RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN SISTEM PENDINGIN MESIN
Oleh: Nama
:Dani Feriya Setiyawan
NIM
:!"!#$!"$"
Pr%&am Pr%&am St'(i : Pen(i(i)an Te)ni) Te)ni) Ot%m%ti*+ S$
J,R,SAN TEKNIK MESIN FAK,LTAS TEKNIK ,NI-ERSITAS NEGERI SEMARANG !"$
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN .RPP/
Identitas Sekolah
: SMK NEGERI 1 KEDUNGWUNI KABUPATEN PEKALONGAN
Identitas Mata Pelaa!an : PMKR " Kelas#Se$este!
: %I#I
Pe!te$&an ke
:1
Mate!i Pokok
: Siste$ 'endin(in $esin
Alokasi Wakt&
: ) * +, $enit
A0 K%m1eten2i Inti
1- Men(ha.ati dan $en(a$alkan aa!an a(a$a .an( dian&tn.a"- Men(ha.ati dan $en(a$alkan 'e!ilak& &&!/ disi'lin/ tan((&n( a0a/ 'ed&li 2(oton( !o.on(/ ke!asa$a/ tole!an/ da$ai3/ sant&n/ !es'onsi4 dan '!oakti4 dan $en&n&kan sika' sea(ai a(ian da!i sol&si atas e!a(ai 'e!$asalahan dala$ e!inte!aksi se5a!a e4ekti4 den(an lin(k&n(an sosial dan ala$ se!ta dala$ $ene$'atkan di!i sea(ai 5e!$inan an(sa dala$ 'e!(a&lan d&nia6- Me$aha$i/$ene!a'kan dan $en(analisis 'en(etah&an 4akt&al/ konse't&al dan '!osed&!al e!dasa!kan !asa in(in tah&n.a tentan( il$& 'en(etah&an/ teknolo(i/ seni/ &da.a/ dan h&$anio!a dala$ 0a0asan ke$an&siaan/ kean(saan/ kene(a!aan/ dan 'e!adaan te!kait 'en.ea 4eno$ena dan keadian dala$ idan( ke!a .an( s'esi4ik &nt&k $e$e5ahkan$asalah+- Men(olah/ $enala!/ dan $en.ai dala$ !anah konk!et dan !anah ast!ak te!kait den(an 'en(e$an(an da!i .an( di'elaa!in.a di sekolah se5a!a $andi!i/ dan $a$'& $elaksanakan t&(as s'esi4ik dia0ah 'en(a0asan lan(s&n(-
B0 K%m1eten2i Da2ar
1- Lin(k&n(an hid&' dan s&$e! da.a ala$ sea(ai an&(!ah T&han .an( $aha Esa ha!&s dia(a keleta!ian dan kelan(s&n(an hid&'n.a "- Pen(e$an(an dan 'en((&naan teknolo(i dala$ ke(iatan elaa! ha!&s sela!as dan tidak $e!&sak dan $en5e$a!i lin(k&n(an/ ala$ dan $an&sia 6- Men&n&kkan sika' 'ed&li te!hada' lin(k&n(an $elal&i ke(iatan .an( e!h&&n(an den(an siste$ 'endin(in $esin+- Men&n&kan sika' 5e!$at dan teliti dala$ $e$eliha!a siste$ 'endin(in $esin,- Men&n&kan sika' disi'lin dan tan((&n( a0a dala$ $elaksanakan 'e$eliha!aan siste$ 'endin(in $esin ses&ai den(an SOP-
7- Men&n&kkan sika' 'ed&li te!hada' lin(k&n(an $elal&i ke(iatan .an( e!h&&n(an den(an 'e$eliha!aan 5hassis dan 'e$indah da.a8- Me$aha$i siste$ ko'lin( In(i)at%r:
1- Pese!ta didik da'at $e$aha$i 4&n(si siste$ 'endin(in $esin "- Pese!ta didik da'at $e$aha$i 4&n(si da!i ko$'onen siste$ 'endin(in $esin 6- Pese!ta didik da'at $e$aha$i 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin
C0 T'3'an Pem4ela3aran
Den(an Pendekatan Scientific dan $odel 'e$elaa!an $en((&nakan kelo$'ok disk&si e!asis Problem Based Learning 'ese!ta didik akti4 dala$ ke(iatan 'e$elaa!an dan e!tan((&n( a0a dala$ $en.a$'aikan 'enda'at/ $ena0a 'e!tan.aan/ $e$e!i sa!an dan k!itik se!ta: $0 Pese!ta didik da'at $en.e&tkan ko$'onen siste$ 'endin(in $esin !0 Pese!ta didik da'at $enelaskan s'esi4ikasi ko$'onen siste$ 'endin(in $esin 50 Pese!ta didik da'at $elak&kan 'e$on(ka!an ko$'onen siste$ 'endin(in $esin
ses&ai den(an manual book #0 Pese!ta didik da'at $elak&kan 'e$asan(an ko$'onen siste$ 'endin(in $esin ses&ai
den(an manual book 0 Pese!ta didik da'at $elak&kan 'e$eliha!aan ko$'onen siste$ 'endin(in $esin
ses&ai den(an manual book -
D0 Materi Pem4ela3aran
1- Pen(e!tian siste$ 'endin(in $esin/ "- 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin/ 6- ko$'onen9ko$'onen siste$ 'endin(in $esin-
E0 Al%)a2i 6a)t'
) +, $enit
F0 Met%(e Pem4ela3aran
Pendekatan
Scientific
dan
$odel
'e$elaa!an
$en((&nakan
$etode
'e$elaa!an Problem Based Learning dan did&k&n( den(an $etode disk&si dan tan.a a0a-
G0 Me(ia Pem4ela3aran $0 Media
: Pa'an t&lis/ P!esentasi Power Point.
!0 Alat
: S'idol/ 'en(ha'&s/ P!o.ekto!-
70 S'm4er Bela3ar
B&k& New Step 1 dan B&k& Man&al P!aktik
I0 Lan&)ah8lan&)ah Pem4ela3aran Ke&iatan
De2)ri12i Ke&iatan
Al%)a2i 6a)t'
1- Pendah&l&an
1- G&!& $e$e!ikan sala$ ke$&dian $e$e!iksa kehadi!an 'ese!ta didik
1 +, Menit
"- G&!& $e$e!ikan (a$a!an tentan( $ate!i .an( akan di'elaa!i .ait& 'en(e!tian siste$ 'endin(in $esin/ 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin/ ko$'onen9ko$'onen siste$ 'endin(in $esin 6- G&!& $en.a$'aikan t&&an 'e$elaa!an .an( in(in di5a'ai "- Inti
Men&amati
Pese!ta didik $en(a$ati ta.an(an $ate!i dan 'enelasan 'en(e!tian siste$ 'endin(in $esin/ 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin/ ko$'onen9 ko$'onen siste$ 'endin(in $esin Menanya
Pese!ta didik $en(a&kan 'e!tan.aan te!kait $ate!i/ 5a!a ke!a/ ko$'onen9ko$'onen siste$ 'endin(in $esin Men&e)21l%ra2i
Men&liskan ata& $en.e&tkan ko$'onen9 ko$'onen siste$ 'endin(in $esin ese!ta 4&n(sin.a Men&a2%2ia2i Pese!ta didik $endisk&sikan tentan( $ate!i siste$ siste$ 'endin(in $esin/ 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin/ ko$'onen9ko$'onen siste$ 'endin(in $esin Men&)%m'ni)a2i)an
Pese!ta didik $en(ko$&nikasikan dan $e$&at kesi$'&lan tentan( $ate!i siste$ 'endin(in $esin/ 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin/
8 +, $enit
ko$'onen9ko$'onen siste$ 'endin(in 6- Pen&t&'
1-G&!& $e$&at kesi$'&lan tentan( a'a .an( telah
1 +,
di'elaa!i ha!i ini se5a!a $andi!i ata& e!sa$a9sa$a-
$enit
"-G&!& $en(in(atkan 'ese!ta didik &nt&k $endala$i $ate!i .an( di'elaa!i da!i e!a(ai s&$e! sehin((a $enin(katkan !asa (e$a! $e$a5a/ &let/ dan e!tan((&n( a0a6-Me$e!sihkan te$'at elaa!/ dan $enata ke$ali k&!si dan $ea sea(ai 0&&d ke'ed&lian te!hada' lin(k&n(an+-Men&t&' ke(iatan 'e$elaa!an den(an e!do;a dan salin( e!aat tan(anJ0 Penilaian 7a2il Bela3ar N% 1-
A21e) yan& (inilai
Sika' a- Sant&n -
<&&!
5-
Pe!5a.a di!i
Te)ni) Penilaian Pen(a$atan kine!a
6a)t' Penilaian Sela$a
$elal&i !&!ik
'e$elaa!an dan saat disk&si
d- Tan((&n( a0a "-
e- Ke!asa$a Pen(etah&an Menelaskan 'en(e!tian siste$
Pen.elesaian t&(as
'endin(in $esin/ 5a!a ke!a
indi=id& dan
siste$ 'endin(in $esin/
kelo$'ok
ko$'onen9ko$'onen siste$ 6-
Tes te!t&lis
'endin(in $esin Kete!a$'ilan
K0 In2tr'men Penilaian 7a2il Bela3ar Lem4ar Penilaian A21e) Si)a1 K%m1%nen Si2tem Bahan Ba)ar Ben2in K%n9en2i%nal
No
Na$a Sis0a
Sant&n
<&&!
219+3
219+3
Pe!5a.a
Tan((&n(
di!i
219+3
219+3
Nilai Akhi! 2<&$lah #+3
1 " 6 + , In(i)at%r Penilaian Si)a1 R'4ri) Pen2)%ran L0 A21e) Sant'n N%0
1-
In(i)at%r Sant'n
Baik &di ahasan.a 2so'an &5a'ann.a3
"-
Men((&nakan &n(ka'an .an( te'at
6-
Men(eks'!esikan 0aah .an( 5e!ah
+-
Be!'e!ilak& so'an
Penilaian Sant'n
− Sko! 1 ika te!'en&hi sat& indikato! se5a!a konsisten
− Sko! " ika te!'en&hi d&a indikato! se5a!a konsisten
− Sko! 6 ikate!'en&hi ti(a indikato! se5a!a konsisten
− Sko! + ika te!'en&hi se$&a indikato! se5a!a konsisten M0 A21e) J'3'r N%0
1-
"-
In(i)at%r Ke3'3'ran
Penilaian Ke3'3'ran
Tidak $en.ontek dala$ $en(e!akan
Sko! 1 ika ika te!'en&hi sat& indikato!
&ian# &lan(an
se5a!a konsisten
Tidak $enadi 'la(iat 2$en(a$il# $en.alin ka!.a o!an( lain tan'a
Sko! " ika te!'en&hi d&a indikato! se5a!a konsisten
$en.e&tkan s&$e!3 dala$ $en(e!akan setia' t&(as 6-
+-
Men(e$&kakan 'e!asaan te!hada'
Sko! 6 ika te!'en&hi ti(a indikato! se5a!a konsisten
ses&at& a'a adan.a
Sko! + ika te!'en&hi e$'at indikato!
Mela'o!kan a!an( .an( dite$&kan
se5a!a konsisten
N0 A21e) Peraya Diri
N%0
In(i)at%r Re21%n2i*
1-
Be!ani e!tan.a
"-
Men(e$&kakan 'enda'at
6-
Mena0a 'e!tan.aan
Penilaian Re21%n2i*
− Sko! 1 ika te!'en&hi sat& indikato! se5a!a k&!an( konsisten
− Sko! " ika te!'en&hi sat& indikato! se5a!a konsisten
− Sko! 6 ika te!'en&hi d&a indikato! se5a!a konsisten
− Sko! + ika te!'en&hi ti(a indikato! se5a!a konsisten O0 A21e) Tan&&'n& 3awa4 N%0
In(i)at%r Tan&&'n&3awa4
1-
Melaksanakan t&(as
Penilaian Tan&&'n& 3awa4
− Sko! 1 ika te!'en&hi sat& indikato! se5a!a
indi=id& den(an aik "-
Mene!i$a !esiko da!i
k&!an( konsisten
− Sko! " ika te!'en&hi sat& indikato! se5a!a
tindakan .an( dilak&kan 6-
Me$inta $aa4 atas
konsisten
− Sko! 6 ika te!'en&hi d&a indikato! se5a!a konsisten
kesalahan .an( dilak&kan
− Sko! + ika te!'en&hi ti(a indikato! se5a!a konsisten
Nilai Akhi!: 2Sant&n > <&&! > Pe!5a.a di!i > Tan((&n( a0a3 +
= Nilai Akhir Sikap
Lem4ar Penilaian A21e) Pen&etah'an K%m1%nen Si2tem Bahan Ba)ar Ben2in K%n9en2i%nal Ki2i8Ki2i Penilaian A21e) Pen&etah'an K%m1eten2i Da2ar
Materi
Pertanyaan ,n3') Ker3a .)n%wle(&e/
N%
1
Me$aha$i siste$
Pen(e!tian
ka!&!ato!
siste$
'endin(in
Se&tkan 6 ko$'onen siste$ 'endin(in $esin?
$esin
Se&tkan $ini$al 6 4&n(si ko$'onen da!i siste$
Ko$'onen9
'endin(in $esin?
ko$'onen
siste$
'endin(in $esin 5a!a ke!a siste$ 'endin(in $esin
Te2 Pen&etah'an
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
K'ni Jawa4an (an Pen2)%ran
No 1
Sko! 9 Sko! 6 ika $enelaskan den(an te'at
selal& te!a(a 'ada te$'e!at&! anta!a @o
sea(ian ke5il-
)o C
9 Sko! 7 ika $enelaskan den(an te'at sea(ian esa!9 Sko! 1 ika $enelaskan den(an te'at dan len(ka' dise!tai alasan.a-
"
1. Radiator
9 Sko! " ika $en.e&tkan den(an
. Rese!oir tank
te'at sat& enis-
". Radiator #ap
9 Sko! 7 ika $en.e&tkan den(an
$. #ooling %an
te'at d&a enis-
&. 'ater Pump
9 Sko! @ ika $en.e&tkan den(an
(. )hermostat
te'at ti(a enis9 Sko! 1 ika $en.e&tkan den(an
6
1-
"-
Radiato! e!4&n(si &nt&k
te'at e$'at ata& leih enis9 Sko! + ika han.a $en.e&tkan
$e$&an( 'anas ai! .an( telah
den(an te'at 6 ko$'onen-
e!si!k&lasi didala$ $esin ke
9 Sko! @ ika han.a $en.e&tkan
&da!a l&a! $elal&i si!i' si!i'
den(an te'at se$&a ko$'onen
.an( ada 'ada !adiato!Wate! P&$' e!4&n(si &nt&k
9 Sko! 16 ika $enelaskan den(an te'at " ko$'onen
$ensi!k&lasikan 2$e$o$'akan3 ai! 'endin(in $esin da!i !adiato!
9 Sko! "7 ika $enelaskan den(an
ke $esin- Biasan.a 'o$'a .an(
te'at 6 ko$'onen-
di'akai adalah enis 5ent!i4&(al/ dan 'o$'a ini di(e!akkan den(an tena(a $esin it& sendi!i 6-
den(an 'e!anta!aan 4an eltThe!$ostat e!4&n(si &nt&k $ena(a kestailan s&h& $esin a(a! teta' 'ada s&h& ke!a .ait&
+-
@9)o C Coolin( 4an e!4&n(si &nt&k $ensi!k&lasikan 2 $en(ali!kan 3 &da!a $elal&i si!i' 9 si!i' .an(
'ada !adiato! ,- T&t&' !adiato! e!4&n(si &nt&k $enstailkan &$lah =ol&$e ai!
9 Sko! 6 ika $enelaskan den(an te'at + ko$'onen ata& leih-
!adiato!#ai! 'endin(in $esin 7-
didala$ siste$ 'endin(in $esin Rese!=oi! tank e!4&n(si &nt&k $ena$'&n( keleihan ai! da!i !adiato! 'ada saat te!adi 'e$&aian ai! didala$ !adiato!/ dan $en(e$alikan ai! ke !adiato! 'ada saat tekanan didala$ !adiato! t&!&n-
+
Radiato!
9 Sko! , ika $enelaskan den(an te'at
Be!4&n(si &nt&k $e$&an( 'anas ai!
sea(ian ke5il-
.an( telah e!si!k&lasi didala$ $esin ke &da!a l&a! $elal&i si!i' si!i' .an( ada 'ada !adiato!-
9 Sko! @ ika $enelaskan den(an te'at sea(ian esa!9 Sko! 1 ika $enelaskan den(an te'at dan len(ka' dise!tai alasan.a-
,
Ketika kondisi $esin din(in 2 @oC3/
9 Sko! 16 ika $enelaskan den(an
the!$ostat el&$ $e$&ka/ ai! !adiato!
te'at sea(ian ke5il-
e!si!k&lasi da!i !adiato! ke$&dian di'o$'akan#disi!k&lasikan $en&& 0ate! a5ket ke$&dian $en&& sal&!an . 'ass
9 Sko! "7 ika $enelaskan den(an te'at sea(ian esa!-
dan di'o$'akan la(i $en&& 0ate!
9 Sko! + ika $enelaskan den(an
a5ket e(it& sete!&sn.a den(an t&&an
te'at dan len(ka' dise!tai (a$a!-
&nt&k $e$'e!5e'at naikn.a s&h& $esin a(a! $esin da'at 5e'at $en5a'ai s&h& ke!a no!$aln.a-
Ketika kondisi $esin $en5a'ai#leih da!i @9)oC/ the!$ostat $e$&ka dan ai! !adiato! .an( ada 'ada siste$ da'at $en(ali! $en&& !adiato! &nt&k didin(inkan oleh !adiato! den(an ant&an
he$&san an(in .an( dihisa' oleh 5oolin( 4an $en(ali! $ele0ati si!i'9si!i' !adiato!-
S)%r Ma)2imal Pen&etah'an
$""
Ta4el K%n9er2i S)%r Pen&etah'an Inter9al S)%r
7a2il K%n9er2i
Pre(i)at
Kriteria
SB
)7 1
+-
A
)1 ),
6-77
A9
@7 )
6-66
B>
@1 @,
6-
B
*& + ,-
.((
B9
8 8+
"-66
C>
7, 7)
"-
C
7 7+
1-77
C9
,, ,)
1-66
D>
,+
1-
D
B
C
K
Se$a!an(/ --------------------------G&!& Mata Pelaa!an
--
Pe!hit&n(an Nilai Final: 26 Nilai Akhi! P!oses 2Sika'3 > 28 2Nilai Pen(etah&an3
= Nilai %inal
