ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD
TS 1081 EN 12591 Nisan 2003
ICS 75.140
BİTÜMLER VE BİTÜMLÜ BAĞLAYICILAR - KAPLAMA SINIFI BİTÜMLER - ÖZELLİKLER Bitumen and bituminous binders - Specifications for paving grade bitumens
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
−
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan ılarak hazırlanmış olan bu standard ın, zamanla ortaya ç ıkacak geliş gelişme ve değ değişikliklere uydurulmas uydurulması mümkün olduğ oldu ğundan ilgililerin yay ınlar ı izlemelerini ve standardın uygulanmas ında kar şılaş laştıklar ı aksaklıklar ı Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
−
Bu standardı oluş oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değ de ğerli uzmanlar ın emeklerini; tasar ılar üzerinde görüş görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluş kurulu şlar ı ile kiş kişilerin değ değerli katkılar ını şükranla anar ız.
Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluş kurulu şlar ın sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar ına uygun olarak kurmalar ı durumunda TSE taraf ından verilen belgedir.
Türk Standardlar ına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğ konulduğu mallar ın veya hizmetin ilgili Türk Standard ına uygun ğ olduğ oldu unu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi altında olduğ olduğunu ifade eder.
TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğ konulduğu mallar ın veya hizmetin henüz Türk Standard ı olmadığından ilgili milletleraras ı veya diğ diğer ülkelerin standardlar ına veya Enstitü taraf ından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğ oldu ğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi altında olduğ olduğunu ifade eder.
DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek baş başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard ına uygun üretildiğ üretildiğine dair üreticinin beyan ını ifade eder. Türk Standardlar ı Enstitüsü taraf ından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni ş geni ş bilgi Enstitümüzden sağ sa ğ lanabilir. lanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ön söz −
Bu standard, CEN taraf ından kabul edilen EN 12591 (1999) standard ı esas alınarak, TSE Petrol Haz ırlık Grubu’nca TS 1081 (1972)’in revizyonu olarak haz ırlanmış ve TSE Teknik Kurulunun 29 Nisan 2003 tarihli toplantısında Türk Standard ı olarak kabul edilerek yay ımına karar verilmiş verilmiştir.
−
Bu standardın daha önce yay ımlanmış bulunan baskılar ı geçersizdir.
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Bitümler ve bitümlü bağlayıcılarKaplama sınıf ı bitümler - Özellikler 1
Kapsam
Bu standard, ham petrolün dam ıtılmasıyla elde edilen ve yol yapımında ve bak ımında kullanılan kaplama sınıf ı bitümlerin özelliklerini ve deney metotlar ını kapsar. Bu standard kapsam ına giren kaplama s ınıf ı bitümler üç gruba ayr ılır: a) 25°C’taki anma penetrasyonu 20 x 0,1 mm ile 330 x 0,1 mm aras ında değ değişen bitümler (Çizelge 1). Bu gruba giren bitümler, 25 °C’taki penetrasyonu ve yumuş yumu şama noktalar ına göre belirtilir. b) 25°C’taki anma penetrasyonu 250 x 0,1 mm ile 900 x 0,1 mm aras ında değ değişen bitümler (Çizelge 2). Bu gruba giren bitümler, 15 °C’taki penetrasyonu ve 60 °C’daki dinamik viskozitelerine göre belirtilir. c) 60°C’taki kinematik viskozitesine göre sınıflandır ılan yumuş yumuşak bitümler (Çizelge 3). Bu gruba giren bitümler, 60 °C’taki kinematik viskozitesine göre belirtilir.
Not - Bu standardın amacı bakımından kütle kesrini göstermek için % (m/m) terimi kullanılmıştır.
2
Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar
Bu standardda tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğ di ğer standard ve/veya dokümanlara at ıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş belirtilmi ş ve aşağıda liste halinde verilmiş verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yap ılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yap ılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya doküman ın tarihinin belirtilmemesi halinde en son bask ısı kullanılır.
EN, ISO Adı IEC vb No (İngilizce) EN 58 Sampling bituminous binders EN 1426 EN 1427 EN 12592 EN 12593
TS No1)
TS 115 EN 58 Bitumen and bituminous bindersTS 118 Determination of needle penetration prEN 1426 Bitumen and bituminous bindersTS 120 Determination of softening point-Ring and prEN 1427 ball method Bitumen and bituminous bindersTS EN Determination of solubility 12592 Bitumen and bituminous bindersTS prEN Determination of Fraas breaking piont 12593
EN 12594
Bitumen and bituminous bindersPreparation of test samples
TS prEN 12594
EN 12595
Bitumen and bituminous bindersDetermination of kinematic viscosity
EN 12596
Bitumen and bituminous bindersDetermination of dynamic viscosity by vacuum capillary
TS 1093 prEN 12595 TS EN 12596
Adı (Türkçe) Bitümlü bağ bağlayıcılar-Numune alma Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-İğ lar-İğne ne penetrasyonu tayini Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Yumuş lar-Yumuşama noktası tayiniHalka-bilya metodu Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılarÇözünürlük tayini Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Fraas kır ılma noktas ının tayini Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Deney numunelerinin numunelerinin hazırlanması Petrol Ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Kinematik viskozite tayini Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar -Dinamik viskozite tayiniVakum kapiler metodu
verilmiştir. 1) TSE Notu: Atıf yapılan standardlar ın TS numaras ı ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiş 1
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
EN, ISO Adı IEC vb No (İngilizce) EN Bitumen and bituminous binders12606-1 Determination of paraffin wax contentPart 1: DIN method EN Bitumen and bituminous binders12606-2 Determination of paraffin wax contentPart 2: AFNOR method EN Bitumen and bituminous binders12607-1 Determination of the resistance to hardening under influence of heat and airPart 1: RTFOT method EN Bitumen and bituminous binders12607-2 Determination of the resistance to hardening under influence of heat and airPart 2: TFOT method EN Bitumen and bituminous binders12607-3 Determination of the resistance to hardening under influence of heat and airPart 3: RFT method EN 22592 Petroleum products-Determination products-Determination of flash and fire points-Cleveland points-Cleveland open cup method (ISO 2592:1973) EN 22719 Petroleum products and lubricantslubricants Determination of flash point-PenskyMartens closed cup method (ISO 2719:1988) EN ISO Crude petroleum and liquid or solid 3838 petroleum products-Determination products-Determination of density or relative density-Capillarydensity-Capillarystoperred pycnometer and graduated bicapillary pycnometer methods EN ISO Petroleum products-Determination and 4259 application of precision data in relation to methods of test (ISO 4259:1992/Cor 1:1993)
3
TS No1) TS prEN 12606-1 TS prEN 12606-2 TS prEN 12607-1 TS prEN 12607-2 TS prEN 12607-3 TS 123 EN 22592 TS 1273 EN 22719 TS 8096 EN ISO 3838 TS 4700 EN ISO 4259
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Adı (Türkçe) Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Parafin mumu tayiniBölüm 1-DIN metodu Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Parafin mumu tayiniBölüm 2-AFNOR metodu Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Isı ve havanın etkisiyle sertleş sertleşmeye kar şı direncin tayiniBölüm 1: RTFOT metodu Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Isı ve havanın etkisiyle sertleş sertleşmeye kar şı direncin tayiniBölüm 2: TFOT metodu Petrol ürünleri-Bitümler ve bitümlü bağ bağlayıcılar-Isı ve havanın etkisiyle sertleş sertleşmeye kar şı direncin tayiniBölüm 3: RFT metodu Petrol ürünleri-Parlama ve yanma noktas ı tayini-Cleveland açık kap metodu Petrol ürünleri ve yağ ya ğlayıcılar-Parlama noktas ı tayini-Pensky-Martens tayini-Pensky-Martens kapalı kap metodu Ham petrol ve sıvı veya katı petrol ürünleri-Yoğ ürünleri-Yoğunluk ve bağ bağıl yoğ yoğunluk tayini-Kapaklı kapiler piknometre ve dereceli bikapiler piknometre metodlar ı Petrol ürünlerinde deney metotlar ı ile ilgili hassas verilerin tayini ve uygulamas ı
Numune alma
Dökme haldeki ürünlerden numuneler, EN 58’de belirtildi ği gibi alınır. Deney numuneleri, dökme numunelerinden al ınır ve deneylere EN 12594’de belirtildi belirtildi ği gibi hazırlanır.
4
Özellikler ve deney metotlar ı
4.1 Penetrasyon değerleri 20 x 0,1 mm’den 330 x 0,1 mm’ye kadar olan bitümler verilmiştir: Not - Özellikler iki kısımda verilmiş 1. Özellikler ve deney metotlar ı 2. Millî özellikler ve ilgili deney metotlar ı
4.1.1 Özellikler 4.1.1.1 Genel Özellikler ve deney metotlar ı Çizelge 1’de verilmiş verilmi ştir. Çizelge 1’de verilen deney metotlar ına göre deneye tâbi tutulduğ tutulduğunda, kaplama s ınıf ı bitümler, Çizelge 1’de verilen kar şılık gelen özellikleri sağ sağlamalıdır. Çizelge 1’de verilen özelliklerden ikisi ile ilgili özel durumlar, Madde 4.1.1.2 ve Madde 4.1.1.3’de verilmi ştir.
2
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
4.1.1.2 Sertle şmeye kar şı direnç
Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç tayini için, RTFOT (EN 12607-1) ve RFT (EN 12607-3) metotlar ı eş değ değer olarak kabul edilir. Bununla birlikte, referans metot olarak RTFOT metodu kullan ılmalıdır.
4.1.1.3 Parlama noktas ı Parlama noktası, normal olarak Cleveland aç ık kap metodu (EN 22592) ile tayin edilmelidir.
Not - Muhtemel kirlenmeyi tespit etmek aç ısından parlama noktas ı tayininde Pensky-Martens kapal ı kap metodu (EN 22719) da kullan ılabilir, bununla birlikte, daha düş dü şük değ değerler verebilir.
4.1.2 Millî özellikler 4.1.2.1 Genel
Bazı ülkelerde aranılan özellikler Ek A, Madde A.1’de belirtilmiş belirtilmi ştir. Burada çizelgelerde değ değişik ülkeler taraf ından istenilen özellikler verilmiş verilmi ştir. Belirtilen bu özellikler söz konusu ülkeler için mecburi uygulamadad ır. Çizelge A.1’de verilen özellikler ve deney metotlar ı, ilgili ülkelerdeki farkl ı iklim özelliklerini, trafik şartlar ını ve diğ diğer ş er şartlar ı kar şılar. Çizelge A.1’de verilen özelliklerden ikisi ile ilgili özel durumlar, Madde 4.1.2.2 ve Madde 4.1.2.3’de verilmi ştir.
4.1.2.2 Parafin mumu muhtevas ı Parafin mumu muhtevas ı tayini için, EN 12606-1 ve EN 12606-2’de verilen deney metotlar ı ve Çizelge A.1’de belirtilen ilgili s ınır değ değerleri eş eş değ değer olarak kabul edilir. Talep üzerine, tedarikçi, bu metotlardan tercih etti ği biri ile parafin mumu muhtevasını tayin etmelidir.
4.1.2.3 Sertle şmeye kar şı direnç: yumuşama noktasının yükselmesi
Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç tayini için üç ayr ı metot söz konusudur. Her ülke, iklim özelliklerine bağ ba ğlı olarak, asfalt kar ışımlar ının araçlar taraf ından bozulma ve çatlama kontrollerini kolaylaş kolayla ştırmak açısından, bu alternatif metotlardan sadece birini seçebilir. 2. ve 3. seçenekler, çok sıcak iklim şartlar ında, ülkelerin, asfalt ın araçlar taraf ından bozulma kontrollerini kolaylaş kolaylaştıracak olan özellikleri belirlemelerine imkân sağ sa ğlar.
4.2 Penetrasyon değerleri 250 x 0,1 mm’den 900 x 0,1 mm’ye mm’ ye kadar olan bitümler verilmiştir: Not - Özellikler iki kısımda verilmiş 1. Özellikler ve deney metotlar ı 2. Milli özellikler ve ilgili deney metotlar ı
4.2.1 Özellikler 4.2.1.1 Genel Özellikler ve deney metotlar ı Çizelge 2’de verilmiş verilmi ştir. Çizelge 2’de verilen deney metotlar ına göre deneye tâbi tutulduğ tutulduğunda, kaplama s ınıf ı bitümler, Çizelge 2’de verilen kar şılık gelen özellikleri sağ sağlamalıdır.
4.2.1.2 Sertle şmeye kar şı direnç Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç tayini için, RTFOT (EN 12607-1) ve RFT (EN 12607-3) metotlar ı eş değ değer olarak kabul edilir. Bununla birlikte, referans metot olarak RTFOT metodu kullan ılmalıdır.
4.2.2 Milli özellikler Bazı ülkelerde aranılan özellikler Ek A, Madde A.1’de belirtilmiş belirtilmi ştir. Bu çizelgelerde değ değişik ülkeler taraf ından istenilen özellikler verilmiş verilmiştir. Belirtilen bu özellikler, söz konusu ülkeler için mecburî uygulamadad uygulamadad ır. Çizelge A.2’de verilen özellikler, ilgili ülkelerdeki farkl ı iklim özellikleri dikkate al ınarak verilmiş verilmiştir. Değ Değişik tiplerdeki bitümler, Çizelge A.2’de verilen deney metotlar ına göre deneye tâbi tutulduğ tutuldu ğunda, Çizelge A.2’de verilen özellikleri sağ sağlamalıdır.
3
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
4.3 Penetrasyon değeri 250 x 0,1 mm’den 900 x 0,1 mm’ye kadar olan bitümler için millî özellikler Bu bitümlere, hem Madde 4.1’de (20 ile 250 penetrasyon aral ığında) ve hem de Madde 4.2’de (250 ile 900 penetrasyon aral ığında) yer verilmiş verilmiştir. Her bir üye ülkenin Madde 4.1’de belirtilen veya Madde 4.2’de belirtilen özelliklerin hangisini seçtiğ seçti ği Ek A’da belirtmiş belirtmiştir.
4.4 60 C’daki viskozitesine göre s ınıflandır ılan bitümler Özellikler ve ilgili deney metotlar ı Çizelge 3’de verilmiş verilmiştir. Kaplama sınıf ı bitümler, Çizelge 3’de verilen deney metotlar ına göre deneye tâbi tutulduğ tutuldu ğunda, Çizelge 3’de verilen kar şılık gelen özellikleri sağ sağlamalıdır.
4.5 Kaplama sınıf ı bitümlerin yoğunluklar ı İlgili çizelgelerde yoğ yoğunluk değ değerleri belirtilmemiş belirtilmemiştir. Yoğ Yoğunluk, gerektiğ gerektiğinde, EN ISO 3838’e göre tayin edilmelidir.
4.6 Kesinlik ve anlaşmazlıklar ın giderilmesi 4.6.1 Bu standardda at ıf yapılan bütün deney metotlar ının yer aldığı standardlarda kesinlik maddeleri mevcuttur. Anlaş Anlaşmazlık durumunda, EN ISO 4259’da anlaş anla şmazlıklar ın giderilmesi ve deney metodunun kesinliğ kesinliğine dayalı olarak deney sonuçlar ının yorumlanmas ı için belirtilen usuller kullanılmalıdır.
4.6.2 Bu standardda at ıf yapılan deney metotlar ı, Madde 4.1.1.2’de belirtilen istisnaî durum hariç, anlaş anlaşmazlık durumunda kullan ılacak deney metotlar ıdır.
4
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
değeri 20 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri Çizelge 1- Penetrasyon değ
Penetrasyon, 25°C’ta Yumuş Yumuşama noktası
Birim x 0,1 mm °
C
Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, 163°C’ta a) - Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
- Kalıcı penetrasyon, en az
%
- Sertleş Sertleştirmeden sonra yumuş yumuşama noktas ı, en az Parlama noktası, en az
°
C
Deney Metodu EN 1426 EN 1427
Gösterim 20/ 20/30 20-30
30/45 30-45 -45
35/ 35/50 35-50 -50
40/ 40/60 40-60
50/7 0/70 50-70 -70
70/100 100/ 00/150 160/2 0/220 70-100 100-15 -150 160-220
55-63
52-60
50-58
48-56
46-54
43-51
39-47
35-43
30-38
EN 12607-1 veya EN 12607-2
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,8
0,8
1,0
1,0
55
53
53
50
50
46
43
37
35
EN 1427
57
54
52
49
48
45
41
37
32
EN 22592b) C Çözünürlük, en az % (m/m) EN 12592 a) Referans olarak sadece RTFOT metodu kullan ılmalıdır. b) Madde 4.1.1.3 °
250 250/330 330 250-330
240
240
240
230
230
230
230
220
220
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
değeri 250 x 0,1 mm ilâ 900 x 0,1 mm olan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri Çizelge 2- Penetrasyon değ
Gösterim Birim x 0,1 0,1 mm
Deney Metodu EN 1426 1426
250/330 70-1 70-130 30
330/430 90-1 90-170 70
500/650 140140-26 260 0
650/900 180180-36 360 0
Pa.s
EN 12596
18
12
7,0
4,5
mm /s
EN 12595
100
85
65
50
- Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
1,0
1,0
1,5
1,5
- 60°C’da viskozite oranı, en fazla
-
EN 12607-1 veya EN 12607-3
4,0
4,0
4,0
4,0
Penetrasyon, 15°C’ta Dinamik viskozite, 60°C’ta, en az Kinematik viskozite, 135°C’ta, en az Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, 163°C’ta a)
Parlama noktası, en az Çözünürlük, en az
2
C
EN 22719
180
180
180
180
% (m/m)
EN 12592
99,0
99,0
99,0
99,0
°
a) Referans olarak sadece RTFOT metodu kullan ılmalıdır. 5
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
değeri 20 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri Çizelge 1- Penetrasyon değ
Penetrasyon, 25°C’ta Yumuş Yumuşama noktası
Birim x 0,1 mm °
C
Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, 163°C’ta a) - Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
- Kalıcı penetrasyon, en az
%
- Sertleş Sertleştirmeden sonra yumuş yumuşama noktas ı, en az Parlama noktası, en az
°
C
Deney Metodu EN 1426 EN 1427
Gösterim 20/ 20/30 20-30
30/45 30-45 -45
35/ 35/50 35-50 -50
40/ 40/60 40-60
50/7 0/70 50-70 -70
70/100 100/ 00/150 160/2 0/220 70-100 100-15 -150 160-220
55-63
52-60
50-58
48-56
46-54
43-51
39-47
35-43
30-38
EN 12607-1 veya EN 12607-2
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,8
0,8
1,0
1,0
55
53
53
50
50
46
43
37
35
EN 1427
57
54
52
49
48
45
41
37
32
240
240
240
230
230
230
230
220
220
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
99,0
b)
EN 22592 C % (m/m) EN 12592 a) Referans olarak sadece RTFOT metodu kullan ılmalıdır. b) Madde 4.1.1.3 °
Çözünürlük, en az
250 250/330 330 250-330
değeri 250 x 0,1 mm ilâ 900 x 0,1 mm olan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri Çizelge 2- Penetrasyon değ
Gösterim Birim x 0,1 0,1 mm
Deney Metodu EN 1426 1426
250/330 70-1 70-130 30
330/430 90-1 90-170 70
500/650 140140-26 260 0
650/900 180180-36 360 0
Pa.s
EN 12596
18
12
7,0
4,5
mm2/s
EN 12595
100
85
65
50
- Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
1,0
1,0
1,5
1,5
- 60°C’da viskozite oranı, en fazla
-
EN 12607-1 veya EN 12607-3
4,0
4,0
4,0
4,0
Penetrasyon, 15°C’ta Dinamik viskozite, 60°C’ta, en az Kinematik viskozite, 135°C’ta, en az Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, 163°C’ta a)
Parlama noktası, en az Çözünürlük, en az
C
EN 22719
180
180
180
180
% (m/m)
EN 12592
99,0
99,0
99,0
99,0
°
a) Referans olarak sadece RTFOT metodu kullan ılmalıdır. 5
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Çizelge 3-60 C’daki viskozitelerine göre s ınıflandır ılan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri
Kinematik viskozite, 60 °C’ta Parlama noktası, en az
Birim mm2/s
°C Çözünürlük, en az % (m/m) Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, TFOT, 120 °C’ta
- Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
- 60°C’da viskozite oranı, en fazla
-
6
Deney Metodu EN 12595
Gösterim V 1500 1000-2000
V 3000 2000-4000
V 6000 4000-8000
V 12000 8000-16000
EN 22719
160
160
180
180
EN 12592
99,0
99,0
99,0
99,0
2,0
1,7
1,4
1,0
3,0
3,0
2,5
2,0
EN 12607-2
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Çizelge 3-60 C’daki viskozitelerine göre s ınıflandır ılan kaplama s ınıf ı bitümlerin özellikleri
Kinematik viskozite, 60 °C’ta Parlama noktası, en az
Birim mm2/s
C Çözünürlük, en az % (m/m) Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç, TFOT, 120 °C’ta °
- Kütle değ değişimi, en fazla, ±
%
- 60°C’da viskozite oranı, en fazla
-
Gösterim
Deney Metodu EN 12595
V 1500 1000-2000
V 3000 2000-4000
V 6000 4000-8000
V 12000 8000-16000
EN 22719
160
160
180
180
EN 12592
99,0
99,0
99,0
99,0
2,0
1,7
1,4
1,0
3,0
3,0
2,5
2,0
EN 12607-2
6
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek A Ülkelerin özel millî şartlar ı de ğişmeyen Özel millî şartlar: İklim şartlar ı, yerin elektriksel şartlar ı vb. gibi uzun bir süre içerisinde dahi değ şartlar. AB üyesi ülkelerin millî ş millî şartlar ı uyumu etkiler ise, bu standard ın veya uyum belgelerinin bir parças ını oluş oluşturur. Burada verilen şartlar, özel şartlar ın yürürlükte olduğ olduğu ülkeler için mecburî olup, diğ diğer ülkeler için ise bilgi mahiyetindedir.
A.1 Çizelge 1 ve ve Çizelge Çizelge 2 ile ilgili özel millî şartlar Penetrasyon değ değeri 20 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan bitümlere uygulanan iklim ve trafik şartlar ına dayalı özel millî ş millî şartlar, Çizelge A.1’de verilmiş verilmiştir. Penetrasyon değ değeri 250 x 0,1 mm ilâ 900 x 0,1 mm olan bitümlere uygulanan iklim ve trafik şartlar ına dayalı özel millî ş millî şartlar Çizelge A.2’de verilmiş verilmiştir. Bir ülke taraf ından bir özelliğ özelliğin kendi şartlar ına uygun olduğ olduğunun belirtilmesi durumunda, bu özellik o ülke için mecburîdir.
A.2 Penetrasyon değeri 250 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan kaplama sınıf ı bitümler için çizelge seçimi Aş Aşağıda belirtilen ülkeler (Madde 4.1’e göre), 250/330 ile gösterilen bitüm için Çizelge 1’de verilen özellikleri kullanırlar: AT, BE, CZ, DK, DE, FR, GB, GB, IT, IE, NL, NO, PT, ES, CH, CH, SE
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek A Ülkelerin özel millî şartlar ı de ğişmeyen Özel millî şartlar: İklim şartlar ı, yerin elektriksel şartlar ı vb. gibi uzun bir süre içerisinde dahi değ şartlar. AB üyesi ülkelerin millî ş millî şartlar ı uyumu etkiler ise, bu standard ın veya uyum belgelerinin bir parças ını oluş oluşturur. Burada verilen şartlar, özel şartlar ın yürürlükte olduğ olduğu ülkeler için mecburî olup, diğ diğer ülkeler için ise bilgi mahiyetindedir.
A.1 Çizelge 1 ve ve Çizelge Çizelge 2 ile ilgili özel millî şartlar Penetrasyon değ değeri 20 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan bitümlere uygulanan iklim ve trafik şartlar ına dayalı özel millî ş millî şartlar, Çizelge A.1’de verilmiş verilmiştir. Penetrasyon değ değeri 250 x 0,1 mm ilâ 900 x 0,1 mm olan bitümlere uygulanan iklim ve trafik şartlar ına dayalı özel millî ş millî şartlar Çizelge A.2’de verilmiş verilmiştir. Bir ülke taraf ından bir özelliğ özelliğin kendi şartlar ına uygun olduğ olduğunun belirtilmesi durumunda, bu özellik o ülke için mecburîdir.
A.2 Penetrasyon değeri 250 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan kaplama sınıf ı bitümler için çizelge seçimi Aş Aşağıda belirtilen ülkeler (Madde 4.1’e göre), 250/330 ile gösterilen bitüm için Çizelge 1’de verilen özellikleri kullanırlar: AT, BE, CZ, DK, DE, FR, GB, GB, IT, IE, NL, NO, PT, ES, CH, CH, SE Aş Aşağıda belirtilen ülke (Madde 4.2’ye göre), 250/330 ile gösterilen bitüm için Çizelge 2’de verilen özellikleri kullanır: FI
7
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
değeri 20 x 0,1 mm ilâ 330 x 0,1 mm olan bitümlerle ilgili özel millî ş millî şartlar Çizelge A.1- Penetrasyon değ
Deney Metodu 20/30 20/30 EN 1260 12606-1 6-1 2,2 % veya (m/m) 4,5 EN 12606-2 Birim
Parafin mumu muhtevas ı, en fazlaa
Pa.s
Dinamik viskozite, 60°C’ta, en az Kinematik viskozite, 135°C’ta, en az
35/50
40/60 40/60
50/70 50/70
70/100 70/100 100/15 100/150 0 160/22 160/220 0 250/33 250/330 0
2,2
2,2
2,2
2,2
2,2
2,2
2,2
2,2
4,5
4,5
4,5
4,5
4,5
4,5
4,5
4,5
EN 12596
440
260
225
175
145
90
55
30
mm2/s EN 12595 12595
530
400
370
325
295
230
175
135
-5
-5
-7
-8
-10
-12
-15
Fraas kır ılma noktası, en fazla
C
°
EN 12593
Şartlar ın Geçerli Olduğu Ülked) AT, DK, DE, FR, GR,TRf)
AT, DK, IS, NL, NO, CH, SE e) AT, BE, DK, GB, IS, FI, NL, 100 NO, PT, CH, SE, AT, BE, CZ, DK, ES, FI, FI, -16 DE, IS, IT, NO, CH, SE,TRf) 18
EN 12607-1 veya EN 12607-3
Sertleş Sertleşmeye kar şı direnç b) Aş Aşağıdaki seçeneklerden biri seçilebilir: 1-Yumuş 1-Yumuşama noktas ı yülkselmesi, en fazla 2-Yumuş 2-Yumuşama noktas ı yükselmesi, en fazla ve Fraas kır ılma noktası, en fazla c) 3-Yumuş 3-Yumuşama noktas ı yükselmesi, en fazla ve Penetrasyon indisic) En fazla En az a) Madde 4.1.2.2 d) Ülke kodlar ı Ek D’de verilmiş verilmiştir.
Gösterim 30/45
C
EN 1427
8
8
8
9
9
9
10
11
11
C
EN 1427
10
11
11
11
11
11
12
12
12
° °
AT, DK, FR, DE, IS, NO, PT, SE, TRf) CZ, IT
C C
EN 12593 EN 1427
C
Ek B
° °
°
b) Madde 4.1.2.3 e) Ek ZB
10
-5 11
-5 11
-7 11
-8 11
-10 11
-12 12
-15 12
-16 12 BE, ES, NL, CH, GR
-1,5 -1,5 -1,5 -1,5 -1,5 -1,5 -1,5 -1,5 -1,5 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 +0,7 c) Orijinal bitüm numunesi üzerinde (yani, sertleş sertle ştirme iş işlemine tabi tutulmadan önce) f) Sipariş Siparişte belirtildiğ belirtildiğinde.
değeri 250 x 0,1 mm ilâ 900 x 0,1 mm olan bitümlerle ilgili özel millî ş millî şartlar Çizelge A.2 - Penetrasyon değ
Fraas kır ılma noktası, en fazla a) Ülke kodlar ı Ek D’de verilmiş verilmiştir.
Deney Birim Metodu EN 12593 °C
250/330 -16
Gösterim 330/430 500/650 -18 -20
650/900 -20
Şartlar ın Geçerli Olduğu Ülkea) DK, FI, DE, NO, CH, SE
8
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek B Penetrasyon indisinin hesaplanmas ı B.1 Genel Bu ek, penetrasyon değ de ğerleri 20 x 0,1 mm ile 330 x 0,1 mm aras ında olan kaplama s ınıf ı bitümlerin, gerektiğ gerektiğinde Çizelge A.1’de sertleş sertleşmeye kar şı direnç özelliğ özelliğinde aranılan penetrasyon indisinin hesaplanmas ını kapsar.
B.2 Tarif Bu ekin amacı bakımından aş aşağıda verilen tarif geçerlidir.
B.2.1 Penetrasyon Penetrasyon indisi, Ip
Bir bitümlü bağ bağlayıcının sıcaklığa hassaslığının göstergesi.
B.3 Prensip Penetrasyon indisi (I p), 25°C’ta, 100 g kütleli iğnenin bitüm numunesine 5 s süreyle bat ır ılmasıyla EN 1426’ya göre tayin edilen penetrasyon de ğeri ve EN 1427’ye göre tayin edilen yumuş yumu şama noktas ı değ değerinden hesaplan ır. aşağıda verilen hipotezine dayan ır: Not 1- Penetrasyon indisinin hesaplanmas ı, Pfeifer ve Van Doormael’in aş a) Yumuş Yumuşama noktasında bir bitümün penetrasyonu 800 x 0,1 mm’dir. b) Penetrasyon değ değerlerinin logaritmalar ı sıcaklıklara kar şı grafiğ grafiğe geçirildiğ geçirildiğinde, eğ eğimi (A), aş aşağıdaki bağ bağıntı ile verilen bir doğ doğru elde edilir. (20 - Ip) 1 A= ------------ x -----
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek B Penetrasyon indisinin hesaplanmas ı B.1 Genel Bu ek, penetrasyon değ de ğerleri 20 x 0,1 mm ile 330 x 0,1 mm aras ında olan kaplama s ınıf ı bitümlerin, gerektiğ gerektiğinde Çizelge A.1’de sertleş sertleşmeye kar şı direnç özelliğ özelliğinde aranılan penetrasyon indisinin hesaplanmas ını kapsar.
B.2 Tarif Bu ekin amacı bakımından aş aşağıda verilen tarif geçerlidir.
B.2.1 Penetrasyon Penetrasyon indisi, Ip
Bir bitümlü bağ bağlayıcının sıcaklığa hassaslığının göstergesi.
B.3 Prensip Penetrasyon indisi (I p), 25°C’ta, 100 g kütleli iğnenin bitüm numunesine 5 s süreyle bat ır ılmasıyla EN 1426’ya göre tayin edilen penetrasyon de ğeri ve EN 1427’ye göre tayin edilen yumuş yumu şama noktas ı değ değerinden hesaplan ır. aşağıda verilen hipotezine dayan ır: Not 1- Penetrasyon indisinin hesaplanmas ı, Pfeifer ve Van Doormael’in aş a) Yumuş Yumuşama noktasında bir bitümün penetrasyonu 800 x 0,1 mm’dir. b) Penetrasyon değ değerlerinin logaritmalar ı sıcaklıklara kar şı grafiğ grafiğe geçirildiğ geçirildiğinde, eğ eğimi (A), aş aşağıdaki bağ bağıntı ile verilen bir doğ doğru elde edilir. (20 - Ip) 1 A= ------------ x ----(10 + Ip) 50
Not 2 - Sıf ır penetrasyon indisi, 25°C’da 200 x 0,1 mm penetrasyona ve 40°C yumu şama noktasına kar şılık gelir.
B.4 Hesaplama Penetrasyon indisi (Ip), aş aşağıda verilen bağ bağıntıyla hesaplanır: 20 x tRaB + 500 x logP – 1952 Ip= ---------------------------------------tRaB – 50 x logP + 120 Burada; tRaB: Yumuş Yumuşama noktas ı, °C; P : 25°C’taki 25°C’taki penetrasyon, x 0,1 mm dir.
B.5 Sonuçlar ın gösterilmesi Madde B.4’e göre hesaplanan penetrasyon indisi, en yak ın 0,1 değ değere yuvarlatılarak verilir.
B.6 Kesinlik B.6.1 Tekrarlanabilirlik Aynı kiş kişi taraf ından, aynı deney cihazı ile, aynı deney şartlar ı altında, özdeş özdeş deney numuneleri kullan ılarak, deney metodunun tam ve doğ do ğru olarak uygulanmas ıyla, elde edilen herhangi iki deney sonucu aras ındaki fark, 20 defada sadece 1 defa 0,3’den büyük olabilir.
B.6.2 Uyarl ık Farklı lâboratuvarlarda, lâboratuvarlarda, farklı kiş kişiler taraf ından, özdeş özdeş deney numuneleri kullan ılarak, deney metodunun tam ve doğ doğru olarak uygulanmas ıyla, elde edilen iki farkl ı ve bağ bağımsız deney sonucu aras ındaki fark, 20 defada sadece 1 defa 0,5’den büyük olabilir. 9
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek C (Bilgi için) Bitüm sınıflar ının seçilmesi ve tamamlayıcı bilgiler Not - Bu ek, bu standardda belirtilen bitüm s ınıflar ının seçimine yönelik olarak belirli özelliklerin ve deney metotlar ının mevcut hali ile bu standard için öngörülen geli şmeler hakkında bilgi verir
C.1 Sınıflar ın seçilmesi Genel prensip, bütün CEN üyesi ülkelerdeki iklim ve trafik şartlar ına uygun asfalt üretiminde kullan ılabilecek bitüm aralığını oluş oluşturmaktır. CEN’e üye bütün ülkelerde bu standardda belirtilen bütün özelliklerin yayımlanmas ı zorunludur. Bununla birlikte, her bir ülkenin, kendi şartlar ına en uygun bitüm s ınıf ını belirlemesine müsaade edilmektedir. 30/45 ve 40/60 s ınıflar ı hariç, 20/30 ilâ 250/330 aral ığındaki bütün s ınıflar, CEN’e üye ülkelerde eskiden geçerli olan benzer fakat tamamen ayn ı olmayan sınıflar ın uyumlulaş uyumlulaştır ılmasıyla belirlenmiş belirlenmiştir. 30/45 ve 40/60 sınıflar ı, sırasıyla Guss asfaltı ve sıcak silindirlenen asfaltlarla ilgili özel talepleri kar şılamak için ilk olarak uyarlanan s ınıflardır.
C.2 Parafin mum muhtevası (EN 12606-1 ve EN 12606-2) Bileş Bileşimle ilgili olan bu özelliğ özelli ğin zamanla fonksiyonel özelliklerle değ de ğiştirilmesi düş düşünülmektedir. ünülmektedir. Bu amaçla, iş iş programı hazırlanmış olup, sonuçlar bu standard ın ileride yapılacak revizyonunda dikkate al ınacaktır.
C.3 Düşük sıcaklık özellikleri Kaplama sınıf ı asfaltlar ın düş düşük sıcaklık özelliklerini belirtmek için, Fraas k ır ılma noktasına alternatif tekniklerin değ değerlendirilmesi düş düşünülmektedir. Bu amaçla, iş i ş programı hazırlanmış olup, sonuçlar bu standardın ileride yapılacak revizyonunda dikkate al ınacakt ır.
10
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek D (Bilgi için) Ülke kodlar ı Ülkelerin isimlerini gösteren kodlar, EN ISO 3166-11)’e uygun olarak, iki harfli kod sistemine göre a şağıda verilmiş verilmiştir. Avusturya
AT
Belçika
BE
Çek Cumhuriyeti
CZ
Danimarka
DK
Finlandiya
FI
Fransa
FR
Almanya
DE
Yunanistan
GR
İzlanda
IS
İrlanda
IE
İtalya
IT
Lüksemburg
LU
Hollanda
NL
Norveç
NO
Portekiz
PT
İspanya
ES
İsveç
SE
İsviçre
CH
Birleş Birleşik Krallık
GB
1)
EN ISO 3166-1: 1997, Ülkelerin ve bağ bağlı ülkelerin isimlerini gösteren kodlar-Bölüm 1: Ülke kodlar ı (ISO 3166-1: 1997).
11
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Ek ZB (Bilgi için) A- Farklılıklar değiştirilmesi, A-Farklılık: Hukuki düzenlemeler sebebiyle bu standardda belirtilen millî farkl ılıklar ın değ halihaz ırda CEN/CENELEC üyelerinin yetkisi dışındadır. Bu standard, herhangi bir AB yönetmeliğ yönetmeliğinin kar şılığı değ değildir. İlgili CEN/CENELEC ülkelerinde bu A-farkl ılıklar yürürlükten kaldır ılıncaya kadar, bu standarddaki şartlar ın yerine geçerlidir. İsveç ile ilgili farklılık, (VAG 94-ROAD 94: General Technical Construction Specifications for Roads, Chapter 6, Bitumen Bound Layers, Swedish Road Administration, Publ. 1994: 26) adl ı dokümanda yer almaktadır.
Çizelge 2 330/430 s ınıf ı için, 60°C’ta 12 olan dinamik viskozite değ de ğeri, 15 olarak değ değiştirilmiş tirilmiştir. Ek A, A.1 İsveç’de uygulanmak üzere, EN 12595’e göre tayin edilen 60 °C’taki dinamik viskozite değ değerleri, Pa.s olarak, aşağıdaki gibi değ değiştirilmiş tirilmiştir. Sınıflar Dinamik viskozite, en az
12
20/30 440
30/45 260
35/50 225
40/60 175
50/70 200
70/100 70/100 120
100/150 100/150 160/220 160/220 250/330 250/330 80 43 18
ICS 75.140
TÜRK STANDARDI
TS 1081 EN 12591/Nisan 2003
Kaynaklar EN 1425
Bitumen and bituminous binders-Chracterization binders-Chracterization of perceptible properties
prEN 12597: 1996
Bitumen and bituminous binders-Terminology binders-Ter minology
13
