MAŠINSKI FAKULTET BANJA LUKA
SEMINARSKI RAD IZ ELEKTROTEHNIKE TEMA: VJETROELEKTRANE SINIŠA RUŠKIĆ BROJ INDEXA: 8755 1
SADRŽAJ 1. UVOD.................................................................................................................................................3 1.1 FOTOVOLTNA TEHNOLOGIJA........................................................................ TEHNOLOGIJA......................................................................................................3 ..............................3 1.2 POSTROJENJA ZA KONCENTRIRANU SOLARNU ENERGIJU.................................................4 1.3 SOLARNI TERMALNI KOLEKTORI....................................................................................... KOLEKTORI...............................................................................................4 ........4 1.4 BIOMASA................................................................. BIOMASA............................................................................................................................................4 ...........................................................................4 1.5 GEOTERMALNE ELEKTRANE................................................................................................. ELEKTRANE........................................................................................................4 .......4 1.6 HIDROENERGIJA...................................... HIDROENERGIJA...............................................................................................................................4 .........................................................................................4 1.7 SNAGA VJETRA......................................................................................... VJETRA.................................................................................................................................5 ........................................5 1. SVIJET TREBA OBNOVLJIVE IZVORE ENERGIJE.......................................................................5
2. VJETR JETROE OEL LEKTR EKTRAN ANE E ......................................................................................................................5 2.1 ENERGIJA VJETRA.............................................................................. VJETRA............................................................................................................................5 ..............................................5 2.2 SNAGA I ENERGIJA ENERGIJA VJETRA I VJETROAGREGATA....................................... VJETROAGREGATA...................................................................6 ............................6 2.3 KRIVULJA SNAGE I ZAVISNOST O BRZINI BRZINI VJETRA..................................................................7 VJETRA..................................................................7 2.4 UTICAJ TERENA I IZBOR LOKACIJE....................................................................................... LOKACIJE.............................................................................................. ....... 2.5 OSNOVNA PODJELA I DIJELOVI VJETROELEKTRANA.............................................................! 2.6 OSNOVNI DIJELOVI VJETROELEKTRANE.......................................................................... VJETROELEKTRANE...................................................................................11 .........11
3. PRINCIP PRINCIP RADA RADA VJETROELE VJETROELEKTRAN KTRANE E U EES I IZBOR IZBOR GENERATORA GENERATORA .............................14 3.1 UOP"TENA "EMA DJELOVANJA VJETROELEKTRANE............................................................14 3.2 IZBOR GENERATORA U VJETROELEKTRANI........................................................................ VJETROELEKTRANI.............................................................................16 .....16 3.3 KRITERIJI PRIKLJU#ENJA VJETROELEKTRANE NA MRE$U..................................................1! .....................................................................................................................................2% 4. ZAKLJUČAK .......................................................................................................................................2% 4.1 PREDNOSTI I NEDOSTACI VJETROELEKTRANA.......................................................... VJETROELEKTRANA.......................................................................2% .............2% 4.2 STANJE U SVIJETU DANAS............................................................................ DANAS.............................................................................................................2% .................................2%
2
1. UVOD O&'()*+,), ,-)(, /'/0,+/ (', ,-)(, (+/ ,( *'( '(8+/9 : ';/< )+/< )(< &,(8 , Z/8*+,' (*,'. I- '+,=< (8(> /='(*(0,+ - (,9/'+/ (&'()*+,),= ,-)( /'/0,+/< (&,+8( ,(,,)/ (&*,/ /'/0,+/ ( 9( +< (*,' , 0(,). D' (&'()*+,)/ ,-)(/ /'/0,+/ ,+? '0 )+/< '0 )(/< (/& (*'/ /'/0,+/< &,(0(,)(< />/ &,(0(,)(< &,(8< &,(*,' , 0/(/8*' /'/0,+. V/>,' (&'()*+,),= ,-)( /'/0,+/ (,@/< ,/'( ,*, ,',/'(< ( ';. E'/0,+ '; 8(/ / (,,, ,-)'( - 0,+'+/ (8(> (*',= (*,',= (*/( ,*, - (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/ (/&(8 (('(',= (*',= >/*,+. V+/< )*(), , &,(8 '+ )( -=)*++>, +/*()'+ ';. S'0 )+/ , )*() -),, ( )/8/',8 )+/,8 , (&;,8 (+/ )+/+/ '@/) /'/0,+. S'@/) +/ )+/*( (/&' - ((,'/-< +. ),= &,*+< ( , &,(8/. D*/< ';/ ,',/'( +/ '0 )+/(&,'8< =,(/*/'8 , ,/8,8 &,(8/. G/(/8*' /'/0,+ (,@/ ( (;/ (+, )(,*, '9 *'/ ( ,(,)'(0 '+ 8,'/* , '@/)/ /'/0,+/ (+ / ,+ ' ()9,',. M(/ / (,,, - 0,+'+/ , (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/. E'/0,+ *,8/ , (//< (+ / (/ (,, - (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/< +/,', +/ (&*, /'/0,+/ (+, (,-*-, ,-)'( ,- /'+ Z/8*+/ , M+//;< +. 8+//@/),= 8,+/'. G,&'+/ 8( -(+ M+//; , S';/ (8&,';,+, Z/8*+,'(8 (;,+(8< / '+ *,8 , (/.
S*.1 G/(/8*' /'/0,+
S*.2 E'/0,+ )+/
S*.3 E'/0,+ ';
O&'()*+,), &, ,-)(, /'/0,+/ 8(0*, (,, '9'+/ )+// /'/0// (/&/ @ 3%7 . T/'' /=',@ ('( (&'()*+,)/ /'/0,+/ ',+/ )/*,< *, +(9 ),+/ 8(/ ,, 9/ ),9/ /'/0,+/ '( 9( / ' ),+/ (9, , ( '/(0*/. T/='(*(0,+ (&'()*+,),= ,-)( ',+/ ('(, -),+/'< *, ),8 '(8 / )/ ),9/ -),+.
3
1.1
FOTOVOLTNA TEHNOLOGIJA
U*+@+/ (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/ ,- '@/)(0 )+/*. T+' ()(0 (;/ */, (/&, (*)(,@< ( 9( +/ ,*,;,+. K )+/*( ' (*)(,@< (*(&+ / /*/(', , ) ,(8+/' +. F(('('/ (*'/ >/*,+/ '/ /&+ +( '@/)( )+/*( &, ,*/ / 8(0 (,-)(,, + @ , - (&*@',= '.
1.2 POSTROJENJA ZA KONCENTRIRANU SOLARNU ENERGIJU I*, (';/',+>/ (*'/ /8*'/ /*/'/< (,-)(/ /*/,@' /'/0,+ /)'+/8 (';/','(0 '@/)(0 -@/'+ ,*, *,' ),(/ /8//< (+, ) (*-, (&,'/ ,*, (*,'/ 8((/. V/*, (0*/* *++ '@/) )+/*( +/' @ / / (&,+/' (*,' (,, - (,-)('+ )(/'/ /. O' +/ )> , ( ),(,8 ,,(8 (0(', &,'/ - (,-)('+ /*/,@'/ +/.
1.3 SOLARNI TERMALNI KOLEKTORI S(*', /8*', (*/(, ';,(',9 ' ,';, (-'(8 (*+/>,8? ';/ -0,+) />,' (+ / '*-, 8'(8 /8',. O)+ ,';, (8(0>) (&,)'+/ /'/0,+/ - ;,+/*, ',- -*,@,,= (/& ( (*/ )(/ , 0,+'+ (( (8>,') ( 0,+'+ &-/'.
1.4 BIOMASA B,(8 +/ 9,(, /8,' (+, / ('(, ' 8/,+ &,*+'(0 ,*, ,)(,'+(0 (,+/*< (+ / 8(/ (,,, ( ,-)( /'/0,+/. U*+@+/ )(< +/)/< *0/ , 0/ &,*+/< (/ , (/ ,- (*+(,)// , 98) / -*,@,, 0, (. B,(8 / 8(/ (,,, - 0,+'+/< (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/ ,*, ( 0(,)( - /)(-.
1.5 GEOTERMALNE ELEKTRANE G/(/8*'/ /*/'/ (,/ ,(' -/8*+,' (*,' - ,)'+/ )(/ ,*, (0',= 8/,+. P (+ '+/ (/>/ &,'/ - (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/. O) / /=', )/> //*+/>,8 )/*,( (,, ' N()(8 Z/*' , I*'. U E(, +/ ( +(9 ('(+ -,< *, 0/(/8*', ,/8, - 0,+'+/ 9,((+ (/&,. T ((+/'+ -=,+/)+ ',/ /8// / / -0,+' )( (,, ,-)'(. Z'@+' ,( /(,= (/& - 0,+'+/8 , =*/'+/8 8(/ / (,, 0/(/8*'(8 /'/0,+(8.
1.6 HIDROENERGIJA H,(/'/0,+ +/ '0 )(/< =,(/*/,@' /'/0,+ +/ + (&,+/' (8(> '0/ )(/ (+ / , /-/)( ,- &'/. P,, )(/ ( 8/ /,'/ )(/ , 0),;,+/
(8(> )(/',= &,' /) 8/=',@ /'/0,+ /*/,@'. M*/ =,(/*/'/ ';,(',9 ' ,';, ( ,+// '/ -=,+/)+ ,*+'+/ )/*,/ (*,@,'/ )(/ , ,-0'+ )/*,,= &' , /-/)( .
1. SNAGA VJETRA S'0 )+/ (* +/ ,-)( /'/0,+/ '+)/>,8 (8 -'+,= 2% 0(,'. S'0 )+/(&,' ), ( '/(*,( ( /( 7%%% < '+)/>/ /89+ 13% 8 ),,'/. J/' )/*, &,' 8(/ (,-)/, ()(*+'( /*/,@'/ /'/0,+/ - (( 5%%% (8>,'). V/>,' '9'+,= (8/;,+*',= )+/(&,' ('/ =(,-('*'(8 ((8 , , +/'( (//'/ *(,;/ ((< ,- (+/0 / '0 /'(, 0/'/(. S+ / -,8 ()(, ',& ( '(8( , ' + *(*' 8/.
1.! SVIJET TREBA OBNOVLJIVE IZVORE ENERGIJE O&'()*+,), ,-)(, /'/0,+/ 8'+/ 9/', - ((*,' '/0( (')/;,('*', ,-)(, 8,* ,9'+?
*/',@,= *,'()
,= @/,;
/9,= 8/*
*,'() -(@', ,/*,= ,9
*,'() -(@', (,-/8'(0 (-('
P(,-)('+(8 /*/,@'/ /'/0,+/ ,- '/(0 ( (&'()*+,),= ,-)( /'/0,+/ 9/, / /'/0/( 0(,)(< (+/ &, / ,'@/ ((9,*( '/(+ ( (')/';,('*',= /*/' - (,-)('+ +/'/ (*,@,'/ /*/,@'/ /'/0,+/. O&'()*+,), ,-)(, (8(0>+ -)(+ *',= (@+ 8,* -(9*+)'+ *(*'(0 '()',9)< ,-0'+/ (&>+',; , ,',= /)< ,0',+/ '&)/ /*/,@'(8 /'/0,+(8. T(/< (&'()*+,), ,-)(, /'/0,+/ 8'++ -),'( ( )(- /'/0/'< */ )+/ ,*, ';/ / '/ 8(+ )(-,,< - -*, ( 0*+/'< *,' ,*, '/. K( +/' ;,+/*,'< (', (,'(/ -'()'(, ,-)( /'/0,+/.
2.VJETROELEKTRANE 2.1 ENERGIJA VJETRA S) (&'()*+,) /'/0,+ (*-, ( ';. S';/ /8 Z/8*+, -@, 1%15 = ( @/)('(8 8/. O( 1 ( 2 (( /'/0,+/ (+ (*-, ( '; /) / /'/0,+ )+/. T( +/ ,8+/,;/ ( 5% ( 1%% ),9/ ( /'/0,+/ /)(/'/ &,(8 ( ),= &,*+ ' Z/8*+,. Z&(0 -/8*+,'/ (;,+/< ) /'+ ' +/)/'(+ (*, +/ 8+//' 5
/8 /'(. T (+) ,,)*+/' ,*/ +/ (-' ( C(,(*,() ,*. N +/)/'(+ (*, )+/ ,8 8+/ (;,+/ (&' 8+/ -*+/ ( / ,&*,) (@+ ',(0 ,,. N +'(+ (*, )+/ ,8 8+/ (;,+/ 8+/ -*+/ (( (@+ ',(0 *. V+/(&,' (&,+ *-' '0 /)'+/8 ,*/ )+/ (/' ,* (+ +/*+/ ' /*,/ ((. K(*,@,' /'/0,+/ (+ )+/ /'(, ' (( -),, ( ()9,', 0 (+, @,', (( (&'+< &-,', )+/ , 0(>, )-=. P, '(8*'(8 8(/(8 ,, , /8/, ( 15C )-= /, (,*,/ 1.225 083< *, / ()/>'+/8 )*'(, , 0,' ()/>). T(/ ),+/, +/ - 09>, +/ =*',+, '/0( +/ (*,+,. N ),(,8 '8(,8 ),,'8 ,, )-= +/ ',, +/ - +/,. V+/(&,' ,,)*++/ '+ )+/ , ,+/ '/0( 9( )+/ (/ ( /*, ((. T( -'@, / '/ 8(/ ,(,,, ) /'/0,+ ,- )+/.
2.2 SNAGA I ENERGIJA VJETRA I VJETROAGREGATA E'/0,+ )+/ +/ ,'/,@ /'/0,+ -),' +/ ( ) &-,'/ )+/? 12 8 )2 < 8,8*' /(,+ /'/0,+ )+/ @' / (? 12 V ) 2 12 A )3 %<625 A )3 G+/ +/? 0,' )-= ,&*,'( 1<25 083 A ()9,' (( )+/(/*/'/ )(*8/' V AQ) ) &-,' )+/ M,8*' /(,+ /'/0,+ )+/ -),, ( &-,', )+/ ' /> (/';,+. U' ,'/,@ /'/0,+ )-= '/ 8(/ / ) ,(,,,< +/ )-= 8( *+/ +, &, '@,',( 8+/ ('(8/ (+, (*-, +/ 8(0>/ ,(,,, 8( /'/0,+ (+ +/ ((;,('*' -*,;, &-,' )+/ ' />? %<625 A)1)23 M,8*' '0 (+ / 8(/ (&,, (0('(8 (8(> )+/(&,'/ ,- (';,+,= -*(0 ,-'(, 1627< ('('( %<5!25! ( /(// 8,8*'/ 8(0>/ '0/ )+/. U-8/8( *, (&-, , 8,8*', //' +/*()'+ )-9'/ &,'/ +/ %.65< / //' +/*()'+ 0/'/( %.< - 8,8*' /'/0,+ )+/(/*/'/ ),+/,? 1627 %<65 %< %<625 A ) 3 %<1!3 A ) 3 T/(,+,< ,(,, / 8( 31 %<1!3%<625 ,'/,@/ /'/0,+/ )+/ - (,-)('+ /*/,@'/ /'/0,+/ )+/(/*/'8. !
B-,' )+/ +/ +( (8+/'+,) +/ (0 (/&'( 8+/,, &-,' )+/ ( &, / 8(0*/ (/,, ,)*+/ /)/';,+ ,, )+/. B-,' )+/ / ()/>) ),,'(8 ,-' *. M(/ / @', +/ (8+/ &-,' -8+/' /(8 (,+/' ,- (8+/ ),,' ' -/8*+(8. N *,;, 4.1. ,-' +/ -),'( 8,8*'/ , /(,+, ,(,,)/ '0/ )+/< ( , ('/ ' ((),', )+/(&,'/ , ,*+@;,8 0/'/( -),'(, ( &-,', )+/.
S"#$% 2.1 Z),'( '0/ )+/ ( &-,', )+/ 2.3. KRIVULJA SNAGE I ZAVISNOST O BRZINI VJETRA G (+, '8 (-+/ (*,( >/ &,' (,-)/, /*/,@'/ /'/0,+/ ' -*,@,,8 &-,'8 )+/ +/ ,)*+ '0/. V+/(&,'/ ,-+','/ ( (@' ,, , &-,', )+/ ,-8/ 3 ( 5 8/ ( /',. T (+) '-,)8( &-,' *+@/'+ )+/. T&,' / (08, ( /'/ ,, , )/*,(+ &-,', )+/< , (,*,/ 258< / &,' ,*, ((*,' &,'/ '/ &, (9/,*. P/' &-,'/ )+/ '-,)8( &-,'(8 ,*+@/'+ )+/.
7
S"#$% 2.2 Z),'( '0/ )+/(0/'/( ( &-,', )+/ P(&*/8 ,)*+/ '0/ +/ (8/ 9( '8 0()(, (*,( '0/ >/ (,-)/, )+/(&,' , (+/@'(+ &-,', )+/. O&,8 /'/0,+/ )+/ / 8+/'+ &-,'(8 )+/. K(/,;,+/' '0/ 0()(, (*,( / /'/0,+/ )+/ /)(, /*/,@' /'/0,+. E,'( &,' +/ 8*( )/> ( 2%< , (' / 8+/'+ &-,'(8 )+/. Z ' (*,@,' /'/0,+/ (+ )-9' &,' /) /*/,@' /'/0,+ &-,' )+/ +/ )*( &,'. E'/0,+ )+/ (0() (+/@'(+ &-,', )+/ ' /> (/';,+< 9( -'@, ( +/ &-,' )+/ )(( )/>< (&,+ / ),9/ /'/0,+/.
2.4 UTICAJ TERENA I IZBOR LOKACIJE N )/*,,8 ),,'8 ( (( 1 8< ()9,' -/8*+/ '/ ,@/ /),9/ ' )+/ ( ',,8 *(+/),8 8(// /'+/ ( ()9,' -/8*+/ +( ,@/ ' &-,' )+/. Z )/>/ '/),*'(, //'< )+/ +/ ),9/ (/'. P,8+/,;/ 98/ , )/*,, 0(),< *(0,@'( >/ ),9/ (,, )+/< ( >/ )/*,/ &/('/ ()9,'/ ' /((8,8 / '/-''( ,;, ' &-,' )+/. V(/'/ ()9,'/ +(9 ),9/ 0*/',+/ ( &/(',=< ,8+ +(9 8'+, ,;+< ( ),( ) , 08*+/ ,8+ -'' ,;+ ' &-,' )+/. D(& *(;,+ - )-9'/ &,'/ +/ (&*/. P/() &, / (,0( &(*+, // ()*+'+/8 &,' ' 8 & ()*,+/ ',+/ @'< +/ ()*,+ ) &*/';,+ , () )+/ @ , ,+/ '/0( 9( (*-, ( 8/ ()*,+/ / -''( 8'++/ ,)(', ),+/ &,'/ -&(0 +@/0 (9/'+ *+/ &*/';,+/. P'( ()(*+',+/ &,*( &, &, ()*,+ &,* -(&*+/' /8 8(< +/ &, (8 *@+ (9*( ( // &-'+ )+/. Z&(0 *'(0 ),'+ &-,'/ )+/< (*,@,' /'/0,+/ *'( / 8,+/'+. P(8+/' -),, ( )/8/',8 ,*,8< ( *(),8 ' * , //8. I-*-' /'/0,+ )+/(&,'/ -),, ( ),'+ )+/< ,( '+)/>/ ),+;,+/ ( '// 8+// (8/'-,'/ -&(0 (8(, (( &,'/. N )/>,', 8+/ ' ),+/ '+ +/ )+/(),,+/ '/0( '(>. V+/ +/ 8'(0( &*/'',+, '+ @/9>/ 8,+/'+ 8+/. V/> (,-)('+ '+ +/ /'( +/ +/ ((9'+ '+ )/>. S''/ (*+/ @/( (>/'/ @/,8 ,8 )+/ (+, '0*( 8,+/'++ 8+/ , &-,' )+/. U (@+,8 '/+/',8 ,-0*/(8 //'< ,- // ( -0< (*-, ( &*/';,+/ )*( '/),*',8 ((),8 )+/ , )*(-,8. T&*/';,+ 8'++/ 8(0>'( ,(,9)'+ /'/0,+/ )+/ / -(+/ )/>/ (9/'+/ &,'. P()9,'/ 8( , +/-/ 0*/ , ('''(+ &-,', )+/< '/),*'( ()9,'/ +/ )*( 8*. P()/>'+/8 &-,'/ )+/ ,( /'/0,+/ )+/ / ,(,9) ' (,-'+/ * 9( @,', ()9,' '/),*'(8. P(9( +/ '/),*'( ' 8((+ ()9,', )*( 8*< &-,' )+/ / /),9/ '/ 8,+/'+ ),,' ((),'/ &,'/ '/ 8( &,, ),( ( ' ('.
8
S".2.3 P()*+'+/ )+/(&,' (&-,(8 ' ( )+/ N+/('(8,@',+ ),,' ((),'/ &,'/ 8+/9/'/ ' ()9,', 8( +/ %<75 (8+/ ((. T('+/), &,' (&,@'( / )/ ()(*+'( ),(, &, ,-&+/0*, &*/';,+/ ( )+/ &*,- *. V+/ ' 8( +/ 8'+/ &*/'' '/0( ' ('< -( &,'/ ' 8( ,8+ )/>, ,)(', ),+/ ( (',= ' ('. S) )+/(&,' () )+/ ,- /&/ '(' 9( ,- '+/0 ,-)@/ /'/0,+ , /)(, +/ /*/,@'. I- (0 -*(0 &, &,'/ /&*( 8+/,, 9( +/ 8(0>/ *+/ +/' ( 0/. I(,,)( -/8*+,9 , ;,+/' +'+ &,' ' /*/,@' 8/< / ,= 8+/,8( 9( &*,/ +/' 0(+. V+/(&,'/ *+/'/ ,-8/ 5 ( ! ,' (8+/ (( 8+/ (* )+/ , ,-8/ 3 ( 5 ,' (8+/ (( 8+/ ((8,(8 ' 8+/ )+/. G&, /'/0,+/ -&(0 -)+/,'/ (+/ )+ +/' 0(+ ,-'(, '/0+/ (( 5 ((. N )+/(),(+ ', -0 ,*, *','< )-= / (8/+/ , '+/0() / &-,' ,-8/ // -''( ()/>). T +/ (+) -'' ( // '/*. T'/* &, /&( &,, 9( ),*',+,. U *@+ & )*( '/)' , '/+/'< (*-, ( )/*,,= &*/';,+< +. 8+/ , &-,' )+/ &, / '0*( 8,+/'+*,. V/*,/ &*/';,+/ ('(, (',9)+ )/ /'(, )/>/ &-,'/< (8+/'+,), )+/ -(+/ '/(/&'( (9/'+/ , ,'+/ &,'/. U(&,@+/' 8+/ - ()*+'+/ )+/(&,' -),9/'+< & ,*, *','/ *, 2.3. P/'( +/ ,8, 9( +/ 8(0>/ 9,, (0*/ /8 '(*-/>/8 8+/ )+/ '/(8 (@+. R-*(0 +/ ('()( *@/'+/ )-= ' )+/(),(+ ', & , '(' 9( )+/ (/0'/ )=< (/ 8 +/ (8(0>/'( 9,/'+/ ( / 9 (@+/ ',/0 ,, ' 0(+ ', &. A( +/ &( 8( ,*, ,8 '/),*' ()9,'< (*-, ( -'',= &*/';,+ (+/ (',9)+ /'(, )/>/ &-,'/ )+/.
2.5 OSNOVNA PODJELA I DJELOVI VJETROELEKTRANA U(9/'( ((+/ ) , )+/(/*/' *, 2.4? )',8 , =(,-('*',8 (((8.
"
%& '()*%+,# *--*
/& 0-*#-,%",# *--*
S".2.4 T,(), )+/(0/0 V+/(/*/'/ )',8 (((8 / ,+// (,/. V/>,' )+/(&,' =(,-('*'(8 ((),'(8 (,/ 8/=',-8 (+, (8(> /*/(8(( , //'( , &,' -/' /8 8+/ (* )+/. T('+/), - )/*,/ &,'/ 8(0 &,, (0*, @/*,@',< /9/, ,*, &/(',. U, (0*, ('+/), / (,/ - 8*/ )-9'/ &,'/. V/*,/ )-9'/ &,'/ / ,-)(/ (0*,8 @/*,@',8 ('+/),8< (+, / (,-)(/ ,+/*(),8 ( 2% 3% 8/ (+, / ++ ' 8+/ ()*+'+ &,'/. P/@', ('+ / ()/>) /8 /8/*+< &, ()/>*, @)(> , 9/,*, ' 8/,+*. R/9/, ('+/), / ,-)(/ )/'+/8 @/*,@',= (,*. O'()' /'( (),= ('+/) +/ ;,+/',< (9( / (,, (* 8'+/ 8/,+*< (,/ / , @)(>. S (&-,(8 ' 8+/( ()*+'+ )+/(/*/'/ / ,+/*/ ' ('/ (+/ / ()*++ ' (' , ('/ ' 8((+ @,',. S (&-,(8 ' '0 (&,@+/' +/ (+/* ' 8*/ 1 ( 3% < /'+/ , )/*,/ 3% ( 15%% < / ('/ ' @,', 15%% M*/ / (,/ (&,@'( ' */,8 ,-(*()',8 8+/,8< , @/8 ((+, )/*, -'(*,( +/9/'+. V+/(/*/'/ /'+/ , )/*,/ '0/ (&,@'( / ' 8/,< ( 8(*'/ ,*, 0, )+/((),. O'/ ,'*,'/ '0/ )/>/ ( 65% ' (8/;,+*'/ , (,-)(/ / )/*,,8 /,+8. V+/(/*/'/ ' @,', 8(0 ,8, ,'*,' '0 , ( '/(*,( (,' M< /''( -)(+< 0*)' // +/ )/*, ;,+/' ((*+.
1#
2.6 OSNOVNI DIJELOVI VJETROELEKTRANE N *,;, 2.5 ,-', ('()', ,+/*(), )+/(0/0.
S". 2.5 O'()', ,+/*(), )+/(0/0 L-)%# ,. /"%(&7
11
V/>,' )+/(&,' ,8 ,/8 ),+/ ,*, , *(,;/. S (&-,(8 ' ,-)/& 8(/8( -*,(), *(,;/ -/',8 )=(),8 ( /(,'8,@',8 (@',;8 ,*, ,*;,8. O&/ ,-)/&/ +/'( /'', (@,(', ,/8,< (+, *@+ (- ,8'(0 (@,('(0 ,/8 8/=',@ (@',; )+ 8(8/' (@/'+ -/'+/8 )= *(,;/ ,*, (8,@'(8 )'(8 ()9,'(8 /'0. (,*/ / ' + '@,' (0',@)+ &-,' (/'+.
R--*? S)', +/*(), (( )+/(&,'/ 0*) /'0. =& , *(,;/. O),'( ( (8/ ( /0*,9/8( '0< (( 8(/ &,, ,-)//'? ( / /0*;,+ 0* ((8 )9, -/'+/8 *(,;/< ' '@,' / (,* '8+/9 (,8*', (*(+. O)) /0*;,+ +/ *(/' , ((, ())/ ,-)/&/ *+,< *, ''( ,8+/'+,), - *(,;/ / ( 253% 8. T(/ ((+, (/&' 8(( - -/'+/< (+, 8,+/'++>, 0( *(,;/ 8,+/'+ '', 0( +/ )-=. ( / /0*;,+ '0/ )+/(&,'/ )9, (,9/'+/8 /(,'8,@'(0 // (/8/>+ (0* &-,'. D*/< (8+/'(8 &-,'/ )+/ 8,+/'+ / ' /((,* 0( +/ )-=< ('('( (*-, ( (/8/>+ (0* &-,' / ( ( ,*, 0&, -0('< , @/8 *(,;/ '/8+ 8(0>'( -/'+. M/,8< ( +/ )+/(&,' (+/()' - '/( (@+/ &-,'< *(,;/ ,8+ ',+/ '8+/9/' 0( - (,@'( (@+/ &-,' , )/>/ /,'(,.
K-8,#% ,. B*%$&7 K 0/'/( ,'/ ,- 8//< ('('( &-,' '*/ )+/ ,+// 8,8*' ),+/'( ,*+@' ),+/'(< '. 25 8< (*-, ( ,--,(0 ,'8,@(0 (//>/'+. Z&(0 ),= (+) 8( ((+, (@,(', ,/8 ( &, //,( /'(', '0/< ('('( -),( ((. O,8 (0< &,'( +/ />,< +/ - ()(0 ,/8 (, (+/' &-,' )'+/ ('''(8< ('('( (,0, ,/8 @,+/ +/ +/*()'+/ ,'8,@, )'(//'(. D, (@',; +/ '+@/9> ,-)/& (@,('(0 ,/8 (+(8 / ' )/8/',8 89,'8 )*+ 8,((;/(,< 8+/9/' +/ ' (((/'(+ ((),', ,+/ /'(', ,*, ' &-((/'(+ ((),', 0/'/(.
P*,-(,#$ (,% ,. G%* /-9&7 P/'(', )+/(&,'/ + (((/' &-((/'(8 ((),'(8 , ()/>) &-,' )'+/ (( 3% 6% (8,' ' (( 12%% 15%% (8,' +. ' &-,' )'+/< - )/>,' 0/'/(< '' - )'+/ /*/,@'/ /'/0,+/. P/'(', +/ )/>,', *@+/) 8*,*,( , 8(/ &,, -*,@,,= ,-)/&,. H*/'+/ /'(', / '+@/9>/ )9, -(8< (8-,)'+/ ,'/,@,8 *+/8. P,*,(8 '*,-,'+ '@,' ' (+, / )'+ /'(, )+/(&,'(0 ,+/* ' /*/,@', 0/'/(< '(@, )'( --,8+ 8/,+*, ,-/ /*/8/' *(< ) /'( , /'(', (8+/. 12
G,*%-*7 T&,', ,( )+/(/*/'/ (((8< (@',;8 , /'(',(8 '0/ /)*+ )' ,( ;+/*('(0 ,/8< @,+ +/ ('()' ';,+ (0(' 0/'/(. Z ),*'( , ,0'( ';,(','+/ @,)(0 )+/(&,'( 0/'/((0 ,/8< 0/'/( 8( ,'+), -=+/)/ ( 9( ? ),( //' ,(,,)(, 9,((8 0 (//>/'+ , &-,'/ (/'+< ,-*+,)( (( ' ()/>',8 &(+/),8 (/+ *@+ (-,)'+ ),= -9,',= ,/8< ,-*+,)(< ('('( ((+'( (';,+ ' ),(,8 ,'8,@,8 (//>/'+,8 ,*,(8 ,= (+/)< / , *+@,)'+ , ,*+@,)'+ 0/'/(. U-,8+>, (&-, *()/ ()/>'/ )*'(,< *'(,< -,8 (('( ' / @/,;/< (),9/' /8/ , *,@'/ *()/< / 0/'/(/ / (/ ()*+ -=+/) (-'(, 9( +/ 8(0>/ 8'+/ ()'+. R-', ,/,+, /8 (+,8 / 8(/ ,-)9,, (+/* 0/'/(. T( '. /8 '@,' 0/'/(, / 8(0 (,+/*,, ' ('/? - */*', ((+/>(8 ,,&,)'(8 8/(8< - 8(*', < - /0', 0,8 ,-)(,8. P/8 ), +/ 8(0 &,,? ,(8+/', ,*, ,-8+/',@',. I(8+/', / -&(0 (&*/8 (-'(, ,+/( ,8+/'++. P/8 '@,' (/'+ ((+/ 0/'/(,? (8+/'+,)(8 ,*, '/(8+/'+,)(8 &-,'(8 (/'+ - -)'+/ ,/ /)/';,+/. T(/ ((+, (+/* /8 )/*,@,', +. '-,.
U)*%+":%8$# # ,%-*,# (#(; ,. C-,*-""*&7 K( 9( 8( ,8/ /< ()+ 8,((;/(, )*+' ,/8 +/ ('(), -/' - ;+/*('( )*+'+/ , '-,'+/ )+/(&,'(0/'/((0 ,/8. A( ()) ,/8 ',+/ ;,+/*(, 8+/9/' ' )+/(&,'(+ +/,',;, ( 9( 8(/ &,, *@+< )/> +/ +/',8 ,+/*(8 ' '/(8 *+/',+/8 8+/ (' ,/8 -=+/) , (/&' /*/(8',;,+ (/8.
O)*;% % %$*%,: ,. <%= %*&7 S*, - -/'+/ &,'(0/'/((0 ,/8. N*-, / ,( >,9 )+/(&,'/< ' )= &. P/( '(0 /'( (8+/ / )/*,@,'/ 1?1%%% )/*,,8 -@,8 /'(8< @)9>/',8 ' &< ,-)') / ((),'(8 (( );/8 )+/. Z/'+/ -)( )9, 8((. O' ' /&, ,8 0/' (@',; (+ ('/8(0>+/ -/'+/ >,9 -&(0 '*/ )+/. Z/'+/ >,9 /0*,9/ ,/8 (+, +/ ,-)' ';,+/ (/8/>+, 8+/ )+/ 8'+, (+/ +/'(8 // 8,' (0(, / -/'+/ >,9.
G-,-"% ,. N%""& 7 K>,9/ +/'/ '/ 9,, 0/'/(, ,/8 ),8 (8('/'8 ( ((*,'/ ,;+< 0/ 9,, ((*,' ( &/ (,@'(0 ,/8.
S'/ ,. T-=*&7 13
M(/ &,, ,-)//' ( ;+/),< ('',< /*/(,< /9/,< @)9>/', ,*, ()/-',. D' / '+@/9>/ (,, ;+/) (';,+< /'( +(+ / '*-, (8/ 9( + (,8 ),(/ @)(>/ /,-+/ , )/> (('( ' ),&;,+/. P/'( /9// (';,+/ '*-, / +/'()'(,< &>, + +/ 8(0>/ ),, ' 8'+/ ,+/*()/ ,*',+ +/ - '( , 8('.
3. PRINCIP RADA VJETROELEKTRANE U EES I IZBOR GENERATORA 3.1 U-)>,% >;% :"-+%,:% +:*-"$*%, P(+8 )+/(/*/' (-8,+/) ,/8 - '(8;,+ /'/0,+/ 0,&+>/ )-9'/ 8/ ('('( )+/ /*/,@' /'/0,+ (/)(8 )+/(&,'/ , /*/,@'(0 0/'/(. N *,;, 3.1 ,-' +/ ('()', ,';, )+/(0/0.
1
S".3.1 O'()', ,';,
B>, )+/ /)*+ ,--,( (8+/'+,), /'/0/, / (+, / '/ 8(/ *,9,,< (/&'( +/ ),, *()/ (0(' ,/8 - /)'+/ /'/0,+/ )+/ /*/,@' /'/0,+. U(9/' 9/8 +/*()'+ )+/(/*/'/ ,-' ' *,;, <(&=) /*/8/'/ (+, / (+/+ (&-,(8 ' , (&*, /'/0,+/? /'/0,+ )+/< 8/=',@ /'/0,+ / /*/,@' /'/0,+. V+/(&,' (+ 8(/ ,8, +/' ,*, ),9/ /*,< *, - '(8;,+ /'/0,+/ )+/ 8/=',@ /'/0,+. A( / (&-, -8 -,' &/ , ),-*', //< ,-)/& , /*,/ /)*+ '+>/9>/ +/9/'+/. P(/ (0< ,'8,(8 (( , +/ '+*9/ )*+,. I'/;,+, 8(8/' ((0 (( /8 ('+ '/ 8,+/'+ / ,+/(8 (/'+. T( /-*+/ 8'+,8 (&*/8,8 *+/ (;,*;,+ '/0( ( +/'(,= , )(,= ((. U- ( +/ , (,@, 8,',+, -&(0 (/'+ ' 8'+(+ &-,',. O( !% )+/(&,' (+/ / /''( (,/ ),+/ ,8+ (, ((. S(+ ,-8/ )+/(&,'/ , /*/,@'(0 0/'/( ()/' +/ (8(> 8/=',@/ (+/ (+ (&,@+/'( /&, *+@+/ 8+/'+@ ,+ /'(',(8 (8(> (+/0 / ', &-,' )'+/ (( )+/(&,'/ ,*0() ),9(+ &-,', )'+/ (( 0/'/(. D &, / ,'/,@ /'/0,+ (( - (8(> 0/'/( /)(,* /*/,@'< &,* &, (/&' &-,' (( ( 1 5%% (/+ 8,',. 8. B>, / (( (/>/ &-,'(8 ( 3%5% 8< (/&' +/ (/& /'(',. S /'(',(8 / /) ( (,+> ,* ),((0 (/'(0 8(8/' &- (;,+ ',(0 (&'(0 8(8/' (+ +/ (/&' - 0/'/(. P(( ,(,,)(, /'/0,+/ +/ !< 0&, /'/0,+/ (+, '+/ *+/ /'+ -@', /'(', 8',/, / (&*, (*(/ , &/.
15
S".3.2 U(9/' 9/8 +/*()'+ )+/(/*/'/
N// )+/(&,'/ )(+(+ (/8, / , ,/8 - )*+'+/ 0*(8 -/'+ /*, (8(> (+/0 / 8(/ )9,, /0*;,+ ,-*-'/ '0/. V+/(/*/' ,-)/&, (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ ,*+@+/ / ' 8/ (8(> @/*+ -'()'(0 ' /'/0/(+ /*/(',;,. J/,',; - (8/'-;,+ +*()/ '0/ 8(/ /&, *+@,), /+ - (/;,+ ( '0/ / ,*// - ),9/ =8(',@/ @*'()/. R*(' (/8 /& &,, (+/()' ' '@,' (+, (8(0>) 0*( ,*+@/'+/ ' 8/. K('@'(< )*+@, ,/8 )+/(/*/'/ 8(/ &,, ,-)//' -*,@,,8 //',8 *(/'(,.
3.2 I/-* ,*%-*% ' +:*-"$*%,# P(,-)('/ +/,',;/ )+/(/*/'8 (&,@+/'( ,'=(', ,*, ,'=(', 0/'/(,. S (&-,(8 ' ) ,*+@/'+ ' 8/ @/ +/ (+/* )+/(/*/' /8 *,+//>,8 ((&,'8 0/0?
V+/(/*/'/ ,-)/&, *'(8 &-,'(8 )'+/ (+ / ,-)'( ,*+@+/ ' 8/
A,'=(', 0/'/( A,'=(', 0/'/(, / '+@/9>/ (,/ +/ )+/(/*/' ,*+@/' ' 8/. K 8/ /,-+/ )/*, '(' , /)/';,+ (. O'()' /'( 1!
,8 +/ +/'()',+ , +/,',+ (';,+< ,( 0/ '/ 8(+ ,8, (8/'-;,+, /+ 0*)'(8 *(,)/ ('/'-(/ &/,+/ , ,*+@', /+ ( &, / (8(0>,* (@/' ,'=(',-;,+ 8/(8 /'0. (/. S,'=(', 0/'/( S,'=(', 0/'/(, / '+@/9>/ ,8+/'++ - /()*+/'/ *()/ ()(0 (0('. O)+/ (/&', -&', ,/8 , /0*( &-,'/ (+, >/ (), '(' , /)/';,+. O)), 0/'/(, '/ 8(0 / ('>, (8/;,+*',8 ,-)/&8 *'(8 &-,'(8 (0(' ' 8/. K( )+/(&,' '-,)',= '0 )/>,= ( 5%% '(@,( +/ ,-/' (/& - *+@,)'+/8 ,/8 - /0*;,+ 0* -/'+ /*,/ (/*/< 9( ,'@/ ',+/ *@+< ( / (8/', ,/8 '/ ,-)(, ),8 +/,',;8. R((, ('''(8 &-,'(8 )'+/ )*( ,*', - ,8+/' )+/(/*/'8 - (/&/ /*/(/'/0/(0 ,/8 8// +/ / ,8/ (8(0>+/ ,8+/' +/'()',= 0/'/( @,+ +/ &-,' )'+/ (*() (//' /)/';,+(8 8//. &
V+/(/*/'/ ,-)/&, (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/
S,'=(', 0/'/( /)@/8 0*)'(8 +'(8 0 A,'=(', 0/'/( /)@/8 0*)'(8 +'(8 0 A,'=(', 0/'/( )*+,),8 (8+/'+,),8 *,-'+/8 A,'=(', 0/'/( ','=('(8 ,*, (,'=('(8 /)@(8 (8 R((, (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ '+@/9>/ / (,/ - (0(' 8, - )( , )+/(/*/' - (/&/ '+/'+ &/,+< ( / - ,8+/' VE (+/ / ++ ' /*/,@' 8/ -=,+/)+ /)(',;, /)/';,+/. V+/(/*/'/ *'(8 &-,'(8 )'+/ , ('''(8 /)/';,+(8 (,/ 8/=',@(=,*,@, ,/8 /0*;,+/ &-,'/ )'+/ (8(> (+/0 )*++ /*,8 &,'/. U '+,8 0/'/( 8(/ &,, ,'=(', ,*, ,'=(',. A,'=(', 0/'/( +/ ('( (/8*+/' *(*',8 ,-)((8 +*()/ '0/ )= ()'+ 8(-&/ , ()'+ '(' ' ,*+@',;8. U ,-)/&, )+/(/*/'/ *'(8 &-,'(8 )'+/ , ('''(8 /)/';,+(8< ,'=(', 0/'/( ,8 )/>, ( /,'(, , (-'(,< *, // -) ,'=(',-8 *(),8 (/8/>+ &-,'/ )'+/ '*,= -&(0 &-,= (/8/>+ )+/ ,,*, (/8/>+ 8/, ( (0 (+. S((&'( (,-)('+/ +*()/ '0/ (' +/ /'( ,'=('(0 0/'/( ( / )+/(/*/' ,*+@+/ ' '(', *& 8/. U *@+ ,*+@/'+ ' )/> ,-0/' 8/ (&/ ,'/< ,'=(', 0/'/( +/ /'(, +/ +/ -''( +/,',+, , (&',+,< ,8 , +/'()',+, ,/8 )*+'+. O,8 (0< *(), (,)(, ,'=(',-8 -''( */,&,*',+, (/,)'+ ,'=(',8 0/'/((8.
17
I-)/& )+/(/*/'/ *'(8 &-,'(8 )'+/ , ('''(8 /)/';,+(8 ,8 (,8*' (0(' 8( - +/' (8+/ ,-8/ &-,'/ )= /*,/ , &-,'/ )+/. T( -'@, / 8( , +/'(8 (8+/ (,/ 8,8*' ' '0 0/'/(. U *@+ (8+/ ( ( (,8*'(0< ' '0 0/'/( &,, >/ 8'+ ( 8,8*'/.
S".3.4 N@,' ,*+@/'+ )+/(/*/'/ ' 8/ #/ *@+ +/ ,-)/& )+/(/*/'/ (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ , ('''(8 /)/';,+(8. T)/ )+/(/*/'/ ,8+ 0/'/( (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ , )+/(&,' (+ (, -*,@,,8 &-,'8 )'+/ -),'( ( (8+/'+,)(, &-,'/ )+/. O),) +/ (,8*' (0(' - ), (8+/ ,-8/ &-,'/ )= /*,/ , &-,'/ )+/< ('('( 18
- ) &-,' )+/. M/,8< ' /*/,@'(+ ', )+/(/*/'/ ()/>', (@/', ,')/,;,+, (9(), -&(0 *(/',+/ ,-)/&/ ,*+@/'+ ' 8/. U *@+ ,8+/'/ ,'=('(0 0/'/( ,-)/& *+@+/ ,@, /)@ /)/';,+/ -'()' ' /'/0/(+ /*/(',;,. U *@+ ,8+/'/ ,'=('(0 0/'/( ,-)/& *+@+/ ,(', ,)*+@ 8('(8 (+ - /0*;,+ '(0 (( (( , (8+/' &-,'8(8/' /,,/ ,'=('/ 89,'/. I((&'( / ' 8/=',@( =,*,@(+ ', (9(), 8'++ +/ / /0*;,+/ &-,'/ )'+/ 0/0 ),9/ '/ ,-)(, ' &,', @,8/ (' (+/ +/,',+. O,8 ;,+/'/ 0/'/( ()/>) / , &(+-' ( (+)/ ()/>'+ '/ =8(',@/ ,(-,+/ -&(0 ,8+/'/ ,@,= /)@. I( +/ '+*+, ,( )+/(/*/'/ '+/-,' &,'< )/*,@,' , ;,+/' 0/'/( *+@/' /,'( /0*;,+(0 ,/8 '/(('( @,'/ -'@+' ,')/,;,+, (9. N/(=(' +/ *+,) ,'';,+ '*,- (+(8 &, / (/,* ()'( )(/'+ (0(' (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/. P/8 '/,8 ,,8 (0(' (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ ' 0(,' (,/ , ( /( 13 )/>, ,-'( /'/ /*/,@'/ /'/0,+/ ( (0(' *'(8 &-,'(8 )'+/. A( +/ ;,+/' ,(@/'/ /'/0,+/ ()(*+'( ),((0 ,-'(< 8(0>/ +/ (,>, /('(8 ,*,)( , - )/>/ (@/'/ ,')/,;,+/ (9()/ (0(' (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/. K(8&,'()' ,8+/' 0/'/( (8+/'+,)(8 &-,'(8 )'+/ , ,@(0 /)@ /)/';,+/ (8/ ,-&+/0)'+ (&*/8 )/-',= - &,*'( 0* , /0*;,+ /)/';,+/< ('('( /*/(8/=',@ '+,='+ (9/'(. I-'/''/ (8+/'/ &-,'/ )+/ ),9/ '/ -(+ (8+/'/ ,'+/,)'/ '0/ )+/(/*/'/. R-*, '0/ ' (,+>(+ ((),', (='++/ / ' (8&,'()'/ ,'/;,+/ 0/0 (&*, ,'/,@/ /'/0,+/. D0,8 ,+/@,8< 0/0 / &-)() ( )+/ &-)(). M/,8< *@+ ,*+@/'+ )+/(/*/'/ ( ,-)( ('''/ '/ '0/ ' '(', *& 8/< 8(0>, (&*/8, &,*'(, '('.
3.3 USLOVI PRIKLJUČENJA VJETROELEKTRANE NA MRE?U P,*+@/'+/ )+/(/*/' ' /*/(/'/0/ 8/ +/ -'@+' (&*/8 (&-,(8 ' ( )+/(/*/'/ 8(0 &,'( ,;, ' &,*'( ,/8 , )*,/ /*/,@'/ /'/0,+/ 8/,. U*(), ,*+@/'+ / /,',9 (&*, M/',= ),* - )+/(/*/'/ /'0. ,' 0, ;(/. I( / M/' ),* '/ ,-+ ' '@,' ,*+@/ ,*, ,,8,',9 (//' ) 0/'/(< '+,=()/ (/&/ (&,@'( /,','/ ,8+>, ), (')/';,('*'/ /8(/*/'/ , =,(/*/'/. V+/(&,', 0/'/(, / -''( -*,+ ( ,'=(',= 0/'/( -&(0 @/0 / (&,@+/'( ,-+ ),+/ )/ M/',= ),* - )+/(/*/'/ +/' / ) ('(, ' '+,=()( ,*+@/'+/ ' /'(', ,/8 '-,)', '(' 11% V< 0 ' ,,&;,+, ,/8 '-,)', '(' W 35 V.
1"
P((+, 8'(0( /=',@,= *() ,*+@/'+ )+/(/*/' ' 8/ (+, / -,8+ (&-, -&(0 9( )*,/',+/ ,'/0;,+/ )+/(/*/' /*/(/'/0/, ,/8< ( 9( ? ,-'( /)/';,+/< I-'( '('< S'+/ *(),8 )< K)*,/ ,(@/'/ /*/,@'/ /'/0,+/ , Z=+/), (&-,(8 ' ,0'*/< (8',;,+/ , )*+'+/.
4. ZAKLJUČAK 4.1 PREDNOSTI I NEDOSTACI VJETROELEKTRANA K( (&'()*+,), ,-)( /'/0,+/ )+/(/*/' ,8 )/*, &(+ /'(,. V+/(/*/'/ '/ (9/ 0(,)(< +. /'/0,+ )+/ +/ &/*' , '/,;'. P(/*+' (&*, ,-)( /'/0,+/ +/ =/8,+, , &,(*(9, '/ -0+ ((*,9. V+/(/*/'/ 8(0 ,8, 8+//' (-,,)' ,;+ ' 8'+/'+/ '0/ , )+/ (@+,8 (+ ,-*(/' +,8 '*/,8 , ,8 )+/. J/' ( /*/8/' &(&, (,) 0*(&*'(0 -0,+)'+ , 8,8 ,8 /'/0/ ((+/'+ &/- 9/',= /8,,+ */',@,= *,'(). I-0'+(8 /'/0/,= ((+/'+ )+/(/*/' 8'++/ / ';,('*' -),'( ( )(- /'/0,+/ , (,*',= 0(,).
T(/< ( ((+/ /'(,< '*( ((+/ , 8'/ ,*, '/(;, ()),= ,/8 Z'@+' 8' +/ ()/8/'( (0('< -),'( ( 8//((*(9,8 /,,8 (@+ ,8+/'/. N,+/ (&( ,+/9/'( 8*,'+/ )/>,= (*,@,' /'/0,+/ - -(&*+/ &/- )+/< &, / (0 )+/(/*/'/ /&*/ )/-, ' /*/(/'/0/, ,/8 /0,+/ , '+,8 -8+/'+,), /'/0,+. P,*',8 / @,', (8&,';,+ =,(/*/' , )+/(/*/'< (+ -(&*+ +@/0 )+/ 9/, =,(8*;,+< -(&*+ &/- )+/ /'/0,+ +/ =,(/*/'. K( ,',= )+/(/*/' 8*;,+ 8(0 (,0), +/,'( 8*(,< (+, '/ 8(0 -()(*+,, (/&/ (@+,8 8'+/ )+/(),,= '< *, 8(0 9/,, *,@' /'/0,+ )+/(),(8 -(&*+. T/=',@ +/9/'+ -&(0 '//),,)(, )+/ ( (+)/ 8(0 ()/>, (9()/ ,-/< *, , ()'+ )+/(/*/' '. - *,)'+/ &(+ (&+ &,'/ &(+/8 (&+ 0/'(0 0/'/( (/&' +/ 8*,*,( (8(8 /0*;,+(8 &-,' 0/'/(. A( &, &,*, /,,@', ( 8' 8(/8( , -/, //( -0/'+/ *@+ )/*,,= )+/(()< 9( 8/,8 '/8 )/>/0 -'@+ ( / ) )+/(/*/' 0, ' '/'@/',8 ((,8.
4.2 STANJE U SVIJETU DANAS
2#
K+/8 2%1%. ' ),+/ +/ &,*( ,'*,'( (( 1!7 G )+/(0/0< 0(,9'+, +/ , &,( (( 354% G. K,' +/ /-/* )(/>/ 8+/( 0(,9'+(+ (*,@,', ,'*;,+ +/*(8 )/>,8 ( 5%< , )(/>/ 8+/( '( ,'*,'(+ '-,< 0+/ +/ /9* SAD. U E(, ) ) 8+/ / N+/8@ , "',+. S/( )+/ ),+/ +/ ((8 2%1%. '),( 4% 8,*,+, / (8/< ,',+, )+/ &,*( +/ -(*/'( (( 67% %%% *+,. N+)/>, ,( /'/0,+/ )+/ '(+ (,-)('+, +/ D'(+ 21< P(0* 1 , "',+, 16. N+)/>, )+/, (,-)(@ )+/(0/0 +/ /'@'( ', V/< 0, +/ ,'/, S,'()/*< / ,= 8/,@, GE< , ,'/, G(*,'. N /(8 8+/ +/ '+/8@, E'/;('. T/& '(8/', 8(/', )+/(0/0, ')*+/', ('( * -=+/),8 /*/,@',= /'(',= , ,,&;,+,= 8/< ('('( /8 ),*,8 ';,(','+ ,,= / 0(()( ( )/8 ,8+ ((&,'/ *,@',= /*/'.
21