SEJAUH MANAKAH INSTITUSI OMBUDSMAN BERJAYA OMBUDSMAN BERJAYA MENINGKATKAN KEBERKESANAN PENTADBIRTAN AWAM?
OLEH: ZAILANI AMIT GB00767
PENGENALAN
Anjakan paradigma dan kesedaran yang lebih terhadap hak fundamental seseorang individu telah menjadikan rakyat di negara-negara maju dan membangun termasuk Malaysia mempunyai golongan masyarakat yang berfikiran lebih terbuka, matang dan berwawasan. Asas pendidikan pendidikan yang tinggi tinggi ada kala kala mendatangkan permasalahan dan perdebatan mengenai perkara-perkara yang dahulunya tidak dipersoalkan oleh anggota masyarakat masyarakat itu sendiri. Kesedaran Kesedaran akan hak dan kepentinga kepentingan n serta kebajikan kebajikan mereka ini telah menjadi satu permasalahan dan juga satu titik permulaan agar pihak yang bertanggungjawab dalam mana-mana organisasi tidak melakukan apa sahaja mengikut kehendak dan kepentingan mereka tanpa memikirkan kepentingan anggota masyarakat secara keseluruhannya.
Di era global global dan demokrasi demokrasi adalah menjadi pegangan pegangan kerajaan kerajaan memastikan memastikan
survival dan jangka hayat kerajaan berpanjangan dengan berlandaskan pendekatan dan aplika aplikasi si dasar dasar dan polisi polisi awam awam yang yang menent menentuka ukan n arah arah tuju tuju corak corak pemeri pemerintah ntahan an kerajaa kerajaan. n. Oleh Oleh itu sebuah sebuah instit institusi usi khas khas perlu perlu ditubu ditubuhka hkan n untuk untuk menjag menjagaa integr integriti iti mana-mana organisasi, jabatan dan pihak kerajaan yang terbabit; menentukan satu pendekatan yang relevan dan rasional atas desakan dan kehendak anggota masyarakat untuk mengatasi masalah yang dihadapi serta untuk memantau dan tidak memberikan kuasa sepenuhnya kepada pihak-pihak yang terbabit secara langsung dengan apa juga dasar dasar dan polisi polisi itu. itu.
Adalah Adalah jelas jelas dalam dalam zaman moden moden ini, semua semua negara yang
mengamalkan mengamalkan sistem demokrasi, demokrasi, pihak pentadbiran pentadbiran negara negara diberi diberi kuasa yang luas untuk melaksana melaksanakan kan dasar-dasar dasar-dasar yang telah ditetapkan ditetapkan oleh kerajaan. kerajaan. Keadaan Keadaan ini
2
mewujudkan banyak jentera kerajaan mempunyai dan menikmati kuasa budi bicara yang sangat luas. Dengan adanya kuasa yang begitu luas menyebabkan ada kemungkinan dan kese kesem mpata patan n
berla erlak kunya unya
sala salah h
guna una
kuasa uasa
oleh oleh
pih pihak
pen pentad tadbira biran n
seper eperti ti
maladministration dan rasuah. Selain dari kawalan perundangan, pihak pentadbiran juga mempunya mempunyaii mekanisme mekanisme tersendiri untuk untuk menangani menangani perkara tersebut. tersebut.
Namun
tindak tindakan an sebegi sebegini ni tidak tidak mencuk mencukupi upi dan tidak tidak member memberii jamina jaminan n maladministration tida tidak k akan akan beru berula lang ng..
Situ Situas asii ini ini meny menyeb ebab abka kan n timb timbul ulny nyaa perm permin inta taan an untu untuk k
menubuhkan sebuah jawatankuasa atau institusi yang efektif yang berperanan untuk meng mengaw awal al piha pihak k pent pentad adbi biran ran..
Hasi Hasill dari daripa pada da sara sarana nan n rakya rakyat, t, maka maka wuju wujudl dlah ah
Ombudsman.
LATAR BELAKANG OMBUDSMAN
Pada tahun 1809, Sweden salah sebuah daripada negara-negara Scandinavia muncul seba sebaga gaii
nega negara ra
pert pertam amaa
mewu mewuju judk dkan an
Ombudsman
yang yang
bermaksud Procura Justitieombudsman , bermaksud Procurator tor for Civil Civil Affairs Affairs.
dike dikena nali li
seba sebaga gaii
Ombudsman dalam
bahasa Swedish bermaksud agen atau wakil. Ombudsman kedua pula telah ditubuhkan di Finland pada tahun 1919, diikuti diikuti oleh Denmark Denmark pada tahun 1955 dan Norway pada tahun 1961. 1961. Pada tahun 1962, 1962, New Zealand telah mengambil mengambil langkah menubuhk menubuhkan an negara pertama yang ditubuhk ditubuhkan an di luar negara Scandinavi Scandinaviaa Ombudsman. Ia adalah negara (Sawer 1968:76). 1968:76). Pada tahun tahun 1967 1967 Ombudsman telah ditubuhkan di United Kingdom.
Ombudsman di Sweden merupakan satu sistem pengawalan dan amat penting untuk untuk memast memastika ikan n tidak tidak ada ketida ketidakad kadilan ilan dalam dalam pengad pengadila ilan n kehaki kehakiman man dan juga juga pentadbira pentadbiran n (dari segi kewibawaan) kewibawaan).. Ia telah dipimpin dipimpin oleh tiga justies Ombudsman yang dilantik oleh Riksdag atau parlimen. parlimen. Justifikas Justifikasii dan skop tugas tugas mereka adalah adalah untuk untuk memerh memerhatik atikan an perjal perjalana anan n undang undang-un -undan dang g dan perlem perlembag bagaan aan dan mengad mengadili ili pegawai-peg pegawai-pegawai awai yang melakuk melakukan an kesalahan. kesalahan.
Tegasnya, Tegasnya, tugas tugas Ombudsman ialah
untuk memastikan mereka yang mempunyai kuasa menggunakannya menggunakannya dengan betul dan tidak bercanggah dengan hak-hak asasi rakyat.
3
Kejayaan konsep Ombudsman yang diamalkan diamalkan oleh Sweden Sweden telah tersebar tersebar dengan meluas di seluruh dunia terutamanya selepas Perang Dunia Kedua (Rowat 1968:85). 1968:85). Sehingga Sehingga kini lebih kurang sembilan sembilan puluh negara negara terdiri daripada Afrika Selatan, Selatan, Asia, Australia Australia dan Pacifik, Carribean, Amerika Latin, Kesatuan Eropah dan Negara Bukan Kesatuan Eropah telah menubuhkan Ombudsman dan mengikut model Sweden (Gregory (Gregory & Giddings Giddings 1997:99). 1997:99). Ombudsman bukan sahaja Ombudsman di Sweden semakin bertambah tetapi telah beroperasi di peringkat pusat, negeri, bahagian atau kerajaan tempatan (national, state, regional or municipal level ).
Walaupun
Ombudsman
dikena dikenali li dengan dengan nama nama yang yang
berbez berbezaa
sepert sepertii
Parliamentary Commisioner atau Commisioner Commisioner for Administrative Administrative Investigations, terdapat perbezaan dari segi penggunaan bahasa dan mempunyai mempunyai bidang kuasa yang berbe berbeza, za, tetapi fungsi fungsi dan konsepn konsepnya ya adalah sama. sama.
Profes Profesor or Gerald Gerald Calden Calden dari dari
Universiti California, Amerika Syarikat di dalam kertas kerjanya bertajuk Maturation
issues for the Ombudsman memberi kesimpulan bahawa meskipun kritikan terhadap tindakan kerajaan sentiasa meningkat di seluruh dunia, kehadiran Ombudsman telah memb memberi eri sina sinarr keya keyaki kina nan n kepa kepada da rakya rakyatt terh terhad adap ap perk perkhi hidm dmat atan an awam awam (Cal (Calde den n 1988:112).
Sungguhpun Ombudsman telah ditubuhkan lebih dua ratus tahun lalu tetapi popular sejak lima puluh tahun kebelakangan kebelakangan Ombudsman telah menjadi penting dan popular ini kerana selepas peperangan pada tahun 1939-1945 terdapatnya pembesaran aktiviti negara, timbulnya kesedaran dan prihatin terhadap hak asasi manusia, percambahan pendidika pendidikan n dan pengetahuan pengetahuan pihak awam. Di samping samping itu, aktiviti the International United Nation Nationss juga juga menyum menyumban bang g ke arah penubu penubuhan han Commissio Commission n of Jurists Jurists dan United
Ombudsman.
juga diliha dilihatt sangat sangat perlu perlu untuk untuk memban membantu tu menang menangni ni Ombudsman juga
masalah birokrasi.
DEFINISI OMBUDSMAN
Mengikut para sarjana, tidak terdapat definisi yang tepat mengenai Ombudsman, tetapi berdasarkan berdasarkan pengkajian pengkajian Mary Seneviratne Seneviratne dalam karyanya karyanya bertajuk bertajuk Ombudsman:
4
Police Service and Administrative Justice (2000), beliau menyatakan apara sarjana telah mampu memberikan pelbagai definisi Ombudsman secara komtemporari yang cukup relevan dengan kehendak semasa. semasa. Misalnya The International Bar Association Association menyatakan Ombudsman ialah:
An office provided for by the constitution constitution or by action of the legislature or parliament and headed by an independent, high-level public official who is responsibl responsiblee to the legisla legislature ture or parliamen parliament, t, who receive receivess compl complain aints ts from from aggri aggriev eved ed person personss again against st govern governmen mentt agenc agencies ies,, officials officials and employees or who who acts on his own motion, and who has the power power to invest investig igate ate,, recomm recommend end correc correcti tive ve actio action n and issue issue reports (Haller 1988: 22). Hill (1976:12 ) pula menyatakan Ombudsman ialah mereka yang “includes the fact
that the office office can use its ‘extensive ‘extensive powers powers of investiga investigation tion in performing performing a postdecision administrative audit’, that the findings are reported publicly but it cannot (2000: 18) pula pula menyatakan menyatakan Ombuds Ombudsmna mna change administrative administrative decisions. decisions. ” Heede (2000: ialah “ A reliable person who for the purposes of legal protection of individuals as well
as parli parliame ament ntary ary contro controll superv supervis ises es almos almostt all admin administ istrat rativ ivee bodies bodies and civi civil l servants. He cannot correct correct their decisions, decisions, but – based on submitted complaints complaints or on own initiatives – he may criticize them .”
CIRI-CIRI OMBUDSMAN
Mengikut Scott (1994:41), Ombudsman mempunyai ciri-ciri kebebasan, bidang kuasa yang yang luas, luas, direct access dan mekani mekanisme sme yang yang efektif efektif untuk untuk menang menangani ani masalah masalah.. Walaupun Walaupun Ombudsman Ombudsman bertanggun bertanggungjawab gjawab terhadap parlimen, parlimen, tetapi ia bukanlah bukanlah ahli parli parlimen men.. Tujuan Tujuannya nya ialah ialah member memberii perlin perlindun dungan gan terhada terhadap p hak-ha hak-hak k indivi individu du.. Ia mempunyai kuasa menyiasat, kuasa untuk membuat pembaikan terhadap kes-kes yang telah telah disias disiasat at tetapi tetapi tidak tidak mempun mempunyai yai kuasa kuasa membua membuatt keputu keputusan san terhada terhadap p legally
binding force.
mempunyai keanggotaa keanggotaan n Ombudsman tidak mempunyai (Lun (Lundv dvik ik 1968 1968:5 :58) 8)..
yang spesifik spesifik atau tetap
Ia mung mungki kin n dipe dipega gang ng oleh oleh seor seoran ang g saha sahaja ja atau atau seca secara ra
berkumpulan. Keanggotaannya tidak gender bias boleh diwakili oleh kaum lelaki dan
5
wanita. Ombudsman terdiri daripada mereka yang berpengalaman, berwibawa dan pakar dalam bidang-bida bidang-bidang ng tertentu tertentu untuk berbincang berbincang dalam memutuskan memutuskan sesuatu sesuatu per perka kara ra yang yang dian diangg ggap ap tida tidak k adil adil dan dan dija dijadi dika kan n alasa alasan n untu untuk k menu menunt ntut ut atau atau membantah membantah
(ketidakpu (ketidakpuasaan asaan hati rakyat) rakyat)
keputusan keputusan birokrasi. birokrasi. Dia
merupakan merupakan
orang yang berkecuali dan bertindak sebagai orang tengah antara kerajaan dan rakyat atau individu serta tidak berunsurkan kepartian.
Kekuatan Ombudsman yang ketara ialah ia mempunyai mempunyai kuasa untuk access to
departmental departmental files. Apabila Ombudsman menerima aduan, ia akan menentukan sama ada ada berla berlaku kuny nyaa keti ketida daka kadi dilan lan sele selepa pass meny menyem emak ak doku dokume men n atau atau fail-f fail-fai aill yang yang berkaitan. berkaitan. Pengadu Pengadu tidak tidak perlu perlu memberi memberi bukti bukti untuk untuk menges mengesahkan ahkan aduan. aduan.
Tiada
sebara sebarang ng bayaran bayaran dikena dikenakan kan kepada kepada pengad pengadu u kerana kerana Ombudsman adalah peguam peguam pengadu. pengadu. Siasatan Siasatan dijalankan dijalankan secara sulit dan ini memberi peluang kepada kepada jabatan terbabit untuk membaiki membaiki kelemahan dan kesilapan yang telah dikenalpasti. Prosiding yang dijalankan dijalankan oleh Ombudsman terhadap sesuatu aduan itu adalah lebih cepat jika diband dibanding ingkan kan dengan dengan prosid prosiding ing perunda perundang ngan. an.
Namun Namun terdapat terdapat juga juga perasa perasaan an
ketidakpuasan terhadap kebebasan yang diberikan kepada Ombudsman. How free is (Halle lerr 1998 1998:7 :79) 9) yang yang mana mana ada ada nega negara ra yang yang dika dikata taka kan n meng mengam amal alka kan n free (Hal tetapi tidak tidak mendap mendapat at kebeba kebebasan san dan masih masih terdap terdapat at rintan rintangan gan dan Ombudsman, tetapi kekang kekangan an di dalam dalam mengum mengumpul pul maklum maklumat at khasny khasnyaa daripa daripada da agensi agensi-ag -agens ensii yang yang mempunyai kepentingan di dalam kerajaan itu sendiri.
FUNGSI OMBUDSMAN
Setiap institusi mempunyai fungsi tersendiri. Begitu juga Ombudsman sebagai satu jawatankuasa perundangan atau satu institusi institusi khas yang ditubuhkan berfungsi untuk menyiasat aduan-aduan daripada daripada rakyat tentang kuasa awam iaitu kesalahan-kesalahan dan ketida ketidakad kadilan ilan pentad pentadbir biran an kerajaa kerajaan n serta serta menjag menjagaa hak-ha hak-hak k rakyat rakyat daripa daripada da diseleweng diseleweng oleh pegawai-peg pegawai-pegawai awai kerajaan kerajaan (Seneviratne (Seneviratne 2002:32). 2002:32).
Ombudsman
dilant dilantik ik oleh oleh pihak pihak perund perundang angan an untuk untuk berfun berfungsi gsi tetapi tetapi tidak tidak akan akan campur campur tangan tangan dalam dalam perkar perkaraa dan kes tertentu tertentu (keput (keputusa usan n mahkam mahkamah) ah)..
Jawata Jawatanku nkuasa asa ini dalam dalam
menyel menyelesa esaikan ikan masalah masalah tidak tidak akan akan meliba melibatka tkan n peguam peguam-peg -peguam uam kerana kerana ia beraks beraksii
6
seperti complaint’s complaint’s lawyer.
berfungsi gsi secara secara tersend tersendiri iri dan tidak tidak Ombudsman berfun
bergantung pada badan lain (Gregory & Giddings Giddings 1997:107). 1997:107). Namun apa yang pasti
Ombudsman adalah satu pendekatan yang amat peka kepada permasalahan semasa rakyat yang di garap dan perlu dihuraikan mengikut kepakaran dan pandangan pakar yang sedia ada yang mampu memberikan jawapan dan alternatif penyelesaian yang lebih kritis dan berwawasan.
Secara jelasnya fungsi Ombudsman adalah seperti berikut (Ramanathan 2000: 145-146): Pertama, mengendalikan dan menyiasat ketidakpuasan individu atau rakyat terhadap pentadbiran kerajaan. Ombudsman akan meneliti semua aduan yang diterima. akan menjala menjalank nkan an siasat siasatan an sekira sekiranya nya wujud wujud perlan perlangg ggaran aran undang undang-Ombudsman akan undang, undang, ketidakadilan ketidakadilan dan diskriminas diskriminasi. i. Dalam kebanyakan kebanyakan kes, Ombudsman boleh memaklumkan keputusan yang sepatutnya telah diambil dan jika boleh, mencadangkan sesuatu penyelesaian. Ombudsman tidak boleh mengubah keputusan pentadbir tetapi boleh mencadangkan keputusan yang berlainan kerana prestij dan lojik supaya agensi terlibat terlibat mengubah mengubah keputusann keputusannya. ya.
juga diberi diberi kuasa kuasa untuk untuk membua membuatt Ombudsman juga
laporan dan cadangan hasil siasatan kepada parlimen. Bagi aduan yang di luar bidang
Ombudsman, ia akan mengarah individu atau badan tersebut membuat aduan kepada pihak yang berkaitan.
Kedua, memperbaiki memperbaiki pentadbiran pentadbiran.. Peranan Peranan Ombudsman dapat memperbaiki memperbaiki atau dapat mengubah pandangan awam terhadap kerajaan. Ia menggalakkan pihak pentadbir untuk menerangkan kepada umum tentang tindakan kerajaan dan memberi maklum maklumat at tentang tentang hak-hak hak-hak merayu. merayu.
Dengan Dengan ini akan wujud wujud sense of security of security di
kalangan masyarakat. Ombudsman juga memperbaiki kualiti umum perkhidmatan kerajaan kerajaan dengan dengan membuat membuat pegawai-peg pegawai-pegawai awai lebih berhati-hati berhati-hati dalam menjalankan menjalankan tugas.
membantu tu mengen mengenal al pasti pasti kelema kelemahan han-kel -kelema emahan han sepert sepertii Ombudsman memban
ketidakkecekapan, kelalaian, tatacara yang yang tidak jelas atau sikap seseorang seseorang pegawai.
Ketiga Ketiga,, memban membantu tu dalam tugas penyel penyeliaan iaan badan badan perund perundang angan. an.
Dalam Dalam
masyarakat industri barat, barat, masalah perundangan yang tidak efektif dalam pentadbiran disebabkan oleh bidang birokrasiyang luas dan kompleks. Aduan-aduan yang diterima diterima oleh ahli-ahli perundangan daripada kawasan perwakilan mereka selalunya dilayan
7
secara secara berasing berasingan. an.
Lapora Laporan n Khas Khas dan Laporan Laporan Tahunan Tahunan Ombudsman membantu
dalam menjalankan fungsi-fungsi badan perundangan.
OMBUDSMAN DI OMBUDSMAN DI UNITED KINGDOM
Ombudsman yang dijalankan di United Kingdom telah dipileh untuk melihat sejauh mana mana keberk keberkesa esanan nan instit institusi usi ini berjay berjayaa mening meningkat katkan kan pelaks pelaksana anaan an dasar dasar awam. awam.
Parliamentary Parliamentary Commissioner Commissioner for Administration Administration yang juga dikenali Parliamentary telah h ditu ditubu buhk hkan an di bawa bawah h Parliame Ombudsman tela Parliamentar ntaryy Commissio Commission n Act 1967.
Commissioner dilantik oleh Crown dan memegang jawatan ini sehingga berumur 65 tahun. tahun. Ia boleh di tamatkan perkhidm perkhidmatan atan oleh parlimen parlimen atau atas sebab kesihatan. kesihatan. Ombudsman dilantik bagi bagi tempoh lima tahun dan boleh dilantik semula. semula. Bayaran gaji mereka adalah ditentu ditentukan kan oleh oleh parlimen parlimen daripada daripada kumpulan kumpulan wang wang yang yang disatukan. disatukan. Mereka bukan penjawat awam dan sebagai Independent Person rakyat akan lebih berkeyakin berkeyakinan an apabila apabila siasatan siasatan dijalankan dijalankan terhadap terhadap jabatan kerajaan dan organisasi organisasi berkaitan.
Di peri pering ngka katt awal awal penu penubu buha han n Ombudsman di Unit United ed King Kingdo dom, m, bida bidang ng kuasan kuasanya ya adalah adalah amat terhad. terhad.
Fungsi Fungsi utamanya utamanya ialah untuk menyias menyiasat at rungut rungutan an
daripada orang awam mengenai ketidakadilan hasil daripada maladministration seperti rasuah, diskriminasi, tidak mengikut peraturan dan bias oleh jabatan kerajaan termasuk yang gagal mengambil mengambil tindakan. Selain itu ia juga juga menyiasat apa juga juga keputusan atau cadangan yang dibuat termasuk cadangan yang telah dibuat oleh parlimen atau apa-apa tindakan tindakan yang telah diambil diambil atau ditolak yang berkaitan berkaitan dengan hal-hal pentadbiran pentadbiran jabata jabatan n keraja kerajaan an atau atau organi organisas sasii yang yang meliba melibatka tkan n rakyat rakyat,, jabatan jabatan atau organi organisas sasii (Yardley 1997:98). Hasil daripada siasatan, jika Ombudsman mendapati berlakunya ketidakadila ketidakadilan n akibat daripada daripada maladministration , maka maka kebias kebiasaan aanya ya penyel penyelesa esaian ian dicadangakan dengan cara bayaran pampasan, memohon maaf atau mengemukakan cadangan tertentu yang lazimnya dipatuhi oleh pihak yang terlibat.
Masyarakat Masyarakat United Kingdom Kingdom amat amat peka tentang hak hak mereka. mereka. Pada tahun tahun 1980-an 1980-an dan 1990-an, 1990-an, peranan Ombudsman telah diperluask diperluaskan. an. Ombudsman yang khusus untuk menangani rungutan yang berkaitan dengan permasalahan dari aspek
8
perundangan, kewangan, perumahan dan kesihatan seperti berikut telah ditubuhkan. Antaran Antaranya ya ialah ialah Health Health Ombud Ombudsnm snman an pada pada tahun tahun 1973 1973 yang yang berfun berfungsi gsi untuk; untuk; (i) menyiasat menyiasat ketidakadil ketidakadilan an dari aspek perkhidmatan perkhidmatan kesihatan, kesihatan, (ii) menyiasat menyiasat tohmahan tohmahan terhadap salah laku pihak perubatan, dan (iii) satu akta berkaitan bidang perubatan telah telah dilulu diluluska skan n oleh oleh parlim parlimen en dan akan akan dilaks dilaksana anakan kan pada pada 1hb. 1hb. April April 2006 2006 hasil hasil tindakan Ombudsman melalui rungutan orang awam. Kedua ialah Local Government Ombudsman (1974) yang bertanggungjawab untuk: (i) menyiasat keputusan yang telah dilaku dilakukan kan oleh oleh pihak pihak Majlis Majlis Tempat Tempatan an dalam dalam aspek aspek peruma perumahan han,, pendid pendidika ikan n dan kebajikan, kebajikan, (ii) mengurangkan mengurangkan permasalahan permasalahan dan perancangan perancangan yang tidak efisien, (iii) Majlis Tempatan akan menjalankan penyelidikaan dengan lebih terperinci sebelum membuat perancangan dan keputusan, (iv) mampu mengurangkan penyelewengan dan salah perancangan, (v) menyuarakan hak asasi dan individu terhadap perancangan dan skim skim pendid pendidika ikan n dan kebajik kebajikan, an, (vi) (vi) mampu mampu member memberika ikan n ruang ruang penamb penambahb ahbaik aikan an kepa kepada da dasa dasarr yang yang sedi sediaa ada ada terha terhada dap p keba kebaji jika kan n warg wargaa emas emas,, ibu ibu tung tungga gall dan dan kumpulan kurang upaya, dan (vi) polisi pendidikan digubal dan ditambahbaikan.
Sela Selain in itu itu ialah ialah Pens Pensio ions ns Ombu Ombuds dsma man n (199 (1990) 0) yang yang bert bertuj ujua uan n untu untuk k (i) (i) menyiasat dan membuat keputusan terhadap aduan mengenai cara pengurusan skim pencen dijalankan, (ii) menangani aduan mengenai pengurusan jualan dan pemasaran skim skim pencen pencen,, (iii) (iii) member memberikan ikan pandan pandangan gan terhada terhadap p perlab perlabura uran, n, (iv) (iv) member memberika ikan n ketelu ketelusan san terhad terhadap ap urusni urusniaga aga dan pelabu pelaburan ran,, (v) mengka mengkaji ji dan menggu menggubal bal polis polisii pelaburan. Di samping itu ialah Police Complaints Ombudsman Ombudsman (1984) yang yang berfungsi untuk untuk (i) menyia menyiasat sat aduan aduan mengen mengenai ai perkhi perkhidma dmatan tan polis, polis, (ii) (ii) member memberii keyaki keyakinan nan kepada orang awam mengenai sistem aduan polis dilaksanakan dengan efisien, efektif dan telus, dan dan (iii) membuat membuat inkuiri dan memantau memantau trend aduan. aduan. Contoh Contoh lain ialah Legal Services Ombudsman (1990) yang bertanggungjawab: (i) bukan biro guaman tetapi berperanan menyiasat salah laku peguam, (ii) menyiasat aduan mengenai badan profesional dengan efektif dan pastikan siasatan dijalankan secara adil, (iii) aplikasi mengendalikan komplain komplain agar standard standard perkhidmat perkhidmatan an terhadap terhadap best practice dalam mengendalikan pelanggan dapat ditingkatkan, (iv) terlibat dengan aktif dalam membentuk peraturan perkhidmatan perundangan, (v) membantu mangsa yang ditipu pihak peguam, (vi) memberikan memberikan peluang kepada kepada mangsa mangsa untuk untuk mencari mencari kebenaran, kebenaran, (vii) menyedarkan menyedarkan peguam akan etika profesion mereka (lesen digantung atau dibatalkan), (viii) proses
9
peguam-klien lebih telus, dan (ix) dasar berubah kepada lebih fleksibel dan selamat. Lain-lain Lain-lain Ombudsman Ombudsman ialah Prisons Prisons and Probations Probations Ombudsman Ombudsman (1994), (1994), Banking Banking Ombudsman Ombudsman (1986), (1986), Insurance Insurance Ombudsman Ombudsman (1981), (1981), Building Building Societies Societies Ombudsman Ombudsman (1994), Funeral Ombudsman (1994), Independent Housing Ombudsman (1996) dan Corporate Estate Agents Ombudsman (1997).
KEBERKESANAN OMBUDSMAN DI OMBUDSMAN DI UNITED KINGDOM
Keberkesanan sistem Ombudsman di United Kingdom mampu dipaparkan berdasarkan pelbagai kes yang membuktikan bahawa peranan Ombudsman ini adalah serius dan ianya ianya bukanl bukanlah ah hanya hanya seperti seperti melepa melepaska skan n batuk batuk di tangga tangga..
Ini dapat dibukti dibuktikan kan
dengan paparan beberapa kejayaannya dalam menyelesaikan kemelut mengenai aduanaduan seperti berikut:
i)
Pada Pada tah tahun un 1999 1999 seor seoran ang g pen penga gadu du tel telah ah ber berja jaya ya men menda dapa patt bali balik k baya bayara ran n kos perubatan sebanyak 47,000 pound daripada Jabatan Kebajikan yang dicajk dicajkan an kepada kepada ibunya ibunya oleh oleh pihak pihak hospit hospital al dimana dimana ibunya ibunya seoran seorang g warga emas berhak mendapat perubatan secara percuma.
ii)
Pada tahun 1998, dengan bantuan Ombudsman, pihak pengurusan pengurusan Kesi Kesih hatan atan
Keban ebangs gsaa aan n
tela telah h
memo emohon hon
maaf maaf,,
memb embayar ayar
kos
per perbe bela lanj njaan aan peru peruba bata tan n sert sertaa tamb tambah ahan an seba sebany nyak ak 75 poun pound d atas atas kesusahan yang dialami oleh seorang pengadu di mana pusat kesihatan tidak membekalkan ubatan yang beliau berhak mendapatnya dengan percuma. iii)
Hasil si siasatan da dan ca cadangan Ombudsman, pihak Majlis Tempatan dan Jabatan Jabatan Pengangku Pengangkutan tan telah membayar membayar pampasan pampasan sebanyak sebanyak 200,000 200,000 pou pound nd kepa kepada da peng pengad adu u kera kerana na gaga gagall memb membay ayar ar pamp pampas asan an yang yang sewajarnya sewajarnya semasa rumah beliau diambil diambil untuk untuk projek lebuhraya lebuhraya pada tahun 1986 ( Abraham 2005:136).
Keberkesanan Ombudsman di United Kingdom mampu menjanakan pelbagai penam penambah bahbai baikan kan di dalam dalam perger pergeraka akan n dan operas operasii sistem sistem Ombudsman itu sendiri sendiri
10
seperti seperti berikut. berikut.
Pertama, Pertama, pertamab pertamabahan ahan Ombud Ombudsman. sman.
Pertambahan Pertambahan pelbagai pelbagai lagi lagi
jawatankuasa Ombudsman yang yang lebih lebih menjur menjurus us kepada kepada semua semua aspek, aspek, kehidu kehidupan pan,, keperluan serta keluhan anggota masyarakat yang tidak mendapat pertimbangan dan pembelaan pembelaan yang yang sewajarny sewajarnya. a. Kedua, Kedua, menjadi menjadi bench mark dan ikutan piak swasta. Apa yang pasti kejayaan Ombudsman menjadi satu daya penarik dan ikutan pihak pihak pihak swasta swasta untuk untuk menjal menjalank ankan an satu satu anjaka anjakan n dan peruba perubahan han pendek pendekata atan n kepada kepada semua semua permas permasalah alahan an dan perkhi perkhidma dmatan tan agar agar bertin bertindak dak dengan dengan lebih lebih prihat prihatin in dan proaktif untuk memberikan perkhidmatan yang lebih telus dan mengurangkan karenah birokrasi demi keperluan dan kebajikan anggota masyarakat supaya lebih terjamin dan perkhidmata perkhidmatan n yang diberi akan lebih berkualit berkualiti. i.
Ketiga, Ketiga, peranan dalam hak asasi asasi
manusia. Peranan akan hak fundamental individu seperti seperti mana yang tersirat di dalam Perlembagaan United Kingdom menjadi pegangan dan panduan serta ukuran semua agensi agensi dan organisasi di United Kingdom Kingdom.. Keempat, Keempat, pemerhati pemerhati kerajaan (watchdog ). ). Secara tidak langsung, Ombudsman menjad menjadii pemerh pemerhati ati dan penden pendengar gar bagi bagi pihak pihak kerajaa kerajaan n namun namun ianya ianya juga juga seperti seperti kata kata pepatah pepatah melepa melepaska skan n anjing anjing yang yang tersep tersepit, it, sekiranya silap di pihak kerajaan, jabatan atau organisasi, Ombudsman tetap akan menjalankan tugasan yang diamanahkan tanpa mengira fahaman dan pengaruh politik serta campur tangan kerajaan itu sendiri.
Selain itu aialah aduan bertulis. Setiap komplain atau rungutan rungutan mestilah dibuat secara bertulis untuk merekodkan merekodkan penampilan penampilan agar mampu dijadikan dijadikan asas permulaan permulaan perdebatan dan penyiasatan dalam dalam sesuatu kes itu sendiri. Seterusnya ialah membawa kes-ke kes-kess ke pihak pihak yang benar benar untuk untuk dikaji dikaji semula semula..
Pihak Pihak Ombudsman di United
Kingdom turut membuka kes-kes terdahulu yang dirasakan tidak diadili dengan telus dan saksama saksama sehing sehingga ga menimb menimbulk ulkan an kesusa kesusahan han kepada kepada mangsa mangsa.. menentukan menentukan hak asasi asasi manusia manusia dipatuhi. dipatuhi.
Akhirn Akhirnya ya ialah ialah
Secara keseluruh keseluruhannya annya,, Ombudsman di
United Kingdom mempunyai wawasan yang tepat dan telus, iaitu ingin memastikan rakyat negara itu bebas daripada salah laku dan ugutan organisasi swasta atau kerajaan tanpa melihat dan menyiasat permasalahan dan keluhan dengan lebih efisien lagi.
Pada tahun 1975, Akta Parliamentary Parliamentary Commissioner Commissioner (Ombudsman) (Ombudsman) 1968 telah dipinda dipinda dan dijadikan Akta Ombudsman 1975. Di bawah Akta Akta ini, bidang bidang kuasanya kuasanya diperluaska diperluaskan n kepada kepada kerajaan kerajaan tempatan tempatan dan mengandun mengandungi gi proviso proviso pelantikan pelantikan lebih
11
daripada daripada seorang seorang Ombudsman dan seoran seorang g dilant dilantik ik sebaga sebagaii Ketua Ketua Ombudsman. Penstrukturan Ombudsman di Unit United ed King Kingdo dom m adal adalah ah begi begitu tu sist sistem emat atik ik dan dan mempun mempunyai yai organi organisas sasii yang yang kukuh kukuh dan mempun mempunyai yai hierark hierarkii yang yang strateg strategik ik serta serta dianggotai oleh pakar-pakar di dalam bidang-bidang yang ditentukan oleh perjuangan dan skop Ombudsman itu sendiri.
Pada Julai 1983, Official Informatian Informatian Act 1983 telah dikuatkuasakan. Akta ini member memberii kuasa kuasa kepada kepada Ombudsman untuk untuk menyia menyiasat sat dan menyem menyemak ak keputu keputusan san mengen mengenai ai permin permintaa taan n untuk untuk mendap mendapatk atkan an maklum maklumat at rasmi rasmi yang yang dipega dipegang ng oleh oleh menteri, jabatan kerajaan dan organisasi termasuk state state own enterprise, pihak berkuasa pen pendi didi dika kan n dan dan kesi kesiha hata tan. n.
Pada Pada bula bulan n Mac Mac 1988 1988,, Local Local Governme Government nt Official Official
Information and Meetings Act 1987 telah berkuatkuasa yang memberi kuasa kepada untuk menyia menyiasat sat dan menyem menyemak ak keputu keputusan san atas atas permin permintaan taan untuk untuk Ombudsman untuk mendapatkan mendapatkan maklumat maklumat rasmi rasmi dari dari majlis tempatan. tempatan. Pada Januari Januari 2001, 2001, Protected dikuatkuasakan. akan. Di bawah bawah Akta Akta ini, Ombudsman mempunyai Disclosures Act 2000 dikuatkuas berbagai fungsi dan yang paling utama ialah memberi nasihat kepada pekerja yang telah dan akan mengemukakan protected disclosures. protected disclosures.
Ombudsman juga boleh membuat pertimbangan sama ada kuasa budi bicara telah digunakan untuk tujuan tujuan yang tidak betul atau atas alasan yang tidak relevan atau selepas mengambil kira pertimbangan yang tidak relevan atau sama ada kesaksamaan sewa sewajar jarny nyaa tela telah h dibe diberi ri terha terhada dap p kepu keputu tusa san n atau atau cada cadang ngan an ters terseb ebut ut..
Apab Apabil ilaa
Ombudsman mendapati sesuatu aduan itu mempunyai merit, ia akan mencadangkan jabata jabatan n atau organi organisas sasii berken berkenaan aan mengam mengambil bil tindak tindakan an untuk untuk menyel menyelesa esaika ikanny nnya. a. Walaupun Ombudsman tidak mempunyai mempunyai kuasa untuk mengehend mengehendaki aki jabatan jabatan atau orga organi nisa sasi si
berk berken enaa aan n
mene meneri rima ma
dan dan
mela melaks ksan anak akan an
cada cadang ngan an
mere mereka ka
teta tetapi pi
kebanyakan kebanyakan cadangan cadangan yang dikemukakan dikemukakan itu diterima diterima pakai. Namun banyak banyak aduan disele diselesai saikan kan tanpa tanpa perlun perlunya ya cadang cadangan an secara secara rasmi rasmi dan terdapa terdapatt kes-ke kes-kess di mana mana
Ombudsman telah menyelesaikan secara tidak rasmi.
Jabatan Jabatan dan organisasi organisasi yang tertaklu tertakluk k kepada bidang bidang kuasa Ombudsman telah disenaraikan di dalam Jadual Pertama Akta Ombudsman 1975 termasuk pihak ber berku kuas asaa pend pendid idik ikan an sepe sepert rtii lemb lembag agaa aman amanah ah seko sekola lah, h, univ univer ersi siti ti dan dan tertiary
12
institutions dan pihak berkuasa kesihatan awam. Walaupun Ombudsman mempunyai kuasa menyiasat tetapi ia tidak boleh menyiasat aduan-aduan yang menyentuh perkara perkara berikut:
i)
Individu pe persendirian ( private individuals termasuk uk individuals) termas
peguam peguam yang yang
menjalankan guaman persendirian atau syarikat; ii)
Organisasi bukan kerajaan;
iii)
Keputusan mahkamah;
iv) iv)
Hak Hak ray rayuan uan stat statu uri
ke mah mahkama kamah h atau atau tri tribu bun nal ata atass meri meritt kes kes-kes -kes
berkenaan. v)
Perilaku Polis. Aduan terhadap polis dikendalikan oleh Police Complaints Authority
vi) vi)
Term Termaa dan dan syar syarat at perk perkhi hidm dmata atan n angg anggot otaa Angk Angkata atan n Tent Tenter eraa
vii) vii)
Tindak Tindakan an dan keputu keputusan san oleh oleh truste trusteee mengik mengikut ut Truste Trusteee Act 1956 1956
viii viii))
Kepu Keputu tussan Men Mente teri ri.. Nam Namun Ombudsman berhak menyiasat keputusan ters terseb ebut ut
apab apabil ilaa
bent bentuk uk kepu keputu tusa san n
itu itu
bera berada da
pada pada
peri pering ngka katt
perlaksanaan oleh penjawat awam di kementerian berkenaan ix)
Keputusan kerajaan tempatan (local local govern governmen mentt organi organizat zatio ions ns ). Namun Ombudsman boleh menyiasat, nasihat atau membuat cadangan kepada organisasi berkenaan.
Ombudsman juga boleh menolak untuk menyiasat aduan apabila pengadu tidak meng mengam ambi bill tind tindak akan an untu untuk k meny menyel eles esai aika kan n adua aduan n mere mereka ka deng dengan an jaba jabata tan n atau atau organisasi organisasi berkaitan. berkaitan.
Kebiasaanny Kebiasaannyaa aduan mereka boleh diselesaik diselesaikan an dengan cara
tersebut tanpa penglibatan Ombudsman, terdapat berbagai cara penyelesaian sama ada di bawah undang-undang atau peraturan pentadbiran yang sedang berkuasa kuasa, aduan yang telah melebihi 12 bulan, aduan yang dianggap tidak penting, remeh atau dibuat bukan dengan suci hati dan pengadu tidak memberi tumpuan peribadi terhadap aduannya.
Tujuan Tujuan siasat siasatan an dijala dijalanka nkan n di bawah bawah akta akta ini adalah adalah untuk untuk membol membolehk ehkan an
Ombudsman meneliti dan memberi pandangan sama ada keputusan yang telah atau gagal dibuat atas permintaan rakyat terhadap maklumat rasmi yang dipegang oleh
13
menteri, Kerajaan Pusat dan Tempatan serta organisasi selaras dengan keperluan akta yang berkaitan. berkaitan. Kebiasaanny Kebiasaannyaa semasa siasatan siasatan sedang dijalankan, dijalankan, menteri, menteri, jabatan atau organisasi terlibat akan mengemukakan maklumat yang diperlukan dan siasatan tidak akan diteruskan atas alasan perkara itu telah selesai. Namun sekiranya maklumat maklumat yang dikehendak dikehendakii tidak dikemukakan dikemukakan dan Ombudsman menegaskan menegaskan maklumat maklumat itu tidak tidak boleh boleh ditaha ditahan, n, maka maka Ombudsman boleh mencadangka mencadangkan n ianya dikemukaka dikemukakan. n. Pada amnya, amnya, cadangan cadangan Ombudsman Ombudsman akan menjadi menjadi binding pada hari ke 21 selepas ianya dikemukakan melainkan adanya
Order in Council yang mendapat bantahan
daripada kabinet. Cadangan kepada Minister of the Crown atau Kerajaan Kerajaan Pusat atau organisasi boleh ditolak oleh Order of Council , manakala cadangan cadangan kepada Kerajaan Tempatan boleh ditolak dengan resolusi badan pentadbir organisasi tersebut.
Ombudsman tidak boleh digunakan untuk membuat semakan undang-undang atau judici judicial al review review.
bertanggungjawab gjawab melaporkan melaporkan kepada kepada Ombudsman hanya bertanggun
parlimen parlimen sekiranya sekiranya cadangan tersebut tersebut enggan dituruti. dituruti. Maklumat Maklumat rasmi bermaksud bermaksud sebarang maklumat, bertulis atau sebaliknya, yang dipegang oleh Menteri, Kerajaan Pusat dan Tempatan serta organisasi yang terdapat dalam Official Official Information Information Act dan
Local Government Official Information and Meetings Act.
Serious wrongdoing termasuk rasuah, salah guna derma dan peruntukan rakyat atau sumber sumber,, kelaku kelakuan an yang yang membaw membawaa risiko risiko terhad terhadap ap keselam keselamatan atan dan kesiha kesihatan tan awam, awam, persek persekita itaran ran alam, alam, pemeli pemelihara haraan an undang undang-un -undan dang g (terma (termasuk suk penceg pencegaha ahan, n, penyiasata penyiasatan, n, mengesan kesalahan kesalahan dan mendapat mendapat pendakwaan pendakwaan yang adil), kelakuan kelakuan penjawat awam yang tidak sopan dan kelakuan yang menjurus melakukan kesalahan. Di bawa bawah h akta akta ini, ini, Ombudsman mempun mempunyai yai beberap beberapaa fungsi fungsi tetapi tetapi yang yang paling paling mustahak mustahak ialah mereka dikehendak dikehendakii memberi memberi maklumat maklumat dan panduan kepada pekerja pekerja yang telah atau akan membuat pendedahan.
SISTEM OMBUDSMAN DAN OMBUDSMAN DAN AKAUNTABILITI
Berdasarkan Berdasarkan peranan peranan Ombudsman yang responsif, pengawas yang aktif dan efektif serta keberkesanan keberkesanan tahap penyelesaian penyelesaian masalah masalah yang tinggi menunjukk menunjukkan an bahawa bahawa
14
sistem Ombudsman berupaya memacu pentadbiran kerajaan ke arah akauntabiliti dan ketelu ketelusan san..
Perkhi Perkhidma dmatan tan Awam Awam adalah adalah suatu instrume instrumen n pentin penting g yang yang membaw membawaa
pembangunan dan mengekalkan keutuhan serta kedaulatan negara. Justeru persoalan perilaku tadbiran (administrative behaviour ) dan nilai-nilai teras setiap penjawat awam akan menyokong matlamat yang menjurus kepada aspek tadbir urus yang baik ( good Dengan itu, penjawat awam akan sentiasa sentiasa berusaha berusaha mengekalkan mengekalkan sifat governance). Dengan profe profesio sional nalism ismee dalam dalam menjal menjalank ankan an tugas. tugas.
Apabil Apabilaa mereka mereka bersif bersifat at profes profesion ional al
dengan sendirinya sendirinya ia akan bersifat neutral.
Perkhid Perkhidmat matan an awam sebaga sebagaii agen telah diberi diberikan kan amanah amanah agentt of the the stat statee telah mentadbirkan dasar dan program pembangunan negara secara sejagat (uniform), adil dan saksama serta berterusan tanpa mengira bentuk kerajaan yang dipilih oleh rakyat untuk memerintah. Ini juga bermakna bermakna perkhidmatan awam perlu menunjangi menunjangi falsafah penting perkhidmatan awam iaitu neutral. Konsep pengasingan pengasingan kuasa atau separation merupakan satu doktrin doktrin tentang tentang kerajaan kerajaan demokrasi demokrasi berperlembagaan berperlembagaan ia itu of power merupakan satu proses proses yang boleh menjamin menjamin keutuhan demokrasi. demokrasi. Ia diamalkan diamalkan bukan sahaja untuk mengelakkan kezaliman bahkan juga bertujuan menjamin kedudukan kerajaan yang lebih kukuh kukuh dan stabil (Ramanathan 2002:78). Dengan ini rakyat dapat menaruh keyaki keyakinan nan besa besarr terhada terhadap p
instit institusi usi Ombudsman untu untuk k memb membela ela hak hak asas asasii dan dan
kepentingan mereka.
United Kingdo Kingdom m member memberii peneka penekanan nan kepada kepada injusti Ombudsman di United injustice ce in dalam pentad pentadbir biran an termasu termasuk k kegaga kegagalan lan untuk untuk conseque consequence nce of maladministration dalam bertindak. Mengikut laporan tahunan Ombudsman United Kingdom menerima purata 900 aduan aduan setahu setahun. n.
Daripa Daripada da jumlah jumlah tersebut, tersebut, sebanyak sebanyak 40% meliba melibatka tkan n aduan aduan
kelemahan dalam pentadbir pentadbiran an (Jain 1996:174) 1996:174).. Pada tahun tahun maladministration atau kelemahan 1999-2000 Health Service Ombudsman telah menerima 2,526 aduan di mana hanya 212 212 adua aduan n saha sahaja ja yang yang memp mempun unya yaii meri meritt untu untuk k sias siasat atan an (Cow (Cowan an 2001 2001:8 :89) 9)..
Ombudsman telah memberi cadangan kepada jabatan berkaitan untuk menyelesaikan masalah. Penyelesaian dibuat dengan cara ex gratia payment , memohon kemaafan atau member memberii cadang cadangan, an, tetapi tetapi Ombudsman tidak tidak boleh boleh membua membuatt peruba perubahan han keatas keatas keputusan yang telah dibuat. Ombudsman telah memainkan peranan penting dalam menentukan ketidakpuasan orang ramai terhadap pihak pentadbiran dapat ditangani
15
dengan sebaiknya. Pada tahun 1980-an dan 1990-an, corak perkhidmatan perkhidmatan awam telah menjadi lebih consumer-orientated dan telah menunjukkan peningkatan penyelesaian ketidakpua ketidakpuasan san orang ramai dibuat dibuat secara dalaman di jabatan jabatan terbabit terbabit (Seneviratne (Seneviratne 2003:98).
Ombudsman sangat berguna untuk mengisi ruang ( filling filling gaps ) dalam sistem bagi menangani menangani kesilapan kesilapan dan kemasyhur kemasyhurannya annya telah di flatteringly copied oleh Selain n itu itu dari dari segi kos pula, pula, ia adal adalah ah mekani mekanism smee yang yang sanga sangatt private sector . Selai berharga berharga dalam penyelesaian penyelesaian masalah kerana kerana khidmatnya khidmatnya adalah percuma, dari segi jumlah kes yang dikendalikan adalah cost effective kepada badan yang membiayainya. Selain itu, skim Ombudsman memberi alternatif yang lebih menarik kepada pihak mahkamah. mahkamah.
Bukan sahaja sahaja ia dapat mengatasi mengatasi prosedur-pro prosedur-prosedur sedur yang yang rumit yang
berkait dengan litigasi tetapi juga memberi penyelesaian yang tidak mungkin mungkin terdapat di mahkamah. Cara pengurusan Ombudsman juga menyumbang kepada kejayaan dan kemasyhura kemasyhurannya. nnya. Ia berpegang berpegang kepada kepada dua dua konsep konsep iaitu tidak formal dan bertolak bertolak ansur ( informality and flexibility ). Ia bertindak bertindak secara adil tetapi tidak terhalang terhalang dengan rules of evidence . Tujuan Ombudsman ialah untuk mencapai keputusan yang dipersetujui oleh kedua belah pihak dan juga lebih bertolak-ansur dalam membuat sesuatu penyelesaian.
Kebe Keberk rkes esan anan anny nyaa
juga juga dapa dapatt
dili diliha hatt deng dengan an bert bertam amba bahn hnya ya penu penubu buha han n
Ombudsman sejak penubuhan pertamanya pada tahun 1809 dan sehingga akhir tahun 1990an terdapat sembilan sembilan puloh negara negara yang mengamalkannya. mengamalkannya. Sekiranya institusi ini ini tidak memberi sebarang faedah dan manfaat serta tidak berkesan sudah pasti ia tidak akan berkembang dan peranannya tidak dipelbagaikan. dipelbagaikan. Disebabkan keberkesanannya maka maka ia telah telah menarik menarik perhat perhatian ian pihak pihak swasta swasta untuk untuk meniru meniru konsep konsep Ombudsman (Senevitratne 2002:87). Ombudsman juga telah melebarkan peranannya dalam isu-isu hak asasi manusia dan rasuah. Sehingga kini hanya Ombudsman yang ditubuhkan di Swaziland pada tahun 1983 1983 telah ditutup pada tahun 1985. 1985. Di samping itu, beberapa beberapa Ombudsman Ombudsman telah dipecat dipecat contohnya contohnya di Nigeria Nigeria dan Rusia kerana ketidakcekapan ketidakcekapan melaksanakan tanggungjawab tanggungjawab (Ayeni 2000:75).
16
Kecemer Kecemerlan langan gan perana peranan n Ombuds Ombudsman man juga juga telah telah dinyat dinyataka akan n oleh oleh bebera beberapa pa sarjana. Petikan di bawah dapat memberi gambaran betapa betapa mustahaknya peranan yang dimainkan oleh Ombudsman dan juga keberkesanannya terhadap perkhidmatan awam:
Monteiro Monteiro (1966:2) (1966:2) menyatakan: menyatakan: in the universal quest for the machinery to control administration, no other single institution has held so much attraction for so many as the Scandinavian ombudsman …. Pearce (1993:35) menyatakan: Ombudsman, is undoubtedly the most valuable institution from the viewpoint of both citizen and bureaucrat that has evolved duri during ng this this cent centur ury… y… ther theree has has been been broa broad d publ public ic dema demand nd for for the the establishment establishment of an Ombudsman to resolve problems in a very large number of countries and jurisdicti jurisdictions. ons. This astonishing astonishing growth of an instituti institution on is not and has not been emulated emulated by any other body. body. Contrast Contrast the many many centuries centuries that it took for the parliament and the courts to establish their roles. Hill (1976:12) dalam bukunya The Model Ombudsman menjelaskan: one of the institut institution’ ion’ss most interes interesting ting puzzles puzzles is its apparent apparent effect effectiven iveness, ess, despite despite minimal coercive capabalities. Pada Pada tahu tahun n 1967 1967,, Sir Sir Guy Guy Powle owless Omb Ombudsm udsman an New New Zeal Zealan and d tela telah h mengutarakan idea mengenai penubuhan Ombudsman di Malaysia tetapi gagal kerana mengikut Perdana Menteri Malaysia ketika itu, Ombudsman hanya berkesan di negaranegara yang melaksanakan unitary-type state where powers are centralised , sistem berpa berparli rlimen men yang yang tradisi tradisiona onall lebih lebih berkes berkesan, an, Malaysi Malaysiaa mempu mempunya nyaii masyar masyaraka akatt majmuk majmuk – kemung kemungkin kinan an wujudn wujudnya ya isu yang yang sensit sensitif if dan sistem sistem sosial sosial dan politi politik k Malaysia yang tersendiri (Straits Times 11 October 1979). Walaupun Ombudsman tidak ditubuhk ditubuhkan an tetapi pada tahun tahun 1971, Biro Pengaduan Pengaduan Awam telah telah ditubuhkan ditubuhkan untuk dijadikan sebagai Ombudsman not per se se di negara ini.
Dengan adanya pengalaman pelaksanaan konsep Ombudsman di negara-negara Scandanavia dan negara lain seperti New Zealand dan United Kingdom, maka muncul golong golongan an yang yang prihat prihatin in terhada terhadap p hak asasi asasi manusi manusiaa yang yang mencad mencadang angkan kan supaya supaya kerajaan Malaysia juga mewujudkan institusi Ombudsman. Walaupun pada masa kini kini terda terdapa patn tnya ya Biro Biro Peng Pengad adua uan n Awam Awam,, Bada Badan n Penc Penceg egah ah Rasu Rasuah ah,, piha pihak k poli poliss dan dan sebagainya yang berperanan melindungi hak asasi rakyat Malaysia, namun ia adalah masih tidak cukup untuk memenuhi keperluan pada masa kini.
17
Penubu Penubuhan han Instit Institusi usi Ombudsman di Malay Malaysi siaa telah telah mend mendap apat at soko sokong ngan an daripada daripada pelbagai pihak seperti seperti Param Cumaraswam Cumaraswamii (dahulunya (dahulunya Pengerusi Pengerusi Majlis Peguam Suruhanjaya Suruhanjaya Hak Kemanusiaan Kemanusiaan), ), Hamdan Hamdan Adnan Adnan (Pengerusi (Pengerusi Persekutuan Persekutuan Pengguna Malaysia), K. Sanmugan (Setiausaha Organisasi Buruh Malaysia) dan A. Nav Navam amuk ukun unda dan n (Set (Setiau iausa saha ha Ekse Ekseku kuti tiff Kesa Kesatu tuan an Keba Kebang ngsa saan an Peke Pekerja rja Lada Ladang ng)) (Mohamed (Mohamed Sopiee 1992). 1992). Ini menunjukk menunjukkan an bahawa amalan konsep konsep Ombudsman itu telah menyakinkan menyakinkan mereka mereka untuk memberi memberi sokongan sokongan terhadap penubuhan penubuhan institusi institusi Mohamed Sopiee Sopiee Nordin juga berpendap berpendapat at bahawa penubuhan penubuhan Ombudsman. Datuk Mohamed institusi Ombudsman di Malaysia akan membawa pengurangan pengurangan gejala negatif negatif dalam perkhidmatan awam, hak asasi asasi rakyat terpelihara, prinsip demokrasi demokrasi iaitu hak bersuara dapat diamalkan dengan telus dan sebagainya. sebagainya. Tujuannya ialah menjadikan Malaysia sebagai sebagai model kepada kepada negara-negara negara-negara di rantau ini. Namun Malaysia Malaysia masih masih belum ber berse sedi diaa
untu untuk k
mene meneri rima ma
krit kritik ikan an
raky rakyat at
tent tentan ang g
kele kelema maha han, n,
kepi kepinc ncan anga gan, n,
ketidaktelusan dan kerenah birokrasi yang terdapat dalam sistem pentadbiran kerajaan. Sunggu Sungguhp hpun un begitu begitu keraja kerajaan an mestil mestilah ah bersed bersedia ia untuk untuk member memberii laluan laluan mengen mengenai ai penubuhan Ombudsman mulai dari sekarang kerana masyarakat Malaysia kini amat mementingkan hak-hak asasi manusia, hak individu dan dengan arus globalisasi ini mereka lebih lebih lantang dan terbuka untuk memperjuangkan isu-isu yang berkaitan.
Secara tidak langsung sistem pentadbiran yang berpaksikan demokrasi lebih mudah mudah diamal diamalkan kan dengan dengan adanya adanya instit institusi usi Ombudsman yang yang berper berperana anan n sebaga sebagaii pemer pemerhat hatii tingka tingkah h laku laku kakita kakitanga ngan n keraja kerajaan. an.
Dengan Dengan itu kakita kakitanga ngan n kerajaa kerajaan n
terdoro terdorong ng menjalank menjalankan an tugas tugas mereka mereka dengan dengan sempur sempurna na dan telus. telus.
Layana Layanan n yang yang
diberik diberikan an adalah adalah sama sama tanpa tanpa mengam mengambil bil kira kira keturu keturunan nan dan status status masyar masyaraka akat. t. Dengan ini gejala negatif seperti masalah rasuah tidak akan berleluasa pada masa hadapan. Keadaan ini sememangnya akan melahirkan sebuah masyarakat yang prihatin terhadap terhadap perjalanan perjalanan pentadbiran pentadbiran awam dan pegawai-pegawai pegawai-pegawai awam mestilah sentiasa berwaspada terhadap tindakan, tingkah laku dan layanan perkhidmatan yang diberikan.
18
RUMUSAN
Maklum Maklum balas balas daripa daripada da orang orang awam awam merupa merupakan kan sumber sumber pentin penting g dalam dalam menilai menilai keupayaan keupayaan dan dan keberkesan keberkesanan an jentera jentera pentadbir pentadbiran an kerajaan. kerajaan. Justeru Justeru itu mekanisme mekanisme yang yang boleh boleh diguna digunakan kan bagi bagi menila menilaii akaunt akauntibi ibiliti liti agensi agensi awam awam perlu perlu diwuju diwujudka dkan, n, khususnya dalam usaha untuk memberi perkhidmatan yang terbaik kepada rakyat. Dalam hubungan ini, Ombudsman sebagai pusat tumpuan aduan orang ramai terhadap keberkesana keberkesanan n agensi-agensi agensi-agensi awam memainkan memainkan peranan yang amat penting. penting. Institusi Institusi hubungan di antara antara rakyat dengan pihak pihak berkuasa. Ini Ombudsman menjadi pengantar hubungan kerana Ombudsman berperanan sebagai penyalur maklumat di antara kedua-dua pihak tersebut. Keadaan ini seakan-akan menjadi satu saluran dalam dalam masyarakat sivil untuk untuk merapatkan hubungan antara kerajaan dan rakyat.
Sela Selain in itu, itu, ia seca secara ra tida tidak k lang langsu sung ng memb member erii amar amaran an kepa kepada da jaba jabata tan, n, kementerian kementerian dan organasasi organasasi untuk meningkatk meningkatkan an perkhidmat perkhidmatan an dan menerima menerima segala teguran untuk penambahbaikan, kebajikan anggota masyarakat yang dianiaya terjaga, peg pegaw awai ai pent pentad adbi biran ran dan dan peng pengur urus us tida tidak k beba bebass meny menyal alah ahgu guna naka kan n kuas kuasaa dan dan kedudukan, keeffisienan pihak pentadbiran pentadbiran dan pengurusan pengurusan akan meningkat meningkat dan lebih telus serta remedi kepada ketidakadilan. Ombudsman selaku badan separa kehakiman berpe berperan ranan an sebaga sebagaii chec dalam m perk perkhi hidm dmat atan an awam awam ke arah arah checkk and and bala balanc ncee dala memp memperk erkem emas as dan dan memp memper erba baik ikii perk perkhi hidm dmata atan n agen agensi si keraj kerajaa aan n dan dan akhi akhirn rnya ya mewujudkan good governance . Matlamat Matlamat dan dasar dasar pembanguna pembangunan n negara juga juga akan dapat dicapai, mungkin lebih awal daripada jangkaan jangkaan malah lebih cemerlang.
19
BIBLIOGRAFI
Abraham, Abraham, A. 2005. 2005. Redress in the round: remedying maladministration in central Report Session 2005-2006. and local government . 5th. Report Barron, A. and Scott, Scott, J. 1992. The citizen’s Charter Programme . Law.
London: Modern
Cowan, J. 2001. The role of of the Ombudsman Ombudsman in the risk management management process. British Journal of Clinical Governance 6(3): 221-244. Drewry, G. 1997. The Northern Ireland Parliamentary Ombudsman . Press.
Belfast: Belfast: IOS
Gregory, Gregory, R. & Giddings, Giddings, P. P. 1997. 1997. New challenges for a successful institution : the Dalam Victo Victorr O. O. Ayeni. Ayeni. The Ombudsman and the New Managerialism. Dalam Ombu Om buds dsma man n arou around nd The The worl world: d: esse essent ntia iall elem elemen ents ts,, evol evolut utio ion n and and comtemporaray issues . London: Commonwealth Secretariat: 78-97. Haller, W. 1988. The place of the Ombudsman in the world community . London: Butterworths Lexis Nexis. Heede, K. 2000. European Ombudsman: redress and control at Union level . London: Butterworths Lexis Nexis. Jain, M.P. 1980. Administrative Administrative Law in Malaysia and Singapore . Singapore: Malayan Law Journal. Lundvik U. 1968. Comment on the Ombudsman on Civil Affair . Dalam Donald Donald C. Rowat (pnyt.). The Ombudsman Citizen’s Northmapton: n: John Citizen’s Defender Defender . Northmapto Dickens & Co. Monteiro, J.B. 1966. Corruption Control of Maladministration . Bombay: Manaktalas. Nothey, J. F. 1968. New Zealand’s Parliamentary Commissioner in the Ombudsman John Dickens And Co. Citizen’s Defender . Northmapton: John Pearce, D. 1993. 1993. The Ombudsma Ombudsman: n: review and preview–th preview–thee importance importance of being difference. Ombudsman Journal 11(3):11-35. Ramanathan, Ramanathan, K. 2002. 2002. Konsep Asas Pentadbiran Awam. Kuala Lumpur: Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Rawling, Rawling, R. 1986. Parliamentary Parliamentary redress redress of grievances. grievances. 13(2): 98-135.
Public Law and Politics
Rowat, D.C. 1968. The Ombudsman Citizen’s Defender . Northampton: John Dickens & Co.
20
Satyanand, Satyanand, A. 1996. 1996. The role of the Ombudsman. Ombudsman. New Zealand Law and Jounal 34(3): 206-212. Sawer, G. 1968. 1968. Press.
Ombudsman. 2nd. Edition.
Melbourne: Melbourne University
Scott, I. 1994. Reforming the Commissioner for Administrative Complaints Office in Hong Kong . London: Butterworth. Seneviratne, M. 1994. Ombudsman in the Public Services and Administrative Justice . Oxford: Oxford University Press. Yardley, Yardley, D. 1997. 1997. Ombudsman Ombudsman in United Kingdom. Kingdom. Journal of Malaysian and Comparative Law 32 (3): 35-67.
21
