Hava Kanal Tasarim1

Mak.Müh. Köksal SÖNMEZ MMO Samsun Şube

HAVA KANAL TASARIMI Binanın mimari ve statik projesini gözden geçirip, Ortamın hava ihtiyacı hava çıkış ağızlarının yerlerini havayı en iyi dağıtacak sekilde tespit edin. Bu veriler ışığında en uygun kanal tesisatını tasarlayın. Tasarı sırasında Kirişlere , Kolonlara elektrik tesisatı gibi elemanlara dikkat edin. En uygun tasarlanan hava kanalı tesisatını dağıtıcı ve toplayıcı kanal ağızlarının hava şartlandırıcısına bağlayacak şekilde şemalandırın. Ana kanal ve branşmanlarının boyutlarını hesaplayın. Dağıtıcı ve toplayıcı kanallar için tesisattaki en yüksek toplam basınç kaybını hesaplayın. (Kritik devreyi bulun) Sistemi olabildiğince kendi kendine balans olabilir şekilde tasarlayın. Ayar elemanlarını mümkün olabildiğince az kullanmaya çalışın. Bu tür bir projelendirme anlayışı uzun zaman sürecinde size imalat, işletme ve ayar yönlerinden büyük avantajlar sağlayacaktır.


HAVA KANAL TASARIMI Daha sonraki adım, kanal sisteminin şematik olarak cizilmesidir. Bu şematik ön çizimde hesaplanan hava miktarları, çıkış yerleri ve en ekonomik ve uygun kanal güzergâhı gösterilir. Bu çizimin mimarı plânlardan üretilen işler üzerine yapılması tavsiye edilir. Böylece kanal tasarımının yapının ve diğer servislerin sınırlamalarına uygun olması temin edilir. Bundan sonra ileride anlatılacak yöntemlerden birine göre kanallar boyutlandırılarak çeşitli elemanlardaki basınç kayıpları hesaplanır.


HAVA KANAL TASARIMI Bulunan değerler şematik çizimlere işlenir. Kanal hesaplarında bulunan boyutlar yuvarlak kanallar içindir. Eğer dikdörtgen kanallar kullanılacak ise eşdeğer kanal çapından, dikdörtgen kanal boyutlarına geçilir. Tasarımcı hesaplanan çıplak kanal boyutlarının üzerine, kanal mukavemeti ile ilgili destekler ve çevresel birleşmeler için ve kanalların taşınmasında gerekli elemanlar için ihtiyaç duyulan hacimlerigözönüne almalıdır. Ayrıca izoleli kanallarda izolasyon için gerekli hacim kanal boyutlarına ilave edilmelidir.


HAVA KANAL TASARIMI Duvarlardan, diğer boru, kablo ve yapı elemanlarından açıklıklar ve asma tavan elemanlarının sökülebilmesi için yeterli boşluklar bırakılmalıdır. Kanal sistemini boyutlandırma ve güzergâhını belirlemede diğer dikkat edilecek nokta; hava terminalleri, karıştırma kutuları, V.A.V. kutuları, yangın damperleri, hava ayar damperleri gibi eleman ve aksesuarlar için ve bunlara ulaşabilme için gerekli hacimlerin ve imkânların yaratılmasıdır.



KANAL SĠSTEMLERĠ

Kanal sistemleri geniş kullanma amaçlarına göre çok farklı olmakla birlikte genelde üç tipi mevcuttur.

1. Tek Kanal Besleme Sistemleri 2. Çift Kanal Besleme Sistemleri 3. Dönüş ve Egzoz Sistemleri


Tek Kanallı Sistem Tek kanal besleme sistemi düzenlemesi; havayı belirli bir sayıdaki bölgeye ulaştırır. Tek kanal sistemi, bütün bölgelere, o bölgelerdeki gerekli en düşük hava sıcaklığını sağlayacak beslemeyi yapar. Bölgeler içindeki bir oda termostatı ve kol ayrımındaki bir ısıtıcı yardımıyla, her bir bölgenin sıcaklığı kontrol edilir. İstenen en küçük havalandırma miktarı, dış hava damperleri minimuma ayarlanarak yapılır. Aşırı soğuk ve aşırı sıcak havalarda dış hava damperleri en düşük değere ayarlanır, fakat ılık havalarda bunlar açık olabilir.


KANAL SĠSTEMLERĠ

Çift Kanallı Sistem Çift kanal besleme sistemleri ise her bir bölgeye biri sıcak diğeri soğuk hava gönderen iki kol gider. Bölgedeki istenen oda sıcaklığını ayarlamak için bir karışım odasında sıcak ve soğuk belirli oranlarda karıştırılır.


Dönüş ve Egzoz Sistemleri

Dönüş ve egzoz sisteminde ise bir besleme devresinde bulunan kol çıkışları yerine, izafi olarak daha çok sayıdaki kol girişleri ile karakterize edilebilir. Bir klima kanal devresinin dönüş hava kısmı ve bir fabrikanın egzoz kanal devresi bu tip sistemlere tipik örneklerdir.


HAVA KANAL TASARIMI Kanal tasarımında ana esas dağıtıcı/toplayıcı kanal disiplinlerinin mahal özellikleri de göz önüne alınarak menfezlerden cihazlara kadar dizayn edilmesidir. Bu aşamada kanal tasarımında – en kolay, – basınç kaybı ve sürtünme dirençlerini en aza indiren, – homojen bir hava dağıtımı/toplaması sağlayan, – ses ve gürültü problemlerinin en aza indiren bir toplama şekli benimsenebilir.


HAVA KANAL TASARIMI Kanal tasarımında en önemli bileşenler özel parçalar olarak görülür.

– Kullanılan kanal kesit tipine (dairesel, kare, dikdörtgen, düz oval) göre sınışandırılabilen özel parçaları genel başlıklar altına almak gerekirse, Daralma/Genişleme parçaları, Ayrılma/Birleşme parçaları, Menfez/Anemostatlar, tasarımdan kaynaklanan özel parçalar (Dirsek, S, Çıkış ve giriş parçaları, vb.) olarak sayabiliriz. Mak.Müh. Köksal SÖNMEZ MMO Samsun Şube

Kanalların Sınıflandırılması Basınca göre sınıflandırma: Alçak basınçlı sistemler Orta basınçlı “ Yüksek basınçlı “

< < <

100 mmSS a kadar olanlar. 175 mmSS a “ “ 300 mmSS

Hızlarına Göre Sınıflandırma Alçak hızlı sistemler

<

10 m/sn Konfor Tesisatında 12-15 m/sn Endüstriyel 10 -15 den yüksek hızlı

Orta ve yüksek hızlı sistemler


Hava kanalı tasarımında dikkat edilecek kriterler

1. Hava kanallarındaki hızlar 2. Hava kanallarında oluşan gürültüler 3. Hava kanalı tasarımının mimari ile uygunluğu 4. Düşük maliyet


1-Hava kanalındaki hızlar Hava kanallarında izin verilebilir hız sınırları uygulamanın cinsine göre farklılıklar gösterir. Örneğin konfor uygulamalarında havanın mahallere yüksek hızlarda verilmesi insanlar üzerinde olumsuz etki yapacak, bunun yanında gürültü problemleri açığa çıkacaktır. Özellikle konferans salonu ve tiyatro gibi ses izolasyonunun istenildiği yerler, kanal tasarımının düşük hızlara göre yapılmasını gerektirmektedir. Konfor klimasında, ortamlarda ses izolasyonu önemli olmadığı durumlarda söz konusu olsa da, ortamlara üşenen hava hızlarının yüksek olması insanlar üzerinde üşüme hissi yaratacaktır.


Farklı Mahaller için Önerilen Hava Hızları Mahal Tipi

Ses Kriterlerine göre hava Hızı (m/s)

Ekonomik Kriterlere göre Hava Hızı Ana Kanal

Tali Kanal

Besleme (m/s)

Dönüş (m/s)

Besleme (m/s)

Dönüş (m/s)

Konut

3,0

5,0

4,0

3,0

3,0

Otel-Hastahane

5,0

7,5

6,5

6,0

5,0

Özel Ofis Kütüphane

6,0

10,0

7,5

8,0

6,0

Konser Salonu

4,0

6,5

5,5

5,0

4,0

Ofis-AVM

7,5

10,0

7,5

8,0

6,0

Dükkan

9,0

10,0

7,5

8,0

6,0

Endüstriyel Tesis

12,5

15,0

9,0

11,0

7,5


ALMAN Standardına Göre Hızlar Düşük Basınçlı Sistemlerde

Konfor Uygulaması

Endüstriyel Uygulama

Besleme menfezleri

1.5 - 3

3 - 4 m/s

Emiş ve egzoz menfezleri

2–3

4 - 8 m/s

Dış hava panjurları

3–4

4 - 6 m/s

Ana kanallar

3.5 – 7

7 - 12 m/s

Tali kanallar, bağlantılar

3–5

5 - 8 m/s

Yüksek basınçlı kanallarda, Bağlantı hatları 8 - 12 m/sn

Ana kanallarda 15 - 20 m/sn

Tali kanallarda 12 - 18 m/s


Yüksek hızlı sistemler için tavsiye edilen en yüksek hızlar Yüksek hızlı sistemler için tavsiye edilen en yüksek hava hızları aşağıdaki tabloda verilmiştir.


2. Hava kanallarında oluşan gürültüler Özellikle ofis, makam odası, tiyatro gibi mahallerde kanallarda havanın akışından dolayı meydana gelen gürültülerin belli değerleri aşmaması beklenir. Bunun için bu tip özel mahallerde ses seviyesi kriteri alınarak kanal ölçülendirilmesi metoduna gidilir. Ortamlardaki ses kontrolü, insanların içinde bulundukları aktivitelere göre rahatsız olmayacakları bir ses seviyesinin sağlanması amacını güder. Örneğin bürolarda NR40 ses basıncı seviyesi sağlanmalıdır. Bu tanımlarda anlaşılması gereken duyulur duyulur frekans aralığında ses seviyesinin aşmaması gereken değerlerin oktav bandı esasına göre belirlenmiş olduğudur. Çeşitli uygulamalar için kabul edilebilir ses basıncı seviyeleri aşağıda belirtilmiştir.


Kabul edilebilir ses basıncı seviyeleri


Kanal Ġzolasyonu Kanallardaki ses problemlerini gidermenin bir yolu da sese karşı izolasyondur. Hava kanallarında ses izolasyonu hava kanalının iç yüzeyine sesi yutucu özellikte bir malzeme kaplanarak yapılabileceği gibi klima santrali ile kanal tesisatı arasına susturucu koymak sureti ile de yapılabilir. Hava kanallarının iç yüzeylerine ses izolasyonu yapılması, ısı geçişinin azalması yönünden de faydalıdır. Başka bir değişle kanallara yapılan ses izolasyonu ısı izolasyonunda yapılmasını sağlar. Kanallardaki ısı izolasyonu ilk yatırım maliyetini arttırsa da ısı kaybının ve kazancının alzaltılması havanın çiğ nokta sıcaklığının altına düşerek yüzeylerde yoğuşma olmasını engellemesi gibi yararları da vardır.


3. Kanal tasarımının mimari ile uygunluğu Hava kanalı projelerinde mimari çok iyi incelenmeden proje çizimine gidilecek olursa, tasarımın hayata geçirilmesi sırasında büyük sorunlar ortaya çıkacaktır. Örneğin mimari projede hava kanalları için ayrılan şaft ölçülere öğrenilmez veya gözardı edilecek olursa şaft ölçülerine göre büyük kesilen kanallar problem yaratacaktır. Bu kanalların tekrar ölçülendirilip kesilmesi gerekecektir. Aynı durum alçı tavanların oda tavanlarından uzaklığına dikkat etmediğimiz durumlarda da karşımıza çıkacaktır.


Mimari ile uygunluk Bu tür uygulamalarda alçıpanın üstünden geçen kanalların bir ölçüsünün yukarıda bahsedilen uzaklığa uygun olarak sabitlenmesi gerekecektir. Kanalların tekrar ölçülendirilip kesilmesi masraşı bir iş olup, uygulamanın maliyetinin arttıracağı gibi zaman kaybınada sebeb olur. Mimari projeler ile mekanik projeler arasındaki uyumluluk, uygulamanın ekonomik olmasını sağlayacaktır. Hava kanallarının projelendirilmesinde aşağıda belirtilen sıralamaların takip edilmesi uygulama sırasında çıkan sorunların daha az seviyeye indirilmesine yardımcı olacaktır.


4-DüĢük maliyet Ekonomik açıdan daire kesit en uygunudur. Kenar oranı en küçük olan dikdörten kesit de uygundur. Kenar oranı 3:1 veya 4:1 den büyük olmamasına dikkat edilmeli. Kenar boyut oranı arttıkça ısı kaybı veya ısı kazancı artar. Hava hızı arttıkça ısı kaybı veya ısı kazancı artar. Kayıpları azaltmak için kanalları yalıtmak gerekir.


Dikkat edilmesi Gereken Hususlar Kanallar içinde düzgün ve laminer bir akış sağlanmalıdır. Bunun için hava akımının önünde bulunan engellerin, geçiş parçalarının ( Redüksiyon ), ayrılma ve birleşme parçalarının ve dirseklerin şekillendirilmelerine özen gösterilmelidir. Hava akımın engelleyen gereksiz parçalar olmamalıdır. Aksi halde kanalların içinde türbülans bölgeleri oluşur. Gereksiz basınç kayıplarına ve gürültüye yol açar.


HAVA KANAL TASARIMI Kanal hatları tasarımında çıkan ebatların üst veya alt ebatlara yuvarlanması gerekebilir. Örneğin 30 cm lik bir asma tavan içerisinde hareket edecek bir hava kanalının max. 25 cm. Yüksekliğini geçmemesi istenebilir. Bu gibi durumlarda kanal imalatını kolaylaştırıcı ebatlara yuvarlama yapılması gerekebilir. Türkiyede çok tercih edilen sistem olan +10 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir. Bu durumda kanal ebatları küsüratsız olacak şekilde 110-120130-vb. şekilde verilebilir. ASHRAE nin tavsiyesi doğrultusunda kanal ebatlandırması yapmak istersek + 50 mm ara ile ebatlandırma yapılabilir.


HAVA KANAL TASARIMI Fabrikasyon imalatlar için daha uygun bir ebatlandırma seçeneği budur. Bir çok kanal parçasından oluşan kanal hatlarında yine imalatı kolaylaştırmak açısından sık ebat değişimi yapılmaz, bunun yerine bir kaç debi değişiminde bir, kanalın A veya B ebadı yenilenebilir. Kanal tasarımında bu esneklikleri göz önüne alarak ebat değişimi (çap da olabilir) yanal eksen veya eksenel bir kanal güzergahı boyunca sabit tutulabilir (asma tavan içerisine sığma gibi)


HAVA DAĞILIMI Kanal sistemi tasarımında (dizayn) öncelikle hava üfleme ve emme menfezlerinin yerleri ve her bir menfezin kapasitesi, tipi ve büyüklüğü belirlenmelidir. Bu hava verme ve emme menfezlerinin standart tipte ve biçimde olmasına ve bilinen bir firma ürünü olmasına dikkat edilmelidir. Bu tip ciddi firma ürünleri için hazırlanmıı olan kataloglarda hava atış mesafeleri, düşme ve hava hareketi biçimleri, eleman çıkış hızları, basınç düşümleri, ses ve tavan yükseklikleri ile ilgili bilgiler verilir. Aynı kol üzerinde olan besleme havası açıklıklarındaki basınç düşümü arasındaki fark 12,5 Pa değerini aşmamalıdır. Aynı kol üzerinde tavan tipi difüzörlerle, duvar tipi menfezlerin karışık kullanılmamasına dikkat edilmelidir


Menfezlere hava dağıtımında mümkün olduğu kadar eşit uzunlukta kanallar kullanılmalı, eşit direnç yaratılmaya çalışılmalıdır. Bu konudaki örnekler Şekil de verilmiştir. Hava kanalı tasarımı yapılırken hiç hava damperi kullanılmayacakmış gibi düşünülmelidir. Hava damperi küçük ayarlar için kullanılmalıdır. Hava damperleri menfezlere olabildiğince en uzak yerlere monte edilmelidir. (Damper geçişindeki hava hızının oluşturduğu sesin dışarıya duyulmasını önlemek için) Mak.Müh. Köksal SÖNMEZ MMO Samsun Şube

Kanal tasarımı ġekil 10


Sınıf hava dağılımı


BĠLGĠ ĠġLEM ODASI ISI DAĞILIMI


Kanal Konstrüksiyonu Kanal seçimi yapılırken; 1. İç yüzeylerinin pürüzsüz olmasına 2. Toz tutan kısımlarının olmamasına 3. Korozyona karşı dayanıklı olmasına 4. Taşınımı kolay ve hafif olmasına 5. Hava sızdırmaz olmasına 6. Isıya karşı dayanıklı olmasına 7. Maliyetinin ucuz olmasına 8. Montaj kolaylığına sahip olmasına dikkat edilmelidir. Bu amaçla kullanılan en ekonomik ve uygun malzemeler galvanizli çelik ve alüminyum sac levhalardır. Son yıllarda, yüzeyi alüminyum folyolu poliüretan malzemelerden de hafif ve dayanıklı kanallar yapılmaktadır. Sağlık tesisleri ve laboratuarlar için yapılan hava kanalları paslanmaz sacdan veya alüminyumdan yapılmalıdır. Yine asit buharları için yapılan kanallar ayrıca aside dayanıklı malzemelerden yapılmalıdır.


Kanal Malzeme Seçimi Hava kanalları, kullanım yerlerine ve amaçlarına göre

– – – – – – –

Galvanizli karbon veya paslanmaz çelik Alüminyum Bakır sac gibi metal malzemelerden imal edildikleri gibi fiberglas veya plastik malzemelerden de imal edilebilirler.

Hava dağıtım sistemlerinde ağırlıklı olarak galvaniz çelik sac kullanılır. Ancak, yüksek sıcaklıklarda ( 200 oC ) korozyon riski arttığından bu sıcaklıklarda ve aşındırıcı ürün dağıtım sistemlerinde kullanımı dezavantaj yaratmaktadır.


KANAL MALZEME SEÇĠMĠ Mutfak egzoz sistemleri gibi yüksek sıcaklıkta çalışan kanal sistemlerinde, bunun yerine karbon veya paslanmaz çelik saclar tercih edilir. Özellikle nem değerinin yüksek olduğu veya hijyenik şartların önemli olduğu mahallerde korozyon ihtimalini minimize etmek için paslanmaz çelik kullanımı ön plana çıkar. Bazı özel egzoz ve nem yüklü kanal sistemlerinde ise tercih alüminyum ve bakır malzemelerden yana olmaktadır. Akü odaları havalandırması için paslanmaz çelik aspiratör ve kanal olarak ise PVC boru kullanılmalı, galvaniz saç kullanılmamalıdır. Kapalı yüzme havuzları egzost kanalı ve egzost fanı paslanmaz malzemeden yapılmalıdır. Kanal için örneğin Alüminyum kullanılabilir. Büro binalarında katların egzost havası çatı arasına verilirse, kışın çatı arası sıcaklığı yükselecek ve ısı ekonomisi sağlanacaktır. Benzer ekonomi yaz kliması için de geçerlidir. Ancak çatı arası ile katlar arasının sızdırmaz kapı ile ayrılması gerekir. Sadece büro hacimlerinin egzost havası kullanılmalıdır.


Hava Kanalında Kullanılacak Sac Kalınlıkları

Kanalın Anma Ölçüsü (En Geniş Kenar) b (cm)

Minimum Sac Kalınlıkları (mm)

Galvanizli Çelik Sac

Alüminyum Sac

b <= 25

0,50

0,68

25 < b <= 50

0,65

0,82

50 < b<= 100

0,75

0,96

100 < b<=140

0,85

1,23

140 < b<=200

1,00

1,37

200 < b<=250

1,15

1,50

250 < b

1,25

1,65 Mak.Müh. Köksal SÖNMEZ MMO Samsun Şube

Geometrilerine göre Geometrileri dikkate alındığında ise hava kanalları Silindirik oval ve dikdörtgen olarak sınışandırılmaktadır. Bunların içerisinde hava akış profili ve gürültü açısından en uygun kanallar silindirik ve oval olanlardır. Bu kanallarda ortalama basınç değerlerinde daha yüksek hava hızlarına çıkılabilmektedir. Silindirik kanallar genel olarak, spiral kenetli veya boy kenetli olarak imal edilmektedirler.


Silindirik Kanallar

Silindirik hava kanallarını dikdörtgen kesitli kanallardan ayıran özellikler : 1. Montaj maliyetinin düşüklüğü, 2. Tüm ürünlerin standart ölçülerde olması, 3. Aynı sac kalınlığında, eşdeğer alanlı dikdörtgen kesitli kanallara göre daha mukavim olmaları, 4. Basınç kayıplarının düşüklüğü, 5. Kanal iç yüzeylerinin kolay temizlenmesi, 6. Contalı bağlantı alternatifi sayesinde hava kaçağının az olduğu sistemlerin kurulmasına imkan vermesi, 7. Estetik tercihler şeklinde sıralanabilir.


Yuvarlak kanal sistemlerinin elemanları standartlaştırılmıştır. Böylece kolayca standart seri üretim yapmak, üretimi stoklamak ve kısa zamanda müşteriye teslim edebilmek mümkün olmuştur. Buna karşılık dikdörtgen kesitli kanallar ve bağlantı parçaları için böyle bir standart boyut söz konusu değildir. Dikdörtgen kesitli kanallar ve fittingsi müşterinin istediği boyutlarda ve çoğu zaman şantiyede yerinde üretilir. Yuvarlak kanallar şantiyede istenilen boylarda kesilebilir. Böylece değişikliklere daha iyi cevap verebilmektedir. Halbuki dikdörtgen kesitli kanallar tam ölçülerinde yapılmak zorundadır. şantiyede herhangi bir değişiklik ve ayar çok daha zordur.


STANDART YUVARLAK KANAL ÇAPLARI


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ Otomatik olarak ekonomik kanal sistemini veren hiçbir kanal tasarım (dizayn) yöntemi yoktur. Bunun yerine teklif edilmiş ve bugün kullanılan çeşitli dizayn yöntemleri mevcuttur. Farklı durumlarda bu yöntemlerden biri seçilerek hesap yapılır. Bu yöntemlerden hangisinin seçileceği, aslında maliyet kalemlerinin dikkatlice değerlendirilmesi ile kararlaştırılmalıdır. Bu kısımda farklı dizayn yöntemlerinin özellikleri ve hangi hallerde kullanılmasının tavsiye edildiği üzerinde durulacaktır.

1. EŞ SÜRTÜNME MODELİ 2. STATİK GERİ KAZANIM MODELİ


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ kanal hesaplarında sıklıkla hız düşüm yöntemi ve sabit basınç düşümü yöntemi gelir. İki yöntemin bir birlerine göre avantajları ve dezavantajları olmakla birlikte kullanıldıkları yerler bakımından ayrıma tabii tutabiliriz. Hesap yöntemindeki en belirgin kriter hesabı yapılacak hattın karakteristiğidir. Örnek vermek gerekecek olursa, garaj havalandırma tesisatı ile bir konferans salonu tesisatı yapıca birbirinden farklı olduğu için hesap yöntemi olarak da bir birinden ayrılabilir. Hız düşüm yöntemini genellikle dağıtıcı hatlarda, sabit basınç düşümü yöntemini ise toplayıcı hatlarda tercih edebiliriz. Hız düşüm yönteminde tesisat üzerindeki minimum ve maksimum, hız ve debiler dikkate alınarak bir cetvel oluşturulur.


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ 1. EŞ SÜRTÜNME YÖNTEMİ Kanal dizaynında belki de en geniş kullanılan yöntemdir. Bu sistemde bütün kanal boyunca birim uzunluktaki sürtünme kaybı aynı tutulur. Genelde 0.60 -1.6 Pa.m değerinde bir katsayı seçilir. Besleme, egzost ve dönüş kanallarının boyutlandırılmasında kullanılabilir. Normal olarak yüksek basınçlı sistemlerin boyutlandırılmasında (750 Pa üzeri) kullanılmaz. Bu yöntemde besleme kanallarında akış yönünde hız otomatik olarak giderek azaltılır. Böylece ses üretimi ihtimali de giderek azalır. Bu yöntemin ana dezavantajı çeşitli kanal kollarındaki basınç düşümlerinin eşitlenmesi yönünde hiçbir önlem getirilememesidir. Bu nedenle simetrik sistemler veya dallanmayan tek kanallar için uygundur.


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ 2.STATİK GERİ KAZANMA YÖNTEMİ

HIZ DÜŞÜMÜ

Bu yöntem her basınç ve hızdaki besleme kanalları için uygulanabilir. Ancak normal olarak dönüş ve egzost kanalları için kullanılmaz. Hesap olarak eş sürtünme yöntemine göre daha karmaşık olmasına karşın, teorik olarak bütün kollarda ve çıkışlarda üniform basınç düşümü yaratması açısından daha güvenilir bir yöntemdir. Kanaldaki hızlar sistematik olarak azaltılır. Her bir kanal parçasının önünde hız düşürülerek, dinamik basınç (hız basıncı) statik basınca dönüştürülür ve bu parçadaki basınç kaybının karşılanmasında kullanılır. Ortalama kanal sistemlerinde bu

statik geri kazanma %75 oranındadır. İdeal şartlarda bu oran %90 ‘a kadar yükselebilir.


STATĠK GERĠ KAZANMA YÖNTEMĠ Bu sistemin avantajı kanal sisteminin dengede ayarlanan şekilde kalmasıdır. Çünkü kayıp ve kazançlar hızla orantılıdır. Yüke bağlı olarak debilerin azalması sistemdeki reglajı (balansı) bozmaz. Bu nedenle V.A.V sistemleri için ideal bir yöntemdir. Statik geri kazanma yönteminin dezavantajı uzun kolların sonlarında, özellikle bu kanal kolu diğerlerine göre çok uzunsa, aşırı büyük kanal boyutları vermesidir. Ayrıca bu bölgelerde hızlar da çok düştüğünden kanalın ısı kayıp ve kazançlarına karşı izolesi gerekir.


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ 3. UZATILMIŞ PLENUMLAR

Uzatılmış plenum, bir geniş kanal veya uzun bir depo olarak tarişenir ve genellikle fan çıkışındadır. Bu plenum üzerinde çeşitli hava çıkış açıklıkları veya kol çıkışları bulunmaktadır. Plenumlar sulu sistemlerdeki kollektörlere benzer bir fonksiyona sahiptir. Bu sistemin dezavantajı düşük hava hızları nedeniyle büyük ölçüde ısı kayıp ve kazançlarına neden olmasıdır. Genellikle sıcak hava ile konut ısıtması gibi küçük fakat çok dallı sistemlerde kullanılır.

4. TE YÖNTEMİ

Bu yöntem yeni geliştirilmiş bir kanal dizaynı optimizasyon yöntemidir ki, sistemin ilk yatırım maliyeti, işletme maliyeti, enerji maliyeti, çalışma saati, yıllık enşasyon oranı, faiz oranları .... vs. gibi parametrelerini de göz önüne alınmalıdır. Bu yöntemin uygulanmasında esas olarak uygun bilgisayar programlarından yararlanılır.

5. HIZ YÖNTEMİ

Tecrübeli bir projeci kanal sistemi boyunca uygun hızlar takdir ederek basit bir şekilde kanal boyutlandırılması gerçekleştirebilir. Birkaç çıkışı olan ve kolayca dengelenebilen basit kanal sistemlerinin dışında, bu yöntemi başkaları kullanmamalıdır. Bu yöntemde hız kanal boyunca giderek azaltılır.


KANAL TASARIM YÖNTEMLERĠ 6.SABİT HIZ YÖNTEMİ

Yine tecrübe ile optimum bir hız seçerek, bütün kanal sistemi boyunca bu hızı koruyacak şekilde boyutlandırma yapılabilir. Bu yöntem en çok yüksek basınçlı kanal sistemlerinde kullanılır. Bu kanal sistemlerinde havayı kullanım alanlarına dağıtmadan önce hızı ve sesi düşürmek üzere genişletilmiş terminal kutuları kullanılır. Sabit hız yönteminin kullanıldığı ikinci ana uygulama alanı ise endüstriyel toz toplama kanal boyutlandırılmasıdır. Tozların ve tekstil endüstrisinde olduğu gibi elyafın taşınabilmesi için belirli minimum hız değeri bulunmaktadır. Dolayısıyla bu tür endüstriyel egzost kanallarında hız değeri söz konusu sınır değerin altına düşmeyecek şekilde boyutlandırma yapılır.

7.TOPLAM BASINÇ YÖNTEMİ

Bu yöntem statik geri kazanma yönteminin daha özelleştirilmiş halidir. Bu yöntem projeciye kanal sisteminin her kısmında gerçek sürtünme ve dinamik kayıpları belirleme imkanı yaratır. Avantajı kanal bölümlerinin gerçek basınç kayıplarının ve temin edilmesi gerekli toplam fan basıncının bilinmesidir.


Hava Kanal Tasarim1

Recommend Documents