LITERATUR REVIEW : PENGARUH BEBAN KERJA TERHADAP KINERJA PEGAW P EGAWAI AI DI INSTANSI PEMERINTA PEMERI NTAH H Oleh : Nurhaeni Anga!an "#$" Departemen Administrasi Niaga Program Program Studi Studi D3 Administrasi Bisnis Politeknik Negeri Bandung D%&en Pe'(i'(ing : Dr&) Har'%n *haniag%+ M)Si)
ABSTRACT
E',l%-ee ,er.%r'an/e 0ire/!l- in.luen/e !he %rgani1a!i%n) !he 'eri!& %. an %rgani1a!i%n %rgani1a!i%n 0e,en0& %n !he ,er.%r'an/e %. e2i&!ing e2i&!ing e',l%-ee& e',l%-ee& 3i!hin 3i!hin !he %rgani1a!i%n !ha! 'a- (e a..e/!e0 (- 'an- !hing&+ %ne %. 3hi/h i& !he a'%un! %. 3%rl%a0 gi4en !he %rgani1a!i%n !% i!& e',l%-ee&) Gi4en 3%rl%a0 'u&! /%rre&,%n0 /%rre&,%n0 !% !he ,%&i!i%n an0 in a//%r0an/e a//%r0an/e 3i!h !he /%n&i0era!i /%n&i0era!i%n %n gi4en .%r !he ,er.%r'an/e %. i!& e',l%-ee& !% (e ni/e !% (e a(le !% ,r%4i0e a high /%n!ri(u!i%n !% !he %rgani1a!i%n) Keywords: Organization, Employee Performance, and or!load
"atar #ela!ang In&! In&!an an&i &i ,e'e ,e'eri rin! n!ah ah &ela &elalu lu (eru&aha un!u 'e'(erian -ang !er(ai !er(ai (agi (agi 'a&-ara 'a&-araa!) a!) Kiner5a Kiner5a in&! in&!an an&i &i aan aan 'enin ening ga! a! 5ia 5ia iner5a ,ega3ai 'eninga!) Salah &a!u &a!u /ara /ara -ang -ang haru haru&& 0i!e' 0i!e',u ,uh h un!u un!u 'eni 'enin nga! ga! an in iner5a er5a ,ega3ai -ai!u 0engan 0ilauann-a anali&i& (e(an er5a -ang ang a0a a0a 0i in&! in&!an an&i &i !er& !er&e( e(u! u!)) Anali ali&i& (e(an er5a &ang anga! ,en!ing un!u 0ilauan -ang &ala &alah h &a!u &a!unn-aa agar agar !er/ !er/i, i,!a !ann-aa &ua&ana an!%r -ang 'en-en 'en-enang angan an 0i!an0 0i!an0ai ai 0engan 0engan
,ega3ai 'en0a,a! ,%&i&i -ang !e,a! &e&uai 0engan iner5an-a) Kiner5a ,ega3ai 0engan (e(an er5a er5a &aling &aling (erai (erai!an !an &a!u &a'a &a'a lain lain++ ar aren enaa 0al 0ala' a' &e(u &e(uah ah %rgan rgani& i&a& a&ii un!u n!u 'ela 'ela uan uan ,e'(erian ,%&i&i -ang !e,a! ,a0a ,ega3ain-a (i&a 'elauan anal anali& i&i& i& (e(an e(an er5a er5a !erl !erle( e(ih ih 0ahulu+ un!u 'enge!ahui e&ei' e&ei'(an (angan gan -ang -ang 0i0a,a 0i0a,a!! %leh %leh &e%rang &e%rang ,ega3ai) ,ega3ai) Ke&ei'(anga Ke&ei'(angan n !er&e(u! 'eru,aan e&ei'(angan an!ara (an-an-a ,eer5aan -ang 0i(erian 0i(erian 0engan 0engan i'(alan i'(alan -ang 0i0a,a!an a!au 5uga 0a,a!
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
0iar!ian (ah3a ha&il ,eer5aan &e%rang ,ega3ai &e&uai 0engan u,ah -ang 0i0a,a!an) Hal !er&e(u! 0ilauan agar iner5a ,ega3ai 0a,a! 'eninga! 0an n-a'an 0engan ,eer5aan -ang 0ia 'ilii &er!a !er/a,ain-a !u5uan in&!an&i -ang e.e!i. 0an e.i&ien) Jia (an-a ,ega3ai -ang n-a'an (erer5a 0i in&!an&i ,e'erin!ah+ 'aa 0ia aan 'e'(erian &eluruh e'a',uann-a un!u 'engha&ilan ,eer5aan -ang 'a&i'al &ehinga 0a,a! (er,engaruh (e&ar ,a0a in&!an&i ,e'erin!ah 0engan a0an-a ,eninga!an iner5a+ uali!a&+ 0an /i!ra in&!an&i ,e'erin!ah &e'ain (agu&) Kiner5a ,ega3ai 0an (e(an er5a e0uan-a &anga! (er,engaruh !erha0a, in&!an&i ,e'erin!ah) Walau,un in&!an&i ,e'erin!ah haru& !aa! ,a0a ,era!uran -ang 0i(ua! %leh ,e'erin!ah 0an haru& &e&uai 0engan &!an0ar06&!an0ar0 -ang !elah 0i!en!uan+ !a,i in&!an&i 5uga 0a,a! le(ih 'e'erha!ian ea0aan ,ega3ain-a &er!a iner5a -ang 0i'iliin-a &ehingga !u5uan in&!an&i -ang &eharu&n-a 0i/a,ai 0a,a! 0engan 'u0ah !erla&anaan) Pem#a$asan Kiner5a 0i0e.ini&ian &e(agai %n!ri(u&i !erha0a, ha&il ahir %rgani&a&i 0ala' ai!an-a 0engan &u'(er -ang 0iha(i&an 0an haru& 0iuur 0engan in0ia!%r uali!a!i. 0an uan!ia!i. 7Bel/her+$89; *%hen $89# 0ala' S'i!h+ $88<=) $ Ka'u& Be&ar Baha&a In0%ne&ia -ang 0iu!i, 0an
In&!an&i !i0a han-a !er,au ,a0a ,era!uran ,e'erin!ah !e!a,i haru& 5uga 'eliha! (agai'ana ea0aan in&!an&in-a &e/ara in0i4i0ual 0e'i 'eninga!an iner5a in&!an&in-a 5uga iner5a ,e'erin!ah arena (agai'ana,un ,e'erin!ah 'enginginan ha&il -ang 'a&i'al 0engan ,era!uran -ang !elah 0i(ua!n-a) In!in-a ,e'erin!ah han-a aan 'eliha! ha&il 0ari ,era!uran -ang !elah 0i(ua!n-a 5arang &eali 'eliha! ,r%&e& -ang !er5a0i 0i0ala'n-a) Un!u i!u+ in&!an&i haru& 'e'ilii /ara !er&en0iri 0ala' 'en/a,ai !u5uan -ang 0i!en!uan ,e'erin!ah 0engan le(ih 'eninga!an e&e5ah!eraan 0an iner5a ,ega3ai -ang a0a 0i0ala'n-a &ehingga !er/i,!a &a!u e&a!uan 0an 'e'ilii !u5uan -ang &a'a -ai!u 'en/a,ai !u5uan in&!an&i -ang e.e!i. 0an e.i&ien &e&uai 0engan &!an0ar0 -ang 0i(erian%leh ,e'erin!ah) Kine5a 'au,un (e(an er5a &anga! (er,engaruh ,en!ing (agi in&!an&i ,e'erin!ah+ 'aa 0ari i!u 5urnal ini 0i(ua! un!u 'enge!ahui &e(era,a (e&ar ,engaruh (e(an er5a !erha0a, iner5a ,ega3ai 0i in&!an&i ,e'erin!ah)
0i!er5e'ahan %leh Na3a3i 7"##<:<>= 'enga!aan (ah3a Kiner5a a0alah 7a= &e&ua!u -ang 0i/a,ai+ 7(= ,re&!a&i -ang 0i'un/ulan+ 7/= e'a',uan er5a) De.ini&i lain 'engenai iner5a 'enuru! Na3a3i 7"##<: <>= a0alah Kiner5a 0ia!aan !inggi a,a(ila &ua!u !arge! er5a
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
0a,a! 0i&ele&aian ,a0a 3a!u -ang !e,a! a!au !i0a 'ela',ui (a!a& 3a!u -ang 0i&e0iaan) Kiner5a ren0ah 5ia 0i&ele&aian 'ela',ui (a!a& 3a!u -ang 0i&e0iaan a!au &a'a &eali !i0a !er&ele&aian) Menuru! Ha&i(uan 7"##:8>=+ iner5a a0alah &ua!u ha&il er5a -ang 0i/a,ai &e&e%rang 0i0ala' 'ela&anaan !uga&6!uga& -ang 0i(erian e,a0an-a -ang 0i0a&aran a!a& e/aa,an+ ,engala'an+ e&unguhan &er!a !e,a! 3a!u)> Dari e!iga ,enger!ian 0ia!a& 0a,a! 0ia'(il e&i',ulan (ah3a iner5a a0alah e'a',uan er5a &e&e%rang 0ala' 'en-ele&aian &ua!u ,eer5aan 0engan !arge! er5a -ang haru& 0i/a,ai 0an 0iuur 0engan in0ia!%r hu&u& &e&uai 0engan 5eni& ,eer5aan -ang 0ier5aan) R%((in& 7"##$:<= 'engunga,an (ah3a iner5a ,ega3ai 'eru,aan .ung&i 0ari in!era&i an!ara e'a',uan 7ability= 0an '%!i4a&i 7motivation=) Te!a,i 'a&ih a0a -ang hilang 0ari (agian i!u &elain e'a',uan 0an '%!i4a&i -ai!u e&e',a!an) Pre&!a&i a!au iner5a a0alah /a!a!an !en!ang ha&il6ha&il -ang 0i,er%leh 0ari .ung&i6.ung&i ,eer5aan !er!en!u a!au egia!an &ela'a urun 3a!u !er!en!u) De&&ler 7"##8 : $"= (er,en0a,a! : Kiner5a 7,re&!a&i er5a= ,ega3ai a0alah ,re&!a&i a!ual ,ega3ai 0i(an0ingan 0engan ,re&!a&i -ang 0ihara,an 0ari ,ega3ai) Pre&!a&i er5a -ang 0ihara,an a0alah ,re&!a&i &!an0ar -ang 0i&u&un &e(agai a/uan
&ehingga 0a,a! 'eliha! iner5a ,ega3ai &e&uai 0engan ,%&i&in-a 0i(an0ingan 0engan &!an0ar -ang 0i(ua!) Selain i!u 0a,a! 5uga 0iliha! iner5a 0ari ,ega3ai !er&e(u! !erha0a, ,ega3ai lainn-a) Dari e0ua ,en0a,a! 0ia!a& 0a,a! 0ia'(il e&i',ulan (ah3a iner5a ,ega3ai a0alah /a!a!an 'engenai ha&il ,eer5aan &e%rang ,ega3ai 0ala' urun 3a!u !er!en!u -ang 0i(an0ingan 0engan &!an0ar ,eer5aan -ang &eharu&n-a 0i/a,ai 0an 0a,a! 5uga 0i(an0ingan 0engan ha&il ,eer5aan ,ega3ai lainn-a 0engan !u5uan un!u 'enge!ahui ,%&i&i -ang !e,a! (agi ,ega3ai !er&e(u!) Dala' e,u!u&an e!ua le'(aga a0'ini&!ra&i Negara N%) ?98@I@<@$888 Tanggal "# Se,!e'(er $888 !en!ang Pe0%'an Pen-u&unan Pela,%ran Aun!a(ili!a& Kiner5a In&!an&i Pe'erin!ah 'en-a!aan (ah3a Kiner5a a0alah ga'(aran 'engenai !inga! ,en/a,aian ,ela&anaan &ua!u egia!an@,r%gra'@e(i5aan 0ala' 'e3u5u0an &a&aran 0an !u5ua' %rgani&a&i) Ber0a&aran (a!a&an 0an ,en5ela&an !er&e(u!+ 'aa iner5a 0a,a! 0iar!ian &ua!u uuran ,er(an0ingan+ (ai (urun-a a!i4i!a& %rgani&a&i 'elalui ha&il6ha&il -ang 0i/a,ai 7%u!,u!= &e&uai 0engan !u5uan %rgani&a&i) In!in-a (a!a&an 'au,un -ang aan 0igunaan+ ,enilaian in0i4i0u &elalu 0iar!ian &e(agai &ua!u ,r%&e& -ang &i&!e'a!i&+ 0i'ana a!a&an 'enga5i 0an 'enilai e'a',uan+ ,erilau er5a 0an ha&il er5a ,ega3ai 0ala' &ua!u ,eri%0e !er!en!u un!u 0igunaan
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
&e(agai (ahan ,er!i'(angan (agi ,r%&e& ,en-u&unan ,enga'(ilan e,u!u&an !en!ang e(i5aan@egia!an -ang 0ianga, !in0aan6!in0aan 0i(i0ang ,en!ing 0an (er,engaruh !erha0a, &u'(er 0a-a 'anu&ia) ,en/a,aian &a&aran 0an !u5uan) Employee performance is an 7A'in& Ah'a0+ "#$":8=) important building block of an Penguuran iner5a &anga! organization and actors wic lay ,en!ing un!u 0ilauan %leh te foundation for ig in&!an&i ,e'erin!ah 0e'i performance must be analyzed by !er/a,ain-a !u5uan %rgani&a&i) te organizations! Since every S!an0ar06&!an0ar0 -ang !elah organization cannot progress by 0i!e!a,an ,e'erin!ah 0a,a! one or twoindividual"s effort# it is 0i5a0ian &e(agai a/uan 0ala' collective effort of all te members ,enguuran iner5a ,ega3ai) of te organization! Performance is Sena0a 0engan %n&e, a ma$or multidimensional construct ,enguuran iner5a !er&e(u!+ aimed toacieve results and as a Bernar0ian 7$8?= 'enga5uan strong link to strategic goals of an ena' ri!eria ,ri'er -ang 0a,a! organization 7M3i!a+ "###=) 0igunaan un!u 'enguur Ku!i,an !er&e(u! 0i!er5e'ahan iner5a : 0ala' (aha&a in0%ne&ia -ai!u a= Cuali!-+ 'eru,aan !inga! &e5auh iner5a ,ega3ai 'eru,aan (l% 'ana ,r%&e& a!au ha&il ,ela&anan (angunan ,en!ing 0ari &ua!u egia!an 'en0ea!i e&e',urnan %rgani&a&i 0an .a!%r6.a!%r -ang a!au 'en0ea!i !u5uan -ang 'ele!aan 0a&ar un!u iner5a 0ihara,an+ !inggi haru& 0ianali&i& %leh (=Cuan!i-+ 'eru,aan !inga! &e5auh %rgani&a&i) Karena &e!ia, %rgani&a&i 'ana 5u'lah -ang 0iha&ilan+ !i0a 0a,a! (ere'(ang 0engan &a!u /= Ti'ele&+ 'eru,aan !inga! &e5auh a!au 0ua u&aha in0i4i0u+ i!u a0alah 'ana &ua!u egia!an 0i&ele&aian u,a-a %le!i. 0ari &e'ua angg%!a ,a0a 3a!u -ang 0iehen0ai+ %rgani&a&i) Kiner5a a0alah 0engan 'e',erha!ian %r0ina&i 'ul!i0i'en&i u!a'a (er!u5uan un!u %u!,u! lain &er!a 3a!u -ang 'en/a,ai ha&il 0an 'e'ilii !er&e0ia un!u egia!an -ang lain+ hu(ungan -ang ua! 0engan !u5uan 0=*%&!6e.e/!i4ene&+ 'eru,aan &!ra!egi& %rgani&a&i 7M3i!a+ "###=) !inga! &e5auh 'ana ,engunan &u'(er 0a-a %rgani&a&i 7'anu&ia+ Penguuran iner5a 'eru,aan euangan+ !en%l%gi+ 'a!erial= ha&il 0ari &ua!u ,enilaian -ang 0i'a&i'alan un!u 'en/a,ai &i&!e'a!i 0an 0i0a&aran ,a0a ha&il !er!ingi+ a!au ,engurangan el%',% in0ia!%r iner5a erugian 0ari &e!ia, uni! ,engunan egia!an -ang (eru,a in0ia!%r6 &u'(er0a-a+ in0ia!%r 'a&uan+ eluaran+ ha&il+ e= Nee0 .%r &u,er4i&i%n+ 'eru,aan 'an.a!+ 0an 0a',a) Penilaian !inga! &e5auh 'ana &e%rang !er&e(u! !i0a !erle,a& 0ari ,r%&e& ,eer5a 0a,a! 'ela&anaan &ua!u -ang 'eru,aan egia!an .ung&i ,eer5an !an,a 'e'erluan 'eng%lah 'a&uan 'en5a0i ,enga3a&an &e%rang &u,er4i&%r eluaran a!au ,enilaian 0ala'
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
un!u 'en/egah !in0aan -ang Be(era,a &!an0ar0 ,enguuran urang 0inginan) -ang 0a,a! 0igunaan an!ara lain : .= Se!ia, in&!an&i 'e'ilii • Wa!u 7'eni!+ 5a'+ hari= &!an0ar06&!an0ar0 -ang !elah • Ju'lah -ang 0ier5aan a!au 0i(en!u %leh ,e'erin!ah &e(agai 0ila-ani !%la uur iner5a) • Ju'lah e&alahan A0a Be(era,a 5eni& &!an0ar • Ke/e,a!an er5a -ang 0igunaan 0i an!%r 0ala' 'enguur iner5a &!a. an!%r+ • Ke,ua&an 0ari -ang 0ila-ani+ 0an &e(again-a) an!ara lain : $)S!an0ar0 uan!i!a&+ 0in-a!aan Le(ih lan5u! Blan/har0 0ala' 0ala' &a!uan uni!+ 5u'lah+ 'eni! Ru- 7"##:><=+ 'en-a!aan 0ari ha&il er5an-a) (ah3a iner5a ,ega3ai ") S!an0ar0 uali!a&) Menen!uan 0i,engaruhi %leh !u5uh 4aria(el+ 'u!u &!an0ar0 0i an!%r le(ih -ai!u: A(ili!7Ke'a',uan=+ ru'i! 0ari,a0a 'enen!uan *lari!7Pe'aha'an=+ Hel, uan!i!a& &!an0ar0) S!an0ar0 7Duungan Organi&a&i=+ In/en!i4e uali!a& 0igunaan un!u uuran 7M%ri4a&i=+ E4alua!i%n 7U',an e!eli!ian 0an 0a,a! 0i!eri'a Bali=+ Vali0i!7Kea(&aha' ,ega3ai) *%n!%h 0ari &!an0ar0 Peer5aan=+ En4ir%n'en! 'u!u a0alah ,enen!uan 0ari 7Lingungan=) 5u'lah e&alahan -ang 0i,er(%lehan 0ari &e!ia, A0a,un .a!%r6.a!%r -ang ,enge!ian &ura!+ 5u'lah 'e'engaruhi iner5a 'enuru! e&alahan -ang 0i,er(%lehan 0ari G%le'an -ai!u : &e!ia, 'enge print e!ian 0engan $) Be(an er5a (erle(ihan ,rin!er) Terlalu (an-a ,eer5aan -ang >) S!an0ar0 0e&ri,!i.) S!an0ar0 haru& 0ier5aan+ 3a!u -ang 0e&ri,!i. !i0a 0i!en!uan %leh &inga! 0an ha',ir !an,a ,enguuran er5a) S!an0ar0 ini 0uungan) Dengan 'eninga!an 0igunaan un!u 'engi0en!i.ia&i ira'a+ %',le&i!a&+ 0an !un!unan ara!eri&!i 0e&ri,!i. -ang (i&a er5a+ (an-a ,ega3ai 'era&a 0i!eri'a 0ari area a!au %(5e 0i e3alahan) 0ala' &ua!u an!%r) *%n!%h Peninga!an (e(an er5a S!an0ar0 0e&ri,!i. a0alah 'engurangi 'a&a i&!iraha! -ang e/%/%an 3arna63arna -ang 0i(u!uhan un!u ,e'ulihan) 0igunaan 0ala' 'eran/ang Ha(i&n-a /a0angan energi 0an la-%u! an!%r+ ,era(%! an!%r+ 0a-a+ 0engan &en0irin-a era'ahan 0ala' 'ela-ani !a'u+ (er0a',a (uru e,a0a 'u!u e/%/%an 0ala' 'enggunaan er5a a!au iner5a ,ega3ai) ,aaian er5a+ 0an lainn-a) Penggunaan &!an0ar0 er5a ") Kurangn-a O!%n%'i Keharu&an (er!anggung 5a3a( 0i!u5uan un!u 'enguur uali!a& a!a& &ua!u ,eer5aan !e!a,i ha',ir 0an 5u'lah -ang 0ier5aan %leh !an,a ha un!u iu! 'e'iiran ,ega3ai &e&uai ,r%&e0ur ) /ara 'ela&anaan ,eer5aan !er&e(u!) Mana5er -ang !erlalu
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
/a',ur !angan 0ala' hal6hal e/il e&a'aan ,engala'an 'a&a lalu 'e'(ua! ,ara ,eer5a .ru&!a&i+ 0an &a'(ung ra&a -ang a,alagi (ila 'erea 'enge!ahui &e&ungguhn-a 0a,a! /ara er5a -ang le(ih (ai !e!a,i 'en-e'(uhan &i!ua&i &e'a/a' 0ihalangi %leh ,era!uran -ang ini) au) Ke(i5aan &e,er!i ini ?) Perlauan !i0a a0il 'engurangi ra&a !anggung 5a3a( Perlauan -ang !i0a &a'a elu3e&an+ 0an 'engha'(a! e,a0a !ia, %rang) Perlauan -ang in%4a&i) !i0a a0il 'elahiran e(en/ian+ >) I'(alan -ang !i0a 'e'ua&an a,aah arena !i0a a0iln-a (e&ar U,ah -ang !erlalu e/il un!u u,ah+ (e(an er5a -ang !i0a ,eer5aan le(ih (an-a) Ai(a! &a'a+ 0ia/uhann-a ,ern-a!aan ,engurangan !enaga er5a+ e(era!an+ a!au e(i5aan6 ,enun0aan enaian u,ah+ 0an e(i5aan -ang ar%gan) *e,a!n-a e/en0erungan (eralihn-a enaian ga5i 0an (%nu& ,ara hu(ungan er5a 'en5a0i er5a e&eu!i. ,un/a &e'en!ara u,ah %n!ra &er!a 0iurangin-a alangan (a3ah han-a nai &e0ii! !un5angan e&e5ah!eraan &e,er!i a!au !i0a &a'a &eali 0ana e&eha!an+ 'i&aln-a %rang 'en-e(a(an hilangn-a ehilangan ,enghara,an (ah3a e,er/a-aan %rang e,a0a ,ara ga5i 'erea 0a,a! 'eninga! ,engel%la ,eru&ahaan) &e5alan 0engan arir) I'(alan lain Ke(en/ian 5uga 0a,a! !er5a0i -ang hilang 'en-angu! e'%&i) ai(a! !i0a a0an-a ,er(in/angan Be(an er5a (erle(ihan -ang 5u5ur) Ai(a!n-a &ini&'e+ 0i!a'(ah !er(a!a&n-a 3e3enang alien&i+ &elain hilangn-a &e'anga! 0an !i0a !er5a'inn-a un!u 'ela&anaan 'i&i elang&ungan ,ee5aan (erai(a! ,eru&ahaan) hilangn-a eni'a!an (eer5a <) K%n.li nilai -ang &eharu&n-a a0a 0ala' Ke!i0a&e&uaian an!ara ,eer5aan) ,rin&i,6,rin&i, &e&e%rang 0an ) Hilangn-a &a'(ung ra&a !un!u!an ,eer5aan) Meninga!an i&%la&i 0ala' En!ah 'en0%r%ng ,ega3ai lingungan er5a) Hu(ungan (er(%h%ng un!u 'engha&ilan ,ri(a0i 'eru,aan ,erea! ala'i ,en5ualan+ 'ele3a!an ,r%&e0ur -ang 'e'unginan &e(uah !i' ,enga'anan agar ,eer5aan le(ih 'e'ilii iner5a !inggi) lea& &ele&ai+ a!au &enga5a Se(alin-a+ ,enuga&an -ang 'enggunaan !a!i 'enghalalan 0i%!a6%!aan 'enurunan &egala /ara agar 'a',u (er!ahan %'i!'en &e&e%rang !erha0a, 0ala' lingungan -ang &anga! e(erha&ilan !i') %',e!i!i.+ &e'ua ini (erai(a! Dengan 'era,uhan 'enurunn-a 'u!u '%ral 'erea) hu(ungan+ eni'a!an -ang Peer5aan -ang (er!en!angan !i'(ul 0ari ra&a e(er&a'aan 5uga 0engan nilai6nilai 'eni'(ulan (erurang) Bere'(angn-a ra&a 0e'%rali&a&i 0i alangan ,ara e!eru/ilan ini 0a,a! 'en5a0i ,eer5a+ &elain 'e'(ua! 'erea (i(i! %n.li+ &ealigu& 'enger%&i
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
'eraguan 'an.aa! ,eer5aan -ang 'erea la&anaan) Begi!u ,ula e&an 'erea e,a0a &l%gan6&l%gan 'ulu ,eru&ahaan (ila i!u (er!en!angan 0engan reali!a& er5a &ehari6hari) Menuru! Ri4ai hal -ang 'e'engaruhi iner5a ar-a3an 0a,a! 0i,engaruhi %leh 0ua .a!%r+ -ai!u : $) a!%r E&!ernal Si.a! ,engaruh ,eru(ahan e&!ernal /uu, (e&ar 0an &uli! 0i,eriraan+ arena .a!%r6.a!%r e&!ernal !i0a 0a,a! 0i%n!r%l %leh %rgani&a&i) a!%r e&!ernal -ang 'e'engaruhi iner5a ar-a3an an!ara lain : • Le!a Ge%gra.i& Dari &i&i ar-a3an+ lingungan ge%gra.i& 0a,a! 'e'engaruhi ,enghargaan ar-a3an -ang 'en-angu! hu(ungan 3a!u er5a+ 3a!u &enggang+ 5eni& !un5angan -ang 0i!a3aran %elh %rgani&a&i+ !inga! &!re& a!au 'a&alah ,ri(a0i -ang 'un/ul 0i !e',a! er5a) • E!%& Ker5a 0an E!ia Ker5a E!%& 0an e!ia er5a 'engga'(aran &ia, u'u' ar-a3an !erha0a, ,eer5aan) Pe'aha'an !erha0a, e!%& 0an e!ia er5a 0a,a! 'e'(an!u 'ana5e 0an &,e&iali& SDM 0ala' 'era'alan !i,e6!i,e SDM -ang 0i(u!uhan 0an -ang !er&e0ia un!u 'e'enuhi !u5uan6!u5uan ,eru&ahaan) Pa0a 0a&arn-a e!ia er5a ,erlu 0i'ilii %leh &e!ia, %rang+ ar!in-a &e!ia, %rang haru& 'e',un-ai ,an0angan (ah3a (eer5a 'eru,aan &ua!u hal -ang ,en!ing 0ala' !u5uan hi0u, 'erea) Merea 'e',un-ai %'i!'en -ang le(ih ua!
•
•
!erha0a, ,eru&ahaan 0an !u5uann-a) Kiner5a Pere%n%'ian Di!in5au 0ari a&,e SDM+ (an-a !ergan!ung ,a0a uali!a&+ e'a',uan+ e5u5uran+ 0an 0i&i,lin SDM) Selain i!u+ iner5a ,ere%n%'ian 'e'engaruhi e!er&e0iaan SDM &er!a e.e!i4i!a& ,ra!i& SDM !er!en!u) a!%r ini lang&ung 'e'engaruhi %n0i&i euangan ,eru&ahaan -ang 0a,a! 'enen!uan !inga! ,engeluaran+ !inga! ri&i%+ 0an ,ri%ri!a& in4e&!a&i+ 0an lain6lain) Huu'+ P%li!i+ 0an S%&ial Diliha! 0ari &i&i huu'+ 0ala' (en!u ,era!uran ,erun0ang6 un0angan+ &e,er!i -ang 'en-angu! ha /u!i+ 5a' er5a+ u,ah 'ini'u' regi%nal 0an ha 5a'inan &%&ial ar-a3an 0a,a! 'e'engaruhi ,eren/anaan e(u!uhan SDM &e'ain ru'i! 0an (ia&an-a !ia, ,era!uran -ang a0a han-a 'en-angu! e,en!ingan ar-a3an 0a,a! 'en-uli!an ,%&i&i ,eru&ahaan 0ala' 'eren/anaan e(u!uhan SDM -ang !e,a!) Dari &i&i ,%li!i+ ,eru&ahaan aan 'engala'i e&uli!an 0ala' (er(i&ni&) Khu&u&n-a 0ala' e,an&i u&ahan-a 5ia &!a(ili!a& ,%li!i &elalu !erganggu) Dengan 0e'iian+ ,a0a gilirann-a e&!a(ilan ,%li!i aan (er,engaruh ,a0a uali!a& ,eren/anaan e(u!uhan SDM -ang han0al) Ke'u0ian 0ari &egi &%&ial (u0a-a+ ,eru&ahaan ,un !i0a 5arang 'engala'i e&uli!an 0ala' ,eren/anaan SDM+ 'i&aln-a !i0a a0a -ang 'e'(an!ah 5ia un&ur
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
&%&ial (u0a-a 'a&-araa! (i&a 'e'(eri /iri ,er(e0aan e!%& er5a) ") a!%r In!ernal a!%r -ang (er,engaruh ,a0a ,eru(ahan %n0i&i in!ernal ,eru&ahaan 'eli,u!i ,eru(ahan %n0i&i ,eru&ahaan 0an ar-a3an+ -ang 0a,a! 0i5ela&an (eriu! ini: • Peru(ahan K%n0i&i Peru&ahaan K%n0i&i ,eru&ahaan -ang &eha! 0an urang &eha! 0iliha! 0ari &i&i e.i&ien&i aan (er,engaruh !erha0a, ,er'in!aan a!au e(u!uhan SDM) Se'ain !inggi e'a',uan ,eru&ahaan un!u 'elauan in4e&!a&i a!au e,an&i+ 'ain !inggi ,eluang ar-a3an 0a,a! 0ireru! a!au 0a,a! 'a&u e ,eru&ahaan !er&e(u!) Peren/anaan SDM aan &e'ain 'u0ah 0ilauan %leh ,eru&ahaan -ang &eha!) • Peru(ahan K%n0i&i Kar-a3an Peru(ahan %n0i&i ar-a3an -ang rela!i. 'u0ah 0iliha! a0alah 0ari &egi ,eilau+ ,engua&aan !en%l%gi+ raga' e(u!uhan ar-a3an+ !inga! eha0iran+ 0an ,er,u!aran ar-a3an -ang &e'uan-a i!u aan (er,engaruh ,a0a ,r%0u!i4i!a& er5a) Se0angan 'enuru! Ru-+ .a!%r -ang 'e'engaruhi lang&ung !erha0a, ,en/a,aian iner5a an!ara lain : $) Ten%l%gi+ 'eli,u!i !enaga er5a -ang 0igunaan un!u 'engha&ilan (arang a!au 5a&a -ang 0iha&ilan %rgani&a&i) ") Kuali!a& in,u! a!au 'a!erial -ang 0iha&ilan %leh %rgani&a&i >)Kuali!a& lingungan .i&i -ang 'eli,u!i e&ela'a!an er5a+ ,ena!aan ruangan+ 0an e(er&ihan)
) Bu0a-a %rgani&a&i &e(agai ,%la !ingah lau 0an ,%la er5a -ang a0a 0ala' %rgani&a&i -ang (er&angu!an) ?) Ke,e'i',inan &e(agai u,a-a un!u 'engen0alian angg%!a %rgani&a&i agar (i&a (eer5a &e&uai 0engan &!an0ar0 0an !u5uan %rgani&a&i) <) Pengel%laan &u'(er 0a-a 'anu&ia -ang !er0iri 0ari a&,e %',en&a&i+ i'(alan+ 0an ,r%'%&i lainn-a) Se%rang ar-a3an 0a,a! (eer5a 0enga (ai 5ia &e&uai 0engan e'a',uann-a+ 0an 0i0uung %leh %rang6%rang 0i &ei!arn-a) Un!u 'engha&ilan iner5a -ang (ai 0i,erluan ala! uur -ang 0a,a! 0i5a0ian &!an0ar0 ar-a3an 0ala' (eer5a) Dala' hal ini !er0a,a! (e(era,a hal -ang 'en5a0i a&,e 0ala' iner5a ar-a3an 'enuru! I4an/e4i/h -ai!u : $) Kuan!i!a& er5a 7%uantity of work = Hal ini (erai!an 0engan ha&il 5u'lah 4%lu'e er5a -ang 0a,a! 0i&ele&aian ar-a3an 0ala' %n0i&i n%r'al) ") Kuali!a& Ker5a 7%uality of work = Meli,u!i e!eli!ian+ era,ihan+ 0an e!e,a!an 0ala' (eer5a a!au &!an0ar0 'u!u -ang 0i!e!a,an) >) Penge!ahuan !en!ang ,eer5aan 7 &nowledge of $ob= Meli,u!i ,enge!ahuan -ang 5ela& !en!ang .a!%r6.a!%r -ang (erhu(ungan 0engan !anggung 5a3a( ,eer5aann-a) ) K uali!a& Per&%nal 7 Personal %ualities= Meli,u!i ,ena',ilan+ e,ri(a0ian+ &ia,+
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
e,e'i',inan+ in!egri!a&+ 0an e'a',uan &%&ial) ?) Ker5a&a'a 7'ooperation= Ker5a&a'a &e&a'a rean er5a -ai!u e'a',uan 0an einginan un!u (eer5a 0engan rean er5a+ a!a&an &er!a (a3ahan un!u 'en/a,ai !u5uan -ang !elah 0i!e!a,an) <) Da,a! 0i,er/a-a 7 Dependaility= Meli,u!i e&a0aran aura&i+ 'en5un5ung !inggi niali e5u5uran+ e0i&i,linan@!inga! eha0iran+ 0an &e(again-a) ) Ini&ia!i. 7 (nitiative= Ke&ungguhan 0ala' 'ela&anaan !uga& 0an !anggung 5a3a(+ 'eniga!an ha&il er5a &er!a 'e'ilii e(eranian un!u (eer5a &e/ara 'an0iri) Dala' (uun-a+ Ba/al 'en-e(u!an a0a (e(era,a hal -ang 0i,erluan ar-a3an un!u 'elauan ,eer5aann-a 0engan (ai a!au 0engan a!a lain 0a,a! 'eninga!an iner5a : $) Para ar-a3an ,erlu 'enge!ahui ,eer5aan a,a -ang 0ihara,an ") Para ar-a3an 'e'erluan u',an (ali -ang &,e&i.i 0an !era!ur !en!ang iner5an-a) >) Para ar-a3an ,erlu 'enger!i a,a 0an (agai'ana hu(ungan an!ara ,eer5aann-a 0an ,eer5aan %rang lain+ &a&aran uni! er5a 0an 'i&i e&eluruhan) ) Para ar-a3an ,erlu 'e'ainan ,eran a!i. 0ala' 'en0e.ini&ian ,eer5aann-a) ?)Para ar-a3an ,erlu !ahu (a!a& e3enangann-a) <)Para ar-a3an ,erlu 'en0a,a! e&e',a!an un!u 'enge'(angan eahlian) Se%rang ar-a3an -ang (ela5ar
(er(agai hal (aru 0an 'enera,ann-a 0ala' ,eer5aan aan le(ih 'ungin un!u (er!ahan ,a0a ,eer5aann-a 0an aan le(ih !er'%!i4a&i) Pen!ingn-a u,a-a ,eninga!an iner5a ar-a3an &anga! (er'an.aa! (agi %rgani&a&i arena aan (eri'(a& lang&ung ,a0a ,eninga!an iner5a %rgani&a&i 0an ,en/a,aian !u5uan %rgani&a&i) Be(an er5a PNS 0ia!ur 0ala' Pera!uran Men!eri Dala' Negeri 7Per'en0agri= N%) $" Tahun "##9 !en!ang Pe0%'an Anali&i& Be(an Ker5a 0i Lingungan De,ar!e'en Dala' Negeri 0an Pe'erin!ah Daerah) Be(an Ker5a 'eru,aan (e&aran ,eer5aan -ang haru& 0i,iul %leh &ua!u 5a(a!an@uni! %rgani&a&i 0an 'eru,aan ha&il ali an!ara 4%lu'e er5a 0an n%r'a 3a!u) Teni 'ana5e'en -ang 0ilauan a0alah 0engan anali&i& (e(an er5a un!u 'e',er%leh in.%r'a&i 'engenai !inga! e.e!i4i!a& 0an e.i&ien&i er5a %rgani&a&i (er0a&aran 4%lu'e er5a) Jia e'a',uan ,eer5a le(ih !inggi 0ari,a0a !un!u!an ,eer5aan+ aan 'un/ul ,era&aan (%&an) Na'un &e(alin-a+ 5ia e'a',uan ,eer5a le(ih ren0ah 0ari,a0a !un!u!an ,eer5aan+ 'aa aan 'un/ul elelahan -ang le(ih) Be(an er5a -ang 0i(e(anan e,a0a ar-a3an 0a,a! 0ia!eg%rian e0ala' !iga %n0i&i+ -ai!u : $) (e(an er5a -ang &e&uai &!an0ar+ ") (e(an er5a -ang !erlalu !inggi 7over capacity= 0an
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
>)(e(an er5a -ang !erlalu ren0ah 7under capacity=) Anali&i& (e(an er5a (er'an.aa! un!u (e(era,a hal+ -ai!u: $) Pena!aan@,en-e',urnaan &!ru!ur %rgani&a&i; ,enilaian ,re&!a&i er5a 5a(a!an 0an ,re&!a&i er5a uni!; ") Bahan ,en-e',urnaan &i&!e' 0an ,r%&e0ur er5a; >) Sarana ,eninga!an iner5a ele'(agaan; ) Pen-u&unan &!an0ar (e(an er5a 5a(a!an@ele'(agaan+ ,en-u&unan 0a.!ar &u&unan ar-a3an a!au (ahan ,ene!a,an e&el%ni&a&i 5a(a!an &!ru!ural; ?)Pen-u&unan ren/ana e(u!uhan ar-a3an &e/ara riil &e&uai 0engan (e(an er5a %rgani&a&i; <) Pr%gra' 'u!a&i ar-a3an 0ari uni! -ang (erle(ihan e uni! -ang eurangan; ,r%gra' ,r%'%&i ar-a3an; ) Re3ar0 an0 ,uni&h'en! !erha0a, uni! a!au ,e5a(a!; 9) Bahan ,en-e',urnaan ,r%gra' 0ila!; 0an 8) Bahan ,ene!a,an e(i5aan (agi ,i',inan 0ala' ranga ,eninga!an ,en0a-agunaan &u'(er 0a-a 'anu&ia) Anali&i& (e(an er5a 0ila&anaan ,a0a &e!ia, 5a(a!an -ang a0a 0ala' &a!uan er5a %rgani&a&i -ang (er!u5uan un!u 'enguur 0an 'enghi!ung (e(an er5a &e!ia, 5a(a!an@uni! er5a 0ala' ranga e.i&ien&i 0an e.e!i4i!a& ,ela&anaan !uga& 0an 'eninga!an a,a&i!a& %rgani&a&i -ang ,r%.e&i%nal+ !ran&,aran+ ,r%,%r&i%nal 0an ra&i%nal
&e(agai'ana 0ia!aur 0ala' ,a&al " Per'en0agri N%) $" Tahun "##9) Anali&i& (e(an er5a 0ilauan !erha0a, (e(era,a a&,e) Per!a'a+ n%r'a 3a!u 74aria(el !e!a,=) Wa!u -ang 0i,ergunaan un!u 'engha&ilan@'en-ele&aian ,r%0u@ha&il er5a a0alah rela!i. !e!a, &ehingga 'en5a0i 4aria(el !e!a, 0ala' ,ela&anaan anali&i& (e(an er5a) N%r'a 3a!u ,erlu 0i!e!a,an 0ala' S!an0ar N%r'a Wa!u Ker5a 0engan a&u'&i !i0a a0a ,eru(ahan -ang 'en-e(a(an n%r'a 3a!u !er&e(u! (eru(ah) Peru(ahan n%r'a 3a!u 0a,a! !er5a0i arena: ,eru(ahan e(i5aan; ,eru(ahan ,erala!an; ,eru(ahan Kuali!a& SDM; 0an ,eru(ahan %rgani&a&i+ &i&!e' 0an ,r%&e0ur) Ke0ua+ 4%lu'e er5a 74aria(el !i0a !e!a,=) V%lu'e er5a 0i,er%leh 0ari !arge! ,ela&anaan !uga& un!u 'e',er%leh ha&il er5a@,r%0u) Se!ia, 4%lu'e er5a -ang (er(e0a6(e0a an!ar uni!@5a(a!an 'eru,aan 4aria(el !i0a !e!a, 0ala' ,ela&anaan anali&i& (e(an er5a) Ke!iga+ 5a' er5a e.e!i.) Un!u 0a,a! 'elauan anali&i& (e(an er5a &e/ara (ai 0an (enar+ !erle(ih 0ahulu ,erlu 0i!e!a,an ala! uurn-a+ &ehingga ,ela&anaann-a 0a,a! 0ilauan &e/ara !ran&,aran) Ke!er(uaan@!ran&,aran&i ini &e(agai &ua!u &-ara! agar ,ela&anaan anali&i& (e(an er5a 0a,a! 0ila&anaan &e/ara %(-e!i.+ &ehingga la,%ran ha&il anali&i& (e(an er5a (enar6(enar
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
aura! 0an 0i,er!anggung5a3a(an)
0a,a!
ani (er0a&aran ,e'iiran (ah3a !i0a 'ungin 'anu&ia &e%rang 0iri 'enger5aan &egala 'a/a' ,eer5aan 0engan (ai) Se(a( (agai'ana,un 5uga e'a',uan &e!ia, %rang ,a&!i !er(a!a& 7real an0 .a/!ual 0i&!ri(u!i%n %. 3%r@D3= Oleh &e(a( i!u haru& a0a ,e'(agian er5a -ang n-a!a+ -ai!u (enar6(enar (er0a&aran Be(an Ker5a 7V%lu'e %. 3%r@VW=+ Uuran Ke'a',uan Ker5a 7S!an0ar0 Ra!e %. Per.%r'an/e@SP= 0an 3a!u 7!i'e@!= -ang !er&e0ia) Hal !er&e(u! 0a,a! 0i!uli&an 0ala' (en!u ru'u& &e(agai (eriu!:
V3 D3 F S, 2 !
Dala' Ke,u!u&an Pre&i0en N%'%r <9 Tahun $88? !elah 0i!en!uan 5a' er5a in&!an&i ,e'erin!ah > 5a' ># 'eni! ,er 'inggu+ (ai un!u -ang ? 7li'a= hari er5a a!au,un -ang < 7ena'= hari er5a &e&uai 0engan -ang 0i!e!a,an Ke,ala In&!an&i 'a&ing6'a&ing)
Pen%t%p Ban-a /ara -ang 0a,a! 0ilauan un!u 'eninga!an iner5a &ua!u in&!an&i ,e'erin!ahan) Selain !aa! e,a0a a!uran 0an &!an0ar0 -ang a0a+ &e(agai &e%rang ar-a3an
'e'ilii ha un!u 'en0a,a!an en-a'anan 0ala' (erer5a &er!a 'en0a,a! i'(alan -ang &e&uai 0engan ,eer5aan -ang 0ier5aann-a) In&!an&i ,e'erin!ah ,a&!in-a &u0ah 'enen!uan ,eer5aan -ang !e,a! (agi &e!ia, ar-a3an -ang a0a 0i in&!an&in-a &e&uai 0engan iner5a -ang 0i'ilii %leh 'a&ing6 'a&ing ar-a3an) Be(an er5a 'eru,aan &alah &a!u a&,e -ang 0a,a! 0igunaan 0ala' 'enguur iner5a ar-a3an -ang !en!un-a (e(an er5a !er&e(u! 'e'ilii in0ia!%r6in0ia!%r hu&u& &e,er!i 3a!u) Se%rang ar-a3an 0a,a! 0iuur &e(era,a !inggi iner5an-a 0engan 0i(eriann-a ,eer5aan -ang ha&iln-a 0ihi!ung 0ari (era,a la'an-a ar-a3an !er&e(u! 'enger5aan ,eer5aann-a) A,a(ila &e&uai !arge! a!au &!an0ar0 3a!u -ang !elah 0i!en!uan un!u 'enger5aan ,eer5aan i!u 'aa ar-a3an !er&e(u! /%/% un!u 'en0u0ui ,%&i&in-a &aa! i!u) Ti0a han-a 3a!u+ (an-a &eali in0ia!%r -ang 0a,a! 0igunaan un!u 'enguur iner5a &e%rang ar-a3an &e,er!i 0a,a! 0iliha! 0ari e!eli!iann-a+ e0i&i,linann-a -ang 0i0ala'n-a !er'a&u eha0iaran+ 0an lain6 lain) Menge!ahui iner5a ar-a3an &anga!lah ,en!ing (agi in&!an&i ,e'erin!ah &e(agai a/uan 'erea 0ala' 'eninga!an iner5a in&!an&in-a arena iner5a ar-a3an 'en/er'inan (ai (urun-a iner5a in&!an&i ,e'erin!ah !er&e(u!) Ja0i+ &e!ia, in&!an&i ,e'erin!ah haru& 'e',erha!ian iner5a
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah
ar-a3ann-a agar 'u0ah 0ala' 'en/a,ai !u5uan in&!an&in-a -ang e.e!i. 0an e.i&ien) &aftar P%sta!a
A((a&+Cai&ar 0an Sara a%%()"##8)E..e/! O. Lea0er&hi, De4el%,'en! %n E',l%-ee Per.%r'an/e In Pai&!an)Pai&!an E/%n%'i/ an0 S%/ial Re4ie3 # V%l) N%) " 3in!er "##8)Pai&!an:In&!i!u!e %. in.%r'a!i%n !e/hn%l%g-; *haniag%+Har'%n)"#$>)Mana5e 'en Kan!%r K%n!e',%rer)Ban0ung:A( ar Li'a& Pera&a; Da'a3i-an!i+En-)"##9)Per&e,&i Kar-a3an Te!a, N%n Mana5erial A!a& Hu(ungan An!ara Bu0a-a Organi&a&i Dengan Kiner5a Kar-a3an Pa0a PT Ban Dana'%n In0%ne&ia T() Jaar!a:Uni4er&i!a& In0%ne&ia; Khairani S%.-an+Diani)"#$>)Pengaru h Lingungan Ker5a Terha0a, Kiner5a Ker5a Kar-a3an BAPPEDA) Maliu&&aleh In0u&!rial Engineering J%urnal # V%l)" N%)$ A,ril "#$>)A/eh:Uni4er&i!a& Maliu&aleh;
Mar05%en+Marni)"#$>)Jurnal Peneli!ian Pengaruh Tun5angan Kiner5a Daerah 7TKD= Terha0a, Kiner5a Kar-a3an Pa0a Dina& Ke&eha!an Pr%4in&i G%r%n!al%)G%r%n!al%:Uni4e r&i!a& Negeri G%r%n!al% Na-la Ala3i-a 0)"#$>)Ke(i5aan Re'unera&i Kar-a3an Negeri Si,il7Anali&i& Ma!eri Mua!an Penen!uan Nilai 0an Kela& Ja(a!an 0ala' Pe'(erian Re'unera&i=) Jurnal Dina'ia Huu' # V%l) $> N%) " Mei "#$>) Pur3%er!% : Uni4er&i!a& Jen0eral S%e0ir'an Pur3%er!% Se0ar'a-an!i)"##8)Da&ar60a&ar Penge!ahuan !en!ang Mana5e'en Peran!%ran Sua!u Pengan!ar ) Ban0ung:Man0ar 'a5u
Li!era!ur Re4ie3 : Pengaruh Be(an Ker5a !erha0a, Kiner5a Pega3ai Di In&!an&i Pe'erin!ah