Liber Mesuesi Edukim Per Shoqerine 1

ILDA ALUSHAJ

Libër mësuesi

për tekstin shkollor

EDUKIM për SHOQËRINË

1

albas

Botues: Latif Ajrullai Rita Petro Redaktore: Rudina Çupi

Arti grafk Emanuela Lumani

© Albas, 2015 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara. Nuk lejohet shumëfishimi me çdo mjet apo formë pa lejen me shkrim të autorit.

Shtypur në shtypshkronjën:

Shtëpia botuese Albas Në Tiranë: Rr. “Budi”, pallati “Classic Construction”, nr. 2 Tel: 00355 42 379 184; e-mail: [email protected] Në Tetovë: Rr. “Ilinden”, nr. 105 Tel: 00389 44 344 047; e-mail: [email protected] Në Prishtinë: Rr. “Muharrem Fejza”, p.n. Tel: 00377 45 999 770 e-mail: [email protected]

PËRMBAJTJA

Unë dhe të tjerët

Kapitulli i parë 1. Përshëndetje! Unë jam... 2. Unë dhe ju 3. Unë dhe familja ime 4. Unë dhe shokët e shoqet 5. Shokë, por të ndryshëm 6. Unë kam nevojë për... 8. Unë i bëj detyrat e mia 9. Unë mendoj se... 10. Edhe unë ndihmoj

ë bashkëveprojmë T

Kapitulli i dytë 1. Jemi së bashku 2. Së bashku jemi të dobishëm 3. Unë besoj 5. Puna është e dobishme 6. Ndihmojmë njëri-tjetrin 8. Kujdesemi për mjedisin 9. Kujdesemi për të tjerët 10. Gëzimet i ndajmë bashkë Kapitulli i tretë 1. Rregulli dhe rregullat 2. Rregullat e mirësjelljes 3. Rregullat tona 4. Rregullat e lojërave Kapitulli i katërt 1. Rregullat në familje 2. Rregullat në shkollë 3. Rregullat në rrugë 4. Rregullat në park

Rr egullat mes nesh

16 17 18 20 22 24 26 28 30

31 32 33 34 36 37 39 40

41 42 43 44

Rr egullat rreth nesh

45 46 47 48

Familjet tona

Kapitulli i pestë 1. Familjet tona 2. Nevojat dhe dëshirat e familjeve tona 3. Profesionet 4. Bizneset në lagjen tonë 5. Biznesi ynë i ri

59 50 51 52 53

3

Libër mësuesi për tekstin “Edukim për shoqërinë 1”

PLANIFIKIMI VJETOR I LËNDËS

Lënda: EDUKIM PËR SHOQËRINË 1 Shkalla: I Klasa: I

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë efektive) · Shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit. · Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme,duke bërë pyetje, komente,sqarime dhe propozime Kompetenca e të menduarit ( Nxënësi Nxënësi mendon në mënyrë kritike dhe krijuese) · Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati ose publikimi në medie. Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) · Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi ose i internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. · Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve numerike, grake, simboleve, duke i sqaruar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) · Zhvillon një projekt i individual ose në grup për kryerjen e një aktiviteti mjedisor apo shoqëror me rëndësi për shkollën ose për komunitetin. 15 · Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) · Vlerëson shkaqet e një situate të mundshme konikti midis moshatarëve ose anëtarëve të grupit dhe propozon alternativa për parandalimin dhe zgjidhjen, duke ndarë përvojat dhe mendimet në grup. Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët).

4

Planifikimi vjetor i lëndës

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Procesi i të nxënit në fushën “Shoqëria dhe mjedisi”, në të gjitha shkallët, ka në fokus kryesisht zhvillimin e kompetencës shoqërore dhe qytetare, si një ndër kompetencat kyçe si dhe, në sasinë dhe cilësinë e mundshme, të kompetencave të tjera. Kjo kompetencë përbëhet nga kompetencat personale, ndër personale dhe ndërkulturore që përfshijnë dhe lidhen me të gjitha qëndrimet që përgatitin i individët për të marrë pjesë në mënyrë të efektshme dhe konstruktive në jetën dhe punën shoqërore dhe, në mënyrë të veçantë, në shoqëritë gjithnjë e më të larmishme, për të zgjidhur koniktet atje, atëherë dhe kur kjo është e nevojshme. Kompetenca shoqërore dhe qytetare i përgatit i individët për të marrë pjesë plotësisht në jetën qytetare, duke u bazuar në njohuritë për konceptet kon ceptet dhe strukturat shoqërore , ekonomike, politike po litike etj. dhe për t’iu përkushtuar pjesëmarrjes aktive e demokratike. zhvillimi i kompetencave të qytetarisë për përgatitjen për – Nxënësi njeh dhe pranon rëndësinë që ka zhvillimi të marrë pjesë plotësisht në jetën qytetare, duke u bazuar në njohuritë njohu ritë për konceptet dhe strukturat shoqërore dhe politike dhe për t’iu përkushtuar pjesëmarrjes aktive e demokratike. – Nxënësi argumenton rëndësinë që ka kompetenca shoqërore dhe qytetare për të motivuar pjesëmarrjen e efektshme me të tjerët në jetën publike dhe për t’u solidarizuar në zgjidhjen e problemeve që lidhen me komunitetin lokal dhe më gjerë. – Nxënësi argumenton që kompetenca shoqërore dhe qytetare zhvillohet duke u bazuar në njohuritë për ligjësitë dhe konceptet themelore të demokracisë, të drejtësisë, të barazisë, të qytetarisë dhe të të drejtave të njeriut,. – Nxënësi argumenton që kompetenca shoqërore dhe qytetare bazohet në njohuritë historike për ngjarjet dhe prirjet themelore të zhvillimit të historisë së njerëzimit dhe asaj kombëtare, në njohuritë për ligjësitë dhe ngjarjet bashkëkohore dhe në prirjet për të ardhmen. vendimmarr jet e tij në – Nxënësi përdor konceptin e kohës dhe të hapësirës në të gjitha gjykimet dhe vendimmarrjet fushën e historisë, shoqërisë, lozosë etj. – Nxënësi zhvillon këndvështrimin e tij hapësinor për botën, kupton vendndodhjen e njerëzve, të rajoneve, të vendeve si dhe të burimeve dhe shpjegon arsyen e kësaj vendndodhjeje. Nxënësi eksploron konceptet themelore gjeograke dhe marrëdhëniet ndërmjet qenieve njerëzore me mjedisi. – Nxënësi pranon rëndësinë që ka kompetenca shoqërore dhe qytetare për reektimin kritik e krijues dhe për pjesëmarrjen konstruktive në veprimtaritë e komunitetit ose të fqinjësisë si dhe në proceset e vendimmarrjes, veçanërisht përmes votimit, në nivel vendor, kombëtar dhe evropian. – Nxënësi kupton mënyrën si i individët mund të sigurojnë shëndetin e tyre më të mirë mendor, i intelektual e zik, në shërbim të vetes, të familjes dhe të mjedisit të tyre shoqëror. Ata njohin lidhjen e mënyrës së shëndetshme të jetesës me zhvillimin e tyre tërësor dhe veprojnë për të realizuar atë. – Nxënësi njeh konceptet themelore që lidhen me i individët, grupet etj. me barazinë dhe mos diskriminimin gjinor, me shoqërinë dhe kulturën. Ai kupton dhe merr vendime mbi bazën e të kuptuarit të dimensioneve shumë kulturore, ekonomike, ligjore, politike e shoqërore të shoqërisë evropiane si dhe të ndërveprimit të i identitetit kulturor kombëtar me atë evropian e më gjerë. Nxënësi komunikon në mënyrë konstruktive në mjedise të ndryshme dhe shfaq aftësinë për tolerancë, për të shprehur dhe kuptuar këndvështrimet e ndryshme, për të negociuar, për të krijuar besim dhe për të kuptuar ndjenjat dhe qëndrimet e të tjerëve. – Nxënësi është i vetëdijshëm që kompetenca bazohet në ndjenjën e i integritetit, të bashkëpunimit, të pohimit të vetvetes pa përjashtuar tjetrin. Ai pranon se i individët duhet të i interesohen për zhvillimet ekonomike, politike, shoqërore, në nivel kombëtar dhe global dhe për komunikimin ndërkulturor. Ata vlerësojnë diversitetin, respektojnë të tjerët dhe përgatiten për të kapërcyer paragjykimet dhe për të arritur kompromise. Nxënësit zhvillojnë vetëdijen për qëllimet, vlerat dhe lëvizjet politike në nivel kombëtar dhe Evropian si dhe vetëdijen për diversitetin dhe i identitetin kulturor në Evropë.

5


Ë S R Ë A P ) D r E t o N Ë N e L I j h I R I O D M I J r o U K t I M a F I E t h N R S T ( A L R P Ë P

a i r ë q o h s , t e p u r g , t ë d i v i d n I : 1 a k i t a m e T

6

ë t a i b m r m o e e f e ë m n i h i d d m n r e a e j l v o l ë n l i n i r r j ë i o r q d a o u m t . h t s s i s i r a ë ë ë t n q n A ë o ë . x h n e N s a v . k z ë ë ë ë n n r j q j e o e r m n h o s ë e s y h n r ë q d s ë y n a r t e e p d j n n ë h ë e n d s e n r e ë i n t j e j y o m t i ë k e n k i o h d n i s s n i k a m n b e i u e h k f i d d i h s n i l n n d ë ë n o r j n r ë t ë t o y e n r n j j ë e o y q m m g h , e e j s e p r j e h h t y h d s i l d ë e t ë h e l r d a e n a ë t k e m f n e j h ë o e t q l l h a d ë , d e n e m a r ë h t n s a j t A i o y r . r e r d e r v d n n e o ë ë r ë q , q t q e e o r ë j l l h o q , e s m t j t i ë r s s e i r t o e n a e ë , k a m h e f i r d a ë r ë t n d r e j n r t o ë a y r o q m q l r t ë ë a p s t n j a k p , o z e i h i , i m s n i l r l y r a ë o r q k d g o n o h , h s e a l s e h l d o ë n m n k e h e h v s y h s , e r u a r l p d j , i u n n m r ë e a g t h f e l e o i h : d e s m v r , e i o l e v n f i i ë ë s a d n c i v a n o i ë s d r s r n a y h u Î n s i t i i k ë e s f i t m n i t ë a i o d ë c i e m m n v u i e j i r t o t t e t u i p s v e h i u i n i o j k i n n m i i a ë r t s r h k ë d e n h n a ë u r s r ë r ë t k a Î x a z a P N c m b

e h t d e e t l k a i e i r t k m e i r t a d u a i B m d

o t . , o e e v a a f . e h , s r e t , s t i ë e d , m e v i p s i s l a i s n t ë a t ë ë t h l i ë ë s l t a t i ë , o n t x n s n n r o e p r s s ë ë n ë k a p k k k ë i m x ë ë t x e x t o h t e e e t n t n j k s e e n t n l

t i s ë n ë x n i i m i s ë r e l V

e e r ë t t o ë e e l n i d f r n e ë e h j ë j r d n p r e a t ë n v m e i s m i ë ë m i n s e d n t ë j x p e n e n , m d i i n , i . i i v ) i E m r i ( m a t i t . i m s n m a s i n ë ë r a z r p ë r e e e l r e h l V p v d v

. ë ) i t r m ë i s p ë r n e ë l r i v r h ë r s . e n r p ë ë i o t e p d m e l v , , i n f s a e r ë n y u j ë n t p n ë ë ë h e x d k ë n n h n i e j e s i a m i t r r b i e m a , t i m r s i m a n e d ë u d ë r n s n i e e j e u v l V m p p E (

e h d a e i j ë i g t o r a e l v o t s m d i ë o r n t ë e p e x M v n

t e j r r , ë d e s i b , . i m i t m n i a t u z k e s r i p d

i m i m r i t t h a s z ë i v v , , s m e i t u r n s a a a t u z h j e r a r r e p k d

ë t ë t a r a e u k t i a h i t t a s n a u r t a ë i x S p n

t i l i c e s i i m i t n s a ë z n e ë r x P n

s e u s a h a r k

t e t i m z . i ë ) d a n e r e j e s ë j n e m ; q e u . n s ë m ë t i m ë s ë a i e h o h n d h m s k , e r t j o d i t l ë ë ) n m a k n n a e l o r o z l a k o h e m s u i k ( r p a h h n u s ë t s m / e k i t a y ë r o e q h d k h t s ë n n e d j e p j a h o ë k n h k b d e d r i t i ( ë l s t e n v n o p n e q o h o j . h l t e l r i l a e l j a e a t ë a r n d r q d p e

, ë t e ë ë n m j t a t n k h l o l a i s a ç i j a d e a v e e ë ë a ë t q j n o m q , ë t a e b a p r e o e h a s ; e e d g n ) y h t ( a r j k d ë r : h a s i j n j e t t o t l l e e v e a ë t m , t d e a e ; a h r t e m t s a ë ë r ë p e r t r k o i t t j a o h m f s , h ë ç p a a a i e r t h r b r i n p a e ë ë j j h g n n p g s n

e n i m s i z ë i l d n a ë e r l r ë ë t p e v ë a t i c s n ë e t t h t e a p k m h o S k

- -

e r o m a i s m ë e T m

t e d n Î Î . h n . . s r U ! m Î e a P j j

t t i e n t ë a t l x u n z ë e t R e

ë t e ) h ë d t r o ë ë r 0 n j e 1 U t ( .

. r N

1

m i r t h s ë V

- -

-

u j e h d Î n U

2

1

-

o t e , o f v s , ë t e , a i r j l 4 l a i i i s t t ë i t n ë m a s a ë s f u s ë k x j e t e p e n t ë p t ë f l a t l

. a r t , e t l i , i s i ë i t n m s ë a k x h e n s t

, a g ë m t i i s n t ë h e ë i j s t ë n j i y s ë k x m m r e n a ë d t p f n

r a u e ë t ë n u e t r ë e p o r n i t d ë ë ë t e l p n e r f i h ë ë r e ë d p j v t ë ë n s m e n n ë i ë h m r e n n s i ë h r i ë i d l m d i x , n m t t n n e h s h i j i s n e m t e . i r , a i l i ) d i r r a g m a u , u v i i m e h a s m d ( s i . e ë ë n v p ë r s r ë i r p e u e h h d r l e l j n V p s d i g v

. ) e . i m n e r i s ë y ë r t i h e r e , s l r ë t v r i a a j ë t d p r , o e v o m e e i r r t r ë v p t y l e p f s ë e r ë v ë t a j n e u n ë ë x n v g ë e e n n d n r i i j e i t i r m r e ë i m a n t r t i n ë s m e i p e ë ë d n r s ë e i e j e h r v l y E V p d t (

r e a u n r i ë p j m e n i , d v i r r n ë ë ë a e t k n ë t i p r h s m m m a i r ë ë e i t p v p n b n s e ë ë e e ë v h i n d i n t r h v ë ë ë d ë n E x t m r ( n n r h a . i j t e ë s u i n ë i r r r p t u m a n a p j e i g ë t ë s m r j , i k ë ë t r ë a h s h s / s s e e j e ë l a j V p d i t b m

, k , a o r t p n a r e ë a m r o i l p k i m i t o m u g i r k h z k s i ë h d v s

, ë j o - l , o m e t i j n t g e a j i z g i m r o v ë k , , p o ë t e d u j e k t s i s e i y B d p

t e j , r r k , a o r t p u k a r i s a d p - i o t m m i t n i t u e u k m k s o i s i d k d

ë j ë t j t i e n e v ë t m n o ë i r s f o t a e , n t a ë j l o z s i e e e m d r j a i P p f v

ë e n m e h v s ë j i y r d m n ë f ë t ë t a o r t ë o j o F l

. t ë ë t a t i t r r ë ë ë k p m h h h s s s a a b ë j j r i g ë m n p ë f r ë a t u o l t l e o a h F d d

2

i t t t s ë s t m e e i t e i e t r e m i a p , n a m m s t ; m m t i i s j i u e e r r e ; i ë r t t d ë d b e ë d v a a a m k n l g e i n n ë n b l h u e e j ; t u v n t r a i e t e r ë e e ë ë n e e p j e j t s h n k ë m t k h o ë e j h t j m r a e m ë m m ë ë t a a m e d s d o ë s j v e c e i b q t b t c i h h e h t r r ë j m z t h e m e m h t ë ë a ë d t s e ë ë ë ë p ë ë s v t k ë r e e r n t y ë n h p h r r a p i n e r e e t p h j e e s s h s e p a j ë a ë s s r i h d t v t d s ë m i r r t t r h p i e d e a s i i s k ë d ë d i n l q i r n l s t e ë n j e l e t e h q p j t i e h e n m i ë e s j , u e d h n n n j t e h m p ë a m y i v s q o j o h ) m e t ë d l e h o h i e r q r l k r d z k v s ë t k k r o d d j i i i j i a m y e q t ë ë ë d a e n d h n h r r ; n e n ë n t a n d ë d a d n i n i n ; e o e e n u u e l r u , t m t k t a j o e m e ë h j ë e a i e i a l ë u n h m t m e t ë n h n q ë o h r t e . t n s m n k t v j e a l e ; d e o o . o o t a t p q d e t v j e e ; t s t s m i v d t j y e n e k i i ; a k k e t t t t e e j a t r p j ë n , r ë s e t n g v e n t r e e e e e e a e a e r i e v t v o t u o t p s a e ë v e o n j y i r e h j e t h a h r h r r k l e k ; e j n n t ë s e d d v e e ë d v ë a d g j n n r r ë i ë e v u v v o i i k k e j e n e t p t u e a t o b o d p o ; t a m n h i t v t ë m s ) n s l q e t i m z s l p e k i m h n h m o h e e h , e n s o j d e o ë o n n r e r n s u r / ë ë a g l n n q k q q a i a e o s n e s d o b t g ë a g a ; p d l j s ë o ë a j a o b ; p d h b . h h d n l k l a j s b j a l s n r n e r m l t r t i s n j j i j i e n u r p j l r p a d e e r e t l u t e e k j T u L ë a a a a o a ë h ë ë h g e f ë b ë u g a ë j i V d b p e e r q N t V q s n V ( P e N t ( p k n P e R q z p k n d p -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

e h j a d l Î i n m a U f

e h t d Î Î k o n h U s

r o m p Î , Î h k s o y r h Î d S t n

3

4

5

-

7


. ) i m i s ë r e l v e r o t e l f

ë t e l f a , t , r i 4 y i s j g ë A i t n n s ë ë t k x e e e n l t f m

, t r i i s i ë ë t p ë j s n i k ë a r m e x b T n i l ë f

. t i i s i t ë s n k ë e x t n

i r m u . i t t u ) t i n f s e i ë d e n s i v k ë a E u x p ( d i s . e n ë t e e l v s a u e ë d l s t ë a i a v n i n ë m d o x e i n s r n v s e i t e ë p i n n n m e e u j i s m p s o ë u r s d r t e s a p l ë n i V i s n

ë e n h i , d i m t t r r a e n ë u p n i m e i e u d d . v p e n v ) e i s ë h e ( . m ë t d m a i n r s , r ë ë i n n u ë r x p i h m m e l e n i i r r i ë n p n p v i i r e u h e ë v p s r m i o m ë ë e t s h k k l e ë s h h ë f r t i s t e a s e ë l a a d j V g b b i n

ë e n h i , d i m t t r r a e n ë u p n i m e i e u d d . v p e n v ) e i s ë h e ( . m ë t d m a i n r s , r ë ë i n n u ë r x p i h m m e l e n i i r r i ë n p n p v i i r e u h e ë v p s r m i o m ë ë e t s h k k l e ë s h h ë f r t i s t e a s e ë l a a d j V g b b i n

e j t e y i p i t n , i e e i t r n t s ë , e a r h j e v a d i g r m ë j i i r h g r d r s u a ë ë t s m p d

i t s a r a t a u t i s , e m i t u k s i D

, r a u , t t j o i e r t m u d k i t u s e i k d s ë i t o d a t n n i i j e i g t e a m r o j m I K R

p u r g ë j n e h m s i r ë ë d d e n s i i r B p

e ë t a r n i j a u g t a j e r m i d

3

t t ë t t e e i m ë m a . ë r . i q s s r t o m m ; i t e i a e t e e ) ë v n v b t d a j d b u a a t r g ë ë e ; n n ç ; k e r r y ë ë a e ë a e j e h r t e j i ; m i e e e e s ë s c s t t i j j ë ( t e j i t v j t m m m i a d ; q e m d l p e t d ; ; q e l i e j j ë k r ë ë t e e i ë t m l t h t t e m h ë i e ë p t , e e a o v t t p e ë t e a ë e ë a k s n r r s n e e e r s r i ë n j a a t i n ë h i r t ë p p ; h l t m s r r i t t t t i i d ë i a h j s a s o ë i h j r e a b . j e d a l a h r r a r e m s ë q i s i q p h i s e b j s r s t j r i l l j r p ë ë r i s o e o h h a j s v e e m u m , p n e t h ë h ë e ë f v s n g t a d t e k ( y e ë s o h h p j s d s o t r ë j e j a a k ; d ë k d k o o ë e t e p e r r n ë ë j n h n d i i e d h ë v t g d t n i d i e n s ë r r r h a n j n n p n e a h a d o ë n r e a e e ë j e ë ë ë n k s p e e u n r d g t t p o j e h g u t r e ë k ë a u j p b p t n p a t t l d a e i e l n ë n j a g n n d g m p n j n m a s s t v e v j p u a o j a ë o . t . o r , n k t o g e d t a t k t i j s e ë e ë h k e t t e o ë v a r e r e i a a t t r t ë n p j a j j d t b v n r v l e p e v v e e h e l s e e d o e u e d e e o e v u i n ë t n e t e i h n k d n n n e n ë m n v h n n n j n v i k . l p v h n i o . e l e ë j r t e d t o i ë o s u s d d i e ë i d o i r t r t e ) r r h a o n t o e i , h t o f k p h i k i m m n d m a ; e n q h r g k v ë a e e e u d r ) r n n s n ç p h e r n e i j n e n ë n i r e q r q o o o n e r t r p p r p p d t o o a o o n o d e q a ; ; h l l g h l h l g e p m p a y g t ë r y j j s s l s l l l r h p r p t i r i n t n r o h e e e v e a u h a a r e ë a t e ë j a j r e S a a d r j ë h a a t e ë u e e p S P ( e R n N m t D D n T N n S D P e R q K d r r E g s D k T R q - -

8

-

-

- - -

-

-

- - -

-

-

-

m a j k Î . . . Î o v r n e Î U n p

e Î h d a m u a i r h r r h s d s a n Î S Î d

j Î e b t i a r y a Î t n e i U d m

6

7

8

-

- -

a g n e , e ë t l t m i i a a h s i i t ë r t s s n e i s y k ë t r e x a v d T n m e r n

t i i s i t ë s n k ë e x T n

e ë t . m s ë , e i f r s , , ë a t r a e s s d r t j l ë i g ë k ë e a s j o s o u t m e h l a g k j a o a s f p f s k l

e e t k k i e u u s d d ë h n d p , ë n ë u r r i x j e g m r t t N r . . a e i i l ë t p i s t c e m u e ë e v ë r u t s s g s m i e ë e f ë j n n p n i e ë r n a p n x ë i n u i l u r n p i o m g b i n n P . r i e u e a m m h p s t u i s i ë ë t s o ë s k a n ë e h k d n r ë r i ë e r e s l a ë v h l V v b p e d

n ë r ë j i h n s ë ë n r d i ë , m p a i r t e a n v u e s h i d ë e . v i ) n r p ( e ë h . m x s i n m s i e i ë r i t n u l e e m p v i m s i ë e d k ë r r n h s t e e a o l e V m b l f

ë j n ë t t ë i s , r n ë n ë i n j e p m x r n t i N r ë r n . a i e e m h i v ë s d s s ë v e d E . ë j n p , ( ) . i ë r n p m x ë i u i n i s m r g ë i p n ë r i n e u e m h p n l i ë r v s o a e s k ë h u r r ë r n s t e e a u o l l e V v b p l f

ë n ë n u p o , i t d s n a e h r m d , i j m e i g d p z r u u ë t r S g p

ë n ë n u p , i t s a r e m e i d p u r u t S g

ë n , u h P , s e e i r l m i e d i n r a e e t m m p u i i r h r p g u t e ë S V n

t i s ë n ë ë r j x ë n n p e i n u n o k n e i i s ë m r t h i u l l a e r k u p i v s t i h h k S s z e

s ë l l o k ë h n s i r e a t t e s m i r i p d e e j V m

ë d e s i B

4

m e a . i t ë a e ë u n s t o ë o ë e t e ’ j s k t t e v i o n ë ) ; v a a j q r . s d g ë h b . i a e o i r j u l e d s t l ë e n e e t n t v e e e i h e t r , a h s u r j h i e d p t m t v ë o e a r m u b d d j a z t h j m e ë n i u d ë i n m i e h l i u t e e k d o i m s i r l m e i v r e k g a j i a e i n v d r l ë r a a r a o , h d q p n d n t n ë p k d y i n ë e e ë n ë r i d n q e , ç s o o h n e p a t t i v p ë r s s i s s e q f u a r j r d i a a l n i r u ë t ç d e ë i u e e m t r q k j e a g t o e s s h p p h e j e h , e t s ë v ë ë e g i s d m t a , r e s d j ë i d t e d n ë e e t y m t j i g n m n j j n l o t n l r h i l p k k i e e h o e ë a e ë s t z s m ç m r p e ë t e d . s h t ë n j j m a e e y a e f ë j i e ë d v . p r ë p ë n k t g j ë e r f d v r r i r v ë j ë e v e e t i e . ë t d j o r . n ë l s ë e t j t n a ë e n s ë a e r v v v ë t e p t p g ( l g n t i t e ë e ë p t m r i ë ë j ( s o t t n e r n n n d n e t e ë i r n h ë l e t m ë o i t o . ë o . r e r e ë j d t l k n ë h p e o a l t l e d r r r h u t e q ë k k k p m p d . h j e s o e o n o t j m a ë e i s e e m n u n u ë r z t v e s a ë t o i ë r m p r u r o l i h n r n p p o t d ë ; l ë s n s g l l i s p e s g h n r l l s ) a f o b r r e l . d r l e ë j e h l ë j e h h e ë j e a ë t a p e ë e ë a c i d ë l j ë e a R q R n D s p S d R n N n n D n e N p F n p V d D j -

j o d . . Î n . n e e U m s

-

-

-

-

-

Î n j u o e m h i h d d E n

-

-

-

-

-

Î u s i k h m s e a J b p e v ë ) k ë ë r h o m s j ë a o 0 1 T b r (

9

0 1

1 1

9

r o m i t a z i v t i m l i f e D V D

e m h s y r d n ë t

, r i ë r a e t p r o m e i t v r e l s p ë e ( f ë n v j . . ë ë ë r x n t a n n r u ë n i j e ë n i . i r ) r p u m i m n p a i i t i m ë s m r ë i k n s ë e ë h h r ë s s s i d r e j e ë a v l e l V p d b e v

( . e a r r o u t e h l e f r ë j p h n s ë e n . t i ) i e i m t i m m i n s d e ë n i d r e v l e m e v

t i s w n w x n i i t s k e T

o t o f , t i s ë n ë e x v s n i i d e i t j s m k e ë t t

a r b i l , t i s ë n ë x ë j n i i m i ë t f s r k ë e p t

, r i ë r a e t p r o m e i t v r e l s p ë e ( f ë n v j . . ë ë ë r x n t a n n r u ë n i j e ë n i . i r ) r p u m i m n p a i i t i m ë s m r ë i k n s ë e ë h h r ë s s s i d r e j e ë a v l e l V p d b e v

a r a . ë u e v s r i r s ë a t ë q o n h i m u s r p p ë e ë t t v ë e p u t m r i g t o s t i o ë l f r i e c l e e V s m

r ë ë e p t n ë e i e v n v a i m s t n i m ë a u i n t u p t n ë i e x s ë d n e k i h v i n s i i a E b . m m i i , r s g a a ë e n u r j ë p e h g l e h r V s d t

ë r i l i

ë n u , r p a , u i m t j d e r e d i s e i b h ë s k m y i j h d g s ë a ë d b n

e m i t u k s i d , e l o r ë n ë j o L

e k i , t k m i a d r p e i s r , i a b t m i t ë m i u k r k h s s a p i e d b v

ë n ë j o l , m i , d i t e s i s a r b ë e k t a h u s e t i a l s b o r

ë j n . e ë t n h s ë i t i n z u i v p

e s n o ë “ l u r l o a i r m r m i t ë e a p h z d i v e i i m n a i m r u l i b L i F l „

ë n t ë n u p a g n . e i j p ë m a t h P s

a a r r t u r s t o o t a d p n k e j ë t ë t o i e e r v r p o m e t i s y i g i d h d a i z e e v ë j h ë v m d n

r ë d n e e v q r a ë j u n h ë s n o m ë t i ë t z i ë V t

t u i e ë k ë ë ; k t t h e ë i , r . ë r v t m s e n e e r u l a j e ë a v h t l u i u i b p a h r h a j o u m ; m m u s ë i r d n i r d i o p ë n i r ë i h a j u d t g v p q d f g p ; e i s ë e ë e o n ë z h d o s h t a a i v h n ë n ë e i g r d t t m s d h t i k s ë n ë t ë r o ë e d a r r ë j t h ë d n v n q e p . o o e s n ë j a e o j i u p t v a e t h r i , p o v f m . m j r s ë g b e ë ë v ë t t t e v ë ë n d h p h e l e i h ë e i p ë r e e s h v s n n i z ë o ë t t e y i ë ; ë j r ë i ë j m r n e d r r g i i s m n g d n ë e v s a h a j s f ë i n i a t l s m a ë o , n i e ç e s r ë r d g d i i m t j n i t p p ë p e e ë t n n d t p ë s e ë s h e ë e a e u e r ë a g d r v r e v r t v n n i r n g m a ë ë l m a n e n ë r j ë o d ; k , l e k p o i i n t u l o j t r o h ë b h t p h b g v g f ë i e a s e s u s e r s a r r r e y r e a l d d ë b r a o a l ë ë t r j n N p Z k T b F p d a T i t B k p -

e m h s i b o d

-

-

-

-

-

6

ë ë r n ë n n n ë i a i i b n t . s s j i m ë t h ë e e ë n i l r , s d t s i a t d ë j j r e c e e d s j j s u u ë v e a n h ë p a k i k t s p p l r r s n r r k ë e a e ( t ë ë j ë e t i b p k i a p j d ë ç p r s i . t n t a ë u t i t u t d k t u ë e k e d ë e p r h r j , h ë ë m t r i a e o e ) r a j . o t s k j t m s ë j e k p h ë ë ë ë t ë b j j e d ë ë e t g q t j g a . v j q e ë . e n k e k ë e j r j r t ë i e r i ë g n n m a n m g i r r . u m e i n n p ë o i s k ë n n n t , e s n . ë e o m e d v t o i t o d i l ë e e r r i j n ë t n s d j r o d g p p i n u p r r s h i r u n e d ë e a e e e e a d l h j r k n ë v v h j v k t r n e r t , u ; ; i o d ë n ë i ë d ë s ë ë s e n j e t m n l t t k ; k b i p ë j l l l k h ë o i h e j o h z l e j o t i d o g r l ë s t e m m s i s o k i h a e j h a g e e k a h l a a a a j d r a p h j d r i B s V f D f B N n T m B a s N n T d -

-

-

-

-

-

-

-

Î n i m r j t o j e t m i h r i Î d j N n

Î i p Î m t j h o s n u Î P n

i m n e i s i e s d j r d e u Î j K p m

i t Î m r e e j s t e Î t d j r u Î K p

6 1

7 1

8 1

9 1

-

11

e h t d e e t l k a i e i t m r e k i a r t u a d i B m d

t i s ë n ë x n i i t s k e t

t i s ë n ë x n i i m i s ë r e l V

ë r s ë ë , j e n p a p i e r . m ) v u ë i i s h n t n m e i ë e e s n r p q d ë h i ë ë x s t v r e n r e l i e ë ( . v i t p e e m e n v r i o m ë a t s i r r e d i ë l ë h f j r n s o ë e e ë l l j V m d e n

, ë r a n u u t j P , e r m d i e d e s ë t i e b a p n ë i k u j g h r a s g a ë m I B n

e h d e a ë i j t g i o r a e l v o t s m d i ë o r n t ë e p e x M v n

e ë n u P e , ë ë j o d L e , r s r u i b a h u d , t ë e j j j o e r g L d z

r a u t j e r d e ë t a n i j g a m I

ë t ë t a r a e u k t i a h t t i a s n u a r ë t i a x S p n

r t e ë s n l e i r r a o p b ë o n ë , n s ë l a r l o ë j k o h L s

r ë ë p , n j r ë e a a n r v u u ë s n n ë h i . r u n e ) p m i ë p ë i h m x s t t i n r n s e ë i e ë d i t p i r e m e n v e l v i m ë ( s i r . e d i ë h r n s p r o t e e ë u l r l e V m d g f

e r o t e l f ë j n ë n i . m ) i t i n i m e s d ë i v r e e l ( v

. r a u b a g ë t e s o ë r i m

, ë ë t t ë i i . r h s i m ë t a ë p s t ë a t u t . l e ë j k a r k n e n g r e i e v ë m ë , p i m r ë e ë v t v ë e p j s p h l ë s ë i i l e ë n e t n s l t r e r j a v y e m o e r ë l r t k r h a l s d n ë ë a e ë i f m g j d h o , n p . p r s n s e d n t ë a , e p ë ë k n ë n j a ë r v ë t h t e ë i n n a e i i r n ë s t n v o m r r v a e e r j , e v j j ë t e ë ë e t e r ë j ë r h ë t m n j y h l t q t m v t o i ë . h l t p e t l t ë h t e a a i ë m l s s t a d t e e i v a v ë i a l h f t h h j . g l a t t m a e s s a u a l m z t n l h g j e ë e g h l i g j u m s d ë e t n t e e u h h g o n t i i n t r t g q ë r j s e d e n o e o p r ë ë r r t r t o a r ë e l m e n r u r r a t s t h p ë s u m , n i j p s m a a ë n a n l ë l t l s p h l o t r k ë o s o u i o l o j s l t d u e . h o a g y k j m g g d n s i r r e h e / j m i e y t e e j e ë r e r s i t e r a d h e r y N n s T o a D r p t k V b e D r r -

-

ë t a r ë j o l r ë e p m e h s t s y r k d e n t

-

t a l l u g a e r n o R t

-

-

Ë T S E Ë R T ) D N E r Ë o N h L I I R s r I O e M I J Q l K l I U i M r F I E P ( N R A L T P R Ë P

e n i m s i z ë i d l n a ë e r l r ë ë t p e v ë a t i c s n ë e t t h e t a p k m h o S k e r o m a i s m e ë T m

8

. ë j t t m e i ë u ë t t k m a t e i ë t e e i i n s n v j r a ë u l a n a l o t l l u p u v l ë g ë u j ë m m t r o k g n i e r p k h e s r r r ë r e e ë a r v p n n b u e i o , e s ë n i n m p j o e e z a i l ë d i r j t ë n n s i ; i m i e ë o n s s m a ë v h h d a ë f t s i n g r n ë d ë j i e o ë n n t g t v r x ë r a , r ë ë t g ë ë n ë p r n p ë s ë t r n s l ë o a ë i r e k p ë r p t s s : j n e e p j t a s a ë o t j t j n p h i n n t o u ë r r t e r k r s r a e a r i s e d m e j e e h m j ë D M t t D m t -

-

-

e m a t l l a r u Î j g o e L r r

t t i e n t a ë t l x u n z ë e t R e 3 2

. r N

4 2

13


, e t e m s j , , h t t t i o i t h ë s t s s o s o ë f ë y r ë e b n e n d ç h e ë ë n d x m ë x ë n n n e i n . j k I e i t a i o m e t i m i j t i t t s p m n s u s i u o o v k b k m k n i e l e a s t a t p e r o e k k n e n u , , e f s i i r r r h e a r i a a j o ë p r r t i t ë n s p ë ë m s m , n p e p i e e i r r r a e i a h y r u r n t n p . v p r k d h e u s e y t e e e e a t o ë v r j . h m h v n e e j n k a e o i o ë ë v t n b k s d s n h ë ë e p n n ë m i x t ë n ë e l r e r n d m c t o n s i b e e e e e i j e v e u l m . l b p r n i r t v v j r o p u a r e e t r t ë k k t t r e i i m a a e h u i h n m e s s m e m s ë i i s h i s m d ë ë m g r i ë ë m n n ë e n ë d r t h d d r ë n , s t s ë ë z n j e p e j e ë e e e s ë x e h x j l ë q ë d l V p v q m N i s N p m e u , v k e a i k i r r i r m ë u o m s k i r ë ë n , t e r o , l t k i o e h a e s m s g m n h e i ë i e i , j s t i r d ë r g e k m ë m i t c o ë i r y h u i n t d t k d u p s s i m n , n , e ë , e e n l m j t i e m o l r t o t m m e o s i i k k p n r i a m t t a p v u i u u e h t o r j z i h k k ë h s m e e e o u s t s n d d e k r i n r i u t i s d p v i d d p n n i i e l i j r e m a v i d i g n n a r e e t ë r i t p m e e ë t h e h r i s j d n y ë t i , h p s t e r q n r t a i u t a e r t o i p r m r e s ë n i m h i m ë u h ë i r k t d o p d d p r s e i n o u e a y r ë t r ë V p s P p p n d n ë n e u n h j e . j n i m o j , o e e ë ë e j z n ë m i v v s s v r ë h n t e . t a e a y j d r s ë a l h n j i n e t o e o j n g s ë j j ë l r A ë e g v t . m l a g t o ë j o u e j e a z e m m r n j t f i t k a e ë n ë n r i i s u h ë h t z t ë t ë a s p t n n s n m e i e ë s u i u y r o ë e j t s s f t e k r e j a i i i s e r m a j n ë d h s d o d . h l m r u . l o d ë n k n j d r e e d a ë n e . j h u ë j N i l ë ç d i u ë n ë e e u v g s e . t h d m m n d a n . p v e ë ë j m r a o n r n ë s b d t i ë ë r ë n o j r a e e s i e ë ë e h t f d i n u n t r l i r ë r i n s n e ë v j i a h e a t . ë j y a ë ë m ë t i e t ë l g t i n i r e i u r l o m i r t m n t q ë ë i d d v h n h s d o u o o k a s n n i . s ë ë i m e s z f s s g i m j . ë i a h e e a m l ë ë r h e ë r y i ë e . s ë h b s i r e r r j ë d s t ë a h p t t r i y r n m t v h d e n d r ë s m r j p e e e ë u ë e t ë n t u d j j a r e l j n i r j a f a r d s n i s s p v i n ë ë . l r ë r ë k a i n k f e t n ë e u e e t o r i g k t e d h n n p v n o r j n ç ç s r a e h n n j a h j e m k a s m o s s j k t o o u n i ë d u n s j g ë o o h f p n h e m k h ë j e n m n n k s a g i o s t ë o s p i i a n d e ë t o l o o o h t m l r e j j d v y b n n t y l r g g h r r s s r r r p e p e n e e ë h n s e j i e e a ë s d e p l u e e u d d a ë h h e n e d r t r b V p p K d h n I i t L n R v d ë f n m D n t s d v e n ë ë a j n t r j - - r t o t j e a a i u e r r d f t ë p i m n p e r s i e v ë ë d n e t e n r ë t p t v k e a ë y t e h x v t r j r a r j e j l i s n a i l e o ë i h e , p a i e v p e m n s m a a n m j Î e h Î a o k m i n h i a t o s F i t N t N d d f o ë h a e j t d m h n f o d a a e i r t l e P j ë k h ë d t : a q s , q e ) 3 ë j e l ë i ë k a k e r i a r n k s o i o i n m m t e l s a o 7 e ë o F a t ( d n r m m m o e n k e ë h T P t ë r e ë t e v e q r a p ë t e t i j t e m t a y p q

8 2

14

- -

9 2

0 3

ë , t t o ë i t s t o e ë f n e v ë e x m n e n e i o m i h i m s s t f s u e y r o k b r d e l t a p n . s e r e y r ë t j q o n p ë e a h s o n d / n n i r n t j e e e r m n u g h y i o t d i k u o s e n i m s ë r h s i r n e d u e m l j e n ë t j , ë a v r t / e q i t i i r s s a i m , i ë m t s m e u n ë u e d u n s ë s k i e i s j x j r e ë N p d k m M ë s i r e l a g , i ë i z r ë u j t g , e i m j g t u - k ë s j i o d l

ë z ë j a m g i e j g m o - t ë j n o a l p n i m i s ë t o l p ë n . s e ë v n a r u i p h s e ë ë d n ë i s t ë e d h n d ë r e v n j o a s o v ë r e e n l V e -

t e n o i s e f o r P

1 3

0 1

ë j n i s n o i s e ; f e o r m p h s ë j y r n d n n o ; ë t z ë i r f ë e u b n k r t o ë e i p h s e e u f h d o r d ë p n q n o o l l l ë l a n u a D p D -

-

e r a t g ë t e r t e j s e o v l a a r p d ë t n e e l f q

o a t l o ë i f t c , t e e i e s t m v ë i e e j n t e r n r ë t y a e o x n q n i c i e a a m r m i ë h t a b m p s s d m r i k i r f r o s y e u ë n ë d T g p i t n

a e g v n e o i m ë t o t a n f a e g r e a m t l u . e l e r i ë l i v l m a h o u n z k b l a ë h a p t s

e t e i n t , q ë t m i i a e ë g s f h ë h v t h e i n s j j z ë t g ë a e v x t e , n a y p t i a ë t e r a . g q j h t a n i e a r o m s r a s i m a u r e ë ë t r r e r p e p j e e y e t l ë r r n V v k i n d

t a r t ë , a p a r ë n u n ë q e h e r t h e y e r j o p t t s h e e ë r s n y e e e p l v t j r , e t e r i . s m a i m ë m ë i t n ë u j n d s k j o ë n e i s i x e j r N m p d k

, r e y , r a k i r e . a n e t ë r m y i t r n p u e e p n v r e ë t j r e p r h t i o s a s ë m ë n ë r ë s e x j e l V n p

i r a t , m r i a r u p t j e v e r , d i i m t e m m s i j u e u g l j ë u i r d h k

n o i s r u k s k E

t e j r r , , i m s d ë e t i s d i i e b m ë i a k t j u t h k e s s y a i p b d

r a u z i n a g r o i t e t i v i t k A

ë m a ë u q i m s n e e n l q z ë i B p

r ë d n e q ë j n ë e n r a ë t i t z g i e r V t

ë j n s e ë r m r a e d m r e ë s i p i b s

ë t r d a u r n h i a u d n m r a h a p s ë ë e t j h m n i s o ë t a t i N g f

ë t , e r r , a a t t i d n s g ë ë e e r t ë n q t e t ë a e j e s e x g o v n m l e m i n h a h e s p s i t j e s y y s r ë t n k m z r a d i e e p n f l b d t n t e j s o d ë n t a n i t a u ë f q ë t n . ë n e t e a v l s f u ë e s n r ë y t ë t o x l n e p

t h s i s ë r a v a p , s . ë ë n n j u e p y r e k t ë i z q ë r s e ë j n n u n p o i t i k j o e l p l s a e g R n -

e h i t e . h t d h e e m ë e i d v r r n v r e ë n e e d v r n e e r e j ë d t m y i h t i ë o ë d q j , t s s n a a ë ë r s e n d t e e m ë n e l , h v j r i v r d ë t r n e i a ë j s a t a m t ë m m e b i d n ë i r n m ë s p v e e e ë e x j d N p v i q m

e t t a j ë r o a t v ë e n n a r a u u k s t ë e t o d l n p e ë v t , r . ë ë t r p e r a ë t y h n j e ë o t j n k a r i ë h n s h s s n j e ë o i l d l u e b m a h Z f d -

r ë p e e h d m h ë s n y r u p d n ë j ë n t r e ë l o p b l o m ; b ; r i s e a m m i u ë i s t t b r k r a ë j a h ë h c n ë s t n e n ë o t m s h k i o d a b r d ë c r ë n n ë h e u p s v p -

-

1 1

. ë r t e r ë . r r ë a ë ë p e t a t r u t ë p ë r y . ë t ë r g t t t u ë i e ë n g ë e a ë r p s k e r t a i n t ë i j n a t t . a . s s j r r i ë e e t p r a m i n ë a t t ë b o v e m i t u j d v a i n h n i t m l a i e i i r r i n ë r s o t t f z i p i ë m s e n f h o a s m p ë e ë k ë a q r d a l e t n e k ë f r d i e ë ë j z ë e i ë j v k d e r i n q e e n n j b p r a m n t e e t r e t ë ; ë i h r e j ë h ë e u ë k t q t d b r r m t i n d a b n u h ë j a e e i a r i j j r t t d d i l t t ë i s n i p x ë q s t e o o a ë h n ; s n ë s r e ë n a s u m v e d j n v o ë e p a a e e n v i n ë p t f m d h ë ë n e i ë u d a n i n e n s z r r n . t r i p e n a s u . m e ë d r n e a b j ç v r n ë e h ë p e u s p e s a d a o . n e n i p r u s v n l r s g t o t o i r e n m a o l i o a ë j n n t k a n t r n u a s s p g n s g k s s j u o h o u ë ë o ë r o s r o r ë u h l o e h d l g g r h r s u r t u l n z z r v r g e p e l e n e d z ë o o e ë a i r a e ë i r r l u ë l r V D b V p V p M p T v n P s T ë t M V a - -

-

-

-

-

-

-

- -

t n e e j j s g e a Î n z l i Î n o B n t

n t i e t e s t e y n q Î z Î n i o B n t

Î n y i s e n z i i r B i

: i r a i e t v i r e m i i r a i m p n t e a a V P g

2 3

3 3

4 3

5 3

15


KAPITULLI I - UNË DHE TË TJERËT TJERËT Fusha: Shoqëria dhe

Lënda: Edukim për shoqërinë

Shkalla 1

Klasa 1

mjedisi

Tema mësimore: 1. Përshëndetje! Përshëndetje! Unë jam....

Situata e të nxënit: prezantimi i secilit nxënës

Rezultatet e të nxënit

Fjalët kyç: vetja ime, tipare, parapëlqime,

- Njeh dhe prezanton veten e tij/saj. - Dallon mjediset që e rrethojnë dhe njerëzit që shërbejnë në këto mjedise. - Komunikon lirshëm mendimet e tij/saj.

kopsht, klasë, shtëpi

Burimet: teksti i nxënësit, etiketa me emrat e nxënësve,

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe

foto të tyre, ngjitës

komunikimi, Letërsia, Arti pamor Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Metodologjia: Prezantim, Bisedë, Rrjet diskutimi Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve Prezantim. Mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht etiketa me emrat e nxënësve. Secili nxënës tërheq etiketën me emrin e tij në një glob mbi tryezën e mësuesit/es. mësue sit/es. Nxënësi prezantohet para klasës: tregon emrin, mbiemrin dhe moshën, përshkruan pamjen e tij zike, si dhe gjërat që pëlqen (parapëlqimet). P.sh.:

– Unë jam Aldo. Jam i shëndetshëm, kam okë të zinj, kaçurrelë, të shkurtër, kam sy bojëqielli dhe faqe të kuqe... Unë jam 6 vjeç. Më pëlqen të vishem bukur dhe të pikturoj. Kjo veprimtari zhvillohet me të gjithë nxënësit e klasës.

Ku shkon koha? Ditëpërditëz, unërritemnjëgishtëz. Njëgishtëzfustani zvogëlohet,omami! Pses’rritetmemua fustani,s’ fustani, s’mëthua? mëthua? Ditëpërditëz këmbaimerritet, këpuckatqëdua nukmëbëjnëmua. Pses’rritenkëpucët memua,s’mëthua?

Bisedë. Mësuesi/ja u lexon fëmijëve vjershën “Ku shkon koha?”, ndërkohë që cakton ndonjë nga fëmijët që ta interpretojë me gjeste e mimikë. Më pas i nxit ata me anë të pyetjeve të diskutojnë rreth rritjes dhe shvillimit të tyre, si nga ng a ana zike, ashtu edhe nga njohuritë që ata kanë mësuar; si kanë ndryshuar nga koha e kopshtit në atë të shkollës; çfarë kanë bërë dhe bëjnë në të dyja mjediset etj. Në fund të diskutimit mësuesi/ja bën një përmmbledhje:

– Vit pas viti, për ditëlindje, shtohet një qiri në tortë. Por nuk shtohet vetëm numri i qirinjve, rritet edhe numri i këmbës, gjatësia e trupit etj. dhe gjithashtu shtohen edhe gjërat që dini të bëni. Për shembull, kur ishit bebe ju ushqente, ju vishte dhe ju mbante në krahë mami. Kur u bëtë 2 vjeç ju dinit të ecnit vetë, të ushqeheshit e visheshit vetë, të isnit. Kështu, erdhi koha të vini në shkollë, e të mësonit të shkruani, të lexoni e të numëroni, si dhe shumë gjëra të tjera.

Punë me tekstin Rrjet diskutimi. Nxënësit shohin gurat dhe, të ndihmuar nga pyetjet e mësuesit/es, i krahasojnë me njëra-tjetrën.

– A ke në klasë shokë nga të kopshtit? Si janë ulur fëmijët në kopsht? Po në klasë? – Çfarë kanë në vend të lodrave? Më pas u drejtohet pyetja e rrjetit të diskutimit.

Po

A mendoni se është më mirë në kopsht apo në shkollë?

Jo

Pse? Nxënësit japin mendimet e tyre pa droje, duke du ke argumentuar mendimin e tyre. Nxënësit dhe mësuesi/ja nxjerrin mesazhin që del nga pyetja, të cilën e shënojnë në një etë ose në tabelë: në shkollë mësojmë shumë gjëra.

Vlerësimi i nxënësve për prezantimin, pjesëmarrjen në veprimtari, mendimet dhe idetë e dhëna (evidentimi në një etore vlerësimi).

16 Detyrë. Puno me prindërit. Krijo një kuti me objektet e tua të kopshtit (ose vizato kopshtin dhe shkollën).

Kapitulli I - Unë dhe të tjerët

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi


Tema mësimore: 2. Unë dhe ju

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: prezantimi, vështrim krahasues, vizatim i drejtuar

Rezultatet e të nxënit:

Fjalët kyç: djalë, vajzë; i madh, i vogël, i vogël,

- Njeh dallimet dhe të përbashkëtat me të tjerët (pamja e jashtme, gjinia, mosha, veshja) - Tregon tiparet e tij kryesore që e dallojnë nga të tjerët. - Paraqet dhe komunikon lirshëm me të tjerët.

i rritur, plak,

Burimet: teksti i nxënësit, pasqyrë, laps, ngjyra

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Arti pamor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Metodologjia: Prezantim, Vështrim krahasues, Lexim, Vizatim i drejtuar Prezantimi. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me përmbajtjen e temës së mësimit, duke treguar në libër me gisht personazhet.

– Sot miqtë tanë, Eri dhe Jona, do të na tregojnë për veten e tyre dhe si i dallojnë ata ng a njerëzit e tjerë. Për ta demonstruar, mësuesi/ja e llon prezantimin e tij/saj, duke mbajtur para një pasqyrë.

– Unë jam _______. Jam grua dhe d he jam ____ vjeçe. Jam e gjatë, pak pa k e shëndoshë, okët i kam ngjyrë kafe, sytë e zinj. Më pëlqen të vishem bukur, më pëlqen djathi dhe më pëlqen të lexoj. Vesh fustane, funde, pantallona, sandale, këpucë. Unë jam mësuesje e klasës së parë. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit që të thonë emrin, gjininë, ta përshkruajnë veten nga pamja e jashtme dhe të thonë disa nga gjërat që pëlqejnë. Vështrim krahasues. Në të njëjtën mënyrë nxënësit përshkruajnë edhe njerëzit e tyre të dashur (gjininë, moshën, pamjen), pra, nxënësit duhet të arrijnë në përfundimin se njerëzit ndryshojnë nga: – gjinia: djalë, vajzë, burrë, grua; (gjinia); – mosha: i vogël, i rritur, i plakur; (mosha); – paraqitja: ngjyra e okëve, e syve, e lëkurës etj.; (pamja e jashtme). Po ashtu, ata dallojnë se njerëzit janë dhe të ngjashëm: të gjithë njerëzit kanë trup të ngjashëm, të gjithë njerëzit kanë ndjenja dhe emocione, të gjithë njerëzit mendojnë etj. Mësuesja i nxit ata me anë të pyetjeve:

- Thoni disa emra kafshësh. A janë njësoj trupi i peshkut, uturës, gjarprit dhe kalit? (Jo.) A kanë ata të njëtat pjesë trupi? - Po një bebe dhe një gjysh, a kanë të njëjtat pjesë trupi? Cilat janë ato? (Koka, gjymtyrët, trupi.) Diskutim. Pas kësaj nxënësit diskutojnë rreth rubrikës “Si mendon ti?”. Mësuesja i lë ata të shprehen lirisht, ashtu siç e mendojnë, pa i korrigjuar. Në fund ata dalin në përfundimin se veshjet i përshtatim sipas masës, moshës, gjinisë dhe dëshirave tona.

Punë me tekstin Vizatim i drejtuar. Nxënësit punojnë ë rubrikën “Puno dhe ti”, duke i vizatuar tiparet e shokëve e shoqeve sipas dëshirës. Pasi mbarojnë i krahasojnë vizatimet me njëri-tjetrin, tregojnë se çfarë u pëlqen më shumë te shoku/shoqja.

Vlerësimi i nxënësve për mendimet e dhëna, për pjesëmarrjen e tyre, dëshirën për të punuar, bashkëpunimin (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Kërkesat e rubrikës “Puno me prindërit”. 17



Shkalla 1


Tema mësimore: 3. Unë dhe familja ime

Klasa 1

Situata e të nxënit: prezantim i familjes me anë të fotove


Fjalët kyç: familje e madhe, e vogël, anëtar familjeje,

- Njeh familjen e tij/saj. - Dallon familjen e madhe nga familja e vogël. - Emërton anëtarët e familjes dhe i shkruan. - Komunikon lirshëm mendimet e tij/saj.

përkujdesje

Burimet: teksti i nxënësit, foto të nxënësve me

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi,

familjen, etë A4, lapustila, posteri “Të drejtat e fëmijëve”, libri “Pema e familjes”

Letërsia, Arti pamor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Diskutim paraprak, Diskutim, Vëzhgo-komento, Shkrim i lirë, Lexim Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve Diskutim paraprak. Nxënësit nxjerrin mbi bankë foton e familjes së tyre.

Mësuesi/ja nxjerr para klasës dy nxënës, të cilët mbajnë në dorë foton e familjes së tyre (njëri - familje fam ilje të vogël dhe tjetri - familje të madhe). Ata prezantojnë anqëtarët e familjes. Të tjerët numërojnë anëtarët e secilës familje.

- Në cilën fotogra ka më shumë anëtarë familjeje? Mësuesi/ja në tabelë, sipas fjalëve të nxënësve, liston dallimet midis dy llojeve të familjeve. = prindër + fëmijë. • Familje e vogël = • Familje e madhe = gjyshër + prindër + fëmijë.

Mësuesi/ja u tregon atyre posterin e të drejtave të familjes dhe i lë të shohin gurat dhe të tregojnë me fjalët e tyre se çfarë mendojnë rreth tyre. Ajo nxit diskutimin me pyetje dhe përmbledh përfundimet.

- Pse njerëzit jetojnë në familje? Si do të ishte jeta e një fëmije nëse nuk do të kishte familje? Ku jeton një familje? - Pra, në familje bëjmë një jetë të sigurt, ku të gjithë kujdesen për njëri-tjetrin dhe u falin dashuri njëri-tjetrit. Të rriturit u sigurojnë fëmijëve ushqim, veshmbathje, higjienë dhe kujdes shëndetësor në rast se sëmuren.

18


Të vegjëlit

Lexim. Mësuesja u lexon nxënësve vjershën dhe ata bisedojnë për rolin që

ka familja te njerëzit dhe te kafshët në rritjen e të vegjëlve.

Nëkannërrinjëmiush, Nëk annërrinjëmiush, nëkotecnjëzoglarush,

Punë me librin

nënjëçerdhe-harabeli,

Vëzhgo-komento. Nxënësit komentojnë dhe diskutojnë rreth gurave të

nëoxhak-maçokdembeli. Qumështpopiviçiinjomë, njëqenushluannëdhomë. Peshkikuqnëakuarium

rubrikës “Si mendon ti?”. Ata tregojnë për përkujdesjen që kanë të rriturit e familjes ndaj fëmijëve (që nga lindja deri në rritje), duke treguar shembuj nga përvoja vetjake. Mësuesi/ja i ndihmon me pyetje, që të dalë mesazhi i

nëkrevatnjëbebegjumë. situatës së ilustruar.

Shkrim i lirë. Nxënësit shkruajnë emrat e familjarëve në skedën “Ja, familja

ime!”. Ata tregojnë se me kë nga anëtarët e familjes ngjajnë më shumë. Lexim. Mësuesja u lexon fëmijëve librin “Pema e familjes”, duke u treguar ilustrimet dhe zgjedhin të

realizojnë ndonjë nga veprimtaritë e përshkruara në fund të librit.

Vlerësimi i nxënësve për pjesëmarrjen, lirshmërinë në të shprehur, mendimet dhe idetë e dhëna, gatishmërinë për të punuar individualisht dhe në grup.(evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Ngjitni foton e familjes në rubrikën “Ja familja ime!“ ose vizatoni pemën e familjes suaj.

19



Shkalla 1


Tema mësimore: 4. Unë dhe shokët e shoqet Rezultatet e të nxënit:

Klasa 1

Situata e të nxënit: Bisedë Fjalët kyç: shok, shoqe, lojë, grup.

- Kupton nevojën dhe lidhjet mes tij dhe të tjerëve. - Vendos veten në një mjedis caktuar (klasë, lagje, skuadër) dhe e sheh veten si pjesë të tij. - Luan lojëra apo veprimtari në grup. Respekton vetveten dhe shpreh me besim qëndrimin e tij.

Burimet: teksti i nxënësit, libri “A je i turpshëm”, shami,


letra, ngjyra

komunikimi, Letërsia, Arti pamor, Edukimi zik

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Lexim e bashkëbisedim, Dëgjim i drejtuar, Komento-diskuto dhe vizatim, Lojë me role Parashikimi. Bisedë. Mësuesja i nxit nxënësit të asin për ditën e parë të shkollës, si e kishin menduar ata, si ishte në të vërtetë, si është të zësh shokë të rinj, a i ruajnë marrëdhëniet me shokët e kopshtit etj. Ata asin për ndjenjat dhe emocionet e tyre në lidhje me llimin e një shoqërie të re.

Lexim. Mësuesi/ja u lexon fëmijëve librin “A je i turpshëm?”. Ata shohin ilustrimet dhe diskutojnë rreth tregimit, situatave të ilustruara dhe tregojnë raste për mënyrën e shoqërizimit të tyre në situata të jetës së përditshme. Bisedë. Mësuesi/ja nxit nxënësit të bisedojnë, duke i drejtuar me pyetjeve, si:

- Të gjithë njerëzit: edhe të rriturit, edhe fëmijët, kanë shokë e shoqe. - A ju kanë prezantuar ndonjëherë gjyshërit, prindërit apo të afërmit me ndonjë shok a shoqe të tyrin? - Po ju, a i keni prezantuar ata me ndonjë shok a shoqe? - Në cilat vende i keni njohur shokët e shoqet? (Në shkollë, në lagje (shokë pallati) në park, në plazh, në shëtitje, në udhëtim, në këndin e lojërave, në një një ditëlindje, në një skuadër sportive, etj.) - Ka shokë që i takojmë çdo ditë, si shokët a shoqet e shkollës, dhe të tjerë që i takojmë rrallë ose janë larg dhe as në telefon. - Për çfarë bisedoni apo çfarë veprimtarish bëni me shokët? - Ka ndonjëri nga ju dëshirë të na tregojë për një shok/shoqe të ngushtë. Nxënësit nxiten të tregojnë pa drojë. Lojë me role. Nxënësit ndahen në grupe me 5-6 vetë. Mësuesi/ja i udhëzon që të caktojnë nga një situatë në një vend të caktuar (lagje, park, plazh etj.) dhe të dialogojnë me njëri-tjetrin. ajo i lë ata për disa minuta që të caktojnë rolet dhe veprimet që do të bëjë secili. Më pas grupet interpretojnë me radhë, për rreth 2 minuta për çdo grup.

Ata mund të interpretojnë edhe një situatë problemore, kur fëmijët nuk sillen mirë me shokun a shoqen e tyre dhe japin zgjidhjet që mendojnë. Pas përfundimit të lojës mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjen:

– Pse janë të nevojshëm shokët/shoqet? – A ju ndodh të grindeni me shokun a shoqen?

20


– Pajtoheni shpejt apo ju zgjat inati? – Është më mirë të rrimë idhnakë apo ta falim njëri-tjetrin? Nxënësit japin arsyet e tyre, të cilat mirëpriten nga mësuesi/ja.

Ndërtimi i njohurive. Komento-diskuto. Nxënësit orientohen të shohin gurat në libër dhe diskutojnë për situatat e paraqitura me personazhet (Eri dhe Jona).

- Një pjesë të ditës e kalojmë në shkollë, një pjesë tjetër në shtëpi, dhe pjesën e mbetur të kohës e kalojmë duke kryer akrivitete të larmishme që na pëlqejnë e na ar gëtojnë. Secilin prej këtyre aktiviteteve ne e zhvillojmë bashkë me të tjerët, ndaj këto janë vendet kryesore ku ne zëmë shoqëri. Nxënësit nxiten të tregojnë për veprimtaritë që ndajnë me shokët a shoqet, si kurset e artit apo sportit ku ata bëjnë pjesë. Vizatim. Nxënësit mund të vizatojnë sipas dëshirës shokun ose shoqen e klasës, skuadrës, lagjes etj. Nxënësit i tregojnë njëri-tjetrit vizatimet, i vlerësojnë dhe i komentojnë mes tyre.

Përforcimi. Lojë. Në llim hidhet shorti për fëmijën e parë që do të mbyllë sytë me shami. Mësuesja ndan dy letra A4 në aq pjesë, sa janë fëmijë. Vetëm njërës prej letrave i shënon një pikë të kuqe me lapustilë. i palos etët dhe i vendos në një kuti kartoni (qese apo ndonjë enë tjetër). Nxënësit tërheqin të gjithë nga një letër. Atij që i ka rënë letra me pikën e kuqe i mbyllen sytë me shami. Të tjerët, me radhë, i afrohen dhe e pyesin: “Kush jam unë?”. Nëse fëmija me sy mbyllur nuk e njeh shokun shoqen nga zëri, mund t’a prekë në fytyrë dhe në kokë. Nëse ai e gjen shokun a shoqen, ky mbyll sytë në vend të tij. Kështu vazhdon loja. Një fëmijë nuk duhet të mbyllë dy herë, në mënyrë që të gjithë fëmijët të jenë pjesëmarrës.

Vlerësimi i nxënësve bëhet sipas instrumenteve matëse (evidentimi në një etore vlerësimi). Detyrë. Nxënësit bëjnë me vizatim ose me ngjitje një punim për shokun/shoqen e ngushtë. Për shembull, një fotogra ku kanë dalë bashkë mund ta zbukurojnë me kornizë letrash me ngjyra, të vizatojnë zemra, yje e të tjera simbole, të shkruajnë një mesazh (p.sh. “Ti je shoku/shoqja ime më e mirë! Të kam shumë xhan!” etj.). Me punimet e nxënësve herës tjetër realizohet një poster apo një ekspozitë, të cilës ata i vënë një emër.

Sugjerim. Për këtë temë mund të rekomandohet për lexim libri “Maksi e nga shtëpia e Paulinës”.

21


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 5. Shokë, por të ndryshëm

Klasa 1

Situata e të nxënit: Veprimtaria vëzhgokomento

Rezultatet e të nxënit te kompetencave kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Fjalë kyç: pamje, sjellje, dëshirë, shije

- Njeh dhe zbulon veten dhe të tjerët, duke dalluar të përbashkëtat dhe ndryshimet midis tyre. - Dallon nevojat dhe dëshirat e të tjerëve, të përbashkëtat dhe dallimet. - Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij, duke respektuar përpjekjet personale dhe ato në grup.

Burimet: teksti i nxënësit, libri “Ngjyrat e ylberit”, dy


vezë, një pjatë, kartonë me ngjyra, gërshërë, ngjitës

komunikimi, letërsia, edukimi artistik

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Vëzhgo-komento, Diskutim paraprak, Komento-diskuto, Rrjet diskutimi Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve Vëzhgo-komento. Mësuesi/ja i fton fëmijët të vëzhgojnë me vëmendje dhe i nxit bisedën me anë të pyetjeve, në mënyrë që të dalin në disa përfundime rreth temës.

- Çfarë janë këto? (Këto janë dy vezë.) - Çfarë të përbashkëtash kanë ato nga pamja e jashtme? (Ato kanë formë vezake, kanë lëvozhgë etj.) - Nga se dallojnë në pamje? (Nga ngjyra e lëvozhgës, njëra është e bardhë, ndërsa tjetra e kuqërremtë.) Mësuesi/ja zgjedh një djalë dhe një vajzë të dalin para klasës.

- Cilët janë këta fëmijë? (Për shembull: Eri dhe Jona.) - Çfarë të përbashkëtash kanë nga pamja e jashtme? (Janë njerëz/fëmijë/nxënës, kanë ndërtim të ngjashëm të trupit (kokë, trup, gjymtyrë), trupin e kanë të mbuluar nga lëkura etj.) - Nga se dallojnë në pamje? (Njëri është vajzë, tjetri djalë (pra, nga gjinia), kanë të ndyshme ngjyrën e okëve, të syve, kanë gjatësi të ndryshme etj.) Mësuesi/ja përmbledh atë që fëmijët shprehën.

- Pra, njerëzit ngjajnë dhe ndryshojnë nga pamja e jashtme. Mësuesja i thyen dy vezët në pjatë.

- Si janë vezët nga brenda? Ndryshojnë apo ngjajnë ato? - Njerëzit, përveçse nga pamja e jashtme, ndryshojnë dhe ngjajnë edhe nga bota e brendshme: mendimet, emocionet, sjellja, dëshirat, nevojat, shijet (parapëlqimet) etj. - Të gjithë njerëzit mendojnë. Kjo është e përbashkët për të gjithë. Por mendimet janë të ndryshme, për shembull: Çfarë mendoni për vizatimin? Dikush e pëlqen, dikush jo. - Të gjithë njerëzit kanë emocione : ndjejnë dhimbje, mërzi, gëzim, frikë, lumturi, turp, ndrojë, ata çuditen, guxojnë etj. Kjo është e përbashkët për të gjithë. Por, emocionet janë të ndryshme. Jo të gjithë kemi të njëjat emocione kur na ndodh e njëjta gjë. Për shembull: - kur shkojnë të vizitohen, ka fëmijë që kanë frikë të shkojnë te doktori, disa fëmijë jo; - kur luajnë, disa fëmijë kanë turp të zënë shoqëri, disa fëmijë zënë shpejt shoqëri. Lojë në role. Për të konkretizuar konceptin “sjelljet janë të ndryshme” realizohet një situatë në lojë me role: një fëmijë që sillet mirë me motrën/vëllanë e vogël dhe një fëmijë që --sillet keq. Nxënësit orientohen të gjejnë ndryshimin në lidhje me sjelljen që ata shfaqën.

22

Kapitulli I - Unë dhe të tjerët Shkrim i drejtuar. Kështu vijohet edhe për nevojat e dëshirat, shijet e parapëlqimet, duke e ilustruar me shembuj konkretë nga jeta e fëmijëve. Në këtë rast mësuesi/ja mësue si/ja mund t’u kërkojë nxënësve ta shkruajnë në një letër çfarë dëshirojnë (për shembull, sikur po i shkruajnë letër për dhuratën e parapëlqyer babagjyshit babag jyshit të Vitit të Ri). Mësuesi/ja mund ta realizojë këtë duke shënuar në dërrasë të zezë një tabelë me emrat e disa nxënësve dhe dhe dëshirat e tyre, si p.sh. rroba, lodra, loja, loja, ushqimi, lmi vizatimor etj.

Parapëlqimet Emri i nxënësit/es Jona Eri Ireli Sabrina Jurgeni

Lodra

Loja

Ushqimi

Personazhi i fmave

Kukulla Topi

Me litrar Me makina

Akullorja Makaronat

Arieli Tomi

vizatimorë

Sporti Baleti Noti

Aurora Gabriele Pas plotësimit të tabelës ata diskutojnë rezultatet, e dalin në përfundimin se disa prej parapëlqimeve nxënësit i kishin të përbashkëta me të tjerët, ndërsa disa të të tjera i kishin të ndryshme.

Punë me librin • Nxënësit komentojnë gurat në tekst, duke treguar ndryshimet në pamje, sjellje, dëshira dhe shije dhe tregojnë për dëshirat që kanë secili. • Punohet rubrika “Luajmë së bashku”. Secili prej nxënësve rrethon ushqimin, lodrën, kafshën dhe një nga mjejet me të cilat pëlqen të krijojë. Më pas ata diskutojnë në grupe dyshe (me shokun e bankës) dhe gjejnë se ku dallojnë dhe ç’të përbashkëta kanë. Rrjeti i diskutimit. Mësuesja nxit diskutimin me anë të një pyetje, si:

- Shoku yt i ngushtë (ose shoqja) duhet të ketë të njëjtat dëshira ashtu si dhe ti. - Por, nëse nuk i ka, a mbetet përsëri shoku ose shoqja jote e ngushtë? Ata mund të arrijnë në përfundime të ndryshme dhe inkurajohen për mendimet e tyre. Lexim. Mësuesi/ja u lexon fëmijëve librin “Ngjyrat e ylberit”, duke u treguar ilustrimet. Së bashku diskutojnë rreth situatave të treguara në libër dhe nxjerrin përfundimet për temën.

e a m s h e j s p d t n e e t r i r b P e

Veprimtari Vepr imtari individuale dhe në grup. Mësuesja u jep fëmijëve copa të njëjtë kartonash me ngjyra (çerekun e etës etë s A4) dhe një model të parapërgatitur me gurën e skicuar. Pjesa e brendshme brendshm e e modelit pritet. Duke vijëzuar nëpër vijën e prerë nga brenda, fëmijët nxjerrin modelin në kartonin e tyre dhe e presin. Pastaj ata vizatojnë fytyrën e tyre dhe veshjet dhe shënojnë mbi të emrin. Në fund, me ndihmën e mësueses, ata i ngjitin modelet në një varg të përbashkët dhe i vënë emër, p.sh. “Vargu i miqësisë/shoqërisë”.

Vlerësimi i nxënësve për pjesëmarrjen në veprimtari, dëshirën për të thënë mendimin e vet, gatishmërinë për të bashkëpunuar dhe bashkëvepruar me të tjerët (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Gjeni të përbashkëtat dhe ndryshimet mes teje dhe shokut ose shoqes suaj. 23




Tema mësimore: 6. Unë kam nevojë për për... ...

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: Dëgjim i drejtuar, “Shiu i yjeve”

Rezultatet e të nxënit: - Njeh nevojat që ka për gjërat materiale dhe shpirtërore. - Shpreh nevojat dhe dëshirat e tij/saj. - Dallon nevojat nga dëshirat. - Tregon interes për nevojat e të tjerëve.

Burimet: teksti i nxënësit, libri “Shiu i yjeve”, etë A4, etë me ngjyra, kartonë me ngjyra, gërshërë, ngjitës

Fjalë kyç: nevojë, dëshirë, e përbashkët

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Letërsia, Edukimi artistik

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Studim rasti, Marrëdhëniet pyetje-përgjigje, Treni i dëshirave Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve Lexim. Mësuesja u lexon nxënësve librin “Shiu i yjeve” i serisë “ Histori që lexohen në 5 minuta” (për lexuesit llestarë, fëmijët e klasës së parë). Ata dëgjojnë përrallën dhe diskutojnë së bashku, ndihmuar nga pyetjet e mësueses/it. Studim rasti. Paraqitet një rast nga jeta familjare.

- Fëmijët e mi kishin shumë dëshirë të kishin një qen të vogël. Çdo ditë më luteshin mua dhe babait të tyre për t’ua plotësuar këtë dëshirë. Më në fund, ne vendosëm t’iua blinim qenushin. Por ai kishte nevojë për përkujdesje, në mënyrë që të rritej i lumtur. - Si mendoni ju, cilat janë nevojat e tij? (Të ketë emrin e tij, të përkëdhelet, pë rkëdhelet, të ushqehet, të lahet, të ejë në koshin e tij, të vaksinohet, të dalë shëtitje etj.). Mësuesja i nxit fëmijët të tregojnë (ashtu siç e mendojnë) se ç’kuptojnë me fjalët dëshirë dhe nevojë. Pastaj mësuesja përmbledh ose shpjegon dy fjalët.

- Çfarë është dëshira? (Dëshira është një synim për të pasur diçka që të bën të kënaqur.) - A mund të bënin fëmijët pa qenin që dëshironin? - Po nevoja, çfarë është? (Është diçka e domosdoshme, pa të cilën nuk mund të bëhet.) A mund të jetojë qeni pa u ushqyer?

Punë me librin Marrëdhëniet pyetje-përgjigje. Hapet teksti. Komentohen gurat e dhëna duke cilësuar nevojat e vajzës dhe dëshirat e djalit.

– Si mendoni ju, a mund të bëjë vajza pa ngrënë? Po pa u veshur? – A do të ishte e lumtur vajza po të mos i kishte të gjitha? Pse? – Si do të rritej ajo pa dashurinë e familjes së saj? – A keni të njëjtat nevoja si vajza? – Si mendoni, po djalit djalit a do t’i plotësohen të gjitha dëshirat?

24


– A keni ju të njëjta dëshira me djalin? Pse? – Si mendoni, cilat janë më të domosdoshme: nevojat apo dëshirat? Mësuesi/ja u et nxënësve, që ka fëmijë dhe persona të rritur që kanë nevoja të veçanta nga të tjerët. (Ata Mësuesi/ja mund të tregojnë raste nga të afërmit e tyre). Të tillë janë ata që janë të detyruar të lëvizin me karrocë, për shkak të ndonjë dëmtimi zik. Po ashtu, ka fëmijë që kanë nevojë për ilaçe të vazhdueshme. Pra, përmbushja e nevojave e bën jetën Dëshirat e Jonës Dëshirat e Erit

të shëndetshme, ndërsa përmbushja e dëshirave e bën jetën të bukur e të kënaqshme.

Për të punuar kërkesat e rubrikës “Si mendon ti?”, mësuesi/ja ndërton në dërrasë të zezë një tabelë-model dhe dh e nxënësit, në grupe dyshe (me shokun e bankës) plotësojnë tabenë në etore ose në një copë letër. Më pas ata ngjyrosin me të njëjtën ngjyrë dëshirat që i kanë të përbashkëta (nëse kanë). Mësuesi/ja u lë kohën e mjaftueshme nxënësve që të punojnë. Pasi përfundojnë ata diskurojnë me të gjithë klasën për përfundimet e detyrës. Mësuesi/ja bën një përmbledhje të shkurtër: njerëzit kanë të përbashkëta dhe dallime edhe sa u përket dëshirave.

Veprimtari Vepr imtari individuale dhe në grup Treni i dëshirave. Nxënësit vizatojnë trenin e tyre të dëshirave. Më pas i paraqesin në një tur galerish dhe gjejnë dëshirat e tyre të përbashkëta dhe ato që janë të ndryshme.

Treni i dëshirave

Vlerësimi i nxënësve sipas instrumenteve matëse (evidentimi sipas punës individuale, duke i futur në dosjen personale të nxënësit).

Detyrë. Pyetni prindërit tuaj për dëshirat që ata kanë. A ndryshojnë dëshirat e tyre nga dëshirat tuaja?

25


Fusha: Shoqëria dhe


Shkalla 1

Klasa 1

mjedisi

Tema mësimore: 8. Unë i bëj detyrat e mia

Situata e të nxënit: imagjinatë e drejtuar


Fjalët kyç: detyrë, përgjegjësi, përgjegjësi të

- Kupton rëndësinë e kryerjes së detyrave në mjedisin dhe në grupin ku bën pjesë. - Dallon rolin dhe përgjegjësitë që ka në grupet ku bën pjesë. - Tregon interes për nevojat e të tjerëve.

Burimet: teksti i nxënësit

përbashkëta


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Imagjinatë e drejtuar, Komento–diskuto, Rrjeti i diskutimit Veprimtaritë e nxënësve: Veprimtaritë Parashikimi. Imagjinatë e drejtuar. Mësuesi/ja: - Imagjinoni një ditë shkolle ku nxënësit të mos vijnë në orën 7:45, por kur të duan ata. Si mendoni se do të shkonte mësimi atë ditë? Nxënësit japin mendimin e tyre.

- Mësimi nuk do të zhvillohej siç duhet. Do të bëhej shumë zhurmë. Dera do të hapej vazhdimisht. - Mësuesja do të llonte shpjegimin nga llimi sa herë të vinte dikush në klasë. - Po të vinte shumë vonë dikush mund të humbte orën e abetares apo të matematikës. Mësuesi/ja përmbledh përfundimin e përgjigjeve:

– Atëherë, që të mos ndodhin këto, në shkollë duhet të zbatojmë disa rregulla. Zbatimi i rregullave është detyra e gjithkujt që jeton në shoqëri. Se cilat janë detyrat tona, do të na i zbulojnë miqtë tanë, pra Jona dhe Eri.

Ndërtimi i njohurive: Komento–diskuto. Nxënësit orientohen të shohin gurat për disa minuta. Më pas ata diskutojnë rreth situatave të ilustruara në gura, tregojnë raste nga jeta e tyre e përditshme dhe dalin në përfundime.

– Jona dhe Eri shkojnë në shkollë në orarin e caktuar. Po ju, a veproni si ata? – Çfarë ndodh nëse vini me vonesë? (Mësuesi/ja ju qorton, sepse prishni orën e mësimit, iu tërhiqni vëmendjen shokëve, mbeteni prapa me mësime.) – Jona, pasi mbaron mësimet, i vë librat dhe mjetet në çantë. – Ka disa d isa nga ju që gjithmonë g jithmonë harrojnë diçka në shtëpi, për shembull, mjetet ose etorët e detyrave. Kjo ndodh ngaqë ai ose ajo nuk i ka vënë në çantë ato sapo ka mbaruar detyrat. – Po ju, a veproni si Jona? A ju ka ndodhur që të keni vepruar ndryshe? Nëse po, çfarë ka ndodhur? – Eri, pasi luan, i vë lodrat në vendin e duhur. Po ju, a veproni si ai? – Çfarë ndodh kur lodrat i lini rrëmujë në shtëpi? (Pengohemi tek ato dhe rrëzohemi, shtëpia duket rrëmujë, i shkelim pa dashje e i prishim, mami mërzitet etj.) – A është e drejtë që mami juaj, që është lodhur tërë ditën në punë dhe që lodhet përsëri për sëri në shtëpi duke gatuar, larë e hekurosur, të lodhet duke rregulluar edhe rrëmujën tuaj? – A jeni ju të aftë ta ndreqni vetë rrëmujën tuaj? Ç’gjëra të mira sjell kur ju e rregulloni vetë atë? – A përton e gjithë familja kur secili bën pjesën e tij?

26

Kapitulli I - Unë dhe të tjerët Punohet rubrika “Si mendon ti?” - Cilat janë përgjegjësitë tona? Nxënësit komentojnë gurat dhe nxjerrin mesazhet e gurave. 1. Të ndihmojmë në mbajtjen pastër të mjedisit. 2. Të kujdesemi për kafshët. 3. Të mësojmë në shkollë. 4. Të lajmë dhëmbët çdo ditë në mëngjes e në mbrëmje.

Përforcimi: Punë në grupe Punohet rubrika “Puno me mësuesen”. Klasa ndahet në tri grupe.

o Grupi i parë është grupi i familjes. – Si do t’i ndani përgjegjësitë? Nxënësit do të ndajnë përgjegjësitë e anëtarëve të familjes, duke luajtur situatat në lojë me role.

- Gjyshi ka përgjegjësi të kujdeset për pemët e oborrit. - Gjyshja ka përgjegjësi të bëjë pazaret e të gatuajë. - Mami ka përgjegjësi të punojë, të pastrojë shtëpinë (së bashku me anëtarët e tjerë), të kujdeset për fëmijët etj. - Babi ka përgjegjësi të punojë, të shëtisë familjen në fundjavë, të çojë fëmijët në kurse etj. - Fëmija ka përgjegjësi të mbajë pastër dhomën, të kujdesem për motrën/vëllanë e vogël (nëse ka), të hedhe plehrat, të ndihmojë mamin kur ka nevojë. - Secili nga ata ka përgjegjësinë që të kujdeset për veten dhe për gjërat vetjake. Në këtë situatë nxënësit llojnë të edukohen me barazinë gjinore, ku nuk ka më përgjegjësi tradicionale të njëanshme, por përgjigjegjësi të përbashkëta mes burrit dhe gruas në familje, sepse familja është e përbashkët. Kështu veprohet edhe me dy grupet e tjera dhe, në fund, me ndihmën e mësueses/it bëjnë përmbledhjen e përfundimeve.

o Grupi i dytë është grupi i klasës. – Cilat janë përgjegjësitë e nxënësve? · · · ·

Të Të Të Të

mësojnë rregullisht. vijnë në shkollë në orarin e caktuar. mirëmbajnë klasën dhe orenditë e saj. sillen mirë me njëri-tjetrin.

o Grupi i tretë është grupi i shokëve. – Cilat do të jenë përgjegjësitë e secilit? · · · · ·

Të luajmë së bashku. Të sillemi mirë më njëri-tjetrin. Të luajmë me lodrat e njëri-tjetrit. Të luajmë me kujdes. Të dëgjojmë secilin.

Vlerësimi i nxënësve për gatishmërinë për të punuar, bashkëveprimin dhe bashkëpunimin, mendimet dhe idetë e shprehura (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Mendoni dhe tregoni në klasë një rast kur dikush nuk e ka bërë siç duhet detyrën e tij ndaj të tjerëve.

27


Fusha: Shoqëria

Lënda: Edukim për

dhe mjedisi

shoqërinë

Shkalla 1

Klasa 1

Tema mësimore: 9. Unë mendoj se...

Situata e të nxënit: Bisedë


Fjalët kyç: mendoj, më dëgjojnë, dua, them.

- Mëson rëndësinë e ndihmës së ndërsjellët për të plotësuar nevojat e përbashkëta. - Dallon dhe vlerëson atë që duhet t’u japë të tjerëve dhe mjedisit që e rrethon. - Respekton vetveten dhe shpreh besimin në qëndrimin e tij/saj.

Burimet: teksti i nxënësit, material nga revista të


ndryshme

Letërsia, Edukimi artistik

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Bisedë, Punë në grupe, Lojë në role, Mendo-përzgjidh Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve: Parashikimi: Bisedë. Mësuesja i pyet nxënësit se çfarë mendojnë ata se mund të përmirësohet në klasën e tyre. Më pas ata mund të tregojnë se çfarë mund të përmirësjnë ata vetë ose shokët e tyre. Mësuesja i nxit ata të shprehen përmes pyetjeve, duke përmbledhur në fund që të gjithë duhet të themi atë që mendojmë, sepse kjo na ndihmon ne apo të tjerët që të përmirësohen apo të ndryshojnë.

Ndërtimi i kuptimit: Punë në grupe - Lojë në role. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re. Ata bisedojnë mbi situatat e tekstit. o Grupi i parë do të luajë situatën e parë. Mami: – Dejvi, sot kam gatuar supë me perime. Dejvi: – Mami, mua do të më pëlqente të haja byrek. Mami: – Ke të drejtë, duhet të kisha marrë dhe mendimin tënd. Mësuesi/ja i nxit nxënësit të diskutojnë për situatën.

– A e dëgjoi mami mendimin e Dejvit? Pse? – Po ju, a e dëgjoni mamin në një situatë të tillë të ngjashme? Por, a mund të hahet çdo ditë byrek apo gjëra që pëlqejnë fëmijët?

Grupi i dytë do të luajë situatën e dytë. Mami: – Elona, sot do të t ë shkojmë në n ë park. Mendoj se duhet të veshësh këto pantallona se të shkojnë shumë. Elona: – Mami, mua do të më pëlqente më shumë fustani i gjelbër. Mami: – Ke të drejtë, Elona. Mund të veshësh fustanin që të pëlqen. Mësuesi/ja i nxit ata të asin edhe për rastet kur mami mund të ketë këmbëngulur sepse mund të ketë qenë ftohtë apo kur rrobat nuk kanë qenë të përshtatshme për të luajtur, por që në fund kanë gjetur zgjidhje, ku kanë vendosur bashkë të dyja palët (p.sh., i kanë marrë rrobat me vete).

28

Kapitulli I - Unë dhe të tjerët Mësuesi/ja i nxit nxënësit të diskutojnë për situatën.

– A ju ka ndodhur një situatë e tillë? Si keni vepruar? o Grupi i tretë do të luaj situatën e tretë. Mami: – Era duhet t’i presësh okët. Të janë rritur shumë. Era: – Mua më pëlqejnë kështu. Nuk dua t’i pres. Mësuesi/ja i nxit nxënësit të diskutojnë për situatën.

– Si ju duket veprimi i mamit të Erës? A ka të drejtë ajo? Po fjalët e Erës? – Si do të veproni ju në një situatë të tillë?

o Grupi i katërt do të luaj situatën e katërt - Në dyqanin e lodrave. Mami dhe babi: – Ola, ne duam të të blejmë një lodër. Cila të pëlqen? Ola: – Më pëlqen kjo kukulla këtu. Faleminderit! Mësuesi/ja i nxit nxënësit të diskutojnë për situatën.

– Si vepruan prindërit e Olës? A ndodh kështu me prindërit tuaj? – Po nëse lodra është shumë e shtrenjtë dhe prindërit s’e blejnë dot, ju do të vazhdoni të mbron i mendimin tuaj? Mësuesi/ja nxjerr përfundimet: fëmijët kanë të drejtë të thonë mendimin e tyre dhe të rriturit duhet t’i dëgjojnë ata.

Përforcimi: Mendo–përzgjidh. Punohet me rubrikën “Si mendon ti?”. Mësuesi/ja i fton nxënësit të kryejnë kr yejnë veprimtarinë e mëposhtme.

– Këtë muaj duhet të organizojmë një ekskursion. Secili nga ju duhet të zgjedhë një nga mundësitë. Mësuesi/ja shkruan në tabelë: kinema, park, teatër.

- Secili nga ju të ngrihet dhe të vendosë një plus në vendin ku i pëlqen të shkojë. Pasi përfundojnë, mësuesi/ja shpall se këtë muaj më shumë nxënës duan të shkojnë në ___________. Secili nga ju dha mendimin e tij.

Vlerësimi i nxënësve. Nxënësit vlerësohen për pjesëmarrjen dhe bashkëpunimin në grupet përkatëse, puna e secilit grup duke evidentuar grupin më të mirë, duke dhënë simbolin e tuesit.

29


Fusha:


Shkalla 1

Klasa 1

Shoqëria dhe mjedisi

Tema mësimore: 10. Edhe unë ndihmoj

Situata e të nxënit: Veprimtari në oborrin e shkollës.


Fjalë kyç: ndihmoj, i dobishëm, punë

- Dallon rëndësinë e disa detyrimeve që secili duhet të ketë në grupin ku bën pjesë. - Shpreh përgjegjësitë ndaj mjedisit, vetes dhe të tjerëve. - Respekton përpjekjet personale dhe ato në grup.

Burimet: Teksti i nxënësit


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Pyetja e ditës, Bashkëbisedim, Mendo-trego-gjej të vërtetën, Veprimtari në grup, Lexim i drejtuar

Amvisë për pak.... Bërakekunmekarrota, portokall

Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve:

epakaromë,

Pyetja e ditës - Bashkëbisedim. Mësuesi/ja:

gjalpë,miellnjadygota

– Çfarë ndihme jepni ju në familje? – A quhet punë ndihma juaj? – Tregoni raste konkrete të ndihmës tuaj në klasë. Hapen tekstet. Komentohen gurat. Orientohen nxënësit me anë të pyetjeve për të diskutuar rreth situatave.

– Si ju duken punët e moshatarëve tuaj? – Po Po ju ndihmoni me të tilla punë në familjen tuaj? – Tregoni raste të punëve në familje. Mendo-trego-gjej të vërtetën. Kalohet në veprimtarinë “Si mendon ti?”. Qarkohen veprimet e dobishme që bën Jona. Komentohen veprimet e dobishme.

– Si mund të ndihmojnë fëmijët në shkollë? (Duke mbajtur mjedisin pastër në klasë e shkollë, duke mirëmbajtur pajisjet shkollore personale dhe kolektive, duke u kujdesur për lulet.) – Trego ku ndryshon puna jote nga puna e prindërve të tu. – Mendo dy veprime që ke kryer gjatë javës një veprim i dobishëm një veprim i padobishëm (të gabuar).

vezë,niseshtecamëvonë. Paepoqamekujdes Kthe-përkthe posiamvisë kontrollotemperaturën asnjëgradëtëmoslëvizë. Ungritlartnjadypëllëmbë Njëaromëmmmm Ç’lezet! Rrethtryezësgjith’iova Jataniserviretkek! Jataniservire tkek! Poç’tëshihje-uthartuan Sikurtëkishinngrënëkos përsheqerngashpejtësia kishashtënëlimontoz.

Nxënësi/ja tregon, të tjerët gjejnë veprimin e drejtë dhe të gabuar. Lexim i drejtuar. Mësuesi/ja u lexon vjershën dhe ata e mësojnë një pjesë të saj nëse duan. Veprimtari në oborrin e shkollës. Nxënësit dalin në oborr dhe ujitin lulet dhe pemët e mbjella. Kjo veprimtari mund të shtrihet dhe në komunitet për të kuptuar dobishmërinë e punës dhe rëndësinë që ajo ka.

Vlerësohen nxënësit për mendimet e shprehuara, dëshirën bashkëpunim (evidentimi në një etore vlerësimi).

30

Detyrë. Mësoni të shtroni tryezën e ngrënies.

Kapitulli II - Të bashkëveprojmë bashkëveprojmë

Tematika 2 – TË BASHKËVEPROJMË Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

Klasa 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 1. Jemi së bashku

Situata e të nxënit: Bisedë, Poezia Rrethi i Paqes. Çdo nxënës nga një strofë.


Fjalët kyç: grup, anëtar, së bashku.

- Njeh rolet e ndryshme që ekzistojnë në nivele të ndryshme familje, grup, klasë. - Dallon rolet e veçanta që çdo individ ka në shoqëri (familje, klasë, grup, lagje). - Ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e tuara nga vëzhgimet individuale.

Burimet: fotogra me pjesëtarë të familjes, shokët e


klasës, lagjes, skuadrës.

komunikimi, Letërsia

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Stuhi mendimesh, Veprimtari e lirë, Punë në grupe

Rrethi i Paqes

Veprimtaritë e nxënësve: Veprimtaritë Parashikimi: Stuhi mendimesh

Njëdorëtekunë

Mësuesi/ja thërret emrat e disa nxënësve të klasës (p.sh.: Klajdi, Aldoja, Redi etj.) ose tregon disa fotogra që fëmijët kanë sjellë. Pyeten nxënësit: – Çfarë formoni së bashku ju? (Ne fromojmë një grup fëmijësh.) Mësuesi/ja përmbledh: Pjesëtarët e grupit quhen ndryshe dhe anëtarë.

Ejavijmërrotull

– Thuaj disa grupe ku ti je anëtar. o Anëtar i familjes o Anëtar i klasës o Anëtar i shoqërisë

Dyduarte Vjenedheai. Tërëfëmijëtëbotës ejaluajmëbashkë Njëdorëtekunë dyduarte njëbotënërreth njëbotëlumturi.

Ndërtimi i njohurive: Veprimtari e lirë

Tiqëmëjelarg

Mësuesi/ja nxjerr disa nxënës para klasës dhe prezantohen kështu: - Unë jam ____________ . Nxënësi dhe mësuesi/ja plotësojnë: nxënësi im, shoku im i klasës, shoku im i lagjes, kushëriri im. Ata asin për ve[rimtaritë që kryejnë në këto grupe dhe si bashkëpunojnë ata me njëri-tjetrin, ç’ndodh nëse dikush nuk e luan rolin e tij.

Jepmadorënfort Jepmadorënf ort

- Vendosni fotot ku keni dalë në grup (familje, klasë, lagje, shokë skuadre). Ndiqet puna e nxënësve bankë më bankë. Mësuesi/ja nxjerr përfundimet se shoqëria funksionon si një trup. Nëse në trup një nga organet nuk punon sic duhet, i gjithë trupi vuan.

Tiqëmëjeafër Amështrëngondot? Amështrëngo ndot? Njëdorëtekai Dyduartekunë Syritjepidritën Lulenjepjafaqes Tërëfëmijëtebotës Bëjmërrethinepaqes

Përforcimi: Punë në grupe Ndahet klasa në dy grupe. Zhvillohet me nxënësit një konkurs. o Grupi i parë thotë anëtarin e grupit. o Grupi i dytë gjen grupin të cilit i përket, p.sh.: anëtar klase / klasa; anëtar familje / familja.

Vlerësimi i nxënësve. Nxënësit vlerësohen për pjesëmarrjen, bashkëpunimin, dëshirën për të punuar në grup (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Kërkojuni prindërve t`ju tregojnë për grupet ku bëjnë pjesë ata. 31


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

Klasa 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 2. Së bashku jemi të dobishëm

Situata e të nxënit: Dëgjim i drejtuar: përralla “Plaka dhe rrepa“

Rezultatet e të nxënit: o o o

Fjalë kyç: ndihmë, bashkë, tojmë.

Eksploron rolin e tij dhe të shokëve në grup Tregon rëndësinë që ka roli i secilit në grup. Bashkëvepron me të tjerët në klasë, familje, grup, lagje etj., për të zgjidhur probleme të ndryshme.

Burimet: teksti, kube, pazëll, etiketa.

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Letërsia, Edukimi mjedisor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Bashkëbisedim, Lojë në grupe Parashikimi: Dëgjim i drejtuar. Ora e mësimit llon me një përrallën “Plaka dhe rrepa”, ku tregohet se duke punuar së bashku jemi të dobishëm. Ata përmendin disa situata të tjera ku punojnë së bashku: – të gjithë punojmë të mbajmë pastër pallatin; – së bashku ndërtojmë fole zogjsh me ushqim (me materiale të ricikluara); – ndihmojmë në punët e shtëpisë.

Ndërtimi i njohurive: Bashkëbisedim. Mësuesi/ja u paraqet nxënësve në etiketa se çfarë do të mësojnë. 1. Unë u kërkoj ndihmë shokëve. 2. Kur jemi bashkë bëjmë më shumë punë. • Mësuesi/ja i kërkon një fëmijë të komentojë me fjalët e tij gurat.

- Djali do të ndihmojë qenin, i cili ka rënë në një gropë. Por i vetëm ai nuk mund ta bënte këtë. Thërriti një shok dhe, së bashku, e shpëtuan qenin. Fëmijët përmendin raste të ngjashme nga jeta e tyre. • Ilustrimi i situatës së dytë me teatrin është një përrallë e njohur nga të gjithë fëmijët. Mësuesi/ja ua rikujton përallën “Flokarta dhe arushët” dhe, 4 nga fëmijët që e dinë përrallën, dalin para klasës që ta teatrojnë, duke ndarë rolet. Mësuesi/ja i nxit me pyetje që të dalin në përfundimin se nëse ndonjëri nga “aktorët” do të mungonte, shfaqja e teatrit do të dështonte. • Për situatën e tretë mësuesja shënon në tabelë disa fjalë që thonë fëmijët. fëmijët . Më pas ajo fshin ndonjë shkronjë nga fjalët dhe fëmijët shohin se çdo shkronjë është e rëndësishme dhe, nëse mungon, fjala nuk ka kuptim. • Kalohet në rubrikat “Si mendon ti?” dhe “Ejani në punë”. Nxënësit dalin në përfundimin se:

– Një tullumbace e vetme mund të mbajë vetëm një gjethe. – Të gjitha tullumbacet bashkë mund të mbajnë më shumë. Po kështu veprohet edhe me situatën e fundit.

Përforcimi: Lojë në grupe. Të ndarë në grupe nxënësit luajnë së bashku. o Grupi i parë ndërton me kube një qytet. o Grupi i dytë ndërton me pazëll gura të ndryshme. Paraqiten punët e çdo grupi para klasës duke i vlerësuar ato.

Vlerësimi i nxënësve: evidentimi i punës së grupeve dhe ruajtja e tyre në dosjen e grupit. Detyrë. Shkruani dy fjali për punët që bëni së bashku me shokët në klasë. 32


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Klasa 1

Tema mësimore: 3. Unë besoj

Situata e të nxënit: Dëgjim i drejtuar


Fjalë kyç: vetëbesim, besim te të tjerët, ndihmë,

·

vlerësim

· ·

Flet për rëndësinë që ka përmbushja e roleve nga secili. Pranon që ka njerëz në vështirësi dhe bën gjëra për t’i ndihmuar ata. Tregon rastet e besimit te vetja dhe te të tjerët.

Lidhja me fushat e tjera:

Burimet: teksti i nxënësit, libri “Maksi mëson


të notojë”, Atë ditë kur humba dhe më gjetën”, plastelinë

Letërsia, Arti pamor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Diskutim paraprak, Bashkëbisedim, Punë individuale Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve: Dëgjim i drejtuar. Mësuesi/ja u lexon nxënësve librin “Maksi mëson të notojë” i serisë “Miushi lexues”, ku libër itet për vetëbesimin dhe durimin, me të cilat mund të arrish çdo gjë që dëshiron të bësh ose librin “Atë ditë kur humba dhe më gjetën”, i serisë “Le të asim hapur”, i cili et për personat të cilëve mund t’u drejtohemi të na ndihmojnë kur kemi nevojë. Nxënësit diskutojnë për raste të ngjashme nga jeta e tyre. Bashkëbisedim. Hapet teksti. Komentohen gurat e tekstit.

- Jona bëri vetë kartolinën. Trego Trego një rast që edhe ti ia ke dalë pa ndihmën e dikujt të bësh (me forcat e tua) atë që dëshiron. Mësuesi/ja i lë fëmijët të asin lirshëm, siç e mendojnë, pa i korrigjuar ata. - Kur ishit më të vegjël, nuk dinit të lidhnit mirë lidhëset e këpucëve. Kujt i keni kërkuar t;ju ndiohmojë? Mësuesi/ja përmbledh diskutimin: Unë besoj te të tjerët: sa herë që kam nevojë për ndihmë u drejtohem atyre. U kërkon nxënësve të asin për raste nga jeta e tyre. Kalohet në rubrikën “Si mendon ti?”. Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur, duke rrethuar me të kuqe situatat kur personazhi duhet të besojë te forcat e veta dhe me blu kur duhet të kërkojë ndihmën e të tjerëve. Pasi përfundojnë ata vlerësojnë apo korrigjojnë punën e njëri-tjetrit në grupe dyshe (me shokun e bankës). Së bashku ata realizojnë një poster, me mesazhin: “Besimi te vetja dhe te të tjerët të bën të kalosh çdo pengesë e vështirësi”. (frutë , perime, kafshë, lodër Punë individuale. Secili nxënës ndërton me plastelinë një objekt që dëshiron (frutë, etj.) dhe ia dhuron shokut apo shoqes që dëshiron. Ose ata mund të zgjedhin edhe të vizatojnë një situatë që tregon se u nevojitet ndihma e të tjerëve.

Vlerësimi i nxënësve. Nxënësit vlerësohen për pjesëmarrjen, bashkëpunimin, dëshirën për të punuar në grup (evidentimi në një etore vlerësimi).

klasës. Detyrë. Përgatit një kartolinë, një vizatim për një mik dhe hidhe në kutinë e letrave të klasës.

33


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 5. Puna është e dobishme

Klasa 1

Situata e të nxënit: vizitë në një qendër pune të prindërve ose në qendër shëndetësore etj.


Fjalë kyç: punë, të mira, të dobishme, profesione

- Njeh disa punë që janë të dobishme në veprimtaritë njerëzore. · Flet për rëndësinë e punës së përbashkët për të plotësuar nevojat dhe dëshirat e individëve dhe grupit shoqëror. - Tregon se çfarë përton nga puna individi dhe shoqëria. - Vlerëson dobinë e çdo pune në shoqëri.

Burimet: teksti, pamje nga profesione të ndryshme.

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Letërsia, Arti pamor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Bisedë, Stuhi mendimesh, Bashkëbisedim, Shkrim i lirë Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve: Shënim. Kjo orë mund të llojë me një veprimtari në një punishte a në qendrën e punës së ndonjë prindi

të nxënësve, në një qendër shëndetësore në mënyrë që nxënësit të njohën konkretisht me profesionet, por mund edhe të ftohen ata në klasë që të diskutojnë për profesionet të tyre. Fëmijët i drejtojnë pyetjet dhe në fund, me ndihmën e mësuesit/es dilet në përfundimin se: të gjitha të mirat (materiale ose shërbimet) që bëjnë që jeta jonë të jetë më e mirë i realizon dikush me punën e tij. Bisedë. Në tast se nuk ekziston mundësia, atëherë mund të veprohet si më poshtë:

Mësuesi/ja merr në dorë sende të ndryshme rrethanore dhe bazohet te to për të drejtuar pyetjet:

- Çfarë është ky? (Një libër.) Po kjo? (Një bluzë.) Po kjo? (Një dritare.) Po kjo? (Një mollë.) - Këtë mollën e gjejmë në natyrë, në një pemë. Por dikush është kujde sur për pemën, që ajo të prodhojë këto kokrra. Po bluzën, dritaren, librin a i prodhon pema? Kush i prodhon ato? - Të gjithë njerëzit e rritur bëjnë punë për të prodhuar gjëra që u shërbejnë të gjithëve. Për shembull, ç’do të ndodhte sikur pemëtari t’i mbante të gjithë mollët për vete, bukëpjekësi po ashtu etj.? Mësuesi/ja pyet disa fëmijë për profesionet e prindërve dhe më pas se kush përfton nga puna e tyre. Stuhi mendimesh. Nxënësve u paraqiten foto nga profesione të ndryshme dhe u drejtohet pyetja:

– Cilat janë profesionet ju njihni? Ata dalin në përfundimin se puna të sjell të mira (materiale) dhe kënaqësi. Bashkëbisedim. Komentohen gurat e tekstit dhe nxënësit veçojnë punën që u pëlqen më shumë. Më pas

kalohet në rubrikën “Si mendon ti?” dhe diskutohet rreth gurave. Punë e pavarur. Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur me librin, duke lidhur profesionistët me istitucionet

ku ata ushtrojnë profesionin.

34

Kapitulli II - Të bashkëveprojmë bashkëveprojmë Shkrim i lirë. Nxënësit shkruajnë tri fjali për profesionin që u pëlqen. Nëse

duan dhe në varësi të kohës, ata mund ta paraqesin edhe me një vizatim, që më pas të paraqiten në një tur galerie dhe lexohen nga nxënësit. Shënim. Gjithashtu, mësuesja mund t’i lexojë librin “Edhe mami punon”,

i serisë “Le të asim hapur”, dhe fëmijët diskutojnë rreth temës dhe situatave nga jeta e tyre.

Vlerësohen nxënësit për mendimet e shprehuara, dëshirën bashkëpunim (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Në etore punohet detyra e rubrikës “Puno me prindërit”.

35


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

Klasa 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 6. Ndihmojmë njëri-tjetrin

Situata e të nxënit: Filmi vizatimor ose libri me përrallën “Luani dhe miu”

Rezultatet e të nxënit: · · · ·

Fjalë kyç: nevojë, ndihmë, gatishmëri

- Zbulon rëndësinë e punës së përbashkët në shoqëri. - Tregon gatishmërinë për të ndihmuar të tjerët. - Përcakton vlerën e ndihmës. - Bashkëvepron me të tjerët në klasë, familje, grup për të zgjidhur probleme të ndryshme.

Burimet: teksti, përralla “Luani dhe miu”.

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Letërsia, Arti pamor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Bashkëbisedim, Punë në dyshe Veprimtaritë Veprim taritë e nxënësve: Dëgjim i drejtuar, Bashkëbisedim, Punë në dyshe Dëgjim i drejtuar. Nxënësve u lexohet ose e shohin në video-projektor përrallën “Luani dhe miu”. Mësuesi/ja drejton pyetjet:

– Cili kishte nevojë për ndihmë? Cili e ndihmoi? – A e ndihmon edhe i vogli të madhin? – Po ju, a i keni ndihmuar të tjerët? Tregoni Tregoni si i keni ndihmuar ata. Bashkëbisedim Nxënësit shohin gurat dhe i komentojnë ato me radhë. Në fund, të ndiohmuar nga mësuesja ata dalin në përfundimin se është ta ndihmojmë njëri-tjetrin dhe të kërkojmë ndihmë kur nevojitet. Kjo fjali ilustrohet me shembujt e tekstit: 1. Fëmijët ndihmojnë në transportimin e tullave. 2. Së bashku ndihmojmë në larjen e makinës. 3. Së bashku ngremë kutinë e rëndë. Duke parë gurat e tekstit nxënësit listojnë situatat ndihmëse. 1. Djali ndihmon babanë në ndërtimin e një kolibeje. 2. Djali ndihmon vajzën vajzën për të mbushur shportën me kërpudha. 3. Djali ndihmon nënën në gatim. 4. Djali ndihmon vajzën për të tërhequr karrocën. Paraqitet në etiketë të zmadhuar mesazhi: “Të ndihmojmë njëri-tjetrin, kur është e nevojshme”. Punë në dyshe Ndahet klasa në grupe dyshe. Secili i thotë njëri-tjetrin se çfarë ndihme kërkon nga shoku apo shoqja. – Të pastrojnë bankën ku rrinë. – Të mbështjellë etoren. – Të rregullojë mjetet mësimore. – Të zgjidhë situatën problemore që e ka të vështirë etj. Dëgjohen disa dyshe nxënësish.

Vlerësimi i nxënësve bëhet për pjesëmarrje në veprimtari, dëshirën për të bashkëpunuar (evidentimi në një etore vlerësimi).

36

Detyrë. Shkruajeni në etore një mesazh për ndihmën që merrni apo u jepni të tjerëve.


Fusha: Shoqëria


dhe mjedisi

Tema mësimore: 8. Kujdesemi për mjedisin

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: vëzhgim i mjediseve të pastra dhe atyre të ndotura në video-projektor

Rezultatet e të nxënit: · · ·

Fjalë kyç: mjedis, kujdes, punë e përbashkët

- Njeh kujdesin për mjedisin që e rrethon. - Tregon rëndësinë që ka kujdesi për mjedisin ku jeton. - Bashkëvepron me të tjerët për pastrimin apo zbukurimin e mjedisit ku bën pjesë ( klasë, shkollë, lagje, park)

Burimet: tek tekst stii i nxën nxënës ësit it,, libr libra a lexim leximi, i, foto foto të të mjed mjedis isev eve e

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Letërsia, Arti pamor, Edukimi mjedisor

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Diskutim, bashkëbisedim, Veprimtari praktike Veprimtaritë e nxënësve: Dëgjim i drejtuar. Mësuesi/ja zgjedh t’u lexojë nxënësve librin “Fluturimi i Markut” ose ndonjë nga librat e

serisë “Të mbrojmë planetin”. Ata diskutojnë rreth mjedisit dhe kujdesit që duhet të kemi ndaj tij.

Diskutim. Nxënësit orientohen të shohin në video-projektor pamje të mjediseve të ndryshme dhe ftohen të

japin komentet e tyre për pamjet:

Mjediset e pastra - mjedisi është i pastër, ajri është i pastër, pa pluhura, ne rritemi të shëndetshëm, kafshët kanë ushqim më të mirë etj.)

Mjediset e papastra - mbeturina të hedhura kudo, ajri i papastër, me aromë të keqe, pemë të prera, e gjithë natyra dhe qeniet e gjalla vuajnë. Nxënësit sjellin shembuj nga jeta e tyre e përditshme në klasë, lagje, parqe dhe në fund dalin në përfundimin se: Natyra është shtëpia jonë e përbashkët (e njerëzve, kafshëve dhe e bimëve), ndaj të gjithë duhet të

kujdesemi për të si për shtëpinë tonë.

37

Libër mësuesi për tekstin “Edukim për shoqërinë 1” Veprimtari me tekstin. Komentohen gurat e tekstit. Kalohet në veprimtarinë

praktike. Nxënësit në grupe do të mbjellin lule në vazo. Ato paraprakisht kanë sjellë mjetet e duhura. Në këtë veprimtari mund të ftojmë një lulishtar ose një inxhinier lulesh i cili i jep më shumë informacion fëmijëve për mirërritjen e luleve. Pasi përfundon veprimtaria nxënësit ftohen të thonë mesazhe për mjedisin.

Vlerësimi i nxënësve. Vlerësime të punës së secilit grup të shoqëruara me foto të veprimtarive. Detyrë. Vizato lulen e mbjellë, fotografo një mjedis të pastër dhe një mjedis të ndotur. Nxënësit lihen të lirë të zgjedhin detyrën që do të kryejnë.

38


Fusha: Shoqëria dhe


mjedisi

Tema mësimore: 9. Kujdesemi për të tjerët

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: loja në role/ vizitë në një qendër të kujdesit për të moshuarit, ose në një qendër kujdesi për kafshët.

Rezultatet e të nxënit: · · ·

Fjalë kyç: përkujdesje, ndjesi, veteriner,

- Njeh kujdesin ndaj të tjerëve - Demonstron në lojë me role raste të përkujdesjes dhe mospërkujdesjes ndaj dikujt. - Tregon raste kur ka bërë diçka dhe tjetri është ndier mirë.

Burimet: teksti i nxënësit, libra për fëmijë, si “Bebushi


erdhi në shtëpi”

komunikimi, Artet

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, bashkëbisedim, Veprimtari, Lojë në role Shënim. Ky mësimi mund të zhvillohet si veprimtari - vizitë në një qendër të kujdesit për të moshuarit ose në një qendër kujdesi për kafshët, ose të ftojë fëmijët të sjellin në klasë rroba apo libra që nuk i përdorin për të ndihmuar fëmijët në nevojë. Në pamundësi, mësimi në klasë zhvillohet si më poshtë.

sht ëpi” i serisë “Sjelljet Dëgjim i drejtuar. Mësuesja lexon librin “Bebushi erdhi në shtëpi” më të mira”. Bashkëbisedim. Pas dëgjimit mësuesja nxit nxënësit të asin rreth temës dhe për situata konkrete nga jeta e tyre.

- Cili nga ju ka motër apo vëlla më të madh? - Trego si janë kujdesur ata për ty. - Cili nga ju ka një motër apo vëlla më të vogël? - Trego si je kujdesur ti për atë. Mësuesi/ja bën përmbledhjen e bisedës dhe nxjerr përfundimet, duke u thënë se njerëzit që na rrethojnë (po edhe kafshët dhe sendet) janë pjesë të jetës sonë, ndaj duhet të kujdesemi për to, siç kujdesemi edhe për veten dhe trupin. Nëse gjërat mes nesh nuk shkojnë mirë, edhe ne nuk do ndihemi mirë. Edhe pse të vegjël, ne mund të kujdesemi për to. Veprimtari me tekstin. Më pas i fton nxënësit të komentojnë gurat e tekstit për të komentuar situatat e dhëna. Mësuesja i orienton nxënësit të nxjerrin mesazhin: “të kujdesemi për të tjerët është kënaqësi”. Nxënësit ftohen të tregojnë raste kur ata kanë ndihmuar të tjerët dhe se si janë ndier.

• Punohet Punohet rubrika “Si mendon ti?“ duke dalluar ndihmën dhe mosndihmën ndaj të tjerëve. Lojë me role. Dramatizim i disa situatave ku nxënësit kanë ndihmuar të tjerët, si kur kanë ndihmuar një të moshuar, kur kanë ndihmuar një fëmijë me aftësi të kuzuara etj.

Vlerësohen nxënësit për shpjegimin e situatave të dhëna, bashkëpunimin e treguar (evidentimi në etoren e veçantë).

Detyrë. Vizato një personazh lmi apo përralle që kujdeset dhe ndihmon të tjerët.

39


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 10. Gëzimet i ndajmë bashkë

Klasa 1

Situata e të nxënit: regjistrime të festave të fëmijëve


Fjalë kyç: gëzime, festë, argëtim, kënaqësi,

- Njeh llojet e gëzimeve që ndan me të tjerët. - Zbulon rëndësinë e bashkëveprimit në raste të gëzueshme të individit në shoqëri. - Bashkëvepron me të tjerët për të zhvilluar veprimtari argëtuese.

surprizë

Burimet: teksti i nxënësit, regjistrime në DVD të


festave të ndryshme

Artet, matematika

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Diskutim, Punë krijuese Dëgjim i drejtuar. Mësuesja i fton nxënësit të shohin të regjistruar një festë, p.sh., një ditëlindje apo festimet e Vitit të Ri, si dhe shfaq atyre foto të tjera kur njerëzit festojnë bashkë, si për lindjen e një bebeje, dasmë, suksese në punë etj. Ata tregojnë raste nga jeta e tyre dhe e të afërmve të tyre.

Mësuesi/ja orienton nxënësit të shohin gurat e tekstit dhe të krijojnë një ngjarje duke u bazuar te pamjet. Ata u vënë emra personazheve dhe thonë secili nga një fjali për çdo gurë.

- Ditëlindja e gjyshit - Gjyshi Agim ka 6 nipër dhe mbesa. Ato e duan dua n shumë. Së shpejti ai feston 70-vjetorin e lindjes. - Nipërit dhe mbesat duan t’i bëjnë një festë surprizë. - Megi mendon t’i shkruajë një banderolë me urimin e ditëlindjes. - Kleoja mendon t’i porosisë tortën. - Aldoja dhe Shila do të përgatitin tryezën e festës duke gatuar vetë ushqime të shijshme. - Erta dhe Klajdi do t’i dhurojnë një album kujtimesh. - Si mendoni ju, si do të ndihet gjyshi? Po ju?

Diskutim. Nxënësit diskutojnë. Mësuesi/ja i fton të tregojnë rreth festave që kanë zhvilluar ata, sidomos për surprizat e festave.

Punë krijuese. Duke shfrytëzuar një temë të tillë mësuesja i fton nxënësit të hartojnë programin e festës së abetares: vjersha, këngë për shkronjat, valle, dramatizime, humor dhe përshëndetje. Ata së bashku ndajnë rolet, vjershat që do të recitojë secili, radhën e recitimit, këngët, vallet, dramatizimet etj. Ata gjithashtu vendosin për veshjen që kërkon secili nga këto aktivitete dhe caktojnë materialet dhe m ënyrën e realizimit.

Vlerësimi i nxënësve. Evidentimi në etoren e veçantë. Ruajtja e programit në dosjen e grupit Detyrë. Përgatitja e luleve të shkronjave 40

Kapitulli III - Rregullat mes nesh

KAPITULLI III - RREGULLA RREGULLAT T MES NESH NESH Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 1. Rregulli dhe rregullat

Klasa 1

Situata e të nxënit: Krijimi i situatave në klasë ku mungojnë rregullat.


Fjalë kyç: rregull, rregulla, respekt,

· Njeh rregullat që ka vendosur shoqëria në mjedise të ndryshme. · Dallon rregulla të caktuara në veprimtari të ndryshme që zhvillohen në klasë, familje etj. · Dallon rregullin nga rregullat. · Demonstron gatishmëri për të vënë rregulla në veprimtaritë vetjake.

Burimet: teksti i nxënësit, letra, lapustila

rëndësi

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Artet

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Studim rasti, Komente dhe diskutime, Punë në grupe, Lexim i drejtuar Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve:

Cila falë jam unë?

Studim rasti. Mund të krijohen situata nga më të ndryshmet nga jeta e përditshme e fëmijëve. • Situatë mes dy nxënësish:

Rr-jakadyR

- Ma jep jep pak etoren tënde. - Jo, sepse etoren etoren do t’ia jap mësueses. - Mirë, atëherë, unë do të ta marr vetë.

njërënmosmahiq, E-jalozonjare G-nëmaqëndis.

• Situatë mes nxënësit dhe mësueses. Nxënësi:

– Mësuese, unë i kam bërë detyrat, por nuk po e gjej etoren në çantë! - Sa të këqija kemi nga moszbatimi i rregullit? (Nxënësi mund të konsiderohet si gënjeshtar, mësuesja nuk ka si të vlerësojë punën që ai ka bërë, e bën të ndihet keq etj.) Nxënësit orientohen të diskutojnë se rregullat jo vetëm na shpëtojnë nga telashet por mënyra si i zbatojmë rregullat ndikon që të tjerët të na quajnë të rregullt apo të parregullt. Komente dhe diskutime. Bashkëbisedohet me nxënësit rreth gurave të tekstit. • Në gurën 1: – Çfarë ndodh kur prishet rregulli i vendosjes së tjegullave? ( Stuhia rrëzon tjegullat, dëmton shtëpinë, madje dhe njerëzit që janë brenda saj. Nëse, kur bie shi i lëmë dritaret hapur ato prishen, pra duhet t`i mbyllim.) • Në gurën 2: – A i kupton fjalitë? Pse? ( Fjalitë Fjalitë janë shpërndarë në mënyrë jo të rregullt.) – Si janë vendosur fjalët? ( Në Në mënyrë të rregullt.) Lexoji fjalitë.

Kur gjërat janë në vendin e tyre kemi të bëjmë me rregullin. Rregullat e bëjnë jetën tonë më të lehtë.

U-jaeharkuar sivalëtnëJon, LL-japrapëështëdyshe, sidritaneon. I-jaështëegjatë, drejtësivizore. Germatmërrinëradhë kapurdorëpërdore. Rreshtuarmeradhë 6germaplot. Cilafalëjamunë, aegjenidot?

Më pas fëmijët punojnë ushtrimin në tekst, tregojnë ku përdoren rregullat e dhëna dhe shtojnë rrethulla të tjera në listë. Punë në grupe. Ndahen nxënësit në grupe. Çdo grup shkruan disa rregulla, duke treguar ku përdoren ato. Fiton ai grup që shkruan më shumë rregulla. Lexim i drejtuar drejtuar.. Mësuesja lexon vjershën dhe ata e gjejnë fjalën (rregull).

Vlerësimi i nxënësve sipas instrumenteve matëse (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Vendosni një rregull në sirtarin apo dollapin tuaj.

41


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 2. Rregullat e mirësjelljes

Klasa 1

Situata e të nxënit: lojëra në role, situata për të kuptuar sjelljen e mirë ose të gabuar.


Fjalë kyç: sjellje e mirë, sjellje e gabuar.

- Kupton nëpërmjet situatave të krijuara pasojat e shkeljes së rregullave. - Dallon rregullat në mjediset e shkollës, familjes, lojërave. - Demonstron gatishmëri për të vënë rregulla të thjeshta në veprimtaritë shkollore, familjare apo në lojëra.

Burimet: teksti i nxënësit, libër me përralla


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Improvizime, Bashkëbisedim, Analizë personazhi Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve Lojë në role. Në klasë improvizohen situata dhe dialogë të shkurtër të sjelljeve të drejta e të gabuara. Mësuesja i nxit fëmijët të dallojnë nëse në dialogë përmenden apo jo fjalët e mirësjelljes. • Situata 1 - Në dyqan:

– Teta Teta shitëse, dua një etore. – Patjetër. • Situata 1 - Në dyqan: – Të lutem, Xhoi, më jep pak lapsin e kuq.

– Urdhëro, Elma! – Faleminderit! – Ç’ndodh kur nuk i përdorim fjalët magjike? (Tregohemi të pasjellshëm.) Bashkëbisedim. Nxënësit rikujtojnë se cilat janë fjalët e mirësjelljes dhe secili e shënon fjalën që u cakton mësuesja në një shë - letër me ngjyra. Fishat i ngjitin si degët e një peme në një poster të përbashkët dhe i vënë një emër asaj. Veprimtari me tekstin. Nxënësit shënojnë me X sjelljet jo të mira të situatave të ilustruara në libër. Ata komentojnë dhe arsyetojnë gurat e tekstit.

Punohet rubrika “Si mendon ti?”, që ata e interpretojnë në klasë, të ndarë në dy grupe (shihni ilustrimin).

– Cili nga grupet vepron gabim? Pse? o Në grupin e parë veprojnë gabim nxënësit që nuk mbajnë qetësi kur shpjegon mësuesi/ja. o Në grupin e dytë vepron gabim djali që ngacmon macen. Paraqitet etiketa e zmadhuar para klasës: “Sjellja e mirë e zbukuron njeriun”. Analizë personazhi. Rikujtohet përralla “Aventurat e Pinokut”, mësuesi/ja e lexon dhe ata mbajnë shënime duke veçuar sjelljet e Pinokut. Më pas e vizaton fytyrën e Pinokut në tabelë dhe shënon me shigjetë te hunda sjelljet negative dhe me shigjeta te buzëqeshja sjelljet pozitive. (eviden timi në një Vlerësimi i nxënësve jepet për mendimet e shprehura, bashkëpunimin e treguar (evidentimi etore vlerësimi).

42

Kapitulli III - Rregullat mes nesh

Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Klasa 1

Tema mësimore: 3. Rregullat tona

Situata e të nxënit: imagjinatë e drejtua


Fjalët kyç: rregullsi, kujdes, zakon.

- Njeh rregullat për kryerjen e detyrave. - Vendos rregulla të thjeshta në bashkëpunim me të tjerët në veprimtaritë e tij të përditshme. - Demonstron gatishmërinë për të vënë rregulla të thjeshta vetjake dhe në grup.



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Imagjinatë e drejtuar, Bashkëbisedim, Punë në grupe Parashikimi: Imagjinatë e drejtuar . Mësuesja:

– Mendojeni për një moment një klasë pa rregulla. Çfarë do të ndodhte? Nxënësit japin mendimet e tyre dhe mësuesi/ja në fund nxjerr përfundimet.

Ndërtimi i njohurive: Bashkëbisedim . Më pas me anë të pyetjeve mësuesi/ja orjenton bashkëbisedimin për të kuptuar se disa rregulla janë të caktuara nga të tjerët, por ka edhe rregulla që i vendosim vetë. Nxënësit japin disa shembuj, nga përvoja vetjake. Më pas hapet teksti në faqen 44 dhe komentohen gurat.

- Tregoni se ç’bëni ju sa zgjoheni nga gjumi. (Shkoj në tualet dhe laj sytë e dhëmbët, vishem, ha mëngjes dhe nisem për në shkollë.) Ky është një rregull që ju keni vendosur vetë? - Tregoni se ç’bëni ju sa vini nga shkolla, momenti kur hyni në derë të shtëpisë. Kalohet në rubrikën “Si mendon ti?” dhe, pasi fëmijët f ëmijët i përgjigjen pyetjes së tekstit, mësuesja i nxit të tregojnë raste të ngjashme nga jeta e tyre.

- Gjeni se cfarë rregulle kanë vendosur fëmijët në gurat e ilustruara? - Si e kaloni ju kohën e lirë, pra kohën që nuk keni mësime? - A i lini kohë gjërave që ju pëlqen të bëni? - Cili nga ju ka kafshë shtëpiake? A i lini ju kohë të kujdeseni për të? Kush ta ka vendosur këtë rregull?

Përforcimi: Punë në grupe. Për t’u punuar rubrika “Puno me mësuesen”, klasa ndahet në tri grupe: o Grupi i parë – Ditari i motrës. Djali – i dashur ditar! Nëse motra fut ndonjëherë hundën tek ti, kafshoje të lutem. Nxënësit dalin në përfundimin se: ditari i përket vetëm motrës; nuk ke të drejtë ta lexosh pa lejen e saj;

në të ajo shkruan gjërat vetjake që nuk dëshiron t’ua thotë të tjerëve; ditari është sekret. Po kështu veprohet edhe me situatat e tjera.

Vlerësimi i nxënësve për mendimet e shprehura, dëshirën për të punuar në grup (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Shkruani rregulla për në bibliotekë, palestër, oborr shkolle, korridor. (kjo detyrë mund të bëhet pjesë e dosjes së nxënësve).

43


Fusha: Shoqëria


dhe mjedisi

Tema mësimore: 4. Rregullat e lojërave

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: lojëra në oborrin e shkollës, në palestër


Fjalët kyç: lojë, rregull, zbatoj, respektoj

- Kupton rregullat duke marrë pjesë në lojë. - Diskuton për rëndësinë e bashkëpunimit me të tjerët për vendosjen e rregullave. - Demonstron gatishmërinë për të venën rregulla të thjeshta në grup për një lojë a veprimtari.

Burimet: tekste për lojëra të ndryshme

Lidhja me fushat e tjera: Gjuha dhe komunikimi, Edukimi zik, Sporte

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Lojë, Bashkëbisedim, Punë e drejtuar, Lojë e zgjedhur Shënim. Kjo orë mund të zhvillohet jo në klasë, por jashtë në oborrin e shkollës apo në parkun a shëtitoren më të afërt.

Parashikimi: Lojë. Mësuesi/ja llimisht i lë nxënësit të luajnë në lojë që dinë ata vetë pa i udhëzuar. Nxënësit zgjedhin të luajnë një lojë në oborrin e shkollës, p.sh.: loja me tërheqje litari, apo ndonjë tjetër, sipas dëshirës apo sipas mundësive që kanë. Më pas mësuesi/ja i orienton që të luajnë një lojë me rregulla, duke i shpjeguar llimisht ato. Një pjesë e nxënësve luajnë lojën ndërsa një pjesë tjetër vëzhgon se si kruhet loja dhe nëse ndiqen rregullat dhe anasjelltas.

Ndërtimi i njohurive: Bashkëbisedim. Pas përfundimit të lojës ajo i fton nxënësit të hyjnë në klasë (me rregull). Së bashku ata diskutojnë se çfarë ndodhi kur luajtën pa kujtuar rregullat e lojës dhe më pas kur vendosën rregullat. Orientohen të punojnë në tekstin e tyre. • Loja ka rregulla. Loja bëhet më e dashur për fëmijët, kur zbatohen rregullat e saj. Në tekst janë paraqitur lojëra të ndryshme. Gjeni rregullat e çdo loje. 1. Gara vrapimi. Vrapo pa penguar shokun. 2. Gara notimi. Fillo garën kur të jepet sinjali. 3. Gara gjimnastikore. Përqendrohu në lëvizjet e trupit. 4. Loja e futbollit. Mos e prek topin me dorë.

Përforcimi: Loja e zgjedhur. Emërtohen lojërat nga nxënësit, si: treni dhe tuneli, kukafshehtas, lojë me letra, loja me litar, kala dibrançe, loja me shuplaka, loja me petëza. Fëmijët shtojnë tituj të tjerë lojërash që njohin, si: kalimi i topit në hark, domino, loja me karrige, vendos në shenjë, roza–rozina. Mësuesi/ja udhëzon:

- Zgjidhni një nga lojërat e gurës. Vendosni rregullat para se të luani.

Vlerësimi i nxënësve jepet për mendimet e shprehura, për dëshirën për të marrë pjesë në lojëra (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Shkruani veshjet dhe pajisjet për lojërat: loja me top (fushë sporti, atlete, tuta, top); loja e shahut (sallë lojërash, veshje e zakonshme, kutia e shahut dhe gurët).

44

Kapitulli IV - Rregullat rreth nesh

KAPITULLII IV - RREGULLAT RRETH NESH KAPITULL Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 1. Rregullat në familje

Klasa 1

Situata e të nxënit: ftohen prindër të cilët tregojnë situata nga jeta në familje kur respektohen rregullat ose e kundërta.


Fjalë kyç: mirësjellje, rregull, familje.

· Kupton pasojat dhe rëndësinë e rregullave në shtëpi · Identikon disa nga rregullat e sjelljes në shtëpi. · Liston sjelljet e duhura në situatat të ndryshme jetësore në mjedisin familjar. · Respekton rregullat në familje.

Burimet: teksti i nxënësit. Tregime të të rriturve


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Bashkëbisedim, Shkrim i lirë Veprimtaritë Vepr imtaritë e nxënësve: Bashkëbisedim. Mësuesi/ja mund të ftojë ndonjë prind a gjysh, që të diskutojë me fëmijët për situata ku fëmijët i respektojnë rregullat në familje dhe kur nuk i respektojnë ato.

Veprimtari në tekst. Veprimtari tek st. Lexohet rubrika “Çfarë do të mësoj”. Sipas gurave lexohen rregullat në familje. – Cilat nga ato që lexuat i përket edhe familjes sate? Shto rregulla të tjera që i përkasin familjes sate. Kalohet në rubrikën “Si mendon ti?”. Pas përfundimit të komentimit dhe diskutimit të gurave nxirren përfun dimet: Puna në familje është një rregull. Të gjithë duhet të punojmë në familje. – Kur shkelen rregullat në familje? (Kur nuk janë të drejta. Kur nuk na pëlqejnë. Kur nuk i zbatojmë dot.)

– A e është më e thjeshtë të jetohet pa rregulla? – A e keni vënë re se kur nuk zbatohet një rregull hapen më shumë punë? Në gurat e tekstit trego punën e secilit pjesëtar të familjes. Shënoni me X aty ku është thyer rregulli (gura 1 dhe gura 3). Shkrim i lirë. Me ndihmën e prindërve dhe mësuesit/es shkruaj orarin tënd ditor.

– Në familjen e Erit është rregull që çdo të shtunë darkohet në një restorant ku luhet mu zikë për fëmijë. – Trego një rregull të veçantë të familjes tënde. – Ngrihem në orën 7:00. – Laj dhëmbët dhe sytë. – Ha mëngjesin. – Nisem për në shkollë në orën 7:45. – Vij nga shkolla në orën 12:00. – Zhvishem e laj duart. – Ha drekën. – Pushoj 2 orë. – Mësoj me orar. – Luaj me lodrat e mia. – Ha darkë. – Laj dhëmbët para se të e.

Vlerësimi i nxënësve bëhet për pjesëmarrjen në veprimtari dhe idetë e dhëna (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Me ndihmën e prindërve krijo një listë me rregullat që duhet të kesh parasysh në shtëpi. Vendose në dhomën tënde.

45


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 2. Rregullat në shkollë

Klasa 1

Situata e të nxënit: nxënësit njihen me rregullat e ashuara në korridoret e shkollës, në bibliotekë, në palestër, në kabinetin e stomatologut.


Fjalët kyç: mësim, disiplinë, qetësi,

- Njeh rregullat e klasës. - Zbaton rregullat në shkollë për të mos dëmtuar veten dhe të tjerët. - Liston disa nga rregullat e sjelljes së tij në shkollë. - Bashkëpunon me të tjerët për të vendosur rregulla r regulla të reja kur është e nevojshme. - Vlerëson rregullat si mjete që i shërbejnë në çdo moment.

mjedis i pastër

Burimet: teksti, pamje që tregon mjedis klase, foto nga


revista, ngjyra.

komunikimi, Edukimi zik, Sporte

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Vëzhgim, Diskutim, Pyetje-përgjigje Veprimtaritë e nxënësve: Vëzhgim. Së bashku me mësuesin/en nxënësit kalojnë në mjediset e ndryshme të shkollës për t’u njohur

me rregullat që janë vendosur në mënyrë që të gjithë të kalojnë si duhet kohën në këto mjedise. Nxënësit ftohen t’u drejtojnë pyetje drejtuesve, mësueses që kujdeset për bibliotekën, stomatologes. Më pas mësuesja i fton në klasë të diskutojnë për rubrikat e tekstit. Diskutim. Lexohen dy fjalitë e tekstit nga rubrika “Çfarë do të mësoj?”.

Komentohen gurat e tekstit dhe rregullat përkatëse për çdo gurë. Lexohet rregullorja e klasës, e cila është ashuar në muret e klasës. Lexohet rregullorja e klasës së Gentit dhe të Jonës. Shtohen dhe dy rregulla të tjera në rregulloren e klasës së Gentit dhe të Jonës:

– Të vijmë çdo ditë me uniformë në shkollë. – Të dëgjojmë me respekt mësuesin/en dhe shokët e klasës. – Të respektojmë punonjësit e shërbimit dhe rojën e shkollës.

Vlerësimi i nxënësve sipas instrumenteve matëse (evidentimi në një etore vlerësimi). Detyrë. Shkruani 4 rregulla që ju mbajtët mend. Nëse nuk mbani mend asnjë atëherë krijoni rregullat që ju mendoni.

46

Kapitulli IV - Rregullat rreth nesh

Fusha: Shoqëria


dhe mjedisi

Tema mësimore: 3. Rregullat në rrugë

Shkalla 1

Klasa 1

Situata e të nxënit: veprimtari në rrugë, lojë me semaforin


Fjalë kyç:kujdes, rrezik, ndalo, kalo

- Kupton rreziqet në mjediset ku qarkullojnë njerëz, makina, biçikleta, motorë. - Identikon disa nga rregullat e sjelljes së tij/saj në rrugë. - Respekton rregullat në çdo fushë të veprimtarisë.

Burimet: teksti, pamje të rrugëve, semaforëve


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Imagjinatë e drejtuar, Diskutim, Lojë Imagjinatë e drejtuar. Imagjinoni se jetoni në një qytet ku ka shumë motorë, makina, biçikleta. Në rrugët e qytetit nuk ka semaforë, policë traku. Makinat ecin shpejt, njerëzit e kanë të vështirë të dalin në rrugë.

– Si mund ta vazhdojmë përshkrimin e qytetit. – Si mund ta quajmë një qytet të tillë? (Qyteti i makinave të çmendura. Qyteti pa semaforë.) – Çdo të ndodhte në këtë qytet? (Aksidente, përplasje makinash, trak.) – Po qyteti ynë, a ngjan me qytetin që imagjinuam? Pse nuk ngjan? – Çfarë keni vënë re në rrugë? (Ka semaforë, policë, trotuare, vija të bardha etj.) Të gjitha këto ne do t’i shohim në gurat e tekstit. Diskutim. Nxënësit komentojnë gurat dhe, të drejtuar nga pyetjet e mësuesit/es, Në gurën e parë Eri dhe Jona na tregojnë drejtimet e lëvizjes së makinave në rrugë. Një rrugë mund të ketë dy kalime, por edhe më shumë. Rregulluesi kryesor i lëvizjes së makinave në rrugë është polici i trakut e në mungesë të tij, semafori. Mësuesi/ja i pyet nxënësit nëse iu kujtohet poezia “Semafori et me sy”. Nxënësit diskutojnë për gurat dhe rregullat e ecjes në rrugë.

– Unë e kaloj rrugën kur më thotë semafori. – Unë eci në vijat e bardha. Punohet rubrika “Si mendon ti?”.

– Në rrugë duhet të kemi kujdes kur ecim me biçikletë. – Biçikleta duhet të kalojë pranë trotuareve. – Kur ecim në vijat e bardha duhet të shohim semaforin. – Nuk duhet të luajmë në rrugë. Lojë. Luajmë me semaforin. Në oborrin e shkollës nxënësit bashkë me mësuesin/en kanë përgatitur një tabelë me shenjat e semaforit. Nxënësit ecin në grupe dhe mësuesi/ja thotë ngjyrën e semaforit. E kuqe dhe nxënësit duhet të ndalojnë, e gjelbër dhe nxënësit ecin. Vazhdohet për disa grupe, derisa mbaron ora e mësimit.

Vlerësimi i nxënësve sipas instrumenteve matëse (evidentimi në një etore vlerësimi).

Detyrë. Vizatoni një semafor ose ndërtojeni atë me matriale të ndryshme (të ricikluara). Shënim: Nga përvoja jonë si mësues gjatë zhvillimit të temave të till a, shumë të këndshme kanë qenë orët e zhvilluara në rrugë. Shkollat që janë pranë kryqëzimeve të rrugëve kanë mundësi që t’u tregojnë konkretisht nxënësve se si ecin këmbësorët dhe mjetet në rrugë. Veprimtaria realizohet me praninë e një polici rrugor dhe sipas mundësisë fëmijët veshin jelekët fosforeshentë.

47


Fusha: Shoqëria


Shkalla 1

Klasa 1

dhe mjedisi

Tema mësimore: 4. Rregullat në park

Situata e të nxënit: një shëtitje në park


Fjalët kyç: shëtitje, kujdes, rregulla

- Njeh disa nga rregullat e qarkullimit në mjedise publike. - Identikon disa nga rregullat e sjelljes së tij në park. - Respekton rregullat në çdo fushë të veprimtarisë

Burimet: pamje të parqeve të qytetit


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Stuhi mendimesh, Diskutim, Turi i galerisë Stuhi mendimesh. Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen:

– Çfarë na vjen ndërmend kur themi park? çlodhje park argëtim lojëra lodra a jër i pastër gjelbërim – Sot ne do të diskutojmë për parkun, shëtitjet, kujdesin që duhet të tregojmë, si dhe të mirat që na vijnë nga shëtitjet. Diskutim. Nxënësit orientohen të shohin gurën e parkut.

– Çfarë shohim në park, tabelat, çfarë tregojnë ato? – Vëzhgoni me kujdes dhe së bashku do të nxjerrim cilat janë veprimet e drejta dhe cilat janë veprimet e gabuara që po bëjnë fëmijët në park gjatë shëtitjes. •

Veprimet e drejta

– Edi ecën me biçikletë në trotuar. – Eldi hedh mbeturinat në kosh. – Fëmijët po ngrenë një balonë. •

Veprimet të gabuara.

– Beni po hyn në shatërvan. – Mira po këput lule. Gjatë kohës që nxënësit asin mësuesi/ja i shkruan rregullat në dërrasën e zezë. Nxënësit dallojnë se fëmijët kanë kryer më shumë veprime të drejta dhe më pak veprime të gabuara. Diskutohet për rregullat e shëtitjes në park, duke u bazuar në këto veprime. Diskutohet se pse njerëzve iu pëlqen të shëtitin. Turi i galerisë. Vizato parkun ku ti shkon me prindërit.

– A të pëlqen ai? – Çfarë i mungon? – Vizatoje në parkun tënd atë që i mungon. Ose thjesht të vizatojnë një vend ku ata kanë dëshirë të shëtitin. Figura e një parku. Pasi i vizatojnë, nxënësit i ngjitin në një pjesë të klasës. Ata shohin dhe komentojnë vizatimet e njëri–tjetrit.

48

Kapitulli V - Familjet tona

KAPITULLII V - FAMILJET TONA KAPITULL Fusha:

Ed dukim për shoqërinë Lënda: E

Tema mesimore : 1. Familjet tona

Klasa 1

Data:

Situata e të nxënit : Pyetësor për prindërit


Fjalët kyçe: familje, punë, komunitet

· Dallon ngjashmëritë dhe ndryshimet ndërmjet familjeve. · Tregon se çfarë është familja. · Tregon si njerëzit jetojnë dhe punojnë së bashku b ashku në një familje. · Vlerëson rëndësinë e punës së përbashkët për bashkët të individëve dhe të familjeve për lagjet ku banojnë.


Lidhja me fushat e tjera: Gjuhët dhe komunikimi, Sshkencat

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: prezantim në vidioprojektor, intervistë,dëgjim i drejtuar Prezantim në videoprojektor Në videoprojektor paraqiten familje të ndryshme. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqëndrohen në disa momente: numri i anëtarëve të familjeve, prania e gjyshërve në familje. Në këtë mënyrë nxënësit do të arrijnë të kuptojnë nëse një familje është e vogël apo e madhe. Më pas zhvillohen intervista me nxënës të ndryshëm. Mësuesi/ja ka përgatitur pyetjet e e intervistës dhe fton dy nxënës të zhvillojnë intervista me nxënësit e tjerë.

· Si quhet familja juaj? · Sa pjesëtarë ka familja juaj? · Nga cili vend i Shqipërisë është origjina e familjes suaj? · A mund të na thoni një festë e cila festohet gjithmonë në familjen tuaj? Mësuesi/ja bën kujdes të shënojë përgjigjet të cilat i paraqet në një tabelë për të kuptuar ngjashmëritë dhe dallimet mes familjeve. Kjo veprimtari mund të zgjasë aq sa mësuesi/ja e vlerëson të nevojshme.

Diskutim rasti Në një lagje në periferi të Tiranës Bashkia e qytetit ngriti disa parqe mes pallateve para 4 vitesh. U mbollën pemë, lule. Të bie në sy se dy nga parqet janë në gjendje shumë të mirë. Pemët janë rritur, lulet çelin vazhdimisht. Në dy parqet e tjera pemët po thahen, nuk ka më lule. Kanë mbetur vetëm stolat dhe betoni. Gjatë vëzhgimit vumë re se një pjesë e banorëve kanë vendosur të mirëmbajnë parkun me pemët dhe lulet e mbjella nga Bashkia e qytetit. Ata dalin dhe i ujitin pemët dhe lulet çdo ditë, punojnë dheun, heqin barërat e këqija. Pemët dhe lulet janë rritur dhe lagjja e tyre tashëm ka dy parqe ku të gjithë çlodhen dhe argëtohen, por mbi të gjitha ndjehen të kënaqur sepse së bashku kanë realizuar një mjedis të bukur. Në parkun me pemë të thara askush nga banorët nuk merr mundimin për të ujitur pemët pemë t dhe për pasojë ata nuk kanë se ku të çlodhen e të pushojnë.

- Çfarë ju bëri përshtypje në këtë ngjarje. Nxënësit japin mendimin e tyre. Më pas diskutimi vazhdon - Po në komunitetin tuaj, si veprojnë banorët e tij? - Cilat janë ato lloj punësh të cilat ata kanë kryer në dobi të komunitetit? Nxiten nxënësit të japin idetë e tyre dhe të tregojnë rreth situatave të ndryshme. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të shkruajnë në një etë një problem që ata mendojnë për komunitetin ku banojnë. Këtë problem ata do t’jua shprehin familjarëve të tyre dhe do të shkruajnë më poshtë se çfarë propozuan ata për zgjidhje. Mësuesi/ja u sugjeron nxënësve që t’u tregojnë prindërve rastin e banorëve të cilët kujdesen për parkun e tyre.

Vlerësimi i nxënësve. Nxënësit vlerësohen për idetë dhe mendimet e shprehura. 49

Libër mësuesi për tekstin “Edukim për shoqërinë 1” Fusha:

Lënda: E Ed dukim për shoqërinë

Klasa 1

Da t a :

Tema mësimore: 2. Nevojat dhe dëshirat e familjeve tona

Situata e të nxënit pyetësor për prindërit


Fjalët kyçe: nevojë, dëshirë, familje,

· Kupton ndryshimin ndërmjet një nevoje dhe një dëshire. · Shpjegon ndryshimet ndërmjet nevojave dhe dëshirave. · Vendos përparësitë e duhura në zgjedhjen e nevojave dhe dëshirave.

Burimet: teksti i nxënësit, pamje të ndryshme, revista.

Lidhja me fushat e tjera: Gjuhët dhe komunikimi, Shkencat

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Diskutim, Pyetësor, Punë me shkrim Diskutim. Në këtë orë mësimi mësuesi/ja fton prindër të ndryshëm në klasë. Ai/ajo ka përgatitur një

skedë më pyetje për prindërit në lidhje me nevojat dhe dëshirat dë shirat e familjeve të tyre. Duke qenë se është gati e pamundur që të gjithë prindërit të jenë të pranishëm në klasë mësuesja pasi merr konrmimin e një pjesë të prindërve për pjesëmarrje prindërve të tjerë ua dërgon paraprakisht pyetësorin, që d he këta prindër do të jenë të pranishëm në një farë mënyre. Pyetësor. Pyetësori mund të jetë i tillë:

- Renditni tri nevoja të familjes tuaj të cilat ju duken më jetësoret. - Renditni tri dëshira të familjes tuaj të cilat ju mund t’i realizoni me të ardhurat tuaja. - Renditni tri dëshira të failjes suaj për të cilat ju keni vështirësi për t’i realizuar? - Nëse fëmijët tuaj do të viheshin përpara tri alternativash dëshirash cilën nga ato ju do të vlerësoni si më të rëndësishmen dhe si do t’jua argumentoni ju atyre? · Të realizojnë një udhëtim turistik. · Të blejnë libra për të patur një bibliotekë të pasur. · Të blejnë një playstation. Pasi prindërit plotësojnë skedat ftohen nxënësit të prezantojnë punën e prindërve të tyre. Punë me shkrim. Pas prezantimit mësuesi/ja i fton nxëënsit të dallojnë se nevojat e zgjedhura nga

prindërit janë pothuajse të njëjta pasi janë ato gjëra të cilat njeiut i nevojiten për të jetuar. Dëshirat mund të jenë të ngjashme dhe të ndryshme pasi njerëzit mund të bëjnë pa to por vendimtar është fakti se sa kanë mundësi nanciare prindërit për t’ua përmbushur fëmijëve të tyre. Në lidhje me rubrikën e tretë të pyetjeve të pyetësorit mësuesi/ja në bashëkpunim me prindërit diskutojnë me fëmijët se investimi për dijen është shumë i rëndësishëm për të ardhmen. Sigurisht pranohen të gjitha opsionet e dhëna nga fëmijët. Nxënësit plotësojnë etën e punës në tekst dhe diskutojnë me njëri-tjetrin punën e tyre.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për pjesëmarrjen në veprimtari, mendimet e dhëna.

50

Kapitulli V - Familjet tona Fusha:


Klasa 1

Da t a :

Tema mesimore : 3. Profesionet

Situata e të nxënit: lojë-gjegjëzë-pantomima

Rezultatet e të nxënit :

Fjalët kyçe: profesion, shkollim

· Vlerëson rëndësinë e punës në plotësimin e nevojave dhe të dëshirave. · Dallon dhe përkuzon një profesion si një punë që duhet bërë. · Dallon profesione të ndryshme;. · Respekton njerëzit e punës, pavarësisht nga lloji i punës që kryejnë.

Burimet: teksti i nxënësit, albume me foto të

Lidhja me fushat e tjera: Gjuhët dhe komunikimi,

profesioneve të ndryshme

Arti

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Lojë-gjëegjëzë, Diskutim, Turi i galerisë Veprimtaria 1 Loja-gjëegjëzë. Mësuesi/ja i fton nxënësit të kryejnë një lojë . Loja konsiston në gjetjen e profesionit që ai/ajo ka menduar. · Viziton njerëzit kur janë të sëmurë.________ · Rregullon makinën larëse kur prishet.________ · Projekton ndërtimin e një shtëpie.__________ · Kujdeset për lulishtetet e qytetit.____________ · Mëson nxënësit në shkollë._______________ · Shuan zjarrin në një ndërtesë._____________ Mësuesja fton 2-3 nxënës të vazhdojnë ata lojën por në një mënyrë tjetër me anë pantomimës pasi kryen vetë një demonstrim në lidhje lidhje me një profesion.

Veprimtaria 2 Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të diskutojnë për vendet ku njerëzit i ushtrojnë profesionet e tyre.

Veprimtaria 3 Mësuesja i fton nxënësit të plotësojnë etën e punës duke u bazuar në modelin e dhënë.

Veprimtaria 4 Mësuesi/ja iu tregon nxënësve në lidhje me profesionin e tij/saj. Qëllimi i prezantimit është t’ju tregojë se për të arritur aty i është dashur shumë punë dhe shkollimi i duhur. Të gjithë njerëzit që kryejnë profesione të ndryshme kanë mbaruar shkollën dhe kanë kryer shumë trajnime për t’u bërë të aftë në profesionin e tyre. Pasi kryhet një prezantim i tilllë ai/ajo i fton nxënësit të shkruajnë në një etë se çfarë kanë dëshirë të bëhen kur të rriten. Më pas, nëse dëshirojnë ta shprehin atë me një vizatim. Pasi nxënësit mbarojnë punën i paraqesin ato në një tur galerish. Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalinë: “Shkolla do të më ndihmojë të arrij atë që dua.”

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për pjesëmarrjen e tyre në diskutime, mendimin e tyre krijues, qëndrimin ndaj mendimit të shokut/shoqes. Mësuesi/ja iu sugjeron nxënësve të futin në dosjet e tyre etën që ata plotësuan.

Detyrë: Diskutoni me prindërit dhe pjesëtarët e rritur të familjes rreth profesionit të tyre.

51

Libër mësuesi për tekstin “Edukim për shoqërinë 1” Fusha:

Lënda: E Ed dukim për shoqërinë

Klasa 1

Da t a :

Tema mesimore: 4. Bizneset në lagjen tonë

Situata e të nxënit: Biznesi që më pëlqen mua


Fjalët kyçe: biznes, punësim, të ardhura,

· Zbulon në një hartë, vendet ku anëtarët e familjes shkojnë për të plotësuar nevojat dhe dëshirat e tyre. · Përcakton një simbol për një punë dhe shërbim të caktuar. · Vendos në hartë simbole të ndryshme për punë dhe shërbime.

vendndodhje, hartë, simbol

Burimet: teksti i nxënësit, pamje nga qendra të ndryshme Lidhja me fushat e tjera: Gjuhët dhe tregtare, etëpalosje të bizneseve të ndryshme

komunikimi, Arti

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Dëgjim i drejtuar, Hulumtim, Veprimtari krijuese Veprimtaria 1 Në lagjet ku banojmë ka shumë shitore të cilat tregtojnë mallrat ë ndryshme. Ka dhe shumë bare dhe restorante ku ofrohen shërbime. Të gjithë këto shitore, bare, restorante quhen biznese. Njerëzit të cilët i hapin këto biznese quhen sipërmarrës. Ata punojnë vetë dhe punësojnë dhe persona të tjerë në këto biznese. Mësuesja ka hartuar një listë me pyetje të cilat iu drejton fëmijëve.

- Kujtoni rrugën kryesore të lagjes suaj. - Çfarë biznesesh janë hapur aty? - A janë të punësuar shumë njerëz? - Si mendoni pse brenda lagjeve ka më shumë markete ushqimore dhe furra buke? Mësuesi/ja mirëpret mendimet e nxënësve.

Veprimtaria 2 Mësuesi/ja i orienton nxënësit të vërejnë hartën e paraqitur në tekst. Ai/ajo iu tregon atyre se hartat është një lloj pamje e zvogëluar e një vendi, qyteti, lagjjeje. Port ë gjitha këto paraqiten me simbole. Simbolet janë shenja. Shpjegimi se çfarë janë ato jepet në legjendën e hartës. Nxënësit orientohen të vëzhgojnë hartën në fund të librit. Ata nën drejtimin e mësueses do të gjejnë simbolet në hartë dhe çfarë tregojnë ato.

Veprimtaria 3 Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve një etë pune të cilën nxënësit do ta plotësojnë individualisht. Emri / mbiemri____________

Plotëso fjalitë me fjalët që mungojnë. (Nevojë, dëshirë, të ardhura) Biznesi që më pëlqen mua është _____________________. Ky biznes do të më sigurojë mua dhe familjes sime _______________. Unë do të plotësoj _______________ dhe ________________. Vizato biznesin tënd dhe planifko se ku të pëlqen ta vendosësh në lagjen tënde. Pasi nxënësit përfundojnë punën diskutojnë në dyshe rreth punëve të tyre.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen rreth pjesëmarrjes së tyre në veprimtari, mendimeve dhe ideve të dhëna, qëndrimit që mbajnë ndaj ideve dhe mendimeve të të tjerëve.

52

Kapitulli V - Familjet tona Fusha:


Tema mesimore: 5. Biznesi ynë i ri

Klasa 1

Data:

Situata e të nxënit : bisede me një sipërmarrës

Rezultatet e të nxënit : · Mëson për rëndësinë që ka puna për të plotësuar nevojat dhe dëshirat. · Tregon se si anëtarët e familjes janë të varur nga puna që bëjnë për të siguruar nevojat dhe dëshirat; · Përshkruan punët që njerëzit bëjnë për të siguruar paratë; · Tregon se si familjet i përdorin paratë për të plotësuar nevojat dhe dëshirat e tyre.

Fjalët kyçe: biznes, punësim, të ardhura, vendndodhje

Burimet: teksti i nxënësit, albume me foto nga panairi i

Lidhja me fushat e tjera:Gjuhët dhe

gatimeve në shkollë

komunikimi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Pyetja e ditës, Bashkëbisedim, Rrjet diskutimi Veprimtaria Vep rimtaria 1. 1 . Mësuesja i fton nxënësit të kujtojnë bizneset që ata panë në qendrën tregtare. Më pas ajo iu drejton pyetjen:

· A mundet një fëmijë të hapë një biznes? Pse? · Po një i rritur?

Veprimtaria 2 Sot ne kemi ftuar një prind i cili është sipërmarrës. Ai ka hapur biznesin e një dyqani në të cilin tregton akullore. Ftohet prindi që t‘ju tregojë fëmijëve se sa punë i është dashur për të hapur biznesin e tij.

· Sa punonjës ka punësuar? · Sa e rëndësishme ka qenë vendndodhja që ai ka zgjedhur për biznesin e tij. · Sa i kënaqur është ai me biznesin e tij? · A ka patur vështirësi në punën e tij? Pyetjet drejtohen nga nxënësit por dhe mësuesi/ja i orienton rreth pyetjeve që janë të rëndësishme. Gjithsesi mirëpriten pyetjet që ata dëshirojnë të bëjnë.

Veprimtaria 3 Mësuesi/ja pasi falenderon prindin i fton nxënësit të mendojnë se si mund të planikojnë një plan biznesi. Mësuesi/ja iu rikujton pyetjen nëse një fëmijë mundet të hapë një biznes. Fëmijët nuk munden por me ndihmën e prindërve dhe familjarëve të tyre munden të bëjnë diçka. Mësuesi/ja iu tregon për panairin e gatimeve në shkollë.

- Është traditë e shkollës shkollës të kryejmë panairin e gatimeve. Secili nga ju ose në grupe me ndihmën e prindërve do të përgatitni gatime që iu pëlqejnë. - Ditën e panairit ju do t‘i shitni gatimet njësoj si veprojnë shitësit në dyqane. Kujdes! Gatimet duhet të jenë të tilla që të mos prishen apo derdhen. p.sh., byrekët, keku, brioshët, amaretat, gatimet tradicionale kanë rezultuar të pëlqyeshme në panairet e mëparshme. - Ju do të keni kujdes t‘ju vini çmimin produkteve tuaja. Për këtë kërkoni ndihmën e prindërve.

53


Paratë që ju do të grumbulloni do të jenë në formën e monedhave ose kartmonedhave. Kujdes! Do t‘ju duhet një kuletë ose një vend ku do t‘ju duhet t‘i vendosni. Pasi t‘i mblidhni do t‘i numëroni. Më pas ju do të vendosni që t‘i përdorni këto të ardhura: · Për të plotësuar një nevojë tuajën. · Për të plotësuar një dëshirë tuajën. · T‘i futni ato në një arkë kursimi dhe t‘i përdorni atëherë kur ju duhen më shumë.

Veprimtaria 4 Rrjet diskutimi. Mësuesi/ja:

- A mund të sigurohen të ardhura pa punuar? Pse? Nxënësit japin mendimet e tyre.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për mendimet e shprehura, pjesëmarrjen e tyre në diskutime, pyetjet që ata krijojnë.

54

Detyrë: Diskutoni me prindërit për gatimet që do të përgatitni.

Liber Mesuesi Edukim Per Shoqerine 1

Recommend Documents