1.
8.
CONC CONCEI EITO TO DE QUIM QUIMIC IC !n
Asso Associ ciac acio io de atcm atcmcs cs Jiga Jigado dos. s. Moh! Moh!cu cula la da agua agua
subs substa tanc ncta ta
ferentes. Ex
substllncias.
2.
MISTURA
cLAs-
TEORIA TEORIA ATOMIC ATOMICO·M O·MOL OLECU ECULA LA
g.
AlOT,ROPIA
SICA varia varia subs substa tanc ncla la
pernculas extr extrem em
ment ment
pequ pequen enas as
osli oslito tomo mos. s.
MU
5.
l i h a x tr tr em em am am en en t vel'!.
lis que
p eq eq ue ue n
associac; ac;Oes Oes de 58'0 associ
simp simple le
m ac ac ic ic ;
i nd nd iv iv is is i
LE
iama iamant nte: e: Cn
AR
Indica 05
Carbono
ato-
q u n titi da da d
rafita:
la
iguais is ou diatomos igua
ferentes.
6.
_____.oxi _____.oxigl!nio gl!nio 02 Oxigenio~
SUBSTANCIASSIMPLES
----ozone:
atomos iguais iguais (mesmo (mesmo elernento). 3.
ELEMEN ELEMENTO TO QUIMI QUIMICO CO
Ex
!:
Os
conj conjun unto to
de !Sto !Stomo mo igua iguais is
S{mbolo:
re
viad viad de ur elem elemen ento to S O I o s im im bo bo l lo
qufmlco.
7.
Na
Materi Material al homogl homogl!ne !neo: o:
SU
IA
MP
AS
M-
POSTOSQUI1VilCOS
t aC aC §
As rnoteculas l i f or or ma ma d fere ferent ntes es (ele (eleme ment ntos os dife difere rent ntes es). ). Ex.:
HeterOginlO'" mall E x. x. : a g gu ua l e l ef ef t
G~NEO
mo lecu lecula la form formad ad
ultramicrosc6pio. 6pio. 1) urn unlco unlco aspect aspect no ultramicrosc
2H
+
10
H2
abre-
elemen ento to atoma do elem
•
dife difere rent ntes es
Exemplos:
4,
ar
t or or no no s di
en H22011
mesmas mesmas propri proprieda edades des homog§ g§ne ne porcac homo o u n lili o d e r n m at at er er i l . Ex.: alcocl, ouro acucar,
(con (contf tfnu nu
18k,
13. FENOMENOS
Observa9ii8S: sa gu
ic
a'n
rial.
11. AQUE AQUECI CIME MENT NT 1,1. 1,1.1, 1,Su Subs bstt ttnc ncia ia
DO
r a s a d e o mi mi n d a
MATE MATERI RIAl Al
m is is t r a
m ud ud a c ;
e st st ad ad o
rial. deno denomi mina nada da
mist mistur uras as azeo azeotr tr6p 6pic icas as
12. SEPA SEPARA RACA CA
Ex.: Ex.: qual qualqu quer er reac reac;a ;a
DE MIST MISTUR URAS AS
14. EQUA EQUACA CA
12. 1. Heterogfnea Heterogfnea
PE
L ) E x. x. : I Ig Ig u
PF
tlrnin) tantes.
ld ad ad e
a m d if if er er e t es es . is
E x. x. : s er er ra ra g gee m
d if if er er e t es es , a I areia
nu
re ci
areia. d et et er er mi mi ne ne -
QUIMI QUIMICA CA
~_
reagentes l~membro
produtos 2~membro
15. CLAS CLASSI SIFI FICA CACA CA 15.1 15.1.R .Rea ea(: (:fo fo
12.2.Homogineas l id id o i ss ss ol ol vi vi d Ex.: Ex.: sa
15.2 15.2 Reac Reaci' i' e m r n l r u id id o
agua.
Caco
DA
REAC REAC ES
de Sfnt Sfnt
2~
sal
qutr qutrnl nlca ca
q uf uf ml ml ca ca ,
2~
lr
oleo.
o s d e s ol ol u i li li d d e
Comu Comu
um
areia. li
crve crveis is Ex.: Ex.: agua agua
Ex.: Ex.: ~u
E x. x. : q ua ua lq lq u
Pura Pura
Ex.:agua
'11. '11.2. 2.Mi Mist stur ur
eu utt et et ic ic as as .
2H de Anal Analis is ....
ou Deco Decomp mpos osi9 i9l' l' CO
Troca
Cu
Fe rentes. PF
PE variliveis
t(min)
Ex.: Ex.: agua agua
acet aceton ona; a;
petr petr6l 6leo eo
15.4.Rea9l'o NaC£
75
Dupl Dupl
Troc Troc
AgN0
....
AgC£
NaN0
di
6.
R IN IN CI CI P l S
E CA CA S
LA OR TO IO Garra
Condensadores
T ri ri p
Bagueta Erlenmeyer
ll
Proveta
Supa Supart rt
de
e rr rr o
Univ Univer ersa sa
Esta Estant nt para para Tu d e E ns ns ai ai o
'yel 'yel de Amia Amiant nt
Bureta Bico Bico de Buns Bunsen en
Funil
Bdquer
Tu
Cadinh6
d e E ns ns ai ai o Pipetas
Cdpsulade Potcelana
/TermOmetro Agua
i dr dr o Rel6gio Almo Almofa fari ri
Pist Pistil il
Bali Bali
de Dest Destil ila~ a~
Aparel Aparelho ho de Destila Destila¢o ¢o G6 Omid Omid
Kitassato
G6 Seco Seco
Balio Volum6trico
Cone Cone Exte Extern rn (Regii (Regiilo lo Oxidan Oxidantel tel
Fras Frasco co Lava Lavado do
~--:.:' R eg eg i e s d e u m Cham Cham Nilo Nilo Lu
inos inos
I=ra I=rasc sc para para Refl Reflux ux
76
Como Como Dobr Dobrar ar Pape Pape de Filt Filtro ro
Aparelho de KiDi;l
1.
UNIDADE
DE MASS MASS
ATOM ATOMIC IC
(u.m.a.) CULAR
atode ",rn molecula. molecula.
u,m. u,m. .. as
l ec ec u a r = = o m
(n)
a s m a a s aternl-
Exemplo:
4.
n .
A TO TO M - G GR RA
hlto hltomo mo padr padrao ao
(atg)
nume numeri rica came ment nt
contem
u n d aad d e d e m a s s a at6mica.
(N"m (N"mer er
=>
1000m11
m£
=>
cm 1000£
u.m.a. u.m.a.
=>
1O
111
atornos
Enta Entao, o, temo temos: s:
1000g 10
=>
to mg
gramas.
pedacos,
=>
lkg
r'hassa atomlc a em
igua igua
de Avog Avogad adro ro
=>
C-
24
10-
cm
adotar
t:
massa
atomo
(moll
medi medida da ~m u.m. u.m.a. a. compare-
II feita por
s(m· M.
t: n um um e i ca ca me me n
23u.
rnassa molecular
i gu gu a
emgramas.
va
contern
rnoleculas
Iore Iore si forn fornec ecid idos os Exem Exempl plo: o: =1,0 =1,0== ==16 16,C ,C== =='1 '12, 2,N= N==1 =1
(N"m (N"mer er
unidadeSdeq~aJ. quer quer cois coisa. a.
de Avog Avogad adro ro
,..."a
11.
",.. ".,a
1mo
moll!culas
a tg tg ) = =6 ,,0 0 2. 2. 1 23 atomos 23 ions ions etc. etc. (ons== 6,02.10
o l d e a to to mo mo s
,_"a
de um
6r ul
M P( P( RI RI C
Exemplo: s s m ol ol ec ec u ull a F6rm F6rmul ul mfni mfnima ma
13
z0
atorno deO atomos
1 m
AL UL Transformar
a ss ss a
ca
e le le me me n ntt o
x ls ls te te n
D A F OR OR M L A
(6,02.102
l lIlI lIlI M
FORMUL UL 10. FORM
deO=latgdeO
sa
se enti enti
direto F6rm F6rmul ul
. a narnero de atom atomos os de cada cada elem elemen ento to Exemplo: H1
14. C AL AL C L O
F OR OR M L A
menor M(ni M(nima ma
L E U LA LA R
Camparar valo valo da mass mass mole molecu cula lar. r.
77 i,*,
za
:aSJ.JIIS:
22,4£
(CNT (CNTP) P) OO
b se se ml ml qi qi o ta co om m o sfmbolo
MOLE MOLECU CULA LA
de molt!c molt!cula ulas" s"
pres-
+(MA)g %oug--------------~
n Qd Qd e m ol ol s d e a t r n
igua igua numero
.de
nq d e a t
QS
atomos
---1
apre aprese sent ntam am 16.
H =
molecules)
18
.15. .15. HIPO HIPOTE TESE SE DE AVOG AVOGAD ADRO RO
PERC PERCEN ENTU TUAL AL
11, 11%H; 11%H; 88,89% 88,89%
Exemplo:
l ic ic o oss e CH
O)n
m o le le eeuu l
'1
.,...
rnas rnassa sa isto isto II,
i nd nd ic ic a
1) ne me ro
FORM FORMUL UL
2) nurnero
"",.
"",a
NI
m a d e c ad ad a e le le me me n o . Exemplo:
12
in ic
R MU MU L
unidades s==
"",.a """IiI _".a
=6
_ ·
e ce ce n ntt e e n
e ci ci d u -s -s e a d do o-
escr escrev ever er 3mol por extenso) II MOLS.
x . q ua ua t
mo
plural
1.
CONC CONCEI EITO TOSB SBAs AslC lCOS OS
10- cm=l cm=l Angs Angstr trom om 1 0. 0. 00 00 0 d i4 i4 me me tr tr o
i a e tr tr o d o
de eneril enerilla. la.
Utiliza-se ( nd nd ic ic e n fe fe r o r ( n aternlco)
1.1. 1.1. Dlme Dlmeos osii iies es do 'tom 'tom
I. Te6r Te6rlc lc
rior rior (nC? (nC?de mass massa) a) Exem Exempl plo: o:
do nucl nucleo eo
98
1.2. Mass Massas as de part partrc rcul ulas as fuod fuodam amen ente tels ls Na2
II. Expe Experi rime ment ntel el
11
numero
A=23 1.3. 1.3. N6me N6mero ro at6m at6mlc lc
e o n um um e r
apresenta madas:
(Z)
I!
nurnero E m u m o mo mo ,
nurnero de pr6t pr6ton on
nucteo, Ii igual
I!
seguinte ndmero d e e i l tr tr on on s n a ca MNOP
a ma ma d
(A)
narnero
a to to m
( f b ri ri Dubna)
DE ENER ENERGI GI
esta
ne
e a a da da s d es es ig ig na na da da s p o
mere mere de rM!u rM!utr tron ons.. s.. Exemplo:
a to to m c o 1 1 Laboratorfo
2.
de etetrons.
1.4. 1.4. N6.m N6.mer er de Massa
inrcio
0, P,
numero d a e a d a quan quanti tico co prin princi cipa pa (n).
d e s 6d 6d i e m p r6 r6 to to ns ns , nurnero atiimico Ii 23.
c ha ha ma ma d
ou
de
a lili ne ne l
trons.
numero
ENERGIA nurnero
em
esta esta subd subdiv ivid idid id
s u bn bn f v ei ei s
1.5. 1.5. Elem Elemen ento to Qurm Qurmic ic mer
atiim atiimico ico
e re re me me n de numero
atomos
i dr dr og og e i o
:aj2p
con-
4 , , : 4p!4d; 4p!4d; 4f •
3ri3pi3d
I
5 di di 5 5ff }5 }5 g
,'/1
6 ,i,i 6 6p p i 6 di di 6 6ff ;l;l iig g ii6 6h
, ,: ,: 7p 7p : 7 d! d! l i 7 71 1 1h 1h i 7 i
PROFESSOR ANDRE
o sa sa to to mo mo s esti esti
o s 1 1 e le le me me n o s c on on he he c d os os ,
rs
t».
vazi vazios os
II Dist Distri ribu buit it;i ;i
elet eletrO rOni nica ca 8m inio inio Coloear oseletrons no subn(v subn(vel el incomp incomplet leto. o. Exemplo;
33
mente)
1S225
3d °4p
oitomo
II
nfvel.
S2 25
4i
lo
3d
...:!
ro 18
cres cresce cent nt subn subn(v (vei ei s2s
I!
de ener energi gia. a.
53d
e nnee m i
I! diag diagon onai ai
5.. SPIN
Eletro Eletronlc nlca). a).
cres cresce ce na orde ordem: m:
no Diag Diagra rama ma
c re re s ce ce nntt e
(8p,10e);
15 II
(Confl (Conflgur guraci aci
(8p, (8p, 8e); 8e); 2p
io io I.
ld ld posi positi tivo vo (cat (catio ion) n) nq de e ga ga t v o ( an an io io n) n) : C ?d e $ tr tr ib ib u ~ i
e l t r n ic ic a
nC!de de nC!de de c at at io io n
q ue ue n
( rn rn a se repe repe lem spins
corre corresp spon onde dent nte. e.
Exem Exempl plo: o:
atomo
(2,?p, (2,?p, 26e); 26e);
22 22p
4s
+:!
.J
atraem
15 +3
(o 3p
3d
78
ptUII/II/06
58
ORBITAL
"I: endere enderec;: c;: do eilltr eilltron. on. a) numero q ua ua n i c p ri ri nc nc ip ip a
S ub ub n v e lricertez tez cia lricer
1 I
(Heise (Heisenbe nberg) rg)
I:
1 1 1 1
ruleleo
slrnultanea-
ma nh nh o d o o rb rb itit a II) a ma III) ener energi gi do eill eilltr tron on
I:
eneon-
1rV um eklt ekltro ro
B .3 .3 .
,0
(Sch (Schro roed edin inge ger) r)
exis existe te outr outr
tal
6.6. 6.6. Dist Distri ribu buic icao ao
n: 0,
'*
re
Elet Eletro roni nica ca em Orbi Orbita tail il (Z
IIIttrons de spin spin opostos, orbitals: orbitals:
2p
11~'1~'1~,
[1]:11]
Orbital I,
30rbitais'p:
S u n (v (v e
(£)
a lo lo re re s n - 1). RlIpresenta:
errado
errado
certo
Princfpio cia Excl Exclus usfo fo de Paul Paul
Subn(vel
aztmu-
eltl eltltr tron on
l llll IlI l I
d e r bi bi ta ta l D o
.M)
(n
jli
ta
II rnaxlm rnaxlma. a.
e pr pr es es en en ta ta 9
(2 esta esta
'5).
mente. Concel elto to de orbi orbita ta 1.2. Conc
(n
e ne ne rg rg i d o e l t ro ro n ener energi gi II pro porciona porciona III) subnrvel. subnrvel.
Pz
II)
35
,ff] 1 1~1~ !H! H lnl n ' 1 1
1 1 1 1 , 1 1 I:[j]
£=O~s £=l~p
5o Identificam
el6tron.
c)
subnfvel
£),
II
(m)
a lo lo re re s e m s ub ub n( n( ve ve l d e n u e r
-------------------------
10.ISOTOPOS eltltrons). d) tran transi siQi Qi (1 13el 13ellf lftr tron ons) s)
(1
inte intern rna: a: subnfvel
incomp incomplet let
com namero de mass mass neut neutro rons ns i!dtfer i!dtferen ente te). ).
dife difere rent nt
(0 nurnero
Mesm Mesmas as prop propri ried edad ades es qurr qurrnl nlca cas, s, Is6t Is6top opos os do hidr hidrog og~n ~nio io H id id ro ro ge ge n e v ( pr pr 6 o ) a o e m n eu eu tr tr on on . Deut Deuter erio io (1 neut neutro ron) n) Tr(t Tr(tio io (2 neut neutro ro(1 (1s) s)
9.
PAULING
H3
(:
ns
rb Cu (Z rfamos: S22S 2p
m=-l m=O
3s
v er er da da d i r 22 valores:
9.2. 9.2. Crom Crom
..
L AS AS SI SI FI FI C, C, A~ A~ A
D O E LE LE M
3p
es ru ur
3d
que TQ
(0
Pel
1)
meno meno ns
esta estave ve
11
ISOB ISOBAR AROS OS
4s
20
d o c ob ob r II: 3d 45
12
Moli Molibd bden enio io 1)
r o a ea ea o d o e l l tr tr o
lO
Exemplo:
11 R e r es es en en t
1)
(n
~.
ISOT ISOTON ONOS OS
mesmo numero de nl!utr nl!utrons ons nr
If meno meno
esta estave ve
Exemplo:
nsl.
Diagr Diagrama ama Ambos Ambos aprese apresenta nta
na coro coro • } " , 1 b}
npre nprese sent ntat ativ ivos os
np (H4! (H4!li lio; o; lr elth elthi' i'oo o o de dife difere renc ncia iaca ca
de
Estrut Estrutura ura verdad verdadeir eira: a: S2 2S
soup.
79
4s
~utrons.
40
1.
arcrno
IN RO U« :A ri
OS
1a
tabilidade.
to no
Br
pe sm 6&
Exemplo: H(Z:l)
Br
me:£)
re (Z
elet eletro rons ns na cama camada da K.
he io em
ri
rn ra
curando
nsOnio,
-s
c o v a l e n t . dative ou coorde coordenad nada. a.
Li~o £-
ro
et
c~o
nobre, v a § nc nc ia ia . T en en dl dl in in ci ci a d e c ed ed e
e h! h! tr tr on on _
F 6r 6r mu mu l
F6rmtlla
e le le -
tronica
estrutural
(Lewis)
plana.
TE F6rr F6rrnu nule le
Regra
Estr Estrut utur urai ai
Plan Planas as
hidrog4nio de vale valenc ncia ia
ou hidr hidrog ogen enio io
Mecanismo rr 2,
(Z
sl
mos.
b) Acid Acidos os ra
re
iJ
(f e"
Na+ [0
el
st
H) ngu 10 nucl nucleo eo
!90
mas
.an-
d.evido de hidr hidrog ogen enio io
104,5
VALENTE
gu
92,5
91
Te
F am am ilil i d o O x g en en i (1 6) 6) , 5 e( e( 34 34 ) e (5 (5 2) 2) . 0(8), S (1
Sb
II\H ale
cia.
90 0:2,6
B ) F am am ilil i d o i tr tr og og en en i N (7 (7 ) P (1 (1 5) 5) , A s( s( 33 33 ) 5 b( b( 51 51 )
1 1 ~1 1 1 1
cia.
'.
PROFESSOR A H D R t
iW SIcA SIcA lJIPt -1iIIIeio mvalente.
If for-
par eletro eletronic nic
ai
....__ . . I dI dI o
orbitals
interpenetram ma
51
,.
eixo,
E:IIImpIos:
6.1. Hibr Hibrid ida( a(1i 1i 5.1. L i a (1 (1 i
um
S im im p e s
. • B,
f6rmul ul rnoleculas de f6rm
liga liga,. ,.ao ao sigm sigma. a. Exem Exempl plos os
mente
CXD3
()2)
sp
C(Z
XY 4, onde
Ii
carbone. 6), SHZ= SHZ= 14), 14), Ge("Z Ge("Z=3 =32), 2), Sn(Z Sn(Z=5 =50) 0)
Pb(Z=82,. Todo Todo
eles eles apre aprese sent ntam am
l e r on on s
a ma ma -
da de vale valenc ncia ia
2.
bI
o:p-s
'0 carb carb no II
B,
7f
a ' E st st a orbita tais is
-......mte
se inte interp rpen enet etra ra
(eix (eixos os para parale lelo losl sl
liga liga,. ,.ao ao
la
Um
deno denorn rnii-
i(lf
No
Pa essa estrutura,
bt EstIdo Pa Nidu para
15
carb carb no seri seri
F u d am am en en ta ta l
liga liga,. ,.ao ao II 7f
7f
H-Co==C-H 7f
7f
biva bivale len· n·
(ativado' o rb rb itit a
p.
2p
2s
6.2. Hlbr Hlbrid ida( a(li li
Sp
Este tlpo
arbono
ma
II
a k! k! n i a
I lili o s i
do
essa 109«?2S'
e qu qu iv iv al al e t es es .
&c.do hibridado
orbi orbita tais is
equi equiva vale lent ntes es
ri
Apresentam
eldtrons na cama camada da"d "d
valenvalen-
cia.
reerrandenornl-
1 I
Po es
ls
r bi bi ta ta i As mol6cu mol6culas las
XY
sp
/1
c~\ 81
Si
om
s a t ri ri va va le le n e s
e xc xc i a mo mo s
,--------,
[]
serao serao tetra6 tetra6dri dricas cas
C~
.... .... ~nde' ~nde'
re
o ro ro .
L_____
[[j] PxPyPz 2.
Si
/1\ Cl!
1111111
D'
O s t re re s o rb rb i a i
Sp
ir ge
p aarr a o s l l t i
Po esta esta estr estrut utur ura, a,
na
bivalente nte II bivale ficarao Obse Observ rv isto II,
qu
o rb rb i a l P z n a
orbital
109 caes urn tetrae tetraedro dro
[1JIJ
pu-
ro:
1f
(16 11ga~.s simples] I)
------1
outre. o i h ib ib ri ri da da d do o,
taz
excita excitamos mos
l in in gu gu l
carbona
Conslderemos,
co
nt a s I ig ig ;t;t esta no cent centro ro de
ex xee m l o
eta
0:
PXPyPz
H-C
ff] [[[J oposicao. Ai F3 sa
l an an a t ri ri an an g l a e s
i b i da da ca ca o d o c a b o a :
t r g on on a s ) :
1 - - 1s
6.3.
bita bita is berl'lio
(Z
p3
If
J·
puro puros. s.
4).
ale cia.
Oepe Oepend nden endo do
da cond condic icde des, s,
2p
2s
PROFESSOR ANDRE
etana trae traedr dros os unid unidos os po ur vllr vllrti tice ce). ).
7.2.
2p
125
15
1;--r-:--,11
a rb rb on on o f a u rn rn a I ga ga ( i o p i angu angulo lo entr entr
as-l as-lig igaa-
cOese
1f
C)..,_
um
mo cu ull a
p la la n naa .
eteno: 7.3.
a rb rb on on o f a d ua ua s IIga~es pi hibr hibrid idac acao ao
um
moil moillc lcul ul
line linear ar
II sp,
coes II 180° 180° 1f
:;
ou
1f
sp2, sp2, pois pois hi nece necess ssid idad ad
Is
--
i[l]
e mo mo s lena).
I
1111111
co
ex xee mp mp l
(J
1f
C=
nucleos
1f
etin etin
(ace (aceti ti
te resson ressonanc ancla. la. benzeno (C admitia ligac5es duplas I!lt I!lter erna nada das. s. No entanto, (1,40A) II inte carb carbon on nobe nobenz nzen en interm rmed edia iari ri ao (1,34A)
(t,54A).
~ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -82~ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
P RO FE S O R A ND R
benz benzen en liga ligar; r;:a :aoca ocarrdupl dupl ne simp simple les. s.
rlio
UI
poss(ve s(ve muda muda
posi posir; r;:a :a da Iiga Iigar; r;6e 6e
Por esse esse moti motivo vo benzene esqu esquer erna nati tica came ment nt assi assim: m:
representado
iIa9io interrnediaria.
TE Dada Dada um
poda podamo mo
liga ligar; r;:a :aocova ocovale lent nt
te dois doisca caso sos: s: apre aprese sent ntam am
a]
mesm mesm
vidade_ ligar;:ao II c h m ad ad a Exemplos:
ma ca
E!as
t er er n
benzeno no apres apresent ent do benze isto
u rn rn a
um
u ve ve m e le le tr tr 6n 6n ic ic a
a p l ar ar .
- C - C
ra I l a r; r; :a :a o p i
carbone f o
elet eletro rone nega gati ti
ov le te
b)
ll
la
tes.
te liga~ao
e le le tr tr o e g gaa titi vl vl da da d dee s
cova covale lent nt
d if if er er e
pola polar. r. Exem Exempl plos os
l JO JO S ; io io d o 0 -
liga.;:ao Tf deslocalizada.
id
c. Se ,uto ,utota ta
ole
10
,utotal par comp compar arti ti Ihad Ihad cu pelos dois atomo atomos. s. Na molec molecul ul HF, . . . . i CIIJI CIIJIJ1 J1pa part rtilh ilhad ad
desi desigu gual alme ment nte, e,
iado
d o h i r oM oM ni ni o
no ti
apar apareeap paa re re c ur dipo dipo
FORC FORCAS AS INTE INTERM RMOL OLEC ECUL ULAR ARES ES
uma
xernplos de molecutas apolares: Cl!- Be-
molecule
---.as-
cen-
d, sendo
V am am os os ,
mote motecu cula la
"B~F
Cl!
F~
5 - Idct-se
II
l ig ig ar ar ;: ;: a c o ov v al al en en te te .
Es
Cl
pos: genio.
Cl!/I""Cl! _ d o l l
de cada ligar;:ao).
all Se II
Cl!
neste neste grup grupo. o.
Exem Exempl plos os de mole molecu cula la
pola polare res: s:
:8 Dipol Dipol t er er en en c ta
total
83
lp
te
perm perman anen ente te
dipo dipolo lo devi devido do
d e e le le tr tr on on e a titi vi vi da da d dee .
E st st a f or or c
la
di-
ex xii st st e
PROFESSOR ANDRE
Ul
Exemplo:
BI Pont Pont dipo dipolo lo
~.~ dipo dipolo lo
tern-
vo b]
11di-
de elet eletro rone nega gati tivi vida dade de
dipo dipolo lo temp tempoo-
eletron
Movi Movi ento ento natu natura ra
na
comp compar arti tilh lhad ado. o.
Exemplos: 0, DN etc. etc.
RNH a]
uma forca entre anor anorma malm lmen en leva levada da
perm perman an ntes nte s
Condlcoes: existe te entr entr forca exis
fere ferenc nc
de Hidr Hidrog ogii iini ni
Exemplo:
os el.r el.ron on
P.H.
11. PONT PONT
DE EBUL EBULIC IC;: ;:AO AO (P.E (P.E.I .I
Exemplo: F,lg6.)
bllndu~o
q@ ~e
molecules. termolecular,
S-q
London
il
rnaior
(qua (quant nt
ific do m a i s ra ific
mo,
12Isb 12Isb ido)
te
.E
apol apolar ares es (~to (~tota ta n-psntano
maio maio
P.M.
P. ..
PROFESSOR ANDRE
fq ido)
11.2.
substancia substancia
11.1 11.1.S .Sub ubst stan anci cias as
cl Colis0 Colis08!J 8!J molecu molecular lares es
gas) gas) <8
forca in·
P.E.
72
36
Ul
CH
Examplos:
:- -------
Hidroc ocar arbo bone neto to 12, Hidr
P.H.
(gas (gasol olin ina, a, benz benzen en
etc. etc.), ),
CClI
CH dimetilpropano P.E.=9
P.M.= 72 . 3. 3. P
P.M.
18
P.E.
10
apolar hidrocarboneto.
mais CH3
P.M. =4 P.E. =-42
.1 =0
13 2.
RI Ci IO eem m lhan lhante te
Uma substa substanci nci apresentam eess
diss diss lv
semelhante"
solu soluve ve eem m ou ra quan quando do tipo tipo de torc torc lnte lnte rnol rnolec ecuuintensida-
f.
P.E.
de. Exemplos: Su stan stanci ci
82
pola pola
isso issolv lv
ubst ubstli linc nc
o-
lar Comp Compos osto to
fo te ment ment
soll soll veis veis eem m gua, gua, pois pois eessta ta Exem Exe m lo drog drogl! l!ni ni
sl
pola polare re bast bastan ante te
li bast bast nt pola polar. r.
HC bast bastan ante te sola solave vels ls eem m ag a. OH,
P.M. P.E.
16 -161
H3
-COO -COOH. H. Subs Substa tanc ncia ia
apol apolar ares es slio slio lnsoluvels em Ilgua. Ilgua.
84
IG CA
IO IC
OU ELET ELET OVAL OVAL N-
TE
OL BI ID DE
AI CRIS CRIS
AI
IONI IONICO CO Qd
coor coorde dena nacs cs
PROP PROPRI RIE, E,DA DADE DE
DO
COMP COMPOS OSTO TO
10
NICOS
bientais.
pois eletriddade, libe libert rtan ando do os (ons,
crista
cris crista ta I.
ponte
ebuliC§o ebuliC§o elevados. elevados.
c ha ha ma ma do do s c ri ri s a is is . o rb rb i a i a i e x e rn rn o d o atOmos. sesuperpeem e m o da da s a s d ir ir ec ec iiii e for-
ss
eletricida-
rons positivos.
si o ve ve m l iv iv re re me me n
rons, pert pertie ieie ie plan plana. a.
os por
e nt nt r
e le le s
em 6gua 6gua ocor ocorre re dois dois fen6 fen6me meno nos: s: i ss ss oe oe ia ia ~ I On On lc lc a s ep ep ar ar a § o d o rons, I) rons molecu moleculas las III f en en Om Om en en o c ha ha o mad
hidrat hidrata~o. a~o.
IS ra
16.1.Cr 16.1.Crlst lstal al lonlco lonlco i ga ga d
GBB3
€fJBJ)
p ar ar t( t( cu cu la la s s i r on on s p os os itit iv iv o p o f or or c ; a e le le tr tr os os ta ta titi c ( lili ga ga ~ +C
e ga ga t v o i On On ic ic a
16.4.Cri 16.4.Crista sta Covale Covalent. nt. c;;iiocovalente. Exemplo: I)
qua-
162..CrIstaI 162..CrIstaI Metlilico Metlilico (o
Sp3.
s.
de a a s . E st st a s i f ra ra ca ca s d ev ev id id o tr as nuve nuvens ns elet eletro roni nica cas. s.
repulsio en
Ii
/1\/\
ra fl fl ta ta : C n III G ra
16.3.Cr 16.3.Crist istal al Molecu Molecular lar p ar ar tf tf eu eu la la s s i rm ec hidrogeniol.
m o e cu cu la la s
i ga ga da da s p o forform forman ando do hexa hexago gono nos. s. liga ligac; c;;i ;iio ioII II seme semelh lhan ante te . d b en en ze ze no no , i s e , e x s t r es es so so na na nc nc ia ia , forman-
(Van (Van de Waal Waalsl sl ( p n t d e h id id ro ro g n io io l
cris crista ta I.
No gelo, cada cada mole molecu cula la da tigua estabe estabelec lec pont pontes es de hidr hidrog ogen enio io de mane maneir ir tetr tetrae aedr dric ica, a, ocasionando aparec aparecime imento nto de canals canals vazios vazios
1.
hi roni roni ~+
ELETRONEGATIVJDADE Eletronegatlvidade l! tomo tomo de tr ir el tron tron Fita Fita decr decres esce cent nt
medi medida da ~a tend§ncia
HO Ca(O Ca(OHh Hh __:_ __:_ _' a+
de elet eletro rone nega gati tivi vida dade de
HO
H~
c) Sals Sal t!
,S
2.
20
30+, 30+, er
H·
+2
Ili' Ili' oxlg oxlgen enad ados os id li OR CO
id ogen ogenio io
0·
S0
term termin inac acao ao
Acid Acidoo-Ba Base se Sa gu ~+
NO;-
om
O -
Oxii Oxiici ci os hi idol idol oxlg oxlg nado nadol' l'
I----.J
0·
C~-
elemento d) Neut Neutra rall llza zaoa oa
os aeldos aeldos Exemplos:
OB .:Os .:Os
io
+C
H·
HN0 S0 HS0
or H+
b) Nomenc Nomenclat latur ur b, Hidr Hidrli lici cido do (aci (acido do
TEOR TEORIA IA DE ARRH ARRHEN ENIU IU
a) Acid Acidos os Os acldos sa comp compos osto to soluca ca que, em solu aquo aquo a, libe libe tam, tam, excl exclus usiv iv ment mente, e, om atio atio (on hldrentc. (on hldronlo 0·
epre epre enta entado do
tr li mula do
OBS. OBS.:C :Con onsi side dera rare remo mo unda undame ment ntai ai os quai quai CO eles eles deri deri arem aremos os
+o
Examplo: Mg(OH) C£
z0
algu alguns ns acldos como ar mo te mina minaoa oa mais mais cido cidos. s.
Coloca-se
onti onti os na moil moil cula cula UN Ao AC DO
H3O sa hama hama os hi rog~ rog~ni nios os ionl ionl ll ei No acid acidos os oxig oxigen enad ados os hidr hidrog ogen enio io loni loni zllv zllvel el esta esta liga ligado do oxig oxigen enio io b) Base Base Base ,t! toda suostancla ib iv te (on OW(hidro OW(hidroxido) xido)
P0 S0
acldo
acid,!
io
(Seg (Segun undo do
teor teoria ia de Arrh Arrhen eniu ius) s)
Acido aquo aquosa sa forn fornec ece, e, excl exclus usiv ivam amen ente te la positiv positiv (o H30+ H30+ cham chamad ad
acido acldo
acido acldo
NITROSO OS OR SO SULFUROSO CLOROSO
-M
-P ac do or
reti reti
P OS OS SI SI -
elemento Exemplos:
pt ti o)
id ORTO FOSF FOSFOR ORIC IC acido ORTO OS acid acidos os sult sult ntes ntes desi desidr dr ta ;: es re cebem (I TA IRO regras: •META P0 HP0 acido META
xid ferro ferroso so hldroxido
moleculas
PIRO
2H P0 FOSF FOSFDR DRIC IC
aeldo PIRO-
id
xido xido ferr ferr ico. ico. 5. a) Definioiio
Sal t! todo todo
FOSFORICO
4.
acrescenta-se ix OSO. ,H P0 acldo
BORICO CARBONICO
acido
hidronio,
Exemplo: P0
HN0 P0 S0 HC£02
elem elemen ento to cent centra ral' l'
acido
OS OR IC SULFORICO CLOR CLOR CO
ACIDO ACIDO -----------O --OSO SO elem elemen ento to cent centra ra
ACIDO ACIDO ------------IC -IC
sotucso como como partrcu-
om osto osto
ue em
lu(i lu(i aquo aquo
ou Sal II
FUNCAoBASE' a) Dllflnlqio
08
(Seg (Segun undo do teor teoria ia de Arrh Arrhen eniu ius) s) Base solucso aquo aquosa sa libe libert rta, a, excl exclus usiv ivam amen ente te como como part partrc rcul ul neliativa (on OW, cham chamad ad hidr hidr6x 6xid ido. o. +O
genio eenta-se
~+ b) Nomenc Nomenclat latura ura Coloca-se tio
(der (deriv ivad ad
da base).
, . b) Nomenc Nomenclat latura ura Coloca-sa II pa'l pa'lav avra ra HIOR HIORDX DXID IDO, O, com
ti
prep prepoo-
-+
z0
AClIlO
ANION
(ORICO
ETO
I! Exemplos: ef
+SA
Exemplos: C£-
C£ acido acido CLORI CLORIORI ORICO CO
CLORETO S042
S0 acido acido SULFO SULFORIC RIC
SULFATO
HN0 acid acid
para para indi indica ca ( 6 i do do )
NITRITO
Exemplos: •.•
o,
Exemplos:
PE T6 id
c) Clas Classi sifi fi
to ferr ferros oso. o. Fe(N0
x id id o
to ferr ferric ico. o.
6.
niio-metal.
Exemplos:
NOi
NITR NITROS OS
a mb mb tltl m
e nt nt o l ig ig ad ad o a o o xi xi ge ge ni ni o
b as as l
de
dO
l f6 f6 sf sf or or o
ExcellOes:
Oxidos
II
aIe
acid acid 3)
OXIDOS
A n 6 te te r
x id id o
a) Defi Defini ni~o ~o er
id
o xi xi g n io io ,c ,c o
e le le me me n
II a qu qu el el e q u
a nf nf 6 e r
p od od er er ea ea gi gi r
~xem ~xempl plos os
m ai ai s e le le tr tr on on eq eq at at l
VO.
perc percl6 l6ri rico co
••
basico. b) Nomenc Nomenclat latura ura
Exemplos:
Nome Nomenc ncla latu tura ra
OFIC OFICIA IA
DE
s a ! > os
elemento seu numero numero
cs agu
Pero Peroxi xido do Reacao Reacao de'duplad upla-tro troca ca
oxigen oxigenada ada
amen amenlo lo
ti-
I!
sa solU solUve veis is
a, Pb,Sr formar: (I)
a lili no no -t -t er er ro ro so so s
hidr hidrog ogen enio io
•.
Ba
i ns ns oi oi u e l
Exemplos:
7,
alcali alcalinono-ter terros rosos os
CAS)
7_1.
I ) S a i n o lu lu ve ve l I)
i dr dr ac ac il o
Frac Fracos os
( a l do do s
insolClvel
os dema demais is
Oxicic icil ilos os 7.2_ Oxic 6 rm rm u
oxigenados)
(acl (acldo do
insolClvll1 oxig oxigen enad ados os
g er er a d e u r
3: m ut uto
or
i ci ci d
o xi xi ge ge na na do do :
E xa xa mp mp l
H C£ C£ 0 2S0
1: semi-forte
2S
2SO4
luve luveis is sa frac fracas as
10
E AC AC A
N E T RA RA LI LI ZA ZA CA CA o 2C
2C C0
ACIDO +N
£+ NH
87
.Ha aO
_ "N "N a £ +. +. NH NH ~
.N
13 ---:"t-
c 4 c ul ul o q u re rea(: rea(:8o 8o co
de um
p er er mi mi t
sa
RELACO RELACOES ES AUXILI AUXILIARE ARE
3.
r el el ac ac io io na na r q ua ua nt nt i
mo corr corres espo pond nd
ss
80%1 Resposta: gd
gramas.
mices correspondan correspondantes. tes.
ca ca eo
2.
CALCULO
.1
ESTEQUIOMeTRICO a) Escr Escrev ever er
qurmlea do proces processo. so.
equ~ equ~
EXEMPL EXEMPL
4.
e nt nt r
o s p ar ar titi c p an an te te s
s se se s c oe oe f c ie ie nt nt e
as subs subst. t.nc ncia ia sa comb combin inam am Exemplo:
.do
massa,
2CO(g)
(g ---. ---.
32g
ou ou
. .... . 5 S g
ou
.... .... 44,8 44,8
5.
PUREZA
·l
( N( N( )
_....!Ig:;: _....!Ig:;::;l. :;l.fa~n"" fa~n""'t""' 't""'id:::a~de~r id:::.100 a~de~re~a~i e~a~i quan quanti tida dade de te6r te6ric ic sa
-+ CaCO
1m
O)(I O)(IDA DANT NT
5.
1m
mCaco
2 00 00 g
200g 200g CaC0 CaC0
P=
O x d an an te te : u m a to to m
(gl
re
8Sg
% r
.100
mass mass da amos amostr tr
X I A CA CA o
2C0
tagem.
mol
posta.
NO ER
se
CNTP
pres pressa sa em parc parcen enta tage gem. m.
Qde ra
1.
BAslCO BAslCO
C=
CO+0 ....Co, b) Acer Acerta ta os coef coefic icie ient ntes es este estequ quio ioml mllt ltri rico co de equa(: equa(:8o. 8o. ....Co, namero de ol
pres presen ente te numa numa
REDU REDUTO TO s ub ub st st An An c
contsm elemen-
qu
t o q u s o r e r ed ed uc uc ao ao .
i ga ga do do .
ele-
q u sofre oxidacao.
en {. NoxdoC£=-l
-+
Fe
,:j!r ,:j!r eg eg ra ra : E sc sc o h e u m s ub ub st st iiii nc nc i do ramal red.
CO
subs substi tiin inci ci Nox=O
substi substiinc incias ias simple simple H, alca alcali lino nos, s, Ag
Nox--1
Halogl Halogl1ni 1nios os (ponta (ponta direit direita) a) '0
l:; Nox-O
compastos
o s h id id re re to to sm sm e l lili co co s e m
.C
4~ re ra
ox -l
1~ regr regra: a: Calc Calcul ulam amos os mento.
2O
~o
do
e du du ( 8 0 g an an h ox
d e e l ! tr tr on on s
ad
2 ~ r eg eg ra ra : A ss ss in in al al a o s o s " ra ra ma ma is is " d e o xi xi da da ed re t,. Nox).
Nox. d i i nu nu ic ic a
ul ip ca
I nv nv er er te te r r es es u t ad ad o ss se tiinci tiincias as ese Ihidas. Ihidas.
o s t,. pel atomi atomicid cidade ade o bt bt id id o ( si si mp mp l i q en
+2
+4
2O
No repe repeti tido do
oxi
M~TO M~TODO DO DE OXID OXIDOO-RE REDU DUCA CA a) "H
co
do ra al sc
t,.
5 ~ r e gr gr a A ce ce r a mo mo s ai eo oxig oxigl! l!ni nio. o.
e qu qu a a o p al al o flm
e to to d
hidrogenio
CASO CASOSES SES ECIA ECIAIS IS
a) Auto Autoox oxi· i·re red~ d~ subs substA tAnc ncia ia func funcio iona na co auto auto oxld oxldan ante te redu reduto tor. r. Essa Essa subs substA tAnc ncia ia nl pode pode se esco escolh lhid ida. a.
1< memb membro ro 2(-1 2(-1 21?m 21?mem embr bro: o: 2(+2 2(+2
RE CA
+4 +4
DEOXID DEOXIDO· O·RE REDU DUCA CA
).E 3C2
1NaC20
3H
No de algu algu soma soma da carg cargas as do 2< memb membro ro
Oxigenada ada b) Agu Oxigen
elem elemen ento to
numero nemero ro tota se igua igua ao neme tota de elet eletro rons ns rece recebi bido dos. s.
6xido-redu~0.
ouredutora,
Exemplo:
NaC2
Ag(ND
Le da Oita Oitava vas. s. Fina Finalm lmen ente te
AgC2
Na(N0
-1
em H~69 H~69 Mend Mendel elee eeva vapr pres esen en
distrlbutdos de vari variav avam am peri period odic icam amen ente te it enta entava va assa assa atornica, Na Tabe Tabela la Peri Period odlc lc oder oderna na
os elem elemen ento to
at6mico. N U m e r o AIGma
2.
CONS CONSTR TRUC UC
DA TA EL
5 1 m bo bo l
ho
~~;:;.~
ri onta ontais is (per (perfo fodo dos) s) famflias). Exemplo:
telurico.
(gru (grupo po
ou
tsm proprieda-
Na dade dade si dife difere rent ntes es Na tabe tabela la hc sete perfodos,
se elha elhant ntes es em grup grupos os de trll trlls. s. assa assa atOm atOmic ic de um elem elemen ento to er apro aproxi xi adaadaente ente l!cl l!clia ia arit arit 6tic 6tic da assa assa atom atomic icas as do dois dois outr outros os elem elemen ento tos. s.
Li
faix faixas as vert vertic icai ai
verticais.
jo valo valore re cres cresce ce decr decres esce ce suce sucess ssiv ivar arne nent nte, e, aumentando numero atdmico.
LA
MENT MENT
I.
: :" :" :,:, .' .I.I u' u' titi rn rn o e h hll tr tr o sA PI".: nibela.
II
co oll oc oc a
em su nl
I)
ou
b ni ni ve ve l
285
i n m pl pl et et o) o) :
3B 4B
B,
II 18
III. f:
apresentam subnrvel dido dido em duas duas clas classe ses: s: a) Lant Lantan anid ideo eo < ;1 ;1 e rode,
Propriedade
Periodo
Elementosdetransi~
p re re se se n ntt a
3B
NA TABE TABELA LA
lncompletcl.
Esta Esta
divi divi
r up up o
B) numero de eletrons na cama camada da de vale valenc ncia ia 15). numero
b) Prop Propri ried edad ades es l o e s c re re sc sc e
sa aque aquela la coc re re s m , Ii met dm dm i (m ss
Massa
Calor Espec(fico
.L (mll (mllta tais is terr terras as rara raras) s):g :gru rupo po El me to
:89
tr si nurnero
subnr-
ai
er
ru o.
3d
6. PROP PROPRI RIEO EOAO AOES ES PERI PERIOO OOIC ICAS AS 6.1. Tama Tamanh nh do Atom Atomos os
4s
A l n s r u e s f am am o o s A: 2A
m et et ai ai s a l l i meta meta isaicat isaicatln lnoo-te terr rros osos os
6A
o -m -m et et ai ai s calc calcog ogen enio io
rI<;I
aper aperi6 i6di dica ca s em em pr pr e numero atom atomic ica, a, calo calo espe espec( c(fi fico co). ).
jo
clea clear, r, meno meno
5,
al ni
RIOOICAS cu-
aumenta Z, 11medidaque de camada camada's 's e,port e,portant anto, o, aurnenta
taman tamanho. ho.
6.3. 6.3. Afin Afinid idad ade, e,
Eill Eilltr tron onic ic
lad
r(o
tamanho. proteeso
Io
elet eletro roaf afin inid idad ade) e)
o s u a t o m ai ai o maior tarnanho.
6.5. Dens Densid idad ad
mat
nornero de eletro eletrons, ns,
(d
uma arnostra do eleme elemento nto
mesrno
o s l et et r
rnanho
sa
t ra ra i
a i t or or t
taen
Vollll llll ll 6.6. Voll Poteri rici cial alou ou 6.2. Pote
Ener Energi gi de loni loniza za\l \lio io
te mo en nee rg rg i e c s s r i ( ab ab so so rv rv i rar ig mo no esta estado do gaso gasoso so .iso .isola lado do ener energi gi nece necess ssar aria ia para para arra arranc ncar ar segu segund nd pote potenc ncia ia de lonl lonlza zaca cao, o, eg nd ot ci tencia de lonlzacso. Nao(g) N~+(g)
io iz "a
ra cr ti
l et et r e g t iv iv l d e ra rece recebe be ehlt ehltro ron. n.
e-
t en en d n cl cl a
at
a-
(V.A (V.A.) .)
atomo-grama ctensidade no esta estado do s6li s6lido do
Ex.: Ex.: V.A. V.A. Bg/cm
F.
po
i !n !n ci ci a
letr letrop opos osit itiv ivid idad ad to ar
Quan Quanto to meno meno ionizacao. ~E .1
Eletro Eletropos positi itivid vidade ade
29 eh!eh!-
e-
2~
V.A.
GrupoO
Eletronll nllga gativ tivida idade de ~.4. Eletro
Atom Atomic ic
Metai. C. Fr
ou cara carate te ed dee r l et et r
meta meta!i !ico co
tenten-
6.7.' P on on t
Fuslo
Ebllli~
ImA
Numa Numa reac reacio io qurrnica, do reag reagen ente te igual Ii s o
da
a ss ss a d o p ro ro -
dutos.
l'
.....C .....C mb
rna
sa re e n o , p ar ar a o rm rm a c o p os os to to s d if if er er en en te te s re re de numeros inte inteir iros os pequ pequen enos os
1~ experlsncia
const constan ante tes, s,
massa fixa
defi defini nida da
ou fixa fixas) s) e m v ilil r a s experlencias,
faze faze
numa numa mesm mesm
....
massas diferentes
e s a s a ss ss a e s a o e n r e sl n u mero mero inte inteir iros os pequ pequen enos os
duas duas subs subs
r e a c a o d e nu 5.
(56
m'
a
b
va
a r r ea ea ee ee e
n tr tr e g as as es es )
Numa reacao md
m'
Obs. Obs. Cons Conseq eqii iili linc ncia ia da .leide .leide Rich Richte ter: r: Equivalente-grama.
..... .....
1~experiencia 2~ experlencia
mB e.
mo padrao),
prop propor orce ceo, o,
+,
m'
2~composto
LE DE PROU PROUST ST
sempre
mC
ImAI
1~composto
mA
2 ~e ~e xp xp er er ie ie nc nc i
O ua ua nd nd o
..... .....
es as
m'
md
mc
proporcdes
.....
(Lei (Lei da prop propor orcd cdes es mult multlp lpla las) s)
(Lei (Lei da c o n s e r v a c s o da mass massa) a)
m'
m'
c
sa
(Lei (Lei da p ro ro p o rc rc o e s r e cr cr p ro ro c a s )
d
proporcao
olu
se
de nurneros rt
c;ao: c o m as as sa sa s e re re nt nt e d e d o dife difere rent ntes es conc conclu luii-se se que: que: ois st
O b s _ : Cons Conseq eqii iili linc ncia ia da Le de Prou Proust st a) comp compos osic ic;a ;a cent centes esim imal al
u tr tr o
Ex.:
e le le me me nt nt o
A(g) A(g)
3B(g)
2C(g)
3V
2V
sm ro r\ prim primei eiro ro eleele-
mento.
b) calc calcul ulos os este estequ quio iorn rnet etrl rlco co
4.
t ! desprezivel.
m ol ol sc sc ul ul a
E O A CA CA O
E RA RA L
G AS AS E
torca d e a tr tr ac ac ;a ;a o e n r e a s mo-
!!culas. TE RI movi movime ment nt
C I E TI TI C cont contin inuo uo
(X)
!:
D O G AS AS E
rm deso desord rden enad ado. o. devida a o c ho ho -
molecules
numero rela relac; c;ao ao entr entr eo numero d e m ol ol s t o a l
5.
l~A=~1
PV=n
reel-
62,j 62,j!!m !!mHg Hg,£ ,£
piente. dire direta tame ment nt
prop proporc orcio iona na
molecules temperatura absolu-
6.
MIST MISTUR UR
lsoterrnlea
Charles
a)
Grafico I = PV=K
Luss Lussac ac
.ss.: .:::h._ .s.:
-=r;isoc6rica
lsometrlca
rc
PA
X.A: X.A:
q ua ua 9
T;-
nurna
(pI mist mistur ur
P1L-T
Pj
" A v e o c d ad ad e d e difusao sa g as as e n a m es es ma ma s c on on di di cd cd a d e ~ eess sa sa o t e p e r at at ur ur a s a i r v er er sa sa me me n p ro ro po po rc rc i n ai ai s a s rarzes quadrsdas da resp respec ecti tiva va dens densid idad ades es abso absolu lu tas.
d e C la la pe pe yr yr o
~.
K'
PB
Id=%
P!,-
T2
tsobarlce
Ga
tota total. l.
gas
ra
Mariotte
re pres pressa sa
gas
LEIS LEIS DO GASE GASE
Leis
la
XB=~I
GASO GASOSA SA
I Ec Ec = K . · I 3.
i,nteiros
9aso 9aso$8 $8
PA~-¥2-1 sa pa ciais. ciais.
PB
Ia so
91
"a
--==----
Como
!L
!L vem:
MA
f.-=~
P RO FE SS O R A N
Rt
LaboratiSrio
II
(Hem (Hemat atit ita) a)
(Bau (Bauxi xita ta ao
Fe
(Mag (Magne neti tita ta
Ht
2H
2H
2H
z(
post poster erio io
....C
compressao resfnamento
l%Ar
Prepara.,ao I. Indu Indust stri rial al Hz
Oz
eletr61ise
n0
2KCQ 2KCQ(s (s
re
Cl1
ACID ACIDOS OSUL ULFO FORI RICO CO
2S0
acido
Oz
.SOz
4FeSz
110
ei 8S0 de pirl pirlta ta
(ust (ustui uiac acli li
HzS04
Ex MnCQ
2H
qu
cdlula cdlula eletrol eletrolrtica, rtica,
HALE HALETO TO
8.
ra
entao dilufdo em ilgu ilgua: a:
de hu
HzSO.... HzSO.... PbS0 PbS0
SO.
NITROGENIO Preparacao Laborat6rio J_ NH.NOz_N II
2H
!:J.
Industrial
l.lquefacdo
Hz
dest destil ilaC aCao ao fraclonadado
ar.
Usar Usarnn-se se 6xid 6xidos os de nitroqenio
Fluo Fluori ridr dric ic
Preparacao
como como cata cata lisa lisadores dores 2S0
(HF) (HF) l-
de
SiO
2H (gas)
Oz
N~
2S03 3H
S03 I.
L-
us
ni Pb
Hz
sa
so
insoluvel.
DEHI DEHIDR DROG OGeN eNIO IO,( ,(HX HX
Prepare.,ao
Acid Acid
oi
enxofr fre: e: dioxldo de enxo so 50
6.
~~2S03
2S0
sulfurl sulfurlco co fumegan-
....Hz ....Hz 0, acid pirossulf pirossulfuric uric
HzSzO,
(oxi (oxida dant nte) e)
MnOz MnOz ....Cl1 ....Cl1
S0
oleum
for-
4HCQ
acld
um
2Fez 03 .... 2Fez
(agu (agu de clor cloro) o)
5.2. Preparacao
2S0
!:J.
CQ
hipo hipocl clor oros os
cat.
Oz
sulfurico; formando
cloro t! pouco solovel em ilgu ilgu (0,1 (0,1 moll o) gi da rons cloreto hipo hipocl clor orit ito. o.
de acid acid
184
Preparacao Etapas:
F> CQ
cal-
ta
7.
ele
os
gilsver gilsverde de-a -ama mare relo lo
135kcal
decr decres esce ce na segu seguin inte te orde ordem: m:
maca maca
as
livr livr na natureza. claro. o. amaralo clar
Na ocor ocorre re
30 (g)
rnet rnetal allc lco. o. Subl Sublim im
re
de s6di s6di
HALOG~NIOS
! : J . (cat)
2H
2NaHC03
5.1. Caracterfsticas
2KCQ 2KCQQ3 Q3(S (S
le
H31 COOIz Ca
devido cio.
.dest. frac.
ic
Ca++(HC0
Bicar Bicarbo bona nate te
I. Laboret6rio
tcombusnve+ industrial)
is
na
ar Irqu Irquid id
gas d'ilgu d'ilgu
en
palm palmit itat at de sodlo [sabao]
Nz
21% Oz
3%
dest destil ilac acao ao frac fracio io
HIDROGeNIO
a)
pr
ci
2C1S 31 -C-OrNa+
+Oz
b) Liqu Liquef efac acao ao 8%
2.
ua de acld acldos os grax graxos os
.2
ar
%)
ne
da
mag-
rl
lc sulf sulfat atos os
sa
Pt'eparacao I. Indu Indust stri rial al r6 da
to
Oz
....Ca ....Ca(O (OHIz HIz
is bica bicarb rbon onat atos os
Fe 04
ARz0 ARz032H 32HzO zO
io
HzSO HzSO .... .... ZnS0 ZnS0
Nest Nest
o d proc proces esso so
oxid oxidaC aCao ao Ii
~L
!:J.
2NH3
a p
- - - - - - - - - - - - ~ - - - - J.J. . .
c__fe_r_tl_·Ii_za_n_t_e_s
1 2 O BT BT EI EI II II CA CA O D O Prepara~ M6todo Industrial arco (e desu desuso so a) Processo do arco arco
rninerio
Co
la
HN0
3HN0 _HN0 lJ
f er er r para dicarnente.
f u d id id o e sc sc o orr r retirad ad I! retir
peri perioo-
se deeor deeornpd npde. e.
i a' a' (
Na obtencao t ul ul a( a( : flotacao,
faz-se
2CuFeS2
LIGA LIGA
50
su
-+ 2C
puri purifi fica ca(: (:ii ii
trolrtlca com
NO O NO NO XI XI D
redutor redutor siderurqic siderurqic I!
IMPO IMPORT RTANT ANTES ES
Fe-C Fe-C (% atl! atl! 0,5% 0,5% e - ( % a ci ci m 2%
ei t catodo f ei
co ob br
Cobre Impuro
Equa(:i Equa(:iio io global global +3
de
3C0 A u( u( 75 75 %
C u( u( 2 % )
(alg (algum umas as veze veze prat prata) a) Aco inoxidavel: Fe·C·Ni·Cr
Cu++(aq) Is) -+ Cu++(aq)
chama-
catodo: C u +
-+
2e-' Cu (s
id
4.
O ST ST UL UL AD AD O D E G AU AU S
TO
a2 .... .... an) D ef ef in in ee- s equi equiva vale lent ntes es
CUS04
Redu(:iio r ut ut o d o a ltlt os os -f -f or or n
r od od ut ut o
puro,
DE
-+ 2C
co-z«
O ur ur o 1 8 q ui ui la la te te s
arit aritml ml!t !tic ic
tr
pu
reza reza
Bronz Bronze: e: Cu-S Cu-S
trurn trurnen enta taca ca
obtldo
AJ1 (J1) (J1)_A _AJ1 J1(J (J1) 1)
Altoforno
+2H
ALGUMA MA rt, ALGU
1.
aluminio
800
3NO
Latao:
D O A LU LU Mf Mf NI NI O
Coque
-+2N0
Ferr Ferroo-do doce ce F er er r - gu gu s
ferro.
b a x itit a ( AJ AJ 1 H2 p o r e u c; c; :a :a o eletrolrtlca (proce (processo sso Hall-Heroult).
Ferr Ferro. o. Calca Calcario rio
Pt
4 NH NH 3 + 5
resto
13. O BT BT EN EN CA CA O
+HN0
aque aqueci cime ment nt
traces
catcarto
o u o xi xi qe qe n nii o
+ O -+ 2N (ar) 2N0
E BR BR O
AS
d es es vi vi o m e l o
to
b so so lu lu t
( dm dm l
e:
ar
lo
d a r an an de de z m ed ed id id a d ad ad o p el el a rnedla do valo valore re expe experi rime ment ntai ai obti obtido dos. s.
tm ti
lo
to dess dessas as
Assim:
lu us
medi medida das. s. =_.:....__~
I a n ot ot ac ac s
+ , , , + _..JC!._ Exemplo: AS
DIDA
D ef ef in in ee- s rn
entre vavel
(ii,
v al al o m ai ai s p ro ro -
a.
i en en t
n tr tr e
(3.70
d es es vi vi o r ne ne d dll o r el el at at iv iv o ( dmr
quo-
io
lo
i!
.0
7.1. 7.1. Erros Erros siste sistemi miit itico ico
I.
Ex
. 2 E rr rr o A ci ci de de n ntt ai ai s o u F or or tu tu itit o
'DIDA
rssuttarn
.,
ii
quociente entre v al al o m ai ai s p ro ro va va v vee l
rr medl medl
rela relati tivo vo (dmr (dmrl. l.
didas. Exem Exempl plo: o: vari variac acoe oe
p os os sf sf ve ve l d e s e lu r, to mente mente atenua atenuados dos
93
de ca sa
i n e te te r
de pres pressa sao, o, temp temper erat atur ura, a,
de vi
edio edio el ti
um
rndlce i o medic el ti
ro
ro
to RECI RECI
maio maio
ic sign signif ific icat ativ ivam amen ente te
co
EXAT EXATIO IOAo Ao sist sistem em tico ticos. s.
os
serso
sult sultad ad
9.2. 9.2.
ap nt do aCim aCim :( ,3
O,41ctc
od to ou Ouoc Ouocie ient nt ip
os mesmos mesmos
:l
ab medics relativos
dida dida esti estive vere re rela relati tiva vame ment nt mo bo exat exatid idao ao quando l. ic bo PREC PRECIS ISAo Ao
proximas,
Tere-
lo
Oada Oada
VaGse acumulan acumulando. do.
di as
menmen-
;:
ou dite dite en medics absolutos
se somam. somam.
valo valo mais mais provav diferenca entre provavel el enconenconer ad ir al da an ez me id suposto conhecldo teoricamente.
is
lc
ALGA ALGARI RISM SMOS OS SIGN SIGNIF IFIC ICAT ATIV IVOS OS
onde
Alga Algari rism smos os sign signif ific icat ativ ivos os sa todo todo aque aquele le ce te mais mais on iduv iduvid ida. a. Exemplo: 0,01
duvi duvido doso so 2,8
,2)o ,2)o
(14,3
OA)oC
od
escri-
erto erto
exempl exemplos: os:
du id so
ce to
erto erto duvidoso zero alga algari rism sm sign signif ific icat ativ ivo, o, exce exceto to quando es ue da prim primei ei al aris arismo mo if
Explicat;:io: menor diferenca t.t. maio maio t. (27,5 0,2) 27,7°C 13,OoC
meno meno t. 27,3 (13,2 0,2) 13,4°C
14,7°C
13,90C
funt funt;: ;:li li de loca locali liza za casa casa deci decima mal. l. Exemplos: 0,08 0,08 alga algari rism sm sign signif ific icat ativ iv 0,08 0,08 alga algari rism smos os sign signif ific icat ativ ivos os 0,80 0,80
porern,
alga algari rism smos os sign signif ific icat ativ ivos os
fenomeno.
2.2. 2.2. Ba Base
1,1. 1,1. Acid Acid Defi Defini nic; c;ao ao
to pe le al er ei
H+
acid acid unlco ca-
at;: at;: form format at;: ;:li li do H30+ H30+
cham chamad ad z0
hldronio.
pa
nh
pr to
Exemplo: ,-H~ HzO base
2.3 Neutra Neutraliz lizat; at;:li :li is ra
algarisrno Os alga algari rism smos os sign signif ific icat ativ ivos os sa
6.
Outro Outro
Exemplo: diferenca (27,5 O,2)oC O,2)oC e,(13, e,(13,
de medi medida da
nurnero
ci nt is
10
2,86
fluf flufnc ncia ia do erros acidentais.
os
se soma somam. m.
ig
nurnero
da medi medida da Assim, .at nu
ua gr nd as si s: (b se efet efetua uarrid
te EXATIOAo. Ao. porern ma EXATIO id
di as
acld acldoo- as transferencia
ro st d- ow acido
as
HCQ
'"
H30+
/H~ zO acldo
NH3
NH:
OW
1.2, 1.2, Base Base Exemplo:
toda e s p e c i o u rr rr n lc lc a que
base base fren frente te II am6n am6nia ia corn cornpo port rtaa-se se como como acldo, lo o, sg te ompo ompo ta ento ento an te o,
unlco
OW, chama chama do hidr6x hidr6xido ido
HCQ e2
OW(aq) 1,3 Neutra Neutraliz liz8t; 8t;:lio :lio licido licido-b -base ase ACIOO
AGUA
Exemplo: HN0
Hz
2.1. 2.1. Acid Acid Acido H+
3.1. 3.1. Base Base
2.4. 2.4. Pa Conj Conjug ugad ad se di
en ia po Exemplos: HCQ
acido roto roton. n.
acido S0 acldo
base HS0 base
2.5. 2.5. Espt Esptlc lcie ie anf6 anf6te tera ra ou anfi anfipr pr6t 6tic ic ualq ualq
meio meio
eletrons, 3.2. 3.2. Acid Acid de eletro eletro ns 3.3 Neutra Neutraliz liz8t; 8t;:ii :ii form format at;: ;:li li
94
de um liga ligat; t;:l :lio ioco cova vale lent nt
dati dativa va entr entr
For\l8 l8 na Teor Teoria ia de Arrh Arrhen eniu iu 4.3. For\
.acido
"dativa" . fo ea
II
base
acido
coordenado
comelexo
HCQ+H 0#H 0+
E_mplos:
tiIo
tiIo
1000 molecula molecula
b8se
coorde coordenad nad
tiIo
dissolvi dissolvidas das
comp complex lex
forma formando ndo
rons on
go
Observaeao:
N< GRAV GRAV
SEMI SEMI-F -FOR ORTE TE
HF
acl-
Grau Grau de ioni ioniza za(: (:ij ij
dos oxigenad oxigenados: os: OmY (OH) (OH)
?de n,?d n,?d mole molecu cula la
coorde coordenad nad
diss dissol olvi vida da
temos:
"Ouanto
mato matore re
4. 4.1. Defini(:6es
torea do acldo."
CQ
acido
Na Teor Teoria ia de Bron Bronst sted ed-L -Low owry ry
ih e, slda slda
For(:8
co
For(:8
tens tensid id de co
II
ue
allllP6cie ganha ganha pr6ton pr6ton
GRAV Observacao: GRAV
50%
actdo semi-forte:
10%';;
50%
4.4.
ar
base II fraea
3:
it
2:
orte orte se i-fo i-fort rt
rn= 1:
\l8de \l8de Ackl Acklos os aBases
Conjugado
ISTO ISTO
°mY(OH)p
10%
qu
allllP6cie do pr6t pr6ton ons. s.
.. ,.
ISTO ISTO
100 mo lec las intact intactas. as.
Cu(N Cu(N )S'2 comp complex lex coorde coordenad nad
base
CQ
· g o O m o l e c u le le s ioniza ioniza
H:O;H oo~'pl oo~'plex ex
() ci
correspondente."
0:
fo te
04
(fra (fraco co): ):
raco raco im to
P0
raco raco
lO
lD
"Ouanto
II
torca do acldo correspondente." correspondente."
Frac Fracas as as dema demais is
5.2. 5.2. Fen6 Fen6is is
&.
secundaria
.ICOS &.1. Ar:idos Carboxllicos
numero de atornos II e.mplo:
r-
for~ for~ aclda.
queo queo acid acidos os carb carbox oxrl rlic icos os Obse Observ rva( a(:i :ijo jo intr introd odu( u(:i :ijo jo de um grup grup
jJ
'OH dcido dcido propiO propiOnic nic
tr ge io fe om espa espaci cial al ou efei efeito to este esterl rlco co A BE BE L
5.3. Aminas forte
Observacso:
aumentarn
atomos qu atra atraem em eill eilltr tron on carboxrtlco,
ordem ordem cresc crescent ent
aam m
DE
A c i d o . ... . .... .... .
As amin aminas as sa as base base orga organi nica cas. s.
o..v~ o.. v~o:
ou
.0 grande
eleele-
mais mais acido. acido.
H2 H3C-C-C.
prim prim ia
is
.r
de eilltr eilltronon-rep repell ell!nc !ncia: ia:
nnrnero
edim edimen ento to
RC 0IIfIjupda
H~. HI
1-
HBr
Br-
HC£
CII-
HNO.
tJlOi
H!O'"
H,O
HSOi
SO.
HF
II,
_DIIZ.. H,CO.
.nII .nIIIm Im decr decres esce cent nt
F.ct.
de elet eletfo fonn-at atrd rdnc ncia ia
;-
H,S
propil
~: ..-:;0
-.c-c'"
'OH
* i c
-0
FC -C/' 'OH
Resumo: AMINA 2~
HCN
NH. CN-
HCOi
CCT.
H,O
OW
NH:
Exemplo:
HCOi HS-
C,H,OH
1~
3~
acldo acldo ftuora ftuoracet cetlco lco fraco
H,OH,O- (eto (etoxi xido do
NH.
NHi
H,
H"
(hidreto)
CH.
CHi
(metileto)
(amideto)
fane
"2.'"
Sal Equi Equi alen alente te-g -gra ra mass mass dess dess substancia ma de oxig oxigin inio io
de um
subs substa tanc ncia ia gra·
Mol H+que H+que reag reagiu iu
Iv anion anion consid considera erado. do. Mol 3.
elemento:
vali valiln lnci ci do elem elemen ento to liga ligado do
Atomo-grama VaU!ncia
nio.
oxig oxigll ll
Oxid Oxidan ante te ou re utor utor nurnero
ohku ohkula la'g 'gra ra
DE EQUI EQUI ALEN ALENTE TE -GRA -GRA
Mol Valencia
oxido
substanela:
NO ER
eletrons
cedi cedido do
ou
;to
Exem Exempl pl
Qual Qual onumero
de equiva equivalen lentes tes
3,79 3,79 dess dess substancia pura? Mol
Resoluc;:ao: do equivalente equivalente-gram -grama: a:
Calculo
comp compor or:t :tam amen ento to
qurrnlco
Acido I! igua igua ao numero veis veis (H+) (H+)
dasubstancia.
de hidrogtlnio hidrogtlnio
ionlze-
Exernplos:
1. Dete Determ rmin inar ar
equl equlva va ente ente-q -qra rarn rn
do
Resoluc;:ao:
Calculo
do nurnero de equivalente equivalentes-gram s-gramas: as:
H+
-.
representada
2S
Base
igual
80
nurnero
S0
de hldroxidos (OH-,.
37 37
=--= =--=-= -===-=0 =010 10
2. Dete Determ rmin inar ar pela equacao:
KOH">-KHS0
Reso Resolu luc; c;:a :ao: o: bser bserve ve qu 2S ome
os dois hidr hidrog oge· e·
"As substanclas reag reagem em entr entr equivalente equivalente". ".
., equi equiva vale lent nt
2.3 Classi Classific ficac; ac;:aodas :aodas solu96 solu96es es hidratados),
Solu Soluc; c;:a :a satu satura rada da subs substa tanc ncia ia diss dissol olvi vida da peratura.
1.1. 1.1. Conc Concei eito to
na
(onde
se isso issolv lve, e,
cons consti titu tuir ir
corpo
de fund fundo. o. 1.2 Classi Classific fica~. a~. solUl;:ao
4.1. 4.1. RELA RELACO COES ES MASS MASSA· A· ASSA ASSA
de subs substa tanc ncia ia diss dissol olvi vida da quela quela temper temperatu atura. ra.
lO
Solu Soluc; c;:a :a
oo
m...:s",o.:.,:lu:..:t,;:,o
supe supers rsat atur urad ad
um
naqu naqu la OBS. OBS.:A :A disp disper ersf sf
gros grosse seir ir
solu soluca ca
msoluto
msolvente
te pera peratu tura ra
pode pode corr corres espo pon· n· Curv Curv de solu solubi bili lida dade de
ostr ostr
vari variac ac;: ;:ao aodo do
trquldo.
I(qu I(qu do
om outr outr
re te ap esen esenta ta rentes.
lfqu lfquid ido. o.
(g 100g 100g
curv curvas as de solu solu ilid ilidad ad KN0
dlfsp=
2.1. 2.1. Defi Defini ni SolU SolUl; l;:a :a 2.2. 2.2. Coef Coefic icie ient nt
qu Ique Ique
istu istura ra
de solu solubi bili lida dade de (C
Ia um dada dada temp temper erat atur ura. a.
horn hornoq oqsn snea ea Xsoluto=
nsoluto ve .nsolvente
-c.-",==,,-_
nsoluto
nsolvente
DILU DILUIC ICAO AO DA SOLU SOLUCO COES ES
OsS::' ,L;
u a q ue ue r s ol ol u a o l ar a r es es d e s eu eu s c o p o e n e s numero 2. repr repres esen enta ta
s om om a d a f ra ra c e s g ua ua l 1.
5.1.
e la la ca ca o e n r e o nc nc en en tr tr ac ac a litr litr Mola Molari rida dade de
::::~j
em ra as po
o is is o u t u m
re
5.2.
IV OBS.:
N=kM
p od od e s i
RELACOES OES MASSA MASSA-VO -VOLUM LUM 4.2. RELAC
'cido: nurnero de hidrog hidrogll llnio nio base: numero de hidr6x hidr6xido ido
(e)
msoluto
C=
=V2N2
rm
acldos,
7.
..JL
MIST MISTUR UR
ol ro
DE SOLU SOLUCO COES ES
JI
V(JI)solucao
nsoluto
5.3_ Rela RelaC; C;ii iioen oentr tr J2
V(JI)solucao'
litr litr
Conc Concen entr trac acao ao
em gram gramas as po
Trtu Trtulo lo C= 1000d
nesoluto
.!!9..::JL JI
= = -
V(JI)soluCao
Ii
OBS.: ne repr repr.. ..es esen enta ta
de equi equiva va lent lentes es
nurnero
OBS.:
100 10
OBS.:
gramas.
as po
PROPRI PROPRIEDA EDADES DES Prop Propri ried edad ad solu soluca caes es qu las dispersas. dispersas.
PMV II
3 _ 1 _ T o o me me tr tr i
coli coliga gati tiva va II d ep ep en en d d o n o e r
COLIGA COLIGATIV TIVAS AS
o u T o o sc sc op op i
i=
ba xa en
Temos: r a d e i on on iz iz ac ac a
d e p ar ar t e u
( on on s
volatll em
p re re ss ss a
x er er ci ci d
pe
v ap ap o
u an an -
p>p'
p'
ba xa en Vapor Saturante Saturante emequil emequilib ibri ri co Ifquid Ifquida. a.
p re re ss ss a
ax
e la la titi v t,p
do Pont Pont
da
~ Iv Iv en en t
PM P2
----;------1
p on on t
c on on ge ge la la ca ca o d o s ol ol ve ve n e .
P-P' 'C
n de de pe pe nd nd e
e mp mp er er a u r
ao cao.
de Vant'H Vant'Hoff off
s o I ve ve n
na so lu-
t,
Ii
Moisolvente
~=KtMJI
Calc Calcul ul
de t,
=t
(Lei (Lei de Haou Haoult lt}: }:
1000
molecular MJI __
n.:::s n.:::so:: o::.:l .:l:: :::.u :.ut"o t"o:., :.,-., -.,
msol msolve vent nt ianico
·: iP •• ••
ou ba xa en de Cong Congel elac ac;: ;:ii iiodo odo Solv Solven ente te
'c
do I(qu I(quid ido_ o_ DA TEMP TEMPER ERAT ATUR UR EN PM
O S ; ; 1)
o rm rm ul ul a d e s o u t
3.3, C r o sc sc o i a o u C r o me me tr tr i
te dimi diminu nu
d e v ap ap o s at at ur ur a n te te . t,
AUME AUMENT NT
(0 O S ; ;
or
1)
Ex.:
Ii: t, p = p -
temperatura,
t,
VS
(q
do solven solvente" te" p= Vd
lrquido correspondente.
t ro ro .
(q
(kg) (kg)
1)
1III!!...
r?lI!"
I!!!!!'!
.4
ente ente
"A di solu solu ;:
Inic Inic alme alment nte, e,
mercuric do solvente
CONCENTRADA.
oI t'e
ure, ure,
solu-
c;ao.
Pres Pressi si
Osm6 Osm6ti tica ca
Calc Calcul ul
da Pressao Osm6tica:
11
ou
ye
II
lrbr lrbr
seja seja atin atin ido, ido, ou eja, eja,
iguale le mercuric se igua
um pass;I
novo novo equi equi peso peso dl colu coluna na de
"forca"
de uma
solu-;ao Ii equivalente ar sobr sobr u r rtrt a s o tu tu c a de solv solven ente te atrsves
pres pressa sa osmo osmoti tica ca molaridade
ress ress
qu se dave dave apli apli semiper"-
presssoosmotlca. elev elevac ac ao era: era: ~t
'e membrana semi permeilvel permeilvel
ll
Isot Isot6n 6nie ieas as
n..!s~o~lu~to~_
__
msol msolve vent nt
(kg) (kg)
I! PA
rucas
i=a(q-1)+1
3.5. 3.5.
smos smos
Pres Pre ssi si
: A
at avll avll de
aam m ra veis veis
onte ontern rn
apre aprese se ta pare parede de soIU soIUl; l;:a :a ;a ca'm ca'mar ar
B+
nh
aass ea~e ea~e
de
Os 6tic 6tic
Osmo Osmose se IIa pass passag agem e m do solv solv nt um memb membra rana na semi semipe perm rme; e;iv ivel el
Termoqutmlca
hipotonica
cont cont
so
Exemplos:
.C ou
(sico-Ou(mica
I!
sern sern perm permea ea
CH (g) .... .... CO
B. .C
qurmlcas,
Reac;ao Reac;ao andotermlc andotermlca: a:
, 1 kcal
5.2. 5.2. Calo Calo da Naut Nautra rali liza zac; c;ao ao
Ll.H>O
lent lentee-gr gr ma de um base base
sistema. Mede Mede-s -s na tran tran form form -;oe -;oe riac riac;a ;a de anta anta Ipia Ipia
cj (mic (micas as
Para Para solu soluco coes es
va que co
ados ados inic inicia ia fina fina do sist sist ma ao in eres ere s ando ando as et pa inte interm rmed edia iari rias as de tran transf sfor orrn rnac acao ao". ".
REACAo IIa nerg nerg reaeao.
cio.
tllr tllrmi mica ca
quos quos
iluf ilufda das, s, ve ific ific -s
neutratizacao base base fort fort I! Exemplo: Br(a Br(aq) q) NaOH NaOH(a (a ..
.... ....
.3 iber iberta tada da
abso absorv rvid id
Ii
nu
.C ca
(g ....CO ....CO 20 (g .... ....
eem m rala( rala(:8 :8 ao calor calor
iI mesma pres presss sso. o.
~H
do padr padrao ao Exemplos: H2(9) H2(9) Y:z0 Y:z0
20 HI
.1 Calo Calo de Comb Combus usti ti 3.2. 3.2. Reaq Reaqio io Endo Endotl tllr lrmi mica ca 1a nd
calo calo IIcon IIconsi si erad erad
co
reag reagen ente te
de pres pressa sao. o.
------------------------------~9~8~-------------------------------
fir'"
estc estclv lvei eis, s, IIcons IIconsid ider erad ad igua igua zero zero Exemplos: 2(g 0; Cl!2 Cl!2 HO
ab bee n nd d oo- s as en ntt al al pi pi a ca s ub ub st st sn sn ci ci a por melo de uma tabe tabela la pode pode-s -s calc calcul ular ar b. (H
i am am an an te te : H O
8.
E NE NE RG RG I
Hd
D E L IG IG AC AC A
Oxigenio
form form
tc
:~o~.m8=~'·~ l ig ig ae ae o oee s I I ch ch am am a
1a kcal/mol
-68,3
0(£) HClI(g) CO (g) NH (g) CH (g)
o r n er er gi gi a
-94,1
-11,0 -17,9
nhec nhecen endo do-s -s
u an an -
ener energi gi util util n er er gi gi a t ot ot a
ganiza~o) r: 11
ESPO ESPONT NTAN ANEI EIDA DADE DE
ic
ir
ia
as ener energi gias as de liga ligaeo eoes es
te s ej ej a
ia
ree~i ree~ilo lo do tipo: tipo:
I:;G
'* '*
li
+11,0
~H4(g)
li ae o,
Ener Energi gia: a: 103k 103kca ca N a r at at lc lc a r ep ep r s e t am am o .H .H
-22,0
sa,_
I:;
mais desorganiz desorganizado. ado.
errt errtal alpi pi C,
alot alotr6 r6pi pica ca mais mais comu comuns ns
en nee r i a d e r g n i a -
8-
TLi. TLi.
ig sida sidade de de ener energi giao ao
b.S (V ri ea
eao)
G;;)
O*
lp
tom.;oq"~·1.;~.
me or en nee r i a l i r e
G ib ib bs bs .
transforr transforrnacso nacso espontanea. espontanea.
entrop entropia ia
qu
r io io d l a r i co co .
---~------------------------------------------------------------~ ""..OUiMICA
b) Orie Orient nta( a(:i :ijo jo no choq choque ue
ic ( pr pr o u t
um re cs
u tr tr ni ni c
s e r ea ea lili z
ch qu
Energia
T I O S D E R EA EA CO CO E
a) exoter exotermte mteas as meno meno
H<0
ener energe geti tico co
qu reagen reagente tes) s) '-
Energia Cami Caminh nh
3.
.,..
..
da reae reaeao ao
CAO
'.
.....
6H>0
A+B
cipante
.....
U I I CA CA S
produtos
reagentes
(pro (produ duto to
u e r e g en en te te s
m a o ri ri en en -
taeao taeao privil privilegi egiada ada
4.
?de
ti er
0) is en nee r e titi c
D AD AD E g as as e n o r e t §
b ai ai x
f in in id id ad ad e q ur ur r i -
e a o e s a i fl fl ce ce l l e t a u an an d co orr re re m b) cont contat at r a q u a s u bs bs ta ta n ncc ia ia s i nt nt er er aj aj a necess ar ar i u e s ua ua s p ar ar tr tr c l a s e h oq oq ue ue m
C+D Carn Carnin inho ho da reac reacao ao
A S R EA EA CO CO E
a ) E st st a de ag grr e a \l\l iiii o O s g as as e a o e a o e a i r ap ap i a s p er er ff ff ci ci e co on nt to iz mente. c) Temp Temper erat atur ur OOC taz
velo veloci cida dade de da reac reacao ao
" ' ~ - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - - 9 9 - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - ~
il d) Catali Catalisad sador or si se
re
maii maii lent lent
da. c a a l s ad ad o
di in
do proc proces esso so.· .·
.Exemplo:
e ne ne rg rg i d e a t v ac ac i
-+ -+
AB2 (Ienta) AB3 (rapida) (equaca ca AB3 (equa
3B
glob global al
'E I-__;;;___ :2
Cami Caminh nh
da reaC reaCao ao
rn objeto e ne ne rg rg i ser
In velo veloci cida dade de da reac reacio io e) Conc Concen entr tra( a(:i :i do reag reagen ente te u an an t m a o r c o c l! l! n r ac ac io io , a io io r e r d e c ho ho q e s ai v e o c d ad ad e
QU c; DAREAc;:Ao
EG
d e a titi va va ca ca o s er er a g ra ra nd nd e s e e l
nu-
B_ r an an sp sp u
ra
t.
E LO LO CI CI D D E
Lei de Guldbe Guldbergrg-Waa Waage: ge: aA V=k.[A]x.[B]Y
\ " _ - u - ; c u ~ ; - m a - a - m o - m o - l - : ; C :. -a:"-"ed:--:l "a"-~: - · o - : :' - :; -o,- g ~ - e n - ; - ' : - e - ; - ~ ~ - i d - : ' - : - e - ~ - c a - c o - : ~ _
ficiente
orientacso
a p o p a da da ,
c om om b n a energia
colisdo rupturas,
formaciio
duas
moleculas
DuiMICA
1.
Aume Aument ntan ando do PRES PRESSA SAOO-+va para para meno meno volu volume me
CONC CONCEI EITO TO DE EQUI EQUILi LiBR BRIO IO
T od od o s is is te te ma ma , q u r ea ea g r ev ev er er s( s( ve ve l e n e , espo espont ntan anea eame ment nt proc procur ur equillbrio. aA
bB
Quando
VI
cC
dO
Aume Aument ntan ando do CONC CONCEN ENTR TRAC ACAO AO-+ -+ -+va para para lade lade opos oposto to adicao. c o p on on en en t
(P
atcaneado, teremos:
equillbrio
g as as os os o e xe xe rc rc e n o q ui ui l { br br io io . )c
(g
3H
enoo
(P b)
VI
1)
re
equi equill llbr brio io para para
rt c) As prop propri ried edad ades es macrosccpicas na ra permane permanece ce consta constante nte 2.
CONS CONSTA TANT NT
DE EQUI EQUILi LiBR BRIO IO
mais mais
s 6 d ep ep en en de de m
e mp mp er er at at ur ur a
b ri ri o p ar ar a loca
d ir ir ei ei ta ta .
equi equill llbr brio io para para dire direit ita. a. aconcentracio equilibrio para esquer esquerda. da.
4) Diminuindo
(K)
Prin Princi cipi pi
loca
de Le Chat Chatel elie ier: r:
6.
K= temp temper erat atur ura. a.
OBS. OBS.:N :N su expr expres essa sao, o, subs substa tanc ncia ia 080 partlc partlcipa ipam. m.
esqu esquer erda da equlh-
5OS_
cons conseg egui uida da pelo pelo quoc quocie ient nte: e:
Se valo valo vari vari co
(g)
s6li s6lida da
da forc force. e. No equi equill llbr brio io temo temo equillbrio II
EQUI EQUILi LiBR BRIO IO
IONI IONICO CO
til
VI
fiqu fiqu
dife difere reil ilte te
de
..
ClI] (HClI]
TA BRIO
BS
BRIOS Aume Aument ntan ando do
TEMP TEMPER ERAT ATUR URAA-
lat dos partic participa ipante ntes. s.
100
_2:
d ep ep en en d rn
d a e mp mp er er a u r II
b) lo iz qi um olia olia id Sao acldos drogi!nio lonizavel (H ). an -s +d ad ve Exemplo: HzS
H+
HS-
H+
hi-
ag
.e'
lonl-
+]
Consequenclas:
io g/'1 g/'1.e .e
10-
OW]
(colocado
10-
io g/'1 g/'1
10
ion g/'1.
Solu( Solu(:io :io neutra neutra
3)
10-
direita). concsntracso
ionizado)
s= Importante:
2) Solu Soluqi qiio io basi basica ca
OBS.:Aequillbrios.
Kl
Kn
Kl
IK
pH (a)
Kz
Kl
aclacl-
7.
1) 501u0;:80aclda: 501u0;:80aclda: 1u ;:80 ;:80 sica sica 501u0; 0;:8 :8 neut neutra ra 3) 501u
II
8.
+ +
fliD fliDRO ROLI LISE SE a)
IKi=.~1
pH
SALI SALINA NA
efin efini~ i~ og
OW M.
Kw
+]
25
ante ante de entr entrar ar
inve invers rs
10-14
BA
b) Cara Carate te da Solu Solu9i 9iie ie
contdrn
Solu Soluqi qi
1)
+]
HOH
HA
BOH
dr6lise.
Aquo Aquosa sa
1)
acida: acida: ion g/'1.
10-
od
10-14
(OW]
[H+].
ua
de um reac reacao ao de neut neutra rali liza za0; 0;:8 :8o. o.
'--,....-J
Adiclona-se
pH
a)
H ¢
Ki
25°C 25°C
14
)· pH
fons aparecem"
";
[ow]1
ioni-
ca
OBS. 1: Quando S. an gem, gem, deve devemo mo na f6rmu f6rmula. la.
=-Io =-Io
do.
"Ouanto mais dilurda aisag
pO
3.
10- iong/'1.
hidr hidr6l 6lis is pH da solu solu0; 0;:8 :8 I! 7. Ex.: Ex.: NaC' NaC'1. 1.
"'''MICA
hl-
dr6lis dr6lis,e ,e pH da solu soluc; c;:a :a Ex.:NH C'1. 3) ac do ra dr61i dr61ise se lu ;: Ex.: Ex.: NaZC NaZC03 03
meno meno qu 7. eess
en erid erid
.-
PROD PRODUT UT
sern sern lh n-
is soluvel ER
torc torc
igua igua
rela relati ti aass
DE SOLU SOLUBI BILI LIDA DADE DE
a) Defi Defini ni defi defini nido do para para solu solu0; 0;:6 :6essa essatu tura rada da tanc tancia ia pouc pouc solu soluve veis is
na
(P.S (P.S.) .) de subs subs
anti antida da
id
rnistu-
ra
es
se ra co Exem Exempl plo: o: NH
acido,
sa ss se + N C'1..
2)
si re
Batata
tarnpao
Ifcida C'1.-
scido scido adici adicion onado ado 3C Observacdes:
pH pr ti diqi diqiio io
en se
cons consum umid id na reac reac;: ;:ao ao Q+ 3C na aria aria
base base adic adicio iona nada da pH pr ti
Vinagre O.1.NHC Refrigerante Mal;i Laranja TOmate Banana
Pio
3C Q-
Substincias 1.0·N HCR. S04 1.0·N 0.1·NHC£ S0 0.1-N Suco Suco gast gastri rico co 04 o.01·N
Limio
de acido ou base base
solucso
rando: 1)
Ex.: Ex.: NH~C NH~CN. N. 9.
rm la
50luo;:ao tarnpso
pH da solu soluc; c;:a :aopo opode de se supe superi rior or
ou infe infe io
insatu insaturad rada. a. ra bsta bsta ci
maio maio qu 7.
4)
dr6l dr6lis is
estar estar
en
cons consum umid id na
10
aria aria
na reao reao;: ;:ao ao
pH 0.1
0.3 1.1
1.2 2.0 2.1
2.3 2.8 2.9 3.0 3.1
3.5 4.2 4.6
5.8
hu
Leite Aguapura Ovos 0.1·N NaHC0 AQli AQli do ma Leit Leit de magn magn6s 6si. i. 0.1-N NH3 0.1·N NazC0 O.1-NNaOH l.O-NNaOH
6.2 6.5
7.0 7.8 8.4 8.5 10.5 11.1
11.6
13.0 14.0
P R O F S SO R A N
1.
Rt
ELET ELETRO ROQU QUIM IMIC IC
valor numerico meta meta desl desloc ocad ado. o.
parte tr
er
Qu
COllI
hldroqenio,
Eh ic
fornece
2. Os
ls
ao
to
ue
etai etai ante ante
rn en nc
tendenc dencia ia para para cede cede etet etetro rons ns
Observa¢es: reag reagem em co prod produz uzin indo do gcish gcishid idro rogl glin inio io hldroqenio
acidos na
nao
,Z
pote potenc ncia ia
oxid oxidan ante te
xida ntes So en
al li
al o· r·
de oxid oxidac acf< f
do hldroqenlo:
etai etai nobr nobres es
Eoxi Eoxi
Eoxi
O.
ua de da elat elatro rons ns
capacidade
6.
C;:AO
reativ reativida idade de decres decrescen cente te
hidroganio. 11.2H2
3.
FI
DE RE TI ID DE
Amet Ametai ai
tern tern tendsncla
OS
de rece recebe be
ci compos composta ta
Alguns Alguns exemp exemplo los: s: e-+ Lt Li Rb+ -+ Rb A£+3 -+ A£
que
H2 Cu Ag
AI eh!t eh!tro rons ns
Reativ Reativida idade de Diminu Diminu
'?
P O A me me t
de oe
an
bs n·
ametal deslocado,
ao
TROC TROC oe
2 + o:
de 5.
'? T I O : cia compost composta. a.
de oc
ti
ub an
POTE POTENC NCIA IA
cham chamad ad
DE OXID OXIDAC AC;: ;:AO AO (Eoxi
pote potenc ncia ia
de oxid oxida~ a~o. o.
7.
2,92V
Cu"2 Ag+
1,66V O,OOV -0,34V -0,80V
Au+
-1,50V
2H+
-+ -+ -+
Au SIMP SIMPLE LE
3,00V
Assim, te on
tsndsncla
para
Rubidio.
POTE POTENC NCIA IA
DE REDU REDUC; C;:A :A
eletron.
QUiMICA
Alguns Alguns exernplo exernplos: s: Au+
9.
UM
+ A
REAC REAC;: ;:AO AO DE OXID OXIDOO-RE REDU DUC; C;:A :A
voltagem voltagem
-e-
Observa908S: a) Avol Avolta tage ge
pode pode se calc calcul ulad ad
tarnbern
dada dada pela pela f6rm f6rmul ula: a: for espontanea. (ced (cede) e)
or
nd nc
sp ie
u+ en ln (+1, (+1,50 50V) V) qu cation
8.
C O R OS OS A
rr
es
Dado Dado os pote potenc ncia iais is de oxid oxidac acao ao
3,00V
Li
ic
ra ec er
u'.
le
(recebe)
reducso
pa
2e-
"Z Zn n+2+ "C
ecation io
Calc Calcul ular ar
oxldo-reducso
DO FE RO
is
ri
-+ Cuo
po an
t, t, id os
ou
uo
1OV~ n+2
t,V=+1,10volt
oxidacao
1,
-+
V=E ge
+cu"
+Cu+
+Z
ou
reducso
Fe+2
o.
reae reaeao ao espo espont ntan ansa sa ea es on ne
OXICu
2)
..
ou
Exemplos: 1) Zn +Cu+ +Cu+2S 2S
en ua
que ferro ferro). ). Exemplo:
0,34V
volt voltag agem em da reac reacso so abai abaixo xo
Zn
MgO
loxidaeao Zno
util utiliz izam amos os os pota potanc ncia iais is de oxid oxida~ a~o. o.
102
re li
ao
on in
.V
co" 1rOn, sand sando, o, port portan anto to
um proc proces esso so espo espont ntan aneo eo
red
zinco. o. red do zinc redu£3o Zln++
DANTE Um redutor elMron_
redut;:ao redut;:ao
cu" melh melhor or oxid oxidan ante te
isto
c:io
Po.
lhor lhor re to
ztnco
qu
cobr cobre, e, pois pois
cobrs.
11.1. Sent Sentid id
acoplado dante
oxida£3o
oten otenci cial al de oxid oxidat at ;5
teo").
melhor redutor Pilhas eletroqufrnicas rentes tendsncias ar das espiic espiicies ies qufmic qufmicas. as.
pior redutor
sa sist sistem emas as qu eder eder
rece recebe be
nd ocor ocorre re
Orde Orde
id t;;5 t;;5
anie anie
os
orde orde
-6
oxid oxidat at;: ;:ii ii
egat egativ iv Zn
desc descar arga ga
pote potenc ncia ia
de
Anod Anod
at on +3
/Q=96500C F-m=E ............
de desc descar arga ga aume aument nt
i)
anions oxigenados,
12. ELETROLISE
rnen rnen
dat; dat;:i :iioio- Cu Onde Onde ocor ocorre re redw redw;a ;ao. o.
,L!:LJ.
11.4 11.4.V .Var aria ia~o ~o de massa nas placas placas
Positivo
11.3 11.3.C .C6t 6tod od
n a pare parede de poro porosa sa
po
P610
li tr
solucso
oxi-
e-
Cuba Cuba am seri seri
anions ns na r,:::-;:-] anio
a) Conc Concei eito to
Decomooslcso de u m a s u bs bs ttaa n c i rente rente eletri eletrica. ca. b) Caract.ri Caract.ristic sticas as
pela tor-
orde orde f)
de desc descar arga ga aume aument nt
letr letr6l 6l se Solu Solu£3 £3 ater ateria ia osto osto na gu
uosa uosa
cr
llut;;5o.
Cut'
da£3o.
-+
++
.....
pro-
constltufda
Por outro lado lado um oxid oxidan ante te sofr sofr redu redut; t;;5 ;5o, o, isto isto ii rece recebe be elii eliitr tron on Um bo oxid oxidan ante te eceb eceb h!tr h!tr faci faci me te,
....
Pilh Pilh de Cobre,
dapilha 112. P610 dapilha
iXida£3oi
Zn
ar
ia de oxid oxidat at;: ;:ii iio. o. caso caso le rons rons do inco inco ar
..
da£3 da£3
do el4t el4tro rons ns
pior pior oxid oxidan ante te (Zn+ (Zn++)e +)e vice vice-v -ver ersa sa ao
anodo:
1/2H2 1/2C£2
20W-+
le r6li r6li gnea gnea Mate Materi rial al fund fundld ld
aC
H-
qua£ qua£3o 3o
NaC£
1/
/2
Na
ne
nQde equiv equivale alente ntes-g s-gram ramas as
Fara Farada da Eit -9--'6 -9--'6::' ::':'5:"' : '5:"'000 0-
catodo nodo valencia
!F=96500C
" . L - - - - - - - - - -- - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - ~ 1 0 ~ 3 ~ - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - ~ - - ~
A NA NA L
AN
r im im e t al al me me n ntt e on en ntt ra ra cs cs c d a s ol ol u d es es . p ro ro ce ce ss ss o q u n o i n te te re re ss ss a II a n l is is e vol ul ul Tl Tl lili tr tr ic ic a
nd
d et et er er mi mi n
4.
Ulb
AT
co on n ce ce n ntt r c s
de
normalidades". 3.
INDICADOR
no d<
MA
MA
equivalen lencia cia ponte de equiva
Olga...
L AC AC A
frac fracos os qu
dlferenca
apre aprese sent ntam am
enIn!_
t;ijo. solu solu~a ~aes es gast gastas as na titula(:io. 2.
R IN IN C
H+
Solu~1io Solu~1io Conhecida Conhecida
D A T IIT T UL UL OM O M ET ET R
id
lJI..r---t....1
pre lentes-gramas.
lnd"
cor
cor
Os
ta sao:
L em em br br an an d
qu
n or or ma ma lili da da d
I! d a
p or or :
N.V.
tornassol
Maio
Meio Acido
BAllico
vermelho
azul vermelho
pode pode-s -s
afir afirma ma
que: que:
S ol ol u~ u~ o VA ~~!!::::.NA=?
Virage ge pH de Vira
de Indi Indica cado dore re pH
E,
II tornassol
Como:
ment mental al da titu titulo lome metr tria ia
II III)
fenolftalelna
IV
verm vermel elho ho de meti metila la
LEI
R AD A D IO IO A T lV lV IID DAD
emit emit
Quando nOcl nOcleo eo at6m at6mic ic pert pertrc rcul ules es radi radiae aede des. s. A s f un un da da m n ta ta l
instav avel el II inst
este este
Le
S OD OD D
atomo
A....
Y) LA
o-se o-se c ar ar g
l?d
1,
m as as s
zero zero
Represe~tacio:
Dada Dada mass mass
le
in _ 2
de sami samide desi sint nteg egra rat; t;ii iio: o:
mO
-Ilf 'Y alet aletro rorn rnag agne netic ticas as
R ep ep re re s n ta ta ci ci o
o(neutrino)o
0,259.
ic
_ 1_ 0 ,
_ 0 ,
N UC UC L EA EA R
+on
....
'-.r---'~ y192
nucl nucleo eo ur
ve,malho
Q+ (3+9 (3+9ZY ZYI9 I92. 9ZU23S
rn'
Mont Montam amos os duas duas equa equacd cdes es Oy
:. b.
m-
b.E=b.m.c F US US A
eletron
azul azul
amarelo
75h S SA SA O
Resolut;iio:
-Iff
amaralo
ra
lyA
pra-
sin
onda onda
...
vermelho
ExempJo:
equa equat; t;ii iio: o:
90 20
-1
incolor
tempo
A JA JA N
....
azul
sintegrar-se.
- 4
Z-2
b_
vermelho
D A R AD A D IO IO AT A T IIV V IID D AD AD E
ExempJo:
P ar ar titi cu cu la la s (3 Corr Corres espo pond ndem em elet eletro rons ns o rt rt an an to to , ! lp lp re re se se n ntt a c ar ar g
Si
Q4
mi t u m p ar ar titi cu cu l atorno e mi (3, nOme nOmero ro atemlco unidade rnassa permanece inalterado. zx
(Z=2eA=4).
tica ticame ment nt
+'2.
Le
AD AC
ula o rt rt an an to to , a p prr es es en en ta ta m Representat;ijo:
unidades.
11
Meia Meia vida vida ou perf perfod od
(cula Q,
numero
beta rcu las beta
AR
C IN IN ET ET IIC CA
s io io : (a
amareto de alizar alizarina ina
D A R AD A D IO IO AT A T IV IV IID DAD
licido
metilo,ange azul azul de b,om b,omot otim imol ol
VI
amarelo
vermelho
metilorange
r ob ob le le m
N UC UC L EA EA R
192
x=3
10
+ I
y J
de grau grau
0=
0 'Y 'Y o
b.E=b.m.c
104
. .r m'
+energia
. s
ampola cR6dic:os
ad ellftr ellftron on
emitiemiti-
D dD dD _
pa-
coti cotinh nhos os
unit unitar arlo lo
de ener energi gia. a. ra
a tr tr a s sa sa r es ta o:
(nucleos de heli heli e ta ta llll c el ad
am
od lo
cl ar
sua freqiii!nc freqiii!ncia. ia.
diferente por diante. If dada dada pela pela rela relat; t;:i :iio io
to o. E=hf
de
ft do gas, gas, arra arranc ncan ando do
ro
in
s itit i s ,
-s elt! elt!tr tron on
27
ra os n6
part partfc fcul ulas as or
2.
particulas
10
lA
alfa alfa qu
se
atra atrave vess ssam am
d es es v la la r
uma
6.
SA
desvla-
da
(c)
t or or n
no vacu vacuo. o. m=_E_
ou EFEI EFEITO TODO DO
a bs bs or or ve ve u e n r -
gia, energia.
ErOI ErOIPA PACO COTA TAME MENT NT
et
1.
po varl varlac acoe oe
DEFINICAo
Col6ide ar (c d is is p r s
st
c om om pr pr ee ee n i d
en re
100M).
.....
4.
PROP PROPRI RIED EDAD ADES ES 1~)
" dl dl s r sa sa n s "
is r-
Movim Moviment ent
DO
COLO COLOID IDES ES
BROWN BROWNIAN IAN
obse observ rvat at;: ;:ii ii de um col6 col6id id
As part partrc rcul ulas as disp disper ersa sa seri seriio io deno denomi mina nada da uMIC uMICEL ELAS AS qu corr corres espo pond ndem em fas desco descontf ntf en mi ar mo
de temp temper erat atur ura. a.
ao ultr ultram amic icro ross-
--- .
feixe feixe lu inos
sant sante, e, segu segund nd
um
linh linh
poli poligo gona nal. l.
disper dispersao sao colida colida
2.
5.
GEL)
PURI PURIFI FICA CACA CAOD OD
COLO COLOID IDES ES
Ultrafiltrac;So As mice micela la na atra atrave vess ssam am
OL
ultraflltro.
II'
2~
pertrcutas u ma ma s it
i s r sa sa s s e r6 ma
co ra o u r as as .
Ultr Ultrac acen entr trif ifug uga~ a~ ode
ag ti ad s,
centrifugadores.
ri m ic ic el el a L.
Pectizat Pectizat;:ii ;:ii ou Coagulat Coagulat;:ii ;:ii Sol ;==:;:::::;:::::;=== ;==:;:::::;:::::;===~Gel ~Gel Peptizatriio
rada rada do disp disper ersa sant nte, e,
If i d p el el a r et et i prec precip ipit itat at;: ;:ii ii do disp disper erso so ou
sa
i sp sp er er s lo da o bs bs er er va va -s -s e s o r e f un un d escu escuro ro numa numa dire diret; t;:i :iio io perp perpen endi dicu cula la 11de 11de prop propaaa t;t; :i:i i
z,
ma ur tr o,
vi
sa
r e a titi v m e
poro porosi sida dade de
r an an d
ra
ra es
da memb membra rana nas. s.
gulha-se
it difra~o
co16id 16id perm perman anec ecen en
pers persas as
1~
inte interi rior or da memb membra rana na
31
;,):
6.
DE CARB CARBON ON
a) Prim Prim6r 6rio io
Ourrnlca que
2.
TIPO TIPO
Cadeia Cadeia carbOn carbOnica ica
carb carb no
HISTORICO Hl ORGANICA b) Secu Secund ndar ario io
-P
carbo-
comp compos osto to orga organi nico co em labo labora rat6 t6ri rio. o.
nos.
Cian Cianat at de amOnio
Ur6ia
Br
C2
Is...
c) Terc Tercia iari ri Carb Carbon on liga ligado do dire direta ta ente ente
CARBONO a) Simp Simple le
tr6s tr6s carb carbon onos os
liga ligatr trio io
a) Tetravalsncla
-C-C b) Dupl Dupl
CH, d) Ouat Ouater erna nari ri
liga ligac; c;io io
carbonos.
........
iguais. entr entr
7.
c) Trip Tripla la liga ligac; c;io io C
si
_ __ _ _ __ _ _ __ _ _ __ _ _ _~ - - - - - - - - - - - - - - - - J
CADE CADEIA IA
HETE HETERO ROG~ G~NE NE
CARB CARBON ON CA
(Com (Com hetercatomo)
H,C
Aberta ta ou Alif Alif't 'tic ic 7.1. Aber a) Quan Quanto to a\dil a\dilpo posi sit; t;io io dO 6 t o m o s rela\io
-
80 C)
C-
CH,
H2
t! todo atomc diferente OBS.:Heteroatomo de carb carbon on entr entr carb carbon onos os
7.2. Cade Cadeia ia Fech Fechad ad
b).Alcenos Defjnic;io
ou Crcl Crclic ic f6rmula
arornatlca) Hl RAMI RAMIFI FICA CADA DA
2n
CH
(Mai (Mai de duas duas extr extrem emid idad ades es C nucleo
do CH,
benzeno). CH,
ou
H2
b) Quan Quanto to a\lig a\ligac ac;i ;i entr entr
c) Alci Alcino no Definit;io Hidr Hidroc ocar arbo bone neto to
os carb carbon onos os
carb carb nos) nos)
til
Hl
S.1.·Hidrocarboneto
de cade cadeia ia
bert berta, a, losatura-
_21
H2 Term Termin inac ac;i ;i carbonos).
Tipo Tipo de Hidr Hidroc ocar arbo bone neto to
H-C=C-H HOMO HOMOG~ G~NE NE
H-C=C-H
"0
(Sem (Sem hetercatomo) H2
al Alca Alcano no Definic;io Hidr Hidroc ocar arbo bone neto to
d) Alca Alcadi dien enos os Definic;io
lnsatude cade cadeia ia aber aberta ta
qu obed obedec ecem em ~f6r ul
gera gerall llCn CnH2 H2
106
satu satura rada da 21
f6rm f6rmul ul
gera gerall ll
2n
21
I'
~C
CH
2-buteno
el Cicl Ciclan anos os Defini(:io Hidr Hidroc ocar ar onet onetos os
cade cadeia ia fech fech da
obedecem
satu satura ra
Hz
al NCJm NCJmer er de Carb Carbon onos os HzC
PENT 2C
HEX
3C
HEPT
4C
Cicl Ciclen en Defini(:io
c) Radicais
OCT
BC
BUT
de adei adei
te hada hada
bl Liga Liga io entr entr
insa insatu tu
Carb Carbon onos os
2n
Simples
21
-C
Metil
HaC
rada
pal
Hz
C -
.C Oupla
"C
-,
EN
Hz
Propil
Hz
IN
Trlpla g) Arom Aromat atic icos os Detini(:io
Isopropil
butANO
du
(Maior nurnero de carb carbon onos os
carbo-
nica nica dand dand
1-3-penta-
CH
dieno
H3C
Hidr Hidroc oc rbon rbonet etos os
l-butino
H-C
2n
nurner er menor nurn
poss possfv fvel el
(Dar os menores numeros)
pi ou trip tripla la liga ligaca cao. o.
alcool da n u m e r a c s o anterior.
atomos de carb carb no deve devere re os loca locali liza za po
carbeniea
grupart partir ir
da-se l-propanol ment ment
as mesm mesmas as regr regras as Exem Exempl plos os Hz
3 4 C-C-C-C-C-C
5
6
b) Nu erar erar
cadeia cadeia princi principa pa I.
8.2_ Alc:oois
scol scolha ha Nome Nome
loca locali liza zand nd
as ra ific ific c5es c5es no
carcar-
Sa
CHz
CH H2
OH CHa
C Hz
4-me 4-meti ti 1-21-2-pe pent ntan an CHa N
Liga
CHa
esco escolh lha: a: loca locali liza zand nd
OH
co post postos os orga orga icos icos qu apre aprese sent ntam am
3,63,6-di dif1 f1:l :let etil ilep epta tano no (err (errad ado) o) C -
I. cade cadeia ia prin princi cipa pal. l.
metilciclopropano
ciclopropano
ra
alco alcool ol apre aprese sent ntar ar cade cadeia ia rami ramifi fi cada, cada, devemo devemos: s:
as rami ramifi fica cat; t;:f :fie ie no carb carboo-
H2 etAN etANol ol (alc (alcoo oo etrl etrllc lco) o)
107
Clas Classi siti tica cac; c;il il do Alco Alcooi oi a) lcoo lcoo Prim Prim ri Apresenta prlmarlo, l-propanol
8.5. 8.5. Ceto Cetona na
.bl Alco Alcool ol Secu Secund ndir irio io Apresenta
58
@-OH
secundario_
2-metil-1-hidroxi(2 fenol)
hidroxibenzeno C -
C -
(fen (fenol ol comu comum) m)
2-pentanol
OH
al Od-se bone bonete te corre corresp spon onde dent nte. e.
hidrog4lnio).
at
H3
C -
pentanona-2
ou meti metill-2-p 2-pro ropa pano no
Acidos Camoxi Camoxilic licos os B.S. Acidos
etan etanal al (ald (alde( e(do do acet acetic ic ou acetald acetalderd erdo] o]
B.3. B.3. Fen6 Fen6is is s ro ro rn rn at at lc lc os os ,
grupo func funcio iona na
p el el a s ub ub s l tu tu lc lc a
carb carbox oxil ila. a.
//0
C -
(oxid (oxidri rila la ou hidr hidrox oxil ilal al
nlJcle nlJcle
benzll benzllnic nic
OH
o me me nc nc la la tu tu r
oflclal
Terrninacao do hidr hidroc ocar arbo bone neto to
3·metilpentanal.
corrasp corraspond ondent ente. e.
en
acldo segui-
corr corres espo pond nden ente te
titu titui" i"ao ao po radi radica ca deri deriva vado do de hidr hidroc ocar arbo bone neto to da c ad ad e
de
partfcula
do acid acido. o. acid acid meta metan6 n6ic ic acidO'f6rmico (tormiga)
C~ "'-...0
..-7
C::7
OH
aj:i aj:ido do etan etan6i 6ico co acld acld acet acetlc lc (acetum azedo, vinagre) acido acido etanod etanodi6i i6ico co acido oxallco
'\
metal.
illcool
O-Na+
bono bono
B.B. esteres grupo
co
c ar ar b n o p re re nd nd en en do do -s -s e
v a l !n !n ci ci a l iv iv r d o
de
e ta ta l C~
..........O-Na+ sa de acid acid
1H
L:_.
C e ta ta no no a de et la (ace (aceta tato to de meti metila la
CH3
-3H
ii-
ri esu
108
sufixo
(lit (liter er diet diet(l (lic ico) o)
).
-+
arnina secundarl
B.9. B.9. etere etere
carb carbox oxrl rllc lc
segundo
8.10. Aminas am
-C-O-C-
(acldo benz6ico)
acldoscar-
ilcido carboxflico
H3 etox etoxie ieta tano no
,f
B.7. B.7. Sais Sais de Acid Acidos os Carb Carbox oxrl rlic icos os
'OH+
acre acresce scent ntan ando do-se -se
-aoo.
at
@po
6ter
e s ~ s
oxigenio.
(O
II C -
C -
correspondente.
CH
N om om en en c a tu tu r
(Acetona)
propanona
C-H CH
h id id ro ro ca ca rb rb on on e o s de
II C -
.H
OH
2-me 2-meti till-2-p 2-pro ropa pano no
q u a pr pr es es en en a
-C
8.4. Aldeidos
c) Alco Alcoo. o. Terc Tercil ilir irio io Apresenta terciario_
c o p os os to to s o rg rg an an ic ic o
amina terclarta
-+
at Dar eg
al ca ra
deri deri do
dimetilamina
hidr hidroc ocar arbo bo et
denomi mina nado do bern deno
itri itri os
ao tarn tarn
cian cianet etos os orga organi nico cos. s. clor cloret et
H-C=N-R-C-N feni fenila lami mina na
(ani (anili lina na
8.14 8.14 Deri Deriva vado do
+R
cianidreto
nltrilo
Sa
encl enclat atur ur hidroc hidrocarb arbone oneto to
Halo Haloge gena nado do
comp compos osto to
orqanicos
logenio.
A)
8.1tAmidas
de meti metilm lmag agne nesi si
corre correspo sponde ndente nte Nome Nomenc ncla latu tura ra
e,
B)
em segu seguid ida, a, -C=N.
R -
NH
OH
halo halo enio enio se ui de orige origem. m.
etanonitrilo cian cianet et
aeld carboxrl carboxrlico ico
do no
do idro idroca carb rbon on to
et la
amida 8.13 8.13 Comp Compos osto to
no-
de Grig Grigri riar ar
ra ic
pres pre s
alog alogen enio io
lH por MgX, onde
etanoamida (acetamida)
ao
ala
Da-se
8.12 Nitrilas Nitrilas
r. I).
II
l-cl l-clor orop opro ropa pa noou noou clor cloret et de prop propil il
cl no-
om st
orqarucos
pa lavra lavra magnes magnesio. io.
ou mais
lsomeria
CH
HzC=
CHz
lecu lecula la
f6rm f6rmul ul
estr estrut utur ural al
dife difere rent nte. e.
Os compos compost,o t,o corn estas earacterrstlcas cham chamad ados os de lsam lsamer eros os ls
eria eria
lana lana
Is
ri
sao
HzC
/~
rnopropeno
ciclopropano
cade cadeia ia aber aberta ta
cad eia fechad fechad
CH
H3C
I-buteno
2-buteno
sp cial cial
1.4. maria _1 Oulmica Os is6m is6mer eros os pert perten ence ce
funt funtt5 t5es es dife difere rent ntes es
'~3¢ '~3¢
C -
C -
metiletilamina amina cadeia cadeia heter heteroge ogenea nea
propilamina amina cadeia cadeia homoge homogenea nea
lsom ri 1.3. lsom
Pl ad
Os isom isom ro
erte ertenc ncem em
meto metoxi xiet etan an
l-pr l-prop opan anol ol
(tit (titer er
is6m is6m ro erte erte aam m it mesm mesm fun" fun"'o 'o diferenca adei adei taro taroge gene ne pres pre sen enta ta
hsteroatomo.
osi
metoxipropano
si
tem
eem m
mesm mesm
etoxietano
fun~ fun~o, o, po-
(;1I (;1Ico cool ol
1.5. Tautomeria
um
OH .2 lsom lsom ri .O
Plan Plan de
sa eros eros
apre aprese sent ntam am
ca~i ca~ias as
caso caso espe espe ia
de is
eria eria
unci uncion on l.
deia deia
erte ertenc ncem em
2-propanol
l-propanol
carb carbOn Onic icas as dife difere rent ntes es
bonita.
109 :·Wi
--------------------------------------
_r;/ ->
IsOmer eros os CisCis-Tr Tran an 3.3. Os IsOm i sO sO me me r Na ap prr es es e t a
~H
pela f6rmu-
if re
ig is N o i sO sO me me r T RA RA NS NS , o s l ig ig a t e i gu gu ai ai s f ie ie ar ar n em to la la
~H40 ISOM ISOMERI ERI
t ra ra n
i so so me me ri ri a g e m et et ri ri ca ca :
etanal
2.
ci
CII
C£
ESPA ESPACIA CIA
c£.
.H Ex te M J: J: TR TR IC IC A o u C IS IS -T -T RA RA N
ri C PT PT IC IC A
trans (2-dicloro (2-dicloroeteno eteno
cis-1.2-d cis-1.2-d icloroeteno icloroeteno
EOCondi\ i\XS XS8s 8s para para ocor ocorre re 3.2. Cond
isom isomer eria ia geom geomet etri ri
to ISOM ISOMER ERIA IA GEOM GEOMETR ETRIC IC
3.
H~CII
geome-
3.1. D up up l
li a, ao en ntt r
Apre Aprese sent ntam am
c ar ar bo bo no no s sl
b on on o
cis-l,2-dicloro clcl clcl
Isom Isomer eria ia geom geomet etri rica ca 4.
H2
car-
d a u pl pl a
I SO SO ME ME RI RI AO AO PT PT IC IC A
ub st st a c ia ia s 4.1. S ub
Exemplos:
CQ
a ) A pr pr e e n ntt a
trans-1,2-dicloro ciclopropano
no
prop prop
O pt pt ic ic am am en en t
t i a s ( SO SO A
ta
/"CQ
vibr vibra, a,.a .a
l so so me me ri ri a G eo eo rn rn et et rl rl c
da lu pola polari riza zada da
Substa tanc ncia ias. s.Op Opti tica came ment nt 4.2. Subs
CQ
Inat Inativ ivas as (SOl (SOl
ia
c~
plan plan
de vibr vibrac acao ao
da lu pola polari riza zada da
OUiMICA
Substa tanc ncia ia 4.3. Subs
OH
Dext Dextr6 r6gi gira ra polariza-
p ar ar a
lu
acld acld
o la la ri ri z diferentes:
Assi Assime metr tric ic
r e t es es . T od od a molecule tara isomeria optica,
co
carb carbon on
assimetrico
io equimo equimolec lecula ulares res
-.
...::.+..\ Carb Carbon on
co
nurnero
de carb carbon onos os
numero
Diferent.es
i sO sO me me r
C*-
C*-
OH
OH
Temos
assi-
carb carbon onos os
de mole molecu cula la
24
=>
raC4!-
C~
C*OH
"'-H
OH
assi assime metr tric icos os
dife difere rent ntes es
16 isom isomer eros os ativ ativos os rae6micos
=>
in Iguais
Carb Carbon onos os
Teremos
tr
a titi v
4).
4.9.
m o1 o1 ee ee u ull a
Assim Assimet etri. ri.co co
e s a ci ci al al m n t
d if if e 1jlP-
H2
iv CI
Assi Assime metr tric ic C*-
To
R ae ae 6 6m mi o.
dife difere rent ntes es
ti 00
1. .'
Teremos micos.
proper-
haa m d a t! c h
rnetrlcos,
rg a i c Oufmica O rg
moh! moh!ct ctii-
Difere Diferente nte
podas optlcosl.
espa espaci cial alme ment nt ta
lev6giro. isOm isOmer eros os cuja cuja
Aumentando
C*-
co
.trico .trico
ic
Enantiomorfos
~oe
ex xtt r q ir ir o
lati latico co l at at i
dife-
Substa tanc ncia ia 4.6. Subs
1122-hidr6xi-J.clorobutano
Lev6 Lev6gi girB rB
e sq sq u r da da .
4:5. 4:5. Carb Carbon on
-2.hidr6xi-J.clorobuta~
""__"OH
l an an o d a p ar ar a
c*_
i r i ta ta .
Substa tanc ncia ia 4.4. Subs
1-2-hidrox~J.clorobutano
~o
l ev ev og og ir ir o
110
CH
11-2,3-bu~anodlol m·2,3-butanodiol
Borracha nC = C
or ma ma da da s p el el a u ni ni a nwiores f or
.
~~
(monOmeros).
B)
CH 2-metil-l,3-butadieno (isopreno)
Teflon
Tetrafluoreteno
:IN-C=C-H'"
Hl
POLf POLfME MERO ROSD SD
CH borracha
COND CONDEN ENSA SACA CA
polimero prin princi cipa pais is de poli polime mero ros: s:
doOs tipos
Il
C-(CH
acido acido hexanod hexanodi6i i6ico co
to.
nHa
u T
'\:-@-
polietileno
nallen (poliamida)
'exanodiami'1a
..Jr;\.
C-C~,".H'O
HlHz acido Tersttalico C) OU RO
etanodiol-l,2
E XE XE MP MP LO LO S D E P OL OL I E RO RO S
IT IL
P OL OL iP iP RO RO PI PI LE LE N dDreto
ni
de
ol or (P.V.C.)
lC
CH
l C -
CH
vlnlla
CH
acrilon acrilonitr itrilo ilo
CI'h
(propeno (propenonit nitril rilo) o)
b) Crack Crackin in
o)
cadelas d ro ro ca ca rb rb on on et et o droe droear arbo bone neto to
um ga
s up up er er io io r meno menore res. s.
o mb mb u
el
ad
ae ri os
so ou ha Industrialmente, re {Cac {Cac d o c ar ar vs vs o
/::;
al
s. catca-
aleeno aleeno
c) (n PETR PETROL OLEO EO (OLE (OLE
2.
butane, Esta comp composi osiC§o C§o enri enrique queci cida da
prin princi cipa palm lmen en gas engarraengarra-
isoc isocta tano no ec na
do
vel domiciliar. domiciliar. da
or
de rn ra o.
pouc pouc
deto detona nant nte, e, st so
as
B eh eh z n a h ex ex an an o so os
CO
acetileno
Icio
reslstencia isoc-
II
20
d e n -h -h ep ep ta ta no no .
5.
METANO et
(C
ex st
ga
ra
r ia ia s r a o e d o p e r o
h ep ep t n os os . s,
12 se
c ar ar be be t d e (carbureto)
sa co
pela pela rea"ao rea"ao A !l !l 4C 4C 3 carb carbet et
Por desti destila la., .,ao ao fraci fracion onad ada. a. a2 a3 en
3 C _ .... . / :::: ;;;; ;;;; __ __ Ca Ca C: C: !
CaC:! CaC:! +2
a I ta ta m
teno
ar ~o
cso
MINE MINERA RAL) L)
.: um mist mistur ur de hidr hidroc ocar arbo bone neto tos. s. !PIsnat !PIsnatur ural al qu acom acompa panh nh petr61eo Ii ro
de
ca bo
onte onte de hidr hidroc ocar arbo bone neto to
arom aromat atic icos os
12 de alum alumt' t'ni ni
4A!l(OH 4A!l(OH)3 )3
t:
ri ci al
. .a .a o d a c el el ul ul os os e ( ga ga s d o pantanos).
cont contra ra os arom aromat atlc lcos os Outr Outr fra. fra..a .a H2
C H4,
CO.
111
en
c) Subst Substitu itulca lcao:
iS A·
Hornotrtlca ~A'+
xB
I.
xB
-I
cQj-
radic radicais ais livre livre
C
CQ
._
-
b ) C i a o H et et er er o l rt rt lc lc a
C2 TIPO TIPO
a) Elet Eletr6 r6fi filo lo Le (acido
ions
£C
SF
3,
NO
:N
..
ic
al
a~
in
b) Nucle Nucle6f 6filo ilo (bas (bas de Lewi Lewis) s) OW,
a ) A di di ~o ~o :
Li
lc oo ef
ia
3?
n a . .... .... .
1~
ligado r -
'"
QH
H2
LCANOS LCANOS Substituiceo
b) Eliml Elimlnae naeao: ao:
H-
DE REAG REAGEN ENTE TE
p o R ad ad ic ic ai ai s L iv iv re re s
: C.. Q·
....
T - 9 -
.H
3C
CH
(produto
:CQ· (radi (radicai cai
El
livre livres) s)
ROMATICOS ROMATICOS Subs Substi titu tui~ i~
:c:~.
C·
(metil)
elet eletr6 r6fi fila la
@"+A~B~@+
-A
QUiMICA
F6rm F6rmul ul
R Cata Catali lisa sado dor: r:
lIci lIcido do de Lewi Lewis. s.
gera geral: l:
elo rac;io) rac;io)
2n CQ
.2@'+2CQ-CQ
.~B
-e-
C ar ar ac ac te te ri ri st st ic ic a
L9J+@+2HC£
.
H+
HA
subs substi titu tui~ i~o, o, nucl nucleo eo benz benzen enic ic deve devera ra
5.4.
ur
C lo lo m
n o n itit ro ro be be nz nz en en o
r ad ad ic ic a en
ic io
l ig ig a de adi~ adi~o, o,
orto,
carb carbon on
para.
X(cQ,
META: -N0 ,-S03H,-COOH,-C=N,-C
C£-
h id id ro ro gl gl ln ln i
e nt nt r
d e p re re fe fe ri ri !n !n ci ci a n o
mais mais hidro hidroge genad nado" o"
s-. I)
2·iodopropano 2·iodopropano
.~
""'H
~CQ
HX:
Q-
Prinei eipa pais is Radi Radica cais is Diri Dirige geme me 5.1. Prin
~H
r ea ea co co e
1,2·dicloroetano
Numa Numa segu segund nd
,-
p ro ro du du ze ze m
mistura
v®:\-~
-CH
q uf uf mi mi ca ca s
deadi~o. a) Halog Halogen enaci aciio io
6.
NUCL NUCLEO EOFI FILA LA
CQ-
polar
7.
HC£
SUBS SUBSTI TITU TUIC ICAO AO
ALCE ALCENO NO
H~
OU OLEF OLEFIN INAS AS
H id id ro ro ca ca rb rb on on et et o
d e c ad ad ei ei a a cr cr cl cl ic ic a
112
'-...._
lnsatu-
Exemplos:
IE
H-C: H-C::C :C-R -R
IR-C=C-RI alci alcino no fals fals
alcino alcino verdad verdadeir eir
Elet Eletr6 r6fi fila la (pos (posit it;i ;i
Hidr Hidroc ocar arbo bone neto to de cade cadeia ia acrclica, insatur ad ad a c o u a d up up la la s l ig ig a( a( :o :o es es : Formula geral:
a r c te te r s titi ca ca s q u c as as : a lc lc in in o a ls ls a s o e nt nt e r ea ea ( i o d e a d ( : o , porern os verd verdaa-
da
Adit Adit;i ;i
rn i dr dr o n i p re re s 'il tripla tripla liga( liga(:ii :iio. o. a ) A di di ( 8 'o 'd e h al al o 4 n o s
TRAN TRANS) S)
-O
H -
Classifica~: la no
C =
e sm sm o c ar ar bo bo n
d) I'Onsde I'Onsde CarbOn CarbOnio: io:
propadieno
. H -
.-nto mais mais rami ramifi fica cado do el for. for.
H- C= Csepa separa rada da
ACETI ACETI ~NlCOS ~NlCOS i dr dr o a r o ne ne to to s F6rm F6rmul ul
d e c ad ad e (:
a cr cr cl cl le le a
po urna urnasi siln lnpl ples es
liga liga(: (:io io
. H
n sa sa tu tu -
C -
) H
gera geral: l:
C = C
butadieno-l,3 enol)
r ad ad a
Classifica~:
or
a i d e u m S i p le le s Hz
Hpr
C-C-C
H, tripla la -00110 da trip
Cara Caract cter erfs fsti tica ca
pentadieno-l,4
Icetonal
qufm qufmic icas as
os alca alcadi dien enos os forfor109 estabi estabi lidade lidade
dua duplas duplas 10. CIOLANOS Re.escomH
Os aIdefd aIdefdos os
portanto,
ns
te rea~ rea~es es
11.1 11.1.Co .Co
no.
109028'
r q
- -o -o r 3 C+ C+ C c ic ic l e xa xa n
Hz
d ev ev er er i
se
n st st av av el el .
sofrem sofrem prin princi cipa palm lmen en
HC
OH
.-
C N . .... .
\H(R)
a be be -s -s e
CN cianidrina
a ld ld e d o o u c e o n
atomos
112. 112. Co
na sa copl coplan anar ares es
Hz (Rad (Radu( u(:i :io) o)
,,p
espaco Teor Teoria ia da Tens TensiS iSes es de Bayer
ceto cetona na
dead deadi( i(:i :iio io
28'
tano.
segu segund nd
C~
conf confor orma ma(: (:6e 6es: s:
R-
OH
alcooll'?
aldefdo ro
ra
OH
28'.
R- C- R+
!!
ling lingul ul
cetona
em barco barco
1.
D Er Er D
z. .R- C-
C ET ET O
----O
de maio maio o c
12
RE CA
L I I NA NA C
Com e n o -s -s e a l e no no s o u ~ er er es es , c o f or or m
( in in st st av av e s o
e ns ns ao ao )
( in in s a ve ve l s o t en en sa sa o
Alde(do
Cetona
113
tura tura usad usada. a.
t e p er er a
de idra idrata ta
intr intr
lecu lecula la
ld
OH CH
ca boxf boxfll llco co
ou
tona tona
~) Alco Alcool ol Secu Secund ndAr Ario io
C ~ C -
S0
[0
~O
c~ b) eessid idra rata ta
'<,
inte interm rm lecu lecula la
KMn04 H+
OH
~C OH
II
acido
Hz
cetona cetona
+ ( C - C -
13.
HzC0
C) Alco Alcool ol Terc Tercia iari ri
CO
\OH
na
acido f6rmico
DA
15 COMBUSTAo
OXIOAC ACAO AO DE ALCO ALCOOI OI 14. OXIO
CE
ll oi
A) Ozon6lis Ozon6lis (0 ou ceto cetona na
alderdo
xigl xigl!n !nio io
xida xida
proda
CO
ar
0.
C-
+[
R
-
3H
TONA
Hz ~
_2C0
1C
A) Alco Alcool ol Prim Primar ario io
R - C ~ C - R
comb combus usti tiio io tota tota (que (queii-
I,
presence Cr
se
reag reag
na~,
C
ante ante
ar
ifer iferen enci ciar ar
esta esta
pr cipa cipa is eati eativo vo
ua fun¢ fun¢ s.
sio: sio: /NH3)
-O
B)
on is
eem m re gi
na
solu-
To liens. liens.
Reat Reativ iv
B)
18
de Fehl Fehlin in
II lo de odlo odlo precip precipita itado do
tartarato
ES CO A) Acid Acid
bt si
(Base)
Carb Carbox oxfl flic ic
-C
17.
//
-.C
dcido Srnt Srntes e sad ad
Alcino Alcino Verdad Verdadeir eir -C=C-Na++
112H
Acetileto C) Alcool
-O-Na++
112H
Alco6xido Fenol
@OH
sal
20 ESTERIFICACAO - C ~~O
0 -
'-:yO
I ~
21
om baseda
rn-r
__
Grig Grigna nard rd
H_2; H_2;.. ...0 .0_1 _1 Alco Alcool ol1' 1'
OH outre a I
fen6xido
Fenol
;l
IG
Meta Metana na
de s6di s6di
C) ester
@ O -N -N "
q.
tona tona
ri
rd
Alcool3'?
Ex.:
I'l-C
H .
+G
~O
OMgCQ C-
R- C-
'H
Fen6xido Acido Acido Carbox Carboxrli rlico co 19. REAC REACAO AO CO
Na
HOH
"OR
-,
sal
reagem: C.
CQ
B) Fenol
rt reag reag
B)
R-
HzO
\O-Na+
'OH
tituielio:
Q~
amina
~O
verme vermelho lho-ti -tijol jolo. o.
R-
HC IAci IAcido do
+M
112Hz
alcool2'?
11
Aldo Aldose se
poli polial alco cool ol·a ·ald ldei eido do 0.
de orig origem em anim animal al
.=--
"""/
\1
C trip tripal almi mita tato to i ce ce r( r( de de o
. . . . ....... ;#
G or or du du r
C6rido do 1.4. C6ri
Cer(deos
de glic glicer eril il
(cera (ceras) s)
Ceto Cetoses ses
poli polial alco cool ol-c -cet eton onas as
alcools superiores. 0.
sa
st
Cpalm palmit itat at 2.
.-
0.
SHSI
de ceri cerila la
NO. ou ACOCARES
2.1. Oetini~ 1I
ca
-....s
u m g lili ce ce r( r( de de o ambiente
a ld ld ei ei d
o u p ol ol ia ia lc lc oo oo ll- ce ce to to n
z.z..
II oleos vegetais.
( na na o s o r e
h id id r6 r6 lili se se )
Acueares
hldro-
por exemplo
Esbutura
oses poli poliss ssac acar arid ideo eo trss oses Exemplo:
2.2. Classoifica~
yezes
o .s .s e ..
rr
polialcool-
g or or du du ra ra , quanII
IZ
cla Ose
invertase
ldei ldeido do glic glicer eric ico. o.
IZo.
frutose zimase _2C o.H
1Z
"""c/
AMIN AMINo. o.AC ACIO IOo. o.
~E-yt~li1+
o s a rn rn ln ln oa oa c d o
CHzo.H alde aldeid id glic glicer eric ic levo levogi giro ro (L
NH
)'
II
-+
NH q u i ca ca s
rm l ec ec u a s d e arninoacldos,
bono bono vizi vizinh nh processo
Ligaca Ligaca su
o s a ml ml n a c d o prcternas,
-+R-C
sa O ev ev e o s s al al ie ie n a r q u
arnlnoacldos 2.4. Fermanta~
a pr pr es es en en -
0.
C -
II
C ar ar ac ac te te r s t c a i n i ca ca mo mo s
-+
a c id id o s a tr tr av av a s ico
boxflico.
-+
lico.
Oj-l
C ar ar 6 e r a nf nf 6 e ro ro :
PRo. PRo.TE TEIN INAS AS
conferoses usarn-se as letr letras as o. do penC penCll llti timo mo carbone. -+ o . d o p en en C l t m o d o l ad ad o d ir ir ei ei to to .
esquerdo. Q ua ua nt nt o a o p od od e r o a t6 t6 r +) -+ dextr6gira 5) -+ lev6gira
«zco,
frutose 3.
alde aldeid id glic glicer eric ic dextr6giro (0)
1Zo.
1Z
!l.r
ra
CHzo.H
-+
zz
o.s(deos~Qses
(NH
p re re s
e m car-
NH R -
0. C -
da carb carbox oxil ila) a) peptrd peptrdica ica
c on on de de ns ns ae ae s
p ar ar a
liga4f liga4faoexis aoexisten tente te en amtnoacido, f or or ma ma ca ca o d a p ro ro te te rn rn as as ,
115
NH+CQ->
H +
->