ALUMNO GILBERTO, RUANO LÓPEZ 6200 1 1 !" CICLO, SECCION A UNIVERSIDAD MARIANO GÁLVEZ DE GUATEMALA CAMPUS DE HUEHUETENANGO FACULTAD DE CIENCIA MÉDICA ATENCIÓN PRIMARIA EN SALUD DR. JORGE LUIS, GUTIÉRREZ
MONOGRAF#A $ MONOGRAFIA DE HUEHUETENANGO
HUEHUETENANGO, %0 DE SEPTIEMBRE DE 2016
1
#NDICE INTRODUCCIÓN...................................................................................................1 JUSTIFICACIÓN..................................................................................................... 1 OBJETIVOS........................................................................................................... 1 MARCO TEORICO................................................................................................. 1 CONCEPTO DE MONOGRAF#A........................................................................... 1 PRESENTACIÓN DE RESULTADOS.........................................................................% MONOGRAF#A DE HUEHUETENANGO................................................................% CONCLUSIONES................................................................................................... ! RECOMENDACIONES...........................................................................................! BIBLIOGRAF#A...................................................................................................... !
INTRODUCCIÓN U&' ()&)*+'-' / & )(&3) /+43) 5 34& ' &47& 4&)+('+ )+(' '+*(&3'348' /)9+ &' 3(:34' & ;'+34'+. E& *&+' / 3+'3'
2 3<3)/ <3&/)/, & )/ 5 / )+ (=' 4&8/34*'47& 5 /*+'(&3 ';)+3'+: '*) &8) ' <;)&+ / )&/47&. P)+ ) 3'&3) / +)(&'9 ' 344>'47& ? ('&@) &' ()&)*+'-' ;'+' &' (@)+ )+4&3'47&, ? /)9+ 3)) ' )'4>'47& )/ '3)+/
JUSTIFICACIÓN
OBJETIVOS GENERAL C)&)+ /;-'(&3 )&;3) ()&)*+'-' )(&43'+4'. ESPEC#FICOS A;4'+ )&;3) ()&)*+'-' ' & *'+ /;-).
MARCO TEORICO CONCEPTO DE MONOGRAF#A U&' ()&)*+'-' / & )(&3) /+43) 5 34& ' &47& 4&)+('+ )+(' '+*(&3'348' /)9+ &' 3(:34' & ;'+34'+. E& *&+' / 3+'3' 3<3)/ <3&/)/, & )/ 5 / )+ (=' 4&8/34*'47& 5 /*+'(&3 ';)+3'+: '*) &8) ' <;)&+ / )&/47&. U&' ()&)*+'-' 9 /+ • • •
E/+43'. S4/3(:34'. C)(;3'.
A(:/ 9 +/;)&+ ' • • • • • •
U& 3(' /;-). E/34)/ ;+84)/ <='/348)/. A9)+'@ 8'+4)/ '/;3)/ ? 8'+4'&3/ '/). T+'3'(4&3) 3(' & ;+)&4'. U& (3)) /;-) /34). A;)+3 '3)+, )+4*4&' ? ;+/)&'4>').
%
L)/ )9@348)/ &' ()&)*+'-' /)&, '(:/ &' <;)/447& '/)/ ? &' )(;4'47& ('3+4', &' 4&8/34*'47& /)9+ 3(' 5 ='/3' 4&/) ;)+: '++)@'+ =4;73/4/ &8'/ 5 /'+3& ) )++4@'& 4&)+('47&. P+4/'(&3 / /*& /3 +43+4) )& / ' ' '/4'47& (:/ 4(;)+3'&3 &3+ '/ ()&)*+'-'/, '+) ' / 4&3&47& ;+4&4;' L' ()&)*+'-' )(;4'47& / ' 5 9 ='+/ )& ('?)+ 4') ? <;+4&4', ?' 5 / 344>'+: 3)' ' &3 4/;)&49 /)9+ & 3(' ;'+' <;+/'+ ' 4'. C)& 3)' ' 9494)*+'-', 9+: ='+/ &' ;+/&3'47& 5 &) ;)+: &) 3&+ +43+4)/ ;+/)&'/ ?' 5 /+-' &' /4(; +;+)47&. D9+: '9'+'+ 3)' ' 9494)*+'-' ;'+' &) +;34+ )&/4+'4)&/ 5 )3+)/ ?' ='& ==). L' ()&)*+'-' 4&8/34*'47& / (:/ +'&' ' ' <;+4(&3'47& ) ' ' 4&8/34*'47& 4&3-', ;/3) 5 &) / ='9'+' /34)&/ 5 ?' ='?'& /4) ;+)&4>''/ /4&) /)9+ '*) &8). D9+: <;)&+/ 5 )+(' / +'4>7 ' 4&8/34*'47&, /+494&) )& '' 3' ;'+' *) ;)+ /+ )3@''. L' ()&)*+'-' '&:4/4/ <;+4&4'/ / +&3 & /43'4)&/ 5 /)) ;& /+ ()/3+''/ ' ;'+34+ ' ;+:34', ;+) 5 &) 34&& '+:3+ 4&8/34*'47&. T' 8> ;)&+:& ' ;+9' 3)+-'/ <4/3&3/, ) 4&8/34*'+:& 4&/) <;+4&4'/ &) +'348'/ ' '/ 4&4'/ <;+4(&3'47&, ? (:/ +'&'/ ' ' 84' /)4' '/ ;+/)&'/. P'/)/ ;'+' '9)+'+ &' ()&)*+'-' U&' ()&)*+'-', /4& (9'+*), 9 /+ +'4>'' /4*4&) &' /&4' )+&'' ;'/)/ ;'+' )93&+ & 9& +/3'). E& (=)/ '/)/ )/ /34'&3/ 34&& & '+'(4&3) ' '/ ()&)*+'-'/ '&) /3:& & ' /' ;+4('+4' ) /&'+4', )& )&3/ 5 / ;4& 5 '/ +'4& 344>'&) /3' /&4', 9/'&) 5 / 3)( )() )/3(9+ ;'+' 3)' ' 84' ''(4'. D +'4>'+/ )+(' /)+&'', ;)+: +;34+/ '*) 5 ?' / ='?' 4=), )(434+ 4&)+('47& 4(;)+3'&3 ) *4+ & 3(' 5 &) ='?' ) /4&3 ) ='?' ('/4') ;'+' 4+. L)/ ;'/)/ /)& )/ /4*4&3/ 1 L' 4(43'47& 3(', +'4>'' ' ;'+34+ ' ';'+447& &' 4'. N) /)) 9 +/;)&+ ' & 4&3+/ '3)+, /4&) 5 9 )&/4+'+/ ;'+' *4+ & 3(' 5 '/ &3/ 5 / 3)('+:& /'& '/49/ ? ('&@'9/. U& 3(' (? '9'+'348) ;)+: 3&+ (=' (:/ 4&)+('47&, ;+) ' ' 8> / (? ;+)9'9 5 ' 3+'3'+) / /3 )984'&) '3)/ 4(;+/4&49/.
! 2 E ;+4(+ '+'(4&3) ' '/ &3/ )& '/ 5 / 3+'9'@'+:, 4&349(&3 ='+:& ' '3)+ 4('*4&'+ 5 )+(' / )+&'+: ' ()&)*+'-'. % U&' 8> &3&4) / )+&, )& & &8) '+'(4&3) ' '/ &3/ ;)+: *'+/ ' ' ;+4(+' 4&3+)47& ' 3+'9'@). O984'(&3 /3' ;+4(+' 8+/47& ' 4&3+)47& 9+: /+ +84/'' &' 8> '9)+'' ' ()&)*+'-', ;+) ?' / /3: & )&44)&/ 4&)+('+ '/ 4&3&4)&/ ;+4(+'/ ;+)?3). ! C)& ' 3)3'4' '/ &3/ )&/3''/, / ;)+: 4+&4'+ '/ ';)+3'+:& ' 4&)+('47& (:/ 4(;)+3'&3 ? :/ &), +'4>'&) & ;'& );+'348). $' /3'+: (:/ /5('34>') ;+)?3) &', ;)+ ) 5 / ;)+: ='+ & ;'& );+'348) )&+3), )& &' /+4 ;'/)/ ? 3'+'/. L' +'4>'47& /'/ 3'+'/, )984'(&3 )& )/ '8'&/ ? )&3+'34(;)/ 5 3)' ()&)*+'-' 34&. P+474'(&3 9& ='+/ 8''4)&/ 4&3+(4'/, ;'+' &) '+ & &' /84'47& @ ;+4(+). A5- / )& '54+ (=' 4(;)+3'&4' ' ;+4(+' 4&3+)47& 5 / =4>), / 9&) 5 )4&4' )& '8'& )/ ==)/. 6 U&' 8> &'4>'), / )++4* ' +'47& ? )+3)*+'-', / +'4>'& '''(&3 '/ 43'/ 9494)*+:'/ '3)+ 9 )&)+ ('+) 37+4) ' 43' 3<3', (? 4(;)+3'&3 ''(4'(&3, / '@/3' ' &(+'47& ;:*4&'/ ? ;:++')/ ? / '9)+'& )/ -&4/. L' ()&)*+'-' /3'+: 4/3' ;'+' ;+/&3'+/.
PRESENTACIÓN DE RESULTADOS MONOGRAF#A DE HUEHUETENANGO E (&44;4) H=3&'&*), / 3'(94& ' '9+' ;'+3'(&3' ? / &&3+' /43') & ' ;'+3 S+/3 ;'+3'(&3) H=3&'&*) & ' R*47& VII ) R*47& N)+)4&3'. S )'4>' & ' '343 1" 1 1! ? & ' )&*43 1" 2K 1%. L4(43' ' N)+3 )& )/ (&44;4)/ C=4'&3' ? A*''3:& H=3&'&*) ' S+ )& )/ (&44;4)/ M'''3'&43) H=3&'&*), S'&3' L-' L' R)+(' T)3)&4';:& ? S'& P+) J));4'/
4= ' E/3 )& (&44;4) A*''3:& H=3&'&*) ? ' O/3 )& )/ (&44;4)/ S'&3' B:+9'+' ? S'& S9'/34:& H=3&'&*) H=3&'&*). C&3' )& &' <3&/47& 3++43)+4' 20! 47(3+)/ '+')/ ? / &&3+' ' &' '3+' 1,01.6! (3+)/ /)9+ &48 ('+, ;)+ ) 5 *&+'(&3 / 4(' / 3(;'). L' 4/3'&4' /3 (&44;4) ' ' 4' ';43' / 26 47(3+)/. L' (&44;'4' / 1'. C'3*)+-', &3' )& &' 4' 5 / ' '9+' (&44;' H=3&'&*), 20 ''/, 16 '/+-)/ ? % ;'+'@/. L'/ ''/ /)& C'(9)3, '&'9'@, C'&<', C)++' C=4543), C=4(/4&45, C=4&':, C=4544'9'@, E C'++4>', E T+++), L' E/3'&4', L'/ L'*&'/, L) H+&:&>, L'&) G+'&, O94:, S'& L)+&>), S45, T'(4=, J)3>'3 ? Z'. P+=4/;:&4'(&3, ' /3 (&44;4) / )&)-' )() S=4&49'@, 5 /4*&4' &3+ 9'++'&)/. L' 4' );' /434) &' '&34*' ;)9'47& 4&-*&' ? ';43' /)+-) )/ M'(/ '/- *+' ;)+ @(;), & ' +'47& *++'/ )(&/ 54=/ ? '=45/ ') 1!. E )+4*4&' +3) 6% ' A/'(9' C)&/343?&3 2 )39+ 1K2, 5 / =' 3&4) ' ' 84/3' ? 5 )9+' & '+=48) *&+' C&3+)'(+4', 87 ' ;9) ' '3*)+-' V4'. E 3-3) 4' / )3)+*7 ;)+ '+) *9+&'348) 2% &)84(9+ 1KK6. E& (&44;4) H=3&'&*), ' /3' 343'+ & ' '3'4' / &)(4&' /3'/ J4'&'/, 3+'/&&4' &'4)&' / 9+' 12 ' 1K @4), /4&) 34() -' ;+4&4;'. A/- (4/() / )&++4' ' /3' C)&;47& 6 ' K 44(9+, /;4'(&3 /3 34() -', & 5 ' 4*/4' )&(()+' ' P+-/4(' )&;47& M'+-'. E 44)(' 4&-*&' 5 / ='9' & H=3&'&*) / M'(, ;+) 3'(94& ='9'& (? 94& /;'). P'+' /)8&3'+ / )&)(-', )/ ='943'&3/ (&44;4) H=3&'&*), / 4'& ' ' ;+)47& '*+-)' ('->, +4@), *(9+/ ? +3'/ '/- )() ' ' <;)3'47& ;)() ? )9+, ? ('+'/ )&/3+47& )() ;4&), &4&), +)9, ? )3+'/. O3+' +'(' / )&)(-' ' )&/343? ' '+3/'&-', )& ;'+3 // ='943'&3/ / 4'& ' ' '9)+'47& '+3-)/ +), 3@4)/ '*)7&, +:(4', 4&/3+(&3)/ (/4'/, '+4)/ 9'++) ? (&3). E&3+ // '3+'348)/ &'3+'/ / &&3+' +-) S*', 8'/ L'/ M'+4(943'/, H)?) O9/+) ? )/ (4+')+/ '/- )() 6 (/)/ ? )/ /434)/ '+5)7*4)/ )() C=4(/4&45, L' E/3'&4', L'/ L'*&'/, )@=5, '&3/ )@=, ;4), S'& L)+&>), 3&'( ? Z', 5 ' )+3'>' /)+-) )/ M'(/. S ;+4&4;' &3 '9'/34(4&3) '*' / S*',
6 '(:/ 5 &3' )& 'Q&3 1 +-)/ (:/ 5 4++4*'& 3)) / 3++43)+4). E&3+ /3)/ +-)/ ;)()/ (&4)&'+ )/ /4*4&3/ C'(, C'&:9', L'&) G+'&, N'+'&@), S'(:, S'& L)+&>), 3. A/- (4/(), / &&3+' & / 3++43)+4) ' '*&' C=4&':, 59+''/, '++)?)/ ? >'&@7& A*''3. P)+ / 3++43)+4) '3+'84/' 4(;)&&3 ' S4++' )/ C=('3'&/, '/- )() 8'4)&/ (&)+ ('*&43 )() )/ ++)/ D M'->, ' C+>, E C'9'+), E C9)-&, ? K ++)/ (:/ 5 4(;)&& / ;+/&4' & (&44;4) H=3&'&*). E (&44;4) H=3&'&*) / )(&4' ' 3+'8/ ' '++3+' CA1 ? 3'(94& / )(&4' ;)+ +3'/ ;'+3'(&3'/ )& )3+)/ (&44;4)/. A/- (4/() &3' )& '(4&)/ 84&'/, 8+'/ ? +)+'/ 5 ) )(&4'& )& )3+)/ (&44;4)/ ? ;)9')/ ++'/ 84&)/.
CONCLUSIONES U&' ()&)*+'-' / & )(&3) /+43) 5 34& ' &47& 4&)+('+ )+(' A+*(&3'348' /)9+ &' 3(:34' & ;'+34'+. L)/ )9@348)/ &' ()&)*+'-' /)&, '(:/ &' <;)/447& '/)/ ? &' )(;4'47& ('3+4', &' 4&8/34*'47& /)9+ 3(' 5 ='/3' 4&/) ;)+: '++)@'+ =4;73/4/ &8'/ 5 /'+3& ) )++4@'& 4&)+('47&.
RECOMENDACIONES U&) )/ @+44)/ &/'+4)/ ;'+' +'4>'+ & 3+'9'@) /' & &' )(&4' / )&)+ ' ()*+'-' ? /)9+ 3)) ' ()&)*+'-', 5 /)& )/ (&3)/ &/'+4)/ ;'+' &' (@)+ 94'47&, ? )'4>'47& )/ '3)+/ +4/*) ? )&)4(4&3) & *'+, /)9+ 3)) '/ '(44'/ 5 ='943'& *'+. P)+ ) 5 / +)(&'9 5 ;'& +'4>'+/ (:/ '3484'/ )() ' ' +'4>'47& & +)54/ ;'+' &' (@)+ )+4&3'47&.
BIBLIOGRAF#A