Rilindja Europiane Dhe Gruaja “
”
Gjimnazi Publik Dhaskal
•
•
Një vështrim I shpejtë I Rilindjes Europiane Gruaja në Rilindje - Roli I gruas
•
Gruaja në artin e Rilindjes - Gruaja në pikturë - Gruaja në skulpturë
Grua Aristokrate në Rilindje
Një vështrim I shpejtë… Rilindja Europiane •
Rilindja ishte një lëvizje kulturore dhe artistike e cila shtrihej në periudhën prej shekullit 14 deri në shekullin 17, duke filluar në Itali dhe duke u zhvilluar pastaj në tërë Evropën, në shkenca, ne teologji, në letërsi dhe në art. Rilindja filloi me rizbulimin e letërsisë klasike që deri në atë kohë ishte e mbajtur nga manastirët. Edhe pse zbulimi i printimit e shpejtoi shpërndarjen e ideve ka fundi i shekullit 15, ndryshimet e Rilindjes nuk ishin përjetuar njëtrajtësisht nëpër Evropë.
Dhe keshtu… një kapitull I ri kishte filluar të shkruhej.
•
Françesko Petrarka
Si lëvizje kulturore, përfshiu lulëzime të reja të literaturës amtare dhe Latine, duke filluar në shekullin 14 me rigjallërimin e të mësuarit bazuar në burimet klasike, ku bashkëkohësit iu kredituan Petrarkës, zhvillimit të perspektivës lineare dhe pasqyrimit të një realiteti më natyral në pikturë, dhe reforma arsimore graduale mirëpo të shtrira gjerë nëpër Evropë. Në politikë Rilindja kontribuoj në zhvillimin e marrëveshjeve diplomatike, dhe në shkencë një rritje besimi mbi hulumtime që do të lulëzonin më vonë në Revolucionin Shkencorë duke filluar në shekullin 17. Tradicionalisht, ky transformim intelektual ka rezultuar që Rilindja të shikohet si një urë në mes mesjetes dhe kohës moderne
Gruaja ne Rilindje. Roli i saj. Jeta e gruas gjate Rilindjes. Gjate Rilindjes , grate “sherbenin ” thjesht per t’u martuar dhe per te krijuar familje. Puna e tyre kryesore ishin punet e shtepise. Ne Rilindje nese nje gruaje I jepej mundesia per te punuar ajo paguhej me pak se sa nje burre , qe do te thote se pjesa me e madhe e grave ishin te papuna. Grate qe nuk mund te martoheshin dhe nuk kishin para u kerkohej te beheshin murgesha ose te gjenin pune.
Jeta e grave ne “ Rilindje ”
Nderkohe qe ne mesjete roli i gruas ishte me I madh pasi gruaja kishte per detyre te administronte pjesen me te madhe te prodhimin te ushqimeve, duke marre pjese keshtu ne bisnes. Por gjate Rilindjes burrat merreshin me tregtime individuale duke e larguar minimizuar rolin e gruas ne ekonomi . Tregetare leshi ,Thikepunuese, Kasape, Argjendare ,Tregetare hekurishtesh etj.Por grate e zejtareve mund te merreshin dhe me mbikqyerjen e dyqanit ose edhe ta merrnin ate persiper nese u kishte vdekur bashkeshorti.
Grate me te diferencuara ne tregun e punes.
Grate me se shumti siguronin ushqimin
Edukimi I gruas •
•
•
Ne kohet e hereshme gruas nuk I jepej shume rendesi , prandaj dhe arsimimi I gruas nuk ishte I nevojshem per to. Ndersa ne Rilindje , grate e shtresave te larte arsimoheshin deri ne nje mase te caktuar.Kurse grate e shtresave me te ulta u jepej arsimim vetem nese do te beheshin murgesha. Nese jo , arsimimi I vetem qe merrnin ishte nga nenat e tyre rreth si te beheshin gra te denja per shtepi dhe nena te ardhshme . Grate qe punonin punesoheshin shpesh here per pune ferme. Grate kane qene gjithnje numri me I madh I sherbetoreve te shtepiave. Kur nje familjeje I duheshin para dergonin vajzen per te sherbyer ose per te bere punet e perditshme. Pra “arsimimi ” qe merrnin disa gra ishte vetem se si te bente keto pune.
Grate arsitokrate arsimoheshin
Disa gra punonin si sherbyese
Gra te famshme gjate Rilindjes Elizabeta e 1 lindi ne 7 shtator te vitit 1533. Babai I saj deshironte te kishte nje djale qe te trashegonte fronin por pati vetem dy vajza , nje prej te cilave ishte Elizabeta e pare. Ajo sundoi ne kohen e Rilindjes dhe u be nje nga figurat me te rendesishme ne historine e Anglise. Edhe motra e mbretereshes Elizabete sundoi gjate Rilindjes por sundimi I saj nuk zgjati shume dhe u arrestua me vone nga vete motra e saj.
Jeta e perditshme ne Rilindje Grate e shtresave ne ulta
banonin ne shtepi shume te vogla dhe shpesh here me 4 apo 5 njerez qe banonin ne te njejten shtepi. Meqe ato nuk arsimoheshin e kalonin pjesen me te madhe te kohes duke gatuar dhe pastruar. Pjesen me te madhe te dites e kalonin brenda ne shtepi.
Grate e shtresave me te ulta
Martesa e gruas ne Rilindje Martesat zakonisht vonoheshin ne
varesi te ndarjes se klasave. Pra martesa nuk behej deri kur cifti te perballonte te siguronte jetesen dhe te kishin nje shtepi. Gjate koheve te veshtira numri I lindjeve ulej pasi martesat vonoheshin edhe me shume .Kurse ne kohe te mire kur gjendja ekonomike ishte e mire numri I lindjeve rritej pasi ciftet mund ta perballonin krijimin e nje familjeje.
Martesa e një gruaje aristokrate
Gruaja në artin e Rilindjes Edhe sot ne përdorim termin “Njeriu I Rilindjes” për dikë që është krijues apo artistik. Në origjinal “Uomo del Rinascimento” dhe në anglisht “The Renaissance Man” dallohet qartë se është mashkulli I cili kishte peshën kryesore edhe në art. Kjo dëshmon edhe më shumë inferioritetin e grave ndaj meshkujve dhe në aspektin e artit. Emra të mëdhenj si “ Leonardo da Vinci” “Mikelanxhelo” “Caravaggio”, e bënë më të vështirë krijimin e konceptit të “ Gruas së Rilindjes”. Madhështia e tyre eklipsoi dhe ato pak femra të cilat ndoqën rrugën e artit. Por jo të gjitha Femrat iu përulën fatit të tyre. Edhe pse ato nuk mund te merrnin mesime ne pikture si benin meshkujt, disa prej tyre të cilat posedonin talentin dhe pasionin per artin “ guxuan ” dhe kontribuan në pikturë skulpture etj.
Levina Teerlinc “ Autoportret ”
Burimi: http://ëëë.students.sbc.edu/drahman08/ëomenand
Levina Teerlinc •
Levina Teerlinc, vajza më e madhe e piktorit Simon Bening. E njohur shumë pak në karrierën e saj të hershme, por në 1545 ajo u ftua në oborrin mbretëror të Henrit VIII, ku edhe u emëruar “ The Royal Paintrix”
Levina Teerlinc “ Mbretëresha Elizabetë I” 1545
Burimi http://ëëë.artcyclopedia.com/hot/ëomenartists-of-the-renaissance-1.html
Artiste të tjera Femra
Caterina van Hemessen
Lady in costume
•
Por femrat jo vetëm bënin art, ato u bënë gjithashtu subjekti I artit. Femra u bë subjekt si në pikturë ashtu edhe në skulpturë:
Leonardo Da Vinçi, I papërshkrueshëm me fjalë, ishte autor I veprës unike Mona Lisa në të djathtë. Pra një grua bëhet subjekti I një pikture aq kolosale.
Venus of Urbino
"The Nun"
Gruaja në Skultpurë
The Renaissance Woman
Paulina Borghese
The Renaissance Woman
Renaissance Movement
Rilindja Dhe Gruaja Punoi: •
Skerdjan Gurabardhi
•
Ersi Musta
•
Alban Sulaj
•
•
Igli Bedeli Ardit Tahiri
The thing women have yet to learn is nobody gives you power. You just take it.
