι> 86ξιχ, εΥτιχν ; 'Ένιχς 'Ένιχς !μπο !μπο 86ξιχ, τΙ τΙ εΥτιχν �νoμά,
ρος, !νιχς κά,π-ηλος tYJ' έπιστΥιμΥ)ς ι. ι. Το ••ν' ι1Υορά,σει λοιπόν
1. Miiller Miiller Ο., ΊστοeΙα της eΕλληιιικης ΦιλολΟΎΙας (!λλ. 778) :: «·0 «·0 rοΡΥΙΙΙ' δπt6ιιλλεν εΙ, του, λόγου, ιιδτοΟ. φιλοσοφΙιι,. Kιιτ~ τιi δ δ6Υμιιτιι Ιδό, τι οχεπ'tιχij, φιλοσοφ 6Υμιιτιι -rfj, φιλο Χ!.τΙ εεΙδό, Ιιι,. Kιιτ� οφ ιι, οοφΙιι, τιιότYJC, Ιπειδ'ή ~ yνιbσι, 'tfj, ι1:λYJθεΙιι, ιΙνιιι πριiyμιι :iMνιιι πριiyμιι , λ σ εΙιι, ιΙ τιιότYJC, Ιπειδ'ή � yνιb ι 'tfj, ι1: YJθ :iM ο Ι Υιχτον, 6 6 σoφ�, σoφ~, &ν'ήρ δ�ν δ~ν lχει ΙΙλλο IΡΥον � ~ ννιi Υιχτον, ιi lμποι'ijσ-g εΙ, του, ΙχεΙνιι, -rGk φρoν�μιιτιι, φρoν~μιιτιι, τιί δπο!ιι σuμ χεΙνιι, τιi; [δέιι, χιιΙ -rGk ιiνθρώπoυ, Ι φέρουσι ιιυτόν. ropylIι" φέ ρουσι εΙ, ιιυ τόν ·0 rop ylIι" χιιτιί τ'ήν τότε σuν'ijθYJ ιppciatv
μετιιφρ. σ.
.
-85-85Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN llAATQN
-
-
TOr Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr
τσι α πο το κανε κανεΙς απο τονν πρ πρώτο τυχόντα ΤPOCΡη τοι> την ΤPOCΡ υχόντα την ώτο τ η ττYjς Ις εετσι Yjς φυχYjς φυχYjς το ι> ~εν την τρο � ε ν εμοιαζε με το «να παίζει ζάρια τη ζω'ή του» ; την CΡη τ� τ~ σώματος τη Μζει κανεις σ' ενα Μζο καΙ καΙ μπορεί να πνευματικη την εεξετάσει ξε τάσει στο σπ(τι του. την πνευματικ η ομως τpoCΡη την παίρνει για πάν πάντα ~εν εχει πια τον και τα καΙ μόλις την πάρει �εν η να Τ1)ν η κακη εΤναι ρο να την κρατήσει η Τ1)ν ά.CΡ'ήσει· καλη η ~ιάλoγo δ Σωκράτης εξα μέσα μας. Στον εσωτερικο ά.κόμα �ιάλoγo απο κολοόθησε, ά.νάμεσα α πο πολλους έλιγμοός, έ λ ιγμ οό ς, με τον Πρωτα γόρα, που προσπαθουσε μάταια να ξεcρύγει, ξ ε cρύ γει, μια συζήτηση γόρα, � που κατάλ ηγε στο foto έρθει ~ foto εpιJnημα: ά.πο που θα μμάς άς έρθει σωτηρία; ~ ευτυχ(α ο οεν σωτηρία ; Κι &' &'11 ακόμα � ε ν είταν, δπως Πάρα.8έ χεται δ Πρωταγ6ρας, παρα μια μετρημένη 86ση ά.πο απο ~ε θα εfχαμε ανάγκη για να δρίσουμε αυτη τΥ) 8ό λαύσεις, �ε μέτρου; ση ά.πο μια γνώση του μ έτρ ου ; Κι δ Σωκράτης 8ιακήρυχνε
πως κατα τΥ) γνώμη του κυρίαρχη εΙναι ~ πως � γνώση. Τίποτα οεν μπορεί να παρα6γεί μπροστά της. Σ' αυτΥ) καΙ μόνο πρέ ζητάμε Τ11 μας.. πει ννα α ζ 11 σωτηρ(α μας ητάμε Τ έγκυρες γ γνώμες α~ώνα απαν Μα ποια γνώση; ο[ πιο έγκυρες νώμ ες του α�ώνα τούσαν: «~ ρητορικ'ή. 'AνώCΡελo να γυρε60-υμε ά.λλου πολό_ πολό_ τ ού σαν: «� ρητορικ'ή. 'AνώCΡελo να γυρε60 υμε ά.λλου CΡθε{poυμε θε {poυ με τΥ) ζω'ή πλοκες κι εξονυχιστικες μαθ'ήσεις καΙ να ν α CΡ κυνήγημα μιάς άπιαστης ά.λήθειας: � ~ μάθηση ποu μΙΧς στο_ κυνήγημα κυρίαρχους tYjC; πίστης πίστης μάς σώζει εΙνιχι αυτΥ) που μας κάνει κυρίαρχους ~ ρητορικΥ) εΤναι τουτο: � ~ αλάθευτη των ανθρώπων. "QdtE "QdtE � ~oυλεύτρα τYjς πε πειθους-, �oυλεύτρα ιθου ς-, για τΥιν δποία 8ε χρειάζεται χρειάζεται καθό λου μια πλουσια καΙ θ θετικΥι λου ε τ ι κΥι γνώση. ΧωρΙς αυτή, κείνος ποu
~εν ξέρει θα γ{νει πιο πειστι'Jιtoς ά.πο κείνον ποu ξέρει. Κυρί �εν
αρ αρχη Yjς πίστης, κραΤά τους 8ρ6μους Τής εξουσίας. <Όπλο, χη ττYjς άμυνας οχι μονάχα ά μυνας μα καΙ κατάΧΤ'Υ)σης, εξασcραλίζει σε 0-
Ιποίη τον κρεΙττω κρεΙττω λόγον ηττω. 8ηλιxδ� 8ηλιxδ~ μετέτρεπε μετέτρεπε το το δίκ!Χιον εΙ~ εΙ� άδικον κιχ! τοδνΙΧΥτεΟΥ ». ». άδικον
-86-86Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ - ΑΝθΡΩ:ΠΟΣ, ΑΝθΡΩ:ΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, Tor, ΤΟΕΡΓΟ TOr ΠΛΑΤΏΝ ΤΟ- ΕΡΓΟ
ποιοv εέρει vιΧ τ.η μετιχχεφ!ζετιχι τ.ηv πιχvτοδυvιχμΙιχ μέσιχ στ.ηv πολιτε{ιχ, γιιχτΙ δYjμιοuργεί το &λΥΙθιvο δΙκιχιο, τ.η τ.η δό vιχμΥΙ κ(ΧΙ κιxτιxπιxτιi .:η &vιχτρέπει τους μoιXtΙXLOU'
vομικους
σκέφΤΎJκε Τ ΎJκε vιΧ όρθώσει φριχγμοός, που δ λιχος των &Μvιχτωv σκέφ
&πέvιχvτι στους δuvιχτοUς. Το vιΧ θέλει κιχνεΙς ν' &ποφυγει τ.η τ.η ρψoρικ~, γυρεόοντιχς vιΧ σΤΥΙρΙξει με σοφιστΙες μιιΧ κάποιιχ ρψoρικ�,
~λ~θειιx κιχ! μιιΧ κάποιιχ δπερ6ΙΧτικ.η δικιχιοσυvΥΙ, το νιΧ �oxu ~oxu �λ�θειιx ρΙζετιχι ρΙζ ετιχ ι πως εΙvιχι φlλoς Τ'YJς σοφΙιχς κιχ! το vιΧ περνιi τοv κιχι
ρό του ψιθuρ{ζοvτιχς ψιθuρ{ζοvτιχς σε μιιΧ γωvιιΧ με τρεϊς .:η .:η τέσσερις τ έσσερ ι ς !ςp"f)60υς, τουτο θιΧ πεί πως δεν κάνει ζω.η λεότερου &vθρώπου 60υς,
μιΧ ζω.η σκλά60Ι> κι οτι μοιάζει σιΧ vιΧ προετοιμιίζετιχι, δτιχv δικιxστ~ριo, vιΧ πιχρουσιιχστεί τρέ θιΧ aupes! μπροοτιΧ σ' gvιx δικιxστ�ριo,
μovτιxς κιχ! χιίσκοντιχς, θυμιχ κιχτιχδικιχσμένο &πο τιΧ πρΙv γιιΧ
δλιχ τιΧ μιχρτυριιχ
Αυτ.η ε!vιχι Αυτ.η
1;
». ».
θέσΎJ που ~ξέθετε στο διά �ξέθετε κιχ! πολεμουσε στο
T~v !λεγε με τρετς διιχδοχιχίς φράσεις. «cH λογο rοργlας. T�v ΡΎJΤoρικ.η δουλεύτριχ t'YJ, πειθοϋς», ποιος μποροϋσε κιχλυτεριχ
το θεωρΥΙΤΙκΟ tiJt; μιχγεΙιχς tou λ6γοu, v' &.vιx &πο το ΓοργΙιχ, το πτυεει το θέμιχ τουτο; Ό μΙXθΎjτ'ής του Πωλος, το ξΙΧδιάντρο πο κιχ! θuμώδικο πουλιχράκι, έλεγε ιhμιX τους σκοπους ιxot'YJ, ιxot'YJ,
t'YJ' πειθους κιχ! πιχ{νευε «τη ΡΎJΤoρικ.η δργιχνο πιχντοδuνιχ μία;ς, δΎJμιoυργo τουΤΥΙς t'YJ' δπέΡΤΙΧΤΥΙς &π6λιχυσΥΙς: t'YJ' t'YJ' tU tU-
KΙXλλLΚλ~ς, ριχνv{ιχς». Ό K ΙXλλ L Κλ�ς, τέλος, δ μορφωμέvος κι εογεvης π6τ~ συγκΙΧλυμέvα; κιχ! πότε �voιχτά, ~voιχτά, 'Χ1jρυχνε όλιγιχρχικός, π6τ�
το 8{κιχιο τ-ης δυVΙXμΎjς κι &ποκάλυπτε τ.η 6ιχσικ.η &ντΙθεσΎJ &vάμεσιχ στ.η φυσΎj κιχΙ το vόμο, ~πoδεΙχνovτιxς �πoδεΙχνovτιxς τ.ηv δποκρι σΙα; το\} vόμου, οπου συνιχσπ{ζοντιχι οΕ �δυvιxτoι ~δυvιxτoι γιιΧ νιΧ δπο
δουλώσουν τους λεοντιδείς με ~πα;ΤΎjλες κι εΙΙχότιχν �πα;ΤΎjλες θεωρ{ες, κι δλόψυχιχ νιΧ πιχροuσια;ζότιχv δ δπεράνθρωπος που θιΧ κιχτιχρ youos ολους ιχιιτους τους κιχνόvες tiJ' δΙΚΙXΙOσυνΎjς t'YJ' δΙΚΙXΙOσυνΎjς κιχ! t'YJ' ZσόΤΎjτιxς κιχ! θιΧ ειχνιχγυριζε «στο ςpuaLiCO 8{κα;ιο », », στ.η μεγα;-87 -87 Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATQN nAATQN
-
-
Ο Ο ΑΝθΡfJΠΟΣ, ΑΝθΡfJΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧ:Η ΕΠΟΧ:Η TOr. το το EPrO TOr
λειώ8'Υ) κιχ! itUplΙXPX'Y) Μνα.μ'Υ). Ό Ό Πλιfτων 8'Υ)μοσΙεφε το 8ιιf λΟΥΟ τοστο ΥΙιΧ ν' ciπα.ντήσει σ' ενα. ciνό'Υ)ΤΟ 8'Υ)μοσΙεuμιχ με τον τΙτλα Κατηγορία του Σωκράτη, Σωκράτη, Υριχμμένο Βστερ' ciπο το 393 ciπο το σοψιστη Πολuκράτ'Υ); Μπορεί. 'Όμως εΙνιχι 6έ6α.ιο πως α.ν δ Πλιfτων 8εν !6ρισκε την ciφορμη ciπ' α.υτο το λΙ6ελλο, κιfπoιιxν &λλ'Υ) θά'6ρισκε yιιk νιk σuνθέσει το μεΥα.λειω8ες τοΟτο 8ριiμιx tij, ciνθρώπιν'Υ)ς ijθικYjς, yιιk νιk σUΥκεντρώσει μέσιχ στη ρωμιχλέΙΧ α.υτη σόνθεσ'Υ) τΙς όλέθριες ΤΟΙ> τη 8ιιχφθοριΧ τοσ λα.ϊκοΟ ί8έες, ποu ες'Υ)γούσιχν στιΧ μάτια. ΤΟΙ>
πνεύμα.τος κιχ! τιk επιζήμια. ciποτελέσμιχτιχ Τής ciθψΙΧϊκYjς πολιτικijς. Σ' ιχυτες τΙς όλέθριες ί8έες δ Πλάτων civtttιXaaet ΣωκριiΤ'Y)ς,, κα.Ι το την ΙΙλήθειιχ, ποu όποστήριξε ΚΙ έζησε δ ΣωκριiΤ'Y)ς
ί8εω8ες, στο όποίο ciποφιfσισε ν' ciφιερωθεί. Ό ΓοργΙας ΓοργΙας του
εΙνιχι μιιΧ ΙΙπολΟΥ{α. κι ενΙΧ πρόγρα.μμα..
'Όχι, ο{ Ρ'Υ)τοροοιΜσκιχλοι 8εν exouv το Οικα.{ωμιχ νιk κο
poroeuouv
το Σωκριfτ'Y) ΥΙιΧ το πως ΙΙφιέρωσε τη ζωή το\)
στην ciνα.ζήΤ'Υ)σ'Υ) τYjς civιxyxιxCιx' επιστήμ'Υ)ς κα.Ι ΥΙιΧ την ci8uci8u &ΟΙΚ'Υ) ΚΙΧΤ'Υ) �8ειςε σιΧ θόμα. μπροστιΧ σε μιιkν &ΟΙΚ νιχμΙα. πou ~8ειςε 'Υ) ΚΙΧΤ 'Υ) γορ{ιχ. Ή Ή ΡΥΙτορικη lσχuρΙζετιχt πως εΤνιχι επιστ�μ'Y), επιστ~μ'Y), ενω οεν
εΙνιχι πα.ριΧ μιιk τιποτένιιχ κα.πιχτσοσόνΥΙ, μιιΧ τέχνΥΙ κολα. κεΙιχς. Έςα.σφα.λιζει τη 8ύνιχμΥΙ; ΝιχΙ, σ' exelvou, π?u ςέροuν νιΧ λιχτρεόοuν τη 86να.μ'Υ),, νιΧ κολιχκεόοuν ~6λια. �6λια. τον τύρα.ννο,
srte ενιχς εΤνιχι ιχυτος εΙτε το xup{ιxPXo πλYjθος, κα.Ι πού, yιιk νά ΎΙΧι ΙΙρεστο! στη θρια.μ6εuτικη ΙΙοικΙιχ, ΥΙνοντιχι στο τέ λος !8ικοι κιχ! ο[ r8tot. 'Όμως εΙνιχι κιχκη 80uλειιΧ νιk Υ!νεις Ινοχος γιιΧ νιk μην πέσεις θόμιχ: προτιμότερο νιk όποστεΤς την ci8tx!ιx πιxpιk' νιk την 'Κιiνεις.
CH laxu, Αςιiλλοu Ιχει Κ<ινένιχ κέρθος; Το 8Ικα.ιο tij, Μ CH ~ επι60λη tij, νιχμ11ς ποί) εκθειάζει 66 KιxλλικλYjς κι ιχυτΥι � προσωπικYjς κuριιχρχΙιχς, ιx6to τΟ ιlκιxτάπιxuστo μεyιiλωμιx των
πόθων Τ11ς κιχ!
'tYj' 'tYj'
M~πως ιlπ6λιχuο* ΤΥΙς, ,Τνιχι eutuxCιx; M�πως
88-88Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠAΛT�N ΠAΛT~N
-
-
Ο Ο ΛNθP�ΠOΣ, ΛNθP~ΠOΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟ!, ΤΟ!, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ Tor Tor
ε!να;ι ιiντΙσΤΡOCΡα; ιiντΙσΤΡOCΡα; το το CΡpένια;σμα; CΡpένια;σμα; �νoς ~νoς ιΧρρώστου ιΧρρώστου ιΧπο ιΧπο τ~ν έρε ε!να;ι τ�ν έρε θιστικ~ CΡα;yoύρα; CΡα;yoύρα; των των πλ'l)γων πλ'l)γων του του ί Ευτυχ{α; Ευτυχ{α; ε!να;ι ε!να;ι το το κα;λ6, κα;λ6, θιστικ�
κα;Ι σο κα;Ι υx� 8 κα;Ι κα;λ κα;λο σ'l)μα;Ινει, τόσο για για τ�ν τ~ν Φ Φυx~ 8σο κα;Ι γ για πα τ�ν π ια τ~ν ο σ 'l)μα;Ινει, τόσο α λιτεΙα; κα;Ι για για το το κα;θετΙ:, έσωτερικ~ ά.ρμονΙα;, ά.ρμονΙα;, προσα;ρ προσα;ρ λιτεΙα; κα;Ι κα;θετΙ:, τά.ξ'l), τά.ξ'l), έσωτερικ�
μoγ~ κα;Ι κα;Ι υποτα;γΥ) υποτα;γΥ) στο στο σκοπό σκοπό του ~ ιi8ικ!α; CΡα;{νετα;ι να μoγ� .... Αν Αν � ιi8ικ!α; CΡα;{νετα;ι να του....
θρια;μοεύει έ8ω έ8ω κά.τω, κά.τω, ίiς ίiς εfμα;στε εfμα;στε σ!γουροι σ!γουροι πως πως δ δ θά.να;τος θά.να;τος θρια;μοεύει
ιiπoγυμνώνει τΙς φυχες θα θα ξεσκεπά.σει ξεσκεπά.σει τ~ν έσωτερικ~ ποu ιiπoγυμνώνει τΙς φυχες τ�ν έσωτερικ� φτώχεια; των των κα;κων. Εότυχισμένοι α;ότοΙ α;ότοΙ ποu πως φτώχεια; κα;κων. Εότυχισμένοι ποu θα κριθουν πως
να για;τρευτουν για;τρευτουν &κ6μα;, &κ6μα;, μιΧ 8υστυχ!α; σ' έκεΙνους έκεΙνους ΠGU 8υστυχ!α; σ' μπορετ να
θα α κα;τα;8ικα;στουν κα;τα;8ικα;στουν ιiπo ιiπo το το θά.να;το θά.να;το στ�ν στ~ν α;Ιώνι α;Ιώνια; ιi8ικ{α; τους. τους. α; ιi8ικ{α;
V. ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΟΑΛ α μας !σουν πω πιτυχΙα; των ΟΑΛ TEINorN TEINorN ν να μας πε πε!σουν πωςς � ~ έ έπιτυχΙα; των 8ια;λ6γων 8ια;λ6γων
~εν είτα;ν είτα;ν μόνο μόνο λoγoτε λoγoτεxνικ~ κα;! πως πως στ�ν στ~ν cXe'I)Vιx'LX� cXe'I)Vιx'LX~ νεολα;Ια; �εν νεολα;Ια; xνικ� κα;!
προκά.λεσα;ν το το έν8ια;CΡέρoν έν8ια;CΡέρoν ποό ποό δ Πλά.των Πλά.των ε!χε ε!χε κιόλα;ς κιόλα;ς προεξο προεξο προκά.λεσα;ν
φλ�σει. τ�ν cXντ{θεσ1J cXντ{θεσ1J ιΧνά. φλ~σει. <Ότα;ν <Ότα;ν περιέγpα;CΡε περιέγpα;CΡε με με τόσ'l) τόσ'l) 86να;μ1J ιΧνά. 86να;μ1J τ~ν ρ'l)τορικ1j κα;! τ� CΡιλoσoCΡΙα; μεσα; στ� στ~ ρ'l)τορικ1j κα;! τ~ CΡιλoσoCΡΙα; με με τ� τ~ συζ�ΤΥ)σ'l) συζ~ΤΥ)σ'l) Κα;λ Κα;λ μεσα;
λικλ'ij κα;Ι κα;Ι Σωκρά.τ"lj, Σωκρά.τ"lj, δ δ rδΙOς εΙχε εΙχε 8ια;λέξει ε!80ς τi'jς λικλ'ij 8ια;λέξει το τi'jς ζω'ijς, ζω'ijς, το ε!80ς που τόσο τόσο σκλ'l)ρα σκλ'l)ρα εΙρωνεόετα;ι εΙρωνεόετα;ι δ των όλιγα;ρχι όλιγα;ρχι που δ έκπρ6σωπος έκπρ6σωπος των
κων. ΕΙχε ΕΙχε κα;τα;λ�ξει κα;τα;λ~ξει στ�ν στ~ν ιiπόcρα;σ'l) ιiπόcρα;σ'l) ν' ν' &πocρύγει &πocρύγει γιιΧ γιιΧ πολύ πολύ,,
αν σχι σχι γιιΧ γιιΧ πά.ντα;, πά.ντα;, τ�ν τ~ν ιΧγορά., ιΧγορά., τΙ, τΙ, συγκεντρώσεις συγκεντρώσεις Τ'l)� Τ'l)~ κα;Ι αν κα;Ι τις τις
πολιτικές cρα;γωμά.pες κα.Ι κα.Ι να να ουθιστεΤ ουθιστεΤ σ' σ' Ινα; Ινα; φα;ινομενι πολιτικές τ'l)ς τ'l)ς cρα;γωμά.pες φα;ινομενι
κο θά.να;το θά.να;το «περνώντα;ς «περνώντα;ς τον τον κα;ιρ6 κα;ιρ6 του σε μιαγωνιιΧ μιαγωνιιΧ φιλοκοuφιλοκοuκο του σε
6εντιά.ζοντα;ς μεε δυο � ~ τρείς έcρ~Ooυς». Έτοιμα;ζ6τα;ν Έτοιμα;ζ6τα;ν νιΧ συγ εντιά.ζοντα;ς μ νιΧ συγ τρείς έcρ�Ooυς». 6
ο κεντρώσει γύρω τ~ν ιiλ'l)θιν� ιiλ'l)θιν~ ~τα;ιρΙα;, θιΧ μπ μπο κεντρώσει γύρω του του τ�ν στΥιν δποΙα; δποΙα; θιΧ �τα;ιρΙα;, στΥιν ιιΧν ιΧ στ'l)ρΙξει τ~ τ� μ6ν'l) ροσσε ννιΧ μ6ν'l) σωτ�ρια; σωτ~ρια; '1tOλιτικ�: '1tOλιτικ~: �'I)λα;8� ~'I)λα;8~ μ μιιΧν ροσσε έν δμά.8α; ιΧπο ιΧπο νέους νέους με ξά.στερο ξά.στερο μυα.λ6, μυα.λ6, ιiποφα;σιστικοuς κι έν δμά.8α; ιiποφα;σιστικοuς κι
ελέτ'l) θουσιώ8εις, ποό θιΧ θιΧ τους προετοΙμα;ζε με με τ�ν τ~ν δμα;8ικ� δμα;8ικ~ μ μελέτ'l) θουσιώ8εις,
για ττο πολιτεΙα;ς τi'jς πολιτ ο εεογενικο ογενικο !ργο τYjς ι1να;συγκΡ6τ'l)σ'l)ς τi'jς εΙα;ς
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ(;!Ν
-
-
Ο ΑΝθΡ(;!ΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ EPrO TOr
Ή εγ πιίνω στιΧ 6ιίθριχ τ1)ς δικιχιοσόνYjς κιχ! 'tOu κιxθ~κoντoς. κιxθ�κoντoς. Ή κιχτιίστιχσYj των οιίσεων ιχυτων &ποτελοuσε στΎj σκέΦYj του, 8-
~ργo μιιΧς επιστ�μYjς, επιστ~μYjς, πως κιχ! στΎj σκέΦYj του ΣωκριίτYj, το �ργo δτΎj επιστ~μ-η, τ'ijς έπιστήμης. επιστ�μ-η, στΥιν δπο!ιχ συγ έπιστήμης. Ή Ή κυΡ!ιΧρχ-η ιxδτΎj κυΡ!ιΧρχ-η ιx τελε!ωσ~ τους κιχ! τ τοο σκοπό τους 5λες κλ!νουν ώς προς τΎjν τελε!ωσ�
οοΙΙ aλλες μιxθ�σεις, μιxθ~σεις, ε!νιχι � ~ βπιστ~μ-η βπιστ�μ-η 'tou ΚΙΧλου, ΤιΧυτόχρο δμιxδικΎj ~θικ~, με το σωστό τ-ης ονομιχ Πο νιχ ιiτoμικΎj κιχ! δ μιxδικΎj �θικ�,
λιτικΎj Έπιστ~μYj. Έπιστ�μYj. Στ?; ΓοργΙα � ~ γνώσ-η ΤΟUΤYj ΧΙΧΡΙΧΧΤYjΡ{ζε
τιχι σιΧν το ciντ!θετο τ1)ς τ1)ς ρ-ητοριΚ'ijς, πou 'νιΧΙ � ~ 80λερ� 80λερ~ τ-ης πιχ σφυρ-ηλιχτ~θYjκε ιiπo τους σοφιστες γι~ ριχπο!-ηση κιχ! που σφυρ-ηλιχτ�θYjκε γι�
χρ�ση χρ~ση των πολιτικιίνΤYjδων. Ή Ή γνώσ-η 'toutYj δεν π-ηγιίζεL ιiπo τΎj pouτ!νιx, ιiπo τΎj μov~μoYj μov�μoYj κιχ! τΎjν εΖκιχσ{ιχ, ιiλλ' iπο τ τΎjν Ύjν ιiπ6δειξYj. Μπορετ νιΧ 6ιχσΙζετιχι σ' βκεΤνο που όποστ-ηρ{
δ~ισμoυς, &πο8είξεις κιχ! συμπεριί ζει, &λλιΧ προχωρετ με δ�ισμoυς, σμιχτιχ ΚΙΧ! συνιχρμολογετ 8λΙΧ τοlJτιχ «με σιδερένιους κιχ! 8ιιχ
». μιχντένιους κρΙκους ». Ή ΖδέΙΧ πώς � ~ γεωμετρικΎj Ζσ6τ-ητιχ χυριιχρχετ ιiνιίμεσιx Ή στους θεούς, δπως χι ιiνιίμεσιx στους ιiνθpώπoυς,
1] πpoσφυyΎj
στους σοφους που διδιίσχουν πώς Y'91 Y'91 κιχ! οuριχνός, &νθρωποι κιχΙ θεο1 ε!νιχι ένωμένοι κιχ! μονοιιχσμένοι κιχ! που γι' ιχυτο
νιχν ενιχν το λόγο 6λέπουν το σύμπιχν σιΧ μιιΧν ιipμoνικΎj σόνθεσ-η, ε &νιxζ-ητ~ κόσμο, μιΧς δε!χνουν σε ποιιΧ xιxteueuvoYj πρέπει ν' &νιxζ-ητ�
Ό Πλιίτων, μoιxeYj σουμι το κΙΧλουπι τ'ijς βπιστ�μ-ης βπιστ~μ-ης ΙΧΟΤ'ijς. Ό τΎjς κιχ! φ!λος τοlJ θεόδωρου τοlJ KupYjvιx{ou, κιχτιίλΙΧ6ε πώς το σωκριΧΤΙΧΟ ιχrΤYjμιχ Τ'ijς φωτειv'ijς Ζδέιχς κιχ1 τ'ijς ιiλιίθευτης γνώση~ επι6ιίλλει στΎjν επιστ�μ-η επιστ~μ-η του Κιχλου τΙς μέθ08ες ,κιχΙ γνώση� τΎjν τ Ύjν ιxoστηpΎj ιiκpΙoειιx των μΙΧθ-ημιχτικων.
Τήν t'atιx επoχΎj ζοlJσε στΎj μεσ-ημ6pινΎj ΊτιχλΙιχ βνιχς ιiπo τούς πιο 8ιιίσYjμους «μιΧθYjμιχτικοuς», που συγκέντρωνε
στο πρόσωπό του &κρι6ως τιΧ χιχρ{σμιχτιχ το!) σοφου κιχ! το\}
Ό Άρχότιχς, ενιχς ιiπb τους θεμελιωτες Τ'91ς επιatολιτικοlJ. Ό επι-9090Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ2Ν ΠΛΑΤ2Ν
-
-
Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ, ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr Ο TOr
σΤ'Yjμονικ1jς μ'Yjχιχνικ1jς κι ακουστικ-ης, ακουστικ-ης, εΙνιχι lπ[σ'Yjς ενιχς απ'
κιxτ~ τον'Α Α ριστοτέλ'Yj 'Yj «κιχλοί)ν ΙΧδτους τους lρευν'Yjτες που κιxτ� τrιι τ rιι
». Κιχ! τοατο, ~χι ΠUΘrιίόρειoι ». �χ ι γιιχτ! γιιχτ! εΙχιχν κλ'Yjρονομ~σει κλ'Yjρονομ�σει
τΙς όποτιθέμενες μυστικες 8ι8ιxσκrιλΙες του σοφου τ1jς Σιiμoι> μ~ πιο πολο γιιχτ!, γιιχτ!, σόμφωνιχ με τΙς ,φιλο κιχ! του Κρότωνιχ, μ� ,φιλο
λογικες συν�θειες συν~θειες τ1jς lποχ-ης, lποχ-ης, &γιχποόσιχν ν� ν~ δΙνουν στΙς θεω ρΙες τους το κόρος τοσ μιχκρινοσ πιχρελθόντοςκιχ! σε ΤΟUΤ'Yj τη χώριχ των ΌpφΙΚίi)ν κιχ! των ΙΙυθιχγόρειων πιχρΙΧ86σεων. Δ'Yj λιχ8Υ) κιχτοχυρώνοντιχν πΙσω ιlπO το γΟ'Yjτeυτικο κιχ! πιχνά.ρχιχιο
μυθικο ονομιχ του Πυθιχγ6ρα:. Ό Ό Άρχότιχς εΙχε πά.νω κά.τω τ.Υ,ν t'διιx 1;λικΙrι με τον Πλά.τωνα: κιχ! πέθιχνε σχε80ν είκοσι
χpόνιrι πιο μπροστά., στ� στ~ 365. Κιχτοικουσε στον Tιiριxντιx, Tιiριxντιx, 60ρειν� 60ρειν~ του κόλπου ιχοτου που τον πλιχισΙωνιχν lν80ςες [στο ρικες πόλεις του Πυθιχγορισμου κιχ! του Όρφισμου, 1; Μετιχ πόνΤ'Yj,1; Σό6ιχρις, 1; Πετιλιιχ, δ Κρότων. Πολιτικος {κιχνος κιχι
σΤΡΙΧΤ'Yjγος εότυχισμένος, lκλέΧΤ'Yjκε γι� ξ{ωμιx eφτ~ eφτ� γι~ το ίδιο ιl ιlξ{ωμιx φορές, ιΧν κιχ! δεν lπιτρεπότιχν περισσότερο ιlπδ μιά., μιά., κι οπως
δ Περικλ1;ς, Περικλ1;ς, κυ6έρν'Yjσε τ.Υ, γενέθλιrι πόλ'Yj του με το κόρος 8ιχτιiτ 8ιχτιiτoριx, τΙτλος του gλειπε. 'Όποιιχ κι ιΧν ει oριx, που μoνιiχιx δ τΙτλος
~φεpε τον Πλά.τωνrι κοντά. του, 1; συνιiν τιχν 1; αφορμ.Υ, ποο �φεpε ' Τ'Yjσ'Yj μ μ' ενιχν πολιτικό, φιλόσοφο κιχΙ μιχθ'Yjμιχτικο xsCv'Yj xsCv'Yj τη στιγμ.Υ, ιiντιxπoκρινότιxν στους πιο μόχιους πόθους του. Ή χώ ρrι ρrι ΤΟUΤ'Yj των των ιiνιxζ'Yjτητων τ1jς σωΤ'Yjρ(ιχς εϊτιχν lπΙσ'Yjς 1; χώ ρrι Τ1jς ιlχιxλΙνωΤΎjς ζωΎjς. Ή Σό6ιχρις 11 έμεινε ςιxκoυστ~. ςιxκoυστ�. 'Ό
μως κιχ! σ' ιχΟτο τον Τά.ριχντιχ, δ Πλά.των θ� θ~ το &.φ'Yjγ'Yjθεί στους Νόμους, στΙς γιορτες τοα Διόνυσου Sl'Yj 1; πoλιτεΙrι Συριχκοασες εΙχε ριχτεί στο μεθοκόπι. μεθοκόπι ΣτΙς Σ υριχκοασες εμελλε ν~ ν� 6ρε! .
'tfj, Kι:iτω ΊτιxλΙιx~, 1, Άρχιχ(ιχ ΗλΥΙνική π6λΥΙ 'tfj, ΊτιxλΙιx�, Στι:Χ 770 π.Χ. ΙΥκιχτcxστιχθεΤ iXEI· ΑχιχιοΙ χ!ΧΙ Τροιζ'ήνιοι, Στι:Χ Στι:Χ 51 Ο fι εΙχιχν ΙΥκιχτcxστιχθεΤ ηρθε σ� σ~ π6λεμο μ� μ~ τoίι� τoίι~ ΚροτωνιιΧτε, xιxt xιxτιxστp�' xιxτιxστp~' Σύ6ΙΧρι, ηρθε rp'YJxs όλοΧλΥΙρωτικιΧ.
-- 91Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑ.ΤωΝ ΠΛΑ.ΤωΝ
-
-
Ο Α.ΝθΝΠΟΣ, Ο Α.ΝθΝΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr
'Xιiτι χειρότερο: ιiτέλειωτΙX ιiτέλειωτΙX δΡΎιιxστικ� δΡΎιιxστικ~ ξεφιχντώμιχτιχ. ξεφιχντώμιχτιχ. Aύτ� Aύτ~ 'Xιiτι πρώτ"f) έπιxφ� τ�ν ε!νιχι ε!νιχι � ~ έντόπωσ"f) έντόπωσ"f) που που πιχ!ρνει πιχ!ρνει με με τ�ν τ~ν πρώτ"f) έπιxφ~ ιiπo ιiπo τ~ν
κιχι την ΑύλΥί ΑύλΥί τοί> τοί> τυριiννoυ τυριiννoυ ΔιονυσΙου ΔιονυσΙου τοί) 10U. πόλ"f) κιχι οε ΣυΡΙΧΚΟΙJσες, ΣυΡΙΧΚΟΙJσες, Βστερ' Βστερ' ιiπό τ� τ~ θpιιxμ6ευτικ� θpιιxμ6ευτικ~ ιi ιiπόΚΡουσ"f) πόΚΡουσ"f)
τijςς έέπ{θεσ"f)ς Άθψιχ(ων, στ~ ~ριχσΤ"f)ριότ"f)ΤΙΧ θψιχ(ων, xιiP"f) τοί) �ριχσΤ"f)ριότ"f)ΤΙΧ τοί) π{θεσ"f)ς ττων τij ων Ά xιiP"f) στ� περιχσπισΤij Τ"f)ς ΈΡμοκΡιiτ"f) κιχι τ~ν τ�ν loχup� όπεριχσπισΤij loχup~ βo�θειιx βo~θειιx των ό Λιxκε~ιxιμόνιων, σπιxριiζoντιxν ιiπo ιiπo ψιχτριιχστικες ψιχτριιχστικες ~ιιxμιiχες. Λιxκε�ιxιμ �ιιxμιiχες. Ό όνιων, σπιxριiζoντιxν
Έρμοχ.ριiΤ"f)ς κι έπικριχτεΤ έπικριχτεΤ gvιx Έρμοχ.ριi έξορ!σΤΥΙκε κι gvιx ριζοσπιχστικο ριζοσπιχστικο ~YI �YI Τ"f)ς έξορ!σΤΥΙκε μοκριχτικο κΙΧθεστώς. κΙΧθεστώς. Touto Touto ομως ομως ~εν τον πιχτρο πιχτρο μοκριχτικο �εν έμπό~ισε έμπό�ισε τον
πιxpιi~oτo έχθρ6, έχθρ6, τους ν~ κιχτιχστρέψουν πιxpιi�oτo τους Kα:ΡΧΎj86νιoυς, Kα:ΡΧΎj86νιoυς, ν� κιχτιχστρέψουν τ~ τ� Σελινοσντιχ κιχι κιχι τ~ν Ήμέρα: κιχι κιχι τελικ~ Σελινοσντιχ τ�ν Ήμέρα: τελικ� ν~ ν� κιxτιxλιi60υν κιxτιxλιi60υν τον τον
ΈρμoκριiΤΎJς, ρμoκριiΤΎJς, ιΧψοίί με ~ικιi �ικιi του Ιξo~α: Ιξo�α: κιχ Άκpιiγιxντιx. Ό Έ τιχπολέμ"f)σε Κιχρχη8όνιους, σκοτώθ"f)κε σκοτώθ"f)κε τ~ν που τιχπολέμ τους Κιχρχη8όνιους, τ�ν &ριχ &ριχ που "f)σε τους προσπΙΧθοσσε με με τ~ ~(ιx ν~ μπετ στΙς Συριχκοσσες. 'Ένιχς ιΧπο προσπΙΧθοσσε ν� μπετ στΙς Συριχκοσσες. 'Ένιχς ιΧπο τ� �(ιx
τους νέους του, δ δ Διονόσιος, στ~ συγκ(νησΎJ συγκ(νησΎJ νέους δπΙΧ80ός δπΙΧ80ός του, τους Διονόσιος, πάνω πάνω στ�
που ~ΎJμιoυργ~θΎjκε �ΎJμιoυργ�θΎjκε ιiπό το πέσιμο πέσιμο τοσ' τοσ'Aκριiγιxντιx, Aκριiγιxντιx, 6ρ{σκει ιiπό το 6ρ{σκει
τ~ν εύκα:ιρ!ιχ νΙ; δνο δνομιχστεΤ σΤΡΙΧΤ"f)γος κι κι Ιπειτιχ με!νει δ τ�ν εύκα:ιρ!ιχ Ιπειτιχ ν~ ν� με!νει δ μιχστεΤ σΤΡΙΧΤ"f)γος
μονΙΧ8ικος σΤΡΙXΤΎjγOς σΤΡΙXΤΎjγOς κιχι κιχι με με ~oλoπλoκΙες συγκεντρώνει στ� στ~ μονΙΧ8ικος �oλoπλoκΙες συγκεντρώνει
χέρια: τ�ν έξουσ!ιχ. T� χρoνι~ χρoνι� τοότη τοότη τοίί τοίί χέρια: του του πρα:γμιxτικ� πρα:γμιxτικ~ τ~ν έξουσ!ιχ. T~ υστερ' ι1πο �εκιxεφτ� ~εκιxεφτ~ χρόνιιχ χρόνιιχ τυριχνν!ιχ, οχι μονάχα: μονάχα: 388, υστ ερ ι1πο τυριχνν!ιχ, οχι '
οριχ ιiπώθΎJσε στ� πιο ιiπώθΎJσε τους τους KΙXΡΧ'η�όνιoυς KΙXΡΧ'η~όνιoυς στ~ πιο ιiκpιν� ιiκpιν~ 8υσμικ� 8υσμικ~ σόν σόνοριχ τijς Σικελ!ιχς τijς Σικελ!ιχς κι ε6α:λε σχε�olJ σχε~olJ δλ6κλΎJΡo κι ε6α:λε δλ6κλΎJΡo το το νΎJσΙ νΎJσΙ κιiτω κιiτω &οπο &οπο τ~ν έξουσ!ιχ έξουσ!ιχ των Συρα:κουσων, μ' μ' απλωσε τ�ν των Συρα:κουσων, απλωσε α.κόμιχ α.κόμιχ πιο πιο πέριχ πέριχ
� Ίτ!%λ(α:. τΙς κιxτιxχτ�σεις του, του, στ� τΙς κιxτιxχτ~σεις στ~ μεσημ6ριlJ μεσημ6ριlJ~ Ίτ!%λ(α:. Στ�ν Στ~ν �πει ~πει ρωτικ~ Έλλά�ιx Έλλά~ιx το το γόητρό γόητρό του μεγάλο κιχι ρωτικ� του SLtιxv κιόλιχς κιόλιχς μεγάλο κιχι φρόντιζε, οχι οχι χωρΙς χωρΙς κέρ80ς, κέρ80ς, IJ~ κάνει μεγιχλότερο για τους φρόντιζε, IJ� το το κάνει μεγιχλότερο για τους μελλοντικους σκοποός του, του, πα:(ρνοντα:ς πα:(ρνοντα:ς μέρος μέρος στους Όλυμπι!% Όλυμπι!% μελλοντικους σκοποός
κοuς ιiγωνες θ~ γ(νοντιχ γ(νοντιχνν το 'Ακρι6ως τ~ το φθινόπωρο. 'Ακρι6ως τ� κοuς ιiγωνες που θ� στιγμ� νειχρος γιχμπρ6ς στιγμ~ ΤOόΤΎj δ δ νειχρος γιχμπρ6ς του του Δ(ων, που που τον τον ΧΡΎJσιμo ΧΡΎJσιμo ποιοσσε λ!γο λ!γο σ�ν σ~ν πρωθυπουργο 6ρισκότιχν φυσικ� φυσικ~ ποιοσσε πρωθυπουργο κιxl ΠΟΟ ΠΟΟ 6ρισκότιχν
-92 --92 Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο ΑΝθΝΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, το EPro Tor ΠΛΑΤωΝ -
σε σχέσεις μ' εκε{νους ποu κυβερνούσαν τον Τάραντα, τον Εκέτευσε νrι καλέσει τον Πλά.τωνα.
Ό Πλάτων 8εν μπορουσε βέβαια νrι προβλέψει τΙς μακρι νες συνέπειες του ταςι8ιου αυτοlJ που σrιν μέρος τYjς [στορ{ας ~ Τής Σικελ{ας θ' &'ποτελουσε καΙ λΙγο τΥ; 8ικ-ή του. Mrι �
' auvιXvt"f)O"f) μ' auvιXvt "f)O"f) μ
εναν τύραννο του c1ναστ-ήματος του Διονυσ{ου
~ιες εσωτερικες ι1ν"f)συχ{ες, (ίν ($χι ε"f)μιουργοlJσε σ' αυτον τΙς �ιες
καΙ περισσότερες, μ' εκείνες που εΙχε νιώσει !5ταν επρό κειτο νrι συναντ-ήσει τον πολιτικ?; κα! φιλόσοφο Άρχύτα. Ή έβεομΎ) επιστολ1j μας βεβαιώνει κεΤνα που ι1ναγκαστικrι μας κάνει νrι δποθέσουμε δ �ιιXλoγoς ~ιιXλoγoς ΓοργΙας ΓοργΙας:: ΤΥιν $ΠΟΧΥι που π-ήγαινε γιrι πρώΤΎ) φOΡrι στΥιν Ίταλ{ιχ καΙ ΣικελΙα δ Πλά των εΙχε κιόλας συλλάβει τΥι μεγάλΎ) l8έα
tYj,
~ ζωYjς του κ' �
&'ρχΥι που θ' ιΧ.ναπτόςει στΥιν ΠολιτεΙα κυριιχρχουσε ι1πο τότε ξεκάθαρα στο πνεσμα του:
Δεν δπάρχει arot"f)pLΙX γιrι τΙς
πολιτείες, $rιν ο{ ι1λ'Υ)θινοΙ φιλόσοφοι 8εν κυβερν-ήσουν � ~ Μ:ν
οΕ κυβερνYjτες 8ε γ{νουν
tll"f)etvol
φιλόσοφοι Ι.
Ό Πλάτων εε σκέπτεται ουτε στιγμ,Υι να. εγκιχταστ-ήσει με τΥι βΙα ΤΥΙ 6ασιλεΙα tYjς φιλοσοφΙας σ' αυτΥι τΥιν Ι8ια τΥιν '.Α.θ-ήνα του. ·Έγραψε τον Kρlτω"α για. ν' ιΧ.πο8ε{ςει κιχτα το σωκρατικο τρόπο κιχΙ νrι Κ"f)ρύςεt με τrι φωνrι του Σωκράτ'Υ) τον ι1πόλυτο σε6ιχσμο στοuς νόμους τYjς πατρΙ8ας. Ό πολ{Τ"f)ς έκεΤνος που εεν μ,πορε! νrι μετιχπε{σει τrι χώρα του με νόμι μιχ μέσα όφειλει ν« περιοριστεί στΥιν όπακ orι καΙ τΥι σιωπ-ή. όπακorι <Όσο για. τrι 6Ια, εΙναι $πCσ"f)ς ιivCep"f), τόσο γιrι τΥιν πατpLεα 8σο κα! γιrι έναν πατέρα .η μιrι μ"f)τέΡα. Ό Πλάτων λοι πόν, οργΙα, εεν πόν, τΥι τΥι στιγμΥι στιγμΥι που που συγγ�άφει συγγ~άφει το Γ ΓοργΙα, εεν εχει εχει
1. «Έα"
fJ οΙ
?ill'Y)
μη, � ~ οΙ φιλόσοφοι βασιλεύσωσιν έν ταίς πόλεσιν
γνη βασιλείς τε ιιϊίν λεγόμενοι κα! δυνάσται φιλοσοφήσωσι γνη
τε καΙ Ικανώς:t. Πλιiτωνo�. Πλιiτωνo~. ΠολιτεΙα. Βι6λ. V 473. σΙOJς τε
-9393 -
Digitized by 10uk1s, March 2009
-
ΠΔAT� ΠΔAT~
-
-
Ο ΕΠΟΧΉ TOr. TOr. ΤΟ TOr Ο ΑΝθΡgΠΟΣ. ΑΝθΡgΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΉ ΤΟ EPrO EPrO TOr
(δέ� κ�Ι με τ� (δέ~ π�pιk π~pιk πως νιk 8ι�πλιiσσε� 8ι~πλιiσσε~ στ� στ~ μoν���ιk μoν~~~ιk κ~Ι τ~ μελέτη τούς ci ΡΧ'f)γοuς, ποο στ� τούς ciΡΧ'f)γοuς, στ~ 80σμένΎj στιγμ-η θιk xcivouve τούς Ά.θψ~Coυς νιk 8εχτοσν �oτo ~oτo το l8�VLXo l8~VLXo Τ9\) φωτισμένοι> δε Ά.θψ�Coυς
σποτισμοσ. σποτισμοσ. M� tciX� νιk sπωψελΎjθεΤ x~νεΙς x�νεΙς d,πο τ-η M~ 8ε θιk μποροσσε tciX~ 6C� κ�Ι XPΎjσιμOΠOιώντ~ι; XPΎjσιμOΠOιώντ�ι; �oτες 6C~ ποο όπιipxει d,λλοu κ~Ι ~oτες τΙς χ6) πε~ίo πειp�μ�τισμolJ πειp~μ~τισμolJ νιk sπι8ρ*σει πιiνω στοuς όπιiρ ρες σιkν πε�ίo
χοντες τυριiννοuς;
~ 8ιπλ~ 8ιπλ� πρoσπιiθειιx ποο Αοτη εΙνιχι �
d,Μσχολήσε~ 8λ'f) τ� τ~ ζω~ Πλιiτων~. θ' d,Μσχολήσε� ζω� το\) Πλιiτων�.
Με ποιον τρόπο 80κCμιxσε νιk sπ�ψέρει sπ~ψέρει tout'f) τΤιν εόεργι τ~κ~ μετ~60λ~ τ�κ� μετ�60λ� στ-η νooτρoπl~ νooτρoπl� το\) Δtονuσ!οu; Κ' εrτα.ν d,vιiy
κη στο κιiΤ(ι) κιiτω ν& κιiνει τ� τ~ 80κιμ� 80κιμ~ ΤΟUΤ'f) δλoψιiνεριx γι&: ν&: ΠΡοκα;λέqει τ�ν τ~ν OΡΎ� OΡΎ~ τοlJ 'tupιivvou; Δεν τοσ d,pxo\)ae που �6λεπε ~6λεπε ν&: κερ8Ιζει μιιk σuντομ'f) Sπ!8ρα.σ'1/ πιiνω στο νι ΠOό'xεγριiψει ΓΟρ'ΥΙα ιχρο ΔΙωνα;, α;οτος δ ονειροπόλος, ΠOό'xε γριiψει στο ΓΟρ'ΥΙα
σελ!~ες γιιk τον Άρχέλιχο, τον τόριχννο τijς τόσες μα;τωμένες σελ!�ες Μα;κε80ν{α;ς; ·0 Πλιiτων βρέθηκε μιιk μέριχ ψορτωμένος με Μα;κε80ν{α;ς; τΥ) 6!ΙΧ σ' gvιx σπιxρτιιiτικo κιxριi6ι. ·Η ΣπιiΡΤΎj ettιxve μπλε τΥ)
γμένη σε πόλεμο με τ-ην Άθήνα. «πο το 395, κ~ κ� δ στόλος τ�ν Κ{Y'1/O'νj της, iχοντιχι; 6cia'f) τ�ν τ~ν ArYLV�, ArYLV~, πα;ρα.χολοuθοGσι τ~ν τοί) Πειρα.Ιά κι ένοχλο\)σε τ& d,ττικιk πιxpιiλια.. ·0 Πλιi'iων
sχθρ~κο γιιk τούς ΆθΎjνα.{οuς ν-ησΙ ποuλ~θ-ηκε σε τοστο το sχθρ�κο ποuλ�θ-ηκε σιk
σκλιi6oς. EOΤUX6)ς έ�α.γopιiστηκε έ~α.γopιiστηκε d,πb gvcxv κ�πotoν κ~πotoν Άνν! τ�ν Kup�v'f) κερ-η d,πο τ~ν Kup~v'f) που τον ξιxνιi3ωσε στους φCΛoυι; του κcxΙ στΤι στΤι φιλοσοφ!α;. ".Αν κα.Ι τόσο σκλ'f)Ριk κuν'f)γ-ημένος d,πb- τ-ην .Α6λ-η τ6)ν Σuρα.κοuσων, δ Πλιiτων 6γΤίκε ιiπb έκε! μέσα. σχε80ν vtx'f)vtx'f)
στ~ θέσrι τοι> ivcxv σόμμιχχο. "'Εχοντιχς "'Εχοντιχςμu~ τής, ιiφ'ήνoντιxς στ� μu� ~8έες, εΙχι ερΥα.στεΤ, σει το ΔΙωνα. στΙς μετα.ρρuθμιστικές τοι> �8έες, 8πως το λέει κι δ ιθ~oς, ιθ�oς, χωρΙς νιk το κcxτιxλιx6α.{νει, γι&: τον ιiφα.νισμO τijς τuριχνν{α.ς, γιιχτΙ δ νεα.ρΟς πρ!γκιπιχς πρoσιiρ-
-94 Digitized by 10uk1s, March 2009
nΛA.TWi
-
-
Ο ΑΝθΝ.ΠΟΕ. Η .ιι: αΟΧΗ Tor, το Bpro TOr Ο .ιι:αΟΧΗ
μοζε άμέσω� ζω� τοι> στοντρόπο 'ltou ζβΤ !νιχς όπιx�oς άμέσω~ τ� τ~ ζω~ όπιx~oς ποο στ~ φιλοσοφΙΙΧ, πιχρ' 8λΥ) τ� τ~ 8ιιχφθορ& το\) πapιβιiλ πιστεόει στ� λovτό~ tou. Ή Ή φιλΙΙΧ 't'ou Ιμελλε νιi Ύιχι γι& γι& τον Πλιiτωνιx λovτό�
ΠΎjγ'ij άπο γόνιμες χαρες w,ιΙ σκλ'Υ/Ρ& 8ιcxψεuσμένβς ϊλπl8ες.
".Αν
".
πp«γμιxτoπoι~σει άκόμα με δεν μπόρεσε ν& πp«γμιxτoπoι�σει
-c' -c'ijij
βo~θειιx βo�θειιx
«δτοϊ> τοϊ> πιστοί) κιχ! θερμοί) φΙλοι> τ~ν τ�ν τέλειιχ πολιτε'ιχ πολιτε'ιχ ποο bveιpeucStcxv, αδτες ο[ χαpε~ χαpε� κ' σ[ sλπl8ες τον auvτpi
πpιxγμιxτoπoι�σει μέσιχ στή σιωΠ1jρη στή σιω ι! Π1jρη ι! xouv Ισως "(LcX ν& πpιxγμιxτoπoι~σει τμόσφαφιχ t'Yj, t'Yj, Άκιx8Ύjμ{ιx� Άκιx8Ύjμ{ιx~ το 6ρα8ο Ιργο t'Yj, διαπαι8ιχγώ ΎΎjσ1jς κιχΙ τ 'ijς φιλολογικ'Yj� S�ασφιχλlζοντcxς, τ'ijς φιλολογικ'Yj~ �'ημιoυpγ{ιxς, ~'ημιoυpγ{ιxς, S~ασφιχλlζοντcxς, σόμφωνιχ με τ& ΙSνειpιi του, μι&ν έπΙ~ριxσY) έπΙ�ριxσY) ποu ν& μεγΙΧλώνει στο χρόνο κιχΙ στο �ιcΣστ'ημιx. ~ιcΣστ'ημιx. Στ'ijν "Ιτιχλ{α εΙχε θιxυμcΣσει τou.ς σοφοο, σuλλ6γους πou εΤχιχν δργιχνώσει οΙ ΠuθcxγόΡειοι. Στο γυρισμ6 του θέλ'Yjσε ν& προσδώσει στΙς συζητ�σεις, συζητ~σεις, ποο ε!χιχν ιlρχΙσει έ8ώ κιχ! λΙΥΟ προσδώσει δπσΤοι πρ6σεχιχν τοος ~ιcxλ6γσuς �ιcxλ6γσuς 'Κ<Χιρο με τους μαθ'Yjτές, οΙ δπσΤοι
του, !νιχ στΙΧθερο πλιχΙσιο κιχ! μια κιχνονικη δργcΣνωσ'Yj. Συγ του, 'XpcSt'Yjas ν6μιμιχ μι& θΡ'Yjσκευτικ'ij etcxιplcx κιχ! τη συγκέντρω
σε γόρω ιlπb ενιχ μικρο βωμό, ιlφιεpωμένo στΙς Μοuσες, στο
"(uμovCXoτ~pto Τ1jς •Ακcxδ'Yjμ{α�, Ακcxδ'Yjμ{α~, 60πcΣpκo που πλιχισΙωνε το "(uμovCXoτ�pto •
Άθ~νιxς κι ε�ι ε~ι στιiδιιx σχεδον ιlπb την κυρΙιχ ρειοδuτικα Τ'Yjς Άθ�νιxς πόλ'Yj - το ΔΙπυλο. Ό 6ωμος κι δ χώρος δλόγυρά του ιlπoτελέ
σιχνε σιχνε
περιοχη το\) το\) Ιδρ6μιχτος, Ιδρ6μιχτος, πο& ιΧπο τώριχ μποροr>με ν& -c'ijv περιοχη πο& ιΧπο τώριχ μποροr>με ν&
τ�ν !ποΦ'Yj το\) lπι το δνομάσουμε Σχολετο Άκcx8'Yjμ{cxς.•Απο τ~ν .
•
�ιωκόμενoυ Ο'Χοποί) srtCXv κάτι πιxpιxπλ~σιo πιxpιxπλ�σιo με μι& a6yxpov'Yj ~ιωκόμενoυ Σχολη ΠολΙΤΙΚών ΈπισΤ'Yjμών. Άπb την δργιχνωτικη δμως &ΠΟψΥ) &ΠΟψΥ)
ΙμοιΙΧζε κιiπως με σεμινcΣpιo, ποο τα μέλ'Y'j του στριχ
� τoλoγo6vτιxν Sλεόθερcx κι έpyιiζoντιxν πιiντιx μΙΧζΙ γιιΧ την ~ sπισΤ'Yjμοvικ~ τους κcxτcΣρτισ'Yj, γόρω ιlπb Ινιχ διi διi θικη κι sπισΤ'Yjμοvικ� σw,ιλo, που που κιχτευθόνει την έργιχσΙΙΧ κ' κ' δπoδιxυλlζει το ζ1jλο. σw,ιλo,
- 9595Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο ΑΝθΡΩΠΟ.Ε, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr ΠΛΑΤΩΝ -
~ μετ«ρρόθμισ1J τYjς πολιτεΙ«ς. Ό &:πώτερος σκοπος εΙτ«ν � Ό α.μεσος σκοπος � ~ πνεuμ«τικYj μετcxρρόθμtσ1j με το �ι«νo ~ι«νo πρoo~ευτι 'ΥΙτιχΟ κ«θ«ρμό, τΥιν iπtσΤ1jμοvικYj Ιρευν« κ«l το πρoo�ευτι
κο &'νέοασμ« προς τ-ην δλοκλ 'ΥΙρωτικΥι &'λ Ύιθει«.
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΙΔΑΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Ι. ΝΟΗΤΕΣ ΠΡΛΓΜΛΤΙΚΟΤΗΤΕΣ
Ο ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ 8εχ6ταν λοιπον σαν ιi ιiPX~ μια Ο ά.λ� PX� πως πως όπάρχει μ ια ά.λ~ θεια. M�πως M~πως � ~ π[στ'Υ] τοότ'Υ] 8εν ε!νιχι ιxδτ� ιxδτ~ που �μΨόxωσε ~μΨόxωσε τ~ν τ�ν
&8ιάκοπ"tj κριτικ-η τοσ Σωκράτ'Υ], τ-η 8ιιxpκ� 8ιιxpκ~ του ά.να.ζ*'Υ]σ"tj ά.να.ζ*'Υ]σ"tj Τ� οτΙΧθερΥι τf)ς σαφοσς �8έιxς, ~8έιxς, τΥιν iπφον� iπφον~ του στο να ζ"tjτα Τ~ οτΙΧθερΥι
lvvotιx, ΠΟl> ΠΟl> θα ΧΡ'Υ]σ{μευε σα 6άσ'Υ] κιχθολικα κιχΙ κιχθορισμέν'Υ] lvvotιx, ι1π08εχτΥι για τΥιν ι1νθρώπιν'Υ] ι1νθρώπιν'Υ] 8pcXo"tj ; M�πως M~πως για μια τέτοιιχ ιiλ~θειιx, ιiλ�θειιx, για μια 8ικα.ιοσόν'Υ] ι1νε ςάρτ'Υ]Τ"tj ι1πb ι1πb τ-ην τ-ην ι1τoμικ~ ι1τoμικ� Ζ8ιοτροπ{ιχ, γιιΧ ενιχν ενιχν κιχν6νιχ ιiμε ιiμε τά6λ'Υ]ΤΟ ι1πο τΙς 8ιιχκυμάνσεις τi'jς κοινijς γνώμ"tjς, δ Σωκρά Τ'Υ]ς τελικιΧ 8ε θυαιιχσε τ� ζω� του; Έκείνο που 8'Υ]λ'Υ]ΤΥΙ τ~ ζω~ 'Υ]ΤΥΙ ~ �8έιx ~8έιx π πως ρΙιχσε τ~ν τ�ν πολιτεCΙΧ είτιχν � ως το &τομο εΙνιχι το μέ τρο κάθε κάθε πριχγμιχτικ6τητιχς κιχ! κάθε κάθε 8ικα.{ου, 8ικα.{ου, 5πως 5πως εΤνιχι εΤνιχι το τρο πριχγμιχτικ6τητιχς κιχ! το
ι1πoλιxυo~ς του: � ~ μέτρο τijς ιχίσθ"tjΟ"tjς του πόνου του Υι τijς ι1πoλιxυo�ς
~ 8ράο'Υ] του, 8ΥΙμιουργουν το νόμο π{στΥΙ του, δδ πόθος του, �
κΙΧ! τΥιν οοσΙιχ των πριχγμάτωνί 8σο κιχ! το ν6μο κιχΙ τΎιν πρα.γματικ6τ"tjΤΙΧ των κοινωνιων, γιιχτΙ γιιχτΙ 8εν 8εν υπάρχει υπάρχει τ{ποτιχ ~ προ60λΎι του πνεuμιχ't6ς του κιχΙ τijς που να μΎιν ε!νιχι � -97 -Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΔ.ΑΤωΝ ΠΔ.ΑΤωΝ
Oέλ�σ�ς; Oέλ~σ~ς;
tou.
-
Ο EPro TOr Ο A.NeNn01J, A.NeNn01J, Η Η ΚΠΟΧΚ ΚΠΟΧΚ TOr, TOr, το το EPro TOr
"'Αν λοιπΟν μι<'ι μι<'ι μέprι �θελε ~θελε x.rινεις νιi νιi με
τrιΡΡuθμ!σεt τ-η δ'Yjμόσιrι ζω�, ζω~, πρέπει πρωτrι vc\ vc\ μετrιπλciσσει τ1ς; δι~νoιες;, δι�νoιες;, νιΧ τΙ, πpoσrινrιτoλΙσει προ, Iνrι στrιθεpo πόλο
�σεt μέσrι 'tou, τ-ην Ιδέrι, τ-ην ι1xrιτrιμci 'Κrι! ν' ι1νrιδ'Yjμιοuργ ι1νrιδ'Yjμιοuργ~σεt l'Yjt� l'Yjt~ ι1γciπ'Yj τ�, τ~, ι1λ�θειrι,. ι1λ~θειrι,.
τ-η δοuλει<'ι rιoτ � Τ�ζ rιoτ~ Τ~ζ StΙXVO'Yjttoκ�, StΙXVO'Yjttoκ~, ι1νrινέωσ'Yj' δδ Πλιίτων
τ-ην Ιπιδιώχει tΙXut6xpovιx, τόσο με τ-η διδrισ'Κιxλ{ιx τοΙ) στ-ην
"Λκrιδ'Yjμ{rι 5σο χιχΙ μβ του, Stιxl6you, tou. M~πως M�πως θιΧ πρέ
«μψtοciλοuμε ο uμε άν lχοuμε το δικrι{ωμιx νιΧ ψrιντrιστoυμε πει ν" «μψtοciλ το περιεχ6μενο κrιΙ το πνευμrι τ�ς τ~ς διδιxσxrιλίrις του Πλciτω περιεχόμενο νιχ, συμψωνrι με το π εριεχόμενο κιχ! τ-η διιχτυπωσ'Yj τοί) γρrι
~pyou; Ό ρuθμο, μόνο τ�, τ~, λOγoτεXνΙΚΎjς ΙXOtf1' ψτου ΤοΙ) �pyou; πrιprιγωγΎj" ι1νcίμεσrι στ-ην περ!οδο ΤΎjς 'ι8ρuσ'Yjς τΎj, "Ax.rιS'Yj μ{ιχς lOYOUXιip'Yj xrι! του δεότεροΙ) τα,ξιδΙΟί) στ-η ΣικελίΙΧ
( 388 -- 366) θιΧ ertrιv ι1ρχετος νσι νιΧ atsvsuouv οε διιiλoγoι γΙνoντrιι
μ~ς κιχθ'Yjσuχciσεt. ΆντΙ μ�ς πλα,τότεροι, τελει6τεροι
~ πιστ-η �xω ~xω στ-η μορψ-η κιχΙ μεστότεροι στ-η θεωρ!ιχ. EΤνrιι �
τΎjς σxoλΎjς: � ~ ιiΠ�XΎJσ� ιiΠ~XΎJσ~ tou, δΙΙΧΤ'Yjρείτα:ι στΙς χιχρδιες των μα,θ'Yjτων κιχΙ γιιΧ τους &llou, ιiνιxγνωστες εΙνrιι noκuattoκYj
λοιπον δποκυ ο ιπ ο ν νιΧ δποκυ ψλι ti'j, ,Ακιχ8'Yjμ{ιχς. "Ας μrι ψ06Ύjθoυμε λ φουμε στο θθέλγ'YjΤΡΟ έλ γ 'YjΤ ΡΟ των 8ριχμα:ΤΟΠΟΙ'Yjμένων ιxutrov μα,θΎjμci των κι α.ς πα,ρα:8εχτοuμε πως δ λόγος το\) διxσκcίλOI) στιΧ έ μα,θ~μrιτιx α.ν ELtΙXOJ ELtΙXOJ fι σoorι σωτερικιΧ μ α,θ�μrιτιx τΎjς σχολf1ς, οποιιχ κι α.ν pcSt'Yjtcί pcSt'Yjtcί τοuς, επιxtρνε τόσο περισσ6τερ'YJ ζωντι:ίνιιχ κιχΙ πο{η
o'Yj οσο περισσ6τερο ιhp{μα,ζα,ν κι 8σο περισσότερο κrιτιxρτ{ o'Yj Ό Πλcίτων μ μ~ς δ Lδιoς, ζοντα,ν οΕ μιxθΎjτές. Ό �ς το δΙΙΧΚΥΙρυχνβι δ ιxuto, που το ψιλ ψιλολογικό τrι ζων ιxuto, ολο γικό τοΙ) lpyo δδιιχιωνίζει ιιχιωνίζει ώστόσο τrι
τrιν-η ψλ6γrι t τrιν-η ti'j, σκέΦ'Yjς tou:: το γρ γριχμμένο μοιάζει ιάζει i'j, σκ ιχμμένο μcίθ'Yjμιχ μο έΦ'Yjς tou
με
vc\ έ�'Yjγ'Yjθε! έ~'Yjγ'Yjθε! οδτε νσι 6περιχσπιστεί ξέ &γιxλμrι που οδτε vc\
μιΧ μιχθYlτων έπιστ~μ'Yj ρει, μ ιΧ δδ σπιχρμένος στήν κrιρ8ιιX των μ ιχθYlτων μ' έπιστ�μ'Yj
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑ.ΤωΝ - Ο Ο Α.ΝθΝΠΟ1:, Α.ΝθΝΠΟ1:, Β Β ΕΠΟΠ ΕΠΟΠ TOr. TOr. ΤΟ ΤΟ ΚΡΙΌ ΚΡΙΌ Tor ΠΛΑ.ΤωΝ Tor
~εν ε!νι:tι πι� πι~ gyι:t εt'δωλO, ε!νι:tι μ.ι� μ.ι~ ζω� ζω~ χιχ! μ.ι� μ.ι~ φuχή. λόγος �εν M~τι:tιι:t δ σκεπτικισμος ίνος ΓOργ{ι:t ιι κα! προπάντων δ M�τι:tιι:t
ν~ πa.POUatΙXoτolJv σχετικισμος ίνος Πρω-rι:tγόρα προσπαθοlJν ν� ~'Yjμ.ιοuργικ1)ς !pιi. aav lXCΡpcta'f) όπέρταΤΥΙς iλεuθερ{ας κιχ1 �'Yjμ.ιοuργικ1)ς
σΥΙς το\} aνθΡώπΟU. Ό Πλιiτων σκιi6ει τόσο βιxθιιi, &στε μιΧς 8εΙχνει κιχ! τον gvctv κα! τον ιiλλo 6uθισμένοuς με λεπτες ρ{ ζες μέσα σε μιa γενικΥι μεταcρuσικΥι aντ{λ'ηΦYj Τ1)ς CΡUO'f);
των πραγμ�των. πραγμ~των. Άπό τον Κρατύλο κιόλας μtίς aπoκαλύπτει
€νιxν Πρωτιχγ6ρα ποu ε!ναι μΙΧθ"ητΥιζ τοί) Ήρ�κλειτοu. Ήρ~κλειτοu. "'Αν δ πρωτος λέει: «Έγω ε!μαι το μέτρο τοlJ 1Sντος xcx! τYjς &λ-ήθειας, Ιτσι μοΟ cραίνoντιxι τc% πρ�γματα πρ~γματα κι �τσι ~τσι ε!ναι ~ Βπαρξ-ή τοuς 8εν ε!ναι σε στΥιν πραγματικόΤ'ητα, γιατ! �
κιiθε στιγμ� ». Ό 8εύτερος στιγμ~ παρc% � ~ CΡΙXινOμενικότ'ηΤ� CΡΙXινOμενικότ'ηΤ~ τοuς ». �tiXX'f)puxvst: ~tiXX'f)puxvst:
«Δε 6λέπω τ{ποτ' ιiλλo ciπο το Υ!γνεσθΙΧΙ'
π~ντα &λλ�ζοuν &λλ~ζοuν καΙ 8ιαρέοuν &κιχτάπαυστα:ο. τc% π�ντα
~ έ Πως κάτω aπ· ιχ\)τοuς τους 8ρους ea εrταν 8uνατ'ij �
πtστ~μ'f), μιa βπιστ�μ'η βπιστ~μ'η που ιΧπΟ μόν'f) Τ'f)ς �γγUιΧταt ~γγUιΧταt το 8( 8(πtστ�μ'f), καιο, τΥι 8ικαιοσύν'Υ), το &Υαθό, 8'Υ)λα8Υι 8λοuς τους [ερους κανόνες τόσο τYjς πολιτε[ας οσο κα! τοΟ aτόμoυ; Ό Πλάτων θέλ'Υ)σε va cρέρει aντιμέτωπoυς μέσα σ' (να cριλoλoγικo lpyo
Σωκρ~τ'Y), 8τους 8υο 8ασκιiλοuς του, τον Κρατύλο κα! το Σωκρ�τ'Y), auva!8'YjQ~ τοu. Ό Σαι πως βρέθ'Yjκαν aντιμέτωπoι μέσα στΥ) auva!8'YjQ� σ~ν πa.λιό χράΤΥίς που μεταχειρίζεται τον Κριχτόλο κιiπως σ�ν μoλoγ~σει πως ίiν δε �ιαΤ'ηρεΤται ~ιαΤ'ηρεΤται τ(πο παιδο, τον κάνει νιΖ μoλoγ�σει ~ σκέψΎ) δε ea μπορετ ν' &γκιστρωθε? πουθενά, μιa που τα, �
1. Ό •• ΑριστοτέλΥ)' στό Ilερl Ξενοφάνους, περί Ζήν Ζήνωνος, ωνο ς, περ~ Γοργίου, Ε Ί συνοψίζει μ,' α.οτα τά: λ6ΥΙΙΧ τό φιλοσοφικό σύ· περ� τοσ ΓοργΙου :: « « ούκ εΙναί φησιν ούδΑν· ε! δ' [στιν, ΙΙγνω στημα τοσ γνωστόν, ». στον εΙναι· εΙ δΑ καΙ Ιστι καΙ γ νωσ τόν, άλλΟ ού δηλωτόν ιiλlω ». Ό μ,Υ)8ενισμ,ο, τοσ ΓΟΡΥ(ΙΧ Ιχει ΙΙμ.εσΥ) συνέπειιχ τήν δλσκλΥ)ρω τσα θεοσ. τική ιIpYY)(JY) τσα
-99-99Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ!2Ν
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟ:Ε, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ EPrO ΤΟΙ
μ�τε θ� όπιiρχει, μ�τε μ~τε ιlντικεΙμενo γνώσl1ς θ~ μ~τε xl%l κιiπoιoς που
y~ y�
av8ιl%φέρετl%ι γι' I%ότ~. θελ~σoυμε y� y~ 6ε6ΙΧιώσοuμε I%ότ�. "'Av "'Av θελ�σoυμε
πως το ώραίΟ, το ιlγl%θΟ ΚΙ ΚΙ Βλl% τ� τ~ πριiγμl%τα το\) εlδοuς ιxu
του �χoυν ~χoυν μι� μι~ πριχγμα.τικόΤl1ΤΙΧ, πως � ~ πριχγμιχτικόΤl1ΤI% ιxu
στιxθερ~, πιiντιx � ~ lδιιx, καΙ 8εν ξεφεόγει σε κιiθε τ-η είνιχι στιxθερ�, στιγμ-η &.πb &.πb τ-ην xuptΙXpx{ιx τ1jς σκέΨl1ς, σκέΨl1ς, θ� θ~ πρέπει πιxρ� πιxρ~ τ-ην έπιμον-η το\) ΚριχτόλοΙ) v' ιlποχιχιρετlσοuμε τότε τ-η θέσl1 το\}
ΉΡιiκλειτοU • •
~ θέσl1 τοί) Ή ΉριiκλειτoI) ..<Ώστόσο � l1θιν�. ΕΤναι ριiκλειτoI) είνα.ι ιlλ l1θιν~. γι~ τον κόσμο, μέσιχ στον στον δποΤο ζεΤ το μεγιχλότερο ιlλ ηθιν-η γι�
γι~ το ')(.ΙΧθετΙ που όνομιΧζουν Βπα.ρξl1, μέρος των ιlνθρώπων, γι� πριχγμιχτικόΤYjτα, π πιxρ� μο ριχγμιχτικόΤYjτα, γιΙΧΤΙ 8ε." πιστεόοuv πρl%γμl%τικά πιxρ~
τ~ μιiτιιx κι ιlγγlζοuv τ� τ~ χέριιχ τοuς. νιiχιx έκεΤνο που 6λέπουν τ�
Πρα.γμα.τικιi, δ κόσμος το\)τος μέσιχ στον δποΤο ζο\)νε 8εν πα.ρ~ ενας κόσμος που περν~ είνα.ι &.λ Yjθιν~ Yjθιν� πα.ρ� περν� καΙ χιiνετα.ι, κ' ~ � πριχγμιχτικότYjΤΙΧ, πρ ιχγμ ιχτικότYjΤΙΧ, ίΧν κα.Ι Ισχυρ{ζοντιχι πως τ1jν XPl%touv, 8ε."
είνιχι πιxρ� πιxρ~ ενα. φεuγιχλέο φιχινόμενο. Άγιιπο\)ν τους ώρα!ους είνιχι
1ιχους, τά ώριχΤΙΧ χρώμa.τιχ, τΙς ώρα.ίες μορφές. Άφοσιώνον πρόσκαΙΡl1 ται στο σωμιχ, στ-ην π ρόσκαΙΡl1 όμopφιιi tou, στους εόμετιi-
ιxΙσθ�σεις τους. "Έτσι Βλ' 60λους πόθους, στΙς περιορισμένες ιxΙσθ~σεις ΙΧότά οεν ιlπoτελoυν πιχρά ιlouvl%μo!l%, ιxότa.πιiΤl1, ψέμιχ. Το φεuγαλέο τοϋτο φα.ινόμενο μπορεί νιi'να:ι ιlντικε!μενo μι~ς μι�ς
πίστης, μι�ς μι~ς γνώσης, γνώσης, που κι ιχότ-η oια:pκίi>ς ιlλλιiζει. Μά 8εν πίστης, μι~ς επιστ'ήμl1ς . μπορεί ν' ά.ποτελέσει το ιlντικε!μενo μι�ς
ο υ σμως 8ιαΚΎ)ρύχνουμε τΥιν ιlvayxat6t"Yjtιx τΥίς επι •Αφ Αφου στ'ήμης κι cicpou � ~ Βπα:ρς'ή της ciπ06α:!νsι γιά μ�ς μ~ς Ιερ'ή, 6ιi ζοντιΧς τ-ην σε roYj μο!ρα: με τ-η 8ικαιοσόνl1 καΙ το καλό, επι6ιiλλετιxι να 6ε6αιώσοuμε πως {Sxat κι !λλους σκοπούς, εξον ciπο τουτες τΙς εφ'ήμερες ματαιόΤl1τες που εξα:πατουν τ-ην cici νιXγΚΎj τΥίς γνώσYjς κιχ! τΥίς ciγιiΠYjς μιχς. Ο{ σκοπο! της είναι •
πνευματικοί, νοητικοί. Δεν είνα:ι προσιτο! στΙς α:Ισθ'ήσεις μας, 1 00100Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT~ - Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ΠΛAT�
1J.
σχέΦ-η μιχς 8μως τους συλλιχ6ιχ{νeι κΙΧί 6ρ{σκει μέσα σ"
α.ότους τ-η στΙΧθερ-η 1tΡΙΧΥματικ6τψιχ, τ~ν τ�ν α.π6λυΤΎ/ σαψήνειιχ,
~ιιxρκ-η όμορφtιΧ που &ναζΎ/τά. Γιατί τιΧ ΙΧΖσθΎ/ΤιΧ πράγμιχ τ-η �ιιxρκ-η τα. τα.
�εν ~εν εΙνιχι δντως δντιχ. Δεν IxOUV στΙΧθερο σχ�μα, σχ~μα, οδτε
κιχθορισμένο σΧΎ/μιχτισμ6, α.φου γ{νοντιχι κιχΙ ξεγ!νονται χωρΙς
Ο[ Ο[ νΟΎ/τες α.ντ!θετιχ ουσίες εΤναι οντως
ποτε νιΧ όπά.ρχουν.
�ντιx. ~ντιx. Ή Ή ΚΙΧθεμιά. τ-ης Ιχει το σχ-ημιχτισμό ΤΎ/ς � ~ το (εΙδος),
ευ~ιά.κpιτo. Αότες μόνες &ποτελοuν στΙΧθερο κι ευ�ιά.κpιτo.
« σχήματα �~
«
πραγματικότητας ~ Ιδέες, "Ιδέες. 'Όχι &ντι τύπους πραγματικότ ητας », είδη � λ�Φεις λ~Φεις του πνεόμιχτος, μιΧ στΙΧθερες πραγματικότ-ητες, που � ~
λά.μΦ-η 'tOUt;; ΎIp6tYJtάo τους δυναμώνeι 'tOUt;; κιχτιχυγά.ζει κιχ! ~� πλΎIp6tYJtάo
κιχ! θρέφεL το πνευμιχ. 'Άν � ~ &λΎ/θιν� &λΎ/θιν~ πραγμιχτικότ-ητιχ, που κιχ! εΙνιχι ιiντ~κε{μενO ιiντ�κε{μενO τΥίς ~πιστ~μΎ/ς, �πιστ�μΎ/ς, ά:ποτελείτιχι ά:πο τέτοιες μ~πως δεν έχουν δίκιο ο[ ΠΟΙΎ/τες σταν πνευμιχτικες οόσΙες, μ�πως
Άν~κει σ' ενιχ (ίλ· λένε πως εΙνιχι ιiπpόσΙΤΎ/ στον (ίνθρωπο ; Άν�κει Ό Πλάτων λο 6ιχσιλειο κ' εΤνιχι υπεριχνθρώπινη. κιχΙ θείΙΧ. Ό
aEV κουρά.ζετιχι ποτέ, ιiπo το ενιχ &ς τ' (ίλλο (ίκρο του γριχ
α.πb το ΦαΙδωνα rσιχμε τΥιν ΠολιτεΙα ΠολιτεΙα καΙ το. φτου.του εργου, α.πb
Φαίδρο, κι ιiπo το Φαίδρο fσιχμε τον τι τιμαιο, Φαίδρο, μαιο, νιΧ δΙΙΧΚΎ/ρύχνει' α�ώ πως Q[ ιiλΎ/θινες πριχγμιχτικόΤΎ/τες εΙνιχι ουσ{ες (ίυλες, α~ώ [κct\l~ νιες, θείες κιχΙ πως μιιΧ θεΙιχ διciνοιΙΧ, ιχότΥ) μόνΎ/' εΙνιχι [κct\l�
ϋπαpξ� νιΧ τΙς α.ντικρίζει. ΝαΙ, μα τότε τΙ τΙ μιiς ΧΡΎ/σιμεόει � ~ ϋπαpξ~ τους κιχΙ μπορουμε να �πιθuμοuμε ~πιθuμοuμε μονάχα τΥ) γνωριμιci τους;
Il. ΜΑΚΑΡΙΟ Il. Ο ΖΗΤΗΜΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ Τ
φει
.i!x.e .i!x.e
ΟΡΑΜΑ
ΚΑΙ ΠΡΟ'Υ'ΠΑΡΞΗ
τ~ν �noxYj ~noxYj που εΤχε ΎΡι». τεθεί κιόλας α.πο τ�ν ΎΡι».
το Μένωνα, με μιιΧν !ΠΟΦΎ/ ιiκόμιx πιο ριζοσπαστικΥ) κιχΙ
σχεπ'ttκιστικ~: σχεπ'ttκιστικ�:
θεν ξέρουμε;
« Π6>ς
~κείνo που μποροσμε ν' ιiναζΎ/τάμε �κείνo
». Δεν ε!νιχι κοινο λογοπιχ{γνιο :: Για ν' ά:ναζ� ά:ναζ~ ».
τι2με κά.τι, πρέπει κιχΙ κά.πως νιΧ το ξέρουμε, πρέπει να μποDigitized by 10uk1s, March 2009
1 01101-
ΠΔΑΤΩΝ ΠΔΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟ:Σ. ΑΝθΡΩΠΟ:Σ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr Ο
ροομε νΙΙ π ρο6ά λλουμε γιΙΙ προ6άλλουμε
'tYJv
ιiνα:ζ� ΤYjσ� του ενα:ν κάπως ιiνα:ζ~ΤYjσ~
κα:θορ ισμένο σσκοπό, κοπό , ιi κα:θορισμένο ιiλλιώτιΚΙX, κι ιiν ιi ιiκόμα: λλιώτιΚΙX, κι κόμα: πέφτα:με τυχα:!α: πάνω σ' αυτο ΠOu ζYjτοuσ ζYjτοuσαμε, ~ε θιΧ μποροόσ μποροόσα:με αμε, �ε α:με νΙΙ το γνω ρΙσουμε. Ή ιi π άνΤYjσYj του Σωκρι%τYj προηγ ιiπάνΤYjσYj προηγήθΎ)κε 't~'J ήθ Ύ) κε ιiπb 't�'J πεΡΙΨYjμYj ψ ρ άσΎ). «Δε θ' ιi να:ζYjτοu σες, ιiν οεν εεΙχες ψράσΎ). ιiνα:ζYjτοuσες, Ιχε ς κιόλα:ς
6ρε!» ι,ι, 'Έλεγε: «ΟΙ ΙΙερείς, πρα:γμα:τικ~ πνεuμα:τικοΙ οΙΙ ε ρείς, π ρα:γμα:τ ικ� πνεuμα:τικ οΙ κ' ο Π ΟΙ Yjτες ιiιiλYjθιν:i λYjθιν:i θείοι, αότοΙ μονάχα: μπ?ρουν ννιΧ ΠΟΙYjτες έ~Ύjγήσοuν γήσοuν ιΧ έ�Ύj το μυστή ριο α:υτό. Π ραγματικΙΙ �ιMσκoυν μυστήριο ΠραγματικΙΙ ~ιMσκoυν πως � ~ Φυχ� Φυχ~ εΙναι
ιiιiθά.ναΤΎ), θά.ναΤΎ), κι έπ ει�YJ �ε έπει~YJ ~ε ψθ ψθεΙρεται ~εν έγκα έγκαταλεΙπει ε Ιρεται ποτε �εν ταλε Ιπει τη ' ζω-η π παριΧ σ' α αδτή. ε~ε τ� τ~ πάντα αριΧ γιιΧ νιΧ ξξαναγυρΙσει αναγυρΙσε ι σ δ τή . 'Έτσι ε�ε πάν τα καΙ σ τ� r'ij καΙ στον ιX�'Y/' στ~ ιX~'Y/' κι έπει�-η έπει~-η ιiλλoτε τΙΙ εΙχε μάθε μάθειι ijς �α 8λα τ'ijς ιi ρκ ε ί σσήμερα ήμερα μιιΧ πρώτη ιiνάμν'Y/ση γιιΧ νιΧ ττijς ιiρκεί ~α ναθ υμ.Ισει σλα τ' ναθυμ.Ισει τ' ιiλλα». ΜιΧ δ ΦαΙδων μ�ς μ~ς εΙοοποιεί πώς ~ ιiνα ιiναπόλ μ~ς οίνει παρΙΙ τ-ην εΙκόνα καΙ τΥι αδτ-η � πόλ Ύ)σ'Υ/ ~ε �ε μ�ς σκιά: τ τ-ην r8ta. τ-ην πραγματικόΤΎjτα ~ε θα τ-η σ σuλλά60υμε -ην τ-ην πραγματ ικόΤΎjτα �ε uλλά60υμε παριΧ μόνο 8ταν ξξαναγΙνουμε αν αγΙνουμε μια γυμν-η φuχ-η ποu θθά'χει ά 'χε ι λu μια ια φυχYJ θεΙα. Ή ιiναζΎjΤOύμενΎj λοιπον τρωθεί &.πb το σωμα, μ έπ ιστ�μΎj εε!ναι !ναι κ άτι ττοο ένοιάμε σο μεταξu τ'ijς ιiΠOΚΤΎ)μένΎjς έπιστ~μΎj κάτι ένοιάμεσο !λλοτε έέπιστήμΎjζ πιστήμΎjζ καΙ Τής έπιστήμΎj~ έπιστή μΎj� ποu θα 6ρουμε 6ρου με στο μέλλον. Ή καθαρα ciνθρώπινYj γνώσΎj οεν εε!να:ι !να:ι παρΙΙ ενα: πέρασμα: θείες, γνώσεις. σμα: ιiνάμεσα ιiνάμε σα σε 8υο θ ε ίες, δδπερανθρώπινες πε ρανθ ρώπιν ε ς γνώ σει ς. πέρα τΙς Πως νΙΙ έκψράσει κα:νεΙς αυτες τ Ις 800 'Κα:τα:στάσεις 'Κα:τ α:στ ά σ ε ις ouou CΡώτισΎjς, τίπ~τα: π πάνω ράνια:ς CΡώ τισΎjς , για ττΙς Ις δποίες τίπ�τα: άνω OΤYJ γή οεν μπο ήσει κανεεΙς μ~ς 8ώσει μιrιν �~8έα; παρα:στήσει Ις αυ ρεί νrι μ�ς 8έα ; Πως νrι νrι παρα:στ ουο κορυψές, δπου ιiπoγυμνωμένo τες τΙς ουο ιiπoγυμνωμένo το πνευμα οε σσέρ έ ρ νει π πια πίσω του καμια ιiπ' αυτες τΙς σωματικές σκιες ποu ια σωματικές ποu καλοσμε ε�κόνες; ε~κόνες; Μόνο με τ�ν τ~ν ποί-φη, με το μύθο. "Ας θυ θOσμε 8 μΎjθOσμε 8μως ψιλόσοψος μως πως δ ΠΟΙ'Υ/τ-ης έέ8ω 8ω εΙναι ενα:ς ψι λόσ ο ψος 'Κι 'Κι μΎj του tb διClCτυπώνεt lτσι: « 1. Ό Pascal στΙι;; Pensees του « ... et tu ne rn rn'' aurais pas cherchέe, Βί tu ne rn rn'' αιιαίΒ degά trouvee ». ».
1 02102Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN llAATQN
--
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, Ο ΤΟΥ, το το EPrO ΤΟΥ ΤΟΥ
'νας πιστός. "Αν εντρυφά μέσα στΙς 8Υ)μιουρ 8Υ)μιουργΙες γΙες του, 8εν το κά'/ει σΙΙν εραοιτέΧΨ'ιζ μΙΙ οχν �pευνY)τ*. ~pευνY)τ*. Βασισμένος σε μιΙΙν ιiνανΤ{PP"ητη ο' εναν καλ��::xλμέ'lo καλ~~::xλμέ'lo συλλογισμό, νανΤ{PP"ητη πε!ρ::χ κ::χ! ο' ιi επιοεοαιώ'/ΖΙ, r.Z?::x &.π· CΙδΤO ποι> μπορετ ν� ν~ συλλ�oει συλλ~oει � ~ πε{ρα.,
τ τΙς επ~oιXλλει π�o ιX λλει δ συλλογισμός, καΙ γιΙΙ Ις πραγματικόΤΥ)τες πο!) ε
ν� ν~
τΙς ιiναπ::xpαστ~σει ιiναπ::xpαστ�σει μέσα του, αν κ::χι 8ε,ι μ πορουν ν' ιχνα
ιiντικατ::xστιXτες, παpcισταθooν, τοuι; 8Υ)μιουργε! φαντασΤΙΚΟUζ ιi ντικατ::xστιXτες,
σόμοολα γι� γι~ τ� τ~ δ7..οία εΒρει κα! μάς μιλά ταυτόχρονα, τόοο
γιΙΙ ιΙΙ γ
τ"'ιν &.ξία ποι> φ φανερώνου'ι &.ναμφισo~τrιτY) ύπο ανερώ ν ου'ι με τ.ην &.ναμφισo�τrιτY)
ε~κόνων ολ ΎjτικότY)τά τους coo κα! γιΙΙ τ.ην α.νεπάρκεια των ε�κόνων πεpιγp~φει ςεκ�θαpα ςεκ~θαpα το συχνΙΙ συχνΙΙ οεοαι τους. Στο Φαίδρο μάς πεpιγp�φει μα.κ~pιo τοΠτο δραμα που πpOΎj ωμένο κ::χι πιΧντα ύΠlJθsτικο μα.κ�pιo
γ�θY)κε γ~θY)κε ιiπo
t1jIJ
τωρινΥ] ζω�. ζω~.
Φυχ~, εΤναι α�ώνιo. α~ώνιo. ΓιατΙ χρειάζεται 'Ό,τι ..ε!ναι ε!ναι Φυχ�, κ!νΎjσΎj τοο κόσμου μιΙΙ α.στείρευΤΥ)
πY)γ~, π Y) γ� , αν 8ε
at1jv
θέλουμε θέ λουμε νΙΙ
παρα8εχτοπμε πως δ κόσμος θΙΙ μπορετ σε 80σμένΥ) στιγμ.η
να εκμΎj8ενιστεί.
α.~ώνια &.ρχ.η Ή ΠΎjγY] αδτΥ] πρέπει νιί'να.ι α.�ώνια
προς κιίθε κα.τεόθυνσΎj, α.γέννΥ)ΤΥ) κα.Ι ιiθάνατY). 'Έτσι,ένα.
aeIJ μπορε! νιί'να.ι Ινα. σωμα: κιίθε σω .ιlπέ~ω. Ή κΙνY)OΎj κ!νY)σ� τοι) .ιlπέ�ω. κΙνY)OΎj λοιτών αοτΥ] μα. πιχ{ρνει τrιν κ!νY)σ~ ~
1.
«Ψυχή πασα d-8άνατος. ΤΟ ΥάΡ ΥάΡ iiεικΙνητο" ιΙ8άνατοιι' ιΙ8άνατοιι' «Ψυχή πασα d-8άνατος.
κινή. ιό δ" δ" ΙΙΙλσ ΙΙΙλσ κινούν κινούν κα2 κα2 ύπ' ύπ' άλλου κινούμενον, κινούμενον, παυΙαιι παυΙαιι 1χον 1χον κινή. παυλαιι Ιχει ζαιης' μόνον δη δη τό τό α�τo α~τo κινουν, κινουν, δτε o~" o�" σεως, παυλαιι άπolείπoιι άπolείπoιι [αυτό, [αυτό, ol! ποτέ ποτέ λήγει κινούμενο" άλλά καΙ καΙ τοί, τοί, ι!λ· λήγει κινούμενο" τοϋτο dρχtι καΙ πηγή πηγή χι"ήσεως. χι"ήσεως. "Αρ "Αρχή χή δέ ΙΙ)'Ι. λοι," &ια κ,νείτα, τοϋτο "ηιον "ηιον
».
».
(ΠλΙΧτ. (ΠλΙΧτ. Φαίδρο,). Φαίδρο,).
103103Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATgN llAATgN
-
-
ANePgllOI. Η ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ EPrO EPrO TOr Ο ANePgllOI.
ων ι6τrιτιx τYjς ψuχYjς. θιi'τιxνε σκλrιPO κιχ! μιχκρ6χρονο �~pγo pγo ωνι6τrιτιx
ξ rιγ� σOuμε τΙ εΙνιχι ιxότ� ν� rι τά με ν� ν~ ζ ζrιτάμε ν~ έέξrιγ~σOuμε ιxότ~ ΚΙXθεΙXUΤ� ΚΙXθεΙXUΤ~ � ~ ψuχΥι στ~ a;νθρώπινο σ τ� oιxθιιi τrις φόσrι. -Ενιχ 8μω, a; νθ ρώπινο σόμοολο θ~ θ� μάς &μεσιχ τ~ν l8iιx • μεσιχ τ�ν 8ώσει πιο & •
ζεμένο μεε 8uo φτε ..Α.ς φιχντιχστοίίμε λοιπον ενιχ &ρμιχ ζ εμένο μ ρωτ~ (ίλογιχ πο;) τ� τ~ δ8rιγεί ενιχ, &μαξιiς. Γι� Γι~ τΙς θείες ψu ρωτ�
χες
(ίλογιχ κιχι δ8rιγoΙ ε!νιχι a;πο εεδγενικι~ δγενικι� pιiτσιx. Με τΙς
τροφο8 ο τοόμενες » οΕ Ψυχε~ Ψυχε� lσχυρες tptspouYSIj; τους, ιxlώνια « «τροφο8οτοόμενες» τ~νν & &υλrι ~ σοφΙα, το ώριχίο κιχΙ υλrι οδσΙιχ πο;) εΙνιχι � με τoότrι τ�
το a;yιx06, στrιρΙ στrιρΙζoντιxι περιοχες πρoσπιi ζoντιxι στΙς oδριiνιες π ερι οχες χωρ!ς; πρoσ πιi
δ8Yjγοuv τ~ν κ{ν κ{νrισy) θειιχ κι δ8Yj γο uv τ�ν rισ y) των &στρων. Ό Ζεύς, δ όπέρ μπpoστ~ με το φτε τιχτος κυρ{ιχρχος κυρ{ιχρχος των οδρανων, προχωρεί μπpoστ� φτε
κuοερνώντας σόμπα;ν. ρωτό του &ρμα;, κ uοερνώντας κιχ! 8ιευθόνοντα;ς το σό μπα;ν.
a;κολουθεί ~ συ συνο8είΙΧ των 8ιχιμ6νων ΠΙσω του a;κο λο υθεί � νο8είΙΧ των θεων κιχ! των
~ Έ ΈστΙα Ι, κιi σ' εντεκα; -σειρές, γιατΙ fι 8ω8έΚΙΧΤΥ) θεόΤΎjτα, � στΙα Ι,
τrις.. Τέλος, &.ν &.νιiλoγιx θετιχι μoνιiχΎj στο τζιiκι τrις ιiλoγιx με την έέπιθu πιθu τ~ 8όνιxμΎj 'JtO� 'JtO~ lχουν ο{ (ίλλες ψυχές, κιiνoυν κι ιxu μΙιχ κα-Ι τ� ' τες έπισrις μ μ' gvιx 8υ 8υνιχτο τ~ θαuμιiσια νιχτο σχε80ν φτεροόγισμιχ τ�
περιο8εΙΙΧ. ν~ σκιχρ π εριο8ε ΙΙΧ. Ό δ8Ύjγ6ς τους &.γωνΙά ίΧν θ~ θ� μπορέσει ν� στ~ν ιiνΎjφoρι~ φτιiνει ως το πιο φιχλώσει σ τ� ν κακoτριiχαλ Ύj ιi νΎjφoρι� πο;) φτιi νει ως
ψYjλο oupιivtou ψ Yjλο σYjμείο τ' oupιiv tou θόλου, .τ· &λoγιi τοuς 8μως ε!νιχι ιi
Φτιiνoντιxς στ~ν κoρφ�, κoρφ~, οΕ ψuχες πο;) vακιχτωμέVYjς ριiτσιxς. Φ τιi νoντιxς στ�ν
ιiξίζοuν να
λέγονται λ έγονται ιiθιiνι1τες,
oyalvouv
Ισιχμ' Ιξω, σταμα
τάνε στΥι «ριiχrι τ' oopavou» κιχ! κατ� 8ιιi ρκειιx τfjς� κατ~ τΥι· 8ιιiρκειιx τfjς~ με ρ�σιιxς περιστροφYjς CΡ�νoνται με 8λ rι τοuς τ� μερ~σιιxς περιστροφYjς τfjς γfjς ιi ιiCΡ~νoνται τ~ δόνιxμrι να π<ΖριχσuρθοίSν, ιiπoθιxυμιiζoντιxς &νετιχ το σuνιχρπιχ στικσ θέιχ θέιχμιχ. στικσ μιχ
.
1. «« Ε{ναι:ι
θειί • ή ooσιιxστιxιk στιχθερη, πού θΙλησιχν νχ τ� τ~ 1ι θειί•
αuνδέσoυν μ� μ~ τ�ν τ~ν Ίaιιχ 'tfJ� 'tfJ~ στΙΧθερ6τητιχ, τ1)� τ1)~ ooσΙιx� ooσΙιx~ "C/i)v "C/i)v πριχ γμιΧτων
•• •• Ch. Lenorman, Commentaire 8ur Ιε Cratule. 104- 104-
Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATS;lN nAATS;lN
-
ΕΡΓ9
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓ9 TOr TOr Ο ΕΠΟΧΗ TOr,
Κ ανεΙς ΠOΙΎJτYις ΠOΙΎJτYις οεν κανεΙς δε έξυμν�σει ΚανεΙς οεν �ξίιμν'φε ~ξίιμν'φε καΙ καΙ κανεΙς δε θιΧ θιΧ έξυμν~σει
@ατ� στους στους 6πάξι:χ τον τον υπε@ου@ιΧνιο τοuτον τόπο. Έκεί εΤναι δ δ@ατ~ 6πάξι:χ θθεους εους κ:χι σ τΙς θείες λΎ) θιν� π@α στΙς θείες ψυχες ψυχες � ~ &. &.λΎ)θιν~ π@αγματικόΤΎJτα, γματικόΤΎJ τα , ~ � δ δ πο ία οεν π α ρο υσ ι άζε ι στο oλ�μμ:x ποία παρουσιάζει oλ~μμ:x οδτε χ χ@ωμα, οδτε μ μo@ψ~, @ωμ α , οδτε o@ψ�,
μ'ήτε στ�ν ου νιΧ στ~ν &.φ� &.φ~ μιιΧ μιιΧ έπιφάνεια π που νιΧ μπορείς μπορείς νιΧ νιΧ τ~ν ψαχοu τ�ν ψα χ οu λείιεις' Τνα ι � @αγμα τικ6Τ Υ)τα που προσ6λέπει λείιεις' εεΤναι ~ μόνΎJ μόνΎJ π π@αγματικ6ΤΥ)τα 1J xatsUxatsU π ρ ο σ 6λέ πει υντ'ή ρ ι α ιi ντελΎJψΎJ ΤΎjς ψuχΎjς. ιiντελΎJψΎJ ψuχΎjς. 'Εφόσον εετuλ{γετα.ι εετuλ{γετα.ι το το κινο6κινο6θθυντ'ήρια μενο παν όραμα, έμψανΙζονται πανόραμα, έμψανΙζονται στ�ν στ~ν άuλ"l) άuλ"l) όμορφιά τους τους ο( ο( ν νOΎJ OΎJ πραγματικόΤ'ητες, 1J � τες αοτΖς αοτΖς πραγματικόΤ'ητες, ~ικαιoσ6ν'η, ~ σοψία, 1J γνώ ικ αιo σ6 ν'η , � ση, ση, όχι όχι 1J 1J γνώσΎJ γνώσΎJ των των π πρ:χγμιΧτων που περνουν, περνουν, μ�τε μ~τε αότΥι αότΥι ρ :χγμιΧτων που που που μετα6άλλεται μετα6άλλεται ιioιάκoπα ιioιάκoπα μ μαζΙ με τ' ιiντικεΙμενα. ι1λ αζΙ με ιiντικεΙμενα. που ι1λ
λ άζοuν καΙ λάζοuν καΙ που που τιΧ καλοuμε καλοuμε δντcx, μιΧ μιΧ έκεΙνΎ) που που μένει προσ 'Κολλ μένΎJ στ�ν ι1μετάολ ψΎJ πραγματικόΤΎ)Τα.. 'ΚολλΎ) Ύ)μένΎJ στ~ν ι1μετάολ πραγματικόΤΎ)Τα.. λες ομως "Όλες ομως οΕ ψuχe.ς οε 6 6λέποuν καθόλου μ' μ' txbt'iJ την "Ό λέπ οuν καθόλου τελειότητα, τ ελ ε ι ό τ τα ,
η
γι:χτΙ το όχη όχημά μα.ς εΤναι εΤναι oυσκoλoo�γ'ηΤO: oυσκoλoo~γ'ηΤO: τΟ γι:χτΙ μά μα.ς
ενα άλογο eTvcxr κcxλο κcxλο 'Κι 'Κι ιiπo εόγενικιc1: εόγενικιc1: ρράτσα, ε να άλογο άτ σα , τ' ιlλλοκcxκΟ ιiκολοuθώντcxς ιiπό 'Κι ιivuπcStcXxto. ΜιΧ 1J 'Κι ιivuπcStcXxto. 1J ψυχ'ή, ιiκολοuθώντcxς ιiπό κοντιΧ κοντιΧ τους πο,) ciμcxξάς, περν~ το θθεο6ς, εο6ς , ιiνεoα{νει τόσο ΦΎJλά, π ο,) δ ci μ cx ξάς, καθως περν� το
κεφάλι του πάνω ιiπό ιiπό το το θ θόλο, οιακρίνει όλο , μπορετ νιΧ ο ιακρίνει τΙς τΙς πε πε ρ!λcxμπρες ρ!λ cx μπ ρες οδσίες.
Μόλις που στέκει αότο το το δψος, στέκει πάνω σ' αότο
γιατΙ τ' άλογα ιiνuπομονοlJν, ι1ναστατώνοντcxι, αδτος ομως π@οφταΙνει ιiποθcxυμάσει το θείο θ θέαμα π@οφτ αΙν ει ν' ιi ποθcxυμ άσει το έα μα πcxρc1: πcxρ c1: τ~ν τ�ν ιiνuπα ιiνuπα O� των 'Κ 'ΚO~ των &'λόγων &'λόγων σ στιΧ οδράνια π πλάτη. Κάποια ιlλλ'η Φυχ� Φυχ~ το το τιΧ οδράνια λ άτ η . Κάποια ιiποθcxυμάζει θέαμα αδτο το ιi οΕ ι')π6ι')π6ποθcxυμάζει xcxtc1: οιcxστ'ήματα, ένω οΕ λοιπες φuχες έέξαντλοονται μάταιες προσπάθειες, λ οι πες φuχες ξ αντλοοντα ι σε μ άταιες π ρο σπάθειες, 8ίχως
κατορθώσοuν τον οδράνιο θόλο, θόλο, xcxl μέσα νιΧ κα τορθώσοu ν νιΧ ξεπεράσουν τον στο συνωστισμο των &ρμάτων, που που προσπcxθοuν νc1: νc1: σκαρφαλώ σκαρφαλώ στο 'ΚΙ ιiπωθoσνται το έσωτερι σουν, γλιστροον, όποχωροuν 'ΚΙ ιiπωθoσντ αι προς προς το
κό. κό.
Aδτ~ εΙναι 'ή ιi ιiνέλπι8ΎJ όχ'ήματα μ μπερδε60ν Aδτ� νέλ πι8ΎJ πάλΎJ: Τ2 όχ'ήματα πε ρδ ε6 0ν
το ενα αναποδογυρ(ζει φυχες τσαλcxπατιοuν ται, το ανα πο δ ο γυρ(ζει τ' τ' ιlλλo. ιlλλo. ΟΕ φυχες τ σα λcxπατ ιοuν
xcxl τιΧ φτερά τους λ λερώνονται ται xcxl φ τ ερά τους ερώνονται καΙ τσακι'ζοντcxι. τσακι'ζοντcxι. 105105Digitized by 10uk1s, March 2009
Τότε Τότε
ΠΔΑΤ2Ν
-
-
TOr, το EPrO EPrO TOr Ο ΛΝθΡQΠΟ.Σ, Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr,
&σ~μα,ντες περιοχες γΙνετα,ι το μεγά.λlj πέσιμο ως τΙς πιο &σ�μα,ντες έκτείνετα,ι fι fι ποι) έκτείνετα,ι
μα,ς, κ' κ' ο[ ο[ ψυχές, ψυχές, aπoγυμνωμένες aπoγυμνωμένες &πο τ~ τ� y'ij μα,ς,
στ~ χωμα,τένια, cρυλα,κ� cρυλα,κ~ που όνομά. φτεριί τους, χώνοντα,ι στ�
ζουμε σώμα,.
δσο 'περισσότερο τ' Κα,Ι νά. δ '/6μιjς Τ1jς Ά.δριίστεια,ςι: δσο τ' δρα,
μιί τους στιίθYjκε aτελές κ' ~ � γνώσΥ) τους μπεροεμένΥ) με εΖκα, σίες κα,! γνώμες, τόσο τόσο πιο χα,μYjλα θα θα πέσουν ο[ ο[ ψυχες πα,ρα, πα,ρα,
τ'ijς σupμένες &.πο το 6ιίρος τ1jς λYjσμονια.ς. Φιλ6σοφος, φίλος τ 'ijς έπιστ~μYjς ~ τ'ijς όμορφια.ς' 6α,σιλιας δ!κα,ιος � ~ επιδέξιος &ρ έπιστ�μYjς �
~ δΙΟΙΚYjτ�ς δΙΟΙΚYjτ~ς φίλα,θλος, γυμνα,στ�ς γυμνα,στ~ς ΧYjγος στρα,τια.ς' πολιτικος �
�~ για,τρός,
~ [ερέα,ς τών μυσΤYjρίωΨ ΠΟΙYjτ�ς ΠΟΙYjτ~ς � ~ &λλος μιiνΤYjς �
ς, ι1πομιμYjτ�ς' ι1πομιμYjτ~ς' 6ιοτέχνYjς :;, γεωργός σoφιστ�ς σoφιστ~ς � ~ '�'Y)μα,γωΎό '~'Y)μα,γωΎός,
ε!να,ιι τ&: εννια σκα,λl)πιiτ�α, σκα,λl)πιiτ~α, τ1jς πτώσYjς τέλος τόριχννος: τοΟτα, ε!να, των φυχών, φυχών, τέτοιες ε!"�Ι ε!"~Ι οΕ εννια ζωές, δια μέσου τών δποίων
~ κα,τεΙ)~ί'Io,/τα,ς, κα,τεΙ)�ί'Io,/τα,ς, &νιiλoγα, με τ~ν τ�ν aξΙα, τους, ο[ ιiνεεα,{νo'/τιxς �
ξα,να,πoχτ~ φυχες περιπλα,νιουντα,ι δέκα, χιλιά.δες χρόνιιχ πρΙν ξα,να,πoχτ�
σουν τα φτεριi τους τους κα,Ι ξα,να,ρχΙσουν τ' ιiνα,φτεpoύγισμιί ιiνα,φτεpoύγισμιί τους
ζ~σει προς τα οδριίνιιχ δρά.μα,τιχ, "Μόνο δ φιλόσοφος, αν l!XEL ζ�σει τρείς φορες auvixstιx α,δΤ� ζω� τTjς σοφΙα,ς μέσα, στ�ν & α,δΤ~ Τ� Τ~ ζω~ στ~ν &που ιΧποθα,όμασε άλ νά.μνYjσYj κα,! τον πόθο των πρα,γμά.των που
λοτε, ξα,να,ποχτα. τα φτερα στ~ν στ�ν ΤΡΙΤΥ) χιλιετηρΙ8α,. ΤΙ μεγα,λειώ8"fjζ καΙ πλούσια φαντασία! Έ8ώ δ Πλιίτων ιiφoμoιώνει πολλα
ιiνόμoιιx
εpανΙσμ~τα: εpανΙσμ�τα: aστpoνoμία τιi>ν
σοφών Τ'ijς Ίτα,λΙας, μυστικο κόκλlj καΙ μετεμψuχώσεις των Πυθα,γορεΙων κιχ! ΌρφΙΚών, περιγραφες ιiπo Τi)uς Κα{}αρι .;·0 Ρ. Decharme, στη ΜυDολογlα της dρχαίας Έλλάδας, ~ ••A8pιiστεια: ε!τιχν θε6τψ:t ασια:τικη λέει πως;- �
ποι.ι για τοι.ις; τοι.ις; uEH'l)va, uEH'l)va, σσήμαινε ποι.ι ή μαινε τό «ιiνα:π68pα:στo
από τη Φρυγ(ιχ,
». ΕΙταν ~� προ ». ti'j, ιiνιiyκη,. στενα συνδεμένη με τό πρόσωπο tc;u 6πέρτατου θεοσ. θεοσ. Στην Στην Κρήτη Ιχουμε 6πέρτατου Ιχουμε τη νύμφη •• Αδράστε ια ποι.ι γα:
σωποπο('Ι)ση σωποπο('Ι)ση
λούΧYJσε κι κι ιiνιiθpεψε τό Δία. Δία.
106106Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ12Ν ΠΛΑΤ12Ν
-
-
ΑΝθΡ12ΠΟ.Σ. ΡΓΟ TOr ΑΝθΡ12ΠΟ.Σ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. το το Ε ΕΡΓΟ TOr
μούς του Έ Έμπε80κλή πέσιμο μπε8 0 κλή ι για το π έσι μο κχι το ξξιχνιχνέοιχσμιχ ιχνιχνέο ιχ σμ ιχ ι
ττής υχήςt θέμιχτιχ ττων που οοείχνιινε ψυχήςt μυσΤΎ)Ρίων είχνιινε στους στους μυΥΙ μυΥΙ ής ψ ΤΎ)Ρίωνtt δδπου ων μυσ τ~ θΙΧ'Jμιχτιχ, τους κιχτο!κους μένους τους 8ρ6μουζ, τ� τους κ ιχτο!κους του τόπου μιχκάρων. των μ ιχκάρων "Όλιχ τοuτιχ τα πολυποΙκιλιχ χρώμιχτιχ συγ .
χωνεύοντιχι σι γα σιγα μέσχ στον ΖΖ8ιιχ{τερο χρωμιχτισμο 8 ιιχ{τερο χρ ωμιχτισμο ΙΧδ
του του του πλιχτωνικοί) μυστικισμου, δπου
1;
8εσπ6ζουσιχ ιlπ6-
ως πνευ χρωσΎ) εΤ'ίΙΧΙ φ φΤΙCΙγμένΎ) φως ΤΙCΙγμένΎ) με λάμψΥΙ, με 8ιάνοιιχ, με φ λειμωνες μcιτικ6. ·Εκεί που of μυΥΙμένοι 6λέπιχνε στους λ ειμωνε ς Τ1jς
ΠερσεCΡ6νΎ)ς ΠερσεCΡ6νΎ) ς συμπ6σιιχ κιχι χιχρούμενους χορούς, ο( ψυχες τοί)
Πλάτωνιχ ιlπoθcιυμάζOυν στ~ν στ�ν πεδιάδα της •Λλη{}εΙας τΙς •
&υλ ες οδσΙες. Ή ιlνάμνYIσή τους θα κινήσει έ8ω κάτω τ� ν &υλες τ~ν ιlνιxλυτικ~ κιχ! συνθ συνθετικ~ προοπάθειιχ, ~ δπο{ιχ 8ΥΙμιου 8ΥΙμιουργεϊ ιlνιxλυτικ� ε τικ� π ροοπάθειιχ � ργεϊ ,
τΙς έέπιστ"lμονικες πιστ"l μον ι κες γνώσεις κιχ! τη θεΙιχ νοοτΙΧλγίΙΧ νοοτΙΧλγίΙΧ π(1) ιlνυ
ψώνει τ�ν τ~ν κιχρ8ια π πάνω μάτιχιιχ άτιχιιχ γήινιχ 'ItιXB"l. άνω ιlπo τα μ
ΠΙ. ΜΑΚΑΡΙΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΟΡΑΜΑ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΚΑΙ ΛθΛΝΑΣΙΑ ΠΙ. ΛθΛΝΑΣΙΑ
ρ οπάντων iπ' α.δτ� ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ψυχrι ά.νιχγνω ά.νιχγνωρ!ζετιχι προπάντων α.δτ~ τη Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ρ!ζετιχι π περ!6λΎ)μιχ ερ!6 λΎ) μιχ του σώμα. νοοτα.λγ(ιχ του θείου. Κλεισμέν"l στο π
8ικΙΧίωμιχ 8ια.σπά.σ~ι 6!ιχιιχ: τος, ξέρει πως 8εν lxst το 8ικ ΙΧίωμιχ να το 8ια.σπά.σ�ι
~ν6τήτιx του θείου π ποψν!ου, μα.ντρωμένΎ) τούτ"l τ~ �ν6τήτιx ο ψν !ο υ, μένει μα.ντρ ω μένΎ) σε τ ο ύτ"l τ� υ8 0 κή σουν οΕ κύρ ιοΙ Τ"lς να 6γεϊ κύριοΙ γήινΎ) στciν"l, ωσπου να εευ80κήσουν ιlπεκεί. ιlπoo τώριχ κι6λ κι6λιχς, μέρα. τ~ μέρα. μέρα.,, ω ωριχ την έρα. με τ� ριχ με την ιχς, μ ιl πεκεί. Μα ιlπ
1. Ξ(Χκοuστός; φιλόσoφo� φιλόσoφo~ :Χπ' τόν τόν ΆχρiΎ�ντ(Χ ΆχρiΎ~ντ(Χ (γεν. (γεν. στιi 490 ιbς; ΠΟΙ'Yjτ�ς;, ΠΟΙ'Yjτ~ς;, ρ�τoριx ρ~τoριxς;. κιχ! π.Χ.). ' Ακόμιχ ξεχώριζε κιχΙ ιbς; ς;. Υιιχτρός; κ ιχ! Κα{}αρμο/ &:ποτελοαντ(Χι κC'&Ι φuaιο8ίφYjς;. Of Κα{}α ποτελοαντ(Χι &:πό 3.000 at[xou;; κC'&Ι ρμο/ &: ντιχι �θικες; ΠΡΙΧΥμιχτεόοντιχι ~θικες; θεωρΙες;. θεωρΙες;. Ό ΝΙτσε ΝΙτσε στη στη Γέννηση της Φ, ΠΡΙΧΥμιχτεόο λοσοφΕας του λέει πως; δδ Έ. Έ. εΙχε εΙχε 8Yjμοκρ(Χτικές; &: &:yτιλ~Φεις; χιχΙ λοσοφΕας yτιλ�Φεις; χιχΙ ργηοη πω~ lπι13ίωςε τήν κοινωνική κοινωνική μετιxρρUΘμιαY) χ(χΙ χ(χΙ τη τηνν χ(ΧτcZ χ(ΧτcZργηοη πω�
"ti'j, "ti'j, Ι8ΙΟχΤ'YjaΙιχς;. Ι07Ι07Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ!2Ν
-
-
TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο ΑΝθΡ!2ΠΟ:Σ, Η ΕΠΟΧΗ TOr,
ωρα, εκλιπαρεί καΙ ταοχύνει 5σο τής είναοι οολετο τ�ν τ~ν κ κα.λ.Υ1 α.λ.Υ1 "ούτη θιάθεση τής θεότητας καΙ κα.τα6cXλλει μεγάλες προσ πάθειες να να φθείρε φθείρειι καΙ να έςαΒλώσει το δλικο το\)το εμπόπάθειες
8ιο. Ό Ό φιλόσοφος θε φροντΙζει παρα πως νά 'ναι ετοιμος 8ιο. για το το θάνατο. θάνατο. Ή Ή ζω� ζω~ του του θεν θεν είναι είναι παρα ενα.ς άργος avcx avcxγια στεναγμος προς προς Το Το λυτρωτ� λυτρωτ~ θάνατο, θάνατο, γιατΙ γιατΙ 6αθιχ 6αθιχ ερωτευμέ ερωτευμέ στεναγμος τ~ σκέψη ξέρει πως το 6ασ!λειό του εΙναι allO\) allO\) νος με τ� καΙ πως πως οε οε πραγματικότητες πραγματικότητες με με τΙς τΙς οποίες οποίες ζεΙ ζεΙ θεν θεν ay�xOUV ay~xOUV καΙ
στον ορατο τουτον κόσμο. Δεν τΙς θιακρ{νει τώρα παρα avciavci μεσα aπο κάγκελα φυλαΚής.
Μόνο οταν aπoλυτρωθεί aπο
το σωμα θα 6ρεθεί κατά.ντικρυ με τΙς πραγματικόΤ'Υ)τες. Τέ το
τοιο εΙναι μέσα σ' αυτο το Μυστήριο του Φιλοσόφου, που δδ
Ilλάτων έΠΙΥράφει έΠΙΥράφει Φαίδων, το δπέρτατο μάθημα που κάνει
δ δ ΣωκράΤΎJς στοΙΙς φίλους φίλους του τ�ν τ~ν ώρα ποΙΙ περίμενε να λυ τρωθεί aπο τα θεσμά.
τ~ θρησκε(α τής ΑΙΙλής καΙ τής aptatoxpcx aptatoxpcxΚάτω aπο τ� τ(ας, ποΙΙ ποΙΙ μας μας παρουσιάζουν παρουσιάζουν συν�θως συν~θως τα πoιfιματα πoιfιματα τοί} Όμfι τ(ας, τοί} Όμfι
ρου κα.Ι για τα όποία θεν δπήρχε άλλΎ) έπι6ΙωσΎ) Τής ψυχής ' παρχ μέσα μέσα σ σ' αιιτες αιιτες τΙς τΙς μάταιες μάταιες σκιες σκιες τΙς τΙς περιπλανώμενες περιπλανώμενες παρχ
στ~ λα'ίκ� λα'ίκ~ θρησκεία στάθΎJκε πάντα πάντα θρψητικα στον"ΑθΎ), στ� μια εZθικ� εZθικ~ λα.τρεΙα. ποΙΙ εί'ταν άφιερωμένη στοΙΙς πεθαμένους καΙ στοΙΙς θεοΙΙς των νεκρων. Ή λατρεία τoύΤΎJ, 6γαλμένΎ) ιiπo 8εισι8αιμονικοΙΙς 8εισι8αιμονικοΙΙς ψ6001.}ς, ψ6001.}ς, τιμοuσε τιμοuσε τοΙΙς τοΙΙς νεκρους νεκρους για για να να ιiπo
τ οΙΙς συγκρατεί τοΙΙς συγκρατεί προπάντων προπάντων σ' σ' aπόσταση aπόσταση aπο aπο τους τους ζωντα ζωντα στ~ θΡΎJσκε{α το\) Διόνυσου, δπου δ δ θάνατος νούς. Μα μέσα στ� κ' κ'
�~
aναγέννησΎ) τοί} τοί} θεο\) θεο\) aπoτελoύσαν aπoτελoύσαν σύμ60λα σύμ60λα για για τους aναγέννησΎ) τους
μυΎJμένoυς, καΙ Ζοιαίτερα στ� στ~ θΡΎ)σκεία των Π υθαγορικων
~ ζω� ζω~ το\) ύπερπέραν καΙ 'Ορφικων aποκρυφισΤΙΚών στοών, � γ(νει ενα ενα ιiντικείμενo ιiντικείμενo φροντίθων, φροντίθων, θρησκευΤΙΚών θρησκευΤΙΚών τύπων τύπων εΙχε γ(νει θιθα.σκαλιών. καΙ κρυφών κρυφών θιθα. σκαλιών.
οε θιθασκcxλ(ες αιιτες είχανε πραγματικα χαραχτ�pα χαραχτ~pα
- ιο8 ιο8 Digitized by 10uk1s, March 2009
llΔΑΤWi -
-
περισσ6τερο
Ο ΑΝθΡΩΠΟ.Σ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ EPrO ΤΟΥ
πληροφοριιχκο πιχρά. θεωΡYjτικό. Ό μυYjμένος
που i1εερε τον έιχυτό του γεννYjμένο ι!πο το ιχ!μιχ το\) Διόνυ του ι! τ~ στιΧχτ'η στιΧχτ'η των των ΤιτιΧνων, ΤιτιΧνων, « «γιος Τi'jς γi'jς κιχ! του σου καΙ τ� στρ6φεγγου ουρανοί)», », ε!χε ε!χε φυσικιΧ, 5πως 5πως σuμοα!νει σε κά.θε
ι!ΠQκρυφισΤtΚ~ έτιχφΙιχ, έτιχφΙιχ, tντελως tντελως κιχθορισμένο προνόμιο ι!πέ ι!ΠQκρυφισΤtΚ�
νιχντι στους ά.λλους ι!νθρώπους. Ένω ο{ d,μό'ητοt, ΠYjγιχ{νον τιχς στον 'Ά8Υ) χωρΙς σόστιχσΥ) κιχ! IS8Yjy6, βλέπιχνε τους έαυ τοός τοuς ι!πορtγμένοuς στο 66ρ60ΡΟ των τελμιΧτων, ο{ μuη μένοι srXΙXVS μιΧθει κιχτcX τ~ν τ�ν τέλεσΥ) των μυστηρ{ων ΤcX μυ συνθ~ματιχ καΙ τους τΙτλους liΠΡε στικcX το\} 8ρ6μου, τα: συνθ�ματιχ τΙτλους που liΠΡε
πε πε να: πιχρουσιιΧσουν στη 6ιχσ{λισσιχ ΠερσεφόνYj.
Για: κιΧθε
tν8εχ6μενο, π πιΧνω ιΧνω σε χρυσο lλιχσμιχ, τυλιγμένο κuλιν8Ρικα: tν8εχ6μενο,
καΙ κρεμιχσμένο στο λιχιμο το\} πεθιχμένου, εrτιχν λεπτογραμ μένες σε σε σειΡα: στ(χων ι Ρα: στ (χων δ8YjγΙες για: το 8ρ6μο κιχΙ ωφέλιμες
προσευχές.
Συγγεν~ς τi'jς θε6ΤYjτιχς, &γνος κι ι!πο &γν-η Συγγεν�ς
κιχτιχγωγ-η δ μυημένος, tίεερε πως θα: κιχτοικουσε κιχτοικουσε με τους θεοός, θα: κιχθ6τιχν στο τριχπέζι τους ι!νθοστεφιχνωμένος, κι στYjν ΠολιτεΙα του, θα: περνο\}σε περνο\}σε τον οπως !λεγε δ ΠλιΧτων στYjν '
κιχιΡό του μέσιχ σε χ χαροόμενα κ' 'ή Πιο αιρα{α. αροόμενα συμπόσια «λες κ
d,νταμοι6~ Τi'jς ι!ρετi'jς να: μ� μ~ μποροuσε νιΧ'ναι ά.λλο ι!πο d,νταμοι6�
ιχΖώνιο μεθόσι». ~θικ-η &γν6τYjΤιχ: Δε 8'ημιουργ6ταν κιχθ6λου ζ'ήτημιχ για: �θικ-η
ι!νθρώπων ) tπρ6κειτο "(LcX &γν6τ'ηΤιχ μιας ξεχωρισΤi'jς τciεYjς ι!νθρώπων) rταν προο προο?ισμένοι για: τελετουρΥΙες. ΣαCΡ~ς ια: τε που εεrταν αCΡ�ς θεωρ{α, λετουρΥΙες. Σ ?ισμένοι γ tπιμένει μας λέει, 8εν ύπi'jΡΧε ύπi'jΡΧε. καμιιΧ, οϋτε ΚcXv tπιμ ένει δ ΠλιΧτων vcX μας .
στους πιο σοφους ι!π' ιχιιτους τους κ'ήρυκες Τi'jς μέλλουσιχς
ΣιμμΙας, θ~6α τον ζωi'jς: δ Κέοης κι δ Σ ιμμΙας, που ι!κοόσανε στη θ�6α πυθιχγορικο Φιλ6λαQ, μο μολογανε λογανε πως 8ε 8ι8cXΧΤYjκιχν τΙποτα.
το θετικό &π' ιχυτόν. Πραγμα.τικά., έε'ηγοόσαν πως το σώμα ξαναγεννYjμου tπcxεΤναι ενας τά.φος, σήμα, μcX δ κόκλος του του ξαναγεννYjμου
-- r09Digitized by 10uk1s, March 2009
-
ΠΛAT�N ΠΛAT~N -
Ο ΕΠΟΧΗ TOr. Ο ANθP�ΠOΣ. ANθP~ΠOΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ ΤΟ! ΤΟ!
ν~λιxμoιxνότιxν ετσι ατονουσε Ιθέιχ τij~ ν� λιxμ oιx νότιxν OUveXffic;; κι ετ σι α τονουσε κάπως κά π ως τ'ijν τ'ijν Ιθέιχ τij� ιiντιχμοιοijς γι~ τΙς κιχλες π πράςεις. ιi ντιχμ οιοij ς γι� ράςεις .
υx�, με Ή ψ ψυx~, με τ�ν τ~ν εννοιιχ μ μιας ιας σσκ6νΎjς κ6 νΎj ς που που 't'ijv ανιχσΥίκώ ανιχσ Υίκώ VQUV ο[ ανεμοι, � ~ ιi ιiκ6μα, γι~ σ~ν �ν VQUV κ6 μα, γ ι� τους λεπτολόγοuς έξΎjγΎjτές, σ &'ρμονίιχ, ελάχιστιχ γι~ τΎιν αθιχνιχσία. &'ρ μ ονίιχ , εrτιχν ελά χιστιχ {ΚΙΧν'ij ν' ιiνθέξει γι� Πλά.των; αντλ~σει πλατι~ cX:πο τον πλOUτO Τί κάνει δ Π λ ά. τ ων ; θ' θ' α ντλ� σει πλατι� των εΖκόνων των Έ Έλεuσινίων ~ των Ό Όρφικων λε uσιν ίω ν � ρ φικων μυστηρίων, γριχφικότητα μέσ' απο τΥ) γ ριχφικότ ητα του Πuθαγορισμου, cX:πο cX:π ο τΙς έξιχ γνιστικες απο tYjc;; έέγκράτειιχς: γ νι στικες τελετουργΙες κι α πο τΙς έντολες ''tYjc;; γκράτειιχς : θ~ π πάρει πιχντου θησχuρό του: εεΙκόνες ~ σκό σκόρπιες θ� άρ ει απο πιχ ντ ου το θησχuρό Ικόνες � ρπιες σ κέψεις , γι� ν� ογάλει απεκεί μέσιχ ύθ οuς τοu σκέψεις, γι~ ν~ μέσιχ τους τους μ μύθοuς τοu γιχ το ύπερπέριχν, εντολές, τολές , γι~ ύπ ε ρπέριχν, καθως κχ! σύμοολιχ, τελετουργίες, εν γι� νχ τΙς συνιx νεuμ χ τικΥι κχΙ � θικΎι θοξιχαια. συνιxpμoλoγ~σει σε π πνεuμχτικΥι ~θικΎι pμoλoγ�σει σε ΟΙ ΛjYΘOI ΛjYΘOI ΤΗΣ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ IV. ΟΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ
ΠΡΑΓΜΑηΚΑ τον Πλάτωνιχ τον ευχιχριστετ να να φιχντάζεΤΙΧί ΠΡΑΓΜΑηΚΑ να μας μας π πιχροuσιάζει το ύπερπέριχν, να ιχρ ο uσιά ζει τους ~ρόμοuς �ρόμοuς που πανε
Ύ) γ γuρίζουν τ~ 8ικιχσΤ'ήριιχ που που στ�νoντιxι στ~νoντιxι έκε! έκε! κιχΙ κιχΙ τΙς u ρίζουν άπεκεί, τ� τΙς Ύ) cX:ποφάσεις τ�υς, τ~υς, τα τρoμερ~ � ~ θιχυμάσιιχ θα χρη cX:ποφάσεις τα τρoμερ� θ ιχυμ ά σιιχ τοπΙιχ που θα
σιμέψουν σα σα �ιάκoσμoς ~ιάκoσμoς στχ μελλούμενιχ πεπρωμένιχ. 'Ακόμιχ σιμέψουν πεπρωμένιχ. 'Ακόμιχ Γοργία ο οεε οίνει πιx πιxρ~ ενιχ ρ� εν ιχ σσύντομο ύν το μ ο μμύθο ύθο μ' κιχΙ στο τέλος του Γοργία σχόλιο. ενα- πλιχτυ σχόλιο.
έποχΥι Κρόνου στ~ πρώτιχ ΣτΥιν έπ ο χΥι του τ ου Κρ όνου κα-Ι στ�
ο[[ ανθρωποι οικάζοντιχν ζων χρ6νιιχ 'tijc;; 6ιχσιλεΙιχς 6ιχσ ιλεΙιχς τοίί ΔίΙΧ ο τιχνοί. Ό Π Πλούτων κ' ο[ φύλιχκες λού τ ων φύλιχκες των ΝYJOιων των Μιχκάρων πχρα-π(ινέθηκα-ν πως με τον τρόπ τρόπο πχ ρ α-π(ι νέθ ηκα-ν στο ΔίΙΧ πως ο ιχυτο τους στέλ α.νάξιοuς ανθρώπους τέτοιιχ Oιαμoν~. Ή νχνΖ δδλότελχ λότε λχ α.ν άξιοuς α ν θρώ πους γι:Χ μια τ έτοιιχ Oιαμoν�. Ή σωμα-τLΚ~ όμορφιά, ο[ ο[ οΖκογενειιχκο} τί τίτλοι, τ~ π πλοότη σωμα-τLΚ� λοότη eerxιx rxιx τλο ι , τ� κρύψει τους οικιχστες 't'ijv ψ ψuχικ'ij νε κ ρύ ψ ει απο τους uχικ'ij κιχκίΙΧ. κιχκίΙΧ. Ό Ζευς ε6ιχλε τάςη κι απο τότε ο{ ψuχες ψ uχες κρίνονται δλ6γυμνες. Κι 5πως το πτωμα οιατηρεί τΙς ουλές ουλές 'toU κιχι κιχι τα 6ιχθια πως 6ιχθια χαριχ- rroDigitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ!2Ν ΠΛΑΤ!2Ν
--
Ο A�ePQllOI. A~ePQllOI. Η Η ΕΠΟΧΗ ΊΌf. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο ΕΠΟΧΗ ΊΌf.
X ΤΎj ρ ιστικα. τοΟ ζωντανοΟ σώμα το ς, ετσι κ' � XΤΎjριστικα. σώματος, ~ Ψυ Ψυx~ x� αποκαλό πτει, απογυμνωθεί,, δλες τΙς π πλ'l)γές, π τει , μια. που θ' απογυμνωθεί λ'l)γές, τΙς παρα
π~υ προκάλεσαν, μ μέρα μεε τ� τ~ μορφώσεις, τα. έξογκώματα έξογκώ μ ατα π�υ έρα μ
αοικίες τ'l)ς. "Αν ε!ναι έπι έπιθεxτικ~ μέρ:χ, ο[ αοικίες θεxτικ� θεραπείας, θα. έ τα σφάλματά t'l); μέσ:χ σε πρόσκαιρες 6Μνες, για ξιλεώσει τα τΙ μόνο � 6ασαν ι σμ ένΎj μ ~ 60ύν'l) έξαγνεζει. Άλλιως,. 6ασανισμένΎj μέσα έσα σε αΙώνια μcφτuρια, θα. χρ'l)σιμέψει χρ'l)σιμέψει στους άλλους σα.ν προειοο παρά.θειγμα. ΠOίΎjσ'l) καΙ σα.ν παρά. θε ι γμα .
Ό Φαίδων Φαίδων μα.ς θείχνει τΙς ψυχές ψυχές,, αμέσως ϋστερ' απο το Ό θ:iνατo, να. δΟ'Ι)ΥοΠνται � ~ καθεμια. απο το οαίμονά οαίμονά ΤΎjς στον
τόπο συγκέντρωσ'l)ς συγκέντρωσ'l)ς κι απεκεί να. οαοίζουν δμαΟικα. κάτω απο τ~ οιεόθ οιεόθυνσ'l) τ� υνσ'l) ένος μον:χοικοίί bo'l)you, π:Χντοτε τοΟ l'Oιου, ανά
μεσα περΙπλοκα κ:χκοτράχαλχ μ ε σα απο π ερ Ιπλοκα καΙ κ :χκ ο τρά χαλχ μονοπάτι:χ που δOΎj
στον .,Ao'l). γοίίν στον
Μερικες απο τΙς ψυχες αδτες απωθοΟνται
'ΚαΙ τρα σιοοντα ι πΙσω απο τ�ν ώ ματος, που τρασιοονται τ~ν αν:Χμν'l)σ'l) τοΟ σ σώματος, yαπ� σε ι με πΙ»θος, καΙ με πολυ κόπο τότε Το πνε ε!χαν α αyαπ~σει πνείί ίί μα μα τΙς bo'l)ya, τέλος, στον τόπο τόπο τοΟ προορισμοΟ τους, στα.
Τάρταρα ε!ναι το με τα. Τάρταρα Τάρτιχρα ΎJ στή μακάρια θιcφον'ή. τα. όπόγεια τ~ γΎ) πέρα εια σάριχθριχ: θιασχΙζει θιασχΙζει τ� γαΛUτεpo απο τα. όπόγ
για. 'Πέρχ.
Ή μ μακάρια oιαμoν~ εε!ν:χι Ή ακάρι α oιαμoν� !ν:χ ι
fJ
~ έπιφάνεια tOtιx �
τijς γijς. φτωχοΙ άνθρωποι αδταπατώμαστε ΚαΙ σα. φ τωχοΙ που εfμαστε άνθρω πατώ μασ τε ποι αδτα γελοία! στ~ν έπιφάνεια τόσο γ ελοία! Φανταζόμαστε πως κατοικοuμε κατοικοuμε στ�ν
α. σε μια.ν κατοικοίίμε παρα. πτυx~ έένω απέραντ'l) π τυx� ίίμε παρ μια.ν απέραντ'l) νω οεν κατοικο τ~ν έέπιφάνεια παρα. που ρρυτιοώνει υτιοώνει τ�ν πιφά νεια tout'l). Ή Ή γή θεν ε!ναι π αρα. μια.
tij; γ γi'jς, i'jς, tij;
απέpανΤΎj ατμόσφ:χψι, Ύj σφαίρα, σoυΤΎjγμέν'l) σε μια.ν αlθέpια ατ μόσ φ :χ ψι , απέpανΤ στ~ν έπιφάνεια καΙ τα. δντα που ζοονε πάνω σ τ� ν έπ ιφάν ε ια τijς yij; εχουν ε χ ουν
αδταν οδρανσ fιλιo τον ιxlθέpα αδτ α ν για. ο δραν σ μ' εναν ιiληθινo fιλ ιo για. Υα. τους φωτΙζει. "Ας φαν φανταστοομε Ιζει . "Ας τα στοο μ ε αντίστροφιχ 6:χτράχους 6 :χτ ρ άχ ους ΎJ μερμήγ φωτ άκρες λεκάν'l) κρες ένας ελους Υι μια. λ εκάν'l) tou ει80υς αδτοί) κια στΙς ά
ανάμεσα που ε!ναι α νάμε σα σε πολλα. άλλα ~ � Μεσόγειος. Ζοομε Ζοομε στΙς 1 [11[1Digitized by 10uk1s, March 2009
DAATQN
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr
δχθες Τ1)ς, &'ρρωστιάρικα: ουρα:νο 1)ς, &'ρρ ωστιάρικα: ζωj)cρια:, με τον δ χθες Τ το ν ciέρα: ciέρ α: γι~ γι� ο υρα:νο
κα:! μι� μι~ χλομ-η ιΧντα:νάκλα:σ1) του &'λ-ηθινο &'λ-ηθινου -ηλιου. Άλλ~ τ-ην υ -ηλι ου. Άλλ� τ-ην πρα:γμα:τικ-η γΥί τ -ην κα:τοικουν τ-ην κα:τοικουν οΕ οΕ μ μα:κάριοι. α:κάριοι . Πιiνω σ" α:υτ-η τ-η γΥί τ� &, τ~ χρώμα:τα: ε!να:ι ε!να:ι ιiΓVιi, το XρυσιiCΡΙ κι δ δ άργυρος &,-
λ 1)θινά, οΕ πέτρες ε!να:ι τ� λ1)θινά, τ~ 8ια:μιiντιιx, τ~ τ~ 8έντρα. τ� ζωα: ζωα: κα:! τ � 8 έντρα. έχουν έχουν μεΥαλότεΡ1) μεΥαλότεΡ1) ποικιλΙα: ποικιλΙα: κ' ε!να:ι πιο τέλεια:' οΕ ννα:ο! 8εν α:ο! 8εν κα:τοικουντα:ι εoυε~ ιXγιiλμα:τα., μ� μ~ ιXπb ζωντα:νοός θεοός, θεοός, κ α:το ικουντα:ι ιΧπο εoυε�
με τ ους όποΙους τους όποΙους κoυεεντιιiζoυν οΕ οΕ μιxκιiριoι κoιτιiζoντιiς τους κα.τα πρόσωπο.
6ι6 λΙ ο τi'jς ΠολιτεΙας 6λέπουμε 6 λέπουμε τ-ην τ-η ν &'CΡήγ1) Στο οέκιχτο 6ι6λΙο
Ήρος του •Αρμεν{ου ιXπb ιXπb τ-ην Πα:μcρuλ!ιχ, που μιi σ1) του Ή ρος του που τον μ ιi •
νεκρους ζεψα:ν &'&'νιiμεσ' νιi μεσ' ιΧπο τους νεκρ ου ς 8έκα: μέρες Βστερ' &'πb τ-η μιiX1) κιχ! που ετα: CΡ έ ρει το κ ορμΙ του στ-ην πα:τρΙπου Ινω ε!χα:ν μ μετα:CΡέρει κορμΙ 8ιχ του γι� γι~ ν~ τοο κιiψ κιiψoυν 'χανε οτ-η CΡ CΡωτιιX, ν� τ oυν κιχ! τό 'χανε ωτιιX , τ-η 8ω8έ ριχ ειχνΙΧΥόρισε στ-η ζω-η κα:! μέριχ 8,τι ε!χε κα:! 88Ι1)γήθ1)κε Ι1) γή θ1)κε 8,τι ε!χε ~8εΤ. �8εΤ. ΚΙΧΤ1) μέ Ις 'Ότα:ν ~ � Ψυx� Ψυx~ του τον άCΡ1)σε, έφυγε ιΧκολουθώντα:ς ττΙς άλλες ψυχες Ισα:μ' Ινιχν τόπο, δπου 6ρΙσκοντιχν ουο χιΧσμιχ άλλες ψυχες Ινιχν τόπο, δπου 8μοια: τα: τ' ουριχνου α.ντικρυ σε 8υο 8μο ια: χιΧσμιχτα: χιΧ σμιχτα: τΥίς ΥΥίς. ΥΥίς. "ΑνιΧ xιiσμα:τιx ΟΕ ψυ μεσα: σ' ιχυτα τα ουο x ιiσμα:τιx κιiθoντιxν οΕ οΕ 8ικα:στές. ΟΕ ψυ προ ι; τον ουριχνο εΙτε Ιχα:νε κ ριθε! CΡεόγα:νε ettE προι; κριθε! χες που εεΙχα:νε προς τ-η yi'j, εχοντιχι; μπροστα μπροστα � ~ πΙσω πΙσω τους μι~ μι� πινα:κ{οα:, πινα:κ{ο α:, οτ-ην προς δποΙα: γρα:φότα:ν � ~ euvo·cxYj ~ ουσάρεσΤ1) δποΙα: � ουσ ά ρεσΤ1) &'π6cριxσ1) των 8ικα: "Α πο μι~ν 1) π πλευρα ξα:νιχνέ6α:ινα:ν μι�ν άλλ1) λευρα ψυχες ψυχες ξ α:νιχνέ6α: ιν α:ν &'πο τ-η στων. "Α γεμιΧτες σκ6νΥ) λάσΠ1) &'πο τον ΥΥί γεμ ιΧτες σκ 6 ν Υ) κα:Ι λά σΠ1) κι α.λλες κα:τέ6α:ινιχν κα:τέ6α:ινιχν &'πο τον ΜΙΧζεόοντα:ν ζεό οντα:ν τότε τότε στ-ην πεοιιΧοα: κ' ΕΕστο στο ουρα:νο δλoκιiθιxρες. ΜΙΧ τους ρουσα:ν μεΤι1εό το υ ς τα πα:θήματά τους, α.α.λλες λλες μιλώντιχς γι~ γι� " γι" α: α:υτ~ ττ~ � oικιi τους 6άσα:να: rι γι υτ � που ε!8α.ν να όόπoCΡέρoυν πoCΡέρ o υν κι α.λ α.λ &λλοι σ' ιχυτο το χιλιόχρονο τα:ςιοι κάτω &'πο &'πο τ-η γΥί, κι τΙς ευ ευτυχΙες ποό'χα:ν τυχΙες ποό'χιχν ποό'χιχν γευτεί γευτεί κιχΙ τΙς δμoΡCΡιες δμoΡCΡιες π οό'χα:ν λες τΙς
α.ντικρ{σει. Για α.ντικρ{σει. Για ο,τι κιχλο ~ � κα:κο κιiνα:νε &λλοτε, πλήρωσαν rι πήρα:νε τ τοο 8ιπλάσιο. 8ιπλάσιο. ''Οτιχν ''Οτιχν 8μως ποινi'jς 8μ ω ς στο τέλος τΥίς π οινi'jς - ΙΙ2ΙΙ2Digitized by 10uk1s, March 2009
fIΛΑΨΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΨΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
αδτης, ψυχες nOU ιiνέ6αινα.ν ιiπo τ� τ~ γ-η θέλ",lσαν να να 6youν α δτης , ο[ ψυχες τ~ν επι επιφά.νεια, κά.ποιες ~κεΤνες των μεγά.λων ά. πο ιε ς α.π· αδτές, �κεΤνες ιiπo τ�ν φά.νεια, κ
κακοόργων κ' (Οιαίτερα. των τυρά.ννων, ίτ αν ιiMνατo να πλη τυρά.ννων, εείταν οιά.σοuν μ~ μουγ ο ιά.σοu ν τον ηεύθερο α.έρα, χωρΙς το 6ά.ρα.θρο να μ� γρίζει σι γ ρ ίζει τρομερά.. Πύρινοι ανθρωπlJΙ, nOU στέκοντιχν ΠlJλu σι ~ρxoντιxν τότε, τΙς τΙς τριx�oί)σα.ν τριx~oί)σα.ν πΙσω καΙ τΙς ξ ξανά.ριχναν ανά.ριχναν μά., �ρxoντιxν ο τ-ης tσωτερικο τ-ης γ'1)ς. γ'1)ς. στο tσωτερικ
ο[ ψυχες στά.θμεψαν �CΡτιX ~CΡτιX μέρες σ' αδΤ� αδΤ~ τ�ν τ~ν πε <Όταν ο[ πε τ Ις CΡωτεινες κο lJu Ο εντιά.ζο ντας εετσι, τσι , τρ ά.6",1ξ αν προς τΙς ΚlJuΟεντιά.ζοντας τρά.6",1ξαν ΟιιΧδα. Κ λόνες nOU δένονται Ο[ ΚΡΙΚΟΙ τ' οδρα.νοα. Έκεί κά.θοντιχν ο[
Κλωθω κ' Υι τρεΤς Υι 'Άτροπος, 'Άτροπος , κόρες Μοίρες, ΥιΥι Λά.χεσ",l, ΥιΥι Κλωθω τρεΤς Μοίρες,
γ6να. τιχ ti/; πρώΤ",lς ενιχς [εp [εpoCΡά.ν ii/; '.Ανά.γΚ",lς. .Ανά.γΚ",lς. Άπο τα. γ6να.τιχ oCΡ ά.ν '
Τ",lς ni/ps tou; κλ κλfιpoυς tou; πέταξε στον ιiέρα. κα καΙΙ κά.θε Τ",lς fιpoυς καΙ tou; ο τ ν κλ παφνε τον ψυxfι: κλi/Ρο μπροοτά. υxfι: έένω πεcρτε μ προοτά. Τ",lς, i/Ρο πού ''πεcρτε Τ",lς, ~ξε �ξε ψ νω εεπαφνε Ρά. Τ",lΙ; να κά.νει τ�ν ρε πότε θα 'ρχ6τιχν Υι Υι σει σειΡά. τ~ν έκλoγfι. έκλoγfι. Γινό Γινό
τιχν Υι Υι έέκλογ-η κλογ -η τιχν
για τΙς ιiνθpώπινες ζωές: τρομερΥ) OOΚLμασ{α,
γιιΧ τ�ν τ~ν δπcιία κανεΙς οε θά. να προετοιμαστεί καλα. γιιΧ κανεΙς οε θά. ""ξερε ξερε να οω !πρεπε να συγκρΙνει προσεχτικα τΙς ιiπo ο ω κά.τω, μια n?U !πρεπε
ιiνθρώπινες συνθ·ηκες συνθ·ηκες κα.Ι ν' ιiΠlJκαλύΨει τΥιν ιiλ",Iθινfι τους Οιά.λεξα.ν ετ ετσι tOI); ο[ Φl)χές, σι τΥ) τΥ) μο!ρα. tOI); ιiξCα. Κα.θως λοιπον Οιά.λεξα.ν
διασχ!ζοντιχς τΥιν ατά.ξερ",l πεδιά.δα. ti/; Λ"'Ισμο ξανά.CΡυγαν διασχ!ζοντιχς τΥιν κ κατά.ξερ",l νι~ς κιχΙ στιχμά.τ"'Ισιχν για για να ΚOLμ",lθoαν κοντα στο ποτά.μι τ-ης τ-ης νι�ς ΆCΡρoντισιιXς, (Άμέλητος). CΡρoντ ισι ιXς, (Άμέλητος). Ά
Στα. μέσιχ τ'1)ς νύχτας ξl)πvο\}ν
-η τρέμει κι ξιχφνιιχσμένες ιχπο τον κρότο των xePΙXl)νfuv, Υι γ-η Υι γ ξιχφνιιχσμένες ψυχές πιχριχσέρνοντιχι σα διά.ττοντες άξαCΡνα ο{ ψυχές διά.ττοντες προς τοuς τ6-
πους, 8 8ποl) πους, ποl)
θα ξιχνιχντυθουν ενιχ καινούργιο σωμα.
v. ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ v. ΜΑ ΜΑ ΜΗΠΩ.Σ ΜΗΠΩ.Σ Υι Υι ιiθ ιiθανασιιx μύθος τΌ πολu μια ανασιιx δεν εΙν' ενας μύθ ος �~ τΌ
~λπ(δα; μεγά.λ",l κι ώρα.ίιχ �λπ(δα;
Σωκρά.τ"ης πιΌ Σω κρά. τ η ς στο Φαίδωνα πι-
-- ΙΙ3Digitized by 10uk1s, March 2009
"
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
-
ο ο ΑΝθΡΙ;ΙΠΟΣ. ΑΝθΡΙ;ΙΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ ΤΟ EPrO TOr
[κιxνo� νιΧ στ'Y)ρ!�ει στεόει πώς slVΙXL [κιxνo~ στ'Y)ρ!~ει τΥιν ιiθιxνιxσ!ΙX Τ'ijς ΦU xYj' με πειστικιΧ έπιχεφ�μιxτιx. έπιχεφ~μιxτιx. ~ άνάμνηση, αυτο το ξιχνιχθύμισμα προτuτεριν'ijς Αυτη � γνώσrις, ιiνάμνrισrι που μ6νrι μπ!>ρεί νιΧ έ�rιγ'ήσεL έ~rιγ'ήσεL tιxut6xpo νιχ τη λαχτάρα μιχς γι� γι~ τΥιν επιστ'ήμrι καΙ τΙς δuνιχτ6τrιτες tYj� tYj~ έπιστ�μrις έπιστ~μrις ιχuΤ'ijς, δεν προϋποθέτει πως � ~ φuχ'ή μιχς εχει ζ'ήσει μιιΧ θε!ιχ κι ά.γνΥι ζω~, ζω�, προτοϊϊ νιΧ μπεί σ' ενα σωμα ~ πρoϊ)παpςrι τYjς Φuχ'ijς κιχΙ σε· 5ργανιχ ευα!σθrιτιx; Μ 'ήπως � δεν εΙνιχι στΥιν περ{πτωσrι τούτ'Υ) τ6σο ιiλάθεuτιχ 6έ6ιxιrι, 5σο �~ δπαpξrι τοί) ώριχ{οu, τοϊ> ιiγιχθοu, τοϊ> δ!καιοu, τοϊ> όρθοu, 5λων των νorιτων πριχγμιχτικοτ'ήτων π!>υ έπικuρώνοuν οΕ κΙΧ· θ~ όπάρξοuν fσως πεισμα θrιμερινo! μιχς σuλλογισμο{; Άλλ~ Άλλ� θ� τάΡ'Y)8ε� τάΡ'Y)8ε~ σuζrιτrιτές, όπως δ Kέ6rις, που θιΧ ποuνε: «"Έστω, ~ φυχη όπάρχει πρΙν απο τη γένν'Υ)σ'ή μιχς, μ� μ~ ποιος μΙΧς α; � ποδε!χνει πως δεν πεθα!νει μΙΧζ! μιχς ; ». Το δ{χως πε{ρα πιχιδΙ που 6p{axstΙXL μέσιχ στον κάθε άνθρωπο θιΧ π�ριχσuρ π~ριχσuρ ~π' αυτες τΙς φιχντιχσ{ες που τροφοθοtοuν τ� τ~ λιχ'ίκιΧ θεί tσως �π' πιχριχμύθιιχ: θιΧ φο6Yjθεί � ~ φuχ'ή, 6γιχ{νοv-rιχς ιiπo το σωμιχ ς διιχλu μ'ήπως που τΎιν περιορ{ζει κιχ! την κριχτΙΧ μαζεμένYj. μ'ήπω σ~ν τον κιxπvo κ~ι θεΤ σ�ν κ�ι την πνοη tYj, ΙΧδριχς. ΧρειιΧζεται λοι παν ν' ιiπoδειχτεί � ~ έπι6!ωσ'ή tYj' με &μεσε� &μεσε~ ιiπoδε{ςεις. Ή πρώΤΥ) γνωστΥι ιiπόδειξY) τYjς ά.πλ6ΤYjτιχς tYj, φυχ ης:: δ Πλάτων, λέει, εΙνιχι: «�OUyytvaLΙX «~OUyytvaLΙX tfj, ΦuχYjς με τΙς νΟ'Υ)τες πριχγμιχ't'ικ6ΤYjτες ». ». "Έτσι, με τον σuλλογισμο tout!>v, προπορεύετιχι τοϊ> Κιχρτέσιου κιχΙ διιχΚYjρύχνει με τον τρ6πο του πως 8λ'Υ) � � σκέΦΥ) '. ~ ουσ{ιχ tfJ' Φuχfjς δεν εΙνιχι πιχριΧ ~ 1. ·0 Descartes μ" ιχότά; τά; λόΥΙΙΧ Sιcxτυπώ'ιlΕΙ ΤΤΙ σχiψ'r) του Discours de de Ια Methode, Methode, Δ' μέρο, § 37 :: Je C011C011ατό 6ι6λΙο του Discours nus dc dc ια qιιε j'etais une substance dont dont ΙοιιΙε Ι' essence essence ou Ια nus nature n'est que de penser. εΙ qui ροιι, etre. n'α besoin d'αu ηΒ depen.d d" αUCU1M αUCU1M chose chose mαterielle (=' Απ' ΙΧδτό cun lieu ni ηΒ
-- 114Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT~N - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Εποχη TOr, το ΠΛAT�N το EPrO TOr
'Όσο αυτ� αυτ~ δένεται με το σωμα καΙ τα ορ οργανά ΤI)Ι> τ6σο κu γαν ά ΤI)Ι>
ριεόετ~ι αυτά, μEσ~ στο στρ66ιΑι:> των �χων, ~χων, τ6>ν τ6>ν χρω χρω ά, μEσ� ό ετ� ι απ' αυτ ριε
μάτων, των α απολαΛσεων, σuγκιν~ πολαΛ σεων , των Quνατιί),I κ~Ι κ�Ι γοργων σuγ κιν� μάτων,
μάζ l)uμ ε πράγι.ιατα, κ�ι παp~σEpνεται παp�σEpνεται απο ~μείς ον� ον~μάζl)uμε πράγι.ιατα, κ~ι σεων, που �μείς
_το τον ν rAtyy6
_
τοuς, χάνετα χάνεται, ξ~ναopίσκει ι , σκορπίζεται καΙ οεν ξ�ναopίσκει
ια τον �ιxut6 ΤΥΙς. Δsν ξανασU'J6ρχεται καΙ δεν ανακτά. καΙ πια ~ιxut6 ΤΥΙς. π πάλι τ�ν ρα μονάχα οταν οτ αν προσκολλΥΙθεί στΙς τ~ν ουσία ΤΎjς πα παρα
&γν~ αντικzίμεν~ ννΟ'Υ/τες Ο'Υ/τες πpαγματικ6ΤΎjτες, πpαγματικ6ΤΎjτες, σ' αδτ% τ' &γν� αντ ικzί μ εν� τ' α
πολότως πολ ότ ως &UAΙX καΙ που δλοκλΥΙρωτικ:Χ ξεψεόΥοuν το γίγνε έψΥΙ Ή ψuχrl σuνεπως εΙναι σθαι. Λυτο λοιπον θα πεί σκ σκέψΥΙ' εΙναι ουσια ουσια '
στικα σ σκέψΥΙ, κέψ ΥΙ , &γν� &γν~ ανταόγει� ανταόγει~ των &γνων ο ουσιων, υσιων, εΙκ6να καΙ
γί';εται καθρέΨΤΎjς των Ίδεών, με τΙς δποίες γί ';ετα ι οσο το δUναΤΟν γι~ μι μιιΧ πιο ομοια, γιατΙ ο[ νΟΥΙτες πραγματικ6ΤΥΙτες, γι� ιΧ τέλεια
ιά φανες Ή τέλεια. σκέψΥΙ' σε τελεu σκέψΥΙ, διάφανες. σ κέ ψ ΥΙ, εεΙναι Ιναι δδλ6τελα λ6τελα δ .
εΤνα~ παριΧ αδΤ~ ~ ίίδια. α δΤ � � δια. ~ � δδιαψάνειά ιαψά νειά τοuς. ταία ιivciAuaYJ, δεν εΤνα�
'Έτσι � χη που προσπαθεί νιΧ ο ρα π ετέ ψει ιiπo το σω ~ ψu ψuχη οραπετέψει σω
καΙ ποο ποο ιi ιiκ6μα απομονώ κ6μα Κι 8ταν 6ρ(σκεται μέσα σ' tX,jt? α μα καΙ π ο μονώ
ΤΥΙς γιιΧ ν' ν' α, α,jτοκuριαΡΧΎjθsί νεται στη σκέΦΥΙ ΤΥΙς jτοκuριαΡΧΎjθsί οσο μπορεί πε & ρισσ6τερο, εΙναι πραγμα.τικΧ σ τ�ν ίδια καΤΥΙγορία καΤΥΙγο ρ ία με τ�ν στ~ν τ~ν &-
γν~ ν6ΥΙσΥ) καΙ τ' ιiν ιiντικείμενά πιστέψει γν� τ ικ ε ίμε νά ΤΥις. ΚαΙ ποιος δε θιΧ π ι στέψει ιiσόνθετες, ιiμετά6λ ουσίες νθ ετες, ιi μετά 6λΥΙτες ου σίες πως αυτες ο[ θείες, &uλες, ιiσό
οεν μπορεί νά 'ναι παρχ δλ6τελα άψθαρτες; ά ψ θαρτες ; ΜιιΧ που το σω πo σόνθεσΎj, δ όποκεεμενο στ~ν απoσόνθεσΎj, διαΤΥΙρεί ιαΤΥΙρεί μα, οσο κι α.ν ε!ναι όπ οκε ε μενο σ τ�ν α
uatsp' ώστ6σο γιιΧ ΠGλυ καιΡΟ κα ι ΡΟ uats p' d:πο το θάνατο τΙς γραμ σχΎjμα τοι> κ�Ι κ~Ι τιΧ σκλΥΙΡιΧ μέΡΥ) tijt;; ϋπαρξ* μες κα! το σχΎjμα ~ξακολι:>uθΎJτικά, ποιος θιΧ παρα παραδεχτεί Τοι> 66πιζοϋν πιζοϋν σχεοον �ξακολι:>uθΎJτικά, δ εχτ εί
χ�, αυτ-η πως � σκέψ ΥΙ, 8πως 8πως τ ιiντι~ Φu Φuχ~, αυτ-η � ~ &πλ� &πλ~ καΙ &uAYJ σκέψΥΙ, τ.'' ιiντι.
χιχτιχλιχ6:χ
πω~ �μ.oυνιx ~μ.oυνιx μια: δπ�στoιση. δπ~στoιση. που 6λiκερη � ~ οίισίιχ 1) � ~ πω�
tYJ~ δ!ν εΙΥΟΙΙ ποιρi' τό Υ% σΧέπτετocι Χ'ΧΙ που γιιΧ Υ2 δπιχρ φύση tYJ� χει δ!ν lχει ιiνιχyκY) ιiπό χιχνένoc τόπο χι o�τε o~τε έξα,ρτιέτ:χι ιiΠO τί
ποτιχ τό δλιΧ6 )).
.
- ΙΙ5Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
-
-
Ο Ο Α-ΝθΝΠΟΣ, Α-ΝθΝΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, Το Το EPrO EPrO TOr TOr
κεlμενιί ΤYjς, μπορεί νά σκορπιστε! ι1μέσως κιχΙ νck χιχθε!;
Ή ψuχ-η εΙνιχι πριχγμιχτικck λοιπΟν διιχψορετικη ι1πο το μ~πως � ~ &ρμο σώμιχ κιχΙ μπορεί νck όπιiρξει χωρΙς ιχυτό. Μck μ�πως
ν{ιχ μtciς λυριχς δεν ε!νιχι κι ιχυτ-η 8ιιχψορετικ-η ι1πο τ-η λυριχ ;
πιχρck Ά6pιxtYj, ι1σώμιχτYj, θεΙιχ, δεν εΤναι αιστ6σο πιχ ρck θελ Yjμένο τέντωμιχ τών χορδών χορδών που εΤνιχι όλικες κιχΙ που μόλις σ1tιί
'αουν κατιχστρέψετιχι κιχΙ � ~ & &ρμονΙΙΧ. ΣωκριiΤYjς ρμονΙΙΧ Ό Σ ωκριiΤYjς στ-ην ι1ν .
τίΡΡYjσYj αυτ-η ι1πιχντci ξανΙΧθυμίζοντιχς τΙς ΠΡΟYjγουμενες ι1πο δείξεις του
: �~ 44ρμονΙιχ ρμονΙιχ
οεν προuπιiρχει τΥϊς λύριχς, μck 8πως
~ ψυ εΙοιχμε με τ-ην ι1ναπόλYjσYj πρΙν ι1πΟ Το σώμιχ όπάρχει �
x~. "Ας σYjμειώσουμε σYjμειώσουμε κοντολογΙς πως � ~ Προt)πιχρξYj τουΤΥ) x�. είτανε γιck μιck oιιiνoιιx τΥϊς ι1ρχιχι6ΤYjτας μιOC ι1ντικιχτάστασYj, είτανε
~ μονα8ικ-η δυνιχτ-η ιivttxιxtιioτιxaYj, τΥίς ΟYjμtουρ καΙ πιθιχνον � έμποδΙζουν ~ ψυχ-η γ{ιχς. "Όμως !λλοι λόγοι έμποδ Ιζουν νck παΡΙΧ6λYjθεί �
με μιckν μιckν &πλΎj &πλΎj &ρμονία. &ρμονία.
&ρμονίιχ Ή & ρμον ίιχ εΤνιχι μιck συνέπειΙΧ : έξιχρΤciτΙΧt σε κιiθε στι
γμ-η ι1πο το ΙδιιχΙτερο γνώρισμιi ΤYjζ, το τέντωμιχ, Το χιxλιi
κρΙΧδιχσμούς. μπορε! δπoιoδ~πoτε τρόπο ρωμιχ, τους κρ ορε! με δπoιoδ�πoτε ΙΧδιχσμούς. Δεν μπ νck ερθει σ' ι1ντ{θεσΥ) μ' ιxυτιi, κι ι1κόμιχ λιγότερο ν" τck δtεU Μα ~ ΦυxΎj διευθύνει κιχΙ κιχτευθύνει τΙς κιν�σεις κιν~σεις του θόνει. Μ α � πόθους σώμιχτος. •Αντtδρci στους πόθ ους του, στους θuμ.oυς του, στους •
ψ660uς του. ΕΙνιχι πριχγματικck
« κιxτευθυντ~ρια ». Τέ κιxτευθυντ�ρια σκέψΥ)».
«
πιχρck τΎj ζω~. λος, δεν μπιχίνει στο σώμα πιχρ ck γιck νOC του δώσει τΎj ζω�.
ΒυθισμένΥ) στο ρευμιχ το\} «γΙγνεσθιχι», ι1πο τ-ην rotιx τ-η ψυ μένει σΥ) ΤYjς, μ ένει ξένΥ) σ' ιχυτό, γιιχτΙ, συγγενευοντιχς με τΙς ι1με
τιioλ Ύjτ Ύjτες οοσίες, οσίες, ι1ποτελεί μέρος ιχυτΥϊς τΥϊς fOιιχς τΥίς οδσΙιχς ες ο
ζωΥίς που ςρέρνει μΙΧζΙ ΤYjς. Ό θιiν θιiνιxτoς μπορείί να xτυπ~ ττΥίς να xτυ ου ςρ π� έρνει μ ιxτoς μπορε ΙΧζΙ ΤYjς ωΥίς π Υίς ζ σει το το πεΡί6λYjμιi πε Ρ ί6λYjμιi ΤYjς, αοτο αοτο το σωμιχ, σωμιχ, QΤο QΤο όποίο όποίο έδινε έδινε λΙγο λΙγο σει .
ιiνω στ-ην Ψυx�, ζωτικ~ ΤYjς ΟύνιχμYj. "Όμως, π πιiνω Ψυx~, πο πουυ ι1πδ τΎj ζωτικ� πυp~νιxς ουσίιχς τΥίς μπο δ θιiνιxτoς οεν μ εΙναι πυp�ν ς ιχυτΥίς τΥίς τ ς ζωΥίς, ιx πο Υί ρείί 'Joc 'Joc έξουσιάσει. ρε - ιι6ιι6Digitized by 10uk1s, March 2009
-
ΠAATmi
Ο ΑΝθΝΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ 'fOr, ΤΟ ΕΡΓΟ 'ror 'ror
VI. ΠΝΕΥΜΛΤΙΚΕΣ ΜΕΤΛΛΛΑΙΈΣ Η
ΣrΓΓΕΝΕΙΑ ΣrΓΓΕΝΕΙΑ
t1jt; ψυχ1jς με τΙς νΟ'Υ)τες πριχγμιχτικόΤ'Υ)τες εΙ
~ 6ΙΧ 6ΙΧθια α~τ(α, � ~ μoνιx�ικY) μoνιx~ικY) κιχι πειστικ-η α�τ{α α~τ{α τ1jς νΙΧΙ λοιπον � θ ια α�τ(α,
Αοτ-η εΤνα;ι ciκόμα που ~~αγνίζει καΙ οίνει πνευ α,θανασ{ιχς. Αοτ-η ��αγν ίζει καΙ μιχτικότ'Υ)ΤΙΧ στους Ζσχυρισμους κιχΙ τΙς civιxtιXaett; στΙς κάπως
συγκεχυμένες ΠΡΟ'Υ)γοόμενες μυστικοπάθειες.
Ήράκλειτος κopo'ι'~εόει ~~'Y) τους [εpoψιiντες το\) Βά.κ Ό Ή ρ άκ λειτος κ opo'ι'�εόει ��'Y) χου κα;Ι τους τους ά.λλους μU'Υ)μέvους t'i)t; �ποχ1jς ~ποχ1jς του γιχ τους υ λικοός τους καθαρμοός. καθαρμοός. Στο 6ι~λ{o ΙΙ τ1jς τ1jς Ποί.ιτείας Γλαύ- ' κοός τους λι 6ι�λ{o ΙΙ Ποί.ιτείας δδ Γλαύκων
~pιμυ κα;ΤΎjγOp-ητ�pιo κα;ΤΎjγOp-ητ~pιo έναντΙον των ciπαγγέλνει ενα �pιμυ
εo~aσιων που πα;ρ πα;ρα;μορφώνουν πρά.ξεων καΙ των εo�aσιων α;μο ρφώνου ν τ-ην Ιδέα; τΎ)ς
�ικιxιoσόν'Y)ς, ~ικιxιoσόν'Y)ς, που cicpιxιpouv ciπο τΥ) θΡ'Υ)σκε{α κάθε fιθLΚY) fιθLΚY) εμπόριο Ιμπνευσ'Υ) κα;! τΥιν καταντουν ενιχ ε μπόριο καΙ μια μα;γεία;.
Με πόσ'Υ) πεpιψpόν'ησΎj έκψράζετα;ι γι' α;δτους τους πλανό Π'Υ)γα;{νουν 'Υ)γα;{ν ουν ciπο πόρτα; σε πόρτα; να που θιους (ερετς που Π
λ~σoυν, κιχτα τΥιν περΙστασ'Υ), ξόρκια � ~ μάγια κιχ! που Ζσχυ λ�σoυν, ρΙζοντιχι πως με με &.πλα &.πλα ξ6ρκιιχ ξ6ρκιιχ λυτρών λυτρώνουν ζων ρΙζοντιχι ου ν νεκρους κα;Ι ζων
τανους ciπο τ' τ' ci�ικ�μιχτιi ci~ικ~μιχτιi τους. τους. }ια }ια με με τον τον κΙΧθαρμο ιχδτον τανους ciπο κΙΧθαρμο ιχδτον κιχΙ τόσο χονοροειεως χονοροειεως τον που με τόσΎj ciγωνΙα επιειώκουν κιχΙ μυστ~pια καΙ καΙ τΙς α;[ρέσεις, δ Πλ Πλιiτων πιχραλλάζιχνε με τα μυστ�pια ιiτων συνεΙΟ'Υ)τ-η προσπάθειιχ εσωτεριΚ1jς επιχειρεί να πετόχει μια συνεΙΟ'Υ)τ-η ciνανέωσYjς. ciνανέωσYjς.
ΕΙνιχι γι" ΙΧδτον μια μια εξιλεωτικ-η εξιλεωτικ-η οοκιμιχσ{ιχ, οοκιμιχσ{ιχ, που που ΕΙνιχι
με χιχρΙΙ τΥ) 8έχετιχι, μια θελ'Υ)ματικΥ) �πιστpoψfι ~πιστpoψfι προς τΥ) οι καιοσόν'Υ), μιΙΙ ΨUΓYι ΨUΓYι ciπ?; τον κόσμο κιχΙ μια έπιθυμία; προς το
αοτόν, ο τόν , θάνατο, μια ciπομ{μ'Υ)σ'Υ) του θεου. Συχνα λένε γι' α μερικες ~ ψιλοσοψίιχ του εεΤναι μυστικ~. θιi πώς ciπο μ ερικε ς πλευρες � Τν αι μυστικ�.
καΙ το λέει ΡΥΙτά, "τιχνε προτιμότερο να πουνε, καθως το θέλει καΙ πως σ' α αυτον μυστικισμ?;ς υτον δ μ υ στικισ μ?; ς εχει γ{νει ψιλοσι:;ψία.
αυτΥ) τΥ) μυστΙ'/tΙ Ή Ζοέιχ t'VJt; οικιχιοσόνΥΙς συνθέει atsv:i αυτΥ) καΙ με στικΥ) θοξα;σία; με τΥιν ΠOνεμένΎj πείρα του Πλά.τωνιχ καΙ
- 117Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΑΑΤΏΝ ΠΑΑΤΏΝ
-
-
'for,
Ο ΑΝθΝΠΟΣ, ΑΝθΝΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ 'for, ΊΌ ΊΌ EPΓιJ EPΓιJ '1Όr '1Όr Ο
τΙς πολιτικές του φροντ!Οες. Ο[ μεγάλ�ι μεγάλ~ι �γκλrιμαΤ{Eς ~γκλrιμαΤ{Eς κ' κ' οΕ
μεγάλοι μ εγά λοι 6ασανιστες εΤναι πάντ()τε μέσα· στο Γοργία, στο Φαί
δωνα, στ�ν στ~ν Πολιτεία, κι ιipγότεριx στον Τίμαιο, οΕ μεγιστc.X οΕ τύριχννοι. Το Cfιλοσ�ςρtΚΟ Cfιλοσ~ςρtΚΟ ιX�{ωμιx ιX~{ωμιx το& μoνα�ικ� μoνα~ικ~ ιi νες κ' οΕ ναγκα{ου cirtotEAeT το σχε�oν σχε~oν ci ciμετc.X6λrιτο μετc.X 6λrιτο συμπέριχσμιχ κάθε
Ό ΣωκράΤ'Υ)ς �ζoρκ{ζει ιiνιxπιxράστιxσrις τ05 όπερπΖριχν. όπερπΖριχν.Ό ~ζoρκ{ζει τον Kιxλλικλ� Kιxλλικλ~ νιΧ έτοιμαστεί γι� γι~ τ� τ~ μoνιxδικ� μoνιxδικ~ κρ{σ-η ποu ΙXδΤ� ΙXδΤ~
μονάχα εχει ιiξ{α. ιiξ{α. Διδάσκει το το Γλιχύκωνα πως πρέπει νιΧ παραμελει δΙ-ες τΙς &λλες έπιστΎίμες γιιΧ ν' &πoχτ�σει &πoχτ~σει έ έ πρ~ετoιμXζει στ�ν στ~ν καλ� καλ~ � ~κλ~γ~ κεΙν-η Ttou μιiς πρ�ετoιμXζει κλ�γ� το& πεπρω
μένου μας. EttE τ� Ύίς �ξoυσΙας, τ~ ζοuμε στιΧ �πικ{νδυνα ~πικ{νδυνα Βψ-η τ τΎίς ~ξoυσΙας,
εϊτε στΥιν ιiφάνεια, � ~ ζω� ζω~ τΎίς γής δεν κρ{νεται παριΧ στο οοκιμασ{ιχ κιμ ασ{ ιχ φως τΎίς μέλλουσας ζωijς: εΤναι τιχυτ6χρονιχ μιιΧ οο κιχΙ μι� μι~ μαθ'Υ)τε{α. tDU eavIitou, λέει δ δ ΣωκράΤ'Υ)ς: «Φιλο ΜιιΧ μαθητείιχ tDU
ι. Το σώμιχ δ δεν ε ν ε!νιχι σοφ{ιχ εΤνιχι νιΧ μαθιχ!νεις να πεθαlνεις» ι. συμπυκνωμένο Π~I> μιiς κρύμ πυκνω μέν ο σκοτάοι Π�I> πραγμιχτικιΧ παρα ενιχ συ
φανταστικες ciCPYjy~ αν τ α στι κ ε ς ciCPYjy� 6ει τΙς ν(ι'ητες πριχγματικ6τητες. ΟΕ πιο φ
σεις για το πέσιμο των ψuχων περιέχουν στο Οάθος Οάθος μιιΧν όρ σεις θoλoγιστικ~ ciA1jestΙX: έκείνο Ttou μα; μα; συνδέει με με το σωμα θoλoγιστικ�
iJ
Τναι δδ r8�o; εεΤναι r8~o; δδ έιχυτ6ς μας, εΤναι iJ με πά.θος πp�σκ6λλησYι πp~σκ6λλησYι του
στΙς ciνάγκες του καΙ τΙς τΙς χιχρΖς του κ' ~ � ύπακοΥι του στΙς &πλοϊκ(ιΙ ά άνθρωποι σκέψεις του. Ο[ ψυχές, παΙ> ο[ &πλοϊκ(ιΙ νθρωποι τΙς ςpιxvtc.X
να φτερουγίζουν πονεμένιχ γύρω cirt?; cirt?; τα μν�μιxτιx, μν~μιxτιx, εΙ ζοντιχι να νιχι κείνες Ttou ciy ciyιXrtYιOιxv το σώμα κα καΙΙ ΟΙΙΧΤ'Υ)ρουν τΥιν ιX rtYι Oιxv rtoAu το ~ ένσωμάτωσ-η δεν εΤνιχι πιχρά � ~ τιμωρειχ κ' � ~ φυ ελξ'Υ) του: � σικ� σικ~ συνέπεια κάθε σωμιχτικΎίς ιiπ6λαυσ-ης.
1.
νδυνεύουσι γαρ 8σοι τυγχάνουσι v v όρ{}ώς άπτ6μενοι «Κι νδυνεύουσι
φιλοσοφίας λελη{}έναι τους ιϊλλους, ιϊλλους, δη δη ούδέν άλλο αύτοl lnItJ]" lnItJ]"
IJ
τε καΙ τε{}νάναι δΒύουσιν IJ άπο{}ιιήσκειν τε
ΙΧ
64. §§ 64. - 118-
Digitized by 10uk1s, March 2009
». Πλι%τωνo�. Πλι%τωνo~. Φαίδων,
».
llAATQN --
ΑΝθρωΠΟΣ:, ΑΝθρωΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr
Το νιΧ πεθιχ{νει κιχνεΙς μέσιχ στο σωμα, το ν& πεθα{νει κιχνεΙι; μέσιχ στον κόσμο, οεν εΙνιχι μιιΧ νωθρότητιχ κιχι μιιΧ οεν εΙνιχι
ι1π ιiρνησΎj ώς προς προς κιiθε ~θικ~ �θικ� προσπάθειιΧ, «Ή ι1πιiρνησΎj φυy~ ιiπb «Ή φυy� τον κόσμος», μά λέει δ ΣωκpιiΤΎjζ σ' ενα π πρωτο ρωτο ιiξ{ωμιx,
« θα: πει νιΧ γΙν γΙνετιχι ετιχι κιχνεΙς δμοιος με το θεό», ΜιΧ οΙ μuη
«
μένοι των οιιχφόρων μuστ"ηρΙωv εΙχιχν πολλους τρόπo~ς τ ρόπ o�ς νιΧ
μιμο υντιχι τους θεοός θ εοό ς τοuς: ιΧν οε μιμουντιχι πάντα. οε φτιiνιxνε π άντα. 'J3ς τ~ν τ�ν
ηθικ� ηθικ~ τρέλα. στιγμιχτ{σοuν Πιχτέρες τρέ λα. που θιΧ στ ι γμιχτ{σοuν ο[ Πιχτ έρες τi'jς ''~κκλησ{ιxς, �κκλησ{ιxς,
περιο ρ!ζον τιχν σuν�θως περιορ!ζοντιχν σuν~θως σε ~πλoϊκιX �πλoϊκιX κιχt χονοροειοΥΙ τεχνιi τεχν ιi σματιχ, «Το νιΧ γίνει γίνειςς l5μοιος με το το θεό», λέει λίγο πιχρα πιχρα κ::iτω δδ ΣωκpάΤΎjς,
�~ », πνεuμιχ », πνεuμιχ
« σΎ)μιχΙνει νιΧ γί.νεις ο{κχιος κιχΙ ιΧγιος στο
«
Τ' (Χ<ι.ιωμιχτα )) ,, ορ:σκοντχι e.e. '' !.. '!Ι! , λ ογο Θ' ιχuτιχ ορ:σκοντχι στο οια ι:: '' ''ι:: Τ' στο ιχuτιχ οια Η εαι!.. '!Ι! , λογο Θ ' (Χ<ι.ιωμιχτα
γpιiφτ"ηκε τητος, που γpιiφ τ "ηκε λCγο λCγο πρΙν Ύj λίγο υστερ' ιiπo το οεότε οε ότ ε
ρο τιχξ!οι του στ� στ~ ΣικελίΙΧ. ΜιΧ ενα μεγάλο μέρος του ΦαΙ ΦαΙ ρο
δω1ια δω1ια κιχΙ μερικες σsλ{Qες τi'jς ΠολιτεΙας οε ΧΡ'Υ)σφ. ΧΡ'Υ)σφ.e60UV e60UV πιχ ριΧ σιΧν ενιχ σχόλιο ΙΧότων των ιiξιωμάτων. Ό Ό τeλeUΤΙΧίος οι ριΧ
ιi λ oγoς , o [ Ν ά. Ό ιiλoγoς,o[ Ν6μοι, 6μοι, θιΧ τιΧ �πανιxλιi�ει ~πανιxλιi~ει Ρ'Υ)τ Ρ'Υ)τά. Ό ΦαΙδων ΦαΙδων μετιχ θέτει τ~ν τ�ν πεΡ!ΨΥίμ'Υ) φpάσΎj:
«άμέτρητοι εΙναι εΙναι οΙ οΙ φέροντες φέροντες «άμέτρητοι
{}ύρσους και σπάνιοι οΙ Βάκχοι
». Ο[ Βάκχοι, μάς λέει, οεν
».
πιχριΧ Μονάχα 4κεΤνοι ξξέροuν ε!ναι π ιχ ριΧ οΙ φιλόσοφοι. Μονάχα έ ροuν ν' ι1σκουν τον ηθινο κΙΧθιχρμό. ιiληθι νο κ ΙΧ θιχρμό. Ή ψuχ'ή τους ιiπoστpέφετιxι Κά.θετΙ που
ε!νιχιι πόθος κιχι γήtν'Y) γνώμΎ)' οε θρέφετιχι πιχρχ με μιιΧ θείΙΧ ε!νιχ τpoφ�, λ�θεια . "Ότιχν εερθει ρθ ει δ θάνατος, τpoφ~, O'Y)λιxo� O'Y)λιxo~ τ� τ~ νo'Y)Τ� νo'Y)Τ~ ιX ιXλ~θεια. «~ ψuχ� ψuχ~ θιΧ πάει δλ6ισα σ' ιχΙΙτόν, με τον όποιο σ συγγενε6έι «� υγγενε6έι
ιiτ.o μιιΧ καΙ του μoιιiζει, γιιχτΙ ετσι, οuνιχμωμέν'Υ) ιiτ. o μ ιιΧ θεειχ οδσ{ιχ, πως τ~ οιιiλ οιιiλuσ~ Τ'Υ)ς κιχΙ το χαμό; ». ». ς θιΧ μπορουσε νιΧ φΟΟ'Υ)θεϊ τ� u σ� Τ'Υ)ς πω
Digitized by 10uk1s, March 2009
Η ΑΝθΡΩΠΙΝΗ ΕΙΙΙΣΤΗΜΗ ΕΙΙΙΣΤΗΜΗ Η
Ι. ΑΙΣΘΗΣΙΙ ΑΙΣΘΗΣΙΙ ΚΑΤ ΚΑΤ ΙΔΕΛ ΙΔΕΛ Ι.
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΣΤΑ �υo ~υo μακχρια μακχρια δράματα δράματα τοποθβτοΟντιχι � ~ ιiνιi μνΎjσΎj 'Έρωτιχς ποu μνΎjσΎj ποu ποu τ�ν τ~ν ξυπνά � ~ αtσθ'YJcrΎj αtσθ'YJcrΎj κ�Ι κ~Ι δδ 'Έρωτιχς ποu ,ιxνrι ,ιxνrι Υβ6α{νβι κιχτα στιiaιιχ ως τΙς ΚOρυCΡες το& θεΙου.
Μέσα στ' στ' ιiνΤΙΚβίμενΙX, ιiνΤΙΚβίμενΙX, κιχθως ~ ΚiXθr;μερινΥ/ ΚiXθr;μερινΥ/ Μέσα κιχθως μάς δείχνει δείχνει � ΚΙνΎjσΎj καΙ πείρα, ύπάρχει ταuτόχρονιχ ταuτόχρονιχ ΚΙνΎjσΎj καΙ &.apιiVEta. πείρα,
Δuο κομ κομ Δuο
μιiτια ξόλοΙ) ξόλοΙ) στ�ν στ~ν πρώΤΎj πρώΤΎj μιχτια μιχτια CΡα(νoντΙXΙ Ισα. "Ίσως νOC 'ναι μιiτια έτσι ρόχειρο μέΤΡΎjμιx. έτσι για για ενrι ενrι π πρόχειρο μέΤΡΎjμιx. Μα για τ~ν ~πιστr;μονικ~ τ�ν �πιστr;μονικ�
ιiλ~θεια �ε ~ε θιi'νιxι θιi'νιxι ποτέ. ποτέ. Θέλουν Θέλουν νOC'ναι, λέει δ δ Πλιiτων, Πλιiτων, λα ιiλ�θεια νOC'ναι, λέει λα χταροϋν, ιiλλιX ιiλλιX δεν δεν το το κιχτορθώνοuν. κιχτορθώνοuν. Ή ΙδέΙΧ ΙδέΙΧ τfjς τfjς ιi ιiπόλυτr;ς χταροϋν, πόλυτ r;ς lσόΤΎjτιiς τοuς τοuς πou πιχρουσιάζοuν, μάς μάς χρr;σιμεUεt ~πΙσΎjς lσόΤΎjτιiς πou μάς πιχρουσιάζοuν, �πΙσΎjς ' για ν' ν' ιiντtλr;CΡθοομβ ιiντtλr;CΡθοομβ τ�ν τ~ν �~'λαττωμiXτικότr;τιi τοuς. Ό Πρωτιχ για λαττωμiXτικότr;τιi τοuς. Ό Πρωτιχ ιiντέτεινβ στοuς στοuς γεωμέτρες γεωμέτρες πως' πως' στ� στ~ φύσΎ) φύσΎ) aev 6γόρας, 8τιχν 8τιχν ιiντέτεινβ
~φαπτoμένTι ποu ν' ιiγγίζει τον κύκλο ο' gvιx μόνο κύκλο ο' πιiρχει �φαπτoμένTι
σΎjμεΤO, aev ύπιiρχει ύπιiρχει οϋτε σΎjμεΤO, εΙχε εΙχε δΙκιο: δΙκιο: στ� στ~ φύσΎj φύσΎj aev οϋτε κtιν κtιν κόκλος, κόκλος, 8πως οεν ύπOCρχβι βι οΒτε οΒτε δρθη δρθη γων(α.. γων(α.. 8πως
tοιος δ δ Πλιiτων θιΧ κοροt8έψβt με τρόπο' το Ό tοιος Πλιiτων θιΧ κοροt8έψ β t με το λεχτικο λεχτικο που ΤΎjΡOίίν ΤΎjΡOίίν άθελιi άθελιi τους ο[ μrιθΎjμιxτικoΙ. Μιλάνε γιtι γιtι τετριχτετριχπου τους ο[ μrιθΎjμιxτικoΙ. Μιλάνε 120Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ ΠΛΑΤΏΝ
-
-
ο ΑΝθΡQΠUΣ, ΑΝθΡQΠUΣ, 11 11 ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ TOr ο ΤΟ EPru TOr
γωνισμό, YLtX προέκταση � ~ οια(ρεση, για. civtouaιx � ~ κατιου δ συλλογισμός τους να. μποροοσε να. στηριχτεί πά σα, λες κι δ π~υ σχεσιάζουν για. Μα. νω στο σχ1jμα π�υ για. να. να. το όποστηρίςου'/. Μα.
ξέρουν καλα. πως το oχ'ijμoιx τοϋτο εΙναι πάντοτε ciτελες καΙ λαθεμένο. Ή Ή πείρα τους ιΧπέοειςε κάτι που τεΙνει τεΙνει '/α. γίνει κύκλος.
Σχεσιάζουν με τ� Υι μάλλον κατασκευά τ~ σειρά τους Υι
ζουν με ολες .ι.ς ιlκpΙ6ειες μιάς σοψ1jς μηχανικΎίς κάποιο
, 'οι:. θ' , συμπλ λ' '1..οι:. 1..1.. αυ,, πραγμα που ωνει ΎjΡω'/aι κατα Τcι1.. οι:.rJυνατcι'/ πραγμα που ωνει και και, συμπ ΎjΡω'/aι κατα rJυνατcι'/ αυθ' ' , ' rJLop οι:. ' Τcι
μ~τε θα. ποονε,. μ�τε μ~τε θα. πι το το καλούπι τΎjς CΡύσΎjς. Μα. μ�τε παpατηp~θηκε, σχε σχε στέψουνε ποτε πως το πράγμα cιυτo που παpατηp�θηκε, Υι κατασκευXσΤΎjκε είναι ιΧπ6λυτα ενας κύκλος καΙ OιάσΤΎjκε Υι καΙ
Ό κύκλος πως εχει τ' ciλΎjθινα. χαραχτ"ηριστικχ το\) κύκλου. Ό
στ~ σκέψη τους σα. μια.ν ciΠ~{ΤΎjσΎj. οεν όπάρχει παρα. στ� ciΠ�{ΤΎjσΎj. Ίπχρ δ Πλάτων, μα. σε κατάστασΎj χει έκεί ciπο ciνέκαθεν, λέει δ
'Η α:σθηση π�υ π~υ ύποσάλλει τ"�ν τ"~ν �Qέα ~Qέα λανθάνουσιχς γνώσΎjς. 'Η
o~ν τ� τ~ οημιουργεί, οεν κάνει &λλο παρα. να. τ�ν τ~ν ς\)πνά. Αδτο o�ν το ξύπνημα είναι � ~ civciμoVΎjOΎj. Το να. συγκpατ�σoυμε συγκpατ~σoυμε αυτΥ) τ�ν τ~ν όπo60λ�, όπo60λ~, το ν' ιlπoXτ� ιlπoXτ~ σουμε συνείσΎjση το\) μηνύματος που περιέχει, το να. ύπακού σουμε ςανανε6α(νοντας προοΟευτικα. ciπο τΥ) γνώσΎj που μάς ύπo~λ Ύιθ"ηκε Ύιθ"ηκε ως ως τ τ~ν α~ώνια δποίας οίας οεν νια κιχ! κιχ! τέλεια οδσία, τΎίς �ν α�ώ τΎίς δπ οεν ύπo�λ
Το εΙναι παρα. Τ ο ciντ(γΡαφο, νά τ( κάνει ~ � διαλεχτική. διαλεχτική.
νιι σι6λίο Τ1jς Πολιτε{ας περιγράψει το μεθοοι Το νιι
του α�σθΎjΤo\) α~σθΎjΤo\) προς το το νOΎjτό, προς τ~ν τ�ν κο τοητο ciνέσασμα του Ή~. .. Ή�. π. π.
ΤΟ ΤΟ
ΣΠΉΛΑΙΟ ΣΠΉΛΑΙΟ
Ο παισικιΧ Τζιυ χρόνια. 'Ένα ciπο τα. Ο llAATQN llAATQN θrΜΗθΗΚΕ θrΜΗθΗΚΕ τα. τα. παισικιΧ θεάματα που τον ϊOΎjτεύανε περισσότερο είτανε το κουκλοθέ ατρο. Πάνω ciπα"να χώρισμα, που εκρυσε τον πα(ΧΤΎj, ο[ χα121 -Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ΠΛΑΤΏΝ -
ζωΎjΡ~ καΙ κακάριζαν. Το ριτωμένες κοΟκλες κινιόνΤΟUσαν ζωΎjΡ� μ~τε τον άνθρωπο, μ�τε μ~τε τους σπάγ παιδt που δεν ε6λεπε μ�τε γοuς tou, παραδινόταν δλόψuχα στ�ν στ~ν αυταπάΤΎj. ΟΕ κοοκλες, οΕ ψλU�Ρ!ες ψλU~Ρ!ες τοuς κ' οΕ καUΓάδες τοuς, τα μικρα 6!αια πάθΎj τοuς, τα περ!εργα γεγονότα τijς λιγοσΤijς τους ζωijς, είτανε γι� γι~ τον Πλάτωνα, για μια � ~ δυο ώρες, δ πρ�γματικoς πρ~γματικoς κό &.νά�ει πίσω .&.πο τον παίΧΤΎj καΙ σμος. "Ας όποθέσουμε πως &.νά~ει τΙς κουκλες του ενα τζάκι, πως ζ 'ητο\)ν &.πο τους θεατΖς να
στρέψουν τ� τ~ ράχ-η τους στο χώρισμα καΙ πως τεντώνουν
στ~ μάτια τοuς ενα παν{. θχ πετύχουν ετσι ενα ε! μπροστα στ� δος θέατρο σκιων. Μ' (X!JtιX τ~ τ� φτωχα: μέσα δ Πλάτων κα τόρθωσε να. δΎjμιoυργ�σει δΎjμιoυργ~σει μια μεγαλειώδ-η μεγαλειώδ-η &.λλ Ύjγop(α .
.. Ας
σ~ μια σπη φανταστοαμε tbIPΙX φυλακισμένους μέσα σ�
λιά, ά.λυσοΟεμένους &.πο τα. πόδια καΙ το λαιμό, που δεν μπο
κoιτά~oυν παρα το 6άΟος τijς φυλακijς τους κ�Ι κ~Ι στρέ ροαν να κoιτά�oυν � ράχη τους π φουν τ τ~ προς λεύτεp~ OCπο το ρος το φως που μπαίνει λεύτεp� ψΎjλότεpO μέρος ένος πλατιου &.νοίγματος. ΙΗσω &.πο τοατ?
το ιiνoιγμα, ας φανταστοαμε α.κόμα εναν τοίχο π?υ να το ,, � ',2 r! 'ζ 'ζ r! ',2 ~ " ~ 'ζ • μισοσΚ2πα ει ει «tιμo�� «tιμo~~ μ μ .:κει .:κει να τα τα χωptσμ�τιx χωptσμ~τιx που που 'Jrl. ου'ι οι 'Jrl.'ζου'ι μισοσΚ2πα �
•
"
πσ.ίχτες το\) κουκλοθέατρου». Πίσω ιiπ' αυτο τον τοίχο ενσ.ν
ιiνε~σ.ίνει. Πάνω �κεί ~κεί στο δρόμο, πολυ συχνά, πη δρόμο 1tOt> ιiνε�σ.ίνει. γ~ινoέρxoντσ.ι άνθρωποι που κ~υ~εντιάζoυν γ�ινoέρxoντσ.ι κ�υ�εντιάζoυν μεταξύ τους, Ζνω ιiγαλματάκια, σε τρόπο π?υ μόνο κρατο\)ν στους ωμους τους ιiγαλματάκια, ,
"
' 1. 1. , " να ΠΡΟΕ",εχουν 1:' "" ' ~ Π' .2. 1. '" , 1:' .2. 1. t'J , αυτσ. να ΠΡΟΕ",εχουν πανω πανω οιπο τι;ιν τι;ιν τοιχο. τοιχο. Π'ισω ισω Cλ.Πtι t'J1.1. '"οροοροαυτσ. �
/ζ
""/ζ ., .J. ό " .2 . '' .2. " Cλ.Π φωτια μο, σε κ~πoια Cλ.Π στ:.ι.ση, ειναι ειναι Cλ.ν~μεν-η φωτια που που CΡωτ. CΡωτ. ει ει μο, Cλ.ν�μεν-η .J. ό στ:.ι.ση, , . κ�πoια
τ' τ~ σκιά. τους μέσοι στο 6άθος τijς τ' ιiγαλματάκια καΙ ρ!χνΕΙ τ�
σΠΎjλΙάς. ΟΕ ςρυλσ.κισμένοι οε θα loouv φυσικα πσ.ρα. τΙς σκιες το\)τες κ:.ι.Ι δε θ' ιiκoύσoυν παρχ τον ιiντίλαλo των φωνων . .
•Αλυσοδεμένοι •
ιiπo τα. μικράτα τους ποτε δεν είοανε ιiλλo
θέα.μα: θα. πιστέψουν πως αυτες οΕ σκιες ε!ν' έκεινες που ζουνε καΙ μιλάνε. ΟΕ σκιες τοΟτες ε!ναι για τους φυλακισμέ- 122Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
-
Ο ΑΝθΝΠΟ11, ΑΝθΝΠΟ11, Ή Ή ΕΠΟΧΉ ΕΠΟΧΉ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPfO EPfO TOr Ο TOr
vou' ΙΧότου, δ κ 6σμος μ τΙς π κ6σμος μεε τΙς πρα,yμα,τικ6τrιτέ~ ρα,yμα,τικ6τrιτέ� Τοι> κα,Ι τΙς όπ όποσχέσεις χα,ρες; ι1θλι6τrιτές τΙς χ α, ρες; κα,Ι τΙς ι1θλ ι6τ rι τέ ς του. οσχέσεις 'tou, με τΙς crποθέστε τώριχ πως ιiπελsuθερώνει rποθέστε τ ώριχ π ως ιiπελsuθερώ νει κα,νεΙς ενα,ν ιiπ' ιiπ' α,δ
c
φuλα,κtσμένοuς, ιiνα,γκιiζει τους τους φ uλα,κtσμέν οuς, πως Τον ιi να,γκιiζει νά σrικωθεΤ,
νά στρέψει το κεφιiλι, ν" 'tYj' φω φω ν" κoιτιiξει τ� τ~ λιiμψrι 'tYj' � ρ α,τ rι ΡΎι σ ει τ' 'ttCi, ιiγα,λμα τά κ ιιx ποu περνουνε πιi 'ttCi, �~ νά π π~ρα,τrιΡΎισει τ' ιiγα,λματάκιιx
τοίχο. T6τe μεε θα,μπωμένα τά μάτια οίχ ο. T6 νω ιiπo τον τ τά μ άτια οε θά πιστέ πιστέ τe μ
ψει π πα,ρά νιΧ χ χορευουνε μόνο ψει α, ρ ά πως 6λέπει νιΧ ο ρ ευ ο υνε μό νο σκιες κα! θά θελΎισει
ννά ά ξανα,γu ρ{σει το κεφιiλι ξανα,γuρ{σειτο προς κεφιiλι π ρο ς τα δριiματα tYj, σΠ'Υ/λtCiς για για ά ν' ν' ιiντιλψpθεί ιiντιλψpθεί ξα,ν" ξα,ν" τ�ν τ~ν πρ πραΥμα,τικότ'Υ/Τα,. τον ιiπoσπ ιiπoσπά αΥμ α, τικότ'Υ/ Τα, . "Ας τον
ουμε ιiπo τ� σ σουμε τ~ σΠ'Y/λtιi tou, ας τον τρα,ο1jξοuμε ιiνάμεσα ας τον ιiνάμεσα ιiπo ιiπo τον μoνoπιiτια, ιiVYjrroptκιX μ oνoπιiτια, ίΟς το ιiληθινo ιiληθινo φως φως τΥίς τΥίς μέρας. μέρας. "Ας τον '
ιivα,γκιiσοuμε ιivaaYjxώaEt τά μ μιiτια ~λιo. Τόσο ιivα, γκιiσοuμε ΥΥ' ιivaaYjxώaEt ιiτια προς τον �λιo. ογΥΎι ξει καΙ καΙ πολυ 'Y/ τούτ γώ σει � πολυ θά τον πλYj πλYjγώσει ~ λιiμψ λιiμψ'Y/ τούτ'Υ/ οογΥΎιξει 'Υ/ ποί> θα ο
κοκκινΎισβι ιiπO θ θuμο μπορέσει οκκινΎισβι ιiπO θά κ uμο κα,Ι οε θα μπ ο ρέσει τ{ποτιχ ν" οια ρΙνιι ιiπ' ΧρΙνιι ιiπ' 8σα, όόνομιiζοuμε δντα, κα,Ι πpιiγμα,τα,. Χ νομιiζοu με δντα, α,θμια,{ιχ ιΧ.πΟ μια 6 6α,θμια,{ιχ Αότο συμοα,Ινει ΥΙα,τΙ lXEt ιXvιiyxYj ιΧ.πΟ
ξα,να,6ρεΤ 8ρα,σ'Υ/ τ~ν Ι Ιννοια, ννοια, 8ιιχπα,ι8ιχγώγηση γιά νά ξα, να,6ρεΤ τ~ν τ�ν 8 ρα,σ'Υ/ κα,Ι τ�ν
τ τοποθετΎι τΥίς πpα,γμα,τικότrιτιxς. πρέπει Υίς π pα,γμα,τικότrιτιxς. θα π ρέπει πρωτα, να τον τοποθετΎι τ ων, οuμε μ σοuμε μπροστά των ιiνθρώπων κα,! τω� τω~ πpα,γμιi πpα,γμιiτων, σ πρ οστά στΙς σκιες τ ων ιiνθρώπων 6στεριχ μπροστά θ' ιiντα,να, ιiντα,να,κλωντιxι στε ριχ μ κλωντιxι 6 προστά στΙς εΖκόνες τους, κα,θως θ'
στιΧ νιριΧ κιχΙ σ στους ΚΙΧθρέφτες, στιΧ τους ΚΙΧθρέ φ τες, τέλος μπροστά σ' αυτά τιΧ
rotΙX τιΧ δντιχ.
τΥΙς τον συνYjθΙσοuμε λάμψ'Υ/ τΥΙς θά τ ον σ υνYjθΙσοuμε στ-η γλυκιά λάμψ'Υ/
σελΎινης a.στρων θά ·τΟν κ κιiνoυ σ ελΎινης κιχΙ των a. στ ρ ων κα,Ι μονιiχιχτελεuτιχία, θ ιiνoυ ά ·τΟν ιiντικp{σει ~λιo, δχι δχι πιιΧ πιiνω στ' ι1 ι1ντικε{μενα, ντ ικp{σει τον �λιo, ντικε{μενα, που με ν' ιi
τον ιiντικαθρεφτ{ζoυν, μά τον rδιo, έέχεί χεί ποί> ε!νιχι κι 8πως κα,Ι ε!νιχι. ιiντιλYjφθεί πως δ ~λιoς ε !νιχι. ΤόΤ6 θ' ιiντιλYjφθ εί πως �λιoς xιiνει τΙς έποχες κα,Ι ΚΙΧ! πως πως 8λΙΧ 8λΙΧ στο στονν δριχτο κόσμο κυοερνιοαντιχι υοερνιο αν τιχι ιiπ' τά χρ6νιιχ ΚΙΧ! δριχτο κ όσμο κ
t'διες ΙΧότον κιχ! πως οΙ t'δ ιες οΙ σχιες που χατοικουνε χατοικουνε τ-η σΠ'Υ/λιιΧ σΠ'Υ/ λιιΧ ε!χιχν αδτον αδτον σιΧν σιΧν tslsUtιx{ιx tslsUtιx{ιx ιχΖτ{ιχ. ιχΖτ{ιχ. ε!χιχν
χρ{νει τώριχ τ~ν πριχγμα,τικ πριχγμα,τικΎι Πως τΙς χ ρ{νε ι τώρ ιχ με τ�ν Ύι tou, ιiξ{ιx 'tOU133-- 133Digitized by 10uk1s, March 2009
- Ο ΑΝθΡQΠUΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOf, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr llAATQN -
τες τΙς όπόγειες σκιές! Κάτω είτανε πολότιμες πραγματικό πραγματικό Τ'Υ)τες. Το νιΖ τΙς σt>λλά6εt γΟΡΎιΖ στο πέρασμά τους, νιΖ θυ
'Υ)θεί τ�ν ι άταξ'Υ) με την μ μ'Υ)θεί τ~ν �μερoμ"rιν{α ~μερoμ"rιν{α καΙ τ� τ~ θέσ'Υ) τους, τ� τ~ ο οιάταξ'Υ) φαγερώνονται όποΙα φ αγ ερώνοντ αι καΙ νιΖ μπορεί νιΖ προείπε ιι που θά. φα
~ γνώσΎj. Πόσο τ�ν τ~ν ξέρει μάται μάται'Υ) 'Υ) σήμερα την νουν ξανά, νά �
έ'rttστήμYj
καΙ τοόΤΎ) κ αΙ πόσο μιiταιες 5λες τΙς τιμες που πχρεί
χε. "'Αν του συμ6εί δμως νιΖ ξανακατέ6ει, νιΖ ξαναπιiρει τΥ) τΥ) σεtριZ tριZ στΥιν σε
ιiλυσΙoα κ καΙ αΙ νιΖ ξαναΙ' ξαναΙ'οεί: οεί: οεθι%' ναι apxtxiZ [κα
νος νά. 8ιακρΙνει τΙποτα; στb πέρασμα; των σκιων. "rσtep' aπο πoλλ~ ωρα;θά. θά. τΙς &νιχγνωρίσει, τη φορά. δμως τοότ'Υ) τοότ'Υ) θχ ξέ πoλλ� ρει' πως ρει'
πρόκειται γιιΖ σκιές. Κι &.ν συμβεί νιΖ συζψήσει με
τ~υς σκλα6ι~ς του, τΙ κορο"οΙες καΙ τΙ χάχα; τ� υς συντρ6φους t1jc;; σκλα6ι�ς
μ~ προσπα;θήσει να;! ΜπιΖς 'Κα;Ι τυψλώθ"f)κε έκεί πάνω; ..Ας μ� νιΖ τους πε{σει, νιΖ τους λυτρώσει, να τους πιiΞΙ προς τb φως μπορουν θα τον ιίρπάξουν καΙ θιΖ θιΖ Τbν κα;Ι την ιiλήθεια: α,ν μπορουν
σκοτώσοt>ν. "Ας ξαναγυρ!σουμε τώρα τώρα ιiπb την elx6vιx στΥιν πραΥμα
σπήλα;ι~ εΤναι δ ορα;τός μας κόσμος' τικόΤYjτα. Τb ύπόΥειο σπήλα;ι� ~ φωτιά. που κάνει νιΖ προΟά.λλουν � μας. <Η ιiν'Y)φoριιZ προς τά. εξω εΤναι μας. προς το vo"f)to κόσμο, οπου λάμπει δ
ο[ σκιες ε!ναι δ ~λιoς �λιoς τ' ανέβασμα t1jC;; φυχ1jς ~λιoς, το Κα ιiλ'ηθινoς �λιoς,
λό. Δεν μπορεί κα;νεΙς να 6αστιiξει τη λάμΦΎ) του, χωρΙς μια
ΠΡΟYjΥοόμενrι μ μεθοοικη εθοοικη οιαπαιοαΥώΥ'Υ)σΎ) νά'χει τονώσει το 6λέμμα; του πνεόματος, <Όταν, τέλος, ιiντικρ{σει 'Καν εΙς τον ~λιo, βταν aντιμετωπίσει με κόπο τη θαμπωτική του �Φ"f), ~Φ"f), �λιo, τότε αΌτος ~ α�τΙα α~τΙα 'Κάθε καλoσόνrις τό τε καταλαβαΙνει πως α Ό τος εΤναι εΤναι �
καΙ κιiθε όμoρφι�ς. όμoρφι~ς. Στον δρατb κόσμο τb φως κ' � ~ �σχυρ1ι ~σχυρ1ι ~στ{α οεν έκπορεόονται παρα ιiπ' α αΌτόν. Ότόν. Στb vo"f)to κό του �στ{α α.λ-ήθεια σμο ΟYjμιουΡΥεί ταυτόχρονα την α.λ-ήθε ια κα;Ι τb πνευμα που
τΥιν OCντικρΙζει. ΤΙποτα ωψέλψ~o κα;Ι το σ σοψb OCντικρΙζει. Τ Ι ποτα τb ωψέλψ�o ο ψb οε θιΖ πρα-
- Ι24Ι24Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑ ΤΩΝ ΤΩΝ ΠΛΑ
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ ΤΟ EPrO ΤΟΙ' Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΤΟΙ'
γμιχτοποιθεί στον δημόσιο Ύι τον �δ�ωτικo ~δ~ωτικo 6{ο, που νζι μ�ν μ~ν εχει γΙνει κάτω απο το φως του.
μ~ν ξιχφνιΙΧζόμιχστε λοιπόν, αταν 6λέποuμε κslνους "Ας μ�ν που μιζι cρoρ(ι αντίκρισαν τ�ν τ~ν ιiλ�θειιx ιiλ~θειιx τοότη τοότη νζι στέκονται ά.φιxιpsμένoι κι ιΧ.ΠΟΡΟφ'ημένοι, Άκόμα κιχΙ τ6τε; τ~ τ� λιχχτιχ λιχχτιχ ΡσUνε. Δεν ξαναγυρίζουν στον κόσμο παρ(ι με λύπη καΙ πολυ αδέξια. Κιχ! π6σο μοιάζουν με χΙΧζους κιχΙ γελοΙους, οταν ά. νιχγκάζονται στζι δικαστ~pια δικαστ�pια νζι μάχονται γι" αδτες τΙς σκιές,
ΠCιυ οΕ ανθρωποι τΙς δνομάζουν πράγματα καΙ συμ6άντα !! "Ας ' θυμηθουμε; 5μως 5μως πως πως 6πάρχουν δuο ε�δων ε~δων ΤUcρ'λοΙ ΤUcρ'λοΙ':: εκείνοι εκείνοι θυμηθουμε; 6πάρχουν δuο στ~ σκι(ι καΙ τ� τ~ νόχτιχ δεν μποροuν ν' ατε που ζώντιχς μέσα στ�
στ~ λάμψΎ) τijς νΙσουν το φως κι εκsίνοι που συνΥιθισμένοι στ�
ιX.λ~θειιxς ψηλαφίζουν μέσα: στζι σκοτά.διιχ. ιX.λ�θειιxς πΙ. πΙ.
Ο ΡΟΛΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΗΣ ΜΛΘΗΜΛΤΙΚΗΣ ΜΛΘΗΜΛΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Ο
ΥΠΑΡΧΕΙ μιζι πολό λαθεμένη �δέα ~δέα yta τ~ν τ�ν παι ΣΥΝΗθΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ
OSlιx. Φιχνταζόμιχστε πως ~ � 'δουλειά της εΙνιχι νζι μπά:σsι στ~ν ιiπαιδευΤΎ) Ψυχ� Ψυχ~ μιζι γνώση, σζι ν(ι μποροόσα:με νζι δώ στ�ν
~ 8ι8ιχσκαλία σουμε; το φως σε μάτια που δε 6λέπουν. Μζι �
δε δ'f)μιουργεί τ' δργιχνο, άπλως το εςαγνΙζει κα! το προσα να:τολΙζsι.
Δεν εΙναι 8μως 60λετο νζι προσανατολΙσουμε το
6λέμμιχ τijς ψυχijς, αν δεν προσανατολΙσουμε κι 5λες τΙς δυ νάμεις Τ'f)ς:
τ~ν ιiλ�θειΙX ιiλ~θειΙX με θζι πρέπει νζι στριχφοομε προς τ�ν
δλόκλ'f)Ρ'f) τ~ν τ�ν ψυχΥι.
Μα ή ψυχ� ψυχ~ νιώθει μέσα: στα πράγματα ιiσόνδετoυς τό νους σα σπιχσμένΎ) &ρμονΙα, που κι αδΤ� αδΤ~ α:κ6μΎ) � ~ χασμωδ{ΙΧ
τ~ν Euπvιi. Αυτες τΙς κλ�σεις κλ~σεις του θεΙου, δουλειζι τijς μα τ�ν θηματικijς επιστ�μης επιστ~μης εΙναι νζι τΙς περισυλλέξει καΙ να τΙς
δργανώσsι σ' ενιχ τρα:γοόδι, που � ~ 6αθμιαΙα συμπλ�ρωσ� συμπλ~ρωσ~ του ιx~ώνιας άρμονίιχς. ΕΙναι θα μιiς φέρει fσιχμε τζι αριιχ tij, ιx�ώνιας
125- 125Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ -
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, 1l ΕΠΟΧΗ To1', ΤΟ EPro ΤΟΥ
πρ"γμ"τικ� γι� στ � πρ"γμ"τικ~ γι~ τον Πλιίτων" το ι!πιχΡ"{ΤYjΤΟ προοΙμιο στ~ μελέτYj των νΟΥ)των πpιxγμιxτικoτ�των. πpιxγμιxτικoτ~των. Δεν όπιίρχει ιΧντικεΙ μενο που ν~ ν� μη μάς το 8εΙχνουν ο[ ιχlσθ�σεις, τ� ιχlσθ~σεις, σόμψωνιχ με τ~ στιγμη κιχ! τΙς περιστάσεις, μικρο sftE sftE μεγιίλο, gνιx Ύι πολ λιχπλό, ιΧπλο Ύι ιiτέλειωτ" 8Ι"ιΡεμένο. Τέτοιες ιiντιψιίσεις ξυ πνάνε τη vCiYjoYj κιχΙ τότε ~ � vCiYjaY) όψώνετ"ι -σε μιιΧν ιΧντιλ1]1] ψΥ) που ξεπερνά κι έξ"λεΙψει τΙς ιiντιψιίσεις. ΣυλλΙΧβιχΙνει σεφ� των &ριθμων κιχΙ Ώλέ την ιiψY)pY)μένY) μονιί8ΙΧ κ"Ι τη σεφ~ ν~ ξανο{γοντιχι μπροστά τψ; τ' α.πειΡΙΧ πpoβλ�μιxτ" πpoβλ~μιxτ" Τής πει ν�
ιiριθμY)τικής� τ� μ6γιχλειώ8Υ) ιiψ"ΙρεσY) κιχ! κιχ! πΙρ' ιiριθμY)τικής~ Συλλ"Ώ,,{νει τ~ δρ"τ~ έΠΙπε8ΙΧ κιχΙ τΙς γρ"μμές, ψ"ντιίζετιχι ιiκόμιx ιiπb τ~ τ� δρ"τ� τ~ l8ιxνtx� l8ιxνtx~ έπιτεόγμιχτιχ τΥίς γεωμετρΙιχς. Ή μιχθYjμιχτικη μιχθYjμιχτικη έ τ�
πιστ�μYj πιστ~μYj 6Ιτιχν �8Y) ~8Y) π�λυ π~λυ προχωΡΥ)μένYj Τ1]ν εΠΟ εΠΟΧ1] Χ1] πο!) δδ Πλάτων Υ8ρυσε την Άκιχ8Υ)μΙιχ του κιχΙ 8εν μπορε! κιχνεΙς ν' ιiμψι6ι:Xλλει πως γuρ{ζοντιχς ιiπ?; Τ1]ν έπ!σκεΦYj ποό ποό 'χε κιί νει στον ΌΑ.ρχότιχ έρχότ"ν με ιiκόμιx περtσσότερYj έπιθ.uμ[ιχ έπιθ.uμ[ιχ ν~ ν� μπιίσει ενιχ μεγιίλο μέρος ιiπo Τ1]ν έπιστήμYj "δτη στο πρό ψρoντιστ~pιό» το!} εΙχε γραμμα τijς 8ι8ασκΙΧλ{ιχς του. Το« ψρoντιστ�pιό»
έλεόθερYj~ ιiνιxζ~Τ'YJOY)ς. όργανωθε! α.λλωστε μ' ενα. πνεϋμα έλεόθερYj� ιiνιxζ�Τ'YJOY)ς. ~ γε ΈκεΤνο που δδ Πλάτων έ8ινε ε1'τ"ν δ ενθουσιιχσμος κιχ! � νικη κιχτεόθυνσ1].
γι� ν~ ν� προκόφει ~ � Μάς το λέει δδ r8ιος: γι~
γι~ ν� ν~ σuντονιστεί, χρειιίζετα.ι εργασ{α. των εl8ικευμένων, γι�
μι~ όξυ8ερκης κιχΙ 8ια.ρκης sπαγρόπνYjσYj, εν" μιίτι που νιΧ μι�
ν~ Ώλέπει τ� τ~ σόνολΙΧ, εν" μιίτι συνοπτικό. Κι δδ Πλιί ξέρει ν� αout~ τη ΜνιχμYj νeι ΚIιτ"νCιε'ί, των, "οτο το συνοπτικό συνοπτικό μάτι κι αout� π~λιτε'ίες 8εν ξέρουν ξέρουν νιΧ τα εΙχε. Πα.ρα.πονιέτ"ι ζωYjρα πως οΙ π�λιτε'ίες Ώ�ΎJθάνε θ� Ώ~ΎJθάνε τη 80υλει� 80υλει~ των σοφων. llCiaYj μεγάλYj πρ6080ς θ~ πρlΧγμlΧτώνOντιxν με τΙς συν8υιχσμένες προσπιίθειες σοψων κ"Ι
μι~ που οΕ μελέτες μελέτες τουτες, οσο περιψρονYjμένες κι πολιτε{ιχς, μι�
α,ν εΙνιχι κι οσα κι α,ν τοΔς πα.ρεμΏάλλουν έμπό8ιιχ, ένθοuσtιί
ιiνθρωποuς με κ"ρ8ιά. Κι α, α,ςς μ1] ξεχνάμε πω, ζοuν τους ιiνθρωποuς πω, 1-
126-- 126Digitized by 10uk1s, March 2009
fiAATQN fiAATQN
-
-
Ο ANQl'QU011, ANQl'QU011, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, Tor, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο
M~ χουν πολu έΡΥιχστβί οΕ ιΧνθρωποt για τΙς μελέτες ιχυτές! M� πως 8εν όπάρχει μια μια θαυμιίσιιχ έΠtστ�μΎ/, έΠtστ~μΎ/, γιατ�ν γιατ~ν δποίΙΧ δ
τ~ σλέπει ΣωκράΤΎ/ς τοη 8ιΙΧλ6γου πιχριχπονtέτιχι πως 8εν τ� πριχγματ~)νεταt καΙ που ώστόσο όπιίρχει στ�ν στ~ν επο ιiκόμιx να πριχγματ�)νεταt
χ� χ~ που δ Πλιίτων γριχφει το εοοι:,μο σιολίο τijς Πολιτείας; Μόλις σχε80ν efxe έφευρεθεί ιiπo ενιχν «Μσκαλο» τijς Ά κιχ8Ύ/μίας, το θβιχίτητι::ι, θβιχίτητι::ι, τον ξεχωριστο μαθΎ/Τ~ μαθΎ/Τ� τοη θβό8ω ρου &πο
τ�ν Kυρ�νη. Ό Θεαίτητος Ι8ωσε τέτοια ωθΎ/σΎ/ τ~ν Kυρ~νη.
στ~ θεωρία των στΙς &νακαλόψεtς τοη γέρο - 8άσκαλου πάνω στ�
ιiσυμμέτρων &ριθμων, ωστε μπόρεσε ν' &ΠQΚΙXταστ�σ3Ι &ΠQΚΙXταστ~σ3Ι με
τιχςυ
έπιστ~μΎ/ς των έπιcριxνειων, κιχΙ τijς γεωμετρίας, Υι έπιστ�μ
'Υι επιστ�μης επιστ~μης των στερεων σε κ{νΎ/ση, τον Τής &στροvομίιχς, 'Υι
συνδετι�o συνδετι~o κρΙκο που ηειπε, 8Ύ/λιx8� 8Ύ/λιx8~ τΥ) στερεομετρ{α 'Υι 'Υι έπι στ�μη στ~μη των �γκων. ~γκων. &ριθμΎ/ΤΙΚ�. τ� Ις τέσσερις eπισtijμες, τ "Λν σ' αυτες τ τΙς τΥιν τ~ Υιν &ριθμΎ/ΤΙΚ~. γεωμετρ{α, τΥ) στερεομετρ{α, τΥιν &στρονομΙα, προσθέσουμε χουμε τΥ) μονΙας, θιί ''χουμε σoCΡ~ μoυσικ~ έπιστ~μΎ/ &ρμονΙας, τΥι σ Ύ/ τijς &ρ oCΡ� μ oυσικ� 'Υι έπιστ�μ μέθοδο τijς προοδευtΙΚijς έπιστημονtΚijς 8ιΟασκα.λΙα.ς, 5πως γιν6τα.ν στ�ν στ~ν ''Λκα.8Ύ/μΙα.. Ό Ilλάτων κα.τα.πιάστΎ/κε με πά να θέσει στο πρωτο πλάνο τcX μιχθημα.τι'ώ. Κα.τιχλιχσιχ{ θος να
πρoσλ~ νει κιχνεΙς eUxoAa. πως ετσι συνέοαλε στο vcX τεθοην πρoσλ�
ματα καΙ ν' &να.καλυCΡθoυν οΕ μέθο8ες τijς επίλυσής τους.
Πα.νεπιστ~μιo "Απ' ιχυτο το πρωτο Πα.νεπιστ�μι o ογijκαν επειτιχ &πο το θεα{ΤΎ/ΤΟ οΕ εφευρέσεις κ' ο[ μεγάλοι εκλΙΧ'(κευτές, ενας Λέ ων, ενας Εuοοςος, ενας Μενέν8Ύ/μος καΙ πολλοΙ &λλοι, ΙΙρΙν σισλίο ποu &π?; τον ζιχκουστο Ευκλβί8Ύ/, δ Λέων συντιίσσει το σισλίο
έπιγρά.CΡετα.ι έπιγρά. CΡετα.ι Στοιχεία, &λλα κιχΙ μέσιχ σ' ιχυτά, το πέμπτο
θβ β 6ι6λ{ο προέρχετιχι aπο τον ΕUQοςο καΙ το δέκατο &πο το θ ιχίΤΎ/ΤΟ. 'Έτσι, με τ�ν Πλ ιίτωνιχ, � τ~ν ωθ'Υ)σΎ/ του Πλιίτωνιχ, ~ μαθ'Y) μαθ'Y)ματικ~ ματικ� έπιστ�μΎ/ έπιστ~μΎ/ cρτιίνει &ς τ�ν τ~ν ώρα{α !νθΎ/σΎ/ των σocρων τijς Ά α~ώνα. λεςιχν8ρείας του ΓΙ α�ώνα.
127- 127Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ:, ΑΝθΡ2ΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟΥ, ΤΟ ΤΟ EPro EPro ΤΟΥ ΤΟΥ Ο
~εν δ~Y)γoυν Κα-Ι δμως τιΧ μαθrιματικιX �εν δ�Y)γoυν παριΧ μόνο στο
κατώφλ~ του VOYjtoG. Άσχολουνται με άυλες οόσ{ες, αναΥκ<ί κατώφλ� a~tάκοπα με δρατιΧ σ6μΟολα. ζονται ομως νιΧ τΙς σΤΥ)ρΙζουν a�tάκοπα
αρχές :Ξεκινουν απδ αρχ ές που τΙς δνομάζουν εννοιες, ιlςιώματα, μιΧ που κατιΧ την κρ{ση του Πλάτωνα οεν ιlνιίγoνται σε ιlνώ
τερες a apχές. pχ ές. "Ετσι, ιlπ' αότες τΙς υποθέσεις προχωρουν aπο συμπέρασμα σε συμπέρασμα σε πιο συνθετικιΧ συμπεράσμιχτα.
φιλόσοφος λοιπόν, αντΙ νιΧ σταματ�σει σταματ~σει σ' αΙΙτο το �νoιιίμε ~νoιιίμε Ό φιλόσοφος σο, aντ!θετα το μεταχεφΙζεται σιΧν acpet acpetY)plιx. Y)plιx. Άπ' αυτες τΙς μαθY)ματικ~ οιατρέχει 8λΥ) την aρχες που ι1πλως θέσανε τιΧ μαθY)ματικ�
oo�θεια εικό aV'Y/cpoptiX με την κΙΧθαρη σκέψη καΙ οίχως τη oo~θεια νων Τσχμε τΙς aπόλυτα νorιτικες οδσ{ες. Άπο σκαλΙ σε σκαλΙ φτιiνει τέλος ως την αρχη aπο την όποΙα έκπ�ψε60νται έκπ~ψε60νται τιΧ
καΙΙ � ~ όπο{ιχ &ρχη ε!ναι � ~ ΠΡΙΧγματικη πηγη του μαθrιματικα κα ~ηλαoη το Καλό. Τότε, σιΧν τον αZχμιiλωτo πο)) φιλόσοφου, �ηλαoη
o yiJxe απσ τη σπrιλιά, θαυμάζει αΙΙτο τον �λιo oyiJxe ~λιo του νΟΥ)τοί} σ6μπαντος. ΚαταλαοΙΧίνει πως yι� yι~ 8λες τΙς πραγμιχτικ6τη·
τες του νοψου σόμπαντος το Καλο εΤναι ταυτόχρονα ΠΥ)γη φωτος καΙ τΥίς ϋπαρςΥ)ς. ΚαΙ δχι μόνο κάθε έπιστ�μY), έπιστ~μY), μα καΙ xάoea πνειψατικη ουσΙα, ξεπrιo� ξεπrιo~ απ' αυτη την ύπέρτατη που ο υ εΙναι φωτεινσ OCθροισμα κάθε πραγματικότψας καΙ έστία π
«ςεπεpν~ σε OUνιχμΥ) κάθε πραγματικότητα κιχΙ κάθε φως ». ». «ςεπεpν�
ΥΙ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΕΡΩΣ ΕΡΩΣ EKEINU ΠΟΥ T01\QNEI την ψυχΎ) σε τουτο το &.νέ6ασμα ε!νιχι EKEINU ΠΟΥ T01\QNEI την
αΙΙτ?> που οΕ σ6γχρονοι ό'ιομάζουν πότε έπιστrιμoνικo πνευμιχ καΙ πότε πνευμα τοί} μυστικισμου:
~υo οροι που προσπα �υo
ν~ τ τους ο υς οιαφοροποι'ήσουν καΙ ν' ιlντιτιiξoυν τον ενιχ κατιΧ θουν ν� Πλάτων των &.νασυνθέτει με το ώ του OCλλου κιχι τους όποΙοuς δ Πλά
pato δνομα τοί} 'Έρωτα.
Digitized by 10uk1s, March 2009
-- ra8-
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ. ΑΝθΡΩΠΟΣ. Η Η EnuXH ΤΟΥ. ΤΟΥ. Το ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΟΥ Ο Το ΕΡΓΟ
Ό πλατωνικος ερωτας πρόσφερε ενα Ε-υκολο, αν οχι ποι κίλο θέμα, στοΙΙς c:iνεκθοτολ6γΟUζ τ.οΙΙ εκμεταλλε60νται τ' σ6γxρ~ ciμcρ{60λα παρασκΥινια ΤΎjς μεγάλΎ)ς [στορ{ας. "Ένας σ6γxρ� νος όςuθερκ�ς όςuθερκ~ς κριτικος στιγμάτισε κάποι} «ΤfJUΤΎ) Τ� Τ~ χονορο
ειθ� ειθ~
κι ιiν6Ύ)ΤΎ) θεωρΙα, ποΙΙ μερικοΙ επιμένοuν ιiκ6μα ν' ιiπ~ ιiπ�
oCVOUv στο μεγαλoφυ~ μεγαλoφυ� Π�ΙΎ)Τ' Π~ΙΎ)Τ'~� τοί) φιλοσοφικ?\) "Έρωτα ». ». Of
καΤΎ)γΟΡΎ)ματικες εξάλλου δΎ)λώσεις του Πλάτωνα καταθι
κάσανε προκατα60λικα μια τέτοια εξΥιγΎ)σΎ) Τ'ijς θεωρίας tou. Ό ΣωκράΤΎ)ς των διαλόγων τόυ παΙρνει, οταν 6ρ{σκεται με μα,~ όμορςρια ποΙΙ θέ τοΙΙς νέους, τ-η μάσκα ένος ερωτομαν'ij, μα,�
fι όμορςρια λει να γνωρΙσει καΙ να καλλιεργΥισει είναι μ6νο fι
τ~ν επικυρώσει τ06τ'Υ/ τ-ην ιiλYιθεια των ψυχων. ΚαΙ για να τ�ν σ' σ'
εναν οιαφθαρμένο κόσμο, δ Πλάτων οε διστάζει να παρου
σιάσει σαν ιiνανΤ{PΡΎ)ΤO μάρτυρα κι αuτο ιiκόμα το θυελλωοες
πρότυπο τ'ijς διαφθΟΡάς, τον 'ΑλκιοιάΟΎ): εναν ''Αλκι6ιάΟΎ) ιiρκετα μεθυσμένο για να μ�ν μ~ν όποχωρΥισει μπροστα σε καμια εκμυστΥιρευσΎ), ιiρκετα
μεγαλοςρυ-η μέσα στοΙΙς παραλογι
σμο6ς του, για να μάς οε{ςει κάτω ιiπ~ ιiπ� τ-ην εςωτερικ-η εμφά φλoγερ~ καροια το\) Σω νισΎ) του Σειλψου, τ-η οιαςραν-η καΙ φλoγερ�
κράΤΎ). Ή ΠολιτεΙα καταδικάζει τόσο καΤΎ)γΟΡΎ)ματικά, οσο καΙ οΕ Νόμοι, αuτο τον παρα φ6σιν Ιρωτα" πάνω ιiπo τον
1. Ίω. Ίω. Σ Σuχοuτρijς;, Πλάτωνος Συμπ6σιotι, Συμπ6σιotι, Εlαιχγωγ'ij Εlαιχγωγ'ij α. α. 45: u χοuτ ρijς; , Πλάτωνος προέλευαις; τοότου Ή π ροέλε υ αι ς; 'tGO θεσμοο τ οότου δεν μα, εΖν' Ιπιχχρι6ώς; γνω ιiμφι60λ(~, IStt εΙνα.ι γέννημα. γέννημα. tYj, ζωYjς; ζωYjς; τοο π ιipχε ι ιiμφι60λ(�, τοο at-q· δεν δδπιipχει t:
at-q·
στριχτοπέδου στ ριχτοπέδου χιχΙ IStt ιiνήxει εΙς ιποχας; μετιχνα.ατεόαεων χα-Ι νο περιπετειων μιxδιxfiΊν πε ριπετει ω ν πολεμικών στι:pfiΊν, κιχτα τας; δποΙιχς; ιxf γυ Ό Ξ Ξενοφών, νεπιχ ρχεl ς; ». ». ενοφώ ν , νιχ!χες; λεΙπουν ~� εΙν:χι ιiριθμητικfiΊ, ιiιiνεπιχρχεlς; Ά{}ηναίων Πολιτεία, Πολιτεία, Κε:ρ. Π § λέει �πpoσχημιiτιστιx: ~πpoσχημιiτιστιx: «εΙ δε Ά{}ηναίων § 7, 7, λέει δεΙ καΙ σμικρoτέρωtι μνησ{)ηναι, διά τι) .. .. ιΙρχήν της {}αλ&ττης, lπιμιογ6μενοι πρώτotι μΑν τρόπους ε-δωχιών Αξευρον lπιμιο ». γ6μενοι άλλήλοις ». ·ΙστορΙα, ΠΙ, 10, \J.ιi' π πληροφορεΤ πως; ληροφο ρεΤ π Κ:Χί δ ΑΙλιιχνός;. Ποικίλη ·ΙστορΙα, ως; πιχιδερα.στΙ:χ νομοθέτες; μοθέτες; �~ π ιχ ι δερα. στΙ :χ φα.ίνετ:χι να εΤτιχν ~νεχτ'iι �ν εχτ'iι ιiπδ μεριχου; νο
- 129129Digitized by 10uk1s, March 2009
UAATQN EPrO ΤΟΥ UAATQN - Ο Ο ANθPQΠO!. ANθPQΠO!. Η Η Επομ Επομ ΤΟΥ. ΤΟΥ. ΤΟ ΤΟ EPrO ΤΟΥ
λογερότερες σελΙδες του ΦαΙδρου δεν κα! of of φ φλογερότερες σελΙδες του δεν έΠLτρέ έΠLτρέ όποίο κα!
να θεμελιώσουμε θεμελιώσουμε τ� τ~ φιλ!α φιλ!α τΥίς τΥίς καρδιιiς κα! του του πνεόμα πνεόμα καρδιιiς κα! πουν να τος. προδΙνει το τος. "Όπως "Όπως όό φιλόσοφος φιλόσοφος δεν δεν προδΙνει το νομοθέτΎΙ, νομοθέτΎΙ, ετσι ετσι XL XL όό
ΠΟL'Yjτ~ς μέσα μέσα στον στον ΠλιΧτωνα ΠλιΧτωνα δεν δεν προδΙνεL προδΙνεL το το φιλόσοφο: μό ΠΟL'Yjτ�ς φιλόσοφο: μό λις κι κι ιiγγ{ζoυν ιiγγ{ζoυν τ� τ~ λιΧσπΎΙ λιΧσπΎΙ του του cxlilivcx cxlilivcx τα τα φτερα φτερα τΥίς τΥίς Μοόσας Μοόσας λις του, μα μα δε δε ερωμΙζονται ερωμΙζονται ιiπ' ιiπ' αΟτιΧ. αΟτιΧ. του,
'rπciρχει μια μια διαλεχτική του 'ΏραΙου, 8πως όπciρχεL όπciρχεL μoLιX μoLιX 'rπciρχει διαλεχτική του 'ΏραΙου, 8πως
διαλεχτική
τοϋ καλοϋ. καλοϋ. 'Ένα 'Ένα ερciδL ερciδL τοϋ τοϋ 416, 416, όό ΣωκριΧΤΎΙς, ΣωκριΧΤΎΙς, δδ 'Α 'Α τοϋ
ΡLστοφάν'Yjς, δδ ΙΙαυσανΙας ΙΙαυσανΙας τοϋ τοϋ Κεραμέως, Κεραμέως, δδ Φαίδρος Φαίδρος δδ Μυρρι ΡLστοφάν'Yjς, Μυρρι δεLπνιiνε στο νούσιος XL XL δδ γιατρος Έρυ~{μαχoς δεLπνιiνε στο σπΙτι σπΙτι του του ΠΟL ΠΟL γιατρος Έρυ�{μαχoς νούσιος 'ΥΙτΥί ια να 'ΥΙτΥί 'Αγάθωνα 'Αγάθωνα 1, γ για να γιο γιορτιΧσουν τ~ νΙκΎΙ νΙκΎΙ του του στο στο διcxγωνLσμο διcxγωνLσμο ρτιΧσουν τ�
τΥίς τραγωδΙας. τραγωδΙας. Ό ΣωκράΤΎΙς ΣωκράΤΎΙς ιiργεί ιiργεί να να φτιΧσει. φτιΧσει. ΕΙχε ΕΙχε μεΙνει μεΙνει στο στο τΥίς δρόμο, του, καΙ δρόμο, ιiπoρρoφΎIμένoς ιiπoρρoφΎIμένoς ιiπo ιiπo τΙς τΙς σκέψεις σκέψεις του, καΙ το το δείπνο δείπνο εΙχε εΙχε πρoχωρ~σει, 8ταν, 8ταν, τέλος, τέλος, παρουσιιΧζεται. παρουσιιΧζεται. Μα Μα το το συμ συμ κιόλας πρoχωρ�σει, πόσLΟ πόσLΟ πρcxγμCXΤLκα πρcxγμCXΤLκα ιiρχΙζει ιiρχΙζει ιiπo ιiπo τ� τ~ στιγμ� στιγμ~ ποu ποu αοτο αοτο τελεΙω τελεΙω ο ς στο ωπο ι του σε τραγoυδ�θΎIκε δ σε καΙ καΙ τραγoυδ~θΎIκε δ υμν υμνος στο θεό. θεό. Ο{ Ο{ άνθρ άνθρωποι του πνεύ πνεύ
ματος δεν δεν �έρoυν ~έρoυν τ{ τ{ ννα κάνουν 'tΙς 'tΙς αολΎΙτρίδες: αολΎΙτρίδες: τΙς τΙς δLcxτciζουν δLcxτciζουν α κάνουν ματος να φύγουν φύγουν ΚΙ ΚΙ ιiπb ιiπb τον τον κιΧθε κιΧθε καλεσμένο καλεσμένο ζ'YjΤLέτcxι ζ'YjΤLέτcxι τότε να πλέ πλέ τότε να να
~ει το το έγκώμιο έγκώμιο στον στον παντοδύναμο παντοδύναμο ''Ερω''t'CX. ''Ερω''t'CX. �ει
Για τον τον Πλάτω Πλάτω Για
να, να, αοτον αοτον τον τον &.ριστοτέχνΎΙ &.ριστοτέχνΎΙ τΥίς τΥίς ιiπoμΙμΎIσΎIς, ιiπoμΙμΎIσΎIς, eYYCXL eYYCXL μoLιX μoLιX εοκαι εοκαι ρΙα. ρΙα. Κάθε Κάθε λόγος λόγος εΙναι εΙναι καΙ καΙ μoLιX μoLιX δLcxκωμώδ'Yjσ'Yj: δLcxκωμώδ'Yjσ'Yj: lδLcx{τεΡCX· lδLcx{τεΡCX· δ δ
λόγος τοϋ τοϋ Ά ΆριστοφάνΎΙ, ποu παρωδεί παρωδεί τΙς πcxλLες κοσμογονΙες κοσμογονΙες τΙς πcxλLες λόγος ριστοφάνΎΙ, ποu [στορώντας [στορώντας Τ� Τ~ γένεσΎΙ γένεσΎΙ των των φύλων, φύλων,
SYVCXL SYVCXL
ένα ένα XOμoμocitL XOμoμocitL έξωφρε έξωφρε
νικΥί ς γελΟΙΟΠΟ{ΎΙσΎΙς νικΥίς γελΟΙΟΠΟ{ΎΙσΎΙς σε σε μoLιXv μoLιXv &πλ� &πλ~ κι κι ώρα{α ώρα{α ιittLX� ιittLX~ γλώσσα. γλώσσα. λΥΙθυσμ οο lν~ προλΥΙΠΤΙΚΟ μέτρο κατιΧ τΥΙ, αδςΥΙσΥΙ-' τοΟ π πλΥΙθυσμοο σιΧν lν�
1. 1.
Ξιχκοuo:JΤΟΙ;
».
».
&θYIν~Τo, τραγικοι; ΠO ΠOΙYIΤ~Ι;, φ!λοι; &θYIν�Τo, Ι YIΤ�Ι; , φ !λοι; τοΟ Ε6ρι
κ~Ι τοΟ Π Πλιiτωνιx μιxθYIΤ~Ι; τοΟ Γοργ(ιχ. ..Α ΑφΥΙσε λιi των ιx κοιΙ μιxθYIΤ�Ι; φ ΥΙσε τΥιν πΙδΥ) κ�Ι
κι έγκιxτιxστιiθYIκε στ�ν στ~ν ιx6λ� ιx6λ~ τοΟ 6ιxσιλι� 6ιxσιλι~ τΥΙι; Μιχχεδο Μιχχεδο ν(ιχι; 'Aρχέλ�oυ. 'Aρχέλ~oυ. Ό' Ό' AριστoφιiνYIΙ; στΙι; στΙι; Θ Θεσμοφο(μάζουσες ν(ιχι; εσμοφο(μάζουσες τον περιγρ~φει τιΧ λ λ6γιιχ: «εύπeόσwπος, Ιξveημέ. λευκός, Ιξv π ερ ιγ ρ� φει μ' ιχ6τιΧ τιΧ 6 γ ιιχ : «εύ πeόσwπος, λευκός, eημέ.
•Aθ�νoι Aθ~νoι •
δείιι ». ύπeεπής ΙΙδείιι ιιo~, Υυιιαικ Υυιιαικόφωιιος, &παλός, εύπeεπής όφωιιος, & ιιo�, παλός, ε
13°-- 13°Digitized by 10uk1s, March 2009
IIAA'fQN IIAA'fQN
-
-
TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr,
'Έπειτα δ Σωκρά ΣωκράΤ'Υ)ς, Τ'Υ)ς, σε σόντομο 8ιάλογο με τον 'Αγάθωνα, ιiPXΙζει 8ι~pθώνει τα όπεροολικχ π παινέματα αινέματα ποu οί πpOΎj Ιζει να 8ι�pθώνει ιiPX ρήτορες είχαν ιiφιεΡώσgι στον 'Έρωτα. 'Έρωτα. γοόμενοι ρήτορες
'Όχι, δ ''Έρωτας Έρω τας 8εν slνιxt μήτε ωραίος, μήτε πλοόσιος, οuσ~αστικχ είναι πόθος κι ιiφoυ ποθεί μόνο μόνο κείνος κείνος ποΙΙ ιiφoυ οuσ�αστικχ
α~σθά.νεται τον �α\}τό ~α\}τό Το Το\} φτωχο καΙ άΟειο. Δεν είναι ενας με α�σθά.νεται \} φτωχο λοιπόν; ό ν ; Ό Σωκρά γάλος θεος οuτε καΙ ενας θεός. ΤΙ είναι λοιπ Τ'Υ)ς κάποτε μαθΎjτΎjς 'Υ)ς μπορεί να το πεί, ιiφoυ είχεγΙνει κά ποτε δ μαθ ΎjτΎjς τΎjς Τ
σoφΎjς Διοτίμας, Διοτίμας, ποΙΙ είταν μια ίέρεια ΤΎjς ΤΎjς Μ Μαντινείας. αντ ι νείας. Ό 'Έ σoφΎjς ιiθάνατoς α τoς οuτε θν'Υ)τός: είναι 8αίμονας, ωτας 8εν είναι οuτε ιiθάν ρρωτας
κάτι μεταξu θεων καΙ ιiνθpώπων. Γιος το5 Πόρο\} Eύπoρlας
καΙ τΎjς Πενίας 'Απορίας δ 'Έρωτας �xει ~xει τΎjν δψ δψΎj Ύj καΙ τΥιν σο κ ωΥ) τ ο\}, δ άθλια ζωΥ) τΎjς μ'Υ)τέρας το\}, δσο καΙ τΥιν καταXΤΎjΤLΚY) τόλμ'Υ) όλμ'Υ) λια ζ αΙ τ ταXΤΎjΤLΚY) τ Ύjς μ 'Υ)τέρας τ άθ Υιν κα
είναιι το5 πατέρα το\}. Δεν είναι oute σοφος οuτε ιiμαθής, 8εν είνα παρα κ\}νΎjγOς τΎjς τΎjς έέπιστήμ 'Υ)ς: ενας φιλ6σocρoς. ΕΙναι � ~ αρα ενας κ\}νΎjγOς πιστή μ'Υ)ς: π
οασικΥ) ~ λαχτάρα ολων των καρ8ιων των ιiνθpώ οασι κ Υ) ιiνΎjσ\}χ(α, �
πων για το καλό.
έφήμερο Το έφήμ ε ρο ον ποδ είναι δ καθένας μας
~θελε να κα κατέχει τέχει αlώνια το καλό: όνεφεόεται ιiθανασία, θα �θελε πραγματοποιήσει με μα θεν μπορεί να τΎjν πραγμα τοποιήσει έ8ω κάτω, παρα με όποκαταστα{νει "'Ε κάτι ποΙΙ τ-ην όπ οκα ταστα{νει γεννοοολώντχς μέσα στον "'Ε
πα.ιθια: τΎjς τΎjς σάρκα.ς σάρκα.ς YJ τ05 πνεό ρωτα καΙ μέσα στο 'ΩραίΟ πα.ιθια: μα.τός το\}. το\}. μα.τός
λόγια. τΎjς Ό ΣωκράΤ'Υ)ς έξέφραζε θα.UΜα.σμo γι' autιX τα λόγι α. τΎjς
ΔιοτΙμας. ~λεγε. «''Ισαμ' έθω, Σωκρά.τ'Υ), θεν Δ ιο τΙμας . Μα κείν'Υ) του �λεγε. παρα πρωτα. μ\}στήρια. τοί) 'Έρωτα, σ στα είνα.ι π ωτ α. μ\} στήρι α. τοί) αρα τα πρ τα δποία. μπο ρείς εUκολα. να μ\}Ύjθείς. ''Όσο μ\}'~μένων θεν Όσο για το [ερο των μ\}'�μένων μπείς πείς έκε!, 5μως θα προσπαθήσω· ξέρω αν θα μπορέσεις νχ μ
σε μπάσω '». '». Κα.Ι �~ ΔΔιοτίμα. Σωκράτ'Υ) τοΙΙςς να σε ι οτίμ α. οιΜσκει στο Σωκράτ 'Υ) τοΙΙ ω ς, JJ Σώκρατες, κaν 1. ίσως, 1. «« Ταύτα μΑν ovv τιi ερωrικd ίσ σι' μυη{}εΕης' τά δΑ δΑ τέλεια τέλεια καΙ καΙ Ιποπτικά, Ιποπτικά, ών ένεκα καΙ καΙ ταύτα ταύτα σι' έστο', Εάν Εάν τις τις ?Je{}ώι; ?Je{}ώι; μεrί17' ούκ ούκ οlδ' οlδ' εΙ εΙ οί6ς τ' αν είης, Ιρώ μΑν έστο',
131131Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ -- Ο Ο ΑΝθΡΙ;ΙΠΟΣ, ΑΝθΡΙ;ΙΠΟΣ, Ή Ή ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ, ΤΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ, ΤΟ EPrO ΤΟΥ
άνώτεprις μόrισrις. Ό πριο. 8ιιiφopoυς άνα6αθμους άνα6αθμους ΤOότ ΤOότrις τi'jς άνώτεprις rις τi'jς τος ά άνα6αθμος εΙναι δ έρωτας γι&: ενα ώρα!ο κορμΙ, ερωτας να6αθ μος στ~ν ΠολιτεΙα, ΠολιτεΙα, γιατΙ στο -η8rι 8ιανorιτιx.Oς ε8ω κιχθως καΙ στ�ν δν, το δποίο εχει 8ιαλέξει, « yavvfi. ιbρατες σκέψεις:ο ι.ι. 'Qat6ao εΙνιχι άποκλειστικος καΙ περιορισμένος. Πλιχτα{νοντας, κιχτιχ ι OCφορες ώραι6τrιτες τΙΟν κορμιων 8εν εΙνιχι λΙΧ6αΙνει πως οΕ 88ιOCφορες μονΙΧ8ικi'jς παρα άντιxνιxκλιiσεις μιfi.ς l'8ιιχς καΙ μο ν ΙΧ 8ικi'jς ώριxι6τrιτιxς. άγιxπ~σει λοιπΟν Βλα καΙ θ' άπολυτ άπολυτρωθεί ρωθεί άπ' ιxυτ� ιxυτ~ τ~ν τ�ν θα τ' άγιxπ�σει τ~ν δpμ~ δpμ� του. Μα πό· εί8ωλολιχτρεΙα τοΒ eνος ΠCib εμπο8Ιζει τ�ν σο �~ σσωματικ~ ωματικ� τoύΤrι τoύΤrι δμορφια εΙνιχι κιxτώτερrι άπο τ~ν τ�ν όμορ. Ό άληθινος εpιxστ~ς φ{ιχ τi'jς ψυχi'jς! Ό εpιxστ�ς θα μιiθει μιiθει λοιπΟν άνOC ψυ μεσιχ άπο ενα χυ8αίΟ πεpCΙ5λημιχ να 8ιιχκρ{νει μιαν ιbρα{α ψυ χ~, αυτ~ κιχΙ να σπέρνει μέσιχ Τ1lς χ�, ν' άφι.ερώνεται άφι.ερώνεται σ' αυτ� Τ1lς λόγια τ~ν δμορφια των ιIιuxιov θ' θ' άνέ6ει στ-ην ξυψών ουν . Άπα τ�ν που εεξυψώνουν. αυτ~ τΥιν όμορφια τΙΟν πρocξεων κιχΙ τΙΟν νόμων. Πιiνω άπ' αυτ� ε ι , για να ί8ε! κι αυτ� ένεργο ζω·η θα δ8rιγrιθεί στΙς γνώσ γνώσει, αυτ~ τ�ν τ~ν δμoρφιιi. « "rστερ' άνε6:χ{νοντας άπο τΥι μια atYjv &λλrι θα ' μ' Ινα μ6νο κορμΙ, με μια ξεχάσει τΙς σκλα6ιες πob tYj 8ένανε μ μόνη Ψυχ� � μια μ6νrι γνώση. ΚΙΧΙ Ψυχ~ κιχΙ μια: άπιxσχ6λrισrι ~ πιiνω άπεκε! που τ�ν τ~ν δ8�γ-ησε δ8~γ-ησε το άνέ6ασμα άνέ6ασμα τουτο θ' ά,πλώ. σει το 6λέμμα του σε Βλο το άπέραντο πέλαγος του ώρα{ου. θιi\ιιxι γp~γopo ιχυτο τ' &.ντ{κρισμιχ. Πρέπει να: θραφε! Δε θ ιi \ι ιxι γp�γopo tYjν τoύΤrι « « για να yavvfi. μεγιχλ6πνοα λ6για ι1πο t Yjν δμορφια τoύΤrι καΙ σκέψεις με 8ιανo�μιxτα 8ιανo~μιxτα οΙΧθιOC», οΙΧθιOC», κι ετσι, 8υναμωμέν-η 'ή oριxσ~ το του, τi'jς τελευτα{ας υ , θα μπορέσει ν' άνθέξει atYj λιiμψ-η τi'jς oριxσ� άποκOCλυψ-ης. τ�ν ξαφνικYj φωτο· Λυτο που θα: 8ιιχκρΙνει μέσιχ σ' autYj τ~ν •. IIλιXτωyo�, IIλιXτωyo~, Συμ olJJI, έφη, ΙΥώ καί προDvμ[ας otίδAν otίδAν dπολε[ψω •. πόσιον, χχνιιι χχνιιι § 210. πόσιον, 1. «« Ένας αύτον σώματος Aei'iv και AJIfav6a Υενναν λόγους καλούς », », δ. π. π. Ι32- Ι32Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN - Ο Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, ΑΝθΡQΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ 'ror, το το ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr llAATQN
'ror,
~ υ υπέρτιχτη, ~ μον μονιχοικη ιχΖώνιιχ δμορψιά., που μήτε μήτε xualrJ. εε!νΙΧt !νΙΧ t � π έρτιχτ η, � ιχο ικ η ιχ Ζώ ν ι ιχ δμ ορψ ιά., που Υεννιέτιχι, χά.νετιχι, φα.(νετιχι πα.θαίνει, Υ ενν ιέτιχ ι, μήτε χά. νετιχ ι, μ1ιτε ΙΧΒξηση φ α.(νετιχι να π α. θα ίνε ι , Δεν ciλλά.ζει με με την την ~λικία, οuτε με τη 8ιά. 8ιά. μήτε έλά.ττωση. Δεν �λικία, οuτε με τη θεση θ εση του ύποκεΙμενου που την ciνΤΙΚΡCζει. Δεν εΥνιχι οϋτ' ενα. ε να. ι~ψαΤo πρ πρόσωπο, ουτε ώρατα μιιΧ γνώ ι�ψαΤo ό σωπ ο, ου τε ώ ρατα χέρια, ουτε λόγια, 01>τε μιιΧ γνώ ση. Δεν εΤνιχι ~ όμορφιιΧ όμορφιιΧ gνo, π πρά.γματος, ση. Δεν εΤ ν ιχ ι � ρά.γματος, ένος έ νος ζωντανου ζωντανου l:jvl:jv ' τ' ουρ ουρανου. μόνη τος, τΥΙς ΥΥίς, τ ανου. Ε!νιχι ciπο μ όνη της δμορψά., δμορψά., εΥναι καΙ πά.ντα πά.ντα tOια. 'Ό 'Ό πιχρ κτη καΙ όμορφιιΧ «&'φειχυτΥΙς», «&'φειχυτΥΙς», πά.ντα όόπιχρκτη ο[ &λλες &λλες δμορ δμορφιες οεν εΙνιχι εΙνιχι παριΧ φευγαλέες &'ντανακλά λες ο[ φιες οεν παριΧ φ ευγ αλέ ες &'ντανακλά ~ έέξαφανΙσεις μπορουν σεις τους κ' ο[ έμψχν{σεις � ξα φανΙσει ς τους 8εν μ π ορ ουν τί ποτιχ προσθέσουν ~ ν' ν' &'φαιρέσουν, &'φαιρέσουν, τΙποτα τΙποτα να να μετα6άλλουν μετα6άλλουν π οτιχ νιΧ προ σθέσο υν � &'πb Τ1ν ΙΧlώνια λ λάμψη ι1πλή, άγνή. άγνή. καθαρή. άμψη του. ΌμορφιιΧ ι1πλή, &'πb Δεν Ιχει τΙποτιχ το σαρ σαρκικό, οuτε τ το Δεν τΙποτιχ το κικό, οuτε ο &'νθρώπινο. ΤΙποτιχ που που νιΧ μπορετ μπορετ νιΧ κο κολακέψει ttiX του σ σώματος, μήτε νιΧ θρέ νιΧ λακ έ ψε ι τιΧ τιΧ μά ttiX ώματος, μ ή τε νιΧ θ ρέ ψει τ τη μιχταιότητιχ θνητων μα μαςς πόθων. Όμ�'Ρφtα Όμ~'Ρφtα θεία. θεία. η μ ιχταιότ ητιχ των των θνητων ψει ΈκεΤνος που την αντικρΙζει οημιουρ ΈκεΤνος που την α ντικρΙ ζε ι καΙ θρέφετιχι θρέφετ ιχ ι &,π" αυτή. οημιουρ ~χι πιιΧ φαντιiσματα &' &'ρετΥΙς, μιΧ ciλ ciληθινες &'ρετές. γε! �χι ρ ετ ΥΙ ς, μιΧ ηθι νε ς &' ρετές. Γtνε 8λο γεμίζει &'πο ται φlλoς του θεου καΙ, μ" 8 λο πού'ναι θνητός, γ εμίζει &'πο ciθιχνασlα.
V. Η ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΛΛΗΘΕΙΛΣ 0110 Φ'ΗΛΆ Φ'ΗΛΆ κι �ν ~ν τοποθετήθηκαν ci ciπο τΥιν ΠολιτεΙα, το Συμ πο τΥιν το Συμ 0110
πόσιο καΙ το Φαίδρο, το 'Ωραίο 'Ωραίο καΙ τ τοο Ά γαθ6, γαθ6, οεν εΤναι εΤναι &'πόψεις &'λΥιθεια παριΧ &' πόψε ις του ''Όντος, Ό ντος, σιΧν την &' λ Υι θε ια καΙ το 8Ικιχιο,
σιΧν το ci ciμετά6λητο οενν κ κουράζεται σιΧν μετ ά 6λητο κα.Ι το ενιχ. Ό Πλάτων οε ουράζ ετ αι
λέει &'ντικεΙμενα. ci"ΟΡώπινου νιΧ μιiς λ έει πως πως αυτα τ' &' ντικε Ιμε ν α. 'toG ιχΙώνιου ci" Ο Ρώ πιν ου
πόθου δεν ε!ναι ο οuτε φευγαλέες Ζοιότητες πρα.γμάτων u τε φ ευγαλέες Ζοι ότητες των των π ρα.γμάτων πεθαΙνουν, &'φαιρέσεις που γεννιοσντιχι κιχ! πε θαΙ νουν , ουτε ο[ &'φ αιρέσεις tι tι οημιουρ
γΙες του πνεύμιχτός μας, ciλλα μιιΧ μονιχ8ική, σαθια κιχ! ΟΙΙΧΡ ες του γΙ
κ κης ης
μιιΧ ιιΧ ύπέρτιχτ"η τελειοποΙηση. Το ον ΠΡΙΧΥματικ6τητιχ, μ ον η
-- 133Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT� ΠΛAT~
-
-
Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ. ΑΝθΡΩΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOf. TOf. ΊΌ ΊΌ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr
το θεΤο εΤνιχι δ τελικος στιχθμος 8λων των πλιχτωνικων με
τιχρσιώσεων κιχΙ � ~ σκέΦΎj τοΟ Π Πλιχτωνιχ ~εν ε!νιχι ποτε &π6λ ιχτωνιχ �εν
λuτιχ κoινωνικ~, &π6λuτιχ �πισΤΎjμOνικYι ~πισΤΎjμOνικYι � ~ &πόλυτιχ ePΎjoκeU uτιχ κoινωνικ�, λ τικ~. τ ικ�.
lδεωεες,, όπερΏΙΧτικο κιχ! πριχγμιχτικο μ μΙΧζ{, ΙΧζ{, Το rδιο lδεωεες
ΧΡΎjσ ι μεόει σαν κιχνόνιχς στΥιν α,τομικΥι ζω�, ΧΡΎjσιμεόει ζω~, σαν ΠΡ6τuπο στΥιν γνώσΎj νώσΎj κιχ! στον i!ρωτιχ. τέλειιχ πολιτε!ιχ, σαν &ντικε!μενο στΥι γ ~κεΎjλώσεις του, του, &κ6μιχ κιχ! &κ6μιχ κ ιχ! τότε που ΚιχΙ μέσιχ σε ολες τΙς �κεΎjλώσεις
ψΙΧίνοντιχι δλ6τελΙΧ λoγικ~ς, λoγικ�ς, δ πλιχτωνισμός ε!νιχι i!ρωτιχς κιχΙ �θειιx. π6θος, σuνεχYjς δρμΥι προς τ-ην δλOκλΎjpωτικη &λ &λ~θειιx.
Ή δλOκλΎjρωτικ-η ΤOόΤΎj αλ�θειιx. αλ~θειιx. ε!νιχι θε{ιχ κιχΙ μιχκρινή, Ή ~πιθuμΎjτ-η πιθuμΎjτ-η κιχΙ 8εν πρέπει ν' α.ποψεύ ε!νιχι 8μως α.τέλευτιχ �
κ~νένιxν κόπο για να την πλΎjσιιχσοuμε. 'Έτσι 'Έτσι � ~ σκέ γοuμε κ�νένιxν
μεθo8ικ~. ΦΎj του Πλιχτωνιχ εΤνιχι 'tιxut6xpovιx ψλογερ-η ΚΙΧΙ μεθo8ικ�. Ύjp�σεις &πb ΠΙXpΙXΤΎjp~σεις Δα-νε{ζετιχι & πb τοuς "(tιxtpou, δχι μονιχχιχ ΠΙXpΙXΤ γεγον6τα., κιχΙ γ εγον6τα. , μχ προπα-ντος ενα. πνευμα. περίσκεΦΎjς κιχ! ό
ομονYjς . Μφείτιχι τΙς μέθo�ές πομονYjς. μέθo~ές τοuς, lIxu lIxupilivetιxt πίσω π ίσω &πο το pilivetιxt π πα.ριχ8ειγμιχ τοuς κιχΙ τ' 15νφιΧ τοuς, για. να: εικα.ιολογήσει τΙς
ί'ειες τοι> κριτικες μέθοεες. θο εες . Ό ΣωκpιχΤΎjς στο Φαίδρο Φαίδρο θ' α,νιχ κριτ ικες μέ Κω, τρέχει στον ΊΠΠOκριχΤΎj, στο Μσκα.λο Τής σχολYjς Τής Κω,
για: να: 8εΙχνει τη σποu8α.ιόΤΎjΤα. Τής α,νάλuσΎjς κα.Ι Τής σόν
θεσΎjς. Elν~ι έρωτευμένος έρωτευμένος μ' α.υτες τΙς μέθο8ες. ΠρΙν ΙΙπb θ εσΎjς . Elν�ι &νιxζ~ τον Κιχρτέσιο, ειΜσκει πως το μεγιχλο μuστικο κιχθε &νιxζ�
~ μ μέθο80ς, ΤΎjσΎjς εεΤνα.ι Τνα.ι � έθ ο8 0 ς , με τΥιν δπο{ιχ 8ια.ιΡουμε κάθε πολύ πλοκο &ντικεΙμενο 'Jtou μελετουμε στ' &πλοόστεριχ στοιχείΙΧ
'tou, κι �πειτιx ~πειτιx προχωρουμε ΏιxθμΎj80ν πιδ Ώιxθμ Ύj 80ν aπο το π ιδ &πλο στο Ό ΙΙλιχτων 8εν εΤνιχι λιγότερο έρωτεuμένος με πιο σύνθετο. Ό
ιx�ι ν oμ�σε ι ς των ψ uσ ικων tπισΤΎjμων. Δuο ειάλογοι τΙς τ τιx~ινoμ~σεις ψuσικων
'tYj'
δμιχ8ιχς, Σοφιστής κι δ Πολιτικός,. Πολιτικός,. θά'νιχι γε τελεUΤΙΧlιχς δ μιχ8 ιχ ς , δ Σοφιστής
τα-~ινoμήσεις. "Ερχοντα.ι συχνα �πισκέ ~πισκέ μιχτοι &π' ΙΧότες τΙς τα-�ινoμήσεις.
Ο[ κωμικοΙ ΠOΙΎjτες μιΧς 8 8e{xvouv, πτες στ-ην Άκιx8Ύjμ{ιx. Ο[ e {xv ouv , μια. μέριχ των ΠΙX ΠΙXνα,θΎjνα,Ιων, μέριχ να,θΎjν α,Ιων, τούς μΙXθΎjτες απιχσχολΎjμένοuς με 134-- 134Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATQN nAATQN
Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ, ΑΝθΡΏΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, τό EPrO TOr TOr Ο
-
-
μι~ σo6ιxρ� σo6ιxρ~ σuζ-ήΤΎjσΎj. Πρόκβιτιχι ν� ν~ δρ!σοuν κιχ! ν~ ν� τιx~ινo τιx�ινo μι� μ-ήσοuν -ήσοuν ενιχ ciντικεΙμενο, πά.νω στο δπο!ο 8λοι axMouv civoή-' μ
auxot:
ε!νιχι .•. μι� μι~ κολοκυθιά.. ΔΙπλΙΧ στον Ι1λιίτωνιχ ενιχς .
•
.
γιιχτρος cixouet κιχ! κιχ! κρ!νβΙ. κρ!νβΙ. γιιχτρος
Aoτ~ � ~ έξονuχιστικ� έξονuχιστικ~ σκέψΎj σεν {κιχνοποιεΤτιχι ν� ν~ ξιχνιχ Aoτ� γuρΙζει πtσω κά.θε στιγμ� στιγμ~ γι� γι~ ν" ιχοτοελέγχβτιχι, γι� γι~ νΙ ιχυ το8ικιχιώνετιχι, Υι ν~ 8ιορθώνετιχι. 'Όσο oCyOUpy) κι α.ν ε!νιχι Υι ν�
yι~ τΙς θέσεις ΤΎjς, � ~ μιiλλον γι~ γι� τΙς θιομελιώ8εις ciξιώσεις yι� ΤΥ)ς, 8έχετιχι, ciπ' 8πou κι α.ν ψ� ciντιλογ{ες. Ό Ό α.ν προέρχοντιχι, προέρχοντιχι, ψ~ ΤΥ)ς,
Πλιίτων στον ΠαρμενΙδη του έκθέτει τΙς ουσκολ{ες που προ· ~ θβωρ{ιχ των νοψων πριχγματικοτήτων, μορφων ιiγνων καλιο! �
Υι
·Ιδεών. Το $ΠΙχιοιριοτ με τέτοια ciμερολΥ)ψ{ΙΧ, με τόσΎj κιχ
θιχρόΤΥ)ΤΙΧ, &στιο ο[ κριτικες του ΆριστoτέλΎj θ~ θ� φιχνιορώσουν 8εν �χoυν ~χoυν τ!ποτα τ!ποτα κιχινούργιο κιχινούργιο ν~ μιiς πουν. Αοτο 8β{χνβι πως 8εν ν� μιiς πουν. Αοτο 8β{χνβι ~ δλoκλΎjρωτικ~ γι~ τον Πλιίτωνιχ ενιχ πως � δλoκλΎjρωτικ� επιστήμΎj ε!νιχι γι�
Ζ8ιοωσιος. Ή έπισΤΎjμoνικYι έργιχσ{ιχ ιο!νιχι, σύμφωνιχ με τΙς &.&. πόψιοις πόψιοις toU', ενιχ lpyo ciπsριόριστο, κιχ! κιχ! Χιίθε Χιίθε ciνιχκά.λυψΎj θέτει
ένιχ κιxινoύργιCι πρό6λ Ύjμιx. Ή π!στΎj τοι) στΙς ουνιχτόΤΥ)τες Τ1jς
OΙ~ΚΎjρύχνει M� στο Μένωνα OΙ�ΚΎjρύχνει έπιστήμΎjς ε!νιχι ciπsριόρισΤΎj. M~ πως δ σκεπτικισμος �ΎjμtΟUΡγs! ~ΎjμtΟUΡγs! πνεύμιχτιχ νωθριί, ένω ένα. α,πο τ~ μεγιίλιχ μεγιίλιχ προσόντιχ Τfjς θεωρ{ιχς ciνά.μνΎjΟΎjς ε!ναι ε!ναι 8τι 8τι θεωρ{ιχς τfjς τfjς ciνά.μνΎjΟΎjς τ� προσόντιχ Τfjς
φτιιίχνει έρευνΎjτές. Πιχραμένει δ μεγά.λος 8ά.σκΙΧλος των_ cici
νΙXζΎ/ΤΎj νΙXζΎ/ΤΎjτων, α,κόμιχ κιχΙ κιχΙ γι� γι~ ζΎjτή' ζΎjτή'ματα που 8εν 8εν καλλιέργΎjσε καλλιέργΎjσε των, α,κόμιχ ματα που γι" ιχοτούς, Χά.ΡΥ) στο μεθοοικό του πνευμα Κ:Χ! τ�ν τ~ν πάντιχ έ
λεύθεΡΎj περιέργειά του. Άκόμα ciνευΡ{σκουμε το'ι μεγά.λο ΜσΧΙΧλο, 8που όπιίρχει πΙσΤΎj για. ενιχν τελιχο σκοπό, 8που ό π πιίΡΧβΙ επιμoν� να. κρατli συν ιίΡΧβΙ πόθος φλογερος καΙ ΖσχυρΥι επιμoν~ εχως προσιχνιχτολισμένιος προς τ~ν τ�ν ciλήθειιχ l3λες τΙς συνιίμβις τfjς ψυχijς.
- 135Digitized by 10uk1s, March 2009
Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
1. ΣΤΗΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΛΕΙΑ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΥ Απο ΤΗ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ποΙΙ πέθανε δδ ΣωκράΤ'Υ)ς ΣωκράΤ'Υ)ς &ς τ~ Απο τ� χρονια; ποΙΙ δδ
πραγμαΤΟΠΟ('Υ)σε στ~ Σικελία Πλάτων πρα γμαΤΟΠΟ('Υ) σ ε το οεύτερο τας{οι του στ�
μεσολάΟ'ησε πάνω κά.τω μια; slxooasUa. Σ' 8λο αυτο ΤQ οιά
σΤ'Υ)μα δ Πλά.των εΤοε να; συνεχΙζεται ~� φooερ~ φ ooε ρ� πεF'ιπέτεια. ~ 'Aθ�να 'Aθ~να κ' οΕ σόμμαχοι να. του έμςρόλιου σπαραγμου: πότε � έςουοετερώνουν τ~ � Σπά.ρτ'Υ) νιΧ ςαναπα{ρνει τ� Σπά.ρτινι, πότε ~
τ~ν τ�ν κυριαρχΙα. 'Άλλοτε οΕ'Αθ'Υ)νιχΤοι κιχ! οΕ θ'Υ)οαίοι συνασπ! ζονται �νά.ντιιx γεμoν{α των Λακεοαιμον!ων κι ~νά.ντιιx στ� στ~ σκλ'Y)Ρ� 'Y)Ρ~ � ~γεμoν{α άλλοτε ο[ 'Αθ'Υ)νΙΧίοι χωρίζοντιχι ιΧπο τοuς θ'Υ)6ιχ!ους γιΙΧΤΙ Κ' ϋστεριχ 'Αθ'Υ)ναίοι καΙ Σπιχρτιά.τες συνι:tσπ{ μεγΙΧλώσα,νε. Κ' στ~ θ'Y)oιxϊκ� θ'Y)oιxϊκ~ � ~γεμoν{ιx. 'Η ΠερσΙιχ δποθά.λπει ζοντιχι ένά,ντιιχ στ� γεμoν{ιx . 'Η τ~ν κατά.στασ'Υ) τοότη γιιΧ νά. μπορεί δλο κιχΙ πιο πολΙΙ να; ε τ�ν με το πρόσχ'ημα. τfjς ΟιαΙΤ'Υ)σ{ας. πιΜλλεται με
ΕΙχε OO'Y)θ�σει OO'Y)θ~σει τ� τ~ Σπά.ρτινι να; συντρΙφει τ�ν τ~ν Άθ�νιx. Άθ~νιx. 'γ μως ιΧΠΟ τ�ν στερα l3l3μως τ~ν κιχτά,ρρευσ'Υ) τfjς •Aθ�νιxς, Aθ~νιxς, � ~ Σπάρτ'Υ) θέ •
�σει σ' τ~ν 'ΑσίΙΧ 8,τι εΙχε παριxχωρ παριxχωρ~σει λησε νά. ςιxνιxπιiρει ιiπo τ�ν
ιxυτ~. ιxυτ�.
Άπα το 401 κι6λιχς όπoστ~ριξε όπoστ�ριξε τον Κόρο τον Νεότερο
-Digitized by 10uk1s, March 2009
Ι36Ι3 6 -
ΠΛΑΤ12Ν ΠΛΑΤ12Ν
-
-
ΑΝθΡgΠΟΣ, 8 ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ EPrO TOr TOr ΑΝθΡgΠΟΣ, 8 ΕΠΟΧΗ ΤΟ EPrO
~νά.ντιιx σ στον κιχτοπινι% �νά.ντιιx τον ιi~ελφό ιi�ελφό tou ΆΡΤΙΧξέρξYj. ΤΙ% κιχ τοπινι% χρόνιιι
ύΠΟσΤYjρΙζει τους <ΈλλYjνες Τi'jς Μ. Άσlιxς κα.τιΧ Τιίίi σιxτpιiπY)
ΤισσιχφέρνYj. ΜιΧ στιΧ 394 δ στόλοg ΤYjς νι νικ'ήθYjκε στ~ν ΚνΙ Τ ισσιχφέρνYj . ΜιΧ κ'ήθ Yjκε στ�ν ~o ιiπo τον περσικό. �o
Λότον το στόλο τον κυβερνουσε δ ιiθYj
νΙΧΤος νΙΧόιχρχος Κόνων, δ δπoioς, τέλος, έκ~ικιότιxνε έκ�ικιότιxνε τ�ν ΚΙΧ_ τ~ν ΚΙΧ_
τιxστpoφ~ τ ιx σ τpoφ� στους ΑΙΥος Ποτιχμοός. Ή Άθ'ήνιχ εΙχε συμμιχχ'ή_ σει με με τ� τ~ θήβΙΧ, τ�ν τ~ν Κόρινθο κιχ! το '"Άργιίς, γιιΧ γιιΧ νιΧ κλον! κλον! σει τΥι σκλYjΡ� σκλYjΡ~ όπερoχ� όπερoχ~ τ'9jς Σπά.ΡΤYjς, κι κι έπωCΡελήθYjκε ιiπb ΜιχκριΧ τΥιν tJποστήριξYj των Περσων γιιΧ νι% ξιχνιχχτίσει ξιχνιχχτίσει τι% τι% ΜιχκριΧ δ θριχσΜουλος Ts(xYj. Ό Κόνων τi'jς ξιχνά.φτιιχνε το στόλο κιδ
τi'jς ξιxνά.�ινε ξιxνά.~ινε τΥιν κυριιχρχ{ιχ στο Βόσπορο. Ή Σπά.ΡΤΥ) δεν 1~ιά.σΤYjμιχ ποΙΙ π�λεμιίυσε π~λεμιίυσε νιΧ pα.δι�υργεϊ pα.δι~υργεϊ στ�ν στ~ν πιχΦε κα.Ι στο �ιά.σΤYjμιχ
Λυλ~ του Άρτα.ξέρξΥ) κιχΙ νιΧ κα.λλιεργεϊ το φόβο μιιiς κιχ ι Λυλ� ~γεμoν{α.ς. νοόργιιχς ιiθYjνΙΧ'LΚi'jς �γεμoν{α.ς.
Με τον ΆντΙΧλκιδΙΧ, τέλος, Με
μιι% σ σuνθήκYj, δπο!ιχ ιiνιxγνωρΙ στι% 386, 'jtE'tuxιx!vst 'jtE'tuxιx!vst μιι% uνθήκYj , με τΥινδπο!ιχ
~γεμoνΙιx της ι1πάνω στους 'ΈλλYjνες ζει στΎjν Περσ{ιχ τΥιν �γεμoνΙιx
Τi'jς Άσίιχς κι ετσι τά.χιχ ιiνιxστήλωνε τ~ν τ�ν « ΙΧότονομ!ιχ» 8λων βνω οόσιιχστικιΧ τΙς τΙς όπo�oόλωνε. όπo~oόλωνε. των $λληνικων πολιτειων, βνω
Τουτο στά.θYjκε ιiφoρμ� νιxυιxγ�σει κά.θεδμoσπoνδιιxκ� ιiφoρμ~ νιΧ νιxυιxγ~σει δμoσπoνδιιxκ~ προσπάθειιχ κιχ! νιΧ ξιχνΙΧδώσει την όπερoχ~ στ~ Σπά.ρτYj. ε ξιχνΙΧ κιχ ιχ ε oχ� στ� ώσει ροσπ Σπά.ρτYj. ! π άθ ι δ όπ ρ ΜερικοΙ ιiπo τους σuμμάχoυς σuμμάχoυς ΤYjς, ΤYjς, που εΙχιχν φυχριχθεϊ μιxζ~ ΤYjς, το τελευτιχΤο τουτο το νιώσιχνε κΙΧλά., 8σο κιχ! ο{ ο{ μιxζ�
έχθρο{ ΤYjς. ΤιΧ τε(ΧΥ) Τi'jς αΡΚΙΧδικi'jς πολιτε(ιχς Μιχντινε{ιχ Μιχντινε{ιχςς
γκρεμίζοντιχι γκ ρεμίζοντιχι κιχ! ο{ κάτοικοί ΤYjς σκορπ{ζοντιχι σε πέντε θήοιχ χά.νει το κά.στρο ΤYjς προδοτικιΧ σε οικισμούς. Ή θήοιχ π ρο δοτ ικιΧ σε
συν κιχι
ρο εlρYjνYjς, κ' όπoσχέθrικε ετσι με το στ<Χνιο νιΧ μπεϊ στ~ στ�
.. σπιχρτιιχτικΥι
συμμιχχ{ιχ. Ή 'Όλυνθος, ποιι γύρω ιiπ'
κιχΙ ~ � δ στερ' ιiπό'νιxν τρίχρονο ιiγώνα., xuptEutYjxe στιΧ 379 κιχΙ
μoσπoν~(
~ Άθήνιχ, 60Υιθειιχ μιιiς μuστιΚi'jς πa.τριωΤΙΚi'jς δργάνωσYjς, �
-- 137Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ&1Ν - Ο Ο ΑΝθΡι2ΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr ΠΛΑΤ&1Ν ΑΝθΡι2ΠΟΣ, Η TOr, ΤΟ TOr
nou πρΙν λ!γο καφο ε!χε IiPYYjGe! τ� ύποστ�ριςYj, τ~ σΠ�ΡΤtατικ� σΠ~ΡΤtατικ~ ύποστ~ριςYj,
μπ~!νει στο πλευρο των θYj6α.{ων κι μπ�!νει
eτοιμά.ζει γι&. apxiCEL ν&. ν&. eτοιμά.ζει
λογα.ρια.σμό γα.ρια.σμό Τ"fjς εναν θαλά.σσιο συνασπισμό. Μόλις ομως εε!θε !θε λο
τ~ θ116α ν' ι1να.λα.6αΙνει γ γρ"ήγορα. κ~ι μέρα. με τ� τ~ μέρα νχ ρ"ή γορα. κ�ι τ� τ� Σπά.ρ υp�, ψ ο6"ήθ ΎιΚ Ε καΙ κλείνει εεZρ"ήνΎj Zρ"ήνΎj με τ~ ίσχυp~, ψο6"ήθΎιΚΕ γ!νετα.ι πιο ίσχ
tYj. tYj. 'Όταν �~ Σπά.ρτη νικ�θηκε νικ~θηκε στ&. στ&. 371, στ� στ~ μά.χYj των Λείικ τρων ι1πb τον τον Έπαμεινώνδα, Έπαμεινώνδα, κ' είτα.ν είτα.ν ετοιμYj τρων ετοιμYj ν&. γονατΙσει,
~ Άθ�να Άθ~να ι1ποψασΙζει ι1ποψασΙζει πά.λι πά.λι ν&. τ� τ~ 60'ηθ�ooι, 60'ηθ~ooι, στέλνοντα.ς στρα. � διατα.γές α.γές το\) ΊφtΚρά.τYj στον Ίσθμο τijς το κά.τω ι1πο τΙς διατ ΚορΙνθου καΙ τ�ν τ~ν &νοιξΥ} &νοιξΥ} τοΟ ΚορΙνθου τοΟ 369 συμμα.χεί πρα.γμα.τικ&. ΤYjς έέναντΙον <Ωστόσο, το\)το το\)το δεν εμπόδισε μαζ{ ΤYjς ναντΙον τijς Θ"ήβας. <Ωστόσο, δεν εμπόδισε
Έπα.μεινώνδα. στ~ν lΙελοπόννYjσο γι&. γι&. θεό α. μεινώνδα. νιΧ ςαναμπεί στ�ν τον Έπ
tepYj φoρtί. φoρtί.
i'jς �pυγία.ς Ό σα.τpιXΠΎjς τ τi'jς ~pυγία.ς κα.Ι δ Διονύσιος των Συρακου Ό τ~ Σπά.ΡΤYj· όργα.νώνουν μ μιίταια στους έλYjσαν ν&. σώσουν τ� ιίταια σ του ς σων θθέλYjσαν
Δελφου Δελφουςς !να συνέδριο είp�νΎjς: είp~νΎjς: � ~ θ�6α. θ~6α. δεν όπeιχώΡYjσε. Άν τιθετα μιίλιστ� μιίλιστ~ κ κατόρθωσε τον Ιοιο ατόρθωσε ν&. nιXpet με το μέρος ΤYjς ΤYjς τον
π~υ οί)τε οί)τε κι κι αδτος αδτος δμως μπ μπόρεσε ν&. επι6ιί τον ΆρταξέρςYj, π�υ όρεσε ν&. τ~νν είρ"ήνYj. Ό Ό π πόλεμος συνεχ!ζεται λει τ� όλεμος συν εχ!ζεται εξα.ντλYjΤΙΚιΧ ι1νά.με
σα σε 5λες 5λες ττΙς πολιτεΤες. 'Έτσι ~ Ις μεγά.λες ιχντΙπαλες πο λιτεΤες . 'Έτσι � Έλλά. δυνιίμεις λοιπόν, νιίμεις ΤYjς. Στα 366 λ οιπόν , δα εξιίντλΎjσε μόν'Υ) τ'ης τΙς δυ Βστερ' ι1πb ννΙΚYjφόρες Ι ΚYjφόρε ς έπεμ6ιίσειι; των θYj6α{ων στΥI Μακε
~ μακεooνικ� μακεooνικ~ A.δλ� A.δλ~ !στειλε εναν νεαρο πρ πρΙγκιπα Ι γκιπα ν&. δονία, � σπουδιίσει στ� στ~ στpα.τιωτικ� στpα.τιωτικ~ σχoλ� σχoλ~ τi'jς θ"ή6ας. Ό δμηρος αότος όνομαζ6ταν Φ!λιππος. Φ!λιππος.
τΙ eντ eντuπώσεις uπώσε ις προκα θιΧ θέλαμε πιίρα. πολυ να ςέρα.με τΙ λέσανε τ&. ο\) llA:itrovιx. Το μ όνο τ&. γεγονότα. αδτ&. στ�ν στ~ν ψυx� ψυx~ τ το\) μόνο ντοκουμέντο που κτεταμένο 6ιογραφικο 5μως, κιίπως εεκτεταμένο 6ιογρα φικο ντοκουμέντο που κα.τέ κα.τέ
ή έβδομη έβδομη Έπιστολή, Έπιστολή, κpα.Τιi σιγ� σιγ~ γι&. l3λΎj χουμε, ή που διαρκεί ι1πο το 388 rσαμε το 367, καΙ ρ!οοο που
tYjv πε tYjv yt&' τ&. τ&.
ΠΡΟYJγοόμενα χρόνια οεν ι1ναφέρει έξ�λλoυ έξ~λλoυ παρα βλιίχιστα βλιίχιστα 138-- 138Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΑΑΤωΝ ΠΑΑΤωΝ
-
-
Ο Ο ANePgUOE. ANePgUOE. Η Η EllOXHTOr. EllOXHTOr. ΤΟ ΤΟ ΕΡro ΕΡro TOr TOr
πράγμιΖΤΙΖ, σχετικα με τ�ν τYί� Άθ�νιz�. τ~ν �ξωτερ�κ� ~ξωτερ~κ~ πoλιτικ� πoλιτικ~ τYί~ Άθ~νιz~. γιιΧ κυρ~ιzρχεί � ~ πρoσωπικ6ΤΎjΤΙX του ιΧ tOU; 8Ιa'λόγους 8Ι a'λόγους κυρ�ιzρχεί 'Όσο γι ΣωκράΤΎj, ΠιΖρουσιάοουν ωκράΤΎj, 8εν μπορουν νιΧ μάς Π ιΖρουσιά οουν α.μεσιΖ πιχριΧ Σ ~πo .ώ πους ΚιΖΙ τα γεγον6τιχ από τ'ήν πρΙν του 399 �πo tOU; ανθρρ.ώπους
χ~. ''Qστόσο, ~ιάλoγoι τουτοι εΙνιχι αλΎjθινx χ�. Qστόσο , οΕ �ιάλoγoι αλΎjθ ινx 8ράμιΖΤΙΧ: εl νιχι φ υσικο να ~πι8ιώκoυν, �πι8ιώκoυν, δπω~ δπω� κ:ιΙ κάθε έργο 8ΡιΖμιχτουρ φυσικο συγκριxτ~σoυν τ~ν πρoσoχ~ του γ{ιΖς, να προκΙΧλέσουν κιχ} να συγκριxτ�σoυν τ�ν πρoσoχ�
κοινου μ' εδ εδκoλoν6ψoυ~ όΠΙΧιν~γμοu~ κo λo ν6ψo υ� ό ΠΙΧιν �γμοu� γιιΧ γεγονότιχ, ποί> ~ � ωσ� τι:ιυς ε!'IIZ� ρ6σ φ ΙXΤΎj 'Υι 'Υι ποι, �~ αν άμνΎjσ� �ντύπ ~ντύπωσ~ ε!'IIZ~ ακόμιΖ π πρ6σφΙXΤΎj ανάμνΎjσ~
τους στάθψιε ζωντα'I�. ζωντα'I~. Ο[ &ναπολ'ήσεις ιχuτες από γεγο'ι6τιχ προγενέστερχ ποί> εΤνιΖΙ προγενέστερ χ άπο το θάνιχτο του ΣωκpάΤΎj, ι1πο
�π�τpέπoυν νχ oώσoUΜε πιΧ τελοΟν άναχρονισμούς, ποι, μάς ~π~τpέπoυν ~μερoμ-ην{ιx σε μερικοuς 8ιΙΧλόγους, μα εΙνιχ εΙνιχιι νω κάτω μιαν �μερoμ-ην{ιx
τόσο σύντομες, σύντομες, ωστε 8εν μπι:ιρουν να μάς πλΎjρoφop~σoυν πλΎjρoφop�σoυν για τΙς ΙΙτομικες γνωμες του Πλάτωνιχ, Το Συμπόσιο, μέσιχ στο
ΆριστoφάνΎj~ φιχΙνετιΖΙ νιΧ κιΧνει όπιχινιγμο γι γιιΧ όποίο δ ΆριστoφάνΎj� ιΧ τ~ τ� 8ιιχσποριΧ των κιχτοΙκων τΥίς Μ:ιντινεΙιχς, πρέπει νάΎιχι λΙγιΖ
385. Στο 8ι 8ιάλογο υπάρχει χρόνια Βστερ' από το 385. άλογο ΘεαΙτητος ΘεαΙτητος υπά ρ χει πρόλογος.. ενιχς πρόλογος
~ αφ~γΎjσΎj Έκεί γ{νετιχι � αφ�γΎjσΎj του θιχνάσιμου
στ~ν Κό τριχυμιχτισμου το\) θειzΙΤΎjΤOι> σε μιιΧ μιXΧΎj κοντα στ�ν ρινθο. Ό 8~άλoγoς πολί> εlνιx~ γριχμμένος πρΙν ολί> ~ιθιzνόν, �ιθιzνόν, εlνιx� 8�άλoγoς ιΖυτός, π
369. Ό Σ ΣωκριΧτ-ης ωκριΧτ-ης στο Μενέξενο 6γάζει 6γά ζει ενιΖν ~πιτά �πιτά ι1πο το 369. λόγο, ~κείνoυς ποu «πέσιχνε στο στονν πόλεμο». Λέει γ ο , τιμώντας �κείνoυς ςριο λό
πω~ τον γυνιχ{κιχς πω� τον α.κουσε από τιΧ χείλΎj τYjς ΆσπιχσΙιΖς, τΥίς γυ νιχ{κιχς Τ� τ'ή για ΙXδΤ~ τ'ή του Περικλi'j, κιχ! γ ια νιΧ μ~ν μ�ν πOCρουμε στιΧ σοοιχριΧ ΙXδ
λoγoκλoπ~, ~κθέτει τ~ν [στορ{α ti'j� ti'j~ •Aθ~νιx~ Aθ�νιx� &~ &� λoγoκλoπ�, �κθέτει συνοπτικα τ�ν •
τ~ν ΌΑντΙΧλκ{8ειο ε�p�νΎj ε~p~νΎj του 386! 386! τ�ν
Μάς εΤνιχι πριχγμιΖτικα
8ύσκολο να 6ρο\)με μέσιΖ σ' ιΖδτο τον επιτάφιο λ λόγο όγο μιιΧ εΙ
λικριν� τ�ν πολιτι λικριν~ ι1Π�ΧΎjσΎj ι1Π~ΧΎjσΎj των γνωμων το\) Πλάτωνα για τ~ν χi'jς �κε!νΎjς. κ'ή ti'j� ti'j~ �πο ~ποχi'jς ~κε!νΎjς.
Κι ομως, το �έρoυμε ~έρoυμε κιόλιΖς, μια μόνο πoλιτικ� πoλιτικ~ εχει
-- 139Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN llAATQN
-
-
Ο ΑΝθΡ&ΙΠΟΣ, ΑΝθΡ&ΙΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr Ο
ci,Cιx για τον Πλάτωνιχ: εΙνιχι κε{νΥ) που έτοιμάζει στ� στ~ 8Yj 8Yj-
μιοuργικ� μιοuργικ~ μονιχ,ιά tOu. tOu.
ΤοόΤΥ) � ~ ζω� ζω~ της μελέΤYjς �xει ~xει γι'
αοτον 8uνιχτες γΟYjτείες: τΙ παΡΎjγOΡΎjΤΙΚO κιχτιχφόγιο προσ φέρνει στο φιλόσοφο που ciπoςpeu τ� μόλuνσΎj ciπb τ�ν ciπoςpeuyet τ~ν yet τ~
έπιxφ~ ένος 6ρώμικοΙ) κόσμοu! «"Οπως ενιχς &νθρωπος, ποΙΙ έπιxφ� ,ιχφνικα τον πιάνει σΙφοuνιχς κιχ! τρέχει να ΠΡΟφuλΙΧχτεt π{σω ιiπό 'νιχν τοίχο, gtat κι δ σuνετος CΙΠOΤΡΙXOιέτΙXΙ ιiπb τ� τ~
8{νΎj της ιi8ικ{ιxς, 6λέποντιχς τοΙΙς ciνθρώποuς να κινιοσντιχι ~ν σπιχσμω8ικα κιχ! θιχρρεΤ τον eιxut6 ΤΟι) πολύ εuτuχισμένο, �ν
κιχτορθώσει κιχ! ζ-ήσει σ' αοτο τον κόσμο χωρ!ς να λερωθεί
με
ά8ικιχ Ιργιχ κιχ! τον έγκιχτΙΧλεΙΦει μια μέριχ χιχροόμενος,
~λπ{8ιx». "Έτσι 8μως θιί'χει τάχιχ έκ Υεμάτος με μιαν ώριχ(ιχ �λπ{8ιx».
πλYjρωθεί το πεπρωμένο tou; "Όχι, γιΙΧΤ! μέσιχ στ�ν στ~ν πολι τ~ν δλο τε{ιχ πού gytve γι' ΙΧότόν «θά'πρεπε να 6ιχ8{σει προς τ�ν
». κλ-ήρωσΥ) της τελειοπο(Yjσ"ής tou, κι ι1κόμιχ να σώσει το λΙΧό ». T~ν πολιτε{ιχ αδτ-ή, στ�ν στ~ν δπο{ιχ δ φιλόσοφος θα μποροuσε T�ν
tOU • πριχγμιχτοποιώντιχς κι δ να πριχγματοποι-ήσει τ' δνεφ6 tOU• f8ιος το πεπρωμένο tOU, τ~ν τ�ν περιγράφει δ Πλάτων στ�ν στ~ν
ΠολιτεΙα tou.
ll. ΟΥΤΟΠΙΑ ΚΑΙ ΡΙΖΟΣΠΛΣΤΙΣΜΟΣ
ΟΠ&ιΣ ΚΑ.Ι δ Κικέρων, στ� στ~ λέ,Ύj πολίτεΙα δ{νοuμε �,(σoI) ~,(σoI) τ�ν τ~ν Ο Π&ιΣ ΚΑ.Ι
gvvotιx σόντιχγμιχ. AδΤ� AδΤ~ κιχ! μόνΎj � ~ λέ'Υ) μιiς 60Ύjθιi να κιχ ~γχε{ΡYjμιχ τοσ Πλάτωνιχ δεν εΙνιχι μι� μι~ ι1τιχλά60uμε πως το �γχε{ΡYjμιχ π6λUΤΎj κιχινοτομ{ιχ στον ιxlilivιx tou. ΟΕ 'Έλλψες εΙχιχν Εδρό ν~ δYjμιουργοuν σει τόσες ι1ποικ{ες, &στε eftιxv συνYjθισμένοι ν�
ά.πΟ το τ{ποτΙΧ πολιτείες κιχ! συντάγμιχτιχ. ΕΙχιχν &πλώσει efxιxve τΙς έ,ερευν-ήσεις τους σε χωρες πολυ 8ιιχφορετικες κ' ef xιxve γνωρ{σει λογης λογης κοινωνικες δργιχνώσειs. τους άρεσε
Digitized by 10uk1s, March 2009
nAATQN nAATQN
-- Ο ΑΝθΡQΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟΥ, ΤΟ ΤΟ EPrO ΤΟΥ Ο ΑΝθΡQΠΟΣ. ΤΟΥ
6άλλου ν , νι:k ν~ συλλέγουν, νι:k πα.ρα. πα.ρα.6άλλουν, νι:k εCΡευρ!σΚOυν. Ό Ό Άριστο Άριστο ν� τέλrις εν�ντα. δχτω πρα. γ μα.τετες γιι:k τι:k τι:k τέλrις θι:k γράψει �κ!Xτoν ~κ!Xτoν π πεν~ντα. πρα.γμα.τετες σε σμΙΚΡOγρα.CΡ!α. συντάγμα.τα.. ΕΙ8!Χμε:. τον Κριτί!Χ νι:k νι:k κάνει σε
τ�ν τ~ν Ι8ια. Ι8ια. 80υλειά. M� M~ στ�ν στ~ν επox�'τoί) επox~'τoί) Κριτ!α., πολυ περισσ6περισσ6Κριτ!α., πολυ Ά ριστοτέλ'η, το πολιτικο τερο πα.ρ� στ�ν επCιX� τοσ πα.ρ~ στ~ν επCιX~ Άριστοτέλ'η, το πολιτικο τοστο τοστο ύλικ?; εΙτα.ν &κ6μα. &κ6μα. &σΧΥ)μάτιστο. στάσε:.ων του 411 κ!Χι κ!Χι 403 εΙχε εΙχε
Στ�ν επox� των Στ~ν επox~ των επανα. επανα. �oY) προ ετοιμ α.στ ετ δ εμCΡό ~oY) προετοιμα.στετ
λιος π6λεμος, π6λεμος, πο\) πο\) τ τρoCΡoδ~τεΤτα.ι πόλεμο πολιτικων λιος ρ o CΡoδ �τεΤτα. ι &π6'να.ν &π6'να.ν πόλεμο πολιτικων λι6έλλων, κ' οϊ ιδέες, ιδέες, οσο κα.Ι κα.Ι τα; α.κρα. τα; μ{σΥ), CΡτάνα.νε oτi% α.κρα.
::
δ
ρόλος των προτειν6με:.νων, των εCΡ εCΡα.ρμoζόμενων όπο ρόλος α.ρμoζόμενων κα.Ι κα.Ι των όπο α.γμάτ ω ν ε:.Ιτα.ν τόσο τόσο περ!πλοκος, τιθέμενων συντ συντα.γμάτων περ!πλοκος, &στε gνrxς gνrxς
ϊστορικ6ι;;,, 8πως δ Ά ΆριστοτέλΥ)ς, κι α.ΟτΟς ciκ6μα., να; ρ ι στο τέ λΥ)ς, cρτάνει, κι ϊστορικ6ι;; τι:k χάσει. χάσει. τι:k
Στ~ν �ρεμY) ~ρεμY) π περ!ο80 Στ�ν ερ!ο8 0 που 8ια.8έχετα.ι α.οτες τΙς εεπα.να.στιi· πα.να.στιi·
των 8Υ)μοσιολ6γων 8Υ)μοσιολ6γων οεν σεις οϊ πιο ριζοσπα.στικες κ!Χινοτομ!ες των κα.τορθώνουν κ α. τορθώνουν πια; να; τρoμιiξoυν τους ciνα.γνωστες που atιieYJ κ!Χν τόσων &να.στα.τώσεων. 'AvtCatpoCΡa, οΕ κωμω κ!Χν μάρτυρε:.ς τόσων οΕ κωμω
σ' α.υτα; α.υτα; μια; πηγ~. Ό' oιoγράcρoι 6ρ!σκουν μέσα. σ' μια; πρ6χειΡΥ) πρ6χειΡΥ) πηγ�. Ό'Α Α
τΙς ΈκκλησιάζovσΒς ριστoCΡάνY)ς πα.ρουσιάζει, στα; 392, τΙς ΈκκλησιάζovσΒς
11
του. του.
1. 1. ΟΙ Ι8έε, Ι8έε, που που δπoστηρΙ�ει δπoστηρΙ~ει 6 ΆριστοφιiνYj' ΆριστοφιiνYj' �1 ~1 φ"(νετ,,ι φ"(νετ,,ι δaο χι 6 •Αρι μ~, πληρo:poρeισν πληρo:poρeισν πω, otJronI στές, «"δτοΙ «"δτοΙ οΙ αρχιτέχτο. atotiAYj' μ�, αρχιτέχτο. νες; τι;)σ τι;)σ Χ6σμου », », δΠΥίρξαν δΠΥίρξαν χαΙ χαΙ στην στην ιiρχαιότYjΤ". ·0 Φ"λέ", 6 νες; K"FIXYjMyto, χι ό 'Ιππ6διχμος; εΙχαν συλλιi6ει χι "δτοΙ μot tbv tbv τρόπο του, την «Ιδ:χνικη lΙολιτεΙα ». 'Έτσι οΙ ·Εκκλησιάζόυσες την ·Εκκλησιάζόυσες νιi"νι:xι πρωτότυπε,. Τόσι;) 6 Διογένη, 6 ΛΙ:Χέρτιος;
δ1ν ιiπoτελoυν ιiπoτελoυν πρωτοτυπία, C,UtE YPιiιptYjxav για για να: να: σ"τιρίσουν σ"τιρίσουν δ1ν την ΠολιτεΕα τοΟ Πλιiτωνιx, γιιχτί, δπως; μ~, μ�, λέει 6 Μ. Croiset
σ. 285, «6 atb lpyo του Aristophane el les pαrties α AthetIes. σ. l1λιiτων μoνιiχιx δέν δέν εΖχε εΖχε δYjμοσιέψει δYjμοσιέψει την την Πολιτεία του του στα: στα: l1λιiτων δχι μoνιiχιx
392, Άχ"8Yj,,,,(". Πiντω" οΙ μια: 392, μα μα οΙ;τε οΙ;τε χαν χαν δπΥίρχε δπΥίρχε Άχ"8Yj,,,,(". οΙ Ιδέες; Ιδέες; για για μια: ριζικη χοινωνιχη χοινωνιχη αλλΙΧΎη αλλΙΧΎη εΙτ"ν εΙτ"ν χ"ι τότε δ διιiχυτε, πι:χντοΟ, χι χι "ότ6, "ότ6, ριζικη ι ιiχυτε, πι:χντοΟ, χαθως; φιχΙνετlχι, φιχΙνετlχι, tb lχμετ"λλεύτYjΧΙ lχμετ"λλεύτYjΧΙ 6 •• AptotoιpιiyYj" τοΟ τοΟ 6ποΙου 6ποΙου χαθως; 141- 141Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ
-
TOf, ΤΟ EPrO EPrO TOr ο ΑΝθΡΏΠΟΕ, Η ΕΠΟΧΗ TOf,
Σόμφωνιχ με το σχέ8ιο ποο ιiνιxΠΤόσσει ~ � ι1ρχ-ηγ!νιχ τοότ-ης; Τ1jς 60uλ1jς των γuνΙΧLκων, τιΧ πιίντιχ θιΧ πρέπει νιίΎιχι κοι στεφιίνιιχ, κριχσ!, στε φιίνιιχ , μπι νιΧ σε 8λοuς, «φωμε, ylUXιX, χιτωνες, κριχσ!, ζέλιιχ &.κ6μιχ γuνΙΧΙκεζ. «πιχτέριχ ζέλ ι ιχ », &.κ6 μιχ κ' κ' οε γuνΙΧΙ κεζ. ΤιΧ πιχι8ιιΧ θιΧ λένε « πιχτέριχ
μoou » κιίθε �λικιω μoou» ~λικιωμένo. τ~ μένo. οε σκλά,60Ι θιΧ κΙΧλλιεργοσν τ�
r'iJ ::
ο[ πολ!τες πολ!τες κ' ο{ πολ!τισσες θιΧ ζοuν &νετιχ κιχ! θιΧ cplUΙXpOnv. ο[ κ' ο{
μετιχ6ιίλλει Έκείνο που δ' Αριστοφιίν-ηζ μετ ιχ6ιίλλει σε γιxργιxλιστικ~ γιxργιxλιστικ� φιίρσιχ σοοιχρο axiStOO κιίποιοΙ) όνει ιίρσιχ θιΧ srtΙXV ι1νιχμφΙοολΙΧ το σο οιχρο axiSt φ μ6~ιxς ροπ6λοu. Σιίμπως ~εν �εν εrτιχν τ1jς μ 6�ιxς νά. φέρνετιχι σ' σ' ι1ντΙ θεσ-η ~ φόσ-η με το ν6μο κιχ! νιΧ θεωρείτιχι κΙΧθετ! ποο ι1φoριi θεσ -η � τΥιν κοινωνΙιχ σιΧ μιά. auμo6ιxtLx1j συνέΠΒΙΙΧ κιχ! σιΧ μιιΧ ι1νθρώ τΥιν
ι~ιO't'ΡOΠΙΙX; Δεν εΤνιχι λοιπαν �κπλ-ηχτικ6, ~κπλ-ηχτικ6, α.ν τιΧ ί5ριιχ πιν-η ι�ιO't'ΡOΠΙΙX; του ~υνιxτo\} φιίν-ηκιχν ~ιιχρκ/i)ς νιΧ νιΧ εεμιχκριχ{νουν, εεμιχκριχ{νουν, οϋτε οϋτε α.ν α.ν πι κιχν �ιιχρκ/i)ς πι του �υνιxτo\} φιίν-η
στεΦιχν πολλοΙ πως ι1γκΙΧλιιίζοντιχς τΥιν ουτοπ!ιχ ειχνΙΧΥυρ(ζουν στΥιν πρωτιχρχικΥι &.λ�θειιx. &.λ~θειιx.
Ό Πλιίτων θεωρεί ττΥιν Υιν όρ"{ιχνωμέν-η πολιτs!~ πολιτs!� σιΧ CPUaLx1j ι1νιχγκιχιότ-ητιχ. aiXSt~L με ι1γιίπ-η, δχι ότ-ητιχ . ΜιΧ τΥιν οοτοπ!ιχ τΥι aiXSt�L ι1νιχγκιχι
μoνιίχ~ οιΧν πoι-ητ~ς. πoι-ητ�ς. ΣιΧν άνθρωπος τ1jς δριίσ-ης, κλεισμένος; μoνιίχ� οτΥι ο τΥι μονιχειιί
'tOU,
ι1νυπομονεΤ ουχνιΧ νιΧ προετοψ.ιίσει Ινιχ &,&,
τΥιν ι1νιίγκ-η το πριxγμ�τoπoι� πριxγμ~τoπoι~ Υιν ι1νιίγ κ-η νιΧ το νώτιρο μέλλον κιχ! νιώθει τ Z~εί, Ιστω κιχ! μoiQΙX ο ο'' !νιχ �νεφo. ~νεφo. Ή δόνιχμ-η οει χαοΙ νιΧ το Z�εί,
π ο τ'ή φρ6ν-ησ-η κιχΙ το οε6ιχσμο πρός; ποο κλε!νει μέσιχ του, ι1 ι1πο ποο πιxτρΙδ~, τ ρΙδ�, ΣUντελεΤ σστην την ώθ-ηο-η των λoγΙκffiν ουμπεριχσμά. τΥιν πιx των κιχ! προεκτ προεκτεΙνετιχι γνώρισιχν εΙνετιχι σε νοερες τόλμες που ~ε �ε γνώρ ι σιχν κιχ
νίνιχν πι~ φριχγμ6. Ή πεΙριχ κιχ! τιΧ χρόνιιχ θά. τ τον φρoνιμ~τ{ ον φρoνιμ�τ{ νίνιχν πι�
πιο κοντιΧ οτΥιν πριχγμιχτικότ-ητιχ. οουν κιχ! θιΧ τον φέρουν πιο πριχγμιχτικότ-ητιχ . Μά. τΥιν Υιν vπ6bεση κιχΙ προσιχρμ6ζετιχι 8σο κι α.ν συμ.6ι6ιίζετιχι με τ κ~νεΙ, δίν eipat 6εδ~tότηtιχ τΙ, πlπ�ιθ-.1σιt, πlπ~ιθ-.1σιt, του». κ�νεΙ, eipat μί 6εδ�tότηtιχ του». ·0 Α. COUCOU at, Aristohpane et ΙΆncίenne Commedie, Paris 1902, σ. 385. «l5λ~ του τιχ τιχ Ιρ'(� Ιρ'(~ Stv Ιπιτρέπουν Ιπιτρέπουν �ιxpιi ~ιxpιi όποθέσει, χι l5λ� του χι λέεt πώ, « ιiντιxρoυ6μενε, ιirtoιyt~OEt,». ιiντιxρoυ6 μενε, ιirtoιyt�OEt,». at,
- I4�I4~Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤQΝ ΠΛΑΤQΝ
-
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr
στ στΙς θ~ διιxτηρ~σει διιxτηρ�σει πιivτιx τ-ην ιtνιiμνηση Ις τωρινες σuνθijχsς, θ� κιχ! τ-η θλΙΦη ΤΟΙ> ΤΟΙ> γι� γι~ τ-η {}έση, {}έση, κιχθως κιχθως κιχ! τ-ην κρuφ-η κρuφ-η 'Χ,υτ-η 'Χ,υτ-η ΠΡOτ{μΎjσΎj του στοχιχστή στΙς Ζδέες Ζδέες που ξέρει πως εΙνιχι οΕ λιγότερο πpιxγμιxτoπoι~σιμες. πpιxγμιxτoπoι�σιμες.
πoι~ εΙνιχι � ~ μεγιiλη ιtpρώστιιx τών σ6γχρονών Γι' ιχυτ6ν, πoι� του κοινωνιών; ΕΙνιχι δδ δεσμός που όπιiρχει ιtνιiμεσιx σε Ισχύ άπόλαυση κιχ! που τόν θεωρουν ολοι σ� σ~ φυσικό κιχ! ιi κιχ! σε άπόλαυση
νιχγκιχ!ο. Άκ06σιχμε τόν Πώλο κιχ! τόν ΚΙΧλλικλ-η νrι 8ιιχκη δ κΙΧθένιχς με τον τρόπο tou, το 8ικιχ(ωμιχ tij, δ6νιχ p6xvouv, δ
μης κιχ! τ-η 8ικιxιoσ6νΎj του κυρΙιχρχου γεγονότος. Στο πρώτο σθενιxρ~ τ-ην 6ιολΙο tij, Πολιτείας δδ θριχσ6μιχχος ιtνιxπτ6σσει σθενιxρ� r8tιx θέσΎj. Ή 8LxιxLoa6v'fj δεν εΙνιχι πιxρrι το σuμφέρο του πιο 8uvιxtou: σε κιiθε Kριiτoς, Kριiτoς, είτε είτε tupιxvv{ιx tupιxvv{ιx εΙνιχι, εΙνιχι, εΙτε εΙτε δ'fjμο δ'fjμο 8uvιxtou: σε κιiθε
κριχτίΙΧ, είτε ιiριστoκpιxτ{ιx, οΕ νόμοι περιλΙΧΟΙΧίνοuν μόνο τrι
πλεoνεχτ.~μιxτιx πλεoνεχτ � . μιxτιx ιχυτών που κυΟερνουν. ΟΕ l8ixvtXE, εΖκ6νες; του
� eιxδιιiντρoπες: οιχσιλtd ποtμενά.ρχ'fj ε!νιχι πολυ επικΙv8uνες, ~ μ~πω~ ιχυτο δε φιχνερώνει πως πως οΕ τσοπιiν'fj8ες κ' ο[ οο'ί8060μ�πω� σκο! 8εν 8εν πιχχιχ{νουν τΙς ιiμνιi8ες τους τ~ 66ιδιιχ 66ιδιιχ τους σκο! τΙς ιiμνιi8ες τους κιχ! κιχ! τ� τους γι~ γι�
το συμφέρο τους
YjYj γι� γι~
το συμφέρο τών ιiφεντά8ων τους; Ή
φιλιχρχ{ιχ εΙνιχι εΙνιχι � ~ πιο μεθuστικ-η l1π' l1π' 8λες τΙς σιχρκικες σιχρκικες ιiπo φιλιχρχ{ιχ πιο μεθuστικ-η 8λες τΙς ιiπo
τΙς περιλΙΧ6ΙΧΙνει δλες. λΙΧ6σεις : τΙς
ΤΙ άλλο γιιχτρικο μπορε! κιχνεΙς κιχνεΙς νά: 6ρεΤ γι' ιχυτ-η τ-ην
ε~όν ιiπό ciΡΡώστιιχ, που l1ποστερετ κιiθε Ζ8έΙΧ διιχκυ6έρν-ησ-ης, ε�όν τον ciπόλυτο ciπόλυτο 8ιιχχωρισμο 8ιιχχωρισμο ιχυτών ιχυτών τών τών 8υο εννοιών τον 8υο εννοιών
πολιτι ttij, ij, πολιτι
xfl'
xfl' εςοuσ{ιχς κιχ! του ιtτoμικoυ σuμφέροντος; ΓιιχτΙ μ' ιχυτδ �λλ'fjς τον τρόπο θ� θ~ πετ6χιχινε tιxut6xrovιx τ-ην ε�ά.λβιΦη ε~ά.λβιΦη tij, ~λλ'fjς ιiρρώστιιxς, 8ΎjλιX8-η
τσιχπιχτσ06λΙΚ'fjς ιiνιxρμ.08ι6τ-ητιxς tij, τσιχπιχτσ06λΙΚ'fjς ιiνιxρμ.08ι6τ-ητιxς που
6ιχσιλε6ει μέσιχ στΙς λιχ'(κες λιχ'(κες συνελε6σεις συνελε6σεις κιχ! 8'fjμοκριχτ{sς.. τΙς 8'fjμοκριχτ{sς 6ιχσιλε6ει μέσιχ στΙς κιχ! τΙς "Ας ιiφ�σοuμε ιiφ~σοuμε στο λιχο τ-ην πλέριιχ πλέριιχ κιχ! κυρΙίχρχ-η ελευθερΙιχ ελευθερΙιχ "Ας
στο οΙκονομικό πε8Ιο, �ς ~ς του ιiφιxφέσoυμε δμως κιiθι 86νιχμη
κιχΙ κά.θε δρεt-η ν� ν~ xu6spVd. ΆντΙστροφιχ, ίΧς ίΧς ιΧ.φιχιρέσουμε - 143Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
-
Ο ANePS!UOE, Η ΕΠΟ:ΣΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr
ιiπb τοος κu6ερv'ijτες κιiθβ όλικ-η ιivYjσuχΙιx, Ισιχμβ κιχ! τον πιΖριχμικρ6τερο πειριχσμο ιS:ρπιzγiΊς κιχ! ~ρδoυς: ci �ρδoυς: ίiς τοος ciφ~σοuμε ενιχ όποόργYjμιχ κιχ! μtcX ?ι.σχολ{ιχ, τ-η δtΙΧκuβέρνYjσYj φ�σοuμε
τοσ Kριiτoυς. 'Ο λιχος τών βιοτεχνών κιχ! των γεωργών θιΧ ει το θρέψει τους θρέψ υς ?ι.ΡΧYjγούς 'tou, l3πως θρέφει κιχνε!ς τιΧ μιχντρ6σκόλοιθιΧ σκυλΙΧ, κ" οΕ κιχλοθρεμένοι μιΧ λιτο! κιχ! ρωμΙΧλέοι σκόλοι θιΧ
δ�Yjγοσν ιiρχ� ΠYj δ~Yjγοσν κιχ! θιΧ φuλdνε φuλdνε το κoπιi�ι. κoπιi~ι. 'Απο τοότYj τ-ην ιiρχ~
~νομιiσΤYjκε κομμουνισμός τοσ Πλιi γιiζβΙ ΙΧδτο ποο ouxvcX �νομιiσΤYjκε τωνιχ. Κομμοuνtσμ6ς, ίlν θέλετε, κιχ! μιiλιστιx δ πιο ριζο σπιχστικ6ς, έφ6σον έφιχρμ6ζετιχι μόνο σ' ΙΧότοος που όποστYj
ρ{ζουν κιχ! σ" ιχυτους ποο κu6ερνοσν το Kpιiτoς. "Αφοσ λοtπον πρέπει VcX μ-ην !xouv !λλYj φpoντlδιx πιχριΧ 1C6)' 1C6)' VcX προστιχτεύσουν κιχ! VcX διευθύνουν τ~ν τ�ν Πολιτε{ιχ, θιΧ
Ιγκιχτιχστ~σοuμε ΙΧότους τους φόλιχκες, σα μια cppoupιi, μέσιχ Ιγκιχτιχστ�σοuμε ~, σιΧ μιiXστριχτtιi, μέσιχ σ' ενιχ στριχτ6πε800 σ' ενιχ κιiστρo, �,
T�ν τ�ν Π T~ν βΠOΧ� βΠOΧ~ που σuνθέτει δ Πλιiτων τ~ν ΠολιτεΙα ολιτεΙα 'tou, πιθιχ νον ιiπό το 384 &ς το 374, ή ή ΣπciρτYj εΙχε σκορπΙσει τέτοιοι> areou, CPPOUPS' σχεδον σε δλYj τΥιν Έλλιi8ιx, κιχ! κιiτω ?ι.πό τ~ν έπιτ"ήΡYjσ� έπιτ"ήΡYjσ~ 'tOU' σε κιΧθε πολιτεΙιχ xuτ-ην προστιχσ{ιχ κιχ! τ�ν
Πλιiτων ?ι. 6βρνούσιχν μερικοΙ aιιχλεχτο! ?ι.pιστoκpιiτες. ΜιΧ δ Πλιiτων
κολοuθεΤ την έσωτερικη λOΎΙΚ� λOΎΙΚ~ τiΊς ιipX'ij' 'tou. 'Όπως οΕ πο λεμιστές στb στριχτ6πε80, ο[ φuλιχκές μιχς ae θιi' xouv οδτε σΠΙτι οδτε μιχγιχζΙ, ποο νιΧ μπιΖινο6γιχ{νει l5ποιος θέλει. Δε θιΧ κιχτέχοuν τ{ποτιχ aLx6 τοuς. θιΧ τρώνε σε κοινο τρΙΧπέζι κιχ!
aa
θα. εlσπριiττοuν ?ι.πο τοος πολ{τες πιΖΡ' l3,τι τους χpειιiζε
ι ιΖ τη τιχι γ γιιΖ τηνν τροφΥι κιχ! τΙς ιiνιiγκε� ιiνιiγκε~ 't'ij' χρονιdς. Δε θιi πιχ{ρ vouv κιxvivot μισθ6 :: θιΧ τους ιiπιχγορεuτετ δχι μονάχιχ νιΧ κιχ ~ ν" ιlγγ{ζοuΥ ΧΡuσιiφι -cixouv, μΘ: κιχ! νιΧ σuνιxλλάζoντΙXΙ �
�~ χρ'ijμιχ ιι ο θιi' νιχι λοιπόν ενιχ xoπιiat ο
ιiπό ιivepiliπou, ποο θιΧ
1. cc ΠρώτοΙ' μΑν οlJσ[αν κεκrημένοl' μηδεμlαl' μηδένα ΜΙα", δ" μ ή πόσα dιιάγκηο ΙπεΗα οΓκηοι" καΙ ταμΙΒϊο" μηδε,,' μή
Digitized by 10uk1s, March 2009
--
Τ44Τ44-
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ -
-
ο ο ΑΝθΡΩποΣ, ΑΝθΡΩποΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO Tor
ΈΠL croνΤYjροίiντcxι &πb το Kριiτoι,;, μα §νιχ 'XoΠιiSt α.μLσθο. ΈΠL πλέον επανΙΧλαοιχ{νουμε τ~ν τ�ν &ρχΎι ποο ποο 8Lατυπωνει ΡYjτιΧ δ δ Πλιiτων: «δ κιχθένας ιiπ' αυτοος δε θιi' xst τ{ιztoτιx δLκ6 του, ε~oν &πο το κορμ{ του, κι ολα τ' τ' άλλιχ θιi' ναι 'XOLvιi ». ε�oν δYjλα8~ ο[ γυνιχίκες 'XL 'XL ιχυτιΧ τιΧ παιδιιi. 'Όλιχ τ' &λλΙΧ, δYjλα8�
τ� γυναΙκιχ, το ψιχνερώ 'Ίσαμε 'Itoto οΙΧθμο δ Πλιiτων &γνοε1 τ~ VSt VSt ιxυτ� ιxυτ~ � ~ &πλo'ίκ� &πλo'ίκ~ κιχΙ ΜνιχυσΥι ψριiσYj: «'ΌλΥ) � ~ διιχψοριΧ ποο υπιiρχει &νιiμεσιx στιΧ δυο φόλιχ ορ{σκεΤCXL σε το!)το, 8τι δ &ντριχι,; ysvvfi.» ysvvfi.» ι.ι. ΜιιΧ &λλΥ) διΙΧ6ε6ιχ{ω το θYjλυκο τΙκτει κι δ
σΥ) S[VCXt λtΥ6τερο 6lcxtYj. «Ή γυνιχΙκιχ ε[νιχι σε θέση νιΧ κιi νει 8λες ΤΙς Sουλεtει,; ποο κιiνει δ δ ciντριχς, μιΧ lxst λιγ6τεΡΥ) Μvcxμ'Yj κιχΙ τΙς κιiνει λLγ6τερο καλιi,.' !! ΈπlσYjς δ Ilλιiτων
νεωτεριστ~ς, 8πως 'ή Σπιiρτη, ποο ε[νιχι πολο νεωτεριστ�ς, ποο την lxst γιιΧ ύπ6~ειyμιx -- Θκτος ιiν οΕ vεωτερtστές μιχς δεν δεν ε[νιχι ε[νιχι πολο πολο πιχ ύπ6�ειyμιx
τ�ν r8tιx sκπcxC8εuσYj με λιοΙ. rupsίIEL νιΧ δώσει οτιΧ 'ΚορΙτσιιχ τ~ν τ' τ'
&γ6ριιχ 'ΚιχΙ νιΧ τιΧ όποχρεώσει στΙς r8ιες; ιiσκ~σειι,;, ιiσκ�σειι,;, πιχΙρ
τ�ν &δυνιχμ{α το!) φόλου τους. νοντιχς; ιbστ6σo όπ6ψΥ) τ~ν
rd δΑ εΤιια& μηδΑ. τοιοίίτοιι, εΙς Β oi πας d d βουλόμειιος εΓαεισι' rd
oi
Ιπιτήδεια, ~σωιι ιΜοιιται l1νδρες l1νδρες d6ληταΙ d6ληταΙ πολΙμου πολΙμου οώφρονΙς τε Ιπιτήδεια, �σωιι ιΜοιιται οώφρονΙς τε
καΙ ΙΙιιδρείοι, ΙΙιιδρείοι, ταξαμΙιιους ταξαμΙιιους naed τώιι l1llrott l1llrott πολιτών πολιτών δέχεσ6αι καΙ naed τώιι δέχεσ6αι μισ6όιι της της φυλακης φυλακης τoσoiίτoν, τoσoiίτoν, δσο" δσο" μήτε μήτε περιείναι α~τoίι; εΙς μισ6όιι περιείναι α�τoίι; εΙς τόιι Ιιι,αυτόν Ιιι,αυτόν μήτε μήτε έιιδείιι' έιιδείιι' φοιτώντας δΑ εΙς ξυσσΕτια ά)σπερ Ι· τόιι φοιτώντας δΑ εΙς ξυσσΕτια ά)σπερ Ι·
ατρατοπεδευμΙιιους κoιήj ζύν' ζύν' χρυσίον χρυσίον δΑ δΑ καΙ καΙ άργύριον α~· ατρατοπεδευμΙιιους κoιήj άργύριον ε/πεΙν ε/πεΙν α�·
τ:οίς δτι δτι 6είον 6είον naed naed 6ίών 6ίών ιlεί ιlεί 11' τ:οίς 11'
tfi ψvχfj ψvχfj lltJvac προσ lltJvac καΙ καΙ οΜΙιια οΜΙιια προσ δέονται του του άνfJρωπεΙov άνfJρωπεΙov », », Πλriτωνο;, Πλriτωνο;, ΠολιτεΙα, ΠολιτεΙα, r § 416 416 -- 417. δέονται 417.
1. 1.
κών κών
«Oύκoiίν' ην ην δ'Ιγώ, δ'Ιγώ, καΙ τών ΙΙιιδρώ" ΙΙιιδρώ" καΙ τό τών γυναι «Oύκoiίν' καΙ τών καΙ τό τών γυναι
')'Ιιιοι;, ldJI ldJI μΑ" μΑ" πρός πρός τέχιιη" τέχιιη" τιΜ τιΜ Ι} Ι} l1llo δια· ')'Ιιιοι;, l1llo Ιπιτήδευμα Ιπιτήδευμα δια·
φΙρο" φαΙνηται, φαΙνηται, τoiίτo τoiίτo δή δή ψήσομεν ψήσομεν Ικατέρφ Ικατέρφ δείν δείν ΙΙποδιδόναι, φΙρο" ΙΙποδιδόναι,
ldJI δ' δ' αύτφ αύτφ τούτφ τούτφ φαl'll1/ φαl'll1/ται ldJI ται
διaφΙρειιι, τφ τό τό μΑ" μΑ" IHjλυ τί· διaφΙρειιι, τφ IHjλυ τί·
'Ι'ό dxeVEI" », 15. 15. π. 'Ι'ό δΑ δΑ l1eeBJI l1eeBJI dxeVEI" π. V V § 455. 455. 2. cc ... πάντωιι πάντωιι μΑν μΑν μετέχει μετέχει ')'υνή ')'υνή lπιτηδεvμαΤOJν lπιτηδεvμαΤOJν "fJ'l'd 2. "fJ'l'd φύ. φύ.
Κ'l'ΙΙΙ", Κ'l'ΙΙΙ",
»,
.
.
.
». σι", ΙΙσι'JBνέστερo" γυ't'ή dνδe&ι; ». σι", πα"τOJ" πα"τOJ" δΑ δΑ ΙΙtιήρ, ΙΙtιήρ, ΑπΙ ΑπΙ πασι πασι δΑ δΑ ΙΙσι'JBνέστερo" γυ't'ή dνδe&ι;
δ. π. π. § 457. 457. δ.
-- Ι45Ι45Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΕ, Η ΕΠΟΧΗ TOr. το ΕΡΓΟ TOr
μα:κρότερα:. Δυστυχως ΠΥΙγα.{νει aκόμα. μα:κρότερ α:.
«οε πολεμιστές
aπ· α.ότες μα:ς θα κα:τέχουν aπο κοινο\) τΙς γυνα.ΤΚΕς, κα.μια aπ·
~ε θα συγκα.ΤΟΙΚΕί ιiπoκλEιστικα με κα.νένα.ν. Κα.Ι τα πα.ι�ια πα.ι~ια �ε
av~xo\)v στ�ν στ~ν κοινότ'YjΤα. :: κα.νένα. πα.ι�Ι πα.ι~Ι �ε ~ε θα γνΜρ{ζει τον θ' av�xo\)v πα.τέρα. του, οuτε κα.νΕΙς πα.τέρα.ς θα �έρει ~έρει το πα.ι�( πα.ι~( του» Ι. Ι.
"Ας ιiψ ιiψ~σoυμε �σ oυμε κα.τα μέρος τους ψα.ντα.στικους ε5ρους για τ�ν τ~ν
έ~α.σψάλισY) τYjς όγιειν'ii όγιειν'iiςς μετα.ΟΙ6α.σYjς Τ'ijς ράτσα.ς. "Ας έπι· έ�α.σψάλισY) έθνικοΠ ο Π α.ότο\) μείνουμε μόνο σ' α.ότΟ τον περΙεργο θεσμο το\) έθνικ
βρεφοκομεΙου,
ε5που οΙ μΥΙτέΡΕς μΥΙτέΡΕς θά ·ρχοντα.ι να θρέφουν τα
πιxι~ιά, ένω σλες οΕ !λλες ψροντΙδες θά ·να.ι έμπιστευμένες πιxι�ιά,
στΙς γκουΟερν&ντες. Κα.Ι ν& tσα.με ποιο σ σΥΙμείο ΥΙ μείο σκλYjρ6ΤYjτιχς στΙς
ψτάνειι α.ότ� α.ότ~ � ~ λ λoγικ~ oγικ� το\) όνεΙρου. «θα πάρουν σλα. τα δυ ψτάνε να.τα μέτρα. για να μ� μ~ μπορέσει κιχμια ν' ν' aνα.γνωΡ{σει aνα.γνωΡ{σει το πα.ι
~Ι ΤYjς». �Ι
ψα.ντιχσιοπλYj~{ες Μπροστα σε τέτοιες ψα.ντιχσιοπλYj�{ες
1)
λέ~Y) το\) λέ�Y)
Πα.σκαλ_~pχετα.ι έπ{μονιχ στ� στ~ θόμισΥΙ: θέλοντιχς δ Π Πλάτων Πα.σκαλ_�pχετα.ι λάτων να lasi lasi ΦYjλ6τεριχ ιiπδ τ� τ~ qJuaYj, qJuaYj, Ιπεσε πολό χα.μYjλά. ΠΙ. ΟΝΕΙΡΛ πΙο ΛΝΘΡΩΠΙΝΛ
ΘΕΛΗΣΑ ν' ιiπoλυτpωθω aμέσως «πο το\)το τον έψιάλτYj: υ
πάρχει, �ό�α: ~ό~α: τψ θεφ, κάτι &λλο στ�ν στ~ν ΠολιτεΙα. Νιώθουμε πως το a'lα:πνέουμε &λλωστε, στα.ν aκουμε το ΣωκράΤΥ) να εΙνιχι π πρα.χτικα μολογά πως το σχέδιό του συνολικα εΙνιχι ρα.χτικα ιiπρα.
γμΙΧΤΟΠΟ{Ύ]ΤΟ. γμΙΧΤΟΠΟ{ έπι�ιώξει κιχνεΙς κάπως Ύ]ΤΟ. Άλλα θ& πρέπει να έπι~ιώξει πλYjσιάσει. ε!)κολα. να ,.cρα.ντα.στoί).. να το π λYjσι άσει. Κιχ! μπορο\)με πολυ ε!)κολα. ,.
να πρα.γμα.με πως θ&·τα.νε Ουνα.τΟν ενα.ς l1λάτων χριστιιχνος να
τoπoι~σει το σχέ~ιo τoπoι�σει σχέ�ιo α.ότ6, χωρΙς να πάφει νά' νιχι &νθρωπος.
1. «« Td;
γυναίκας ταντας τών ιiνδρών τούτων πάντων πά· γυναίκας
εΙναι κοινάς, κοινάς, lδlq. lδlq. δέ δέ μηδενl μηδεμΕαν καΙ τους σας εΙναι σας μηδενl μ ηδεμΕαν συ.,οικείν· καΙ
παίδας καΙ μήτε γονέα εκγονο., εlδέ"αι το" αlιτoυ π α ί δας afJ κοινούς, καΙ », », ΠλιΧτωνο" Πολιτεlα. V V § 457. 457.
μήτε παίδα γονέα
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ ΙΙ ΕΠΟΧΗ TOr ΠΛΑΤΩΝ - ΑΝθΡΩΠΟΣ. ΑΝθΡΩΠΟΣ. ΙΙ ΕΠΟΧΗ TOf. TOf. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr
τε γυρεύει, πρ � γμ �τ ικ ά ; τα. «εμ� πρ~γμ~τικά; «εμ~ καΙ τ� τ~ σ�» σ~» ν� ν~ μ� μ~ μπο
pouv νν~ � οοιαιΡέσουν ια ι Ρέσουν τ ου ς φύ λα κ έ ς τους καΙ τα. �~oιαετεpά oιαετε p ά τ ο υς τους φύλακές τους α ι σ θ� ματα ν� μ�ν επ ιορ ου ν στ�ν ρια εκπλ�Ρω σYJ των κα αισθ~ματα ν~ μ~ν επιορουν στ~ν πλέ πλέρια εκπλ~ΡωσYJ ·AνΙκ~νoς ν� ν~ φανταστετ θηκόντων που ττους ους έέχουν χουν ιiνατεθεΤ. ·AνΙκ�νoς τ� τα φεύγει σε π αρα λ ογ ι τ~ ουνατότητα ουνατότητα δρισμένων θυσιων, κα καταφεύγει παραλογι σμους οιαστρέφουν τ~ ifUOYJ. 'Ο Μεσσ.ίωνά.ς μας, μους ΠΟU ο ιαστρέ φουν &λλωστε τ� σ γι~ επιλύσει τ~ θΡYJσκευ γ ι� να. ε πιλ ύ σει ενα ιiνάλoγo πρό6λYJμιχ, εεπινοεΤ π ινοεΤ τ� τάγμιχτιχ. τικοστρατιωτικα. τάγμιχτιχ. Ει.'μαστε Ει.' μαστ ε εεδτυχείς δτυχείς που εεπλΙΧ bτον ιiουσώπYJΤΟ ΟΟιαλεχτικ? ιαλ εχτ ικ? 6ρΙσκουμε τον πολυ ιiνθpώπινo δ δπερασπιστ~ οιεθνbuς ι εθνbuς 6 ρΙσκουμε τον περα σ πι στ� τοΙ) «« ο Oικ~Ιoυ». Θά ·πρεπε ίσως ν~ πουμε μονάχιχ τοΙ) «οικιχεου Oικ�Ιoυ». Θά ·πρεπε ίσως ν� πο υ με μο νάχιχ τοΙ) «οικιχεου μΎιπως μέλλον », μ Ύι πως δμως ε!να.ι λλίγο ίγο ΎΙ~ ΎΙ� το το μ έλλον του των 'Ελλ'ήνων », όνείρου τής ειρ'ήνης ν� ν~ εξ εξουοετερώσει ιiρχ~ τον τον μεγάλου ό νείρου τής ουο ετερώσει σστ~ν τ� ν ιiρχ� � ππόλεμο ό λ εμο μ ετιχςυ ιioελφων ιioελ φω ν κα.Ι γειτόνων; Ή εoρωπα:'κ~ εoρωπα:'κ� elp VYJ μετιχςυ elp~VYJ μ'ήπως θά·ταν ωραίος πρόλογος τYjς παγκόσμιας 'ή π ω ς οε ενας ωρ αί ο ς π ρ όλ ο γ ο ς τYjς πα γ κ ό σμι ας ει μ Ρ'ήνYJς; 'Ο Πλάτων λοιπον ιiντιλαμ6άνετ~ι, ιiντ ιλαμ6άνετ�ι, δπως κι &λλα εδ εδ πνεύματα οπως Γορ γενικα. π νε ύματα τοι) καιΡΟΙ) του, ο πως ιiκόμα ιiκόμα κι αδτος δ Γ ορ πόλεμος γΙας, απως δ ΛυσΙας, 8πως δ ··ΙσοκράΤYJς, Ισοκ ράΤYJς , πως δ π όλ εμος ιi στους νάμεσα στ ους ''ΈλλYJνες ΈλλYJνες εΤναι 1] μ6νYJ μ 6νYJ αlτία τ'ijς 06ναμYJς των Το μ μολογii, οεν έλπίζει ολο γii, κι επειo~ επειo� οεν έλ πίζει πως ε!ναι ου 6αρ6άρων. Το σταματ~σει τουλάχιστο εννο'ήσει νατον να. σ τα μα τ�σε ι ιiπότoμιx, θέλει τ ο υλ ά χιστο να. εν νο'ήσει τΙ εr80υς εr80υς πόλεμος πόλεμος είναι είναι αοtός, τΙ εε!ναι εμφύλιος τΙ !να ι ΟYJλαο~ ΟYJλαο� ενας εμφ ύλιος πόλεμος. Είναι μι� μι~ ιiρpώ ιiρpώστια, μια. στια , μ ια. μμάστιγα, άστιγα , ποο οΕ κκαταστρο αταστ ρο πόλεμος. φές ΤYJς πρέπει δ δπωσΟ'ήπο.τε να. περιοριστοUν. Δε θα. θα. δ δποοου φές πω σΟ'ή πο.τ ε να. ποοου έλλψικ~ πολιτεία, καμ καμια. λωθε'ί καμια. έλλψικ� ια. έέλληνικ~ λλην ικ� φυχ'ή. Δε θ~ σκυλεύονται οΕ νεκροί, οε θα. Ρ ΡYJμάζsται θ� YJμάζsτα ι 1] χώρα, οε θα. κ~{γoνται τα. σπΙτια. θ� θ~ [κανOΠOΙΎjθOυν μ μαζεύοντας τ~ σοΟΕΙα. σοΟΕΙα. αζεύ οντα ς τ� κ�{γoνται τους εχθρους δλους δλους τους τYjς ΧΡονιiiς Ι. Δε θα. μεταχειΡ{ζσνται σαν εχθρους 1.
«ΦημΙ γάρ το το μΑ" μΑ" <Ελλη"ικό" γέ"ος αύτο αύτο αύτφ αύτφ οΙκείο"
εΙναι δΑ βa.eβαρικcρ όΟ"είον τε τε καί άλλότριον. εΙ ναι καί ξυγγενές, τφ δΑ βa.eβαρικcρ όΟ"είον άλλότριον.
αρβάρου ς Καλώς γε, έφη. καΙ β βαρβάρους έφη. 'Έλληνας 'Έλληνας μΑν μΑν ll.ea ll.ea βαρβάροις βαρβάροις καΙ Καλώς
-- 147Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ:, ΑΝθΡΩΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO TOr TOr ΠΛΑΤΩΝ
~νoς Κρά.τοuς, άντρες, γuνcxίκες κιχΙ πιχιειά. Δε θ& πολίτες �νoς τΥ) μέριχ πο\> οΕ σcxμε τΥ) πιχριχτείνετιχι δ πόλεμος πιχρά μόνο rrσcxμε
πριχγμιχτικοΙ ενοχοι θ& λογοεοτ"ήσοuν. Με μιά λέξYj εε θά γί νετιχι κιχμι& πολεμικΥ) �νέρyειιx, ~νέρyειιx, χωρΙς ν& θuμYjθοϋν πως πρέ
τΥ) πει ιχδριο νά κλείσει εlρ"ήνYj. 'Ωριχίες σκέψεις πο\> εΙχιχν τ Υ) 6cxputYjtci τοuς &.νάμεσιχ στΙς φρικcxλεόΤYjτες, σ&ν ΙΧδτες πο\> χιχρά.ξιχμε &.μu8ρά.
α.λθο ΣYjμειώνοντcxι άριχγ άριχγε φρικα.λθο ε λιγότερες φρικ
~πομένYj των «�πισΤYjμονικων» «~πισΤYjμονικων» μιχς πολέμων; όΤYjτες τΥιν �πομένYj
Ό Ό Πλάτων �ev ~ev XYjpuxvet 6έ6ιχιιχ μι& πολιτικΥ) &.πάΤYjς.
~ &.νθρωπόΤΥ)ΤΙΧ θ' &.λλά'ει με με τ το ο θιχυμιχ, Δεν πιστείιει πως � οδτε σuμοοuλεuει ενιχν λιχο νά πέσει εεδκολο δκολο θόμιχ τi'jς cXπλYj στΙας των άλλων. Περισσότερο &.πο τοΙΙς φcxνφCXΡ6νοuς του πολέμοι> πο\> ~κθέτοuν �κθέτοuν τ~ν τ�ν πcxτριacx toUIj; σε ιiνελέYjΤCX μΙσYj, θά στιγματΙσει τοΙΙς ά60uλοuς χcxρcxχΤi'jρες στον Πολιτικό,
ε~ρ"ήνYj φθά φθά «οΕ δποίοι ιiπo μιά πcxράλογYj ιiγάπYj προς τΥιν ε�ρ"ήνYj μ~ν sxouv καμιά ΕκcxνότYjΤct γι γι& ετσι & τον πόλεμο, κι ετσι vouv νά μ�ν τοΙΙς εχει στο χέρι δ δ πρωτος �Πtaρομέcxς». ~Πtaρομέcxς». Πάντως, &.κ6μα
καΙ στ�ν στ~ν Πολιτεία, Πολιτεία, δ δ Πλάτων 8ε θεωρεί τον π6λεμο aτ;ιxρ& μιά μάστιγα. μάστιγα. Άκόμα καΙ στΥιν ιiρχ� ιiρχ~ των Νόμων, ποΙΙ εΙνιχι
�~
πνεuμcxτικ� πνεuμcxτικ~ κλYjρονομιά του atoxcxati'j, θ' ιiντιτιxχθεί στο
Ό πόλεμος πολεμικο l8εω8ες τi'jς Κρ"ήΤYjς καΙ Τi'jς ΣπάΡΤYjς. Ό δ μονα8ικος πόρος των μισθοφορικων όρεων, εΙχε κα.ταντ"ήσει δ
ποΙΙ &.πο πολΙΙ καφο τώρα προσφέρνανε τΙς όΠYjρεσCες τοuς
..Ελλησι
πολεμεΈν μαχομένου, τε φήσ φήσομεν ομεν καΙ πολεμΙους φυσει
εΙναι; π6λεμυν ταύτην κλητέον' 'Έλ 'Έλληνας ε Ιναι; καΙ π 6λ ε μ υ ν τήν ElDeaν ταύτην ληνας δΑ 'Έλ
λησιν, όταν
τοιούτο δρώσιι δρώσι ι φvσει φvσει μΑν μΑν φlλοvς φlλοvς εΙναι, 1'11 τοιούτο εΙναι, νοσεΈν δ' 1'11
τφ τοιοvτφ τοιοvτφ τήν 'Ελλάδα 'Ελλάδα καΙ καΙ στασιάζειν, καΙ στάσιν τήν τφ στασιάζειν, καΙ στάσιν τ ή ν τοιαύ
.. ν lxDeav κκλητέον λη τέο ν ....
την τ η
Σκ6πει δή, δή, εΙπον, εΙπον, 8τι 8τι Αν Αν ffj ffj νϋν δμολο Σκ6πει
Υουμέντι στάσει, 8πο υ lJ.ν τι ται καΙ Υουμέντι στάσει, 8που τι τοιούτον τοιούτον γένη γένηται καΙ διαστfj διαστfj π6λις, π6λις,
lκάτεροι lκατέρων τέ τέμνωσιν καΙ ο οlκΙας Ιμπιπραισιν , μνω σιν άΥρους καΙ lκ Ιας Ιμπιπραισιν, Ιάν lκάτεροι δοκεΈ ~ σ στάσις καΙ olιδέτερoι αύται" ώς άλιτηριώδης τε δ οκε Έ � τά σις εΙναι καΙ ιλοπ6 λιδες », φ φιλοπ6λιδες », Πλcίτωνo", Πλcίτωνo", ΠολιτεΙα, ΠολιτεΙα, Ε Ε § 470. 470.
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT�N ΠΛAT~N
-
-
Ο Ο ANθP�ΠOΣ. ANθP~ΠOΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΟΥ
Ar-
κιχτα: σεφα: στ� πάρτ'Υ/ ' στ�ν στ~ θ�6ιx, θ~6ιx, στ�ν στ~ν Άθ�νιx, Άθ~νιx, στ� στ~ Σ Σπάρτ'Υ/' στ~ν Ar ~ τ�ν τ~ν Περ Περσίιχ, κι ειιθυ� ειιθυ~ κιχτόπι κιχτόπι μισθώνοντιχν μισθώνοντιχν στoυ� στoυ~ Μιχ Μιχ ΥυΠΤΟ � σίιχ , κι
κε86νες α: τ�ν μου. Ό Πλάτων περι κε86νες γι για: τ~ν κιχτάΧΤ'Υ/σ'Υ/ κιχτάΧΤ'Υ/σ'Υ/ τοϋ τοϋ κόσ κόσμου. ρωμένους φονιάοες, έπιθυμεί ομως να: ψρονεί ιχιιτους ιχιιτους τους τους πλ'Υ/ πλ'Υ/ρωμένους τρες , δστερ' τους ψυχωμένους άν άντρες, τιμάμε, δσ τερ' ιiπό τους νομοθέτες, τους
στους δπο{ους ~ πιχτρ{οιχ χρωστά τ�ν τ~ν �σ ~σψάλει6. 'Ωστό σ τους δ πο{ους � ψάλει6. Τ'Υ/ς. 'Ωστό σο, τοϋτο οεν τ τσν σκοπος σο, ος των σν έέμποοίζει μποοίζει να: ΟΙΙΧΚ'Υ/ρύξει πως σκοπ
κριχτων οεν ε!νιχι δ πό κάτι πόλεμος, ~ ε�p�ν'Y/, ε~p~ν'Y/, � ~ μάλλον κάτι λεμος , &λλα: �
το ιiνθpώπινo κιχλό: κιχλό: � ~ &πόλυτ'Υ/ οι aνώτεpo &κόμιχ aπ· ΙΧδτο το κιχιοσύν'Υ/.
VI. ΤΟ ΒΛΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΜΟΙΡΑ ΚΑΚΙΑ ΚΑΚΙΑ μας & &ποστεροϋσε άλλους πο στεροϋσε aπ· 88λους λους τους άλλ ους οιΙΧ ΑΝ ΜΟΙΡΑ
μάς μόνο τ�ν τ~ν ΠολιτεΙα, θα: 6ρ{σκιχμε &ρ κιχΙ μ άς άφψε μόνο λόγους κιχΙ κετα: ιiκόμιx ίπιχειρ~μιxτιx ίπιχειρ�μιxτιx μέσιχ μέσιχ στον στον πλουτο πλουτο των των στοχιχσμων, στοχιχσμων, τοϋ λεχτικου κιχ! τοϋ μεγιχλειω τοϋ lJψους που ιiπoκιxλύπτει το μ εγιχλειω
οες τοϋτο ε ργο, για: να: oι εργο, oικιxιoλoγ~σoυμε το θιxUΜιxσμo των των κιxιoλoγ�σoυμε το
ιχΖώνων ~ ΠολιτεΙα ιχΖ ώνων προς τον «θείο Πλάτωνιχ ». Μόν'Υ/ Τ'Υ)ς � ει τόσ τιχσ'Υ/, 8 εχει τόσ'Υ/ εκτιχσ'Υ/, 8σ'Υ/ οεν μιxζt Μένων, σ'Υ/ ο χουν μιx 'Υ/ εκ 6 Μένων, εχ ΓοργΙας, 6 εν έέχουν ζt δ ΓοργΙας, θέμιχτιχ δ ΦαΙδων, το Συμπ6σιο κι 8λιχ τα θέ μιχτιχ που πριχγμιχτεύε οούλευε χρονικο οιάσΤ'Υ/μιχ που ο ο ύλευε για: τιχι εκεί μέσιχ. κιχτα: το χρονικο
τ� τ~ συγγριxφ� συγγριxφ~ τής τής Πολιτε ΠολιτεΙας, συχνα υχνα δ Πλάτων στιχμιχτοϋσε Ιας, σ πιο σ σύντομιχ για: να: συνθέσει άλλιχ πιο ύντομιχ εργιχ. Άλλα: 8σο πολυσύν
~ ΠολιτεΙα, δδ τρόπος τρόπος με τον τον δποίο δποίο εχει συΥ θετ'Υ/ κι α.ν ε!νιχι � θιχυμιχστος κ' � ~ έν6τψά ης οε χρωστιέτιχι .μόνο τιχχθεΤ ε!νιχι θιχυμιχσ τος κ'
στ� στ~ σοψα σοψα συνουιχσμέν-η τέχν'Υ/ τέχν'Υ/.. Μια: ΙθέΙΧ τ� τ~ θιιχπερνά πιχντοϋ κιχΙ τΥιν εμψυχώνει
: �~
10έΙΧ τYjς θικα;ιοσύν-ης.
&πο θεω Ό κόσμος ψΙΧίνετιχι κάποτε πως σκα;νoιxλCΖετιxι &πο τ~ 6ίΙΧ κιχΙ τ�ν τ~ν &Οικίιχ. 'Όμως a-c�IJ a-c~IJ πριχ ρίες που νομιμοποιοϋν τ� γμιχτικ6τ'Υ/ΤΙΧ περιψρονεί κι &ψ'Υ/ψά τ τους γμιχτικ6τ'Υ/ΤΙΧ κι &ψ'Υ/ψά ους οίκιχιους, 8τιχν ε!νιχι - 149Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ ΠΛΑΤΏΝ
-
-
Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr Ο
ιiMνιxτoι κιχΙ φτωχοΙ: δ κόσμος ιiγιxπ~ ιiγιxπ� τ~ν τ�ν έπιτυχ!ιχ. Άλλα.
�~
έπιτυχ!ιχ ευνοεί συχνα. τον &.8ικο, δ δποίος πΙσω ιiπo μια.
φΙXινOμενικ~ κιχλωσύνΥ) κάνει ιiνεμπό8ιστιx το κιχκό. φΙXινOμενικ�
8!Ό 8!
κιχιος 6ΙΧ8!ζει με το φως τijς συνεΙ8'fjσ�ς συνεΙ8'fjσ~ς του, το φως 8μως
τουτο 8ε φωτΙζει τον κόσμο.
..Αν ..
θελ~σει νά'νιχι 8Ικιχιος, θα. θελ�σει
πιχριχγνωριστεί κιχΙ θα. χλευιχστεί. «θα. τον μιχστιγώσουν, θα. τον 6ιχσιχν!σουν, θα. τον ά.λυσο8έσουν, θα. του κάψουν τα. μά
τιιχ. Κ' ϋστεριχ, μιχρτύριιχ, θα. στσιu ϋστεριχ, ιiφoυ πάθει δλ' ιχυτα. τα. μιχρτύριιχ, ρωθεί. Δε θα. κιχτιχλά6ει λοιπον τ6τε πως � ~ ουσ(ιχ 8εν ε!νιχι να. ε!σιχι, ιiλλα. να. φιχ{νεσιχι 8ίκιχιος ; ». ». ΤΙ λένε τώριχ οΕ ΠΟΙ'fjτές, ιχυτοι ποu ε!νιχι τα. φωτιχ τοί)
κόσμου jj "Αν έκθειάζουν τόν δίκιχιο, τ το()το ο()το τό κάνουν για. να. μ~ς μάθουν πως ο[ θεοΙ ευλoγ�νε ευλoγ~νε τα. σπιχρτά του κιχΙ τΙς σο μ�ς
δειες κιχΙ τόν χορτιχ(νουν με όλικα. ιiγιxθά, &.κ6μιχ κ' ϋστερ' ιiπo τό θάνιχτό του. 'Όμως πόσο Μσκολο κιχΙ τριχχu κάνουνε
τi'j~ 8ικιχιοσύν'fjς! Άντ(θετιχ, δ δρόμος τijς &.δικ!ιχς τό 8ρ6μο τi'j� π6σο εϋκολος κι &.νθόσπιχρτος ε!νιχι. 'Όσο για. τΙς ποινες ποu κινδυνεύει να. κινδυνεύει να. ι) ι)ποστεί στ~ν κ6λιχσΥl μ~πως 8έν sf sfποστεί στ�ν κ6λιχσΥl δ &.δικος, μ�πως διχμε τοu; θεοuς των ΠΟΙ'fjτων να. λυγΙζουν εϋκολΙΧ; ".Δ ν θέ λιχνε να. έχτιμούσιχμε τ� τ~ 8ικιχιbσύν'fj, θά 'πρεπε να. πάψουν να. τ�ν τ~ν ιiντικρΙζoυνε σα. μια. μια. πάνω κάτω σΙγουΡΥ) συνιxλλιxγ� συνιxλλιxγ~..
μ~, πουν α.ν ιxυτ� ιxυτ~ &.πό μoνιxχ� μoνιxχ~ Τ'fjς ε!νιχι το μεγιχλύτε "Ας μ�, ρο ιiγιxθό τijς Φυχi'jς κ' � ιi�ικΙιx τό μεγιχλύτερο κιχκ6 Τ'fjς. ~ ιi~ικΙιx Για. να. γνωρ!σουμε τ�ν τ~ν aλ'fjθιν� aλ'fjθιν~ φύσΥ) τijς 8ικιχιοσύν'fjς, ζωijς του &.τ6δεν περιοριζόμιχστε στΎι μελέΤΥ) τi'jς lδιωτικijς ζωijς μου. Ή ψυχ� ψυχ~ ένος ιiτόμoυ ε!νιχι πολu περιορισμένο πεΟΙο. Ή πριχγμιχτικότ'fjΤΙΧ ε!νιχι γριχμμένΥ) έκεί με τόσο μικρ& γρα.μ ~ ιiMνιxτY) 8ριxσ� 8ριxσ~ μιχς οεν μπορεί να. τα. ξεχω ξεχω μιχτάκιιχ ποu �
ρ!σει. "Ας έξετάσουμε κΙΧλύτεριχ τ� τ~ ζω� ζω~ τijς τijς ΙΙολιτε(ιχς. "Ας "Ας
τ�ν έπι8ιώξουμε να. δΙΙΧ6άσουμε τ�ν τ~ν ιiλfιθειιx μέσιχ ο' ο' ιxυτ� ιxυτ~ τ~ν δμιx8ικ� δμιx8ικ~ ψυχή, ποu μ�ς μ~ς δεΙχνει μεγιχλωμένιχ κιχΙ πιο κιχτιχ1501 50Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΑΑΤωΝ
-
-
ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟ!. το EPfO τοι
νo'ηΤ� τ� Χ ΙX Ρ ΙXΧΤ'η ρι στ ικ� 't1j� νo'ηΤ~ δλιχ τ~ ΧΙXΡΙXΧΤ'ηριστικ~ 't1j~ &'τομικ1j� &'τομικ1j~ φuχ1jς. Το! στu &'ποτελε!τιχι &'πο τρ{α εΙΟ'η &'νθρώποuς, τoυ� τoυ~ κu6ερν1jτες,
τoυ~ πολεμιστές, τους τεχν{τες καΙ τoυ� τoυ~ γ γεωργους. εωργους . τoυ�
"'Αν οΕ
κu6ερν1jτε� κu6ερν1jτε~ μας ε!ναι κε!νοι πou πρέπει vci 'ναι, θ' &'ντιπρο σωπεόσοuν σ' αότ� τ�ν δμα8ικ� τ� φρόν'ησrι. ΟΕ πολε αότ~ τ~ν δμα8ικ~ φuχYJ τ~ μιστες θ� τ�ν εγκριΣτεια '1ι θ~ svaιxpxώvouv το θciρρο�. θciρρο~. <Όσο γι� γι~ τ~ν πιΣρ α αότοκuριαρχ{ιχ, ιϊπoχτ~σει μόνο α.ν δ δπιΣρ θ� τ~ν τ�ν ιϊπoχτ�σει ότοκuριαρχ{ιχ, 1] πολιτεΙιχ θ~ χει στ� ιιi ιiρμoνικ� στ~ μέλ'η τrις μ μιιi ιiρμoνικ~ ΕεραρχΙα. Σε τ! θιΧ σuν{στα ται 1] 8ικιxιoσόνrι; Στ�ν Στ~ν τιΣ�rι, τιΣ~rι, 1] δπο{α 'tOποθετεί κιΣθε &το μο στ�ν τ� 8ριΣσrι ΤΟι) καΙ έσ1j καΙ περιορίζει τ~ στ~ν κατιΣλλrιλη θθέσ1j τΙς επιθuμ{ε� επιθuμ{ε~ ΤΟι) &'πoκλειστικιi μέσα μέσα στο πλιχΙσιο το() επαγ
στ~ 80υλειci τοu. Το ν' ιiρπιΣ~ει γέλματός τοu. Ό καθένας στ� ιiρπιΣ�ει μαραγκo~ τ~ δ μαραγκo� τ� εργαλεία τοί) πα ποuτσ1j κα1 νιi καΤΙXπιlΧστεί
φτιci~ιμο παπουτσιων, τοuτο ε!ναι ιϊταξΙα. M� M~ πόσο με το φτιci�ιμο
&'τα~Ια, α.ν δ μαραγκος κι δ παποuτσ�� παποuτσ~~ πιο δλέθριιχ θιΣ'ναι 1] &'τα�Ια,
ν� xcivouv το θελ�σοuν, α.σΚ'ησ'η κιχ! 8Ιχως [κιxνότrιτιx, ν~ θελ~σοuν, 8Ιχως α.σΚ'ησ'η πoλεμιστ~~ το\) κυ6ερν*rι. επιΣγγελμιχ το() πολεμtσΤ1j, κι δ πoλεμιστ��
πoλιτε{ιx~ μένει στ� στ~ θέσrι τοu, 8ταν "Ότιχν κιΣθε μέλος 't1j, πoλιτε{ιx� κιΣθε 8ύvιχμ"fj Τ1jς φuχ1jς κιΣνει τ~ τ� 80uλειιΧ τrις, τότε δπιΣρχει τιΣ~rι, καΙ 1] 8ικιxιoσόνrι το\) σώματος ε!νιχι το φυσικό τrις &,&, τιΣ�rι,
γαθο κ'
1] 1]
πρoϋπ6θεσrι του δμΙΧλου βΙου. ΕΤναι λοιπον τώριχ
&'νιΣγκ'η ν' ciναρωτrιθουμε, α.ν
1] 1]
8ικιχιοσύνη &,ξΙζει περισσότε
τ~ν ιϊ8ικ{ιχ κι κι α.ν ε!νιχι ωφέλιμ ωφέλιμη 'Υι στ�ν στ~ν ρο &'πο τ�ν η στο α.τομο 'Υι πολιτεΙιχ πολιτεΙιχ ;
Ε!νιΧΙ 80uλειιi Τ1jς &'γωγ1jς νιΧ 8rιμιoυργ~σει 8rιμιoυργ�σει τΙς Ζ8έες καΙ τ� τ~ Ιθιμα που θ� θ~ κιΣνουν αότ� αότ~ τ�ν τ~ν τciξrι ςρυσικ� ςρυσικ~ καΙ με κιΣποιο τρόπο ιxόθόρμrιτη. Πρέπει v' &,ρχΙσει &'πο τ~ν παι~ικ~ 1]λικ{ιχ τ�ν παι�ικ� &, κιχ! χρειιΣζονται τότε μόθοι. Ό ΠλιΣτων, δ θεωΡ'ητικος Τ1jς &,-
πόλuτrις εεΠtστ~μ'YJς, Πtστ�μ'YJ ς , 8εν ιiγνoετ πως 1] επιστ~μ επιστ�μrι 8εν μπα{νει στ� στ~ ζω� ζω~ ποφιΧ μονιΣχα φιλτραρισμέν'η. Εrμιχστε Εrμιχστε &'πb πολύ και
ρο παι8ι� παι8ι~ κιχ! �ιxνιxγινόμιxστε ~ιxνιxγινόμιxστε τόσο εσκολΙΧ! Έκείνο ποι, μ�ς μ~ς 151151Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
-- Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, το ΊΌr το EPrO ΊΌr
δ~",Iγεί συ συxνιi ένστιχτο,, μιi κι 5ταν συμ6αΙνει νιi δ�",Iγεί xνιi εΙναι το ένστιχτο από τιi 6άθ",l σκοτει μας δ~",Iγεί δ�",Iγεί μιιi ~~έα:, ��έα:, ξεΠ",l~α ξεΠ",l�α μέσα μα:ς από
νων ιiναμν~σεων.1 ιiναμν�σεων.1 Εfμαστε στ� στ~ �ιάθεσΎj ~ιάθεσΎj των παρoρμ�σεων παρoρμ~σεων καΙ των ιiνόπoπτων ~ιεγέρσεων �ιεγέρσεων �, ~, 5ταν κατευθυνόμαστε ιiπo σσαφή αφή ιxrttιx, ιxrttιx, α:δΤιi εΙναι �νoράσεις ~νoράσεις
Υι ΧΡ",lσμολογtες παριi σΙ
� πtστ",l, ~� δπ6θεσ",l καΙ συμπεράσματα.. Ή παράδοσ",l παράδοσ",l,, ~ γουρα συμπεράσματα
�~
γνώμ",l είναι δυνάμεις που ~πι8ρoυν �πι8ρoυν πολύ περισσ6tερο ιiπo
τ~ν �πιστ�μ",l. ~πιστ~μ",l. Ό Πλάτων το παραδεχόταν καΙ XΡΎjσιμOΠOιεί τ�ν τ~ συν8poμ� συν8poμ~ τους, τουλάχιστο για νιi προετοιμάσει πλατιχ τ�
τΙς μέθοδες, τΙς ιiπo�ε{ξεις � ιiπo~ε{ξεις κα:Ι γιιi ν' αντΙκαταστ�σει αντΙκαταστ~σει τ�ν τ~ν ~ Πtστ~μ",l στΙς ψυχες έκεινων έκεινων που θιi μπορουσαν να τ� τ~ νιώ Πtστ�μ",l
ανέχετα:ι σουν. ".Αν δμως α νέχετα:ι τη γνώμ",l, ζ",lτα τουλάχιστο νά εZλικριν~ς, αν το περ{ολ περ{ολ Ύjμα του μόθου εΙνα εΙναιι ψεότικο, να:ι εZλικριν�ς, ''να:ι
~ ~σωτεpικη θέλει � �σωτεpικη ιδέα: νά 'ναι αλ",lθιν'ή.
Ο[ νομοθέτες του θιi �π ~πινCι~σOυν Ο[ ι ν Cι �σ Oυν μόνοι τους έναν μύθο.
θχ πουνε στους κυοερνήτες, στους πολεμιστές, στους τεχνίτες κα:Ι στους γεωργοός, πως ολοι είναι γενν",lμένοι καΙ πλα:σμέ το rOtO rOtO χωμα, με τΥι διαφoριi πως είνα:ι ιiνακα:τεμένOΙ νοι με το
με χρυσά:ρι, μ' α.σ~μι σ{8ερο.. tlEtat τχ πα:ι8ια θα γεν α.σ�μι Ύj με σ{8ερο ιiπo το Ε'8ιο μέταλλο, με το δποίο φτιάXΤΎj νΎjθOυν συνήθως ιiπo
καν οΕ πατέρες τους, δμως το παιδΙ &νος κυοερν'ήτ",l Ε'σως να συσμιχτεί μιιi μέρα με σtοερο αντΙ χρυσάφι κα:Ι το παι8Ι &νος ξυλοκόπου μπορεί να γεννΎjθεί με με μιιi ψυχη
απο χρυσάφι.
θέση τους ιiνάλoγα με Τότε τιi παι8ια αlJΤιi θχ πάρουνε τη θέση τ~ν ιiξια: τους, για:τΙ οΙ νομοθέ νομοθέτες τ ες θΧ πσuνε πως ~ � πολιτεία τ�ν
θχ χαθεί ιiναπ6φευκτα σε σε περίπτωση που � ~ φυλ φυλη θχ η τοί) σΙδε
αρx~. την α ρου θά ''παιΡνε παιΡνε την ρx�. Τπάρχουν &νθρωποι που το εργο τους εΙναι
κάνουν νιi κάνουν
είνα:ι οΙ οΙ μεγάλοι μεγάλοι παι8αγωγοl του λαοU. Τ{ αξίζουν αξίζουν οΙ μόθους: είνα:ι τ~ σειρά του του δ Πλάτων, παι8αγωγοΙ α:δτοί, μας το λέει με τ�
~ιoς ιiκ6μα μετα απο τον Ήράκλειτο καΙ τον :Ε:ενοφάν",l. Ό �ιoς -- IS3IS3Digitized by 10uk1s, March 2009
JLUTQN JLUTQN
-
-
Ο Α.ΝθΝΙΙ Α.ΝθΝΙΙΟΕ, TOr, το EPl'O EPl'O TOr ΟΕ, Η ΕΠΟΧΗ TOr,
'Χορο-ι8ιι1ιι αoτoυ~ τo� τo~ � ~ασκιiλoυ~ 'Χ ορο-ι8ιι1ιι πικρck αoτoυ� α σκιiλoυ� τδ)ν ΠΙΧΡιχμυθΙδ)ν,
�αoκιiλoυ� tfJ~ tfJ� ζωfJ~ ζωfJ� καΙ που μέσα ΥΙθεΤ σε ~αoκιiλoυ~ που Ιχουν μετα6λΥΙθεΤ oΙκo~oμεί, ιiρνιέται ν' ν' ιiφ~σβΙ στl~ ιi � δποΙα oΙκo�oμεί, ιiφ�σβΙ στl� στην πολιτεΙα, ~
χαλΙνωτες aπιvο�σει� �ύναμYI' ΝαΙ, aπιvο~σει~ τους μιck τ6σο aπιΧΙv�υν'Yj aπιΧΙv~υν'Yj ~ύναμYI' δ ·ΟμΥΙρος 8πω� �λλψι 8πω~ κι δ ΉσΙ080� ΉσΙ080~ �'YjμLουργ�σανε ~'YjμLουργ~σανε την ~λλψι κη θΡΥΙσκβ{α.
Ή μ�ς 8Ινουν YLck τη θε6τΥΙ Ή Ζ!έα λόι'Πbν που μ~ς
.τα ιiν�θικ'Yj, ιiσε6*. Δε θck παρα�βχτoυμε .τα εΙναι παριiλογ'Yj, ιiν~θικ'Yj, παρα~βχτoυμε ~'YjλYjΤYjριιiζουν tck πνεόματα οΙ ψευτιές vck �'YjλYjΤYjριιiζουν ψευτιές τους. ''Ας λεΙ πουν τέτοιοι θε01 θε01 που που τσακώνονται, τσακώνονται, χτυπιουνται, ιiσελγo1}ν πουν τέτοιοι χτυπιουνται, ιi σελγo1}ν
καΙ μοιχεύουν, που ζΥΙλεύουν τους ιiνθρώπoυς καΙ τους $$κ8ι κ8ι τΥιν εεοτυχΙα κι06νται ytck τΥιν οτυχΙα τους! Δεν εΙναι ~oυλειιi �oυλειιi μας vck κιi
θck έπι6ιiλλoUΜε σ' ιxotck ιiφoρoυν νουμε παραμύθια, μck θck ιxo tck που ιiφ oρoυν
στήν έποποΙΙα, στΙς τους θεους εναν ιiπ6λυτo κανόνα: στήν στΙς ιbδές, ιbδές,
στήν άναπαραστήσovμε τό Θεό lJπως lJπως εΙναι. 1}" άναπαραστήσovμε στήν τραΥωδΙα, 1}"
OOσιαστικck καλος δ θε6ς, ~εν εΙναι π πρ6~ενoς �εν εΙναι ρ6�ενoς κακοσ. Δεν κcικoύς,, κιiνει τ!ποτα $~oν $�oν -ιiπb tb 8{καιο: ίiν τιμωρεί τους τους κcικoύς τουτο γΙνεται ytck tb ΚΙΧλ6 τους, ytck vck τους διορθώσει.
δΙχως Ό θεος εΙναι ιiπλ6ς, ιiμετιi6λYIτoς, δ Ιχως ψέμα. 'Έτσι δε.ν
ιiλλιiζει μoρφ~, μoρφ�, 8εν πα ραμορ φώνει οδτε παραμορφώνει οδτε τον �αυτ6 ~αυτ6 του outI
ιiλ~θεια που ιΤναι αοτος δ Ιδιος. Δε θ' ιiφ ιiφ~σoUΜε την ιiλ�θεια �σo UΜε λοιπον
θ~ κιxθιxpΙσoUΜε θιχρ vck εΙπωθεί πως οΙ θε01 εΙναι γόYjtες καΙ θ�
patck atck 't& Ιργα τδ)ν p τδ)ν ΠΟΙΥΙΤδ)ν μας,
««
αν θέλουμε οΕ φύλακές μας
νιiΎαι θεοσε6είς κα! ν� ν~ μoιιiζouνε με τους τους θεούς, 8πως toutou λά.χιστο εΙναι 60λετο 60λετο στους στους ιiνθρώπoυς». ιiνθρώπoυς». λά. χιστο εΙναι
τ� 6ι6λ!α τδ)ν ποιητων 0eck διιχγρά.ψουμε $πΙσης ιiπo τ~
περιόδους, οποι> μάςς π παρουσιά.ζουν λες $$κείνες κείνες τΙς αρουσιά.ζουν τους i2ρωες τΙς περι ποι> μά i2 ρωες όδ ους, ο vck κλαίνε κιχι vck στενιiζoυν, vck λένε ψέμιχτα καΙ vck τσακώ
νονται καΙ vck 6 6ρΙζονται ~ νιΖ παραδΙνονται σε 8λες τΙς ιiκo ρΙζονται � λιχσ!ες.
"Η πolYjO'Yj εΙναι ιiπb τΥι τΥι φόσΥ) ΤΥΙς μ!μYjσYj κι $μ "Η πolYjO'Yj
πνεύσ-rρια μιμ~σεων, μιμ�σεων, γιατΙ l,ιimat μέσα μας καΙ ,υπvιi ,υπvιi
tck tck
αlσθ-qματα καΙ τΙ, τΙ, πpιi'βις που πιριγριiφει. πιριγριiφει. "Ο "Ο Πλιiτων Πλιiτων δεν αlσθ-qματα καΙ
-- 153Digitized by 10uk1s, March 2009
UAATml - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, το UAATml
EPrO TOr TOr EPrO
τ~ν &νέχετιχι πιχρα. μοvciχα; οτιχν �χει ~χει σα.ν &ντικε{μενο tvci tvciτ�ν
-ηρεμους κι &.. ρετες ΠΡciςεις κιχ! σα. μέσο τόνους κα;Ι ρυθμοuς -ηρεμους
r~ιους κα;νόνες το τpα;γo6~ι πλο6ς. Ίποτciζει στους r�ιους τpα;γo6�ι κα;Ι τ~ τ� ζωγpιxφικ� κιχ! τ�ν &pχιτεκτoνικ�, τ~ τ� γυμνα; μελω8{α;, τ� τ~ ζωγpιxφικ~ τ~ν &pχιτεκτoνικ~, στικ� � προέκταση �εν τ�ν έπιστ�μ1J, στικ~ καΙ τ~ν έπιστ~μ1J, τ1jς όποίας ~ ~εν εΙναι
� τελευταία παρχ � ~ Zιxτpικ�. Zιxτpικ~. Αοτη ομως ομως ~ τελευταία σεν πρέπει vci'xst για. σκοπο τ�ν τ~ν &νώφελη παρciτιχση τΎjς τΎjς ζω1jς: Ό Πλciτων
εχθρε6εται τον σuστυχισμένο Ήρ68ικο: Μσκαλος τ1jς γυ εχθρε6εται Μσκαλος τ1jς μναστιΚ1jς, &ρρώστησε καΙ τοϊ> κιχτέ6'Υ)κε ν' &νακα;τέψει τόσο πολι') τ� τ~ γυμνιxστικ� γυμνιxστικ~ με τ�ν τ~ν Zατpικ� Zατpικ~ που ως ως τα. γεΡιχτειci ΤΟι.)
« �σεpνε ~σεpνε
«
μια.ν &ν�μπopη &ν~μπopη ζω�». ζω~». 'Ένας α,ρρωστος α,ρρωστος μαραγκός,
μ~ς λέει δ Πλciτων, Οέχεται νχ πciΡει κcιθαpτικό, να. τον κό μ�ς
ψουν � ~ να. τον κciψουν. "Οταν δμως δμως τοΟ μιλ-ήσουν για. μια. κου pαστικ~ μιχκρόχρονη θεραπε{α, CΡεύγει, ςιχναπΙΧίρνει το πρι pαστικ�
Υι το τσεκο6ρι :: ετσι, Υι Υι που τον γιατρεύει � ~ σοuλεια. tι tι ποι,) όνι Υι
τον λυτρώνει ό Οά.νιχτος.
Γpαμματικ~, μoυσικ� μoυσικ~ κιχ! γυμνιxστικ� γυμνιxστικ~ ιχυτο εΙναι συνη Γpαμματικ�,
θισμένο πρόγραμμα πρόγραμμα:: &ρκέτ &ρκέτ στο στο πλ1jθος πλ1jθος των των φυλciκων. φυλciκων. Μα. θισμένο ~ CΡύσ'η &νciμεσci τους 6ρίοκοντιχι σπciνιοι προνομιουχοι, που �
τους προόρισε γιχ ύψηλότεριχ &ςιώμιχτιχ. Ά γιχπουν με με πά.θ'Jς .. τ � γνώση, δλη τ~ τ� γνώση' θέλοuv ν' &πολαύσουν τ�ν καθιxρ� τ~ τ~ν καθιxρ~ &λ�θειιx κιχ!. τ� &λ~θειιx τ~ yupeuouv οχι στα. φεUΓιxλέα πρciγματιχ, μα. .. στ�ν στ~ν &μετci6λΎjΤ1J πριχγματικ6τψα. ΕΙνιχι γεννημένοι CΡιλό σοφοι: θ' ιiπoχτ~σoυν ιiπoχτ�σoυν με τ~ν τ�ν ιiγωγ~ ιiγωγ� καΙ τ~ν τ�ν ΠS{Ρα &ρκετ� &ρκετ~ τελειοπο{ηση, για. νχ νχ μποροΟμε να. τους εμπιστεuτοuμ.ε α,φο6ΙΧ τ~ τ�
σιιχκυ6έρνηση Τ1jς πολιτείας.
~ιακη ΓιιχτΙ δ Πλά.των το �ιακη
φιλόσοφοι σε θχ 6ασιλεύοuν ρύχνει μεγαλόφωνα, «εCΡ6σoν ο[ φιλόσοφοι στ~ν πολιτε(α Υι ο[ 6ασιλιά.σες κ' ο[ τύραννοι �ε ~ε θα. y{vouv &στ�ν &
).,ηθινοΙ σοφοΙ, σεν ί)πciΡχει σωΤ1JΡ!ΙΧ για. τ~ν τ�ν &νθΡώπιν1J pci pciτσα». στ�ν Ζοέα Ύι να. μετατρέ ». Το να. σώσουμε τ� τ~ Μνιχμ1J στ~ν
ψουμε τη
μ~πως τοuτο σεν ε!ναι ενιχ ευγε86νιχμη σε ΖοέΙΧ, μ�πως
-Digitized by 10uk1s, March 2009
Ι54Ι54-
ΠΛΑΤ2Ν ΠΛΑΤ2Ν
-
-
Ο ΕΠΟΧΗ Tor, EPrO ΤΟΥ Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ Tor, ΤΟ ΤΟ EPrO ΤΟΥ
~νειρO μέσιχ ο ο'' ενιχν aΖώνιχ π που σ~ νικο �νειρO ου XYjpuxvet κιχ! &.σκεί σ� τ~ 6{ΙΧ; μονιχοικο οΙκιχιο τ�
πιστ�μYj πou Το ν� μι� εεπιστ~μYj ν~ μπορεί κιχνεΙς νά κυοερνα εIνα.ι εIνα.ιμι~
Ια. εΙνα.ι τ6σο χρειάζετιχι χ ρ6νιιχ ν� χρ6νιιχ ν~ τ� τ~ μάθει μάθει.. "Αν � ~ ψιλοσοψ ψιλοσοψΙα. άνθρω περιψρονYjμένη, α.δτΟ συμ6ιχΙνει ϊΙΙΧΤΙ λογιών λογΙών άνθρω οι & σχολουντιχ ι μ' ΙXδΤ�, ποι &σχολουντιχι ΙXδΤ~, μ� μ~ κι θεωρουμε κι ιiκόμιx γιιχτ! τ~ π τ� θεωρο υμε
σ~ν Ενιχ συμπλ�ρωμα.τ'ijς συμπλ~ρωμα.τ'ijς μ6ρcρωσYjς, που τιχιριάζει ν~ σ�ν ν� τ6'χει κΙΧθένιχς μ~ ο οσο Συνεπώς δ κ ΙΧθένιχς μιχς, μ� σο το ουνιχτον πιο εεπιφιχvειιχκά. πι φιχvειιχκά . Συνεπώς
φιλοσοφΙιχ θεωρ~σoυμε ",ους φ ιλο σο φΙιχ σYjμιχ{νει τελεΙΟΠΟ{YjσYj. Δε θα θεωρ�σoυμε φύλιχκές τ~ν κ κιχτέχουν ιiπo μια μεθο μεθο φύ λιχκές μα.ς πως τ�ν ιχτέχου ν πιχρα υστερ' ιi πo μια o μια σειρα ΙΧδσΤYjF, ες Οοκιμιχσ{ες. oικ~ tlaXYjaYj κι ιiπ ιiπo ΙΧδσΤYjF,ες oικ� θα τΙς εεφιχρμ6σουμε φιχρμ6σουμε ιiπo τΎlν πιxιoικΎj �λικΙα. ~λικΙα. στ�ν στ~ν &.ρι
θμ'~ΤΙΚ~, στΎι γεωμετρΙιχ γεωμετρΙιχ κα.ι στΙς άλλες γνώσεις ποι'> ςυπνανε θμ'�ΤΙΚ�, το φιλοσο::ρικο πνε ιxτιxργ � σoυ με ιiπo τούτYj τΎι πνευμα.. κιxτιxργ~σoυμε υμα.. Μα θά κ οιοιχσκιχλΙιχ κα.τα.νιχγκα.σμ6: ~ οιοιχσκιχλ{ιχ θ~ γ{νετιχι α. νιχγκα.σ μ 6 : � οιοιχσκιχλ{ιχ θ� οιοιχσκιχλΙιχ κάθε κάθε κα.τ στ~ πιχιοιά πιχιοιά μιχς μιχς σ�v σ~v το το π πα.ιχνΙΟι. τ~ πιχώιά μιχς φτά φτά α. ιχν Ι Οι . ''Οτιχν τ� πιχώιά μιχς στ�
τ~ erxoal τους τους χρ6νιιχ, Βστερ' Βστερ' ιiπb ιiπb ουο ~ τρ τρΙιχ σουν τ� ουο � Ιιχ χρ6νιιχ χρ6νιιχ
γυμνιxστικ~, θ~ ςςα.νιχστρώσουμε στ~ γυμν ιxστικ� , θ� α. νιχστρώ σ ουμε τ~ τ� πιο Ύερ~ Ύερ� πνεύμιχτιχ στ�
θ~ πρέπει ομως τ~ φop~ μελέΤΥ) τών επισΤYjμων. θ� τ� φo p� τούτYj ν~ ν� εμ6ΙΧθόνουν π περισσ6τερο ν~ τΙς κυριιxρx� κυριιxρx~ ε ρ ισσ6τερο κιχ! πάνω ιiπ' 8λιχ ν�
σουν, ν� ν~ εννo�σoυν εννo~σoυν 6 6ιxθι~ ιxθι� τ~ν τ�ν τιχςιν6μYjσ~ τιχςιν6μYjσ� τους κα.Ι τΎjν ιiλ
λΥ)λοεςάΡΤYjσ~ μι~ στΎjν άλλYj θ� θ~ δΟYjγYjθοuν λΥ)λοεςάΡ Τ Yjσ� τους. Άπα ΤΎΙ μι� πρoooευτικ~ τ~ γνώσΥ) τών νOΎjτων ΠΡΙXΎμιxτικoτ~των, πρoooευτι κ� Ισιχμε τ� ΠΡΙXΎμιxτικoτ�των,
τ~ διαλεχτική. θ' ιiσχολΎjl}ουν μ' ιχοτΎι στ� στ~ τριάντιχ τους χρ6τ� προοοεύοουν εcριxρμ6ζoντιxς νιιχ κιχ! θά π ροοοεύ οουν εcρ ιx ρμ6ζoντιxς τΙς aιάφορες μεθ600uς
τοσ
ψιλοσοψικο\} συλλογισμοσ, ι σμοσ , χώρΙς ν' ιiπο6λέποuν σε μι ψιλοσοψι κο\} συλλογ
κροψιλοοος{ες ~ συζΎjτ~σεις, μ� μ~ στο πως θ' ιiaxYj � σε άοειες συζΎjτ�σεις,
τ�ν κιxλt)τεΡΎj χιχτα.νόΥ)σ-η κιχ! τ~ν τ�ν ΚCΣλύτερ'Y) όπeρά θοuν ΎΙ� ΎΙ~ τ~ν ~θ εΙCΣς. σπισYj τijς ιiλ �θ
' ιχδτες Στ~ τριcσντcσπέντε χp6νιcσ θά ςCΣν ςCΣνCΣΚCΣτέ60uν ιiπ' τ!~ Στ� CΣΚCΣτ έ6 0uν ιi δτες τ!� π ιχ ΚCΣθCΣρfjςς Ι8έcσς; ΎΙ� ΎΙ~ ν� ν~ πάρουν ΎΙ� ΎΙ~ οεκιχψYjλες κορυψες τijς; ΚCΣθCΣρfj
-, Digitized by 10uk1s, March 2009
Ι55'Ι55'-
ΠΛΑΤQΝ - (J (J ΑΝθΙ'QΠΟΣ, ΑΝθΙ'QΠΟΣ, Η ΕπυΧΗ 'fOr, 'fOr, το ΕΡΓΟ TOr ΠΛΑΤQΝ Η ΕπυΧΗ το ΕΡΓΟ
χρόνιιχ στριχτιωτικα ~ πολιτικα &.ξιώμιχτιχ που ιχ δλα τα σ τρ ιχτι ωτικα � πέντε χρόνι τιxφιιiζει σε νέους νέους άντρες. άντρες. Στα πενήντιχ τους χρόνιιχ πεν ήντιχ τους χρό νι ιχ μόνο, τιxφιιiζει
κείνοι θα 6γοπνΕ 6γοπνΕ νιχητ νιχητες τοστες κ είνοι πού θα ε ς &.π' δλες δλες τ οστες τΙς 80κψα: 'να:ι 8 8εχτοι &ντικρίσουν χα:τα χα:τα τρόπο τρόπο 8ιιxρκ� 8ιιxρκ~ τ τ06τη σ{ες, θιi'να:ι εχτ οι ν' &ντικρίσουν 06τη
τ~ν ουσία: ττου γα:θοu, -;του εείνιχι ~ πηγ~ τ�ν ου 'Α γα:θοu, ίνιχ ι � πηγ� κι δ νόμος νόμος κιΧθε κιΧθε &.νθρώπινης πρ&ξης. πρ&ξης. <Όμως 8ε θα π πρό. ρό. &νθρΙΙ>που κα:! κιiθε &.νθρώπινης ητες κειτα:� κειτα:~ για μια πα:θητι πα:θητικ~ &.πόλα:υση: Σαν τ τους κυ6ερψητες κ� &.πόλα:υση: ους κυ6ερψ
&.π&. νω σ' καθ έ'J α:ς με με Τ'ιι Τ'ιι σεφιΧ του &.π&.νω σ' gvιx gvιx χα:ρΧ6ι, χα:ρΧ6ι, θ' θ' &ψήσουν &ψήσουν δ καθέ'Jα:ς σεφιΧ του
τΙς 6 6α:θιες μελέτες ΤQυς «για «για να πι πιιΧσουν τΙς α: θιες μ ελέτες ΤQυς ιΧσ ουν OXpOιcι».
θα το
θεωρήσουν π περισσότερο κα:θ~κoν θεωρήσουν ερισσότερο κα:θ� κo ν τοt>ςπcιρα τιμ ή ή τοt>ς τ οt>ς : θα θα κυκυ6 6ερνήσουν ερ νήσ ουν 8ια:οοχικα τ.ην τ.ην πολιτεία:, πολι τεία: , θα μΟρ μΟρCfιl>σοt>ν Cfιl>σοt> ν άν άντρες τρες που που τους οια:οεχτο οια:οεχτοίΙν, να μποροίΙν να να τους ίΙν, χι δτιχν θχ έέκπληρώσουν κ πληρώ σουν το
έργο τους θα πάνε νχ 6ρο 6ρουνε υ νε ττ.ην .η ν α.α.ντα:μοι6ή ντα:μοι 6 ή τους στα Νη ΚριΧτος θα τους τους λατ λατρέψει σια των Mιxκιipων: το Κ ριΧτος θα ρέψει σα θείΙΧ δντιχ.
V. ΠΛΡΕΚΚΛΤΣΕΙΣ ΚΑΤ ΚΔΤΛΠΤΩΣΕΙΣ ΑΝ ANAME�A ANAME~A στους στους φ6λ φ6λιχκες φιλοσόφους κu6ερνά ενιχς μόνο, ιχκες φιλοσόφους
κ?χτος μιχς είναι είναι μ μονιχρχία:. "Αν � ~ έξουσίΙΧ έξουσίΙΧ θα πουμε πιJ>ς το κ ? χτος μιχς ον ιχρχία: . "Αν μΟιΡά.ζεται πως το πολίτευ μΟι Ρά.ζεται &.νά.μεσα: σε πολλοός, θα πουμε πως εΙ')α:ι α.ριστ α.ριστοκρα:τ{ιχ. μα εΙ')α:ι οκρα:τ{ιχ. <Όμως μετα:ξυ των 860 οεν ύπιiρχει πα:ρa οιιχφορα πως δ κυ6ερ κυ6ερ πα: ορα 6νομιΧτων: το οuσιαστιχο είνα:ι πως ρa οιιχφ Υι ο[ ο[ κυ6ερν� κυ6ερν~τες έμπνέοντα:ι τΙς &.ρχές ννήτης ήτης Υι τες έμπνέο ντ α:ι α.πΟ τΙς &.ρχές μα:ς καΙ τΙς τΙς α:υστηρ&.. τηροίΙν α: υστηρ&. .
τέλειο πολίτευμιχ μπορεί Φα:(νετιχι 06σκολο S'IΙX τέτοιο τέλε ιο πολ ίτευμ ιχ να μ πορεί ν' &'λλοιωθεί. Ο[ ιiνθρώπινες ιiνθρώπινες δμως δμως γενεες γενε ες ύπόκειντιχι σε μυ
π ορεί στ-ηριώοεις προόδου μπορεί -η ριώοεις νόμους νόμ ους πρ οόδου κα:! πα:ριχκμΎίς: οΕ γάμοι μ στ στΙς γεννήσεις να μ� μ~ 8ίνε να γ(νουν κιχΚtjτα:ίριιχστοι κιχ! στΙς 8ίνε
τιχι πoΛU προσοχή, προσ οχή , το σίοερο τότε θ' &να:κιχτωθεί με τ' &.&.
σ"ήμιι κιχΙ το χ χpυσιiφι. σ"ήμ pυ σιiφι.
προκιχλέσει τουτο &.νιχπ6φευκτα: θα π ροκιχ λέσει
ουσιχρμονίΙΧ κιχ! Ο[ κυ6εpν�τες κυ6εpν~τες κ κ'' ο{ πολεμιστές, πολεμιστές, τεουσιχρμονίΙΧ κιχ! στάσεις. Ο[
-- 156Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATgN
-
-
ο ΑΝθΡgnΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO τω'
λικιΧ νικητές, θιΧ 6ρουνε τ�ν τ~ν ευκ�ιpΙιx ευκ~ιpΙιx νιΧ l�ιοποιηθουν l~ιοποιηθουν περι οχες γijς καΙ σπ{τιιχ κιχ! θιΧ σκλΙΧ6ώσουν τοuς γεωργοuς κιχ! μετ~xεφίζoντιxν σα λεότεριχ τοuς τεχνίτες ποu &λλοτε τοuς μετ�xεφίζoντιxν
άτομιχ.
~ιιxτηp~σoυν ακ6μ� ακ6μ~ απο το αριστοκριχτικ6 τους θα �ιιxτηp�σoυν
τ~ν περιφρ6νησ� περιφρ6νησ~ τους στχ 6ιοποριστικα �π�γγέλ. ~π~γγέλ. κΙΧθεστως τ�ν
μιχτιχ, τιΧ κοινα γεόμιχτιχ ΚΙΧι τΎιν αγάπη προς τΙς στριχτιωτι κες κιχΙ γυμνιχστικες ασκ�σεις. ασκ~σεις. J-liX θχ oυσπιστoί.iν για τ� τ~ φι λοσοφίιχ κιχ! θ' α αγιχπουν τ~ν εςουσ(ιχ εςουσ(ιχ κιχ! το xpij xpijγιχπουν τον πόλεμο, τ�ν
μιχ.
λέγετ~ι τιμοκριχτ{ιχ, .πολιτικΟ σό Το πολ(τευμιχ τουτο λέγετ�ι
στΎι'' φιλo�oξίιx φιλo~oξίιx κιχ! ποu ισχόει στα πο στημιχ ποu στηρίζετιχι στΎι Kp~της κιχΙ τijς ΛιχκεθΙΧίμονος. λιτεόμιχτιχ τijς Kp�της
ατoμικ~ (�ιoxτησ(�, (~ιoxτησ(~, προπάντων οτιχν ζηΤά κιχνεΙς να Ή ατoμικ�
τ� τ~ oιιxτηρ�σει oιιxτηρ~σει κιχ! νιΧ τ� τ~ μεγιχλώσει, χωρις να οουλεόει δ Ιοιος, δοηΎεΤ στ�ν στ~ν α:πληστί� α:πληστί~ γιχ γιχ το χρijμιχ. Κι Κι ετσι οε οε θιΧ φιλοaοξ{~, πα.ρα το πως νάΎιχι κιχ! το ύπάρχει πια άλλη φιλοaοξ{�,
πως νιΧ φα.ίνετα.ι κα.νεΙς πλοόσιος. Κιχ! κάποτε θα θεσπισθεί μ~ μπορεί να φτάσει στ�ν στ~ν �ξoυσ{ιx, ~ξoυσ{ιx, α.ν οεν ίσως, κιχνεΙς να μ�
σημιxντικ~ περιουσΙιχ. 'Έτσι γεννιέτιχι εχει κάποιΙΧ σημιxντικ� γα.ρχΙα., oηλιxo� oηλιxo~
1] 1]
1]
δλι
κυ6έρνηση τijς κιxτέxoυσ�ς κιxτέxoυσ~ς μειoνότητ�ς. μειoνότητ~ς.
τ~ Οια.Ιρεση του Κράτους: οεν εΙνιχι πια Αυτο προκα.λεί τ� oηλιxo~ ποu περιλιχπολιτε{ιχ, αλλα ουο πολιτείες, εκεΙνη oηλιxo�
6ιχ{νει τοuς πλούσιους κα.Ι κεΙνη ποu πaΡιλιχ6ιχΙνει τοuς φτω χούς,
1] μιιΧ ζεί
μέ'σα. στ~ν άλλη κ� κ~ σα. στ�ν μέ'
1] μια
δρθώνετ�ι δρθώνετ~ι �νιxντΙoν ~νιxντΙoν
κ~τα.6poxθίσει τ�ν τ~ν τijς άλλΎ)ς, καΙ κοιτάνε ποια πρώτη να κ�τα.6poxθίσει
άλλη. Κι Κι �πειθ� ~πειθ~ δδ κΙΧθένιχς κΙΧθένιχς εχει εχει το το οικιχ(ωμιχ οικιχ(ωμιχ νχ νχ πουλά πουλά κ�Ι κ~Ι άλλη. σε 5ψελος 5ψελος των των ψιλάρ ψιλάρ ν' αγοράζει, ο[ σπάτιχλοι ψτωχιχ{νουν σε
γυρων κιχ! τοϋΤόι «ο[ πρώην πλούσιοι», οuσιχρεστημένοι, με.. τιχΜλλοντιχι σε σε κα.κοποιοUς κηψijνες. 'Έχοντιχς χάσει τιχuτό τιχΜλλοντιχι τιμ~ κιχ! πεΡιοuσ{ιχ οεν �λπ{ζoυν ~λπ{ζoυν πιιΧ πα.ρα στ�ν στ~ν �πιx ~πιx χρονιχ τιμ�
νάστιχση.
τ~ν ύποΟα.υλΙζει κα.νείς, για.τΙ ο[ ΕΙνιχι ευκολο να τ�ν
ζ~σει με τους πλο6σιοuς απάνω στιΧ κιχκιχφτωχο! πο\> lxouv ζ�σει - IS7IS7Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT~ ΠΛAT�
-
Ο ANθPι;m011, ANθPι;m011, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, Tor, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr Ο
στ~ πεδ{ιχ των μιχχων, δεν ιiργoσν. νά. σκεφτοσν ρά.6ιιχ κιχ! στ� γι~ του, πλοόσιους: «τουτοι οΕ ~νθρωπoι κιχ! ν~ ν� πουν γι� �νθρωπoι δεν ε!νιχι δυνιχτο! έξιχιτ{ιχς της δειλίιχς μιχς». μιχς». Με Με τ~ν πρώ ε!νιχι δυνιχτο! πιxp~ πιxp� έξιχιτ{ιχς της δειλίιχς τ�ν πρώ Τ"η εοκιχιρ{ιχ έπιχνιχστιχτουν, ~ δ"ημοκριχτ{ιχ Τ διιχ έπιχνιχστιχτουν, tπικριχτοuν tπικριχτοuν κ' κ' � δ"ημοκριχτ{ιχ διιχ "η εοκιχιρ{ιχ
τ~ν όλιγιχρχΙιχ. δέχετιχι τ�ν
Ε!νιχι κυοέρν"ησ"η &ραγε; "Ή μ�πως μ~πως lxot.lv συγκεντρωθεί μάλλον, 8πως 8πως σ" σ" ενα μάλλον, ενα πιχζά.ρι πιχζά.ρι προγρά.μμιχτιχ προγρά.μμιχτιχ πολιτευμά,των, πολιτευμά,των,
σόμφωνιχ με με τα γοσστιχ τοί) κΙΧθεν6ς; κΙΧθεν6ς; 'Όλοι ζουν ζουν έκεί έκεί πέριχ 8πως τους ιiρέσει. 'Όλες οΕ πρωτοοουλΙες ιiνιxπτόσσoντιxι λεό τεριχ κι δλοι δλοι οΕ οΕ χιχριχχτΥίρες χιχριχχτΥίρες δοκιμά,ζοντιχι. δοκιμά,ζοντιχι. Δε, τεριχ κι Δε, όπά,ρχει όπά,ρχει τΙ τΙ ποτιχ πιο πιο πλοόσιο πλοόσιο κιχ! κιχ! πιο πιο έλιχστικο έλιχστικο ιiπ" ιiπ" ιxότ� ιxότ~ τ~ν ποτιχ τ�ν ποικιλΙιχ. ποικιλΙιχ.
ΚΙΧΙ τΙ τΙ ιΧνεχτικ6τ'Υ)ΤΙΧ έκε! μέσιχ! .,Ανθρωποι κιχτιχ8ικιχσμένοι ΚΙΧΙ σε θά,νιχτο θά,νιχτο � ~ έξορΙιχ έξορΙιχ Π'Υ)γιχινοέρχοντιχΙ Π'Υ)γιχινοέρχοντιχΙ λεότεριχ λεότεριχ κιχ! κιχ! κιχνεΙς κιχνεΙς δε δε σε
φt.lλά,γετιχι. Ό πρωτος 8'Υ)μιχγωγ6ς, που 6νομά,ζει τον !ιχυτ6 ΤCιι> πρωτιxθλ'Y)Τ� πρωτιxθλ'Y)Τ~ τοί) λΙΧΟU, πιχριχσόρει τους ψ"ηφοφ6ρους: κιχ ΤCιι> νεΙς δεν δεν τόνε τόνε ρωτά ρωτά ιiπb ποσ οιχστά οιχστά � ~ σκοόφιιχ σκοόφιιχ του. μέσιχ σε νεΙς ιiπb ποσ του. M~ M� μέσιχ σε
τ~ χλιxλo�, χλιxλo~, 8που γέροι κιχ! νέοι, πλοόσιοι κιχ! φτωχοΙ, τοότ"η τ� λεότεροι κιχ! σκλά,οοι, σκλά,οοι, γ{νοντιχι γ{νοντιχι 8λοι ενιχ, οΕ οΕ Κ"ηψΥίνες, γι� Κ"ηψΥίνες, γι~ λεότεροι κιχ! 8λοι ενιχ,
δπο{οuς μιλ~σιxμε ιiρχ~. ΟΕ τους δπο{οuς μιλ�σιxμε πιο πά,νω, ΠGtιρνoυν τ~ν τ�ν ιiρχ�.
ψλογερότεροι δ"ημιχγωγοΙ προτεΙνουν νόμQU', οΙ άλλοι μΙΧζεό οντιχι γόρω γόρω ιiπo ιiπo το το οΥίμιχ οΥίμιχ με με φωνες φωνες κιχ! κιχ! χειρονομίες, οντιχι χειρονομίες, κιχτιχ πνΙγοντιχς κά.θε έπιτ~δειoι. Μοιρά,ζουν κά.θε &ντιχγωνισμο: ε!νιχι οΕ έπιτ�δειoι. πνΙγοντιχς
στο λιχο το το οιος των των πλοόσιων πλοόσιων κιχΙ κιχΙ κριχτάνε κριχτάνε γιά. τους τους !ιχυ !ιχυ τοός tou, τ� τ~ μεγιχλότερ'Υ) μερΙδιχ. Μά.τιχιιχ οΙ πλοόσιοι πλοόσιοι πιχ τοός μεγιχλότερ'Υ) μερΙδιχ. Μά.τιχιιχ οΙ πιχ ρα;πονιοuντιχι κιχ! κιχ! τελικά.. itιXvouv κι κι ΙΧότο! ΙΧότο! δ, δ, τι τι κιxΤ"ηγoρoυaιxν κιxΤ"ηγoρoυaιxν ρα;πονιοuντιχι τελικά.. itιXvouv
στους άλλους, δΎ]λιχδ-η ουνωμοτοuν ουνωμοτοuν κι στους άλλους, δΎ]λιχδ-η κι έπιχνιχστα,τοUν. έπιχνιχστα,τοUν.
Πά,ντιχ ξεψυτρώνει ξεψυτρώνει κά.ποιος κολιχκεύει το το λιχ?; Πά,ντιχ κά.ποιος που που κολιχκεύει λιχ?; ~ιxΙ �ιxΙ του του
όπ6σχετιχι νά. δπεριχσπΙσει :: ΚΎ]φ�νιxς ΚΎ]φ~νιxς με με σοuολερο σοuολερο κεντρί, όπ6σχετιχι νά. τον τον δπεριχσπΙσει κεντρί, με &πεφες &πεφες όρέξεις, όρέξεις, εΙνιχι εΙνιχι ετοιμος ιiνιxστιxτώσει κιχ! κιχ! νά. ιχ[μιχ με ετοιμος ν" ν" ιiνιxστιxτώσει νά. ιχ[μιχ
τοκuλ~σει τους πά,ντες, για για να να σκιχρφΙΧλώσει σκιχρφΙΧλώσει στ�ν στ~ν έξουσίΙΧ τοκuλ�σει έξουσίΙΧ
κιχ! ν' ιipπά.ξει τά. λεψτά,. Κιχταργεί τα χρέΎ] , μοφά,ζει τά. κιχ!
- 158Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
- ο ο ΑΝθΡΟΠΟ!, ΑΝθΡΟΠΟ!, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, το το ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr
-
χωριiφιιx, σκοτώνει τους πλ06σιοuς. οε ιiντΙπιxλo! χ ωριiφιιx, εξορΙζει κιχ! σκοτώνει
tou, μ'ή j1 j1πορώντιχς βΥιiλοuν ιiπo ιiπo τ'ή μέσΥ} ν6μιμιχ, πορ ώντιχς νιi νιi τον τον βΥιiλοuν τ'ή μέσΥ} ν6μιμιχ, ~ό tou, �ό κιμιiζοuv Mιi κι cxi)τος cxi)τος ΙΧότο ΙΧότο περιμένει. κ ιμιiζοuv &λλιχ μέσιχ. Mιi περ ιμένει. Όργιχνώ νει Cfpoupιi Cfpoupιi για; τ'ή φ6λιχξ'ή tou, tou, κιχ! «σΤΡΟγγuλοκιiθεΤΙΧt θρι νει τ'ή φ6λιχξ'ή κιχ! «σΤΡΟγγuλοκιiθεΤΙΧt θρι ». Ό« πρ πρoστιiτY}ς tOu λιχοu» ιxμ6'ικιi στο άρμιχ τής τής έξοuσ{ιχς ». oστιi τY}ς tOu λιχοu» στ�ν στ~ν ιiρX� ιiρX~ σΚΟΡπfi χ χι;μ6γελΙΧ εΤνιχι ιχι γεμιiτoς όποσχέσεις ι;μ6γελΙΧ κ' εΤν κιχ! γεννιxιo~ωρ{ιx. Mιi 8λιχ 8λιχ εξιχντλοοντιχι εξιχντλοοντιχι κ κιι ,6 λΙΧ λΙΧϊκός ενθοu κ ιχ! γεννιxιo�ωρ{ιx. ϊκό ς ενθοu σιιχσμος σ ι ιχσμο ς κοuριiζετιχι. Ό πρoστιiτY}ς πρoστιiτY}ς τ6τε τ6τε ξuπνfi τα; τα; ιχΥμιχτιχ τοΟ λιχοlJ λιχοlJ κιχ! κιχ! τόν στρέφει προ προςς τόν π6λεμο π6λεμο κιχ! βε6αιώνει παις παις τοΟ κιχ! βε6αιώνει
lτσι θα; θα; πρα.γμΙΧΤΟΠΟΙΥ}θεΤ ~ σωΤΥ}Ρ{ΙΧ. σωΤΥ}Ρ{ΙΧ. Τ! κΙΧλ6τερος κΙΧλ6τερος ττρ6πος ρ6πος πρα.γμΙΧΤΟΠΟΙΥ}θεΤ � lτσι γιά. νά. φτωχ'ήνει φτωχ'ήνει το λΙΧ λΙΧο κιχ! νά. νά. τον τον xpιxtfi πιΧν πιΧντιχ σκλιχγι ά. νά. ο κιχ! τιχ atTJ atTJ σκλιχ-
6ιιΧ, κιχ! κιχ! τΙ κιχλ6τεΡΥ} κιχλ6τεΡΥ} εόκιχφΙιχ εόκιχφΙιχ νά. νά. ςεcρopτωθετ ςεcρopτωθετ τους τους εεσωτερι σωτερ ι 6ιιΧ, κ06ς το!) εχθρους εχθρους με μιιi 6 6πoιιx~'ήπoτε ΚΙΧΤΥ}γορΙιχ, κιχτά. κιχτά. προ· κ06ς το!) πoιιx� 'ή πoτε ΚΙΧΤΥ}γορΙιχ, προ·
τΙμ Υ}σΥ} τ~ν τ�ν πρo~oσΙιx; πρo�oσΙιx; 'Ότιχν ιiΡΧΙζοuν νιi d�Υ}λώνονΤΙΧt τΙμΥ}σΥ} d~Υ}λώνονΤΙΧt πιχ ριiπoνιx, τιi πνΙγει πνΙγει στο στο ιχ ιχ!μιχ κι εεςοντώνει πρωτιχ πρωτιχ εκεΙ-' ρ ιiπoνιx , τιi !μιχ κι ςοντών ει πρωτιχ πρωτιχ εκεΙ-' που τ~ν εςοuσΙιχ, εςοuσΙιχ, Κιχ! Κιχ! �εν ~εν περ νοuς π ου τον 60Υ}θ'ήσιχνε νά. πιiρει τ�ν περ π()λυς κιχιρος που � ~ε βλέπει πιιi γ6ρω το!) εχθρ06ς. νc2 π()λυς ε βλέπει πιιi γ6ρω το!) πιχρά. πιχρά. εχθρ06ς.
Τ6τε τρuπώνεt στο κ κιiστρo σιiν Ινιχ Ινιχ αγριο αγριο θεριο θεριο κιχ! κιχ! ζεΤ ζεΤ Τ6τε τρuπώνε t στο ιiστ ρo το!) το!) σιiν τρομΟΚΡΙΧΤΥ}μένος κιχ! τρομοκριχτώντιχς. εκεί μέσιχ μέσιχ τρ ομΟΚ ΡΙΧΤΥ} μέν ο ς κ ιχ! τ ρομοκριχτών τιχς.
το τ τελεuτιχΤο ιχότής Ή τυραllllΙα, ννιi ιi λοιπΟν λοιπΟν το ε λ ε uτ ιχΤο σκιxλoπιiτι σκιxλoπιiτι ιχότής τής βΙΧθμιιχΙιχς κιxτιiπτωσY}ς, κιxτιiπτωσY}ς, �Y}λιx�'ή ~Y}λιx~'ή Τής Τής ιiπ6λuτ�ς ιiπ6λuτ~ς ιi�ικΙιxς ιi~ικΙιxς τής βΙΧθμιιχΙιχς κιχΙ τής ι1π6λuΤΥ}ς 8uστuχΙιχς 8uστuχΙιχς γιιi γιιi το Kριiτoς. Μ'ήπως 8μως κιχΙ τής ι1π6λuΤΥ}ς
r8to τον τ6ριχννο εΙνιχι κιiτι �ιιxφoρετικ6; ~ιιxφoρετικ6; Για; να; κρΙ για; τον r8to νει ttTJν TJν ei)τuXCιx � �uoτux{cx ei)τuXCιx � ~ τ τ~ ~uoτux{cx το!} tupιiwou, 6 ΣωκριiΤ'Yjς ε ΠΙ'Κ'ιΧλεΤτιχι εκεΙνοι> « «που κιiτω I'C~ ΠΙ'Κ'ιΧλεΤτιχι τ'ήν τ'ήν κρΙσΥ} εκεΙνοι> που θιi' ζΥ}σε ζΥ}σε κ ιiτω ιiπO I'C� tTJ ου θα; τον το ν γ �ν Z�ιωτι1ιt'ή το!) ζω ζω'ή , νώρισε στ tTJ στέγΥ} στέγΥ} tou, tou, π που γνώρισε στ~ν Z~ιωτι1ιt'ή το!) 8Ιχως στ6μφο». ι1πιiντY}σY} 8 Ιχως κιxμιιi μιiσκιx κιχ! θθειχτρικο ειχτρικο στ 6μφ ο » . Ή ι1πιiντY}σY} τής 80θεΤ ιxότ~ τ~ν που θα; μfiς 8 0θ εΤ θιi'νιxι «πως ι1π' ιxότ� τ�ν r8tcx φ6σΥ} τής τοι> 6 ι1νιχγκιχσμένος κιχτιχντ'ήσει εξοuσΙιχς τοι> ιχγκ ιχσ μέ νος νιi νιi κιχτιχντ'ήσει τ6ριχννος ε!νιχι ι1ν 6 τ6ριχννος δ πιο uστuΧισμέ νος ι1πο τους ιivθΡώποuς, κιiνoντιxς 8uatuXt πιο 88uστuΧισμένος κιiνoντιxς 8uatuXtσμέvοuς τιχuτ6ΧΡQνιχ τιχuτ6ΧΡQνιχ κι κι 8λοuς 8λοuς δσοι δσοι εΙνιχι εΙνιχι γ6ρω γ6ρω το\)>>. σμέvοuς
159- 159Digitized by 10uk1s, March 2009
IIΛAT~N IIΛAT�N
-
-
Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ, ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧ[Ι TOr, το το EPrO ror Ο ΕΠΟΧ[Ι TOr,
Ό Πλάτων, δ δποίος δποίος &ναλό�ι &ναλό~ι καΙ καΙ κρ!νει κρ!νει τ~ν Ό Πλάτων, δ τ�ν τυρανν!ιχ τυρανν!ιχ μ~ μ�
τ6σΎj δςόΤΎjΤX, δδνaιρεόεται ν aιρ εό εται ~)στόσo, �)στόσo, αν 8εν ελπΙζει "ήσει για λου, ν� ν~ τΥ) ΧPΎjσιμOΠOι ΧPΎjσιμOΠOι"ήσει τοuς σκοποός σκοποός του. λου, για τοuς του.
δλωσ8ιό Ε!ναι Ε!ναι &&
&Μνατο, μας μας λέει, λέει, στο στο νι νι κεφΧλαιο κεφΧλαιο αδτοί> αδτοί> τοί) τοί) 8ια 8ια πόλυτα &Μνατο,
λόγου, να. να. γεννΎjθοuν γεννΎjθοuν πα.ι8ι� πα.ι8ι~ 6α.σιλιά8ων μεγιστάνων με με φι φι λόγου, 6α.σιλιά8ων Υι μεγιστάνων λoσoφικ~ ψυχή; ψυχή; λoσoφικ�
ΙΙόσο θα. θα. τοί) τοί) ettιxv ettιxv euκολο euκολο να να πε!σει πε!σει το το ΙΙόσο
λαό! ΓιατΙ κιχτα. Όάθος δ λαος ε!νχι &γαθός. .. Ας τον 8ιιχ ν~ τον μιχλώνοuμε. φωτίσουμε σιγα. σιγα. &ντΙ ν�
"Ας τοί) 8εΙ
δ ciλrιθινος ciλrιθινος φιλόσοφος: θα. τον &γχπήσει. ξοuμε τΙ ε!νιχι δ
για. το το φιλόσοφο, φιλόσοφο, ξέρουμε ξέρουμε πως 8έ θα. θα. επι8ιώξει πως 8έ επι8ιώξει με 'Όσο για.
το στιχνιο να. επιΜλλει τΎjν ε!)τυχ{ιχ τΥίς πιχτρί8ας tou. .. Αλ λωστε, � ~ μόνΎj πατρί8α που που εΤναι εΤναι &ντάξιχ ε!ναι ΙXδΤ~ λωστε, μόνΎj πατρί8α &ντάξιχ του του ε!ναι ΙXδΤ�
που λίγο λίγο πρΙν πρΙν τΥις τΥις χαράξαμε πλάνο. Δέν Δέν δπάρχει δπάρχει πα.ρα. που χαράξαμε το το πλάνο. πα.ρα. μαλλον ε!ναι νοερα. Υι μαλλον
« σα.ν σα.ν
«
ενα. πρότυπο στον οόρα.ν6». οόρα.ν6». ενα. πρότυπο στον
Erte γ{νει, γ{νει, ettE ettE σε σε γ{νει γ{νει αδτό, αδτό, πάντως πάντως δδ σοφος σοφος 8ε θ� θ~ κuοερ Erte κuοερ ν~σει με με άλλο άλλο τρόπο. τρόπο. ν�σει
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ TOr ΑΙQΝΑ οι ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
ΚΑΙ Η Η ΔΙΑθΗΚΗ ΔΙΑθΗΚΗ Tor ΜΕΤΑΡΡrθΜΙΣΤΗ ΜΕΤΑΡΡrθΜΙΣΤΗ ΚΑΙ Ι. Τ' ΛΝΕΒΛΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΕΝΟΣ MEΓ~ΛOY ΤΥΡΆΝΝΟΥ MEΓ�ΛOY
ΕΠΟΧΗ που δ Πλιiτων Ιγρσ.φε τ� τ~ Τ6λ6υτιχίσ. 6ι6λΙσ. Τ1jς ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
ΠσλιτεΙας, λΙγο πρΙν ι1πο τη μιiχη των Λ6όκτρων, δ Διονό ΠσλιτεΙας, σιος δ 10ς των Συρσ.κουσων 6Ιτσ.ν στο απ6Υ6ΙΟ τfjς Μξσ.ς 'tou. ΕΙτσ.νε πιiντoτε δ σόμμσ.χος τfjς Σπιίρτης κσ.Ι θα: μ6(νει
Ή Άθήνσ. τον Ικ�ικι6τσ.ν Ικ~ικι6τσ.ν με ε�ρωνείες ε~ρωνείες κι 8Ισσ.μ6 το τέλος. Ή πρσ.γμσ.τικ~ μως σ.δτΟς ~ε �ε θόμωνε, γισ.τΙ δ Διονόσιος εΙτσ.νε πρσ.γμσ.τικ� κσ.λλιεργ'Υ/μένος: σόνθετε κι δ ί8ιος τρσ.γω8!ες κσ.Ι λυρικα: ποιήμσ.τσ. ποιήμσ.τσ. κι κι δνειρευότσ.ν δνειρευότσ.ν ψιλολογικες ψιλολογικες �ιiφνες. ~ιiφνες. "'Οτσ.ν "'Οτσ.ν � ~ Ά Ά θήνσ. πfjγε με το μέρος Τ1jς ΣπάΡΤ'Υ/ς, στ� στ~ 369, δ Διονόσιος
~ Σπιίρτ'Υ/ δν6μα εστειλε πρέσ6εΙσ. κσ.Ι με την ευκαιρΙα ιΧοτη � σε το Διονόσιο Ι�τιμo Ι~τιμo ΠOλΙΤΎj Τ'Υ/ς. ΣτΙς αρχες τοϊ) �67 ~67 γΙ ν8Τσ.ι καΙ σόμμαχ6ς της, Ισως γι' σ.υτο καΙ το ~ραμιXτικ6 �ραμιXτικ6 τοι>
Td λύτρα λύτρα τοϋ τοϋ <Έκτορα <Έκτορα 6ρα6εόΤΎjκε στοι)ς aγωv6ς t/i)v Ιργο Td Λ'Υ/νσ.Ιων ιι έκε(ν'Υ/ς Τfjς χρονιας.
ΟΕ κσ.κες γλωσσες λέγσ.νε
1. Γιορτ-η Γιορτ-η πρδ, πρδ, τιμ-ην τιμ-ην τοΟ Διονόσου. llaYYjy\)?t�6tcxy llaYYjy\)?t~6tcxy Χ Χ ιχ τ ιΧ 1. ιχ τ α μ 1) λ ιι /ί) /ί) νν ιχ ιχ (τΙλ1) Ίιxνo\)�pΙo\)) Ίιxνo\)~pΙo\)) χι χι &ποτελοοσε τμfjμιχ Γα τμfjμιχ tfj, J61J61Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATgt\ -'-'- Ο ΑΝθΡgΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. το TOr llAATgt\ Ο ΑΝθΡgΠΟΣ. το EPrO TOr
γλέντια, ξεφα,ντώμα,τα πως τιl γ λέν τ ια, ~Ι �Ι τιl ξε φα, ντώμα,τα ποο ιlκoλoόθ'φα,ν στά θYjκα,ν ιlφoρμ~ το!) θα,νάτο!) τοu. Σωστο πά.ντως θYjκ α,ν �~ ιlφoρμ� τοu. Σ ωστ ο π ά.ντως εεΤνα,ι Τ να,ι πως πως πέθα,νε υστερ'' ιlπb πολλοος μ μYjνες. π έθα,νε υστερ Yjνες .
Στον πρωτότοκο γιό 'tOu, το Δ ιονύ σιο 20, 20, ιXifi Yja s μι ιl ώ Διονύσιο ιXifiYjas μιιl
~γεμoνία,. Ή Σικελ{α, ρα.Ια, �γεμoνία,. Σικελ{α,
δλόκλYjΡYj 6ρισκ6τα.ν δλ όκ λYj ΡYj 6ρ ισκ6τα.ν κά.τω ιlπo ιlπo
τ~ν Σuρα,κοuσων, τ � ν �~πικuρια,ρχ{α, πικuρ ια,ρχ{α, των Σu ρα,κοuσων , ~ξoν �ξoν ιlπo το το 8uttxo ιlκρω ιlκρω
τ�ριo ρα.τοόσ α.ν ο[ KΙXPXYjMvtot, κι ιlπo τ�ν -ηπειρωτι τ~ριo πο!) κ κρα.τοόσα.ν ιlπo τ~ν -ηπειρωτι κ~ Ίτα,λία, 01:0 νοτιά., �κε! ~κε! ποο 6ρ{σκετα,ι ~ Κα.λα.6ρ{α" � Κ α.λα.6ρ {α" κι ως κ�
τ� γ τ~ γριxμμ~ ριx μμ� ποο εφτιχνε εφτιχνε ιlπb τι% ΤΡόπa.ιt% σ στ~ν τ�ν Κότρωνα.. Κότρωνα.. Ό
Διονόσιος 20ς είτα,νε είτα,νε γιος γιος τ τYjς ιlπb τ� τ~ Λ ΛοκρΙ8α,. Άλλά. ιονόσιος 20ς Yj ς Δώρι80ς ιlπb οκ ρΙ8α, . Άλλά. Δ δ Διονόσι.ος 10ς α.ντρεuτεt σε πρώτο γάμο την' ΑριΟ1:Ο' 10ς εΤχε εΤχε π πα.ντρεuτεt ΑριΟ1:Ο' ιl8ελφ~ Δ{ωνα,. που τόρα,ννος μιiχYj, ιl8ε λ φ� το!) Δ {ω να, . Κα,τιΧ το 8ιά.σΤYjμα, π ου δ τ ό ρα,ννος
~ Άρ Άριστομά.ΧΥ) προσπά.θYjσε, νιΧ το το κα. εΙτιχν άρρω01:0ς, � ιστομά.ΧΥ) πρ οσπά.θYj σε , 8{χως νιΧ κα. τα,φΙρει, μοΙρα,σμα, ~ξοuσ(ιχς τα, φΙρει , νιl τον κάνει νιΧ 8εχτετ 8εχτετ το μ οΙ ρ α,σμ α, τYjς �ξοuσ(ιχς
στοος στοος
Ίππα.ρΙνο Νόσσα,το. νο κα,Ι Ν όσσα,το. Ό Διονύσιος 8ιiνεφιoός ΤYjς Ίππα.ρΙ
πΙθα,νε νιΧ έέκφpιiσει τ~ θΙλ'φ~ στρα, μως π Ιθα,νε χωρΙς χωρΙς νιΧ κφ pιiσε ι τ� θΙλ'φ� το!), κ' ο[ στρα, μ~ θέλοντα,ς ν' ν' ιlSuvιxuast � ~ ~γεμoν{α, το μο( μο(ρα, τιωτιχοε, μ� � γ εμoν {α, με το ρα,
σμα, .τYjς .τYjς έξοuσ{α,ς, S{v S{vouv τ~ν ιiρχ~ Νεότερο. σμα, ouv τ�ν ιiρχ� στο στο Διονόσιο τον Ν ε ότ ε ρο . Έπει8~ εΙχε α:πο τον τον πα.τέ πα.τέ Έ π ει8� δμως ε Ιχε πa.ρα,μεριστετ έΠΙμονα, α:πο ρα,
-cou,
-cou,
ξuλογρα.φιχες α,δτος περνοϋσε τον χα,ιρό χα,ι ρό Το!) εΙτε με ξ u λογρα. φιχες
έέργα,σ{ες, ργα,σ{ες, εΙτε με ΠΟΙYJτιχιl δοχ{μια"
8ποι.! χά.;το!) χιiπo!) τιl
χιιτιiφερνε χα,λιi.
ΈχεΤνο 8μως 8μως ποο τον χιχτάστρεφε χιχτάστρεφε είτα,ν � xιxτα,χρ~σεις. 'χε όΠYjρέτ�σει όΠYjρέτ~σει ιlφoσιωμένα, ο[ xιxτα,χρ ιlφ o σιωμένα, σεις. Ό Δ{ωνα,ς, ποό 'χε γέρο Διονόσιο, θέλYjσε ιlπoσπιiσει το ννεα,ρο πρ{γχιπα, το γ έ ρο Δ ιον όσ ιο , θέλYj σε ν' ιlπoσπιiσει εα, ρο π ρ{γχιπα, χα,χΙς τοος ιiπb τΙς χ α,χΙς το!) χλ{σεις χα.Ι τ οο ς σuμ60όλοuς σuμ6 0ό λο uς -Cou, ποο δεν χα,τα,6ιiλα,νε πρoσπιiθειιx χ α,τα,6ιiλα,νε χα,μι.ά π ρ oσπιiθειιx yιιl νιΧ τον 88tορθώσοuν. tο ρ θώ σ οuν . Όνει-
ytOpt'ij, τιdν τιdν ΔιονυαΙων. ΔιονυαΙων. "Η τελετή αυν08ευόΤatν με πλοU· μεγιiλη, ytOpt'ij, ΧatινοόΡΥιων χρα:σιων. σιο φ!Χ φ!ΧΥοπότι, !Sπου ΥινόΤatν � ~ 80χιμή τιdν ΧatινοόΡΥιων σιο Υοπότι, !Sπου ΈπΙση" ΈπΙση"
τ' τ'
lebv ιiπό ιiπ' ιiπό τΙ, τΙ, πομπέ" πομπέ" τΙ, πatρελιiαει,. τΙ, τΙ, προχλΥισει, προχλΥισει, ιiπ' λυριχό, xαcΙ 8ραcμαcτιxό, ιiyώ. ιiyώ.ναc,. προ ιi:μoιietat. ΥινόΤatν ΧatΙ λυριχό, ναc,. xαcΙ προ
πιiντων ιiyώναc, ιiyώναc, χωμω8ιιον. πιiντων
~ � Digitized by 10uk1s, March 2009
16a-
UAATQN - Ο Ο ΑΝθΡΙ;ΙΠΟ1:, ΑΝθΡΙ;ΙΠΟ1:, Η Η ΕΠΟΧΗ UAATQN ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ Tor
ρ εΟΟτιχ" 'tcxut6xro"cx "Ο: στρέφει ιχι"ουργιο ΧΙΧθεστως; προς ρεΟΟτιχ" στρέφει το χ χιχι"ουργιο ω τισμέ,,'Υ) x�Ι Ιχιχι'Υ) μ ο"ιχρχ{ιχ, που ε!χε γ{"ει το Z8cx"tm τ� τ~ φ φωτισμέ,,'Υ) x~Ι 8 8Ιχιχι'Υ) μο"ιχρχ{ιχ, 'tou, Βστε Βστερ' ρ ' ιiπb τ~ τ� yvωριμιιί ΤΟι) με το" Πλιίτω"ιχ.
Του 'γ ριχφε λoιπb" τΟ: πιΟ κιχ Ι πιxριxxλ'Y)ΤΙΚιt πιxριxxλ'Y)ΤΙΚιt 'γριχφε πιΟ έπCμo"ιx κιχΙ μμιχτιχ . ϊριί ϊριίμμιχτιχ.
Tou 'δειχ"ε το μεγ ιχλε!ο (Χ ότ-ης τ-ης ~γεμo"Ιιxς, �γεμo"Ιιxς, μεγιχλε!ο (Χότ-ης
ιlπoχτ~σει, τ~ν εόχέ εόχέ π o χτ�σει, τ�ν το χύρος; που ΙΧότος δ t'8ιος; δ ΔΙω" εΙχε ιl
ρειιχ με τ�ν τ~ν δποΙιχ θΟ: μποροοσε χιχ"εΙς "Ο: �θtΧΟΠΟΙ�(1Jει ~θtΧΟΠΟΙ~(1Jει το
~xλινε στ� στ~ φιλιίσοφΙιχ χιχΙ στ�ν στ~ν έπιστ~μ'Y). Διονυσιο, μιΟ: που �xλινε έπιστ�μ'Y). 'Επικιχλούντιχν τ~ν τ�ν εoχ�, μέν'Υ) ιlπb εoχ~, τ�" τ~" τόσο auxvO: έκφριχσ έκφριχσμέν'Υ)
το" Π λά. τωνά. : 8'Y)λιx8~ 8'Y)λιx8� οΕ κu6ερVi'jτες κu6ερVi'jτες Ύι Πλά.τωνά.: Ύι τΟ: πιχι8ιιί τοuι; νΟ: ϊΙνοντιχ" φιλόσοφοι.
Ε!χε π πcxροuσιcxστε! ~ εόχιχιρ{α; εόχιχιρ{α; cxρ οuσι cx στε! λοιπον � Ε!χε
~ ΜνιχμΎ) evος νειχροΟ κιχΙ ό όπάκοοΙ) "ιχ στριχφε! προς το κΙΧλο � πάκοοΙ)
'tuptivvou κιχΙ ρυσει με o λά. 6Ύ) σ� τοΙ) τοΙ) τ~" τ�" τέλειιχ τέλειιχ κιχΙ νΟ: {8 {8ρυσει με τ�ν τ~ν μεσ μεσoλά.6Ύ)σ~
ΠολιτεΙιχ. Πως εΙτιχνε 8u"cxtov δ Πλιίτων νΟ: στιγμιχτΙζει στιγμιχτΙζει τ�" τ~" tupcxvtupcxv Πως
"lcx,
8πως το χιχΙ 'tcxut6xpovcx νΟ: στρ στρέφετιχι 8πως το xιXvet Μντιχ, χιχΙ έ φετιχι σ'
ενιχν τυ τυριχννο, γιΟ: νΟ: 8 80κιμιiσει τουΖ8ΙΧ ριχννο, γιΟ: 0 κιμ ιiσε ι τ~ν τ�ν πριχγμΙΧΤΟΠΟΙΎ)σΎ) τουΖ 8ΙΧ
νικοσ 'tou; 'tou; νικοσ
θιί ·τιχ" ·τιχ" ΙΧότο μιΟ: ιlσu"έπεΙ(1; "Όχι: δ τύριχν ιlσu"έπεΙ(1 ; "Όχι: τύριχν Δε θιί
νaς 8ε...... ε!νιχι μέσιχ στΟ: σχέ8ιΙΧ τοΟ Πλιίτωνιχ πιχρΟ: μιΟ: με
τιx6ιxτικ~ κιχτιίστιχσ'Υ), προσωρι"ο μέτρο. 'Ένιχς τύριχννοι; τύριχννο ι; τιx6ιxτικ� κιχτιίστιχσ'Υ) , i"cx προσωρι"ο εΙνιχι ενιχ 8υνιχμικο ΧΙΧθεστώς.
....Α"
8έχετιχι 8ιιχφωτιστεΙ, 8 έχετιχι νΟ: 8 ιιχφωτ ιστεΙ,
8έχετιχι στ~ν όΠ'Υ)ρεσ!ιχ τi'jι; Ζ8έιχς, το 8υσχολο έχετιχι νΟ: τιχχθεΤ στ�ν ιΧ" 8
't~v ιiνωμιxλΙιx ιiνωμιxλΙιx στ�ν στ~ν τιί�Ύ) τιί~Ύ) θιΧ πριχγμΙΧΤΟΠΟΙ'ηθεΤ πέριχσμιχ ιlπo 't�v χρονικιΧ μέσιχ σ' έλιίχιστιχ χ ρονικιΧ SPtCX κιχΙ μ' έλιίχισΤΎ) 6{ιχ.
«ΟΕ
πολΙτες γp~γoριx θέλΎ)σΎ) π ολΙτες θιΧ τιχχθουν γ p�γo ριx με τ~ τ� θέ λΎ)σΎ) ένος ένος ιi"θΡώποu, στιΧ χέριιχ χιχΙ τ�ν τ~ν πει δ δποΙος κριχτα στ ιΧ χέρι ιχ το!) τη Μνιχμ'Υ) ιlλλo: χιχΙ JI). Τ6σο πιο ε{)κολιχ θα: κu6εΡVΎ)θοuv θώ JI). κu 6εΡVΎ)θοuv ι!π' ιχοτόν, 8σο κcxΙ
πιχριί8ει ειγμιχ «έφιχρμ6ζοντιχς « έφιχρμ6ζοντιχς δλες δ t'8ιοι; θα: 8ώσει το χιχλο πιχριί8
τΙς �θ ικ ε ι; ιiρχές JI). ~θικει; JI). Δε θα: θα: όπιίρχει πια: τότε τότε οδτε 'tupιx""lιx οϋτε τύριχννος, μιΧ προιχισμένο ενιχ Κριίτος π ροιχισμένο μ' g"ιx g"ιx τέλειο σύ"τιχγμιχ, κι ενιχς; φι-
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ΠΛΑΤωΝ -- Ο Ο ΑΝθΡ!2ΠΟΣ, ΑΝθΡ!2ΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, Tor, ΤΟ
λόσοφο,
κυ6ερν�ΤYIς �L ιi�οχό του κυ6ερν~ΤYIς που που θ� θ~ μορφώσεL το ~Lιi~οχό του Yj τους τους
�ιαMχoυς ~ιαMχoυς του με το σε6ασμο σε6ασμο προς το σόνταγμα αυτό. αυτό. θα
φει πιiφει πιi
Δε Δε
συλλογισμο ν~ τον Op{aXEL σω δ Πλιiτων αυτόν το το σ υλλογισμο ν�
πεΙρcx 8μως tij, �ρ στό στό κιχΙ κιχΙ πριxγμιxτoπoι�σιμo. πριxγμιxτoπoι~σιμo. Ή Ή πεΙρcx tij, ΣLκελ!cxς ΣLκελ!cxς ~ρ χετιχι ν' ν' ιiπό�ε{ξει ιiπό~ε{ξει πως οΕ οΕ πιο λογικοΙ στ~ν πρcx πιο λο γ ικοΙ συλλογLσμοι. στ�ν πρcx χετιχι γμιχτικότΥΙΤΙΧ πετυ πετυχιχΙνουν μεΤΙΧΟολές γμιχτικότΥΙΤΙΧ χιχΙνουν με κιiπoιες μεΤΙΧΟολές.
.
T � των T~ν έπoχ~ που που δ ΔΙων ΔΙων τον στ~ν Aυλ~ �ν έπoχ� τον προσκΙΧλοσσε προ σ κΙΧλοσσ ε σ τ� ν Aυλ
eξ~ντιχ τριων χρονων. Συριχκουσων, δ Πλιiτων εΙτιχν eξ�ντιχ
Το κό
κιχΙ � ~ ~όξιx μονιχχιχ στ~ν 'Aθ�νιx, 'Aθ~νιx, ρο, κιχΙ �όξιx του εΙτιχνε μεγιχλιχ, 15XL μονιχ χιχ στ�ν μ� μ~ κιχΙ σε δλ6κΛΥΙΡΟ τον τον ΈλλΥΙνικο κόσμο. Π�γιxινιxν Π~γιxινιxν μιχθΥί τ� Μέγιχριχ τες ιiπ' ιiπ' 8λιχ 8λιχ τα μέρΥΙ: ιiπb τ~
Yj τ�ν 'Axιxtιx, Yj τ~ν
ιiπo την την
Ά.ρκιx~!ιx 'Ήλι~ιx, ιiπo τ~ . ρκιx�!ιx κιχΙ τ~ν τ�ν 'Ήλι�ιx, τ� VYjOLιX Λέσοο κιχΙ Κόπρο.
Ά
Άπό τ τΙς τ~ν Tρωιi�ιx, Tρωιi~ιx, τη Άπό Ις χωρες tf), Μ. Άσ!ιχς, οπως ιiπo τ�ν Ή Λoκρ{~ιx, ~ Mιxκε~oν!ιx Φρυγ!ιχ κιχ! τον Πόντο. Ή Λoκρ{�ιx, � Mιxκε�oν!ιx κιχ! ~ � πιο ξεχωριστοός τους νέους. ''0θριχΚΥ) στέλνιχν έπ{σΥΙς τους πιο στΙς πιχτρreες πιχτρreες τους οΕ μιχθΥΙτες μιχθΥΙτες tf), •Α Α τιχν κιiπoτε γυρΙζιχνε στΙς •
ΚΙX~YIμ!ιxς τοσ Πλάτωνιχ, Πλάτωνιχ, πΙΧ!ζιχνε σχε�oν σχε~oν πιχντοτε πολιτικο ρό ρό ΚΙX�YIμ!ιxς
ΠολλοΙ ιiνιx~εΙχνoντιxν σα νομοθέτες κι άλλοι σ�ν σ~ν ό όπέρμιχ λο. Π ο λλο Ι ιiνιx�εΙχνoντιxν π έρμιχ
t'ij, έλευθερ!ιχς ϊοιο ιi ιiκριoως έλευθερ!ιχς ένιxντloν tij, τυριχνν!ιχς. τυριχνν !ιχς Τον Τον ϊοιο κρι oως XOL t'ij, .
κιχιρο του τον τον Ε Ευφριχίο κ ιχιρο εΙχε ιiκρoιxτ~ ιiκρoιxτ� του υφ ρ ιχίο ιiπo τούς 'Ωρα.ιους t'ij, t'ij, ΕΜοιιχς, δ δποίος ιiπόΧΤYjσε μεγάλΥ) έπιρρo~ έπιρρ o� στη MΙXXEOOVL ΕΜοιιχς,
κ-Yj Aυλ~, ~μελλε να �ώσεL ~ώσεL τη κ-Yj Aυλ�, έπΙ Περο{κκιχ, κιχ! μάλιστιχ �μελλε ζω~ του του όπεριχσπίζοντιχς ζω� όπεριχσπίζοντιχς τ~ν τ�ν
•Α Α νεξΙΧΡΤΥίσ!ιχ νεξΙΧΡΤΥίσ !ιχ tij, •
Έλλά~ιxς Έλλά�ιxς
ΦιλΙ ππου. ένιχντ!ον το\) ΦιλΙ
ΟΥίμοσιέψει Τέλος, δ Πλ:χτων εΙχε ΟΥίμ οσ ιέψει τοόΤΥ) το όΤ Υ) τ~ν τ�ν έποχ-Yj έποχ-Yj κιχ
μια εΖκοσιχρια εΖκοσιχρια ~ιιxλ6γoυς. μια �ιιxλ6γoυς.
Το μεγιiλo του �ργo ~ργo � ~ Πολιτεία Το
e!VΙXL συνέχειιχ συνέχειιχ τοί) Φαίδρου, Φαίδρου, XL ιiπoτελεΤ ιiπoτελεΤ λιχμπρο π πρ6γριχμμιχ e!VΙXL ρ6γριχμμιχ
κιχ! ΠΟLYjτtκοu ΠΟLYjτtκοu λόγου, λόγου, κιχ! κιχ! ίσως τοσ Παρμε Παρμε EUyeVLXOU ερωτιχ κιχ! νίδη, το\) πιχράξενου μετιχφυσικοΒ, το\) συνιχρπιχστικου κιχ!. 86σ νίδη,
κολου τοότου 8ράμιχτος.
Φτcxσμένος στ' ιiπoκopόφωμιx τijς
ςρLλολιηLκijς το\) Μξιχς, τον τρΙΧ60όσιχν τρΙΧ60όσιχν 8λο κιχ!. περισσότερο ςρLλολιηLκijς το\)
Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQN - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟ.Ε, ΑΝθΡΩΠΟ.Ε, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr llAATQN
τti ζflτ~μιχτιχ ζflτ�μιχτιχ τΥ1ς lOytitY1' lOytitY1' κιχ! τΥ1ς μεθόaου. Κιχτιχπιιχνότιχν 4κόμιχ με τti προ6λ~μιχτcz προ6λ�μιχτcz τ'i1ς Εστορ(ιχς τY1~ τY1� σκέΨΥΙς atti μέ σου τΎjς μετεμψόχωσΥΙς. ΖΥΙτοσσε vti μΥιν ξεμιχκρόνει &πο το ~ρόμo του &νιiμεσιx σ" �κε{νoυς ~κε{νoυς ποο as βλέπουν στον κόσμο �ρόμo
~κε!νoυς γιti τους δπο!ους � ~ 'Π(%ρti &λλιχγYj κιχ! κΙνΥΙσΥΙ, σ' �κε!νoυς
X!VflOfl των πριxγμιiτων κιχ! των οοριχνων &κόμιχ asv εΙνιχι ti ιxoτιxπιiτYI' Μελετοσσε Ινιχν μεγιχ.λο atιiloyo, 8που Oti 'ltιx 'ltιxpti
p
iξέθετε oκιxoτti τον τρόπο του τyj γέννΥΙσΥΙ κιχ! τyj συγκρόΤ'f/σfl του σόμπιχντος. θ" &ντικιχθιστοσσε Ιτσι τΙς α.σκοπες μυθολο γΙες κιχ! κοσμολογ!ες των &ρχιχ!ων κιχ! Oti ΧΡΥΙσιμοποιοσσε ΧΡΥΙσιμοποιοσσε δ,τι χιχλότερο όπΎjρχε στη νεότερΥΙ ~πιστ~μYI, �πιστ�μYI, ποο εΙνιχι συν �θως ~θως τόσο &σε6*.
-Εβδομη Έπιστο M~πω~ θιi "πρεπε λοιπόν, δπως; λέει � ~ -Εβδομη M�πω�
λή, «« vti
~γκιxτιxλε!ψει 8λες czοτες; τΙς &σχολ!ες ποο θti tolJ �γκιxτιxλε!ψει
δ!νιχνε 86ξΙΧ» 86ξΙΧ» "(Lti vti πιiει κιχ.τω &πο &πο μιti δ!νιχνε πιiει vti ζ~σει μιti τυριχνν{ιχ τυριχνν{ιχ ζ�σει κιχ.τω έ δ ό !) δ & ιi ό γ σ ψ οο τε στ ν τε μόζει ο εν ιipμόζει ποο δεν οδτε στό σurγΡΙXψέΙX ο!)τε στόν &ΡΧΥΙγο π p ur ΡΙX ΙX ο στ ΡΧΥΙγο τΥ1ς δτε στον α.νθρωπο; "AlAti κιχ! ν' &ψ�σει οδτε &ψ~σει vti tolJ ξε σχολΥ1ς, ο
ψόγει � ~ εοκιχιρ!ιχ ποο ΠCZΡΟυσΙCZζόΤΙΧν, μ�πως μ~πως όΠΎjρχε ψόσος &ριχγε
« vti τον περιiσoυν για ενιχν ψιxφλιxτιi», », ποο ε[νιχι Εκιχ
«
ός να χτ{ζει πολιτείες μόνο στον & &έριχ; σ~μιxινε ιχο ννός έριχ; Δε Oti σ�μιxινε τό, πως πρόatνε τιχυτόχρονιχ τyj ιptl!CZ το\) Διωνcz κιχ! τη φιλο
aoςpl(t.;
Ό Πλιiτων 1tf1ps τYjν &πόφιχσΥΙ: aμπιστεόΤ'f/κε τyj
ές; του, τον Σπεό μczθflτές; Σχολη σ" ϊνιχν &πb τοος ΠΙΧλιχι6τερους μczθflτ
raro,
σιππο, τον &νεψιό του,'γιο τΎjς &aslςpY1' του ΠοτώνΥΙς, Υι raro,
'X(t.! φεόγει, πιθιχνον την ι!νοιζΥΙ τοί) 366. στον Εuaοζο, 'X(t.! 1I. Ο l1ΛΛΤΩΝ ΚΛΙ Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΝΕΟΤΕΡΟΣ ΠΛΑΤΩΝ lytvs asxtb, με μεγιiλες τιμες &πb το Διονόσιο Ο ΠΛΑΤΩΝ τον Νεότερο, YL(t.t!
(t.utYj �~ έπ{σκεψfl κιχ! τYjν 'JtSp'f/ςpιiVBL(t.
Eκcινoπoιoσσβ τόσο τYjν
περιέργειιχ δσο
του. ΒρΥ1κε 8μως την
-- 165Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ - Ο Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ, ΑΝθΡΏΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ EPro TOr ΠΛΑΤΏΝ
~ΙΙXιpεμένrι κ κιχ! ριx~ιoυpγ{ες. ΟΕ ό όπιx~oΙ ΑολΥι δλότελιχ �ΙΙXιpεμένrι ιχ! γεμciτrι ριx�ιoυpγ{ες. πιx�oΙ φο6όντουσιχν Τ'ijς δλοκλrιρωτικ'ijς τυριχνν{ιχς φο6 ό ντουσιχν τΥιν έπιΡΡΟΥι το\)
Πλciτωνιχ: γι� γι~ ν' ιi ιiντι~pciσoυν, ντι� p ciσoυν, μετιχκαλοαν ιiπo τΥιν έξορ{ιχ έξο ρ{ιχ
Ι, πο ποο τον (στορικο Φιλιστο Ι, ο εεΙχε Ιχε έέξοριστεί ξορισ τεί πρΙν είκοσι χρόνια.
ιiπo το Διονύσιο. Ό ΦCΛιστoς εΙχε 6orιθ~σει ιiπo 6orιθ�σε ι το Διονύσιο ν' ιi
ιiρχYι ιiφoσιωθεί ρχYι κ' εεΙτιχν Ιτιχν Ιτοιμος ν' ιiφ oσιωθεί κιχΙ στο γιό του νέ6ει στΥιν ιi ν~ τον όπoστ όπoστrιρ{ξει λωσσι~ κιχ! ν� �ρόμo τ'ijς τ'ijς 6{ιχς. Ή κιχκογ λ ωσσι� rιρ{ξει στο ~ρόμo
μεγciλωνε έναντ{ον τοί) ΔΙωνιχ.
cpuatx~ Ό νειχρος Διονύσιος cpuatx�
Ι�ειχνε �ιciθεσrι ν� ιiκoύει. "Ήξερε άλλωστε 8λες Ι~ειχνε 8λrι τΥι ~ιciθεσrι ν~ τΥιν ιiκoύει. τ~ μciτιχιες προσπciθειες του Δ{ων Δ{ωνιχ προς δφελος ιiνεψιωv τ� ιχ π ρος δφ ελος των ιi νεψιωv
του. Κι av ιi νεχότιxν τYινιiνιαpYι τYι ν ιiνιαpYι ~oγματικY) �oγματικY) κ rι�εμoν{ιx το& ιiνεχότιxν κrι~εμoν{ιx
ιiπo το φό60, σαν ενιχ μεγciλο πιxι�! πιxι~! ΔΙωνιχ, το lxιxvs μόνο ιiπo ποο εΙτιχνε.
Ό Πλάτων εΙχε πιθανον πciει στο σπ{τι τοσ Δ{ωνιχ. Στο ΠΙΧλάτι μrιχιχνορραφcuσιχν έπΙμονιχ. Μέσιχ σε τρεΊς μYjνες 1j μερΙ8ιχ το!} Φιλιστου εΤχε στ� στ~ χέριιχ χέριιχ 't1j' τΥιν πρόφασ1j ΠOU ΕΙχιχν ~ιιxλυθεΤ 8λες ο[ σuμμιxχΙες ιiπo ιiπo το μ μoνα~ικo �ιιxλυθεΤ 8λες oνα�ικo
t1jtoUas. γεγονος γεγονος
ιiλλιχγYjς 'tYj' 'tYj' 6ιχσιλεΙιχς, κιχ! προπciν t'ij, ιiλλιχγYjς κιχ! θci θci 'πρεπε προπciν
των νci 'ρθουνε σε 8ιιχπριχγμιχτε6σεις με τοος ΚΙΧΡΧ1j~ονlοuς_ ΚΙΧΡΧ1j�ονlοuς_
8που δ ΔΙων, ποο εΙτιχνε πciντιχ, ιiπb ιiπb lltιXoτ1jXS Ινιχ γράμμιχ, 8που 1. Γενν�θηxε ρι.τ χο Οαε , αt/l 425. EtttIVC Γενν~θηxε στΙ, Συ Συρι.τχοΟαε, EtttIVC συΥΥενΥι, συΥΥενΥι, τοσ ΔιιινυαΙου toO Πρεσβυτέρου. ΜΙ τΥιν δπoστ�ριeη δπoστ~ριeη τοΟ τυριΧννου εΙχε χι.ττι.τλιΧ6ει ιiνώτι.ττtJ& &ειώμσtτ(%, !πεσε ΙSμως; σΙ σΙ δυσμένει(% χι ιεορ[
δ"ιιΧστημ(% στΥιν'Ήπειρο συνέΥΡΙΧ ι" ιΧστημ(% που εZτσtν ιε6ριστος; στΥιν'Ήπειρο αtηxε. Στό δ ψι t/l
Z,xal,xd tOU. ΈχεΙ ΠΡΙΧΥμιχτεύετι.τι 't'ijv ΙΙστορΙιχ στορΙ ιχ tfjc Σι~ Σι�
χιλΙι.τ, σ1 11 6tSAEtJ&. Ό Κιχέρων τόν &ποχιΧλιαε μ ιι χ Ρ ό θ ο uu
δ Ι δη. M/l πtJ&ρ' ΙSλo που θε θεωρεΤτ(%ι 1'01(%' &πό του, πιό σημtJ&ν ωρεΤτ(%ι 1'01(%' χυδ τιχου, ΟΈλληνε,
ε[λιxρ[νειιi,
ΙσΤΟΡΙΟΥριΧφου, μειονεχτεΤ σ' εδσuνειδησΙtJ& x(%l ΙσΤΟΡΙΟΥριΧφου,
Ιμπνευ Κ(%τιΖ τόν DAo6ttJ&pxo, δ Φlλισtο, δπijρξε δ Ιμπ νευ
στ'ijc tij, ιεΟρ[tJ&C τοΟ ΔΙωνtJ& xtJ&l toO lJλcitωνtJ&.
θtJ&νtJ&τώθ'rj1ιε &πb
τό AtJ&b στ" 357, ΙSαtερ' ιiπό t'ijv &ΠΟΤUΧΙtJ& του σ1 μιιΧ ν(%υμ(%χ[(% μ!
τόν ΔΙωνtJ&.
-- 166Digitized by 10uk1s, March 2009
UAATQN UAATQN
-
-
Ο ΑΝθΝΠΟ11. ΑΝθΝΠΟ11. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ. ΤΟΥ. ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr Ο
ειχσιλεΙιχ, τ1ιν ΠΡΟΥϊγοόμενΥϊ ε ιχσιλεΙιχ, δ μεσολΙΧ6Υϊτ-ης μεσο λΙΧ6 Υϊτ-ης σ" ΙΧότες τΙς θιιχ πριχγμιχτεόσεις, πιχριχκιχλο!}σε ο !}σε τους ΚΙΧΡΧΥΙδόνιους ν& μ1ι θιιχ θ ιιχ πιχριχκιχλ
δ r8ιος π πιχρών. ΟΕ ίχ ίχθρο! του πριχγμιχτευθο!}ν χωρΙς νιi 'νιχι κι δ ιχρών. ΟΕ θ ρ ο! τ ου
τον ιiπoκιxλ ιiπoκιxλo!}ν προ86ΤΥϊ μετιxρρυθμιστικιi o !}ν προ86 Τ Υϊ ΚΙΧΙ τΙΙ μ ετιxρ ρυθ μιστικιi του σχέθι:ιχ τΙΙ πιxρoυσιιiζoυν σΙΙ συνω συνωμοσ!ιχ μοσ!ιχ ίνιχντΙον το!) κιχθεστ6>τος.
μικρο στ~ν ·ΙτιχλΙιχ. κρο κιxριi6ι τον Ιφερε στ�ν ΙτιχλΙιχ. Ό ιi8ελφός του 'Ένιχ μι ·
Mεγιxκλ�ς Mεγιxκλ~ς ettιxve μΙΧζ! του. "Απεκε! '7t1Jye στ�ν στ~ν Κ Κόρινθο. ό ρινθο. Άνιiμεσιx στους φ!λους το!} ΔΙωνιχ πρoκλ�θYIκε πρoκλ~θYIκε μεγιiλYϊ
Πλιiτων θιχνιχ συγκΙνΥΙσΥϊ' ΣτΙς Συριxκot:iσβς διιχδόθΥϊκβ πως δ Πλιiτων Τ1jς περΙφΥΙμΥΙς τώθΥΙκε σ&ν πρωτιχΙτιος Τ φΥΙμΥΙς σσυνωμοσ{ιχς. υνωμοσ{ιχς Το 8,1;Ι 1jς περΙ κριχτο!}σε Πλιiτωνιx~ Ιμ Ιμοιαζε στ~ν ίεορ!ιχ το!} σε τον Πλιiτωνιx� ο ι αζε ν& δΙνει. στ�ν κριχτο!} .
Δ!ωνιχ τ~ μορφ1ι μιιiςς &π &πλ1jς, προσωριν'i)ς ιiπo μιiκρυνσYIς. λ1j ς, προσ !ωνιχ τ φ 1ι μιιi ωριν'i)ς ιiπoμιiκρυνσYIς. Δ � μορ ·Ίσως ν& εΤχε ιi'Κόμα τ1ιν lvvota πως το τονν κριxτιi σ&ν 8μΥΙΡΟ: ίπιxειp~σει κιχιΡΟ Ό Δ!ων θε θΙΙ τολμο!}σε ν& ίπιxειp ιχιΡΟ δ �σει τ!ποτα, 8σο κ
rt"
Πλιiτων 6ρισκότιχν ΙΧότοο Πλ ρι σκότιχν στ!Χ χέριιχ το!} .1ιονυσ{ου. rt" ΙΧότ ιiτων θ& 6 λοιπσν το!} Ικιχνε μβγιiλες περιπoι~σεις περιπoι�σεις κιχ! γιΙΙ νΙΙ γ{νει ιi κόμιχ τοΟ ιiφιx!pεσε κιiθε 8uνατότYjΤΙΧ όμιχ πιο πιστευτος τοΟ 8uνατότYjΤΙΧ ν& φόγει κ
ιiπo τΙς Συρακο!}σβς, δp!ζoντιiς το υ γι& μόνιμ Yj � το του Yj θιιxμoν θιιxμoν~
τ~ν "Ορτυγ!ιχ, που με κιiστpo. Πραγμιxτιxιi, σ' ΙΙνιχ νιχ νYϊσιixι, τ�ν Ο ρτυγ!ιχ, που "
πόλΥϊ Ινιχν εlΧβ ό λΥϊ συν8εότιχν μ' Ι νιχν Ισθμό, δ Διονόσιος Διον όσιος 10ς εl Χβ ίγ τΥιν π xιxτιxστ~σει το πιxλιiτι πιxλιiτι τοι> τοι> με τοbς θ θYjσιχuροuς του χιχΙ χιχΙ στέ στέ xιxτιxστ�σει το Yj σιχuροuς του
γΙΧζε oΙxoγένειιi μισθοtpόροuς; του του. Kιiθβ γΙΧ ζε ττ~ν �ν oΙxoγένε ιιi του καΙ τους τους μισθοtpόροuς; .
ιiπ6πειpιx ίεό80υ, 8Ιχως τ� τ~ PYϊ PYϊτ~ δλότελΙΧ τ� του ιl8εια., ettιxv δλότελΙΧ
Ινιχς; Πλιiτων στ~ν πε περΙστιχσΥϊ τοόΤΥϊ θεωρο6ντιχν μιiτιxιYϊ: δ Πλιi ρΙστιχσΥϊ τ ο όΤΥϊ θ ε ωρο6ντιχν Ινιχς; των στ�ν φιλοεεν06μενος; 8μΥϊρος;. ι λοεεν06μ ενος; 8μΥϊρ ος; φ
.
Ιγινβ γινβ xιiτι το περ!εργο. Μ& Ι
Ό Διονόσιος;, εtΤβ ιiπσ ζ~ ζ�
λειιχ μoνoπωλ~σβΙ τη φιλΙΙΧ λε ιιχ eltI ιiπσ μιχτιχι080ΕΙα, θέλΥΙσε θέλΥΙσε ν& μoνoπωλ�σβΙ
το!} Πλιiτωνιx, χι !τσι !τσι νΙΙ τον ιiπoσπά.σει ιiπb το Δ!ωνιχ :: δοΧΙ το!} δοΧΙ χερ8!σει το φιλόσοφο. φιλόσοφο. μιχσε ν& χ ερ8!σ ει το
Το!} Ιχιχνε χιλιες; πρoτιiσεις; Το!}
οσΠΙΧθώντιχ, νΙΙ τΟ" κιχι πρ προσΠΙΧθώντιχ, τΟ" μπλέεει μπλέ μπλέεει στο πιχιχνΙδι πιχιχνΙδι tou, μπ λέ
το\} Πλιiτω"ιx. ΧΤΥϊχε δ t!to, μέσιχ στις Ιδίες; Ιδίες; το\} 167-- 167Digitized by 10uk1s, March 2009
'Ωστόσο Ωστόσο δεν δεν
'
llAATQN' - Ο ΑΝθΡQΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ EPrO TOr llAATQN' ΤΟ EPrO
τολμουσε ν' &κολοuθ�σεL &κολοuθ~σεL πpαγματικ� πpαγματικ~ τ� τ~ σχoλ� σχoλ~ tou: φο6ό ταν πώς θ� Κ'Υ/δεμονΙα, πο\) δ θ~ 'μπαινε lτσι κιiτω &πο τ�ν τ~ν Κ'Υ/δεμονΙα,
με τ� τ~ λεγόμενα των α;ολοκολάκων ΔΙων, σύμφωνα; με
tou,
tou,
τοϊ;
εΙχε σoφ� �εγελιότιxν, σoφ~ προετοιμάσει. Ό Πλάτων &.ντΙστροφα; ~εγελιότιxν,
αoτ~ τ� τ~ κιχπρ!τσLΙΧ, μετ�ν μετ~ν �λπ!διx ~λπ!διx πώς θ~ δεν &vtLaPOuae σ' αoτ� θ� δδ'Υ/γουσε το ΔLονύσιο προς τ~ τ� φιλοσοψΙ.α; καΙ πώς θ� θ~ τον σuμ
με το Δ{ωνα. φιλ!ωνε κάποια; μέριχ με
M~ .τΟ &στατο πνευμιχ M�
του ματιχιό80ξο!) ΚL ΚL &60uλοu ΔLονuσLΟU 8λο κιχ! ςεγλLστρουσε τ~ διδα;σκιχλ{ιχ το\} Πλάτωνα. Κάποιιχ ψop� ψop~ ομως δ Δι &πb τ� ονύσιος 6ρέθ'Υ/κε μπλεγμένος σ' ενιχν πόλεμο, Ισως με τοίις Δουκανούς, ΚL ΚL li.qJ'Y/ae το φLλόσοφο ν� ν~ φύγει.
Τον όποχρέω
ν~ τοσ όποσχεθετ πως Μ ζανιχγύΡLζε μόλLς δ πό σε ώστόσο ν�
θ~ τέλειωνε. Έπ{σ'Υ/ς δ ΙδLος το\} 'δωσε, κάπως &πρό λεμος θ�
τ~ν 6πόσχεσ'Υ/ πως θ� θ~ ςανα,κα,λουσε το ΔΙωνα; θuμιχ βέβα;ια, τ�ν με τ�ν τ~ν τιχυτόχρον'Υ/ �πιστpoψ� ~πιστpoψ~ του Πλάτωνιχ.
στ~ν Άκα,δ'Υ/μ!α, οπο!) &νάμεσα; Γύρισε λΟLπον δ Πλάτων στ�ν σε κα;ινούργιους μα;θ'Υ/τες 6ρf1κε ενιχν δεκαοχτάχρονο νέο, πο\)
δλιiκεpα εΙκοσι χρόνια Ιμελλε ν� ν~ γ{νει δ ιiχώpιστός του σύν τροψος.
Eftιxv δ Άριστοτέλ'Υ/ς δ Σταγεφ{Τ'Υ/ς, γιος ένος για
τρου τοϊί 6ιχσιλιιΧ τYjς Μιχκε80νΙας ,Αμύντιχ 20U. τρου
Μόλις δδ
Πλάτων ξαναγύρισε, στρώθ'Υ/κε στ� στ~ 80υλει� 80υλει~ καΙ δ'Υ/μοσΙεφε το το
Θεαlτητo, μετ~ σ6νθεσε το Σοφιστή. Θεαlτητo, κιχΙ λ{γο μετ� Σοφιστή. Με τον 8ιιi 8ιιi με τιχ μαθ�ματα μαθ~ματα πο\) τον σχολΙαζιχν δ 'Αρι λογο τοστον κα! με στοτέλ'Υ/ς προσανατολΙσΤ'Υ/κε στ� στ~ λoγικ�, λoγικ~, πο\) &ργότερα � ~ γινε δ θεμελιωτ�ς θεμελιωτ~ς Τ'Υ/ς.
Έπ!σ'Υ/ς &πο τον r8to τον Πλιiτωνα
καΙ το διιiλoγo ΠαρμενΙδης ΠαρμενΙδης θιχ aΙXVSLateI τιΧ περΙφ'Υ/μα �πι ~πι
χειρ~ματά. το!) γιιΧ τΙς νοητές πραγματικότητες πραγματικότητες Ι} 'Ιδέες. χειρ�ματά. Τέλος,
1) 1)
δrι~ιoυργεΤ 'Ακιχ8'Υ/μΙα στο πρόσωπο του ΔΙωνα δrι�ιoυργεΤ
ενα �πlλεχτo ~πlλεχτo μέλος. ΈπεL8� ΈπεL8~ δεν εΙχε θεωprιθεΤ επΙσ'Υ/μα ε εlσoδ~ματα καΙ ξόριστος, εΙσπρtkττει κιχνονικιχ 8λα του τιΧ εlσoδ�ματα
τιx~!δια. ΈπισκέφΤ'Υ/Κβ τ�ν τ~ν πβρνοσσε μεγαλόπρεπα. "Έκανε τιx�!δια.
-- 168Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO EPrO TOr ΠΛΑΤΩΝ TOr, ΤΟ TOr
lΙελο'Π6VV'r]σο πέτuχε ιiπo τ� Σπάρτη ν~ ν� τον κάνε~ κάνε� επίτ� lΙελο'Π6VV'r]σο κιχΙ κιχΙ πέτuχε τ~ Σπάρτη επίτ~ ενώ επιχφνε μέρος γ~opτες ν ώ εςάλλοΙ) επ ιχ φνε μ έρος σ,ε μεγάλες γ�o pτες μο πολ{τ'r], ε
κιχΙ 8 'r] μιουΡγουσε � 8'r]μιουΡγουσε ~ ιiνιxνέωνε φ�λ!ες. φ~λ!ες. M� M~ εκεί ποο srtΙXVE σα στο σπετι tOu, εείτιχνε ~ ΆΚΙX8Ύjμ{ιx. ίτιχ ν ε προπάντων � ΆΚΙX8 Ύj μ{ιx. 'Έγ~νε 'Έγ � νε 8'r]μό 8'r]μό
τ~ς Ά Άθ~νιxς, ά,γ6ριχσε o~κόπε80, χάρ~σε θ � νιxς, ά, γ6 ριχσε ενιχ o�κό πε8 0 , ποο το χ άρ�σε ά.ρ Τ'r]ς τ�ς ά.νάλΙΧΟε γ~~ χάΡΎ] του Πλάτωνιχ τ� τ~ γότεριχ στο Σπεόσ~ππo, Σπεόσ�ππo, ά. ν άλΙΧΟ ε γ�� εςο8ΙΧ �νoς ~νoς 8'r]μόσιου θεάμιχτος.
Μενοντιχς στο σπ!τι κάΠO�OI) κάΠO~OI)
Κάλλιπου μu� Πλ ά των εθΎj κε στ� υστ�ριιx . Ό μu~θΎjκε στ~ Έλεuσ!ν�ιχ Έλεuσ!ν~ιχ μ μυστ~ριιx. Ό Πλάτων χιχροόμενιχ περ~στoιχίζετιxι μι~ τόσο ροόμενιχ τΟ ΔΙωνιχ ν~ 6λεπε χιχ ν� π ερ�στo ιχίζε τιxι ά.πο μι� νεολΙΧ{ιχ. ζζωντιxν~ ωντιxν� νεο λΙΧ{ιχ. Δι~νόσιoς, σ' 8λο ΙΧότο ΙΧότο το 8tάσΤ'r]μιχ, 8tάσΤ'r]μιχ, 8εν πιxριxτ~ Ό Δ ι�νόσιoς, σ' 8εν εΙχε π ιxριxτ � σε� σε~ τΙς φ φιλoσoφ~κές πεp~έργειες προσ ιλoσoφ � κές τοΙ) π ε p � έργειες κιχl δεν εΠΙΧUε ν~ ν� π ροσ
κιχλεΤ φιλοσόφους.
�ν Ά.θ�νιx τ~ν Ά.θ~νιx εΙχε ;tιXs� ;tιXs~ κάποιος σoφιστ�ς σoφιστ~ς Πολuξέ Άπο τ ν'r]ς κι δδ σ σωκριχτικος Αlσχ!ν'r]ς, συνιxντ~σιxμε στ~ }Ιέ ω κριχτικος Αl σχ!ν'r]ς , ΠΟu τον σ υν ιxντ�σιxμ ε στ�
Εόκλεί8Ύ], μιχθ'r]τές. γιχριχ, στοΒ Ε όκλεί8Ύ], μιxζl με &λλους μιχ θ 'r]τές . Kup~v"fJ Kup�v"fJ
Άπό τ~ν Άπό τ�ν
πάει Άρ!σΤtΠΠO~, ενιχς χιχ χιχροκόπος εΙχε πά ει δδ Άρ!σΤtΠΠO�, ροκόπος τ~ς τ�ς ζωj)ς, ζωj)ς,
π~u πρ προσιχρμοζότιχν π�u οσιχρμοζότιχ ν SUXOlΙX με τΙς περ~στάσε~ς περ�στάσε � ς κιχΙ ποο 8!δΙΧ
το σκε, πολu πρΙν ά.πο τον Έπ{κουρο, Έπ{κουρο , πως ~ � ιiπ6λιxυσΎ] εεΙνιχι Ινιχι το
πρωτιχρχικο ά.γιχθό. πpιxγμιxτ~κα φκ φκιιχγμένος ν~ ρωτιχρχικο ά.γ ιχθ ό. Είτιχνε πpιxγμιxτ�κα ιιχγμ ένος ϊΙ~ ϊΙ� ν� π
Δ~oνόσ~o: ιiπ' ΙΧότον ςΙΧ8ιάντρο1tlX ζζ~σει �σει με το Δ�oνόσ�o: ΙΧότον ά.ποσποΟΟε ς ΙΧ8ιάντρο1tlX δφέλ'r]. τρόμιχζε κιχνεΙς sςεu sςεuτελ~σμος τελ � σμος λογijς λογijς δφέλ 'r]. Δεν τον τρόμιχζε
τ�γ μ� 1tOο τ~ σστ~γμ~ 1tOο τ�
μπορασσε να τονν πλ'r]ρώσεt θθ~ � μπορασσε να το πλ'r]ρώ σεt μ' μ' ενιχ ενιχ νόστ~ νό στ�
μα ά. στεΤο ά.στεΤο.
.
Άλλ~ δ Διανόσιος YUpSUE Άλλ� δ Δ ι ανόσιος Y UpSUE κάτι κιχλότερο. κιχλότερο . Με Με 8σιχ επ~ επ� 'r] μον ι κα ΨΙ χοuλιχ εΙχε auyxpιxt�aet μιxθ�μιxτιx κιχl στ στ'r]μονικα ΨΙχοuλιχ auyxpιxt~aet ά.πb τα μιxθ~μιxτιx Πλάτωνιχ, προσπΙΧθουσε 'r]Ost του Πλά τωνιχ, π ροσπΙΧθουσε νιΧ επιολ επι ολ'r] ε Ost σ' ε τΙς κοu6έvτες του κείνoUς 1tOΟ φιλο φιλοξενοσσε εκε!νους 1tOΟ τον επισκέπτοΥ. κε ίνoUς 1tOΟ ξενοσσ ε YJ σ' εκε! νου ς 1tOΟ επισ κέπτοΥ.
τιχν περιχστικο!.
κάπo~ιx οιχθυ οιχθυ Άνάλιχοε &κόμιχ νιΧ γράψει κάπo�ιx μπόρβσε τ~ν τελε�ωσει τελε~ωσει κιχ! στόχιχστη πριχγμιχτβ!ιχ, μα 8εν μπό ρβσε να τ�ν τρόπο. δε στιχμιχτti να ΧΙΧλεί τον ΙΙλάτωνιχ με κάθε τρόπ ο Του .
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠAATQN ΠAATQN
-
-
Ο Ο ΑΝθΝΠΟΣ. ΑΝθΝΠΟΣ. Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. το το
EPrO TOr EPrO TOr
Ύpcιφε δδ raL�b, ρ ά,φ εL δδ Ά 'Ύpcιφε raL~b, 6citSL να να του του γ γρά,φεL ΆPΧόΤCΙς κ' οοΕΕ cρ!λΟL PΧόΤCΙς κ'
'
~LXOUb το\) ιlνθρώπo\)ς ΤΟΙ> ιlπό τον TιXpcιντcι. T ιXpcιντcι. Στέλνει �LXOUb ιlνθρώπo\)ς κcιΙ στό
τον πcιρcιλci6εt. πoσχότcιν ον πcι ρcιλci6εt. Ί π oσ χότcιν στον ΠλιΧ τέλος ενcι xcιpci6L να τ τωνcι πως � θιΧ ιξομιΧλυνε κciθε ~LCΙCΡOPιX �LCΙCΡOPιX ποu ~ πcιροuσΙcι πcιροuσΙcι τοι> θιΧ
Ιχε με το ΔΙωνcι. εεΙχε
του ζΎΙτουσε 8μως να κάνει λ!γΎ) ύπομο
ν�. ν~. Ό Δ ΔΙων, στ~ν Ιων , πιστεύoντcις κcιλόπιστcι σαν τον Άρχότcι στ�ν
«.cριλoσoφΙcις» εlλικρ!νειcι tijb « . cρι λo σ o φ Ι cις » του Διονύσιοι> κcιΙ λcιχτcιρώ'Ι τcις να ξcινcιϊ�εΤ ξcινcιϊ~εΤ τΙς Σuρcικο\}σες, πιέζει τον ΠλιXτωνcι να 86-
χτετ τ�ν τ~ν πρόσ πρόσκλ YjOYj. κλ ''YjOYj.
δδ
Με τουτες τουτες τΙς &'τέλεtωτες svoxλ λ'ήσεις
&'πocρcισΙζει ~(χως ΠλιΧτων &'π ocρcισΙζε ι να cρύγει cρύγε ι � (χως sνθουσιcισμό: ειτιχν
�ξ'ήvτcι ~ξ'ήvτcι εςι χρονων. Πολu 8μως γρ'ήγοριχ κιχτιΧλΙΧ6ε πόσο &λλιχξε δδ ΔιονUσtος. τ�ν δπo{cι εΙτιχνε συ Ή μεγιΧλYj λcιχτιXpιx τijς μciθ"f/O'Yjς, &'πο τ~ν ~σ6'Yjσε μπροστα στ�ν στ~ν προοπτικ'ή μιιΧς a ao6cιpijb νεπιχρμένος, �σ6'Yjσε o 6cιpij b
~οuλεLcXς ΚCΙί μιιX� μιιX~ προσπciθεLcις πιΧνω στον �cιuτό ~cιuτό του. ΟΕ κcι �οuλεLcXς λες προθέσεις το\) ytιX το ΔΙωνcι δεν τον sμπ68ισιχν νιΧ μ'ή εlσοS1ιμιχτci τοu. 'Ότcιν το κcιλoκιx!pι ςcι τοί> στέλνει πι& τα εlσοS1ιμιχτci
λ ιΧτων , ιlπογΟ'Yjτεuμένος, θέ νιXCΡεpε toub ouptoub &'νέμοu" δ Π ΠλιΧτων,
λ'φε νιΧ cρύγει. Ό Διονύσιος 8μως 8μως τον 6cιστιX με κ κcιινoυργιες λ 'φε νιΧ cιινoυργ ιες κι δ δ ΠλιΧτων π{στεΦε πως θιΧ θιΧ μποροuσε να πιΧλι όποσχέσεις κι σώσει τ'ήν m mptouσlιx τοί> ΔΙωνιχ. ΔΙωνιχ. σώσει p touσlιx τοί>
σιxλπciριxνε κcιΙ θεν όπijpχε όπijpχε πι& xlvSuvob νιΧ cρ cρύγει, Διονύ ι ονύ ύγε ι, δδ Δ ΠλιΧτωνιχ κιΧτω &'πό τ'ήν sςοuσ{cι του, πcι πcι σιος 6ιΧζει ςιχνιΧ τον ΠλιΧτωνιχ
pcι6ιx{νει το λόγο λόγο ΤΟΙ> ΤΟΙ> κ κιι &'ρχ!ζει νιΧ ποuλcX χωρΙς ντροπ'ή τ~ν ντροπ'ή τ�ν πεΡιοuσlιχ του ΔΙωνcι.
μcιpιXζωνε Ό ΠλιΧτων μcι p ιXζωνε κovτιx κ ovτ ιx του « « ί5-
πω πωςς ενcι ποuλΙ στο κλοu6Ι κλοu6Ι ». Φιλόσocρoς κιχ! τ τύριχννος ύ ρ ιχννος μπρο στ& στο κοινο πcιpoυσιιXζoντcιν cρ!λoι, μ μιΧ μιιΧ ιΧ μι ιΧ θιxppετ~ θ ιxp pετ� ιπέμΎ) τοί> 6cισ 6cισΎ) τοί> ΠλιXτωνcι ΠλιXτωνcι γιιΧ γιιΧ κιΧποιο κιΧποιονν ΉρcικλεCδ'Yj, που εεΙχε Ιχε όπα όπα
ΟΤ ΎΙ ριςει xpucριX μιιΧ ΟΤΎΙριςει μιιΧ στιΧσΎ) tti)v μ μισθοφόρων, ~κcινε το Δι Διονύ ισθοφόρων, �κcινε ονύ σιο σιο iςω cρpsvti)v. Ό <Ηριχκλε{θΎΙς <Ηριχκλε{θΎΙς μ μπόρεσε το Ο'ΚιΧσει, μα δ πό ρ εσε νιΧ τ ο μα δ ΠλιΧτων &'πομονώθΎΙκε σ' cιότη � σστpcιτώνcι cιότη τ�ν τ~ν r!tΙX τ τ~ τ p cιτώ νcι των μι-
-- 170Digitized by 10uk1s, March 2009
Υ ΓΟ ΤΟ Ρ&!ΠΟΕ, Η Ε ΠΛΑΤΏΝ ~ ΑΝθ ΑΝθΡ&!ΠΟΕ, ΕΠΟΧΗ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡ ΠΛΑΤΏΝ �
τυριχννΙιχς σθοψ6ρων. Κάποιιχ Κάποιιχ οlκονομικα μέτριχ τYjς τυριχνν Ιιχς ιiπει λούσιχν τα τα συμψέροντά συμψέροντά τους: τους: �εν ~εν ιiγιxπoύσΙXν ιiγιxπoύσΙXν κΙΧ κΙΧθ6λου λούσιχν θ6λου ιχuτοv το συμ6ουλάτορΙΧ' συμ6ουλάτορΙΧ' δ δ Π Πλάτων το λάτων κιχτιχλΙΧ6ΙΧίνει πως κινΜνευε.
Εδτυχως μπ6ρεσε να να εl�οποιήσει εl~οποιήσει τον τον Άρχότιχ: Άρχότιχ: � ~ κυ6έρνηση δ τυχως μπ6ρεσε Ε του Ί'άριχντιχ του στέλνει ενιχ κιχρά6ι με με τριάντιχ κουπ κουπια του ια
xt
xt
ε~ωσε να να κιχτιχλά6ε κιχτιχλά6ειι στο Διονόσιο πως δ δ Πλάτων εΙτιχν ιi ε�ωσε
νάγκη νάγκη να να ψύγει ψύγει.. πΙ. Ο Ο ΔΙΩΝ ΔΙΩΝ :ΣΤΙ:Σ πΙ. :ΣΤΙ:Σ :ΣΥΡΑΚΟΥ:ΣΕ:Σ :ΣΥΡΑΚΟΥ:ΣΕ:Σ
ΠΛΑΤΏΝ Ο ΠΛΑΤΏΝ
xt
xt
Δίων γιορτες ΌλυμπΙιχς δ Δ ίων ιiντιxμώνOυν στΙς γιορτ ε ς τΥίς Ό λυμπΙιχς
στα τέλη τέλη του του κ κιχλΟΚΙΧιΡιου Δlωv στα ιχλΟΚΙΧι Ρ ι ου του 360. Άποστιφημένος δ Δlωv δλ η του τ�ν τ~ν πε περιουσΙιχ ~εν εε!χε ριουσΙιχ �εν !χε πουθενα ιiλλoυ να κιχτιχ ιiπ' δλ
CΡόγει εξον εξον ciπο ciπο τα τα δπλιχ. δπλιχ. Ε! Ε!χε CΡόγει χε μμάθει άθει άλλωστε πως δ Διονό σι ος ξιχνιχπάντρεψε τε p oθ ιxλ� ci�ελψή ή, γυ σιος ξιχνιχπάντρεψε τ�ν τ~ν �~τεpoθιxλ~ ci~ελψή του του Άρετ Άρετή, γυ νιχ{κιχ του του ΔΙ ΔΙωνιχ, Ί'ιμοκρά.τη. Δlωv νιχ{κιχ ωνιχ , μ' §νιχν κάποιον Ί' ιμοκ ρά.τη. Κι δ Δlωv μόνο εκ~{κηση γόρευε Πλάτων, για μ δχιχρι όνο εκ� {κη σ η γ ό ρευε τώριχ. τώριχ . Ό Πλάτων, για να τον εεδχιχρι στήσει κιχΙ κιχΙ για για να μπορετ να τον Όoηθιi, τήρησε οδ8έτερη στά στήσει να μπορετ να τον τή ρη σε ο δ8έτε ρη στά ση, ετοιμος ετοιμος πάντα πάντα να μεσολΙΧΌήσει, αν πα παρουσιιχζόταν ση, να μεσολΙΧ Όήσει, αν ρουσ ιιχζό ταν euXΙXt
μια συμCΡ συμCΡιλ{ωση, ιiψoυ ~ιάθεση ε!χε πιά, οδτε ρρΙα Ια για μια ιλ{ωση , ιiψ oυ οοϋτε ϋτε �ιάθεση πιά, οδτε -ή -ήλικ{α -ήλικ{α τοι) τοι) επέ επέτρεπε εγκιχταλεΙψει τον εΙρηνικο τοστο -ή τρεπε να να εγκιχταλεΙψει
όλο . ρρόλο.
καp~ιά ώστ6σο εrτανε με με το ΔΙωνιχ. ΙΧδτο Ήκ αp � ιά του του ώ σ τ6σ ο εrτανε το ΔΙων ιχ . ft' ΙΧδ το
άψησε τους μιχθητες μιχθητες τΥίς Ά Άκιχδημ{ας να κιχ κιχταταχθουνε κιχδη μ{ας να ταταχθουνε στο στρατ6 του: του: "Έτσι "Έτσι μπιχΙνουν μπιχΙνουν σ στ~ν όπηρεσ{ιχ του του Δ{ωνα Δ{ωνα δ στρατ6 τ�ν όπηρεσ{ιχ Σπεόσιππος, Κάλλιπος ci~ελψ6ς πεό σιππος , δδ Κάλλι πος κι δ ci �ελψ6ς του δδ Φιλ6στριχτος, δ Σ
Eύ~αΙμων ιiπo τ�ν τ~ν Κόπρ Κόπροο κι ιiλλoι ιiλλoι πολλοι. Eύ�αΙ μων ιiπo
Τον Αδγ Αδγουστο Τον ουστο
~ ιi ιiπoστoλ~ πέντε κιχρά6ια λοιπΟν του 357 ξξεκ{νησε ε κ{νησε � πoσ τoλ� με πέντε
xt
xt
όχτακ6σους aνΤΡες. Φιλ6στριχτο ό εγέλασε ττοο Φ ιλ6στρ ιχτ ο που ψύ χτακ6σους aνΤ Ρες. Ό ΔΙων ξξεγέλασε λαγε στ�ν στ~ν Άδριιχτικ'ή. Άδριιχτικ'ή. Πιάνει τ· ιiνoΙXτα κα! ξξεμπαρ'ΚιΧρει λαγε εμπαρ'ΚιΧρει σ ια δ υτι'Κ� ιiκτ� αθ αΙνοντας πως δ Διο Διο σεε μ μια δυτι'Κ~ ιiκτ~ τΥίς Σι'ΚελΙας. Μ ΜαθαΙνοντας νόσιος β βρισ'Κότιχν στ~ν ΊτΙΧλΙα, τρέχει με σ σπουδYJ νόσιος ρ ισ'Κότιχν στ �ν ΊτΙΧλΙα, πουδYJ να: 'Κατιχ-
171171Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝ
ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η Η ΕΠΧΟΗ ΕΠΧΟΗ τω", τω", το το ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ΑΝθΡ2ΠΟΣ,
τΙςς Σ Συp~κoυσες, ~νω στ στο δρόμο χιλιάδες λά6ει τΙ υ p� κo υσες, �νω ο δρό μο μαζείιει πέντε χ ιλιάδες άντρες. Συρακουσες aνoίξανε τΙς πόρτες. άν τρες . οι Σ υρ ακουσες τοί) aνoίξα νε διάπλατα τΙς
M ΠΎj κε θριαμ6ευτικα στ�ν χοντας στ ο π λευρό του Το MΠΎjκε στ~ν πόλη, εεχοντας στο πλευρό Τονν
α.δελφό Mεγακλ~ καΙ τον ΆθηναίΟ α.δε λφό του Mε αΙ τ ον Ά θ ηναίΟ Κάλλιπο. Καλεί τ' γακλ� κ λαο τ~ν τ τυραννία, λαος λ αο να καταλίισει τ�ν υραννία , κι δ λ αο ς aπο εευγνωμοσύνη υγνω μοσύν η «όπάτους ap apόνομάζει τόσο αυτόν, οσο καΙ τον aδελφό του, «όπάτους
χηγοΙΙς στρατείιματος ». Μα δ Τψοκράτης ε!χε κ κλειστεί χ ηγοΙΙς τοί) στρα τείιματος ». λειστεί στ~ν υστερα μέρες Υιρθε ~κεί καΙ δ σ τ�ν ακρόπολη κ' υστ ερα aπο λίγες μέρ ες Υι ρθε �κεί
Διονίισιος. Δι ο ν ίι σιος.
•Απεκεί
•
κυριαρχοίισαν στ~ θάλασσα. Έλέγχανε κυ ριαρχοίισαν στ�
ν πόλη καΙ φρόντιζαν με κάθε τρόπο να σπ είρο υν ειπίσης τ� τ~ν σπείρουν τ~ διχόνοια a aνάμεσα τ� νάμεσα στο Δίωνα καΙ τοΙΙς Συρακουσίους. Αυ τo~ ομως εΙταν �κλεγμένoς ~κλεγμένoς aρχηγός. Ό Ή Ήρακλείδης, ρακλείδης, ποΙΙ δ τo�
Πλάτων τοί) ε!χε σώσει τ� τάν ε ι μια μέρα &.πο τ�ν τ~ ζω�, ζω~, φ φτάνει τ~ν Πελοπόννησο πολεμιστες μερικα καρά6ια. Πε λοπόνν ησο με κάμποσους πο λ εμιστες καΙ κα Ι με ρ ικα κ αρά 6ια .
Τον κάνουν aΡχηγο των νναυτικων α υ τικω ν δυν άμεων , κι δ Δ ίων, �νω δυνάμεων, Δίων, ~νω κάνει τ α ρτυρηθεί apXLXιX για τ �ν �κλoγη τοο σφάλμα να διαμ διαμαρτυρηθεί τ~ν ~κλoγη
αυτ~, δίνει την ΉρακλεΙ ρακλεΙ αυτ �, στο τέλος τ(1) δί νε ι δ l'διoς τ ην apχηγία. Ό Ή ενα φουσκωμένο μυαλό, aκοίιΡαστος ραδιοϋργος δης εrταν ε να φου σκωμένο μ υαλό, μα a κοίιΡ αστος ρ αδιοϋργος καΙ καλος δ μ ιλητ�ς . δμιλητ~ς.
Ε Τχε τ ην τ ίι χη � ΕΤχε την τίιχη ~ την τψη να να.υμα.
χ � σει στο μεγ άλο λιμάνι με Το στόλο τοϋ Φίλιστου, ποΙΙ γίι χ~σει μεγάλο γίι ριζε τηνν Άδ Άδpια.τικ~. Φ{λιστος ρι ζε aπO τη p ια.τ ικ� . Ό Φ {λιστος πιάστηκε κα.Ι θα.να. θα.να.
τώθηκε. Ό Διονίισιος δ δρα.πέτ.ευσε Ίτα.λΙα.,, ιiφ�νoντα.ς ιiφ~νoντα.ς ρ α.π έτ.ευσε στην Ίτα.λΙα. τη φ φίιλα.ξη γιο ίιλα.ξη τοϋ κάστρου στον νεαρό νεα ρό του γ ιο Άπολλοκράτη. τ~ θέση τοί) Ό Ήρα.κλεΙδης ε!χε 'ύποσκάφει τόσο καλα τ�
ΔΙωνα., ποΙΙ κατ άφερε να κ αθαιρεθεί καΙ να κα.Τάφίιγει στοΙΙς κατάφερε καθαιρεθεί στοΙΙς ΛεοντΙνους. 'Αλλα ξξα.ναγίιρισε α.να γίιρισε γρ�yopα., ο ν καλέσα.νε γρ~yopα., οταν ττον Συρα.κοίισιοι α.υτΟς rδιoς υρα. κοίισιοι κι α. υτΟ ς δ rδ ιo ς ΉρακλεΙδης: σα σωΤΎjpα. of Σ
κάστρο 60~θεια. aπο τ τΥιν στο κ ά στρο ε!χε φτάσει 60�θεια. Υιν ΊταλΙα κι δ Διο
οΙΙ σ τρατηγοΙ καΙ μι νίισιος, την ωρα π ποΙΙ στρατηγοΙ μισθοφόροι σθοφόροι μεθοκοποίι ομμάτι τΎjς πό λ ης κα.Ι την πνΙγει σσ.ν, 6ά.ζει φωτιιΧ σ' ενα. κ κομμάτι πόλης
~ξopίσει τον Ήρα.κλεΙδη, στο σ.!μα.. Ό ΔΙων θα μποροuσε να �ξopίσει - Ι72Ι72Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATQ~ llAATQ�
--
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO TOr Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ
εε!χε ως γενναιοψυχία &νος φ !χε ομ ομως γενναιοψυχία &νος φιλoσόcρoυ καΙ τον συγχώρεσε. ι λoσό cρ o υ καΙ τον συγχώρεσε. στόσο 8εν 'Ωστόσο 8εν είχε είχε 8υστυχως 8υστυχως καμι~ καμια. καμι� εεΌστροφία, Ό σ τ ροφία, κα μ ι α. α.π' α.π' ιxU 'Ω
τες τ τΙς μικρες [καν6τ-ητες [καν6τ-ητες που tpιx60uvs το λαό. λαό. Ό Ί-ΙρακλεΙ Ί-ΙρακλεΙ Ις μικρες ο να. ~γ ο-ης συντέλεσε στο στο ννα. ήθελε να. �γ α. γίνει μισ-ητός. Ό ΔΙων ήθελε -ης συντέλεσε
α θιορόσει ε καθιορόσει ενα μετριοπαθες σόνταγμα. κ να με τ ρ ι οπαθες σ όνταγμα.
Ο[ Ο[ Συρακοόσιοι Συρακοόσ ι οι γό
ρευαν ν α. κ υ6ερνιοuντ αι κ να. κυ6ερνιοuνται καΙ να. 8ιασκεοάζουν αΙ ν α. 8 ι ασκεοά ζουν λεότερα. λεότερα. Ό Ά πoλλoκριiτ-ης, σταθεί &λλο πoλλoκριiτ-ης, μ-η μπορώντας μπορώντας να. να. σταθεί &λλο κλεισμένος κλεισμένος στο
κ ιiστρo , παρα06θηκε. έργε ι ν α. γκρε μίσε ι τον τον κιiστρo, παρα06θηκε. Ό Ό Δ(ων Δ(ων οε οε στ στέργει να. γκρεμίσει π ρ ομαχώ να τ ουτον τ προμαχώνα τουτον τΥίς λαός. Υίς ττυραννΙας, υραν νΙας , οπως το γόρευε γόρευε δ λ αός.
'Έ8ωσε ετσι &φο ρακλεΙΟ-η ς τΙς συν &φορμ-η όπόνοιες, που δ Ή ΉρακλεΙΟ-ης ρμ-η σε όπόνοιες,
Οαόλιζε. ΛΌτος τιiχτηκε τιiχτηκε με με τ-η οημοκρατ(α οημοκρατ(α καΙ καΙ ζ-ητοασε Οαόλιζε. ζ-ητ ο ασε το μοίρασμα του του πλοότοu, πλοότοu, κ. �ναντ'oν το\) το\) κ.ιι εκανε εκανε 80λοπλοκίες 80λοπλοκίες ~ναντ'oν Ιωνα , δχι ΔΙωνα, δχι μoνιiχα μoνιiχα ιi ιiνιiμεσα στο λαό, λαό, ιiλλα. ιiλλα. OΚr%t μ μεε το Διο νιi μεσα στο Δ
ciκοόει τΙς συμ60uλες των φί νόσιο. Ό ΔΙων .. ιiπoκαμωμένoς ciκοόει λων του κι cicρ�νει να. οολο φ ον -ηθε ciΠΟΤΡ όπ αια δ Ήρακλεί Ήρακλεί cicρ~νει να. οολοφον-ηθείί ciΠΟΤΡόπαια ο-ης, α Ι του τόσες ιiφoρμες ιiφoρμες για. για. να. να. τον σκο ο-ης, iiv iiv κκαΙ του ε!χαν ε!χαν οοθεΤ οοθεΤ τόσες τώσει τώσει νόμιμα. νόμιμα.
Παρασuρμένος έξιiλλo!) έξιiλλo!) ciπο τα. Ιοια σχέ8ια, cioκo ciπο τα. Ιοια το!) το!) τα. τ α. σχ έ 8ι α, cioκ o Παρασuρμένος λοόθησε σuν-ηθισμένες λ οόθη σε τΙς σu ν-η θι σμ ένες μέθ08ες των τυρά.ννων. τυρ ά.ννων . Για. να. μπο ρέσει ρέσει να. μεταΡΡuθμ(σεις του, να. έπι6ιiλλει έπι6ιiλλει τΙς μεταΡΡuθμ(σ εις τ ου , κριίτ-ησε κριίτ -ησε το το μι μι σθocρoρικo στρατό καΙ για. να. τους πλ-ηρώσει, 8'ήμεuσε σ θo cρ oρικo σ τρατό του, καΙ
τ-ην περιοuσΙα περιοuσΙα των έχθρων έχθρων 'tCιU. 'tCιU. ""Ύστερα, Ύστερα , 6λέπει πώς εΙταν
�σει 6αρια. ciναγκασμένος να. φoρoλoγ φoρoλoγ~σει ci ναγκ α σμ ένος να. r8 tou, 6αρ ια. κι αυτους τους r8tou, τους όπαοοός όπαοοός τους
'tou. 'tou.
Στοv l\;.ιiλλιππο ε!χε ciπ ciπόλuτ-η Στοv l\;. ιiλλιππο ε!χε όλ uτ-η έμπιστο έ μπιστο
σό ν-η , αΌτος ομως, ciγορασμένος σόν-η, ciγορασμένος ιiπb το Διονόσιο, Ισως την έκμεταλλεότηκε τον έκ μετ α λλεότη κε για. να. το ν έέ~oντώσει. �oντώσ ει.
Κά.λλιπος Φιλόστρα;τος ξεσ-ηκώ ά. λλιπος κι κι δ ci8eAcp6, ci8 eAcp6 , το!) δ Φ ιλό στ ρα;τ ος ξεσ-ηκώ Ό Κ {λους του έναντΙον- του του ΔΙωνα ΔΙωνα τους τους παλιους παλιους φ φ{λους του ΉρακλεΙ ΉρακλεΙ vοuν έναντΙονισθο φόρους. ''Αν ο-η ο-η καΙ τους κ καινοόργιους μισθοφόρους. ''Αν καΙ δ ΔΙων εloo α ινοόργ ιους μ σ τέψ ε ι : «θά. 'ταν πoι~θ-ηκε, πιστέψει: 'ταν δ 6Ιος ciciπ o ι�θ-ηκε, δεν εcrtεργε να. το πι 6Ιωτος, ΙΙλεγε, δολοφονία ολοφονία του ·ΗρακλεΙ8ή λεγε , iiv δστερ' ciπο τ-η δ 6Ιωτος, - 173Digitized by 10uk1s, March 2009
llAATgN llAATgN
-
-
Ο ΑΝθΡgΠΟ:Ε, ΑΝθΡgΠΟ:Ε, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ Ο ΕΡΓΟ 'fOr
θιk 'πρεπε ν" σκοτώσω τώρα καΙ τoυ~ τoυ� ψ!λoυ� ψ!λoυ~ μομ ». ». Μισθο ψόροι πλYjρωμένοι ιiπo τον Kιkλλιππo τον οολοψονοσν στο πιχ
λιkτι του στ" 354. Ertιxve πεν�ντα πεν~ντα πέντε χρονών. Ό Kιkλ τ~ σειριk ΤΟι.) ΤΟι.) λιππος, ιiψoσ κι αδτον τον ζψωκρα6γασαν με τ�
OCGν ελευθερωτ~, ελευθερωτ�, &ρπαξε τ~ν τ�ν έξQuσΙα. ΠρώΤΥ) ιiπόπεφα ιiνα τρoΠΎjς του γΙνεται ιiπo τους ψ!λοuς του ΔΙωνα: δ ΕδΟ"ημος σκοτώθ"ηκε στΥι μιkXy) xt δ ΆριστοτέλYjς τοσ ιiψιέρωσε το οι άλογό ΤΟι) ΤΟι) Περί Ψυχής. Τέλος, εν ας ιiπb τους ιiνεψιoιις του Ίππ�ρΙνoς;, nituxe ν" καταλιkoει τΙς Συρακουσες. ΔΙωνα, δ Ίππ~ρΙνoς;, Με πόσΥ) ιiν"ησυχ!α δ Πλιkτων παρακολουθεί αότ" τ" γεγο
τ~ν 'Έβδομη καΙ 'Όγδοη 'Επιστολή. νότα το ξέρουμε ιiπo τ�ν 'Απαντά με τΙς �πιστoλες ~πιστoλες αδτες στους ψίλοuς του ΔΙωνα, που ξεσ�κωμα καΙ τ~ τ� τοσ ζYjτάνε συμοοuλές, Βστερ' ι1πb το πρώτο ξεσ~κωμα νίκrι του Ίππαρίνου. MCG οδσιαστικ" τ" γριΧμματα τουτα ιi neu06voνtat στο κοινο κ' εΙναι ταυτόχρονα μιιk ιiπoλoγΙα καΙ μιιk πολιτικη προκ�ρuξYj. προκ~ρuξYj. Ό Πλάτων' ιiΨ"ηγείται έκε! το πρώ ΤΟι) με το ΔΙωνα, τΙς OUO �ιαooχι ~ιαooχι το tou ταξίοι, τΙς σχέσεις ΤΟι)
κέ~ τοu οιαμονες στην ΔόλΎj του Διονuσίοu του Νεότεροu, τΙς κέ� ιΧκαρπες πpoσπιXθειέ~ πpoσπιXθειέ� ΤΟι.) ΤΟι.) ν.χ έμποοΙσει τ�ν τ~ν τελικΥι oιιkστασ'1l ~λ ιiνιiμεσα σ' αδτον καΙ το ΔΙωνα. Μολογά έκεί μέσα τΙς �λ στ~ριζε στο ΔΙωνα κ:χι που το εγκλ'1lμα eνος προ πΙοες που στ�ριζε
Μτ"η τΙς εΙχε σ6�σει. σ6~σει. Τέλος, οΙνει μιιk «κατεuθuντ�ρια «κατεuθuντ~ρια γραμ
μη»
.
στοΙΙς φ!λοu� φ!λοu~ tou τών Συρακουσών καΙ οιατuπώνει πιkλι . . τΙς ιiΡXε� ιiΡXε~ ΤΎjς πολιτtΚi}ς ψρόψησrις, �ξω ~ξω ιiπo τΙς δπο!ες οεν .
.
όπιΧρχει σωτrιρια "(ι.χ το Kριkτo�. Kριkτo~.
174- 174Digitized by 10uk1s, March 2009
.
ΠΛΑΤωΝ ΠΛΑΤωΝ
-
-
Ο TOr, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ TOr Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ:, ΑΝθΡΩΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, ΕΡΓΟ TOr
lV. ΤΟ ΣΧΕΔlO Μ/ΛΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤ/ΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ Η ΦΙΔΟΙΟΦΙΑ ΦΙΔΟΙΟΦΙΑ τοσ Πλάτων(ι χ(ιρ(ιχτηρεζετ(ιι ιΧπο 8υο τά ΟΛΗ Η
σεις: τΎ) λα,χτάρα
tYjr; a.π6λυτης τελειότητα,ς στΎ) γνώση Χ(ι!
συμ6ι6ασμoυ~ στΎ)ν πράξη, τΎ)ν όποτα,γΎ) στους c1ν(ιj'X(ι{ους συμ6ι6ασμoυ�
~ ιΧνθρώπινη ιΧ8υνα, ιΧ8υνα,μΙα, για; να; φτάσει � μΙα, να; πραγμ(ιτοποι'ήσει
το μεγ(ιλύτερο 8υν(ιτο δριο (ιuτYjς τijς l8α,νιΧijς τελειοποΙη σης.
Mα,Χάpιr.:ι δραμα. χ' όπομονετιΧΎ) ιΧνα.λυτιΧΎ) ;ουλειά, ε
τ'ήμη a.λciθευΤΎj χι a.ληθ. ινΎ) γ πιστ'ήμη a.ληθ.ινΎ) γνώμη, &.Πb τον Χόσμο νώμη, ψυγΎ) &.Πb πισ καΙ προσα,ρμογΎ) στο πρ(ιγμα,τιχό, 6ίος ιiσχηΤΙΧOς χ" 6ποχρε ωτιχο Χ'ήρυγμα. χα,ινούργιων �8εων ~8εων ε!να,ι ε!να,ι Ο[ οόσια,στιΧβς οόσια,στιΧβς ιΧν ιΧν ωτιχο Χ'ήρυγμα. χα,ινούργιων
τ~θέσεις τ�θέσεις σε κάθε CΡιλOσOψικΎ) ΎJ θρψχευτιΧΎ) σχέψη που 80ΧΙ μάζει νχ εξυψώσει τον άνθρωπο πάνω ιXπeι τον έα,υτό του.
Πρέπει νά 'χει κανεΙς τα; μάτια του στυλωμέν(ι προς τα; ϋψη, ΠΡαγμα.τιΧόΤYjτες. κι ομως να; συμβι6άζετα.ι με τΙς πιο πεζες ΠΡαγμα.τιΧόΤYjτες. δpα.ματιστ~ς, Ί'πάρχει σΤΟν Πλάτωνα ένας ποιητΎ)ς χι ενας δpα.ματιστ�ς, ~χει το αrσθYjμ(ι των μα; 6πάρχει επίσΥ)ς ενα.ς σοψός, δ δ δπο!ος �χει
a.να,λογιων κα,Ι κα,Ι τοί) σωστοί) μέτρου. ΟΕ "Επιστολές "Επιστολές στοός ψ{ a.να,λογιων
Πολιτικός χ(ιΙ οΕ Νόμοι Νόμοι μ�ς μ~ς 8εΙχνουν πως λους τοΟ Δεωνα, δ Πολιτικός δ Πλάτων, δσο έμπαινε στα; χρόνια. χι δσο περισσότερη πεΙρ(ι πιο πολυ σ" αυτο που δ r8tor; ιΧποχτοϋσε, εχλινε 5λο κ(ιΙ πιο
κα.λεΤ «8ευτερεύοντα, συστ'ήμα,τα ». Ό Πολιτικός ζY)τ~ να; κα,θορίσει τον πολιτιχΟ α.ν8ρ(ι . Πολιτικός ζY)τ�
.. Αν χα,νεΙς εξετάσει κα,τα; γράμμα, αιιτΎ) τΎ) θέση που π(ιιρ:. νει δ Πλάτων, το ιΧλάθευτο σYjμά8ι τοί) καλοί) πολιτιχοσ ε! ε!
'Όπως δδ γιατρος εχει το ;ιχα.Ιωμ(ι 'Χι a.να.ι 1J επιστ'ήμ Υ). 'Όπως a. να,γχά;ζει τους ιΧρρώστους του ν' ιΧχ.ολουθ'ήσουν τΙς συντ(ιγές χι δ πολιτικος εχει το δΙΧ(ι{ωμα να; εξανα,γΧάζει του, ετσι χι
τους πολCτες, a.νάλογ(ι με τΙς περιστάσεις, ν' a.χολουθοϋν τΙς 8ια,ταγές του χαΙ να; σuμμορφώνοντ(ιι μ' μ' α,υτές. Ο[ νόμοι γι'
-- 175Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤ!.1Ν ΠΛΑΤ!.1Ν
-
Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η EJIUXH TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO -ror -ror
CΙUto'J οεν εχουν καμια: σrιμασία, γιατ1 είναι avCxavot να: προσ αρμοστουν μέ τ-η μεταΌλητ-η πραγματικότητα Τfjς ανθρώπι
ν-~ς ν�ς ζω-ης.
~ φρόνΎjσY) Ό μονΙΧθικος νόμος γι' ιχ1)τον εΙναι �
πραγματικές κιχ! το εΌκολοπροσάρμοστο στΙς π ραγματικές σχέσεις κιχ!
συνθfjκες.
τ~pιo των πράξεων Κιχ! το μονιχοικο κρι τ�pιo πράξεων Οά 'νιχι
εδεργετικο aποτέλεσμιχ τ-ης εξουσίιχς του. Ή κu6έρνΎjσYj, το εδεργετικο στ~ν δποία αUΤQς είνιχι αρχηγός, είναι � ~ μόνη τέλεια τέλεια κυ6έρ στ�ν
νηση: 8λες ο[ άλλες οεν εΙνιχι πιχριΧ φατρίες. Νά μια: θέσΥ) καλοοιχλμένη, κι δ Πλάτων που του apέσει νιΧ τ~ν τ�ν '&νιχπτύσ σει, κάνει μια: τα.ξινόμησΥ) των πολιτεuμάτων που υπάρχοuν:
�~
περιγριχφ-η που κάνει για: τ-η Ο'ημοκριχτ{ιχ των α.κρων εΤνιχι
a-
μιιΧ Χ πικρ-η σάτιρα, μέσα στ-ην δποία νιώθουμε aκόμιχ τ-ην a μιι
πογο~τεuσYj ΠCiu άςρΎjσε σ' ιχυτον ~ � κατιχοΙκη του Σωκράτη. πογο�τεuσYj
�θεώoη μονάρχη; «Δεν Πο\) θιχ οροσμε δμως αδτον τον ~θεώoη ξεφυτρώνει ~τσι �τσι aπότομιχ 6ιχσιλια:ς στΙς ποληεΤες, 8πως στΙς
μι~ μoναθικ� μoναθικ~ δπερoχ~ στο σωμιχ κιχ! τ~ν κuψέλες, με μι� δπερoχ� στο τ�ν ψu χ~ χ�
».
». Ο[ aAcXOeuto
άνθρωπCiΙ θΧ τον !iπευςρΎjμ'ήσοuν 6έ�ιxια 6έ~ιxια αδτον τον κι ευεργετικο οασιλιά, μα: θε μπορουν να: πιστέ
ψουν πως ενιχ &'νθρώπινο ον είναι φκιιχγμένο να κΡΙΧτΎισει
μ~α.ν ιiπερ�όρισΤΎj ιiπερ~όρισΤΎj ιiξoυσίιx: γιΙΧΤΙ ξέρουν πως ενιχς α.ρχοντιχς, μ�α.ν ~τoν δποΤο τΙποτιχ οεν &'ντιστέκετιχι, μεθιi τ6σο aπο τ~ �τoν τ� θύνιχ
μΎι του, ωστε να: χάνει κάθε κρίση κιχ! κάθε aνθρωπιά. τι πρέπει λοιπον ν� ν~ γίνει; Πρέπει να: πiΡοuμε μια:ν ιiπόςραση κιχ! να: κιχτιχφύγουμε στ-ην κυριιχρχίιχ τοσ νόμω. Ο[ Έπιστολές λένε το ιθιο ΠΡiγμα: «Ίο να: όποθουλω
στ~ φυσικ-η τάξΎ) τω') θε! κανεΙς στο θεό, ιχ:)το είναι μέσιχ στ� πριχγμά.των, μχ το να: UΠCiοουλωθSL σ' svcxv α.νθρωπο, ΙΧδτο ξεπεΡ'Jιi το μέτρο»
1. 1.
ΣτΙς επιστολές τ~Oτες τ�Oτες χαράζεται επ{-
1. « λΙετρ!:χ οε f, Θεψ �o�λε[:x. ~o~λε[:x. :XrιetFO� :XrιetFO~ ~ε �ε fι ΙΙλιΧτωνο;, 'Επιοτολ;) 'Επιοτολ;) Η Η χιχ! χιχ! 3;)4 Ε. Ε. ΙΙλιΧτωνο;,
-- 176Digitized by 10uk1s, March 2009
τι;!� τι;!~
», iνθΡώn~ι~ iνθΡώn�ι� »,
ΠΛΑΤι2Ν -
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ
ΕΡΓΟ TOr
σΎJς jtιX τιΧ οιάφορα κόμματα των Σιψχκουσι'\)') το πλάνο γιιΧ μιιΧ κυ6έpνΎJσΎJ συμφιλίωσrις καΙ σωΤΎJp!ας. Πρέπει νOC ξανα
συνοικιστουν ο[ Έλλψικες πολιτεΤες καΙ νιΧ συνενωθουν σε μιιΧ πολυ πλατιιΧ ΌμοσΠΟ·JΟ{α.
Ο[ Συρακουσες, ΠPιί)ΤΎJ avάo
μεσα σε lσότιμες, πρέπει νιΧ κυοερνιέται ano τρείς οασιλιά ~ες, που δ καθένας ν" aντιπρoσωπεύει τΙς τρείς aντίπαλες με�ες,
ρίΟες.
5λα θά "χουν θΡΎJσκεύτικη "" έξου Κ" Cι[ τρείς πάνω &'π" 5λα
~ πολιτικ.Υ1 έξουσ{α θ" aaxeTtιxt ano τριάντα πέντε σία, ε.νώ � οικαιι:ψατα ψατα θά "ναι raιx καΙ ΚCιινιX σε 8λους νομοφύλακες. ΤιΧ οικαιι: μ~πως ει τουτο το μεγαλόψυχο πρόγραμμα, μ�πως " φιλοσόφου; 'Ωστόσο, ταιριάζει κάπως μ μ" τα'ι ενα ονειΡΟ του φιλοσόφου;
τους πολίτες.
έκε!νο που πραγμαΤΟΠΟ{Υ)Οε δ Τιμολέων δ KCιρίνθιoς, μεταξυ του 345 καΙ 337. Κι δ Πλάτων aναγνώρισε το πολιτικό 'LOU
~pωα, δ δποίος, aCΡ9U ξεσκλά ιοανικο στο πρόσωπο αυτου του �pωα, έγκαθίορυσε στΙς Συρακουσες μιιΧ μετριCι €ωσε τη Σικελ!α κι έγκαθίορυσε παραιτ~θY)κε &'πο τYj οιχτατορ{α καΙ πέ παθη Ο'f)μ')κρατ{α, παραιτ�θY)κε
iJιxve σιΧ'/ ά;πλος ΙOιώΤΎJς.
Τέλος, δ lIλάτων αφιέρωσε τιΧ τελευταία χρόνια τijς ζω
ijς του γιOC νιΧ συγγράψει ενα δγκώοες lpro; τους Νόμου;, ;τ;ου οεν ΤCιυ)όθΎJκε καιΡος '/ΙΧ το OΎJμoσιέψει μόνος του.
Έκε!
ε.κθέτε~ λεπτ')μερώς το πρότυπο μιιiς κυoέρνΎJσΎJ;, � ~ δποία, ε.κθέτε�
~ καλύτεpΎJ 8λων, «έντούτοις πλΎJσιxζει 5σο το χωρΙς νά "ναι �
ουνατον προς το τέλειο». ΟΙ Νόμοι θά "ναι ενας καθολικος κώοικας, θΡΎJσκευτικoαστικoς Κά.Ι ποινικός.
Σε κάθε νόμο
ΠPOΎJγείται μιιΧ εκθεσΎJ των των αιτίων καΙ μιιΧ �θικη ~θικη ;τ;αΡα{νεσ'f), γιατΙ δ πλιχτωνικος νoμoθέΤΎJς ε!ναι ενας παιοαγωγός: ΠρΙν
.. 'ιομοθετ1ισει
οιαφωτ{ζει καΙ πεlθει.
Ό Πλάτων οεν ξέχασε το ιοανικό του.
Τί θχ χρειασθεί
γιιΧ νιΧ ε.γκαταστ�σει ε.γκαταστ~σει στο πιο σύντομο oιάσΤΎJμα το τέλειο πο λίτευμα;
Ή συμφωνία ένδς νεαΡCιυ τυράννω φιλοσόφου μ"
εναν σοφο νGμGθέτYj. Ό Πλάτων δμως εχει πεισθεί σχεοο'Ι
-- J77 J77 -Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΏΝ - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, το Tor ΠΛΑΤΏΝ το EPro EPro Tor
δ φ φιλόσοφος τύραννος eΙνα~ θυσeύpeτ�ς θυσeύpeτ~ς κι δτι fι παντ� παντ~ πως δ ιλόσοφ ος τ ύραννος eΙνα�
ι αφθe ίρeι . δυναμία δ διαφθeίρeι.
Μήπως δε σκέφτeτα� πως σκέφτeτα~ δΡθa καΙ μή μήπως
διορθώνεται ιορθώνεται κι ι5 ΙΙδ~oς, δ�oς, l3ταν καΤ'Υ)γορeί μaρικοuς ν~μoθέτeς ν�μoθέτeς δε δ εποχων ω ν ποΙΙ φαντά.σΤ'Υ)καν πως «δ «δ θΡ'Υ)σκeυτικος περασμένων εποχ για: va σ σuγκρατήσει ορκος ιipκoυσε για: uγκρατήσε ι σε νόμιμα ορια τΙς επιθυ μίeς κλ'Υ)ρονόμος ίeς ένος νeαροί) πρίγκιπα, ι5 δπο'[ος είτα ν κλ'Υ)ρον όμος μια-ς μ
εξ~υσεας ποΙΙ μ πορουσε πορουσε va καταλ ήξeι σε τυραννία;'». τυραννία;» ' . εξ�υσεας
Γυ
ρεύει λοιπΟν «να: μ�ν μ~ν εγκατασταθε εγκατασταθε!! ποτε ες~υσία, ες�υσία, αν δεν εΙ
ναι μeτριο!Cαθής». μeτριο!Cαθής».
Kαταδ~κά.ζει ιiκόμα Kαταδ�κά.ζει ιiκόμα περισ:JότeΡΟ περισ:JότeΡΟ τΥιν 6-
περΌoλικ~ ι κ� ελευθεΡCα. ελε υθε Ρ Cα . περΌoλ
πολίτeυμα πρέπει 'Ένα σocρo πολίτeυμα πρέπει νά. 'να:
συγκερασμέν� μοναρχία καΙ τ~ τ� Ο'Υ) συγκερασμέν~ με τΥI τΥI μοναρχία Ο'Υ)μοκρατία. μοκρατία . Ξ Ξεμά.κρε ε μά.κρ ε μα ιiπb τ� τ~ σωστ� σωστ~ τούτ'Υ) μέσ'Υ) λύσ'Υ) θχ μα-ς φέρει φέρει στο δeσπ�_ δeσπ~_
Πέρσeς,, η στ�ν στ~ν εσχατYj δ δια ια τισμό, οπως συνέo'Υ)κε με τ~ιις τ�ιις Πέρσeς
θ ψ αίους . Ή'AθΎJVαϊκ~ AθΎJVαϊκ� δΥ/ δΥ/ φθορά., Άθψαίους. φθορ ά. , οπως συνέΌ'Υ)κε με τοΙΙς Ά
μοκρατία t< θeατροκρατία », », δπως λέει δδ Πλά.των. Πλά.των. μοκ ρατία κατά.νΤ'Υ)σe t<
Ή κυΌέρν'Υ)σ'Υ) που προτe ίνeι σΤ 'Υ)ρίζεται στa πρότυπα τοί) προτeίνeι σΤ'Υ)ρίζεται στ~ δ-η δ-η ιipιστoκpατικoO πολιτeύματος τijς ΛακeδαΙμονος ΛακeδαΙμονος καΙ στ�
μοκρατ!α τοί) Σό Σόλωνα, τ~ν eΙπαν τον ΧΙΧ λωνα , καΙ eΙναι, οπως τ�ν αΙώνα, συνταγματικ1ι καΙ φόρου όποτeλής.
Πeριλαοα ίν ει Πeριλαοαίνει
τριά.ντα έcρτa έcρτa νομοφύλακες, τρe!ς σ στραΤ'Υ)γούς, σuμοούλιο τραΤ'Υ)γούς , ενα. σ u μοούλ ιο
έ γερουσιαστές. ιiPX~ς πρέ ιiπo 360 γ ε ρουσιαστές . Ή καθεμιa ιiπδ τοΟτeς τΙς ιiPX�ς πρ πολίτες. Of πολίτeς sTvιxt χωρι χωρι πeι va εκλέγeται ιiπo τους πολίτες. σμένοι σε τέσσερις τά.ξeις, ιiνά.λ'ηα με τχ εΙσοΟήματά. το\)ς.
ριορίζeται � λ ικΥI ψ-ηCΡ Ο CΡΟΡCα . πε περιορίζeται ~ καθο καθολικΥI ψ-ηCΡΟCΡΟΡCα.
Ό
"Έτσι
πα! ζε ι ρ όλ ος ποΙΙ ποΙΙ πα!ζει ρόλος
~ ιδΙΟΧΤ'Υ)σία ιδΙΟΧΤ'Υ)σία σε τοuτο το πολ πολίτευμα � ίτευμα μα-ι:: δείχνει πως δδ Πλά. των ιiρνείται τον κομμουνισμό, έστω καΙ τον μερικο κομ
Πoλιτε~ας. μουνισμο τijς Πoλιτε�ας. τον θεωρεϊ ιiνecρά.pμoστo
''Αν καΙ τον ά.τενίζει σχν ιδανικό,
«γι' ά.νθΡώπους «γι' ά.νθ Ρώ πους ποΙΙ γeννήθ-ηκαν κι
ιiνατρά.CΡ'Y)καν οπως οπως εΙναι σήμερα ιiνατρά.CΡ'Y)καν
», »,
Προτείνει Π ροτείνει λοιπον -:ι:ο γά.
μο καΙ τον κά.νει 6ποχ 6ποχρεωτικο ρεωτικο για: ολους τοΙΙς πολΙτες.
- 178Digitized by 10uk1s, March 2009
Ί'χ
nAATQN - Ο ΑΝθΡQΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ TOr. TOr. ΤΟ EPrO EPrO Tor Tor nAATQN
-Υ1θΎ) τfjς;Μcoχfjς χ�λιxρωθεΤ, ποu �εν τfjς;Μcoχfjς του εχουν τόσο χ~λιxρωθεΤ, ~εν τολμ« να ΚcXνει νόμους ποu ν' ciπιχγορεuουν τον πιχρα ψυσΎ) ερωτιχ,
τον κατα�ιχ&.ζει κατα~ιχ&.ζει δμως ιxoot'YjPιX χα! ζ'YjΤ« να 8'Yjμιουργ~σει 8'Yjμιουργ�σει με μ ε λεΤ'Yjμένα μέτριχ τΥιν κοινΥι ιiντιλ'Yjψ'Yj πως μελεΤ'Yjμένα πως αυτο το έλcXττω γ~α τοuς σχο μα πρέπει να θεωρείται ι!τιμωτιχό. 'Όσα λέει γ�α σο6~ρότ'YjΤcX το!) μ«ς μ«ς xcXVOUv σu ποuς του γάμου χα! για. ΤΥΙ σο6�ρότ'YjΤcX ~θιχoχριστια.νιχα 8ι8&.γμχτα. χνα να σχεφΤΟίΙμε τα �θιχoχριστια.νιχα
περιoρΙζ~ντxι ciχόμ� ciχόμ~ στα στε Δuστυχως, οΕ δρΙζοντές του περιoρΙζ�ντxι
λλψιχijς πολιτεΙας: 8ρι~ τijς �~λλψιχijς να 8ρι�
ΦΤcXνει rσcψε το σ'Yjμε!ο
~ πολιτεΙα. θα. περιλα.6α.Ιν '.'. μόνο πέντε χι να χα.θορΙσει πως � λΙcX~ες οΖχογένειες χα.Ι προ6λέπει μέτριχ ποu να στα. λΙcX�ες σα.ράντιχ οΖχογένειες
μχτ«νε τΥι γρήγΟΡΎ) χuξ'Yjσ'Yj του πλ'Yjθuσμοu. 'Όμως eδω προ για μετα.ν&.σΤΖuσ'Yj κ~Ι �έ ~έ μιλ« πιcX, 0α ΤΥΙ μετα.ν&.σΤΖuσ πcXντων σκέφτεται γι 'Yj κ�Ι
πέτα.γμ~ των πιxι�ιων πιxι~ιων eχ eχs{νων, πως στΥιν ΠολιτεΙα, για το πέτα.γμ� s{νων , το χρά.τος χρά.τος �ε ~ε �έχεται ~έχεται να να τ' τ' ι!νιχ ι!νιχθρέψει. ποu το θρέψει.
Νιώθει χιχνεΙς Νιώθει χιχνεΙς
πωςς ενας Πλά.των χι ενας Άριστοτέ ςppCX'Yj, οταν σκεφτε! πω λΥις ΠΡΟΤ$Ινουν χωρΙς χαμια δuσκολ{ιχ παρόμοια μέτρα. Στη
Σπά.ρτ'Yj, μα μα χα! χα! σ' αιιτ-η αιιτ-η τ-η τ-ηνν Άθήνα, Άθήνα, το πράγμιχ τoϋτ� τoϋτ~ βίναι Σπά.ρτ'Yj, συ'lΎjθισμένo. Σα να μ� μ~ μποροΟσε � ~ ciνθρώπιν'Yj ζω� ζω~ να γΙνε γΙνειι {{ερΥι ε ρΥι πρΙν eξιλεωθεΤ ciπο ενχν θεΤο σωτήρα. γ. ΟΤ ΟΤ ΙΙΝΕΥΜΑΤΤΚΕΣ ΙΙΝΕΥΜΑΤΤΚΕΣ ΒΑΣΕ/Σ ΒΑΣΕ/Σ ΤΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ γ.
ΠΛΑΤΩΝ ιiγιxπ« ώστόσο το παι8Ι χι ev8tCXifIipetcxt γι' αυτο Ο ΠΛΑΤΩΝ
στ~ν ciγκαλια τijς παραμά.νας τσu. δταν ιiχόμιx ε!ναι στ�ν
Ή ό
γιειν� γιειν~ τijς πρώΤ'Yjς παι�ικijς παι~ικijς �λικίας, ~λικίας, οΕ χρίσεις τijς τijς φυσιχijς
χ~Ι fιθιχ-ης προσαρμογijς, τα παιχνΙδι παιχνΙδια, ~ γuμναστιχή, δ χο χ�Ι α, � 'ρός, τα συμπόσια, 8λα τoυ τoυ~α �α ιiπασχoλoυν πολu το νομοθέΤΎ) επτ ο μέρε ιες καΙ στΥιν civcirx'Yj ζ'YjΤ« ourour λεπτομέρειες μας, μπαίνει στΙς λ γνώμΎ) χαμογελαστα γι' γι'α λεrnομε α τον καθορισμο αυτών των λε rnομε ιων. ρε ρειων.
τ~νωφελιμόΤYιτα τijς τijς κωμω�{ιxς κωμω~{ιxς για 'Α νιχγνωρΙζει τ�νωφελιμόΤYιτα
179- 179Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ - Ο Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr TOr ΠΛΑΤωΝ
�θων, ίΧν κιχ! θεω τ-ην έπί8ριχσΥΙ που εχει στ-η οελτΙωσΥΙ των ~θων, ~θoπoιoυ ατψωτικ-η κιχ! τ-ην απιχ ρεί ώστόσο τ-ην τέχνη τοϋ �θoπoιoυ · γορεόει στoυ~ πολΙτες. Κι αν O€ν O€ν έξορΙζει τους τους ·τριχγικοi)ς τριχγικοi)ς γορεόει στoυ� πολΙτες. Κι αν
ΠΟΙΥΙτές, οεν έννοεί ομως κιχ! νιΧ τους επιτρέψει «ν' απιχγ γέλνουν στο λιχο γνωμικιΧ που ερχοντιχι σ' αντωεσΥΙ μ' εκείνιχ που ΚΥΙρόχνει δδ νομοθέΤΥΙς ». ». τους όποχρεώνει λοιπον σ€ μιιΧ
« προλ προλΎ)πτικ-η Ύ)πτικ-η λογοκρισΙιχ». στ-η οιοιχσκαλ{ιχ οιοιχσκαλ{ιχ τ-ης λογοκρισΙιχ». .. Έπιμένει Έπιμένει στ-η τ-ης
«
επιστ~μΎ)ς των αριθμων, τ-ης α.ριθμ'r,τικ1jς, τ-ης γεωμετρΙας επιστ�μΎ)ς
κιχΙ Τ1jς αστρονομ{ιχς: κά.θε λεότερος άνθρωπος όCΡειλει νιΧ εχει τουλά.χιστον μιιΧ στοιχειώΟΎ) μόΡCΡωσYI'
Τέλος, Εδρύει
ενιχ ύπουργείο πιχι8ε{ας: κά.θε πέντε χρόνιιχ «οΕ άρχοντες πολιτεΙιχς θιΧ έκλέγουν μ€ ψ1jcρο ανά.μεσα απο τους νο τ-ης πολιτεΙιχς
μoCΡόλιxκες τον άνορα παΙΙ θιΧ κρΙνουν σαν τον πιο κιχτά.λλΎ)λο τ~ν έκπαίοευσΥΙ των νέων ». ». γιιΧ νιΧ διευθύνει τ�ν
ξέχιx~ε τον ουσιαστικιΧ CΡιλoσoCΡΙΚo CΡιλoσoCΡΙΚo κιχ! κιχ! συνοπτικο χιχ Δεν ξέχιx�ε ριxχτ�ριx ριxχτ~ριx τ'fις έκπΙΧΙ8ευσΥΙς που ε�ωσε ε~ωσε μέσιχ στ-ην ΠολιτεΙα ολιτεΙα του στους CΡόλιxκες τ1jς Ζοιχνικ-ης πολιτε(ιχς.
Έοω έπίσΎ)ς οΕ
~όλιxκες «ιiνΤΙΠΡOσωπευoυν τ-ην πνευμιχ έπιλεκτοι απο τους �όλιxκες
τικ~ ιiνά.πτυξΎ)>>. θιΧ πρέπει νιΧ κιχτέχουν κιχτέχουν οχι μονά.χιχ περισ τικ� σότερο 6ιχθιιΧ τΙς έπιστ1jμες που διδά.ΧΤΥικιχν σε ολους τους λεότερους ιiνθρωπoυς, μιΧ κιχΙ ν' ιiντιλιxμoά.νo'/τιxι τΙς αμοιοιχί
ες σχέσεις τους κιχ! προπά.ντων τ-η σχέσΎ) που εχουν με τ-ην
μιιΧ ι!πιστ�μη ιiρετ�, ιiρετ~, το ώριχίο καΙ το καλό. Τέλος, όπά.ρχει μιιΧ ι!πιστ~μη
δ Πλά.των τ~ν τ�ν όνομά.ζει «θεο π?υ τΙς ξεπερνιΧ 8λες καΙ που δ
». Στ-ην έπιστ�μ'η έπιστ~μ'η ιχυτ-η οΕ κυοερν1jτες πρέπει νιΧ διιχ λΓ.ιΥ{ΙΧ ». κρΙνοντιχι:
τ~ν «Δεν μπ?ρουμε νιΧ κΙΧλουμε νιΧ κυ6ερνοϋν τ�ν
πολιτεΙιχ ολιτεΙιχ άνθρωποι που O€ θιΧ ξέρ?υν ο,ΤΙ μπορεί κανεΙς νιΧ π ξέρει γιχ τους θεοός ». ». Ή άγνοιιχ !νος τέτοιου πρά.γμιχτος στ~ν προκΙΧλεί ·τ-ην ιiσέ6ειιx κ' fι ιiσέ6ειιx δδΥΙγεί στ-η 6{ΙΧ καΙ στ�ν
πεΡΙCΡpόνΎ)σΎ) των νόμων.
~υστυχως εΤνιχι πολυ διιχΟομένΎ). Ή αγνοιιχ τοότΎΙ �υστυχως 1 80180Digitized by 10uk1s, March 2009
Ό Ό
ΠΛΑΤ&ιΝ ΠΛΑΤ&ιΝ
-
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, ΑΝθΡQΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPro TOr Ο
~ς~νΙστατιxι, γιατΙ εΤν::ι.� εΤν::ι.~ ιiνιxyκιxίO ν' ιiπo ΠλιΧτων θλΙ6εται, �ς�νΙστατιxι,
~ε!χνει κιχνεΙς σήμερα στ-η νεολαία τ~ν �ε!χνει τ�ν BπαρςΎj των θεών καΙ
τ-ην
θεωρεί ώστ6σο �πι6ί06λημένo. ~πι6ί06λημένo. ιiφoI) Oa OaπρόνοιιΧ το\)ς. Το θεωρεί
λέγoντ~ι σοφες διΜςανε στον ωΡ{Βς 'Jtou 'ξ.χο\)ν τ-ην ιiςιωσΎj να. λέγoντ�ι π~ωτo τ\)χόντιχ πως 'ΙίΟ σόμπαν δεν ε!νιχι το εργο ένος θεΙ~\) π�ωτo ένος θεΙ�\) vo!}, μα. ι1πλως φ\)σικο καΙ tuxato ιiπoτέλεσμα.
Ό ΠλιΧτων ΠλιΧτων πιΧνω σ' autb το ζ-ητημα ιiVΎjauxeL ιiπo ιiπo και και Ό πιΧνω σ' autb το ζ-ητημα ιiVΎjauxeL ρό.
Τις θεωρΙες ΙΧότες τΙς κατΙΧδικιΧζει στο οιάλογο Σοφι
στής. Στο Φίληβο δΙΙXΚΎjΡόχνβΙ πως «μια. 6ασιλικ-η ψuχ-η κι 'Jtpotatavt~t στ-η διάταξη διάταξη του του κόσμοu». ένιχς νους 6ασιλικος 'Jt κόσμοu». potatavt�t στ-η
'Έκιχνε κιΧτι κιχλότερο: τοότοΙ) τοότοΙ) το!} κόσμοΙ)
ιiφΎjyείτιxι στον Τίμαιο τ-η γένεσΎj
δρατος θεος κιχΙ «πou ε!νιχι δρατος κιχΙ εΙκόνα 'ιοη
Ι. ..0 το!} θεου» Ι. ..0 θεος ε!νιχι &.γιχθός, οε γνωρίζει το φθόνο. θέ λΎjσε Ιτσι κιχτα. το δ\)νατον να. του μοιιΧσο\)ν 8λα. ΠΥίρε λοι πΟν τ-ην Βλη 'Jtou «εκινείτο πλημμελώς πλημμελώς καΙ ιiτάκτως» κιχΙ 6ρι
xιXou~ κι ιiπ' αοτ-η δΎjμtοuργεί τ� τ~ φ\) σκότιχν σε κιxτιXσΤΙXσΎj xιXou� σικ-η τιXςΎj τοσ κόσμο\), ιχ.φου ένέ{)εσε νουν καΙ σκοπιμ6τητα.
Ό κόσμος ΙΧΟτος ε!νιχι δ κΙΧλότερος κι 500 γ{νετιχι τέλειος. Ό ~o ΤΕμαιος ε!νιχι gνας διιΧλογος σοφός. �o
Ό Πλάτων διορθώ
νει �oω ~oω 8λΎj τ-ην ύλιστικ-η έπιστ'ήμΎj του καιΡου το\) κιχΙ τ-η ΎjσιμoΠOιεί για. τ~ν τ�ν ες'ήγΎjση του σόμπαντος κ~ι κ�ι του κό ΧΡΎjσιμoΠOιεί ΧΡ σμο\). ΆντΙ να. 6ιΧλει, 15πως εκεΙνΎj. σα.ν ιiρχ-η των πριχγμάτων στοιχείο τ\)φλο κιχΙ χωρΙς σκέψη, σκέψη, ιiπo το δποίο γεννιουντιχι {να στοιχείο
πρώτιχ πρωτιχ δ οόρανος καΙ 1ι 1ι γΥί κιχι σιγα σιγα. Βστεριχ ο[ θεοΙ καΙ � ~ θε!ιχ ν6ΎjσΎj. θέτει πρωταρχικα τ~ν ύπέΡΤΙXΤΎj τ�ν ύπ έ ΡΤ ΙXΤ Ύj ιxl τ τ{ιχ {ιχ:: το θεό, 'Jtou δΎjμιoιψyεί ιiπo ιiγιXπη το πνεσμιχ, το πνεύ
6πι6άλλειι μιχ ποu σuλλιχ6αtνει τ-ην Ιδιxνικ~ Ιδιxνικ� τάξΎj κιχι τ-ην 6πι6άλλε
1 «Ζφον δρaτδν δρaτδν καΙ δρατά δρατά πaρ πaριΙχον. {)εό, αΙσ{}ητός εΙκιον ιΙχον. {)εό, 1 «Ζφον τoiί τoiί νo νoητoiί Θεoiί, μέΥιστος καΙ ά άριστος, τε καΙ καΙ Τ8λ816ος καΙ ριστος, κάλλιστ6ς τε εoiί, μέΥιστ ητoiί Θ τος , εΙ τaτος, εΙ ς ς οtJρανό, οtJρανό, μOνOY8VΉ, μOνOY8VΉ, ». τa ».
181181Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT~ ΠΛAT�
-
-
Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, ΑΝθΡQΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟΥ, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΟΥ Ο
στ�'J ει σαφ� ρι σμΟ τοί) στ~'J UA"f/. Δε �(ν ~(νει σαφ~ 'Κα.θο 'Κα.θορισμΟ τοί) θεοίΙ α.υτοu, 'Κα.θως επιθυμούσαν ιiναyνώστες συν"f/θισμένοι με επιθ υμούσα ν ιiναyνώ στες σ υν"f/θισμένοι μ ε δδρισμους ρισμους ΤΥ)ς χρι
στια.νι'ΚΥ)ς θεολΟΥ{ας : 'ΚανεΙς στoχαστ�ς χα.ίoς 8ε� στoχαστ~ς ιiρ ιiρχα.ίoς 8ε~ τον εδω πρΙνν OUtE OUtE uστερ' d.π· d.π· ιχυτόν, δ θεός του του ώ ώστόσο σε, ουτε πρΙ στόσ ο ε!να.ι
ιiπόλυτo 'Όν, 'Όν, fι τέλεια. ΝόΎ)Ο"f/, το 'Κα.θολι'Κ(, ταυτόχρονα. το ιiπόλυτo
_ Καλό. 'Ά,; f. 'Κόσ 'Κόσμος ΧΡώστιέτα.ι οτι μος εΤναι θείος, ττοuτο οuτο ΧΡώσ τιέτα.ι στο οτι κατοικεί θεός τοί) ~ τάξ"f/ τάξ"f/ «τον κ ατο ικεί δ θ εός ». Ή πα.Ροuσlα. το ί) θεοί) ε!ναι � α υτ� που αυτ~ που δ'ημΙΟU δ'ημΙΟUΡΥεί τοu. «''ΟποΙ.) «''ΟποΙ.) δ ΡΥεί δ δΡΥιχνωτικος νοuς τοu. θεος ιiπoυσιάζει, οεν υπάρχει παριΧ ιiτtxξΙα κ αΙ OUYXUO"f/». OUYXU O"f/ » καΙ Πλάτωνα. μιιΧ μιιΧ έέξωτερι Ή π{στ"f/ στο θεο δεν e!vtxt στον Πλάτωνα. ξωτερι κrι εκ8�λωσ"f/' !ναι παραπλάν"f/σ"f/ πολιτικοί) πολιτικοί) μετα.ρρυ εκ8~λωσ"f/' Δεν εε!ναι μετα.ρρυ
_
.
θμισΤΥ), ποΙΙ διΜσκει στο λα.Ο πράγματα που οεν ε!ναι ιiA"f/. θινιΧ· παριΧ ιiπb ικ� tou, φελιμ ότ"f/ Τα. Ό Πλάτων ιiπb τ�ν τ~ν κoινων κoινωνικ~ tou, ω ωφελιμότ"f/Τα.. .
πιστεύει σε λ�θει α. πιστεύει στσ θεό, θεό, δπως πιστεύει σε μιαν μιαν ιiμετά6λ"f/Τ"f/ ιiμετά6λ"f/Τ"f/ ιi ιiλ~θεια. καΙ
να πα παραγνωρΙζει 8Lxatoauv"f/' ΧωρΙς να ραγνωρΙζει έξάλλοΙ.) τ~ν τ�ν κοι νων l κ� εύεΡ Υετι κότΥι Τα. κ αΙ ιi να.γκα.ιότ "f/Τα. τώ ρ "f/σκε υΤΙΚών νωνlκ~ εύεΡΥετικότΥιΤα. καΙ ιiνα.γκα.ιότ"f/Τα. τώνν θ θρ"f/σκευΤΙΚών κα νοποιείτ α.ι να τΙς δtαΚ"f/ρύχνει: τΙς πΙστεων. ΈπΙσ"f/ς 8εν {{κανοποιείτα.ι
επιΜλλει. Στrι Στrινν πολιτεΙα που μάς πεΡΙΥράφει πεΡΙΥράφει στους στους Νό
μους ιi πoτελ εί πολιτικσ εγκλ"f/ι.ια. το νιΧ μ-η πιστεύει xtxvel, ιiπoτελεί μ-η πιστεύει στ~ν ϋπ:χρξ-η τών θεών, στ�ν στ~ν προοτασΙα. τους καΙ στο ιiδέκα στ�ν
στο ΤΥ)ς οικαιοσύV"f/ς τους. Ό ενοχος θα πρέπει να τιμωρεί· τιμωρεί· στο ιiνάλoyα τοί) ιi8ικ~μα.τός ται ιi νά λoyα με το μέγεθος τ οί) ιi 8ικ � μα. τός του σε φυλάκl0Yj, σε θ θάνα.το 8ιαp'Κ~ έξορ{α.. 0Yj, άνα. το Τι σε 8ιαp'Κ�
δμως πεποΙθ-ηση Ό Πλάτων δμω ς εΤναι έπιεικ-ης στους d.πb π εποΙθ-ηση ποιι :iποφεuγουν ιΧπιοτους, π οιι :iπο φεu γουν τrιν ιioικ(α καΙ ε!ναι εΜείς. ΈΠΙ
σΥις φέρνεται μ με ε συμπόνια στους έλαφρόμυα.λους κα.! εεεν εν ιiρ νείται συγγνώμ"f/, πα.ριΧ στους πoλ�τικoυς πoλ~τικoυς καΙ θρ"f/ θρ"f/σκευτι ν είται ττΥ) Υ) συγγνώμ"f/, σκευτ ι κοΙΙς ιiπατεώνες, στους τσαρλατάνους, στοΙΙς σ σοφιστές ο φιστές καΙ
στους τυράννους.
ιiνoιχτα Τέλος, διαλαλεί ιi νoιχτα πως fι 6Ια. ε!να.ι
av
ιiν{καν'Y) να να έπι6άλλει τ-ην τ-ην ιiλ�θεια, ιiλ~θεια, av δεν π προσέλθει auvsmροσέλθει auvsm
κουρ-η � ~ πειθώ, πειθώ, κι ιi ιiφιερώνει δλόκλ"f/ρΟ κεφά.λα.ιο φιερώνει iva δ λόκλ"f/ ρΟ κε φά.λα.ιο στοος κουρ-η
- ι82Digitized by 10uk1s, March 2009
DΛATωN
-
-
Ο ΑΝθΡΏΠΟ-Σ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO Tor
Νόμovς, το κεφάλιχιο Χ, 5που ΧΡΎjσι ΧΡΎjσιμOΠO~ε! π~ριxινέσεις κι μOΠO�ε! π�ριxινέσεις ιlπo~εΙξεις. Κιχ! κιχθως έοω �εν ~εν ιlπευθόνετιxι ιlπoκλειστι� ιlπoκλειστι~ σε ιlπo�εΙξεις.
φιλόσοφους, μιλιi το l'Oιο συχνά, τόσο για. για. θεοΙΙς 8σ 8σο γ�α. ο κιχ! γ~α.
ιlπo~ε{ξεις προσιτες σε 5λους :τήν τάξη Το θεό, κtιl φέρνει ιlπo�ε{ξεις
κόσμου, τήν τήν όμοφωνΙα όμοφωνΙα δλων δλων τών τών λαών. λαών. τού κόσμου,
Άνιχπτυσσει
Βμως ~ιεξo~ικα. �ιεξo�ικα. μια. σoφ6τεΡΎj -9i~1l -9i�1l rlπ6~εLξΎj, rlπ6�εLξΎj, α.ν κιχ! σΤΎjρ{ζε κΙ σ'' εενιχ δρατο γεγονος: ΚΙνllσll τιχι σ ρατο γεγονος νιχ δ ν llσll τ' oopιxvou. Κάθε κΙ : στ-ην στ-ην ΚΙ νΎjσΎj προϋποθέτει εενιχ fι σεφα. των κινΥισεων προϋ νιχ κ{νΎjΤΡO, fι τo~τo �εν ~εν πιχ{ρ ποθέτει ενιχ ιlνώτιxτo κ{νΎjΤΡo. Το τελευτΙΧίο τo�τo
νει πια. τ�ν τ~ν κ{νΎjσYι του &'πο πουθενά. T�ν T~ν μετιx�Ινει μετιx~Ινει μόνο του ~ιxυτό του. 'Ένα λοιπΟν ον μπορεί να. να. κινείτΙΧι μόνο του: στον �ιxυτό δποίο ~χει τ~ν κιχ! το ον ιχυτο εΙνιχι κείνο το δ ποίο �χει τ�ν i'8tιx του ιlρχ-η ιlρχ-η ζω'ijς κιχ!! κ κ{νΎjσllς. 'Υπάρχει έπομένως μια. φυχ-η υχ-η ποΙΙ κυπάρχει έ κυω'ijς κιχ ζ {νΎjσllς. 'Υ πομένως μι α. φ τ' oupιxvou. Ε!νιχι α.υλΎj, σoφ� σoφ~ κι ιlγιxθYι. 6ερνιi τΙς κινΥισεις τ'
ΤΎjς Ε!νιχι θε{ιχ κ' fι πρόνοιά Τ Ύjς έπιxγpυπνιi πάνω σε 5λΙΧ, τιχ τ-ην ~θΙΚOί) χτοποιώντας τ -ην κάθε λεπτομέρειιχ τοί) φυσΙΚΟί) καΙ �θΙΚOί)
κόσμοu για. το κιχθολικο ιlγιxθό. 'rπάρχει 6έβΙΧιιχ ενιχς ΙΧlώνιος πόλεμος μετιχξΙΙ κιχλοί) να. θριιχμκιχι κιχκοί) κιχ! το κιχ κο φιχΙνετιχι πολλες φορες να. ' σ' ιχοτο τον πόλεμο που 6εόει σ' ΙΧδτο τον κόσμο. Μέσιχ ;μως σ
ιlπιxιτεί «κιxταπλΎ)ΧΤΙΚ� «κιxταπλΎ)ΧΤΙΚ~ έπαγρόπΨησΎj» iiχουμε τοuς θεοuς για. συμμάχους. Δεν πρέπει να. πιστεόουμε πως μποροuν ποτε
πρo~ώσoυν τ� τ~ οικαιοσόνΥ) � ~ να.· έξιχγοριχσθοuν με το χρυ να. πρo�ώσoυν κιχ!! το θυμ{αμιχ των κακων « σα. oxultιX που ξεγελιουΥ σάφι κιχ τιχι &'πο τα. χάοιιχ των λόκων». 'Ένας τρόπος υπάρχει υπάρχει ν' ιi
γΙXΠΎjθεί κιχνεΙς ιlπo το θεό, «να. ooulsust μ' Βλιος του τΙς ~υνάμεις να. τοί) μοι μοιάσει». �υνάμεις για. να. άσει». Ό μόθος μιλιi για. θεικους ~ιxΙμoνες, ο[ δποίοι κάτω ιlπo το σιχσιλειο τοί) Κρόνου κυ6ερ �ιxΙμoνες, νοόσιχν τους &'νθρώπους με τον t'Oιο τρόπο ποΙΙ τουτοι κυ6ερ
τα. ζ ζωιχ, ~ε μιiς νουν τα. ωιχ, ποό "νιχι κιχτώτεριχ ιlπ' ΙΧΟτοός. Ό θεος �ε . πια. μ μ. ιχοτους τους θε{ους ιlλλα. με τ-ην ιlκυ6εpνιi πια. θε{ους ποιμένες, ιlλλα.
Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤωΝ ΕΡΓΟ TOr ΠΛΑΤωΝ - Ο Ο ΑΝθΝΠΟΣ:, ΑΝθΝΠΟΣ:, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ Tor, Tor, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ
� μιχς καΙ τ� θάν�τYI ΟΥΙμοσύνΥΙ μιχς, που Π Yj γάζο uν aπ· θάν~τYI cjJUx cjJUx~ τ~ ννΟΥΙμοσύνΥΙ ΠYjγάζοuν ΙΧδτόν.
ΟΙ �ς όπιχγορεuεL � ο ν ΟΥΙμ6ΟΙ νόμοι ποΙΙ μ μ~ς ~ Ψuχ� Ψuχ~ "(L� "(L~ τ τον
ομ ΙμΥΙσΥΙ των ν σιο κΙΧι lδιωτικό μιχς βιο, εΤνιχι &π &πομΙμΥΙσΥΙ νόμων ό μ ων τής
θε{ιχς πρ6νοιας, δπως ΙXδ~OΙ, & &πο6λέποuν θε {ιχς π ρ 6 νο ιας , κι δ πως ΙXδ�OΙ, πο6λέποuν στο όπέρτιχτο όπέρτιχτο Ά π~νε v' & &ποκιχτιχστ~σοuν τ~ν τάξη καΙ τη γαθο κιχΙ π�νε ποκιχτιχστ� σοu ν πιχντοu τ�ν
δ το υς τους vόμοuς π ρέπει νά δδικιχιοσύνΥΙ' ικιχιοσύν ΥΙ ' Ή 6πoτιxγ� 6πoτιxγ~ σ' α αδτους πρέπει �νιxι διάκοπΥΙ φρ οντΙοα των &ρχόντων γ ι� τ�ν Lιχκu6έρνYj ~νιxι � ~ & &διάκοπΥΙ φροντΙοα γι~ τ~ν ο, ο,Lιχκu6έρνYj πολιτείιχς, έπειo~ σΥΙ τ'ijς π ολ ιτείιχς, έπειo � εΙνιχι δ μόνος στΙΧθερος κανόνιχς, "(L~ τοός ά άρχοντες, μ~ και γι� γι~ κάθε α.τομο, που ρχοντες , μ� 15XL μονάχιχ "(L� ν~ κ κιχθορΙσει σuμπεριφορά πρ6κεLΤΙΧΙ ν� ιχ θο ρΙσει τ~ τ� σ uμπεριφορά το\). ΓιατΙ έκεΤνος ρθο μ.μ.έτρο έτρο των πραγμάτων εΤνιχι δδ θεός, οεν που βάζει το δδρθο εΙνιχι κιχπρ{τσο ~ � ~ βιιχ των a aνθρώπων. ΈπΙσΥΙς εΙ νιχι το κ ιχπρ{τσο � νθ ρώ πων. Έ πΙσΥΙ ς δδ Πλά των έπιχνιχλΙΧ6ιχ{νει σε τουτο το τελεuταίο εργο, ποΙΙ &ποτ; λε! 8 ιιxθ� κη τοί) στοχασΤή καΙ tou νο ρός, τ�ν 8ιιxθ~κη tou πολιτικοu πολιτικοu & &νορός, τ~ν έν τoλ� uνοψΙζει τΙς οδσιιχστικες κιχτεuθύνσεις Τής σκέΨΥΙς τoλ~ που σ σuνοψΙζει tou: « Άκολο uθεΤστε το θεό, μLμYIθεΤτε το θεό «ΆκολοuθεΤστε θεό ». ». Ή φράσΤι που οιχνεΙζετfιL οιχνεΙζετfιL «iπb «iπb &ρχιχίες &ρχιχίες πιχρά06σSLς» πιχρά06σSLς» "(L� "(L~ ν� ν~ έέρμΥΙνέ ρμΥΙνέ που γκόσμιιχ 'ΠIXpoualιx καΙ τ�ν άσΥΙ Τής θεό ψει τ�ν τ~ν πα παγκόσμιιχ τ~ν & &όρατΥΙ δράσΥΙ όρατΥΙ δρ ΤΥΙτιχς, έέφιχρμόζετιχι στ~ν i'δια τ� τ~ φιλοσοφία του: δδ φιχρμ ό ζετιχ ι τέλεια στ�ν έσΥΙ καΙ θεό, εΙνιχι π πpιxγμ~τικ~ ιxijt~ «1ι «1ι apx�, apx~, � ~ μ μέσΥΙ καΙ pιxγμ�τικ� μέσιχ σ' ιxijt� το τέλος
».
».
Digitized by 10uk1s, March 2009
Η
ΕΠΙΒΙΏΣΗ ΕΠΙΒΙΏΣΗ
TOr llAATQNA
Ο ΠΛΑΤsm ΠΛΑΤsm πέθανε δγ δγ86ντα έπoχ~ '/t(ju 86 ντα χρονων, το 347, τ~ν τ�ν έπoχ� '/t(ju
ι!ρχοντας εΙταν δ θε6φιλος;. Κατα: τοος χρoνoγριiφoυ� χρoνoγριiφoυ~ srtιIv «τό « τό
oασιλι~ ΦιλΙπποι> », γιατΙ � ~ προ 8έκατο τρ{το lτος το\} oασιλι�
σoχ~ τ'9)ς {στορ[ας καθΥΙλώνεται σ' αoτ� αoτ~ τΥιν περΙο!ο, 8ποι> σoχ�
πολιτεϊ-ες τ~ν ιlνεζαΡΤYJσ!α τους, εϊ-ες εΙχανε χάσει τ�ν οΙ Έλλψικες πολιτ με τ~ν τ�ν δπ?[α τ6σο πολο srtιIVS σ uν8εμέν ες ΤΥϊν ΤΥϊν srxavs ΧΡΥΙ ΧΡΥΙ σuν8εμένες. .
σι μoπo ι�σε ι για: να: 8Yjμtοuργ~σοuν 8Yjμtοuργ�σοuν εναν εναν ι1σόγκριτο πολιτι πο λιτι σιμoπoι~σει
τ~υτόχpoνα; για: ν' ι1λλYIλoσπαριiζoνται με σμό, ι1λλα: καΙ τ�υτόχpoνα;
{οuς δ Πλιiτων, π?λο θικαιολογΥΙμένα;, δ πολέμοuς, τους δπο δπο{οuς νoμιiζει έμφόλιοuς πολέμους.
Δεν τοος σtαματoόσαν, 'tou' 'tou'
έζακολουθοόσαν ωσποι> να: έζαντλΥΙθο\}ν.
Ή Άθ~να ι!ρ ι!ρχιζε Ή Άθ�να χιζε
σuμμιiχων, πόλεμο ένα;ντίον των 8ικ6>ν ΤΥΙς σ uμμιiχων, τΎj στιγμ~ στιγμ� που δ
Φlλιππoς ιlπoσπoυσε ι1π' α;oτ� α;oτ~ τΎjν ΆμφΙπολΥΙ, τό 357. Τον π6λεμο κoινωνικb π6λ εμο θια8έΧΤΥΙκε δ «(ερός «(ερός πόλεμος», που εΙχε
'Yι� τ�ν ιlμφισ6�ΤYIσYI �νoς οΙκοπέ80υ ποο ι1νηκε στο 'Yι~ αΙτ{α; τ~ν ιlμφισ6~ΤYIσYI ~νoς
Δελφων. Ό πολεμος πολεμος αοτος δρθωσε· 6ωμό των Δ ελφων. Ό δρθωσε έπ! θέκα χρό νια, ι1πb το 356 ίι\ς το 346, τ~ν ι1ντ{μαχα; ντ{μαχα; τ�ν Έλλιi8α σε 8υο ι1 ·
185- 185Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠAA.TgN ΠAA.TgN
-
Ο Ο ΑΝθΝΠΟ11, ΑΝθΝΠΟ11, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPrO EPrO TOr
ΦΙλιππος έπωφελ~θYjκε γι γιOC νOC έπεκτεΙνει τΙς κιχ Ι λι ππος έπωφελ�θYjκε OC νOC μέρYj. Ό Φ τιxχτ~σεις του. Λίγους μi'jνες πρΙν ι1πο το θιίνιχτο το\} τιxχτ�σεις το\} Πλιί Π λιί νιχ, κυ ρί ευ ε τ~ν τ�ν XΙXXO τωνιχ, κυρίευε XΙXXOxuprotYj φλο τω xuprotYj ΌλυνθΙΙΧ, πιxpoc τΙς φλο &';ηότερα" ;ηότερα" γερες πιχρα,ινέσεις το\} ΔYjμοσθένYj. Δέκα, χρόνια, &'
ιίχ'Υ) τTjς Χ μετOC τ~ μιίχ'Υ) Χα,φώνεια,ς, Φ{λιππος κ6pι~ς ετOC τ α,φώνε ια,ς, δ Φ { λιππος γΙνετα,ι κ6pι�ς μ � μ τ1jς Έλλιί8α,ς.
''Ανν κα, κα,l'ή στ~ν δ Πλιίτων ε!να,ι γε δπ�ία, εζYjσε τ� ν δπ~ία, ''Α l'ή έποχ"ι σ εζYjσε δ ε σ"f)μειώνεt μιίτYj ιiπo γεγονότα" 'ή ζω� ζω~ του 8 8ε σ"f)μειώνεt μεγιiλες μεγιiλες μετιχ μετιχ
Οόλές. οιοι Α Α'J τ~ν κρΙνουμε ι1ΠQ ι1ΠQ Οόλές. τ�ν κρΙνουμε
τ~ν άπ�ψ'Y) άπ~ψ'Y) τi'jς έξωτερικTjς επι τ�ν τi'jς έξω τ ερικTjς επι
σOC μιOC τυχΙα,ς εμφα,νΙζετα,ι σ OC μ ιOC &'ποτυΧYjμένYj &'ποτυΧ YjμένYj ζωή, ως τOC τOC τριιίντα, του χρόνια, θέλYjσε
v'
ι1κoλoυθ~σει κεΤνο το\} φα,ινότα,·ι ι1κoλoυθ�σει κ εΤνο που που το\}
νιί ν ιί 'νιχι το φυσικό του πεπρωμένο, 8Yjλα,81j νOC πιίρει πιίρ ε ι ενεργο
να,τος 8μως το\} Σω στ~ν πoλιτικ� πoλιτικ~ τ6)ν Άθψων. Ό θιί θιίνα,τος μέρος στ�ν
xpιXtYj τοί) '8ωσε νOC κα.τιχλιί6ει πως κιίθε προσπιίθεια, αμεσYjς 8ριίσYjς srtιxv μ μciτιχιYj ώς προς προς ciτιχιYj κα,Ι τοί) τοί) άνοιξε. άνοιξε. τιΧ μιίτια, ώς
tYjv
ιiνα,γκα,ιότ'Y)Τα, μι�ς μι~ς π πνευμα,τικTjς ~θtκTjς μετα,ρρόθμtσ"f)ς ετα,ρρόθμtσ"f)ς νευμα,τικTjς κιχΙ κιχΙ �θt κTjς μ ιiνα,γκα,ιότ'Y)Τα, πολιτικTjς προκα,τιχρκτικος 15ρος κάθε π ολ ι τικTjς που πρέπει νιί 'να,ι δ προκα,τιχρκτικος
πρα,γμα,τιχιΧ ι1ποτελεσμιχτικTjς. π ρα,γ μα,τιχιΧ ι1ποτελ εσμ ιχτ ικTjς.
μέσιχ μ έσιχ
atYjv ''ΑΚΙΧ8Yjμlα, ΑΚΙΧ8Yjμlα,
βτσι Κι β τ σι 8έΧΤ'Υ)κε νOC τα,φεί
γιιΧ προετοιμάσει μεε γ ιιΧ νιΧ πρ οε τοιμάσ ει μ
tYj
8ι8α,σκιχ 8 ι 8α,σκιχ
λΙιχ του κα,! με τους 8ια,λ6γους ενιχ μα,κρινο κα,! προ6λ Yjμιχ
τικο μέλλον. τ έλλον . ικο μ
'OvsιpsutYjXS
ώστόσο ενα,ν ενα,ν 8ρόμο 8ρόμο πλYjσιέστερο.
που θά θά Όα,ζε τΥι loxupo &ν8ρα" που τΥι ΌνειΡεόΤ'Υ)κε 8"f)λα,8Yj ενα,ν loxupo Mνα,μ~ του στΥιν υΠYjρεσ{α, τTjς Ζ8έα,ς κα,Ι που θOC πρα,γμα,το Mνα,μ� τΥιν &'να,γκα,Ια, έπα,νciΟ' έπα,νciΟ'τα,σYj. τα,σYj. ποιο\}σε 8Ιχως πciλYj τΥιν
Ή εΌκιχφΙιχ, τέλος, το\} πα,ροuσιιίΟΤYjκε γιιΧ νιΧ πρα,γμα, τoπoι~σει τΥι 6α,σιλεία, tTjf 8ικα,ιοσ6νYjς. τoπoι�σει
με πόσΥ) Ξέρουμε με πόσΥ)
ιiπιίνΤYjσε στ~ν εκκλYjσ"f), με με πόσο πείσμα, γενvιχιοφροσuvYj ιi πιίνΤYj σε στ�ν πόσο π είσ μα,
το έγχ έγχεΙΡYjμα, ιlνιίλα,oε το εΙ Ρ Yjμα, κα,Ι π6)ς ιiπότυχε με το Διον6σιο τον επειτα, με με τον Ζ8α,νικό του μιχθYjΤ~ μιχθYj Τ� το Δίωνα,. Νεότερο, κι επειτα, ·Οσο γιOC
tYjv f8tIX
του
πα,τρΙ8α" tYjv πα,τ ρΙ8α"
νOC 8ριΧ 15που 8ε θέλYjas νOC 8ριΧ
8έΧΤ'Υ)κε τOC χ χτυπ-ήμα,τιί ΤYjς,, κι α.ν υπTjρξε κιίποτε λΙγο έΧΤ'Υ)κε τOC τυπ-ή μα,τιί ΤYjς οει, 8
- 186Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤΩΝ - Ο Ο ΑΝθΝΠΟ11, ΑΝθΝΠΟ11, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, το το EPrO TOr TOr ΠΛΑΤΩΝ
αυτή, τ�') τ~') αγαπο&σε πάρα. πολύ, ωστε οεν δπόφερε ilotxoc; γι' αυτή,
για τ�ν τ~ν παρα.κμή ΤΎjς. Ή πpα.κτικ� πpα.κτικ~ αποτυχΙα το& Πλ�τωνα Πλ~τωνα εΥχε ομως το αντιστάθμισμά ΤΎjς στ�ν στ~ν επιτυχ!α. 'ιτου γνώρισε πάνω στ� στ~ σκέψΎj των ιxlilivwv.
Για: να: σΧΎjματ{σει τους μελ
λοντικους σωτΎ)ρες τΎ)ς πολιτε!ας, rορυσε τη σχoλ� σχoλ~ των πολι
τικων επισΤΎjμων. Ή σχoλ� σχoλ~ ΤOύΤΎj οεν εΤταν γι' ιxOtO'J παρα: έφαρμoγ� έφαρμoγ~ εκείνου που δνόμαζε 6ασιλικ� 6ασιλικ~ επιστήμΎj fι fι φιλο
σοφ{α, � ~ δποΙα δποΙα συγκέντρωνε στ�ν στ~ν �νόΤΎjτά ~νόΤΎjτά της ολες τΙς επι στ-ημες.
6πΥίρςε Ή ΆκαOΎjμ{α του λοιπΟν 6πΥίρ ς ε πραγματικα: ενα.
κέντρο ανιl>τερΎjς μ6ρφωσΎjς xat το πρωτο ύπόοειγμα των Παν επισΤΎjμΙω'ί μας. 'rπYjρχε rσαμε τCι'ί ΣΤ' alilivct μ. Χ. Τότε σύλλογοςtt οΕν είταν πια. παρά ενας μικρος εzoωλoλ.ατρικCις σύλλογος
μέσα. r1πομονωμένος μ έσα. σ' εναν κόσμο πού'χε χpιστιανOΠOΙΎjθεί.
'Ένα οιάταγμα το& Ίουστινια.νου τCιν οιάλυσε στά 529.
Εί
χε δμως OΎjμΙOυpγήσει πολλους απο τους οιοασκάλους τΥίς λεςανορινΎ)ς σχολ μεγά ταν μετα.φ μεγάλΎjς ΆλεςανορινΎ)ς σχολής, ~ δ δποία. οταν μετα.φέρθΎjκε ποία.t ο έρθΎjκε ής, � λΎjς Ά στ~') Kωνστα.ντινOύΠOλΎj τCιν Ζ' α.Ιώνα, πρόσφερε τ~ τ� μεγά στ�')
στ~ Bυζαντικ� Bυζαντικ~ Αυτοκρα. λΎj εΚOOύλευσΎj να: OιαΤΎjpήσει μέσα στ� παρα86σ~ις τ-ης έλλΎJVικ-ης επιστήμης καΙ κάτι r1πο τορία. τΙς παρα86σ�ις το πνείψα το& Πλατωνισμου.
Το πνεσμα. τοσ Πλάτωνα. οε θιΧ ε!χε επιζήσει σε OλΎj τ~ν &γνόΤΎjτα, εάν μεταοινόταν μ.ε μόνΎj τ~ν τ�ν παράοοσ-η του τ�ν
των σχολων.
Οί α,μεσοι οιάοοχοι τοσ Πλάτωνα., δ Σπεύσιπ
r1AAotiliπος κι δ ΞενOκpάΤΎjς, sfxIXV r1ρχ{σει κιόλας να: το r1AAotili ')ou') ,, καΙ ουστuχως μέσα. στο μεγάλο r1ριθμο των ΟιΟα.σκά
λων, τ·ης ΆκαOΎjμ{α.ς τα: μεγάλα. δν6ματα. εΙναι σπάνια.
Ό
Πλάτω') π που την ΟιΟα.σκα.λία. σά μια: επικοινωνΙα. ψυ ψυ ου θεωρεί την
χ-ης με ψυΧ'ή, οεν sfxs μεγάλΎj εμπιστοσύνη πα.ρα: στο ζων τανο λόγο.
Το σuγγρα.φικΟ επάγγελμα. οεν εΙτα.ν γι' α.ΟτΟν
si)yevtx~ ψυχα.γωγία. κα.! το GL6ACO ενα.ς θΥΙσα.υρΟς πα.ρα μιιΧ si)yevtx�
ιiπ~ ευχάριστες ιΧ,'ια.μνήσεις, τόσο για: για: το ΟιΜσκα.λο οοσο σο κα.Ι ιiπ�
187- 187Digitized by 10uk1s, March 2009
UAATQ[\\ UAATQ[\\
-
-
γι~ τoυ� τoυ~ μα.θψές γι�
ΑΚθΡ2Ι10Σ, Η Η ΕIΙΧΟΗ ΕIΙΧΟΗ ΊΌf, ΊΌf, ΤΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΡΓΟ TOr TOr ΑΚθΡ2Ι10Σ,
t(jU.
t(jU.
σ~ ν� ν~ ΟΕ QttXA(jyot, που τoυ~ τoυ� εγρα.ψε σ�
«παΙζoντα.~», γεμάτοι &.πο μια θα.υμχστΎ) Π(jt'φ'Υ) κα.Ι λέμε «παΙζoντα.�»,
μι�ν μι~ν &'πα.ράμιλλ'Υ) ζέσΎj σκέψ'Υ)ς, ί)Πi'jρξα.ν οΕ &'λ'Υ)θινο! συνεχι στες Τi'jς 8ι8α.σκα.λ!α.ς τ?υ κα.Ι ti'jG ti'jG 8ρiσ-rις του. Δεν πάψα.νε να: εμπνέουν ολους εκε!νους που θέλα.νε να 8'Υ)μιουργήσουν κα.Ι ν' ανα.κα.ινΙσουν, t(jUG ΠΟΙ'Υ)τές, τους κα.λλιτέχvες, τους σοψους κα.Ι τους πολιτικους μετα.ρρυθμιστές.
Ή θΡ'Υ)σκευτικη κα.!
μυστικ6πχθ'Υ) φλόγα. του μετα.6λήθ'Υ)κε σε
μι�ν μι~ν OCγν6τεΡΎϊ
μι~ ψλόγα θεία. ψλόγα. κα.ί, κα.θως θιi 'λεγε δ ΠλOCτων, σε μι�
ν~ 8είζουν ΟΕ Π"τέρες τi'jς ΈκκλΎ)σίας 8εν παραλεΙΨα.νε ν� τ~ κενα: κα.! τΙς &'8υvα.μtες τοΟ llλα.τωvισμοU, τΙς πα.ρ"χω τ�
ρήσεις στον πολυθεϊσμό, τΎ) 8'Υ)μΙ(jυΡγικη 8ράσ'Υ) που μειώνε γι~ τΎ)ν κOCποιιχ ψιλο ται &.πο την προunΧΡς'Υ) τi'jς Βλ'Υ)ς, κα.! γι�
λογικΎ) επιε(κειιχ για τον ε18ωλολΙΧτΡΙΚΟ ερωτ". ' Aλλ~ Aλλ� πώς μποροόσ"ν ν~ ν� μΎ) προσεταιΡιστοΟν με προθυμία. τΎ) 60ήθεια. που τους προσψέρανε τόσες 80ξα.σίες, τη στιγμη που οΕ Πα. τέρες α.δτοΙ &.νά.ζ'Υ)τοόσα.ν συμμOCχους στΥιν προσπάθειά τους
νχ επεκτεΙνουν τΙς θΡ'Υ)σκευτικές τους κα.τα.χτήσεις; Ό ΙΙιχ σκα:λ γράψει στΙς Σκέψeg του: «Με τον lΙλάτωνα. ιiνoιγoυ
». Ό Εδσέ6ιος απο τ�'; τ~'; με το 8ρ6μο προς το Χριστια.νισμό ». κι δ 'Άγιος Αογουστίνος θ� θ~ ποΟν: Κα.ισαρεία. κι
« δ Πλάτων
«
6ρ!σκετα.ι πλ'YjσιέστεΡα. σ' εμιiς &.πο κάθε &λλον» &λλον» Ύι
«6
τωνισμος ε!να.ι δ προθάλαμος τοΟ Χριστια.νισμου».
lΙλα
Ό"Α
'Qριγέ ριγέ γιος Αογουστίνος, δ ΚλήμΎ)ς ΤΎjς Άλεξαν8ρε!"ς, δ 'Q Υ'Υ)ς, δ ·Άγιος Β"σίλειος, δ <Άγιος ΓΡΎ)γόριος δ NιxζιιxνζΎj NιxζιιxνζΎj νος θεωροον τον Πλάτωνα πως εΙναι ενιχς πρό8ρομος τοΟ Χριστια.νισμου.
Ό Εδσέ6ιος ιι μάλιστα. το!} αψιέρωσ::: τρ{α Ό
1. l'ενν l'ενν-ήθ-φtε ati �70 ~70 στ στην II~λι:ιιστίν'IJ;, 1. -ή θ-φtε Ί'ύρω ati η ν K~ισ~ρείιxτY):; K�ισ�ρείιxτ Y) :; II�λι:ιιστίν'IJ;,
συΊ'Ί'pιxφε!~ι δπω~ μετιχγενέστεροι συΊ'Ί'pιxφε!�ι δπω� δ ''Δγ. γι' (Χυτό μεριχοΙ μετιχγενέστεροι
B~σ! B�σ!
λειo~, τδν δνόμχσιχν Παλαιστινόν Εύσέβιον, Εύσέβιον, lΙΥιρε μ2θήμα.τα. μ2θ ή μα.τα. στήν λειo�,
- 188Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT'~N - Ο Ο ΑΝθΡgΠΟΣ, ΑΝθΡgΠΟΣ, Η Η ΕΠΟΧΗ ΕΠΟΧΗ TOr, TOr, ΤΟ ΤΟ EPfO EPfO TOr TOr ΠΛAT'�N
δλόκλ YjpCX κ κεCΡιiλιxιιx εCΡιiλιxιιx μέσιχ ·otC σόγγpιxμμιi του Εύαγγελική Προετοιμασία κιχΙ τον &'νιxCΡέpει τόσο ouXvιi, που "Co κε!μενό ~ςιxCΡιxνΙζετιxι πΙσω &'πο τα. χε!μενιχ των 8ιιχλόγων. τοι> �ςιxCΡιxνΙζετιxι ~ θε{ιχ Πρόνοιιχ, &'κόμιχ χι ενιχ προ Ή ϋπιχρξΥ) τοί} θεου, θεου, � τYjς θεΙιχς Tριιiδoς, � ιχΙσθΥΙμιχ του 06γμιχτος ~ ΔYjμιοuργίcx, � ~ 06 γμ ιχ τος ιχΙσθΥΙμιχ ~ cxlώνtα. πιiλY) τi1ς σιipκιxς xcxl του ιiθιxνιxσίιx τYjς ΨuχYjς, � ~ ΖΖσχυς πνεόμιχτος, � σχυς τi1ς πολιτεΙιχς που πρέπει να. μπιχΙνει στ-ην ~νθουσιιiζοuν τους Πατέ ύΠΎ)ρεσΙιχ τYjς θΡΎ)σκε{ιχς, 8λ' ιχυτα. �νθουσιιiζοuν ρες τi1ς ΈκκλΥΙσΙας. Kιiπoτε κιiπoτε θα. lσχuρισθο\)ν πως !! χλεψε ιχυτες τΙς 80ςασΙες ιiπo το Μωϋσ'ή, !λλες 5μως CΡOρες θα. τΙς &'πο8ώσοuν στ-ην εμπνεuσYj του θεου. ΚαΙ πως εΙταν 8υνιχτον να. μ-ην &'ντιλ ψ.ρθο ψ.ρθουν υν πολλες δμοιόΤΎ)τες, ιiκόμιx χιχΙ ~. διχαιοσόνΥ) στ-ην εxcρριxσΎ); Διιxβιiζανε στους Νόμους πώς �. του θεου πέcρτει τελικα. πιiνω στους &μιχρτωλο6ς. «Δε θα. χι α.ν ε!σιχι τόσο μικρος που να. μπο τοΟ ςεCΡόγεις ποτέ, εστω χι ρείς να. χιχθείς στα. xιxτιi6ιxθα ti1' γYjς, χι iiv ιix6μα εΤσαι ιipxc;tιX μεγιiλoς για. ν' ν' ιiνυψωθείς ιiνυψωθείς Ισιχμε τον τον ο{ιριχν6». θιxυμιiζιxνε ιxυμιiζιxνε μέσιχ στ-ην Πολιτεla τ-ην περιγριxcρrι του δΙ θ ΚΙΧιου που παριχγνωρ(σΤΥΙκε, που μιχ μιχστιγώθΎ)χε χιχΙ στα.υρώ στιγώ θ Ύ)χε χιχΙ θΎ)χε. •Αρέσχ.οντιχν να. όπογρcxμμlζοuν τόσο στον Πλιiτωνα. δσο χιχΙ στον "Αγιο ΙΙιχυλο «τι:;υς 800 ιiντίθετοuς νόμους που &'ντιμιixoντιxι μέσιχ μιχς ». ·Οτιχν οΕ Νόμοι, Νόμοι, &'Χ6μα. χι δ Θε•
•Αν Αντιόχειιχ τ ι όχε ι ιχ
•
«πό τον Δωρ6θε Δωρ6θεο. στ~ν Κιχισιχρε[ιχ Κιχισιχρε[ιχ χ χειρο «πό ο . l'υρί;οντιχ, στ�ν ε ιρο
χιχ( συνδέθηχε συνδέθηχε με με τίιν τίιν Πιiμφιλo. l'ιιΧ ν' ν' «ΠΙΧθιινιι· τονήθηχε ΙΙερέα:, ερέα: , χιχ(
τ' δ δνομιι τοΟ στενοΟ στενοΟ του του φίλου n�tJ n~tJ πέθιχνε πέθιχνε στ� στ~ φυλxx� φυλxx~ χll· χll· ττήσει ήσει τ' νο μιι τοΟ τ~ν περίοδο τ/ί)ν ιsιωγμ/ί)ν τ/ί)ν Χριατιιχνιί)ν δνομ2στ δνομ2στηχε τιΧ τ�ν ηχε Ευσέ· τοD •ΑγιΧπ:ιου ΑγιΧπ:ιου IΎινι, βιος δ ΠαμφΙλου. "ratEp' ιiπo το θθ:Χν.%το :Χ ν.%το τοD γιιΧ τ� τ~ μεΥιΧλη του του μόρ�ωτη. μόρ~ωτη. ΙπΙσχσπο, Κ ΚιχισιχρεΙιχ,. ργότεριχ ιχ ι σιχρεΙιχ, . •Α ργότεριχ γιιΧ τον' Αρειιχνισμό. 'Έγριχψε πoλλ:i lργιχ. ιΧπο τιΧ π:ροσεΤΙΙιΡ[στηχε τον' δποΖΙΧ ξεxωp(�ει ξεxωp(~ει 1) Έκκλησιαστική τ του μετGi τό δποΖΙΧ ου Ίστορlα. Πέθχνι μετGi εΙχε συνδεθεΣ στενιΧ στενιΧ σ στιΧ θιίνιχτσ του Μ. Κωνστιχντίνου. με ττον ον δποΖσ εΙχε τιΧ Βιβλ. νιι, VIII). 840. (Βλ. Fleury, Έκκλησιασrική Ίστορία, Βιβλ. •
•
- 189Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛAT~ - Ο ΑΝθΡΏΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr ΠΛAT�
πρΙν διcxδYjλώνουν πώς ciνciμεσcx χιΧλου aιτητος, πρ Ιν ιϊπ' cxuτοός, διcxδYjλώνουν
χαΙ χιχχου όπιiρχει ενιχς cxlώνιος πόλεμος χαΙ π όλεμο ς χι 8τι μέσιχ σ' το τον π πόλεμο τ~ θeότYjΤCX για σόμμιχχο, μ�πως μ~πως όλεμο Ιχουμβ τ�
cxo cxoCXOCXO
τ~. δε 6ρ{σχοντιχι μέσα στ στ~ν τ�. �ν ΠολιτεΙα τού τού θεού; ~θβΙα. πώς δ λcxτtνιxaς μεσιχ μεσιχ!ωνιχς ΕΙνιχι ιϊλ �θβΙα. !ωνιχ ς ιϊπ' 8λους
τους .. τ ους δδΙΙΧλόγους ΙΙΧλόγους του Πλιiτωνιx γνώρισε wιλόΤβΡΙX τον ΤΙμαιο
gvcx διιχφωτ!ζει χι g vcx σσχόλιο χόλι ο TCoU δε διιχφ ωτ!ζε ι ΧΙΧθόλου. ΤΙς θθεωρ!βς εωρ !βς το\) Πλιiτωνιx τΙς γνώρ γνώρισε εΙτε Π λ ιiτωνιx τΙς ι σε ε Ιτε ιϊπο ιϊπο δεότερο χέρι χέ ρ ι εΙτε ιϊπb πολυ πολυ
κριτιχες συγχεχυμένες κ ριτ ιχες του ΆριστοτέλYj. Μα δ 'Άγιος Άγιος Μπο Μπο '
νΙΧ6ιχντουρε, για δποίο ~ φ φιλοσοφ!ιχ ν ΙΧ6ιχντουρε, γ ι α τον δ ποίο � ιλοσοφ!ιχ εΤνιχι «μια ιϊνόψωσΥ) ιϊνόψωσΥ)
Τ1jς ψυχ1jς προς το θεο:ο δΙCXΤYjροuσε μέσον τοί) ΆγΙου Αυ
το πλιχτωνικο πνεUμcx. Το γουστίνου, μεγιiλo μέρος ιϊπb το Το πνευμιχ ιϊπoυσιιiζει τ~ δο,ιχσΙιχ του πo υσιιiζ ει κιχθόλου d:πο τ� πνευμιχ ιχυτο δεν ιϊ
Άρι στ οτέλη , δδ Διο θωμι1 τοί) 'AxtvιitYj. Πιxριiπλευριx στον Άριστοτέλη,
δ ΙΙπιλεγόμενος μπνευ ννόσιος όσι ος δ π ι λεγόμενος •Αρειοπcxγ{ΤYjς εΤνιχι δμεΥΙΧλος ΙΙμπνευ στ~ς του ΆγΙου θωμι1, κιχΙ στ�ς κιχΙ του παρέχει πλijθος στοχιχσμους στοχιχ σμο υς προέρχοντιχι νεοπλα.τωνικες ρ οέρχοντιχι ιϊπb πλιχτωνιχες πλιχτωνιχες χαΙ νεοπ λα.τ ωνι κες ΠYjγές. ΠYj γές . TCou π Ό θρlαμβoς τού Ά"ιov θωμό. του ΜπενόζοΓκοζόλιι, ΜπενόζοΓκοζόλιι, σχολcxqΤΙΚ1jς που τοποθετεί στα δεειιi του το διiοχczλο τ1jς σ χο λ cx qΤΙΚ1jς ψιλοσοφΙιχς, τον'Δ ΔριστοτέλYj, ~ι ιϊ ιϊριστεριi Πλιiτωνcz, ριστοτέλYj, �ι ριστεριi του τον Πλ ιiτωνcz , έρμψεόει έ'ιχ{ρετα. τ~ν ciμοι6ΙΧ{CZ iπlδpcxaYj (Ζοτων των δυο έρμψεόε ι τ�ν ciμοι6ΙΧ{CZ δυο •
πιiνω στο θωμι1....
πνευμιxτιx~ d:ποστολ� d:ποστολ~ τοϊ> πλczτωνισμου δεν !χει ι1Ή πνευμιxτιx� γιιχτΙ Πλιiτων περισσότε λ ιiτων slvczt π ερ ι σσ ότε χόμιχ δλότελΙΧ sχπλYjρωθεί, sχπ λYj ρωθεί, γι ιχτΙ δ Π πιχρα ρο δYjμιουργιχο πνευμιχ π ιχ ρ α σόστημιχ, χιχΙ γι' ιχοτο διczπλιiσ σει xιiθε εΙδος σΧέΨYjς. ΕοσuνεlδYjτος ώς προς τΙς μέθοδές
dxpt6'iJ,
i,ovuxtoτtxo, vuxtoτtxo, ώς προς τΙς διιχτυπώσεις χι i,o
tou,
tou, δέ-
εννήθ71χε attj ΦλωρεντΙιι χαι 1. Ίταιλός; ζωΥ�iος; ζωΥ~iος; Υ Υεννήθ71χε χαιΙΙ πέθαινε ( 1420 ·1493). Ό πΙναιχiς; του ·0 θρlαμβο, του -Αγίου θωμα (τοο •AxινιiΤ71) 6ρΙαχετιιι αατό τοΟ Λοό6ρου. τ ό μουαετο τοΟ
attjv ΠΙ�αι ΠΙ~αι
•
190190Digitized by 10uk1s, March 2009
ΠΛΑΤι;!Ν
-
Α ΝθΡι;!ΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΒ TOr, ΤΟ ΕΡro TOr
χετιχι δΑοπρ6θυμ ιχ 'ΚΙ έπιζ'YjτεΤ τ� ν 'ΚPΙΤΙ'Κ� 'ΚιχΙ τ�ν � π ιxν6ρ Oroa'Yj· θεωρετ κιΧθε επιστήμ.'Yj κιχΙ 'Κάθε aνθρώπιν'Yj πρ60aο O\r
μισοτελειω μ έν Yj . Ή aκοόριχστ'Yj περι έργειά τοι> ιi π λώνε τιχι πάνω ds κάθε νέΙΧ π ρο σπάθει ιχ με στιxθεp6τιxτε� κιχτευθόνσεις,. lxet δ ρ ίζον τες πολu εϋπλ ιxστoυ� , ενιχ Ζaιχνικο πιΧντιχ ιϊσό γκριτιχ ιϊνώ τερο ιϊπό κιχθετΙ ποu πρ ιχγμιχτο π οιεε το πιχρ6ν. "Έχει πεΤ δ t'δΙOς για τον ξ ιχυτό τοι> πως ε!νιχι μια. ιΧ.κ6ρεοτ-η ιX.yιXoπ'Yj· 8σο περισ σ6 τερο 'Κιχτέχει, τ6σο περισσ6σιιχστικα
τερο ποθεί. Κι ετσι τό πνεΒμ.ιχ τοι> ε!νιχι πιΧντιχ avotxtb στ1j
συνεχ� πρ6080, γιιχτΙ τοποθετεΤ πέρ ' ιϊπό τ� ΤΥ) ιϊλήθειιχ κιχ! τό Ίπέρτιχ το Κιχλό.
rll
'
τΥιν ιϊπ6λυ-
Digitized by lOukls, March 2009