LABORATORIUM PENGOLAHAN LIMBAH INDUSTRI
SEMESTER GENAP TAHUN AJARAN 2014/2015
MODUL
: Pengolahan Air Limbah Secara Anaerobik
PEMBIMBING
: Herawai B!"ia#!i$ Ph%D%
Tanggal Tanggal Prakik!m : 24 Ma+e, 2015 Tanggal Tanggal Pen.erahan : -1 Ma+e, 2015 /La(oran0
Oleh
'elom(ok
&
Nama$ NIM &
'ela#
&
&
VIII (Delapa! 1" A#$%&&ala' Tpa$)
*121424001
2" P+)a G),a Ma%laa
*121424024
-" Sa+a. Ea P%,+) D
*1214240-0
-A
PROGRAM STUDI DIPLOMA I) TE'NI' 'IMIA PRODU'SI BERSIH
JURUSAN TENI IMIA POLITENI NEGERI BANDUNG *+,-
PENGOLAHAN AIR LIMBAH SE1ARA ANAEROBI' I%
Pen"ah!l!an ,%,% Laar Belakang
Me,$e pela.a a)+ l)'#a. &ea+a aae+#) 'e+%paa 'e,$e pela.a %,% a)+ l)'#a. 3a 'e'p%3a) a$%a +a) ,)) ( 2000 '/L!" Dea ,))3a a$%a +a) #)a&a3a pela.a &ea+a ae+#) ,)$a $apa, #e+la&% $ea e)&)&e a+ea 6a,% 3a $)#%,%.a %,% $e'p&)&) #a.a#a.a +a) ,e+lal% la'a $a %%+a +ea,+ 3a $)#%,%.a ,e+lal% #e&a+" Pela.a aae+#) 7%a $),%7%a %,% 'e.a&)la #)a& 3a $apa, $)'aaa,a &e#aa) &%'#e+ ee+)" Pela.a aae+#) 'e'#%,%.a #a,e+) aae+#) 3a pe+,%'#%.a3a &aa, la'#a,$a pe7aaa $)&) e$ap &)e #e#a& 3a %%p e,a," Dea $e'))a ,a.ap pe+&)apa pe%'#%.a #a,e+) aae+#) (,a.ap &,a+,8%p! 'e+%paa &ala. &a,% e$ala $ala' )'ple'e,a&) pela.a a)+ l)'#a. &ea+a aae+#)" Pe7aaa $)&) e$ap &)e #e#a& 'e'#%,%.a peaaa .%&%& $a #)a3a 3a ,)$a '%+a." Maa $ala' apl)a&) $) )$%&,+) pela.a aae+#) #)a&a3a $)'#)a&)a $ea pela.a ae+#)" ,%*% T!2!an •
Mee,%a &e,+a&) a$%a +a) (9OD! $ala' el%e"
•
Mee,%a a$%a MLVSS el%e 3a 'e6a)l) a$%a ')++a)&'e $ala' +ea,+"
II%
Tin2a!an P!#aka
P+&e& pela.a a)+ l)'#a. &ea+a #)l) $apa, $)la%a &ea+a ae+#) $a &ea+a aae+#)" Pa$a pela.a a)+ l)'#a. &ea+a ae+#) ')++a)&'e pe$e'p&)&) #a.a8#a.a +a) $ala' a)+ l)'#a. 'e'#%,%.a &)e #e#a& (O2! $ala' &)&,e' pela.a3a" Dala' pela.a a)+ l)'#a. &ea+a ae+#)* ')++a)&'e 'e&)$a&) $a 'e$e'p&)&) #a.a8#a.a +a) $ala' a)+ l)'#a. $ea 'e%aa &)e 3a $)&%pla) le. ae+a&) $ea #a,%a e)' $ala' ')++a)&'e" Pa$a 6a,% 3a &a'a ')++a)&'e 'e$apa,a ee+) &e.)a ')++a)&'e #a+% $apa, #e+,%'#%." Pa$a $a&a+3a* pe+,%'#%.a ')+#a $ala' pe+ala,a pela. a)+ l)'#a. ,e+$apa, $%a 'aa' pe+,%'#%.a ')++a)&'e* 3a),% pe+,%'#%.a ,e+&%&pe&) $a pe+,%'#%.a ,e+lea," Pe+,%'#%.a ,e+&%&pe&) (&%&pe$e$ +6,.! 'e+%paa pe+,%'#%.a $)'aa ')+#a pe$e+a$a&) #a.a8#a.a +a) #e+a'p%+ 'e+a,a $ea a)+ l)'#a. $ala' pe+ala,a pela. l)'#a.* &e$aa pe+,%'#%.a ,e+lea, (a,,a.e$ +6,.! 'e+%paa pe+,%'#%.a ')+#a 3a 'elea, pa$a #a)a pe)&) 3a ,e+$apa, pa$a pe+ala,a pela. a)+ l)'#a." 9,. pela. l)'#a. &ea+a aae+#) 3a 'e%aa &)&,e'
pe+,%'#%.a ')+#a ,e+&%&pe&) $)a,a+a3a 3a),% La%a Aae+#) $a Up8;l6 Aae+#) Sl%$e Blae," Se$aa ;)l,e+ Aae+#) $a Aae+#) ;l%)$)e$ Be$ Rea,+ 'e+%paa ,. pe+ala,a pela.a a)+ l)'#a./+ea,+ 3a 'e%aa &)&,e' pe+,%'#%.a ')+#a ,e+lea, &ea+a aae+#)" 9,. pe+ala,a pela.a ae+#) $)a,a+a3a 3a),% L%'p%+ A,) $a La%a Te+ae+a&)" Se$aa +ea,+ 3a 'e%aa &)&,e' pe+,%'#%.a ')+#a ,e+lea, &ea+a ae+#) $)a,a+a3a 3a),% T+)l) ;)l,e+ $a R,a,) B)l)al 9,a,+" Be+$a&a+a 7%'la. ,a.apa +ea&) $al$a' pela.a &ea+a aae+#) ,e+$apa, $%a 'aa' &)&,e' pela.a 3a),% Pela.a Sa,% Ta.ap $a Pela.a D%a Ta.ap" Dala' Pela.a Sa,% Ta.ap &e'%a +ea&) pela.a &ea+a aae+#) 3a) .)$+l)&)&* a&e,ee&)&* $a 'e,aee&)& #e+la&% $ala' &a,% +ea,+" Se$aa $ala' Pela.a D%a Ta.ap +ea&) .)$+l)&)& #e+la&% $al$a' +ea,+ pe+,a'a $a +ea&) a&e,ee&)& $a 'e,aee&)& #e+la&% $al$a' +ea,+ e$%a" Rea&) .)$+l)&)& $)7aa pa$a pH 5*<* +ea&) a&e,ee&)& $a 'e,ae&)& $)7aa pa$a pH e,+al" Dea pe')&a.a ,a.apa +ea&) 3a #e+la&% pa$a +e,a pH 3a #e+#e$a 'aa Pela.a D%a Ta.ap $).a+apa aa ,e+7a$) pela.a a)+ l)'#a. $ea e)&)e&) 3a le#). ,))" Sea+a &e'a,)& ,)a ,a.apa +ea&) $e+a$a&) a)+ l)'#a. &ea+a aae+#) $),%7%a pa$a a'#a+ $)#a6a. )):
L)%a 'e')l)) pea+%. #e&a+ ,e+.a$ap la7% pe+,%'#%.a ')++a)&'e #a) pa$a p+&e& ae+#) 'a%p% aae+#)" ;a,+8a,+ 3a 'e'pea+%.) p+&e& aae+#) a,a+a la): ,e'pe+a,%+* pH* &e,+a&) &%#&,+a, $a a, #e+a%"
•
Te'pe+a,%+
Ga& $apa, $).a&)la 7)a &%.% a,a+a 4 = >0?9 $a &%.% $)7aa &,a" Ba,e+) aa 'e.a&)la e)' 3a le#). #a3a pa$a ,e'pe+a,%+ p,)'%'" Se'a) ,)) ,e'pe+a,%+ +ea&) 7%a aa &e'a) epa, ,e,ap) #a,e+) aa &e'a) #e+%+a" P+&e& pe'#e,%a 'e,aa #ee+7a pa$a +e,a ,e'pe+a,%+ -0840?9* ,ap) $apa, 7%a ,e+7a$) pa$a ,e'pe+a,%+ +e$a.* 4?9" La7% p+$%&) a& aa a) 1008400@ %,% &e,)ap ea)a ,e'pe+a,%+ 12?9 pa$a +e,a ,e'pe+a,%+ 48>5?9" M)++a)&'e 3a #e+7e)& ,.e+'p.)l) le#). &e&),) ,e+.a$ap pe+%#a.a ,e'pa+a,%+ $a+)pa$a 7e)& 'e&p.)l)" Pa$a ,e'pe+a,%+ -9* 7e)& 'e&p.)l) $apa, #e+,a.a pa$a pe+%#a.a ,e'pe+a,%+ 2*9" U,% 7e)& ,.e+'p.)l) pa$a &%.% 4?9* pe+%#a.a &%.% 3a $))a 0*9 $a pa$a ,e'pe+a,%+ 52?9 pe+%#a.a ,e'pe+a,%+ 3a $))a 0*-?9" •
pH (ea&a'a!
Ba,e+) pe.a&)l 'e,aa &aa, &e&),) ,e+.a$ap pe+%#a.a pH" Re,a pH p,)'%' %,% 7e)& #a,e+) pe.a&)l 'e,aa a,a+a >*4 = C*4" Ba,e+) 3a ,)$a 'e.a&)la 'e,aa ,)$a #e),% &e&),) ,e+.a$ap pe+%#a.a pH* $a $apa, #ee+7a pa$a pH a,a+a 5 .)a <*5" a+ea p+&e& aae+#) ,e+$)+) $a+) $%a ,a.ap 3a),% ,a.ap pa'#e,%a a&a' $a ,a.ap pe'#e,%a 'e,aa* 'aa pea,%+a pH a6al p+&e& &aa, pe,)" Ta.ap pe'#e,%a a&a' aa 'e%+%a pH a6al" J)a pe%+%a )) %%p #e&a+ aa $apa, 'e.a'#a, a,)),a& ')++a)&'e pe.a&)l 'e,aa" U,% 'e)a,a, pH $apa, $)la%a $ea pea'#a.a ap%+" •
&e,+a&) S%#&,+a,
Sel ')++a)&'e 'ea$% 9a+#* N),+e* P&+ $a S%l%+ $ea pe+#a$)a 100 : 10 : 1 : 1" U,% pe+,%'#%.a ')++a)&'e* %&%+8%&%+ $) a,a& .a+%& a$a pa$a &%'#e+ 'aaa3a (&%#&,a+,!" &e,+a&) &%#&,+a, $apa, 'e'pea+%.) p+&e& e+7a ')++a)&'e" $)&) 3a p,)'%' $)apa) 7)a 7%'la. ')++a)&'e &e#a$) $ea &e,+a&) &%#&,+a," a$%a a)+ $ala' &%#&,a+, $a .'e),a& &)&,e' 7%a 'e'pea+%.) p+&e& e+7a ')++a)&'e" a+ea a$%a a)+ 3a ,)) aa 'e'%$a.a p+&e& pe%+a)a* &e$aa .'e),a& &)&,e' 'e'#%a, ,a a,a+ ')++a)&'e $ea &%#&,+a, 'e7a$) le#). ),)'" •
a, Be+a%
a, +a) 'a%p% a+a)* #a) 3a ,e+la+%, 'a%p% ,e+&%&pe&) $apa, 'e7a$) pe.a'#a, a,a%p% +a% #a) pe+,%'#%.a ')++a)&'e 7)a ,e+$apa, pa$a &e,+a&) 3a ,))" U,% la' pa$& %'%'3a &)a, +a% aa &e'a) #e+,a'#a. $ea ,))3a ale&) $a #e+a, a,'3a" Ba,e+) pe.a&)l 'e,aa le#). &e&),) ,e+.a$ap +a% $a+)pa$a #a,e+) pe.a&)l a&a'"
A)+ l)'#a. #e&e+,a ')+#a ,e+&%&pe&) $ala' a)+ l)'#a. ,e+&e#%, #)a&a $)&e#%, $ea ')Fe$ l)%+" U,% 'ee,a.%) %a,),a& ')+#a ,e+&%&pe&) pe$e'p&)&) a,a% pe$e+a$a&) a)+ l)'#a. 'aa $),e,%a $ea 'e%%+ a$%a pa$a,a ,e+&%&pe&) 3a '%$a. 'e%ap (')Fe$ l)%+ la,)le &%&pe$e$ &l)$&/MLVSS! $ala' +ea,+" III%
Meo"ologi Prakik!m 3%,% Ala "an Bahan •
Ala, 3a $)%aa
•
2 #%a. la#% e+le'e3e+ 250 'l 2 #%a. + ela& 2 #%a. a6a p+&ele 1 #%a. $e&)a,+ 1 #%a. e+aa aal),)& 1 Ba.a )')a 3a $)%aa Na'a #a.a Gl%&a NH4H9OH2PO4 NaH9O 2HPO4 T+ae Me,al Sl%,) MSO4"CH2O T+ae Me,al Sl%,) ;e9l9a9l2 9l 99l2 N)9l2 ;AS I$)a,+ ;e++) e+,a& &a+)
3%*% Pro#e"!r 'er2a •
Ta.ap Pe+#aa
1 #%a. e 1 #%a. %+aee 1 #%a. .a. 9OD $)e&,e+ 2 #%a. ,a#% .a. #%a. #%+e, * le'* $a &,a,)
&e,+a&) (/L! 2*0 0*15 0*15 0*5 0*5 8 5*0 8 5*0 5*0 5*0 1*0 1*0 8 ( - ,e,e&! 8
Vl%'e ('L! 8 8 8 8 1 8 1
8 8 8
Lakukan aklimatisasi mikroba
Tentukan konsentrasi COD awal reaktor
Tentukan konsentrasi COD umpan
Tentukan konsentrasi COD efuen
Lakukan percobaan inti
Tentukan MVLSS
Catat total gas terbentuk
•
Pee,%a 9OD Sa'pel
Dinginkan, titrasi dengan !" # ferroin Masukkan tabung Hach pada digester, panaskan 150 oC Masukkan 2.5 ml sampel, 1.5 ml kalium bikromat, 3.5 ml asam sulfat
•
Pee,%a MLVSS
$akukan untuk a%uadest sebagai blanko
Panaskan cawan pijar, T=!! oC, t=" jam Panaskan kertas saring, T="!# oC, t= " jam Dinginkan $alam $esikator Timbang berat cawan % kertas saring &ingga konstan Saring '! ml air limba&
I)%
Daa Prakik!m •
Da,a pe+#aa 9OD Sa'pel
Vl%'e Pe),+a ('l!
Rea,+ 1 Rea,+ 2 Bla
•
1*>>> 1*CC> 2*1>0
Vl%'e Pe),+a ('l! 1*>>0 1*C<0 2*1>4
Da,a pe+#aa MLVSS
Rea,+ 1 Be+a, a6a p)7a+ e+,a& &a+) &e#el%' $)paa&a -4*40>0 +a' Be+a, a6a p)7a+ e+,a& &a+) &e&%$a. $)paa&a --*41< +a'
Rea,+ 2 Be+a, a6a p)7a+ e+,a& &a+) &e#el%' $)paa&a 41*41-C +a' Be+a, a6a p)7a+ e+,a& &a+) &e&%$a. $)paa&a 40*41 +a' )%
Pengolahan Daa
Ra,a8+a,a ('l! 1*>>1*CC< 2*1>2
-%,% Perhi!ngan 1OD
( a−b ) c x 1000 x d x p 9OD +ea,+ 1
ml sampel
( 2,162 −1,663 ) x 0,25 x 1000 x 8 x 20
2,5
C<4 '/l
( a−b ) c x 1000 x d x p 9OD +ea,+ 2
ml sampel
( 2,162 −1,778 ) x 0,25 x 1000 x 8 x 20
2,5
4 5,66 mg7l )%*%
Perhi!ngan ML)SS
( c −d ) MLVSS +ea,+ 1
> mlsampel F 10
(34,4060−33,4918 )
40
F 10>
0*022< F 10> '/l
( c −d ) MLVSS +ea,+ 2
> mlsampel F 10
( 41,4137 − 40,4919 )
40
F 10>
0*02-0 F 10> '/l
)I%
Pembaha#an
Pa$a p+a,)%' )) $)la%a pela.a a)+ l)'#a. &ea+a aae+#)" P+&e& aae+#) 'e+%paa p+&e& pe'ea.a #a.a8#a.a +a) le. ')++a)&'e $ala' ea$aa ,apa &)e" Ba.a %,a'a 3a $)%aa pa$a p+a,)%' )) 3a),% l)'#a. a)+ 3a 'e')l)) 9OD 2000 '/L" Se'e,a+a ),% pe+ala,a %,a'a 3a $)%aa pa$a
p+a,)%' )) a$ala. $%a #%a. +ea,+ aae+#) 3a #e+%&) &e#aa) +ea,+ ,e'pa, ,e+7a$)3a $e'p&)&) #a.a8#a.a +a) 3a ,e+a$% $) $ala' a)+ l)'#a. 3a $)la%a le. ')++a)&'e" Pa$a p+a,)%' )) $%a #%a. +ea,+ aae+#) ,e+&e#%, $)&%&% &ea+a pa+alel* $)'aa a$%a +a) $a+) el%e &ala. &a,% +ea,+ ,)$a aa 'e'pea+%.) a$%a +a) $a+) el%e +ea,+ la)3a" Pela.a aae+#) 'e+%paa pela.a a)+ l)'#a. $ea ')++a)&'e ,apa 'e%aa &)e (%$a+a!" e.a$)+a O2 $ala' &)&,e' pela.a $apa, 'e3e#a#a pe+,%'#%.a ')++a)&'e pe$e'p&)&) #a.a #a.a +a) $ala' a)+ l)'#a. ,e+a%" Pela.a &ea+a aae+#) $)%aa %,% a)+ l)'#a. 3a 'ea$% #a.a +a) (9OD! 2000 '/L" Dala' &a'pel l)'#a.* $),a'#a.a %,+)&) &e#aa) &%'#e+ 'aaa #a) ')++a)&'e 3a aa 'e$e'p&)&) #a.a +a) &e.)a 'e%+%a a$%a +a) $ala' &a'pel" Pa$a pe+#aa* $)la%a pe%%+a 9OD el%e 'a&)8'a&) +ea,+ %,% 'ee,a.%) a$%a +a) $ala' &a'pel" Pe%%+a 9OD $)la%a %,% 'ee,a.%) #a3a3a &)e 3a $)#%,%.a %,% 'e&)$a&) a$%a +a) $ala' &a'pel" Se'a) ,)) )la) 9OD* a$%a +a) $ala' &a'pel p% &e'a) #a3a* $a %al),a& a)+ &e'a) #%+%" Dala' aal)&)& 9OD* +ea&) 3a ,e+7a$) a$ala. +ea&) +e$& $ala' ea$aa a&a'" Sa'pel el%e pe+l% $)ee+a ,e+le#). $a.%l% &e#a3a 20 al) aa+ ,)$a ,e+lal% pea,* &e.)a 'e'pe+'%$a. pee,%a ,),) a.)+ ,),+a&)" Sela) ),%* peee+a $)pe+l%a aa+ Ha. 9OD D)e&,e+ $apa, #ee+7a &ea+a p,)'%'" N)la) 9OD a%a$e& 7%a $)%%+ &e#aa) #la" Dala' ,a#% Ha.* $),a'#a.a 1*5 'l la+%,a al)%' #)+'a, 3a 'e+%paa &)$a,+ %a, &e#aa) &%'#e+ &)e" Sela7%,3a $),a'#a.a 7%a -*5 'l la+%,a a&a' &%la, $ea A2SO4 %,% 'e.)laa a%a $a+) l+)$a $a 'e'pe+epa, +ea&)" Ta#% Ha. $)'a&%a e $ala' Ha. 9OD D)e&,e+ &ela'a 2 7a' pa$a &%.% 1509 &ea+a $%pl" El%e $a+) ,a#% Ha. e'%$)a $)$))a $a $)la%a ,),+a&) 'e%aa la+%,a ;AS 0*1 N $ea )$)a,+ e++)" Pe),+a&)a $ea la+%,a ;AS #e+,%7%a %,% 'ee,a.%) al)%' #)+'a, 3a ,)$a ,e+e$%&)" Bla #e+%&) &e#aa) a,+ pe+e&) %,% 'e.)$a+) a$a3a a, +a) $a+) pela+%, 3a )%, ,e+&)$a&) &aa, +ea&) #e+la&% &e.)a l%'e ,),+a 3a $)pe+le. $a+) p+&e& ,),+a&) .a3a l%'e ,),+a 3a #e+ea&) $ea &a'pel" Da+) pe+#aa $)pe+le. )la) 9OD +ea,+ 1 $a 2
&ea+a #e+%+%,a a$ala. C<4 '/L $a >144 '/L" N)la) 9OD 'a&). ,e+#)la ,)) $)a+eaa $)&) pe+a&) pe+#aa 3a #el%' p,)'%'* ')&al3a ,e'pe+a,%+* &e+,a e&ala.a &aa, 'ea'#)l &a'pel $ala' ,a#% Ha." Pa$a &aa, pea'#)la &a'pel &e#a3a 2*5 'l* &a'pel 3a ,ela. $)ee+a 'eala') pea$%a* &e.)a ,e+$apa, e'%)a &e#a)a ')++a)&'e )%, 'a&% e $ala' ,a#% Ha." Sela) ),%* ,e+7a$) e#+a 3a $apa, 'ea% 7ala3a p+&e& pela.a aae+#)" Pa$a pela.a aae+#)* aa $).a&)la a& 3a &e#a)a #e&a+ #e+%pa a& 'e,aa (9H4!" Ga& ,e+&e#%, 'e+%paa #)a& 3a $apa, $)'aaa,a &e#aa) &%'#e+ ee+) al,e+a,)" Vl%'e a& 'e,aa 3a ,e+#e,% $a+) p+&e& pela.a l)'#a. &ea+a aae+#) )) $apa, $),e,%a $ea 'e%%+ l%'e a)+ 3a el%a+ $a+) ,a#% a& collection" Ga& 'e,aa 3a ,e+#e,% ,e+&e#%, aa 'e$+ a)+ el%a+ $a+) ,a#% a& collection &e.)a l%'e a)+ 3a el%a+ $a+) ,a#% a& collection ,e+&e#%, &a'a $ea l%'e a& 3a 'e,aa 3a ,e+#e,%" P+a,)%' )) 'e%aa pela.a &a,% ,a.ap* $)'aa +ea&) pela.a 3a 'el)p%,) +ea&) .)$+l)&)&* a&e,ee&)&* $a 'e,aee&)& #e+la&% $ala' &a,% +ea,+" Sea+a ,e+),)&* pe%+%a a$a+ +a) +ela,) epa, 7)a p+$%&) a& 'e,aa &,a#)l" Na'%* a$a+ +a) 3a ,e+lal% ,)) 3a $),%7%a $a+) el%e +ea,+ 1 $a 2 'e3e#a#a p+$%&) a&a' #e+le#). &e.)a 'ea% p+&e& 'e,aee&)&" ;l%,%a&) a$a+ +a) $apa, ,e+7a$) a+ea pea$%a 3a %+a p,)'al &e.)a ')+#a ,)$a ,e+a'p%+ &ea+a 'e+a,a $a ,)$a $apa, #ee+7a &ea+a p,)'al" e'%$)a* $)la%a pe%%+a )la) MLVSS (M)Fe$ L)%+ Vla,)le S%&pe$e$ Sl)$! $a+) el%e +ea,+ 1 $a 2*$)'aa )la) MLVSS &a'a $ea )la) VSS" N)la) VSS 'e+%paa a$%a +a) 3a '%$a. ,e+%apa* 3a )la)3a $apa, 'e6a)l) 7%'la. ')++a)&'e3a a$a $) $ala'3a" Pe%%+a MLVSS $)la%a %,% 'ee,a.%) %a,),a& ')+#a 3a 'e$e'p&)&) #a.a +a)" Da+) pe+#aa ,e+&e#%, $)pe+le. )la) MLVSS $a+) +ea,+ 1 $a 2 'a&)8'a&) a$ala. 0*022 '/L $a 0*02-F10> '/L" Da+) )la) MLVSS 3a $)pe+le.* )la) ,e+&e#%, &%$a. 'e'e%.) #a% '%,% $a $apa, la&% $)#%a e l)%a" A+,)3a* p+&e& pela.a aae+#) &%$a. p,)'%' %,% 'e%+%a )la) MLVSS" Na'%* ,e+$apa, e'%)a e&ala.a pe%%+a MLVSS $)a+eaa pa$a &aa, p+&e& pe3a+)a* &e#a)a &a'pel #)&a 7a$) 'a&). ,e+,)al $) $)$) ela& a,a% ala, )l,+a&) &e.)a pe%%+a MLVSS %+a a%+a,"
)II%
'e#im(!lan
N)la) 9OD 3a $)pe+le. pa$a p+a,)%' )) a$ala. C<4 '/L %,% +ea,+ 1 $a >144 '/L %,% +ea,+ 2" N)la) 9OD 3a $)pe+le. pa$a p+a,)%' )) 'a&). ,e+#)la ,)) $)a+eaa $)&) pe+a&) pe+#aa 3a #el%' p,)'%'* ')&al3a ,e'pe+a,%+* &e+,a e&ala.a &aa, 'ea'#)l &a'pel $ala' ,a#% Ha." •
N)la) MLVSS $a+) +ea,+ 1 $a 2 pa$a p+a,)%' )) 'a&)8'a&) a$ala. 0*022 '/L $a 0*02-F10> '/L" Da+) )la) MLVSS 3a $)pe+le.* )la) ,e+&e#%, &%$a. 'e'e%.) #a% '%,% $a $apa, la&% $)#%a e l)%a" A+,)3a* p+&e& pela.a aae+#) &%$a. p,)'%' %,% 'e%+%a )la) MLVSS"
)III%
Da8ar P!#aka
B%$)a&,%,)* He+a6a,)* 2010* B%% A7a+ B),el) L)%aK* J%+%&a Te) )')a = Pl#a* Ba$%" Pea7a+ Pela.a L)'#a. I$%&,+) (TIM!* 200>* Petunjuk Praktikum Pengolahan Limbah Industri* J%+%&a Te) )')a = Pl#a* Ba$%"