Tek Düzen Hesap Planı Yürürlükten Kaldırılmalı, TFRS /TMS Yeni Hesap Planı Uygulaması Başlamalıdır! Tarih: 24.12.2012
1 Sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği hükümleri uyarınca, bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kiĢiler için 01/01/1994 tarihinden itibaren uygulanması zorunlu olan Tek Düzen Hesap Planı uygulaması, günümüz itibariyle devam etmektedir. Söz konusu Tebliğde: Düzenlemenin amacı, ‘’ bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kiĢilere ait teĢebbüs ve iĢletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleĢtirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve iĢletmeler de denetimin kolaylaĢtırılması ’’ Ģeklinde açıklanmıĢtır. Düzenlemenin Niteliği ise, ‘’ Bir iĢletmenin faaliyet ve sonuçları ile doğrudan ilgili olan kesim sadece o iĢletmenin sahip veya ortakları değildir. ĠĢletmelerle doğrudan ilgili olan iĢletme sahip veya ortaklarının yanı sıra o iĢletme ile ticari, mali ve ekonomik iliĢkiler kuran iĢletmeler veya toplum bireyleri, kredi, finans ve yatırım kuruluĢları ile çeĢitli kamu kurum ve kuruluĢları iĢletmenin faaliyet ve sonuçları ile ilgilenmekte ve bu konuda sağlıklı ve güvenilir bilgi sahibi olmak istemektedirler. ĠĢletmelerin f aaliyet ve sonuçları konusunda bilgi kaynağı ise o iĢletmenin muhasebe kayıt ve belgeleri ile bunlara dayanılarak hazırlanmıĢ mali tablolar dır. dır. Muhasebe bilgilerinin sunulduğu mali tablolara dayanılarak karar alma durumunda bulunan ilgililerin karar almalarında en önemli etken, bu bilgilerin sağlıklı ve mukayese edilebilir nitelikte olmasıdır. Makro açıdan milli gelir hesapları ve benzeri istatistiklerin çıkarılmasında, kalkınma planlarının hazırlanmasında, ulusal ve uluslararası sermaye hareketlerinin düzenlenmesinde, ekonomik faaliyetlerin Devlet tarafından kontrol edilmesi ve yönetilmesinde muhasebede tek düzeliğin sağlanması büyük önem arz etmektedir. Kaldı ki, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin denetlenmesinin gerekli olduğu hallerde, tekdüzen hesap planı uygulamasının denetimin iĢ yükünü azaltacağı ve kolaylaĢtıracağı da açıktır. ‘’Ģeklinde ifade edilmiĢtir.
Yaklaşık 18 yıldır uygulanmakta olan Tek Düzen Hesap Planı ile, işletmel erin faaliyet sonuçlarının raporlanmasında, finansal tablolarının sunulmasında ilgili Tebliğ ile getirilen düzenlemelerin son derece yararlı sonuçlar ürettiği açıktır. Muhasebe faaliyetinde, belge- kayıt-gruplandırma -sınıflandırma ve raporlama sürecinde asıl olan,
iĢletme faaliyeti ve sonuçları hakkında ilgi duyan du yan kesimlere yeterli ve talep edilen düzeyde d üzeyde bilgiyi tam ve doğru biçimde ve tabiî ki tarafsız olarak bağımsız biçimde sunmaktır. HerĢe yden önce, üretilen bilgilerin kamu yararı adına olacağı tartıĢmasızdır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (yeni) Madde/88 ve Geçici Madde/6 -1 hükümleri uyarınca, GERÇEK VE TÜZEL KĠġĠLER, münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan, TÜRKĠYE MUHASEBE STANDARTLARINA, KAVRAMSAL ÇERÇEVEDE YER ALAN MUHASEBE ĠLKELERĠNE VE BUNLARIN AYRILMAZ PARÇASI OLAN YORUMLARA UYMAK VE BUNLARI UYGULAMAK ZORUNDADIR. Kamu Gözetimi Muhasebe ve De netim Standartları Kurumu tarafından belirlenen
Ģirketler, 01/01/2013 tarihinde, münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, TÜRKĠYE MUHASEBE STANDARTLARINI UYGULAMAK ZORUNDADIR. Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun konuyla ilgili kararı, 17/11/2012 tarih 28470 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıĢtır. Buna göre: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 88 inci, Geçici 1 inci ve Geçici 6 ncı maddeleri ile 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı KHK’nın 9 uncu ve Geçici 1 inci maddeleri uyarınca;
1) 660 sayılı KHK’da belirtilen kamu yararını ilgilendiren kuruluĢların, 6102 sayılı Kanunun 397 nci maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararıyla bağımsız denetime tabi olacakların ve aynı Kanunun 1534 üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan Ģirketlerin münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamasına, 2) Yukarıdaki kapsama dâhil olmayanlar için KURUMCA BĠR BELĠRLEME YAPILINCAYA KADAR yürürlükteki mevzuatın uygulanmasının devamına, karar verilmiĢtir. Ayrıca, Küçük ve Orta Büyüklükteki ĠĢletme (KOBĠ) , 04/11/2012 tarih 28457 sayılı Resmi Gazetede, 2012/3834 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yayımlanan yönetmelikle: "250 kiĢiden az yıllık çalıĢan istihdam eden ve yıllık net satıĢ hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 40 Milyon TL nı aĢmayan ve bu yönetmelikte mikro iĢletme, küçük iĢletme ve orta büyüklükteki iĢletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimler veya giriĢimler’’ olarak tanımlanmıĢtır. Yönetmelikte, 10 kiĢiden az yıllık çalıĢan istihdam eden ve yıllık net satıĢ hasılatı veya mali
bilançosundan biri bir Milyon TL nı aĢmayan iĢletmeler Mikro ĠĢletme, 50 kiĢiden az yıllık çalıĢan istihdam eden ve yıllık net satıĢ hasılatı veya mali bilançosundan biri 8 Milyon TL nı aĢmayan iĢletmeler Küçük ĠĢletme, 250 kiĢiden az yıllık çalıĢan istihdam eden ve yıllık net satıĢ hasılatı veya mali bilançosundan biri 40 Milyon TL nı aĢmayan iĢletmeler Orta Büyüklükteki ĠĢletme Ģeklinde sınıflandırılmıĢtır. Bunlar dıĢında kalan iĢletmeleri de Büyük ĠĢletme olarak tanımlayabiliriz… ĠĢletme sınıflandırmalarının yapıldığı ve konuyla ilgili duyuruların baĢladığı bu yasal düzenlemeler karĢısında bize göre, Mali Tabloların Türkiye Muhasebe Standartları (TMS)/Türkiye Finansa l Raporlama Standartları (TFRS) hükümlerine uygun olarak hazırlanması gerekliliği mesleki gündemimizde yerini korumaktadır. Bu husus özellikle Bankalar baĢta olmak üzere, kredi veren kuruluĢların iĢletmelerden TFRS Bilanço ve Mali Tablolar talepleriyle de bilinmektedir…
Ġşletmenin mali tablosu, bir RAPOR’dur! Doğru ve tarafsız bilgi sunması esastır. Uygulanmakta olan Tek Düzen Hesap Planı uyarınca, 690 -Dönem Kârı veya Zararı hesabı, dönem sonlarında sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı hesaptır. Hesabın kalanı, vergiden önceki dönem kârı veya zararını gösterir. ĠĢletmelerde, Gelir Tablosunda yer alan ve dönem sonunda 690 hesaba aktarılan 600 -689 kodlu hesaplarda izlenen tüm gelir, gider ve maliyet kayıtları, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri hükümlerine uygun olarak, Vergi Kanunlarımızın ilgili iĢlemin gider/maliyet veya gelir yazılmasına izin verip-vermediğine bakılmaksızın muhasebeleĢtirilir. Ancak, muhasebe kayıtlarının vergisel etkileri, iĢlemin yapıldığı tarihte eĢ zamanlı olarak Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG), indirim/istisnalar Ģeklinde bilgi mahiyetinde ayrıca 9 -Nazım Hesaplar’da izlenir. 690 -Dönem Kârı veya Zararı hesabının bakiyesi, iĢletmeler için Ticari Kâr veya Zarar’dır. Bu Ticari K/Z’a, Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler’in eklenmesi ve vergiye tabi olmayan istisna/indirim tutarlarının düĢülmesiyle Mali Kâr veya Zarar’a ulaĢılır. Mali Kâr olması durumunda (vergi matrahı) vergi hesaplanır. Mali Zarar olması durumunda, bu zararlar müteakip beĢ yılın mali kârlarından mahsup edilebilir… Kurumlar Vergisi mükellefi olan iĢletmelerin bilançolarında yer alan Dönem Kârı veya Zararı, Kurumlar Vergisi hesaplanmıĢ/karĢılığı ayrılmıĢ, vergi sonrası net K/Z’dır.
Bugüne kadar yapılan bir VERGĠ MUHASEBESĠ DEĞĠL, TEK DÜZEN HESAP PLANI MUHASEBESĠDĠR. Bu itibarla, hazırlanan Bilançolar, Vergi Bilançosu DEĞĠL, Tek Düzen Hesap Planına uygun bilançolardır… ĠĢletmeler dönem içi muhasebe kayıtlarını, dıĢ kurallar etkisinde değil, tamamen kendi kurallarıyla yaparlar… ĠĢletme için bir harcama gider se, gider kaydedilir. Elde edilen gelir iĢletme için gelir se, gelir kaydedilir… Gider veya gelirin Vergi mevzuatı karĢısında kabul edilip -edilmemesinin, dönem muhasebe kayıtlarına etkisi yoktur, olmamalıdır. Asıl olan iĢletmenin kendi norm ve ilkeleri
ıĢığında gerçek Kâr/Zararının ortaya konmasıdır. ĠĢletme sahipl eri, bilgi gereksinimi duyan kesimler, kredi veren kuruluĢlar ve ilgili kesimler açısından beklenen rapor bu olmalıdır.
Ġşletme, kendisi için gider olan her şeyi gider yazar, kendisi için gelir olan her şeyi de gelir yazar… Stoklarında değer düĢüklüğü varsa, karĢılık yoluyla gider yazar. Kıdem tazminatlarını henüz ödeme olmadan da karĢılık yoluyla gider yazar. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerini faydalı ömürlerini kendisi tespit ederek amortisman hesaplar gider /maliyet yazar. Amortisman uygulamasınd a iktisadi kıymetin kullanımını öne çıkarır, tüm iktisadi kıymetler için KIST amortisman hesaplar… Stoklarla ilgili vade farklarını, kur farklarını, faiz ve benzeri borçlanma maliyetlerini, oluĢtukları dönemlerde doğrudan gider yazar… Amortismana tabi ik tisadi kıymetlerin satın alınmasıyla ortaya çıkan kur farklarını, vade farklarını, faizlerini gider yazar…Stok alıĢlarıyla ilgili vade farklarını oluĢtukları dönemde gider yazar… SatıĢlarıyla ilgili vade farklarını satıĢ hasılatı içinde değil, finansman geliri olarak raporlar… Duran varlıkları arasında yer alan binalarını, kullanım amaçlı binalar - yatırım amaçlı binalar -satıĢ amaçlı binalar vb. Ģeklinde ayrı ayrı raporlar… Yıllara yaygın inĢaat taahhüt iĢleriyle ilgili kâr/zararını, iĢin bitirilmesini bekl emeden , her dönem ayrı ayrı hesaplar ve raporlar… Bu örnekler çoğaltılabilir… Sonuçta iĢletme, hiçbir vergisel etki altında kalmadan raporlama yapar. Elbette, iĢletmelerin vergisel yükümlülükleri de vardır. Vergi mevzuatımız açısından vergiye esas olacak kâr, mali kâr’dır. ĠĢletme, dönem içinde yaptığı gelir-gider-maliyet-kâr- zarar vb. kayıtlarını, dönem sonunda Vergi mevzuatımıza uyarlanması noktasında tek tek elden geçirir, varsa vergisel farkları tespit eder. Vergi Kanunlarımız uyarınca kabul edilmey en giderlerini, vergiye tabi olmayan gelirlerini, istisna ve indirim haklarını belirler… Bu iĢlemler dönem gelir/kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde Ticari K/Z’dan Mali K/Z’a geçiĢ usul ve esaslarına göre ‘’özel’’ olarak yapılır. Bu hesaplamalar sonucu nda varsa Mali Kâr üzerinden dönem vergisi hesaplanır, beyan edilir, ödenir… Sonuç olarak, işletmenin kendi bünyesinde Ticari K/Z mahiyetinde tespit ettiği kar veya zararın, vergi mevzuatımıza göre ödenmesi gereken vergiye etkisi ‘’sıfır’’dır. ĠĢletmelerde Finansal Tabloların , Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları’na (TFRS) , Türkiye Muhasebe Standartları’na (TMS) göre hazırlanması, sunulması, raporlanması sürecinde olduğumuz günümüzde, TFRS/TMS uygulamasına yönelik YENĠ BĠR HESAP PLANI uygulamasına geçilmesi son derece yararlı olacaktır… TFRS/TMS hükümlerine göre raporlama yapabilmek için, mevcut Tek Düzen Hesap Planının yetersiz kaldığı genel kabul görmektedir. Bu düzenlemelere uygun yeni hesap planının uygulanmasının, mevcut durumda olduğu gibi, vergi matrahlarına - mali kâr/zararın tespitine ve ödenmesi gereken vergiye ‘’bir kuruĢ’’ etkisi olmayacaktır… TFRS/TMS sistemine uygun yeni bir hesap planına geçilmesi, muhasebe meslek mensuplarının, raporlama yapan iĢletmelerin, uygulayıcıların TFRS’ye uygun Finansal Raporlama yapabilmeleri noktasında yararınadır… Gerekli yasal düzenlemelerin acilen yapılması, konuya sahip çıkılması, mesleki gereklilik ve kamu yararı açısından bu günden önemle önerilir. Kaynak: www.MuhasebeTR.com
