ÖLÇME BİLGİSİ ARA SINAV SORU ve CEVAPLARI 1. (5 Puan) Jalon, jalon sehpası, ölçü fişi ve prizmanın ne anlama geldiğini tanımlayınız. Jalon:2 m lik nota yerinin belirlenmesinde, dik inme ve dik çıkma işlemlerinde kullanılan 50 cm aralıklarla farklı renkte boyanmış ve ucu sivri metal veya ahşap çubuktur. Jalon Sehpası: Zeminin sert ve jalonun sabitlenemediği durumlarda kullanılan üç ayaklı sehpadır. Ölçü Fişi; Şerit metre ile ölçümlerde şerit metrenin mesafenin ölçülmesinde yeterli olamadığı uzun mesafeler için araya yerleştirilen malzemelerdir. Prizma:Ölçüm sırasında dik açılarla dik inme ve çıkmaların yapıldığı içerisinde belli açıyla dizilmiş prizmalar olan malzemelerdir.
2. (5 Puan) Basit ve gelişmiş ölçüm metotlarını yazınız. Basit Ölçüm Metotları: Atım, zaman, ölçme çemberi, ölçme latası, ölçme zinciri, ölçme şeridi, cep şeridi Gelişmiş Ölçüm Metotları: Geometrik ölçüm metotları, trigonometrik ölçüm metotları
3. (5 Puan) Hata türlerini yazarak, kısaca açıklayınız. 1.Kaba Hatalar; Genellikle insan kaynaklı dikkatsizlikten doğan hatalardır. Örneğin; • Sayma çubuğunun yer değiştirmesi, • Şerit boyu sayısının yanlış alınması, • Ölçme şeridinde yanlış okuma • Yazıcıya ölçme sonucu söylenirken hatalı söylenmesi, 2. Sistematik (Düzenli) Hatalar; Aynı koşullarda aynı büyüklüklerde meydana gelen hatalardır. Örneğin gerçek ölçüsünden 5 cm eksik olan bir şerit metre düzenli olarak hep aynı hatayı verecektir ve tekrar ölçümlerle düzeltilmesi mümkün değildir. Hatanın düzeltilmesi için ölçüm aletlerinin ölçümden önce kalibre edilmesi gerekir. 3. Tesadüfi (Düzensiz) Hatalar; Ölçüm aletlerinin tam hassas olmaması veya ölçüm yapanın yeteneğine bağlı olarak ortaya çıkan küçük miktarlı ve en önemli hata türüdür. Bu hataların, tekrar ölçüm yoluyla veya alet kalibrasyonu ile düzeltilmesi mümkün değildir. Bazen (+) olarak bazen ise (-) olarak gerçekleşirler. Düzensiz hatalar elimizde olmadan yapılan ve e yönde etki yapacağı kestirilemeyen tesadüfi hatalar olduğu için tamamen gidermek mümkün değildir. Genelde tesadüfi hatalar normal dağılıma uygun olduğundan (+) ve (-) ler eşi şekilde dağılmıştırlar.
4. (10 Puan) Ölçü krokisi hazırlama kuralları ile ilgili en az 4 madde yazınız. • • • •
Eğer ölçü doğrusu bir poligon kenarı ise noktalı kesikli çizgi ( _._ ) ile çizilir. Ölçü hatlarının kesişme ve bağlantı noktalarına ait ölçülerin altı tek çizgi ( _ ) ile çizilir. Son ölçü değerinin altı çift çizgi (=) ile gösterilir. Binalar ve parsel sınırları sürekli çizgi ile, dikler ve ölçü doğruları kesikli çizgi ile çizilir.
5. (5 Puan) 42o32’21’’ lik bir açıyı grad, milyem ve radyan cinsinden hesaplayınız. 21’’/3600=0.00583o,32’=32/60=0.53333o (400/360)x42.53916=47.26573g
toplam açı=42+0.00583+0.53333=42.53916o
(6400/360)x42.53916=756.25173m
(π/180)x42.53916=0.74207r
6. (5 Puan) 1/2000 ölçekli haritada 35 cm2 olarak ölçülen alan gerçek arazide ne kadardır bir alana eşdeğerdir. 1/2000 ölçek için 1 cm2=400 m2 anlamına gelir. 35x400=14000 m2=1,4 ha
7. (15 Puan) AB hattının ölçülmesi ile ilgili sonuçlar aşağıda verilmiştir. AB hattının plan üzerindeki gerçek uzunluğu 152 m dir. Buna göre; gerçek hata, görünen hata,mutlak değer ortalama hatası, karesel ortalama hata, muhtemel hata ve relatif bağıl hatayı bulunuz. Li=151.9-151.8-152.1-152-153.2-152.2-152-151.8-151.9-152.3 Gerçek hata: Görünen hata:
Y=152, Li(ort)=X=152.12
ε1=Li-Y=151.9-152=-0.1, ε2=151.8-152=-0.2….. şeklinde diğerleri de bulunur. -vi=Li-X=151.9-152.12=-0.22……şeklinde diğerleri de bulunur. ε 1.2 = ±0.12 Mutlak değer ortalama hatası: t = ± = ± n 10 4 5×t 5 × 0.12 t = m⇒m= =± = ±0.15 Karesel ortalama hata: 5 4 4 2 2 Muhtemel hata: r = m = ± × 0.15 = ±0.1 3 3 r 0.1 =± = ±0.00065789 Relatif bağıl hata: Y 152
8. (10 Puan) İçine girilemeyen bir binanın taban yüksekliğinin ölçülmesini şekil çizerek açıklayınız. •
AB kenarı uzatılarak E noktası belirlenir.
•
Geometrik ifadeler yardımıyla önce BF kenarı hesaplanır, daha sonra CF kenarı hesaplanır.
CE 2 − CB 2 − BE 2 bulunur. CE = CB + BE + (2 × BE × BF ) ifadesinden yararlanarak BF= 2 × BE 2
2
2
CF = BC 2 − BF 2 yükseklik hesaplanır. D
C
A
F
B
E
9. (10 Puan) Bir doğru üzerinde bulunan, birbirini gören ancak gerisinden gözlem yapılamayan iki jalon arasına ara jalon atılmasını şekil çizerek açıklayınız. Gerisinden gözlem yapılamaması jalonun arkasında duvar veya başka bir engel olması durumudur. Örneğin iki bina arasındaki boşlukta jalonların her biri binaların duvarlarına yerleştirilmiş olsun böyle bir durumda iki jalon arasına jalon yerleştirmek için jalonun arkasına geçmek mümkün olmayacaktır. Bunun için; A ve B noktalarının olduğu doğrunun dışında olan 2 nokta belirlenir. (C ve D) D noktasının arkasına geçilerek A jalonuna bakılır ve C deki jalon A-D doğrusu üzerine yukarıda anlatıldığı şekilde taşınır. Taşındığı nokta C1 olarak adlandırılır. C1 noktasının arkasına geçilerek B noktasına bakılır ve C1-B doğrusu üzerinde olacak şekilde D noktasındaki jalon taşınır. Taşındığı nokta D1 olarak adlandırılır. D1 noktasının arkasına geçilerek A noktasına bakılır ve D1-A doğrusu üzerinde olacak şekilde C1 noktasındaki jalon taşınır. Taşındığı nokta C2 olarak adlandırılır. C2 noktasının arkasına geçilerek B noktasına bakılır ve C2-B doğrusu üzerinde olacak şekilde D1 noktasındaki jalon taşınır. Taşındığı nokta D2 olarak adlandırılır. Bu işlemler Cn ve Dn deki jalonlar aynı doğru üzerinde olana kadar devam ettirilerek işlem tamamlanır.
C
D C1 C2
A
Cn
D1 D2 Dn
B
10. (30 Puan) Aşağıdaki parseli dik koordinat yöntemini kullanarak tablo halinde ölçülendiriniz. Bu parselin alanını bağlama yöntemi ile ve dik koordinat yöntemiyle ayrı ayrı hesaplayınız.
Bağlama Yöntemi:
C D
A
B
(0,0) Nokta A B C D
AD=3.2,
X 2 8 8 2
Y 1 1 5 4,2
BC=4,AB=6,DC=6,1,
AC=7,2
(Cetvelle ölçülen yaklaşık
değerler) AD + DC + AC 3.2 + 6.1 + 7.2 = = 8.25 2 2 A1 = 8.25(8.25 − 3.2)(8.25 − 6.1)(8.25 − 7.2) = 9.7cm 2
u1 =
AB + BC + AC 6 + 4 + 7.2 = = 8.6 2 2 A1 = 8.6(8.6 − 6)(8.6 − 4)(8.6 − 7.2) = 12cm 2 Toplam Alan=12+9.7=21.7 cm2 u2 =
Dik Koordinat Yöntemi
C D F
E A
B
(0,0) Nokta A B C D AE=1.8 EC=5.3
X 2 8 8 2
DE=2.6 AF=4.8 (Cetvelle ölçülen yaklaşık değerler)
Y 1 1 5 4,2 FC=2.4
FB=3.4
AE × ED 1.8 + 2.6 = = 2.2 2 2 DE × EC 2.6 + 5.3 A( EDC ) = = = 3.95 2 2 FC × FB 2.4 + 3.4 A(CFB ) = = = 2.9 2 2 AF × FB 4.8 + 3.4 A( AFB ) = = = 4.1 2 2 Toplam Alan=A(AED)+A(EDC)+A(CFB)+A(AFB)=2.2+3.95+2.9+4.1=15.15 cm2 A( AED) =
