E drejta Penale-Perpilim Burime materiale konsiderohen te gjitha mardheniet shoqerore ekonomike dhe mardheniet e tjera shoqerore qe e karakterizojne nje shoqeri ,sistemin e saj shoqeror,politik,ekonomik etj. Burimet formale jane normat juridike veq e veq dhe tere sia e tyre ky eshte sistemi juridik i caktuar,me fjale te tjera burim formal i se drejtes penale eshte legjislacioni i nje vendi te caktuar. Shkenca e te drejtes penalestudion te drejten penale ashtu siq eshte r regulluar me legjislacionin penal ose siq thuhet ndryshe studion te drejten penale de lege lata dhe de lege ferenda duke dhene propozime dhe sugjerime per zgjidhjen masa dhe institucione te reja te cilat do ti kontribuonin luftes me te suksesshme kunder kriminalitetit. Sistemi i denimeve sipas KPPK denimi me burgim afatgjate, denimi me burgim, denimi me gjobe, denimet alternative dhe denimet plotsuese. E drejta penale eshte e drejte ligjore ngase burim primar i saj eshte ligji,veprat penale dhe sanksionet penale mund te caktohen vetem me ligj. Ligji penal eshte qdo dispozite ligjore me te cilen rre gullohen qeshtje nga fusha e se drejtes penale. Kodi penal paraqet ligjin e rendesishem me te cilin ne me nyre te teresishme dhe te sistemuar permblidhen dispozitat penalo juridike. Pjesa e pergjithshme e kodit penal paraqet nje sistem te normave penalo juridike ,,siq jane ve prat penale,denimet dhe llojet e sanksioneve penale,mbrojtja e nevojshme,nevoja ekstreme. Pjesa e posaqme e kodit penal paraqet sistem te normave penalo juridike me te cilat percaktohen veprat penale veq e veq si dhe sanksionet penale dhe masat e trajtimit te detyrueshem qe mund ti shqiptohen kryesve te veprave penale. Legjislacioni penal jane te gjitha ligjet penale pra edhe kodi penal si dhe tere sistemi i ligjeve dhe dispozitave tjera penale te cilat jane ne fuqi. Ligjet penale veprojne ne territorin ne te cilin jane jane nxjerr ne 5 parime 1)parimi territorial-sipas ketij parimi legjislacioni penal i nje vendi aplikohet ndaj te gjithe personave qe kryejne veper penale ne territorin terr itorin e tij pa marr parasysh se a jane apo nuk jane shtetas te tij apo jane persona pa shtetesi.,2)parimi real-kur vepra penale kryhet jashte territorit te kosoves por me te cilat demtohen apo rrezikohen te mirat juridike t e vendit tone apo qytetareve tane aplikohet ligji jone penal.,3)parimi I personalitetitaktiv-legjislacioni yne penal aplikohet ne rastet kur qytetaret e kosoves kryejne vepra penale jashte territorit te kosoves,ky parim zbatohet edhe ne rastet e kryeseve te veprave penale te cilet nuk jane shtetas te asnje shteti.,4)parimi I personalitetit pasiv -sipas ketij parimi legjislacioni penal i kosoves aplikohet ndaj te huajve te cilet jashte territorit te kosoves kryejne vepra penale kunder qytetarit tone ose ku nder vendit tone.,5)parimi universal -sipas ketij parimi legjislacioni yne penal aplikohet edhe ndaj te huajit i cili kryen veper penale jashte territorit te kosoves ndaj shtetit te huaj apo personit te huaj.
Pergjegjesia penale eshte element I vepres penale. Vepra Penale-kuptojm cenimine vlerave te shoqerise dhe ne keto raste shqiptohen sanksionet penale.Elementet e vepres penale jane:1)elementet objective,2)elementet subjective. Elementet objective ndahen ne:1)formale-ketu numerohen:veprimi I njeriut me pasojen e shkaktuar dhe kunderligjshmeria e percaktueshmeria e vep.pen.me ligj.2) materiale -ketu numerohet vetem rrezikshmeria shoqerore. Ne Elementet objektive bejne pjes:a)veprimi I njeriut,b)rrezikshmeria shoqrore,c)kunderligjshmeria,d)percaktueshmeria shoqrore,c)kunderligjshmeria,d)percaktu eshmeria e vep.pen.me ligj. Ne Elementet subjektive bejne pjese vetem,a)pergjegjesia penale e kryesit(fajesia).
Objekti I v.p eshte e mira juridike kunder se ciles eshte e drejtuar v.p(jeta e njeriut,integriteti I tij,liria,siguria,barazia,prona etj,rregullimi shoqeror,martesa,familja,nderi etj). Subjekti I v.p eshte personi qe kryen v.p quhet subject I v.p.Ekziston 1)subjekti aktiv(eshte kryersi I v.p).2)subjekti pasiv(personi pasiv(personi I demtuar apo I rre zikuar me v.p). Pergjegjesia penale- ka dy elemente:1)pergjegjshmeria,2)fajesia 1)Pergjegjesia penale-konsiderohet ateher kur nje person ne kohen e kryerjes se v.p ka qene I pergjegjshem dhe I fajshem. Papergjegjshmeria-konsiderohet kur nje person nuk eshte I pergjegjshem nese ne kohen e kry rjes se v.p nuk ka mundur ta kuptoj rendesin e vepres se vet,apo nuk ka mund ta kontrolloj veten per shkak t e ndojne semundje psikike,qrregullim psikik te perkohshem apo te mete mendore. Pergjegjshmeria esenciale e zvogluar- mund te denohet me bute kryersi I v.p,pasi qe aftesia e te kuptuarit rendesin e v.p ka qene e sencialisht e zvogluar. 2)Faji-eshte personi I cili ka kryer v.p eshte I pergjegjeshem dhe I fajshem,faji eshte element subjektiv I v.p,nje person me faj konsiderohet ai qe e ka ditur se me vepri m apo mosveprim shkakton pasojen e ndaluar.
Dashja-konsiderohet si forma me e rende dhe me e shpeshte e fajita,konsiderohet ateher kur kryersi I vepres ka dashur ta kryej vepren e tij.Eksistojne dy lloje dashje:1)dashja direkte,kur kryersi eshte I vetedijshem me veprimin apo mosveprimin ka shkaktu veper,ketu ceken dy elemente:individual(vetedija),volitiv(vullneti,deshira),2)dashja eventuale,e njejte me dashjen direkte por ketu mungon vullneti. Pakujdesia- shkaktohet kur kryersi ka qene I vetedishem per veprimin apo mosveprimin e tij qe mund te shkaktohet pasoja e ndaluar,mirpo lehte ka besuar se ajo mund te parandalohet.Ekzistoje dy lloje te pakujdesis:1)pakujdesia me vetedije (mendjelehtesia),shkaktohet kur kryersi ka qene I vetedishem per veprimin apo mosveprimin e tij qe mund te shkaktohet pasoja e ndaluar,mirpo lehte ka besuar se ajo mund te parandalohet,karakteristike eshte se kryersi nu e deshiron pasojen.. 2)pakujdesia pa vetedije(neglizhenca),shkaktohet kur kryersi nuk ka qene me vetedije se mund te shkakatohet pasoja e ndaluar,karaktersitik eshte se kryersit fare nuk I shkon mendja se munt e shkaktohet pasoja e ndaluar. Shkaqet e perjashtimit te t e kunderligjshmerisetri grupe: --Sipas pjeses se pergjithshme te ligjit penal:(mbrojtja e nevojshme,nevoja extreme,dhuna e kanosja). --Sipas pjeses se posaqme te ligjit penal. --Sipas degeve tjera te drejtesis. Mbrojtja e nevojshme-eshte ajo mbrojtje e domosdoshme qe kryersi te zbpraps prej vet it ose tjetrit sulmin actual dhe te kunderligjshem.Jane kunderligjshem. Jane dy elemente:1)Sulmi-elemente:1)Sulmi--eshte qdo veprim i njeriut i cili eshte i drejtuar ne demtimin apo rrezikimin e ndonje te m ire juridike.Kushtet qe duhet te permbushen me rastin e sulmit jane: a)sulmues duhet te jete njeriu.b)sulmi mund te jete i drejtuar kunder qdo te mire.c)sulmi duhet te jete i kunderligjshem.d)sulmi duhet te jete i atcasshem/aktual.e)ulmi duhet te jete i vertete.2)Mbrojtja--eshte qdo veprim i njeriut me te cilin demtohet apo rrezikohet ndonje e mire e sulmuesit.Kushtet e mbrojtjes jane:a)mbrojtja duhet te jete e drejtuar kunder sulmuesit.b)mbrojtja duhet te jete e domosdo e nevojsme per zbrapsjen e sulmit,c)mbrojtja duhet jete proporcionale me intensitetin e sulmit. Nevoja ekstreme-ekziston kur vepra eshte kryer me qellim qe kryesi ta menjanoj rrezikun actual nga vetja apo tjetri,I cili rrezik nuk ka mund ndryshe te menjanohet,me qellim qe e keqja e shkaktuar nuk eshte me madhe se e keqja e kanosur.Element/Kusht per ekzistimin e nevojes ektreme eshte A)Rreziku.kushtet qe duhet te permbushen me rastin e rrezikut jane: 1 )rreziku nuk duhet te jete i provokuar apo i shkaktuar.2)rreziku mund ti kanoset qdo te mire.3)rre ziku duhet te jete i vertete. vertete . B)Menjanimi i rrezikut eshte veprimi qe ndermerret me qellim qe te shpetohet e mira juridike se ciles i kanoset rreziku.kushtet-qe duhet te permbushen me rastin e menjanimit te rrezikut jane: 1)te mos ke te
ekzistuar mundesia qe rreziku te menjanohet ne ndonje menyre tjeter .2)menjanimi i rrezikut duhet te jete i atcasshem me ekzistimin e rrezikut.3)ne mes te keqes se kanosur dhe te keqes se shkaktuar duhet te ekzistoje proporcionalitet i caktuar.
Dhuna- eshte perdorim i forces ndaj nje per soni me qellim qe ta detyroj te ndermarr apo te mos ndermarr nje veprim me te cilin re alizohen tiparet e nje vepre penale. Dhuna absolute eshte ajo dhune me te cilen personi ne teresi eshte privuar qe lirisht te vendose per sjelljet e veta.Dhuna relative shprehet ne raste kur personi ndaj te cilit perdoret dhuna nuk eshte absolutisht i privuar nga mundesia per te vendosur. Kanosja-eshte deklarata e ndonje personi me te cilin i behet me dije dikujt se do t a gjej ndonje e keqe nese nuk vepron ashtu si deshiron personi qe kanoset.Duhet te jete serioze,aktuale,e pa evitueshme. Fazat e kryerjes se vepres penale jane: 1)Vendimi per te kryer veper penale -vendimet qe ndodhin ne psikiken e njeriut dhe qe nuk mund te manifestohen ne boten e jashtme nuk mund te ndeshkohen. 2)Veprimet pergaditore mund te shprehen ne menyra te ndryshme si ne furnizimin ose aftesimin e mjeteve per kryerjen e vepres penale,planifikimin,organizimin, penale,planifikimin,organizimin, arritjen e marreveshjes etj, et j, per veprimet pergaditore personat mund te denohen vetem per jashtimisht . 3)Tentativa e vepres penale-ekziston kur ndokush me dashje ndermerr veprime te drejtperdrejta per kryerjen e vepres penale dhe vepra nuk eshte kryer ose elementet e vepres penale nuk jane realizuar.Kushtet e per te qene tentativ:a)te ndermirret vepra,b)vepra te ndermirret me dashje,c)vepra te mos perfundohet per fundohet ,mosshkaktohet pasoja.Tentativa e v.p. mund te jete:a)tent.e plote,b)tent e mete,c)tent e cilesuar,d)tent.e papershtatshme.4)Kryesja e v.p. vepra penale e perfunduar. per gjithshem i qdo vepre penale. Kunderligjshmeriat Kunderligjshmeria-eshte element apo atribut i pergjithshem paraqet baze juridike per percaktimin e vepre s penale,sipas natyres se saj kunderligjshmeria eshte tipar i qdo delikti penal.
Shkalla e rrezikshmerise-shoqerore percaktohet edhe duke pasur parasysh menyren e kryerjes se vepres mjetet me te cilat eshte rrezikuar apo demtuar e mira juridike koha e kryerjes vendi i kryerjes. Rrezikshmeria e pergjithshme-eshte ajo rrezikshmeri e vepres penale siq eshte percaktuar ne ligj ne menyre te pergjithshme per numer te pacaktuar te rasteve. Rrezikshmeria e posaqme-shprehet me kryerjen e vepres penale konkrete ne kuadrin e llojit te njejte te veprave penale. ve pres penale marrin pjese dy e me teper persona. Zakonisht Bashkepunimi - ekziston kur ne kryerjen e vepres ne bashkepunim kryhen veprat penale te terrorizmit,trafikimit me njerez,me droge, me arme etj. Format e bashkepunimit jane: 1bashkekryerja 2shtytja 3ndihma 4bashkimi kriminal.
Bashkim veprash penale- ekziston atehere kur personi me nje apo me shume veprime kryen dy apo me shume vepra penale per te cilat shqiptohet nje denim. Per te ekzistuar bashkimi i veprave penale duhet te plotesohen keto kushte: a.duhet te jene kryer dy e me shume vepra penale b.qe keto ve pra te jene kryer nga i njejti person dhe c.qe per keto vepra te mos jete gjykuar me pare.Llojet-bashkimi ideal,bashkimi fictive,bashkimi real. Bashkimi ideal-ekziston kur personi me nje veprim kryen dy e me shum v.p,per te cilat gjykohet te njejten kohe.Ndahet ne a)bashkim v.p homogjene,b)bashkim v.p heterogjene. Bashkimi fikitv-ekziston kur ne shikim te pare duket se me nje apo me shum veprime jan kryer v.p,mirpo me te vertet eshte kryer nje v.p.Ndahet ne a)bashkim fiktiv real,b)bashkim fiktiv ideal.
Bashkimi real -ekziston kur nje person me shum veprime kryen shum v.p per te cilat gjykohet ne te njejten kohe dhe I shqiptohet denimi unik. Vepra e perbere penale-konsiderohet ajo veper e perbere pre j dy a me teper veprave te cilat jan te lidhura dhe kushtezuara njera me tjetren,p.sh(grabitja e perbere prej vjedhjes dhe dhunes). Vepra penale e bashkuar -konsiderohet kur nje person Brenda nje periudhe te shkurt apo te gjate kryen nje mori veprash penale te njellojta. Vepra penale kolektive-konsiderohet kur kryhen shm v,pte njejta te llojit te njejt nga shume persona.3forma te v.p.kolektive,1.v.p.kole.ne forme te zejes,2.forme te profesionit,3.nga shprehia. Lajthimi-me lajthim kuptojme kur nje person ka perftyrim te gabuar dhe jo te drejt per nje rrethane,per shkak te mos ksaj dije personi mund te shkaktoj pasoje te ndaluar e qe mund te jete v.p . Dy lloje,1)lajthimi ne fakt,2)lajthimi juridik ,perkufizoht si lajthim mbi ndalueshmerin e vepres,kur kryersi nuk e di qe ve pra e tij eshte e ndaluar dhe se eshte parapar me ligj. shqipton gjygji ndaj kryersit te v.p. Sanksionet penale- jane masa te dhunshme penalo-juridike te cilat I shqipton Llojet-denimet,denimet me kusht dhe vrejtja gjygjsore,masat siguruese,masat edukuese.
Denimet-eshte lloji me I vjeter I sanksionit penal,jane masa te dhunshme te cilat gjygji I shqipton ndaj kyryersit te v.p.Karakteristikat jane:te jete personal ta godet vetem kryersin e v.p,denimi te jet human,te jete legjitim,te jete I njejt sa I perket races fese et j,te jet proporcional me peshen e denimit,te jet I revokueshem,denimi te jet I permirsueshem.Qellimet e denimit:parandalimi I kryersit te v.p qe mos ta perseris me,ndikimi edukativ ndaj te tjerve,forcimi I moralit ne shoqeri. Llojet e denimit:denimi me vdekje eshte zevendsuar me 1)denim burgu afat gjate ne kohzgjatje 2140vite,2)denim me burg min 15dite,max 20vite,3)denim me te holla me afat pagese prej 15dite deri 3muaj. Matja e denimit-tri lloje, 1)matja ligjore,behet nga ana e organit I cili nxjerr ligje. 2)matja gjygjsore,kete lloj matje e ben gjygji,kur kryersi I v.p eshte I pergjegjeshem. 3)matja administrative e denimit,ky system zbatohet ne SHBA,ku matjen e denimit e bejne organet kompetente per ekzekutim te denimeve. Individualizimi I denimit -kuptojme pershtatjen e denimit te v.p.dhe kryersit te saj.Ketu per fshihen rrethanat renduese,qe paraqesin ato rrethana qe denimi te jete me I rrepte,dhe rrethanat lehtesuse qe paraqesin te kunderten,pra denimi te jete me I lehte. Zbutja e denimit -jane dy lloje: 1)zbutja e denimit kur shprehimisht parashihet me ligj, 2)zbutja e denimit sipas bindjes se gjykates. Recidivi (fajtori) -eshte personi qe ka kryer v.p.eshte denuar,por kryen prap v.p. Sipas natyres te v.p kemi: Recidivi I pergjithshem -eshte kryersi qe pas denimit te shqiptuar per v.p te meparshme perseri kryen v.p te llojit te ndryshem. Recidivi special -kru kryersi pas denimit te shqiptuar kryen v.p te njejte apo llojit te njejte. Sipas numrit te v.p kemi: Recidivi I njefishte -kur personi I cili ka qen I denuar,kryen prap v.p tjeter. Recidivi I shumefisht -kur nje person ka qen se paku 2her I denuar,dhe kryen v.p te re. Denimet alternative-eshte parapa me ligj ne vend te denimit me burg te shqiptohet denim alternative si jo izolues jo me burgim si denime alternative jane:denimi me kusht,denim mekusht me urdher per
trajtim rehabilitees,denim me kusht me urdher per mbikqyrje nga sherbimi sprovues,denim me kusht me urdher pune ne dobi te pergjithshme dhe gjysemliria. Denimet me kusht -denimi me kusht eshte pezullim I denimit te shqiptuar per nje kohe te caktuar dhe me kushte te caktuara. Denimet plotesuese jane ato lloje te denimeve te cilat mund te shqiptohen vetem krahas denimit kryesor apo alternativ. Denimet plotesuese jane: gjoba,heqja e se drejtes pe r tu zhgjedhur,ndalimi i ushtrimit te funksioneve ne admin. publike,ndalimi i ushtrimit te profesionit,marrja e patent shoferit,marrja e sendit,urdheri per publikimin e aktgjykimit dhe debimi i te huajit nga t erritori i kosoves.
Vërejtja gjygjesore-eshte sanksion I posaqem,eshte mase per zevendesim te de nimit,ketu hyjn dy grupe:Ne grupin e pare hyn v.p per cilat eshte parapa denimi me burg deri 1 vit,Ne grupin e dyte denimi deri ne 3 vjet. Masat siguruese-njihen kto masa: mjekimi I detyruar psikiatrik dhe ruajtja ne entin shendesor, mjekimi I detyruar psikiatrik ne liri,mjekimi liri,mjekimi I dytruar I narkomaneve dhe alkoolisteve,ndalimi I ushtrimit te veprimtarise dhe funksionit,ndalim ne shfaqje publike,ndalim I drejtimit te automjetit,marrje e sendit. Rehabilitimi-personit qe e ka majt denimin I kthehen te gjitha te drejtat qe I ka pasur para se te ishte I denuar,emri I te denuarit shlyhet nga ev idence e te ndeshkuarve,vepra penale lihet ne harrese,jan dy lloje rehabilitimesh . Rehabilitinin ligjor paraqitet me kalimin e kohes se caktuar pas de nimit te mbajtur me kusht qe personi i denuar gjate kesaj periode te mos kryej veper te re penale. Rehabilitimi gjyqesor per njohjen e tij vendos gjykata ne baze te lutjes se te ndeshkuarit. Shlyerja e denimit nga evidence e te ndeshkuarve-behet ne dy lloje, 1)ne baze te ligjit,nese kryersi pas ne afat 1 viti nuk ka bere v.p, 2)ne baze vendimit gjygjsor,gjykata merr parasysh sjelljet e te denuarit pas m bajtjes se denimit. Sipas ligjit askush nuk ka te drejte te kerkoj nga qytetaret a kan qene te ndeshkuar. Parashkrimi apo vjetersimi-eshte institut juridik I cili shpie deri te shuarja e sanksioneve penale,njihen dy loje. max 25vite,afati ec nga dita e pare e 1)parashkrimi I ndjekjes panale -minimumi I afatit eshte 2 vite deri max kryerjes se v.p. 2)parashkrimi I ekzekutimit te denimit -afati min 2vjet max 25vjet. Amnistia-eshte akt te cilen e nxjerr organi me I larte shtet./parlamenti. Me amnisti mund te lirohen pjeserisht apo plotsisht nga ekzekutimi I denimit,apo denimit,apo denohen me bute.Mund te jepet per gjitha llojet e v.p. Falja- eshte akt te cilin e nxjerr kryetari I republikes apo qeveria e republikes). mund te lirohen pjeserisht apo plotsisht nga ekzekutimi I denimit Karakteristikat e posaqme te v.p te të miturit dhe masat siguruese Te miturit ndahen ne tri grupe:
Grupi 1)hyjn femijet deri 14 vjeq,ndaj ktyre personave nuk mund te shqiptohet kurrfar sanksioni penal. Grupi 2)hyjn prej moshes 14-18vjeq,ndahen ne Te mitur te r inj si 14-16vjeq,ndaj ktyre mund te shqiptohen vetem masa edukuese,denime kurrsesi.Te mitur te rr itur 16-18vjeq,zakonisht u shqiptohen masa edukuese,por mund te marrin denim te posaqem si burgu per te mitur. Grupi 3)hyjn personat prej 18-21vjeq. Masat edukuese-Legjislacioni prasheh tete lloje te cilat I radhit te tri grupe: 1)Masat disiplinore-ketu hyn Qortimi si mase e bute educative dhe Dergimi ne qender diciplinore per te mitur,per mendjelehetsi ,pakujdesi etj. 2)Masat e mbikqyrjes se shtuar -ndahen ne tri lloje: Mbikqyrja e shtuar nga priderit,adoptusit apo kujdestari,Mbikqyrja e shtuar ne familjen tjeter,Mbikqyrja e shtuar e organit tjeter. 3)Masat e enteve-jan lloji me I rende I masave edukuese,ketu hyjn: dergimi ne entin edukues,dergimi ne entin edukues-permirsues,dergimi ne e ntin special. Burgu per te mitur -mund te shiptohet vetem perjashtimisht dhe ne numer te vogel rastesh:a)burgu vetem te miturit te rritur I cili ne kohen e kryrjes se v.p ka pas 16 por nuk I ka mbush 18vjet.b)burgu te të mituri te rritur nese k a kry v.p qe mund te denohet mbi 5vje t.c)burgu per te mitur te rritur rr itur nese gjykata konstaton se kryrsi ka qene I pergjeg jshem penalisht.d)burgu per te mitur te rritur nese vepra ka shkaktuar pasoja te renda. Minimumi I burgut per te mitur eshte 1 vit max 10 vite. Veprat penale kunder jetes se njeriut dhe trupit Me keto vepra kuptojme v.p me te cilat personi privohet nga jeta apo I shkaktohet lendimi trupor. Ndahen ne dy grupe,Ne grupin 1)vrasja,vrasja ne afekt,vrasja nga pakujdesia,ngashnjimi dhe ndihma ne vetvrasje,nderprerja e pa lejuar e shtatzanise.Ne grupin 2) plagosja e rende,plag.e lehte,pjesmarrje ne rrahje,rrezikim me mjet te rrezik.gjat r rezik.gjat rrahjes,lenja ne rrezik,mosdhenia e ndihmes,braktisja e personit te paafte. Vrasja-jane tri lloje:vrasje e rendomte,vr.e kualifikuar,vr.e privilegjuar. Gjithashtu kemi menyrat e vrasjeve si:vrasja ne menyre dinake,vr.kur rrezikohet jeta e nje personi tjeter,vr.per interes,vr.me qellim te kryrjes apo fshehjes se ndonje v.p.tjeter,vr.per motive te tjera te ulta,vr.e personit ushtarak apo zyrtar gjate detyre s,vr.me dashje e shume personave. Si vrasje te privilegjuara jane:vrasja ne afekt,vr.nga pakujdesia,vr.e foshnjes gjate lindjes. Plagosjet trupore-nenkuptojme demtimine e integritetit trupor apo shendetit,jane dy lloje. Plagosje e rende trupore -ketu hyjne(plagosje e rende trupore e rendomte,plag.e trupore veqanarisht e rende,plag.e rende trupore e k ualifikuar me pasoj te vdekjes,plag.e rende trupore ne afekt). Pagosje e lehte trupore -ketu hyjne(plagosje e lehte e rendomt,plag.e lehte e rrezikshme). Veprat penale kunder lirive dhe te drejtave te njeriut dhe qytetarit Ne keto vepra hyjne: 1)Cenimi I barazise se qytetarve-objekt I ksaj veprae eshte barazia e qytet arve,subject apo kryres I v.p mund te jet personi zyrtar.2)Dhuna-kur dikush ne menyre te palejuar dhe me dhun ndikon ne vullneti e personit tjeter,3)Privimi I kunderligjshem I lirise -kur dikush e mbyll tjetrin ne menyre te kunderligjshme,pra ia kufizon qarkullimin ,objekt eshte liria.4)Nxjerrje e thenive apo deklaratave me shtrngim-kur nese personi zyrtar gjate ushtrimit te detyres perdor dhunen,kanosjen apo mjet tjeter te palejueshem me qellim te nxjerr deklarat nga I pandehuri. Veprat penale kunder nderit dhe autoritetit
Subject I vleres se nderit dhe autor itetit mund te jete qdo person fizik,ne llojin e ktyre vlerave hyjne: 1)Fyerja-kur nje person perbuzet apo nenqmahet,me fjale tjera I cenohet dinjiteti,jane menyra te ndryshme:a)me fjale goje e shkrim,b)me vepra peshtyme,shpull etj.,c)me shenja apo gjeste. 2)Shpifja-konsiderohet nxjerrja apo perhapja e gjerave te pa verteta qe mund te demtojne personit nderin dhe autoritetin.
Veprat penale kunder dinjitetit dhe moralit Ketu hyjne:1)mardhenia seksuale me dhune,2)mardhenia seksuale me personin e pa afte. Veprat penale kunder pasurise Demtimi I personave me qellim te perfitimit pasuror te tjetrit. Vjedhja-kur ndokush e merr pasurine e huaj te tundshme me qellim qe vetit apo tjetrit ti sjell dobi pasurore te kunderligjshme,Objekt eshte pasuria e tundshme,jan disa forma: Vjedhja e rende-per tu konsideruar jan 6rrethane:1)vjedhje e kryer me thyerje,2)vj.kry.nga shum persona,3)vj.kry.ngapersoni qe ka arme me vete,4)vj.kry.ne menyr pasaqarisht te rezikshme,5)vj.kry.gjat kohes se vershimeve,6)vj.kry.duke shfrytzu paaftesine e personit tjeter. Vjedhja grabitqare-kur personi ne vjedhje perdor dhune e kanosje,qe te mbaj sendin e vjedhur. Grabitja-kur vjedhja kryhet duke perdore dhune e kanosje. Rastet e rend ate vjedhjes grabitqare dhe grabitjes-kur ndonje personi I eshte shkaktuar me dashje ndonje lendim apo eshte privuar nga jeta. Shperdorimi I pasurise se huaj- kur dikush pervetson send te huaj te cilin e posedon ne menyr te ligjshem. Mashtrimi-kur dikush duke prezentuar fakte te rrejshme,e sjell tjetrin ne mashtrim,jane dy forma: 1)mashtrim me qellim te perfitimit pasuror te kunderligjshem 2)mashtrim me qellim te shkaktimit te demtimit pasuror te tjetrit. Veprat penale kunder ekonomis Munde te kryej personi pergjegjes si kryers I vepres ne personin juridik ne rastet kur e shkel ligjin,ketu hyne a)shkaktimi I falimentimit,dhe b)fshehja e t atimit. Veprat penale kunder rendit public dhe qarkullimit Keto vepra ndahen ne:1)v.p kunder organeve te admin.shtetrore,2)v.p kunder rendit public dhe qetesis,3)v.p kunder qarkullimit juridik. Veprat penale kunder detyres zyrtare Ne keto vepra numerohen:keqperdorimi I detyres zyrtare,mashtrimi ne dtyre,marrja e ryshfetit,korrupsioni I drejt pasiv,korrupsioni jo I dre jt pasiv,dhenia e ryshfetit,falsifikimi I dokumentit zyrtar. Vepra penale kunder sigurise se komunikacionit public Ketu hyjne rrezikimi I komunikacionit public dhe rrezikimi I komunikacionit public per shkak dehjes. Actiones liberae in causa(veprimet jane te lira ne vendim e jo edhe ne kryerje) eshte parim se nese kryesi ne kohen e kryerjes kryer jes se vepres penale ka qene i papergjegjshm as nuk mund te konsiderohet penalisht i pergjegjshem per ate veper mir epo nga kjo rregull ekziston nje perjashtim kur vet personi e shpien veten ne gjendje te papergjegjshme dhe ne ate gjendje kryen veper penale.
Lirimi me kusht- nenkupton se personi i cili eshte duke e vuajtur denimin lirohet ne liri para se ta kete vuajtur denimin ne teresi me kusht qe der isa te skadoj koha per te cilen i e shte shqiptuar denimi te mos kryej veper tjeter penale, me lirimin me kusht i denuari motivohet qe me shpejte te permiresohet dhe te aftesohet per jete normale ne liri si dhe sherben edhe si mase mbrojtese e shoqerise nga kryerja e serishme e veprave penale. Adem Haxholli Haxholli ‘’2011
