DOMAIN PERILAKU KESEHATAN
LAPORAN disusun untuk memenuhi tugas mata kuliah Bhb!" Oleh
Amalia Dewi Dewi P
1601100 160110070015 70015
Gisha Nuril Ferizka M. Arief Za Zahir
160110070017 160110070023
Se!ha"us #hrisia"
160110070033
Fa$illa %izk&
160110070035
Felisha Fe'ria"e
16011007006(
%izk& )arika
160110070067
Asia Dwi Dwi Puri
1601100 1601100700*5 700*5
%ahma #amelia
1601100700+2
A""isa Prisia" Prisia"ii
1601100 1601100700+7 700+7
#AKULTAS KEDOKTERAN $I$I UNI%ERSITAS PAD&AD&ARAN &ATINAN$OR '(()
KATA PEN$ANTAR
Pu,i $a" s&ukur kami !a",aka" ke ha$ira Allah S- &a"/ elah melim!ahka" rahma $a" karu"iaN&a sehi"//a !e"&usu"a" makalah maa kuliah P ( i"i $a!a $iselesaika" $e"/a" 'aik. Makalah $e"/a" !kk 'ahasa" Dmai" Perilaku )esehaa" i"i $isusu" u"uk meme"uhi salah sau u/as maa kuliah P(. Dalam !e"&usu"a" makalah i"i i$ak erle!as $ari 'a"ua" 'er'a/ai !ihak. 4leh kare"a iu !e"ulis me"/ua!ka" erima kasih ke!a$a semua !ihak
&a"/ elah mem'a"u
$alam !e"&usu"a" makalah i"i. Makalah i"i 'e"ar'e"ar $i'ua leh !e"ulis leh kare"a iu !e"ulis 'era"//u"/ ,awa' erha$a! semua isi $ari makalah i"i.
ai"a"/r 10 A!ril 200+
#a"$i$a al'ia"s
2
DAFA% 8S8
)aa Pe"/a"ar99999999999999999999999999. i Dafar 8si99999999999999999999999999999. ii 8.
Pe"/eahua"........................................................................................ 5
88. Sika!......................................................................9999999....
*
888. Prakek:i"$aka" ; practice<...............................................................
11
a"&a awa'................................................................................................. Dafar Pusaka...............................................................................................
DOMAIN PERILAKU 3
Perilaku ma"usia iu sa"/a km!leks $a" mem!u"&ai rua"/ li"/ku! &a"/ sa"/a luas. e"&aki" lm ;1+0*< sera"/ ahli !sikl/i !e"$i$ika" mem'a/i !erilaku iu ke$alam 3 $mai" ;ra"ah : kawasa"< meski!u" kawasa"kawasa" erse'u i$ak mem!u"&ai 'aasa" &a"/ ,elas $a" e/as. Pem'a/ia" kawasa" i"i $ilakuka" u"uk ke!e"i"/a" u,ua" !e"$i$ika". ahwa $alam u,ua" suau !e"$i$ika" a$alah me"/em'a"/ka" aau me"i"/kaka" kei/a $mai" !erilaku erse'u &a"/ er$iri $ari a< ra"ah k/"iif ;/"ii=e $mai"< '< ra"ah afekif ;affei=e $mai"< < ra"ah !sikmr ;!s&hmr $mai"<. Dalam !erkem'a"/a" sela",u"&a leh !ara ahli !e"$i$ika" $a" u"uk ke!e"i"/a" hasil !e"$i$ika" kei/a $mai" i"i $iukur $ari > a. Pe"/eahua" !esera $i$ik erha$a! maeri !e"$i$ika" &a"/ $i'erika" ;k"wle$/e<. '. Sika! aau a"//a!a" !esera $i$ik erha$a! maeri !e"$i$ika" &a"/ $i'erika" ;aiu$e<. . Prakek aau i"$aka" &a"/ $ilakuka" leh !esera $i$ik sehu'u"/a" $e"/a" maeri !e"$i$ika" &a"/ $i'erika" ;!raie<. er'e"uk"&a suau !erilaku 'aru eruama !a$a ra"/ $ewasa $imulai !a$a $mai" k/"iif $alam ari su',ek ahu erle'ih $ahulu erha$a! simulus &a"/ 'eru!a maeri aau ',ek $i luar"&a. Sehi"//a me"im'ulka" !e"/eahua" 'aru !a$a su',ek erse'u $a" sela",u"&a me"im'ulka" res!"s 'ai" $alam 'e"uk sika! si su',ek erha$a! ',ek &a"/ $ikeahui iu. Akhir"&a ra"/sa"/a" &ak"i ',ek &a"/ elah $ikeahui $a" $isa$ari se!e"uh"&a erse'u aka" me"im'ulka" res!"s le'ih ,auh la/i &aiu 'eru!a i"$aka" ;ai"< erha$a! aau sehu'u"/a" $e"/a" simulus aau ',ek a$i.
4
Namu" $emikia" $i$alam ke"&aaa""&a simulus &a"/ $ierima leh su',ek $a!a la"/su"/ me"im'ulka" i"$aka". Ari"&a sesera"/ $a!a 'eri"$ak aau 'er!erilaku 'aru a"!a me"/eahui erle'ih $ahulu mak"a simulus &a"/ $ierima"&a. De"/a" kaa lai" i"$aka" ;!raie< sesera"/ i$ak harus $i$asari leh !e"/eahua" aau sika!. Me"uru )i a,ar Dewa"r kh !e"$i$ika" "asi"al kia kei/a kawasa" !erilaku i"i $ise'u i!a ;k/"isi< rasa ;emsi< $a" karsa ;k"asi<. kh !e"$i$ika" kia i"i me"/a,arka" 'ahwa u,ua" !e"$i$ika" a$alah mem'e"uk $a" aau me"i"/kaka" kemam!ua" ma"usia &a"/ me"aku! i!a rasa $a" karsa erse'u. )ei/a kemam!ua" erse'u harus $ikem'a"/ka" 'ersamasama seara seim'a"/ sehi"//a er'e"uk ma"usia 8"$"esia seuuh"&a ;harm"is<. *+ Pengetahuan ,Kn-.ledge/
Pe"/eahua" meru!aka" hasil ahu $a" i"i er,a$i seelah ra"/ melakuka" !e"/i"$eraa" erha$a! suau ',ek ere"u. Pe"/i"$eraa" er,a$i melalui !a"a i"$era ma"usia &ak"i !e"/lihaa" !e"$e"/ara" !e"iuma" rasa $a" ra'a. Se'a/ia" 'esar !e"/eahua" ma"usia $i!erleh melalui maa $a" eli"/a. Pe"/eahua" aau k/"iif meru!aka" $mai" &a"/ sa"/a !e"i"/ u"uk er'e"uk"&a i"$aka" sesera"/ ;=er 'eha=iur<. )are"a $ari !e"/alama" $a" !e"eliia" er"&aa !erilaku &a"/ $i$asari leh !e"/eahua" aka" le'ih la"//e"/ $ari!a$a !erilaku &a"/ i$ak $i$asari leh !e"/eahua". Pe"eliia" %/ers ;1+7(< me"/u"/ka!ka" 'ahwa se'elum ra"/ me"/a$!si !erilaku 'aru ;'er!erilaku 'aru< $i$alam $iri ra"/ erse'u er,a$i !rses &a"/ 'erurua" &ak"i > a. Aware"ess ;kesa$ara"< $ima"a ra"/ erse'u me"&a$ari $alam ari me"/eahui erle'ih $ahulu erha$a! simulus ;',ek<. '. 8"eres ;merasa erarik< erha$a! simulus aau ',ek erse'u. Disi"i sika! 5
su',ek su$ah mulai im'ul. . ?=aluai" ;me"im'a"/"im'a"/< erha$a! 'aik $a" i$ak"&a simulus erse'u 'a/i $iri"&a. al i"i 'erari sika! res!"$e" su$ah le'ih 'aik la/i. $. rial $ima"a su',ek mulai me"'a u"uk melakuka" sesuau sesuai $e"/a" a!a &a"/ $ikehe"$aki leh simulus. e. A$!i" $ima"a su',ek elah 'er!erilaku 'aru sesuai $e"/a" !e"/eahua" kesa$ara" $a" sika!"&a erha$a! simulus.
Namu" $emikia" $ari !e"eliia" sela",u"&a %/ers me"&im!ulka" 'ahwa !eru'aha" !erilaku i$ak selalu melewai aha!a"aha!a" erse'u $iaas. A!a'ila !e"erimaa" !erilaku 'aru aau a$!si !erilaku melalui !rses se!eri i"i $ima"a $i$asari leh !e"/eahua" kesa$ara" $a" sika! &a"/ !siif maka !erilaku erse'u aka" 'ersifa la"//e"/ ;l"/ lasi"/<. Se'alik"&a a!a'ila !erilaku iu i$ak $i$asari leh !e"/eahua" $a" kesa$ara" aka" i$ak 'erla"/su"/ lama. Suau "h $a!a $ikemukaka" $isi"i i'ui'u !esera ) &a"/ $i!eri"ahka" leh lurah aau keua % a"!a i'ui'u erse'u me"/eahui mak"a $a" u,ua" ) mereka aka" se/era keluar $ari !esera ) seelah 'e'era!a saa !eri"ah erse'u $ierima. Pe"/eahua" &a"/ $iaku! $i$alam $mai" k/"iif mem!u"&ai 6 i"/ka &ak"i > a. ahu ;)"w< ahu $iarika" se'a/ai me"/i"/a suau maeri &a"/ elah $i!ela,ari se'elum"&a. ermasuk ke$alam !e"/eahua" i"/ka i"i a$alah me"/i"/a kem'ali ;reall< erha$a! suau &a"/ s!esifik $a" seluruh 'aha" &a"/ $i!ela,ari aau ra"/sa"/a" &a"/ elah $ierima.
6
4leh se'a' iu ahu i"i meru!aka" i"/ka !e"/eahua" &a"/ !ali"/ re"$ah. )aa ker,a u"uk me"/ukur 'ahwa ra"/ ahu e"a"/ a!a &a"/ $i!ela,ari a"ara lai" me"&e'uka" me"/uraika" me"$efe"isika" me"&aaka" $a" se'a/ai"&a. #"h > $a!a me"&e'uka" a"$aa"$a kekura"/a" kalri $a" !rei" !a$a a"ak 'alia. '. Memahami ;#m!rehe"si"< Memahami $iarika" se'a/ai suau kemam!ua" me",elaska" seara 'e"ar e"a"/ ',ek &a"/ $ikeahui $a" $a!a me"/i"er!reasi maeri erse'u seara 'e"ar. 4ra"/ &a"/ elah !aham erha$a! ',ek aau maeri harus $a!a me",elaska" me"&e'uka" "h me"&im!ulka" meramalka" $a" se'a/ai"&a erha$a! ',ek &a"/ $i!ela,ari. Misal"&a $a!a me",elaska" me"/a!a harus maka" maka"a" &a"/ 'er/izi. . A!likasi ;A!!liai"< A!likasi $iarika" se'a/ai kemam!ua" u"uk me"//u"aka" maeri &a"/ elah $i!ela,ari !a$a siuasi aau k"$isi riil ;se'e"ar"&a<. A!likasi $isi"i $a!a $iarika" a!likasi aau !e"//u"aa" hukumhukum rumus me$e !ri"si! $a" se'a/ai"&a $alam k"eks aau siuasi &a"/ lai". Misal"&a $a!a me"//u"aka" rumus saisik $alam !erhiu"/a"!erhiu"/a" hasil !e"eliia" $a!a me"//u"aka" !ri"si!!ri"si! siklus !emeaha" masalah ;!r'lem sl=i"/ &le< $i$alam !emeaha" masalah kesehaa" $ari kasus &a"/ $i'erika". $. A"alisis ;A"al&sis< A"alisis a$alah suau kemam!ua" u"uk me",a'arka" maeri aau suau ',ek ke$alam km!"e"km!"e" ea!i masih $i$alam suau srukur r/a"isasi erse'u $a" masih a$a kaia""&a sau sama lai". )emam!ua" a"alisis i"i $a!a $iliha $ari !e"//u"aa"
kaakaa
ker,a
&aiu
$a!a
me"//am'arka"
;mem'ua
'a/a"<
mem'e$aka" memisahka" me"/elm!kka" $a" se'a/ai"&a. e. Si"esis ;S&"hesis< Si"esis
me"u",ukka"
ke!a$a
suau
kemam!ua"
u"uk
meleakka"
aau
me"/hu'u"/ka" 'a/ia"'a/ia" $i$alam suau 'e"uk keseluruha" &a"/ 'aru. De"/a" 7
kaa lai" si"esis iu suau kemam!ua" u"uk me"&usu" frmulasi 'aru $ari frmulasi frmulasi &a"/ a$a. Misal"&a
$a!a me"&usu"
$a!a
mere"a"aka"
$a!a meri"/kaska" $a!a
me"&esuaika" $a" se'a/ai"&a erha$a! suau eri aau rumusa"rumusa" &a"/ elah a$a. f. ?=aluasi ;?=aluai"< ?=aluasi i"i 'erkaia" $e"/a" kemam!ua" u"uk melakuka" ,usifikasi aau !e"ilaia" erha$a! suau maeri aau ',ek. Pe"ilaia"!e"ilaia" i"i 'er$asarka" suau krieria &a"/ $ie"uka" se"$iri aau me"//u"aka" krieriakrieria &a"/ elah a$a. Misal"&a $a!a mem'a"$i"/ka" a"ara a"aka"ak &a"/ uku! /izi $e"/a" a"aka"ak &a"/ kekura"/a" /izi $a!a me"a"//a!i er,a$i"&a wa'ah $iare $i suau em!a $a!a me"afsirka" se'a'se'a' i'ui'u i$ak mau iku ) $a" se'a/ai"&a. Pe"/ukura" !e"/eahua" $a!a $ilakuka" $e"/a" wawa"ara aau a"/ke &a"/ me"a"&aka" e"a"/ isi maeri &a"/ i"/i" $iukur $ari su',ek !e"eliia" aau res!"$e". )e$alama" !e"/eahua" &a"/ i"/i" kia keahui aau kia ukur $a!a kia sesuaika" $e"/a" i"/kai"/ka erse'u $iaas.
'+ Sika ,Attitude/
Sika! meru!aka" reaksi aau res!"s sesera"/ &a"/ masih eruu! erha$a! suau simulus aau ',ek. e'era!a 'aasa" lai" e"a"/ sika! i"i $a!a $ikui!ka" se'a/ai 'eriku > @A" e"$uri"/ s&sem f !sii=e r "e/ai=e e=aluai"s emi"al feeli"/s a"$ !r r "ei" e"$e"ies will res!e sial ',e@ ;)reh e al 1+*2< @A" i"$i=i$uals sial aiu$e is a" s&"$rme f res!"s "sise"& wih re/ar$ sial ',es.@ ;#am'ell 1+50<
8
@A me"al a"$ "eural sae f re$i"ess r/a"ize$ hru/h eB!ere"e eBeri"/ $erei=e r $&"ami i"flue"e u! " he i"$i=i$uals res!"s all ',es a"$ siuai"s wih whih i is relae$@. ;All!r 1+5(< @Aiue e"ails a" eBisi"/ !re$is!sii" res!"s sial a',es whih i" i"erai" wih siuai"al a"$ her $is!sii"al =aria'les /ui$es a"$ $ire he 'er 'eha=ir f he i"$i=i$ual.@ ;#ar$" 1+55< Dari 'aasa"'aasa" $iaas $a!a $isim!ulka" 'ahwa ma"ifesasi sika! iu i$ak $a!a la"/su"/ $iliha ea!i ha"&a $a!a $iafsirka" erle'ih $ahulu $ari !erilaku &a"/ eruu!. Sika! seara "&aa me"u",ukka" k"asi a$a"&a kesesuaia" reaksi erha$a! simulus ere"u. Dalam kehi$u!a" seharihari meru!aka" reaksi &a"/ 'ersifa emsi"al erha$a! simulus ssial. Newm' salah sera"/ ahli !sikl/i ssial me"&aaka" 'ahwa sika! iu meru!aka" kesia!a" aau kese$iaa" u"uk 'eri"$ak $a" 'uka" meru!aka" !elaksa"a mif ere"u. Sika! 'elum meru!aka" suau i"$aka" aau aki=ias aka" ea!i meru!aka" !re$is!sisi i"$aka" aau !erilaku. Sika! iu masih meru!aka" reaksi eruu! 'uka" meru!aka" reaksi er'uka i"/kah laku &a"/ er'uka. Ce'ih $a!a $i,elaska" la/i 'ahwa sika! meru!aka" reaksi erha$a! ',ek $i li"/ku"/a" ere"u se'a/ai suau !e"/ha&aa" erha$a! ',ek. ;Ciha $ia/ram<
Dalam 'a/ia" lai" All!r ;1+5(< me",elaska" 'ahwa sika! iu mem!u"&ai 3 km!"e" !kk &ak"i > 9
a. )e!era&aa" ;ke&aki"a"< i$e $a" k"se! erha$a! suau ',ek. '. )ehi$u!a" emsi"al aau e=aluasi emsi"al erha$a! suau ',ek. . )ee"$eru"/a" u"uk 'eri"$ak ;re"$ 'eha=e< )ei/a km!"e" i"i seara 'ersamasama mem'e"uk sika! &a"/ uuh ;al aiu$e<. Dalam !e"e"ua" sika! &a"/ uuh i"i !e"/eahua" 'er!ikir ke&aki"a" $a" emsi meme/a"/ !era"a" !e"i"/. Suau "h sera"/ i'u elah me"$e"/arka" !e"&aki !li ;!e"&e'a'"&a aki'a"&a !e"e/aha""&a $a" se'a/ai"&a<. Pe"/eahua" i"i aka" mem'awa i'u u"uk 'er!ikir $a" 'erusaha su!a&a a"ak"&a i$ak erke"a !li. Dalam 'er!ikir i"i km!"e" emsi $a" ke&aki"a" iku 'eker,a sehi"//a i'u erse'u 'er"ia aka" me"/imu"isasika" a"ak"&a u"uk me"e/ah su!a&a a"ak"&a i$ak erke"a !li. Sehi"//a i'u i"i mem!u"&ai sika! ere"u erha$a! ',ek &a"/ 'eru!a !e"&aki !li i"i. Se!eri hal"&a $e"/a" !e"/eahua" sika! i"i er$iri $ari 'er'a/ai i"/kaa" &ak"i > a. Me"erima ;%eei=i"/< Me"erima $iarika" 'ahwa ra"/ ;su',ek< mau $a" mem!erhaika" simulus &a"/ $i'erika" ;',ek<. Misal"&a sika! sesera"/ erha$a! /izi $a!a $iliha $ari kese$iaa" $a" !erhaia""&a erha$a! eramaheramah. '. Meres!"s ;%es!"$i"/< Mem'erika" ,awa'a" a!a'ila $ia"&a me"/er,aka" $a" me"&elesaika" u/as &a"/ $i'erika" a$alah suau i"$ikasi $ari sika!. )are"a $e"/a" suau usaha u"uk me",awa' !era"&aa" aau me"/er,aka" u/as &a"/ $i'erika" erle!as !eker,aa" iu 'e"ar aau salah 'erari ra"/ me"erima i$e erse'u. . Me"/har/ai ;alui"/<
10
Me"/a,ak ra"/ lai" u"uk me"/er,aka" aau me"$iskusika" $e"/a" ra"/ lai" erha$a! suau masalah a$alah suau i"$ikasi sika! i"/ka i/a. Misal"&a sera"/ i'u &a"/ me"/a,ak i'u lai" ;ea"//a"&a sau$ara"&a $a" se'a/ai"&a< u"uk !er/i me"im'a"/ka" a"ak"&a ke !s&a"$u aau me"$iskusika" e"a"/ /izi a$alah suau 'uki 'ahwa si i'u erse'u elah mem!u"&ai sika! !siif erha$a! /izi a"ak.
$. era"//u"/ awa' ;%es!"si'le< era"//u"/ ,awa' aas se/ala sesuau &a"/ elah $i!ilih"&a $e"/a" se/ala resik meru!aka" sika! &a"/ !ali"/ i"//i. Misal"&a sera"/ i'u mau me",a$i akse!r ) meski!u" me"$a!aka" a"a"/a" $ari merua aau ra"/ ua"&a se"$iri. Pe"/ukura" sika! $ilakuka" $e"/a" seara la"/su"/ $a" i$ak la"/su"/. Seara la"/su"/ $a!a $ia"&aka" 'a/aima"a !e"$a!a aau !er"&aaa" res!"$e" erha$a! suau ',ek. Misal"&a 'a/aima"a !e"$a!a a"$a e"a"/ !ela&a"a" $ker $i %umah Saki #i! E Seara i$ak la"/su"/ $a!a $ilakuka" $e"/a" !er"&aaa"!er"&aaa" hi!esis kemu$ia" $ia"&aka" !e"$a!a res!"$e". Misal"&a a!a'ila rumah i'u luas a!akah 'leh $i!akai u"uk ke/iaa" !s&a"$u E Aau sa&a aka" me"ikah a!a'ila su$ah umur 25 ahu" E ;sa"/a seu,u seu,u i$ak seu,u sa"/a i$ak seu,u<.
0+ P1aktek atau Tindakan ,P1a2ti2e/
Suau sika! 'elum mais erwu,u$ $alam 'e"uk i"$aka" ;=er 'eha=ir<. "uk erwu,u$"&a sika! me",a$i suau !er'uaa" "&aa $i!erluka" fakr !e"$uku"/ aau suau k"$isi &a"/ memu"/ki"ka" a"ara lai" a$alah fasilias. Sika! i'u &a"/ su$ah !siif erha$a! imu"isasi erse'u harus me"$a!a k"firmasi $ari suami"&a $a" a$a fasilias imu"isasi &a"/ mu$ah $ia!ai a/ar i'u erse'u me"/imu"isasika" a"ak"&a. Disam!i"/ fakr fasilias ,u/a $i!erluka" fakr $uku"/a" 11
;su!!r< $ari !ihak lai" misal"&a suami aau iseri ra"/ ua aau merua sa"/a !e"i"/ u"uk me"$uku"/ !rakek keluar/a 'ere"a"a. i"/kai"/ka Prakek > a. Perse!si Me"/e"al $a" memilih 'er'a/ai ',ek sehu'u"/a" $e"/a" i"$aka" &a"/ aka" $iam'il meru!aka" !rakek i"/ka !erama. Misal"&a sera"/ i'u $a!a memilih maka"a" &a"/ 'er/izi i"//i 'a/i a"ak 'alia"&a. '. %es!" er!im!i" ;Giu$e$ %es!"s< Da!a melakuka" sesuau sesuai $e"/a" urua" &a"/ 'e"ar sesuai $e"/a" "h meru!aka" i"$ikar !rakek i"/ka ke$ua. Misal"&a sera"/ i'u $a!a memasak sa&ur $e"/a" 'e"ar mulai $ari ara me"ui $a" mem"/m"/"&a lama"&a memasak me"uu! !a"i"&a $a" se'a/ai"&a. . Meka"isme ;Mea"ism< A!a'ila sesera"/ elah $a!a melakuka" sesuau $e"/a" 'e"ar seara mais aau sesuau iu su$ah meru!aka" ke'iasaa" maka ia su$ah me"a!ai !rakek i"/ka i/a. Misal"&a sera"/ i'u &a"/ su$ah 'iasa me"/imu"isasi 'a&i !a$a umurumur ere"u a"!a me"u"//u !eri"ah aau a,aka" ra"/ lai". $. A$a!asi ;A$a!ai"< A$a!asi a$alah suau !rakek aau i"$aka" &a"/ su$ah 'erkem'a"/ $e"/a" 'aik. Ari"&a i"$aka" iu su$ah $im$ifikasi"&a se"$iri a"!a me"/ura"/i ke'e"ara" i"$aka""&a erse'u. Misal"&a i'u $a!a memilih $a" memasak maka"a" &a"/ 'er/izi i"//i 'er$asarka" 'aha"'aha" murah $a" se$erha"a. Pe"/ukura" !erilaku $a!a $ilakuka" seara i$ak la"/su"/ &ak"i $e"/a" wawa"ara erha$a! ke/iaa"ke/iaa" &a"/ elah $ilakuka" 'e'era!a ,am hari aau 'ula" &a"/ lalu ;reall<. Pe"/ukura" ,u/a $a!a $ilakuka" seara la"/su"/ &ak"i $e"/a" me"/'ser=asi i"$aka" aau ke/iaa" res!"$e". 12
DAFA% PSA)A
h!>::www./eiies.m:kli"ikikm:!e"$i$ika"!erilaku:$mai"!erilaku.hm
13
