Prof a Jane de Castro − Latim 1 − ___ o/0___ EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO DE CONTEÚDO 1. Com base no no latim clássic clássico, o, julgue as as assertivas assertivas e coloque coloque (C) ou (E) (E) e corrija o que estiver estiver errado: errado: ( ) Os casos casos latinos latinos são as as formas formas que que um nome assume assume ao desempen desempenhar har uma uma função função sintátic sintáticaa na oração oração.. ( ) Os casos casos latinos latinos são 7 e correspond correspondem em a funções funções semântica semânticas. s. ( ) Declinaçã Declinaçãoo é a possibil possibilidade idade de de flexão flexão de um subst substantivo antivo ou adjetivo. adjetivo. Também Também é cada cada um dos 5 conjuntos conjuntos de de desinênc desinências ias que se unem ao tema (radical + VT), de acordo com a função desempenhada pelo substantivo ou adjetivo na oração. ( ) Existem Existem 5 declin declinações ações no latim. latim. O genitiv genitivoo é a marca marca que que indica indica a declin declinação ação a que perten pertence ce uma palavra. palavra. Em: Em: puella, -ae: a terminação de genitivo -ae indica que a palavra é da 1a declinação. ( ) São adjunto adjuntoss adnominais adnominais latinos: latinos: substant substantivos ivos em em ablativo, ablativo, em ablativo ablativo preposic preposicionad ionado, o, em acusativ acusativoo preposicio preposicionado nado e o advérbio. ( ) São adjuntos adjuntos adverbiais adverbiais os adjetivos adjetivos e os substantivo substantivoss em genitivo. genitivo. ( ) Os verbos verbos podem podem ser transiti transitivos vos (exigem (exigem complem complemento) ento),, intransitivo intransitivoss (não exigem exigem comple complemento) mento) e de ligação ligação (exige (exigem m predicativo do sujeito). ( ) O verbo sum, quando de ligação, pede dois nominativos: sujeito e predicativo do sujeito. Quando é intransitivo, é traduzível por estar por estar ou existir. existir. ( ) O verbo sum intransitivo sempre pede dois substantivos no nominativo: um sujeito e predicativo. ( ) Um verbo verbo transitiv transitivoo latino latino pede pede um substantiv substantivoo em acusa acusativo tivo e pode ou ou não pedir um substan substantivo tivo em em dativo. dativo. ( ) Os adjuntos adjuntos adverbiais adverbiais são são circunst circunstância ânciass de tempo, tempo, lugar, lugar, modo, modo, instrumen instrumento, to, companh companhia ia etc., etc., que se se unem unem ao verbo. verbo. 2. Quais são os tempos primitivos dos verbos que o dicionário registra?
amo, (am)-as, (am)-are,
(am)-aui, (am)-atum
1 2 3 4 5 1 - __________________________________________________ 2 - __________________________________________________ 3 - __________________________________________________ 4 - __________________________________________________ 5 - __________________________________________________
3. Como no quadro, conjugue os seguintes verbos regulares de 1 a conjugação no presente do indicativo, nas pessoas abaixo. Dê sua tradução: radical de vogal temática da 1a conj. nego
neg-
- ā ā -
desinências pessoais
-o -s -t -mus -tis -nt
1a sing . 2a sing . 3a sing . 1a plur. 2a plur. 3a plur.
resultado:
= nego (s/ VT) a. = negas b. = negat = negamus d. = negatis = negant
2a pl. – aestuo – 3a sg. – certo – c. 1a pl. – deămo – 2a sg. – dolo – e. 3a pl. – paro paro –
f. 3a sg. – interrǒgo – g. 2a pl. – intro – h. 3a pl. – labōro – i. 2a sg. – neco – j. 1a sg. – porto –
4. Diga o gênero e decline os nomes de acordo com o código dos casos abaixo. Dê a tradução, de obedecendo a noção de caso e número: número: (1) (1) nomi nomina nati tivo vo sin singu gula larr (7) (7) nomi nomina nati tivo vo plu plura rall (2) vocativo ivo singular (8) vocativo plural (3) ge genitivo si singular (9) ge genitivo pl plural (4) ab ablativo si singular (10) ab ablativo pl plural (5) dativo singular (11) dativo plural (6) (6) acusa usati tivo vo sing singul ulaar (12) (12) acus cusativ ativoo plura lurall • • • • •
puēlla, -ae (12) – agricŏla, -ae (3) – formica, -ae (10) – aquĭ la, la, -ae (4) – ianŭa, -ae (7) –
• • • • •
poeta, -ae (6) – persōna, -ae (1) – musca, -ae (11) – insŭla, -ae (2) – (9) – nupt ĭ ĭae, ae, -ārum (9) –
• • • • •
tenĕbrae, -ārum (8) – diuit ĭ ĭae, a e, -ārum (10) – puēll ŭla, -ae (3) – uia, -ae (5) – praeda, -ae (1) –
1
1
1a E 2a DECLINAÇÕES 1. Complete o quadro com as terminações de 1a e 2a declinações: 1a DECLINAÇÃO rosa, -ae sing. plur. N G V Ac Ab D
ros ros ros ros ros ros
ros ros ros ros ros ros
lupus, -i sing. plur. lup lup lup lup lup lup
lup lup lup lup lup lup
2a DECLINAÇÃO puer, -i uir, -i sing. plur. sing. plur. puer puer puer puer puer puer
puer puer puer puer puer puer
uir uir uir uir uir uir
uir uir uir uir uir uir
templum, -i (ntr.) sing. plur. templ templ templ templ templ templ
templ templ templ templ templ templ
2. Complete: a. O caso de um substantivo ou adjetivo latino é forma que ele assume quando exerce uma __________________ na oração. b. O nominativo é o caso da palavra que é o _____________ ou o ______________________________da oração. c. O genitivo é o caso da palavra que é o ___________________________ de algum substantivo da oração. d. O acusativo é o caso da palavra que é o ______________ do verbo da oração. e. O dativo é o caso da palavra que é um ____________________________ da oração. f. O ablativo é o caso da palavra que é um ___________________________ da oração. g. O vocativo é o caso da palavra que indica um _________________. h. Os verbos são encontrados no dicionário sempre na ___ pessoa do _________ do tempo __________ do modo _________. Por exemplo, parātis acha-se em par __ ; necas acha-se em nec __ ; cogĭtat em cogĭt __ . i. A vogal temática da 1 a conjugação é ___. À exceção da 1 a pessoa do singular do presente do indicativo, as demais pessoas dos verbos de 1a conjugação sempre apresentam esta vogal antes das desinências de tempo e de pessoa. j. As desinências verbais (marcas) de pessoa são ___, ___, ___ para o singular e ___, ___ , ___ para o plural. 3. Decline as palavras abaixo e estabeleça a diferença entre os dois grupos dessas palavras de 2a declinação terminadas em -er . a. liber, libri ; ager, agri ; caper, -pri ; mag ī ster, -tri b. puĕr, -i ; socer, -eri ; gener, -ĕri. 4. Diga o gênero e decline os substantivos de acordo com o código dos casos abaixo: (1) nominativo singular (2) vocativo singular (3) genitivo singular (4) ablativo singular (5) dativo singular (6) acusativo singular
-i (9) • ager, -gri (4) • poeta, -ae (5) • Marcus, -i (3) • malus,
-ae (7) • scriptum, -i (5) • debitum, -i (11)• uir, -ri (4) • rota,
(7) nominativo plural (8) vocativo plural (9) genitivo plural (10) ablativo plural (11) dativo plural (12) acusativo plural
-bri (2) • tumulus, -i (6) • Gallia, -ae (3) • forum, -i (7) • faber,
• fiducia,
-ae (9) -
-i (10) • frumentum, -i (4) • malum, -i (8) • filum,
6. Verta os termos sublinhados para o latim: a. Eu vejo piratas junto à ilha. b. Corto as folhas ( folia) da violeta. c. As meninas nadam no lago. d. Demos um presente ao marinheiro. e. Existe uma mosca na cabana (lt. casa).
• SOBRE
f. A rainha e as meninas estão no bosque. g. As famílias das professoras são grandes. h. A natureza dá asas às garças. i. A águia pega a rã pela perna. j. Professora, as meninas são boas alunas!
O TEXTO 2, PÁG. 68: DE CAPRO, APRO ET ALEXANDRO FABRO
2
1. Quantas orações há no texto? 3. Sintaticamente, que função(ões) exerce(m) os elementos abaixo: a. pulcher (l.1) b. certe (l.1) c. puero (l.3) d. libri (l.3) e. de apro, capro (l.3) f. caperque (l.5)
g. belliger (l.6) h. firma (l.7) i. sed (l.8) j. sum (l.8) k. in siluam (l.10) l. cultrum (l.10)
3. Dê a análise morfológica de: a. signiferum (l.1) b. cessauit (l.2) c. magister (l.3) d. certabant (l.5) -
m. apro (l.11) n. neca (l.11) o. fabri (l.12) p. pulchram magistri fabulam (l.14) q. ad stabulum (l.16)
e. es (l.6) f. mea (l.6) g. cultrum (l.10) h. neca (l.11) -
4. Conjugue e traduza os seguintes verbos nos tempos pedidos (p.60 ss.): PROFLO (soprar) - pret. imperf.
PVGNO (lutar) - fut. imperf.
MANDVCO (comer) - pret. perf.
a
1 sg 2a sg 3a sg 1a pl 2a pl 3a pl 5. Faça a análise morfológica dos seguintes pronomes (págs. 65/6): illos illa, illis,
illi eius, id,
• SOBRE
alii, aliis alia,
earum, eis/iis alios,
O TEXTO 4, PÁG. 70: DE FATIDICIS ET AUSPICIIS
1. Sintaticamente, que função(ões) exerce(m) os elementos abaixo? a. per auspicia (l.1) b. Dii (l.1) c. industriis (l.1) d. erat (l.3) e. indiciorum (l.3) f. illis (l.3)
g. itaque (l.4) h. auspicia (l.4) i. cum (l.4) j. in publica aut priuata uita (l.4 e 5) l. auguria (l.5) m. initio (l.5)
2. Dê a análise morfológica de: a. erat (l.5) -
n. auicularum indicia (l.5) o. lituo (l.7) p. ab herbis, auiculis, bestiis et signis (l.11) q. cibum (l.13) r. sanctae (l.16) s. Romae (l.19) e. sustentant (l.16) -
b. terminabat (l.7) -
f. superauit (l.18) -
c. consultabant (l.12) -
g. fuit (l.19)
1a e 2a declinações: substantivos e adjetivos; pronomes e verbos 1. Estabeleça a concordância entre o substantivo e o adjetivo ou pronome adj. em caso, gênero e número.
3
a. bellus, -a, -um (= belo – modelo pág. 55-7): _____________ scholae (sg.), ____________ scribarum (profissão),
_____________ seruam ,
____________ famil ĭi s,
____________ a gricŏlas (prof.),
____________
____________ uiri (pl.),
____________ capr ōrum,
poēt ā
(profissão) , _____________ puell ā,
b. pulcher, -chra, -chrum (=bonito – pág. 55-7): _____________ templo, ____________ m alus (árvore), ____________ pire! (árvore) ______________ castra1, ____________ anuli 3, ____________ pinum (árvore), ______________ armentum 2, ____________ pennae, ____________ oliua4, 1
c.
castra, -orum – acampamento; 2armentum, -i – rebanho; 3 anulus, -i – anel ; 4 oliua, -ae – azeitona, oliveira
ille, illa, illud (= ................................................ – pág. 65): ______________ puēllae (pl.), _____________ agricolae (pl.),______________ oliuo6 (2 respostas) ______________ ancillas5 ,
_____________ nautam ,
______________ aurig ārum7
______________ puĕris,
_____________ uiri (sg.),
______________ libr ōrum,
______________ piros ,
_____________ m ali (pl.),
______________ pirum (árvore),
5
ancilla, -ae – serva; 6oliuum, -i – azeite; 7auriga, -ae – cocheiro
2. Passe para o plural ou para o singular conforme a situação: a. Templum magnum pulchrum est. __________________________________________________________________ b. Ferum bellum Romānus amabat. _________________________________________________________________ c. Paruum stabŭlum habĭ tauit macer caper. __________________________________________________________ 3. Com que substantivos, os seguintes adjetivos podem concordar. Sublinhe-o/-os: a. paruam (ac., fem., sg.) – cenā , seruas , pirum , famil ĭ ae , domĭ nam , b. pulchră (___., ___., ___.) – femĭ nam , domus , ianŭas , pecunĭ is , pirus , scribă (m.) c. pulcher (___., ___., ___.) – cer ā sus , malus , aur ī ga (m., cocheiro), fil ĭ um , adulescent ŭlus d. feră (___., ___., ___.) – bell ă , casă , mensă , cor ōnă , femĭ nā , assecla (m., companheiro) e. magni (___., ___., ___.) – uiros , puer , cattum , equi , poetae , uernae (m., escravo doméstico) 4. Dê as formas verbais solicitadas e sua tradução nestes tempos: a. 2a sg. do pret. perf. de desid ĕro
– _______________________________
b. 3a pl. do pret. imperf. de neco – _______________________________ c. 1a pl. do fut. imperf. de ampŭto
– _______________________________
d. 2a pl. do pret. perf. de mand ūco
– _______________________________
e. 3a sg. do pret. imperf. de paro – _______________________________ f.
1a pl. do fut. imperf. de nego
– _______________________________
EXERCÍCIOS DE CONCORDÂNCIA 1a, 2a e 3a DECLINAÇÕES
4
1) Complete o quadro:
pág. 56 o
decl. caso /gênero/ n
Ac m V.
uiros femină naut ā magistri
pág. 57
liber, -bĕra, -bĕrum
pág. 82/3
piger, -gra, -grum
(preguiçoso)
fortis,-e
(livre)
libros
pigros
fortes
magnus, -a, -um
miser, -ĕra, -ĕrum
grauis, -e
p
Abl.
2
N.
G
homĭ ni
(grande)
(infeliz)
(pesado)
amplus, -a, -um
pulcher, -chra, -chrum
grandis, -e
gratus, -a, -um
mirus, -a, -um
breuis, -e
(agradável)
admirável)
2 G.
agni asinorum
3
canem
2 D.
agris circum stagna ruribus
fabulis historias uitarum carminis
2 Ac.
m
Abl.
1 Abl. 3
n
2) Passe para o plural ou para o singular: a) laborioso agricola
g) multa pericula (neutro)
b) iustos uiros
h) siluarum umbrosarum
c) lunam plenam
i) fer ā plebe
d) paruorum asinorum
j) serena caela (céus serenos)
e) pirus pat ŭla (pereira frondosa)
l) benigno patri
f) agitata urbs
3) Como se acham no dicionário: dignationi –
illustrationem –
greg ĭ bus –
inertes –
felicium –
carnif ĭ ce –
timores –
comĭ tem –
ueritatis –
front ĭ bus –
orig ĭ ni –
culĭ ces –
3a DECLINAÇÃO
5
CASO
GÊN.
No
NO DICIONÁRIO
TRAD.
m m
labōrem dol ōre
CASO
GÊN.
No
NO DICIONÁRIO
TRAD.
n n
ora corpŏri s
senat ōre s
m
more
m
pelo costume
orat ōris
m f f
flor ĭb us
m n m
as glórias
sor ōrum uxōr ĭ bus CASO
tempŏrum
honōres
GÊN.
No
NO DICIONÁRIO
f f m f f f
dot ĭ bus fraudes nepōte auctorit ātis
ciuilit ātem grauitat ĭ bu s CASO
danos
conditiōnis
sermōne Cicer ōni satisfactiones CASO
a civilidade sor ĭ ces p/ os pesos sil ĭ cĭ bus
GÊN.
NO DICIONÁRIO
onĕre opĕra munĕri sid ĕra genĕrum
CASO
N Ab G Ac D Ab
TRAD.
CASO
nomĭ ne da preparação agmĭ nĭ bus
na conversa omĭ na crimĭ num lumĭ ni No
NO DICIONÁRIO
TRAD.
frig ǒris
com carga
nemŏri
as obras
lit ŏra
p/ o cargo
equĭ tes
GÊN.
n n f m f m
No
pl sg pl pl sg pl
NO DICIONÁRIO
TRAD.
lig āmen, -ĭ nis aequor, -ŏris
ligações planície
uirtus,-t ūtis
das virtudes
ars, artis
as artes
oratio,-ōnis
p/ o discurso
ordo,-ĭ nis
pelas ordens
cinĕres
CASO GÊN.
N Ab V Ac D Ab
m f f f n n
TRAD.
a morte c/ o piche da prece das nozes os ratos p/ as pedras
No
NO DICIONÁRIO
TRAD.
os rios em nome p/ as fileiras presságios dos ... p/ a luz No
NO DICIONÁRIO
TRAD.
do frio
n n n m m m
as constelações iud ĭ cem da raças
NO DICIONÁRIO
GÊN.
CASO GÊN.
da ferida
No
n n n n n n
flumĭ na
n n n n n n
uulnĕris
pice
da realização nucium
No
GÊN.
f f f f m m/f
precis
f m f m m f
leōnes
CASO
necem
GÊN.
nationĭ bus
TRAD.
p/ o bosque os litorais cavaleiros o juiz cinzas No.
pl sg pl pl sg pl
NO DICIONÁRIO
TRAD.
os pais
pater, -tris calx, calcis
calcanhar / cal
caedes,- is
ó matanças
uulpes, -is
as raposas
rete, -is
p/ a rede no leito
cubĭ le, -is
EXERCÍCIOS SOBRE A 3 a DECLINAÇÃO
6
1. Qual é o nominativo de: a. Opem hieme plebis b. luci uoces legibus regum c. custodes sacerdote fraudibus libertatis -
d. flores ora honore e. Ciceronem sermonum legionibus nationes f. flumĭ na nomĭ ne lumĭ ni crimĭ nis -
2. Onde você enquadraria os itens do exercício anterior, de acordo com a maneira como achou o nominativo singular das palavras:
( ) levando em conta o rotacismo: o -s do radical no nominativo sg. “passa” a -r- nos demais casos. ( ) dentais (t, d) do radical “caem” seguidas de -s no nominativo sg. ( ) velares (c, g) do radical seguidas de -s no nominativo sg. mantêm-se e, na escrita latina, são grafadas -x. ( ) bilabiais (p, b, m) do radical mantêm-se quando seguidas de -s no nominativo sg. ( ) o -on do radical, no nominativo sg., “perde” o -n. ( ) o -n do grupo -en mantém-se no nominativo sg. (nos demais casos, passa a -ĭn-). 3. Pensando na apofonia e em alguns dos fenômenos acima descritos, encontre o nominativo de: a. ĭ > e (nom.) mil ĭ tes iud ĭ cum -
b. ǒ > u (nom.) nemǒris lit ǒra frig ǒre c. ĭ >u (nom.) capĭ tis -
sil ĭ cibus equĭ tem tempǒrum corpǒribus -
d. ĭ > o (nom.) ord ĭ ne homĭ nibus -
e. ě > u (nom.) opěra oněre uulněrum f. ě > i (nom.) ciněrem -
imag ĭ nem uirg ĭ nes sid ěra geněribus -
3. Há palavras da 3 a declinação que têm radical igual para o nominativo e os demais casos. O nominativo singular
com tema em consoante apresenta marca zero ( ∅). Como: ● amatores – nom. sg. →___________ ; pastoris – nom. sg. →__________ ; passeribus – nom. sg. →_________ 4. 5. Há palavras da 3 a declinação que têm final em - is para o nominativo singular (tema em - i). Como: ● lintres (barquinho)
→____________
– nom. sg. →_________ ; auem – nom. sg. →___________ ; pestis – nom. sg.
5 . Numere pela ordem que deve se seguir a fim de achar o nominativo de uma palavra de 3 a declinação ( ) radical com apofonia (alteração vocálica) : milĭt-es (ac.) → milĭ + alter. vocál. + s = miles (nominativo sg.) ( ) o radical + -s : pleb-i (dat.) → pleb + s = plebs (nominativo sg.) ( ) o radical sem desinências de caso (marca ∅) : labore (abl.) → labor - = labor (nominativo sg.) ( ) o radical + -is : nauem (acus. sg.) → nau + is = nauis (nominativo sg.) ( ) a radical com alteração consonantal (alguma das acima mencionadas) no radical. Exemplos: ducis (G.) → duc + -s → (-cs = - x) → dux (nomin. sg.); muris (G. ) → mur (rotacismo) → mus (nomin. sg.) 6. Qual é a finalidade de se encontrar o nominativo de um substantivo ou de um adjetivo no latim?
7
EXERCÍCIOS DE FIXAÇÃO: adjetivos de 2a classe e substantivos da 3a declinação a. Adjetivo com tema em -i - : OMN Ĭ S, OMNE (biforme, uma forma de Nom. para o masc. e o fem. e outra para o neutro, p.82/3). Complete: singular plural masc./fem. neutro masc./fem. neutro N G A V D Ab
omn omn omn omn omn omn
omn omn omn omn omn omn
omn omn omn omn omn omn
omn omn omn omn omn omn
b. Adjetivo com tema em consoante: PAUPER, PAUP Ĕ RIS (uniforme, uma só forma de Nom. para o masc., o fem. e para o neutro, p.83). Complete: singular plural masc./fem. neutro masc./fem. neutro pauper pauper pauper N pauper pauper pauper pauper G pauper pauper pauper pauper A pauper pauper pauper pauper V pauper pauper pauper pauper D pauper pauper pauper pauper Ab pauper c. Adjetivo com final em -ns – SAPIENS, SAPIENTIS (uniforme, p.82/3). d. Complete o grau comparativo do adj. IUCUNDUS , - A , -UM: (agrável) Complete: (Pág. 84): singular plural singular plural masc./fem. / masc. /fem. / masc./fem neutro masc./fem neutro neutro neutro . . sapien__ sapient__ / iucund iucund iucund iucund N N sapienti__ sapient__ sapienti__ iucund iucund iucund iucund G G / iucund iucund iucund iucund A sapient__ / sapient__ D sapien__ sapienti__ sapien__ sapient__ / iucund iucund iucund iucund V A sapienti__ sapient__ sapient____ iucund iucund iucund iucund D V sapient_ /_ sapient____ iucund iucund iucund iucund Ab A b
8
4a e 5a DECLINAÇÕES (PRINCIPALMENTE) 4a DECLINAÇÃO
1. Complete os quadros:
PALAVRAS MASCULINAS ou FEMININAS Ex uersus, -us (masc. – verso) singular plural N A G V D Ab.
uers uers uers uers uers uers
uers uers uers uers uers uers
5a DECLINAÇÃO
PALAVRAS NEUTRAS Ex. genu (joelho) singular plural gen gen gen gen gen gen
ou ou
gen gen gen gen gen gen
SOMENTE PALAVRAS FEMININAS Ex. dies, -ei (dia) singular plural di di di di di di
di di di di di di
2. Traduza as frases: a. Praefectus exercĭ tus nostri seuērus est. Sed ill ī us ingenĭ um et prudent ĭ a exercĭ tui nostro uictor ĭ am parauērunt. b. Magistratus senātum Romānum conuocauĕrat . c. Pauca pluuĭ a fruct ĭ bus arbōrum perniciō sa est . d. Inimī ci ab exercit ĭb us nostris fugitauērunt . e. Genŭa mea sagitt ā uulner āta sunt . f. Puĕri incauti tauro fero appropinquauērunt. Taurus cornĭ bus puĕros incautos fere capt āuit . g. Manus manum lauat . i. Acus acūta est. Acu dig ī tum meum uulner āui.
3. Idem: a. Virtus res pretiō sa est. b. Deus nostrae spei causă est . c. Senātus Romānus de statu rei publ ĭc ae deliber ābat . d. Fortuna est rerum domĭ na. e. Fundamentum iustit ĭ ae est fides. f. Veri amī ci in aduersis rebus fidem seruant . g. Nomina dierum apud Romanos antiquos fuerant: dies Solis, dies Lunae, dies Martis, dies Mercurii, dies Iouis, dies Venĕris, dies sunt: dies Dominĭ cus, fer ĭ a secunda, tert ĭ a, quarta, quinta, sexta, sabbătum. Saturni. Hod ĭ e, nomĭ na dierum hebdomādae al ĭa
4. Dê a forma que se pede para as palavras a seguir e sua tradução de acordo com o caso em que se encontram: (1) nominativo singular (2) vocativo singular (3) genitivo singular (4) ablativo singular (5) dativo singular (6) acusativo singular tribus, -us (3) quercus, -us (4) acus,-us (5) domus, -us (6) manus, -us (7) specus, -us (12)
portus, -us (9) arcus, -us (10) artus, -us (11) lacus, -us (8) cantus, -us (2) Senātus, -us (3)
(7) nominativo plural (8) vocativo plural (9) genitivo plural (10) ablativo plural (11) dativo plural (12) acusativo plural fluctus, -us (4) exercĭtus, -us (5) cornu, -us (6) ueru, -us (7) genu, -us (8) gelu (3)*
pecu (4) * fides, ei (6) spes, -ei (3) plebes, -ei (8) res, rei (10) dies, -ei (9)
* indeclinável 5. Passe os elementos das frases abaixo para o plural ou singular. Mude o tempo verbal para o futuro anterior. a. Viri seditiō si magistrat ĭ bus non obtempĕrant ._____________________________________________________ b. Genu meum uulner ātum curaui. _______________________________________________________________ 9
c. Puĕri et puēllae dies festos amabant . ____________________________________________________________
10
PRONOMES 1. IS, EA, ID – ANAFÓRICO DE 3a PESSOA: ELA, ELA, ELE; -O, -A, masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
is eum
eo
Singular fem. ea eam eius ei ea
neutro
masc.
id id
ii/ei eos eorum
Plural fem.
neutro
eae eas earum iis, eis iis, eis
eo
ea ea eorum
2. HIC, HAEC, HOC – DEMONSTRATIVOS: ESTE, ESTA, ISTO masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
hic hunc
hoc
Singular fem. haec hanc huius huic hac
neutro
masc.
hoc hoc
hi hos horum
Plural fem.
neutro
hae has harum his his
hoc
haec haec horum
3. ISTE, ISTA, ISTUD – DEMONSTRATIVOS: ESSE, ESSA, ISSO masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
iste istum
isto
Singular fem. ista istam ist ī us isti ista
neutro
masc.
istud istud
isti istos istorum
Plural fem.
neutro
istae istas istarum istis istis
isto
ista ista istorum
4. ILLE, ILLA, ILLUD – DEMONSTRATIVOS: AQUELE, AQUELA, AQUILO masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
ille illum
illo
Singular fem. illa illam ill ī us illi illa
neutro
masc.
illud illud
illi illos illorum
illo
Plural fem.
neutro
illae illas illarum illis illis
illa illa illorum
5. IPSE, IPSA, IPSUM – DE IDENTIDADE: O MESMO, O PRÓPRIO masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
ipse ipsum
ipso
Singular fem. ipsa ipsam ipsī us ipsi ipsa
neutro
masc.
ipsum ipsum
ipsi ipsos ipsorum
ipso
Plural fem. ipsae ipsas ipsarum ipsis ipsis
neutro ipsa ipsa ipsorum
6. PESSOAIS 1a
Singular 2a
3a
1a
Nom. ego tu ─ nos Voc. ─ tu ─ ─ Gen. mei tui sui nostrum/nostri* Acus. me te se nos Dat. mihi tibi sibi nobis Abl. me te se (sese) nobis *nostrum = dentre nós, nostri = de nós; uestrum = dentre vós, uestri = de vós 7.
Plural 2a uos uos uestrum/uestri* uos uobis uobis
3a ─ ─ sui se sibi se (sese)
POSSESSIVOS – declinam-se com os adjetivos em -us, -a, -um / -er, -ra, -rum (pág. 55 e 57) Masculino
Feminino
meus tuus suus nostrer
mea tua sua nostra
Neutro meum tuum suum nostrum
meu, minha, meu teu, tua, teu seu, sua, seu nosso, nossa, nosso
11
uester suus
uestra sua
vosso, vossa, vosso seu, sua, seu
uestrum suum
8. ALIUS, ALIA, ALIUD – INDEFINIDO: OUTRO (UM EM RELAÇÃO A MAIS DE DOIS) masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
s al ĭu al ĭ um
al ĭ o
Singular fem. al ĭ a alĭ am s al ĭu al ĭ i al ĭ a
neutro
masc.
d al ĭu alĭ ud
alĭ i alĭ os aliorum
al ĭo
Plural fem.
neutro
e al ĭa alĭ as aliarum al ĭi s al ĭi s
alĭ a alĭ a aliorum
9. QUI, QUAE, QUOD – RELATIVO: O QUAL, A QUAL, QUE masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
qui quem
quo
Singular fem. quae quam cuius cui qua
neutro
masc.
quod quod
qui quos quorum
quo
Plural fem.
neutro
quae quas quarum quibus quibus
quae quae quorum
10. IDEM, EADEM, IDEM – DE IDENTIDADE: O MESMO, A MESMA masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
ī dem
eundem
eōdem
Singular fem. eădem eandem eiū sdem E ī dem eādem
neutro ī dem ī dem
masc. iī dem/eidem eosdem eorundem
eōdem
Plural fem.
neutro eădem eădem eorundem
eaedem easdem earundem iisdem, eisdem iisdem, eisdem
11. QUIS/QUI, QUAE, QUID/QUOD – INTERROGATIVO: QUEM? O QUÊ? masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
quis / qui quem
quo
Singular fem. quae quam cuius cui qua
neutro
masc.
quid / quod quid / quod
qui quos quorum
quo
Plural fem.
neutro
quae quas quarum quibus quibus
quae quae quorum
12. ALIQUI, ALIQUA, ALIQUOD/ALIQUID – INTERROGATIVO: ALGUM, ALGUMA, ALGUM? masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
aliqui aliquem
aliquo
Singular fem. aliqua aliquam alicuius alicui aliqua
neutro
masc.
aliquod aliquod
aliqui aliquos aliquorum
aliquo
Plural fem.
neutro
aliquae aliquas aliquarum aliquibus aliquibus
aliqua aliqua aliquorum
13. ALTER, ALTERA, ALTERUM – ALTERNATIVO ENTRE DOIS: OUTRO, OUTRA masc. Nom. Acus. Gen. Dat. Abl.
alter alt ĕrum
altĕro
Singular fem. altĕra altĕram s alter ĭu alt ĕri altĕ ra
neutro
masc.
altĕrum altĕrum
altĕri altĕros altĕrorum
altĕro
Plural fem. altĕrae altĕras altĕ rarum altĕris alt ĕris
neutro alt ĕra alt ĕra altĕ rorum
12