TALAAN TALAAN NG NILALAMAN PAHINA TALAAN NG NILALAMAN…………………………………………………..…1 DULA …………………………………………………………………………….2 KASUNDUAN……………………………………………………………….......3 SANGKAP……………………………………………………………………….3 ELEMENTO………………………………………………………………….….4 MGA URI NG DULA…………………………………………………………. .6 DULA SA PANAHON PANAHON NG KATUTUBO…………………………………… KATUTUBO…………………………………….. .9 DULA SA PANAHON PANAHON NG KASTILA………………………………………….19 KASTILA………………………………… ……….19 DULA SA PANAHON PANAHON NG AMERIKANO………………………………….….28 AMERIKANO…………… …………………….….28 DULA SA PANAHON PANAHON NG HAPONES……………………………………..….37 HAPONES…………………………… ………..….37 DULA SA KONTEMPORARYONG PANAHON…………………………..….59 TALASANGGUNIAN…………………………………………………………….75
1
2
2
3
Dula-
An dula !" #$!n % n
'!n#(#)!n.N!*!*!(# #(+ $! #,!n "%(+ n!
-!&!-#n (!'+. An %,! !" #$!n %n '!n#(#)!n !n '#n!)!,!"%n#n !" #(!n*!, $! (!n*!,!n. M!%%n!/!!n !( -!(%(%*!n n #$!n -!n%n% n '!n#(#)!n !n %)+, $! #$!n %,! $! '!-!-!#(!n n '!n+n++.
Kasunduan ng Dula: 1. K!$%n%!n $! P!n!*+n0 )%n/!" n!#n#n#/!,! !n -!n+n++ n!$!,++ n 2 +&!$ n! '!(!(!n*!, !" n!%*!" $#"! $! 1 !&!/ 1 ,#n+ + 1 (!+n n! )!$!0)!$!-! n -! (!%*!n %-!!n!'. 2. K!$%%!n$!T!'%!n0
(#n!(!n!'
n!
-!n+n++
n!
!n
-!
'!n"!"!" n!!!n!'$!,++ n 1 (!*!n!n + !,#n-!n '++) n! #n#,!,!&!/!n $! (!n*!,!n !!-!( #$!n '!,!!$ ,!-!n !n n!)#)#(!. 3.
K!$%n%!n $! P!n!n!,#(!0 (#n!(!(!n!' n -! -!n+n++ n! -!" -! '!n!n!,#(!n #n!!-#( '!&! $! '!)#)#'!0%$!' $! -! )!$!-!n (!%*!n !( -!"&++n n!-#n $#n!$!,#(!n '!&! $! $!,# ,!-!n n! #'#n!n# $! -! -!n+n++ !( )%n/!" *#n# n!n# n )!$!-! $! (!n*!,!n.
An dula !" -!"&++n #n sangkap. I(+
!" simula gitna !( wakas.
Simula -!-!-!,!$ #(+ !n tagpuan tauhan !( sulyapsasuliranin. Gitna -!(!(!'%!n !n saglit na kasiglahan !n tunggalian !( !n kasukdulan.
Wakas -!(!(!'%!n n!-!n #((+ !n kakalasan !( !n kalutasan.
SANGKAP NG DULA
4
1
Tagpuan '!n!*+n !( '++) )%n $!!n n!!n!' !n -! '!n"!"!n #$#n!!$!%,!.
2
Tauhan !n -! )%-#)#,+$ !( n!##!"0%*!" $! %,! $! (!%*!n %-##)+( !n -! '!n"!"!
!n -! (!%*!n !n %-##)!$ n
!"!,++ !( n!'!'!!-! $! %,!. 3
Sulyap sa suliranin !/!( %,! !" -!" $%,#&!n#n /!,!n %,!n /!,!n $%,#&!n#n -!/!/!,!n n $!"$!" !n %,! )%n /!,! #(+n $%,#&!n#n -!!!n -!!(# #(+ $!$#-%,! + )!,!#(n!!n n %,! n! n!$!$!"! $! -! '!n"!"! -!!!n -!)!&++n n *##( n! #$!n $%,#&!n#n !n #$!n %,!.
4
Saglit na kasiglahan $!,#( n!'!,!"+ + '!(!)!$ n -! (!%*!n $! $%,#&!n#n n!&!&!n!$!n.
5
Tunggalian !n (%n!,#!n !" -!!!n $! '!#(!n n -! (!%*!n (!%*!n ,!!n $! )!n"!n '!,## !( (!%*!n ,!!n $!)!n"!n $!,# -!!!n -!)!&++n n *##( $! #$! + '!(%n0'!(+n n! (%n!,#!n !n #$!n %,!.
6
Kasukdulan ,#-! $! In,$ #((+ n! $%$%+) !n )!(!(!!n n (!%*!n
$!
$!n)!'
n!
#(+n
%,!
(%n!" n!
'#n!)!-!(#n#
+
'#n!)!-!%$+ !n !-!-#n + )!"!" $! '#n!)!)!$%)%,!n !n (%n!,#!n. 7
Kakalasan !n %n(#0%n(#n '!(%)+" $! )!,%(!$!n $! -! $%,#&!n#n !( '!0!"+$ $! -! (%n!,#!n.
8
Kalutasan $! $!n)!' n! #(+ n!,%,%(!$ n!/!/!)$# !( n!(!(!'+$ !n -! $%,#&!n#n !( (%n!,#!n $! %,! n%n#( -!!! n -!'!)#,!,! n '!n#!+n -! $%,#&!n#n !( (%n!,#!n $! '!n# n -! -!n+n++.
ELEMENT NG DULA 5
1
!skrip " nakasulatnadula #(+ !n '#n!)!)!,%,%/! n #$!n %,! ,!*!( n !!" n!#$ #n!$!!,!n0!,!n $! %,! !" n!!!"+n $! #$!n #$)' /!,!n %,! )!'! /!,!n #$)'.
2
Gumaganap " akt"r !n -! !)(+& + %-!!n!' !n n!$!$!%*!" $! -! (!%*!n $! #$)' $#,! !n n!##)!$ n !"!,++ $#,! !n n!'!'!)#(! n #!( #!n !-!-#n $#,! !n '#n!n+n++ n! (!%*!n $! %,!.SS
3
Tanghalan !n%-!n '++) n! '#n!'!$"!*!n '!(!n*!,!n n #$!n %,! !" (#n!(!/! n! (!n*!,!n (!n*!,!n !n (!/! $! )!,$!!n '#n!(!n*!,!n n #$!n %,! (!n*!,!n !n $#,# n! '#n!(!n*!,!n n -! -!0!!&!, $! )!n#,!n ),!$.
4
Tagadir#h# " dir#kt"r !n #&(+& !n n!'!'!)!*%,%!n $! #$!n #$)' $#"! !n n!0#0#n(&'&( $! #$)' -%,! $! '!'!$"! $! #($%&!n (!'%!n n !-#( n -! (!%*!n *!n!n $! '!&!!n n '!!n!' !( '!#)!$ n -! (!%*!n !" %-##'n $! #n(&'&(!$"+n n #&(+& $!# $)'.
5
Man"n""d *#n# -!#(%(%n n! %,!!n #$!n #n!n$!!n '!(!n*!, )%n *#n# #(+ n!'!n++ n #!n (!+ *#n# #(+ -!#(%(%n n! %,! $!'!)!( !n ,!"%n#n n %,!" -!#(!n*!, !( )!'! $#n!$!#n -!#(!n*!, !'!( -!"&++n -!)!$!)$# + -!)!n++.
6
MGA U$! NG DULA
1 KMED%A0 %,!n n!(!(!'+$ $! (!%-'!" n '!n%n!*#n (!%*!n. M!$!"! !( )!/#,#0/#,# $! -! -!n+n++. N!,!,!*! n #$!n !n*!" $! $#(/!$"+n n!)!*#*##( )!"$! '!&$! *##( n! $&"+$+ !( )!'!n#0'!n#/!,! n%n#( *#n# n!-!n $+&!. An -! (!%*!n !" -!)#)#(! $! ,#'%n!n n -! #n##/!, -!!!n $#,!" '!(!/!n!n + -!)#(!/! $! )!n#,! n! -!" '!n$#n $! )!n#,!n )!,!!"!n + $%,#&!n#n. I$!n &!-!(#)+n ')(+ n! *%-#*#)!"!( $! '!!!+ n ,#'%n!n $!'!)!( #(+ !" (%n!" n! $!,!-#n $+$"!,. H!,#-!/! An P#$+ n# An#(! n# :%,#!n ;&%< B!,-!!. 2 TRAHEDYA0 %,!n n!(!(!'+$ $! )!-!(!"!n + )!,%n)%(!n n '!n%n!*#n (!%*!n. I(+" )#n!'!'!,++!n n -! -!*#*#'#( n! (%n!,#!n. An -! (!%*!n !" -!'%'%$+) !( -!" -!!!'+" n! !-!-#n. K%-!)!(!/!n $! -! (!%*!n n! !n ,!)!$ n #$#' !" n!)!(%+n $! )!n#,!n )!,#)!$!n n $!,#n -+&!,#! !( $#,!" n!!!'# $! -! '/&$! + ,!!n $! )!n#,!. H!,#-!/! L!)!-#n# n# P!(#+ M!!n+. 3 MELODRAMA0 !n %,!n #(+" -!" -!,%,%n)+( n! '!n"!"! n! *!,+$ !n -! '!n%n!n (!%*!n !" -!#n#( $! )!-!(!"!n n%n#( $! !n!n *%,#" -!(!(!%-'!" #n $#,! !( -!/!/!)!$ $! )!,#!"!*!n. I(+" %-!!+( !( $%-!$!),!/ $! $&"+$+n &!-! + %,! n! (#n!(!/! n! 7
=&!-!> $! #n,$ !( $! (#n!(!/! n! %,!n $%,#&!n#n ?'&+,- ',!"@ n! '!(%n+ $! (&!*"!. H!,#-!/! M#n! M+&! n# Sn+ R"$. 4 PARSA0 -!" ,!"%n#n !n %,!n #(+n -!'!(!/! !( ,#!n#n !n -! -!n+n++. An -! $#(/!$"+n !" )!(!/!0(!/! -!#n !n -! )#,+$ !( '!n!n!,#(! n -! (!%*!n. K+-#)+n '!$!$!,#(! n! )!&!n#/!n #$#n!$!!/! $! -!#,#$ !( # !)-!n ,!"%n#n !( $# '!)!)!%n!/!!n. An -! $#(/!$"+n !" # -!)!%,%*!n. H!,#-!/! P!)!)!) n# P!(#+ M!!n+. 5 SAYNETE0 #(+" #$! n %,!n !n '#n!)!,!"%n#n !" -!'!(!/! n%n#( !n -! '!n"!"! !" )!&!n#/!n ,!-!n. An -! %-!!n!' !" (!%0 (!%*!n !( n!$! ,#)+ n (,+n !n -! (!+n n!$!$!,#(!. I(+" -!"&++n #n !/#(!n.
6 TRAGIKOMEDYA0 )%n -!)!*!,+ !n )!(!(!/!n!n !( )!$!/#!n !"! n -! %,! n#
S*!)$'!& n! ,!#n -!" )!(!/!0(!/! (%,! n
'!"!$+ '!&! -!$#,#n (!!'!'!(!/! $%!,#( $! !n#n *%,# !" -!##n -!,%n)+( n! !*#, -!$!$!/# + n!-!-!(!" !n #! + -! #!. TATLONG BAHAGI NG DULA 1 YUGTO0 !n !*!#n #(+ !" #'#n!*!*!(# $! %,!. In#,!,!*! !n '!n-%)*!n (!#n %'!n -!)!&++n n '!n!*+n -!)!'!*#n! !n -! n!$#!n!' !"%n#n !n -*! -!n+n++. K%n !! $! n+,! !" )!!n!(!. I(+ !n '#n!)!)!!n!(!n '!*!*!(# $! %,!. 2. TANGHAL0 !n !*!#n #(+ !" #'#n!n*!*!(# $! "%(+ )%n )#n!)!#,!n!n -!!+ n !"+$ !+n (!n*!,!n. An %-%%+ $! 8
#$!n "%(+. I(+ !" -!!!n -!!"! n '!!!+ n (!'%!n !"+n $! )%n $!!n !!n!'#n !n $%$%n+ n! '!n"!"!. 3. TAGPO0 #(+ !n '!,!,!!$0-!$+) $! (!n*!,!n n -! (!%*!n %-!!n!' $! %,!.
9
10
DULA SA PANA&N NG KATUTU' Kaligirang Pangkasaysayan B!+ '! -!n %-!(#n !n -! K!$(#,! $! P#,#'#n!$ -!"&++n n!n $#n#n !( '!n#(#)!n !n -!$#n!%n!n P#,#'#n+. K!&!-#*!n $! -! '!n#(#)!n n#,!" "!+n -! '!$!,#n0#,! !"! n -! %,+n (%-!n0!"!n %(+n '#)+ $!,!/#)!#n !( !/#(#n0!"!n n! !n"+n '!(%,! -!)/n(+n0!"!n !,!-!( !( -#(+ n! !n"+n (%,%"!n !( !n -! )!(%(%+n $!"!/ !( (/!, n !!",!n #,!n '#n!)!%n!n !n"+ n %,! $! !n$!.K!&!-#*!n $! -! '!n#(#)!n #(+ !" '!$!,#n0#,!. M!" -! '!n#(#)!n n n!$%,!( $! -! '#&!$+n )!/!"!n -!(#(#!" n! )!*+" !( -!)#)#n#$ n! !(+. N%n#( ##,!n n! ,!-!n !n -!n!(!'%!n n -! ! n$&)+,++ ?!&*+,+#$($@ $!'!)!( !(!" $! )!$!"$!"!n '#n!$%n+ !( '#n!$#&!#(+ n -! '&!", n!n %-!(#n $#,! $! !n$! $! '!n#n#/!,!n !n -! #(+ !" !/! n-+n"+.
Dula An %,! + &!-! !" n!0 %!( $! $!,#(!n G"+ n! !"+n $! #)$"+n!&"+ !n ## $!#*#n !" '!-'!n#(#)!n )+-'+$#(#+n n! n!)%)%/n(+ $! '!-!-!#(!n n /#)! !( !,!/ n -! !)(+&. I(+ !" %-%$+n !*#, $! -!$#*#n '!n!n!#,!n!n n (!+ (%,! n '!)!#n n! '!n%n!*#n '!n!n!#,!n!n '!-'#$#)!,. N!$#-%,! !n -! $!"!/ !( (/!, n! )!(%,! n '!!"! n (!+ $! '!(!) n %,!n n++n $#,!" n!n!n!#,!n!n n (%# -%,! $! ,!n#( %'!n -!!$! !!n ,%'!( %-%$+n !n -! '!n!n#- )!(%,! n '!n!!"! n -! -!0!$!/!n *#n# n!)!)!0!n!) $! -! -!0!$!/!n -!" !n!) ? fertility dance-ritual). An -! $!"!/ !( (/!, n! #(+" n!,!,!&!/!n !( n!$!$!,!"$!" n #!(0#!n !$')(+ n '!n0!&!/0!&!/ n! )!%*!"!n !( )%,(%&! n !/!( (%. M!!n !n -! #(+" n!%%)+, $! '!0## )!-!(!"!n '!)#)#'!#-!!n '!0!!n# n '!,!" + #,# )!"!" !n '!!"! n -! )#,+$ + !,!/ n -! *!"+' n! -!)#)#(! !( -!(!(!'%!n $! )!n#0)!n#,!n (%. I(+ !n #,!n -#-(#)+n $!"!/ -%,! $! #!(0#!n '!-!"!n!n )%,(%&!, $! !(#n !n$!
11
Admulak M#-(#)+n (/!,0$!"!/ n -! B,!!n n! n!,!,!&!/!n n '!n*%*%,# n #+n. I$#n!$!!/! #(+ n !'!( n! ,!,!)#n -!" *!/!) n! '!n! !( %$+ %-!!'!n !( -!n!)!0n!)!n (%-#n#n $! #(!!$ )!'! -!" n!n n! #+n An #+n n!*%,# !" ,%,%(%#n !( )!)!#n#n n n!)!*%,# n#(+.
Asik M#-(#)+n $!"!/ n -! M!%#n!n!+n n! n!,!,!&/!n n (%n)%,#n n #$!n !-! $! )!n"!n 'n$$!.
'alam(an M#-(#)+n $!"!/ n -! (!!0I$!,! n! n!,!,!&!/!n n -! )#,+$ n #$!n '!&%'!&+.
'an"g0(an"g ?1@ M#-(#)+n $!"!/ n -! H#!+n+n !( B,!!n $! M#n!n!+n! n!,!,!&!/!n n '!,#'! n %/!) $! '!-!-!#(!n n '!/!/!!"/!" n '!n"+ n -! )!!!#*n. ?2@ M#-(#)+n $!"!/ n S%!nn n! n!'!'!)#(! n -! )#,+$ n !#,! n! !n !n (!/! !" !n+.
'ina(ayani )!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ n -! #(! n! n!,!,!&!/!n !( n!$!$!,!"$!" $! '!!-+n $! #$!n !! !( !n '!*!*!+, n -! )!-!0!n!) !( !n '!*!*!n+ n #!"0)!"! n -! )!-!0 !n!) n -!n!&!-+n.
'inigan(igat -#-(#)+n $!"!n/ n '!0## n -! I,+!n+. In#,!,!&!/!n n $!"!/ !n -!$#!$# n! '!n,#,#!/ n ,!,!)# $! !! !( !n !-!-#n /!" -!-!-!(!" $#"! )%n (!(!n#*!n n *%,# !n #n#,%,%*+ n! '!0##.
)ul#(ra -#-(#)+n $!"!/ $! M"!%!"!n B%,!!n n! #n!!"! !n )#,+$ n '!!'!n n !*!$ n! culebra. M!" #$!n (!!$#!/ n! $#"!n n!##!"0*%"!( $! '!!!+ n )#,+$ + '!'!'!,#( n '!&!!n. !,!n (!)!n )!$%+(!n !n%-!n )!(%(%+n )!$%+(!n !" -!!!-#( n -!n!n!"!/. 12
Dual M#-(#)+n $!"!/ n -! N(+ $! C!-!,$ n! n!'!'!)#(! n )#,+$ n '!*%,# n -! )!!/!". G#n!!-'!n!n #(+ n !,!/!n -!n#-!n -!" *!/!) n! +,+ !( $#!(. S! '!!$!) n #$!n -!n!n!"!/ !" )!$!!" n! #'#n!'!)#(!n!-!n !n '!'%+( $! %,+ n )!,!!n.
!dud" M#-(#)+n $!"/! n! -! T#n%#!n $! B%,%%n%#n L!,!/#!n n! n!,!,!&/!n -! !-!n -!" )!&!n !(! !( #n%%+" #(+ $! )!n#,!n -! &!$+ *!!n !n )!n#0)!n#,!n !$!/! !" n!(!(&!!*+ $! %)#.
!gal (u*ani K!(%(%+n -#-(#)+n n -! S!-!,0T!%$% n! #$#n!$!!/! n -! ,!,!)#n -!" (!n!n $%,+ !( n!,!,!&!/!n n -! n!)!)!(/!n )#,+$ n #$!n ,!,!)#n n!*!*!n!' !( )%-%)%*! n '%,+(0 '%)"%(!n.
!gal kusa K!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ n -! T!%$% !( S!-!, n! n!,!,!&!/!n n !,#( n! %n+" n! #$#n!$!"!/ n #$!n ,!,!)#.
!nam"ng M#-(#)+n $!"!/ n -! M!(#$!,% n! n!,!,!&!/!n n )#,+$ n #$!n %n+".
Ka(al0ka(al K!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ n -! S!-!, n! n!,!,!&!/!n n! '!(!(!,#) n '!&%'!&+.
Kadal-(lilah K!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ n -! T+,# n! n!,!,!&!/!n n )#,+$ n #$!n #+n.
Kalapati K!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ n! n!,!,!&!/!n n )#,+$ n #+n )!,!'!(#.
Kh#nlus"ng M#-(#)+n $!"!/ n -! S%!nn n! n!'!'!)#(! n )#,+$ n -! #+n. An -! !! !" -!" *!/!) n! -! (#n%'#n (%"n !*+n n n#"+ $! -!)!#,!n )!-!" !( #(+" #/#n!/!$#/!$ n! (#,! -! 13
'!)'!) n #+n ,%-#,#'!. K!!,!$!n #$#n!$!!/! #(+ '!)!&!!n n -!$!!n!n !n#.
Kin0naras K!(%(%+n -#-(#)+n $!"!/ $! ;!%!+ I,++$ S%& n! n!,!,!&!/!n n #!(0#!n '!&!!n n '!n*%*%,# n #$!.
Kinugsik-kugsik M#-(#)+n $!"!/ n -! A%!$!n+n M!n++ $! A%$!n M#n!n!+ n! n!,!,!&!/!n n -! )#,+$ n #$!n $%#&&,.
An mimesis n! !"+n )!" A$(+(, !" $#"!n '#n!)!0)!,%,%/! n &!-! + %,! !" n!n!n!*%,%!n n '!n!!"! + #-#(!$"+n. An -!*!,!!n $!n)!' n! #(+ n %,! !" -!(!(!'%!n $! -! (/!, n -! )!(%(%+. An -! (/!, n! #(+" #$#n!$!!/! n -! !",!n n '!n!*+n #"+n. An ),!$#)!, n! #"! n #-'&$+n!$"+n !" -!!!n!! )!'! $%-!$!-! $#,! $! -! !n#(+ + #,# )!"!" $! #$!n -!*#)+ n! '#n!n#n#/!,!!n n!(!(!,!" n '!-#*#&!n )!'!n"!*!n. An -! (/!, n !",!n !" $#n!$!,#/!n n -! !/#( $!"!/ !( -! %,+n.!n -! !",!n !" )!!,!$!n -!" ,!/!) n! $'$"!, n! !!" n! !"+n $! )!n#,!" n!)!(%(%,+n !( '#n!-%-%,!n n )!n#,!n ,!)!$ !( )!'!n"!*!n !( #(+" n!$!$!)!(!/!n0(!+ $! !## %'!n -!)#'!(%n!,# $! -! -!$!$!-!n $'#(% #/!(! !( -! !n#(+. S!'!n!*+n #(+ !n -! !",!n !" #(#n%(%n n! '#n!)!0-!)!'!n"!*!n $! (%. N!n#n#/!,! !n -! )!(%(%+ n! !n -! !",!n !" -!" !n)#n (!,#n+ )%n )!"!( n!)!$%$%,!( $#,! n -! %,+n !( n!)!,#,#)*! n !/#( !( $!"!/. An -! !",!n !" *!,+$ )!% n n -! '#n!n#n#/!,!!n -! !$/!n -!n!n!!, -!n)%)%,!- *+,+!n -!n!n!/!" !( -!n!!"%-!. An -! #(+" '!/#n n!$#$#!/! n )!n#,!n -! (/!,. B!(!" $! '!n!n!,#)$#) n! #n!/! n# E D!# !n -! =-!)!'!n"!*!n> -! (!+n #(+ !*#, $! )!/!,!n n (-',+n -!'!$!$!-!*!n !" #n!!/! !n )!n#,!n -! (/!, $! !)%&!n $! -! =!n!,> n! '%n+n0)!*+" + #,+ + #,# )!"!" $! $#,# n !",!n n! '#n!,!,!!)!n n )!n#,!n -! !n#(+. An -! (!+n )%-%)%n$%,(! 14
!" $%-!$!,# $! (/!, n! #n!!/! n !",!n. K!!,!$!n #(+" #n!!"! $! $!,#/ n -! &!- + )!-'!n! !( '!*$!%'#( n !*+n n '!,-&! *!!n n!0 !!/#(!n!( n!$!$!"!/!n. P!)!(!'+$ n (/!, !n !",!n !" *#n!*!n%!n n -! '!&+)"!n+ n #n(+ '!)!#n !( #,!n !*!# n )!(!/!n n
*!"+' n!
#n!!-#( #,!n $!)'#$"+. An+ '! n !( )%n (!,!!n '!)!$%$%#n !n -! (/!, n! #(+" (%n!" n! n!'!'!)#,!,! n -! '!n#n#/!,! !( (&!#$"+n n !(#n -! )!(%(%+ $!"!/ #!(0#!n (% $! #!(0#!n '!n# n !(#n )!'%,%!n !" $!"!n n!,!,!&!/!n n #!(0#!n !$')(+ n !(#n (&!#$"+n !*#)!#n '!n!n!,!-'!(!"! !( '!n0 !&!/0!&!/ n! G!/!#n !( '!n!n!/ $! -!$!,#-%+( n! %*!" $! !##. M!" -! (/!, n++n n! n! '#n!)!n!-%-%+" !n (#n!(!/! n! baylan. An )!n"!n -! !/#(#n -!" -!*#)! $!"!/ (!%,!",!" ?*!n(@ '!0!!,!" + #-+)!$"+n !( -! $'$"!, n! !n )!!-#(!n !" $#"!n n!##n %)!, n ,!)!$ n -! (!+n %-!&!n!$ n )!*#&!'!n %,+( n )!,#)!$!n n! )#n!)!(!/!n n -!$!$!-!n #$'#(% !( -! '!!!/!, + (!++ n -! #/!(! !( !n#(+. S!n0!"+n )!" P!& P,!$n#! ?1589@ -!" ,!#n!,!/!n % n -!(!(!/! n! !",!n $! P#,#'#n!$. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1F 11 12
;!(!,+n!n M!n!!/!" M!n"#$!,! ?n!n0##/!n n !$!/!@ M!n)%)%,!H+,+!n S#,!+n ?)%-!)!#n n !(!"@ M!n!n!n!, S+n!( ?'!&!n O#$'+@ P!!(+*+!n ?-!n*%*%,!@ A$%/!n M!n!!"%-! B!"+%#n
!,!n (#"!) n! '++) $! '!n!n!,!-'!(!"! n++n. B!!-!( -!!! #(+n !n!'#n $! -!(!!$ !( -!,%/!n n! '++) n '!-!"!n!n n (%. M!!! n
15
$! '#n!)!/!,#$!n %'!n !n %+n (%" -!)!$!)$# !( -!$!n)+( $! #n!!/!n (/!,. M! $!"!/!n !( !/#(!n $! (/!,. N++n '!n!*+n n -! )!(%(%+ #(#n%(%n n! -!)!'!n"!*!n $! '!-!*!,!!n !n -! B!!",!n. I(#n%(%n $#,!n -! -!n!n!n!, $! -! -!n!!-+( !( -! (!!0'!"+n '!n0#$'#(/!,. S! )!n#,! #n!!,! !n -! (!+n -!" $!)#( !( $! '!n!!-+( n#(+ $! n!$!$!!/! n -! (/!, n! $##n!$!,#/!n n -! !/#( $!"!/ !$!, + %,+n. S! '!$!$!!/! n (/!, -!(!(!'%!n !n )+n$'(+ n Mn$#$. S! %+n )!'%,%!n #!(0#! !n -! )!(!/!!n '!&! $! -! B!!",!n. An -! -! (/!, n! #+ !" -!" )!%n!" $! )!n#,!n '!n0!&!/0!&!/ n! )!%*!"!n )%n )!"!( -!#n !n -! (/!, n! $!"!/ n -! *!"+' n -! !!" n! -!)#)#(! $! )!'!,##&!n n -! (/!, %'!n *%-#n# n !n!) -!$!!n!n !n# !( '!'!'!$!,!-!( $! )!n#,!n D#"+$ '!&! $! -! #"!"!n (#n!(!n!'.
'alak An !,!) !" !n '!$%$%"%!n n #$!n !,!!( #n!( n -! ;%!n+ !&!" H#,#!"n+n !( B+*+,!n+n $! '!-!-!#(!n n !/#( n! -!#n!"+ !( -!(!,#n*!! -!" -! '!)!)!(!+n %-!!-#( n#(+ !" n!'!'!&!(#n n !/!( #$! !n )!n#0)!n#,!n n#,+,++.
'alita* !n !,#(!/ !" $!"!/ !( !/#( $! '!n,#,#!/ n -! ;%!n+ !( !&!" n! %-!!-#( n !,$. S! '!-!-!-!#(!n n#(+ #'#n!*#*#/!(# n #$!n #n!( !n )!n"!n '!0## $! !,!!n n#,#,#"! $! -! '!#/!n. K!!,!$!n !n -!(%,!#n ,#)+ n !/#( !" n#,#)*! $! '!-!-!&!!n #-'&+-(+ *!!n !n -!)!0'!&*! !" $%-!$!"!/ n!n '!#)+( $! !/!( #$! n! %-!!-#( n (-+n *!)!n0$!&!0*!)!n !( !n '!$!"!/ !" %-!!+( n #,!n +&!$ )!'! -!*%$!" !n -! -!n!n!"!/. T%-%(%)+" #n #(+ $! !/#( $! '!n,#,#!/ n -! T!!,+.
Dall"t An !,,+( !" (%,!n '#)+ n -! I,+!n+n #n###)!$ $! $!,#/ n )%(#n #n!!/#( n ,!,!)# !n (%,! $! (!# n #$!n !!n 16
n!$!$!-#( #n n -! &$+ #,!n $!+( $! ,!,!)# !( '!)!&!!n n#(+ !" '!n!!" n#,!n !!/#(#n !n #$!n $!)n+n n (%,! #$#n!$!!/! )!'! -!" #n"!!n )!$!,!n !( #! '!n -! '!#/!n. B!*!# n#(+ !n '!!!"+ n '!,!" $! $!,#/ n !/#(#n pamulinawen *!!n !n -! (!+" n!$!$!"!/!n.
Dung-a* An %n0!/ !" (%,! n '!n!n!-#(!n n -! I,+!n+ n! #n##)!$ $! *!&!' n !n*!" n !n!) !$!/! + -!%,!n !n &$+ !" n!$!$!,!"$!" n '!*#*#n!'#$ n n!%,#,! !( '!*#n# n )!'!(!/!&!n $! -! n!!/!n )!$!,!n!n + '!)!)!-!,#n n!!/! n++n n!%%*!" '! !n "%-!+.
Karily" !n )!,"+ !" %,!n #n%%+ n -! '!'( n! n#,#)*! %*!( $! #n%'#(
n!
-!
)!&(#n
n!,!,!&!/!n n #!(0#!n
)!&!)(& !(
'#n!'!!,!/ $! '!-!-!#(!n n -! '!('!( n! n!)!)!#( $! '!'( !( $! *!&!' !" -!" '%((#n (!#n )%n $!!n -!)#)#(! !n -! !n#n+ n '!'( %n! n #,!/!n + ,!-'!&!n n!##!" ,#/!n! $! ,#)%&!n n %(#n (!#n. N++n *%,#n !*!# n #)!019 n! $#,+ $! '#,#'#n!$ n!'!!n(+ !n -! '!(!(!(!n*!, n#(+ $! S(!. ;&%< M!"n#,! n! !(# !" (#n!(!/! n! S!n :+$ T&+<+. P!0!! #(+ n# N!!&&+ P&!,(! !( n!(!n*!, n -! %,!n D+n :%!n Tn++ I+n A!&n! S#( In!n($ L!&! !( L+$ S%+&$ , R" -+-+. M!" #!(0!n )!(!/!!n #(+ $! #!(0#!n !*!# n P#,#'#n!$. Titires, $! I,++$ n+&( P!n!$#n!n !(!!n ;!'#< !( N&+$ titiri, $! C!-!,$ gagalo o kikimut, $! P!-'!n! !( T!&,! aliala, $! L! Un#+n. An )!(!/!!n )!,"+ !" #n!!-#( $! M!"n#,!
R#
'ay"k0 !n !"+) !" #$!n !/#( (%,! !,!! n -! M!&!n!+ !/#( n '!0## #$!n '!$!n n! '!'!'!*#/!(# n '!0## n #$!n ,!,!)#$! )!n"!n n#,#,#"! + -!!! n #(+n '!'!'!*!"! n #$!n !! n )!n"!n -! *#n!n!)#( $! #$!n -!n#n##. K!,#-#(!n #(+n #n!!-#( n! '!&!!n n -! )!!!#*!n %'!n -!#'!!-! !n -! #(#n!(!+n 17
!-!-#n !( #(+ !" n!'!'!(%n!" n '!)!-!*#n*#n !( '!'!'!)%-!!. An !"+) !" #$!n !n"+ n %,!!n !( )#n!)!n(! n -! -!n0!!/#( n! '&+'$"+n!, n! n!)!'!$!n!" n! (#n!(!%!n onor. An '!(#(#'+n !" (#n!(!/! n! embayoka. I(+ !" $#n!$!,#*!n n !,!/! + *##( '!n -! onor n! n!)!%'+ $! -!)!#,!n '!n#. N!$#$#-%,! #(+ $! '!-!-!#(!n
n #$!n '!n#-%,!n (!,%-'!(# -%,! $! (!!'!(!%"+ n '!#/!n !( )!!,!$!n !" $#n%$%n!n n $%n%0$%n+ n! '!'!'!'%(+) n !, #,!n *%"!( n '!$#$#-%,! n !"+). I(+ !" -!" #$!n (!!'!-!#(!n n! $#"!n -!$#$#,#n (!!'!*%$! !( -!(!(!"! )%n $#n+ $! -! +n+& !n -!)!'!,!,!&!/!n n +)!$"+n n!n *##( n! -!,#/!n! )!!)#(0 !)#( !( -!(%,!#n. An -! )!,!*+) $! !"+) !" n!*!*!(# $! !,!/! ?!@ pababaiok ?,!,!)#@ !( ?@ onor ?!!@. An -! (-! + '!)$! !" '!,!#n
-!" ,!"%n#n -!!!n '!'%'%!" $! #$!n +)!$"+n + -!*!*!,!!n (!+ + #,# )!"! !" #$!n '!n!n!/ *#n#, $! #$!n )!#$#'!n '#,+$+'#)!,.
Pamanhikan !n '!-!-!n*#)!n !" -#-(#)+n (/!, n -! T!!,+ !n '!!,!/ n -! -!%,!n* n #n!( $! !*!" n !! '!&! *#n#n !n )!-!" n *%,# $#n%$%n!n n kayare, !n '!)!)!$%n+ n -! -!%,!n n !/!( '!n# !( !n '!'!',!n+ n )!$!,!n !!/#n '!)!&!!n n #)!,+n !&!/ !" #!&!+$ !n dulog, !n '!)%*! n '!*#n(%,+( '!&! $! )!$!,. P!)!(!'+$ n -! #(+ !n ,!,!)# !" -!n#n#,#*!n $! !*!" n !! $! ,++ n $#"!- n! !&!/. S! #)!0 $!-'%n !&!/ !" !!n!'#n !n desposoryo, !n '!!,!/ n -! )!!n!) n ,!,!)# $! !*!" !! !,!0!,! !n -! !!-#(#n $! !&!/ n )!$!,. I(+ !" #n!!/! n!n '!$!"!/ -%,! $! !*!" n ,!,!)# *!n!n $! !)%&!n n !!. T!(!/! $! (!&!n)!*!n n !)+ n!n (!(,+n %,#( !( '!)!(!'+$ !" -!'!'!,#(!n n &$+. S%$%n!n #(+ n )!$!,!n !( uling bahay.nim.
&ugas-kala*ang !n *%!$0)!,!/!n !" $#n!%n! (&!#$"+n n -! (!!0#(n!n L%<+n #$#n!$!!/! '!)!&!!n n '!(!(!n#- n '!,!". An -! -!$!$!)! !" n!(!(!"+ n -! (%-!n! + (!n#-!n n!*!*!n+ 18
n '&-"+ !n -!"0! n ,%'! $! '#n!)!0-!#,#$ -!(!n#-. P!)!(!'+$ n '!(!(!n#- $#,! !" n!*%*%!$ n )!-!" n! $%$%n!n n )!#n!n $!"!/!n )!n(!*!n )/n(%*!n !( ()$%*!n.
Dalling-dalling !n !,,#n0!,,#n !" )!(%(%+n !/#(0$!"!/ n -! T!%$% #$#n!$!"!/ n -! ,!,!)# !( !!n n!)!$%+( n -!)!'!, !( -!&!-#n #$n"+n -")0%' )+&+n!n !/! $! )!& +!& !( )!''! !n ,#)+ n !/#( !" #n!!/!n )!(!(!/!n!n $! '!-!-!#(!n n '!!-#( n -! !! n '!-!"'!".
19
20
PANA&N NG KAST!LA
Sa l""( ng mahigit na tatl"ng daan ta"nng pananak"p ng mga kastila ay namayani ang i(a+t-(ang uri ng dulang s#kular at panr#lihiy"n, &indi kaila sa atin na isa sa layunin ng mga Kastila ay ang ga*ing Kristiyan" ang mga Pilipin", DULANG SEKULA$
A"+n )!" D&. N#!n+& T#+n$+n !n -! %,!n $)%,!& !" ##n!&!+$ #,!n !*!# n '!#/!n $! '#$(!n !"!n.
DULANG PAN$EL!&!%N
I(+ !" n!'!'!n++ #,!n -!)%,!" n! '!,!,!&!/!n n -!*!*!,!!n )!'#$(!*!n !( '!n!*+n $! ,#(%&*#"! n $#-!*!n K!(+,#)+. An -! %,!n '!n&,#*#"+n !" -!!!n *!(##n !"+n $! *!! n#(+. M!##),#n '!$!$!%,!(%,! n S!,%+n !( P!n%n%,%"!n M!*!*!!n '!$!$!%,!(%,! Sn!)%,+ D%,!0(%,!*!,#-!/! n#(+ !" !n D%',+ !( K!&!!(!n D%,!n '!n(!*!n!n(%,! n B%,!),!)!n !( H%+ P&n!. • • • •
M$-M$
An -+&+0-+&+ !" #$!n %,!n -!)!0&,#*#"+n n! )#n!##,#/!n n -! P#,#'#n+ n++n '!n!*+n n -! K!$(#,!. An -! '!n%n!*#n (!%*!n n %,!n #(+ !" -! K$(#"!n+ !( -! M%$,#-. N!$#-%,! !n % n %,!n #(+ n++n )!$!,%)%"!n )!#n#(!n !n ,!!n!n n -!
K!$(#,! !( M%$,#- $! M#n!n!+. An '!n"!"!n #(+" n!#n #n$'#&!$"+n n -! !(!n n!,!,!&+ $! !,!-'!$#!n n K!#(. N!$! !n"+n %,! #n!!"! n -! !(! !n ,!!n!n M%$,#n !( K$(#"!n+ n! )#,!,! $! (!/! n! M"r". S! %,! !n -! M+&+ !" -!(!(!'!n !( -!%%,+ $!-!n(!,! !n -! 21
K&$(#"!n+ n!-!n !" -!!!#( !( (!*#-#). S! ,!&+n #(+ n#,%$+ n -! K$(#"!n+
!n
-++
n!
'#n!-%-%n%!n
n#
;!*#,
;+&&+,!(.
U-!!(#)!+n ,!!n!n $! '!-!-!#(!n n $'!!n !/! $! )!*+" !( '!('!(. I(+ !" n!/!)!$ $! '!!)#' )!" ;!*#, ;+&&+,!(. An ,!&+n #(+ !" n!#n )!%n!0%n!*!n M+&+0-+&+ n! #(#n!n*!, $! P#,#'#n!$.
Maraming mga dulang m"r"-m"r" ang itinanghal sa Pilipinas ilan dit" ay ang: GUE$$A P!$AT!)ASn# P!& :&+n#-+ P&< n! #(#n!n*!, $! •
•
;!$! ,! ;+-'!n#! $! M!"n#,! n++n H%,"+ 5 1637 N MAS MU)&A)&Sn! #'#n!,!!$ n++n M!"+ 2 1848 .!DA DE GN/LA DE )$D'An# An$,-+ :+& !!&+
•
n! =A-! n P!n#(#)!n P!-'!n+> #(#n!n*!, 1881. LA .ENGEAN/A DE )NDE $UDELLn# A%&,#+ T+,n(#n+
•
SENAKUL
I(+ !" !n '!$!$!%,! n %*!" !( '!'!'!)!$!)#( n# H$%$. An -! '#"$! $! $n!)%,+ !" !(!" $! -! pasyon. P!,!$!) #(+ $! L%$+n !( K!#$!"!!n (%/#n K/!&$-! + M!*!, n! A&!/. N++n %n! !n -! '!$"+n n! #(+" #n##)!$ + #n!!/#( )!'! -!" '!!$! $!
!*!" + )!'#,"!. A"+n )!" E%&+n#+ M. A,#' #$!n -!n!n!,!"$!" !n %n!n '!$"+n !" n!$%,!( $! T!!,+ !( n!,#-! n++n 17F4 !( #'#n!$#)!( n# P!&
G!$'!& A%#n+ B,n n! (!! R+$!+ B!(!n!$. A"+n $! #$!n !&(#)%,+ n# S+(&+ O. N++$ !n '!$"+n !" #$! $! ,#-!n % n -! (%,!n '!n&,#*#"+n n! '!,!$!) $! ,%<+n !( #$!"! n++n #)!018 !n(!+n. An %n!n % !" #n%%+ n *#-n+ !( &$+n '!n&,#*#"+n #)!,!/! !" !/#( !( %*!" #)!(,+ -! !,#(-! !$!, n! '!(%,! #)!0!'!( -! &$+n $!(#!, !( '!n-+&!,.
!lan sa mga aklat na it" ay ang: =MGA PANALANG!N NAGTATAGU'!L! •
SA
KALULUWA
N0TANG NAG&!&!NGAL>n# P!& G!$'!& A%#n+ B,n 22
• •
Pasy"nn# D+n L%#$ G%#!n n++n 175F Pasy"ng Pilapiln# P!& M!!n+ P#,!'#,
KA$AGATAN
An )!&!!(!n !" -!!!n $#-%,!n n #$!n #-%)!$"+n'!(!/! $! '!n#n++n %'!n -!#n '!(n%!" n ,!&+. I(+" !n"+n %,! $!'!)!( n!(!(!,!" #(+ n !n*!" $%,#&!nn !( (%n!,#!n !( -!"
)!,%(!$!n + )!)!,!$!n. An )!&!!(!n !" !(!" $! !,!-!( n #$!n 'n$$!n *!n! n! -!)!0#$!n ## !n #n!(!n -!*#&!' n! )!n"!n #n###. H#n!-+n n#"! !n ,!*!( n -!n,#,#!/ n#"! n! $#$#n !n $#n$#n n! #n#*%,+ n#"! $! !!(. An -!)!)!)%*! !" )!n"!n '!)!)!$!,!n.
DUPL
S! /#)!n K!$(#,! !n $!,#(!n duplo !" n!n!n!*%,%!n +, + #!"+. I(+ !" (!#$!n n (!,#n+ $! '!-!-!#(!n n '!(%,!. An -! -!n,!,!&+ n#(+ !" n!'!'!!,#n!n $! '!#)!$ n &$+ !( n!'!'!(!"%!n n n!,!,!-!n. An '!(!(!,+n '!(%,!n #(+ !" ##n!&!+$ $! !)%&!n n n!-!(!"!n'!$!'#( n #)!0$#"!- n! !#
-!(!'+$ n! -!#,##n !n "%-!+. In#,!,!&+ #(+ $! '!-!-!#(!n n '!*!*!(# n -! -!n,!,!&+ $! !,!/!n '!n)!(. S! -!)!#,!n '!n# n ,!-$! !" -!" !,!/!n *!n!" n -!*!*!!n !n)+. P#n!n%n%n!*!n #(+ n *! + '#n%n+n *!,!-!n. S! !)+n )!n!n n!-!n !" -! ,"!)+.
SALU'NG
T%/#n P!$)+ n '!)!%*!" !" #n!!n!' !n $&-+n"! n $!,%+n $! '!-!-!#(!n n '!$!,%+n $! !,!/!n '&%$#$"+n !n #$! !" !n '&%$#$"+n n R$%&&(#+n n! n!%%*!( $! !*!" n -!"0! n P++n !( #)!,!/! !n '&%$#$"+n n M!*!, n! B#&*n n! n!n!,#n $! $#-!*!n. P!)!(!'+$ -!)!$!,%+n !" n!$!$!-! 23
!n !,!/!n #-!*n $! ##$!n '&%$#$"+n !( n!(%(%n+ $! #$!n n(!,!+ n! )%n (!/!#n !" G!,#,!.
PAGLALAKAD SA EST$ELLA AT ANG 'ELEN T%/#n D#$"-& $! $#"!- n! !&!/ n $#-!n !# !n !,(!& n
S#-!*!n K!(+,#)+ !" #(+#n!!/!n ,n !( #(+ #n#,!,!!" !n #-!*n n !n!, n! -!0!n!).
An (&!#$"+n #n!!n#( !"
##n!&!+$ (!+n0(!+n $! An+n+ !( #! '!n ,!,!/#!n $! R#
P!NETEN)!A I(+" (#n!(!/! n! /!,!n ,!#$ !( /!,!n )%,!n n! '!n!!"! )!"
H$%$. A"+n )!" + L#$# E$'#n+ :&. )!'! $-!n! $!n(! !n -! 'n#(n($ !" n!)!(!+n !n -%)*! !n )!,!*!(#n )!(!/!n !" *%! !( -!" )+&+n!n (#n#) $! %,+( n!,!,!)! $! )!," !( '!$!n0 '!$!n !n )&%$ *!!n '#n!'!,+ !( *#n!*!-'!$ $! #,!,#- n #n#( n !&!/.
)A$!LL
An !,,+ !" #$!n (&!#$"+n!, n! !n"+ n %,! n! '!,!$!) '! n *!n!n '!n!*+n n -! K$!(#,!. I(+" #n%%+ n #$!n )!&(+n n! '#n!%'#(0%'#( !"+n $! !n"+ n (!%*!n $! %,!.
A"+n )!"
R!"-%n+ B!J!$ !n %n!n !,,+ !" #(#n!n*!, n++n 1879. I$!n '!(!(!n*!, n !n#(+n % !n n!!n!' $! ;!,, M!!,n! n++n 1886 $! '!-!-!*!,! n# N!!&&+ P%$(!.
PUTE1E
24
D%,!n #(#n!*!, n -! -!n!!/!n In($#) #(+ $! P#,#'#n!$ n++n '!n!*+n n K!$(#,!. I(+" #'#n!'!,!!$ $! !)!n(n ,+( $! !#. An -!
(!%*!n
n#(+"
-!
'#%&!n
)!*!/#
n
-!n"#)!.
S!
)!$!,%)%"!n -!#*!*!-#n #(+ $! -! ='%''(>.
1UEG DE P$ENDA
N#,!,!&+ n #(+ )!'! '!$#"!- + (#n!(!/! n! #,!$!"+n. An -! )!$!,# !"
-!)!)!#(0)!#( n!n '!#,+ )!*!&!' !n H! n!
n!-%-%n+ n ,!&+. S#$#-%,!n !n ,!&+ $! '!$#$#n# n )!n#,! + $#-',n '+$'+&+ ,!-!n !( #'!'!$! #(+ '!)!n!n.
'ULAKLAKAN
I(+" '!,!$!) $! K!(!!,%!n !( )!*!/# n %+ '&n!. An -! )!,!,!)#*!n !" ##"!n n '!n,! '&%(!$ !n -! )!!!#*!n n!-!n !" -! %,!),!).
PANANAPATAN
S! -! '!-#,"!n "%-!"!)!' $! &,#*#"+n K!(+,#)+ $!&!+ $#,!" n!!&!+$ n Pabasa'!0!/#( n '!$"+n $! ,++ n !*!" + $! )!'#,"!. P!)!n# $! -!'!n,!/ n! !/#(#n #(+" $!$!%(#n n -! %-!!,!n -!n0!!/#( $! ,!!$ n !*!". S#,!" -!'!'!,#(!n + -!$!$!%(!n *!n!n !n ,!*!( !" )!$!,# n! $! '!0!/#( n $!!"0 $!!".
M$!NES
An -! M++n$ !" n!&&'&$n(! $! -! $n(%&"+n R+-!n+ n++n )!'!n!*%n!n n# H$%$. An '#n!)!!"!n# !" $# L+n#n+$ !n (!+n %,! !n )!#,!n -!(! !( %-!,#n n!n #(+" -!(%,%!n n
25
%+ n# H$%$ n!n (#n%$+) n $#!( *!!n $# H$%$ !" n!)!'!)+ $! )&%$.
DAL!T2ALA% 30L$ES DE MA%4
An !,#( !" #n!!/! #,!n '!&!n!, $! -! $!n(+ !( $!n(!. I$! $! -! !,#( n! n!#n )!%!,#!n n! $! -! ,!,!/#!n n R#
!lan sa mga naisulat na dalit ay ang mga sumusun"d: MED!TA)!NES )UN MANGA MA&AL NA PAGN!N!LA% NA •
SAD!A SA SANTNG PAG-E5ET)!)!Sn# P!& &!n#$+ S!,!
•
!N0!E$NNG NA'UKSANn# P&+ ;,!#n n++n 1573 SA$TA$! DE E1EMPLS A NUEST$A SE6$A ANG L!'$ NG PANALANG!N AT PAG'U'ULA%'ULA%n# P!& An(+n#+ ,!$+ n++n 1851
PANGANGALUWA
T%/#n #$'&!$ n A&!/ n -! K!,%,%/! !n -! !(!n !! !( ,!,!)# !" n!'%'%n(! $! -! !*!"0!*!" #,!n -! )!,%,%/!n n!%*!( n '%&!(+&" !( *%-%*#n# n #n%,*n$"! '!&! $! )!,#(!$!n n )!n#,!n )!,%,%/!.
PANUNULU%AN
I$!n n!"+ n %,!n -!)!&,#*#"+n !"+n )!" + S!$(#!n !" !n Panunuluyan. I(+" #n!!n!' (%/#n #$'&!$ n P!$)+. 26
I'#n!'!)#(! (+ !n -!0!$!/!n B#&*n M!! !( S!n :+$ $! '!*!*!n!' n -!(%(%,%"!n.
T!'AG
An tibag !" #(#n!(!n*!, (%/#n M!"+ $! B!(!! R#
SANTAK$USAN
I(+" #$!n -!&!n"!n '!&!! n -! $!!,! !( -! )+n$+&( n! ,%-#,#+( $! -! )!,". An -! $!!,! !" n!&&'&$n(! n #!(0 #!n (!%*!n $! B#,#"!. S! '!)!)!(!+n #(+ !'!( -!%n!/!!n n! !n $!n(!)&%$!n !" n!#n (&!#$"+n ,!-!n !( *#n# %-%%n,! #,!n #$!n !n"+ n %,!.
PAPU$!2PUTNG
K!!,!$!n #n!!n!' !n '!'% )!'! -!" '#"$(! $! #$!n !&"+ + -%n#$#'!,#!. G#n!!/! #(+ $! '!&!!n '!(%,! #,!n #$!n '!&!n!, $! n!'#,#n &"n! + 'n$$! n )!'#$(!*!n )!%n!" n '!'%'%(+n n )+&+n! n )!&!n!,!n.
MGA DULA SA W!KANG KAST!LA
N++n -! %n!n "%(+ n '!n!n)+' n -! K!$(#,! !" /!,!n -!n%%,!n P#,#'#n+ n! $%-%,!( n %,! $! #)!n K!$(#,!. An -! '!,!!$ n++n !" n!n!,#n $! E$'!n"!. N!n! -!#n G+&n!+& $# ;,!! ?1844@ #$!n )#,%$!n !n $#n#-%,!n %'!n -!'!0%n,! !n '!(!(!n*!, n -! %,!. D!*#, #(+ -!&!-#n -! $#n*!n !n 27
#(#n!"+ )%n )!"!( -!&!-#n -!n%%,!n K!$(#,! !( P#,#'#n+ !n n!$#$%,!( n D%,!.
28
29
PANA&N NG MGA AME$!KAN
S!&$%,! -!(!(!/! n! (%n!" n! % n %,! !" n!$#$#-%,! $! -! %n!n (!+n $! '!n!*+n n !-)!n+. I(+ !" #$!n %,!n -!" )!n(!*!n !( $!"!/!n n! -!"&++n #$! *!n!n ,#-!n )!!n!(! !( n!'!)#(! n -! $#(/!$"+n n P#,#'#n+ n! -!" )#n!,!-!n $! -! )%/n(+ n '!0## !( )+n(-'+&!&"+n #$"%. An $!&$%,! !" #-',%/n$#"! n -! K!$(#,!. K%n #*!*!,#n(%,! n!(#n !n $!&$%,! $! #$!n &!,#$(#)+n %,! #(+ !" /!,!n !!n+n )!#!*!n )!"! ,!-!n !n #!n ,#n"! $! $!&$%,! !" )!!,!$!n )#n!)!n(! !( '!(%,! !n #!,++ n#(+. K!!,!$!n !n $!&$%,! !" n!(!(!'+$ '!,!# $! -!$!"!n '!/!/!)!$ )!$#"!*!n + n!)!)!!,#/ n! (!'+. An (%n!,#!n n!n $!&$%,! !" '!*!',#$ !( '!*!'"!/ ,!-!n. B!!-!n -!" %,!n n!'!'!n++ !( '#n!,#!n!n n -! )!(%(%+n P#,#'#n+. M!$!$!#n *#n#
'! #(+ !n!' n! %,! $! )!!*#,!n *#n# #(+
n!(!(!,!" n '!n!&!' $! #$!n !n$!. H#n# n #(+ n!,!,!&!/!n n $!,#n )!%!,#!n + n!,!,!*! n %*!" !( '!'%'%n"!# n #$!n)!(%(%+.
Mga Mandudula sa Panah"n ng Am#rikan" S#7#rin" $#y#s 0)#,!,! $#"! #,!n L+,! B!$"!n!( #(#n%(%n n! A-! n S!&$%,!.S#"! !" -!*%$!" n! #&)(+& !( -!n%n%,!( n %,!.An L+,! B!$"!n !" n!$#-%,! n++n $#"! !" n!#n '%n+n '!(n%+( $! ,#/!"/!" n++n 1923.S#"! #n !" P!n%,+n A),!(!n B!"!n !( #n!/!n )!$!'# n #,!/ !( '!n#(#).
30
An %n! n#"!n %,! !" R.I.P n++n 19F2S! '!&*+n (!+n #$#n%,!( n#"! !n /!,!n $%!( N!#n $#-%,! n #n#n(%!n '!n!*+n $! !n$!. H&-+n$ I,!!n S#"! n!-!n !n A-! n D%,!nT!!,+ n!#n %,! n#"! !n (%n)+, $! '!(#(#'# '#,+$+'#"! n $+$"!,#$-+)!!,#n!n !"!n !( '!n)!$!"$!"!n. :%,#!n ;&%< B!,-!! I(#n%(%n n! #$! $! H!,##n '!n#(#)!n P#,#'#n+.!*#, $! -!,!)#n )+n(&%%$"+n n#"! $! $!,#n '!n#(#)!n .S#"! !" #$!n -!)!(! -!n%%,! -!n!n!(*! n+,#$(! !( -!n!n!,#)$#) /#)!. S#"! n !n '!(n%+( n S%!n n #)!n P!-!n$!. P#n!)$! n n# B!,-!! $! )!n"!n-! %,! !n '#,+$+'#"! n $+$"!,#$-+ )!!,#n!n0!"!n !('!n)!$!"$!"!n.
Mga akda: B%n!n!n P!(#n B%*#n -!n!!/! S!n)/!,(!n A!)! D!*#, $! An!) B%*# n M!n!!/!M%$#)!n T!'#(!'# An B!+n K%$#n&+ !( #! '!.
DA&!L SA ANAK :ULIAN ;RUC BALMA;EDA B%+ K!#$!0#$!n !n!)n# D+n A&)#-$ $# M!n%,.N! !n!)!n n# -!n%, $# R#(! n! #$!n %&+ n !n!) n #$!n !(#n ,!!n&!.(%(+, $# D+n A&)#-$ )!"! n!$!-! $#n! M!n%, !( R#(! n!n *#n# n!)!)!$!,.
H%-#n# $# M!n%, n
(%,+n $! !-!#n $# ;$(+!, %'!n -!)%*! !n '!*#n(%,+( n !-! n! -!)!$!, n! $#,! n# R#(!.B#n#+ n# A&)#-$ !n '!)#%$!' n '#n$!n. S!'!)!( )#,!,! n# ;$(+!, n! $# A&)#-$ !" -!" %!,#n '!,!(%(+,n!'!)!$%n%!n n#n!
31
;$(+!, M!n%, !( R#(! n! -!)!$!,.S! !n++n (%(+, $# D+n A&)#-$ !( '#'#,#(#n n!-!n #(+n -!)!$!, !n !,!/!.G!n++n n! n n!n"! !( ,!,+ '!n n!'#,#( $# D+n A&)#-$ n! -!)!$!, $#n! M!n%, !( R#(! n!n -!)#(!n )!-%)*!n )!-%)*! n#"! !n !'+……….
$"land" S, Tini" I$#n#,!n n++n 5 M!&$+ 1937 $# R+,!n+ S!n(+$ T#n#+ ++n $! G!!,!n#n T%n !( $%',#n n#n! n#n! D+-#n!+& T#n#+ !( M!&#!n+ S!n(+$. I)#n!$!, $# R+,!n+ )!" E,,! L%!n$#n n! #$! n !(#)!n !)(+& $! (!(&+ ',#)%,! !( (,#$"+n !( n!)!&++n n !,!/!n !n!) n! $#n! An(+n#+ !( #(+!. N!)!'!$!,#n
$#"!
n
-!
'!n%n!*#n
%,!
n#n!
E'!#,,#!-S*!)$'!&An(+n#+;*)*+&. )!#,!n $! )!n#"!n -! +*#n!, n! %,!n $#n%,!( !( '#n!n!$#/!!n !n -! It’s April, hat are we doing here! ?1964@ "laudia and her #other ?1965@ #ay $atwiran ang $atwiran ?1972@ The %o&es ?1972@ !( The 'ife in the (lums ?1975@.
I$#n!,#n !( *#n!,!/ #n n#"! $! #,#'#n+ !n -! ),!$#)+n %,!n G"+ + !n #,!n '#,#n %,! n# #,,#!- S*!)$'!& !( n#,!'!(!n n -+&n+n &#$"+n !n -! $#n!%n!n )+-"! $!&$%/,! !( &!-!n -%$#)!,. K!#,!n $! n!!n#( !n #edea ?1988@ Ang
(opranong
$albo ?1987@ Ang
alaga
ng
Pagiging
#asigasig ?1982@ *omeo at +ulieta ?1981@ "aligula ?1981@ Pangarap sa Isang abi
ng
itnang
Tag-araw ?198F@ amlet ?1979@ Tito
$iri ?1974@ Prinsipe %aldoino ?1971@ Ang #estisa ?197F@.
32
anya ?1976@ Ang
An &!-!n -%$#)!, n! '#n!-!!(!n L!&!/!n n! $!,#n n A Portrait of the Artist as /ilipino n# N#) :+!%#n !" '!n/!)!$ n! '&+%)$#"+n n#"! $! -!)%,!"
n#"!n )!&&!.
1"s# K, A(ad N!#$%,!( n#"! !n Sn+$ D M!,! +&(%n! 0#$!n )+-"! n! -!" 6 n! "%(+n! #(#n!n*!, #(+ $! %,!!n A&!,+ !( $! $!-'!,+) n++n
1895.
=An B!"!n#n n!$%$%!(!n n! #!"+ !n(!'!n>
Aur#li" T"l#tin" 0 S# A%&,#+ T+,n(#n+ ?13 O)(%& 1867 5 H%,"+ 1915@!"-!n%%,!n+,#$(!
!(+&!+&$!
/#)!n
E$'!n"+,
T!!,+
!(P!-'!n+%)+ $! '!##n)!(#'%n&+. .P!)!(!'+$ n #-!!n ##n!,#n n# T+,n(#n+ !n '!n$#n $! '!$%,!( n,#(&!(%&! .P!)!(!'+$ n #-!!n ##n!,#n n# T+,n(#n+ !n '!n$#n $! '!$%,!( n,#(&!(%&!.
Mga K!*!'+n
akda: N!"+n
!(
B%)!$?19F2
B!+n
;$(+?19F7@M!n?19F8@B%*!"?19F9@B%*+) n# E$(&?1914@.
Kahap"n
Ngay"n
At
'ukas
n# A%&,#+ T+,n(#n+
Kalayaan !-! n# !,!n(%(+,.
$'!n"!.
!nang(ayan !n $%-#-+,+ $!
'ag"ng Si("l !n $%-#-+,+ $!
!"!n
!-)!.
P#,#'#n!$.
Dilat na (ulag !n $%-#-+,+ $!
Masunurin !n !!n '#,#'#n!. 33
Asalhay"p Tagail"g
#!n
)%-!)!(!/!n
$!
(!%*!n
n!
!n
-!'!,#,+n
(!!,+.
P#,#'#n+n
&+,%$"+n!&"+. ?&,n (!%*!n@
å'ata !n *!n In($#).
Matangla*in !n +"&n+ n
Walangtut"l !n P#,#'#n+n '!$#+
E$'!n"!.
!(
Malaynatin
!n
+"n+&
!n!)
&alima*
N
A-)!.
34
n#
!n
In!n
K!$(#,!n
B!"!n.
'!.
An )!*!'+n n!"+n !( %)!$ !" n!0'!'!)#(! # '!$!n0!"+n n '!'!'!,!/!) n )!'!n"*!n n! '#n!-%-%n%!n n #$!n !n$! $! ,++ !( ,!!$
n
)!n"!n
((+&"+
!(
N!)!0'+)%$ !n (!%-'!" n# In!nB!"!n ,!!n $! -! n!n,#,##( $! )!n"!. K!$-! n! #(+ $# A$!,*!"+' n! n!)#'!0$!/!(!n )!" H!n!(! %'!n #'!#!" !,!- n! S#,! T!!#,+ !" -!"!,!) !!)!*#n $# H!n!(!. N%n#( n $#"! !" '!/#n '!!,#$ n! !" n!'##,!n $#"! n# In!n!"!n !( $#n!#n !)'#n $#"! !*#, #'#n!#,# n# A$!,*!"+' !n )!n#,!n )!,!"!!n. S! )!n#,!n n!n# !" *#n!(%,!n n#,! $# A$!,*!"+' n )!-!(!"!n !( n!'!(%,+" n! $%-!,!)!" )!" H!n!(!. N!n $#,!" -!$#,%$+ !" -%(#)!n -!'!(!" n# *!n !(! $# #n! !"!n )%n# %-!(#n $# (!!#,+ !( $#n!)$!) $#"! n!%/!, !( n!-!(!" $# *!n!(!. N!n n!-!(!" $# *!n!(! !" -!" %-!(#n $#n! D#,!( n! %,! !( -!(!n,!/#n n! n!nn!n!#$ n! $#,!" #,#(!$ $!')!( -!"&++n $!)%n! # ,%-!+n $#,!" n! '!'!"! !( n!0$%-'!!n !-#( !n )!n#,!n %+ !( $!!" n#,! #(+n #n#n+-.
Samahang Pampanitikang Na(u": Panah"n ng !la* at Panitik 389-89;<4 Lara*an ng Panah"n An P!n!*+n n I,!/ !( P!n#(#) !" n!$#-%,! $! '!#(!n n -!!$#n Li*ay*ay n++n 1922. I(+ !" n!)#,!,! -%,! $! (!/! n! P*+(+ N/$ n++n -! %n!n (!+n n#(+. M!!!)!$ n!(#n $! -! '!n"!"! n! !n '!,#(!/ n -!!$#n L#/!"/!" n!)!'!%,+( n #0!!n+n '!-'!$#,!n '!n#(#)!n. H!n!n $! -!
$%-%$%n+ n! '!n!*+n !" '!(%,+" #(+n n!n!(#,# $! $&)%,!$"+n *!!n !n #!n n!%n! + )!$!!"n#(+ !" n!,!*+n '!&!n %,!. An P!n!*+n n I,!/ !( P!n#(#) !" n!/!)!$ $! (!+n 1934 $! '!)!(!(! n P!n#(#)!n #$!n )!'#$!n!n (#n%(%n n! $#"!n $!)!,#$(! !( !$(+)&!( $! '!n%,!(!n P#,#'#n+.
Ang katangian na Panitikan An P!n!*+n n I,!/ !( P!n#(#) ?192201934@ !" (#n!(!/! n! '!n!*+n n '!'!'!,!!n!' + '+'%,!$!$"+n. S! '!n!*+n #(+ !" '!(%,+" '!n )#n!/#/#,#*!n n -! -!-!!$! !n -! )/n(+n n!(%(%n)+, $! '!0## ,!,+ n! !n &+-!n(#$#$-+ !!-!( -!$!$!#n -!" -! -!n%n%,!( n '!0##$#' !( ,!)!$ n ,++ n! )!!)!*#n #(+ !( %-!/! $#,! n -! *!)!n -!#!n!( !n '!-!n(!"!n !( '!(!!$#n !n )#,!(#$ n -! n!$%$%,!( $! '!n!*+n #"+n.
Ang Dula K%n !n+ !n $#,! n '!(!n!' n $!-!"!n!n P,#'#n+ $! -! $!&$/,! n++n %n!n '!n!*+n n -! A-)!n+ + $! P!n!*+n n A)!n0B!"!n !" $#"! n!-!n '!n,!,!-# n#,! $! P!n!*+n n I,!/ !( P!n#(#). An -! -!n%%,!n $#n! :%,#!n ;&%< B!,-!! !( P!(#+ M!!n+ !" #n!/! !n )!n#,!n -!)!)!"! %'!n -!'!n!(#,# !n $#,! n -! %,! $%!,#( $!"!n !n '!!!+ !" !,! n '!n!*+n. M!$#!+ !n '!(!n!' n $!-!"!n!n P#,#'#n+ $! -! %,!n #(#n!n*!, n! n n!!!n '!n!*+n !( ,%*!n %-!-# n n!-!n !n n!(!n)!n '%-!$+) $! ,!&!n!n #(+ )!*#( n! /!,!n )!)!"!*!n. N!)!&++n (%,+" n -!$!$!-!n %,! !( !n -! (!+" ,%*!n n!!,! )%n )!"!( -!#n !n -!*%*%$!" n! %,! !" n!!')(%*!n. S! )!#,!n !n! !n -! -!n%n%,!( n! -!n n! /!,!n )#n!!n#!n $!-!*!n !" '#n!$!&*!n n '#n(%!n n -! $!-!*!n n!(!(!n*!, )!*#(
n!$!#*#n -!*%*%$!" !n -! n!$%,!( n -! -!n%n%,!( n! #(+ !" *#n# $#,! n!)!&++n n '!)!)!(!+n !( )!*#( n! *#n# !!n+n -!(!!$ !n % n -! %,!n *!/!) n#,! !" #"+n !n )!n#,!n #(#n!(!n*!,. S! '!$%,'%(!n n!-!n n -! ,#n%*!n -!!$#n !( -! !&!/!n '!*!"!!n !" n!)!&++n n '!)!)!(!+n !n -! #!n $!n!" n '!n#(#)!n (%,! n -!#),#n -!#),#n )!(*! )!(*! (%,! !( n+,!. n+,!. !,!n !,!n !n#(+n !n#(+n '!)!) '!)!)!(!+ !(!+n n '!&! '!&! $! %,!. %,!. S!)!#,! n '!"!"! !n %,! n! !*!# n n!$%$%,!( n '!n#(#)!n !" (%,%"!n #n#,!!n n! ,!-!n '!&! $! (!n*!,!n !"+n #(+" -!" $!,#n !n! !( '!n0 !)#( )!*#( n!!$!*#n ,!-!n n -! /!,!n '!)!)!(!+n -!)!'!n++ n#(+ $! (!n*!,!n. S%! S%!,#( ,#( !n !n '#n!) '#n!)!-! !-!# #!( !( $! ,!*!( ,!*!( !" !n !n '!! '!!! !,! ,! $! P#,#'# P#,#'#n! n!$ $ n -! A-)!n+ A-)!n+ n -! - ! '!(!'+n n#,!n ',#)%,!. An %-!!,!/ n! !n#n+ $! '%(#n (!#n (!#n )!*#( n!$!#* n!$!#*#n #n #(+" #(+" /!,!n /!,!n talkies + -! -! cowb cowboy oy n!/!,!n #n!/! )%n# %-!, !( -!n!!"+ !" ,!#$ n! *#n!n!!n !( $#n!-! n -! (!+. I(+ n! -!&!*#, !n '#n!)!-!,!)#n (&!*"!n n!!n!' $! %,!!n P#,#'#n+. K!*#( n! $!#*#n !n %,! !" -!" -!$ -!(!!$ n! !n(!$ )!"$! ',#)%,! -!$!$!#n n!/!,!n n)!)!"!*! n)!)!"!*!n n !n -! -!n%%,!n -!n%%,!n P#,#'#n+ n!-!)#)+-'#( n!-!)#)+-'#(n$"! n$"! $! -! ',#)%,!n !,,#n '! $! H+,,"/++ !*#, n!n $! % n -n(!,#! n $!-!"!n!n P#,#'#n+ n! %n! n! n n '!)!(!!, n! '!)!!,#'#n. P!n%,+ D+&!#!$ R+$!+ I,!n )!$!'# T.E. Gn& ;#+ H. P!n!n#!n :+$ ;+&!<+n :$%$.
=DULA SA PANA&N NG &APNES> 389<8-894 •
T#n!%!n =Gint"ng Panah"n ng Panitikang Pilipin">.
Ang Dula B%n! n )!*#&!'!n n %*!" n! %,+( n )!*#( n! !n+n % n #-!!n !n -! (!+" *%-!n!' n )!*#( n! )!%n(#n -!'!,#,#!n!n -!'!,#,#!n!n !( !*#, ++n !n %,!n T!!,+ !" n!(!n)!n %-!n+n %'!n -!#!" n )!%n(#n !,#/ $! -!-!-!"!n. N!(##, !n '!$!$!',#)%,! !( !n -!&!-# $! -! n!/!,!n n *!n!' *!n!'%* %*!" !" !" !n -! !&(#$( !&(#$(! ! $! '%(#n '%(#n (!#n (!#n -! -!n%n% -!n%n%,! ,!(( !( -! '!(n%+( n #!( #!n ',#)%,!. D#(+ n!n!,#n !n -! n!$#%+ n #!( #!n #!n $!-!* $!-!*!n !n n!% n!%,+ ,+(( n -! '!n++ '!n++n n '!n0 '!n0!, !,#/ #/.. An -! (!(& (!(&+n +n -!,!,!)# !( -!,#,##( !" n!$#'!,!!$ n!$#'!,!!$ n -! %,!n -!#),#. H##( n! )#n!##,#/!n )#n!##,#/!n !n -! '!,!!$ $! L# T*!(& )!"$! An% T*!(& $!'!)!( )!#,!n $! -! !&(#$(! $# K!(" ,! ;&%< !( $#"!" n!#n -!,!'#( $! '%$+ n -! -!n+n++ $! ,!*!( n -! !&(#$(!n P#,#'#n+ n!n '!n!*+n #(+. An (!%-'!" n# K!(" !" !*#, $! )!n"!n )!(!n#0(!n#n '&$+n!,#! !( '!-#*#&!n '!##(#/ n -! '!n!n!,#(! '!n!n!,#(! !( #&+. An '!n!*+n '!n!*+n #(+ n! !n $(! $*+/ !" n!#n '!,!$!) !n -! -!n%n% -!n%n%,!( ,!( n =$' =$'(( !( %,! %,! !" *#n# *#n# (%-!n (%-!n! !' ' n! )!&!' )!&!'!(0 !(0! !'!( '!( n! '!'!'! '!'!'!*!, *!,!!. !!.S#,!" S#,!" #n!!"!&!n #n!!"!&!n ,!-!n ,!-!n $! -%&!n -%&!n *!,!!. *!,!!. S! )!#,! )!#,! n -!&!-#n )!)%,!n!n !n '!0%n,! n %,!n T!!,+ T!!,+ !" n!'!(%,+". N!#n -!*%$!" !n -! '!)#,+$ '!##(#/ n '!n!n!,#(! n -! !&(#$(! '!'#,# n -! (!n!/ (!n!/#n #n !( '! '!## ##* * n -! #&)( #&)(+& +&.. An #-! #-!!n !n !" n!)! n!)!,#) ,#)*! *! n '!n!n!#,!n!n n ,#!n!n '!&! $! -! (!+ %'!n -!,#-+( n#,! )!*#( $!n!,# !n )!/!,!n )!/!,!n n )!(#" )!(#"!)! !)!n n $! *#n!* *#n!*!& !&!' !' !n %(+ %(+- !( )%n )%n -#n$!n -#n$!n '! !" )!-!(!"!n. S#n#)!' n -! !&(#$(! n! #"!n0%*!" !n )!n#,!n '!!n!' !( $#,! n!-!" n!(!%-'!" n! -!##!n n -! -!n+n++.
N!-!"!'! n *%$(+ !n -! $(! $*+/$%n! $!'!)!( /!,!n #!n )!*!(# #(+ $! '!##!" n !,#/ $! -! -!n+n++ $! '!n!*+n #"+n. I)!,!/! n!*!*!n!' n '!&!!n '!&! -!)!'!,#!n !( -!)!'!$!"! n )!*#( '!'!!n+ !n -! (!+ $! )!#,! n #!-!!n !( '!n!n!)+' n -! H!'+n $! !n$!. I)!(,+ -!!!n #'!'!,!!" n! !n -! P#,#'#n+ n++n !" #n!,#n!n !n $(!$*+/ #,!n '!&!!n n '!(!)!$ $! &!,#! n %*!"000 !n )!/!,!n n (&!!*+ !( '!!&!*+' $! %*!". I)!!'!( n!)!*!(!) #n n *%$(+ n -! -!n+n++ !n $(!$*+/ $!'!)!( !n -! n!$#$#!n!' !" !n -! )#,!,!n !&(#$(! n $! ',#)%,!.
Kimigay" 0 !n '!-!n$!n !/#( n H!'+n#(+ !" #(#n%(%(+ !+ %-'#$!*!n !n -! '!,!!$ $! (!n*!,!n $! '!n!*+n #(+. I(+" #,!n '!'!'!!,!,! $! -! P#,#'#n+ $! '&$n$"! n #$!n !+n -!n!n!)+'. P!)$! n -! -!n%n%,!(. N!(%(%n)+, $! %*!" ,!,!/#!n.
•
L!"%n#n M!#!" !,#/ $! -! -!-!-!"!n n!-!-!n,!/.
•
I,!n $! -! -!,!,!)#n %,!!n $! '!n!*+n #(+
A7#nu# Th#at#r Stat# Th#at#r
Manila Grand p#ra Li@# Th#at#r M#tr"p"litan Th#at#r
Lam(#rt" A7#llana #'#n!,!!$ n#"! !n -! $%-%$%n+ n! %,! =Kapit(ahay> =Pitang Mu#ll#> =Di("rBi" Na> =Kuarta Na> at Par("l>, =DramatiB Philippin#s> 0
I$!n $!-!*!n n -! -!n%%,!n P#,#'#n+. I(+ #n !n n!'!$#-%n+ $! '!$!$!,#n $! (!!,+n n! -! %,! %*!( $! In,$. I(#n!(! #(+ n#n! : 0ranBisB" SyBip NarBis" Pim#nt#l 1r . 0ranBisB"
=S"B> $"drig" at Al(#rt" )aBni",
M%,! 1943 *!n!n En&+ 1944 !" !,!/!-'%n %,! !n n!#'!,!!$
•
n D&!-!(# P*#,#''#n$ $! M(&+'+,#(!n T*!(& #,!n $(! !&!.
MGA MANDUDULA AT MGA AKDA N!(+ !n #,!n $! -! %,! !( -!n%n%,!( n! n!n#nn#n $! '!n!*+n #(+.
1ulian )ruC 'almaB#da: = Sin" 'a Kay">
#$!n "%(+n %,! $! '!n%,!( n# :%,#!n B!,-!!.N!'!)!#n#( n
'!(!n!' n -! -!n+n++ $! %,!n = (ino %a $ayo!0 K%n
)!"!(
n!#'!,!!$ #(+ n !,!/!-'%( /!,+n ?28@ $$ !( !n )!$!-!n ',#)%,! ,!-!n n#(+ !n n!'!'!,#(!n. M! T!%*!n : 0 0 0 0 0 0 0
D+J! M!&,! !. D P!)!$)!$ SJ+& ;$'#n S)%(#&!( M!! :%!n ;$'#n#(! U!,+ L%)!$ T!'%!n •
S! (!*!n!n n# D+J! M!&,!
N!$#-%,! !n %,! $! (!*!n!n n# D+J! M!&,! n! !"+n $! -!0!$!/!n )!(%,+n n! $#n! M!! !( :%!n !" !&!(#n $! !&!/ n! #"+n. A!,! $#,! $! '!,#,#n#$ n !*!". A"+n $! $!,#(!!n n !,!/! !" -%,#n n!0!$!/! $# D+J! M!&,! $! #$! n #"%+n n!n!n!,!n
SJ+& ;$'#n S#)%(&!(. S# ;$'#n S#)%(&!( !" n!)!(!'+ n# D+J! M!&,! $! #$!n =!#&0&!# $*,(&> $! I,+#,+ n!n $#"! !" !%(!n ++n n #-!!n. D%-!(#n $! M!"n#,! $#n! D+J! M!&,! !( SJ+& ;$'#n. An %n! !" %-%/# n! $! )!n"!n (!*!n!n $!-!n(!,!n !n *%,# !" n!(%,+" -%n! $! #$!n )!##!n n!n!n!,!n U!,+. An !*#,!n '!,! n '!)#)#(%,+" n#"! !" %'!n *%-#n# n (%,+n (%n)+, $! !!n (!!0M!"n#,! n! n!!n(! $! )!n"!n %*!" n!n *#n# n#"! #(+ '#n!)!$!,!n. H#n#,#n n#"!n $# U!,+ !n -!#n !n(!" n#"! $! !!n #(+ n! !n '!n!,!n !" M!!. S! '!!(#n n# D+J! M!&,! !" #n#,#*#- n#n! M!! !( :%!n n! $#,!" -!0!$!/! n! !( -!" #$!n !n!) $!'!)!( n!n!)+ !n )!n"!n T#"+ n! '!-!-!n!*!n $#"! )%n *#n# $#"! -!0!!$!/!. N!%n!n %-!(#n $! (!*!n!n $# D+J! M!&,! )!"! )#n%-#n$# n#"! $#n! :%!n !( M!! n! #,#*#- )!" SJ+& ;$'#n n! $#"! !" -!" #$!n !n!) n! n!n!n!,!n L%)!$. S# SJ+& ;$'#n '!,! !" -!" #n#,#,#*#- #n )!" D+J! M!&,! n! $#"! '!,! !" -!" #$!n !n!) n! !! n! $# ;$'#n#(!. N!n %-%/# n! $#"! $! (!*!n!n n# D+J! M!&,! !" #$#n!-! n#"! $# U!,+ !( '%-!$+) n! $# SJ+& ;$'#n $! (!*!n!n !( n!#/!n $! -!" '#n(%!n $# U!,+ %'!n -!!n(!" $! !!n n!!n(! $! )!n"!n %*!". N!)!(!+n $# M!! !" !,#n $! '#n!,!!)!n n !n!) !( n!)#(! n#"! $# U!,+. T#n!n+n n# U!,+ )%n !n+ !n '!n!,!n n#"! !( $#n!#n M!!. N!#,! $# U!,+ !( #n#"!n n#"! #(+ n ,#-!n!!n '#$+ %'!n *#n# #(%,+" !n #n!!)!,! n#(+n !,!) !/#n. A( !*#, $! )!(%/!!n n# M!! !*#, #n#"!n $#"! n '&! n#"!)!' !( *#n!,#)!n n#"! $# U!,+ !( $#"! n!-!n '!)!)#(! n# :%!n $! !$!/!. I$#n%-+n #(+ n# :%!n )!" D+J! M!&,! $! '!0!!)!,!n #(+ $# SJ+& ;$'#n n!!,#( !n D+n"! )!"! n!-!n *#n!-+n n#"! $# SJ+& ;$'#n n! -!)#'!*#/!,!" n! ,!-!n. P%-!$+) $! $#,# $# D+J! M!&,! !*#, $! ,!#$ n! '!)!-%*# !( '!!&!-!-. N!#/!n $! $!,! $# SJ+& ;$'#n n!n $! !&!(#n $# ;'#n#(! n! n!)!!,#(!n %-!(#n !n !-!. N!!,#(!!n $#,!n -!0!-! !( ##n!,#(! n# ;$'#n#(! $! !-! n! $#,! !" n!)!*#/!,!" n! n )!n"!n
)!$#n(!*!n n!"!"! n!n '!)!$!,. S! !n#(+n '!)!)!(!+n !" ,!,!!$ $# D+J! M!&,! !( -%,#n n!#,! $! n!)#(!-!'!'!,#/!n! '! $!n! $# SJ+& ;$'#n n%n#( *#n# $#"! '#n!)#n!n n# D+J! M!&,! )!"! n!-!n -%,# #(+n %-!,#) $! )!n"!n $#,# n! !,#(. N!(%n+ n!-!n $! *!&#n !n -!0!-!. H#n# n!(!!, !" %-!(#n n!-!n #,! $# L%)!$ n! !n!) n# D+J! M!&,! !( $#,!" n!"!)!'!n. I#n!,#(! n#"! $! )!n"!n #n! n! n!'!)!,%n)+( n $#n!'#( n )!n"!n '!0## !*#, $! (%-!n# !n )!n"!n '#n!)!### n! -!'!)!$!, $! )!n"! $!'!)!( *#*#n(!"#n !/ -%n! n#(+ !n )!n"!n !-!. N!*!! !n D+J! $! !n!) )!"! n!"!)!'!n $#,! !( n!$! !n++n !"+$ $#,! n!n -!)#(! n# ;$'#n#(! !( SJ+& ;$'#n. P!$#!/ n! $#n%-!(!n n# ;$'#n#(! $# L%)!$ n! (!)$#, !( $#n!# n# L%)!$ n! !n !!n )!"!)!' n#"! !" !n )!n"!n #n!. S#n!# n n# L%)!$ n! $# ;$'#n#(! !n (!)$#, n!n -!n# n# SJ+& ;$'#n !n -!$!)#( n! $!,#(! n# L%)!$ !!,!*%n#n $!n! #(+ !( $! !n#(+n (!'+ $%-#!/ $# D+J! M!&,! n =!n!) )+> !( $# ;$'#n#(! n!-!n !" =P!'!>. N!'!(##, )!'/! !n !'!( !( n!)!"!)!'!n n -!)!)#,!,!. B#,!n %-!(#n $#n! U!,+ !( !n -!0!$!/!n :%!n !( M!!. N!,!-!n #n n# SJ+& ;$'#n n! !n M!!n n!!!n(! $! )!n"! !" *#n# $# M!!n !$!/! n# :%!n !( #(+ #'#n!(!'!( n !,!/! n! $#,! !" -!0!$!/! n! !( -!" #$!n !n!). M!$!"! n!-!n ##n!,#(! n# D+J! M!&,! n! !n T#"+ n# M!! !" n!-!(!" n! !( !n )!"!-!n!n n#(+ !" #'#n!-!n!n ,!*!( $! )!n"!. N!#n -!$!"! !n ,!*!( $! '!)!)!,%(!$ n %,+. N!(!'+$ !n %,! n! $#n! D+J! M!&,! !( SJ+& ;$'#n L%)!$ !( ;$'#n#(! !( !n -!0!$!/!n :%!n !( M!! !" n!(!(!n+n $! n!0##$!n $# U!,+ n =S#n+ B! K!"+>.
= Dahil sa Anak>
=Ang Pala(as ni Su*an>
=Ang &iganti ng Patay> =Li(ingan ng 'ayani> =Panday Pira> ni 1"s# Ma, rnand#C, ='ulaga> n# ;,+%!,+ , M%n+ , =Ulilang Tahanan> +*#n!, $! In,$ n# #,+ M!. G%&&&+ n++n
•
194F !( #$#n!,#n $! P#,#'#n+ n# :%!n ;. L!"!.. I(#n!n*!, $! M(&+'+,#(!n T*!(& n++n En&+ 1944 $! T!!,+.
=)yran" d# '#rg#raB> n# E-%n R+$(!n
•
0
I$#n!,#n $! T!!,+ n# &!n#$+ S+ R++
=Pit"ng Ta"n> ni 0id#l SiBam =Sangk*altang A(aka> ni Al@r#d" PaBi@iB" L"p#C, 0ranBisB" S"B $"drig", I$! $! -!#(%(%n n! *##( n! )#n!##,#/!n $! '!n!*+n n H!'+n. I$!n "%(+n %,! $! '!n%,!( n# &!n#$+ S+ R++ $! T!!,+. S! '!n!*+n n H!'+n #(+ !" #(#n!n*!, $! #&)$"+n n# N!&#$+ P#-n(, :&. n D&!-!(# P*#,#''#n$ !)!
Sa Pula sa Puti
K%,!$ A…*-Q E )%-%$(! )! n!"+n %-!! ;,#n. ;,#n M!%(# n!-!n K%,!$. S!,!-!( !( n!!,!,! -+ !)+n )!-%$(!*#n. K%,!$ S# ;,#n n!-!n !)#( n!-!n !n"!n !n $!+( -+ $! !)#n ;,#n S!'!)!( '!)#,!( n -!(! -+ $! %-!! /!,! )! n #n##$#' )!-%$(!*#n
!( *#-!$#n )%n# !n #"+n (#n!,#. T#,! -!*!, -+ !n (#n!,# -+ )!"$! $! !)#n. K%,!$ An+ )! ! n!-!n ;,#n /!,! n -!$ -!*!, '! $! !)#n $! %*!" n! #(+ )%n# !n !$!/!. ?I,!,!!" !n )!-!" $! !,#)!( n# ;,#n@. ;,#n S#"! n! ! N%n#( )%n n!)#)#(! )+n *#n#*#-!$ -+ !n #"+n (#n!,# ## )+ n )%n -#n$!n -!#n#( !( -!$,+$. K%,!$ N%n#( ;,#n !,!- -+ n!-!n )!"! )+ ,!-!n #n!!,!!!n -!%(# !n -! (#n!,#n #(+ !" '!&! $! !(#n #n. S#,! !n -!!!,! $! !(#n n &!$"!. ;,#n G&!$"! ! + #$&!$"! !"! n )!&!n#/!n n!n"!"! K%,!$ H%/! -+ $!n!n %n)!(#n !n n!)!&!!n. O+ !)+ n!" n!'!(!,+ n++n -! n!)!&!!n !&!/ $!'!)!( n++n !" *#n# '! !)+ #*!$! $! '!'#,# !( '!*#-!$ n -!n+). N%n#( n!"+n !" -!&!-# n! !)+n n!(%(%*!n -! !+n $#$(-!. ;,#n A( n++n n!)!&!!n L#n+ n++n -!(!,+ !n #"+n (!,#$!#n *#n# -+ '! ! !,!- !n -! !+n $#$(-!. K%,!$ I"+n !" #$&!$"! ,!-!n ;,#n -!)#n# )!. A,!- -+ )!!# !" n!n!#n#' !)+. N!'!n!#n#'!n )+n !)+" *#n!*!+, n #$!n )!,!!/ n! '%(#. K!,!!/ n! '%(# ;,#nQ ;,#n E !n+ )%n '%(# K%,!$ An '#,!) !" '%(# $!-!)!(/# !n ## $!#*#n !" '#,!). A( !)+" *#n!*!+,…H#n!*!+, !)+ n '#,!)…n )%/!&(!Q ;,#n N%n#( n!"+n !" /!,! n!n )%/!&(!n '#,!). K%,!$ M!"&++n '! n!)!!+n ,!n. )!"! /!,!n %! ;,#n. B#"!n -+ ,!-!n !)+ n ,#-!n '#$+ n!"+n !" /!,!n $!,!n -!)!)%/!&(! (!"+. ;,#n N%n#( K%,!$ *#n# )! '! ! n!!!,! $! -! '!n!#n#' -+n #"!n N++n #$!n %/!n n!n!#n#' )! n !*!$ n! n%-&+ 8. An '#n(!)!$# n++n !" n!(#+n $! !08 n P&&+ !( $!# -+" )%/!&(! n! n%n#( n!(!,+ )! n !n#- n! '#$+. K%,!$ O+ n! n%n#( !n !(!"!n )+ n!"+n !" *#n# ,!-!n '!n!#n#'. P#n!0 !&!,!n )+n -!%(# !n )!,#$)#$ !( !n (!#n! n -!n+) n! #(+. I(+" /!,!n '!)!(!,+ ;,#n. I'#n!'!n!)+ )+ $! #"+ /!,!n $!,! (!"+ !" -!n!n!,+. ;,#n K%,!$ n!(!(!n!!n -+ !n !n"!n0!n"!n #n !n $!# -+ $! !)#n
n++n #$!n L#n+ (%n)+, $! -!n+) -+n (!,#$!#n A( !n+ !n n!n"! N!)!%,!- (!"+ n '!)!n n! -!n+). K%,!$ S#n!# )+ n!n #"+n !" #$&!$"!Q ?M!n# %,# !n $#!/!n $! $!%n!n. M!##n#' $# K%,!$@. S# n! ;,#n. I(+ n! ,!-!n. P! n!(!,+ '! !n -!n+) n! #(+ *#n# n! !)+ -!$!$!+n. ;,#n T+(++n0(+(++ K%,!$ T+(++. S# n! -!!,# )! !( n!$%$%,(!! n!. $# n! -!" )!(&!(+ !)+ $! $%$%n+ n! $%,(!!. P! *#n# !)+ %-!(#n !" )!*#"!0*#"!. ?T#(#nn!n n# ;,#n !n '!)!)!!,#$! n# K%,!$ !( -!#$#' n! /!,!n $!"$!" !n '!)#)#'!(!,+ '! ##,#n0#,#n n! %%)+( n $!,!'# $! )!n"!n %,$!@. ;,#n O B%/n+ )%n $! !!" !" (!(!+ ,!-!n !)+ n '&!. O *(+. H%/! -+ $!n! !)+n $#$#*!n )%n -!%%+$ !n )!%n(#n '#n!#,*!n n !(#n '!,!". K%,!$ ?K%)%n#n !n $!,!'#@ H%/! )!n -!0!,!,! ;,#n #(+" )%/!&(! n!. $%&!+n0$%&!+Q O B%/n+ #"!n )! -%n!. ?M!-!-!!,#n ,!,!!$ $# K%,!$ n%n#( -!$!$!,%+n $# S#+n#n $! -!" '#n(%!n.@ S#+n#n K%-%$(! )! K%,!$ K%,!$ ?N!-!-!!,#@ K%-%$(!……*…S#+n#n ##$'n$!*#n -+ !)+. A)+ ,!n !" n!-!-!!,#. E*…$(…n!n#"!n $# ;,#nQ H(+ $# S#+n#n. B%/n!0 #"!n )! n!. ?L!,!!$ $# K%,!$@. S#+n#n ;,#n !n+ ! !n n!n"!"! $! #"+n !$!/! T#,! '%'%n(! $! $%n+. ;,#n A" S#+n#n -!$!*+, '! $! $%n+ !n '%'%n(!*!n. P%'%n(! n! n!-!n $! $!%n!n. S#+n#n ;,#n (!,!! !n… ;,#n S!n!,# ,!n *! S#+n#n. ?S#$#!/ $! !/#n )%$#n!@. T!nQ T!nQ T!nQ T!n ?M!$%n%n n%n#( -!" )!*#n!!n !n %,+@. An+ '+ #"+n A,#n ;,#n ;,#n ?K%)%*! n ,#-!n '#$+ $! %,$! !( ###!" )!" T!n@. O *(+ T!n ,#-!n '#$+…N!'%n(! n! n!-!n !n !-+ -+ $! $!%n!n.
M!!,# #'%$(! -+ #(+. M!!,# )! !( !)! -!*%,#Q T!n ?N!-!-!!,#n #(#n%,!) n# ;,#n $! ,!!$@. S#+n#n I'%$(! !n ,#-!n '#$+Q An+ ! #(+ ;,#n #)!/ -!n !" n!#n $!%n&! n! n ;,#n S# S#+n#n n!-!n. H#n# !)+ $!%n&!Q N%n#( $! (%/#n -!$!$!+n $# K%,!$ !" '%-%'%$(! n !)+. S#+n#n A…H#n# )! $!%n&! n%n#( '%-%'%$(! )! ,!-!n $! $!+n H+" ;,#n !n+ ! !n '#n!$!$!# -+ ;,#n O B%/n+ S#+n#n -!%'+ )!( #'!,#,#/!n! )+ $! #"+. N%n#( *%/! -+ n!-!n #'!!,!- )!n#n%-!n. S#+n#n O+ *%/! )!n -!0!,!,! $! !)#n. ;,#n A,!- -+ S#+n#n !)+" '%-%'%$(! $! $!+n %'!n *%/! )!-#n -!(!,+. S#+n#n A* '%-%'%$(! )! $! $!+n %'!n *%/! )!"+n -!(!,+. ;,#n '#n!,!,!&%!n -+ "!(! !)+. ;,#n H#n#. A,!- -+" -!&!-# )!-#n n!/!/!,!n )%/!&(! $! )!$!$!+n n# K%,!$. N!0!!,!!,! !)+n !&!(#n !n !&!/ n! -!##,#, n! ,!-!n )!-# n !$#n. P#n#,#( )+n $#"!" '##,#n. N%n#( -!!,!$ )!-#n -!)!!,#(. U'!n *%/! )!-#n -!)!!,#( !( *%/! -!%+$ !n !-#n )%/!&(! !" %-#$#' !)+ n '!&!!n. M!" #$!n %/!n n! n!"+n n! (%/#n '%'%$(! $# K%,!$ $! )!n#"!n -!n+) !" '#n%'%$(! )+ $# T!n $! $!%n!n %'!n '%-%$(! $! -!n+) n! )!,!!n. S#+n#n ?M!" )!*#n!!n #n !n %,+@. S! !n+n !*#,!n ;,#n P%/$ )%n -!(!,+ !n -!n+) n# K%,!$ !" n!n!,+ !)+. A( )%n !)+ n!-!" -!(!,+ !( n!n!,+ $# K%,!$ )!"!( !n%-!n !n -!n"! !" *#n# n!!!/!$!n !n !-#n )%/!&(!.S#+n#n. A $#"! n!. S#"! n! '!,! n!-!n. ?M!0%%-'#$!n M!n# !n $#!/!n %*!( $! $!%n!n@. ;,#n H!"!n n!$%$%,(!! n! -!&!*#,. N!)% $%-!$!)#( !n %,+ )+ $! $#!/!n #"!n. S#+n#n I)!/ )!$# *. S%)!( )! !n '%-#,# n !*!" $! (!'!( n $!%n!n. ;,#n An+ !n !)+ !n '%-#,# n !*!" n! #(+. An %$(+ )+n !*!" !" $!
(!# n $#-!*!n n%n#( !n %$(+ n# K%,!$ !" $! (!# n $!%n!n. S#+n#n ?L!,+n ,!,!)!$ !n $#!/!n@. A* $#"! n! '!,! ;,#n n!'!(+ !)+ %'!n #!,#(! $! #"+ n! %-!(#n n! !n &!$"+n n $!+n $! (#n!*!n n# A,#n K#)!". B!)! (!"+ -!%%$!n. ;,#n H#n# $#"-'& #'!(#(#&! (!"+ n# A,#n K#)!". S!"!n ,!-!n !n '!)%)%-!& n!-#n. ?D%%n!/@ O *(+ n! n! $# T!n. T%-!(!)+. ?P!'!$+) $# T!n n! -!" *!/!) n! !,!/!n ,#,#-!*#n@. T!n ?T%/!n0(%/!@ N!n!,+ (!"+ A,#n ;,#n n!n!,+ (!"+Q ?I##!" !n $!,!'# )!" A,#n ;,#n. A!0!! n!-!n #(!(!+ #(+.@ ;,#n M!%(# T!n + -!'%n(! )! n! $! )%$#n!. B!)! %-!(#n n! $# K%,!$ !" -!*!,!! !n !(#n #n!!/!. ?M!-!-!!,#n ,!,!!$ $# T!n@. S#+n#n O B%/n+ ,%-!)! n! (!"+ ;,#n. ?K%)%n#n n# ;,#n !n (!'#$ n#"!n n!)!$!-'!" $! #$!n $#,"!. A!,#$ n! $#,!. P!'!$+) $# K%,!$ n! (#,! /!,!n )!$#,!0$#,!@. ;,#n An+ ! K%,!$ (#,! *#n# )! #n!%(!n n )!,!!/ n! '%(#. K%,!$ ?M!#n#( !n %,+@ H%/! -+ n!n !n#(#n #"!n. T!,!!n !)+" -!,!$. ;,#n %"+" #$&!$"! )!-!n. An !)#n -!n+) !" n!n!n!,+ *!n!n $! *%,#n $!n!,#. T!,!!n /!,! !)+n $%/&(Q ;,#n I"!n !n *#&!' $! $%!, K%,!$ /!,!n '#n!*!*!/!)!n )%n# $%/&(Q K%,!$ T!,!!n %/#$#( !n $!+nQ I$#n%$%-'! )+ n! !n $!+nQ N# !"!/ )+ n!n M!)#(! !n !n#n+ n $!%n!n #"!n. ;,#n N!/!" -!)!(+(++ n! $!n! #"!n K%,!$. K%,!$ O+ ;,#n #'#n!'!n!)+ )+ $! #"+ *#n# n! !)+ -!$!$!+n )!#,!n-!n. ;,#n B%/n+ -!'!,!-# )! -%n! n %,+. P%'%n(! ,!n )!-# )!" K%-!&n K#)!" %'!n %-#,# n $!+n. ?L!,!!$ $#n! ;,#n !( S#+n#n. S#$#n#*!n !n n!(#(#&!n )!,!*!(# n $#!,"+ *#*#(*#( !( '!)!(!'+$ !" #*!*!#$ $! $!*# !( '!'!"!)!n. P%'%n(! $! #$!n $#,"! !( %%'+n -!" )!,%-!"!n.@
;!$(+& H+" K%,!$ )%-%$(! n! K%,!$ A" ;!$(+&…!( ,!# n! ,!-!n !)+n n!(!(!,+. T!,!!n !)+" -!,!$Q A)!,!#n -+ !n )!n#n!" n!(!,+ '! !)+ T#nn!n -+ ,!n ;!$(+&. N++n -!$!%'!!n !n -! -!n+) !" ,%-%n! !! !n -!n+) )+ !( '#n!,+ n!n '!#,!,#- !n )!,!!n. N!%/,(! '!&*+ !( n!#!n n! '!&!n %)$#n&+. B#,!n $!!" n! ,%-%n! !( n!$%!'!!n ?n!$!%'!!n@ $! *!n#n. P!,+ #"!n '!,+ #n# !n #n!/! n !)#n -!n+). M!!,!$ (!-!!n !n )!,!!n n%n#( n!-+&(!,!n. S# !n !(!,"! n#,! $! *!n#n !( (%-!!$ !n !,!*#+. Un!n ,%-!!'!) !n )!,!!n. '!(#*!"!. L%n! !n !)#n -!n+). !,!n $%!( !( '!(!"+ n%n#( !,!- -+ )%n $!!n ,%-!'!) ;!$(+& O $!!n K%,!$ S! (! n )!,!!n. T!,!!n !"!/ )+ n! n $!+n. ;!$(+& B!)#( n!-!n !,! '! n!-!n -!&!-#n n!(!(!,+ $! #"+. K%,!$ An+ !n /!,!n -!&!-# H!,+$ (%(+n n! ,!!n !n n!(#(#&! $! !-#n n!(#(#'+n. ;!$(+& N%n#( *#n# (!-!n )!(/#&!n !n *%/! )! n!n -!$!+n. K%,!$ An+ !n *#n# (!-! ;!$(+& S!'!)!( '! *#n# )! n! n!$!+n !" T!,!!n '!(%,%"!n n!n '&#! !n )%/!&(!n n!(!,+ $! #"+. S!-!n(!,!n )%n #)!/ !" -!$!$!+n '! -!!!n -!)!!/#Q K%,!$ H#n# ;!$(+& ,!,+ ,!n !)+n -!!!+n. T!-! $# ;,#n. An $%!, !" $%/&(0$%/&( ,!-!n !( -!$!-! !n !)#n $%/&(. ;!$(+& An+ !n $%/&(0$%/&( I"!n !" *#n# (+(++. T#nn!n -+ !)+ K%,!$ !)+% *#n# n!(!(!,+ $! $!+n. K%,!$ M!n+ n! ,!n -!(##, )! ;!$(+&. K%n *#n# $!n! n!)#)#(! n! !n ,!*!( n -!n+) -+ !" ,!#n n!)!#(#n )%n #%/#. ;!$(+& I(+ $# K%,!$ n!!$(+$ )! n! n! '!,! $! *%/+. O+ n!(!(!,+ n! !n !)#n -!n+) n%n#( n!n!n!,+ !)+ $! '%$(!*!nQ K%,!$ N%n#( '!!n+ #"!n ;!$(+& T!+n #(+…'%-%'%$(! !)+ *#n# $! !)#n -!n+) )%n# $! )!,!!n. K%,!$ E* )%n -!)!(!+n !n -!n+) -+ !n -!n!,+
;!$(+& H#n# -!!!n -!n!,+ !n !)#n -!n+). G#n!!/!n )+ n '!&!!n. K%,!$ H+" ;!$(+& -!!n+ n! ,!n *%/! -+ !)+n #&%#n. M!$!-! !n %,+ )+ n!"+n. ;!$(+& An+ !n #&+ !n $#n!$!# -+ I(+" (+(++. A( )%n # ,!-!n )#(! )!##!n !" *#n# )+ $!$!#*#n $! #"+. K%,!$ N%n#( ;!$(+& '!!n+ -!n"!"! #"!n ;!$(+& T!,!! !n %$(+ -+ -!,!-!n K%,!$ A! ++. S# n!. ;!$(+& O B%/n+ )%n#n -+ !n #$! $! #"+n -! (#n!,# !( #'!'!,#/!n! )+ $! #"+. K%,!$ K!*#( ! !,#n $! !)#n (#n!,# ;!$(+& O+ )!*#( !,#n $# )%n#n -+. ?L!,!!$ $# K%,!$ '!(%n+ $! )%$#n!. B!!,#) n! -!" !,!n (#n!,#.@ K%,!$ ?I##!" !n (#n!,# )!" ;!$(+&@. O *(+ ;!$(+&. ;!$(+& N!"+n )%-%*! n #$!n )!&!"+-. K%,!$ K!&!"+- ;!$(+& O+ )!&!"+-. I"+n #'#n!n!*#Q K%,!$ A*… ?P%'%n(! $! )!*+n )%n!,!,!"!n n '!n!*# n# ;,#n !( )%)%*! n #$!n )!&!"+-.@ O *(+ !n )!&!"+-. ;!$(+& ?H!/!) !n (#n!,# $! )!,#/! !( !n )!&!"+- $! )!n!n.@ O *!,#)! (+ !( -!-!$# )!. An ,!*!( n -!n+) !" -!" ,#(# $! '!! n! )!'! #"+n #n%&+ !" *#*#n! !n '!!. T#nn!n -+… ?An"+n %%&%#n n# ;!$(&+ !n *#(! n (#n!,#.@ H!"!nQ ?I!!! !n (#n!,#.@ T#nn!n -+. M!(%/# '!n ,%-!)! !n (#n!,#n #"!n. !,!n $#n%-!n -!)!*!*!,!(! $! !(#n #n!/! n%n#( -!*#n! n! !n '!!n !(#n #n%&+ !( !n -!n+) n! #"!n !" *#n# -!)!'!'!,+.
K%,!$ S!-!)!(%/# !" *#n# n! n! -!!!n -!n!,+ !n -!n+) n! #"!n… S#%&!+n -!(!(!,+. ;!$(+& N!(%&!, n!"+n !n !'!( n! ,!-!n !/#n !" -!'%n(! $! $!%n!n…#,!!n !n -!n+) n! #"!n…!( '%-%n(! n!n '!,#*#- $! )!,!!n. K%,!$ S#"! n! '!,!. M!!,#n n! '!&!!nQ ;!$(+& N!)#(! -+ n! An *#&!' $! #"+ !" *#n# -+ #n!!-#( !n %,+ -+. K%,!$ ?B!,#$!@ N%n#( ;!$(+& *#n# ! #"!" '!n!&!"! ;!$(+& O+ '!n!&!"!…n%n#( '+ D#"+$Q S#n+ !n (!+ !n n!)!)%/!&(! $! $%!, n! *#n# %-!!-#( n !"! A( %)+ #"!n !" -!&!-# n!n )%/!&(!n n!(!,+ $! #"+. I(+" !!/#n -+ ,!-!n %'!n -!)!!/#. An+ !n $!-! n#"!n K%,!$ S#"! n! ;!$(+& )%n $! !!" -!,!)# n! !n n!(!(!,+ $! !)#n. ;!$(+& A( !)!,! -+ )!" $! -! '!)!(!,+ -+n #"!n !" *#n# )! #n!"!. K%,!$ K%n $! !!"… ;!$(+& N!)#(! -+ n!. H#n# )! -!n!&!"! K%,!$. G!!n(# )! ,!-!n. K%,!$ S#"! n! -!" )!(/#&!n )!. ;!$(+& O…*…!n+ '! !n #n!!n(!" -+ T!"+ n!. K%,!$ E$(…;!$(+&…*…*#n(!"#n ,!-!n n!(#n $# ;,#n !n !)#n !$!/!. ;!$(+& B!)#( !n+ '! !n )!#,!n!n K%,!$ A,!- -+ n! !n !)#n !$!/! !n -!" *!/!) n $%'+( $! !*!" n! #(+. ;!$(+& N!)% #(+n $# K%,!$Q T!,%n!n n! $! $!%n!n !" *!+ '! $! !*!"… B%/n+ *#n(!"#n -+ $#"! n%n#( ,!)#0,!)#*!n -+ !n #"+n *#*#n#n *! A( n!n -!)!#('!) (!"+ n -!,!)#0,!)#. K%,!$ O+…E$(…;!$(+&… ;!$(+& O !n+ n! n!-!n K%,!$ E*…-!,!'#( n! $%&+n %-!(#n $# ;,#n…!,!- -+" !"!/ )+n M!)#(! )! n#"! (+. H%/! )! $!n!n -!!!,#( )%n -!!! ,!n !" %-!,#$ )! n!. ;!$(+& ?T!(!/!@ O+…!!,#$ n! !)+. M!%(# n! !( n!n -!)!*!n!' n! !)+ n )!&(+ n -!n+) -+. S%-%n+ )! !! *! P!!(#n -+ &++n -!,!,!!n !! #"!n. K%,!$ B%/n+ #"!n )! n!. L!)#0,!)#*!n -+ ,!n !n (#'!) *!
?L!,!!$ $# ;!$(+&. N#n#(# $# K%,!$ *#*#-!$0*#-!$#n !n )!n"!n (#n!,# !( *!*!n!!n !n n!%&+n *#(! n (#n!,#. P!'!$+) $#n! ;,#n !( S#+n#n.@ ;,#n An+ ! "!n K%,!$ A( !)!,! )+ !" I$#n%$%-'! -+ n! !n $!%n!n K%,!$ ?L%,%n! n! '!,!'#(.@ ;,#n n!"+n n! ,!-!n. !,!n $!,!n (!"+ !" -!)!!!/#. ;,#n N!)% #(+n $# K%,!$ '!&!n '&$"+ n !$%)!,. O&!$0+&!$ !" n!!!+. K%,!$ ;,#n T!,!!n n!"+n n! ,!-!nQ P! n!(!,+ '! !)+ !" '!(!"#n -+ n! !n ,!*!( n !)#n (#n!,#. I'#n!n!n!)+ )+ $! #"+. ;,#n N%n#( !)! '!n!)+ n! n!-!n n n!'!'!)+. K%,!$ H#n# ;,#nQ H!"!n $# S#+n#n $#"! !n ($(#+. S#+n#n ?K#)#n!(!n $# ;,#n@ S#"! n! n!-!n. ;,#n #"!n -+ n! !)+ !n ($(#+. ;,#n O %/n+ n%n#( (!n!!n -+ #(+ n! ,!-!n *! K%,!$ O+ ;,#n #(!! -+ $! !(+Q ;,#n M!)!n+ ! !n )!#,!n!n -+ K%,!$ E*…!,!/!-'%n '#$+ ,!-!n. ;,#n D!,!/!-'%n '#$+ S#+n#n S%$-!&"+$'Q K%,!$ O+ ;,#n. D!,!/!-'%n '#$+ %'!n (!"+ !" -!)!!/#. ?M!0!!(%#,# $# ;,#n@. S#+n#n S# n! ;,#n. T%(!, #(+ n!-!n !" )!*%,#0*%,#*!n. ;,#n O %/n+ *(+. ?B##"!n n !,!/!-'%n '#$+ $# K%,!$. K%)%n#n !n $!,!'# $! !%,@ K%,!$ ?K%)%n#n !n $!,!'#@ A" $!,!-!( $! #"+ ;,#n. I(+" )%/!&(! n!. H#n# )! -!$#$#$#. O %/n+ #"!n n! -%n! )!"+ *!n ?M!-!-!!,#n ,!,!!$ $# K%,!$ n! !,! !n )!n"!n (#n!,#@. ;,#n ?S%$%n!n n (#n#n $# K%,!$ *!n!n n!$! -!,!"+ n!@ T!nQ T!nQ S#+n#n T!n -!!,# )!Q ?P!'!$+) $# T!n %*!( $! )%$#n!@ T!n O'+ +'+ A,#n ;,#n.
;,#n O *(! !n '&!. N!$! $!%n!n n! n!-!n !n #"+n !-+. S#+n#n M!!,# )!. T!n #'%$(! -+ #"!n $! -!n+) n )!,!!n. T!n ?M!%%,!( $! !-# n $!,!'#@. D!,!/!-'%n '#$+ #(+ !… ;,#n O+ !,!/!-'%n '#$+. S# -!!,# )! n!. T!n ?H#n# -!#n(#n#*!n@ #(+ !" #(+(++ )+ S#+n#n O+ (++. T!n O'+ n!)%Q M!,!)#n *!,!! #(+… ?,!,!!$ $# T!n@. ;,#n I)!/ n!-!n S#+n#n !)#( #n!"%n!n -+ '! $# K%,!$ S#+n#n H#n# !,. T%(!, /!,! n!-!n )!"+ $! '!)!(!,+. ;,#n K%n $! !!". N%n#( *#n# ,!-!n !n )%/!&(! !n !)#n #'#n!!&!-!-. S#+n#n E* !n+ '! ;,#n An #! '!n -!$!$!-!n %n! n #$"+…S#+n#n !,!- -+ n!-!n !n #$"+ !" n!%%n(+(. K!&!n#/!n )!$!-! n #$"+ ! n '!n!&!"! '!n!n!)!/…!( )%n !n%0!n+ '!. S#+n#n N%n#( n!n!)+ n!-!n $# K%,!$ n! #(+ n! !n *%,#. ;,#n O+ n! n%n#( #$%,!( -+ $! (%# !n '!n!)+n #"!n. ?L!,+n ,!,!)!$ !n $#!/!n@ S#+n#n An *#&!' $! #"+ ;,#n …*#n# -+ (#!$!n !n ,++ -+. T#nn!n -+ !)+. N++n !n !)#n !$!/! !" *#n# -!)!()!( $! -+n( '#n%n(!*!n )+ $#"! #$!n !&!/ $! )!n#,!n ),% !( $! *!&!' n ,!*!( -#n%&! )+ $#"! -%,! %,+ *!n!n (!,!-'!)!n. E # -%,! n++" *#n# n! $#"! n!)!,#(!/ $! ),%. ;,#n N%n#( n!(!(!n!!n -+ ! S#+n#n n! #)!/ n!-!" *#n# n!)!,!!$ n !*!" n!n -!" ,#-!n !&!/ *#n# ! !*#, $! n!n#n#(#- !n %+n -%)*! -+ S#+n#n O+ n! n%n#( #"+n !" $!n!,# ,!-!n. P!)!&!!n n#"+n !" $(! #n ($+)+,!( n! n!-!n )!-#. ;,#n H#n# )+ "!(! -!!!/! #"+n. M!!!n '! $! !)#n !n -!(##$ ,!-!n. ?A! *%*%'! !n $#!/!n@. S#+n#n A"!n (#,! (!'+$ n! !n $%,(!!. S#n+ )!"! !n n!n!,+ ;,#n M!,!,!-!n n!(#n '!!(#n n# T!n. S#"!" %-%/# !! %'!n *%/!
$#,!n -!0!+( n# K%,!$. S#+n#n ;,#n -!0##n!( )! n!-!n $! '!(#(#/!,! n '&! )!" T!n. ;,#n H%/! -+n !,!,!*!n#n $# T!n. S#"!" -!'!)!)!(#/!,!!n. S#+n#n S#"! n! n%n#( (!n!!n -+n !n )%/!&(! !" M!#n#( )!'! n!$! '!,! n! n (!+. ;,#n H%/! )!n -!0!,!,!…?P!'!$+) $# T!n@ T!n ?!,!n $#,!@ A,#n ;,#n n!(!,+ '+ (!+. ;,#n A n!(!,+. O *#n# !,. T%(!, n!n!,+ n!-!n $# K%,!$. B%/n+ T!n -!'%n(! )! n! $! )%$#n! !( !)! %-!(#n !n #"+n !-+. ?L!,!!$ $# T!n@ S#+n#n T!,!!n -!!!n !n '!&!!n -+n #"!n ;,#n. ;,#n ?N!,%,%n)+(@ S#"! n!. S#+n#n O ;,#n !)#( )! -!,%n)+( ;,#n D!*#, $! n!n!,+ $# K%,!$. S#+n#n O !n+ n!"+n. K!" n!n!,+ $# K%,!$ )!" -!n!,+ )! *#n# n!-!n -!!!/!$!n !n #"+n )%/!&(!. A( #)!/ '! n ,!-!n !n -!*!*!/!) n $%'+(. ;,#n O+ n! n%n#( !n !,!!,! )+"…N!"+n -!n!,+ $# K%,!$ ,!,+ $#"!n -!n#n#)#( $! $!%n!n. ?P!'!$+) $# K%,!$ n! n!,%,%-!"@. K%,!$ A" ;,#n T!,!!n n!'!)!$!-! n !)#n $%/&(Q H#n# n! !)+ -!$!$!+n )!#,!n-!n. S#+n#n H! ;,#n An+ )!-+ K%,!$ T!,!!n %/#$#( !n $!+nQ I$#n%$%-'! )+ n!Q ;,#n N%n#( K%,!$ *#n# !( n!n!,+ )! K%,!$ H#n# n!(!,+ n! n!-!n !)+Q A( n!(+!$ !n !,!/!-'%n '#$+Q ;,#n ?M!" *#n!,!@ K%,!$ *%/! -+ $!n! !)+n %,%,#n. A,!- )+n n!n!,+ )!. K%,!$ S#n+ ! !n -!" $!# $! #"+n !)+" n!n!,+ B!)#( ! !)+ n!)#n# $! %/#$#( n! $# ;!$(+&. ;,#n K%,!$ *#n# -+ !)+ -!)%)%*! $! &!-!. I$!%,# -+ (+ !n
!,!/!-'%n '#$+. K%,!$ D#"+$ n! -!!/!#n $!!n !)+ )%)%*! ;,#n ?L!,+ '!n -!*#*#n!,!@ T)! !)! )!"! #)!/ K%,!$ !" -!"&++n n!n )%,!$#$#…!( #'#n!(%)! !n !,!/!-'%n '#$+. K%,!$ ;,#n !n+ !n )!%,%,!n #(+ I$#n%$%-'! )+n n!(!,+ !n !,!/!-'%n '#$+. S#n+ !! !n n!)/n(+ $! #"+ n! !)+" n!n!,+. ;,#n S# T!n. N!n!,#n $#"! $! $!%n!n. S#+n#n ?M!,#,#/!n! !n -%)*!@ A ()! ;,#n !)! $# T!n !n )%-%'#( n )%/!&(!. ;,#n S#"! n! '!,!. S#+n#n S#n!# )+ n! $! #"+ *%/! )!n -!$"!+n -!(#(#/!,!. ?P%'%n(! $# ;,#n $! '#n(%!n n )%$#n!@. ;,#n T!nQ T!nQ ?L!,!!$ $# T!n@ T!n An+ '+ #"+n ;,#n T!n *#n# )+ !)!,!#n n! #)!/ !" -!n!n!)!/. T!n M!n!n!)!/ A)+ B!)#( '+ ;,#n A( !)#( '!,! I$!%,# -+ (+ !n '&!. T!n A,#n '+n '&! ;,#n An !,!/!-'%n '#$+n !,! -+ $! $!%n!n )!n#n!. T!n A! n!(!,+ '+ . ;,#n S#n%n!,#nQ An+ !n n!(!,+Q K%n n!(!,+ )! n!n!,+ $!n! $# K%,!$. N%n#( n!(!,+ $# K%,!$ $!-!)!(%/# n!n!,+ )!. T!n ?H#n# -!#n(#n#*!n@ H! An+ '+ K%n !)+" n!(!,+…!"… K%,!$ T!" )!"+. T#,! %-%%,+ !n $!,#(!!n. T!n #)!/ !" '%-%$(! $! $!+n )!n#n! T!n O'+. K%,!$ S!!n )! n!n!)!/ n )%/!&(! T!n K!" A,#n ;,#n '+. K%,!$ H! N!n!)!/ )! )!" A,#n ;,#n T!n E…*#n# '+. P#n!'%$(! '+ !)+ n# A,#n ;,#n. K%,!$ A !n++nQ H+" ;,#n '#n#'##,!n -+ !)+ $! '!$!+n *! I)!/ '!,!"
$!%n&!n '!#,!,#-. S#+n#n H#n# K%,!$ '%-%'%$(! ,!-!n $# ;,#n $! )!,!!n n -!n+) -+. K%,!$ ?)!" ;,#n@ A…!( !)+ '!,!" )#n!)!,!!n -+ '! *! ;,#n H%/! )!n -!!,#( K%,!$. A)+" '%-%'%$(! $! -!n+) n! )!,!!n '!&! )!*#( #)!/ !" -!n!,+ + -!(!,+ !" *#n# (!"+ !/!/!,!n. K%,!$ S!-!)!(%/# )!*#( '!,! -!n!,+ !n !)#n -!n+) !" !, /!,! n. S#+n#n S#"! n! !( )!*#( n!-!n -!(!,+ !" !, -!"&++n #n. K%,!$ E $!"!n ,!-!n !n )!*#*#-!$ !( )!%%! )+ n %$+) $! -!n+). A)+ '!,!" '!&!n %,+, n!… ;,#n T)! -%n!. An ,#/!n!#n -%n! n!(#n !" !n !,!/!-'%n '#$+. T!n $!!n -+ #n!,! !n '&! K%,!$ ;,#n !)+ -!n !" n!(!,+ $! '#n%'%$(!*!n $!'!)!( $! -!n+) n )!,!!n #n !)+ '%-%$(!. S#+n#n N!)% !( ,!,+n n!0,+) +%(. ;,#n ?K!" K%,!$@ P%-%$(! )! $! )!,!!n n -!n+) -+ K%,!$ O+ !,!- -+" '#n#,!"!n )+ !n !)#n (#n!,# %'!n $%&!+n -!(!,+ !( '%-%$(! !)+ $! -!n+) n )!,!!n. N%n#( )!##(#/ '! ,!-!n !" (%-!)+ n! !n #"!$)n -!n+) n )!,!!n !( n!n!,+ !n !)#n -!n+). ;,#n A…%$(+ -+n -!n#"+' I)!/ n!"+n !n -!(#(#"+' ?T!(!/!@ K%,!$ A! !( n!(!/! '!. S#+n#n S#"!n!. B!)#( )! n!(!(!/! ;,#n ;,#n ?T%-!(!/! '!@ S!'!)!( !)+" (%/!n0(%/! S#+n#n #(+ )! -!*!'%n!n -!-!"!n !#. A( !n"!"!*+n -+ $#n! K%-!&n K#)!" !( !n #! '!n )!##!n. A)+" -!*!*!n!. K%,!$ H!Q M!*!*!n! ;,#n O+ T!n #*!n! -+ !n -! '!,!"+) *! A( *#&!-#n -+ !n )!$&+,! n# A( Nn!. T!n O'+ +'+. ?L!,!!$ $! '#n(%!n n )%$#n!@
K%,!$ N%n#( '!!n+ (!"+ -!*!*!n! N!"+n ,!n !" n!(!,%n!n (!"+ n -!*#'#( !'!(n!'%n '#$+. ;,#n H#n# !,. I# )+n #'!#/!n !n #"+n *%,#n '!!,!- $! $!%n!n. K%,!$ H%,#n '!!,!- ;,#n O+ $!'!)!( #)!/ !" n!n!)+ !( n!n%-'! !( %)+ #"!n *#n# n! (!"+ )!#,!n!n %-#,# '! n %,!-. K%,!$ B!)#( ;,#n M!"&++n '!n !n#- n! (#n!,# $! )%,%n!n. A!++*#n )+ !n (!(,+ !( !n (!(,+ !" $!$!!/!n. ?T!(!/! $#n! S#+n#n !( ;,#n. H#n# (!(!/! $# K%,!$ n%n#( '!)!#,!n $!,#( !" (!(!/! n $#"!. M!0%%-'#$! n! n!-!n !n $#!/!n $! $!%n!n n%n#( -!)#)#(! $! )#,+$ n# K%,!$ n! )!#,!n-!n !" *#n# n! $#"! -!$!$!+n.@
An ,!*!( n -! '!(!(!n*!, $! '!n!*+n #(+ !" n!$! #,!,#- n $n$%&! n Japanese Propaganda Corps !"! n &!"+ !( n -! '%,#)!$"+n
=Mga Uri ng Dulang Pinahihintulutan ng S#nsura> Tradisyunal na dula- *#n#*#)!"!( n -! !/(+! n! *!'+n !n -! &% +-'!n" n! #"!n0'+)%$ !n '!'!'!,!!$ n -! (&!#$"%n!, n! '+&-! n %,! !"! n $!&$%/,! + # )!"! n -! %,!n -!" -! )!(%(%+n -! (!'%!n. H!,#-!/! %)+, $! -! %*!" n -! -%$,#- !( #!
-!
'!n)!(0(n#)+ %'!n ,!,+n -!###( $! -! P#,#'#n+ -!n+n++ !n '!##n -! P#,#'#n+ !( A$"!n+. M!" -! %,! n n! -!" (-!n !(!" $! -! !/#( )++ -! )!(%(%+n !,!-!( !( -! '#)+.
&ist"rikal na dula- '#n!*#*#n(%,%(!n #n n $n$%&! !n !n#(+n -! %,! n! n!'!'!)#(! n '!##n -!)!!"!n. M!" -! %,!n n!(!(!n*!, n %*!" n# R#
Dula ng Pr"paganda- N!#$ n -! !/(+! n! #"!n0##n !n '!(!(!n*!, n -! %,!n n!(!(!-'+) $! -! %*!" n -! -!*#*#&!' ,!,+ n! n -! -!$!$!)! !( -! -!n#n#$!.
Dulang nagtatamp"k ng mga rdinary"ng Ta"- N!!'!)!&!-#n -! %,! n! n!(!(!-'+) n #!( #!n -! %*!" n +&#n!&"+n (!+ $! ,%n$+. An -! (-! !" %)+, $! -! #0'!)!)!%n!/!!n $! '!-#,"! !( !n '!n0 !&!/0!&!/ n! '!)#)#'!$!',!&!n n #$!n (!+ '!&! ,!-!n -!%*!". I(+ !" -!!n &',)$"+n n )!*#&!'!n n %*!" $! '!n!*+n #"+n. I$!n *!,#-!/! #(+ !" !n %,!n $!(#)+n %igas !" (%n)+, $! '!)!%+$ n #!$ n! (+(++n n!n"! $! '!n!*+n #"+n.
MusiBal 0antasy- #(+" -! %,!n n!(!(!'+) n -! (-! n &+-!n$! -!)%)%,!" n! -! )!$%+(!n !( -! )!'!n!'!n!#) n! - '!)#)#'!$!'!,!&!n )%n )!"!( -!$ n!#n '+'%,!& !n %n #(+. M!$ ')(#+ #(+ $!'!)!( -!" '!)!0$)!'#$(! n! $#"!n )!#,!n!n $! '!n!*+n n #-!!n.
Dulang $#lihiy"s"- #$#n!$!!!/! '!n $! '!n!*+n #"+n !n -! %,! (%/#n $-!n! $!n(! $! ,!*!( n -! (!(&+ $! )!-!"n#,!!n !"! n $n!)%,+ + -! %,!n -!" (-!n &,#*#"+$+.
Dulang Tagal"g at Dulang Salin- )!&!-#*!n $! -! %,!!n n!#'!,!!$ !" -! $!,#n $! T!!,+ -%,! $! +*#n!, n#(+ $! In,$ !( -! %,!n n!$%$%,!( $! +*#n!, $! T!!,+ $!'!)!( *#n#*#)!"!( n -! !/(+! n! -! H!'+n !n '!!-#( n T!!,+ #,!n '!n%n!*#n /#)!.
Dula sa Panah"ng K"nt#mp"rary"
En#r" 8 898 I#n!! n# P!n%,+n M!&+$ !n )!%(%$!n n! n! !!,#$ n B!(!$ M#,#(!& )!$!!" n B!+n R'%,#)!. S! '!n!*+n #(+#n#,%n$! n '!-!*!,!!n !n $#-%,!#n I$!n B!n$! I$!n D#/!. I(+ !n )!%%!n n #+,+*#"!n P#,#'#n+ n! n!#$ '!,!!n!'#n !n B!+n R'%,#)!. I(+ !" n!,!,!"+n -!'!)++n !n !/!( (!+ n '!)!%n!/! !( '!)!)#,!n,!n $! ,#'%n!n
#n!!,!/!n.
Ag"st" 8 89;: N!)!&++n n !*# n )!#,#-!n !n $!n!" '!(%,+" n! '! %n,! n '#n!$,!n $# Bn#n+ A%#n+ $! N#n+" A%#n+ In(&n!(#+n!, A#&'+&( ?!(#n M!n#,! In(&n!(#+n!, A#&'+&(@. N!!*#&!n !n -! (%,! -!#),#n )/n(+ n+,! %,! !( )!*#( -! !/#(#n n -!$!,#-%+( n! !-!-#n.
Katangian ng Panah"n: S! '!n!*+n n )+n(-'+&!&"+... An -! -!n%n%,!( !" n!,!n(! n -! (+(++n '!n"!"! %'!n -!-!"!n# !n r#alism". In#,!&!/!n n#,! !n -! -!$!$!-! !( -!!!n!n '!n"!"! $! ,#'%n!n (%,! n )!&!*!$!n !( )!*#&!'!n
'&+$(#(%$"+n
!(
'!(!!$
!(
'!!!
n
)-n.
N!'!(%,+" '!n !n L#/!"/!" $! '!,!,!(*!,! n -! !)!n ,#)*! n -! -!n%n%,!(. An -! )+-#)$ !( -!!$#n -!n !" n!!+ !"+n $! B!+n R'%,#!. An -! %,!n P#,#'#n+ n!-!n !" n!n#nn#n !*#, $! '!)!,!( n#(+. M%,! $! -! '!!&!,!n *!n!n $! -! (!n*!,!n (%,! n ))P at M#tr"p"litan
Th#at#r, An -! n!0!!,! n! !-!-#n n!-!n n -! -!n%n%,!( !n n!%n$+ n Writ#rs Uni"n "@ th# Philippin#s " UNP!! " Uny"n ng mga Manunulat na
Pilipin". U'!n #,!!$ !n -#(*# !n -!!$#n n! (%-%+n $! %*!/ n! -! -!-!!$! $! -! !)!n %*!". N!'!(%,+" !n '!'!'!"!-!n n '!n#(#)!n ,!,+ n! n #'#n!,!!$ n# P!n%,+n A%#n+ !n E. O&& N+. 335 n++n S'("-& 1998 n! n!'!'!#$! n '!!-#( n /#)!n #,#'#n+ $! -! ,#*!-0
)+&$'+nn$#"! --+&!n%- -! '%,+n -!#n $! Sn!+ !( K+n&$+. An )arl"s PalanBa M#m"rial A*ard n!-!n !" n!'!'!(%,+" $! '!)#)#,!,! $! -! -!n%n%,!( !( '!##!" n !/! (!%n0(!+n.
P#n!)!-!$#,! n !n -! '!n#(#)!n n!-!"!'! $! media !"! n $! &!"+ (,#$"+n !( $#n*!n. N!$#,!n !n '!n!*+n #(+ n -! -%$#)&+n I-,! P!'#n !( #(+& ++ n H+(+ S!-'!%#(! A$#n R"!n ;!"!"! L# ;,+ P' S-#(* !( &# A%#,!& n! n!#n ,!-!n n -! 1ukebo& . M! ,!!$(!n !"! n#n! R#!&+ =R#)"> L ?-!"0!)! imala !( 2ro, Plata, #ata@ L#n+ B&+)! ?(!!#&* #aynila sa #ga $uko ng 'iwanag @ !( I$*-!,
B&n!, ?(!!#&* imala@ !( M!,+% D#!<0A!"! ?(!!#&* 2ro, Plata, #ata @. N!$#,!!$!n n !n -! )!)!(%&!n ?)+-#)$@ n! 3arna 'iwayway !( 4uma n# M!&$ R!,+ !( !n '#n!)!(!n"! n! Pugad %aboy . N!0%%-'#$! '! ,!n !n #)!!,!/!-'%n $#,+ *##( n! $%-#,! !n '!n#(#)!n #,#'#n+ !*#, $! trend + '#n!%$+ n! %,+( n -#!. S%-#,! n !n -! %,!n '!n(,#$"+n '!-!(! ,!,%n0,!,+ n! !n%atibot Ang T !( 5 and up. A( -! %,!n '!n&!"+ !" )#n!##,#/!n n!-!n n -! n!)!(!(!n!. P%$'%$!n #n !n '&+%)$"+n '!-',#)%,! n! n!$!,#n n -! -!#),#n0)/n(+ !( n+,! $! ',#)%,! !( #n!/!n #n$'#&!$"+n !n -! !/#( (%,! $!n!"$!" !( )!$!"$!"!n $! '!%+ n -!&!-# '!n %,!n '!-',#)%,!. N!#'!n!n!) #n
!n
-!&!-#n n& n
nindependent flims !(cinema eritae film .
',#)%,! !"!
&alim(a*a ng Dula MSES MSES Ni $"g#li" $, Sikat Mga Tauhan: R#n! ;!,&+n 48 !,+ #$!n -!$(&+ T+n" '!n!n!" n#"!n !n!) $(%"!n( A#! 18 !n!) n#"!n !! $(%"!n( Bn 16 %n$+ $(%"!n( An! 46 -!(!n!n !,!! )!'!(# n# R#n! An A,)!, An K+n$*!, M! P%,#$
Panah"n:K!$!,%)%"!n Tagp": A'!&(-n( $! #$!n ,%n$+ $! ,%n$+ $! R#
'%,!n $!*# $! ,#)+ n#(+ )!#n( n -! ,#&+ n! )#n!'!'!(%n!n n #$!n ,+/& !$ #$!n n!)!)/!&+n &(&!(+ n #$!n n!)!n#(#n !,!! n! n!'!,#,##&!n n -!,##( !( !n#-+" n!,!,!&+n -! '#%n %/n !( #$!n ,!-'$*!. M!" (,#$"+n $! $%,+) -!,!'#( $! n!)%)%&(#n!*!n #n(!n!n $!,!-#n.
S! #n#n n! #n!&n#!n ',"/++ n!)!$!#( !n #$!n '!&$ n n!#&+,"+n '#n(%&!n H!'+n$ -! ,%-#,#'! n! (!!) $! #!!/ n -!##(#- !( '!"!( n! (!n)!" !( -! !*+n n )!/!"!n. S! #(n! ,#)%&!n -!" *!!n!n '!!)"!( $! -! $#,#0(%,%!n '%(# !n -! !&!n#,"! n#(+ !( $! #(!!$ '!,!'! $! #n0 #n !" n!)!$!#( !n #$!n '!n)+&!$"+n $&!-#)+ n! )#n!(#(#)!n n! -! ,(&!n G+(#)+ n -! $!,#(!n GOD BLESS OUR HOME.
S! $#,#0(%,%!n )!,#/! !" -!" #$!n -$!n '!!"+n !n !"+$ !( n!'!'!,##&!n n !n#- n! $#,"!n -!" -!(!(!!$ n! $!n!,!n. M!" )!#n( $! ,#)+ n -$!0 ,!,!"!n n -! P,!(+ )%"&(+$ -! #(#n!(!n#n )!$!n)!'!n n! !n '!!-#( !" )!&!n#/!n n!n #n#,!,!!n n -! -!"0!*!" $! -! $'$"!, n! +)!$"+n… N!n#(+ n !n #,!n 0,!(!n '!)!#n !( -! +(n !-+(. N!)!'!(+n $! )!#n( !n #$!n n(#,!+&. D# )!,!"%!n $! -$! -!,!'#( $! ,!!+ !" -!" #$!n &'*&!+&!. S! )!%%!n -!!"+$ !( -!$#n+' !n !'!&(-n(. M!" -! !,!$0+($+ n! n !#. B%)!$ !n #,!/ $! $!,!. N!)!%'+ $# Bn $! $+'! (!!$ !n '#n!$!),#( n! '!! !( (#,! "+!n n!!!$! n #$!n -!!$#n. N!)!)+&(+ $#"! !( #$)#'& n! '%(#. M!*!*!! !n )!n"!n #"!$ !( $! )!(!!!" -!" '!)!!,#n)#n#(!n '!. M!*!! !n )!n"!n %*+) (%,! n %$+ $! -! (#n0"& n!"+n !( -!" )!)#$#!n $#"!.
B%)!$ #n !n !",#*( $! $#,#0(%,%!n. N!)!%'+ $# R#n! $! )!#$&! n -$! !( %-##n+- n )!'. S! )!#,!n %,+ n!'%'%n!$ n )%($!&! !n )!'!(# n#"!n $# An!. M!)!*!/# $#,! !!-!( -!&!-#n $!,#( n! '%(#n %*+) $# R#n!. N!)!'%(# $#"!n !-#(0'!-!*!" (#,! #$!n &+! n! #(#n!,# $! *!&!'
*!n!n $#)+ !n -!,%/!n n! -!n!$ !( *!n!n $!)+n !n ,!",!"!n. N!)!'%$+ $#"! ,!",!" !n #,!,#- n -! -!(! ,!&!/!n n #$!n !!#n '#n!(#!$ n -! *#&!' n! '#n!!!n!n. N!)!%,!),!)#n '!-!*!" $# An! -!" '!)!-!$!"!*#n !n -%)*! n%n#( n!"+" (#,! n!0!!,!,!.
ANA ?*!!n n!'%'%n!$@ K%-%$(! !n *#n#n# -+n !)!$"+n R#n! REGINA ?## -!-!,!)# n%n#( /!,!n $#,!@ B#n#"!n !)+ '%/ ! n#,! !)+n H#n# #"!n. ANA D!'!( n!-!n. S! %+n '!(%(%&+ -+" n!"+n )! '! ,!n -!!!)!$"+n !n+ REGINA I)!,!/! n! #(+. N++n -!-!(!" !n !-! N#n! A#! $!)! n!"+n. P%'%/ !)+n H#n# '%-!$+) )!*#( #,!n %/!n '! $%%&+ )!*#( #$!n (!+n. M!&!-# !)+n n!##'+n !)!$"+n. ANA B#&+ -+ n!-!n -!*##( n! !,!/!-'%n (!+n )! n! "!(!n n!(%(%&+. N++n !,!! )! '! H#n# ! P/ )! n!n -!&(#&+. REGINA ?$!$!n!,@ S!"!n n!-!n )%n H#n# )+ -!(!(!'+$ !n !)#n $&#$"+. P&+ H#n# !)+ '!'!$+) *!n!( H#n# %-!!,#n $# A#!. ANA K%n $!!!" )!"! )+ n!-!n $#"!n !,!!!n. ?A!"%$#n !n $!,!n$!n n )%($!&!@. An+ n! '!,! !n $!#0$!#*!n $! $)/,! S#%&+" !,!- n#,! !n n!n"!"! REGINA ?'!%"!-@ A,!-. P&+ !n+ ! !n -!!!$!*!n -+ $! -! /!,!n '$#'"+n T!+ ANA S#n!# -+n (%,+" n !n -!n! REGINA ?(!(!"+ ,!,!)! $! &'*&!+&! %'!n )%-%*! n #n%-#n@ O+. B!)#( H#n# )+ #(%(%,+" K!*#( !n+ '! n! !n )!n#,!n $!#*#n. D!'!( n! &!/ -!-!n! $+&! n!-!n !/ (!,!! !n #n!/! )!" A#! '&+… ANA N!)!'!0!&!, $# A#! ++n. K#,!,! $#%&+ n#,!. REGINA ?*!!n '!!,#) $! )!#$&! !,! !n !$+ n #n%-#n@ !n #'#&n$#"! n! ,!n !/ -!"+& #(+n )!,!!n )+. An+ $! !)#n )%n -!"+& n!"+n !( -!"+& $#"!" ,#& n! !n )!n"!n !n!) !,! &!/ -!n"!"!. I! &!/ !n -!,!)!$ !n n!$! '+&. B!)! &!/ ,!,+ '! (!"+n '&/#$"%*#n. ?I#,#n@ )!!!(!
'!" /!,! n!n 'n$#'$#"+Q M! !+n (!'+$ '! n )+,*#"+ -!%(# '! #"+n !$$#$(!n( 'n#'!, n!-#n -!(!'!n. An $!#" I(%,+" -+ M&$. ;!,&+n "+% $*+%, &!,," (!* (*+$ '+', ! ,$$+n. ANA ?!,#(@ I(%,+" -+ n!. R#n! n!n -!!,!. S+&! n!n (!,!! !n !n!) n -!"+& n! #"!nQ An )!#,!n!n (!,!! "!n !" #(!". ?T!(!"+ #,#,#'#( $! #$!n ,!,!"!n !n -! )%($!&! '!*!,+( n! !!-'+( n #$!n !$!*!n.@ T%(!, #(!" #n $#%&+ !n ###!" $! ,!,!)#n #"!n. ?T!(!"+ $# R#n! (#,! n!0##$#' n! -!,!,!)!0,!)! $! $!,!. M!'!'!n$#n n#"! $# Bn n! n!"+" n!)!!'! !( n!)%)%"!)+" !n '!! $! *!n#n n!!!$!@. REGINA N!'!)!#n -+ n!n !$+ Bn BEN ?'!!) !n +$$ # #!!,#$ !n (#n#n $! #n!!$!@ O'+. REGINA ?$%$%,"!' $! #(!!$ n *!!n '!)%/!" !!,#) $! )+-+&.@ B!)#( ! n!*!*!n!' n )+&+n $# T+n" *! An! ANA ?n!'%'%n!$0'%n!$ $! -!" ,!!+@ M!#),# !n )+&+n n #,!/ n#"!n #n#,#,#'!( $! )%/!&(+ n!-#n. REGINA P!##,*#n )+ n! ,!n $#"! n #$! '! %)!$. K!#,!n!n n#"! #"+n $! '!0 !!&!, -!,!+ !n )!n"!n -!(!. ANA I!n0#! #"!n $# T+n" )$! +n $! #$!. ?N%n%$+ $! $!,!.@ T#nn!n -+ '&n(n0'&n(n n!!!$!. H#n# -!n ,!n (%,%n!n #"+n )!'!(#. REGINA B!(! '! ,!n )!$# $# Bn. ANA S'+#,. S# T+n" n++n !n"!n ! )%-#)#(! n! n!(#(#n! n! n #"!&"+. REGINA H#n# $# Bn !n $'+#, An!. B!)! )! -+ $# A#!. ?M!!!! n (#n#n n! '!&!n -!,# !n n!$!#.@ ANA K%n $!!!". ?I'!'!(+n !n )!n!n )!-!" n! -!" *!/!) n! !$!*!n $! $!n!,!n n #$!n $#,"!.@ S# T+n" '!(# n!n,#,#!/ )!" A#! )#n#)#,!(#$ n! -!%(#. H#n# n! n!!,#) #"+n '&$)+n )!),!$ "!(! n# A#! !n+ I"+n 0 )+($ An+ ! $! !)#n )%n 0)+($ $#"! $!# $! !)#n n# T+n". S#n+ n! ! #"+n REGINA ?'!&!n H#n# $#"! '#n!'!n$#n@ M!!!#( $#,!n ,!*!(. ANA S# T+n" -#n%-%("!n (!,!! $# A#!.
REGINA M!'!#!" '! )! -+ $! -! )!'!(#. H#n# n! !,n $#"! !n /!,! -!"&++n ,!n $# A#! !( Bn. An -!#'#'#n(!$ -+ n! )!" T+n" !" /!,!n )#+. ANA S&"+$+. P!,!#$#'. K!'!&*%n0)!'!&*+ n !-!. REGINA M!" '!)!$&"+$+ n #(+n $# Bn '&+ H#n# )!-%)*! n )%"! n#"!. S# A#!0 $# A#! !n ?'!&!n -!/!/!,! $! $#n!$!# -!!!$! !n +$$@0 '#n!)!-!$!"!. ANA ?-!'!'!n$#n !n '!!!+ n -%)*! n# R#n! n%n#( #(%(%,+" '! n@ M!$!$!# -+n #$#'0!(! $# A#!. In+$n(. P&+ -!!n!. M!!n!. A)!,!#n )+ !n !!n! n !n"!n !n !n!) -+ R#n!. N!(!(!n!!n -+ '! n++n $%-!)!" $#"! $! )!&+$! n ,!n(&n '!&! $! UP n++n n!)!&!!n P!$)+ N++n !,*#n (!"+ n# T+n" H#n# !)+ -!)!'!n#/!,!n !n!) -+ #"+n !( '!-!n)#n )+ #"+n. B!)#( n!" #0 !n$0!n$ !( '+n"0(!#, '+n"0(!#, ,!n #(+. An $!&!' )! -+ n!-!(!" !n n&!(+& n )!&+$!Q D# '#n!$#n!!n $#"! n ,!$*,#*(. N!)!(#n#n )!" A#! !n ,!*!( !( $#"!" n%-#n#(# !( n!n"!"!!n !( n!n0##n#( n!-!n !n )!n"!n -! )!),!$. S! (#n#n )+ ! n++" '!&! $#"!n n!)!!n!( $! )!&+$!0?M!)#)#(!n ## -!#"!) $# R#n!@ S#n+ n! ! n!-!n !n -!)!'!0!!)!,!n0 REGINA ?(%(%/# n %'+ $! #n#n n!)!(#n#n@ N!n"! n! #"!n An!. ANA ?P!)!&!!n n #,!n $!,#( -!,%n)+(@ D#$#+($+ n! $#"! $! S("-&n #(+ R#n!. REGINA L#-!n (!+n n! (!"+ (+. N!(!(!n!!n -+ D#(+ n!0#&(*!" $# A#! n!n ,%-#'!( (!"+. ANA A( n!'!'!n!#n#' )+ '! n++n !n )!n"!n %(. A( n!#$#' )+ n! !n !!/#n )+n (!*# $! !-#( n#"!. REGINA ?I#,#n@ An %*!" n! n!-!n. ANA ?n!'!'!*# n -!(!n #$!$!%,# !n !$!*!n $! ,!!+.@ M!%(# '! $#%&+n H#n# (!"+ %-!,#$ $! G!!,!n#n R#n!. S#%&+ )%n H#n# (!"+ ,%-#'!( #(+0 REGINA S#n+ !n -!)!!!,!- n! #(+ $#"! -!)!)!!n"!n ANA B!)!n( n!"+n !n #(!!$ n !*!" ++n. REGINA ?n!'!'!,#/!n!@ H#n# ! !*#, $! -! !(! )%n )!"! (!"+ %-!,#$
$! G!!,!n#n G%$(+ -+ n n!-!n (!"+" %-!,#$ ++n n!n ,%-!,!)# n! !n -! !(!# ! A( n!n -!,!'#( '!(# $#,! )! -+ n $)%/,!. N!#$#' )+n %-%(!n n! (!"+ !( #'!(!"+ n!(#n !n !'!&(-n( n! #(+0 %n!n0%n!" !*#, #"!n !n -!,!"+ n! $#,! ++n. P#n!%'!*!n n! ,!n n!(#n !n !*!" ++n. H#n# !( -!$ n!%$(%*!n n!-!n #(+ n -! !(! M!$ (!*#-#) #(+ H#n# $#)$#)!n -!$0 ANA O+ n! R#n!. P&+ 0 REGINA D!*#, $! '!(!n! n!(#" /!,! n!-!n (!"+n -!)!)!$!-!0 '!(!" n! n ,!n !n !(#n -! -!%,!n0 n!#$#' )+n -!!! n! (!"+ #(+. M!" !'!( n! '#n(+ (!"+ #(+ (!-!n0(!-! )! )+. M!)!!$!/! -!n !n -! !(! -!)!!n!) -!n $#,! H#n# n (!"+ -!)!)!,!"%0,!"+. T#0I0(#0#$! )! )+ $#,! n '#n(+0 #$! )!" A#! #$! )!" Bn #$! $! !(#n !,!/!. H#n# (!"+ -!)!)!/!,!"0 /!,!". G!n"!n !n n!#$#' )+ n++n An!. ANA A"/!n )+ R#n! '&+ )%n -#n$!n n!" n!##$#' )+n )!*#( "!(! $!!n (!"+ '%-%n(! $#n%$%n!n (!"+ n (&!*"!. REGINA H#n# n!-!n $! (!"+" $#n%$%n!n An!. ?)%)%n+( !n n++@. M!%(# '!n $!#*#n -+n !*#, $! -! '!)!)!(!+n + !*#, $! -! )+n#$"+n n!"+n. I!n0#! n! (!,!! n!"+n. A"/!n )+ n An!. A"/!n )+. ANA ?P!)!&!!n n #,!n $!,#( -!,%-!n!" n!@ N!%+$ n! n! '!,! !n !-+( n# A#! R#n!. I"+n (&!n%#,#<&. REGINA M!'!#,# (!"+. S#n+ !n !(#n '!##,*#n S# T+n" ANA P!#,*#n -+ n!( !# n!. M!,!'#( n! $#%&+n -!0!,!$0 n%/. REGINA G!# n! '!,!. ANA A)!,! )+ !" n!'!'!+ )! REGINA ?(!(!/!@ T+n"Q TONY ?$! #(!!$@ S!n!,# '+Q I)#n!)!#( )+ ,!n #(+n !",#*(. ANA ?n!)!%'+ $! )!#,!n %,+ n -$! -!" #n##,%(0#,+( n! $#n%,# n !$!*!n !n !,#@ An+ ! !n n!'!'!n$#n -+ )!" A#! REGINA An+n n!'!'!n$#n ANA M!" '!!!+ )! !n n!)#)#(! H#n# ! '!&!n ,%-!,!,! REGINA ?%%n(%n0*#n#n!@ An $!# n!-!n n +)(+& !" -!" $*+) '! $#"!
*!n!n n!"+n. T+(++ &!/ n!$#n!) $# A#!. ANA K%n $!!!". M"+ n!/!/!,! n! !n -! -!&)! n !+) $! )!n"!n -! '##. T!,!! $#%&+n H#n# )! -!)!)!!n+n )!'! #n!%)!n )! &++n. I"+n n!-!n $%!( !( !,%$0!,+$ -!!,#n n!. An #)#n!(!(!)+( )+" !n )!n"!n n&#"+$. L!,+ $#"!n n!##n n&#"%$#n "!(!. L!# )!"! n#"!n n!!!,!,! !n n!n"! $! )!n"! G!n++n ! #"+n H#n# !0 -!" n!,+,+)! $! !n"!n REGINA H#n# n!-!n $#%&+ An!. M!*%$!" !n !-+( n! ##n##!" $! )!n"! n +)(+&. A( $!# $! +$'#(!, -!!,#n !/ !n '$"*#!($( n! (%-#(#n#n $! )!n"!. T!,!! &!/ #$! $! '#n!)!-!*%$!" #(+ $! P#,#'#n!$ $!# $!# n T+n". ANA N!!!,!,! )+ )!$# #"+n )!'#(!*!" n!(#n $! G!!,!n#n. I"+n !n !n!) n )!'#(!n n! #n!!,! $! .L%n! !( #'#n!00,( $*+). N!-%-%(# &!/ (!,!! !( %-##)+( !n (!%0(!%*!n n -!(!. B%-%%,! !n ##. P&+ #! n!-!n $#%&+ #"+n. REGINA T#"!! (#"!! !n )!#,!n!n n!(#n An!. K!"! *!*!!!n )+ !n !)#n !)!$"+n. ANA ?M!,#/!0,#/!n! !n -%)*!@ M!*%$!" $#%&+ #"+n ,#)#+n (&!n%#,#<& n! #n#*!*!,+ )+ $! '!)!#n n#"!. B#&+ -+ #"+n (#&! n#"!n '!)!#n $#n%+) )+n #'!)!#n )!" S%,(!n n++n #$!n !&!/. N!)!(%,+ !n '+&n !$+. REGINA I"+n n!-!n !/ !n )!#,!n!n $!# n +(+&0 !n *%-%'! !n )!n"!n n&#"+$. ANA I#n#!" n# T+n" )!" A#! n! -!,##( n#"!n '+n+&!'+. REGINA S! L#n+ !n '%n(! #(+ %,# n +)(+&. M!,!,!-!n n!(#n $! )!n"! )%n )!#,!n!n '!n #'!$+) $! +$'#(!, $# A#! + H#n#. ?M!!,!,!@ S# T+n" n! '!,! #"+n !-+(. ?(!(!/!@ T+n"Q D# ##n#!" ! !n )!n"!n (%&n(!, ?-!n!n!+ $# T+n" '!"!( #0n!$%$%),!" !n %*+) ,!-'!$ $! )!&!n#/!n !n (!!$ *!!!n !n -%)*! n!)!$!,!-#n !( -%)*!n -!(!n! )!"$! (%n!" %,!n. L%-!n '!n(!,+n !( -!,%/!n !n -!n!$ n! '+,+ $&( !n $%+(. M!" !,!n ',!#$ !( (!' $! )+&+n.@ REGINA B%-#,# )! n !-+( T+n". N!$! (+)!+& #"+n '&!. TONY O'+. ? I,#,#'#( $! -!" #,!,#- n *!!n !n ',!#$ !( '!n#)#( '%'%n(! $!
&'*&!+&! !( )%)%*! n #n%-#n. T#"!) !( (#,! ,!#n '#n!0##$#'!n ,!# !n )#,+$.@ N!%%*!/ $# A#!. ANA ?'!)!'!n*#) n# T+n" n!*#*#n!,!@ I,!n $$ )+ n!n n!'!'!n$#n ,%-!,!!$ n !# !n T+n#n #"!n. D# -+ ! n!'!'!n$#n REGINA H#n#. ANA I"+n ,!!" n! #"+n $#%&+" '!,!)! n!. REGINA U!,# ,!n (!,!! n#"!n !n -!,!)!. D# n! ! $!# -+ )!n#n!" '!,!#$#' ANA O+ n!. P&+ !#n0!# n! )%n %-%/# )%n -#n$!n. S%$# !n #n!!-#(. REGINA B!)! n!-!n n!'%'%n(! ,!n $! )!),!$ n#"! "!n $! )!#,!n )!n(+ ANA ?)%)%-'!$@ A"/!n )+. S# Bn !n (!n%n#n -+. S#,!n -!)!)%/!&(+. K!"! ,!n n!0!!,!,! !)+. A,!- -+ n! n!"+n !)! -!)!(%/!!n #"!n. ?I$!n $!$!)"!n !n *#*#n(+ $! (!'!( n !'!&(-n(. M!n# !n '!)!,!'!) n! '!$!$!&! n '#n(+ n#(+ !n '!)!*+, n !$+@. REGINA ?)!" An!@ S! !(#n ! #"+n ?M!" !!(#n(#n $! '#n(%!n !)!,@. ANA T#nn!n -+ n! Bn!-#n.?L!,!!$ $# Bn. S! -!" !( -!n# !n +$$0-!(!n!n (!n+n n! N!"!n ! $# M&$. ;!,&+n !( !n -!!! !( '!!) n! O'+ $#n+ '+ $#,! n# Bn. N!)!(!"+ $#n! R#n! !( An! $! (!# n -$! n!)!(#n#n $! ,!!$@. ANA ?M!)#)#,!,! !n %-!(#n@ S# -!"+& R#n!Q M!" )!$!-!. REGINA ?-!%%,!(@ An+ )!"!n )!#,!n!n ANA ?)#n!)!!*!n@ B!)!0!!"%$#n )!. BEN ?'!'!$+)@ G%$(+ &!/ )!"+n -!)!%$!' In!". ANA B!)#( !/ BEN A"/!n )+ '+. REGINA ?'!)!&!!n n '!!!n(%,+(@ P!'!$%)#n -+. ?L!,!!$ $# Bn@. ANA ?K!" An!@ An+n !"+$0!"+$. ?P!'!$+) !n !,)!, -!#(#- )!(!-(!-!n !n (!!$ -!" )!(!!!n *!+ $! !(+) !n (#n(#n! !( /!,!n '!&(#!n %*+)-!" -!*##( n!n 5F (!+n n!)!0'+,+$&( n! %*#(!n '%,! %)!$ !n
%(+n$ $! #(!!$. K!$!-! n#"!n '!'!$+) !n #$!n n!)!0'+,+0!&+n n! ,!,!)# -!" )!'%(#!n -!,##( -!(!!$ !n %'#( n!)! $!,!-#n '!&!n n!)!#$-# !( !n -!(!" n!0%%$#$! !! $! '#n!$+) n! !'!&(-n(@. ALKALDE ?#(!(!!$ !n )!,#/!n )!-!" !*!"!n "%"%)+@ G++ En#n. REGINA M!!n!n !# *+ n!-!n. ALKALDE N!'!$"!, )!-# M#$#$. REGINA ?!n(%,+( n! #(%(%&+ !n %'%!n@ M!%'+ )!"+. ALKALDE ?!+ -!%'+@ M#$#$ !n )!$!-! )+ n! *+ '!,!" $# K+n$*!, ;+,,!$ A((". ;+,,!$. ?B!*!"!n (!(!n+ !n )+n$*!,. M!%%'+ $#,!. M!n!n!(#,#n n!)!(!"+ $# R#n!. N!$! $#,#0)!#n!n $# An! n!)!*#,# $! !&!n#,"! n *!!n $# Bn@. ALKALDE ?n!)!(#n#n )!" Bn@ An!) *+ n#n"+ REGINA O*+. ALKALDE ?*%-!*!n!n n!)!(#n#n )!" Bn@ G%/!'+. A( ,#$(+. L#$(+n !(!. H#n# !$(! n!'!'!$+,. ?M!*#*#"!n '%'%n(! $# Bn $! $#,#0)!#n!n !( ++n -!%%'+ )!$!-! $# An!. M!'!'!n$#n n A,)!, n! n!)!(!"+ $# R#n!@. M!%'+ n!-!n )!"+ M#$#$. K!-# *+ n!-!n n# K+n$*!, !" n!"+n ,!-!n n!'!!,!/ #(+ $! #n"+. KONSEHAL S#"!n! n!-!n M#$#$. ?M!%%'+ $# R#n!@. ALKALDE ?,#,#n!0,#n!@ M!!n!n !'!&(-n( #(+ !. T#nn!n -+ !n :!'!n$ P!#n(#n n#,! )+n$*!,. D# ! !n"!n !n n!)%*! -+ $! T+)"+ KONSEHAL M!$#n+' !n !'!&(-n( n#,! M!"+&. ALKALDE I(+ !n $!$!#*#n n +-!& -+ n! ;+<". ?K!" R#n!@ M!,!)# $#%&+ !n %'! n#n"+ M#$#$ $! !'!&(-n( n! #(+. REGINA S! !-#n *+ #(+ #n!!)%'! ,!n n!-#n !n %n!n '#n(+. ALKALDE ?(!(!/!@ D#$'n$! M#$#$Q D#$'n$!. An *+n$( -#$(!). T#nn!n -+ n! n!-!n )+n$*!, $! )!n#,! '!,! #(+. KONSEHAL M%$( *! +((n ! ,+!n &+- (* GSIS. ?M!n!n!+ $# T+n" -!%%,!( '!)!)#(! $! A,)!, '!)!&!!" '!&!n /!,!n n!)#(!n (%(%n+ $! )+-+& %'!n )%n#n !n $!'!(+$ -!n!n!(#,# $#"! $! )+-+&. S!-!n(!,!n n!)!(#n#n $#n! An! !( Bn $! n!0%%$!' #'!'!(+n n#"! !n -! )!-!" $!
-$! n!)!)%n+(0n++n )!)!(%)0)!(%)#n !n !,# !n $!,!-#n n#"+n. M!n!)!0 n!)! ,!-!n $#"!n ,#,#n+n $! $!,!@. ALKALDE ?n!)!(#n#n )!" T+n"@ An!) #n n#n"+ M#$#$ REGINA S#"! *+ !n '!n!n!". ALKALDE M!&%n+n n! (#'+. S*+,!&," ("' /#)! n!. L!/ $#%&+ !n )#n%)%*! M#$#$ REGINA ?)!n#n! '! n!(#(#-'#@ A.B. *+ $! UP ALKALDE ?-!%%,!(@ UPQ T!!0UP n '!,! )+n$*!,. P!&*+ )!"+. A)+ *+ M#$#$0 !)#( *+ ! n!$!$!# #(+" H#n# n!-!n n!#(!(!n+n0 !" $! &!n#$+ L!/ ;+,, ,!-!n !n &!/!+.?T!(!'#)#n $! !,#)!( !n )+n$*!,@ !,!n )%/n(!n $)/,!*!n. K%n $!!!" ++n n!(!'+$ $# ;!&,+$ P.G!&#! *! )+n$*!, ?M!(!(!/!n!n $#,!@. B%/n+ %/n+ !n ## )+n $!#*#" #$! $! -! H#n# n!(%'! n! !-#$"+n )+ #"!n -!)!'!0!&!, $! UP. M!&%n+n !n !n!) n# M#$#$ )+n$*!,. KONSEHAL M!$(&! )!"+ M#$#$! 0 ;!,&+n REGINA O*+. ALKALDE S!!n n!-!n )!"+ n!(%(%&+ REGINA S! T+&&$ H#* S*++, $! M!"n#,!. ALKALDE ?-!%%,!(@ P!!n+ *+ n!-!n !n n!n"!( #(+ )!"+0 REGINA N!(+ !n !-#n !'!&(-n(. M!" !*!" )!-# $! G!!,!n#n '&+ '#n!%%'!*!n n!-#n. G&+&" !n $#,+n. KONSEHALM%)*!n !-#,#!& $! !)#n !n ;!,&+n. S!!n )!"+n '&+#n$#"! M#$#$ REGINA L*#(#-+ *+ !)+n (!!0M!"n#,!. An M#$(& )+ *+" (!!0 N%! E#!. KONSEHAL Y+% !& n+/ ! 0 0 /#+/ ?(!(!n+ $# R#n!@. ALKALDE B%/n+ )!-# *+" -"+ #n!# M#$#$ !*# $! n!n!,#n '! )!-# $! $%!((& !&! #"!n $! -!" *#*/!". ?N!)!(!/!n ##,#n@ #$ #n n!-!n !n -! ,#& n#"+n n!"+( !,!- n! ,)$#"+n $! N+"-& !" $!)! -!&&'&$n(!$"+n $! !)#n *%/! )+ &!/ $#,!n #'!(!'+n. M!" n!)#)#%$!' n! "!n -!" %-##"!) n! #"!n !( !)+ n!-!n ?)%)%-'!$@ -!*!!#n n! $#%&+ !)+ !" /!,! n!n -!!/!. P!!n+ )! '! -!)!)!(!n# n#"+n
REGINA M!&!-# n +(!n( &++n M!"+& ALKALDE H!0*!0*!Q H#n# n!-!n M#$#$ H#n# n!-!nQ An ,!!" n!'!&!!n n! )!-# &++n )!"! #n!# )!-# $! '!$!$!"! $! #n"+. REGINA ?(#(#nn!n $#"! n (%/#@ P!&! #'!%&+n $! !)#n !n -!n! M!"+& ALKALDE ?-!)#)##(0!,#)!(@ P!&! 0 0 '!&! (!"+" -!)!%$!'. KONSEHAL ?-!$#$#n# n $#!,"+@ An (+(++ n#"!n M#$#$ $# :% :+!%#n !n n!-%n)!*#n -!)!%$!' )!"+ n! )%n !)+ !n (!(!n%n#n !" $#"!n '#n!)!-!%(# n#n"+n !/#n. I"!n n!-!n !n $#n!# n #n"+n +-'!& # ! M!"+& REGINA M!*%$!" '!,! )!"+n -!'!,!-!n $! -! $!,#(! )+n$*!,. ALKALDE ?-!!!'@ M#$#$ )!-#" n!'!(+ %n!n0!n!" '!&! -!#$)!&+. A,!- )+n -!#!( #(+n !-#n #n#,!,!'#( $! #n"+ )!"! n!-!n !)+" -!)%-!!n n!'!(+ $! #n"+ %'!n0 %'!n /#)! n!" #*#n# n (!/! !n #n!/! n !)#n !n!). REGINA ?$%$%)!(#n $#"! n (#n#n@ A)!,! ! n#n"+" -!)%)%*! $! '!*#n#0*#n# n (!/! !n #n!/! n #n"+n !n!) ALKALDE ?##,#n n!)!n#(#@ A,!- )+ !,!- )+ M#$#$. REGINA G!n++n '!,!" !)#( H#n# n!(#n #'!%!"! $! *%$!+ ALKALDE S# M#$#$0 0 REGINA K!"+ !" -!" !n!) n! !! M!"+& ALKALDE ?n!)!n#(# '! n@ A,!- )+ !n #(!(!n+n n#n"+. M!"&++n. T!(,+. P!!n+ )%n #$! $! )!n#,! #n!/! #"+n ? N!)!n#(#n -!##,#n !n )+n$*!,@. REGINA P!!n+ )%n !n '#n!)!-!-!*!, n#n"+ $! (!(,+n !n!) n! #"!n !" #n!*!$! n !)#n !n!) ALKALDE N!(%&!, n!-!n -!&!&!-!-!n )+ !n )!(%,! n n!&!&!-!-!n n#n"+ n!"+ M#$#$. REGINA H#n# )+ #(#n!(!n+n )%n !n+ !n -!&!&!-!-!n n#n"+. ?M!,!)!$@ An+ !n !!/#n n#n"+ ?K%)%-'!$ $! )!/!,!n0-!#$!+( !n !,)!,. S! #(!!$ (!(!/! $# A#! In!" In!"Q@ T!(!*#-#) ! )!"+ M!-!n! ! )!"+ An+ !n !!/#n n#n"+ K%n $!!!" $#n+ n! ! n!-!n !n
-!(!'!n n! -!n!n!*!$ n! 0 -!"+& )!"+. P&+ *!,#-!/!n )!"+ !n n!$! )!(!"%!n )+ KONSEHAL ?$!$!,%*#n !n !,)!,@ S! !n#(+n !n%,+ n!(#n (#nn!n M#$#$ %-!+( n! n ,!n $! !n#(+. M!,#n!/ )+n n!)#)#(! !n #n"+n '%n(+. N!"+" )!%%-'#$! '! ,!-!n n!n )!$+. D# ! n#n"+ #n!!,!,! !n #n"+n !n!) K%n #(%(%,+" n#n"+n (!,!! !n -!n! !n )!%n!0%n!*!n !!/#n '!&! -!'!(%n!"!n #n!*!$! $#"! !" !n #'!)$!-n $#"!. H#n# -+ -!#!!,#$ $! !%!+ n )!#,! n! *#n#n #"!n #'!)$!-n $#"!. ALKALDE ?$!$!n0!"+n@ K!/!/! n !n #n"+n !n!). An ## )+n $!#*#"0 REGINA ?$! )+n$*!,@ P!&! '!(%n!"!n )%n $#"!" #n!*!$! + H#n# KONSEHAL ?#%%,+, $! !$* (&!" !n $#!,"+@ P!&! '!(%n!"!n )%n $#"!" #n!*!$! + H#n#. REGINA K%n H#n# )!"+ )%-#n$#+n #n!*!$! n! !n !)#n !n!) !" !)#( n!(+ )!"+ ALKALDE P!&! 0 0 '!&! *%/! n! n!n %-!+( #"!nM#$#$. REGINA L!,#$-+ n#n"+n -! !%!+Q KONSEHAL !,! (!"+n -!!!/! M#$#$. ?B!*!"!n (!(!/!@ G!n"!n (!,!!. REGINA T%$%*!n '!(!,#n%*!n '!$#n%n!,#n!n #"!n #"!n )!"+ -!!,#nQ KONSEHAL S! #,!,#- n !(!$ /!,!n )!$!,!n!n !n #$!n T!+ *!n!( H#n# $#"! n!'!'!(%n!"!n n!)!$!,!. REGINA M!!n!n !*#,!n n#n"+n -! !%!+Q KONSEHAL H#n# ! )!"+ n!!!/! $! )!n"! H#n# ! n#n"+ #n!!,!,! !n )!n"!n )#n!%)!$!n S! )!$!,%)%"!" H#n# '! -!$"!+n %,!& !n n!n"! '&000 REGINA M!!!n+ n n! !n !n!) n -!"+& !n %-!*!$! $! )!n"!Q KONSEHAL ?n#n#(#0n#(#@ H#n# )!"+ '&!)(#)!, M#$#$. REGINA An+n H#n# '&!)(#)!, KONSEHAL H!,#-!/! n!n n!'!(%n!"!n n!)!$!,! !n !n!) n# M!"+&0 *!,#-!/! ,!-!n #"!n0 *!,#-!/! n!n n!'!(%n!"!n n!)!$!,! $#"! n! !"/!n )+ )%n )!#,!n $#%&+" (!"+ n! n -#$-+ !n -!##n#' 0 !n+ n!-!n !n
#n"+n -!)%)%*! REGINA H%$(#$"!. KONSEHAL H%$(#$"!. ?I#,#n@ An (#nn!n n#n"+" !n '!n# n #n"+n !n!). I"!n !n #$#'#n n#n"+. REGINA ?n!'%'%"+$@ H!,+$ ,!#n/!,+n (!+n -+n '#n!,!)# #n!,!!!n )%n -!!!" #'!)!(!%0(!+ -+ '#n!)!#n!(0#n!(!n -+ !( '!)!(!'+$ '!)!(!'+$ n!0!!!n ,!-!n n %$ n! '!%/# !,#n $! $)/,!*!n !" #,! n! ,!-!n !!!/#n n !n!) n#n"+ !!,*#n $! -+(, $!$!)(!n ++n '!,!,!&%!n '!0!!,#/!nQ I$!$!)!" $! (!)$# '!%%/##n *!,+$ H#n# -!)!%,!'!". A( '!)!&!!n n#"!n '!)!&!!n n#"!n '!'!(+ )!"+ $! !)#( $!$!#*#n n#n"+n !)+" -!#n '&!)(#)!,Q KONSEHAL ?n!-!-!"!'!@ N!"!n n! (!"+ M#$#$ n!"!n n! (!"+. REGINA H#n# !!#n !-'%(#n !n !n!) )+. M!)!)!!,#$ n! )!"+. H#n# )+ #%%&+n !n -!n!. K%n $! #n"+ !n $#n!$!# n#n"+n *%/$ $!$!#*#n )+ $! !-#n !%!+n *#,#n#n -!,#'!( $! #!n *%/$. KONSEHAL ?!n!"!@ H#n# n !n"!n ,!-!n #"!n M#$#$. S!!n !( )!n#n+ $#,#,#'!( D#(+ n. N!"+n $#n+ $! -! *%/$ #(+ !n )!!,"!+ n# M!"+& K%n n!)!'!-0-!"+& $#"! n ,!#n!,!/!n (!+n -!,!-!n '!n -!#n ,!#n0!n#-.