TEKNIK REAKTOR SEMESTER GANJIL TAHUN AJARAN 2015/2016
MODUL PEMBIM PEMBIMBIN BING G
: Sintesa Amonia dengan Katalis Logam Fe : Ir. Ir. H. Mukht Mukhtrr Gh!" Gh!"#$% #$% MS&. MS&.
O#'h L'($) * *h+)$
NIM 1,1-2-02
'# ,A T'k)$k T'k)$k $$ Pr!3uk$ B'r$h B'r$h
PROGRAM STUDI D4I TENI IMIA PRODUSI BERSIH DEPARTEMEN TENI IMIA
POLITENI NEGERI BANDUNG 2015
PROSES PEMBUATAN AMONIA NH,7 MENURUT PROSES HABERBOS*H DENGAN ATALIS LOGAM 8'
Produksi Amonia Secara Modern
Pr!' 9'ut) !)$ '&r !3'r) +); 9#$); t'rk')# 3#h 9r!'r H'r4B!&h. T$9' 9r!3uk$ $)$ ');k!)('r$ ; # tu LPG +); ');)3u); ')+< 9r!9)% ut)% tu +); #$) ')=3$ ; h$3r!;'). H$3r!;') +); 3$9r!3uk$ 3r$ h$3r!kr!) t'r'ut k'u3$) 3$r'k$k) 3');) )$tr!;') u)tuk ');h$#k) !)$. R'k$ k''#uruh) 3#h% ';$ 'r$kut: 8' N2;7 > ,H2;7
⇄
2NH,;7 ?H @ 42%-= P3 25 !* : 9 @ 6%2105
Berikut tahaan !eserta reaksi "ang ter#adi ada roses $a!er%Bosch
1. Th9) 9'rt 3# 9r!' H'r4B!&h ');h$#);k) ')+< '#'r); 3r$ h) ku !)$. B'#'r); 9'r#u 3$9$hk) kr') 'r$Ct )t$kt#$ 93 th9) 'r$kut)+. P');h9u) '#'r); 3$#kuk) 3';) h$3r!;')$ ')hk) h$3r!;')7 'h$);; ');h$#k) u#C$3. $& ' RS$ ( R$ ' $ &S
2. A u#C$3 +); t'r=3$ k'u3$) 3$'r9 3) 3$h$#);k) 3');) ');#$rk))+ '##u$ !k$3 3r$ #!; '); 'h$);; t'r')tuk ')+< S'); Su#C$3 )S7 3) u9 $r. $&S ' )nO ( )nS ' $&O
,. S't'#h 3$h$#);k) k)3u);) '#'r);)+ ')+< kr!) k'u3$) 3$r'k$k) 3');) kt#$ u)tuk ');h$#k) ')+< kr!) 3$!k$3) 3) ; h$3r!;'). *$+ ' $&O ( *O ' ,$ &
-. L);kh 'r$kut)+ 3#h ');k!)('r$ *O ')=3$ h$3r!;') 3$h$#k) h$3r!;') #'$h )+k7 3) ; $ kr!)3$!k$3 *O ' $&O ( *O& ' $&
5. r!) D$!k$3 k'u3$) 3$9$hk) 3');) 9')+'r9) 3# #rut) 't)!#$) tu 3');) 9')+'r9) '3$ !r$ 93 #$))+.
6. L);kh t'rkh$r 3# '9r!3uk$ h$3r!;') 3#h ');;u)k) kt#$ 'th)t$!) u)tuk ');h$#);k) r'$3u kr!) !)!k$3 3) kr!)3$!k$3 +); $h t'rt$);;# 3# h$3r!;'). . U)tuk 39t ');h$#k) !)$ ';$ 9r!3uk kh$r% h$3r!;') +); u3h 3$h$#k) k'u3$) 3$r'k$k) 3');) )$tr!;') +); 'r# 3r$ u3r ' ');h$#k) !)$ &$r. Th9) $)$ 3$k')# 3');) #!!9 $)t'$ !)$ +); =u; 3$k')# 3');) 9r!' H'r4B!&h. ,$& ' N& - &N$,
Gr 1. Th9) 9'ut) !)$ 3');) 9r!' H'r4B!&h R'k$ 3$ t 'r$Ct r'('r$'# 'h$);; 'r3rk) 9r$)$9 L' *ht'#$'r% k!)3$$ t'k) t$);;$ 3) t'9'rtur r')3h 3$9'r#uk) u)tuk ');rhk) r'k$ ;r 'r;'rk k' k)) rh h$# !)$7. 93 t'9'rtur r')3h '')r)+ 39t ');h$#k) 9'r')t' 9'')tuk) NH, +); t$);;$ t't9$ r'k$ t'r'ut 'r#);u); );t #t u)tuk 39t ')&9$ k''t$);). O#'h kr') $tu 3# 9r!' 9'ut) $)$ 3$9'r#uk) 3)+ kt#$. P3 9rkt$k)+% k!)3$$ +); 3$;u)k) 3# 9r!' H'r4B!&h 3#h 93 t'k)) 200 t 3) t'9'rtur ,0 -60 F * 3');) ');;u)k) kt#$ $!) '$. T'# 1 : !)3$$ O9t$u P'ut) NH , N! 8kt!r
R'k$ : N2;7 > ,H2;7 ⇄ 2NH,;7 ?H@ 42- kJ
!)3$$ O9t$u
1.
1. R'k$ 'r$Ct 'k!t'r
-004600!*
Suhu
2. Suhu r')3h k) ');;''r k''t$);) k'k)). ,. ')3#:R'k$ 'r=#) #t 2.
T'k))
1. Ju#h !# 9'r'k$ #'$h 'r 3$)3$); 3');) =u#h !# 1504,00 t
9r!3uk. 2.M'9'r'r
t'k))
k)
');;''r
k''t$);)
k'k)). ,. ')3# T'k)) $t' 3$t$ !#'h k'9u) #t 3) Ckt!r k''#t). ,.
!)')tr$ P');$#) NH , '&r t'ru ')'ru k) ');;''r k''t$);) k'rh k))
-.
t#$
t#$
t$3k
');;''r
k''t$);)
k'k))%
'9'r&'9t #=u r'k$ '&r k''#uruh)
t't9$ 8' 3');) &9ur) A#2O,
OH
3)
;r #$))+ P');ruh kt#$ 93 $t' k''t$);) 3#h 39t '9'r&'9t t'r=3$)+ r'k$ k'k)) tu k'k$r$% k'3) k''t$);) k) t'r&9$ #'$h &'9t t't9$ kt#$ t$3k ');uh =u#h k''t$);) 3r$ 9'$'49'$' +); 'r'k$ tu 3');) kt #$) kt#$ t$3k ');uh )$#$ )u'r$ 3# t't9) k''t$);). P'r)) kt#$ 3#h ');uh 'k)$' r'k$ k$$ ;r &'9t t'r&9$ utu 9r!3uk. t#$ +); 3$9'r;u)k) u)tuk '9'r&'9t r'k$ ''r$k) 'k)$' utu r'k$ +); #'$h r')3h 3$)3$);k) r'k$ +); t)9 kt#$. D');) ')'r;$ kt$($ #'$h r')3h ')+'k) k #'$h )+k 9rt$k'# +); '$#$k$ ')'r;$ k$)'t$k +); &uku9 u)tuk ');t$ h#);) ')'r;$ kt$($ 'h$);; =u#h tuuk) 'C'kt$C k) 'rth 'h$);; #=u ')$);kt. ';u)) !)$% )tr #$): •
M'ut 9u9uk% '9'rt$ ur' *ONH 2727 3) A NH -72SO-7.
•
M'ut ')+< )$tr!;') +); #$)% '9'rt$ )$trt% !)$u k#!r$3% 3) !)$u )$trt.
•
S';$ 9')3$);$) 3# 9r$k ' kr') !)$ &$r u3h ');u9 3) ')+'r9 )+k 9).
•
M'ut h$3r"$) N 2H-7% h) kr r!k't.
•
D$;u)k) 93 $)3utr$ k'rt% kr't% 3) Cr$.
•
S';$ r'Cr$;'r) 93 $t' k!9r'$ 3) !r9$.
Kegunaan katalis ada Sintesis Amonia
P');ruh kt#$ 93 $t' k''t$);) 3#h 39t '9'r&'9t t'r=3$)+ r'k$ k'k)) tu k'k$r$% k'3) k''t$);) k) t'r&9$ #'$h &'9t t't9$ kt#$ t$3k ');uh =u#h k''t$);) 3r$ 9'$'49'$' +); 'r'k$ tu 3');) kt #$) kt#$ t$3k ');uh )$#$ )u'r$ 3# t't9) k''t$);). P'r)) kt#$ 3#h ');uh 'k)$' r'k$ k$$ ;r &'9t t'r&9$ utu 9r!3uk. t#$ +); 3$9'r;u)k) u)tuk '9'r&'9t r'k$ ''r$k) 'k)$' utu r'k$ +); #'$h r')3h 3$)3$);k) r'k$ +); t)9 kt#$. D');) ')'r;$ kt$($ #'$h r')3h ')+'k) k #'$h )+k 9rt$k'# +); '$#$k$ ')'r;$ k$)'t$k +); &uku9 u)tuk ');t$ h#);) ')'r;$ kt$($ 'h$);; =u#h tuuk) 'C'kt$C k) 'rth 'h$);; #=u ')$);kt. P3 $)t'$ !)$% kt#$ h't'r!;') +); 3$;u)k) 3#h #!; 8' 3');) &9ur) &9ur) A# 2O,% OH 3) ;r #$))+ 3');) 9r!!t!r ;)3% +$tu 9')h) 'k$tr - k#$u !k$3 3) 0% #u$)$u !k$3. Pr!!t!r $)$ 'rCu);$ u)tuk ')$);ktk) kt$($t kt#$t$k 3r$ '$ !k$3. Pr!!t!r 3#h h) +); ')=3$k) kt#$ #'$h 'C'kt$C. D# kt#$ 93t% '=u#h k'&$# 9r!!t!r 39t ')+'k) 9'')tuk) k'ruk) k$$ kr$t#% +); ')$u#k) ;$) kt$C 93 9'ruk) kt#$.
Si.at Kimia dan Fisika Katalis /Logam Fe0 •
S$Ct 8$$k 1. P3 uhu kr 'r7 3) =$);; 8' ,>7. H# $)$ 3$'k) !#'h 3)+ '#'ktr!) t$3k 'r9);) 3) t$);kt ')'r;$ !r$t# t$3k 'r'3 =uh. Ak$t)+% '#'ktr!) u3h t'r'k$t$ k' t$);kt ')'r;$ #'$h t$);;$ ')$u#k) <r) t'rt')tu. J$k ')+< tr)$$ $k 93t u9u) #rut))+ t'r$)r$ &h+ k ')+< tr)$$ k) ')+'r9 &h+ 93 Cr'ku')$ t'rt')tu% '3);k) Cr'ku')$ #$))+ 3$t'ruk). *h+ +); 3$'r9 k) ');'k$t$ '#'ktr!) k' t$);kt ')'r;$ #'$h t$);;$ 3) &h+ +); 3$t'ruk) ')u)=ukk) <r) ')+< tr)$$ 93 k'3) t'r'k$t$. 5. S$Ct $Ct '$ +); #$): • • • • •
t$t$k 3$3$h t$t$k #'ur t! k!)C$;ur$ '#'&tr!) =')$ C' 93t
: ,1,- : 111 : 55%-527 ;/!# : Ar ,36 -2 : %6 ;/& ,
• • • • •
=')$ C' &$r 93 t$t$k #'ur k#!r 9'#'ur) k#!r 9');u9) E#'ktr!)';t$($t =r$4=r$ t!
: 6% ;/& , : 1,%1 kJ/!# : ,-0 kJ/!# : 1., k# 9u#$);7 : 1-0 9
6. S$Ct $$ 1. U)ur '$ 'r$Ct '#'ktr!9!$t$C u3h '#'9k) '#'ktr!)7 'h$);; $#);) !k$3$)+ 'rt)3 9!$t$C. 2. 8' 39t '$#$k$ $#!k 2% ,% -% 3) 6. H# $)$ 3$'k) kr') 9'r'3) ')'r;+ '#'ktr!) 93 uku#$t - 3) ,3 &uku9 k'&$#% 'h$);; '#'ktr!) 93 uku#$t ,3 =u; t'r#'9 k't$k t'r=3$ $!)$$ '#$) '#'&tr!) 93 uku#$t -. ,. L!; ur)$ '$ );t r'kt$C '&r k$$<$ 3) u3h t'rk!r!$% khuu)+ 3$ u3r +); #' tu k't$k t'r39t 9')$);kt) uhu. -. M'$#$k$ ')tuk ##!tr!$k C'r$t% +k)$ #C% 't% ; 3) !'; 3');) uhu tr)$$ 00% 2% 3) 15,0 !*. B')tuk #C 'r$Ct ;)'t$k% t9$ k't$k 'ruh ')=3$ 't% $Ct ;)'t)+ ');h$#); 'k$ 9!# ;'!'tr$ !#'ku# t$3k 'ruh. 5. Mu3h 'r'k$ 3');) u)ur4u)ur )!) #!; '9'rt$ h#!;')% u#Cur% 9!9!r% !r!)% kr!) 3) $#$k!). 6. Lrut 3# 4 $)'r# ')&'r. . Ok$3)+ 'r$Ct C!t'r. B'$ 'ru9k) u)ur tr)$$ +); '9u)+$ $Ct #!; ';$) 'u u)ur tr)$$ #$))+. S$Ct #!; $)$ 3$9');ruh$ !#'h k'u3h) u)ur t'r'ut u)tuk '#'9 '#'ktr!) (#')$. S'#$) $tu% k''r3) '#'&tr!) 93 #!k 3 +); '#u 9')uh ')+'k) u)ur 8' '$#$k$ )+k '#'ktr!) t$3k 'r9);). E#'ktr!)4 '#'ktr!) t$3k 'r9);) t'r'ut k) 'r;'rk ' 93 k$$ kr$t#)+ 'h$);; '')tuk $kt) #!; +); #'$h kut 3$)3$);k) 3');) u)ur ;!#!);) ut. A3)+ $kt) #!; $)$ ')+'k) t$t$k #'#'h 3) t$t$k 3$3$h 'rt 3')$t u)ur 8' &uku9 'r 'h$);; 'r$Ct k'r 3) kut. P'r;'rk) '#'ktr!)4 '#'ktr!) +); t$3k 'r9);) 93 k$$ kr$t# =u; ')+'k) #!; '$ 'r$Ct k!)3ukt!r tu 9');h)tr 9) +); $k. A9$# #!; '$ 3$'r$k) k#!r tu 9)% ')'r;+ k$)'t$k '#'ktr!) k) ')$);kt. D');) 3'$k$)% '#'ktr!) '$)3hk) ')'r;$)+ k' '#'ktr!) +); #$) 'h$);; 9) 'rt k' '#uruh ;$) #!; '$ t'r'ut.