Kahalagahan ng Pagsasalin Ano ang kahalagahan ng pagsasalin? Bakit kailangang magsalin? Kung pagbabalikan natin ang kasaysayan, makikita natin ang mahalagang bahaging ginagampanan ng pagsasalin kahit noon pa mang unang panahon gaya ng sinabi ni Ramos sa kanyang artikulong Pagsasalin Tungo sa Pagpapayaman ng Wikang Pambansa (1998) Ayon kay Ramos! Bago pa man "umating ang mga tagakanluran, sigura"o nang umiiral sa kapuluan impormal na pagsasalin sa oral na komunikasyon #ahalaga rin siguro ito sa kanilang kabuhayan tula" ng bart$r syst$m o pagpapalitan ng mga kalakal hin"i lamang sa pagitan ng mga katutubo kun"i sa mga taga%ibang bayan sa silangan, tula" ng mga Tsino na napa"pa" sa kapuluan ng Pilipinas 18 &ang "umating naman ang mga Kastila, kinakailangan ang pagsasalin para sa "ala'ang layunin (1) ang pananakop at () ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo *a aklat ni +$nuti (1998) ay kanyang sinabi sa pamamagitan ng kanyang pali'anag na batay kay Raa$l (1998) ay ganito ang isinaa"! ang mananampalataya na tumatanggap sa -iyos na Kristiyano K ristiyano ay nagpapasako.p nagpapasako.p "in sa /aring Kastila na banal na itinalaga, lalo na sapagkat iniuugnay ng mga misyon$ro ang pampulitikang pagpapasakop "itto sa lupa sa kaligtasan sa kabilang buhay buhay Kaya, ayon pa rink ay Ramos 0Bilang bahagi ng layuning mapalaganap sa bansa ang Kristiyanismo, Kristiyanismo, isinalin ng mga misyonaryong Kastila sa Tagalog (at iba pang 'ika sa bansa) ang mga aklat%"asalan, kat$kismo, a'it pansimbahan, pansimbahan, s$rmon, pagsasanay sa mga 2a'ain pangkabanalan *a pamamagitan ng pagsasalin ay naitanim ng mga mananakop na kastila sa isip at "am"amin ng kanilang sinakop ang kanilang mga i"$olohiya, panini'ala panini'ala at pananampalataya pananampalataya Ayon pa kay *antiago (1993)! 0 Batay sa kanilang karanasan (mga Kastila) sa timog at /ilagang Am$rika, higit na nagiging matagumpay ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng mga 'ika ng mga katutubo Ang panahong ito ng pananakop ng mga Kastila ayon na rin sa huli ang maituturing na unang yugto ng kasiglahan sa pagsasaling'ika sa Pilipinas #ula sa mga nabanggit, makikita ang kahalagahan ng pagsasalin, sa ugnayang pangkom$rsyo sa "ala'a o mahigit pang bansa, sa pagpapairal ng kapangyarihan at kamulatang par$lihiyon Buko" pa sa mga kahalagahang ito, may malaking bahaging ginagampanan ang pagsasalin sa paglilipat at palitan ng kulturat kaalaman sa buong mun"o *abi ni Almario sa kanyang artikulong Pagsulyap sa Kasaysayan ng Pagsasalin! 0Kung ang pagkaimb$nto ng pap$l ay nagpakahalaga sa lansakan at matagalang pang%iimbak ng matatayog na karunungan karunungan at "akilang panitikan, ang pagsasalin naman ang nagging mabisang kasangkapan sa pagkakalat pagkakalat at pagtanggap ng mga naturang pamana ng sibilisasyon sibilisasyon sa ibat ibang lugar sa buong mun"o 4sang halimba'a na ng "akilang panitikang naipamana "ahil sa pagsasalin ang $pikong 5"yss$y ni /om$r na sinasabing pinakamatan"ang nakaulat na salin Ang mga karunungang karunungang isinulat nina Aristotl$, Plato, 2al$n, /ippo6rat$s at iba pang mga "akilang 2riy$go ay naipamana rin sa "aig"ig "ahil sa
pagsasalin #ula pa rin sa artikulong huling binanggit ay sinabi ni Almario na 0Kasangkapan ang pagsasalin upang ganap na makinabang ang using bansa o pook sa mga implu'$nsiyang mula sa isang s$ntro o sulong na kultura 4binigay niyang halimba'a "itto ang pagsagap at pakikinabang ng mga kulturang 7atin at Arab$ sa kulturang 2riy$go sa pamamagitan ng salin 19
Ang sariling kulturang Pilipino ay sumagap at nakinabang "in sa mga kultura ng mga kolonisa"or nito sa pamamagitan ng mga salin Ayon kay Ramos! *a mga kolonisa"or nito, ang mga Kastila ang may pinakamalaking implu'$nsiya sa bansa lalo na sa bas$han ng unang 'ikang pambansa natin, ang Tagalog &alaman natin ang mga batayang aralin sa kristiyanismo sa pamamagitan ng -o6trina hristiana $n la l$ngua spanola at mula sa iba pang mga salin tungkol sa simbahan o $kl$syastik &agkaroon tayo ng kaalaman sa pulitika "ahil sa mga salin na pampulitika at nilalaman at layunin Kabilang "itto ang /uling Pahimakas na salin ni An"r$s Bonia6io ng #i :ltimo ni ;os$ Ri
$hoo" R$sour6$ $nt$r, na kanyang inilaha" sa artikulong Pagsasalin ng Kaalaman Pant$knolohiya (199) *a artikulong ito ay kanyang sinabi! 0Pinatunayan ng maraming tagasubaybay na mamamayan na "umagsa sa pagbili ng mga babasahin gabay sa kaalamang pant$knolohiya na sila ay natuto, nakinabang at nagamit sa kanilang pag%unla" ang mga babasahin naisalin /in"i rin "apat kaligtaan ang kahalagahan ng pagsasalin sa pagsulong o pagyabong ng 'ikang pambansa o sa int$l$kt'alisasyon nito #ula sa artikulo ni @ortunato na pinamagatang Pagsasalin! 4nstrum$nto sa 4nt$l$kt'alisasyon ng @ilipino 1991 ay kanyang sinabi! &apakahalaga ng pagsasaling'ika upang mailapat ang mga 0naimbak na karunungang nasa mga aklat na nasusulat sa 4ngl$s at iba pang int$l$kt'alisa"ong 'ika Tumutulong "in ang pagsasalin na magkaroon ng mga bagong impormasyong
6ultural ang mga iskolar na babasa ng salin Ang pag%intro"yus ng mga bagong kons$ptong pro"ukto ng pagsasalin ay nakatutulong sa int$l$kt'alisasyon Cumayaman ang kultura ng @ilipino sa pag"arag"ag ng mga bagong l$ksikon *a ganitong paraan napapayaman ang 'ikang @ilipino at nabubuo ang kultura ng sy$nsya at mga asignaturang abstrak sa pamamagitan ng b$hikulong ginagamit #ula pa rin sa artikulong ito, inilaha" na mayroon itinuturing na mahahalagang larangan na ginagamitan ng "iskursong int$l$kt'al at $l$gant$ at nangangailangan ng mataas na kasanayang panga'ika lalo na sa pagbasa at pagsulat Ang mga ito ay $"ukasyon (lalo na sa hayskul at unib$rsi"a") mas m$"ia , siy$nsya at t$knolohiya , goby$rno, batas hukuman, kom$r"yo at in"ustriya, prop$syong pangm$"isina, abogasya, at lit$ratur$ Ang mahalagang larangan ito ang "apat na gamitan ng int$l$kt'alisa"ong @ilipino na naghahanga" na makaganap na "ominant$ng mi"yum sa lahat ng larangan ng paggamit nito at makatugon sa mga pangangailangan komunikasyon tula" ng kasapatan ng 4ngl$s, at gaya ng siniping pahayag sa itaas,makikita ang mahalagang bahaging ginagampanan ng pagsasalin sa ga'aing int$l$kt'alisasayon Bilang pag'a'akas,mainam na malaman natin ang sinabi ni Th$o"or$ / *a>ory (199) tungkol sa unib$rsal na ga'ain ng pagsasalin 2anito ang kanyang sinabi na isinalin ni 2Almario D *a lahat ng "ako, isinaga'a ang mga salin alang%alang sa mga "alisay na layunin utilitaryo at 'alang ibang nasa tagasalin maliban sa pag% aalis ng ha"lang na naghihi'alay, "ahil sa pagkakaiba ng mga 'ika sa manunulat at sa mambabasa E 1F Pagsasalin! Agham ba o *ining ? Kung ang mga a'tor at "alubhasa sa larangan ng pagsasalin ay nagkakaisa sa pagsasabing "i'a,kahulugan o m$nsah$ ang isinalin sa ibang 'ika , tila nagkakaiba naman ang kanilang opinion sa katanungang kung agham ba ito o isang siningTingnan na lamang halimba'a ang pamagat ng mga sumusuno" na aklat! To'ar" a *6i$n6$ o Translating ni ug$n$ Th$ori$s ( 19G3) ,Th$ Art o translation ni Th$o"or$ *a>ory ( 199) at *ining ng Pagsasaling 'ika ni Alonso 5 *antiago (1993) 4niliha" ni 2$nt$lop ni &i"a ng agham ng pagsasalin ay u"yok ng p$rsonal na hin"i pagkagusto sa nakikita niyang 6lassi6al r$>i>al sa ikalabinsiyam na "antaon pagbibigay%"iin sa katumpakang t$knikal ,pagsuno" sa anyo , at lit$ral na pagpapakahulugan kaugnay ng kanyang ga'aing pagsasalin ng bibliya na noong una ay 0pra6ti6$%ori$nt$" ang kanyang sist$mang sinusuno"Ayon pa kay 2$ntali"$yt ang kanyang m$to"olohiya at gamitin ito sa pagsasalin sa kalahatan4nilaha" pa rin ni 2$nt
sa t$oryang pagsasalin sa kalahatan mga tuntuning transormasyunal at ng kanyang t$rminolohiya 4to ang ipinahayag ni &i"a (19G3) ! DHthough no on$ 'ii "$ny th$ artisti6s $l$m$nts in goo" translating,linguists ang philologist ar$ b$6oming in6r$asingly a'ar$ that th$ pro6$ss o translating ar$a am$nabl$ to rigorous "$s6ription E Ang pahayahag na ito ni &i"a ay may pagpapali'anag sa aklat ni *antiago na ganito!4pinali'anag pa niya (&i"a) na kapag pinag%usapan ang agham ng pagsasaling%'ika (s6i$n6$ o translating), hin"i natin maii'asang pamasuong sa asp$kto ng paglalara'an Kung ang lingg'istika, aniya ay mauuring D "$s6ription s6i$n6$ 0 ang paglilipat ng m$nsah$ mula sa isang 'ika tungo sa ibang 'ika ay maaari ring ituring na isang sy$ntipiko o makaagham na paglalara'an 4pinali'anag pa niya na ang isang taong nagpipilit na ang pagsasaling%'ika ay isang sining at 'ala nang iba pa ay maaaring nagiging paimbaba' ang kanyang pagsusuri sa kanyang ginaga'a/in"i siya lumalalim nang husto upang malimi niya ang mga makaagham na asp$kto ng pagsasalin na kalimitang nakatago sa ilalim ng lanta" ng mga simulain at prinsipyo2ayunpaman, tinatanggap "in niya ang katotohanan na ang isang taong yumayakap naman sa panini'alang ang pagsasaling%'ika ay isang agham at 'ala nang iba pa ay hin"i marahil napag%aralan nang husto ang kanyang ginaga'a upang mapahalagahan ang makasining na asp$kto ng pagsasalin% isang "i "apat ma'alang sangkap sa isang mabuting salin,lalo na sa mga obrang pampanitikan *inasabi pa ng mga hin"i nanini'ala na ang pagsasaling%'ika ay isang sining na kung may sining man ng pagsulat, sa pagsasaling%'ika ay 'ala sapagkat isinalin lamang ang isang likhang%sining Ano naman ang sabi ni *a>ory (199) na nanini'alang isang sining ang ga'aing pagsasalin ? 4to ang kanyang pahayag ! Th$ 6ont$ntion that translation is an art 'ill b$ a"mitt$" 'ithout h$sitation by all 'ho ha>$ ha" mu6h $Ip$ri$n6$ o th$ 'ork o translating = th$r$ may b$ oth$rs 'ho 'ill not so r$a"ily agr$$ (but) a soun" m$tho" is to 6ompar$ th$ task o translating in all its orms 'ith th$ uni>$rsally a6kno'l$"g$ arts o painting an" "ra'ingTh$y 'ii b' oun" to b$ parall$lst$p by st$p Balikan natin ang akalat ni *antiago para sa pali'anag kaugnay ng pahayag na ito,2anito ang kanyang pali'anag! At kanyang (*a>ory) ipinali'anag na sa pagpipinta, ang maling kulay o laki ng isang guhit ay katumbas ng isang maling sa "im$nsion,sukat o proporsyon ng alinmang bahagi ng lara'an ay katumbas ng pagkakamali sa pagbibigay%kahulugan sa tunay na "i'a ng isang parirala
Kapag ang isang tula Ayon sa kanya (*a>ory)ay isinalin ng isang karani'ang tagapagsalin sa paraang tuluyan,katula" lamang ito ng sk$t6h ng isang patakbuhing pintor na hin"i naging matapat sa orihinal na lara'anAng "i'a ng nasa orihinal subalit sa saling tuluyan at ang tana'in sa sk$t6h ay tula" "in san g nasa orihinal subalit sa salitang tuluyan at ang masasabing na'ala an gang DmusikaE na na"arama ng mambabasa sa orihinal na tula2ayun"in naman, sa sk$t6h ng pintor ay namo"ipika na rin ang DbuhayE na pumipinting sa orihinal na lara'an= na kung may kulay ang orihinal ,ang sk$t6h ay naging bla6k an" 'hit$ 2ayunpaman , ang bihasang tagapagsalin ay maaaring makaga'a ng isang saling tuluyan nang hin"i na'a'alang lubusan ang himig o DmusikaE ng orihinal, tula" "in naman ng isang pintor na nagbibigay%buhay pa rin ang kinokopyang lara'an kahit iba ang kanyang mga gamit at pamamaraan#ababanggit na ang salin ng mga lara'an kuha ng isang litratista 4toy tiyak,sapagkat ang mahalaga sa mga ito ay ang nilalaman o "i'a at hin"i ang $stilo ng a'tor2ayun"in, ang pagsasaling "i% malaya ay maihahambing sa matapat na paglalara'an ni #i6ha$lang$lo sa kanyang mga painting samantalang ang malayang pagsasalin ay maitutupa" naman sa pamaraan ni Pi6asso Batay sa inilaha" na mga pahayag at pagpapali'anag ng mga "alubhasa masasabi natin na ang ga'aing par$hong agham at sining 13 #ga Katangian ng Tagasalin *i *antiago sa kanyang librong *ining ng Pagsasaling%'ika ay maglagom sa tatlong katangian "apat taglayin ng nagsasalin ayon kina &i"a at *a>oryAng mga ito ay ! 1) *apat na kaalaman ng "ala'ang 'ikang kasangkot sa pagsasalin) *apat na kaalaman sa paksang isasalin at F) *apat na kaalaman sa kultura ng "ala'ang bansang kaugnay sa pagsasalin Ang unang katangian binangggit ay nahahati sa "ala'a% sapat na kaalaman sa gramatika ng "ala'ang 'ikang kasangkot sa pagsasalin At sapat na kakayahan sa pampanitikang paraan sa pagpapahayag *akop ng unang katangiang binanggit ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa gramatika ng mga 'ikang sangkotKabilang "itto ang pagkakaroon ng kaalaman sa mga kakanyahan ng "ala'ang 'ika, sa sist$mana paglalapi at pagbuo ng mga parirala na hi"ni maaaring ilipat sa @ilipino o sa anumang 'ikang salinan Kaugnay ng mga kakanyahan ng 'ika, may binibigay si 5tan$s na ilang kakayahan ng @ilipino at 4ngl$s na may kinalaman sa pagsasalin sa kanyang panayam sa *$minar%Workship in Translation o 4nstru6tional #at$rials rom nglish kakanyahan tungkol sa mga pariralang pangngalan (noun phras$s), sa panghalip mga pang ukol #ga 0noun phras$ 6ompl$m$nt, mga pan"i'a at 0'or" or"$r Ang mga ito ay tatalakayin sa susuno" na pahina