EL MÉTODO, LO POPULAR Y LO INDÍGENA COMO HORIZONTES DE PREGUNTA EN EL PENSAMIENTO DE RODOLFO KUSCH
Deseamos veco!"#a! a$%&'os ()"cos co've!%e'es e' e$ )e'sam"e'o *e Ro*o$+o K&sc -./001./2/3, a sa4e!, s&s !e+$e5"o'es so4!e e$ m6o*o, $o )o)&$a! 7 $o "'*8%e'a e' a'o 9&e o!"#o'es *e )!e%&'a e' s& +"$oso+8a: P!oc&!amos "*e'"+"ca! e$ m6o*o como )$aa+o!ma e5)$"ca"va *e$ as&'o ce'!a$ )a!a s& )e'sam"e'o +"$os(+"co, co's"*e!a'*o e$ $&%a! *o'*e K&sc $o a)$"ca 7 +o!a$ece, es *ec"!, "'"c"a$me'e e' m&'*o )o)&$a! 7 ma!%"'a$ *e ;&e'os A"!es, 7 $&e%o e' a9&e$ m&'*o a'*"'o 9&e a!av"esa <&'o co' $o "'*8%e'a s& o4!a ma*&!a: E' ese co'e5o, e'+!e'a!emos e$ )!o4$ema *e$ m6o*o co's"*e!a'*o $os e'+o9&es 7 $as !e+$e5"o'es 7a "'*"ca*as: =&e!emos !eco'oce! e' e$ m6o*o *e K&sc &' mo*o *e ace!cam"e'o, *e a'>$"s"s e "'e!)!eac"(', 9&e es!&c&!a &'a )$aa+o!ma *e com)!e's"(' )a!a $os +e'(me'os c&$&!a$es ame!"ca'os e' c$ave e5"se'c"a!"a: E' ese se'"*o, "'*"ca K&sc ase!"vame'e so4!e e$ m6o*o e' El pensamiento popular desde el punto de vista filosófico?
M6o*o s&)o'e $a *esc!")c"(' *e c(mo se !eco!!e e$ cam"'o: Pe!o e' e$ o)e!a! m"smo 'o a7 mo*o, s"'o a)&esas e' e$ se'"*o *e R"coe&!, a )a!"! *e &' cam)o *e o4
E$ cómo 9&e 'os )!o)o'e K&sc es> e'+!e'a*o a $a "'mov"$"*a* *e &'a s&sa'c"a o 9&"'aese'c"a: E$ m6o*o es $a o)e!a"v"*a* 9&e se esa4$ece como &' !eco!!"*o, como &' cam"'o e' !ea$"#ac"(': !ea$"#ac"(': U' !eco!!"*o !eco!!"*o como a)&esa. &'a a)&esa e' a'o 9&e a)e!&!a a 1 Pa&$ R"coe&! sos"e'e e' Finitud
y culpabilidad culpabilidad ? Ta$ es '&es!a '"ca a)&esa:
'"came'e )&e*e o+e'*e!se )o! ese mo*o *e e'+oca! $a "'ves"%ac"(' e$ 9&e c!ea 9&e $a +"$oso+8a s($o )&e*e sa$va%&a!*a! s& "'"c"a"va 7 s& a&o'om8a a co'*"c"(' *e e$"m"'a! o*o )!es&)&eso )!ev"o: C&a$9&"e! +"$oso+8a 9&e a!!a'9&e e' e$ )$e'o $e'%&a
'*o$a e' com)!e's"(' -/3:
$os )!es&)&esos 9&e e'emos ac"a $o *esco'oc"*o: L&e%o, es a9&e$$o *esco'oc"*o 9&e !o'*a e' $o s"m4($"co, e' $a me*"*a e' 9&e se com)!e'*e *es*e s& aco'ece! cam4"a'e, s"%&"e'*o a K&sc *es*e s& o)e!a! m"smo: E' ese )&'o, es 'ecesa!"o "'!o*&c"! e$ co'ce)o +&'*ame'a$ *e +a%oc"ac"(' como &' )"voe e(!"co1meo*o$(%"co: So4!e e$$o seJa$a ase!"vame'e K&sc e' América profunda? Pe!o esa m"sma o)os"c"(', e' ve# *e )a!ece! !>%"ca, "e'e &'a sa$"*a 7 es $a 9&e )os"4"$"a &'a "'e!acc"(' *!am>"ca, como &'a es)ec"e *e *"a$6c"ca, 9&e $$ama!emos m>s a*e$a'e +a%oc"ac"(': Se !aa *e $a a4so!c"(' *e $as )&$c!as cosas *e Occ"*e'e )o! $as cosas *e Am6!"ca, como a mo*o *e e9&"$"4!"o 7 !e"'e%!ac"(' *e $o &ma'o e' esas "e!!as: La +a%oc"ac"(' se *a )o! e$ eco m"smo *e a4e! ca$"+"ca*o como e*"e'as a $as cosas *e Am6!"ca: Y eso se *e4e a &'a es)ec"e *e ve!*a* &'"ve!sa$ 9&e e5)!esa, 9&e, o*o $o 9&e se *a e' esa*o )&!o, es +a$so 7 *e4e se! co'am"'a*o )o! s& o)&eso: Es $a !a#(' )o! $a c&a$ $a v"*a e!m"'a e' m&e!e, $o 4$a'co e' $o 'e%!o 7 e$ *8a e' $a 'oce: Y eso es sa4"*&!8a 7 m>s a', sa4"*&!8a *e Am6!"ca: -0? .1./3
A !av6s *e $a 'oc"(' *e +a%oc"ac"(', es *ec"!, $a a4so!c"(' *e $o occ"*e'a$ e' +avo! *e$ e9&"$"4!"o 7 $a !e"'e%!ac"(', K&sc co's!&7e &'a *"me's"(' c!8"ca *e a'>$"s"s !e$a"va a &'a "'e!acc"(' *!am>"ca 7 c!&c"a$, &$e!"o!me'e, +oca$"#a*a e' $a -!e3co's!&cc"(' *e $os )!ocesos c&$&!a$es e "*e'"a!"os 9&e a' aco'ec"*o e' Am6!"ca: Esa "'e!acc"(' )e!s"%&e e$ aco'ece! "s(!"co e' $a +ac"c"*a* *e &'a *"a$6c"ca ce'!a*a e' $os o)&esos, ca)a# *e co's"&"! &'a sa4"*&!8a ame!"ca'a: E' co'sec&e'c"a, es )os"4$e !eco'oce! a $a 'oc"(' *e +a%oc"ac"(' como &' co'ce)o +&'*ac"o'a$ 9&e )e!m"e com)!e'*e! a$ )e'sam"e'o *e K&sc *es*e $a com)$e<"*a* *e o!"#o'es *e )!e%&'a a$es como e$ m6o*o, $o )o)&$a! 7 $o "'*8%e'a: La +a%oc"ac"(' co'"e'e e$eme'os a'a$8"cos )!ove'"e'es *e &'a e5)e!"e'c"a -7 &'a co'v"ve'c"a3 co' $o )o)&$a!, s"!v"6'*ose *e 6sos como ve8c&$os )a!a +"$oso+a! so4!e $o &!4a'o, $o mes"#o, $o a!%e'"'o 7, )o! c"e!o, so4!e $o $a"'oame!"ca'o: Po! o!a )a!e, $o "'*8%e'a es s"em)!e &' )!o4$ema a4"e!o: E' $o "'*8%e'a se )!ese'a $o s"m)$e, $o a!ca"co 7 $o a'"%&o, $o sem"'a$ $o "'*8%e'a e' Am6!"ca e5"4e &' a5"oma +&'*ame'a$ e'
c&a'o 9&e !eco'oce $a e5"se'c"a *e &' )e'sam"e'o +"$os(+"co "'*8%e'a como !as+o'*o *e$ )e'sa! ame!"ca'o: A9&e$$a !e+$e5"(' a!ca"ca, sem"'a$, "'*8%e'a, se e'+!e'a "'e5o!a4$eme'e a $a ac&$&!ac"(' -cf : América profunda 0? .2/10.3 7 )a!a e$$o &"$"#a a $a +a%oc"ac"(' -*e $o occ"*e'a$3 como !es)&esa *e$ s&
E$ 6!m"'o v"*a 'o se *e+"'e, s"'o 9&e !a's"a e'!e e$ estar 7 e$ es: Co's"&7e e$ 6!m"'o ce'!a$ *e &'a co'c"e'c"a 'a&!a$: Y e' a'o 9&e me*"a e'!e $o )&!ame'e *a*o 9&e está, 7 $o *ee!m"'a4$e *e$ es, !a#a a8 $a )a!>4o$a *e $a 4"o%!a+8a, 'o s($o )!o)"a, s"'o am4"6' $a *e $as )"e*!as, co' $os e)"so*"os 9&e se va' *a'*o, )e!o 9&e s"em)!e )&*"e!o' a4e! s"*o o!os, 7 9&e '"came'e es co!!e%"*a co' $a )os"4"$"*a* 7 'o $a e+ec"v"#ac"(' *e &' sa4e! v"v"!: -@? B@3
La v"*a como )!o4$ema e' $a +"$oso+8a *e K&sc se !es&e$ve a !av6s *e$ !a's"a! e'!e e$ esa! 7 se! 9&e "e'*e -'o )!o%!es"vame'e3 ac"a &' sa4e! v"v"!: La v"*a 7 s& sa4"*&!8a +&'c"o'a' como me*"ac"(', como &'a v8a s"m4($"ca )a!a com)!e'*e! e$ esa! v"v"e'*o: La v"*a es *"'>m"ca 7 !a's"o!"a, co's"&7e &' <&e%o, &' va"v6', e' e$ c&a$ $a 'oc"(' *e +a%oc"ac"(' "'e%!a &' ca!>ce! $*"co, *e me*"ac"(' e "'e!o)e!ac"(': La +a%oc"ac"(' e' 6!m"'os *e co'*e'sac"(' co'ce)&a$ *e s&s )!o)&esas meo*o$(%"cas -e' &' se'"*o )!o+&'*o3 'os "'v"a a *ee'e! '&es!a m"!a*a e' a9&e$$o 9&e $o )o)&$a! o $o "'*8%e'a *esa!!o$$a' 7 veco!"#a', +"'a$me'e, como sa4"*&!8a *e v"*a, como &' sa4e! v"v"!: La +a%oc"ac"(' se com)!e'*e *es*e e$ sa4e! v"v"! )o!9&e es a$%o *"'>m"co, 9&e se !e%e'e!a 7 aco'ece co' $a se!"e*a* *e &' <&e%o 9&e "'vo$&c!a $a v"*a: A*v"e!e so4!e e$ <&e%o? Lo $*"co a4!e &' >!ea *e "'e!)!eac"(' *e $os &ma'o 9&e 'o es +"
*"'>m"ca: A )a!"! *e a9&8 'o "e'e se'"*o !a#a! mo*e$os !8%"*os, s"'o e' o*o caso e' mov"m"e'o -cf. Esbozo… @? .B3: Fa%oc"a! es e'o'ces *esoc&$a! ese ca!>ce! $*"co, *"'>m"co, a4"e!o a $a e5)e!"e'c"a 9&e co'+"%&!a' $a v"*a 7 $o v"a$, 7 9&e )!ese'a e' $o )o)&$a! 7 $o "'*8%e'a *os veco!es +&'*ac"o'a$es 9&e av"#o!a' &'a com)!e's"(' *e$ m&'*o *e $a v"*a como o!"#o'es *e )!e%&'a so4!e $o ame!"ca'o: F"'a$me'e, K&sc 'o se a%oa, 'o se co'c$&7e '" se c"e!!a: Hemos "'e'a*o !eco'oce! s& ca$"*a* !e+$e5"va a !av6s *e $a *esc!")c"(' 7 $a )!o+&'*"#ac"(' *e &' )a"sa
;"4$"o%!a+8a K&sc, Ro*o$+o: bras !ompletas: o$s: Rosa!"o? F&'*ac"(' Ross, 0BB/: R"coe&!, Pa&$: Finitud y culpabilidad. Ma*!"*? Ta&!&s, .//: