v.a. Mr.sci. Branka Muminović Ak.god. 2015./2016.
Dijagram stanja Fe-C proučava legure Fe-željezo i C-ugljik od 0 do 6,67% C. Legure do 6,67% C imaju praktičnu važnost , pa je to razlog zašto se dijagram Fe-C proučava samo do 6,67% C. Zavisno od oblika izdvajanja ugljika razlikujemo stabilni dijagra dijagram m stanja gdje se ugljik izdvaja u obliku gra grafita fita odnosno metasta metastabiln bilnii gdje se ugljik izdvaja u obliku ob liku ceme cementit ntita a Fe Fe3C. Obje ove faz aze e se mog ogu u ja javi vititi je jedn dna a por ore ed dru ruge ge zav aviisn sno o od br brzi zin ne hlađenje. Oba dijagrama se daju za temperature iznad 6000C. Ugljik je nemetal (gustine 2,5 g/cm 3 i temperature topljenja 35000C) koji se pojavljuje u tri alotropske modifikacije: dijamant, grafit i ugalj . To je najvažniji legirajući e element lement željeza željeza ko kojiji i u vrl vrlo o malim količinama znatno utiče na osobine legure. Željezo je metal, srebrenasto sive boje (gustine 7,8 g/cm 3 i temperature topljenja 15390C) koji ima nekoliko polimorfnih (alotropskih) preobražaja (isti hemijski h emijski sastav ali ali različit kristalni oblik ), slika 1. Temperature na kojim se odvija polimorfni preobražaj nazivaju se kritičnim tačkama. Kritične tačke se označavaju velikim slovom A s tim što ako se radi o hlađenju uz A se stavlja inde indeks ks „ r“ , ako se radi o za zagri grijavanju javanju stavlja se indeks inde ks „ c“ .
Dijagram stanja Fe-C proučava legure Fe-željezo i C-ugljik od 0 do 6,67% C. Legure do 6,67% C imaju praktičnu važnost , pa je to razlog zašto se dijagram Fe-C proučava samo do 6,67% C. Zavisno od oblika izdvajanja ugljika razlikujemo stabilni dijagra dijagram m stanja gdje se ugljik izdvaja u obliku gra grafita fita odnosno metasta metastabiln bilnii gdje se ugljik izdvaja u obliku ob liku ceme cementit ntita a Fe Fe3C. Obje ove faz aze e se mog ogu u ja javi vititi je jedn dna a por ore ed dru ruge ge zav aviisn sno o od br brzi zin ne hlađenje. Oba dijagrama se daju za temperature iznad 6000C. Ugljik je nemetal (gustine 2,5 g/cm 3 i temperature topljenja 35000C) koji se pojavljuje u tri alotropske modifikacije: dijamant, grafit i ugalj . To je najvažniji legirajući e element lement željeza željeza ko kojiji i u vrl vrlo o malim količinama znatno utiče na osobine legure. Željezo je metal, srebrenasto sive boje (gustine 7,8 g/cm 3 i temperature topljenja 15390C) koji ima nekoliko polimorfnih (alotropskih) preobražaja (isti hemijski h emijski sastav ali ali različit kristalni oblik ), slika 1. Temperature na kojim se odvija polimorfni preobražaj nazivaju se kritičnim tačkama. Kritične tačke se označavaju velikim slovom A s tim što ako se radi o hlađenju uz A se stavlja inde indeks ks „ r“ , ako se radi o za zagri grijavanju javanju stavlja se indeks inde ks „ c“ .
U slučaju ako se razlikuju temperature tačke preobražaja pri hlađenju i zagrijavanju ta se pojava naziva temperaturni histerezis . Uz oznaku A i indeks stavlja se još i redni broj koji označava redoslijed transformacije.
Krive hlađenja i za zagr grij ijav avan anja ja za čisto želj željez ezoo-Fe Fe sa po polilimo morf rfni nim m (alotropskim) modifikacijama
Na sobnoj temperaturi željezo ima VCK kristalnu rešetku i označava se kao α-Fe. Željezo sa ovom kristalnom strukturom ima izražene magnetne osobine koje gubi na temperaturi 7680C tzv. Curie temperaturi . Iznad ove temperature α-Fe je nemagnetično i označava se kao β-Fe ali nema promjene u kristalnoj građi. Na temperaturi 9100C odvija se prva alotropska modifikacija pri kojoj VCK rešetka se transformiše u PCK rešetku tj. nastaje γ-Fe. γ-Fe je plastičnije, žilavije, ima povećanu sposobnost rastvaranja ugljika i nemagnetično je. Ova tačka preobražaja pri zagrijavanju označava se kao A c3. Na temperaturi 14000C PCK rešetka se ponovo transformiše u VCK pri čemu nastaje tzv. δ-Fe. U pogledu fizičkih osobina može se reći da α -, β-, γ- i δ -Fe imaju slične osobine, osim magnetičnosti.
Analiza dijagram stanja legure Fe-C Tehničko željezo je dvojna legura Fe-C sa dva legirajuća sastojka potpuno rastvorljiva u tečnom stanju , ali samo djelimično u čvrstom stanju . Pojavljivanje pojedinih faznih sastojaka je zavisno od sadržaja ugljika i temperature kristalizacije. Strukturni sastojci tehničkog željeza grade: ferit, cementit, austenit, perlit, ledeburit i grafit. Od tehničkog značaja je α (alfa) modifikacija pri temperaturi od oko 770 0C sa VCK rešetkom i γ (gama) modifikacija pri temperaturi preko 906 0C sa PCK rešetkom. Strukturni sastojci tehničkog željeza najbolje se mogu objasniti preko dijagrama stanja legure Fe-C. Dijagram stanja željezo-ugljik konstruiše se na osnovu krivih hlađenja za niz sastava legure željezo-ugljik. Zavisno od toga da li se ugljik javlja u obliku hemijskog jedinjenja ili u elementarnom obliku razlikuju se metastabilan i stabilan dijagram stanja. Metastabilan dijagram stanja je dijagram Fe-Fe3C (željezo-cementit) kod koga je ugljik u potpunosti vezan u hemijsko jedinjenje Fe3C, koje je nestabilno i teži da se raspadne tokom vremena, što pospješuje visoka temperatura.
Stabilan dijagram stanja je dijagram Fe-C (željezo-grafit) u kome se ugljik nalazi izdvojen u elementarnom stanju u obliku grafita. Metastabilni dijagram stanja je tehnički mnogo važniji , jer obuhvata sve vrste ugljeničnih čelika, dok stabilni sistem obuhvata samo livena gvožđa. Na dijagramu stanja se vrlo jasno mogu uočiti strukture čelika i livenih gvožđa, pri čemu je: • Čelik legura željeza i ugljika sa procentom ugljika teorijski od 0,008-2,14%C. • Liveno gvožđe je legura željeza i ugljika sa procentom ugljika teorijski od 2,14-6,67% C. Livena gvožđa posjeduju dobru livkost i veliku krtost , pa kao posljedica toga livena gvožđa se ne obrađuju plastičnom deformacijom , nego samo livenjem i obradom rezanja. Sadržaj silicijuma iznosi oko 3% a fosfora oko 2% što je znatno više nego kod čelika. Zavisno od boje preloma razlikujemo tri vrste livenog gvožđa: bijelo liveno gvožđe (tvrdi liv), melirano gvožđe i sivo liveno gvožđe. Na vrstu gvožđa koja će nastati utiče i brzina hlađenja pa prema tome u slučaju velike brzine hlađenja nastaje bijelo gvožđe a pri malim brzinama hlađenja nastaje sivo gvožđe. Mikrostruktura sivih gvožđa se takođe razlikuje prema metalnoj osnovi i po obliku izlučenog grafita. Grafit se može izlučiti u tri oblika: nodule (loptice), lamele (pločice) i u obliku pahuljica u slučaju temperovanog gvožđa.
Zavisno od metalne osnove razlikujemo: feritna, feritno-perlitna i perlitna siva gvožđa.
Likvidus linija ABCD je višestruko izlomljena linija koja razdvaja tečno stanje od početka očvršćavanja . Iznad likvidus linije legura je u tečnom stanju - rastop. Solidus linija AHJECF je višestruko izlomljena linija koja razdvaja čvrsto stanje od mješovitog stanja i predstavlja kraj očvršćavanja legure. Između likvidus i solidus linije legura je u mješovitom stanju , tj. heterogena smješa tečnog stanja i kristala δ-ferita, γ-austenita ili Fe3C– cementita (zavisno od procenta ugljika). Kod legure željezo-ugljik odigravaju se u procesu očvršćavanja tri izotermalne transformacije i to: • peritektička, • eutektoidna i • eutektička. Peritektička transformacija nastupa u tački J na temperaturi 1493 0C, pri
sadržaju od najmanje 0,16% C, slika 3. U tački J vrši se transformacija δ-ferita u γ-austenit . Jednačina peritektičke transformacije je: δ + R = γ
Dio Fe-C diagrama sa peritektičkom tačkom Struktura δ-ferit je alotropska modifikacija željeza postojana na temperaturama iznad 1401 0 C i bitno se ne razlikuje od α-ferita. Javlja se kod čelika legiranih kromom i nikl om . Po dijelu likvidus linije AC iz rastopa se počinju izdvajati prvi kristali čvrstog rastvora ugljika u γ -željezu, koje nazivamo γ- austenit . Tako ćemo u području ispod linije AC imati mješavinu dviju faza, tj. rastopa i γ- austenita. Po dijelu likvidus linije CD iz rastopa počinju se izdvajati kristali karbida željeza, tzv. primarnog cementita (Fe3C'), te ćemo u području ispod linije CD imati mješavinu dviju faza: rastopa i primarnog cementita (R + Fe3C') .
U tački C (eutektička tačka) pri sadržaju od 4,3% C i temperaturi 1145 0C iz rastopa se direktno izdvajaju istovremeno austenit (γ) i primarni cementit (Fe3C'), tj. nastaje eutektikum koji predstavlja finu mehaničku mješavinu austenita i primarnog cementita i naziva se L - ledeburit , slika 4. Eutektička transformacija prestavljena je jednačinom: R → L (γ+ Fe3C')
Dio Fe-C diagrama sa eutektičkom tačkom
Iz metastabilnog dijagrama stanja Fe-C vidi se da najniža temperatura na kojoj se javlja rastop je eutektička tačka C (1145 0C i 4,3% C). Ova legura se ponaša kao čist metal , s obzirom da se temperatura u toku očvršćavanja ne mjenja. Ledeburit se odlikuje veoma visokom tvrdoćom i krtošću i to je karakteristična struktura svih livenih gvožđa sa sadržajem ugljika od 2,1 do 6,67%. Na osnovu eutektičke tačke C, liveno gvožđe se dijeli na: - eutektičko liveno gvožđe sa 4,3% C, - podeutektičko liveno gvožđe sa 2,1 - 4,3% C, i - nadeutektičko liveno gvožđe sa 4,3 - 6,67% C. Ispod granične solidus linije AHJECF sve promjene u strukturi su u čvrstom stanju. U području JESG imamo čist austenit . Strukturna faza γ-austenit javlja se sve do temperature 725 0C, sa maksimalnim sadržajem ugljika od 2,14% C u tački E. Pri daljem hlađenju austenit se počinje raspadati i po liniji GOS izlučuje se ferit , a po liniji SE sekundarni cementit Fe3C'' . Tako da u području GOSP imamo mješavinu dviju čvrstih faza ferita i raspadajućeg austenita, a u području SEE1 smješu sekundarnog cementita i raspadajućeg austenita.
Ferit je intersticijski čvrsti rastvor ugljika u α-željezu i predstavlja najlošiju strukturu nisko ugljeničnih čelika. Sekundarni cementit se izlučuje iz čvrstog rastvora za razliku od primarnog cementita koji se izlučuje iz rastopa. Istih su fizičko-mehaničkih karakteristika. U tački S (eutektoidna tačka) pri sadržaju ugljika od 0,8% i na temperaturi od 725 0C kristali austenita se razlažu na kristale α- ferita i cementita Fe3C, formirajući eutektoid koji nazivamo perlit, slika 5. Eutektoidna transformacija data je jednačinom: γ → P (α + Fe3C )
Dio Fe-C dijagrama sa eutektoidnom tačkom
Prema tome, perlit je eutektoidna mehanička smjesa α-ferita i cementita, koja u sebi sadrži 85,5% ferita i 13,5% cementita. Čelik sa sadržajem ugljika od 0,8% C naziva se eutektoidni čelik, čelici sa manje od 0,8% C nazivaju se podeutektoidni čelici, a čelici sa više od 0,8-2,14% C nazivaju se nadeutektoidni čelici. Linija PSK je granična linija po kojoj dolazi do potpunog raspadanja zaostalog austenita iz željeza i obrazovanja perlita. Hlađenjem podeutektoidnih čelika (do 0,8% C) ispod linije PSK izlučuju se kristali ferita i perlita, a kod nadeutektoidnih čelika (0,8 do 2,1% C) izlučuju se kristali perlita i sekundarnog cementita. Hlađenjem podeutektičkih legura (2,1 do 4,3% C) ispod linije PSK izlučuje se Fe3C''+ ferit + ledeburit, a kod nadeutektičkih legura (4,3 do 6,67% C) izlučuje se ledeburit i primarni cementit.
Analiza karakterističnih dijelova Fe -C dijagrama
a) Analiza dijagrama od 0 do 0,5%C
Dijagram stanja Fe-C, od 0 do 0,5%C
LEGURA 1 Kristalizacija ove legure započinje u tački a, izdvajanjem δ -kristala iz tečne faze. Sastav tečne faze se mijenja duž linije AB . U tački b se završava kristalizacija legure i imamo samo δ-kristale. Između tačaka a i b legura se nalazi u dvofaznom stanju . Pomoću pravila poluge na nekoj temperaturi možemo izračunati sastav čvrste odnosno tečne faze za tu leguru, npr.
U temperaturnom intervalu između tačaka b i c nema promjena u mikrostrukturi. U tački c počinje transformacija, tj. iz δ-faze se počinju izlučivati kristali γaustenita. Transformacija završava u tački d gdje imamo potpuno austenitnu mikrostrukturu.
LEGURA 2 Kristalizacija ove legure započinje u tački e i do peritektičke tačke f imamo dvofaznu leguru koja se sastoji od tečne faze i δ-kristala. Prije odvijanja peritektičke rekcije pravilom poluge se može odrediti sastav tečne i čvrste faze.
Nakon peritektičke reakcije legura se sastoji od δ-kristala i austenita s tim što količina δ-kristala prije i poslije peritektičke reakcije nije ista.
Transformacija u austenit se odvija i nakon peritektičke reakcije, sve do tačke g gdje nastaje potpuna transformacija u austenit .
LEGURA 3 Za ovu leguru kristalizacija započinje u tački h . U tački J se javlja peritektička reakcija pri kojoj mješavina tečne (R) i čvrste faze (δ-kristala) se potpuno transformiše u austenit . Sastav faze prije reakcije se može odrediti pravilom poluge kako slijedi:
LEGURA 4 Prije peritektičke reakcije u ovoj leguri su prisutne dvije faze (R+ δkristali) a na peritektičkoj temperaturi se odvija slijedeća reakcija:
pa prema tome količina faza prije peritektičke reakcije je: a poslije peritektičke reakcije:
b) Analiza dijagrama od 2,14 do 6,67%C
Dijagram stanja Fe-C, od 2,14 do 6,67 %C
LEGURA 5 Kristalizacije legure 5 započinje u tački a na likvidus liniji. Za neku temperaturu t pomoću pravila poluge može se odrediti sastav tečne i čvrste faze.
Na liniji ECF se odvija eutektička reakcija pri kojoj se ostatak tečne faze koji nije kristalizirao transformiše u eutektičku mehaničku smjesuledeburit (L I=γ+Fe3C) Ispod linije EC prisutni su primarni kristali austenita i ledeburita L I. Linija DC je linija izdvajanja Fe3C'. Sastav tečne faze se mijenja duž linije DC, a sastav čvrste faze tj. Fe3C, ostaje nepromjenjen do 6,67% C. LEGURA 6 Sastav tečne i čvrste faze za ovu leguru na nekoj temperaturi je:
Na eutektičkoj temperaturi preostala tečna faza se transformiše u ledeburit L I.
Dijagram stanja Fe-C, od 0 do 0,8 %C 1000
800
+ + Fe3C
600 Fe3C + Fe3C
400
200 Fe
d a N
d o P
Perlit
0,
0,
Perlit
1,
6,67
Maseni % C
Dijagram stanja Fe-C, od 0 do 0,8 %C sa pripadajućim mikrostrukturama
Linije GS i ES predstavljaju linije početka transformacije u čvrstom stanju odnosno austenit se transformiše u ferit a na liniji ES počinje izlučivanje Fe3C'' . Na liniji PK se odvija eutektoidna transformacija i nastaje eutektoidna mehanička smjesa ferita i cementita tj, perlit . Za leguru L 1 koja ima eutektoidni sastav, sastav perlita se računa kao:
Za leguru L 2 koja sadrži manje od 0,02%C transformacija austenita u ferit započinje u tački a, a završava u tački c . U tački c počinje izdvajanje Fe3C'' . Pošto je max rastvorljivost ugljika u feritu 0,02% na 772 0C to će max količina Fe3C'' koja se može izdvojiti (uz predpostavku da ferit na sobnoj temperaturi ne rastvara ugljik) biti: Na isti način možemo izračunati i max količinu Fe3C'' , pošto je max rastvorljivost ugljika u austenitu 2,14% na 1147 0C:
Analiza mikrostruktura legure Fe-C 0
1536 C
+T 1493 C
1500
Tečno stanje
-ferit +
Tečno st. + austenit 0
a r u t a -austenit r e p 1000 m 0 e 910 C T
Tečno st.+ primarni cementit
43
1147 C
2 14
t i r u b e d e l
ledeburit + kristali mješ. + sekundarni cementit
kristali mješ. + ferit
08
primarni cementit + ledeburit
6 67
0
725 C
0,0218 t i l r e p
- ferit
500
1
Fe
ferit + perlit (crn)
perlit + sekundarni cementit
primarni cementit + ledeburit
perlit + ledeburit
2
3
4
5
Fe3C
6 Maseni % C
perlit
Bijelo liveno gvožđe 2,85%C
Sivo Liveno gvožđe 4,37%C
perlit+cementit
ČELIK
LIVENO GVO ĐE
Fazni dijagram Fe-C
δ - Ferit (naziv dolazi od latinske riječi ferrum za željezo) je intersticijski čvrsti
rastvor ugljika u volumno centriranom kubnom željezu ( VCK ). Maksimalna ̊ rastvorivost ugljika je 0,1 % C na 1493 C γ - Austenit (naziv dolazi od engleskog metalurga Williama Chandlera RobertsAusten, koji je prvi prikazao Fe-C dijagram) je intersticijski čvrsti rastvor ugljika u površinski centriranom kubnom željezu ( PCK ). Maksimalna rastvorivost ugljika u ̊ . austenitu je 2,14 % C na 1147 C Tvrdoća austenita je 170-220 HB i jako je žilav. Austenit ima najmanji specifični volumen u odnosu na sve strukturne faze čelika. Moguće je dobiti austenit pod određenim uvjetima i na sobnoj temperaturi i obično je nestabilan .
Kristalna struktura austenita
Struktura ferita
α - Ferit , (naziv dolazi od latinske riječi ferrum za željezo) je intersticijski čvrsti
rastvor ugljika u volumno centriranom kubnom željezu ( VCK ). Maksimalna rastvorivost ugljika je 0,0218% C na 725 ºC, a najmekša je struktura u leguri željezo-ugljik, tvrdoće samo 60 HB. Fe3C-Cementit, (naziv dolazi od riječi cement – materijal koji veže ili lijepi) je željezni karbid , kristal hemijskog spoja koji je vrlo tvrd i krt oko 800 HV, pravilno rasprostranjen omogućuje očvršćavanje čelika. Perlit , (naziv dolazi od engleske riječi pearl – zrnce, perla intenzivnog sjaja) je eutektoidna mehanička smjesa ferita i c ementita , koja se formira hlađenjem na normalan način ili izotermičkom transformacijom na visokim temperaturama. Crne lamele su iz cementita Fe 3C debljine nekoliko µm. C Fe3C Fe3C
Fe
Fe3C Fe3C
(a)
(b)
Ledeburit (naziv dolazi od njemačkog istraživača Adolfa Ledebura) je eutektik tj. eutektička mehanička smjesa austenita i cementita koja nastaje na 1147 C ̊ iz tečne faze s 4,3 % C. Ledeburit je legura koja ima najnižu tačku topljenja. Neravnotežne mikrostrukture
Neravnotežne mikrostrukture nastaju kao rezultat neravnotežnih uslova hlađenja čelika. Među neravnotežne mikrostrukture ubrajaju se: martenzitna, beinitna (gornji ili donji beinit), sorbit, trustit i Widmanstätten-ova mikrostruktura. Martenzit je dobio ime po njemačkom metalurgu Adolfu Martensu (1850-1914). Spada u klasu tvrdih minerala. Kada se posmatra u popriječnom presjeku, kristalna zrna, koja su oblika leće, vide se kao da su oblika igle, zbog čega se nekad nepravilno opišu. Martenzit je vrlo čvrsti konstituent čelika, od kojeg se prave opruge i žice za klavir . Martenzit se formira brzim hlađenjem austenita, koji zadržava atome ugljika koji nisu imali vremena da difuzijom izađu iz kristalne strukture. Martenzit ima drugačiju kristalnu strukturu (tetragonsku) od PCK rešetke austenita, iz kojeg se i formira, ali zato imaju identičan hemijski sastav .
Martenzit ima manju gustoću od austenita, tako da martenzitna transformacija ima za rezultat relativnu p romijenu volumena. Ova osobina se može najlaške primijetiti na japanskim katanama, koje su „prave“ prije naglog hlađenja. Hlađenje uzrokuje formiranje martenzita više po ivici oštrice, nego na tupom dijelu mača; kako se ivica širi, ostrica poprima blago zakrivljeni oblik. Martenzit nije prikazan u jednačini faznog dijagrama željezo-ugljik, jer je martenzit metastabilna (neravnotežna) faza, kinetički produkt brzog hlađenja čelika, koji sadrži dovoljno ugljika. Pošto se hemijski procesi ubrzavaju na većim temperaturama, martenzit se lako transformiše na povišenim temperaturama. Pošto je jako teško kontrolisati naglo hlađenje, mnogi čelici se hlade tako da sadrže više martenzita, a zatim se termički obrađuju, smanjujući sadržaj martenzita sve do željene koncentracije. Previše martenzita čini čelik krtim, a premalo ga čini mekim.
Mikrostruktura martenzita
Beinit je mikrostruktura koja se dobije u čeliku nakon određene termičke obrade. Prvi su ga opisali Davenport E. S. i Edgar Bain. Formira se kada se austenit brzo ohladi ispod kritične temperature od 723°C. Beinit je fina nelamelarna struktura koja se sastoji od ferita i karbida (cementita). Po sastavu je sličan perlitu . Kada se formira tokom kontinuiranog hlađenja, brzina hlađenja za formiranje beinita je veća od one koja je potrebna za formiranje perlita , ali je niža od potrebne za formiranje martenzita, u čeliku istog sastava. Prema tome, beinit je međustruktura između perlita i martenzita . Beinit je općenito, jači i duktilniji od perlita. Kod viših odnosno nižih temperatura preobražaja uo čene su razlike u izgledu strukture, pa razlikujemo gornji i donji beinit . Mikrostrukturu gornjeg beinita čine snopovi i trake duguljastog ferita i između njih kristali karbida. U mikrostrukturi donjeg beinita se mogu zapaziti feritne pločice u kojima se mogu prepoznati ravnomjerno raspoređene čestice karbida pri velikom povećanju.
Mikrostruktura bainita
Izgled mikrostrukture gornjeg i donjeg beinita
Sorbit i trustit su nazivi za neravnotežne mikrostrukture. Sorbit predstavlja finolamelarni perlit a trustit ima još finiju (sitniju) strukturu posebno orjentisanih cementitnih lamela u feritnoj osnovi pa prema tome i on je jedna vrsta perlita
a) b) Izgled mikrostrukture a) sorbit i b) trustit
Widmannstätten-ova mikrostruktura nastaje kao posljedica hlađenja legure pri čemu usljed dostizanja Ar3 tačke proeutektoidni ferit se izdvaja unutar grubih austenitnih zrna u obliku iglica i pločica sa određenom kristalografskom orjentacijom u odnosu na γ rešetku, a ne po granicama zrna, kao što je to slučaj kod finog austenitnog zrna. Widmannstätten-ova mikrostruktura se uvijek javlja kada je iz bilo kojeg razloga austenitno zrno postalo suviše veliko ili kada se čelik ubrzano hladi sa suviše visokih temperatura . Pojava ovog tipa mikrostrukture karakteristična je za čelični liv , zavarene spojeve i u slučaju dugotrajnog žarenja na suviše visokoj temperaturi .
Widmannstätten-ova mikrostruktura
