Buku Ajar Struktur dan Perkembangan Tumbuhan

BUKU AJAR

Disusun oleh: Neni Hasnunidah, S.Pd. , M.Si.

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS LAMPUNG 2012

i

PRAKATA

Syukur Alhamdulillah buku ajar Struktur dan Perkembangan Tumbuhan telah dapat diselesaikan. Buku ini disusun untuk para mahasiswa yang mengambil mata kuliah Struktur dan Perkembangan Tumbuhan di program studi Pendidikan Biologi jurusan Pendidikan MIPA Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Lampung. Dengan adanya buku ajar ini, diharapkan dapat membantu kelancaran pelaksanaan perkuliahan. Ucapan terima kasih penulis sampaikan kepada Dekan Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan, Ketua Jurusan Pendidikan MIPA dan Ketua Program Studi Pendidikan Biologi yang telah memberikan kesempatan dan fasilitas, sehingga penulisan diktat kuliah ini dapat diselesaikan. Buku ajar Struktur dan Perkembangan Tumbuhan ini bukan satu-satunya buku ajar yang dapat dibaca oleh mahasiswa dalam mengikuti kegiatan perkuliahan. Untuk dapat memahami hal-hal yang dihadapi selama perkuliahan berlangsung, para mahasiswa masih diharapkan pula mempelajari pustaka-pustaka yang berkaitan dengan mata kuliah Struktur dan Perkembangan Tumbuhan . Penulis menyadari bahwa buku ajar ini belum sempurna, sehingga kritik dan saran demi kesempurnaannya sangat diharapkan dari segala pihak. Demikian Buku ajar Struktur dan Perkembangan Tumbuhan ini dibuat, semoga dapat dimanfaatkan sebaikbaiknya bagi kemajuan pendidikan di Indonesia.

Bandar Lampung, Okober 2012 Penulis,

Neni Hasnunidah

ii

DAFTAR ISI

KULIT ....................................................................................................................... PRAKATA ..……………………..……………………………………………………........................ DAFTAR ISI ............................................................................................................. BAB I. STRUKTUR UMUM TUMBUHAN BERBIJI .……………………………................. A. Pendahuluan …………………………..…...……………………………………………..... B. Arti Penting Anatomi Tumbuhan .…………………………….…………………….... C. Struktur dan Perkembangan Tumbuhan Berbiji …………………………...…. D. Rangkuman ................................................................................................ E. Latihan ...................................................................................................... F. Rujukan....................................................................................................... BAB II. SEL TUMBUHAN …………………………………………….………………………………. A. Pendahuluan ............................................................................................. B. Struktur Sel Tumbuhan …………………………………………………………………. C. Dinding Sel ……………………………………….........................……………………… D. Protoplas .................................................................................................... E. Rangkuman ............................................................................................... F. Latihan ....................................................................................................... G. Rujukan....................................................................................................... BAB III. MERISTEM .……….…………………………..…….…………………….….................. A. Pendahuluan ………........………………………..........….………………………….……. B. Pengertian dan Sitologi Meristem …………...............………………………….…. C. Klasifikasi Meristem ……………………………...……………………………............... D. Diferensiasi ……………………………………………............................................... E. Tahapan Perkembangan Meristem Primer ............................................... F. Meristem Apikal .......................................................................................... G. Meristem Interkalar .................................................................................... H. Meristem Lateral ......................................................................................... I. Rangkuman ………………………………………..................................................... J. Latihan …………………………………..........………………………………….................. K. Rujukan………………………………………………………………….............................. BAB IV. PARENKIM, KOLENKIM, DAN SKLERENKIM.........…………………………… A. Pendahuluan …..………………………………..………………………………………..... B. Parenkim .…………………………………………...………………............................. C. Kolenkim .................................................................................................. D. Sklerenkim ………………………….........……………………………........................ E. Rangkuman .............................................................................................. F. Latihan .................................................................................................... G. Rujukan..................................................................................................... BAB V. EPIDERMIS DAN DERIVATNYA ................................................................ A. Pendahuluan .…………………………………………………………………………….... B. Struktur Epidermis ………………………………………………….…………............ C. Derivat Epidermis .................................................................................... D. Rangkuman ............................................................................................. E. Latihan ...................................................................................................

Halaman i ii ii 1 1 1 1 6 6 6 7 7 7 9 13 22 22 22 23 23 23 23 23 24 25 26 26 26 27 27 28 28 28 30 31 33 33 33 34 34 34 35 40 41

iii

F. Rujukan.................................................................................................... BAB VI. XILEM DAN FLOEM………………………………………...........................……… A. Pendahuluan ……………………………………………………......……………………. B. Xilem ......................................……………………………………………………….. C. Floem ..................................................................................................... D. Tipe Berkas Vaskuler ............................................................................ E. Rangkuman ............................................................................................ F. Latihan Soal ........................................................................................... G. Rujukan................................................................................................... BAB VII. STRUKTUR SEKRETORI ...………………………………................................ A. Pendahuluan ………………………………………………………….............……..... B. Struktur Sekretori Internal ……………………………...…………………………... C. Struktur Sekretori Eksternal ................................................................. D. Rangkuman ............................................................................................ E. Latihan Soal ........................................................................................... F. Rujukan.................................................................................................... BAB VIII. AKAR ..…………………………………........................................................... A. Pendahuluan ..…………………………………………………………………………..... B. Struktur Akar …………………………………………………………………................ C. Perkembangan Akar ............................................................................. D. Rangkuman ............................................................................................ E. Latihan .................................................................................................... F. Rujukan.................................................................................................... BAB IX. BATANG .................................................................................................. A. Pendahuluan ............................................................................................ B. Susunan Jaringan Pada Batang .............................................................. C. Perkembangan Batang ............................................................................ D. Jenis-Jenis Batang ................................................................................... E. Pertumbuhan Anomali Pada Batang ………………………………………………. F. Rangkuman............................................................................................... G. Latihan ..................................................................................................... H. Rujukan..................................................................................................... BAB X. DAUN ………………………………………………………………………………………….. A. Pendahuluan ............................................................................................ B. Susunan Jaringan Pada Daun ................................................................. C. Perkembangan Daun ............................................................................... D. Keragaman Struktur Daun ....................................................................... E. Rangkuman................................................................................................ F. Latihan ...................................................................................................... G. Rujukan..................................................................................................... BAB XI. ORGAN REPRODUKSI ............................................................................ A. Pendahuluan ............................................................................................ B. Bunga ........................................................................................................ C. Buah .......................................................................................................... D. Biji .............................................................................................................. E. Rangkuman............................................................................................... F. Latihan ..................................................................................................... G. Rujukan.....................................................................................................

41 42 42 42 45 47 48 48 48 49 49 49 51 54 54 54 55 55 55 58 63 64 64 65 65 65 68 71 75 76 76 76 77 77 77 78 80 82 82 82 83 83 83 87 91 97 98 98

iv

v