LANTING NATIONAL HIGH SCHOOL
Pangkalahata ng Kita, Pag-iimpok at Pagkonsumo Inihanda ni: ALMARIE S. MALLABO
MGA GABAY NA TANONG ! Ano ang pagkakai"a pagkonsumo at pag-iimpok#
ng
kita,
$! Ano ang pap%l na ginagampanan ng fnancial intermediaries# &! Kung ika' ay mag-iimpok, ano ang maaa(ing pakina"ang mo dito#
PERA Katulad ng ating mga pinagkukunang-yaman ay maaa(ing mau"os! Ginagamit sa pag"ili ng mga "agay na kinakailangan upang mapunan ang pangangailangan at kagustuhan ng mga tao! )a pagkonsumo gamit ang salapi ay kinakailangan din ng matalinong pag-iisip at pagd%d%sisisyon upang mapakina"angan nang husto at 'alang masayang!
KITA Nanggagaling ang p%(a ng ma(aming tao sa kanyang kita! *alagang natatanggap ng tao kapalit ng p(odukto o s%("isyong kaniyang i"ini"igay!
SWELDO + ta'ag sa sahod ng mga nagtat(a"aho!
Maaa(ing gastusin sa pangangailangan at kagustuhan at i"a pang "agay na kinukonsumo! )a paggastos ng p%(a, may(oon pang i"ang "agay na maaa(ing ga'in dito! Maaa(i itong ita"i o itago "ilang SAVINGS o IPON.
)a MA.O/ONOMI)0 ni .og%( /! A! 1a(m%( 2$33$4, sina"i niya na ang savings ay pa(aan ng pagpapali"an ng paggastos! Ayon naman kina M%%k, Mo(ton at )5hug 2$3364, ang ipon o sa7ings ay kitang hindi ginamit sa pagkonsumo, o hindi ginastos sa pangangailangan!
INVESTMENT Ta'ag T a'ag sa ipon na ginamit upang kumita!
ECONOMIC INVESTMENT
Ang paglagak ng p%(a sa n%gosyo!
FINANCIAL ASSET )TOK), BON8), o MUTUA9 1UN8)!
•
Bakit "a kailangan ng sa7ings#
Ano "a ang halaga nito#
1INANIA9 INT/.M/8IA.I/) Maaa(ing ilagak ang p%(a mo dito tulad ng mga "angko! Ito ay isang nan5ial institution gaya ng "anko, "uilding so5i%ty, insu(an5% 5ompany, in7%stm%nt "ank o( p%nsion ;und!
Ang mga "angko at i"a pang nan5ial int%(m%dia(i%s ay nagsisil"ing tagapamagitan sa nag-iipon ng p%(a at sa nais umutang o mag-loan! Ang umuutang o "o((o'%( ay maaa(ing gamitin ang nahi(am na p%(a sa pag"ili ng ass%t 2pagmamay- a(i4 na may %konomikong halaga o gamitin ito "ilang ka(agdagang puhunan! Ang p%(a na iyong inilagak sa mga institusyong ito ay maaa(ing kumita ng int%(%s o di"id%ndo!
Kung itatago mo nang matagal na panahon sa alkansiya ang iyong p%(a, hindi ito kikita at maaa(i pang lumiit ang halaga dahil sa implasyon! Bukod dito, dahil sa pagtatago mo at nang ma(aming tao ng p%(a sa alkansya, maaa(ing magdulot ng kakulangan kak ulangan sa supply ng salapi sa pamilihan! Maka"u"uti kung ilalagak ang salapi sa matatag na "angko o i"a pang nan5ial int%(m%dia(i%s upang muling "umalik sa pamilihan ang salaping inimpok!
Nag-iimpok
Nangungutan g
Pangkatang Gawain Ba'at g(upo ay magsasadula ng isang ku'%nto tungkol sa pagkonsumo at pagtitipid ng p%(a! Magkaka(oon lamang kayo ng dala'ang minuto upang maisaga'a ang inyong dula! Bi"igyan ng 3 puntos ang makapagtatangahal "atay sa k(it%(ia na i"i"igay!
Pamantaan !a Ba"ag Pagtatang"a# $an Pagkama#ik"ain $3< Pagkakai!a $3< Ka"%!aan !a &3< Paggana& O'i"ina#i$a$ &3<
• • •
•
TAKDA AKDANG NG ARA ARALIN LIN ! Papaano nagkakaugnayan ang kita, pag-iimpok, at pagkonsumo# $! Basahin ang = *a"its o; a >is% )a7%(! )anggunian: ! /konomiks 2A(aling Panlipunan4 Modyul pa(a sa Mag-aa(al Pahina $?3@ $?&
LANTING NATIONAL HIGH SCHOOL
= *ABIT) O1 A
>I)/ )A/. Inihanda ni: A9MA.I/ )! MA99ABO
Ga(a na Tanong
). An%*ano ang + Ha(it! o, Wi!- Sa-'/
). Ki#a#anin ang inong (angko. Alamin kung sino ang may-a(i ng iyong "angko + ang taong nasa likod at mga taong namamahala nito! Magsaliksilk at magtanong tungkol sa katayuang pinansyal at ang kalakasan at kahinaan ng "angko!
Ang Philippin% 8%posit Insu(an5% o(po(ation 2P8I4, Bangko )%nt(al ng Pilipinas 2B)P4, )%5u(iti%s and /5hang% ommision 2)/4, at ang '%"sit( ng "angko, dya(yo, magasin, t%l%"iyon at (adio ay makapag"i"igay ng mga impo(masyong impo(m asyong kailanagan mong malaman!
0. A#amin ang &'o$%kto ng iong (angko. Una'ain kung saan mo inilalagay ang iyong p%(ang iniimpok! *u'ag malito sa in7%stm%nt at (%gula( na d%posito!
1. A#amin ang !-'(i!o at mga (aa'in !a iong (angko. Piliin ang angkop na "angko pa(a sa iyo sa pamamagitan ng iyong pangangailangan at itugma sa s%("isyong inaalok ng "angko!
. '-3o'$! at !ig%'a$%"ing %&* to*$at-. Ingatan ang iyong pass"ook, automat%d t%ll%( ma5hin% 2ATM4, 5%(ti5at% o; tim% d%posit 2T84, 5h%5k"ook at i"a pang "ank (%5o(d sa lahat ng o(as! Palaging i-updat% ang iyong pass"ook at T8 sa tu'ing ika' ay gaga'a ng t(ansaksiyon sa "angko! Ipaalam sa "angko kung may pag"a"ago sa iyong 5onta5t d%tails upang mai'asang
4. Maki&agt'an!ak!on #amang !a #oo( ng (angko at !a awto'i!a$ong ta%"an nito.
*u'ag mag-alinlangang magtanong sa tauhan ng "angko na magpakita ng id%nti5ation 5a(d at palaging humingi ng kati"ayan ng iyong naging t(ansaksiyon!
5. A#amin ang t%ngko !a PDIC $-&o!it in!%'an3-. Ang P8I ay gumaga(antiya ng hanggang Php C33,333 sa d%posito ng "a'at d%posito(! Ang in7%stm%nt p(odu5t, ;(audul%nt a55ount 2dinayang a55ount4, laund%(%d mon%y at d%positing p(odukto na nagmula sa hindi ligtas at unsound "anking p(a5ti5%s ay hindi ka"ilang sa sigu(ong 2insu(an5%4 i"ini"igay ng P8I!
+. Maging maingat. 9umayo sa mga alok na masyadong maganda pa(a pani'alaan! )a pangkalahatan, ang so"(a-so"(ang int%(%s ay maa(ing mapangani"! Basahin ang i(5ula( ?D3 ng Bangko )%nt(al pa(a sa i"a pang impo(masiyon tungkol dito!
Guma'a ng tula na may isang saknong patungkol sa Pag-iimpok ng P%(a! Tata'ag ako ng mag"a"ahagi nito sa ha(ap ng klas%! Bi"igayan lang kayo ng $ minuto sa pagsulat! May C puntos sa "a'at makakapag"ahagi!
Pangkatang Gawain Tayo T ayo ay maglala(o ng M/))AG/ ./9AY0! ./9AY0! Kailangan ko ng limang kalahok sa "a'at g(upo! Paunahan sa pagsagot! )asa"ihin ko sa lid%( ang katanungan at sasa"ihin niya sa mimy%m"(o ito! Ang huling miy%m"(o ang magsusulat ng kasagutan sa pisa(a! Magkaka(oon ng 3 puntos ang g(upo na makakasagot ng tama!
TAKDANG ARALIN ! Basahin ang Kalayaan sa Kahi(apan at sagutain ang pamp(os%song tanong! )anggunian: ! /konomiks 2A(aling Panlipunan4 Modyul pa(a sa Mag-aa(al Pahina $?D-$?C
LANTING NATIONAL HIGH SCHOOL
KA9AYAAN )a KA*I.APAN
Mga Ga"ay na Tanong ! )a iyong palagay, kahanga-hanga "a ang katangiang ipinakita ni Fonas# Bakit# $! Anong a(al na maaa(ing mapulot mula sa ku'%nto# Ipali'anag &! Kung ika' si Fonas, saan mo gagamitin ang p%(ang naipon mong nang sampung 234 taon#
)i Fonas ay isang mag-aa(al sa s%konda(ya! May(oon siyang "aon na dala'amput limang piso 2Php$C4 "a'at a(a'! Ang kaniyang pamasah% ay Php3 papasok at Php3 (in pau'i! )amakatu'id, may(oon lamang siyang PhpC pa(a sa kaniyang pagkain at i"a pang pangangailangan! Upang makatipid, gumigising siya ng maaga at naghahanda ng kaniyang pagkaing "a"aunin sa pagpasok! Kung maaga pa, naglalakad na lamang siya papasok sa paa(alan! At sa u'ian sa hapon, naglalakad (in siya kung hindi naman umuulan o kung hindi nagmamadali! May mga pagkakataon na hindi niya nagagastos ang kaniyang allo'an5%, dahil may nanlili"(% sa kanya ng
)a loo" ng isang "u'an, nakakaipon si Fonas ng Php33 hanggang sa PhpC3 daang piso at idinid%posito niya iyon sa "angko! Pa(ang isang natu(al na p(os%so lang pa(a kay Fonas ang pag-iipon pag-iipon,, "ilhin ang kailan kailangang gang "ilhin, at 'ag "ilhin ang hindi kailangan, at ang matiti(a ay ilalagay sa sa7ings! )a tu'ing may okasyon at may nag"i"igay sa kanya ng p%(a "ilang (%galo, hindi (in niya iyon ginagastos at inilalagay (in niya sa kaniyang sa7ings a55ount! *indi masasa"ing ku(ipot si Fonas, dahil may mga pagkakataong gumagastos din siya mula sa kaniyang ipon upang i"ili ng pangangailangan sa paa(alan at sa kanilang
Nakaipon si Fonas ng limang li"ong piso sa "angko at nagkataong may(oong iniaalok na in7%stm%nt p(og(am ang "angko sa loo" ng sampung 234 taon! )inamantala niya ang pagkakataon at sya ay nag-%n(ol sa nasa"ing p(og(ama kung kayat ang kaniyang p%(ang nakata"i "ilang in7%stm%nt ay may kasigu(uhang kikita ng int%(%s! Gayumpaman, nagpatuloy pa (in si Fonas sa pag-iipon at pagd%d%posito sa in7%stm%nt p(og(am sa tu'ing siya ay makaipon ng limang li"ong piso, hanggang sa siya ay makag(aduat% ng kol%hiyo at makapagt(a"aho! Ang lahat ng kaniyang "onus, allo'an5%, at i"a pang p%(a na hindi nagmula sa kaniyang su'%ldo ay di(%tso niyang inilalagay sa in7%stm%nt p(og(am! 8ahil may sa(ili na siyang kita, natuto na (in siyang
Makalipas ang sampung taon, ang p%(ang naipon ni Fonas sa in7%stm%nt p(og(am ay uma"ot na sa halos isang milyon! Muli niyang inilagak sa i"ang in7%stm%nt p(og(am ang kaniyang p%(a at kumita na ito ng humigit kumulang sa dala'ampung li"ong piso 2Php$3,333!334 sa loo" ng isang "u'an! Malaya na si Fonas sa kahi(apan, "ukod sa kaniyang su'%ldo mula sa t(a"aho ay may inaasahan pa siyang kita ng kaniyang in7%stm%nt "u'an-"u'an!
)agutin NatinH ! )a iyong palagay, kahanga-hanga "a ang katangiang ipinakita ni Fonas# Bakit# $! Anong a(al na maaa(ing mapulot mula sa ku'%nto# Ipali'anag! &! Kung Kung ika' si Fonas, saan mo gagamitin ang p%(ang naipon mong nang sampung 234 taon#
Ba'at g(upo ay gumuhit ng mga sim"olo na tungkol sa kalayaan sa kahi(apan o pag-iimpok ng p%(a! Ipali'anag ito sa ha(ap ng klas%! Bi"igyan ng C
TAKDA AKDANG NG ARAL ARALIN IN ! Basahin ang Ga'ain C: Ba"alik ka (in at su"ukang sagutan ang mga katanungan!
)anggunian: ! /konomiks 2A(aling Panlipunan4 Modyul pa(a sa Mag-aa(al Pahina $?C-$?=
LANTING NATIONAL HIGH SCHOOL
Kayo ay mahahati sa dala'ang g(upo! Ang unang g(upo ay tatalakay sa kons%pto at ugnayan ng kita at pagkonsumo! pagkonsumo! Ang ikala'ang pangkat naman ay tatalakay sa kons%pto at ugnayan ng kita at pag-iimpok! Maghanda ng ma(k%( at puting ka(tolina! Kayo ay magkaka(oon ng C puntos "atay
.u"(ik sa Pagmama(ka ng Pag-uulat Mga k'ati'a
). Kaa#aman at &agkaka%nawa !a &ak!a 0. O'gani!a!on6 P'-!-nta!on 1. Ka#i$a$ ng im&o'ma!on o
Natatan Ma"%!a gi 4 2 &%nto! &%nto!
Di* Gaanong Ma"%!a 1 &%nto!
Hin$i Ma"%!a 0 &%nto!
8Paikot na Da#o ng Ekonomia9 Inihanda ni: A9MA.I/ )! MA99ABO
Mga Ga"ay na Tanong ! Ano ang ipinakikita ng dayag(am# $! Paano nagkakaugnay ang pagkonsumo, pagk onsumo, at pag-iimpok#
kita,
&! Ano ang naging (%sulta ng natu(ang ugnayan# D! Bakit mahalaga na malaman ang kita, pagkonsumo, at pag-iimpok ng isang "ansa# Ipali'anag!
)umulat ng isang pangungusap na may $3 na salita tungkol sa paikot na daloy ng %konomiya! Bi"igyan ng C puntos ang inyong mga ga'a!
TAKDA AKDANG NG ARAL ARALIN IN Basahin ang Kahalagahan Ng PagIimpok At Pamumuhunan )a Pag-Unlad Ng /konomiya Ng Bansa! ! Ano ang pagkakai"a ng pag-iimpok at pamumuhunan# $! Ano ang magiging %p%kto ng mataas na antas ng pag-iimpok at pamumuhunan sa %konomiya#