c
c
c c c
1. CARGAS ELÉCTRICAS
!"#$ % % &'()"'*""))"#"+ c,#"(-."#'%("% %/(0"),"1 `
!,' 2)*' !'%"!!-3",'(, )')!.,),4')+ !,' 2)*' !'+"!4,),4')5(,',)"% ,"+ "' 2)*' !',2!-6",'(, ,)' .+
!$ "(,7)&2 $,(, %),6' '""%(*""7)&2 $(," '!"%%)3%"'% 7 /(*""", &"% )7)&2 $+89(*: '( !/(&; "3 ) 7)&2 $3 ) !2() /( ) % ), 6 )" '!" %%)3 "#, '%(""% #"+ ('%"!'!<,3'6"7"3",( ,"6% ,",),4')6)' ," ,< 7!% )' .+ c, # , "( )! !, ' 2 ,( 3 6 /( %" ) !" ,4 )' ,"/(% ,"+ " )' ," /( " ,'(, , "!(" ' ' ) ,4') "#, (6 (,!" *)3 % % )', !3)")' ,"#")5"3",'(, ,,%'(,!"/( " %(, "%" '( % % .!,3 ' " ) '" )")' ," ) %/("%",)7)&2 $' 2,*"',' 2,2!-+
7!*,"% ('"!, '7!% ' '!,3':'( !',)%%) /(" &% ' 2",2!-"+ ` "(,% !,'!%!(62, )/($! /()' 2,)(,"!",- &+ c, 5%) " &1 !," (, "!" $ % (, )' <, 6 (, %"! <,+ ' 2 ,,",!/(!) ""=(,' 2%"!!-6(,' 2,2!->3"%(*") ''!<,)' 2"!2("!,' =)%"! <,6))' <,",!/(!),% ('!, $,">+
! !,!'!), ,&" )' ," = ' 2" ,2!-"> 6 ? %"! ," =? ' 2" %"!!-">3)' 2,,") ''!<,"& @?A& ="' 2",2!-">+ ,) ''!<,3)"?%"! ,"",!/(!),',?)' ,"3/(/(, )' ,"+ ' 2"%(*") ''!<,"!2("!,& + " % !,'!%! '," -'!<, 7!*, " -#)! % " !%" B' 2C3 ' ) ' 2)%<,!'3' 27 !<,!'3' 2') =/( D">3'+
O. CARGA ELECTRICA DEL ATOMO
"7/()"% ,"6)' ,"5 ',$( ."(("3#")"$( ." 2 -!'!<,(,!- ")/(E!",, ))"+""$( .""E%)!',5(!', )"% ,"6)' ,"(,% %!)))' !'!<' 2)*' !'+ " $( ." )*' !'" %(, " ''!<, < %()"!<,+ " % ," 5 ', $( ." %()"!<,"7 "% ,"F ")' ,"5 ',$( ." %()"!<, "7 ")' ,"F !, "/()"% ,"6)' ,"" ,((,+ % ', "& " ')"" ' 2 )*' !'3 "!2," 7! !, ' ' 2 %"!!- =@> 6 ,2!- =G>+ , "&,"!"3 )" % ," !,, ' 2 )*' !' %"!!-F )" )' ,"!,,' 2)*' !',2!-+
"$( ."7" -", % ,"6)' ,"$!,,) 2)"!2(!,1 2" )!"')"" %),6' 2"!"!,')"" ,+
" )" )' ," !,, ) !" ' 2 ,2!-F " )" % ," !,, E', ) !" ' 2 %"!!-F ' 2 (, )' <, " !2() -) ) ' 2(,% <,(,/(%) !%("+ " :, ,', ' 2" -) , ) (, % <, < (, )' <,3 % ',"!2(!,*"")(,!$(,,)' 2)*' !'+ ",( ,",!,, ' 2)*' !'+ #" )" $( ." ''!<, < %()"!<, , )' ," 6 % ,"3 /( %,, 4,!', )" !",'!" )" % &'()" , ) #3 E!", "
$( ." , ))" /( %,, "( -!!, )!- 6 /( , )(2 )" $,<,"2,*!'"+ ',"!2(!, " )" $'" 2,*!'" ", ',"'(,'! ) -!!, )!- )" ' 2" )*' !'" = )" )' ," ', )'!<, )" % ,"> % ) ,3)2,!"6))' !'!","$,<,"$!,"/(" !2!,,' ',"'(,'!)"% %!")"' 2")*' !'"+
â. AISLADORES Y CONDUCTORES
) !")!, )*' !' " % (' '(, " '(7 (, ), (, !,")'!<, )*' !' ', (, !) /( , " ',(' ) )' !'!3 " '! 3 (, !) /( "!")%")' !, -*")),/( '(7 6),!,, "( 6' !)) 2)',(' +!': !)",!,!"),)*' !'+ c, ',(' )*' !' " (, !) /( $ ' %' "!",'! ) %" ) )' !'!+ , ), ", )'!," '%("" ', )' ," )!7 " /( % !,)-!!,' 2"+ , !)" '(6 "!",'! ) %" ) )' !'! " (6 75+ " 5 " ',(' " )*' !'" ", )" )" 6 "(" )'!,"3 (,/( E!", " !)" , #)!'" /( 7!*, %", ) % %! ',('! ) )' !'!3 ')2 $!)"!")('!,"6")('!,"")!,"=% 5%)3)2( > '()/(! !),"%)"+ ) ,"% , 2& )*' !'3 "& ' % '()/(! !,")'!<, (" *"!'!,(" !)3)"5 "',(' "",) 6)%)3% 7!"( )- % '!3 )" !)" %)" :7!(), ", ) '7 =, $ '7)" (, - !" :!)">3 ) )(!,!F) /( "! 7!, !, (, ',('!-! )*' !') ,)HI!,$ ! "3"!,7 23(, !) "-'"#")!2 3 % ) /( "( %) "# #" !,!' , )&," * " ,"!"!<, , 2& )*' !',)" "),"!<, ',('!-! )*' !' ) '7 %( $( % % ) !"!<, )' *',!' , ,'!,),JK') $ ,'!"#, % "2,!(3"7)'!,) , ,!,),,)%% , ="#, , ,'!,))7 ''!> + 24, " $!,!'!<,3 ) ',('!-! ) '7 ''! ! L " !2()M?+ N+O"-) ")/("))I6)',('!-!) ")" !)""E% "'(, '! % ',5+ 6 & )" )" !,, -) " ',('!-! !,$ ! " I % E!", E'%'!," ' ) %) )" '7 " "%'!)" (6 ) ',('!-! "!2,"GK6G
u. CARGA INDUCIDA
!' '"(,75',' 2(,"(% $!'!',(' 34,"!,','$&"!' )")' ,""(-,,)"(% $!'!',(' + E%)!' )5 %"%, '5%)""$ "#)!'"!")"6 3 )" '()" , !,, ' 2 6 " ,'(, , , ','3 /( $ , , $' (, ") ',(' "!, ' 2+ " ! , " ' ' (, 7 ', ' 2 ,2!- ) "$ + 7 %) )" )' ," ) ) 6 ) E'" ' 2 ,2!- " "%). ) "$ ',!2(3 ', ) '() ) % ! "$ /( ', E'"' 2%"!!-+ ' 2,7""$ ":"! !" !7(!% )/(" !' /( : "! !,('! , ))"+ ) 7 ', ' 2 , ' )" "$ "3 '," -"(' 2!,!'!)+ !,(''!<,"(,% '"' 2(,75"!,','! '+ (,% !!"/()"' 2"")2,(,',(' % ','3'!"/( )""%,!,! + ( ,)" ,")*' !'""))-,'7% '""' 2% !,(''!<,+ % !,$ ! )",(7"3' 2,2!-3!,('(,' 2%"!!-,)"(% $!'! " +
,5&, ,D)!, $( ) % ! , " " :': -*" "( $" E% !, ) '3 /( ) % !!< '% 7 /( )" 6" ", (, $' )*' !'+ ,D)!, "'(7 !< 7!*, /( ) ' 2 $)(6 ', $'!)! :'! " 75"%(,!2("6"&"'," (6<)% ! % 6"+
U. LEY DE COULOMB c,' 2%(,()"(,'( %' 2'(60""% '!7),'% '!<, ', ) !",'! /( :6 , *) 6 " '( %"+ , ) "!" !, ,'!,) =>3 ) (,! ' 2 " ) ()7+ , ) $!2( =>3 "!,!', " ' 2" %(,()"/( 5 ',$( .")' "#!'", ))"+ ,'!<,F1O=$!2( >"!2,!$!')$( .5 '!% )' 2/"7 )' 2/3 ) '() %( " '!- = '(, )" ' 2" ", "!2, %("> %()"!- ='(,)"' 2"",)!""!2,>3'"!,!'',)"$)':"+
2,!()$( .)' "#!', "' 2"%(,"% ")!",'! "#% ))6()7
3 ,3
"(,',",% % '!,)!6!,)-)
',",
")) ' !),1
, -//+
7!*,1
"'! /(
3)(2))6()7"!"$') ' )6 P,+ $( .F1O " (, -' + ! :6 ' 2" %(,()"3 ) $( . )' "#!' )3F13 5 '! "7 / % " )" " G ' 2"3 "# % ) "( -' !)1
$!2( K3,"(" )$( .)"7 )' 27!)"#"+
ù. CAMPO ELECTRICO )','%$&"!''% " ' 2" )*' !'" , % '!", ,!,24, ! !) % 5 ' "( !,$)(,'! "7 "3 :& /( )" $( ." )*' !'" ", ',"! " $( ." ''!<, !",'!+ (, , ) ,( ). " (, "!('!<, " "!)3 " '( ) !'%% $'!)! )"' !%'!<,,* !,"$&"!'")!,$)(,'!/((, #"'( %"5 ',"7 )"%'!/()" + ,'!<,$&"!''%"' "%,',)(,"%'!% %!" !7)"+,)'"/(" (,'%$( ."*"-!," /()) 2!<,) "%'! , , "5, ",! )"$'" $( ." !",'!+ "&3) !,$)(,'! 2 -! ! "7 ) "%'! /( ) ! " :' -!"!7) '(, , '()/(! "("%(,"""!43' 3(,'( %% (76"! "( %"3 " '! 3 ) $( . ', /( ) ! ) + !':!,$)(,'! 2 -! ! " ',' ' '% 2 -! ! " + (, ,#)2 ) $&"!' !, (' ) ,'!<,'%2,*!'67!*,)'%)*' !')' "#!'+ )'%)*' !' )'%)*' !'"'!(,' 2!")(,',5(,' 2""/()) 2!<,)"%'!,,"5,",! "("$'"+"&3"!,(,%(,'()/(! )"%'!,,"#$!,!(,'%)*' !'"')'(,' 2% (7 ' 2"!23"7" - #)% !'!<,$( .")*' !'"3"'! 3 ''!," %()"!,""7 ))+ ' !,,"!'%)*' !' $( . )*' !' /( , (, %(, '()/(! ) '% " 5 ' "7 ) ' 2 (,! %"!!-3 ' ), '% '!<,3 '!7 ) ,7 !,,"!)'%)*' !'6" % ",% )) + "(,$( . ) !,,"! ) '% )*' !' " (, 2,!( -' !) /( -!, $!,! % "( <() 6 % "( ! ''!<, 6 ",!+ ,) /( "!2( " ',"! #, % "% 7""%'")'%+ E% "!<, #!' E% "!<,)<())!,,"!'%%(7, "$#'!),% ) '" ",'!)) ) '% )*' !' ' % (, ' 2 %(,() 9 "!, #" /( '7!, ))6()7',)$!,!'!<,+ $( ./(95 ' &"7 (, ' 2(,!%"!!-@,(,%(,2,* !'!", )' 2', )9-!,
3'( ',))6()73% /(*))"% '!",)$!,!'!<, 63% ,3*"" #7!*,"(E% "!<,#!' ("/(" (,$( .)' "#!'" #%)!',3! !2!)) 2 ) '/((,)' 2', )96)%(,2,* !'3,,""!4)' 2 (,!3 6 "( ",! " # '!- %()"!- "24, 9 " ,2!- %"!!- "%'!-,+ !)' 2"!2"!"!,)(,!3"%"!7),7", !, )-) )$( .% (,!' 2,)$ 1 , ")$( .')'()!,))6()7, )' 2', )96) ' 2% (7"!2/%)'),' )'%+"'! 1 AQ9/N RNAQ9N R % ! )-) 7!9,(,%(,6)' 2/"!(,*)3"%"!7) !, )$( . ,)$
A/S E% "!<, /( !,!' /( ) $( . , 9 6 / " !2() / -'" ) -) ) !,,"!'%,)%(,+ "$ "' !7! )"$( .")'%6"(- !'!<,',)%"!'!<,:'#" ",'!))")"'#)'()"3% !'() ,'(,": 75 ','%"7!" (':"' 2"+ (,!!,,"!'%")''!,, )(,!$( .6)(,! ' 2F,)/(!-)3% ,3),P,= >N'()7=>+
6. LÍNEAS DE CAMPO
c,'%)*' !'"#!'%(" % ",2* !',',)&,")" /( , ' %(, ) '% -' !) " ,2, !':")&,"3 "")&," " )" ',' ' T)&," '%T+ #!', )" )&," '% ", )" '( -" !,2 )" ) '% -' !)+ ")&," '% " (!)!., % ' (, % ",'!<,2 #$!')'%36%(," ,"'",'" !-!"()!. + ")&,"'%",)&,"% %,!'() ")"(% $!'!)'( %3, /( "( ,2, 2* !' , (, %(, '!,'! ', ) ! ''!<, ) '% , " %(,+""(,',"'(,'!! '))6(""3"'! ,', "/( )6 - !'!<,! ''!,),)'%"! !2% %,!'() ,)' 2+) (,! )"%(,",)"/()'%)*' !'"!2()2,!(3"7!,)/(" ',' ' "(% $!'!" /(!%,'!)"3 ", /())" , ) %,'!) !, ) !" -) ,(* !'+ , ) '" "#!' ) " ) '% )*' !' (, '% ! '!,))")&,"'%,(,'" #,' "='"/("&%("(' ,) '"!,#!'3,) '!,))'%)*' !'"!2())- !'!<,% ) ) '% 2,*!' '7! "!2,3 % , (, )&, '% )*' !' ' /(! (,'%2,*!'- !7)3'"!%"!7),)'""#!'>+ ,)'"!,#!'%(,$!,! "!2(),)")&,""<)/()% <,)&," - ! #(,!,", )!%3"'! 3)")&,"'%)!2()/()" ' 2"" #,<-!)"+
&," '% )*' !' ' "%,!," ' 2" !2()" 6 %(""3 "%'!-,+
. PREGUNTAS GENERADORAS § r` r` /( ) %)#"!' ) $ ) " ' 2 ', % &'()" %"!!-" /( , ) %%)+ '(,:6(,&:4)")' ,""%! ,7!):( § r ! r &')!,- ")'( )!",'!+$! )2(,"$,<,"$&"!'" '(6!,,"!!"!,(6',)'( )!",'!)', ," !2!,,+ ,% !'() 3" $! $,<,",() !"=",!6)(.>6'%"', )"+ %)*' !'1 A=N%!U>V9V=N W>3U"*%"!),' 39")' 23 )!",'!+ =N W>")!,- ")'( )!",'! & ' ) !,- " ) '(7 ) !",'!+ " ' 2" %(,()" !2()" / 6 "!2, ', !3 "% " (, !",'! =')' ) ) 2 ) 5 X> !,, (, '%)*' !'% 1 ,1 " ) #,2() $ % ) -' %"!'!<, (, %(, , ) '% 6 ) ,!%) )% ' 2"+ ")!",'!)', )!%)+
§ !" # r "
$ % # ,"% '"))"6/()"$( .",'("!<,"()," (6%/(0"3 ,)'")"$( ."2 -!'!,)"",'" !(,"(62 ,% /( "" ", % '!7)"3 ' %" % 5%) ', ) ! 6))(,3 ))(, 6 )" '*,"+,)'")")*' !'""(')2"!!) 3")/(,)(2 "" )' 2)/(7" % '!7)3(,5%)))%(," )"!,"3, "24,"(' 2" %)," ,$ , !+ § % ! # /(," !2,"!:'!)"%)")'%)*' !'3% " "%)!'(,$( ./()(-:'!(, !,)'7!,"(%"!'!<, § & ! !' r ! $( . )*' !' /( , (, %(, '()/(! ) '% " 5 ' "7 ) ' 2 (,! %"!!-3 ' ), '% '!<,3 '!7 ) ,7 !,,"!)'%)*' !'6" % ",% )) + "(,$( . ) !,,"! ) '% )*' !' " (, 2,!( -' !) /( -!, $!,! % "( <() 6 % "( ! ''!<, 6 ",!+ ,) /( "!2( " ',"! #, % "% 7""%'")'%+ ,"/(! ,, /(,% /()(" )% (7,2!-,, &" ''% 7 )'%)*' !'