Izrada BPKN -A

Edin Mazić

IZRADA BPKN-a DIJELA OPĆINE POSUŠJE – K.O.

VUĈIPOLJE

Mentor:

Slobodanka Ključanin

Sarajevo, 2013.

Komisija za polaganje stručnog ispita

Sarajevo,....................

Stručni ispit Tema: IZRADA BPKN-a DIJELA OPĆINE POSUŠJE – K.O.

VUĈIPOLJE

Predsjednik komisije:

_______________________ _______________________

Kandidat :

_______________________ _______________________

1

Sadržaj 1. Uvod ..........................................................................................................................................3 2.

Historijat katastra zemljišta u općini Posušje.......................................................................4

3. Preuzimanje Preuzimanje podataka i ocjena kvalitete kvalitete materijala ................................................... ........4 4. Skeniranje Skeniranje i georeferenciranj georeferenciranjee katastarskih katastarskih planova................................................... ........6

4.1. Postupak skeniranja .................................................. .................................................... ............................................................6 ........6 4.2. Georeferenciranje skeniranih podloga ......................................................................... ........9 4.2.1. Transformacija rasterskih podataka ................................................ .........................9 4.2.2. Polinomska transformacija.......................................................................................9 4.3. Postupak georeferenciranja u Raster Design-u ...................................................... ...................................................................12 .............12 5. Vektorizacija ..........................................................................................................................16

5.1. Izrada baze podataka katastra nekretnina (BPKN) (BPKN) ................................................ .............16 5.1.1. GML – Geography Markup Language aplikacijska ap likacijska shema ...................................17 5.1.1.1. Oblik GML dokumenta .................................................. ................................17 5.1.1.2. GML sheme ................................................. ..................................................19 5.2. Sadrţaj baze podataka ........................................................................................................20 5.3. Izrada baze podataka u ArcGIS-u.......................................................................................22 ArcGIS-u.......................................................................................22 5.4. Vektorizacija pomoću softvera ArcGIS .............................................................................26 6.

Kontrola izrade i postupak uvoĊenja BPKN-a BPKN-a u redovnu upotrebu ...............................30

7.

Tehniĉki izvještaj ...................................................................................................................34

8. Literatura................................................................................................................................36

Biografija ......................................................................................................................................37

2

1. Uvod

Katastar zemljišta zasniva se na katastarskoj izmjeri i klasiranju svake čestice. Temeljno zadatak katastra je da se svaka parcela prikaţe grafički na planu, dok su ostali podaci o kulturi, klasi, bonitetu zemljišta te vlasnicima i posjednicima prikazuju u pratećem operatu.

Razvojem računara javila se potreba za uvoĎenjem digitalnog katastra zemljišta i nekretnina. Time je omogućeno lakše, brţe i efikasnije korištnje prostornih podataka, kao i njihovo evidentiranje i aţuriranje. Model podataka katastra zemljišta i nekretnina u BiH razvijen je unutar Projekta zemljišne administracije, a Federalna uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove je, kao rezultat projekta Zemljišne administracije, donijela pravilnik o izradi, odrţavanju, distribuciji i čuvanju podataka katastra nekretnina.

Modelom je predviĎeno voĎenje katastra nekretnina u jedinstvenoj bazi podataka tzv. BPKN (objedinjeni alfanumerički i grafički dijelovi katastarskog operata). Prednosti ovakvog voĎenja podataka su brojne, a najvaţnij a je jedinstven sistem voĎenja podataka za cijelu FBiH, mogućnost pohrane velikog broja podataka na malom prostoru , te lakše i brţe korištenj e i unošenja novih informacija. U ovom stručnom radu opisan je proces izrade BPKN K.O. Vučipolje, od prikupljanja potrebnih podataka i vektorizacije, zatim provoĎenja svih kontrola do izrade GML zapisa. Vektorizacija je uraĎena u softverskom paketu ESRI ArcGIS koji raspolaţe sa svim komponentama i funkcijama neophodnih za profesionalno uspostavljanje i rad u geografskim informacionim sistemima. Podaci digitalnog katastarskog plana su pohranjeni u prostornu bazu podataka u skladu sa modelom podataka i specifikacijama Federalne uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove.

3

2.

Historijat katastra zemljišta u općini Posušje

U periodu od 1964. do 1984. godine vršen je novi premjer za potrebe katastra zemljišta na području FBiH. Nakon izrade planova uslijedio je postupak izlaganja podataka premjera na javni uvid i rješavanje

ţalbi. Dana 15.01.1967.godine, rješenjem br:1090/2 Republičke geodetske uprave, novi katastarski operat, tj. katastar zemljišta općine Posušje je stupio na snagu i od tada se sluţbeno koristi. Za opštinu Posušje zemljišna knjiga je uništena 1945.godine, mali dio je sačuvan, a stari planovi nisu

odrţavani. Nakon toga je formiran popisni katastar, tako da su podaci novog premjera jedini tehnički podaci o nekretninama, koji se sluţbeno koriste. U općini Posušje ima 27 katastarskih o pćina sa ukupnom površinom od 461 km 2. Broj parcela u općini Posušje je 102552. Katastar zemljišta novog premjera je uspostavljen u 26 katastarskih općina . Katastarska općina k.o. Konjsko Bare je, nakon avio-snimanja 80-ih godina, pripremljena za izlaganje

podataka do čega nije došlo, tako da je to jedina katastarska općina sa starim premjerom. Za ovu katastarsku opštinu je 2009. godine izvršena reambulacija. Za 26 katastarskih općina uraĎeno je skeniranje i georeferenciranje katastarskih planova, od kojih je u

sluţbenoj upotrebi BPKN -a pet, a u izradi je devet katastarskih općina . Katastarska općina Vučipolje pripada općini Posušje i pada na devet listova det alja razmjere R=1:5000.

3. Preuzimanje podataka i ocjena kvalitete materijala

Prema Pravilniku o bazi podataka katastra nekretnina, prikupljanje podataka vrši se sljedećim metodama: 



primarnim; sekundarnim;



preuzimanjem podataka iz postojećih numeričkih izvora;



preuzimanjem podataka iz postojećih digitalnih izvora;



kombinacijom pomenutih metoda (Zakon o premjeru i katastru nekretnina FBiH).

Za katastarsku općinu Vučipolje, za potrebu izrade BPKN -a prikupljeni su sledeći podaci: 

analogne ili skenirane geodetske podloge;



pregledna skica podjele na listove detalja;



ranije digitalizovane granice susjednih katastarskih općina;

4

Osnova za izradu svakog BPKN-a su geodetski planovi. K.O. Vučipolje pada na devet listova detalja razmjere 1:5000, a njihovim pregledom utvrĎeno je (Tabela 1):



fizičko stanje podloga (neoštećen, oštećen, nedostaje dio);



da li postoji sva decimetarska mreţa i da li je ona vidljiva i zasićena tušem (potpuno, potpuno ali sa nedostacima);



stanje detalja na analognim planovima odnosno da li je detalj dovoljno vidljiv i da li postoji detalj

u olovci (čitljiv, nečitljiv). Tabela 1.Opće stanje listova

OPĆE STANJE LISTA Redni broj

Nomenklatura lista

Razmjera L.D.

Fiziĉko

Vrsta podloge

stanje lista

Ĉitljivost sadržaja

Stanje koordinatne

lista

mreže

1

6D13-D3-Raško polje 34

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv

Potpuno ali sa nedostacima

2

6D13-Dc-Raško polje 24

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


3

6D13-Eb-Raško polje 35

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


4

6D13-Ec-Raško polje 25

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


5

6D13-Fa-Raško polje 46

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


6

6D13-Fb-Raško polje 36

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


7

6D13-Fc-Raško polje 26

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


Primjedbe

5

8

6D13-Gb-Raško polje 37

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


9

6D13-Gc-Raško polje 27

1:5000

Korektostat

Neoštećen

Čitljiv


4. Skeniranje i georeferenciranje katastarskih planova

U geodeziji se skeniranje koristi za prebacivanje analognih katastarskih planova u digitalni oblik. Samo

skeniranje znači pretvaranje grafičkih originala u digitalni oblik. Prije samog skeniranja obavezno se uradi priprema analognih katastarskih planova za skeniranje.

Georeferenciranje je prevoĎenje katastarskih podloga iz slikovnog koordinatnog sistema u drţavni koordinatni sistem. Prilikom georeferenciranja katastarskih planova vaţnu ulogu ima odabir metode transformacije. Uzima se ona transformacija čiji matematički model odgovara prirodi sistematskih grešaka analognog plana i grešaka koje nastaju u toku skeniranja.

4.1. Postupak skeniranja

Prije početka skeniranja katastarskih planova potrebno je uraditi sve potrebne pripreme kako bi skeniranje bilo što uspješnije obavljeno. Priprema se sastoji od: čišćenja, brisanja svih sadrţaja plana iscrtanih u olovci, ako oni nisu sluţbeni ili njihovo, eventualno, iscrtavanje u tušu ako su postali sluţbeni, pregled i po potrebi obnavljanje koordinatne mreţe plana (zasićivanje tušem pikira ako je tuš izblijedio), kao i provoĎenje drugih poslova koji će uticati na poboljšanje kvaliteta skeniranja (Pravilnik BPKN, 2008). Zbog veličine geodetskih podloga za potrebe geodezije potrebna veličina skenera formata A1. Skeniranje preuzetih analognih planova je vršeno u prostorijama Federalne uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove sa skenerom CONT EX MAGNUM 8050 koji je zvanični skener Federalne uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove. Ova vrsta skenera omogućava širinu skeniranja od 1500 mm i maksimalnu rezoluciju 400 dpi (URL2). 6

Sam postupak se izvodi tako da se najprije uključi skener i računar i pokrene se program za skeniranje. Ime datoteke (6D13-Gb-Rasko polje_37_S), širina skeniranja, DPI i MODE moraju biti podešeni prije skeniranja.

Slika 1. Skener Contex Magnum 8050

Nakon stavljanja podloge u skener, postupak skeniranja se pokre će bilo kojom tipkom i otvara sliku u

odgovarajučoj aplikaciji i formatu. Potrebno je provjeriti da li je podloga dobro postavljena u skener, a elektronski se moţe zaokrenuti za od -5 do +5 stepeni. Uz opciju Preview moţe se vidjeti izgled materijala koji se skenira. Samo skeniranje započinje zadavanjem komande Scan i traje svega nekoliko sekundi u zavisnosti od širine medija i traţene rezolucije. Tokom skeniranja pomoću tipke Treshold mogu se izjednačavati svijetli i tamni dio. Tehnički podaci skenera Contex Magnum 8050 prikazani su u tabeli br.2. Tabela 2. Tehnički podaci skenera Contex Magnum 8050 Rezolucija

600dpi

Točnost skeniranja

0,1 %+/-1 pixel

Max.širina skeniranja

1500 mm

Broj bita

24

Brzina skeniranja cm / sec

(400 dpi turbo, 24-bitni RGB) (400 dpi turbo, 8-bit Index) (400 dpi turbo, Graytone & B/W)

Formati skeniranih fajlova

TIFF, JPEG,JPEG2000,PDF (24-bit); TIFF, PDF(8-bit); TIFF,DWF, CALS

Skenirani analogni plan se potom pohranjuje u TIFF formatu. TIFF ( Tagged image file format ) format je

standard po pitanju fotografija unutar dokumenata, podrţava i crno ‐ bijele fotografije zbog manjeg zauzeća prostora na disku. Moţe pohraniti više stranica dokumenta u samo jedan, a što je korisno u kancelarijskom okruţenju. TIFF je fleksibilan format koji u sebi sadrţi zaglavlje sa veličinom datoteke, 7

rasporedom podataka unutar slike i primijenjena kompresija slike. TIFF podrţava kompresiju podataka

bez gubitka, ali moţe pohranjivati i nekompresovane podatke. U ovoj fazi formiranja BPKN K.O. Vučipolje skenirani su slijedeći detaljni listovi (tabela 3.): Tabela 3.Skenirani listovi detalja Redni broj

Naziv K.O.

Nomenklatura D.L

Razmjera D.L.

1

Vučipolje

6D13-D3-Raško polje 34

1:5000

2

Vučipolje

6D13-Dc-Raško polje 24

1:5000

3

Vučipolje

6D13-Eb-Raško polje 35

1:5000

4

Vučipolje

6D13-Ec-Raško polje 25

1:5000

5

Vučipolje

6D13-Fa-Raško polje 46

1:5000

6

Vučipolje

6D13-Fb-Raško polje 36

1:5000

7

Vučipolje

6D13-Fc-Raško polje 26

1:5000

8

Vučipolje

6D13-Gb-Raško polje 37

1:5000

9

Vučipolje

6D13-Gc-Raško polje 27

1:5000

Primjedba

Svaki skenirani list se detaljno pregleda i tim pregledom se utvrĎuje da li je skenirani detalj dovoljno vidljiv da bi se mogao vektorizirati, provjerava se da ne postoje rascjepi na detalju, i da li su pikiri koordinatne mreţe dovoljno vidljivi da se moţe vršiti georeferenciranje. U slučaju otkrivanja grešaka

skeniranje se vrši ponovo (Pravilnik o izradi BPKN, Službene novine FBiH, broj: 21/08).

8

4.2. Georeferenciranje skeniranih podloga

Rasterski koordinatni sistem je nepodesan za geodetsku primjenu, jer ne omogućava jednoznačno očitavanje koordinata i koordinatnih razlika, a time i duţina sa rasterskog plana. Da bi se riješio ovaj problem vrši se georeferenciranje geodetskih podloga. Georeferenciranjem se vrši transformacija koordinata tačaka iz rasterskog u referentni koordinatni sistem (najčešće Drţavni koordinatni pravougli sistem). Pri tome se koriste različiti modeli tran sformacije. Za georeferenciranje skeniranog lista geodetske podloge koristi se transformacija čiji matematički model odgovara prirodi sistematskih grešaka analogne podloge i sistematskih grešaka nastalih u toku skeniranja. Geometrijska transformacija (rektifikacija) je proces kojim se uklanjaju deformacije slike. Svrha

georeferenciranja je transformacija rasterske slike iz slikovnog koordinatnog sistema (u,v) u ţeljeni koordinatni sistem (x,y) – kartografsku projekciju, uz uklanjanje deformacija (Tuno, 2007.).

4.2.1. Transformacija rasterskih podataka

Transformacija tačaka iz rasterskog koordinatnog sistema u Drţavni koordinatni sistem u Gauss Krugerove projekcije vrši se pomoću tačaka koordinatne mreţe podloge. Kao dodatne tačke mogu se

upotrebljavati i sve stalne geodetske tačke (trigonometrijske i poligonske), koje su izvorno ucrtane na plan. Naknadno ucrtane tačke se ne preporučuju za upotrebu. Postoje tri sloţene transformacije u ravni: afina, polinomska i triangularna. Za ovaj zadatak je korištena polinomska transformacija.

4.2.2. Polinomska transformacija

Podaci koje je potrebno meĎusobno kombinovati i usporeĎivati moraju biti u istom koordinatnom sistemu. DovoĎenje u isti koordinatni sistem postiţe se transformacijom iz jednog u drugi sistem. Transformacija se realizuje u tri koraka: izjednačavanjem razmjere dva sistema, rotacijom jednog koordinatnog sistema do paralelnosti osa sa drugim i translacijom jednog koordinatnog sistema do

poklapanja sa ishodištem drugog koordinatnog sistema (Roić i dr., 2001.). Kod polinomske transformacije najčešće je potrebno izjednačiti razmjere i orijentaciju. Polinomska jednačina: x„ = a0 + a1x + a2y + a3xy + a4x2 + a5y2 + a6x2y + a7xy2 + a8x3 +... 9

y„ = ab + b1x + b2y + b3xy + b4x2 + b5y2 + b6x2y + b7xy2 + b8x3 +... 

x„ i y„ koordinate u drţavnom sistemu,



x i y coordinate u slikovnom sistemu,



ai i bi (i=0,1,2,…) transformacijski koeficijenti.

Stepen polinoma zavisi od broja kontrolnih tačaka. k=

(n  1)(n  2) 2

; gdje je:



k- broj kontrolnih tačaka;



n-stepen polinoma.

U praksi se uvijek uzima veći broj kontrolnih tačaka od neophodnog. Prekobrojne kontrolne tačke omogućuju da se ocjeni tačnost transformacije. Ukupna srednja greška, standardno odstupanje iznosi:



m i 1

(( xi  xi, ) 2  ( yi  y i, ) 2 ) m 1

m0 =



m0 – srednja kvadratna greška transformacije;



m – broj kontrolnih tačaka;



xi´, yi´ – koordinate kontrolnih tačaka;



xi, yi – koordinate teoretskih vrijednosti .

, gdje su:

Za polinom 2. stepena vrijedi: ´

2

2

x1 = a0 + a1x1 + a2y1 + a3x1y1 + a4x1 + a5y1 ; x2´ = a0 +a1x2 + a2y2 + a3x2y2 + a4x22 + a5y22; …

xm´= a0 +a1xm + a2ym + a3xmym + a4xm2 + a5ym2;

´

2

2

y1 =b0 +b1x1 + b2y1 + b3x1y1 + b4x1 + b5y1 y2´=b0 +b1x2 + b2y2 + b3x2y2 + b4x22 + b5y22 …

ym´=b0 +b1xm + b2ym + b3xmym + b4xm2 + b5ym2

10

Jednačine prikazane u matričnom obliku:  x1´   1 x1 y1 x1 y1 x12 y12   a0        ´ 2 2  x 2  1 x 2 y 2 x 2 y 2 x2 y 2   a1    ;  = ... .. . .. . .. . .. . .. .   .. .      x ´  1 x y x y x 2 y 2   a5   m   m m m m m m 

 y1´   1 x1 y1 x1 y1 x12 y12   b0        ´ 2 2  y 2  1 x 2 y 2 x 2 y 2 x 2 y 2   b1     = ... .. . .. . .. . .. . .. .   .. .      y ´  1 x y x y x 2 y 2   b5   m   m m m m m m 

 x1´   y1´   1 x1 y1 x1 y1 x12 y12   b0   a 0            ´ ´ 2 2   1 x 2 y 2 x 2 y 2 x 2 y 2   x 2   y 2   a1  X´=   ; Y=  ; M= ; A ; B=   b1  ;      .. .  .. .   .. . .. . .. . .. . .. .   ...   .. .        ´ ´    x  2 2  y   a 5   m   m   1 x m y m x m y m x m y m   b5 

Tako sistem moţemo napisati kraće: X´=MA; Y´=MB

Rješenje sistema je: A=(MTM)-1MTX´ ; B=(MTM)-1MTY´.

OdreĎivanjem transformacionih parametara moţe se izvršiti ocjena tačnosti (Tuno, 2007). Polinomska transformacija je pogodna za utvrĎivanje sistematskih grešaka. Od presudnog značaja za dobivanje kvalitetnih rezultata georeferenciranja ovom metodom je pravilan izbor stepena polinoma.

Polinomska transformacija daje loše rezultate ukoliko se koristi viši stepen polinoma. Kod polinomske transformacije se sa povećavanjem stepena polinoma sve više pribliţavamo datim tačkama, ali isto tako gubimo na tačnosti u oblastima gdje nema datih tačaka u blizini, tj. korištenjem višeg stepena dolazi do krivljenja rastera u slobodnim tačkama, jer koeficijent uz promjenljive visokog stepena ne odrţava tačnost, dok su greške na kontrolnim tačkama manje. Tačnost transformacije (m o-standardna devijacija odstupanja tačaka koordinatne mreţe od teoretskih vrijednosti), poslije popravke mora biti manja od 0.10mm*M, gdje je M imenilac razmjere kartiranja podloge. Odstupanja na pojedinim tačkama koordinatne mreţe moraju biti manja ili jednaka od trostruke

vrijednosti tačnosti transformacije (ΔX, ΔY ≤ 3*m0). Tačke koje nisu jasno vidljive ili su odstupanja na njima veća od maksimalno dozvoljenih isključuju se iz trans formacije. Za potrebe vektorizacije K.O. Vučipolje iz Federalne uprave za geodetske i imovinsko -pravne poslove su preuzeti sluţbeni, georeferencirani listovi detalja te je sama vektorizacija raĎena na njima.

11

4.3. Postupak georeferenciranja u Raster Design-u

Postupak georeferenciranja je sličan za sve programe: 

učitavanje sirove“ (negeoreferencirane) slike,



odabir kontrolnih tačaka na slici i pridruţivanje odgovarajućih tačaka u referentnom koordinatnom sistemu,



odabir tipa transformacija,



transformacija slike,



provjera da li ima grubih grešaka,



pohranjivanje rasterskih fajlova i tzv. World fajlova sa zapisanim parametrima transformacije (Tuno, 2007.).

U svrhu izrade ovog projekta korištena je verzija AutoCAD -a “Raster Design 2004”. Postupak georeferencir anja pomoću Raster Design počinje startovanjem programa, potom se pristupa učitavanju

sirove“ negeoreferencirane slike opcijom Insert – Raster Image. Na ekranu se pojavi prozor Select Image File, te se odabere traţeni raster. Odabirom odgovarajućeg rastera u prozoru Image stvara se

mogućnost da se raster postavi na odgovarajuće koordinate Y i X, da se rotira ( Rotation) i da mu se promijeni razmjera (Scale) (Slika 2).

Slika 2. Postupak učitavanja „sirovog“ rastera opcijom Insert – Raster Image

12

Učitani raster se na osnovu koordinata donjeg lijevog ishodišta koordinatne mreţe i pomoću opcije Move

smjesti na odgovarajuće mjesto. Nakon smiještanja rastera iscrtava se koordinatna mreţa i ponovi postupak smiještanja na odgovarajuće mjesto. Ovim postupkom koordinatna mreţa rastera i iscrtana koordinatna mreţa su dovedene na pribliţno istu poziciju, te je na taj način olakšano selektovanj e odgovarajućih parova kontrolnih tačaka. Pridruţivanje tačaka koordinatne mreţe rasterskog plana njihovim teoretskim pozicijama postiţe se opcijom Image -Correlate-Rubbersheet. U prozoru Rubbersheet- Set Control Points se za definisanje tačaka koristi opcija Add points. Nakon njenog

pokretanja, prvo se zadaje tačka na rasteru (Source Point), a potom njoj korespodentna tačka s teoretskim koordinatama (Destination Point).

Kada je završeno selektovanje svih tačaka pritiskom na Enter potvrĎuje se unos. Ponovo se pojavljuje prozor Rubbersheet-Set Control Points. U tom prozoru je odabrana Polinomska transformacija i stepen transformacije (Slika 3.).

Slika 3. Rubersheet

13

Opisani postupak je uraĎen na svim potrebnim geodetskim podlogama. Za svaku podlogu voĎ en je zapisnik o georeferenciranju (tabela 4). Tabela 4. Zapisnik o georeferenciranju skeniranog analognog lista detalja Redni broj

taĉke koordinatne

Teoretske koordinate

mreže lista

Transformirane koordinate

Odstupanja

plana y

x

Y

X

∆y

∆x

2

6450500.00

4809250.00

6450500.05

4809250.03

-0.05

-0.03

3

6450500.00

4809500.00

6450500.03

4809500.06

-0.03

-0.06

4

6450500.00

4809750.00

6450500.03

4809749.94

-0.03

0.06

5

6450500.00

4810000.00

6450500.04

4809999.97

-0.04

0.03

6

6450500.00

4810250.00

6450500.02

4810250.00

-0.02

0.00

7

6450500.00

4810500.00

6450500.06

4810500.03

-0.06

-0.03

8

6450750.00

4809000.00

6450750.03

4809000.00

-0.03

0.00

9

6450750.00

4809250.00

6450750.03

4809250.03

-0.03

-0.03

10

6450750.00

4809500.00

6450750.03

4809500.06

-0.03

-0.06

11

6450750.00

4809750.00

6450750.03

4809749.94

-0.03

0.06

12

6450750.00

4810000.00

6450750.03

4809999.97

-0.03

0.03

13

6450750.00

4810250.00

6450750.03

4810250.00

-0.03

0.00

14

6450750.00

4810500.00

6450750.03

4810500.03

-0.03

-0.03

15

6451000.00

4809000.00

6451000.06

4809000.00

-0.06

0.00

16

6451000.00

4809250.00

6451000.06

4809250.03

-0.06

-0.03

17

6451000.00

4809500.00

6451000.06

4809500.06

-0.06

-0.06

18

6451000.00

4809750.00

6451000.06

4809749.94

-0.06

0.06

19

6451000.00

4810000.00

6451000.06

4809999.97

-0.06

0.03

20

6451000.00

4810250.00

6451000.06

4810250.00

-0.06

0.00

21

6451000.00

4810500.00

6451000.06

4810500.03

-0.06

-0.03

22

6451250.00

4809000.00

6451249.94

4809000.00

0.06

0.00

23

6451250.00

4809250.00

6451249.94

4809250.03

0.06

-0.03

24

6451250.00

4809500.00

6451249.94

4809500.06

0.06

-0.06

25

6451250.00

4809750.00

6451249.94

4809749.94

0.06

0.06

26

6451250.00

4810000.00

6451249.94

4809999.97

0.06

0.03

27

6451250.00

4810250.00

6451249.94

4810250.00

0.06

0.00

28

6451250.00

4810500.00

6451249.94

4810500.03

0.06

-0.03

29

6451500.00

4809000.00

6451499.97

4809000.00

0.03

0.00

30

6451500.00

4809250.00

6451499.97

4809250.03

0.03

-0.03

31

6451500.00

4809500.00

6451499.97

4809500.06

0.03

-0.06

32

6451500.00

4809750.00

6451499.97

4809749.94

0.03

0.06 14

33

6451500.00

4810000.00

6451499.97

4809999.97

0.03

0.03

34

6451500.00

4810250.00

6451499.97

4810250.00

0.03

0.00

35

6451500.00

4810500.00

6451499.97

4810500.03

0.03

-0.03

36

6451750.00

4809000.00

6451750.00

4809000.00

0.00

0.00

37

6451750.00

4809250.00

6451750.00

4809250.03

0.00

-0.03

38

6451750.00

4809500.00

6451750.00

4809500.06

0.00

-0.06

39

6451750.00

4809750.00

6451750.00

4809749.94

0.00

0.06

40

6451750.00

4810000.00

6451750.00

4809999.97

0.00

0.03

41

6451750.00

4810250.00

6451750.00

4810250.00

0.00

0.00

42

6451750.00

4810500.00

6451750.00

4810500.03

0.00

-0.03

43

6452000.00

4809000.00

6452000.03

4809000.00

-0.03

0.00

44

6452000.00

4809250.00

6452000.03

4809250.03

-0.03

-0.03

45

6452000.00

4809500.00

6452000.03

4809500.06

-0.03

-0.06

46

6452000.00

4809750.00

6452000.03

4809749.94

-0.03

0.06

47

6452000.00

4810000.00

6452000.03

4809999.97

-0.03

0.03

48

6452000.00

4810250.00

6452000.03

4810250.00

-0.03

0.00

49

6452000.00

4810500.00

6452000.03

4810500.03

-0.03

-0.03

50

6452250.00

4809000.00

6452250.06

4809000.00

-0.06

0.00

51

6452250.00

4809250.00

6452250.06

4809250.03

-0.06

-0.03

52

6452250.00

4809500.00

6452250.06

4809500.06

-0.06

-0.06

53

6452250.00

4809750.00

6452250.06

4809749.94

-0.06

0.06

54

6452250.00

4810000.00

6452250.06

4809999.97

-0.06

0.03

55

6452250.00

4810250.00

6452250.06

4810250.00

-0.06

0.00

56

6452250.00

4810500.00

6452250.06

4810500.03

-0.06

-0.03

57

6452500.00

4809000.00

6452499.94

4809000.00

0.06

0.00

58

6452500.00

4809250.00

6452499.94

4809250.03

0.06

-0.03

59

6452500.00

4809500.00

6452499.94

4809500.06

0.06

-0.06

60

6452500.00

4809750.00

6452499.94

4809749.94

0.06

0.06

61

6452500.00

4810000.00

6452499.94

4809999.97

0.06

0.03

62

6452500.00

4810250.00

6452499.94

4810250.00

0.06

0.00

63

6452500.00

4810500.00

6452499.94

4810500.03

0.06

-0.03

64

6452750.00

4809000.00

6452749.97

4809000.00

0.03

0.00

65

6452750.00

4809250.00

6452749.97

4809250.03

0.03

-0.03

66

6452750.00

4809500.00

6452749.97

4809500.06

0.03

-0.06

67

6452750.00

4809750.00

6452749.97

4809749.94

0.03

0.06

68

6452750.00

4810000.00

6452749.97

4809999.97

0.03

0.03

69

6452750.00

4810250.00

6452749.97

4810250.00

0.03

0.00

70

6452750.00

4810500.00

6452749.97

4810500.03

0.03

-0.03

My = -0,23 m; Mx = -0,30 m; Standardna devijacija M = M y2  M x2 ; M = 0,38 m 15

5. Vektorizacija

PrevoĎenje katastarskih planova iz analognog u digitalni oblik obavlja se vektorizacijom . Najčešće je rezultat digitalizacije rasterska slika analognog izvornika. Rasterska slika je slika prikazana pomoću vrijednosti amplituda svjetlosti (ili boje) tačaka, a vektorska je prikazana matematičkim opisom. Vektorizacija je postupak kojim se od rasterske slike dobiva vektorska. Geodetsku podlogu iz analognog

u digitalni vektorski oblik je moguće prevesti ručnom vektorizacijom uz pomoć digitaliza tora ili nekom drugom metodom vektorizacije. U te metode se ubrajaju: ručna, poluautomatska i u novije doba

automatska vektorizacija. Ručna vektorizacija se obavlja na ekranu monitora, gdje kao predloţak sluţi prikaz u rasterskom obliku, a postupak vektorizacije je na odreĎeni način podudaran s postupkom ručnog

digitalizovanja. Općenito se moţe reći da su za automatsku vektorizaciju potrebne veće rezolucije (400 dpi i više) nego što je to slučaj kod ručne vektorizacije.

5.1. Izrada baze podataka katastra nekretnina (BPKN)

Model podataka predstavlja osnovu za razvoj sistema za upravljanje bazama podataka. To je formalni sistem koji mora imati barem tri komponente: 

skup objekata koji su osnovni elementi baze podataka;



skup operacija koje moţemo izvoditi nad objektima i kojima se mogu pretraţivati, dobivati i modificirati podaci o tim objektima;



skup općih pravila integriteta podataka koji implicitno ili eksplicitno definiraju skup konzistentnih stanja podataka ili promjene stanja, ili oboje i koja su općenita u smislu da su primjenljiva na bilo koju bazu podataka koja koristi taj model.

Svrha baze geoprostornih podataka je osigurati što je moguće bolju aproksimaciju posmatranog dijela stvarnog svijeta. No prije je potrebno odrediti model podataka kojima će ka snije baza podataka biti popunjena (Matijević, 2004.).

Modelom podataka definisane su klase i njihov prostorni prikaz (tačke, linije ili poligoni), atributi i kartografski prikaz, čime se omogućava efikasan pristup podacima, kao i odgovarajuće operacije nad istim. Model

podataka

katastra

nekretnina

definisan

je

u

skladu

sa

aktuelnim

internacionalnim

geoinformacionim standardima, i strukturiran u nekoliko logički povezanih komponenti – dokumenata: 16



UML (eng. Unified Modelling Language) aplikacijska shema,



GML (eng. Geography Markup Language) aplikacijska shema,



katalog objekata,



katalog metapodataka,



katalog topografskih znakova i signatura,



poslovni procesi - UML Use Case dijagrami.

5.1.1. GML - Geography Markup Language aplikacijska shema

GML je jezik za kodiranje, pohranjivanje, prijenos i razmjenu prostornih podataka na internetu, odnosno World Wide Webu. U potpunosti je utemeljen na XML (eng. Extensible Markup Language) jeziku, pa se

moţe s pravom smatrati XML vokabularom za razmjenu geoprostornih podataka (Galić 2006). Osnovnu upotrebu GML-a pri radu s podacima moţemo podijeliti u tri osnovne skupine: razmjena, pohrana i

dostupnost podataka. Razmjena izmeĎu sistema na različitim platformama najčešće se odvija na način da jedan sistem ispiše sve u dogovorenom format u tekstualnom fajlu, a drugi sistem ih čita. Takav način

omogućava činjenicu da GML-ov dokument moţe čitati svaki računarski program za čitanje tekstualnih fajlova, bez ikakvog posebnog dodatka u program (Landek 2010). Osnovne karakteristike GML-a su: 

pruţanje otvorenog i neutralnog okruţenja namijenjenom definiciji geo -lokacijskih shema podataka,



omogućiti korištenje profila koji definiraju podskup shema GML-a čineći primjenjive sheme jednostavnijim,





podrţava proširivanje osnovne sheme GML-a za specijalizirane domene i korisničke zahtjeve, omogućava izradu i odrţavanje meĎusobno povezanih shema i skupova podataka,



podrţava pohranu i prijenos aplikacijskih shema i skupova podataka, i



olakšava razmjenu geoaplikacijskih shema i inf ormacija koje opisuju.

5.1.1.1. Oblik GML dokumenta

GML prikazuje prostorne podatke u obliku teksta s kojim je jednostavno raditi (dopušteno pisanje, mijenjanje, premje štanje, spremanje, čitanje, itd.). Pritom se paţnja posvečuje samim podacima, a ne njihovim prezentacijama. Prostorni podaci podrazumijevaju informacije o svojstvima i geometriji objekta, 17

dok prikaz podataka podrazumijeva karte i vizualizaciju podataka. Dokument GML-a se sastoji od dva

dijela: zaglavlja i tijela (sadrţaja) dokumenta (slika 4).

Slika 4. Primjer GML dokumeta (Galić 2006)

U zaglavlju se navode podaci koji opisuju GML-dokument, npr.vrezija GML-a prema čijim je pravilima dokument izraĎen (kodna stranica). Ako se ne nadevede ispravna kodna stranica programi koji koriste taj GML-dokument javit će pogrešku kada naiĎu na ne standardni znak. Unutar tijela GML -dokumenata oznake mogu predstavljati GML- elemente ili atribute. Elementi opisuju odreĎeni di o GML dokumenta

koji se sastoji od korisnog sadrţaja omeĎenog GML -oznakama, npr. Tekst zatvoren parom oznaka: i . Oni takoĎer predstavljaju objekte stvarnog svijeta koji se opisuju atributima, a nose imena tipova objetata (feature type). Atributi nude podatke koji dodatno opisuju elemente. Svaki atribut objekta pripada samom objektu, a svojstva objekata su isto tako kodirana kao XML-elementi. Prva linija je specijalni oblik procesne instrukcije, koja je jednostavna XML-deklaracija s kojom se odreĎuje XML-

verzija. Ta deklaracija je informacija za sotver o XML verziji, odnosno načinu na koji je taj softver mora intrepetirati GML-dokument. Sve procesne instrukcije počinju sa znakovima “ ? “. Izraz je početna, a izraz završna oznaka ( eng. markup). Tekst

izmeĎu početne i završne oznake element, a strukture izmeĎu oznaka su sadrţaj. Ako je element komponenta nekog drugog elementa, takav element se naziva podelementom. U navedenom primjeru, … je podelement od …. Tekst u elementima nije zatvoren navodnicima jer se svi podaci tretiraju kao tekst. Ti podaci se nazivaju i PCDATA (eng. Parsed Character Data), a izuzetak su vrijednosti atributa. Naime, XML d opušta prodruţivanje atributa elementima. Atribut u XML-u odgovara pojmu svojstvo, koji se upotrebljava u drugim modelima baze podataka. Atribut se definira parom: naziv, vrijednost. Iz navedenog primjera to izgleda: 18

Atribut fid je atribut elementa i odreĎuje prostorni referentni sistem u kojem je smješten polygon. Vrijednos atributa je niz znakova i mora biti zatvoren znacima navoda. Neke oznake imaju prefix “gml: “ koji se naziva pref iksom imenskog prostora, a njime se označava pripadnos elementa Polygon imenskom prostoru GML-a. Svaki GML dokument mora sadţavati bar jedan element koji se

naziva korijenskim elementom. Taj element sadrţi sve ostale elemente u dokumen tu. Osim toga, GML dokument mora zadovoljavati podrekriterije kako bi se moglo reći da je ispravno struktuiran. Kriterij i ispravnog struktuiranja su: 



postoji jedan korijenski element, svi neprazni elementi moraju imati početnu i zavšnu oznaku, tj. svaki element mora imati završnu oznaku (npr. ),



svi prazni elementi imaju ispravnu sintaksu, tj. početnu i završnu oznaku, (npr.

ili ), 

vrijednosti atributa moraju imati zatvorene znakove navodnika ( ““),



element i podelementi moraju biti pravilno struktuirani. (Landek, Cetl, Ponjavić 2011)

5.1.1.2. GML sheme

Kao i kod svakog jezika izvedenog iz XML-a, postoje dva dijela GML-jezika: shema koju opisuje GMLdokument (eng. Schema file) i sami GML dokument koji sadrţi podatke. Općenito, shema opisuje

strukturu dokumenta tako što definira: 

elemente,



attribute,



elemente koji su pod elementi,



ureĎenje i broj podelementa,



je li element prazan, tj. moţe li biti prazan,



tipove podataka elemenata i atributa,



fiksne i default vrijednosti elementa i atributa, te



imenske prostore.

19

Mogućnost definiranja tipova podatka i atributa omogućuje opisivanje dopuštenog sadrţaja dokumenta, provjeru konkretnosti podataka, jednostavnu konverziju podataka, itd. GML-shema je dokument koji se pohranjuje u datoteci koja ima ekstenziju “xsd“. (Galić 2006)

5.2.

Sadržaj baze podataka

Način prikaza grafičkog sadrţaja BPKN, odnosno iscrtavanje pojedinih topografskih znakova propisani su Katalogom topografskih znakova i signatura koji je sastavni dio modela podataka a samim tim i pravilnika o izradi BPKN.

Sadrţaj baze podataka dijeli se na osnovni i prošireni.

Osnovni sadržaj: 

Geodetska osnova,



Katastarske parcele,



Dijelovi parcela prema načinu korištenja zemljišta,



Zgrade i drugi graĎevinski objekti,



Granice administrativnih i katastarskih teritorijalnih jedinica,



Tekstualni opisi i nazivi,



Ostali podatci u skladu sa Zakonom.

Prošireni sadržaj:



Granice administrativnih i statističkih teritorijalnih jedinica,



Infrastrukturni graĎevinski objekti,



Saobraćajnice,



Vode i graĎevine na vodi,



Reljef i topografija



Ostali objekti u skladu sa Modelom podataka.

Svaki objekat BPKN-a ima jedinstveni identifikator (ID) koji se sastoji od 13 cifara. Prva dva broja

definišu šifru katastra, slijedeće tri katastarsku općinu, a preostalih 8 cifara definišu objekat unutar općine. 20

Osnovni sadrţaj BPKN-a K.O. Vučipolje čine: 1.

ADMINISTRATIVNI_ OBJEKTI 

2.

Granice administrativnih i katastarskih teritorijalnih jedinica,

KATASTARSKE TAĈKE/TOĈKE 

Geodetska osnova (KAT_GeodetskaTocka_Tacka)

3. KATASTARSKI OPERAT 

KOP_Dio_Parcele



KOP_Dio_Zgrade



KOP_PL



KOP_Posjed



KOP_Posjednik

4. LISTE VRIJEDNOSTI 

CL_KAT_KULTURA



CL_KAT_TIP_LINIJE,...

5. PARCELE 

Granicu katastarske općine (KAT_KatastarskaOpcina)



Granice parcela (KAT_Parcela)



Broj parcele (KAT_Broj_Parcele)



Granice dijelova parcele prema načinu korištenja zemljišta (KAT_Nacin_Koristenja)



Simbola (KAT_Simbol)



Linija (Kat_Linija)

6. TOPONIM 

7.

ZGRADE 

8.

Tekstualni opisi i nazivi (KAT_Toponim)

Granice Zgrada (KAT_Zgrada)

GREŠKE 

Spisak grešaka (KAT_Greška) 21

5.3. Izrada baze podataka u ArcGIS-u

Za podršku formiranja BPKN katastarske općine Vučipolje koristio se software ArcView iz familije ArcGIS, proizvod firme ESRI. Ovaj software ArcView raspolaţe sa svim komponentama i funkcijama

koje omogućavaju profesionalno uspostavljanje i rad sa geografskim informacionim sistemima. ArcView je izuzetno prilagodljiv za korištenje u raznim strukama, tako da zadovoljava zahtjevima k ako organa uprava i malih preduzeća, tako i zahtjevima velikih uprava i preduzeća. ArcGIS sastoji se od tri odvojena dijela: ArcMap, ArcCatalog i ArcToolbox. Svaka od gore navedenih

aplikacija ima svoju namjenu, i to: 

ArcMap se koristi za prikaz, analizu, unos i izlaz (predaju) podataka GIS-a;



ArcCatalog se koristi za kreiranje i raspored podataka GIS-a;



ArcToolbox se koristi za geografsku analizu i konvertovanje podataka u druge formate u kojima

se mogu pojaviti podaci GIS-a.

ArcView omogućava rad sa rasterskim i vektorskim podacima. Što se tiče rasterskih podataka podrţani su skoro svi do sada u svijetu poznati formati rasterskih podataka. Vektorski podaci se koriste u obliku tri osnovne geometrijeske forme: 

tačke,



linije i



poligoni (površine).

Da bi vektorizovani podaci bili prebačeni u ArcGis softver potrebno je definisati kartografsku projekciju i koordinatni sistem u kojem će se raditi, te formirati bazu podataka sa atributima koje ţelimo da pridruţimo ctreţu koji se radi. Koordinatni sistem se takoĎer definiše u bazi podataka. Tu se bira postojeći koordinatni sistem ili se kreira vlastiti (Slika 5.).

Slika 5. Prikaz parametara koordinatnog sistema 22

Postupak kreiranja baze je opisan u par koraka i izgleda ovako: Otvoriti ArcCatalog i u sledećih par koraka formiramo bazu. Odaberemo folder gdje ţelimo kreirati

svoju bazu i u tom folderu kliknemo na desnu tipku miša i idemo na opciju New. Sada dvoklikom na Personal Geodatabase formiramo bazu i damo joj ţeljeni naziv (Slika 6.).

Slika 6. Formiranje Geodatabase

Nakon kreiranja Personal Geodatabase-e moţemo kreirati na isti način i Feature Dataset u koji moţemo

smjestiti sve buduće layere (Feauture class). Feauture Dataset je poţeljno kreirati kako bi razvrstali sadrţaj u bazi po objektnim kategorijama ali nije ob avezan za funkcionalnost baze. Nakon ovoga trebamo napraviti Feature class. Feature class predstavlja pravljenje sloja (Layer) u ArcMap-u. U Feature Class se

podaci razvrstavaju po slojevima (layerima), kao npr. pod nazivom“granica općine“, granica mjesne zajednice“ i sl.. Atributi koji opisuju jedan sloj (layer) ujedno tvore bazu podataka istog. Slika 7. prikazuje izgled formiranja baze, gdje na upite moramo postaviti adekvatan izbor.

Slika 7. Kreiranje feauture class za KAT_Katastarska_Opcina 23

Nakon što je formiran skup podataka o objektima ( Feature Dataset ), te nakon odabira kartografske projekcije koju nudi softver, ili unosom nove definisane kartografske projekcije, pristupa se formiranju objektnih klasa ( Feature Class).

Feature Class je, u kartografskom smislu, kartografska objektna klasa koja ima definisan naziv,

geometrijski oblik (poligon, linija, tačka i sl.) te druge atribute. Kada je u pitanju kartografska projekcija koju uzima objektna klasa ( Feature Class) treba napomenuti da je to kartografska projekcija definisana u okviru skupa podataka o objektima ( Feature Dataset )

Dakle, u bazi podataka se najprije formira skup podataka o objektima ( Feature Dataset ), a zatim se u sklopu toga formiraju objektne klase ( Feature Class).

Tako se np r. za izradu projekta, formiraju sljedeće objektne klase: 

katastarska općina



meĎne tačke



geodetske tačke



parcele (granice parcela)



način korištenja (granice kultura)



linija (linija kultura i ograda na parcelama)



simbol (primarni simboli kultura)



toponimi (nazivi ulica, rijeka, naselja, potesa, i sl.)



zgrade...

Sve navedene objektne klase propisane su pravilnikom za izradu BPKN-a. u katalogu objekata. U okviru tih kategorija definisane su objektne klase sa njihovim atributima i navedeno je za svaki atribut da li je obavezan ili ne. Atributi prije svega opisuju objektnu klasu u kojoj se nalaze, a pored njih postoje i

atributi iz drugih objektnih klasa, kako bi se mogle meĎusobno povezati. U tabeli 5. je predstavljena objektna klasa KAT_Nacin_Koristenja (Katalog objekata FBiH 2.3.0)

24

Tabela 5. Objektna klasa KAT_Nacin_Koristenja iz kataloga objekata OBJEKT

KAT_Nacin_Koristenja

Stereotip:

<>

oid : UnlimitedInteger jedinstveni identifikator katastarskog objekta namjena : CL_KAT_Kultura

o

dvoriste : Boolean

o

oznaka korištenja zemljišta

o

oznaka/informacija o dvorištu sluzbena_Povrsina : Integer

o

sluţbena površina izraţena u kvadratnim metrima povrsina : Real

o

izvedena (sračunata) površina izračunata iz geometrije transaction_Time : TM_Period vremenski period (interval trajanja) objekta unutar sustava valid_Time : TM_Period vremenski period (interval trajanja) objekta u stvarnom svijetu napomena : CharacterString

o o n

napomena bilo koje vrste vezana uz način korištenja zemljišta

Veza na

greska : Boolean izvor_Geometrije : CL_KAT_Izvor_Geometrije geometrija: GM_MultiSurface KAT_Simbol; KAT_Parcela; KOP_Dio_Parcele KOP_SP KAT_Greska o= obvezni atribut, n= neobvezni atribut

n o o

Kada se formira tabela “KAT_Nacin_Koristenja” koja je opisana u katalogu objekata imat će u bazi podataka izgled prikaza na slici 8.

Slika 8. Izgled tabele KAT_Nacin_Koristenja u ArcMap-u

Pridrţavajući se kataloga objekata napravljena je baza podataka za K.O. Vučipolje sa svim objektnim klasama neophodnim za izradu BPKN-a, kao i liste vrijednosti kojima je definisan tip podataka koji se mora nalaziti u jednoj objektnoj klasi. 25

Slika 9. Prikaz baze podataka sa objektnim klasama (Feature Class) i listama vrijednosti

5.4.

Vektorizacija pomoću softvera ArcGIS

Vektorizacija (ručna) je uraĎena pomoću softvera ArcGis. Ovaj softver nudi mogućnost digitalizacije u dijelu softvera ArcMap tako što se georeferencirana karta " učita" u softver i kombinacijom alatki za crtanje pretvori u vektorski oblik. Detalj rasterskog plana vektorisan je tako da svaka vrsta podataka ima svoj sloj (layer), kako bi se, nakon

izvršene vektorizacije, mogao distribuirati BPKN sa što različitijim sadrţajem

(slika 10).

OdreĎeni su sljedeći slojevi: 1. ADMINISTRATIVNI OBJEKTI 2.

GEODETSKE TOĈKE/TAĈKE



KAT_Medjna_Tocka_Tacka 26



KAT_Geodetska_Tocka_Tacka

3. PARCELE 

KAT_Katastarska_Opcina



KAT_Katastarski_Srez



KAT_Parcela



KAT_Broj_Parcele






KAT_Linija



KAT_Simbol

4. TOPONIMI 

KAT_Toponim

5. ZGRADE 

KAT_Zgrada



KAT_Broj_Zgrade_Na_Parceli

Iz navedenih slojeva proizilazi da su vektorizovani svi oni podaci koji su se mogli precrtati sa analognog

plana, a koji se mogu svrstati u osnovni sadrţaj koji je propisan Pravilnikom o BPKN -u, na osnovu kojeg je vršena vektorizacija katastarskih planova K.O. Vučipolje. U svemu ostalom vektorizacija detalja je izvršena prema Projektnom zadatku. Svaki geometrijski elemenat (tačka, linija, površina, opis) na grafičkom sadrţaju BPKN označen je odgovarajućim topografskim znakom propisanom Katalogom topografskih znakova i signatura. Vektorizacija je vršena sljedećim redoslijedom: 

vektorizacija granice katastarskih općina;



vektorizacija granice razmjera unutar katastarske općine;



nanošenje geodetske osnove po njihovim koordinatama i



vektorizacija detalja rasterskog plana.

Princip rada bio je da se prvo iscrta granica katastarske općine. Kod vektorizacije ove granice bilo je potrebno da se provjeri u Federalnoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove da li postoje

susjedne katastarske općine za koje je već uraĎen BPKN. Ako postoje onda se granice tih općina preuzimaju kako ne bi došlo do topološkog ne slaganja izmeĎu katastarskih općina. Nakon toga se kopirao poligon katasta rske općine u layer KAT_Parcela i iz tog poligona su isijecani poligoni za svaku 27

parcelu. Postoji i drugi način digitalizacije, a to je da se parcele crtaju opcijom create polygon feauture“. I ovaj način je ispravan ali zadaje probleme kod većih parcela, tj. nekada ne uradi Auto Comlete Polygon. Kada se isiječe poligon jedne parcele upišu joj se svi podaci (broj parcele...), i zatim se kopira u layer KAT_Način_Koristenja. U ovom layeru se upiše kultura na osnovu koje se na plan postavi i simbol te kulture u istoimeni layer. Ako postoji zgrada na parceli, ona se isiječe iz načina korištenja i ukopira u layer KAT_Zgrada (Slika 10.).

Slika 10. Parcela i načini korištenja

Kako

svaka

zgrada

mora

KAT_Broj_Zgrade_Na_Parceli.

biti

numerisana

u

okviru

parcele

potrebno

je

upisati

broj

u

Sada ostaje još da se upiše broj parcele u pripadajći layer, te iscrtaju

ograde i ostali znakovi linijskog karaktera kao i tačkasti simboli poput meĎne tačke (Slika 11.).

Slika 11. Parcela sa vektorizovanim osnovnim sadržajem 28

Kod vektorizacije vodilo se računa da se BPKN ne optereti sa suvišnim topografskim znacima. Npr. ograde su iscrtane topografskim zanakovima za stalnu i privremenu ogradu. Kod ispisivanja naziva poteza, ulica i drugog, kao i brojeva parcela, nastojalo se da se ne opterećuje detalj, da se ne preklapaju sa drugim simbolima i iscrtanim objektima. Kod ispisivanja brojeva malih parcela nastojalo se, ako je to

bilo moguće da se brojevi upišu u parcelu. Ako to nije bilo moguće brojevi su pisani odmah pored par cele i kat linijom je naznačeno kojoj parceli broj pripada (Slika 12.).

Slika 12. Brojevi parcela upisivani izvan granica parcela

Detalji kao što su elektroenergetska mreţa, mlinovi, bunaru itd nisu vektorizovani zato što nisu predviĎeni projektnim zadatkom. TakoĎer postoji mnogo objekata (kuće i zgrade) koje su iscrtane crvenim tušem na planu, a koje ne postoje u bazi podataka , te cijepanja i formiranja novih parcela koje na planu nisu provoĎene crvenim tušem, već grafitnom olovkom. Tokom digitalizacije primjetio sam da ima parcela gdje je promjena prikazana na planu, a u bazi ta promjena nije provedena, kao i obrnuto da je u bazi promjena provedena, ali na planu nije iscrtana

crvenim tušem. Sve promjene koje postoje u bazi podataka a nisu provedene na planovima i obrnuto, stavljane su u spisak grešaka (tabela 1, 2, 3 i 4) koje će općinska sluţba u odreĎenom roku ispraviti/provesti.

Izgled vektorizovane katastarske općine Vučipolje prikazan je na slici 13.

29

Slika 13. Prikaz vektorizovane K.O. Vučipolje

6.

Kontrola izrade

i postupak uvoĊenja BPKN-a u redovnu upotrebu

Sadrţaj formirane BPKN K.O. Vučipolje, kontroliran je na način kako je to predviĎeno članom 43. Pravilnika o BPKN.

1. Preklapanjem iscratnog digitalnog sadrţaja listova analognih planova (Vizuelna kontrola) Za potrebe vizuelne kontrole sadrţaja štampan je kontrolni primjerak na paus papiru. Provjera

potpunosti i tačnosti iscrtanih objekata se vrši poreĎenjem iscrtanog sadrţaja sa sadrţajem listova analognih podloga korištenih za izradu projekta. Ukoliko se uoče nedostaci, greške se označavaju na listovima, te se vrši dopuna i ispravljanje objekata koji nisu iscrtani ili su pogrešno iscrtani.

30

2. Provjerom topološke konzistentnosti.

Topološka kontrola je vršena softverski. ArcInfo i ArcEditor sadrţe alate koji omogućavaju provjeru odreĎenih uslova koje objektne klase trebaju zadovoljiti. Postupak topološke kontrole je sljedeći: U ArcCatalog-u se napravi nova New Personal Geodatabase, te Feature Dataset topologije koju treba provjeriti i analizirati.

Slika 14. Topološka kontrola

Ovom kontrolom je utvrĎeno da su se digitalizovale sve linije i svi poligoni i da se detalj poklapa. Softver Arc-Info omogućava nam da utvrdimo da li se iscrtani poligoni preklapaju jedan preko drugoga ili

da li im je jedna ista strana zajednička i samim tim da su topološki konzistentni. U ovoj kontroli smo rangirali poligone i tačke na geodetskom principu tačnosti od većeg ka manjem, tako da je klasifikacija poligona i linija bila slijedeća: 

Granica katastarske općine



Parcele



Načini korištenja



MeĎne tačke



Zgrade



Linije 31

Nakon označavanja objekta nad kojim se vrši kontrola potrebno je postaviti upite po kojim će softver izvršiti kontrolu. 

Must Not Overlap – ispitivanje preklapanja poligona jedne objektne klase;



Must Not Have Gaps – ispitivanje postojanja praznina izmeĎu poligona jedne objektne klase;



Must Be Covered By Feature Class Of – ispitivanje ispunjenosti poligona jedne objektne klase poligonima druge objektne klase;



Area Boundary Must Be Covered By Boundary Of - ispitivanje da li je ivica površine odreĎene objektne klase preklopljena sa ivicom druge objektne klase.

Tabela 6. Uslovi za topološku kontrolu Class1

Rule

Class2

Errors

Exceptions

KAT_KatastarskaOpcina

Area Boundary Must Be Covered By Boundary Of

KAT_Parcela

0

0


Must Be Covered By Feature Class Of

KAT_Parcela

0

0




0

0




0

0


Must Not Overlap

0

0


Must Not Have Gaps

1

1

KAT_Parcela

Must Not Have Gaps

1

1


Must Not Have Gaps

1

1


Must Not Overlap

0

0

KAT_Parcela

Must Not Overlap

0

0

KAT_Parcela



0

0

KAT_MedjnaTocka_Tacka

Must Be Covered By Boundary Of


7

7

KAT_Zgrada



0

0

KAT_Zgrada

Must Not Overlap

0

0

KAT_Parcela


0

0

KAT_Linija

Must Not Overlap

0

0


Prilikom topološke kontrole, pronaĎen je odreĎeni broj meĎnih tačaka, koje nisu zadovoljile uslov da se meĎna tačka mora nalaziti na granici kulture (odnosno parcele ) (vidi tabelu 6). Ovo se odnosi na one meĎne tačke koje se nalaze unutar parcele, samim tim nisu zadovoljile postavljeni uslov i iste se moraju 32

unijeti u spisak grešaka . Provjerom tematske konzistentnosti utvrdili smo da su svi elementi BPKN pravilno svrstani u svoje teme. Pored ovih navedenih kontrola raĎene su kontrole po upitima preuzetim iz

FGU, koje su se odnosile na veze izmeĎu vektorizovanog detalja i podataka katastarskog operata. Sve greške i nedostatci koji su uočeni po ovim upitima , a nastali su prilikom izrade BPKN-a su odmah otklonjeni, a ostale greške nastale kroz premjer i odrţavanje katastra se unose u spisak grešaka . Nakon ovih kontrola radi se analiza računanja površina i statistički izvještaji.

Analize stanja katastarskih parcela i njihovih pripadnih površina iz katastarskog op erata u odnosu na katastarski plan sastojala se u tome da se tablično prikaţu popisi katastarskih parcela: 

Katastarske parcele u knjiţnom dijelu katastarskog operata,



Katastarske parcele na katastarskom planu,



Katastarske parcele koje se nalaze na planu, a nema ih u knjiţnom dijelu katastarskog operata,



Katastarske parcele koje su u knjiţnom dijelu operata, a nema ih na katastarkom planu,



Dvostruki brojevi katastarskih parcela na katastarskom planu,



Dvostruki brojevi katastarskih parcela u popisu katastarskih parcela,



Broj katastarskih parcela sa višestrukim brojevima



Broj katastarskih parcela bez brojeva



Broj katastarskih parcela sa odstupanjima od površine (sluţbena - tehnička)



Dio katastarskih parcela sa odstupanjima od površine (sluţbena - tehnička).

Statističke podatke uporeĎivanja knjiţnog dijela katastrskog operata i digitalnog katastarskog operata prikazuje tabela 7. Tabela 7. Statistički podaci

Statistiĉki podaci i komparacije knjižnog dijela i DGP:

Broj katastarskih parcela

Katastarske parcele u KATASTARSKOM OPERATU

3998

Katastarske parcele na DGP

3961

Katastarske parcele koje na DGP, a nema ih u KATASTARSKOM OPERATU

21

Katastarske parcele koje su u KATASTARSKOM OPERATU, a nema ih na DGP

58

Dio katastarskih parcela na DGP, ali NE u KATASTARSKOM OPERATU

34

Dio katastarskih parcela u KATASTARSKOM OPERATU, ali NE na KP-u

120

Broj katastarskih parcela sa višestrukim brojevima

0

Broj katastarskih parcela bez brojeva

1

Broj katastarskih parcela sa odstupanjima od površine (sluţbena - tehnička)

143

Dio katastarskih parcela sa odstupanjima od površine (sluţbena - tehnička)

79

33

Analize su provedene Accesso- om pomoću odgovarajućih upita. Sve greške koji se pojave u upitima

potrebno je detaljno prekontrolisati. Ako postoji greška istu je potrebno ukloniti. Greške koje nije bilo moguće ispraviti prijavljene su u tabeli KAT_Greška sa naznakom objektne klase iz koje potiče i brojem greške. Te greške su takoĎe upisane i u tabele objektnih klasa u koloni greška i numerisane brojem 1“. Prijavlj ene greške su prikazane u tabelama koje se nalaze u prilozima na CD -u (Detaljne_tabele-

Tehnički_izvještak.xls). Nakon izrade tehničkog izvještaja prijavljenih grešaka kao i ostalih izvještaja definisanih projektnim zadatkom, BPKN za katastarsku općinu je završen i šalje se u FGU na pregled. Kada elaborat izrade bude primljen u FGU, BPKN se proglašava sluţbenim i spreman je za redovnu upotrebu.

7. Tehniĉki izvještaj Nakon potpisivanja ugovora sa FGU pristupilo se izradi BPKN-a za K.O. Vučipolje. Prvi kor ak bio je

prikupljanje podataka potrebnih za izradu projekta. Iz općine Posušje preuzet je katastarski operat u digitalnom obliku (.mdb) na osnovu kojeg je napravljena alfanumerička baza podataka. Iz FGU preuzeti su georeferencirani katastarski planovi i g ranice susjednih katastarskih općina za koje je uraĎen BPKN. U radu je opisan postupak georeferenciranja katastarskih planova , ali isti nije raĎen za potrebe izrade ovog projekta. Nakon prikupljanja svih potrebnih podataka pristupilo se izradi BPKN-a katas tarske općine

Vučipolje. Kako se u geodeziji uvijek koristi princip rada od većeg ka manjem i u ovom projektu primijenjen isti. Dakle, prvi korak je bio da se vektorizuje granica katastarske općine. U radu je navedeno da je korištena metoda isijecanja parcela iz nekog većeg poligona (cut poligon feature), pa je naredni korak bio da se kopira poligon katastarske općine u layer KAT_Parcela. Iz nastalog poligona su isijecane sve parcele koje su uočene na katastarskim planovima. Nakon unošenja podataka iz opera ta parcela se kopira u layer KAT_Nacin_Koristenja. U ovom layeru se isijeku svi načini korištenja (kulture) ako ih ima više i dodijele im se sluţbene vrijednosti. Ako postoje objekti kao načini korištenja, isti se kopiraju u layer KAT_Zgrada. Naredni korak je da se dodijel i broj parcele, meĎne tačke, brojevi objekata i svi drugi

simboli koji postoje na planu. Time je završena vektorizacija jedne parcele. Kada se vektorizuju sve parcele u okviru katastarske općine, slijedi usporedba katastarskog operata sa vektorizovanim sadrţajem i popunjavanje nedostataka koji nisu primijećeni u postupku vektorizacije.

34

Nesklad izmeĎu katastarskog plana i knjiţnog dijela katastarskog operata očituje se i u tome što su mnogi objekti ucrtani na katastarski plan, a nisu prov edeni u knjiţnom dijelu katastarskog operata, te linije

kultura nisu ucrtane na većem broju parcela. Dakle dolazi do neslaganja površina na odreĎenim kulturama što onemogućuje jednoznačno povezivanje knjiţnog dijela katastarsnog operata i digitalnog katast arskog plana. Primjer ovog tipa grešaka jeste da na planu postoje dva načina korištenja (njiva i pašnjak), a u operatu tri načina korištenja (njiva, pašnjak i šuma). Kod ovakvog slučaja automatski imamo dva tipa grešaka. Pojavljuje se greška br. 04 u KOP_Dio_Parcele na šumi zato što ne postoji na planu. Druga greška je neslaganje sluţbenih površina na toj parceli izmeĎu layera KAT_Nacin_Koristenja i KOP_Dio_Parcele koja je definisana kao greška br. 05. Vaţno je još napomenuti greške tipa 01 i 02. To su greške vezane za layer KAT_Parcela, tačnije to su parcele koje postoje na planu a nema ih u operatu i obratno i javljaju se iz istog razloga. Ako je neka parcela pocijepana u operatu a nije iscrtana na planu

prijavit će se kao greška br. 02 (npr. parcela br. 767/1 i 767/2). Ovakva parcela na planu ima broj 767 i kako nije jednoznačno odreĎena u operatu upisuje se u spisak grešaka pod brojem 01 i nema sluţbenih vrijednosti. Od grešaka vezanih za parcele treba još napomenuti da postoji na planu parcela bez broja koja je prijavljena pod tipom greške broj 40. Za ovu parcelu se nije moglo utvrditi da li je to ustvari samo kultura od neke druge parcele. MeĎutim kako na planu nije pripojena susjednim parcelama znakom pripadnosti, iscrtana je zasebno kao parcela sa brojem 20001 kako je i definisano u projektnom zadatku.

35

8. Literatura



Đuzo, F., Taletović, J.(2005): Skripta za korištenje softvera ArcGIS, Zavod za planiranje i izgradnju Kantona Sarajevo, Sarajevo;

 



Frančula, N. (1996.): Digitalna kartografija, Sveučilište u Zagrebu, Geodetski fakultet, Zagreb; Kršinić, N.; Šikić, I., Galić, F., Bolt, D., Badelj, R. (1994): AutoCAD 12, Krpz primjere s objašnjenjem naredbi, PRO CON, Zagreb; Marinović, Z. (2004.): Georeferenciranje Katastraskih planov a k.o. Vrbanj, Geodetski fakultet, Zagreb;



Matijević, H. (2004): Modeliranje podataka katastra, magistarski rad, Geodetski fakultet, Zagreb;



     



Roić, M., Kapović, Z., Mastelić Ivić, S., Matijević, H., Cetl, V., Ratkajec, M. (2000): Poboljšanje katastarskog plana – smjernice, Tehničko izvješće o projektu, Zagreb; Tuno, N. (2007.): Polinomska transformacija u georeferenciranju, Geodetski glasnik 39, 38 - 46;

Vujnović, R. (1995): SQL i relacijski model podataka, Znak, Zagreb; Ţivković, I. (1979.): Topografski planovi, Naučna knjiga, Beograd; Galić, Z. (2006) Geoprostorne baze podataka, Tehnička knjiga, Zagreb; Landek, Cetl, Ponjavić 2011: Prostorni podaci i GML ; FGU (2008): Pravilnik o bazi podataka katastra nekretnina i izmjena pravilnika o bazi podataka katastra nekretnina, katalog objekata, katalog topografskih znakova i signatura, GML i UML aplikacijska shema;

Pravilnik o formiranju, odrţavanju, distribuciji i arhiviranju digitalnog geodetskog plana, u skladu sa zakonom o premjeru i katastru nekretnina. Sarajevo (2003).

POPIS URL-ova: URL1: http://www.opengeospatial.org URL2: http://www.scanningandmicrofilmsolutions.co.uk URL3: http://www.hrcak.srce.hr URL4: http://www.gdhb.ba URL5: http://www.fgu.com.ba URL6: http://f.etf.unsa.ba

36

Izrada BPKN -A

Recommend Documents