1.0 Pengenalan Sabah dan Sarawak merupakan negeri yang digabungkan dalam 13 negeri yang terdapat di Malaysia. Sarawak merupakan negeri yang terbesar di Malaysia manakala Sabah merupakan negeri negeri yang yang kedua kedua terbesa terbesarr di Malaysia Malaysia.. Sebelum Sebelum Sabah Sabah digabung digabungkan kan dalam dalam Malaysia Malaysia,, ia dikenali dikenali sebagai sebagai Borneo Borneo Utara. Utara. Kedua-d Kedua-dua ua negeri negeri tersebut tersebut telah telah memikili memikili pari-par pari-parti ti politik politik bersendirian sebelum digabungkan dengan Malaysia. Antara Antara parti-parti politik yang telah diwuud dan diamalkan di negeri Sabah adalah !ertubu !ertubuhan han Bersatu Bersatu !asok !asok " Momogun Momogun Kada#a Kada#an, n, !arti !arti $emokrati $emokratik k Sabah Sabah %!$S&, %!$S&, United United Kada#an Kada#an 'asional 'asional (rgani#a (rgani#ation tion,,
!ertubu !ertubuhan han Kebangsaan Kebangsaan !asok 'unukragan 'unukragang g Bersatu Bersatu,,
!ertubu !ertubuhan han Kebang Kebangsaan saan Sabah Sabah Bersatu, Bersatu, !arti !arti Bersatu Bersatu )akyat )akyat *elata *elata Sabah. Sabah. Selain Selain itu, itu, sepertimana sepertimana kita diketahui Sarawak Sarawak uga memiliki parti-parti politik tersendiri seperti Sabah dan uga negeri-negeri yang lain di Malaysia. Antaranya ialah, !arti Bersatu )akyat Sarawak, !arti 'egara Sarawak, !arti !esaka Anak Sarawak, !arti Kebangsaan Sarawak. Menurut pandangan penganalisis politik, +adangan pembentukan Malaysia oleh unku Abdul )ahman pada Mei 1/01 di Singapura merupakan satu detik penting yang membawa kepada perkembangan parti politik di Sabah. anutan daripada +adangan pembentukan Malaysia ini, wuud kesedaran politik dan sekali gus menyebabkan mun+ulnya parti-parti politik di Sabah. 2aga 2agasan san penub penubuh uhan an Malay Malaysia sia ini ini telah telah di kemuk kemukak akan an oleh oleh unk unku u Abdul bdul )ahma )ahman n dalam dalam persidan persidangan gan dengan dengan !ersatua !ersatuan n artaw artawan an uar uar 'egeri 'egeri Asia Asia enggara nggara di 4otel 4otel Adelph Adelphi, i, Singapura.unku Abdul )ahman menyatakan kemasukan Borneo Utara, Sarawak, Singapura dan Brunei mampu memberi kesan yang amat baik. $engan +ara ini, negeri-negeri tersebut mampu mampu men+a men+apa paii kemerd kemerdeka ekaan an melalu melaluii pembe pembentu ntuka kan n sebua sebuah h kesat kesatua uan n polit politik ik yang yang di namakan Malaysia. unku unku Abdul )ahman )ahman uga menyatak menyatakan an betapa betapa penting pentingnya nya kesatuan kesatuan politik politik ini dalam dalam mewuudk mewuudkan an kerasama kerasama yang yang lebih lebih erat erat dalam dalam politik politik dan ekonomi ekonomi memanda memandangk ngkan an latar latar bela belaka kang ng sea seara rah h dan dan sosi sosiob obud uday aya a yang yang tida tidak k auh auh berb berbe# e#a. a. $i samp sampin ing g itu, itu, deng dengan an pemben pembentuka tukan n kesatuan kesatuan ini diharapk diharapkan an mampu mampu menyekat menyekat penular penularan an pengaru pengaruh h komunis komunis di negeri-negeri yang dinyatakan ini. Berdasarkan usul yang dikemukakan oleh unku Abdul )ahman ini, ia telah membangkitkan kesedara kesedaran n politik politik di kalanga kalangan n pemimpin pemimpin Sabah dan ini telah telah memberi memberi rangsang rangsangan an kepada kepada kelahiran parti-parti politik di Sabah. *usteru itu, adalah boleh dikatakan pengumuman pengumuman gagasan Malaysia ini telah menadi landasan kepada perkembangan politik di Sabah dan Sarawak dan seterusn seterusnya ya memperu memperuang angkan kan kemerdek kemerdekaan aan sendiri sendiri dan kemerdek kemerdekaan aan kepada kepada Sabah Sabah dan Sarawak.
1
2.0 Perkembangan Parti-Parti Pilitik Di Sabah 2.1 Pertubuhan Bersatu Pasok – Momogun Kadazan !ertubu !ertubuhan han Bersatu Bersatu !asok-Mo !asok-Momog mogun un Kada#an Kada#an atau dalam dalam bahasa bahasa 5nggeri 5nggeris s pula pula dikenali dikenali sebagai United !asok Momogun (rganisation %U!K(&. !arti politik ini telah ditubuhkan pada tahun 1/0 dan kemudiannya bergabung dengan !ertubuhan Kebangsaan Kada#an Bersatu %U'K(& pada tahun 1/06. uuan penubuhan parti pilotik ini adalah untuk memperuangkan nasib dan masa depan yang +erah bangsa Kada#an $usun Malaysia dan untuk melindungi hak kaum Bumiputera di kawasan pedalaman. Selain itu, parti politik Kada#an dusun Malaysia ini terus beruang dengan agenda masing-masing untuk bertanding dalam !ilihan )aya MalisMalis $aerah 1/06 yang merupakan pilihan raya keraaan tempatan selepas pembentukan !ersekutuan Malaysia pada 10 September 1/03 1. !ada tahun 1/06 United !asok Momogun (rganisation telah ditewaskan dalam !ilihan )aya Umum 'egeri Sabah yang pertama karana menggutamakan menggutamakan perpaduan bumiputera yang lebih luas. luas. !ada !ada tahun tahun 1/0, 1/0, United United !asok !asok Momogun Momogun (rganisa (rganisation tion telah telah dibubark dibubarkan. an. Selepas Selepas dibubarkan, United !asok Momogun (rganisation ditubuhkan semula pada tahun 1///. !ada 7 *ulai 1/// !arti $emokratik Sabah %!$S& iaitu sebuah parti politik Kada#an $usun Murut yang ditubuhkan pada 1/06 telah dibubarkan untuk menghidupkan semula !ertubuhan Bersatu !asok-Momogun Kada#an dengan perubahan nama partinya iaitu !ertubuhan !asokmomogun Kada#un $usun Murut Bersatu tetapi kekalkan singkatan yang sama iaitu U!K(. !ada 7 (gos 1///, para perwakilan uga berseyuu dengan keputusan ini dalam Kongres !arti $emokratik Sabah yang ke-8. $isamping itu, an an Sri Bernard $ompok merupakan merupakan !residen United !asok Momogun (rganisa (rganisation tion %U!K(&. %U!K(&. Malis Malis pelan+ar pelan+aran an pada pada 39 (ktober (ktober 1/// 1/// telah telah diadaka diadakan n di )anau. )anau. !residen !residen U!K( telah telah mengirimk mengirimkan an surat-sur surat-surat at pengha penghargaa rgaan n kepada kepada melebihi melebihi 89 pemimpin pemimpin :eter :eteran an U!K(. U!K(. !elan !elan+ar +aran an terse tersebu butt membe memberi ri kesan kesan kepa kepada danya nya.. Kemb Kembali alinya nya bebe beberap rapa a pemimpin :eteran U!K( termasuk an Sri Su;ian Koroh, oh !uan )ahimah Stephens, Kimon Anad, !aul 2urandi dan $atuk Seri !anglima
1 Nazaruddin M Jali, Nurazmi Kuntum & Ismail M Rashid. 1996. Kenegaraan Malaysia: Sejarah !al, !al, Kemerde"aan dan #em$entu"an # em$entu"an Malaysia. Kum%ulan udiman Sdn. hd. m.s. '' 2
2.2 Parti Demokratik Sabah (PDS !arti $emokratik Sabah %!$S& atau Sabah $emo+tati+ !arty ialah sebuah parti politik Kada#an $usun Murut yang ditubuhkan pada Ma+ 1//6, selepas keatuhan keraaan !arti Bersatu Sabah oleh wakil-wakil )akyat !arti Bersatu Sabah yang diketuai oleh an Sri Bernard $ompok . !ada 16 Ma+, keputusan untuk menubuhkan !arti $emokratik Sabah %!$S& yang disusuli oleh )e:olusi )e:olusi Seri 2aya 2aya selepas selepas pu+uk pu+uk pimpinan pimpinan Barisan Barisan 'asiona 'asionall mengata mengatakan kan bahawa bahawa mereka tidak lagi akan menerima !arti Bersatu Sabah %!BS& sebagai parti komponen Barisan 'asio 'asiona nal. l. !ada !ada ketik ketika a itu, itu, $atuk $atuk *osep *oseph h !airi !airin n adala adalam m pemim pemimpin pin parti parti polit politik ik terse tersebu but. t. !enolakan ini berlaku kerana peninggalam !BS se+ara tiba-tiba daripada Barisan 'asionan lima hari sebelum undi semasa pilihan raya umum pada tahun 1//9. $isebabkan itu, akilwakil )akyat !BS telah membuat ketetapan untuk menubuhkan sebuah wadah kesinambungan untuk untuk peru peruan anga gan n piliti pilitik k kaum kaum Kada Kada#a #an n $usu $usun n Murut Murut denga dengan n berte bertema ma Kesin Kesinamb ambun unga gan n !embangunan Sosio-ekonomi 3. Selain itu, !BS memperuangkan pembangunan sosio-ekonomi kaum kaum Kada Kada#an #an $usu $usun n Murut Murut sebag sebagai ai salah salah satu satu darip daripad ada a sumba sumbang ngan an merek mereka a dala dalam m pembinaan negara bangsa Malaysia. !$S telah mengorak langkah kearah matlamat tersebut dengan +ara menubuhkan menubuhkan beberapa beberapa penubuhan-penu penubuhan-penubuhan. buhan. Antara penubuhan-pen penubuhan-penubuhan ubuhan tersebut ialah 5nstitut Kemauan =konomi Anak 'egeri, $ewan !erniagaan dan !erindustrian Kada#an $usun, >ayasan Bahasa Kada#an $usun, !ersatuan !endidik Kada#an $usun dan !ersatuan !eneroka-peneroka Bandar 'egeri Sabah. 2.2.1 !nstitut Kema"uan #konomi $nak %egeri 5nstitut ini ditubuhkan pada tahun 1/06. 5nstitut ini bertuuan untuk menalankan penyelidikan serta kaian-kaian terhadap +abaran-+abaran +abaran-+abaran pembangunan pembangunan sosio-ekonomi sosio-ekonomi kaum Kada#an $usun $usun Malaysia Malaysia %K$M&. 5nstitut 5nstitut ini uga dilan+arka dilan+arkan n se+ara se+ara rasmi rasmi oleh !erdana !erdana Menteri Menteri $r. Mahathir Mohamad pada tahun 1//. 2.2.2 De&an Perniagaan dan Perindustrian Kadazan Dusun $ewan $ewan !erni !erniag agaan aan dan dan !erin !erindu dustr strian ian Kada Kada#an #an $usun $usun ditub ditubuh uhkan kan pada pada tahun tahun 1//0 1//0.. !ertubuhan !ertubuhan ini bertuuan bertuuan untuk mengingkatkan mengingkatkan penyertaan penyertaan kaum Kada#an Kada#an $usun Malaysia %K$M& dalam aspek perniagaan dan uga perindustrian. 2.2.' a)asan Bahasa Kadazan Dusun
( htt%:))!!(.sa$ah.g*+.my)ar")malay)%*liti".html htt%:))!!(.sa$ah.g*+.my)ar")malay)%*liti".html htt%:))ms.!i"i%edia.*rg)!i htt%:))ms.!i"i%edia.*rg)!i"i)#arti-em*"rati"-Sa$ah "i)#arti-em*"rati"-Sa$ah 3
>ayasan Bahasa Kada#an $usun atau Kada#an $usun anguage
2.2.+ Persatuan Peneroka-,eneroka Bandar %egeri Sabah !ersatuan !eneroka-peneroka Bandar 'egeri Sabah atau Sabah Urban Rural Migrant Association dalam singkatan SU)5A ini ditubuhkan untuk memperuangkan hak-hak orangorang Kada#an $usun Malaysia %K$M& menadi peneroka di Bandar 6.
Selain itu, !arti $emokratik Sabah telah gagal untuk menyatukan seluruh kaum Kada#an $usun Murut %K$M& dalam sebuah parti politik menyebabkan Mesyuarat Malis ertinggi !arti $emokratik Sabah pada 7 *ulai 1/// dengan sebulat suara bersetuu untuk membubarkan !arti $emokratik Sabah. Keputusan ini menyusul kegagalan kaum Kada#an $usun Murut untuk mengundi an Sri Bernard $ompok iaitu !residen !arti $emokratik Sabah, dalam !ilihan )aya Umum Malaysia tahun 1///. $alam Kongres !arti $emokratik Sabah yang ke-8 pada 7 (gos 1///, yang diadakan di empat !eranginan anung Aru Shangri-a, para perwakilan bersetuu untuk mengorbankan !arti $emokratik Sabah untuk menghidupkan semula !ertubuhan !asok Momogun Kada#an $usun Murut Bersatu %U!K(&.
2.' nited Kadazan %asional rganization !arti United Kada#an (rgani#ation %U'K(& atau !ertubuhan Kebangsaan Kada#an Bersatu merupakan parti pertama di tubuhkan di Sabah. !arti ini dianggotai oleh kaum Kada#an dan kumpulan Kristian lain seperti )ungus dan Murut. Antara tokoh-tokoh penting U'K(, selain $onald Stephens ialah seperti !eter Mountin, 4erman uping, 2anie 2ilong dan 2.S Sundang. )an+angan untuk menubuhkan parti U'K( ini mula di;ikirkan pada 0 Ma+ 1/01 8.
/ htt%:))0*retansejarah.$l*gs%*t.0*m)(9)11)%er"em$angan2%*liti"2negeri2sa$ah2dari.html 3 htt%:))0*retansejarah.$l*gs%*t.0*m)(9)11)%er"em$angan2%*liti"2negeri2sa$ah2dari.html 4
Menurut 'a#aruddin M *ali, U'K( ditubuhkan berasaskan penyatuan pertubuhanpertubuhan sosial dan kebudayaan orang-orang Kada#an diseluruh Sabah untuk membentuk satu pertubuhan politik. !roses pembentukannya telah dipesatkan lagi apabila pada Mei 1/01, unku Abdul )ahman mengumumkan di Singapura tentang +adangan gagasan Malaysia 0. )entetan daripada pengumuman gagasan Malaysia ini, !ersatuan Sosiobudaya Kada#an telah mengadakan satu Kongres !ersatuan di rumah kediaman $onald Stephens. $alam kongrses tersebut satu resolusi telah diluluskan bagi menubuhkan satu lembaga pusat untuk menyelaraskan semua kera-kera !ersatuan Kada#an di Sabah. Kongres telah mengambil keputusan untuk menamakan embaga !usat itu sebagai ? The United National Kadazan rganization” !UNK"# !ertubuhan ini merupakan parti politik suku Kada#an yang berpusat di pantai barat Sabah yang ditubuhkan pada bulan (gos 1/01 yang dipengerusikan oleh $onald Stephen iaitu seorang ahli perniagaan peranakan Australia-Kada#an dari *esselton %Kota Kinabalu&. Beliau adalah saudagar balak %timber magnate& dan uga terkenal sebagai pengarang akhbar ?North $orneo Ne%s and Sabah Times” dan kemudiannya di kenali sebagai ?Sabah Times”# Kekayaan hasil konsesi balak yang diperolehi daripada penaah British, yang membolehkan menampung perbelanaan kegiatan parti politik U'K(. Melalui penglibatan beliau sebagai pengarang akhbar ? North $orneo Ne%s and Sabah Times” telah memudahkan penyampai pandangan U'K( mengenai politik Sabah se+ara lebih berkesan.
!ada awal penubuhan U'K(, ia mendapat sokongan terbesar daripada kalangan orangorang Kada#an $usun !antai Barat, terutamanya dari !enampang dan !apar. Kebanyakan ahli-ahli awatankuasa kera adalah terdiri daripada mereka yang beragama Kristian. !ada awal penubuhannya, U'K( hanya membuka keahliannya kepada orang-orang Kada#an $usun termasuklah orang $usun dan Sino-Kada#an. $onald Stephens per+aya dengan umlah penduduk Kada#an $usun seramai 10,30 %3 @ dari umlah penduduk Sabah& pada tahun 1/09 sudah +ukup bagi U'K( untuk berdiri dengan teguh sebagai sebuah parti politik. 'amun apabila parti United Sabah Nation rganization %US'(& wuud dengan dasarnya yang membuka keahlian kepada semua kaum bumiputera di Sabah sama ada beragama 5slam atau tidak telah menyebabkan kedudukan parti U'K( tergugat. $asar US'( yang membuka keahliannya kepada semua kaum ini telah menarik ramai sokongan orang-orang $usun yang tidak setuu dengan penggunaan istilah Kada#an ini yang di peruangkan oleh U'K( untuk menyertai parti US'(. 2olongan $usun ini khuatir dengan kedudukan mereka dalam U'K(
6 Nazaruddin M Jali, Nurazmi Kuntum & Ismail M Rashid. 1996. Kenegaraan Malaysia: Sejarah !al, Kemerde"aan dan #em$entu"an Malaysia. Kum%ulan udiman Sdn. hd. m.s. 4/ 5
memandangkan mereka kurang mau dalam pelaaran dan ekonomi akan mudah didominasikan oleh orang-orang Kada#an !enampang yang sedia lebih berpelaaran dan lebih berada berbanding orang-orang $usun. 5ni terbukti apabila mereka menyaksikan keahlian parti politik U'K( banyak dikuasai oleh orang Kada#an !enampang. Menurut $onald Stephens, matlamat utama penubuhan U'K( ialah untuk menyatupadukan rakyat Kada#an $usun dan Murut supaya mereka pada akhirnya berkerasama dan bersatu dengan etnik-etnik yang lain untuk memaukan serta membangunkan negeri Sabah. Selain itu, tuuan penubuhan U'K( uga adalah untuk memperkuatkan perhubungan di antara orangorang Kada#an $usun agar mereka dapat memperuangkan satu +ita-+ita dan satu matlamat dalam politik, ekonomi, dan sosial, di samping menggesa keraaan British supaya tidak mengabaikan hak-hak bumiputera Sabah, terutamanya orang-orang Kada#an $usun. 5a uga bertuuan untuk menggalakkan semangat orang-orang Kada#an $usun supaya bersatu dan tidak mudah mengalah kepada orang-orang lain agar terus hidup dalam suasana kegembiraan, keharmonian dan kesederhanaan.
2.* Pertubuhan Kebangsaan Pasok %unukragang Bersatu !ertubuhan Kebangsaan !asok 'unukragang Bersatu yang lebih dikenali dalam singkatannya !AS(K. 5a merupakan sebuah parti politik di negeri Sabah, Malaysia. !arti pilitik ini ditubuhkan pada tahun 1/7. alaupun parti ini mempunyai plat;orm etnosentrik Kada#an $usun, keahliannya adalah terbuka kepada semua kaum dan kepimpinannya mempunyai kewakilan berbilang kaum. !arti politik ini mempunyai tuuh matlamat utama. Antaranya ialah untuk menyuburkan dan mempromosikan satu kesatuan kebangsaan dan harmoni di kalangan bumiputera Sabah Untuk menyemai dan mempromosikan perasaan keyakinan di kalangan rakyat Sabah yang berbilang kaum dan agama Untuk menaga dan melindungi kedudukan, hak-hak dan pengetahuan di kalangan rakyat Sabah Untuk menyokong dan mempromosikan 8 prinsip )ukun 'egara sebagai
' Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 13. 6
Untuk bekera dengan organisasi politik yang lain yang mempunyai tuuan dan obekti; yang sama di dalam Malaysia sebagai melindungi pembangunan parti-parti politik yang sihat !AS(K diasaskan pada tahun 1/7 oleh 2.S. Sundang. Beliau merupakan seorang ketua suku tempatan dan bekas imbalan Ketua Menteri Sabah sebagai landasan politik untuk orang Kada#an, $usun dan Murut. !ada 1/78, !AS(K menyertai !arti Bersatu Sabah %!BS& dalam keraaan +ampuran selepas !BS memenangi !ilihan )aya $un. !AS(K dihalang dari bertanding dengan menggunakan nama dan simbolnya pada !ilihan raya umum Malaysia ke-1 disebabkan berlakunya pertelingkahan mengenai awatan presiden yang masih belum selesai. 4al ini demikian kerana pada 7
2.+ Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu !ertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu
atau United Sabah Nasional rganisation dalam
singkatannya dikenali sebagai US'(. US'( diasaskan oleh un $atu Mustapha $atu 4arun, Ketua Menteri ke-3 Sabah 7. !arti politik ini ditubuhkan pada tahun 1/01. !arti ini Beraya memerintah selepas memenangi !ilihan )aya 'egeri 1/0dan kekal berkuasa sehingga 1/8 di bawah pemimpin un Mustapha. !ada tahun 1/0 berkuasa di bawah kepimpinan Mohamed Said Bin Keruak.
Sebenarnya kewuudan parti US'( ini adalah hasil daripada kesedaran orang-orang Melayu 5slam terutamanya $atu Mustapha 4arun dan pemimpin-pemimpin 5slam Sabah yang bergiat dalam berbagai persatuan 5slam. Kebanyakan pemimpin persatuan 5slam tersebut menadi pemimpin dalam parti US'(. $i antara mereka yang menadi pengasasnya ialah $atuk 4.Cakaria 2unn, $atuk Ahmad Mahmud, 4.>usu; Shamsuddin, !arman bin 4assan )ai, $atuk 4. Ari;;in, $atuk Abd. Malik *angkat, $atuk (thman 4.Sidik dan $atu K.M =dinin. !ada 6 $isember 1/01, $atu Mustapha menggariskan +ogan kata parti iaitu Bersatu, Bersedia,
4 M*hd. Isa thman. ((. Sejarah Malaysia. Kuala 5um%ur: 7tusan #u$li0ati*n&isri$ut*r Sdn. hd. M.s 1(/. 7
Berkhidmat kearah men+apai kemerdekaan melalui Malaysia. US'( seak awal lagi menyokong gagasan Malaysia kerana ia dapat menamin perkembangan ekonomi dan kestabilan politik Sabah. Malah pembentukan ini mampu menyekat perkembangan komunis di Sabah. $atu Mustapha adalah pemimpin pertama Sabah yang menyokong agama 5slam di adikan agama rasmi Sabah dan begitu uga Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi. Seterusnya, sebelum pembentukan Malaysia pada 10 September 1/03, US'( memainkan peranan
penting
dalam
kerasama
dengan United
&asokmomogun
Kadazandusun
rganisation %U!K(&, yang dipimpin oleh un
membentuk
sebuah parti
baru yang dinamakan
!arti
Bersatu
)akyat *elata
Sabah %Beraya&. !arti baru ini beraya mengalahkan US'( pada !ilihan )aya 'egeri 1/0 untuk membentuk keraaan sehingga tahun 1/78. Selepas kekalahan itu, US'( seringkali meneruskan untuk menyertai pilihanraya negeri 1/71, 1/78, 1/70, dan 1//9, memenangi beberapa buah kerusi, tetapi tidak pernah +ukup untuk membentuk keraaan semula. !ada tahun 1//1, US'( telah dibubarkan.
2./ Parti Bersatu ak)at elata Sabah !arti Bersatu )akyat *elata Sabah atau Sabah &eople's United (ront %B=)*A>A&. !arti politik B=)*A>A ini ditubuhkan pada 0 *un 1/0 yang diasaskan oleh $atuk 4arris Salleh iaitu mantan setiausaha agung !ertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu %US'(&. B=)*A>A telah memerintah keraaan negeri Sabah selama 7 tahun dari 1/0 hingga 1/78. Apabila B=)*A>A beraya memenangi !ilihanraya 'egeri 1/0, un
nahas
kepal
terbang
di Kota Kinabalu pada 0
*une 1/0 yang
dikenali
sebagai ?Tragedi )ouble Si*” . empat beliau digantikan oleh 4arrish Salleh sebagai Ketua Menteri Sabah yang keenam.
Seterusnya, dalam !ilihan )aya 'egeri 1/71, B=)*A>A telah mengekalkan kemenangan dengan maoriti yang lebih besar dengan memenangi 66 daripada 67 kerusi yang dipertandingkan. !ada 1/76, *oseph !airin meninggalkan B=)*A>A untuk menubuhkan !arti
8
Bersatu Sabah yang kemudiannya menumbangkan keraaan negeri B=)*A>A di dalam !ilihanraya 'egeri Sabah 1/78. $alam !ilihanraya 'egeri Sabah 1//9, sokongan terhadap B=)*A>A telah berkurangan sehingga gagal memenani sebarang kerusi. Beraya akhirnya terkubur dengan kemasukan UM'( ke Sabah dan 4arris Salleh menadi penasihat parti negeri dan parti ini telah dibubarkan pada tahun 1//1. (bekti; penubuhan B=)*A>A adalah •
Untuk mengekalkan dan menamin integrasi, kemerdekaan dan status demokrasi
• •
Malaysia serta perinsip-perinsip )ukun 'egara. Untuk menaga dan menamin hak-hak dan kepentingan Sabah dalam Malaysia Untuk meningkatkan, memaukan dan menamin sebuah keraaan rakyat dan untuk
•
rakyat yang asli, progresi; dan demokrasi. Untuk mengagihkan kekayaan dan peluang-peluang dengan lebih seimbang daripada
•
yang terdapat dalam sistem Sabah pada masa tersebut Untuk menamin dan memaukan kedudukan istemewa penduduk tempaan serta hakhak perlembagaan dan keistemewaan setiap warganegara di Sabah yang berbilang bangsa, budaya dan agama
2. Parti Bersatu Sabah !arti Bersatu Sabah dikenali sebagai United Sabah !arty dalam singkatannya dipanggil sebagai !BS. !arti ini ialah sebuah parti politik yang ditubuhkan di Sabah oleh $ato *oseph !airin Kitingan pada tahun 1/78. !ada tahun 1/76, seorang pemimpin Kada#andusun dalam keraaan !arti Bersatu )akyat *elata Sabah iaitu B=)*A>A, $atuk *oseph !airin Kitingan telah dipaksa untuk meninggalkan parti tersebut apabila beliau lantang menentang dasar-dasar keraaan yang dikatakannya telah menyimpang dari peruangan asal. Beliau turut dipaksa mengosongkan kerusi $ewan Undangan 'egeri ambunan.
!airin kemudiannya dengan berani bertanding dalam pilihanraya ke+il ambunan pada $isember 1/76 sebagai +alon Bebas menentang +alon keraaan. alaupun dengan berbagai rintangan dan taktik kotor pihak lawan, beliau telah beraya mengekalkan kerusinya dengan maoriti besar, 3,967. Kemenangan tersebut telah menyemarakkan api peruangan untuk mengubah senario
politik
di Sabah
serta
menegakkan demokrasi
dan
menentang
penyalahgunaan kuasa yang diamalkan pemerintah ketika itu. Satu gerakan baru yang dipimpin !airin dan disokong se+ara senyap oleh maoriti akar umbi mula bergerak dan dengan itu, tertubuhnya !arti Bersatu Sabah pada 8 Ma+ 1/78 dengan !airin sebagai presiden parti.
9
!arti Bersatu Sabah merupakan parti berbilang kaum walaupun ia dilihat sebagai parti kaum Kada#an-dusun. !ada dasarnya !arti Bersatu Sabah %!BS& memperuangkan demokrasi dan mempunyai wawasan untuk membina negeri Sabah yang mau, harmoni dan bersatu melalui proses demokrasi berparlimen yang tulen. 5a uga berusaha menaga hak-hak dan kuasa autonomi Sabah, hak asasi manusia dan menegakkan keadilan. !arti itu turut memperuangkan hak-hak istimewa kaum Bumiputera dan kepentingan kaum lain, memelihara budaya tradisional setiap kaum di Sabah serta kebebasan beragama di Malaysia. Antara isu yang paling lantang disuarakan parti itu adalah isu pendatang tanpa i#in di Sabah, !roek 5, pembangunan tidak seimbang, pengundi hantu dan 9 !erkara peranian kemasukan Sabah ke dalam Malaysia. 2.3 Parti Bersatu ak)at Sabah !arti Bersatu )akyat Sabah yang dikenali sebagai United Sabah !eopleDs !arty dan dalam singkatannya dikenali sebagai !B)S. !arti ini ditubuhkan pada 11 Ma+ 1//6 /. Sebelum penubuhan !B)S, beberapa orang bekas ketua !arti Bersatu Sabah %!BS& seperti an Sri $atuk Seri !anglima *oseph Kurup, $atuk laren+e Bongkos Malakun, $atuk *ames A. itales, dan Senator imun aikim dan =n+ik yril !auting >ansalang, *! iaitu mantan Setiausaha !erhubungan Awam atau Ketua Menteri Sabah atau !BS. ambang !B)S adalah ukiran dan +iptaan beliau mengadakan perumpaan sebanyak empat kali untuk membin+angkan tentang penubuhan !B)S.
Selepas itu, pada 10 Ma+ 1//6, an Sri $atuk Seri !anglima *oseph Kurup bersama $atuk laren+e Bongkos, Senator imun aikim dan =n+ik yril !auting >ansalang telah berumpa dengan bekas !erdana Menteri Malaysia, un $r. Mahathir Mohammad, yang merupakan !residen Barisan
'asional di Kuala umpur untuk menyampaikan
surat permohonan
menyertai Barisan 'asional sebagai parti komponen.
'.0 Perkembangan Parti-Parti Pilitik Di Sara&ak '.1 Parti Bersatu ak)at Sara&ak
9 htt%:))0*retansejarah.$l*gs%*t.0*m)(9)11)%er"em$angan2%*liti"2negeri2sa$ah2dari.html 10
!arti Bersatu )akyat Sarawak ini lebih dikenali dengan nama SU!! yang diasaskan pada 1 *un 1/8/19. !engasas
!arti Bersatu )akyat Sarawak %SU!!& adalah (ng Kee 4ui dan
Stephen >oung. (bekti; bagi parti politik ini adalah untuk menyatupadukan kaum-kaum yang terdapat di Sarawak dan mewuudkan perpaduan serta menanamkan semangat kesetiaan di kalangan penduduk-penduduk Sarawak. (bekti; SU!! seterusnya ialah untuk mengkukuhkan hukum negara iaitu adil dan mewuudkan sikap sama rata bagi semua masyarakat tanpa mengira budaya dan keper+ayaan. Bagi menaga dan mengekalkan keraaan yang telah ditubuhkan berdasarkan $emokrasi !arlimen. !arti ini uga ditubuhkan untuk mempromosikan dan memastikan ekonomi dan budaya semua kaum men+apai tahap tinggi dan khususnya bagi menaikkan tara; ekonomi dikalangan pekera dan uga menaikan tara; hidup mereka yang ketinggalan dalam ekonomi
'.2 Barisan ak)at ati Sara&ak Barisan )akyat *ati Sarawak ini dikenali sebagai Sarawak United !eopleDs !arty %B=)*ASA&. !arti politik ini ditubuhkan pada tanggal 6 $isember 1/01. !engasas parti ini adalah $atu uanku 4ai Buang Bin uanku (thman. uuan penubuhan parti ini adalah untuk melahirkan masyarakat Sarawak yang aman dan harmoni. Selain itu, seperti !A'AS, parti ini uga berusaha untuk meningkatkan tara; hidup kaum bumiputera di Sarawak di samping memperuangkan hak istimewa bagi kaum bumiputera di Sarawak. Bukan itu sahaa, parti politik B=)*ASA uga berusaha untuk memartabatkan bahasa Malaysia dengan menuntut supaya bahasa Melayu menadikan bahasa kebangsaan di Sarawak yang telah digunakan oleh orang Sarawak untuk senang berkomunikasi dan senang di;ahami oleh kaum-kaum lain.
'.' Parti %egara Sara&ak !arti 'egara
Sarawak atau Nasional &art+ , Sara%ak yang lebih dikenali dalam nama
singkatannya sebagai !A'AS. !arti 'egara Sarawak %!A'AS& ditubuhkan pada / April 1/09. !arti politik ini diasaskan oleh $atu !atinggi Abang 4ai Mustapha. !A'AS mendukung tuuan untuk melindungi, memelihara dan memaukan kepentingan politik, keagamaan, ekonomi, so+ial dan kebudayaan rakyat seluruh negeri Sarawak khasnya bumiputera. !A'AS merupakan parti politik kedua di Sarawak. Kira-kira 19 bulan selepas penubuhan !arti )akyat Bersatu Sarawak %SU!!& yang merupakan parti politik pertama dida;tarkan di Sarawak. !ada peringkat permulaannya, !A'AS tidak mendapat sokongan yang menggalakkan daripada penduduk
1 Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 131. 11
tempatan sendiri tetapi selepas dua tahun, parti ini mula diterima apabila sebanyak 0,/8 ahli menganggotainya kerana menentang penaahan Malaya. !arti ini telah dibubarkan pada 7 Ma+ 1/07.
'.* Parti Pesaka $nak Sara&ak !arti !esaka Anak Sarawak dikenali sebagai !=SAKA yang ditubuhkan pada (gos 1/0. emenggung *ugah merupakan pengasas parti politik ini. uuan penubuhan parti !=SAKA ini adalah untuk menyatupadukan kaum $ayak di Sarawak dan memberi aminan kepada hak mereka di dalam perlembagaan.
'.+ Parti Kebangsaan Sara&ak !arti Kebangsaan Sarawak atau Sara%ak Nasional &art+ yang dipanggil dengan menggunakan nama gelaran iaitu S'A!. !arti politik ini diasaskan pada 19 April 1/01 oleh Stephen Kalong 'ingkan 11. !enubuhan S'A! memberi pilihan kaum $ayak bergerak dalam bidang politik, terutamanya kepada mereka yang tidak berminat menyertai dalam mana-mana parti lain. S'A! ditubuhkan sebagai reaksi kaum $ayak terhadap SU!!, !A'AS dan B=)*ASA kerana sebagai kaum terbesar di Sarawak, kaum $ayak merasakan perlu untuk menubuhkan sebuah parti politik. !arti ini dibubarkan pada 1 *anuari 913. 1
'./. Parti e4ormasi %egeri !arti )e;ormasi 'egeri ini dikenali sebagai State Re,orm &art+ dalam singkatannya dipanggil sebagai %SA)&. !arti )e;ormasi 'egeri telah ditubuhkan pada / (ktober 1//0. !arti ini ditubuhkan oleh $r. !atau )ubis setelah beliau dipe+at dari kebinet negeri Sarawak pada (ktober 1//8 dan seterusnya dari !arti Kebangsaan Sarawak %S'A!&. Beliau se+ara rasminya dipilih sebagai!residen parti yang pertama di dalam persidangan tiga tahunan parti SA) yang ukung pada / Ma+ 1//.
'. Parti Bansa Da)ak Sara&ak !arti Bansa $ayak Sarawak %!B$S& uga dikenali sebagai Sarawak $ayak !eopleDs !arty merupakan salah satu parti politik di Malaysia. !arti Bansa $ayak Sarawak merupakan sebuah parti politik bangsa $ayak di Sarawak yang ditubuhkan pada tahun 1/73 di negeri Sarawak.
11 htt%:))ms.!i"i%edia.*rg)!i"i)#arti-Ke$angsaan-Sara!a" 1( Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 13. 12
!arti ini uga ditubuhkan oleh $atuk Amar $r. eo Moggie Anak 5rok setelah berpe+ah dari !arti Kebangsaan Sarawak iaitu S'A! 13. Selepas $atuk Amar $r. eo Moggie Anak 5rok meletakkan awatan dan menadi sebagai seorang !residen parti. Setelah memegang awatan tersebut, parti ini mengalami krisis dalaman hasil daripada perebutan awatan antara imbalan !residen iaitu $atuk Seri $aniel aem yang mengambil alih kepimpinan parti tetapi dibantahi dan dipertikaikan oleh Ketua !enerangan !arti Bansa $ayak Sarawak iaitu $atuk Seri *ames *emut Masing sehingga pembatalan penda;taran parti ini oleh !enda;tar !ertubuhan %)(S& dan dibubarkan pada 8 $isember 993.
Seterusnya, beberapa hari sebelum pilihan raya pada 1 Ma+ 996, !enda;tar !ertubuhan %)(S& memberi peluang kedua dan pembatalan penda;taran !B$S telah ditarik balik dengan syarat kedua-dua pihak yang bertelagah mesti mengadakan persidangan perwakilan seperti yang telah diadualkan pada / dan 19 (ktober 996 16. 'amun, pilihan raya umum dan peluang kali kedua ini uga gagal membantu menyelesaikan pertelagahan parti malahan telah lebih memburukkan keadaan apabila kedua-dua pihak masing-masing dituduh telah se+ara rahsia mensabota dan menamakan +alon untuk menentang dan menghapuskan +alon lawan. Kementerian $alam 'egeri %K$'& melalui keputusan !enda;tar !ertubuhan %)(S& telah membatalkan penda;taran !B$S buat kali yang kedua dan muktamad pada 1 (ktober 996. !embubaran !B$S ini seterusnya telah melahirkan dua parti serpihan kaum $ayak yang baru, iaitu !arti )akyat Sarawak yang telah ditubuhkan dan dida;tarkan oleh kumpulan $atuk Seri $r.*ames *emut Masing serta menyertai Barisan 'asional dan Konres $ayak Malaysia %M$& pula yang gagal dida;tarkan. Usaha baru uga dilakukan bagi menda;tarkan semula !arti Bangsa $ayak Sarawak %!B$S& Baru.
'.3 Parti Pesaka Bumi,utera Bersatu Sara&ak !arti ini dikenali sebagai Sarawak United Bumiputera 4eritage !arty dan ia dipanggil sebagai !BB dalam singkatannya. !arti ini merupakan salah satu parti politik di Malaysia tempatan di negeri Sarawak. !arti !esaka Bumiputera Bersatu Sarawak ditubuhkan pada 39 April 1/3 daripada penggabungan tiga buah parti politik di Sarawak. Antara gabungan tiga buah parti politik Sarawak adalah seperti !arti 'egara Sarawak %!A'AS&, Barisan )akyat *ati Sarawak %B=)*ASA& dan !arti !esaka Anak Sarawak %!=SAKA&. !er+antuman ini bertuuan untuk
1 htt%:))ms.!i"i%edia.*rg)!i"i)#arti-ansa-aya"-Sara!a" 1/ Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 1/9. 13
meningkatkan kehidupan dan membela nasib kaum Bumiputera dalam pelbagai bidang termasuk politik, ekonomi dan uga sosial.
Searah awal penubuhan !BB adalah atas ilham dan inisiati; daripada !ehin Sri 4 Abdul aib Mahmud iaitu Setiausaha Agung BA)*ASA yang muda dan idealistik ketika itu, serta Ketua Menteri Sarawak dan !residen !BB sekarang 18. Sebelum pilihanraya negeri yang pertama pada *anuari 1/03, Barisan )akyat *ati Sarawak, !arti Kebangsaan Sarawak, !arti !esaka Anak Sarawak dan !ersatuan ina Sarawak membentuk sebuah parti +ampuran pada *ulai 1/0. Kemudian, !arti 'egara Sarawak telah menarik diri daripada parti +ampuran ini menelang pilihanraya untuk menyertai parti pembangkang !arti Kebangsaan Sarawak %SU!!&. Selepas pilihan raya, parti +ampuran ini ternyata mendapat keputusan yang menyakinkan dan membentuk Kabinet 'egeri yang pertama.
Antara tahun 1/03 dan 1/00, politik Sarawak mengalami pergolakan yang hebat, disebabkan terlalu banyak parti politik sehingga men+etuskan krisis demi krisis termasuk krisis perkauman dan ini diakhirnya apabila berlaku penyingkiran $atuk 'ingkan sebagai !residen S'A!. Selepas itu, Sarawak men+apai satu kemauan politik apabila Barisan )akyat *ati Sarawak %B=)*ASA& dan !arti 'egara Sarawak %!A'AS& bergabung untuk membentuk !arti Bumiputera pada bulan Ma+ 1/07. !arti ini diketuai oleh Allahyarham an Seri $atuk Amar Abang 5khwan Caini. Kekuatan parti dan perpaduan terus diperkukuh apabila !arti Bumiputera dan !=SAKA bergabung untuk melahirkan !arti !BB pada 39 April 1/3. un *ugah yang pada ketika itu selaku Menteri 4al =hwal Sarawak telah dilantik sebagai !residen pertama !BB. $atuk !atinggi aib memegang awatan !residen !BB se+ara automatik apabila memenangi awatan !residen tanpa bertanding pada tahun 1/71 sehingga sekarang.
Kewuudan parti ini sebagai satu komponen terbesar dalam Barisan 'asional 'egeri telah mengukuhkan lagi kedudukan bumiputera. Seak penubuhannya, keahlian !BB telah meningkat dengan banyaknya sehingga kini terdapat 80 bahagian. Ahli-ahlinya telah menangkau 399,999 orang, dengan lebih 1,999 +awangan di seluruh negeri 10. !arti ini disokong penuh oleh kaum bumiputera, terutamanya golongan Melayu-Melanau, 5ban, Bidayu dan (rang Ulu.
13 Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 1/4. 16 htt%:))ms.!i"i%edia.*rg)!i"i)#arti-#esa"a-umi%utera-ersatu-Sara!a" 14
*.0 5aktor-4aktor ang Mendorong Pembentukan Mala)sia erdapat banyak ;aktor yang mendorong Sabah dan Sarawk
pembentukan Malaysia.
Antaranya ialahE-
*.1 Memberi Kemerdekaan Ke,ada Sabah6 Sara&ak6 Brunei dan Siga,ura Melalui penubuhan !ersekutuan Malaysia, negeri-negeri seperti Sabah, Sarawak, Brunei dan singapura akan mendapat kemerdekaan yang lebih awal daripada yang diangakan. 4al ini disebabkab negara-negara berkenaan masih lagi berada di bawah penaahan British sewaktu +adangan ini ditimbulkan1. $alam hal ini, menurut Mardin 'ordin, Sabah dan Sarawak diletakkan dalan status negeri aahan manakala Singapura dan Brunei diletakkan sebagai negeri naungan. $alam peran+angan penubuhan !ersekutuan Malaysia, Malaysia akan ditubuhkan dalam tempoh lebih kurang dua tahun. etapi, ika Sabah dan Sarawak +uba men+apai kemerdekaan se+ara berasingan, besar kemungkinan kemerdekaan itu tidak akan ter+apai biarpun dalam tempoh lima tahun ataupun sebaliknya 17. *adi, dengan menyertai Malaysia, kemerdekaan Sabah dan Sarawak boleh disegerakan.
!ada tahun 1/09-an, keraaan British sebenarnya sedang dalam pertimbangan untuk memberi kemerdekaan kepada tanah-tanah aahannya. 'amun, Sabah dan Sarawak merupakan wilayah aahan British yang belum bersedia untuk merdeka apatah lagi untuk berdikari kerana suasana ekonomi dan politiknya yang kurang memuaskan. unku Abdul )ahman berpendapat, British tidak ber+adang untuk memberi kemerdekaan kepada Sabah dan Sarawak walaupun dalam masa lima tahun. unku Abdul )ahman per+aya bahawa membawa masuk Sabah dan Sarawak akan lebih memudahkan dan memper+epatkan kemerdekaan dua buah wilayah ini. $i samping itu, kaum Bumiputera boleh menikmati layanan yang lebih baik apabila menyertai !ersekutuan Malaysia sebagaimana yang dinikmati oleh orang Melayu di !ersekutuan anah Melayu.
*.2 Membela Mas)arakat Bumi,utera di Sabah dan Sara&ak Sabah dan Sarawak mengalami searah yang hampir sama dengan anah Melayu kerana pernah diduduki atau mengalami oleh kuasa-kuasa Barat, terutamanya British. 'amun, nasib
1' Nazaruddin M Jali, Ma8r* Redzuan, snarul"hadi $u Samah & Ismail M Rashid. 1996. #engajian Malaysia. Kum%ulan udiman Sdn. hd. m.s. 1('. 14 Mardin N*rdin & asnah ussiin. (11. #engajian Malaysia. ;*rd
penduduk di wilayah ini tidak sama dengan nasib penduduk di Semenanung anah Melayu, terutamanya golongan Bumiputera. Kebanyakan awatan dan kegiatan ekonomi di wilayahwilayah tersebut dipegang oleh bangsa-bangsa asing. aburan penduduk mengikut pekeraan menunukkan seumlah besar rakyat terlibat dalam sektor pertanian. !enggunaan tanah untuk sistem penanaman tetap hanya pada kadar 3@.
1/
*ika kedua-dua wilayah tersebut digabungkan
ke dalam !ersekutuan Malaysia, kemungkinan layanan istimewa akan diberikan kepada penduduk Bumiputera Sabah dan Sarawak adalah lebih besar. Malahan, kedudukan dan keistimewaan Bumiputera telah termaktub dalam !erlembagaan !ersekutuan Malaysia.
Sistem perhubungan di kedua-dua wilayah ini uga sangat dai;, di mana in;rastrukturnya masih bergantung pada sungai-sungai dan peralanan udara. 5a adalah sukar untuk mewuudkan perhubungan darat se+ara besar-besaran. !embangunan ekonomi yang teran+ang dan galakan dari wilayah-wilayah anggota yang lain akan turut memberikan kesan terhadap pembangunan in;rastruktur Sabah dan Sarawak. 2olongan Bumiputera di kedua-dua wilayah uga tidak mendapat layanan baik daripada keraaan British. (rang luar yang datang ke wilayah ini diberi lebih perhatian. *usteru, tahap pendidikan, penguasaan ekonomi, kadar +elik huru; dan pengisian awatan keraaan lebih tinggi dan ;aktor ini membataskan peluang mereka untuk menawat sebarang awatan keraaan.
*.' Pekongsian 5aedah #konomi Melalui pertubuhan Malaysia, wilayah-wilayah anggota akan dapat mengadakan kerasama ekonomi dan perdagangan untuk mendapatkan ;aedah bersama. Menurut )uslan Cainuddin se+ara tidak langsung, ilayah-wilayah anggota yang kaya dengan sumber ekonomi boleh membantu wilayah-wilayah anggota yang belum membangun dan kekurangan sumber ekonomi. Kuala umpur paling menghargai kerasama serantau dalam bidang ekonomi
9
. 5a
boleh diurus se+ara berpusat dan mengikut pakatan dalam kalangan negeri-negeri anggota Malaysia. $alam hubungan ini, terdapat sumber-sumber tertentu yang boleh dimaukan di setiap negeri untuk keuntungan negeri berkenaan dan uga men;aat keraaan pusat.
19 Malaysia Kita. Internasi*nal 5a! **" Ser+i0es. Selang*r. m.s. 16 ( Ruslan =ainuddin, M*hd. Mahadee Ismail & =aini thman. Kenegaraan Malaysia. ;*rd
Menurut unku Abdul )ahman, apa yang penting melalui Malaysia ialah pembentukannya dapat membantu mempertingkatkan pembangunan ekonomi terutama di Sabah dan Sarawak yang masih belum mau dari segi ekonomi. Manakala anah Melayu, Singapura dan Brunei pula akan menadi penyumbang kepada negara-negara yang berkenaan. 4al ini kerana, anah Melayu kaya dengan sumber bahan mentah seperti biih timah, manakala Brunei pula kaya dengan sumber minyak. Singapura pula kaya dengan pelabuhan yang lebih selamat dan memiliki perdagangan antarabangsa. Sabah dan Sarawak pula kaya dengan hasil hutannya. (leh itu, $apat kerasama ekonomi sekiranya wilayah-wilayah tersebut bergabung dalam penubuhan Malaysia.
*.* Bersama Mengelak dan Membanteras $n7aman Komunis Menurut MaDro; )ed#uan, an+aman komunis selalu menadi kebimbangan semua negeri bakal anggota yang sentiasa terdedah dengan bahaya ini. $i anah Melayu, walaupun darurat akibat penganas komunis selama 1 tahun sudah berakhir, namun ia masih belum reda dengan an+aman dan serangan komunis 1. Selain itu, an+aman ini uga telah dikesan di Singapura dan uga Sarawak. Banyak pihak yang tertarik dengan gabungan !ersekutuan anah Melayu dengan Singapura. !ihak British sendiri bersetuu dengan gabungan ini kerana wuud banyak persamaan antara kedua-dua pihak iaitu dari segi searah, undang-undang, ekonomi dan kewangan. unku Abdul )ahman sedar peluang ini boleh memberi kemerdekaan kepada Singapura se+ara lebih awal. Selain itu, bsnyak pendapat yang menyebut Singapura sebagai sebuah negara yang ke+il dan tidak mampu untuk berdiri sendiri kerana dikelilingi negaranegara iran yang lebih besar seperti !ersekutuan anah Melayu dan 5ndonesia.
2abungan dengan Singapura sebenarnya penting ekoran beberapa situai politik dan keamanannya patut diberi perhatian. !arti indakan )akyat atau F &eople's Action &art+ D %!A!& di bawah pimpinan ee Kuan >ew yang memerintah Singapura. aktu itu, Singapura telah mengalami kemerosotan.
(1 Nazaruddin M Jali, Ma8r* Redzuan, snarul"hadi $u Samah & Ismail M Rashid. 1996. #engajian Malaysia. Kum%ulan udiman Sdn. hd. m.s. 1(6. 17
indakan )akyat sendiri. Kelompok ini telah berpe+ah daripada &eople's Action &art+ %!A!& dan membentuk Barisan Sosialis.
*ika situasi ini dibiarkan, dikhuatiri keraaan !arti )akyat %!A!& akan diambil alih Barisan Sosialis.
$ari segi ekonomi pula, ramai yang berpendapat, dalam tempoh tersebut Singapura masih belum mempunyai sumber ekonomi yang kukuh. Keraaan !erikatan memikirkan bahawa satu +ara untuk membendung perkembangan politik yang tidak sihak di Singapura adalah dengan mengadakan penggabungan bukan sahaa dengan Singapura, tetapi uga dengan wilayahwilayah British di Borneo iaitu Sabah dan Sarawak dan Brunei . !engaruh komunis yang agak akti; sekitar tahun 1/89-an telah merebak sehingga ke Sarawak. Umpamanya, penubuhan iga Belia $emokratik ina Seberang aut dan !ersatuan Belia Mau Sarawak. !ergerakan mereka telah mempengaruhi dan menghasut kaum ina yang terdiri daripada pelaar dan kesatuan sekera untuk menentang British. Selain itu, parti yang agak berpengaruh di Sarawak iaitu !arti Bersatu )akyat Sarawak %SU!!& uga telah dipengaruhi oleh ideologi komunisme.
(( snarul"hadi $u Samah & Jayum . Ja!an. 199'. Kenegaraan Malaysia. #ener$it 7ni+ersiti #utra Malaysia. Serdang. m.s. 6( 18
*.+ 8asrat Kuala 9um,ur ntuk Menguatkan Pakatan Dalam Kalangan %egeri-%egeri Serantau $i samping itu, satu lagi ;aktor yang mendorong pembentukan Malaysia adalah berkaitan dengan hasrat Kuala umpur untuk menguatkan pakatan dalam kalangan negeri-negeri serantau. $alam buku Searah Malaysia, menekankan tentang kerasama dalam pelbagai bidang selama ini tidak berapa teratur, terutama dalam hubungan dengan negara-negara asing. *ika semua negeri bersatu di bawah satu sistem pentadbiran politik, maka lebih kuatlah kedudukan mereka pada peringkat antarabangsa 3. unku Abdul )ahman telah menyedari pentingnya peningkatan hubungan antarabangsa melalui satu negara baru
6
. 4al ini disebut
oleh beliau dalam u+apannya dalam malis persatuan wartawan pada Mei 1/01 itu. Beliau menekankan ran+angan kerasama politik dan ekonomi dalam kalangan negeri-negeri berkenaan, setelah negeri-negeri ini bersatu dalam Malaysia. !embentukan Malaysia itu sendiri menandakan permulaan kerasama erat sesame anggota, dengan pen+apaian kemerdekaan oleh negeri-negeri anggota sebagai satu keayaan bersama 8.
*./ Men"aga Ke,entingan :ila)ah ;erbabit !embentukan !ersekutuan yang terdiri daripada anah Melayu, Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura uga adalah menaga kepentingan dan kedududkam bumiputera. Menurut unku Abdul )ahman, gagasan pembentukan Makaysia perlu mengabungkan wilayah-wilayah Borneo seperti Sabah, Sarawak dan Brunei bukan hanya terhad kepada anah Melayu dan Singapura sahaa. *ika anah Melayu dan Singapura sahaa per+antuman. 5ni akan, menghilangkan maoriti penddudukan Malayu. 4al ini kerana Singapura mempunyai 79@ pendudukan bukan Melayu dan apabila ter+antum dengan penduduk !ersekutuan anah Melayu serta penduduk bukan melayu dan manadi golongan terbesar.
*. Bersatu Dalam 8ubungan $ntarabangsa Kerasama selama ini di antara sesebuah negeri dengan negeri-negeri luar masih belum begitu teratur. *ika semua negeri dalam usul itu bersatu di bawah satu pemerintahan dan sistem
( Ruslan =ainuddin. (. Sejarah Malaysia. Shah lam:
politik, maka lebih kuat kedudukan mereka di arena antarabangsa melalui satu negara baru. !erkara itu disebut dalam u+apan unku Abdul )ahman pada Mei 1/01. Beliau menekankan ran+angan kerasama politik dan ekonomi dalam kalangan negeri-negeri ini setelah bersatu dalam Malaysia 0. !embentukan Malaysia itu sendiri menandakan permulaan kerasama erat sesama anggota dengan pen+apaian kemerdekaan oleh negeri-negeri anggota sebagai satu keayaan bersama.
*.3 Men"amin Keamanan dan Kestabilan %egara Soal Keamanan dan kestabilan negeri-negeri di rantau Asia enggara, khususnya di Singapura dan anah Melayu telah uga menarik minat British. British bimbang sebarang keka+auan dan huru-hara di kawasan imur akan mengan+am pelaburan mereka yang benyak di sana. British berpendapat bahawa penubuhan Malaysia akan mewuudkan satu negara yang lebih kukuh dan stabil untuk menamin agar keamanan serantau tidak teran+am
. *adi, pihak British bersama
menggalakkan penubuhan Malaysia.
*.< Keseimbangan Kaum dan Per,aduan 2abungan besar akan menamin keseimbangan kaum. !engekalan imbangan bukan Bumiputera dengan Bumiputera dapat menamin keharmonian serantau. !ertimbangan ini uga dianggap penting oleh pihak British 7. Selain itu, kebanyakan pemimpin di negeri-negeri bakal anggota uga uga menerima +abaran menyatupadukan pelbagai warisan budaya yang diseagatkan dan menadi satu entiti di bawah pemerintahan pusat yang kuat. Bukan itu sahaa, semua negeri bakal anggota tersebut perlu merasai kepentingan perse;ahaman serantau dan melahirkan satu bangsa yang bersatu untuk memaukan negara dan bangsa. $i bawah satu entera pentadbiran yang kuat, potensi yang ada pada sebuah negeri lebih mudah dikembangkan. !ihak Kuala umpur setelah merdeka selama lima tahun berkemampuan menggunakan penggalamannya sebagai negara berbilang kaum untuk diman;aatkan bagi membangunkan negeri-negeri dalam Malaysia. /
(6 >hin ?ee Mun, Ira Meilita I$rahim & @*ng Khe" Seng. (. Kenegaraan Malaysia. #ears*n >ust*m #u$lishing. m.s 1(' (' Nazaruddin M Jali, Nurazmi Kuntum & Ismail M Rashid. 1996. Kenegaraan Malaysia: Sejarah !al, Kemerde"aan dan #em$entu"an Malaysia. Kum%ulan udiman Sdn . hd. m.s. '' (4 >hin ?ee Mun, Ira Meilita I$rahim & @*ng Khe" Seng. (. Kenegaraan Malaysia. #ears*n >ust*m #u$lishing. m.s 1(' 20
+.0 eaksi Penduduk Sabah dan Sara&ak +.1 Sara&ak adangan uanku Bainun telah menerima reaksi yang pelbagai dari Sabah dan Sarawak. !ada peringkat awal, banyak pihak menentang kerana mereka melihat tiada ;aedah ekonomi sertamerta yang dapat diperoleh daripada per+antuman ini. $i Sarawak, !arti 'egara Sarawak %!A'AS& yang diketuai oleh emenggung *ugah, !arti )akyat Bersatu Sarawak atau Sarawak United !eopleDs !arty %SU!!& dan !arti Kebangsaan Sarawak atau Sarawak 'asional !arty %S'A!& se+ara elas menentang +adangan penggabungan dengan penubuhan Malaysia. !arti )akyat Bersatu Sarawak atau Sarawak United !eopleDs !arty %SU!!& terbuka kepada pelbagai kaum, namun maoriti ahlinya terdiri daripada kaum ina 39.
!arti )akyat Bersatu Sarawak atau Sarawak United !eopleDs !arty %SU!!& diketuai oleh (ng Kee 4ui. !arti Kebangsaan Sarawak atau Sarawak 'asional !arty %S'A!& dianggotai oleh orang 5ban dan diketuai oleh Stephen Kalong 'ingkan turut menentang pembentukan Malaysia. !arti yang menyokong +adangan pembentukan Malaysia ialah Barisan )akyat *ati Sarawak %B=)*ASA&. $alam konteks penentangan yang disuarakan, sebenarnya tidaklah terlalu menekankan unku Abdul )ahman. 4al ini kerana, kebanyakan pihak lebih +enderung untuk memperoleh kemerdekaan sendiri terlebih dahulu sebelum membentuk penggabungan dengan Malaysia.
+.2 Sabah $i Sabah uga wuud banyak penentangan pada peringkat awal sehingga lahir beberapa buah parti politik yang melaungkan pendapat atas sentiment pro atau anti-Malaysia. !arti politik yang pertama di Sabah lahir pada bulan (gos 1/01 daripada kalangan kaum Kada#an bernama !ertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu ataupun United 'asional Kada#an (rgani#ation %U'K(& yang dipimpin oleh $onald Stephens 31. !arti ini se+ara elas menentang pembentukan Malaysia, malahan mula beruang untuk kemerdekaan Sabah. !ada bulan *un 1/0, kaum
(9 Ruslan =ainuddin, M*hd. Mahadee Ismail & =aini thman. Kenegaraan Malaysia. ;*rd
Murut di Sabah menubuhkan sebuah parti yang bergelar !asok Momogum Kebangsaan Borneo Utara. !arti ini turut menentang pembentukan Malaysia dan dipimpin oleh 2.S. Sundang yang bermatlamat memperuangkan kemerdekaan Sabah.
erdapat sebuah parti politik Sabah yang menerima ran+angan unku Abdul )ahman, iaitu !ertubuhan Kebangsaan Sabah bersatu yang lebih dikenali dalam nama United Sabah 'ational (rgani#ation %US'(&. !arti ini ditubuhkan pada bulan $isember 1/01 oleh orang 5slam di bawah pimpinan $atu Mustapha $atu 4arun.Sehingga bulan (ktober 1/0, masih ramai penduduk dari Sabah dan Sarawak sang sangsi dengan pertubuhan Malaysia ini, terutama !arti )akyat Bersatu Sarawak atau Sarawak United !eopleDs !arty %SU!!&dan !asok Momogun bersama-sama dengan !arti )akyat Brunei. Bagi parti-parti tersebut, mereka lebih berminat kepada penyatuan ketiga-tiga wilayah Borneo iaitu Sabah, Sarawak dan Brunei itu sendiri.Menelang lewat tahun 1/0 dan awal tahun 1/03, sebahagian besar penduduknya berubah ;ikiran setelah menerima lebih banyak penerangan. !engerusi U'K(, $onald Stephens yang dahulunya menentang telah memberikan sokongan kuat dan memuuk masyarakat Khada#an menerima pembentukan Malaysia. Sehingga pembentukan Malaysia pada tahun 1/03, !arti )akyat Bersatu Sarawak atau Sarawak United !eopleDs !arty %SU!!& merupakan satu-satunya parti politik di Sarawak yang membantah +adangan pembentukan Malaysia.
Menurut Asnarulkhadi Abu Samah, pengisytiharan Malaysia telah diadakan melalui rundingan akhir pembentukan Malaysia yang diadakan di ondon pada bulan *un 1/03. Setelah persetuuan di+apai, !eranian Malaysia ditandatangani di ondon pada 7 *ulai 1/03 di antara keraaan British, anah Melayu, Sabah, Sarawak dan Singapura 3. !ada mulanya, tarik pembentukan Malaysia di+adangkan pada 31 (gos 1/03, tetapi disebabkan Suruhanaya khas !ersatuan Bangsa bangsa Bersatu yang dihantar ke Sabah dan Sarawak hanya dapat menyiapkan laporan tinauannya pada 16 September 1/03, tarik asal yang ditetapkan terpaksa ditunda kepada 10 September 1/03.
!engisytiharan Malaysia dibuat pada 10 September 1/03 se+ara serentak di seluruh negara iaitu di Kuala umpur, Singapura, *esselton dan Ku+hing. !engisytiharan di Kuala umpur dilakukan di Stadium Merdeka oleh unku Abdul )ahman dengan yang dihadiri oleh >ang di-
( snarul"hadi $u Samah & Jayum . Ja!an. 199'. Kenegaraan Malaysia. #ener$it 7ni+ersiti #utra Malaysia. Serdang. m.s. '( 22
!ertuan Agong dan )aa-raa Melayu. !engisytiharan di Sabah dibuat oleh Ketua Menteri, $onald Stephens dihadapan >ang $ipertua 'egeri, $atu Mustapha bin $atu 4arun dan wakil keraaan persekutuan iaitu un Abdul )a#ak bin 4ussein. pengisytiharan di Ku+hing oleh wakil keraaan persekutuan, Mohd Khir *ohari dan dihadiri oleh >ang $ipertua 'egeri, Abang 4ai (peng bin Abang Sapiee dan Ketua Menteri iaitu Stephen Kalong 'ingkan.
/.0 Ke,entingan Pembinaan %egara Bangsa Mala)sia !embinaan negara bangsa amat penting bagi sebuah negara yang berbilang kaum dan agama seperti Malaysia. Keupayaan membina negara bangsa bergantung kepada perkongsian nilai serta semangat patriotisme. 5a menadi semakin penting lebih-lebih lagi dalam era globalisasi yang membenarkan pengaliran se+ara bebas dan pantas bukan sahaa maklumat, modal serta manusia tetapi uga sistem nilai, budaya dan keper+ayaan dari pelbagai negara. 4asrat untuk membentuk sebuah negara bangsa dalam konteks Malaysia boleh dihuraikan seperti kenyataan oleh un $r. Mahathir b. Mohamed, Melangkah Ke 4adapan pada 1//1, iaitu membentuk sebuah negara yang bersatu padu serta menyanung masa hadapan yang dikongsi bersama. Bangsa itu mestilah seahtera, berintegrasi wilayah-wilayah dan kelompokkelompoknya, menikmati kehidupan bersama yang sepenuhnya berasaskan persamaan hak dan keadilan, membentuk sebuah bangsa Malaysia dengan rasa taat setia dan pengabdian yang tidak berbelah bagi terhadap bangsa tersebut.
Menurut >AB $atoDSeri Abdullah Ahmad Badawi %$ewan Bahasa dan !ustaka, 1///& pula, kita mempunyai tanggung awab yang besar dalam pembangunan bangsa dan negara ini. Kita uga mempunyai peranan yang penting dalam pembentukan minda dan iwa rakyat untuk
23
membawa kita ke arah wawasan yang ingin kita +apai 33. alaupun pelbagai usaha dilakukan oleh keraaan dan pemimpin namun unsur-unsur penghalang yang kebanyakannya berakar umbikan sentimen perkauman masih mengepompongi sebahagian rakyat negara ini termasuklah pemimpin-pemimpin politik yang sepatutnya berperanan sebagai role model bagi men+apai matlamat tersebut. 1 Malaysia umpamanya, merupakan agenda terbaru pemerintah di bawah kepimpinan $atoD Seri 'aib un Abd )a#ak untuk membentuk sebuah negara yang dikongsi bersama atau dianggap sepunya bagi seluruh rakyat negara ini.
$ari aspek searah, bila kita kembali kepada peruangan pemimpin terdahulu konsep 1 Malaysia yang dianurkan oleh $atoD Seri 'aib sebenarnya hanya merangkumi usaha-usaha yang telah dimulakan oleh $atoD (nn *aa;ar dan lima orang !erdana Menteri yang terdahulu. 5anya bukan usaha yang tergesa-gesa dan berbau politik seperti gagasan Malaysian Malaysia yang dianurkan oleh parti $A!.36 !ada #aman $atoD (nn *aa;ar, beliau menekankan perlunya memelihara ketuanan Melayu dengan menentang Malayan Union. 5ni membolehkan Melayu mengembalikan kuasa dan hak orang Melayu sebagai rakyat asli di anah Melayu. !ada peringkat awal ianya tidak berniat mena;ikan hak kaum-kaum lain tetapi memperkukuhkan hak Melayu terhadap tanah airnya. Ketika #aman unku Abdul )ahman pula, unku memperkukuhkan kedudukan Melayu dengan menamin hak-hak istimewa Melayu dan kedudukan raa-raa Melayu tetapi dalam masa yang sama menerima kewuudan masyarakat berbilang kaum terutama kaum ina dan 5ndia. unku tidak ada pilihan pada ketika itu kerana menadi syarat penaah 5nggeris yang hanya akan memberi kemerdekaan setelah mendapat kerasama dari semua kaum yang ada di anah Melayu. alau bagaimanapun, unku gagal memperbaiki polarisasi kaum sehingga membawa kepada peristiwa 13 Mei 1/0/. !eristiwa berdarah ini menyukarkan lagi usaha un )a#ak mewuudkan identiti bangsa Malaysia. 'amun, dalam tempoh lima setengah tahun un )a#ak berusaha mewuudkan economic e.uit+ iaitu merapatkan urang kekayaan sebagai pra syarat kepada keharmonian antara kaum.
33 )uslan Cainuddin. 919. /ubungan 0tnik# )i Mala+sia . SelangorE (G;ord
17
/ )uslan Cainuddin. 919. /ubungan 0tnik# )i Mala+sia. SelangorE (G;ord
un )a#ak per+aya bahawa dalam angka panang negara tidak akan aman ika kekayaan ekonomi tidak dinikmati se+ara adil oleh kaum-kaum yang ada. Maka $asar =konomi Baru %$=B& diperkenalkan untuk menghapus pengenalan kaum mengikut ;ungsi-;ungsi ekonomi di samping matlamat pokok membasmi kemiskinan 38. Apabila kemiskinan dan pengenalan kaum mengikut ;ungsi ekonomi beraya dihapuskan seperti disasarkan dalam $=B maka tidak ada lagi tanggapan bahawa yang miskin itu Melayu dan bumiputera, yang kaya itu kaum ina. Matlamat akhirnya untuk men+apai kesetaraan ekonomi dengan matlamat ekuiti ekonomi Melayu pada kadar 39@ menelang 1//9. Semua dasar dan usaha un )a#ak ini pada hakikatnya begitu ikhlas untuk mewuudkan sebuah negara bangsa Malaysia yang dapat hidup dengan harmoni dan makmur apabila kekayaan dapat diagihkan se+ara adil.
un 4ussein (nn pula memberi penekanan kepada membina sebuah masyarakat Malaysia yang bermoral tinggi sebagai asas sebuah masyarakat Malaysia yang bertamadun. un 4ussein memberatkan pentingnya keluhuran undang-undang negara dan mengambil tindakan undang-undang terhadap sesiapa uga untuk memelihara moral dan etika rakyat Malaysia. indakan ke atas $ato 4arun 5dris yang pada masa itu Menteri Besar Selangor dan Ketua !emuda UM'( Malaysia adalah bukti kesungguhan un 4ussein (nn. $alam satu u+apan perasmian pada *ulai 1/0, un 4ussein menegaskan, ?$alam memimpin sebuah negara berbilang kaum, prinsip dalam setiap keputusan mestilah mengutamakan kepentingan nasional bukan memenuhi tuntutan satu kaum saa kerana ika kepentingan nasional diketepikan, sebagai +ontoh mengabaikan peraturan undang-undang, ini bukan sahaa menyalahgunakan keper+ayaan rakyat tetapi uga akan membuka ruang kepada satu keadaan iaitu rakyat akan bangkit menentang kitaH.
Caman un $r. Mahathir pula membuat dasar menangkaui sempadan Malaysia. awasan yang diperkenalkannya iaitu awasan 99 telah men+etuskan kepentingan pembinaan bangsa Malaysia 30. abaran pertama yang ditonolkan dalam gagasan tersebut dengan elas meletakkan matlamat mewuudkan bangsa Malaysia yang bersatu padu, mempunyai matlamat yang serupa dan dikongsi bersama, berintegrasi di peringkat wilayah dan antara kaum berasaskan persamaan hak dan keadilan. un Mahathir ingin identiti rakyat Malaysia dikenali di seluruh dunia sebagai bangsa yang beraya, boleh menakluki =:erest, Kutub Utara, merentasi
3 htt%:))negara2$angsa.$l*gs%*t.0*m) 6 htt%s:))zanas.!*rd%ress.0*m)%em$inaan2$angsa2dan2negara2malaysia2yang2$erdaulat) 25
autan !asi;ik dan sebagainya sebagai
satu simbolik kemampuan bangsa Malaysia.
!emodenan Malaysia yang dipelopori oleh un Mahathir bukan sahaa +emerlang dalam negara tetapi rakyat Malaysia mampu bersaing di peringkat global.
Melampaui abad ke-1, matlamat tersebut masih disuarakan oleh pemimpin selepasnya. un Abdullah Ahmad Badawi pernah menekankan kepentingan perkongsian sebuah negara dan menekankan semangat ke+intaan kepada negara. $alam u+apannya sempena ulang tahun Kemerdekaan Malaysia ke-89 pada 31 (gos 99, beliau mengatakan ?Keayaan Malaysia telah dibina atas usaha bersama. 'egara Malaysia akan terus dibangunkan se+ara bersama dalam semangat yang tidak membenarkan berlakunya ta;siran sempit dari segi identiti warga, tidak membenarkan berlakunya amalan ekstremisme agama, tidak mengi#inkan berlaku ketidakadilan
dalam
kalangan
warga
dan
tidak
mengi#inkan
ter+etusnya
sebarang
kebimbangan terhadap aminan masa hadapan mana-mana warga. Bumi dan langit Malaysia adalah tempat bertapak, tempat berteduh setiap warga Malaysia. Bumi dan langit Malaysia menanikan tapak kukuh dan langit +erah untuk setiap warga dapat hidup bersatu penuh mua;akatH. !erdana Menteri $atuk Seri 'aib un )a#ak pula dalam perutusan 4ari Kebangsaan negara ke-8 %99/&, menekankan kepada usaha merapatkan hubungan rakyat berbilang kaum di Malaysia dengan meruntuhkan tembok pemisah yang masih wuud. Menurut beliau, ? lipatan searah dunia yang sarat dengan +atatan bahawa keayaan yang tidak diurus dengan baik akan berakhir dengan kegagalanH. *usteru beliau telah memperkenalkan gagasan 1 Malaysia. Malangnya ramai yang keliru dengan konsep negara bangsa yang +uba dibawakan dengan mengatakan konsep 1 Malaysia akan menghilangkan hak-hak istimewa bangsa Melayu. Konsep 1 Malaysia adalah tentang +iri-+iri atau budaya bangsa Malaysia .
Menurut Mohamad 5dris Saleh , perpaduan diadikan kun+i utama oleh pemimpin kita dalam
pembentukan
Malaysia. !emimpin kita iaitu unku Abdul )ahman menganggap bahawa
perpaduan antara kaum dan uga perpaduan antara negara adalah sangat penting dalam penubuhan Malaysia 3. 4al ini kerana terdapat beberapa negara yang hendak terlibat dalam penubuhan Malaysia seperti Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura. (leh sebab berlaku keselisihan ;aham antara Brunei dengan anah Melayu menyebabkan Brunei telah menarik diri daripada penubuhan Malaysia. erita yang sama uga berlaku apabila Singapura bergabung
' M*hamad Idris Saleh, >he Su Mustaa &
dalam penubuhan Malaysia menyebabkan unku Abdul )ahman turut menolak Singapura daripada gabungan dalam penubuhan Malaysia.
Selain itu, daripada perpisahan Brunei dan uga Singapura telah memberi kesedaran kepada unku Abdul )ahman supaya perpaduan yang sangat penting bagi men+apai hasratnya iaitu penubuhan Malaysia yang dianggotai oleh Sabah dan Sarawak. Beliau telah berusaha untuk menyatupadukan rakyat anah Melayu, Sabah dan Sarawak bagi membentuk 'egara Malaysia 37. Antara sebab unku Abdul )ahman menganggap perpaduan adalah penting untuk penubuhan Malaysia adalah kerana melalui perpaduan, masyarakat akan bersatu padu untuk menayakan gagasan Malaysia.
Suatu paradigm alternati; yang mengambil kira aspek positi; yang menyumbangkan kepada keutuhan Malaysia sebagai sebuah negara bangsa yang masih dalam pembikinannya, kini adalah perlu diadikan sebagai sebahagian daripada +ara pandang untuk memahami +itra hubungan etnik dengan lebih adil dan menyeluruh 3/. !adigma alternati:e ini bukan untuk mena;ikan bahawa tiada kon;lik tetapi sebagai satu +ara pandang yang memahami tempat yang lebih waar kepada sisi positi; dalam menganalisis dan memahami hubungan etnik. !emahaman terhadap situasi ini adalah waar kerana hakikatnya aspek yang lebih dominan dalam kehidupan seharian dalam kalangan masyarakat awam di Malaysia bukan berasaskan kon;lik tetapi didasari oleh kesepaduan sosial. Menggunakan paradigm kesepaduan sosial untuk memahami hubungan etnik di Malaysia bermula dengan premis bahawa kesepaduan sosial sudah sedia wuud sebagai tiang seri di peringkat masyarakat awam. Usaha yang perlu dilakukan adalah mengukuhkannya lagi supaya perpaduan yang di+ita-+itakan oleh masyarakat dan negara dapat di+apai. Kesepaduan sosial yang dinikmati sekarang merupakan proses yang panang dan berterusan seak wuudnya interaksi antara masyarakat pelbagai etnik di Malaysia. Matlamat utama pembinaan negara bangsa adalah men+apai status negara mau pada tahun 99. Bagi men+apai matlamat ini, masyarakat harus sedar bahawa perpaduan adalah teras utama yang menunangi konsep ini. (leh sebab itu, pelbagai aspek perlu diberikan penekanan khususnya yang berkaitan dengan semangat perpaduan kerana tanpa kesepakatan
4 >hen ?ee Mun. (6. Malaysia Ilmu, #erse%si & Integriti. #renti0e all Sdn. hd. Selang*r. m.s. 6( 39 Shamsul Amri Baharuddi. 2012. Modul Hubungan Eni!. S"langor# $ni%"rsi& '"bangsaan Mala&sia.
27
dan permua;akatan dalam kalangan masyarakat, sudah pasti hasrat men+apai tara; negara mau menemui alan buntu. Sekiranya komuniti hari ini mampu bersatu hati dalam semua perkara, maka usaha untuk memaukan negara menadi semakin mudah. 4al ini demikian kerana kekuatan sesebuah negara bukan sahaa bergantung kepada struktur pentadbirannya semata-mata tetapi ia turut dinilai melalui kekuatan moral yang dimiliki oleh sesebuah masyarakat yang mendiami di dalam sesebuah negara tersebut. (leh hal yang demikian, masyarakat harus bersedia untuk ber;ikiran liberal dengan melihat setiap perangkaan yang diran+ang oleh pihak keraaan adalah demi kebaikan bersama. (leh itu, perpaduan adalah penting untuk membentuk Malaysia sebagai sebuah yang mau. Menurut Shamsul mri
aharuddi dalam buku 4ubungan etnik, negara Malaysia yang mau hanya dapat dilahirkan melalui masyarakat yang mamuk dan bersatu padu 69. $alam konteks ini, unku Abdul )ahman telah memainkan peranan yang penting dengan bekerasa dengan pemimpin lain untuk membentuk masyarakat bersatu padu bagi melahirkan masayarakat Malaysia yang bersatu padu, berpatriotik, berwawasan, berintegriti dan semangat kekitaan dalam kalangan mereka.
.0 e4leksi !ada 19
/ Shamsul mri aharuddi. (1(. M*dul u$ungan Atni". Selang*r: 7ni+ersity Ke$angsaan Malaysia. 28
Sepanang melalui proses menyelesaikan tugasanSearah Sabah dan Sarawak, saya telah memperoleh banyak pengalaman dan
mendapat input-input
baru
berkaitan
dengan
perkembangan parti-parti politik di Sabah dan Sarawak sehingga tahun 999, menganalisis ;aktor-;aktor yang membawa kepada penyertaan Sabah dan Sarawak dalam Malaysia dan uga keperluan dan kepentingan pembinaan negara dan bangsa Malaysia. Bagi saya, tugasan ini merupakan tugasan yang sangat berat dan saya berasa susah. ugasan ini merupakan suatu tugasan yang telah men+abar keyakinan dan kebolehan saya untuk menyiapkannya. Saya uga sangat berusaha untuk membuatkannya dengan bantuan pihak-pihak tertentu.
alaupun menghadapi pelbagai +abaran sepanang usaha saya menyelesaikan kera kursus ini, saya bersyukur kerana dapat menyiapkan kera kursus ini dalam tempoh yang ditetapkan. angkah pertama bagi pelaksanaan tugasan ini adalah meran+ang terlebih dahulu sebelum memulakan untuk men+ari bahan-bahan yang berkaitan dengan tugasan tersebut. Saya telah men+adangkan supaya membina suatu kumpulan untuk men+ari buku-buku. Saya bersamasama dengan rakan-rakan saya iaitu <.*essita Marry, .Sakundtala, 2.Si:apriya, .4enrieta, han Kwok Meng dan Syeikh Ahmad
Sebelum saya memulakan untuk membuat tugasan ini, saya telah membahagikan lima orang rakan-rakan termasuk saya dalam dua kumpulan iaitu kumpulan pertama tiga orang akan men+ari bahan untuk soalan satu dan dua dan dua orang lagi akan men+ari buku-buku yang berkaitan dengan soalan tiga. angkah pertama yang saya ambil ialah men+ari buku-buku ruukan yang berkaitan dengan tauk tugasan kami dan meminamkannya dari perpustakaan CaDba di 5!2KB ini. Kami telah mendapatkan beberapa buah buku sebagai ruukan bagi kera tugasan kami. Kami telah membahagikan kera-kera yang perlu dilakukan untuk tugasan yang diberikan. Saya pun ba+a buku-buku tersebut tanpa rasa letih dan bosan kerana saya sangat suka belaar tentang perpaduan kaum yang berlaku atau wuud di Malaysia.
!ada suatu hari, terdapat kekeliruan dalam memulakan kera tugasan ini. *adi, kami telah berumpa dengan pensyarah iaitu $r.'agamah Marimuthu. Kami telah pun mengemukakan kekeliruan kami terhadap beliau. Beliau uga tanpa rasa leka dan letih menelaskan persoalanpersoalan kami. Setelah selesai masalah dan kekeliruan, kami pun memulakan kera tugasan kami tanpa rasa kekeliruan setelah menapar keelasan daripada pensyarah. $i sini, saya telah belaar sedikit nilai. Apabila saya tidak memahami apa-apa soalan maka, saya hendaklah
29
men+ari pensyarah tersebut untuk mendapatkan penelasan dengan lebih tepat. Apabila saya berumpa dengan $r. 'agamah Marimuthu, saya berasa lebih seronok untuk bergaul dengan beliau.
$ari aspek pemerolehan maklumat, saya telah membuat ruukan bahan-bahan ilmiah seperti nota-nota yang berkaitan dengan tugasan yang diberi oleh pensyarah. $i samping itu saya uga melayari laman-laman web tertentu berkaitan dengan parti-parti politik, ;aktor-;aktor penyertaan Sabah dan Sarawak dalam Malaysia dan uga keperluan dan kepentingan pembinaan 'egara dan bangsa di Malaysia bagi meningkatkan pemahaman saya berkaitan tauk tugasan saya. Melalui kera kursus ini, saya dapat memperoleh pengalaman dan kemahiran untuk memba+a se+ara dan ber;ikir se+ara kritis, kreati; dan kritikal serta analitikal. Melalui tugasan ini, saya mendapat ilmu bagaimana mengaar tentang tauk perpaduan terhadap murid-murid apabila saya bekera sebagai seorang guru pada masa hadapan.
ugasan bagi subek ini telah membuka hati saya untuk menadi seorang yang lebih sensiti; dalam perkara keperluan dan kepentingan pembinaan negara dan bangsa di Malaysia. Sebagai seorang bakal guru dalam mata pelaaran searah, saya perlu menghayatinya dengan luas tentang searah negara kita sepenuhnya. Sepanang menalankan tugasan ini uga, saya telah belaar +ara untuk meningkatkan kemahiran mengurus masa, mengurus maklumat dan memproses maklumat se+ara sistematik. Sikap ini saya akan mengaar kepada murid saya apabila saya menadi seorang guru pada masa akan datang. Akhir kata, penghasilan kera ini telah mengaar saya +ara untuk menghadapi sesuatu rintangan dan uga strategi yang harus dipatuhi oleh saya sebagai bakal guru yang akan mendidik anak bangsa pada masa akan datang berlandaskan kepada seruan
3.0 umusan )an+angan menubuhkan !ersekutuan Malaysia yang merangkumi anah Melayu, Singapura, Brunei, Sabah dan Sarawak. Akhirnya, beraya dilaksanakan pada 10 September 1/03 tanpa Brunei. 'amun, Singapura pula telah keluar daripada !ersekutuan Malaysia selepas dua tahun !ersekutuan Malaysia ditubuhkan. !enubuhan Malaysia sesungguhnya telah memberikan banyak ;aedah kepada anah Melayu, Sabah dan Sarawak sama ada dari segi politik mahupun so+ial dan ekonomi. 5ntihannya, walaupun perkara-perkara yang men+abar telah berlaku, tetapi perpaduan dan uga kemamukan antara pelbagai kaum di nagara kita masih kekal dan erat lagi.
30
