Ark rkiitektur ura ae Kompjutereve BAZA BA ZATT TE TEKN KNIKE IKE TE INF INFOR ORMA MATI TIKE KESS 2 Preg Pr egat atit itur ur ng nga: a: Dr Zh Zhilb ilber ertt Ta Tafa fa dh dhe e Kr Kren enar are e Pir Pireva eva
2
Permbajtja
Shtepiza
Organizimi Organ izimi Hard Harduerik uerik
Furn Fu rniz izue uesi si i rr rrym ymes es el elek ektr trike ike
Chipsetet
NB
SB
Komuni Kom unikim kimii i ko kompo mponen nentev teve e per permes mes BU BUS-e S-eve ve
2
Permbajtja
Shtepiza
Organizimi Organ izimi Hard Harduerik uerik
Furn Fu rniz izue uesi si i rr rrym ymes es el elek ektr trike ike
Chipsetet
NB
SB
Komuni Kom unikim kimii i ko kompo mponen nentev teve e per permes mes BU BUS-e S-eve ve
3
Anato An atomia mia e Kom Kompju pjuter terit it
Paisjet Dalese
Kabllot
Paisjet Hyrese
Paisjet Hyrese
4
Shtëpiza
Dy forma kryesore:
Tower
Desktop
5
Orga Or gan niz izim imii har ardu duer erik ik i ko kom mpju jute teriritt
Shtëpiza
Njësitë e zakonshme hyrëse/dalëse
Njësia furnizuese
Monitori
Pllaka (amë) - motherbo motherboard ard
Mausi dhe tastatura
Procesori + kuleri
Printeri dhe skeneri
RAM sllotet dhe RAM memorijet
Altoparlanta dhe mikrofoni.
Baset dhe interfejsat
Hard disku
Njesia DVD
Shtepiza dhe furnizuesit e energjise elektrike
Shtepiza ofron mbrojtje dhe përkrahje për komponentet e brendshme
Duhet të jetë e qëndrueshme, lehtë për tu servisuar dhe duhet të ketë vend të mjaftueshëm për zgjërim
Furnizuesi i energjisë elektrike
Konverton energjinë AC (Alternative Current) nga priza e murit në DC (DirectCurrent) me tension më të ulët
Duhet të ofroj energji të mjaftueshme për të gjitha pajisjet e instaluara dhe shtesat tjera të mevonshme.
6
7
Konceptet elektrike
Tensioni – është forca e nevojshme për zhvendosjen e elektroneve nëpërmes
qarkut elektrik.
Njesia matëse e tensionit është Volti (V)
Rryma – ë shtë sasia e elektroneve që kalojnë nëpërmes një qarku elektrik për
njësi të kohës.
Fuqia – ë shtë prodhimi i tensionit dhe rrymës
Njesia matëse e rrymës është Amperi (A) Njesia matëse e fuqisë është Vati (W)
Rezistenca – ë shtë pengesa e rrjedhës së elektroneve nëpërmes qarkut elektrik
Njesia matëse e rezistencës është Omi (Ω)
8
Ligji i Ohm-it
Ekziston një ekuacion i thjeshtë që ndërlidh njësitë bazike të energjisë elektrike.
Ky ekuacion definon se tensioni është barazi me prodhimin e intesitetit te rrymes (current) dhe rezistencës. Kjo njihet si ligji i Ohm-it. V = I*R
Në një sistem elektrik, fuqia (P) është barazi me prodhimin ne mes tensionit dhe Intesitetit te rrymes. P = V*I
9
Disa çështje elektrike
Përveç këtyre, nganjëherë haset edhe:
Frekuenca f [Hz], Kapaciteti C [F], etj.
Kompjuteri furnizohet nga tensioni i rrjetës (220V/120V AC, frekuencë 50 Hz).
Rëndësija e përtokëzimit.
Elektriciteti statik .
10
Furnizimi me rrymë (1)
Edhe pse merr vetëm rreth 5% përpjesë në çmimin e përgjithshëmm të kompjuterir, njësia furnizuese, sipas disa statistikave, shkakton rreth 30% të problemeve në kompjuter
Njësia e furnizimit (Power Supply Unit) bën shëndërrimin e rrymës alternative në atë njëkahëshe si dhe përshtatjen elektrike për tensione përkatëse të cilat përdoren në njësitë e kompjuterit.
Për shkak të ndryshimit të madh midis tensionit hyrës dhe tensioneve dalëse, lirohet nje sasi e konsiderueshme te nxehtësisë e cila nevojitet të ventilohet.
11
Furnizimi me rrymë (2)
Shpesh mund te degjoni edhe si : switching power supplies ose switching mode power supplies
Për këtë, njësia furnizuese përbëhet nga:
Shtëpiza me kabllo dhe ndërprerës.
Pllaka elektronike për konverzionin e tensionit.
Ventilatori.
12
Furnizimi me rrymë (3)
Qarkullimi i ajrit mund të ketë dy kahje:
Ajri të thithet nga jashtë dhe të qarkullojë nëpër brendësi deri në dalje tjetër. (Për këtë nevojiten filtra hyrës)
Ajri qitet kah jashtë nëpërmes të ventilatorit të PSU.(Mënyrë me standarde sepse e para kërkon mirëmbajtje të filterit si dhe, në rast të lirimit të sasisë më të madhe të nxehtësisë, nevoiten ventillatorë më të fuqishëm).
Tensionet standarde janë:
+3,3 V, +5 V , +12 V
Zakonisht 3,3 dhe 5 Volt perdoret per qarqet digjitale ndersa 12 V perdoret per ngritjen ne funksion te hard disk dhe sistemit ftohes
13
Furnizimi me rrymë (4)
Tensionet -5V dhe -12V sot kryesisht nuk përdoren.
Ata përdoren për disa verzione të vjetra të (ISA) slloteve si dhe në disa pllaka (të vjetra) për LAN kartela, për floppy drive dhe për porte serike.
Përveç tensioneve standarde, janë edhe tensionet: +5V_SB PG PS_ON
14
Furnizimi me rrymë (5)
+5V_SB (pini 9 vjollcë) – furnizon pllakën edhe kur kompjuteri është i fikur.
Ky tension furnizon qarqet për startimin e kompjuterit
Për këtë, edhe kur kompjuteri është i fikur, nëse nuk ekziston ndërprerësi, nevojitet të çkyçet kablli përpara intervenimit.
PS_ON – kur kompjuteri është i fikur, ky sinjal është i vendosur në 1(3,3 V ose 5
V).
Pasi të shtypet butoni për startim të kompjuterit, (ose kompjuteri të startohet nëpër LAN p.sh.) ky tension bie në 0 (0,8V) me ç rast inicohet njësia e furnizimit.
PG ose PWR_OK është sinjali i cili jep 5V pasi të stabilizohen të gjitha tensionet
dalëse nga njësia e furnizimit. Pas kësaj CPU del nga gjendja reset në gjendje të kyçur me ç rast fillon procesin e ekzekutimit të BIOS-it dhe ngritjen e sistemit.
15
Furnizimi me rrymë (6)
Në bazë të normave të Intelit, tensionet kryesorë, edhe në rast të ngarkesave më të mëdha, nuk duhet të ndryshojnë më tepër se 5% në krahasim me tensionet nominale.
Zakonisht jepet rryma maksimale e cila mund të durohet kur kjo rrymë zgjatë në kontinuitet dhe rryma maksimale e cila mund të durohet në interval kohorë më të shkurtër.
PSU janë zakonisht të fuqisë 500 W, ndërsa për servera edhe 1000 W.
Duhen të jenë të dimenzionuara për të furnizuar HDD, kartelat e ndryshme, etj.
16
Furnizimi me rryme (7)
Njësitë e furnizimit ATX zakonisht kanë 24 pina.
Këtu ekzistojnë të gjitha tensionet sikur se edhe në njësitë prej 20-pinash por ka më shumë dalje për tensione +5V dhe +12V (për shkak të numrit më të madh të kartelave).
Nganjëherë mund të ekzistojnë 4 pine të posaçme për +5V, +12V, +3,3V dhe për masë.
17
Furnizimi me rrymë (dhe i HDD prev.)
Pamje e furnizimit kryesorë dhe furnizimit të HDD (të vjetër)
18
Furnizimi me rrymë (SATA)
SATA furnizuesi dhe SATA adapteri (në rast se njësia e furnizimit nuk ka mjaft kyçje për SATA).
Shumica e SATA përdorë vetëm +5V dhe +12V.
19
Furnizimi me rrymë (CPU)
Për furnizimin e CPU përdoret rregullatori i tensionint i cili gjendet në pllakë.
Ky rregullatorë furnizohet zakonisht me tension +12V (për shkak të rrymës më të vogël)
CPU (Athlon, 1GHz) p.sh. mund të përdorë tensionin prej 1,8V me fuqi maksimale prej 65W.
Në këtë rast, sikur rregullatori të përdorë tensionin prej 5V, intenziteti i rrymës do të ishte 65/5=13A (me shfrytëzimin 100% të rregullatorit). Ky shfrytëzim është 80% => rryma edhe më e madhe...
20
Furnizimi me rrymë (CPU)
Për ta stabilizuar më tepër njësinë e furnizimit, Inteli ka futur edhe një kabllo të posaçme me 4 pine (2x12V dhe 2 masa)
21
Furnizimi me rrymë (CPU)
Disa pllaka përdorin disa rregullatorë të tensionit, me çrast përdorin dy konektorë 4-pinësh = 8 pine.
Adapterat në rast nevoje:
22
Furnizimi me rrymë (kartelat)
Kartelat fitojnë, në mënyrë standarde, me anë të kabllit kryesorë furnizues, fuqi maksimale prej 75W. Mirëpo, PCIe kartelat (grafike) sot kan nevojë për më tepër fuqi. Për këtë ekzistojnë konektora të posaçëm 6 pinësh apo 8 pinësh të cilit shtojnë edhe 75W apo 150W, respektivisht. Një kartelë grafike mund të ketë disa konektora. Mirëpo, nuk do të thotë se secili konektor duhet/mund të jetë i plotësuar. Mirëpo, kartela grafike realizon të ashtuquajturit sense sinjalet për të vërtetuar se sa sllota të furnizimit janë të mbushura dhe, në bazë të asaj, të kalibrojë efikasitetin / shfrytëzueshmërinë e saj.
23
Furnizimi me rrymë (kartelat)
Kujdes: kabllot furnizuese 8-pinëshe për kartelën grafike dhe ata për CPU janë të ngjajshëm
dhe me një forcë relativisht të vogël mund të instalohen gabimisht, me ç rast mund të vij deri te lidhja e shkurtër dhe prishja e pllakës, kartelës grafike apo njësisë së furnizimit.
24
25
Disa çështje në lidhje me zgjedhjen e PSU (1)
Duhet pasur parasyshë se disa sisteme mund të përdorin disa kartela grafike ku secila p.sh. mund të ketë nevojë për nga 300 W fuqi = 600 W.
Në këtë rast, po të kemi njësinë furnizuese me fuqi prej 750 W, do të mbetet vetëm 150 W për CPU, HDD, etj.
Disa procesorë përdorin fuqinë prej 120W...
Kështu që, dimenzionimi i fuqisë së njësisë së furnizimit duhet të bëhet në përputhmëri me nevojat, në këtë rast p.sh. Minimum 1000W.
26
Disa çështje në lidhje me zgjedhjen e PSU (2)
Nuk duhet blerë PSU njësitë nga më të lirat.
Nëse duhet të kemi gamer system, duhet zgjedhur PSU ku shkruan SLI (Scalable Link Interface) ready (standard i Nvidia për multiple kartela grafike në pllakë) i cili tregon qe PSU është mjaft e fuqishme dhe se ka mjaft konektorë për PCIe.
Numrin minimal të kabllove duhet zgjedhur sipas nevojave.
Poashtu, nëse shtëpiza është e formatit Big Tower, duhet zgjedhur që kabllot të jenë të gjatë.
Fuqinë duhet shikuar të jetë e koncentruar në daljet 12V. Pra, të ketë më tepër konektorë 4pinësh të 12V.
PSU të jetë në përputhmëri me specifikimin ATX 2.2 apo më tepër (për shkak të tolerancës së variacionit të tensionit)
27
Disa probleme në furnizim me rrymë
Nëntensioni (brownout, sag) - rënija e tensionit nën 20% të vlerës nominale.
Mund të shkaktojë bllokim të tastaturës, zë të çuditshëm nga hard disku (dhe humbje të dë dhënave), ose ngrirje të sistemit. Mbitensioni (Surge) – rritje e tensionit mbi 10% të vlerave nominale. P.sh. për shkak të ndezjes/fikjes së makinave në afërsi të kompjuterit. M und të shkurtojë jetën e kompjuterit. Goditje elektrike (Spike) – rritja e tensionit në vlerë prej më teper se 100% të vlerës nominale. Mund të shkaktohet nga rrëfetë apo nga punimet në rrjetën elektroenergjetike. Mund të shkaktojë probleme nga më të ndryshmet. UPS-sat mund të zvogëlojnë pasojat por jo edhe ta eliminojnë këtë dukuri. Interferenca (Noise) – ndikimet e valëve elektromagnetike të gjeneruara nga pajisjet e ndryshme (motorat) në afërsi. Ndikimi i kësaj dukurie në punën e kompjuterit është relativisht i vogël.
28
UPS - Uninterruptable Power Supply (1)
Është pajisje e cila duhet të sigurojë funksionim/fikje të rregullt të kompjuterit në raste të papritura të ndërprerjes me furnizim nga rrjeti elektroenergjetik si dhe në raste të mbitensioneve dhe nëntensioneve.
Teknikisht përmban 3 module kryesore:
AC/DC konvertorin
Baterinë
Invertorin
Gjatë funksionimit normal të kompjuterit, AC/DC bën shëndërrimin e rrymës alternative në njëkahëshe dhe bëhet mbushja e akumulatorit.
Pas rënijes së tensionit, invertori (lloj oshilatorit) bën shëndërrimin e energjisë DC në AC me të cilën kompjuteri vazhdon të punojë një kohë të caktuar.
29
UPS - Uninterruptable Power Supply (2)
Off-line – invertori punon sipas nevojës.
Switchim i ngadalshëm
On-line(countinues) – krejt kohën PC është i furnizuar nga bateria ndërsa aja
kontinualisht mbushet.
Dëmtim i shpejtë i baterisë
Punë kontinuale e ventilatorit - zhurmë
Punë kontinuale - eliminuar problemi i switchimit
Line-interactive (stand by) – gjatë punës normale furnizim nga AC, mirëpo
njëkohësisht furnizohet edhe bateria e cila është e lidhur në invertor por nuk harxhon (sepse invertori punon në “hap të zbrazët”
E përdorin shumica e PC-ve sot si dhe eshte dyfish me e lire
30
UPS - Uninterruptable Power Supply (3)
PSU ka efikasitetin rreth 70%.
Për këtë është e nevojshme të përcaktohet “fuqia virtuale” e UPS -it e cila
shprehet në VA.
Kështu, nëse komponentat e kompjuterit kanë gjithsejt fuqinë prej 300 W, nevojitet të merret UPS me fuqi virtuale prej 300/0,7 = 430 VA.
Për shkak të zgjerimeve të mëvonshme, sidoqoftë, është e mirë të merren UPS me fuqi më të mëdha se ata të përllogaritura.
31
UPS - Uninterruptable Power Supply (3)
Njësia Ah përcakton sa kohë zgjatë akumulatori nëse tërhiqet rryma e intensitetit të caktuar.
Kështu p.sh. kapaciteti i baterisë prej 4,5Ah mund të gjenerojë rrymë prej 4,5A për 1 orë.
Mirëpo, duke qenë se intensiteti i rrymës ndryshon në kohë dhe se invertorët poashtu nuk janë 100 % efikas, kohëzgjatja nuk mund të përcaktohet saktësisht.
Zakonisht UPS mban tensionin në një PC prej disa min. deri në 15 min.
Te UPS off-line, tensioni nuk ka formën e sinusoidës por anon pak kah drejtkëndëshi.
32
Pllaka ame
Është komponentë elektronike në të cilën lidhen të gjitha komponentat tjera të një kompjuteri.
.
Pjesët kryesore të pllakës janë:
Socket dhe sllotet (për CPU, për RAM, për kartela, etj.)
Portet (USB, VGA, audio porti , serik/paralel, PS/2, RJ-45 dhe RJ-11, etj.)
Magjistralat
33
“Form Factor”-et e Pllava Amë
Faktori i permasave te pllakës amë ka të bëjë me madhësinë dhe formën e pllakës.
Form faktori – forma e pllakës. Dominant i ashtuquajtri ATX (Advanced Technology eXtended)
Formati i pllakës duhet të jetë në përputhmëri me shtëpizën e kompjuterit
Ekzistojnë disa lloje të form factors.
AT – Advanced Technology
Micro-ATX – Smaller footprint of ATX
ATX – Advanced Technology Extended
LPX – Low-profile Extended
Mini-ATX – Smaller footprint of ATX
NLX – New Low-profile Extended
BTX – Balanced Technology Extended
34
35
Pllaka – komponentet baze (1)
Socket – përcakton tipin përkatës të procesorit i cili mund të instalohet në pllakë
BIOS – kryen funkcionet kryesore gjatë nisjes së kompjuterit.
Sllotet memorike – për RAM memorije.
PCI (Peripherial Component Interconnect)
AGP (Accelerated Graphic Port) – për kartela grafike, shpejtësi më të mëdha se PCI.
IDE (Integrated Drive Electronics) – për lidhjen e HDD, CD, etj.
CMOS baterija – për furnizimin e CMOS çipit
Modulet e integruara – zakonisht rrjeta, sound blaster, shpesh video etj.
SATA (Serial Advanced Technology Attachment)
Konektori i furnizimit, etj.
36
Pllaka – komponentet baze (2) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Socket Sllotet memorike Slloti PCI Express x16 Slloti PCI Express x1 Sllotet PCI SATA konektori IDE konektori ATX konektori për furnizim 24 pinësh ATX 12V Front panel konektori
Pllaka – elementet nga lart
37
38
Komunikimi ne mes komponenteve
Komunikimi ne mes komponenteve brenda pllakes ame, behen me ndihmen e BUS-eve (magjistralave).
Paketat e te dhenave(prej 8,16,32,64 ose me shume bit ne te njejten kohe) levizin ne menyre konstante ne mes CPU-se dhe komponenteve tjera si: RAM, hard disk, etc. Te gjitha keto transfere behen permes buseve.
Pllaka ame eshte e dizajnuar ne ate menyre qe buset/pathways paraqesin kanale te dhenave permes te cilave te gjitha komponentet nderlidhen ne mes veti.
39
Buset me kapacitete te ndryshme
Ne pllaken ame nuk kemi vetem nje lloj te bus-it
Mund te themi se sistemi i bus-eve eshte i ndar ne disa degezime ku disa pjese te kompjuterit punojne me nje kapacitet me te madh te te dhenave, ndersa pjesa tjeter me shume me pak kapacitet
Shembull: Tastatura, dergon vetem disa bite per sekond, ndersa RAM pranon dhe degon disa Gbps
Cka do te thote se ne nuk mund te konektojme edhe tastaturen edhe RAM-in ne te njejtin bus
40
Buset me kapacitete te ndryshme (2)
Dy BUS me kapacitete te ndryshme mund te konektohen nqs ne vendosim nje kontroller ne mes tyre
Zakonisht, nje kontroller i tille quhet BRIDGE (ure), pasi qe mund te kryen funksionin e ures nderlidhese ne mes dy sistemeve me trafik te ndryshem
I gjithe sistemi i buseve fillon prej CPU, aty ku ngarkesa (trafikut) eshte me e madhja, prej ketu mandej shperndahen jasht/brenda komponenteve te tjera
Afer CPUse, mund te hasim ne RAM e cila e ka mundesin e komunikimit deri ne disa miliarda bite per sekond (Gbps) prandaj nderlidhja ne mes CPU dhe RAM, eshte permes nje tipi te BUS-it qe quhet FSB (Frontside Bus)
Ndersa nderlidhja e CPUse me Cache behet permes Backside BUS
41
Buset me kapacitete te ndryshme (3)
Buset qe konektohen nga pllaka ame te pjeset periferike te kompjuterit quhen I/O buset te cilet gjithashtu menaxhohen nga kontrolleret
Prandaj, nje numer i kontrollereve nevoiten ne pllaken ame, pasi qe kemi tipe te ndryshme te paisjeve harduerike qe duhet te komunikojne ne mes veti
Shumica e funksioneve te ketyre kontrollereve operojne si grupe te perbashketa te nje chip-i (qark i integruar) me te madh.
42
Komunikimi midis komponentave të PC-së (2)
Duke e rritur numrin e pajisjeve të lidhura në magjistralë, performancat e sistemit degradojnë.
Për këtë sot përdoren sisteme të ndryshme me magjistrala të shumëfishta të vendosura në hierarki.
43
Llojet e Bus-eve
Data Bus Perbehet prej 8,16, ose 32 linjave paralele te sinjaleve
Control Bus Perbehet prej 4-10 linjave paralele te sinjaleve
Adress Bus Perbehet prej 16, 20, 24, or 32 linjave paralele te sinjaleve
44
Llojet e Bus-eve (2)
Busi i brendshëm - lidh CPU me memorije, (zakonisht) sistemin grafik dhe,
në anën tjetër, të gjitha komponentat tjera (shembull: ISA, EISA, PCI, AGP etj)
Busi i jashtëm (zgjerues) i cili lidhe pajisjet e jashtme – periferitë dhe sllotet
zgjeruese (Shembull: SCSI bus, GPIB etj)
Shumica e PC-ve kanë edhe buset lokale të cilit mundësojnë lidhjen direkte të ndonjë komponente me CPU. Këta base janë shumë të shpejtë.
Baset përdorin protokole të ndryshme të punës, zakonisht në master/slave principin.
Shembull 1: lidhjet në pllakë (1)
45
46
Arkitektura e Chipset-ve
Arkitektura me e perhapur e chipset-ve permbane dy qarqe te integruara, te quajtura North Bridge (ura veriore) dhe South Bridge (ura jugore)
NB dhe SB jane te kontektuar nga nje BUS i fuqishem, i cili quhet LINK Channel (kanali i nderlidhjes)
NB dhe SB ndajne ngarkesen e trafikut ne pllaken ame
47
Arkitektura e Chipset-ve (2)
Pasi qe te gjitha transferimit e te dhenave jane te menaxhuara nga dy chipsetet NB dhe SB, kjo bene qe chipseti te jete shume i rendesishem
Komponetnet individuale ne pllaken ame, si dhe chipsete te reja jane duke u zhvilluar ne menyre konstante
Chipset e definon limitin e frekuences se clock-it, gjeresin e bus-it etj
Kontrolli mbi Pllaken Ame
48
49
North Bridge (Ura e Veriut)
Eshte kontroller qe kontrollon rrjedhjen e te dhenave ne mes CPU dhe RAM, si dhe te porti AGP
NB ka nje heat sink (ftohes) qe ftohe chipin pasi qe pershkak te procesimit te madh te te dhenave arrin te nxehet shume shpejt
AGP eshte I/O porti perdoret per video kartat dhe eshte i nderlidhur ne menyre direkte me NB pershkak se duhet te jete sa me afer RAM-it, per dallim prej paisjeve tjera I/O qe kontrollohen nga SB
E njejta vlene edhe per PCI Express x16 port, i cili eshte version i zevendesimit te AGP ne pllakat e reja ame
50
South Bridge (Ura e Jugut)
Eshte kontroller qe kontrollon rrjedhjen e te dhenave prej/ne hard disk prej gjitha I/O paisjeve si dhe pastaj i vendos te dhenat ne ‘Link Channel’ e cila pastaj nderlidhet me NB
Fizikisht ndohet afer slloteve PCI
SouthBridge është më i ngadalshëm se NorthBridge.
SB është i lidhur me CPU nëpërmes NB.
Në këtë çip janë të lidhura komponentat tjera si: PCI kartelat, USB, çipin e zërit, SATA, etj.
51
Zeri, rrjeta dhe grafika ne chipsets
Zhvillimet e fundit i kane shtyre prodhuesit e chipset-eve te vendosin shume e me shume funksione ne chipset
Keto fuksione shtese jane tipike si:
Video Karta (e integruar ne north bridge)
Karta e zerit (ne south bridge)
Modemi (ne south bridge)
Rrejta dhe Firewire (ne south bridge)
52
Zgjedhja e pllakës
Pllaka mund të ketë më shumë apo më pak komponenta të integruara.
Përparësitë – pllaka është më e lirë Mangësitë – ndarje më e madhe e resurseve me CPU dhe RAM që ka si pasojë performanca më të dobëta Zgjidhja varet nga nevojat, p.sh. nëse është e paraparë për office përdoruesit, mund të përdoret edhe grafika e integruar.
Stabiliteti Sasia e slloteve dhe I/O komponentave. Garancioni Ekzistenca e manualit dhe konektorëve të nevojshëm. Disa prodhues të njohur: Asus, Gigabyte etj
Masat e sigurisë në punë me shtëpizën e hapur
Pluhuri mund të luaj rolin e izolatorit termik dhe të ndalojë ftohjen e duhur. Pluhuri mund të ketë edhe elemente përçuese me çrast mund të krijojë edhe lidhje të papëlqyeshme në pllakë. Tymi përmban elemente kimike të cilat mund të nxisin/përshpejtojnë korodimin e pjesëve të kompjuterit. Elementet në pllakë nuk duhet prekur me yndyrëra, etj. Kablli i furnizimit, në rast nevoje, duhet hekur më parë në anën e PC-së e pastaj nga priza. Elementet në pllakë nuk duhet prekur me duar të lagëta por, sipas mundësisë, me dorëza gume. Në punë me komponentat e kompjuterit duhet përdorur mbrojtësin nga elektriciteti statik.
53
