SAP TOGA

SATUAN SATUAN ACARA PENYULUHAN PENY ULUHAN TANAMAN TANAMAN OBAT KELUARGA (TOGA)

Disusun Oleh :

RATNA RATNA ARISTA ARI STA ATIKASAR ATIKASARII P1337420614019 PRODI D IV KEPERAWATAN SEMARANG JURUSAN JURU SAN KEPERAW KEPE RAWA ATAN TAN POLITEKNIK KESEHATAN KEMNTRIAN KESEHATAN SEMARANG

2017

SATUAN ACARA PENYULUHAN TANAMAN OBAT KELUARGA (TOGA)

Pokok bahasan

: Tanaan oba! kelua"#a $TO%A&

Sub Pokok 'ahasan

: (an)aa! !o#a *an +a"a ebua! "auan

Sasa"an

: Ibu,Ibu RT 03-R. 04 Kelu"ahan Tebalan#

/a"i-!an##al

: Sab!u 2 (a"e! 2017

Tea! *an .ak!u

: 'alai R. 04 Pukul

A; Lata B!"a#a

%$In*onesia e"uakan ne#a"a !"ois e#abio*iee"si! an# eiliki kekaaan sube" *aa ala an# san#a! eliah !e"asuk !ubuhan an#  be"khasia! oba!5 in#kun#an seki!a" ki!a sebena"na !elah elin*un#i ki!a *a"i  be"ba#ai a+a enaki! *en#an ene*iakan !anaan be"khasia!5 Naun *en#an seakin be"keban#na e"!ubuhan ulah en*u*uk lin#kun#an *an lahan  eukian seakin !e"!ekan5 Akiba!na kee*ulian !e"ha*a lin#kun#an enu"un sehin##a !anaan an# bias *ia*ikan oba!,un *iabaikan be#i!u saa5 Pa*a hakeka!na a*alah be"ba#ai enis !anaan an# *aa! *ian)aa!kan seba#ai bahan oba! ba#i kelua"#a5 Tanaan oba! !e"sebu! *aa! *i!ana *i seki!a" "uah *an *ie"lakukan seba#ai !anaan an# !u"u! ee"+an!ik seki!a" halaan "uah selain i!u *en#an e)ek kiia e"usak !ubuh an# !i*ak sea"ah oba! kiia !en!una san#a! en#un!un#kan5 Kebe"a*aan !anaan oba! *i lin#kun#an asa"aka! seba#ai !anaan  be"khasia! !e"ha*a keseha!an eilikna u#a *aa! enin#ka!kan e"ekonoian *en#an ee"*aaan elalui en#eban#an ulah *an en#olahan see"!i enual keali !anaan oba! en#olah ena*i au a!au "auan *an *iual se"!a ean)aa!kan lan#sun# seba#ai eeliha"a keseha!an !ubuh $"een!i)&5

B; T&'&a$ 1; 8u

Se!elah *ibe"ikan enuluhan-"oses en#aa"an selaa 30 eni! kelua"#a en#e!ahui !en!an# TO%A *an +a"a *aa! ean)aa!kan TO%A 2; Khusus

Se!elah

*ibe"ikan

enuluhan-

selaa

30 eni!

kelua"#a

enebu!kan : a; Pen#e"!ian TO%A b; (an)aa! TO%A c; enis *an )un#si TO%A d; a"a ebua! "auan TO%A

C; Mat!  $!e"lai"& D; M!t*!

E;

F;

1;

e"aah

2;

Tana a;ab

M!*a 1;

ea)le!

2;

Sli*e PPT

K!%ata$ +!$,&"&-a$

 No Ke#ia!an Penuluhan 1

2

.ak!u

Pen*ahuluan *en#an en#u+akan 1; (eulai sala  eni! 2; (ee"kenalkan *i"i 3; (enelaskan !uuan enuluhan 4; (enebu!kan a!e"i an# akan *isaaikan5

Ke#ia!an in!i

30 eni!

Ke#ia!an ese"!a 1; (ena;ab sala 2; (ee"ha!ikan 3; (ee"ha!ikan 4; (ee"ha!ikan

au

1; (en#kai 2; 3; 4; 5;

3

!in#ka! en#e!ahuan asa"aka! !en!an# TO%A (enelaskan en#e"!ian TO%A (enelaskan an)aa! TO%A enelaskan !en!an# enis !anaan oba! *an an)aa!na (enelaskan +a"a ebua! "auan *a"i TO%A

1; (asa"aka! 2; 3; 4; 5;

ena;ab

*en#an ak!i)  (asa"aka! ee"ha!ikan (asa"aka! ee"ha!ikan (asa"aka! ee"ha!ikan (asa"aka! ee"ha!ikan

Penu!u 1; (eniulkan a!e"i en#aa"an 10 eni!  1; (asa"aka! ee"ha!ikan  be"saa asa"aka! 2; (ebe"i ealuasi se+a"a lisan 2; (asa"aka! au ena;ab *en#an ak!i) e"!anaan an# *ibe"ikan 3; (ebe"i "e;a"* kea*a asa"aka!

a!as a;aban *an a"!isiasina 4; (en#u+akan !e"ia kasih a!as  e"ha!ian asa"aka! an# be#i!u kooe"a!i) *an (en#u+akan sala  enu!u

3; (asaa"aka! ee"ha!ikan 4; (ena;ab sala

G; SETTING TEMPAT

Ke!e"an#an: Ke!ua Penai (o*e"a!o"  Dokuen!asi Pese"!a

H; PEMBAGIAN KELOMPOK 

Ke!ua .akil Penai

: : :

(o*e"a!o" Obse"e" Dokuen!asi
I;

: : : :

E.a"&a/ 1; E.a"&a/ St&#t& a; Pe"siaan (e*ia

(e*ia an# *i#unakan *ala enuluhan a*alah Sli*e PPT *an lea)le!5 b; Pe"siaan (a!e"i

(a!e"i an# akan *ibe"ikan *ala enuluhan akan *iseba"luaskan *ala ben!uk Sli*e PPT *an lea)le!5 (a!e"i an# !elah *ie"siakan *ie"iksa kebali baik *a"i se#i bahasa auun susunanna sehin##a *aa! ee"u*ah ene"iaan *an eahaan in)o"asi a!au enuluhan oleh sasa"an c; 8n*an#an - ese"!a

Sebelu *ilakukan enuluhan kelook eba#a#ikan un*an#an /,2 enuluhan en#on!"ak ;ak!u a!au enaaikan kea*a ese"!a  bah;a a!e"i enuluhan !en!an# Tanaan Oba! Kelua"#a

2; E.a"&a/ P/!/ a; Ke#ia!an enuluhan an# akan *ibe"ikan *iha"akan be"alan lan+a" 

*an ese"!a eahai !en!an# enuluhan an# akan *ibe"ikan b; Dala "oses enuluhan *iha"akan !e"a*i "oses in!e"aksi an!a"a

 enuluh *en#an ese"!a5 c; Pese"!a *iha"akan keha*i"anna 30 o"an# a!au lebih *an !i*ak a*a an#

enin##alkan !ea! saa! enuluhan be"lan#sun#5 d; Pese"!a *iha"akan ee"ha!ikan a!e"i an# *ibe"ikan oleh enuluh5

3; E.a"&a/ Ha/" a; Ja$%#a +!$*!#  1; (inial 60= sasa"an *aa! en#iku!i enuluhan *an *aa!

enelaskan

en#e"!ian To#a

2; (inial 60= sasa"an *aa! en#iku!i enuluhan *an *aa!

enebu!kan an)aa! To#a 3; (inial 60= sasa"an *aa! en#iku!i enuluhan *an *aa! enebu!kan enis To#a *an an)aa!na 4; (inial 60= sasa"an *aa! en#iku!i enuluhan *an *aa! e"ak!ikan +a"a ean)aa!kan To#a

MATERI TOGA

A; P!$%!ta$ Ta$aa$ Oat K!"&a%a

Taa$ at #!"&a%a (TOGA & a*alah !anaan hasil bu*i*aa an#

 be"khasia! seba#ai oba!5 Taan oba! kelua"#a a*a hakeka!na a*alah sebi*an# !anah baik *i halaan "uah kebun a!auun la*an# an# *i#unakan khusus un!uk ebu*i*aakan !anaan an# be"khasia! seba#ai oba! ao!ik hi*u $(uhlisah 201&5 B; Ma$aat Da$ K!&$%%&"a$ Ta$aa$ Oat K!"&a%a

(an)aa! *an Keun##ulan *a"i !anaan oba! kelua"#a a*alah seba#ai be"iku": 1;

(u"ah *an u*ah en*aa!kanna

2;

Pen##unaan !ubuhan oba! se+a"a !"a*isional !i*ak enibulkan e)ek  sain# see"!i halna bahan oba!,oba!an *a"i kiia5

3;

Daa! *ie"#unakan un!uk be"ba#ai a+a enaki!> oba! kua! $!oniku& oba! enaki! $*ala *an lua"& un!uk ee"+an!ik *i"i $kose!ika&5

4;

P"oses ebua!anna !i*ak ee"lukan bahan kiia $*en#an ai" *in#in a!au anas un!uk ene*uhna& a!au *i "ebus5

C; J!$/ Ta$aa$ Oat3 Ma$aat *a$ 4aa M!&at Ra&a$ a; Ja-!

ahe e"uakan !aan "ian# $ Zingiber offinale Ro+h5& e"uakan salah sa!u bubu *au" an# su*ah laa *ian)aa!kan seba#ai oba!5 Pean)aa!an ahe seba#ai oba! seakin be"keaban# sei"in# *en#an  enin#ka!an kesa*a"an asa"aka! en#enai bahaa oba! kiia an# *ikonsusi laa5 (eskiun *ulu ahe *iolah se+a"a !"a*isional kini sei"in#  e"keaban#an ?aan en#olahan ahe *ikeaban#kan *en#an !eknolo#i +an##ih se"!a *ikoe"silkan

ahe eiliki bebe"aa enis !anaan ahe e"uakan !anaan an# u*ah hi*u *i *ae"ah !"ois sehin##a *ala ebu*i*aaanna !i*ak  en#alai kesuli!an *i In*onesia5 'e"ba#ai enis ahe *ian!a"ana: ahe kunin# a!au u!ih ahe e"ah ahe besa" ahe ke+il $ahe e"i!&5 Te"*aa!  bebe"aa e"be*aan kan*un#an *ala enis ahe !e"sebu! aka *ala  bebe"aa kasus *iilih salah sa!u an# eiliki keun##ulan *ala  en#oba!an enaki! an# *i*e"i!a $Ti en!e"a 2013&5 ahe seba#ai bahan an# !i*ak asin# *i In*onesia eiliki banak  an)aa! salah sa!una en#oba!i enaki! an# be"hubun#an *en#an salu"an  en+e"naan see"!i n#i*a a# ulkus a*a salu"an en+e"naan a!au !ukak  $luka& labun# an# *isebabkan /eli+oba+!e" lo"i $/ai Shuel 201&5 Kan*un#an an!ioksi*an an!i ulkus an!i "a*an#*an an!i !uo" en#en+e"  *ahak $ekse+!o"an&ena*ikanna salah sa!u bubu *aau" an# alin#  be"khasia!5 A*aunbebe"aa khasia! lain *an +a"a ebua! "auan *a"i ahe seba#ai be"iku!:

Oat

#!&$%3

!$%-a$%at#a$

a*a$3 T!#"

!$%ata/ a/&# a$%$

;

ahe 2 "uas a"i

;

3 "uas a"i

;

u+i be"sih *an a"u!

;

*i+u+i be"sih *an *i ea"kan

;

Tabahkan se*iki! #a"a

;

"ebus *en#an 2 #elas ai" 

;

'alu"kkan

;

Tabahkan #ula se+ukuna

;

Din#ankan seki!a" 1 eni!

;

(inu han#a!,han#a!

Oat at&#  ;

4 "uas a"i ahe

a*a

ba#ian

!e"kili" *ua kali seha"i

R!at# ;

ahe 4 "uas a"i ahe

an#

;

*i+u+i be"sih *an *io!on# se"!a !ubuk 

;

Panaskan *ia!as ba"a ai

;

"ebus *en#an 4 #elas ai" selaa 20 eni!

;

Tubuk saai halus

;

Sa"in#

;

Tabahkan se*iki! ai" *an

;

Din#ankan seki!a" 1 eni!

'alu"kkan

;

(inu han#a!,han#a!

an# saki!

bisa *i!abah

a*a

a*u *an e"asan e"uk niis Sumber ::(uhlisah 201

b; BAWANG PUTIH

'a;an# u!ih e"uakan bubu *au" an# hai" *iakai *iselu"uh Ne#a"a *i *unia5 'e"ba#ai kebu*aaan !elah ean)aa!kan bahan ini seba#ai "auan en+e#ah *an en#oba!i be"ba#ai enaki!5 Di Ne#a"a !iu" !en#ah see"!i esi" en#unakan ba;an# u!ih un!uk enin#ka!kan s!aina se*an#kan *i ina *i#unakna un!uk en#a!asi asalah e"naasan *an en+e"naan selain i!u enaki! a"!"i!is saki! #i#i ba!uk k"onis kons!iasi #i#i!an ula" a!au se"an##a se"!a asalah a*ao"#an in!i $'aan 2013&5 'a;an# u!ih en#an*un# sul)u" an# en#hasilkan bau khas *an ebua! seba#ian besa" o"an# eben+i bauna5 Naun selain *iakai seba#ai bubu un!uk ebua! +i!a"asa asakan le?a! ba;an# u!ih en#an*un# alliu an# be"si)a! seba#ai an!iba+!e"i hasil eneli!ian $/ai Shuel

201&

en#un#kakan

bah;a

kan*un#an

alliu

*aa!

en#haba! e"keban#an  Helicobacter pylori sehin##a in)eksi bak!e"i !e"sebu! lebih "en*ah $/ai Shuel 201&5

ba#ian

'aan $2013& en#un#kakan ba;an# u!ih be"kon!"ibusi seba#ai en+e#ah *an !"ea!en un!uk en#a!asi enaki! ka"*ioaskula"5 'a;an# u!ih be"e"an un!uk en+e#ah !ekanan *a"ah !in##i en+eah a"!he"os+le"osis enu"unkan se"u koles!e"ol *an inhibisi enuukan !"obosi! *an enin#ka!akan ak!ii!as )ib"ionoli!ik5 A*aun "auan an# *aa! *ibua! *a"i ba;an# u!ih un!uk en+e#ah *an en#oba!i enaki! seba#ai be"iku! $(uhlisah 201&:



U$t&# "&3 a/&# a$%$ 3 siun# ba;an# u!ih kuas

M!$%!+/#a$ '!a5at6/&"  1 siun# ba;an# u!ih kuas



u+i *an haluskan





Tabahkan a*u 1 sen*ok akan

 a*a e"a;a! a!au bisul an# ba"u

*an #ula ba!u an# su*ah *i+ai"kan

!ubuh



Rebus seua bahan *an sa"in#



(inu ai" !e"sebu! se!ia ha"i a*a

Dikuas

!ubuk *an balu"kan

 a#i ha"i U$t&# !$%ata/ -+!t!$/6 t!#a$a$ *aa- t$%%  2,3 siun# ba;an# u!ih 

Dikuas *ibaka" keu*ian inu ai" han#a!

3; J!&# N+/

e"uk niis be"khasia! un!uk enebuhkan enaki! *ea ba!uk  k"onis en#hen!ikan kebiasaan e"okok en#hilan#kan bau ene#a"kan !ubuh *an ee"lan+a" buan# ai" ke+il5 Tanaan ini *i*u#a be"asal *a"i *ae"ah In*ia sebelah u!a"a5 'uahna en#an*un# banak ai" *an i!ain  an# +uku !in##i5 Daun buah *an  bun#ana en#an*un# inak !e"ban#5 'iasana e"uk niis !ubuh *en#an  baik *i *ae"ah *a!a"an "en*ah an# banak !e"kena sina" a!aha"i5 e"uk  niis en#an*un# asa si!"a! asa aino $triptofan, lisin& inak atsiri

(sitral, limonen, felandren, lemon kamfer, kadinen, gerani-lasetat, linalilasetat, aktilaldehid, nildehid & *aa" #likosi*a asa si!"un leak kalsiu )os)o" besi bele"an# i!ain '1 *an 5 Rasa e"uk niis an# asa bisa eban!u ebe"sihkan niko!in an# !e"*aa! a*a #i#i *an ulu! o"an# an# suka e"okok5 Da"i kan*un#an be"ba#ai inak *an ?a! *i *alana e"uk niis *ian)aa!kan un!uk en#a!asi *isen!"i sebeli! abeien hai* !ak !e"a!u" *i)!e"i e"a;a! keala usin# a!au e"!i#o sua"a se"ak ba!uk bau ba*an enabah na)su akan en+e#ah "abu! "on!ok ke!obe )lu *ea !e"lalu #euk aan*el enaki! anan#,anan#an $ken+in# !e"asa saki!& iisan *an "a*an#h i*un#5 /asil Peneli!ian (u!kahi"5 Da"i bebe"aa eneli!ian !e"akhi"  enunukkan e"uk niis u#a eunai an)aa! en+e#ah kekabuhan  ba!u #inal khususna ba!u #inal kalsiu i*ioa!ik5 (enu"u! lao"an !e"sebu! en#onsusi e"uk niis bisa en+e#ah !ibulna ba!u #inal5 /al ini *iakui oleh Keala Ins!alasi Renal RS D" Sa"*i!o @o#aka"!a P"o) DR  (o+haa* Sabani5 /asil Peneli!ian (u!akhi" Pa*a eneli!ian !e"sebu! *ike!ahui bah;a  e"uk niis en#an*un# si!"a! an# !in##i seen!a"a banak en*e"i!a ba!u #inal eiliki ka*a" si!"a! an# "en*ah5 Ia en#a!akan kan*un#an si!"a!  e"uk niis lokal $i!"us au"an!i)olia S;in#le an# bula!& 10 kali lebih besa"  *iban*in# kan*un#an si!"a! a*a e"uk ke"ok a!au ena kali e"uk anis5 Kan*un#an si!"a!na en+aai 6 #"a e" kilo#"a5 Pa*a uuna asa si!"a! *ala ai" keih a*a en*e"i!a ba!u #inal alin# "en*ah a*a ala *an *ini ha"i5 (aka ebe"ian e"uk niis lebih ba#us *ikonsusi sesaa! sesu*ah akan ala5 Pe"asan e"uk niis an# *ikonsusi sesu*ah akan ala !e"sebu! *ilao"kan !ak enibulkan keluhan labun#5 Ai"   e"asan *ua buah e"uk niis i!u *ien+e"kan *ala *ua #elas ai"5 (einu +au"an e"uk ini bisa enu"unkan *an en+e#ah kekabuhan ba!u #inal kalsiu i*ioa!ik5 Pen+e#ahan enaki! ini e"lu sebab enis ini *i!eukan  a*a seki!a" 0 e"sen en*e"i!a ba!u #inal5 Naun uaa en+e#ahan *an  en#oba!an enaki! ini *ilakukan *en#an +a"a eba!asi konsusi #a"a

a!au akanan asin

ebe"i

asukan kalsiu

an#

+uku

*an

en#onsusi "o!ein "en*ah )os)a!5 4; K&$,t

Kuni! e"uakan bahan akanan an# san#a! !e"kenal *i Asia5 'e"ba#ai akanan !"a*isional ean)aa!kan kuni! ka"ena "asa khas *an a"oa an# nika! an# *ihasilkan5 Pean)aa!an kuni! selain seba#ai akanan seak laa *i#unakan seba#ai oba!5 Kan*un#an +u"+uin eiliki  banak an)aa! un!uk en+e#ah *an en#oba!i be"ba#ai enaki!5 Di In*ia kuni! *i#unakan seba#ai oba! !ikal un!uk +e*e"a o!o! *an kesleo "auan ini be")un#si seba#ai an!i,in)laasi se*an#kan *i hina *i#unakan seba#ai enu"un *ea5 Peneli!ian an# *ilaksankan Pub (e* seak !ahun 199,2013 kuni!  be"khasia!

*ala

en#haba!

"oses

enaki!!salah

sa!una

"oses

hie"#likeia *an kon*isi insulin "esis!en5 Kuni! *aa! enu"unkan a*a"  #lukosa

*a"a elaluienu"unkan

"o*uksi #likosa

*a"i hea"

*an

enin#ka!kan easukan *en#an enin#ka!kan "e#ulasi %8T4 %8T2 *an %8T3 en#ak!iasi A(P kinase enin#ka!kan s!iulasi insulin *a"i  an+"eas enin#ka!kan )un#si sel an+"eas *an en+e#ah insulin "esis!en5 $%ho"bani 2014&5 Di In*onesia ean)aa!an kuni! seba#ai !anaan be"hasia! ai!u en#a!asi bau ba*an en#a!asi keluhan hai* ene#a" en#haluskan kuli! *an eeliha"a kese#a"an ba*an

  



 

M!$%ata/ a& a*a$ 2 "uas a"i kuni!  +u+i be"sih Pa"u! *an se*uh *en#an 1 #elas ke+il ai" anas Sa"in# *an +au" *en#an #ula a"en !un##u hin##a han#a! *an inu habis 1 seha"i sebelu !i*u" ala M!$&&$#a$ t!#a$a$ *aa0 #"a *au e#a#an 3 "uas a"i kuni! ai" 2 #elas (a*u asli in+an# *aun e#a#an *an "ebus *aun e#a#an *an kuni! hin##a ai" 

   

 

M!$%at/ #!+&t-a$ 4 "uas kuni! kuas *an be"sihkan Pa"u! *an !abahkan asa se"!a #ula a"en Sa"in# *an inu5 Dosis 2B seha"i



ena*i 1-3 keu*ian sa"in# Sa"in# *an !abahkan a*u lalu inu



5; M!$%#&*&

Rise! e*is !en!an# (en#ku*u a!au Noni *iulai se!i*akna a*a !ahun 190 ke!ika u"nal iliah  Pacific Science  elao"kan bah;a buah (en#ku*u enunukkan si)a! an!i,bak!e"i !e"ha*a  M. pyrogenes, P.  Aeruginosa *an bahkan . coli an# ea!ikan i!u5 S!u*i *an eneli!ian !en!an# (en#ku*u !e"us *ilakukan oleh be"ba#ai leba#a eneli!ian *an unie"si!as5 Seak !ahun 1972 D"5 Ralh /eini+ke ahli biokiia !e"kenal *a"i Ae"ika Se"ika! ulai elakukan eneli!ian !en!an# alkaloi* !eronine an# !e"*aa! a*a en?i bromelain  $en?i a*a nenas&5 Ia keu*ian eneukan bah;a buah (en#ku*u u#a en#an*un#  !eronine *an "eku"so"na $ pro!eronine& *ala ulah besa"5 Ce"onine a*alah salah sa!u ?a! en!in# an# en#a!u" )un#si *an ben!uk "o!ein sesi)ik sel,sel !ubuh anusia5 Tahun 1993 u"nal "ancer #etter  elao"kan bah;a bebe"aa  eneli!i *a"i  $eio %ni&ersity *an  'he nstitute of )iomedical Sciences *i ean# an# elakukan "ise! !e"ha*a 00 enis !anaan en#klai bah;a e"eka eneukan ?a!,?a! an!i kanke" $damnacanthal*  an# !e"kan*un# *ala (en#ku*u5 eba#a,leba#a eneli!ian !e"keuka *i Pe"an+is 'elan*a e"an I"lan*ia ean# Tai;an Aus!"ia Kana*a *an bahkan  +ational Academy of Sciences sebuah usa! kaian ilu en#e!ahuan nasional an# "es!isius *i Ae"ika Se"ika! !elah elakukan be"ba#ai  eneli!ian !en!an# (en#ku*u5 Seen!a"a i!u a"a eneli!i *i 8nie"si!as /a;aii u#a !elah elakukan banak "ise! !en!an# (en#ku*u *ian!a"ana "ise! !en!an# ak!i)i!as an!i,!uo" *an an!i,kanke"  Morinda citrifolia  an# *iua! a*a sebuah u"nal iliah $P"o+ .es! Pha"a+olo# So+ie! ou"nal ol37 1994&5

'e"iku! ini a*alah an)aa!,an)aa! lainna *a"i buah (en#ku*u an# su*ah !e"buk!i se+a"a iliah5 a; (enin#ka!kan Daa Tahan Tubuh

Peneli*ikan klinis an# *ilakukan oleh D"5 S+he+h!e" $Ins!i!u! Pen#oba!an Alai *i ali)o"nia& en#hasilkan *a!a,*a!a en!in# !en!an# keauan sa"i buah (en#ku*u *ian!a"ana ai!u e"an#san#  "o*uksi sel T *ala sis!e kekebalan !ubuh $sel T be"e"an en!in# *ala ela;an enaki!&> ee"kua! sis!e kekebalan !ubuh !e"u!aa makrofaset  *an  limfosit   *a"i sel *a"ah u!ih> enunukkan e)ek an!i,  bak!e"i> eunai e)ek an!i "asa saki!-ne"i $anal#esik&> en#haba!  e"!ubuhan sel,sel "a kanke"-!uo" ai!u *en#an keauanna eno"alkan )un#si sel,sel an# abno"al5(ona /a""ison (D *a"i  )oston %ni&ersity School of Medicine *an *i"ek!u" e*is  pada .". eneral Hospital, %SA elao"kan bah;a (en#ku*u enin#ka!kan )un#si kelena" !i"oi* *an kelena" !ius an# *ie"+aa be"!in*ak  ela;an in)eksi *an asalah,asalah an# be"hubun#an *en#an sis!e kekebalan !ubuh5 b; (eno"alkan Tekanan Da"ah

(enu"u! Neil Soloon (D5PhD eneli!i asalah keseha!an *a"i Ae"ika elao"kan bah;a buah (en#ku*u en#an*un# seenis  fitonutrien ai!u scopoletin an# be")un#si un!uk ee"leba" salu"an  ebuluh *a"ah an# en#alai enei!an5 /al ini enebabkan  an!un# !i*ak e"lu beke"a !e"lalu ke"as un!uk eoa *a"ah sehin##a !ekanan *a"ah ena*i no"al5 /asil ui +oba a*a he;an enunukkan bah;a  scopoletin enu"unkan !ekanan *a"ah !in##i *an no"al ena*i "en*ah $hio!ensi an# abno"al&5 Naun *eikian scopoletin an# !e"*aa! *ala buah (en#ku*u *aa! be"in!e"aksi sine"#is *en#an nutraceuticals  $akanan an# be")un#si un!uk en#oba!an& lain un!uk en#a!u" !ekanan *a"ah !in##i ena*i no"al !e!ai !i*ak enu"unkan !ekanan *a"ah an# su*ah no"al5 Ti*ak e"nah *i!eukan kasus *i ana !ekanan *a"ah no"al !u"un hin##a en#akiba!kan !ekanan *a"ah "en*ah $hio!ensi&5

Pa"a ahli *a"i 8nie"si!as S!an)o"* 8nie"si!as /a;aii 8nie"si! o) ali)o"nia $8A& 8nion olle#e o) on*on 8nie"si!as o) (ee!s *i Pe"an+is an# !elah eelaa"i (en#ku*u se!uu bah;a !anaan ini  be"e"an enu"unkan !ekanan *a"ah *ala banak kasus5 Pe"+obaan klinis se*e"hana an# *ilakukan oleh S+o!! %e"son (D $*a"i Mt. Sinai School of Medicine di +e /ork & enunukkan bah;a banak eakai (en#ku*u elao"kan bah;a !ekanan *a"ah e"eka ena*i !in##i bila  be"hen!i inu sa"i buah (en#ku*u *an kebali no"al bila en#onsusi sa"i buah (en#ku*u se+a"a !e"a!u"5 c; (ela;an Tuo" *an Kanke" 

Sebuah akalah ena"ik an# *iha*i"kan a*a e"!euan !ahunan  American Association fin. "ancer 0esearch ke-12 *i San Die#o ali)o"nia !ahun 1992 a*alah Ak!ii!as An!i,!uo"  Morinda citrifolia  a*a  #eis #ung "arcinoma an# Disun!ikkan a*a Tikus5 Dala  eneli!ian ini !ikus,!ikus e"+obaan *ibe"i sun!ikan  #eis #ung  "arcinoma ak!i) $seenis kanke"&5 Seua !ikus an# !i*ak en*aa!kan  e"a;a!an *en#an (en#ku*u a!i *ala 9,12 ha"i akiba! kanke"5 Se*an#kan !ikus,!ikus an# en*aa! e"a;a!an *en#an (en#ku*u au be"!ahan hi*u 10 hin##a 123 e"sen lebih laa $40 e"sen *a"i !ikus,!ikus e"+obaan !e"sebu! hi*u hin##a 0 ha"i a!au lebih&5 S!u*i ini *iulan#i bebe"aa kali *an se!ia kali (en#ku*u !e"buk!i se+a"a si#ni)ikan ee"anan# uu",uu" !ikus an# !e"kena kanke"  *iban*in# *en#an !ikus,!ikus an# !i*ak *i"a;a! *en#an (en#ku*u5 Sin#ka!na hasil eneli!ian ini en#un#kakan bah;a (en#ku*u *aa! en#haba! e"!ubuhan !uo"5 Se!ahun keu*ian u"nal "ancer   #etters

$ol53

!ahun

kanke"-damnacanthal 

1993& *ala

elao"kan eks!"ak

eneuan

(en#ku*u

an#

?a!

an!i

au

en#haba! e"!ubuhan sel,sel kanke"5 A*a bebe"aa kasus asien kanke" an# en#konsusi sa"i buah (en#ku*u *an ena*i sebuh an!a"a lain kasus asien D"5 /a""ison $D55 %ene"al /osi!al& an# en*e"i!a kanke" ha!i *an eben#kakan  e"u! an# *isebabkan oleh +ai"an an# be"lebihan5 Selaa 7 ha"i

en#onsusi sa"i (en#ku*u ben#kak a*a e"u!na be"ku"an# se+a"a na!a5 Pen#uian ha"u !e"ha*a +ai"an e"u!na enunukkan bah;a sel, sel kanke" !e"sebu! !elah lena5 (enu"u! D"5 u*ah
d;

An!i,e"a*an#an *an An!i,ale"#i Sena;a  scopoletin $hi*"oksi,e!oksi,kua"in&

san#a!

e)ek!i) 

seba#ai ?a! an!i,"a*an# *an an!i,ale"#i5 i!e"a!u",li!e"a!u" ke*ok!e"an elao"kan kebe"hasilan en#oba!an a*a a"!h"i!is bu"si!is carpal  tunnel syndrome *an ale"#i *en#an en##unakan  scopoletin5 '"an! 'loss (D ahli o"!oe*i *a"i In*iana AS elao"kan kebe"hasilan sa"i  buah (en#ku*u enebuhkan saki! un##un# an# *ialaina *an  u#a 1 o"an# asienna5 Seen!a"a i!u  o"an# asienna elao"kan  bah;a

saki!

lu!u!

$osteoarthritis&

hai"

!i*ak

!e"asa

selaa

en#onsusi sa"i buah (en#ku*u5 Ti#a *a"i asien D"5 'loss an# en*e"i!a asa en#alai keauan *en#an seakin be"ku"an#na  ba!uk5 'ebe"aa asien an# en#alai "a*an# sen*i u#a ulai en#alai keauan se+a"a na!a se!elah inu sa"i buah (en#ku*u5 'eliau

ena;a"kan

sa"i

buah

(en#ku*u

seba#ai

akanan

!abahan-suleen *an bukan seba#ai oba! kea*a a"a asienna5 e;

An!i,bak!e"i /asil eneli!ian an# *iua! *a"n u"nal  Pacific Science  $ol 154 !ahun 190& elao"kan bah;a (en#ku*u en#an*un# bahan an!i,  bak!e"i an# *aa! *i#unakan un!uk en#a!asi enaki! an!un# *an asalah en+e"naan5 Sena;a antra3uinon an# banak !e"*aa! a*a aka" (en#ku*u !e"na!a *aa! ela;an bak!e"i Staphylococcus  an# enebabkan

in)eksi

a*a

an!un#

*an bak!e"i

Shigella  an#

enebabkan *isen!"i5 (en#ku*u be"si)a! an!i,bak!e"i !e"ha*a: )acillus  subtilis, scherichia coli, Proteus morganii, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella monte&dleo, Salmonella schotmuelleri, Salmonella typhi, Shigella dysenteriae, Shigella fle!nerii, Shigella paraciysenteriae )H  und -Z, Staphylococcus aureus. D"5 Robe"! @oun# ahli ik"obiolo#i *a"i 8!ah 8SA eneukan yeast molds *an au" bese"!a "a+un an# *ihasilkanna

*aa!

enebabkan

sel,sel

saki!

ka"ena

keasaanna

$/& enin#ka!5 Den#an en#onsusi

*e"aa!

sa"i buah

(en#ku*u kea*aan !e"sebu! *aa! *ia!asi ka"ena (en#ku*u eban!u en#a!u" keseiban#an / !ubuh sehin##a enin#ka!kan keauan !ubuh ene"a i!ain,i!ain ine"al *an "o!ein5

RERENSI

'aan 5 5 $2013&5 %a"li+: A Reie; o) Po!ensial The"aeu!i+ E))e+!s5 A&&icenna  4ournal of Phytomedicine. %ho"bani F5 e5 $2014&5 An!i,/e"#l+ei+ an* Sen?i!iase" E))e+! o) Tue"i+ an* i!Gs "in+ile ons!i!uen! u"+uin5 ndoctrino Metab, 5678 oktober975 (8*:ned 71617. /ai Shuel e5 a5 $201&5 Non,Pha"a+olo#i+al!"ea!en oh /elo+oba+!e" lo"i5 ;ourld 4ournal of astrointestinal Pharmacology and 'herapeutics . (uhlisah <5 $201&5 'anaman obat $eluarga (0e&isi*. aka"!a: Peneba" S;a*aa5 Ti en!e"a5 $2013&5 $hasiat dan Manfaat 4ahe Merah Si 0impang A
DATAR HADIR PESERTA PENYULUHANTENTANG TANAMAN OBAT  KELUARGA (TOGA) DI BANJAR AMBENGAN KELURAHAN PEDUNGAN NO

NAMA

KETERANGAN

TTD