Platon - Euthyphron

LA UTHHR

[Dinrlk Üzrin]

< KABALCI AI V: 57 manita Diii: 2

ao E
Euthyphron [Didarlık Uzere} © Kaacı Yacıık, sau,

2008

Birici Bası isa 20 Kapak Düzni Gökçe Yaı Tekik Hazrk Zeiha Güer So Okua Musafa Kpüşoğu Yaa Ya a Hazıraya Hazıraya  Eyp Çrakı Dizi Ediörü iğde Drüşke

KABALC YAYCLK Dikiiaş Dikii aş Ma h Ere Sok Sok Teioğu aza o    Gayretepe 3434 Beşik şiktaş taş  sta stan nu u Te (022) 236 62 3 Faks (022) 236 62 03 yayievi@kaacicor wkaaciyayievico wkaaciyayievico iteree iteree satış satış wkaacicor kaaci cor huaitas@kaacico huaitas@kaacico r

KÜTÜHAE BLG KART Cataoiiuicai Cataoiiuicaio o Daa (C) ao Euthyphro

978-975-997-76-2 SB 978-975-997-76-2 Baskı Farika Bası (022 29 3800)

PLATON EY8Y EUHHR [DiDlK ÜZİ] Çeviren: Güvenç Şar

<

KABLI YAYlN

IÇINDEKILER

Q                                                                                     7 uthyphron üzrn                                                           7 Dyalogdak Tml Kavramlar                                          2 Yntm                                                                            6 YY
NOTLAR                                                                              85 NAKÇA                                                                         95 ER V KIŞI ADLR DIZINI                                              99 NANCA M  SÖZCÜK DIZINI                       0

GİRİŞ Euthyphron Üzerine kçağ felsefesine ilişkin felsefe tarihlerinde Platon'un bu diyaloğu uhyhrn oarak adlandırdığı belirtilir Platon üzerine uzmanlaşmş çalışmalardaysa diyaloğun tam başlığı u hyhrn e r hoou rako [Eu8lcQWV  TQL 6ao, TQanKç] olarak verilir. Bu başlığa rako sözcüğü sonradan eklenmiştir Çünkü Platon rako sözcüğünü llanmaz." Prako sözcüğü deneme türünde, deneysel, esin olmayan" gibi anlamlara gelir2 Bu açıdan rako di

ye tanımlanan diyaloglar kesin sonuca bağlanmayan diyalog ar olarak da nitelenebilir. Thrasyllos tarafından bölümlenen diyaloglar arasında rako diye nitelenenler, uhyhrn ariç, Thaeo In ve Mnn diyaloglarıdr.3 Platon'un uhyhrn diyaloğu Sokra'n Savunmaı rn ve Phadn diyaloglarıyla bütünlük oluşturur Bu dya 

Chrisoph Hor Chrisof pp Wörtrbuch dr Ati Philosophi, Beck Vera Müche 2002 2 Cada Şeua pirastios sözcüğüü "sıaa oarak evirir Bkz Dioees Laerios Ülü Filozoar Yaşam v Oğrtilri ev Cada eua, YKY Yayıarı sabu 2003, s 50  Chrisoph Hor Chrisof Rapp Wörtrbuch dr Ati Philosophi. Cabride Üiversiesice yayıaa Platois Ethyphro başık aışada ise pirastios diyaoar Euthyphr dışıda Khrmi  ve M şekide sıraaır Bu kouya iişki oa rak bkz ao Platois Euthyphro Cabride Uiversiy ress

EUTHHRON

loglardan uthyphrön Sokratsn Savunmı ve Krtön gençlik dönemi diyalogları ya da Sokratik diyaloglar olarak kabul edilir, Phadön ise olgunluk dönemi diyaloglarından sayılır Söz konusu diyaloglarn ortak özelliği hepsinin ana konusu nun Sokrates'in yargılanması ve ölümüyle ilgili olmasıdır u thyphrön Sokrates'in yargılanması önces, Sokrats'n Savun mı yargılanma sürecini, Krtön yargılanma sonrasını, Pha dön ise ölüm gününü ve ölümünü bize anlatır. uthyphrön di yaloğu, Thatetos diyaloğuna bakılacak olursa söz konusu di yaloğun bittiği gün başlamıştır: Şimdi Meletos'un aleyhime açtığı dava (graphn) için yargı yerine gitmek zorundaym."4 uthyphrön Sokratesin suçlanması, yargılanması ve ölü müyle ilgili diyalogların başında yer alır. Sokrates, henüz mahkeme başlamamışken Atina'da din işlerinden sorumlu yöneticinin (baslus) karşısına çıkmak üzere baslus sara yna gider. Burada karşılaştığı Euthyphron'un da bir davası vardır Sokrates gençleri yoldan çıkarma ve tanlara saygsz lık nedeniyle mahkemeye verilmişken Euthyphron cinayet nedeniyle kendi babasın mahkemeye vermektedir. Diyalog mahkemeye verilen Sokraes e mahkemeye veren Euthyph ron örneğinde olduğu gibi karşıtlıklaa örülüdür: Lykeion' da alışılmış konuşmaya karşı kraln saray 2a dke'ye [dava] karşı graphe [suçlama] 2a; gençlerin bozulmasına karşı yaş lıların bozulmas 2c-3a şehre faydaya karşı şehre zarar 3a yeni tanrılar icat etmeye karşı geleneksel inanışları reddetme 3b Atinalıların öğretmenere yönelik genel tutumuna karşı

GRŞ

öğretmen olmayanlara yönelik genel tutumu 3cd şakaya karşı ciddiyet 3de Meletos'un annesine şikayet eder gibi Sokrates'i suçlamasına karşı Euthyphron'un babasını suçlaması 2c-a halkın bilgiden yoksun olmasına karşı Euthyh on'un bilgiye sahipmiş gibi davranması a5a kölenin ka sıtlı cinayetine' karşı babanın kazayla öldürmesi' c-d uthyphron'un eylemini ailesinin anoson [dine aykırı olarak değerlendirmesine karşı kendisinin hoson [dine uygun olaak değerlendirmesi de Meletos'un Sokrates'i suçlamasına karşı Euthyphron'u önemsememesi 5c . .  ."5 Plaon'un bu türden karşıtlıkları edebi bir biçimde diyaloğa yerleştirmesi die diyaloglarında da görülen bir şeydir Örneğin Protagoras dyaloğunda da sokakta dolaşana karşı evde oturan," bilgiyi ağa çıkarana karşı bilgiy satan," kısa konuşmalar yapana aşı uzun konuşmalar yapan" gibi karşıtlıklar söz konusudu Bu diyalogda da birtakım karşıtlıklar olmasına ve bu arşıtlıkların birbirleriyle olan ilişkilerinin Platon tarafından taya konulmasına rağmen diyalog yine de bir sonuca ulaşaktan uzaktır Sokrates'in dinsizlik ve tanlara saygısızlık gibi suçlamaala yargılanması uthyphrön diyaloğunu konusu bakımın a ilgi çekici kılmaktadır Dinsizlikle suçlanan Sokrates'in e ve dindarlığa yaklaşımının ne olduğu ya da ne olacağı hu ilginin asıl kayağıdır Adalet, ölçülülük gibi erdemler zinde ayrıntılı olarak duran Sokrates din, dine uygun a, dindarlık ve dinsizlik söz konusu olduğunda, tatmin oer G Hoerer "aos Euhyphro hroess 32 (1958) s

UTHHRON

edici bir yant bulunamayan ve herhangi bir sonuca bağlanamayan bu diyaloga konuyu tartyor gibi görünür. Laszio Versenyi bu durumun nedenini Sokrates'in Yunan dininin oluumuna ve geliimine hiçbir katks olmad ( .) .) Tanrlarn özsel doğalarna ilikin bir aratray boa zaman kayb ola rak gördü ve böylesi bir aratrmadan hep uzak durdu. Tümüyle Protagorasç olan bir tutumla, dinin kökeniyle ilgili nedensel açklamalar, söyleelerin (efsane, mit) ussallatrl malar iini ve tanrlaa ilgili her tür kurguyu bo zaman olan baka insanlara brakt," 6 diye açklar. Kukusuz böylesi bir açklama diyaloğun bir yönünü ortaya koymas bakmndan önemlidir, ancak yeterli değildir. Diyaloğun karakterlerinden biri olan Euthyphron düün sel anlamda büsbütün Sokratesin kart olmaktan çok dinsel ya da dine uygun eylemin ne olduğunu iyi bildiğini düünen Atina halknn gülünç bir örneğidir. itekim Euthyphron da ha diyaloğun balarnda dindarlğ herkesten daha iyi bildiğini iddia etmektedir. Bu açdan Platon'un Euthyphron portresi alacak derecede kibirli, kendini beğenmi bir karakterin portresidir." 7 Diyalog Diyalog için Platonun Euthyphron'u seçesi tesadü değildir. Çünkü Euthyphron hem bir kahindir, hem de din ve dindarlk konusunda her eyi bildiğini ileri süren bir kiidir Ayrca Euthyphron ad, Kratylo diyaloğunda ge limi bir örneğini gördüğümüz, sözcükler üzerinden giderek 6 szio Versey, Sorates ve Isa Sevgs çev Ahme Cevizc Güdoğan Yanarı, Akara 988 s  7 Aexader ehamas Yaşama Yaşama Saatı Felsefes Fel sefes çev Cem Soydemir,

GRŞ

rniyi derinleştirme tarzını asatacak şekilde özellikle seçlmiş gibidir Blindii gibi Euthyphron adı Yunanca'da düz, doru düşünceli" anlamına gelir. Bu da bize ironnin diyaloun adından başlayarak sonuna kadar süreceini göstermektedir 8 Ancak bu ironinin felse olmaktan çok edebi bir ironi olarak niteledrilebileceini de eklemeliyiz Ayrıca diyalog çerisinde süregiden ironik yaklaşımın aynı zamanda din ve dindarlık konusuyla yakından lgili olduu da söylenebilir. akat biz bu lgyi kurmak stemiyoruz, bunun yerine ironinn kendisini din konularda bilgili sanan Euthyphron üzernden aslında Atina halkına ve onların dinsel nanç ve tutumlarına yönelik olduunu düşünmek istiyoruz. Yeniden uthyphron'la Sokrates arasındaki lşkiye dönecek olursak, metin boyunca Sokrates'in Euthyphron'a yönelik övgüleri abartılı noktalara vaken Euthyphron bir nevi saıkla bu övgülerin arkasındaki ironin farkına varmaz görünür Ancak Sokrates bununla yetinmez, ironisini giderek ölçüsüzleştirir; sadece bilmedini blen Sokrates, olabilecek belki de en son şden, dni konularda her şeyi bildiin leri süren uthyphrondan öretmeni olmasını ister Diyalogda Platon'un Sokraesnn hem Ethyphron'a hem de metn okuyanara seslenişi açık br şekilde görünür Böylece Sokrates gelecei gören, atta dinsel konuları bilen bu kişi karşısında kendini koruaya alıp her zamanki tartışma pozsyonunu yenden güçenrr Yan daha açık bir deyşle karşısndakin blme/söyleme çısından yükseltr, dolayısıyla onu sorumlu kılarken kendni

EUTHHRON

bilmesöyleme açısından aşağıda bir yere konumlandırarak bilme/söyleme adına belli bir sorumsuzluğu da üstlenir; bilmiyormuş gibi yaparak da ironisini geliştirir e diyelim, Sokratestir ne yapsa yeridir demektense, onun seslenmesine başka bir ironi ustasıyla, Euthyphron adına olmasa da kendi adımıza bir soruyla, soru olmayan bir soruyla karşılık vere lim Ah, Sokrates, Sokrates, yoksa senin gizemin miydi? Ah, gizem dolu ironici ironici,, yoksa bu muydu senin senin ironin?" ironin?" 9

Diyalogdaki Temel Kavramlar uthyphrn diyaloğunun temelini oluşturan kimi kavram-

ların birbirinin yerne kullanılmasından, hatta birbiri içine örülü bir bütünlük oluşturmasından kaynaklanan sorunlar çeşitli Batı dillerine yapılan çerilerde kendisini göstermektedir Bu nedenle diyaloğun Türkçeye çevirisinde karşılaşılan güçlükleri de biraz olsun gidermek amacıyla birbirinin yerini tutan ya da anlam bakımından birbirine sıkı sıkıya bağlı sözcük veya kavralara dikkat çekerek aralarındaki ilişki ve ayrımları göstermeye çalışmak diyaloğun daha iyi anaşılmasına yardımcı olacaktır Diyaloğun üzerine kurulduğu hoo [6aoç] ile ub [a�fç] ve anoo [vômoç] ile ab [a�fç] kavram 9 Friedrich ietzsche, Die Geburt der ragödie Kriische Studiea usae (KS), yay haz Giorio oi, Mazzio Moiari, 3 as kı, de Gruyter Vera, Müche, 1999 s 3 (çeviri içi kz Fri edrich iezsche, ragedyaı Doğuşu çev Musafa Tüze, haki

G

çtle mevcut çeviilede bibine kam duumdad. Kim çevilede hosos için de usbs için de ay kaln kulanld göülmektedi Önein nglizce'de hem hosos hem de usbs kutsal" (holy) sözcüüyle kalanmt. Tükçe'de se genellikle bu iki sözcük dinda" ya da dndalk" olaak kaanmaktad. Eusbs sözcüü dinda kalndan çok anlaa aileye büyüklee sayg anlamndad. Çünkü us bs ve asbs sözcüklei sboma ilinden geli Sboma fili se an ya da tanla kasnda koku ya da sayg duyak utanç hissetmek b eyden kokmak endielenmek gibi an amlaa sahipt0 sahipt0 u bakmdan usbs için saygl" asbes çn saygsz" hosos için dine uygun" bu sözcüün kat anosos içnse dine ayk" kal uygun göünmektedi Buna bal olaak usba aij] için saygllk" as ba aıj] için saygszlk" hosotes 6at'ç] çin dndalk" aosotes voaÜ'ç] çinse dnsizlk" kalkla uygundu Ancak diyalogdaki en öneml sözcük çfti hosos a(oç] le anosos vaOç] olaak göünmektedi Hosos 10 H Geore Lidde, Roer Sco, A Grek Eish Lexio 9 edis yo, Oxford Uiveri e, e, Oxford, 1996

1 "Euseeia iser isasa iser arsa osu, erçeke de sayya değer, huşu ifade ede, korku vere ir şeye karş duyua say, korku, huşu ve o şeyi yücee aaa eir Bkz Laszio Ver sey, Sokraes ve Isa Sevisi çev Ahe Cevzci, Gdoğa Yayar, Akara, 1988, s146 2 Waer Burker u keie çifi hakkda, Euhyphr diyaoğuda eçe ciaye ve ahkee oayarya irike dşdğde, şu iiç ayr verekedir Özeike  kaier aosios' hauki ahkee yarsa dayaarak ya da savaşa ödre ki

EUTHHRON

szcüğü bir sat olduğundan dine uygun" olarak anlaılalıdır Fakat diyalog bağlamında hoo isileerek [hoon] di ne uygun eyle" ya da dindalık" anlaını kazanaktadır Bundan dolayı hoo szcüğünün karılığı olaak dine uygun olan" iadesi daha uygundur Niteki diyaloga Sokrates büyük lçüde dine uygun eylein, hatta dindarlığın kendisini ne olduğunu sogulaaktadır Biz de çeviriizde yukaıdaki aylara olabildiğince uyaya çalıakla birlikte szcüklerin bağlalarını da gz nünde bulundurarak Türkçe ade ve akıa bağlı kalaya zen gsterdik Eski Yunan düünesinde günüüzdeki tek tanrılı dinlerin din ve dindarlık kavramlarını birebir karılayan szcüker evcut değildi Yunanların bizim anladığıız anlada bir din anlayına ve szcüğüne sahip oladıklarıyla ilgili biçok rnek arasından Heideggeri ve klasik lolog Wilamowitzi gsterebiliriz 3 Heidegger Aslında Yunanca hiçir in' szcüğü yoktur," iadesini de kullanaktadır14 Dindarlık, daha çok saygı gsterekle ilgili bir duruu iade etektedir: Yunanl için dindarlık, gksel valıklara kültsel anlamda say gı gsterek deektir, o kdr."15 Bu saygının arkasında ise çev john Raffan Harvard University Press 1985 s 270 1  Martin Heideger Eugen Fink Healt Sema tesemeste 19/197 - Gesamtausgabe 15 2 bası Vittorio Klosteman Verag Frakfurt a Main 199 s 27 1 4 Martin Heideger Healt De Afag des abedladsche De es Sommesemeste 193  Gesamtausgabe 55 3 baskı Vittorio Klosterman Verlag Frankfurt am Main 199 s 13 1 5 go Friedell At ua ültü Tah çev: Necati Aça 1

GİRİŞ

üyük lçüde tanrıların gazabına uğraama çbası yatakta ır: Tanrıların emirlerine uylasnın nedeni itaatkrlıktan ziyade, akıllıca davranıp onları kıkırtmamaktır Onlara ha karet etmek küürdür Onları kızdıran akaca ir haksızlık yotur Tanrılara hakaret' davalarıyla sık sık karılaılırd"6 Tanlara saygı gstermeyenler cezaandırılaıdır ki, tanrıla rn gazabına uğranılmasın Nitekim Homeros'un Ila destanı nın aında Apollon, kendisine saygıa kusur etmeyen Khry ses'in dualarını kaul ederek Akhları oklarıyla irer irer l dürür Diyalogda dkkatimizi çeken ve açıklanması gereken br aka szcü çit ise dke ile 'dir Sokrates'in yargılanığı daayl ilgil bir ayrımı gsteren u iki szcük arasındak arkılık çeviriler ve yorumlarda gene olarak ireysel dava (dke) ve kamu davası (graphe) olarak ortaya konmaya çalııl mıtır Platon çevirmen ve yoruculrından iri olan john Burnet dava" anlamındaki genel terimin dke olduğunu, akat uthyphrn diyaloğunda kiisel dava (da dka) ve kamu da vası (deoa dka) olarak ik arkı içimin ulunuğunu syler Bu dava biçilernden kau davasının (deoa d ka) se grapha olarak adlandırıldığını iade eder john Bur net'e gre zel avada suçlayıcı, kiinin hatası çin tazinat talep eeren kamu dvalarında devlete karı ilenm br suç çn ceza talep eder Bundan doly deoa dka ya a grap ha devlet sçlayıc değdr Bir yurtta, b davada Mee tos, suçlamanın sorumlulğun üstlenmeldir"7 Genel ka 6 Ego Fredell Atik Yaı Kütür Tarihi s. 82

EUTHHRON

gre bu yoruma gre dike kiisel bir davaya, graphe ise kamusal bir davaya iaret etmektdir

Yöntem Bu eviri Plato, Euthyphro, Apolo, Crto, Phado, Phadrus Loeb Classical ibrary, arvard Uiversity Press, 97, basksa ait Yuaca meti temel alnarak yaplmtr Çeviride buu dda u metilerde de yararlalmtr ames Adam tarada hazrlaa latons Euthyphro Cambridge Uiversity Press, odo, 9  ; St Gorge Stock taradan hazrlaa Th Euhyphro of Plato Oxord Uiversity Press 909; oh Buret tarada hazrlana Plato's Euthyphro, Apolo of Socrats and Crto Oxord Uiversity Press, odo, 970. Ayrca Almaca ve gilizce u eviriler de karlatrma amacyla gz de buludurulmutur: Plato, Smlch Wrk. Bd. ı. Apolog, Krton, Proagoras, Hppa II, Charm ds, chs, In, Eutyphron, Gorgas, Brf ev Friedrich Schleiermacher, Rowohlt Verlag, amburg, 969; Plato, Euthyphro ev Klaus Reich, Felix Meier Verlag, amburg 968; Plato, Euthyphro, Apolo, Cro, Phado ev Beami jowett, Prometheus Books New York, 988

Oxod Univsiy Pss London 1970, s 8 Bun'in bu yımı Tükçd hm Cvizci ndn ypın Pon çviisind d göz önünd buunduuu Konuy iişkin ok bkz Pon Sokratesi Savumas çv hm Cvizci Snz yynı Isn

GRŞ

Euthyphrön diyalğunun Türkçe'de dikkate değer iki çevi-

si mevcuttur Bunlardan iri aynı zamanda Türkçe'deki ilk uthyphrön çevirisi lan Semiha Cemal çevirisidir 1933 yılın a yayımlanan u çeviride Semiha Cemal diyalğa Ötifrn ahut takva" alığını uygun ulmutur kinci çevri ise Perev Naili Bratav'a aittir Daha snra farklı yanevlerince pek k askısı yapılan Bratav çevrisinin ilk askısı 1942 ylında apılmıtır Ancak Fransızca ve İngilizce çevrilerden yapılan er iki çeviri de günümüz Türkçe'sinden ldukça ldukça farklıdır Sn larak u çalımay hazırlamama vesile lan Human as: Yunan v Latn Klasklr Dzs'nin editrü hcam Prf r Çiğdem Dürüken'e Yunanca metnin ütününün çeviri ne ilikin editryal desteği ve nerilerinden türü Ep Ç aklı'ya, Yunanca knusunda beni yüreklendiren hcam Prf  Saet Baür'e, çevri metnimin çeitli Almanca çevirilerle arılatırılmasında değerli katkılarda ulunan hcam Dç r Metin Tprak'a, u çalımanın her satırında nerisini esteğini ve katkısını grdüğüm çalıma arkadaım dstum e hcam Dç Dr Erdal Yıldız'a teekkürü rç ilirim

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

η

περi όσί ου, πειραστικς

EUTHYPHRON Dindarlık Üzerine, Deneme Türünde Bir Diyalog

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

[η περi όσίου, πειραστικς] St Ι p. 2Α

 νεώτερον, ώ Σώκρατες, γέ γονεν, δτι σ τaς fν Λυκεί4 καταιπν ιατριβς fνθάε νϋν ιατρίβεις ερi τν τοϋ βασέως στοάν; ο γάρ που κα σοί γε ίκ τις ούσα τυχάνει πρς τν βασέα σπερ fμοί. ΣΩΚΡΑΤΗΣ: ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Οuτοι  Αθναοί γε, ώ Εθύ φρον, ίκν ατν καοϋσιν, a γραφήν. ΕΥΘ:  φς; φς; γραφν σέ τις, τις, ς οικε, γέγραπται; ο yaρ fκεν γε κατανώσομα, ς σ τερον. ΣΩ:  γaρ ούν. ΕΥΘ: Αλa σ λος; ΣΩ: Πάνυ γε. ΕΥΘ: ς οτος; ΣΩ: ' ατς πάνυ τι γιγνώσκω, ώ Ε θύ φρον, τν νρα· νέος γάρ τίς μοι φαίνεται κα νώ νομάζουσι μέντοι ατν, ς fψμαι, Μέλτον. Μέλτον. στί  τν τν ήμων Πιτθες, ε τνα ν χεις Πιτθέα Μέλτον, οον τεταντριχα καΙ ο πάνυ εγένειον, fπίγρυπον έ. ΕΥΘΥΦΡΩΝ:

-

Β



EUTHYPHRON

[Dindarlık üzerine; deneme türünde bir diyaog] t I p. A

B

Ne o Sokrates, ne oldu1 da Lykeion'aki2 konuşmaları3 bırakmış burada, 'un sara yı4 önünde oyalanıyosun? Bun huzurunda be nimki gibi bir davan5 olamaz ki senin. SOKRATES: Doğrusu Euthyphron, Atinalılar dava de ğil, suçlaa6 diyor buna. EUTHYHRON: e diyorsun? Demek biri senin için suçlamada bulundu; çünkü senin bir başası için suçla mada bulunacağını düşünemem SOKRATES: Elbette, ben suçlaada bulunmadım EUTHYHRON: Öyleyse biri senin için suçlamada bu lndu? SOKRATES: Evet, öyle EUHYHRON: Peki, kim bu ada? SOKRATES Tam olarak ben de tanımıyorum bu ada mı, Euthyphon. Genç ve tanınmamış biri olsa gerek. Sanıım adı Meletos,7 Pittheus undan8 biri; hani hatrlasana uzun düz saçlaı, seyrek sakalı ve çengel EUTHYHRON:

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

Οuκ εννοώ, ώ Σκρατς   δη τίνα γραφήν σ γέγραπται; ΕΥΘ:

c

ΣΩ: 'Ήντινα; OVK aγνν, μοιγ δοκ· τ γρ νέον ντά τοσούτον πργμα εyνωκέναι ov φαϋλόν [στιν εκνο γάρ, w φσιν, οδ, τίνα τρόπον ο νέοι διαφθίρονται κα τίν ο διαφθίροντ αuτο. κα κινδυνι σοφό τι ναι· κα την εμην aαθίαν κατιδν  δια φθίροντο το λικιτα αuτοϋ, ρχται κατγορήσων μου  πρ μτέρα πρ την πόλιν κα φαίνταί μοι τών πολιτικών μόνο ρχσαι ρώς ρθώ γάρ εστι τών νέων D

πρώτον επιμλθναι, πω σνται  τι ρισ τοι, wσπρ γωργν aγαθν τών νέων φυτών iκ πρώτον πιμλθναι, μτ δ τοϋτο κα τών λλων· κα δη κα Μέλτο tσω πρώτον

3Α

μν μ κκαθαίρι το τών νέων τ βλάστα διαφθίροντα, w φσιν πιτα μτ τοϋτο δλον τι τών πρσβυτέρων πιμλθ πλίστων κα μγίστων γαθών αtτιο τ πόλι γνήσται, w γ τ iκ ξυμβναι κ τοιατ aρχ aρξαμένψ Βουλοίμν ν, ώ Σκρατ, a ρρωδώ, μη τοναντίον γένται. aτχνώ γάρ μοι δοκ φ στί ρχσθαι κακουργν τν πόλιν, πιχιρών aδικν σέ καί μοι λέγ, τί κα τοιοϋντά σέ φσι δαφίριν το νέου; ΕΥΘ

Ω: Άτοπα, ώ θαυμάσι,  οτω γ aκοϋσαι

EUTHYHRON

Hatılayamadım Sokrates; peki ama nasl bir suçlamada bulundu senin için? SKS: Nasl ı? Bence öyle yenilir ytulu bi suçlama egil bu. Dogusu bu enç yaşında böyle önemli eselelere akl erdirmesi hiç de azımsanaca bi iş eg A sa ençerin nasıl yoldan çıkaldğ nı, hatta onları kimin yoldan çkardıgn biliyo Bile bii olmalı b ada; baksana beni cahiligimi9 ve ak anlan yoldan çıkardıgmı fak etmiş ki, anasına ko şa ibi koşup kente elmiş beni şikayete Bana alırsa siyasete dogru dogru yeren başlayan tek aam o Çünkü dog yeden başlamak, olabildigince iy yetişmeleri için önce ençlerle ilileneti tıpkı iyi bi çiftçinin önce köpe anlarla, sona diğer agaçlarla ililenesi  bi 10 Hehalde Meletos da önce enç danlar bozan bizlei teizleeye alyor, öyle diyor ya rından bi e yaşllaa ililenmeye kalkt  işte o zaman ö rün bakın evlete ne büyk aarla saglayacak; böyle si bir başlanıçla işe koylan bir adamdan a bu be lenir zaten : Umaım öyle olu Sokates, faka be nim kokum bunun ta tersi olas Çünkü Meleos sana za vereye kalkgna öe, bence devlei ta kalbinden vrmakla işe başlıyor demektir demektir ı ı Şidi an la baalım, ne yapşsın da ençleri yoldan çkaş s? SKS k duyuşta kulaga saçma elen şeyle, :

C

n

3A

B

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

φησ γάρ με ποιητήν είναι θεών, κα ς καινοuς ποιούντα θεος, τοuς δ' aρχαους o νομζοντα, γράψατο τοτων ατών ένεκα, ς φησν. ΕΎ: Μανθάν, ώ Σκρατε τ δή σ τ δαμόνον Φς σαυτ κάσττε γγνεσθα. ς ον κανοτομούντός σου περ τ θεiα γγραπ τα τατην τν γραφν, κα ς διαβαών δή ρχετα ες τ δκαστρον, εδς τι εδάβοα τ τοαύτα πρς πρς τοuς τοuς ποος.  μού  μού γάρ το, το, c

ταν τι γ ν τ κκησ� περ τών θεν, προγν ατοϊς τ μοντα, καταγεώσν ς μανομνου. κατοι οΝν  τ OUK ηθς ερηκα ν προεϊπον,  μς φθονούσν μϊν πα τοϊς τοοτοις.  οδν ατών χρή φροντζεν, ' μόσε να. '

'

ΣΩ: Ώ φε Εθφρον,  τ μν κταγε ασθfνα σς οδν οδ ν πργμα. Αθηναοις γάρ το, ς μο δοκεϊ, o σφόδρα με, ν τνα δενν οντα ενα, μή μντο δδσκακν τfς αού σοφα ν δ' ν κα ους ονα ο

ποιεϊν τοοτους, θυμούνται ετ' ον φθόν(, ς σ γες, εtτε δ' λο τι. ΕΎ: Τοτου ον πρι πς ποτ πρς μ χουσν, o πάνυ πθυμώ περθfναι ΣΩ: Ίσς γρ σ μν δοκεϊς σπάνον σε αυτν παρχειν κα διδάσκεν οκ θεν

EHYHRON

C

D

dostum. Çünkü benim tanrılar icat ettigimi söylüyo; yeni tanrlar icat ederek eskilere inanmıyormuşum, iş te bu zden beni suçluyormuş, öyle diyor U: Tabii ya Sokrates, sen içinde he za man tansal bir klavuz12 olduğunu söylersin zaten Dee Meletos da dinde yeniliker yaptğn eekçe siyle suçluyo seni ve sana iftira atmak için mahkeme ye idiyo Ne de osa bu tür iftiaarn halk taafndan ne kada oay benimsenecegini ayet iyi biiyor Çünkü kendimde biiyorum, ne zaman mecliste dinle iii bir şey söyesem ve onaa eecekten haber vermeye kaksam, deiyişi13 ibi aay ediyola benimle Oy sa eeceke iili söyedikleim aasnda dogu oa yan tek bi ifadeye bie astayamazsın; ne va ki bizim ibiei e kskana Yine de bnaa ad etme yeim, bidigimizde şaşmayam biz14 SKATS: Sevii Etyhon, aaya anmak öye ek de öemi bi şey omayabii. Bana kasa Atina a bi isann ak ou omaasn hiç de musa maz, yete ki o insan edi bidikeini başkaaa ög retmeye kakmasn15 Faat b insann başkalan da kendisie enzetmeye yetendigini düşünürerse, se nin de de söyledig söyledigin in ibi, kskançlktan ya da başka bi nedende ötüü öeye kaımaar işten bile değildi UT Açkças bu konda benim hakkmda ne düşüdükeini öğrenmeye hiç de niyetim yok SKATS Sen zaten onan özünde saknan ve

ΥΘΥΦΡΩΝ

την σαυτοϋ σοφίαν· γώ δε φοβούμαι, μη π φιλανθρωίας δοκ αuτοiς  τι πρ Ιχ κκχυμένως παντ νδρ λέγιν, ou μόνον νυ μισθοϋ, λλ κα ροστιθς ν ήδέως,  τις μου θέλι κοιν.  μεν ον, δ νϋν δη [λγον, μέλλοιέν μου κααγλν, wσπρ σ φς σαυοϋ, οuδεν ν t δες αίζονας κα Ε

γλντας ν 4 δικαστρί διαγαγν,  δε σπουδάσονται, οϋτ' fδ π πβσαι δ λον πλην πλη ν μν ος μάντσιν ΕΎΘ: Α' tσς οuδεν /σται, ώ Σώκρας, πρμ,  σ  κατ νοϋν ωνι ν δίκν, ομαι δε κα με την μν ΣΩ: Έστιν δε δη σοί,

ώ

ΕUθφρον, ίς ή δί;

φις αuην  διώκις; ΕΎΘ: Διώκ ΣΩ: ίνα; 4Α

ΎΘ: "Ον διώκν α δο μαίνσθαι ΣΩ: ί δέ πόμνόν τινα διώκις; ΕΎΘ: Ποοϋ γ δi έσθαι, ς  τυγάνι ν  μλα πρσβτς. ΣΩ: ίς ούτος;

ΕΎΘ: Ό μς παρ ΣΩ: Ό σός, ώ βέλτιστ; ΕΎΘ: Πάνυ μεν ον. ΣΩ: στιν δε τί τ /γκλμα κα ίνος ή δίκ



E

4A

sm. Bana gelince, gelin ce, beni insanlar sevdi ı 6 bilnir, bu yzden bütün korku ben dinleek isteyen herkese, hiçbi ücret aladan, tersine seve seve üste para vererek ldiği her şeyi cöertçe anlattğ ı 7 d şüneleridir Den söylediği gibi, seninle alay etikleri gibi benile de sadece alay ediyor olsalard, ahkeede de öylesine öylesine şakalaşp gülüşerek vakit ge çiek doğrusu beni için de hiç fena olazd; aa ya sahiden ciddye alrlarsa, şte o zaan bunun sonunun nereye varacağn ancak senin gibi khinler söyleyebilir. UTHYHRON: Belk de hiçbir sorun çkayacak Sokrates, sen kendi davan kendi düşüncene göre sa vunacaksn, ben de benikini SOKRATS Peki senin dava nedi Euthyphron? Kaçyr usun, oksa kovalyor usun?ı9 UHYHRON: Kovalyoru SOKRATS Kii? UTHYHRON: Öyle biri ki bu, onu kovaladğ için yine20 deli olduğuu düşünüyorlar SOKRATS Ne yani? Uçan birni i kovalyorsun yoksa?2ı THYHON: Başkas olsa uçabilrd, aa o uçak çn çok yaşl SORATS: y de ki bu ada? UTHYHRON: Baa. SOKRAS Baban , sevgil dostu? UTHYHRON Evet, baba SOKRATS: Pek şkayetin ne, davan neyle lgil?

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

ΕΎΘ: Φόνου, ώ Σώκρατες. ΣΩ: Ήράκλει ή που, ώ Εuθύφρον, νοεiται π των πολλν, δπη ποτ ρθς έχει ou yaρ οίμα yε το πιτυχόντος ρθς αuτ πρξαι, Β

a πόρρ που f σοφας λαύνοντος ΕΥΘ: Πόρρ μντοι ν Δα,

ώ

Σώκρατες

ΣΩ: 'Έστιν   τν οκεν τις  τεθνεwς π το σο πατρός;  λα · ou yaρ ν πού πρ γε λοτρου πεξεισθα φόνου αuτψ ΕΥΘ: Γελοiον, ώ Σώκρατες, δτι οει τι αρειν, ετε λότρις ετε οκεiος  τεθνεώς, λλ ou τοτο μόνον εiν φυλάττειν, ετε ν κη Κ τεινεν  κτενας ετε ετε μ, α ε μν ν κη, ν, ε  μ, πεξιναι, άν περ  κτενας συνστιός σοι c

κα μοτράπεζος  σον yaρ τ μασμα γ νεται, ν ξυνς τc τοιούτ ξυνειwς κα μ φοσιοiς σεαυτόν τε κα κενον τ� η πεξιών, πε δ ε ποθανν πελάτς τις ν μός, κα ς yερyομεν ν τ� Νάξ, θ τευεν κεi παρ μiν. παροινσας ον κα ρyισθες τν οκετν τινι τν μετρν ποσφάττει αuτόν· αuτόν· ό ον πατρ συνσας τος πόας κα τaς χεiρας αuτο, αταβwν ες τάφρον τινά, πμπει ερο νρα πευσόμενον το ξτο, δ τι χρε ποιεiν. ν  τούτ4 τc

D

χρόν το εεμνου λιώρει τε κα μλει ς νροφόνου κα οuν ν πρμα, ε κα

EUTHYHRON : inayet, Sokrates.

Herakles aşkına! Kuşkusuz çogu insan dogrunun ne oldugunu bilmez Euthyhron. Bana sorarsan bu yaptıgını herkes yapaaz, bun yapsa yapsa bilelik yönü bayagı elişmiş biri yapabilir ancak  Zeus aşkına, saiden de bilelik yönü bayagı elişmiş biri olmalı, Sokrates SKAS Babanın öldürdügü adam akrabadan ı? Belli ki öyle; sonuçta yabancı biri için cinayet davası açmazdın babana  Sokrates, öldürülenin yabancı ya da akraba olmasının farklı şeyler oldugunu sanman, üstelik düşünülmesi ereken en öneli şen katilin haklı yere mi yoksa haksız yere mi cinayet işlemesi oldugunu örmemen, eger haklıysa serbest bırakılması, haksızsa, katil ayı evi ve ayı sofray paylaştıgın biri de olsa, ona dava açılması22 erekigini düşünmemen tuhaf şey dogrusu Eger böyle biriyle bile bile düşüp kalkarsan, üstelik dava açarak kendini ve onu suçtan arındırmaz san, sen de onun onun kadar kadar kirleniş kirleniş olursun 23 Aslında Aslında öldürülen benim ıratımdı; Naksos'ta çiftçilik yaptıgı mız sırada bizi yanımızda çalışıyord Sarhoşken öf keye kaılıp hizmetkrlarımızdan birini bogazlaış Bunun üzerine babam ıraı ellerinden ve ayakların dan baglayıp bir çukura atmış, sonra da bu konuda ne yaması erekigini soru ögrensin diye bir adaını buraya, din danışanının yanına öndermiş Ama bu sırada eli kolu bagı orada yaan ırala nasıl olsa katilSKAS

B

C

D

ΙΘΙΦΡΩΝ

ποθάνοι· δπερ ον κα έπαθεν. ύπ γρ λιμοϋ καΙ ίγους καΙ τών εσμών ποθvσκει πρlν τν yελον παρ τοϋ ξητοϋ φικσθα ταϋτα  ον α γανακτεϊ δ τε παρ κα ο λλοι οiκεϊο δτι γw ύπρ τοϋ νροφόνου τ πατρl φόνου περχομαι, οuτε ποκτείναντ ς φασιν φασινκεϊ κεϊνο νο οuτ' ε δ τι μάλιστα πκτεινεν, νροφόνου ε ντς τοϋ aποθανόντος, aποθανόντος, o εν φροντίζειν ύπρ Ε

τοϋ τοιοτου νόσιον γρ εναι τ υν πατρl φόνου πεξ π εξι ιναι ναι κακώς κακώ ς εότες, εό τες, w Σκρατες, τ θεον ς έχει τοϋ ου τε πρι κα τοϋ νοσιου. ΣΩ: Σ   πρς Διός,  Εθφρον, οτωσl κριβώς οει πίστασθαι ερl τν θεν, δ έχει, κα τών σίν τε καΙ aνοσίν, στε τοτν οτ ραχθντν, ς σ γεις, o φοβεϊ ικαζόμενος ικαζ όμενος τ πατρί, δπς μ  α σ aνόσιον ργμα τυγχάνς ράττν; ΕΥΘ Ον ρ ν ν μου φελος εη, εη,  Σκρα-

5Α

τες, ο τ ν ιαφροι Εθφρν τών πο λών νθρν ν θρν,, ε μ  τ τοιαϋτα άντα κρι κρ ι βώς εiείην iείην ΣΩ Άρ' ον μοι, ώ θαυμάιε Εθφρον, κρά τιστόν τί μαθητ! σ γενθαι καΙ ρ ής γραφής τής ρς Μλτο Μλ τον ν ατ ταϋτα ταϋ τα ο ο  καλεϊσθαι ατν λοντα, δτι έγγε καΙ ν τ μροθεν χρόν τ θεα ερl ολλοϋ  οιομην εiναι, κα νϋν ει με εκεϊνος

UTHYHRON

mü ölmez mi diye umursamamış bile. Sonuçta ırgata olan olmuş tab. Haberci dn danışmanının yaından gelene kadar ırgat açlıktan, soğuktan ve elnin kolu nn sımsık bağlı olasndan ötürü ölüp gtmş. Işte şimd br katil içn babama cnayet davası açıyorum dye he babam he e dğer akrabalarım bana ateş üskürüyor. Dedklerne bakılrsa babam adamı öl düremiş k; hem öldürmüş olsa ble adam zaten ka til oluğuna göre ede ben bunu dert edyoruşm E

Çünkü br evladın babasına cnayet davası açası dne uygun değilmş Görüyorsun Sokrates dindarığa ve dnszie lişkin tanrısa yasa hakkndak blger ne kadar da kt Zes aşkına Ethyphron demek sen dn darlığa ve dinszie şkin tanrısal yasaları öyle y bl diğni zannediyorsun k, meselenn çyüzünün senin anlattığın gb olduunu düşünüp babana dava açmak la günaha grmş abieceğnde hç korkmuyorsun öye mi? K:

: SA

Öyle Sokrates çünkü bütün bu knu-

ları çok iy blmyor olsaydım çbir işe yaramazdım ve Euthyphron'un sırada nsanardan asla br farkı olmazdı Öyleyse benm içn en yisi senn öğren cn olmak aklıevve dostum Eutyphron atta duruş mamızı hç beklemeden Meletos'a meydan okumak ve ona esken be de dinsel konlarda blg sahib ol K

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

αuτχεδιάζοντά φησι αΙ αινοτομοντα περl τ θεν ξαμαρτάνειν, μαθης δ γέγονα σ Β

καΙ ε μέν,  Μέλητε, φαίην ν, Εuθφρονα όμολογεiς σοφν ενα τ τοιαύτα, καΙ ρθώς νομί νο μίζει ζειν ν μ ήγού καΙ μ  δικάου· ε δ μ, μ , κείν τc διδακά λάχε δίκην πρτερον  μοί, ς τος πρεσβυτέρους διαφθείροντι, μέ τε καΙ τον ατού πατέρα, μ μν διδάσκοντι, κενον δ νουθετούντί τε καΙ κολάζον καΙ aν μ μοι πείθηται μηδ' ί τς δίκης  ντ' μού γράφηται σέ, αvτ ταύτα λέγεν ν τc δικαστρί, α προuκαλομην αuτν. αuτν. ΕΥΘ: ΝαΙ μ Δία,  Σκρατες, ε ρα με πι-

c

χειρσειε γράφεσθαι, εϋροιμ' ν, ς ομαι, π σαρς στν, καΙ πολ ν ήμiν πρτερον περ κείνου λγος γένετο ν τc δικαστηρί  περ μού ΣΩ: ΚαΙ γ το ώ φλε ταε, ταύτα γιyν κ

μαθητς πθυμώ γενέσθαι σς, ες, ι

αΙ λος πο τις αΙ ό Μέλητ οτος σ μ οuδ κεi όρν, μ δ οϋτως ξέ αΙ (δς ατεεν, Wε σεβεας γράψατο ν ον πρΟς ΔιΟς λέγε ο δ ν δ ας εδένα δισχυρίζου· ποi τι τ εuεβς φ�ς εα καΙ τ σεβς κα D

περ φνου α περ τών ων;  o τατ τι ν πά πράξει τ ιον αuτ ατc, κα

EUTHYHRON

B

C

l

ki sen beni dinsel konularda fütursuzca davranaka ve yepyeni icatlar çıarakla suçladın, işte o andan itibaren ben de Euthyphronun Euthyphronun öğrencisi odum, demek ve şye devam etme: "Bak Meletos, Euhyhro'un b konuarda ilge olduğunu kabul ediyorsan, benim de doğr yoda oldma inan e daandan aeç; yo inanıyoran eğer benden önce Euthyphrona, yani öğ retmenime dava açmaısın, çünü o öğretmenli yapa rak beni, azarlama ve cezaandırmayla da kendi babası nı, yani biz yşlıları yoldan çıkaran kişidir. Ama Mee tos bana lak asmaz da davasını geri çekmezse ya da enim yerime seni suçamaya kaarsa, o zaman ben de şimdi söylediğim şeyleri aen makemede söyerim. : Zes aşkına Sorates, gerçekten Meetos beni bu şekide suçamaya yetenecek osa, sanırım onun en zayıf noktasını arar burdm, böylece ma kemede benden çok onun hakında söyleyece amız ourdu. SKS Zate, seii dostum, ben de bun anla dığımda senin öğrenci olmak istiyorm ya. Çünü biiyorm i, sen ne ş Meletosun dikatini çekmiş sindir ne de bir başkasının Ama Meletos içimden ge çeni öye derinden, öye oayca karamı i, itti di sizikle24 sçladı beni Şimdi Zes aşına, demi ço iyi idiğii iddia ettiği şeyi bana da anat. Cinayet konusnda osun, başa onuarda olsn ş didarı ve dinsizik nası bir şey sence? Dindarı bütü ey

ΎΘΎΦΡΩΝ

το νόσν αύ τ μν σίυ παντος εναντίν, αuτο δ ατc μϊν κα έχν μίαν τν iδαν πάν,  τί πρ ν μ νόσιν ναι; ΕΥΘ: Πντως δήπυ,

ώ

Σώκρατς.

Σ: Λγ δή, τί φης φης να το ι  το νιν;

ΕΥΘ: Λγω τίνυν, τ το μν σιόν εστιν πρ εγ νν π, τc δικντι  πρ φόνυς  π ρ ρν κπς  τ   τν ττων εξαμαρ τνντ επξναι, εν τ πατρ ν τυγχν Ε

εν τ μήτρ εν τ λς στισν, το δ μ επξιναι νόσιν· επί, ώ Σώκρατς, θασα, ς μγα σι ερ ερ τκμήριν τκμήριν τ νόμ νόμ τι τς έχι, δ κα dλλς fδ πν, τι τατα ρθς ν t τω γιγόμνα, μ επιτρπιν τc σβντι μδ' ν ισν ισν τχ Wν· αuτ γρ  aνθ-

6Α

πι τυγνυσι νμίζντς τον Δία τν θν aριτν κα δικαιότατν, κα ττν μλ γσι τον ατ πατρα δσαι, τι τς υϊς κατπινν OUK εν δίκ, κκνόν γ αύ τον α τ πατρα εκτμν δι' τρα τιατα· εμ δ αλπαίνυσιν, τι τc πατρ επξρμαι  δικντι, κα τως τως ατ ατς τ εναντία λ γσ πρί τ τν θν κα πρ πρ  εμ ΣΩ: Άρ γ, ώ Εuθφρν, ττ' εστιν,  νκα τν γραφν φγω, τι τ τατα επιδν τις πρ τν θν λγ, δυσρς πως πδχμαι; δι' α δή, ς έκ, φήσ τίς μ εξ

UTHYHRN

E

öA

lk de her türü dindarlıgn karştı olarak kendi kendsiyle özdeş degil mi, ayrıca dnsizlik dine aykırı olan her şeyin sahp oldugu bir nitelk degil m? : Elbette Sokrates SKS O zaman söyle bana sence dindarlık nedir dnszlk nedir?  Pe öyleyse bence dindarlık ben şimd yapıgımdır; yan ser baban olsun ster annen sterse başa bri naye şleyen tapınakları soyan ya da bu türden başka br suç işleyen kişi hakında dava açmak dine uyun uy un b brr davranışır dava açmamaksa dine aykırı bir davranış. Sokrates sana söyleyecegm yasanın üçlü kanıa bak: km yapmış olursa olsu hçbr sayısızlıga zn vermemek erekir Böyle yap manın dgru ldugunu daha önce başalarına da anlaı. Insaar Zus'un anrıların en is en adl olduguna nanırlar ve haksız yere ogullarını yuugu25 çin kend babasını zncre vrdugunu babasının da amanında end babasını benzer nedenlerl hadım ettgn6 abul ederler Ama en örün  anı nsanlar suç şledg içn babamı dava edyorum dye bana ızıyorlar; deme  anrılar söz onusu olduguna farlı en söz onusu olduguma arı şeyler söyle p end endleryle çelşyrlar SKS Benm çn uçlaaa buluaarını ee e u lablr  Euhyhrn brs çıı da anrılar haında böyle şeyler söyldgnde7 öyled-

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

αμαρτάνειν· νύν ον εi καΙ σοΙ ταύτα ξυνδοκε Β

τ ε εiδότι περl τών τοιοτων, νάγκη δή, ς έοικε, καΙ μν ξυγχωρεΊν. τί γaρ καΙ φήσομεν, OL

γε αuτοl μοογούμεν περl αuτών μηδrν

εiδν;  μοι εiπ πρς Φιίου, σ ς ηθώς γε ταύτα οτως γεγονναι; ΕΥΘ: ΚαΙ έτι γε τοτων θαυμαστερα, ΣCJκρατες,

α

ώ

ο ποοl OUK tσασιν.

ΣΩ: ΚαΙ πόεμον ρα γε σ εναι τ
γαθών γραφων τά τε α ερa μν καταπεποκιται, κα δ καΙ τος μεγάοις Παναθηναος  ππος μεστς τών τοιοτων ποικμτων νάγεται εiς τν κρόποιν; ταύτα ηθ ώμεν εναι, ώ Εθφρον; ΕΥΘ: Μ μόνον γε,

ώ

Σκρατε ' περ

ρτι επν, καΙ λα σοι fγw ποά, fάνπερ βο, περ τών θεων δηγήσομαι,

α

σ

κοων ε οδ' τι fκπαyήσει. ΣΩ: Οuκ &ν θυμάζομι. a a ταύτα μν μο εiς αύθις fπ σχος διηγήσε νυν! δ, περ ρτι σε ρόμην, πειρώ σαφστερον εiπεν. ou γάρ με,

ώ

ταρε, τ πρότερον κανώς

EHYHRON

B

C

bu yzden benim günah işlediğimi ileri sürecekler Şidi sen bu tür konuları i bilen biri olaak bu hikyeleri doğu buluyorsan, sanır benim gibilein de kabullenesi gerekir bunlaı. Zaten bu konularda hiçbir şey bilmediğini kabul eden benim ibi adamlara ne söylemek düşer ki? Ama Dostluk28 adına söyle ba na, sen bunların böyle olduğuna erçekten inanıyo musun? : Elbette Sokates, üstelik bunladan çok daha hayret edilesi şeylere de inanıyoum; pek ço ğu bilmez onları. SKTS: Tanrıla arasında gerçeten bir savaş ol duğuna, orkunç düşmanlıkla, çekişeler ve böyle bir sürü şey yaşandığına da inanıyor musun Öyle ya şailerimiz taafından anlatılı böyle şeyler, usta essamlaımız tarafından tapınaklaımıza esmedilir, üs telik büyük Panathenaia29 şenlikleinde u türden olayların tasvilerini işlendiği bi elbise çıkarılı Ak opolis'e.30 Bütün bunların doğru olduğunu kabul edelim m Euthyphon? UT: Yalnızca bunla değil ki okates de min de söylediğim gibi, dilerse tanıla hakkında da ha pek çok şey anlatailirim sana Eminim bunlaı işi tince çok şaşıısın SKATS Anlatırsın, bilirim Ama bunlaı daha sonra uygun bir zamanında anlat bana imdi demi sorduğua daha açık bir yanıt vemeye çalış Çünkü

ΥΘΥΦΡΩΝ

εδίδαξας ερωτήσαντα το σιν,  τί πτ' lη, λά μι πς, τι τύτ τυγχάνι σιν ν, ν, σ

δ

νν πις, φόνυ επξιwν τ πατρί.

ΕΥΘ: Κα ηθ γ έγν, ΣΩ: "Ισως.  γάρ,

ώ

ώ

Σώκρατς.

Εuθφρν, κα α

π φς ναι σια. ΕΥΘ: Κα γρ εστιν. Μμνσαι , , Σ: Μμνσαι

ι ou τVό σι σι δικ δικ  μην μην,,

ν τι  δ μ διδάξαι τν πν σίων, ' Ε

εκν αuτο το δς, 4 πάντα τ σ σιά εστιν; φησθα γάρ πυ μι iδ� τά τ aνόσια aνόσια ναι κα τ σια σια·  ou μνημ νις; ΕΥΘ:Έγωγ. ΣΩ: Τατην τίνυν μ αuτν δδαξν τν iδαν, τίς πτ εστιν, να iς εκίνην aπ βπων κα χρώμνς αuτq παραδίγματι,

δ

ν ν τιύτν  ν ν  σ  ς τις ' πράττ, φ σιν ναι, δ δ' ν μ τιύτν, μ φ. ΕΥΘ: Α i τω βι, '

ώ

Σώκρατς, κα

τω σι φράσω. ΣΩ: Α μν βμαί γ. ΕΥΘ: στι τίνυν το μν τς θς πρσ7Α

φις σιν, το δ μ πρσφς aνόσιν.

UTHYHRON

yeterince bilgilendimedin beni, aksine şidi yaptğn şen, yani babana cinayet davası açann dine uygun bir davranş olduğnu söyledin durdun. : SKS

Aa söylediği doğruyd Sokrates

Olailir Ama Euthyphron, dine ygun

daha başka şeyler olduğunu da söyledin  SKS

Evet, dine uygun başka şeyler d var

Iyi de, dine uygun onca şeyden yalnzca

bir iki tanesini bana öğretmeni istemedi ki enden, aksine onun kendine özgü yapını, yani dine uygun bütün davanşları dine ygun yapan şeyi öğreteni istedim, unuttun u yoksa? Çünkü dine aykır E

davranışların dine aykrı, dine ygun davranışların da dine uygun olmasınn tek ir ilkeye bağlı olduğunu söylemiştin Hatırlamyor usun yoksa? : SKS

Hatırlıyorum

O zaman sadece bu ilkenin ne olduğnu

bana da öğret ki, onu göz önünde tutup örnek diye kullanaym ve senin ya da bir başkasnn yaptkları arasnda bu ikeye uyan bir şey varsa onun dine uy gun, uyayan bir şey varsa onun da dine aykr oldu ğunu söylyebileyim 

B şkild açıklama istiyorsan tabii

ki açkla Sokrates SKS

Elbette istiyorum

 7A

Peki öyleyse, tanrların sevdiği şey dine

uygundur, sevediği şeyse dine aykr

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

ΣΩ Παγκάως, ώ Εύθφρον, και ώς εγ εζήτουν ποκρίνασθαί σ, οuτω νϋν πκρίνω. i μέντο ηθές, τοϋτ οπω οδα, a σ δον τ επκδδάξς, ώς στν ηθ α έγς. ΕΥΘ: Πάνυ μν ον ΣΩ: Φέρ δή, επκψμσθα, τί έγομν. τ μν θοφές τ και ό θοφς νθρωπος σς, τ δ€ θομς και ό θομσς νσο ού ταύτν δ' εστίν, λa τ ενανττατον τ σον τ νοσί ούχ οuτως; ΕΥΘ: Οuτω μν ον. Ω: Και  γ φ φαίν αίντα τα iσθα; iσθα; Β

ΕΥΘ: Δκ,  κρατς Ω: Ούκοϋν και τ στασάζουσν  θοί, ώ Εύθφρον, και δφέροντα ος και χθρα εστιν εν αύτος πρς ήους, ήους, και τοϋτο tρητα ΕΥΘ: ρητα γάρ ΣΩ: Έχθραν δ και ργάς, ώ ρστ,  πρι τίνων δαφορa ο δ δ σκομν. ρ ν i δαφροίμθα εγ τ και σ πρι ρθμοϋ, όπτρα πίω,  πρι τοτων δφορa εχθρος ν μς ποο και ργίζσθα ήος,  επι επι ογσμν εθντς πρί γ γ τν

c

τοοτων τα ν παγμν

EUTHYHRON

Çok güzel Euthhron, ben de şimdi yanıtadığın gibi yanıtlamanı bekliyordu zaten. Ne var SKAS:

ki bu yanıtın doğru olup olmadığını henüz biiyo ru; ama inanıyorum ki sen, söyediklerinin doğru oduğunu göstereceksin bana : SKAS:

Tabii ki

Haydi öyeyse, söyedikeriizi gözden

geçirelim. Tanrıarın sevdiği şey ve kişi dine uygun dur, tanrıarın nefret ettiği şey ve kişi ise dine aykırı. Tabii bu ikisi ayı şey değidir, aksine dine uygun olana dine aykırı oan taban tabana zıttır. Böye söye medik mi?  SKAS: B

Peki böye söylemek doğru mu sence?

 SKAS:

Evet, böye söyedik Bence doğru Sokrates

Ama Euthyphron, tanrıların birbireriye

kavga ettikerin, anlaşmazıa düştüklerini, hatta ara arında düşanık olduğunu söyeiyor muyuz? : SKAS:

Evet, söyüyoruz.

Peki sevgii dostum, hangi konuardaki

anaşmazıkar düşmanığa ve öeye yo açıyor? stersen şöye düşüneim. Sözgeimi sen ve ben iki nesenin saısı onusuda ayrıığa düşseydik, an angisinin daha faza oduğu konusunda anlaşamasaydık, bu konudaki anaşazık bizi düşman yapar ve birbirimize karşı öfeendirir miydi, yosa onları sayar saymaz C

bu konuarda derha bir karara varır ıydık?

ΥΘΥΦΡΩΝ

ΣΩ: Οuκούν και περι τού μείζονος και άττονος ε δαφεροίμεθα, πι τ μετρον θόντες ταχ παυσαίμεθ' aν τς δαφορς; ΕΥΘ: Έστ ταύτα. ΣΩ: Και πί γε τ στνα θόντες, ώς γμα, περι ού βαρυτέρυ τε και κουφοτέρου δακρθεiμεν ν; ΕΥΘ: Πwς γρ οϋ; ΣΩ: Περι τίνος δf δη δενεχθέντες και πι τίνα κρίσν ou δυνάμενο φκέσθα θροί γε aν ήος ήος εμεν και ργζοίμεθα; σως ou ο

πρόχερόν σοί σν α' μού έγοντς κόπε, ε τάδε στι τό τε δίκαον και τ δκον και καν και ασρν και γαθν και κακόν ρα ou ταύτά στν, ν δενεχθέντες και ou δυνά μενο πι κανην κρίσν αuτν θεi θροι ήος ήος γγνόμεθα, ταν γyνμεθα και γ και σ και ο ο νθρωπο πάντες; ΕΥΘ: Α' στν ατ  δαφορά, τες, και περι τοτων

ώ

Σκρα-

ΣΩ: ί δέ; ο θεοί, ώ Εuθφρον, οuκ επερ τ δαφέροντα, δ ταύτα δαφέροντ' ν; ΕΥΘ: Ποη νάγκ Ε

ΣΩ: Και τwν θεν ρα, ώ γενναε Εθφρον, ο λα δίκαα και δκα γούντα κατ τν σν όγον, και κα και ασχρ και γαθ και κακά· ov γρ ν  ν που στασζον ήος,

UTHYHRN

halde bir şeyin büyüklüğü ya da kü çüklüğü konusunda alaşamasaydık, ölçmeye başlar başlamaz alaşmazlığımız deral son bulurdu, öyle değil mi? SKS: O

:

Evet öyle.

Herhalde bir şeyi tartar tartmaz da onun ağırlığı ve afliği konusunda bir karara varırdık, öyle değil mi? SKAS



Elbette

Peki hagi konuda alaşamıyor, hangi konuda bir karara varamıyoruz da birbirimize böyle öeleniyor, hatta düşman kesiliyoruz? Belki bu soruSKAS:

D

kolayca yanıtlayamayabilirsin Ama bunların doğru ve yanlışla, güzel ve çirkile, iy ve kötüyle ilgisi olup olmadığını ben konuşurken sen de bir gözden geçir bakalı Yoksa üzernde anlaşaayp uygun bir kara ra varamadığımız için seni, beni, atta diğer bütün in saları her fırsatta birbirine düşma eden şeyler bun lar değil mi? y

:

Anlaşmazlık tam da bu konularda,

Sokrates Peki Eutyphron, tanrılar da anlaşamı yorsa bu koular zünden anlaşamıyor, değil mi? SKAS:

: E

Kesinlikle öyle

Öyleyse soylu Eutyphron, senin sözüe göre tanrıların bir kısmı bazı şeylerin doğru, güzel ve iyi olduğuu, bir kısmı ise yanlış, çirki ve kötü oldu SKAS

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

εi μη περ τούτων διεφέροντο· ή γάρ; ΕΥΘ: Ορθώς λέγεις. λ έγεις. ΣΩ: κοϋν

aπερ κα γοϋντι κστοι κΙ

γθα κΙ δίκι, τϋτ κΙ φιοϋσιν, τα δ νντί τούτων μισοϋσιν; ΕΥΘ: Πάνυ γε. ΣΩ:

Ττα δέ γε, ς σu φ�ς, ο μν δίκι

γοϋντι, ο δ δικ· ερ α κΙ μφισβτοϋν8Α

τες στσιάξουσί τε κΙ ποεμοϋσιν λοι λοι ρ ox οτω; ΕΥΘ:τω. ΣΩ:

Ττ' ρ, ς οικεν, μισετι π τών

θεών κΙ Φετι, κΙ θεομισf τε κΙ θεοφ ττ' ν εϊ. ΕΥΘ: Έοικεν. ΣΩ: ώ

ΚΙ σι ρ κΙ νόσι τα τα ν εϊ,

Εθύφρον, τούτ4 τ< όγ ΕΥΘ: Κινδυνεύει. ΣΩ:

κ ρ

8

ρόμν πεκρίνω,

σιε. o γαρ τοϋτό γε ρτων,

8

ττν ν σιόν τε κΙ νόσιον·

ώ

θυμά

τυγχάνει 8

δ' ν

θεοφις 1, κΙ θεοισές στιν, ς οικεν. στε, Β

ώ

Εθφρον,

8 σ

νϋν ποιες τν πτέρ

κοάζων, οδν θυμστόν, i τουτο δρών τ< μν Δι προσφις πιεις, τ< δ Κρό-

EHYHRON

düşmeselerdi, birbirleriyle de kavga etmezlerdi, öyle değil mi? UT

Doğru söylüyorsun

Öyleyse her iki taraftaki tanrılar da gü zel, iyi ve doğru saydıkları şeyleri sever, bunların kar şıtlarından da nefret ederler, değil mi? KT:

UT

Elbette.

Senin söylediğine göre aynı şeyler bazı tanrılar için doğru, doğru , bazı tanrılar içinse yanlştır yanlştır Işte KT

SA

bu tür konularda anlaşamadıklrı için kavga ediyorlar, hatta birbirleriyle savaşa tutuşuyorlar Sen böyle söyle medin mi? UT

Evet böyle söyledim

Öyleyse tanrılar aynı şeylerden nefret eder ve aynı şeyleri severler Bu durumda tanrıların nefret ettiği şeylerle sevdği şeyer olal KT

UT

Öyle görünüyor

O zamn b ifadeye göre aynı şeyler hem dine ygun hem de dine aykır olmalı KT

UT

Olablir

Iyi de dostum, sorduğum şeyi yanıtlamış olmyorsn ki Çünkü dine gn olanla dine aykrı olanın ayı şey olup olmadığın sormaım san Görü nüşe bakılırsa tanrılarn sevdiği şey, aynı zamanda tan rıların nefret ettiği şeydir de Peki Euthyphron, senin KT

B

şimdi bbanı cezalandırmk için yptığın şeye baka lım; bunu yapman Zeus'n hoşuna gidiyor, ama Kro-

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

νc και τ4 Οuραν4 εχθρόν, και τ4 μέν Ήφαίστc φον,  δέ 'ρ εχθρόν· και  τς ος των θών τρος τρc δαφρτα πρι αuτού, και εκίνος κατ τ αuτά. ΕΥΘ:

Α'

ομα, ώ Σκρατς, πρί γ τοτου

των θών οuδνα τρον τρc δρσθα, ς ou δi δίκην δδόνα εκνον, ς ν aδίς τν aποτίν. ΣΩ ί δ; aνθρπν, c

ώ

Εuθφρον, fδη τνς

fκουσας μφσβητοντος, ς τν aδίκς aποκτίναντα  λο aδίκς ποοντα τον ou δi δίην δδόνα; ΕΥΘ: Οuδέν μέν ον παοντα τύτα μφσβητούντς αι οθ οθ και εν τος δκαστηρίος.

aδκούντς

γρ

πμπο,

πάντ ποούσ αι γουσ φγοντς τν δην Ω:

Ή

κι μοογον,



Εθρον,

aδκiν, αι μοογούντς μς ou δiν φα φς δδόνα δην; ΕΘ Οuδμώς τούτό γ. Ω: Οu ρα πν γ ποοσ αι γουσ. ο

τούτο γρ, ομ, ou τομώσ γν οuδ μ σβητiν, ς οχ, πρ aδούσί γ, δτν δίκην· a, ομ, ο φασν aδiν. ή γάρ;

EHYHRON

nos ve Ouranos'un nefretini çekiyorsa, Hephastos'ta dostluk, era'da ise düşmanlık duygusu uyandırıyor sa, hatta diğer tanrılar da bu konuda birbiriyle anlaşa ıyr ve bu durum onlarda da dostluk ve düşmanlık duygulaı uyandırıyorsa, u hç de şaşırtıcı olmaz. U:

Bana kalırsa Sokrates, hiçi ta

başka  tanıyla bu konuda anlaşmazlığa düşmez ya da haksız yere adam öldüren brne ceza veilmemes gerektğin kabul etmez SKTS

Peki Euthyphron, nsanların hasız yere

adam öldüren ya da başka br suç işleyen kişye ceza C

verilmemesi gerektiği konusunda tartıştıklarını duy dun mu hiç? U

Elbette, mahkemelerde olsu başka

yerlerde olsun bu konularda sürekli tartışıyorlar Çün kü şledikle onca suça rağen nsanların cezadan kaçmak çin söylemeyecekleri, yapmayacakları şey yoktur SKTS

Euthyphron, ular hem suç işlediklei

n kabul edyorlar, hem de bunu kabul etmeleine rağ men kendilerne ceza verilmemes gerektğin mi söy lüyorlar? UT: SKTS

Asla, unu söylemyorla

Demek ki söylemedkler, yapmadıklar

br şey var Çünkü bana sorarsan, gerçekten suç işleD

iş olsalar, bırak ceza verlmemesi gerektin söyle eyi, bunu tartışmaya ble cesaret edemezler. Ama

ΥΘΦΡΩΝ

ΕΥΘ: Αληθή λγεις. ΣΩ: Οuκ aρα έκεiνό γε μφισβητοσιν, ώς ou τν δικοντα δεi διδόναι δίκην· λλ' έκεiνο tσως μφισβητοσι, τ τίς έστιν ό δικν καΙ τί δρν καΙ πότε ΕΥΘ: Αληθή λγις. ΣΩ: Οuκον αuτ γε τατα κα ο θεο πεπόνθασιν, εtπρ στασιζουσι πρ τν δκαίων καΙ δίκω, ώς ό σς λόγος, κα ο μ φασιν λλλους δικεiν, ο δ ov φασιν; έπε έκνό γε δπου, ώ θαυμσ, οuδς οτε θε Ε

οτε νθρπων τολμ� λγειν, ώς ou τ4 γε δικοντι δοον δίκην ΕΥΘ: Ναί, τοτο μν μν ληθς λγεις, Σκρας, τ κφλαον

ώ

ΣΩ: Α' κασό γε ομαι, ώ Εuθύφρον, τ πραχθνων μφισβητοσι ο μφισβηοτες, καΙ νθρωποι καΙ θοί, εrπερ μφισβοσ θοί· πρξς τινος πρι διαφεόμνοι ο μ δικαίως φασν αuτν πεπράχθαι, ο δ δίκω ρ' oux οτω; ΕΥΘ: Πνυ γ 9Α

ΣΩ: Ίθι , ώ φ Εuθύφρο, δίδαξο κα έμ, α σοφρος γνωμαι, ί σοι κμριό έστιν, ώς πνς ο γοαι έκο δίκως θναι, ς  θηύω νδροφόος γό μνος, ξυνδθς ύπο ο δσπόου ο



THYHRON:

Doğru söylüyorsun.

Öyeyse suç işeyene ceza verimemesi gerektiğini tartışmıyorar; aksine suç işeyenin kim o duğunu, ne yaptığıı ve ne zaman yaptığını tartışıyor lar UTHYHRON Doğru söyüyorsun SOKRATS

Madem tanrılar da doğru ve yanlış ou sunda anlaşamıyor, o zaman onar da aynı drumda değil midir? He senn ifadene göre bazı tanrıar diğer bazı tanrıarın su işlediğini söylüyor, bazıarı işlemeSOKRATS

E

diğini ieri sürüyor ya. Ama dostum, sonuçta tanrı o sun insan osun hiç imse suç işeyen kişiye ceza eri memesi gerektiğini söylemeye cesaret edemez UTHYHRON

Evet, asında doğr söyüyorsn Sok

rates Bana aırsa Euthyphron, tartışanar, ya ni hem tanrılar hem de insanlar, tek te eyemeri tar tışıyor, tabii tanrıar tartışıyorsa eğer Anaşazığa düştüleri zaman da bir kısmı yapıan eyemin doğru oldğunu, bir ısmı da yanış oduğunu ieri sürüyor Öye deği mi? SOKRATS

Ebette öye. SOKRATS Pei segili Euthyphron, adamımız ırgat olarak çaıştığı sırada bir cinayet işemiş sonra da ö dürdüğü adamın efendisi tarafından bağanmış, ama endisi bağaya efendis ona ne apması geretiğn din danışmanarından sorup öğreceye deği bağa UTHYHRON

9A

ΕΎΡΩΝ

Β

c

άποθανόντος, φeσ τελευτήσας δι τ δεσμ, πρν τν ξυνδήσαντα παρ των [ξηγητών περ αuτοϋ πυθέσθαι, τί χρ ποιεν, κα ύπfρ τοϋ τοιοτου δ ρθώς χει πεξιένα κα σκήπτεσθαι φόνου τν υν τ< πατρί· ϊθ,  τοτν ερώ τί μο σαφς νδείξασθαι, ς παντς μον πντες θεο γοϋνται ρθώς χειν τατην τν ρξιν· κaν μοι κανώς νδείξl, γκμζν σε  σοφίq οuδέοτε ασομαι. ΕΥΘ: Αλλ' ϊσς OUK λίγον ργν στίν, ώ Σκρατε πε νυ γε σαφως χοιμ ν πιδεξαί σοι ΣΩ: Μανθν· τι σοι δοκώ τών δικαστών δυσμαθέστερος εναι· πε κείνοις γε νδείξε δλον τ, ς aδκ τέ στιν κα ο θεο παντες τ τοϋτα μισοϋσιν ΕΥΘ: Πν γε σαφως, ώ Σκρατες, ν περ άκοσί γέ μο λέγοντος. ΣΩ: Α' άκοσονται, ν περ ε δοκ�ς λέγεν τόδε δέ σου νενόησα μα λέγοντος, λέγο ντος, κα ρς ματν σκοώ· εi  τ μλιστ με Εuθφρν διδξειεν, ς ο θεο αντες τν τοοϋτον θνατον γοϋνται aδικον εναι, μον w μεμθηκα παρ' Εuθφρονος, τί μον τί οτ' στν τ σόν τε κα τ άνόσιον; θεομσfς μν γρ τοϋτο τ ρον, ς οικεν, εη aν· λ γρ ou τοτ4 φνη aρτ ρισμένα τ σιον κα μή· τ

ElHYHRON ElHYHRON

B

C

bu adamn haksız yere öldürüldüğünü bütün tanra rın kabul ettiğine dair kanıtının ne olduğunu öğret ba na; hata böyle bir oay yüzünden bir oğulun babasına dava açmasının ve onu cinayetle suçlamasının doğru olduğuna dair kanıtının da ne oduğunu öğret ki böy lece daha bilgili bir insan olayım ben de. Haydi, bütü tanrıların böyle ir eyemi kesinkes doğru bulduğunu bana açıkça göstermeye çalış. Eğer bunu adaakıı gösterirsen bana, senin bilgeliğini öekten asa geri durmayacağım. : Bu öyle kolay bir iş deği Sorates, ama yine de bütün açıkığıya gösterebiliri sana. SKATS: Biiyoru; yargıçardan daa a afa oduğumu düşünüyorsun da odan. Çünü b r e lemerin yanış oduğnu ve bütün tanrıarın da bun lardan nefret ettiğini onara göstereceğin çok aç. U Büün açıklığıya gösterebiliri So rates, konuşmaı dineerse tabii. SKATS: Eğer yargıçlar ağznın i af yapığını görürerse31 dinerer seni. Bu arada sen konuşuren ak lma bir şe gedi ve endi kendie şöye düşn: "Euthyphron btün tanrıarn öesi bir öü a sız saydğ bana anattı diyei, ne de indar e dinsizi konusuda Eutpron'dan ne öğreiş ouyorum? Sonuçta tanrıarın nefret ettiği bir ee oa bu öye görnüor. Ama daa demin dinarı ğın ve dinsizliğin  şeide taıanadğın n

ΥΘΥΦΡΩΝ

γaρ θεομισς όν κα θεοφς φάνη· ωστε τούτου φίημί σε, ο

ώ

Εuθύφρον εi βούλει, πάν-

τες αuτ ήγείσθν θεο δικον κα πάντες μισοντν. λλ' ρα τοο νν πανορθώμεθα ν τ< λγ(, ς

μν ν πάντες ο θεο

δ

μισσιν, νσιν στιν, δ

δ

δ' ν Φιλσιν, σιον

δ' ν ο μν Φλσιν, ο δ μισσιν, οuδέτερα

 μφτερα; ρ' οϋτ βούλει ήμν ρίσθαι νν περ το σίο κα το νοσο; ΕΥΘ: ί γaρ κλει, ΣΩ: Οuδν μέ γε,

ώ

ώ

Σώκρατες;

Εuθφρον, λλa

σ

δ

 σν σκπει, εi τοτο ποθέμενος οϋτ �στά με διδάξεις δ πέσχο. Ε

ΕΥΘ: Α' γγε φαίην ν τοτο εναι τ σιον,

δ

ν πάντες ο θεο φσιν, κα τ

ναντον, δ ν πάντες θεο μισσιν, νσιον. ΣΩ: Οuκον πικοπμν α τοτο,

ώ

Εuθύφρον, εi καλς λέγεται,  μεν κα οϋτ ήμν τε αuτν ποδεχώμεθα κα τν ν, ν, ν μνον φ τίς τι χειν οϋτ, ξγχροντες χειν;  σεπτέον, ί λέγει  λέγν; ΕΥΘ: Σκεπτέον ομαι μέντοι γγε τοτ νν καλς λέγεσθαι ΣΩ:

Τάχ',

γαθέ,

βέλτιον

εiσμεθα,

UTHYHRN

D

E

sevdiği şey olduğunu gördük" Dolaysıyla seni bu işten azat ediyorum Euthyphron. İstersen bütün tanrılar bu eylemi haksız sayıyor, hepsi bunan nefret eiyor iyelim O zaman yaptığımız tanımı şimdi şu şekilde üzeltmeliyiz: bütün tanrıların nefret ettiği şey ine aykırıdır aykırıdır sevdiği şeyse dine dine uygn uygn Bazı tanrıların tanrıların sevseviği bazı tanrıların nefret ettiği şeyse ne dine ygunur ne de ine aykırı ya da hem dine uygun hem de ine aykırı öyle değil mi? Peki şimdi dinarığı ve insizliği böyle tanımlayaım ister misin  Buna ne engel olabilir Sokrates? SKAS: Bence de hiçbir şey engel olamaz thyphron; ama bir üşün bakalım bnu böyle varsayarak söz erdiğin şeyi öyle kolayca öğretebilecek misin bana?  O hale bütün tanrıların seviği şey ine ygunr buna arşın bütün tanrıların nefret ettiği şeyse ine aykırıır iyorm SKAS

Peki Ethyphron bnn oğr ol o-

maığını tekrar gözen geçirelim mi yoksa b işten vazgeçelim ve sözgelimi birisi çıkı a bu böyleir ediğine on uygun blp kendi söyleiklerimizi ya a başkalarının söylediklerini oluğu gibi kabul mü eeim? Demem o ki söyleyenin ne söylediğini gözen geçirmeli miiz? Gözden geçirmeliyz tabii Ama emin söylenen şeyn oğru oluğunu düşünüorum ben 

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

lOA

έννόησον γαρ τ τοιόνδε. άρ τ σιο, τι σιό έστιν, Φλείτι ύπ τών θεών,  τι φιλείτι, σιόν έστιν; ΕΥΘ: ΟUκ οδ'  τι λγεις, ώ Σκρτες. ΣΩ: Α' εγω πειρσομι σφστερο φρσι. λγομ τι φερόμεον κi φρον, κi aγόμεο κi γο, κ ρμεον  ρών· κi πντ τα τοιτ μθνεις τι τερ λλήλων έστ  1 τερ; ΕΥΘ: Έγωγ μοι δοκώ μθνει. ΣΩ: ΟUκον  φλομεόν τ έστι κi το του τερο τ φιλον; ΕΥΘ: Πώς γαρ ou;

Β

ΣΩ: Λγε δή μοι, πότερον τ φερόμεον, διότι φρετι, φερόμεό έστιν,  δι' λλο τι; ΕΥΘ: Οκ, α α δια τοτο. ΣΩ: Κ τ aγόμενον δή, διότι γετι, κ τ ρμενο, διότι ρτι; ΕΥΘ: Πνυ γε. ΣΩ: Οuκ ρ διότι ρμενό γ έστι, δια τοτο ρτι, λλα τ ντον διότι ρτι, δια τοτο ρμενον οuδ διότι aγόμεόν έστιν, δια τοτο γετι, λλα διότι γετι, δ τοτο aγόμεο οuδε διότι φερόμενον, φρετι,  διότι φρετι, φερόμενον. άρ τ-

c

δηλο,

ώ

Εuθφρον, δ βολομι λγει;

EUTHYHRN lA

dostum. Şimdi şöyle düşün: dine ugun ola dine ugun olduğu için mi tanrılar tarafından sevilir, oksa tanrılar tarafıdan sevildiği için mi dine ugundur? :

Anlamıoum Sokrates, ne deek is-

tiorsun? zaman aha ak anlataa çalışa Hani taşınan ve taşıandan, güdülen ve güdenden, görülen ve görenden söz ederiz a Bütün bunlarn birbirinden farklı olduğunu ve aralarında ne gibi aklılık lar bulunduğunu biliorsun değil mi? SKS O

: SKS

Sanırım biliorum

Ölese sevilen şe de sevenden farklı

değil midir?  B

Neden olmasın?

Şimdi söle bana, taşınan şe taşındığı için mi taşınandır, osa başka bir nedenden dolaı mı? SKS



Haır, taşındığı için.

Güdülen şe güdüldüğü için güdülendir, görülen şe de görüldüğü için görülendir, öle değil mi? SKS:

:

Elbette

Demek ki br şe görülen olduğu için görülmez, aksine görülüğü için görülendir; bir şe güdülen olduğu için güdülmez, aksine güdüldüğü içn güdülendir; bir şe taşınan olduğu için taşınmaz, aksine taşındığı için taşınandır. Söleme istediğim şe SKS

ΕΥΘΦΡΩΝ

βούλομαι δε τόδ, τι,  τι γίγνται η τι πάσχι, οχ τι γιγνόμνόν στι, γίγνται,

ά

'

τι

γνται, γιγνόμόν στιν· οuδ' οu δ' τι πάσχον στί, πάσχι,

ά

'

τι πάσχι, πάσχον στίν· 

ou ξυγχωρiς οϋτω; ΕΎΘ: Έγωγ. ΣΩ:

Οuκον κα τ Φιλομνον  γιγνόμνόν

τί στιν  πάσχον ι πό του; ΕΥΘ: Πάνυ γ. ΣΩ:

Κα τοτο ρα οϋτως έχι, ώσρ τ

ρότρα οuχ τι φούμνόν στιν, φiτα π ν iται, ά ι φιλiται, Φιλομνον; '

ΕΥΘ: Ανάγκ ΣΩ: D

ί δ ον λγομν πρ το σίου,

w

Εuθύφρον; ο ο τ φiτα  θν άντων ς  σς λόγος; ΕΥΘ: Ναί. ΣΩ

Άρα δι οο, τ σν στν  δι'    

τι; ΕΥΘ: Οuκ, aλ δ τοτο. Διότ ρα ιόν στν, φiται, a' οu τι φiται, δι τοτο σιόν στιν; ΣΩ:

ΕΥΘ: οικν. ΣΩ:

Αλλ μεν δ διότι γ φιλϊτ π θν

φούμνόν στι κα θοφες τ θοφς

EUTHYHRON

bir şey varolursa ya da bir şeyden etkilenirse o şey va rolan olduğu için varolmaz aksine varoluğu için va rolandır; etkienen olduğu için etkilenmez, aksine et kilendiği için etkilenenir. Yoksa buna katılnıyor mu sun? : Katyou SKAS: Öyleyse seven şey ya varolan bir şeydir ya a bir şeyden etkilenen değil mi? Elbette SKAS: Bu da tpkı öncekier gibidir yani bir şey sevilen olduğu için sevenler tarafından sevilmez aksi ne seviliği için sevlendir eğil mi? : Kesinlike SKAS: Peki dine uygun olan hakkında ne diye:

D

biliriz Euthyphron? Senin ifadene göre bütün tanrlar aandan sevilen şeydir değil mi? : Evet Bu yüzden yani dine uygun olduğu için mi dine uygundur yoksa başka bir nedenden olayı mı? SKAS:

:

Hayır dine uygun olduğu için

Öyleyse dine uygun olan dine uygun ol uğu için seviir aksine sevdiği için ine uygun ol maz değil mi? : Öyle görünüyor SKAS:

Öte yandan tanrıların seviği şey tanrıar tarafından sevildiği için tanrıların seviği şeydir ve se SKAS:

ΕΎΙΦΡΩΝ

ΕΥΘ: Πώς γαρ οϋ;

Ε

ΣΩ: Οuκ aρ τ θεοφιλς δσιόν στιν, Εuθύφρον οu τ δσιον θεοφιλές, ς

ώ σ

λέγεις,  τερον τοτο τούτου. ΕΥΘ: Πώς ή, ώ κρτες; ΣΩ: 'Ότι μολογομεν τ μν δσιον ι τοτο φλεiσθι, δτι δσιόν στιν,

ιλ

ou ιότι

Φιλεiτι, δσιον είνι·  γάρ; ΕΥΘ:Ν ΣΩ: Τ έ γε θεοφλς δτι φεiτι π θεών, uτ4 τούτ4 τ4 φιλεiσθι θεοφς είνι, λλ oux δτι θεοφιλές, ι τοτο φιλεiσθι. ΕΥΘ: Αληθ λέγεις ΣΩ: Α' εt γε τuτν ν, llA

ώ

φλε Εuθύφρον,

τ θεοφιλς κ τ δσιον, ε μν ια τ σιον είνι φλεiτο τ δσιον, κ ι τ θεοφλς είνι φεiτο ν τ θεοφές, ε  ι τ φεiσθι π θεών τ θεοφς θεοφς ν, κ τ σιον ν ια τ φιλεσθι σιον ν· νν  ρ�ς δτι νντως χετον, ς πντάπσιν τέρω ντε λλήλων τ μν γάρ, τι φεiτι, στν οον φεiσθι· τ  τι στν οον Φιλεiσθι, ι τοτο Φεiτι κ κινυνεύεις, ώ

Εuθύφρον, ρωτενος τ δσιον, δ τι ποτ

στιν, τν μν οuσν οι uτο ou βούλεσθι



E

IlA

Elbette. SOKRATES Demek ki Euthyhron, tanrıların sevdiği şey dine uygun değildir, dine uygun oan da tanrıların sevdiği şey değildir; senin de söylediğin gibi, birbirin den farkıdır bunlar. EUTHYHRON Aa bu nası our Sokrates? SOKRATES Çünkü dine uygun olanın dine uygun ol duğu için sevildiğii kabul ediyoruz, tersine sevildiği için dine uygun olduğunu değil, öyle mi EUTHYHRON Evet. SOKRATES Ayrıca tanrıların sevdiği şeyin, tanrılar arafıdan sevildiği için, tam da bu sevilmeden dolayı, tanrıları sevdiği şey olduğunu kabul ediyoruz tanrı ların sevdiği şey oduğu için sevildiğini değil EUTHYHRON Doğru söyüyorsun SKRATES Iyi de sevgili Euthyphron, eğer tanrıların sevdiği şeyle dine uygun olan aynı şey olsaydı, yai dine uygun olan dine uygun olduğu için sevilseydi, o za man tanrıların sevdiği şey de tanrıların sevdiği şey ol duğu için sevilirdi; sonra tanrıların sevdiği şey tanrılar tarafından sevildiği için tanrıların sevdiği olsaydı, o za an dine uygun oan da tanrıar tarafından sevildiği için dine uygun olurdu Ama şimdi bunarın birbirin den tümüyle farklı iki zıt şey olduğunu görüyorsun. Çünkü biri32 sevildiği için sevilen oluyor, ama diğeri33 sevilen olduğu için sevliyr Görünen o ki, dindarlık nedir diye sorulduğunda onun özüü bana açıklamak UHYHRON:

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

Β

c

D

δηλώσαι, πάθος δέ τι περl αuτού λέγειν,  τ πέπονθε τούτο τ σιον, φεiσθαι π πάν των θεών·  τι δ όν, οπω είπες. ε ον σο φον, μή με aποκρψ,   πάλιν επ ξ aρχς, τ ποτε ν τ σιον εtτε φεiτα π θεών ετε τδ πάσχε· ou γρ περl τοτου διοισμεθα· aλλ' επ προθμως, τ στν τ τε σιον κα τ aνσιον; ΕΥΘ: Α', ώ Σρατες, οuκ χω γωγε, πως σοι επω δ νοώ περιέρχετα γάρ πως μiν ε δ ν προθμεθα, κα OVK θέλε μένεν που ν δρυσμεθα αuτ. ΣΩ: Τού μετέρου προγνο, ώ Εuθφρον, οικεν είνα Δαδάλου τ π σού λεγμενα κα ε μν αuτ γ λεγον κα τιθέν, σως ν με πέσκωπτες, ς ρα κα μοl κατ τν κενου ξυγγένειαν τ ν τοiς γος ργα aποδδράσει κα OVK θέλε μένεν που ν τις αuτ θ} νύν δ-σα γρ α ποθέσεις εσν· λλου δή τνος δεi σκμματος ou γρ θέλουσι σο μένεν, ς κα αuτ σοι δοκεi ΕΥΘ: Έμοl δ δοκεi σεδν τ τού αuτού σκματος, ώ Σκρατες, δεiσθα τ λεγμενα τ γρ περιιένα τοτος τούτο κ μ ένεν ν τ αuτ OUK γ ε  ντιθες, a σ μο δοκεiς,  Δαδαλο πε! ο γε νεκα μενεν ν ταύτα οτως ΣΩ: Κνδυνεω ρα, ώ ταiρε, κενου τού

EUTHYHRON

B

C

D

özellikten, yani onun bütün tanrılar tarafından sevilen bir şey olduğundan söz edip duruyorsun. Ama onun gerçekte ne olduğunu henüz söylemedin N'olur, saklama bunu benden, indarlığın ne olduğunu yeni baş tan anlat bana, tanrır taraından seviliyormuş ya da sahip olduğu başka ir özellik varmış, ne önei var ki bunun. Sonuçt tartıştığımız şey bu değil ki. Asıl din darlık nedi, dinsizlik nedir, nu anlat ban dürüstçe. : Iyi de klımdakini sna nasıl anlatı  bilemiyorum Sokrates. Çünkü ne tür bir anım ileri sürersek süelim, öyle ya da böyle bizim tanımı mız ortalıka dolanıp duruyor ve nereye yerleştirmeye kalkarsak kalkalım yeinde durak biliyor SKAS: Sözlerin atamız Daidalosun34 eserlerine benziyor Euthyphron. Eğer bunları ben söyleiş, ben ileri sürmüş olsaydım, sözlerle yaratığım eserler kaçıp gidiyor ve konuldukları yerde durmak istemiyorlar di ye, Daidalosla akrbalığım yüzünden herhalde dalga geçerdin benime. Şimdi bu varsayımlar senin varsa yımların; onun için başka bir eğlence lazım bunlar Sen de görüyorsun zaten, yerinde durmak istemiyor sözlerin. : Bence de Sokraes, söylenenlre böy esi bir eğence lazım Sonuçta ortalıkta dlanayı ve yerinde durmamyı bu sözlerin iine yerleştiren be değilim, bna kalırs sıl Didaos sensin Çünkü söz lerim yerli yerinde duruyoru bna sorarsn

ΥΘΥΦΡΩΝ

Ε

1Α

Β

aνδρος δεινότερς γεγνέναι την τέχνν τσύτ, σ4 ό μν τ ατ μόνα πίει ov μέννα, γw δ προς τϊς μαυ, ώς ικε, κα τ λλότρια. κα δήτα ττό μι τής τέχνς στ κμψότατν, τι κων iμ σφός. βυ λόμν γρ ν μι τuς λόγυς μένειν κα κινως δρθαι άλλν  πος τl Δαιδλυ σφί τ Ταντλυ χρματα γενέσθαι κα τύτων μν δν· πειδη πει δη δέ μι δκεϊς σ τρυφν, ατός ατό ς σι ξυμπρθυμσμαι, πως ν με διδξς περ τ σιυ κα μη ραπκμς. δ γρ, ε κ aναγκαϊόν σι δκεϊ ίκαιν εναι πν το σιν. ΕΎΘ: 'Έμιγε. ΣΩ: Ά ν κα πν ο δίκαιν ν,  ο μν σιν πν δίαιν, το δ δίκαιν o πν σιν, λ ο μν ατ σιν, το δέ ι κα ; ΕΎΘ: Οχ πμα ώ Σκρατες, τ λεγ μένις. ΣΩ: Κα μην νεερός γέ μυ ε vκ λνι  σ σφε  ,  , δ λέγω, ρυφ�ς ο πλύτυ ής σφίας λλ, ώ μακιε, ξύνιν σαυόν κα γ o χαλπον καανήσαι δ λέγω. έγω γ  ο νανν  ό πις πίν ό πισας Zivα δέ τον θ' [ρξαvτα, και ς τάδε πάvτ' φύτεσεv, Οκ θλε θλες ς εlπε εlπεϊvϊv- vα yap yap δος δος,, ν νθα θα και και αlδώς.



E

12A

daha becerikliym bu sanatta. Öyle ya Daidalos yalnız ca kendi eserlerini hareket ettirebiliyordu, oysa ben yalnızca kendiminkileri değil, başkalarınınkileri de hareket ettiriyorum anlaşılan Bu sanatın benim için en hoş yanıysa hiç istemeden usta35 olmamdır Çünkü Daidalos'un ustalığından ya da Tantalosun36 sevetin den daha çok isterdim sözlerimin yerinde durmasını hatta sabit kamasını. Neyse bu kadarı yeter Biraz üşengeç davranıyorsun bana kalırsa, o yüzde seni gayrete getireyim de dindarlığın ne olduğunu öğret bana Sakın ha kaytarayı deme! Bak bakalım, sence dine uygun olan her şeyin adil oması gerekir mi? EUTHYHRON: Bece öyle SOKRATES Peki adi oan her şey dine uygun mu dur? Yoksa dine uygun oan her şey adidi, ama adil olan he şey dine uygun değildir de bir kısmı dine uy gun, diğer kısmı başka bir şey midir? EUHYHRON Sözlerini takip edemiyorum Sokrates SOKRATES Sen gençsin benden, bir o kadar da bil gesin. Ama dediğim gibi, o engin bilgeliğin yüzünden üşengeç davranıyorsun Zorla kendini biraz, dostum Söylediğim şey, anlaması zor bir şey değil ki Sonuçta şairin yazıının tam tersini söylüyorum, şöyle yazış şair: bütün her şeyi yapan ve yaratan Zeus'un adını

B

almayacaksın ağzına; çünkü nerede korku varsa saygı da vardır orada. 37

ΕΎΘΎΦΡΩΝ

δπη; ΕΥΘ ΣΩ:

Πάνυ γε.

ο κεϊ μι είναι, να ές, νθα κα

αiώ πλλ γάρ μι κύσι κα νόσυς κα πενς κα λα πλa τιαύτα ειότες ειέναι μέν, αiεϊσθαι  μν ταύτα

α

εα-

σιν  κα σ κεϊ; ΕΥΘ

Πάνυ γε

ΣΩ: Α

να γε αiώς, νθα κα ές εναι·

πε στιν δστις αiμενός τι πργμα κα c

αiσχυνόμενς  πεφόβτα τε κα έικεν μα όξαν πνρας; ΕΥΘ ΣΩ:

Δέικε μν ν

οκ ρ' ρθwς χει λέγειν· να γaρ ές,

νθα κα αiώ

λ'

να μν αiώς, νθα κα

ές,  μέντι να γε ές, πανταχύ αiώς π πλέν γaρ, ίμαι, ές αiύ μόριν γaρ αiως έυς, σπερ ριθμύ περιττόν, στε χ να περ ριθμός, νθα κα περιττόν, να  περιττόν, νθα κα ριθμός. πει γάρ πυ νύν γε; ΕΥΘ

Πάνυ γε

ΣΩ:

Τ τιύτν τνυν κα εϊ λέγ

ρώτν α ν αιν, να α σιν,  να D

μν σιν, σιν, νθα κα καιν, Lνα  καιν, 

EYHRON

söyleyeyim mi? Söyle bakalım. SKTS: Korkunun olduğu yerde saygının da oması38 bana doğru elmiyor. Çükü hastalıkarda, yoksulluktan ve bunun gibi başka bir sürü şeyden korkan çoğu kişi, bana kaırsa, alnzca korkar, ama korktuğu bu şeyere saygı duyaz. Sence de öye deği mi? UT: Kesinlikle öyle. SKATS: Ama öte yandan saygının olduğu yerde korku da vardır. Çünkü bir davranışa sayg duyan v ondan utana kişi a zamanda adının kötüye çıkma sından da çkinmez v korkmaz mı? UT: Korkar tabii SKATS: Öyeyse erede korku varsa orada say da vardr mek doğru değildir. Tam tersine nerede saygı varsa orada korku da vardır, ama korkunun ouğu her yerde saygı yoktur. Çünkü korku saygıdan daha kapsayıcdr bece. Ne de olsa sayg korkunun bir parçasıdr, tıpkı tek sayının, sann parçası olması gibi; öyle ya sayınn olduğu her yerde tek sanın da olması gerekmez ama tek saın oduğu her yerde sa varı Şidi ai edebiiyor s be? UT Kesinikle takip edebiiyorum. SKAT: !şte biraz öc adaeti oduğ yede mi indarık vardır oksa diarlğın ouğ yer mi adalet vardr diye sorduğuda da bunu kastdyorUT:

C

D

Υ Θ Υ Φ ΦΡ ΡΩΝ

πανταχού δσιον· μόριον γρ τού ικαίου τ δσιον. οϋτω φμεν η aως σοι οκεϊ; ΕΎΘ: Οuκ, ' οϋτω. φαίνει γάρ γά ρ μοι ρθώς έγειν. ΣΩ: Όρα  τ μετ τούτο. εi γρ μέρος τ δσιον τού ικαίου, εϊ  ήμς ς οικεν ξευρεϊν τ ποϊον μέρος ν εt τού ικαίου τ δσιον. εi μν ον σ μ ρτας τι τν νύν  οον ποϊον μέρος στν ριθμού τ aρτιον κα τίς ν τυγχάνει οτος ό ριθμός, επν ν, δτι ς ν μ σκανς , ' iσοσκε η ο οκεϊ σοι; ΕΎΘ: Έμοιγε. Ε

ΣΩ: Πειρώ  κα σ μ οϋτω ιάξαι, τ ποϊον μέρος τού ικαίου δσιόν στιν, να κ Μετ4 έγωμεν μκέθ' ήμς ικεϊν μ σεβείας γράφεσθαι ς κανώς f παρ σού μεμαθκότας τά τε εσεβ κα δσια κα τ . ΕΎΘ: Τούτο τοίνυν μοιγε οκεϊ, ώ Σκρατες τ μέρος τού ικαίου εναι εσεβές τε κα δσιον, τ περ τν τών θεών θεραπείαν· τ  περ τν τν νθρπων τ οιπν εναι τού ικαίου μέρος.

13Α

ΣΩ: Κα καώς γέ μοι, ώ Εθφρον φαίνει έγειν·  σμικρού τινος τι νες εμι. τν γρ θεραπείαν οuπω ξυνίμι ντινα νομάζεις.  γάρ που έγεις γε, οαί περ κα α περ τ λα θεραπεϊαί εiσιν τοιατν κα περ



E

13A

göre adaletin olduu her yerde dindark yoktur Böye mi diyelim, yoksa senin başka bir krn var mı? EUHYHRON: Hayır, böye diyeim. Bana da du geiyor bu fade SOKRATES Şimd de bir sonraki adımı ze Ddaık adaetin parçasıysa, o zaman didarı aaet nasıl bir parçası oduunu bulma da açıkçası biz ü şyor Şimd sen baa daha dei söz ettm şyr den birini, örnen çift sayınn, saynı ası bir parça sı oduuu, hatta e tü bir sayı oduunu srsaydın, onun kiye böemyen dei, tam tersne iky bölü nebien39 bir sayı duuu söyerdim Sece de böye dei mi? EUTHYHRON Ebette SOKRATES Şimdi e se bana dnarıı adaeti nas bir parçası oduunu öretmeye çalış Böyece sende dida ve dne uygun olan ile olmayan şeyeri adamakıı örep40 Meets'a anataym da bir daha bana haksızık yapması, dinsizike suçaması bei EUTHYHRON Baa srarsan Sokrates, dndaık ve dne uygunuk, adaetn taara özen41 göstermeyle igil parçasıdır Aaetin dier parçası se isaara özen göstermeye igiidir SOKRATES: Gayet gzel konuşuyorsun Euthyphro Ama beni bigiendiei isteim küçük br okta daha var Çük öze y aadırdıın şeyi heüz kavramış eiim Kaımca tanara göstere özene

ΕΥ Θ Υ ΦΡ ΦΡΩΝ

θεούς. λέγομεν γάρ που-οίον φαμέν, ππους ο πς πσταται θεραπεύειν, a ό ππικ ήγάρ; ΕΥΘ: Πάνυ γε. ΣΩ: Ή γάρ

που που ππκη ππκη ππων θεραπεα

ΕΥΘ:Να. ΣΩ

Οδέ γε κύνας πς πσταται θερα

πεύειν, Cλ ό κυνγετικς ΕΥΘ:Οuτως. ΣΩ Ή γάρ που κυνγετικ Β

κυνών θεραπεα

ΕΥΘ Να. ΣΩ Ή

δf βολατκη βοών.

ΕΥΘ: Πάνυ γε. ΣΩ Ή

δf δ όσιτς τε καi εσέβεια θεών

ώ

Εθύφρον; οuτω λέγεις; ΕΥΘ:Έγωγε ΣΩ

Οκον θεραπεα γε πσα τατν

διαπρά διαπράττε ττεται ται;; οίον τοινδ τοινδε ε π' π' aγαθ� τιν στι στι κα φελq το θεραπευομένου wσπερ όρς δ τι ο πποι π τς ππικς θεραπευμενοι φελονται κα βελτους γγνονται·  ο δοκοσ σοι; ΕΥΘ:Έμοιγε. ΣΩ

Καi

ο

κύνες

γέ

που

π

τς

EUTHYHRON

Hani şöyle deriz ya: Herkes atlara özen göstere bilmez, yalnzca usta binici bilir, öyle değil mi? : SKAS

lbette.

Çünkü inicilik atlara özen gös sa

atıdır. 

Eve

Herkes öpeklee özn öser l mez, yalnızc avcı bilr SKAS

 SKAS

Öyle.

Çünkü avcılık köpeklere özen göserme

sanatıdır. B

 SKS

Evet

Çoalı da sığırlra öze göserme s

natıdır 

Kesilkle.

Öyleyse dindarlık ve dine uygnluk da anla öze gösre sana mıdır, uthyphron? Böyle mi diyorsn? SKAS



lbee

halde ütün bu özen göstermeler yı mac önelik değil mdir? Şu demek isiyorum Özen gösme, öze gösl eyi iliğini v yar ını maçlr Sen de göüğü gib, inicilik sanaı nı göstriği özenle alr daha yarlı v dh y olur. Yos öyle düşünmüyor musn sn? SKAS 



Böle Böle düşünüoru abi

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

c

κυνηγετικής, καΙ οί βόες ύπ τής βοηλατικής, καΙ τλλα πάντα ώσατω f πΙ βλάβ οΈι το θεραπευομένου τν θεραπεν εναι; ΕΥΘ: Ma Δ' οuκ γωγε. ΣΩ: Αλλ' π' wφελε; ΕΥΘ: Πς δ' ο; ΣΩ:

Ή

ον καΙ  σιότης θεραπεα οσα

θεν φελε τέ στι θεν α βελτους τος θεος ποιεϊ; κα

σ

τοτο ξγχρσαις , ώς

πειδ τι σιον ποι(ς, βελτ τινa τν θεν περγάζει; ΕΥΘ: Ma Δ' οu γγε ΣΩ: Ouδ γaρ γ,

ώ

Εuθφρο, ομα σε

τοτο λέγειν· πολλο α δέ· a a τοτου δ D

εκα κα νρόμην, τνα ποτ[ λέγοις τν θεραπεαν τν θεν, oux γομεός σε τοιατην λέγειν. ΕΥΘ: Κα ρθ γε,

ώ

Σκρατε ou γaρ

τοιατν λέγω. ΣΩ: Εεν· λλa τς δ θε θεραπεα εη ν  σιότης; ΕΥΘ: Ήιπερ,

ώ

Σκρατες, οί δολοι το

δεσπότας θεραπεουσιν. ΣΩ: Μανθάνω ύπηρετικ τις , ώς οιεν, εη θεοiς. ΕΥΘ: Πάνυ μν ον.

EHYHRN C

çobanık sanatı sayesinde daha yararl olur; diğer bütün şeyler için de aynı durum geçerldir Yoksa özen gösterme zen gösterlen şeyin zaraına mıdır diyo sn? Zeus aşkına, hayı. Öyleyse yaraına md?

UT: SKATS:

UT:

Ebete yaarınaır

zaman dndalık a anlaa öze gös teme saat oğa göe taa yaaa a a anrıla daha iyi yapa öyle m? Peki sen die y gn bir eyemde blnğna aadan iini a ha iyi bir ale geidiğini mi iddia eyorsn? SKATS O

UT:

Zes aşkıa hayı

Öye söyeyeceğini be de düşünmüyo m Etyphon haa ihimal ie vemiyoum bna. SKATS:

D

Işe senin öyle b şey söyleyeceğini düşünmediğim için e tanlara öze gösermek derken neyi kastett ğni so. UT:

Haklısın Sokrates böyle i şey söyle

mem ben Peki, tanlaa gösterilen hangi öze din arlık oailir SKATS

Kölelerin efendilerne gösterdiği ürde bir zen olabilir, Sokrates UT:

Anlıyorum. Öyleyse bir tür tanlaa z met etme sanatı olmalı b SKATS:

ΎΘΦΡΩΝ

ΣΩ 'Έχεις ούν εiπείν, ή iατροίς πηρετικ εiς τνος έργου aπεργασαν τυγχάνει ούσα πηρεικ; οuκ εiς γιεας οtει; ΕΥΘ:γωγε. ΣΩ:  δ; ή ναυπηγοίς πηρετκ εiς τνος Ε

έργου aπεργασαν πηρετκ στν; ΕΥΘ: Δλον τι, ώ Σώκρατες, εiς πλοου. Ω: Κα ή οiκοδόμοις γ πο εiς οiκας; ΕΥΘ:Να. ΣΩ: Εiπ δ,

ώ

ριστ ή δ θεοίς πηρετικ

εiς τνος έργο περγασαν ηρετικ ν εtη; δλον γρ τι

σ

οσθα, πειδερ τά γε θε

κάλιστά γε φς εiδναι aνθρώπων. ΕΥΘ: Κα ηθ γε λγω,

ώ

ώκρατες.

ΣΩ: Εiπ δ πρς Δός, τ ποτ στ κενο τ πάγκαλον έργον,

δ

ο θεο περγάζοντα ήμν

ηραις χρώμενο; ΕΥΘ: Πο κα καά, 14Α

ώ

Σώκρατες.

ΣΩ: Κα γρ ο στρατηγο,

ώ

φ

α

'

μως

τ κεφάαον αuτν δως ν εος, τ κην ν τc πολ( περγάζοντα·  o; ΕΥΘ: Πς δ o; ΣΩ: Πο δ γ, ομαι, κα καλ κα ο γεωρ γο·

α

'

μως τ κεφάαιον αuτν στιν τς

aπεργασας ή κ τς γς τροφ.

l

Şimdi söyleyebilr misn, hekmlere z met eden sanat hangi işin gerçekleşesine hzmet eder? Sağlığın, değil mi? EUTHYHRN Bence öyle. SKRATES: Peki, gem yapıclarına hizme een saat hangi ş gerçekleşmese hizme eder? EUTYHRN Elbette gemi yapımına Soraes SKRATES Mmarlara zmet ede sana da ev ap a hizmet eder, değil m? EHYHRN Evet SKRATES O zama şunu söyle bana, sevgl dos tum: Tanlara hizmet ede sana hag şi gerçeleş mesine hzmet eder? Elbette buu da bilirsin sen e de olsa tarısal kouları sırada bir nsandan çok da ha yi bildğii sölüyorsu EYHRN Doru da söylüorum Sokrates. SKRATES Öyleyse Zeus aşkına söyle bana, tarıla rın bizi hzmetç42 dye kullanarak gerçekleşirdiğ o mükemmel iş nedir? EUHYHRN Tanrlar pek çok güzel ş yaparlar Sokraes. SKRATES Souçta komutalar da pek çok güzel ş yapar dostum, ama bu işlern başında saaşta zafer ka zanmak gelr diyebilirsin rahatlkla; öyle değil mi? EUTHYHRN Elbette SKRATES Bece çtçler de pek çok güzel ş yapar, aa yaptıkları b işlerin başında topraktan besin elde SKRATES

E

14A

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

Β

c

D

ΕΎ Πάνυ γε ΣΩ:  δ δ; τών πολλών κα καλών, α οί θεο περγάζονται, τ τ κεφάλαιόν στι της ργασας; ΕΥΘ: Κα λγον σοι πρότερον επν, ώ Σκρατες, τι πλεονς έργου στν κριβώς πάντα ταύτα ς έχει μαθεϊν· τόδε μντοι σοι πλώς λγω, τι Μν μν κεχαρισμνα τις πστται τος θεος λγειν τε κα πράττειν εuχόμενός τε κα θω, ταύτ' έστ τ σ, κα σcζε τ τοι αύτα τς τε iδους tκους κα τ κοι κοιν τών πό λεων· λε ων· τ δ' ναντα τών κεχαρισμνων aσεβή, α δ κα νατρπει παντα κα aπόλλυσιν. ΣΩ: Ή πολ μοι δ βραχτερων, ώ Εuθφρον, εi βολου, επες ν τ κεφάλαιον ν ρτων aλλ γρ ou πρόθυμός με ε δι δάξαι· ήλος . κα γρ νν πειδ π' αuτ< σθα, aπετράπου· δ εi aπεκρνω, ίκανώς ν fδ παρ σού τν σιόττα μεμαθκ νν δaνάγκ γρ τν ρώντα τ< ρωμν aκολουθεν, π ν κενος πάγ· τ δ α λγεις τ σιον εναι κα τν σιόττα; oux πιστμν τν τού θειν τε κα εχεσθαι; ΕΥΘ: Έγωγε ΣΩ: Οuκον τ θειν δωρεσθα στι τοις θεος, τ δ' εχεσθαι αiτεν τος θεος; ΕΥΘ: Κα μάλα, ώ Σκρατες ΣΩ: πιστμ ρα αiτσεως κα δόσεως

EUTHYHRON

Tabii ki. SKS: lyi de tanrıarın gerekeştrdğ pe ço güze iş vardır diyorsun, peki bu işerin başında e ge r? : Daha önce de43 söyedm saa Sokrates, bütün bunarı ta oarak öğrenebme zo iştr. Yine de kabaca anatayım sana lnan dua edere e kurban keserek tanrıarın hoşua gde şee öye eyi ve yaayı byorsa, bu ddarıtır; bu  şey er aeerin ve kentern seametn sağar Tanrıarın oşuna giden şeyer tam tersi ie dinsiziktir bunar da her şey atüst eder, her şe mahveder SKAS Eğer stesedin Euthyphron, ası sordu ğumu ok daha kısa bir şekide yanıtayabrdin Ama anaşıan bana öğretmeye yanaşmıyorsun Çünk tam bunu apacake başa öne aptın Eğer bunu yanıt Iasaydın senden dndarığ adamakıı öğrenmş our du Bu duruda seven, nereye gderse gitsin sevd ğin zeme zemeii 44 Şdi Şdi dine uygun oan nedr ya da da dn daı edr, yende öer m? Kurban kesenin, dua etme bigsdir dyorsun, değ i? : Evet SKAS: Peki kurban kesek tanara sunu sunaktır, dua etmekse tanrıardan istekte buunmakır, deği i? : Aen öye Skrates SKAS: Bu fadeye göre dindarık, tanara sunuar :

B

C

D

ΥΘΥΦΡΩΝ

Ε

ΕΥΘ: Πάνυ καλώς, ώ Σκρατες, ξυνήκας δ είπον. ΣΩ: Έπιθυμητς γάρ εμι, ώ φε, τής σής σοφς κα προσέχω τν νούν αuτq, στε ou χαμα πεσεiται  τι ν εrπt ε rπtς. ς. ά μοι λέξον, τς ϋτη  πηρεσα στ τοiς θεοiς; ατεiν τε φς αuτος κα διδναι κενοις; κενοις; ΕΥΘ:γωγε. ΣΩ: Άρ' ον ou τ όρθώς ατεiν ν εη, ν δεμεθα παρ' κενων, ταύτα αuτος ατεiν; ΕΥΘ: Αλλa τ; ΣΩ: Κα α τ διδναι όρθώς, ν κεiνοι τυγχάνουσιν δεμενοι πρ' μών, ταύτα κενοις α ντιδωρεiσθαι; ou γάρ που τεχνικν γ' ν εη δωροφορεiν διδντα τ< ταύτα ν οuδν δεiται. ΕΥΘ: Αληθή λέγεις, ώ Σκρατες. ΣΩ: Έμπορικ ρα τις ν εη, ώ Εuθφρον, τέχνη  σιτης θεοiς κα νθρποις παρ' λλλων ΕΥΘ: Εμπορικ, ε οϋτς fδιν σοι όνοάζειν ΣΩ: Α οuδν fδιον μοιγε, ε μ τυγχάνει ληθς ν. φράσον δέ μοι, τς  φελε τς θεοiς τυγχάνει οσα π τών δρων ν παρ' ών λαμβάνουσιν; α μν γaρ διδασι, παντ δήλον· οuδν γaρ μiν στιν γαθν,  τι ν  κεϊνοι δώσιν· α δ παρ' μών λαμβάνουσιν, τ '

15Α

EHYHRON

U

Söyledigim şeyi ayet iy kavramışsın

Sokrates. Dostum, senin bileligine hayraı b ve hiçbir söyledigin ziyan olmasın diye dikkat ks bekliyorum. Şimdi söyle ana tanrılar içi yapı bu hizmet nasıl bir hizmetti? Yani bu hizmet taaa istekte bulunmak ve onlara suular suakta batir mi diyorsun? U Evet K Bize vermeleini bekledigimiz şeyleri tan rlardan isteek dogru şekilde istemektir degil mi? UT Başka e olabilir ki? KT Peki tanrılarn bizden bekledigi şeyleri tekrar onlara sumak dogru şekilde sunmak mıdı? Çünkü ihtiyaç duymayan birine bunları vermek mari fet degildir UT Dogru söylüyorsun Sokrates KT Öyleyse dinarlık tanrılarla insanlar ara snda karşılıklı ir degi tokuş sanatı45 olmalı u thyhrn U Böyle adandırmak hoşuna idiyorsa evet degiş tokuş sana KT Ama dogru degilse böyle adlandırmak hiç de hoşuma itmez. Pki söyle bakalım bizden al dıkları armaganlaı talara e ibi bir yararı doku nur? Çünkü onların bagıladıkları şeyleri herkes bilir Sonuçta bize bagışlamadıkları hiçbir iylik yoktur. Öy KT:



lSA

ΕΥΘΥΦΡΩΝ

μεν κατa την μπορν, ωστε πάντα τγαθa παρ' αuτών λαμβάνομεν, κείνοι δf παρ' ήμών οuδέν; ΕΎΘ: Αλλ' οlει, ώ Σκρατες, τος θεος φε λεiσθα π τοτν, α παρ' ήμών λαμβά νουσιν ΣΩ: Αλλ τ δποτ' ν εl ταϋτα, φρον, τ παρ' ήμών δώρα τοiς θεοiς

ώ

Εuθύ

ΕΥΘ: Π δ' οlει λλο  τιμ τε κα γέρα κα, περ γ ρτι λεγν, χάρις Β

ΣΩ: Κεχαρισμένον ρα στν, ώ Εuθύφρον, τ σιον, λλ' ouχ φέλιμον ouδf φλον τοiς θεοiς; ΕΥΘ: Ομαι γγε πάντν γε μάλιστα φον. ΣΩ: Τοϋτο ρ' στν α, wς οικε, τ σιον, τ τοiς θεοiς φον ΕΥΘ: Μάλιστά γε ΣΩ: Θαυμάσει ον ταϋτα λέγν, άν σο ο λόγοι φαννται μη μένοντες μένοντ ες λλa βαδζον βαδζο ν τες, κα μ ατιάσε τν Δαδαλον βαδζοντας αuτος ποιεiν, αuτς ν πολύ γε τεχνικτερος

c

τοϋ Δαιδάλου κα κύκλ περιιόντα ποιών  οuκ ασθάνει, τι ό λόγος ήμiν περιελθν πάλιν ες ταuτν κει; μέμνσαι γάρ που, τι ν τc μπρόσθεν τό τε σιον κα τ θεοφfς ou ταuτν ήμiν φν, λ' τερα λλλν·  ou μέμνσαι;

EHYHRON

Yoksa değiş tokuşta onlardan daha mı üstünüz de on ardan bütün iyilileri alıyoruz, ama onlar bizen hiç bir şey almıyor? Iy de Sokrates, bizden aldıklar şeyle rin tanlara bir yararı olduğunu mu sanıyorsn? UT:

Değse tanlara verdiğimiz bu ediyeler nedir Euthyphron? SKS

Onur, övgü ve demin de söylediğim gibi minnet değil de nedir sence? UT:

B

Öyleyse dindarlık tanrıların hoşandığı şeydir Ethyphron, onlar için yararlı ya da değerli olan şey eğil, öye mi? SKATS

UT

Sarı daha çok değerli olan şeydir

O zaman didarlık daha önce dediğimz gibi tanrılar için değerli olan şeydir SKATS

U

Kesinlikle.

Böyle söyüyorsun, ama sonra yine söze rinin yerinde durmayp orada burada dolaşıyor gö rünmesine şaşırıyorsun Hatta sen aidalos'tan çk daha usta, sözlerini bir çemerin etrafında döndürür gibi döndüren bir adam olmana rağmen, sözlerini ora da burada dolaştıran bir Daidalos olmakla suçluyorSKATS

C

sun beni, öye mi? Yoksa konuşmamızın dönüp dola şıp ayı yere gediğinin farkında değil misin? atırlar san, daha önce dindarlıkla tanrıların sevdiği şeyin ayı olmadığını, tersine bu ikisinin birbirinden farklı oldu ğunu görmüştü Hatırlamıyor musun yoksa?

ΥΘΥΦΡΩΝ

Νuν ούν OUK έννοεiς, δτι τ τοiς θεοiς φον φης δσιον είναι; τοτο  ο τι ή θεοφς γγνεται ή o; ΕΥΘ: Πάνυ γε. ΣΩ: Οκοuν ή ρτι o κώς μοογοuμν ή ε τότε καώς νuν οκ ρθώς τιθμεθα. ΕΥΘ: 'Έοικεν. ΣΩ: ξ aρχς ρα μiν πάιν σκπτν τ έστι τ δσιον· ς έγ πρν ν μάθω, κν είναι OUK aποειάσω.  μ με aτψάσς  παντ τρόπ( προσχων τν νν δ τι μάιστα νuν επ τν θειαν. οίσθα γάρ tπερ τι ος aνθρπων κα OUK aφετς ε wσπερ ό Πρωτες πρν ν εtπς. ε γρ μ 1σθα σαφώς τό τε δσιον κα  aνόσιον OUK στιν δπως ν ποτε πεχερσας πρ aνρς θτ νρα πεσβτν παα ιωκάθιν φόνου  κα τος θεος ν ισας παρακινυνεειν μ OUK ρθώς ατ ποισοις κα τος aνθρπους qσχνθς. νuν  εύ οία δτι σαφώς οtει εναι εναι ό τε δσιον κα μ· μ· επ ούν ώ βτιστε Εθφρον κα μ aποκρ δ τι ατ γεi. ΕΥΘ: Ες αύθις τονυν ώ Σκραε νν γρ σπεω ποι ποι κα μοι wρα aπιναι. ΣΩ: Οα ποιες ώ ταiρ aπ έπς με καταβαν μεγά aπρχει, ν είχον ς παρ σο μαθν ά τε δσι καΙ μ καΙ τς πρς Μτον γραφς aπλάξομαι, άξομαι, ένειξάμενς ΣΩ:

D

Ε

EHYHRN

Farkında mısın bimiyoum, şidi de tanıla içi değeri olan şey dine uygun oladır diyor sun? Peki bu tanrıların sevdiği şey değl mi? U: Kesinlikle. SKATS: O hade demin i anaşamad, şty sk d şidi b doğru düzgü ifde edeiyoruz UT Öye görünüyor SKAT O zama dindarğ e oduğuu şda itibare terar arştmamz gerek Çünü bunu öğrenmeden şurad şuraya adm atmam Sakn ha beni üçüsee, ümkü oduuca top bütü dikkatini ve doğruyu söye baa Biirsi, birisi ir şey biiyorsa, Proteus46 misai onuşturucaya kadr peşi i brakmals ou Çükü didrğ e disizi i gyet iyi biiyor oasayd, eş par etez bir adam içi yaş baba cinayette dava açy47 a mazdn Yosa doğru olayan bir davranışta uu du diye tararı gzabnda korar, isrd utnrdn Ama şidi emii i die uygu o  maya gayet iy bildiğini düşüüyorsu O hde  a da aat sevgii Euthyphro, düşüei ede ska : Başa za Skrtes Şidi cee ar, giteiyi art SAT Ne yapyorsu, dostu! Çeip gidiyor su e büyü bir hya rğy başbaşa bryor su bei Hi die uygu oa şeyere oaya şey SKATS:

D



ΕΥΘΥΦΡΩΝ

16Α

έκείνy δτι σοφός fη παρ' Εuθύφρονος τa θεiα γγονα κα δτι οuτι π' γνοίας αυτοσχειάζω ouN: καινοτομώ περ αuτά, κα  κα τν ον ον βίον μεινον βιωσοίμην.

EUTHYHRON

16A

Euthyphron sayesinde bilgi sahibi olduğumu, artık cahilce ağzıma geleni söylemeyeceğimi, dinde yenilikler yapmayacağıı ve bundan böyle daa iyi bir yaşam süreceğimi Meletos'a açıklayarak benim için yaptğı bu suçlamadan yakaı kurtaracaktım!

NOTLAR Sokras n davacı n d davalı olarak daha önc hiç my çıkamışı Bkz. Sokraen Saunmaı 17: Iş d böy l şimdi ymiş yaşında bi adam olaak ilk dfa mah önün çıkıyorum" [y eg pro ep dkaro aabb ka e gego hebdomkoa] hebdomkoa] çvii için bkz. Plaon, Sokrae aun mı, çv Erman Görn Kabalcı Yayınvi Isanbul, 2) Lykion, Sorasin sıklıkla giii anınmış gymnaadan biriydi Buin ua, uak yi" oaak kaşılanası nrdii darb sözcüü vaki gçirm, oyalanma, lnm" aana glmkl bilik, burada Sokrasin fsfi konuşmı, a ışmaların ifad mk için kulanılmakadı Bu kon ilişkin ayıca bkz Sokraen Saunmaı, 29C  sn d yanı yanı b araşırmalarınla flsf yaparak gçimycksin"  he ke e au  ze darbe mde phloophe  vi vi için bkz. Plaon, Sokraen Saunmaı çv Eman Gön,  Baleu sözcüü, dişik dilrd gnl olara kral ana gln sözcükl kaşıansa da bu karşlın am ourmnı düşünüyou Çünkü baleu Eski Yunanda bi krald   gln yönicil viln isimdir Euhyphrn diyalog gçn baleu da Ainadaki dokz dan [yönici] iii, ni din işliyl ilgilnn v dinsl davalaa baan yöni ifad mkdir Badaki  ou bale oa [baleuun ayı ifadsi d söz konusu yönicinin mahkm gödüü y  mkdi Dk sözcüü başangıça gln görn, yo, yo gib anamlaa sahipi omosçu şiirld dk sözcüü  ol, gö nk, gun bir şy, b ii pasada da yagı anamıı. siodos'a, Zs'n sa yanında ouan v yanlış ça arga vn soylulaın köülüklindn habda dn bi ça biçmind kişilşiiln so bi adal krini blirmk in kulla



nr" Gorg Thomson, Akylo ve An v. Mhm . n, Pl Ynr, Isnbu 199 s 185 Dk sözcüünün glişimi hkkn hkknd d bir bir bşk knk is omros omros dönminin dönminin r ck nlş i risokri nşn griliini iirdii dö nm rsndki rm or kor omrosun zmnndn iibrn, dk bi snrrn, osk d il d sn opum psnn d snrrn ihlini v bu ihll krşnd ödnck zmn bdini kndi irisind smsk bp bir mişi Arisori bir snf biincinin öküşü birik, dk opumun hr nn szp n, üm urşr n şid ugunbin v bizz Zus rfndn güvnc nn bir ş olr görüm bşlnd" Frncis E Prs, Ank Yunn Fele fe Termler Termle r Szlüğü v k ünr, Prdigm Ynck, Isnbu, 24 Mind gn rpen ii m ork zm, izmk, izik irmk, krmk" gibi nmr ship omk birik burd bir kişi hknd sulmd buunm" nmnddr. Yin bu i iişkii on zm, izm, iziirm" nmndki rp sözcüü d burd sum, ihm" nmrn gck şild v dv" nmndki dk sözcüünün rş or unmşr Burd üzrind durums grkn s no Srs'in ndisi hknd n dv özi bir dk dv] d i, rp sum, ih or drlndirmsidir. urnin bu onudi rumu is di drdir Burn gör dk burd özl, kişis bir dv, rp is kmu dvs ork nşmdr Bu onu iişin rc bkz Teo 210; Skr

en Svunmı 19B 28A Mos, Sorsin rgnr öüm mhkum disin n dn on sucrn bşnd gir. Mos' birli Sors'i suln dir iki kişi Anos v Lkon'dur Bkz. Teo 210

k" nmn gn do sözcüü rn zmnrd Ain ouşurn böglr vrin isimdir Burdki kunmnd is









3

daa çok maall bucak ya da kasaba" olarak düşünülblr Gorg Tomsona gör un lk bçmnd bll br klana ayrılmış oprak sı [pa]" olduğu görülmkdr Gorg Thomson Akhylo e Ana 1990, s 241) Callk" olarak çvirdğmz amaha sözcüğü kabalık apal lık" anlamlarına da glr Amaha Plaonun dyaloglarında g nld ophanın [blglk] karşıı olarak kullanılır Bu konya lşkn b Sympoum [Şlen 202 203; Pragora 38; Hp pa Mez Büyük Hppa Hppa   296; Theao  70; Nomo [Yaa lar 691; Euhydo 281; Sokraen Saunmaı 29; 2. Ancak Polea [Dele 428de e nn nn karşıı olarak da kul lanıldığını lanıldı ğını söylyblr söylyblrz z Çfçnn ürün yşrmsyl yn br kuşağın yşrlms vya ğlms arasındak bnzrlğ Plaonun başka dyaloglarında da raslanır Bkz Polea 89 Theao 167; Nomo 813. Yunanca mnd hea olarak gçn sözcüğü am kalbndn" şklnd çvrmy uygun bulduk Çünkü bu sözcük vn kn n yan dvln am mrkzn canvin fad mkdr. Ay ca sa Esk Ynanda ocak ançasıdır Yunanların dn gör rang br ş sanın adıyla başlanması o şn ayrl ra vsl olması çn şarır Bkz. Plaon raylo 40) Euhyprn bu fadyl Mlosun Sokras suçlayarak ap köülüğün dan yan kusal olandan başlayarak büün k  köülük grcğn lr sürmkdr Tanrısal br kılavz" şklnd çvrdğz da sözcüğü da a çok kşyi korup gözn yapacağı yanlışlarda onu yaran anrısal vya doğaüsü br varlık olarak anlaşılmalıdır. Nk Sokras gör da çnd duyduğu kndsn yalarda bulunan anrısal br ssr. Bkz Sympoon 202, Theao   Çıldırmak dlrmk" manoma fl kn blc" dmk olan man sözcüğünü akla gryor Nkm Euyprn da br k ndr

 





1

8

9

Homoe ena ifadesi yoluna devam etmek bildiğinden şaşma mak" anlamana gelmekedir Ancak Bure bu ifadeye göğüs göğüse dövüşmek mücadeleyi elden bırakmamak" gibi karşılık lar verilebileceğii söyler Bkz john Buet Plao1 Euhyphro Apolo of Socrae and Cro Oxford niversiy Press London 1970 s 19 Sokrates yargılanmasının asıl sebebini burada açıklıyor gibidir Nitekim aşağıda 3de Sokraes bildiklerini herkese öğretiğini ifade emekedir Phlarpo hem insansever" hem de cömert eli açık" anlamla rına gelmekedir Bu bağlamda Sokrates'in insanseveiği bir baş ka kaynaka şöyle geçer Oysa Sokrates halktan biri ve insanse ver phlarpo olarak görülürdü Bkz Ksenophon Apom moeumaa Skraou [Sokrae [Sokraeen en Haıralar Haıralar 260 Benzeri ifadelere Sokraen Saunmaı da raslıyoruz (33) Ben hiçbir zaman kimsenin öğretmeni olmadım Ancak birisi ben konuşurken ve böylece ödevimi yerie geirirken bana ku ak vermey arzu ettiğinde genç olsun ihtiyar olsun kimseyi asla ger çevrei" (çeviri için b Platon Sokraen Saunmaı çev Erma Gören 2006) Sokrates kendisini kimler dinlemek is ese seve seve onlarla konuşuyordu Plaon diyaloglarıda da görldüğü gibi Sokrates aslında konuşmayı başlatan ilk kişi de ğildir hep başkası ya da başkaları tarafından konuşmaya çağrılır ya da zorlaır Buradaki rguyla birlike diyalogu seyri değişiyor Buraya ka dar Sokratesin nasıl bir davası olduğu üzerinde durulurken bundan sonra Euthyphrn'un nasıl bir davası olduğu ve diyaloğun emel konusu olan dindarlığın ne olduğu üzerinde durulmaya başlanıyor Kaçmak" [pheugen ve kovalamak" [dke illeri aynı zaman da dava edilmek" ve dava etmek" anlamlarına gelmektedir Plaon bu çift anlamlılıktan yararlanıyor Biz de diyaloğun gelişi minin daha iy anlaşılması için bu illeri kaçmak" ve kovala



0





3



mak" olarak çevirmeyi uygun gördük Buradaki yine" fadesi Euhphrnun braz gerde (3) söyled ği şeye yaplan açk bir göndermedir: Mecliste dinle lgil bir şey söylesem ve onlara geleceken haber vermeye kalksam, deliy şm gibi alay ediyorlar benimle" Uçan brn m koalıyorun? [peoeo a dke: Boşu boşu na, yararsz bir girişim peşinde olma anlamnda bir deyiş Ars oeleste bu deyişe şu biçimiyle rastlyoruz (Meafzk 100937 39) Bu durumda doğruyu araştrmak uçanlar kovalamak ola bilr" Yine Platonda bu deyişe şu biçimde raslarz (Euhydo 291): Bütünüyle gülünç durumdaydk öyle k arlakuşlarn kvalayan çocuklar gibi, her zaman bilgilerin her brin hemen yakalayacağmz sanyorduk" Plaona göre suçlu en yaknmzdak olsa ble ona karş anklk emeken çekinilmeeli ve retorik sana da bu yönde hakszlk lardan kurtulmak için kullanmaldr Nekim Gorga diyalo ğunda (480) şöyle der: kendsin ve kendi ailesni lk önce kendsi suçlamal ve reorği onlarn hakszlklardan arnmas çin kullanmaldr k, kötülüklern en büyğü olan hakszlktan kurtulsunlar." Plaona göre suç şleyenlerle ayn ocağ paylaşmak insann ke disn de krletr Buna bezer fadeler Nomo 868de br kural olarak dle gerlmektedr Eğer baba ya da anne öfke ile oğlu nu ya d kzn döverken ya da başka ürlü şidde kullanrken öldürürse, öeki durumlarda olduğu gb arndrlsnlar ve sür güne gisinler, geri döndüklerinde kar koca brbrnden ayrl sn, bir daha orak çocuklar olmasn, bir çocuktan ya da kardeş ten yoksun braktklar kişlerle ayn sofraya ourmasnlar ve dinsel örenlerde bir araya gelmesnler bu kurallara uyayp dine karş saygszlk edene seyen saygszlk davas açsn" (e rsi çin bkz Plaon, Yalar, ev: Candan Şentuna, Saffe Ba bür, 2. bask, Kabalc Yaynevi, Isanbu, 1994). Knumuz bağlamnda dinszlk" olarak çevirdğimz aebea söz



5

26

2

8 9

3 

3 

3  33

cüü asnda tanlara ve büyüklere karş saygszlk" anamna gelmektedir Kronosun çocuklarn doar domaz yutmasn Hesiodos şöye anlatr (Theogona 49) Yutuyordu koca Kronos her birini  kutsa anann karnndan dizerine indiinde" Kronosun babas Ouanosun hayalarn kesmesi Hesiodosta şöyle anatr (Theogona 180181): Yanda sada dev gibi bi ora ald  uzun sivri çabucak kesti babasnn hayalan" laton tanrla hakknda kötü konuşumasn uygun bumad ndan öngördüü devlet modeinde tanlar kötü gösteren şa irere yazarara ye vermeiştir Tanrlar yanş tantaya ilgii olarak atonun başka diyalogarnda da benzer ifadele bulmak ümkündü B Pole 377, 379, 380. Buada dostuk adya anan tanr eustur Niteki eusun dostluk as oaak Megapoisde bir tapna vard. Tanrça Athenann onuruna düzenenen iki bayra vard Biri bu diyaloga sözü edilen da bi düzenlenen baa dieri ise dört ylda bir düzenlenen Büyük anathenaia bayrayd. Yunanca akon [tepe] pol [kent] sözcükerinden ouşa kopo l tepedeki kent" anadadr Akopol kent deveti anayşna uygun oarak kenti e korunak ve çevreye hakim yeide kuuan bir yapyd Akopol ayn zaanda dinse bi merkezdi Atinadaki akopol bunlarn bunlarn e e  tannmd Atinaar iyi bir konuşmacy he şeyden çok beenire Ska n d (17) Sokates kendi konuşmas hakkndaki iddiaar şöyle anatr Diedidikeri onca yaa aasnda özeikle bir taesine şaşt kad üya ben o kadar tehlikeli konuşuyormuşu ki adatmaak için kendinize dikkat etmeiy işiniz" (çevri için bkz lato Sokaen Savunaı çev Erman ören 2006) Yani tanrarn sevdii heophle Yani dine uygun olan [hoo



3

35 3

3

38

Hykltıraş v mimar olan Daidalos'un hykllrinin özlliği ha rkt diyormuş gibi görünmlriymiş Platon da tartışılan konu hakkında söylnn sözlrin sabit durmamasını bir yr bağlan madığında harkt dn vya kaıp gidn Daidalos'un hykll rin bnztiyor (Menon 97) Daidalos'un hykllrin aklıı vrmmişsin  onlar ğr bağlanazarsa kaarlar v gidrlr ğr bağlanırlarsa oldukları yrd kalırlar" Böyl bir konu hakkında söylnnlrin anak bir yr bağlandığında sanı ol maktan ıkarak bilgiy dönüşğini söylmk istmktdir Ay rıa tüm hkimlrin soylarını Asklpios'a dayandırmaları gibi bir hykltıaşın oğlu olan Sokrats d sonu Daidalos'a dayandı m (Platon Alkbade  121): Soylu dostum Alkibiads bizim soyumuz da Daidalos'a dayanır, Daidalos'unki is Zus'un oğlu Hphaistos'a dayanır" Bilg" anlamındaki opho sözüğü önlri hrhangi bir zanat ta brisi olan kişi yani usta" anlamına gliyordu Tantalo Zus il Pluto'nun oğlu ola Tantalos Sipylos (Mani sa) dağında krallık kurmuş, ok gülü v zngin bir adammış" (Azra Erhat, Moloj Szlüğü  baskı, Rmzi Kitabvi, stanbul 1993) Sokrats d Tantalos gibi ok zngin olmaktansa sözli in tanımlarının dğişmz olmasını trih diyor. Stasinus ıbrı fr. 20. ıbrı Deanlrı olarak adladrıa l kiaptlık yapıtın Yunan yazar Stasinus'a vya Hgsias'a at ou ğu söylnir Dstan 'ta önki olaylar v Hln'nin ka lışını konu almaktadır" (Gülr lgin Ek Yunan Edeb Rmzi Kitabvi stanbul 1990, s 3) Bnzri bir ifady Sophokls't d rastlıyoruz (Aa 1074) kor kunun yrlşmdiği kntt  dvltt yasalar doğru bimd u gulanamazlar ou gr po ou  e pole oo kal phero a

eha  kahek deo  39 Yunan aritmtiği büyük ölüd gomtriy dayandığından if

sayı" anlamındaki okel sözüğü aslında ikizknar" ya da ik şit baaklı" dmktir Ayrıa b Theao 147148



 



3



5



Görüldüğü üzere dindarlıın [o hoon] örenilebilir bir şey ol duundan söz ediliyor Özen" olarak karşıladıımız herapea sözcüü ayrıca hizmet ibadet reakat tedavi hayvanların bakımı bitkilerin yetiştiril mesi apınakların bakımı ve onarımı" gibi anlamlara da gelmek tedir Bu sözcüğün [hypre] asıl anlamı kürekçi"dir Burada insanla tanrı arasındaki ilişkide tanrılar kaptan insanlarsa tanrıya hiz met eden gemiciler veya kürekçiler olarak betimlenmektedir Sokrates babasına dava açmasının tanrılar açısından da doru olduunu göstermesini isteiinde Euthyphrön bunun kolay ol madıını iade etmişti (bkz 9) Buradaki daha önce" iadesi oraya bir gödermedir. Bu iade soran nereye giderse gitsin sorulanı izlemelidir" şek linde de alaşılabilir Benzer bir iade Polieada (394) karşımı za çıkar Çünkü henüz bilmiyorum akat her durumda söz bir rüzgar gibi bizi nereye taşırsa orada olmalı." Platon Sympoon 188: Üstelik bütün adaklar ve onlarla ya pıla ehaeler de dorusu anrılarla insanların karşılıklı sy leşisidir leşisidir bula bular r Aşkı Aşkı koruması ve iyleşti iyleştirilm rilmesin esinden den başka başka bir şeyle ilgili deildir" (çeviri için b Platon Sympoon çev. Eyüp Çoraklı Kabalcı Yayıne Istabul 2007) Proteus çeşitli şekilere girerek kendini yakalamak isteyenlerden kurtulmaktadır (bkz Homeros dyea V.382 ayrıca bkz. Platon n 41 Proteus gibi her şekle giriyorsun aşaı yukarı hareket ediyorsun") Tıpkı Proteus'un kılık deiştirmesi gibi so stlerin de aynı konuyla ilgili olarak hep arklı şeyler söylemele ri konusunda Martin Heideer şöyle bir anekdo aktarır Ka dm zamanlarda ders vermek için her yere seyahat eden ülü bir Grek bilgini vardı. Bu tür isalara sost deyordu Bir ke resinde Küçük Asyadaki bir ders gezisinden Atinaya döne bu ülü oist sokakta Sokrates'e rastladı. Sokaklarda avare avare dolaşmak ve insanlarla kouşmak sözgelimi bir ayakkabının ne



oduu hakkıda br ayakkabı tamrcsye kouşmak Ska tes aışkaııydı. Sokrates şeyer e oduuda baş hçbr kousu yoktu H orada mı duruyorsu? d sord Sokrates'e bu çok gezen sost küçümseyc br eda 've  aynı şey hakkıda ayı şey m söyüyorsu?    vap verd Sokrates, öye yapıyorum. akat se çok açkz a s hçbr zama ayı şey hakkıda ayı şe söeu  tn Hedeer Die Frage nach dem Dn. Zu Kats Leh von e Tranzendenalen Grundzen, Ma Nemeye erag Tübge 1962 s. 7 (çevr çn bkz Mart Hedeer Moder Bm Metazk ve Matematk çev. Hakkı üer Bilim Üzeine Iki Der Paradgma Yayınarı stanbu 1998, s. 0). 47 Bkz yuk dpot 19

KAYNAKÇA

Burkert, Walter, Geek Reliio çev joh Raffan, avad Uiversity Press, 198 Buret, joh, Plao' Eypo Apolo of Socae a Cio Ofod Uiversity Press, 1970. Çegi, Güer Eki Ya Eebiyaı Remzi itabevi, Isabul, 1990 Diogenes Laertios, Ülü Filozoaı Yamlaı ve Öğeilei çev. Cada Şetua, YY yaynlar, Istabul, 003 Friede, Ego, Aik Yaı ülü Taii çev. Necai Aça, Dost itabev, Akara, 1999 Heideer, Martin, Die Fae ac em Di Z a ee vo e azeeale Gze Max Niemeyer Verlag, Tübige, 196 Heideer, Marin, Moder Biim, Meazik ve Maemaik," Bilim Üzeie Iki De çev akk Hüler, Paradigma Yaylar, Istabu 1998 Heideger, Marti, Heakli De Afa e abelaice Deke Sommeemee 1943 Geamaabe , 3 bask, Vittorio losterma Verag, Frakfurt am Mai, 1994 -

Heideger, Mari, Euge Fik, Heakli Semia Wieemee 1966/1967 Geamaabe 1,  bask, Vittorio losterman Verlag, Frakfurt am Mai, 1996 

Hoerber, Robert G, Platos Euthyphro," Poei 3 (198). Hor, Christoph, Chritof Rapp, Wöebc e Aike Piloopie Beck Verag, München, 00. seopho, Sokaee Sokaee  Aıla çev Cada Şetua,  bask, TT Yaynarı, Ankara 1997 Liddel H. George, Robert Scott, A Geek Eli exico 9. bask, Oxford Uvei Uvei P Oxford, 1996.

EHRON HRON

Nehamas Alexander Yaşama Saaı Felefe çev Cem Soydemir Ayrnt Yanlar Istanbul 2002. Nietzsche Friedrich De Gebu de Taöde Kritische Studienausgabe (KSA) yay haz Giorgio Colli Mazzino Montinari 3 bask de Gruyter Verlag Mnchen 1999 Nietzsche Friedrich Taedyaı Taedyaı Doğuşu D oğuşu çev Mustafa Tzel Ithaki yanlar Istanbul 200 Peters Francis E Ak Yua Felefe Temle Sözlüğü çev Hakk Hnler Paradigma Yanclk Istanbul 2004 Platon Sokae Savumaı çev Erman Gören Humanitas: Yunan ve tin Klasikleri Dizisi Kabalc Yanevi Istanbul 2006 Platon Sympoo çev Eyp Çorakl Humanitas: Yunan ve Latin Klasikleri Dizisi Kabalc Yanevi Istanbul 2007. Platon Sokae Savumaı çev Ahmet Cezci Sentez Yaynlar Istanbul 2008 Platon Yaala çev Candan Şentuna Saffet Babr 2 bask Kabalc Yanev Istanbul 1994 Plato Euhypho Apolo Co Phaedo Phaedu Loeb Classal Library Harvard University Press 1971 Platon Plao Euhypho Cambridge University Press London 1910. Platon The Euhypho of Plao Oxford University Press 1909 Platon Euhypho çev Pertev Naili Boratav MEB Yanlar Istanbul 1942 Platon (Eflatun) Oo yahu Takva çev Semiha Cemal (Eatun Yala-TakvaRuhlaı GüzellFazle) Devlet Matbaas Istanbul 1933 Platon Smlche Weke Bd  Apoloe o Poao Hppa  Chamde Lache o Euhypho Goa Befe çev Friedrich Schleiermacher Rowohlt Verlag Hamburg 1969. Platon Euhypho çev Klaus Reich Felix Mener Verlag Hamburg

YAKÇA

Pato Euhphro polo Cro Phaedo,  Bnamn owtt Promthus Books Nw York 1988 Thomson org khlo e na, v Mt  o  Yaınarı Istanbul 1990 Urmson  , The Greek Phloophal Vbula Duw London 1990 Vrsn szio okrae e Inan e  Ahmt  c ndan Yaınarı Ankara 1988

YER VE KİŞİ KİŞİ ADLARI ADLARI DiZİ DiZİN N idlos, 1, 3, 79

Nksos, 29

Euhyhron, 21, 25, 27, 29, 31, 33, 35, 37, 39, 41, 43, 45, 47, 49, 51, 53, 55, 57, 59, 1, 7, 9, 71, 75, 77, 79, 81, 83

Ournos, 47

phsos, 47 r, 47 Hrkls, 29 si m lbindn vurmk), 23 Kronos, 47 Lykion, 21 Mlos, 21, 23, 25, 31, 33, 7, 83

ihus, 21 rous, 81 Sokrs, 21, 23, 25, 27, 29, 31, 33 33,, 335, 5, 37, 39 39,, 41 41,, 43, 47, 49 49,, 51, 53, 55, 59, 59, 1, 1, 3, 7, 71, 73, 75, 77, 79, 81 Tnlos, 3 Zus, Z us, 29, 31, 33, 35, 45, 45, 3, 71, 73

YUACAKAVRAM VE SÖZCÜK DiZİİ nglos

4D

blst

3A

noi

16A

bous bous

13B 3C

Athnios

2A

ids

12B,12C 12B,12C

dimnon

3B

itsis

14D

dos d os

12B,12C

kroolis

6C

dsmos

4D 9A

lthi

lD

dso dsots

9A,l3D

mthi

2C

dmos d mos

2B

nnk

6B, m. 1c 14C

ditrib

2A

nr

2B, 3D, 4C, lD,

dihor

7B, 7C 7D

lD

dikstrion

3B, 3E, B, sc

nthros

A, E, 7A, 7D, B,

E, 12E,

13E,14E,lD 14E,lD

nosios

c

diksts diksts

9B

dik

2A, 3E, 4A, 4B,

4D, E, D, E,

4C, B 6A, B

6E, 7A, A, 9C,

C,D, C,D,E E

9D,9E, lB,lD

dosis

1D

nosiots

D

doulos

13D

rgsi

13D,13E, 13D,13E,14A 14A

dron

1E, A

rithmos

7B,12C, 7B,12C,12D 12D

rkh

3A,llB, 3A,llB, C

nklm

4A

sbi

C,12E C,12E

kklsi

3C

sbs

C,1B C,1B

lis

lE

oos

3B

mori

lA

ksgts

4C 4C 4D 4D 9A

bsilus

2A

istm

C, 0

bios

16A

rgsi

A

EUHRON EUHRON

rgon

9B,

9C,

IlC,

3, 3E, 4B

hyprsia

14

hypohsis

lC

udiabolos

3B

usbs

C,12E C,12E

iaros

30

usbia

3B

id

,6, ,6,6E 6E

hhr

6B, 7B

isosls

2

grs

IA

haris

IA

grgos

14A

hir

4C

grphus

6C

hrm

llE

grph

2A, 2B, 3B, A,

hronos

4,A

6A,IE

lop

so

krisis

7C, 7

yn

13A, 3B

hlikits

2C

hiros

C,60,!ID, 60,!ID,IE IE

hiron

6C

limos limos

4

hippos

3A,13B 3A,13B

loismos

7

hra

IE

ogos

C, 7E, A, ,

hosios

4E, , 6, 6E,

90 ,

7A, A, 9C, 9,

!ID,14,!B

, IlC,

9E, IA, 1, IE, IlA, !!B llE, 12A, 12, 2E, 4B, 4C, !B, !C, I, IE

hosios

3B, 3, 4C, 140,14E 140,14E

huios

4E,6A, 4E,6A,9A 9A

hygii

3

hyprs

3E

mhs mnis

A,C

makh

6B

mros

120, 2E

mr

2C,E

miasm

4C

mishos

3

mori mo rion on

2

3E

NANCA  V V ÖZCÜK DiZİNİ

nupgos

13E

pouos

12A

nos

2B

poiis po

3B,6B,12A, 6B,12A,12B 12B

nik

14A

poikim po ikim

6C

nomos no mos

SE

poJmos

6B,14A 6B,14A

nosos

12B

pois

2C,3A,14B 2C,3A,14B

nous

3E

ponr

12C

pous

4C

prgm

2C, 3C, 3E, 4D,

oiks

4C

oiki

13E

oikos

14B

prksis

SD,E, SD,E,9B

ikodmos

13E

prsbys

4A,SA, 4A,SA,lSD lSD

org or g

7B

progonos

llB llB

phi

13B,13C 13B,13C

opos

4E

rigos

4D

ousi

llA

shros

sc

4E,12B

phos

llA

sknos

12D

Pnhni

6C

skmm

11c

prdigm

6E

sophi

3C, 3D, 4B 9B,

pr

4A, 4B, 4C, 4D,

llE,12A,1

4E, SB, SD, 6A,

sophos

2C B t 16A

6D,8B,9A,lSD 9A,lSD

so

2A

ps s

4C

srgos

14A

pni

12B

syng

ııc

ppos

6C

skho

6C

4A, 4B, 4D, 4E,

phros

4C

SD,6D,9A,lSD 9A,lSD

kmrion

,9A ,9A

phyon

2D

khn

llD, 14E

poion

13E

nos

9C

phinhrpi 3D phonos

EUTHHRON

hin

3B3C4E

hos

3B 6A 6B 6C

hrpi

12E 13A 13B 13C13D 13C13D

6E 7B 7D 7E

hs

lSD

A B D E

im

lSA

9A 9B 9C 9D

ropos

2ClSD 2ClSD

9E lA lD

roph

14A

lE llA llB llB

rh

llE

12E 13A 13B 13D 13E 14A 14B 14C 14D 14E lSA lSB 1sc. lSD

Platon - Euthyphron

Recommend Documents