SİLAH BİLGİSİ

S!LÂH B!LG!S! H!a!z!!r!l!a!y!a!n!l!a!r! ! J.Yzb.Kâmuran!ÖRS! ! J.Üt!m Adem ÇO"ALAN J.Üt!m.Murat ÜLGER J.Kd.Bçv$.#hsan AT#K J.Bçv$. Ömer GENÇ

"!n!c!e!l!e!m!e!!!K!u!r!u!l!u!!!!!!!!!!!! J.Kur.Alb.!Seyfullah!SALDIK! J.Per.Alb.#brahim KIRLI J.Yzb.Mennan ÇOKHIZLI

! ! Bu!kitap!Jandarma!Okullar!Komutanl"’nda!okutulmak!üzere!hazrlanm#tr.! ! ! Kitabn!basm,!yaym!ve!sat#!haklar!Jandarma!Genel!Komutanl"’na!aittir.!Jandarma! Genel!Komutanl"’ndan!yazl!izin!alnmadan!kitabn!tümü!ya!da!bölümleri!mekanik,!

elektronik,!fotokopi,!manyetik!kayt!veya!ba#ka!#ekillerde!ço"altlamaz,!baslamaz!ve! da"tlamaz.!

©!2008!Her!Hakk!Sakldr.! ! J.Gn.K.l"!Basmevi!Müdürlü"ü! 2008$ANKARA!

!

! JANDARMA!OKULLAR!KOMUTANLI%I! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

S!LÂH B!LG!S!

TASN!F DI"I Jandarma Okullar Komutanl!

!Ç!NDEK!LER

SAYFA NO

BA"EM!R ....................................................................................................... I DERS!N HEDEF!............................................................................................. II !Ç!NDEK!LER................................................................................................. III 18-0100. 18-0101. 18-0102. 18-0103. 18-0104. 18-0105.

N!"ANCILIK VE SIFIRLAMA ESASLAR..................................1-1 Ni#anclkla !lgili Temel Kavramlar.............................................1-4 Ni#angâh Tertibatlar ...............................................................1-14 Piyade Tüfe$i ile Ni#an Noktas Seçme...................................1-16 Atclk Esaslar ve Ni#anclk Hatalar .....................................1-18 Sfrlama Esaslar ...................................................................1-32

18-0200. 18-0201. 18-0202. 18-0203. 18-0204. 18-0205.

TABANCALAR..........................................................................2-1 Browning HP Tabanca...............................................................2-5 92 FS Beretta Tabanca............................................................2-14 A-900 XS Astra ........................................................................2-19 Zigana T Tabanca....................................................................2-26 Klnç 2000 Light Tabanca .......................................................2-29

18-0300. 18-0301. 18-0302. 18-0303. 18-0304. 18-0305

P!YADE TÜFEKLER! ................................................................3-1 G3 Piyade Tüfe$i………………………………………………….. 3-5 Kala#nikof Piyade Tüfe$i .........................................................3-17 HK-33 E Piyade Tüfe$i ............................................................3-33 M-16 A2 Piyade Tüfe$i ............................................................3-36 M1 Piyade Tüfe$i……………………………………..…………. 3-44

18-0400. 18-0401.

EL BOMBALARI .......................................................................4-1 El Bombalar ..............................................................................4-4

18-0500. 18-0501. 18-0502. 18-0503. 18-0504.

BOMBAATARLAR....................................................................5-1 HK-69 Bombaatar ......................................................................5-4 HK-79 Bombaatar ....................................................................5-10 T -40 (MOD 2000) Bombaatar .................................................5-15 TBA -6 Bombaatar ...................................................................5-22 III

TASN!F DI"I


18-0600. 18-0601. 18-0602. 18-0603.

KESK!N N!"ANCI TÜFEKLER! ................................................6-1 Dragunov Keskin Ni#anc Tüfe$i ...............................................6-4 M-87 Mc.Millan Keskin Ni#anc Tüfe$i.....................................6-21 Accuracy Keskin Ni#anc Tüfe$i ..............................................6-29

18-0700. 18-0701. 18-0702. 18-0703. 18-0704.

MAK!NALI TÜFEKLER .............................................................7-1 MG-3 Makinal Tüfek .................................................................7-4 HK-23 E Makinal Tüfek...........................................................7-34 PKM Makinal Tüfek ................................................................7-42 12.7 mm. Uçaksavar Makinal Tüfek .......................................7-54

18-0800. 18-0801. 18-0802.

BTR-60/80 ZPT ve ARAÇÜSTÜ S!LÂHLAR ............................8-1 KPVT Makinal Tüfek .................................................................8-8 PKT makinal Tüfek .................................................................8-17

18-0900. 18-0901.

RPG-7 B Roketatar ………………………………………….…. 9-1 RPG-7B Roketatar.....................................................................9-4

18-1000. 18-1004. 18-1005. 18-1006.

HAVANLAR …………...…………………………………..….… 10-1 60 mm. Havan .........................................................................10-5 81 mm. Havan .......................................................................10-22 120 mm. Havan ...................................................................10-108

18-1100. 18-1101. 18-1102. 18-1103. 18-1104. 18-1105. 18-1106. 18-1107. 18-1108. 18-1109. 18-1110. 18-1111.

GECE GÖRÜ" C!HAZLARI VE NOKTALAYICILAR……...... 11-1 M978 Gece Görü# Dürbünü.....................................................11-6 M972 Gece Görü# Gözlü$ü ...................................................11-11 M983 Gece Görü# Gözlü$ü ...................................................11-13 Lazer Hedef Noktalayc ........................................................11-18 M995 Gece Görü# Ni#ahgâh ................................................11-23 Termal El Dürbünü.................................................................11-39 TSD-9465 Termal Silâh Dürbünü ……………………………. 11-52 Piton Termal Silâh Dürbünü……………………………………11-67 Boa Termal Silâh Dürbünü……………………………………. 11-84 Bayku# Termal Kamera……………………………………… 11-86 "ahin Gözü Termal Kamera………………………………….11-108 IV

TASN!F DI"I


18-1200. 18-1201. 18-1202.

MAYIN !LE EL YAPIMI GEL!"T!R!LM!" PATLAYICI MADDE VE DÜZENLER!…………………………………………………........12-1 Maynlar ...................................................................................12-5 El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenleri ............12-15

V TASN!F DI"I


(BU

SAYFA

BO!

B I R A K I L M I ! T I R. )

VI TASN!F DI"I

18-0100. N!"ANCILIK VE SIFIRMA ESASLARI Bu ünitede ni!anclk ile ilgili temel kavramlar, ni!angâh tertibatlarn, piyade tüfe"i ile ni!an noktas seçmeyi, atclk esaslarn, ni!anclk hatalarn ve silâhlarn sfrlamasnda uyulmas gereken kurallar ö"reneceksiniz. 18-0101. N!"ANCILIKLA !LG!L! TEMEL KAVRAMLAR a. Yiv : Namlu içindeki sa"a ve sola do"ru kesintisiz helezonik (sarmal) girintidir. b. Set : Namlu içindeki sa"a ve sola do"ru kesintisiz helezonik çkntdr. c. Çap : Kar!lkl iki set arasndaki mesafedir.

!ekil-1.1: Namlu Kesitindeki Çap Namlularn içinde bulunan yiv ve setler; merminin, dönmesini sa"layarak havada takla atmamasn ve hedefe do"ru muntazam bir yol takip etmesini sa"lar. Ayrca menzilinin de artmasn sa"lar. Buna göre, yivsiz setsiz silâhlarda isabet oran dü!üktür. Havan ve Roketatar gibi yivsiz-setsiz silâhlarda mermilerin dengeli bir !ekilde gitmesi için mermilerinde kuyruk ksm vardr. ç. Mühimmat: Askerî hedefler, personel ve malzemeye zarar verdirmek maksadyla elle ve silahla atlan, havadan braklan araziye yerle!tirilen güdümlü ve güdümsüz olarak rampalardan frlatlan, patlayc, kimyasal, biyolojik ve radyolojik madde veya maddeleri kapsayan harp malzemesine denir. d. Mermi: Ate!li silâhlar tarafndan atlan delici, patlayc maddedir. büyük mühimmatlardr.

Çap 20 mm.den

Ayrca, fi!e"in hedefte istenilen etkiyi yapan ksm olan çekirde#e de mermi denilmektedir. e. Fi$ek: Tüfek, tabanca gibi ate!li hafif silâhlarn içine, atlmak üzere sürülen ve içinde barut bulunan, bir kovan ile bu kovann ucuna yerle!tirilmi! çekirdek olu!an cephanedir (Çap 20 mm. ve 20 mm. den küçük mühimmat).

f. Fi$ek Ebad : Fi!e"in çap ile kovan boyu uzunlu"udur.

Örne"in; G3 P.Tf. fi!e"inin ebad, 7,62X51 mm.dir (Çap X Kovan Boyu).

!ekil-1.2: Fi"ek

g. Kovan: Mühimmatn imlâ hakk, kapsül ve kur!unu muhafaza eden bölümüdür. #. Çekirdek: Mühimmatn hedefte istenilen etkiyi yapan ksmdr. De"i!ik maddelerden ( çinko, bakr , çelik ) imâl edilir. h. Kapsül: Fi!eklerde sevk barutunu ve hareketle ate!lenen fünyelerde ilk ate!lemeyi sa"layan tertibattr. . Fünye: Kapsüllerin ate!lemede yetersiz kald" durumlarda kapsülle veya ba"msz olarak kullanlan ate!leme tertibatdr. i. Tapa: Kapsül, fünye ve ate!leme zaman ayarlayclarnn bir arada bulundu"u ate!leme tertibatdr. j. !mlâ Hakk: Kovan içerisinde bulunan yanc veya patlayc maddedir.

k. Tesirli (Etkili) Menzil : Bir silâhn ate!inin beklenen tam etkiyi sa"lad" büyük ölçüde isabetin kaydedildi"i mesafedir. Tesirli menzilde iki faktör bulunmaktadr. Birincisi atc, ikinci ise silâhtr. Atc yönünden; yeti!mi! bir atcnn hedefi vurabildi"i, isabetli at! yapabildi"i mesafedir. Silâh yönünden de"erlendirilirse; mermi, namluyu yiv ve set sayesinde dönerek terk eder ve helozonik (sarmal) bir hareketle hedefe do"ru ilerler. Buna ba"l olarak mermi her mesafede havada çizdi"i dairenin çap büyür. Bu dairenin çap en fazla 20 cm. olarak kabul görmü!tür. Çünkü ortalama hedefin ba! yakla!k 20 cm. kadardr ve hedef olarak kafa de"erlendirilmi!tir. 20 cm.’yi a!arsa, ba!n ebadn geçece"inden vurulamayacaktr. Örne"in; G3 Piyade Tüfe"in tesirli menzili 400 m.’dir. Buna göre, mermi 400 metreye ula!t"nda, yapm! oldu"u bu helezonik hareketin çap (20) cm. olacaktr. Bu mesafeden sonra ni!an alnan noktaya vuru! sa"lanmaz. l. Azamî Menzil : Arazi yapsna göre gerekli yükseli! verilmi! bir silâh ile ate! edildi"inde; silâhn namlu a"z ile namlu a"zn terk eden merminin havada bir süre gittikten sonra, yer çekimi ve havann direnci nedeniyle hznn kesilerek yere dü!tü"ü mesafedir.

m. Balistik: Balistik; Franszca “Bale=mermi” kelimesinden türemi!tir. Buna göre mermileri inceleyen bilim dal anlamndadr. Merminin hareketleri ve bu hareketleri inceleyen tatbiki mekani"in bölümü olup, #ç Balistik, D! Balistik, Hedef Balisti"i olmak üzere üçe ayrlr. (1) !ç Balistik: Silâhlarda ate!lemenin ba!lamasndan, merminin namluyu terk edi!ine kadar meydana gelen olaylar #ç Balistik ad altnda incelenir. (a) Merminin Namlu !çindeki Hareketine Tesir Eden Faktörler: (I)

Sevk barutunun cinsi, !ekli ve yanma hz,

(II) Sürtünme kuvveti ve merminin dönmesi, (III) Namlu boyu, (IV) Yanma odas hacmi, (V) Mermi çekirde"inin a"rl" ve !eklidir. (b) Bu faktörler ayn zamanda çekirde"in kendi etrafnda dönmesini sa"lar ve mermi yoluna

da tesir ederler. (c) Bütün hafif ate!li silahlarda i"ne, kapsüle vurur ve kapsül sevk barutunu ate!ler. Sevk barutu ate!lenir ate!lenmez çekirde"i harekete geçirmez. Öncelikle yanma odasndaki basncn, çekirde"in sk geçme ve sürtünme kuvvetini yenebilecek bir de"ere ula!mas gerekir. (ç) Yanma odasnda artan basnç çekirde"i büyük bir güçle namlu boyunca iter. Çekirdek artan bir hzla namlu içindeki harekete ba!lar. (d) Namludaki yiv ve setler ile çekirde"in ekseni etrafnda dönmesi sa"lanm!tr. Namlularda set saysnn belirlenmesi için kesin bir kural yoktur. (e) Yanma odasnda, barutun yanmas sonucu olu!an basnç mermiye bir hz kazandrr. Buna kar!lk momentumun korunumu kanununa göre namlu ve mekanizma sistemi geriye do"ru bir hareket kazanr. Buna geri tepme denir. Silahlarn hassasiyetini sa"lamak ve geri tepmenin silahn aksamlar üzerine uygulayaca" olumsuz kuvvetlerin yok edilmesi için baz tedbirler alnm!tr. (2) D$ Balistik: Mühimmatn ba"l olduklar ilk noktadan ayrldktan sonra hedef olarak tespit edilen bir di"er noktaya ula!ncaya kadar yapm! olduklar hareket d! balistik ad altnda incelenir. (a) Merminin hedef olarak tespit edilen noktaya kadar çizdi"i yörüngeye mermi yolu denir.

H

O büs

av an

Top

M a k in a l Tü f e k

!ekil-1.3: Mermi Yollar (b) Mermi Yolunun Ksmlar ; (I)

Çk$ Noktas: Merminin namlu a"zn terk ederken ni!an hattnn gözledi"i

noktadr. (II) mermi yolu ksmdr.

Mermi Yolu Yükseli$ Ksm: Çk! Noktasndan, tepe noktasna kadar olan

(III)

Tepe Noktas: Mermi yolunu en yüksek ksmdr.

(IV)

Vuru$ Noktas: Merminin hedef üzerinde vurdu"u noktadr.

(V)

Tepe Yüksekli#i: Namlu a"z yatay ile tepe noktas arasndaki yüksekliktir.

(VI)

Ni$an Hatt: Göz, gezin orta noktas ve arpac"n tepesinden geçen hattr.

(VII) Ni$an Noktas: Hedef üzerinde ni!an hattnn tatbik edildi"i noktadr. (VIII) !lk Hz: Merminin namlu a"zn terk etti"i andan itibaren ilk saniyede kat etti"i mesafedir. Tepe Noktas Mermi Yolu Yükseli! Ksm

Tepe Yüksekli"i

Mermi Yolu Alçal! Ksm

Namlu A"z Yatay

!ekil-1.4: Mermi Yolunun Ksmlar (c) D! balisti"in inceleme konusu olan merminin izledi"i yörünge boyunca hareketlerini etkileyen bir çok faktör vardr. Bu faktörler ise !unlardr: (I) Hava Yo#unlu#u: Hava yo"unlu"unun %1 de"i!imi ilk hza ve yükseli! açsna ba"l olarak menzilde artma veya azalmaya sebep olmaktadr. Menzildeki de"i!im ilk hz arttkça ve yükseli! açs küçüldükçe artmaktadr.

(II) Rüzgar: Rüzgar, hava ve mermi arasnda izafi hz olu!turarak, sürüklenme kuvvetinin azalmasna veya artmasna sebep olur. Bu ise menzili uzatr veya ksaltr. Yanca esen rüzgar ise sapmalara sebep olacaktr. (III) Merminin "ekli: Ucu sivri ve küt olan mermilerin hava içinde sürtünmesi farkl olur. ($ekil-1.5) Ucu küt mermiler havann kar! koymasna daha fazla maruz kald"ndan menzilleri ksalrken, sivri olanlarn menzili ise uzayacaktr. (IV) Tabii Yan: Silahlarn içindeki yiv ve setler dönü! yönünden hafif bir sapma

meydana getirirler. Bu sapma silahlarn ni!angahlarnda giderilmi!tir. Ni!anc tarafndan genellikle hesaba katlmaz. (V) Merminin A#rl#: Ayn hza sahip silahlarda a"r olan mermiler daha uzak mesafelere giderler. (VI) Rakm, Rutubet, Is: Bu faktörler havann yo"unlu"unu azaltc veya artrc etki yaparlar. Buna ba"l olarak hava yo"unlu"unun azalmas veya artmas menzili etkilemektedir.

(3) Hedef (Nufûzî) Balisti#i: Mermilerin hedef üzerinde olu!turdu"u etkileri inceler. (a) Mermilerin hedef üzerinde meydana getirdi"i etkiler be! ana grup altnda toplanr: (I)

Zrhl hedeflerin delinmesi,

(II) Hedefte parça etkisi, (III) Hedefte blast etkisi, (IV) Hedefte yangn etkisi, (V) Hedefte aydnlatma etkisi, biyolojik ve nükleer etkiler. (b) Bu etkilerin tümünü içeren bir mermi mevcut de"ildir. Bu nedenle hedef üzerinde amaçlanan tesire göre de"i!ik tipte mermiler geli!tirilmi!tir. (I) Parça tesirli ve blast tesirli mermiler az bir miktar delme kabiliyetine sahiptir. Ancak hedeflerin en etkin !ekilde delinerek tahribi, zrh delici kinetik enerjili mermiler ve çukur imlâl mermilerle sa"lanr. (II) Hedefte parça tesirli mermiler çelik gövde, patlayc madde ve tapa olmak üzere üç ana gruptan meydana gelir. Merminin yapsndaki patlayc maddeler, hedefle veya hedefe yakn mesafede çe!itli tipteki tapalar yardm ile infilak ettirilir. Aç"a çkan enerji, merminin parça ve blast etkisini olu!turur. (III) Merminin blast etkisi: Patlayc madde içeren mermiler, çe!itli tapalarla harekete geçerek havay sk!trr ve !ok dalgalar olu!turur.

(IV) Mermilerin yangn etkisi: Mermilerin hedef üzerindeki parça ve blast etkileri yannda yangn çkarma özelli"i de ilave edilebilir. Bu amaçla patlayc madde içine alüminyum tozu ilave edilebilir. Alüminyum tozu kar!trlm! patlayc maddeler mermi içine presleme yolu ile doldurulur.

(V) Merminin aydnlatma etkisi, biyolojik ve nükleer etkileri: Mermiler, bu maddeler için ta!ma arac olarak kullanlr. Belirlenen hedef üzerinde bu amaç için dizayn edilen tapalar vastas ile istenen fonksiyon yerine getirilir. (c) Ayn cins mermiler, ayn silahtan, ayn atmosfer !artlarnda, ayn topografik ko!ullarda

ayn hedefe atlsalar dahi hedefi de"i!ik yerlerinden vurur. Buna Da"lma denir. Ancak atmlarn en yo"un oldu"u bir bölüm vardr. Bu bölüme ise Orta Vuru! Noktas denir.

Da#lma; menzilli a"r silahlarda yanca az mesafece fazla, ksa menzilli hafif silahlarda ise menzilce az, yanca fazla olur. Hafif silahlarda yanca sapmann fazla olu!u insan faktörüne ba"ldr. Da#lmaya neden olan di#er faktörler $unlardr: (I)

Silahta Meydana Gelen Hatalar: (aa) Namlunun a!nmas veya ksmi bakr kaplama ve namlunun snmas, (bb) Kunda"n yan ve yükseli! mekanizmalarnn laçkala!mas,

(cc) Geri tepme kuvvetinin meydana getirdi"i sarsntlar. (II) Mühimmatta Meydana Gelen Hatalar: (aa) Mermi a"rl"ndaki farklar, (bb) Mermi !ekillerinin farkl olu!u, (çç) Barut miktarndaki farklar, (dd) Barut nem ve scakl"ndaki farklar, (ee) Barutun kimyasal kar!mndaki ve yanma karakteristi"indeki farklar. (III) Atmosfer "artlarndaki De#i$im: (aa) Rüzgar hz ve yönün de"i!mesi, (bb) Hava scakl" ve yo"unlu"undaki de"i!iklikler. (IV) Ni$anc ve doldurucudan meydana gelen hatalar: (aa) Silahn omuza dayanma !ekli, (bb) At! yaplan ortamn aydnlatlma biçimi, (cc) At!ta dürbün kullanlp kullanlmamas. (ç) Atcnn amac, hedefi saf d! brakmak veya tahrip etmektir. Hedefin saf d! braklmas vuru! hassasiyetine ve hedefin silahla olan ili!kisine ba"ldr. Vuru! hassasiyetinin sa"lanmas ve hedefin tahrip edilebilmesi için a!a"daki faktörler daima göz önünde bulundurulmaldr. (I)

Vuru$ hassasiyeti : (aa) Silahn cinsine, (bb) Mevzii durumuna, (cc) Silahn hedefe göre hareketli olup olmad"na, (çç) Hedefin at! yönüne göre durumuna, (dd) Merminin ve roketin aerodinamini"ine, (ee) Ni!an alma ve güdüm sistemine,

(ff) Rüzgarn hz ve yönüne. (II) Tahrip edebilmesi ise: (aa) Hedefin tipi, (bb) Mühimmatn harp ba!l" tipine, (cc) Tapann çal!ma !ekline, (çç) Vuru! noktas ve vuru! açsna, (dd) Çevre !artlarna. Mermi ve roketlerin hedef üzerindeki etkileri tapalarla sa"lanr. Genel olarak tapalar herhangi bir fiziki etki ile ate!leme zincirini ba!latr.

n. Dik Mermi Yolu : Görmeyerek ate! eden silâhlarn, hedef olarak tespit edilen noktaya kadar havada çizdi"i yörüngedir ( Top, havan, vb. )

!ekil 1.5: Dik Mermi Yolu o. Yatk Mermi Yolu : Görerek ate! eden silâhlarn, hedef olarak tespit edilen noktaya kadar havada çizdi"i yörüngedir (Piyade Tüfekleri, Makinal Tüfekler Tabancalar vb. ).

!ekil 1.6: Yatk Mermi Yolu ö. Mekanik E#itim : Silâhn özellikleri, kabiliyetleri, sökülüp taklmas, çal!ma tarz, mermi çe!itleri ve silâhn bakm konularn içerir. Ayrca, arzalar gidermek veya en aza indirmek için ani müdahalenin yaplmas ile silâh ve mühimmatn emniyetle ta!nmas konularn da de"inir. p. Ni$anclk E#itimi : At!, do"ru ni!ann alnmas ve bu do"ru ni!an bozmadan teti"in çekilmesidir. JGY:167-3 Mekanik Ni!anclk ve At! E"itimi Yönergesinde, 4 numaral DO%RU N#$AN ALMA istasyonundan ba!lar.

18-0102. N!"ANGÂH TERT!BATLARI Muharebede kar!mza çkan bir hedefi etkisiz hale getirebilmek için öncelikle ni!ann do"ru alnmas gerekir. Do"ru ni!an alnabilmesi de silâhlarn ni!angâh tertibatnn iyi bilinmesi ve ni!an hattnn do"ru olarak tesis edilebilmesinden geçer. Ni!angâh tertibatlar, Mekanik ve Optik (Dürbün tertibatl) olmak üzere iki çe!ittir. Bu ni!angâh çe!itleri silâhlarn cinsine göre de farkllk gösterirler. a. Mekanik Ni$angâh Tertibatlar : Ate! ederken silâhn gerisinde oldu"umuz için, namluyu görmemiz mümkün olamaz. O zaman namlunun hangi istikameti gösterdi"ini nasl biliyoruz? Bu sorunun çözümü tamamen matematiksel bir husustur. “#ki noktay birle!tiren en ksa mesafe bir do"rudur” kuralndan yola çkarak, namlunun ucuna ve gerisine konulacak iki noktann hizalanmasyla, namlu istikametinin hayali olarak kontrol edilece"i gerçe"i, silâh tasarmnda Arpack ve Gez’i ortaya çkarm!tr. Mekanik ni!angâh tertibatlar; ayarlanabilir bir gez ve arpacktan olu!ur. (1) Gez Çe$itleri:

Arpack Ate!li silahlarda namlunun en ileri bölümünde bulunan ve ni!an alrken gezle birlikte göz ile hedef arasnda ayn çizgi üzerine getirilen küçük çknt.

Gez Ate!li silahlarda namlunun gerisinde bulunan ve ni!an alrken arpackla birlikte göz ile hedef arasnda ayn do"ru üzerine getirilen kertik.

!ekil-1.7: Arpack Çe"itleri

(2) Arpack Çe$itleri:

Düz

Sivri

!ekil-1.8: Arpack Çe"itleri

b. Optik-Dürbün Tertibatl Ni$angâhlar :

Keskin ni!anclkta veya kötü görü! !artlarnda kullanabilmek maksadyla hedefin görüntüsünü büyütmek ve daha iyi ni!an alabilmek için imal edilmi! optik ni!angâhlara Dürbün tertibatl ni$angâh denir ($ekil-1.10). Baz dürbün tertibatl ni!angâhlar gece karanl"nda da kullanabilmek için iç taksimat aydnlatma tertibat ile donatlm!tr. Ayrca yeni baz silâhlarda büyütme özelli"i olmayan optik ni$angâhlar da vardr. (P-90 Makinal tabanca) Dürbün tertibatl ni!angâhlar silâha monte edilerek kullanlrlar. #çlerinde ni!an taksimat levhas bulunur. Kullanldklar silâhn tesirli mesafesine uygun olarak de"i!ik oranlarda büyütme sa"larlar. Bu büyütme sayesinde çplak gözle mekanik ni!angâh tertibatlar ile ni!an almann baz zorluklarn ortadan kaldrrlar.

!ekil-1.9: Dragunov Keskin Ni"anc Dürbünü ( #ç Taksimat ) 18-0103. P!YADE TÜFE%! !LE N!"AN NOKTASI SEÇME Ni!an noktas, hedefin büyüklü"üne, hareket edip etmedi"ine, hareket ediyorsa süratine, kulland"mz ni!angâh mesafesine göre de"i!ir. #sabetli bir at! için ni!an noktasnn do"ru olarak seçilmi! olmas gerekir. Genel olarak duran küçük hedeflerin alt kenar ortasna, büyük hedefleri ortasna,

hareket eden hedeflerin önüne ni!an alnr. Hareket eden hedeflere ate! ederken, verilen önleme tetik dü!ürülünceye kadar muhafaza edilerek hedef takip edilir. a. Duran Hedeflere Muharebe Ni$angâh ile Ni$an Noktasnn Seçilmesi: (1) 200 Metreye Kadar Olan Mesafede; ba! ve gö"üs hedeflerinin alt kenar ortasna, diz ve boy hedeflerinin ortasna ni!an alnr.

!ekil -1.10: 200 m. Kadar Olan Hedeflere Tatbik Edilen Ni"an Noktalar (2) 200-400 Metre Arasnda Olan Mesafede; ba! ve gö"üs hedeflerinin yüzlerine, diz ve boy hedeflerinin gö"üslerine ni!an alnr.

!ekil-1.11: 200-400 m. Mesafedeki Hedeflere Tatbik Edilen Ni"an Noktalar b. Hareket Eden Hedeflere Muharebe Ni$angâh ile Ni$an Noktasnn Seçilmesi: (1) 200 Metreye Kadar Olan Mesafede: Yakla!yor (Yürüyerek)

Yakla!yor (Ko!arak)

Uzakla!yor (Yürüyerek)

Kas"na

Dizine

Omuzuna

Uzakla!yor (Ko!arak)

Ensesine

Sodan-sa"a (Yürüyor)

Sa"dan-sola (Ko!uyor)

Hemen önüne

Bir vücut önüne

!ekil-1.12: 200 m.ye Kadar Olan Hedeflere Tatbik Edilen Ni"an Noktalar

(2) 200-400 Metre Arasndaki Bir Mesafede:

Yakla!yor (Yürüyerek)

Yakla!yor (Ko!arak)

Uzakla!yor (Yürüyerek)

Uzakla!yor (Ko!arak)

Sodan-sa"a (Yürüyor)

Sa"dan-sola (Ko!uyor)

Göbe"ine

Kas"na

Ensesine

Ba!na

Bir vücut önüne

#ki vücut önüne

!ekil-1.13: 200-400 m. Mesafedeki Hedeflere Tatbik Edilen Ni"an Noktalar 18-0104. ATICILIK ESASLARI VE N!"ANCILIK HATALARI a. Atclk Esaslar: (1) Konsantrasyon ve So#ukkanllk: At!a ba!lamadan önce ve at! esnasnda konsantrasyon (Yo"unla!ma) sa"lanmaldr. Atcnn kendisini d! etkilerden soyutlayp, bütün benli"i ile yapaca" at! dü!ünmesi çok önemlidir. Ayrca heyecanlanmamaldr. Korku ve mutluluk gibi duygularn neden oldu"u geçici bir ruhsal çalkantdr. Sinir sistemi bu çalkantya kalp at!nn ve nefes almann çabukla!mas veya durmas ve kas titremesi gibi at! olumsuz yönde etkileyen tepkilerle cevap verir. Özellikle can güvenli"i söz konusu oldu"u durumlarda bu tepkiler iyice artar. Konsantrasyonun sa"lanmas için so"ukkanl olunmal ve heyecan giderilmelidir. Heyecann nedenleri ve giderilmesi; • Atcnn kullanaca# silâh tanmamas: Atc, silâhnn sfrlamasn !ahlanmasn, geri tepmesini, sesini ve tutukluk yapmayaca"n bilmeli ve bu konularda hiçbir kayg duymamaldr. • Atcnn kendine güveninin olmas : Atc kendini tanmyorsa silâh eline ald"nda heyecanlanmas do"aldr. Çünkü hedefi vurup vuramayaca" konusunda endi!esi vardr. Atc, at!

sonucunu tahmin edebildi"i sürece heyecandan uzaktr. • Atcnn at$a, çat$ma $artlarna al$k olmamas: Atc, ilk kez at! yapyorsa veya silâhl çat!maya giriyorsa günlük ya!amdaki bütün olaylarda ilkinde oldu"u gibi heyecanlanmas normaldir. E"itiminin bu durum göz önüne alnarak yaptrlmas sa"lanmaldr. At! srasnda, so"ukkanllk muhafaza edilmeli, heyecandan uzak kalnmaldr. Buna ra"men heyecanlanma olursa, atc dört be! defa derin derin nefes alp vererek ve bir iki dakika kafasndaki her !eyi bo!altp,dinlenerek kalp at! ve nefes periyodunun eski haline dönmesini sa"lar. (2) Duru$ (Ni$an Vaziyeti) :

Duru! At! esnasnda duruma göre alnan ni!an vaziyetidir.

At!ta ba!ar için silâhn oynamas, vücut ve silâhtan olu!an sisteme en yüksek stabilite (denge) ve hareketsizli"i sa"layan duru!u almak gerekliliktir. Atcnn do"ru ni!an alp, mermi namluyu terk edinceye kadar at! teknikleriyle ilgili azamî kontrollere sa"layabilece"i bir duru! çok önemlidir. Atcnn sa"lam bir duru$a sahip olmas için aranan $artlar $unlardr: (a) Adalelere en az gerginlik yükleyecek bir duru! için azamî gayret sarf edilmelidir. Bu kaslarn tamamen gev!emesi anlamna gelmemelidir. Vücudun belli bir konumu (ni!an vaziyeti) muhafaza edebilmesi için kaslardan bazlarnn kullanlmas ve gerilmesi gerekir. Ancak bu hiçbir zaman kaslardaki katlk !eklini almamaldr. (b) Ba!n konumu, dolaysyla gözler en rahat görü! açsnda olmaldr. Ba! öne, arkaya, sa"a, sola yatrld"nda hem boyun adaleleri hem de gözün, göz bo!lu"undaki konumunu ayarlayan göz kaslar lüzumsuz olarak gerilecektir. (3) Pozisyon :

Pozisyon At! esnasnda hedefe göre durumdur.

atcnn ald"

Yatarak at! pozisyonu atcya en rahat, en geni! destek alan sa"layan bir pozisyondur. Atcnn, at! esnasnda alaca" pozisyon isabetli bir vuru! için önem arz eder. Bu nedenle, ba!n, hedefe göre durmann, bacaklarn, kollarn durumunun nasl olaca" bilinmelidir. Aksi takdirde ba!langçta hata yapm! oluruz. En uygun pozisyonu alabilmek için ; (a) Atc, hedef hatt ile 5-15 derecelik bir aç yapacak !ekilde yatmaldr.

(b) Omurga düz durumda, sol bacak omurgaya paralel durumdadr. Sol ayak parmaklar atcnn tercihine göre dik, d!a dönük veya içe dönük olabilir. Sol topuk yere dayamak için zorlanmamaldr. (c) Sa# bacak yakla!k 45 derecelik bir aç ile karna do"ru çekilebilir. Sa" baca"n karna do"ru çekilmesi, tüfe"in omuza rahatlkla yerle!tirilmesini ve karndan nefes almay kolayla!trr. (ç) Sol dirsek tüfe"in tam altnda de"il, hafifçe solunda olmaldr. Sol el ve bilek düzgün ve tamamen rahat bir biçimde ileri do"ru uzatlr. Sol el kunda" skmaz, dipçik tabannn omuza iyice oturmas için tüfek hafifçe kendimize do"ru çekilir (d) Sa# el kabzay çok skmamaldr. Kabza hafifçe geriye do"ru çekilerek dipçik tabann omuz bo!lu"una ( omuz çukuru ) oturmas sa"lanmaldr. Sa" dirsek tüfek yüksekli"ini ayarlayacak bir mesafeye yerle!tirilir. (e) Tüfek kay!ndan yararlanlabilir. Tüfek kay! pazu kasnn üzerinden de"il, omuza veya dirse"e yakn bir yerden ba"lanmaldr. (f) Ba! yanlara do"ru yatrlmadan, gözün yorulmasna sebebiyet vermeyecek rahatlkta ve dik olarak kaynak noktasna konur. Yana"n kaynak noktasna basnc her zaman ayn olmaldr. (g) Ne kadar rahat, gev!ek olunursa olunsun , bütün ni!an vaziyetlerinde vücut normal konumundan uzak vaziyettedir. Baz kaslar gerilmek ve bu konumda uzun müddet kalmak zorundadr. Vücudun bu konuma al!abilmesi için, at! pozisyonlarnn bol bol tatbik edilmeleri gerekir. Bu çal!malar yapld" takdirde, atclar ni!an vaziyetlerini rahatszlk duymadan muhafaza etme !ansna sahip olacaklardr.

!ekil-1.14: Yatarak Ni"an Vaziyeti

!ekil-1.15: Yatarak Ni"an Vaziyeti (4) Kabza Kavrama (Tutu$): Kabza kavramak, atcnn silâha hâkim olmasn ve ni!an hattn uygun olarak muhafaza etmesini sa"layan unsurlardan biridir. Kabza kavramak, silâh sadece sk ve dengede tutmak de"ildir. Kabza kavramalarnda dikkat edilmesi gereken hususlar $unlardr; (a) Kabza, gez-arpack münasebetinin tesis edilmesinde, ilâve bir adale gücüne ihtiyaç duyulmayacak !ekilde kavranmaldr. Ni!an hattnn !ahlanmadan sonra hiçbir özel gayrete gerek kalmadan tabii olarak tekrar eski haline gelebilmesi, sadece uygun bir kabza kavrama tekni"i ile sa"lanabilir. Ni$an hattn eski haline getirmek için bilek veya ba$ hareketini gerektirmeyen bir kabza kavrama $ekli en ideal $ekildir. (b) Kabza her defasnda ayn $ekil ve $iddette kavranmaldr. Kavrama !iddetindeki herhangi bir farkllk do"ru bir ni!an almay derhal etkiler. (c) At! esnasnda atcnn kabza kavrayan (4) parma" sabit, sadece tetik çeken parma"nn hareket halinde olmas gerekir. Bir parma" oynatt"mzda di"erleri de hareket etmek ister. Bu problem ancak bol bol kuru tetik çal$malar ile giderilir. (ç) Tetik parma" kabzaya veya tetik korkulu"una temas ettirilmeden sadece parma#n birinci bo#umu tetik üzerine gelecek !ekilde kullanlmaldr. Ate!leme çekici dü!tü"ü anda e"er arpackta oynama varsa, tetik parma"nn tetik üzerindeki yeri a!a", yukar, sa"a, sola hafifçe alnarak arpac"n etkilenmedi"i bir parmak pozisyonu bulunmaldr. (d) Tüfek kabzasn namlu ile yapt" aç önemlidir. Bunun için, bilek yukar veya a!a"

bükülmemelidir. Do#ru tutu$ için, ön kol ve el bir çizgi üzerinde olmaldr. Bu durumda, tetik parma" teti"i düz olarak geriye bastrmakta, tetik çabuk ve hatasz çekilirken, ön kol da geri tepmeyi rahatça kar!layabilmektedir.

!ekil- 1.16: Bilek Yukarda

!ekil- 1.17: Bilek A"a$da

(YANLI")

(YANLI")

!ekil 1-18: Do$ru Kabza Tutu"u

(e) Her at!tan evvel bir defa kuru tetik dü!ürerek do"ru kabza kavrand"ndan emin olunmaldr.

D#KKAT ! Kabza, bir ku!u tutar gibi tutulmaldr. Ne çok skarak ku!un ölmesine yol açlmal ne de gev!ek tutarak ku! kaçrlmaldr.

(f) Her atc için sadece bir kabza kavrama $ekli vardr. Kabza kavramann atmdan atma, günden güne de"i!meyece"i kesinlikle bilinmelidir.

(5) Nefes Kontrolü : Nefes alma; gö"üs kafesi, karn bo!lu"u ve omuzlarla tamamlanan bir harekettir. Silâh omuz bo!lu"unda bulundu"undan nefes alp verme esnasnda inip kalkacaktr. Omuzlarn bu hareketi do"ru ve sabit bir ni!an imkânsz hale getirir. Bu nedenle ni!anc nefes alp verme i!lemi ile ate! etme i!leminin ayn anda yaplamayaca"n bilmelidir. (a) Nefes alp verme i!lemi, dakikada 12-13 defa tekrar eder. Dolaysyla bir nefes alp verme süresi 4-5 saniye sürer. (b) Nefesin 15-20 saniye tutulabilmesi mümkündür. Bu i! için özel bir gayret gerektirmedi"i gibi, anormal hiçbir duygu da yaratmaz. Bu süre at! için ihtiyaç duyulan zamandan çok fazladr.

(c) At! için nefes tutma, nefes verdikten sonra te!ekkül eden en tabii halde, do"al bo!lukta yaplmadr. !ekil- 1.19: At"ta Nefes Kontrolü (ç) At!tan önce derin bir nefes alnr ve yava!ça verilir. Nefes tutulur ve en gev!ek duruma gelinir. Bütün dikkat gez-arpack münasebetine yöneltilir. Bu esnada teti"e yumu!ak ve gittikçe artan bir basnç uygulayarak at! yaplr. (d) Nefesin tutulmas hiçbir zaman 10 saniyeden fazla olmamaldr. Ni!an alm! vaziyette gere"inden fazla beklemeler gözleri yorar ve beyine yetersiz oksijen gitmesine neden olur. Beyine az

oksijen gitmesi ise zayf konsantrasyonu do"urur, vücut yeniden nefes alma ihtiyac hissederken, kaslarda gerilim artar. Bunun sonucu hatal bir at! yaplr. (e) Nefes al! veri!i devam ederken ani çkan hedefle kar! kar!ya kalnd"nda, atc hangi halde bulunuyorsa (Nefes alyor veya veriyor) o anda nefesini tutarak, ni!an alr ve teti"i ezer. (6) Ni$an Kontrolü: (a) At! yapabilmenin temel !artlarnda birisi do"ru ni!an almaktr. Bunun için, gez ve arpac"n konumu do"ru tatbik edilmelidir. Gez ve arpack münasebetini do"ru tesis etmek ve bunu çekirdek terk edinceye kadar devam ettirebilmek temel dü!ünce olmaldr.

Yuvarlak Gez Düz Arpackla Ni!an

 V Gez Sivri Arpackla Ni!an

 U  Gez Düz Arpackla Ni!an

!ekil-1.20: Gez Arpack Hizalamas (b) #ki göz açk olarak ni!an ald"mzda gözlerimizi srasyla tek tek açp kapayarak kontrol edersek, gerçek ni!ann tek gözle alnd"n görürüz. Bu kontrolde belirlenen, esas ni!an alan göze gerçek

göz, di"er göze ise yardmc göz denir. Bunun için öncelikle gerçek gözün tespit edilerek, ni!ann bu gözle alnmas gerekir. (c) Göz, odakland" noktay net, di"er taraflar flû (bulank) görür. Göz, hedefe odaklanrsa arpack net görünmez ve daha büyük at! hatalar ortaya çkar.

Arpack Bulank- Hedef Net (YANLI")

Arpack Net, Hedef Bulank (DO%RU) !ekil 1.21: Tabanca

Arpack Bulank- Hedef Net (YANLI")

Arpack Net, Hedef Bulank (DO%RU) !ekil 1.22: Tüfek

(ç) Göz mutlaka arpac#a odaklanmaldr. Arpac"a yaplan odaklama ni!ancya uygun ni!an hattn sabit tutmasn sa"lar. Bu odaklama atcya ayrca gez arpack hizalamasndaki hatalar fark etme imkân verir ki bu da atcnn ni!an hatasn düzeltme !ans demektir. (d) Gez ve arpack hizalamasnda, arpac"n gezin ortasndan çok az da olsa uzakla!mas, hedefte büyük sapmalara neden olur. Arpack hatasnn yaplmamaldr. (Örne"in; 10 cm.lik gez arpack mesafesi olan tabancada, arpac" bu konumdan 1 mm. kaydrrsak, 25 m. ilerdeki hedefte sapma 25 cm. olur. (e) Tüfekle at! yapld"nda, gez göze çok yakndr. Onun için sadece arpac#a odaklanmak yeterli olacaktr. Tabancada ise gez ve arpack hem birbirine çok yakn her ikisi birden gözden uzaktadr. Onun için odaklama sadece arpac"a de"il, gez ve arpac#a olmaldr. (f) Silâh ve koldaki salnm; göz hedefe odaklanm!sa daha büyük, göz arpac"a odaklanm!sa daha küçükmü! gibi hissedilir. Tetik ezme esnasnda salnm büyük oldu"u takdirde, atcn tetik ezme ritmi yava!lar, hatta durur. Salnmn azalmasn beklerken, at! için uygun anlar bir birini kovalar ve geçer. Onun için bu psikolojik durumdan yararlanarak, arpac"a odaklanlmal ve do"al

salnm önemsemeden tetik ezmeye kararllkla devam edilmelidir. (g) Ni!an hattn bozan faktörlerden biri de tetik dü!ürmeyi iste"e ba"l bir hadise haline getirmektir. Konsantrasyonu teti"e kaydrld"nda, arpack üzerine özel bir dikkat sarf edilmez ve muhtemel arpack hatalar fark edilemedi"i için sistem temelden bozulmu! olur. Uygun tetik basnc istemsiz olarak uygulanmaldr. (#) Arpac"a konsantrasyon süresi 3-7 saniye kadardr. Bu müddet kontrollü atm için yeterli bir süredir. Bütün kaideler bu süre içersinde uygulanrsa atmlar hedefin merkezine oturur.

D#KKAT ! Hedefi bulank, arpac" net gör!

(h) Yana"n dipçik üzerine konulma noktas (kaynak noktas) ile geze kadar olan mesafe çok iyi tespit edilmelidir. Bu mesafe ni!an resminin (Ni!an Hattna ilâve olarak hedefin alt kenar ortasn veya ni!an noktasn da içine alan görüntü) hep ayn büyüklükte ve !ekilde görülmesini sa"layan bir uzaklk olmaldr. Kaynak noktasnn her defasnda farkl seçilmesi at$larn da#lmasna sebep olacaktr. (7) Tetik Kontrolü: (a) Teti"i çekme, at!n sonu de"il at! ba!latan olaydr. Çekirdek namlu istikametinde yol alaca"na ve çekirde"e yön verende de namlu oldu"una göre, namlu istikametinin çekirdek namlu terk edinceye kadar hedef istikametinde tutulmas gerekmektedir. !$te tam bu a$amada insan vücudunun refleks davran$lar (Silâhn geri tepmesine kar! yaplan silâh itekleme ile patlamaya kar! yaplan irkilme ve gözün kapanmas) refleksidir. Bu refleks hareketlerine engel olma çabalar, gereksiz ve zaman kaybndan ba!ka bir !ey de"ildir (b) Bu refleks hareketlerin ba!lama ann, tetik çekme an yerine, patlama sesini duydu"umuz ana ta!nmas gerekir. Çünkü patlama sesinden sonra namlu istikametinde yapaca"mz oynamalar, namludan çkm! ve kendisine verilen istikamette yol alan çekirdek yolunu de"i!tirmeyecektir. (c) Do"ru ni!an alndktan sonra tetik dü!ünceye kadar tam geriye do"ru kesintisiz bir basnç uygulamak ideal !ekildir. Dikkat arpac"a verilince hedef bulank görülecektir. Bu esnada atcnn kafasnda belirmesi muhtemel “acaba hedefte miyim ?” dü!üncesine itibar edilmemelidir. (ç) Tetik bo!lu"unu (istinat) almadan tetik çekmek hatal bir harekettir. #stinat bo!lu"u hafif bir kuvvet uygulamas ile geçilen bir a!amadr. Teti"in esas a"r, daha fazla kuvvet uygulamas gereken ksm istinattan sonraki ksmdr. 6-7 saniyelik içinde bu i!lem tamamlanmaldr. (d) Teti"e parma"n birinci bo"umu ile baslmaldr. Teti"in do"ruca geriye çekilmesi esastr. Tetik çekmenin sonuna gelindi"inde tetik parma"nn 90 derecelik konumda kalmas gerekmektedir.Bunu aksine teti"in yanlara çekilmesi ni!an faaliyetlerini bozar.

!ekil 1-23: Tetik Çekme b. Ni$anclk Hatalar : (1) Arpack Hatalar : (a) At! yapabilmenin temel !artlarndan birisi do#ru ni$an almaktr. Bunun için gez ve arpack hizalamas do"ru tesis edilmelidir. Arpack, gezin yukarsnda, a!a"snda, sa"nda, solunda olmamaldr. Aksi takdirde arpack hatas yapm! oluruz ve vuru! noktalarmz, ni!an noktasnda olmaz.

!ekil-1.24: Arpack Hatalar (b) I!k durumu da arpack hatasna sebebiyet verir. I$#n etkisi ; (I)

Güne!li bir havada sabah, ö"le ve ö"leden sonra yaplan at!larda vuru! noktalar

farkl olur. (II) Arpack üzerine yukardan $k gelirse, parlamadan dolay arpack gözümüze oldu"undan daha büyük görünür. Bunun için gezin üst kenar ortasnda gibi görünen arpack gerçekte bu

noktann altnda bulunur. Bunun sonucu olarak da ksa mesafelerde vuru! noktas hedefin altnda olmasnda, uzun mesafede de merminin hedefe ula!mamasna neden olur.

!ekil-1.25: I"k Yukardan Geldi$inde Arpac$n Durumu (III) Kapal hava, sk orman, alaca karanlk, arpac" oldu"undan küçük gösterir. Bunun sonucu olarak arpack gezin yukarsna çkm! olur ve vuru! noktasnn yukarda olmasn sa"lar.

!ekil-1.26: Kapal Havada Arpac$n Durumu (IV) I!k arpac"a yandan vurursa o taraf parlatr ve o bölgeyi gölgeli tarafndan daha büyük gösterir. Bu nedenle arpac"n gerçek üst noktas yerine parlak ksm gezin ortasna alnd"ndan merminin gölge tarafna gitmesine neden olur. (V) Bunun için arpac"n parlamamas gerekir. Arpac"n parlamasn önlemek için mum veya bez parças yaklarak arpack karartlr. (2) Tüfe#e Hâkimiyet Hatalar: Tüfe"e hakimiyet hatalarn hedefteki vuru!larn analizi ile tespit ederiz. At!tan sonra hedef analizinin yaplmas gerekir. Bu sayede, atcnn yapt" hatalar tespit

edilerek, giderilir.

!ekil-1.27: Tüfe$e Hakimiyet Hatalar

(3) Gizli Ni$anclk Hatalar :

Gizli Ni!anclk Hatas $ahlanmaya, geri tepmeye ve patlama sesine kar! tepki verildi"inde meydana gelen hatadr.

At! annda ortaya çkan refleks hareketleri sonucu olu$an hatalardr. Bunlardan birincisi !ahlanma ile ilgilidir. $ahlanma çekirdek namluyu terk ettikten sonra, namlu ucunun yakla!k 20- 30 cm havaya kalkmasdr. $ahlanmay önlemek için çal!lmamaldr. Atclk prensiplerine tam olarak

uyuldu"u takdirde !ahlanan namlu at!tan sonra tekrar eski yerine döner. $ahlanma vuru! noktalarna kesinlikle hiçbir etki yapmaz.; kapak takmnn geri ileri hareketi srasnda seyrini tamamlar. Arpackta patlamadan önceki yerine döner. $ahlanmadan ve geri tepmeden korunmak için kaslarn bilinçsiz olarak gerilmesi ancak düzenli bir e"itimle mümkündür. Fi!e"in patlamas srasnda ortaya çkan sese kar! her atc refleks olarak bir tepki gösterir. Atclkta esas olan patlama sesine kar$ hiçbir tepki göstermemektir.

!ekil-1.28 18-105. SIFIRLAMA ESASLARI a. Mekanik Ni$angâh Tertibatlarnn Sfrlanmas: Mekanik ni!angâh tertibatlar genel olarak ayarlanabilir bir gez ve arpacktan olu!makla birlikte, silâhlarn özelli"ine göre sfrlama için bunlardan sadece biri veya ikisi birden ayarlanmaldr. Ayarlama yaplrken gezin veya arpac"n üzerindeki vidann ne tarafa döndü"ü de"il gezin veya arpac"n ne tarafa hareket etti"i önemlidir. Mekanik ni!angâh tertibatnn sfrlanma !ekline göre toplam dört çe!it silâh vardr;

(1) Yükseli$ ve Yan Ayar Arpacktan Yaplan Silâhlar: En belirgin örnekleri Rusya men!eli Kala$nikof, Dragunov, PKM ve benzeri silâhlardr. Bu silâhlarn sfrlanmasnda düzeltmeler, vuru!lar hangi tarafta toplanm!sa arpack o yöne do"ru yeteri kadar hareket ettirilerek yaplr. (a) Vuru!lar yukarda ise a!a" almak için, arpack yukar do#ru, (b) Vuru!lar a!a"da ise yukar almak için, arpack a$a# do#ru, (c) Vuru!lar sa"da ise sola almak için, arpack sa#a do#ru, (ç) Vuru!lar solda ise sa"a almak için, arpack sola do#ru hareket ettirilir. (2) Yükseli$ ve Yan Ayar Gezden Yaplan Silâhlar: Örnek olara G3 Piyade Tüfe"i verilebilir. Bu silâhlarn sfrlanmasnda düzeltmeler, vuru!lar hangi tarafta toplanm!sa gez o yönün tersine do"ru yeteri kadar hareket ettirilerek yaplr. (a) Vuru!lar yukarda ise a!a" almak için, gez a$a# do#ru, (b) Vuru!lar a!a"da ise yukar almak için, gez yukar do#ru, (c) Vuru!lar sa"da ise sola almak için, gez sola do#ru, (ç) Vuru!lar solda ise sa"a almak için, gez sa#a do#ru hareket ettirilir. (3) Yükseli$ Ayar Arpacktan, Yan Ayar Gezden Yaplan Silâhlar: Örnek olarak M-16 Piyade Tüfe"i verilebilir. Bu tip silâhlarn sfrlamasnda düzeltme yaplrken; (a) Vuru!lar yukarda ise a!a" almak için, arpack yukar do#ru, (b) Vuru!lar a!a"da ise yukar almak için, arpack a$a# do#ru, (c) Vuru!lar sa"da ise sola almak için, gez sola do#ru, (ç) Vuru!lar solda ise sa"a almak için, gez sa#a do#ru hareket ettirilir. (4) Yükseli$ Ayar Gezden, Yan Ayar Arpacktan Yaplan Silâhlar: Örnek olarak MG-3 Makinal Tüfek verilebilir. Bu silâhlarn sfrlamasnda düzeltme yaplrken; (a) Vuru!lar yukarda ise a!a" almak için, gez a$a# do#ru, (b) Vuru!lar a!a"da ise yukar almak için, gez yukar do#ru, (c) Vuru!lar sa"da ise sola almak için, arpack sa#a do#ru, (ç) Vuru!lar solda ise sa"a almak için, arpack sola do#ru hareket ettirilir. Ksacas bütün silâhlarn sfrlanmasnda temel kural olarak $unlar söyleyebiliriz, 1 Arpacktan yaplan düzeltmelerde; arpack, vuru$a do#ru, 2 Gezden yaplan düzeltmelerde; gez, vuru$un tersine do#ru kaydrlr.

Buna göre arpackta do"ru, gez de ise ters orant vardr. b. Dürbün Tertibatl Ni$angâhlarn Sfrlanmas : Dürbün tertibatl ni!angâhlarn yaplar birbirlerinden çok farkl gibi görünseler de sfrlamalar, arpacktan sfrlanan mekanik ni!angâhlarda uygulanan esaslarla yaplr. Dürbün tertibatl ni!angâhlarla ilgili ayrntl bilgi kullandklar silâhlarla birlikte verilecektir.

At!larda, ba!ar için atclk esaslarn bilinip uygulanmaldr. Atclk esaslar ise, konsantrasyon, duru$, pozisyon, kabza kavrama, nefes kontrolü, ni$an kontrolü ve tetik kontrolüdür. At!a ba!lamadan önce ve at! esnasnda konsantrasyon sa"lanmaldr. Atcnn sa#lam bir duru$a sahip olmas için adalelere en az gerginlik yükleyecek bir duru! için azamî gayret sarf edilmelidir. P.Tüfe"i ile at! yaplrken, yatarak ni!an vaziyetinde en uygun pozisyon için; atc, hedef hatt, 5-15 derece, omurga düz durumda, sol bacak omurgaya paralel durumdadr. Sol ayak parmaklar atcnn tercihine göre dik, d!a dönük veya içe dönük olabilir. Sol topuk yere dayamak için zorlanmamaldr.Sa# bacak yakla!k 45 derecelik bir aç ile karna do"ru çekilebilir. Sol dirsek tüfe"in tam altnda de"il, hafifçe solunda olmaldr. Sol el ve bilek düzgün ve tamamen rahat bir biçimde ileri do"ru uzatlr. Sol el kunda" skmaz, dipçik tabannn omuza iyice oturmas için tüfek hafifçe kendimize do"ru çekilir. Kabza bir ku!u tutar gibi tutulmaldr. Ne çok skarak ku!un ölmesine yol açlmal ne de gev!ek tutarak ku! kaçrlmaldr. Ayrca, bilek bükülmemelidir. At! yapabilmenin temel !artlarnda birisi do#ru ni$an almak’tr. Bunun için, gez ve arpac"n konumu do"ru tatbik edilmelidir. Hedef flû, arpack ise net görülmelidir. Nefes kontrolünde ise esas, nefes alp verirken, teti"e baslmaz, ate! edilemez. Tetik kontrolü için, do"ru ni!an alndktan sonra tetik dü!ünceye kadar tam geriye do"ru kesintisiz bir basnç uygulamak ideal $ekildir. Teti"i çektikten sonra meydana gelen, patlama sesi, !ahlanma ve geri tepmeye kar! herhangi bir refleks harekette bulunulmamaldr. Aksi takdirde gizli ni$anclk hatas yaplm! olur. Arpack, gezin yukarsnda, a!a"snda, sa"nda, solunda olmamaldr. Aksi takdirde arpack hatas yapm! oluruz ve vuru! noktalarmz, ni!an noktasnda olmaz.

1. Muharebe ni!angâh kullanlarak duran hedeflere ni!an noktas seçerken hedefinin neresine ni!an alnr ?

200 metredeki diz

2. Muharebe ni!angâh kullanlarak, 300 metre ilerde ko!arak uzakla!an hedefin neresine ni!an alnr? 3. Atclk esaslar nelerdir? 4. Piyade Tüfe"i ile yatarak ni!an vaziyetinde, en uygun pozisyonun alnmasn açklaynz. 5. Gizli ni!anclk hatalarnn sebepleri ve giderilmesini açklaynz. 6. Kabza kavrarken neler dikkat edilir? Açklaynz. 7. Kabza kavrarken, bile"in durumu nasl olmaldr? 8. Bütün silâhlarn sfrlamasnda temel kural nedir? 9. Arpack hatas yapmama için arpack nasl görülmelidir? 10. Do"ru ni!an almak için arpack, …………….., hedef ise ………………….. görülmelidir. 11. #cra etti"iniz at! sonrasnda vuru!larnzn a!a"daki gibi oldu"unu gördünüz. Buna göre tüfe"e hakimiyet hatalarndan hangisini yapm! bulunmaktasnz?

1 JGY:167-3 Mekanik, Ni!anclk ve At! E"itimi Yönergesi 2 Sava! TANRISEVEN E.Top.Kd.Alb. Hafif Silâh At! Teknikleri ve At! Yönetimi Ders Kitab/ANKARA-1999(Shf.2-1/2-38) 3 JANDARMA E"itim Dergisi MART-2005, (J.Yzb.Mete BARAKAZ#, At!ta Ba!arl Olmann Yöntem ve Kriterleri Nelerdir? Say 33,Shf.14-20

4 KKK: Hafif Silâh Ders Notu (Ordudonatm Okulu)

TASN!F DI"I Tabancalar

TABANCALAR ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

1. BROWNING HP TABANCA

!

!

!

2. 92 FS BERETTA TABANCA

!

!

!

3. A-900 XS ASTRA TABANCA

!

!

!

4. Z!GANA T TABANCA

!

!

!

5. KILINÇ 2000 LIGHT TABANCA

!

!

!

Bilgi: !

Kavrama: "

Uygulama: !

2-1 TASN!F DI"I

Ü N ! T E

2


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : Browning HP, 92 FS Beretta, A-900 XS Astra, Zigana T ve Klnç 2000 Light Tabancann;

!

Tanmn ve kurulu#taki yerini bilecek,

!

Adedi bilgileri ve ana parçalarn bilecek,

!

Emniyet tertibatlarnn nasl çal#t$n bilip uygulayacak,

!

Doldurulmasn, ate#lenmesini ve bo#altlmasn uygulayacak,

!

Söküp takabilecek,

!

Tutukluk sebeplerinin neler oldu$unu bilip giderebilecek,

!

Taktik kullanmn bilip uygulayacak,

!

Kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar bilip uygulayacak.

ANAHTAR KAVRAMLAR ! Kurulu"taki Yeri

!

Bo"altlmas

! Emniyet Tertibat

!

Ate"lenmesi

! Ate"leme Çekici

!

Sürgülü Kilit Sistemi

! Dolduru"

!

Ate"leme !#nesi

2-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI ! Daha önce hiç tabanca kullandnz m? Kullandysanz nasl çal!t"n hiç dü!ündünüz mü? ! Bir tabancada arayaca"nz özellikler sizce neler olmaldr? ! Daha önce tabancayla meydana gelen herhangi bir kaza duydunuz veya gördünüz mü? ! Sizce neden silahlar içersinde en çok kaza tabancalar ile meydana gelmektedir? ! Tabancas ile e!inin, çocu"unun, arkada!nn veya herhangi birinin kazaen ölümüne sebep olan birinin, dü!ece"i psikolojik durumunu hiç dü!ündünüz mü? ! Browning , Beretta ve Astra Tabancalarn kar!la!trnz? ! Kulland"nz tabancalarn tutukluk yapmamas için neler yapmanz gerekti"ini, nelere dikkat etmeniz gerekti"ini biliyor musunuz? ! Tabancalarn taktik kullanmn açklaynz. ! Browning, Beretta ve Astra Tabancalarn fi!ek ebad MP-5 Makinal Tabanca ile ayn olmasna kar!n niçin bu silâhlarda MP-5 Makinal Tabancann fi!e"i kullanlmamaldr? ! Ate!leme çekici denince, ne anlyorsunuz?

2-3 TASN!F DI"I


TABANCANIN KISA TAR!H!

Tabanca ismi Farsça da el ayas, avuç içi anlamna gelen Tabance kelimesinden gelmektedir. "talyanca da Pistola, "ngilizce de Pistol, Rusça da Pistalet, Osmanlca da Pi#tov olarak kullanlm#tr. Revolver (1835): 1835’de Samuel Colt ilk revolverinin patentini alm#tr. Bu ilk model revolverde top ksmnda açlm# birkaç mermi yata$, ate#lenecek mermiyi namlu hizasna getiriyordu. Daha sonra Avrupa da Emile ve Leon NAGANT karde#ler 1895'te toplu tabancalarn aksaklklarn gidermi# ve NAGANT marka tabancay icat etmi#lerdir. Ruslar 1898 den 1940'a kadar NAGANT lisans ile bu tabancalar üretmi# kullanm# ve dünyaya satm#tr. Almanya'nn Fransa-Prusya sava#nda zafer kazanmas sonrasnda büyük bir imparatorluk olma iste$i onu silah teknolojisine yöneltti. Silah tarihinin en ünlü ki#ilerinden biri olan John BROWN"NG otomatik tabancalar üzerinde uzun müddet çal#arak geri tepmeyi icat eden MAX"M'den farkl olarak patlamadan çkan gaz basncnn bir ksmn hareketli parçalarn çal#mas için kullanm#tr. John BROWN"NG'in yapt$ silahn geli#tirilmesi 1935 ylnda 14'lü BROWN"NG HP'in yaplmasdr. Bugünkü tabancalarn geli#mesi genel olarak 1930'lu yllarda BROWN"NG HP'nin Belçika da yaplmas ile ba#lar daha sonra Kanada da standart askeri silah seçilmesi ile ün kazanr. Ayn zaman dilimi içerisinde "talyan BERETTA, Fransz MAP, "spanyol STAR, Rus TOKAREV, Alman WALTER yaplm!tr. Türkiye'de de 1940'larda Nuri KILLIG"L tarafndan NUR" tabancalar yaplm#tr. Daha sonra bu silahn üretimi durdurulmu# ve Krkkale'de MKE tarafndan 1945 ylnda Krkkale tabanca üretimine ba#lanm#tr.

2-4 TASN!F DI"I


18-200.TABANCALAR Yakn koruma amaçl olarak kullanlan tabancalar, günümüze kadar de$i#ik #ekillerde imal edilerek gelmi#tir. Bu ünitede, J.Gn.K.l$ envanterinde bulunup, kadro silâh olarak kullanaca$nz tabancalar ele alnm#tr. Ate#li silâhlar grubundan olan Tabancalar, çal#ma sistemlerine göre; • Tek at"l tabancalar; #arjörü veya topu olmayan, her fi#e$in atmndan sonra elle doldurulan tabancalardr. Haval tabancalar ve i#aret tabancalar bu gruba girer. • Yar otomatik tabancalar; tek tek at# özelli$i olan, at#tan sonra barut gaznn geri tepmesi ile tekrar at#a hazr konuma gelen tabancalardr. • Tam otomatik tabancalar; tetik basl tutuldu$u müddetçe arka arkaya seri at# yapabilen tabancalardr. 18-0201. 9 MM. BROWNING HP TABANCA

!ekil-2.1: Browning HP Tabanca a. Tanm: 9 mm. HP (High-Power) Browning Tabanca, barut gaznn geri tepmesi yerine getiren yayn ileri itmesi ile çal#an, yar otomatik ve (13) adet fi#ek kapasiteli #arjörle beslenen bir silâhtr.

2-5 TASN!F DI"I


Bir fi#ek de, atm yata$na yerle#tirildi$inde kapasitesi (14) adede çkmaktadr ki bundan dolay 14'lü Browning diye tannmaktadr. 9 x 19 mm. Parabellum (9x19 mm. çapndaki fi#eklere "talya’da verilen ortak addr) fi#ek kullanr. Bu tabancann seri numaralar; namlunun gerisinde, atm yata$nn üzerinde, kapa$n üzerinde, kovan atma bo#lu$unun hemen altnda ve gövdenin üzerinde teti$in hemen üst tarafnda veya kabzada olmak üzere üç ayr yerde yazl seri numaras bulunmaktadr. b. Kurulu"taki Yeri: Jandarma Genel Komutanl$ emrinde görevli; Subay, Astsubay ve Uzman Jandarma, Turizm kyafeti giyen birliklerdeki personelin tamam, mürettebatla kullanlan silâhlarn Kurulu"taki Yeri ni#anclar, yakn koruma personeli Silâhn hangi birliklerde bulundu#u ve bu birliklerde hangi personel tarafndan kullanld#n ifade eder. tarafndan, yakn savunma maksadyla kullanlr.

c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 9 mm.

(2) Fi#ek Ebad

: 9 x 19 mm.

(3) Tabancann Uzunlu$u

: 20.3 cm.

(4) Namlu Uzunlu$u

: 12 cm.

(5) A$rl$ (bo#)

: 897 gr.

(6) %arjör Kapasitesi

: 13 fi#ek.

(7) Yiv-Set Adedi

: 6 (Sa$a).

(8) "lk Hz

: 376 m/sn.

2-6 TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar : (1) %arjör, (2) Kapak tutucu pim, (3) Kapak takm, (4) Yerine getiren yay ve mili, (5) Namlu, (6) Gövde. (1)

(6)

(1) (5) (2)

(3)

(6) (4)

!ekil-2.2: Browning HP Tabancann Ana Parçalar

D!KKAT ! Browning HP Tabancann, 92 FS Beretta

ve A-90 XS Astra Tabancadan

farkl olarak, kapak tutucu pimi sökülmektedir.

2-7 TASN!F DI"I


d. Emniyet Tertibatlar : (1) Mandal Emniyeti : Browning HP Tabancann sol tarafnda gövde üzerinde, kapak takmnn Emniyet Tertibat ileri-geri hareketini engelleyecek #ekilde emniyet Silâhlar istenilen zamanda ate"lemek veya mandal vardr. Mandal ate"lememek için geli"tirilen si stemlerdir. emniyetine almak için mandal kapak takmndaki çukur ksmna yukar kaldrmak suretiyle oturtulur. Bu durumda iken tabanca mandal emniyeti aktif haldedir ve tetik dü#mez. Ayrca mandal emniyetinde iken, emniyet mandal kapak takmnn çukur ksmna oturmu# durumda oldu$undan, tabancann kapak takm ileri geri hareket etmedi$inden doldurulamaz ve bo#altlamaz. (2) Ate"leme Çekici Emniyeti : Ate#leme çekici emniyetine almak için; ate#leme çekici (1/3) orannda Ate"leme Çekici geriye do$ru çekilir, çt sesi duyulunca braklr. Bu Ate"lemeyi sa#lamak maksadyla, i#neye iken teti$e durumda vuran ate"leme elemanlarndan biridir. basld$nda, tetik dü#mez ve ate#leme olmaz. Ate#leme çekici emniyetinden çkarmak için ate#leme çekici sonuna kadar çekilir. (3) $arjör Emniyeti: Atm yata$nda fi#ek olsa dahi #arjör, #arjör yuvasna yerle#tirilmedikçe, tetik çekilmez ve silâh ate# almaz. Ate# edebilmek için silâha mutlaka #arjör takl olmaldr. %arjör takl durumda de$ilse, tabanca #arjör emniyetindedir. Emniyet tertibatlarnn, arzal olabilece$i de$erlendirilerek, silah özellikle ilk alnd$nda ve belli periyotlarda kontrol edilmelidir. Örne#in; #arjör emniyetinin arzal olup olmad$n kontrol etmek için önce #arjör, yuvasndan çkarlarak içindeki fi#ekler bo#altlr. Müteakiben mandal emniyetini açlr, kapak takm çekilip braklr ve bo# #arjör taklr, tetik dü#ürülerek tabanca bo#altlr. Sonra #arjör çkartlarak, kapak takm çekilip braklr ve teti$e baslr. E$er tetik dü#üyorsa tabancann #arjör emniyeti arzaldr. 2-8 TASN!F DI"I


e. Silâhn Doldurulmas, Ate"lenmesi ve Bo"altlmas : (1) Doldurulmas : Di$er tabancalarda oldu$u gibi #arjör fi#ek ile doldurulur ve yuvas içine itilir. "#aret parma$ tetik köprüsünün Dolduru" d#nda kalacak #ekilde tabanca sa$ elle tutulur ve kapak geri Silâhn atm yata#nda fi"ek bulunarak tarafndaki trtll ksmndan at"a hazr olmas durumudur. Bu tam tutularak sonuna kadar çekilir. dolduru"tur. Sadece "arjör (fi "ek varken) Bu anda ate#leme çekici takl iken yarm dolduru"tur. kurulmu#tur. Kapak serbest brakld$nda ileriye do$ru frlayp #arjörün üst ksmndaki fi#e$i alarak atm yata$na sürer. Artk silâh doludur ve ate# etmeye hazrdr. E$er ate# etmek istenmezse; emniyet mandal tamamen yukarya kadar itilip kapak üzerindeki çenti$e geçmesi sa$lanarak emniyete alnr. Ate#leme çekici emniyetine getirilerek de emniyete alnabilir. (2) Ate"lenmesi : Tabancayla ate# edebilmek için, emniyet mandalnn a#a$ya çekilmi# ve ate#leme Ate"lenmesi çekici tam kurulmu# olmaldr. Ate#leme çekici kurulu Tam dolduru"taki silâhn teti#ine olmadkça tetik çekilse de ate# basld#nda, i#nenin fi"ek dip tablasndaki etmez. Tetik, sadece kurulu kapsüle çarpmas ile ba"layan faaliyettir. ate#leme çekicinin olan dü#mesini sa$lar. (BDA9 (Browning Double Action 9 mm.) ve BDAO (Browning Double Action Only) tipleri çift hareketlidir. Bu tabancalarda silâh kurulmasa da tetik çekilince ate#leme çekicini kurar ve ate# eder.). Bu i#lemlerden sonra ni#an alnr ve her at# için ayr ayr tetik çekilir. Son fi#ek ate#lenip #arjörde fi#ek bitince kapak geride takl kalr. Kapak takmn tekrar ileriye getirmek için, silâhn sol tarafnda teti$in hemen üstünde bulunan kapak tutucu pimi gerideki trtll ksmndan a#a$ do$ru bastrlmaldr.

2-9 TASN!F DI"I


(3) Bo"altlmas : Öncelikle #arjör çkartlr, kapak takm geriye do$ru çekilerek frlayan fi#ek alnr. Bo"altlmas Kapak tutucu geri ksmndan yukarya kaldrlarak çenti$e At" tamamlandktan sonra, atm taklr. Bu durumda kapak, yar yata#ndan fi"e#in çkarlmas i"lemi. açk pozisyonda tutulmu# olacaktr. Atm yata$nda hiçbir fi#e$in kalmad$ göz ve el ile kontrol edilir. Kapak tutucu mandal a#a$ do$ru bastrlr. %arjör (bo#) yerle#tirilir ve tetik çekilerek bo#altma i#lemi tamamlanr. f. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas: (1) Sökmek için öncelikli olarak silâhn bo#latlmas gerekir. Bunun için #arjör çkartlr ve tabanca bo#altlr. %arjör emniyeti oldu$u için bo# #arjör taklarak bo#altlmaldr (%ekil-2.3).

!ekil-2.3 (2) Emniyet mandal, kapak üzerindeki sökme çenti$ine (ortadaki çentik) taklncaya kadar kapak geriye çekilir ve emniyet mandal bu çenti$e taklr (%ekil-2.4).

!ekil-2.4 2-10 TASN!F DI"I


(3) Kapak tutucu mandalnn geri ksm yukarya do$ru bastrlr (%ekil-2.5) ve kapak tutucu piminin sa$ tarafndaki ucu içeriye do$ru itilerek (%ekil-2-6) kapak tutucu pim gövdeden d#arya do$ru çekilir ve tamamen çkarlr (%ekil-2.7). !ekil-2.5

!ekil-2.6

!ekil-2.5

!ekil-2.6



(4) Emniyet mandal sökme çenti$inden a#a$ya indirilerek kapaktan kurtarlr. Kapak ileriye do$ru çekilerek gövdeden ayrlr (%ekil-2.8/9).

!ekil-2.8

!ekil-2.9

2-12 TASN!F DI"I


(5) Kapak sol elin içine yerle#tirilir ve yerine getiren yay ve mili sa$ el ile tutularak namlu gerisindeki yuvasndan çkartlp ileri do$ru çekilerek yerine getiren yay ve mil kapaktan ayrlr (%ekil-2.10).

!ekil-2.10 (6) Namlunun atm yata$ bölümü (geri ucu) kapaktan kurtarlr ve ön ucu da sürgü yuvasndan geriye do$ru çekilip çkartlr (%ekil-2.11).

!ekil-2.11 Taklmas: Sökülen parçalar tersi sraya göre taklr.

D!KKAT ! Yerine getiren yay ve mili takarken, milin uç ksmnn düz olan taraf yukar do#ru olmaldr. (Takarken, kapak takmnn ters durum oldu#u ve buna göre yukar do#ru olmas gerekti#i unutulmamaldr).

2-13 TASN!F DI"I


18-0202. 92 FS BERETTA TABANCA a. Tanm: 9 mm. çapnda, #arjörle beslenen, “sürgülü kilitleme sistemi” ile çal#an, iki ve tek hareketli ate# edebilen, yar otomatik tabancadr (%ekil 2.12).

!ekil-2.12

Sürgülü Kilit Sistemi Beretta Tabancann üst k sm açk oldu#undan, at" esna snda kapak takmnn ileri-geri hareketiyle namlunun çkmasn önleyen bir si stemdir. Bu özelli#iyle ayn zamanda ni"an hatt bozulmadan do#ru ni"an alnmas sa#lanm" olur ($ekil-2.13)



b. Kurulu"taki Yeri: J.Gn.K.l$ emrinde görevli Sb., Astsb. ve Uz.J.lar, turizm kyafeti giyen birliklerdeki personelin tamam, mürettebatla kullanlan silâhlarn ni#anclar ve yakn koruma personeli tarafndan yakn savunma maksadyla kullanlr. c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 9 mm.

(2) Fi#ek Ebad

: 9 x 19 mm.

(3) Uzunlu$u

: 217 mm.

(4) Namlu uzunlu$u

: 125 mm.

(5) A$rlk (bo#)

: 975 gr.

(6) %arjör kapasitesi

: 15 fi#ek.

(7) Yiv-Set adedi

: 6 (Sa$a).

(8) "lk hz

: 400 m/sn.

ç. Ana Parçalar : (1) %arjör,

(4) Namlu,

(2) Kapak takm,

(5) Gövde.

(3) Yerine getiren yay ve mili, (4) (1)

(2)

(5)

(3)

!ekil-2.14: 92 FS Beretta Tabancnn Ana Parçalar 2-15 TASN!F DI"I


d. Emniyet Tertibatlar : (1) Ate"leme !#nesi Emniyeti: Tetik sonuna kadar geriye çekilmedi$i zaman ufak bir piston ate#leme i$nesini Ate"leme !#nesi bloke etmekte ve yüksek bir yerden dü#me gibi #iddetli darbelere maruz kalsa bile her Fi"e#in kapsülüne vurarak, türlü hareketi önlemektedir. Bu otomatik ate"lemeyi sa#layan i#ne emniyet sadece tetik sonuna kadar "eklindeki parçadr. çekildi#inde devre d" kalr (%ekil-2.15).

!ekil-2.15 (2) Mandal Emniyeti: Tabancann her iki yannda da bulunmaktadr. Namluda, fi#ek bulundu$unda, tam emniyet içerisinde ate#leme çekicinin ate# edemez duruma getirilmesini sa$lamaktadr. Emniyet mandalnn harekete geçirilmesi, ate#leme i$nesinin, ate#leme çekicinin etkisinden çkmasn, ate#leme çekicinin indirilmesini ve tetik ile kurma grubu arasndaki ba$lantnn kesilmesini sa$lar.

!ekil-2.16

!ekil-2.17

(3) Ate"leme Çekici Emniyeti: Ate#leme çekici emniyeti Browning Tabancada anlatld$ #ekilde alnr. Ancak tetik çekildi#inde ate"leme çekici emniyeti devreden çkar. 2-16 TASN!F DI"I


e. Silâhn Doldurulmas, Ate"lenmesi ve Bo"altlmas : (1) Doldurulmas : Silâh mandal emniyetine alnr. %arjör, kilitleme sa$lanncaya kadar #arjör yuvas içine itilir. Kapak takm sonuna kadar geriye çekilir ve serbest braklr. Bu durumda ate#leme çekici inik, tabanca dolu ve emniyette olarak at#a hazrdr. Ate#leme çekici inik durumda oldu$undan ilk at# çift hareketli olarak gerçekle#ir veya ate#leme çekici geriye çekilerek kurulur ve tek hareketli olarak devam edilir. Teti$in çekilmesi öncelikle ate#leme çekicini kurar, sonra bunun ate#leme i$nesine vurmasn sa$lar. "lk at#tan sonra ki at#lar ate#leme çekici kurulu durumda oldu$undan tek hareketli olarak gerçekle#ir. (2) Ate"lenmesi : Silâh doldurulduktan sonra, emniyet mandal açlr.(At# konumuna getirilir). Yar otomatik oldu$undan, her at# için tek tek tetik çekilir. Son at# yapldktan sonra kapak takm açk kalr. Yeniden ate# etmek için bo# #arjör çkartlr, dolu bir #arjör kilitlenene kadar yuvas içine itilir. Kapak takmnn kapanmas için silâhn sol tarafnda bulunan kapak takm durdurma mandalna a#a$ do$ru baslarak silâhn yeniden at#a hazr duruma getirilmesi sa$lanr. (3) Bo"altlmas : Emniyete alnr, #arjör çkarlr, kapak takm geriye do$ru çekilerek namluda fi#ek varsa çkarlr. Atm yata$nn bo# oldu$u ve fi#e$in d#ar atld$ndan emin olduktan sonra kapak takm serbest braklr. f. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : (1) Sökülmesi : (a) Tabanca bo#altlr. (b) Sol el i#aret parma$ ile kapak takm tutma mandalna baslrken ayn anda ba# parmak ile mandal 90 derece döndürülür.



(c) Kapak takm, namlu, yerine getiren yay ve mili ileri do$ru çekilir.

!ekil-2.19

(ç) Yerine getiren yay ve milinin ba#na hafifçe bastrlarak kaldrlr ve yava# yava# gerilimden kurtarlr. (d) Kilitleme blo$u miline bastrlarak namlu blok gurubu kapak takmndan çkartlr. (2) Taklmas: Silâhn taklmas için sökülmenin tersine hareket edilir. Takma esnasnda a"a#daki noktalara dikkat edilir: (a) Namlu, kapak takmndaki yerine oturmaldr (%ekil-2.20/21),

!ekil-2.20 (b) Kilitleme yerle#tirilmelidir,

blo$u

!ekil-2.21 kanatlar,

kapak

takmndaki

yuvalarna

(c) Yerine getiren yay ve mil ba#, kilitleme blo$u üzerindeki yuvasna merkezî #ekilde yerle#tirilmelidir. 2-18 TASN!F DI"I


18-0203. A-900 XS ASTRA TABANCA a. Tanm: 9 mm. çapnda, barut gaznn geri tepmesi ile çal#p hava ile so$uyan, #arjörle beslenen yar otomatik bir tabancadr. b. Kurulu"taki Yeri: J.Gn.K.l$ emrinde görevli Sb., Astsb. ve Uz.J.lar, turizm kyafeti giyen birliklerdeki personelin tamam, mürettebatla kullanlan silâhlarn ni#anclar ve yakn koruma personeli tarafndan yakn savunma maksadyla kullanlr.

!ekil-2.22 c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 9 mm.

(2) Fi#ek Ebad

: 9 x 19 mm.

(3) Uzunlu$u

: 192.5 mm.

(4) Namlu Uzunlu$u

: 109 mm.

(5) A$rl$ (bo#)

: 1025 gr.


: 17 fi#ek.

(7) Yiv-Set Adedi

: 6 (Sa$a).

(8) "lk Hz

: 380 m/sn. 2-19

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar : (1) %arjör, (2) Kapak takm, (3) Yerine getiren yay ve mili, (4) Namlu , (5) Gövde.

(1)

(4)

(2) (5)

(3)

!ekil-2.23: A-900 XS Astra Tabancann Ana Parçalar

D!KKAT ! Mil alüminyumdan imal edildi#i için çabuk krlabilmektir.

2-20 TASN!F DI"I


d. Emniyet Tertibatlar : (1) Ate"leme Çekici !ndirme Mekanizmas : Ate#leme Çekici "ndirme Mandal sayesinde ate#leme çekici tam emniyetli biçimde dolu fi#ek yata$ üzerine indirilebilmektedir (%ekil-2.23). Söz konusu mandal taklma di#ine etki yaparak inmekte olan ate#leme çekicinin i$neye vurmadan önce ayn mandal tarafndan yava#lamasn sa$lamakta ve ilave bir emniyet unsuru te#kil etmektedir.

!ekil-2.24 (2) Mandal Emniyeti: Tabancann mandal emniyeti, at# yapan el tarafndan rahatlkla kullanlabilmektedir. "ki parçal ate#leme i$nesi sisteminde, emniyet mandalnn a#a$ hareketiyle ikincil ate#leme i$nesi vuru# ekseninden ayrld$ndan at# her #ekilde engellenmektedir. Emniyet mandal, ate#leme çekicinin konumundan etkilenmeden kullanlabilmektedir (%ekil-2.24/25).

!ekil-2.25

!ekil-2.26 2-21

TASN!F DI"I


(3) Ate"leme !#nesi Emniyeti : Bu emniyet sayesinde tabancann kazara ate#lenmesi engellenmi#tir. Bu sistem ayn zamanda darbe emniyetidir. Tetik tam olarak çekilmedi$i sürece, tabanca kazara namlu veya ate#leme çekici üzerine dü#ürülse de, atm yata$ndaki fi#e$in ate#lenmesi mümkün de$ildir. "$ne emniyet pimi üst ksmnda bulunan yay aracl$ ile a#a$ya do$ru itilir ve i$ne üzerinde bulunan çenti$in içerisine girerek i$neyi tutar (Krmz ok ile gösterilmi#tir) (%ekil-2.26). Teti$in çekilmesi ile ate# konumuna geçilirken tetik i$ne emniyet pimini yukarya do$ru iter ve i$ne emniyet pimi, i$nenin önünden çekilerek i$neyi serbest brakr (Mavi ok ile gösterilmi#tir) (%ekil-2.26/27).

!ekil-2.27



e. Silâhn Doldurulmas, Ate"lenmesi ve Bo"altlmas : (1) Doldurulmas : %arjör, kilitleme sa$lanncaya kadar #arjör yuvas içine itilir. Kapak takm çekilebildi$i kadar geriye çekilir ve braklr. Kapak takm, yerine getiren yayn etkisiyle öne do$ru hareketlenirken, #arjörden ald$ fi#e$i atm yata$na sürer. Bu durumda tabanca at#a hazrdr. Ate# etmek için sadece teti$in çekilmesi gerekir. O anda ate# etmek istenmiyor, ancak tabancann emniyette hazr kalmas isteniyorsa; emniyet mandalnn a#a$ya do$ru indirilmesi yeterlidir. (2) Ate"lenmesi : Tabanca ile ate# edebilmek için, emniyet mandalnn yukarya do$ru çevrilmesi gerekir. Bu i#lemden sonra ni#an alnr ve her at# için tek tek tetik çekilir. Son fi#ek ate#lendikten sonra kapak takm açk (Geride) kalr. Kapak takmn kapal durumuna getirmek için kapak takm tutma mandalna baslr. (3) Bo"altlmas : Önce #arjör çkartlr. Kapak takm geriye do$ru çekildi$inde atm yata$ndaki fi#e$in silahtan frlad$ görülür. Atm yata$nda hiçbir fi#e$in kalmad$ göz ve el ile kontrol edilir. Kapak takm tutma mandalna baslarak kapak takmnn kapal duruma gelmesi sa$lanr. Silâh emniyetli bir yöne do$rultulur ve tetik çekilerek bo#altma i#lemi tamamlanr. f. Sökülmesi ve Taklmas : (1) Tabanca bo#altlr. (2) Kapak takm geriye do$ru çekilir. Kapak takm tutma mandal tarafndan geride kalmas sa$lanr (%ekil-2.29).



(3) Silâhn sa$ tarafnda tetik köprüsünün üzerinde bulunan sökme mandal 90 derece a#a$ya çevrilir (%ekil-2.30).

!ekil-2.30 (4) Sol el ile tutulan kapak takm, kapak takm tutma mandalna basldktan sonra öne do$ru kaydrlarak gövde üzerinden alnr (%ekil-2.31).

!ekil-2.31

2-24 TASN!F DI"I


(5) Yerine getiren yay ve mili yukarya do$ru çekilerek yuvasndan alnr (%ekil-2.32).

D!KKAT ! Mil alüminyumdan imal edildi#i için çabuk krlabilmektir.

!ekil-2.32 (6) Namlu alt ksm yukarya bakan kapak takm içinden çekilerek alnr (%ekil-2.33).

!ekil-2.33 Taklmas: Sökülen parçalar tersi sraya göre taklr. 2-25 TASN!F DI"I


18-0204. Z!GANA T TABANCA a. Tanm: 9 mm. çapnda, #arjörle beslenen, iki ve tek hareketli ate# edebilen, yar otomatik tabancadr. Zigana T (Tall-Uzun) Tabancann, Trabzon ilinde üretimi yaplmaktadr. Ayrca Zigana marka tabancann, Zigana M-16, Zigana K (Ksa) modelleri de bulunmaktadr. b. Kurulu"taki Yeri: J.Gn.K.l$ emrinde görevli Sb., Astsb. ve Uz.J.lar, turizm kyafeti giyen birliklerdeki personelin tamam, mürettebatla kullanlan silâhlarn ni#anclar ve yakn koruma personeli tarafndan yakn savunma maksadyla kullanlr.

!ekil 2.34 c. Adedi Bilgileri (1) Çap

: 9 mm.

(2) Fi#ek Ebad

: 9 x 19 mm.

(3) Uzunlu$u

: 220 mm.

(4) Namlu Uzunlu$u

: 130 mm.

(5) A$rl$ (bo#)

: 980 gr.


: 15 fi#ek.

(7) Yiv-Set Adedi

: 6 (Sa$a). 2-26

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar (1) %arjör, (2) Yerine getiren yay ve mili, (3) Namlu, (4) Kapak takm, (5) Gövde. d. Emniyet Tertibatlar : (1) Emniyet Mandal : Silâh emniyet durumuna getirmek için emniyet mandaln a#a$ do$ru itmek gerekir. Bu durum ate#leme i$nesinin, ate#leme çekicinin etkisinden çkmasn, ate#leme çekicinin indirilmesini ve tetik ile kurma grubu arasndaki ba$lantnn kesilmesini sa$lar. (2) Ate"leme !#nesi Emniyeti : Tetik sonuna kadar çekilmemi# durumda iken emniyet parças ate#leme i$nesini bloke etmekte ve en güçlü darbelere maruz kalsa bile (Silâhn yüksek bir noktadan yere dü#mesi gibi) her türlü hareketi önlemektedir. (3) Ate"leme Çekici Emniyeti : Ate#leme çekici emniyeti Browning Tabancada anlatld$ #ekilde alnr. Ancak tetik çekildi#inde ate"leme çekici emniyeti devreden çkar. e. Silâhn Doldurulmas, Ate"lenmesi ve Bo"altlmas : (1) Doldurulmas : Emniyet mandal krmz nokta gözükmeyecek #ekilde emniyet durumuna alnr. Silâh sa$ elin i#aret parma$ tetik korkulu$unun d#nda duracak #ekilde sa$ ele alnr. Daha önceden doldurulmu# olan #arjör yerine yerle#tirilir. Çt sesi duyuldu$unda #arjör yerine taklm#tr. Sa$ elin i#aret parma$ tetik korkulu$unun d#nda duracak #ekilde sa$ ele alnm# olan tabanca, kapak üzerinde tutma çizgileri bulunan ksmdan tutulup geriye do$ru son noktaya kadar çekilir, son noktada aniden braklr, kapak yay yardm ile ilk pozisyonunu alnca ate#lemeye hazr duruma gelmi#tir. (2) Ate"lenmesi : Dolu, kurulmu#, ate#e hazr silâh; teti$e her dokunu#ta bir fi#ek ate#ler. %arjördeki fi#ek adedi kadar iste$e göre at# yaplr. %arjördeki son fi#ek 2-27 TASN!F DI"I


atldktan sonra kapak takm geride kalr. Yeniden ate# etmek için bo# #arjör çkartlr, dolu bir #arjör kilitlenene kadar yuvas içine itilir. Kapak takmnn kapanmas için silâhn sol tarafnda bulunan kapak takm durdurma mandalna a#a$ do$ru baslarak silâhn yeniden at#a hazr duruma getirilmesi sa$lanr. (3) Bo"altlmas : Emniyete alnr, #arjör çkarlr, kapak takm iyice geriye do$ru çekilerek atm yata$nda fi#ek varsa çkarlr. Atm yata$nn bo# oldu$u ve fi#e$in d#ar atld$ndan emin olduktan sonra kapak takm serbest braklr. f. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : (1) Tabanca bo#altlr. (2) Silâh sa$ elle kavranr. Namlu ve kapak takm sol el ile hafifçe geri do$ru itilir. Kapak kilidi mandal, sa$ elin i#aret parma$ ile 90 derece a#a$ do$ru döndürülür. (%ekil-2.34)

!ekil-2.35 (3) Kapak takm, ileri do$ru çekilir. (4) "cra milinin kapa$na sa$ el i#aret parma$ ile yayn kuvvetini yenecek #ekilde bastrp, mil ve yay kontrollü bir #ekilde yuvasndan alnr. Bu i#lem kontrolsüz yaplrsa, yayn kuvveti icra milini frlatr ve bir kazaya neden olabilir. (5) Namlu, ileri ve yukar do$ru çekilerek kapaktan çkartlr. Taklmas : Sökülmesinin tam ters sras ile taklr. 2-28 TASN!F DI"I


18-0205. KILINÇ 2000 LIGHT TABANCA a. Tanm: 9 mm. çapnda, #arjörle beslenen, çift hareketli ate# edebilen, yar otomatik tabancadr. Klnç 2000 Light Tabancalarn özel maksatl tasarlanm# de$i#ik modelleri de bulunmaktadr (%ekil 2.35). b. Kurulu"taki Yeri: J.Gn.K.l$ emrinde görevli Sb., Astsb. ve Uz.J.lar, turizm kyafeti giyen birliklerdeki personelin tamam, mürettebatla kullanlan silâhlarn ni#anclar ve yakn koruma personeli tarafndan yakn savunma maksadyla kullanlr.

!ekil-2.36


: 9 mm.

(2) Fi#ek Ebad

: 9 x 19 mm.

(3) Uzunlu$u

: 210 mm.

(4) Namlu Uzunlu$u

: 118.65 mm.

(5) A$rl$ (Bo#)

: 990 gr.


: 15 fi#ek.

(7) Yiv-Set Adedi

: 6 (Sa$a).

(8) "lk Hz

: 360 m/sn. 2-29

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar: (1) %arjör, (2) Yerine getiren yay ve mili, (3) Namlu, (4) Kapak takm, (5) Gövde. d. Emniyet Tertibatlar: (1) Emniyet Mandal: Tabancann sol tarafnda bulunan emniyet mandal yukar konumda kapaldr. Bu vaziyette iken kapak takm geriye çekilemez. Emniyet mandal kapal oldu$u için ate# etmez. Emniyet mandaln a#a$ konuma getirip krmz nokta göründü$ünde ise silâh ate#leme konumundadr. Silâhn atm yata$nda fi#ek varsa teti$e basld$nda ate# eder (%ekil-2.37).

!ekil-2.37 (2) Ate"leme !#nesi Emniyeti: Bu emniyet sayesinde tabancann kazara ate#lenmesi mümkün de$ildir. Bu sistem ayn zamanda darbe emniyetidir. Tetik tam olarak çekilmedi$i sürece, tabanca kazara namlu veya ate#leme çekici üzerine dü#ürülse de, haznedeki fi#e$in ate#lenmesi mümkün de$ildir. (3) Ate"leme Çekici Emniyeti: 92 FS Beretta Tabanca oldu$u gibidir. Tetik çekildi#inde “Ate"leme Çekici Emniyeti” devreden çkar. 2-30 TASN!F DI"I


e. Silâhn Doldurulmas, Ate"lenmesi ve Bo"altlmas : (1) Doldurulmas : Emniyet mandal krmz nokta gözükmeyecek #ekilde emniyet durumuna alnr. %arjör, kilitleme sa$lanncaya kadar #arjör yuvas içine itilir. Kapak takm sonuna kadar geriye çekilir ve namluya fi#ek beslemesi için serbest braklr. Bu durumda ate#leme çekici inik, tabanca dolu ve emniyette olarak at#a hazrdr. Ate#leme çekici inik durumda oldu$undan ilk at# çift hareketli olarak gerçekle#ir. Teti$in çekilmesi öncelikle ate#leme çekicini kurar sonra bunun ate#leme i$nesine vurmasn sa$lar. "lk at#tan sonraki at#lar ate#leme çekici kurulu durumda oldu$undan tek hareketli olarak gerçekle#ir. (2) Ate"lenmesi : Silâhn ate# etmeye hazr oldu$unu belirten krmz nokta belirene kadar emniyet mandal a#a$ do$ru itilir. Bu i#lemden sonra ni#an alnarak her at# için tek tek tetik çekilir. Son at# yapldktan sonra kapak takm geride kalr. Yeniden ate# etmek için bo# #arjör çkartlr, dolu bir #arjör kilitlenene kadar yuvas içine itilir. Kapak takmnn kapanmas için silâhn sol tarafnda bulunan kapak takm durdurma mandalna a#a$ do$ru baslarak silâhn yeniden at#a hazr duruma getirilmesi sa$lanr. (3) Bo"altlmas : Emniyete alnr, #arjör çkarlr, kapak takm iyice geriye do$ru çekilerek atm yata$nda fi#ek varsa çkarlr. Atm yata$nn bo# oldu$u ve fi#e$in d#ar atld$ndan emin olduktan sonra kapak takm serbest braklr. f. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas: (1) Tabancann sol tarafnda bulunan #arjör kilidine baslarak #arjör çkartlr. (2) Tamamen bo# olan tabancann emniyet dü$mesi “F"RE” (Ate#leme) pozisyonuna getirilip, elle ate#leme çekici kurulur (%ekil-2.38).



(3) Kapak takmnn üzerindeki i#aret, gövdenin üzerindeki i#arete gelene kadar kapak takm yava#ça itilir. (4) Bu #ekilde tabanca tutulurken namlu tespit mandal çkarlr (%ekil-2.39).

!ekil-2.39 (5) Kapak takm, uç ksmndan çekilir. (6) Yerine getiren yay ve mili namlunun altndan çkartlr. (7) Namlu, kapak takmndan çkartlr. Taklmas; sökülmesinin tam ters sras ile taklr. g. Tabancalarn Taktik Kullanm: (1) Tabanca yakn muharebe silah olup, 50 m. den ksa mesafelerde etkilidir. Atc bu mesafe içinde ani çkan dü#man, dü#man ate# etmeden vurmaldr. (2) Ani çkan hedeflere kar#, atc ani reaksiyon göstererek sürpriz hedeflere yapt$ at# gibi kullanr. (3) Atcnn arkasndan ani çkan ksa mesafedeki hedeflere kar# dönerek isabetli at# yapma imkân verir. (4) Büyük ve küçük hedeflere, de$i#en mesafelerden ve de$i#en ni#an vaziyetlerinde çabuk ni#an alarak isabetli barikat at# yaplabilir. (5) Yolcular rehine olmu# uçakta rehinelere zarar vermeden suçlular etkisiz hale getirmek için atc ani reaksiyon göstererek isabetli at# yaplabilir. (6) Araç içinden araç penceresinden tabanca ile hareket halinde at# yapabilme imkân verir. 2-32 TASN!F DI"I


#. Tabancalarn Tutukluklar, Sebepleri ve Giderilmesi: TUTUKLUKLARI Fi#ek beslemesi yapmyorsa

%arjörden atm yata$ fi#ek almyorsa

Tabanca ate#lemiyorsa

Bo# kovan d#ar atmyorsa

Kapak takm yerine tam oturmazsa

SEBEPLER! ! %arjör içinde en üstteki fi#ek do$ru olarak yerle#memi#tir ! %arjör kirlidir ! %arjör do$ru olarak taklmam#tr

! %arjör yeniden doldurulur ! Temizlenir ! %arjör do$ru olarak taklr

! %arjör dudaklar arzaldr ! %arjör yerine oturmam#tr ! Atm yata$ içersinde bo# kovan vardr ! Yerine getiren yay esnekli$ini kaybetmi#tir ! Fi#ek hataldr

! %arjör de$i#tirilir ! %arjör yerine oturtulur ! Namlu kontrol edilir

! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! !

Emniyet kapaldr "$ne krktr "$ne ksadr "$ne metali yumu#aktr Fi#ek hataldr Ate#leme i$nesi emniyeti arzaldr

! Kovan kesilmi#tir ! Atm yata$ kirlidir ! Kovan atc trnak krktr ! Atm yata$ kirlidir ! Çal#an ksmlarda ya$lama noksanl$ vardr ! Kilitleme blo$u, kilitleme setleri kirli olabilir ! Yerine getiren yay arzal olabilir 2-33

TASN!F DI"I

G!DER!LMES!

! Kademeye gönderilir ! Fi#ek de$i#tirilir Emniyet açlr Kademeye gönderilir Kademeye gönderilir Kademeye gönderilir Fi#ek de$i#tirilir Kademeye gönderilir

! Namlu temizlenir, kademeye gönderilir ! Temizlenir ! Kademeye gönderilir ! Atm yata$ temizlenir ! Ya$lanr ! Temizlenir ! Kademeye gönderilir


h. Tabancalarn Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar : (1) Personel, tabancann mekanik ve ni#ancl$, çal#ma prensibi, kullanma esaslar, sökülüp-taklmas, tutukluk ve arza sebepleri ve emniyet sistemi tam olarak ö$retilmeden, at# yaptrlmadan, fi#ekli olarak göreve sevk edilmemelidir. (2) Silâhn doldurulmas ve bo#altlmas mutlaka rütbeli personel nezaretinde yaptrlmal, canllara, tesislere ve görü#ü kapal alanlara do$ru tetik dü#ürülmemelidir (3) Personele silâh ile #akala#lmayaca$ ö$retilmeli, silâhn periyodik bakmlar zamannda ve titizlikle yaplmaldr. (4) Ta#ma srasnda atm yata$nda fi#ek olup-olmamasna baklmakszn silâh mutlaka emniyette bulundurulmaldr. (5) Personelin tek ba#na görev odas, yemekhane ve ko$u# gibi yerlerde bakm yapmas önlenmeli, bakm yaplan yerde mühimmat bulundurulmamaldr. (6) Nöbette ve gerekse görevde iken asla silâhn kurcalanmayaca$, personele ö$retilmelidir. (7) Çap ve kovan uzunluklar ayn olsa bile silâhn teknik tarifnamesinde belirtilen fi#eklerin d#nda fi#ek kullanlmamas gerekti$i personele ö$retilmelidir. (8) Namlunun temiz olmal, tutukluk, arza vs. durumlarnda silâh bo#altlana kadar namlunun hedef istikametini göstermesi sa$lanmaldr.

2-34 TASN!F DI"I


Tabancalar, yakn konuma amaçl olarak kullanlan silâhlardr. Rütbeli personelin, kadro silâhlarndan biri olup, tüm askerlik hizmeti boyunca en çok kullanaca$mz silâhlardan biridir. Ancak, yine rütbeli personel tarafndan en çok bu silâhlarla kazaya sebebiyet verilmektedir. Bunun sebeplerine bakt$mzda, dikkatsizli$in yannda, silâh yeterli tanmama, özellikle emniyet tertibatlarn, özelliklerini bilmeme ve emniyet kaza önleme talimatlarn bilmemeden kaynakland$n görürüz. BROWNING HP, 92 FS BERETTA ve A-900 XS ASTRA Tabancalar J.Gn.K.l$nn envanterinde olup, en çok kullanlan tabancalardr. Browning HP Tabanca; 9 mm. çapnda, barut gaznn geri tepmesi yerine getiren yayn ileri itmesi ile çal#an, yar otomatik ve (13) adet fi#ek kapasiteli #arjörle beslenen bir silâhtr. Mandal, ate#leme çekici, ve #arjör emniyeti vardr. 92 FS Beretta Tabanca; 9 mm. çapnda, #arjörle beslenen, “sürgülü kilitleme sistemi” ile çal#an, iki ve tek hareketli ate# edebilen yar otomatik tabancadr. Mandal, ate#leme çekici ve ate#leme i$nesi emniyeti vardr. Ate#leme çekici emniyete, tetik sonuna kadar çekildi$inde devre d# kald$ndan, Browning Hp Tabancadaki gibi sa$lk de$ildir. Ate#leme i$nesi emniyeti ise, silâhn kazaen dü#mesi veya darbe almas sonucu ate#lenmeyi önlemek için yaplm#tr. Ancak, bu da tetik sonuna kadar çekildi$inde devre d# kalr. A-900 XS Astra Tabanca; 9 mm. çapnda, barut gaznn geri tepmesi ile çal#p hava ile so$uyan, #arjörle beslenen yar otomatik bir tabancadr. Mandal, ate#leme i$nesi ve ate#leme çekici indirme mekanizmas emniyeti vardr. Mandal emniyete, 92 FS Beretta Tabancadaki gibidir. Ate#leme çekici indirme mekanizmas ise ad üzerinde ate#leme çekici emniyetle bir #ekilde indirilmesini sa$lar. Mandal emniyetine ald$mzda i$ne yukar do$ru kalkt$ndan ate#leme çekici i$neye vurmaz ve ate#leme olmaz. E$er krmz noktay görmüyorsak, mandal emniyetindedir.

2-35 TASN!F DI"I


1. 92 FS Beretta Tabanca ile at# iki numaral at# görevini icra etmektesiniz. Bu maksatla, verilen komut üzerine tabancanz tam dolduru# yaptktan sonra mandal emniyetini açtnz. Ni#annz kontrol etmek için ate#leme çekici emniyetine aldnz. Bu esnada teti$i sonuna kadar çekmenizle silâh ate#lenmi#tir. Silâhnzda herhangi bir arza veya tutukluk sebebi yok iken ate#lenme sebebi nedir? 2. A-900 XS Astra Tabancanzla at# yapmak maksadyla #arjörünüzü taktnz. Kapak takmn çekip braktnz ve mandal emniyetini açtnz. At# yapmak için ni#an alrken silâhnz kazaen dü#ürdünüz halde silâhnz ate#lenmemi#tir. Ate#lenmeme sebebi nedir? 3. Yeni atand$nz yerde, görevde kullanmak üzere Browning HP Tabanca verilmi#tir. Browning HP Tabancanzn #arjör emniyetinin çal#p çal#mad$n nasl kontrol edersiniz? 4. Browning HP, 92 FS Beretta ve A-900 XS Astra Tabancalarn #arjör kapasitelerini kar#la#trnz. 5. Tabancalarn kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar nelerdir? 6. Browning HP, 92 FS Beretta ve A-900 XS Astra Tabancalarda; fi#ek ebad ayn olan MP-5 Makinal Tabancann fi#e$i kullanlrsa ne olur? 7. Browning HP Tabanca ile at# yaparken, teti$e bastnz, ancak ate#leme olmam#tr. Bu durumda tutukluk sebepleri neler olabilir? 8. 92 FS Beretta Tabanca ile at# yapmaktasnz. "kinci fi#e$i atmak için teti$e bast$nzda silâh ate#lenmemi#tir. Bu durumda tutukluk sebebi nelerdir? 9. Browning HP Tabancann emniyet tertibatlar; ………………… , ……………… , …………………. iken 92 FS Beretta tabancann emniyet tertibatlar; ……………….. , ………………………. , ……………………………….. . A-900 XS Astra Tabancann ise ……………………… , ……………………… , ………………………’dr.

2-36 TASN!F DI"I


! JGY:167-3 Mekanik, Ni#anclk ve At# E$itimi Yönergesi. ! JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l$ Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi. ! Browning Tabanca Kullanm Klavuzu. ! Beretta Tabanca Kullanm Klavuzu. ! A-900 XS Astra Tabanca Kullanm Klavuzu. ! Sarslmaz Klnç 2000 Light Silâh Tanma ve Kullanma Klavuzu. ! Zigana T Tabanca Kullanma ve Bakm Klavuzu.

2-37 TASN!F DI"I


HAYATTA EN HAK!K! MÜR$!T !L!MD!R . M.KEMAL ATATÜRK

2-38 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I Piyade Tüfekleri

P!YADE TÜFEKLER! ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

1. G3 P!YADE TÜFE"!

!

!

!

2. KALA#N!KOF P!YADE TÜFE"!

!

!

!

3. HK-33 E P!YADE TÜFE"!

!

!

!

4. M-16 A2 P!YADE TÜFE"!

!

!

!

5.M1 P!YADE TÜFE"!

!

!

!

Bilgi: !

Uygulama: !

Kavrama: "

3-1 TASN!F DI"I

Ü N ! T E

3


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : G3, Kala#nikof, HK-33, M-16 A2 ve M1 Piyade Tüfeklerinin;

!


!

Adedi bilgileri ve özelliklerini bilecek,

!

Fi#ek çe#itlerini bilecek,

!


!


!

Ni#an almay bilip uygulayacak,

!


!

Sfrlamasn bilip uygulayacak,

!


!

Kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar bilip, uygulayacak.

ANAHTAR KAVRAMLAR ! Kala$nikof

!

Sfrlama

! !stinat

!

HK

! Kompensatör

!

Taktik Kullanm

3-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI !

Piyade Tüfeklerinin taktik kullanmn de!erlendiriniz

!

Piyade Tüfekleri ile herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için hangi kurallara uyulmaldr?

!

Daha önce kulland!nz G-3 Piyade Tüfe!i ile Kala"nikof Piyade Tüfe!inin özelliklerini kar"la"trnz.

!

Kala"nikof Piyade Tüfe!inin, hangi birlikler tarafndan kullanld!n biliyor musunuz?

!

Kala"nikof Piyade Tüfe!inin terör örgütü mensuplar tarafndan da kullanlmasnn sebepleri sizce nelerdir?

!

Kala"nikof Piyade Tüfe!inin, di!er silâhlara nazaran daha az tutukluk yapmasnn sebepleri sizce neler olabilir?

!

Kala"nikof Piyade Tüfe!i gibi Rus yapm silâhlarn, NATO silâhlarnn sahip oldu!u özelliklerin hemen hemen tam tersi olmasnn sebepleri sizce neler olabilir?

!

Kala"nikof Piyade Tüfe!in isminin nereden geldi!ini biliyor musunuz?

!

HK-33 Piyade Tüfe!in isminin nereden geldi!ini biliyor musunuz?

!

Kompensatör denince, ne anlyorsunuz?

3-3 TASN!F DI"I


M!KAY!L T!MOFEEF!Ç KALA"N!KOF

Mikayil Timofeefiç Kala#nikof ("#$%#&' (#)*+,&,-#. /%'%&01#2*-) (Do3umu; 10 Kasm 1919). Rus silâh tasarmcs. Kala4nikof olarak bilinen AK-47 modeli piyade saldr tüfe3ini tasarlayan Rus onba4dr. Daha sonra rütbesi Korgeneral olarak de3i4tirilmi4tir. Mikhail Timofeyevich Kalashnikov sava4 esnasnda yaralanm4tr. Hastahanede kald3 müddetçe, Rusyann 2. dünya sava4nda Almanlar kar4snda aciz kald3n görmesiyle bu silâh tasarlamaya ba4lam4tr. Silâhn; hzl, seri, basit ve dayankl olmasna dikkat etmi4tir. Fakat silâh 2. dünya sava4na yeti4tirememi4 ve sava4 bitmi4tir. O ise silâh yapmaktan vazgeçmemi4 ve Moskova'da açlan bir yar4maya katlarak bu yar4mada onun silâh birinci seçilmi4tir. Silâh Almanlarn MP 44'ünden esinlenerek yapt3n belirtmi4tir. 1944 ylnda tasarlad3 silâh, 1947 ylnda tamamen piyade tüfe3i olarak kullanlmaya ba4lanm4tr. Kala4nikof hala Rusya’nn kuzeyinde, dondurucu so3u3uyla bilinen 5jevsk kasabasnda ya4yor. Tüfe3i 60'tan fazla ülke resmi olarak kullanyor, alt ülkenin de bayra3nda simge olarak bulunuyor. Dünya'da kullanlan 100 milyon AK-47 oldu3u tahmin ediliyor.Kala4nikof dört ktada, en az 14 ülkede üretiliyor.

3-4 TASN!F DI"I


18.0300 P!YADE TÜFEKLER! Piyade Tüfekleri ünitesinde; G3, Kala4nikof Piyade Tüfe3i, HK-33 E, M-16 A2 ve M1 Piyade Tüfe3i tantlacaktr. Piyade Tüfekleri kadrosunda görev itibariyle özellik arz eden personel (Tabanca, makinal tabanca vb.) d4ndaki tüm personelin kadro silâhdr. Bu kapsamda, en çok kullanaca3mz bu silâhlar çok iyi ö3renmemiz önem arz etmektedir. 18-0301. G3 P!YADE TÜFE$! a. Tanm: 7.62 mm. çapnda, 4arjörle beslenen hava ile so3uyan, barut gaznn geri tepmesi ve icra yaynn ileri itmesi ile otomatik ve yar otomatik olarak çal4an piyadenin temel muharebe silahdr.

G ( Gewehr ) Almancada, “Tüfek” anlamndadr.

Sabit namlulu, kilitlemeli mekanizmal ve geri tepme etkisi çal4an bir silâhtr. G3 Piyade Tüfe3inin; Sabit (G3 A-3 ) ve Seyyar (G3 A-4) Dipçikli modelleri bulunmaktadr.

!ekil - 3.1: G3 Piyade Tüfe"i b. Kurulu#taki Yeri: Kadrosunda görev itibariyle özellik arz eden personel (Tabanca, makinal tabanca vb.) d4ndaki tüm personelin kadro silâhdr. 3-5 TASN!F DI"I


c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 7,62 mm.

(2) Fi4ek Ebad

: 7,62 mm x 51 mm.

(3) Uzunlu3u

: 102 cm.

(4) Namlu Uzunlu3u

: 450 mm.

(5) Yiv-Set Adedi

: 4 (sa3a)

(6) A3rl3 (6arjörsüz)

: 4.250 kg.

(7) Dolu çelik 4arjörün a3rl3 : 0.752 kg. (8) 6arjör Kapasitesi

: 20 fi4ek

(9) At4 sürati

: 500-600 adet/dak.

(10) 5lk Hz

: 800 m/sn.

(11) Ni4angah Taksimat

: 100-200-300-400 m.

(12) Muharebe Ni4angâh

: 200 m.

(13) Azami Menzili

: 3700 m.

(14) Tesirli Menzili

: 400 m.

ç. Özellikleri: (1) Ni4anc her türlü ni4an vaziyetinde tek ve süratli at4 yapabilir. (2) Kullanlmas basittir. (3) Mükemmel do3rulukla üstün bir ate4 gücüne sahiptir. (4) Birinin parças di3erine uyabilir. (5) Bombaatar monte (HK 79, T 40) edilerek kullanlabilmektedir. (6) G3 keskin ni4anc dürbünü ile keskin ni4anc tüfe3i olarak kullanlabilir. (7) Manevra cihaz takld3nda manevra mermisi ile seri at4 yaplabilir.

3-6 TASN!F DI"I


d. Ana Parçalar: (1) Dipçik ile yerine getiren yay ve mili, (2) Namlu ile komple gövde, kurma kolu ve ni4angâhlar, (3) Kabza ve tetik tertibat, (4) Mekanizma, (5) El kunda3, (6) Alev Gizleyen, (7) 6arjör. (4)

(1)

(6)

(2) (5) (3)

(7)

!ekil - 3.2: G3 Piyade Tüfe"in Ana Parçalar D!KKAT ! Atm yata% etrafnda 12 adet barut gaz kanallar vardr. Bu kanallar, ate$leme ânnda barut gazlarnn atm yata%na girmesini sa%lar, gaz basnc kovana d$ardan basnç uygulayarak, kovan'n atm yata%na yap$masn önler ve bo$ kovann trnak vastasyla d$ar atlmasn kolayla$trr.

3-7 TASN!F DI"I


e. Sökülmesi ve Taklmas: Silâh sökmeden önce, a4a3da belirtilen hususlarn yerine getirilmesi lâzmdr: ! Silâh emniyete alnr. ! 6arjör çkarlr. ! Silâh bo4altlr. ! Namlunun temiz olup olmad3na baklr. ! Ask kay4 çkarlr. (1) Sökülmesi: (a) Dipçik ile Yerine Getiren Yay ve Mili: “Dipçik ile Yerine Getiren Yay ve Mili” ile “Komple Gövdeyi” birbirine ba3layan iki kilit pimi çkarlarak dipçik ksm üzerindeki perçinli yuvalarna taklr. Dipçik ile Yerine Getiren Yay ve Mili çekilerek komple gövdeden ayrlmas sa3lanr. (b) Kabza ve Tetik Tertibat: Kilit pimi d4arya do3ru bastrlmak suretiyle kabza sökülür. (c) Mekanizma: Kurma kolu geriye do3ru çekilmesi ile mekanizma geriye do3ru kayar ve çekilerek gövdeden çkarlr. Kurma kolu tekrar ileriye do3ru itilir. (I) Mekanizmann Sökülmesi: Mekanizma yalnz teferruatl temizlik için sökülür. Mekanizmay sökmek için öncelikle mekanizma ba4 ta4ycs (mekanizma gövdesi) sa3 elle tutulur. Sa3 elin ba4 parma3 ile mekanizma ba4 kilitleme manivelasna baslrken sol elle mekanizma ba4 90° sola döndürülür. Mekanizma ba4 kilit parçasndan ayrlr. Serbest kalan ate4leme i3nesi ve yay kilitleme parçasndan çkarlr. (II) Mekanizmann Taklmas: Takma i4lemi tersi sraya göre yaplr. Ate4leme i3nesi ve yay kilitleme parçasna takldktan sonra bu parçalar komple mekanizma ba4 ta4ycsna yerle4tirilir. Mekanizma ba4 kilitleme parçasna taklr ve böylece onun klavuz yüzeyinin, mekanizma ba4 kilitleme manivelasnn önüne gelmesi sa3lanr. 3-8 TASN!F DI"I


Mekanizma ba4 kilitleme manivelasna sa3 el ba4 parma3 ile baslrken sol el ile mekanizma ba4, mekanizma ba4 kilitleme parçasna do3ru itilir ve ayn anda mekanizma ba4 ta4ycs ile 5 mm.’lik bir aralk braklacak 4ekilde sa3a do3ru çevrilir ve mekanizma ba4 klavuz yüzeyi ile mekanizma ba4 ta4ycs ayn seviyeye getirilir. (ç) El Kunda%: El kunda3 kunda3 sökülür.

tespit pimi d4a do3ru bastrlr ve el

(d) Alev Gizleyen: Namlu a3zndan döndürülmek suretiyle sökülür. (e) "arjörün Sökülmesi: 6arjör sol el ile ba4a4a3 tutulur. Sa3 ele bir mermi alarak merminin ucu ile üstündeki kilit pimi itilir. Bu i4lem yaplrken sol elin i4aret parma3 4arjör kapa3n tutar. Sonra parmak, dip kapa3n sa3a do3ru itmek suretiyle, kapak çkarlr. Kapak çknca, 4arjör dip kapa3 ve 4arjör yay çkarlr. (2) Taklmas: Silahn taklmasnda takip edilecek sra söküm srasnn tersidir. Kabza ve tetik tertibat bir bütün olarak taklr. Bu esnada ate4leme çekici a4a3 yukar itilir. Dipçik ve yerine getiren yay gövdeye taklr. f. Fi#ek Çe#itleri: (1) Normal Fi#ek bir i4aret bulunmaz. (2) !zli Fi#ek

: Çekirde3i bakr rengi, üzerinde herhangi ilâve : Çekirde3in ucu krmzya boyanm4tr.

(3) Çelik Çekirdekli Fi#ek : Çekirde3in ucu siyah renge boyanm4tr. (4) Bomba Sevk Fi#e%i boyanm4tr.

: Çekirde3i yoktur. A3z büzülü olup ye4ile

(5) Manevra Fi#e%i boyanm4tr.

: Çekirde3i yoktur. A3z büzülü olup krmzya

(6) E%itim Fi#e%i

: Çekirde3i bakr rengidir, kovan yivlidir.

3-9 TASN!F DI"I


g. Tutukluklar ve Giderilmesi : TUTUKLUK Namluya Fi4ek Sürülemiyor

• Fi4ek 6arjörden Çkmyor

• 6arjör yerine oturtulur

• 6arjör veya Yay Hasarldr

• 6arjör de3i4tirilir

• Fi4ek Hasarldr

• De3i4tirilir

• Atm Yata3 Kirlidir

• Temizlenir

• Fi4ek Hasarldr

• De3i4tirilir

• Yerine Getiren Yay Esnekli3ini Kaybetmi4tir

• Yerine Getiren Yay de3i4tirilir

• Toz, Kum gibi Yabanc Maddeler Mekanizmann Hareketini Engellemektedir

• Tüfek sökülür ve temizlenir

• 53ne ve Yay Krktr

• Krk parça de3i4tirilir

• 53ne Ksa veya Yay Esnekli3ini Kaybetmi4tir

• Hasarl parça de3i4tirilir

• 53ne Kapsüle Çarpt3 Halde Ate4 Almyor

• Fi4ek Bozuktur

• De3i4tirilir

• Bo4 Kovan Atm Yata3ndan Çkmyor

• Atm Yata3 Kirlidir

• Temizlenir

• Trnak ve Yay Hasarldr

• Hasarl parça de3i4tirilir

• Bo4 Kovan Ataca3 Hasarldr

• De3i4tirilir

Tetik Çekildi3i • 53ne Kapsüle Halde Silâh Ate4 Çarpmyor Almyor • 53ne Kapsüle Hafifçe Çarpyor

3-10 TASN!F DI"I

G!DER!LMES !

• 6arjör Yerine Oturtulmam4tr

• Fi4ek 6arjörden Çkt3 Halde Namluya Sürülemiyor

Ate4 Edildikten Sonra Bo4 Kovan D4ar Atlmyor

SEBEB!


%. Sfrlamas: (1) Mesafesi; 25 metreden yaplr, (2) Hedef; 25 metre sfrlama hedef ka3ddr, (3) Ni4angâh; 200 m. ni4angahdr (2’de), (4) Ni4an vaziyeti; yatarak desteklidir, (5) Atm adedi; (3) atmdr, (6) Atmlarn hedefin herhangi bir yerinde 3 cm. çapl bir dairenin içinde toplanmas gerekir. (7) 3 atmn orta vuru4 noktas, ni4an noktasnn 2 cm. üzerinde te4ekkül etmesi silahn ayarl oldu3unu gösterir. (8) Atmlar 3 cm.’lik bir daire içine giriyor, fakat orta vuru4 noktas ni4an noktasnn 2 cm üzerinde de3ilse tüfe3in ayarlanmas gerekmektedir. (9) Silahn yükseli4 ve yan ayar gezden yaplr. (a) Yükseli# ayar : Kargaburnu veya benzeri bir alet ile döner ni4angah tespit çeneleri merkeze do3ru sk4trlr. Bu esnada ni4angah tablas yükseli4 ayar için serbest 4ekilde dönecek konuma gelir. Ni4angah tablas kendi ekseni etrafnda saat yelkovan istikametinde bir tur sk4trlrsa vuru4lar 4 cm. (4 kare) a4a3 iner. Saat yelkovannn aksine çevrilirse, vuru4lar 4 cm. (4 kare) yukar çkar. Gezin 1/4 tur çevrilmesi her iki yönde 1 cm' ye e4ittir. (b) Yan ayar : Ni4angah ana tespit vidas yldz tornavida ile gev4etilmeden önce ni4angahn sa3 tarafnda bulunan yan ayar vidasnn çevrilecek yöne do3ru bo4lu3u alnmaldr. Bu i4lem yapldktan sonra yan ayar vidas istenilen oranda çevrilmelidir. Vuru4lar sa3a almak için yan ayar vidas gev4etilir. Vuru4lar sola almak için sk4trlr. Yan ayar vidasnn 1 turu sfrlama hedef ka3d üzerinde 4 kareye tekabül eder. Sfrlama hedef ka3d üzerindeki 4 kare ise, vuru4larn 36 mm.lik yer de3i4tirmesini ifade eder. Atmlarn orta vuru4 noktalarna göre uygulanacak düzeltme miktar 25 m.lik sfrlama hedef ka3d üzerinde gösterilmi4tir. Orta vuru4 noktasndaki düzeltme de3erlerini hedef ka3d üzerinden okuyarak silaha tatbik etmek mümkündür. 3-11 TASN!F DI"I


(10) Sa% El Kural : G3 Piyade.Tüfe3inin sfrlanmas esnasnda; yükseli4-alçal4 ve sa3-sol ayarn yaparken vidann hangi yöne çevrilece3ini kar4trmamak için bu kural uygulayabiliriz. Bu kuralda sa3 el yumruk yaplr ve sa3 ba4 parmak vuru4lar kaydraca3mz yönü gösterecek 4ekilde tutulur. Geri kalan dört parma3n göstermi4 oldu3u yön ise gez veya yan ayar vidasnn çevrilece3i yönü gösterir. (a) Vuru#lar yukar almak için; sa3 parmak yukary gösterirken, tespit çeneleri tutulmu4 olan gez di3er parmaklar yönünde çevrilir. (b) Vuru#lar a#a% almak için; sa3 parmak a4a3y gösterirken, tespit çeneleri tutulmu4 olan gez di3er parmaklar yönünde çevrilir. (c) Vuru#lar sola almak için; sa3 ba4parmak solu gösterirken bo4lu3u alnm4 yan ayar vidas (tespit vidas gev4etilen) di3er parmaklar yönünde çevrilir. (ç) Vuru#lar sa%a almak için; sa3 ba4parmak sa3 gösterirken bo4lu3u alnm4 yan ayar vidas di3er parmaklar yönünde çevrilir.

(a)

(ç)

(c)

(b)

!ekil - 3.3: G3 Piyade Tüfe"in Sfrlamasnda Sa" El Kural 3-12 TASN!F DI"I


h. G3 Piyade Tüfe%i Rüzgar Tesir ve Is Düzeltmesi: Is ve irtifa farknn at4 shhati üzerinde snrl bir etkisi olsa da etki erba4 ve erlerin at4lar için düzeltme yapmay gerektirecek kadar önemli de3ildir. Fakat rüzgar hznn at4 shhati üzerindeki etkileri, belirli bir hzdan ve mesafeden sonra düzeltme yapmay gerektirecek kadar fazladr. 100 m. mesafede her türlü hava ko4ulunda düzeltme yapmaya gerek yoktur, ancak 200 m. ve daha fazla mesafelerde, ni4an noktasn hedef üzerinde kaydrmak esasna dayanan düzeltme kullanlmas uygun olan bir yöntemdir. (1) Keskin Ni#anc Personel D#nda Kalan ve G3 P.Tf. Kullanan Personel !çin Rüzgar Düzeltme Cetveli: (a) 20-35 Km/s hzla sa3dan esen rüzgarda ni4an noktasn kaydrarak düzeltme.

200 m.

300 m.

-Ni$an Noktas

400 m. -Vuru$ Noktas !ekil - 3.4

(b) 35 Km/s üstü hzla sa3dan esen rüzgarda ni4an noktasn kaydrarak düzeltme.

200 m.

300 m.

400 m. !ekil - 3.5 3-13

TASN!F DI"I


(2) Keskin Ni#anclar Tarafndan Kullanlacak Rüzgar Düzeltme Cetveli HEDEF MESAFELER!

RÜZGAR HIZI

TES!R

(Km)

DURUMU 12

18 24 32 40

200 M.

300 M.

400 M.

Cm. Tur Cm.

Tur

500 M.

Cm.

Tur

Cm. Tur

TAM

8

-

20

½

30

½

40

½

YARI

4

-

10

¼

15

¼

20

¼

TAM

10

¼

25

½

50

½

75

1

YARI

5

-

13

¼

25

¼

38

½

TAM

15

½

40

1

65

¾

90

1

YARI

8

¼

20

½

33

½

45

½

TAM

20

¾

50

11/4

90

1

140 13/4

YARI

10

¼

25

¾

45

½

70

1

TAM

30

1

65

11/2 110

11/4

165

2

YARI

15

½

33

55

¾

83

1

(3) Keskin Ni#anclar Tarafndan Kullanlacak Is Düzeltme Cetveli

ISI FARKI ( °C )

HEDEF MESAFELER! 25 M.

100 M.

200 M.

300 M.

400 M.

Cm.

Tur

Cm.

Tur

Cm.

Tur

Cm.

Tur

Cm.

Tur

5

0,2

-

0,75

-

2,5

-

5

-

10

-

10

0,4

-

1,5

-

5

-

10

¼

20

¼

15

0,6

-

2,5

-

7,5

¼

15

¼

30

½

20

0,8

¼

3

¼

10

¼

20

½

40

¾

25

1

¼

4

¼

12,5

½

25

½

50

¾

30

1,2

¼

5

¼

15

½

30

½

60

1

3-14 TASN!F DI"I


. Bakm: (1) Silâh Bakm Ya%lar: (a) Temizleyici Ya%: Metaller üzerindeki, kirleri kabartarak ve yüzeyleri temizlemek maksadyla kullanlan bir ya3 çe4ididir. Ak4kanl3nn yüksek, parmaklar arasndaki sünme kabiliyetinin az, renginin nispeten açk, kokusunun gaz ya3nkine benzemesi gibi ayrt edici nitelikleri vardr. (b) Koruyucu Ya%: Metallerin hava ve metallerle temasn keserek onlar pas ve sürtünmelere kar4 koruyan bir ya3dr. Ak4kanl3nn dü4ük, parmaklar arasndaki sünme kabiliyetinin fazla, renginin nispeten koyu, kokusunun pek hissedilmemesi gibi ayrt edici nitelikleri mevcuttur.

D!KKAT ! Bakmn, yalnzca bir çe$it de%il, “Temizleyici” ve “Koruyucu” olmak üzere (2) çe$it ya% ile yaplmas gerekti%i unutulmamaldr. Bakm esnasnda iki ya% da özeli%ine göre kullanlmaldr.

(2) Bakmn Yapl# Biçimi: Do3ru ve ekonomik olan bir bakm faaliyeti icra edebilmek için yaplmas gerekli faaliyetler srasyla a4a3ya çkarlm4 bulunmaktadr. Buna göre; (a) Bakm için tertip alnr ve sil3ahlarn kurma kollar geri çekilerek ayakta beklenir, (b) Timin ba4nda, ortasnda, sonunda bulunan birer personel tarafndan, harbi uçlarna taklm4 beze yeterli miktarda temizleyici (solvent) emdirilir, (c) Her bir bez ile ortalama 5-6 erin silâhnn namlusuna temizleyici ya3 sürülür ve namlu içindeki pislikler azamî süreyle yumu4amaya braklr. (ç) Bakm brandalarnn etrafna oturmu4 personel tarafndan, sil3ahlar parçalara ayrlr ve her bir parça, sral bir biçimde, örne3in sa3dan sola do3ru yan yana dizilir, 3-15 TASN!F DI"I


(d) Personel tarafndan, üzerlerinde bulunan bakm bezleri ve kazklar kullanlmak suretiyle, sökme srasna uygun olarak, önce bütün parçalar silinip temizlenir, sonrada koruyucu ya3 ile orta derece ya3lanr, (e) Silâhn bütün parçalar, söküm srasnn tersine sra ile birer birer taklr, (f) Timin ba4nda, ortasnda, sonunda bulunan birer personel tarafndan, harbi uçlarna taklm4 temiz ve kuru birer bez ile her birine 5-6 silâh dü4ecek 4ekilde, namlu içlerindeki temizleyici ya3lar silinir, (g) Namlu içlerini silen personel tarafndan, harbilerin ucuna orta derecede koruyucu ya3 emdirilmi4 bez taklmak suretiyle, her birine 5-6 silâh dü4ecek 4ekilde, namlu içlerine koruyucu ya3 sürülür, (%) Tim Komutanlar tarafndan JGY:54-1(A) Lojistik Hizmetler Yönergesindeki kontrol formlarna ve esaslara uygun bir biçimde yapld3ndan emin olunmas halinde, bakm faaliyeti sona erdirilir. Gere3inden fazla biçimde sürülecek koruyucu ya3n, israfa neden olaca3nn, yaz aylarnda incelerek silâhn çabuk tozlanmasna ve k4 aylarnda ise kalnla4arak baz arzalara sebebiyet verece3inin, at4 esnasnda mermiyi namlu içinde kaydrarak tahribat yapaca3nn, gere3inden az sürülecek koruyucu ya3n ise, silâhn paslanmasna ve mermi sürtünmesi nedeniyle namlu içinin çizilip a4nmasna sebebiyet verece3inin daima hatrda tutulmas büyük önem arz edecektir.

D!KKAT ! Fi$ek haznesinde gaz basncndan faydalanarak bo$ kovann kolaylkla geri gitmesini sa%layan (12) adet gaz kanal vardr. Bakm esnasnda bu kanalarn temizlenmesi unutulmamaldr. Aksi takdirde silâh tutukluk yapacaktr. Bu kanallar, uygun frças (di$ frças gibi) ile temizlenir.

3-16 TASN!F DI"I


18-0302. KALA"N!KOF P!YADE TÜFE$! a. Tanm: 7,62 mm. çapnda, 4arjörle beslenen, hava ile so3uyan, barut gaznn namludan geçerek gaz pistonuna bask yapmasyla gaz pistonu ve mekanizmann geri hareketi, icra yaynn ileri itmesiyle, otomatik ve yar otomatik olarak çal4abilen yakn muharebe silâhdr.

Kala$nikof Kala$nikof Piyade.Tüfe%ini icat eden Rus Bilim adamnn soyaddr.

!ekil - 3.6 J.Gn.K.l3 envanterinde bu silâhn 1947 ylnda üretilmeye ba4lanan ana modeli AK-47 ile modernize edilerek 1959 ylnda üretilmeye ba4lanan AKM modeli bulunmaktadr. ! AK

: Avtomat Kala4nikova

! AKM

: Avtomat Kala4nikova Modernization

! AKS

: Avtomat Kala4nikova Stankovy (Seyyar Dipçikli)

! AKMS : Avtomat Kala4nikova Modernization Stankovy (Seyyar Dipçikli) Rusya'ya ilâveten Çin Halk Cumhuriyeti, Eski Do3u Almanya, Romanya, Polonya, Bulgaristan, Kuzey Kore, Macaristan ve Yugoslavya tarafndan da 3-17 TASN!F DI"I


üretilmektedir. Hangi ülke tarafndan üretildi3i silâhn emniyet ve ate4 seçme mandalnn konumlarn gösteren harflerden veya ni4angâh taksimat levhasnda bulunan muharebe ni4annn belirtildi3i harflerden anla4labilir. Tam Otomatik Sembolü

Ülke

Yar Otomatik Sembolü

Muharebe Ni#angâh

Rusya

AB

%&

7

D.Almanya

D

E

N

Polonya

C

P

S

Ayrca bu ülkelerin ürettikleri Kala4nikof Piyade Tüfeklerinin parçalarnda baz de3i4iklikler veya ilâveler olabilir. b. Kurulu#taki Yeri: Kadrosunda görev itibariyle özellik arz eden personel (Tabanca, makinal tabanca vb.) d4ndaki tüm personelin kadro silâhdr. c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 7.62 mm.

(2) Fi4ek Ebad

: 7.62 x 39 mm.

(3) A3rl3

: AK-47 3.8 kg., AKM 3.1 kg., AKMS 3.3 kg.

(4) Fi4ek A3rl3

: 16.2 gr.

(5) 6arjör A3rl3

: Çelik 330 g., Plastik 230 g.

(6) Uzunlu3u

: AK-47 86.9 cm., AKM 88 cm., AKMS 64 cm.

(7) Namlu Uzunlu3u

: 41.5 cm.

(8) Yiv - Set Adedi

: 4 adet

(9) 5lk Hz

: 715 m/sn.

(10) At4 Sürati

: 600 atm/dk.

(11) Tesirli Menzili

: 300 m.

(12) Azami Menzili

: 2500 m. 3-18

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar: (1) 6arjör, (2) Üst Kapak, (3) Yerine Getiren Yay ve Mili, (4) Gaz Pistonu, (5) Mekanizma, (6) Üst Kundak ve Gaz Silindiri, (7) Alt El kunda3, (8) Kompensatör (Alev gizleyen), (9) Harbi, (10) Komple Gövde (Gövde, namlu, ni4angâh tertibat, dipçik, kabza, tetik tertibat),

(4)

(3) (2) (5)

(6)

(9) (7) (1)

!ekil - 3.7: Kala#nikof Piyade Tüfe"in Ana Parçalar 3-19 TASN!F DI"I

(8)


d. Özellikleri: (1) Savunma ve taarruzda yakn mesafeden etkili bir ate4 gücüne sahiptir. (2) Otomatik (seri) at4 bu silâhla at4 yapmann temel 4eklidir ve emniyet mandal direkt olarak seri at4a açlr. Emniyet ve ate# seçme mandal, srasyla; en üst durumdayken emniyet konumunda, ortada seri at4 konumunda ve en altta tek at4 konumundadr. (3) Muharebe silâh olarak son derece hafif ve basit bir yaps vardr. (4) Suya veya çamura maruz kald3nda at4a devam etme özelli3i kantlanm4tr. (5) Teti3inde istinat bo4lu3u yoktur. (6) Gece at4lar için fosforlu ilâve gez ve arpack taklarak kullanlabilir. (7) 600 atmdan (sürekli) sonra namlu snmakta ve silah kullanlamaz duruma gelmektedir. (8) Kara hedeflerine 800 m.ye kadar, hava hedeflerine de 525 m.ye kadar at4 yaplabilir. Hassas bir noktaya rastlad3 sürece fi4ekleri ortalama 1500 m.ye kadar öldürücü etkisini devam ettirir. (9) 30 fi4ek kapasiteli e3ri 4arjörle beslenir. De3i4ik sayda fi4ek alan 4arjörleri de mevcuttur. (10) Silâha orijinal kasaturas taklabilir. AKM modelinin kasaturas AK47'nin kasaturasndan farkldr ve tel kesmek için kullanlabilir. (11) Namlunun ön uç ksmna namlu debriyaj denilen ksa alev gizleyen yerine "Kompensatör" ad verilen kesik uçlu Kompensatör alev gizleyen taklrsa gece 4artlarnda yaplacak at4larda fi4e3in çk4 noktasn gizler. (Namlu Alev gizleyen anlamndadr. a3z alevini kesik olan tarafa kaydrr). (12) AK-47 modelinin gövdesi makine imalât olan dövme çelikten, AKM modelinin gövdesi ise perçin ile sabitlenmi4 ince bask levha parçalarndan imâl edilmi4tir. 3-20 TASN!F DI"I


(13) AK-47 modelinin ni4angâh 800 metreye kadar AKM modelinin ise 1000 metreye kadar taksimatldr (6ekil-3.4).

(6ekil-3.3)

!ekil - 3.8

!ekil - 3.9 (14) AK-47 modelinde fazla gazn atld% delikler, gaz piston silindiri yuvasnn her iki tarafnda (4)'er adet iken AKM modelinde ise bu delikler gaz odac3 ile gaz piston silindiri yuvasnn birle4ti3i ksmda ve toplam (4) adettir.

!ekil - 3.10

!ekil - 3.11 3-21

TASN!F DI"I


(15) Her iki modelin katlanabilir demir dipçikli, a3aç ve plastik dipçikli versiyonu mevcut olup a3aç dipçikli olanlarnda dipçi3in içinde bakm ve sfrlama kiti bulunur. AK ve AKM modelinin katlanabilir demir dipçikli olarak üretilen son versiyonu AKS ve AKMS adyla anlr. Dipçi3i sa3a katlananlar AKMS, alta katlanabilir olanlar ise AKS modelleridir (6ekil-3.7).

!ekil - 3.12: AKS P.Tf. (16) AKM Kala4nikof Piyade Tüfe3inin üzerinde AK-47 modelinden farkl olarak 4u özellikler de bulunur : (a) Gövde üst kapa3 girintili-çkntl bir yapdadr. (b) El kunda3nda parmaklarn oturmas için oyuklar vardr. (c) Tetik mekanizmasnda sürekli at4 yava4latc sistemi vardr (ç) 6arjör yata3nn her iki tarafnda nitelendirilen küçük 4arjör rehber çentikleri vardr.

4arjör

klavuzu

olarak

D!KKAT ! Kala$nikof P.Tüfe%inin emniyet mandaln açt%mzda ilk konumunun seri oldu%u unutulmamaldr! Özellikle, G-3 P.Tüfe%i kullandktan sonra, bu silah kullanlyorsa, herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için bu özelli%i unutulmamaldr!

3-22 TASN!F DI"I


e. Sökülmesi ve Taklmas: (1) Sökülmesi: (a) Öncelikle silâh bo4altlmaldr.(Bunun için 4arjör çkarlr. Emniyet mandal te tek konuma getirilir. Kurma kolu çekilerek elle ve gözle atm yata3 kontrol edilir. Sonra kurma kolu braklarak yüksek tutu4ta tetik dü4ürülür). Ayrca, silâhn rahat bir 4ekilde sökülmesi için ask kay# çkarlr. (b) Üst Kapak; Arka ksmda bulunan üst kapak mandal ileri do3ru itilirken üst kapak arka tarafndan yukar do3ru kaldrlmak suretiyle çkarlr. (c) Yerine getiren yay ve mili; arka ksmndaki üst kapak mandalndan ileri do3ru itilip, yuvasndan çkartlr ve elle tutmaya devam edilip yava4 yava4 geriye do3ru serbest braklarak gövdeden tamamen çkartlr (Bu parçann frlayabilece3i unutulmayarak elle tutmaya devam edilip yava4 yava4 serbest braklmaldr). (ç) Gaz Pistonu ve Mekanizma; Gaz pistonunda bulunan kurma kolundan tutarak geriye do3ru sonuna kadar çekilir ve yukar do3ru kaldrmak suretiyle komple çkarlr (Mekanizma, gaz pistonuna takl durumdadr, bu nedenle gaz pistonu çkarld3nda mekanizmada gaz pistonu ile beraber çkm4 olur). (d) Mekanizma; Mekanizma kendi etrafnda döndürülür ve gaz pistonunda bulunan yuvasndan çekilerek çkarlr. (e) Üst kundak ve gaz silindiri; Ni4angâhn sa3 tarafnda bulunan mandal yukar do3ru çevrilir ve bu konumda iken üst kundak ve gaz silindir parçasnn alt ksmndan tutarak yukar do3ru çekmek suretiyle çkarlr. (f) Harbi; A4a3 do3ru bastrlrken ayn anda d4a do3ru (kendinize do3ru) çekmek suretiyle çkarlr. (g) Kompensatör; Namlu ucundaki pime üst tarafndan baslr ve bu pim basl haldeyken kompensatör döndürülerek çkarlr. (%) Tüfek temizleme ve sfrlama kiti; sabit dipçikli modellerinde, dipçi3in içinde bulunur. Dipçi3in içinden çkarmak için dipçik tabannda bulunan daire 4eklindeki yere parmakla içeri do3ru bastrlr, baslnca kitin belli bir ksm çkacaktr. Sonra tutarak komple çkarlr. (Seyyar, katlanabilir demir dipçikli modellerde bu kit 4arjör çantasnda muhafaza edilir). 3-23 TASN!F DI"I


(2) Taklmas: Taklmas sökme srasnn tersinden ba4lanarak yaplr. A4a3daki hususlara dikkat edilir. (a) Üst kapak; öncelikle uç ksm, ni4angahn alt ksmnda bulunan yuvasna yerle4tirilir. Yuvasndan çkmadan takabilmek için arka ksmndan tutarak ayn anda hem ileri hemde a4a3da do3ru bastrlr. Bu 4ekilde komple taklm4 olur. (b) Mekanizma; Mekanizmay taktktan sonra do3ru taklp taklmad3n anlamak için, gaz pistonunun ucu a4a3y gösterecek 4ekilde ba4 a4a3 tutulmaldr. Bu durumda iken mekanizma dü4müyorsa, do3ru taklm4tr. (c) Üst kundak ve gaz silindiri; 5lk olarak, ni4angahn sa3nda bulunan mandal çevrilip yuvann iç ksmnda kalan mandaln uzants olan parçann düz olmas sa3lanp, üst kundak ve gaz silindirinin önce üst ksm, sonra alt ksm olacak 4ekilde yuvasna taklmaldr (bu parça düz konumda olmaz ise yuva içinde çknt 4eklinde kalaca3ndan, üst kundak ve gaz silindirinin yuvasna girmesini engelleyecektir). f. Ni#angâh Tertibat: Ni4angâh tertibat, U gezli bir ni4angâh ve düz arpacktan olu4ur. Ni4angâh ise; ni4angâh çerçevesi, yaprak yay, ni4angâh ta4ycs ve ni4angâh tamburasndan ibarettir. Ni4angâh ta4ycsnn üzerinde; AK-47 modelinde 1'den 8'e, AKM modelinde ise 1'den 10'a kadar taksimat olan levha vardr. Levha üzerindeki rakamlar at4 mesafesinin uzakl3n gösterir. Her bir rakamn ölçüsü 100 metredir. Levha üzerindeki (&) ni4an ise muharebe ni4angâhdr. At4larda, hedefin mesafesine uygun olarak ni4angâh taksimatnda gerekli ayarlama yaplrsa ni4an noktas olarak hedefin vurmak istenilen yeri seçilir. g. Fi#ek Çe#itleri: (1) Çelik Uçlu Normal Fi#ek : Bakr kapl çelik çekirdekten olu4ur. (2) !zli Fi#ek

: Çekirde3inin uç ksm ye4il renklidir.

(3) Zrh Delici-Yangn Fi#e%i : Çekirde3inin ucu krmz-siyahtr. (4) Manevra Fi#e%i

: Kovan ksmnn ucu büzmelidir. 3-24

TASN!F DI"I


%. Silâhn Tutukluklar ve Giderilmesi:

TUTUKLUK

SEBEB!

G!DER!LMES!

Mekanizma 4arjörden fi4ek almadan ileri gidiyor

! 6arjör iyi taklmam4tr.

! 6arjör iyice oturtulur ve at4a devam edilir. ! 6arjör mandalndan kaynaklanan bir tutukluk varsa kademeye yollanr

Mekanizma kapanmyor veya yerine tam oturmuyor

! Atm yata3 kirlidir. ! Fi4ek hataldr. ! 6arjör dudaklar deforme olmu4tur. ! 5cra yay esnekli3ini kaybetmi4tir.

! Silâh temizlenir. ! Fi4ek de3i4tirilir. ! 6arjör yerine oturtulur, arzal ise de3i4tirilir. ! Silâh tamire yollanr.

Kapsül ate4lenmiyor

! Fi4ek hataldr. ! Tetik tertibat kirlidir.

! Fi4ek de3i4tirilir. ! Mekanizma ve tetik tertibat temizlenir. ! Silâh tamire yollanr.

! 6arjör veya mandal arzaldr.

! 53ne krk veya ksadr. Bo4 kovan atm yata3ndan çekilmiyor

! Fi4ekler kirlidir. ! Atm yata3 kirlidir. ! Trnak ve yay arzal veya kirlidir.

! Fi4ek de3i4tirilir. ! Atm yata3 temizlenir. ! Trnak ve yay temizlenir, arzal ise kademeye yollanr.

Bo4 kovan d4ar atlmyor

! Atm yata3 kirlidir. ! Gaz piston silindiri veya odac3 kirlidir. ! Bo4 kovan ataca3 arzaldr.

! Atm yata3 temizlenir. ! Silâh temizlenir,

3-25 TASN!F DI"I

! Silâh kademeye yollanr.


h. Silâhn Sfrlanmas : Kala4nikof Piyade Tüfe3inin sfrlamasnn kontrol edilmesi veya bozuksa yeniden ayarlanmas a4a3daki durumlarda yaplr : • Silâh birli3e ilk verildi3inde, • Onarmdan sonra, • Silâh, yeni bir personel tarafndan teslim alnd3nda. Silâhn iki türlü sfrlamas yaplmaktadr. Bunlar; orijinal sfrlama ve ksa mesafe (20 m.) sfrlamasdr. (1) Orijinal Sfrlamas: (a) Kala4nikof Piyade Tüfe3inin sfrlama at4lar, hedef mesafesinin uzak olmasndan dolay fi4eklerin hava 4artlarndan en az etkilenmesini sa3layarak do3ru bir sfrlama elde etmek maksadyla, rüzgârsz bir ortamda yaplmaldr. (b) Hedef; orijinal sfrlama hedefi; 100 cm. yüksekli3inde ve 50 cm. geni4li3indeki beyaz hedef tahtasnn ortasna yerle4tirilmi4 35 cm. yüksekli3inde ve 25 cm. geni4li3indeki siyah hedef ka3ddr. Bu hedef ka3dnn yerine ayn yükseklikteki kamuflajl ba4 hedefi de kullanlabilir. (c) Hedef mesafesi; 100 metredir, (ç) Ni4an noktas; siyah hedef ka3dnn (kamuflajl ba4 hedefinin) alt kenar orta noktasdr. (d) Kontrol noktas ise; ni4an noktasnn 25 cm. yukarsdr (6ekil-3.13). (e) Ni4angâh; 300 metreye (3) getirilir, (f) Ni4an vaziyeti; yatarak destekli ni4an vaziyetidir, (g) At4 4ekli; tek tektir, (%) Atm adedi: 4 fi4ek atlr, (h) Atlan 4 fi4ekten en az 3 tanesinin hedef üzerinde herhangi bir yerde 15 cm. çapl bir daire içinde toplanmas gerekir. Toplanmadysa tekrar yarm otomatik olarak 4 fi4ek atlr (Yine toplanmazsa kusur ya silâhta ya da atcdadr.) 3-26 TASN!F DI"I


Kontrol Noktas

m. 5c

25 cm.

Ni$an Noktas

!ekil - 3.13 () En az 3 vuru4 15 cm. çapl bir daire içinde toplandysa a4a3daki usullerle vuru4larn Orta Vuru4 Noktas (OVN) bulunur (6ekil-3.14/15). (I) Yöntem 1: 6ekil-3.14'deki vuru4larn OVN’n bulmak için; önce birbirine en yakn iki4er vuru4 düz bir çizgiyle birle4tirilir ve bu çizgiler 2 e4it parçaya bölünür. Daha sonra bölme noktalar düz bir çizgiyle birle4tirilir ve 2 e4it parçaya bölünür. En son i4aretlenen bölme noktas bu dört vuru4un OVN saylr. (II) Yöntem 2: 6ekil-3.15’deki vuru4larn OVN’n bulmak için; önce en yakn iki vuru4 noktas düz bir çizgiyle birle4tirilir ve bu çizgi e4it olarak 2 parçaya bölünür. Bölme noktasndan üçüncü vuru4a düz bir çizgi çizilir ve çizgi 3 e4it parçaya bölünür. 5lk iki vuru4a en yakn bölme noktasndan dördüncü vuru4a düz bir çizgi çizilir ve çizgi 4 e4it parçaya bölünür. Önceki üç vuru4 yerine en yakn bölme noktas bu dört vuru4un orta vuru4 noktas saylr. 3-27 TASN!F DI"I


3

1

1

2

OVN

OVN 3 4

2

!ekil - 3.14

4

!eki l -3.15

(i) Bulunan OVN’nn Kontrol Noktasndan (KN) sapmas herhangi bir yönde 5 cm.ye kadar ise silâh ayarldr. (j) OVN’ndaki sapma, KN’ndan herhangi bir yönde 5 cm.den fazla ise yükseli4 ayar için arpacktan, yan ayar için arpack hamilinden düzeltme yaplr. (k) Yükseli4 ayar için yaplacak düzeltmede, arpac3n yükseli4 ayar aparat vastasyla (temizleme ve sfrlama kitinin içinde bulunur) 1 tur çevrilmesi hedefte 20 cm.lik bir yer de3i4tirmeye neden olur. Vuru4lar yukar çekmek için arpack istenilen oranda sk4trlr, a4a3 çekmek için istenilen oranda gev4etilir. (l) Yan ayar için yaplacak düzeltmede, arpack hamilinin yan ayar aparat vastasyla 1 mm. kaydrlmas hedefte 26 cm.lik bir yer de3i4tirmeye neden olur. Vuru4lar sa3a çekmek için arpack hamili gerekti3i kadar sola kaydrlr, sola çekmek için gerekti3i kadar sa3a kaydrlr.

!ekil - 3.16 3-28 TASN!F DI"I


(2) Ksa Mesafeli Sfrlama: (a) 20 m. mesafeden, ni4angâh 200 metreye (2) ayarlanarak, yatarak destekli ni4an vaziyetinde 6ekil 3.18'deki hedef ka3dna çelik uçlu normal fi4ekle (3) atm yaplr. (b) Atmlarn 3 cm. çapnda bir dairenin içinde toplanmas gerekir. Toplanmadysa tekrar at4 yaplr. Yine toplanmazsa hata ya silâhta ya da atcdadr. (c) Atmlarn orta vuru4 noktas bulunur. (ç) OVN, ni4an noktasnn 2 cm. yukarsnda ise silâh ayarl demektir (6ekil 3.12). De3ilse orijinal sfrlamasnda anlatld3 gibi ayarlanmas gerekir. Ancak ayarlama i4leminde; (I) Yükseli4 ayar için arpac3n herhangi bir yönde 1 tur çevrilmesi hedef üzerinde 4 cm.’lik yer de3i4tirmeye neden olur. (II) Yan ayar için arpack hamilinin herhangi bir yöne 1 mm. kaydrlmas hedef üzerinde 5.2 cm.lik yer de3i4tirmeye neden olur.

- Silah hakknda karar verilemez. - Atc yeti$memi$tir.

- Silahn ayarlanmas gerekir. - Atc yeti$mi$tir.

3 cm.

3 cm. 2 cm.

!ekil - 3.17 3-29 TASN!F DI"I

- Silah ayarl. - Atc yeti$mi$tir.


!ekil - 3.18: Kala#nikof P.Tüfe"inin 20 m.’den Sfrlamas için Hedef !ablonu 3-30 TASN!F DI"I


!ekil - 3.19: Eski Do"u Bloku Silâhlarn Mekanik Ni#angahlarnn Sfrlama Ölçüleri !emas 3-31 TASN!F DI"I


g. Bakm: Kala4nikof Piyade Tüfe3i de di3er silâhlarn daima kullanma hazr bulundurulmas için temizlenmesi, ya3lanmas ve do3ru 4ekilde korunmas gerekir. Özellikle namluya özen gösterilmelidir; çünkü silahn genel durumu ve sa3lkl kullanm namlunun durumuna ba3ldr. Namlunun durumunu en iyi 4ekilde görebilmek için, kurma kolu en geri pozisyonuna getirildikten sonra otomatik olarak ileri gitmesi önlenmelidir. Kurma kolunun ileri gitmesi elle tutarak önlenebilece3i gibi 4u 4ekilde de önlenebilir; sol el ba4 parma3 4arjör yuvasndan içeri sokularak etli ksm ile tetik kilitleme mandal kolu a#a% do%ru çekilir ve kurma kolu yava#ça braklarak kurma kolunun takl kalmas sa%lanr. Bu yöntem özellikle muayene vaziyeti alnmadan önce uygulanr. i. Kala#nikof Piyade Tüfe%inin Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Kala4nikof Piyade Tüfe3in emniyet mandal, G-3 Piyade Tüfe3inden farkl olarak, ilk kademede seri at4a geçti3inden, herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için emniyet sistemi personele iyice ö3retilmelidir. (2) Doldur-Bo4alt istasyonu d4nda arazide iken silâhn doldurulmas veya bo4altlmas i4lemi srasnda kurma kolunun silâhn sa3 tarafnda olmas sebebiyle silâh dolduran personel tarafndan silâhn namlusu sola do3ru gayri 5htiyarî döndürülmektedir. Bu da doldur bo4alt yapann solunda bulunan personelin vurulmasna sebep olaca3ndan, bu konuda personel bilgilendirilmelidir. (3) Silâhn doldur-bo4alt i4lemleri; mutlak suretle emniyet mandal a4a3ya indirilerek (tek at4 pozisyonunda) yaplmal ve atm yata3nda fi4ek olup olmad3 kontrol edilmelidir. (4) Emniyet mandal kapal pozisyonda iken, kurma kolu çekilerek, mekanizma 3/2 orannda hareket edebilmekte ancak, atm yata3nda fi4ek olmas halinde d4ar frlatamamaktadr. Bu durumda, kullanc personel yanlarak, dolu fi4e3i farknda olmadan yeniden atm yata3na sürmektedir. Bu husus ihmal edildi3inde istenilmeyen kazalara sebebiyet verilebilmektedir.

3-32 TASN!F DI"I


18-0303. HK-33 E P!YADE TÜFE$! a. Tanm: HK-33E Piyade Tüfe3i; 5,56 mm. çapnda, 4arjörle beslenen, barut gaznn geri tepmesi ve icra yaynn ileri itmesi ile tam otomatik, üçlü darbeli ve yar otomatik olarak çal4an bir piyade tüfe3idir.

HK Heckler & Koch Silâh üreten firmann ad

G3 Piyade Tüfe3i gibi sabit namlulu, kilitlemeli mekanizmal, geri tepme etkisi ile çal4an bir silâhtr.

!ekil - 3.20 b. Kurulu#taki Yeri: Kadrosunda görev itibariyle özellik arz eden personel d4ndaki tüm personelin kadro silâhdr (Sadece komando birliklerine da3tm yaplm4tr). c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 5.56 mm.

(2) Fi4ek ebad

: 5.56 x 45 mm.

(3) Uzunlu3u (Sabit dipçikli) : 920 mm. 3-33 TASN!F DI"I


(4) Uzunlu3u (Seyyar dipçikli) : 735 mm. (5) Namlu uzunlu3u

: 390 mm.


: 3.9 kg.

(7) Yiv-Set adedi

:6

(8) At4 6ekli

: Yar otomatik, Üçlü darbeli, Tam otomatik

(9) At4 sürati

: 750 atm/dakika

(10) 5lk hz

: 885 m/sn.

(11) Tesirli menzili

: 400 m.

(12) Azami menzili

: 3800 m.

d. Ana Parçalar : (1) 6arjör,

(5) Yerine Getiren Yay ve Mili,

(2) Dipçik,

(6) Mekanizma,

(3) Kabza ve Tetik Tertibat,

(7) El Kunda3.

(4) Namlu ile Komple Gövde, (6)

(5)

(4)

(2) (7) (3) (1) !ekil - 3.21: HK-33E Piyade Tüfe"i Ana Parçalar 3-34 TASN!F DI"I


! Manevra Fi#ekleri Özel Mekanizmas : Manevra fi4eklerinin kullanmnda manevra cihaz ile birlikte kullanlan özel manevra mekanizmas standart mekanizmann yerine taklr. Kromla kapl manevra cihaz alev gizleyenin yerine taklr. Manevra cihaz üzerindeki gaz ayar piminin ayar fi4ek dip tablas ile yaplmaktadr. ! Manevra Cihaz :Manevra cihaz ile manevra at4 yaplrken alev gizleyen sökülür, manevra cihaz namluya vidalanr. Manevra cihaz üzerindeki gaz ayar piminin ayar fi4ek dip tablas ile yaplmaktadr. e. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : G3 Piyade Tüfe3in Sökülüp taklmas ayndr. Ancak; “Yerine Getiren Yay ve Mili”, dipçi3e monteli olmayp ayr bir parça oldu3undan, ba4langçta sadece dipçik çkarlr, kurma kolunun çekilmesi ile “Yerine Getiren Yay ve Mili”, mekanizma ile beraber çkarlr. f. Sfrlanmas: G3 Piyade Tüfe3i gibidir. (1) Yükseli# ve Alçal# Ayarnn Yaplmas: Her tam döndürü4, vuru4 noktasn 100 m’ de 16 cm. hareket ettirir. (2) Yan ayarnn yaplmas: Yan ayar vidasnn her tam dönü4ünde vuru4 noktas 100 m.de 15.6 cm. kayar. g. Fi#ek Çe#itleri : (1) Normal Fi4ek (2) 5zli Fi4ek (3) Tüfek Bombas Fi4e3i (4) E3itim Fi4e3i (5) Manevra Fi4e3i (6) Yüksek Basnç Test Fi4e3i 3-35 TASN!F DI"I


18-0304. M-16 A2 P!YADE TÜFE$! a. Tanm: 5,56 mm. çapnda, hava so3utmal, 4arjörle beslenen, barut gaznn geri tepmesi ve icra yaynn ileri itmesi ile tam otomatik, üçlü darbeli ve yar otomatik olarak çal4an bir piyade tüfe3idir.

!ekil - 3.22 Silâhta, sessiz kurulmay sa3layan ileri itme mekanizma mandal ve 4arjör bo4 iken yeniden doldurmaya yarayan mekanizma mandal kolu bulunur. b. Kurulu#taki Yeri: Kadrosunda görev itibariyle özellik arz eden personel d4ndaki tüm personelin kadro silâhdr. (J.Komd.Öz.Hrk. Tb.larnda bulunmaktadr). c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 5.56 mm.

(2) Fi4ek ebad

: 5.56x45 mm.


: 3.39 kg.

(4) Uzunlu3u

: 1 m.

(5) Namlu Uzunlu3u

: 0.51 m.

(6) 5lk hz

: 948 m/sn. 3-36

TASN!F DI"I


(7) Otomatik At4 Says

: 600-940 Atm/dk.

(8) Yar Otomatik At4 Says

: 45-65 Atm/dk.

(9) Darbeli At4 Says

: 150-200 Atm/dk.

(10) Azami Menzil

: 3600 m.

(11) Tesirli Menzil

: 800 m.

ç. Ana Parçalar: (1) 6arjör (20/30 fi4ek kapasiteli), (2) Dipçik, tetik tertibat ve emniyet mandal, (3) Mekanizma, (4) Kurma kolu, (5) Yerine Getiren Yay ve Mili, (6) El Kunda3 (iki parça), (7) Namlu, Ni4angâh Tertibat ve Gövde (solak atclar için deflektör, alev gizleyen, toz kapa3, ileri itme mekanizmas dahil).

7

6

4 3 1 5 2

!ekil - 3.23: M16 A2 P.Tf. Ana Parçalar 3-37 TASN!F DI"I


d. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : (1) Sökülmesi: (a) 6arjör brakma mandalna basarak 4arjör çkarlr. (b) Kurma kolu geriye çekilerek, atm yata3nn bo4 olup olmad3 kontrol edilir ve kurma kolu braklr. (c) Mekanizma tam olarak ileri itilir, dipçik ba3lama pimine soldan bastrarak yuvasnda çkarlr (Pim tamamen çkmaz). Tüfek ikiye ayrlm4 olur. (ç) Kurma kolu 7-8 cm kadar geri çekilerek mekanizma d4arya çkarlr. (d) Kurma kolu a4a3 ve geri çekilerek çkarlr. (e) Ma4a 4eklinde olan i3neyi tutan pim yerinden çkarlr ve i3ne yuvasndan alnr. (f) Mekanizma üzerinde bulunan kam pimini 1/4 tur sa3a çevrilerek yukar do3ru çekilerek çkarlr. (g) Trna3 a4a3 do3ru tutarken, trnak pimini d4ar alp trnak çkarlr. Trnak yay trnaktan çkarlmaz. (%) Namlu altndaki pimi sa3a do3ru iterek çkarlnca namlu ile gövde tamamen ayrlm4 olur. (h) Yerine getiren yay ve mili geriye do3ru itilerek yay gerilmesi kontrol edilir. Yerine getiren yay tahdit pimi a4a3 do3ru itilirken mil yava4ça yerinden ileriye do3ru gev4etilerek çkarlr. () Ate4leme çekici a4a3 do3ru itilerek mil ve yay tamamen çkarlr. (i) Silâhn üst parças namlu yukary gösterecek 4ekilde tutulur. El kunda3n tutan kayc yüzü3ü a4a3 do3ru çekip el kundaklar a4a3 ve d4ar do3ru çekilerek çkarlr. (2) Taklmas: Söküm srasnn tersinden ba4layarak silâh taklr. Tetik tulumbasnn zarar görmemesi için silâh takarken emniyet mandal mutlaka "SAFE" durumunda olmaldr. 3-38 TASN!F DI"I


e. Fi#ek Çe#itleri: (1) 5zli Fi4ek, (2) E3itim Fi4e3i, (3) Manevra Fi4e3i, (4) Normal Fi4ek. f. Ni#angâh Tertibat: Gezin iki konumu vardr. 54aretsiz büyük gez ksa mesafe (0- 300 m) için, "L" i#aretli küçük gez ise uzun mesafe (300-500 m) içindir (6ekil 3.23).

Ksa mesafe gezi 0-300 M.

Uzun mesafe gezi 300-500 M.



g. Sfrlanmas :

(1) Arpack bir çt yukar alnr (2) Sfrlama boyunca i4aretsiz olan gez kullanlr. (3) 25 . mesafedeki 25 m. hedef ka3dna tek tek üç atm yaplarak vuru4larn orta noktas tespit edilir. Orta vuru4 noktas istenilen yerde (ni4an noktasnda) ise silâh sfrldr. Ayar ile oynanmaz. Ni4an noktas, 25 m. hedef ka3dnn ortasndaki küçük beyaz karedir. (4) E3er orta vuru4 noktas ni4an noktasnda de3il ise ni4an noktasna olan yukar/a4a3 ve sa3a/sola sapma mesafesi ölçülür. (5) Yukar-a4a3 ayar arpacktan yaplr. Arpac3n her çt 0.9 santime tekabül eder. Arpac3 saat yönünde çevirseniz vuru4lar yukar alnr. Arpac3 saat yönünün tersine çevirirseniz vuru4lar a4a3 alnr (Arpackta okla belirtilmi4 "UP" (yukar) 4eklinde i4aret de vardr.). (6) Sa3a - sola gezin yanndaki yuvarlak tabladan yaplr. Tablann her çt 0.3 santime tekabül eder. Tablay saat yönünde çevirmek vuru4 noktasn sa3a, saat yönünün tersine çevirmek ise sola kaydrr (Yuvarlak tabla üzerinde "R" (sa3a) "L" (sola) diye ok mevcuttur.). Esas olarak bu silâhn sfrlanmas 25 m. mesafeden yaplr. Gerekti3inde daha uzak mesafe sfrlamas için a4a3daki de3erler kullanlabilir. ! Yukar/A#a% ayar için arpac%n 1 çt çevrilmesi vuru# noktasn; 25 metrede; 0,9 cm.

100 metrede; 3,5 cm.

200 metrede; 7 cm. kaydrr

! Sa%a/Sola ayar için gezin yanndaki yuvarlak tablann 1 çt çevrilmesi vuru# noktasn; 25 metrede; 0,3 cm.

100 metrede; 1,25 cm.

200 metrede; 2,5 cm. kaydrr

(7) Sfrlamaya ba4lamadan önce 1 çt yukar alnan arpack 1 Çt a#a% alnr. 3-40 TASN!F DI"I


%. Tutukluklar ve Giderilmesi: TUTUKLUK

SEBEB!

G!DER!LMES!

! Ate4leme pimi arzal. ! Ate4leme piminin mekanizma ta4ycs içinde yanl4 taklmas ! Ate4leme pimi üzerindeki bo4luklarda fazla ya3 ! Ate4 kontrol mekanizmas yanl4 monte edilmi4 veya eskimi4, krk veya eksik parçalar var ! Tetik pimi yanl4 taklm4

! De3i4tir ! Ate4leme pimini çkar do3ru olarak tak

Kilitli mekanizma düzeltilemiyorsa

! Mekanizma grubu, ate4leme pimi veya namlu kirli veya kömürle4mi4tir

! 6arjörü çkar. Kurma kolunu çek, brak. Mekanizmay çkar, temizle ve ya3la.

Bo4 kovan atmyorsa

! Kirli ve pasl fi4ek. ! Atm yata3 pis. ! Mekanizma dip tabla tutamak trnaklar pis. ! Trnak, trnak yay veya dudaklar bozuk ! Lastik iç parças trnak yay içine taklmam4 ! Ayrk kovan yata3 ! Kovan ataca3 krk ! Arzal kovan ataca3. ! Eskimi4 veya krlm4 kovan atma trna3 ! Yetersiz geri tepme

! Fi4e3i çkar ve temizle ! Temizle ! Sök ve temizle

Ate4leme yapmyorsa

3-41 TASN!F DI"I

! Mekanizmay çkar. Fazla ya3lar kurula ! Kademeye yolla

! Kademeye yolla

! De3i4tir ! Kademeye yolla ! ! ! !

Kademeye yolla Kademeye yolla Kademeye yolla Kademeye yolla

! "Yetersiz geri tepme" ksmna baknz


TUTUKLUK Ate4leme çekici dü4müyorsa

Fi4ek almyorsa

SEBEB!

G!DER!LMES!

! Eskimi4, krlm4 veya eksik parçalarn tetik tertibatnda olmas ! Ate4leme çekici pimi yanl4 takl

! Kademeye yolla

! 6arjör tam oturmam4.

! 6arjör trna3 ayarszdr. Ayar için kademeye yolla ! 6arjörden fi4e3i çkar ve temizle ! Çkar ve temizle ! De3i4tir ! Yeniden doldur ! Çkar, temizle ve ya3la

! Kirli ve pasl fi4ek. ! Kirli 4arjör ! Bozuk 4arjör ! 6arjörde çok fazla fi4ek. ! Yerine getiren milde sk4ma

! Kademeye yolla

Çift fi4ek alyorsa

! Arzal 4arjör

! 6arjörü de3i4tir

Atm yata3na oturmuyorsa

! Kirli veya pasl fi4ek ! Mekanizma grubunun sk4mas

! Fi4e3i temizle ! Sök, temizle ve ya3la. Kurma kolunu tüfek üst parçasndan çkar ! Kademeye yolla

! Mekanizma ta4yc kilidi gev4ek veya arzal ! Yanl4 taklm4 trnak yay ! E3ilmi4 barut gaz tüpü ! Ta4yc kilidi ve gaz tüpü yanl4 birle4tirilmi4 ! Arzal fi4ek ! Kirli Atm yata3

3-42 TASN!F DI"I

! Kademede teknisyenle beraber kontrol et ! Kademeye yolla ! Kademeye yolla ! De3i4tir ! Temizle


TUTUKLUK Mekanizma kilitlenmiyorsa

Yetersiz geri tepme olu4uyorsa

SEBEB!

G!DER!LMES!

! Kir, pas namludaki kilit makara yuvasnda ve mekanizmadaki makaralarda birikmi4 ! Sk4m4 trnak ! Mekanizma yüzeylerinde kir birikmesi ! Sk4m4 kovan ataca3 ! Mil hareketi sk4mas ! Arzal fi4ek ! Zayflam4, krlm4 yay ! Mekanizma segmanlarnn bo4luklar kar4lkl de3il ! Mekanizma kilidi içinde ve barut gaz tüpü yüzeyinde kir ve karbon birikmesi ! Mekanizma grubunun veya milin sk4m4 hareketi ! Eksik veya krlm4 mekanizma segmanlar veya gev4ek mekanizma kilidi

! Temizle

! Temizle ve ya3la ! Temizle ! ! ! !

Kademeye tamire yolla Çkar, temizle ve ya3la De3i4tir De3i4tir

! Bo4luklar kar4 kar4ya getir ! Mekanizma grubunu ve gaz tüpü yüzeyini temizle ve ya3la ! Tutukluklar sütunundan mekanizma kilitlemiyor" ksmna baknz ! Kademeye yolla

D!KKAT ! Kurma kolu ileri giderken, elinizle kurma koluna dokunmaynz.

3-43 TASN!F DI"I


18-0301. M1 P!YADE TÜFE$! M1 Piyade Tüfe3i; ABD’de II. Dünya sava4 srasnda Spring-Field ve Winchester firmasnca yaplm4 olup, tek at4 yapan silahlardan otomatik çal4an, silâhlara geçi4te bir basamaktr. a. Tanm: 7,62 mm. çapnda, barut gaznn geri tepme tesiri, yerine getiren yayn ileri itmesi ile çal4an, 4arjörle beslenen, piyadenin at4 ve dürtü4 silâhdr.

!ekil - 3-26: M1Piyade Tüfe"i M1 Piyade Tüfe3i; Gn.Kur.B4k.l3nn 10 Eylül 2007 tarihli emri ile Tören Silâh olarak kullanlmaya ba4lanm4tr. Ancak, sayg at4 dahil hiçbir suretle at4 yaplmayacaktr. b. Kurulu#taki Yeri: Gnkur.B4k.l3nn 10 Eylül 2007 tarihli “M1 Piyade Tüfeklerinin Tören Silâh Olarak Kullanlmas” konulu emri ile tören silâh olarak kullanlmaktadr. c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 7,62 mm.

(2) Uzunlu3u

: 110 cm.

(3) Yiv-Set Adedi

:4

(4) A3rl3 (6arjörsüz) : 4.3 kg. (5) 6arjör Kapasitesi

: 8 fi4ek

(6) 5lk Hz

: 855 m/sn. 3-44

TASN!F DI"I


(7) Azami Menzili

: 3200 m.

(8) Tesirli Menzili

: 500 m.

ç. Ana Parçalar: (1) Tetik Tertibat, (2) Dipçik ve Kundak Grubu, (3) Namlu ve Mekanizma Grubu. (3)

(2) (1) !ekil – 3.1: M1 Piyade Tüfe"in Ana Parçalar d. Sökülmesi: (1) Tüfe%in Üç Ana Gruba Ayrlmas: (a) Dipçik sol uyru3a, ni4angâh sola gelecek 4ekilde dayandrlr. (b) Sa3 el ba4 ve i4aret parmaklaryla tetik korkulu3u, a4a3 ve d4a do3ru çekilir. (c) Tetik korkulu3u son haddine kadar açlr ve Tetik Tertibat çekilerek, “Dipçik ve kundak grubundan d4ar çkarlr. (ç) Sol elle mekanizma yata3 gerisinden kavranr ve dipçik yukar kaldrlr. (d) Sa3 elle kabza kavranarak, a4a3 do3ru kuvvetle silkinir. (e) Böylelikle Namlu ve Mekanizma Grubu ile Dipçik ve Kundak Grubu birbirinden ayrlr. 3-45 TASN!F DI"I


(2) Namlu ve Mekanizma Grubunun Sökülmesi: (a) Namlu ve Mekanizma Grubu; ni4angâh ve arpack alta gelecek 4ekilde ve namlu istikameti solu gösterecek 4ekilde bir masa üzerine konulur. Sol el ba4 parma3 ve i4aret parma3 ile yerine getiren yay ve mili yakalanr ve namlu istikametine do3ru itilerek fi4ek süren manivelasndan ayrlmas sa3lanr. Yerine getiren yay mili ve yerine getiren yay sa3a do3ru geri çekilerek çkarlr. Bu iki parça birbirinden ayrlmaz. (b) Kombine anahtarn zmbas yahut bir e3itim fi4e3inin sivri ucu kullanlarak, fi4ek süren manivelasnn mili; d4 taraftan vücuda do3ru itilip, çkarlr. (c) Yerine Getiren Yay Mili Klavuzu, fi4ek süren manivelas ve kurma kilit tertibat skca kavranr ve kaldrlarak mekanizma yata3ndan d4ar alnr. (ç) El mekanizma yata3nn içine sokularak, fi4ek süren tertibat yukar do3ru çekilerek çkarlr. Fi4ek süren kayc parças, fi4ek sürenden ayrlmamaldr. (d) Namlu ve Mekanizma Grubu, arpack ve ni4angâh yukar gelecek 4ekilde ve namlu a3z ileride olarak sol elle namlu ve Mekanizma Grubunun geri taraf yukar do3ru kaldrlr. Sa3 elle kurma kolu, kurma kolu art ksm tamamyla rüzgâr tamburasnn ön kenar altna gelinceye kadar geriye do3ru çekilir. Sa3 el ba4 parma3 ve i4aret parma3 ile kurma kolundan kavranlr ve yukar ve d4a do3ru bir basnçla kurma kolunun klavuz ba4l3 mekanizma yata3 üzerindeki sökme çenti3inden ayrlr. Kurma Kolu çkarlr. (e) Mekanizma, hareket çenesinden tutulur ve mekanizma geriden ileriye do3ru ayrlrken, sa3 öne hafif bir döndürme hareketiyle yukar ve d4arya do3ru kaldrlarak çkarlr. (f) Ba4 parmak ate4leme i3nesinin çknts altna ve ba4parmak bo4 kovan atan üzerine gelecek 4ekilde ve hareket çenesi sa3da olarak mekanizma sol avuçta tutulur. E3er ba4 parmak ile bo4 kovan ataca3 tutulmaz ise d4ar frlar. Tornavida a3z, trnak ile alt sabit trnak arasna sokulur. Tornavida a3z, trna3a do3ru bükülür ve trnak yuvasndan çkarlr. Trnak, trnak sürgüsü ve trnak itme yay çkarlr. Bo4 kovan ataca3 ile bo4 kovan yayndan ve trnak sürgüsü trnak itme yayndan ayrlmamaldr. (g) Mekanizmann gerisinden ate4leme i3nesi çkarlr. 3-46 TASN!F DI"I


D!KKAT ! J.Gn.K.l%nn 22 Nisan 2008 tarihli mesaj emri ile, “M1 Piyade Tüfekleri ile sadece kar$lama ve u%urlama törenlerinin icra edilmesi, sayg at$ da dahil hiçbir maksatla at$ yaplmamas” emredilmi$tir.

e. Piyade Tüfeklerinin Taktik Kullanm: (1) Avc erinin esas silâhdr. (2) Makinal Tüfeklerin at4larn tamamlar. (3) Her türlü muharebede kolaylkla kullanlabilir. f. Piyade Tüfeklerinin Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Personele piyade tüfe3inin mekanik ve ni4ancl3, çal4ma prensibi, kullanma esaslar, sökülüp-taklmas, tutukluk ve arza sebepleri ve emniyet sistemi tam olarak ö3retilmeden fi4ekli olarak göreve sevk edilmemelidir. (2) Silâhn mekanik ve ni4anclk e3itiminin yaplmasna müteakip, at4 yaptrlmal, emniyet ve kaza önleme konularnda personel e3itilmelidir. (3) Silâhn doldurulmas ve bo4altlmas mutlaka rütbeli personel nezaretinde yaptrlmal, canllara, tesislere ve görü4ü kapal (orman, çallk vs.) alanlara do3ru tetik dü4ürülmemelidir. (4) Personele silâh ile 4akala4lmayaca3 ö3retilmelidir. (5) Ta4ma srasnda atm yata3nda fi4ek olup-olmamasna baklmakszn silâh mutlaka emniyette bulundurulmal, uzun süre atm yata3nda fi4ek braklmamaldr. (6) Personelin tek ba4na görev odas, yemekhane ve ko3u4 gibi yerlerde bakm yapmas önlenmelidir. (7) Ayn 4ekilde gerek nöbette ve gerekse görevde iken asla silâhn kurcalanmayaca3, personele ö3retilmelidir. 3-47 TASN!F DI"I


Piyade Tüfekleri; avc erinin esas silâhdr. Her türlü muharebede kolaylkla kullanlabilir. Makinal tüfeklerin at4larn tamamlar. Yakn mesafede süngü taklarak kullanlabilir. J.Gn.K.l3 envanterinde olup, en çok kullanlan piyade tüfekleri; G-3 Kala#nikof, HK-33 E ve M-16 A2 Piyade Tüfekleridir. Kala#nikof Piyade Tüfe%i; 4arjörle beslenen, hava ile so3uyan, barut gaznn namludan geçerek gaz pistonuna bask yapmasyla gaz pistonu ve mekanizmann geri hareketi, icra yaynn ileri itmesiyle, otomatik ve yar otomatik olarak çal4abilen yakn muharebe silâhdr. Silâhn teti3inde, istinat bo4lu3u yoktur. Gece at4lar için fosforlu ilâve gez ve arpack taklarak kullanlabilir. Emniyet mandaln ilk konumu di3er silâhlarda farkl olarak seriye açlr. Bu durum taktik kullanmn yakn muharebe silâhn göstermektedir. Di3er taraftan bu özelli3i unutulmayp, herhangi bir kazaya sebebiyet verilmemeye dikkat edilmelidir. Ayrca, harbisi ve bakm seti silâhn üzerindedir. HK-33 E Piyade Tüfe%i; 5,56 x 45 mm. çapl HK 33 E Piyade Tüfe3i; sabit namlulu, kilitlemeli mekanizmal, geri tepme etkisiyle çal4an bir tüfek olup 25/30 atmlk 4arjörden beslenmektedir. G-3 P.Tüfe3ine benzeyen silâh, çap farkl ve emniyet mandalnda ilaveten üçlü darbe konumu vardr. M-16 A2 Piyade Tüfe%i; hafif fakat dayankl, hava so3utmal, barut gaznn basnc ile çal4an 4arjörlü bir silâh olup hem kalçadan hem de omuzdan ate4lenebilir. Ana modeli tek tetik çeki4te 3 atm darbeli olup opsiyon modeli darbe kontrolsüzdür. Her iki modelde tam otomatik kapasiteli yar otomatik at4 yapabilir. Silâhta, sessiz kurulmay sa3layan ileri itme mekanizma mandal ve 4arjör bo4 iken yeniden doldurmaya yarayan mekanizma mandal kolu bulunur. Devaml kullanmda dakikada 12-15 atm en uygun kullanma 4eklidir. M1 Piyade Tüfeklerinin yenile4tirilmesinde uygulanan nikelajlama ve kromajlama i4lemlerinden dolay at4 yaplmayacaktr. Sadece kar4lama ve u3urlama törenlerinde kullanlacaktr. 3-48 TASN!F DI"I


1. Piyade Tüfeklerinin kurulu4taki yeri nedir? 2. G-3 Piyade Tüfe3i ile Kala4nikof Piyade Tüfe3ini kar4la4trnz. 3. G-3 Piyade Tüfe3i ile HK-33 E Piyade Tüfe3ini kar4la4trnz. 4. G-3 Piyade Tüfe3i ile M-16 A2 Piyade Tüfe3ini kar4la4trnz. 5. Herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için Kala4nikof Piyade Tüfe3inin kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar nelerdir? 6. Kala4nikof Piyade Tüfe3in sfrlamasn açklaynz. 7. Kala4nikof Piyade Tüfe3inin mekanizmasnn do3ru taklp taklmad3n nasl anla4lr? 8. Kala4nikof Piyade Tüfe3in fi4ek çe4itleri nelerdir? 9. Kala4nikof Piyade Tüfe3i at4 esnasnda, birinci fi4e3i attktan sonra ikinci fi4e3i atarken, silâh ate4lenmemi4tir? Bu durumda tutukluk sebebi neler olabilir? 10. Kala4nikof Piyade Tüfe3i at4 yapmak maksadyla, emniyete alp 4arjörü taktktan sonra kurma kolunu çekip braktnz. Ancak ate4leme olmam4tr. Silâhta herhangi bir arza veya tutukluk sebebi yok iken ate4lenmemesinin sebebi nedir? 11. Kala4nikof Piyade Tüfe3in; Teti3inde ………………. yoktur. Gece at4lar için ………………………….. taklarak kullanlabilir. 12. Kala4nikof Piyade Tüfe3in emniyet mandal üstte ilk konumunda iken …………… olup, emniyet mandal ilk açld3nda ………………. konumunda olur. 5kinci defa a4a3da do3ru indirildi3inde ise ………………………… konumunda olur. 3-49 TASN!F DI"I


! KKT: 315-2 7,62 mm. M1 Piyade Tüfe3i ! KKT: 315-25 Kala4nikof Serisi Tüfekler ile Dragunov Keskin Ni4anc Tüfe3i Kullanma ve Bakm Talimnamesi ! KKT: 315-27 HK-33 E Piyade Tüfe3i ! KKY: 167-1 Piyade Silâhlar ile At4 Yönergesi ! JGY: 167-3 Mekanik, Ni4anclk ve At4 E3itimi Yönergesi ! JGY: 167-4 Kala4nikof P.Tf. Mekanik Ni4anclk. ve At4 E3itimi Esaslar ! JGY: 83-1 (A) J.Gn.K.l3 Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi ! KKYY: 315-4 7,62 mm. Çapnda G3 Modeli Otomatik Piyade Tüfe3i Teknik Talimnamesi ! M-16 A2 Otomatik Piyade Tüfe3i Teknik Tarifnamesi ! OPERATOR’S MANUAL Automatc Rifle HK 33 E ! Rifle HK 33 E Submachine Gun HK 33 Maintanance Instructions !

www.ak-47.us/SVD

3-50 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I El Bombaları

EL BOMBALARI ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

1. EL BOMBALARI

Bilgi: !

Kavrama: "

!

Uygulama: !

4-1 TASN!F DI"I

!

!

Ü N ! T E

4


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : El Bombalarn;

!

Tanmn bilecek,

!

Kurulu#taki yerini bilecek,

!

Özelliklerini bilecek,

!

Ana parçalarn bilecek,

!

Çal#ma esaslarn kavrayacak,

!

Çe#itlerini kavrayacak,

!


!

Kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar bilip uygulayacak.

ANAHTAR KAVRAMLAR ! Bomba

!

Tapa

! El Bombas

!

Fünye

! Parça Tesirli

!

!mla Hakk

4-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI Örnek Olay: A Karakol Komutan, icra etti!i özel görev devriyesi esnasnda karakolun yakla"k (1) km. kuzey batsndaki dere kenarnda bölücü bir takm izler tespit etmi" ve bu izlerin bölücü terör örgütü mensuplarna ait olabilece!i ve karakola yakn tarihte bir saldr gerçekle"tirebileceklerini de!erlendirilmi"tir. Bunun üzerine karakola geldi!inde personeli bu konuda uyarm"tr. Daha önceden meydana gelen olaylar incelendi!inden,kuzey istikametinden tacizde ate"i açarak, güneyden szma eylemi yaptklarn bildi!inden güneydeki mevzileri personel yönünden takviye edip, mevzilere ilâveten onar el bombas daha vermi"tir. Ayn gün daha önceden uyguladklar tarzda karakola saldr olmu" ancak, kuzey istikametinden açlan taciz ate"ine kar"lk verilmeyip, güney istikametindeki mevziler el bombalarn ve bombaatar ni"anclar da bombaatarlarn kulland!ndan bölücü terör örgütü karakola szma eylemini gerçekle"tirememi"tir. Karakolda teröristlerin açt! ate" sonucu herhangi bir zayiat olmam" ancak, bir er el bombas atarken yaralanm"tr. !

Karakol Komutannn, bölücü terör örgütü mensuplarnca yaplacak szma eylemi ile ilgili olarak ne tür ilave tedbirler alm"tr?

!

Terör örgütü mensuplarnn szma eylemi esnasnda, karakol personeli niçin özellikle el bombalar ve bombaatarlar kullanlm"tr?

!

El bombas ile meydana gelen kazann sebebi nedir?

!

Herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için hangi hususlara dikkat edilmelidir?

4-3 TASN!F DI"I


18-0400. EL BOMBALARI De"i#ik maksatlarda üretilen (Parça tesirli, ses, sisleme, i#aret verme, göz ya#artc, kusturucu, aydnlatc, yangn çkartc.) yakn savunma ve taarruz mühimmatdr. Parça tesirli el bombalar her zaman en önemli el bombas çe#idi olup endirekt silâh sistemi olarak kullanlmaktadr. Parça tesirli olmas nedeniyle, elle atlabilecek mesafedeki sütre gerisindeki hedeflere kar# etkili bir #ekilde kullanlr.

El Bombas

Bomba Canl veya cansz hedeflere atlan, içi yakc ve ykc maddelerle doldurulmu", türlü büyüklükte patlayc, ate"li silâh.

Elde ta"nabilen çekilerek ate"lenen bomba.

ve pimi küçük tip

Tesir olarak en önemli el bombas, savunma el bombasdr. Bu cins el bombalar ile bir top mermisi infilâk gibi bir tesir elde edildi"inden görmeyerek at#larda personel tarafndan skça kullanlmaktadr. 18-0401. EL BOMBALARI a. Tanm: El bombas, yüksek süratli infilâk maddesi, kimyevî madde veya sis olu#turan bile#im ile dolu olan ve ksa mesafelerden dü#man personeline ve malzemesine kar# kullanlan yakn muharebe silâhdr.

!ekil-4.1: El Bombas 4-4 TASN!F DI"I


b. Kurulu!taki Yeri: Birinci Co"rafi Bölgedeki, Bölge Komutanlklar Karargâh, Dikimevleri ve Öz. E"t. Mrk. K.lklar haricindeki bütün Jandarma birliklerinde kullanlmaktadr. Sarfa tâbi malzeme olmas nedeni ile kurulu#ta yer almamaktadr. $cra edilecek görevlerde, görevin özelli"ine göre Birlik Komutannn harekât emrinde verece"i emre göre kullanlmaktadr. c. Özellikleri: (1) $sabetli kullanma mesafeleri ksadr (Ortalama 35-40 m. ye kadar), (2) Etkili zayiat çap küçüktür, (3) Geciktirme düzeni, emniyetli atma imkân sa"lar, (4) Uzun zaman d# etkilerden korunabilir, (5) Tertibat basit ve maliyeti ucuzdur. ç. Ana Parçalar : (1) Tapa: $nfilâk maddesini ate#lemeye yarar. Üzerinde emniyet ma#as, pim, i"ne ve yay, emniyetli bir mesafede patlamay sa"lamak üzere geciktirme için fitil ve infilâk maddesini patlatmaya yarayan fünye bulunur.

Tapa Kapsül, fünye ve ate"leme zaman ayarlayclarnn bir arada bulundu#u ate"leme tertibatdr.

Fünye Kapsüllerin ate"lemede yetersiz kald# durumlarda kapsülle veya ba#msz olarak kullanlan ate"leme tertibatdr.

!ekil- 4.2 4-5 TASN!F DI"I


(a) Tapalar el bombalarna, kullanlaca" zaman taklr. (b) Depoda tapas takl el bombas bulundurulmaz ve el bombalar ile tapalar bir arada nakledilmez.

D!KKAT ! El Bombasnn fünyesi çok hassastr. En ufak darbe, dü"menin etkisiyle hatta rüzgara maruz kald#nda dahi patlamaktadr. Bu durum bilinerek dikkatli olunmaldr.

(2) Gövde: $mlâ hakkn içinde tutan kaptr. Gövdenin yüzeyi parçal yada düz olabilir (MKE üretimi, savunma el bombalarnn yüzeyi parçaldr.) (%ekil-4.3).

!ekil-4.3 (3) "mlâ Hakk: Bombann kullanma #ekli ve özelli"ine göre, gövdeye doldurulan kimyasal veya patlayc madde kar#mdr (%ekil-4.4).

!mlâ Hakk Gövde, kovan bir kap içerisinde bulunan yanc veya patlayc maddedir. “!mlâ” sözlük anlam doldurulmadr.



d. Çal!ma Esaslar : (1) Emniyet ma#asna basl tutularak, emniyet pimi çkarlr, emniyet ma#as sklmaya devam edilir. (2) El bombas hedefe ma#as ile birlikte atlr. (3) Emniyet ma#as serbest kalnca; çarpma i"nesi, çarpma i"nesi yay tarafndan ekseni etrafnda döndürerek emniyet ma#asn atar. (4) Çarpma i"nesi, kapsülü ate#ler. (5) Kapsül, patlayarak gecikme düzenini çal#trr, (6) Gecikme düzeni; önceden belirlenmi# bir süre (3-6 sn.) yanarak, ana imlâ hakkn ate#ler, (7) Ana imlâ hakk ate#lenince, patlama gerçekle#ir.

D!KKAT ! Emniyet ma"asnn üzerinde yeterli basnç uygulanmazsa, emniyet pimi çkarldktan sonra çarpma i#nesi serbest kalarak dü"ebilir ve neticesinde artk ate"leme ba"lam" olacaktr. Bu nedenle, atc emniyet ma"asn yeterli kuvvetle, ma"a serbest kalmayacak "ekilde skca tutmaldr.

!ekil-4.5: El bombas At" 4-7 TASN!F DI"I


e. Çe!itleri (1) Taarruz El Bombas: Büyük bir patlama sonucunda dü#man kaln bir duman ve hava tazyiki kar#snda brakr. Nefes almay güçle#tirip, #a#kn bir hale sokar (%ekil-4.5). (a) Gövdesi

: Sac, fiber, karton

(b) A"rl"

: 250-400 gr.

(c) Azamî Menzili

: 30-40 m.

(ç) Tesirli Menzili

: 30-40 m.

(d) Patlama Süresi

: 3-6 sn.

(e) Çal#ma %ekli

: Müsademeli kapsül

!ekil-4.6

Yakn muharebe silâhdr. Örtü gerisindeki hedeflere hücuma girmede ve hücumunu korumada, meskûn yerlerdeki muharebelerde ve tahriplerde kullanlr. Parça tesiri ve #iddetli patlamas ile moral üzerine etkilidir. (2) Savunma El Bombas: Parça tesirli el bombasdr. Bombann gövdesi dökme demirden, çelikten, kaln saçtan veya pirinçtendir (%ekil-4.6) (a) A"rl"

: 450-600 gr.

(b) Azami Menzili

: 30-40 m.

(c) Tesirli Menzili

: 30-40 m.

(ç) Patlama Müddeti : 3-6 sn. (d) Etki Yarçap

: 10 m.

(e) Çal#ma %ekli

: Müsademeli kapsül !ekil-4.7

4-8 TASN!F DI"I


(3) Kimyevî El Bombalar : (a) Sis El Bombas : $mlâ hakk, potasyumklorat, kükürt, sodyum bikarbonat ve boyay ihtiva eder. Bombann tutu#turulmas tapa ile olur. Karadan havaya, karadaki bir yerden di"er bir yere, i#aret vermede ve küçük birliklerin faaliyetlerinin perdelenmesinde kullanlr (b) Yangn El Bombas : Koruganlardaki dü#man etkisiz hale getirme, silâh ve mevzileri bertaraf etmede dü#mann istifadesinde bulunan meskun yerleri yakmada kullanlr. Taarruz eden dü#mann silâh ve makine aksamna atlarak oynayan parçalar eritir, deler, birbirine kaynatr (%ekil-4.8). A"rl" 900 gr. olup, meydana getirdi"i scaklk 2400 °C’dir.

!ekil-4.8 (c) Gaz El Bombalar : Toplumsal olaylarda toplulu"u da"tmak, bir yöne kanalize etmek, mukavemetini krmak, geri çekilmeye zorlamak gibi maksatlarla kullanlan öldürücü olmayan, kalc yara ve araz brakmayan el bombalardr. Gaz el bombalar üretim tipine göre, patlama #eklinde içerdi"i tüm gaz bir kerede etrafa yayabildi"i gibi yanma-sisleme tarznda belirli bir süre gaz çkarabilir. Gaz el bombalarnn yan sra bu maksatlar için yaplm# patlama veya yanma olmadan püskürtme esasna dayal, birçok kere kullanlabilen el spreyi, el tüpü, srt tüpü tipleri de vardr. Gaz el bombalar etkilerine göre gözya#artc, kusturucu, tahri# edici, aksrtc-öksürtücü olarak çe#itlere ayrlr.

4-9 TASN!F DI"I


Göz ya#artc gaz el bombalarnn ana etki maddesi CS (Crying Smoke) (Orto Chloro-Benzal Malono), CN (Chloroacetophe-None) adl kimyasal maddelerdir.

!ekil-4.9 Göz ya#artc gaz el bombalar kullanlmadan önce, kullanacak veya etkilenebilecek birliklerimizin gaz maskesi takmas sa"lanmaldr. Aksi takdirde att"mz gazdan kendi birliklerimiz etkilenir. Göz ya#artc gazdan etkilenen organlar, (Göz içi hariç.) alkole batrlm# pamuk veya bez ile kolayca temizlenir. Gözleri bol temiz su ile temizleyiniz (Gözlere alkol sürmeyiniz.). Cilt yüzeyi alkol bulunmad"nda bol su ile temizlendi"inde, etkisi bir süre daha artarak devam etse de, ciltten kimyasal maddeler temizlendi"i için personel rahatlayacaktr. Göz ya#artc gazlara uzun süre maruz kalnmas veya uzun süre solunmas durumunda mide bulants, halsizlik, ba# a"rs ve ba# dönmesi, a"zdan a#r salya akmas, a#r burun aknts, bo"ulma hissi gibi ileri derecede belirtileri olabilir. Bu durumdaki personel mutlaka gazdan etkilenen bölgeden çkarlmal ve acil tbbi yardm sa"lanmaldr. Ciltte tahri# varsa gidermek veya tedavi etmek için tahri# olan bölge yava# akan temiz bir suyun altna tutulmal, tahri# olan bölgeye kesinlikle merhem, vazelin, yo"urt vs. sürülmemelidir. (Sürülmesi durumunda bu maddeler cilde bula#an kimyasal maddeyi temizleyemeyecek tam aksine daha uzun süre ciltte tutarak su toplamasna veya yara açmasna neden olabilecektir.). Gaz maskesi takan personel telsizle konu#aca" zaman, maskeyi açmak zorunda kalabilir. O zaman maskenin etkisi iyice azalacak ve personel gaza maruz kalacaktr. Bu durumda mümkünse maske içi kablolu grtlak mikrofonu kullanlmaldr. 4-10 TASN!F DI"I


(4) E#itim El Bombas : Savunma el bombasnn ayns olup, içerisinde imlâ hakk yoktur. Dip taraf olukludur ve tapas mevcut de"ildir. Yerinde kör tapa vardr. (5) Ders At! El Bombas : Savunma el bombasnn ayns o lup içerisinde imlâ hakk yoktur (%ekil-4.10). Dip ksmnda oluk vardr. Rengi mavidir. Hakiki el bombas at# yaptrlmadan önce atcy yeti#tirmek için kullanlr. Atldktan sonra sadece içindeki tapa patlar.

!ekil-4.10

f. Taktik Kullanm: El bombalar bir askerin çok maksatl ve etkili silâh sistemidir. Muharebenin çe#itli alanlarnda mühimmat tasarrufu, dü#mann zayiatn arttrma ve di"er amaçlarla kullanlr. Her türlü görevde ve arazi ko#ullarnda kullanm imkan vardr. El bombalarnn çe#itleri ve kullanm yerleri genel olarak a#a"da verilmi#tir. ÇE$"TLER"

:

KULLANILDI%I YERLER

:

! Savunma

: Dü#man öldürmek, muharebe d# brakmak,

! Taarruz

: Dü#man öldürmek, sersemletmek, etkisiz hale getirmek,

! Yangn

: Silâh, araç, teçhizat ve tesisleri imha etmek,

! Sis-Renkli Sis : Perdeleme, i#aretleme ve mevzileri belirlemek, ! Gaz

: Toplum olaylar, karga#a bastrmak için kullanlr.

Muharebede bütün el bombalarnn uygulamalar olmasna kar#n, parça tesirli el bombalar öldürücü olarak en Parça Tesirli önemlisi ve kullanm açsndan en Patlama veya ate"leme gerçekle"ince tehlikelisidir. Atarken dost mühimmatn içinde bulunan parçalar kuvvetlerin de etkilenebilece"i etrafa süratle da#lmak suretiyle etki unutulmamal, buna göre yapar. kullanlmaldr. 4-11 TASN!F DI"I


(1) Taarruzda Kullanlmas : (a) Taarruzun kritik safhas son yaplan hücumdur. Bu an, askerin imha etmek için dü#mana yakla#t" andr. Taarruzda asker, tüfe"ini,el bombasn ve süngüsünü kullanr. Öncelikle tüfeklerle ate# edilir, daha sonra el bombas menziline girildi"inde el bombas atlr, (b) El bombasnn dü#man mevzilerine atlmasnda, dost kuvvetlere zarar verilmemesi için azamî hassasiyet gösterilir, (c) El bombasnn patlamasndan yararlanarak, ileriye do"ru hareket edilir, (ç) E"er dü#man korugan, bina, oda gibi kapal alandaysa taarruz el bombas kullanmak, parça tesirli el bombas kullanmaktan daha do"ru olur. Taarruz el bombasnn kapal alanda meydana getirdi"i #ok dalgas daha iyi etki yapar, (d) El bombalar ilk önce taarruza kar# hazrlanm# ve mevzilenmi#, dü#mann mürettebat tarafndan kullanlan silâhlar etkisiz hale getirmede kullanlr. (2) Savunmada Kullanlmas : (a) Yakn muharebede savunma el bombalar en son safhada kullanlr, (b) Savunmada öncelikle parça tesirli el bombas kullanlr. El bombas di"er silâhlarla dü#mann imhas için suni veya tabiî engellerle beraber kullanlr, (c) Parça tesirli el bombas, dü#man taarruzunun devamll"n krar, dü#man personelinin moralinin bozulmasn sa"lar ve direk ate#in oldu"u bölgelere kanalize eder, (ç) Yaya dü#man kuvveti için hücum esnasndaki kritik anda, parça tesirli el bombasnn kullanlmas inisiyatifi ele geçirmede etkindir. (3) "ç Güvenlik Harekâtnda Kullanlmas : (a) Savunma el bombalar teroristlerin bulundu"u alanlarla, s"nak ve barnaklara, (b) Pusuya dü#en dü#mann engeller meydana getirerek ölüm bölgesinden çkmasnn önlenmesi, kar# taarruz yapmasnn engellenmesi ve azamî zayiat verdirmede, 4-12 TASN!F DI"I


(c) Taarruz el bombalar, hedefe girerken hücum hattnda dü#man mukavemetini krmada, (ç) Tuzaklanm# olarak teroristlerin geçebilece"i yakla#ma istikametleri ile bu tür alanlarda, (d) Dü#mann yapaca" basknlarda üs bölgesine szmalar engellemek için mevzilerin önündeki ölü bölgelerin kapatlmasnda, dü#mann tuzakl bölgeye sevk edilmesinde ve imhasnda, (f) Bir binann veya bina içerisindeki bir odann dü#man veya yasad# unsurlardan temizlenmesinde, (g) Renkli sis el bombalar, uçu# ekibine bulunulan yeri i#aretleyerek göstermede, ayrca pilotun yerdeki rüzgâr durumunu görmesi için karadaki birliklerce, (#) Yangn el bombalar, dü#mann kara ta#tlar ile yerdeki hava ta#tlarna ve harp silâh araçlarn imha etmede, bina, tesis ve lojistik malzemelerini kundaklamada, (h) Göz ya#artc-kusturucu gaz el bombalar toplum olaylarn önlemede, toplulu"u da"tmada, toplulu"un mukavemetini krmada, ma"ara s"nak, bina içerisine gizlenmi# teroristleri d#ar çkartmada kullanlr. g. Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) El bombas atlrken engele çarpmamasna veya sekip geri dönmemesine dikkat edilir, (2) Kullanmadan az öncesine kadar bomba ta#yclar açlmamal, (3) El bombalarnda asla de"i#iklik yaplmamal, (4) Atlp ta patlamayan bombaya her ne olursa olsun, kör mermi gibi i#lem yaplmaldr, (5) Patlamam# el bombalarnn yeri tespit edilir. Bu durumdaki el bombalarna kesinlikle yakla#lmaz ve bomba imha görevlisi (sürveyan) tarafndan imha edilmesi sa"lanr,

4-13 TASN!F DI"I


(6) Tapalar el bombalarna kullanlaca" zaman taklr. Depoda tapas takl el bombas bulundurulmaz ve el bombalar ile tapalar bir arada nakledilmemeli, (7) El bombalar kurcalanmaz. Ko"u#, yemekhane v.s toplu bulunulan alanlara sokulmamal, (8) Tüm sral komutanlar at#a, operasyona giderken depodan çkarlan el bombalar ile operasyonda, at#ta v.s. sarf edilenleri ve geri getirilenleri mutlaka saymal personelin izin, terhis v.s. birlikten ayrlmasnda beraberinde el bombas götürmemesi için gerekli önlemleri almaldr, (9) El bombalar, e"itimini görmemi#, at#n yapmam# personele verilmemeli, (10) Göz ya#artc gaz el bombalar kullanlrken birliklerimizin de zarar görmemesi için rüzgâr arkaya alnmal, (11) Göz ya#artc gaz el bombalar kullanlrken gazn etkileyece"i alanda trafi"e açk karayolu varsa, araç sürücülerinin kaza yapma ihtimali unutulmamal, (12) Göz ya#artc gaz el bombalar kullanlrken kar# tarafn att"mz el bombasn kaln eldiven, slak battaniye vs. ile alarak bize geri atabilece"i unutulmamaldr.

4-14 TASN!F DI"I


De"i#ik maksatlarda üretilen (Parça tesirli, ses, sisleme, i#aret verme, göz ya#artc, kusturucu, aydnlatc, yangn çkartc.) yakn savunma ve taarruz mühimmatdr. $cra edilecek görev itibariyle ço"unlukla savunma el bombas kullanlr. Toplumsal olaylarda veya cezaevinde çkan karga#alar bastrmak maksadyla da gaz el bombalar kullanlr. El Bombalar, tapa, gövde ve imlâ hakkndan olu#ur. Emniyet pimini çektikten sonra, emniyet ma#as serbest kalr ve çarpma i"nesi, çarpma i"nesi yay tarafndan ekseni etrafnda döndürerek emniyet ma#asn atar. Çarpma i"nesi kapsülü ate#ler. Kapsül patlayarak gecikme düzenini çal#trr. Gecikme düzeni önceden belirlenmi# bir süre yanarak patlama veya ate#lemeyi sa"lar. Patlatc veya ate#leyici imlâ kar#mn, patlatc veya yakc görev yaparak patlatr. El bombas atlrken, ma#as ile beraber atlmaldr. Yani, son ana kadar emniyet ma#as braklmaz, az dahi olsa gev#etilmez. Aksi takdirde, emniyet ma#as serbest kald"nda ate#leme artk ba#lam#tr. Savunma El bombas; parça tesirli olup, en çok kulland"mz el bombasdr. El bombalar iç güvenlik harekâtnda; yakn mesafedeki (3-40 m.) mevzi içindeki, sütre gerisindeki ve ma"ara, barnak, s"nak ile binada tespit edilen terör örgütü mensuplarn tesirsiz hale getirmek maksadyla kullanlr. Ayrca savunma maksatl olarak bölücü terör örgütü mensuplarnca yaplan saldr, szma eylemi esnasnda saldry bertaraf etmek, ölü bölgeleri ate# altna almak maksadyla kullanlr. Terör örgütü mensuplarnca szma eylemi esnasnda öncelikli olarak namlu a"z alevi olmayaca"ndan dolay bombaatar ile birlikte el bombalar kullanlmas uygundur. El Bombalar parça tesirli ve çal#ma prensipleri de"erlendirildi"inde herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için kullanlmasnda dikkat edilecek hususlar bilinip uygulanmaldr.

4-15 TASN!F DI"I


1.

El Bombalarnn kurulu#taki yeri nedir?

2.

El Bombalarnn çal#ma esaslarn açklaynz.

4. El bombasnn pimi zor çkarlacak dü#üncesi ile sol ele alnp, sa" elle pim çekildikten sonra sol elle atlamayaca" dü#üncesi ile sa" ele alp hedefe do"ru atarken patlama meydana gelmi#tir. Sonucunda el bombasn atan personel a"r yaralanm#tr. Bu durumda patlamann meydana gelme sebebi nedir? Do"ru hareket tarz ne olmaldr? 5. El bombasnn pimi çekildikten sonra, emniyet ma#as serbest kalr ve i"ne dü#er. Bu safhadan sonra artk ate#lenme ba#lam#tr. Gecikme düzene"i sayesinde belli bir müddet (3-6 sn.) sonra patlama meydana gelir ancak bu gecikme düzenindeki zamann her zaman için 3 sn. olaca" de"erlendirmemelidir. Daha az da olabilir. Bu kapsamda, el bombasnn at# esnasnda dikkat edilmesi gereken husus ne olmaldr? 6.

El bombalarnn çe#itlerini açklaynz.

7.

E"itim ve Ders At# El Bombalar arasndaki farklar nelerdir ?

8.

El Bombalarnn, iç güvenlik harekatndaki taktik kullanmn açklaynz.

9. El bombalar ile ilgili olarak emniyet ve kaza önlemesi çerçevesinde tüm sral komutanlarn yapmas gereken faaliyetler nelerdir ? 10. Patlamam# el bombas tespit edildi"inde veya el bombasn attktan sonra patlamad ise ne yapmalsnz? 11. ……………. el bombalarna kullanlaca" zaman taklr. Depoda …………….…. el bombas bulundurulmaz ve el bombalar ile …..bir arada nakledilmez.

4-16 TASN!F DI"I


! KKT: 315-8 El Bombalar ve $#aret Fi#ekleri Talimnamesi ! JGY:167-3 Mekanik, Ni#anclk ve At# E"itimi Yönergesi ! JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l" Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi ! JGYY:164-13 El Bombalarn Tanmak, Kullanmak ve Uygun Hedeflere Atmak E"itimi Bro#ürü

4-17 TASN!F DI"I


(BU

SAYFA

BO$

4-18 TASN!F DI"I

BIRAKILMI$TIR)

TASN!F DI"I Bombaatarlar

BOMBAATARLAR ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

1. HK-69 BOMBAATAR

!

!

!

2. HK-79 BOMBAATAR

!

!

!

3. T-40 (MOD 2000) BOMBAATAR

!

!

!

4. TBA-6 BOMBAATAR

!

!

!

Bilgi: !

Kavrama: "

Uygulama: !

5-1 TASN!F DI"I

Ü N ! T E

5


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : HK-69, HK-79, T-40 (MOD 2000) ve TBA-6 Bombaatarlarn;

!


!


!

Mermi çe#itlerini bilecek,

!


!


!

Ni#an almay ve ni#an vaziyetlerini bilip uygulayacak,

!


!


!

Ana parçalarn bilip piyade tüfe$ine monte edebilecek,

!


ANAHTAR KAVRAMLAR ! Bombaatar

!

Ray Tipi Gez

! Hassas Tapa

!

Merdiven tipi Gez

! Emniyet Pimi

!

Tambura

5-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI !

Bombaatarlarn yapl! amac sizce ne olabilir?Hangi ihtiyacn ürünüdür?

!

Sizce bombaatarlar kendi ba!na bir silah m olmal yoksa piyade tüfeklerine monte edilerek beraber mi? kullanlmal. Fayda ve mahsurlarn de"erlendiriniz.

!

Bombaatarlarn özellikleri ile el bombalarn özeliklerini kar!la!trnz.

!

Teröristler tarafndan szma eylemi yapld"nda niçin bombaatar ve el bombas kullanlmaktadr?

!

Bombaatarlarn; tahrip, çift amaçl tahrip, yangn ve CS ile CN !eklinde mermi çe!itleri bulundu"una göre taktik kullanmn de"erlendiriniz?

!

Bombaatarlarn mermileri hassas tapaldr. Bu duruma göre herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için hangi hususlara dikkat edilmelidir?

!

Bombaatarla at! esnasnda, teti"e bastnz ancak mermi ate!lenmemi!tir. Bu durumda uygun hareket tarznz nasl olmaldr?

!

T-40 (MOD 2000) Bombaatar ile 300 metre ilerideki hedefe nasl ni!an alnr?

!

HK-79 veya T-40 (MOD 2000) Bombaatarlar, piyade tüfeklerine monte etmeden kullanlabilinir mi? Kullanld" takdirde neler olabilece"ini de"erlendiriniz.

5-3 TASN!F DI"I


18-0500. BOMBAATARLAR "nsann yaps gere#i el bombalarn belirli bir mesafeye kadar atabilece#ini hepimiz biliyoruz. El bombas gibi, Bombaatar havan da parça tesirli olarak kullanlabilen bir silâhtr. Havan’n Havann atabilece"i asgarî mesafe yaps gere#i emniyetli at$ ile el bombasn atabilece"imiz azamî mesafe arasnda kalan bo#lu"u yapabilece#i asgari bir mesafe vardr. kapatmak maksadyla geli#tirilen bir Havan’n atabilece#i asgari mesafe ile silâhtr. el bombasn azamî atabilece#imiz mesafe arasnda kalan bo$lu#u kapatabilece#imiz silâh ise bombaatarlardr. J.Gn.K.l#nn envanterin HK-69, HK-79, T-40 (MOD 2000) ve TBA-6 Bombaatarlar mevcuttur. Bazlar (HK-69 , TBA-6 vs.) kendisi tek ba$na bir bombaatarlar oldu#u gibi genelde her piyade tüfe#inin ( Kala$nikof, M-16 vs.) de kendine ait bombaatarlar vardr. 18-0501. HK-69 BOMBAATAR a. Tanm: 40 mm. çapnda, 2.62 kg. a#rl#nda, kendine has mermileri olan, yivli setli, açlr kapanr dipçikli, 50-350 m. ni$angâha sahip, tek ate$lemeli bombaatar silâhdr (%ekil-5.1). b. Kurulu!taki Yeri: J.Komd. Bl. Timinde; (2) adet, JÖH Timlerinde, Güçlendirilmi$ ve Özel tip J.K.lklar ve J.Snr.Tk.larnda her mangada (1) adet bulunmaktadr.




: 40 mm.

(2) Etkili Menzili

: 350 m.-400 m.

(3) Azamî Menzili

: 400 m.

(4) "lk Hz

: 75 m/sn.

(5) Ni$angâh

: 50-100 ray gez, 150-350 merdiven tipi gez

(6) A#rl#

: 2.62 kg.

(7) Namlu Uzunlu#u

: 35.6 cm.

(8) Uzunlu#u

: 68.3 cm.

(9) Uzunlu#u (Dipçik kapal) : 46.3 cm. (10) Yiv-Set Adedi

:6

(11) Doldurulmas

: Elle tek tek.

(12) Ate$leme Türü

: Tek at$.

(13) Etkili Yar Çap

: 15 m.

ç. Ana Parçalar : (1) Gez: 50-100 m. için ray tipi, 150-350 m. için merdivenli gezi bulunmaktadr. (2) Arpackl Namlu: Namlu mekanizmaya pim montajldr. Atm yata# bölüm olarak ikiye ayrlm$tr. Mermi atm yata#na konulur. Yivli bölüm isabet ve istikrar sa#lamak için mermiye dönme hareketi veren 6 setten olu$ur. Her iki yan yüzeyde mekanizma kapa#nda, kar$lkl yataklara kilitlenen frlatma pimleri vardr.

(3) Kabza ve Emniyet Tertibatl Mekanizma: Mekanizma, namlu, kabza, emniyet, mekanizma kapak parças ve geri çekilebilen dipçik kunda#n birbirine ba#lar. Emniyet kolu ayarlar "S" (Emniyetli) "F" (Ate$) harfi ile belirtilmi$tir. Dipçi#i uzatmak için 90 derece sola veya sa#a döndürün, çekin ve tekrar sa#a veya sola döndürülür. Ksaltmak için ise bu i$lemin tersini yaplr. 5-5 TASN!F DI"I


(4) Aksesuarlar : Aksesuar olarak, ta$ma klf, kay$ ve temizleme çantas bulunmaktadr (%ekil-5.2).

!ekil-5.2: HK-69 Bombaatarn Ana Parçalar d. Özellikleri : (1) Bombaatar tek tek at$ yapan bir silâhtr. (2) Her türlü ni$an vaziyetinde kullanlabilir. (3) El bombalarna göre avantajl durumlar vardr. Çentikli ve arpackl ni$an sistemi ile daha shhatli at$ yaplr. Atcnn emniyeti daha güvencededir. Çünkü mekanik tetik sistemi vardr. (4) Dipçi#i seyyar olup, ksa ve uzun durumda kilitlenebilir. Kullanm $artlar gerektirdi#i takdirde dipçik ksa durumda iken de kullanlabilir. (5) Bombaatarn etkili menzili el bombasnn en yüksek at$ mesafesi ve havanlarn en dü$ük at$ menzili arasndadr. (6) Sütre gerisindeki hedeflerin arkasna ni$an almak suretiyle etkin bir $ekilde kullanlr. (7) Mermileri hassas tapal oldu#u için doldurulmas, ate$lenmemi$ ise merminin namludan çkarlmas esnasnda dikkatli olunarak merminin yere dü$ürülmemesi sa#lanmaldr. 5-6 TASN!F DI"I


(8) Ni$an alma tertibat; (%ekil-5.3/4) 50 ve 100 m. için ray tipi gez, 150-350 m. mesafeler için katlanr merdiven tipi gezi içerir.

Ray Tipi Gez

Merdiven Tipi Gez

!ki bölümden olu#an 50 m. ve 100 m. mesafeler için kullanlan HK-69 Bombaatara özgü bir çe#it gezdir.

HK-69 Bombaatarda 150-350 m. T-40 Bombaatarda ise 50-200 m. mesafeler için kullanlan, bir çe#it gezdir.

!ekil-5.3: Ray Tipi Gez

!ekil-5.4: Merdiven Tipi Gez

100

e. Doldurulmas, Ate!lenmesi ve Bo!altlmas: (1) Bombaatarn Doldurulmas: Kesme manivelas geriye do#ru çekilerek namlu yukarya do#ru açlr. Açlan namlunun atm yata#na mermi yerle$tirilir ve namlu el ile yukardan a$a#ya do#ru bastrlarak kilitlenir (%ekil-5.5).

!ekil 5.5: HK-69 Bombaatarn Doldurulmas. 5-7 TASN!F DI"I


(2) Bombaatarn Ate!lenmesi :Ate$leme çekicini ba$parma#nzla ate$e hazr duruma getirin ve ate$lemeye kadar açk durumdaki i$aret parma#n tetik korkulu#unun d$nda tutun. Ate$lemeden hemen önce (%ekil-5.6), emniyeti "F" ye çevirerek serbest brakn. Teti#e basnca ate$e hazr durumdaki ate$leme çekici serbest kalr ve bomba ate$lenmi$ olur. Emniyet kolunu "S" ye getirin kilitleme mandaln e#in bo$ kovan el ile çkarn.

!ekil-5.6: HK-69 Bombaatarn Ate"lenmesi. f. Silâhn Sfrlanmas: (1) Yükseli! ayarnda; ray tipi gezin sa# yannda 180 derecelik (6 çt) hareket kabiliyeti olan yükseli$ ayar vidas kullanlr. Bu yldz vidayla sadece ray tipi gezin yükseli$ ayar yaplabilir. Merdivenli gezin yükseli$ ayar yoktur. Dü$ü$ noktasn yükseltmek için saat istikametinde, dü$ürmek için de saat istikametinin tersine çevrilir (%ekil-5.7). (2) Yan ayar; ray tipi gez ile merdivenli gez arasnda ve silâhn üst ksmnda bulunan yldz vida kullanlr. Her iki gez içinde yan ayarn yaplmasnda bu vida kullanlr. Vida gev$etildikten sonra, dü$ü$ noktas solda ise gezler sa#a, sa#da ise gezler sola do#ru yeteri kadar kaydrlr ve vida sk$trlr (%ekil-5.8).

!ekil-5.7

!ekil-5.8 5-8

TASN!F DI"I


g. Ni!an Vaziyetleri :

!ekil 5.9: Ayakta Ni"an vaziyeti

!ekil 5.10: Çökerek Ni"an Vaziyeti

!ekil 5.11: Yatarak Ni"an Vaziyeti

D!KKAT ! Bombaatar mermileri hassas tapaldr. Bu nedenle ta#nmas depolanmas esnasnda ve dolduru# yaparken dikkatli olunmal, yere dü#ürülmemelidir.

5-9 TASN!F DI"I


18-0502. HK-79 BOMBAATAR a. Tanm: 40 mm. çapnda, 1.8 kg. a#rl#nda, kendine has mermileri olan, yivli setli ve 50-350 m. arasna taksimatl ni$angâh olan bombaatar silâhdr. G3 ve G41 Piyade Tüfekleri ile kullanlabilir . b. Kurulu!taki Yeri: HK-69 Bombaatarda açkland# gibidir.

!ekil-5.12: HK-79 Bombaatar c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 40 mm.

(2) Bombaatarn A#rl#

: 1.8 kg.

(3) "lk Hz

: 75 m/sn.

(4) Doldurulmas

: Elle tek tek

(5) Ate$leme Türü

: Tek at$

(6) Ni$angâh

: 50-350 m.

(7) Silâhn Bombaatarla A#rl# : 6.8 kg. G3-A3 / 5.9 kg. G41 (8) Etki Yarçap

: 15 m.

(9) Yiv-Set Adedi

:6

(10) Etkili Menzili

: 350m. -400 m.

(11) Azamî Menzili

: 400 m. 5-10

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar : (1) Gövde,

(6) Kilitleme manivelas,

(2) Namlu,

(7) Kesme manivelas,

(3) Emniyet pimi,

(8) Durdurma manivelas,

(4) Tetik,

(9) Ni$angâh.

(5) Kurma mandal ve ate$leme pimi,

(4) (3) (5) (6)

!ekil-5.13: Ana Parçalar ç. Emniyet Pimi Konumlar: HK-79 Bombaatarn; G-3 Piyade Tüfe#inden ba#msz kendine ait emniyet tertibat vardr. Emniyet tertibat iki Emniyet Pimi konumlu (ate$- emniyet) olup, pim HK-79 Bombaatarn, emniyet $eklindedir. (1) Beyaz halka sol tarafta göründü#ünde silâh emniyet durumunda demektir.

tertibatdr. Mandal sistemi yerine MG-3 Makinal Tüfe"inde oldu"u gibi pim #eklinde yaplm#tr.

(2) Krmz halka sa# tarafta göründü#ünde silâh at$ durumunda demektir. d. Silâha Monte Edilmesi: Bombaatarn taklaca# silâhn el kunda# ve üzerindeki kilitleme pimi çkartlr. Bombaatar sökülen el kunda#nn yerine taklp kilitleme pimi ile tutturulur. 5-11 TASN!F DI"I


e. Doldurulmas ve Ate!lenmesi: (1) Doldurulmas : Bombaatar mermilerinin hassas tapal olmas nedeniyle, merminin dolduru$ esnasnda dü$memesi için bombaatar namlusunun yukar do#ru açlmas maksadyla doldururken, bombaatar üst tarafta, piyade tüfe#i alt tarafta olacak $ekilde namlu a$a# do#ru tutularak pozisyon alnr. Silâh emniyete alnr. Çekme kolu arkaya do#ru çekilir (%ekil-5.14). Namlu otomatik olarak yukar do#ru açlacaktr. Mermi yerle$tirilir ve namlunun kapanmas için kilitleme kolu taklana kadar namlu a$a# do#ru bastrlr (%ekil-5.15). Böylece bombaatar, emniyet pozisyonunda doldurulmu$ olur.

!ekil-5.14: Doldurulmas için Namlu Açlr

!ekil-5.15: HK-79 Bombaatarn Namlusunun Açlmas 5-12 TASN!F DI"I


(2) Ate!leme: El yardmyla, ate$leme pimi kurma mandal arkaya do#ru çekilmek suretiyle silâh kurulur.

D!KKAT ! Silâhn kurulu olup olmad", kurma mandalnn gerisinde bulunan çenti"in içerisindeki krmz boyann görülmesi ile anla#lr. ($ekil-5.17)

!ekil-5.16: HK-79 Bombaatarn Kurulmas

!ekil-5.17

Emniyet açlr. Silâhn tetik mekanizmas el kunda#nn sol tarafna yerle$tirilmi$tir. Sol elin ba$ parma# ile bastrlmak suretiyle silâh ate$lenir.

!ekil-5.18: Ate"lenmesi için Sol Tarafta Teti#i Mevcuttur 5-13 TASN!F DI"I


f. Ni!an Alma: Silâhn gezi ve arpac# birle$iktir. Ni$an taksimat 50-350 metre mesafeye ayarlanabilir $ekilde tasarlanm$tr. Ni$an mesafesini ayarlamak için gezin altnda bulunan manivelaya (kaldraç) basarak (%ekil-5.19), manivelann ucunda bulunan beyaz i$aretli pimi (%ekil-5.20) taksimat levhasnn çentikli ksmndan d$ar çkarttktan sonra, gez ve arpac# a$a#/yukar oynatarak istedi#imiz mesafeye getirir ve mandal brakmak suretiyle pimin istedi#imiz mesafe çenti#ini yakalamas ve sabitlemesi sa#lanr.

!ekil-5.19

!ekil-5.20

g. Silâhn Sfrlamas: Ni$angâh yükseli$ ayar 100 metreye ayarlanarak 100 metredeki hedefe at$ yaplr. Vuru$ noktasnda meydana gelen yanca hatalar yan ayar di$li piminden, yükseli! hatalar ise yükseklik ayar di$li piminden alyan anahtar kullanmak suretiyle düzeltilir. ! Yüksek at$ : Di$li pim sol tarafa istenilen oranda çevrilir. ! Alçak at$

: Di$li pim sa# tarafa istenilen oranda döndürülür.

! Sol at$

: Di$li pimi sa# tarafa istenilen oranda çevrilir.

! Sa# at$

: Di$li pimi sol tarafa istenilen oranda çevrilir.

D!KKAT ! Yükseklik ve yan ayar pimlerinin bir tam turu 100 metre mesafede vuru#u 3 m. yukar-a#a", sa"a-sola kaydrr.

5-14 TASN!F DI"I


". Ni!an Vaziyetleri :

!ekil 5.21: HK-79 Bombaatarn Ni"an Vaziyetleri (Ayakta-Çökerek)

18-0503. T-40 (MOD 2000) BOMBAATAR a. Tanm: G3 P. Tüfe#inin el kunda#nn yerine monte edilen ve merdiven tipi ni$angâhla birlikte kullanlan, 40 mm. mühimmat atan, mühimmatn besleme ve at$ elle tek tek olan, 350 m. etkili menzilli, gövdesi ve namlusu özel ala$ml alüminyumdan üretilmi$ yivli-setli bir silâhtr (%ekil-5.20). b. Kurulu!taki Yeri: HK-69 Bombaatarda açkland# gibidir.

!ekil-5.22: T- 40 ( MOD 2000 ) Bombaatar 5-15 TASN!F DI"I


D!KKAT ! T 40 (MOD 2000) Bombaatarn; HK-33 E Piyade Tüfe"ine monte edilerek kullanlan modeli de mevcuttur. Bu modeli; HK-33 E P.Tüfe"in namlusu G-3 P.Tüfe"ine göre daha ksa oldu"undan tüm özellikleri ayn ancak namlusu ksa olacak #ekildedir.

!ekil-5.23: G-3 Piyade Tüfe#ine Monte Edilmi" T-40 (MOD 2000) Bombaatar c. Adedi Bilgileri : (1)

Çap

: 40 mm.

(2)

Tesirli menzil

: 350 m.

(3)

Azamî menzil

: 400 m.

(4)

Doldurulmas

: Elle tek tek

(5)

Ate$leme türü

: Tek at$

(6)

Mekanik ni$angah (merdiven tipi )

: 50-100-150-200 m.

(7)

Arpack-Alev Gizleyen ile Ni$an Alma Düzeni : 250-300-350 m.

(8)

"lk Hz

: 75 m/sn.

(9)

Yiv -Set adedi

:6

(10) Bombaatar A#rl#

: 1.75 kg.

(11) Bombaatar uzunlu#u

: 395 mm.

(12) Namlu uzunlu#u

: 305 mm. 5-16

TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar : (1) Gövde,

(5) Namlu tahdit mandal,

(2) Namlu,

(6) Namlu kilitleme mandal,

(3) Emniyet tertibat,

(7) Korkuluk,

(4) Tetik tertibat,

(8) Merdiven tipi ni$angâh.

(4) (3)

(6)

!ekil-5.24: Ana Parçalar d. Özellikleri: Bombaatarn el kunda# yerine takl olmas G3 Piyade Tüfe#inin hassasiyetine ve do#ru kullanmna olumsuz etki yapmaz. Bombaatarn tesirli menzili 350 m. , azamî menzili ise 400 metredir. Parçalanarak patlayan 40 mm. bombann parça tesiri, vuru$ noktas etrafnda 5 m. yarçapl daire içinde öldürücü etki; 5-15 m. arasndaki yarçapl dairesel alanda ise yaralayc etki olarak kendini gösterir. e. Piyade Tüfe"ine Monte Edilmesi: G3 Piyade Tüfe#inin el kunda# ba#lama pimi yerinden çkarlarak, el kunda# tüfekten ayrlr. Ayn yere 40 mm. bombaatar silâh MKE MOD.2000 el kunda# gibi taklarak, pimle tüfe#e tespit edilir. Ayrca merdiven tipi gez, tüfe#in dürbün yata# yerine, kendi ni$angâhnn ön tarafna yerle$tirilir. Skma vidas ile sabitlenir. Ni$an ayar çizgileri dikkate alnarak ayarlanr. Silâhn arpac# ile beraber ni$an tertibat görevini yapmaya hazrdr. 5-17 TASN!F DI"I


f. Doldurulmas, ate!lenmesi ve bo!altlmas: (1) Bombaatarn Doldurulmas: Namlusu, gövde üzerindeki kzakta do#rusal hareketli olup, doldurmak için silâhn sa# tarafnda bulunan namlu kilitleme mandalna, bastktan sonra (%ekil-5.25) ileriye do#ru sürerek namluyu açmak gerekir. Namlu açldktan sonra 40 mm. bomba elle atm yata#na yerle$tirilir. Namlu a#zndaki trnaklar bombann tutulmasn sa#layacaktr. Namluyu açmak için yaplan ileri sürme hareketi ile silâh ayn zamanda kurulu pozisyona geçmi$tir. Mermi atm yata#na yerle$tirildikten sonra; namlu geriye do#ru hzla çekilerek gövdedeki mermi tablasna temas ettirilir. Namlu bu esnada kilitlenir ve doldurma i$lemi tamamlanm$ olur. Bombaatar at$a hazr durumdadr. E#er ate$ edilmeyecekse, bombaatarn gövdesinde bulunan emniyet mandal "E" emniyet pozisyonuna getirilir. Doldurulma i$lemi, merminin dü$memesi için HK-79 Bombaatarn doldurulmasnda açkland# gibi bombaatar üste, namlular a$a#y gösterecek $ekilde pozisyon alnmaldr.

!ekil-5.25: Doldurulmas

D!KKAT ! T-40 (MOD 2000) Bombaatarn; HK-79 Bombaatardaki veya di"er silâhlardaki gibi ayr bir kurma kolu/mandal yoktur. Namluyu kapatnca, silâh doldurulmu# olur. Namlu, kurma kolu/mandal görevi yapm# olur.

5-18 TASN!F DI"I


(2) Ate!leme: At$ için bombaatarn emniyet mandal "A" konumuna getirildikten sonra ni$an alnp, yan tarafta (solda) bulunan, üzeri krmz boyal teti#e, sol elin ba$ parma# ile baslr. Kurulu olan tetik mekanizmas, i#neyi harekete geçirip, mermi kapsülünü patlatr. Mermi, sevk barutunun etkisi ile namluyu terk edip, hedefe yönelir.

!ekil-5.26: Tetik Tertibat ve Ate"lenmesi (3) Bo!altma: At$tan sonra silâh kapal ve namlu kilitleme pozisyonundadr. Bo$altmak için sa# taraftaki namlu kilit mandalna baslarak, namlu kilitten kurtarlr. "leriye do#ru hzlca bir hareketle namlu sürüldü#ü zaman atm yata#ndaki bo$ kovan, trnak ve bo$ kovan itici pimi yardmyla d$ar atlr. Kovan d$ar atlrken, silâh ayn zamanda kurulur. "stenirse doldurma i$lemi yaplarak, ikinci at$a hazr duruma gelir ve at$a devam edilir. g. Ni!an Alma: (1) Merdiven Tipi Gez: G-3 Piyade Tüfe#i üzerine monte edilir. Silâhn arpac# ile beraber 50-200 m. menzilde ni$an tertibat olarak görev yapar. Kullanlaca# zaman kaldrlarak ni$an pozisyonuna getirilir. Ni$an pozisyonunda gez öne do#ru 10° lik aç ile durmaktadr (%ekil-5.27).



Merdiven tipi gezin; silâha taklabilmesi için, öncelikle ni$angâhn sol alt tarafnda bulunan sk$trma vidas gev$etilerek tüfe#e ait gezin ön bölümünde bulunan yatak ksmna gez oturtulur. Sk$trma vidas sklr ve gezin silâha monte edilmesi sa#lanr.

!ekil- 5.28: Merdiven Tipi Gez Merdiven tipi ni$angâhla ni$an alma mesafesi 50 m. den 200 m. ye kadar uzanr. 50-100-150-200 m. mesafeler için merdiven tipi gezle, $ekilde görüldü#ü gibi ni$an alnarak at$ yaplr (%ekil-5.29)

HEDEF

P.TÜFE%!N ARPACI%I MERD!VEN T!P! GEZ

!ekil-5.29: Ni"an Alma 5-20 TASN!F DI"I


(2) 250-300-350 m. Mesafelerdeki Hedeflere Ni!an: G3 Piyade Tüfe#i arpac#, arpack muhafazas ve alev gizleyeni kullanlarak at$ yaplr (%ekil-5.30).

• 250 metre için ; Arpac$n tepesi ile alev gizleyenin ön kenarndan (ucundan) geçen hattr

• 300 metre için ; Arpack muhafazasnn alt (iç) kenar ve alev gizleyenin ortasndan geçen hattr

• 350 metre için ; Arpack muhafazas üst (d#) kenar ve alev gizleyenin namlu ile birle#ti$i noktadan geçen hattr

!ekil-5.30 ". Sfrlanmas : (1) Yükseklik Ayar: Taksimatl gez çerçevesinin, gez çerçevesi ta$ycsna monte edilmesini sa#layan yükseli$ tertibat sfrlama ayar vidas gev$etilir. Çerçevesi sol kenarndaki taksimattan faydalanlarak gez çerçevesi ta$ycs üzerinde yükseltilir veya alçaltlr. Çerçevenin yükseli$i ayarlandktan sonra çerçeve sabit tutularak sfrlama ayar vidas sk$trlr. Vuru$lar yukar çekmek için gez çerçevesi yükseltilir, a$a# çekmek içinse alçaltlr. (2) Yan Ayar : Gez çerçevesi ta$ycsnn alt kenarnda bulunan taksimattan faydalanlarak yan düzeltme tamburasn elle çevirmek suretiyle yaplr. Tambura saat istikametinde çevrilirse vuru$lar sa#a kayar, saat istikametinin tersine çevrilirse sola kayar. 5-21 TASN!F DI"I


18-0504. TBA- 6 BOMBAATAR a. Tanm: 40 mm. çapnda, yar otomatik olarak çal$an, dü$ük hzl, 6 mühimmat kapasiteli, çe$itli mermi tiplerini kullanabilen, yüksek isabet oranna sahip, hafif ve omuzdan destekli atlan bombaatardr (%ekil-5-31). b. Kurulu!taki Yeri: J.Komd.ve Öz.Hrk.Birliklerinde (1) adet.

#ekil 5.23: TBA-6 Bombaatar.

!ekil-5.31: TBA-6 Bombaatar


: 40 mm.

(2) Etkili Menzili

: 375 m.

(3) "lk Hz

: 76 m./sn.

(4) Ni$angâh

: Tek noktaya ayarlanabilir özel ni$angâh

(5) A#rl#

: 5.85 kg.

(6) Namlu Uzunlu#u

: 30 cm.

(7) Uzunlu#u

: 78 cm. 5-22

TASN!F DI"I


(8) Dipçik kapal iken uzunlu#u

: 46.3 cm.

(9) Yiv-Set adedi

:6

ç. Ana Parçalar: (1) Ni!angâh: 375 m.'ye kadar at$ yapabilecek $ekilde her 25 m. aralklarla ayarlanabilen ni$angâh mevcuttur. Bu sayede hedef düzeltmesi yaplabilir.

!eki- 5.32: TBA-6 Bombaatarn Ni"angâh (2) Namlu: Namlusu çelik olup, helisel yiv setlidir. (3) Tambura: Yüksek at$ oran sa#lamak için 6 adet mühimmat çabukça yüklenebilir ve bo$altlabilir özelliktedir (%ekil 4.39). Atm yata# görevi görmektedir.

Tambura Mermi beslemesi çe#itlerinden biridir. $arjörle beslenen, #eritle beslenen silâhlarn yannda tambura ile beslenen silâhlar da mevcuttur.

!ekil 5.33: Tamburas 5-23 TASN!F DI"I


(4) Aksesuarlar : Aksesuar olarak ta$ma klf, kay$ ve temizleme çantas bulunmaktadr. d. Özellikleri: (1) 40 mm. Tambural Bombaatar; dü$ük hzl, yar otomatik, 6 mühimmat kapasiteli, hafif ve omuzdan destekli atlan bir silâhtr. (2) Her türlü ni$an vaziyetinde kullanlabilir. (3) Kullancnn performansna ba#l olarak en çok 10 saniyede 6 atm yapar. (4) Dipçi#i katlanabilir. (5) Bombaatarn etkili menzili el bombasnn en yüksek at$ mesafesi ve havanlarn en dü$ük at$ menzili arasndadr. (6) Sütre gerisindeki hedeflerin arkasna ni$an almak suretiyle etkin bir $ekilde kullanlr. (7) 375 metreye kadar at$ yapabilecek $ekilde her 25 m. aralklarla ayarlanabilen ni$angâh mevcuttur. Bu sayede hedef düzeltmesi yaplabilir. e. Doldurulmas, Ate!lenmesi ve Bo!altlmas: (1) Doldurulmas: Silâh, tambur ekseni pimini serbest brakmakla (%ekil-5.34) ve ana gövdenin açlmas ile doldurulabilir.

!ekil-5.34: Doldurulmas 5-24 TASN!F DI"I


!ekil-5.35: Tamburas Parmaklar bo$ kovanlar içine yerle$tirilir ve tambur döndürülerek kurulur. Daha sonra patlayclar yuvann içine yerle$tirilir (%ekil 4.41-42). Ana gövde kapatlr ve eksen pimi kilitleme için yeniden sabitlenir. (2) Ate!lenmesi: At$ için bombaatarn emniyet mandal "A" konumuna getirildikten sonra ni$an alnarak, teti#e baslr. Tetik basld# zaman ate$leme pimi mermiye vurur, mermiyi ate$ler ve sabit kalr. Namlu içindeki gaz basnc silindiri kilitten kurtarr ve kurma yay tamburu döndürerek bir sonraki mermiyi ate$leme i#nesi hizasna getirir. Bu $ekilde ate$leme devam eder. Kurulu olan tetik mekanizmas, i#neyi harekete geçirip, mermi kapsülünü patlatr. Mermi, sevk barutunun etkisi ile namluyu terk edip, hedefe yönelir.

A !ekil-5.36: Emniyet Tertibat 5-25 TASN!F DI"I


(3) Bo!altlmas: At$tan sonra silâh kapal ve namlu kilitleme pozisyonundadr. Bo$altmak için Silâh, tambur ekseni pimini serbest brakmakla ve ana gövdenin açlmasndan sonra kovanlar tambura içerisinden alnr. "stenirse doldurma i$lemi yaplarak, at$a devam edilir. f. Ni!an Alma: Tek Noktaya Ayarlanabilir Özel Ni!angâh: TBA-6 Bombaatar silâhnn ni$angâh silâhn üst ksmndadr ve optik ni$angâh görünümündedir. Silâhla ni$an almadan önce hedefin mesafesine göre ni$angâh üzerindeki taksimat ayarlanr. Ni$angâhn içerisine sa# göz ile bakld#nda bir art kl ve ortasnda bulunan küçük krmz nokta görülebilir. Ni$angâhn içerisinden hedef görülemez, arka fon açk ye$ildir.

D!KKAT ! Silâhn dipçi"ine kaynak yapldktan sonra her iki göz açk olarak sol göz ile hedefe, sa" göz ile ise ni#angâhn içine do"ru baklr. Belli bir süre iki göz tek göz gibi görmeye ba#lar ve bu durumda iken hedefe oturmu# ise ni#an do"rudur.

Sol göz hedefi görürken sa# göz art kl ve krmz noktay görür, bu görüntüler kendili#inden birle$erek sanki hedefe tek göz ile optik ni$angâhtan bakyormu$ hissi verir (%ekil-5.37). Silâh yava$ça hareket ettirerek, hedefle ni$angâhta görülen krmz nokta üst üste bindirilir ve silâhn teti#ine baslarak silâh ate$lenir.



g. Sökülmesi ve Taklmas : (1) Ask kay$ çkartlr, (2) Alyan anahtar ile 7 numaral cvatalar sökülür, (3) 2 numaral gövde çkartlr, (4) 6 numaral pulu çkartlr, (5) 3 numaral dipçi#i çkartlr, (6) Otomatik döndürme kapa# yayna bastrlarak mandal sola çevrilir, (7) Kilidi çkartlr, (8) Kapa# sökülür.

!ekil-5.38: Ana Parçalar ve Sökülmesi Taklmas; silâhn sökülme i$leminin tersidir. 5-27 TASN!F DI"I


". Mermi Çe!itleri : (1) Ders at$ mermisi. (2) Yangn mermisi. (3) Tahrip mermisi. (4) CS (Crying Smoke-Göz ya$artc) Gaz mermisi. (5) CN (Chloracetophe-None/Tahri$ edici) Gaz mermisi. (6) Çift amaçl tahrip mermisi.

!ekil-5.39: 5-28 TASN!F DI"I


Mermi Çe"itleri

!ekil-5.40: Mermi Kesidi h. Tutukluk Halinde Uygulanacak Hareket Tarz: At! esnasnda bombaatarn teti"ine basld" halde ate!leme olmaz ise; (1) Silâh; en az (1) dakika hedefe do#ru tutulmaya devam edilir. (2) Bu esnada çevredeki personel uzakla$trlr, etraf bo$altlr. (3) Bir dakikann sonunda ate$leme meydana gelmemi$ ise mermi namludan çkarlr. (4) Silâhn emniyet pimi/mandal Hassas Tapal emniyet konumuna getirilir. Mermi hassas Tapa ksmnn; çarpma, tapal oldu#u için namludan çkarlmas dü#me ve darbe alma alma ile esnasnda merminin yere dü$memesi için ile ate#lendi"i bir tapa bombaatar alt ksmda olacak $ekilde namlular çe#ididir. a$a#y gösterecek ve namlu açld#nda namlu yukar do#ru açlacak $ekilde pozisyon alnarak mermi namludan elle dikkatlice çkarlr. 5-29 TASN!F DI"I


(5) Namludan çkarlan ate$lenmemi$ mermiye, patlamam$ mermiye yaplacak i$lemler yaplr. (6) Çevre emniyeti almak maksadyla yeri mevcut malzemeler (flama, ikaz levhas gibi ) ile i$aretlenir (i$aretleme malzemeleri emniyetli mesafede bulunmaldr). Personelin patlamam$ bu bölgeye girmesini önlemek maksadyla nöbetçi görevlendirilir (nöbetçi patlama meydana geldi#inde zarar görmeyecek $ekilde emniyetli bir mesafede ve sütre gerisinde bulunmaldr). (7) Bulundu#u yer; kroki, haritaya i$aretlenir. (8) Durum bir üst komutanl#a rapor edilir. (9) Bomba "mha Uzman veya sürveyan gelmesi sa#lanr. Asla de#i$ik vastalarla mermi patlatlmaya çal$lmaz. E#er teti#e basld#nda ate$leme meydana gelmi$ ancak, mermi dü!tü"ü yerde patlamam! ise yine (6), (7), (8) ve (9) maddedeki i$lemler ayn $ekilde yaplr. . Bombaatarlarn Taktik Kullanm: (1) Genel : (a) Taarruz, savunma ve di#er taktik harekâtta piyade birlikleri için ate$ deste#i; top ve havanlar ile görerek ate$ eden di#er silâhlarla sa#lanr. Harekâtn ba$langcnda bilhassa top ve havanlarla sa#lanan ate$ deste#i çok etkilidir. Ancak, piyadenin en ileri unsurlarnn emniyeti açsndan top ve havan ate$leri 200 metreden daha yakna yaplmamaktadr. Bu mesafe içerisinde, açkta ve sütre gerisindeki hedeflerin etkili olarak bask altna alnmas bomba atarla sa#lanabilmektedir. (b) Bombaatar, 400 metrelik azami menzili içerisindeki; sütre gerisinde, mevzide veya hafif zrhla korunmu$ araç içerisinde bulunan personele kar$, tahrip (HE) bombas ile görerek ate$ ederek etkili bir $ekilde kullanlabilir. (c) 200 metre içerisindeki hedefler merdiven gez T-40 bombaatar ile kullanlmak suretiyle, etkili bir $ekilde ate$ altna alnr. Bu mesafe içerisinde; gerekti#inde timdeki bombaatarla veya komando bölü#ünde mevcut bombaatarlarla bir bölgede ate$ toplamas yaplarak hedef üzerinde istenilen bask elde edilir.

5-30 TASN!F DI"I


(ç) Bombaatarn çift maksatl tahrip bombas (HEDP) ile 350 metre mesafeye kadar: (I)

Tanklar hariç zrhl araçlarn 5 cm. lik zrh tabakasn deler.

(II) Üst örtüsü 30 cm. ye kadar tesir eder. (III) Beton kalnl# 40 cm. ye kadar olan tahkimli mevzilere veya meskun mahallerde bina içerisindeki hedeflere kar$ etkili olur. (IV) 50 cm. kalnl#ndaki kum torbalarnn gerisindeki hedeflere kar$ etkili olarak kullanlmas ile komando timinin üstün bir ate$ gücüne ula$masn ve yakn ate$ deste#i kazanmasn sa#lar. (d) Kimyasal mühimmat (M651 CS) kullanlarak korugan, bina ve kapal mevzilerdeki dü$man personelini d$arya çkmaya zorlayarak komando timinin bu hedeflere kar$ daha emniyetli ve daha etkili kullanlmasn sa#lar. (2) Bombaatarlarn Taarruzda Kullanlmas : (a) Bombaatarlar 150 metreye kadar olan hedeflerde nispeten yatk mermi yollu silâhlardr. Bu nedenle 150 metre mesafe içerisindeki nokta hedeflerine (Araç, korugan, pencere gibi) ate$ edilir. Bombaatarlarn taarruzdaki uygun hedefleri $unlardr; (I)

Toplu canl hedefler,

(II) Mürettebatla kullanlan silâh mevzileri, (III) Koruganlar, (IV) Meskun mahallerde çatdan, pencereden kap gibi yerlerden ate$ eden dü$man silâhlar ve personeli. (b) Bombaatarlar taarruzda en etkili olarak hücum mevzi ile hedef arasnda kullanlr. Bu safhada; (I) Dü$man mukavemeti zayf ve taarruz edene avantaj sa#lyorsa, bombaatar ni$anclar omuzdan ate$ ederek hücuma katlrlar. (II) Dü$man tahkimli mevzilerde, kuvvetli olarak savunuyor ve komando timi dü$man irtibat hendeklerini temizleyerek hedefi ele geçirecekse 5-31 TASN!F DI"I


bombaatar örtülü mevzilerden, dü$mann bilinen veya muhtemel hedeflerini komando timini tehlikeye dü$ürmeden ate$ altna almak sureti ile hücumu desteklerler. (c) Taarruzun di#er safhalarnda bombaatarlar tim bütünlü#ü içerisinde, dü$mann görerek ate$ eden silâhlarn bask altna almak, kom$u timleri ate$le desteklemek maksatlaryla kullanlrlar. (3) Bombaatarlarn Savunmada Kullanlmas : (a) Komando timinin savunmay icrasnda, bombaatarlar time ate$ gücü bakmndan üstün bir imkân ve kabiliyet sa#lam$ olup $u maksatlarla kullanlrlar; (I)

Makinal tüfeklerin ate$ altna alamad# bölgeleri ate$le

(II)

400 metre mesafeden itibaren sütre gerisindeki dü$man ate$

(III)

Zrhl araç içerisinde bulunan dü$man inmeye mecbur etmek.

(IV)

Yakla$ma istikametlerini ate$le kapatmak.

(V)

Bölük savunma bölgesinin yanlarn korumak.

(VI)

Baraj ate$lerini ve 400 metre içerisindeki ate$ toplamalarn

kapatmak. altna almak.

takviye etmek. (VII) Kom$u birliklere ate$ deste#i sa#lamak. (VIII) Tanksavar tahrip bölgesi içerisine giren dü$mann imhasnda, tanksavar silâhlarnn ate$lerini tamamlamak. (b) Bombaatarlarn gece savunmasndaki görevleri, gündüz savunmann icrasndaki görevlerin ayns olmakla beraber; gece savunmasnda özellikle namlu a#z alevinin ve sesinin az olu$u sebebiyle asl muharebe hatt üzerindeki mevzilerden emniyetli bir $ekilde etkili olarak kullanlrlar. Gece savunmasnda, gece görü$ cihazlar ile kullanlmas etkinlikleri arttrr. (4) Bombaatarn Geri Hareketlerde Kullanlmas: Bombaatarn geri hareketlerde kullanlmas esaslar taarruz ve savunmadaki esaslarn ayns olmakla beraber; a$a#daki hususlarn dikkate alnmas gerekir. 5-32 TASN!F DI"I


(a) Dü!man Basks Yokken Muharebeyi Kesmede: Dü$manla temas yokken (Gece muharebeyi kesme tekni#i uygulanarak) yaplan muhabereyi kesmede; personel, zayf görü$ ko$ullarnda savunmann icrasndaki esaslara uygun olarak bombaatarlar kullanr. (b) Dü!man Basks Altnda Muharebeyi Kesmede: (I) Mevzinin seyrekle$tirilmesi usulü ile muharebeyi kesme icra edilirken, dü$man taarruzu devam ediyorsa, bombaatarlar makinal tüfeklerle birlikte mevzide kalr ve ate$ görevlerini icra ederler. Piyade tüfekli unsurlar muharebeyi kesip gerideki bir mevziye veya tim toplanma bölgesine geldiklerinde, bombaatar ni$anclar makinal tüfeklerden önce muharebeyi keserek, makinal tüfekli unsurlarn çekilecekleri bölgeye veya tim toplanma bölgesine çekilirler. (II) Timlerin birbirini desteklemesi ile icra edilen muharebeyi kesmede; bombaatar ni$anclar tim bütünlü#ü içerisinde hareket ederek manevray uygularlar. (c) Oyalama Muharebesinde: Savunma muharebesindeki kullanma esaslarna uygun olarak icra edilir. (ç) Geri Çekilmede:

Bombaatarlar

tim

bütünlü#ü

içerisinde

kullanlr. (5) Bombaatarlarn Meskun Mahallerde Kullanlmas : (a) Muharip Görevde Kullanlmas: Nokta hedeflerine (Araç, korugan, pencere, açktaki hedefler gibi) ate$ etme $eklinde olur. E#er ni$anc örtülü bir yerde menzilenmi$se merdiven gezi T-40 kullanarak ve görerek omuzdan ate$ eder. E#er hareket halinde veya ani çkan hedeflere ate$ etmek gerekirse silâh hedefe do#rultarak alev gizleyen üzerinden ate$ edilir. Bombaatarn meskun mahallerdeki uygun hedefleri $unlardr; (I)

Toplu canl hedefler,

(II) Hafif zrhl araçlar, (III) Mürettebatla kullanlan silâhlar, (IV) Koruganlar, 5-33 TASN!F DI"I


(V) Çatdan, pencereden, kap gibi yerlerden ate$ eden dü$man silâhlar ve personeli. (b) Karga!a Kontrolünde Kullanlmas: Bu tip görevlerde iki tip mühimmat kullanlr. Biri CS göz ya!artc gaz mermisi, CN tahri! edici gaz mermisidir, $u hedeflere kar$ kullanlr. (I)

Açkta toplu canl hedefler,

(II) Bina içerisindeki canl hedefler, (III) Barikat arasndaki canl hedefler. (6) Bombaatarn Ormanlk Bölgede Kullanlmas: Bombaatar ormanlk bölgede kullanlrken ate$ sahasnn temiz olmasna, ate$ istikametinde a#aç, çal,kaya gibi engellerin yakn mesafede bulunmamasna dikkat edilmelidir. Bombaatarn ormanlk bölgedeki hedefleri $unlardr; (a) Toplu canl hedefler, (b) Mürettebatla kullanlan silâhlar, (c) Koruganlar. (7) Bombaatarn Da" Harekâtnda Kullanlmas: Bombaatar da# harekâtnda time ate$ gücü bakmndan üstün bir yakn destek sa#lar; tim bütünlü#ü içerisinde dü$mann görerek ate$ eden silâhlarn bask altna alr, topçu ve havan gibi destek silâhlarnn destek görevlerini yapamadklar ölü bölgelerde bu bo$lu#u doldurur. Hafif bir destek silâh oldu#undan timin hareket kabiliyetini azaltmaz. Bombaatarn da# harekatndaki hedefleri $unlardr; (a) Toplu canl hedefler, (b) Mürettebatla kullanlan silâhlar, (c) Koruganlar i. Bombaatarn Kullanlmasnda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar : (1) Personele, 40 mm. bombaatarn mekanik ve ni$ancl#, çal$ma prensibi, kullanma esaslar, sökülüp-taklmas, tutukluk ve arza sebepleri ve emniyet sistemi tam olarak ö#retilmeden bombaatarla göreve sevk edilmemelidir. 5-34 TASN!F DI"I


(2) Silâhn mekanik ve ni$anclk e#itiminin yaplmasna müteakip, at$ yaptrlmal, at$ srasnda da emniyet ve kaza önleme konularnda personel e#itilmelidir. (3) Silâhn doldurulmas ve bo$altlmas mutlaka rütbeli personel nezaretinde yaptrlmal, canllara, tesislere ve görü$e kapal (orman, çallk vs.) alanlara do#ru tetik dü$ürülmemelidir. (4) Personele silâh ile $akala$lmayaca# ö#retilmelidir. (5) T-40 Bombaatara mermi doldurmak amacyla namluyu ileriye do#ru sürmek hem namluyu açar hem de silâh kurar. Bu nedenle silâh kurmak için ayr bir i$lem yaplmayaca# personele mutlaka ö#retilmelidir. Bu sebeple silâh doldurulunca hemen emniyete alnmaldr. (6) Ta$ma srasnda atm yata#nda mermi olup-olmamasna baklmakszn silâh mutlaka emniyette bulundurulmal, uzun süre atm yata#nda mermi braklmamaldr. (7) Personelin tek ba$na görev odas, yemekhane ve ko#u$ gibi yerlerde bakm yapmas önlenmelidir. (8) Tüm silâhlarda oldu#u gibi bu silâhn da at$larnda namlunun temiz olmasna dikkat edilmeli, tutukluk, arza vs. durumlarda silâh bo$altlana kadar namlunun mutlaka hedef istikametini göstermesi sa#lanmaldr. (9) Bombaatar asla dik konumda (namlu yukar bakacak $ekilde) ate$lenmemelidir. (10) Bombaatar ile 50 metreden daha ksa mesafeye ate$ edilmemelidir. Aksi halde ni$anc veya di#er personel zarar görebilir. (11) Bombaatarn kullanlmas srasnda mühimmatn yere dü$ürülmemesine dikkat edilmelidir. (12) T-40 ve HK-79 Bombaatarlar G-3 Piyade Tüfe#inden sökülmü$ halde iken mühimmat doldurma-bo$altma ve ate$ etme gibi i$lemler yaplmamaldr.

5-35 TASN!F DI"I


(13) Bombaatarla kapal mekanda doldurma-bo$altma gibi i$lemler yaplmamal, namlu istikametinde yakn mesafede herhangi bir cisim varken (duvar, a#aç vs.) at$ yaplmamaldr. (14) Bombaatar mermisi ate$lenmez, namlu içinde kalr ise en az bir dakika silâh hedefe do#rultulmaya devam edilir. Bo$altlmadan önce di#er personel çevreden uzakla$trlr. Bo$altlmas için bombaatar yukarda, namlular a$a#y gösterecek $ekilde pozisyon alnarak merminin dü$ürülmeden çkarlmas sa#lanr. Çkarldktan sonra emniyetli mesafeden i$aretleme yaplr ve emniyetli mesafeye nöbetçi dikilir. Harita, krokiye bulundu#u yer çizilir. Üst komutanl#a rapor edilir. Merminin bo$altlmas srasnda yere dü$mesi önlenir ve Bomba "mha Uzman/Sürveyan tarafndan etkisiz hale getirmesi sa#lanr. (15) Hedefte patlamayan mühimmatn yeri tespit edilir, i$aretlenir ve emniyeti alnarak uzman personelce (Sürveyan) imhas sa#lanr.

5-36 TASN!F DI"I


"nsann yaps gere#i el bombalarn belirli bir mesafeye kadar atabilece#ini hepimiz biliyoruz. El bombas gibi, havan da parça tesirli olarak kullanlabilen bir silâhtr. Havan’n yaps gere#i emniyetli at$ yapabilece#i asgari bir mesafe vardr. Havan’n atabilece#i asgari mesafe ile el bombasn azamî atabilece#imiz mesafe arasnda kalan bo$lu#u kapatabilece#imiz silâh ise bombaatarlardr. J.Gn.K.l# envanterinde olan ve en çok kullanlan bombaatarlar: HK-69 HK- 79, T-40 ( MOD 2000 ) ve TBA-6 Bombaatarlardr. HK-69 Bombaatar, kendi ba$na bir silâh olup, HK-79 ve T-40 Bombaatarlar gibi herhangi bir piyade tüfe#ine monte edilmesine gerek yoktur. Bu nedenle kendine ait emniyet tertibat, tetik tertibat ate$leme çekici vardr. HK-79 Bombaatar, G-3 ve G-41 P.Tüfe#ine monte edilerek kullanlr. Kesinlikle monte etmeden, oldu#u gibi kullanlmamaldr. Ancak, bu silâhn da kendine ait emniyet tertibat, kurma kolu, teti#i mevcut olup, takld# piyade tüfeklerinin kullanmn olumsuz yönde etkilemez. Piyade tüfekleri de HK-79 Bombaatarn kullanmn etkilemez ve her iki silâh ta istenirse ayn anda kullanlabilir. T-40 ( MOD 2000 ) Bombaatar da HK-79 gibi piyade tüfe#ine monte edilerek kullanlmaldr. G-3 ve HK-33 E P.Tüfeklerine monte edilir. TBA-6 Bombaatar ise HK-69 gibi kendi ba$na bir silâhtr. Di#er bombaatarlar tek at$l iken, bu silâh seri $ekilde çal$r. Tamburasna alt mermi alr. Bombaatarlarn mermileri hassas tapal oldu#u için gerek ta$ma, depolama ve gerekse doldurulmas-bo$altlmas esnasnda dikkat edilmelidir. Herhangi bir $ekilde darbe almas ve dü$mesine mahal verilmemelidir. Kendi özel çantas ve plastik muhafazasnda ta$nmaldr. Doldururken ve bo$altrken silâhlarn namlular yere, bombaatarn namlusu yukar do#ru açlacak $ekilde olmaldr. Hem muharebede hem de toplumsal olayda kullanlabilen nadir silâhlardan biridir. 5-37 TASN!F DI"I


1. Bombaatarlarn kurulu$taki yeri nedir? 2. HK-79 Bombaatar, hangi Piyade Tüfeklerine taklarak kullanlmaldr? 3. Bombaatarlarn, el bombalarna göre avantajlar nelerdir? 4. Bombaatarlarn mermi çe$itleri nelerdir? 5. HK-79 Bombaatar ile nasl ni$an alnd#n açklaynz. 6. At$ esnasnda, ate$lenip hedefe giden mermi patlamam$tr. Bu durumda hareket tarznz nasl olmaldr? 7. Bombaatar mermileri hassas tapaldr. Bunu de#erlendirerek, icra edilecek operasyonel faaliyet öncesinde bombaatar ni$anclarnz nasl kontrol edersiniz? 8. MOD 2000 Bombaatar silâh ile at$ yapt#mzda, tesis etti#imiz ni$an hatt,G-3 Piyade Tüfe#inin arpac#nn tepesi ile alev gizleyeninin ön (uç) kenarndan geçiyorsa merminin hangi mesafeye dü$mesi beklenir? 9. Bombaatarlarn iç güvenlik harekâtnda taktik kullanmn açklaynz. 10. T-40 (MOD 2000) Bombaatarnz at$ yapmak maksadyla mermisini namluya yerle$tirdikten sonra, namluyu çekerek kapattnz. At$ öncesi ni$annz kontrol ederken, tetik dü$ürdünüz. Bunun üzerine bombaatar ate$lenmi$tir. T-40 (MOD 2000) Bombaatarda herhangi bir tutukluk sebebi ve arza yokken ate$lenme sebebi nedir? 11. HK-79 Bombaatarn emniyet tertibat; ………………………. ………….…. göründü#ünde silâh emniyet durumunda demektir. …………………… silâh at$ durumunda demektir. 5-38 TASN!F DI"I


! KKT: 315-9 40 mm. lik M 203, T-40, M 79 Bombaatarlar. ! KKYY :315-1 Kara Harp Silâh ve Araçlar Yardmc Yayn ! JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l# Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi ! JGY:167-3 Mekanik, Ni$anclk ve At$ E#itimi Yönergesi ! 40 mm HK-79 Bombaatar Teknik Tarifnamesi ! 40 mm T-40 (MOD 2000) Bombaatar Teknik Tarifnamesi ! 40 mm TBA-6 Teknik Tarifnamesi ! 40 mm HK-69 Bombaatar Bakm ve Tamir El Kitab

5-39 TASN!F DI"I


(BU SAYFA BO# BIRAKILMI#TIR.)

5-40 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I Keskin Ni!anc Tüfekleri

KESK!N N!"ANCI TÜFEKLER! ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

1. DRAGUNOV KESK!N N!"ANCI TÜFE#! 2. M-87 MC.MILLAN KESK!N N!"ANCI TÜFE#! 3. ACCURACY KESK!N N!"ANCI TÜFE#!

Bilgi: !

Kavrama: "

!

!

!

!

!

!

!

!

Uygulama: !

6-1 TASN!F DI"I

!

Ü N ! T E

6


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : Dragunov, M-87 Mc.Milan ve Accuracy keskin Ni#anc Tüfeklerin;

!


!


!

Fi#ek çe#itlerini bilecek,

!


!


!

Ni#an almay bilip uygulayacak,

!


!


!


!


ANAHTAR KAVRAMLAR ! Dragunov

!

Gaz Ayar Regülatörü

! Optik Ni$angâh

!

Büyütme

! Skala

!

Miraj

6-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI !

Keskin ni!anc msnz? Keskin ni!anc, denince ne anlyorsunuz?

!

"cra edilecek herhangi bir faaliyette keskin ni!anclara veya keskin ni!anc tüfe#ine ihtiyaç duyar msnz?

!

Keskin Ni!anc Tüfekleri ile Piyade Tüfeklerini kar!la!trnz.

!

Sizce hangi durumlarda keskin ni!anclar veya keskin ni!anc tüfe#i kullanlmaldr?

!

Keskin Ni!anc Tüfe#i kullanan ni!anclarn birinci hedefi sizce ne olmaldr?

!

Keskin Ni!anclarda veya Keskin Ni!anc Tüfe#i kullanan ni!anclarda sizce hangi özellikler bulunmaldr?

!

J.Genel Komutanl#nn envanterinde bulunan Keskin Ni!anc Tüfekleri hangileridir?

!

Uzak mesafeden isabetli at! yaparak hedefi etkisiz hale getirme özelli#i olan keskin ni!an tüfeklerin sfrlamasnn tam ve eksiksiz olmas gerçe#i ile sfrlamalarnn nasl yaplaca#n biliyor musunuz?

!

Bölücü terör örgütü mensuplar keskin ni!anc tüfe#i olarak neler hangi silâhlar kulland#n biliyor musunuz? Bunlara hedef olmamak için sizce hangi kurallara uymalsnz.

6-3 TASN!F DI"I


18-0600. KESK!N N!"ANCI TÜFEKLER! Muharebe esnasnda kar"mzdaki dü"mann önemli olarak kabul etti#imiz "ahslarna kar" etkili olarak bu silâhlar kullanlmaktadr. Bu silâhlar daha ziyade komutanlara, mürettebatla kullanlan silâh personeline, keskin ni"anc tüfe#i ni"anclarna, açktaki tek insana, kar" etkili olarak kullanlr. 18-0601. DRAGUNOV KESK!N N!"ANCI TÜFE#! a. Tanm: 7.62 mm. çapnda, yar otomatik, görünen, hareket eden, açk ve örtülü tek hedefleri imha etmek için tasarlanan keskin ni"anc tüfe#idir ($ekil 6.1).

!ekil-6.1 Dragunov SVD Keskin Ni$anc Tüfe%ini geli$tiren Rus bilimadamnn soyadr.

Bu silâhn, ad; SVD (Snayperskaya Vintovka Dragunova- Dragunov’un Keskin Ni"anc Silâh)’dir.

Ülkemizde kanas/kannas isminin kullanld#, “kanas” kelimesinin kökeni ara"trld#nda kelimenin aslen !branice oldu#u ve Arapça’da aynen kullanld# “kanas” yada “kanase” olarak telafuz edildi#i, kelimenin sözlük anlam ise; bir "eyi avlamak, bir "eyi eline geçirmek, frsat "artlar kullanmak, istifade etmektir. 6-4 TASN!F DI"I


b. Kurulu$taki Yeri: J.Komd.Birlikleri, J.Snr Birlikleri, J.%ç Güvenlik Birliklerinde ise Güçlendirilmi" Krk. ile Özel Tip Krk.’l arda tim seviyesinde birer adet bulunmaktadr. Di#er birliklerde e#itim maksatl olarak, muhtelif saylarda mevcuttur. c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 7.62 mm.

(2) Fi"ek Ebad

: 7.62 x 54 mm (kenarl fi"ek)

(3) At" $ekli

: Yar otomatik

(4) Yiv-set Adedi

:4

(5) $arjör Kapasitesi

: 10

(6) Etkili Menzili (Mekanik)

: 800 m.

(7) Etkili Menzil (Optik)

: 1300 m.

(8) Azamî Menzili

: 3800 m.

(9) Ni"angâh Taksimi (Mekanik) : 1200 m. (10) Ni"angâh Taksimi (Optik)

: 1300 m.

(11) Optik Ni"angâh Büyütmesi

:4

(12) %lk Hz

: 830 m/sn.

(13) Uzunlu#u

: 123 cm.

(14) A#rl# (Bo")

: 4.31 kg.

Büyütme Optik ni$angah büyütmesi (4) denince, normal nesneleri 4 kat büyüterek gösterdi%i anla$lmaldr. Örne%in; 400 m. ilerde görülen bir hedef; optik ni$angah ile bakld%nda 100 metredeymi$ gibi görünür (400/4: 100).

6-5 TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar : (1) $arjör,

(7) El kunda# sa# parças,

(2) Optik ni"angâh,

(8) Tetik tertibat,

(3) Üst kapak ile yerine getiren yay ve mili, (9) Emniyet mandal, (4) Mekanizma,

(10) Gaz piston mili ve yay,

(5) Üst halka,

(11) Namlu, gövde ve dipçik

(6) El kunda# sol parças, (2)

(6)

(3) (4)

(10)

(11) (8) (7) (9)

(1) (5)

!ekil-6.2: Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#i Ana Parçalar d. Özellikleri : (1) Ni"an almada kolaylk sa#layan, tüfekle kaynak yapmaya yarayan yanak dayana# vardr. (2) Yar otomatik durumda, dakikada 30 atm yapacak kapasitededir. (3) Teti#i çok hafif olup, at"ta ni"an hattn bozmaz. (4) Optik ni"angâhndan ba"ka mekanik ni"angâh da vardr. (5) Optik ni"angahndaki mesafe tahmin skalas ile 1000 metreye kadar olan mesafeler ölçülebilir. 6-6 TASN!F DI"I


e. Silâhn Gaz Regülatörü : Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#inde, gaz basncn ayarlayan gaz ayar regülatörü mevcuttur. Gaz tüpü temizleyicisi üzerinde “1” ve “2” rakam "eklinde yazldr. Tüfe#in düzenli çal"mas için hava scakl#na ba#l olarak de#i"tirilir. • “1” konumunda, gaz delikleri açktr. Scak havalarda kullanlr.

Gaz Ayar Regülatörü

Tüfe%in hareketli • “2” konumunda, gaz delikleri kapaldr. parçalarnn, geriye olan So#uk ve karl havalar ile silâhn kirli oldu#u hareketini sa%layan, gaz durumlarda kullanlr. Ayrca silâh, uzun süreli basncn ayarlayan parçaya at"tan sonra temizlenmezse tutukluk yapar. Bunu gaz regülatörü denir. gidermek için temizleyici, bo" kovan dip tablas veya so#uk ise el ile çevrilerek 2 rakam üzerine getirilir ve at"a devam edilir.

Ülkemizin iklim ko"ullar dikkat alnd#nda, gaz ayar regülatörünün genellikle “1” konumunda bulundurulmasnda fayda vardr. f. Optik Ni$angâh:

!ekil-6.3: Dragunov Keskin Tüfe#inin PSO-1 Optik Ni"angâh PSO-1 (Priçel Snaypr Optika-Keskin Ni"anc Tüfe#inin Optik Ni"angâh) Optik Ni"angâh, bu silâhn esas ni"angâhdr ($ekil 6.3). Mekanik ni"angâh ile at" yapmann mümkün olmad# gecelerde enfraruj "k kaynaklarna at"ta, kötü görü" "artlarnda ve mekanik etkili menzilin d"ndaki hedeflere shhatli at" yaplmasn sa#lar. 6-7 TASN!F DI"I


Kzlötesi "k kaynaklarn gözlerken, enfraruj "nlarn etkiledi#i ksmda bir parldama belirir. Ye"ilimsi bir nokta meydana gelerek, "k kayna#nn görüntüsü meydana çkar. (1) Optik Ni$angâhn Yaps : (a) Mesafe Ayar Tamburas: Dürbünün üst ksmndaki tamburadr. Hedefin mesafesine göre dürbünün ayarlanmasn sa#lar ($ekil 6.4). (Örne#in hedef 500 m. de ise ‘’5’’ konumuna getiririz. Gezlerin kullanm "ekliyle ayndr) Yükseli" ayar tamburasnda 0’dan 10’a kadar rakamlar bulunmaktadr. (0-1000 m. ye kadar kullanlr.) Her bir bölümün de#eri 100 metredir. 3’üncü bölümden itibaren mesafe taksimatnda her 50 metre için bir çt eklenmi"tir. Sfrlama yaplrken, yükseli" ayar buradan yaplr. (b) Rüzgâr (Yan) Ayar Tamburas: Dürbünün sa# tarafnda bulunur. Rüzgârl havalarda ni"an noktasn ayarlamaya yarar. Silindirik tambura üzerinde 21 bölüm vardr. (Her iki yönde 0'dan 10'a kadar) "0"dan sa# tarafa do#ru yaplm" çizgi ve rakamlar krmzdr. "0"dan sol tarafa do#ru yaplm" çizgi ve rakamlar siyahtr. Sfrlama yaplrken, yan ayar buradan yaplr. (c) Pil Yuvas: Gece "artlarnda ni"an alarak at" imkân sa#layan aydnlatma sisteminin güç kayna# olan pilin taklaca# yuvadr. (ç) Lamba açma/kapama anahtar: Gece "artlarnda ni"an alarak at" imkân sa#layan aydnlatma sisteminin lambasn, açp kapamay sa#lar. (d) Güne$lik: Güne"li havalarda ni"an alrken, güne"in ni"an almay zorla"trd# durumlarda açlarak kullanlr. (e) Körük: I"k krlm ve bak"taki açsal hatay engeller. Yükseklik ayar tamburas üzerinde;

Yan ayar tamburas üzerinde;

BBEPX - Verh (Yukar)

B%PABO - Vpravo (Sa#a)

BJII3

B&EBO

- Vniz (A"a#)

- Vlevo (Sola)

Yazlar silâhn mesafe ve yan ayarlamas ile sfrlarken yaplacak ayar hareket yönünü gösterir. 6-8 TASN!F DI"I


Yan Ayar Tamburas Yükseli$ Ayar Tamburas

Pil Yuvas

!ekil-6.4: Optik Ni"angâhn Yükseli" ve Yan Ayar Tamburlar (2) Dürbün !ç Taksimat : (a) Ni$an noktas: Esas ni"an noktas (1000 m. ye kadar) ile 1100, 1200, 1300 m. ni"an noktalar mevcuttur. (b) Önleme taksimat: Hareketli hedeflere ni"an almada kullanlr. (c) Mesafe tahmin skalas, hedefin (insan) 200 m. den 1000 m. ye kadar mesafesini ölçme imkân sa#lar ($ekil-6.5).

!ekil-6.5: Dürbün $ç Taksimat 6-9 TASN!F DI"I


g. Optik Ni$angâh ile Mesafe Ölçme:Dürbün iç taksimatnda bulunan mesafe ölçme skalas, hedefin mesafesini ölçmeyi sa#lar. Sol yan ayar düzeltme taksimatnn altnda bulunur. Mesafe tahmin skalas iki ayr çizgiden olu"maktadr. Üstteki 2, 4, 6, 8 ve 10 rakamlaryla i"aretlenmi"tir (Bir insan boyunun ortalama 1.7 m. oldu#u kabul edilmi"tir.). Hedefteki "ahs, dürbün içi mesafe tahmin skalasndaki iki çizgi arasna getirilerek kaç metrede oldu#u bulunur ($ekil 6.7).

Skala Belirli bir aral%n dilimlere bölünerek payla$lmasna denir. Genellikle ölçü aletlerinde gösterge çizelgesidir.

!ekil-6.6: Mesafe ölçme skalas '. Optik Ni$angâh ile Ni$an Alma :



Yükseli" ayar tamburas 10 yani 1000 m. ye kadar kullanlmaktadr. Ancak, bilindi#i gibi bu silâhn optik ni"angâh ile etkili menzili 1300 m. dir. Bunun için; (1) 0-100 m.ye ( 1000 m. dahil ) kadar; 1000 m. de dahil olmak üzere esas ni"an noktas olan en üsteki ters “V” ile ni"an alnr. Hedefin mesafesi kaç metre ise yükseli" ayar tamburasn buna denk gelen rakama getirdikten sonra esas ni"an noktas olan ters “V” den ni"an alnr (Örne#in, 800 m. ise “8’’ rakamna ). (2) 1100 metreye; Mesafe Üstten ikinci ters ‘’V’’ den ni"an alnr.

ayar

tamburas

“10”

konumunda.

(3) 1200 metreye; Mesafe Üstten üçüncü ters ‘’V’’ den ni"an alnr.

ayar

tamburas

“10”

konumunda.

(4) 1300 metreye; Mesafe ayar tamburas “10” Üstten dördüncü ( en alttaki) ters “V” den ni"an alnr ($ekil 6.7).

konumunda.

h. Optik Ni$angâh Yardmc Malzemeleri: Dürbününün normal faaliyetini sa#lamak ve arzal parçalar de#i"tirmek için kullanlr ($ekil-6.8). (1) Dürbün klf,

(5) Bakm bezi,

(2) Aydnlatma sistemi,

(6) Pil yata#,

(3) Renkli cam,

(7) Ampul,

(4) Anahtar,

(8) Kapak



. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : (1) Silâhn bo"altlr. (2) Optik ni$angâhn tespit mandaln kaldrnz ve göz lastik siperine do#ru çeviriniz. Dürbünü geriye do#ru sürünüz ve gövdeden ayrnz. (3) Üst kapa', yerine getirme mekanizmas ile birlikte sökmek için üst kapak tespit mandaln geriye do#ru, mandal tahdit pimine kadar çeviriniz. Üst kapa#n arka ksmn kaldrnz. Üst kapa# ve yerine getirme mekanizmasn (yerine getiren yay, mili ve kovan) sökünüz. (4) Mekanizmay en geri duruma kadar geri çekiniz ve kaldrarak gövdeden ayrnz. (5) Mekanizma ba"n geriye çekiniz ve saat istikametinde çeviriniz. Böylece çkntl ksm mekanizma gövdesindeki yuvasndan çkarnz ve mekanizma ba"n ileri çekiniz. (6) Emniyet mandaln dü"ey pozisyona gelinceye kadar yukar çeviriniz ve sa#dan çekerek gövdeden çkarnz. Ate"leme ve tetik tertibatn çekerek gövdeden ayrnz. (7) Üst halka tespit mandaln gaz silindirine do#ru basnz. Böylece mandaln çenesi halkadaki girintiye gelir. Mandal saat yelkovan istikametinde sonuna kadar çeviriniz. Ku"a# namlu a#zna do#ru çekiniz. (8) El kundaklarn a"a#ya do#ru basnz ve yanlarndan çkararak namludan ayrnz. (9) Gaz piston iticisini geri çekiniz. Ön tarafn gaz pistonundan ayrnz ve gaz pistonunu gaz silindirinden çkarnz. %ticinin ön tarafn gaz silindirine sokunuz ve itici yayn itiniz. Ni"angâhn üzerinden çkacak "ekilde basnz. %tici ve yayn çkarnz. %ticinin yayn iticiden çkarnz. Taklmas; sökülme i"leminin tersidir. i. Fi$ek Çe$itleri: Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#inde, 7,62 x 54 mm. kenarl fi"ek kullanlr. Üç çe"it fi"e#i vardr; 6-12 TASN!F DI"I


(1) Normal Fi$ek: Çekirdek ucu renksiz veya gümü" renginde olabilir (2) !zli Fi$ek: Çekirde#inin ucu ye"ile boyanm"tr. %z mesafesi 1000 metredir. (3) Zrh Delici-Yangn Fi$e'i: Çekirde#inin ucu krmz ve siyah çizgilidir. Yangn maddesi 500 m. mesafedeki hedefler için etkilidir. j. Fi$eklerin Delme Kudreti : F!"EK ÇE"!T!

HEDEF Çelik ba"lk Çelik yelek

Çelik çekirdekli-yangn

Sk"trlm" kar Toprak mevzi

Bütün fi"ekler

A#aç Kerpiç

Çelik çekirdekli-yangn

MESAFE (M.)

DELME KUDRET! (Cm.)

1700

Deler

1200

Deler

1000

70-80

1000

25-30

1200

20

200

10-12

k. Sfrlamas : Dragunov Keskin Tüfe#inin sfrlamasnn kontrol edilmesi veya bozuksa yeniden ayarlanmas a"a#daki durumlarda yaplr : ! Silâh birli#e ilk verildi#inde, ! Onarmdan sonra, ! Silâh, yeni bir personel tarafndan teslim alnd#nda, (1) Silâhn Mekanik Ni$angâhnn Sfrlanmas: (a) 1 metre yüksekli#inde 0.5 metre geni"li#inde beyaz hedef tahtasna yap"trlm" ve siyaha boyanm" hedefe 100 metre mesafeden, ni$angâh "3" te ve yatarak destekli, normal fi"ekle 4 atm yaplr ($ekil-6.10). 6-13 TASN!F DI"I


(b) Tüfe#in ni"an hatt ayarn (sfrlamasn) yapabilmek için, atcnn bu 4 fi"e#i 8 cm. çapl bir daire içerisine toplamas gerekir. (c) Vuru"lar 8 cm. çapl daire içinde toplandysa, vuru" orta noktas "ekil 6.10' de gösterilen yöntemlerden biriyle tespit edilir. (ç) Orta Vuru$ Noktas, Kontrol Noktasndan herhangi bir yönde 5 cm. ye kadar sapm"sa, tüfek ayarldr. (d) Yükseli"-alçal" ve sa#a-sola ayar arpacktan yaplr. Vuru" orta noktas kontrol noktasndan 5 cm. den fazla ise; (I) Vuru" orta noktas kontrol noktasnn altnda ise arpac# a"a# indiriniz, üstünde ise yukar çkarnz. Arpac'n 1 turu, vuru$ noktasn 100 metrede 16 cm. a$a'/yukar kaydrr. (II) Vuru" orta noktas kontrol noktasnn solunda ise arpack hamilini sola kaydrnz, sa#nda ise sa#a kaydrnz. Arpack hamilinin 1 mm. kaydrlmas, vuru$ noktasn 100 metrede 16 cm. sa'a/sola kaydrr. Bu düzeltmeleri yaptktan sonra, do#ru olup olmad#n deneme at" ile kontrol edilir. Birinci yöntem

!kinci Yöntem

!ekil-6.9: OVN’nin Tespiti

6-14 TASN!F DI"I


MEKAN!K N!"ANGÂHIN SIFIRLAMASI !Ç!N HEDEF "ABLONU 20 cm.

Zemin siyah ka'ttr.

K.N.

30 cm.

5 cm.

16 cm.

!ekil-6.10: Mekanik Ni"angâhn Sfrlamas $çin Hedef !ablonu 6-15 TASN!F DI"I


(2) Optik Ni$angâhn Sfrlanmas: (a) 1’inci Metot: (I) Yanakl# dipçi#e yerle"tirdikten sonra, 1 m yüksekli#inde 0.5 m geni"li#inde beyaz hedef tahtasna yap"trlm" ve siyaha boyanm" "ekil-6.11' deki hedefe 100 metre mesafeden, mesafe ve yükseklik ayar tamburas "3" de rüzgâr ayar tamburas "0"da, yatarak destekli, çelik çekirdekli normal fi"ekle 4 atm yaplr. (II) Tüfe#in ni"an hatt ayarn (sfrlamasn) yapabilmek için, atcnn bu 4 fi"e#i 8 cm çapl bir daire içinde toplamas gerekir. (III) Vuru"lar 8 cm çapl daire içinde toplandysa, orta vuru" noktas $ekil-6.9' da gösterilen yöntemlerle tespit edilir. (IV) Orta vuru" noktasndaki sapma, kontrol noktasndan herhangi bir yönden 3 cm den fazla ise yükseklik ve yan ayar tamburalarndan düzeltme yaplr. (V) Sfrlamaya ba"lamadan önce, yükseklik ve yan ayar tamburas üzerindeki beyaz vidalar 1-1.5 tur gev"etilir. Her iki tamburann ortasndaki siyah vidadan gerekli ayarlamalar yapldktan sonra beyaz vidalar tekrar sk"trlr. Bu i"lemler esnasnda sfrlamann sa#lkl yaplabilmesi için mesafe ve rüzgâr ayar tamburalarnn ba" parmak ve i"aret parma# ile sabitlenmesi gerekir. (VI) Yükseklik ve yan ayar tamburalarnn 1 çtlk hareketi vuru" orta noktasnn 100 m. de 5 cm. yer de#i"tirmesine neden olur. Çt taksimatlar mesafe ve rüzgâr ayar tamburalarnn üst ksmndadr. Her iki tamburada toplam 60 çt mevcuttur. (VII) Yükseklik ve yan ayar tamburalarn ayarlarken, kendi kenarlarnda bulunan kar"lkl iki"er adet çizgiden görü" alanmza en yakn birer tanesi kullanlarak, mesafe ve rüzgâr ayar tamburalarnn üst ksmndaki çt taksimatlarndan faydalanmak suretiyle, gerekti#i kadar düzeltme yaplr. Her iki tamburadan kaç çtlk düzeltme yaplaca#, vuru" orta noktasnn kontrol noktasndan yükseli" ve yanca ne kadar sapt#nn cetvel yardmyla bulunduktan sonra çt saysna çevrilmesiyle elde edilir. (b) 2’nci Metot : (I) 1’inci metot ile ayn, 6-16 TASN!F DI"I


PSO-1 OPT!K N!"ANGÂHIN SIFIRLAMASI !Ç!N HEDEF "ABLONU 20 cm.

Zemin siyah ka'ttr.

K.N.

30 cm.

3 cm.

14 cm.

!ekil-6.11: PSO-1 Optik Ni"angâhn Sfrlamas $çin Hedef !ablonu 6-17 TASN!F DI"I


(II)

1 ‘inci metot ile ayn,

(III)


(IV)


(V) Kontrol noktasndan sapmalarn mesafesi cetvelle ölçülür ve çt hesab yaplr. 1 çtlk hareket vuru"lar 100 metrede 5 cm. kaydrr. (VI) Hesaplanan çt says kadar yükseli" ve yan ayar tamburalar tamburadaki ok yönüne do#ru çevrilir. Sfrlama ayarna ba"land#nda mesafe ayar tamburas "3"de yan ayar tamburas "0" da ba"land#ndan, bu i"lem yaplnca bu mesafeler kayar. Bu i"lem, istenilen sonuç elde edilinceye kadar devam eder. At"larmz istenilen duruma geldi#inde düzeltmeler yaplr. (VII) Yükseli" ayar için, yükseli" ayar tamburas üzerindeki beyaz vidalar 1-1.5 tur gev"etilir. Üst çentikli bölüm sabit kalmak suretiyle i"aret ve ba" parmaklarmz yardmyla taksimatl bölümü at"a ba"lad#mzda ayarlam" oldu#umuz "3" konumuna getirir ve beyaz vidalar tekrar sk"trlr. (VIII) Yan ayar için rüzgâr ayar tamburas üzerindeki beyaz vidalar 1-1.5 tur gev"etilir. Üst çentikli bölüm sabit kalmak suretiyle i"aret ve ba" parmaklarmz yardmyla taksimatl bölümü at"a ba"lad#mzda ayarlam" oldu#umuz "0" konumuna getirir ve beyaz vidalar sk"trlr. l. Tüfe'in Depolanmas ve Ta$nmasnda Dikkat Edilecek Hususlar : (1) K"lalarda ve kamplarda tüfek silâhlkta, dürbün klfnda, "arjörleri "arjör çantasnda, kasatura klfnda olmaldr. Tüfe#in bütün aksesuarlar dürbün dahil temiz ve kuru bir kutuda bulundurulmaldr. (2) Araçlarda veya zrhl personel ta"yclarla intikal ederken, tüfek herhangi bir çarpmaya kar" korumak için dizler arasnda dikey olarak tutulmaldr. (3) Tüfek ve dürbünü kalorifer, soba ya da stclardan ve nemli ortamlardan uzak tutulmaldr. (4) Optik ni"angâhn sert darbe ve sarslmalardan, dü"melerden korunmas gerekir. Nem ve tozun ni"angâh içine girmesi önlenmelidir. Nem, su veya çamura maruz kalan silâh, dürbün ve parçalar derhal silinerek kurutulmaldr. Dürbün tüfe#e takl fakat at" yaplmyorsa klf ile birlikte tü fek korunmaldr. 6-18 TASN!F DI"I


m. Tutukluklar ve Giderilmesi: TUTUKLUKLAR

SEBEPLER!

G!DER!LMES!

Fi"ek atm yata#na girmiyor, mekanizma yerinde fakat at" yaplmyorsa.

! Kirli ya da hatal "arjör, hatal "arjör mandal.

! Tüfe#i tekrar doldurun, ate" etmeye çal"n e#er tutukluk tekrarlanrsa "arjörü de#i"tir. ! E#er "arjör mandal hatal ise onarma gönder.

Bo" kovan atm yata#nda kalyorsa.

! $arjörün yan kenarnda oyuk ve bükülmeler.

! Kurma kolunu tutun ve çekin, bozuk fi"e#i alp at"a devam edin.

Ate"leme yok, mekanizma ön pozisyonda, fi"ek i#ne yuvasnda, çekiç vurdu ve ate" edilmediyse.

! Hatal fi"ek, hatal %#ne, ate"leme ve tetik mekanizmas, kirli veya ya#l.

! Ate"leme mekanizmasn ve teti#i muayene et, temizle. Krlm" ve ypranm"larsa tüfe#i onarma gönder.

Ate"leme yok, atm yata#nda kalm" olan kovanla bir sonraki fi"ek orta ksmda sk"m"sa.

! Kirli fi"ek veya kirli atm yata#, kirli hatal, trnak yay.

! Kurma kolunu elle geri çek, bu pozisyonda tut. $arjörü çkar ve hatal fi"e#i ayr. Ate"lenmi" fi"e#i mekanizma ve harbi ile çkar ve at"a devam et. ! E#er tkanma tekrarlanrsa atm yata#n temizle.

Fi"ek d"ar çkarlamyor. ! Atm yata#, Mekanizma hareket fi"ekler kirli ve ettirilemiyorsa. pasl. Bo" kovan frlatma trna#, yay kirli ya da arzal.

6-19 TASN!F DI"I

! Kurma kolunu geri çek, ate"lenmi" fi"e#i çkar ve ate" etmeye çal". ! E#er tkanma tekrarlanrsa gaz kalntlarn sürtünme parçalarn ve atm yata#n temizle.


18-0602. M-87 MC. MILLAN KESK!N N!"ANCI TÜFE#! a. Tanm: 12.7 mm. (50 kalibre, 1 kalibre = 0.254 mm.) çapnda, kurma ile tek tek doldurulan, çabuk ayarlanabilir, çatal ayakl, hava ile so#uyan, 16x (hedefi 16 kat büyütme) dürbünü bulunan keskin ni"anc silâhdr.

!ekil-6.12 b. Kurulu$taki Yeri: J.Komd.Tb.lar (3), JÖH Tb. Tokat, Çorum (1), JÖH Tb. Van, Tunceli, $rnak (3) adet bulunmaktadr. J.Gn.K.l# envanterinde iki tür M-87 Keskin Ni"anc Tüfe#i bulunmakta olup, teknik ve çal"ma "ekli olarak aralarnda bir fark yoktur. Birincisi, Mc Millan (Mekanizmasnda kanal yoktur). %kincisi, Mc Millan Rober (Mekanizmasnda kanal vardr). c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 12.7 mm.

(2) A#rl#

: 13.9 kg. (Dolu, dürbünlü)

(3) Namlu Uzunlu#u

: 134.62 cm.

(4) Yiv-Set Adedi

: 12

(5) $arjör Kapasitesi

:5

(6) Azamî Menzili

: 5000 m.

(7) Tesirli Menzili

: 2000 m.

(8) %lk Hz

: 810 m/sn.

(9) Optik Ni"angâh Büyütmesi : 16 6-20 TASN!F DI"I


ç. Ana Parçalar: (1) Keskin ni"anc dürbünü,

(4) Namlu, tetik tertibat ve "arjör,

(2) Çatal ayak,

(5) Komple dipçik,

(3) Mekanizma,

(6) Alev Gizleyen.

(1)

(3)

(4)

(6)

(5) (2)

!ekil-6.13: M-87 Mc.Milan Ke. Ni". Tüfe#in Ana Parçalar d. Özellikleri : (1) Her at"ta mekanizmaya yaplan basnç 11 tondur. Bu nedenle geri tepmeyi önlemek için dipçikte iki adet süspansiyon bulunur. (2) Sesi çok fazladr. Bu yüzden silâh muhafaza kutusunda iki adet kulak tkac bulunur. (3) Teti#i çok hassas oldu#u için at" annda sarsnt yapp, ni"an noktasn bozmaz. (4) Uzun menzili oldu#u için dü"man taciz etme ve imha at"lar yaplabilir. (5) Silâhn çapnn büyük olmas nedeniyle sk sk "u hatalar meydana gelir. (a) Tetik tertibat kilitleme yapar. (b) Mekanizma tutma mandal pimi krlr. (c) Çatal ayak tutma mandal pimi dü"er. 6-21 TASN!F DI"I


(ç) Kurma kolu kayna# kopar. (d) Etkili nokta at" için mesafe tahmininin çok shhatli olmas gerekir. (e) Atm adedi arttkça bo" kovan bo"altma trna#nn içi pirinç doldu#undan, bo" kovan çkartma i"i zorla"r. Bu nedenle bo" kovan çkartma trna#nn çabuk krlabilece#i göz önüne alnarak, bu trnak dikkatlice temizlenmelidir. (6) Üst üste 50-60 atmdan sonra namlu a"r snr. Namlunun so#umas beklenilmelidir. Aksi takdirde arza meydana gelir ayrca menzili dü"er. (7) Dürbün büyütmesinin yüksek olmas; scak havalarda, mirajn etkisiyle net ni"an almay engeller.

Miraj Kelime anlam seraptr. Yükselen scak hava dalgalar nedeniyle göz yanlmasdr.

e. Sökülmesi ve Taklmas: (1) Dürbünün ayaklarndaki allen vidalar sökülüp, dürbün yukarya do#ru çekilmek suretiyle yata#ndan çkarlr. (2) Silâhn ön tarafndaki çatal ayak pimini çekmek suretiyle çkartlr. (3) Mekanizma kolundan tutularak yukar do#ru çekilir. Daha sonra sol tarafndaki pime basmak suretiyle, mekanizma çekilerek çkartlr. (4) Silâh ters "ekilde yere yatrlarak, önce tetik korkulu#unu tutan vida olmak suretiyle, alt tarafndaki iki adet allen vida sökülür. (Vidalar yer de#i"tirilmemelidir.) (5) Dipçik yukar do#ru çekilir. Namlu ve tetik tertibatndan ayrlr. Taklmas ise sökülü"ünün tam tersidir. f. Fi$ek Çe$itleri: Kendine has fi"eklerin yan sra 12.7 mm. Uçaksavar makinal tüfe#i ile kullanlan fi"ekler de kullanlabilmektedir. Ancak bu fi"ekler ile 6-22 TASN!F DI"I


vuru" yüzdesi görülmektedir.

dü"mektedir.

Bu

nedenle orijinal

fi"ek

kullanlmas

uygun

g. Ni$an Alma: M-87 Keskin Ni"anc Tüfe#inde bir adet optik ni"angâh bulunur. Tüfe#in optik ni"angâh 16 yakla"trmaldr. Bu nedenle uzun mesafelere rahatlkla at" yaplabilmektedir. Optik ni"angâhn içinde bir adet " + " kl vardr. Art kln orta noktas silâhn hedef üzerindeki vuru" noktasdr. Optik ni"angâh, tam kaynak noktas bulunmadan görüntü vermez. Bu da bizim hassas ni"an almamz sa#lar. Optik ni"angâhn üzerindeki iki adet tambura (+) kl sa#a sola, a"a# ve yukar oynatmaya yaramaktadr. Böylece silâhn sfrlanmas çok kolay olmaktadr. Dürbünle ni$an alrken hedefin vurmak istedi'imiz noktas ile (+) kln orta noktasn birle$tirmek gerekir. Dürbün hassas oldu#u için itina ile kullanlmal ve korunmaldr. '. Ni$an Vaziyetleri :M-87 Keskin Ni"anc Silâh’nn desteksiz ni"an vaziyeti yoktur. A#rl#nn fazla olu"u desteksiz ni"an vaziyetlerine izin vermez. 3 çe"it ni"an vaziyeti vardr. (1) Ayakta Ni$an Vaziyeti: Ni"anc bir duvar veya sütre gerisinden silâhn çatal ayaklarn duvarn ya da sütrenin üzerine koyarak at" yapar ($ekil-6.14).



(2) Çökerek Ni$an Vaziyeti: Ni"ancnn arkasnda oldu#u sütre ayakta ni"an almaya izin vermeyecek kadar alçak ise çökerek ni"an vaziyeti kullanlr ($ekil-6.15).

!ekil- 6.15 (3) Yatarak Ni$an Vaziyeti: E#er bulundu#umuz yer ayakta ya da çökerek ni"an almamza engel oluyorsa yatarak ni"an vaziyeti alnr. En çok kullanlan ni"an vaziyeti budur ($ekil-6.16).

!ekil -6.16 6-24 TASN!F DI"I


h. Hedef Çe$itleri ve Hedeflerin Seçilmesi : (1) Hedef Çe$itleri: Nokta hedefleri, hafif zrhl ve motorlu araçlar, koruganlar, beton s#naklar, a#r makinal tüfek mevzileri ve açktaki personeledir. (2) Hedefin Seçilmesi: Hedefler yakn mesafede ve net olarak tespit ediliyorsa hedeflerin hassas noktalar tespit edilir. Hedefler birkaç tane ise hedefler arasnda kritik durumda bulunanlar öncelikle tespit edilir ve hedeflerin hassas noktalarna ni"an alnr. . Sfrlanmas : (1) Silâhn At$la Sfrlanmas : (a) 50 metreye kamuflajl ba" hedefi dikilir. (b) Mekanizma çkartlr. (c) Namlu mihverinden baklr ve hedef görüldü#ünde tüfek kum torbalaryla sabitlenir. Mekanizma taklr. (ç) Tüfek hiç sarslmadan optik ni"angâhtan baklr. (d) E#er (+) kl hedefi göstermiyorsa yükseklik ve yan ayar tamburalar kullanlarak (+) kl hedefin üzerine getirilir ve 1 atm yaplr. Hedefte vuru" sa#lanrsa hedefin a#z bölgesine 1 cm. çapl beyaz bir kâ#t yap"trlarak, bu ka#da 1 atm yaplr. (e) Vuru" beyaz kâ#tta ise silâh sfrldr, de#il ise optik ni"angâhtaki tamburalardan düzeltme yaplr. 50 m. de tamburalarn her hangi bir yönde 1 çtlk hareketi vuru" noktasnn hedef üzerinde 2.5 cm. yer de#i"tirmesini sa#lar. ! Vuru"lar yukardaysa, yükseklik ayar tamburasn saat istikametine do#ru çevirerek (+) kl yukar, ! Vuru"lar a$a'daysa, yükseklik ayar tamburasn saat istikametinin tersine do#ru çevirerek (+) kl a"a#, ! Vuru"lar sa'daysa, yan ayar tamburasn saat istikametine do#ru çevirerek (+) kl sa#a, ! Vuru"lar soldaysa, yan ayar tamburasn saat istikametinin tersine do#ru çevirerek (+) kl sola çekiniz. 6-25 TASN!F DI"I


(f) Daha sonra beyaz noktaya bir atmlk test at" yaplr. (g) Optik ni"angâhn (+) klnn namlu mihveriyle ayn noktay tam olarak göstermesi sa#landktan sonra, (beyaz noktada vuru" sa#landktan sonra) her iki tamburada bulunan cvatalar küçük allen anahtar ile gev"etilir ve tamburalar yatay taksimatn sfr (0) pozisyonuna getirilir. Vidalar tekrar sk"trlr. (') Yükseklik ayar tamburas sfr (0) pozisyonunda iken dikey taksimatn hangi çizgisinde bulundu#u veya tamburann a"a# istikamete do#ru döndürülmesi suretiyle dikey taksimatn sfr pozisyonuna kaç tur oldu#u iyi bilinmelidir ki daha sonra herhangi bir mesafedeki hedefe at" yaptktan sonra yine yükseklik tamburasn 50 m.deki sfrlanm" pozisyonuna getirebilelim. Yükseklik ve yan ayar tamburalarnda 1 tur 60 çt’ a tekabül eder. (h) Sfrlamadan sonra silâh kullanrken 50 m. sfrlamasndaki optik ni"angâh tamburalarnn durumu esas alnarak mesafelere göre yaplmas gereken çt ayarlama çizelge örne#i a"a#daki gibidir.

100 metre

3 çt yukar

700 metre

78 çt yukar

200 metre

4,5 çt yukar

800 metre

82-90 çt yukar

Fi"ek çe"itlerine göre ayr ayr sfrlama yaplr. (2) Silâhn At$ Yapmadan Sfrlanmas : (a) 50 m. ye kamuflajl ba" hedefi dikilir ve hedefin a#z bölgesine 1 cm. çapl bir kâ#t yap"trlr. (b) Mekanizma çkartlr. (c) Arkas çivi ile delinmi" bo" kovan atm yata#na yerle"tirilir. Namluya ip ile bir (+) kl yaplr. (ç) Namlu mihverinden hedefin üzerindeki beyaz kâ#da ni"an alnarak tüfek kum torbalar ile sabitlenir. (d) Tüfek hiç sarslmadan optik ni"angâhtan baklr. 6-26 TASN!F DI"I


(e) E#er (+) kl ayn noktay göstermiyorsa yükseklik ve yan ayar tamburalar kullanlarak ayn nokta ile çak"trlr. (f) Çak"trma i"lemi yapldktan sonra her iki tamburann trtlnda bulunan cvatalar küçük allen anahtar ile gev"etilir, tamburalar yatay taksimatn sfr (0) pozisyonuna getirilir ve vidalar tekrar sk"trlr. i. Doldurulmas, Ate$lenmesi ve Bo$altlmas: (1) Silâh talimata göre takn. (2) Çatal aya# indirin, her iki ayaktaki levyelerin üstüne bastrarak ve uygun uzunlu#a gelecek "ekilde ayaklar uzatarak çatal aya#n yüksekli#ini ayarlayn. (3) Silâh hedefe yöneltin, art kl hedefin üzerine geldi#inde soldaki odaklama anahtarn görüntü netle"ene kadar çevirin. (Bu silâhn at" yapaca# her mesafe için yaplmaldr.) (4) Yükseklik ayar tamburasn at" yaplacak mesafeye uygun olarak ayarlayn, (daha önceden belirlenmi" çt says kadar tamburay saat istikametinde çevirerek optik ni"angâhn (+) kln yukar aln). (5) Kurma tertibatn üstündeki kolu kaldrp geriye do#ru çekerek açn. (6) Bir fi"ek doldurup atm yata#na sürün. (7) Mekanizmay kilitleme pozisyonu için ileri ve a"a# iterek kapatn. (8) E#er silâh dolduru"tan sonra hemen ate"lenmeyecekse, mekanizmann sa# tarafndaki emniyet mandaln geriye çekerek emniyete aln. Silâh dolduruldu#unda e#er at" yaplmayacaksa, daima emniyete alnmaldr. Emniyet mandaln ate"leme durumuna almak için ileri do#ru itin.

D!KKAT ! M-87 Mc.Millan keskin Ni$anc Tüfe%i ile kesinlikle desteksiz at$ yaplmamaldr.

6-27 TASN!F DI"I


18-0603. ACCURACY KESK!N N!"ANCI TÜFE#! a. Tanm: 7,62 mm. çapnda, kurma ile tek tek doldurulan, çabuk ayarlanabilir çatal ayakl, hava ile so#uyan, 6, 10 ve 12 büyütmeli teleskobik dürbünü bulunan ve kullancnn ihtiyaçlarna göre üzerinde de#i"iklikler yaplabilen (kabza, kundak, tetik sertli#i ve sfrlama) keskin ni"anc silâhdr ($ekil-6.17).

!ekil- 6.17 J.Gn.K.l# envanterinde 7,62 x 51 mm. fi"ek kullanan modeli AW (Arctic Warfare-so#uk iklim muharebesi.) Accuracy bulunmaktadr. Accuracy’lerin namlular de#i"tirilerek farkl çe"it ve ebatlardaki fi"ekler ve ses alt (subsonic-ses hznn altnda ilk hz olan) fi"eklerle birlikte susturucu kullanlabilmektedir. b. Kurulu$taki bulunmaktadr.

Yeri:

JÖAK.l#


: 7,62 mm.

(2) A#rl# (AW Tipi)

: 5.9 Kg.

(3) Yiv-set adedi

:4

(4) $arjör kapasitesi

: 5 -10 6-28

TASN!F DI"I

ve

J.Öz:Hrk.Tb.larnn

bazlarnda


(5) Tesirli menzili

: Optik 6x42 ile 600m. 10x42 ile 1000 m. (Susturuculu, özel ksa namlusu ile 180m. Susturuculu, normal namlusu ile 300m)

(6) Optik Ni"angâh Büyütmesi : 6,10,12 kat büyütmeli dürbün ç. Ana Parçalar: (1) Keskin Ni"anc Dürbünü ($ekil-6.18), (2) $arjör ($ekil-6.19), (3) Çatal ayak ($ekil-6.20), (4) Gez ($ekil-6.21), (5) Komple Dipçik ($ekil-6.22), (6) Namlu ($ekil-6.23), (7) Mekanizma ($ekil-6.24), (8) Gövde.

!ekil -6.18

!ekil -6.19

!ekil- 6.20

!ekil- 6.21 6-29

TASN!F DI"I


!ekil- 6.22

!ekil -6.23

!ekil -6.24

!ekil -6.25

!ekil -6.26

!ekil- 6.27 6-30

TASN!F DI"I


d. Tetik Özellikleri : Teti#i çok hassastr (Tetik hassasiyeti atcnn iste#ine göre ayarlanr). Operasyonel gereksinimler ve silâhn dizayn nedeni ile tetik mekanizmas çok hassastr, yere dü"ürüldü#ünde kaza meydana gelebilir.

!ekil-6.28 (1) Teti'in Çal$mas: Tetik pabucunun üst tarafnda bulunan birinci a"ama ayar vidas (6) tetik bo"altma ile kenetlenir. Bo"altrken, bo"altma ayar vidas (9) tetik bo"altmasna (1) dokununcaya kadar döner. (2) !kinci Tetik A$amas: Tetik tamamen geri çekildi#inde bo"altma kenet ayar vidas (9) tetik bo"altmay (1) daha geriye iter ve böylece tetik kavisi kuyru#unu (7) tetik bo"altma çenti#inden (8) kurtarr. Tetik kavisi bu durumda serbestçe dönerek kurma parçasn (10) serbest brakr. Yayla (12) yüklenmi" olan i#ne (11) ileri do#ru hareket eder ve mekanizma ön yüzünün ortasndaki delikten geçerek fi"ek kovan gerisindeki kapsüle (13) çarpar ve fi"ek ate"lenir ($ekil-6.29). 6-31 TASN!F DI"I


!ekil-6.29 e. Emniyet Özellikleri: AWMP (Arctic Warfare Magnum Police-Polis tipi yüksek güçlü, so#uk iklim muharebe silâh.) Mekanizmasnn üç adet ön kilit kula# vardr. Mekanizma kolu tam olarak kapal durumda olmadkça ate"leme i#nesi mekanizmann ön tarafndan frlayamaz. Mekanizma gövdesinin arkasndan gaz kaça# riski mekanizmann iyice sk"trlmasyla asgariye indirilmi"tir. Arka tarafta çk" noktas olan ve mekanizma kapa# bulunan bir mekanizma gövdesi, bu kadar uza#a ula"abilecek gazlar yanstarak atcnn yüzüne gelmesini önler. Tüfekte çok iyi bir çk" olmasn sa#layan, iki a"amal bir tetik vardr. Artrlm" bir tetik bo"altma kumandas, mekanizmann çarpmasyla olabilecek bir kaza ate"lemesi ihtimalini azaltr. Mekanizma tamamen kapal ise desteklidir. Emniyet kilidi, mekanizma kolunu kapal pozisyonda kilitler. Emniyet kolu, ate"leme i#nesini fiziksel olarak bloke ederek, tüfe#in sert çarpmalar ve dü"ürmeler srasnda bile emniyetli olmasn sa#lar. Emniyet kilidi ‘ATE$ pozisyonu’ndan “birinci EMN%YET pozisyonuna” geçerken ate"leme i#nesinin hafifçe geriye do#ru gitti#i 6-32 TASN!F DI"I


gözle görülebilir. Ayrca tüfek kurulu durumda olmadan emniyet kolu çal"trlamaz. Emniyet kolunun “üç” çal"ma pozisyonu vardr. At$ durumu

Emniyet durumu

Emniyet mandal

!ekil-6.30 (1) Ate$leme Pozisyonu: Bu pozisyonda emniyet kolu ileridedir. Tüfekle ate" edilebilir. (2) Birinci Emniyet Pozisyonu: Bu pozisyonda emniyet kolu ortadadr, mekanizma rahatça çal"trlabilir ve mekanizma gövdesinden çkarlabilir. Mekanizma serbest, ate"leme i#nesi kurulu durumda kilitlidir. (3) !kinci Emniyet Pozisyonu: Bu pozisyonda emniyet kolu tamamen geriye çekilir. Bu durumda mekanizma gövdesi hareketsizdir ve mekanizma kolu çal"trlamaz. Mekanizma kapal pozisyonda kilitlidir. Ate"leme i#nesi kurulu durumda kilitlidir. f. Dipçik Özellikleri : (1) Dipçik bir dipçik yast# (1), dipçik aralayclar (2) ve arka sapan ba#ndan (3) olu"ur. Asamble, dipçik alt çerçevesine (4), iki dipçik ba#lama vidas ile ba#lanm" ve düzenlenmi"tir. Dipçik yast# (1), dipçik levhasna (5) bir ayar vidas (6) ile ba#lanm"tr. (2) En uygun at" pozisyonunu sa#lamak için dipçik uzunlu#u, dipçik aralayclar (2) (6 mm. den 70 mm. ye kadar dipçik aralayclar) eklenerek veya 6-33 TASN!F DI"I


çkarlarak ayarlanr. Dipçik yast# (1), vida (6) gev"etilip, dipçik yast# a"a# yukar hareket ettirilerek ve istenilen pozisyon yakaland#nda vida (6) sklarak yükseklik bakmndan ayarlanabilir. (3) Ayarlanabilir yanaklk asambleleri, ba"lca yanaklk (1) ve platformdan olu"ur. Birle"ik yanaklk asambleleri (1) + (2) çerçevenin arka ucundadr. Yanaklk (1), yanakl#n altnda bulunan iki vida (3) ile, kullancnn iste#ine göre, yanal olarak ayarlanabilir. Yanaklk asamblesi, iki vida (3) ile kullancnn iste#ine göre yükseklik bakmndan ayarlanabilir ($ekil-6.31).

!ekil-6.31 g. Sökülmesi ve Taklmas: (1) $arjörün arkasndan ileri ve a"a# do#ru bastrrken, di#er elle "arjör mandaln 70°lik aç ile hareket ettirerek çkartn. (2) Silâhn ön tarafndaki çatal ayak, ayaklar birle"tirildikten sonra pimine basmak suretiyle çkartlr. (3) Çatal aya# çkarmak için iki aya# birle"tir, yakla"k 60° çevir ve a"a#ya do#ru çek, kilit mandallarnn önde oldu#unu kontrol et. (Yerine takp çkarlrken yaplan döndürme hareketinde ayaklar kapal tutarak a"nma engellenir). 6-34 TASN!F DI"I


(4) Dürbünün kapaklar kapatldktan sonra ayaklarndaki allen vidalar sökülüp, optik ni"angâh geriye do#ru çekilerek yata#ndan çkarlr. (5) Mekanizmay çkartmadan önce Dipçik katlama vidasna basarak dipçi#in namlu istikametinde katlanmasn sa#layn, böylece mekanizma yanakl#a çarpmadan rahatça çkarlabilecektir. (6) Mekanizmann çkarlmas için emniyet mandalnn tamamen geride oldu#undan emin olun (ate" konumu) görün; mekanizma tutucu mandala basarak mekanizmay yerinden çkartn. Sol elle mekanizmay , sa# elle kolu tutun, kolu saat yönünde ate"leme i#nesi geri çekilene kadar çevirin, ate"leme i#nesini ve kolu geri çekerek çkartn. (7) Hamilin kskaçlarndan kurtar.

kolunu

yukar

kaldr

ve

merminin

ucunu

kullanarak

(8) Tetik mekanizmasnn taklmas; emniyet mandal geride oldu#unu görün mekanizmay 5 mm.’ lik allen anahtar ile yerinden çkartn, teti#i sabitleyen iki viday çkartn tetik korkulu#unu çkarp tetik mekanizmasn çekerek çkartn. '. Fi$ek Çe$itleri : TSK’ da kullanlan fi"ekler; Lapua, Norma marka özel yapm (normal fi"ek) ve ses alt (subsonic) fi"ek modelleri vardr (Susturucu ve ses alt fi"ekler birlikte kullanlmak zorundadr; aksi takdirde susturucu zarar görebilir ve kullanlan fi"ek amaca hizmet etmez.). h. Ni$an Alma : Accuracy Keskin Ni"anc Silâhnn üç ayr tip optik ni"angâh vardr. Optik ni"angâhlarn büyütmesi 6x42–10x42 ve 3-12x50 dir. J.Gn.Kl# envanterinde 10x42 (10 kat büyütmeli) özel operasyon tipi dürbün kullanlmaktadr. Bu nedenle uzun mesafelere rahatlkla at" yapabilmektir. Optik ni"angâhn içinde bir adet " + " kl vardr. Art kln orta noktas, silâhn hedef üzerindeki vuru" noktasdr. Ayrca bir milyem aralklarla sa#a, sola, yukar, a"a# be"er adet nokta vardr; bu noktalar sayesinde ni"an almak daha kolaydr. Optik ni"angâh tam kaynak noktasn bulmadan görüntü vermez. Bu da bizim hassas ni"an almamz sa#lar. Optik ni"angâhn üzerindeki iki adet tambura “+” kl sa#a sola, a"a# ve yukar oynatmaya yaramaktadr. Böylece silâhn sfrlanmas çok kolay olmaktadr. Dürbünle ni$an alrken hedefin vurmak istedi'imiz noktas ile “+” kln orta noktasn birle$tirmek gerekir. 6-35 TASN!F DI"I


. Ni$an Vaziyetleri: Geri tepmesi az oldu#undan ni"ancnn at" yapabilece#i bütün "ekillerde ve "artlarda at" yaplr. i. Dürbün: Dürbün yükseklik ve rüzgâr ayarlarn sa#layan iki (1) ve (2) tamburadan olu"ur. Bu tamburalarn bir tam dönü"üyle bütün hareket tamamlanr. Dönü"ün ba"na ve sonuna birer stop konarak, yükseklik ve rüzgâr tamburas dönü"ünün çt seslerinin kolay saym sayesinde gece at"lar için kolaylk sa#lanm"tr. Göz hiza çizgisi imaj yükseklik ve rüzgâr ayar tamburalar tarafndan yaplr. Bu çarklarn her adm (her çt sesi) 0.1 miliradyan (0.1MRAD) demektir, di#er yandan büyütme menzili 3x12 zumlu dürbünlerde büyütme bilezi#i (6) ile yaplr. Göz ayar parças nn (8) +2 ile -2 diyoptri aras diyoptri sapmalar ayarlanabilir ($ekil 6.52). Dürbün merceklerinin dizayn, gelen "#n %85 inden fazlasn geçirecek "ekildedir. Dürbünde bir lazer koruma filtresi vardr. Ayrca dürbüne bir Polyvalent göz hiza çizgisi (dürbün iç taksimat) yerle"tirilmi"tir. Bu çizginin merkezi, ni"an almadaki hassasiyeti daha da belirginle"tirir. (1) Göz Hiza Çizgisinin Özellikleri (Dürbün !ç Taksimat): Çizgiler, aralklar ve noktalar, açsal referans sa#lamak için çok hassas bir "ekilde boyutlandrlm" ve yerle"tirilmi"tir. %"aretler mesafelerin, geni"liklerin, yüksekliklerin ve açlarn hesaplanmasnda kullanlabilir ve bunlar ayrca rüzgâr hznn saptanmas ve hareketli hedefler içinde kullanlabilir. Kaln çubuklar kötü "k ko"ullar altnda görü"ü ve hedefi “merkezlemeye” yetecek kadar kalndr.1 MRAD (Mili radyan-0.05729 derecelik aç birimi.) 1000 m. de 1 m. kar"l#dr. Bu nedenle göz hiza çizgisinde 0.2 MRAD noktalar 100 m. de 20 mm. 300 m. de 60 mm. ye tekabül eder. Noktalar aras mesafe 1 MRAD veya 100 m. de 100 mm. dir. Kaln çizgiler 10 MRAD aralktadr. Yatay çizginin 10 MRAD a"a#s di#er menzil saptama i"lemleri için taban çizgisidir. Taban çizgisinin üstündeki her basamak srasyla 100/150/200/250 m. de 250 mm. ye e"ittir (Sekil 6.54) ve bu da yakla"k olarak bir askerin kafasnn geni"li#ine e"ittir. 0.2 MRAD noktalar 100 m. de 20 mm. ve 300 m. de 60 mm. Ye tekabül eder. Noktalar aras mesafeye 1 MRAD veya 100 m. de 100 mm. dir. Kaln çubuklar 10 MRAD aralkldr. 6-36 TASN!F DI"I




!ekil-6.33 (2) Göz Rahatlamas Ayar: Dürbünün göz rahatlamas ayar fabrikada yaplr. Yanakl#n üstündeki ba" yüksekli#i mekanizma açklk mesafesiyle belirlendi#i için göz rahatlama ayar sabit kalr. Gerekli tek ayar, keskin ni"ancnn cüssesine göre dipçi#in ayarlanmasdr. Dürbün ta"ycnn, geri tepme pimi ile birlikte, mekanizma gövdesinin üstündeki yarklardan birisine yerle"tirilmesi gerekir. Göz rahatlamas ayarnn hassas bir "ekilde yaplabilmesi için a"a#da anlatlanlar uygulanr. Yüzüstü yatarak at" pozisyonu alnr, ikili destek aya# araziye göre ayarlanr, mekanizma tam olarak açlr, çene yanakl#a, mekanizma kapa#na dokunacak "ekilde dayanr, göz ile dürbün arasndaki mesafe yakla"k 7 cm. olmaldr. E#er mesafe çok ksa veya çok uzun ise dipçik uzunlu#u ayarlanr. E#er göz rahatlamas ince bir ayar gerektiriyorsa, önce dürbün ba#lants ile birlikte Picatinny ray üstünde ileri veya geri kaydrmak gerekir, e#er daha ince bir ayar gerekiyorsa üst kelepçeyi tutan sekiz viday biraz gev"eterek dürbünü ba#lants üzerinde biraz kaydrmak gerekir. E#er göz ile dürbün arasndaki mesafe iyiyse (yakla"k 7 cm.) göz hiza çizgisinin tamam görünür ($ekil6.36-a) ve görü" alan normaldir. 6-38 TASN!F DI"I


E#er göz ile dürbün arasndaki mesafe çok ksaysa, göz hiza çizgisinin en uçlarnda bir gölge belirir ($ekil-6.36-b) ve görü" alan daralr. E#er göz ile dürbün arasndaki mesafe çok uzunsa, bu durumda göz hiza çizgisinin en uç ksmlar görünmez ($ekil-6.36-c) ve görü" alan yine daralr. Art kln yatay olmasna dikkat etmek gerekir, e#er de#ilse,dürbünü saat yönünde veya aksi yönde, art kl tam olarak yatay konuma gelinceye kadar döndürülmelidir.

!ekil-6.34

D!KKAT ! Kelepçe vidalarn skmadan önce, dürbün yuvasnn namluya dokunup dokunmad%n kontrol ediniz. (8) vidann dokunur durumda sklmas, görü$e ciddi hasar verir. “Üst kelepçeyi tutan (8) viday, 2nm. Bir tork de%eriyle skn.”

(3) Dürbün Diyoptri Ayar: Dürbünün diyoptri ayar +2.0 ile -2.0 sapma ile ayarlanabilir.

6-39 TASN!F DI"I


j. Sfrlanmas: (1) Silâhn önce at"sz sfrlamas yaplr; 300 m.’den seçilen uzak ni"an noktasna mekanik ni"angâhla ni"an alnr silâh sabitlendikten sonra optik ni"angâh ayn noktaya tatbik edilir. Mesafe ayar tamburasnn 300 m.’ye ayarl olmas sa#lanr. (2) Mekanik ve optik ni"angâhn ideal sfrlamas 100 m.’den yaplr; ancak yeterli tesis yoksa 25 m.’den de sfrlama yaplr. (3) Gezi optik ni"angâh takl iken hareket etmez. Gez 200-700 m aras taksimatlandrlm"tr. Rüzgâr düzeltme tamburas gezin sol tarafnda bulunur; vuru"lar sa#a-sola kaydrr. (4) Mekanik ni"angâhla sfrlamada 100 m. mesafeden 200 m. ni"angâh ile rüzgâr düzeltme tamburas merkezde noktada iken hedefteki ayn noktaya 4-5 kez at" yaplr vuru"lar 10 cm. çapnda bir daire içerisinde toplanm"sa ayar yaplmaz, da#lma fazla ise orta vuru" noktas belirlenir ve hem yükseli", hem de yan düzeltmeler arpacktan yaplr. Yan ayarlar için arpack üzerinde solunda ve sa#nda iki adet vida bulunur, yükseli" ayar ise kamann yukar kaldrlmasndan sonra serbest kalan arpack saat istikametinde çevrildi#inde arpack alçalr ve vuru"lar yukar kayar, saat istikametinin tersine çevrildi#inde ise arpack yükselir ve vuru"lar a"a# kayar ($ekil-6.37/38).

!ekil-6.35

!ekil-6.36

6-40 TASN!F DI"I


(5) Optik ni"angâhn solunda bulunan rüzgâr ayar (yan ayar) tamburas merkez noktasna alnr, yükseli" ayar tamburas 100 m.’ye ayarlanr ve 100 m.’ den hedefe yatarak çatal aya# ile destekli ni"an vaziyetinde 4-5 at" yaplr, vuru"lar 1.5 cm. yar çapnda bir dairede toplanrsa ayar yapmaya gerek yoktur.

!ekil-6.37 (6) Hedeften sapma 1.5 cm. yar çapndaki dairenin d"nda ise vuru" orta noktas tespit edilir ve hedefe kaydrlrken rüzgâr ayar tamburas ile yan düzeltmeler ve yükseli" ayar tamburas ile yukar -a"a# düzeltmesi yaplr (Her 1 çt 100 m.’de 1 cm.’lik sapma yapar, 500 m.’de 1çt = 5 cm.’lik sapma yapar.) ($ekil-6.40). (7) Vuru"lar sa#da ise tambura saat yönünün tersine döndürülür. Vuru"lar solda ise tambura saat yönünde döndürülür. (8) Vuru"lar hedefte toplandktan sonra tamburann üzerindeki kilitleme vidas gev"etilerek oynatlmadan serbest kalan rüzgâr ayar tamburas “0” ‘a getirilir,

6-41 TASN!F DI"I


yükseli" ayar tamburas ise “100” e getirilerek kilitleme vidas dikkatlice sk"trlr her iki tamburann ayarlar birbirinden ba#msz olarak yaplr.

!ekil-6.38 k. Doldurulmas, Ate$lenmesi ve Bo$altlmas: (1) Silâh, sökülme i"leminin tersi yol izleyerek takn. (2) Çatal aya# indirin ve her iki ayaktaki levyelerin üstüne bastrarak ve uygun uzunlu#a gelecek "ekilde ayaklar uzatarak çatal aya#n yüksekli#ini ayarlayn. (3) Yükseklik ayar tamburasn at" yaplacak mesafeye uygun olarak ayarlayn, (daha önceden belirlenmi" çt says kadar tamburay saat istikametinde çevirerek optik ni"angâhn (+) kln yukar aln). (4) Kurma tertibatn üstündeki kolu kaldrp geriye do#ru çekerek açn. (5) Bir fi"ek doldurup atm yata#na sürün. 6-42 TASN!F DI"I


(6) Mekanizmay kilitleme pozisyonu için ileri ve a"a# iterek kapatn. (7) E#er silâh dolduru"tan sonra hemen ate"lenmeyecekse, mekanizmann sa# tarafndaki emniyet mandaln geriye çekerek emniyete aln. Silâh dolduruldu#unda e#er at" yaplmayacaksa, daima emniyete alnmaldr. (8) Hedefe tekrar ni"an aln, ve teti#i uygun olarak dü"ürün. l. Keskin Ni$anc Tüfeklerinin Taktik Kullanm: Keskin ni"anclar, bölük ve daha alt seviyedeki birliklerde, taktik harekatn çe"idine göre dü"man azamî bask altnda tutmak ve maksimum zayiat verdirmek maksadyla kullanlr. Keskin ni"anc görevi, belirsiz veya ate" edecek bir hedef arama görevi olmamaldr. Keskin ni"ancnn görevi dü"man uyutmamak, liderini etkisiz hale getirmek, yaral personelini geride braktrmak, dü"man sürekli olarak tetikte ve huzursuz bekletmek, psikolojik olarak ypratmaktr. (1) !ntikallerde: %ntikal eden birliklerin intikal güzergâhnda bulunan kritik yerlerin emniyetinin alnmasnda seçilecek iyi bir mevziden uzak mesafedeki nokta hedefleri imha imkân sa#lar. (2) Operasyonlarda: (a) Operasyonda: Operasyonlarda tespit edilen dü"mann imhas ve dü"mana önceden mevzilenme imkân sa#lanmamas için uygun mevziden dü"mann etkisiz hale getirilmesi ve baskn sa#lanmasnda kullanlr. Operasyonlarda özellikle dü"mana ate" yo#unlu#u sa#layan mevzi ve silâhlarn uzaktan etki altna alnmasnda kullanlr. (b) Arama ve Ke$iflerde: (I)

$ahs aramalarnda "üpheli "ahslarn durumlarnn kontrol

edilmesinde, (II) Ev aramalarnda aranan "üpheli evin veya bu eve arama esnasnda tacizde bulunacak dü"mann mevzilendi#i bölgenin kontrolünde, 6-43 TASN!F DI"I


(III) Köy aramalarnda, (IV) $üpheli evlerin arama esnasnda kontrolünde, (V) Ma#ara aramalarnda aranacak ma#arann uzaktan ate" altna alnmasnda ve kontrolünde, (VI) Ke"iflerde ise ke"if yaplan bölgede "üpheli yerlerin uzaktan kontrol altna alnmasnda ve tespit edilen hedeflerin imhasnda. (3) Baskn ve Saldrlarda: (a) Pusu ve Pusuya Kar$ Koymada: (I) Keskin Ni"anc Silahnn timin içinde görev yapabilme imkân sa#lamas nedeniyle pusu bölgesinde, özellikle ölüm bölgesinden kaçan dü"mann imhasnda, (II) Pusuya dü"üldü#ünde öncelikle dü"mann ate" üstünlü#ünü sa#layan makinal tüfek ve roketlerinin nokta olarak imhasnda, (III) Dü"man tepecilerinin ke"if ve gözetlemecilerinin imhasnn sa#lanmasnda, (IV) Dü"man komuta personelinin imhasnda kullanlr. (b) Temasn sa'lanmas ve çat$mada: (I)

Dü"man makinal tüfek ve roket mevzilerinin imhasnda,

(II) Dü"man tepecilerinin uzaktan imhasnda, (III) Timin rahat manevra yapmas için dü"mann etkili mevzilerinin kontrol altna alnmasnda kullanlr. (4) Karakol ve Üs Bölgelerinde: (a) Keskin Ni"anc Silâh mevzilendirilirken, karakol ve üs bölgesine yaplan baskn, taciz ve szmalara kar" dü"mann makinal tüfek ve roket mevzilerinin imha edilmesinde,

6-44 TASN!F DI"I


(b) Uzak mesafelerde dü"mann karakol ve üs bölgelerine yakla"ma istikametlerinin kontrol altna alnmas ve nokta hedeflerine ate" etme imkânnn sa#lanmasnda, (c) Özellikle di#er hafif silâhlarn etkili menzili d"nda kalan hedeflerin imhasnda kullanlr. m. Keskin Ni$anc Tüfeklerinin Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Personele bu silâhn mekanik ve ni"ancl#, tanm, çal"ma prensibi, kullanma esaslar, sökülüp-taklmas, tutukluk ve arza sebepleri ve emniyet sistemi tam olarak ö#retilmeden fi"ekli olarak göreve sevk edilmemelidir. (2) Silâhn mekanik ve ni"anclk e#itiminin yaplmasna müteakip, at" yaptrlmal, emniyet ve kaza önleme konularnda personel e#itilmelidir. (3) Parçalarn birbirine uymamas nedeniyle hayati tehlike ve sakatlanmalar olabilir. E#er mekanizma gövdesi ve mekanizmann/ ate"leme piminin parçalarnn seri numaralar birbirini tutmuyorsa tüfe#i ate"lemeyin. Kovan ba" bo"lu#unun incelenmesi için bu hata üst kademeye bildirilmelidir. (5) Accuracy K.N.S.’nn sadece taktik harekatta dolu silâhn emniyet kolu “ikinci emniyet pozisyonunda” olmaldr. (6) Accuracy K.N.S.’nn emniyet kolunun “birinci emniyet pozisyonuna” getirilmesi gerekiyorsa, emniyet kolunu önce tamamen geriye çekerek “ikinci emniyet pozisyonuna” getirilmesi ve sonra ileri itilerek “birinci emniyet pozisyonuna” getirilmesi çok önemlidir (yaplmad# takdirde silâhn emniyet mekanizmasnda önemli hasara yol açabilir.). (7) Accuracy K.N.S.’nn emniyet kolu sadece tüfek kurulu durumdayken çal"r. (8) Teti#i hassas oldu#u için hedefe silâh tevcih edildikten sonra parmak teti#e götürülmelidir. (9) Teti#inin hassas olmas nedeni ile silâh dikkatli ta"nmal ve yere dü"ürülmemelidir, aksi takdirde silâh kendili#inden patlayaca# için kaza meydana gelebilir. 6-45 TASN!F DI"I


(11) Mekanizma daima iyice kapatlmaldr. Her seferinde mekanizmay iyice kapatmamak kovanda aktif mermi kalmasyla sonuçlanabilir. (12) Personele silâh ile "akala"lmayaca# ö#retilmelidir. (13) Ta"ma srasnda atm yat#nda fi"ek olup-olmamasna baklmakszn silâh mutlaka emniyette bulundurulmal, uzun süre atm yat#nda fi"ek braklmamaldr. (14) Personelin tek ba"na görev odas, yemekhane ve ko#u" gibi yerlerde bakm yapmas önlenmelidir. (15) Tüm silâhlarda oldu#u gibi bu silâhn da at"larnda namlunun temiz olmasna dikkat edilmeli, tutukluk, arza vs. durumlarda silâh bo"altlana kadar namlunun mutlaka hedef istikametini göstermesi sa#lanmaldr. (16) Silâhn temizli#i srasnda harbiye taklan bezler kopmakta ve namluda kalmaktadr. Bakmdan sonra kontrol edilmeyen silâhla yaplan at"larda silâh halkavi olmaktadr. Bu nedenle bakm sonrasnda silâhn namlularnda yabanc cisim kalmad# mutlaka kontrol edilmelidir. (17) Silâh at"tan sonra temizleyici ya#la ya#landktan sonra, silâh üzerinde temizleyici ya# braklmamaldr. (18) Emniyet kolu ate" (FIRE) pozisyonuna getirilip ate"leme pimi brakldktan sonra tüfek depo bakm kademesine teslim edilmelidir. (19) Standart fi"ekler Accuracy ve Mc Millan K.N.S. ile kullanlamaz. Susturucu takld#nda özel fi"ekleri (Lapua, Norma-firmasnn üretti#i subsonic türü fi"ekler) kullanlmaldr. Hedefte isabet dü"er, silâhta kalc hasarlar olu"abilir.

6-46 TASN!F DI"I


Muharebe esnasnda kar"mzdaki dü"mann önemli olarak kabul etti#imiz "ahslarna kar" etkili olarak bu silâhlar kullanlmaktadr. Bu silâhlar daha ziyade komutanlara, mürettebatla kullanlan silâh personeline, keskin ni$anc tüfe'i ni"anclarna, açktaki tek insana, zrhl araçlarda daha iyi görü" imkân sa#lamak maksadyla, zrhl araç d"na çkan personele kar" etkili olarak kullanlr. J.Gn.K.l# envanterinde olup, en çok kullanlan keskin ni"anc tüfekleri, Dragunov, M-87 Mc Millan ve Accuracy Keskin Ni"anc Tüfekleridir. Dragunov keskin ni"anc Tüfe#i, 7.62 mm. çapnda, yar otomatik, görünen, hareket eden, açk ve örtülü tek hedefleri imha etmek için tasarlanan keskin ni"anc tüfe#idir. Dragunov Keskin Ni$anc Tüfe'i; J.Gn.K.l# birliklerinde yaygn olarak kullanlmaktadr. Komando birliklerinin yansra, Güçlendirilmi" ve Özel Tip J.Karakol komutanlklar ve snr birliklerinde de bulunmaktadr. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#i, Kala"nikof Piyade Tüfe#i serisi bir silâh oldu#undan çok fazla tutukluk yapan bir silâh de#ildir. Tüfe#in hareketli parçalarnn, geriye olan

hareketini sa#layan, gaz basncn ayarlayan gaz ayar regülatörü mevcut olup hava scakl# durumuna göre uygun konuma alarak kullanmak gerekmektedir.denir. M-87 Mc. Millan,; 12.7 mm. (50 kalibre, 1 kalibre = 0.254 mm.) çapnda, kurma ile tek tek doldurulan, çabuk ayarlanabilir, çatal ayakl, hava ile so#uyan, 16x (hedefi 16 kat büyütme) dürbünü bulunan keskin ni"anc silâhdr Accuracy Keskin Ni$anc Tüfe'i; 7,62 mm. çapnda, kurma ile tek tek doldurulan, çabuk ayarlanabilir çatal ayakl, hava ile so#uyan, 6, 10 ve 12 büyütmeli teleskobik dürbünü bulunan ve kullancnn ihtiyaçlarna göre üzerinde de#i"iklikler yaplabilen (kabza, kundak, tetik sertli#i ve sfrlama) keskin ni"anc silâhdr Optik ni"angahlar ve bu dürbünlerin büyütmesi oldu#undan uzak mesafedeki hedeflerin tesirsiz hale getirilmesini sa#layan Keskin Ni"anc Tüfekleri etkin bir "ekilde kullanlmas sa#lanmaldr. 6-47 TASN!F DI"I


1.

Keskin Ni"anc Tüfekleri hangi hedeflere kar" kullanlmaktadr.

2.

Keskin Ni"anc Tüfeklerin taktik kullanmn açklaynz.

3. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfeklerini, icra edilecek operasyon faaliyetine çkmadan önce gaz ayar regülatörünü hangi konuma getirilmesini sa#larsnz? 4. Gaz ayar regülatörünü hava scakl#na göre uygun konuma getirilmez ise sonucunda ne olur? 5. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#i ile uzun süreli at"tan sonra bakm yapma olana#nz olmam"tr. Bir müddet sonra da silâh tutukluk yapmaya ba"lam"tr. bu durumda tutuklu#u gidermek için gaz ayar regülatörünü hangi konuma getirirsiniz? 6. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#inin tutukluk sebeplerin ve giderilmesini açklaynz. 7. Arazide tespit etti#iniz hedefin mesafesini, Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#inin optik ni"angahnda bulunan mesafe ölçme skalasn kullanarak nasl tespit edersiniz? 8. 1200 m. ilerinizde tespit etti#iniz hedefi vurabilmek için Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#inin optik ni"angahndan nasl ni"an alaca#nz açklaynz. 9. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#in PSO-1 Optik ni"angahnn özellikleri nelerdir? Gece "artlarnda nasl ni"an alnd#n açklaynz. 10. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#in sfrlamasn açklaynz. 11. M-87 Mc.Millan Keskin Ni"anc Tüfe#i; ……... çapnda, ……...…………

………………………, ………………………. keskin ni"anc silâhdr. 6-48 TASN!F DI"I


! KKT: 315-25 Kala"nikof Serisi Tüfekler ile Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#i ! Kullanma ve Bakm Talimnamesi. ! KKK. EDOK Keskin Ni"anclk E#itimi ve Matrisleri. ! JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l# Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi. ! JGY:167-3 Mekanik, Ni"anclk ve At" E#itimi Yönergesi. ! JGYY:315-10 M-87 Mc. Millan Bro"ürü. ! JEYY:164-7 7.62 mm. Dragunov Keskin Ni"anc Tüfe#i E#itim Bro"ürü. ! Accuracy %nternational Model AWMP Kullanc Klavuzu. ! www.dragunov.net/bay_area_ranges.htm. ! http://www.rifle-accuracy.com/sniperrifle.htm. ! http://www.military.cz/accessories/AccuracyInternational.

6-49 TASN!F DI"I


( BU

SAYFA

BO" BIRAKILMI"TIR )

6-50 TASN!F DI"I

18-0700. MAK!NALI TÜFEKLER Makinal tüfekler muharebede birliklerin ate! deste"ini sa"layan tam otomatik olarak çal!an silâhlardr. Genel olarak manevra unsurlarnn ate! deste"ini sa"lamada kullanlr. Ayrca savunma maksatl olarak sabit üs bölgelerinde yakla!ma istikametlerini kapatmak için de kullanlr. Çe!itli çaplarda imal edilen bu silâhlarda NATO standard olan 5.56 mm. Fi!ek kullanld" gibi 12.7 mm.lik a"r makinal tüfeklerde mevcuttur. Yeri geldi"inde hava hedeflerine kar!da kullanlabilir. Jandarma Genel Komutanl"nn envanterinde; MG-3, HK-23 E, PKM ve M2HB/M2HBQCB Uçaksavar Makinal Tüfekler bulunmaktadr.

12.7 mm.

12.7 mm. M2HB Uçaksavarn feyyür ve ate!leme zaman ayarlarlarnn yaplmas gerekmektedir. M2 QCB modelinde bu ayarlarn yaplmasna gerek yoktur. 18-0701. MG-3 MAK!NALI TÜFE"! a. Tanm: 7.62 mm. çapnda, !eritle beslenen, sürekli at! ve darbe at!larnda kullanlan tam otomatik bir silâhtr (#ekil-7.1). Bu silâh de"i!ik maksatlar için "Standart Makinal Tüfek " olarak kullanlabilir.

!ekil-7.1 Çatal ayakla kullanld!nda, "Hafif Makinal Tüfek", sehpa ile kullanld!nda "A!r Makinal Tüfek" olarak nitelendirilir. Araçlar,zrhl araçlar ve uçaklara yerle"tirilmesi için özel ba!lantlar mevcuttur. Gövde ucuna, alev ve gaz kontrol hunisinin yerine vidalanabilen "Manevra Cihaz", e!itim ve tatbikatlarda manevra fi"e!inin kullanlmasn sa!lar.

     !  !

!     !  ! 

b. Kurulu"taki Yeri : Jandarma Komando ve Snr Birlikleri ile $ç Güvenlik Birliklerinde bulunmaktadr. c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 7.62 mm.

(2) Fi"ek Ebad

: 7.62 x 51 mm.

(3) Yiv-Set Adedi

:4

(4) Tüfe"in çatal ayakla A"rl"

: 11.5 kg.

(5) Tüfe"in Çatal Ayaksz A"rl"

: 10.5 kg.

(6) Namlu A"rl"

: 1.8 kg.

(7) $lk Hz

: 820 m/sn.

(8) Azami Menzili

: 4000 m.

(9) Ni"angâhn Ayarlanabilece"i Mesafeler

: 200-1200 m.

(10) Etkili Menzili (Mekanik)

: 1200 m.

(11) Etkili Menzili (Dürbünlü)

: 1600 m.

(12) At! Sürati (550 tip mekanizma ve N tipi tamponla) : 1150±150 atm/dk. (13) At! Sürati (950 tip mekanizma ve R tipi tamponla) : 800±100 atm/dk. (14) Dipçikle Tüfek Uzunlu"u

: 122 cm.

(15) Sehpa a"rl"

: 14.5 kg.

(16) Ayarlanabilir toplam sehpa yüksekli"i

: 15 derece

(a) Yükseli"

: 6 derece

(b) Alçal!

: 9 derece

(19) Verilebilecek maksimum yan de"eri

: 35 derece

(a) Sa"a

: 17.5 derece

(b) Sola

: 17.5 derece

ç. Ana Parçalar : (1) Çatal ayak,

(9) Mekanizma kurma kolu,

(2) Kapak takm tespit pimi,

(10) Namlu,

(3) Kapak takm,

(11) Alev ve gaz kontrol hunisi,

(4) #erit yata",

(12) Namlu klavuz yüksü"ü,

(5) Dipçik,

(13) Kabza,

(6) Yerine getiren yay,

(14) Toz kapa",

(7) Tampon,

(15) Ask kay!,

(8) Mekanizma,

(16) Gövde.

  



 

 



 

 

 



!ekil-7.2 d. Silâhn Sökülmesi ve Taklmas : (1) Sökülmesi : Makinal Tüfek sökülmeden önce bo"altlmal ve namlunun bo" oldu"undan emin olunmaldr. Mekanizma kurma kolu vastasyla ileri duruma getirilir. Arpack ve gez yatrlr. Namlu daha önceden çkarlm!sa, mekanizma, kurma kolundan tutularak yava" yava" ileriye braklr. Bu durumda mekanizmann yerine getiren yayn basks altnda ileri frlamas engellenmelidir. Çünkü mekanizmann ileri frlamas kurma kolunda hasara neden olabilir. (a) Kapak Takmnn Açlmas ve Sökülmesi : (I)

Kapak kilidini ileriye itilir.

!ekil-7.3 (II) Kapak kaldrlr.

!ekil-7.4 (III) #erit yata"n kaldrlarak, kapa"a dayandrlr.

!ekil-7.5 (IV) Kapak ve "erit yata" namlu eksenine dik olarak kaldrlm! durumdayken, kapak takm tespit pimi sol taraftan, çekilerek çkarlr. Kapak ve "erit yata" birbirinden ayrlmas sa"lanr.

!ekil-7.6 (b) Tampon ve Dipçi#in Sökülmesi: (I)

Mekanizma ileri durumda iken tampon kilit mandalna baslr.

!ekil- 7.7 (II) Dipçik, saat yönünün tersine, 90 derece sola döndürülür. Yerine getiren yaya kar" hafifçe kuvvet tatbik edilir. Dipçik ve tampon gövdeden ayrlacak "ekilde serbest kalacaktr. Dipçik, yerine getiren yayla birlikte geriye do"ru çkarlr.

!ekil-7.8 (c) Mekanizmann Çkarlmas: (I) Kurma kolu, hzla geriye do!ru çekilir. Mekanizmann gövdeden frlamasn önlemek için sol el kullanlmaldr. (II) Mekanizma, tutulur ve d"ar çkarlr.

!ekil-7.9 (ç) Mekanizma Kurma Kolunun Çkarlmas: (I)Kurma kolunu tahdit çenesine dayayncaya kadar geriye çekilir tahdit çenesi kurtarlncaya kurma kolu tutama" ileriye do"ru döndürülür. (II)Kurma kolu, geriye do"ru çekilir ve sa" a"a" bükülerek çkarlr.

!ekil-7.10 (d) Namlunun Çkarlmas: (I)

Namlu çkarc kilitleme tutama", sa" el ayasyla ileriye do"ru itilir.

!ekil-7.11 (II) Namlu çkarc, tamamen açlr ve namlu çkarlr.

!ekil-7.12 (e) Alev ve Gaz Kontrol Hunisinin Çkarlmas: (I)

Kilidi kaldrnz ve vidalanm! alev ve gaz kontrol hunisini döndürerek çkarnz

!ekil-7.13 (II) Namlu ile alev ve gaz kontrol hunisini çkardktan sonra, kilidi kaldrnz ve namlu klavuz yüksü"ünü geriye itiniz (#ekil-7.14).

!ekil-7.14 (III) Sol el i!aret parma", namlu klavuz yüksü"ünün içine sokularak, namlu çkarcya kadar geriye do"ru çekilir ve namlu klavuz yüksü"ü çkarlr.

!ekil-7.15 (f) Kapak Takmnn Parçalarna Ayrlmas:

(I)

Kapak çkarlr ve ters çevrilir. Hareket nakil kolu yayna bastrlr ve nakil kolu

kaldrlr. (II) Hareket nakil kolunu çkarlr.

!ekil-7.16 (III) Bask levhas, yaya kar! bastrlr, nakil kolu manivelasna do"ru itilir ve yukarya do"ru kaldrlr.

!ekil-7.17 (IV) Hareket nakil manivelas ve !erit sürme düzeni birlikte kaldrlarak çkarlr.

!ekil-7.18 (g) Dipçik ve Tamponunun Ayrlmas: Dipçik kilidi pimine bastrlr ve tamponu herhangi bir istikamette 45 derece döndürülür. Dipçik, geriye do"ru çkarlr.

!ekil-7.19 (!) 550 Tipi Mekanizmann Parçalara Ayrlmas: (I) Kilitleme makaralarn d!arya do"ru çekilir.

!ekil-7.20 (II) Mekanizma gövdesi, mekanizma ba!l" çkarlncaya kadar saat istikametinin tersi yönünde döndürülür. (III) Bo! kovan frlatma mili iticisi, mekanizma iç tamponuyla birlikte, mekanizma gövdesinden çkarlr.

!ekil-7.21 (IV) $"ne hamili, i"ne ve bo! kovan frlatma miliyle birlikte, mekanizma ba!l"ndan ayrlr.

!ekil-7.22 (2) Taklmas: (a) 550 tipi mekanizma, söküm srasnn tersi srasyla taklr. (b) Tampon, dipçi"e taklr. (I)

Tampon, arka tarafndaki büyük yuva a!a"ya gelecek !ekilde tutulur.

(II) Dipçik kilit çenesine baslr ve dipçik tampona geçirilerek kilitleninceye kadar sa"a ve sola döndürülür. (c) Kapak Takmnn Taklmas: (I) Hareket nakil kolu manivelas ve !erit sürme düzeni birbirine taklr. Farkl yükseklikte kenarlarn oldu"u taraf yukary göstermelidir.

!ekil-7.23 (II) Bask levhas yay kaldrlr ve hareket nakil kolu manivelas ile !erit sürme düzeni kapak takmndaki tespit sapmalarna taklr. (III) Bask levhasna bastrlarak tahdit edinceye kadar itilir. (IV) Hareket nakil kolunu çene hamilleri klavuz bilezi"iyle birlikte hareket nakil kolu manivelasna do"ru sürülür ve hareket nakil kolu yayna basm! durumdayken, tespit edici sapmalar üzerine yerle!tirilir. Hareket nakil kolu yay yerine almaldr. Parçalarn rahatlkla çal!p çal!mad"n kontrol edilir.

!ekil-7.24 (ç) Namlu Klavuz Yüksü#ünün Taklmas: (I) Namlu klavuz yüksü"ünü, yuva açlm! taraf geriye ve sa"a gelecek !ekilde gövdeye sokulur ve ileri do"ru sürülür.

!ekil-7.25

#   !   "  !   !        

(II) Kilit kaldrlr ve namlu klavuz yüksü"ünün yuvasnda rahatlkla hareket edip etmedi"ini kontrol edilir.

!ekil-7.26 (d) Alev ve Gaz Kontrol Hunisinin Vidalanmas : Kilit kaldrlr. Huni sonuna kadar vidalanarak kilit braklr. (e) Namlunun Taklmas : Namluyu ucu dayanncaya kadar itilerek, kilitleme ba!l" sa"dan gövdeye taklr. Namlu çkarc kapatlarak kilitlenir. (f) Mekanizma Kurma Kolunun Taklmas: Kurma kolunu tahdit çenesi gövde arka kenar hizasna gelecek !ekilde, meyilli olarak gövdenin alt kenarndaki yar"a taklr.

!ekil-7.27 Kurma kolu, düzgün duruma getirilir. Tahdit çenesi kalkncaya kadar hafifçe geriye do"ru döndürülür, ayn anda kurma kolunu ileriye do"ru itilir.

!ekil-7.28 (g) Mekanizmann Taklmas: Kabzay kavraynz. Mekanizma ba!l" öne; hareket nakil ba!l" yukarya gelecek !ekilde, mekanizmay arkadan mekanizma bo!lu"una yerle!tiriniz. Kilitleme makaralar içe bastrlm! olmaldr (#ekil-7.29).

!ekil-7.29 Teti!i çekiniz. Hareket nakil ba!l!ndan tutup, mekanizmay sarsarak ileri itiniz.

!ekil-7.30 MG-3 Makinal Tüfe"i taklmas esnasnda; mekanizmadan önce kurma kolunu takmak gerekir. Yanl!lkla kurma kolunu takmadan önce mekanizma taklrsa mekanizma ileri giderek namluya kilitlenir, kurma kolu taklmam! oldu"undan tekrar mekanizmay çkartmak zordur. Bir çok ki!i bu i!lemi yaparken mekanizmay kurma kolu, kasatura, kapak takm hatta çekiç gibi malzemelerle vurarak çkartmaya çal!maktadr. Mekanizma namluya kilitlenmi! olmasndan dolay bu zorlamalara maruz kalnca kilitleme makaralar ve namlu giri! ksm hasar görmektedir. Böyle bir durumla kar!la!ld"nda gaz kontrol hunisi ve alev gizleyen yerinden sökülür. Ortaya çkan namlu klavuz yüksü"üne elimizin avuç içi ile vurdu"umuzda mekanizma kolaylkla çkacaktr (#ekil-7.31).



!ekil-7.31 (#) Dipçik ve Tamponla Yerine Getiren Yayn Taklmas: Yerine getiren yay, tampon helis yay üzerine geçiriniz. Saat yelkovannn aksi yönünde 90 derece döndürülmü! durumdaki dipçik ve tamponu gövde içine sürülür.

!ekil-7.31 Dipçik kilidi çenesine baslarak, dipçik ve tampon, saat yelkovan yönünde döndürülerek kilitlenir.

90 derece

!ekil-7.32 (h) Kapak Takmnn Taklmas: Kapak ve !erit yata", namlu eksenine dik durumda, kavisli parçann mente!esine yerle!tirilir. Tespit pimi, pim ba!l"nn düz taraf a!a"ya do"ru gelecek !ekilde soldan taklr. Kapak kapatlr. e. Emniyet Tertibat: Emniyet dü"mesine sa#dan basld"nda, mekanizma kurtarma manivelas tahdit edilir. Bu durumda emniyet dü"mesinin sol yüzündeki "E" harfi, tüfe"in emniyette oldu"unu gösterir. Mekanizma, kurma kolu vastasyla kurulmadan emniyet dü"mesi, emniyet "E" konumuna getirilemez. Emniyet dü"mesine soldan bastrlnca, mekanizma kurtarma manivelas serbest kalr ve tetik çekilebilir. Bu durumda emniyet dü"mesinin sa" yüzündeki "A" harfi, tüfe"in at$ durumunda oldu"unu gösterir. Orijinal MG-3 Makinal Tüfeklerde emniyet dü"mesinin konumlar, “S” (Emniyet) ve “F“(Ate!) harfleriyle belirtilmi!tir. f. Doldurulmas ve Bo$altlmas: Silâh doldurulurken veya bo!altlrken; kabzann tutulmas sol elle, kurma kolunun çekilmesi, itilmesi ve emniyet dü"mesinin kullanlmas ise sa" elli yaplr. Kurma koluyla mekanizma geriye çekilirken emniyet dü"mesi "A" durumunda olmaldr. (1) Doldurulmas: (a) Kapak takm kilit mandalna baslarak açlr ve dik duruma getirilir. (b) Emniyet dü"mesi at! "A" konumunda iken kurma kolu geriye çekilir ve mekanizma, en geride mekanizma kurtarma manivelas tarafndan tutuldu"u duruma getirilir.

(c) Kurma kolu ileri sürülerek ilk durumuna ve emniyet dü"mesi de, emniyet "E" konumuna getirilir. (ç) #erit klavuzu !erit yata"na soldan sürülür ve ilk fi!ek mekanizma güzergahndaki yark üzerine gelecek !ekilde !erit yata"na yerle!tirilir. #eridin klavuz parças yoksa, ilk iki baklas bo! olmaldr. Bu suretle !eridin ilk baklas !erit yata"nn sa"ndaki çkntya tutturulabilir. (d) Kapak takm kapatlr. Silâh, !imdi tam dolu, mekanizma geride ve emniyet "E" konumundadr. Emniyet açlp tetik dü!ürüldü"ünde at!a ba!layacaktr.

(2) Bo$altlmas: (a) Emniyet dü"mesi, emniyet "E" konumuna ve kapak takm da kilit mandalna baslarak dik duruma getirilir (#eritteki fi!ekler, bitmi!se emniyet dü"mesi, emniyet "E" konumuna gelmez.). (b) #erit, !erit yata"ndan çkarlr. (c) Emniyet dü"mesi, at! "A" konumuna getirilerek mekanizma, kurma kolu vastasyla kurulur (#eritteki fi!eklerin hepsi atlmam! ise mekanizma kurulu oldu"u için tekrar tekrar kurmaya gerek yoktur.). (ç) Emniyet dü"mesi, emniyet "E" konumuna getirilir ve namlu çkarlarak fi!ek yata"nn bo! olup olmad" kontrol edilir. Kontrolden sonra namlu yerine taklr. (d) Yerine getiren yay serbest brakmak için emniyet dü"mesi tekrar at! "A" konumuna getirilir ve kurma kolu sa" elle tutularak en geriye çekilir. Ayn anda sol el ile teti"e baslr ve kurma kolu mekanizma ile birlikte ileri gidecek !ekilde, mekanizma namlu ile kilitleninceye kadar yava! yava! braklr. (e) Kurma kolu sonuna kadar ileri itilerek silâhn bo!altlmas tamamlanm! olur. g. At$ Özellikleri: MG-3 Makinal Tüfe"i geri tepmeyle çal!an bir silâhtr. Silâh dolu oldu"u zaman atm yata"nda fi!ek yoktur; mekanizma en geriye çekilmi! durumdadr ve mekanizma kurtarma manivelas tarafndan tutulmaktadr. #erit çkarlm! ve mekanizma kapanm! oldu"u halde atm yata"nda bir fi!ek bulunmas yinede mümkündür. Bu nedenle at! esnasnda dikkatli olunmas, at! alannda yaplan at!larda atc tüfe"i bo!alttktan sonra namlu çkarcy açarak silâh brakmaldr. Silâh doldurulduktan sonra, emniyet "E" konumuna alnm! olan emniyet dü"mesi, at! "A" konumuna getirilir. Tetik çekilerek, silâhn doldurulmas esnasnda mekanizma hattna yerle!tirilmi! olan birinci fi!ek, serbest kalan mekanizmann ileri hareket etmesiyle mekanizma ba!l"nn itici ucu tarafndan atm yata"na sürülür ve i"nenin kapsüle çarpmasyla ate!lenir. Müteakip fi!eklerin mekanizma hattna yerle!mesi ise bir önceki fi!e"in ate!lenmesinden sonra olu!an geri tepme kuvvetinden dolay mekanizmann geri hareketi esnasnda olur. Silâh; !eritteki fi!ekler bitinceye, tetik braklp mekanizma kurtarma manivelas tarafndan durduruluncaya veya tutukluk yapncaya kadar at!a devam eder. #eritteki bütün fi!ekler atld" takdirde, mekanizmann hareketi, mekanizma en ileri durumdayken son bulur. 150 fi$eklik sürekli at$tan sonra

namlunun de#i$tirilmesi zorunludur. Namluyu de"i!tirmek için; makinal tüfek bo!altlm!, mekanizma kurma kolu vastasyla kurulmu! ve silâh emniyet "E" konumunda olmadr. Namlu takl de"ilken mekanizmann ileri frlamasna kesinlikle meydan verilmemelidir. Aksi takdirde kurma kolu hasara u"rayabilir. #. %erit veya Mayonlarn Doldurulmas: Fi!ekler, #eritlere el ile veya doldurma aparatyla taklr. #eritleri doldurmadan önce kontrol edilmeli ve temiz olmalarna özen gösterilmelidir. Ezik, çekirde"i oynayan, kovan pasl veya kirli fi!ekler ile ezik ve yrtk !eritler kullanlmamaldr. #eritleri doldururken, fi!eklerin do"ru !ekilde taklmasna dikkat edilmelidir. Çenenin kovan tablas çevresindeki yuvaya oturmas ve #eritlerdeki baklalarn birbirleriyle uygun !ekilde kilitlenmesi gerekir. Fi!eklerin #eritten çkarlmas ise elle veya doldurma aparatnn fi!ek çkaran parçasyla, çekirde"in gösterdi"i istikamette itilerek yaplr. h. Çok So#uk Havalarda Alnmas Gereken Tedbirler: Silâhn çok so#uk havalarda çal$masn sa#lamak için a$a#daki tedbirlerin alnmas gerekir : (1) Silâh ve mühimmat, mümkünse kullanlacaklar hava scakl"nda muhafaza edilmelidir. (2) Kaliteli ve so"u"a dayankl bir ya" temin edilebilirse, silâh bu ya"la hafif bir !ekilde ya"lanmaldr. (3) Silâhn tüm ya"nn at!tan önce temizlenmesi yararldr. (4) Parçalarn serbestçe kontrolü için, mekanizmann birkaç kez geri çekilerek braklmas ve kapak takmnn i!ledi"inin görülmesi gereklidir. (5) #eritteki ilk fi!ek tamamen gev!emeyecek !ekilde mümkün oldu"u kadar ileriye itilmelidir. (6) #eritler so"uk havalarda ya"lanm! olmamaldr. (7) Makinal Tüfek kullanlmad" zamanlar kara ve ya"mura kar! sarlarak korunmaldr. . Tutukluklar ve Giderilmesi: (1) Tutukluk Nedenleri: (a) Silâhn at!a eksik hazrlanmas, (b) Silâhn kirli olmas, (c) Parçalarn a!nm!, hasara u"ram! veya krlm! olmas, (ç) Yaylarn zayflam! veya krlm! olmas, (d) Hatal mühimmat. (2) Tutukluk Halinde Hareket Tarz: Makinal Tüfek at! esnasnda ni!ancnn müdahalesi olmadan durursa, tetik braklr ve kurma kolu sa" el ile çekilerek, mekanizma kurulu duruma getirilir.

Kurma kolu geriye do"ru çekilirken, mekanizmann takld" yer (önde, arkada veya bu iki nokta arasnda) kontrol edilir. Bu esnada silâh, kovan veya fi!ek incelenir. Emniyet dü"mesi, emniyet "E" konumuna getirilir. Kapak açlr. #erit çkarldktan sonra, !erit yata" da kaldrlarak gövdenin içi kontrol edilir. $çinde bir kovan veya fi!ek (genellikle e"ilmi!) varsa çkarlr ve tekrar at!a ba!lanr. Atm yata"nda bir fi!ek varsa, !eridi takmakszn, !erit yata" ve kapa" kapatlr. Silâh at! "A" konumuna alnr ve tetik çekilir. Fi!ek patlamazsa ve namlu so"uksa, mekanizma kurulur. Namlu çkarlr ve fi!ek sökme aparatyla, fi!ek atm yata"ndan çkarlr. Fi!ek patlamazsa ve namlu kzgnsa, 5 dakika süreyle beklenir. Bu esnada mekanizma ba!l"nn namluya kilitlenmi! durumu muhafaza edilir. Bu süre geçtikten sonra, at!a devam edilebilir.

(3) Tutukluk Sebepleri ve Giderilmesi: TUTUKLUK

SEBEB!

Tetik çekilmiyor !"# Mekanizma fi!ek almadan ileri gidiyor

Emniyet dü"mesi "E" durumunda.

!%##eridin yanl! taklmas. !&#Bask levhasnn e"ilmi! olmas. !'#Kapa"nn e"ilmi! olmas. !(#Zayf ve krk kilitleme makaras, yerine getiren yay

Mekanizma !erit !"##erit ara parçasnn !erit ara parçasna yata"ndaki bo!lu"a dü!mesi. taklyor Mekanizma fi!e"i !eritten çkarmyor

!%#Fi!ek, !eridin kirli veya çok sk olmasndan sk!m!tr !&#Yerine getiren yay zayf !'##erit ba"lama çenesi krk !(#Çene kovan tabanna çarpyor. !)#Tampon tam yerinde de"il, yerine getiren yay bir yere taklmaktadr

Mekanizma !""# Bask levhas e"ilmi!tir. fi!e"i ileri sürünce, !"$# #erit doldurma çenesi çekirde"in ucu krk namlu arka yüzüne taklyor

G!DER!LMES! !$#"A" durumuna getir. !)#Tamir ettir. !*#Tamir ettir !+#Tamir ettir !",# Tamir ettir

!$##erit ara parçasnda ilk baklay bo! brak.

!*##eridi temizle veya geni!let !+#Yerine getiren yay de"i!tir !",# #eridi de"i!tir !"##eridi de"i!tir !$#Tamir ettir

!"#Kapa" aç, fi!e"i çkar, yeni !erit tak. !$#Tutukluk devam ederse tamir ettir

TUTUKLUK Fi!ek ate! almyor.

Yalnz bir fi!ek ate! alyor, bo! kovan frlatmyor, ikinci fi!e"i doldurmuyor.

Yalnz bir fi!ek ate! alyor, bo! kovan frlatlmyor, ikinci fi!ek ksmen dolduruluyor.

TUTUKLUK

SEBEB!

G!DER!LMES!

!"#Arzal mühimmat. !$#$"ne krlm!tr. !%#$"ne ksadr. !&#$"ne sk!m!tr. !'#Silâh kirlidir, mekanizmann geri hareketi yava!tr. !"#Kilitleme parças kirlidir. !$#Kurma kolu ileriye sürülmemi!tir. !%#Yerine getiren yay zayf. !&#Mekanizma güçlükle hareket ediyor. !'#Atm yata"nda kovan parças var.

!"#Silâh tekrar kur !$#Mekanizmay de"i!tir !%#Mekanizmay de"i!tir !&#Mekanizmay de"i!tir !'#Silâh temizle

!""# Silâh kirli. !"$# Atm yata" kirli.

!"#Silâh temizle. !$#Atm yata"n temizle veya namluyu de"i!tir. !%#Y.getiren yay de"i!tir

!"%# Yerine getiren yay e"ilip, tampon üzerine sk!m! !"&# Namlu a"r hareket ediyor !"'# Atm yata" kirli veya arzal !"(# Bo! kovan frlatma mili yok veya arzal. !")# Frlatma mili iticisi arzal. !"*# Atalet burcu sk!m!, krlm! veya arzal. !"+# Tampon helis yay krk. !$,# Toz kapa" açlmyor. SEBEB!

!(#Namluyu de"i!tir. !)#Kolu ileri sür. !*#Y.getiren yay de"i!tir !+#Mekanizmay de"i!tir. !",# Namluyu de"i!tir, kovan parçalarn sökme aparatyla çkar.

!&#Tamir ettir. !'#Temizle veya tamir ettir.

!(#Mekanizmay de"i!tir !)#Mekanizmay de"i!tir !*#Mekanizmay de"i!tir !+#Tamir ettir. !",# Toz kapa"n aç.

G!DER!LMES!

Mekanizma ileri hareket esnasnda duruyor, atm yata"nda bo! kovan var, yeni sürülen fi!ek bo! kovana çarpyor (#i!mi! kovan).

!"#Trnak krk.

!""# Mekanizmay

!$#Mekanizma krk.

!"$# Mekanizmay de"i!tir. !"%# Trnak yayn de"i!tir. !"&# Atm yata"n temizle. !"'# Namluyu de"i!tir, kovan sökme aparatyla çkar.

de"i!tir

!%#Trnak yay zayf. !&# Atm yata" kirli. !'#Trnak kovan dip tablasn yrtyor.

Mekanizma ileri hareket esnasnda duruyor. Mekanizmann önünde bir kovan var. Müteakip fi!ek sürülmü! durumda.

!(#Tutamak çapraz yay ve tahdit çenesi krk. !)#Tahdit çenesi a!nm! (Kurma kolu at! esnasnda geri frlyor.) !*#Toz kapa" yay krk. !+#Toz kapa" frlayan bo! kovanlarn yolunu kesiyor.

!",# Tamir ettir.

At! esnasnda geriye gaz kaçryor

!"&# Hatal mühimmat. !"'# Fazla mekanizma bo!lu"u !"(# Mekanizma iç tamponu yerinde de"il

!")# Kapa" aç, mekanizmay çek, emniyete al. !"*# Kovan parçalarn çkar namluyu ve mekanizmay de"i!tir.

Namlu çkarlamyor

TUTUKLUK Kurma kolu çekildi"inde, mekanizma hareket etmiyor.

 !"+# Atm yata"nda sk!m! fi!ek var. !$,# Gövdede e"ilme, eziklik var

SEBEB! !$%# Mekanizma kurma çubu"unun ucu krk.

!""# Tamir ettir. !"$# Tamir ettir. !"%# Tamir ettir.

!$"# Fi!e"i çkar, namluyu de"i!tir. !$$# Tamir ettir.

G!DER!LMES! !$&# Tamir ettir.

Mekanizma ileri hareket esnasnda duruyor. Atm yata" içinde kalm! kovan sebebiyle yeni fi!ek sürülemiyor.

!$'# Kovan yarlm!.

Mekanizma namluya kilitlenmiyor.

!# Namlu kilitleme ba!l"

!%"# Mekanizma ve namluyu temizle veya de"i!tir.

Tetik brakldktan sonra da silâh at!a devam ediyor.

!%$# Manivela kurma çenesi a!nm!. !%%# Mekanizma gövdesinin manivela kurma çenesine vuran çknts a!nm! veya krk.

!%&# #eridin hareketlerine mani olarak veya kapa" açarak at! durdur. !%'#

TUTUKLUK Tetik brakldktan sonra da silâh at!a devam ediyor.

Mekanizma kurtarma manivelas, mekanizmay geriye çekildi"inde yerinde tutmuyor.

!$*# Kapa" aç, mekanizmay geri çek, EMN$YETE AL, e"er kurma kolu vastasyla mekanizmay geri çekmek mümkün olmazsa, dipçi"i çkar ve namlu havay gösterecek !ekilde tamponu sert zeminde (Tercihen tahtaya) hzla vur. BA#INI NAMLUDAN UZAK TUT. !$(# Atm yata" kirli veya hasara !$+# Namluyu de"i!tir.Scaksa u"ram!. dikkatli ol. Dikkat atm yata" içindeki fi!ek kendili"inden ate! alabilir. !$)# Mekanizma !%,# Mekanizmay de"i!tir ba!l"nn bo!lu"u fazla

SEBEB!

G!DER!LMES!

!%(# Mekanizma kurtarma manivelasn çal!tran yay krk.

!%)# #eridin hareketleri ne mani olarak veya kapa" açarak at! durdur. !%*# Tamir ettir.

!%+# Tetik tertibat kirli. !&,# Mekanizma kurtarma manivelas krk. !&"# Tetik çapraz yay ve mekanizma kurtarma

!&%# Temizle. !&&# Tamir ettir. !&'# Tamir ettir. !&(# Tampon kilit mandaln do"ru !ekilde tak.

manivelas yay krk !&$# Tampon kilit mandal yerine oturmam! (Tampon kurma kolunun hareketine mani oluyor.) Kapak takm çal!myor.

Silâh gayri muntazam !ekilde at! ediyor.

!&)# #erit tutma çenesi !&+# Tamir ettir. krk. !&*# #erit tutma çenesi !',# Tamir ettir. yay krk veya zayf. !"#Kapak e"ilmi!. !'"# Tamir ettir. !'$# Silâh kirli. !'%# Tampon helisel yay krk. !'&# Yerine getiren yay krk veya zayf. !''# Namlu klavuz yüksü"ü sk!m!.

!'(# Temizle. !')# Tamir ettir. !'*# Tamir ettir. !'+# Tamir ettir.

i. Silâhn Sfrlanmas: (1) 25 m. mesafeden, 400 m. ni!angâh ile %ekil-7.33'deki sfrlama hedefinin içindeki siyah dikdörtgenin alt kenarna ni!an alnarak tek tek 5 atm yaplr. Atmlar,silâh çatal ayak ile kullanlacaksa yatarak ni!an vaziyetinde, sehpa ile kullanlacaksa oturarak ni!an vaziyetinde yaplr. !ekil-7.33 (2) Vuru!larn, hedefin herhangi bir yerinde 7 cm. çapl bir dairenin içinde toplanmas gerekir. Toplanmadysa tekrar at! yaplr. Yine toplanmazsa hata ya atcda ya da silâhtadr. (3) Toplandysa vuru!larn orta noktas bulunur. OVN, siyah dikdörtgenin içinde ise silâh sfrldr. De"ilse a!a"da açkland" !ekilde siyah dikdörtgenin içine çekilmeye çal!lr. (a) Orta vuru! noktas a!a"da veya yukarda ise; küçük bir tornavida ile gezin üstünde bulunan gez tahdit pimi yan tarafndaki yar#ndan yukar do#ru çekilir ve o $ekilde tutulur. Bu srada gezin sa" tarafndaki gez tespit vidas," V " gezi a!a" indirecek veya yukar kaldracak !ekilde çevrilir. OVN; yukarda ise gez istenilen oranda a!a" indirilir, orta vuru! noktas a$a#da ise gez istenilen oranda yukar kaldrlr. Daha sonra gez tahdit pimi serbest braklr. Gez tespit vidas ve gezin özelli"i nedeniyle vidann hareketi 180° ile snrldr. Gez tespit vidas üzerinde bulunan sar nokta ile gezin tespit edilmi! oldu"u yerde bulunan sabit sar noktann yan yana

durmas gezin en alt konumunu gösterir. Gezin tespit vidasnn gez tahdit pimi tutularak 180° çevrilmesi, yani gez tespit vidas üzerindeki sar noktann gezin tespit edildi"i yerde bulunan sar noktadan en uzak konuma çevrilmesinde gez en üst konuma çkm! olur. Bu durum orta vuru! noktasnn hedef üzerinde 12 cm. yer de"i!tirmesini sa"lar. Gez tespit vidasnn üzerindeki sar noktann tam ortada bulunmas 6 cm.lik bir yer de"i!tirmeyi gösterir.

!ekil-7.34 (b) Orta vuru! noktas solda veya sa!da ise; öncelikle arpac!n önündeki tespit vidas gev$etilir. Orta vuru! noktas solda ise arpack sola, sa!da ise sa!a do!ru yeteri kadar kaydrlr. $stenilen yöne kaydrma i!lemi ters taraftan itmek suretiyle yaplr. Kaydrma i!lem bittikten sonra tespit vidas sk"trlr.

!ekil-7.35 Arpac!n sa!a veya sola do!ru 1 mm. kaydrlmas orta vuru! noktasnn hedef üzeride 6 cm. yer de!i!tirmesine neden olur. (4) Yaplacak sfrlama i!leminden sonra orta vuru! noktas; (a) Siyah dikdörtgenin içinde ise silâh sfrlanm"tr. (b) Siyah dikdörtgenin d"nda fakat 7 cm. çapl dairenin içine kadar çekilebilmi!se bu nokta simetrik olarak kaydrlmak suretiyle yeni ni!an noktas tespit edilerek kullanlabilir. Bulunan yeni ni!an noktas bir kontrol atm ile denenmelidir. (c) 7 cm. çapl dairenin d"nda kalyorsa silâh ve namlu bakm kademesine sevk edilir. j. MG-3 Makinal Tüfe!in Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Bu silâhn namlu klavuz yüksü!ü ve alev ve gaz kontrol hunisi devaml temiz tutulmaldr. Bu parçalarn kirli olmas tutuklu!a ve parçalarn hasarna sebebiyet verebilir. (2) 150 fi!eklik sürekli at"tan sonra namlu mutlaka de!i!tirilerek kullanlmaya devam edilmelidir. (3) Çkarlan scak namlu, kar, çamur veya slak zemine konmamaldr. 18-0702. HK-23 E MAK!NALI TÜFEK a. Tanm: 5.56 mm. çapnda, !eritle beslenen barut gaznn geri tepmesi, yerine getiren yay ve milin ileri itmesi ile yar otomatik, tam otomatik ve üçlü darbe özeli"inde at! yapabilen hafif makinal bir silâhtr. 600 m.ye kadar taksimat olan ZF 4x24 (Zial Fernglase- 4x24 oküler büyütmeli gayretli dürbün.) optik ni!angâhla kullanlabilir.

!ekil-7.36 b. Kurulu$taki Yeri : J.Komando birliklerinde bulunmaktadr. c. Adedi Bilgileri : (1) Çap

: 5.56 mm.

(2) Fi!ek Ebad

: 5.56 x 45 mm.

(3) A"rl" (bo!)

: 8.7 kg.

(4) Uzunlu"u

: 103 cm.

(5) Namlu uzunlu"u

: 45 cm.

(6) $lk Hz

: 915 m/sn.

(7) At! Sürati

: 800 atm/dk.

(8) At! #ekli

: Tek tek, 3'lü darbe, Seri At!

(9) Etkili Menzili

: 1000 m.

(10) Azami Menzili : 3000 m. ç. Ana Parçalar:

(1) #erit Besleme Ünitesi, (2) Dipçik, (3) Kabza ve Tetik Tertibat, (4) Mekanizma, (5) Yerine Getiren Yay ve Mili, (6) Namlu Tertibat, (7) Çatal Ayak, (8) Taarruz Kabzas, (9) Gövde ve Ni!an Tertibat.



 



 

 



!ekil-7.37: HK-23 E makinal Tüfe"in Ana Parçalar d. Sökülmesi ve Taklmas: (1) Sökülmesi: (a) Emniyet ve ate! seçme mandal emniyet durumuna getirilir. (b) #erit besleme ünitesi, kilitleme mandalna baslarak a!a"ya do"ru hareket ettirilir.

(c) Kurma kolu geriye do"ru çekilerek yuvasna oturtulur. Atm yata"nda fi!ek olmad"na emin olunduktan sonra kurma kolu serbest braklarak mekanizmann ileri gitmesi sa"lanr. (ç) #erit besleme ünitesinin sa"nda bulunan soket pimi sonuna kadar çekilerek $erit besleme ünitesi çkartlr. (d) Ta!ma kay! gev!etilir veya çkartlr. (6) Dipçik kilitleme pimleri çkartlarak dipçikteki yerlerine konulur. Dipçik ile kabza ve tetik tertibat sökülür. (e) Kurma kolu geri çekilip yuvasna oturtulduktan sonra mekanizma ile yerine getiren yay ve mili gövdeden çkartlr. (f) Namlu kabzas üzerindeki mandala baslarak namlu önce yukar sonra ileri do"ru itilir ve serbest duruma getirilir. Daha sonra gövdeden d!ar do"ru çekilerek çkarlr. (g) Çatal ayak, kilitleme mandalna baslp sa"a veya sola kaydrlmak suretiyle çkarlr. (2) Taklmas: Silâhn söküm srasnn tersinden ba!lanarak takm yaplr. e. Namlunun De#i$tirilmesi: Emniyet ve ate! seçme mandal emniyet durumuna getirilir. Kurma kolu geri çekilir ve yuvasna oturtulur. Namlu kabzas üzerindeki mandala baslarak namlu yukar do"ru döndürülür ve ileri do"ru itilir. Daha sonra namlu gövdeden d!ar do"ru çekilerek çkarlr. Di"er namlu taklrken tersi sraya göre hareket edilir .

        !   !        "      !

!ekil-7.38 f. Makinal Tüfe#in Doldurulmas: Makinal tüfe"in doldurulmas iki !ekilde yaplr. (1) Emniyet ve ate! seçme mandal, "Emniyet" durumuna getirilir. Kurma kolu geriye do"ru çekilir ve yuvasna oturtulur. #erit besleme ünitesinin kilitleme mandalna bastrlarak a!a" itilir. #erit yerle!tirilerek, ilk fi!e"in fi!ek durdurma mekanizmas önünde yer almas sa"lanr. Fi!ek klavuzu, !erit besleme ünitesine kilitlenene kadar a!a"ya do"ru hareket ettirilir. #erit besleme ünitesi ve fi!ek klavuzu yeniden yukar do"ru hareket ettirilerek mandal kolunun yerine oturmas sa"lanr. Kurma kolu serbest braklr. (2) Emniyet ve ate! seçme mandal "Emniyet" durumuna getirilir. Kurma kolu geri çekilir ve yuvasna oturtulur. #erit besleme ünitesinin kilitleme mandalna bastrlarak a!a" itilir (#ekil-7.39). #erit yerle!tirilerek, ilk fi!e"in fi!ek durdurma mekanizmas önünde yer almas sa"lanr (#ekil-40). #erit yerinde iken !erit besleme ünitesi, mandala kilitlenene kadar yukarya do"ru hareket ettirilir. Kurma kolu serbest braklr.

!ekil-7.39

!ekil-7.40

g. Makinal Tüfe#in Bo$altlmas: Emniyet ve ate! seçme mandaln emniyet durumuna getirin. #erit besleme ünitesini a!a" do"ru döndürerek !eridi çkartn. Kurma kolunu geri çekin ve kurma yuvasna oturtun. Atm yata"nn bo! oldu"undan emin olun. Kurma kolunu serbest brakn ve !erit besleme ünitesini döndürerek yerine yerle!tirin. Emniyet ve ate! seçme mandaln at! durumuna getirin ve teti"i çekin. Mandal yeniden emniyet durumuna getirin. #. Silâh Üzerinde Bulunan Parçalar ve Özellikleri: (1) %erit Besleme Ünitesi: Fi!ek klavuzu ve !erit besleme ünitesi yuvasndan olu!ur. Soket, pimi ve kilitleme mandal vastasyla silâha monte edilmi!tir. #erit kutusu da kilitleme manivelas ile !erit besleme ünitesine taklr veya çkarlr. #erit, !erit besleme ünitesine soldan ve baklalarn açk yüzü yukar gösterecek !ekilde sürülür (!ekil-7.41) (2) Fi$ek Kutusu: Fi!ek kutusu 200 fi!eklik !erit alr. Fi!ek kutusunun tel mandal yukar do"ru hafifçe kaldrlp, kapak tel mandal tarafndan tutulana kadar açldktan sonra fi!ekler !erit besleme ünitesine direkt olarak beslenir. (3) Çatal Ayak: Sa" ve sol tarafa 30 derece döndürülebilir. 3 adet yükseltme ayar vardr. Silâha takmak için sa"dan veya soldan çt sesi duyulana kadar yata"na sürmek yeterlidir. Çkarmak için de yayl mandala basarak sa"a veya sola çekmek gerekir. Ayaklarnn katlanp açlma özelli"i vardr . (4) Taarruz (Assualt) Kabzas: Bu kabza gövdedeki delikli ksma monte edilmi!tir. Koltuk altndan at!ta atcnn silâh kontrol etmesini kolayla!trr. Pozisyonu her atacya göre ayarlanabilir. Bu amaçla namlu çkarlr. Alyan anahtar ile kabza üzerindeki vida gev!etilerek çkarlr. Serbest kalan kabza gövdenin delikli ksmnda istenilen !ekilde tekrar yerle!tirilerek vidas sk!trlr (#ekil-7.41). (5) !leri !tme Mekanizma Mandal : Silâhn sessizce kurulmasn sa"lar

(#ekil-7.42).

!ekil-7.41

!ekil-7.42

h. Ni$angâh Tertibat: Ni!angâh tertibat; arka tambura ni!angâh ve G-3 Piyade Tüfe!indekine benzeyen ön ni!angâhtan (Arpacktan) olu!ur. Arka tambura ni!angâhnn sa! tarafnda mesafe (Yükseklik) ayar tamburas ve sol tarafnda rüzgâr ayar tamburas bulunur. Ortasnda ise yukar a!a! hareket edebilen bir diyopter (Gez) deli!i vardr (#ekil7.43). Ni!angâh tertibat genel yaps itibaryla G-3 Piyade Tüfe!inin muharebe ni!annda oldu!u gibi al"kn oldu!umuz bir ni!an alma sistemine sahiptir. Arka tambura ni!angâhnn yüksekli!i 100'er metrelik admlar halinde 1 den 10'a kadar sa! taraftaki tamburann çevrilmesi suretiyle ayarlanabilir. Silâhtaki hatal sfrlamann veya sert yan rüzgârnn neden oldu!u vuru! noktasndaki yan sapmalar ise rüzgâr ayar tamburasndan düzeltilebilir. Bu tambura düzeltme için hatal vuru!lar nerede toplanm" ise onlarn tersi istikametinde çevrilir. Bu tamburann çevrilmesiyle duyulan her çt sesinde vuru! noktas 100 m.’de 5 cm. kadar yer de!i!tirmektedir. . Silâhn Sfrlanmas : (1) Silâhn sfrlamas için 100 m. mesafeden rüzgâr ayar tamburas "0" da olacak !ekilde 100 m. ni!angâh ile 10 dairesi siyaha boyanm" onlu tabanca daire hedefine (#ekil-7.44) tek tek 3 atm yaplr . Vuru!lar 20 cm. çapl bir dairede toplanm"sa orta vuru! noktas bulunur. Orta vuru! noktas siyaha boyal 10 dairesinde de!ilse a!a!-yukar ve sa!a-sola düzeltmeleri yaplmaldr. (2) Yükseli$ Ayar: Gezin üzerindeki vidann, yldz tornavida yardmyla gev!etilerek, yükseli! ayar vidasnn uygun yöne çevrilmesi suretiyle yaplr (#ekil-7.43). (a) Ayar vidasnn saat yelkovan istikametinde bir tur çevrilmesi vuru! noktasn 100 metrede 11 cm. SOLA kaydrr. (b) Ayar vidasnn saat yelkovan tersine bir tur çevrilmesi vuru! noktasn 100 metrede 11 cm. SA$A kaydrr.

!ekil-7.43 (3) Yan Ayar: Mesafe (Yükseklik) ayar tamburas "1" konumuna getirildi"inde yan tarafta tornavidann girebilece"i büyüklükteki deli"in kar!sna iç taraftaki yükseli! vidas gelir. Tornavida buradan sokularak ayar vidas istenilen yöne çevrilmek suretiyle ayar yaplr. Bu ayar yapmadan önce viday çevirece"imiz yön ne tarafsa o yöne çevirmek suretiyle vidann bo!lu"u alnmal, müteakiben gezi tutan üstteki tespit vidasn gev!etmeliyiz . Düzeltmeler yapldktan sonra üstteki tespit vidas yeniden sk!trlr. (a) Vidann saat yelkovan istikametinde çevrilmesi vuru! noktasn yukar kaydrr. (b) Vidann saat yelkovan tersine çevrilmesi vuru! noktasn a!a" kaydrr. Vidann 1 tur çevrilmesi vuru! noktasn 100 m.’de 5.5 cm. kaydrr.

!ekil-7.44: 10’lu Tabanca Hedefi 18-0703. PKM MAK#NALI TÜFEK a. Tanm:

7.62 mm. çapnda, barut gaznn geri tepmesi, yerine getiren yay ve milin ileri itmesi ile otomatik olarak çal!an, !eritle sa"dan beslenen ve hava ile so"uyan bir destek silâhdr. !ekil-7.47 !# PK

: Pulemyot Kala$nikova. Kala!nikof’un Otomatik Tüfe"idir.

!# PKM : Pulemyot Kala$nikova Modernizirovanny. PK’ nn modernize edilmi! halidir. PKM’ nin PK’ ya göre farklar; namlu d! yüzünün yivsiz olmas, dipçik üzerinde açlp katlanabilen omuz deste"ine sahip olmas ve nispeten daha hafif olmasdr. !# PKT : Pulemyot Kala$nikova Tankovy. Tanklarn ve BTR zrhl araçlarn üzerine monte edilebilen de"i!ik bir modeldir. Acil kullanm için, el kumandal teti"i olmasna ra"men, esasen elektrikli ate!leme düzeni vardr. !# PKS

: Pulemyot Kala$nikova Stankovy.

4.75 kg. a"rl"nda hafif bir sehpa olan Stepanov üç ayak üzerine monte edilebilen bir silâhtr. Bu !ekilde kullanld"nda a"r makinal tüfek olarak nitelendirilir. !# PKMS : Pulemyot Kala$nikova Modernizirovanny Stankovy. PKM’ nin Stepanov sehpa ile kullanld"nda PKMS ile adlandrlr. Bu silâhn de"i!ik ülke imalatlar arasnda küçük farklar olabilece"i gibi ba!ka bir isimlerle de anlabilirler. Örne"in eski Do"u Almanya modeli SMGK (Stankovy Modernizirovanny Gun Kala!nikova) veya Kuzey Kore modeli Type (Model) 68 gibi. Bu !ekilde kullanld"nda a"r makinal tüfek olarak nitelendirilir. PKMS (SMGK) PK serisinin en geli!tirilmi! modelidir (#ekil-7.48) !# PKB

: Pulemyot Kala$nikova Backsight.

PKT’nin ni!angâh monte edilmi! ve 12.7 mm.’lik Uçaksavar Makinal Tüfe"inkine benzer kabzaya sahip modelidir. Muharebe araçlar üzerine monte edilerek kullanlr.

!ekil-7.48: PKMS b. Kurulu$taki Yeri: Jandarma Komando ve Snr Birlikleri ile $ç Güvenlik Birliklerinde bulunmaktadr. c. Adedi Bilgileri: (1) Çap

: 7.62 mm.

(2) Fi!ek Ebad

: 7.62 x 54 mm. (Kenarl fi!ek)

(3) Ate!leme #ekli

: Otomatik

(4) Ni!angâh Taksimat

: 1500 m.

(5) Azami Menzili

: 4000 m.

(6) Etkili Menzili

: 1000 m. (Çatal ayak ile) 1500 m. (Sehpa ile)

(7) Yiv-Set Adedi

: 4 adet

(8) $lk Hz

: 825 / 855 m/sn.

(9) At! Sürati

: 600 atm/dk.

(10) A"rl"

: 8.4 kg. (PK : 9 kg.)

(11) Namlu A"rl"

: 2.6 kg.

(12) Sehpa A"rl"

: 8.2 kg.

(13) Silâhn Uzunlu"u

: 120 cm.

(14) Namlu Uzunlu"u

: 59 cm.

ç. Ana Parçalar: (1) Gövde, Üst Kapak, #erit Yata" ve Dipçik, (2) Yerine Getiren Yay ve Mili, (3) Gaz Pistonu, (4) Mekanizma, (5) Namlu, (6) Tetik tertibat, (7) Çatal ayakla birlikte gaz piston silindiri yuvas, (8) Alev Gizleyen (#ekil-7.49).

!ekil-7.49: PKM Makinal Tüfe"in Ana Parçalar Yardmc Parçalar ise; Harbi, Ya" Tüpü, Temizleme ve Sfrlama Kiti, Manevra cihazdr. d. Özellikleri : (1) Ta!ma tutama" vardr. (2) Dipçi"inin üzerinde ya" tüpü vardr. (3) Açlp katlanabilen omuz deste"i vardr. (4) 100-200 ve 250'lik yekpare !erit ile sa"dan beslenir. (5) 100 ve 200 fi!ek kapasiteli iki çe!it fi!ek kutusu vardr. (6) Çatal aya"nn içinde parçalar halinde harbisi bulunur. (7) Fazla gazn d!ar atlmasn sa"layan gaz ayar regülatörüne sahiptir. (8) Dipçi"inde bir tüp içinde temizleme ve sfrlama kiti bulunur. (9) Konik ve uzun tip olmak üzere iki çe!it alev gizleyeni vardr. (10) Yedek namlusu olup, arpac"n namluya sabit olmas nedeniyle bu yedek namlu taklmak suretiyle de sfrlamann yaplmas gerekir. e. Sökülmesi: (1) Fi$ek kutusunun, kilitleme mandalna; baslr ve ayn anda fi!ek kutusu sa"a do"ru çekilmek suretiyle çkarlr. (2) Üst kapak, açlarak atm yata"nn bo! olup olmad" kontrol edilir.

!ekil-7.50 (3) Mekanizma ileri konumda iken, yerine getiren yay ve mili biraz ileri do!ru itilip yukar do!ru kaldrlarak yuvasndan çkarlr (#ekil 7.51).

!ekil-7.51 (4) Gaz pistonu ve mekanizma, geriye do!ru çekilip yukar do!ru kaldrlarak çkarlr.

#        

(5) Mekanizma, gaz piston silindirli mekanizma çerçevesindeki yuvasndan geriye çekilerek, üzerindeki çknts e"imli yarktan çkacak !ekilde sa"a do"ru döndürülür. Daha sonra ileri do"ru itilerek

yuvasndan ayrlr.

!ekil-7.52

(6) #erit yata! altndaki namlu kilitleme mandal sola do!ru kaydrlr ve namlu, ta!ma

kolundan tutularak ileri do!ru çekilip çkarlr (#ekil-7.53).

!ekil-7.53 (8) Çatal ayak kilitleme mandalna bastrlarak, çatal ayakla birlikte gaz piston silindiri yuvas yerinden çkarlr. (9) Temizleme ve sfrlama kiti, dipçik tabanndaki yuvasndan çkarlr. (10) Parçalar halindeki harbi; çatal ayaktaki yuvasndan, çatal aya!n sa! aya!nn üst tarafndaki kilitleme halkas yukar do!ru çekilmek suretiyle çkarlr

# !"! 

!ekil-7.54

#         ! !

Taklmas : Silâh, söküm i!leminin tersinden ba!lanarak taklr. f. Doldurulmas ve Bo$altlmas : (1) Doldurulmas : (a) Üst kapak kilit mandalna baslarak açlr ve dik duruma getirilir. (b) #erit, !erit yata"na ilk fi!ek gövdesinin kenarlklar fi!ek çkarcnn içine girecek !ekilde sa"dan yerle!tirilerek üst kapak kapatlr. (c) Emniyet mandal at! konumuna (Namlu istikametini göstermelidir.) getirilerek kurma kolu geriye çekilir ve sonra tamamen ileriye itilir. Silâh !u anda at!a hazrdr. (ç) E"er hemen at! yaplmayacaksa emniyet mandal emniyet durumuna getirilir. (d) At! esnasnda atc teti"e bast" müddetçe at! devam eder (Fi!ek bitmedi"i ve tutukluk meydana gelmedi"i sürece.). Mekanizma at! esnasndaki duraklamalarda açk kalr. #eritteki son fi!ek ate!lendikten sonra bo! kovan atm yata"nda ve mekanizma kapal kalacaktr.

!ekil-7.55: PKM Makinal Tüfe"in Doldurulmas (2) Bo$altlmas : (a) Emniyet mandal emniyet konumuna getirilir. (b) Üst kapak kilit mandalna baslarak açlr. (c) #erit, !erit yata"ndan alnarak !erit kutusuna yerle!tirilir. (ç) #erit yata" kaldrlarak, kalan tek fi!ek kovan kavrama trna"ndan çkarlr.

# ! !  !"  " !    "   ! "!

(d) Emniyet mandal, at! konumuna getirilir. (e) Sa" elle kurma kolu tutulur. Sol elle teti"e baslrken kurma kolu yava! yava! ileri braklr. g. Gaz Ayar Regülatörü:

 !    !   !   

Gaz ayar regülatörü, namlunun alt tarafnda bulunur ve fazla gazn d!ar atlmasn sa"lar. Hava scakl"na ba"l olarak ihtiyaç oldu"u durumlarda regülatörde gereken !ekilde ayarlama yaplmaz ise namlu daha erken snr ve tutukluk meydana gelebilir. Regülatörü ayarlamak için bo! kovann dip tablasndan faydalanlr. Regülatör üzerinde "1", "2" ve "3" rakamlaryla belirtilen 3 ayr konum bulunur:

1 "1" konumunda iki gaz deli"i de açktr. Scak havalarda kullanlr. 2 "2" konumunda gaz deliklerinden biri kapal di"eri açktr. Ilk ve serin havalarda kullanlr. 3 "3" konumunda iki gaz deli"i de kapaldr. So"uk ve karl havalar ile silâhn kirli oldu"u durumlarda kullanlr. Ülkemizin iklim ko$ullar dikkate alnd#nda gaz ayar regülatörünün genellikle "2" konumunda bulundurulmasnda fayda vardr. #. Fi$ek Çe$itleri : (1) Normal Fi$ek

: Bakr rengindedir.

(2) !zli Fi$ek

: Çekirdek ucu ye!ildir.

(3) Zrh Delici-Yangn Fi$e#i : Çekirdek ucu krmz-siyahtr. (4) Manevra Fi$e#i

: Çekirde"i yoktur, ucu büzmelidir.

!ekil-7.56: PKM Makinal Tüfe"i Fi#ek Çe#itleri h. Silâhn Sfrlanmas : (1) Sfrlama at!lar rüzgârsz bir havada ve normal !k durumunda yaplmaldr. (2) 100 m. mesafeden 300 m. (3) ni!angâh ile, yan rüzgâr tamburas sfra getirilerek, 1 m. yüksekli"inde 50 cm. geni!li"indeki hedef tahtasnn ortasna yerle!tirilmi! 35 cm. yüksekli"inde ve 25 cm. geni!li"indeki siyaha boyanm! hedef ka"dna çelik uçlu normal fi!ekle önce tek tek 3 atm yaplr. (3) Ni!an noktas hedef ka"dnn alt kenar orta noktas, kontrol noktas ise ni!an noktasnn 15 cm. yukarsdr. (4) Atlan 3 fi!ek hedefin herhangi bir yerinde 15 cm. çapl bir daire içinde toplanmaldr. (5) Tek tek at!larda vuru!larn OVN, Kala!nikof P.Tf.’nde açkland" !ekilde bulunur. (6) Bulunan OVN’nn Kontrol Noktasndan sapmas herhangi bir yönde 5 cm. ye kadar ise silâh sfrldr ayar gerekmez. (7) Bu sapma 5 cm.den fazla ise yükseli$ ayar için arpacktan, yan ayar için arpack hamilinden Kala!nikof Piyade Tüfe"inde açklanan esaslara uyularak sfrlama aparatyla ayarlama yaplr (#ekil-7-57). Ancak yaplacak ayarlamada; (a) Yükseli! ayar için arpac"n herhangi bir yönde 1 tur çevrilmesi hedef üzerinde 12 cm. lik yer de"i!tirmeye neden olur. (b) Yan ayar için arpack hamilinin herhangi bir yöne 1 mm. kaydrlmas hedef üzerinde 15 cm. lik yer de"i!tirmeye neden olur. (8) Daha sonra sehpa üzerinden otomatik olarak 10 fi!ek atlr. (3-4 darbede) Vuru!larn en az 78 tanesi hedef üzerinde 20 cm. çapl bir daire içinde toplanm!sa at! normaldir. Ancak bu vuru!larn orta noktas, kontrol noktasnn 5 cm. çevresinde olmas gerekir. Aksi taktirde silâh, tek tek at!ta oldu"u gibi tekrar ayarlama i!lemine tabi tutulur. Otomatik at!ta OVN a!a"da belirtilen !ekilde bulunur (#ekil7.58). De"erlendirmeye alnan vuru!lar, öncelikle yars yukarda di"er yars da a!a"da kalacak !ekilde yatay bir çizgiyle ikiye bölünür. Daha sonra yars sa"da di"er yars da solda kalacak !ekilde dikey bir çizgiyle ikiye bölünür. Çizilen bu çizgilerin kesi!me noktas OVN’dr.

!ekil-7.57

!ekil-7.58

. Tutukluklar ve Giderilmesi: TUTUKLUK

SEBEB!

G!DER!LMES!

Tetik çekilmiyorsa.

!"#Emniyet kapaldr. !$##erit sürme mandal krktr.

!"#Emniyet açlr. !$#Mandal de"i!tirilir.

Mekanizma geri gelirken !eritten fi!ek almyorsa.

!"#Bask levhas krktr. !$#Üst kapak tam olarak kapanmam!tr.

!"#Tamire yollanr. !$#Üst kapa"n tam olarak kapanmas sa"lanr.

Fi!ek tutma çenesi fi!e"i !eritten çkaramyorsa.

!"#Fi!ek !eridi kirlidir. !$#Fi!ek !eridi krktr. !%#Fi!ek tutma çenesi krktr.

!"#Temizlenir. !$#De"i!tirilir. !%#De"i!tirilir.

Fi!ek ate!lemiyorsa.

!"#Fi!ek arzaldr. !$#Piston yata" kirlidir. !%#Yerine getiren yay

!$#De"i!tirilir. !%#Temizlenir. !&#De"i!tirilir.

esnekli"ini kaybetmi!tir. !"#Fi!ek kurtarma trna" krktr.

!'#De"i!tirilir.

Yalnz bir kez ate!liyor, bo! kovan frlatmyor ikinci kez dolduru! yapmyorsa.

!(#Bo! kovan frlatma trna" krktr. !)#Piston krktr. !*#Piston yata" kirlidir.

!+#De"i!tirilir.

Tetik brakld"nda ate!leme devam ediyorsa.

!"#Tetik tertibat krk ya da arzaldr. !$#Mekanizma ba"lama çenesi krktr.

!%#De"i!tirilir.

!",# De"i!tirilir. !""# Temizlenir.

!&#De"i!tirilir.

18-0704. 12.7 MM (M2HB) UÇAKSAVAR MAK#NALI TÜFEK a. Tanm:

12.7 mm. çapnda olan M2HB Browning Uçaksavar Makinal Tüfe"i; hava so"utmal, ani geri tepmeli, at! annda namlusu oynayan, yarm ve tam otomatik olarak çal!an, sa"dan ve soldan mayon ile beslenebilen bir makinal tüfektir. !ekil-7.59 J.Gn.K.l"nn envanterinde bulunan 12.7 mm. Uçaksavar makinal Tüfe"in iki modeli bulunmaktadr. 1 M2HB (Machinegun Heavy Barrel – a"r namlulu makinal tüfek) 2 M2HB QCB (Quick Changeable Barrel / çabuk de"i!tirilebilen a"r namlulu makinal tüfek ) M2HB modelinde feyyür ve ate!leme zaman ayar yaplmas gerekirken, M2HB QCB modelinde bu ayarlarn yaplmasna gerek yoktur. b. Kurulu$taki Yeri: J.Komando ve Snr Birliklerinde bölük ve takmlardaki destek timleri ile Güçlendirilmi! ve Özel Tip J.Krk.K.’lklarnn destek timlerindeki uçaksavar mangalarnda bulunur.

c. Adedi Bilgileri: M2HB Çap

12.7 mm.

M2HB QCB 12.7 mm.

Fi!ek ebad

12.7 x 99 mm.

12.7 x 99 mm.

Tesirli menzili

2025 yarda (1850 m.)

1850 m.

Azami Menzili

7400 yarda (6763 m.)

1850 m.

Yiv-Set adedi

8

8

Atm adedi

450 - 500 atm/dk.

450-600 atm/dk.

A"rl"

37.196 kg.

38 kg.

M3 sehpa ile a"rl"

57.154 kg.

57.958 kg.

Uzunlu"u (komple)

165 cm.

165 cm.

$lk hz

893 m/sn

890 m/sn

Sandk grubu a"rl"

25.402 kg

27.12 kg

Namlu A"rl"

11.794 kg.

10.88 kg.

M3 aya"nn a"rl"

19.958 kg.

19.958 kg.

ç. Silâhn M2HB ve M2HB QCB Modelleri Arasndaki Farklar: (1) M2HB modelinde namlu, kilit di!leri vastasyla namlu kuyru"una 5 tur döndürülmek suretiyle kilitlenir. M2HB QCB modelinde ise namlu deste"inde bulunan vidann namluda bulunan yuvaya namlunun 1/6 tur döndürülerek yerle!tirilmesi suretiyle kilitlenir. (2) M2HB modelinde feyyür (kilit) ayar ve ate!leme zaman ayar, silâhn personeli tarafndan yaplmas gerekti"i halde M2HB QCB modelinde feyyür ayar yoktur, ate!leme zaman ayar da fabrikasyon olarak yaplm!tr (3) M2HB modelinin ni!angâh yarda taksimatl, M2HB QCB modelinin ni!angâh metre taksimatldr. Ayrca her ikisinin ni!angâhnda milyem taksimat bulunur. (4) M2HB modelinde tetik emniyeti yokken M2HB QCB modelinde vardr. (ancak, emniyet herhangi bir kazaya sebebiyet verilmemesi maksadyla M2HB Modeline de zaman içerisinde emniyet tertibat eklenmi!tir) (#ekil 7.82). (5) M2HB modelinin sfrlanmas ni!angâhtan yaplr. M2HB QCB modelinin sfrlanmasnda ise yan düzeltme ni!angâhtan, yükseli!çe düzeltme arpacktan yaplr.

!ekil-7.60: M2HB QCB

!ekil-7.61: M2HB( emniyet mandal)

d. Ni$angâh Tertibat: Silâhn M2HB modeli hem milyem hem de yarda taksimatl yaprak tipi bir ni!angâha sahiptir. Yarda ksm 100-2600 yardaya (Yakla!k 91 cm. uzunlu"unda bir ölçü birimi) milyem ksm ise 0-62 milyeme kadar taksimatldr. M2HB QCB modelinin yaprak tipi ni!angâh ise hem milyem hem de metre taksimatldr. Metre

ksm 200-2500 metreye, milyem ksm ise 0-62 milyeme kadar taksimatldr. Ayrca M2HB QCB modelinin yaprak tipi ni!angâhnda ilave bir gez mevcuttur ve yükseli!i yoktur. Bu gez, ni!angâh kapal duruma getirildikten sonra yakn mesafeler için taksimatta de"i!iklik yapmadan ortak olarak kullanlr. e. Sehpa Çe$itleri: (1) M36, M31C, M24A2

: Sabit araç sehpalardr.

(2) M63 sehpas

: Yalnz hava hedeflerine kar! kullanlr.

(3) AAM3 sehpas

: Hava ve kara hedeflerine kar! kullanlr.

(4) M3 sehpas

: Yalnz kara hedeflerine kar! kullanlr.

M3 Sehpa; silâhn standart sehpasdr. Üç aya" vardr ve ayaklar açlp kapanabilir. Her ayak daha fazla istikrar ve sa"lamlk sa"lanabilmesi maksadyla topra"a bastrlabilen bir metal mahmuzla son bulur. Sehpa üzerinde arka ayaklar arasnda bulunan yan yol çubu"u silâh için arka destek görevi, üç ayak ba!l" ise ön destek görevi yapar. Ayaklar kapal durumdayken sehpa düz bir zemin üzerine mevzilendirildi"inde ön ayak yerle 60 derecelik bir aç olu!turacak !ekilde açlmaldr. Bu durum makinal tüfe"i yerden 30,5 cm. yukarda bulundurur. Sehpay yerden daha fazla kaldrmak için ön ayak ve ayn zamanda arka ayaklardan herbiri uzatlr. • Yükseli$ Mekanizmas: M3 sehpann ilk yükseli! mekanizmas kendi ayaklarnn açlpkapanmasdr. #kinci yükseli! mekanizmas ise, üst yükseli! mili deliklerinden geçer ve arka yatak mili ile silâha irtibatl bulunan bir yükseli! mil çatalnda son bulur. Yükseli!i göstermek üzere üst yükseli! miline milyem taksimatl bir skala yerle!tirilmi!tir. Bu skala sfrdan itibaren 250 milyem alçal" ve 100 milyem yükseli!i gösterir. Yükseli! çark bir milyemlik de!i!iklik yapabilecek !ekilde 50 e!it parçaya taksimatldr. Yükseli! çarknn toplam 7 turluk hareket kabiliyeti bulunur. • Yan Mekanizmas: M3 sehpa iki yan mekanizmasna sahiptir. Birincisi bir yol çubu!u, bir kayma yata! ve bir yan vidasndan olu!ur. Kayma yata! ve yan vidas, yan kayma yata! kilit levyesi ile yan yol çubu!una tesbit edilir. Yanca bir de!i!iklik yapmak için yan kayma yata! kilit levyesi gev!etilerek yatak çubuk boyunca hareket ettirilir. Bu hareket yar yol çubu!unun ortasndaki sfr göstergesinden itibaren 400 milyem sa!a ve sola dönü! imkân verir. Yan yol çubu!undan okunacak de!erler kayma yata!nn solundan alnr. #kinci yan mekanizmas ise yanda yaplacak 50 veya daha az milyemlik de!i!iklikler için kullanlan ince yan tamburasdr. #nce yan tamburas, merkezden itibaren 25 milyem sa! ve 25 milyem sol yana hareket imkân sa!lar. Her çt bir milyemlik de!i!ikli!i ifade eder. f. Fi$ek Çe$itleri : (1) Normal (M33-BALL): Personele ve açktaki uygun hedeflere kar! kullanlr (Renksizdir.). (2) #zli (M17- TRACER): Hedef tarif etmek, i!aret vermek veya yangn çkarmak için kullanlr (Krmz, zeytuni veya turuncudur.).

(3) Zrh Delici (APM8- ARMOR PIERCING): Zrhl hava hedeflerine, hafif zrhl araçlara beton s!naklara kullanlr (Siyah). (4) Zrh Delici Yangn (APIM8- ARMOR PIERCING INCENDIARY): Hem zrh delmek hem de yangn çkarmak için kullanlr (Alüminyum uç veya mavi uçlu alüminyum renkli ku!ak.). (5) Zrh Delici Yangn #zli (APITM20- ARMOR PIERCING INCENDIARY TRACER): Hedef tarif etmek, zrh delmek ve yangn çkarmak için kullanlr. (6) Zrh INCENDIARY):

Delici

Yangn

Patlayc

(APEI-

ARMOR

PIERCING

EXPLOSIVE

Bilhassa hava hedeflerine kar! yangn çkarma için kullanlr (Mavi uç, açk mavi ku!ak). (7) Manevra Fi$e!i (BLANK STAR): E!itimlerde ses etkisi için kullanlr (Çekirde!i yoktur). (8) Sistem Fi$e!i: Yalnz silâh ve namlularn tecrübe at"larnda kullanlr (Çekirde!i yoktur, üstü kalay kapl kovan). (9) E!itim Fi$e!i: Tamamyla tesirsiz bir cephane olup e!itimlerde kullanlr (Kovan deliklidir).

g. Ana Parçalar: (1) Namlu,

(6) Ya! Bask Grubu,

(2) Arka Kapak,

(7) Gövde (Sandk),

(3) Yerine Getiren Yay ve Mili,

(8) Üst Kapak,

(4) Mekanizma (Kapak Takm),

(9) Sehpa.

(5) Namlu Kuyru"u,

!ekil-7.63 #. Sökülmesi ve Taklmas : (1) Ana Parçalarn Sökülmesi: (a) Sandk üst kapa# açlr. (b) Atm yata"nn bo! olup olmad" kontrol edilir. (c) Namlu; avuç içi üste gelecek !ekilde sa" elle kurma kolu tutulur. Namlu kilit yay üzerindeki dü"me sand"n sa" tarafndaki delikle ayn hizaya gelinceye kadar kurma kolu geri çekilir. Hizalama olduktan sonra M2HB modelinde namlu saat yelkovan aksi istikametinde 5 tur çevrilerek çkartlr. Namlu yere konurken namlu kilit di!lerinin hasara u"ramamasna dikkat edilir. M2HB QCB modelinde ise namlunun, namlu deste"indeki vidadan çkarlabilmesi için 1/6 tur sola çevrilmesi yeterlidir. (ç) Makinal tüfek sürekli at! durumunda ise mandal kurtaran kilit bilezi"i sa"a döndürülür ve mandal serbest braklr. (d) Arka kapak; sa" elin ba! parma" ile arka kapak mandal kilidi çekilirken, sa" elin i!aret parma" ile arka kapak mandal yukar do"ru kaldrlr ve iki elin parma" ile yukarya kaldrlarak çkarlr. (e) Yerine getiren yay ve mili; sola do"ru çekilerek sa" yan levhadaki yuvasndan kurtarlr. Daha sonra geriye do"ru çekilmek suretiyle kapak takmndaki yuvasndan alnr. (f) Kapak takm mili sa" yan levhadaki yar"n geni!leyen ksmn geçinceye kadar kapak takm geriye hareket ettirilir. Sonra sa" tarafndan çekilerek çkarlr.

(g) Serbest kalan kapak takm (mekanizma) geriye do"ru itilerek sand"n arkasndan çkarlr. (#) Birle!ik anahtarn kaln ucu veya bir tornavida ile sand"n sa" tarafndaki delikten ya" bask gövdesi yayl kilidi içeriye do"ru bastrlrken sol el yardm ile namlu kuyru"u geriye do"ru çekilerek namlu kuyru#u ve bask grubu birlikte olarak d!arya alnr. (h) Tacil pedal (Hzlandrc ayak) ileri do"ru yatrlarak ya" bask grubu namlu kuyru"undan alnr. () Ya" bask silindiri, ya" bask gövdesi gerisinden çekilerek çkarlr. (2) Ana Parçalarn Taklmas : Silâh takmak için gruplar sökme srasndaki srann aksi srasna göre yerine konur. Takma esnasnda !u konulara dikkat etmek gerekir. (a) Ya" bask gövdesi namlu kuyru"una takld" zaman, ya" bask silindiri ile namlu kuyru"u çeneleri birbirine geçmi! olmaldr. (b) Kapak takm (mekanizma) kurma parças ileri durumda olmaldr. (c) Kapak takm yerine taklrken ön ksm hafifçe kaldrlmaldr. Aksi takdirde tacil pedal ileri yatar ve parçalar taklamaz. (ç) Kapak takmnn ileri gidebilmesi için kapak takm mandalnn yukar kaldrlmas gerekir.

#       !                 ! "  

h. Doldurulmas ve Bo$altlmas : (1) Doldurulmas: (a) Yarm Dolduru$: #eridin çift yuvarlakl ucu, !eritteki ilk fi!ek tutma mandal tarafndan tutuluncaya kadar !erit yoluna yerle!tirilir (#ekil-7.64). Avuç içi yukar gelecek !ekilde sa" elle kurma kolu kavranr, sol el ile kuvvet alnarak ani bir çeki!le (a!a" ve geriye do"ru) kapak takm tamamen geri çekilir ve kurma kolu braklr. Kapak takm mandal kurtaran kapak takm mandal kurtaran kilidine takl oldu"undan kapak takm ve kurma kolu, yerine getiren yay milinin basnc altnda ileri do"ru hareket ederler. Böylelikle silâh yarm doldurulmu! olur.

!ekil-7.64 Bununla beraber, kapak takm kilit mandal kilitten kurtulmu! yukar durumda ise kapak takm kilidi kapak takmn geride tutacaktr. #imdi kurma kolu tam olarak ileri itilir, sonra kapak takmnn ileri gitmesi için kapak takm mandal kurtaranna baslr. (b) Tam Dolduru$: Yarm dolduru! yapldktan sonra, kurma kolu bir kez daha çekilip braklrsa silâh tam doldurulmu! olur.

(2) Bo$altlmas: Silâh bo!altmak için; teti!in sol tarafndaki emniyet mandal emniyet durumuna getirilir, kapak takmnn mandal kurtaran kilitten çözülür (E!er kilitli ise) ve sandk üst kapa! açlr. #erit yolundan !erit kaldrlr. Kapak takm geri çekilerek atm yata! ve "T" yar!nda fi!ek olup-olmad! kontrol edilir. Kapak takm ileri braklr, sandk üst kapa! kilitlenir ve emniyet mandal at" durumuna getirilerek teti!e baslr. Mandal tekrar emniyet durumuna getirilerek silâhn bo!altlmas tamamlanm" olur. . 12,7 mm. M2HB Uçaksavar Makinal Tüfe!in Ayarlar: (1) Feyyür Ayar: Feyyür ayar atm yata!na tam olarak oturmu! bir fi!e!in kovan dip tablas ile kapak takm arasndaki mesafenin ayarlanmasdr (Feyyür, kilit anlamnda olup, Feyyür ayar oynayan parçalarn kilitlenmesi maksadyla yaplr). (a) Feyyür Ayar Yaplmaz veya Do!ru Bir %ekilde Yaplmaz ise Meydana Gelebilecek Olaylar: (I)

Vuru!larda isabet olmaz.

(II) Silâh normal çal!maz. (III) Silâhn parçalar sk sk hasara u"rar. (IV) Personelin yaralanmasna sebep olur. (b) Feyyür Ayar %u Hallerde Kontrol Edilmelidir: (I)

Feyyür ayar her at!tan evvel kontrol edilir ve yaplr.

(II) Silâh sökülüp takld"nda. (III) Namlu de"i!tirildi"inde. (IV) Sandk içinde herhangi bir parça de"i!tirildi"inde. (V) Feyyür ayar !üpheli oldu"unda. (c) Feyyür Ayar !çin Lüzumlu Olan Malzeme: Feyyür ayar, Feyyür Ayar Mastar ile yaplr. Feyyür Ayar Mastarnn bir ucu kaln olup "NO GO" , di"er ucu ise ince olup "GO" yazmaktadr.

!ekil 7.65: Feyyür ve Ate#leme Zaman Ayar mastarlar (ç) Feyyür Ayarnn Kontrolü %u %ekilde Yaplr: (I)

Geri tepen parçalar tam olarak ilerde bulunmal.

(II) Kapak takm kilit parças sk!mamak !artyla, kapak takmnn altndaki

yuvasnn içine girmi! ve ön yüzü ile kapak takmndaki kapak kilit parças yata" ön yüzüne temas halinde bulunmal. (III) Kapak takm ile namlu kuyru"u arasnda müstakilen geriye do"ru bir hareket olmamas. (IV) Mastarn “GO” yazl ucu namlunun arkas ile kapak takmnn ön yüzü arasndaki T yar#na (mekanizmann önündeki veya mekanizma ile namlu kuyru"u arasndaki yark) girmeli, “NO GO” yazl ucu girmemelidir.

!ekil-7.66 (d) Feyyür Ayarnn Yapl$: (I)

Sandk kapa" kaldrlr (#ekil 7.67)

(II) Oynayan parçalar kurma kolu vastasyla geriye çekilir (Namlu kilit yay üzerindeki dü!me sand!n sa! levhasnda bulunan 9,5 mm. çapndaki delikle bir hizaya gelinceye kadar.). (III)

Namlu tamamyla namlu kuyru!una vidalanr.

(IV)

Namlu iki di! gev!etilir.

(V)

Kurma kolu geriye çekilerek silâh kurulur.

(VI)

Kurma kolu tamamyla ileriye itilir.

(VII) Kapak takmnn ileri gitmesi için kapak takm kurtarma mandalna baslr (Katiyen teti"e baslmamaldr. Çünkü i"ne dü!er, i"ne ileride olursa mastar T yar"na kafi derecede sokulamaz). Ayn zamanda mastar T yar"nda iken i"ne dü!ürülmez, dü!ürülürse ate!leme i"nesi hasara u"rar. (VIII) Namlu kuyru"u ön bloktan 1,6 mm. ayrlncaya kadar kurma kolu geri çekilir. (IX) Feyyür ayar mastarnn "GO" yazl ucu namlunun arkas ile kapak takmnn ön yüzü arasndaki T yar"na sokulur. (X) Mastarn “GO” yazl ucu serbest olarak mastarn merkez halkasna kadar a!a" gidiyorsa o zaman “NO GO” yazl uç denenir. Bu uç girmezse feyyür ayar do"rudur. (XI)

Mastar çkarlr.



(e) Sk Feyyür Ayarnn Kontrolü %u %ekilde Yaplr: “GO” yazl uç serbest olarak T yar"na girmezse feyyür ayar skdr. Bunun için “GO” yazl uç serbest girinceye ve “NO GO” yazl uç girmeyinceye kadar birer çt olmak üzere namlu gev!etilir (Her çt gev!etmede mastarla kontrol edilmesi unutulmamaldr.). (f) Gev$ek Feyyür Ayarnn Kontrolü %u %ekilde Yaplr:

Mastarn “NO GO” yazl ucu T yar"na girerse feyyür ayar gev!ektir. Bunun için yaplacak i! !udur (#ekil 7.88). Namlu her seferinde bir çt olmak üzere (her çttan sonra mastarla kontrol edilerek) “GO” yazl uç girinceye, “NO GO” yazl uç girmeyene kadar namlu kuyru"una vidalanr ve mastar çkarlr.

!ekil 7.67 (g) Sahrada Feyyür Ayar %u %ekilde Yaplr: (I) Silâhn oynayan parçalar, namlu kilit dü!mesi sand!n sa! yan levhasndaki 9.5 mm.lik deli!e girinceye kadar kurma kolu ile geriye çekilir. (II) Namlu tamamyla namlu kuyru"una vidalanr.

(III) Namlunun arka ksmnn namlu kuyru"u içinden d!ar çkt" görülür. (IV) Namlu iki çt gev!etilir.

(2) Ate$leme Zaman Ayar: Ate!leme zaman ayar silâhn ayardr. Namlu kuyru"unun ön ucu ile, ön blok muylu gövdesi arasndaki temasa mani olmak için ate!lemenin geri tepen parçalar yerine oturmadan 0,05 mm. ve 0.8 mm. arasnda olmas lazmdr (#ekil 7.68). (a) Ate$leme Zaman Ayarnn Kontrolü %u %ekilde Yaplr: (I)

Geri tepen parçalar birbiri ile kilitli olmal,

(II) Parçalar yerine oturmadan (Tam ilerde) biraz evvel ate!leme olmal, (III) Silâh “F$RE” (Ate!) yazl mastarda ate! ediyor ve “NO F$RE” yazl mastarda ate! etmiyor olmaldr.

!ekil 7.68 (b) Ate$leme Zaman Ayar %u Hallerde Kontrol Edilmelidir ; (I)

Her feyyür ayar yapld" zaman,

(II) Ate!leme zaman ayarnn yaplp yaplmad" tereddütlü oldu"u zaman. (c) Ate$leme Zaman Ayar için lüzumlu olan malzeme ; $ki adet ate!leme zaman ayar mastar (Kaln uç "NO F!RE", ince uç "F!RE") gereklidir. (ç) Erken Ate$lemenin kontrolü $u $ekilde yaplr; (I)

$lk önce, silâhn do"ru feyyür ayar yaplr.

(II)

Kurma kolu geriye çekilerek silâh kurulur.

(III)

Kurma kolu tam olarak ileriye itilir.

(IV)

Kapak takm kurtarma mandalna basarak kapak takmnn ileri gitmesi sa"lanr.

(V)

Teti"e kesinlikle baslmaz.

(VI)

Fi!ek ta!yan kaldrlr.

(VII) Namlu kuyru"unun ön ucu, ön bloktan 6 mm. ayrlncaya kadar kurma kolu geri çekilir. (VIII) “NO F$RE” yazl ate!leme zaman ayar mastarnn kesik kenarl ucu namlu kuyru"u ile ön blok arasna konur. (IX)

Namlu kuyru"u yava!ça mastar üzerine braklr.

(X) Teti"e skca baslarak ate!leme i"nesinin dü!ürülmesine çal!lr (Ate!leme i"nesi dü!memelidir.). E"er i#ne dü$erse silâh erken ate$lemeye göre ayarldr. (d) Erken Ate$lemenin düzeltilmesi $u $ekilde yaplr ; (I)

Mastar çkartlr.

(II)

Arka kapak çkarlr.

(III)

Tetik çubu"u durdurma ayar somunu bir di! SOLA çevrilir.

(IV)

Arka kapak yerine taklr.

(V)

Silâh kurulur.

(VI)

Kapak takm ileri braklr.

(VII) “NO F$RE” yazl zaman ayar mastar tekrar yerine konur. (VIII) Teti"e baslr.

(IX)

$"ne dü!medi"i taktirde erken ate$leme düzeltilmi$tir.

(X)

Dü!erse i"ne dü!meyinceye kadar ayn i!leme devam edilir.

# !

(e) Geç Ate$lemenin Kontrolü %u %ekilde Yaplr: (I)

Silâhn do"ru feyyür ayar yaplr.

(II)

Kurma kolu vastasyla kapak takm geriye çekilir.

(III)

Kurma kolu ileri sürülür.

(IV) Kapak takm kurtarma mandalna basarak kapak takmnn ileri gitmesi sa"lanr (Ate!leme i"nesi kurulmu!tur.). (V)

Teti"e kesinlikle baslmaz.

(VI)

Fi!ek ta!yan kaldrlr.

(VII) Namlu kuyru"unun ön ucu, ön bloktan 6 mm. ayrlncaya kadar kurma kolu geri çekilir. (VIII) “F$RE” yazl mastarn kesik kenarl ucu namlu kuyru"u ile ön blok arasna sokulur. (IX)

Namlu kuyru"u yava!ça mastar üzerine braklr.

(X) Teti"e baslr. Ate!leme i"nesinin dü!ürülmesine çal!lr. E"er ate!leme i"nesi kolayca dü!mezse silâh geç ate!lemeye göre ayarldr. (f) Geç Ate$lemenin Düzeltilmesi %u %ekilde Yaplr: (I)

Mastar çkarlr.

(II)

Arka kapak çkartlr.

(III)

Tetik çubu"u durdurma ayar somunu SA"A do"ru bir di! çevrilir.

(IV)

Arka kapak yerine taklr.

(V)

“F$RE” yazl mastar tekrar yerine konur.

(VI)

Teti"e baslr.

(VII) Ate!leme i"nesi dü!melidir. E"er dü!mezse bu çal!maya devam edilir. (g) Sahrada Ate$leme Zaman Ayar %u %ekilde Yaplr: “F$RE” ve “NO F$RE” yazl normal ate!leme zaman ayar mastarlarnn yerine geçmek üzere !u

!ekilde bir sahra usulü uygulanr. 1 “F$RE” yazl mastar yerine

: 1 adet künye levhas

2 “NO F$RE” yazl mastar yerine : 4 adet künye levhas Bu malzeme ile ate!leme zaman ayarnn kontrolü için, hakiki ate!leme zaman ayar mastarlarnn usulleri aynen tatbik edilir. i. 12,7 mm. Uçaksavar Makinal Tüfe#in Sfrlanmas : (1) At$la Sfrlamann Yapl$: (a) Ni!angâh M2HB modelinde 1000 yardaya, M2HB QCB modelinde 1000 metreye ve rüzgâr tamburas (0)'a tanzim edilir. (b) 12.7 metreye küçük çapl makinal tüfek hedefi dikilir (#ekil-7.69). (c) Silâh, ni!angâhtan baklarak ve ayn anda sehpann yükseli! ve yan ayarlar ile oynanarak hedef üzerindeki dairelerden birine tevcih edilir. (ç) Yarm otomatik olarak bu daireye (3) mermi atlr. (d) Atmlarn orta vuru! noktas ni!an dairesi üzerinde ise silâh sfrldr. E"er atmlarn orta vuru! noktas ni!an dairesi üzerinde de"ilse; (I)

Silâhn ni!an dairesine tevcih edilip edilmedi"i kontrol edilir.

(II) Ni!an hatt, orta vuru! noktasn gösterinceye kadar ni!angâh evvela YANCA ve sonra da YÜKSEL!%CE hareket ettirilir. M2HB QCB modelinde ise yan hareket ni!angâhtan, yükseli!çe hareket arpacktan yaplr. (III) Ayarn kontrolü için tekrar bir ni!an dairesine ni!an alnr. (IV) Yarm otomatik olarak (3) mermi atlr. (V) Orta vuru! noktas daire üzerinde ise, silâhn sfrlanmas bitmi!tir. E"er tekrar OVN daire üzerine gelmeyecek olursa ayn i!leme devam edilir.

!ekil-7.69 (2) At$ Yapmadan Sfrlama: Silâh düz bir zemine yerle!tirilir. Sandk arka kapa", amortisör ve namlu kuyru"u yerinden çkarlr. (Arkadan bakld"nda namlu içi gözükmesi gerekir.) Namludan itibaren 10 m. ileriye bir madeni para konulur. Ni!angâh 1000 yardaya (Metreye), rüzgâr tamburas (0)'a tanzim edilir. Sand"n arkasndan bakmak suretiyle namlu içinden madeni paray görecek !ekilde sehpann yükseli! ve yan ayarlar ile oynayarak tüfek tevcih edilir. Daha sonra tüfe"in konumu bozulmadan gez ve arpacktan madeni paraya baklr. E"er ni!an hatt madeni paray gösteriyorsa silâhn sfrlamas do"rudur. Madeni para gözükmüyorsa ni!angâh M2HB modelinde yanca ve yükseli!çe hareket ettirilerek madeni parann gözükmesi sa"lanr. M2HB QCB modelinde ise yan hareket ni!angâhtan, yükseli!çe hareket arpacktan yaplr. (3) Modellerine Göre Sfrlama Özellikleri : (a) M2HB modelinin her iki sfrlamasnda da, ni!an hatt orta vuru! noktasn (At! yapmadan sfrlamada madeni paray.) göstermiyorsa ni!angâhtan ayarlama yaplarak ayn noktada birle!meleri sa"lanr. Bu ayarlamadan sonra ni!angâhtan okuyaca"nz yanca ve yükseli!çe yeni de"erler 1000 yardaya (Metreye) at! yapaca"nz zaman kullanaca"nz de"erlerdir. Di"er mesafelere at! yaparken, yükseli! de"erinde elde edilen fark her mesafede eklenir veya çkartlr, yan de"erinde elde etti"imiz yeni durum ise silâhn daimi yan olur (Önleme verilmedi"i zamanlarda ve rüzgârsz ortamda at! yapld"nda.) Yukarda anlatlan sfrlama ile ilgili iki örnek a!a"da verilmi!tir. ÖRNEK 1.: Sfrlama sonucunda ni!angâh 800 yardaya ve yan ayar 2 çizgi sa"a gelmi!se, bundan sonra her mesafeye 200 yarda eksik ni!angâh tanzimi yaplr ve rüzgâr tamburasnn orta noktas olarak sa"dan 2 nci çizgi kullanlr. ÖRNEK 2.: Sfrlama sonucunda ni!angâh 1100 yardaya ve yan ayar 3 çizgi sola gelmi!se, bundan sonra her mesafeye 100 yarda fazla ni!angâh tanzimi yaplr ve rüzgâr tamburasnn orta noktas olarak soldan 3 ncü çizgi kullanlr. (b) M2HB QCB modelinin her iki !ekilde sfrlanmasnda ise ni!an hatt orta vuru! noktasn (At! yapmadan sfrlamada madeni paray) göstermiyorsa yan düzeltme ni!angâhtan, yükseli!çe düzeltme arpacktan yaplarak ayn noktada birle!meleri sa"lanr. Dolaysyla bu modelde yükseli!çe yaplacak düzeltmenin ni!angâhtan de"il de arpacktan yaplabilmesi, silâhn sfrl pozisyonu için ni!angâhtan yeni bir de"er bulma ve bu de"erlerdeki farkn di"er mesafelere uygulanmas zorunlulu"unu ortadan kaldrm!tr.

Yani bu modelde sfrlama i!leminden sonra hangi mesafeye at! yapacaksak ni!angâhmz o mesafeye ayarlarz. Ancak bu modelde de yan düzeltme yine ni!angâhtan yapld" için, yan de"erinde elde etti"imiz yeni durum yine silâhn daimi yan olur (Önleme verilmedi"i zamanlarda ve rüzgârsz ortamda at! yapld"nda.) (#ekil 7.70).

!ekil-7.70 j. Ni$an Vaziyetleri: 12.7 mm. Uçaksavar Makinal Tüfek ile alçak durumda üç ayak üzerine monte edilmi! iken yatarak veya oturarak, yüksek durumda üç ayak üzerine monte edilmi! iken oturarak at! yaplabilir.

!ekil-7.71: Yatarak Ni#an Vaziyeti

!ekil-7.72: Oturarak Ni#an Vaziyeti

!ekil-7.73: Oturarak Ni#an Vaziyeti k. Tutukluklar ve Giderilmesi: TUTUKLUK

SEBEB!

G!DER!LMES!

!"# #erit arzaldr. !$# #erit tutma mandalnn yay esnekli"ini kaybetmi!tir. Trna" deforme olmu!tur. !%# #erit sürme manivelas arzaldr. Manivela yay esnekli"ini kaybetmi! olabilir. #erit sürgü çubu"u krlm! olabilir veya !erit sürme manivelas pimi krktr.

!"# De"i!tirilir. !$# De"i!tirilir veya tamire yollanr.

Atm yata"na sürmede hata.

!&# Mühimmat arzaldr. !'# Fi!ek ta!yan arzaldr. Trnak krktr. !(# Atm yata"nda kesik kovan parças vardr.

!)# De"i!tirilir. !*# De"i!tirilir veya tamire yollanr. !+# Temizlenir.

Kilitlemede hata.

!",#

Feyyür ayar yanl!tr.

!""#

Kilit parças ters taklm!tr.

!"$# Do"ru bir ayar yaplr. !"%# Düzeltilir.

!"&# !"'#

Mühimmat arzaldr. Ate!leme zaman ayar

#erit sürmede hata.

Ate!lemede hata.

!%# De"i!tirilir veya tamire yollanr.

!"*# !"+#

De"i!tirilir. Do"ru bir ayar

Kilitten çözülmede hata.

yanl!tr. !"(# $"ne krk veya ksadr. !")# $"ne yay esnekli"ini kaybetmi!tir.

yaplr. !$,# De"i!tirilir. !$"# De"i!tirilir.

!$$#

!$&#

Temizlenir.

!$'#

Tamire yollanr.

Sandk grubu içerisinde krk parça vardr. !$%# Kilit çözücü krlm!tr.

TUTUKLUK

SEBEB!

!$*# !$+#

Temizlenir. Temizlenir.

Bo! kovan atlmasnda !"# Mühimmat arzaldr. Kovan hata. dip tablas trnaklar krktr. !%,# Bo! kovan ataca" arzaldr.

!%"#

De"i!tirilir.

!%$# 

De"i!tirilir.

!%%# Tetik tulumbas krktr. !%&# Tetik tulumbas çenesi a!nm!tr. !%'# Tetik tulumbas zayftr. Ate!leme i"ne gövdesi ve kurma manivelas krktr.

!%(# !%)#

De"i!tirilir. De"i!tirilir.

!&,# Düzenli ve iyi bir bakm yaplmam!tr. !&"# Ayarlar yanl!tr.

!&$# $yi bir bakm yaplr. !&%# Do"ru bir feyyür ve ate!leme zaman ayar yaplr.

!&&# Yan levha teti"i ileride sk!m!tr. !&'# Tetik çubu"u ile tetik tulumbasnn temas etti"i yüzleri pürüzlüdür. !&(# Tetik çubu"u e"ridir.

!&)#

Bo! kovan çekmede hata 

Kurulmada hata

Silahn serbest olarak çal!masnda hata

Kontrol edilemeyen otomatik at!lar

!$(# !$)# 

G!DER!LMES!

Atm yata" kirlidir. Bo! kovan arzaldr.

!%*# De"i!tirilir. !%+# De"i!tirilir veya tamire gönderilir.

Düzeltilir.

!&*# Temizlenir ve bakm yaplr. !&+#

De"i!tirilir veya tamire yollanr.

l. Makinal Tüfeklerin Taktik Kullanm : Makinal tüfeklerle a!a"daki at!lar yaplr; • Aralk At": Makinal tüfekle müsademe için tertiplenerek ilerleyen birliklerimizin arasndaki bo!luklardan yaplan at"tr. • A$rma At": A!rma at" birliklerin üzerinden a!rlarak yaplan at"tr ve üç aya! kurulu makinal tüfekler da!lma konisinin (Taban geni! daire !eklinde tepesi sivri bir geometrik !ekil.) küçük ve yeknesak (Bir,tek.) olmas sebebi ile bu nevi (Çe!it,tür,cins.) at" yaplabilir ve böylece birliklerin ilerlemesini destekler. • Tevkif Ate$i: Dü!man bir hattn önünde durdurmak için plânlanm" sürekli ve ksa süreli bir ate!tir.Genellikle dü!mann yanna ve yalayc ate! !eklinde yaplr.Bu hattn yüksekli!i avc erinin boyunu (1.24 m.) geçmemelidir. • Yalayc Ate$: Yalayc ate!te da!lma ate! konisinin merkezi 1 m.yi a!maz. Düz ve muntazam meyilli (E!im) bir arazide ate! eden bir makinal tüfe!in ate!i 600 m. ye kadar yalayc ate!tir. Ba!ka bir ifade ile yalayc ate! tehlikeli bölgenin vuru! sathî ile snrlanmad! tehlikeli bölgenin vuru! sathî d"nda da oldu!u bir at" !eklidir. • Saplayc Ate$: Saplayc ate!te ,merminin arazi meyiline nispetle olan dü!ü! açs o !ekildedir ki tehlikeli bölge sadece vuru! sath ile snrldr. Saplayc ate!,yüksek araziden alçak araziye,birden bire yükselen araziye ve uzun mesafelere at" yapld! zaman meydana gelir. (1) Taarruzda: (a) Makinal tüfekler destek silâh olup, a!rma veya aralk ate!i deste!iyle manevra yapan unsurlar destekler. (b) Makinal tüfekler hava araçlarna taklarak havadan karaya, zrhl veya zrhsz kara taktik araçlara taklarak, karadan karaya veya karadan havaya, su üstü araçlara (Sahil korumaçkartma araçlar vs.) taklarak hava veya su üstü araçlarna kar! kullanlr. (c) Kara birliklerinde muharebe ortamnda dü!man birliklerinin görünen destek silâhlar ve di!er hafif piyade silâhl unsurlarn ate!le bask altna alarak manevra unsurlarna ate! deste!i sa!lar. (d) TÇH (Taarruz Çk" Hatt.) üzerinde mevzilenerek; A#rma ve Aralk Ate#i tekni"i ile manevra elemanlarn destekler. (2) Savunmada: (a) Üs bölgesi, kritik tesis, karakol ve tesislerin korunmasnda Tevkif Ate!i ve Yalayc Ate! ile yakla!ma istikametlerini kapatmada kullanlr. (b) Havaalan, akaryakt depolar gibi tesis ve alanlarn hava savunmasnda, kullanlr. (3) #ç Güvenlik Harekâtnda : (a) #ntikallerde; Taktik ve idari intikallerde araçlarn üzerine monte edilerek konvoylarn

ate! deste!ini sa!lamada kullanlr. (b) Aramada; Ma!ara, s!nak, arazi arama ve taramasnda, meskun mahal aramalarndaki birliklerin emniyetini sa!lamada kullanlr. (c) Pusuda; Pusu bölgesindeki ölüm bölgesinin ate! altna alnmasnda kullanlr. (d) Üs bölgelerinde; Üs bölgesi, kritik tesis, karakol ve tesislerin korunmasnda yakla!ma istikametlerini kapatmada kullanlr. (e) Szmada; Dü!man mevzilerine szan birliklerin ate! deste!ini sa!lamada kullanlr. m. 12,7 mm. lik Uçaksavar Makinal Tüfe!inin Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Arka kapak sökülmü! durumdayken silâh kesinlikle kurulmamaldr. (2) M2HB Modelinde Feyyür (kilit) ve ate!leme zaman ayar mutlaka do!ru olarak yaplmaldr. QCB Modelinde ise ate!leme zaman ayar ile oynanmamaldr. (3) Silâhn ate! almama durumunda, alnacak emniyet tedbirleri !unlardr; (a) Silâhn ate! almama durumunda, 5 saniye beklenir, geç ate! alma durumunda fi!e!in namlu d"nda patlamasna engel olunur. (b) E!er namlu çok scaksa, namlu içindeki patlamaya engel olmak için ikinci 5 saniye içinde fi!ek, atm yata!ndan çekilmelidir. 2 dakikalk süre içinde 150 atm yapld! zaman, atm yata!ndaki fi$ek kendili!inden patlayacak kadar namluda snma meydana gelir. (c) E!er namlu scak ve fi!ek de 10 saniye içinde atm yata!ndan alnmam"sa, atm yata!nda meydana gelebilecek patlamaya kar! tedbir olarak, fi!ek en az 5 dakika atm yata!nda kilitli bulundurulmaldr. (ç) Yukarda yazl tutukluklarn herhangi biri gerçekle!ip tutukluk giderildikten sonra tekrar tutukluk yapmas durumunda, müdahale edilmeden be$ dakika beklenir ve sonra silâha müdahale edilir. n. Makinal Tüfeklerin Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar : (1) Personele Makinal Tüfeklerin mekanik ve ni!ancl!, çal"ma prensibi, kullanma esaslar, sökülüp-taklmas, tutukluk ve arza sebepleri ve emniyet sistemi tam olarak ö!retilmeden göreve sevk edilmemelidir. (2) Silâhn mekanik ve ni!anclk e!itiminin yaplmasna müteakip, at" yaptrlmal, emniyet ve kaza konularnda personel e!itilmelidir. (3) Silâhn doldurulmas ve bo!altlmas mutlaka rütbeli personel nezaretinde yaptrlmal, canllara, tesislere ve görü!ü kapal (Orman, çallk vs.) alanlara do!ru tetik dü!ürülmemelidir. (4) Personele silâh ile !akala!lmayaca! ö!retilmelidir. (5) Personelin tek ba!na görev odas, yemekhane ve ko!u! gibi yerlerde bakm yapmas önlenmelidir. (6) Tüm silâhlarda oldu!u gibi bu silâhn da at"larnda namlunun temiz olmasna dikkat edilmeli, tutukluk, arza vs. durumlarda silâh bo!altlana kadar namlunun mutlaka hedef istikametini

göstermesi sa!lanmaldr. (7) Silâhn temizli!i srasnda harbiye taklan bezler kopmakta ve namluda kalmaktadr. Bakmdan sonra kontrol edilmeyen silâhla yaplan at"larda silâh halkavî olmaktadr. Bu nedenle namluda yabanc cisim kalmad! mutlaka kontrol edilmelidir. (8) Tutukluk yapan silâhn tutukluk sebebi ara!trlrken silâh emniyete alnmaldr.

Makinal tüfekler muharebede birliklerin ate! deste"ini sa"layan tam otomatik olarak çal!an silâhlardr. Manevra unsurlarnn ate! deste"ini sa"lamada kullanlr. J.Gn.Kl"nn envanterinde olup, en çok kullanlan makinal tüfekler; MG-3, PKM, HK-23 E ve 12,7 mm. Uçaksavar Makinal Tüfekleridir. MG-3 Makinal Tüfek; 7.62 mm. çapnda, !eritle beslenen, sürekli at! ve darbe at!larnda kullanlan tam otomatik bir silâhtr. PKM Makinal Tüfek; 7.62 mm. çapnda barut gaznn geri tepmesi, yerine getiren yay ve milin ileri itmesi ile otomatik olarak çal!an, !eritle sa"dan beslenen ve hava ile so"uyan bir destek silâhdr. Kala!nikof P.Tüfe"i serisi bir silâhtr. HK-23 E Makinal Tüfek; 5.56 mm. çapnda, yar otomatik, otomatik ve üçlü darbe özeli"inde at! yapabilen hafif makinal bir silâhtr. 12,7 mm. Uçaksavar Makinal Tüfek; hava so"utmal, ani geri tepmeli, at! annda namlusu oynayan, yarm ve tam otomatik olarak çal!an, sa"dan ve soldan mayon ile beslenebilen bir makinal tüfektir. M2HB ve M2HB QCB olmak üzere iki çe!idi vardr. M2 Hb modelinde feyyür ve ate!leme zaman ayar yaplmas gerekir. Bu nedenle iki silâh arasnda farklar bilinmelidir. M2HB modelinin ni!angâh yarda taksimatl, M2HB QCB modelinin ni!angâh metre taksimatldr. M2HB modelinde tetik emniyeti yokken M2HB QCB modelinde vardr. M2HB modelinde namlu, kilit di!leri vastasyla namlu kuyru"una 5 tur döndürülmek suretiyle kilitlenir. M2HB QCB modelinde ise namlu deste"inde bulunan vidann namluda bulunan yuvaya namlunun 1/6 tur döndürülerek yerle!tirilmesi suretiyle kilitlenir. Feyyür ayar yaplmaz ise; silâh düzgün çal!maz, oynayan parçalar hasar görür, bu parçalar parçalanarak personelin yaralanmasna sebebiyet verir ve at!lar shhatli olmaz. Ayrca ate!leme zaman ayarnn da yaplamas gerekmektedir. 12,7 mm. M2HB Uçaksavar Makinal Tüfe"in tam dolduru! yapmak için ikinci kez kurma kolu çekilip braklmas gerekti"i unutulmamaldr.

1. Makinal Tüfeklerin kurulu!taki yeri nedir? 2. Makinal Tüfeklerin taktik kullanmn açklaynz? 3. 12.7 mm. Makinal Tüfe"in tam dolduru! yaplmasn açklaynz. 4. Operasyonal faaliyete çkmadan önce Makinal Tüfe"i Ni!anclarnn PKM Makinal Tüfeklerin gaz ayar regülatörünü hangi konuma almalarn sa"larsnz. 5. MG-3 Makinal Tüfe"in taklmas esnasnda; mekanizmadan önce kurma kolunu takmak gerekir. Yanl!lkla kurma kolunu takmadan önce mekanizmay takarsanz, bu durumunda mekanizmay çkarmak için ne yaparsnz? 6. PKM Makinal Tüfe"in sfrlamasnn nasl yapld"n açklaynz? 7. 12.7 mm. M2HB Uçaksavar Makinal Tüfe"in shhatli çal!mas, isabetli at! yaplmas, için feyyür ayarnn yaplmas gerekmektedir. Feyyür ayarnn nasl yapld"n açklaynz. 8. 12.7 mm. M2HB Uçaksavar Makinal Tüfe"in ate!leme zaman ayarnn nasl yapld"n açlaynz? 9. MG-3 Makinal Tüfek ile at! esnasnda, at!nz tamamladktan sonra elinizi tetikten çekti"iniz halde ate!leme deva etmi!tir. Bu durumda tutukluk sebepleri neler olabilir? 10. 12.7 mm. M2HB Uçaksavar Makinal Tüfe"in mekanizmasn takarken, dikkat etmeniz gereken husus nedir? 11. PKM Makinal Tüfe"i Gaz piston ve mekanizmasn takarken, dikkat etmeniz gereken husus nedir?

1 KKT: 315-25 Kala!nikof Serisi Tüfekler ile Dragunov Keskin Ni!anc Tüfe"i Kullanma ve Bakm Talimnamesi 2 JGY:167-3 Mekanik, Ni!anclk ve At! E"itimi Yönergesi 3 JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l" Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi 4 JGYY:164-2 Destek Silâhlar Senaryolu E"itim Bro!ürü 5 JGYY:164-4 Destek Silâhlar $ç. Güv.Hrk. Kullanma Esaslar Bro!ürü.

18-0800. BTR-60/80 ZPT ARAÇÜSTÜ S!LÂHLARI

Zrhl Personel Ta!yc Zrhl personel ta!yclar yardmc sava! araçlardrlar. Ana kullanm amaçlar piyade askerinin güvenli biçimde ta!nmasdr. Bu tür araçlarda silah olarak gövde üzerinde ba"l bir makinal tüfek bulunur.

Mekanize Jandarma Komando D Timlerinin kurulu!unda, iki adet Zrhl Personel Ta!yc (ZPT) bulunmaktadr. Zrhl personel ta!yc olarak, BTR-60 ve BTR-80 ZPT araçlar mevcuttur. Mekanize Jandarma Komando D Timleri; kurulu!unda bulunan zrhl araçlarla, yol ve konvoy emniyeti, üs bölgelerinin savunulmas, meskun mahâllerde ve arazide icra edilen görevleri yerine getirmek maksadyla etkin olarak kullanlmaktadr. BTR-60 ve BTR-80 ZPT araçlarnda, 14.5 mm. KPVT ve 7.62 mm. PKT Makinal Tüfekleri monte edilmi! durumdadr. BTR-60 ve BTR-80 ZPT araçlarn zrh; 5.56 mm. ve 7.62 mm. fi!eklere kar! koruma sa"lanmaktadr.

BTR-60 ZPT

BTR-60 ZPT !ekil-8.1

Silâhlar, araçlarn kulesine monte edilmi!tir. 1

BTR-60 ZPT’nin kulesi, 360° dönebilir ve +30° yükseli! ve -5° alçal! kabiliyeti vardr.

2

BTR-80 ZPT’nin kulesi 360° dönebilir ve +75° yükseli! ve -5° alçal! kabiliyeti vardr

!ekil-8.2: BTR-80 ZPT Kulesi Kule üzerinde; 1

Anahtar panosu (#ekil-8.3),

2

Silahlarn elektrikli ate!leme tetik tertibat (#ekil-8.4),

3

Silahlarn yataklar (#ekil-8.5),

4

Silahlarn ni!an aleti (BTR-60 ZPT’de PB 61 A, BTR-80 ZPT’ 1P3-7 periskopu) bulunur.

5

Sa"-sol, alçal!-yükseli! çarklar,

TASN!F DI"I RPG-7B Roketatar

(2) Mekanik Ni!angâhla Ni!an Alma: Mekanik ni#angâhla (%ekil-9.19) at# yapld$nda; göz, gez ve arpack bir çizgi üzerinde olacak #ekilde, ni#an hatt olu#turulur. Ni#angâh dik duracak #ekilde ni#an alnmaldr.

!ekil-9.19: Ni"angâh 400 Konumunda. j. Tutukluklar ve Giderilmesi: Roketatar, bakm düzenli olarak yaplarak kullanld$nda arza yapmadan çal#r. Silâh do$ru olarak kullanlmazsa veya arzal roket kullanlrsa, tutukluk meydana gelebilir. At# esnasnda tutukluk meydana geldi$inde, öncelikle silâh emniyete alnarak sevk fi#e$inin üzerindeki vidal pimin namlu ucundaki yuvasna tam olarak oturup oturmad$ kontrol edilir ve ate#leme çekici kurulup emniyet açlarak tetik bir kez daha dü#ürülür. Buna ra$men at# yaplamazsa, yeniden dolduru# yaplarak at#a devam edilir. Tutukluk yine devam ediyorsa, roketatar silâh bo#altlr ve emniyete alnr. Tutuklu$un nedeni tespit edilir ve a#a$daki tabloda açkland$ #ekilde giderilir. 9-27 TASN!F DI"I


TUTUKLUK At# yaplamyor

SEBEB#

G#DER#LMES#

! Roket namluya tam yerle#tirilememi#tir ! Roketin ate#leme kapsülü arzaldr ! Müsademe mili a#nm#tr

Roket namlu içine girmiyor

! Roketi vidal pim namlu a$zndaki yuvasna tam olarak oturuncaya kadar sokun. ! Roketi de$i#tir. ! Müsademe milini de$i#tirin.

! Müsademe mili ate#leme kapsülü üzerine çok hafif vuruyor. Tetik ve müsademe tertibat kirlenmi#tir

! Tetik ve müsademe tertibatn temizleyin yeniden ya$layn.

! Kirlenmi#tir.

! Namluyu temizleyin.

k. RPG-7B Adaptörü: Anti-personel mühimmat için J.Ordudonatm Ana Tamir Fabrika K.l$ tarafndan yaplan (%ekil-9.20) adaptörün kullanlmas gerekmektedir.



Adaptör üzerindeki taksimat 300-1000 m. mesafeye ayarldr. Adaptör RPG-7B Roketatarn dürbün taklan ksmna yerle#tirilir. Dürbün adaptör üzerine silâha monte edildi$i #ekilde yerle#tirilir. Tahmin edilen at# mesafesi adaptör üzerindeki taksimata getirilir. Dürbün içindeki 200 m. ni#angâh ile at# yaplr. Bütün at# mesafelerinde, adaptör at# yaplacak mesafeye ayarlanarak 200 m. ni#angâh kullanlr. 1000 m.ye kadar adaptörle antipersonel mühimmat kullanlabilir. Kullanc personel de zarar görebilece$inden antipersonel mühimmatnn 300 metreden yakn mesafeye kullanlmamas tavsiye edilir. l. Adaptörle Dürbünün Sfrlanmas: Adaptöre takl dürbünün sfrlanmasnda basit olarak hazrlanabilen bir hedef ka$d kullanlr.(%ekil-9.21) Sfrlama #u #ekilde yaplr:

17 cm

2,5 6 cm

!ekil-9.21

9-29 TASN!F DI"I


(1) Roketatar ni#an kontrol aleti ucuna ip ile bir art kl yaplarak namluya yerle#tirilir. Ni#an kontrol aleti bulunmuyorsa namlu ucuna art kl yaplr. Namlu arkasna da ortas delik bir ka$t yap#trlr. (2) Hedef kâ$d namlunun ucundan 8 m. ileriye yerle#tirilir. (3) Roketatarn ni#an kontrol aletindeki "+" kl hedef kâ$dnn üzerinde sa$ üstte olan art kl ile (Ni#an kontrol aleti yoksa namlu ucuna iple yapt$mz art kl) çak#trlr. (4) Roketatar ni#an sehpas üzerine veya herhangi bir yere sabitlenir. (5) Adaptör 300 m. çizgisine getirilir. (6) Dürbünden baklarak sol a#a$da kalan art kl ile 200 m. ni#angâh hatt çak#trlr.Bu esnada roketatar yerinden oynamamaldr. (7) Dürbündeki 200 m. ni#angâh hatt sol a#a$daki art klla çak#myorsa dürbün üzerinde bulunan yükseli# ve yan ayar tamburalarndaki vidalardan ayarlama yaplarak çak#trlmaya çal#lr. (8) Namlu mihverinden bakld$nda sa$ üstteki art kl, dürbünden bakld$nda 200 m. ni#angâh ile sol a#a$daki art kl çak#yorsa adaptöre takl dürbün sfrlanm# olur.

!ekil-9.22: RPG-7B ve Anti Tank Mühimmat ile Kesidi 9-30 TASN!F DI"I


m. Taktik Kullanm: (1) RPG-7B roketatar muharebede dü#mann zrhl araçlarna kar# kullanlr. Zrhl araçlara kar# kullanrken Kulenin gövde ile birle#ti$i yere ni#an alnarak atlr. Di$er kara araçlarna ise maksadna göre aracn motoruna veya personelin oturdu$u ksma ni#an alnr. (2) Roketatar yerdeki hava ta#tlarna ve duran hafif su üstü araçlara kar# kullanlabilir. (3) Antipersonel roketi kullanlarak 1000 metreye kadar mesafedeki dü#mann toplu birliklerine kar# kullanlabilir. Ayrca muhtemel yakla#ma istikametleri de bu #ekilde kapatlabilir. (4) Terörle mücadelede teroristlerin saklandklar ma$ara, barnak, ev vs. den çkarlmalar, ate#le bask altnda tutulabilmeleri için ma$ara ve barnaklara kar# kullanlr. (5) Dü#mann cephanelik, akaryakt depolama tesislerine kar# kullanlr. (6) Dü#mann destek silâh mevzilerine kar# kullanlr.



n. Kullanlmasnda Dikkat Edilecek Hususlar: (1) RPG-7B Roketatar silâhnn mekani$ini ve ni#ancl$n tam olarak ö$renmemi# ve bu silâhla ilgili e$itim almam# hiçbir personele kesinlikle kullandrlmaz. Ni#anc ve ni#anc yardmcs Roketatarn bütün kullanm ve emniyet özelliklerini tam olarak bilmelidir. (2) Silâhn geri tehlikeli bölgesinde mevcuttur. (3) Silâhn geri tehlikeli bölgesinde, en az 7 m. gerisinde hiçbir engel bulunmamasna dikkat edilmelidir. (4) Silâhn a$z ksm kesinlikle yere veya herhangi bir sütreye dayanmamaldr (5) Roketin denge kanatlarnn, at# müteakip hedefe gidinceye kadar yere veya herhangi bir engele temas etmemesi için roketatarn namlu a$z yerden, ba# siperinden en az 20 cm yukarda olmaldr. (6) Roketin hedeften önce bir engele çarpmamas için ate# sahalarnn temizlenmesi gerekir. (7) Yatarak ni#an vaziyetinde namlu gerisinden çkan alevin ni#ancya zarar vermemesi için uygun #ekilde yatlmaldr. (8) At# için hazrlanan roketler cephane heybesinin üzerine yatrlmal, do$rudan do$ruya gelen güne# #nlarna kar# korunmak üzere cephanenin üzeri örtülmelidir. (9) Roketatar mühimmatlar hassas tapal oldu$undan, kesinlikle at# haricinde silaha takl vaziyette ta#nmamaldr. (10) At# müdürü at# hattnn ve hedef hattnn tam olarak emniyetini almadan at# ba#latmamaldr. (11) Ate# almayan roketler yalnz at# müdürünün emri ile bo#altlmaldr. Her ne kadar bu silâha ait roketlerin intihar tapas varsa da; patlamama ihtimaline kar# patlamam# roketlerin herhangi bir kazaya neden olmamas için a#a$da belirtilen #ekilde hareket edilir;

9-32 TASN!F DI"I


(a) At# esnasnda bir rütbeli patlamayan roketin saysn ve dü#tü$ü noktay tespit ederek hedef hatt bölgesini gösteren krokiye i#aretler. (b) At#tan sonra bölge iyice taranr ve bulunan patlamam# roketler flamalarla i#aretlenir, patlamam# mühimmata kesinlikle dokunulmaz. (c) Bölge nöbetçilerle emniyete alnr. Nöbetçiler mühimmatn en az 150-200 metre aç$nda bulundurulur ve bölgenin emniyeti patlamam# mühimmat zararsz hale getirilinceye kadar gece ve gündüz devam edilir. Nöbetçilere açk ve kesin talimat verilmelidir. (ç) Patlamam# mühimmatn imhas yalnzca bu konuda e$itim görmü# rütbeli bir personel (Sürveyan/Bomba "mha Uzman) tarafndan yaplmaldr.

D!KKAT ! RPG-7B Roketatarn GER! TEHL!KEL! BÖLGES! denince sadece 25 m. olarak

de#erlendirilmemelidir.

A"a#daki

hususlarn

tamam

de#erlendirilmelidir; * 7 m. geride herhangi bir engel (a#aç, büyük kaya) bulunmamaldr. * 25 m. gerisinde

herhangi

bir

personel, mühimmat, patlayc-yanc

madde, teçhizat bulunmamaldr. * 50 m. gerisinde herhangi bir personel, mühimmat bulunmamaldr. * Yararak ni"an vaziyetinde, ni"anc ve yardmcsnn ayaklar geri tehlikeli bölgede kalmamaldr.

9-33 TASN!F DI"I


RPG-7B ( RUÇNOY PROT"VOTANKOV"Y GRANATAMYOT- Elle Tanka Kar" Bombaatar.) Roketatarlar esas itibariyle tanksavar silâh olarak imal edilmi# olup, çukur imla hakl mühimmat kullanr. Bu silâhla parça tesirli mühimmat kullanld$nda anti personel silâh olarak da kullanlr. RRPG-7B Roketatar; tanklar ve di$er zrhl araçlar, tahkimat ve beton koruganlar, mürettebatl ve otomatik silâh mevzileri, duran uçak ve helikopterler, duran su üstü hedefleri, toplu canl hedefler olup, bu iç güvenlik harekâtnda ma$ara, barnak ve binalarda tespit edilen hedeflere ve destek silâh mevzilerine kar# kullanlmaktadr. RPG-7B Roketatar bölücü terör örgütü mensuplarnca da kullanlmaktadr. Bölücü terör örgütü bu silâh yukarda belirtildi$i gibi bizim zrhl araçlarmza, hava araçlarmza ve karakol/sabit üs bölgelerine saldrlarda kullanmaktadr. RPG-7B Roketatarnn anti tank ve anti personel olmak üzere iki çe#it mühimmat bulunmaktadr. Anti personel mühimmat kullanlrken isabetli at# için mutlaka adaptörü takara ve bu adaptörle ni#an alma esaslarna (adaptör hedef mesafesine ayarlanr (hedef 400 m. "se adaptör 4 konumuna getirilir). Optik ni#angahtan, mesafe ne olursa olsun hep ‘’2’’ (200) ni#angahndan ni#an alnr) hedef göre at# yapmalyz. RPG-7B Roketatar denince, özellikle emniyet kaza yönünden bu silâhn geri tehlikeli bölgesi oldu$u akla gelmelidir.Bunun için at# esnasnda herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için 7 m. geride engel olmamas, 25 m. geride personel mühimmat ve patlayc-yanc madde, teçhizat olmamas, 50 m. geride ise personel mühimmat bulunmamas gerekmektedir. Ayrca yatarak ni#an vaziyetinde ni#anc ve ni#anc yardmcsnn ayaklar geri tehlikeli bölgede kalmamas gerekmektedir. Mühimmatlarnn parça tesirinin fazla olmas nedeniyle anti tank mühimmat 200 m., anti personel mühimmatnn ise 300 m. mesafeden daha yakna atlmaldr. Bu kapsamda zaten optik ni#angah 200 ni#angahndan, adaptör ise 300 ni#angahndan ba#latlm#tr. 9-34 TASN!F DI"I


1. RPG-7B Roketatar esas itibariyle tanksavar silâh olmasna kar#n hangi hedeflere kar# kullanlmaktadr? "ç güvenlik harekâtndaki taktik kullanmn açklayz. 2. RPG-7B Roketatarn mühimmat çe#itleri nelerdir? 3. RPG-7B Roketatar silâhnn geri tehlikeli bölgesi olmas nedeni ile herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için hangi kurallara uyularak at# yaplmaldr? 4. RPG-7B Roketatarn mühimmatlarn etkisi nedeniyle herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için hangi kurallara uyularak at# yaplmaldr? 5. Anti personel mühimmat ile at# yaplaca$ zaman adaptör taklarak at# yaplmas gerekmektedir. Aksi halde vuru#larda isabet olmaz. Bu durumda, RPG-7B Roketatar adaptörü ile nasl ni#an alnmaldr? 6. Anti tank mühimmat kullanarak RPG-7B Roketatar ile (800 m.) ilerdeki hedefe at# yaptnz. Mühimmat havadayken hedefe varmadan patlam#tr. Meydana gelen bu olayn sebebi nedir? 7. RPG-7B Roketatar ile at# yaparken teti$e bast$nz halde mermi ate#lenmemi#, namluda kalm#tr. Bu durumda uygulayaca$nz hareket tarznz açklaynz. 8. RPG-7B Roketatarn mekanik ni#angahnn yannda optik ni#angahnda bulunmaktadr. "sabetli at# için mekanik, optik ve adaptör takl iken optik ni#angahn nasl sfrlanaca$n açklaynz? 9. Roketatarlar esas itibariyle ………………………………. olarak imal edilmi# olup ……………………….... mühimmat kullanr. Bu silâhla parça tesirli mühimmat kullanld$nda …………………………………….……… olarak da kullanlr. Silâhn …………………………….tercih edilme sebeplerinden biridir. 9-35 TASN!F DI"I


! JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l$ Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi. ! JGY:167-3 Mekanik, Ni#anclk ve At# E$itimi Yönergesi ! JGYY:164-2 Destek Silâhlar Senaryolu E$itim Bro#ürü ! JGYY:164-4 Destek Silâhlar "ç. Güv.Hrk. Kullanma Esaslar Bro#ürü ! JGYY:315-1 RPG-7B Roketatar Bro#ürü

9-36 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I Havanlar

HAVANLAR ALT KONULAR

Sb.

1. 60 MM. HAVAN

!

2. 81 MM. HAVAN

!

3. 120 MM. HAVAN

!

Bilgi: !

Kavrama: "

Astsb. Uzm.

Uygulama: !

10-1 TASN!F DI"I

!

!

Ü N ! T E

10


ÜN!TEN!N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : 60 mm., 81 mm., 120 mm. Havanların;

•

Tanımı ve kurulu#taki yerini bilecek,

•

Adedi bilgilerini ve ana parçalarını bilecek,

•

Çalı#ma esaslarını bilecek,

•

Mermi çe#itlerini ve özelliklerini bilecek,

•

Taktik kullanımını bilip uygulayacak,

•

Havanın kurulması bilip uygulayacak,

•

Havanın tevcih edilmesini bilip uygulayacak,

•

Ni#an aletleri ni#an almayı bilip uygulayacak,

•

Ni#an vaziyetlerini bilip uygulayacak,

•

Doldurulmasını uygulayacak,

•

Mermi ate#lenmedi$i zaman namludan nasıl çıkarılaca$ını bilecek,

•

Sökülüp takılmasını bilip uygulayacak,

•

Atı# öncesi, esnasında ve sonrasında emniyet tedbirlerini bilip uygulayacak,

•

Kullanılmasında dikkat edilecek hususları bilecek.

10-2 TASN!F DI"I


ANAHTAR KAVRAMLAR

• Dik Mermi Yollu

•

Ba"üstü Açıklı#ı

• Barut Hakkı

•

UT-1

• Hassas Tapa

•

NT-1

• Grafik Atı" Cetveli

•

Tevcih

• Ruhlu

•

Ate" !daresi

HAZIRLIK SORULARI •

Bombaatarlar, el bombaları ile havanlarını kar!ıla!tırınız?

•

"ç güvenlik harekâtında, de#erlendiriniz?

•

Havanlar sütre gerisindeki hedeflere kar!ı kullanılmaktadır. Buna göre sütre gerisinde, görünmeyen bir hedefin tesirsiz hale getirilmesinin nasıl olaca#ını dü!ünüyorsunuz?

•

aç iken neden bir i! yapamayız?

•

Mühimmatı olmayan bir silâh, ne i!e yarar? 10-3

havanların

• Hangi amaçla para biriktirirsiniz?

TASN!F DI"I

sa#layaca#ı

avantajları


18-1000. HAVANLAR Havanlar, bir sütre gerisindeki hedefe sütrenin üzerinden a"ırtmak suretiyle görmeyerek atı" yapmak üzere tasarlanan, a#ızdan elle tek tek dolan ve namlu dibindeki i#neye merminin çarpması Dik Mermi Yollu sonucu patlayan dik mermi yollu bir Görmeyerek ate eden silâhlar n, destek silâhıdır. hedef olarak tespit edilen noktaya kadar havada çizdi i yörüngedir _ (Top, havan vb.)

Açıktaki hedefler, yatık mermi yollu ı (piyade tüfe#i, makinalı tüfek) silahlarla tesirsiz hale getirilir. Ancak, hedefler _ genelde bir mevzi gerisinde yani bir sütre gerisinde bulunur. Bu kapsamda, sütre gerisindeki hedefleri tesirsiz hale getirmek maksadıyla dik mermi yollu silâhlar kullanılır. Yakın mesafedeki sütre gerisindeki hedeflere kar"ı el bombası, orta mesafedeki (50-400m.) hedeflere kar"ı bombaatarlar, uzak mesafedeki i hedeflere kar"ı ise havanlar kullanılır. Dik mermi yollu silah oldu#undan genel olarak, sütre gerisindeki hedeflere kar"ı görmeyerek atı! yapılır. Ancak, duruma göre görerek atı!larda yapılır. Havanlar destek silâhları olup, mermilerin hedef üzerindeki etkisi yüksektir. Tahrip mermisi haricinde, sis ve aydınlatma mermileri olup kullanım alanları çe"itlidir. J.Gn.K.lı#ı envanterinde, 60 mm., 81 mm. ve 120 mm. Havanlar mevcuttur. 60 mm. ve 81 mm. havan, Komando ve Sınır birlikleri ile $ç güvenlik birliklerinde Güçlendirilmi" ve Özel Tip Karakollardaki destek timlerinde olmak üzere yaygın bir "ekilde kullanılmaktadır. 120 mm. havanlar ise A#ır Havan Bölüklerinde mevcuttur. Üç A#ır Havan Bölü#ü olması ve bu bölüklerde görev alacak personelin göreve ba"lamadan önce konu ile ilgili kurs görmesi nedeniyle bahsedilmemi"tir. J.Gn.K.lı#ı envanterinde bulunan havanlar, icra edilen operasyonlarda destek silâhı olarak kullanıldı#ı gibi sabit üs bölgelerinde (karakollar, kritik tesisler vb.) de savunma maksatlı olarak yakla"ma istikametlerini kapatmak, saldırıda bulunan teröristleri tesirsiz hale getirmek ve ihtiyaç halinde aydınlatma sa#lamak için kullanılır. Ayrıca, gerekti#inde sis mermileriyle de sisleme yapılır. 10-4 TASN!F DI"I


18-1001. 60 MM. HAVAN : a. Tanımı : 6.5 kg. a#ırlı#ında, yivsiz ve setsiz, tek ki"i tarafından atı"a hazırlanıp kullanılabilen, kullanımı pratik olan, dik mermi yollu bir destek silâhıdır. J.Gn.K.lı#ı envanterinde, MKE tarafından üretilen modeli de bulunmaktadır. b. Kurulu!taki Yeri : Komando ve Sınır birlikleri ile Güçlendirilmi" ve Özel Tip J.Krk.K.lıklarındaki destek timlerinin havan mangalarında bulunmaktadır. Ayrıca bu e#itimi veren e#itim birliklerinde mevcuttur. E#itim ve Sınır Bölüklerinde (4), Komando bölükleri ile Güçlendirilmi" karakollarda (3), Özel Tip J.Krk.K.lıklarında (2) adet bulunmaktadır.

MKE Ni!angâhlı !ekil-10.1: 60 mm. Havan

c. Adedi Bilgileri : (1) Çapı

: 60 mm.

(2) A#ırlı#ı

: 6.5 kg.

(3) Namlu Uzunlu#u

: 65 cm.

(4) Ate"leme %ekli

: Otomatik (Sabit i#neli) 10-5

TASN!F DI"I


(5) Atı" sürati

: 18-30 atım/dk.

(6) Azami namlu basıncı

: 950 kg/cm&

(7) Namlu ömrü

: Sınırsız

(8) Azami mesafesi

: 1800 m. ( 4 barut hakkı M49 A2 mermisi ) 1975 m. ( 5 barut hakkı olan mermiyle )

(9) Asgarî mesafe

: 91 m.

ç. Özellikleri: (1) Bir destek silâhı olarak son derece hafiftir. (2) Yapısı basittir. (3) Süratli kullanma imkânına sahiptir. (4) Yüksek bir do#ruluk derecesi ile sıhhatli atı"lar yapar. (5) Namlusu yüksek vasıflı çelikten imal edilmi" olup, namlu içi atı" etkilerinden do#an a"ınmayı pratik olarak sıfıra indiren sert krom ala"ımdan yapılmı"tır. (6) Ni"an aleti,a#ırlı#ını büyük ölçüde azaltan hafif ala"ımdan yapılmı"tır. (7) Ni"an aletinin namlu dı" yüzeyi üzerine takılması, kullanıcının iste#ine göre yeri tespit edilebilen hareketli bir yay vasıtasıyla kolayca de#i"tirilebilir. d. Ana Parçaları : (1) Namlu, (2) Dö"eme, (3) Ni"an

aleti

ve

el

tutama#ı,

(4)

(2)

(3)

(4)

(1)

(4) Ta"ıma kayı"ı ve namlu muhafazası.

!ekil-10.2: Ana Parçaları 10-6 TASN!F DI"I


e. Çalı!ma Esasları: Havanların genel olarak çalı"ma prensipleri aynıdır. Mermiler, namlu a#ızdan elle tek tek doldurulur. Namlunun dibinde bulunan sabit i#neye merminin sevk fi"e#i kapsolünün çarpmasıyla ate"leme meydana gelir. (1) Havanla ate" etmek için mermi kuyruk kısmı a"a#ıya gelmek üzere namlu a#zından içeriye bırakılır. Namlunun e#ikli#i merminin dibe kaymasını sa#lar. (2) Mermi namlu dibine indi#inde kuyruk kısmında bulunan sevk fi"e#i kapsolü, namlu içine do#ru çıkıntı yapan i#neye çarpar. (3) Bu çarpma kapsülü ate"ler, kapsülün alevi mermi kuyru#undaki deliklerden çıkarak barut haklarını (sevk barutlarını) ate"ler. (4) Sevk barutlarının yanması ile meydana gelen gaz basıncı mermiyi namludan fırlatır.

Barut Hakk Mermiyi istenilen uzakl a atabilmek için gerekli barut gaz bas nc n sa lamaya yetecek miktarda barut.

(5) Gaz sızdırmazlık contası mermi namlu a#zını terk etmeden, mermi gövdesi ile namlu iç kenarı arasından gaz kaçmasını önler. Aynı zamanda atıma namlu içindeki hareketi sırasında bir denge yüzeyi temin eder. (6) Tapanın içinde bulunan emniyet mili tapanın namluyu terk etmeden önce faaliyete geçmesini önler. (7) Ate" edildi#inde mermi, ate"lenmi" olan kapsülü ve sevk fi"e#ini birlikte götürür. Böylece havan ikinci atıma hazır olur. (8) Merminin gidece#i mesafe; mermiye takılan barut hakkı (BH) miktarına ve havana verilen yükseli"e göre de#i"ir. f. Mühimmat Çe!itleri: Havan mermileri, tapa, gövde ve kuyruktan olu"ur. $mlâ Maddesi (TNT, kimyasal maddeler vb.) gövdenin içindedir. Kuyrukta ise sevk fi"e#i ve kapsol bulunur. Aynı zamanda kuyruktaki kanatları sayesinde yivsiz havan namlusundan

10-7 TASN!F DI"I


atıldıkları halde takla atmadan ilerler ve tapanın ucuyla yere vururlar. Barut hakları atı" cetvelinde gösterilen miktara göre tanzim edilebilir. (1) Tahrip (M49 A2)Mermileri: (a) Rengi

:

Zeytuni ye"il

(Siyâh renklisi de mevcuttur) (b) Yazı ve $"aretleri

:

Sarı

(Havan rengi siyâh ise beyazdır) (c) A#ırlı#ı

:

1.360 kg.

(ç) Azami Mesafesi

:

1975 m. (5 Barut

(d) Tesir Yarı Çapı

:

10 m.

(e) Tapası

:

Hassas Tapa

(f) Barut Hakkı

:

6

Hakkı ile)

!ekil-10.3:Tahrip Mermisi Tahrip mermisi çelik bir gövdeden ibarettir. Kuyruk kısmı gövdenin sonuna tespit edilmi"tir. Tapa merminin ba" tarafında Hassas Tapa bulunur. Mermi gövdesi içinde 154 g. TNT ( Tri Nitro Toluen ) patlayıcı maddesi bulunur. TNT Yeterli sertlikteki cisme tapada bulunan ate"leme barutu vasıtasıyla veya zemine çarpmas ile ate"lenir. (4) barut hakkı ile 1800 m.ye kadar gider ate lenen tapa çe ididir. (M49 A2 mermisi.). Üzerinde 5 barut hakkı takılı olan mermiler 5 barut hakkıyla 1975 m.ye kadar gider. Üzerinde HE (High Explosıve/Yüksek %iddetli Patlayıcı Madde.) harfleri vardır. Mermi, tapasıyla yere veya sert bir cisme çarptı#ı zaman patlar. Parça tesiri fazla oldu#undan daha çok canlı hedeflere kar"ı kullanılır. Tesirli saha yarı çapı 10 m. daire olup, parçaları 100-150 m.ye kadar gidebilir.

10-8 TASN!F DI"I


(2) Aydınlatma Mermisi (M83 A2): (a) Rengi

: Gri

(b) Yazı ve $"aretleri

: Beyaz

(c) A#ırlı#ı

: 5 kg.

(ç) Aydınlatma Süresi : 55 sn. (d) Tesir Yarı Çapı

: Yoktur

(e) Tapası

: Hassas

(f) Barut Hakkı

:6

Mühimmat sandı#ından çıkan atı" tablosuna göre barut hakkı kullanılmalıdır. Asgari (4) barut hakkıyla atılması gerekir. (3) Sis Mermisi (M302 A2): (a) Rengi

: Kur"uni


: Sarı

(c) A#ırlı#ı

: 5 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 1500 m.


: 10 m.

(e) Tapası

: Hassas

(f) Barut Hakkı

:6

Bir yerin sislenmesinde, yangın çıkarmada ve i"aret için kullanıldı#ı gibi açıkta bulunan canlı hedeflere kar"ı da kullanılabilir. Kur"uni olu"u merminin kimyevi oldu#unu belirtir. Mermi içine beyaz fosfor doldurulmu"tur. $nfilak maddesi mermiyi infilak ettirerek fosforun hava ile temas etmesini sa#lar. Parça tesiri 10 m. yarıçapında bir saha içindedir. Azami menzili 1500 metredir. Beyaz fosfor (Yarı saydam, sarımsak kokulu, karanlıkta ı"ıldayan bir madde.) +38 derece ve daha yukarı sıcaklıkta sıvı haline gelir. Bu gibi hallerde sis mermileri yere konurken dümen kısmının yere, ba! kısmının yukarı gelmesine dikkat edilmelidir. Çünkü mermiler yatık olarak yere konursa beyaz fosforun erimesi halinde merminin bir tarafı bo" di#er tarafı da katıla"an 10-9 TASN!F DI"I


fosforla dolmu" olur. Bu da merminin havada kendi mihveri istikametinde ve ucunun ilerde bulunmasına engel olur. Mermide istikrarsızlık meydana gelir. Fosfor cilde temas ederse vücutta yaralar açar. (4) E"itim Mermisi (MOD 256) : (a) Rengi

: Mavi


: Beyaz

(c) A#ırlı#ı

: 2.038 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: Yoktur


: Yoktur

(e) Tapası

: Kör tapa

(f) Barut Hakkı

: Yoktur !ekil-10.4

Doldurma ve ni"ancılık e#itimi yapmak için kullanılır. Bu mermi yalnız sevk fi"e#i ile atılır. Bu mermilerin özel atı" cetvelleri vardır ve atı"ı bu cetvele göre yapılır. (5) Ders Atı! Mermisi (MOD 257): (a) Rengi

: Mavi


: Beyaz

(c) A#ırlı#ı

: 1.421 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 230 m.


: Yoktur

(e) Tapası

: Hassas

(f) Barut Hakkı

:6 !ekil-10.5

Ders atı" mermisi tahrip mermisinden yalnız renk, infilak maddesi ve parça tesiri bakımından farklıdır. Tahrip mermisinin bütün balistik özelliklerine sahip oldu#undan 10-10 TASN!F DI"I


e#itimlerde tahrip mermisi gibi kullanılır. Mermi içinde TNT yoktur. Hedefe dü"tü#ünde yalnız tapası patlar. g. Ni!an Vaziyetleri: Bir ki"i tarafından ta"ınır ve kullanılır. Daha yüksek atı" sürati istendi#i hallerde havan iki ki"i tarafından kullanılabilir. Yatarak, çökerek, diz çökerek ve oturarak olmak üzere dört çe"it ni"an vaziyeti vardır.



TASN!F DI"I

!ekil-10.7: Çökerek Ni"an Vaziyeti

!ekil-10.9: Çökerek Ni"an Vaziyeti 10-11


". Atı!ının için Hazırlık ve Atı!ın Yapılması: (1) Atı!tan Önce Silâh Üzerinde Yapılması Gereken #!lemler: (a) Atı" öncesinde, namlu dı" kısmındaki koruyucu ya#, namlunun içi ve ate"leme i#nesi iyice temizlenmelidir. Hiçbir "ekilde ya#ı temizlenmemi" havanla atı" yapılmamalıdır. (b) Ate"leme i#nesinin sa#lam oldu#u ve namlu içinde yabancı bir cisim bulunmadı#ı kontrol edilmelidir. (2) Ni!an Alma: Ni"an alınması için öncelikle, hedefin mesafesinin ölçülmesi ile bu mesafeye göre ni"an aletine ba#lanacak yükseli" açısı, tespit edilmelidir. Yükseli" açısı, Grafik Atı" Cetvelinden bulunur. Yine aynı cetvelden bu mesafeye göre mermi üzerinde bulunması gereken barut hakları tespit edilir ve barut hakları ayarlanır. Grafik atı" cetvelinden mesafeye göre namlunun alaca#ı açı ki bu yükseli" açısıdır tespit edilmektedir. Görerek atı" yapıldı#ı için yan açı de#eri tespit edilmez, di#er silâhlarda gez-göz-arpacık vasıtasıyla ni"an alındı#ı gibi ba" parmak havanı namlusunun ortasındaki beyaz çizgiye, beyaz çizginin de üst kısmı hedefe oturtulmak suretiyle ni"an alınır. (a) Grafik Atı! Cetveli ile Ni!an Aletine Ba"lanacak Yükseli! Açısının ve Barut Hakkı Miktarının Tespit Edilmesi: Mesafeye göre, barut hakları ve yükseli! açılarını belirtir çizelgedir. Grafik Atı" Cetveli, silaha ait de#il, mermilere ait bir çizelgesidir. Bu nedenle, her mühimmat sandı#ında, o mühimmatlara ait Grafik Atı" Cetveli vardır. Atı" esnasında hangi mermi kullanılıyorsa, o mermiye ait çizelge çizelgedir. kullanılır. Havanı görerek bir hedefe tevcih etmek için; önce hedefe olan mesafe tahmin edilir. Daha sonra Grafik Atı" Cetveline bakılarak o mesafeye atı" yapabilmek için gerekli olan milyem cinsinden namluya verilecek yükseli" açısı ve barut hakkı miktarı bulunur. 10-12 TASN!F DI"I

Grafik Atı_ Cetveli Hedefin mesafesine göre, havanın ni_an aletine ba_lanacak yükseli_ açısını ve mermi üzerinde olması gereken barut hakkı sayısını gösterir


Örne"in; Hedefin mesafesini 1000 m. olarak tespit ettiniz. - Mesafe sütunundan, 1000 m. bulunur. - 1000 m. hizasından bir ve ikinci sütunlarda herhangi bir de#er görülmemektedir Bunun anlamı; 1000 m.’ye 0 ve 1 Barut Hakkı ile atı" yapılmayaca#ıdır. - Üçüncü sütunda, 972 de#eri görülmektedir. Bunun anlamı ise, 1000 m.’ye 2 Barut Hakkıyla ve ni"an aletini 972 Milyeme ba#lamak suretiyle atı" yaparız. - 3 barut hakkı 1198, - 4 Barut hakkı 1282, - 5 barut hakkı 1330 de#erleri görülmektedir. - Bu durumda; 2,3,4,5 barut hakkıyla belirtilen de#erleri ba#layarak atı" yapılabilir. - Ancak, tercihimiz; en az barut hakkı olanı yani 2 barut hakkıdır. Çünkü, barut hakkı fazla oldukça basınç artaca#ından, ni"an hattı bozulabilir, namluya zarar verebilir. GRAF#K ATI$ CETVEL# (ÖRNEK) YÜKSEL!$ AÇILARI HEDEF MESAFES!

BARUT HAKKI 0

BARUT HAKKI 1

BARUT HAKKI 2

BARUT HAKKI 3

BARUT HAKKI 4

BARUT HAKKI 5

METRE

milyem

milyem

milyem

milyem

milyem

milyem

… … 385 400 500 600 700 715 800 900

… … 850

… … 1309 1299 1207 1098 920 850

… … 1409 1403 1350 1293 1232 1222 1164 1082

… 1458 1455 1416 1377 1335 1328 1292 1247

1417 1385 1380 1352 1318

1444 1417 1411 1389 1360

1198 1168 1145 … …

1282 1261 1244 … …

1330 1312 1299 … …

1000 1055 1100 … …

972 850

10-13 TASN!F DI"I


GRAF#K ATI$ CETVEL# (M49 A2 TAHR#P MERM#S#) YÜKSEL!" AÇILARI

HEDEF (BARUT MESAFES# HAKKI) 0

(BARUT HAKKI) 1

(BARUT HAKKI) 2

(BARUT HAKKI) 3

(BARUT HAKKI) 4

(BARUT HAKKI) 5

METRE

milyem

milyem

milyem

milyem

milyem

milyem

50 100 150 200 250

1535 1468 1398 1325 1245

1492 1456 1419

1479

300 350 385 400 500

1153 1130 850

1381 1341 1309 1299 1207

1454 1429 1409 1403 1350

1473 1458 1455 1416

1098 920 850

1293 1232 1222 1164 1082

1377 1335 1328 1292 1247

1417 1385 1380 1352 1318

1444 1417 1411 1389 1360

972 850

1198 1168 1145 1082 1002

1282 1261 1244 1204 1159

1330 1312 1299 1267 1234

863 850

1110 1108 1053 981 850

1199 1197 1160 1117 1069

600 700 715 800 900 1000 1055 1100 1200 1300 1400 1405 1500 1600 1700 1800 1900 1975

1013 937 800

!ekil-10.10: Örnek Grafik Atı" Cetveli 10-14 TASN!F DI"I


(b) Barut Haklarının Ayarlanması: Mermi üzerindeki mevcut barut haklarından sadece atı" cetvelinde önerilen kadar bırakılıp fazla barut hakları çıkarılır. Merminin dengeli uçması için kar"ılıklı barut hakları çıkarılmalıdır. Bir barut hakkı ile atı" yapılacaksa barut hakkı ortadan ikiye bölünür, yarısı merminin bir tarafına, yarısı da kar"ı tarafa takılır.

!ekil-10.11: Barut Haklarından Bazı Örnekler Örne"in; 2 barut hakkı ile atı" yapılacaksa, 4 barut hakkı çıkarılır. Geriye kalan 2 barut hakkı kar"ılıklı olarak kalır.

2 Barut Hakkının Takılması

3 Barut Hakkının Takılması

en az p mermisi ile ilgili olarak en fazla

10-15 TASN!F DI"I

D_KKAT ! Hedefin mesafesine göre tespit edilen barut hakkı miktarlar ından olanı tercih edilir. Ayrıca bu havanların çatal aya_ı olmadı_ı v e barut hakkı miktarı arttıkça meydana gelecek basınç fazla olaca_ından tahri (3) barut hakkı ile atı_ yapılması tavsiye edilir.


(c) Ni!an Aleti ile Ni!an Alma: J.Gn.K.’lı#ı envanterinde MKE yapımı havan da bulunmakta olup, bunun ni"an aleti farklıdır.

!ekil-10.12:Normal Ni"angah

!ekil10.13:MKE Yapım Ni"angah

ye göre esafesi

Bu ni"an aletlerinde yukarıdan itibaren "0" , "1" ve "M#L" yazılı üç bölüm vardır. Mühimmat sandıklarından çıkan grafik atı" cetvelleri milyem cinsinden oldu#u için bunlardan sadece "M#L" yazılı olan ve kırmızı renkli rakamların oldu#u bölüm kullanılır. D_KKAT ! Mesafe tahmin edilerek, o mesafe için namluya verilecek yükseli", grafik atı" cetvelinden bulunduktan sonra bu yükseli" açısı, ni"an aletinin hareketli kısmı MKE yapımı ni_angahta; mesafe (metre cinsinden) ve bu mesafe döndürülerek yine kırmızı renkteki ok i"aretinin kar"ısına getirilir. Böylece, yükseli" barut hakkı, ni_angâhın üzerinde yazılıdır. Bu nedenle hedefin m açısını havana ba#lamı" oluruz.tespit edildi_inde Grafik Atı_ Cetveline gerek kalmadan atı_ yap ılır. 10-16 TASN!F DI"I


Sol elle el tutama#ından tutularak, sol ba" parmak, namlunun üst orta noktası ile hedefe ni"an alınır. Bu ni"an hattı bozulmadan, Ruhlu namlu hareket ettirilerek ruhlu ortalanır (hava kabarcı#ının ortadaki küçük dairenin içine girmesi durumu). Ni"an aletine yükseli" açısını konuma getirmek için ba#landı#ında henüz namlunun hedefin mesafesine terazine bezer. göre alaca#ı açı belli de#ildir. Ruhlunun ortalanması ile hedefin mesafesine göre namlunun alaca#ı açı olu"ur. Hava kabarcı#ı küçük dairenin içine girdi#inde ruhlu ortalanmı" olup, havan; istikamet ve yükseli" olarak hedefe tevcih edilmi" demektir.

z zaman,

(ç) Ba! Üstü Açıklı"ının Kontrolü:

E#er bir sürte gerisinden atı" yapılacak ise, atılan merminin bu sütreye çarpıp çarpmayaca#ının atı"tan önce kontrol edilmesi Ba gerekir. Bu i"leme ba! üstü açıklı"ının kontrolü D_KKAT ! denir.

herhangi bir sütreye Namlu atı" vaziyetine getirilip, atı" için Yükseli_ açısını ni_an aletine ba_ladı_ımızda, namlunun bu a çıya gör çarpmadan hedefe gerekli olan yükseli" açısı aletine alaca_ıni"an pozisyon daha belli de_ildir. Ancak ruhluyu ortaladı_ımı namlunun alaca_ı açı ortaya çıkmı_ olur. ba#landıktan ve ruhlu ortalandıktan sonra ni"ancı, namluyu bu "ekilde bozmadan tutar ve bir di#er personel, namlunun yanında yere yatarak namlu dibinden namlu ucuna do#ru, Çe_itli namlu yüzeyleri istenilen istikametinde bakar. Namlu istikameti sütreyi gösteriyorsa, atılacak mermi sütreye ölçü aleti. Su çarpacak demektir, bu durumda atı" yapılmaz. E#er namlu istikameti kullanılan sütreyi göstermiyor ise atı" yapılabilir.

10-17 TASN!F DI"I


(3) Atı!ın Yapılması: (a) Atı" yapılacak mevzii tespit edilir. Dip tablasının konaca#ı yer, orta sertlikte olmalı, dip tablasına zarar verebilecek "ekilde ta"lık veya çok sert zemin olmamalıdır. (b) Atı" esnasında havanın kaymaması için, dip tablası koyulacak yer, havan dip tablası kazma gibi kullanılarak, hafifçe kazılıp çukurla"tırılır. (c) Mevziinin durumuna ve önündeki sütreye göre ni"an vaziyeti alınır. (ç) Hedefe olan mesafe tahmin edilir. (d) Grafik Atı" Cetvelinden, tespit edilen hedefin mesafesi için gerekli olan barut hakkı miktarı ve yükseli" açısını tespit edilir. (e) Mermi alınır ve barut hakları ayarlanır. (f) Tapa emniyet teli çıkarılır ve mermi sa# yana koyulur. (g) Havan alınarak, ni"an aleti; grafik atı" cetvelinden okunan açıya ba#lanır ve namlu sol elle tutularak hem hedefe ni"an alınır, bu esnada ruhlu da ortalanır. (E#er bir sütre gerisinden atı" yapılıyorsa, di#er bir personel tarafından ba"üstü açıklı#ı kontrol edilir). (") Sol elle namlu, ruhlu bozulmadan tutulurken, sa# elle mermi alınır ve namlu a#zından 2/3'ü içeri girinceye kadar sokulur. (h) Namlunun pozisyonu yani ni"an hattı ve ruhlunun bozulup bozulmadı#ı kontrol edilir. Bozulmamı"sa mermi namlu içine bırakılır ve sa# el süratle namlu üzerinden a"a#ıya do#ru kaydırılır. (ı) Merminin dü"tü#ü yeri gözetler.

limize

10-18 TASN!F DI"I

D_KKAT !

Mermiler hassas tapalı oldu_undan, mermi namludan çıkarılırken e çarpmamasına dikkat etmeliyiz. Bu nedenle, tapası ba_ ve i_aret parma_ını meydana getirdi_i yuvarlak bo_lu_a denk gelmelidir.


h. Tutuklukları ve Tutukluk Halinde Hareket Tarzı : (1) Ate! Almayan Mermilere Yapılacak #!lem: Merminin ate" almaması, merminin i#neye çarptı#ı fakat merminin faaliyete geçmeyerek namlu içinde kaldı#ı durumdur. Ayrıca nadiren i#neye çarpmadan önce mermi namluda sıkı"ır kalır. (a) Böyle durumda ni"ancı namlunun pozisyonunu bozmadan sa# eli ile müteaddit defalar namlunun dip kısmına do#ru vurur. Böylece namlu içinin pis veya mermi sevk çemberinin paslı olması nedeniyle merminin namlu içinde sıkı"ıp kalması söz konusu ise sıkı"mı" olan mermi namlu içinde kayarak ate"lenir ve atı"a devam edilir. (b) E#er namluya vurulmasına ra#men mermi ate" almamı"sa, ve sevk barutunun geç yanmasından dolayı meydana gelebilecek herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için 1 dk. beklenir. (c) Bu bekleme sonunda ni"ancı namlu sıcaklı#ını kontrol eder. Namlu so#umamı"sa so#uyuncaya kadar ni"ancı namlunun pozisyonunu de#i"tirmeden bekler. (ç) Namlu so#uduktan sonra ni"ancı namlunun durumunu bozmadan aya#a kalkar. Sol eli ile namlunun dip kısmından sa# eli ile namlunun ucuna yakın bir kısmından tutarak namluyu yere paralel duruma getirir. Bu esnada namlunun ucu hedef istikametini göstermelidir. Namlu tam yatay duruma getirildikten sonra, ni"ancı sa# elini, ba" ve i"aret parma#ını yuvarlak yaparak namlunun ucuna koyar. Mermi çıkarken, tapası ba" ve i"aret parma#ının meydana getirdi#i yuvarlak bo"lu#a denk gelmelidir. Daha sonra ni"ancı namlunun dibini yava" yava" yukarı kaldırmaya ba"lar, mermi namlu içinde ileriye akıp gelinceye kadar namlu dibini kaldırmaya devam eder.

limize

10-19 TASN!F DI"I

D_KKAT !

Mermiler hassas tapalı oldu_undan, mermi namludan çıkarılırken e çarpmamasına dikkat etmeliyiz. Bu nedenle, tapası ba_ ve i_aret parma_ını meydana getirdi_i yuvarlak bo_lu_a denk gelmelidir.


(d) Böylece namlu a#zına gelen mermi çekilerek namludan çıkarılır ve ilk i" olarak merminin emniyet teli takılır.

, mermi

Kapsüle bakılarak i#nenin kapsüle de#ip de#medi#i anla"ılır. E#er i#ne kapsüle çarpmı"sa, kapsülün bozuk oldu#u anla"ılır ve mermi tahrip edilmek üzere bir kenara konulur. E#er kapsül zedelenmemi" ise, ni"ancı namlu dibini iyice yukarıya kaldırarak, namlu içinde bir "ey varsa yere dü"mesini sa#lar ve atı"a devam edilir. D_KKAT ! E#er mermi tekrar ate" almaz ise tutukluk sebebinin i#neden oldu#u anla"ılır. Bu durumda i#ne sökülür ve yenisi takılır. _çinden mermiyi çıkarmak üzere yatay duruma getirilmi_ namlu çıkmadan asla dip tablası yere gelecek _ekilde tekrar yere konma

(2) Mermilerin Ate! Almama Sebepleri:

malıdır.

(a) Sevk fi"e#inin hatalı olması, (b) $#nenin hatalı veya gev"emi" olması, (c) $#nenin kirli veya etrafının barut artı#ı ile dolmu" olması, (ç) Namlu içinin kirli olması, (d) Namlu içinde fazla miktarda ya# ve su bulunması, (e) Sevk fi"e#inin; dümendeki fi"ek yata#ına iyice oturmamı" olması, (f) Dümen kanatlarının e#rilmi" olması, (g) Mermi üzerinde yabancı maddeler veya fazla miktarda boya mevcut olması.

10-20 TASN!F DI"I


ı. Sökülüp Takılması: (1) Sökülmesi : (a) Ta"ıma kayı"ı çıkarılır. (b) Namluyu dip tablasından ayırmak için, dip tablasına gev"eyinceye kadar tahta çekiçle hafif olarak darbeli "ekilde vurulur. Gev"edikten sonra dip tablası saat yelkovanı tersi istikametinde döndürülerek çıkarılır. (c) Ate"leme i#nesini de#i"tirmek veya çıkartıp temizlemek için muhteviyat dahilindeki tornavida kullanılır. Ate"leme i#nesini tespit eden üç adet vida sökülmek suretiyle yerinden çıkarılır. E#er i#ne sıkı"mı" ise tahta çekiçle hafif darbeler vurmak suretiyle gev"emesi sa#lanır, sonra kolayca sökülür. (ç) Kelebek somunu gev"etmek suretiyle ni"an aleti ve el tutama#ı çıkartılır. (2) Takılması : (a) Önce ate"leme i#nesi yerine takılır ve vidaları sıkılır. Vidalar sıkılmadan önce i#ne uzunlu#u, "#"ne ölçme mastarından" istifade edilerek ayarlanır. (b) Ate"leme i#nesi takılmı" olan dip tablası (Dö"eme) saat yelkovanı istikametinde döndürülmek suretiyle namluya takılır. Dip tablası namluya takıldıktan sonra el ile sıkılabildi#i kadar sıkılmalı, sıkmak için ba"ka bir teçhizat kullanılmamalıdır. (c) Ni"an aleti ve el tutama#ı yerine yerle"tirilir. (ç) Kelebek somunu sıkı"tırılır. (d) Askı kayı"ı takılır. D!KKAT ! Namluyu dip tablasından ayırmak için, dip tablasına gev"eyinceye kadar tahta çekiçle hafif olarak darbeli "ekilde vurulmalıdır. Kesinlikle sert, metal çekiçlerle vurulmamalıdır.

10-21 TASN!F DI"I


18-1002. 81 MM. HAVAN J.Gn.K.lı#ı envanterinde, NT-1 ve UT-1 Havan olmak üzere iki çe"it havan bulunmaktadır.

NT-1 N: Normal, T: Tip “Normal

UT-1 U: Uzun, T: Tip

Tip,

Bir” gelir.

a. Tanımı: Yivsiz setsiz, a#ızdan doldurulan, otomatik (sabit i#neli), olarak ate" eden bir silâhtır.

!ekil-10.14: 81 mm. Havan

anlamına gelir.

Bu silahın esas görevi, üst açı grubu ile görmeyerek atı" yapmaktır. Gerekti#inde görerek atı" yapılabilir. 10-22 TASN!F DI"I


Havan üç parçaya ayrılarak kendi personeli tarafından ta"ınabilece#i gibi, kısa mesafelerde parçalarına ayrılmadan iki personel tarafından kolayca ta"ınabilir. b. Kurulu!taki Yeri: Komando ve Sınır birlikleri ile Güçlendirilmi" ve Özel Tip J.Krk.K.lıklarındaki destek timlerinde bulunmaktadır. Ayrıca bu e#itimi veren e#itim birliklerinde mevcuttur. c. Adedi Bilgileri: NT-1 (1) Namlu A#ırlı#ı

:

UT-1

21 kg.

28.1 kg.

(2) Çatal Ayaklı Kundak A#ırlı#ı :

22.5 kg.

23.5 kg.

(3) Dö"eme A#ırlı#ı

:

15.35 kg.

19.6 kg.

(4) Toplam A#ırlı#ı

:

58.85 kg.

71.2 kg.

(5) Namlu Uzunlu#u

:

115.7 cm.

158.4 cm.

(6) Azamî Yükseli"

:

1.450 milyem 1.510 milyem

(7) Asgarî Yükseli"

:

620 milyem

620 milyem

(8) Yükseli" El Çarkının 1 Turu :

10 milyem

10 milyem

(9) Yan El Çarkının 1 Turu

:

15 milyem

15 milyem

(10) Azamî Menzil

:

3800 m

5850 m. (MOD 214)

(11) Asgarî Menzil

:

250 m.

250 m.

ç. Ana Parçaları: (1) Namlu, (2) Çatal Ayaklı Kundak, (3) Dö"eme.

10-23 TASN!F DI"I


Namlu Gövdesi

Ta"ıma kulpu Kaba ni"an hattı Yuvarlak ba"lık yata#ı

Namlu dibi Yuvarlak ba"lık

!ekil-10.15: Havanın Ana Parçaları 10-24 TASN!F DI"I


d. Teçhizat ve Avadanlıkları: (1) Yedek Parçaları: (a) $#ne, (b) Namlu dibi ve yan yol burcu için allen ba"lı vida. (2) Bakım Malzemeleri: (a) Temizlik Malzemeleri: (I)

Tomar fırçası,

(II)

Tomar fırçası kolları,

(III)

Tahta temizleme takozu.

(b) Bakım Avadanlı"ı: (I)

$ki a#ızlı anahtar 6-7,

(II)

Düz tornavida ,

(III)

Tek a#ızlı anahtar 27 mm.,

(IV)

Ay anahtar 60 mm.,

(V)

Ay anahtar 80 mm.,

(VI)

Anahtar 4 mm.,

(VII) Pense, (VIII) Çekiç, (IX) (X)

Bakır tokmak. $nce ya# ya#danlı#ı

!ekil-10.16: Havan Bakım Avadanlıkları 10-25 TASN!F DI"I


e. Ni!an Aletleri: Havanları yanca ve yükseli!çe tevcih etmeye yarayan alet, ni"an aletidir. Hali hazırda iki cins ni"an aleti kullanılmaktadır. Bunlar T1 ve T3 ni"an aletleridir. (1) T1 Ni!an Aleti: Bu ni"an aleti; dirsekli dürbün, dürbün adaptörü ve dürbün gövdesinden meydana gelmi"tir.

!ekil-10.17: T1 Ni"an Aleti

10-26 TASN!F DI"I


(a) Dirsekli Dürbün: Alttaki mercek üzerinde, birbirine dik iki çizgi vardır. Bunlardan dü"ey çizgi; havanı istikametçe tevcih etmekte kullanılır. Dürbün yata#ı üzerinde bulunan üst kelebekli vida, dirsekli dürbünü istenilen durumda tespit etmekte kullanılır. Dirsekli dürbün üst kısmında bir bilezik üzerinde aydınlatma penceresi vardır. Aydınlatma aletinin lambası takılarak adese üzerindeki yatay ve dü"ey çizgilerin gece görünmesi sa#lanır. (b) Dürbün adaptörü: Yan tertibatı, kolümatör ve dürbün yata#ından olu"ur. (I) Yan Tertibatı: Yan tam taksimatı, yan tamburası, yan milyem taksimatı ve yan ruhlusundan olu"ur. Yan tam taksimatı; 100 milyemlik aralıklarla 64’e bölünmü"tür. Her 400 milyemde bir, sola do#ru 32’den 0’a ve sa#a do#ru 0’dan 32’ye kadar numaralandırılmı"tır. Yan tamburası; dirsekli dürbünü kendi ekseni etrafında sa#a sola döndürmekte kullanılır. Hareket, tamburanın döndürülmesi ile sa#lanır. Yan tamburasının ileriye do#ru bastırılması ile çalı"an bir genel hareket tertibatı, büyük yan de#i"iklikleri yapılaca#ı zaman dirsekli dürbünün serbest ve çabuk hareketini sa#lar. Yan milyem taksimatı; yan tamburası üzerinde bulunur. Birer milyem ara ile, 0’dan 100 milyeme kadar taksimatlı ve 10 milyemde bir numaralandırılmı"tır. Yan tamburasının bir tam devri yan taksimatını 100 milyem (1 tam) hareket ettirir. Yan ruhlusu; adaptörü üzerinde olup namlunun yan e#rili#ini gidererek havanın istikametçe tevcihini sa#lar. Ruhlunun üzerinde hasar görmemesi için döner bir metal kapak vardır. (II) Kolimatör: Dürbün yata#ının sol tarafına monte edilmi" bir gez ve arpacıktan olu"an sabit bir parçadır. Kolümatör, dürbünün hasara u#raması durumunda ni"an almakta kullanılır. Ayrıca, kolimatör, büyük yan de#i"ikleri yapılırken ni"an almayı çabukla"tırmak için ni"an çubuklarına kabaca ni"an almakta da kullanılır. (c) Dürbün gövdesi: Yükseli" tertibatı ve kırlangıç kuyru#u "eklinde bir ayaktan olu"ur. 10-27 TASN!F DI"I


(ç)

Kullanılması:

Kırlangıç kuyru#u "eklindeki ayak, üzerindeki yaylı mandala dı"a do#ru basılarak ni"an aleti yata#ına sokulur, a"a#ıya do#ru bastırılarak yerine oturtulur. Mandalın serbest bırakılması ni"an aletini yata#ına kilitler. (I) Yan Açısının Ba"lanması: Ni"an aletine ba#lanacak olan yan açıların tam de#erlerini, yan tam taksimatına, küsuratı yan milyem tamburası üzerindeki yan milyem taksimatına ba#lanır. (II) Yükseli! Açısının Ba"lanması: Yükseli" açısının tam de#eri, yükseli" tam taksimatına, küsuratı yükseli" tamburası üzerindeki yükseli" milyem taksimatına ba#lanır. Örne"in; Ate" idare merkezi tarafından yan de#er 3475(34 Tam, 75) milyem olarak bildirildi#inde, ni"an aletine yan de#eri "u "ekilde ba#lanır, - Önce, tam de#er olan 34 yükseli" tam taksimatına, - Sonra, küsuratı olan 75 ise yükseli" tamburası üzerindeki yükseli milyem taksimatına ba#lanır. (Yükseli" açısı da aynı "ekilde ba#lanır) (2) T3 Ni!an Aleti:

T3 Ni"an Aleti

!ekil-10.18: T3 Ni"an Aleti 10-28 TASN!F DI"I


(a) Yan Açısının Ba"lanması: Ni"an aleti ile yan ba#lamak için, yan

tamburası çevrilir. Bununla yan tam taksimat ıskalaları ve yan milyem taksimatları döndürülür. Ni"an aletinde yan ba#lamaya ba"lamadan önce, yan kilit tamburasının serbest olmasına dikkat edilir. Ni"an aletinde bir ba#lama yaptıktan sonra, yanı ni"an aletinde sabitle"tirmek ve atı" sırasında ıskalanın kaymasını önlemek için kilit tamburası sıkı"tırılır. Ni"an aletine ba#lanacak olan yan açıların tam de#erlerini, yan tam taksimatına, küsuratı yan milyem tamburası üzerindeki yan milyem taksimatına ba#lanır (T1 Ni"an aletinde oldu#u gibi). (b) Yükseli! Açısının Ba"lanması: Yükseli"i ba#lamak için, yükseli" tamburası çevrilir. Bu hem yükseli" milyem taksimatını ve hem de yükseli" tam taksimatlarını çalı"tırır. Taksimatlar 200 milyem de 1 numaralanmı"tır ve eksi 2’den ba"lar sıfıra geçer artı 16’ya kadar gider. Yükseli" ba#lanması yapılırken siyah numaraların yükseli", kırmızı numaraların ise alçalı" için oldu#u hatırdan çıkarılmamalıdır. Ni"an aletinin yükseli"ini ba#lamadan önce, yükseli" kilit tamburası serbest bırakılır. Yükseli" ni"an aletinde ba#landıktan sonra yükseli" kilit tamburası kilitlenir.

!ekil-10.19: T-3 Ni"an Aleti 10-29 TASN!F DI"I


f. Ni!an Çubukları: Ni"an çubukları havanın istikametçe tevcihinde bir müracaat noktası veya ni"an hattı tesis etmek üzere kullanılır. T1 ni"an aleti ile M2 A1, T3 ni"an aleti ile M10 ve M2 A1 ni"an çubukları kullanılır. (1) M10 Ni!an Çubukları: (a) 62.5 cm. uzunlukta saç borudan yapılmı", üzerine yan sapmaları ölçmeye yarayan 200 milyemlik bir cetvel vida ile monte edilmi" bir çubuktur. (b) M10 ni"an çubu#u 81 mm.lik havanın esas çubu"u olup "u amaçlar için kullanılır. (I)

Ba"langıç ve esas istikameti tespite yarar,

(II) Havan ni"an çubu#u ile tevcih etmeye yarar, (III) Yardımcı ni"an çubu#u olarak kullanılabilir, (IV) Yan sapmaları milyem cinsinden ölçmeye yarar, (V) Gece M53 aydınlatma aletine yataklık eder. M7

M10

!ekil-10.20: M7 ve M10 Ni"an Çubukları M10 ni"an çubu#undan ba"ka M7 Ni!an Çubu"u (61 cm. a#açtan yardımcı ni"an çubu#u) ile M6, M8 ve M4, M9 ni"an çubukları kullanılır. (2) M2 A1 Ni!an Çubukları: $ki adet bulunur. Bir birine geçmeli iki parça halindedir.

!ekil-10.21: M2 A1 Ni"an Çubukları 10-30 TASN!F DI"I


g. Aydınlatma Aletleri: Havanın bir hedefe tevcihinde; UT-1 Havan T-3 ni"an aleti iç taksimatının aydınlatılmasında M-53 aydınlatma aleti, 81 mm.’lik klâsik havan M-4 ni"an aleti içindeki kolimatörü aydınlatmada ise M-37 aydınlatma aleti kullanılmaktadır. 81 mm’lik klâsik havanlar için M-10 esas ni"an çubu#unu aydınlatmada M-41 aydınlatma aleti, UT-1 havanlar için M2-A1 ni"an çubuklarını aydınlatmada ise M-14 ni"an çubu#u aydınlatma aleti kullanılmaktadır. (1) M53 Aydınlatma Aleti:

(a) Ni"an aletini aydınlatması maksadıyla kullanılır. (b) M53 alet aydınlatma lambasını kullanı"a hazırlamak için pil yata#ının sonundaki kapak çıkartılarak iki BA-30 pili içeri yerle"tirilir. (c) Ta"ıma çantasının kur"un telleri, ni"an aletine yeti"ebilece#i bir yere yerle"tirilir. (ç) Lambanın ucu dirsekli dürbün artıkılını aydınlatmak için geçirilir.

!ekil-10.22: M53 Aydınlatma Aleti (2) M14 Ni!an Çubu"u Aydınlatma Aleti: M14 ni"an çubu#u aydınlatma aleti ni"an çubuklarının üzerine takılarak gece atı"larında ni"an çubuklarının yerini belirtir. M53 aydınlatma aleti ile birlikte kullanılır. Ni"an çubukları üzerine bir kelepçe vasıtası ile takılır. Çubukların birbirinden ayırt edilebilmeleri için yakın ni"an çubu#una ye"il, uzak ni"an çubu#una kırmızı filtreli aydınlatma aletleri takılır. Gece yapılacak mevzi i"galinde havanın do#ru ve tam olarak 10-31 TASN!F DI"I


tevcihi aydınlatma aletleri ile yapılır. Gece yapılan çalı"malarda, dürbün iç taksimatı ve ni"an çubuklarının aydınlatılması hariç gündüz yapılan i"lemler aynen uygulanır. P!L KUTUSU

KABARTMA BA$LI%I ANAHTAR KELEPÇE

M41

M14

!ekil-10.23: 14ve M41 Aydınlatma Aleti ". M2 A2 Ni!an Dairesi: Görmeyerek ate" eden silahların tevcih edilmesinde kullanılan ve temel olarak istikamet ve yükseli" tertibatları üzerine monte edilmi" bir dirsekli dürbünden ibarettir. Alçalı# yükseli# milyem tamburası

Dürbün kapa$ı

Filtre

Pusula göz camı

Pusula kilitleme mandalı Tam taksimat bilezi$i

Tesviye ruhluları

Milyem tamburası Genel hareket tamburası Tesviye vidaları

!ekil-10.24: M2A2 Ni"an Dairesi 10-32 TASN!F DI"I


Dürbün yatay ve dü"ey kılları olan optik bir alettir. Yatay ve dü"ey kıllar, her 10 milyemde bir rakam yazılmak suretiyle, 0’dan ba"layarak 85 milyeme kadar 5 milyemlik taksimatlara bölünmü"tür. Bu taksimat, bir müracaat hattına veya noktasına göre, yatay açı ile yükseklik açısında meydana gelen küçük sapmaları ölçmek için kullanılır. (1) Ni!an Dairesinin Kurulması: (a) Üç ayak tespit vidaları gev"etilir ve ayakları istenilen yükseklikte ayarlanır. Daha sonra üç ayak tespit vidaları sıkı"tırılır. (b) Üç ayak, ni"an dairesinin kurulaca#ı nokta üzerine yerle"tirilir. Ayaklardan biri, kabaca ni"an alacak akul istikameti göstermeli ve aydınlatma tertibatı takılmı" olmalıdır. Aydınlatma tertibatı takılı olan ayak, ni"an dairecinin merkezinden sarkan ipin ucundaki sol tarafında bulunmalıdır. Alete bir "akul . ba#lanır. Bu durumda "akul, ni"an dairesinin kurulaca#ı noktanın en fazla 2,5 cm uza#ında olmalıdır. (c) Üç ayak kuvvetlice topra#a gömülür. Bu durumda üç ayak ba"lı#ı kabaca tesviye edilmi" olmalıdır. Daha sonra üç ayak ba"lı#ı çıkarılır. (ç) Ni"an dairesi tabanı üzerindeki mandal çekilerek ni"an dairesi üç ayak üzerine yerle"tirilir ve hafifçe sıkı"tırılır. (d) Ni"an dairesinin tabanı hareket ettirilerek "akul, tevcih yeri üzerine gelecek "ekilde ortalanır. (e) Ni"an dairesi tespit vidası iyice sıkı"tırılır. (f) Ni"an dairesinin ba"lı#ı çıkarıldıktan sonra, üç ayak ba"lı#ı üzerine veya üç tespit vidalarından biri üzerine açılarak hasar görmesi önlenmi" olur. (g) Gerekti#inde aydınlatma tertibatı takılır. _

10-33 TASN!F DI"I

Kubbe _eklindeki bir parçanın a_ırlık _akuldür Dik açısı üstte e_kenarlı gönyenin tepesinden sarkan _akul da tesviyeyi olu_turur.


(2) M2 Ni!an Dairesinin Tesviyesi : (a) Dairevi Ruhlu #le Ni!an Dairesinin Tesviyesi : (I)

Tesviye vidası yarı yarıya gev"etilir.

(II) Dairevi ruhlu, hatıra levhasına yakın olan tesviye vidası üzerine gelinceye kadar ni"an dairesi döndürülür. (III) Her iki elin ba" ve i"aret parmakları kullanılarak, di#er iki tesviye vidası ters istikamette döndürülür. Bu durumda ruhlu , sol elin ba" parma#ı ile aynı yönde hareket eder. (IV) Dairevi ruhlu hareket etti#i zaman sadece üçüncü tesviye vidası kullanılarak ruhlum ortalanır. Di#er iki tesviye vidası sa# döndürülür. Ruhlu, yarıdan fazla ortadan kaydı ise, ni"an dairesini yeniden tesviye etmek gerekir. %ayet ruhlu ortalanmıyorsa, a"a#ıda b’ de açıklanan yöntem kullanılır ve en kısa zamanda alet onarımına gönderilir. (b) Silindirik Ruhlu ile Ni!an Dairesinin Tesviyesi : (I) Tesviye vidaları yarı yarıya gev"etilir. Silindirik ruhlu ekseni, tesviye vidalarından ikisine paralel olacak "ekilde ni"an dairesi döndürülür ve bu iki vida kullanılarak ruhlu ortalanır. Her iki elin ba" ve i"aret parmakları ile vidalar sıkıca tutulur ve ba" parmakla birbirine yakla"acak veya birbirinden uzakla"acak "ekilde iki tesviye vidası da aynı anda döndürülür. Bu hareket, vidalardan birisi sıkı"tırılırken di#erinin gev"etilmesine neden olur ve ruhlu daima sol ba" parma#ın yönü ile aynı yönde hareket eder. Ni"an dairesi 1600 milyem döndürülür ve üçüncü tesviye vidası çevrilerek ruhlu ortalanır. Ni"an dairesi ilk durumuna gelecek "ekilde tekrar döndürülür ve gerekiyorsa ruhlu yeniden ortalanır. (II) Bu i"lem ruhlu ortaya gelinceye kadar tekrarlanır. Alet ilk her durumda 3200 milyem döndürülür. E#er ruhlu ortada kalıyorsa, 3200 milyem daha döndürülür. Bu durumda da ruhlu ortada kalmaya devam ediyorsa,bu kez ni"an dairesi 6400 milyem döndürülür. E#er ruhlu yine ortada ise ni"an dairesi tesviye edilmi" olur. Alet ilk bulundu#u durumdan 3200 milyem döndürüldü#ünde ruhlu ortada de#ilse, 10-34 TASN!F DI"I


tesviye vidasının görev yapmadı#ı anla"ılır. Bunu gidermek için aynı vidalar kullanılarak ruhlu ortalanır. Bundan sonra alet 3200 milyem döndürülerek, ruhlu bir kez daha ortaya getirilir. Bu durumda, alet tesviye edilmi" ve ruhlu ortalanmı" olur. Ruhlu ayarlanamıyorsa ni"an dairesi ilk fırsatta onarıma gönderilmelidir. (III)

%akul, havan tevcih edilinceye kadar, ni"an dairesinden

çıkarılmaz. h. Mermi Çe!itleri: (1) Tahrip Mermisi(HE MKE MOD 214): (a) Rengi

: Zeytuni ye"il


: Sarı

(c) A#ırlı#ı

: 4.820 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 6500 m.

(d) Tapası

: AZDM 111 A2 Hassas tapa

!ekil-10.25: HE MKE MOD 214 Tahrip Mermisi (2) Kudretli Tahrip Mermileri: (a) Rengi

: Zeytuni ye"il


: Sarı

(c) A#ırlı#ı

: 5 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 2330 m.

(d) Tapası

: M-52 Hassas Tapa, Tavikli, M-77 $htiraklı 10-35

TASN!F DI"I


(3) Sis Mermileri: (a) Rengi

: Gri


: Sarı (Gövde üzerinde sarı bant vardır)

(c) A#ırlı#ı

: 5 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 2200 m.

(d) Tapası

: M-52 Hassas Tapa, M-77 $htiraklı-Hassas

!ekil-10.26: Sis Mermisi (4) Aydınlatma Mermisi (M301 A2): (a) Rengi

: Beyaz


: Siyah

(c) A#ırlı#ı

: 4.863 kg.

(ç) Tapası

: DM93

!ekil-10.27: M301 A2 Aydınlatma Mermisi Aydınlatma mermisi 500.000 mum gücünde 75 saniye süre ile 300 ila 1000 metre çapında bir bölgeyi aydınlatır. 10-36 TASN!F DI"I


(5) Ders Atı! Mermisi (MKE MOD 238): (a) Rengi

: Mavi


: Beyaz

(c) A#ırlı#ı

: 4.820 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 6500 m.


: Yoktur ($mla maddesi sorel çimentodur)

(e) Tapası

: AZDM 111 A2

!ekil-10.28: MKE MOD 238 Ders Atı" Mermisi (6) E"itim Mermisi: (a) Rengi

: Siyah


: Beyaz

(c) A#ırlı#ı

: 5 kg.

(ç) Azami Mesafesi

: 274 m.


: Yoktur

(e) Tapası

: Kör Tapa

(f) Barut Hakkı

: Yoktur. Sadece sevk fi"e#i kullanılır.

!ekil-10.29: Ders Atı" Mermisi 10-37 TASN!F DI"I


ı. Tapa Tanzimi: Tapalar, mermiyi istenilen zamanda ve istenilen "artlar altında patlatmakta kullanılan tertibattır. Havan mermilerinin dü"man üzerinde azami etkiyi yapabilmesi için mermilerin tapalarını hedefin cinsine göre takmalı yada mermi üzerindeki mevcut tapa hedefin korunma "ekline göre ayarlanmalıdır. Muharebe mermileri tapa çe"itleri, çe"itli olmakla birlikte tapalar genel olarak hassas, ihtiraklı (zaman ayarlı), ve tavikli (gecikmeli) olarak bölümlere ayrılır. E#itim maksadıyla kullanılan tapalar ise kör tapadır. Tapa çe!itleri !unlardır; • M52 ve M53 ba" tapaları namlu emniyetli tapalardır. M52 tapaları hassas, M53 tapaları hassas ve 0,1 saniye gecikmeli olarak tanzim edilmi"tir. Bu tapa hassas çalı"madı#ı zaman tavikli olarak çalı"ır. Hassas ve tavikli olarak tanzimi, gövde üzerindeki ayar vidasından yapılır. • M77 #htiraklı Hassas Tapa: M77 tapası tavikli ve hassas tapanın bir terkibidir. Bu tapa, ya istenilen saniyeye tanzim edilmek suretiyle havada paralanır veya vardı#ı yerde hassas olarak faaliyet geçer. Bu tapa M56 tahrip ve M57 sis mermilerinde kullanılır. zaman ayarı 25 saniyedir. • M84 #htiraklı Tapa: Bu tapa azami 25 saniye ye kadar zaman tanzimi yapılabilen tek amaçlı ihtiraklı tapadır. Zaman ayarı için tapada birer saniye ara ile sıfırdan 25 saniyeye kadar taksimat vardır. “Emniyet” durumu tapa gövdesi üzerindeki “S” harfi ile gösterilmi"tir. Tapalar tanzim anahtarı ile ayarlanır. Tapa tanzim anahtarı, düz saplı somun anahtar olup üzerinde zaman taksimatı vardır. Tapa tanzim anahtarının ucunda yuvarlak delik vardır. Tapa tanzim anahtarının üzerindeki yarıklar tapa üzerindeki çıkıntılara oturtulur. M14 tapa tanzim anahtarı, kudretli tahrip ve sis mermileri üzerindeki M77 ihtiraklı hassas tapasını tanzim etmekte kullanılır. M25 tapa tanzim anahtarı, aydınlatma mermisi üzerindeki M84 ihtiraklı tapasını tanzim etmekte kullanılır. 10-38 TASN!F DI"I


i. Havan Mürettebatı: Havan Mangası: • Manga Komutanı • Ni"ancı

1

2

• Ni".Yrdc. • Cephaneci • Cephaneci • Cephaneci

3

Mg. K.

• Cephaneci

5

(Aynı zamanda hafif araç "oförü)

4

!ekil-10.30: Havan Mangası j. Havanın Kurulması: (1) Mürettebata önce mekanik e#itim, pusula ile tevcih ve havan ni"ancılı#ı ö#retilir. Manganın her eri mangadaki bütün vazifeleri yapacak "ekilde yeti"tirilir. Havanları atı" durumuna getirmek için öncelikle dö"emenin yerle"tirilece#i yerin ve atı" istikametinin belirlenmesi gereklidir. 81mm’lik havanda T1/T3 ni"an aleti kullanılıyorsa havan genel atı" istikametinde kurulur. Pusula ile manga komutanı havanın mevziini gösterir. Ni"ancı dö"emenin yerini belirtmek ve pusulayı üzerine koymak için dö"eme çubu#unu diker. Manga komutanı (veya ni"ancı) pusulayı dö"eme ni"an çubu#unun üzerine yerle"tirir. Verilen istikamet açısını pusulanın milyem taksimatı üzerinde tespit edene kadar pusulayı çevirir. Pusula istenen istikamete geldikten sonra pusula üzerine bakarak 4 numaraya, havandan en az 25 m ileriye, esas çubu#u diktirir. $ki ni"an çubu#u istikametinde havan kurulur. (2) Havan Kurma: (a) Manga Komutanı ni"an aleti kutusu ile ni"an çubuklarını alır, mevzi bölgesine gider. Bunları seçti#i mevzi yerinin sol tarafına koyar. Mevzi yerinin 2 m kadar soluna geçer, bir kolu ile mevzi yerini di#eri ile genel atı" istikametini göstererek “MEVZ$ AL!” komutunu verir 10-39 TASN!F DI"I


(b) Komut üzerine 3 numara dö"emenin kaba ni"an hattı genel atı" istikametinde olacak "ekilde dö"emeyi manga komutanının gösterdi#i yere koyar. (c) Dö"eme atı" istikametine getirildikten sonra ni"ancı sol eliyle yan el çarkından, sa# eliyle ni"an aleti yata#ından tutarak çatal aya#ı alır ve dö"emenin kar"ısına geçer. Dö"emenin 60 cm sa# önüne ayakları kapalı vaziyette koyar. Sonra çatal ayakların önüne gelecek "ekilde tekrar kancaya takar. Sol aya#ı kaldırarak zincir gergin oluncaya kadar açar (70 cm). Yükseli" mili kovanını ortaya getirerek çapraz dengeleme aleti mengenesini sıkı"tırır. Aya#a kalkar, çamurluklara basarak iki eli ile namlu ba#lama bilezi#ini tutar yukarı ve öne do#ru çekerek namlu yata#ını kilitleme durumundan kurtarır. Çatal aya#ın sol gerisine geçer, sa# dizi üzerine çöker, sol dizi ile çatal aya#a önden desteklik yapar. Sol el altta sa# eli üstte olarak namlu yata#ı ve ba#lama bilezi#ini tutar. (ç) Ni"ancı namluyu alır, yuvarlak ba"lı#ı yata#ına koyar ve 900 çevirerek kilitler. Sol elini dört parma#ı namlu a#zında olarak kolunu namluya yapı"tırır, sa# eliyle namlu ba#lama bilezi#ini açar, namlu ba#lama bilezi#inin üst kenarı, namlu üzerindeki kırmızı çizgiye gelecek "ekilde namlu yatırılır ve üst kenarı istenilen yere geldi#inde kapatılır. Ni"ancı yardımcısı mengeneyi sıkı"tırır. (d) Ni"ancı, Mng K.’ndan ni"an aletini alarak, havana takar. Sonra ni"an aletini yan 3200 milyem, yükseli! 900 milyem olacak "ekilde ba#lar. Ni"ancı ve yardımcısı tarafından ruhlular ortaya getirilir. !ekil-10.31: Havanın Kurulması 10-40 TASN!F DI"I


k. Namlu Yükseli! Kontrolü ve Ayarı: Havan atı"larının sıhhatli olarak yapılabilmesi için T-2 ni!an kontrol aleti yardımıyla T-1 veya T-3 ni"an aletlerinin ayarları yapılmalıdır. (1) Ni!an Aletinin Yükseli! Ayarının Yapılması: (a) Havan düz bir zemin üzerinde kurulur. Ni"an kontrol aleti, namlu a#zı üzerindeki düz kısım olan ni"an aleti yata#ına takılır

!ekil-10.32: T2 Ni"an Kontrol Aletinin Takılması (b) Tespit kayı"larının halkaları namlu üzerine yerle"tirilen yata#ın sa# ve solundaki tokalara takılır. (c) Yan ruhlusu ortalanarak sıkı"tırma vidası sıkı"tırılır. (ç) Ni"an kontrol aletinin yükseli" ruhlusu ortalanıncaya kadar namluya yükseli"/alçalı" verilir (ruhlu ortalandı#ı anda 800 milyemlik yükseli" alır). (d) Ni"an aleti yan ruhlusu ile ni"an kontrol aleti yan ve yükseli" ruhlusu son bir kez kontrol edilir. (e) Ni"an aletinin yükseli" tamburası döndürülerek, ni"an aletinin yükseli" ruhlusu ortalanır. (f) Bu anda ni"an aletinin yükseli" de#eri okunur. Okunan açı 800 milyem ise ayarı do#rudur. De#ilse, ni"an aletinin yükseli" ayarı bozuktur. Yükseli!çe ayarının yapılması gerekir. 10-41 TASN!F DI"I


• Yükseli" tam taksimatının iki vidası gev"etilir. Levha üzerindeki 8 tam çizgisi gösterge kar"ısına gelinceye kadar kaydırılır ve vidalar tekrar sıkı"tırılır. • Yükseli" tamburası üzerindeki üç vida gev"etilir. Yükseli" milyem taksimatının 0 gösterge çizgisi gösterge çizgisinin kar"ısına gelinceye kadar döndürülür ve vidalar tekrar sıkı"tırılır. (2) Ni!an Aletinin Yanca Ayarının Yapılması: Havan üzerinde ni"an aletinde yan açısı sıfıra ba#lı iken ve yan ruhlusu ortada iken dürbün ni"an hattı ile namlu ekseninden geçen düzlemlerin paralel kılınmasına ni"an aletinin yanca ayarlanması denir ve a"a#ıda açıklandı#ı "ekilde yapılır. (a) Havanın ni"an aletinin yükseli" taksimatı 800 milyeme ba#lanır. Yan ve yükseli" ruhluları ortalanır. (b) Ni"an kontrol aletinin yan ruhlusu ortalanır. (c) Namlu sa#a sola hareket ettirilerek ni"an kontrol aletinin dü"ey kılı bir ni"an noktasına tevcih edilir. (ç) Namlunun yana hareketinden dolayı ni"an kontrol aletinin ve havan ni"an aletinin yan ruhluları bozulabilece#inden ruhluların daima ortada olmasına dikkat edilir. (d) Ni"an noktasına ba#lı olarak üç yöntemle (3000 ve 150 metreden ile ni!an ayarı levhası) ayarlama yapılır. Ni"an noktası bir ni"an ayarı levhası ise (ayar levhası bir tahta veya karton üzerine çizilmi" 15 cm mesafede bir birine paralel iki dü"ey çizgiden olu"ur). Havan ni"an kontrol aleti ile ni"an ayar levhasının sa#ındaki dü"ey çizgiye tevcih edilir. Ni"an aletinin yan milyem tamburası döndürülerek dürbün dü"ey kılı ni"an ayar levhasının solundaki dü"ey çizgiye çalı"tırılır. Bu anda ni"an aletindeki yan açısı okunur. Okunan açı sıfır ise aletin yanca ayarı do#rudur, de#ilse aletin yanca ayarı bozuktur. Yanca ayar a!a"ıdaki !ekilde yapılır: • Yan tam taksimatı üzerindeki vidalar gev"etilir. Tam taksimatının sıfır çizgisi gösterge kar"ısına gelinceye kadar taksimatın yazılmı" oldu#u çember döndürülür ve vidalar tekrar sıkı"tırılır. 10-42 TASN!F DI"I


• Yan tamburası üzerindeki vida tambura döndürülmeden gev"etilir, yan milyem taksimatının yazılmı" oldu#u çember, sıfır çizgisi gösterge kar"ısına gelinceye kadar döndürülür ve vidalar tekrar sıkı"tırılır. l. Havanın Tevcih Edilmesi:

Ni"an aletine, yan ve yükseli! de"erleri ba#ladıktan sonra havan tevcih edilir. Havanı tevcih etmek, namluya gerekli yükseli" açısını vermek ve havanı gerekli istikamete yöneltmek demektir.

Tevcih

istikamete

yöneltmek

Havanların belirlenen istikamet ve çevirme, yöneltmedir. açısına, tevcih usullerinden birisi ile tevcih edilmesinden sonra yanca tevcihin tespiti için iki adet ni!an çubu"u dikilerek bu hat tespit edilmelidir. (1) Ni!an Çubuklarının Dikilmesi: Bir ni"an hattı tesis edebilmek için iki adet ni"an çubu#u dikilir. Ni"an çubukları uygun bir istikamette 50 ve 100 m mesafeye dikilir. "ki ni!an çubu#unun kullanılması geni! yan kaydırmaların ve atı! esnasında dö!emenin yerini de"i!tirmesinin sebep olaca#ı hatayı azaltır. Havan tevcih edildi#inde dürbün dü"ey kılı her iki ni"an çubu#unun sol kenarına çakı"malı ve iki çubuk tek bir çubuk gibi görülmelidir. Görünmedi#i durumda ni"an hatası meydana gelmi"tir.

!ekil-10.33: Ni"an aleti Dürbününden $ki Ni"an Çubu#una Ni"an Alınması 10-43 TASN!F DI"I

Namluya açısını verme

demektir.Anl


(a) Mevzi bölgesi i"gal edildikten sonra havanlar çe"itli usullerle belli bir noktaya tevcih edilir. (b) Tevcih bittikten sonra bir ni"an hattının tesisi için tevcih bozulmadan ni"an aletine 2.800 milyemlik yan açısı ba#lanır ve bu hat üzerine iki adet ni"an çubu#u dikilir. (c) Ni"an çubukları arazinin durumuna göre havanların ilerisine veya gerisine dikilebilir. (ç) Cephaneci, ni"an çubuklarını dikmek için alır, dürbünden bakarak gidece#i istikameti belirler ve o istikamette hızlı adımlarla yürür. (d) 65 adımda bir çubu#u yere koyar, 130 adıma gider. Kolunu yana açarak çubu#u tutar (çubu#un ucu yere hafif temas etmektedir). (e) Ni"ancı dürbünden bakarak her iki kolunu yana açar. Ni"an çubuklarının sa#a sola hareketi, e#ilmesi, çıkartılması ve çakılması için el kol i"aretlerini yapar. (f) Ni"an çubuklarının dikilmesi neticesinde havan yanca tevcih edilmi" olur.

!ekil-10.34: Ni"an Çubuklarının Dikilmesi 10-44 TASN!F DI"I


Ni#ancının soluna hareket ettir

Ni#ancının sa$ına hareket ettir

Ni#ancının soluna az hareket ettir

Ni#ancının sa$ına az hareket ettir

Ni#an çubu$unu çak

Ni#an çubu$unu sola e$

Ni#an çubu$unu sa$a e$

Tamam.

!ekil-10.35: Ni"an Çubuklarının Dikilmesinde Kullanılan $"aretler 10-45 TASN!F DI"I


(2) Bildirilen Yan ve Yükseli! De"erinin Ni!an Aletine Ba"lanması: Ate" $dare Merkezinden, yan ve yükseli" de#erleri bildirildi#inde, önce yan de#er sonra yükseli" de#eri ni"an aletine ba#lanır. 60 mm. Havanda belirtildi#i gibi ni"an aleti(T1/T3), sadece açı ölçen bir alet olup, yan ve yükseklikler ba#lanırken namlu mihverine hiç bir "ekilde etki etmez. Yani namlu aynı konumdadır, hedefe yönelmemi"tir. • Havanı yüksekli"ine tevcih ederken namlu, yükseli" el çarkı ile yükseltilir veya alçaltılır. • Havanı yanına tevcih etmek için yan çarkı çevirmeli veya çatal ayaklar kaydırılmalıdır. • Havan tevcih edilirken yan ruhlusu ortalanarak e"rili"i de giderilir. Ni"ancı, hem ni"an aleti hem de yan ruhlusuna bakarak yan el çarkını çevirerek ruhlunun ortalanmasını sa#larken, ni"ancı yardımcısı da yükseli" ruhlusuna bakarak yükseli" el çarkını çevirmek suretiyle ruhlunun ortalanmasını sa#lar. Önce yükseli" ruhlusu sonra yan ruhlusu ortalanması gerekti#inden, bu i"lem kar"ılıklı olarak ni"ancı ve ni"ancı yardımcısının koordineli hareketi ile en son her iki ruhlunun da ortalanması sa#lanır. Yana döndürme ve yan e#rili#in giderilmesi i"lemi aynı anda yapılır. Yana döndürme ve yan e#rili#inin giderilmesinde, ni"ancı sa# eli ile yan el çarkını çevirirken sol eli ile çapraz dengeleme tertibatını hareket ettirir. Yana döndürürken yan ruhlusunu ortada tutmak için her iki el aynı istikamete çevrilir. Yan e#rili#ini gidermek maksadıyla ruhluyu ortalamak için çapraz dengeleme tertibatı çevrilir, yan el çarkı çevrilmez. Yan ve yükseli! de"erlerinin ba"lanması sırasıyla; • Bildirilen yan açısı ni"an aletine ba#lanır. • Bildirilen yükseli" açısı ni"an aletine ba#lanır. • Yükseli" el çarkını çevirerek yükseli" ruhlusu ortalanır.

10-46 TASN!F DI"I


• Dürbünden bakarak ni"ancı yardımcısının yardımı ile dürbün dü"ey kılı, ni"an çubuklarının sol kenarına tatbik edilir ve yan ruhlusunun hava kabarcı#ı ortaya getirilir. Aynı zamanda çapraz dengeleme tertibatı ile yan e#rili#ini giderilir. • Kolümatörün beyaz çizgisi ni"an çubu#una tevcih edildi#i anda ruhlularında ortada olması sa#landıktan sonra “HAZIR!” diye bildirilir. • Çatal aya#ın hareketini gerektiren durumlarda yükseli"çe tevcih çatal aya#ın hareketinden sonra yapılır. Yan el çarkı ile havana gerekli yan verilmesi mümkün olmadı#ı hallerde (Yan el çarkı sonuna kadar döndürüldü#ü halde ni"an aleti hala ni"an çubu#unu göremedi#inde), çatal ayakların yerini de#i"tirmek sureti ile havanın yan tevcihi yapılır.

!ekil-

10.36: Havanın Yan ve Yükseli" De#erlerlerinin Ba#lanması ve Tevcihi

önce

sonra önce

, sonra yan

ruhlusu

10-47 TASN!F DI"I

D_KKA Ni_an aletine,

yan de_eri


m. Ni!an Dairesi ve Tevcih Usulleri: (1) Ni!an Dairesinin Tevcihi: Ni"an dairesi ile havanların tevcih edilebilmesi için öncelikle ni"an dairesinin 0 - 3200 hattının atı" istikametine tevcihi ( Paralel kılınması ) gerekir. Ni"an dairesinin, 0-3200 hattını atı" istikametinde tevcih etmek için a"a#ıdaki usuller kullanılır. (a) #stikamet Açısı ile Tevcih: (I) Grid #stikamet Açısı ile Tevcih: Bu usul ile tevcihte Ni"an dairesinin ni"an noktası, Manyetik Kuzeydir. Ni"an dairesinin 0 – 3200 Hattına atı" istikametine tevcih etmek için öncelikle alet açısının bulunması gerekir. AA = #SA + ( 6400 ) – AH#A Bulunan alet açısı, özel hareket tertibatı kullanılarak ni"an dairesine ba#lanır. Ni"an Dairesinin Genel hareket tertibatı yardımıyla, pusula ibresi ortalanır. Bu durumda pusula $bresi Manyetik Kuzeyi gösterir ve Ni"an Dairesinin 0 – 3200 Hattı, atı" istikametine paralel kılınmı! olur. Bu tevcih usulü ; Havan – Hedef #stikamet Açısının , haritadan veya atı" planından Grid $stikamet Açısı cinsinden ölçülmesi durumunda kullanılır. (II) Manyetik #stikamet Açısı ile Tevcih: Bu usul ile tevcihte Ni"an dairesinin ni"an noktası Manyetik Kuzeydir. Ni"an dairesinin 0 – 3200 Hattını atı" istikametine tevcih etmek için öncelikle alet açısının bulunması gerekir. AA = 6400 – AH#A 10-48 TASN!F DI"I

A Ma yel ölç


Bulunan alet açısı, özel hareket tertibatı kullanılarak ni"an dairesine ba#lanır. Ni"an Dairesinin Genel hareket tertibatı yardımıyla, pusula ibresi ortalanır. Bu durumda pusula $bresi Manyetik Kuzeyi gösterir ve Ni"an Dairesinin 0 - 3200 Hattı, atı" istikametine paralel kılınmı! olur. Bu tevcih usulü ; Havan – Hedef #stikamet Açısının, pusula veya ni"an dairesi ile yapılan ölçümler neticesinde Manyetik $stikamet Açısı cinsinden hesaplanması durumunda kullanılır. (b) Tevcih Açısı ile Tevcih: Bu usul ile tevcihte Ni"an dairesinin ni"an noktası Tevcih Hattı Uzak Ucudur. Ni"an dairesinin 0 – 3200 Hattını atı" istikametine tevcih etmek için tevcih açısının bulunması gerekir. Tevcih Hattı $stikamet açısından ( gerekti#inde 6400 milyem eklenir ), Atı" Hattı $stikamet açısı çıkarılarak Tevcih Açısı bulunur. TA = TH#A + ( 6400 ) – AH#A

nokta

yer

ölçme

ile

arazide

Bulunan tevcih açısı, özel hareket tertibatı kullanılarak ni"an dairesine ba#lanır. Ni"an Dairesinin Genel hareket tertibatı yardımıyla, Tevcih Hattı Uzak Ucuna ni"an alınır . Bu durumda Ni"an Dairesinin 0 – 3200 Hattı, atı" istikametine paralel kılınmı! olur. (c) Ni!an Noktası ve Yan ile Tevcih: Bazı durumlarda havanlar, bir mevzii i"gal etti#i zaman takım / kısım komutanına tevcih için bir ni!an noktası ve yan açısı bildirilir. Bu usul ile tevcihte Ni"an dairesinin ni"an noktası belirtilen noktadır. Ni"an dairesinin 0 – 3200 Hattını atı" istikametine tevcih etmek için , kısım komutanı özel

B kur ara

10-49

i_a

TASN!F DI"I

Tevcih Açısı (TA) Atı_ Hattından ba_layarak Tevcih Hattına do_ru saat yelkovanı hareketi yönünde ölçülen yatay açıdır.


hareket tertibatını kullanarak bildirilen yan açısını ni"an dairesine ba#lar ( 106 ve 120 mm. lik havanları tevcih etmek için ni"an dairesine ba#lanan yan açısına tabii yan sapma miktarının ilave edilmi" olması gerekir ). Ni"an Dairesinin Genel hareket tertibatını kullanarak belirtilen ni!an noktasına ni"an alır. Bu durumda ni"an dairesinin 0 - 3200 Hattı, atı" istikametine paralel kılınmı! olur. (2) Havan Kısmının Tevcih Usulleri: (a) Ni!an Dairesi Kullanılarak Havanların Tevcih Edilmesi: Ni"an dairesinin 0 – 3200 hattı , bir önceki maddede belirtildi#i "ekilde atı" istikametine paralel kılındıktan sonra ; (I) Ni"an Daireci ( Kısım Komutanı ) ni"an dairesinin özel hareket tertibatını kullanarak, esas havanın ni!an aletinin dürbün hedef camına ni"an alır. (II) $stikamet açısı tam ve milyem taksimatından yan açısını okur ve havan ni"ancısına bildirir. (III) Ni"ancı, bildirilen yan açısını ni!an aletine ba#lar ve ni!an dairesinin hedef camına ni"an alır. (IV) Bu i"lem ni"ancının son olarak bildirilen yan açısı ile bir önce bildirilen yan açısı arasındaki farkın 0 oldu#unu bildirilmesine kadar tekrarlanır. (V) Ni"ancı farkın 0 oldu#unu bildirince, Kısım Komutanı “ ....nci tevcih edildi ” diye bildirir ve di#er havanları tevcih etmeye devam eder . (VI) Her üç havan da 0 farkla tevcih edilince paralel kılma i"lemi sona erer. (VII) Havanlar paralel kılındıktan sonra, havanların tevcihi bozulmadan, ni"an aletlerine mü!terek bir yan açısı (2800 milyem) ba#lanır ve elde edilen ni"an hatları üzerine yanca tevcihi tespit etmek için iki!er adet ni!an çubu"u dikilir. (b) Ni!an Dairesi Kullanılmaksızın Havanların Tevcih Usulleri: Havanların normal yöntemlerle tevcihi için kullanılan ni"an dairesinin olmaması veya yeterince zaman bulunamaması durumunda kullanabilir. 10-50 TASN!F DI"I


Özellikle Acele Hallerde Acil Bir Atı! Görevinde ni"an dairesini tevcih etmek zaman alaca#ından, Havanları tevcih etmek için di#er usuller kullanılmalıdır. (I) Pusula ile Tevcih: (aa) Bu usul ile havanları tevcih etmek için yine bir ni"an noktası ve yan açısı gereklidir. Bu usul de havanlar için ni"an noktası pusuladır. Yan açısı ise , atı" hattından ba"layarak ni"an hattına ( Pusula – Havan ) do#ru saat yelkovanı hareketi yönünde ölçülen yatay açıdır. (bb) Ate" idare merkezinden kısım komutanına Atı! Hattı #stikamet Açısı bildirilir. Kısım komutanı, Atı" Hattı $stikamet Açısı grid istikamet açısı cinsinden ise, manyetik istikamet açısına çevirir. Kısım komutanı pusulayı manyetik tesirlerden uzak ve esas havanın ni!an noktası olarak kullanabilece#i bir yere, sabit bir cisim üzerine yerle"tirir. Bu noktadan esas havanın ni"an aletine pusula ile ni"an alarak Pusula - Havan #stikamet Açısını ölçer. Pusula - Havan $stikamet Açısından (gerekti#inde 6400 milyem eklenir) Atı" Hattı $stikamet Açısını çıkararak yan açısını hesaplar ve havan ni"ancısına bildirir (gerekti#inde 3200 milyem çıkarılarak ). Yan Açısı ( YA ) = PUSULA HAV.#A + ( 6400 ) – AH#A Ni"ancı bildirilen yan açısını ni!an aletine ba#lar ve pusulanın bulundu"u yere ni"an alır. Bu i"lem neticesinde namlu hedefe tevcih edilmi" olur. Di#er havanlar esas havan üzerine paralel kılınarak tevcih tamamlanır. (II) Görerek Tevcih: (aa) Bu usul ate! idare merkezi olmaksızın hedeflerin ate" altına alınmasında kullanılır. Havan manga komutanı havan mevziden do#rudan do#ruya görülebilen bir hedefi görerek ate" altına alırken mangasının ate"lerini sevk ve idare eder. (bb) Manga komutanı havan - hedef mesafesini tahmin eder, mesafe tahminine göre yükseli! açısını ve barut hakkını tespit eder. Ni"ancı ni"an aletinde yanı 0 milyeme ba#lar, dirsekli dürbün içindeki dü"ey kılı, hedefin ortasını gösterecek "ekilde havanı hedefe tevcih eder. 106 ve 120 mm.lik Havan ni"ancıları ise, Havan – Hedef Mesafesi kar"ılı#ı Tabii Yan miktarı kadar ( Tabii Yan miktarını ni"an aletine ba#layarak ) havanı, hedefin soluna tevcih eder. Manga komutanı tesir atı"ı için 10-51 TASN!F DI"I


hedefi 100 metrelik çatala almaya çalı"ırken ni"ancı hedef üzerinde paralanma metodunu kullanarak müteakip atımları yanca tanzim eder. n. Havanın Doldurması ve Ate!lenmesi: Havan Mangasına bir ate" komutu verildi#i zaman; (1) 1 numara verilen atı" komutunu aynen tekrarlar. Bildirilen yan ve yükseli" açılarını ni"an aletine ba#lar ve 2 numaranın yardımı ile havanı tevcih eder. (2) 3 numara, ni"ancı yardımcısı tarafından tekrar edilen atı" komutunun cephane ile ilgili hususlarını aynı anda tekrarlar ve mermiyi hazırlar.

!ekil-10.37: Havanın Doldurulması (3) Mng. K. havanın tevcihini kontrol eder ve kısım komutanının emri ile “ATE$!” komutunu verir. Bundan sonra mürettebat "u "ekilde hareket eder. (a) 1 numara, dö"eme tamamen yerle"inceye kadar her atımdan önce havanın tevcihini bozmadan ni"an aletini çıkarır. (b) 3 numara, mermiyi tapası namlu istikametini gösterecek "ekilde alır. Tapa emniyet telinin bulunup bulunmadı#ını kontrol eder (Bu tel yoksa mermi 10-52 TASN!F DI"I


kullanılmaz). Tapa emniyet telini çıkartır, mermiyi sol eliyle ku"ak kısmından tutarak 2 numaraya verir. (c) 2 numara mermiyi her iki eliyle, sol avucu a"a#ıya dönük ve mermi gövdesinin geri kısmından, kuyru#a yakın kısmından tutarak 3 numaradan alır. Manga komutanının “ATE%!” komutu üzerine, tapa kısmı yukarı gelecek "ekilde iki eliyle tuttu#u mermiyi namlu a#zından içeri sokar. Bu sırada havanın ni"anını bozmamaya dikkat eder. Mermi namlu a#zından içeriye bırakılır. Her iki elini namlu boyunca ve a"a#ı do#ru hızla çekerek sola ve geriye do#ru e#ilir. Ellerini a"a#ı do#ru çekerken sa# elinin namlu a#zından geçmemesine dikkat eder. o. Ate! Almayan Atımı Namludan Çıkarma: (1) Bir merminin namlu içerisine bırakıldıktan sonra ate" almaması durumunda ni"ancı “ATE$ ALMADI!” diye bildirir. Manga komutanı “TUTUKLUK G#DER#LS#N!” komutunu verir. (2) 1 numara namluyu birkaç kez tekmeler. Tekmeleme ile mermi ate"lenmi"se havan tekrar tevcih edilir, atı"a ba"lanır. E#er atım ate"lenmi"se ve sevk barutunun geç yanı"ından meydana gelebilecek bir kazayı önlemek için manga 1 dakika bekler. Bu sırada ni"ancı namlu ısısını kontrol eder, sıcak ise so#utur. (3) 2 numara sa# aya#ını çatal aya#ın gerisinden geçirerek çatal aya#ı destekler. Bilezik mengenesini gev"etir. 1 numara namluyu 900 çevirir. 2 numara bilezik mengenesini tekrar sıkı"tırır. Sa# elin avuç içi yukarıya, sol elin avuç içi a"a#ıya gelecek "ekilde namlunun üstüne yerle"tirir. Her iki elin ba" ve i"aret parmaklarını birle"tirerek bir daire olu"turur. Elinin namlu a#zına gelmemesine dikkat eder. (4) 1 numara namlu yatay duruma gelinceye kadar namlu dibini kaldırır. Atım çıkarılmadıkça namlu dibini indirmez. Namlu yatay duruma geldi#inde ni"ancı yardımcısı i"aret ve ba" parmaklarını namlu üzerine koyar. 2 numara mermi namlu a#zına gelince i"aret ve ba" parmakları ile tapaya de#meden mermiyi durdurur. Namludan çıkarıp 3 numaraya verir. 3 numara merminin ate" almama sebebini ara"tırır. $#ne izi varsa emniyet telini takar, imha yerine bırakır. $#ne izi yoksa atım silinip temizlenir tekrar kullanılır.

10-53 TASN!F DI"I


(5) Namlu temizlenir 1 numara namluyu indirir, yata#ına takar. 2 numara bilezik mengenesini gev"etir. 1 numara 900 çevirerek namluyu dö"emeye kilitler 2 numara mengeneyi sıkı"tırır. Havan yeniden tevcih edilir. (6) E#er atım çıkmaz ise namlunun durumu bozulmadan sökülür, silah teknisyeni ve sürveyana teslim edilir.

!ekil-10.38: Namlu Dibinin Sökülmesi

10-54 TASN!F DI"I


!ekil-10.39: Namlu A#zının Tutu"u

!ekil-10.40: Ate" Almayan Atımın Tutulması

!ekil-10.41: Ate" Almayan Atımın Tutulması 10-55 TASN!F DI"I


!ekil-10.42: Havan Ate" $daresi (1) Görmeyerek Atı!ın Yapılabilmesi #çin Gerekli Safhalar $unlardır: (a) Hedef ve havan mevzi yerlerinin tespiti, (b) Plan esaslarının bulunması, (I)

Plan Yanı,

(II) Plan Mesafesi (Bulunan havan-hedef mesafesi), (III) Rakım Farkı (Mevzi ile hedef yükseklik farkı). (c) Plan esaslarının atı" esaslarına çevrilmesi, (I)

Atı" yanı,

(II) Atı" yükseli"i (Havana uygulanacak yükseli" açısı), (III) Barut hakkı (Merminin kaç barut hakkı ile atılaca#ı). (ç) Atı" esaslarının silaha ve cephaneye uygulanması ($lk atı" komutu). Havan Ate" $dare Merkezi, ileri gözetleyiciden veya üst karargahlardan gelen ate" isteklerini alır, atı" esaslarını ve atı" komutlarını bulur ve atı" kısımlarına bildirir. Atı"ta do#rulu#u sa#lamak için gerekli düzeltmeleri saptar ve atı" cetvelinin standart de#erlerine uygular.

10-57 TASN!F DI"I


!ekil-10.43: Ate" $dare Merkezi (2) Ate! idare merkezi !u personelden olu!ur; (a) Ate" idare çavu"u, (b) Ate" idare hesapçısı, (c) Yatay plancı, (ç) Dikey plancı, (d) Hesapçı, (e) %oför/Telsiz telefon operatörü. (3) Ate! #dare Malzemeleri (a) Atı" Planı Malzemeleri, (I)

Gridli (%ebekeli) Plan Ka#ıdı,

(II)

Mevzi Düzeltme Levhası (M10 / M16),

(III) Harita, (IV) Foto#raf Haritası. (b) Tersim Malzemeleri, (I)

4H, 6H Kur"un Kalem,

(II)

Plan (çizim) $#neleri,

(III) Çizim (Mesafe) Cetveli, (IV) Plan Göstergesi (Plastik/Alüminyum), (V)

Minkale (iletki),

(VI) Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi, (VII) Hedef Gridi ("ebekesi). (c) Di#er Ate" $dare Malzemeleri. (I)

Adedi Atı" Cetveli (AAC), 10-58

TASN!F DI"I


(II)

Grafik Atı" Cetveli (GAC),

(III) Atı" Kayıt Listesi (Formu), (IV) Metro esasları düzeltme listesi.

K

YUKARI DE_ERLER

GR_DL_PLAN KA_ IDI

!ekil-10.44: Gridli (!ebekeli) Plan Ka#ıdı SA_ A DE_ ERLER

10-59 TASN!F DI"I


!ekil-10.45: M10 Mevzi Düzeltme Levhası M10 ve M16 Mevzi Düzeltme Levhası; havan mevziinden hedefe kadar olan mesafe ve istikameti (yanı) bulmak için, özellikle hızla geli"en durumlarda ve fena hava "artlarında kullanılan ate" idare malzemeleridir.

10

0

10 1600

0 0

M 16 MEVZ_DÜZELTME LEVHASI

DÖNER

EKS EN NOKTASINDA MEV Z_ YER_

EKS EN NOKTASININ

VERN_YE TAKS_MATI

EKS EN NOKTASI VE ES AS HAT

D_SK

81 mm. TABLA

4800

3200

A_ A_ ISINDA VE ES AS HAT ÜZER_NDEK_ MEV Z_

DI_ INDAK_ MEV Z_

ÖLÇEK=1/12.500

!ekil-10.46: M16 Mevzi Düzeltme Levhası

Grafik At

Cetveli ı_

M-

a mesafe

-16 Mevzi M10 ve m16 MDL kullanılması aynıdır. Ba_lıca fark, Düzeltme bu levhad ölçme kolunun kullanılmasında ve en yakın bir milyeme kadar yan de_erlerinin okunabilmesindedir. M10 Mevzi Düzeltme Levhası ile tayin edilen yan ile M milyeme kadar okunurken, Levhası ile M tayin edilen yan arasındaki fark, verniye bir taksimatın ın milyeme kadar okunur. okunmasındadır. 10 Mevzi Düzeltme Levhası, orantı yapmak suretiyle en yakın be_ 10-60 16 Mevzi Düzeltme Levhasında ise, en yakın TASN!F DI"I


6400 0

+ Sol

+ Sa#

16 00

48 00

- Sol

- Sa#

3200

!ekil-10.47: Hedef !ebekesi(Gridli) 85 80 75

Mesafe ölçülmesi için kullanılan mesafe taksimatı

70 65 60

Yan açıların ölçümünde kullanılan yan taksimatı

55 50 45 40 35 30 25 20 15 10

Toplu i$nenin geçece$i çentikli uç

!ekil-10.48: Mesafe Yan Yelpazesi 10-61 TASN!F DI"I


MESAFE TAKS!MATI

SÜRGÜ CETVEL!

100 M MESAFE

1NC! BH

N!"ANGÂH 10 m TAÇ FAK() UÇU" SÜRES!(sn) 2 NC! BH 3 NCÜ BH

!ekil-10.49: Grafik Atı" Cetveli

ana gelir.

i yan, ur.

(3) Ate! #daresinde Geçen Terimler: (a) #stikamet açısı: Belirli sabit bir noktadan ölçülen yatay açıdır. Havanlar mevzilendikten sonra istikametçe tevcih edilirler ve havanların tevcih edildikleri istikamet, havanın hedefe yanca kaydırılması için esas olur. $stikamet açısı; ölçülen noktanın kuzeyle yapmı" oldu#u açıdır (b) Geri #stikamet Açısı: Bir istikamet açısı do#rultusunun ters do#rultusuna ait istikamet açısıdır. Verilen bir istikamet açısının geri istikamet açısını bulmak için verilen istikamet açısı 180 derece (3200 milyem) veya daha küçükse, geri

TASN!F DI"I

10-62 Grafik Atı_ Cetveli Atı_ bir cetvel üzerinde hareket ettirilen bir sürgüden meyd Sürgü üzerinde bir kıl gösterge bulunur. Bu cetvel üzerindeki es okumak için bir gösterge olarak kullanılır. Atı_ planında ölçülen mesafenin kar_ılı_ı olan barut hakkı, tabi havana verilecek yükseli_ ve uçu_ müddeti gösterge kılından okun

asları


0 6400

!stikamet Açısı

istikamet açısını bulmak için 180 derece (3200 milyem) eklenir. Verilen istikamet açısı 180 derece (3200 milyem) veya daha büyükse 180 derece (3200milyem ) çıkarılır.

Hedef

160 0

480 0

3200 !ekil-10.50: $stikamet Açısı

Ni#an Hattı

(c) Yan açısı; Kö"esi ni"an aletinde olmak üzere atı" istikametinden ba"layıp ni"an hattına do#ru saat yelkovanı istikametinde ölçülen yatay açıdır.

Ni#an Çubukları Atı# !stikameti

Yan Açısı

!ekil-10.51: Yan Açısı 10-63 TASN!F DI"I


Namlunun sa#a hareketi yan açısını küçültür. Çünkü ni"an çubukları ve ni"an hattı sabittir. Namlunun sola hareketi ise yan açısını büyütür. Bir ba"ka deyi"le e#er namluyu sa#a almak istersek yan açısını küçültürüz, e#er sola almak istersek yan açısını büyüterek yaparız. (ç) Rakım Farkı: Havan kısmı ile hedef veya paralanma noktası arasındaki yükseklik farkıdır.

Hedef

Rakım Farkı

Mevzi

!ekil-10.52: Rakım Farkı Rakım farkını bulmak için a"a#ıdaki formül uygulanır; Rakım farkı = Hedef rakımı - Mevzi Rakımı (4) #lk Esasların Tayini: Ate"i bir hedef üzerine veya yakınına oturtmak için, hedefin mevziiye göre nispî yeri bilinmelidir. Hedefin mevziiye göre nispî yeri; havan-hedef istikameti, mesafesi ve yükseklik farkı bulunarak saptanır. Havanlar mevziî bölgesini i"gal ettikten sonra; havanların do#ru olarak tevcih edilmesi, atı" plânlarının hazırlanması ve atı" esaslarının hazırlanması için gerekli olan bu elemanlara ilk esaslar adı verilir. $lk esasların saptanması, A$M’nin görevidir.

10-64 TASN!F DI"I


(a) #lk Esasların Görerek Tevcih Yöntemi ile Tayini: A"a#ıdaki yöntemler, ilk istikameti tayin eden manga komutanı, mevziî ve hedef hattı üzerinde bulunup hem hedefi hem de havan mevziini görebildi#i zaman uygulanabilir. (I) Ni!an Çubukları ile #lk #stikametin Tayini:Manga komutanı havanın takribî mevziini göstererek mevziî hedef hattı üzerinde hedefi görebilece#i bir noktaya çıkar ve bu hat üzerine bir M-10 ni"an çubu#u diker. Ni"an çubu#unun cetvelini ni"angâh olarak kullanılabilecek "ekilde açar, cetveli ni"angâh olarak kullanarak hedefe ni"an alır. Ni"an alırken M-10 ni"an çubu#unu hareket ettirir. M-10 ni"an çubu#una dokunmadan, ni"an çubu#unun gerisine geçer ve dö"emenin yerini belli edecek dö"eme çubu#unu diktirir. $ki ni"an çubu#u istikametinde havan kurulursa hedef istikametinde kurulmu" olur. E#er M-10 ni"an çubu#unun mevziiye olan mesafesi çok uzak ise ikinci bir M-10 ni"an çubu#u; dö"eme çubu#unun en az 25 m. uza#ına, birinci ni"an çubu#u ile aynı istikamette olacak "ekilde dikilir. (II) Ni!an Noktası #le #lk #stikametin Tayini:Taktik durum ni"an çubukları ile ilk istikametin tayinine olanak vermedi#i zaman havanı süratle atı" durumuna geçirmek için manga komutanı genel atı" istikametinde belirli dikey kenarı bulunan tabiî bir cisim seçmek sureti ile ilk atı" istikametini tayin edebilir. Daha sonra, ni"ancıya noktayı bildirerek ni"an aletinde yan sıfıra ba#lı olarak havanı kurdurarak tevcih ettirir. Bu yöntem geçici bir yöntemdir. Hedef tespit edilir edilmez yan açısı ile ni"an çubuklarının dikilmesi gerekir. (III) Görerek Atı!: Sütre mevcut olmadı#ı veya bir hedefi tahrip etmek örtüden daha önemli oldu#u zamanlar bu yöntemle atı" yapılır. Bu yöntemde ni"an çubu#u kullanılmaz. Havanlar ni"an aletleriyle do#rudan hedefin belirgin bir kenarı veya noktasına ni"an alırlar. Genel olarak bu gibi mevziler geçici olup, hedef tahrip edilir edilmez mevziî de#i"tirilmelidir. (b) #lk Esasların Yer Ölçme #le Tayini: Noktaların do#ru grid koordinatları ve rakımları, yer ölçme ile saptanabilir. Yer ölçmesi için fazla zaman gerekti#i halde kullanılmakta olan do#ru yöntemdir. (c) #lk Esasların Haritadan Tayini:Do#ru bölge haritaları ve foto#raf haritaları mevcut oldu#u zaman mevziî yerleri, düzeltme tanzim noktası yerleri veya hedef yerleri inceleme ile harita üzerine do#ru olarak geçirilebilirse, ilk esaslar kolayca bulunabilir. Noktaların harita üzerine geçirilmesi için çok iyi bir harita okuma bilgisi 10-65 TASN!F DI"I


esastır. Düzeltme tanzim noktalarını haritaya i"aretlerken zaman kaybına engel olmak ve yanlı" i"aretlemeye neden olmamak için, arazi üzerindeki her hangi bir nokta yerine hedef bölgesi ortasında arazide ve haritada yeri belli bir noktayı düzeltme tanzim noktası olarak seçmek ve haritaya i"aretlemek gerekir (yol kav"a#ı, bina, köprü gibi). Havan mevziî yerlerini harita üzerine i"aretlemek için, e#er olanak varsa bir travers yapılmalıdır. Noktalar haritaya geçirildikten sonra grid koordinatları, istikamet açıları, rakımları ve mesafeleri saptanabilir. Harita üzerine i"aretlenen noktaların, do#rulu#undan tam olarak emin olunursa bulunan esaslarla yer ölçmeli atı" plânı hazırlanabilir. Aksi halde noktalar arasındaki mesafe, istikamet açısı ve rakım farkı bulunarak gözetlemeli atı" plânı hazırlanır.. (ç) #lk Esasların M-10 / M-16 Mevziî Düzeltme Levhası #le Tayini: $lk esasların mevziî düzeltme levhası ile tayini gözetleyicinin bulundu#u yerden hedefi ve mevziî görmesine (veya mevziî yerini bilmesine) ba#lıdır. Bu yöntemle ilk esasların (istikamet açısı ve mesafe) bulunabilmesi için a"a#ıdaki i"lemler sıra ile uygulanır; $leri Gözetleyici tarafından a"a#ıdaki esaslar saptanarak ate" idare merkezine bildirilir. • Gözetleyici – Hedef istikamet açısı, • Gözetleyici – Hedef mesafesi, • Gözetleyici – Mevziî istikamet açısı, • Gözetleyici – Mevziî mesafesi. A$M, bildirilen esasları mevziî düzeltme levhası üzerini i"aretleyerek, havan hedef mesafesini ve istikamet açısını bulur. Bunun için, mevziî düzeltme levhasının merkez noktası gözetleme yeri olarak kabul edilerek önce, levha gözetleyici–hedef istikamet açısına ba#lanır. Merkez noktasından yukarıya do#ru esas hat üzerinde kareler sayılarak hedef yeri döner "effaf daire üzerine noktalanır. Daha sonra mevziî düzeltme levhası, gözetleyici mevziî istikamet açısına ba#lanarak aynı "ekilde mevziî yeri noktalanır. Hedef yukarıda, mevziî yeri a"a#ıda olmak üzere noktalar aynı dü"ey hat üzerine gelinceye kadar veya aynı dü"ey hattan e"it uzaklıkta oluncaya kadar döner "effaf daire (döner disk) döndürülür. Bu durumda esas hat oku kar"ısından okunan açı, mevziî–hedef istikamet açısıdır. Her iki nokta arasındaki kareler sayılarak bulunan mesafe mevziî–hedef mesafesidir. 10-66 TASN!F DI"I


Örnek : Havan Mevziî ile Hedef $lk $stikamet Açısı ve Mesafenin Bulunması, Soru: Verilen Bilgiler (Gözetleyici yeri "effaf dairenin merkezindedir). A"a#ıdaki bilgileri $leri Gözetleyici, A$M’ne bildirmi"tir • $leri Gözetleyici- Hedef $stikamet Açısı : 2800 Milyem • $leri Gözetleyici- Hedef Mesafesi

: 600 Metre

• $leri Gözetleyici Mevzi $stikamet Açısı

: 3600 Milyem

• $leri Gözetleyici Mevzi Mesafesi

: 1000 Metre

Çözüm: - 2800 Milyem $stikamet Açısı Tabla üzerindeki gösterge oku hizasına gelinceye kadar "effaf daire döndürülür. Esas hat üzerinde 600 metrelik taksimatın üzerine küçük bir nokta konur. Daire içine alınıp 1 rakamı yazılır. Bu nokta hedefin yerini gösterir ($ekil-53).



- 3600 Milyem $stikamet Açısı gösterge oku hizasına gelinceye kadar "effaf daire döndürülür. Esas hat üzerinde 1000 metrelik taksimatın yeri kur"un kalemle noktalanmak sureti ile i"aretlenir. Bu nokta havan mevziinin yerini gösterir ($ekil-54).

!ekil-10.54 - Hedefin yerini gösteren nokta verniye taksimatı tarafında olmak üzere iki nokta aynı hat üzerine gelinceye kadar çevrilir. - Mevzii hedef istikamet açısı tabla üzerinde gösterge hizasında 1100 milyem olarak okunur. Bu durumda, bu iki nokta arasındaki mesafe ; mevzii-hedef mesafesini (550 m.) verir ($ekil-55). 10-68 TASN!F DI"I


Havan –Hedef #stikamet Açısı

= 1100 milyem

Havan-Hedef Mesafesi

= 550 Metre

!ekil-10.55 (d) #lk Esasların Pusula Milyem Yöntemi #le Tayini: Daha do#ru yöntemler bulunmadı#ı zaman, havan–hedef istikamet açısını hesaplamada, pusula milyem yöntemi kullanılır. Bu yöntemle ilk esasların bulunabilmesi için, gözetleyicinin havan mevzinin takribî yerini ve havan–hedef hattının bilinmesi gerekir. $lk esasların tayini için a"a#ıdaki i"lemler uygulanır; • Gözetleyici–hedef istikamet açısı ölçülür. • Gözetleyici–hedef mesafesi bulunur. 10-69 TASN!F DI"I


• Gözetleme yerinden havan–hedef hattına olan en kısa mesafe tahmin edilir. • Milyem formülü kullanılarak hedef açısı bulunur. • Havan–hedef istikamet açısını bulmak için; havanlar gözetleyicinin sa#ında ise, hedef açısı gözetleyici hedef istikamet açısından çıkarılır, solunda ise hedef açısı gözetleyici–hedef istikamet açısına eklenir. • Havan hedef mesafesi haritada bulunur.

HEDEF

HEDEF

Hedef Açısı

A Milyem= M Hedef Açısına E#ittir

200 =

= 100 2

Havan- Hedef !stikamet açısı= 420-100 = 320 milyem

!ekil-10.56: $lk Esasların Pusula Milyem Yöntemi $le Tayini (e) #lk Esasların Paralel Hat Yöntemi #le Tayini: Bu yöntem kolay ve çabuk olup acele durumlarda ve pusula milyem yöntemi yerine kullanılabilir. Bu yöntemle ilk esasların bulunabilmesi için gözetleyicinin havan mevziinin takribî yerini ve havan–hedef hattını bilmesi gerekir. $lk esasların tayini için a"a#ıdaki i"lemler uygulanır; 10-70 TASN!F DI"I


(I)

Gözetleme yerinden havan–hedef hattına olan en kısa mesafe

tahmin edilir. (II) Havan–hedef hattının gözetleyicinin bulundu#u tarafında ve bu hatta gözetleyicinin önceden tahmin etti#i mesafe kadar uzaklıkta olan hedef bölgesinde bir nokta seçilir. (III) Pusula ile gözetleme yerinden seçilen bu noktaya olan istikamet açısı ölçülür. Gözetleme yeri ile seçilen noktadan geçen hat, havan–hedef hattına paralel oldu#undan ölçülen açı aynı zamanda, havan–hedef istikamet açısıdır. (IV) Havan–hedef mesafesi bulunur. (f) #lk Esasların Pusula Yöntemi ile Tayini: Bu yöntem kolay ve çabuk olup manga komutanı havan–hedef hattı üzerinde ise kullanılabilir. Manga komutanı havan–hedef hattı üzerinde yanına bir haberci alarak hedefi görebilece#i gözetleme yerine gider. Manga komutanı mevziden hareket etmeden önce havan–hedef hattı üzerinde belirli bir noktayı seçer. Bunun amacı havan–hedef hattı istikametini muhafaza etmektir. Gözetleme yerine gelen Mng.K. hedefin istikamet açısını ölçer, bir kâ#ıda yazarak haberci ile mevziiye gönderir. Havan hedef mesafesi tahmin edilir. (5) Düzeltme Tanzimleri: E#er bütün malzeme ve hava ko"ulları standart olursa, bir havanın belirli bir ni"angahla atı"ında, merminin atı" cetvellerinde bu ni"angahın kar"ılı#ı gösterilen mesafeye gitmesi ve havana ba#lanan yan ile merminin havan-hedef hattı üzerinde paralanması gerekir. Bununla beraber standart malzemenin sa#lanması ve standart hava ko"ullarının varlı#ının bir araya gelmesi az bir olasılıktır. Dolayısı ile mermi, plan mesafesi ve plan yanına ait standart esaslarla atıldı#ında, hedefe isabet olasılı#ı zayıftır. Yer ölçmesi, atı" planı, malzeme ve standart olmayan atmosferik ko"ulların her biri, bu hataların olu"masına neden olabilir. Merminin hedefin ilerisinde veya gerisinde, sa#ında solunda paralanması, bu hataların ortak tesirleridir. Toplam hataların büyüklü#ü ve bu hata için düzeltme, bir düzeltme tanzimi ile bulunabilir. (a) Düzeltme Tanzimlerinin Maksadı: Bir düzeltme tanziminden maksat atılan atımların orta paralanma yerini, yeri bilinen bir noktaya getiren atı" esaslarının (uygun esaslar) tayinidir. Düzeltme tanzimi esasları; yer ölçmesi, atı" planı, 10-71 TASN!F DI"I


malzeme ve standart olmayan atmosferik ko"ullardaki hataları içine alan toplam hatayı gidermek için düzeltmelerin tayininde kullanılır. (b) Düzeltme Tanzim Noktası (DTN): Bir düzeltme tanzim noktası, arazide ve atı" planında, yeri bilinen ve üzerine düzeltme tanzimi yapılan, hedef bölgesindeki bir noktadır. Hedef bölgesi büyük oldu#u zaman, birden fazla düzeltme tanzim noktası kullanılabilir. $yi bir düzeltme tanzim noktasının özelliklerinden bazıları "unlardır: (I)

Araziden kolayca tanınabilmelidir,

(II) Hedef bölgesinin veya muharebe bölgesinin ortasına yakın olmalıdır, (III) Mahiyet itibarı ile daimi veya yarı daimi olmalıdır. (c) Düzeltme Tanziminin Ate! #dare Merkezinde #daresi: 81 mm.lik havan kısmı bir mevzii bölgesini i"gal etti#i anda, havanlar derhal hedef istikametine tevcih edilirler. Bu arada kısım komutanı düzeltme tanzim noktasına tanzim atı"ı için, mevzii düzeltme levhası üzerine atı" planı hazırlamaya ba"lar. Düzeltme tanzimi tek havanla yapılır. Bu havan genellikle ortadaki ikinci havan (esas havan)’dır. E#er mümkünse DTN’nin yeri ileri gözetleyici, gözetleme yerine gitmeden önce gözetleyici ate" isteklerinde önceden kararla"tırılmı" olan DTN ve numarasını kullanarak istekte bulunabilir. DTN kısım komutanı veya ate" idare hesapçısı tarafından seçilebilirse ileri gözetleyiciye bildirilebilir. Düzeltme tanzimine DTN için $G’ye ilk ate" iste#i ile ba"lanır. (I) #lk Ate! #ste"i: $G gözetleme yerini seçip gözetleme yerini i"gal ettikten sonra, A$M ile irtibatını kurar ve gözetlemeye hazır oldu#unu bildirir. E#er DTN’nin yeri A.$.M ile önceden koordine edilmi" ise, DTN’nin yerini arazide saptar ve ate" iste#ini hazırlar. E#er önceden DTN‘nin yeri kararla"tırılmamı" ise, gözetleyici arazide uygun bir DTN seçer ve ate" iste#ini hazırlar. Gözetleyicinin gönderdi#i ilk ate" iste#i hesapçı listesine i"lenir. (II) Ate! #dare Merkezi Emri : Bir hedef plana geçirildi#i zaman, kısım komutanı, hedefin yerini dost kuvvetlere, ate" emniyet hattına, ate" bölgesine ve düzeltme tanzim noktalarına göre inceler. E#er ate"e engel bir durum yoksa hedefin ate" altına alınıp alınmayaca#ına, hedef ate" altına alınacak ise hedefin nasıl 10-72 TASN!F DI"I


dövülece#ine karar verir. Daha zorunlu bir görev için ate" iste#i yapılmadıkça normal olarak düzeltme tanziminin öncelikle yapılması gerekir. A$M emri tüm ate" idare personeline bildirilir. (III) Ba!lık Kısmı ve #lk Atı! Komutu : Ba"lık bilgileri atı" planından elde edilir. Yükseklik (rakım) farkı; mevzii rakım ile hedef rakım arasındaki farktır. Mesafe düzeltmesi; rakım farkının yarısı alınarak plan mesafesine eklenir. Yan düzeltmesi, düzeltme tanziminin ba"langıcında sıfırdır. $lk plan mesafe ve plan yanı, atı" planından okunur. Plan mesafesi barut hakkı, atı" cetvelinden saptanır. Hedef açısı; havan–hedef istikamet açısı ile ate" iste#inde bildirilen gözetleyici–hedef istikamet açısı arasındaki farktır. Ate" esaslarını elde etmek için saptanan düzeltmeler plan esaslarına uygulanır. Atı" esaslarını bulunduktan sonra ilk atı" komutu hazırlanır ve bildirilir. (IV) Gözetleyiciye Gönderilecek Haber : (aa) Hesapçı ilk atı" komutunu hazırlarken, telsiz telefon operatörü, A$M emrinin bazı unsurlarını ve ba"lık bilgilerinin gözetleyiciyi ilgilendiren kısımlarını bir arada olmak üzere gözetleyiciye bildirir. Bu bildirimin amacı gözetleyiciyi yapılacak görevden haberdar etmek ve gözetlemenin daha etkin bir "ekilde yapılmasını sa#lamaktır. Bu bildirim a"a#ıdaki bilgileri içerir. • Ate" edecek birlik, (her zaman) • Tanzim birli#i, (esas havandan ba"kası ise) • Tanzim birli#i ate" nevi, (gerekti#i zaman) • Hedef açısı, (500 milyemden büyük oldu#u zaman) • Mermi ve tapa cinsi, (gözetleyicinin ilk atı" iste#inden farklı ise) • Tesir atı"ı yöntemi, (her zaman) • Ate" toplama numarası (kısım komutanı hedefe ate" toplama numarası verdi#i zaman). (bb) Özellikle hedef açısı 500 milyem veya daha fazla ise normal olarak ilk atım atılmadan önce, gözetleyiciye bildirilmelidir.

10-73 TASN!F DI"I


(ç) Gözetleyici Düzeltmeleri: Her atım atıldıktan sonra ileri gözetleyici müteakip atımı hedefin yakınına getirmek için, A$M’ye düzeltmeler gönderir. Normal görevler için gözetleyici tanzim esnasında çatal yöntemini kullanır. Hedef çatala alındıktan sonra gözetleyici çatalı birbiri ardı sıra ikiye bölerek daraltır. 50 metrelik çatal ikiye bölündü#ünde tanzim sona erer. Gözetleyicinin düzeltmeleri plana i"aretlemek için mevzii düzeltme levhasına önce gözetleyici–DTN istikamet açısı ba#lanır. Gözetleyicinin bildirdi#i her düzeltme mevzii düzeltme levhasının döner diski üzerine i"aretlenir. Plan esasları saptanarak hesapçı listesine i"lenir. Yeni atı" esaslarını elde etmek için yükseklik (rakım) farkı ve yan düzeltmeleri plan esaslarına uygulanır, hesapçı listesine kaydedilir ve ate" mevziindeki de#i"iklikle birlikte havan kısmına bildirilir. Tanzim sona erince gözetleyici normal olarak tesir atı"ı için istekte bulunur. Ancak düzeltme tanziminde hedef bulunmadı#ı için tesir atı"ı istenmez. Gözetleyici son düzeltme ile birlikte “GÖREV B$TT$, DÜZELTME TANZ$M$ TAMAM!” "eklinde bir bildirimde bulunur. A$M sadece atı" esaslarını hesaplar ve havan kısmına “ATE% FASILASI, DÜZELTME TANZ$M$ TAMAM!” diye bildirir. Bir havan kısmı bir düzeltme tanzim noktasına tekbir havanla tanzim yapıldıktan sonra A.$.M lüzum görürse paralel demetin kontrolünü ve gerekirse tanzimini yapabilir. E#er atı" idare merkezi demet tanzimini planlarsa, gözetleyici “DEMET TANZ$M$NE HAZIR OL!” bildiriminde bulunur. Bu durumda gözetleyici DTN’na göre her havan için bir tanzim noktası seçer ve “KISIM SA'DAN (veya SOLDAN) SIRA ATE%$!” "eklinde bir istek bulunur. E#er A$M demet tanzimi yapmak istemezse atı" kısımlarına görev bitti diye bildirir. (6) Atı! Plânları: Atı" plânları, gridli ("ebekeli) bir ka#ıt veya bir mevzi düzeltme levhası üzerinde yapılabilir olup, üzerinde, havan mevziinin yeri, düzeltme tanzim noktalarının (DTN) yerleri, hedeflerin yerleri ve atı" esaslarının hazırlanmasında ihtiyaç duyulan di#er ayrıntılar gösterilir. (a) Atı! Plânlarının Hazırlanmasında Kullanılan Malzemeler: (I) Gridli Kâ"ıt: Üzerinde grid hatları denilen yatay ve dikey çizgilerin e"it aralıklarla çizilmi" oldu#u düz bir kâ#ıttır. Genel olarak gridli kâ#ıtların ölçekleri 1/25.000’lik harita ölçe#indedir. Yani her grid karesinin kenarı 4 cm’dir. Gridli kâ#ıdın arazinin durumu ile ilgisi yoktur. 10-74 TASN!F DI"I


(II) Mevziî Düzeltme Levhası: Dönebilen "effaf plâstik bir diskten ve grid karelerine bölünmü" bir tabladan olu"mu"tur. Tabla üzerinde 1/25.000 ölçekli ye"il renkte grid çizgileri basılmı"tır. (III) Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi: Yan açılarının ölçülmesinde ve kutbî tersim için kullanılır. Mesafe yan yelpazesi cetvel "eklinde olan bir mesafe taksimatı ve kavisli yan taksimatından olu"ur. (IV) Mesafe Taksimatı: Mesafe yan yelpazesinin düz kenarı üzerine 1/25.000 ölçe#inde, merkezden itibaren (çentikli uç) her 500 m.de bir numaralandırılmı" ve 50 m.de bir sıfırdan 12.000 m.ye kadar taksimatlandırılmı"tır. (V) Yan Taksimatı: Kavis kısmı üzerinde toplam 1000 milyemlik bir taksimat vardır. Bu taksimat 5 milyemde bir taksimatlandırılmı" ve 100 milyem de bir numaralandırılmı"tır. Mesafe yan yelpazesi kullanılmadan önce kullanıma hazırlanmalıdır. Mesafe taksimatları kullanılacak ölçe#e göre bir kâ#ıt yapı"tırılarak numaralanmalıdır. Yan taksimat ise iki sıra halinde numaralandırılmalıdır. Kavisin üst kısmına yan açıları alt kısmına ise istikamet açıları okunacak "ekilde yazılmalıdır. Normal olarak yan açısı gösterge rakamları kırmızı ile yazılmalıdır.

Mesafe ölçülmesi için kullanılan mesafe taksimatı

Haritalar ve foto#raf haritaları da atı" plânının yapılmasında kullanılabilirler. 85 80 75 70 65 60 55

Yan açıların ölçümünde kullanılan yan taksimatı

50 45

0 1

40

9

35 30

20

3 6

4 5

5

Toplu i$nenin geçece$i çentikli uç

6 3

2 8 1 9 0

YAN

10

7

4

25

15

2 8

!ekil-10.57: Alüminyum Mesafe Yan Yelpazesi Mesafe Taksimatı ve Yan Taksimatı 10-75 TASN!F DI"I


(VI) Dördüller: Dördüller atı" plânı üzerine i"aretlenen bir yeri veya hedefi temsil eden sembollerdir. Dördüller merkezden itibaren yakla"ık olarak 2 mm. (40 m.) sonra ba"layan ve yakla"ık olarak 6 mm. (150 m.) uzunlu#unda birbirine dik düz hatlardır. Bu noktaların yeri en az 8 haneli koordinatla belirtilir. Normal olarak dördüller grid hatlarına paralel olarak çizilir. Ancak tersim edilen nokta grid hatları üzerinde veya çok yakınına rastlarsa dördüller grid hattı ile 45º lik bir açı yapacak "ekilde çizilir.

HDF (TA 3227) veya

6 mm.

BH 2 mm.

RK

TAPA

!ekil-10.58: Dördül Üç Çe!it Dördül vardır; • Yerleri atı!la saptanan noktalar : Bunlar kırmızı renkte çizilir ve üzerine noktayı tanıma i"aretleri konur • Yerleri yer ölçmesi ile saptanan noktalar : Bunlar siyah renkte çizilir ve koordinatları yazılır. • Geçici noktalar : Bazen bir noktanın yerini geçici olarak saptamak gerekir. Geçici noktalar siyah renkte ve kesik çizgilerle çizilir Barut hakkı (4) Rakımı (840)

Koordinat 29400 78700

Hedef No. veya ismi (AF2415) Tapa cinsi (Hassas)

KOORD_NATI

Yeri Atı!la Saptanan Nokta

Yeri Yer Ölçmesi ile Saptanan Nokta 10-76

TASN!F DI"I

Geçici Nokta C_NS_


(b) Atı! Plânı Çe!itleri: Yer Ölçmeli Atı" Plânı, Gözetlemeli Atı" Plânı, Tamamlanmamı" Yer Ölçmesi $le Birlikte Kullanılan Atı" Plânı olmak üzere üç çe"ittir. (I) Yer Ölçmeli Atı! Plânı: Yer ölçmeli atı" plânı, A$M.de hazırlanan üç çe"it atı" plânından en do#rusu ve en iyisidir. Yer ölçmeli atı" plânı, üzerindeki bütün önemli noktaların yerlerinin yer ölçmesine veya do#ru harita esaslarına dayandı#ı bir plândır. Bu önemli noktalar, havan mevzileri, $G yerleri ve hedeflerdir. (aa) $ebekeli Kâ"ıdın Numaralandırılması: Plâncı haritadan bakarak sa#lamı" oldu#u koordinat de#erlerini "ebekeli kâ#ıt üzerindeki uygun kesi"me noktalarına yazar. Yani harita koordinatlarını "ebekeli kâ#ıda geçirir. 95 94 93 92 91 90 89

89

88

38

87 36

37

38

39

40

41

42

43

!ekil-10.59: !ebekeli Ka#ıdın Numaralandırılması Plâncı daha sonra haritaya göre "ebekeli kâ#ıdı tevcih ederek "ebekeli kâ#ıt üzerinde mevzinin bulundu#u kareyi koyu çizgilerle i"aretler. Daha sonra plân mü"irini kullanarak o kare içindeki havan mevzinin yerini tam olarak saptar. Harita üzerinde kısım mevzinin bulundu#u "ebeke karesinin koordinatları "ebekeli kâ#ıt üzerinde koyula"tırılan karenin sol alt kö"esine geçirilir. 10-77 TASN!F DI"I


Daha sonra yer ölçmesi yapılan bütün noktalar plân üzerine geçirilir (Hedefler, DTN, $G. yeri) ve atı" plânı atı" esaslarını bulmaya hazır hale getirilir. (bb) Hedef $ebekesi: Hedef "ebekesi gözetleyicinin gözetleme hedef hattına göre bildirdi#i hedef yerleri ve düzeltmeleri, havan-hedef hattına göre tersim suretiyle çeviren "effaf kâ#ıttan yapılmı" daire "eklinde bir alettir. Hedef gridinin kenarına bir istikamet açısı taksimatı basılmı"tır. $stikamet açıları gerçekte saat yelkovanı istikametinde büyüdü#ü halde taksimat bunun tersidir. Bu da kullanım kolaylı#ı olması için ve plân kâ#ıdına çizilecek olan gösterge okunun sabit olmasından kaynaklanır. %ebeke kâ#ıdı üzerindeki karelerin büyüklü#ü plân mü"iri ile kontrol edilmeli, her karenin kenarı 1/25.000 ölçekli mü"irde 100 m.ye tekabül etmelidir. Fotokopi vs. ile 6400 ço#altılan "ebeke 0 kâ#ıtlarında bu kareler küçülmekte veya büyümekte bu da plân + Sa! + Sol hatalarına neden olmaktadır. %ebeke 4800 1600 kâ#ıdı kullanım - Sa! - Sol kolaylı#ı için önceden hazırlanmalıdır. %ebeke kâ#ıdının tam merkezinden geçen iki 3200 hat koyula"tırılmalı merkezden geçen yatay çizginin üzerine (+) altına (-) yazılmalıdır. Dikey çizginin ise soluna (sol) sa#ına (sa#) yazılmalıdır. Bu i"aretleme düzeltmelerde kolaylık sa#lar. Atımların sola, sa#a veya uzatılıp kısaltılması esnasında yapılan i"aretlemede faydalanılır. Hedef "ebekesi kullanılırken merkezinden bir toplu i#ne geçirilerek plân kâ#ıdına i#nelendi#i için "ebekenin merkezine bir parça "effaf bant yapı"tırılarak i#ne deli#inin büyümesi önlenir.

10-78 TASN!F DI"I


Örnek bir Yer Ölçmeli Atı! Plânının Hazırlanması: - Önce atı" yapılacak bölge haritasından alınan koordinatlar gridli plan ka#ıdına yazılıp plân kâ#ıdı hazırlanır. Yani harita koordinatları plan kâ#ıdına yazılır. 60 59 58 57 56

DTN

!G

55 54

K 53 52 51 50 20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

!ekil-10.60 - Yer ölçmesi ile bildirilen veya tespit edilen noktalar plân kâ#ıdına geçirilir ($ekil-60). Havan Mevziî Koordinatı

:

22500-52400

$G. Koordinatı

:

22800-55100

$G-DTN $A

:

400 milyem

DTN

:

24600-56700

Havan Mevziî Rakımı

:

800 m.

DTN Rakımı

:

1100 m. 10-79

TASN!F DI"I


- Gridli "ebeke kâ#ıdının ortasından bir i#ne geçirilerek, i#ne havan mevzini gösteren dördüle batırılır. - %ebeke kâ#ıdının kuzey oku yukarı gelecek "ekilde ve "ebeke kâ#ıdının yatay ve dikey hatları plân ka#ıdının yatay ve dikey hatlarına paralel hale getirilerek kuzey gösterge oku çizilir ve üzerine (K) yazılır. - Mesafe yan yelpazesinin çentikli ucu, havan mevziî i#nesine geçirilir, yelpaze i#neye takılı durumda iken kaydırılarak mesafe taksimatı olan cetvel kısmı DTN i#nesine dayandırılır. Hedef i#nesi ile DTN i#nesi arasındaki mesafe okunur (4800 m.). Bu mesafe havan-hedef mesafesidir (D$KKAT: Plân 1/25.000 ölçeklidir).

!ekil-10.61: !ebeke Ka#ıdına Kuzey Okunun $"aretlenmesi - Mesafe yan yelpazesi oynatılmadan alttaki yuvarlak gridli "ebeke kâ#ıdı sa#a do#ru döndürülerek "ebeke kâ#ıdı üzerindeki ok mesafe yan yelpazesinin cetvel kısmına çakı"tırılır. Bu durumda iken daha önce çizilen gösterge okunun kar"ısına gelen açı okunur. Bu havan-hedef istikamet açısıdır (470 milyem). - Rakım farkını bulmak için; Rakım farkı = Hedef Rakımı-Mevziî Rakımı Rakım farkı = 1100-800 Rakım farkı = + 300 m. bulunur. 10-80 TASN!F DI"I


- Bulunan ilk esaslar yazılır. Havan-Hedef istikamet açısı

=

470 milyem

Havan-Hedef mesafesi

=

4800 m.

Rakım farkı

= +300 m.

- $lk esaslar tespit edildikten sonra yapılacak iki a"ama vardır. Birincisi, bulunan havan-hedef istikamet açısı 6400’den çıkarılarak alet açısını bulmak ve bu açıyı havanlara bildirerek tevcihe ba"lamalarını sa#lamak. $kincisi, havanlara verilecek yan, yükseli", barut hakkını içeren bir atı" komutunu hazırlamak. - Plânda bulunan havan hedef istikamet açısı grid kuzeyine göredir. Fakat havanlar M2 A2 ni"an dairesi ile manyetik kuzeye göre tevcih edileceklerdir. Bu durumda haritalarda belirtilen yıllık sapma açısının dikkate alınması lâzımdır. Örnekte haritada toplam sapma 30 milyem olarak tespit edildi#i kabul edilmi"tir. Bu durumda alet açısı; 6400 – 470 = 5930 milyem 5930+ 30 = 5960 milyem olur. Bulunan bu açı havanlara alet açısı olarak bildirilir. Havanlar tevcihe ba"larlar. - Atı" komutu hazırlanmaya devam edilir. Önce mü"terek bir yan göstergesi çizilmesi gerekir. Bunun en kolay yolu, mesafe yan yelpazesinin kavisli kısmında bulunan istikamet açısı numaralarının 2, yan açısı numaralarının 8 in gösterdi#i taksimat kar"ısına bir yan göstergesi çizilir ve üzerine GYG (Geçici Yan Göstergesi) yazılır ($ekil -62). Çizginin altına ise 2000 rakamı yazılır. Artık yan açıları buradan okunacaktır. Yan açılarının tam kısmı çizginin altındaki 2000 rakamından küsuratlı kısmı ise mesafe yan yelpazesinin üzerinde yazılı yan açısı gösterge taksimatlarından okunacaktır, çizilen yan 2800 tam’dır. Zaten havanlarda tevcih edildikten sonra ni"an aletleri 2800 tam’a getirilecek ve ni"an çubukları dikilecektir. Böylelikle plân yanı da 2800 tam, tevcih edilmi" havanların ni"an çubukları da 2800 tam'a dikilecektir. 10-81 TASN!F DI"I


YAN

0 0

9

1 8

2 7

3 6

4 5 5 4 6 3 7 2 8 1 9

GYG

2000

0 0

!ekil-10.62 - Havanlara Uygulanacak Ni!angahın Bulunması : Plân mesafesi 4800 m. idi. Grafik atı" cetvelinin gösterge kılı cetvelin mesafe taksimatında 4800'ün kar"ısına getirilir. Önce hangi barut hakkında atı" yapılaca#ına karar verilir. Bunun içinde atı" kaydırma hudutları içinde barut hakkı de#i"tirmeden atı" yapabilecek bir barut hakkı seçilmelidir. Yani hedefin 1500 m. ilerisine ve 1500 m. gerisine barut hakkı de#i"tirmeden atı" yapılabilmelidir ($ekil-63). Örnekte 6 ncı BH en uygun barut hakkıdır. Sonra 6 ncı BH da havana verilecek ni"angâh gösterge kılından okunur, 1093 milyemdir. Yapılan bu i"lemler neticesinde, atı" komutunun unsurları olan yan, ni"angâh ve BH. tespit edildi.

10-82 TASN!F DI"I


Yan

: 2800 milyem

Ni"angah : 1093 milyem BH

:6

1500 m.

DTN 1500 m.

400 m

400 m

At?? Kayd?rma Hudutlar? 400 Milyem Sa!a 400 Milyem Sola 1500 m.Yleri 1500 m.Geri

!ekil-10.63 Bulunan bu ni"angâh ile (1093 milyem) atı" yapılırsa, havanla hedef arasında 300 m.lik bir rakım farkı bulundu#undan hedef vurulamaz. Bu nedenle rakım farkını giderici i"lemler yapılmalıdır. Cetveller havan ile hedefin aynı rakımda oldu#u duruma göre hazırlanmı"tır. Yani düz bir arazide atı" yapılıyor olsaydı 6 ncı BH da 1093 milyem yükseli"le atılan mermi 4800 m.ye dü"er. Ancak hedef yüksekte oldu#u için hedefin önüne dü"er ($ekil-64).

HEDEF

300 m

4800 m



Bunu gidermek için, yani mermiyi hedefe dü"ürebilmek için toprak açısının (TAÇ) bulunması gerekir. Önce do#ru toprak açısı (DTAÇ) bulunmalıdır. Rakım Farkı DTAÇ

= Plân mesafesi/1000

NOT: Bu formül aslında milyem formülüdür (G= A x M). 300 m. DTAÇ = 4800 / 1000

DTAÇ = 62,5 ~ 63 milyem TAÇ'nın Bulunması #çin Formül: DTAÇ TAÇ =

X (-10 milyemlik TAÇ faktörü) 10

Buradaki -10 m.lik TAÇ faktörünün i"areti eksidir. E#er rakım farkı artı ise cetvelin üst kısmından eksi ise alt kısmından okunur. 63 TAÇ =

X (-2,8) 10

TAÇ = 6.3 X (-2,8) TAÇ = -17,64 ~ 18 milyem bulunur. Bulunan TAÇ, cetvelden bulunan 1093 ni"angâha eklenir. 10-84 TASN!F DI"I


Yükseli" = Ni"angâh + TAÇ Yükseli" = 1093 + (-18) Yükseli" = 1075 milyem Artık havanlar atı" yapabilir. Verilecek komut; Yan

= 2800

Yükseli" = 1075 BH

= 6 elemanlarını da kapsayacak "ekildedir.

- #lk Atı! Komutu: # Atı" görevi # 2 nci Havan # Tahrip # BH 6 # Hassas # Yan 2800 tam # Yükseli" 1075, diyerek verilir ve bir mermi atılır. # $G’ nin bu atıma ait a"a#ıdaki gibi bir düzeltme gönderdi#ini kabul edelim. # 100 Sola # 400 Kısalt - A#M Sırasıyla $u #!lemleri Yapar : Gridli hedef "ebeke kâ#ıdı havan mevzindeki yerinden çıkarılır ve DTN (yani hedef)'nin bulundu#u i#neye geçirilir. Yine plân kâ#ıdının yatay ve dikey hatlarına "ebeke kâ#ıdının yatay ve dikey hatları paralel hale getirilir ve yine bir kuzey gösterge oku çizilir ($ekil -65). 10-85 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I Havanlar 60 59

I.1.1.1.1.1.1 K

58

DTN

57 56 55

K

!G

54 GYG

53

2000

52

mvz

51 50

20

21

22

23

24

2 5

2 6

27

28

29

30

!ekil-10.65: Plân Kâ#ıdı Üzerine $kinci Kuzey Gösterge Okunun Çizilmesi Daha sonra gridli "ebeke kâ#ıdı $G.nin ilk atı" iste#inde bulundu#u sırada bildirdi#i $G–Hdf. istikamet açısına ba#lanır. Bu açı 400 milyemdi. Gridli "ebeke kâ#ıdı döndürülerek 400 milyeme ba#lanır ve sabitlenir ($ekil -66). K

400

!G

mvz



DTN toplu i#nesi bulundu#u noktadan çıkarılarak 1 kare sola, 4 kare a"a#ıya alınarak batırılır. Toplu i#neyi gridli "ebeke kâ#ıdı üzerinde hareket ettirebilmek için "ebeke ka#ıdına daha önce yazılan (+) (-) sa# ve sol i"aretlerinden faydalanılır. Mesafe yan yelpazesinin (MYY) çentikli ucu havan mevzii i#nesine geçirilir. Plân kâ#ıdı üzerinde hareket ettirilerek mesafe taksimatı cetvel kısmı DTN toplu i#nesinin yeni bulundu#u yere dayanır. Bu durumda iken yeni havan-hedef mesafesi okunur. Yeni mesafe 4400 m.dir. Daha önce çizilen yan göstergesinden de yeni yan okunur. Bu da 2815 dir. Daha sonra ikinci atıma ait düzeltilmi" atı" komutu hazırlanır. Mesafe 4400 m. bulunmu"tu. Grafik atı" cetvelinden 6 ncı BH'da 4400 m. mesafe kar"ılı#ı ni"angâhı bulunur, bu da 1155 milyemdir. Daha önce hesaplanan - 18 milyemlik TAÇ'da ilave edilince yükseli" 1137 milyem olur. Yan açısı da 2815 olarak bulunmu"tur. - #kinci Atı! Komutu : # Atı" görevi, # 2 nci Havan, # Tahrip, # Hassas, # Yan 2815, # Yükseli" 1137. Bu "ekilde bir atım daha atılır. Bu atımın neticesinde de $G.den bir düzeltme daha geldi#ini kabul edelim. - $stikamette, - 200 uzat. - Bu düzeltme plâna i"lenerek düzeltilmi" yeni atı" komutu hazırlanır. Gridli hedef "ebeke kâ#ıdı üzerindeki toplu i#ne en son bulundu#u noktadan çıkarılarak, bu noktadan ba"lamak üzere hareket ettirilir. $G istikamette diye bildirdi#ine göre toplu i#neyi son noktadan itibaren yanca hareket ettirilmeyecektir. Sadece 200 uzat dedi#ine 10-87 TASN!F DI"I


göre iki kare yukarı getirece#iz. Toplu i#neyi kırmızı noktadan itibaren iki kare yukarı alır batırırız. %ekilde bu nokta ye"il olarak belirtilmi"tir. D#KKAT: Tüm bu i"lemler yapılırken hedef "ebeke kâ#ıdı $G bakı" istikamet açısı olan 400 milyemde ba#lıdır. - Mesafe yan yelpazesinin ucu havan mevzine geçirilir. Mesafe taksimatı olan cetvel kısmı kaydırılarak yeni hedef toplu i#nesine dayanır, (ye"il nokta) ve yeni mesafe okunur. Bu da 4600 m.dir. - Geçici yan göstergesinden yeni yan okunur. Yeni yan 2820’dir. Bulunan yeni mesafe olan 4600 metrenin yükseli"i bulunur. Grafik atı" cetvelinde gösterge kılı, 6 ncı BH da 4600 m. üzerine getirilir ve yeni ni"angah okunur, bu 1125’dir. Daha önce bulunan 18 milyemlik TAÇ eklenerek yükseli" 1107 milyem olur. - Yapılacak üçüncü atıma ait yeni atı" komutu; # Atı" görevi, # 2 nci Havan, # Tahrip, # BH 6, # Hassas, # Yan 2820, # Yükseli" 1107. Bu komutla bir atım atılır. $leri gözetleyicinin bu atımı isabet olarak bildirdi#ini kabul edelim. Plânı tamamlamak üzere yapılacak i!lemler sırasıyla : Yapılan plânda hedefin yeri yer ölçmesi ile tespit edildi#inden sabittir. Hedefin yeri de#i"mez. Bu yüzden hedef toplu i#nesi en son bulundu#u noktadan çıkarılarak (ye"il noktadan) tekrar ilk ba"taki "ebeke kâ#ıdının merkezi olan yerine takılır. Mesafe yan yelpazesinin ucu, havan mevzine takılır, mesafe taksimatlı cetvel kısmı kaydırılarak düzeltme tanzim noktasına (DTN) i#nesine dayandırılır. Bu 10-88 TASN!F DI"I


durumda iken kavisli kısımdaki daha önce çizilen geçici yan göstergesi (GYG) silinir ve son isabet kaydeden yan 2820’den bir daimî yan göstergesi çizilir. Yapılan mesafe düzeltmeleri ve yan düzeltmeleri hesaplanır. Çünkü hedefe plâna ba"lanan yan ve yükseli"le de#il, yani yan 2800, yükseli" 1089’la de#il, yan 2820 yükseli" 1107 ile isabet kaydedilmi"tir. Bunun için !u formüller uygulanır, Mesafe düzeltmesi

= Uygun mesafe - Plân mesafesi

Yan düzeltmesi

= Uygun yan

- Plân yanı

Mesafe düzeltmesi

= 4600 m.

- 4800 m.

$sabet kaydeden

Plân mesafesi

Mesafe düzeltmesi

= -200 m.

Yan düzeltmesi

= 2820

- 2800

$sabet kaydeden yan

Plân yanı

Yan düzeltmesi = 20 milyem Bu durumda 2800’den çizilen geçici yan göstergesi silinir, 2820’den daimi yan göstergesi çizildi#i için yan düzeltmesi plâna dahil edilir. Böylece yan düzeltmesi giderilmi" olur. Mesafe düzeltmesi ise iki "ekilde plâna dahil edilip giderilebilir. - K faktörünü bularak, - Grafik atı" cetveline yardımcı ni"an göstergesi (YNG)çizerek. 1’inci yöntem K faktörünü bularak; K faktörünün hesaplanması için kullanılacak formül, Mesafe Düzeltmesi K= Plân mesafesi/1000 10-89 TASN!F DI"I


Örnek çözümündeki K faktörünün bulunması; - 200 K= - 41.6 K=

42 m.

Bulunan bu K faktörü kullanılarak mesafe düzeltmesinin yapılması : Örne#in; $G. düzeltme tanzim noktasından bir kaydırma ile yeni bir hedef tarif etti#ini de#erlendirelim. Bu yeni hedefin plân mesafesi 2900 m. bulundu kabul edelim. Grafik atı" cetvelinden 2900 metrenin ni"angâhına de#il; 2,9 x (- 42) = 121.8 ~ - 122 m. 2900-122 = 2778 metrenin ni"angâhına bakılır ve bu de#er kabul edilir. Yani, K faktörü, yeni plân mesafesinin her bin metresine eklenecek (artı veya eksi) miktardır. 2’nci yöntem ise yardımcı ni!an göstergesi çizmek; Bu daha basit ve kullanı"lı bir yöntemdir. Yukarıdaki örne#in bu yöntem kullanılarak mesafe düzeltmesinin bulunması "u "ekildedir, Grafik atı" cetvelinin gösterge kılı plân mesafesi olan 4800 m.ye getirilir. $sabet kaydedilen mesafe olan 4600 m.den gösterge kılına paralel bir çizgi çizilir. Bu yeni çizilen kıl gösterge, yardımcı ni"an göstergesidir ($ekil-67).

4600 4800

1125 1105 YNG

!ekil -10.67:Yardımcı Ni"an Göstergesinin Çizilmesi 10-90 TASN!F DI"I

6 ncı BH:


($ekil-66)’da yardımcı ni"an göstergesi mavi olarak çizilmi"tir. Birinci yöntem ile yapılan örnek çözümde yeni hedefin plân mesafesi olarak 2900 m. alınmı"tı. Yardımcı ni"an göstergesini kullanarak mesafe düzeltmesini plâna dahil edebilmek için ise siyah olan esas gösterge kılı 2900 m.ye getirilir, ama ni"angâhı ve di#er bilgiler (100/M milyem hariç) yardımcı ni"an göstergesinden okunur ($ekil -68).

2800 2900

1342

1325

6 ncı BH:

YNG

!ekil-10.68: Yardımcı Ni"an Göstergesi Kullanılarak Mesafenin Bulunması Böylece bulunan mesafe düzeltmesi de giderilerek atı"a devam edilir. Yapılan atı"larla ilgili olarak bir atı" kayıt listesi de doldurulması gereklidir ($ekil -68). A$M.de bu görevi hesapçı yapar. Hesapçı her atı" görevi için ayrı bir atı" kayıt listesi tutar ve atı" görevlisine ait bu listeler dosyalanarak muhafaza edilir. E#er daha önce yapılan bir atı" görevi ile ilgili bir bilgiye ihtiyaç olursa bu dosyaya ba" vurulur. (II) Gözetlemeli Atı! Plânı: Modern muharebenin hareketlili#i, havanların ço#u kez ölçme bilgileri elde edilemeden de do#ru ve zamanında görmeyerek ate" deste#i sa#lamalarını gerektirmektedir. Gözetlemeli atı" plânları bu olana#ı sa#lar. Gözetlemeli atı" plânlarında koordinatlar sistemi kullanılmaz. Bu nedenle atı" plânı olarak gridli plân kâ#ıdı kullanılacaksa, itibarî bir grid koordinat sistemi kullanılabilir. Gridli plân kâ#ıdı ile gözetlemeli bir atı" plânı hazırlayabilmek için de yer ölçmeli atı" plânında oldu#u gibi bir plân kâ#ıdına, bir gridli hedef "ebeke kâ#ıdına, bir mesafe yan yelpazesine ve bir atı" cetveline ihtiyaç vardır. 10-91 TASN!F DI"I


(7) M-16 Mevzii Düzeltme Levhası Üzerine Yer Ölçmeli Atı! Plânının Hazırlanması : (a) Havan mevzinin ve düzeltme tanzim noktasının grid koordinatları bilindi#i zaman mevziî düzeltme levhası üzerine yer ölçmeli bir atı" plânı yapılabilir. Bu bilgiler bir topo#rafik haritadan veya yer ölçme esaslarından elde edilebilir. (b) Yer ölçmeli bir atı" plânı yapmak için mevziî düzeltme levhası üzerine bir koordinat sistemi tesis edilmelidir ($ekil -69). Koordinat sistemi tesis edildikten sonra, mevziî düzeltme levhası, atı" bölgesinin 1/12500 ölçekli bir haritasını temsil eder. Bu usul mevziî düzeltme levhasının en çok istenilen kullanılı" "eklidir. (c) M-16 Mevziî düzeltme levhası üzerine koordinat sisteminin tesis edilmesi: Döner disk döndürülerek istikamet açısı sıfıra ba#lanır. Koordinat sisteminin ba"langıç noktasının dikkatli bir "ekilde seçimi gereklidir. Hesapçı ba"langıç grid kesi"me noktasını seçti#i zaman (Sol alt kö"e koordinatları), levhanın merkezi sorumluluk bölgesine engel olmamalıdır. Tesis edilen koordinat sistemi her küçük kareye 50 x 50 m.lik bir mesafe de#eri verir, böylece i"aretlemenin en yakın 10 m.ye kadar yapılmasını sa#lar. Örnek: Mevziî ve DTN. Koordinatlarının haritadan tespit edildi#ini kabul edelim. 0

BOARD, PLOTT!NG M. 16

54 53 4800

52

1600

51 50 21

81 mm.

22

23

3200


I.1.1.1.2 D T 24 25 N SCALE=1/12.5 00 Meters


Havan mevziî koordinatları : 22020-50060 Düzeltme tanzim noktası koordinatları : 23440-51160 oldu#una göre "0" istikamet açısına tevcih edilen M-16 MDL.da, mevziî ve düzeltme noktasının yerleri harita koordinat okuma metoduna göre 1/12.500 ölçekli plân mü"iri kullanılarak döner disk üzerinde gösterilen "ekilde i"aretlenirler. (ç) $stikamet açısı ve mesafenin tespit edilmesi ($ekil -70 ). Yukarıdaki i"lemler tamamlandıktan sonra mevziî noktası a"a#ıda, düzeltme tanzim noktası yukarıda olacak "ekilde aynı dü"ey hatta ve merkez hattına e"it uzaklıkta olacak "ekilde her iki nokta hizalanır. Bu durumda istikamet açısı göstergesinden okudu#umuz 937 milyemlik açı havan-hedef istikamet açısıdır. Altta bulunan mevziî noktası ve yukarıda bulunan DTN noktası arasındaki kareler sayılarak havan-hedef mesafesi bulunur. Örnekte bu mesafe 1775 m.dir.

32 31

30 2928 27 26

54

25 24

BOARD, PLOTT!NG M. 16

25

DTN

53

24 23

52 51

22 50

21

SCALE=1/12.500 Meters

!ekil -10.70: $stikamet Açısı ve Mesafenin Tespit Edilmesi 10-93 TASN!F DI"I


(d) Yan açılarının döner disk üzerine yazılabilmesi için ba"langıç noktası olarak 50 milyemlik veya katları olan bir taksimat çizgisi gereklidir. Örnekte döner disk üzerinde en yakın 50 milyem olan 950 milyem rakamının alt tarafına 28 rakamı yazılır, yan açılarının istikamet açıları tersi yönünde büyümeleri nedeniyle yan taksimatının geri kalan kısmı, 100 milyem aralıklarla sola do#ru büyütülerek (29, 30, 31, 32) sa#a do#ru küçültülerek (27, 26, 25, 24) "eklinde yazılır ($ekil 9-34). (e) Havanlar en yakın 50 milyeme tamamlanmı" olan atı" hattı istikamet açısı ile tevcih edilirler. Örnekte 2800 milyemlik gösterge, 950 milyem kar"ılı#ından çizilmi"ti. M-16 MDL. da bulunan havan-hedef istikamet açısı grid kuzeyine göredir. Fakat havanlar M2A2 ni"an dairesi ile manyetik kuzeye göre tevcih edileceklerdir. Bu durumda ni"an dairesinin ibre sapma açısının dikkate alınması lazımdır. Örnekte ni"an dairesi ibre sapma açısını 40 milyem olarak tespit edildi. Bu durumda : - Alet açısı = (6400+ 40 ) - 950 - Alet açısı = 5490 milyemdir. Bulunan bu açı havanlara alet açısı olarak bildirilir. Havanlar tevcihe ba"larlar. (f) Düzeltme tanziminde ilk atım, düzeltme tanzim noktasına veya ba"ka bir ifade ile hedefin gerçek istikamet açısı olan 937 milyem kar"ılı#ı yan açısı ile atılır. Yan açısının okunması için döner disk fıkrasında açıklanan i"lemlerin yapıldı#ı durumda iken gösterge okundan 937 milyem kar"ılı#ına gelen yan açısı okunarak ilk atım atılır. Örnekte ilk atımın atılaca#ı yan açısı 2813 milyemdir. (g) Atı" yapılacak bölgenin haritasından mevziî koordinatları ve Düzeltme tanzim noktasının koordinatlarına göre rakım farkı bulunur. Örnekte DTN.nın rakımını 450 m. mevzinin rakımı 250 m. bulundu#u kabul edilmi"tir. Rakım Farkı

= Hedefin Rakımı - Mevzinin rakımı

Rakım Farkı

= 450 - 250

Rakım Farkı

= + 200 m.

(") Buraya kadar M-16 MDL.nın ate" idare hesaplamaları için hazırlanması ve ilk esasların (havan-hedef istikamet açısı, havan hedef mesafesi, Rakım farkı, alet açısı) bulunması izah edildi. Sırasıyla toprak açısının bulunması, ilk atı" komutu, ileri gözetleyici düzeltmelerinin yapılı"ı izah edilecektir. 10-94 TASN!F DI"I


(h) Havanlara uygulayaca#ımız ni"angâhın bulunması: Plân mesafesi 1775 m. idi. Mod 214 81 mm. havan grafik atı" cetvelinin gösterge kılı cetvelin mesafe taksimatında 1775’in kar"ısına getirilir. Önce hangi barut hakkından atı" yapılaca#ına karar verilmelidir. Bunun içinde ate" kaydırma hudutları içerisinde BH de#i"tirilmeden atı" yapabilecek en küçük barut hakkı seçilmelidir. Ba"ka bir ifade ile hedefin 1500 m. ilerisine ve 1500 m. gerisine barut hakkı de#i"tirmeden atı" yapabilmelidir. Örnekte en uygun barut hakkı 3 ncü barut hakkıdır. 3 ncü BH.da havanlara verilecek ni"angâh, gösterge kılından okunur, ni"angâh 1321 milyem. Yapılan hesaplamalar neticesinde, atı" komutunun unsurlarından olan yan, ni"angâh ve BH’nı tespit edildi. Yan

:

2813 milyem

Ni"angâh

:

1321 milyem

BH

:

3’üncü BH. dır.

Bu i"lemler neticesinde bulunan 1321 milyem ni"angâhı ile atı" yapıldı#ında, havan mevziî ile hedef arasında + 200 metrelik bir rakım farkı bulundu#u için hedef vurulamaz, bu nedenle rakım farkının etkisini giderici hesaplama yapılmalıdır. Grafik atı" cetvelinin hazırlanı"ında hesaplamalarda, havan mevzii ile hedefin aynı rakımda oldu#u kabul edilmi"tir. Ba"ka bir ifade ile düz bir arazide atı" yapılıyor olsaydı 3 ncü BH. da 1321 milyem yükseli"le attı#ımız mermi hedefe dü"erdi. Bu örnekte hedef, havan mevzine göre + 200 m. rakım farkı oldu#u için atılan mermi hedefin önüne dü"ecektir ($ekil -71). Hedef

Vuru#

Mevziî

+ 200 m.

1775 m.

!ekil-10.71: Rakım Farkının Mesafeye Etkisi 10-95 TASN!F DI"I


Bunu gidermek için toprak açısının (TAÇ) hesaplanması gereklidir. TAÇ’ı bulabilmek için önce do#ru toprak açısının (DTAÇ) bulunması gerekir. Rakım Farkı DTAÇ = Plân mesafesi/1000

+ 200 DTAÇ = 1.77

DTAÇ = 112 %imdi TAÇ’ı bulalım, bununda formülü; DTAÇ TAÇ =

X (- 10 milyem TAÇ Faktörü) 10

Not: Bu formüldeki -10 milyemlik TAÇ faktörünün i"areti daima eksidir. Rakım farkı e#er artı ise grafik atı" cetvelinin üst bölümünden, eksi ise alt bölümündeki yazan de#er okunur. 112 TAÇ =

X ( - 0,70) 10

TAÇ = 11,2 x (-0,70) TAÇ = - 8 milyem buluruz. 10-96 TASN!F DI"I


%imdi TAÇ'ı GAC’tan bulunan ni"angâha eklenir. Yükseli" = Ni"angâh + TAÇ Yükseli" = 1321+ (-8) Yükseli" = 1313 milyem Bu durumda havanlar atı" yaptırabilir, verilecek komut : Yan

: 2813 ($lk mermiyi atarken uygulayaca#ımız yan)

Yükseli" : 1313 milyem BH

: 3 ncü BH elemanlarını kapsayan atı" komutunu verelim.

#lk Atı! Komutu: - Kısım, - Atı" görevi, - 2’nci havan, - Tahrip, - BH 3, - Hassas, - Yan 28 tam 13 milyem, - Yükseli" 1313 milyem diyerek verilir ve bir mermi atılır. $leri gözetleyicinin bu atıma ait a"a#ıdaki düzeltmeyi gönderdi#ini kabul edelim. -

100 sa#,

-

400 uzalt.

A#M Sırasıyla $u #!lemleri Yapar : Döner disk döndürülerek önce ileri gözetleyicinin hedefe bakı" açısı olan 1150 milyeme ba#lanır.

10-97 TASN!F DI"I


Daha sonra ilk olarak çizmi" oldu#umuz DTN.dan itibaren küçük grid kareleri sayılarak 2 kare sa#a, 8 kare yukarı do#ru gidilerek küçük bir nokta konur ve etrafı yuvarlak içine alınarak yanına 1 diye yazılır. Bir numaralı nokta yukarıda mevziî i"areti a"a#ıda olacak "ekilde döner disk döndürülerek dü"ey hatta ve merkez hattına e"it uzaklıkta olacak "ekilde hizalanır. Bu durumda daha önce çizmi" oldu#umuz yan göstergesinden okumu" oldu#umuz yan açısı 2730 milyemdir. Döner diskin durumunu hiç bozmadan üstteki 1 numaralı nokta ve alttaki mevziî noktaları arasındaki kareler sayılarak plân mesafesi bulunur. Bu da 2150 m. dir. %imdi ikinci atıma ait düzeltilmi" atı" komutunu hazırlayalım. Mesafeyi 2150 m. bulmu"tuk, Grafik Atı" cetvelinden 3 ncü BH. da 2150 m. kar"ılı#ı ni"angâhı bulalım, 1256 milyemdir. Daha önce hesapladı#ımız -8 milyemlik TAÇ.ını da eklersek yükseli" 1248 milyem olur. Düzeltilmi! Atı! Komutu: - Atı" görevi, - 2’nci havan, - Tahrip, - Hassas, - Yan 27 tam 30 milyem, - Yükseli" 1248 milyem. $.G’nin bu atıma ait a"a#ıdaki düzeltmeyi gönderdi#ini kabul edelim. - 50 sola, - 200 kısalt. A#M Sırasıyla $u #!lemleri Yapar: Döner disk döndürülerek önce ileri gözetleyicinin hedefe bakı" açısı olan 1150 milyeme ba#lanır. Daha sonra birinci düzeltme noktasından itibaren küçük grid kareleri bir kare sola, dört kare a"a#ı do#ru sayılarak küçük bir nokta konulur ve etrafı yuvarlak içine alınarak yanına 2 diye yazılır. 10-98 TASN!F DI"I


2 numaralı nokta yukarıda mevziî i"areti a"a#ıda olacak "ekilde döner disk döndürülerek dü"ey hatta ve merkez hattına e"it uzaklıkta olacak "ekilde hizalanır. Bu durumda daha önce çizmi" oldu#umuz yan göstergesinden okumu" oldu#umuz yan açısı 2773 milyemdir. Döner diskin durumu hiç bozulmadan üstteki iki numaralı nokta ve alttaki mevziî noktaları arasındaki kareler sayılarak plân mesafesi bulunur. Bu da 1960 m.dir. %imdi üçüncü atıma ait düzeltilmi" atı" komutunu hazırlayalım. Mesafeyi 1960 m. bulmu"tuk, Grafik Atı" cetvelinden 3 ncü BH. da 1960 m. kar"ılı#ı ni"angâhı bulalım 1290 milyemdir. Daha önce hesapladı#ımız -8 milyemlik TAÇ.ını da eklersek yükseli" 1282 milyem olur. Düzeltilmi! yeni atı! komutu : - Atı" görevi, - 2 nci havan, - Tahrip, - Hassas, - Yan 27 tam 73, - Yükseli" 1282 milyem. Bu "ekilde bir atım daha atılır, bu atımın neticesinde ileri gözetleyiciden "u düzeltmenin geldi#ini kabul edelim. - $stikamette, - 50 kısalt. A#M Sırasıyla $u #!lemleri Yapar: Döner disk döndürülerek önce ileri gözetleyicinin hedefe bakı" açısı olan 1150 milyeme ba#lanır. Daha sonra ikinci düzeltme noktasından itibaren küçük grid kareleri sayılarak istikamette dendi#i için bir kare a"a#ı do#ru sayılarak küçük bir nokta konulur ve etrafı yuvarlak içine alınarak yanına 3 diye yazılır. 3 numaralı nokta yukarıda, mevziî i"areti a"a#ıda olacak "ekilde döner disk döndürülerek dü"ey hatta ve merkez hattına e"it uzaklıkta olacak "ekilde hizalanır. 10-99 TASN!F DI"I


Bu durumda daha önce çizmi" oldu#umuz yan göstergesinden okumu" oldu#umuz yan açısı 2770 milyemdir. Döner diskin durumu hiç bozulmadan üstteki 3 numaralı nokta ve alttaki mevziî noktaları arasındaki kareler sayılarak plân mesafesi bulunur, 1940 m. Hedef 50 m.lik mesafe çatalına alındı#ı için artık dördüncü merminin atılmasına gerek yoktur. Plânı tamamlamak üzere yapılacak i"lemler : Mevzide yapılan hatalardan veya atmosfer ko"ullarından do#an hatalar, düzeltme tanzimi sonunda elde edilen atı" esasları ile düzeltilmi" olur. Düzeltme tanzimi tamamlanınca yer ölçmeli atı" plânı yapıldı#ı için düzeltme Tanzim noktasının yerini tespit maksadıyla döner disk üzerinde atı"a ba"larken koordinatlarla seçilmi" olan ilk nokta kalır, düzeltme yapılan di#er 1, 2 ve 3 numaralı noktalar silinir. Döner disk üzerindeki mevziî noktası, yan göstergeleri ve ileri gözetleyicinin sembolü silinmez aynı "ekilde kalır. Plâna ait yan düzeltmesi, mesafe düzeltmesi ve "K" faktörünün bulunması; Yan Düzeltmesi

= Uygun Yan - Plân Yanı

Yan Düzeltmesi

= 2770 - 2800

Yan Düzeltmesi

= - 30 milyem

Mesafe Düzeltmesi

= Uygun Mesafe - Plân Mesafesi

Mesafe Düzeltmesi

= 1940 - 1775 = 165 m.

Mesafe Düzeltmesi K faktörü

= Plân Mesafesi / 1000 165

K faktörü

= 1,77

K faktörü

= 93 m. 10-100

TASN!F DI"I


Düzeltme tanzimi neticesinde elde edilen mesafe düzeltmesi grafik atı" cetveli üzerine bilinen yöntemle bir yardımcı ni"angâh göstergesi çizmek suretiyle giderilir. Yan düzeltmesi ise atı" yapılacak hedeflerin plân yanlarına, yan düzeltmesinin ilâve edilmesi suretiyle giderilir. Not: M-16 Mevziî Düzeltme levhasında 1/12.500 ölçekte her küçük kare 50 m. mesafeyi gösterir. 1/25.000 ölçe#inde kullanmamız durumunda ise her küçük kare 100 m. mesafeyi gösterir. (8) M-10 MDL Üzerine Gözetlemeli Atı! Plânının Hazırlanması: (a) Yan Taksimatının M-10 MDL Üzerine Geçirilmesi : M-10 mevziî düzeltme levhasına yan açılarının yazılması M-16 mevziî düzeltme levhası için anlatıldı#ı gibidir. Ancak havanlarda M-4 ni"an aleti kullanıldı#ı zaman yan açılarının ba#lanması de#i"iktir. Döner disk (%effaf daire) üzerine yan açılarının yazılabilmesi için ba"langıç noktası olarak 50 milyemlik bir taksimat çizgisi gereklidir. Mevziî–düzeltme tanzim noktası mesafesini 2800 m. ve istikamet açısını 3600 milyem olarak kabul edelim. Döner disk döndürülerek istikamet açısı taksimatı 3600 milyeme ba#lanır. %effaf daire üzerinde 3600 rakamının üzerinden a"a#ı do#ru 1 cm. kadar uzunlu#unda çizgi çizilerek altına EÇ (esas çubuk) yazılır. M-4 ni"an aletinin yan milyem taksimatı sa#a ve sola 150 milyeme kadar taksimatlandırıldı#ı için mevziîdüzeltme levhasında mevziî–düzeltme tanzim noktası istikamet açısının EÇ’nin sa#ına do#ru 150 milyem büyütülerek sa#dan birinci yardımcı çubu#u göstermek üzere (R1), aynı "ekilde 150 milyem daha sa#a R2, R3 ... yazılır. Daha sonra aynı i"lem sola do#ru 150 milyem aralıklarla küçültülerek (L1, L2, L3,...) yazılır (Havanlar en yakın 50 milyeme tamamlanmı" olan atı" hattı istikamet açısı ile tevcih edilir). E#er istikamet açısı örne#in: 3660 milyem olsaydı istikamet açısı 3650 milyeme tamamlanır ve bu istikamet açısına göre ni"an çubuklarının yazılması gerekirdi. Bu i"lemden sonra döner disk 3660 milyem istikamet açısına ba#lı iken istikamet açısı kar"ılı#ı yan açısı okunur. 3660 milyeme göre yan açısı sa# 10 EÇ‘dur. Düzeltme tanzim noktasını (Atılacak ilk atım ) "effaf daire üzerine i"aretlenmek için istikamet açısı 3600 milyeme ba#lı iken, mesafe taksimatında 2800 metre rakamı

10-101 TASN!F DI"I


bulunur. Esas hat ile kesi"ti#i yere küçük bir nokta konur. DTN yazılarak ilk düzeltme tanzim noktası tespit edilir ($ekil -72). (b) Gözetleyici–Hedef #stikamet Açısının MDL Üzerine Geçirilmesi: $leri gözetleyici ilk ate" istendi#inde, gözetleyici–düzeltme tanzim noktası istikamet açısını bildirecektir (Örne#in; 3500 milyem). Birinci atımın atıldı#ını ve gözetleyicinin 50 sola, 100 uzat "eklinde bir düzeltme yaptı#ını varsayalım. Gözetleyici, düzeltmesini, gözetleyici hedef hattına göre yaptı#ı için A$M’nde düzeltmeyi aynı hatta göre i"aretlenmesi gerekir. Bunun için ilk ate" iste#i geldi#i anda hesapçı döner diski döndürerek istikamet açısını 3500 milyeme ba#lar. Gözetleyici– hedef istikamet açısının mevziî düzeltme levhasına ba#lanmasını kolayla"tırmak ve çabukla"tırmak için istikamet açısı üzerine bir çizgi ve ucuna küçük bir üçgen (G-H sembolü) ile i"aretlenir. !ekil-10.72

(c) M-10 Mevziî Düzeltme Levhası ile Örnek Çözüm: 10-102 TASN!F DI"I


81 mm.lik havan kısmı bir mevziî bölgesini henüz i"gal etmeye ba"lamı", havanlar M-4 ni"an aleti ile kullanılmaktadır. Kısım komutanı mevziî DTN mesafesini ise 1550 m. tespit etmi"tir. Havan mangası havanların 3600 milyem istikamet açısına göre kurup yardımcı ni"an çubuklarını dikmektedirler. Hesapçı M-10 mevziî düzeltme levhasına 3600 milyem istikamet açısını ba#lamı" ve esas çubu#un istikametini belirtmi"tir. Daha sonra 150 milyem aralıklarla iki sa#a, iki sola olmak üzeri 4 yardımcı ni"an çubu#unu dikerek DTN.sının yerini i"aretlemi" ve atı" plânı hazırlanmı"tır ($ekil -73). $leri gözetleyici ilk ate" iste#ini göndermi"tir.

!ekil-10.73

ERDEM $G., 10-103 TASN!F DI"I


ATI% GÖREV$, 2 numaralı DTN.si, $ST$KAMET AÇISI : 3500 Milyem, DÜZELTME TANZ$M$, TANZ$ME HAZIRIM. $lk ate" iste#ini alan hesapçı ilk ate" iste#ini ve A$M emrini hesapçı listesine i"ler. Hesapçı listesinin ba"lık kısmını doldurarak ilk atı" komutunu verir. Hesapçının ilk atı" komutu a"a#ıdaki unsurları kaplar.

#lk Atı! Komutu : - Kısım, - Normal tahrip, - 1-3-80, - BH 3, - Hassas, - 2 nci, - 1 Atım, - Yan sıfır EÇ., - Yük: 65 (’ . $lk atı" komutu ile DTN.na birinci mermi atılır. (I) Düzeltme; 50 SA'A , 100 UZAT, Plân esasları : Yan sa#a 25 EÇ., plân mesafesi 1675 metre tamamlayıcı atı" komutu yan sa#a 25 esas çubuk, yükseli" 62 ( derece, BH 3 (II) Düzeltme; 10-104 TASN!F DI"I


50 UZAT, Plân esasları : Yan sa#a 30 EÇ., plân mesafesi 1600 metre tamamlayıcı atı" komutu yan sa#a 30 esas çubuk, yükseli" 64 ( derece (III) Düzeltme; 25 SOLA , 25 UZAT GÖREV B$TT$, DÜZELTME TANZ$M$ TAMAM, Plân esasları : Yan sa#a 10 EÇ., plân mesafesi 1650 metre tamamlayıcı atı" komutu yan sa#a 10 EÇ, yükseli" 64 ) derece, Düzeltme tanzimi tamam bildirimi ile elde edilen son esaslar uygun atı" esaslarıdır.

!ekil-10.74: Gözetleyici Düzeltmelerinin $"aretlenmesi p. Havanlarla Gece Ni!an Alma ve Atı!ı: 10-105 TASN!F DI"I


(1) Havanın Gece Tevcihi: 81 mm.lik havanı gece tevcih etmek için bir ni"an çubu#u veya M14 ni"an çubu#u aydınlatma aleti ile birlikte bir M2 A1 ni"an çubu#u kullanılır. (Ni"an çubu#u aydınlatma aleti lambası yandı#ı zaman bu lambanın adesesi üzerinde dü"ey hafif bir çizgi belirir). M53 ni"an aleti aydınlatma aleti el fenerinin ı"ı#ı ile ni"an aletine ba#lanır ve ruhlular ortalanır. Havanı tevcih etmek için dirsekli dürbünün aydınlatan aydınlatma tertibatı lambası yakılır. I"ı#ın yakılması ile dirsekli dürbünün dü"ey çizgi gözle görülür duruma gelir. Bundan sonra, kolimatörün beyaz dü"ey çizgisi ni"an çubu#u aydınlatma aletinin dü"ey ye"il çizgisine tatbik edilir.Ni"an alınırken, ye"il ı"ı#ın yakın ni"an çubu#unu, kırmızı ı"ı#ın uzak ni"an çubu#unu gösterdi#i unutulmamalıdır. (2) Ni!an Çubuklarının Dikilmesi: Hazırlanmı" olan hedefin numaratör levhası alınarak ni"an çubu#unun önüne dikilir (%ekil-75).

!ekil-

10.75

r. Üs Bölgelerinin Korunmasında 81 mm. Havan Mevzileri 10-106 TASN!F DI"I


(1) Havan kısmı bir bütün olarak kullanıldı#ından havan mevzileri arasında 30-35 metredir. Arazi durumuna göre mevzi örtü ve gizlemeden faydalanmak için havanlar kısım komutanının kontrol edebilece#i "ekilde dar bir hat üzerinde veya kademeli olarak mevziilendirilebilir. (2) 81 mm lik havan mevzileri hazırlanı" "ekli bakımından e#itim mevzi, normal mevzi ve hazırlanmı" mevzi olarak sınıflandırılır. Hazırlanacak olan mevzi tipi, taktik durumuna, arazi durumuna ve hava durumuna elde mevcut zaman ve topra#ın sertlik durumuna ba#lıdır. (3) 81 mm. Havan mevzisinin hazırlanı"ı ; (a) Mevziinin hazırlanaca#ı yer tespit edilir. (b) 80 cm toprak kazılır. (c) 260 cm çapında geni"letilir. (ç) Sı#ına#ı hazırlanır. (d) Cephane bölmesi hazırlanır. (e) Ni"an çubukları dikilir. ÜSTÜ ÖRTÜLÜ PERSONEL SI%INA%I

MEVZ! G!R!"!

ÜSTÜ ÖRTÜLÜ CEPHANE BÖLMES!

!ekil-10.76: Örnek Havan Mevzii 18-1003. 120 MM. HAVAN : 10-107 TASN!F DI"I


120 mm. Havan 81 mm. Havandan farklı olarak, kunda#ı tekerleklidir. Ayrıca yiv ve seti vardır. Atı" esasları, 81 mm. Havan ile aynıdır. e. Havanların Taktik Kullanımı: (1) #ntikallerde: (a) Yaya intikallerde destek timiyle birlikte, (b) Motorlu intikallerde operasyon timlerinin intikali sırasında dü"manın pusu, hareketine kar"ı koruma sa#layacak "ekilde konvoy içerisinde münferit olarak ve havan personeli ile birlikte kullanılır. (2) Operasyonlarda: (a) Destek timi ile birlikte; operasyon icra eden birliklerin arazi aramalarında ate" deste#i sa#layacak mesafede mevziilendirilerek, (b) Dü"man mevzilerinin dövülerek, taktik tertibini bozmakta, (c) Tespit edilen hedeflerin imhasında, (ç) Görü" ve arama imkânı bulunmayan bitki örtüsüne sahip arazi kesimlerinin ate"le ke"finde, (d) Operasyon timlerinin kritik bölgelerdeki emniyeti için yakın ate" deste#inde münferit olarak, (e) Operasyon süresince operasyon bölgesine yakın bir yerde veya üs bölgesinde hazır bekletilerek sıcak temas sa#landı#ında mevcut imkânlarla temas bölgesine intikal ettirilmek suretiyle kullanılır. (3) Baskın ve Saldırılarda: (a) Yakla"ma istikametlerinin kapatılmasında, (b) Saldırıda bulunan dü"man güçlerinin imhasında, (c) Aydınlatma sa#lamak amacıyla, (ç) Baskın yapan operasyon birliklerinin çekilmesi sırasında sisleme yapmak amacıyla kullanılır.

10-111 TASN!F DI"I


f. Kullanılmasında Dikkat Edilecek Hususlar: (1) Atı"tan önce namlu ve i#ne temiz ve kuru üstüpü ile temizlenmelidir. Ate"leme i#nesi üzerinde üstüpü parçası kalmamasına dikkat edilmelidir. (2) Atı"tan sürülmemelidir.

önce

namluya

ve

ate"leme

i#nesine

kesinlikle

ya#

(3) Namlu içerisinde toz, kir, çamur, kar veya ya# gibi yabancı maddeler oldu#u takdirde temizlemeden kesinlikle atı" yapılmamalıdır. (4) Her merminin temiz olup-olmadı#ı iyice kontrol edilmelidir. (5) Her mermiye ait tapa emniyet pimi çıkarıldıktan sonra atılmamalı, merminin kullanımından vazgeçilmesi halinde tekrar takılmak üzere muhafaza edilmelidir. (6) Her 10 atımdan veya her tesir atı"ından sonra namlu silinmelidir. (7) Tesir (Etki) atı"ı sırasında bir önceki mermi namluyu terk etmeden, yeni bir mermiyi namluya koymamaya dikkat edilmelidir. (8) Merminin namluyu terki sırasında namlu a#ız baskısına dikkat edilmeli, yüzün ve kulakların zarar görmemesi için ba"ın namlu üst seviyesinden a"a#ıda olmasına dikkat edilmelidir. (9) Havanın namlusundan içeriye mermi bırakıldıktan sonra mermi patlamadıysa her iki havan içinde tutukluk halinde uygulanacak hareket tarzında açıklandı#ı gibi hareket edilir. (10) Havanlar ile yapılacak e#itim atı"larında ders atı" mermisi veya e#itim mermisi kullanıldı#ı durumlarda, tahrip mermisi atılıyormu" gibi emniyet tedbirleri alınır. Kesinlikle hedef bölgesine kimse yakla"tırılmayarak gerekli çevre emniyeti alınır. (11) Atıldıktan sonra hedefte patlamayan mermi tespit edildi#inde herhangi bir kazaya neden olmaması için a"a#ıda belirtilen "ekilde hareket edilir; (a) Atı"tan sonra bölge iyice aranır ve bulunan patlamamı" havan mermisi flamalarla i"aretlenir patlamamı" mühimmata kesinlikle dokunulmaz. 10-112 TASN!F DI"I


(b) Bölge nöbetçilerle emniyete alınır. Nöbetçiler mühimmatın 50-60 metre açı#ında bulundurulur ve bölgenin emniyeti patlamamı" mühimmat zararsız hale getirilinceye kadar gece ve gündüz devam ettirilir. Nöbetçilere açık ve kesin talimat verilmelidir. (c) Patlamamı" mühimmatın imhası yalnızca bu konuda e#itim görmü" rütbeli bir personel (Sürveyan) tarafından yapılmalıdır.

tan sonra tekrar ntrolleri her

D_KKA

Dö_eme topa_a tamamen oturuncaya kad

yeniden tevcihe ihtiyaç vardır. Dö_eme to

tevcihe gerek kalmamakla beraber, ni_ancı y atı_tan sonra mutlaka yapar.

10-113 TASN!F DI"I


ÖZET Havanlar, bir sütre gerisindeki hedefe sütrenin üzerinden a"ırtmak suretiyle görmeyerek atı" yapmak üzere tasarlanan, a#ızdan elle tek tek dolan ve namlu dibindeki i#neye merminin çarpması sonucu patlayan dik mermi yollu bir destek silâhıdır. J.Gn.K.lı#ının envanterinde, 60 mm., 81 mm. ve 120 mm. Havanlar bulunmaktadır. 120 mm. Havanlar, sadece a#ır Havan Bölüklerinde bulundu#undan ve burada görev alacak personel göreve ba"lamadan kursunu gördü#ü için ele alınmamı"tır. 60 mm. ve 81 mm. Havanlar, J.Komando, Sınır birlikleri ile güçlendirilmi" ve özel tip J.Krk.K.lıklarındaki destek timlerinde bulunmaktadır. Havanlar destek silâhıdır. Bunun yanında, $ç Güvenlik Harekâtında, sabit üs bölgelerin savunmasında da etkin bir "ekilde kullanılmaktadır. Dik mermi yollu silah oldu#undan genel olarak, sütre gerisindeki hedeflere kar"ı görmeyerek atı! yapılır. Ancak, duruma göre görerek atı!larda yapılır. Görmeyerek atı" yapılması için #leri Gözetleyici ve Ate! #dare Merkezine ihtiyaç vardır. Herhangi bir faaliyet esnasında, hedefi tespit eden ve hedefin tesirsiz hale getirilmesi için havan ile atı" yapılmasını de#erlendiren personel ki ileri gözetleyicilik görevi yapacak personeldir, havanlardan atı" iste#inde bulunur. Bunun için kendi yerini, hedefin yerini Ate" $dare Merkezine bildirir. Ate" $dare Merkezi bu bilgilerle hesaplamalar yaparak, havan ba"ında atı" yapacak olan personele, ba#lanacak yan ve yükseli" de#erlerini, barut hakkı miktarını bildirir. Bu esaslara göre havan ba#lanarak tanzim atı"ı yapılır. Atı" sonucunda merminin dü"tü#ü yeri $leri Gözetleyici takip eder ve A$M’ne merminin hedefin ne kadar sa#ına/soluna ve ilerisine/gerisine dü"tü#ünü bildirir. Bu esaslara göre tesir atı"ı yapılır. Tahrip, sis, aydınlatma, e#itim ve ders atı" mermileri mevcuttur. 81 mm. Havanlarda ayrıca kudretli tahrip mermileri de vardır. MOD 214 tahrip mermisi UT-1 havan ile 5850 metreye kadar atı" yapılmaktadır. 10-114 TASN!F DI"I


DE%ERLEND!RME SORULARI 1. Havanların kurulu"taki yeri nedir? 2. Havanların taktik kullanımını açıklayınız. 3. Havanlara ve herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için kullanılmasında dikkat edilecek hususlar nelerdir? 4. NT-1 ve UT-1 havanlarını kar"ıla"tırınız. 5. 81 mm. havanın mermi çe"itlerini sayınız. 6. 60 mm. Havan ile atı" yaparken, mermiyi ate"lenmesi için namlunun içine bıraktınız. Ancak ate"leme olmadı, mermi namlunun içinde kaldı. Bu durumda uygun hareket tarzı nasıl olmalıdır? 7. Görmeyerek atı"ı için hangi unsurların bulunması gerekmektedir. 8. $leri Gözetleyici hedefi tespit edip, kendi bulundu#u yeri, hedefin bulundu#u yeri bildirdikten sonra havanla yapılacak atı"ı açıklayınız. 9. Görmeyerek atı"ın yapılabilmesi için gerekli safhalar nelerdir? Açıklayınız. 10. Ni"an çubukları niçin dikilir? Açıklayınız. 11. Ate" $dare Merkezinden, yan ve yükseli" de#erleri bildirildi#inde, önce ………….. sonra …………… ni"an aletine ba#lanır. ruhlular ayarlanırken ise önce ……………… sonra …………………… ayarlanır. 12. $lk Esasların M-10 / M-16 Mevziî Düzeltme Levhası $le Tayininde, $leri Gözetleyici tarafından; ……………………….. , …………………………. , ……………………………. , ……………………………..saptanarak ate" idare merkezine bildirilir. 10-115 TASN!F DI"I


KAYNAKÇA • KKT:315-19 Birle"tirilmi" Havan Talimnamesi • JGYY: 315-6 81 mm. Havan Kullanma Bro"ürü • JGYY: 164-2 Destek Silâhları Senaryolu E#itim Bro"ürü • JYY: 300-2 60 mm. Havan Bro"ürü • JEYY: 164-21 81 mm. Havan Gece Atı" Sistemi • JEYY: 164-23 81 mm. Havan Ate" $daresi • Ate" $dare Ders Kitabı (Tuzla Piyade Okulu)

10-116 TASN!F DI"I

TASN!F DI"I Gece Görü! Cihazları ve Noktalayıcılar

GECE GÖRÜ! C"HAZLARI NOKTALAYICILAR ALT KONULAR

Sb. Astsb. Uzm.

3. M983 GECE GÖRÜ! GÖZLÜ#Ü

! ! !

! ! !

! ! !

4. LAZER HEDEF NOKTALAYICI

!

!

!

5. M995 GECE GÖRÜ! N"!ANGÂHI

!

!

!

6. TERMAL EL DÜRBÜNÜ

!

!

!

7. TSD-9465 TERMAL S"LÂH

!

!

!

8. P"TON TERMAL S"LÂH DÜRBÜNÜ

!

!

!

9. BOA TERMAL S"LÂH DÜRBÜNÜ

!

!

!

10. BAYKU! TERMAL KAMERA

!

!

!

11. !AH"NGÖZÜ TERMAL KAMERA

!

!

!

1. M978 GECE GÖRÜ! DÜRBÜNÜ 2. M972 GECE GÖRÜ! GÖZLÜ#Ü

DÜRBÜNÜ

Bilgi: !

Kavrama: "

Uygulama: !

11-1 TASN!F DI"I

Ü N " T E

11


ÜN"TEN"N AMAÇLARI Bu üniteyi i#ledikten sonra : M978 Gece Görü# Dürbünün, M972/M983 Gece Gözlüklerinin, M995 Gece Görü# Ni#angâhının, Lazer Hedef Noktalayıcının, TSD-9465, P!TON, BOA Termal Silâh Dürbünlerinin, Bayku# ve "AH!NGÖZÜ Termal Kameralarının; • Tanımını ve kurulu#taki yerini bilecek, • Çalı#ma prensibini, parçalarını ve özelliklerini bilecek, • Taktik kullanımını bilip uygulayacak, • Montesini ve kullanmasını bilip, uygulayacak, • Sıfırlamasını bilip uygulayacak, • Bakımını bilip uygulayacak, • Kullanılmasında dikkat edilecek hususları bilip uygulayacak.

ANAHTAR KAVRAMLAR •

IR

•

Termal Kamera

•

LED

•

Lazer

•

Rotatif

•

Oküler Mercek

11-2 TASN!F DI"I


HAZIRLIK SORULARI •

Gece !artlarında kullanaca"ınız gece görü! cihazlarının, bakılan alanı nasıl görünür hale getirebildi"ini hiç dü!ündünüz mü?

•

Ay, yıldız ı!ı"ı yok ve hava kapalı iken gece görü! gözlükleri ve gece görü! dürbünleri ile nasıl görüntü elde edilebilir?

•

Ay, yıldız ı!ı"ı yokken ve hava kapalı iken termal kameralar ile görüntü elde edilebilinir mi?

•

Termal Kameralar ile Gece Görü! Gözlükleri ve Gece Görü! Dürbünleri arasında çalı!ma !ekli itibariyle ne gibi farklılıklar mevcuttur?

•

Gece Görü! Gözlükleri ile gece Görü! Dürbünlerinin iç taksimatında ni!an almayı sa"layan ni!angah sistemi yok oldu"una göre, bu cihazlarla sadece görebiliriz. Ancak tespit etti"imiz hedefi tesirsiz hale getirmeyiz. Bu durumda ne yapılmalıdır? Hangi cihaza ihtiyaç vardır?

•

J.Gn.K.lı"ının envanterinde bulunan gece görü! cihazları nelerdir

•

Gece Görü! Gözlükleri ve Gece Görü! Dürbünlerinde kapalı havalarda da görüntü elde edilebilmesi için IR LED (kızıl ötesi ı!ık yayan diyot) aydınlatma sistemi vardır. Ancak gece görü! cihazı bulunan bölücü terör örgütü mensupları tarafından bu kızılötesi ı!ık görünecektir. Bu durumda neler yapılması gerekti"ini dü!ünüyorsunuz?

•

Gece görü! cihazları hassas ve pahalı cihazlar oldu"una göre kullanılmasında dikkat edilecek hususların neler olması gerekti"ini de"erlendiriyorsunuz? 11-3

TASN!F DI"I


GECE GÖRÜ_ C_HAZI KULLANIRKEN BTÖ MENSUPLARI TARAFINDAN GÖRÜLÜYOR OLAB_L_RS_N !

IR ( Infra -Red Gece Görü_ Cihazlarında, kapalı havalarda da görüntü elde edilme si maksadıyla / Kızılötesi) aydınlatıcı sistem vardır. Cihazın açma kapama dü _mesi IR ON konumuna getirildi_inde, kızıl ötesi ı_ık yayar. Bölücü terör örgütü mensuplarında da gece görü_ cihazları bulunm

lanan teröristler aktadır.

Cihazımızı, IR ON konumuna getirdi_imizde; gece görü_ cihazı kul bizim gece görü_ cihazımızdan yayılan bu ı_ı_ı göreceklerdir. Bu nedenle, kapalı havalarda kullanma ihtiyacı do_an bu sistemi kullanmamız uygun olacaktır.

kısa periyotlarla

Lazer Hedef noktalayıcılarından yayılan ı_ı_ın da yine gece görü bölücü terör örgütü mensupları tarafından görülebilece_i unutul

_ cihazı bulunan e tetikli olmak mamalıdır!

Lazer Hedef Noktalayıcılarında, açma kapama dü_mesinin sürekli v üzere iki konumu mevcuttur. Sürekli konuma aldı_ımızda, cihaz sü yayacaktır. Tetikli konumda ise ancak cihazın tetik tertibatına yayacaktır. Bu nedenle, teröristler tarafından fark edilmemek için lazer hed tetikli konumda kullanılması uygun olacaktır.

11-4 TASN!F DI"I

rekli olarak ı_ı_ı bastı_ımızda ı_ı_ı ef noktalayıcıların


18-1100.GECE GÖRÜ! C"HAZLARI VE LAZER HEDEF NOKTALAYICILAR Gece görü" gözlükleri ve dürbünleri ile termal silâh dürbünü ve termal kameralar kötü hava "artlarında tek erin muharebe gücünü arttıran geli"tirilmi" elektro optik cihazlardır. Gece Görü" Dürbünü (GGD) ve Gece Görü" Gözlü#ü (GGG); el ile ta"ınabilir, pil ile çalı"an, herhangi bir alete IR ba#ımlı olmayan, içerisindeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp Infra Red sayesinde gece görme olana#ı 700 nm sa#layan elektro optik bir -600 nm. gözetleme sistemidir. Gece dalgaboyuna ortamındaki dü"ük düzeyli ı"ık kaynaklarından (ay, yıldız ı"ı#ı LED gibi) yayılan ve cisimlerden yansıyan ı"ı#ı toplar görüntü Light Emitting Diode yo#unla"tırıcı tüp ile yükselterek izlenen alanı görünür hale getirir. Herhangi bir ı"ık kayna#ı ile aydınlatılmayan bölgelerde kızılötesi ı"ın yayarak, kısa mesafeler için aydınlatma sa#layan IR LED’ler bulunmaktadır. Dürbün ve gözlükler sadece gece kullanılır. Dürbün ve gözlüklerin; gündüz, parlak ı"ıkla aydınlatılmı" bir odada veya gece bile parlak bir ı"ı#a bakmak için kullanılması görüntü yo#unla"tırıcıya her zaman zarar verir. Gece görü" dürbünü ve gözlükleri, bölücü terör örgütlerinde de mevcut oldu#u unutulmayarak hareket edilmelidir. Lazer Hedef Noktalayıcı (LHN) ise silâh üzerine monte edilerek gece görü" cihazları ile birlikte gece atı"larındaki isabeti yükseltmek amacı ile kullanılmaktadır. Termal Silâh Dürbün ve termal kameralar; görü" alanındaki nesnelerin yaydı#ı ısı farklılıklarını algılayarak gece ve/veya gündüz ko"ullarında görüntü sa#lar. GGG/GGD ı#ı$a, Termal Kameralar ise ısıya duyarlı oldu#u unutulmamalıdır. 11-5 TASN!F DI"I

alandad aralı_ın

Üzerind çıkarar


18-1101. M978 GECE GÖRÜ! DÜRBÜNÜ a. Tanımı: M978 Gece Görü" Dürbünü; içeri#indeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp sayesinde gece görme/gözetleme olana#ı sa#layan, modüler bir sistem olup, pille çalı"an elektro-optik bir cihazdır. A#ır oldu#u için yüz maskesine takılarak kullanılması uygun de#ildir.

OKÜLER MERCEK ODAKLAMA HALKALARI GÖZ ARALIK AYARI

OBJEKT"F MERCEK ODAKLAMA HALKASI

ROTAT"F ANAHTAR

!ekil-11.1: M 978 Gece Görü" Dürbünü 11-6 TASN!F DI"I


b. Teknik Bilgileri: Büyütme

: 2.8 x ± % 5

A#ırlık

: 910 gr.

Güç Kayna!ı

: 1.5 V’luk 2 adet Alkalin veya 1 adet lityum pil.

Çalı"ma Süresi

: 40 Saat (Alkalin), 16 Saat (Lityum)

Oküler Mercek Diyoptri Aralı#ı

: +2'den, -6'ya dioptri

Görü" Açısı (min.)

: 13.5 Derece

Çalı"tırma Sıcaklı#ı

: -51, +45 °C

Depolama Sıcaklı#ı

: -51, +71 °C

c. Kurulu#taki Yeri: J.$ç Güvenlik, J.Komd. ve J.Komd.Özl.Hrk. Timlerinde Tim K.’nda ve birinci Unsur K.’nda olmak üzere (2) adet, Mknz.J.Komd. D Timlerinde, Tim K. ve iki Unsur K.’nda olmak üzere (3) adet, J.Snr Birliklerinde J.Sınır Mangasında Mng. K. Yardımcısında (1) adet, J.Cezaevi Birliklerinde, Tk. ve Krk. seviyesinde (1) adet olmak üzere kullanılmaktadır. ç. Çalı#ma Esasları: (1) Pillerin Yerle#tirilmesi: Cihazın rotatif anahtarının kapalı (OFF) konumunda oldu#undan emin olunmalıdır. Cihazın pil bölmesi kapa#ı saat yönü tersinde çevrilerek (çeyrek dönü") açılır. (2) adet AA Alkalin pil veya (1) adet AA Ni-Cd. pil yerle"tirir. Lityum pil negatif ucu yukarı gelecek "ekilde yerle"tirilir. Pil bölmesi kapa#ı saat yönünde çevrilerek (çeyrek dönü") kapatılır. 11-7 TASN!F DI"I


(2) Pillerin Çıkartılması : Cihazın rotatif anahtarının kapalı (OFF) konumunda oldu#undan emin olunmalıdır. Cihazın pil bölmesi kapa#ı saat yönü tersinde çevrilerek (çeyrek dönü") açılır. Piller çıkarılır, pil bölmesi kapa#ı saat yönünde çevrilerek kapatılır. (3) Rotatif Anahtar: (a) Bu anahtar, kullanıcının sistemi kontrolünü sa#lar. Elle ve yüz maskesine monte edilerek kullanım Rotatif Anahtar için ayrı ON ve IR-ON konumları vardır. ON konumunda normal gece görü"ü için (IR aydınlatılması olmadan) görüntü yo#unla"tırıcıya gerilim sa#lar. IR-ON konumunda operatöre görüntüyü aydınlatan IR-LED'e gerilim sa#lanır. IR aydınlatıcının çalı"tı#ı, sol okülerde beliren kırmızı bir göstergeden anla"ılır. Bu gösterge di#er bir gece görü" cihazı tarafından görülebilece#i için tehlike arz etmektedir. Kullanılaca#ı zaman dikkatli olunmalıdır. (b) IR aydınlatıcısını kullanılaca#ı zaman rotatif anahtarı çevirmek için, rotatif anahtarın üzerindeki dü#meye basarak çevrilmelidir. Dü#meye basılmadan, anahtar IR-ON konumuna getirilmeye çalı"ırsa, anahtar zarar görür. (c) M978 GGD a#ır ve uzun oldu#u için yüz maskesi ile kullanımı tercih edilmemektedir. (ç) Rotatif anahtarın konumları a"a#ıdaki gibidir (%ekil-11.2); •

IR ON : Yüz maskesiyle kullanımda gözlük ve IR aydınlatıcı açık.

•

ON

: Yüz maskesiyle kullanımda gözlük açık, IR aydınlatıcı kapalı.

•

OFF

: Gözlük ve IR aydınlatıcı kapalı.

•

ON

: Elde kullanımda gözlük açık, IR aydınlatıcı kapalı.

•

IR ON : Elde kullanımda gözlük ve IR aydınlatıcı açık. 11-8

TASN!F DI"I


!ekil-11.2: M978 GGD Rotatif Anahtarı (4) Objektif Mercek Odaklama Halkası: Objektif odaklama halkası, objektif merce#inin önünde yer almaktadır. Objektifin 3 m. ile sonsuz arası herhangi bir mesafeye odaklanması için kullanılır. Objektifi uzak mesafeye odaklamak için halkayı saat yönünün tersine, yakına odaklamak için saat yönünde çevirmek gerekir. (5) Oküler (Ocular-Görme) Mercek Odaklama Halkaları: Her oküler için, kullanıcının kendi gözüne göre oküler mercekleri ayarlamasını sa#layacak bir odaklama halkası mevcuttur. Operatörün görüntüyü net bir "ekilde görmesi için diyoptri (Diyopter-çift görü"ü tek görü"e indirme) ayarı (+2'den - 6 diyoptriye kadar ayarlanabilir) yapılır.

11-9 TASN!F DI"I


(6) Göz Aralık Ayarı: Oküler arası mesafe, kullanıcıya göre ayarlanabilir. Tek ve dairesel bir görüntü elde edinceye kadar, göz aralık ayarı yapılır. (7) Dürbün ile Göz Arası Uzaklık Ayarı: Dürbünün, kullanıcının gözüne olan uzaklı#ı görü" alanında bir kayıp olmaması için yakla"ık olarak 15 mm.ye ayarlanmalıdır. Göz koruyucu lastikleri (körük) bu mesafe için uygundur. Lastikler göze tam oturmalıdır. d. Kötü Ko#ullarda Kullanım: (1) Bu$u Önleyici Mercek: Bu mercek a"ırı so#uk ve nemli havalarda cihaz merceklerinin bu#ulanmasını önlemek amacıyla kullanılır. Bu#u önleyici merce#i kullanmak için göz koruyucu lasti#i cihazdan çıkarılır. Bu#u önleyici mercek kenarlarından tutularak okülere yerle"tirilir, çevresinden iyice oturana kadar bastırılır. Göz koruyucu lasti#i yerine takılır. Bu#u önleyici mercek plastik olan kenarlarından tutulmalıdır. (2) Alçak Sıcaklık Adaptörü: Alçak Sıcaklık Adaptörü, dü"ük sıcaklıklarda cihazın so#uk havadan etkilenmeden çalı"masını sa#lar. $ki pil alabilen pil haznesi ve pil kapa#ı bulunan kablodan olu"ur. Pil haznesi vücut sıcaklı#ını alabilecek en yakın yere (Üniformalarda vücuda en yakın olan cebe) konur. Pil kapa#ı ucu da cihaza monte edilir (%ekil-11.3).

!ekil-11.3: Alçak Sıcaklık Adaptörü 11-10 TASN!F DI"I


18-1102. M972 GECE GÖRÜ! GÖZLÜ%Ü a. Tanımı: M972 Gece Görü" Gözlü#ü; içeri#indeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp sayesinde gece görme/gözetleme olana#ı sa#layan, modüler bir sistem olup, pille çalı"an elektro-optik bir cihazdır.

!ekil-11.4: M972 Gece Görü" Gözlü#ü Genel olarak M978 GGD’ne benzer. Arasındaki faklar, M978 dürbün iken bu gözlüktür. M978 GGD a#ır oldu#undan yüz maskesine (kask) takılarak kullanılamıyorken, bu cihaz hafif oldu#undan kullanılabilmektedir. b. Kurulu#taki Yeri: M978 GGD ile aynıdır. c. Teknik Bilgileri: Büyütme

: 1X

A#ırlık

: 680 gr.

Güç kayna#ı

: 2 Adet Alkalin pil veya 1 adet Lityum pil

Çalı"ma süresi

: 23°C'da 12 saat

Çalı"tırma Sıcaklı#ı

: -51, +49°C 11-11

TASN!F DI"I


ç. Çalı#ma Esasları: (1) Pillerin Yerle#tirilmesi ve Çıkarılması: M978 GGD'nde anlatıldı#ı gibidir. (2) Rotatif Anahtar: IR aydınlatıcısı 2 m.den fazla uzakta olmayan bir sahayı aydınlatmada kullanılır. (3) Objektif Mercek Odaklama Halkası: Objektif merce#inin önünde yer almaktadır. Objektifin 25 cm. ile sonsuz arası herhangi bir mesafeye odaklanması için kullanılır. (4) Oküler Mercek Odaklama Halkaları: Her oküler için, kullanıcının kendi gözüne göre oküler mercekleri ayarlamasını sa#layacak, bir odaklama halkası mevcuttur. Kullanıcının görüntüyü net bir "ekilde görmesi için, diyoptri ayarının yapılmasını sa#lar. (5) Göz Aralık Ayarı: M978 GGD alt konusunda açıklandı#ı gibidir. (6) Dürbün "le Göz Arası Uzaklık Ayarı: Görü" alanında bir kayıp olmaması için, kullanıcının gözünden yakla"ık 25 mm. olarak ayarlanmalıdır. Göz koruyucu lastikleri bu mesafe için uygundur. Lastikler göze tam oturmalıdır. Yüz maskesi ile kullanımda ileri ve geri oynatarak uzaklık ayarı yapılmalıdır. (7) Yüz Maskesine Takılı iken Çabuk Tahliye Özelli$i: Gözlük, yüz maskesi üzerindeki ta"ıyıcı kıza#ın içine sokulup "çıt" sesi duyuluncaya kadar bastırılmak suretiyle takılır. Gözlü#ü ta"ıyıcıdan çıkarmak için, ta"ıyıcının üstünde yer alan dü#meye basılır ve gözlük öne do#ru çekilerek çıkarılır. Gözlük çıkarıldı#ı sırada ikinci konumdaki ON devredeyse, otomatik kapanma özelli#i sayesinde gözlük kendili#inden kapanacaktır. Gözlü#ü tekrar takmak için ta"ıyıcıya bastırarak sokulur. Rotatif anahtarın konumu de#i"tirilmemi"se gözlük tekrar çalı"maya ba"layacaktır. 11-12 TASN!F DI"I


18-1103. M983 GECE GÖRÜ! GÖZLÜ%Ü a. Tanımı: M983 Gece Görü" Gözlü#ü; içeri#indeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp sayesinde gece görme/gözetleme olana#ı sa#layan, modüler bir sistem olup, pille çalı"an elektro-optik bir cihazdır.

GÖZ YUVASI AYARI

KIZAK (2) ROTAT"F ANAHTAR

IR AYDINLATICI

GÖZ YUVASI HALKASI MONTAJ ADAPTÖR HALKASI

OBJEKT"F ODAK HALKASI

!ekil-11.5: M983 Gece Görü" Gözlü#ü 11-13 TASN!F DI"I


M978 GGD ve M972 GGG’den farklı olarak bu cihaz tek okülerli (monoküler) yapıdadır. Böylece, her iki gözün birbirinden ba#ımsız olarak kullanılabilmektedir. Bir göz Gece Görü" Gözlü#ü ile donatılırken di#er göz serbest ve çıplak kalır. Monoküler yapı ile çift okülerli gözlüklerde ya"anan, gözlük çıkarıldı#ında meydana gelen geçici körlük ortadan kaldırılmı"tır. Monoküler gözlü#ün di#er bir avantajı, daha geni" görü" alanı sa#lamasıdır. Gözlü#ün kullanıldı#ı göz ile 40 derecelik ve di#er serbest göz ile de minimum 90 derecelik çevresel görü"ü vardır. Bu konfigürasyon kullanıcıya daha büyük bir görü" açısı sa#lamaktadır. b. Kurulu#taki Yeri: M978 GGD ile aynıdır. c. Teknik Bilgileri: Büyütme

: 2.8X ±0.1

A#ırlık

: 630 gr.

Güç Kayna#ı

: 1 adet AA Alkalin veya Lityum pil

Görü" Alanı

: 13° ± 2

Çalı"tırma Sıcaklı#ı : -51, +55 °C Depolama Sıcaklı#ı : -51, +71 °C ç. Çalı#ma Esasları: (1) Pillerin Yerle#tirilmesi: Cihazın rotatif anahtarı, kapalı (OFF) konumuna getirilir. Cihazın pil bölmesi kapa#ı saat yönünün tersine çevrilerek çıkarılır. Pil, pozitif (+) kutbu yukarı gelecek "ekilde yerle"tirilir. Pil bölmesi kapa#ı saat yönünün çevrilerek kapatılır. (2) Rotatif Anahtar: M978 GGD alt konusunda açıklandı#ı gibidir. 11-14 TASN!F DI"I


(3) Objektif Odaklama Halkası: Objektif odaklama halkası, objektif merce#inin önünde yer almaktadır. Objektifin 25 cm. ile sonsuz arası herhangi bir mesafeye odaklanma için kullanılır. Objektifi uzak nesnelere odaklamak için, halkayı saat yönünün tersine, yakına odaklamak için saat yönünde çevirin. (4) Göz Yuvası Odaklama Halkası: Kullanıcının kendi gözüne göre göz yuvası merce#in ayarlamasını sa#layacak bir odaklama halkası mevcuttur. Göz yuvası odaklama halkası göz yuvası merce#in gerisinde yer almaktadır. Operatörün görüntüyü net bir "ekilde görmesi için diyoptri ayarı (+2'den -6 diyoptriye kadar ayarlanabilir) yapılır. (5) Göz Yuvası Ayarı: Cihaz yüz maskesine takılı durumda iken göz yuvasının kullanıcının gözüne tam olarak oturabilmesi için sabitlendi#i kıza#ın iki yanındaki dü#melere basılarak suretiyle kızak üzerinde ileri-geri hareket ettirilerek göz yuvası ayarı yapılır. (6) Monoküler ile Göz Arası Uzaklık Ayarı: Gözlü#ün, kullanıcının gözüne olan uzaklı#ı görü" alanında bir kayıp olmaması için yakla"ık olarak 15 mm.’ye veya yeni konfigürasyona göre 25 mm.ye ayarlanmalıdır. Göz koruyucu lastikleri bu mesafe için uygundur. Lastikler göze tam oturmalıdır. Göz koruyucu lastikleri hafifçe esneterek göz yuvası arkasına takın. Yüz maskesi ile kullanımda ileri ve geri oynatarak uzaklık ayarı yapılmalıdır. (7) Zayıf Pil Göstergesi : Pilin voltajı 1 voltun altına dü"tü#ünde göz yuvasının içinde sarı uyarı ı"ı#ı yanacaktır. I"ı#ın yanmaya ba"lamasını takip eden 30 dk. içinde pil bir yenisi ile de#i"tirilmelidir. (8) Yüz Maskesine Takılı "ken Çabuk Tahliye Özelli$i, Otomatik Kapanma ve Açılma: M972 GGG alt konusunda açıklandı#ı gibidir. 11-15 TASN!F DI"I


!ekil-11.6 ÜSTTEN GÖRÜNÜ!

YÜZ MASKES" TAKIMI

TA!IYICI AYAR DÜ#MES" (2)

TAHL"YE DÜ#MES" TA!IYICI

KIZAK (YÜZ MASKES" TA!IYICISINA G"RMEKTED"R)

GÖZLÜK



(9) Yüz Maskesi, Kafa ve Çene Kayı#ı Ayarları: Kafa kayı"ı, üst ve alt kayı"ların bolluklarını sıkarak almak suretiyle ayarlanır. Her zaman yan kayı"ları önce, üst kayı"ı sonra ayarlayın. (10) Tek Göz Ayarı: Gözlük yüz maskesinin veya kaskın ta"ıyıcısına takılacak iki kıza#a sahiptir. Bu kullanıcıya istedi#i gözünü kullanma olana#ı vermektedir. (11) Balistik Kask Kayı#ları ve Toka Ayarları: Kask montaj takımındaki dört ön toka, kaskın ön yanlarına takılmalıdır. Arka toka ise kaskın arkasına takılır. d. Cihazın Elde ve Silâh Üzerinde Kullanılması: (1) Gözlük 1X veya 3X konfigürasyonlarında elde ve silâh üzerinde kullanılabilmektedir. E#er gözlük 3X büyütme ile elde veya silâh üzerinde kullanılmak isteniyorsa 1X objektif merce#i montaj adaptörünü saat yönünün tersine çevirerek objektifi çıkarın. (2) 1X objektif merce#inin kapa#ını çıkarın ve emniyetli duruma gelmesi için ba#lı oldu#u boyun kordonunu çekin. (3) Boyun kordonu üzerindeki sıkı"tırma halkasından yararlanarak kordon da bir halka açın, elinizi halkadan geçirin ve sıkın. (4) Gözlü#ü gözünüze uygun olarak yerle"tirdikten sonra rotatif anahtarı üçüncü konumdaki ON' a getirin. (5) Göz yuvası ve objektif odaklama halkalarını çevirerek en net görüntüyü ayarlayın. (6) Gözlü#ün elde kullanımı sırasında IR aydınlatıcısında kullanılmak isterseniz küçük parma#ınızla rotatif anahtarı IR konumuna getirip gereken süre boyunca tutun. Bu sırada göz yuvasında kırmızı bir LED gösterge ı"ı#ı yanacaktır. e. Kötü Ko#ullarda Kullanımı: M978 GGD alt konusunda açıklandı#ı gibidir. 11-17 TASN!F DI"I


18-1104. LAZER HEDEF NOKTALAYICI (LHN) Gece Görü" Dürbünleri ve Gece Görü" Gözlükleri ile hedefi sadece görürüz, bunlarla ni"an alma "ansımız yoktur. Hedefi gördükten, tespit ettikten sonra tesirsiz hale getirmek için Lazer Hedef Noktalayıcısına ihtiyaç vardır. Lazer Hedef Noktalayıcılar, çalı"tırıldı#ında lazer ı"ı#ı yayarlar ve bu ı"ık hedefte spot ı"ık olarak belirir. Bu ı"ık çıplak gözle görülmez. Ancak GGG ve GGD ile görülebilir. Bunun için LHN silâhlara monte edilerek, GGG/GGD ile bakılır ve LHN’nın spot ı"ı#ı hedefe oturtularak ni"an alınmı" olur. Böylece monte edilen silâh ate"lendi#inde hedef vurulmu" olur.

LAZER Light Amplifer by Stimulated Emission of Radiation

Çok _ iddetli I_ık Parıltıları Olu_turan I_ık Ka

!ekil 11.8: Lazer Hedef Noktalayıcı a. Kurulu#taki Yeri: Gece Görü" Gözlükleri ile aynıdır. 11-18 TASN!F DI"I


b. Çalı#ma Esasları: (1) Pillerin Yerle#tirilmesi: Cihaz fonksiyon anahtarı, OFF konumuna (KAPALI) alınır ve tetik kablosunun noktalayıcıya takılı olmadı#ından emin olunur. Piller yerlerine yerle"tirilir, kapa#ı kapatılır. (2) Montaj "#lemi: (a) M16 A1/A2 Piyade Tüfe$ine Montaj "#lemi : M16 monte hamilini cihaza, hamil üzerindeki vida ile monte edin. Vidayı sıkmak için allen anahtarı kullanın. Monte hamilinin kelebek vidasını gev"etin. M16 monte hamilini tüfe#in üzerine getirerek namluya kavrayacak "ekilde yerine oturtun. Kelebek vidayı çevirerek hamili sabitleyin. (b) G3 Piyade Tüfe$ine Montaj "#lemi : G3 monte hamilini cihaza hamil üzerindeki vida ile monte edin. Vidayı sıkmak için allen anahtarı kullanın. Monte hamilinin kelebek vidasını gev"etin G3 monte hamilini tüfe#in üzerine getirerek namluyu kavrayacak "ekilde yerine oturtun. Kelebek vidayı çevirerek hamili sabitleyin (%ekil-11.10-11).

!ekil-11.10

!ekil-11.11 11-19

TASN!F DI"I


!ekil-11.12

!ekil-11.13

!ekil-11.14 c. Cihazın Tanzim Ayarı: Cihazı çalı"tırmak için, tetik kablosu üzerindeki anahtarı silâha do#ru bastırın. Cihaz hedefe do#ru kızılötesi ı"ın gönderir. Anahtar serbest bırakıldı#ında cihaz kapalı konuma geçer. Bu a"amada cihaz silâha göre ni"an hattı ayarı için hazırdır. 11-20 TASN!F DI"I


(1) Tanzim Ayarı Hazırlı$ı : Cihazın M16A1/A2 ve G3'e göre, tanzim ayarında kullanılacak sıfırlama hedefi %ekil-11.15'de verilmi"tir. 25 metrelik bir sıfırlama hedefi üzerinde ""#aretlenen Vurma Noktasını" ve ""#aretlenen Vurma Bölgesini” %ekil 11.16'da gösterildi#i gibi i"aretleyin. Sıfırlama hedefini atı" menzili üzerinde 25 metre uzaklıkta düz bir yüzeye yerle"tirin.

!ekil-11.15

!ekil-11.16

(2) Tanzim Ayarı: Silâhı kum torbası ile destekleyin veya sabitleyin. Menzil görevlisi tarafından atı" için i"aret verildi#inde cihazı çalı"tırın ve ı"ın noktasını hedef noktasının üzerine yerle"tirin. Üç turluk bir atı" grubu ate"leyin. Menzil görevlisi tarafından i"aret 11-21 TASN!F DI"I


verildi#inde hedefi kontrol edin. Atı" grubunun merkezini %ekil-11.16’daki gibi i"aretleyin. Atı" grubunun merkezinin, i"aretlenen vurma noktasına oturtulması için kaç kare ve hangi yönde hareket ettirilmesi gerekti#ini tespit edin. Yükseli" ve yan ayarında her kare ayarlayıcılarda bir çıta kar"ı gelmektedir. %ekil-11.17'den yararlanarak atı" grubu merkezini, i"aretlenen vurma noktasına oturtmak için ayarlayıcıları gerekli yönlerde döndürün. Menzil görevlisinden i"aret geldi#inde i"aretleyici, ı"ın noktasını hedefteki ni"an noktasının üzerine dü"ürecek "ekilde silâhı do#rultun ve 3 atımlık bir atı" grubu daha ate"leyin. Menzil görevlisinden i"aret geldi#inde hedefi tekrar kontrol edin. $"aretleme ı"ı#ını ayarlamaya ve 3 atımlık atı" gruplarını ate"lemeye, 3 atımdan 2'si ya da 3'ü i"aretlenen vurma bölgesi içine dü"ene kadar devam edin. 3 atımdan 2'si i"aretlenen vurma bölgesine girdi#inde silâh 250 m.lik menzil için sıfırlanmı" ve kullanıma hazırdır.

Alt Ayarlayıcı

Yan Ayarlayıcı

Ayarlayıcının Hareketi

Atı# Grubunun Hareketi

U Yönünde

Yukarı

D Yönünde

A"a#ı

R Yönünde

Sa#a

L Yönünde

Sola

!ekil-11.17 ÖRNEK : %ekil-11.16'da bir örnek görülmektedir. Atı" grubunun merkezi hedefin sol alt kö"esi yakınındadır. Atı" grubunun i"aretlenen vurma noktasında olması için 5 kare yukarı ve 8 kare sa#a hareket etmesi gerekmektedir. %ekil-11.17’de görüldü#ü gibi yükseklik ayarlayıcısını saat yönünde 5 çıt ve yan ayarlayıcıyı saat yönünün tersinde 8 çıt döndürmemiz gerekmektedir.

ü terör

11-22 TASN!F DI"I

D_KKAT !

LHN kullanırken yaydı_ı lazer ı_ı_ın, GGG/GGD kull örgütü mensuplarınca görülebilece_i unutulmamalıdır.

Bu durum de_erlendirilerek cihaz, tetikli konumda kull


18-1105. M995 GECE GÖRÜ! DÜRBÜNÜ M978 Gece Görü" Dürbünü ve M983 Gece Görü" Gözlü#ü ile sadece gözetleme yapılmaktadır. Hedef tespit edildi#inde ilâveten lazer hedef noktalayıcılar vasıtasıyla ni"an alınmaktadır. M995 Gece Görü" Dürbünü; silâhlara monte edilmekte ve retikıl (artıkıl) ile ni"an alınmaktadır. $lâveten lazer hedef noktalayıcıya gerek kalmamaktadır. Bu kapsamda bir ni"ângâh oldu#undan, gece görü" ni"angâhı olarak da adlandırılmaktadır.

!ekil-11.18: M995 Gece Görü" Dürbünü a. Tanım: Portatif, pille çalı"an elektro-optik bir cihazdır. $çeri#indeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp sayesinde gece görme olana#ı sa#layan, modüler bir sistemdir. Silah üzerine monte edilip sıfırlaması yapıldı#ında yerle"ik "ebekesi (retikılı) vasıtasıyla ni"an alarak ate" etme olana#ı sa#layan son derece geli"tirilmi" bir cihazdır. Elde dürbün olarak veya silah üzeride ni"angah olarak kullanılabilir. Cihaz, tehdit tarafından algılanabilecek görünür veya kızılötesi bir ı"ık göndermez, tamamen pasiftir. Ancak göz yuvasından (okülerden) sızabilecek olan ı"ı#a dikkat edilmelidir. M995A / M995GTT (Geri Tepmesiz Top) modelleri de mevcuttur. 11-23 TASN!F DI"I


b. Kurulu#taki Yeri: Güçlendirilmi" J.Krk.K.lıklarında (3) adet, Özel Tip J.Krk.K.lıklarında (2) adet, J.Komd.Bl.K.lıklarında ve J.Komd.Özl.Hrk.K.lıklarında (2) adet, J.Sınır Tk.K.lıklarında (1) adet, J.Sınır Bl.K.lıklarında (3) adet olmak üzere kullanılmaktadır. c. Teknik Bilgileri: A#ırlı#ı (Pil dahil)

: 1,65 kg.

Uzunlu#u

: 310 mm.

Geni"lik

: 120 mm.

Asgarî Yakla"tırma (Büyütme)

:6X

Görü" Alanı

: 6.3°

Asgarî Görü"/Ölçüm Mesafesi

: 400 m.

Diyoptri Aralı#ı

: +2/-6 diyoptri


: -51°/+65°

Çalı"ma Sıcaklı#ı

: -51°/+45°

Güç Kayna#ı

: (1) Adet AA Alkalin 1.5V Pil veya (1) Adet AA Lityum 1.5V Pil

Odaklama Mesafesi (Min.)

: 50 m/

Nem Oranı

: 65° C’de % 95

Su Sızdırmazlık

: 1 m.’de 30 dakika

Yan/Yükseklik Açısı Ayarları : 0.17 mR D"KKAT Pilin bitmesine 30 dakika kala dü$ük pil göstergesi yanar .

11-24 TASN!F DI"I


ç. Cihazın Çalı#ma Esasları: (1) Pilin Yerle#tirilmesi: (a) Cihaza pili yerle"tirmeden dü#mesinin kapalı (OFF) konumda olmalıdır.

önce

Açma/Kapama

(ON/OFF)

(b) Cihazın solunda, arka tarafta yerle"ik olan pil bölmesi kapa#ı; saat yönü tersinde çevrilerek çıkarılır. (c) Pil, pozitif (+) kutbu yukarıya gelecek "ekilde yerle"tirilir. (ç) Pil yuvası kapa#ı ve pil yuvası kontrol edilir. Pil yuvası kapa#ı, saat yönünde çevrilerek kapatılır. (2) Kontrol ve Göstergeler: AZ"MUT (YAN) AYAR HALKASI

FOKUS AYAR DÜ%MES"

P"L YUVASI

D"YOPTR" AYAR HALKASI

GÖZ DAYAMA LAST"%" AÇMA KAPAMA DÜ%MES"

YÜKSEL"! AYAR HALKASI

!EBEKE PARLAKLIK DÜ%MES"

!ekil 11.19 11-25 TASN!F DI"I


(3) !ebekenin (Retikılın) Kullanılması: (a) Cihazda iki tip standart "ebeke kullanılmaktadır. Kullanıcı iste#ine ba#lı olarak bu iki tipten birisi cihazda bulunmaktadır. Bu "ebeke tipleri %evron ve Artikıl’dır. (b) Standart "ebeke tiplerinin ikisi de kullanıcıya monte edildi#i silah ile do#ru ate" imkanı verir. Her iki "ebeke tipide boyutları bilinen hedefler için kullanıcıya do#ru mesafe tahmini yapma olana#ı sa#lar

!ekil-11.20:Standart !ebeke Tipleri (c) En uygun ve net olarak ni"an alınabilecek dü"ük parlaklık ayarı kullanılmalıdır. Gözlenen görüntüde bulanıklık veya solukluk olmaması için parlaklık ayarı fazla açılmamalıdır. Sürekli ayarlanabilir olan "ebeke parlaklık ayarı kullanıcıya en iyi "ebeke ayarı, en iyi kontrastı, net ve parlak bir görüntü elde etmesini sa#lar. (4) Cihazın Kullanımı: (a) Cihazın çalı"ması ile ortaya çıkan ı"ı#ın dı"arı sızmasını önleyen göz koruyucu lasti#in kapakçıklarını, açmak için gözle bastırılır. (b) Açma/Kapama dü#mesini (+) konumuna getirmek için saat yönünde çevrilir.

11-26 TASN!F DI"I


(c) %ebeke parlaklı#ı, hedefi en iyi kontrastta görecek "ekilde minimum düzeye getirilir. %ebekenin ı"ık yo#unlu#unu görüntüde net görünebilir "ekilde ayarlanır. (ç) Diyoptri ayarı en net/temiz görüntüyü görecek "ekilde düzeltilir. (d) Objektifin odaklama dü#mesi, görüntünün en net oldu#u yere getirene kadar çevrilir. (e) Cihazı kapatmak için Açma/ Kapama dü#mesi OFF konumuna getirilir ve pil çıkarılır. d. Aksesuarları: (1) Göz Koruyucu Lastik (2) Oküler Mercek Kapa#ı (3) Ta"ıma Çantası (4) Nakliye Çantası (5) Alyen Anahtarı (5 mm.) (6) Alçak Sıcaklık Adaptörü (7) Temizleme Fırçası (8) Temizleme Ka#ıdı (9) Temizleme Bezi

D"KKAT Cihazın göz koruyucu lastik ile kullanılması $arttır. Aksi takdirde cihazın olu$turdu%u görüntünün oküler tarafında yüze yansıması nedeni ile dü$man/terörist tarafından görülme ve tespit edilme tehlikesi vardır.

11-27 TASN!F DI"I


e. Silâh Üzerine Montaj: Cihaz, uygun monte hamilleri yardımı ile çe"itli silâhlarda kullanılmaktadır. A"a#ıda sözü geçen tüm monte hamilleri ile birlikte Üniversal Adaptör birlikte kullanılmaktadır. Cihaz üzerinde yer alan Stanag Monte Hamili üzerinde iki adet vida ve iki adet pul takılı durumdadır. Üniversal adaptörün cihaza montajı için Stanag Monte Hamili üzerinde yer alan iki adet vida kullanılacak, fakat pullar üniversal adaptörün cihaza montajı sırasında kullanılmayacaktır. Stanag üzerinde yer alan iki adet pulun, kaybolmaması için cihaz çantası içinde yer alan gözlerden birinde saklanması uygun olacaktır. (1) MG-3 Makinalı Tüfe$e Montajı:

!ekil-11.21: MG-3 Monte Hamili (a) MG-3 Makineli Tüfe#in üst kapak arka kilidi ileri do#ru itilerek üst kapa#ı kaldırılır. Kapak yukarı kaldırıldıktan sonra, kapak tespit pimi el yardımıyla çekip alınır ve üst kapak komple silâhtan ayrılır. (b) Üst kapa#ı ters çevrilerek kapak kilidi tespit vidasının hav"alı ("i"irilmi") kısmı uygun bir matkapla çürütülür. (c) Kapak tekrar ters çevrilerek alttan çürütülen kapak kilidi tespit vidası tornavida yardımıyla sökülür. (ç) Monte hamilinin kapak kısmının altındaki yuvalara sökülen kapak kilidi tespit vidası ve kapak tespit pimi yerle"tirilir (Bu i"lem ni"angah takılı iken sökülen orjinal parçaların kaybolmasını önleyecektir). 11-28 TASN!F DI"I


(d) Hav"ası iptal edilen ve hamil altına yerle"tirilen vidanın yerine %ekil-11.23’de görülen özel tespit vidasını sonuna kadar vidalanır. Özel tespit vidasının üzerindeki çıkıntı, namlu ekseni do#rultusunda olacak "ekilde vida bo"altılır. (e) Ni"angahın monte hamili üst kapa#ı, MG-3 Makinalı Tüfe#in üst kapa#ı üzerine yerle"tirilir. Kelebek vida ile ni"angahın monte hamili üst kapa#ı ve MG-3 üst kapa#ı, monte edecek "ekilde hafifçe tutturulur. Bu vida tam olarak sıkı"tırılması halinde kapakları tüfe#e tespit eden pimin bo"lu#u alınmayaca#ından pimin takılmasında zorluk çekilecektir. (f) Üzerinde hamil olan kapak, uzun tespit pimi kullanılarak monte edilir. Kapa#ı tüfe#e monte eden tespit pimi sonuna kadar itilir. Tespit pimi, kilit mandalına bastırılarak sistemin kilitlendi#inden emin olunur. (g) Gev"ek bırakılmı" kelebek vida sonuna kadar sıkılır. Buna göre ni"angahın monte hamilinin, MG-3 Makinalı Tüfe#e takılması tamamlanmı"tır. ($) Ni"angahın altındaki alyen ba"lı iki adet vida ni"angah ile birlikte verilen alyen anahtar yardımıyla sökülür. Üniversal adaptörü ( P/N: 10001790) iki adet alyen vida ile ni"angah üzerine sabitlenir. Adaptör herhangi bir nedenle ni"angah üzerinden sökülmü" ise ni"angaha monte edilmi" üniversal adaptörün kamları açık durumda iken önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak hamil üzerindeki kıza#a yerle"tirin ve kamları kapatarak sabitlenir.

!ekil-11.22: Ni"angahın MG-3 Makineli Tüfe#ine Monte Edilmi" Hali 11-29 TASN!F DI"I


(2) PKM Makinalı Tüfe$e Montajı: (a) Üniversal adaptör, iki adet alyen vida ile ni"angah üzerine sabitlenir.

!ekil-11.23: Adaptör, Üniversal (b) PKM silahının üst kapa#ı açılarak, hamil üzerindeki sıkı"tırma mandalları açık iken silahın üzerine %ekil-11.24’de görüldü#ü gibi yerle"tirilir.

!ekil-11.24: Adaptör, Üniversal Bu

ko"ul

(c) Hamilin arka kısmındaki bant silaha kapa#ın ortasından de#melidir. sa#landıktan sonra sıkı"tırma mandalları ters tarafa çevrilerek 11-30

TASN!F DI"I


sıkı"tırılmalıdır. Mandal hamil üzerindeki saç hizasına gelince mandal biraz kaldırılarak saç üzerine geçmesi sa#lanır. (ç) Sa# ve sol taraftaki sıkı"tırma bloklarının sıkılıkları aynı olmalı vesilaha aynı zorlukta girmelidir. Bunların sıkılıkları aynı olacak "ekilde altlarındaki ayar somunları ile de#i"tirilmelidir. De#i"tirme i"leminden sonra aynı sıkılı#ı elde edene kadar ayar yapılmalıdır. (d) Ni"angaha monte edilmi" üniversal adaptörün kamları açık durumda iken önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak hamil üzerindeki kıza#a yerle"tirin ve kamları kapatarak sabitleyin

!ekil-11.25: Adaptör, Üniversal PKM monte hamili, silahının üst kapa#ı üzerine geçirilerek monte edilmektedir. Silahın üst kapa#ına çok zor takılan ve sıkı"tırma mandalları gere#inden fazla zor kapanacak "ekilde ayarlanan monte hamilleri, silahın üst kapa#ını esneterek içerde hareket eden mekanizmayı sıkı"tırabilir. Mekanizma sıkı"tı#ı zaman e#er mermi namluya sürülü pozisyonda ise, sıkı"manın giderilmesi için üst kapak açılırken mekanizma istem dı#ı #ekilde hareket ederek mermiyi ate#leyebilir. Bu nedenle; PKM monte hamili monte edildikten sonra silah bo"ken kurma kolu kurularak birkaç kere monte hamilinin montajının mekanizmanın sıkı"masına neden olup olmadı#ı kontrol edilmelidir. 11-31 TASN!F DI"I


(3) Dragunov Keskin Ni#ancı Tüfe$ine Montajı: (a) Üniversal adaptörü iki adet alyen vida ile ni"angah üzerine sabitleyin. (Adaptör herhangi bir nedenle ni"angah üzerinden sökülmü" ise) (b) Hamil üzerindeki sıkı"tırma mandalı açık iken, hamili silah üzerindeki kıza#a yerle"tirin. Hamili öne do#ru kızak üzerinde kaydırın. Hamilin önündeki durdurma vidası kızak sonuna geldi#inde hamilin kayması duracaktır. Açık mandalı ters tarafa çevirerek sıkı"tırın. Mandal hamil üzerindeki saç hizasına gelince mandalı biraz kaldırarak saç üzerine geçmesini sa#layın. (c) Ni"angaha monte edilmi" üniversal adaptörün kamları açık durumda iken önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak hamil üzerindeki kıza#a yerle"tirin ve kamları kapatarak sabitleyin.

!ekil-11.26:Dragunov Keskin Ni"ancı Tüfe#i Monte Hamili) f. Cihazın Sıfırlanması: (1) A#ır Silah Gece Görü" Ni"angahı’nın silaha montajından sonra, silahın A#ır Silah Gece Görü" Ni"angahı’nın ile verimli çalı"abilmesi için sıfırlama i"leminin yapılması gerekmektedir. Sıfırlama i"lemi gece veya gündüz ko"ullarında yapılabilir. Gündüz ko"ullarında sıfırlama yapıldı#ında, gündüz e#itim filtresinin mutlaka kullanılması gerekmektedir. (2) Sıfırlama i"lemi 25 m.’lik hedef alanında yapılmasına ra#men, a#ır silahlar için 300 m.’de yapılan sıfırlamaya kar"ılık gelmektedir. 11-32 TASN!F DI"I


(3) Cihazın, PKM Makinalı Tüfe$ine Monte Edildi$inde Sıfırlama "#lemi: (a) Monte hamili ve cihazın silah üzerine ba#lantısı uygun "ekilde yapıldıktan sonra silah için sabit atı" yapılabilecek bir konum bulunarak sıfırlama hedefi 25 metreye yerle"tirilir (b) Cihazın Açma/Kapama dü#mesini (+) konumuna getirilir. %ebekenin ni"an alma noktasını cihaz görü" açısının tam orta noktasına getirmek amacıyla, yükseli" ve azimut balistik ayar halkaları kullanılır. (c) Cihazın silah ve monte hamili ile olan ba#lantısını kontrol etmek amacıyla 10-15 atı" yapılır. Cihazın ve monte hamilinin ba#lantı noktalarını kontrol edilip bütün vidaları sıkı"tırılır. (ç) Cihazın yükseli" ve azimut balistik ayar halkalarını do#al haline getirilir (Yükseli"; (3)'e, Azimut;(0)'a getirilir). (d) Ni"an alma noktası, sıfırlama hedef noktası üzerine getirilir. tı" yapılır. Atı" grubunun merkezi i"aretlenir. Atı" grubunun merkezini ni"an alma noktasına getirmek için gerekli dikey ve dü"ey mesafeler belirlenir. Bu mesafelere göre ayar halkalarının yeteri kadar çevrilmesi için gerekli adım sayısı ve yönü belirlenir. (e) Yükseli" ve azimut balistik ayar halkaları kullanılarak, atı" grubunun merkezi istenen noktaya ta"ınır. ÖRNEK: 25m’de sıfırlama yapılırken ilk üç el atı" sonucunda mermilerin da#ılımı %ekil11.27’de görüldü#ü gibi, hedef ka#ıdındaki vuru" noktasının 3 kare yukarısı ve 6 kare solunda olmu"tur. Ni"angahın modeline göre atı"ın hedef üzerindeki hareketi çizelgeden okunur. M995 kullanıldı#ı ve 25 metrede sıfırlama yapıldı#ı için 0,42’dir. Yapılacak ikinci 3 el atı"ta mermi da#ılım noktasının vuru" noktası ile çakı"ması için yükseli" anahtarı 7 çıt (3/0,42=7) a"a#ı, azimut anahtarı 14 çıt (6/0,42=14) sa#a alınmalıdır. %ebekeyi hareket ettiren balistik ayar halkaları üzerinde vuru" noktasının hareket yönünü gösteren i"aretleme vardır. Örne#in, atı" grubu ni"an alınan noktanın üstünde ve soluna do#ru ise, yükseli" balistik ayar halkası (MPI UP) yönünün tersine çevrilmeli (mesafe dü"ürülmeli), azimut (yan) balistik ayar halkası ise (MPI L) yönünün tersine çevrilerek vuru" noktası a"a#ı ve sa#a ta"ınmalıdır. 11-33 TASN!F DI"I


!ekil-11.27: Örnek Sıfırlama Atı"ları Da#ılımı

11-34 TASN!F DI"I


(7) 5 ve 6 maddeler, ni"an alınan noktayla atı" grubu merkezi çakı"ana kadar tekrarlanır. (8) Balistik ayar halkaları üzerindeki etiketlerde hedefin bulundu#u mesafeye göre i"aretleme mevcuttur. $"aretleme silah ve mühimmat tipine göre yapılmı"tır. Yükseli" ve azimut balistik ayar halkaları yukarı do#ru çekilir, bu halde tutulurken sıfırlandı#ı mesafeye getirilir (Yükseli" ayar halkası <3>'e azimut ayar halkası <0>'a getirilir). Balistik ayar halkalarının yerlerine iyice oturdu#u kontrol edilir. (9) Sıfırlamanın ve balistik ayar halkalarının do#rulanması için 100 metreden az olmamak üzere, kar"ıla"ılabilecek muhtemel hedefler için bir mesafe tahmin edilir. Cihazın yükseli" balistik ayar halkası bu tahmini mesafeye, azimut balistik ayar halkası da sıfır noktasına getirilir. M995 A#ır Silâh Gece Görü" Ni"angâhı için Atı"ın Hedef Üzerindeki $"areti

Mesafe (Metre)

Atı#ın Hedef Üzerindeki Hareketi (cm)

Mesafe (Metre)

Atı#ın Hedef Üzerindeki Hareketi (cm)

25

0.42±0.05

300

5.00±0.6

50

0.83±0.10

325

5.42±0.65

75

1.25±0.15

350

5.83±0.70

100

1.67±0.20

375

6.25±0.75

125

2.08±0.25

400

6.67±0.80

150

2.50±0.30

425

7.08±0.85

175

2.92±0.35

450

7.50±0.90

200

3.33±0.40

475

7.92±0.95

225

3.75±0.45

500

8.33±1.00

250

4.17±0.50

550

9.17±1.10

275

4.58±0.55

600

10.00±1.20

11-35 TASN!F DI"I


M995 A$ır Silâh Gece Görü# Ni#angâhları için Atı# Mesafesine Göre !ebeke Hareketi 100 m de 200 m de 400 m de 600 m de Hedefteki kare Ayarlanacak çıt Ayarlanacak çıt Ayarlanacak çıt Ayarlanacak çıt (cm) sayısı sayısı sayısı sayısı sayısı 1 1 0 0 0 2 1 1 0 0 3 2 1 0 0 4 2 1 1 0 5 3 2 1 1 6 4 2 1 1 7 4 2 1 1 8 5 2 1 1 9 5 3 1 1 10 6 3 2 1 12 7 4 2 1 14 8 4 2 1 16 10 5 2 2 18 11 5 3 2 20 12 6 3 2 22 13 7 3 2 24 14 7 4 2 26 16 8 4 3 28 17 8 4 3 30 18 9 5 3 32 19 10 5 3 34 20 10 5 3 36 22 11 5 4 38 23 11 6 4 40 24 12 6 4 42 25 13 6 4 44 26 13 7 4 46 28 14 7 5 48 29 14 7 5 50 30 15 8 5 52 31 16 8 5 54 32 16 8 5 11-36 TASN!F DI"I


M995 A$ır Silâh Gece Görü# Ni#angâhları için Atı# Mesafesine Göre !ebeke Hareketi 25 m. Hedefte Kare Sayısı 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5 12 12,5 13 13,5 14 14,5 15 15,5 16

Ayarlanacak Çıt Sayısı 2 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 16 17 18 19 20 22 23 24 25 26 28 29 30 31 32 34 35 36 37 38 11-37

TASN!F DI"I


6.6 mrad

6.0 mrad = 6.1 milyem 6.6 mrad = 6.7 milyem 12 mrad = 12.2milyem 15 mrad = 15.3 milyem 24 mrad 12 mrad

6 mrad

24 mrad = 24.5 milyem 30 mrad = 30.6 milyem

M995/M995A (6X) 1 Çıt= 1/6 (0.17) mrad (100 metrede 1.7 cm. 200 metrede 3.3 cm. 300 metrede 5.0 cm.)

15 mrad 24 mrad

Mesafe 1/6 mrad 100 m. 1.7 cm 200 m. 3.3. cm 300 m. 5.0 cm 400 m. 6.7 cm. 500 m. 8.3 cm 600 m. 10.0 cm 700 m. 11.7 cm 800 m. 13.3 cm 900 m. 15.0 cm 1000 m. 16.7 cm Yükseli" ve Azimut Ayar Dü#melerinin Kullanılması

!ekil-11.28: M995/M995A Yükseli" ve Azimut (Yan)Ayar Dü#melerinin Kullanılması 11-38 TASN!F DI"I


18-1106. TERMAL EL DÜRBÜNÜ Gece Görü" Gözlükleri ve Dürbünleri; gece ortamındaki dü"ük düzeyli ı"ık kaynaklarından (ay, yıldız ı"ı#ı gibi) yayılan ve cisimlerden yansıyan ı"ı#ı toplayıp, görüntü yo#unla"tırıcı tüp ile yükselterek izlenen alanı görünür hale getirmektedir. Yani görüntü için ay, yıldız gibi ı"ık kaynaklarına ihtiyaç vardır. Bu cihazlarla kapalı havalarda görüntü elde edilmesi zordur. Ancak, IR konumuna alarak sınırlı görü" sa#lanabilmektedir. Do#adaki her türlü canlı veya cansız yaratı#ın kendine ait sıcaklı#ı bulunmakta olup çevrelerine sıcaklık "eklinde algılanabilen kızılötesi enerji yayarlar. Canlı veya cansız varlıkların dı"arıya yaydıkları bu enerjiler Termal Görüntülüme Sistemleri tarafından algılanır. Buna göre Termal Kamera Görüntülüme Sistemleri ısı farklılıklarını algılayarak çalı"tı#ından, ı"ı#a gerek kalmadan kapalı havalarda (sis, ya#mur vb dahil) da görüntü elde edilebilmektedir.

!ekil-11.29 a. Tanımı: Termal El Dürbünü; bir nesnenin yaydı#ı kızılötesi enerjiyi, cismin içinde bulundu#u ortama göre algılayarak, nesne ile çevresi arasındaki sıcaklık farkını ölçen

kızıl ötesi termal görüntüleme sistemidir. 11-39 TASN!F DI"I


b. Kurulu#taki Yeri: Güçlendirilmi" J.Krk.K.lıklarında (3) adet, Özel Tip J.Krk.K.lıklarında (2) adet, J.Komd.Bl.K.lıklarında ve J.Komd.Özl.Hrk.K.lıklarında (2) adet, J.Sınır Tk.K.lıklarında (1) adet, J.Sınır Bl.K.lıklarında (3) adet olmak üzere kullanılmaktadır. c. Teknik Bilgileri: Ebadı

: 240x230x95 mm.

A#ırlı#ı (Pil dahil)

: 2,9 kg.

Asgarî Yakla"tırma (Büyütme) : x 2 (Optik), X3 (Elektronik) Menzil Performansı (Personel) : 3000 m. (Tespit), 1000 m. (Te"his) Menzil Performansı (Araç)

: 8000 m. (Tespit), 2300 m. (Te"his)

Hazır Olma Süresi

: 6.5 dakika

Çalı"ma Süresi

: 3 saat (Standart Li-Ion batarya ile oda sıcaklı#ında sürekli çalı"ması halinde)

Enerji Tüketimi - Cihaz Çalı"ıyorken

: 12W

- Bekleme (Standby)

:7W

Görü" Alanı

: 2.75° x 2.2 (Dar), 8.25° x 6.6 (Geni")


: -40°/+71°


: -32°/+50°

Güç Kayna#ı -Seçenek A

: %arj edilebilir batarya.

- Seçenek B

: Ba#lanabilir, kullan at pil (iste#e ba#lı).

- Seçenek C

: Harici AC/DC adaptörü (iste#e ba#lı).

- Seçenek D

: Harici DC/DC Araç Adaptörü (12/24 V). 11-40

TASN!F DI"I


ç. Parçaları: (1) Oküler; M978 Gece Görü" Dürbününde oldu#u gibi.sa#a/sola hareket ettirilerek göz aralık ayarı yapılabilir. Kullanıcının gözüne göre netlik sa#lanabilmesi için okülerin her birinin diyoptri ayarı yapılabilir. (2) Konektör; Video ve seri ba#lantı için sistem elektrik ara yüzü olarak hizmet veren konektördür. (3) BNC Konektörü; harici monitör için video çıkı"ıdır. Oküler Kontrol Dü$meleri

Kontrol Dü$meleri

Objektif Ön Lens Kapa$ı Konektör

Batarya Batarya Kelepçe Düzene$i

BNC Konektörü



d. Aksesuarları:

Ta ma Çantas

Üç Ayak Sehpa _ı

2 Büyütmeli Objektif

Batarya

ı

Temizleme Seti

Batarya

arj Cihaz _

AC/DC Adapt örü

DC/DC Ara ç Adapt örü

!ekil-11.31:Termal El dürbününün Aksesuarları 11-42 TASN!F DI"I

ı


e. Güç Kayna$ı: Cihaza ait orijinal "arj edilebilir Li-Ion bataryası haricinde istenirse, ba#lanabilir kullan at pil, AC/DC Adaptörü ve DC/DC (12/24 V) Araç Adaptörü ile de çalı"tırılabilmektedir. (1) !arj Edilebilir Batarya: Standart operasyonel güç kayna#ı yeniden "arj edilebilir Li-Ion bataryadır. Bataryanın !arj Edilmesi; Li-Ion bataryayı "arj etmek için Li-Ion Batarya %arj Cihazı kullanılır. Batarya "arj cihazı sadece kapalı alanlarda kullanım içindir. !arj Durum Göstergesi LED Durumu

!arj Etme Durumu

I"ık kapalı

Pil takılı de#il

I"ık kapalı

Sıcaklık ya da pil voltajı hatası

Turuncu

%arj oluyor – sabit voltaj

Ye"il

%arj etme tamamlandı

(2) AC/DC Adaptörü: Cihaz, kendisine batarya bölmesi aracılı#ıyla ba#lanmı" olan, AC/DC adaptörü kullanılarak harici bir 220 VAC AC adaptöründen güç alabilir. AC/DC adaptörü sadece kapalı mekânlarda kullanılmalıdır. (3) DC/DC Araç Adaptörü (12/24 V) DC/DC adaptör, 12 V veya 24 V olan sigara çakma#ı çıkı"ına ve cihazın batarya yuvasına ba#lanarak çalı"tırılır. 11-43 TASN!F DI"I


f. Cihazın Çalı#ma Esasları: (1) Cihazın Üzerindeki Anahtar ve Kontrol Dü$meleri:

!ekil-11.32 No

Açıklama

Ekran Yazısı

"#levi

1

OFF/STBY/ON Dü#mesi açma/kapama anahtarı

STBY: Sadece so#utucu çalı"ıyor. ON: Termal El Dürbünü tam olarak çalı"ıyor.

2

FOV (Field Of View) (Bakı" Açısı)

FOV

Geni# Görü" Alanı ile Dar Görü" Alanı arasında geçi"i sa#lar.

Elektronik Büyütme

x2

(2) sn. süreyle basıldı#ında, elektronik büyütme i"levi (x2) büyütme oranı ile etkin kılınacaktır (sadece Dar konumunda iken). E-ZOOM konumunda, kumanda dü#mesinin A"a#ı/Yukarı hareketiyle sürekli E-zoom mümkündür.

3

Uzak Odak

Focus !

Uzaktaki nesnelere odaklanır

4

Yakın Odak

Focus "

Yakındaki nesnelere odaklanır

11-44 TASN!F DI"I


5

6

7

8

6+7

Otomatik/Manuel Kazanç ve Seviye Dü#mesi

AUTO/MNL

Otomatik ya da manuel (elle) kazanç ve seviye ayarları arasında geçi" sa#lar.

Menü Dü#mesi

Menü

(2) sn. basılı tutuldu#unda, menü ekranda görülür.

Polarite Dü#mesi

PLRT

Sıcak cisimlerin rengi siyah veya beyaz olarak ayarlamaya yarar.

Artıkıl Açma/kapama Dü#mesi

RTCL

(2) sn. sürekli basılarak, ekrandan artıkıl kaldırabilir veya geri getirebilir

Enter

Enter

Menü konumunda seçene#in seçilmesi

iken

bir

Otomatik Odaklanma

(3) sn. sürekli basılarak, otomatik odaklama konumunda artıkılın üzerinde bulundu#u cisimin netli#ini otomatik olarak sa#lar.

(4) Konumlu Kumanda Dü#mesi

Otomatik kazanç/seviyede: A"a#ı-Yukarı: gama kontrolü Manüel kazanç/seviyede A"a#ı-yukarı: seviyeyi de#i"tirir Sol-sa#: kazancı de#i"tirir E-ZOOM’da: A"a#ı-Yukarı: E-ZOOM büyütme oranını de#i"tirir. Menüde: Menü satırları arasında hareket etme OLED (Ekran) Ayarlarında : A"a#ı-Yukarı: OLED konumunu de#i"tirir. Sa#-Sol:kazancını de#i"tirir.

PLRT+ENTER

$ki dü#meye birlikte basılmasıyla cihaz, sıcak bekleme konumuna geçer. Ekran görüntüsü ile birlikte di#er elektrik akımları da kapanır. Normal çalı"ır duruma döndürmek için herhangi bir dü#meye basılır. 11-45

TASN!F DI"I


(2) Standby (Bekleme) Konumu: (a) Tam Bekleme Konumu: Tam bekleme konumu; yüksek enerji tasarrufu için kullanılmaktadır. Açma/Kapama anahtarını tam bekleme konumuna (STBY) getirerek çalı"tırılır. So#utucunun çalı"ma sesi duyulurken, ekran üzerindeki görüntünün ortadan kaybolup kaybolmadı#ını kontrol edin. Normal çalı"ma durumuna geri dönmek için Açma/kapama anahtarını ON konumuna getirin. Sistem kısa sürede ba"langıç (INIT) a"amasına girecek ve termal görüntüyü ekrana getirecektir. (b) Sıcak Bekleme Konumu: Sıcak bekleme konumu; orta dereceli enerji tasarrufu sa#lamak ve daha çabuk hazır olma durumuna gelmek için kullanılır. Sıcak bekleme konumuna geçmek için POLARITY ve ENTER dü#melerine birlikte basılır. Normal konuma geri dönmek için herhangi bir dü#meye basılır. (3) Sessiz Çalı#tırmaya Ba#lama Seçenekleri: (a) Normal Ba#latma: So#utucu motor daha hızlı çalı"ır. So#utma biriminin gürültüsü, sessiz çalı"tırma konumundakine göre daha yüksektir. (b) Sessiz Konum : So#utucu So#utma biriminin gürültüsü dü"ürülmü"tür.

motor

daha

dü"ük

hızda çalı"ır.

Cihazı Çalı#tırmaya Ba#lama Seçenekleri Gerekli Olan Çalı#ma Durumu Normal

Çalı#ma Dü$mesinin Konumu Off # On

Standby

Hızlı

Gürültü Durumu Daha yüksek

Off # On On # STBY

Hızlı

Daha yüksek

Normal Sessiz

Off # STBY (5 sn. bekleme) On

Yava"

Sessiz

Standby Sessiz

Off # STBY

Yava" 11-46

TASN!F DI"I

So$utma

Sessiz


(4) Ekrandaki Durum ve Uyarı Göstergeleri:

Sistem durumu, artıkıl, mesajlar ve uyarılar, GPS ve pusula verileri ile ilgili yararlı bilgileri termal görüntünün üzerinde gösterir. Bununla birlikte, kullanıcı menüye girdi#inde menü seçeneklerini de gösterir. Cihazın durumu, üst ve alt sıralar üzerinde görüntülenir. Sistem normal çalı"ma halindeyken hiçbir durum göstergesi ekrana gelmez. Uyarılar ise görüntünün sol üst kö"esinde görüntülenir.

Message Field (Uyarı Bilgileri)

Detector Hot Low BatteryChange BAT

Mode Field (Durum Bilgileri)

INIT Fast NUC Boresight BIT

Menu

Focus Position

Gain / Level

Auto Manual

FOV

Polarity

WFOV NFOV Ezoom

Hot-BLK Hot-WHT

!ekil-11.33 (a) Durum Göstergesi: (I) INIT/Calib./.../Boresight/BIT: Sistemin a"a#ıdaki durumlardan birisinde oldu#unu gösterir. 11-47 TASN!F DI"I


INIT:

Sistem ba"langıç durumunda.

Calib(~ration)

Sistem Kalibrasyon i"leminde.

Fast NUC

Sistem Hızlı Kalibrasyon i"leminde.

OLED Adjust

Sistem OLED gri seviyelerinin ayarlanması i"lemini yapıyor.

Boresight

Sistem Sıfırlama Konumunda.

BIT

Sistem Dahili Test (BIT) uyguluyor. (II) FOV (Geni#/Dar/E-ZOOM): Seçilmi" olan görü" alanını

gösterir. (III) Polarite (Beyaz/Siyah): Seçilmi" olan görüntü kar"ıtlı#ını gösterir. Hot BLK (Siyah): Sıcak nesneler siyah ile gösterilir. Hot-WHT (Beyaz): Sıcak nesneler beyaz ile gösterilir. (IV) Kazanç/Seviye(Gain/Level): Otomatik/Elle- Seçilen durumu gösterir. Sistem normal çalı#ma halindeyken hiçbir durum göstergesi ekrana gelmez! (b) Uyarı Göstergeleri: (I) Sıcak Detektör (DET HOT): Algılayıcı sıcaklı#ı sistemin düzgün çalı"ması için gerekli olan sıcaklıktan yüksek. (II) Battery LOW, Bataryanın de#i"tirilmesi gerekmektedir.

Replace

Battery

(Batarya

Bitiyor):

(III) FAULT : Bir hata meydana geldi#inde verilir. (c) Focus Position (Odaklama Durumu):Odaklanma dü#melerinden birisine basıldı#ında, ekranın alt sa# kö"esinde odaklanma konumunu gösteren bir dikey kayar gösterge görüntülenir. Kayar seviye, odaklanma yönüne göre artar ya da azalır. Odak göstergesi, odak dü#melerine basmayı bırakmanızdan birkaç saniye sonra kaybolur.

11-48 TASN!F DI"I


(5) Menü: Sistem ayar seçeneklerine ula"mak için dahili menü kullanılır. Auto-MNL/Menu dü#mesine (2) sn. süresince basarak ana menü seçeneklerine ula"abilir. Bazı Menü seçeneklerinin a"a#ıda da açıklanmı" olan alt menüleri vardır. Menü satırları arasında hareket etmek için 4 konumlu kumada dü#mesini A"a#ı-Yukarı yönleri kullanılır. Bir menü seçene#ini seçmek için ENTER tu"una basılır. (15) sn. boyunca herhangi bir i"lem yapılmadı#ında menü kaybolur. Termal El Dürbünün Menü ve Alt Menü Seçenekleri Ana Menü Seçenekleri

Alt Menüler

Sensor&Display (Ekran Ayarları)

- Perform NUC (Kalibrasyon Ayarı) - Restore NUC Tables(Fabrika Ayarlarına Geri Dönme) - Gray Level Adjust (Ekran Grili#i Ayarı) - Save & Exit(Kaydet ve Çık) - Exit (Kaydetmeden Çık)

Boresight&Reticles (Sıfırlama ve Artıkıl Ayarları)

- Reticle Polarity (Artıkıl Rengi) - Reticle Brightness (Artıkıl Parlaklık) - Boresight (Artıkıl Sıfırlaması) - Center Reticle (Artıkılı Merkezle) - Save & Exit (Kaydet ve Çık) - Exit (Kaydetmeden Çık)

Gray Scale (Ekran Grili#i Tonları)

- Perform NUC (Kalibrasyon Ayarı) - Restore NUCTables (Fabrika Ayarlarına Geri Dönme) - Gray Level Adjust (Ekran Grili#i Ayarı) - Save & Exit (Kaydet ve Çık) - Exit (Kaydetmeden Çık)

Battery Select (Batarya Seçimi)

- Rechargeable Battery (%arj Edilebilir Batarya) - Disposable Battery (Bir Kullanımlık Batarya)

BIT (Cihaz $çi Test)

- Exit (Çık) - Initiate BIT (Testi Ba"lat) - BIT Report (Test Raporu)

Video Select (Video Seç) 11-49 TASN!F DI"I


(6) Cihazı Kullanıma Hazırlama ve Kontrol: (a) Bataryanın takılı ve mandalının kilitli olup olmadı#ı kontrol edilir. Açma/Kapama dü#mesi “ON” konumuna getirilir. Ön lens kapa#ı açılır. (b) Açma/Kapama dü#mesini ON konumuna getirildikten sonra, so#utucunun algılayıcıyı (dedektörü) istenen sıcaklı#a getirmesi için 6 dakika gereklidir. (c) Algılayıcı so#utulduktan sonra so#utucu sesi azalacak ve bir ba"langıç (INIT) mesajı ve gri seviye ölçe#i ile görüntü ekrana gelecektir. (ç) Cihaz $çi Test tamamlandıktan sonra, ba"langıç (INIT) mesajı ve gri seviye ölçe#i silinecek ve sistem çalı"maya hazır hale gelecektir. (d) Batarya türü menüsü 30 saniye boyunca görüntülenecektir. I"ıklı satır do#ru bataryanın üzerine getirilir ve ENTER tu"una basılır. (e) %u anda sistem normal çalı"ma konumundadır. E#er menüden batarya seçilmezse, varsayılan batarya yeniden "arj edilebilir batarya olacaktır (Batarya Seçim menüsüne Ana Menü üzerinden sonraki bir zamanda ula"mak ve batarya türünü düzeltmek her zaman mümkündür). (f) E#er görü" alanını de#i"tirilmesi gerekirse, istenen görü" alanı için FOV dü#mesine basılır. (g) Odak dü#meleri, ileri ya da geri hareket ettirilerek objenin en net görüntüsü elde edilir. ($) PLRT dü#mesine kısa süreli basılarak, görüntü kar"ıtlı#ındaki de#i"im (Siyah’tan Beyaz’a do#ru) gözlenir. (h) Sistemin Dar Görü" Açısında oldu#undan emin olunur ve 2 sn. boyunca FOV/x2 dü#mesine basılır. E-ZOOM özelli#inin etkin kılınıp kılınmadı#ına kontrol edilir. (ı) Tekrar Dar Görü" Açısına geri dönmek için FOV dü#mesine tekrar basılır. (i) FOV’den Geni" Görü" Açısına geçi" yapılır. 11-50 TASN!F DI"I


(j) PLRT/RETICLE ON/OFF dü#mesine 2 saniye süresince basılarak, artıkılın kaybolması sa#lanır. (k) Tekrar 2 saniye süresince PLRT/RETICLE ON/OFF dü#mesine basılırsa artıkıl tekrar görülür.

(l) Sistem artık çalı"maya hazırdır. g. Arızalar ve Giderilmesi: S.No

Arıza

Giderilmesi

1

Cihazı ON veya STBY konumunda açtı#ımızda So#utma biriminin sesi duyulmuyor.

1. Bataryanın tam yerle"ti#ini kontrol edilir. 2. Batarya de#i"tirilir. 3. Açma/Kapama dü#mesi, ON durumuna getirilip (1) dakika beklenir. 4. Hala çalı"mıyorsa Üst Kademeye gönderilir

2

Çalı"maya ba"ladıktan 10 dakika sonra hala termal görüntü gelmiyor.

Üst kademeye gönderilir.

3

LOW VLTG (Dü"ük Voljtaj) 1. Bataryayı de#i"tirilir. uyarısı göründükten birkaç 2 De#i"tirilen bataryaı "arj edilir. dakika sonra cihaz kapanıyor.

4

Sıcak Dedektör (DET HOT) ikazı görünüyor.

Ortam sıcaklı#ı 55 °C a"ıyorsa cihaz kapatılır. De#ilse cihaz üst kademeye gönderilir.

5

STBY konumunda sistem kapanıyor (So#utma birimi çalı"mıyor)

Batarya de#i"tirilir. Sorun hala devam ediyorsa cihaz üst kademeye gönderilir.

11-51 TASN!F DI"I


18-1107. TSD-9465 TERMAL S"LÂH DÜRBÜNÜ a. Tanımı : Termal Silâh Dürbünü, bir nesnenin yaydı#ı kızıl ötesi enerjiyi, cismin içinde bulundu#u ortama göre algılayarak, nesne ile çevresi arasındaki sıcaklık farkını ölçen kızıl ötesi termal görüntüleme sistemidir. Termal Silâh Dürbünü elde gözetleme amacıyla kullanılabilecek kadar hafif silâh dürbünüdür. En önemli özelli#i so#utmasız yapıdaki detektörleri ve tarama gerektirmeyen sistem tasarımıdır (%ekil 11.19).

!ekil-11.34 b. Kurulu#taki Yeri: Güçlendirilmi" J.Krk.K.lıklarında (3) adet, Özel Tip J.Krk.K.lıklarında (2) adet, J.Komd.Bl.K.lıklarında ve J.Komd.Özl.Hrk.K.lıklarında (2) adet, J.Sınır Tk.K.lıklarında (1) adet, J.Sınır Bl.K.lıklarında (3) adet olmak üzere kullanılmaktadır. c. Teknik Bilgileri : Pil Dahil A#ırlık

: 1,7 kg.

Büyütme

: X 3,1

$lk Görüntü için Gerekli Süre : 60 Saniye Kullanım Süresi

: 8 Saat 11-52

TASN!F DI"I


ç. Cihazın Kontrol ve Göstergeleri :

A!A%I / YUKARI

BATARYA KAPA%I

GÖZ KORUYUCU LAST"K

KONTRAST / OTO

IR OBJEKT"F ODAKLAMA DÜ%MES"

GÖZ MERCE%" ODAKLAMA DÜ%MES" KAPALI / PARLAKLIK SA%A / SOLA V"DEO ÇIKI!I HAR"C" GÜÇ

!ekil-11.35

!ekil-11.36

11-53 TASN!F DI"I


(1) Parlaklık ( BRIGHTNESS ) Kontrolü : Göz merce#inden ekrandaki görüntüye bakarken, görüntünün parlaklı#ının kullanıcı gözünü rahatsız etmeyecek "ekilde ayarlanmı" olması gerekmektedir. Parlaklık ayarı , kontrol dü#mesinin saat yönünde çevrilerek parlaklı#ın artırılması, saat yönünün tersine çevrilerek parlaklı#ın azaltılması "eklinde yapılır (%ekil-11.37).

!ekil-11.37 (2) Auto Contrast (Otomatik zıtlık/kar#ıtlık) Kontrolü : Bu dü#menin iki i"levi vardır . Bunlar ; (%ekil-11.37) (a) Dü#me saat yönünün tersine sonuna kadar çevrili ve kilitli durumda iken cihaz AUTO konumundadır. Bu konumda görüntü kazancı otomatik olarak ayarlanmaktadır. Cihazın gölgeli bir yerden aniden güne"li bir hedefe yönelmesi gibi kontrastın ani de#i"ikliklerinde otomatik kontrast hemen etkili olmaz. Birkaç saniye beklemek gerekmektedir. (b) Dü#me saat yönünde çevrilerek kilitten kurtarılması otomatik kontrastı devreden çıkaracaktır. Bu durum kontrast ayarının manüel olarak yapılmasına olanak sa#lar. Ekrana bakılırken hedef ve ortam görüntülerinin kontrastı ayarlanmalıdır. Dü#menin saat yönünde çevrilmesi kontrastı artırır. 11-54 TASN!F DI"I


(3) Göz Merce$i Odak Ayar Kontrolü: Kullanıcı göz merce#i odak ayar halkasını sa#a veya sola çevirerek CRT ekranının veya "ebeke çizgilerinin net olarak görünmesini sa#lar. (%ekil-11.38/39)

!ekil-11.38

!ekil-11.39

(4) Kızıl Ötesi (IR) Objektif Merce$i Odak Ayarı: Hedefin en net görüntüsünün elde edilmesi için IR objektif merce#i ayarı yapılmalıdır. Hedef içindeki küçük detayların seçilmesi veya hedef kenarlarının net olarak görülmesi net hedefin belirtileridir (%ekil-11.40).



(5) BLK HOT/WHT HOT (Sıcak Siyah/Sıcak Beyaz) Polarite Kontrolü: Hedef görüntüsü siyah ortam içerisinde beyaz olarak veya beyaz ortam içerisinde siyah olarak seçilebilir. Polarite göstergesi ekranın sol alt kö"esinde görülmektedir. (%ekil 11.41)

.

!ekil-11.41 (6) AZ R"GHT/LEFT (Azimut-yan ayar/sa$-sol) ve EL (ElevationYükseli#) DOWN/UP (A#a$ı-yukarı) Kontrolü: AZ ve EL kontrolü, silâh sıfırlaması için ekrandaki "ebekenin sa#a sola veya a"a#ı – yukarı hareketini sa#lar. Bu i"lem bozuk para gibi ince kenarlı cisimlerle yapılabilir. (%ekil 11.42)



(7) Weapon Select (Silâh Seçme) Anahtarı: Bu anahtar, kameranın üzerinde kullanıldı#ı silâha uygun "ebekenin ekrana getirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Seçilen "ebeke ekranın alt tarafında tanımlanır. Di#er sayfadaki çizelgede listelenmi" olan silâhlara uygun "ebekeler sistemde elektronik olarak olu"turulmaktadır. %ebekelerde görülen en üst çizgi 300 metreye kadar olan hedefler için kullanılmaktadır. 300 metre çizgisinden a"a#ıya do#ru olan çizgiler ise, 100 er metre aralıklarla kullanılmaktadır (400-500-600 metre gibi ) . Ayarlamalar tabloda verilen de#erlere göre yapılmalıdır (%ekil-11.43).

!ekil-11.43 Dürbün hangi silâha monteli olarak kullanılacak ise, o silâha ait "ebeke dürbün üzerindeki silâh seçme (WEAPON SELECT) anahtarı ile seçilmektedir. d. Silâh Üzerine Montaj: (1) Termal Silâh Dürbününün M16-A2 Silâhına Montajı: Termal Silâh Dürbünü, tüm silâhlara monte edilirken %ekil-11.44/45’de gösterilen üniversal adaptör kullanılmaktadır. Adaptör dürbün üzerindeki kıza#a takılı durumdadır. Dürbünün M16-A2 silâhına takılması için sırayla "u i"lemler yapılır; 11-57 TASN!F DI"I


(a) Dürbündeki kızak üzerine üniversal adaptörü yerle"tirin ve iki adet vida ile sıkıp vida kilitleyicisi kullanarak adaptörü dürbün üzerine sabitleyin. (b) M16-A2 Monte Hamili üzerindeki sıkı"tırma somununu çıkarınız. Hamili silâhın üzerindeki oyu#a "ekildeki gibi yerle"tirin. Hamilin üzerindeki vida oyuktaki delikten geçtikten sonra, sıkı"tırma somununu bu vidaya monte ederek hamili silâha sabitleyin (%ekil-11.44/45).

!ekil 11.44

!ekil 11.45

(c) Dürbüne monte edilmi" üniversal adaptörün kamları açık durumda iken önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak monte hamili üzerindeki kıza#a yerle"tirin. Adaptör kızak üzerindeki oyuklardan birine yerle"ecektir. Yerle"memi" ise ileri veya geri iterek yerle"mesini sa#layın. Adaptör üzerindeki kamları içeriye do#ru çevirerek dürbünün silâh üzerine sabitlenmesini sa#layın. (%ekil-11.46-47).

!ekil 11.46

!ekil 11.47 11-58

TASN!F DI"I


(2) Termal Silâh Dürbününün G3 Piyade Tüfe$ine Montajı : (a) Kameradaki kızak üzerine üniversal adaptörü yerle"tirin ve anlatıldı#ı gibi kamera üzerine sabitleyin, (b) G3 monte hamili üzerindeki yan kolu a"a#ı do#ru bastırın, (c) G3 monte hamili üzerindeki üst kolu a"a#ı do#ru basılı tutarken, yan kolu yukarı do#ru çekin ve pençenin açılmasını sa#layın, (ç) Hamilin üzerindeki ok i"areti namlu tarafına bakacak "ekilde hamili silâh üzerine geze yaslayarak yerle"tirin, (d) G-3 monte hamili üzerindeki yan kolu a"a#ı do#ru bastırarak üst kolun yerine oturup kilitlenmesini sa#layın, (e) Yan kolun bir yere takılmasını engellemek için yukarı do#ru çekin, (f) Kamerayı silâha monte edilmi" G3 hamili üzerine, üniversal adaptörün kamları açık durumda iken önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak monte edip i"lem tamamlanır. (3) Termal Silâh Dürbününün Dragunov Kes.Ni#. Tüfe$ine Montajı : (a) Kameradaki kızak üzerine üniversal adaptörü yerle"tirin ve anlatıldı#ı gibi adaptörü kamera üzerine sabitleyin, (b) Dragunov Keskin Ni"ancı Tüfe#ine, hamilinin üzerindeki sıkı"tırma mandalı açık iken, hamili silâh üzerindeki kıza#a yerle"tirin. Hamili kızak üzerinde öne do#ru kaydırın. Hamilin önündeki durdurma vidası kızak sonuna geldi#inde hamilin kayması duracaktır. Açık mandalı ters tarafa do#ru çevirerek sıkı"tırın. Mandal hamil üzerindeki saç hizasına gelince mandalı biraz kaldırarak saç üzerine geçmesini sa#layın. (c) Dürbüne monte edilmi" üniversal adaptörün kamları açık durumda iken, önce kamların bulundu#u taraftan ba"layarak hamil üzerindeki kıza#a yerle"tirin. Adaptör kızak üzerindeki oyuklardan birine yerle"ecektir. Yerle"memi" ise ileri veya geri iterek yerle"mesini sa#layın. Adaptör üzerindeki kamları içeriye do#ru çevirerek dürbünün silâh üzerine sabitlenmesini sa#layın. 11-59 TASN!F DI"I


!ekil 11.48

!ekil 11.49

e. Termal Silâh Dürbünün Sıfırlanması: Termal silâh dürbünü uygun monte hamilleri yardımıyla biraz önce sayılan silâhlar ile beraber kullanılabilmektedir. Bu sıfırlama i"leminde amacımız ni"an alınan nokta ile vuru" noktasının çakı"tırılmasıdır. Sıfırlama i"lemi tüm silâhlar için 25 metrelik hedef alanında yapılmasına ra#men, 300 metrelik bir mesafeye kar"ılık gelebilmektedir. %imdi sırayla bu sıfırlama i"lemlerinin nasıl yapılaca#ını görelim; (1) Cihazın, M16-A2 Piyade Tüfe$ine Monte Edildi$inde Sıfırlanması; (a) Yirmi be" metrede hedef tahtası belirlenir ve 25 metre sıfırlama hedef ka#ıdı, hedefin ortasından alt tarafı çemberle kesi"ecek "ekilde 4 x 5 cm lik bir bölümü kesilerek çıkarılır (%ekil-11.50a/b). Bu "ekilde hazırlanan sıfırlama hedefini, normal hedef üzerine ili"tirerek, atı" mahallinden 25 metre uza#a yerle"tirilir. (b) Hedef ka#ıdı üzerinden çıkarılan 4 x 5 cm lik alana buz torbası, cep sobası gibi sıcaklık farkı yaratabilecek malzeme, tam ortalayacak "ekilde yerle"tirilir. (c) Termal kameranın, silâh üzerinde sabit durup durmadı#ı kontrol edilir. (ç) Termal konumu seçilir.

dürbün çalı"tırılır ve silâh seçme dü#mesinden M16-A2

(d) %ebekeyi ekran ortasına getirmek için AZ/LEFT-R$GHT ve EL/DOWN-UP anahtarları ve gövde üzerindeki beyaz noktalar birbiriyle çakı"tırılır. 11-60 TASN!F DI"I


(e) Ekranın sa# alt kısmındaki M16-A2 yazısı ve "ebeke çizgilerini en net görecek "ekilde diyoptri ayarı yapılır. (f) Yirmi be" metrelik hedef üzerindeki hedef ka#ıdı en net görülecek "ekilde odaklama ayarı yapılır. (g) A"a#ıdaki "ekilde gösterilen hedef ka#ıdı üzerindeki hedef noktası ile dürbün ekranındaki 300 metreye kar"ılık gelen "ebeke üst çizgisi çakı"tırılır ve tek tek üç fi"ek atılır.

ELEVATION

AZIMUTH

AZIMUTH

ELEVATION

!ekil-11.50 a 11-61 TASN!F DI"I


ELEVATION

AZIMUT H

AZIMUT H

300 METERS

ELEVATION

!ekil-11.50 b 11-62 TASN!F DI"I


!ekil-11.51 ($) Yapılan atı"lardan sonra vidaların gev"eyip gev"emedi#i ve dürbünün silâha sabit olup olmadı#ı kontrol edilir. 11-63 TASN!F DI"I


(h) Sıfırlamanın ba"arılı olarak tamamlanabilmesi için vuru"ların yukarıdaki "ekildeki vuru" noktası alanı içerisinde olması gerekmektedir. Mermiler sa#a veya sola da#ılmı" ise AZ LEFT/R$GHT ve EL DOWN/UP anahtarları ile yapılacak ayarlar ile vuru" noktası alanı içine ta"ınacaktır, (ı) Hedefteki mermi da#ılımının ortası ile vuru" noktası arasındaki mesafeyi ve konumu yatay ve dikey uzaklıklar olarak hedef ka#ıdındaki kare cinsinden tespit ediniz. Örnek olarak üç kare yukarıda, altı kare solda ibaresi, atılan mermilerin orta noktasının vuru" noktasından üç kare yukarıda, üç kare solda oldu#unu ifade etmektedir, (i) Mermi orta noktasının vuru" noktasına gelmesini sa#lamak için ölçülen mesafeler kadar ayarlamalar AZ LEFT/R$GHT ve EL DOWN/UP dü#meleri ile yapılmalıdır, ÖRNEK: Sıfırlama için yapılan ilk üç el atı" sonucunda mermilerin da#ılım noktası hedef ka#ıdındaki vuru" noktasının üç kare yukarısı ve altı kare solunda olu"mu"tur. Yapılacak ikinci üç el atı"ta mermi da#ılım noktasının vuru" noktası ile çakı"ması için EL DOWN/UP anahtarı be" kademe (3/0, 6=5) a"a#ı (DOWN), AZ LEFT/RIGHT anahtarı on kademe (6/0, 6=10) sa#a (RIGHT) alınmalıdır. (%ekil11.52)(2) Termal Silâh Dürbününün di#er silâhlarla kullanırken de yapılması gereken sıfırlama i"lemi aynıdır. Yalnızca hedef ka#ıdındaki vuru" noktaları de#i"mektedir. Bu farklılıkları sıralayacak olursak ; (a) G3 P.Tüfe#inde, Vurma Noktası (VN); Hedef Noktasının (HN) (5) kare a"a#ısındadır. (b) 12.7 mm. Uçaksavar Makineli Tüfe#inde VN; HN’den (10) kare a"a#ı, (4) kare soldadır. (c) Dragunov Keskin Ni"ancı Tüfe#inde, VN; HN’den (4) kare a"a#ısında, (2) kare sa#ındadır. (ç) MG3 Makineli Tüfekte VN; (12) kare a"a#ı, (1) kare soldadır. (d) HK-33 Piyade Tüfe#inde VN; (7) kare a"a#ıdadır. (e) PKM. Makineli Tüfe#inde vurma noktası dokuz kare a"a#ıdadır. 11-64 TASN!F DI"I




f. Kullanıcı Bakımı ve Pil De$i#tirme: Cihazın çalı"masını etkileyen herhangi bir arıza tespit edilirse süratle ilgili kademeye sevk edilmelidir. Mercekler temiz su ile nemlendirilmi" mercek temizleme bezi kullanılarak merkezden kenarlara do#ru dairesel hareketlerle silinerek temizlenmelidir. Pil de#i"tirme i"leminden önce mutlaka OFF/BR$GHTNESS (Parlaklık) kontrol dü#mesini saat yönünün tersine sonuna kadar çeviriniz. Batarya giri" bölmesinin üzerindeki kapak dü#mesini saat yönünün tersine çevirerek OPEN konumuna getirin ve geri çekin. Kapak tutucu kayı"ı kapa#ın cihazdan ayrılmasına ve kaybolmasına engel olacaktır. Kapa#ı dı"arı çekerek pili çıkarın ve "arjlı pili takıp kapa#ı kapatılır.



18-1108. P"TON TERMAL S"LÂH DÜRBÜNÜ a. Tanım: 8-12 mikrometre dalga bandında çalı"an, küçük boyutlarda, hafif, dayanaklı, kullanımı kolay so#utmasız bir termal silâh dürbünüdür.

!ekil-11.54 Pasif yapıdaki dürbün görü" alanındaki nesnelerin yaydı#ı ısı farklılıklarını 384x288=110.592 adet piksel vasıtasıyla algılayarak hedefi arka plan kızılötesi görüntüden ayırt edip gece ve/veya gündüz ko"ullarında görüntü sa#lar. Tam karanlık ortamlarda çalı"ırken ani ı"ık parlamalarından etkilenmez. Toz, duman, sis, pus gibi hava ko"ullarında ve muharebe alanının tüm olumsuzluklarında kullanıcının yanındadır. Tarayıcı ve so#utucu kullanılmaması güvenirlili#i artırır. Hafif yapı, güvenirlilik, sesiz çalı"ma, kullanım kolaylı#ı ve ekstra video çıkı"ına sahiptir. Dürbün "arj edilebilir pille kullanılır. Cihaz silâh üzerinde, gözetleme amacıyla elde veya gerekti#inde üç aya#a takılarak kullanılabilmektedir. Menü yardımıyla kullanılan silâha göre "ebeke seçimini sa#lamaktadır. %arj edilebilir Lityum $yon pillerle çalı"abildi#i gibi 4-15VCD Harici Güç Kayna#ı ile de çalı"abilir. Cihaz; M16A1, M16A2, 12.7 mm., G41, HK-33, G3 Piyade Tüfe#i, MG3, PKM Makinalı Tüfek, Dragunov Keskin Ni"ancı Tüfe#i, MINIMI Makinalı Tüfek ve M24 silâhı ile uygun "ebekelere de sahiptir. 11-67 TASN!F DI"I


b. Kurulu#taki Yeri : TSD-9450 Termal Silâh Dürbünü ile aynıdır. c. Teknik Bilgiler : Boyutlar

: 390X90X90 cm.

A#ırlık

: 1.75 kg. (Batarya dahil)

Çalı"ma Bandı

: 8-12 ym

Görü" Alanı

: Yatay 9°+/-10, Dikey 6.75°+/-10

Optik Büyütme

: x3 (Nominal)


: x2 ve X4

$lk Görüntü $çin Gerekli Süre : 20n saniye Kullanım Süresi(batarya)

: 8 Saat

Kullanım Sıcaklı#ı

: -30°C, +45°C


: -45°C, +65°C

Güç Belemesi

: %arj edilebilir 9V’luk pil Li-Ion batarya AA Pil ((10 Adet) Pil Kaset Takımı ile Birlikte), 4-15 VDC harici güç kayna#ı

Menzil performansı (personel) : 1.300 m (tespit), 500 m.(te"his) Menzil performansı (araç)

: 2.400 m. (tespit), 800 m.(te"his)

D"KKAT ! Batarya

yerle$tirme

i$lemi

bittikten

sonra

“KAPALI/HAR"C"

BESLEME/BATARYA” anahtarı “BATARYA” konumuna alınarak cihazın çalı$ması sa%lanır. Bu i$lemden sonra cihazın bakma opti%inde yakla$ık yirmi saniye içerisinde termal görüntü olu$acaktır.

11-68 TASN!F DI"I


ç. Çalı#ma Esasları: (1) Cihazın Güç Kaynakları: Cihaz "arj edilebilir batarya, harici güç kablosu, harici güç kayna#ı ya da AA Ni-Mh pil takılabilen AA pil kaset takımı yardımıyla çalı"tırılabilir. (a) Cihazın !arj Edilebilir Batarya ile Kullanıma Hazırlanması: Cihaz, 9 V’luk BB-284/U "arj edilebilir batarya ile birlikte kullanılaca#ı zaman; cihaz üzerinde bulunan “KAPALI/HAR$C$ BESLEME/BATARYA” anahtarı ilk önce “KAPALI” konuma alınmalıdır. Daha sonra batarya, cihazın üstündeki batarya yuvası kapa#ı açılıp, bataryanın (+) ve ( - ) uçları ile cihaz içerisindeki pimlerin do#ru çakı"ması sa#lanarak batarya yuvasına oturtulur. Batarya yuvası kapa#ı kapatıldıktan sonra kapak üzerindeki batarya kapak kilidi çevrilerek batarya kapa#ının kilitlenmesi sa#lanır. Batarya yerle"tirme i"lemi bittikten sonra “KAPALI/HAR$C$ BESLEME/BATARYA” anahtarı “BATARYA” konumuna alınarak cihazın çalı"ması sa#lanır. Bu i"lemden sonra cihazın bakma opti#inde yakla"ık yirmi saniye içerisinde termal görüntü olu"acaktır.

D"KKAT Cihaz 9V’luk Batarya ile çalı$tırılmak istendi%inde cihaz üzerindeki “KAPALI/HAR"C" BESLEME/BATARYA” Anahtarı kesinlikle “BATARYA” konumunda

olmak

zorundadır.

Di%er

konumlarda

cihaz

batarya

ile

çalı$mayacaktır.

(b) Cihazın Harici Güç Kayna$ı ile Kullanıma Hazırlanması: Cihaz,Harici Güç Kablosu ve Güç Kayna#ı ile birlikte kullanılaca#ı zaman; cihaz üzerinde bulunan “KAPALI/HAR$C$ BESLEME/BATARYA” anahtarı ilk önce “KAPALI” konuma alınmalıdır. Daha sonra Harici Güç Kablosunun bir ucu Harici Güç kayna#ı olarak kullanılacak olan çıkı"ı en fazla 12 V olan 12 V’luk Çakmak Adaptörüne, di#er ucu ise P$TON Termal Silâh Dürbününün üzerindeki harici güç giri"ine ba#lanmalıdır. Gerekli ba#lantılar yapıldıktan sonra “KAPALI/HAR$C$ BESLEME/BATARYA” anahtarı, “HAR$C$ BESLEME” konumuna alınmalıdır. 11-69 TASN!F DI"I


(2) Cihazın Kontrol ve Göstergeleri:

Odak Ayar Dü#meleri Menü A"a#ı Tu"u

Menü A"a#ı Tu"u

Harici Besleme ile Çalı"tırma Konumu

Batarya ile Çalı"tırma Konumu

Kapalı Konumu

Menü Tu"u

Harici Video/Haberle"me Çıkı"ı

Harici Güç Giri"i

!ekil-11.55: P$TON TSD’deki Anahtar, Dü#me ve Tu"ların Fonksiyonları: 11-70 TASN!F DI"I


(2) P"TON TSD’nin Di$er Silâhlar ile Sıfırlaması: P$TON Termal Silâh Dürbününün, çe"itli silâhlarla kullanırken yapılması gereken sıfırlama i"lemi daha önce verilen i"lemlerle aynıdır. Yalnızca hedef ka#ıdındaki vurma noktasının yeri de#i"mektedir. (a) M16A2 Piyade Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (8) kare a"a#ısındadır. (b) G3 Piyade Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (5) kare a"a#ısındadır. (c) G41 Piyade Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (6) kare a"a#ısındadır. (ç) HK33 Piyade Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (7) kare a"a#ısındadır. (d) MG-3 Makinalı Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (12) kare a"a#ı, (1) kare solundadır (e) PKM Makinalı Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (9) kare a"a#ısındadır. (f) 12.7 mm. Uçaksavar Makinalı Tüfe#inde; vurma noktası, hedef noktasının (10) kare a"a#ısı, (4) kare soldadır. (g) Dragunov Keskin Ni"ancı noktasının (4) kare a"a#ısı, (2) kare sa#ındadır.

Tüfe#inde;

vurma

noktası, hedef

D"KKAT ! Yapılan her atı$tan sonra P"TON Termal Silâh Dürbününün silâh üzerinde gev$emedi%inden emin olunmalıdır. Gerekiyorsa vidalar ve kama kolları sıkılmalıdır.

11-82 TASN!F DI"I


!ekil-11.59:PKM Makinalı Tüfe#ine Monte edilmi" P$TON TSD

!ekil-11.60:PKM Makinalı Tüfe#ine Monte edilmi" P$TON TSD 11-83 TASN!F DI"I


18-1109. BOA TERMAL S"LÂH DÜRBÜNÜ a. Tanım: Uzak kızılötesi bandında çalı"an, küçük boyutlarda, hafif, dayanaklı kullanımı kolay so#utmasız bir termal silâh dürbünüdür.

!ekil-11.61:BOA Termal Silâh Dürbünü

Tümüyle pasif olarak yüksek çözünürlülükte görüntü sa#lar. BOA Termal Silâh Dürbünü; üstün görü" ve yüksek büyütme ile tehditlerin uzaktan tespit edilmesini sa#lar. P$TON Termal Silâh Dürbününe göre daha a#ır ancak büyütmesi ile tespit mesafesi daha fazladır . Ayrıca, kullanım süresi (batarya) daha uzundur. Keskin Ni"ancı Tüfe#i ve A#ır Makinalı Tüfeklerle kullanılmaktadır. Orta menzilli görü" sa#layan Piton Termal Silah Dürbünü, objektif ünitesinin de#i"tirilmesi vasıtasıyla uzun menzilli Boa modeline dönü"türülebilmektedir. b. Kurulu#taki Yeri: P$TON Termal Silâh Dürbünü ile aynıdır. 11-84 TASN!F DI"I


c. Teknik Bilgiler : Boyutlar

: 390X90X90 cm.

A#ırlık

: 2.1 kg. (Batarya dahil)

Çalı"ma Bandı

: Uzak Kızılötesi

Görü" Alanı

: 4.5°x3.38°

Optik Büyütme

: X6 (Nominal)


: X2 ve X4

Kullanım Süresi(batarya)

: 12 Saat

Kullanım Sıcaklı#ı

: -30°C, +45°C


: -45°C, +65°C

Güç Belemesi

: %arj edilebilir 9V’luk pil Lio Batarya AA Pil ((10 Adet) Pil Kaset Tk. ile Birlikte),

Menzil Performansı (personel) : 1.850 m (tespit), 750 m.(te"his)

!ekil-11.62:BOA Termal Silâh Dürbünü 11-85 TASN!F DI"I


18-1110. BAYKU! TERMAL KAMERA BAYKU% Termal Kamera Sistemi gece, sis, pus ve ya#mur gibi do#al hava ko"ulları ile toz, duman, yangın ve kamuflaj gibi muharebe sahası ko"ullarında, görü"ün zayıf veya sınırlı oldu#u tüm ortamlarda hedefin tespit, te"his ve izlenmesini sa#layan bir kızılötesi görüntüleme sistemidir. Termal Silâh Dürbünü gibi ısı farklılıklarını algılayarak görüntü elde eder. a. Kurulu#taki Yeri: Güçlendirilmi" J.Krk.K.lıklarında (2) adet, Özel Tip J.Krk.K.lıklarında (1) adet, J.Komd.Bl.K.lıklarında ve J.Komd.Özl.Hrk.K.lıklarında (1) adet, J.Sınır Tk.K.lıklarında (1) adet, J.Sınır Bl.K.lıklarında (3) adet olmak üzere kullanılmaktadır. b. Kullanım Amacı: Geleneksel gözetleme cihazlarının yetersiz kaldı#ı durumlarda (gece, sisli ve dumanlı havalarda) gözetleme ve algılama amacıyla kullanılmaktadır.

.



Ba#lıca kullanım alanları ; •

Karargâh, askerî tesis ve karakolların korunması,

•

Muharebe alanı gözetlemesi,

•

Kıyı liman gözetlemeleri,

•

Petrol plâtformu, boru hattı ve baraj gibi sivil tesislerinin korunmasıdır

c. Çalı#ma Esasları: Sıcaklı#ı 0 K (-273 C) üzerinde bulunan her cisim elektro manyetik enerji yaymaktadır. Termal görüntüleme sistemleri cisimlerin yaydıkları bu kızıl ötesi enerjiyi algılayarak ; görünür bölgede kullanıma sunarlar. Do#adaki her türlü canlı veya cansız varlı#ın kendine ait sıcaklı#ı bulunmaktadır. Canlı varlıklar kendi organizmalarının çalı"malarından kaynaklanan sıcaklıklarına dı" çevreden aldıkları sıcaklıkları da katarak yine çevrelerine sıcaklık "eklinde algılanabilen kızıl ötesi enerji yayarlar. Cansız varlıklar ise çevrelerinden aldıkları ısı enerjisini yine kendi yapılarına uygun olarak dı"arıya yayarlar. Canlı ve cansız varlıkların dı"arıya yaydıkları bu enerjiler Termal kamera tarafından algılanır, i"lenerek operatöre sunulur. Örne#in çalı"an bir tankın, uçan bir uça#ın, yüzen bir geminin dı" çevreye göre sıcaklıkları çok farklıdır. Dolayısıyla bunların yayınladıkları kızıl ötesi ı"ınlar algılandıktan sonra çok kolay i"lenebilecek durumdadır. ç. Bayku# Termal Kamera Sisteminin Ana Parçaları: (1) Termal Kamera : Etraftaki kızıl ötesi enerji farklılıklarını detektörler vasıtası ile algılayan ana birimdir. Mercek ve so#utma ünitesi termal kameranın üzerindedir. Üzerindeki göstergeler ve dü#meler ; • Güç ON/OFF Dü$mesi : Termal kameranın güç kontrol dü#mesini österir. • Çalı#ma Saati Göstergesi : Termal kameranın çalı"tı#ı toplam saati gösterir. 11-87 TASN!F DI"I


• Konnektör J-1 : Termal kameranın güç ba#lantısını sa#lar. • Konnektör J-2 : Monitöre güç ve video ba#lantısını sa#lar. •

Konnektör J-3 : Güç kayna#ı so#utucu ba#lantısını sa#lar.

• Konnektör J-4 : Termal kameranın video kayıt cihazına veya harici video -monitöre ba#lantısını sa#lar ( %ekil-11.64).

!ekil-11.64 (2) Kontrol Monitörü ve Göstergeleri: Termal kameranın topladı#ı görüntünün alındı#ı ve görüntü ayarlarının yapıldı#ı birimdir.Üzerindeki dü#meler ve lambalar vasıtasıyla görüntü ve güç durumu kontrol edilir (%ekil 11.65).



Monitör Üzerindeki Numaraların "#levleri; -1. So$utma Göstergesi : IR (kızıl ötesi) detektörünün sıcaklı#ının 77°Kelvin’den küçük oldu#unu gösterir. -2. Yüksek Gerilim Göstergesi : Giri" geriliminin 33 V. DC.'den büyük oldu#unu gösterir. -3. Ara gerilim Göstergesi : Giri" gerilimini 14,5V.DC. ile 18,2V.DC arasında oldu#unu gösterir. -4. Dü#ük Gerilim Göstergesi : Giri" geriliminin 9V.DC.'den dü"ük oldu#unu gösterir. -5. Parlaklık Kontrolü : Kontrol monitöründeki görüntünün parlaklık ayarlarının yapılmasını sa#lar. -6. Kontrast Kontrolü : Kontrol monitöründeki görüntünün siyah beyaz farklılık ayarlarını sa#lar. -7. Kazanç Kontrolü: Termal Kameradaki sinyalinin genli#ini ayarlar. !ekil-11.66 11-89 TASN!F DI"I

hedef


- 8. Seviye Kontrolü : Termal Kameradan gelen kızıl ötesi (IR) sinyalin ortalama parlaklık seviyesini ayarlar. - 9. Ekran Polaritesi : S"YAH; sıcak cisimleri ekranda koyu renkli BEYAZ; sıcak cisimleri ekranda açık renkli (Beyaz) gösterir. - 10. Görü# Alanı Geni#/Dar : Görü" alanını geni"letir veya daraltır. - 11. Odaklama Kontrolü : Ekranda görüntünün odaklanması için kullanılır. - 12. Açık/Kapalı Güç Anahtarı : Kontrol monitörünün açma-kapama anahtarıdır - 13. Termal kamera Ba$lantısı : Termal kamera ile olan ba#lantıyı sa#lar. - 14. Kontrol Monitörü Filtresi : Gece kullanımlarda, ekrandan yayılan ı"ı#ın kullanıcılar veya çevredeki cisimlerden yansıması sonucunda monitörün bulundu#u yerin dü"man tarafından tespitini engellemek için kullanılır. (3) Üç Ayaklı Sehpa ve Yatay - Dikey Ara Birimi: Termal Kameranın arazide istenilen yükseklikte ve sabit olarak kullanılması, üç ayaklı sehpa üzerinde bulunan ayar mandalları ile ayarlanabilir. Termal kamera üç ayaklı sehpa yatay ve dikey ara birim vasıtasıyla monte edilebilmektedir. Yukarı, a"a#ı hareketleri 30° ile sınırlandırılmı"tır. (4) Hareketli Platform ve Kontrol Kutusu: Termal Kameranın sa#a-sola ve yukarı-a"a#ı otomatik hareketini sa#lamak amacıyla kullanılır. Sa#a-sola hareketler 340°, yukarı-a"a#ı hareketler 30° ile sınırlandırılmı"tır. Hareketli platform bu hareketi yapmak için gerekli komutu Kontrol Kutusu vasıtasıyla gerilim çeviriciden almaktadır (%ekil 11.67). (5) Gerilim Çevirici (Inverter): Termal Kameranın otomatik hareketinde, hareketli platformun hareketlerini sa#layacak sinyallerin üretimi amacıyla kullanılmaktadır. 220 V AC. veya akü ile beslenen gerilim çevirici a"ırı yük ve aküye ters ba#lantı korumasına sahiptir. Ters ba#lantı sırasında kontrol kutusu üzerindeki LED yanmayarak kullanıcıya ters ba#lantı uyarısı verir (%ekil 11.68). 11-90 TASN!F DI"I


!ekil-11.67



(6) Güç Kayna$ı (AC/DC Converter) : Bayku" Termal kamera sisteminin beslemesinde ve akü "arj i"lemlerinde kullanılır. Cihazın arka panelinde 220 V AC.giri"i üzerinde bulunan AÇIK/ KAPALI anahtarı cihazın açılıp-kapanmasında kullanılır. Ön panelin sa# üst kö"esindeki iki Led göstergenin biri açık led 'i cihaz çalı"tı#ı süre boyunca yanar. Tampon "arj Led 'i cihaza ba#lanan akünün "arj olmasıyla yanar ve cihazın tampon "arja geçti#ini bildirir. Akü "arj çıkı"ı kısa devre ve ters akü ba#lanmasına kar"ı korumalıdır.Ters ba#lantı durumunda sesli uyarı gelir (%ekil-11.69) .

!ekil-11.69 d. Yatay/Dikey Ara Birimi Kullanılarak Sistemin Kurulması ve Sökülmesi Sistemin kurulması için; sırayla a#a$ıdaki i#lemler yapılır, (1) Çantalar açılıp içerisinden sistemin parçalarından üç ayaklı sehpayı çıkartın, (2) Zemin beton gibi ise yuvarlak lâstik ayakları, toprak ve yumu"ak ise sivri uçlu metal ayakları takın, (3) Sehpanın alt ve orta mandalları açarak a"a#ı merkez noktasına do#ru uzatıp istenilen yüksekli#e kilitleyin, 11-92 TASN!F DI"I


(4) Çalı"ma yüksekli#ine göre ayak uzamasını yapın, (5) Yatay ve dikey ara birimi ta"ıma çantasından çıkartın, (6) Üç ayaklı sehpa üzerine yerle"tirip, üç ayaklı sehpa üzerindeki montaj vidasını saat yönünde çevirerek ara birimi sehpaya monte edin, (%ekil-11.70)



(7) Üzerindeki yaylı montaj mandalın sa#a do#ru sonuna kadar çekip yerinden çıkarın. Adaptör plakası çıktıktan sonra montaj mandalı kendili#inden eski konuma gelecektir. (8) Termal kamerayı ta"ıma çantasından çıkartın, (9) Alyen anahtarla adaptör plakası üzerindeki 3 adet vida yardımı ile çıkarılan adaptör plakasını termal kameranın altına monte edin, (10) Adaptör plakası altında bulunan 2 konik diski A ve B yerle"tirerek termal kamerayı yatay ve dikey ara birim üzerine oturtun ve ara birim arkasındaki yaylı montaj mandalını sa#a do#ru sonuna kadar çekin ve bırakın. Böylece termal kamera yatay ve dikey ara birim üzerine monte edilmi" olacaktır. (11) E#im ayar vidasını Termal Kameranın dikey hareketini ayarlamak için sıkın, (12) Kontrol monitörü ve akülerden birini Ta"ıma Çantasından W1 ve W3 kablolarını Ta"ıma Çantası I üzerindeki cepten çıkartın, (13) A"a#ıda verilen sıraya göre Termal kamera ile akü ve kontrol monitörünün ba#lantılarını yapın; (14) Termal kamera üzerindeki J2 konnektörüne W1 kablosu ile P1 konnektörünü, kontrol monitörü birimi üzerindeki J1 konnektörüne W1 kablosu ile P2 konnektörünü ba#layın, (15) Termal kamera üzerindeki J1 konnektörüne W1 kablosu ile P1 konnektörünü ba#layın, (16) Akünün (–) kutbuna W3 kablosunun siyah ucunu, akünün (+) kutbuna W3 kablosunun kırmızı ucunu ba#layın, e. Sistemin Kontrolü ve Çalı#tırılması : (1) Termal kamera ON/OFF anahtarını ON durumuna getirin, (2) Kontrol konumuna getirin,

Monitörü

EKRAN

POLAR$TES$

anahtarını

BEYAZ

(3) Kontrol Monitörü GÖRÜ% ALANI anahtarını GEN$% konumuna getirin, 11-94 TASN!F DI"I


(4) Kontrol Monitöründe Tarama Çizgilerini gözleyin. Tarama Çizgileri görünmez ise monitördeki AÇIK/KAPALI dü#mesine basın, (5) Kontrol Monitöründe; GER$L$M, göstergelerinin yanmadı#ını do#rulayın,

YÜKSEK,

ARA,

DÜ%ÜK

(6) 10 dakika sonra SO%UK göstergesinin söndü#ünü ve hedefin ekranda belirdi#ini gözleyin, (7) KAZANÇ, SEV$YE, ODAKLAMA ayarını en iyi görüntü alacak "ekilde yapın, (8) Kontrol Monitörü'nün KONTRAST çevrilerek ayarı yapılır,

ve PARLAKLIK dü#meler

(9) Kontrol Monitörü EKRAN POLAR$TES$ anahtarını S$YAH konumuna getirin. Hedef bilgi görüntüsünün beyazdan siyaha de#i"ti#ini gözleyin, (10) Kontrol Monitörünün GÖRÜ% ALANI anahtarı DAR konumuna getirilir, (11) Merkez hedef bilgisinin büyüdü#ünü gözleyin, (12) E#itim ayar vidasını gev"etin ve e#im ayar kolu ile termal kameranın yukarı, a"a#ı hareket (30º) etti#ini do#rulayın. E#im ayar vidasını tekrar sıkarak termal kameraya sabitleyin, (13) Dönme ayar vidasını gev"eterek termal kameranın saat yönünde ve saat yönünün tersi istikametinde döndü#ünü görün. Dönme ayar vidasını tekrar sıkı"tırın, (14) Çalı"tırma i"lemleri bittikten sonra, istenilen hedefi yakalayana kadar kamera ile araziyi tarayın,

da

11-95 TASN!F DI"I

D_KKAT !

So_utma göstergesi yanarken görüntü çok net olmaz so_utma bitmeden kamera ile saha taraması yapılabilir.


f. Sistemin Sökülmesi (1) W3 Kablosu kırmızı ucunu akünün (+) kutbundan, siyah ucunu akünün (–) kutbundan sökülür. (2) W3 Kablosu P1 konnektörünü, termal kamera J1 konnektöründen çıkarın. (3) W1 Kablosu P2 konnektörünü, Kontrol Monitörü J1 konnektöründen çıkarın. (4) W1 Kablosu P1 konnektörünü, termal kamera J2 konnektöründen çıkarın. (5) W1 ve W3 Kablo takımlarını Ta"ıma Çantasındaki cebe yerle"tirin. (6) Termal kamerayı dik durumda tutarak Yatay ve Dikey ara birim arkasındaki mandalı saat yönünün tersine çevirip ara birimden ayırın. (7) Termal kameranın altına monte edilmi" adaptör plakasını al yen anahtar kullanarak sökün. (8) Termal kamerayı Ta"ıma Çantasındaki yerine yerle"tirin. (9) Kontrol Monitörünü ve Aküyü Ta"ıma Çantasındaki yerine yerle"tirin. (10) Sökülen Adaptör plakasını tekrar yatay ve dikey ara birim üzerine monte edin. (11) Yatay ve dikey ara birimi üç ayak sehpa üzerindeki montaj vidasını saat yönünün tersine çevirerek üç ayak sehpadan ayırın. (12) Yatay ve dikey ara birimi ta"ıma çantasındaki yerine yerle"tirin. (13) Üç ayaklı sehpayı alt mandallarından ba"layarak kapatın, kılıfına yerle"tirin ve Ta"ıma Çantası I üzerindeki yerine tespit edin. g. Periyodik Bakımı Sistem, her kullanımından önce veya aylık olarak periyodik bakımdan geçirilmelidir. Periyodik bakımın yapılması için sistemin sökülmesi gerekmez. Ba#lantılar ve donanım, "ase, konnektör, gösterge ve lambalar, üç ayaklı sehpa, yatay ve dikey ara birime periyodik bakım uygulanır. 11-96 TASN!F DI"I


(1) Ba$lantılar ve Donanımın Periyodik Bakımı: (a) Ba#lantıların gev"ek veya eksik olmadı#ından emin olun, (b) Gev"ek ba#lantıları sıkı"tırın, (c) Arızalı veya hasarlı malzemeyi üst kademeye gönderin, (2) !asenin Periyodik Bakımı : (a) Kir, oyuk, çatlak, çizik ve di#er fiziksel hasarları kontrol edin, gerekti#inde temizleyin. (b) Toz veya yabancı madde birikimini, kablo ısınmasını gev"emi" veya kaybolmu" donanımı ve paslanmayı kontrol edin. (c) Arızalı veya hasarlı malzemeyi bir üst kademeye gönderin. (ç) Yumu"ak kıl fırça kullanarak tüm yüzeyden, toz ve kiri temizleyin, (d) Boyalı olmayan yüzeyleri bırakmayan bezle silerek temizleyin,

metil

alkolle

nemlendirilmi"

toz

(e) Boyalı yüzeyi, ılık deterjanlı su ile nemlendirilmi" toz bırakmayan bezle temizleyin, (f) %aseyi temiz, kuru toz bırakmayan bezle kurulayın, (g) Boyalı dı" yüzeye hasar vermeyin, (3) Konnektörlerin ( Dü$melerin ) Periyodik Bakımı : (a) E#rilmi", kırılmı" veya eksik konnektör pimlerini kontrol edin, (b) Hasarlı veya kilitli pimleri kontrol edin, (c) Pimler arasında kir veya metal parçası olup-olmadı#ını kontrol edin, (ç) Kir veya yabancı maddeler varsa temizleyin, çatlak izolatörleri kontrol edin, (d) Hasarlı konnektörleri kontrol edin, gev"ek olanları sıkı"tırın, (e) Arızalı veya hasarlı malzemeyi bir üst kademeye gönderin, 11-97 TASN!F DI"I


(f) Konnektörlerin temizli#inde saf alkol kullanılmaktadır. Kabloları saran kılıfların içine kaçmamasına veya konnektör terminallerine temas etmemesine dikkat edin, (g) Toz bırakmayan bir bezi saf alkol ile nemlendirerek ya#ları temizleyin, ($) Yumu"ak tüylü bir fırça kullanarak toz veya kiri konnektörlerden conta ba"lıklarından ve kablo tutuculardan temizleyin, (4) Gösterge ve Lambaların Periyodik Bakımı : (a) Tüm gösterge ve lambaları kontrol edin, (b) Gev"ek monte, çatlak/hasarlı plâstik parçaları var mı? Kontrol edin. (c) Arızalı veya hasarlı malzemeyi bir üst kademeye gönderin, (ç) Gösterge ve lambaların temizli#inde kullanılan su ve deterjandan olu"an karı"ımın gösterge takımlarının içine kaçmamasına dikkat edin, nemlendirilmi" bir bezle gösterge ve lambaları temizleyin ve kuru bir bezle kurulayın. (5) Üç Ayaklı Sehpanın Periyodik Bakımı : (a) Kilitleme mekanizması, ayar mandalları ve yüzeylerde hasar ve paslanma olup olmadı#ını kontrol edin, (b) Arızalı veya hasarlı malzemeyi bir üst kademeye gönderin, (c) Su ve deterjanla nemlendirilmi" bir bezle üç ayaklı sehpa aksamını silin ve kuru bir bezle kurulayın, (6) Yatay ve Dikey Ara Birimi Periyodik Bakımı : (a) Hasar ve paslanma olup olmadı#ını, yüzeyleri ve montaj vidalarını kontrol edin, (b) Arızalı veya hasarlı malzemeyi bir üst kademeye gönderin, (c) Su ve deterjanla nemlendirilmi" bir bezle yatay ve dikey ara birimi temizleyin ve kuru bir bezle kurulayın,

11-98 TASN!F DI"I


(7) Ön Merce$in Periyodik Bakımı : (a) Mercek üzerindeki çiziklerin olu"ması merce#in optik verimini dü"ürece#inden temizlik esnasında merce#in çizilmemesine özen gösterilmelidir, (b) Mercek temizlemek için kullanılmamı", temiz, pamuklu bezler kullanılarak merce#e elle dokunulmamalıdır. Kullanılan pamuklu bezle birden fazla mercek temizlenmemelidir, (c) Temizleme esnasında bez bastırılmadan hafifçe silinmelidir, (ç) Parmak izi, ya# lekesi veya kiri, deterjanlı su ile nemlendirilmi" temiz bir pamuklu bezle, merce#in yüzeyine da#ıtmadan hafifçe silin, (d) Ön merce#i temiz su ile nemlendirilmi" pamuklu bez ile hafifçe silin, (e) Gerekirse temiz ve kuru pamuklu bezle kurulayın, (f) Merce#in pamuklu bezle temizli#i yapılırken merkezden ba"layarak dairesel bir hareketle hafifçe silin. $. Akünün !arjı: Akü "arjında sistemin iki çıkı"ından biri olan akü çıkı"ı kullanılmaktadır. Akü çıkı"ından alınan Besleme Kablosunun (+) ucu akünün (+) kutbuna, (–) ucu ise akünün (–) kutbuna ba#lanır. Ba#lantı sa#landıktan sonra cihaz 12 V ve 24 V' luk bir aküyü on altı saat içinde "arj eder. %arj için cihaza ba#lanan akünün "arjı tamamlandı#ında cihaz otomatik olarak tampon "arj konumuna geçer ve ön paneldeki tampon "arj lambası yanar. Güç kayna#ı gerilimi yüksüz durumda 7,7 + 0,5 V DC den az olan akü arızalı kabul eder ve "arj etmez. Bu durumda tampon "arj lambası sürekli yanar. Arızalı akülerin "arj edilmeleri mümkün olmadı#ından de#i"tirilmeleri gerekir. D"KKAT Gece $artlarında; monitörün ekranından yansıyan ı$ık bölücü terör örgütü mensupları tarafından görülebilece%inden, ekranın filtresini kullanın ve cihazı komple kaplayacak $ekilde örterek kullanın.

11-99 TASN!F DI"I


h. Hedef Koordinat Tespit Cihazı (HEKOS): Bayku" Termal Kameradan elde edilen görüntüde derinlik olmadı#ından, özellikle bilinmeyen arazide gözetleme yaparken tespit edilen hedefin yerini tayin etmek bazen zor olmakta, zaman almaktadır. Bu kapsamda Hedef Koordinat Tespit Cihazı, tespit edilen hedefin koordinatlarını ve mesafesi verdi#inden birliklere büyük kolaylık sa#lamaktadır.

!ekil-11.71: Hedef Koordinat Tespit Cihazı (1) Kullanım Amacı: Hedef koordinat tespit sistemi (HEKOS) mevcut kullanılan Bayku" Termal kamera sistemlerine hedef tespit yetene#i kazandırmak maksadıyla kullanılan bir sistemdir (%ekil-11.71). Sistem kullanımda olan bütün Bayku" Termal Kamera sistemlerine monte edilebilecek "ekilde tasarlanmı"tır. Bayku" Termal Kameranın video görüntüsü üzerine elektronik olarak eklenen özel bir "ebeke yardımı ile ni"an alınan hedefin; • $stikamet ve yükseklik açısı, 11-100 TASN!F DI"I


• Termal kameraya olan yatay mesafesi, • Grid koordinat de#erleri hesaplanır ve bu bilgilerin tümü Bayku" Termal kameranın görüntüsü üzerine aktarılır. Ayrıca sisteme iste#e ba#lı olarak takılabilen Lâzer Hedef Noktalayıcı (LHN) vasıtasıyla tespit edilen hedefin görünmeyen dalga boyutunda gece görü" teçhizatına sahip birliklere tarifi mümkün olabilmektedir. (2) Hedef Koordinat Belirleme Sistemi (HEKOS) Parçaları: (a) Sensor birimi, (b) Ek kontrol birimi, (c) Lazer hedef noktalayıcı, (ç) Ek kablo takımından olu"maktadır. Sistemin yapısı a#a$ıdaki gibidir ; • Hedef koordinatlarına ait bilgiler, mevcut termal kameraların görüntüsü üzerine ilâve edilmi"tir. Örnek bir görüntü a"a#ıdaki gibidir. (%ekil-11.72)

!ekil-11.72 • Termal kameranın üzerine monte edilen sensor birimi, hedefin istikamet ve yükseli" açılarını ölçen bir elektronik pusula ( DMC), hedefin uzaklı#ını ölçen bir lâzer 11-101 TASN!F DI"I


mesafe ölçer (LMÖ), bütün bu bilgileri toplayıp hesaplayan bir bilgisayardan olu"maktadır. • Mevcut termal kamera kontrol birimine, HEKOS sisteminin kontrollerinin de eklendi#i ilâve bir kontrol modülü eklenmi"tir. Aradaki veri akı"ını sa#layan u "eklindeki kablo vasıtası ile hem bayku"un kontrol birimleri hem de HEKOS un kontrol birimleri kullanılabilmektedir. HEKOS birimi ile sensor arasındaki veri akı"ı ise ayrı bir kablo vasıtasıyla yapılmaktadır. Bayku"un kendi kontrol birimleri aynen kullanılmaya devam edilmektedir (%ekil-11.73).

!ekil-11.73 • Sisteme iste#e ba#lı olarak lâzer hedef noktalayıcı (LHN) cihazı da takılabilinir. Gece istenen hedeflere ni"an alınmak suretiyle hedefin gece görü" sistemleri tarafından görünmesini sa#lar. Lâzer hedef noktalayıcısının kontrolü ek 11-102 TASN!F DI"I


kontrol biriminden yapılmaktadır. Termal kameranın merce#inin sa# altına monte edilmekte, beslenmesini sensor vasıtasıyla termal kameradan sa#lamaktadır. • HEKOS sistemi termal kameranın beslenme birimlerinden istifade etmekte, ayrı bir güç kayna#ı gerektirmemektedir. (3) HEKOS Sisteminin "mkân ve Kabiliyetleri: (a) Hedefin istikamet, yükseli" açılarını ve mesafesini tespit eder, (b) Hedefin grid koordinatlarını ve pafta numarasını verir, (c) Hedefin rakımını ( deniz seviyesinden yükseklik) verir, (ç) Hedef bilgilerini hafızasında saklayabilir, (d) Lâzer hedef noktalayıcı vasıtasıyla hedef tarifi yapabilir, (e) Hedef bilgilerini sayısal olarak ba"ka birimlere aktarabilir, (f) Görüntü üzerine gerçek zamanlı tarih saat bilgisini ekler, (4) HEKOS Sisteminin Kullanımı ve Kontrolü: Sistem ek kontrol birimindeki dü#meler vasıtasıyla kullanılır. Hangi dü#meleri kullanarak ne tür i"lemleri yapaca#ımızı sıralayalım; (a) Semboloji Kontrolleri: (I) SEMBOLOJ$ AÇIK/KAPALI : Termal kamera görüntüsünün üzerine simgelerin bindirilmesini sa#layan açık/kapalı konumlu anahtardır. (II) SEMBOLOJ$ PARLAKLIK i"aretlerin parlaklık seviyesinin ayarlanmasını sa#lar.

(U)

:

Görüntü

üzerindeki

(b) Hareketli Platform Kontrolleri: (I) Hareketli Platform Hız Ayar Anahtarı : Hareketli platformun hızını ayarlamak için kullanılır. SÜREKL$ konumunda hareketli platform en yüksek açısal hızda, KADEMEL$ YAVA% konumunda kademeli olarak ve dü"ük açısal hızda, KADEMEL$ HIZLI konumunda ise kademeli ancak daha yüksek açısal hızda hareket eder. 11-103 TASN!F DI"I


(II) Hareketli Platform Durum Ledi : Hareketli platformun durumunu gösteren uyarı ı"ı#ıdır. Sürekli yanıyorsa sistem normaldir, yanıp sönüyorsa hareketli platform ile ilgili bir sorun vardır. (c) Lazer Mesafe Ölçer ( LMÖ) Kontrolleri: (I) Lazer Mesafe Ölçer Minumum Menzil Ayar Dü#mesi: Lâzerle ölçümü yapılacak hedefin minumum uzaklı#ını ayarlamak maksadıyla kullanılır. 0-4 km arası ayar yapılabilir. (II) Lazer Mesafe Ölçer Ate" Dü#mesi : Mesafe ölçümü yapılması için lâzeri ate"leyen dü#medir. (ç) HEKO S Sistemi Kontrol ve Ayar Dü$meleri: (I) Sistem I"ıkları Gizlilik Dü#mesi : Kontrol birimindeki tüm ı"ıkların parlaklı#ının artırılıp, azaltılabildi#i dü#medir. (II) Giri" Tu"u : De#i"ik menü konumlarındaki veri giri"lerini onaylamak maksadıyla kullanılan tu"tur. (III) Sistem Ok Tu"ları : Ekrandaki imlecin dört yana hareketeni sa#layan tu"lardır. (IV) Sistem Menü Anahtarı : Sistemin çalı"ma konfigirasyonlarının ve ayarlarının seçildi#i ana kumanda dü#mesidir. HEKOS sistemi ile ilgili bütün ayarlar bu dü#me vasıtasıyla yapılır. Bu dü#me 8 konumludur ve sadece ekranda gözüken bilgilerin kontrolünü sa#lar. Bu konumlar ; (aa) Hedef Konumu: Sistem bu konumdayken, ekranın sol üst kö"esinde o anda bayku" termal kameranın baktı#ı noktadaki hedefin istikamet ve yükseli" açıları milyem cinsinden görünür. Hedefin istikamet açısı grid kuzeyine, manyetik kuzeye veya gerçek kuzeye göre hesaplânır.Neye göre istikamet açısı ölçmesini istiyorsak ona göre ok tu"ları vasıtası ile imleçle de#i"ikli#i yapmamız gerekir.Bu esnada lâzer mesafe ölçer ate" edilirse, hedefin mesafesi metre cinsinden ölçülür ve ekranın üst orta bölümünde M(menzil) harfi ile gösterilen bölgede belirir. Bu arada hedefin grid koordinatları hesaplânır ve ekranın sa# alt bölgesinde belirir. Bu bilgiler yeni bir lâzer ölçümüne kadar ekranda korunur. 11-104 TASN!F DI"I


(bb) Hafıza Konumu : Bu konumda daha önceden hafızaya alınan 100 adet hedefin koordinat bilgileri görüntülenir. Hafıza numarası ekranın sa# altında görüntülenir ve ok tu"ları yardımı ile girilir. Ekranda görüntülenen hedefin koordinat bilgilerini hafızaya kaydetmek için G$R$% tu"una iki defa basılması gerekir. (cc) Mevziî Konumu : Bu konum seçili iken, sisteme en son girilmi" olan mevzii koordinat bilgileri ( termal kameranın bulundu#u nokta ) görüntülenir. Ok tu"ları yardımı ile yeni bilgiler girilebilir veya de#i"tirilebilir. En son bulunulan noktanın koordinat oe#erleri yazıldıktan sonra iki defa G$R$% tu"una basarak kaydedilir. (çç) Saat ve Tarih Konumu : Bu konumda ekranın sa# üst bölümünde yer alan tarih saat bilgileri imleç ve ok tu"ları yardımı ile ayarlanır ve iki defa G$R$% tu"una basılarak kaydedilir. (dd) Kalibrasyon Konumu : Sistemin bulundu#u noktada kendi pusula ayarlarını yapmak için kullandı#ı bölümdür. Birbirini takip eden 12 adımlı pozisyon de#i"tirme sayesinde sistem pusula ayarlarını yapar. Kalibrasyon i"lemi giri" tu"una bir defa basmak sureti ile ba"latılır. Aynı anda ekranın alt bölümünde i"lem basamak sırası ve termal kameranın hangi yöne hareket ettirilece#i görülür. Her basamaktan sonra iki sembol “-“ olarak birle"ir ve giri" tu"una iki saniye basılarak sonraki adıma geçilir ve 12nci basamaktan sonra kalibrasyon ayarı tamamlanır. (ee) Servis Konumu : Bu konum seçili iken seri kanaldan cihaz ile ilgili yazılım de#i"tirilebilir veya yüklenebilir. (d) Sistemin Kurulması ve "lk Ayarlarının Yapılması: (I) Kalibrasyon Ayarı: HEKOS sistemi hedefin istikamet ve yükseli" açılarını elektronik pusula sayesinde yapar. Elektronik pusulanın bulundu#u noktadaki manyetik ortamlardan etkilenmemesi ve çevresini tanıyıp gerekli düzeltmeleri yapması maksadıyla yapılır. HEKOS sistemide pusulalarda oldu#u gibi manyetik ortamlardan ve metallerden uzak tutulmalıdır. Kalibrasyon i"lemi kalibrasyon konumunda iken termal kameranın on iki adım halinde hareket ettirilmesi ile yapılır. Kalibrasyon i"leminden sonra ekranın sa# alt kısmında pusula hassasiyeti PH olarak derece cinsinden belirir. Bu de#erin 0.5 veya altında olması tavsiye edilir. 11-105 TASN!F DI"I


Bu de#erin bir derece ve üstünde çıkması durumunda tekrar ba"tan kalibrasyon ayarı yapılmalıdır. (II) Saat Tarih Ayarları: Menü anahtarı tarih/saat konumuna alınır ve imleç yardımıyla ok tu"larıyla girilir ve iki defa giri" tu"una basılarak kaydedilir. (III) Mevzi Koordinat De$erleri Girilmesi: Termal kameranın bulundu#u noktanın koordinat bilgileri bir defaya mahsus girilmelidir. Yer de#i"tirmelerde de mutlaka yeni mevzi koordinat da#erleri sisteme girilir. $lk olarak menü anahtarından mevzi konumu seçilir ve ekranda en son girilen mevzi koordinat de#erleri belirir.imleç ve ok tu"ları yardımıyla haritadan veya GPS yardımıyla bulunan koordinat de#erleri girilir. • D: (DO%U); Bulunulan noktanın grid koordinat gösterim sisteminde yedi haneli metre cinsinden do#u de#eridir. 1/25.000 ölçekli askerî haritalar kullanılırken ilk iki de#ere 00 girilmelidir. • K: (KUZEY); Bulunulan noktanın grid koordinat gösterim sistemindeki kuzey de#eridir ve aynı esaslarda girilir. • B: (GR"D BÖLGE "!ARET"); Bulunulan noktanın hangi pafta numaralı haritada bulundu#unu gösterir. • Y: (YÜKSEKL"K ); Bulunulan noktanın deniz seviyesinden yüksekli#ini metre cinsinden gösterir. • GY: (GR"D YAKLA!MA AÇISI );Bu de#er bulunulan nokadaki grid kuzeyi ile co#rafi ( gerçek kuzey ) arasında kalan açıdır ve sistem tarafından otomatik olarak hesaplânır ve milyem cinsinden ekranda gösterilir. • DS: (DO%AL SAPMA AÇISI ); Bulunulan noktadaki manyetik kuzey ile co#rafi kuzey arasında kalan açıdır ve sistem tarafından otomatikman hesaplânıp milyem cinsinden ekranda yazılır. (IV) Kuzey Tevcih Metodunun Belirlenmesi : Menü anahtarı hedef konumunda iken istikamet açısı istenen hedefin kuzey yönlendirmesi üç de#i"ik "ekilde yapılır; (aa) Manyetik kuzeye göre tevcih, 11-106 TASN!F DI"I


(bb) Co#rafi kuzeye göre tevcih, (cc) Grid kuzeyine göre tevcih olarak hesaplanabilir. Ayrıca hedefin istikamet açısı kullanıcının seçebilece#i 5 farklı "ekilde gösterilebilmektedir. Bunlar ; • CO%: Hedefin istikamet açısı co#rafi kuzeye göre verilir, • GR" : Hedefin istikamet açısı grid kuzeye göre verilir, • MAN: Hedefin istikamet açısı manyetik kuzeye göre verilir, • T- C: Hedefin istikamek açısı sadece co#rafi kuzeye göre verilir, • T- G: Hedefin istikamet açısı yanlızca grid kuzeyine göre verilir. Menü anahtarı hedef konumunda iken giri" tu"una basmak suretiyle 5 farklı gösterimden biri sırayla seçilebilir. (e) Sistemin Sıfırlaması: (I) Gündüz Sıfırlaması: Sensor biriminde bulunan bakma opti#inin içinde bulunan lâzer "ebekesi ile termal görüntü "ebekesinin merkezi gündüz seçilen bir hedefte birle"tirilerek yapılır ve sabitleme mandalıyla sensor birimi sabitlenir. (II) Gece Sıfırlaması: Gece sıfırlama yapılması gerekirse lâzer hedef noktalayıcı vasıtasıyla bir hedef i"aretlenir ve termal görüntüdeki "ebekenin merkezi noktalanan hedefle birle"tirilir. Bu i"lem esnasında LHN sıkı"tırma ve gev"etme mandalları ayarlanarak sıfırlama gerçekle"tirilir. Lâzer hedef noktalayıcının ni"an aldı#ı nokta sadece gece görü" cihazları ile görülece#inden mutlaka bu i"lem esnasında gece görü" dürbünü kullanılmalıdır. (f) Lazer Hedef Noktalayıcının Kullanımı: (I)

Pil kapa#ı açılırak iki adet kalem pil yerle"tirilir,

(II) Normal kullanımı sırasında kontrol anahtarı a"a#ı pozisyona getirilir. (III) Hedefi i"aretlemek için kontrol birimindeki LHN kumanda anahtarı darbeli veya sürekli konuma getirilir ve kullanıma açılır. 11-107 TASN!F DI"I


18-1111. !AH"NGÖZÜ TERMAL KAMERA a. Tanım: %AH$NGÖZÜ Termal Kamera; gündüz veya gece olumlu ko"ullara ilave olarak, görü" mesafesinin sınırlı oldu#u sis, pus ve ya#mur gibi do#al hava ko"ulları ile toz, duman, yangın ve kamuflaj gibi muharebe sahası ko"ullarında, görü"ün zayıf veya sınırlı oldu#u tüm ortamlarda hedefin tespit, te"his ve izlenmesini sa#layan ve uzak kızılötesi bandında çalı"an termal görüntüleme sistemidir.

!ekil-11.74:!AH$NGÖZÜ Termal Kamera %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi, gece görü" için Termal Görü" Sensoru, gündüz görü" için Gündüz Görü" Sensoru, Hedefin konum bilgileri ve mesafesi için Hedef Koordinat Belirleme Birimi ve hedefin i"aretlenmesi için Lazer Hedef Noktalayıcıdan olu"maktadır. 11-108 TASN!F DI"I


b. Kurulu#taki Yeri: BAYKU% Termal Kamera ile aynıdır. c. Özellikleri: (1) Termal Görü" Sensorunda dar ve geni" olmak üzere iki görü" alanı mevcuttur. Sıcak cisimlerin ekranda gösterilmesinde beyaz veya siyah tonların seçilmesi olana#ı kullanıcıya sunulmu"tur. Ayrıca de#i"ik tehdit unsurlarında ve çevre ko"ullarında hedefin daha kolay tespiti için "ebeke parlaklık ayarını; görüntü kazanç, seviye ve odak ayarlarını de#i"tirme imkanına ve görüntüyü herhangi bir görü" alanında sayısal olarak 2 kat büyütme ve görüntü durdurma özelli#ine sahiptir. (2) Gündüz Görü" Sensoru, görünür dalga boyunda görü" sa#lamaktadır. Dı" ortamdan gelen görünür ı"ınlar lens takımından geçtikten sonra 1/3" renkli CCD Kamera üzerine dü"ürülerek analog görüntü olu"turulur. Daha sonra bu görüntü üzerine semboloji eklenerek asıl görüntü elde edilir. Gündüz Görü" Sensorunda dar ve geni" olmak üzere iki görü" alanı bulunmaktadır. (3) Konum Belirleme Birimi; Lazer Mesafe Ölçer, Yan – Yükseli" Açı Sensoru ve Yer Konumlama Sistemi (GPS) Alıcısı gibi üç temel birimden olu"maktadır. Hedefin mesafesini ölçmeye yarayan Lazer Mesafe Ölçer 1.54 ' m dalga boyunda çalı"ır ve lazer ı"ı#ı göze zararsızdır. Lazer Mesafe Ölçer, 20 km.’ye kadar ölçüm yapabilmektedir. Ölçüm hassasiyeti 5 m.’dir. Hedef Koordinat Belirleme Birimi içerisinde kullanılan Yer Konumlama Sistemi (GPS) Alıcısı 12 kanala ve 10 m. (rms) konum tespit hassasiyetine sahiptir. Manyetik istikamet açısının tespiti ve do#al sapma açısının yazılım tarafından otomatik olarak hesaplanması için Hedef Koordinat Belirleme Birimi içerisinde Yan-Yükseli" Açı Sensoru bulunmaktadır. Bu sensorun kuzey tespit hassasiyeti 8 (rms) milyemden küçüktür. (4) %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi üzerinde gerekli kontrollerin ve video görüntüsünün izlendi#i bir Güç/Kontrol/Video Arayüz Birimi aracılı#ı ile kontrol edilir. (5) %AH$N GÖZÜ Elektro – Optik Sensor Sistemi’nde sadece Gündüz Görü" Sensorunun çalı"tı#ı DTV modu, sadece Termal Görü" Sensorunda bulunan so#utucunun çalı"tı#ı BEKLEME modu, Gündüz Görü" Ünitesi ve Termal Görü" Sensorunun birlikte çalı"tı#ı DTV/TERMAL modu olmak üzere üç temel çalı"ma modu bulunmaktadır. 11-109 TASN!F DI"I


ç. Teknik Bilgileri: Termal Görü" Sensoru

Optik Büyütme : x9 (Dar), x3 (Geni") Elektronik Büyütme: x2 Bakı" Açısı : 1,3°x1.8° (Dar) Bakı" Açısı : 4°x5.4° (Geni")

Gündüz Görü" Sensoru

CCD Sensor Tipi : 1/3” Renkli Bakı" Açısı : <1°

Lazer Hedef Noktalayıcı Hedef Koordinat Belirleme Birimi

Çalı"ma Modları: Sürekli, Darbeli

Lazer Mesafe Ölçme Ölçüm Aralı#ı : < 20 km. Birimi Ölçüm Hassasiyeti : 5 m. Yer Konumlama Sistemi (GPS) Alıcısı

Kanal Sayısı : 12 Konum Tespit Hassasiyeti : 10 m.

Yan/Yükseli" Açı Sensoru

Sayısal Pusula, Kuzey Bulucu Yükseli" Açı Sensorundan Olu"maktadır

Menzil Performansı

Tespit : 11.500 m. Tanıma : 4.600 m. Te"his : 2400 m.


-30°C / +50°C


-30°C / +60°C

A#ırlık (Sensor Ünitesi)

28 Kg.

A#ırlık (Operatör Kontrol Birimi)

10 Kg.

A#ırlık (Üç Ayak Sehpa)

15 Kg.

A#ırlık (Yönlendirici Takımı)

40 Kg. 11-110

TASN!F DI"I


d. Parçaları: (1) !AH"NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi: %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi, 8–12' m bant olarak da adlandırılan Uzak Dalga Boyu Kızılötesi bandında algılama yapan II. Nesil bir termal kameradır. (2) Yönlendirici Arabirim (Pan&Tilt): Sensorların monte edildi#i birimdir. Üçayak üzerinde yer alan hareketli platform sayesinde, yatay ve dü"ey eksenlerde açısal sınırlar içinde hedefin aranması ve takibi mümkün olmaktadır. Kumanda biriminde yer alan hareket çubu#u vasıtasıyla istenilen yönde ve hızda bakı" hattı de#i"tirilebilir. Ayrıca seçilecek bir alan içinde sürekli olarak alan tarama (90°, 120°,180°,360°) imkânı sa#lanmı"tır.

Elektro-Optik Sensor Sistemi

Yönlendirici Arabirim (Pan&Tilt):

!ekil:11-75: Elektro-Optik Sensor Sistemi ve Yönlendirici Arabirim (Pan&Tilt) (3) Konum Belirleme Birimi: Konum Belirleme Birimi içinde yer alan mesafe bulucu ve sayısal manyetik pusula sayesinde monitör üzerinde mevcut hedefin, "ebeke ile kesi"tirilerek mesafesinin ve koordinatlarının bulunmasını ayrıca %AH$NGÖZÜ Elektro–Optik Sensor Sistemi’nin kendi koordinatlarını da bulunmasın sa#lar. 11-111 TASN!F DI"I


(4) Gündüz Görü# Kamerası: Sistemin içerisinde bir adet Gündüz Görü" Kamerası entegre edilmi"tir. Gündüz Görü" Kamerası’nın fonksiyonları Operatör Kumanda Birimi üzerinden gerçekle"tirilir. (5) Operatör Kumanda Birimi (OKB): %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi’ne ait tüm fonksiyonlar, OKB Hem RS–232 hem de RS–422 seri haberle"me arayüzünden verilen sayısal komutlarla kontrol edilir. Herhangi bir butona basıldı#ında ilgili fonksiyona ait sayısal komut bilgisi haberle"me ara yüzünden Sensor Birimi’ne aktarılır.

!ekil-11.76: Operatör Kumanda Birimi (OKB) (6) Renkli Monitör: Ekran görüntüsünü harici bir ekrana ta"ımak için kullanılır. Kurulum sırasında kullanılması zorunlu de#ildir. (7) Üçayak Sehpa (Tripod): Hareketli Platform veya Yatay–Dikey arabirim üzerindeki %AH$NGÖZÜ Elektro–Optik Sensor Sistemi’nin sahrada istenilen yükseklikte kullanılmasını sa#layan birimdir. 11-112 TASN!F DI"I


(8) Yatay-Dikey Arabirim: %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi’nin yatay ve dü"ey eksende elle hareket ettirilmesini sa#layan birimdir. Bu birimin kullanılabilmesi için K3 Kablosunun takılması gerekir.

!ekil–11.77: Yatay-Dikey Arabirim (9) Akü Birimi: $çerisinde iki adet 12V/40Ah kapasiteli, kapalı tip sızdırmaz ve bakım gerektirmeyen, elektrostatik toz boyayla boyanmı" özel akü kabininde bulunan birimdir. MS3206 20-17S Di"i ve yedi uçlu akü çıkı" konnektörü bulunmaktadır.

!ekil -11.78: Akü Birimi 11-113 TASN!F DI"I


(10) Güç Kayna$ı (220VAC / 28VDC Çevirici Birimi) ve Akü !arj Birimi: %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi’nin "ebeke cereyanı ile çalı"masını sa#layan birimdir. Aynı zamanda aküyü "arj etmek için kullanılır.

!ekil-11.79: Güç Kayna#ı ve Akü !arj Birimi (11) Sistemde Kullanılan Kablolar: (a) K1 Sistem Ba#lantı Kablosu (b) K2 Sistem Ba#lantı Kablosu (c) K3 Sistem Ba#lantı Kablosu (ç) Akü %arj Kablosu (d) %arj Cihazı Besleme Kablosu (e) BNC-BNC OKB – Monitör Kablosu 11-114 TASN!F DI"I


e. !AH"NGÖZÜ Termal Kameranın Çalı#ma Esası: Cihaz; Akü veya 220VAC "ehir "ebekesi çalı"maktadır. (1) Akünün !arj Edilmesi: (a) 220VAC %ehir %ebekesi Güç Kablosu, %arj Cihazı üzerinde "G$R$%" yazan konnektöre takılır. Di#er ucu 220VAC "ehir "ebeke hattına ba#lanacak "ekilde olan kablo, i"lemler bitene kadar "ehir "ebekesine takılmamalıdır. (b) Di#er kablonun da di"i ucu, "SICAKLIK ve AKÜ" yazan konnektöre, erkek ucu da Akü'nün üzerindeki konnektöre takılır. (c) %arj Cihazı'nın sa# üst kö"esindeki tornavida ba"lı "GK-%ARJ" Anahtarı, "%ARJ" konumunda olmalıdır. (ç) 220VAC %ehir %ebekesi Güç Kablosu, "ehir "ebekesine takılır. Akü %arj Cihazı üzerindeki "AC AÇIK" anahtarı, yukarı konuma alınır. Cihaza giren gerilim normal sınırlar içerisinde ise Akü %arj Cihazı üzerindeki "AC LED" ye"il renkli lamba yanar. (d) Cihazda herhangi bir sorun varsa kırmızı renkli lamba (UYARI) yanıp söner ya da sürekli yanar. Lambanın yanıp sönmesi cihaz sıcaklı#ının yükseldi#ini fakat cihazın hala çalı"maya devam etti#ini, lambanın sürekli yanması ise cihaz sıcaklı#ının çok yükseldi#ini ve cihazın artık çalı"madı#ını gösterir. Bu durumda cihazın so#uması gereklidir. (e) Cihazda bir sorun yok ise; "DC AÇIK" Anahtarı, yukarı konuma alınarak Aküye gerekli olan akım/gerilim yollanılır. Bu sırada ye"il renkli "DC LED" yanar. Bunun anlamı DC çıkı" gerilimi var ve normal sınırlar içerisinde demektir. Akü "arj edilirken ye"il renkli "%ARJ LED" yanar. Akü "arj olup tampon "arj seviyesine geldi#inde bu lamba söner. Bu a"amada ye"il renkli "DOLU LED" lambası yanar. Bu lambanın anlamı cihazın aküyü tampon "arjla beslemeye devam etti#idir. D"KKAT ! Akü voltajı 20 VCD’nin altına dü$erse; Yönlendirici Takım devre dı$ı kalır ve ekrana “ GÜÇ YETERS"Z YÖNLEND"R"C" DEVRE DI!I” uyarısı gelir.

11-115 TASN!F DI"I


GK- arj Anahtarı AC Giri Anahtarı DC Çıkı Anahtarı ehir ebekesi Giri i

Sensör Güç Çıkı ı

!ekil-11.80: Akü !arj Birimi

!ekil-11.81: Akünün !arj Edilmesi 11-116 TASN!F DI"I

Akü arj Çıkı ı


(2) Cihazın Kurulması: (a) Yönlendirici Takım ile Akü Kullanılarak Çalı#tırılması:

!ekil-11.82: Yönlendirici Takım ve Akü ile Kurulması (I) K1 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (küçük di"i uç) - Operatör Kontrol Birimi (OKB)'nin P1 Konnektörü’ne (küçük erkek uç) (II) K1 Kablosunun P4 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) - Akü'nün J2 Konnektörü’ne (büyük di"i uç) (III) K1 Kablosunun P3 Konnektörü’nü Yönlendirici Birim'in P4 Konnektörü’ne (büyük erkek uç)

(büyük

di"i

uç)

-

(IV) K1 Kablosunun P2 Konnektörü’nü Yönlendirici Birim'in P3 Konnektörü’ne (küçük erkek uç)

(küçük

di"i

uç)

-

(V) K2 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) Sensör Birimi'nin P2 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (VI) K2 Kablosunun P2 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) – Yönlendirici Takım'ın J5 Konnektörü’ne (büyük di"i uç) ba#lanır. 11-117 TASN!F DI"I


(b) Yönlendirici Takım ile 220 V AC !ehir !ebekesi Kullanılarak Çalı#tırılması:

YÜK

!ekil-11.83: Yönlendirici Takım ve 220 V AC !ehir !ebekesi ile Kurulması (I) K1 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (küçük di"i uç) - Operatör Kontrol Birimi (OKB)'nin P1 Konnektörü’ne (küçük erkek uç) (II) K1 Kablosunun P4 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) – Güç Kayna#ının Yük Konnektörü’ne (büyük di"i uç) (III) K1 Kablosunun P3 Konnektörü’nü Yönlendirici Birim'in P4 Konnektörü’ne (büyük erkek uç)

(büyük di"i uç) -

(IV) K1 Kablosunun P2 Konnektörü’nü Yönlendirici Birim'in P3 Konnektörü’ne (küçük erkek uç)

(küçük

di"i

uç)

-

(V) K2 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) Sensör Birimi'nin P2 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (VI) K2 Kablosunun P2 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) – Yönlendirici Takım'ın J5 Konnektörü’ne (büyük di"i uç) ba#lanır. 11-118 TASN!F DI"I


(c) Yatay-Dikey Arabirim ile Akü Kullanılarak Çalı#tırılması:

!ekil-11.84: Yatay-Dikey Arabirim ve Akü ile Kurulması (I) K1 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (küçük di"i uç) - Operatör Kontrol Birimi (OKB)'nin P1 Konnektörü’ne (küçük erkek uç) (II) K1 Kablosunun P4 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) – Akü’nün J2 Konnektörü’ne (büyük di"i uç) (III) K1 Kablosunun P3 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) – K3 Kablosunun P1 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (IV) K3 Kablosunun P2 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) – Sensör Biriminin P2 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (V) K1 KULLANILMIYOR.

Kablosunun

P2

11-119 TASN!F DI"I

Konnektörü

(küçük

di"i

uç)-


(ç) Yatay-Dikey Arabirim ile 220 V AC !ehir !ebekesi Kullanılarak Çalı#tırılması:

!ekil-11.85: Yatay-Dikey Arabirim ve 220 V AC !ehir !ebekesi ile Kurulması (I) K1 Kablosunun P1 Konnektörü’nü (küçük di"i uç) - Operatör Kontrol Birimi (OKB)'nin P1 Konnektörü’ne (küçük erkek uç) (II) K1 Kablosunun P4 Konnektörü’nü (büyük erkek uç) – Güç Kayna#ının Konnektörü’ne (büyük di"i uç) (III) K1 Kablosunun P3 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) – K3 Kablosunun P1 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (IV) K3 Kablosunun P2 Konnektörü’nü (büyük di"i uç) – Sensör Biriminin P2 Konnektörü’ne (büyük erkek uç) (V) K1 KULLANILMIYOR

Kablosunun

P2 11-120

TASN!F DI"I

Konnektörü

(küçük

di"i

uç),


(3) Operatör Kumanda Birimi Üzerindeki Kontroller: 14 1

2 4 13

3

11,12

5,6

8 7

9,10

!ekil-11.86: Operatör Kumanda .Birimi Konum

Tu# Adı

Ana Fonksiyon

1

TV/ KAPALI / BEKLEME / TERMAL TV ANAHTARI

Açma-Kapama/Termal Kamera /Gündüz Kamerası ve Bekleme Konumu seçimi

2

YÖNLEND$R$C$ TAKIM SA&/SOL/YUKARI/A%A&I KUMANDA KOLU

Yönlendirici Takımın sa# / sol / yukarı / a"a#ı hareketlerinin sa#lanması

11-121 TASN!F DI"I

"kinci Fonksiyonu


3

POLAR$TE ANAHTARI (F1)

Termal görü" sensoru için Sıcak Beyaz / Sıcak Siyah seçimi

F1

4

TERMAL / TV ANAHTARI (F2)

Termal/Gündüz görü" seçimi

F2

5

SEV$YE / KAZANÇ / MENÜ ANAHTARI

Termal görü" sensoru için Kontrast (Kazanç) ayarı

6

SEV$YE / KAZANÇ / MENÜ ANAHTARI

Termal görü" sensoru için Seviye (Parlaklık) ayarı

7

ÇIKI% ANAHTARI (F4)

Herhangi bir seçim yapmadan menüden çıkmak için kullanılır.

F4

8

G$R$% ANAHTARI (F5)

Menüden herhangi bir bilgi seçmek veya menüleri ekrana getirmek için kullanılır.

F5

9

%EBEKE ANAHTARI

%ebekeyi Açıp/Kapamak için kullanılır

10

%EBEKE ANAHTARI

%ebekenin Parlaklı#ını ayarlamak için kullanılır

11

GEN$%/DAR – ODAK (+) / ODAK (-) ANAHTARI

Geni"/Dar görü" alanı seçimi için kullanılır

12

GEN$% / DAR – ODAK (+) / ODAK (-) ANAHTARI

Odak ayarı yapmak için kullanılır

13

OTO/ELLE ANAHTARI (F3)

Termal görü" sensoru için Otomatik Parlaklık / Kontrast seçimi

14

LAZER ANAHTARI

Lazer Mesafe Ölçer için “Lazer Gön- derme” komutu

11-122 TASN!F DI"I

F3


(4) Cihazın Çalı#tırılması: %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensör Sistemi üç de#i"ik mod da bulunabilir. •

DAY TV (DTV) / TERMAL Modu.

•

DAY TV (DTV) Modu.

•

BEKLEME Modu. (a) Sistemin “TERMAL / TV” Modunda Çalı#tırılması:

Bu modda sistemin Termal Görü" Sensoru ve Gündüz Görü" Sensoru beraber çalı"maktadır. Sistemden hangi modda görüntü alınaca#ına TERMAL / TV Anahtarına basılarak karar verilir. Örne#in; ekranda Termal Görüntü varken bu anahtara basıldı#ında görüntü Gündüz Görü" Görüntüsü’ne dönü"ür. Tekrar bu anahtara basılırsa Gündüz Görü" Görüntüsü ekrandan giderek ekrana tekrar Termal Görüntü ekrana gelir. D"KKAT ! Sistem DAY / TERMAL Modunda açıldı%ında TERMAL GÖRÜNTÜ olu$ana

! ” (So%utma "$lemi Sürüyor) i$aretinin ekrandan gitmesi beklenmelidir. “! ” “(So%utma "$lemi kadar hiç bir i$lem yapılmamalıdır. Ekrandaki “

Sürüyor) i$areti ekrandan gitti%inde sistem kullanıma hazır demektir.

Termal Sistem ilk açıldı#ında içindeki de#i"kenler "u de#erleri alır. Termal Görü" Sensoruna ait de#i"kenler; Kazanç Parlaklık Görü" Alanı Polarite Semboloji

: Otomatik : Otomatik : Geni" : Beyaz Sıcak : Aktif

%ebeke

: Aktif

Elektronik Büyütme Görüntü Durdurma HEKOS LHN GPS Konum $steme Yönlendirici Arabirim durum göstergeci 11-123

TASN!F DI"I

: Aktif De#il : Aktif De#il : Aktif De#il : Aktif De#il : Aktif De#il : Aktif De#il


Cihaz; TV-Kapalı-Bekleme-Termal/TV Anahtarı TERMAL/TV konumunda iken yani TERMAL/TV Modunda açıldı#ında, ilk olarak !ekil-11.87'deki ekranla kar"ıla"ılır.

!ekil-11.87: TERMAL / TV Modu Açılı" Ekranı Türk Bayra#ı sembolojisi ekranda bir süre kalır ve kaybolur. Daha sonra !ekil-11.88’deki ekran otomatik olarak ekrana gelir. F5-G$R$% Anahtarı’na basılarak onay verebilir veya “F1” anahtarına basılarak GPS’den güncelleme yapabilir. “F4” Anahtarına basılırsa mevcut durum korunur.

!ekil-11.88:TERMAL / TV Modu Açılı" Ekranı Bilgi Giri" 11-124 TASN!F DI"I


TERMAL / TV modunda ekrana gelen menüde herhangi bir de#i"iklik yapılmayacaksa “F5-ONAY” butonuna basılır. Ekrana %ekil-11.89’deki görüntü gelir.

!ekil-11.89:TERMAL / TV Modu Kullanıcı Ekranı D"KKAT ! Sistem açıldı%ında Termal Görüntü alınabilmesi için; Sistemin açıldı%ı andan itibaren so%utucu devreye girer ve detektör sıcaklı%ı 77K’ne -196°C) ula$tı%ında Termal Görüntü olu$ur. Ekrandaki “!” (So%utma "$lemi Sürüyor) i$aretinin gitmesi beklenmelidir.

11-125 TASN!F DI"I


(I) OKB Üzerindeki Anahtar ve Dü$melerin TERMAL/TV Modundaki "#levleri: Operatör %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Sistemi’ni Operatör Kontrol Birimi üzerindeki Anahtar ve Dü#meler yardımıyla kullanır. Bu anahtar ve dü#melerin görevleri a"a#ıda açıklanmı"tır. (aa) Kumanda Kolu: Operatör Kontrol Birimi üzerindeki Kumanda Kolu yardımıyla sistem; sa#a veya sola sonsuz, Yukarı do#ru 45° a"a#ı do#ru ise 45° hareket edebilir. Kumanda Kolu, Sistem ilk kez kullanılaca#ında ve Yönlendirici Arabirim kendili#inden hareket etmeye ba"ladı#ında KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU yapılmalıdır. (bb) Polarite Anahtarı – F1: Sistem TERMAL / TV Termal Mod’unda açıldı#ında ekranda görülen termal görüntünün polaritesini de#i"tirmek amacıyla kullanılır. Örne#in ekrandaki termal görüntüde sıcak cisimler beyaz (açık ye"il) ise bu durumda Polarite Anahtarı'na basıldı#ında ekrandaki görüntüde sıcak cisimler siyah (koyu ye"il) "ekilde görülür. Bu sırada ekrandaki görüntünün hangi polaritede oldu#unu gösteren semboloji ekranın sa#ında (siyah ya da beyaz renkli adam "eklinde) görülür. (cc) Termal / TV Anahtarı – F2: Sistem TERMAL/ V Modu seçilerek çalı"tırıldı#ında Termal ve Gündüz Görü" Sensor Birimi'nin her ikisi de aynı anda güç tüketir. Her iki birimde aktif durumdadır. Sistemden hangi modda görüntü alınaca#ına TERMAL/TV Anahtarına basılarak karar verilir. Örne#in; ekranda Termal Görüntü varken bu anahtara basıldı#ında görüntü Gündüz Görü" Görüntüsü’ne dönü"ür. (çç) Oto / Elle Anahtarı – F3: Termal Kamera’nın odaklama i"i bu anahtar yardımıyla otomatik ya da elle (manüel) yapılabilir. Ayrıca menüdeki bazı ekranlarda “F3” komutunu yerine getirir. (dd) Geni# / Dar – Odak (+) / Odak (-) Anahtarı: Oto/Elle Anahtarı, Elle konumuna alındı#ında; Termal Kamera'nın odak i"lemi, kullanıcının Geni"/Dar – Odak (+)/Odak (-) Anahtarı'na elle bastı#ı sürece yapılır. 11-126 TASN!F DI"I


Geni" Bakı" Açısı seçildi#inde kullanıcı ekranında Termal Görüntü ve üzerinde kare "eklinde bir "ebeke görülür, Dar Bakı" Açısı seçildi#inde ise kullanıcı ekranında Termal Görüntü ve üzerinde artı "eklinde bir "ebeke görülür. (ee) Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı: Bu anahtar ekrandaki termal görüntünün seviyesini ve kazancını ayarlamak amacıyla kullanılır. Seviye arttırmak için Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı’na sola do#ru, azaltmak için ise sa#a do#ru basılır. Aynı "ekilde Kazancı arttırmak için Seviye/Kazanç / Menü Anahtarı'na yukarı do#ru, azaltmak için ise a"a#ı do#ru basılması gereklidir. Bu anahtar ayrıca menülerdeki bir bilgiyi belirgin hale getirmek içinde kullanılır. Ekranın alt kısmındaki Menü ba"lıklarından birisi Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı’nın sa#a veya sola hareketi ile belirgin hale getirilir. Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı'nın yukarı do#ru itilmesiyle alt menülere ula"ılabilir. (ff) Çıkı# Anahtarı – F4: Menüden direk çıkılması ya da Menüde yapılan de#i"iklerin onaylanmadan çıkılması durumunda “F4-ÇIKI%” anahtarı kullanılır. (gg) Giri# Anahtarı – F5: F5-G$R$% Anahtarı'na basıldı#ında, ekranın alt kısmında Menüler ortaya çıkar. Ayrıca Menüde istenilen bir alt ba"lı#ın seçilmesi ya da aktif hale getirilmesi veya yapılan bir i"lemin onaylanması içinde bu anahtar kullanılır. ($$) !ebeke Anahtarı: Ekranda görülen geni" bakı" açısı ya da dar bakı" açısı "ebekelerinin parlaklı#ının azaltılıp ço#altılması ya da bu "ebekelerin ekrandan tamamen silinmesi için kullanılan anahtardır. Anahtar en soldayken "ebekeler kapalı konumdadır. Anahtar sa#a do#ru çevrildikçe "ebeke parlaklı#ı arttırılır. (hh) Lazer Anahtarı: HEKOS Birimi menüden aktif hale getirildikten sonra Lazer Anahtar’ı kullanılarak Lazer ate"lemesi yapılır. Bu Lazerin yansıması ile hedefin mesafesi ekranda görülür. Lazer sadece dar görü" açısında kullanılabilir. Geni" görü" açısında lazer atılmaya çalı"ılırsa ekrana “GEN$% BAKI% AÇISINDA LAZER ATILAMAZ” uyarısı gelir. 11-127 TASN!F DI"I


(II) TERMAL / TV Modu Menüleri: TERMAL / TV MODU MENÜLER" Menüler 1-HEKOS Menüsü (Menüye ula"mak için; imleç, Seviye /Kazanç / Menü Anahtarı yardımı ile ekrandaki HEKOS Menüsü üzerine getirilir)

Ana Menü HEKOS HEDEF NOKTALAYICI

-SÜREKL$ -DARBEL$ -KAPALI

PUSULA SORGULA KONUM SORGULA KONUM G$R HEDEF AZAM$ MENZ$L ASGAR$ MENZ$L YANSIMA MODU

2-S"STEM Menüsü (Menüye ula"mak için; imleç, Seviye /Kazanç / Menü Anahtarı yardımı ile ekrandaki S$STEM Menüsü üzerine getirilir)

Alt Menü

-SON YANSIMA -$LK YANSIMA

SÜRÜM TAR$H / SAAT TV/TERMALSENKRON$ZASYON KUZEY REFERANSI

-ELLE -ASTRONOM$K -PUSULA

KAL$BRASYON SONUCU PUSULA KAL$BRASYONU DURUM

-HEKOS -TERMAL -LAZER -GPS

CIT

-TERMAL -HEKOS

S$STEM

11-128 TASN!F DI"I


TERMAL / TV MODU MENÜLER" Menüler 3-YÖNLEND"R"C" Menüsü (Menüye ula"mak için; imleç, Seviye /Kazanç / Menü Anahtarı yardımı ile ekrandaki YÖNLEND$R$C$ Menüsü üzerine getirilir)

Ana Menü

Alt Menü

KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU OTOMAT$K TARAMA

-90 -120 -180 -360

HIZ

-YAVA% -HIZLI -NORMAL

D POZ$SSYON PARK

4-TERMAL Menüsü (Menüye ula"mak için; imleç, Seviye /Kazanç / Menü Anahtarı yardımı ile ekrandaki TERMAL Menüsü üzerine getirilir)

GÖRÜNTÜ DURDUR X2 GÖRÜNTÜ MODLARI

-DAR BAND -NORMAL -GEN$% BAND

ÖN KAZANÇ

-YÜKSEK -ORTA -DÜ%ÜK

D"KKAT ! Termal Görü$ Birimi çalı$maya ba$layıp ekranda görüntü olu$tuktan sonra “F5-G"R"!” Anahtarına basılarak yukarıdaki tERMAL modun menülerine ula$ılır.

11-129 TASN!F DI"I


Termal Görü" Birimi çalı"maya ba"ladıktan sonra kullanıcının ilk kar"ıla"aca#ı ekran !ekil-11.90'deki gibidir. Kullanıcı bu ekranı gördükten sonra “F5-G$R$%” Anahtarına basarak TERMAL modun alt menülerine ula"ılır.

!ekil-11.90:TERMAL / TV Modu Kullanıcı Ekranı

(aa) HEKOS Birim’in Aktif Hale Getirilmesi: 1- HEKOS Aktif hale getirildikten sonra yakla"ık 10 Saniye beklenmelidir Termal TV HEKOS Birimi’ni aktif hale getirmeden HEKOS ba"lı#ı altındaki hiçbir alt menü çalı"maz. 2- HEKOS Menüsü’ne ula"mak için; Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı yardım ile ekrandaki HEKOS yazısı üzerine gelinir. (Ekranda menüler görülmüyorsa “F5-Giri"” tu"una basılır). Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı yukarı do#ru itildi#inde HEKOS Alt Menüsü ekrana gelir. 3- $mleç sırasıyla Yansıma Modu, Asgari Menzil, Azami Menzil, Hedef, Konum Gir, Konum Sorgula, Pusula Sorgula ve Hedef Noktalayıcı alt menü ba"lıklarını geçtikten sonra HEKOS ba"lı#ına gelir. 4- HEKOS Birimi'nin aktif hale gelebilmesi için imleç 11-130 TASN!F DI"I


HEKOS yazısı üzerinde iken "F5-G$R$%" Anahtarı’na bir defa basmak gerekir, “F5G$R$%” Anahtarı’na basıldı#ında HEKOS Birimi seçilmi" olur. Menüye tekrar girildi#inde gelen ekranda HEKOS yazısının yanında ( ) i"areti belirir ve ekranın solunda HEKOS i"areti çıkar 5- HEKOS Birimi’ni kapatmak için HEKOS Ba"lı#ı üzerinde iken “F5-G$R$%” Anahtarı’na bir kez basılmalıdır. (bb) Hedef Noktalayıcı Birim’in Aktif Hale Getirilmesi: 1- Sistemde bulunan Hedef Noktalayıcı Birim kullanılarak hedef i"aretlemesi yapılacaksa HEKOS Birimi aktif hale getirilmelidir. 2- HEDEF NOKTALAYICI Menüsü’ne ula"mak için; Seviye/Kazanç/Menü Anahtarı yardımı ile ekrandaki HEKOS yazısı üzerine gelinir. Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı yukarı do#ru itildi#inde HEKOS Alt Menüsü ekrana gelir. HEKOS Alt Menüsü ekrana geldikten sonra Seviye/Kazanç/Menü Anahtarı yardımıyla HEDEF NOKTALAYICI ba"lı#ı üzerine gelinir. $mleç HEDEF NOKTALAYICI ba"lı#ı üzerinde iken Seviye/Kazanç/Menü Anahtarı sa#a do#ru çekilirse alt menülere (KAPALI/DARBEL$/SÜREKL$) ula"ılır. 3- Kullanıcının Hedef Noktalayıcı ile i"i bitti#inde Hedef Noktalayıcı alt menüsünden Hedef Noktalayıcı’yı KAPALI konuma getirmesi gerekir. (cc) Konum Bilgilerinin Girilmesi: 1- “KONUM SORGULA” alt menüsü çalı"tırılmak istendi#inde HEKOS Biriminin daha önceden “ÇALI%IR” konuma getirilmi" olması gerekir 2- %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Birimi, DTV ve DTV/TERMAL modlarından herhangi birinde açıldı#ında sistemin hafızasında bulunan konum bilgileri ekranda görülür. E#er ekranda görülen konum bilgileri hatalı ise do#ru konum bilgisi, %AH$NGÖZÜ Elektro-Optik Sensor Birimi içerisinde bulunan Yer Konumlama Sistemi (GPS) Alıcısından elde edilebilir veya konum biliniyorsa bilgi do#rudan elle girilebilir. 3- Sensor Birimi’nin üzeri beton, Alüminyum v.b maddelerle kapatılırsa, GPS’in uydularla haberle"mesi kesilebilece#i unutulmamalıdır. 11-131 TASN!F DI"I


(çç) Pusula Kalibrasyonunun Yapılması: Sistemin ilk kurulmasında ya da konumunun her de#i"tirdi#inde “Pusula Kalibrasyonunun” mutlaka yapılması gerekmektedir. Ayrıca, Pusula Kalibrasyonu’na ba"lamadan önce HEKOS Birimi aktif hale getirilmelidir. Aksi taktirde kalibrasyon i"lemi yapılamayacaktır. 1- Pusula kalibrasyonuna ba"lamadan önce YÖNLEND$R$C$ Menüsü’nden “PARK” alt ba"lı#ı seçilir. Daha sonra S$STEM Menüsünden Kuzey Referansı/Elle yolu takip edilerek çıkan ekranda $stikamet (I)= 0 ve Yükseli" (Y) = 0 de#erleri girilir.”F5:G$R$%” anahtarına basılır. 2- Pusula Kalibrasyonu’nu ba"latmak için Seviye/Kazanç/Menü Anahtarı yardımı ile imleç ekrandaki S$STEM yazısı üzerine getirilir, aynı anahtar yukarı do#ru itilerek S$STEM Menüsü’nün Alt Menülerinin ekrana gelmesi sa#lanır. Aynı Anahtar yardımıyla imleç PUSULA KAL$BRASYONU Alt Menüsü üzerine getirilir ve “F5-G$R$%” anahtarına basılarak aktif edilir. 3- Pusula Kalibrasyonu, “F5-G$R$%” anahtarına basılarak aktif edildikten sonra !ekil-11.91’daki ekrana ula"ılır. $= 1 Y = +1 F1 : BA"LAT F2 : DURUM F3 : SONUÇ F4: ÇIKI" F5 : ONAY

!ekil-11.91: Pusula Kalibrasyonu Ba"lat Ekranı F1 : BA!LAT

“F1 BA%LAT” anahtarına basıldı#ında kalibrasyon i"lemi ba"lar

F2 : DURUM

Kalibrasyon i"lemi ba"ladıktan sonra durum sorgulamak için kullanılır

F3 : SONUÇ

Kalibrasyon i"lemi sona erdi#inde kalibrasyon sonucunu görmek için

F4 : ÇIK!

Kalibrasyon i"leminin yapılmasından herhangi bir sebeple vazgeçilirse

F5 : ONAY

Kalibrasyon i"lemi ba"ladıktan sonra bir sonraki adıma geçmek için

11-132 TASN!F DI"I


4- Pusula Kalibrasyonuna ba"lamak için “F1-BA%LAT” anahtarına basıldı#ında !ekil-11.92’deki ekranla kar"ıla"ılır. "= 1 Y = +1 F1 : BA!LAT F2 : DURUM F3 : SONUÇ F4: ÇIKI! F5 : ONAY

STEP 1.

!ekil-11.92: Pusula Kalibrasyonu Ba"lat Ekranı 5- !ekil-11.92’deki ekrana ula"ıldı#ında STEP 1 yazısının altında bir adet beyaz ok ve bir adet küçük beyaz dikdörtgen görecektir. Buradaki beyaz okun anlamı sistemin kumanda kolu yardımıyla ok yönünde hareket ettirilmesi gerekti#idir. Dikdörtgen ise sistemin sa#a ya da sola do#ru hareket etmesine gerek olmadı#ını gösterir. Sistem, kumanda kolu yardımıyla ok yönünde Y= 450±50 milyem hareket ettirilir. Daha sonra “F2 Durum” anahtarına basılarak okun dikdörtgen "ekline dönü"tü#ü gözlenmelidir. Durum sorgulamasından sonra e#er ok dikdörtgen "ekline dönü"mediyse ekrandaki ok yönünde harekete devam edilmeli ve dikdörtgen "eklinin ekranda görülmesine kadar durum sorgulamasının yapılması gereklidir. Bu i"lemlerin yapılırken sistemin yatayda hareket etmemesine özen gösterilmelidir. Okun dikdörtgene dönü"tü#ü gözlendikten sonra “F5-ONAY” Anahtarına basılarak bir sonraki adıma geçilir. 6- “F5-ONAY” anahtarına basıldı#ında ekrana STEP 2 görüntüsü gelir. Kullanıcı ekranda STEP 2. yazısının altında bir adet beyaz ok ve bir adet dikdörtgen görecektir. Sistem, kumanda kolu yardımıyla ok yönünde Y= -450±50 milyem görülene kadar (~900 milyem) hareket ettirilir. Daha sonra 11-133 TASN!F DI"I


“F2-Durum” anahtarına basılarak okun küçük beyaz dikdörtgen "ekline dönü"tü#ü gözlenmelidir. Okun küçük beyaz dikdörtgene dönü"tü#ü gözlendikten sonra “F5ONAY” Anahtarına basılarak bir sonraki adıma geçilir. 7- Yukarıdaki i"lemler aynı "ekilde adım adım yapılarak STEP 12’ye kadar devam edilir. 8- “F5-ONAY” anahtarına basıldı#ında STEP 12’ye geçilir. Kullanıcı ekrana ula"tı#ında STEP 12. yazısının altında bir adet beyaz ok ve bir adet küçük beyaz dikdörtgen görecektir. Sistem, kumanda kolu yardımıyla ok yönünde Y= -450±50 milyem görülene kadar (~900 milyem) hareket ettirilir. Daha sonra “F2Durum” anahtarına basılarak okun dikdörtgen "ekline dönü"tü#ü gözlenmelidir. “F5ONAY” anahtarına basıldı#ında ekrana “LÜTFEN KAL$BRASYONUN TAMAMLANMASINI BEKLEY$N$Z” yazısı gelir. “LÜTFEN KAL$BRASYONUN TAMAMLANMASINI BEKLEY$N$Z” yazısı ekran geldikten sonra yakla"ık 10 dk beklenir ve ”F3-SONUÇ” anahtarına basılır. Ekrana KAL$BRASYON SONUCU gelir ve bir süre sonra ekrandan silinir. Tekrar görülmek istenirse KAL$BRASYON SONUCU Menüsüne girilerek bakılır. Kalibrasyon sonucu $1,3 çıkmalıdır. E#er çıkan sonuç Kalibrasyon sonucu 1,3 de#erinin üzerinde ise ölçümleme i"lemi yeniden yapılmalıdır. Kalibrasyon i"lemi bir kaç kez daha yapıldı#ında Kalibrasyon sonucu $ 1,3 sonucu elde edilemiyorsa Sensor Birimi civarında bulunan ve manyetik alan olu"turabilecek, zırhlı araç, otomobil, kamyon, telsiz, mobil telefon gibi araç / malzemelerin ortamdan uzakla"tırılması gereklidir. Bu araç / malzemeler Sensor Birimi’nden uzakla"tırıldıktan sonra ölçümleme i"lemi tekrarlanmalıdır. Örne#in: Kalibrasyon sonucu 1º çıktıysa Sayısal Manyetik Pusula (DMO) ~18 milyemdik hata yapabilir demektir. D"KKAT ! Sistem çalı$ırken 100 m. yakınında tank, zırhlı araç, 10 m. yakınında mobil telefon, telsiz gibi manyetik alanı etkileyici cihaz ve / veya maddelerin olmaması

gerekmektedir.

Bu

durum

hassasiyetini olumsuz yönde etkileyebilir.

11-134 TASN!F DI"I

Dijital

Manyetik

Pusulanın


(dd) Kumanda Kolu Kalibrasyonunun Yapılması: 1- Kumanda Kolu Kalibrasyonu; sistem ilk kuruldu#unda yapılmazsa, Yönlendirici Takım (Hareketli Platform - Pan&Tilt) hareket etmez. 2- KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU ilk kullanımda ve Yönlendirici Arabirim kendili#inden hareket etti#inde yapılmalıdır. Her kullanımda bu ayarın yapılmasına gerek yoktur. 3- Operatör Kontrol Birimi üzerindeki Kumanda Kolu yardımıyla sistem; sa#a veya sola sonsuz, Yukarı do#ru 45° a"a#ı do#ru ise 45° hareket edebilir. Kumanda Kolu kullanıcının basma kuvvetiyle do#ru orantılı olarak Sensor Birimini hareket ettirir. kuruldu#unda ve/veya ba"ladı#ında yapılmalıdır.

4- Kumanda Kolu kalibrasyonu, Sistem ilk kez Yönlendirici Arabirim kendili#inden hareket etmeye

5- $mleç KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU Alt Menüsünün üzerinde iken “F5-G$R$%” anahtarına basıldı#ında ekranda “LÜTFEN KAL$BRASYONUN TAMAMLANMASINI BEKLEY$N$Z” yazısı çıkacaktır. Ekranda “KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU TAMAMLANDI” yazısı görülene dek cihaz üzerindeki hiçbir anahtar ve / veya tu" kullanılmamalıdır. (b) Sistemin “DAY TV (Gündüz Görü#)” Modunda Çalı#tırılması: Termal görüntüleme sistemi içerisinde kullanılan Termal Kameranın kullanım ömrünü artırmak amacıyla sisteme dahil edilen Gündüz Görü" Sensörü, bir mercek takımına entegre edilen, renkli CCD kameradır. OKB üzerindeki “TV / Kapalı / Bekleme / Termal–TV” Anahtarı yukarı do#ru çevrilerek "TV" konumuna alındı#ında sistemde sadece Gündüz Görü" Sensor Birimi çalı"tırılmı" olur. (I) OKB Modundaki "#levleri:

Üzerindeki

Anahtar

(aa) Kumanda Kolu: TERMAL TV modunda açıklandı#ı gibidir. 11-135 TASN!F DI"I

ve

Dü$melerin

DAY

TV


(bb) Polarite Anahtarı – F1: Sistem TV modunda açıldı#ında Polarite anahtarının Gündüz Kamerası üzerinde hiçbir etkisi yoktur. (cc) Termal / TV Anahtarı – F2: Sistem TV Modu seçilerek çalı"tırıldı#ında, sadece Gündüz Sensor Birimi’ne güç gidece#inden Termal Sensor Birimi çalı"maz. Termal/TV Anahtarı’nın Gündüz Kamerası üzerinde hiçbir etkisi yoktur. (çç) Oto / Elle Anahtarı – F3: Bu anahtarı'nın Gündüz Kamerası üzerinde hiçbir etkisi yoktur. (dd) Geni# / Dar – Odak (+) / Odak (-) Anahtarı: TERMAL TV modun açıklandı#ı gibidir. (ee) Seviye / Kazanç / Menü Anahtarı: Bu anahtarın, Gündüz Kamerası üzerinde hiçbir etkisi yoktur. (ff) Çıkı# Anahtarı – F4: TERMAL TV modunda açıklandı#ı gibidir. (gg) Giri# Anahtarı – F5: TERMAL TV modunda açıklandı#ı gibidir. ($$) !ebeke Anahtarı: TERMAL TV modunda açıklandı#ı gibidir. (hh) Lazer Anahtarı: TERMAL TV modunda açıklandı#ı gibidir. D"KKAT ! Sistem Gündüz Görü$ Modunda açıldı%ında yakla$ık 5 sn. hiçbir tu$a basılmadan tüm sembolojilerin ekrana gelmesi beklenmelidir.

11-136 TASN!F DI"I


(II) Gündüz Görü# Birimi (DAY TV) Menüleri: DAY TV MODU MENÜLER" Menüler 1-HEKOS Menüsü

Ana Menü

Alt Menü

HEKOS HEDEF NOKTALAYICI

-SÜREKL$ -DARBEL$ -KAPALI

PUSULA SORGULA KONUM SORGULA KONUM G$R HEDEF AZAM$ MENZ$L ASGAR$ MENZ$L YANSIMA MODU

2-S"STEM Menüsü

-SON YANSIMA -$LK YANSIMA

SÜRÜM TAR$H / SAAT TV/TERMALSENKRON$ZASYON KUZEY REFERANSI

-ELLE -ASTRONOM$K -PUSULA

DURUM

-HEKOS -LAZER -GPS

CIT

-HEKOS 11-137

TASN!F DI"I


DAY TV MODU MENÜLER" Menüler 3-YÖNLEND"R"C" Menüsü

Ana Menü

Alt Menü

KUMANDA KOLU KAL$BRASYONU OTOMAT$K TARAMA

-90 -120 -180 -360

HIZ

-YAVA% -HIZLI -NORMAL

D POZ$SSYON PARK

(c) BEKLEME Modunda Çalı#tırılması: %AH$NGÖZÜ Sistemindeki Termal Görü" Sensorunun çalı"abilmesi için Termal Görü" Sensoru içerisinde bulunan so#utucunun detektörü belli bir sıcaklı#a getirmesi gerekmektedir. BEKLEME modunda sadece Termal Görü" Sensoruna ait so#utucu çalı"tı#ından görüntü almak için DTV/TERMAL moduna geçildi#inde detektör so#utucusunun sıcaklı#ı istenilen seviyede olacaktır. Dolayısıyla, Termal Görü" Sensorundan görüntü almak çok kısa bir süre içerisinde gerçekle"ecektir. BEKLEME modunda sistemin sadece Termal Görü" Sensoruna ait so#utucusu çalı"tı#ından minimum güç harcanmaktadır. Bu modda çalı"ırken Operatör Kontrol Biriminde görüntü olu"mamaktadır. 11-138 TASN!F DI"I


f. Gece Görü# Cihazlarının Taktik Kullanımı (1) Üs Bölgelerinde : (a) Öncelikle arazi, GÖKEY faktörleri ı"ı#ı altında de#erlendirilerek uygun gözetleme ve ate" sahaları belirlenmeli, (b) Daha önceden varsa saldırı, taciz bölgelerinde dikkate alınarak, kritik yakla"ma istikametleri belirlenmeli, (c) Mevcut GGS’leri belirlenen bu istikametleri gözetleme ile kapatacak "ekilde mevzilendirilmeli, (ç) Gece "artlarında sorumluluk bölgesindeki arazi, gerek üs bölgesinden dı"a do#ru, gerekse sorumluluk sahasının dı"ından üs bölgesine do#ru, sa#ladı#ı gözetleme ve atı" imkanları ile bu imkanlara getirdi#i tahtitler bakımından de#erlendirilmeli, (d) GGS’lerinin hedef tespit ve te"his edebilme kapasiteleri göz önünde bulundurularak, terorist unsurların mümkün olan en uzak mesafeden itibaren tespit edebilmek maksadı ile bir cihazın imkân ve kabiliyetlerinin bir di#erinin tahtitlerini giderecek "ekilde kullanılmalı, (e) Mevzilere verilen GGS’lerinin gözetleme sahaları, ate" sahalarının planlanmasında oldu#u gibi birbirinin üzerine gelecek "ekilde belirlenmelidir, (f) Daimi üs bölgelerinde i"gal edilen mevziler, genellikle sabit oldu#undan, teroristlerin bu tahkimli mevzilere kar"ı geni" çaplı saldırılar düzenleyebilece#i göz önünde bulundurulmalıdır, (g) Üs bölgelerine do#ru uzanan, kritik yakla"ma istikametleri gündüz "artlarında ölçülerek mesafeleri belirlenmelidir, buraları kapatacak "ekilde mevzilendirilen, GSS’leri mote edilmi" silahlar için mesafe kartları hazırlanarak esas ve de#i"tirme mevzileri önceden mutlaka tespit edilmelidir. ($) Cihazları kullanan personele, sorumluluk sahalarındaki boyları ve mesafeleri bilinen nesnelerin cihaza yansıyan görüntüleri gösterilerek hafızalarına yerle"mesi sa#lanmalıdır,

11-139 TASN!F DI"I


(h) Bu görüntülerin hedefleri tanıma ve mesafesini tahmin etmede nasıl kullanılaca#ı ö#retilmelidir. (2) Yaya "ntikal Esnasında: (a) Mevcut gece görü" sistemlerinin nasıl kullanılaca#ının planlanması önceden yapılmalı, (b) Planlama yapılırken, arazi yapısı ve terorist durumu göz önüne alınarak, sistemleri kullanacak personel, yedekleri ile belirlenmeli ve kendilerine gözetleme sahaları tahsis edilmeli, (c) Gece görü" sistemlerini öncü, yancı ve artcı gibi unsurlara tahsis edilmesi emniyeti artıraca#ından, bu unsurlara öncelik verilmeli, (ç) $ntikal esnasında ileriye çıkan unsura, teroristleri tespit ve imha için, silâha monteli gece görü" silâh ni"angâhı, lazer hedef noktalayıcı ve termal silâh dürbünü tahsis edilmeli, (d) Bu cihazları kullanacak personel ni"ancılı#ı iyi seviyede olanlar arasından seçilerek, ilave e#itim verilmeli, gözetleme, hedef tespit ve atı" konusunda yeterli seviyeye ula"maları sa#lanmalıdır. (3) Pusu Harekâtında: (a) Seçilen pusu bölgelerinde, etkili bir sonuç alabilmek için, ölüm bölgesi olarak tespit edilmi" bölgeye, mevcut bütün ate" destek silâhlarının tevcih edilmesi, ate" tutmayan bölgenin kalmaması pusunun etkinli#i açısından oldukça önemlidir. Bu maksatla gece görü" sistemlerinin gözetleme maksadı ile kullanımlarına ilave olarak, silâhlara monteli kullanımı da zorunluluk arz etmektedir, (b) Gece görü" cihazları, pusu bölgesinde ilk ate"i açaçacak personelde bulunmalı, (c) Ölüm bölgesi içerisinde önceden nirengi noktaları belirlenerek gözetleme ve atı"ta ortaya çıkabilecek, hatalı mesafe tahmininin önüne geçilmeli, (ç) Hucum unsuruna gece görü" dürbünleri ile birlikte termal cihazlarda verilmeli,

11-140 TASN!F DI"I


(d) Termal silah dürbünleri, makinalı tüfeklere takılarak, ate"in ba"laması ile birlikte, kendisine tahsis edilen bölge içerisindeki hedefleri yo#un ate" altına alması sa#lanmalı, (e) Mevziler arasında gereksiz hareketlerin yapılmaması için, her cihazın yanında yeteri kadar yedek batarya bulundurulmalıdır. (4) Helikopter Yönlendirmede: (a) Helipkopterler, gece "artlarında gece görü" sistemleri ile uçu" yapmaktadırlar.Gece uçu" yapan pilotlara, yerdeki birlikler, ellerindeki gece görü" gözlük ve dürbünler ile IR konumlarını aktif hale getirerek yerlerini belirtmeli, (b) Lazer hedef noktalayıcı kullanılarak, yer birli#inin i"gal etti#i bölge pilotlara tarif edilmeli, noktalayıcının pilotların gözüne tutulmamasına dikkat edilmeli, (c) Yönlendirme esnasında kriptolu telsizler kullanılarak koordinasyon sa#lanmalı, (ç) $ni" yeri civarında hiçbir ı"ık kayna#ı olmamalı varsa yakılmı" ate"ler köz kalmayacak "ekilde söndürülmeli, (d) $nme esnasında, dü"manla temas ihtimalinin çok yüksek olması nedeniyle, birliklerin taktik bütünlü#ü dikkate alınarak mevcut gece görü" sistemleri her bir hava aracında olacak "ekilde bindirme yapılmalıdır. (5) Motorlu "ntikallerde: (a) Gece intikallerinde gizlili#in tesisi için araç farları, enfrarujlu cam ile kapatılmalı, (b) Araç "öförüne ve komutanına çelik ba"lı#ı takılabilen, büyütmesiz özelli#e sahip (M972/973) gece görü" gözlükleri verilmeli, (c) Ortamdaki mevcut ay ve yıldız ı"ı#ının yeterli oldu#u açık havalarda, gizlili#i daha da artırmak maksadıyla, farlarda kapatılarak, yalnızca gece görü" gözlükleri kulanılmalı,

11-141 TASN!F DI"I


g. Kullanılmasında Dikkat Edilecek Hususlar: Cihazlar hassas ve pahalı cihazlardır. Cihaza zarar verilemesi için toz, tuz ve nemden korunması gerekmektedir. Ayrıca, GGG/GGD bölücü terör örgütü mensuplarınca da kullanıldı#ı unutulmamalı, bu durum de#erlendirilerek hareket edilmeli ve dikkat edilmelidir. (1) Cihazların pili yerle"tirilmeden önce rotatif (ON/OFF) anahtarının kapalı (OFF) konumunda oldu#undan emin olun. (2) Cihazların pil bölmesi kapa#ını açmak için önce kapa#ı içeriye do#ru bastırın. (3) Lityum piller basınçlı Sülfürdioksit gazı içermektedir. Pilleri ısıya maruz bırakmayın, delmeyin, kısa devre yapmayın, yeniden doldurmayın. E#er pil bölmesi ısısı yükselirse, cihazı kapatın, pilleri çıkarmak için so#umalarını bekleyin. (4) Cihazlar kullanılmadı#ı zamanlarda, pilleri içinden çıkarın. Pillerin sızıntı yapması durumunda cihazda ciddi hasarlar meydana gelebilir. (5) GGG ve GGD’ni; gündüz e#itim filtreleri takılmadıkça, cihazın normal ı"ık seviyesi olan ortamlarda çalı"masına izin vermeyin, (6) GGG ve GGD’ni; park yeri ı"ıkları, cadde lambaları yada ta"ıt farları gibi parlak ı"ık kaynaklarına çevirmeyin. (7) GGG ve GGD ile aynı yeri uzun süre izlemek görüntü yo#unla"tırıcı tüpe zarar verece#inden izlenen alanın sürekli taranmasında yarar vardır. (8) Gece görü" dürbünü ve gözlüklerindeki IR aydınlatıcı a"ırı karanlık ortamlarda zayıf bir aydınlatma sa#lar. Aydınlatıcıdan çıkan ı#ık ba#ka gece görü# cihazlarıyla izlenebilir. (9) Gece görü" dürbünü ve gözlüklerinde rotatif anahtarlarda ON konumundan IR-ON konumuna dönmek için, rotatif anahtarın ortasındaki butona basarak, anahtarın konumunu IR-ON konumuna getirin. E#er IR-ON konumuna geçilirken, orta butona basılmazsa, anahtar hasar görür.

11-142 TASN!F DI"I


(10) Gece görü" dürbünü ve gözlüklerinde, göz aralı#ı ayarı yapılırken, her iki oküler aynı anda içeri yada dı"arı do#ru hareket ettirilmelidir. Aksi taktirde cihazda hasar meydana gelir. (11) Gece görü" gözlü#ündeki objektif merce#i çıkarırken, objektifi veya objektif odak halkasını çevirmeyin. Sadece montaj adaptör halkasını çevirin. (12) Mümkün oldu#u sürece gece görü" dürbünü ve gözlü#ünü tozlu ve kumlu ortamda kullanmamaya özen gösterin. (13) Cihazları ıslak veya nemli iken asla çantasına kaldırmayın, Mercekleri silmek için temiz ve tatlı suyla hafifçe nemlendirilmi" bir mercek temizleme ka#ıdının dı"ında hiçbir "ey kullanmayın. (14) LHN’nın dönme sınırlarının ötesine döndürmeye çalı"mayın. Dü#meleri çevirmek için alet kullanmayın. Tercihen çevirme yarı#ına uygun bozuk para kullanın. (15) LHN’daki lazer ı"ınını ayna ve benzeri yüzeylere ve di#er ki"ilerin gözüne do#ru tutmayın, lazer ı"ının içine do#ru teleskop ve dürbün kullanarak bakmayın. Gece görü" cihazı kullanan bir dü"man tarafından tespit edilme riskini azaltmak için cihazı, atı" öncesi uzun süre çalı"ır durumda bırakmayın.



Gece görü" gözlükleri ve dürbünleri ile termal silâh dürbünü ve termal kameralar kötü hava "artlarında tek erin muharebe gücünü arttıran geli"tirilmi" elektro optik cihazlardır. Gece Görü" Dürbünü (GGD) ve Gece Görü" Gözlü#ü (GGG); el ile ta"ınabilir, pil ile çalı"an, herhangi bir alete ba#ımlı olmayan, içerisindeki görüntü yo#unla"tırıcı tüp sayesinde gece görme olana#ı sa#layan elektro optik bir gözetleme sistemidir. Gece ortamındaki dü"ük düzeyli ı"ık kaynaklarından (ay, yıldız ı"ı#ı gibi) yayılan ve cisimlerden yansıyan ı"ı#ı toplar görüntü yo#unla"tırıcı tüp ile yükselterek izlenen alanı görünür hale getirir. Herhangi bir ı"ık kayna#ı ile aydınlatılmayan bölgelerde kızılötesi ı"ın yayarak, kısa mesafeler için aydınlatma sa#layan IR LED’ler bulunmaktadır. Dürbün ve gözlükler sadece gece kullanılır. Dürbün ve gözlüklerin; gündüz, parlak ı"ıkla aydınlatılmı" bir odada veya gece bile parlak bir ı"ı#a bakmak için kullanılması görüntü yo#unla"tırıcıya her zaman zarar verir. Lazer Hedef Noktalayıcı (LHN) ise silâh üzerine monte edilerek gece görü" cihazları ile birlikte gece atı"larındaki isabeti yükseltmek amacı ile kullanılmaktadır. Gece görü" dürbünü ve gözlükleri, bölücü terör örgütlerinde de mevcut oldu#u unutulmayarak hareket edilmelidir. Bunun için özellikle kapalı havalarda görüntü elde etmek maksadıyla GGG/GGD IR ON konumuna alındı#ında yayılan kızılötesi ı"ık, GGG/GGD kullanan bölücü terör örgütü mensuplarınca görülebilece#inden kısa periyotlarla IR ON konumuna alınması gerekir. Bunun GGG/GGD kullanılırken göz lastikleri ile beraber kullanılmalıdır. Aksi halde oküler merceklerden yansıyan ı"ık yanaklara/yüze yansıyaca#ından bu ı"ık ta GGG/GGD kullanan bölücü terör örgütü mensuplarınca görülebilecektir. LHN kullanırken, sürekli konumunda de#il, tetikli konumunda (sadece teti#ine basıldı#ı zaman ı"ık yayılır) kullanılmalıdır. Termal Silâh Dürbün ve termal kameralar; görü" alanındaki nesnelerin yaydı#ı ısı farklılıklarını algılayarak gece ve/veya gündüz ko"ullarında görüntü sa#lar. 11-144 TASN!F DI"I


1. BA!LANGIÇ DURUMU : a. %imdi …………………..’dir. b. J.Komd.Bölük Komutanısınız. c. Timlerinizde, birer adet M978 GGD, M972 GGG ve M983 GGG ve ile üçer adet LHN mevcuttur. ç. A Köyüne erzak almak maksadıyla (5-7) ki"ilik PKK/KONGRA-GEL terör örgütü mensubunun gelece#i haberini alınmı", bunun üzerine bölü#ünüze pusu görevi verilmi"tir. d.Hava kapalıdır. 2. ARA-DURUM-1 : Tim komutanlarına, icra edece#iniz pusu faaliyetinden önce gece "artlarında isabetli atı"lar yapmak maksadıyla LHN’nı zamanının yetersiz olması nedeniyle atı"sız olarak sıfırlamalarını emrettiniz. 3. GÖREVLER

:

Tim Komutanlarına nasıl sıfırlayacaklarını açıklayınız. 4. ARA-DURUM-2 : a. Timleriniz planladı#ınız "ekilde pusu mevzilerini i"gal etmi"lerdir. b. 1’nci J.Komd.Timi ile beraber pusu mevziindesiniz. c. 2’nci Tim K. telsizle hiçbir görüntü vermemelerine ra#men (2) teröristin tam ölüm bölgesine girerken durup aksi istikamete do#ru hızla kaçtıklarını, pusu mevziinden çıkıp takip edece#ini bildirmi"tir. 5. GÖREVLER

:

Bölücü Terör örgütü mensuplarının kaçma sebebi neler olabilir? 11-145 TASN!F DI"I


•

JGY:167-3 Mekanik, Ni"ancılık ve Atı" E#itimi Yönergesi

•

JGY:83-1 (A) J.Gn.K.lı#ı Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi

•

M972 / M973 (Litton Model) Gece Görü" Gözlü#ü Kullanıcı El Kitabı

•

M978 Gece Görü" Dürbünü $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

M983 Gece Görü" Gözlü#ü $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Litton Lazer Hedef Noktalayıcı $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan Model M995/M995 A A#ır Silâh Gece Görü" Ni"angâhı $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan Termal Silâh Dürbünü $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan P$TON Termal Silâh Dürbünü $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan BOA Termal Silâh Dürbünü $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

CORAL Termal El Dürbünü Kullanma Klavuzu

•

Aselsan %AH$NGÖZÜ Termal Kamera $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan Bayku" Termal Kamera Sistemi $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

•

Aselsan HEKOS $"letme ve Sahra Bakım Kitabı

11-146 TASN!F DI"I

18-1200. MAYINLAR !LE DÜZENLER!

EL YAPIMI GEL!"T!R!LM!" PATLAYICI MADDE VE

Gerek Mayn gerekse El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenekleri ile yaplan eylemlerin amac birlikleri hareketsiz klmak, halkta korku ve panik yaratmaktr. Ayrca riski az bir eylem türü oldu$undan skça uygulamaktadr. Bölücü Terör örgütü ba#langçta maynlarn yannda bu El Yapm Patlayc Madde ve Düzeneklerinden hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl çe#itlerini kullanrken son dönmede uzaktan komutal çe#itlerini kullanmaya ba#lam#tr. Bu kapsamda ilk dönmede uygulad$ maynlama ve hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc Madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri ayn olmasna kar#n son dönemde taktik de$i#tirerek uygulamaya ba#lad$ uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri çal#ma #ekli ve uyguma #ekli itibariyle farkl olmaldr. Çünkü, ilk dönemde uygulad$ taktikte mayn/hedeften tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini yerle#tirdikten sonra ancak bizim bunlara basmamz veya çal#ma #ekline göre çekmemiz, hareket ettirmemiz ile patlama meydana gelerek zayiat veriliyordu. Bu nedenle hedefimiz bunlara basmadan, çekmeden veya hareket ettirmeden önce bulmamz esast. Bunlar bulduktan sonra bize zarar olmuyor, uygun #ekilde imhas sa$lanyordu. Uzaktan Komutal El Yapm Patlayc Madde Düzene$inde ise durum tersidir. E$er biz bu Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$ini bulursak, bölücü terör örgütü mensubu bunu, patlataca$ noktay gördü$ünden elindeki uzaktan komuta ile düzene$i harekete geçirerek zayiat verdirmektedir. Yani Uzaktan Komutal düzenek yapt$nda, patlatma zamann terörist kendi belirlemektedir, inisiyatif ondadr. Bu durumda de$erlendirilmesi gereken husus öncekinde oldu$u gibi mayn/hedef tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini bulmak de$il, patlatma noktasnda bulunan teröristi bulmak olmaldr. Çünkü son dönemde uyguladklar uzaktan komutal el yapm patlayc madde düzene$ini bulunca risk ortadan kalkmamaktadr. Aksine bölücü terör örgütünün istedi$i gibi bizim orda, olmasn istedi$i yerde, patlama noktas olarak seçti$i yerde oldu$umuzu görünce uzaktan kumanda ile patlatmaktadr. 18-1201.

MAYINLAR

a. Tanm: Mayn; kara, deniz ve hava araçlarn tahrip etmek veya hasara u$ratmak, personeli öldürmek ve yaralamak suretiyle muharebe edemez duruma getirmek için genellikle bir kap içerisine yerle#tirilmi# patlayc veya di$er çe#itli bir maddedir. Maynlar, Bölücü Terör Örgütleri tarafndan birlikleri hareketsiz klmak, halkta korku ve

panik yaratmak masadyla kullanmaktadr. b. Ana Parçalar: _ "ekil-12.1: Maynn Ana Parçalar. (1) Fünye: Ate#leme zincirinin ilk elemandr. Tahrip gücü dü#ük olmakla birlikte yüksek bir hassasiyete sahiptir ve bir ba#latma hareketi ile faaliyete geçer ("ekil 12.2). Ate#leme zinciri fünyenin mekanik, kimyasal, sürtünme veya elektriki yollarla s veya alev meydana getirmesiyle çal#maya ba#lar. Fünyelerin çal#mas mekanik yolla en çok #u dört etkenin biri veya birkaçnn gerçekle#mesi ile mümkündür: Basnç, basnçtan kurtulma, çekme, gergiden kurtulma. _

"ekil-12.2: Fünyeyi Ba#latma Hareketleri (2) Kapsül: Fünyenin olu#turdu$u alev veya s ile ate#lenen bir patlaycdr. Kapsüller fünyenin olu#turdu$u tahrip gücünü arttrmak ve gücü yemleme veya ana imlâ hakkna iletmek için kullanlr. (3) Yemleme:

Ate#leme zincirinde kapsülün gücünü arttrarak ana imlâ hakkna ileten ek bir patlaycdr.

(4) Ana !mlâ Hakk: Maynn esas tahrip gücünü olu#turur. !nfilâk etkisiyle, parça etkisiyle veya kimyasal maddelerle hedefi etkilemek amacyla tasarlanm#tr. (5) D# Kap: Maynn parçalarn içerisinde barndrr ve muhafaza eder. Plastik, metal, ah#ap vb. malzemelerden yaplabilir ve mayna #eklini verir. c. Çal#ma Esaslar: Mayn; fünyeyi, dolaysyla ate#leme zincirini faaliyete geçiren ba#latma hareketiyle infilâk ettirilir. Fünyenin mekanik, kimyasal, sürtünme veya elektriki yollarla s veya alev meydana getirmesiyle çal#maya ba#lar. Ate#leme zincirinde herhangi bir noktada kesinti olursa mayn infilâk etmeyebilir. Ate#leme zinciri; 1

_Çarpma mili alev kapsülünü ate#ler,

2

Alev kapsülü alev veya sadme (Kvlcm) meydana getirir,

3

Alev veya sadme kapsülü ate#ler,

4

Kapsül daha büyük bir etki olu#turur,

5

Kapsülün sadmesi yemlemeyi ate#ler,

6

Yemleme daha büyük bir sadmeye neden olur,

7

Yemlemenin sadmesi ana imlâ hakkn ate#ler,

8 Ana imlâ hakk infilâk meydana getirir. "ekil-12.3:Ate#leme Zinciri Ate#leme zinciri; ana imlâ hakkna kadar, hassasiyeti fazla miktar az olan tahrip maddelerinden (Fünye, kapsül gibi) hassasiyeti az miktar fazla olan tahrip maddelerine (Ana imlâ hakk gibi) do$ru uzanan patlayc maddeler zinciridir. ç. Klasik Mayn Çe#itleri: (1) Antipersonel (A/P) Maynlar: A/P maynlar gösterdikleri etkiye göre infilâk etkili ve parça etkili olarak ikiye ayrlr. Antipersonel maynlar personele zayiat verdirmek amacyla imal edilmi#tir. !nfilâk etkili antipersonel maynlarn (A/Pi) ate#lenmesi, basnç levhasna do$rudan uygulanan basnçla harekete geçer. Parça etkili antipersonel maynlar (A/Pp), basma veya tökez teline uygulanan çekme hareketiyle faaliyete geçer. !nfilâk neticesinde etrafa #arapnel etkisi sa$lanr.

(a) M14 A/Pi Mayn: Personele kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Alttan M46 kapsül taklarak kullanlr. !çerisinde 29 gr. Tetril patlayc maddesi bulunur. Basnç tablasna uygulanacak 9-16 Kg. basnçla çal#r. Etkisi sadece üzerine basan personeledir. (b) DM11 A/Pi Mayn: DM 11 (Deutsch Mine – Alman Mayn, 11 ise mayn numarasn belirtir.) personele kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Üstten DM3 kapsül taklarak kullanlr. !çerisinde 114 gr. TNT patlayc maddesi bulunur. Basnç tablasna uygulanacak 10 Kg. basnçla çal#r. Etkisi sadece üzerine basan personeledir. _

"ekil-12.4: M14 ve DM11 Anti Personel Maynlar (c) M18A1 (Claymore) Mayn: Mayn gövdesinin ön ksmnda 700 adet küçük çelik bilye, arka ksmnda 680 gr. C4 plastik patlayc bulunmaktadr. Elektrikli fünye veya tökez teliyle ate#lenebilir. Zayiat yarçap 60 derecelik aç içerisinde 2 m. yükseklikte 100 m.lik alandr. Maynn 16 m. arka ve yan çevrelerinde patlama geri basnc ve parça tesiri ile yaralanmalar meydana gelebilir. Ni#an alarak dü#mana do$ru yönlendirilmesi gerekir. _

"ekil-12.5: M18A1 (Claymore) Mayn (ç) M16 Serisi A/Pp Mayn: Parça etkili bir mayndr. Harekete geçirildi$inde tabanndaki kara barut sevk imlâ hakk ile gömülü oldu$u yerden frlayarak 1.8 m. yükseklikte infilâk eder. !çerisinde 450 gr. TNT patlayc madde bulunmaktadr. Zayiat yarçap M16A2 modelinin 30 m., M16A1 ve M16 modellerinin ise 27 m. dir. Tehlikeli yarçap 200 m.dir . (d) M2 Serisi A/Pp Mayn: Parça etkili bir mayndr. Harekete geçirildi$inde tabanndaki kara barut sevk imlâ hakk ile gömülü oldu$u yerden frlayarak 1.8 m. yükseklikte infilâk eder. M6A1 birle#ik fünyeye uygulanacak 3.6- 13.6 kg. basma, 1.6-4.5 kg. çekme kuvveti ile çal#r. Zayiat yarçap 9 m., tehlikeli yarçap 145 m.dir. !çerisinde tadil (tadilât) edilmi# 60 mm.lik havan mermisi vardr.

_

"ekil-12.6: M16A2 ve M2A1 Maynlar (2) Antitank (A/T) Maynlar: Antitank maynlar; tanklar, araçlar tahrip etmek, hareketsiz hale getirmek, personeline zayiat verdirmek amacyla tasarlanm#tr. Bu maynlar, hedefin hareket yetene$ini tahrip ederek veya hedefin tam tahribini sa$layarak i#levlerini yerine getirirler. Hareket yetene$ini tahrip, aracn önemli ksmlarna zarar vererek (Genellikle tankn paletini parçalayarak) hedefin saf d# kalmasn sa$lar. Bu tür tahripte silâh sistemi ve personel imha edilmez, hedef hareketsiz kalsa da silâh sistemi çal#maya devam eder. Silâh sisteminin ve personelin imha edildi$i, aracn artk beklenilen görevini yapamad$ durum ise tam tahribin sonucudur. Ordumuzda a#a$daki A/T maynlar bulunmaktadr. (a) M15 A/T Mayn : Tanklara kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Tuzaklama için iki adet tali fünye yuvas vardr. !çerisinde 10 Kg. B terkibî (Terkibî: Tamamlama ile ilgili.) patlayc madde vardr. Basnç tablasna uygulanacak 136-180 Kg.lk basnç mayn infilâk ettirir ("ekil 12.6). (b) M6A2 A/T Mayn: Tanklara kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Tuzaklama için iki adet tali fünye yuvas vardr. M15 A/T maynnn küçü$üdür. !çerisinde 5.4 Kg. TNT patlayc madde bulunur. Basnç tablasna uygulanacak 136-180 Kg.lk basnç mayn infilâk ettirir ("ekil 12.6). (c) M7A2 A/T Mayn: Tanklara kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Tuzaklama için bir adet tali fünye yuvas vardr. !çerisinde 1.68 Kg. Tetritol patlayc madde bulunur. Basnç tablasna uygulanacak 63.5-108 Kg.lk basnç mayn infilâk ettirir ("ekil 12.6). (ç) DM11 A/T Mayn: Tanklara kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Tuzaklama için iki adet tali fünye yuvas vardr. !çerisinde 7 Kg. TNT patlayc maddesi vardr. Basnç tablasna uygulanacak 150-200 Kg.lk basnç mayn infilâk ettirir ("ekil 12.6). (d) Türk Tipi A/T Mayn: Tanklara kar# kullanlan infilâk etkili bir mayndr. Tuzaklama için tali fünye yuvas yoktur. Büyük Türk Tipi A/T maynnda 4.150 Kg. TNT, küçük Türk Tipi A/T Maynnda ise 2 Kg. TNT patlayc maddesi vardr. Türk Tipi A/T Maynlar üç adet Türk tipi fünye ile çal#r. Basnç tablalarna uygulanacak 195-225 Kg.lk basnç maynlar infilâk ettirir.

_

"ekil-12.7: Anti Tank Maynlar (3) Aydnlatma Maynlar: Dü#man szmasn ikaz etmek ve onlar aydnlatmak amacyla genellikle yakla#ma istikametlerinde kullanlan mayn çe#itleridir. (a) M48 Aydnlatma Mayn: Ordumuzda kullanlan M48 aydnlatma mayn patlad$nda, para#ütlü aydnlatma maddesini 75-150 m. yüksekli$e frlatarak 550 m. çapndaki dairesel alan 20 sn. süre ile aydnlatr. Aydnlatma maddesi Magnezyum’dur. M2 serisi A/P maynlarla #ekil olarak ayndr. !kisinin arasndaki fark dip tablasndaki yazlardan anlayabiliriz ("ekil 12.7). (b) M49 Aydnlatma Mayn : Ordumuzda kullanlan bu tür maynlar tespit edildikleri yerde faaliyet gösterirler. Tökez teline uygulanacak 0.9-4 Kg.lk çekme veya telin gergiden kurtulmas ile çal#r. Bulundu$u bölgeyi 1 dk. süre ile aydnlatr. Aydnlatma maddesi Magnezyum’dur ("ekil 12.7). (c) M49A1 Aydnlatma Mayn : Ordumuzda kullanlan bu tür maynlar tespit edildikleri yerde faaliyet gösterirler. Tökez teline uygulanacak 0.9-4 Kg.lk çekme veya telin gergiden kurtulmas ile çal#r. Bulundu$u bölgeyi 55-70 sn. süre ile 600 m. çapndaki bir alan aydnlatr. Aydnlatma maddesi Magnezyum’dur. _

M48

M49

M49A1

"ekil-12.8: Aydnlatma Maynlar (4) Di$er Klasik Maynlar : (a) Sahte Mayn : Hakiki maynlar taklit etmek için kullanlm# metal maddelerdir. Dü#mana gerçek bir mayn tarlas görünümünü vermek amacyla dö#enir. Sahte mayn kullanmann amac, dü#mana zaman kaybettirmek, engel olmak ve dü#man kuvvetlerini imha bölgelerine kanalize etmektir. (b) E$itim Mayn : Hakiki maynlarla ayn ölçülerdedir. Duman ve ses çkararak hakikisini canlandran maynlardr. Patlayc madde içermezler. Hakiki maynlar gibi kurulur ve emniyete alnrlar. Üzerlerinde ‘’E$itim Mayn’’ veya ‘’Practice’’ yazar. (c) Ders Mayn : Maynlarn iç yapsn ve çal#ma prensibini personele açklamak maksadyla tüm elemanlar ayrlabilecek ve görülebilecek #ekilde özel olarak imal edilmi#tir. !çerisinde patlayc madde bulunmaz. Üzerinde ‘’Ders Mayn’’ veya ‘’Empty’’ yazar. d. !ç Güvenlik Harekât Bölgesinde (!GH) Kar#la#lan Maynlar: (1) Antipersonel Maynlar: _

"ekil-12.9: Anti Personel Maynlar _(2) Antitank Maynlar: _

_

_

VS-1.6

VS-2.2

TM-57

TM-62 M

T!P 72

PRBM3 "ekil-12.10: Anti Tank Maynlar

18-1202.

EL YAPIMI GEL!"T!R!LM!" PATLAYICI MADDE VE DÜZENLER!

Bölücü Terör örgütü malzemelerin bulunmas kolay, yapsnn basit olmas nedeniyle El Yapm Patlayc Madde ve Düzeneklerini kullanmaktadr. Gerek mayn gerekse El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenekleri ile yaplan eylemlerin amac birlikleri hareketsiz klmak, halkta korku ve panik yaratmaktr. Ayrca riski az bir eylem türü oldu$undan skça uygulamaktadr. Bölücü Terör örgütü ba#langçta maynlarn yannda bu El Yapm Patlayc Madde ve Düzeneklerinden hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl çe#itlerini kullanrken son dönmede uzaktan komutal çe#itlerini kullanmaya ba#lam#tr. Bu kapsamda ilk dönmede uygulad$ maynlama ve hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc Madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri ayn olmasna kar#n son dönemde taktik de$i#tirerek uygulamaya ba#lad$ uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri çal#ma #ekli ve uyguma #ekli itibariyle farkl olmaldr. Çünkü, ilk dönemde uygulad$ taktikte mayn/hedeften tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini yerle#tirdikten sonra ancak bizim bunlara basmamz veya çal#ma #ekline göre çekmemiz, hareket ettirmemiz ile patlama meydana gelerek zayiat veriliyordu. Bu nedenle hedefimiz bunlara basmadan, çekmeden veya hareket ettirmeden önce bulmamz esast. Bunlar bulduktan sonra bize zarar olmuyor, uygun #ekilde imhas sa$lanyordu. Uzaktan Komutal El Yapm Patlayc Madde Düzene$inde ise durum tersidir. E$er biz bu Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$ini bulursak, bölücü terör örgütü mensubu bunu, patlataca$ noktay gördü$ünden elindeki uzaktan komuta ile düzene$i harekete geçirerek zayiat verdirmektedir. Yani Uzaktan Komutal düzenek yapt$nda, patlatma zamann terörist kendi belirlemektedir, inisiyatif ondadr. Bu durumda de$erlendirilmesi gereken husus öncekinde oldu$u gibi mayn/hedef tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini bulmak de$il, patlatma noktasnda bulunan teröristi bulmak olmaldr. Çünkü son dönemde uyguladklar uzaktan komutal el yapm patlayc madde düzene$ini bulunca risk ortadan kalkmamaktadr. Aksine bölücü terör örgütünün istedi$i gibi bizim orda, olmasn istedi$i yerde, patlama noktas olarak seçti$i yerde oldu$umuzu görünce uzaktan kumanda ile patlatmaktadr. Bir örnekle açklamak gerekirse daha önceden yolun maynlanm# olma ihtimaline kar#n birlikler yolu kullanmadan önce yolda belli bir trafi$in, araçlarn geçi#inin olmas bekler, yoldan daha önce araç geçmi# ise mayn olmad$ anla#lr ve intikale ba#lanrd. Ancak ayn tedbiri, bu uzaktan komutal el yapm patlayc maddeleri düzene$inde uygulayamayz. Çünkü, bölücü terör örgütü bulundu$u patlatma noktasndan birli$i izler ve sadece seçti$i patlama noktasna askeri araç, personel geldi$inde uzaktan kumanda ile patlatmay gerçekle#tirir. Yani daha önceden bu yoldan geçen ba#ka araçlarn bu düzene$e basp patlatmas söz konusu olmad$ndan, gözetlemesi sayesinde ve çal#ma #ekli itibariyle ( aracn basmas ile çal#mayarak) sadece seçti$i patlama noktasna aracmz geldi$inde uzaktan kumandal olarak patlamaktadr.

Bölücü terör örgütünün son dönemde geli#tirdi$i bu taktik çerçevesinde ; 1 Uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc maddeler ile daha önceden uygulad$ mayn ve hedef tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerinin çal#ma #ekli ve uygulama #ekli itibariyle ayn olmad$ iyi de$erlendirmelidir. Bu do$rultuda buna kar# alnacak emniyet tedbirlerinin de ayn olmayaca$ de$erlendirilerek hareket edilmelidir. Bu kapsamda bu tür olaylara ‘’maynlama olay’’ diye baklrsa, maynlama tabiri ile ifade edilirse alnacak emniyet tedbirleri maynlara kar# alnacak emniyet tedbirleri olur ki bu de$i#tirdi$i takti$e kar# yine ayn tedbirleri uygulamak yanl# olacaktr. 2 Yine bu durumda uygulama biçimi olarak ortaya çkan patlama noktas, patlatma (ate#leme veya ate#leme kontrol noktas) ve nirengi noktas tabirlerinin ne oldu$u, bu noktalarn özelliklerinin neler oldu$u kavranarak de$erlendirmeler yaplmal ve hareket edilmelidir. Unutulmamaldr ki bölücü terör örgütü mensubu patlatma noktas olarak seçti$i yeri, bulundu$u patlatma noktasndan görmesi veya bir nirengi vastasyla görmesi gerekmektedir. Uzaktan kumanda cihaz olarak seçti$i telsiz, cep telefonu, oyuncaklarda kullanlan uzaktan kumada ve araçlar için uzaktan kumanda cihazlarnn sinyali gönderme mesafesi de de$erlendirilerek bölücü terör örgütü mensubu yakn bir alan içindedir. Bu nedenle asl amaç bu teröristi bulmak olmaldr. Öncesinde istihbarat çal#masnn yaplamas da önem arz etmektedir. “JGY:168-1 Patlayc Madde/"üpheli Cisimlerin Zararsz Hale Getirilmesi Yönergesi”nde patlayc maddelerin ke#fi ve zararsz hale getirilmesi ile ilgili olarak, patlayc maddelerin tanmnda bir çok patlayc madde sralanm# bunlarn içinde mayn ve el yapm geli#tirilmi# madde ve düzenekleri de yer almaktadr. Ayrca ayn yönergede patlayclarla ile ilgili olarak patlayc maddelerin ke#fi ve zararsz hale getirilmesi konular açklanm# olup, patlayc maddelerin imhas/zararsz hale getirilmesinin uzman personelce (bomba imha uzmanlar) yaplaca$, patlayc maddelerin ke#finin ise tüm personelin yapaca$n belirtmi#tir. Bu kapsamda uzman olmayan (bomba imha uzman) personelin tespit edilen patlayc maddeyi zararsz hale getirme görevi yoktur ve asla de$i#ik vastalarla imha etmeye kalk#mamaldr. Uzman olamayan personeli uygulayaca$ patlayc maddelerin ke#fi ile ilgi olarak ke#iften #u hususlarn anla#lmas gerekti$i açklanm#tr. Patlayc Maddelerin Ke#fi; 1

Patlayc maddenin tespiti,

2

Te#hisi,

3

Emniyete alnmas

4

Rapor edilmesidir.

Patlayc maddelerin ke#fi ile ilgili olarak tüm personele muhtemel dö#enme yerlerini, dö#enme yerlerindeki emareleri, düzeneklerde kullanlan malzemeleri, patlayclar ve bunlara kar# alnacak tedbirler ile tespit edildi$inde uygulanacak hareket tarzlarn, bölgenin emniyete alnmasn bilmesi gerekmektedir. El Yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzenekleri akl ile paralel olarak geli#tirilebilecek bir konu oldu$u unutulmamaldr. Bu nedenle bu konuya snr çizmek uygun de$ildir. Bölücü

terör örgütü mensuplar bunlarla ilgili taktik ve tekni$ini devaml de$i#tirebilece$i bilinciyle hareket edilmelidir. a. Çe#itleri ve Çal#ma Esaslar: El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzeneklerinin, belli bir standard olmamakla birlikte ba#latma sistemlerine göre a#a$daki #ekillerde tasnif edilir.

(1) Hedef Tarafndan Harekete Geçirilen El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i: Hedefin farknda olmadan maynlarn ba#latma hareketlerinde oldu$u gibi basma, çekme, basnçtan kurtarma, gergiden kurtarma, yerinden oynatma vb. #ekilde harekete geçirilen düzeneklerdir. Görüldü$ü gibi çal#ma #ekli maynlarla ayndr. Buna göre bunlara kar# alnacak emniyet ayndr. Ancak uzaktan komutal olanlarn farkl oldu$u unutulmamaldr. _

"ekil-12.17: Yüksek Otlar Bulundu$u Yerler ve !ki A$aç Aras Tökez Teli ile Tuzaklanabilmektedir Bu düzenekler, çok kolay bulunabilen malzemelerden, çok fazla teknik bilgi gerektirmeden, kolayca yaplabilir ve her yerde kullanlr. Teroristler, sürekli bizleri gözetleyerek veya gözetlettirerek, ne zaman, nerede, ne yapaca$mz tespit eder ve sonucunda, bir bölgeyi, noktay/yeri veya cisimleri tuzaklarlar. Bu nedenle, rutin hareketlerden kaçnlmaldr. Örne$in, operasyonlarda, hep ayn yolun kullanld$n tespit ettiklerinde veya mecburî olarak; sürekli kulland$mz yollar tespit ettiklerinde bu yollar tuzaklarlar. Bu nedenle, ayn yollar kullanlmamal ve özellikle gidilen yoldan geri dönülmemelidir. Bunun yannda, ihtiyaç duyaca$mz durumlar de$erlendirerek, yine ihtiyacmz giderece$imiz yeri veya cismi tuzaklarlar. Örne$in, scak bir günde icra edilen bir operasyonda,

bir mola annda, gölgeye geçme arzusu do$ar. Teroristler de bunu de$erlendirerek, bölgedeki a$açlarn oldu$u bölgeyi tuzaklarlar ("ekil-12.18). Tam tersi so$uk bir havada icra edilen operasyonda da snma ihtiyac hâsl olaca$ndan, özellikle kullanlmayan bo# binalardaki soba, yakacak odun gibi cisimleri tuzaklar. Bunun yannda yine su ihtiyacn de$erlendirerek, su kaynaklarn veya ona yakla#an patikalar tuzaklamaktadrlar. Buna benzer örnekler ço$altlabilir. Teroristin bu konuda yakla#m, de$erlendirmesi bu #ekildedir. _

"ekil-12.18 (2) Zaman Ayarl El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i: Tuza$ hazrlayan tarafndan, saat veya zaman ayarl cihazlarn yardm ile harekete geçirilen düzeneklerdir. _"ekil-12.19 Saatlerin yan sra belli zaman diliminde gerçekle#en olaylarda de$erlendirerek düzenekler yaplm#tr. Örne$in, su dolu bir kaba delik açlarak suyun bo#lamas ile devre tamamlanarak patlama gerçekle#mektedir. Yine bir su dolu kaba konmu# nohut, fasulye gibi malzemelerin zamanla suyu çekerek #i#mesi ile devre tamamlanarak patlama gerçekle#mektedir. Ayrca, teyp gibi malzemeler kullanarak, içindeki kasedin bitmesi ile teybin dü$mesi yukar do$ru hareketi neticesinde devre tamamlanarak patlama meydana gelmektedir. Zaman Ayarl El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenekleri; özellikle kritik tesis, ekonomik de$eri olan do$algaz, petrol boru hatt gibi yerlere yerle#tirilmektedir. Ayrca patlamann üzerine sevk edilen birliklerin var# zaman da de$erlendirilerek ikinci Zaman Ayarl El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i yerle#tirebilmektedirler. _

"ekil-12.20: Petrol Boru hattna Yerle#tirilmi# Zaman Ayarl El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i (3) Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i: Tuza$ hazrlayan tarafndan; istenilen zamanda, patlama noktasndan uzakta bir noktada harekete geçirilen düzenekledir. Son zamanlarda telsiz komutal (RF) patlayc madde düzenekleri ba#ta olmak üzere, uzaktan komuta ile ate#lenen düzeneklerin kullanmnda bir art# meydana geldi$i, terör örgütünün daha çok kontrollü patlatma yöntemlerine yöneldi$i görülmektedir. Böylece; teroristler hedef seçimini kolaylkla yapabilmektedirler. Çal#ma #ekli itibariyle, mayn ile hedef tarafndan harekete geçirilen ve zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzenekleri ayn olmasna kar#n uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzenekleri farkldr. Bu nedenle bunlara kar# alnacak emniyet tedbirleri de farkl olaca$ unutulmamaldr. _Uzaktan Komutal düzenek yapt$nda, patlatma zamann terörist kendi belirlemektedir, inisiyatif ondadr. Uygulama #ekli itibari ile patlatmay gerçekle#tirecek bölücü terör örgütü mensubu patlama noktasna bizim geldi$imizi görmek için patlama noktasna yakn bir yerde oldu$u unutulmamal ve amaç düzene$i bulmaktan ziyade patlatma noktasnda bulunan terörist olmaldr. Maynlamadan/Hedef tarafndan harekete geçirilen ve zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerinden önemli fark ise mayn bulunduktan sonra problem ortadan kalkmaktadr. Bulunduktan sora baslmad$, yeri de$i#tirilmedi$i sürece bize zarar yoktur. Uzman personel tarafndan kontrollü bir #ekilde patlatlmas için rahat rahat etraf i#aretlenerek emniyete alnma #ans vardr. Ancak, uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$i tespit edildi$inde i#aretleme #ansmz yoktur. Çünkü patlatma noktasndaki terörist bizi görmektedir ve bu esnada zaten bizim o noktaya gelmemizi bekleyen terörist hemen uzaktan komuta cihaz ile patlatmay gerçekle#tirmektedir. Bunun için uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$i tespit edildi$inde veya oldu$u de$erlendirildi$inde süratle o noktada uzakla#mak gerekir. Maynlama olayndaki gibi i#aretlemeye kalk#rsak yanl# bir hareket tarz olacaktr. (a) Uzaktan Komutal Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenekleri Çe#itleri: 1

Telsiz (RF) komutal,

2

Uzaktan Telli Komutal,

3

Uzaktan Çekmeli olmak üzere üç çe#ittir. (I)

Telsiz (RF) Komutal:

Muhabere amaçl kullanlan muhtelif telsiz cihazlar; cep, telsiz telefonlar tadil edilerek yaplan düzeneklerdir. Ayn frekansta, en az iki adet cihazn; bir adedi alc, di$eri ise; verici olarak kullanlmaktadr. Bu tür olaylarda genellikle, patlayc maddeler yol üzerine veya yol kenarndaki yamaçlara, mevzi içerisine yerle#tirilirken, alc telsiz cihazlar; yol veya mevzi d#na yerle#tirilmektedir. _

"ekil-12.21: Telsiz (RF) Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i _

"ekil-12.22: Telsiz (RF) Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i Teroristler tarafndan yaplan uzaktan Telsiz Komutal düzeneklerin çal#ma #eklinin incelendi$inde, alc ve verici konumunda iki telsiz bulunmaktadr. Terorist, bir frekans belirler ve iki telsizi ayn frekansa (kullanlmayan bir frekans seçer) getirir. Alc konumundaki telsiz, patlama noktasnda ve düzene$e ba$ldr. Patlatma noktasndaki terorist, patlama noktasna

araç/personel geldi$inde; verici konumdaki telsizin mandalna basmasyla, alc konumdaki telsizin bulundu$u düzenekteki devre kapanr ve patlama meydana gelir. Ancak, bu düzene$i tesirsiz hale getiren cihazlarn yaplmas üzerine, bu cihaz saf d# brakmak için son günlerde alc ve verici olarak iki#er telsiz kullanmaktadrlar. Örne$in; patlama noktasnda, birinci telsiz üçüncü kanalda, ikinci telsiz ise dördüncü kanala almaktadrlar. Patlatma noktasndaki terorist, ayn anda iki telsize de basmak suretiyle, düzene$in devresinin tamamlanmasn sa$layarak, patlatmay gerçekle#tirmektedir. Görüldü$ü üzere, bu düzenekler aklla paralel olarak geli#tirilmektedir. Bu nedenle, patlayc maddeler ile ilgili meydana gelen olaylar incelenerek, devaml takip edilmelidir. _

"ekil-12.23: Telsiz (RF) Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i (Çift Telsizle) (II) Telli (Kablolu) Komutal: Normal elektrik devresi #eklindedir. Kullanlan kablonun ucu/uçlar akm kayna$na (pil, batarya, akü) ba$l de$ildir. Düzenek hazrdr. Sadece, patlatma noktasnda buluna bölücü terör örgütü mensubu, hedef patlama noktasna geldi$inde kablonun ucunu akm kayna$na de$dirmek suretiyle devrenin tamamlanmas sa$layarak patlatmay gerçekle#tirmektedir. _Patlayc madde; yol, patika, mevzi içine yerle#tirilerek, kablo ba$lants ate#lemenin yaplaca$ noktaya uzatlmaktadr. _"ekil-12.24: Telli Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i ile Tuzaklanm# Mevzi Arazide atlp ta patlamayan mühimmatlarmz, BTÖ mensuplarnn yapt$ düzeneklerde parça tesirini artrmak maksadyla kulland$n unutmayn! _

"ekil-12.25: Telli Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$i ile Tuzaklanm# Yol (III) Uzaktan Çekmeli: Patlayc maddenin infilâkn sa$layan devre; mandal ve bunun gibi cisimlerin uç ksmnda bulunan yaltkan madde ile açk konumda iken, mandaln uç ksmndaki yaltkan maddenin uzak ve emniyetli bir mesafeden misina, ip, tel gibi malzemelerle çekilmesi suretiyle devrenin kapatlmas sa$lanarak, patlama gerçekle#tirilmektedir. (b) Uygulama "ekilleri: Tüm uzaktan komutal düzeneklerde genel itibariyle terorist unsurlarca; 1

Patlama (imha) noktas,

2

Nirengi noktas,

3

Ate#leme ve kontrol noktas (patlatma noktas) seçilmektedir _

"ekil-12.26 (I)

Patlama Noktas:

Terorist unsurlarca, araç ve personel gibi hedeflerin patlayc madde kullanlarak uzaktan komutayla imhasnn plânland$ uygun bir patlama noktas seçilmektedir. Patlama noktasnn özellikleri #unlardr: 1 Patlama noktas olarak tercih edilen bölgeler; personel için genellikle patika ve mevziîler, araçlar için ise; bozuk sathl, dar, çukur, virajl, e$imli ve aracn sür’atini azaltan yol kesimleri; trenler için menfezler olmaktadr. _"ekil-12.27 2 _Seçilen nokta, teroristlerce yaplacak ke#if, düzene$in hazrlanmas ve yerle#tirilmesi çal#malarnda; gizlilik ve emniyet açsndan örtü ve gizleme sa$layan, özellikle telsiz ve radyo komutal patlaycnn alcsnn saklanabilece$i bir yer olmaktadr. "ekil-12.28 1 Uzaktan komutay kullanacak teroristin bulunaca$ yerden (Patlatma Noktasndan) görünecek bir nokta seçilmektedir. _

"ekil-12.29 2 Patlaycnn yerle#tirilece$i yer ile uzaktan komutay kullanacak teroristin bulunaca$ yer arasnda bir göz irtibat bulunmaktadr. 3 _Teroristlerce araçlarn hedef olarak seçilmesi durumunda, bozuk sath, çukur, keskin viraj, e$imli (yoku#) yol kesimleri, köprü giri# ve çk#lar, trafik #klar, levhas vb. yava#lamay ve durmay gerektirecek faktörlerin bir veya birkaç bulunmaktadr. _

"ekil-12.30 (II) Nirengi Noktas: 1 Hedefin (araç veya personel) imhasnn plânland$ patlama noktas çevresinde tek veya belirgin bir a$aç, kaya, ta#, trafik i#aret levhalar gibi bir nirengi seçilmektedir. 2

Nirengi Noktas, Ate#leme Kontrol Noktasndan görülebilecek bir yerde seçilmektedir.

3

Hedef bu nokta ile çak#t$ anda, ate#leme yaplmaktadr.

4 Nirengi noktas; patlatma noktas hedef gibi de$erlendirilirse, buraya ni#an almak için arpack görevi de yapar. _"ekil-12.31 _ (III) Ate#leme Kontrol Noktas (Patlatma Noktas): 1

Terorist unsurlarca, patlama noktasndaki patlayc maddenin infilâk için; - Telsiz komutallarda, vericinin çal#trlaca$, - Telli komutallarda, kablo uçlarna akm kayna$ ba$lanaca$,

- Uzaktan çekmelilerde; misina, ip veya telin çekilece$i bir ate#leme kontrol noktas seçilmektedir. 2 Seçilecek nokta terorist için örtü ve/veya gizleme sa$layacak, kayalk veya a$açlk alan, bina gibi bir arazi kesimi olmaktadr. _

"ekil-12.32 3 Patlatma noktas, plânlanan patlama noktas ile nirengi noktasn görecek bir yerde bulunmaktadr. 4

Eylemi müteakip bölgeden kaçabilece$i bir, kaç# güzergâh seçilmektedir.

Patlama Sonras Olay Yerine Gelecek Unsurlara Kar# da Düzenekler Hazrlanmaktadr; Herhangi bir patlamay müteakip yardm veya inceleme amacyla olay yerine bir unsurun gelece$inden hareketle, söz konusu ekiplere yönelik; ikinci bir patlayc madde ve düzene$i kullanlabilmektedir. Patlamann oldu$u bölgeye gelen unsurlara zayiat verdirmek üzere, ikinci düzene$i telli, telsiz komutal yapabilecekleri gibi bask düzene$i #eklinde de yapabilmektedirler. Ayrca yardm gelece$ini de$erlendirdikleri süre sonunda infilâk sa$layacak zaman ayarl düzenek kullanlan münferit patlayc madde olay da mevcuttur. _ "ekil-12.33 b. El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerinde Kullanlan Tahrip Maddeleri ve Malzemeleri : El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenekleri, çok kolay bulunabilen malzemelerden yaplmaktadr. A#a$da bugüne kadar teroristlerin yapt$ bubi tuzaklarnda kulland$ malzemelerden ba#lcalar verilmi#tir. 1

Patlayc Madde olarak; 2

TNT gibi standart patlayclar,

3

C3, C4 ve PE 4A (A4) plastik patlayc,

4 Mühimmat (el bombas, roket, havan vb. mermiler tarafndan operasyonel faaliyetler esnasnda, atlpta patlamayan mermiler)), 5 6 beraber). 7

Amonyum Nitrat ve potasyum gibi sun’î gübre, Tüp ve maynlar (Genellikle patlama gücünü artrmak için di$er patlayclar ile

Ate#leme Düzene$i için; 8 9 10 11

(birliklerimiz

Elektrikli fünye, Kapsül (ana imlâ hakkn ate#lemek için), Pil ve batarya (akm kayna$ olarak), Kablo (elektrikli devreyi iletmek, tamamlamak için), !letken maddeler (teneke, bakr levha, raptiye, çivi ) ,

12 13 14 15 16 17 18 19

Yaltkan maddeler (sünger, naylon vb.), El telsizleri, Cep telefonlar, Oyuncak araba uzaktan Ah#ap, a$açtan malzemeler (tahta, sunta, mandal vb.) Tel, ip, misina (tökezleme veya tuzaklama için.), Pet #i#e, naylon po#et, Tuzaklanacak malzeme (soba, saat, teyp, bardak, ampul, vb.), Ambalaj band (düzene$i uzun süre muhafaza etmek ve d# etkilerden korumak için).

c. Muhtemel Dö#enme Yerleri ve Emareleri : (1) Mayn/ El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenlerinin Muhtemel Dö#enme Yerleri: (a) Yollar: Genel olarak dö#enme kolayl$ nedeniyle toprak, stabilize yollar tuzaklamay tercih etseler de asfalt yollar da tuzaklamaktadrlar. Asfalt yollarda ise; özellikle, asfaltn bozulmas ile çukurla#an yerleri veya kenarlar tuzaklamaktadrlar. Ancak, asfalt kesmek suretiyle de tuzaklama yapabilmektedirler. Ayrca, yolun asfaltlama çal#malar esnasnda, asfaltlamadan hemen önce de tuzaklama yaptklar tespit edilmi#tir. _

_

"ekil-12.34

(b) Yol Kenarndaki Yamaçlar: Yollarn tuzaklama yönünden kontrol edilmesi ve yollarn asfalt olmas nedeniyle yamaçlar da tuzaklanmaktadr _

"ekil-12.35 (c) Köprü ve Menfezler: Köprü ve menfezlerin giri#-çk#lar ve köprü ayaklar tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.36 (ç) Patikalar: Patikalarn tuzaklanmas ile birliklerimiz patikalarn üç-be# metre yanndan yürümektedirler. Bu bölgeler de teroristlerce tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.37 (d) !ki A$aç Aras: Tökez teli düzene$i olarak yaplr. Tökez telini kamufle edecek #ekilde uzun otlar , çallar bulunmasna dikkat ederler. _

"ekil-12.38 (e) A$açlarn, Dipleri ve Çevresi: Scak günlerde icra edilen faaliyetlerde, gölgesine geçilerek, mola verildi$inden tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.39 (f) Mola Verilen Yerler: Genelde hep ayn noktada mola verildi$inde, mola bölgesi teroristler tarafndan tuzaklanmaktadr. (g) Ma$ara Giri#i ve !çerisi: Teroristlerin burada bulunabilece$i de$erlendirildi$inden, ma$aralara arama maksatl olarak sürekli girildi$inden dolay teroristler tarafndan tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.40

($) Bo# Binalar, Terkedilmi# Evler: Bu evlerin giri#leri, içerisi ve içeride bulunan malzemeler (soba içi, odun, vb.) teroristler tarafndan tuzaklanmaktadr, _

"ekil-12.41 (h) Barnak, S$nak Giri#i ve !çerisi: Özellikle bu tür yerlerde teroristler kullandklar malzemeleri (un, #eker, çay çuvallar, dokümanlar vb.) tuzaklamaktadrlar. _

"ekil-12.42 () Terk Edilmi# Mevziler: Üs bölgesi olarak kulland$mz yerlerde yaplm# olan mevziler bozulmadan, oldu$u gibi brakld$nda, yine ayn noktaya gelen birli$in yeni mevzi yapmadan eski hazr vaziyette bulunan mevzilere girmesi nedeniyle veya eski mevzilerin ta#larnn yeni mevzi yapm için kullanlmas nedeniyle tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.43

Ayrca, gece ve gündüz tutulmas gereken alanlar (gece pusu, gündüz ke#if/gözetleme) yirmi dört saat esasna göre tutulmaldr. Aksi takdirde gündüz tutulup, gece tutulmayan veya tam tersi durumlar ile de$i#im yapan unsurlarn birbirlerini beklemeden çekilmesi esnasnda, bölge bo# kald$ndan tuzaklanmaktadr. (i) Yol Emniyeti !çin Görevlendirilen Zrhl Araçlarn Mevzilendikleri Yerler: Yol ve arazi durumuna göre zrhl araçlarn mevzilenmesi gereken yerler teroristler tarafndan tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.44 (j) Nehir, Çay Gibi Yerden Geçi# Noktalar: Nehir, çay gibi sulardan geçi# noktas kstl olan bölgelerde geçi# noktalar tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.45 (k) Su Kaynaklar, Çevresi ve Buraya Yakla#an Patikalar: _

"ekil-12.46 (l) Helikopter !ni# Bölgeleri ve Çevreleri: _

"ekil-12.47 (m) Teroristlerin Terk Etti$i Malzeme, Araç, Yiyecek ve Ölüleri: _

"ekil-12.48 (n) Çok Sk Pusu Faaliyeti !cra

Edilen Yerler, Üs Bölgeleri, Szma Yaplan

Noktalar: (o) Terorist Üs Bölgeleri: Üs bölgesi olarak seçtikleri alan, savunma amaçl olarak tuzaklamaktadrlar. _

"ekil-12.49 (ö) Demiryollar: Sansasyonel eylem için, toplu ta#ma arac olarak, çok sayda zayiat verilece$inden tuzaklanmaktadr. Özellikle trenlerin yava#lad$ noktalar, menfez gibi yerler tuzaklanmaktadr. _

"ekil-12.50 (p) Petrol Boru, Do$al Gaz Boru Hatlar: _

"ekil-12.51 (r) Personel Araçlar: Operasyonel faaliyet alan d#nda, özellikle #ehir merkezinde ikamet eden personelin araçlar da tuzaklanmaktadr. (s) Di$er Araçlar: Çe#itli nedenlerle k#la içine girebilecek araçlar da tuzaklamaktadrlar. Özellikle, kantin malzemesi, tabldot için erzak getiren araçlar bu yönde tuzaklamaktadrlar. (#) Tuzaklanm# Yerin; Yakn, Çevresi ve Buraya Yakla#an Yollar: Olay meydana geldi$inde müdahale için gelecek unsurlara yönelik olarak tuzaklanmaktadr. Bu nedenle; olay meydana geldi$inde veya tuzak tespit edilip tesirsiz hale getirmek için faaliyete ba#lamadan önce çevrede, yaknnda ikinci, hata üçüncü tuzak oldu$u de$erlendirilmelidir. _

"ekil-12.52 (2) Mayn/ El Bölgelerdeki Emareler:

Yapm

Geli#tirilmi#

Patlayc

Madde

Düzenekleri_

Genel olarak, arazi ile uyumlu olmayan yerlerin ve cisimlerin de$erlendirilmelidir.

Dö#enen

tuzaklanm# olaca$

_Örne$in; icra edilen bir faaliyet esnasnda her taraf yemye#il iken, bir yerin otlarnn sararm# olmas, bu noktann kazlmak suretiyle bubi tuza$nn yerle#tirilmi# oldu$unun emaresidir. Di$er taraftan, arazide açkta braklm# veya kolayca tespit edilebilecek bir silâhn bulunmas, yine bu silâhn tuzakland$nn emaresidir . Muhtemel dö#enme yerleri de göz önünde bulundurularak, tespit yöntemleri etkin bir #ekilde kullanlp emarelerin iyi de$erlendirilmesi ile bubi tuzaklar tespit edilecek olup, böylece zayiat vermemiz önlenecektir. Basit ancak, etkin bir yöntem olan gözle tespit için personel; yapaca$ faaliyetlerde, ba#n öne e$ip sadece yürüme eylemini gerçekle#tirmeyip etrafn incelerse a#a$da bahsedilen emareler rahatlkla tespit edebilecektir. _ Bu zamana kadar meydana gelen olaylar do$rultusunda belli ba#l emareler #unlardr; (a) Yollarda: Yollarn üzerlerine, sa$-sol yakn çevresine ve yol kenarndaki yamaçlara yerle#tirilebilece$inden, bu yönde emareler aranmaldr. !" Yollar üzerinde kabartlar, taze toprak olmas, !" Özellikle asfalt yollarda çukur yerler, yeni yamalanm# yerler, !" Çamur birikintileri, !" Hayvan gübresi, !" Bir hat halinde dizilmi# çubuklar veya ta#lar, bir yol veya iz üzerinde krk bir çubuk , aralkl dizilmi# ot kümeleri , topra$a sokulmu# çubuklar, !" Yol ortasna devrilmi# bir a$aç, yuvarlanm# kaya parçalar, !" Yol üzerinde, çevresinde; tel, naylon torba ve tahta parçalar görülmesi, !" Yol kenarna toplanm# kaya veya ta# parçalar, !" Yolun bir kenarn takip eden teller veya kablolar,

!" Trafik i#aret levhalar, !" Etrafndaki #üpheli ayak izleri, !" Kullanlmakta olan bir yol veya patika üzerinde hiç bir ize rastlanlmamasdr. __"ekil-12.53 (b) Patikalarda: Ayak izlerinin yo$un bitki örtüsü içinden geçmesi (Bu durum, tökez teli olma ihtimalini kuvvetlendirir), (c) Ma$ara giri#lerindeki taze toprak ve ayak izleri, (ç) Bina, barnak vs. içine hangi nedenle girilirse girilsin bütün e#yalar tuzakl olarak de$erlendirilmelidir. (d) Kazlm# yerler. (e) Arazide bulunan yapraklar sararm# çallar, sararm# otlar. (f) Çallar arasnda bulunan taze toprak. (g) Çal veya dal parçasyla silinmeye çal#lm# ayak izleri. ($) Gizleme sa$layan uzun otlar, çallk bölgeler tuzaklanm# olarak kabul edilmelidir. (h) Ters dönmü# ta#lar. () Ambalaj band (özellikle kahverengiye yakn koyu sar renkli olanlar) ve artklar. (i) Telsiz, cep telefonu, oyuncak arabalarn uzaktan kumandas, araç uzaktan kumandas ( bunlar açkta olarak de$il arazide açkta kalm# belli bir ksm (anten gibi) görülebilir). (j) Pil, batarya veya akü. (k) C3, C4, A4 (PE 4A) ve TNTgibi patlayc maddelerin d# kab ve artklar (A4(PE 4A) plastik patlaycnn d# kab dinamit lokumunki gibi kasaplarda kullanlan ya$l kahverengi renklidir. Onlu paketler halinde iken d# kab krmzdr). (l) Pet #i#e (El telsizini d# etkilerden korumak ve gizlemek maksadyla kullanyorlar). _ ç. Tespit Yöntemleri : Tüm mayn ve bubi tuzaklar tehditlerine kar# birliklerin bekas, personelin tehlikeyi temastan önce fark etme yetene$ine ba$ldr. Patlayclar ve tuzaklayclar tespit maksadyla kullanlan her yöntemin zayf taraf mevcut oldu$undan, her yöntem birbirlerinin zayf taraflarn giderecek #ekilde birlikte kullanlmaldr.

(1) Gözle Tespit: Tek er için en iyi yöntem görsel metottur. Mayn ve El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenekleri emarelerini anlama ve tanma yetene$i, tek eri bu tehlikelerden kurtarabilir. Her Mayn ve El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzenekleri dö#enen yerde emare vardr. Tüm personel bu emareler ve muhtemel dö#enme yerleri ö$retilerek bir çok gözle baklaca$ndan tespit etme #ansn artracaktr. (2) Mayn Arama Köpekleri: (a) Köpekler mayn ve patlayc maddeleri içindeki patlaycnn kokusundan ve gömen ki#inin kokusundan tespit edebilirler. Ancak tökez tellerinin tespiti köpekler için oldukça güçtür. (b) Mayn köpekleri %100 do$rulukla tespit yapamazlar. Mevcut his dünyalar ve organizmalarndaki de$i#ikliklerden etkilenip çal#ma performanslar zaman zaman dü#ebilir. (c)

Yaz aylarnda, scak havalarda ve su ihtiyacnn oldu$u durumlarda mayn köpeklerinin verimi dü#ebilir. Mayn

köpekleri aralksz en fazla 30 dk. çal#acak kapasitedir. (ç)

MAK timleri a#a$daki görevlerde etkin olarak kullanlabilmektedirler:

(I)

"üphelenilen bölgelerde,

(II) Meskun mahal aramalarnda, (III) Teroristler tarafndan kullanlan üs bölgeleri ele geçirildi$inde, (IV) Ma$ara gidi# yollar, giri#inde ve içinde, (V) Köprü, menfez veya dar geçit gibi tehlikeli bölgelerin ara#trlmasnda, (VI) !ntikal halinde iken, yollarda kullanlan çe#itli barikatlarn kontrolünde kullanlmaktadr. _

"ekil-12.54 (3) Mayn Detektörleri: Mayn detektörü, topra$a gömülü gözle görülmeyecek #ekilde gizlenmi# mayn veya el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerini bulmak için kullanlan portatif elektronik aygtlardr.

_

"ekil-12.35 Yaygn olarak kullanlan ML-1620B Mayn Detektörü, a#a$da incelenmi#tir; _(a) Tanm: ML 1620B Metal Mayn Detektörü, her tür metal maynlarn yansra, çok az oranda metal içeren plastik maynlar saptayabilen portatif bir cihazdr. Tek personel tarafndan ta#np kullanlabilmektedir. Özellikle maynl bölgelerde cihaz kullanmakta uzmanla#m# personel tarafndan tarama yaplmas ve iyi bir #ekilde e$itim alnm# olmas gerekmektedir ("ekil-12.11). (b) Kurulu#taki Yeri: J.Komd.Tug.K.l$, J.Komd. Özel Harekât Tb.K.l$, J.Komd.Tb.K.l$, J.Asy#.Komd.Bl.K.l$, J.Komd.Bl.K.l$, J.Komd.Tim.K.l$, Mekanize J.Komd. D Tim K.l$, Taktik J.Komd. Alay Kh. ve Kh.Tk.K.l$, J.!ç Güvenlik Tim K.l$, Güçlendirilmi# J.Krk.K.l$, Özel Tip J.Krk.K.l$, J.Snr. Alay K.l$, J.Snr.Tb.K.l$, J.Snr.Bl.K.l$, J.Snr.Tk.K.l$, J.Snr.Mng.K.l$ ve Komd., Öz.Asy#. ile Snr.E$t. veren E$t.Bl.K.lklarnda bulunmaktadr. _"ekil-12.11: ML1620B Metal Mayn Detektörü (c) Genel Özellikleri : (I) Kullanc, yüksek oranda mineral içeren toprak gibi zor ko#ullara sahip ortamlarda ve s$ sularda (Tatl veya tuzlu) cihazn alglama hassasiyetinde hiçbir kayp olmakszn çal#abilir. (II) Her türlü aksesuarlar ile birlikte komple metal detektörü (tarayc) sa$lam alüminyum ta#ma çantasnda ta#nmaktadr. Engebeli arazideki çal#ma esnasnda ta#ma için detektörün tüm aksesuarlarnn da içine yerle#tirilebildi$i bez srt çantas kullanlabilmektedir. (III) Bu detektörler yalnzca metalleri tespit eder. Her ses sinyali metal içeren bir cismi niteliyor olabilir. Yalnzca özel metal ala#ml küçük metal parçalar içeren maynlar tespit edilemeyebilir. Metal içermeyen maynlar do$al olarak tespit edilemeyecektir.

(ç) Çal#ma Prensibi : (I) Arama bobini sürekli olarak elektromanyetik darbeler yayar ve gömülü metal nesnenin elektromanyetik tepkimesinin olu#turdu$u darbe gecikmelerini saptar. (II) Metal nesnelerin boyutlarna ve arama bobinine uzakl$na ba$l olan elektromanyetik tepkimesi, metal detektörünün alcs tarafndan i#lenir ve akustik sinyale (ses) çevrilir. (III) Otomatik ayar seviyesinde, detektör zeminin yapsna kendini adapte eder, böylece iletkenli$inde önemli de$i#meler olan veya manyetik özellikleri de$i#ken zeminlerde de saptama i#lemini mümkün klar. (IV) Detektör hassasiyeti her bir tarama i#ine göre seçilir ve zeminin veya su ko#ullarnn de$i#mesine ra$men hemen hemen sabit kalr. (V) Çal#ma srasnda bir i#lemci detektörün güvenilirli$ini ve do$ru çal#t$n içeriden kontrol eder. Darbe sinyallerinin olu#umu, sinyal i#lemi pil voltaj, d# ba$lantlar ve en önemlisi iç çal#ma voltajlarn takip ve kontrol eder. (VI) Elektronik ünite tarafndan yaplan ölçme, çal#ma ve kontrol i#lemleri detektörün yüksek performansn ve güvenilirli$ini sa$lar. (d) Ana Parçalar : (I) Teleskopik Ta#ma Çubu$u ve Arama Ba#l$ : Manyetik olmayan detektör ba#l$ su geçirmez, scakl$a duyarsz ve darbelere dayankldr ("ekil 12.11). Cam elyafndan yaplm# olan, a#nmalara dayankl teleskopik ta#ma çubu$una çok sk biçimde döndürülerek birle#tirilir. _

"ekil-12.12: Teleskopik Ta#ma Çubu$u ve Arama Ba#l$ (II) Elektronik Ünite: Muhafazas yüksek mukavemetli ve diki#siz alüminyum borudan mamul detektör elektronik ünitesi, detektör bobinince yaymlanan tarama sinyallerini de$erlendirir. Elektronik ünite, döküm reçineden imal edilmi#tir.Üzerindeki anahtarlar; • Hassasiyet kontrolü ve AÇMA/KAPAMA dü$mesi (SENS 1–7) • Ses ayar dü$mesi (VOLUME) • Durum seçme dü$mesi (F–S–B) _

"ekil-12.13: Elektronik Ünite (aa) Hassasiyet Kontrolü: Elektronik ünite ön panelinde yer alan hassasiyet kontrol dü$mesi ayn zamanda AÇMA/KAPAMA anahtar olarak çal#r. Bu dü$me sa$a do$ru çevrildi$inde cihaz açlr ve istenilen hassasiyet seçilir. Hassasiyet, o an yaplan tarama i#ine ba$l olarak ayarlanmaldr. !lk seçilen hassasiyet, tarama i#lemi süresince sabit kalr, ancak ilk üç dakikadan sonra yeniden ayarlanmak zorundadr. (bb) Akustik Sinyalin Ses Kontrolü: Ses ayar dü$mesi de elektronik ünitenin ön paneline yerle#tirilmi#tir ve kulaklktaki sinyalin niteli$inin ve #iddetinin devaml kontrolüne imkân tanr. Kulakl$, kula$nza takarak veya yakanza tutturarak bir hoparlör gibi kullanabilirsiniz. Bu, ses ayarnn çevre gürültü seviyesine göre ayarlanabilmesi avantajn sa$lar. Bu avantajn, ayn anda birden fazla detektörle yürütülen tarama faaliyetlerinde veya çevrede gürültülü i# makineleri çal#rken yaplan tarama i#lerinin de özel bir önemi vardr. (cc) Durum Seçici: Durum seçici de elektronik ünitenin ön panelinde yer alan çift kademeli bir anahtardr. Arama özelli$ine göre durumlar seçilir. Üç kademelidir. Bunlar; 1- "F" Durumu (Fast) : Bu durum özellikle geni# arazilerde hzl tarama için tavsiye edilmektedir. Su durumuna ba$l zemin de$i#iklikleri kompanse edilmektedir. Uygun tarama hz yakla#k 0.5 m/sn.'dir. 2- "S" Durumu (Slow- Yava#) : Bu i#lem modunda, yava# de$i#en tarama sinyallerinin kompenzasyonu kapaldr. Bu zemin veya sudaki tüm elektromanyetik de$i#imlerin, detektör tarafndan algland$ anlamna gelir. "S" durumunda arama kafas çok yava# hareket ettirilir. Böylece çamur veya su altnda (Hzl hareketlerin imkânsz oldu$u yerler) çok iyi tarama sonuçlar alnr. Belirli #artlarda, bu durum kara çal#malarnda nokta tespiti için uygun görülür. 3- "B" Durumu (Kompenzasyon) :"S" durumunda iken herhangi bir elektromanyetik enterferans (Giri#im) yanl# alarma sebep olabilir. Anahtar "B" durumuna ksa bir süre çekmekle hzl kompenzasyon etkin duruma geçer ve detektörü standart seviyesine dengeler. Hzl kompenzasyon (Dengeleme) esnasnda arama ba#l$, bulunmas muhtemel gömülü cisimlerde kompanze etmemesi için zeminden en az 1 metre yukar olmaldr. (III) Kulaklk: Sa$lam kulaklk nemden etkilenmez ve yumu#ak kuma# kay# ile kulakta ta#nabilece$i gibi ses ayarnn maksimuma alnmas durumunda cekettede kullanlabilir.

(e) Cihazn Aksesuarlar: (I)

Elektronik ünite kab,

(II)

Manyetik olmayan Kalibrasyon (Test) parças,

(III) Elektronik ünite için ta#ma kays, (IV) Tekli bataryalar, (V)

Kolluk,

(VI) Tutacak, (VII) Srt çantas (bez), (VIII) Alüminyum ta#ma çantas (Su geçirmez.), (IX) Ek ta#ma kemeri ve Kullanma kitab. (f) Cihazn Çal#trlmas ve Kullanm: (I)

Pilleri tak,

(II)

Elektronik üniteleri al,

(III) Teleskopik çubu$u vidala ve istenen uzunlu$a ayarla. E$er en uzun uzunluk gerekiyor ise üçüncü teleskopik çubu$u aç, (IV) Konnektörleri tak, (V)) Durum seçme anahtarn "D" durumuna getir, (VI) Hassasiyet ayarn sa$a en son konuma getir ve arama ba#l$n yerden 50 cm yukarda tut, (VII) Detektörü açtktan sonra ilk 5 sn. pilin #arj durumunu belirtmek üzere akustik sinyal duyulur. Pil sinyalini dinle, e$er sürekli sinyal varsa pilleri de$i#tir, darbeli ise piller faaldir, (VIII) Otomatik pil kontrolü bitene kadar bekle, (IX) Hassasiyet ayarn sola do$ru sinyal kesilene kadar çevir. Sinyalin kesildi$i noktada cihaz en hassas durumuna ayarlanm# olur. Hassasiyet dü$mesini daha fazla sola çevirmesi halinde hassasiyet azalm# olur. (X) Bobini yerden 5-10 cm. yukarda ve yere paralel tut (Metal bulunmayan zeminde.) ve cihazn kompenzasyonunun bitmesini bekle (Sinyal artk duyulmaz.), (XI) Arama ba#l$, zemin #artlarna göre yerden 2-5 cm. yukarda tutulmaldr. Her ses sinyali, ba#l$n altnda metal bir nesnenin varl$n bildirecektir. (g) Hassasiyetin Kontrolü : Hassasiyet kontrolü için el çantasndaki kalibrasyon (Test) parças çkarlp arama ba#l$na do$ru hareket ettirilir.

E$er detektör en hassas duruma ayarlanm#sa, akustik sinyal, kalibrasyon parças teleskopik ta#ma çubu$unun en alt ayar parçasna ula#t$ zaman (Tarama ba#l$na yakla#k 30 cm.) duyulur hale gelir. Bu arada elinizde ba#ka metal cisimlerin (Kol saati, bilezik, yüzük vb) bulunmamasna dikkat edilir. ($) Pratikte Tarama Tekni$i : (I) Standart tarama için durum seçme dü$mesini "F" durumuna getirin ve arama ba#l$n 0.3-1 m/sn hzla zemin üzerinde gezdirin. En uygun hz 0.5 m/sn.dir (II) Tarama hareketleri durur durmaz, arama ba#l$ otomatik olarak kendini zemin altnda metal nesneler gömülü olsalar bile, zemin iletkenli$ine uydurur. (III) Bu durumda daha yava# tarama hareketleri gerekir, hassasiyette bir kayp olmakszn "S" durumuna geçebilirsiniz. (IV) Pratikte kullanma esnasnda detektör, arama ba#l$nn yere paralelli$inin ve zemine az bir mesafede e#it tarama hareketlerinin korundu$u tarzda ta#nmaldr. (V) Nokta belirleme ara#trmas amac ile yaplan X-Y tarama hareketleri (çapraz) en fazla ses sinyalinin duyuldu$u çak#ma noktasdr. Bu noktadaki metal nesne tam olarak arama kafasnn ortasnda yer alr. (VI) Zemin ko#ullarnn hzl bir taramaya el vermemesi durumunda, nokta tespitini "S" durumuna geçirerek kolayla#trr. Uygun tarama hz 0.2 m/sn.dir. Ancak tarama için mümkün hz aral$ 0.1-1 m/sn. arasndadr. (VII) Çok büyük nesnelerin yerinin nokta tespiti için zemin ile arama ba#l$ arasndaki mesafenin arttrlmas veya hassasiyetin azaltlmas tavsiye edilir. (VIII) Küçük ve çok derine gizlenmemi# metal nesneler için tarama, arama ba#l$ 45 derece çevrilerek ve zemin üzerinde X-Y tarama hareketleri ile daha isabetli yaplabilir ("ekil-12.15). (IX) Çok küçük metalik parçalar arama ba#l$ yatay pozisyonda olsa da bobin #asesinin tam altnda iken en fazla tarama sinyalini sa$lar. Böylece bobin kenarn izleyerek ve arama ba#l$n mümkün oldu$unca düz tutarak parçay çabucak bulabilirsiniz. _

"ekil-12.15 (h) Cihaz Kullanlrken Duyulan Sesli Alarmlar : (I)

Kulaklkta 3 sn.de bir sürekli duyulan ‘OK’, detektör do$ru çal#yor

sinyali. (II) Detektörün her açld$nda 5 sn. süreyle saniyede 8 darbe #eklinde duyulan pil tam dolu sinyali. (III) Yine detektör açlnca 5 sn. süreyle saniyede 5 darbe #eklinde duyulan piller yarm dolu sinyali. (IV) Saniyede bir darbe #eklinde duyulan piller yüzde on orannda #arjl sinyali. (V) Sürekli yüksek sesli, pilleri de$i#tirin sinyali. (VI) Sürekli dü#ük sinyal sesi ise cihaz arzalanm#tr anlamna gelir. () Hata Tespiti ve Giderilmesi : SORUN Detektör açldktan sonra hiç bir alarm veya sinyal vermiyorsa.

Arza sinyali duyulursa.

E!er detektör arzal alarm veriyorsa.

ÇÖZÜM !#"Pillerin do$ru yerle#tirildi$ini kontrol edin. !$"E$er piller do$ru yerle#tirilmi# ise yeni pil takarak bir kere daha deneyin. !%"Aramay durdur !&"Arama kafasna giden konnektörü kontrol et !'"Tüm parçalar görsel olarak kontrol et !("Detektörü onarm için ilgili kademeye sevket !)"Arzal parça iki detektörün parçalar de$i#tirilerek bulunabilir !*"Tüm parçalar birbiriyle kalibrasyona gereksinim duymadan de$i#tirilebilir.

(i) Cihazn Bakm: Takmn elektronik bölümüne ait kapa$n çekerek, elektronik

modül hassasiyet kontrolü, ses kontrolü ve pil temas yüzeyleri kolayca görülebilir. Pil yuvasnda olu#an kir, bitik pillerin yol açt$ asit birikimleri kolayca ve çabukça temizlenebilir. (j) Cihazn Kullanmnda Dikkat Edilecek Önemli Hususlar: (I)

Arama ba#l$ her zaman zeminle ayn mesafede hareket ettirilmelidir.

(II) Arama ba#l$ ta#lara çarptrlmamaldr. (III) Arama ba#l$ ile kaz yaplmamaldr. (IV) Pil yuvas temas yüzeyleri temiz tutulmaldr. (V) Kulaklk kabloya aslmamaldr. (VI) Uzun süreli saklama öncesi piller çkarlr. Bo#alm# piller hemen çkarlr. Sznt yapp yapmadklar kontrol edilir. (VII) Elektrikli parçalarda, bir arza varsa güvenlik nedeni ile hemen aramaya son verilir. _

"ekil-12.16 d. Alnacak Emniyet Tedbirleri : (1) Motorlu !ntikallerde: Motorlu intikalden önce arazide muhtemel patlatma noktalar de$erlendirilip bu noktalar yaya unsurlarca kontrol alnmas uygun olacaktr. Bunun yannda mevcut araç trafi$i iyi kullanlarak mümkün oldu$unca onlarla beraber hareket edilmeye çal#lmal aldatma tedbirleri uygulanmaldr. Tam patlama noktasnda bulununca uzaktan kumandayla düzene$i harekete geçireceklerinden kazaya sebebiyet vermeyecek tarzda hzl gidilmesi de uygun olacaktr. Ayrca duruma göre uygun yerlerde araçtan inilerek yaya unsurlarca baz noktalar kontrol edilmeli, herhangi bir olumsuzlu$a meydan vermeyecek #eklide ate#le ke#if yaplmas da de$erlendirilmelidir. (a) !ntikalden Önce Alnacak Tedbirler:

(I) "ntikal ba#lamadan önce konvoy, intikal güzergâh ve di!er bilgiler, güzergâh üzerindeki birliklere bildirilmeli, gerekli koordinasyon sa!lanmaldr. (Çok önceden de!il, "KK için uygun zamanda haber verilmelidir). (II) Konvoy güzergâh üzerindeki birliklerin telsiz frekans ve kodlar konvoy komutan ve araç komutanlar tarafndan bilinmeli, intikal esnasnda bu birliklerle irtibat devam ettirilmelidir. (III) "ntikalden önce konvoy ve araç komutanlarnn, teroristlerce maynlama yaplabilecek yerler ve alnacak tedbirler konusunda, matris anlay# içinde hep beraber haritadan durum muhakemesi yapmalar sa!lanmaldr. (IV) Konvoylar, periyodik ve rutin olmayacak #ekilde düzenlenmeli, münferit araç trafi!ine müsaade edilmemelidir. _ (V) Konvoy faaliyeti hakknda son ana kadar personele bilgi verilmemeli, personele asgarî hazrlk yapacak kadar zaman tannmaldr (15-20 dk. gibi). (VI) Teroristler bir karakola saldr gerçekle#tirdiklerinde karakola yakla#an yollar tuzaklad!ndan, mümkünse teroristlerin ummadklar istikametler seçmeli veya emniyetli hattan sonra yaya olarak intikal edilmelidir. (VII) Konvoylarn intikale ba#lamasndan önce yolun sivil araçlarca kullanld!ndan emin olunmaldr. Ancak bu hususa tam olarak güvenilmemelidir. Çünkü uzaktan komutal bubi tuza!nda, terorist istedi!i zaman tuza! ate#leyebilmektedir. (VIII) Personel hazrlklar; (aa) Bütün personele mayn e!itimi verilmelidir. (bb) Konvoyda her personele emniyet sorumlulu!u verilmeli, herkesin sadece yolcu oldu!u fikri de!i#tirilmelidir. (cc) Motorlu intikallerde personel çelik ba#lklarn ve varsa çelik yeleklerini giymelidir. _(çç) "lk yardm konusuna önem verilmeli ve ilk yardm setleri personel üzerinde bulundurulmaldr. (IX) Araç Hazrlklar; (aa) Konvoyun önünde giden araçta personel bulunmamal, sadece çelik ba#lkl, çelik yelekli #oför ve gözetleyici ile mayn patlatma cihaz bulunmaldr. __(bb) Mayna basma durumunda olu#acak basnç etkisini azaltmak maksadyla zrhl araçlarn kule kapaklar açk bulundurulmaldr. (cc) Konvoylarda yarallara acil müdahale için ambulans ve doktor bulundurulmaldr.

(çç) Konvoyun hareketi, üst ve kom#u birliklerin harekat merkezleri ile koordine edilmeli, etki, tepki, rapor sistemi uygulanmaldr. (dd) Araçlarn zemini uygun #ekilde kum torbasyla takviye edilmeli, ön siper camlar indirilmeli, brandalar çkartlarak personelin gözetleme sahalar geni#letilmelidir. (ee) Araçlarda parça tesiri yapacak serbest malzeme azaltlmaldr. (b) !ntikal Esnasnda Alnacak Tedbirler: (I) Motorlu intikallerde, personele gözetleme ve ate# sahalar verilmeli, silâhlar her an kullanlacak #ekilde tutulmaldr. (II) Motorlu intikallerde, araçlar arasndaki mesafe 100-150 m.den az olmamal, arazi ve hava #artlar dikkate alnarak araç komutanlar/#oför bu mesafeleri koruyacak #ekilde e$itilmelidir. (III) Motorlu intikallerde #üpheli bir durumla kar#la#ld$nda, araçlardaki timler hâkim noktalar tutmaldr. (IV) Konvoy içerisinde, mayn patlatma cihaz çal#trlmal ve teroristlerin kulland$ telsiz frekans bantlarnda tarama yaplmaldr. (V) Yollarda; yamaçlara tuzaklama yaplabilecek yerlerde; (aa) Konvoylarn hzlar arttrlarak, patlatma noktasndaki teroristin do$ru zamanlama yapmas engellenmeli, (bb) Emniyetsiz bir durum olu#turmayacak #ekilde, yolun yamaç ksmna uzak olan #eridinden intikal edilmeli veya, (cc) Bu bölgeler araçtan inilerek, yaya olarak geçilmelidir. (çç) Yolda sivil trafik yoksa dikkatli olunmal, bu durumun yola mayn/patlayc madde yerle#tirildi$inin bir emaresi oldu$u unutulmamaldr. (dd) !mkanlar el verdi$i sürece gidi# ve dönü# güzergâh ayr olarak belirlenmelidir. (ee) Konvoy te#kil edilirken BTR, ZPT, SHORDLAND gibi zrhl araçlardan da istifade edilmelidir. (ff) Köprü ve menfezler; köprülere gelmeden önce araçlardan inilerek yaya unsurlarca bubi tuza$ yönünden köprü üzeri, çevresi, ayaklar aranmal ve menfezlerde ayn #ekilde kontrol edilmelidir. (gg) Mayn/patlayc madde riski olan bölgelerde, motorlu intikallerin gece de yaplabilece$i dü#ünülmelidir. Böylece teroristlerin uzaktan komutal düzenekleri patlatmada kulland$ nirengi noktalarn tespit ve araçlar takip etmesi zorla#acaktr. ($$) El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde düzeneklerinin, genelde konvoylarn dönü#ü esnasnda patlatld$ unutulmamal, bu nedenle birkaç saat önce geçilen yoldan geri dönü#te “Bir #ey olmuyor.” dü#üncesi ile emniyet tedbirleri zayflatlmamaldr.

(c) !ntikal Esnasnda Kar#la#lacak "üpheli Durumlarda Alnacak Tedbirler: (I)

!ntikal durdurulmal ve #üpheli durum derhal üst birli$e rapor edilmelidir.

(II) Araçlarda bulunan personel süratle tahliye edilmeli ve hâkim arazi kesimleri tutulmaldr. (III) Bölgeye en yakn olan araçlar emniyetli bir #ekilde uzakla#trlmaldr. Mayn arama timleri bölgeye sevk edilmelidir. (IV) Bölgenin emniyeti alndktan sonra, bölge temiz ise intikale devam edilmeli, mayn/patlayc madde tespit edilirse bölgenin asgari 400 metre çevresi emniyete alnarak, uzman ekiplerin bölgeye gelmesi beklenmeli ve düzenek uzman ekiplerce imha edilmelidir. (ç) Mayn/Patlayc Madde Tespit Edildi$inde Yaplacak Faaliyetler: (I) Mayn/patlayc madde tespit edildi$inde, patlatma noktas olabilece$i de$erlendirilen bölgeler kontrol altna alnmadan patlaycy zararsz hale getirme i#lemine ba#lanmamaldr. (II) Yetkisiz ki#ilerin bölgeye giri#leri önlenmelidir. (III) Olas patlayc madde düzene$inin çal#masna sebep olabilecek cep telefonu, telsiz, ça$r cihaz, fla#ör, gibi #k ve radyo frekans yayan cihazlarn personelimiz tarafndan kullanlmas geçici olarak engellenmelidir (IV) Bulunan mayn/patlayc maddenin, yeri, mevkii, koordinat, bulunma zaman, tanmlanmas (neye benzedi$i), gibi tespit edilebilen hususlar ile alnan emniyet tedbirleri uzman personele bildirilmelidir. (V) Daha sonra bölgeye gelen uzman personel tarafndan mayn/patlayc madde imha edilmelidir. (V) Tespit edilen tuzak uzaktan kumandal düzenek ise mayn hedef tarafndan harekete geçirilen/zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerinde oldu$u gibi i#aretleme yapma #ans yoktur, dolaysyla i#aretleme yaplmaz. Hemen o noktadan süratle uzakla#lmal ve mevzi aldktan sonra patlatma noktas de$erlendirilip o noktaya ve kaç# istikametine manevra yaplmaldr. _

(d) Patlama Olduktan Sonra Yaplacak Faaliyetler: Patlama meydana geldi$inde personel pusuya kar# koymada uygulanan hareket tarzlarn uygulamaldr. Hedef patlatma noktasndaki BTÖ mensubu olmaldr. Kaç# istikameti de$erlendirilerek hareket edilmelidir. (I) Olay (patlama noktas ve muhtemel patlatma noktalar) bir üst komutanl$a ve güzergâh üzerindeki birliklere bildirilmelidir. (II) Patlatma noktalar olarak de$erlendirilen yerler ile teroristlerin muhtemel kaç# istikametleri önceden hazrlanan, ate# destek plânna uygun olarak, top ve havanlar ile ate# altna alnmaldr. (III) Muhtemel patlatma noktalar ile teroristlerin, kaç# istikametlerini kesecek #ekilde konvoydaki timlere manevra yaptrlmaldr. Müteakiben gerekirse derinliklerde HHH (Hava Hücum Harekât) icra edilmelidir. (IV) Patlama ile birlikte teroristler tarafndan ate# edilmiyorsa, civarda ikinci bir mayn/patlayc madde olabilece$i de$erlendirilerek, gerekli tedbirler alnmaldr. (V) Mayna basan aracn arkasnda bulunan araçtaki personel, mayn aramas yapldktan sonra, hasar gören araca ilerleyerek yaral personeli çkarmal, ilk yardm uygulamaldr. _ (2) Yaya !ntikallerde Alnacak Emniyet Tedbirleri: (a) Uzun ve zor yollarn genellikle en emin yol oldu$u bilinmeli ve buna göre hareket edilmelidir. (b) Patikalar kullanlmamal, gidilen güzergâhtan geri dönülmemelidir. Ham topraktan, kaz izinden, kumluk kesimlerden saknlmaldr. (c) Yaya intikalde personel aras mesafeler arazi ve iklim #artlarna göre açlmal, her personele gözetleme alan verilmelidir. (ç) !ntikalin her safhasnda mayn detektörleri ile mayn/el yapm geli#tirilmi# patlayc madde ve düzenekleri aramas yaplmaldr. (d) !ntikal yolunu dik kesen yol ve dereleri geçi#te, muhtemel patlama noktalar gözetleyecek ve ate# altna alabilecek #ekilde, hâkim arazilere himaye unsuru çkarlmaldr. (e) Yerleri de$i#mi#, oynam# ta#larn altnda mayn olabilece$inden böyle ta#lara baslmamaldr. (f) A$açlk, çallk ve uzun ot bulunan alanlar ile patikalarda iki a$aç arasna dikkat edilmelidir (Tökez telli mayn veya bir a$aca ba$lanm# el bombas olabilir). (g) Molalar, her zaman ayn yerde verilmemeli, geride iz braklmamaldr.

($) Teroristlerin çekildikleri yerleri ve kaç# istikametlerini maynlandklar dikkate alnmaldr. (h) Yerde bulunan ilginç nesneler (Matara, tüfek vb.) bubi tuza$ kontrolü yaplmadan yerinden oynatlmamaldr. () Su kaynaklarna dikkat edilmeli, bu kaynaklar devaml kullanlan yerler oldu$u için maynlamaya müsait bölgelerdir. (i) Köylülerin ve çobanlarn hareketleri dikkatle izlenmeli, kullanmadklar yol ve patikalarn tuzaklanm# olabilece$i unutulmamaldr. (j) Geri dönü# yolu üzerinde gerekli tedbirler alnmal, artç ve yanc gibi emniyet unsurlar arazinin uygun kesimlerine tertiplenmelidir.

(3) Aramalarda Alnacak Emniyet Tedbirleri: (a) Ma$ara, bo# bina, barnak, s$nak gibi yerleri ararken; emare tespit edilmese dahi giri#inde ve içinde bulunan malzemelerin mutlaka tuzakland$ de$erlendirilmelidir. (b) Giri# ksmlar, tuzaklanm# oldu$u de$erlendirilerek kontrol edilmeli ve aranmaldr. (c) Kaplar; önü ve arka zemini, kap kolunun çekilmesi ile harekete geçen düzenek veya kapnn açlmasyla üzerine yerle#tirilen tuza$n dü#mesi ile patlayan düzenek #eklinde tuzaklanm# olaca$ndan, kaplarn ön-arka ve üst ksm kontrol edilmeli ve uzak mesafeden açlmaldr. (ç) Ayrca, içeride bulunan malzemelere (soba, yiyecek maddeleri gibi) dokunulmamaldr. Bulunan malzemeler kullanlmaz hale getirmek maksadyla d#ar çkartlmas gerekti$inde; bir sütre gerisinden kancal iple çekilerek çkarlmaldr. (4) Di$er Faaliyetlerde Alnacak Emniyet Tedbirleri: (a) Pusu faaliyetlerinde; ayn yerlerde pusu faaliyeti icra etmemeye özen gösterilmelidir. (b) Üs Bölgelerinde: (I) Arazide üs bölgesi tesis edilirken de yine ayn yerlerde üs bölgesi tesis etmemeye özen gösterilmelidir. (II) Özellikle mevzi içi, çevresi ve ta#lar (çekmeli düzenek) tuzakland$ndan, ta#tan mevziler yaplmamal, do$al mevzilerden istifade edilmelidir, (III) Üs bölgesi olarak tesis edilen bölgede mecburî olarak hazrlanan sun’î mevziler, üs bölgesi terk edilmeden kullanlmaz hale getirilmeli ve mevzi olarak kullanld$ izlenimi silinmelidir. Aksi takdirde kendi tuza$mz kendimiz hazrlam# oluruz.

(IV) E$er tesis edilecek üs bölgesinde daha önceden hazrlanm# eski mevziler var ise; buralar kullanlmamaldr. (V) Hazrlanacak mevziler için kullanacak ta#lar, bu eski mevzilerden alnmas gerekti$inde, bubi tuza$ yönünden kontrolü yaplmadan alnmamaldr. (c) Çat#malarda: Gerek kendi ölüleri gerekse de #ehitlerimizi tuzaklarndan, bir sütre gerisinden kancal iple çekmek suretiyle tesirsiz hale getirilmelidir. Ayrca, yaral teroristler de el bombasnn pimini çekerek üzerine yatmak suretiyle kendini tuzaklad$ndan, bunlarda bir sütre gerisinden kancal iple çekmek suretiyle tesirsiz hale getirilmelidir (ç) Helikopter !nme Bölgesi ve Çevresi: !nme bölgesi olarak seçilen yer ve çevresi mayn ve bubi tuza$ yönünden kontrol edilmelidir. (d) Su Kaynaklar ve Buraya Yakla#ma !stikametleri: Su kayna$ olarak; kuyu, çe#me ve derelerde bulunan uygun su kaynaklar ile buraya yakla#an patika ve yollar tuzakladklarndan, bu yerler mutlaka bubi tuza$ yönünden kontrol edilmelidir. (e) Molalarda: Hep ayn yerlerde mola verilmemeli ve mola verilen bölgenin kullanld$na dair iz ve çöp braklmamaldr. Ayrca, mollalarda gölgesinden istifade etmek amacyla vs. sebeplerle a$açlarn diplerine ve çevresine oturulmamaldr. (f) K#larda: K#laya giren bütün araçlar (askerî araçlar ve personelin #ahsi araçlar dahil) ve #ahslar aranmaldr. Özellikle kantin, tabldot için erzak getiren araçlar da detayl bir #ekilde aranmaldr. (g) Personel Araçlar: Personel kendine ait #ahsi araçlarnn tuzaklanabilece$i de$erlendirerek, araçlarn ksa süreli de olsa korumasz (araçta hiç kimse kalmadan) brakmamaldr. K#la içi veya kontrol altnda bulunabilecek lojmanlar bölgesi, di$er askerî birliklere ait yerlere park etmelidir. ($) Tuzaklama Olay Meydana Geldi$inde/Tespit Edildi$inde: Patlama sonras olay yerine gelecek unsurlara kar# da patlama noktasnn yakn çevresini ve/veya yakla#an yollar da tuzakladklarndan, olay yerinin çevre emniyeti alnmal, uzman personel haricinde kimse bölgeye sokulmamaldr. Olay yerine gelen unsurlar da yakla#an yolun kontrolünü yapmaldrlar. _

Gerek Mayn gerekse El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenekleri ile yaplan eylemlerin amac birlikleri hareketsiz klmak, halkta korku ve panik yaratmaktr. Ayrca riski az bir eylem türü oldu$undan skça uygulamaktadr. Bölücü Terör örgütü ba#langçta maynlarn yannda bu El Yapm Patlayc Madde ve Düzeneklerinden hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl çe#itlerini kullanrken son dönmede uzaktan komutal çe#itlerini kullanmaya ba#lam#tr.

Bu kapsamda ilk dönmede uygulad$ maynlama ve hedeften tarafndan harekete geçirilen ile zaman ayarl el yapm geli#tirilmi# patlayc Madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri ayn olmasna kar#n son dönemde taktik de$i#tirerek uygulamaya ba#lad$ uzaktan komutal el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri çal#ma #ekli ve uyguma #ekli itibariyle farkl olmaldr. Çünkü, ilk dönemde uygulad$ taktikte mayn/hedeften tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini yerle#tirdikten sonra ancak bizim bunlara basmamz veya çal#ma #ekline göre çekmemiz, hareket ettirmemiz ile patlama meydana gelerek zayiat veriliyordu. Bu nedenle hedefimiz bunlara basmadan, çekmeden veya hareket ettirmeden önce bulmamz esast. Bunlar bulduktan sonra bize zarar olmuyor, uygun #ekilde imhas sa$lanyordu. Uzaktan Komutal El Yapm Patlayc Madde Düzene$inde ise durum tersidir. E$er biz bu Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzene$ini bulursak, bölücü terör örgütü mensubu bunu, patlataca$ noktay gördü$ünden elindeki uzaktan komuta ile düzene$i harekete geçirerek zayiat verdirmektedir. Yani Uzaktan Komutal düzenek yapt$nda, patlatma zamann terörist kendi belirlemektedir, inisiyatif ondadr. Bu durumda de$erlendirilmesi gereken husus öncekinde oldu$u gibi mayn/hedef tarafndan harekete geçirilen el yapm geli#tirilmi# patlayc madde düzene$ini bulmak de$il, patlatma noktasnda bulunan teröristi bulmak olmaldr. Çünkü son dönemde uyguladklar uzaktan komutal el yapm patlayc madde düzene$ini bulunca risk ortadan kalkmamaktadr. Aksine bölücü terör örgütünün istedi$i gibi bizim orda, olmasn istedi$i yerde, patlama noktas olarak seçti$i yerde oldu$umuzu görünce uzaktan kumanda ile patlatmaktadr. _

1. Mayn ile El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenekleri arasndaki farklar nelerdir? 2. Maynn çal#ma esaslarn açklaynz. 3. Hedef Tarafndan Harekete Geçen El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerinin çal#ma esaslarn açklaynz. 4. Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerinin çal#ma esaslarn açklaynz. 5. JGY:168 Yönergesine göre; Patlayc maddeler (Mayn ile El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzenekleri) konusunda, Uzman olmayan personelin patlayc maddelerle ilgili görevi nedir? 6. Tespit edilen patlaycy maddenin tesirsiz hale getirilmesi kimin görevidir? 7. Mayn ile El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzeneklerinin muhtemel dö#enme yerleri nereleridir?

8. Mayn ile El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde ve Düzeneklerinin muhtemel dö#enme yerlerindeki emareler nelerdir? 9. Mayn ve Hedef Tarafndan Harekete Geçirilen El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerine ile Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirleri genel olarak ayn gibi görünse de bu patlayclarn çal#ma ve uygulama #ekli itibariyle farkldr. Buna göre, Uzaktan Komutal El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirlerinin, Mayn ve Hedef Tarafndan Harekete Geçirilen El Yapm Geli#tirilmi# Patlayc Madde Düzeneklerine kar# alnacak emniyet tedbirlerinden farklarn açklaynz. _

1

KKT : 5-3 Mayn Detektörü ML 1620 B Metal Mayn Detektörü Kullanm

2

KKT : 5-25 Patlayc Maddeler ve Tahrip.

3

KKT : 5-31 Bubi Tuzaklarnn Kullanlmas ve Yerle#tirilmesi

4

KKT : 5-168 Mayn ve Kar# Mayn Harekât.

5

KKT : 31-2 !ç Güvenlik Harekât

6

KKTT : 9-1940 Kara Maynlar Teknik Talimnamesi.

7

JGY:83-1 (A) J.Gn.K.l$ Emniyet ve Kaza Önleme Yönergesi.

8

JGYY : 153-1 Mayn ve Kar# Mayn Harekât Bro#ürü.

(BU

SAYFA

BO"

B I R A K I L M I " T I R. )

SİLAH BİLGİSİ

Recommend Documents