Adim Adim Kuran Dili

ADIM ADIM KUR'AN DİLİ Dr. Necla Yasdıman

(İKİNCİ BASKIYA) ÖNSÖZ Elinizdeki kitabın birinci baskısının kısa bir zamanda tükenmesi ve gelen yoğun talepler üzerine ikinci baskısının yapılması zarureti doğmuştur. Ulaşan haberlerden bu kitabın önceki baskısının önsözünde belirtilen şekilde kendi kendine çalışanların bulunduğunu ve onların belirtilen metod ile kitabı bitirdiklerinde başarıyı elde ettiklerini öğrenmiş olmamız bizi ziyadesiyle mutlu etmiştir. Öğrencilerimizin de istekleri doğrultusunda, bu yeni baskıya hem tek başına ve hem de topluca çalışma yapmak isteyenlere daha fazla katkı sağlayacağını umduğumuz bir takım ilâveler yapmış bulunuyoruz. Bu bağlamda, öncelikle birinci baskıdaki basım esnasında meydana gelen

hatalar giderilmeye çalışılmıştır. Yine, Arapça alfabedeki harflerin yazılış kuralları anlatılmıştır. Ayrıca, ayetlerde geçen kelimelerin anlamları verilmiş, gerekli görülen yerlerde de irabları (cümle içindeki gramer tahlilleri) yapılmıştır. İlâveten, Fâtihâ, Yâsin, Tebâreke, Nebe, Bakara Sûresi’nin son iki ayeti (Âmenerrasûlü), Âyet’ülKürsî, Kıyâme, Fecr Sûresi ve aşağısı, namaz sureleri olarak bilinen kısa sûreler de dâhil olmak üzere Kur’an’dan en fazla okunan sûreler tek tek kelime anlamlarını vermek suretiyle kitabın sonunda kaydedilmiştir. Birinci baskının önsözünde de belirtiğimiz gibi, Arapça gramer kitaplarında genellikle sarf nahiv şeklinde sınıflandırma yapılarak, konu bütünlüğünü sağlama düşüncesiyle henüz gramer kuralları anlatılmamış metinler zamanından önce verilmekte, bu durum ise Arapça’da belirli bir seviyesi olmayan okuyucuya hitap etmemektedir. Diğer taraftan, takip edilen bu metod Arapça’ya yeni başlayanları umutsuzluğa sürüklemekte, çoğunlukla da onların Arapça öğrenme heveslerini kırmaktadır. Biz bu durumu gözönünde tutarak, nevi şahsına münhasır bir metod olmak üzere adım adım cümle kuruluşuna götüren yeni bir metodu ortaya koymaya çalıştık. Bunu yaparken, şu anda

Arap ülkelerinin orta okul ve liselerinde okutulan gramer kitapları ve Arap dünyasında yayınlanmış olan bibliyografyada bir kısmını zikrettiğimiz, pekçok kitap üzerinde araştırmalarda bulunduk. Bu kitaplardan yeri geldikçe alıntılar ve tercümeler yaptık. Tercümede Türkçe’nin bizim konuştuğumuz kendine has güzel yapısını değil, kelime kelime anlaşılsın diye söz konusu arapça cümlenin birebir (motamot) çevirisini esas aldık. Ayet mealleri için ise, bibliyografyada kullanılan mealleri tercih ettik. Bununla birlikte, biz esas olarak dersleri işlerken metin bütünlüğünü değil, onun yerine dersin anlaşılmasını hedefledik. Konuların sonunda yer alan bol cümle örnekleri, yine konuyla ilgili ayetler ve ayrıca alıştırmalarla bilgilerin pekiştirilmesini sağlamaya çalıştık. Bu kitapta tüm gramer konularını kapsayacak şekilde 1300’e yakın ayet incelenmiş, böylece geriye kalan tüm Kur’an âyetlerinin de anlaşılmasına zemin hazırlanmaya çalışılmıştır. Kitaptaki ayetler yaşantımız boyunca hep hatırlanması ve rehber alınması gereken ayetler arasından özenle seçilmiştir. Aslında bu kitabın öğrenci tarafından daha büyük bir ilgi ile takip edilebilmesi için resim vb. şeyler

ilâve edilebilir, boyutları da küçültülebilirdi. Fakat o takdirde kitabın hacmi yedi sekiz cilde ulaşacak; bu durumda ise maliyetler artacak ve okuyucunun alım gücü zorlanacaktı. Bu nedenle, kitap çok yoğun bilgi içermesine karşın tek ciltten oluşmuş bulunmaktadır. Yine de, ileride bu kitabı bölümler halinde, yardımcı kitap ve CD ilâvesiyle çıkartmak gibi bir arzumuz bulunmaktadır. Arkasından da Allah izin verirse, halen üzerinde çalıştığımız baştan sona tüm Kur’ân kelimelerinin mana ve gramatik olarak incelendiği bir başka eseri yayınlamayı düşünüyoruz. Sonuçta, bu kitabı alıştırmalarını yapmak suretiyle tamamiyle çalışan bir kimse, bir en fazla iki senede, yaklaşık olarak beş bin kelime öğrenecektir. Bu durumda da, Arapça yazılmış kitapları, dergileri, gazeteleri genel olarak anlayabilecek, bilemediği kelimeleri de sözlükten bakmak suretiyle, tercümeler yapabilecektir. Diğer taraftan, Arapça yayınları dinlemek ve imkân buldukça Arapça konuşan kimselerle pratik yapmak suretiyle de kendisini ifade edecek kadar Arapça konuşabilecektir. Çalışmak bizden, yardım Allah’tandır...

Dr. Neclâ Yasdıman Şubat 2003 İZMİR

(ÜÇÜNCÜ BASKIYA) ÖNSÖZ İkinci baskının üzerinden bir sene dolmadan üçüncü baskının yapılması önce Rabbin lütfuyla... Sonra da Türk insanının O yüceler Yücesi’nin insanlığa gönderdiği mektubu olan Kur’ân’ı aslındaki sırlarıyla öğrenme gayretindendir. Bu bir kitabı çalışmakla hem Allah’ın kitabını anlamaya, hem konuşmaya başlıyorsak doğrusu bu, ucunda böylesine kocaman nimetler bulunduğu için az bir çabadır. Maliyet açısından herkes alabilsin diye yine tek ciltte topladık. Arzu eden arkadaşlar kitablarını aldıktan sonra bir ya da taşınması kolay olsun diye iki cilt halinde ciltletebilirler. Gönül dolusu dua ve başarılar... Dr. Neclâ Yasdıman Şubat 2004 İZMİR

(DÖRDÜNCÜ BASKIYA) ÖNSÖZ Sevgili okurlarımızın isteği ve Rabbimizin izni ile kitabın CD’sini çıkarmayı bizlere nasip eden O yüceler Yücesi Allah’a hamdolsun… Dr. Neclâ Yasdıman İzmir İl Müftülüğü Merkez Vâizesi Kasım 2004 İZMİR

Dinlemek için Tıklayınız :

ALLAH VE RASÛLÛ’NÜN KUR’ÂN’I (ANLAYARAK) OKUMANIN FAZİLETİNE İLİŞKİN BİRKAÇ MESAJI ... ‫ُﻗﻞْ ھَﻞْ ﯾَﺴْﺘَﻮِي اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮنَ وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ َﯾﻌْﻠَﻤُﻮنَ إِﻧﱠﻤَﺎ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ أُوﻟُﻮا‬ ‫ب‬ ِ ‫اﻟْﺄَﻟْﺒَﺎ‬ (39/ZÜMER, 9). ... De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri (bunları) hakkıyla düşünür. ...ِ‫اﻟْﻘُﺮْآنَ ﺗَﺮْﺗِﯿﻼً وَرَﺗﱢﻞ‬ (73/MÜZZEMMİL, 4). ... Kur’ân’ı açık açık güzelce (düşünüp anlayarak ağır ağır tertîl üzere) oku... ‫ﻋَﻦْ ﻋُﺜْﻤﺎَنَ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْ ُﮫ‬: ‫ﻗﺎلَ )ص(أنﱠ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱠ‬: َ‫ﺧَﯿْﺮُﻛُﻢْ ﻣَﻦْ ﺗَﻌَﻠﱠﻢ‬ ُ‫ن وَﻋَﻠﱠ َﻤﮫ‬ َ ‫اﻟْﻘُﺮآ‬. Hz. Osman (r.a.) ’dan rivâyet edildiğine göre: “Resûlullah (a.s.) buyurdular ki: “Sizin en hayırlınız Kur'ân'ı Kerim'i öğrenen ve öğretendir.”[1]

ُ‫ﻋَﻦْ أَﺑِﻲ ھُﺮَﯾْﺮَةَ رَﺿِﻲَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ِ‫ﻗﺎلَ )ص(أنﱠ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّﮫ‬: ّ‫ت اﻟﻠ‬ ِ ‫ﮫِ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ ﯾَﺘْﻠُﻮنَ ﻛِﺘَﺎبَ اﻟﻠّﮫِ ﻣَﺎ اﺟْﺘَﻤَﻊَ ﻗَﻮْمٌ ﻓِﻲ ﺑﯿْﺖٍ ﻣِﻦْ ﺑُﯿُﻮ‬ ،ُ‫ وَﻏَﺸِﯿَﺘْﮭُﻢُ اﻟﺮﱠﺣْ َﻤﺔ‬،ُ‫وَﯾَﺘَﺪَارَﺳُﻮﻧَﮫُ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ إِﻻﱠ ﻧَﺰَﻟَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟﺴﱠﻜِﯿﻨَﺔ‬ ُ‫ وَذَﻛَﺮَھُﻢُ اﻟﻠّﮫُ ﻓِﯿﻤَﻦْ ﻋِﻨْ َﺪه‬،ُ‫وَﺣَﻔّﺘْﮭُﻢُ اﻟْﻤَﻼَ ِﺋﻜَﺔ‬. Ebu Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Resûlullah (a.s.) buyurdular ki: “Bir grup, Kitâbullah'ı okuyup ondan ders almak üzere Allah'ın evlerinden birinde bir araya gelecek olsalar, mutlaka üzerlerine sekinet (huzur, ferahlık) iner ve onları Allah'ın rahmeti bürür. Melekler de kanatlarıyla sararlar. Allah onları, yanında bulunan (yüce) cemaatte anar”[2] ‫ﻋَﻦْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮭﺎَ ﻗﺎﻟﺖ‬: َ‫ﻗﺎَل‬: ِ‫)ص(رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬: ‫اَﻟْﻤَﺎھِﺮُ ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْآنِ ﻣَﻊَ اﻟﺴﱠﻔَﺮَةِ اﻟْﻜِﺮامِ اﻟْﺒَﺮَرَةِ وَاﻟﱠﺬِى ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﻘُﺮآنَ وَﯾَﺘَﺘَﻌْﺘَ ُﻊ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﻓِﯿﮫِ وَھُﻮَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ﺷَﺎقﱞ َﻟﮫُ أﺟْﺮَا‬. Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor: "Resûlullah (a.s.) şöyle buyurdu: “Kur'ân'da mâhir olan (hıfzını ve okuyuşunu güzel yapan), Sefere denilen kerîm ve mutî meleklerle

berâber olacaktır. Kur'ân'ı kekeleyerek zorlukla okuyana iki sevap vardır.”[3] ¯¯ KUR’ÂN HARFLERİNİN YAZILIŞ ŞEKİLLERİ Yazarak öğrenmek konuları daha iyi anlayabilmek için en iyi öğrenme metodudur. Bunun için de önce Arapça yazmayı bilmek zorundayız. Aşağıdaki yazılış tarzları dikkatle incelenip aynısı birkaç defa yazılarak tatbik edildiği takdirde, Kur’ân okumayı az da olsa bilen herkes yazmayı da öğrenecektir. Baştan acemice de olsa, konuları işlerken hem yazmamız hem de Kur’ân ve diğer metinleri okumamız hızlanacaktır. HARFLERİN TEK OLARAK, BAŞTA, ORTADA VE SONDA YAZILIŞLARI a) Harfler kelime içinde birbirine bitiştirilerek yazıldıkları için başta, ortada ve sonda yazılış şekillerinde kısmen değişiklikler olur. Arapça yazılış kaidelerine göre altı harf kendinden önce gelen harflere bitişirler. Fakat kendinden sonraki harfle birleşmeyip ayrı yazılırlar. Bunlar ‫ز ر ذ د و ا‬ harfleridir. Kelime içindeki örnekleri şöyledir:

‫‪Başta‬‬ ‫‪Ortada‬‬ ‫‪Sonda‬‬ ‫]‪Elif[4‬‬

‫ءأا‬ ‫اَلْ‬ ‫ﻞ‬ ‫أَ َﻛ َ‬ ‫ل‬ ‫ﺳَﺄ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺳُ ِﺌ َ‬ ‫ﺑَﺪََأ‬ ‫ﻗَﺮََأ‬

‫ل‬ ‫]‪[5‬ﻗَﺎ َ‬ ‫ﺟﺎَ َء‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺘ َﺎ‬ ‫ﻓَﻮاَﻛِ َﮫ‬ ‫ﺳَﻤِﻌْﻨَﺎ‬ ‫َوﺟَﺪْﻧَﺎ‬ ‫‪Vâv‬‬ ‫و‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺟ َ‬ ‫وَ َ‬

‫ﺐ‬ ‫وُ ِھ َ‬ ‫ﺳ َﻮ َد‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫رُ ِو َ‬ ‫ﻏَ َﺰ َو‬ ‫وَھُ َﻮ‬ ‫‪Dal‬‬ ‫د‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺧَ‬ ‫َد َ‬ ‫دُﻓِ َﻊ‬ ‫ﻋَﺪَ َم‬ ‫ل‬ ‫ﻋُ ِﺪ َ‬ ‫ﺠﺪُ‬ ‫َﯾ ِ‬ ‫وُِﻟ َﺪ‬ ‫‪Zel‬‬ ‫ذ‬ ‫ﺐ‬ ‫ذَ َھ َ‬ ‫ذُﻛِ َﺮ‬ ‫ب‬ ‫ﻛَ َﺬ َ‬ ‫ﻧَﺬَ َر‬ ‫َﻟ َﻮ َذ‬ ‫ﺧ َﺬ‬ ‫أُ ِ‬ ‫‪Rı‬‬ ‫ر‬ ‫رُﻣِ َﺰ‬

‫ﺐ‬ َ ‫رَ ِﻛ‬ ‫ض‬ َ ِ‫ﻋُﺮ‬ ‫ﺑَﺮَ َد‬ ‫ذَﻛَ َﺮ‬ ‫َﺑﺼَ َﺮ‬ Ze ‫ز‬ ‫ع‬ َ ‫زَ َر‬ ‫ﻖ‬ َ ِ‫زُﻟ‬ ‫ن‬ َ َ‫وَز‬ ‫ق‬ َ ِ‫رُز‬ ‫رَﻣَ َﺰ‬ ‫ﻛَﻨَ َﺰ‬

b) Bu altı harfin geriye kalanı kendinden sonraki harfe birleştirilerek yazılır. Toplu halde yazılış örnekleri şöyledir:

Sonda Ortada Başta

‫ﺐ‬ ‫ﻛَﺘَ َ‬ ‫ب‬ ‫ﺷَ ِﺮ َ‬ ‫ﻖ‬ ‫ﺳَﺒَ َ‬ ‫ﻛَﺒُ َﺮ‬ ‫ﺑَﺪََأ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻄَ‬ ‫ﺑَ َ‬ ‫ببب‬ ‫ب‬ ‫‪Be‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻧَﺒَ َ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺳَ َﻜ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛُﺘِ َ‬ ‫ﻒ‬ ‫ھَﺘَ َ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺗَﻠِ َ‬ ‫ك‬ ‫ﺗَ َﺮ َ‬ ‫تتت‬ ‫ت‬ ‫‪Te‬‬ ‫ﺚ‬ ‫ﺑَﻌَ َ‬ ‫ث‬ ‫ﺣَ َﺪ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣُﺜِ َ‬

‫ﺐ‬ ‫وَ َﺛ َ‬ ‫ب‬ ‫َﺛ َﻮ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫َﺛﻘُ َ‬ ‫ثثث‬ ‫ث‬ ‫‪Se‬‬ ‫ج‬ ‫ﺧَ َﺮ َ‬ ‫ﺞ‬ ‫ﻓَﻠِ َ‬ ‫َرﺟَ َﻊ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺠَ‬ ‫ﺧَ ِ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺟَ َﻌ َ‬ ‫ﺢ‬ ‫ﺟَﻨَ َ‬ ‫ججج‬ ‫ج‬ ‫‪Cim‬‬ ‫ﺢ‬ ‫ﻓَﻠَ َ‬ ‫ﺢ‬ ‫ذُﺑِ َ‬ ‫ﺤ َﺪ‬ ‫ﺟَ‬ ‫َ‬ ‫َﻟﺤِ َﻢ‬ ‫ﻆ‬ ‫ﺣﻔِ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺴ َ‬ ‫ﺣَ ِ‬ ‫ححح‬ ‫ح‬ ‫‪Ha‬‬

‫ﺦ‬ ‫وَﺑَ َ‬ ‫ﺦ‬ ‫ﻃَﺒَ َ‬ ‫ﺧ َﺬ‬ ‫أُ ِ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺨَ‬ ‫َﺑ ِ‬ ‫ج‬ ‫ﺧَ َﺮ َ‬ ‫ﻖ‬ ‫ﺧَﻠَ َ‬ ‫خخخ‬ ‫خ‬ ‫‪Hı‬‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻋَﺒَ َ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﺑَﺌِ َ‬ ‫ﺴ َﺮ‬ ‫ﺧُ ِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺴ َ‬ ‫ﺣَ ِ‬ ‫ﺠ َﺪ‬ ‫ﺳَ‬ ‫َ‬ ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ ‫سسس‬ ‫س‬ ‫‪Sin‬‬ ‫ﻏﺶﱠ‬ ‫َ‬ ‫ش‬ ‫ﻓَﺮَ َ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺧَﺸِ َ‬ ‫ﻂ‬ ‫ﻧَﺸَ َ‬ ‫ﺷَﮭِ َﺪ‬ ‫ﺷَﺘَ َﻢ‬ ‫ششش‬

‫ش‬ ‫‪Şın‬‬ ‫ﯾَﻘُﺺﱡ‬ ‫ﺺ‬ ‫َﻧﻘَ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺻَ‬ ‫وَ َ‬ ‫ﻧُﺼِ َﺮ‬ ‫ﺻَﻤَ َﺪ‬ ‫ﺢ‬ ‫ﺻَﺒَ َ‬ ‫صصص‬ ‫ص‬ ‫‪Sad‬‬ ‫ض‬ ‫ﻣَﺮِ َ‬ ‫ﺾ‬ ‫ﺑَﻐُ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻀَ‬ ‫ﻓُ ِ‬ ‫ﻀ َﺮ‬ ‫ﺣ َ‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫ﺿَ َﺮ َ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﺿﺤِ َ‬ ‫َ‬ ‫ضضض‬ ‫ض‬ ‫‪Dat‬‬ ‫ﻂ‬ ‫ﻧُﺸِ َ‬ ‫ﻂ‬ ‫ﺑَﺴَ َ‬ ‫ﻗُﻄِ َﻊ‬ ‫ﻟَﻄَ َﻢ‬

‫ﺲ‬ ‫ﻃُﻤِ َ‬ ‫ﻃَﻠَ َﻊ‬ ‫ططط‬ ‫ط‬ ‫‪Tı‬‬ ‫ﻆ‬ ‫ﺣُﻔِ َ‬ ‫ﻆ‬ ‫ﻏَﻠِ َ‬ ‫ﻋَﻈُ َﻢ‬ ‫ﻈ َﺮ‬ ‫ﻧَ َ‬ ‫ﻇُ ِﻔ َﺮ‬ ‫ﻇَﻠَ َﻢ‬ ‫ظظظ‬ ‫ظ‬ ‫‪Zı‬‬ ‫رُﻓِ َﻊ‬ ‫َوﻗَ َﻊ‬ ‫ﺑَﻌُ َﺪ‬ ‫ﻃَﻌِ َﻢ‬ ‫ف‬ ‫ﻋَ َﺮ َ‬ ‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ ‫ععع‬ ‫ع‬ ‫‪Ayn‬‬ ‫دُﻣِ َﻎ‬

‫ﺑََﻠ َﻎ‬ ‫رَﻏَ َﺪ‬ ‫ﺑَﻐَ َﺮ‬ ‫ق‬ ‫ﻏَﺮَ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻏُِﻠ َ‬ ‫غغغ‬ ‫غ‬ ‫‪Gayn‬‬ ‫ﻒ‬ ‫ﺧُ ِﺘ َ‬ ‫ف‬ ‫ﻋَ َﺮ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻗُ ِﻔ َ‬ ‫ﻖ‬ ‫ﺷﻔِ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻓَﮭِ َﻢ‬ ‫ﺢ‬ ‫ﻓَﺘَ َ‬ ‫ففف‬ ‫ف‬ ‫‪Fe‬‬ ‫ﻖ‬ ‫ﺧُﻠِ َ‬ ‫ق‬ ‫رُزِ َ‬ ‫ﻲ‬ ‫َﺑﻘِ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫َو َﻗ َ‬ ‫ﻗَ َﺪ َر‬ ‫ﻗَﺴَ َﻢ‬ ‫ققق‬ ‫ق‬

‫‪Kaf‬‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻣََﻠ َ‬ ‫ك‬ ‫ﻋَ َﺪ َ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻋَﻜَ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫رَ ِﻛ َ‬ ‫ب‬ ‫ﻛُ ِﺬ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛَﺘَ َ‬ ‫ككك‬ ‫ك‬ ‫‪Kef‬‬ ‫ل‬ ‫ﻧَﺰَ َ‬ ‫ﻞ‬ ‫أَ َﻣ َ‬ ‫ﻃَﻠَ َﻊ‬ ‫وُِﻟ َﺪ‬ ‫ﻟَﻤَ َﻊ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻟَ ِﻌ َ‬ ‫للل‬ ‫ل‬ ‫‪Lâm‬‬ ‫َﻟﺄَ َم‬ ‫دَھِ َﻢ‬ ‫أَﺳْ َﻤﺮُ‬ ‫ﺟَﻤَ َﻊ‬ ‫ج‬ ‫ﻣَ َﺮ َ‬

‫ح‬ ‫ﻣَ َﺰ َ‬ ‫ممم‬ ‫م‬ ‫‪Mim‬‬ ‫ﻦ‬ ‫أَﻣِ َ‬ ‫ن‬ ‫وَزَ َ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻛَﻨَ َ‬ ‫ﻣَ َﻨ َﻎ‬ ‫ع‬ ‫ﻧُ ِﺰ َ‬ ‫ﻧَﺪِ َم‬ ‫ننن‬ ‫ن‬ ‫‪Nun‬‬ ‫ﯾَ َﺪهُ‬ ‫ﺗَﻠِ َﮫ‬ ‫ﺟَﮭَ َﺪ‬ ‫ﻇَ َﮭ َﺮ‬ ‫ھَﺪَى‬ ‫ﺠَﺄ‬ ‫َھ َ‬ ‫ههه‬ ‫ه‬ ‫‪He‬‬ ‫اَيﱡ‬ ‫ﻲ‬ ‫دَﻋِ َ‬

‫ﺑَ َﯿ َﻊ‬ ‫ﻛَﯿَ َﺪ‬ ُ‫ﺠﺪ‬ ِ ‫َﯾ‬ ُ‫ﯾَﻜَﺎد‬ ‫ييي‬ ‫ي‬ Ye

HEMZENİN YAZILIŞI Diğer harflerden farklı olarak hemzenin başta, ortada ve sonda yazılışında bazı kurallar vardır. Elif’in harekeli şekline hemze denir. Bazen hemzeyi eliften ayırt etmek için elifin üzerine veya altına ُ‫ أَ إِ أ‬şeklinde ‫ ء‬işareti konur. Hemze’nin başta yazılışı: Hemzenin harekesi fetha ya da zamme ise elifin üstüne, kesre ise elifin altına yazılır: ٌ‫اُذُن‬- ٌ‫اِﻣْﺮَأَة‬-

ٌ‫ﺧﺬَ –اِﻣﺎَم‬ َ َ‫أ‬- َ‫أَﻛَﻞَ –أُﺧِﺬ‬

Hemzenin ortada yazılışı: Harekelerin en kuvvetlisi kesre, sonra zamme, sonra fetha, en zayıfı cezimdir.

Kesreyi harflerden “yâ” ‫ ى‬, zammeyi “vâv” ‫ و‬, fethayı “elif” ‫ ا‬temsil eder. Hemze kelimenin ortasında olduğu zaman onun harekesi ile kendinden önceki harfin harekesi kuvvet yönünden karşılaştırılır. Hangisi daha kuvvetli ise hemze o harekeyi temsil eden harf üzerine yazılır: Örnekler: ُ‫( ﯾَﺄْﻛُﻞ‬yer) Burada hemzeden önceki harfin (yâ’nın) harekesi fetha, hemzeninki ise cezimdir. Fetha daha kuvvetli sayıldığından hemze, fethayı temsil eden elif harfi üzerine konmuştur. Yani; hemzeden önce üstün olduğu için hemze elif üzerine yazılmıştır. ُ‫( ﯾُﺆْ ِﻣﻦ‬inanır) Burada yâ’nın harekesi olan zamme, hemzenin harekesi olan cezimden daha kuvvetli olduğu için, hemze zammeyi temsil eden “vâv” harfinin üzerine yazılır. Yani kısacası; hemzeden önce ötre olduğu için hemze vâv’ın üstüne yazılmıştır. ُ‫( َﯾﻘْ َﺮأ‬okur)

Burada hemze, kendinden önce gelen harfin harekesi olan fethayı temsil eden “elif” harfinin üzerine yazılmıştır. Yani kendinden önce üstün olduğu için hemze fetha üzerine yazılmıştır. ْ‫ﺸﺊُﯾُﻨ‬ ِ (inşa eder) Bu örnekte de hemze, kendinden önceki şın harfinin harekesi olan kesreyi temsil eden “yâ” harfinin üzerine yazılmıştır. Yani; kendinden önce esre olduğu için hemze ye üzerine yazılmıştır. Hemzenin sonda yazılışı: Aynen ortada yazılış kaidelerinde söylendiği gibi kendisinden önceki harfin harekesini temsil eden harfin üzerine yazılır: ‫( َﯾﻠْﺠَُﺄ‬sığınır) ٌ‫( ﻧَﺒَﺎ‬haber) ٌ‫( ﻧﺎَﺷِﺊ‬yetişen) ٌ‫ﺷﺎَﻃِﺊ‬ (kıyı)ٌ‫( اِﻣْﺮُؤ‬kişi) Ancak kelime sonundaki hemzeden önce uzun sesli veya sakin (cezimli) bir harf varsa, hemze, ayrı olarak yani yalnız başına yazılır[6]: ‫( ﺟَﺰَا ٌء‬karşılık) ٌ‫( ﺟُﺰْء‬parça) ُ‫( ﺻَﺤْﺮاَء‬çöl) ٌ‫( ﺷَﻲْء‬şey ) ٌ‫( ﻋِﺐْء‬yük) &&&&&&&&&&

ARAPÇA CÜMLE KURULUŞUNU OLUŞTURAN UNSURLAR Arapça’da bir kelime ya isim, ya fiil ya da harftir. İsim, fiil ve harflerin bir mana oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle cümle oluşur. Bir cümlenin kurulması için gereken bu üç unsuru sırasıyla işleyelim. İSİM Canlı cansız şeylere, varlıklara ad olan ve zamanla ilgisi olmayan kelimelere isim denir. İsimler ya ma`rife (belirli) ya da nekre (belirsiz) olur. MA’RİFE: Bir ismin başında ْ‫ اَل‬takısı bulunursa o isim belirlidir. ْ‫ اَل‬takısı alarak belirlenmiş kelimeye ma`rife denir. ُ‫ اَﻟْﻘَﻠَﻢ‬dediğimizde herhangi değil, belli bir kalemi anlatmış oluruz. ‫َاﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬ ‫َاﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬ ُ‫َاﻟْﻘََﻠﻢ‬

Bu ْ‫ َال‬takısına da Harf-i tarif denir. Başına ْ‫اَل‬ takısı alan bir kelimenin sonuna tenvin gelmez.

NEKRE: Eğer ismin başında harf-i tarif denen ْ‫اَل‬ takısı yoksa bu isim belirsiz herhangi bir varlığı anlatır. Bu belirsiz isme nekre denir. ٌ‫ ﻗَﻠَﻢ‬denilince belirsiz genel herhangi bir kalem anlaşılır ve son harfi de aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi tenvinli olur: ‫ﻗَﻠَ ٍﻢ‬ ‫ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ ٌ‫ﻗََﻠﻢ‬

Belirsizliği, herhangiliği anlatan tenvinle bu kelime “Bir kalem” diye tercüme edilebilir. Cümle kuruluşunda genellikle marife isim kullanılır. Bir isim ya marifedir ya da nekredir. Diğer bir ifadeyle bir ismin başında hem harf-i tarif olan (ْ‫ )اَل‬takısı hem de sonunda tenvin gelmez. Ancak bazı özel isimlere ve zamirlere bitişik isimler bazen tenvin almadığı gibi harf-i tarif de (ْ‫ )َال‬almazlar[7]. Çünkü özel isim ve zamirler zaten belirli varlıklara aittir. Örnek: ٌ‫ﺑَﻜْﺮ‬ ٌ‫ﻋﺎَدِل‬ ٌ‫ﺧَﺎﻟِﺪ‬

ُ ُ‫ﯾُﻮﺳ‬ ‫ﻒ‬ ُ‫ﻋُﻤَﺮ‬ ُ‫رَﻣَﻀَﺎن‬ ُ‫إِﺳْﺘَﺎﻧْﺒُﻮل‬ ُ‫إِزْﻣﯿِﺮ‬ ُ‫َﻣﻜﱠﺔ‬ ‫ﺗُﺮْﻛِﯿ َﺎ‬

İsimlerin başında gelen ْ‫ اَل‬takısının hemzesi başında bulunduğu kelimeye, ya lâm harfi okunmadan şeddeli ya da lâm’a cezim verilmek suretiyle birleşir. (ُ‫ )اَﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ve (ُ‫ )اَﻟْﻘَﻤَﺮ‬gibi. Bilindiği gibi tecvit ilminde buna idgâm-ı şemsiye ve izhâr-ı kameriye adı verilir. Bu konuyu bilmemiz harfi tariften sonraki harfin şeddeli mi şeddesiz mi okunacağını tesbit etmemiz için zorunludur. KAMERİ HARFLER Bir kelimenin başında aşağıdaki cümlenin bütününde yer alan 14 harften biri bulunursa kendisiyle birleşen ْ‫ َال‬takısının lâmı cezimli (ْ‫)ل‬ okunur.

‫ﻋﻘِﯿ َﻤﮫُ‬ ‫أَﺑْﻎِ ﺣَﺠﱠﻚَ وَ ﺧَﻒْ َ‬ ‫‪Örnekleri:‬‬

‫‪Nekre‬‬ ‫‪Ma’rife‬‬

‫‪Nekre‬‬ ‫‪Ma’rife‬‬

‫َأ‬ ‫أَذَا ٌ‬ ‫ن‬ ‫َاﻟْﺄَذَانُ‬ ‫‪ezan‬‬ ‫خ‬ ‫ﺧُﺒْﺰٌ‬ ‫َاﻟْﺨُﺒْﺰُ‬ ‫‪ekmek‬‬ ‫ب‬ ‫َﺑﯿْﺖٌ‬ ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ‬ ‫‪ev‬‬

‫ف‬ ‫ﻓَ َﺮسٌ‬ ‫َاﻟْﻔَ َﺮسُ‬ ‫‪kısrak‬‬ ‫غ‬ ‫ﻏَ ِﻨﻲﱞ‬ ‫اَﻟْﻐَ ِﻨﻲﱡ‬ ‫‪zengin‬‬ ‫ع‬ ‫ﻋَﺮَﺑِﯿﱠﺔٌ‬ ‫اَﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔُ‬ ‫‪Arapça‬‬ ‫ح‬ ‫ﺣﺞﱞ‬ ‫َ‬ ‫ﺤﺞﱡ‬ ‫َاﻟْ َ‬ ‫‪hac‬‬ ‫ق‬ ‫ﻗَ َﻤﺮٌ‬ ‫َاﻟْﻘَﻤَﺮُ‬ ‫‪ay‬‬ ‫ج‬ ‫ﺟَﺎرٌ‬ ‫َاﻟْﺠَﺎرُ‬ ‫‪komşu‬‬

‫ي‬ ٌ‫َﯾﻮْم‬ ُ‫اَﻟْ َﯿﻮْم‬ gün ‫ك‬ ٌ‫ﻛَﺎ ِﺗﺐ‬ ُ‫اَﻟْﻜَﺎ ِﺗﺐ‬ katip ‫م‬ ٌ‫َﻣﻮْت‬ ُ‫اَﻟْ َﻤﻮْت‬ ölüm ‫و‬ ٌ‫ﻃﻦ‬ َ َ‫و‬ ُ‫ﻃﻦ‬ َ َ‫َاﻟْﻮ‬ vatan ‫ه‬ ٌ‫ِھﺠْﺮَة‬ ُ‫اَﻟْ ِﮭﺠْﺮَة‬ hicret

ŞEMSİ HARFLER Arapça’nın geriye kalan diğer harfleri de şemsî harflerdir. ْ‫ اَل‬takısından sonra gelen kelime bu

harflerden biriyle başlarsa ْ‫ اَل‬takısının lâmı (‫)ل‬ okunmaz, yanındaki harf şeddelenir. Fakat okunmasa bile ‫ اَل‬takısı gene de yazılır. Örnekleri:

Nekre Ma’rife

Nekre Ma’rife

‫ت‬ ٌ‫ﺗِﻠْﻤﯿِﺬ‬ ُ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬ‬ öğrenci ‫ث‬ ٌ‫َﺛﻮْب‬ ُ‫اَﻟﺜﱠﻮْب‬ elbise ‫د‬ ٌ‫دِﯾﻦ‬ ُ‫اَﻟﺪﱢﯾﻦ‬ din ‫ذ‬

‫ذِﺋْ ٌ‬ ‫ﺐ‬ ‫اَﻟﺬﱢﺋْﺐُ‬ ‫‪kurt‬‬ ‫ز‬ ‫زَﻣَﺎنٌ‬ ‫اَﻟﺰﱠﻣَﺎنُ‬ ‫‪zaman‬‬ ‫ر‬ ‫َرﺟُﻞٌ‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ‬ ‫‪adam‬‬ ‫س‬ ‫ﺳُﻮرَةٌ‬ ‫اَﻟﺴﱡﻮرَةُ‬ ‫‪sûre‬‬ ‫ش‬ ‫ﺷﺠَﺮَةٌ‬ ‫َ‬ ‫اَﻟﺸﱠﺠَﺮَةُ‬ ‫‪ağaç‬‬ ‫ص‬ ‫ﺻَﺪ ِﯾ َﻘﺔٌ‬ ‫اَﻟﺼﱠﺪ ِﯾ َﻘﺔُ‬ ‫‪kız arkadaş‬‬ ‫ط‬

‫ﻃَﺎﺋِﺮَ ٌة‬ ‫اَﻟﻄﱠﺎﺋِﺮَةُ‬ ‫‪uçak‬‬ ‫ض‬ ‫ﺿﻼََﻟﺔٌ‬ ‫َ‬ ‫اَﻟﻀﱠﻼََﻟﺔُ‬ ‫‪dalâlet, sapıklık‬‬ ‫ظ‬ ‫ﻇَﺎ ِھﺮٌ‬ ‫اَﻟﻈﱠﺎ ِھﺮُ‬ ‫‪zahir, açık‬‬ ‫ن‬ ‫ﻧَﺎرٌ‬ ‫اَﻟﻨﱠﺎرُ‬ ‫‪ateş‬‬ ‫ل‬ ‫ﻟَﯿْﻞٌ‬ ‫اَﻟﻠﱠﯿْﻞُ‬ ‫‪gece‬‬ ‫ش‬ ‫ﺷﻤْﺲٌ‬ ‫َ‬ ‫اَﻟﺸﱠﻤْﺲُ‬ ‫‪güneş‬‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri marife (belirli) yapınız ve ileride kurulacak cümleler için manalarını üçer kere yazmak suretiyle ezberleyiniz. ٌ‫ِﻓﻜْﺮ‬ fikir ٌ‫ﺷُﻜْﺮ‬ şükür ٌ‫ﺟَﻤَﻞ‬ deve ٌ‫ﻟَﺤْﻢ‬ et ٌ‫ﻇُﻠْ َﻤﺔ‬ karanlık, zulmet ٌ‫ﺑَﯿْﺖ‬ ev

‫ﻋﻢﱞ‬ َ amca ٌ‫ھِﺮﱠة‬ kedi ٌ‫ﺟَﺒَﻞ‬ dağ ٌ‫ﯾَﻤﯿِﻦ‬ sağ ٌ‫ﯾَﺴﺎَر‬ sol ٌ‫ﺿَ َﺮر‬ zarar ٌ‫وَ َرق‬ kağıt ٌ‫وَﻟَﺪ‬ erkek çocuk ٌ‫اِﺑْﻦ‬ oğlan ٌ‫أَب‬ baba ٌ‫ﺣﺼَﺎن‬ ِ at ٌ‫ﺑِﻨْﺖ‬

kız ‫ﻇِﻞﱞ‬ gölge ٌ‫ﻣَﻜْﺘﻮُب‬ mektup ٌ‫ﺗَﺠْﻮ ِﯾﺪ‬ tecvit ٌ‫ﺑََﻠﺪ‬ ülke, memleket ٌ‫ﺗﺎَ ِﺋﺐ‬ tövbe eden ٌ‫ﻓَﻘﯿِﺮ‬ fakir

2. Aşağıdaki isimleri nekre (belirsiz) yapınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫اَﻟﻄﱢﻔْﻞ‬ (küçük) erkek çocuk ُ‫اَﻟﻄﱢﻔَْﻠﺔ‬ (küçük) kız çocuk ُ‫اَﻟﺸﱢﺘَﺎء‬ kış

‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ‬ ‫‪erkek öğrenci‬‬ ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِ َﺬةُ‬ ‫‪kız öğrenci‬‬ ‫اِﻣْﺮَأَةٌ=اَﻟْﻤَﺮَْأةُ‬ ‫‪kadın‬‬

‫اَﻟﺪﱠرْسُ‬ ‫‪ders‬‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ‬ ‫‪adam‬‬ ‫َاﻟْﺨُﺒْﺰُ‬ ‫‪ekmek‬‬

‫اَﻟﻠﱠﺤْﻢُ‬ ‫‪et‬‬ ‫اَﻟﻀﱠﺠِﯿﺞُ‬ ‫‪gürültü‬‬ ‫سَُاﻟْﻔَ َﺮ‬ ‫)‪kısrak(dişi at‬‬ ‫اَﻟﺼﱠﯿْﻒُ‬ ‫‪yaz‬‬

‫اَﻟﺜﱠﻌَْﻠ ُ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪tilki‬‬ ‫اَﻟْﻤَﺎءُ‬ ‫‪su‬‬

‫اَﻟﺴﱠﻤَﻚُ‬ ‫‪balık‬‬ ‫اَﻟﺴﱠﻤَﺎءُ‬ ‫‪gök‬‬ ‫ﺟﺔُ‬ ‫اَﻟﺪﱠﺟﺎَ َ‬ ‫‪tavuk‬‬

‫اَﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ‬ ‫‪tüccar‬‬ ‫اَﻟﺮﱡﻣْﺢُ‬ ‫‪kargı-mızrak‬‬ ‫اَﻟْﺒَﺎبُ‬ ‫‪kapı‬‬

‫ﺤﺼَﺎنُ‬ ‫َاﻟْ ِ‬ ‫)‪at (erkek at‬‬

3. Aşağıdaki kelimelerin nekre ve marife olanlarını iki ayrı grupta toplayarak defterinize yazınız. ُ‫اَﻟﺪﱠﻓﺎَﺗِﺮ‬ defterler ُ‫اَﻟﺪﱠﻓْ َﺘﺮ‬ defter ُ‫اَﻟﺰﱠھْ َﺮة‬ çiçek

ُ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫اَﻟْﻤَﺪْر‬ okul ٌ‫ﺑَﺎب‬ kapı ٌ‫ﻧَﺎﻓِ َﺬة‬ pencere

ٌ‫دَرْس‬

ders ٌ‫ﺧُﺒْﺰ‬ ekmek ُ‫اَﻟْﻐُﺮْ َﻓﺔ‬ oda

ُ‫َاﻟْﻘَﻤَﺮ‬ ay ‫اَﻟْﺄُمﱡ‬ anne ُ‫اَﻟْﻤُﺴِْﻠﻢ‬ müslüman erkek ٌ‫ﺑَﯿْﺖ‬ Ev ُ‫اَﻟﻨﱠﺠْﻢ‬ yıldız ُ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِ َﻤﺔ‬ müslüman kadın

ُ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞ‬ adam ُ‫اَﻟْﻤُﻠْﻚ‬ mülk ٌ‫ﻋَﺎِﻟﻢ‬

bilgin

ُ‫َاﻻِﺑْﻦ‬ oğul ٌ‫ﺻَﺒَﺎح‬ sabah ٌ‫ﺟﺔ‬ َ ‫َدﺟَﺎ‬ tavuk

ُ‫اَﻟْﻤَﺎء‬ su ُ‫اَﻟْﻤَﺮَْأة‬ kadın ُ‫اَﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ güneş

&&&&&&&&&& FİİL Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer

kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır. FİİL-İ MÂZİ Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar). ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ yazdı ‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ‫َﻧﺼَ َﺮ‬ yardım etti ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ yedi ‫ب‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ içti ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı ‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ geldi ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫َو‬

buldu ‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ vurdu ‫ﻛَﺴَ َﺮ‬ kırdı ‫ﺐ‬ َ ‫رَ ِﻛ‬ bindi ‫ﺷَ َﻜ َﺮ‬ teşekkür etti, şükretti ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ duydu, işitti ‫ﻞ‬ َ‫ﺧ‬ َ ‫َد‬ girdi ‫س‬ َ َ‫دَر‬ ders yaptı, eğitim gördü ‫ﺐ‬ َ َ‫ذَھ‬ gitti ‫ﻧَﺸَ َﺮ‬ yaydı ‫ﻗَﻄَ َﻊ‬ kesti

Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli ْ‫ ت‬harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler: ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ den → ْ‫ﻛَﺘَ َﺒﺖ‬ (o kadın) yazdı ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ den → ْ‫أَﻛَﻠَﺖ‬ (o kadın) yedi ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫َو‬ den → ْ‫ﺟﺪَت‬ َ ‫َو‬ (o kadın) buldu

Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir.

FİİL-İ MAZİ ÇEKİM TABLOSU

Cemi (Çoğul) Müsennâ (İkil)Tesniye Müfred (Tekil)

Müzekker ‫ﻛَﺘَﺒﻮُا‬ ‫ﻛَﺘَﺒ َﺎ‬ ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ Gâib (3. şahıs)

(Onlar) yazdılar (O ikisi) yazdı (O) yazdı

Müennes ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﺘ َﺎ‬ ْ‫ﻛَﺘَ َﺒﺖ‬

Gâibe

Müzekker ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤ َﺎ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ Muhâtab (2. şahıs)

(Sizler) yazdınız (Siz ikiniz) yazdınız (Sen) yazdın

Müennes ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻦﱠ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤ َﺎ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ Muhâtaba

Müzek.+Müe. ‫ﻛَﺘَﺒْﻨ َﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﻨ َﺎ‬ ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ Mütekellim (1.şahıs)

(Bizler) yazdık (İkimiz) yazdık (Ben) yazdım

FÂİL (Özne) Fâil (özne), bir işi yapana denir. Harekesi ötre ya da ötre tenvin olur. Fiile kim ya da ne sorusunu sorduğumuzda aldığımız cevap fâildir. Fiil ile fâil arasında müzekkerlik (erkeklik), müenneslik (dişilik), tekillik çoğulluk bakımından uyum olması şarttır.

Fâil

Fiil Çocuk gitti (Kim gitti?) ُ‫اﻟْﻮَﻟَﺪ‬. ‫ﺐ‬ َ ‫ذَ َھ‬ Kız okudu (Kim okudu?) ُ‫اﻟْﺒِﻨْﺖ‬. ‫ت‬ ِ ‫ﻗَﺮََأ‬ Öğrenci oturdu (Kim oturdu?) ُ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬ‬. ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬ Bir adam çıktı (Kim çıktı ?) ٌ‫ َرﺟُﻞ‬. ‫ج‬ َ ‫ﺧَ َﺮ‬

Not: Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi harf-i tarifli kelime cümle ortasında geldiği takdirde geçiş önceki kelimenin harekesiyle olur. MEF’ÛLUN BİH (Tümleç) Mef’ûlun bih; kendisine iş yapılanı bildiren isimdir. Harekesi üstün (َ-) ya da üstün tenvin olur

( ‫)ًا‬. Fiile ne, kimi, neyi, neye sorusunu sorduğumuzda aldığımız cevap mef’ûldür. Fiil ile fâil arasında olması gereken müzekker-müennes uyumu şartı mef’ûlün bihle diğerleri arasında yoktur. Yâni mef’ûlün bih’in fiil ya da fâil ile müzekkerlik müenneslik, tekillik çoğulluk vs. açısından uyumlu olma şartı aranmaz.

Meful Fâil Fiil Öğrenci dersi yazdı (Neyi yazdı?) ‫س‬ َ ْ‫اﻟﺪﱠر‬. ُ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬ‬ ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ Baba suyu içti (Neyi içti?) ‫اﻟْﻤَﺎ َء‬. ُ‫اﻟْﺎَب‬ ‫ب‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ Öğrenci bir kitap okudu (Ne okudu?) ‫ﻛِﺘﺎَﺑ ًﺎ‬. ُ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬ‬ ‫ﻗَﺮََأ‬

Halit öğrenciye vurdu (Kime vurdu?) ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ َﺬ‬. ٌ‫ﺧﺎَﻟِﺪ‬ ‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬

Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi fâilin açıkça yazılışı (öğrenci, baba, Halit gibi) gâib fiil kullanıldığında gerçekleşir. Muhâtab ve mütekellim fiillerde fiil ve fâil birarada olur. Yine de fiile aynı sorular (ne, neyi, kimi kime) sorulduğunda alınan cevap mef’ûldür ve harekesi üstündür: Dersi yazdım (Neyi yazdım?) ‫س‬ َ ْ‫اﻟﺪﱠر‬. ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ Suyu içtiniz (Neyi içtiniz?) ‫اﻟْﻤَﺎ َء‬. ‫ﺷَﺮِﺑْﺘُﻦﱠ‬ Halid’e sordun (Kime sordun?) ‫ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺳَﺄﻟ‬ َ

Bir kitap okudunuz (Ne okudunuz)(belirtisiz nesne) ‫ﻛِﺘﺎَﺑ ًﺎ‬. ْ‫ﻗَﺮَأْﺗُﻢ‬ Öğrenciye vurdun (Kime vurdun?) ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ َﺬ‬. ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺿَﺮَﺑ‬

Vasıl Hemzesi Belirtme takısı olan harf-i tarif yani ْ‫ اَل‬takısının hemzesi söz başlarında okunur. Örnek: ‫ﺐ‬ َ ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ ذَ َھ‬. (el-veledü zehebe) Çocuk gitti. Bu cümlede fâil başta geldiğinden ْ‫ اَل‬takısı olduğu gibi okunmuştur. Aynı ْ‫ اَل‬takısı söz arasında gelirse elifi, yazıldığı halde okunmaz. Geçişte yazıldığı halde okunmayan bu hemzeye hemze-i vasıl denir. ُ‫ﺐ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬ َ َ‫ذَھ‬. (zehebel veledu) Çocuk gitti.

Kelime başındaki vasıl hemzesinin elifinin üzerine (‫ )ء أ‬işareti konmaz. Yani (ُ‫ )أَ إِ أ‬şeklinde değil (ُ‫)اَ اِ ا‬ şeklinde yazılır ( ُ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬ‬- ُ‫ )اَﻟْﻮَﻟَﺪ‬gibi. Bu konuyla ilgili kaideleri şöyle özetleyebiliriz: 1) a- Vasıl hemzesiyle başlayan kelimeden önce, yaniْ‫ َال‬takısından önce (üstün, esre, ötre şeklinde) hareke varsa geçişte ‫ل‬ ْ َ‫ ا‬takısının hemzesi (َ‫)أ‬ harekelenmez. Harekeden sonra gelen elif lâm’lı (harf-i tarifli) kelime, kamerî harflerden biriyle başlıyorsa doğrudan evvelki kelimenin harekesiyle lâm’a (ْ‫ )ل‬cezim verilir. Örnek: ُ‫ﺐ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬ َ َ‫ذَھ‬. (zehebel veledu) Çocuk gitti. ‫ﺿَﺮَ ْﺑﺖُ اﻟْﻮََﻟ َﺪ‬. (darabtü'lvelede) Çocuğu dövdüm. ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬. (ehaztü’l-kaleme) Kalemi aldım.

‫ﺷَﺮِﺑْﺖَ اﻟْﻤَﺎ َء‬. Suyu içtin.

‫ﺖ‬ َ ْ‫دَﺧَﻞَ اﻟْﺒَﯿ‬. Eve girdi.

‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟْ َﻌ ﱡﻢ‬. Amca geldi.

b- Harekeden sonra gelen elif lâm’lı (harf-i tarifli) kelime, şemsî harflerden biriyle başlıyorsa doğrudan önceki kelimenin harekesiyle şemsi harf şeddelenir. Harf-i tarif yazılı olduğu halde okunmaz. Örnek: ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟﺪﱠﻓْ َﺘ َﺮ‬. (Ehaztü’d-deftera) Defteri aldım. ‫ﺷَﺮِﺑْﺖَ اﻟﺰﱠﻣْﺰَ َم‬.

(Şeribte’z-zemzeme) Zemzemi içtin. ‫ن‬ َ ‫ﻞ اﻟﺪﱡﻛﺎﱠ‬ َ َ‫دَﺧ‬. (Dehale’d-dükkâne) Dükkana girdi. ُ‫ﺣَﻀَ َﺮ اﻟﻄﱠﻌَﺎم‬. (Hadara’t-taâmü) Yemek geldi.

2) Vasıl hemzesiyle başlayan kelimelere kendilerinden önce sonu sâkin (cezimli) bir kelime birleştirilirken esre ile geçiş yapılır. İlk harf-i kamerî olan bir kelimede geçiş: ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ اﻟﺪﱠر‬. (Ketebeti’l-bintu’d-derse) Kız dersi yazdı.

İlk harfi şemsî olan bir kelimede geçiş: ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﺪﱠر‬. (Ketebeti’d-derse)

(Kız) dersi yazdı.

Ancak ْ‫ ﺗُﻢ‬zamirinde geçiş ötre ile yapılır ve bu kaideden hariçtir: ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢُ اﻟﺪﱠر‬. (Ketebtümü’d-derse) Dersi yazdınız (müz.). ‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻢُ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬. (Semi’tümü’l-habera) Haberi işittiniz (müz.).

3) Harf-i tariften önce tenvinli (nekre) bir kelime yer alırsa geçiş, tenvinin nûnuna esre vermek suretiyle gerçekleşir: ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟﺪﱠر‬. (Ketebe Hâlidünidderse) Halit dersi yazdı. ‫ب‬ َ ‫ﻗَﺮَأَ ﻋﺎَدِلٌ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬. (Karae Âdilünilkitabe)

Âdil kitabı okudu.

CÜMLE Tam bir fikir anlatan kelime topluluğuna cümle denir. Arapça’da cümle ikiye ayrılır: a) İsim cümlesi b) Fiil cümlesi İsimle başlayan cümlelere isim cümlesi, fiille başlayan cümlelere ise fiil cümlesi denir. ‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. (Çocuk ata bindi). ‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ رَﻛِﺒَﺖِ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. (Kız ata bindi). İsimle başladığı için isim cümlesidir. ‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫رَﻛِﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟ‬. (Çocuk ata bindi). ‫ن‬ َ َ‫رَﻛِﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. (Kız ata bindi).

Fiille başladığı için fiil cümlesidir.

Arapça’da genellikle cümleler fiil cümlesi olarak kurulur. Bir cümle önce fiille başlar, sonra fâil (özne) sonra da varsa mef’ûl (tümleç) dediğimiz geriye kalanla devam eder. ‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫اﻟ‬. ُ‫اﻟْﻮَﻟَﺪ‬ ‫ﺐ‬ َ ‫رَ ِﻛ‬ Meful Fâil Fiil

Cümlede vurgulamak istediğimiz şey fâilin bizzat kendisi olduğu takdirde fâil başa getirilebilir ancak cümle artık fiil cümlesi değil isim cümlesi olur. İsim cümlesinin elemanlarına ise mübtedâ (özne) ve haber (geriye kalan) denir. Mübtedâ esâsen isim cümlesinin fâili yerindedir. Sadece isim cümlesi olduğu için elemanlarının ismi değişmiştir[8]:

‫ن‬ َ َ‫اﻟْﺤِﺼﺎ‬. ‫ﺐ‬ َ ‫رَ ِﻛ‬ ُ‫َاﻟْﻮَﻟَﺪ‬ Meful Haber Fiil Mübtedâ Fâil

F Görüldüğü gibi gibi yukarıda verilen fiil cümlesi örnekleri, fiil-i mâzînin müfred gâib ve müfred gâibesinden seçilmiştir. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? (Müfred gâib ve müfred gâibelerle ilgili cümle alıştırmaları) 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize yazınız.

resim yaptı ‫رَﺳَ َﻢ‬ cam ُ‫اَﻟﺰﱡﺟﺎَج‬ bahçe ُ‫َاﻟْﺤَﺪ ِﯾ َﻘﺔ‬ oturdu ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬ kız ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖ‬ çiçek ُ‫اَﻟﺰﱠھْ َﺮة‬ kopardı ‫ﻒ‬ َ ‫ﻄ‬ َ َ‫ﻗ‬ yıkadı ‫ﻞ‬ َ‫ﺴ‬ َ َ‫ﻏ‬ ağaç ُ‫اَﻟﺸﱠﺠَﺮَة‬ ayağa kalktı, durdu ‫ﻒ‬ َ ‫َو َﻗ‬ ders yaptı ‫س‬ َ َ‫دَر‬ ödev, görev ُ‫َاﻟْﻮاَﺟِﺐ‬

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. ‫ﻏَﺴَﻠَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ َﺔ‬. Kadın bahçeyi yıkadı. ُ‫س اﻻِﺑْﻦ‬ َ َ‫دَر‬. Oğlan ders yaptı. ‫ﻗَﻄَﻒَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺰﱠھْ َﺮ َة‬. Çocuk çiçeği kopardı. ‫ﺷﺠَ َﺮ ًة‬ َ َ‫رَﺳَﻢ‬. Bir ağaç çizdi. ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟْﻮا‬. Fatıma ödevi yazdı. ْ‫ﺖُﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟْﺒِﻨ‬. Kız oturdu. ‫ج‬ َ ‫ﻛَﺴَﺮَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺰﱡﺟَﺎ‬. Çocuk camı kırdı. ُ‫وَﻗَﻒَ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬. Adam durdu.

3. Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟﺪﱠر‬. ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ اﻟﺪﱠر‬. ‫ن َﻧ‬ َ َ‫ﺼَﺮَ ﺟَﻤﺎَلٌ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. ‫ن‬ َ َ‫ﻧَﺼَﺮَتْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. ‫ب‬ َ ‫ﻓَﺘَﺢَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ اﻟْﺒَﺎ‬. ‫ب‬ َ ‫ﻓَﺘَﺤَﺖِْ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْﺒَﺎ‬. ‫س‬ َ َ‫رَﻛِﺐَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟْ َﻔﺮ‬. ‫س‬ َ َ‫رَﻛِﺒَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْ َﻔﺮ‬.

4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Halid dersi bildi. 2. At suyu içti. 3. Halid kalemi buldu. 4. Fatıma dersi bildi. 5. Kısrak suyu içti. 6. Aişe eti yedi.

7. Fatıma bir kalem buldu.

5. Aşağıdaki cümlelerdeki boşluklara öğrendiğiniz fiilleri kullanınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ..... ‫ب‬ َ َ‫اﻟﻤْﺮَأْةُ اﻟْﺒﺎ‬. ..... َ‫اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﺪﱠرْس‬. ..... ‫ب‬ َ ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟْﺒَﺎ‬. ..... َ‫اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟﺪﱠرْس‬. ..... ‫ن‬ َ َ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. ..... َ‫اﻟْﺤِﺼﺎَنُ اﻟْﻤﺎَء‬. ..... ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ اﻟﻠﱠﺤْ َﻢ‬. ..... َ‫ﺟَﻤﺎَلٌ اﻟْﻔَﺮَس‬. ..... ‫ب‬ َ َ‫ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ اﻟْﺒﺎ‬. ..... َ‫اﻟْﺤِﺼﺎَنُ اﻟْﻔَﺮَس‬.

6. Aşağıdaki fiillerin manasını söyleyip kendi siygalarına ait cümleler kurunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) َ‫أَﻛَﻞ‬- ْ‫ﻓَﺘَﺤَﺖ‬- َ‫ﻛَﺘَﺐ‬- ْ‫ﻧَﺼَﺮَت‬ْ‫ﻛَﺘَ َﺒﺖ‬- َ‫ﻧَﺼَﺮ‬- ْ‫أَﻛَﻠَﺖ‬- َ‫ﻓَﺘَﺢ‬- َ‫ذَھَﺐ‬- ْ‫رَﻛِﺒَﺖ‬ MAZİ FİİLİN MÜFRED MUHÂTAB VE MÜTEKELLİM ÖRNEKLERİ Müfred Müzekker Muhatap Örnekleri: ‫ب‬ َ ‫ ﺿَ َﺮ‬den → ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺿَﺮَﺑ‬ (Sen) dövdün ‫ﺐ‬ َ َ‫ ﻛَﺘ‬den → ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ yazdın ‫ ﻋَﻠِ َﻢ‬den → ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻋَﻠِﻤ‬ (Sen) bildin ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫ َو‬den → ‫ت‬ َ ْ‫َوﺟَﺪ‬ buldun

َ‫ﻋَﻠِﻢ‬- َ‫وَﺟَﺪ‬

‫ب‬ َ ‫ ﺷَ ِﺮ‬den → ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺷَﺮِﺑ‬ (Sen) içtin ‫ﺢ‬ َ َ‫ ﻓَﺘ‬dan → ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻓَﺘَﺤ‬ açtın

Görüldüğü gibi, mesela üçüncü şahısَ‫ ﻛَﺘَﺐ‬fiilinin sonunu cezim yapıp üstün okunuşlu birَ‫ ت‬harfi eklediğimizde karşımızdakine yani muhâtaba seslenmiş oluruz. Bu sona eklenen َ‫ ت‬harfine muhatap zamiri denir. Müfred Müennes Muhâtaba Örnekleri: Kadına seslendiğimizde muhâtab zamiri olan َ‫ت‬ harfini esre ِ‫ ت‬olarak okuruz. Türkçe’de muhâtaba ikinci şahıs deriz. ‫ت‬ ِ ْ‫َوﺟَﺪ‬ (Sen kadın) buldun ‫ﺖ‬ ِ ْ‫أَ َﻛﻠ‬ (Sen kadın) yedin ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻋَﻠِﻤ‬ (Sen kadın) bildin

‫ت‬ ِ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬ (Sen kadın) yardım ettin ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺷَﺮِﺑ‬ (Sen kadın) içtin ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻓَﺘَﺤ‬ (Sen kadın) açtın

Müfred Mütekellim Örnekleri: Esre ya da üstün ‫ ت‬leri ötre olarak okursak o zaman kendimizden yani birinci şahıs olan mütekellimden (konuşandan) bahsetmiş oluruz: ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ yazdım ُ‫ﻀﺮْت‬ َ ‫ﺣ‬ َ geldim ‫ﺑْﺖُﺷَ ِﺮ‬ içtim ُ‫ذَھَﺒْﺖ‬ gittim ُ‫ﻓَ َﺘﺤْﺖ‬ açtım

ُ ْ‫ﺟﺪ‬ ‫ت‬ َ ‫َو‬ buldum

Arapça’da bu tekil (müfred) fiile “mütekellim vahde” denir. Türkçe’de ise birinci şahıs denir. Böylece müfred bölümleri şu şekilde özetleyebiliriz: ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ ْ‫ﻛَﺘَ َﺒﺖ‬ ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ Ben yazdım Sen yazdın O yazdı

? ALIŞTIRMALAR ? (Müfred muhâtab-müfred muhâtaba ve müfred mütekellimle ilgili cümle alıştırmaları)

1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize yazınız ‫ةُاَﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر‬ araba ُ‫َاﻟْﺨَﺒَﺮ‬ haber ‫ﺲ‬ َ ِ‫ﻟَﺒ‬ giydi ُ‫اَﻟﺮﱢﺳﺎََﻟﺔ‬ mektup ٌ‫ﺣﺔ‬ َ ‫ﺗُﻔﺎﱠ‬ elma ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺧَﻠ‬ yarattı, halketti ٌ‫ﺻُﻮرَة‬ resim ُ‫اَﻟْ َﻤﻼَ ِﺑﺲ‬ elbiseler ‫رَﺳَ َﻢ‬ resim çizdi ُ‫َاﻟْ َﻘﮭْ َﻮة‬ kahve ُ‫اَﻟﻄﱠﻌَﺎم‬

yemek ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti, duydu ُ‫اَﻟﺸﺎﱠي‬ çay ُ‫اَﻟْﻤَﻄْ َﺒﺦ‬ mutfak ‫ﻞ‬ َ ‫ﺣَ َﻤ‬ taşıdı ُ‫اَﻟْﺒُﺮْﺗُﻘَﺎل‬ portakal ُ‫َاﻟْﺤَﻘﯿِ َﺒﺔ‬ çanta ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻋَﻤ‬ yaptı, işledi ‫اَﻟْ َﯿﻮْ َم‬ bugün ُ‫اَﻟْﻜُ َﺮة‬ top ‫ﺐ‬ َ ‫ﻟَ ِﻌ‬ oynadı ُ‫َاﻟْﺤِﺬَاء‬ ayakkabı

‫ﺤ ُﺔ‬ َ ‫اَﻟﻨﱠﺼ ِﯿ‬ nasihat ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬ oturdu ُ‫اَﻟﺴﱡﺆاَل‬ soru ُ‫َاﻟْﺄَرْض‬ yeryüzü ‫ﻻ‬ َ hayır ُ‫ﺳﺔ‬ َ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢ‬ öğretmen (bayan) ْ‫ﻧَ َﻌﻢ‬ evet

ُ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢس‬ öğretmen (bay) ْ‫ھَﻞ‬- ‫َأ‬ ….mi, mı (Soru edatları)

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız.

‫ﻟَﺒِﺴْﺖُ اﻟْﺤِﺬاَ َء‬. Ayakkabıyı giydim. ‫ﺳَﻤِﻌْﺖَ اﻟﻨﱠﺼﯿِﺤَ َﺔ‬. Nasihatı işittin.

‫ل‬ َ ‫ﺖ اﻟﺴﱡﺆَا‬ ِ ْ‫ﻋَﻠِﻤ‬. Soruyu bildin (müe.). ‫ھَﻞْ رَﺳَﻤْﺖَ اﻟﺼﱡﻮ َر َة‬. Resmi çizdin mi? (müz.) ‫ل‬ َ ‫أَﻛَﻠْﺖِ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘَﺎ‬. Portakalı yedin. ‫ رَﺳَﻤْﺖُ اﻟﺼﱡﻮ َر َة‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, resmi çizdim.

‫ﻓَﺘَﺤْﺖُ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬. Çantayı açtım. ‫ب‬ َ ‫وَﺟَﺪْتِ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬. Kitabı buldun (müe.).

‫ﺢ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬. Çantayı açtı. ‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌْﺖَ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ ؟‬ Haberi işittin mi?

‫ﻗَﺮأْتُ ﻗِﺼﱠ ًﺔ‬. Bir kıssa okudum. ‫ﻧَﻌَﻢْ ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬. Evet haberi işittim.

‫ﻋَﻤِﻠْﺖِ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Bugün yemeği yaptın. ‫ﺖ َدﻓْﺘَﺮًا‬ َ ْ‫ﺣَﻤَﻠ‬. Bir defter taşıdın.

‫ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟﻨﱠﺼﯿِﺤَ َﺔ‬. Nasihatı işittim. ‫ﺟﺐَ؟‬ ِ ‫ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠْﺖَ اﻟْﻮَا‬ Ödevi yaptın mı?

‫ﻟَﻌِﺒْﺖُ اﻟْﻜُ َﺮ َة‬. Top oynadım. ‫ب‬ َ ‫ ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬، َ‫ﻻ‬.

Hayır, kitabı okudum.

‫دَﺧَﻠْﺖُ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَ وَ ﻋَﻤِﻠْﺖُ اﻟْ َﻘﮭْ َﻮ َة‬. Mutfağa girdim ve kahveyi yaptım.

3. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Arabayı yıkadım. 2. Aişe elbiseleri yıkadı. 3. Bahçeye girdin ve oturdun. 4. Muhammed bir mektup okudu. 5. Zeynep bir elma yedi.

4. Aşağıdaki muhatap ve mütekellim fiillerden oluşan cümleleri manalandırınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ن‬ َ َ‫رَﻛِﺒْﺖِ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. ‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫رَﻛِﺒْﺖُ اﻟ‬. ‫ﺖ اﻟْﻮََﻟ َﺪ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَﺑ‬. ‫ﺖ اﻟْﻮََﻟ َﺪ‬ َ ْ‫ﺿَﺮَﺑ‬. ‫ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟْﻤﺎَ َء‬. ‫ب‬ َ ‫ﻓَﺘَﺤْﺖُ اﻟْﺒَﺎ‬. ‫ت اﻟْ َﻘ‬ ِ ْ‫ﺟﺪ‬ َ ‫ﻠَﻢَ َو‬. ‫ت اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬ َ ْ‫وَﺟَﺪ‬..

5. Aşağıdaki fiillerin Türkçe karşılıklarını söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) َ َ‫ﺿَﺮ‬- ْ‫ﻋَﻠِﻤَﺖ‬- ِ‫أَﻛَﻠْﺖ‬- ُ‫ﺷَﺮِﺑْﺖ‬- ْ‫ﺿَﺮَﺑَﺖ‬- َ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬- ِ‫ﻓَﺘَﺤْﺖ‬- َ‫ﻋَﻠِﻢ‬‫ب‬ ُ‫ﻓَ َﺘﺤْﺖ‬- ْ‫أَﻛَﻠَﺖ‬- ُ‫أَﻛَﻠْﺖ‬- ِ‫ﻧَﺼَﺮْت‬- َ‫ﺪَتْ وَﺟ‬- َ‫ﻓَﺘَﺢ‬- ُ‫ﺷَﺮِﺑْﺖ‬- ْ‫ﻧَﺼَﺮَت‬ - ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬- َ‫ﺷَﺮِب‬- َ‫ﻧَﺸَﺮ‬- ْ‫ﻛَﺘَ َﺒﺖ‬- ْ‫ﻓَﺘَﺤَﺖ‬- ْ‫رَﻛِﺒَﺖ‬ MAZİ FİİLERDE TESNİYE (MÜSENNÂ YA DA İKİL)

Bir işin iki kişi tarafından yapıldığını anlatmak için üçüncü şahıs tekil fiilin sonuna harekesiz bir elif ( ‫ ) ا‬ekleriz.

Tesniye Müzekker (erkek) Gâib Örnekleri:

‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ den → ‫ﺿَﺮَﺑَﺎ‬ ikisi dövdü ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ dan → ‫ﻓَﺘَﺤَﺎ‬ ikisi açtı

‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ den → ‫ﻋَﻠِﻤَﺎ‬ ikisi bildi ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫َو‬ den → ‫َوﺟَﺪَا‬ ikisi buldu

‫ب‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ den → ‫ﺷَﺮِﺑَﺎ‬ ikisi içti ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ den → ‫ﻼ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ ikisi yedi

‫ھَﻞْ أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋُﻤَﺮُ ﻓَﺘَﺤﺎَ اﻟْﺒﺎَبَ ؟‬ Ahmed ve Ömer kapıyı açtılar mı?

‫ھَﻞْ أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋُﻤَﺮُ ﺳَﻤِﻌَﺎ اﻟْﺨَﺒَﺮَ؟‬ Ahmed ve Ömer haberi işittiler mi?

Tesniye Müennes (kadın) Gâibe Örnekleri:

ْ‫ﺿَﺮَﺑَﺖ‬ den

‫ﺿَﺮَﺑَﺘَﺎ‬ ‫‪ikisi dövdü‬‬ ‫ﻓَ َﺘﺤَﺖْ‬ ‫ﻓَ َﺘﺤَﺘَﺎ‬ ‫‪ikisi açtı‬‬

‫ﻋَﻠِ َﻤﺖْ‬ ‫‪den‬‬ ‫ﻋَﻠِﻤَﺘ َﺎ‬ ‫‪ikisi bildi‬‬ ‫ﺟﺪَتْ‬ ‫َو َ‬ ‫َوﺟَﺪَﺗَﺎ‬ ‫‪ikisi buldu‬‬

‫ﺷَﺮِﺑَﺖْ‬ ‫‪den‬‬ ‫ﺷَﺮِﺑَﺘَﺎ‬ ‫‪ikisi içti‬‬ ‫أَﻛَﻠَﺖْ‬ ‫أَﻛَﻠَﺘَﺎ‬ ‫‪ikisi yedi‬‬

‫ب؟‬ ‫ھَﻞْ زَﯾْﻨَﺐُ وَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻓَﺘَﺤَﺘﺎَ اﻟْﺒﺎَ َ‬

Zeynep ve Fâtıma kapıyı açtılar mı?

‫ھَﻞْ زَﯾْﻨَﺐُ وَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺳَﻤِﻌَﺘﺎَ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ؟‬ Zeynep ve Fâtıma haberi işittiler mi?

Tesniye Muhâtab - Muhâtaba Örnekleri:

Fiilin sonuna müzekker için de müennes için de aynı olmak üzere َ‫ ﺗُﻤﺎ‬dediğimiz tesniye muhatap zamiri eklenir. ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﻤَﺎ‬ ikiniz vurdunuz ‫ﻓَ َﺘﺤْﺘُﻤَﺎ‬ ikiniz açtınız

‫ﻋَﻠِﻤْﺘُﻤ َﺎ‬ ikiniz bildiniz ‫َوﺟَﺪْﺗُﻤَﺎ‬

ikiniz buldunuz

‫ﺷَﺮِﺑْﺘُﻤَﺎ‬ ikiniz içtiniz ‫أَﻛَﻠْﺘُﻤ َﺎ‬ ikiniz yediniz

‫ب؟‬ َ َ‫ھَﻞْ ﻓَﺘَﺤْﺘُﻤﺎَ اﻟْﺒﺎ‬ İkiniz kapıyı açtınız mı?

‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻤَﺎ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ ؟‬ İkiniz haberi işittiniz mi?

Tesniye Mütekellim Örnekleri:

Mütekellimlerin yani birinci şahısların tesniyesi ile cemisi aynıdır. İki veya daha fazla kişi için hep çoğul olarak َ‫ ﻧﺎ‬gelir: ‫ﻓَ َﺘﺤْﻨَﺎ‬ ikimiz açtık veya biz açtık َ‫ وَﺟَﺪْﻧﺎ‬ikimiz bulduk veya biz bulduk gibi

‫ب‬ َ َ‫ﻓَﺘَﺤْﻨﺎَ اﻟْﺒﺎ‬. İkimiz kapıyı açtık. ‫ﺳَﻤِﻌْﻨَﺎ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬. Haberi işittik.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki soru kelimelerini yanlarındaki kısaltılmış halleriyle birlikte üçer kere defterinize yazınız ve ezberleyiniz. ‫ﻦْ َﻣ‬ kim ‫)ﻋَﻼَمَ(ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَذَا‬ ne üzerine ‫ﻣﺎَذَا‬- َ‫ﻣﺎ‬ ne ‫)ﻋَﻢﱠ(ﻋَﻦْ ﻣﺎَذَا‬ ne hakkında, neden ‫)ﻟِﻢَ(ﻟِﻤﺎَذَا‬

niçin ‫)ﻣِﻤﱠﺎ( ِﻣﻦْ ﻣَﺎ‬ hangi şeyden, neden ‫)ﺑِﻢَ(ﺑِﻤﺎَذَا‬ ne ile ْ‫)ﻣِﻤﱠﻦْ(ﻣِﻦْ َﻣﻦ‬ kimden ‫ﻦ‬ َ ْ‫أَﯾ‬ nerede ْ‫ھَﻞ‬- ‫َأ‬ mi, mı ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻣِﻦْ أﯾ‬ nereden ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﻛَﯿ‬ nasıl ‫ﻦ‬ َ ْ‫إِﻟَﻰ أَﯾ‬ nereye ‫ﻣَﺘَﻰ‬ ne zaman ْ‫ﺑِ َﻜﻢ‬ kaça ْ‫َﻛﻢ‬

kaç

Not: Soru kelimeleri cümlenin başına gelir ve kendinden sonra gelen kelimenin harekesine etki etmezler.

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. ‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻤﺎَ اﻟﻨﱠﺼ ِﯿﺤَ َﺔ‬. (İkiniz) nasihatı işittiniz (müz-müe.) ‫ھَﻞْ رَﺳَﻤَﺘﺎَ اﻟﺼﱡﻮرَ َة ؟‬ (İkisi) resmi çizdiler mi? (müe.) ‫ رَﺳَﻤَﺘﺎَ اﻟﺼﱡﻮ َر َة‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬ Evet, (o ikisi) resmi çizdiler. ‫ب‬ َ ‫وَﺟَﺪاَ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬. (İkisi) kitabı buldular (müz.) ‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌَﺎ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ ؟‬ (İkisi) haberi işittiler mi?

‫ﻧَﻌَﻢْ ﺳَﻤِﻌَﺎ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬. Evet, (o ikisi) haberi işittiler (müz.) ‫ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠْﺘُﻤﺎَ اﻟْﻮَاﺟِﺐَ ؟‬ ‫ب‬ َ ‫ ﻗَﺮَأْﻧﺎَ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬، َ‫ﻻ‬. (İkiniz) ödevi yaptınız mı? Hayır, kitap okuduk. ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺣَﻤَﻠَﺘﺎَ اﻟﺪﱠﻓﺎَﺗِﺮَ؟‬ (İkisi) defterleri nasıl taşıdılar ? (müe.) ‫ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَ اﻟﻨﱠﺼ ِﯿﺤَ َﺔ‬. (İkimiz) nasihatı işittik. ‫ﻟَﺒِﺴْﺘُﻤَﺎ اﻟْﺤِﺬَا َء‬. (İkiniz) ayakkabıyı giydiniz (müz-müe.). ‫ﻤْﺘُﻤﺎَ اﻟﺴﱡﺆَالَﻋَِﻠ‬. (İkiniz) soruyu bildiniz (müz-müe.). ‫ﻣَﺘَﻰ أَﻛَﻠْﺘُﻤﺎَ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلَ ؟‬ (İkiniz) portakalı ne zaman yediniz ? (müz-müe.) ‫أَﯾْﻦَ ﻓَﺘَﺤْﻨﺎَ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَﺔَ ؟‬ (İkimiz) çantayı nerde açtık ?

‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻓَﺘَﺤﺎَ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ ؟‬ (İkisi) çantayı niçin açtılar ? (müz.) ‫ﻗَﺮأْﺗُﻤَﺎ ﻗِﺼﱠ ًﺔ‬. (İkiniz) bir kıssa okudunuz. ‫دَﺧَﻠْﺘُﻤﺎَ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَ وَ ﻋَﻤِﻠْﺘُﻤَﺎ اﻟْ َﻘﮭْﻮَ َة‬. (İkiniz) mutfağa girdiniz ve kahve yaptınız. ‫ﻟَﻌِﺒﺎَ اﻟْﻜُﺮَ َة‬. (İkisi) top oynadılar (müz.). ‫ﻋَﻤِﻠَﺘﺎَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. (İkisi) bugün yemeği yaptılar (müe.).

3. Aşağıdaki cümlelere uygun fiilleri koyunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ..... ‫ﺖ‬ َ ْ‫اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﺒِﻨ‬. ..... َ‫ اﻟﻠﱠﺤْﻢ‬. ..... ‫اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬. ..... َ‫ﺟَﻤﺎَلٌ اﻟﺪﱠرْس‬.

MAZİ FİİLLERDE CEMİ (ÇOĞUL) HALİ Bir işi ikiden fazla kişi yaptığı zaman müzekker gâib için fiilin sonuna (ُ‫ )او‬eklenip cemi müzekker gâib yapılmış olur. Örnekler: ‫ب‬ َ ‫ ﺿَ َﺮ‬den → ‫ﺿَﺮَﺑُﻮا‬ Onlar dövdüler ‫ب‬ َ ‫ ﺷَ ِﺮ‬den → ‫ﺷَﺮِﺑُﻮا‬ Onlar içtiler den →َ‫ﻋَﻠِﻢ‬ ‫ﻋَِﻠﻤُﻮا‬ Onlar bildiler ‫ﻞ‬ َ ‫ أَ َﻛ‬den → ‫أَﻛَﻠﻮُا‬ Onlar yediler

Cemi müennes gâibe'de (yani o kadınlarda) fiilin son harfi cezimlenip -َ‫ ْن‬eklenir:

→ َ‫أَ َﻛﻞ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫أَﻛَﻠ‬ (O bayanlar) yediler → ‫ﻋَِﻠ َﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻋَﻠِﻤ‬ bildiler → َ‫ﺷ ِﺮب‬ َ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺷَﺮِﺑ‬ (O bayanlar) içtiler →َ‫ﻛَ َﺘﺐ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ yazdılar → َ‫ﺟﺪ‬ َ ‫َو‬ ‫ن‬ َ ْ‫َوﺟَﺪ‬ (O bayanlar) buldular →‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺿَﺮَﺑ‬ vurdular

Muhâtab çoğulda; fiilin sonundaki cezimden sonra müzekkerlerde ْ‫ ﺗُﻢ‬müenneslerde ‫ ﺗُﻦﱠ‬eklenir. Örnekler:

Müennes Müzekker ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﻦﱠ‬ dövdünüz ْ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﻢ‬ ‫ﻋَﻠِﻤْﺘُﻦﱠ‬ bildiniz ْ‫ﻋَﻠِﻤْﺘُﻢ‬ ‫أَﻛَﻠْﺘُﻦﱠ‬ yediniz ْ‫أَﻛَﻠْﺘُﻢ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻦﱠ‬ yardım ettiniz ْ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻢ‬ ‫َوﺟَﺪْﺗُﻦﱠ‬ buldunuz ْ‫َوﺟَﺪْﺗُﻢ‬ ‫َدﺧَﻠْﺘُﻦﱠ‬ girdiniz ْ‫َدﺧَﻠْﺘُﻢ‬

Mütekellimin çoğulu: Birinci şahsın (ben’in) çoğulunda kaide, fiilin sonuna cezimden sonra tesniye için de cemi için de ‫ ﻧَﺎ‬zamirinin eklenmesidir. Erkek ve dişi için aynıdır.

den →َ‫وَﺟَﺪ‬ ‫َوﺟَﺪْﻧَﺎ‬ (Biz-İkimiz) bulduk

den →َ‫أَﻛَﻞ‬ ْ‫ﻨَﺎأَ َﻛﻠ‬ yedik

den → َ‫ﻓَﺘَﺢ‬ ‫ﻓَ َﺘﺤْﻨَﺎ‬ açtık

den → َ‫ﻋَﻠِﻢ‬

‫ﻋَﻠِﻤْﻨَﺎ‬ bildik

den → َ‫ﺷَﺮِب‬ ‫ﺷَﺮِﺑْﻨَﺎ‬ içtik

‫ب؟‬ َ َ‫ھَﻞْ ﻓَﺘَﺤْﺘُﻢُ اﻟْﺒﺎ‬ Kapıyı açtınız mı? ‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻦﱠ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ ؟‬ Haberi işittiniz mi? ‫ ﺳَﻤِﻌْﻨَﺎ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet haberi işittik.

Son iki konuyu özetlersek fiillerin tesniye ve cemi halinin tablosu şöyledir: Cemi Tesniye

‫ﻛَﺘَﺒُﻮا‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﺎ‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﺘَﺎ‬ Gâibe ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤَﺎ‬ Muhatap ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻦﱠ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤَﺎ‬ Muhâtaba ‫ﻛَﺘَﺒْﻨَﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﻨَﺎ‬ Mütekellim

F Arapça cümle kuruluşunda fâil, fiilden sonraya kalırsa fiil daima tekil olur. Sadece fiilin müzekker mi yoksa müennes mi olduğu belirtilir. Yani, fâilin ortada geldiği gâib fiil cümlesinde; fâil bizzat

cümlede yer aldığında söz konusu fâil, ister tesniye ister cemi olsun baştaki fiil daima tekil yani müfrettir. ‫ن‬ َ ‫ﺤْﺼَﺎ‬ ِ ‫اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ اﻟ‬. ِ‫رَﻛِﺒَﺖ‬ (İki kız ata bindi). ‫ن‬ َ ‫ﺤْﺼَﺎ‬ ِ ‫اﻟْﺒَﻨَﺎتُ اﻟ‬. ِ‫رَﻛِﺒَﺖ‬ (Kızlar ata bindi).

İsim cümlesinde ise durum farklıdır: İsim cümlesinde fâil başa geldiğinde ortaya konulan fiil, fâilin durumuna göre ya tesniye ya da cemi olarak çekimli halde gelir. ‫ن‬ َ ‫ﺤْﺼَﺎ‬ ِ ‫اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ رَﻛِﺒَﺘﺎَ اﻟ‬. (İki kız ata bindi). ْ‫ﺤ‬ ِ ‫ﺼَﺎنَاﻟ‬. ُ‫رَﻛِﺒْﻦَ اَﻟْﺒَﻨَﺎت‬ (Kızlar ata bindi).

Fâil, tesniye ya da cemi olarak bizzat gâib cümlede yer almadığında ise başa gelen fiil çoğul olur:

‫ن‬ َ ‫ﺤْﺼَﺎ‬ ِ ‫رَﻛِﺒَﺘﺎَ اﻟ‬. İkisi ata bindi (müennes). ‫ن‬ َ ‫ﺤْﺼَﺎ‬ ِ ‫اﻟ‬. َ‫رَﻛِﺒْﻦ‬ Ata bindiler (müennes). ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒﻮُا اﻟﺪﱠر‬. Dersi yazdılar (müzekker).

Mâzî fiillerle ilgili genel cümle örnekleri:

‫ﺲ‬ َ ِ‫ﻟَﺒِﺴْﻨﺎَ اﻟْ َﻤﻼَﺑ‬. Elbiseleri giydik.

‫ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَ اﻟﻨﱠﺼ ِﯿﺤَ َﺔ‬. Nasihatı işittik.

‫ل‬ َ ‫ﻋَﻠِﻤْﺘُﻢُ اﻟﺴﱡﺆَا‬. Soruyu bildiniz (müz.).

‫ل‬ َ َ‫أَﻛَﻠْﺘُﻦﱠ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎ‬. Portakalı yediniz (müe.).

‫ﻓَﺘَﺤُﻮا اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬. Çantayı açtılar (müz.).

‫ﺢ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬. Çantayı açtı.

‫ﻗَﺮأْﺗُﻢْ ﻗِﺼﱠﺔً وَ ﻟَﻌِﺒْﺘُﻢُ اﻟْﻜُﺮَ َة‬. Bir kıssa okudunuz ve top oynadınız.

‫دَﺧَﻠْﻨﺎَ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَ وَ ﻋَﻤِﻠْﻨَﺎ اﻟْ َﻘﮭْ َﻮ َة‬. Mutfağa girdik ve kahve yaptık.

‫ﻋَﻤِﻠْﺘُﻦﱠ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Bugün yemeği yaptınız.

‫ھَﻞْ رَﺳَﻤْﺖَ اﻟﺼﱡﻮ َر َة‬. Resmi çizdin mi? (müz.)

‫ رَﺳَﻤْﺖُ اﻟﺼﱡﻮ َر َة‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, resmi çizdim.

‫ب‬ َ ‫وَﺟَﺪْﺗُﻢُ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬. Kitabı buldunuz (müz.).

‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌْﻦَ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ ؟‬ Haberi işittiler mi?

‫ﻦ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ َ ْ‫ﻧَﻌَﻢْ ﺳَﻤِﻌ‬. Evet, haberi işittiler.

‫ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟْﻮَاﺟِﺐَ ؟‬ Ödevi yaptılar mı?

‫ب‬ َ ‫ ﻗَﺮَأُوا اﻟْﻜِﺘَﺎ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, kitap okudular.

‫ﺣَﻤَﻠْﻦَ اﻟﺪﱠﻓﺎَ ِﺗ َﺮ‬. Defterleri taşıdılar.

‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻢُ اﻟﻨﱠﺼ ِﯿﺤَ َﺔ‬. Nasihatı işittiniz. ‫ﺦ‬ َ َ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ وَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ وَ زَﯾْﻨَﺐُ دَﺧَﻠْﻦَ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Aişe, Fatıma ve Zeynep mutfağa girdiler. ‫ﻃ‬ ِ َ‫ﺸﺔُ َو ﻓﺎ‬ َ ِ‫ﺐ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَدَﺧَﻠَﺖْ ﻋﺎَﺋ‬ ُ َ‫ﻤَﺔُ وَ زَﯾْﻨ‬. Aişe, Fatıma ve Zeynep mutfağa girdi. ‫ﺦ‬ َ َ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ وَ ﻋﺎَدِلٌ وَ ﻋُﻤَﺮُ دَﺧَﻠُﻮا اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Halit, Adil ve Ömer mutfağa girdiler. ‫ﺦ‬ َ َ‫دَﺧَﻞَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ وَ ﻋﺎَدِلٌ وَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Halit, Adil ve Ömer mutfağa girdi. ‫ﻦ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬ َ ْ‫اَﻟﻨﱢﺴﺎَءُ أَﻛَﻠ‬. Kadınlar yemeği yediler. ‫أَﻛَﻠَﺖِ اﻟﻨﱢﺴﺎَءُ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬. Kadınlar yemeği yedi. ‫اَﻟﺮﱢﺟﺎَلُ ﺳَﻤِﻌُﻮا اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬. Erkekler haberi işittiler. ‫ﺳَﻤِﻊَ اﻟﺮﱢﺟَﺎلُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬.

Erkekler haberi işitti.

OLUMSUZ MAZİ FİİL Öğrendiğimiz mâzî fiilin başına َ‫ ﻣﺎ‬olumsuz takısı (harfu nefy) eklenirse mâzî fiilini olumsuzlaştırır. Örnek: ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ yazdım ُ‫ﻣَﺎ ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ yazmadım ‫ﻋَِﻠﻤُﻮا‬ bildiler ‫ﻣَﺎ ﻋَِﻠﻤُﻮا‬ bilmediler ْ‫ﺷَﺮِﺑْﺘُﻢ‬ içtiniz ْ‫ﻣﺎَ ﺷَﺮِﺑْﺘُﻢ‬ içmediniz ‫ت‬ َ ْ‫ﻣَﺎ َﻧﺼَﺮ‬ yardım etmedin ْ‫ﻣَﺎ َﻧﺼَﺮْﺗُﻢ‬

yardım etmediniz ‫ﻣَﺎ َﻧﺼَﺮْﺗُﻤَﺎ‬ ikiniz yardım etmediniz

‫ب‬ َ ‫ﻣﺎَ ﻓَﺘَﺤْﺘُﻢُ اﻟْﺒَﺎ‬. Kapıyı açmadınız.

‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫ﻣﺎَ ﺿَﺮَﺑْﺖَ اﻟ‬. Ata vurmadın.

‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَﺑْﺖَ اﻟ‬. Ata vurdun.

‫وَﺟَﺪْﻧَﺎ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬. Kalemi bulduk.

‫ﻣَﺎ وَﺟَﺪْﻧَﺎ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬. Kalemi bulmadık.

‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻣﺎَ ﻛَﺘَﺐَ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَ َﺔ‬. Halit mektubu yazmadı.

‫ﻋﺎَدِلٌ ﻣﺎَ ﻗَﺮَأَ اﻟﺼﱠﺤ ِﯿﻔَ َﺔ‬. Adil gazeteyi okumadı.

‫إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻣﺎَ َأﺧَ َﺬ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬. İbrahim kalemi almadı.

‫ب‬ َ ‫ﺖ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬ ِ َ‫ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ﻣﺎَ ﻓَﺘَﺤ‬. Hatice kitabı açmadı.

‫ن اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬ َ ْ‫ﻣﺎَ وَﺟَﺪ‬. Çantayı bulmadılar.

‫ن‬ َ ‫ﻣﺎَ ﻓَﮭِﻤْﺘُﻢُ اﻟْﻘُﺮْآ‬. Kur’ân’ı anlamadınız.

‫ﺲ‬ ِ ْ‫[ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠْﺖِ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ أَﻣ‬9]‫؟‬ Dün ödevi yaptın mı?

‫ﺲ‬ ِ ْ‫ ﻣﺎَ ﻋَﻤِﻠْﺖُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ أَﻣ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, dün ödevi yapmadım.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺐ‬ erkek öğrenci (büyük) ُ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِ َﺒﺔ‬ kız öğrenci (büyük) ُ‫اَﻟﻄﱡﻼﱠب‬ erkek öğrenciler ُ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَت‬ kız öğrenciler ُ‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬ‬ erkek öğrenciler (küçük)

ُ ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَا‬ ‫ت‬ kız öğrenciler (küçük) ُ‫اَﻟْﻤَﻜْﺘَ َﺒﺔ‬ kütüphane ُ‫ﺠ َﺮس‬ َ ْ‫َاﻟ‬ zil ُ‫َاﻟَْﺄوْﻻَد‬ çocuklar ُ‫َاﻟْ َﻘﮭْ َﻮة‬ kahve ُ‫اَﻟﻄﱠﻌَﺎم‬ yemek ‫ف‬ َ ‫ﻋَ َﺮ‬ bildi, tanıdı ُ‫اَﻟﺸﺎﱠي‬ çay ُ‫اَﻟْﻤَﻄْ َﺒﺦ‬ mutfak ‫ن‬ َ ‫ﺧَﺎِﻟﺪُو‬ Hâlit’ler ‫اَﻟﺼﱠﻒﱡ‬ sınıf ُ‫ اَﻟﻨﱢﺴَﺎء‬kadınlar

‫اَﻟﻨﺎﱠﻓِ َﺬ ُة‬ pencere ُ‫َاﻟْﻔِﻨْﺠَﺎن‬ fincan ُ‫اَﻟْﺒَﻨَﺎت‬ kızlar ‫[ﺛُﻢﱠ‬10] sonra ُ‫اَﻟﺮﱢﺟَﺎل‬ adamlar ٌ‫ﻓَﺎﻃِﻤَﺎت‬ Fatıma’lar ‫[ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا‬11] erken ُ‫اَﻟْﻤُﺪﯾِﺮ‬ müdür ‫ﻞ‬ َ‫ﺻ‬ َ َ‫و‬ vardı, geldi ulaştı ‫ﻞ‬ َ ‫ﻓَ َﻌ‬ yaptı ‫ﺑَﻠَﻰ‬ evet, bilakis (Olumsuz sorunun cevabı olumlu olduğunda kullanılır).

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. ‫ﻦ اﻟﺼﱠﻒﱠ‬ َ ْ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَتُ ﺳَﻤِﻌْﻦَ اﻟْﺠَﺮَسَ وَ دَﺧَﻠ‬ (Kız) Öğrenciler zili duydular ve sınıfa girdiler.

‫ي‬ َ ‫اَﻟﻨﱢﺴَﺎءُ أَﻛَﻠْﻦَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺛُﻢﱠ ﻣﺎَ ﺷَﺮِﺑْﻦَ اﻟﺸﺎﱠ‬ Kadınlar yemek yediler sonra çay içmediler.

‫اَﻟﺮﱢﺟﺎَلُ أَﻛَﻠُﻮا اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺛُﻢﱠ ﺷَﺮِﺑﻮُا اﻟْ َﻘﮭْ َﻮ َة‬ Erkekler yemek yediler sonra kahve içtiler.

‫ھَﻞْ دَﺧَﻠﻮُا اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَﻗَﺮَأُوا ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ؟‬ Kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular mı ? ‫ﻦ اﻟْﺠَ َﺮ‬ َ ْ‫سَ وَ ﻣﺎَ دَﺧَﻠْﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱠﻣﺎَ ﺳَﻤِﻌ‬ Zili duymadılar ve sınıfa girmediler (müe).

‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻣﺎَ دَﺧَﻠْﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱠ ؟‬

Niçin sınıfa girmediler?

‫س؟‬ َ َ‫أَ ﻣﺎَ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻢُ ا ْﻟﺠَﺮ‬ Zili duymadınız mı? (müz.)

‫س‬ َ َ‫ ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَ اﻟْﺠَﺮ‬، ‫ﺑَﻠَﻰ‬ Evet (bilakis), duyduk.

‫ھَﻞْ ﻣﺎَ دَﺧَﻠْﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱠ ؟‬ Sınıfa girmediler mi ?

‫ﻦ اﻟﺼﱠﻒﱠ‬ َ ْ‫ دَﺧَﻠ‬، َ‫ﺑَﻠﻰ‬ Evet (bilakis) girdiler.

ُ‫ ﻣَﻦْ دَﺧَﻞَ اﻟﺼﱠﻒﱠ ؟ دَﺧَﻞَ اﻟْﻤُﺪ ِﯾﺮ‬. Sınıfa kim girdi? Müdür girdi.

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻞَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ؟‬ Öğrenci ne yaptı?

‫ﻒ‬ ‫ﻋَﺮَفَ اﻟْﻤُﺪِﯾ َﺮ وَ َو َﻗ َ‬ ‫‪Müdürü tanıdı ve ayağa kalktı.‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümle kuruluşlarını tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫س‬ ‫‪.‬اَﻟﺮﱢﺟَﺎلُ ﻛَﺘَﺒُﻮا اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪2‬‬‫س‬ ‫‪.‬اَﻟﻨﱢﺴَﺎءُ ﻛَﺘَﺒْﻦَ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪1‬‬‫ن‬ ‫ﺤﺼَﺎ َ‬ ‫‪.‬اَﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺿَﺮﺑُﻮا اﻟْ ِ‬ ‫‪4‬‬‫ن‬ ‫ﺤﺼَﺎ َ‬ ‫‪.‬اَﻟْﺒَﻨَﺎتُ ﺿَﺮَﺑْﻦَ اﻟْ ِ‬ ‫‪3‬‬‫‪.‬ﺧَﺎﻟِﺪُونَ أﻛَﻠُﻮا اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬ ‫‪6‬‬‫ﻦ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬ ‫‪.‬ﻓَﺎﻃِﻤَﺎتٌ أَﻛَﻠْ َ‬ ‫‪5‬‬‫‪.‬وَﺟَﺪْﺗُﻢْ ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ ‫‪8‬‬‫‪.‬وَﺟَﺪْﺗُﻦﱠ ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ ‫‪7-‬‬

‫‪.‬ﻻَ ‪ ،‬ﻣﺎَ ﺷَﺮِﺑْﻨﺎَ اﻟْﻤَﺎ َء‬ ‫‪10‬‬‫ﻤَﺎءَ ؟ھَﻞْ ﺷَﺮِﺑْﺘُﻦﱠ اﻟْ‬ ‫‪9‬‬‫‪.‬ﻧَﻌَﻢْ ﻧَﺼَﺮْﻧﺎَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ َﺬ‬ ‫‪12‬‬‫أَ ﻧَﺼَﺮْﺗُﻦﱠ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَ ؟‬ ‫‪11‬‬‫‪.‬ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬أَﻛَﻠْﻨَﺎ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬ ‫‪14‬‬‫ھَﻞْ ﻣﺎَ أَﻛَﻠْﺘُﻦﱠ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ ؟‬ ‫‪13‬‬‫س‬ ‫‪.‬ﻋَﻠِﻤْﻨَﺎ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪16‬‬‫س‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒْﻨَﺎ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪15‬‬‫‪.‬وَﺟَﺪْﻧَﺎ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬ ‫‪18‬‬‫س‬ ‫‪.‬رَﻛِﺒْﻨَﺎ اﻟْﻔَﺮَ َ‬ ‫‪17‬‬‫ب‬ ‫‪.‬ﻓَﺘَﺤْﺘُﻢُ اﻟْﺒَﺎ َ‬

20‫ب‬ َ ‫ﻓَﺘَﺤْﺘُﻦﱠ اﻟْﺒَﺎ‬. 19‫ﺦ‬ َ َ‫دَﺧَﻠْﺘُﻤَﺎ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. 22‫ن‬ َ َ‫ﻛَﺴَﺮْﺗُﻤَﺎ اﻟْﻔِﻨْﺠﺎ‬. 21‫أَﻛَﻠْﺘُﻢُ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬. 24‫رَﻛِﺒْﺘُﻦﱠ اﻟﺴﱠﯿﱠﺎرَ َة‬. 23-

4. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Dersi bildik. 2. Kısrak suyu içti. 3. Kapıyı açmadım. 4. Çocuk ders yazdı. 5. Kız bir kalem buldu.

6. Kız kalemi buldu. 7. Kadınlar ekmeği yediler. 8. Adam kısrağa yardım etti. 9. Talebeler kapıyı açtılar. 10. Suyu içmedik. 11. Kızlar ekmek yemediler. 12. Talebe kapıyı açmadı.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

MÂZÎ FİİL ÇEKİM TABLOSU (AYNEN EZBERLENECEKTİR) Sona eklenen zamir Fiil-i Mâzî

Manası Gramer kaidesine göre deyimi

‫َﻧﺼَ َﺮ‬ Yardım etti Müfred müzekker gâib

‫ا‬ ‫َﻧﺼَﺮَا‬ İkisi yardım etti Tesniye müzekker gâib

‫وُا‬ ‫َﻧﺼَﺮُوا‬ Yardım ettiler Cemi müzekker gâib

ْ ‫ت‬ ْ‫َﻧﺼَﺮَت‬ Yardım etti Müfred müennes gâibe

‫ﺗَﺎ‬ ‫َﻧﺼَﺮَﺗَﺎ‬ İkisi yardım etti Tesniye müennes gâibe

‫ن‬ َ ‫ن‬ َ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬ Yardım ettiler Cemi müennes gâibe

‫ت‬ َ ‫ت‬ َ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬ Yardım ettin Müfred müzekker muhatap

‫ﺗُﻤَﺎ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻤَﺎ‬ İkiniz yardım ettiniz Tesniye müzekker muhatap

‫ﺗُ ْﻢ‬ ْ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻢ‬

Yardım ettiniz Cemi müzekker muhatap

‫ت‬ ِ ‫ت‬ ِ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬ Yardım ettin Müfred müennes muhâtaba

‫ﺗُﻤَﺎ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻤَﺎ‬ İkiniz yardım ettiniz Tesniye müennes muhâtaba

‫ﺗُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻦﱠ‬ Yardım ettiniz Cemi müennes muhâtaba

ُ ‫ت‬ ُ‫َﻧﺼَﺮْت‬ Yardım ettim Müfred mütekellim vahde

‫ﻧَﺎ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﻧَﺎ‬ İkimiz yardım ettik Tesniye mütekellim

‫ﻧَﺎ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﻧَﺎ‬ Yardım ettik Cemi mütekellim

Ezberlenecek tablo hali: ‫َﻧﺼَﺮُوا‬ ‫َﻧﺼَﺮَا‬ ‫َﻧﺼَ َﺮ‬ ‫ن‬ َ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬ ‫َﻧﺼَﺮَﺗَﺎ‬ ‫ﺼ‬ َ ‫َﺮتْ َﻧ‬ ْ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻢ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻤَﺎ‬ ‫ت‬ َ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬

‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻦﱠ‬ ‫َﻧﺼَﺮْﺗُﻤَﺎ‬ ‫ت‬ ِ ْ‫َﻧﺼَﺮ‬

‫َﻧﺼَﺮْﻧَﺎ‬ ُ‫َﻧﺼَﺮْت‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

?GENEL DEĞERLENDİRME ALIŞTIRMALARI? 1. Aşağıdaki fiilleri yukarıdaki tabloya göre çekiniz. َ‫ َدﺧَﻞ‬- ‫ج‬ َ َ‫ﺧَﺮ‬- َ‫ﻛَﺘَﺐ‬- َ‫ﺿَﺮَب‬- َ‫ﻓَﺘَﺢ‬- َ‫وَﺟَﺪ‬- َ‫ﻋَﻠِﻢ‬- َ‫ﻗَﺘَﻞ‬- َ‫ذَھَﺐ‬ 2. Aşağıdaki fiillerin manalarını söyleyip Arapça grameriyle deyimlendiriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُ ْﻢ‬- ‫ﻛَﺘَﺒُﻮا‬- ‫ﻞ‬ َ َ‫ﻗَﺘ‬- ِ‫ﺷَﺮِﺑْﺖ‬- َ‫دَﺧَﻠْﻦ‬- ‫ ﻓَﺘَﺤَﺎ‬- َ‫ﻧَﺼَﺮْﻧَﺎ –ذَھَﺒْﺖ‬ْ‫أَ َﻛﻠْﺘُﻤَﺎ –ﻋَﻠِ َﻤﺖ‬- ‫ﻦ‬ ‫رَﻛِﺒْﺘُ ﱠ‬- ْ‫أَﻛَﻠَﺖ‬- ‫وَﺟَﺪْﻧَﺎ‬- َ‫ﺿَﺮَب‬- ْ‫ﻋَﻠِﻤْﺖِ –ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢ‬

- ‫ﺷَﺮِﺑَﺎ‬- ‫وَﺟَﺪْﺗُﻦﱠ‬- َ‫أَﻛَﻞ‬- ‫ﻓَﺘَﺤُﻮا‬- ‫ﺿَﺮَﺑَﺘَﺎ‬- ‫أَﻛَﻠَﺘَﺎ‬- َ‫ﻓَﺘَﺤْﺖ‬- ‫وَﺟَﺪَا‬‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺷَﺮِﺑ‬- َ‫ﻋَﻠِﻤْﺖ‬- ْ‫ ﺿَﺮَﺑْﺘُﻢ‬. 3. Aşağıdaki fiillerin müenneslerini söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻼ‬ َ ‫أَ َﻛ‬- ‫ﺿَﺮَﺑْﻨَﺎ‬- ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢ‬- ‫ﺷَﺮِﺑُﻮا‬- َ‫ﺿَﺮَب‬ 4. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫اَ ْﻟﻤُﺼْﺤَﻒ‬ mushaf ُ‫َاﻟْﻮاَﻟِﺪ‬ baba ‫ﺐ‬ َ ‫ﻟَ ِﻌ‬ oynadı ُ‫اَﻟﻠﱡ َﻐﺔ‬ lisan, dil ُ‫َاﻟْﻮاَﻟِﺪَة‬ anne ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻋَﻤ‬ çalıştı ‫ﻼ‬ ً ‫ﻗَﻠ ِﯿ‬ biraz, az ُ‫اَﻟْﻘُﺮْآنُ اﻟْﻜَﺮ ِﯾﻢ‬

Kur’ân-ı Kerim ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗَ َﺘ‬ öldürdü ُ‫َاﻟْﺤَﺒْﻞ‬ ip ُ‫َاﻟْﺄُﺳْﺘَﺎذ‬ hoca, öğretmen ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺣَﺒ‬ hapsetti ُ‫ﻼم‬ َ ‫اَﻟْ َﻜ‬ söz, konuşma ٌ‫ﺳُﺆاَل‬ sual, soru ‫ﺧ َﺬ‬ َ ‫َأ‬ aldı ُ‫اَﻟْﻜَﻠْﺐ‬ köpek ُ‫اﻟْﺨَﺒَﺮ‬ haber ‫ﻓَﮭِ َﻢ‬ anladı ُ‫َاﻟْﻮاَﺟِﺐ‬ ödev, görev

‫اَﻟﺼﱠﺤ ِﯿ َﻔ ُﺔ‬ gazete, sayfa ‫ﻗَﻄَ َﻊ‬ kesti ُ‫اَﻟْﺤَﺎﻓَِﻠﺔ‬ otobüs ُ‫َاﻟْﺤَﻤﺎﱠم‬ banyo ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti ُ‫ﺠﻠﱠﺔ‬ َ ‫اَﻟْ َﻤ‬ dergi ُ‫اَﻟﺬﱢﺋْﺐ‬ kurt ‫ﺦ‬ َ َ‫ﻃَﺒ‬ pişirdi ‫َاﻟْ ِﻘﻂﱡ‬ kedi (erkek) ‫ﻃﻲﱡ‬ ِ ْ‫اَﻟﺸﱡﺮ‬ polis ‫ﻞ‬ َ‫ﺴ‬ َ َ‫ﻏ‬ yıkadı ُ‫اَﻟْﮭِﺮﱠة‬ kedi (dişi)

‫اَﻟﻠﱢ ﱡ‬ ‫ﺺ‬ hırsız ‫ﻆ‬ َ ِ‫ﺣﻔ‬ َ ezberledi ُ‫اَﻟﻐُﺮْ َﻓﺔ‬ oda ُ‫اَ ْﻟﺨَﺮوُف‬ kuzu

ُ‫اَﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪ‬ mescid ُ‫اَﻟْ َﻤﻼَ ِﺑﺲ‬ elbiseler

5. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere yazınız. ‫اَﻟﻄﱡﻼﱠبُ دَﺧَﻠﻮُا اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَﻗَ َﺮأُوا ﻛِﺘﺎَﺑًﺎ‬. (Erkek) Öğrenciler kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular.

‫دَﺧَﻞَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَﻗَ َﺮأُوا ﻛِﺘﺎَﺑًﺎ‬. (Erkek) Öğrenciler kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular. ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ دَﺧَﻠْﻦَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَﻗَﺮَأْنَ ﻛِﺘﺎَﺑًﺎ‬. (Kız) Öğrenciler kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular. ‫دَﺧَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَﻗَﺮَأْنَ ﻛِﺘﺎَﺑًﺎ‬. (Kız) Öğrenciler kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular. ‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ﺳَﻤِﻌﻮُا اﻟْﺠَﺮَسَ وَ دَﺧَﻠﻮُا اﻟﺼﱠﻒﱠ‬. (Erkek) Öğrenciler zili duydular ve sınıfa girdiler. ‫ﻏَﺴَﻠَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ َﺔ‬. Kadın bahçeyi yıkadı. ‫أَﻛَﻞَ ا ْﻟ ِﻘﻂﱡ اﻟﻠﱠﺤْ َﻢ‬. Kedi eti yedi. ‫دَﺧَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ اﻟْﺤَﻤﺎﱠ َم‬.

Ali banyoya girdi. ‫ﻣﺎَ وَﺟَﺪَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ َﺔ‬. İbrâhim çantayı bulmadı. ‫ﺳَﺄَلَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ َأﺣْ َﻤ َﺪ‬. İbrâhim Ahmed’e sordu. ُ‫وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ وَ رَﻛِﺐَ ﻋُ َﻤﺮ‬. Araba geldi ve Ömer bindi. ُ‫ﻣﺎَ أَﺧَﺬَ اﻟْﻘَﻠَﻢَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢ‬. İbrâhim kalemi almadı. ‫إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻣﺎَ ﻗَﺮَأَ اﻟﺮﱢﺳﺎﻟَ َﺔ‬. İbrâhim mektubu okumadı. ‫أَﺧَﺬوُا اﻟْﻘَﻠَﻢَ وَ ﻛَﺘَﺒﻮُا اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬. Kalemi aldılar ve Arapça’yı yazdılar. ‫ﺣَﺒَﺲَ اﻟﺸﱡﺮْﻃِﻲﱡ اﻟﻠﱢﺺﱠ‬. Polis hırsızı hapsetti. ‫ف‬ َ ُ‫أَﻛَﻞَ اﻟﺬﱢﺋْﺐُ اﻟْﺨَﺮو‬. Kurt kuzuyu yedi. ‫ﻃَﺒَﺨَﺖِ اﻟْﻤَﺮَْأةُ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬.

Kadın yemeği pişirdi. ‫ﻓَﺘَﺢَ أﺣْﻤَﺪُ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةَ وَ دَﺧَﻠَﺖِ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ اﻟْﻐُﺮْﻓَ َﺔ‬. Ahmet pencereyi açtı ve güneş odaya girdi. ‫تِ اﻷُمﱡ اﻟْﻤَﺠَﻠﱠﺔَﻗَﺮَأَ اﻷَبُ اﻟﺼﱠﺤ ِﯿﻔَ َﺔ وَ ﻗَﺮََأ‬. Baba gazete okudu ve anne dergi okudu. ‫ج‬ َ ‫ ﻗَﺮَأَ ﻗَﻠﯿِﻼً ﺛُﻢﱠ ﺧَ َﺮ‬، َ‫دَﺧَﻞَ إِﺑْﺮاَھﯿِ ُﻢ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔ‬. İbrâhim kütüphaneye girdi, biraz okudu sonra çıktı.

6. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Ali nasihatı işitti. 2. Aişe bir mektup yazdı. 3. Kadın bahçeyi yıkadı. 4. Çocuk çiçeği kopardı. 5. İmam mescide girdi.

6. Adam ayağa kalktı.

7. Aşağıdaki cümlelerin sağ tarafını kapatarak sol tarafını, sol tarafını kapatarak sağ tarafını yukarıdaki kelimeler yardımıyla yazınız.

‫ﺣَﻔِﻆَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟْﻘُﺮْآنَ اﻟْﻜَﺮﯾِ َﻢ‬. Ömer Kur’ân’ı Kerîm’i ezberledi. ‫ھَﻞْ رَﻛِﺒَﺖْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ ؟‬ Aişe otobüse bindi mi? ‫أَﯾْﻦَ ﻛَﺘَﺐَ ﺳَﻌﯿِﺪٌ اﻟْﻮَاﺟِﺐَ ؟‬ Said ödevi nerede yazdı? ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻗَﺘَﻞَ اﻟْﻜَﻠْﺐُ اﻟْﮭِﺮﱠ َة ؟‬ Köpek kediyi niçin öldürdü? ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻓَﮭِﻢَ ﺟَﻤﺎَلٌ اﻟْ َﻜﻼَ َم ؟‬ Cemal konuşmayı nasıl anladı? ‫ﺤ‬ َ ْ‫ﺒْﻞَ ؟ﻟِﻤﺎَذاَ ﻗَﻄَﻌَﺖْ زَﯾْ َﻨﺐُ اﻟ‬ Zeynep ipi niçin kesti?

‫ ﺳُﺆَاﻻً ؟‬‫ﻣَﻦْ ﺳَﺄَلَ ﻋَﻠِﯿﺎ‬ Kim Ali’ye bir sual sordu? ‫ﻣَﺘَﻰ ﻓَﺘَﺢَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ؟‬ Ömer kitabı ne zaman açtı? ‫ﻗَﺮأْتُ ﻗِﺼﱠ ًﺔ‬. Bir hikaye okudum. ‫ھَﻞْ رَﺳَﻤْﺖَ ﺻُﻮرَ ًة ؟‬ Bir resim çizdin mi? ‫ل‬ َ ‫ ﻣَﺎ ﻋَﻤِﻠْﻨَﺎ اﻟﺴﱡﺆَا‬Soruyu bilmedik. ‫ ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠْﺖَ ا ْﻟﻮَاﺟِﺐَ ؟‬Ödevi yaptın mı? ‫ﺲ؟‬ َ ِ‫ ھَﻞْ ﻟَﺒِﺴْﺘُﻦﱠ اﻟْ َﻤﻼَﺑ‬Elbiseleri giydiniz mi? ‫ أَﻗَﺮَأَ اﻷُﺳْﺘَﺎذُ اﻟﺼﱠﺤِﯿﻔَﺔَ ؟‬Hoca gazeteyi okudu mu? ‫ نَدَﺧَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪَ َوﻗَﺮََأ اﻟْﻘُﺮْآ‬Ahmet mescide girdi ve Kur’ân okudu. ‫ ﻣَﺎ ﻟَﻌِﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟْﻜُﺮَ َة‬Öğrenci top oynamadı. ُ‫ ﻣَﺎ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﱠﺎرَة‬Araba gelmedi.

‫ي؟‬ َ ‫ ﻛَﯿْﻒَ ﺷَﺮِﺑَﺖْ ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ اﻟﺸﱠﺎ‬Fâtıma çayı nasıl içti? ‫ ﻛَﺴَﺮَ ﻋَِﻠﻲﱞ ﻓِﻨْﺠَﺎﻧًﺎ‬Ali bir fincan kırdı. ‫ وَﺟَﺪَ ﺳَﻌِﯿﺪٌ ﻓِﻨْﺠَﺎﻧًﺎ‬Said bir fincan buldu. ‫ دَﺧَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَ وَﻋَﻤِﻞَ اﻟﻄﱠﻌَﺎ َم‬Ahmed mutfağa girdi ve yemeği yaptı. ‫ ﻋَﻤِﻠْﺖِ اﻟﻄﱠﻌَﺎمَ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬Bugün yemeği sen yaptın. ‫ دَﺧَﻞَ اﻟﻄﱠﺎﻟِﺐُ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ وَ ﻗَﺮَأَ ﻛِﺘَﺎﺑًﺎ‬Öğrenci kütüphaneye girdi ve bir kitap okudu. ‫ ﻋَﺮَﻓْﺘُﻢُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ َﺬ‬Öğrenciyi tanıdınız. ُ‫ﺖ اﻟْﺤَﺎﻓَِﻠﺔ‬ ِ َ‫ وَﺻَﻠ‬Otobüs geldi.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Buhârî, Fedâilu'l-Kur'ân 21; Tirmizi, Fedâilu'l-Kur'ân15, 2909; Ebû Dâvud, Salât 349, 1452; İbn Mâce, Mukaddime 16, 211. H. [2] Müslim, Zikir 38, 2699; Ebû Dâvud, Salât 349, 1455; Tirmizî, Kırâ'at 3, 2946; İbn Mâce, Mukaddime 17, 225. Allah'ın evi tâbiri öncelikle mescidleri ifâde ederse de âlimler esas olan gayenin Kur’ân müzâkeresi olduğunu belirterek bu fazileti elde etmek arzusuyla, han, kışla, medrese, ev vb. gibi başka yerlerde de toplanınca da aynı mükafatı alabileceği görüşünü beyan etmişlerdir. Geniş bilgi için bkz. Canan, İbrâhim, Hadis Ansiklopedisi (Kütüb-i Sitte), (I-XVI), Akçağ Yayınevi, İstanbul, ty. [3] Buhârî, Tevhid 52; Müslim, Müsafirîn 244; Ebû Dâvud, Vitr 14, (1454); Tirmizî, Sevâbu'lKur'ân 13 (2906); İbn Mâce, Edeb 52, (2779). [4] Harekeli elife hemze denir. Bir sonraki konuda hemzenin yazılışı müstakil olarak anlatılacaktır.

[5] Med uzatmak demektir. Kendinden önceki harfin harekesini uzatmaya yarayan med harfleri Elif-Vâv-Yâ ( ‫ ا‬- ‫و‬- ‫ )ي‬olmak üzere 3 tanedir. (َ‫)اُوﺗِﯿﻨﺎ‬ örneğinde olduğu gibi üstünü elif (‫)ا‬, esreyi yâ (‫)ي‬, ötreyi vâv (‫ )و‬uzatır. Örnekler: (َ‫ )ﻗﺎَل‬kâle, (ُ‫ )ﻗِﯿﻞ‬kîle, (ُ‫ )َأﻋُﻮذ‬eûzü, (َ‫ )ﻓِﯿﮭﺎ‬fîhâ, (ُ‫ )ﯾَﻘُﻮل‬yekûlu, (َ‫ )ﯾُﻮﺳُﻒ‬yûsufe, (َ‫ )ﻏَﺎﻓِﻠِﯿﻦ‬gâfilîne, (َ‫ )ﯾُﺤِﯿﻄُﻮن‬yuhîtûne, (َ‫)ﺗُﺤِﺒﱡﻮن‬ tuhıbbûne gibi. Med harfi olan elif (‫)ا‬, bazen vâv (‫ )و‬veya Yâ (‫ )ي‬şeklinde yazılır. Bu vâv ve yâ’lar bir önceki harfi â sesi ile uzatarak okuturlar: (‫)ﻣُﻮﺳَﻰ‬ Mûsâ, (‫ )ﻋِﯿﺴَﻰ‬Îsâ, (‫ )ﻛَﻔَﻰ‬kefâ, (ً‫ )ﺻَﻠَﻮة‬salâten, (ٌ‫)ﻧَﺠَﻮة‬ necâtun gibi. Bir başka husus; üstün ve esre harekeli şeddeli kelimeleri yazarken kolaylık açısından hareke şeddenin altında ise esreyi, şeddenin üstünde ise fethayı gösterir: Örnek: (َ‫)ذَﻛﱠﺮ‬ zekkera, (َ‫ )ذُﻛﱢﺮ‬zükkira gibi. [6] Bkz. Maksudoğlu, Mehmet, Arapça Dilbilgisi, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1998. [7] Özel isimlerle ilgili geniş bilgi ileride gelecektir. [8] Mübtedâ haberle ilgili geniş açıklama daha sonra verilecektir.

[9] (ِ‫( )أَﻣْﺲ‬dün) kelimesi her zaman esre olan mebni (harekesi her zaman aynı olan) zaman zarfıdır. [10] Son harfinin harekesi duruma göre değişmeyen (mebnî) bir kelimedir. Yakında işlenecektir. [11] Nekre kelimelerin sonundaki üstün tenvin, tâ-i merbuta (kapalı ‫ ) ة‬hariç elifin üzerine yazılır.


HARF-İ CERLER İsimlerin başında “harf-i cer” denen harfler olursa o ismin sonunu esre yaparlar. Bu harf-i cerler en çok kullanılış sırasına göre örnekleri ile beraber şöyledir:

ْ ‫ِﻣ‬ ‫ﻦ‬ ..den, ..dan

(Başlamak, kısmiyet ve açıklama için kullanılır)

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿ‬ evden → ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺧَﺮَﺟْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿ‬. Evden çıktım. ‫ﻣِﻦْ ﻧَﺎﻓِﺬَ ٍة‬ bir pencereden → ‫ﻧَﻈَﺮَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣِﻦْ ﻧَﺎﻓِ َﺬ ٍة‬. Çocuk bir pencereden baktı. ‫ب‬ ِ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎ‬ kapıdan → ‫ﻞ‬ َ‫ﺧ‬ َ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎبِ ؟ ﻣَﻦْ َد‬ Kapıdan kim girdi?

Kâide: (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harf-i cerinden sonra gelen isim harf-i tarif (ْ‫)ال‬ile başlıyorsa nun’a cezim yerine fetha verilerek öbür kelimeye geçiş yapılır: ِ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖ‬ (minel beyti), ِ‫( ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎب‬minel bâbi) gibi.

‫ﻲ‬ ِ‫ﻓ‬ ..de, ..da, içinde, hakkında (Mekan ya da zaman gibi zarfiyet bildirir)

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬ evde, evin içinde → ‫ﺟَﻠَﺴْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْﺖِ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Bugün evde oturdum.

‫ﻓﻲِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر ِة‬ arabada → ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻟَﻌِﺐَ ﻓﻲِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر ِة‬. Çocuk arabanın içinde oynadı.

‫ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ okulda → ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Dersi okulda yazdım.

‫ح‬ ِ ‫ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒَﺎ‬ sabahleyin →

‫ح‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒَﺎ ِ‬ ‫‪Dersi sabah yazdım.‬‬

‫إِﻟَﻰ‬ ‫‪..e, ..a, ..ye, ..ya‬‬ ‫)‪(Sonun bitişi için kullanılır‬‬

‫إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫→ ‪okula‬‬ ‫‪.‬ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Öğrenci okula geldi.‬‬

‫ﺖ‬ ‫إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫→ ‪eve‬‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا‬ ‫‪Eve erken gittim.‬‬

‫ق‬ ‫إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ ِ‬

çarşıya → ‫ق‬ ِ ‫ذَھَﺒَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬. Zeynep çarşıya gitti.

‫ﻋَﻠَﻰ‬ ..e, ..a, ..ye, ..ya, üzerine, üstünde

‫ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤَﺎ ِء‬ suyun üzerinde → ‫ﺳَﺒَﺢَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤَﺎ ِء‬. Kalem suyun üzerinde yüzdü.

‫ض‬ ِ ْ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَر‬ yerin üzerine, yere → ‫ض‬ ِ ْ‫ﺳَﻘَﻂَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَر‬. Çocuk yere düştü.

‫ﺳﻲﱢ‬ ِ ْ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜُﺮ‬ sandalye üzerine → ‫ﺳﻲﱢ‬ ِ ْ‫ﺟَﻠَﺴْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜُﺮ‬. Sandalyeye oturdum.

‫ب‬ ِ ile, ..le

‫ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬ kalem ile, kalemle → ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬. Dersi kalemle yazdım.

‫ﻦ‬ ِ ‫ﺑِﺎﻟﺴﱢﻜﱢﯿ‬ bıçakla → ‫ﻦ‬ ِ ‫ﻗَﺸَﺮْتُ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ﺑِﺎﻟﺴﱢﻜﱢﯿ‬. Meyveyi bıçakla soydum.

‫ﺑِﺎﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬ otobüsle → ‫ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺑِﺎﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬. Okula otobüsle gittim.

F Genelde cansız eşya ya da insan dışındaki varlıklar için ِ‫ ب‬kullanılır. İnsan söz konusu olunca da َ‫( ﻣَﻊ‬ile, beraber) zarfı tercih edilir:

‫ذَھَﺒْﺖُ ﻣَﻊَ ﺧﺎَﻟِﺪٍ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Halit'le okula gittim.

‫ﻖ‬ ٍ ِ‫ﺷَﺮِﺑْﺖَ اﻟﺸﺎﱠيَ ﻣَ َﻊ ﺻَﺪﯾ‬. Bir arkadaşla çay içtin.

ْ‫ﻋ‬ ‫ﻦ‬ َ den, dan, hakkında

ْ‫ﻋﻦ‬ َ ٍ‫ﻣُﻌَﻠﱢﻢ‬ öğretmenden → ‫ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ﻋَﻦْ ﻣُﻌَﻠﱢ ٍﻢ‬. Haberi bir öğretmenden işittim. ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﻋَﻦِ اﻟﻄﱢﻔ‬ çocuktan → ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ذَھَﺐَ اﻟْﺨَﻮْفُ ﻋَﻦِ اﻟﻄﱢﻔ‬. Çocuktan korku gitti. ‫ﻋَﻦِ اﻟﺘﱠﻼَﻣ ِﯿ ِﺬ‬ öğrencilerden, öğrenciler hakkında ‫ﺳَﺄَلَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﻋَﻦِ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِ ِﺬ‬ Müdür öğrencileri (öğrenciler hakkında) sordu.

‫ل‬ ِ için

‫ﻟِﻠﱠ ِﮫ‬ Allah için →

‫ﺻَﻠﱠﯿْﺖُ ﻟِﻠﱠﮫِ ﺗَﻌَﺎﻟَﻰ‬. Allâhu Teala için namaz kıldım.

‫ِﻟﺨَﺎِﻟ ٍﺪ‬ Halit için → ‫ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ِﻟﺨَﺎِﻟ ٍﺪ‬. Çarşıya Halit için gittim.

‫ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَ ِﺔ‬ eğitim için → ‫ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَﺔِ ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okula eğitim için gittim.

Not: Bu harf-i cer ْ‫ أل‬ile ma’rife olan bir ismin başına geldiğinde harf-i tarifin elifi hazfedilir (kaldırılır, atılır): ُ‫ﻟِﻠﻄﺎﱠﻟِﺐِ–ﻟِﻠْﺒَﯿْﺖِ اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ \ –اَﻟْﺒَ ْﯿﺖ‬ gibi. ‫ك‬ َ gibi

‫اَﻟْﺄَرْضُ ﻛَﺎﻟْﻜُ َﺮ ِة‬. Dünya top gibidir. ‫ﻟْﺄَﺳَﺪَِأﺣْﻤَﺪُ ﻛَﺎ‬. Ahmet arslan gibidir. ‫ﺣَﺘﱠﻲ‬ ...ceye kadar, ta ki

‫ت‬ ِ ْ‫ﺣَﺘﱠﻲ اﻟْ َﻤﻮ‬ Ölüme kadar (ölünceye kadar)

‫ت‬ ِ ْ‫ﻋَﺒَﺪْتُ اﷲَ ﺣَﺘﱠﻲ اﻟْﻤَﻮ‬. Ölüme kadar (ölünceye kadar) Allah'a ibadet ettim. ‫رُبﱠ‬ olur ki, belki, bazı, nice vardır

‫س‬ َ ْ‫ﺐ اﻟﺪﱠر‬ َ َ‫رُبﱠ ﻃﺎَﻟِﺐٍ ﻣﺎَ ﻛَﺘ‬. Ders yazmayan nice öğrenci vardır. ْ‫ﻣُﺬ‬- ُ‫ﻣُﻨْﺬ‬

..den beri, ..dan beri, ..den itibaren ‫غ‬ ِ ُ‫وَﺟَﺒَﺖِ اﻟﺼﱠﻼَةُ ﻣُﻨْﺬُ اﻟْﺒُﻠﻮ‬. Buluğdan itibaren namaz vacip oldu.

F Mef’ûlu bihin harekesi mansûbtur (üstündür). Aslında fiil ve fâilden sonra geriye kalan kelimeler ve harf-i cerler mef’ûldür. Fakat harf-i cer alan mef’ûlü bihin son harfinin harekesi esre olur ve o kelimeye mefulun bih gayr-i sarih denir. Harf-i cer almayan mef’ûle mef’ûlun bih sarih denir. Genellikle cümlede önce mef’ûlün bih sarih (üstün harekesini açık olarak alan mef’ûl), sonra da mef’ûlün bih gayr-i sarih (üstün harekesini açık olarak alamayan mef’ûl) yazılır. ‫ﻛَﺘَﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺪﱠرْسَ ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬. M.B.Gayr-i Sarih. M.B.Sarih Çocuk dersi kalemle yazdı.

Harf-i Cerle İlgili Genel Cümle Örnekleri:

‫ھَﻞْ ذَھَﺒْﺖِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ ‫?‪Okula gittin mi‬‬

‫‪.‬ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Evet, okula gittim.‬‬

‫‪.‬ھَﻞْ ذَھَﺒْﺘُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫?‪Okula gittiniz mi‬‬

‫‪.‬ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Evet, okula gittik.‬‬

‫‪.‬ذَھَﺒْﺘُﻤﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪İkiniz okula gittiniz.‬‬

‫ھَﻞْ ذَھَﺒْﺘُﻦﱠ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ ‫?‪Okula gittiniz mi‬‬

‫‪.‬ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Evet, okula gittik.‬‬

‫ن‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ِﻟﻠْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَ ِ‬ ‫‪Okula imtihan için gittim.‬‬

‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻟِﻠْﺈِﺳْﺘِﺮاَﺣَ ِﺔ‬ ‫‪Eve dinlenmek için gittim.‬‬

‫ﻼ ِة‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻟِﻠﺼﱠ َ‬ ‫‪Mescide namaz için gittim.‬‬

‫‪.‬ﻧَﻈَﺮَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱡﻮ َر ِة‬ ‫‪(Erkek) Öğrenci resme baktı.‬‬

‫‪.‬ﻧَﻈَﺮَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱡﻮ َر ِة‬ ‫‪(Kız) Öğrenci resme baktı.‬‬

‫‪.‬ﻧَﻈَﺮْتُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱡﻮ َر ِة‬ ‫‪Resme baktım.‬‬

‫‪.‬اﻟﺸﺎﱠﻃِﺊِ ]‪[1‬ﺳَﺒَﺢَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻓِﻲ ھَﺬَا‬ ‫‪Çocuk bu kıyıda yüzdü.‬‬

‫ﺦ‬ ‫ﻋﻤِﻞَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟﺸﺎﱠىَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﺒَ ِ‬ ‫‪َ.‬‬ ‫‪Halit mutfakta çay yaptı.‬‬

‫‪.‬ﻗَﺮَأْتُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫‪Dersi bahçede okudum.‬‬

‫‪.‬ﻗَﺮأْﻧﺎَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ‬ ‫‪Kitabı kütüphanede okuduk.‬‬

‫‪.‬ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺑِﺎﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬ ‫‪Okula otobüsle gittik.‬‬

‫ﻞ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺑِﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر ِة‬ ‫‪.‬وَﺻَ َ‬ ‫‪Ahmet hava alanına arabayla gitti (ulaştı, vardı).‬‬

‫ن‬ ‫ﺤﺼَﺎ ِ‬ ‫‪.‬ﻧَﺰَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻦِ اﻟْ ِ‬ ‫‪Ahmet attan indi.‬‬

‫ﻼ‬ ‫‪.‬مُ اﻟﻈﱡﻠْﻢَ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮْأَةِرَﻓَ َﻊ اﻟْﺈِﺳ َ‬

İslam kadından zulmü kaldırdı.

‫ل‬ ِ ‫ﻦ اﻟْﻤَﺎ‬ ِ َ‫ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋ‬. Mal hakkında sordum.

‫ﺾ‬ ِ ‫ﺳَﺄَلَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮِﯾ‬. Doktor hastadan (hasta hakkında) sordu.

‫ﺦ‬ ِ َ‫اَﻟْﺄُمﱡ ﻋَﻤِﻠَﺖِ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Anne yemeği mutfakta yaptı.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺟَﻠَﺲَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. Muhammed evde oturdu.

‫ﺟَﻠَﺴَﺖْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬. Aişe odada oturdu.

‫ﺧَﺮَجَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠ ﱢ‬. ‫ﻒ‬ Öğrenciler sınıftan çıktı.

‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺧَﺮَﺟُﻮا ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠ ﱢ‬. ‫ﻒ‬ (aynı manada isim cümlesi)

‫ض‬ ِ ْ‫رَ َﻓﻊَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَر‬. Çocuk çantayı yerden kaldırdı.

‫ﻦ اﻟﺴﱠﻤﺎَ ِء‬ َ ِ‫ﻧَﺰَلَ اﻟْﻤَﻄَﺮُ ﻣ‬. Gökten yağmur indi (Yağmur yağdı).

‫ﺢ‬ ِ َ‫اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﺳَﺒَﺤُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴْﺒ‬. Çocuklar havuzda yüzdü.

‫ﺳَﺒَﺢَ اﻟْﺨَﺸَﺐُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤﺎَ ِء‬. Tahta suyun üzerinde yüzdü.

‫ض‬ ِ ْ‫ﺳَﻘَﻂَ اﻟﺜﱠﻤَﺮُ ﻋَﻠَﻰ اﻟَْﺄر‬. Meyve yere (yerin üzerine) düştü.

‫ﻏَﻀِﺐَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺨﺎَدِ ِم‬. Efendi (bey) hizmetçiye kızdı.

‫ﻒ‬ ِ ْ‫اَﻟْﻮَﻗْﺖُ ﻛﺎَﻟﺴﱠﯿ‬. Vakit kılıç gibidir.

‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ ﻛَﺎﻟْ َﺒﺤْ ِﺮ‬. İlim deniz gibidir.

‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﻗَﺮَأْتُ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺣَﺘﱠﻰ اﻟﻠﱠﯿ‬. Geceye kadar kitap okudum.

‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﻣﺎَ ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟﺸﺎﱠىَ ﻣُﻨْﺬُ أَﻣ‬. Dünden beri çay içmedim. ْ‫ﻤَﺴﺎَءِﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟ‬. Sabahtan akşama kadar ders yazdım. ‫ﺐ اﻟْﻜُ َﺮ َة‬ َ ِ‫ذَھَﺐَ ﻋُﻤَﺮُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ وَ ﻟَﻌ‬. Ömer oyun sahasına gitti ve top oynadı. ‫ي‬ َ ‫أَﻛَﻠْﺖُ ﻓﻲِ اﻟْﻔَﻄﻮُرِ اﻟْﺒَﯿْﺾَ وَﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟﺸﺎﱠ‬. Kahvaltıda yumurta yedim ve çay içtim.

MÜTEADDÎ VE LÂZIM FİİLLER (Geçişli ve geçişsiz fiiller) Yukarıda gördüğümüz cümlelerde bazen fiilin üstün harekeyle harekelenen açık bir meful aldığını, bazen de açık mef’ûl almayıp harf-i cerle devam ettiğini görürüz. İşte açıkça mef’ûl alan fiillere müteaddî fiil, fâiliyle yetinip mef’ûl almayan ya da mef’ûlünü harf-i cerle alan fiillere de lâzım fiiller denir. Müteaddi yani mef’ûl alan fiilde fâilin yaptığı iş başkasına geçer veya herhangi bir şeyle alakası bulunur. Türkçe karşılığı geçişli fiildir. ‫أَﻛَﻞَ ﻓَﺮِﯾﺪٌ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬.

Ferit ekmeği yedi.

Bu cümlede “Ferit neyi yedi?” sorusunu mutlaka sorarız, yani fiil mef’ûl istemektedir. ‫ﺿَﺮَبَ ﺧَﺎِﻟﺪٌ اﻟْﻮََﻟ َﺪ‬.

Halit çocuğu dövdü.

Bu cümlede de “Halit kimi dövdü?” sorusunu sorarız. Halid'in yaptığı iş başkasıyla alakalı olup onlara geçmektedir.

Lâzım fiil ise; fâiliyle yetinip mef’ûl almayan fiildir. Fiilin yaptığı iş kendisinde kalıp başkasını etkilemez. Türkçe karşılığı geçişsiz fiildir. ٌ‫ﺟَﻠَﺲَ ﺧَﺎﻟِﺪ‬. Halit oturdu.

َ‫ﺎﻟِﺪٌدَﺧَﻞَ ﺧ‬. Halit girdi.

Bu cümlelerde mefulü gerektiren neyi, neye ve kimi, kime gibi soru akla gelmemektedir. Yani mef’ûle gerek yoktur. Bu konuyu şu şekilde de ifade edebiliriz:

KAİDE: Arapça’da fiiller mef’ûllerine göre çeşitli kısımlara ayrılırlar: a) Hiç mef’ûl almayan fiiller: Yukarıda işlediğimiz gibi fâiliyle yetinip mef’ûl almayan “Lâzım fiiller” bu grubtandır. b) Mef’ûlünü harf-i cerle alan fiiler: Bazı fiiller beraberlerindeki (kendine ait) harf-i cerle birlikte tek bir mana ifade ederler. Artık yanındaki harf-i cer aslî manasında tercüme edilmez. Dikkat edilmesi gereken nokta; bu harf-i cerlerin fâilin başında değil, mef’ûlün başında geldiğini

unutmamaktır. Söz konusu bu fiiller mef’ûllerini aşağıdaki harf-i cerlerden biri ile alabilirler:

‫ب‬ ِ ‫ل‬ ِ ‫ﻋَﻠَﻰ‬ ْ‫ﻋﻦ‬ َ ‫ﻓِﻲ‬ ‫إِﻟَﻰ‬ ْ‫ِﻣﻦ‬

Örnek: ْ‫ﻋﻦ‬ َ َ‫ﺑَﺤَﺚ‬ aradı, araştırdı

‫ﺑَﺤَﺚَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﻋَﻦِ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠ ﱢ‬. ‫ﻒ‬ Ali çantayı sınıfta araştırdı.

‫ل‬ ِ َ‫ﻗﺎَل‬ (Birine) dedi, söyledi

‫ل‬ ِ ‫ﻗﺎَلَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﻠﺮﱠﺳُﻮ‬: Allah peygamber’e dedi:

‫ن‬ ِ ‫ﻗﺎَلَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓِﻲ اﻟْﻘُﺮْآ‬: Allah Kur’ân’da (şöyle) dedi (buyurdu)[2]:

c) Mef’ûlünü harf-i cersiz alan fiiller: Yukarıda örneklerini gördüğümüz müteaddî fiiller bu grubtandır. Harf-i cere ihtiyaç olmaksızın direk mefullerine bağlanırlar. İlerdeki konularda göreceğimiz gibi bazı fiiller yine harf-i cere ihtiyaç olmaksızın iki ya da üç mef’ûl alarak da tam bir cümle oluştururlar: ‫وَﺟَﺪَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ اﻟْﻌِﻠْﻢَ ﻧَﺎﻓِﻌًﺎ‬. İnsan ilmi faydalı buldu.

F Şu bilgiyi akılda tutmamız bundan sonraki konular için zorunludur:

Üstün harekeye fetha, böyle harekelenmiş kelimeye mansûb, bu duruma da nasb hali deriz. Ötre harekeye zamme, böyle harekeli kelimeye merfû veya mazmûm, bu duruma da ref hali deriz. Esre harekeye kesre, böyle harekeli kelimeye mecrûr veya meksur, bu duruma da cer hali deriz. Aynı şekilde tutarlı işarete de cezm, böyle harekeli kelimeye de meczûm deriz. MÜZEKKER - MÜENNES Müzekker; canlı ya da cansız varlıkların erkek olanını gösteren isimdir. Türkçe’dekinin aksine Arapça’da cansız varlıklar da müzekker ya da müennes kabul edilmektedir. Müzekker ismin herhangi ayırıcı bir harfi yoktur: ٌ‫أَب‬ baba ُ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬ‬ öğrenci ٌ‫َرﺟُﻞ‬ adam ُ‫َاﻟْﺤِﺼَﺎن‬ at ُ‫اَﻟْﻜِﺘَﺎب‬

kitap ٌ‫ﺑَﺎب‬ kapı ٌ‫ﺧﺎَﻟِﺪ‬ Halit ‫ِﻗﻂﱞ‬ kedi ُ‫َاﻟْﻤُﺆْ ِﻣﻦ‬ mü’min (erkek)

Müennes; canlı ya da cansız varlıkların dişi olanını gösterir. İsimlerde müenneslik alâmetleri üçtür: a) Tâ-i te’nis ya da tâ-i merbûta (Bitişik, yuvarlak tâ) ‫ة‬: En çok kullanılan müenneslik alâmetidir. ُ‫اَﻟﺼﱡﻮرَة‬ resim ُ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِ َﺬة‬ kız öğrenci ُ‫اَﻟْﻤَﺮَْأة‬ kadın

ُ‫ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔ‬ Fâtıma ٌ‫ﻓﺎَﺋِ َﺪة‬ fayda ٌ‫ﻧَﺎﻓِ َﺬة‬ pencere ُ‫ﺸﺔ‬ َ ِ‫ﻋﺎَﺋ‬ Ayşe ٌ‫ِﻗﻄﱠﺔ‬ kedi (dişi) ُ‫َاﻟْﻤُﺆْﻣِ َﻨﺔ‬ mü’min (kadın)

Cümlede fiil ile fâil arasındaki uygunluk gibi müzekker müennes uygunluğu istenilen durumlarda sıfatlar müzekker halden aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi müennese çevrilir[3]: ٌ‫ﻧَﻈﯿِﻒٌ ث ﻧَﻈ ِﯿ َﻔﺔ‬ temiz ٌ‫ﺟَﻤﯿِﻞٌ ث ﺟَﻤﯿَِﻠﺔ‬ güzel

ٌ‫ﻛَﺒﯿِﺮٌ ث ﻛَﺒﯿِ َﺮة‬ büyük ٌ‫ﻣُﺴْﻠِﻢٌ ث ﻣُﺴْﻠِ َﻤﺔ‬ müslüman ٌ‫ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪٌ ث ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪَة‬ çalışkan ٌ‫ﻄﺔ‬ َ ِ‫ﻧَﺸﯿِﻂٌ ث ﻧَﺸﯿ‬ neşeli, dinç

b) Elif-i Memdûde (Uzun elif): (‫ )ءا‬Bu elifle biten isimlerin müennes olması için eliften sonra gelen hemzenin kelimenin kök harflerinden olmaması gerekir[4]. Bu tür müennes isimler genelde sıfat anlamı taşıyan isimlerdir[5], elif ve hemze de ekleme harflerdir. ُ‫أَﺣْﻤَﺮُ ث ﺣَﻤْﺮَاء‬ kırmızı ُ‫أَﺳْﻤَﺮُ ث ﺳَﻤْﺮَاء‬ esmer

ُ‫ﺧﻀْﺮَاء‬ َ ‫أَﺧْﻀَﺮُ ث‬ yeşil

‫أَﺑْﯿَﺾُ ث ﺑَﯿْﻀﺎَ ُء‬ beyaz

ُ‫ﺳﻮْدَاء‬ َ ‫أَﺳْﻮَدُ ث‬ siyah ُ‫ﺻﻔْﺮَاء‬ َ ‫أَﺻْﻔَﺮُ ث‬ sarı

ُ‫ﻋﺮْﺟَﺎء‬ َ ‫أَﻋْﺮَجُ ث‬ topal ُ‫ﺷﻘْﺮَاء‬ َ sarışın ُ‫اَﻟﺼﱠﺤْﺮَاء‬ çöl

c) Elif-i Maksûre (Kısa elif): (‫ )ى‬İsimlerin sonunda noktasız ‫ ى‬şeklinde yazılan ve kendisinden önceki harf fethalı olduğu için elif olarak okunan bu harf o ismin müennes olduğunu gösterir[6]. ‫ﻰ‬ َ ‫ﺳَﻠْﻤ‬ Selma ْ‫ﺒَﺮُ ث ﻛُﺒْﺮَىَأﻛ‬

daha büyük ‫ﻰ‬ َ ‫ﻟَﯿْﻠ‬ Leyla ‫أَﺻْﻐَﺮُ ث ﺻُﻐْﺮَى‬ daha küçük ‫ﻰ‬ َ ‫ﺣُﺒْﻠ‬ hamile ‫ﻋَﻄْﺸﺎَنُ ث ﻋَﻄْﺸَﻰ‬ Susuz

* Bu üç te’nis (müennes) alâmeti olmadan da müennes olan isimler vardır. Bunlar: 1-Kadınlara ait özel isimler: ُ‫ﺳُﻌَﺎد‬ Suad ُ‫ھِﻨْﺪ‬ Hint ُ‫زَﯾْ َﻨﺐ‬ Zeynep ُ‫ﻣَﺮْ َﯾﻢ‬ Meryem

2-Dişi varlıklara delâlet eden isimler: ٌ‫أُﺧْﺖ‬ kızkardeş ‫أُمﱞ‬ anne

3-Vücudun çift organlarının isimleri: ٌ‫أُذُن‬ kulak ٌ‫ﻋَﯿْﻦ‬ göz ٌ‫ِرﺟْﻞ‬ ayak

4-Ülke, şehir ve kabile isimleri: ُ‫ﻣِﺼْﺮ‬ Mısır ُ‫اَﻟﺸﺎﱠم‬ Şam ُ‫ﻏَﻄَﻔَﺎن‬

Gatafan kabilesi

5-Rüzgar ve çeşitli ateş isimleri: ٌ‫ﺳَﻌﯿِﺮ‬ kuvvetli ateş ٌ‫ﻧﺎَر‬ ateş ٌ‫دَﺑﻮُر‬ batı rüzgarı

6-Canlı fakat akıl sahibi olmayan topluluk isimleri: ٌ‫إِ ِﺑﻞ‬ develer ٌ‫ﻏَ َﻨﻢ‬ koyun, keçiler ٌ‫ﺣَﻤَﺎم‬ güvercinler

* Bunların dışında müennes olduklarını duyarak veya sözlüklere bakmak suretiyle öğrendiğimiz bazı kelimeler vardır ki bunlara semâî müennes

(işitmek suretiyle müennes olduğu bilinen) denir. Örnek: ٌ‫رُوح‬ ruh ُ‫َاﻟْﺄَرْض‬ yer ٌ‫ﻧَﻔْﺲ‬ can ٌ‫داَر‬ ev, yurt ُ‫اَﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ güneş

Konuyla İlgili Cümle Örnekleri: ُ‫ﺖ اﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ ِ َ‫ﻃَﻠَﻌ‬. Güneş doğdu. ‫ن‬ َ ‫ﻗَﺮَأَتِ اﻟْﻤُﺆْﻣِ َﻨﺔُ اﻟْﻘُﺮْآ‬. Mü’min (kadın) Kur’ân okudu. ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ ‫ﻋَﻤِﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪَةُ اﻟْﻮَا‬.

Çalışkan (kadın) ödevi yaptı. ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ﻋَﻤِﻞَ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪُ اﻟْﻮا‬. Çalışkan (erkek) ödevi yaptı. ‫ﺳَﻤِﻊَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ اﻟْﺠَﺮَسَ وَ دَﺧَﻞَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ َﺔ‬. Öğrenci zili duydu ve sınıfa girdi. ‫ﺳَﻤِﻌَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِ َﺬةُ اﻟْﺠَﺮَسَ وَ دَﺧَﻠَﺖِ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ َﺔ‬. (Kız) öğrenci zili duydu ve sınıfa girdi.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? GENEL DEĞERLENDİRME ALIŞTIRMALARI ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize yazınız ve ezberleyiniz. ‫ﺛُﻢﱠ‬ sonra ُ‫اَﻟﺴﱠﻤَﻚ‬ balık ‫ﺧ َﺬ‬ َ ‫َأ‬

aldı

ُ‫اَﻟْﻌُﻤْ َﺮة‬ umre ُ‫اَﻟْﻤَﻨْ ِﺰل‬ ev ‫ج‬ َ ‫ﺧَ َﺮ‬ çıktı

ُ‫اَﻟْﺒَﯿْﺾ‬ yumurta ُ‫اَﻟْﻌَ َﻤﻞ‬ iş ‫ﻦ‬ َ َ‫ﺳَﻜ‬ oturdu, yerleşti

ُ‫اَﻟْﺨﺎَ ِدم‬ hizmetçi ُ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫اَﻟﺪﱢرا‬ eğitim ‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ geldi

ُ‫اَﻟﺴﱠﯿﱢﺪ‬ bay, efendi, ُ‫اَﻟْﻤَﻄَﺎر‬ hava alanı ‫ﺐ‬ َ ‫ﻀ‬ ِ ‫ﻏ‬ َ kızdı

ُ‫اَﻟﺴﱠﯿﱢ َﺪة‬ hanım ُ‫َاﻟْﺈِﻓْﻄَﺎر‬ iftar ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬ oturdu

ُ‫اَﻟْ َﻤﺼْﻨَﻊ‬ fabrika ُ‫اَﻟﺴﱠ َﻔﺮ‬ yolculuk ‫ﻞ‬ َ‫ﺻ‬ َ َ‫و‬ vardı, ulaştı

ُ‫اَﻟْﻤَﻜْﺘَ َﺒﺔ‬ kütüphane ُ‫اَﻟﺴﱡﻮق‬

çarşı ‫ﻂ‬ َ َ‫ﺳﻘ‬ َ düştü

ُ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْ ِﺪس‬ mühendis ُ‫اَﻟْﻌَﺼﯿِﺮ‬ meyve suyu ‫ل‬ َ ‫ﻧَ َﺰ‬ indi

ُ‫اَﻟْﻌُﻄَْﻠﺔ‬ tatil ُ‫اَﻟْﻔﺎَﻛِ َﮭﺔ‬ meyve ‫ﻞ‬ َ‫ﺧ‬ َ ‫َد‬ girdi

ُ‫اَﻟْﻐُﺮْ َﻓﺔ‬ oda ُ‫اَﻟْﺤَﺎﻓَِﻠﺔ‬ otobüs ‫َرﺟَ َﻊ‬ döndü ُ‫َاﻟْﻌﺎَﺋَِﻠﺔ‬ aile ‫ﻀ َﺮ‬ َ ْ‫أَﺣ‬ getirdi ُ‫اَﻟﺸﱠﻘﱠﺔ‬ apartman dairesi ُ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫اَﻟْﻤَﺪْر‬ okul ُ‫اَﻟﻨﺎﱠﻓِ َﺬة‬ pencere ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻋَﻤ‬ yaptı, işledi, çalıştı ُ‫َاﻟْﺤَﺪ ِﯾ َﻘﺔ‬ bahçe ُ‫اَﻟﺼﱠﻼَة‬ namaz ‫ل‬ َ ‫ﺳَﺄ‬ َ

sordu ُ‫َاﻟْﺄَرْض‬ yer, yeryüzü ُ‫َاﻟَْﺄوْﻻَد‬ çocuklar ‫ﻈ َﺮ‬ َ َ‫ﻧ‬ baktı ُ‫اَﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔ‬ Suud(i Arabistan) ُ‫ﺣﺔ‬ َ ‫اَﻟْﺎِﺳْﺘِﺮَا‬ dinlenme, dinlenmek (masdar) ِ َ‫ﺻَﺒﺎَﺣﺎً–ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒﺎ‬ ‫ح‬ sabahleyin, sabah ُ‫َاﻟْﻔَﻄﻮُر‬ kahvaltı ‫ﻇُﮭْﺮاً–ﻓﻲِ اﻟﻈﱡﮭْ ِﺮ‬ öğlenleyin, öğle ُ‫اﻟْﻐَﺪاَء‬ öğle yemeği ‫ﻋَﺼْﺮاً–ﻓﻲِ اﻟْ َﻌﺼْ ِﺮ‬ ikindi vakti, ikindi ُ‫اﻟْﻌَﺸَﺎء‬

akşam yemeği ‫ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴَﺎ ِء‬- ً‫ﻣَﺴﺎَء‬ akşamleyin, akşam ُ‫َاﻟْﻘِﺮَاءَة‬ okuma, okumak ِ ْ‫ﻓﻲِ اﻟﻠﱠﯿ‬- ً‫ﻟَﯿْﻼ‬ ‫ﻞ‬ geceleyin, gece ُ‫اَﻟْﻤُﺪﯾِﺮ‬ müdür ُ‫اَﻟﺰﱡﻗَﺎق‬ sokak

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız.

‫ﺧَﺮَجَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠ ﱢ‬. ‫ﻒ‬ Müdür sınıftan çıktı.

‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Dersi bahçede okudum.

‫ﺦ ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬ ِ َ‫أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻤِﻞَ اﻟﺸﺎﱠيَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Ahmet sabahleyin mutfakta çay yaptı.

‫ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪﯾﻘَﺔِ ﻣَﺴﺎَ ًء‬. Aile akşamleyin bahçeye gitti.

‫ﺖا‬ ِ َ‫ﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﻟَﯿْﻼًﺟَﻠَﺴ‬. Aile geceleyin bahçede oturdu.

‫ﺦ‬ ِ َ‫اَﻟْﺄُمﱡ ﻋَﻤِﻠَﺖِ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Anne mutfakta yemek yaptı.

‫ن‬ ِ َ‫ﻧَﺰَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻦِ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. Ahmet attan indi.

‫ﻏَﻀِﺐَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺨﺎَدِ ِم‬. Bey hizmetçiye kızdı.

‫ض‬ ِ ْ‫ﺳَﻘَﻂَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَر‬. Çocuk yere düştü.

‫ﻼ‬ ً ْ‫وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﺑِﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻟَﯿ‬. Müdür geceleyin eve arabayla gitti.

‫ﺳَﻜَﻨَﺖْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻓﻲِ ﺷَﻘﱠ ٍﺔ‬. Aişe bir dairede oturdu. ُ‫ب ﻣ‬ َ ِ‫ﺖﺷَﺮ‬ ِ ْ‫ﺤَﻤﱠﺪٌ ﻋَﺼِﯿﺮاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْ َﻌﻢِ ﺛُﻢﱠ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Muhammed lokantada meyve suyu içti sonra eve gitti.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﺛُﻢﱠ رَﺟَﻌُﻮا إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Çarşıya gittiler sonra eve döndüler.

‫ﺐ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَ َة‬ َ ِ‫ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺛُﻢﱠ رَﻛ‬. Ahmet hava alanına gitti sonra uçağa bindi.

3. Aşağıdaki soru kelimelerinden oluşmuş harf-i cerli cümleleri ikişer kere yazınız. ‫ﻣَﻦْ ﻗَﺮَأَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ؟‬ Kim kütüphanede bir kitap okudu? ‫ﺖ؟‬ ِ ْ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬ Fatıma evde ne yaptı? ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ﺖ اﻟْﻮا‬ ِ َ‫ﻋَﻤِﻠ‬. Ödev yaptı. ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ ؟‬ Niçin mescide gittin? ‫ﻼ ِة‬ َ ‫ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻟِﻠﺼﱠ‬. Mescide namaz için gittim. ‫ﺑِﻤﺎَذاَ ﻟَﻌِﺐَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ؟‬ Öğrenciler neyle oynadı? ‫ﻟَﻌِﺐَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺑِﺎﻟْﻜُ َﺮ ِة‬. Öğrenciler topla oynadı. ‫ﺟَﻠَﺴْﺘُﻢْ )ﻋَﻼَمَ(ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَذَا‬. Ne üzerine oturdunuz?

‫ﺳﻲﱢ‬ ِ َ‫ﺟَﻠَﺴْﻨﺎَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺮا‬. Sandalyeler üzerine oturduk. (Sandalyelere oturduk) ‫ﻋﻦْ ﻣﺎَذَا‬ َ (‫ﺳَﺄَﻟْﺘُﻢْ ؟ )ﻋَﻢﱠ‬ Ne (hakkında) sordunuz? ‫ﺾ‬ ِ ‫ﺳَﺄَﻟْﻨﺎَ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮِﯾ‬. Hasta hakkında sorduk. ‫ﺳﺄَﻟْﺘُﻢْ ؟‬ َ ْ‫ﻋَﻤﱠﻦ‬ Kim (hakkında) sordunuz? ‫أَﯾْﻦَ ﺟَﻠَﺴْﺘُﻢْ ؟‬ Nerede oturdunuz? ‫ﺟَﻠَﺴْﻨﺎَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ‬. Sınıfta oturduk. ْ ‫ﻣِﻦْ ( ِﻣﻤﱠ‬+ ْ‫أَﺧَﺬْتِ رِﺳﺎَﻟَﺔً ؟ )ﻣَﻦ‬ ‫ﻦ‬ Kimden bir mektup aldın? ‫ﻣِﻦْ أﯾْﻦَ ﺣَﻀَﺮْﺗُﻦﱠ ؟‬ Nereden geldiniz? ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ذَھَﺒْﺖِ ﻓﻲِ اﻟْﻌُﻄْﻠَ ِﺔ ؟‬ Tatilde nereye gittin?

‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ذَھَﺒْﺘُﻦﱠ ؟‬ Nereye gittiniz? ‫ق؟‬ ِ ‫أَ ذَھَﺒْﺘُﻦﱠ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡ‬ Çarşıya mı gittiniz? (Çarşıya gittiniz mi?) ‫ق‬ ِ ‫ ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡ‬، ْ‫ ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, çarşıya gittik. ‫ﻛَﯿْﻒَ ذَھَﺒْﺘُﻦﱠ ؟‬ Nasıl gittiniz? ‫ذَھَﺒْﻨﺎَ ﺑِﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة‬. Arabayla gittik. ‫ق؟‬ ِ ‫ﻣَﺘَﻰ رَﺟَﻌْﺘُﻤﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﻮﱡ‬ (İkiniz) çarşıdan ne zaman döndünüz? ‫رَﺟَﻌْﻨﺎَ ﻣَﺴﺎَ ًء‬. Akşamleyin döndük. ‫ھَﻞْ ﺟَﻠَﺲَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻓﻲِ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ؟‬ Ahmet odada mı oturdu? ‫ ﺟَﻠَﺲَ ﻓﻲِ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬، ْ‫ ﻧَﻌَﻢ‬. Evet odada oturdu.

‫ﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬ ِ ‫ ﻣﺎَ ﺟَﻠَﺲَ ﻓ‬، َ‫ ﻻ‬. Hayır odada oturmadı. ‫ﻣَﻦْ ﻧَﺰَلَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﯿﺎﱠرَ ِة ؟‬ Arabadan kim indi? ‫اَﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﻧَﺰَلَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﯿﺎﱠ َر ِة‬. Arabadan müdür indi. ‫ض؟‬ ِ َ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟﺮﱢﯾﺎ‬ Ahmet neden Riyad'a gitti? ‫ﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَﺔِذَھَﺐَ َأ‬. Ahmet eğitim için Riyad’a gitti. ‫ﻣِﻦْ أﯾْﻦَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟَْﺄوْﻻَدُ ؟‬ Çocuklar nereden geldi? ‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Çocuklar okuldan geldi. ‫ﺑِ َﻢ ﻛَﺘَﺒْﺖَ اﻟﺪﱠرْسَ ؟ ﻛَﺘَﺒْﺖُ ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬. Dersi neyle yazdın? Kalemle yazdım. ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ؟ )ﻋَﻼَمَ(ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَذَا‬ Öğrenciler ne üzerine oturdular?

‫ﺳﻲﱢ‬ ِ َ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺮا‬. Öğrenciler sandalyeler üzerine oturdular. ‫ت‬ َ ْ‫ﻀﺮ‬ َ ْ‫[ﻟِﻤَﻦْ أَﺣ‬7] ‫اﻟْﻘَﻠَﻢَ ؟‬ Kalemi kimin için getirdin? ‫س‬ ِ ِ‫أَﺣْﻀَﺮْتُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ﻟِﻠْﻤُﮭَﻨْﺪ‬. Kalemi mühendis için getirdim. ‫ق؟‬ ِ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒﻮُا إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬ Niçin çarşıya gittiler ? ‫ﻟِﻤﺎَذاَ رَﺟَﻌﻮُا ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔِ؟‬ Niçin istasyondan döndüler? ‫ﻦ‬ َ ِ‫اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ ؟ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻧَﺰَﻟﻮُا ﻣ‬ Niçin otobüsten indiler? ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻧَﻈَﺮوُا ﻣِﻦَ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةِ ؟‬ Niçin pencereden baktılar? ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﺧَﺮَﺟﻮُا ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱢ ؟‬ Niçin sınıftan çıktılar ?

‫‪4. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫)‪(Cevap için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻻ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟْﻤﺎَءَ ‪َ ,‬‬ ‫ﺖ اﻟْﻤَﺎءَ ؟‬ ‫أَ ﺷَﺮِﺑْ َ‬ ‫ب‬ ‫‪.‬دَﺧَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎ ِ‬ ‫ﻣَﻦْ دَﺧَﻞَ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎبِ ؟‬ ‫‪.‬أَﻛَﻠْﻨﺎَ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ أَﻛَﻠْﺘُﻢُ اﻟْﺨُﺒْﺰَ ؟‬ ‫ﻣَﻦْ ﺧَﺮَﺟَﺖْ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ ‫ب‬ ‫‪.‬ﺧَﺮَﺟْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺎ ِ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣَﺴﺎَءً ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪرَﺳَ ِﺔ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪.‬وَﺟَﺪْتُ ﻗَﻠَﻤﺎً ﻓﻲِ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ِﻟﻠْﻘِﺮاَﺋَ ِﺔ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ ؟‬ ‫‪.‬ﻟِﻠْﻌَﻤَﻞِ ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ ؟‬

‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ِﻟﻠْﺈِﻓْﻄَﺎ ِر‬ ‫ل؟‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِ ِ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻟِ ْﻠﺈِﺳْﺘِﺮاَﺣَ ِﺔ‬ ‫ﺖ؟‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﻠﺴﱠ َﻔ ِﺮ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ؟‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَ ِﺔ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔِ ﻟِﻠْﻌُﻤْ َﺮ ِة‬ ‫ﺤﺞﱢ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔِ ِﻟﻠْ َ‬

‫‪5. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz.‬‬ ‫)‪(Cevap için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. Kitabı kütüphanede okuduk.‬‬ ‫‪2. Kız ata bindi.‬‬ ‫‪3. Sabahleyin bahçeye gittik.‬‬ ‫?‪4. Eve kim geldi‬‬ ‫?‪5. Okula gittiniz mi‬‬ ‫‪6. Hayır okula gitmedim.‬‬

7. Evden ne zaman geldiniz? 8. Akşamleyin geldik. 9. At bahçeye girdi. 10. Kısrağa bindin mi? 11. Hayır kısrağa binmedim. 12. Okula pencereden kim girdi? 13. Kısrağa kim bindi? 14. Kısrağa ben bindim. 15. Kız kalemle ders yazdı. 16. Bahçeden kim çıktı? 17. Kadın çıktı. 18. Kapıyı kim açtı? 19. Kapıyı adam açtı. 20. Okula kim gitti? 21. Okula biz gittik. 22. Ne zaman geldiniz? 23. İkindide geldik. 24. Kalemle yazdık.

25. Kalemi sokakta kim buldu? 26. Çocuk okula gitti. 27. Kadınlar okuldan çıktı. 28. Adamlar bahçeden çıktı. 29. Fatma ata bindi. 30. Kız eve gitti. 31. Talebeler okulda ders yazdılar. 32. Sokakta atı buldu. 33. Okuldan ne zaman çıktınız? 34. At suyu sabah içti. 35. Suyu içtiniz mi? 36. Hayır, suyu içmedik. 37. Çarşıya çıkmadık.

6. Yukarıda verilen kelimeler yardımıyla aşağıdaki cümlelerin tercümelerini kapatarak önce Arapça’dan Türkçe’ye sonra Türkçe’den Arapça’ya çeviriniz.

‫ﺾ‬ َ ْ‫ ﻣﺎَذاَ أَﻛَﻠْﺖَ ﻓﻲِ اﻟْﻔَﻄﻮُرِ ؟ أَﻛَﻠْﺖُ اﻟْﺒَﯿ‬. Kahvaltıda ne yedin? Yumurta yedim. ‫ﻚ‬ َ َ‫ ﻣﺎَذاَ أَﻛَﻠْﺖِ ﻓﻲِ اﻟْﻐَﺪاَءِ ؟ أَﻛَﻠْﺖُ اﻟﺴﱠﻤ‬. Öğle yemeğinde ne yedin? Balık yedim. ‫ ﻣﺎَذاَ ﺷَﺮِﺑْﺖِ ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺸﺎَءِ ؟ ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟْﻌَﺼﯿِ َﺮ‬. Akşam yemeğinde ne içtin? Meyve suyu içtim. ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ ﻣَﺘَﻰ أَﻛَﻠْﺖِ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ؟ أَﻛَﻠْﺖُ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ﻓﻲِ اﻟﻠﱠﯿ‬. Meyveyi ne zaman yedin? Meyveyi gece yedim. ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﺧَﺮَﺟْﺘُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱢ ؟‬ Niçin sınıftan çıktınız? ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻧَﺰَﻟﻮُا ﻣِﻦَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ ؟‬ Niçin otobüsten indiler? ‫ﻈَﺮُوا ﻣِﻦَ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَ ِة ؟ﻟِﻤﺎَذاَ َﻧ‬ Niçin pencereden baktılar?

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] (َ‫ )ھَﺬا‬bu. Harf-i cerden sonra da gelse son harekesi hiç değişmeyen (mebni) işaret ismidir. İsimlerden önce gelir. Müzekker için َ‫ ھَﺬا‬müennes için ‫ ھَﺬِ ِه‬gelir. Önüne geldiği kelimenin son harfinin harekesine tesir etmez. Bazı harfler kendilerinden sonra med harfi olan elif bulunmadığı halde sanki elif varmış gibi uzatılarak okunur. Örnek: (َ‫ھَﺬا‬-ِ‫( )ھَﺬِه‬hâzâ-hâzihî) bu, (َ‫)ذَﻟِﻚ‬ (zâlike)o, (‫( )ﻟَﻜِﻦﱠ‬lâkinne) fakat, (ُ‫()اَﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦ‬erRahmânu) Rahmân. [2] Burada görüldüğü gibi (َ‫ )ﻗﺎَل‬fiili birine bir şeyi söylemek manasında kullanıldığı zaman mef’ûlünün başına (ِ‫ )ل‬harf-i cerini alır. Normal kullanımda buna gerek yoktur. Ayrıca fiille birlikte kullanılan harf-i cer değiştiği zaman mananın da değiştiği durumlar da vardır. Örneğin (‫)رَﻏِﺐَ ﻓِﻲ‬ istemek, arzu etmek manasına geldiği halde ( َ‫رَﻏِﺐ‬

ْ‫ﻋ‬ ‫ﻦ‬ َ ) yüz çevirmek manasına gelir. (ْ‫)ﺖُ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻔَﺮِرَﻏِﺒ‬ Yolculuğu istedim. (ِ‫ )رَﻏِﺒﻮُا ﻋَﻦِ اﻟﻠﱠﮫ‬Allah’a yüz çevirdiler gibi. İlerleyen konularda buna işaret edileceğinden endişe edilmemelidir. [3] Yuvarlak tâ önceki harfe bitişmeden tek başına yazıldığında ‫ ة‬şeklinde, kendisinden önceki harfe bitişik ise ‫ةل‬şeklinde yazılır. Günlük konuşmada tâ-i merbutanın yer aldığı kelimenin sonunda durulunca, Kur’ân’daki duraklarda olduğu gibi tâ okunmaz, ‫ ﺟَﻤﯿِﻠَﮫ‬şeklinde telaffuz edilir. Ayrıca örneklerde görüldüğü gibi bir kelimenin müennesi belirtilmek istendiğinde kısaca ‫ ث‬işareti konulur. [4] Örneğin (ٌ‫( )اِﺑْﺘِﺪاَء‬başlangıç) kelimesinde hemze (َ‫( )ﺑَﺪَأ‬başladı) fiilinin kök harfidir. Bu sebeple kelime müennes değildir. Ayrıca kelimenin (ُ‫)ﻓُﻌَﻼَء‬ vezninde bir müzekker çoğul olmaması gerekir. Örneğin (ُ‫()ﺷُﻌَﺮاَء‬şairler) kelimesi (ٌ‫()ﺷﺎَﻋِﺮ‬şair) müzekker isminin çoğulu olduğundan müennes sayılmaz. [5] Sonu elif-i memdûde ile biten bu isimler gayr-i münsariftir. Gayr-i münsarif kelimeler başına harfi tarif gelmesi ve isim tamlamasından tamlanan (muzaf) olması hariç sonuna kesre ve tenvin

almayan isimlerdir. Gayr-i münsarifler kesre yerine fetha ile mecrûr olur. Tenvin yerine tenvinsiz hareke durumunu alırlar. Bilindiği gibi başına harfi tarif almayan kelime nekre kabul edilir. ( َ‫ذَھَﺒْﺖُ ﻣَﻊ‬ ‫( )َأﺣْﻤَ َﺪ‬Ahmed ile gittim) gibi. Ayrıntılı bilgi ve örnekler ilerideki konularda işlenecektir. [6] Sonunda elif-i maksûre bulunan isimler de gayr-i munsariftir. Elif-i maksûreyle biten ismin ref (ötre) olması gerektiği durumlarda sondaki yâ’nın harekesine dokunulmaz, “damme takdir edilir” denir. Nasb (üstün) ve cer (esre) hallerinde de “fetha takdir edilir” denir. [7] (َ‫( )أَﺣْﻀَﺮ‬getirdi) fiili dört harfli bir fiildir. Aynen üç harfli mâzî fiil gibi çekilir.


ZAMİRLER Zamirler ismin yerini tutan mebnî kelimelerdir. Mebnî; hiçbir halde son harfinin harekesi

değişmeyen, hep aynı kalan kelime demektir. Yani zamirler fâil olduklarında son harekeleri zamme (ötre) olmaz. Aynı şekilde mef’ûl durumunda olması halinde sonu fetha (üstün) veya harf-i cerden sonra geldiklerinde sonları esre olmaz, oldukları halde kalırlar[1]. Zamirler, muttasıl (birleşik), munfasıl (ayrı) ve müstetir (gizli) olmak üzere üçe ayrılır: I) MUTTASIL (BİRLEŞİK) ZAMİRLER Kelimeye bitişik zamire muttasıl zamir denir. Muttasıl zamir fiile birleştiği gibi isimlerin ve (harf-i cer gibi) harflerin de sonuna birleşir. Fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri o cümlenin fâili olur. Şimdiye kadar gördüğümüz mâzî fiillere birleşen zamirler hep fâil muttasıl şahıs zamirleridir. Örneğin; ‫( ﻛَﺘَﺒْﻨ َﺎ‬Biz yazdık) ve ُ‫( ﻛَﺘَﺒْﺖ‬Ben yazdım) fiilindeki ُ‫ت‬ ve َ‫ ﻧﺎ‬zamirleri fâildir. Halbuki fâilin harekesi merfû (zamme) hükmündedir. Ancak zamirler mebnî olduklarından mahallen merfûdurlar (son harflerinin harekesi mahalleri itibariyle ötre konumundadır).

‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒْﻨﺎَ اﻟﺪﱠر‬ Dersi yazdık. Mef’ûl Fiil+Fâil

Fiillere birleşen fâil muttasıl zamirler hatırlanacağı gibi toplu olarak şöyledir:

Cem Tesniye Müfred

Müzekker ‫وُا‬ ‫َا‬ Gâib

(Onlar) (O ikisi) (O)

Müennes ‫ن‬ َْ ‫ﺗَﺎ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫ﺗُﻢ‬ ‫ﺗُﻤَﺎ‬ ‫ت‬ َ Muhâtab

(Sizler) (Siz ikiniz) (Sen)

Müennes ‫ﺗُﻦﱠ‬ ‫ﺗُﻤَﺎ‬ ‫ت‬ ِ

Muhâtaba

Müz + Müe ‫ﻧَﺎ‬ ‫ﻧَﺎ‬ ُ‫ت‬ Mütekellim

(Bizler) (İkimiz) (Ben)

Fiillere birleşen bu fâil zamirler isimlere birleşmez. Aşağıda söz konusu edeceğimiz zamirler ise hem isimlerin sonuna hem de mef’ûl zamirler olarak fiillerin sonuna birleşirler:

a) İsimlerin sonuna birleşen muttasıl zamirler:

İsimlerin sonuna birleşen zamirler, isim tamlaması [muzâf (tamlanan)-muzâfun ileyh (tamlayan)] şeklinde o ismin kime ait olduğunu bildirir[2]. Sonuna zamir alan kelime ise artık harf-i tarif almaz. Çünkü zaten belirli hale gelmiştir. Örnek: (Senin kalemin)

َ‫ﻗَﻠَﻤُﻚ‬ M. ileyh Muzâf

İsimlerin sonuna eklenen birleşik zamirlerin tablo halinde gösterimi şu şekildedir:

Çekim Tablosu

Cem Tesniye Müfred

Müzekker ْ‫ﻗََﻠﻤُﮭُﻢ‬

‫ﻗََﻠﻤُﮭُﻤَﺎ‬ ُ‫ﻗََﻠﻤُﮫ‬ Gâib

Onların kalemi O ikisinin kalemi Onun kalemi

Müennes ‫ﻗََﻠﻤُﮭُﻦﱠ‬ ‫ﻗَﻠَﻤُﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻗَﻠَﻤُﮭَﺎ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫ﻗََﻠﻤُﻜُﻢ‬ ‫ﻗَﻠَﻤُﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻗََﻠﻤ‬ Muhâtab

Sizin kaleminiz İkinizin kalemi Seninkalemin

Müennes ‫ﻗََﻠﻤُﻜُﻦﱠ‬ ‫ﻗَﻠَﻤُﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ُ‫ﻗََﻠﻤ‬ Muhâtaba

Müz+ Müe ‫ﻗَﻠَﻤُﻨَﺎ‬ ‫ﻗَﻠَﻤُﻨَﺎ‬ ‫ﻗَﻠَﻤِﻲ‬ Mütekellim

Bizim kalemimiz İkimizin kalemi Benim kalemim

Not: Zamirlerin harekesi değişmez fakat zamirden önceki ismin harekesi fâil mef’ûl vs. oluşuna yani cümledeki yerine göre hareke alır. Ancak mütekellim yâ’sı (‫ )ي‬birleşen ismin son harfinin harekesi her durumda esre olarak harekelenir. (‫ )ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﻲ‬okulum, (‫ )ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ‬arkadaşım gibi. Cümle Örnekleri: ‫ﺣَﻀَﺮَ وَﻟَﺪُكَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Çocuğun okuldan geldi (fâil). ُ‫وَﺟَﺪَ أﺣْﻤَﺪُ ﻗَﻠَ َﻤﮫ‬. Ahmed kalemini buldu (meful). ‫ﻚ‬ َ ‫ﻛَﺘَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ دَرْﺳَﮫُ ِﺑﻘَﻠَ ِﻤ‬. Ahmed dersini senin kaleminle yazdı (mefulün bih gayr-i sarih).

‫وَﺿَﻊَ ﻛِﺘﺎَﺑَﮫُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ‬.

(O) kitabını masaya koydu.

‫ﻓَ َﺘﺤْﻨﺎَ ﺑﺎَ َﺑ ُﮫ‬. (Onun) kapısını açtık.

‫ﻦ‬ ِ ‫وَھَﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﺣَﯿﺎَﺗَﮫُ ﻟِﻠﺪﱢﯾ‬. Halit hayatını din için bağışladı.

‫أَﺧَﺬْنَ ﻛُﺘُﺒَﮭُ ﱠ‬. ‫ﻦ‬ Kitaplarını aldılar.

‫ﻲ‬ ِ ‫ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟﺸﺎﱠىَ ﻣَﻊَ ﺻَﺪﯾِﻘ‬. Arkadaşımla çay içtim.

‫ﻓَﺘَﺤْﻨﺎَ أَﺑْﻮاَ َﺑﮭُ ْﻢ‬. Kapılarını açtık.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻗَﺮَأْتُ ﻛُﺘُﺒِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. Evde kitaplarımı okudum.

‫رَﻛِﺒْﺖُ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗِﻲ‬. Arabama bindim.

F Zamirle birleşen isimlerin harf-i cerden sonra geldikleri takdirde, isimler esre olsa da zamirlerin harekesinin değişmeyeceği unutulmamalıdır. Sadece gâiblerdeki (he ‫ ) ه‬li zamirlerin (‫)ه‬ harflerinin harekesi ses uyumundan dolayı esre olur. Diğeriyle karıştırılmaması için gâibe müennes olduğu gibi kalır:

Çekim Tablosu

Cem Tesniye Müfred

Müzekker ْ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭِﻢ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭِﻤ َﺎ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِ ِﮫ‬ Gâib

Onların evine İkisinin evine Onun evine

Müennes ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭِﻦﱠ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭِﻤ َﺎ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭ َﺎ‬ Gâibe

Müzekker

‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻜُ ْﻢ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْ ِﺘ‬ Muhâtab

Sizin evinize İkinizin evine Senin evine

Müennes ‫إِﻟَىﺒَﯿْﺘِﻜُﻦﱠ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْ ِﺘ‬ Muhâtaba

Müz + Müe ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻨَﺎ‬ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻨَﺎ‬ ‫ﻰ‬ ِ ‫إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘ‬ Mütekellim

Bizim evimize İkimizin evine Benim evime

Karşılaştırmalı Cümle Örnekleri:

‫ﻚ‬ َ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﺠﺎَرُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْ ِﺘ‬. Komşu senin evine gitti.

‫ذَھَﺐَ اﻟْﺠﺎَرُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِ ِﮫ‬. Komşu (kendi) evine gitti.

‫ﻣَﺘَﻰ ذَھَﺐَ ﻋَﻤﱡﻚَ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮫِ؟‬ Amcan ne zaman evine gitti?

‫ذَھَﺐَ ﻋَﻤﱢﻲ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِ ِﮫ ﺻَﺒَﺎﺣًﺎ‬. Amcam evine sabahleyin gitti.

‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ ﺣَﻀَﺮْتَ إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ذَھَﺒ‬ Nereden geldin nereye gittin?

‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ وَذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ ﺧَﺎﻟَﺘِﻲ‬. Okuldan geldim ve teyzeme gittim.

‫ﻃَﻠَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِهِ اﻟﺪﱠراﱠﺟَ َﺔ‬. Ahmet babasından bisiklet istedi.

‫س‬ َ ‫ﺐ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِھِﻢُ اﻟْﻔُﻠُﻮ‬ َ َ‫ﻃَﻠ‬. Çocuklar babalarından para istediler.

‫ﺻﻔﱢ ِﮭ ْﻢ‬ َ ‫ﻛَﺘَﺒﻮُا دُرُوﺳَﮭُﻢْ ﻓِﻲ‬. (Onlar) derslerini sınıflarında yazdılar.

‫ﺟَﻠَﺴﺎَ ﻓِﻲ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗِﮭِﻤَﺎ‬. (O ikisi) arabalarında oturdular.

‫وَﺿَﻊَ ﻛُﺘُﺒَﮫُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ‬. Kitaplarını masanın üzerine koydu.

‫ﺣﻘِﯿﺒَﺘِ ِﮫ‬ َ ‫وَﺿَﻊَ ﻛُﺘُﺒَﮫُ ﻓِﻲ‬. Kitaplarını çantasına koydu. ‫ﻧَﺰَﻟْﻦَ ﻣِﻦْ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗِﮭ َﺎ‬. (O bayanlar) o (bayan)ın arabasından indiler.

ْ‫ﻓَﻜﱠﺮْﻧﺎَ ﻓِﻲ ﺣﺎَِﻟﻜُﻢ‬. Haliniz hakkında düşündük[3].

ُ‫ﻣﺎَ ھِﻮاَﯾَﺘُﻚَ ؟ ھِﻮاَﯾَﺘﻲِ اﻟﺮﱠﺳْﻢُ وَ اﻟﺼﱢﺤَﺎ َﻓﺔ‬. Hobin nedir? Hobim resim ve gazeteciliktir.

‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ذَ َھﺒُﻮا إِﻟَﻰ ﻣَﺪاَرِﺳِﮭِﻢْ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَدَ ٍة‬. Öğrenciler okullarına saadet (mutluluk) içinde gittiler.

‫ﻃَﻠَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋﺎَدِلٌ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِھِﻤﺎَ اﻟﺪﱠراﱠﺟَ َﺔ‬. Ahmet ve Adil babalarından bisiklet istediler.

b) Fiillerin sonuna birleşen muttasıl zamirler: Söz konusu bu birleşik zamirler fiillerin sonuna birleştiği takdirde o cümlenin mef’ûlü olurlar. Mâzî fiilin her sigasının sonuna gelebilecek mef’ûl zamirlerin çekim tablosunu َ‫ ﻛَﺘَﺐ‬fiilinde şöyle gösterebiliriz:

Cemi Tesniye Müfred

Müzekker ْ‫ﻛَﺘَﺒَﮭُﻢ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﮭُﻤَﺎ‬ ُ‫ﻛَﺘَ َﺒﮫ‬ Gâib

Onları/onlara yazdı O ikisini/o ikisine yazdı Onu/ona yazdı

Müennes ‫ﻛَﺘَﺒَﮭُﻦﱠ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﮭُﻤ َﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﮭ َﺎ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫ﻛَﺘَﺒَﻜُﻢ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ﻛَﺘَ َﺒ‬ Muhâtab

Sizi/size yazdı İkinizi/ikinize yazdı Seni/sana yazdı

Müennes ‫ﻛَﺘَﺒَﻜُﻦﱠ‬

‫ﻛَﺘَﺒَﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫ﻛَﺘَ َﺒ‬ Muhâtaba

Müz + Müe ‫ﻛَﺘَﺒَﻨَﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﻨَﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﻨِﻰ‬ Mütekellim

Bizi/bize yazdı İkimizi/ikimize yazdı Beni/bana yazdı

Burada çekilen tablo َ‫ ﻛَﺘَﺐ‬fiiline aittir. Fiilin diğer tüm siygalarına bu zamirler eklenebilir. Ancak fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri (fâil zamirler) ile mef’ûl zamirler karıştırılmamalıdır.

Örneğin; َ‫( ﻛَﺘَﺒْﻨﺎ‬Biz yazdık) ve ُ‫( ﻛَﺘَﺒْﺖ‬Ben yazdım) fiilindeki ُ‫ ت‬ve َ‫ ﻧﺎ‬zamirleri fâildir. ‫س‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺒْﻨﺎَ اﻟﺪﱠر‬. Dersi yazdık. Mef’ûl Fiil+Fâil

ُ‫ﻛَﺘَﺒْﻨَﺎه‬. Onu (dersi) yazdık. Fiil+Fâil+Mef’ûl

(ُ‫ )ﻛَ َﺘﺒْﻨَﺎه‬kelimesindeki (ُ‫ )ه‬zamiri ise mef’ûldür. Diğer örnekler: ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺘ‬ Seni yazdım. ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺘَﮫ‬ Onu yazdın. ُ‫ﺷَﺮِﺑْ َﺘﮫ‬ Onu içtin. ْ‫َوﺟَﺪْﺗُﻨﱠﮭُﻢ‬ Onları buldunuz.

ise muttasıl meful zamirdir. ْ‫ ھُﻢ‬muttasıl fâil zamir, ُ‫ ﻦﱠﺗ‬ibaresinde ْ‫وَﺟَﺪْﺗُﻨﱠﮭُﻢ‬Mesela; Kâide: a) Fâil durumunda olan gâib cemi müzekker zamirini (‫)او‬, mef’ûl zamire bağlarken cemi alâmeti olan vav ve elifin elifi düşer: ُ‫َوﺟَﺪوُه‬ Onu buldular. ْ‫َوﺟَﺪوُھُﻢ‬ Onları buldular. ُ‫ﺷَﺮِﺑﻮُه‬ Onu içtiler. ْ‫ﻛَﺘَﺒﻮُﻛُﻢ‬ Sizi yazdılar.

b) Muhâtab cemi müzekkerin son harfi olan cezimli mimin (ْ‫ ) ﺗُﻢ‬cezmini kaldırıp ötre ve vav koymak suretiyle meful zamire bağlarız. Yani ْ‫ﺗُﻢ‬ fâil zamirine bir başka mef’ûl zamirin bitişmesi halinde geçiş, mime eklenen bir vâv ile yapılır:

ُ‫َوﺟَﺪْﺗُﻤُﻮه‬ Onu buldunuz. ْ‫وَﺟَﺪْﺗُﻤُﻮھُﻢ‬ Onları buldunuz. ُ‫ﺷَﺮِﺑْﺘُﻤُﻮه‬ Onu içtiniz. ُ‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻤُﻮه‬ Onu duydunuz.

c) ‫( ﻛَﺘَﺒَﻨِِﻰ‬beni yazdı) de yeralan ‫ ن‬harfine Arapça’da nûn-u vikâye (koruyucu nun) denir. Fiil, muttasıl mütekellim zamiri olan ‫ ي‬ile birleştiğinde araya bir ‫ ن‬gelir. ‫ ﻛَﺘَﺒَﻨِﻲ‬örneğindeki ‫ ن‬harfi üstünle biten fiilin sonunu esreden korumuştur: ‫ﻲ‬ ِ ‫َوﺟَﺪْﺗَﻨ‬ Beni buldun. ‫ﻲ‬ ِ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻨﱠﻨ‬ Beni yazdınız. ‫ﻲ‬ ِ ‫َوﺟَﺪوُﻧ‬ Beni buldular. ‫ﻲ‬ ِ ‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻤُﻮﻧ‬

Beni duydunuz.

d) Muttasıl...ْ‫ ھُﻢ‬ve...ْ‫ ﻛُﻢ‬zamirlerinden sonra hemze-i vasıl’dan olan harfi tarif gelirse geçiş, sonlarındaki sakin mimlerin ötre ile harekelenmesi ile olur. ُ‫ﺷَﻜَﺮَﻛُﻢُ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬. Adam size teşekkür etti. ُ‫ﺷَﻜَﺮَھُﻢُ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬. Adam onlara teşekkür etti. ‫ﻣَﻨَﺤَﻜُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِ ِه اﻟﺴﱠﻌﺎَ َد َة‬. Allah size bu saadeti bağışladı. ‫ﻣَﻨَﺤَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِهِ اﻟﻨﱢﻌْﻤَ َﺔ‬. Allah onlara bu nimeti bağışladı.

Karşılaştırmalı Cümle Örnekleri:

‫ﻣَﻨَﺤَﻨﺎَ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِهِ اﻟْﻔُﺮْﺻَ َﺔ‬. Allah bize bu fırsatı bağışladı.

‫ﺷَﻜَﺮَﻧﺎَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. Adam bize saadet içinde teşekkür etti.

‫ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮﻧﺎَ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. Bize saadet içinde teşekkür ettiniz.

‫ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮﻧِﻲ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. Bana saadet içinde teşekkür ettiniz.

‫ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮهُ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. Ona saadet içinde teşekkür ettiniz.

‫ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮھﺎَ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. Ona saadet içinde teşekkür ettiniz.

‫ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮھُﻦﱠ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَ َد ٍة‬. O (baya)nlara saadet içinde teşekkür ettiniz.

‫راﱠﺟَﺔَ ؟ھَﻞْ رَﻛِﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟﺪﱠ‬

Öğrenci bisiklete bindi mi?

‫ رَﻛِﺒَﮭ َﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, ona bindi.

‫ﻛَﯿْﻒَ رَﻛِﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَ َﺔ ؟‬ Öğrenci bisiklete nasıl bindi?

‫رَﻛِﺒَﮭﺎَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ َﻛﺜِﯿﺮًا‬. Öğrenci ona çok bindi.

‫ﻣﺎَذاَ ﻟَﻌِﺐَ اﻟْﻔَﺮِﯾﻖُ ؟‬ Takım ne oynadı?

‫ﻟَﻌِﺐَ اﻟْﻔَﺮِﯾﻖُ اﻟْﻤُﺒﺎَرَا َة‬. Takım maç oynadı.

‫ھَﻞْ ﻗَﺮَأُوا اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ ؟‬ Hikayeyi okudular mı?

‫ ﻗَ َﺮأُوھَﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet onu okudular.

‫ﺐ؟‬ َ ُ‫ھَﻞْ ﻓَﺘَﺤُﻮا اﻟْﻜُﺘ‬ Kitapları açtılar mı?

‫ ﻓَﺘَﺤُﻮھَﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet onları açtılar[4]

‫ﺳَﺄَﻟْﻨﺎَهُ ﻋَﻦْ ﺣﺎَﻟِ ِﮫ‬. Ona durumu (hali) hakkında sorduk.

‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻧَﺼَﺮَكَ ﺻَﺪِﯾﻘ‬. Arkadaşın sana yardım etti.

‫ﻧَﻔَﻌَﻨِﻲ اﻟﺪﱠواَ ُء‬. İlaç bana fayda verdi.

‫ﻧَﻔَﻌَﻨِﻲ إِﺟْﺘَﮭﺎَدِي‬. Çalışmam bana fayda verdi.

‫[ﺷﺎَھَﺪْﺗُ ُﮫ‬5] ِ‫وَ أَﺻْﺪِﻗﺎَءَهُ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮق‬. Onu ve arkadaşlarını çarşıda gördüm.

‫ﻣﺎَذاَ ﺷﺎَھَﺪْتَ ﻓِﻲ ا ْﻟﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ؟‬ Bahçede ne gördün?

‫ﺷﺎَھَﺪْﺗُﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Bahçede seni gördüm.

‫ﺷﺎَھَﺪْﺗَﻨِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Bahçede beni gördün.

‫ﺐ؟‬ َ ‫ﻣَﺘَﻰ زاَرَ واَﻟِﺪُكَ اﻟﻄﱠﺒِﯿ‬ Baban doktoru ne zaman ziyaret etti? [6]

‫ﺐ؟‬ َ ‫ﻣَﺘَﻰ زاَرَتْ واَﻟِﺪَﺗُﻚَ اﻟﻄﱠﺒِﯿ‬ Annen doktoru ne zaman ziyaret etti?

‫ﺲِزاَرَتْ واَﻟِﺪَﺗِﻲ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐَ َأ ْﻣ‬. Annem doktoru dün ziyaret etti.

‫!زاَرَتْ واَِﻟﺪَﺗُﮫُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐَ أَﻣْﺲِ ﯾﺎَ أُﺳْﺘَﺎذِي‬ Annesi doktoru dün ziyaret etti ey hocam!

‫ھَﻞِ اﻟْﺄَوْﻻَدُ زاَروُا اﻟْﻤَﺮِﯾﺾَ ؟‬ Çocuklar hastayı ziyaret ettiler mi?

‫ اَﻟْﺄَوْﻻَدُ زاَرُو‬، ْ‫هُﻧَﻌَﻢ‬. Evet, çocuklar onu ziyaret ettiler.

c) Harflerin (örneğin harf-i cerlerin) sonuna birleşen zamirler: Harf-i cerler ismin önüne geldikleri gibi ismin yerini tutan zamirle de birleşir. Harf-i cerle birleşen zamirlerin çekimi şöyledir: ْ‫إﻟَﯿْ ِﮭﻢ‬ ‫إﻟَﯿْﮭِﻤ َﺎ‬ ‫إﻟَﯿْ ِﮫ‬

‫ﻣِﻨْﮭُ ْﻢ‬ ‫ﻣِﻨْﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻣِﻨْﮫُ‬ ‫‪onlara‬‬ ‫‪o ikisine‬‬ ‫‪ona‬‬ ‫*‬ ‫‪onlardan‬‬ ‫‪o ikisinden‬‬ ‫‪ondan‬‬ ‫إﻟَﯿْﮭِﻦﱠ‬ ‫إﻟَﯿْﮭِﻤَﺎ‬ ‫إﻟَﯿْﮭَﺎ‬ ‫ﻣِﻨْﮭُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣِﻨْﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻣِﻨْﮭَﺎ‬

‫إﻟَﯿْﻜُﻢْ‬ ‫إﻟَﯿْﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫إﻟَﯿْ َ‬

‫ﻣِﻨْﻜُ ْﻢ‬ ‫ﻣِﻨْﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻣِﻨْ َ‬ ‫‪size‬‬ ‫‪ikinize‬‬ ‫‪sana‬‬ ‫*‬ ‫‪sizden‬‬ ‫‪ikinizden‬‬ ‫‪senden‬‬ ‫إﻟَﯿْﻜُﻦﱠ‬ ‫إﻟَﯿْﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫إﻟَﯿْ ِ‬ ‫ﻣِﻨْﻜُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣِﻨْﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻣِﻨْ ِ‬

‫إﻟَﯿْﻨَﺎ‬ ‫إﻟَﯿْﻨَﺎ‬ ‫إَِﻟﻲﱠ‬

‫ﻣِﻨﱠﺎ‬ ‫ﻣِﻨﱠﺎ‬ ‫ﻣِﻨﱢﻲ‬ bize ikimize bana * bizden ikimizden benden

Kaide: ِ‫ ﻟـ‬harf-i ceri isme birleşirse ِ‫ ﻟـ‬olarak esre ile, mütekellim ya’sı hariç zamire birleşirse ‫ﻟَـ‬ olarak üstün hareke ile bağlanır. Cümlenin başında gelirse mülkiyet (var manası) ifade eder[7]. ‫ِﻟﺨَﺎِﻟ ٍﺪ‬ Halid için, Halid'in veya Halid'in var (Halid’e ait) (isme birleşmiş), ‫َﻟ ُﮫ‬ Onun için, onun, onun var (zamire birleşmiş),

‫ﻟِﻲ‬ Benim için, benim, benim var (mütekellim ya’sına birleşmiş). Bu harf-i cer'in burada verilen üç manası da cümledeki yerine göre geçerli olur: ‫ﻲ‬ ِ ‫ﺤﻘِﯿﺒَﺔُ ﻟ‬ َ ْ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻟِﺨﺎَﻟِﺪٍ وَاﻟ‬. Kitap Halit’in çanta benimdir. ُ‫ﺤﻘِﯿﺒَﺔُ َﻟﮫ‬ َ ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻟِﻲ وَا ْﻟ‬. Kitap benim çanta onundur. ٌ‫ﻟﻰِ ﻛِﺘَﺎب‬. Benim bir kitabım var.

‫ل‬ ِ harf-i cerinin zamirle birleşen çekim tablosu şöyledir: ْ‫َﻟﮭُﻢ‬ ‫ﻟَﮭُﻤَﺎ‬ ُ‫َﻟﮫ‬ onların o ikisinin onun

‫َﻟﮭُﻦﱠ‬ ‫ﻟَﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻟَﮭَﺎ‬

‫َﻟﻜُﻢْ‬ ‫ﻟَﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫َﻟ َ‬ ‫‪sizin‬‬ ‫‪ikinizin‬‬ ‫‪senin‬‬ ‫َﻟﻜُﻦﱠ‬ ‫ﻟَﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫َﻟ ِ‬

‫ﻟَﻨَﺎ‬ ‫ﻟَﻨَﺎ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻟِ‬ ‫‪Bizim‬‬

ikimizin benim

¯¯¯ ‫ﻣَ َﻌﮭُ ْﻢ‬ ‫ﻣَﻌَﮭُﻤَﺎ‬ ُ‫[ﻣَ َﻌﮫ‬8] ‫ﺑِ ِﮭ ْﻢ‬ ‫ﺑِﮭِﻤَﺎ‬ ‫ﺑِ ِﮫ‬ onlarla o ikisiyle onunla * onlarla o ikisiyle onunla ‫ﻣَ َﻌﮭُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣَﻌَﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻣَﻌَﮭَﺎ‬ ‫ﺑِﮭِﻦﱠ‬

‫ﺑِﮭِﻤَﺎ‬ ‫ﺑِﮭَﺎ‬

‫ﻣَﻌَﻜُ ْﻢ‬ ‫ﻣَﻌَﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ﻣَ َﻌ‬ ‫ِﺑﻜُ ْﻢ‬ ‫ﺑِﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ِﺑ‬ sizlerle ikinizle seninle * sizlerle ikinizle seninle ‫ﻣَﻌَﻜُﻦﱠ‬ ‫ﻣَﻌَﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫ﻣَ َﻌ‬ ‫ﺑِﻜُﻦﱠ‬

‫ﺑِﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫ِﺑ‬

‫ﻣَﻌَﻨَﺎ‬ ‫ﻣَﻌَﻨَﺎ‬ ‫ﻣَﻌِﻲ‬ ‫ﺑِﻨَﺎ‬ ‫ﺑِﻨَﺎ‬ ‫ﺑِﻲ‬ bizimle ikimizle benimle * bizimle ikimizle benimle

¯¯¯ ْ‫ﻓِﯿ ِﮭﻢ‬ ‫ﻓِﯿﮭِﻤَﺎ‬

‫ﻓِﯿ ِﮫ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﮭِ ْﻢ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﮭِﻤَﺎ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬ ‫‪onlarda‬‬ ‫‪o ikisinde‬‬ ‫‪onda‬‬ ‫*‬ ‫‪onlara‬‬ ‫‪ikisine‬‬ ‫‪ona‬‬ ‫ﻓِﯿ ِﮭﻦﱠ‬ ‫ﻓِﯿﮭِﻤَﺎ‬ ‫ﻓِﯿﮭَﺎ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﮭِ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﮭِﻤَﺎ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﮭ َﺎ‬

‫ﻓِﯿﻜُﻢْ‬ ‫ﻓِﯿﻜُﻤَﺎ‬

‫ﻚ‬ ‫ﻓِﯿ َ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻜُ ْﻢ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْ َ‬ ‫‪sizde‬‬ ‫‪ikinizde‬‬ ‫‪sende‬‬ ‫*‬ ‫‪size‬‬ ‫‪ikinize‬‬ ‫‪sana‬‬ ‫ﻓِﯿﻜُﻦﱠ‬ ‫ﻓِﯿﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻓِﯿ ِ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻜُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْ ِ‬

‫ﻓِﯿﻨَﺎ‬ ‫ﻓِﯿﻨَﺎ‬

‫ِﻓﻲﱠ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ‬ ‫ﻋََﻠﻰﱠ‬ bizde ikimizde bende * bize ikimize bana

Kâide: ْ‫ ﻛُﻢ‬ve ْ‫ ھُﻢ‬zamirleri gibi kendinden önceki harfi ötreli olup cezimle biten kelimelerden sonra harf-i tarife geçiş ötre ile olur: ُ‫ﻼم‬ َ ‫ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟﺴﱠ‬. Sizin üzerinize selâm olsun. ُ‫ھُﻢُ اﻟْﻔُﻘَﺮاَء‬. Onlar fakirdirler.

Cümle Örnekleri

ْ‫ﻃَﻠَﺐَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﻣِﻨْﻜُﻢ‬. Öğretmen sizden ödevi istedi. ْ‫ذَھَﺒﻮُا إِﻟَﯿْ ِﮭﻢ‬. Onlara gittiler. ‫ﻛَﺘَﺐَ اﺳْ َﻤﻚَ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ‬ (Senin) ismini onun üzerine yazdı. ‫أَﺧَﺬَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣَ َﻌﮫُ ﺣَﻘﯿِﺒَ ًﺔ‬. Ahmet beraberine bir çanta aldı. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻟَﻜُﻦﱠ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Sizin için eve geldim. ‫وَﺟَﺪوُا اﻟْﻘَﻠَ َﻢ ﻓﯿِ ِﮫ‬. Kalemi orda buldular. ٌ‫ﻚ ﺻَﻐِﯿﺮ‬ َ ُ‫ﻗَﻠَﻤ‬. Senin kalemin küçüktür. ٌ‫ﻃﻮِﯾﻞ‬ َ ُ‫ﺷَﻌْﺮُه‬. Onun saçı uzundur. ْ‫ﺿَﺮَﺑَﺘْﻨَﺎ أُﺧْﺘُﮭُﻢ‬. Kızkardeşleri bizi dövdü.

ُ‫ﻗَﺘَﻠَﮭُﻤَﺎ َأﺣْ َﻤﺪ‬. O ikisini Ahmet öldürdü. ‫ﻛَﺘَﺒَﻜُﻢْ أَﺣْﻤَﺪُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Ahmet sizi okulda yazdı.

II) MUNFASIL (AYRI) ZAMİRLER Herhangi bir kelimeye bitişmeksizin ayrı yazılan zamirlerdir. İki ayrı munfasıl zamir türü vardır. Birisi fâil olarak diğeri de meful olarak kullanılır: a) Fâil yerine geçen munfasıl zamirler: Aşağıdaki munfasıl zamirler cümlede ismin yerini tutup fâil yerine geçerler:

Çekim Tablosu

Cemi Müsennâ Müfred

Müzekker ْ‫ھُﻢ‬ ‫ھُﻤَﺎ‬ ‫ھُ َﻮ‬ Gâib

Onlar O ikisi O

Müennes ‫ھُﻦﱠ‬ ‫ھُﻤَﺎ‬ ‫ﻲ‬ َ ِ‫ھ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫أَﻧْﺘُﻢ‬ ‫أَﻧْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫أَﻧ‬ Muhâtab

Siz(ler) İkiniz Sen

Müennes ‫أَﻧْﺘُﻦﱠ‬ ‫أَﻧْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫أَﻧ‬ Muhâtaba

Müz + Müe ُ‫ﻧَﺤْﻦ‬ ُ‫ﻧَﺤْﻦ‬ ‫أَﻧَﺎ‬ Mütekellim

Biz İkimiz Ben

Cümle Örnekleri: ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻣُ َﺪرﱢسٌ ؟‬ Sen öğretmen misin? ٌ‫ أَﻧَﺎ ﻃﺎَﻟِﺐ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, ben öğrenciyim. ‫ﻣَﻦْ ذَھَﺐَ إﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ Okula kim gitti? ‫ﺐ‬ َ ‫ھُﻮَ ذَ َھ‬. O gitti. ‫أَﻧْﺘُﻤَﺎ ذَ َھﺒْﺘُﻤَﺎ‬. Siz ikiniz gittiniz. ‫ل‬ ِ ‫ھُﻮَ ﻣَﺮﯾِﺾٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ‬. O evde hastadır. ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠَﺖْ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔُ ؟‬ Fatıma ne yaptı? ‫ھِﻲَ ﻛَﺘَﺒَﺖْ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَﺘِﮭَﺎ‬. O, teyzesine bir mektup yazdı.

‫أَﻧﺎَ ﻛَﺘَﺒْﺖُ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺟَﺪيﱢ‬. Ben dedeme bir mektup yazdım. ‫ن‬ َ ‫ﻦ اﻟْﻘُﺮْآ‬ َ ْ‫ھُﻦﱠ ﺣَﻔِﻈ‬. Onlar Kur’ân’ı ezberlediler. ‫ھُﻢْ دَرَﺳُﻮا اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬. Onlar Arapça okudular (tahsil ettiler). ‫ھُﻮَ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬. O otobüse bindi. ‫ھُﻦﱠ ﺷَﺮِﺑْﻦَ اﻟْﻌَﺼﯿِ َﺮ‬. Onlar meyve suyu içtiler.

* Görüldüğü gibi bu fâil zamirler fiille birlikte kullanıldıklarında fiilin önüne geçerler. Normal kullanımın dışında fiilden sonra geldikleri takdirde fâiline vurgu kazandırırlar: ‫ك‬ َ ِ‫ﻛَﺘَﺒْﺖَ أَﻧْﺖَ ﻟِﻮاَﻟِﺪ‬. Babana (baban için) sen yazdın. ‫ﺲ‬ َ ِ‫ﻏَﺴَﻠْﺖِ أَﻧْﺖِ اﻟْ َﻤﻼَﺑ‬. Sen elbiseleri yıkadın (sen).

‫ي‬ َ ‫ﺷَﺮِﺑْﺖِ أَﻧْﺖِ اﻟﺸﺎﱠ‬. Sen çay içtin (sen) ya da “Çayı sen içtin sen”.

* Zamirlerin pekiştirilmesi tekrar edilmek suretiyle olur. ُ‫ھُﻮَ ھُﻮَ اﻟْﻐَﻔُﻮرُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬. O, O gafurdur, rahimdir.

Aynı şekilde muttasıl zamir birleşmiş bir isimden sonra o muttasıl zamirin mukabili olan munfasıl zamir getirilirse manayı pekiştirmiş olur: ‫ھَﺬِهِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘِﻲ أَﻧ َﺎ‬. Bu benim çamtamdır benim. ‫ﺖ‬ َ ْ‫ھَﺬاَ ﻛِﺘﺎَﺑُﻚَ أَﻧ‬. Bu senin kitabındır senin.

Görüldüğü gibi, (‫ )ﺣَﻘﯿِﺒَﺘِﻲ‬kelimesindeki mütekellim ya’sına uygun munfasıl zamir (َ‫)أَﻧﺎ‬, (َ‫)ﻛِﺘﺎَﺑُﻚ‬ kelimesinin sonundaki muttasıl zamirin mukabil munfasıl zamiri de (َ‫ )أَﻧْﺖ‬dir.

Not: ْ‫ ھُﻢ‬ve ْ‫ أَﻧْﺘُﻢ‬munfasıl zamirlerinden sonra hemze-i vasıl (elif-lâmlı kelime) gelirse sonlarındaki cezimli mimler zamme ile harekelenir: ُ‫ھُﻢُ اﻟْﻔُﻘَﺮاَء‬. Onlar fakirdir. ُ‫أَﻧْﺘُﻢُ اﻟَْﺄﻏْﻨِﯿَﺎ َء‬. Sizler zenginsiniz.

b) Mef’ûl yerine geçen munfasıl zamirler: Aşağıdaki munfasıl (ayrı) zamirler cümlede mef’ûl yerine geçerler.


Müzekker ْ‫إﯾﱠﺎھُﻢ‬ ‫إﯾﱠﺎھُﻤَﺎ‬ ُ‫إِﯾﺎﱠه‬

Gâib

onları, onlara o ikisini, o ikisine onu, ona

Müennes ‫إﯾﱠﺎھُﻦﱠ‬ ‫إﯾﱠﺎھُﻤَﺎ‬ ‫إﯾﱠﺎھَﺎ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫إﯾﱠﺎﻛُﻢ‬ ‫إﯾﱠﺎﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ َ ‫إﯾﱠﺎ‬ Muhâtab

sizi, size siz ikinizi, ikinize

seni, sana

Müennes ‫ِإﯾﱠﺎﻛُﻦﱠ‬ ‫إﯾﱠﺎﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ ِ ‫إﯾﱠﺎ‬ Muhâtaba

Müz-Müe ‫إﯾﱠﺎﻧَﺎ‬ ‫إﯾﱠﺎﻧَﺎ‬ ‫ي‬ َ ‫إﯾﱠﺎ‬ Mütekellim

bizi, bize ikimizi, ikimize beni, bana

Cümle Örnekleri: ‫ق‬ ِ ‫أﻧَﺎ رَأَﯾْﺘُﻚَ وَ إﯾﱠﺎهُ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮ‬. Ben seni ve onu çarşıda gördüm[9]. ‫ك‬ َ ‫ﻇَﻦﱠ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺧﺎَﻟِﺪاً إِﯾﺎﱠ‬. Adam Halit’i sen zannetti. ‫ﻇَﻨﱠﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ إِﯾﺎﱠھَﺎ‬. Kadın Aişe’yi o sandı. ُ‫ﻋَﻠﱠﻤَﮫُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ إِﯾﺎﱠه‬. Öğretmen onu ona öğretti. ‫ھَﻞْ ﻋَﻠﱠﻤَﻚَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ إﯾﺎﱠهُ ؟‬ Öğretmen onu sana öğretti mi? ‫ق‬ ِ ‫رَأَﯾْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً وَ إِﯾﺎﱠﻛُﻦﱠ ﻓِﻲ اﻟﺴُﻮ‬. Halit’i ve sizi çarşıda gördüm. ‫ھُﻢْزاَرَﻧَﺎ وَ إِﯾﺎﱠ‬. (O) bizi ve onları ziyaret etti. ‫وَﺟَﺪْﻧَﺎ اِﺧْﻮاَﻧَﻜُﻢْ وَإﯾﱠﺎﻛُﻢْ أَﻏْﻨِﯿَﺎ َء‬. Kardeşlerinizi ve sizi zengin bulduk.

*Mef’ûl munfasıl zamirler başa geldikleri takdirde vurguyu kuvvetlendirmek amacıyla “yalnız, ancak sana, ancak ona..” manası verirler: ‫!إِﯾﺎﱠكَ ﻋَﺒَﺪْتُ ﯾﺎَ رَﺑﱢﻲ‬ Yalnızca sana ibadet ettim ey Rabbim! ُ‫إِﯾﺎﱠهُ َﻗﺼَﺪْت‬. Ben ancak onu kastettim. ُ‫إِﯾﺎﱠكِ ﻣَﺪَحَ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُ وَ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢ‬. Müdür ve öğretmen yalnız seni methetti. ُ‫ح اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذ‬ َ َ‫إِﯾﺎﱠىَ ﻣَﺪ‬. Hoca yalnız beni methetti. ُ‫إِﯾﺎﱠھُﻢْ ﻣَﺪَحَ اﻟْﻤُﺪَرﱢس‬. Öğretmen yalnız onları methetti.

III) MÜSTETİR (GİZLİ ZAMİR) Telaffuzda ya da yazıda görülmeyip fiilde var olduğu düşünülen zamirdir. Mâzî fiilde müstetir yani örtülü (ya da gizli olan) zamir َ‫ھُﻮ‬ve َ‫ ھِﻲ‬dir. Zira diğer siygalarda geçen fiillerin fâil zamirleri bizzat fiilde görülür:

Örneğin; (Biz) yazdık َ‫ ﻛَﺘَﺒْﻨﺎ‬ve (Ben) yazdım ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ fiilindeki ُ‫ ت‬ve َ‫ ﻧﺎ‬zamirleri fâildir. Ancak َ‫ﻛَﺘَﺐ‬ dendiğinde fiile birleşen herhangi bir zamir görülmemektedir. Telaffuzda yer almasa da burada fiilde var olduğu düşünülen zamir َ‫( ھُﻮ‬o) dir. Aynı şekilde ْ‫ ﻛَﺘَﺒَﺖ‬fiilinin sonundaki ْ‫ ت‬fâil değil, fâilin müennes olduğunu gösteren alâmettir. Bu fiilde var olduğu düşünülen zamir َ‫ ھِﻲ‬dir. Özet olarak; bütün mâzî fiillerin müfred müzekker gâib ve müfred müennes gâibelerinin fâilleri müstetir (gizli) olan ‫ ھُ َﻮ‬ve ‫ﻲ‬ َ ِ‫ ھ‬zamirleridir. ‫( َوﺟَ َﺪ أُﻣﱠ ُﮫ‬Annesini buldu) cümlesinde fâil; kim buldu sorusunun cevabı olan ve fiilin altında gizli olduğu düşünülen َ‫ ھُﻮ‬zamiridir.َ‫( وَﺟَﺪَتْ أُﻣﱠﮭﺎ‬Annesini buldu) cümlesinde fâil; kim buldu sorusunun cevabı olan ve fiilin altında gizli olduğu düşünülen ‫ﻲ‬ َ ِ‫ھ‬zamiridir.

Karşılaştırmalı Genel Cümle Örnekleri: ُ‫إِﯾﺎﱠﻛُﻦﱠ ﺳَﺎَلَ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬. Adam yalnız sizi sordu.

‫ي‬ ِ ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻔُﻠﻮُسَ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪ‬. Paraları babamdan aldım.

‫ﺖ‬ َ ْ‫ھُﻦﱠ ﻋَﺮَﻓْﻦَ اﻟْﺒَﯿ‬. Onlar evi tanıdı.

‫ﻧَﺤْﻦُ ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ اﻟْﻤُﺪﯾِ َﺮ‬. Bizler müdürü tanıdık.

‫ل‬ َ َ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﺣَﻤَﻠْﺘُﻤﺎَ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎ‬. İkiniz portakalı taşıdınız.

‫ھُﻢْ أَﻛَﻠﻮُا اﻟْﺤَﻠْﻮَى‬. Onlar tatlıyı yediler.

‫ھُﻢْ ﻓَﮭِﻤﻮُا اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ‬. Onlar hikayeyi anladılar.

‫ذَھَﺒَﺖْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ إِﻟَﻰ ﻏُﺮْﻓَﺘِﮭَﺎ‬. Aişe odasına gitti.

‫[ﻧَﺤْﻦُ ﻟَﻌِﺒْﻨﺎَ ﻣَﻌَﮭُﻢْ ﻛُﺮَةَ اﻟﺴﱠﻠﱠ ِﺔ‬10]. Biz onlarla basketbol oynadık.

‫ﻲ‬ ِ ‫أَﻧْﺖَ ﺷَﺮِﺑْﺖَ اﻟﺸﺎﱠيَ ﻣَ َﻊ ﺻَﺪﯾِﻘ‬. Sen arkadaşımla çay içtin.

‫ﻚ‬ ِ ‫أَﻧْﺖِ ﻛَﺘَﺒْﺖِ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﻋَﻤﱠ ِﺘ‬. Sen halana bir mektup yazdın.

‫ﻧَﺤْﻦُ ﻛَﺘَﺒْﻨﺎَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺘِﻨَﺎ‬. Biz öğretmenimize bir mektup yazdık. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫رَﺟَﻊَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣَﻊَ أُﺧْﺘِﮫِ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Ahmet eve kız kardeşiyle döndü.

‫ھِﻲَ ذَھَ َﺒﺖْ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﻣَﻊَ ﺻَﺪِﯾﻘَﺘِﮭَﺎ‬. O çarşıya kız arkadaşıyla gitti.

‫ﺖ َدﻓْﺘَﺮًا‬ َ ْ‫أَﻧْﺖَ ﺣَﻤَﻠ‬.

Sen bir defter taşıdın.

ُ‫ﻞ ﺣَﻘﯿِﺒَ َﺘﮫ‬ َ َ‫ﻧَﺰَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣِﻦَ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةِ وَﺣَﻤ‬. Ahmet uçaktan indi ve çantasını yüklendi (taşıdı).

‫أَﯾْﻦَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮭﺎَ ؟ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮭﺎَ ﻓﻲِ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬. Onun çantası nerede ? Onun çantası odadadır.

‫أَﻧﺎَ ﻛَﺘَﺒْﺖُ ِﻟﺄَﺧﻲ‬. ‫ﻟِﻤَﻦْ ﻛَﺘَﺒْﺖَ أَﻧْﺖَ ؟‬ Ben kardeşim için (kardeşime) yazdım. Sen kime yazdın?

‫ ﻛَﺘَﺐَ ﺑِ ِﮫ‬، ْ‫ھَﻞْ ﻛَﺘَﺐَ اﻟﺪﱠرْسَ ﺑﺎﻟْﻘَﻠَﻢِ ؟ ﻧَﻌَﻢ‬. Dersi kalemle mi yazdı? Evet onunla yazdı.

‫ﻞ َو‬ َ ِ‫[ھُﻢْ ﻛَﺘَﺒﻮُا ﻟَﮫُ أَﯾْﻀﺎً ھُﻮَ ﻛَﺘَﺐَ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﺮﱠﺳﺎَﺋ‬11]. O, onlara mektuplar yazdı, onlar da ona yazdılar.

‫إِﯾﺎﱠىَ أَﻣَ َﺮ واَِﻟﺪِي‬. Babam yalnız bana emretti.

ُ ‫إِﯾﺎﱠهُ ﻣَﺪَحَ اﻟﺮﱠﺋِﯿ‬. ‫ﺲ‬ Başkan yalnız onu methetti.

ٌ ِ‫ﻲ ﻋَﺎد‬ ‫ل‬ ِ ‫ﻣﺎَ اﺳْﻤُﻚَ ؟ اِﺳْﻤ‬. İsmin nedir? İsmim Adil’dir.

ُ َ‫ﻣﺎَ اﺳْﻤُﻚِ ؟ اِﺳْﻤﻲِ زَﯾْﻨ‬. ‫ﺐ‬ İsmin nedir? İsmim Zeynep’tir.

‫ﻣِﻦْ أﯾْﻦَ أَﻧْﺖَ ؟‬

Sen neredensin? (Nerelisin)

‫أَﻧﺎَ ﻣِﻦْ إِزْﻣﯿِﺮ وَ أَﻧْﺖِ؟‬ Ben İzmir’denim (İzmir’liyim. Ya) sen?

‫أَﻧﺎَ ﻣِﻦْ إِﺳْﺘَﺎﻧْﺒُﻮل‬. Ben İstanbul’danım.

‫ﻣﺎَ ﺟِﻨْﺴِﯿﱠﺘُﻚَ ؟‬ Milliyetin nedir?

‫ﺟِﻨْﺴِﯿﱠﺘﻲِ ﺗُﺮْﻛِﯿﱠﺔ‬. Milliyetim Türk’tür.

‫ﻲ؟‬ ِ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ أَﺧَﺬَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻛِﺘﺎَﺑ‬ Niçin Ahmet kitabımı aldı ?

‫ﺖ‬ َ ْ‫رَأَﯾْﺘُﻚَ أَﻧ‬. Seni seni gördüm.

‫ذَھَﺒْﺖُ أَﻧﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okula ben gittim (ben).

‫ﻚ؟‬ َ ُ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺣَﺎﻟ‬ Nasılsın?

‫اَﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠﱠﮫِ أَﻧﺎَ ِﺑﺨَﯿْ ٍﺮ‬. ‫وَ أَﻧْﺖَ ؟‬ Elhamdülillah iyiyim. (Ya) sen?

‫ﻼ‬ ً ‫ﺷُﻜْﺮًا ﺟَﺰِﯾ‬. ‫ﻛَﯿْﻒَ أَوْﻻَدُكَ ؟‬ Çok teşekkür ederim. Çocukların nasıl?

ْ‫ھُﻢْ ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻣَﻊَ أُﻣﱢ ِﮭﻢ‬. Onlar anneleriyle çarşıya gittiler.

‫ﻲ‬ ِ ‫أَﻧﺎَ ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟﺸﺎﱠىَ ﻣَ َﻊ ﺻَﺪﯾِﻘ‬. Ben arkadaşımla çay içtim.

‫ﻛَﯿْﻒَ أَﻧْﺖِ اﻟْﺂنَ ﯾَﺎ أُﻣﱢﻲ؟‬ Şimdi nasılsın ey anneciğim?

‫ﻲ‬ ِ ‫ﺑِﺨَﯿْﺮٍ ﯾﺎَ ﺑِﻨْﺘ‬. İyiyim ey kızım.

‫أَﻧﺎَ وَ أَﻧْﺖَ ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Ben ve sen okula gittik.

‫ھُﻢْ َو ﺟِﯿﺮاَﻧُﮭُﻢْ ﺟَﻠَﺴُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Onlar ve komşuları bahçede oturdular.

‫ن‬ َ ‫ھُﻢْ ﺣَﻔِﻈُﻮا اﻟْﻘُﺮْآ‬. Onlar Kur’ân’ı ezberlediler.

‫أَﻧﺎَ وَ ﺻَﺪِﯾﻘَﺘِﻲ رَﺟَﻌْﻨﺎَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Ben ve arkadaşım okuldan döndük.

‫س‬ َ ْ‫أَﻧْﺘُﻦﱠ ﻛَﺘَﺒْﺘُﻦﱠ اﻟﺪﱠر‬. Siz dersi yazdınız.

‫ھُﻢْ ﺷﺎَھَﺪوُا اﻟْﻤُﺒﺎَراَ َة‬. Onlar maç seyrettiler.

‫ﺤﻠْﻮَى‬ َ ْ‫ﻦ اﻟ‬ َ ْ‫ھُﻦﱠ أَﻛَﻠ‬. Onlar tatlıyı yediler.

‫أَﻧْﺘُﻢْ ﺷَﺮِﺑْﺘُﻢُ اﻟْﻌَﺼﯿِ َﺮ‬. Sizler meyve suyu içtiniz.

‫ن‬ ِ َ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻧَﺠَﺤْﺘُﻤﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺈﻣْﺘِﺤﺎ‬. İkiniz imtihanda başardınız.

‫ﻛَﺘَﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ھَﺬِهِ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ إِﻟَﻰ ﺻَﺪ ِﯾﻘِ ِﮫ‬. Halit bu mektubu arkadaşına yazdı.

‫ذَھَﺐَ ﺻﺎَدِقٌ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَ ِﻢ‬. Sadık babasıyla lokantaya gitti.

‫َأﻛَﻞَ واَﻟِﺪُهُ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻄْﻌَ ِﻢ‬. Babası lokantadan yemek yedi.

‫أَﻛَﻞَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟْﻔَﻄﻮُرَ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ وَ أَﻛَﻞَ اﻟْﻐَﺪاَءَ ﻣَ َﻊ واَﻟِﺪَﺗِ ِﮫ‬.

Halit kahvaltıyı babasıyla yedi ve öğle yemeğini annesiyle yedi.

Not:َ‫ ف‬harfi basit cümlelerin birbirine bağlanışında kullanılan harflerdendir: Ve, ardından, akabinde, bu sebeple, hemen manalarında tercüme edilir. Netice sebebe genellikle bu harfle bağlanır. ‫ﺐ‬ ِ ‫ﺳَﻘَﻂَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻓَﺬَھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟﻄﱠﺒِﯿ‬. Adam düştü ve (bu sebeple) doktora gitti

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ KONULARLA İLGİLİ AYETLER 1- ٍ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنَ ﻣِﻦْ ﻋَﻠَﻖ‬.

Mecrûr Câr

Mef’ûl

Fiil

(96/ALAK 2) (Allah) insanı bir alakdan yarattı.

ُ‫اَﻟْﻌََﻠﻖ‬ asılı duran şey, alaka, embriyo, kan pıhtısı ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺧَﻠ‬ yarattı

2- ُ‫َﻓﻘَﺪﱠ َره‬

Mef’ûl Fiil

ُ‫ﺧَﻠَﻘَﮫ‬

ٍ‫ﻣِﻦْ ﻧُﻄْﻔَﺔ‬.

Mef’ûl Fiil

Mecrûr Câr

(80/ABESE 19) Bir nutfeden yarattı onu (insanı) ve akabinde takdir etti (şekil verdi)[12].

ٌ‫ﻧُﻄْ َﻔﺔ‬ nutfe, sperma ‫َﻗﺪﱠ َر‬ takdir etti, ölçtü

‫ف‬ َ ... akabinde, bunun üzerine, bu sebeple, bunun için (harekeye tesiri yoktur).

3- ُ‫ﺧﻠْﻘَﮫ‬ َ

َ‫وَ ﺿَﺮَبَ ﻟَﻨﺎَ ﻣَﺜَﻼً وَ ﻧَﺴِﻲ‬.

Mef’ûl (isim tamlaması) Mec.Câr Fiil

Fiil

Mef’ûl

(36/YÂSÎN 78) Bize bir misal verdi ve yaratılışını unuttu.

‫ﻼ‬ ً َ‫ﺿَﺮَبَ ﻣَﺜ‬ misal verdi. َ‫ ﺿَﺮَب‬fiili yalnız kullanıldığında vurmak, dövmek vs. manasındadır. Aynı cümlede ‫ﻼ‬ ً ‫ ﻣَ َﺜ‬kelimesi de yer alırsa misal vermek anlamına gelir. Bu şekilde Arapça’da pek çok örnek vardır.

‫ﻲ‬ َ ِ‫ﻧَﺴ‬ unuttu. (Sonu illet harfleriyle gelen fiillerin çekimi daha sonra işlenecektir.)

ٌ‫ﺧﻠْﻖ‬ َ yaratma, yaratılış, halk etme. (َ‫ )ﺧَﻠَﻖ‬fiilinin masdarıdır. Arapça’da masdarlar isimdir, yani başlarına harf-i tarif veya sonlarına tenvin alırlar. Cümledeki fiillerin fâilleri müstetir (gizli) olup gâib fiilin mukâbili olan (َ‫ )ھُﻮ‬zamiridir.

4- ‫وَدﱠﻋَﻚَ رَﺑﱡﻚَ وَ ﻣﺎَ ﻗَﻠَﻰ‬

َ‫ﻣﺎ‬.

Fiil Harfu nefy

Fâil

Mef’ûl-Fiil Harfu nefy

(93/DUHÂ 3) Rabbin seni terketmedi ve darılmadı.

‫ع‬ َ ‫َودﱠ‬ terketti, ayrıldı, yüzüstü bıraktı ‫ﻗَﻠَﻰ‬ darıldı, buğzetti

5- ‫ ﻓَ َﮭﺪَى‬‫وَ وَﺟَﺪَكَ ﺿﺎَﻻ‬.

(93/DUHÂ 7) Ve seni şaşırmış buldu bunun üzerine hidayet etti.

‫ﺿﺎَلﱞ‬ hayrette kalan, şaşıran, şaşırmış ‫ھَﺪَى‬ hidayet etti, yol gösterdi

6- ‫وَ وَﺟَﺪَكَ ﻋﺎَﺋِﻼً ﻓَﺄَﻏْﻨَﻰ‬.

(93/DUHÂ, 8) Seni yoksul buldu, bu sebeple zenginleştirdi.

‫اَ ِﺋﻞٌع‬ yoksul ‫أَﻏْﻨَﻰ‬ zenginleştirdi

7- َ‫وَوَﺿَﻌْﻨﺎَ ﻋَﻨْﻚَ وِزْرَك‬.

(94/İNŞİRAH, 2) Yükünü senden (hafifletip) kaldırdık.

‫َوﺿَ َﻊ‬ koydu, kaldırdı ‫[وِزْرٌ ج‬13] ٌ‫أَوْزاَر‬ ağır yük, vebal

8- َ‫وَ رَﻓَﻌْﻨﺎَ ﻟَﻚَ ذِﻛْﺮَك‬.

(94/İNŞİRAH, 4) Ve senin için şanını (zikrini, anılmanı) yükselttik.

‫َرﻓَ َﻊ‬ kaldırdı, yükseltti ٌ‫ذِﻛْﺮ‬ zikir, anma, anılma 9- ِ‫ﻗﺎَلَ رَبﱢ إِنﱠ ﻗَﻮْﻣِﻲ ﻛَﺬﱠﺑُﻮن‬.

(26/ŞUARÂ, 117) (Nuh:) Rabbim dedi, gerçekten kavmim beni yalanladı.

‫ل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬ dedi, söyledi ‫ِإنﱠ‬

gerçekten, muhakkak (te’kid edatı)

‫رَبﱢ‬ Rabbim (Sondaki esre (‫ )رَﺑﱢﻲ‬kelimesindeki mütekellim ya (‫ )ي‬sını temsil eden sembol kısaltmadır.

‫ب‬ َ ‫َﻛﺬﱠ‬ yalanladı, yalan isnad etti, inanmadı

‫ن‬ ِ (ِ‫)ﻛَﺬﱠﺑُﻮن‬ (‫ )ن‬nûnu vikâye, (‫ )ن‬harfinin altındaki esre mütekellim yâ (‫ )ي‬sının kısaltılmış halidir. (‫)ﻛَﺬﱠﺑُﻮا‬ yalanladılar fiiline nûnu’l-vikâye ve mütekkelim yâ’sı birleşince cemî vavının elifi düşmüş ve (ِ‫ )ﻛَﺬﱠﺑُﻮن‬olmuştur.

10- َ‫ ﻖﱠ ا ْﻟﻘَﻮْلُ ﻋَﻠَﻰ أَﻛْﺜَﺮِھِﻢْﻟَﻘَﺪْ ﺣ‬...

(36/YÂSÎN, 7).Onların çoğunun (ekseriyetinin) üzerine (azabla ilgili) söz hak oldu.

‫َﻟ َﻘ ْﺪ‬ gerçekten, hakikaten, and olsun (te’kid edatı)

ُ ْ‫اﻟْ َﻘﻮ‬ ‫ل‬ söz (azab sözü) ُ‫أَﻛْﺜَﺮ‬ ekseriyet, çok, en çok, daha çok

‫ﺣﱠ‬ ‫ﻖ‬ َ hak oldu, gerçek oldu, hak etti

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki zaman zarflarını[14] üçer kere yazınız.

‫ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒﺎحِ =ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬ sabahleyin, sabah ُ‫ﻓﻲِ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ =ﮭْﺮاً ﻇ‬ öğlenleyin, öğle ‫ﻋﺼْﺮًا‬ َ = ِ‫ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮ‬ ikindileyin, ikindi vaktinde ‫ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴﺎَءِ =ﻣَﺴَﺎ ًء‬ akşamleyin, akşam ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻞ =ﻟَﯿ‬ ِ ْ‫ﻓﻲِ اﻟﻠﱠﯿ‬ geceleyin, gece ُ‫اَﻟْ َﯿﻮْم‬ gün ‫ھَﺬاَ اﻟْﯿَﻮْمَ=اَﻟْ َﯿﻮْ َم‬ bugün ُ‫َاﻟْﻤﺴﺎَء‬ akşam ‫ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴَﺎ َء‬ bu akşam ‫ن‬ َ ‫اﻟْﺂ‬ şimdi

‫ع‬ َ ُ‫ھَﺬاَ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮ‬ bu hafta ‫ﻛُﻞﱠ َﯾﻮْ ٍم‬ her gün ‫[ﻛُﻞﱠ‬15] ٍ‫ﻟَﯿْﻠَﺔ‬ her gece

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫اَﻟﺰﱡﻗَﺎق‬ sokak ‫ﺳﻲﱡ‬ ِ ْ‫اَﻟْﻜُﺮ‬ sandalye ‫ﻞ‬ َ‫ﺴ‬ َ َ‫ﻏ‬ yıkadı

ُ‫اَﻟْﺄُﺧْﺖ‬ kızkardeş ‫ﺳﻲﱡ‬ ِ ‫اَﻟْﻜَﺮَا‬ sandalyeler ‫ﻞ‬ َ ‫ﻓَ َﻌ‬

yaptı

ُ‫َاﻟَْﺄخ‬ erkek kardeş ُ‫اَﻟْﻤَﻨْ ِﺰل‬ ev ‫ف‬ َ ‫ﻋَ َﺮ‬ tanıdı

ٌ‫واَﻟِﺪ‬ baba ٌ‫واَﻟِﺪَة‬ anne ‫ﻞ‬ َ ‫ﺣَ َﻤ‬ taşıdı, yüklendi ُ‫اَﻟْﺨﺎََﻟﺔ‬ teyze ُ‫اَﻟﺮﱢﺳﺎََﻟﺔ‬ mektup ‫ل‬ َ ‫ﻧَ َﺰ‬ indi

ُ‫اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَة‬

uçak ُ‫َاﻟْﻤﺎَء‬ su ‫َرﺟَ َﻊ‬ döndü

‫ﺟَﺪﱞ‬ dede ‫ھَﺬَا‬ bu (müz) ‫ھَﺬِ ِه‬ bu (müe)

ٌ‫ﺟَﺪﱠة‬ nine ‫ﻚ‬ َ ‫ذَِﻟ‬ şu, o (müz)[16] ‫ﻚ‬ َ ْ‫ِﺗﻠ‬ şu, o (müe)

ٌ‫ﻋﻤﱠﺔ‬ َ hala ٌ‫ﺧﺎََﻟﺔ‬ teyze

‫اَﻟﮭِْﺮﱠ ُة‬ kedi

‫ﻋﻢﱞ‬ َ amca ٌ‫ﺧﺎَل‬ dayı ٌ‫ﺻَﺪ ِﯾﻖ‬ arkadaş

ُ‫اَﻟﺸﺎﱠي‬ çay ٌ‫ﺻَﺪﯾِﻘﺎَت‬ kız arkadaşlar ٌ‫ﺻَﺪ ِﯾ َﻘﺔ‬ kız arkadaş

ُ‫اَﻟْﻐُﺮْ َﻓﺔ‬ oda ‫ن‬ َ ‫اَﻟﺘﱢِﻠﻔِﺰْﯾُﻮ‬ televizyon ‫ﺷﺎَھَ َﺪ‬ gördü, seyretti

‫ﺟِﺪًّا‬ çok ٌ‫َﻣﺸْﻐﻮُل‬ meşgul ٌ‫ﻣَﺴْ َﺒﺢ‬ havuz

ٌ‫ﺟَﯿﱢﺪ‬ iyi ٌ‫ﺧَﯿْﺮ‬ iyi, daha iyi ‫ﺢ‬ َ َ‫ﺳَﺒ‬ yüzdü

ٌ‫ﻧﺎَر‬ ateş ٌ‫رُﺳُﻞ‬ elçiler, peygamberler ٌ‫أَﻣْﺮ‬ emir, iş

‫ﻦ‬ َ َ‫ﻟَﻌ‬ lanetledi

‫ﻣَ َﻨ َﻊ‬ menetti, yasakladı ‫ذَﻛَ َﺮ‬ zikretti

ُ‫َاﻟْﺈِﺧْﻮَة‬ erkekkardeşler ُ‫َاﻟَْﺄﺧَﻮاَت‬ kızkardeşler ُ‫اﻟَْﺄﺧْﺒﺎَر‬ haberler

3. Aşağıdaki Arapça cümleleri ikişer kere yazınız. ‫ﻚ؟‬ َ ‫ھَﻞْ ﻛَﺘَﺒْﺖَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺻَﺪ ِﯾ ِﻘ‬ Arkadaşına bir mektup yazdın mı?

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟْ َﯿﻮْ َم ؟‬ Ahmet bugün ne yaptı?

‫ھُﻮَ ﻛَﺘَﺐَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَﺘِ ِﮫ‬.

O, teyzesine bir mektup yazdı.

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ ؟‬ Zeynep ne yaptı?

‫ھِﻲَ ﻋَﻤِﻠَﺖِ اﻟﺸﺎﱠيَ ﻟِﺼَﺪﯾِﻘﺎَﺗِﮭَﺎ‬. O, arkadaşları için bir çay yaptı.

‫؟ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻧَﺠَﺢَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻓِﻲ ﺗِﺠﺎَرَﺗِ ِﮫ‬ Ahmet ticaretinde niçin başardı?

‫ن‬ َ ‫أَﺑﻲِ ﺷﺎَھَﺪَ اﻟﺘﱢِﻠﻔِﺰْﯾُﻮ‬. Babam televizyon seyretti.

ُ‫ﺳﮫ‬ َ ْ‫ﻛَﺘَﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ دَر‬. Öğrenci dersini yazdı.

‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ دَرْﺳَﮭَﺎ‬. (Kız) öğrenci dersini yazdı.

‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ دُرُوﺳَﮭَﺎ‬. (Kız) öğrenci derslerini yazdı.

ْ‫ﺳﮭُﻢ‬ َ ُ‫ﻛَﺘَﺐَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ دُرو‬. (Erkek) öğrenciler derslerini yazdı.

‫ﺳﮭُﻦﱠ‬ َ ُ‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَتُ دُرو‬. (Kız) öğrenciler derslerini yazdılar.

ْ‫ﻲ اﻟ‬ ِ ‫ﺲﻓ‬ َ َ‫ﻐُﺮْﻓَﺔِﺟَﺪﱡهُ ﺟَﻠ‬. Dedesi odada oturdu.

‫ﺲ‬ َ ِ‫ﺟَﺪﱠﺗُﮫُ ﻏَﺴَﻠَﺖِ اﻟْ َﻤﻼَﺑ‬. Ninesi elbiseleri yıkadı.

‫ھَﻞْ ﻋَﺮَﻓْﺖِ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻟَ َﺪ ؟‬ Bu çocuğu tanıdın mı?

ُ‫ﻧَﻌَﻢْ ﻋَ َﺮﻓْﺘُﮫ‬. ُ‫ھَﺬاَ أَﺣْﻤَﺪ‬. Evet, onu tanıdım. Bu Ahmet’tir.

‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ھَﻞْ ﻋَﺮَﻓْﺖِ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨ‬ Bu kızı tanıdın mı?

‫ ﻣﺎَ ﻋَ َﺮﻓْﺘُﮭَﺎ‬، َ‫ﻻ‬. ‫ﻣﺎَ اﺳْﻤُﮭﺎَ ؟‬ Hayır, onu tanımadım? İsmi nedir?

ُ‫اِﺳْﻤُﮭﺎَ ﻣَﺮْ َﯾﻢ‬. Onun ismi Meryem’dir.

ُ‫ﻞ ﺣَﻘﯿِﺒَ َﺘﮫ‬ َ َ‫ﻧَﺰَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣِﻦَ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةِ وَﺣَﻤ‬. Ahmet uçaktan indi ve çantasını yüklendi. ‫ق‬ ِ ‫ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬. Ahmet çarşıya babası ile beraber gitti.

‫أُﺧْﺘﻲِ ذَھَﺒَﺖْ إِﻟَﻰ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﮭَﺎ‬. Kızkardeşim okuluna gitti.

‫ﺢ‬ ِ َ‫ﻧَﺤْﻦُ ﺳَﺒَﺤْﻨﺎَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺒ‬. Biz havuzda yüzdük.

‫أَﻧْﺖِ ﻣﺎَ ﻓَﮭِﻤْﺖِ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﺟَﯿﱢﺪًا‬. Sen Kur’ân’ı iyi anlamadın.

‫أَﻧْﺖِ رَﺳَﻤْﺖِ ﺟَﯿﱢﺪًا‬. Sen iyi resim çizdin.

‫أَﻧﺎَ ﻣَﺸْﻐﻮُلٌ ﺟِﺪا‬. Ben çok meşgulüm.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺟﻊَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣَﻊَ أُﺧْﺘِﮫِ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬ َ َ‫ر‬. Ahmet eve kızkardeşiyle beraber döndü.

‫ھُﻤﺎَ رَﺟَﻌﺎَ ﻓﻲِ اﻟْ َﻌﺼْ ِﺮ‬. Onlar ikindide döndüler.

‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Çocuklar okuldan geldi.

‫ﻲ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ ِﺔ‬ ِ ‫أَﯾْﻦَ ھُﻢُ اﻟْﺂنَ؟ ھُﻢُ اﻟْﺂنَ ﻓ‬. Şimdi onlar nerde? Şimdi onlar bahçede.

‫ﻲ اﻟْﺂنَ ؟‬ َ ِ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ذَھَﺒَﺖْ ھ‬ Şu anda o nereye gitti?

‫ﻋﻤﱢﮭَﺎ‬ َ ‫ذَھَﺒَﺖْ إِﻟَﻰ‬. Amcasına gitti.

‫ﻛَﺘَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ ھَﺬِ ِه اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ إِﻟَﻰ ﺻَﺪ ِﯾﻘِﮫِ ﻋُﻤَ َﺮ‬. Ahmed bu mektubu arkadaşı Ömer’e yazdı.

‫ﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ إِﻟَﻰ ﺻَﺪﯾِﻘَﺘِﮭﺎَ زَﯾْﻨَﺐَﻛَﺘَﺒَﺖْ ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ھَﺬِ ِه اﻟ‬. Hatice bu mektubu arkadaşı Zeyneb’e yazdı.

‫ﺠ ِﺪ‬ ِ ْ‫ذَھَﺐَ ﯾﻮُﺳُﻒُ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ ﻛُﻞﱠ ﻟَﯿْﻠَﺔٍ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺴ‬. Yusuf babasıyla her gece mescide gitti.

4. Aşağıdaki Arapça cümle parçalarını ve cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻓِﻲ ﻧﺎَرِ ِه‬- ِ‫–ﺳَﻤِﻌْﺘُﮭُﻤﺎَ –ﺳَﺄَﻻَھﺎَ –ذَﻛَﺮَﺗْﮫُ –رُﺳُﻠُﻨﺎَ –ﻣِﻦْ أَﻣْﺮي‬ ‫ﺳَﻤِﻌْﺘُﻤُﻮﻧِﻲ‬- َ‫أَﻧْﺖَ ﻟَﻌِﺒْﺖَ ﻣَﻌﻲِ اﻟْﻜُﺮَة‬- َ‫ﮫُ اﻟْﻜُﺮَةَ أَﻧْﺖِ ﻟَﻌِﺒْﺖِ ﻣَﻌ‬- َ‫ھِﻲ‬ ‫ﻟَﻌِﺒَﺖْ ﻣَﻌَﻚَ اﻟْﻜُﺮَ َة‬- َ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻟَﻌِﺒْﻨﺎَ ﻣَﻌَﮭُﻢُ اﻟْﻜُﺮَة‬- ُ‫أَﺧَﺬَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣَﻌَﮭُﻢ‬ ‫ﺲ‬ َ ِ‫اﻟ َﻤﻼَﺑ‬. 5. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekelendiriniz ve tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫اﻟﻨﺴﺎء أﻛﻠﻦ اﻟﻠﺤﻢ ﻣﺴﺎ ًء‬.

‫ﻣﺘﻰ أَﻛﻠﺖ اﻟﻨﺴﺎء اﻟﻠﺤﻢ ؟‬ ‫‪.‬مويلا اذه يتسردم ىلإ تبهذ‬ ‫أَ ﻣﺎ ذھﺒﺖ إﻟﻰ ﻣﺪرﺳﺘﻚ ھﺬا اﻟﯿﻮم ؟‬ ‫‪.‬قوسلا يف ةرهلا لتق يمع‬ ‫؟قوسلا يف ةرهلا لتق نم‬ ‫‪.‬ﻛﺘﺒﻨﻲ اﻟﻤﻌﻠّﻢ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ‬ ‫؟ ةسردملا يف مكبتك نم‬ ‫‪.‬قوسلا يف هاياو كتيأر انا‬ ‫؟قوسلا يف تيأر نم‬ ‫ھﻞ ذھﺒﺖ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺻﺒﺎﺣﺎً؟‬ ‫ﻣﻦ ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ ﺑَﯿْ ِﺘﻚَ ؟‬ ‫أ ذھﺐ ﺧﺎﻟﺪ إﻟﻰ ﻣﺪرﺳﺘﮫ ﻣﻊ ﺧَﺎﻟَﺘِﻚ؟‬ ‫‪.‬مهسورد اوبتك لاجرلا‬

‫؟قوسلا يف ةرهلا لتق نم‬

‫‪6. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

1. Kapıdan kim çıktı? 2. Öğrenciler çıktı. 3. Sokakta kim kalem buldu? 4. Evde suyu kim içti? 5. Suyu kızkardeşim içti. 6. Halan dün nereye gitti? 7. Öğrenciler okulda sandalyeler üzerine oturdu. 8. Okulumdan çıktım evinize geldim. 9. Bugün evinize ne zaman gittiniz?

7. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ..... ‫يسركلا نم كملق ةمطاف‬. ‫ﻣَﻦْ أﺧﺬ‬.... ‫؟يسركلا نم‬ ..... ‫ةسردملا يف بابلا ءاسنلا‬. ‫ لاجرلا‬..... ‫ةقيدحلا ىلإ‬ ‫ ىتم‬..... ‫ﻋﻤّﻚ ﻣﻦ ﺑﯿﺘﻜﻢ؟‬

‫‪.‬ةسردملا يف سردلا ‪.....‬‬ ‫‪.‬مكتيب ىلإ ‪ .....‬يتسردم نم ‪.....‬‬ ‫؟تبهذ نيأ ىلإ ‪ .....‬نيأ نم‬

‫‪8. Aşağıdaki fiilleri tablo halinde mef’ûl muttasıl‬‬ ‫‪zamirlerle çekiniz.‬‬ ‫ﻧَﻔَﻊَ ‪-‬ﻋَﻠِﻤْﻨﺎَ ‪-‬ﺿَﺮَﺑْﺖَ ‪-‬ﺳَﺄَﻟْﺘُﻦﱠ ‪-‬ﺷَﻜَﺮْﺗُﻢْ –ﺧَﻠَﻖَ‬

‫‪9. Yukarıda verilen kelimeler yardımıyla aşağıdaki‬‬ ‫‪cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine‬‬ ‫)‪tıklayınız‬‬ ‫ھَﻞْ واَﻟِﺪُكَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ؟ ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ –ﻣﺎَ اﺳْﻤُﻚَ ؟ اِﺳْﻤﻲِ ﺻﺎَﻟِ ٌ‬ ‫ﺢ‬ ‫أَﻧْﺖَ –أَﻧﺎَ ﻛَﺘَﺒْﺖُ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَﺘِﻲ –؟ ھِﻲَ ﻛَﺘَﺒَﺖْ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَﺘِﮭﺎَ‬ ‫ﻚ َﻛ‬ ‫زَﯾْﻨَﺐُ ﻛَﺘَﺒَﺖْ –ﻧَﺤْﻦُ ﻛَﺘَﺒْﻨﺎَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَﺘِﻨﺎَ ‪-‬ﺘَﺒْﺖَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺧﺎَﻟَ ِﺘ َ‬ ‫ھِﻲَ ذَھَﺒَﺖْ إِﻟَﻰ –ھُﻮَ ﻛَﺘَﺐَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺟَﺪﱢهِ –رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ َﻣﺪْرَﺳَﺘِﮭﺎَ‬ ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ذَھَﺐَ –ﺪﱢﻧﺎَ ﻧَﺤْﻦُ ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﻣَﻊَ ﺟَ –اﻟﺴﻮﱡقِ ﻣَﻊَ ﺻَﺪ ِﯾﻘَﺘِﮭَﺎ‬ ‫ﻓﻲِ ‪-‬وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﺑِﺴَﯿﺎﱠرَﺗِﮫِ –إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﻣَ َﻊ واَﻟِﺪِهِ‬ ‫ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَﺗْﻚَ أَﺧَﻮاَﺗُﻚَ ‪-‬اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَكَ إِﺧْﻮَﺗُﻚَ‬ ‫ﻲ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ‬ ‫اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَھﺎَ واَﻟِﺪُھﺎَ ﻓﻲِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَهُ واَﻟِﺪُهُ ‪-‬زاَرَﺗْﻨ ِ‬

‫ﺳَﻤِﻊَ –ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَهُ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋُﮫُ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ زاَرَھُﻢْ أُﺳْﺘﺎَذُھُﻢْ ‪-‬‬ ‫ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَ ‪-‬ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻢُ اﻟْﻸَﺧْﺒﺎَرَ ؟ ‪-‬ﺳَﻤِ َﻊ ﻣِﻨﱢﻲ اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرَ ‪-‬ﻣِﻨْﮫُ اﻟَْﺄﺧْﺒﺎَرَ‬ ‫ﻣَﻨَﻌْﺘُﻤُﻮﻧِﻲ ‪-‬أَﺧَﺬُوكَ ‪-‬ﺷَﻜَﺮْﺗُﻤُﻮھُﻦﱠ –ﻟﻠﱠﮫُ ﺧَﻠَﻘَﮭُﻢُ ا ‪-‬اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرَ ﻣِﻨْﻜُﻢْ‬‫ﺳَﺄﻻَھَﺎ‬ ‫‪ .‬ﺧَﻠَﻘَﻜُﻢْ ‪-‬ﻓَﻌَﻠْﻨﺎَھﺎَ –دَﺧَﻠْﺘَﮫُ –ﻋَﺒَﺪْﻧﺎَهُ ‪-‬ذَﻛَﺮْﺗَﮫُ ‪-‬ﻟَﻌَﻨَﺘْﮭُﻢْ ‪َ -‬‬

‫‪10. Aşağıdaki fiilleri kullanarak birer cümle‬‬ ‫‪kurunuz.‬‬ ‫ﺖ ‪-‬ﺷَﺮِﺑْﺖَ ‪-‬ذَھَﺒَﺎ –ﺿَﺮَبَ ‪-‬ذَھَ َﺒ ْ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ‪-‬دَﺧَﻠْﺘُﻢْ ‪-‬ﻛَﺘَﺒْﻦَ ‪-‬ﻓَﺘَﺤْ ِ‬‫ﺧَﺮَﺟَﺖْ ‪-‬رَﻛِ َﺒﺖْ ‪-‬ﺷَﺮِﺑْﻦَ ‪-‬ﺿَﺮَﺑُﻮا ‪-‬ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢْ ‪-‬أَﻛَﻞَ‬

‫‪11. Aşağıdaki fiillerin manalarını ve tesniyelerini‬‬ ‫)‪yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻞ‬ ‫ذَھَﺒْﺘُﻦﱠ ‪-‬ﺧَﺮَﺟَﺖْ ‪-‬رَﻛِﺒَﺖْ ‪-‬ﺷَﺮِﺑْﻦَ ‪-‬ﻓَﺘَﺤْﺖُ ‪-‬ﺿَﺮَﺑُﻮا ‪-‬ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢْ ‪ -‬أ َﻛ َ‬

‫‪12. Yukarıda verilen ayetleri ikişer defa manası ve‬‬ ‫‪kelimeleri ile birlikte defterinize yazıp‬‬ ‫‪ezberleyiniz.‬‬ ‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬

------------------------------------------------------------------------------[1] Daha önce hatırlanacağı gibi harf-i tarif alan isimlerin son harekesi cümledeki durumuna göre üstün esre ötre olarak harekeleniyordu. [2] İsim tamlaması ile geniş açıklama daha sonra gelecektir. [3] (َ‫ ﻓَﻜﱠﺮ‬düşündü) fiili şimdiye kadar gördüğümüz sülâsî mücerred (üç harfli) fiillerden değildir. Orta harfine şedde ilave edilmiş sülasî mezîd (üç harfli fiile harf ilave edilmiş) fiillerdendir. Ancak çekimi aynen sülâsi mücerred gibidir. İlerde işlenecek bu konuya şimdiden alışılması için ara ara bu tip sülasiye harf ilave edilmiş fiiller gelecektir. [4] Arapça gramerinde cansız (gayr-i âkil) çoğullar tek bir müennes hükmündedir. Dolayısıyla

kitap müzekker bir kelime olmasına rağmen çoğulu tek bir gâibe müennes zamiri ile karşılanmıştır. [5]

(َ‫ )ﺷﺎَھَﺪ‬gördü

[6] (َ‫( )زاَر‬ziyaret etti) fiili illet harfleri dediğimiz ‫( ا ي و‬vâv, yâ, elif) harflerinden birini bulundurduğu için illetli fiiller grubundandır. Yine ileride işlenecek konuya alışılması bakımından ara ara illetli fiillerden seçilmiş örneklere de yer verilecektir. Ancak son harfinden bir önceki harfi illetli olan bu tip fiillerin gâibe cemi müennesten sonraki çekimi farklı olduğundan sonrasının çekimini şu anda yapmayınız. [7] “Var” manasıyla ilgili geniş bilgi ilerde gelecektir. [8] Bilindiği gibi َ‫ ﻣَﻊ‬zarftır. Çok kullanıldığı için zamirlerle birlikte çekime onu da aldık. [9] ‫( رَأَى‬gördü) fiili de son harfi illet harfleri dediğimiz (‫و‬-‫ي‬-‫ )ا‬harflerden biriyle bitmiştir. Son harfi illetli biten fiiller gâibe cemi müennes nûnu’na kadar daha sonra işleyeceğimiz gibi belli kuralları olan farklı bir çekime sahiptir. Ancak gâibe cemi müennes nûnundan sonra sonu ‫ ي‬ile

biten fiiler de diğer üçlü fiilerde olduğu gibi son harf olan ‫ ي‬ye cezim verilerek devam edilir. (ُ‫)رَأَﯾْﺖ‬ (gördüm) gibi. Öğrencilere düşen bu illetli fiilleri şu anda kendilerinin çekmeleri değil verilen örnekleri tercüme etmeleridir. [10] (ِ‫ )ﻛُﺮَةُ اﻟﺴﱠﻠﱠﺔ‬basketbol [11] (ً‫ )أَﯾْﻀﺎ‬de, da [12] Başa getirilen kelimeyi vurgulamak için devrik cümle kurulmuş ve harf-i cerli kelime fiilden önceye alınmış. [13] Sözlüklerde de görüleceği gibi (‫ )ج‬işareti çoğulu verilecek kelimenin önüne gelir, kısaca cemi kelimesinin sembolüdür. [14] Zaman ve mekanla ilgili isimlere zarf denir. Başlarına harf-i cer gelmediği takdirde zarfların son harfi üstün olur. Cümleleri rahat kurmamız açısından kelimeler içinde ara ara zarf isimleri verilecektir. Zarflarla ilgili geniş açıklama daha sonra gelecektir. [15] (‫( )ﻛُﻞﱠ‬her) kelimesi tenvinli olmadığı takdirde önüne geldiği ismi esreler.

[16] Şu, o anlamında işâret ismidir. Müzekker için ‫ﻚ‬ َ ‫ ذَِﻟ‬müennes için َ‫ ﺗِﻠْﻚ‬gelir. Aynı şekilde tüm işaret isimlerinin kelimenin harekesine tesirleri yoktur.


ZARFLAR Zarflar; fiilin meydana geldiği zamanı ve mekanı belirten, “Ne zaman” ve “nerede” sorularının cevabı olan kelimelerdir. Kendinden sonra gelen ismi, cer harfleri gibi mecrûr (esreli) yapar. Zarflar; zaman zarfı ve mekan zarfı olmak üzere iki kısımdır: a) Bazı Önemli Mekan Zarfları: ‫أﻣَﺎ َم‬ önünde ‫ب‬ ِ ‫أﻣَﺎمَ اﻟْﺒَﺎ‬ kapının önünde

‫ﻒ‬ َ ْ‫ﺧﻠ‬ َ arkasında ‫ب‬ ِ ‫ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﺒَﺎ‬ kapının arkasında ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺗَﺤ‬ altında ‫ب‬ ِ ‫ﺗَﺤْﺖَ اﻟْﺒَﺎ‬ kapının altında ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺑَﯿ‬ arasında ‫ﺑَﯿْﻦَ اﻟْﺒَﺎبِ وَاﻟﻨﱠﺎﻓِﺬَ ِة‬ kapı ve pencerenin arasında ‫ﻋِﻨْ َﺪ‬ yanında ‫ب‬ ِ ‫ﻋِﻨْﺪَ اﻟْﺒَﺎ‬ kapının yanında ‫ق‬ َ ْ‫ﻓَﻮ‬ üstünde, üzerinde ‫ق اﻟﺮﱠفﱢ‬ َ ْ‫ﻓَﻮ‬ rafın üzerinde ‫ﻂ‬ َ َ‫وَﺳ‬

ortasına, ortasında ‫ع‬ ِ ‫وَﺳَﻂَ اﻟﺸﺎﱠ ِر‬ caddenin ortasına ‫ل‬ َ ْ‫ﺣﻮ‬ َ etrafında, çevresinde ْ‫ﺒَﺔِﺣَﻮْلَ اﻟْ َﻜﻌ‬ Kabe’nin etrafında ‫ﻣَ َﻊ‬ birlikte, beraber ‫س‬ ِ ‫ﻣَﻊَ اﻟﻨﺎﱠ‬ insanlarla beraber ‫ﻞ‬ َ‫ﺧ‬ ِ ‫دَا‬ içinde ‫داَﺧِﻞَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬ şehrin içinde ‫ج‬ َ ‫ﺧﺎَ ِر‬ dışında ‫ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬ şehrin dışında

*Harf-i cerden sonra gelmedikleri takdirde yukarıda verilen bu zarfların son harflerinin harekesi [merfû (ötre) durumda da olsa] daima üstün olur. Cümle Örnekleri: ‫أَﯾْﻦَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ؟‬ Onun çantası nerede? ‫ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ﺗَﺤْﺖَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر ِة‬. Çantası arabanın altındadır. ‫ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة‬. Çantası arabanın yanındadır. ‫أَﯾْﻦَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮭﺎَ ؟‬ Onun çantası nerede? ‫ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮭﺎَ ﺗَﺤْﺖَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة‬. Onun çantası arabanın altındadır. ‫ﻂ اﻟْﻘَﺮْﯾَ ِﺔ‬ َ َ‫ﻣَﻨْﺰِﻟُﻨﺎَ وَﺳ‬. Evimiz kasabanın ortasındadır. ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ أَﻣﺎَ َم اﻟْﻤﺎَﺋِ َﺪ ِة‬. Çocuklar sofranın önüne oturdu.

‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﺗَﺤْﺖَ اﻟﺸﱠﻤ‬. Çocuklar güneşin altında oturdu. ‫ك أَﺣْﻤَﺪُ دَراﱠﺟَﺘَﮫُ أَﻣﺎَمَ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ َ َ‫ﺗَﺮ‬. Ahmet bisikletini okulun önünde bıraktı. ‫ل‬ ِ ‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ‬. Araba evin arkasındadır. ‫ق اﻟْﻤﺎَﺋِ َﺪ ِة‬ َ ْ‫اَﻟﻄﱠﻌﺎَمُ ﻓَﻮ‬. Yemek sofranın üzerindedir. ‫ق اﻟﺮﱠفﱢ‬ َ ْ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻓَﻮ‬. Kitap rafın üzerindedir. ‫ﺖ اﻟﺸﱠﺠَ َﺮ ِة‬ َ ْ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﺗَﺤ‬. Çocuklar ağacın altında oturdu. ‫ل‬ ِ ‫اَﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ‬. Aile evin önündedir. ‫ق‬ ِ ُ‫وَﻗَﻔَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ أَﻣﺎَ َم اﻟْﻔُﻨْﺪ‬. Otobüs otelin önünde durdu. ‫ﺳﺎَرَ اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻤُﻌَﺴْ َﻜ ِﺮ‬. Komutan kampın çevresinde yürüdü.

‫ﻃﺎَفَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ‬. Hacılar Kabe’nin çevresinde tavaf etti. ‫إِﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلُ أَﻣﺎَمَ اﻟﺸﱠﺮِﻛَ ِﺔ‬. İşçiler şirketin önünde bekledi. ‫ﻧَﺰَلَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻣِﻦَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Halit okulun önünde otobüsten indi. ‫ھَﻞِ اﻟْﻤَﻄﺎَرُ داَﺧِﻞَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ ؟‬ Havaalanı şehrin içinde midir? ‫ اﻟْﻤَﻄﺎَرُ ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, hava alanı şehrin dışındadır. ‫اَﻟْﻤَﻠْﻌَﺐُ وَﺳَﻂَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬. Oyun sahası şehrin ortasındadır. ‫اَﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔُ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬. Bahçe şehrin önündedir. ‫اَﻟْﻤَﺴْﺒَﺢُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ‬. Havuz şehrin arkasındadır. ‫ھَﻞِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ داَﺧِﻞَ اﻟﺼﱠﻒﱢ ؟‬ Öğrenci sınıfın içinde midir?

‫ﻞ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ ِﺔ‬ َ ِ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ داَﺧ‬. Kitap çantanın içindedir. ‫ج اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَ ِﺔ‬ َ ِ‫اَﻟْﻘَﻠَﻢُ ﺧﺎَر‬. Kalem çantanın dışındadır. ‫ق‬ ِ ‫ﻧَﺰَﻟَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪَﺗِﮭﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ ﻓﻲِ وَﺳَﻂِ اﻟﺴﱡﻮ‬. Zeynep annesiyle beraber çarşının ortasında arabadan indi[1]

b) Bazı Önemli Zaman Zarfları: ‫ﻞ‬ َ ْ‫ﻗَﺒ‬ önce ْ‫ﺮٌﻓَﺠ‬ fecr ‫ن‬ َ ‫َاﻟْﺂ‬ şimdi ‫ﺑَﻌْ َﺪ‬ sonra ٌ‫َﯾﻮْم‬ gün

‫ﻟَﯿَْﻠ ٌﺔ‬ bir gece ٌ‫ﻟَﯿْﻞ‬ gece ٌ‫ﺻَﺒﺎَح‬ sabah ‫ﺲ‬ ِ ْ‫أَﻣ‬ dün ٌ‫ﻋﺔ‬ َ َ‫ﺳﺎ‬ saat ‫ل‬ َ ‫ﻃَﻮَا‬ boyunca ٌ‫ﻇُﮭْﺮ‬ öğle ٌ‫أُﺳْﺒُﻮع‬ hafta ‫أَﺛْﻨَﺎ َء‬ esnasında ٌ‫ﻋَﺼْﺮ‬ ikindi ٌ‫ﺷَﮭْﺮ‬ ay ٌ‫ﻧَﮭﺎَر‬

gündüz ٌ‫ﻣَﺴﺎَء‬ akşam ‫ﻋَﺎ ٌم‬- ٌ‫ﺳَﻨَﺔ‬ yıl ٌ‫َدﻗِﯿ َﻘﺔ‬ dakika

Cümle Örnekleri: ‫ﻣَﺘَﻰ ﺣَﻀَﺮْتَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﻮﱡقِ؟‬ Çarşıdan ne zaman geldin? ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻗَ ْﺒﻞَ َدﻗِﯿﻘَ ٍﺔ‬. Bir dakika önce geldim. ‫ﻞ ﺳﺎَﻋَ ٍﺔ‬ َ ْ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻗَﺒ‬. Bir saat önce geldim. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻗَﺒْﻞَ َﯾﻮْ ٍم‬. Bir gün önce geldim. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻗَﺒْﻞَ ﻟَﯿْﻠَ ٍﺔ‬.

Bir gece önce geldim. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻇُﮭْﺮًا‬. Öğlenleyin geldim. ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻀﺮْتُ ﻟَﯿ‬ َ َ‫ﺣ‬. Geceleyin geldim. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬. Sabahleyin geldim. ‫ع‬ ٍ ُ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻗَﺒْﻞَ أُﺳْﺒﻮ‬. Bir hafta önce geldim. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﺑَﻌْﺪَ ﺳَﻨَ ٍﺔ‬. Bir sene sonra geldim. ‫ﺷﮭْ ٍﺮ‬ َ َ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﺑَﻌْﺪ‬. Bir ay sonra geldim. ‫ﻀﺮَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﺑَﻌْ َﺪ ﺳﺎَﻋَ ٍﺔ‬ َ َ‫ﺣ‬. Halit bir saat sonra eve geldi. ‫ﻞ ﺳﺎَﻋَ ٍﺔ‬ َ ْ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦْ ﺑَﻠَﺪيِ ﻗَﺒ‬. Bir saat önce memleketimden geldim. ‫ﻣَﺘَﻰ وَﺻَﻞَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬

Çocuklar okuldan ne zaman geldi? ‫ﻞ‬ ٍ ‫ﻞ ﻗَﻠ ِﯿ‬ َ ْ‫وَﺻَﻞَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻗَﺒ‬. Çocuklar okuldan az önce geldi. ‫أَﯾْﻦَ ھُﻢُ اﻟْﺂنَ ؟‬ Onlar şimdi nerede? ‫ل‬ ِ ‫ھُﻢُ اﻟْﺂنَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ‬. Onlar şimdi evde. ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮنَ أَﺛْﻨﺎَ َء اﻟﻄﱠﻌﺎَ ِم‬. Yemek esnasında televizyon seyrettik. ‫ﺳﻔَﺮِي‬ َ َ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ أَﺛْﻨَﺎء‬. Yolculuğum esnasında kitap okudum. ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮنَ ﻃَﻮاَلَ اﻟﻨﱠﮭَﺎ ِر‬. Gün(düz) boyunca televizyon seyrettik. ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻃَﻮاَلَ اﻟَﯿﻮْ ِم‬. Gün boyunca kitap okudum. ‫دَرَﺳْﺖُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ ﻋﺎَﻣًﺎ‬. Bir sene Arapça tahsil ettim. ‫ﻓﻲِ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ ﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ وَ أَﻛَﻠَﺖِ اﻟْﻐَﺪاَ َء‬.

Öğlenleyin aile sofranın etrafında oturdu ve öğle yemeği yedi.

Gün Ay ve Mevsim adları: 1-Gün Adları: ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﯾَ ْﻮمُ اﻟْﺎِﺛْﻨَﯿ‬ Pazartesi ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺠُﻤْﻌَ ِﺔ‬ Cuma ‫ﯾَﻮْمُ اﻟﺜﱡﻼَﺛَﺎ ِء‬ Salı ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﯾَﻮْمُ اﻟﺴﱠﺒ‬ Cumartesi ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺄَرْﺑِﻌَﺎ ِء‬ Çarşamba ‫ﺣ ِﺪ‬ َ ‫ﯾَﻮْمُ اﻟَْﺄ‬ Pazar ‫ﺲ‬ ِ ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺨَﻤِﯿ‬ Perşembe

(‫ )ﯾَﻮْم‬kelimesi genelde kullanılmaz: ‫ﻦ‬ ِ ْ‫َاﻟْﺎِﺛْﻨَﯿ‬ Pazartesi ُ‫اَﻟﺜﱡﻼَﺛَﺎء‬ Salı ُ‫َاﻟْﺠُﻤُ َﻌﺔ‬ Cuma

2-Ay Adları: a-Milâdî yılın aylarının adları: İki türlü ifade edilebilir: ‫ﯾَﻨﺎَﯾِﺮ‬ Ocak ‫ﻛﺎَﻧُﻮنُ اﻟﺜﺎﱠﻧِﻲ‬ 1. ay ‫ﻓَﺒْﺮاَﯾِﺮ‬ Şubat ‫ﺷُﺒﺎَط‬ 2. ay

‫ﻣﺎَرْس‬ ‫‪Mart‬‬ ‫آذاَر‬ ‫‪3. ay‬‬ ‫أَﺑْﺮِﯾﻞ‬ ‫‪Nisan‬‬ ‫ﻧِﯿﺴﺎَن‬ ‫‪4. ay‬‬ ‫)ﻣﺎَﯾِﺲ(ﻣﺎَﯾُﻮ‬ ‫‪Mayıs‬‬ ‫أَﯾﺎﱠر‬ ‫‪5. ay‬‬ ‫)ﯾُﻮﻧِﯿَﮫ (ﯾُﻮﻧْﯿُﻮ‬ ‫‪Haziran‬‬ ‫ﺧَﺰِﯾﺮاَن‬ ‫‪6. ay‬‬ ‫)ﯾُﻮﻟِﯿَﮫ(ﯾُﻮﻟْﯿُﻮ‬ ‫‪Temmuz‬‬ ‫َﺗﻤﱡﻮز‬ ‫‪7. ay‬‬ ‫َأﻏُﺴْﻄُﺲ‬

‫‪Ağustos‬‬ ‫بآ‬ ‫‪8. ay‬‬ ‫ﺳَﺒْﺘَﻤْﺒِﺮ‬ ‫‪Eylül‬‬ ‫أَﯾْﻠُﻮل‬ ‫‪9. ay‬‬ ‫أُﻛْﺘُﻮﺑِﺮ‬ ‫‪Ekim‬‬ ‫ﻦ اﻟَْﺄوﱠلُ‬ ‫ﺗَﺸْﺮِﯾ ِ‬ ‫‪10. ay‬‬ ‫ﻧُﻮﻓِﻤْﺒِﺮ‬ ‫‪Kasım‬‬ ‫ﺗَﺸْﺮِﯾﻦِ اﻟﺜﺎﱠﻧِﻲ‬ ‫‪11. ay‬‬ ‫دِﯾﺴِﻤْﺒِﺮ‬ ‫‪Aralık‬‬ ‫ﻛﺎَﻧُﻮنُ اﻟَْﺄوﱠلُ‬ ‫‪12. ay‬‬

‫‪b- Hicrî Yılın Aylarının Adları:‬‬

‫)اَﻟْﻤُﺤَﺮﱠمُ اﻟْﺤَﺮاَم(‬ ‫َاﻟْﻤُﺤَﺮﱠمُ‬ ‫‪1. ay‬‬ ‫)ﺻَﻔَﺮُ اﻟْﺨَﯿْﺮِ(‬ ‫ﺻ َﻔﺮٌ‬ ‫َ‬ ‫‪2. ay‬‬ ‫)رَﺑِﯿﻊٌ اﻟَْﺄوﱠلُ(‬ ‫ل‬ ‫رَﺑِﯿﻊُ اﻟَْﺄوﱠ ِ‬ ‫‪3. ay‬‬ ‫)رَﺑِﯿﻊٌ اﻟْﺂﺧِﺮُ(‬ ‫رَﺑِﯿﻊُ اﻟْﺂﺧِ ِﺮ‬ ‫‪4. ay‬‬

‫ﺟُﻤﺎَدَى اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬ ‫‪5. ay‬‬

‫ﺟُﻤﺎَدَى اﻟْﺂﺧِ َﺮ ِة‬ ‫‪6. ay‬‬ ‫)رَﺟَﺐٌ أَوْ رَﺟَﺐٌ اﻟْﻔَﺮْدُ(‬ ‫َرﺟَﺐُ‬ ‫‪7. ay‬‬

(ُ‫)ﺷَﻌْﺒﺎَنُ اﻟْﻤُﻌَﻈﱠﻢ‬ ُ‫ﺷَﻌْﺒَﺎن‬ 8. ay (ُ‫)رَﻣَﻀﺎَنُ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠم‬ ُ‫رَﻣَﻀَﺎن‬ 9. ay

ُ ‫ﺷَﻮاﱠ‬ ‫ل‬ 10. ay

‫ذُو اﻟْﻘَﻌْ َﺪ ِة‬ 11. ay

‫ﺤﺠﱠ ِﺔ‬ ِ ْ‫ذُو اﻟ‬ 12. ay

Not: Ay adları genellikle ‫( ﺷَﮭْﺮ‬ay) kelimesiyle tamlama halinde kullanılır: ‫ﺷَﮭْﺮُ ذِي اﻟْﻘَﻌْ َﺪ ِة‬ Zü’l-Ka’de ayı

‫ن‬ َ َ‫ﺷَﮭْﺮُ رَﻣَﻀﺎ‬ Ramazan ayı

Mevsimlerin Adları: ‫ﻓَﺼْﻞُ اﻟﺮﱠﺑِﯿ ِﻊ‬ ُ‫اَﻟﺮﱠﺑِﯿﻊ‬ İlkbahar (mevsimi) ‫ﻒ‬ ِ ْ‫ﻓَﺼْﻞُ اﻟﺼﱠﯿ‬ ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﻒ‬ Yaz (mevsimi) ‫ﻒ‬ ِ ‫ﻓَﺼْﻞُ اﻟْﺨَﺮِﯾ‬ ُ‫َاﻟْﺨَﺮِﯾﻒ‬ Sonbahar (mevsimi) ‫ﻓَﺼْﻞُ اﻟﺸﱢﺘﺎَ ِء‬ ُ‫اَﻟﺸﱢﺘﺎَء‬ Kış (mevsimi)

------------------------------------------------------------------------------[1] Harf-i cerler zarf almış terkiplerde zarfın önüne gelir.


MÜBTEDÂ - HABER İsim cümlesinin, isimle başlayan ve isimden sonra bazen fiille devam eden cümlelere dendiğini daha önce görmüştük. İsim cümlesinin içinde bazen fiil yer almayabilir. Yani bu cümle sadece iki veya daha fazla isimden de oluşabilir. Nasıl fiil cümlesinin öğelerine fiil + fâil + mef’ûl deniyorsa isim cümlesinin öğelerine de mübtedâ + haber denir.

Mübtedâ genellikle cümlenin başında bulunur. Özel isim ya da zamir, işaret sıfatı v.b. gibi mebnî (harekesi değişmeyen) kelime değilse başına ْ‫اَل‬ takısı alır. Son harfinin harekesi de elif ve yâ (‫)ى ا‬ gibi illetli harf değilse ötre olur. ٌ‫ﺟَﯿﱢﺪ‬. ُ‫َاﻟْﻘََﻠﻢ‬ Kalem iyidir. ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻞ‬. ُ‫َاﻟْﻮَﻟَﺪ‬ Çocuk güzeldir. Haber Mübtedâ Haber Mübtedâ

Haber kendisiyle hüküm verilen cümle parçasıdır. Tercüme olarak “..dir, ..dır, ..tür, ..tur” takısı verilir. “..güzeldir, küçüktür” gibi. Bundan dolayı "Küllü dırdırın; haber" tabiri; cümlede her ...dir

veya ...dırla biten kelimenin haber olduğuna işaret eder. Örnek cümlede görüldüğü gibi mübtedâ marife, haber nekre olur. Mübtedâ ile haber arasında müzekkerlik-müenneslik, teklik-ikilik-çokluk bakımından uyum vardır. Yani mübtedâ müzekkerse haber de müzekker olur. Mübtedâ müennes ise haber de son harfin harekesini üstün yapıp yanına kapalı tâ (tâ-i merbuta ‫ )ة‬getirilmek suretiyle müennes yapılır. Mübtedâ tesniye ya da cemi ise haber de kaide gereği tesniye veya cemi yapılır. Örnekler: ٌ‫اَﻟْﻘَﻠَﻢُ ﻃَﻮﯾِﻞ‬. Kalem uzundur. ٌ‫ﺤﺔ‬ َ ‫اَﻟﺼﱡﻮرَةُ ﻗَﺒ ِﯿ‬. Resim çirkindir. ٌ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ ﻛَﺒﯿِﺮ‬. Ev büyüktür. ‫ن‬ ِ ‫ن ﻛَﺒﯿِﺮَا‬ ِ َ‫اَﻟْﺒَﯿْﺘﺎ‬. İki ev büyüktür[1]. ٌ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻏﺎَﺋِﺐ‬.

Öğretmen gâibtir (yoktur). ‫ن‬ َ ‫ن ﻏﺎَﺋِﺒُﻮ‬ َ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮ‬. Öğretmenler yoktur[2]. ٌ‫اَﻟﺼﱠﻒﱡ واَﺳِﻊ‬. Sınıf geniştir. ٌ‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َرةُ ﺟَﺪﯾِﺪَة‬. Araba yenidir.

F Özel isimler, zaten belirli oldukları için başlarına harf-i tarif almazlar. Allah kelimesi de özel isim olduğu için başına ayrıca ( ْ‫ )اَل‬takısı almaz. ٌ‫اَﻟﻠﱠﮫُ وَاﺣِﺪ‬. Allah birdir. ُ‫ﺪَرﱢسٌَأﺣْ َﻤﺪُ ﻣ‬. Ahmet öğretmendir. ٌ‫ﺳﺔ‬ َ ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻣُﺪَرﱢ‬. Fatıma öğretmendir. ٌ‫زَﯾْﻨَﺐُ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬.

Zeynep güzeldir. ٌ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻧَﺸِﯿﻂ‬. Halit çalışkandır.

F Zamirler ismin yerini tutan kelimelerdir. Mübtedâ oldukları takdirde özel isme işaret ettikleri için başlarına ْ‫ اَل‬takısı almazlar. Mebnî olmaları dolayısıyla da son harflerinin harekesi değişmez. Mahallen merfû (ötre) olur. ٌ‫ﺷَﺎﻋِﺮ‬. ‫أَﻧَﺎ‬ Ben şairim. Haber Mübtedâ

ٌ‫ﻲ ﻋﺎَﺋَِﻠﺔ‬ َ ِ‫ھ‬. O bir ailedir. ٌ‫ھُﻮَ ﺻﺎَدِقٌ وَ أَﻣ ِﯿﻦ‬. O doğru ve emindir.

ٌ‫ﺿﺔ‬ َ ‫أَﻧْﺖِ ﻣُﻤَﺮﱢ‬. Sen hemşiresin. ٌ‫ھُ َﻮ ﻣُﺤَﻤﱠﺪ‬. O Muhammed’dir.

Aynı şekilde sonuna tenvin almayan (gayr-i munsarif) özel isimler, haber diye sonu ötre tenvin yapılmaz. ُ‫ھِﻲَ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔ‬. O Fâtıma’dır.

*Mübtedâ bu cümlelerde görüldüğü üzere munfasıl (ayrı) zamir halinde geldiği gibi, isimle birleşmiş muttasıl zamirli bir kelimeyle de gelebilir. Görüldüğü gibi mübtedâ marife olarak gelmektedir. Başında harf-i tarif olmadığı halde zamirler ve işaret isimleri belli bir varlığa delalet ettikleri için marifedirler. Sonuna zamir birleşmiş isimler de zaten marife olduklarından başlarına harf-i tarif (‫ )اََل‬almazlar: ٌ‫ﻗَﻠَﻤُﮭَﺎ ﺻَﻐِﯿﺮ‬. (Onun) kalemi küçüktür.

ٌ‫ﺑَﯿْﺘُﻨَﺎ ﺟَﻤِﯿﻞ‬. Evimiz güzeldir. ‫ﺮِﯾﻢٌواَﻟِﺪُهُ َﻛ‬. (Onun) babası cömerttir. ٌ‫ﻚ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬ ِ ‫أُﻣﱡ‬. Annen güzeldir. ٌ‫ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﮭُﻢْ واَﺳِ َﻌﺔ‬ Bahçeleri geniştir.

Sonuna muttasıl zamir alan isimler aynı şekilde haber diye ötre tenvin değil, sadece ötre hareke alırlar: ‫ﻚ‬ ِ ُ‫ھَﺬِهِ ﺻَﺪ ِﯾﻘَﺘ‬. Bu senin arkadaşındır. ‫ھَﺬِهِ ﺻَﺪ ِﯾﻘَﺘُﮭَﺎ‬. Bu onun arkadaşıdır. ٌ‫ﻚ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬ َ ُ‫ﺻَﺪِﯾﻘَﺘ‬. Arkadaşın güzeldir.

Not:

‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. Çocuk ata bindi. Haber

Mübtedâ

Bu cümlede de görüldüğü gibi; fâil isim olarak başa geldiğinden cümle; isim cümlesidir. İsim cümlesi olduğu için artık öğelerini fâil-fiil-mef’ûl şeklinde değil, mübtedâ-haber şeklinde söyleriz. Cümlenin öznesi mübtedâdır ve haberi de bir fiil cümlesidir.

FAkıldan çıkarılmaması gereken husus; isim cümlesinin öğeleriyle fiil cümlesinin öğelerini birbirine karıştırmamaktır. Meseleyi özetleyecek olursak cümleler şu kelime parçalarından oluşur: İsim Cümlesi: Mübtedâ+ Haber Çocuk ata bindi.

َ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤِﺼﺎَن‬.

Haber Fiil Cümlesi:

→

Mübtedâ

Fiil+ Fâil+ Mef’ûl Çocuk ata bindi.

َ‫اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﺤِﺼﺎَن‬. َ‫رَﻛِﺐ‬

Meful

Fâil

→

Fiil

F Gramerde her cansız çoğul tek bir müennes hükmündedir. Yani cansız varlıklar ya da hayvanlarda, kelimenin müfredi müzekker olsa bile çoğul yapıldığında tek bir müennese uygulanan kaide uygulanır. Örnekler: ٌ‫ ﻛِﺘَﺎب‬kitap (müfredi müzekker) ٌ‫ﻛُﺘُﺐ‬ kitaplar ٌ‫ زَھْ َﺮة‬çiçek (müfredi müennes) ٌ‫زُھُﻮر‬ çiçekler

‫اَﻟْﻜُﺘُﺐُ ﻛَﺜِﯿ َﺮ ٌة‬. Kitaplar çoktur.

‫اَﻟﺰﱡھُﻮرُ ﺟَﻤِﯿَﻠ ٌﺔ‬. Çiçekler güzeldir.

‫ﻃﻮِﯾَﻠ ٌﺔ‬ َ ُ‫اَﻟْﺄَﻗْﻼَم‬. Kalemler uzundur.

‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتُ ﺳَﺮِﯾ َﻌ ٌﺔ‬. Arabalar hızlıdır.

Haberin Cümle Oluşu Haber bazen tek bir kelimeden (müfred isim) oluştuğu gibi, bazen cümleden, bazen de harf-i cerli ya da zarflı cümle parçasından (şibh-i cümle) oluşabilir. a) Müfred Haber: Şimdiye kadar gördüğümüz cümlelerde olduğu gibi haber; sonu illetli olmayan müfred (tekil) bir isimden oluştuğu takdirde son harfi ötre tenvinlidir: ٌ‫ﺧﺎَِﻟﺪٌ ﻃﺎَﻟِﺐ‬. Halit öğrencidir.

ٌ‫ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ﻣُﺠْﺘَﮭِ َﺪة‬. Hatice çalışkandır.

b) Cümle olan Haber: Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi mübtedâdan sonra gelen kısım başlı başına bir cümledir[3]. ‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤِﺼﺎ‬. Çocuk ata bindi. ‫اَﻟْﺎَوْﻻَدُ ذَھَﺒُﻮا‬. Çocuklar gittiler. ‫ﻦ‬ َ ْ‫اَﻟﻨﱢﺴَﺎءُ ذَھَﺒ‬. Kadınlar gittiler.

c) Şibh-i Cümle olan Haber: Şibh-i cümle; cümle benzeri demektir. Harf-i cerle (yanındaki kelime olan) mecrûrundan, zarfla yanındaki kelimeden oluşan cümle parçasına tam bir cümle olmadıkları için şibh-i cümle (cümle benzeri) denir. 1) (Şibh-i cümle) Zarf olan haber: ‫اَﻟْﻐَﯿْﺐُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Gayb Allah’ın yanındadır.

‫ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ﺗَﺤْﺖَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر ِة‬. Çantası arabanın altındadır. ‫ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة‬. Çantası arabanın yanındadır.

2) (Şibh-i cümle) Câr-mecrûr olan haber: ‫ﻚ‬ ِ ِ‫ھَﺬِهِ اﻟﻨﱠﻈﺎﱠرَةُ ﻟِﻮاَﻟِﺪَﺗ‬. Bu gözlük annenindir. ‫ھَﺬاَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ﻟِﻮاَﻟِﺪِھَﺎ‬. Bu kalem onun (müe) babasınındır. ‫ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ ِﺔ‬. Hatice bahçededir. ‫اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ ﻓِﻲ اﻟْﺠَﻨﱠ ِﺔ‬. Mü’min cennettedir.

Örneklerde görüldüğü gibi haberi şibh-i cümle olan cümlelerde mübtedâ ile haber arasında müzekkerlik müenneslik vs. uyum aranmaz. * ( ‫ھَﺬَا‬- ِ‫ )ھَﺬِه‬işaret isimleri marife kelimenin yanında mübtedâyı işaret etmektedir ve cümleye

herhangi bir etkisi yoktur. Ancak nekre kelimenin önünde gelirse tıpkı zamirde olduğu gibi kendileri mübtedâ, nekre isim ise haber olur: ٌ‫ﺗِﻠْﻤِﯿﺬ‬ َ‫ھَﺬا‬. Bu öğrencidir. Haber

Mübtedâ

ٌ‫ھَﺬاَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﻧَﺸِﯿﻂ‬. Bu öğrenci çalışkandır. Haber

Mübtedâ

‫ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﻟِﻮاَﻟِﺪِي‬. Bu saat babamındır. Haber

Mübtedâ

ُ‫ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ َﻟﮫ‬. Bu saat onundur. Haber ُ‫ھَﺬِهِ َﻟﮫ‬. Bu onundur.

Mübtedâ

Haber Mübtedâ (mahallen merfû)

*Arapça’da haber edatı yoktur. Tercümede biz onu gerektiği şekilde ilave ederiz. ‫أَﻧﺎَ أَﻧ َﺎ‬. Ben benim. ‫ﺖ‬ َ ْ‫أَﻧْﺖَ أَﻧ‬. Sen sensin. ‫ھُ َﻮ ھُ َﻮ‬. O odur.

Not: Başta gelen soru edatları genellikle haberdir: ‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ﻛَﯿْﻒَ أَﻧ‬ Nasılsın ? ‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ﻣَﻦْ أَﻧ‬ Sen kimsin? ‫ﻣَﺘَﻰ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ؟‬ İmtihan ne zaman?

Bu cümlelerde (َ‫ )ﻣَﻦْ ()ﻛَﯿْﻒ‬ve (‫ )ﻣَﺘَﻰ‬haber olup soru edatı olduğundan başa geçmesi zorunludur[4]. Sonra gelen kelimeler de mübtedâdır. Genel Cümle Örnekleri:

‫ھَﺬِهِ ﺗِﻠْﻤِﯿ َﺬ ٌة‬. Bu öğrencidir (müe).

‫ﻄ ٌﺔ‬ َ ‫ھَﺬِهِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةُ ﻧَﺸِﯿ‬. Bu öğrenci çalışkandır (müe).

ٌ ِ‫ھَﺬاَ اﻟْﻤَﻜﺎَنُ ھﺎَد‬. ‫ئ‬ Bu mekan sakindir.

‫ھَﺬِهِ ﻣُﻨَﻈﱠ َﻤ ٌﺔ‬. Bu düzenlidir.

‫ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ ﻣُﻨَﻈﱠ َﻤ ٌﺔ‬. Bu okul düzenlidir.

‫ﺼ ٌﺔ‬ َ ‫ھَﺬِهِ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﺔُ ﻣُﺨِْﻠ‬. Bu arkadaş ihlaslıdır.

ٌ‫ﺼﺔ‬ َ ‫ﺻَﺪِﯾﻘَﺘُﻚَ ﻣُﺨِْﻠ‬. Arkadaşın ihlaslıdır (müe).

ٌ‫ﻚ ﻣُﺨْﻠِﺺ‬ َ ُ‫ﺻَﺪِﯾﻘ‬. Arkadaşın ihlaslıdır (müz).

‫ﺖ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ َﺔ‬ ِ َ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ دَﺧَﻠ‬. Kız bahçeye girdi.

‫ﻞ‬ َ ْ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ دَﺧَﻞَ اﻟْﻔَﺼ‬. Öğretmen sınıfa girdi.

‫ت اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ‬ ِ َ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ﻣﺎَ ﻗَﺮَأ‬. Öğretmen hikayeyi okumadı.

‫ﻲ‬ ِ ‫ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﻟِﻮاَﻟِﺪَﺗ‬. Bu saat annemindir.

‫ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﻟَﮭَﺎ‬. Bu saat onundur.

‫ھَﺬِهِ ﻟَﮭَﺎ‬. Bu onundur.

‫أَﺣْ َﻤﺪُ َﻓﻘِﯿ ٌﺮ‬. Ahmet fakirdir. ‫ﺎﱠرَﺗُﻚَ ﺟَﺪﯾِ َﺪةٌﺳَﯿ‬. Araban yenidir.

‫ﻣَﻠْﻌَﺒُﻨَﺎ واَﺳِ ٌﻊ‬. Oyun sahamız geniştir. ٌ‫اَﻟﺸﱠﺮِﻛَﺔُ َﻣﺸْﮭﻮُرَة‬.

Şirket meşhurdur.

‫اَﻟﺰﱢﺣﺎَمُ ﺷَﺪِﯾ ٌﺪ‬. Kalabalık şiddetlidir. ٌ‫اَﻟْﺤَﯿﺎَةُ ﺳَﻌِﯿ َﺪة‬. Hayat mutludur.

‫اَﻟْﻤَﻌْﺮِضُ ﻣُﺴْﺘَ ِﻤ ﱞﺮ‬. Sergi devamlıdır. ٌ‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺳَﺮِﯾ َﻌﺔ‬. Araba hızlıdır.

‫ﺠﻮﱡ ﺣَﺎ ﱞر‬ َ ْ‫اَﻟ‬. Hava sıcaktır. ٌ‫اَﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔُ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬. Bahçe güzeldir.

‫ﺿﺮُورِ ﱞ‬ ‫ي‬ َ ُ‫اَﻟْﻮاَﺟِﺐ‬. Ödev zaruridir. ‫اَﻟْﺄُمﱡ ﻛَﺎﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Anne okul gibidir.

‫ﻏﺎَﺋِﺐٌ َاﻟْﺄُﺳْﺘَﺎ ُذ‬. Hoca gâibtir (yoktur). ٌ‫اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ﺳَﺮِﯾ َﻌﺔ‬. Uçak hızlıdır.

‫ﺳَﻌ ِﯿﺪٌ ﻓَﻘﯿِ ٌﺮ‬. Said fakirdir. ٌ‫ﻄﺔ‬ َ ‫أُﺧْﺘﻲِ ﻧَﺸِﯿ‬. Kızkardeşim çalışkandır.

‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﺟَﺪ ِﯾ ٌﺪ‬. Öğretmen yenidir. ٌ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ﺟَﺪﯾِﺪَة‬. (Bayan) Öğretmen yenidir.

‫اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ دِﯾﻨِﻲ‬. İslâm dinimdir. ٌ‫ﻣَﺪْرَﺳَﺘُﻨَﺎ ﻗَﺮﯾِ َﺒﺔ‬. Okulumuz yakındır.

‫اَﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﻣُﻔ ِﯿ ٌﺪ‬. Kitap faydalıdır. ٌ‫ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﻜُﻢْ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬. Bahçeniz güzeldir.

ْ ُ‫ﺘَﮭِﺪٌاَﻟﻄﺎﱠِﻟﺐُ ﻣ‬. Öğrenci çalışkandır. ‫ﺠ‬ ٌ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ ﺻَﻐﯿِ َﺮة‬. Kız küçüktür.

ٌ ‫اَﻟْﺠَﻮﱡ ﻟَﻄِﯿ‬. ‫ﻒ‬ Hava hoştur, güzeldir. ٌ‫ﺳَﯿﺎﱠرَﺗُﮭَﺎ ﺟَﺪﯾِ َﺪة‬. Arabası yenidir.

‫اَﻟْ َﻤﻮْزُ ﻟَﺬﯾِ ٌﺬ‬. Muz lezzetlidir. ٌ‫ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﮭُﻦﱠ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬. Bahçeleri güzeldir.

ٌ ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ ﺻَﺎ ِد‬. Çocuk doğrudur. ‫ق‬ ٌ‫اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَة‬. Uçak gecikmiştir.

‫ھَﺬاَ ھُ َﻮ‬. Bu, odur. ‫ﻲ‬ َ ِ‫ھَﺬِهِ ھ‬. Bu, odur.

ٌ ِ‫ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ﻣُﺨْﻠ‬. Arkadaşım ihlaslıdır. ‫ﺺ‬ ٌ‫ﺼﺔ‬ َ ‫ﺻَﺪﯾِﻘَﺘِﻲ ﻣُﺨِْﻠ‬. Arkadaşım ihlaslıdır.

ٌ ‫ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻧَﺸِﯿ‬. ‫ﻂ‬ Muhammed çalışkandır. ٌ‫ﻄﺔ‬ َ ‫زَﯾْﻨَﺐُ ﻧَﺸِﯿ‬. Zeyneb çalışkandır.

ٌ‫أﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﻛَﺮِﯾﻢ‬. Tacir cömerttir.

ATIF: Atıf harfleri denen harflerle kelime veya cümleleri aynı hükme bağlamaya atıf denir. İleride müstakil konu başlığı altında işleyeceğimiz, ancak çok gerekli olduğu için ara ara kelimeler ve dipnotlarda işlediğimiz atıf bahsinden şimdilik şu kadarını öğrenmemiz yeterlidir: Atıf harflerinden önceki kelimeye ma’tûfun aleyh, sonraki kelime ya da cümleye de ma’tûf denir. Ma’tuf, ma’tuf’un aleyh’in harekesini alır.

‫ﻧَﺠَﺤَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ َو أُﺧْﺘُﮭَﺎ‬. Fâtıma ve kardeşi başardı.

Bu cümlede ُ‫ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔ‬ma’tufun aleyh, َ‫ و‬atıf harfi, َ‫أُﺧْﺘُﮭﺎ‬ da ma’tuf’dur (atfedilen). ُ‫ أُﺧْﺖ‬kelimesi matufun aleyh olan ُ‫ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔ‬kelimesinin merfû olması sebebiyle merfûdur. Atıf vâvı ma’tuf ile ma’tûfun aleyh’in aynı hükümde ortak olduğunu göstermiştir. Atıf harfleri 10 tanedir. Kelime ezberler gibi ezberleyebileceğimiz bu harflerin cümle içindeki kullanılışları şöyledir: ‫َو‬ ve ْ‫ﯿَﻮْمَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ وَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ َرﺟَ َﻊ اﻟ‬. Muhammed ve Hâlit bugün döndüler. ‫ف‬ َ akabinde, hemen Ma’tufla mat’ûfun aleyh arasında zaman bakımından aralarında bir gecikme olmasa da tertip ve sıra gözetir.

‫دَﺧَﻞَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻓَﻮَﻗَﻒَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿ ُﺬ‬. Öğretmen girdi akabinde öğrenciler ayağa kalktı.

‫دَﺧَﻞَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﻓَﺨﺎَﻟِ ٌﺪ‬. Ali sonra da Hâlid okula girdi. ‫ﺛُﻢﱠ‬ sonra ‫اَﻟﺮﱢﺟﺎَلُ أَ َﻛﻠُﻮا اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺛُﻢﱠ ﺷَﺮِﺑﻮُا اﻟْﻘَﮭْﻮَ َة‬. Erkekler yemek yediler sonra kahve içtiler. ‫وَْأ‬ veya, ya da ‫أَﻛَﻞَ ﺑُﺮْﺗُﻘﺎَﻻً َأوْ ﺗُﻔﺎﱠﺣًﺎ‬. Portakal veya elma yedi.

‫ﻧَﻘَﻞَ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ﻋَﻠِﻲﱞ َأوْ ﻓَﺮِﯾ ٌﺪ‬. Haberi Ali ya da Ferid nakletti. ْ‫َأم‬ yoksa ‫ﻻ؟‬ ً ‫أَ ﺗُﻔﺎﱠﺣﺎً أَﻛَﻠْﺖَ أَمْ ﺑُﺮْﺗُﻘَﺎ‬

Elma mı yoksa portakal mı yedin? ‫إِﻣﱠﺎ‬ ya... ya.…ya da, ister (vav ile tekrarlanarak kullanılır)

ٌ ‫ﻛَﺘَﺐَ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ إِﻣﱠﺎ ﺣَﺴَﻦٌ وَ إِﻣﺎﱠ ﺻﺎَِﻟ‬. ‫ﺢ‬ Size ya Hasan ya Salih yazdı. ‫ﺣﺘﱠﻲ‬ ... bile, dahil ‫أَﻛَﻞَ اﻟﺴَﻤَﻜَﺔَ ﺣَﺘﱠﻰ رَأْﺳَﮭَﺎ‬. Balığı başı da dahil (başını bile) yedi. ‫ﻻ‬ َ değil, olmadı (nefy, olumsuzluk anlatır)

‫ﻋ ٌﺮ‬ ِ َ‫ﺧَﻠﯿِﻞٌ ﻛﺎَﺗِﺐٌ ﻻَ ﺷﺎ‬. Halil yazardır şair değil. ْ‫ﻟَ ِﻜﻦ‬ fakat, bunun aksine

‫ﻣﺎَ ﺟﺎَءَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ ﻟَﻜِﻦْ ﺣﺎَ ِدﻣُ ُﮫ‬. Bey gelmedi fakat hizmetçisi geldi. ‫ﻣﺎَ َذﺑَﺢَ اﻟْﺠَﺰاﱠرُ اﻟْﺒَﻘَﺮَةَ ﻟَ ِﻜﻦْ ﺷَﺎ ًة‬. Kasap sığır boğazlamadı fakat bir koyun boğazladı. ْ‫َﺑﻞ‬ belki, bilakis, hayır, öyle değil..

ُ ‫ﺧَﺮَجَ ﻣِﻦَ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﺑَﻞْ ﻋُﺜْﻤَﺎ‬. ‫ن‬ İmtihandan Yusuf, hayır Osman çıktı.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

KONULARLA İLGİLİ AYETLER ‫اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬. ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻣ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫َﻟ‬ ٌ‫ﺧَﯿْﺮ‬ ُ‫ﻟَﻠْﺂﺧِﺮَة‬

1- ‫َو‬

Mecrûr (isim) Harfu cer Câr- mecrûr Haber Mübtedâ Harfu Atıf

(َ‫ )ل‬Lâmü’l-ibtidâ[5]

(93/DUHÂ, 4) Gerçekten ahiret senin için birinciden (dünyadan) hayırlıdır.

ُ‫اَﻟْﺂﺧِﺮَة‬ ahiret ٌ‫ﺧَﯿْﺮ‬ hayırlı, iyi, daha iyi

‫ل‬ َ .. gerçekten (Te’kîd lâmı)

‫اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬ ilk, birinci[6].

2- ٌ‫ﻓَﺄُﻣﱡﮫُ ھَﺎوِﯾَﺔ‬.

(101/KARİA, 9) Onun anası (barınağı, sığınağı) hâviyedir (içi ateşle dolu uçurumdur).

ُ‫َاﻟْﮭَﺎوِ َﯾﺔ‬ içi ateşle dolu uçurum, çok derin çukur ‫اَﻟْﺄُمﱡ‬ anne

3- ٍ‫اَﻟﺸﱠﻤْﺲُ وَ اﻟْﻘَﻤَﺮُ ﺑِﺤُﺴْﺒﺎَن‬.

(55/RAHMÂN, 5) Güneş ve ay bir hesabladır (hesaba göredir).

ُ‫اَﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ güneş ُ‫اﻟْﻘَﻤَﺮ‬ ay

ٌ‫ﺣُﺴْﺒَﺎن‬ saymak /azab, bela /hesap, güneş ve ayın belli bir hesaba göre hareket etmesi

4-... ٌ‫واﻟﻠﱠﮫُ ﻏَﻔُﻮرٌ رَﺣِﯿﻢ‬.

(9/TEVBE, 27) Allah gafûrdur (bağışlayandır), rahimdir (merhametli ve esirgeyendir).

ٌ‫ﻏَﻔُﻮر‬ çok bağışlayan (1. Haber) ٌ‫َرﺣِﯿﻢ‬ çok merhametli, çok esirgeyen (2. Haber)

‫[اﻟﻨﱠﮭﺎَ ِر‬7]. ‫َو‬ ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﺑِﺎﻟﻠﱠﯿ‬ ْ‫ﻣَﻨﺎَﻣُﻜُﻢ‬ ‫آﯾﺎﺗِ ِﮫ‬ ‫ﻦْ ِﻣ‬ 5- ‫َو‬

Ma’tûf Harfu Atıf câr-mecrûr Mübtedâ muahhar mecrûr câr Harfu Atıf

Ma’tûfun aleyh Haber mukaddem

(30/RUM, 23) Gecede ve gündüzde uyumanız O’nun (varlığının) delillerindendir (ayetlerindendir)[8].

ٌ‫ﻣَﻨَﺎم‬ uyku, uyumak [burada; (ِ‫ )وَﻣِﻦْ آﯾﺎﺗِﮫ‬manayı vurgulamak için öne geçmiş haber (haber mukaddem), (ْ‫ )ﻣَﻨﺎَﻣُﻜُﻢ‬de sonraya kalan mübtedâdır (mübtedâ muahhar)]. Ayrıca atıf harfi olan (َ‫ )و‬dan sonra gelen isim ma’tûftur. Kendinden önceki harf-i cerin hükmü atıf vâvıyla (ِ‫ )اﻟﻨﱠﮭﺎَر‬kelimesini de esre yapmıştır.

6- ‫وَاﻟْﻌَﺼْ ِﺮ‬. ٍ‫إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﻔِﻲ ﺧُﺴْﺮ‬.

(103/ASR, 1-2) Zamana (ya da ikindi vaktine) yemin olsun ki, hakikaten insan ziyandadır .

‫َو‬

...a yemin olsun ki, (َ‫ و‬Kelimenin sonunu esre yaptığı takdirde yemin ifade eder. Yapmadığı takdirde “ve” anlamındadır. Yani yemin vavını diğerlerinden ayıran son harfini esre yapmasıdır. Kasem (yemin) harfi olan vavdan sonra gelen isim daima mecrûrdur.)

‫ِإنﱠ‬ gerçekten, hakikaten. İsmin önüne gelir ve sonunu üstün yapar. Sonuna mebni muttasıl zamirler birleşebilir: ُ‫( إِﻧﱠﮫ‬gerçekten o), ‫( إِﻧﱠﮭُﻤ َﺎ‬gerçekten o ikisi), ْ‫( إِﻧﱠﮭُﻢ‬gerçekten onlar)...

‫ل‬ َ te’kîd lâmı, manayı pekiştirmeye yarar, harekeye tesiri yoktur

ُ‫اَﻟْﺨُﺴْﺮ‬ zarar, ziyan

7- ْ‫ ﻗﺎَﻟُﻮا ﻃﺎَﺋِﺮُﻛُﻢْ ﻣَﻌَﻜُﻢ‬...

(36/YÂSÎN, 19) (Elçiler şöyle) dediler: Sizin uğursuzluğunuz sizinle beraberdir.

ٌ‫ﻃﺎَﺋِﺮ‬ uğursuzluk َ‫ ﻟَﺘﺎَﻗﺎَ –ﻗﺎَﻟَﺖْ \ﻗﺎَﻟُﻮا –ﻗﺎَﻻَ –ﻗﺎَلَ (ﻗﺎَل‬..) dedi, söyledi

(َ‫ )ﻗَﺎل‬den sonra iki nokta üst üste (:) varmış gibi kabul edilir ve ondan sonra gelen ibareye ma’kûlü’l-kavl denip yeni bir cümle olarak işlem görür. Örneğin burada (ْ‫ )ﻃﺎَﺋِﺮُﻛُﻢ‬mef’ûl ya da fâil değil mübtedâdır, (ْ‫ )ﻣَ َﻌﻜُﻢ‬de haberdir.

8- َ‫ ﻧْﺰَﻟْﻨﺎَ ﻋَﻠَﻰ ﻗَﻮْﻣِﮫِ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِهِ ﻣِﻦْ ﺟُﻨْﺪٍ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤﺎَ ِءوَﻣﺎَ أ‬...

(36/YÂSÎN, 28) Biz ondan sonra onun kavminin üzerine gökten bir ordu indirmedik.

‫ل‬ َ َ‫أَﻧْﺰ‬

indirdi ‫ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ِه‬ ondan sonra

ٌ‫ﺟُﻨْﺪ‬ ordu ٌ‫َﻗﻮْم‬ kavim, topluluk, millet

9- ِ‫إِﻧﺎﱠ ﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ ﻓِﻲ أَﻋْﻨﺎَﻗِﮭِﻢْ أَﻏْﻼَﻻً ﻓَﮭِﻲَ إِﻟَﻰ اﻟْﺄَذْﻗﺎَن‬.

(36/YÂSÎN, 8) Biz onların boyunlarında bağlar yaptık ve o (halka)lar çeneleri(n)e (kadar dayanmaktadır).

‫إِﻧﺎﱠ‬ gerçekten biz ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬ kıldı, yaptı, yarattı

ُ‫َاﻟْﺄَﻋْﻨَﺎق‬ boyunlar

ُ ‫َاﻟْﺄَذْﻗَﺎ‬ ‫ن‬ çeneler

ُ‫ﻼل‬ َ ْ‫َاﻟَْﺄﻏ‬ halkalar, bağlar

10- ْ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنَ ﻣِﻦْ ﺻَﻠْﺼﺎَلٍ ﻛَﺎﻟْﻔَﺨﺎﱠرِ وَ ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺠﺎَنﱠ ﻣِﻦْ ﻣﺎَرِجٍ ِﻣﻦ‬ ‫ﻧﺎَ ٍر‬.

(55/RAHMÂN, 14, 15) İnsanı (başlangıçta) pişmiş çamur gibi bir kuru çamurdan yarattı ve cinleri ateşten dumansız bir alevden yarattı.

ٌ‫ﺻَﻠْﺼﺎَل‬ (kuruluğundan dolayı kendisine vurulduğunda ses çıkaran) kuru çamur

‫ك‬ َ gibi (harf-i cer) ُ‫اﻟْﻤﺎَرِج‬

parlak alev, dumansız alev

ُ‫َاﻟْﻔَﺨﺎﱠر‬ pişmiş çamur; tuğla ve kiremit cinsinden bir madde ‫اَﻟْﺠَﺎنﱡ‬ cinler

11- ٍ‫ﺧَﻠَﻘْﺘَﻨِﻲ ﻣِﻦْ ﻧﺎَرٍ وَ ﺧَﻠَﻘْﺘَﮫُ ﻣِﻦْ ﻃِﯿﻦ‬.

(7/A’RÂF, 12) (Şeytan Allah’a şöyle dedi:) Beni ateşten yarattın onu çamurdan yarattın...

ُ ‫اَﻟﻄﱢﯿ‬ ‫ﻦ‬ çamur ‫ﻖﺧََﻠ‬ َ yarattı

12- ... ِ‫ ﻋَﻠﱠﻢَ آدَمَ اﻟْﺄَﺳْﻤﺎَءَ ﻛُﻠﱠﮭﺎَ ﺛُﻢﱠ ﻋَﺮَﺿَﮭُﻢْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤﻼَﺋِﻜَﺔ‬...

(2/BAKARA, 31) (Allah) Adem’e bütün isimleri öğretti sonra onları meleklere gösterdi..

‫ﻋَﻠﱠ َﻢ‬ öğretti ُ‫اﻟَْﺄﺳْﻤﺎَء‬ isimler

‫ﻛُﻠﱠﮭَﺎ‬ bütün, her (mübteda vs. olmayıp burada olduğu gibi te’kit yani pekiştirme görevi yaptığı zaman kendinden önceki ismin harekesine tâbi olur. Sonundaki zamir kendinden önceki isme aittir.)

‫ﺛُ ﱠﻢ‬ sonra ُ‫اﻟْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔ‬ melekler ‫ض‬ َ َ‫ﻋَﺮ‬ gösterdi, arzetti

13-... ‫ﻚ‬ َ ِ‫ ﯾﺎَ آدَمُ إِنﱠ ھَﺬاَ ﻋَﺪُوﱞ ﻟَﻚَ وَﻟِﺰَوْﺟ‬...

(20/TÂHÂ, 117) (Allah Adem’e şöyle dedi:) Ey Adem! Muhakkak ki bu (şeytan) senin ve eşinin düşmanıdır.

‫ﻋﺪُ ﱞو‬ َ düşman ‫ھَﺬَا‬ bu ُ‫اَﻟﺰﱠوْج‬ eş, zevc

14- ‫ﻦ‬ َ ‫وَ ﻗﺎَﺳَﻤَﮭُﻤﺎَ إِﻧﱢﻲ ﻟَﻜُﻤﺎَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟﻨﺎﱠﺻِﺤِﯿ‬.

(7/A’RÂF, 21) Ve (şeytan) o ikisine “Gerçekten ben ikiniz için nasihat edenlerdenim” diye yemin etti.

‫ﻗﺎَﺳَ َﻢ‬ (Mâzî fiil) yemin etti ُ‫ﺻﺢ‬ ِ ‫اَﻟﻨﺎﱠ‬ nasihat eden, öğüt veren

‫ﺻ‬ ِ ‫ﻦاَﻟﻨﺎﱠ‬ َ ‫ﺤِﯿ‬ nasihat edenler, öğüt verenler

‫إِﻧﱢﻲ‬ gerçekten ben (‫ )إِنﱠ‬ye mütekellim yâ’sı birleşince (‫ )إِﻧﱢﻲ‬olur.

15- ‫ﻗﺎَﻻَ رَﺑﱠﻨﺎَ ﻇَﻠَﻤْﻨﺎَ أَﻧْﻔُﺴَﻨَﺎ‬.

(7/A’RÂF, 23) (Adem ile eşi) dediler ki: “Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik”.

‫ﻇَﻠَ َﻢ‬ zulmetti, haksızlık etti

ُ ُ‫اَﻟﻨﱠﻔْﺲُ ج َاﻟْﺄَﻧْﻔ‬ ‫ﺲ‬ zat, şahıs, kendi. (‫ )ج‬işareti kelimenin cemisine (çoğuluna) işaret eder.

16- ٌ‫ﻗﺎَلَ ﻗَﺪْ وَﻗَﻊَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻜُﻢْ رِﺟْﺲٌ وَ ﻏَﻀَﺐ‬.

(7/A’RÂF, 71) (Hûd) dedi ki: “Üzerinize Rabbinizden bir azab ve öfke vaki oldu”.

‫َوﻗَ َﻊ‬ vâki oldu, ortaya çıktı, ait oldu /düştü

ٌ ْ‫رِﺟ‬ ‫ﺲ‬ azab, ceza, (hissi olsun , manevi olsun, umûmî manada) pislik

ٌ َ‫ﻏﻀ‬ ‫ﺐ‬ َ kızmak, hiddet göstermek, öfkelenmek (Allah hakkında: rıza göstermemek, cezalandırmak istemek)

17- ْ‫ﻗَﺪْ ﺟﺎَءَﺗْﻜُﻢْ ﺑَﯿﱢﻨَﺔٌ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻜُﻢ‬...

(7/A’RÂF, 73) Size Rabbinizden açık bir delil gelmiştir.

‫ﺑَﯿﱢ َﻨ ٌﺔ‬ açık, apaçık delil ‫ﺟﺎَ َء‬ geldi

18- ‫وَﻣﺎَ وَﺟَﺪْﻧﺎَ ﻟِﺄَﻛْﺜَﺮِھِﻢْ ﻣِﻦْ ﻋَﮭْ ٍﺪ‬...

(7/A’RÂF, 102) Onların çoğunda sözünde durmadan (birşey) bulmadık.

‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫َو‬ buldu, rastladı, karşılaştı

‫أَﻛْﺜَ ُﺮ‬ ekseriyet, çoğunluk ٌ‫ﻋﮭْﺪ‬ َ ahd, anlaşma, sözünde durmak

19- ‫ﺲ‬ ِ ْ‫وَ ﻟَﻘَﺪْ ذَرَأْﻧﺎَ ﻟِﺠَﮭَﻨﱠﻢَ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﻣِﻦَ اﻟْﺠِﻦﱢ وَ اﻟْﺎِﻧ‬.

(7/A’RÂF, 179) And olsun ki, cinlerden ve insanlardan bir çoğunu cehennem için yarattık.

‫ذَرََأ‬ yarattı, yoktan var edip etrafa dağıtarak çoğalttı.

‫ِﻟﺠَﮭَﻨﱠ َﻢ‬ Cehennem için. (َ‫ )ﺟَﮭَﻨﱠﻢ‬kelimesi gayr-i munsariftir (yani esre ve tenvin almayan, sonuna esre yerine fetha alan kelimelerden biridir).

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ?

1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça’sı ve manasıyla birlikte yazıp mübteda-haber cümleleri kurunuz. ُ‫اَﻟْﻜَﺒﯿﺮ‬ büyük ُ‫َاﻟْﺠِﺪَار‬ duvar ُ‫َاﻟْ َﻔﻘِﯿﺮ‬ fakir ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻞ‬ güzel ٌ‫ﺳَﮭْﻞ‬ kolay ٌ‫ﺿَﻌِﯿﻒ‬ zayıf ُ‫اَﻟْﻤَﺮِﯾﺾ‬ hasta ٌ‫ﺟَﺎھِﻞ‬ cahil, bilgisiz ُ‫اَﻟْ َﻌﻘْﻞ‬ akıl ٌ‫ﻋَﺎِﻟﻢ‬ bilgili, alim

ٌ ْ‫ﺻَﻌ‬ ‫ﺐ‬ zor ٌ‫ﻃﻮِﯾﻞ‬ َ uzun

ُ‫ﺳﺪ‬ َ َ‫َاﻟْﺄ‬ arslan ٌ‫َﻗﺼِﯿﺮ‬ kısa ُ‫اَﻟْ َﺒﻘَ َﺮة‬ sığır, inek ٌ‫ﺻَﻐِﯿﺮ‬ küçük ُ‫اَﻟﺼﱠﺤْﺮَاء‬ çöl ٌ‫ﺷَﺎﻋِﺮَة‬ şâir (müe)

2. Aşağıdaki Arapça cümleleri ikişer defa yazınız. ‫ﻲ‬ ِ ‫ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ِﻟﺄَﺧ‬. Bu kitap erkek kardeşimindir.

‫ﻚ‬ َ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَﺔُ ﻟِﺄُﺧْ ِﺘ‬. Bu çanta kızkardeşinindir.

‫ي‬ ِ ‫ﻣَﻦْ ھَﺬاَ ؟ ھَﺬَا واَﻟِﺪ‬. Bu kimdir? Bu babamdır.

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻞَ؟ ھُﻮَ ﻏَﺴَﻞَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر َة‬. Ne yaptı? O arabayı yıkadı.

‫ﻲ‬ ِ ‫وَﻣَﻦْ ھَﺬِهِ ؟ ھَﺬِ ِه واَﻟِﺪَﺗ‬. Ve bu kimdir? Bu annemdir.

‫ﺖ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ َﺔ‬ ِ َ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠَﺖْ ؟ ھِﻲَ ﻧَﻈﱠﻔ‬. Ne yaptı? O bahçeyi temizledi.

‫ﻲ‬ ِ ‫ﻣَﻦْ ھَﺬاَ ؟ ھَﺬاَ أَﺧ‬. Bu kimdir? Bu erkek kardeşimdir.

‫ﻒ اﻟْﻤﺎَﺋِ َﺪ َة‬ َ ‫ھُﻮَ ﻧَﻈﱠ‬. O sofrayı temizledi.

‫ﻲ‬ ِ ‫ ﻣَﻦْ ھَﺬِهِ ؟ ھَﺬِ ِه أُﺧْﺘ‬. Bu kimdir? Bu kızkardeşimdir.

‫ھِﻲَ ﻧَﻈﱠﻔَﺖِ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ َﺔ‬. O masayı temizledi.

‫ﻚ ﻃﺎَﻟِ َﺒﺔٌ ؟‬ َ ُ‫ھَﻞْ ﺻَﺪﯾِﻘَﺘ‬ Arkadaşın öğrenci midir?

ٌ‫ﺿﺔ‬ َ ‫ﻻَ ھِﻲَ ﻣُﻤَﺮﱢ‬. Hayır, o hemşiredir.

‫ھَﻞْ ﺻَﺪﯾِﻘُﻚَ ﻣُﺸْ ِﺮفٌ ؟‬ Arkadaşın yönetici midir?

ٌ‫ﻻَ ھُﻮَ ﻣُﺪَرﱢس‬. Hayır, o öğretmendir.

‫ﻟِﻤَﻦْ ھَﺬِهِ اﻟﺼﱡﻮ َرةُ ؟‬ Bu resim kimindir?

ُ‫ﻟِﻌﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ ھَﺬِهِ اﻟﺼﱡﻮرَة‬. Bu resim ailemindir.

‫ھَﻞْ ھَﺬِهِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﻚَ ؟‬ Bu senin çantan mıdır?

‫ﻲ‬ ِ ‫ ھَﺬِهِ ﺣَﻘﯿَﺒَﺘ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet bu benim çantamdır.

‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻣُ َﺘَﺄﻛﱢﺪٌ ؟‬ Emin misin?

ٌ‫ﻧَﻌَﻢْ أَﻧﺎَ ﻣُ َﺘﺄَﻛﱢﺪ‬. ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ؟‬ Evet eminim. Niçin?

‫ھَﺬِهِ ﺣَﻘﯿَﺒَﺘﻲِ أَﻧ َﺎ‬. Bu benim çantamdır.

ٌ‫ أَﻧﺎَ ﻃﺎَﻟِﺐ‬، َ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻣُﺪَرﱢسٌ ؟ ﻻ‬. Sen öğretmen misin? Hayır, öğrenciyim.

‫ب‬ ِ ‫اَﻟْﻤِﻔْﺘﺎَحُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﺒَﺎ‬. Anahtar kapının arkasındadır.

‫ﺟ‬ َ ُ‫ﻤﯿِﻞٌ ھَﺬاَ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعَاَﻟﻄﱠﻘْﺲ‬. Bu hafta hava güzeldir.

‫اَﻟﻄﱠﻘْﺲُ ﺟَﻤﯿِﻞٌ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﻨَ َﺔ‬. Bu sene hava güzeldir.

‫ھُﻮَ ﺳُﻌﻮُ ِديﱞ‬. ِ‫ﺟﺎَ َء ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠﺔ‬.

O Suud’ludur. Suud(i Arabistan)’dan geldi.

3. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫؟ريبك نم‬- ‫ريبك دلولا – ريبك انا‬- َ‫–ﺧﺎﻟﻲ ﻋﻨﺪى اﻵن‬ ‫ ءاسم ةسردملا نم ءاج وه ؟ةسردملا نم دلولا ءاج ىتم‬‫ﻟﻤﺎذا رَﺟَﻌْﺖَ إﻟﻰ ﺑﯿﺘﻚ؟ رَﺟَﻌْﺖ إﻟﻰ ﺑﯿﺘﻲ ﻟﺪرﺳﻲ‬. 4. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Bu çocuk cahildir. 2. Ben senden büyüğüm. 3. Kurt arslandan zayıftır. 4. Sen çocuk musun? 5. O hasta mıdır? 6. Kim küçüktür? 7. Bu sığır hastadır.

5. Aşağıdaki soruların cevabını Arapça olarak veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ھَﻞِ اﻟْﺄُﺳْﺘَﺎذُ ﻋَﺎِﻟﻢٌ ؟‬- ‫–ﻛَﯿْﻒَ دَرْﺳُﻚَ ؟ –ھَﻞْ ھَﺬَا اﻟْﻔَﻘِﯿﺮُ ﻣَﺮِﯾﺾٌ ؟‬ ‫ﻃﻮِﯾﻞٌ ؟‬ َ ُ‫ھَﻞِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬ‬- ‫ھَﻞِ اﻟﺪﱠرْسُ ﺳَﮭْﻞٌ ؟‬- ‫ ھَﻞْ أَﻧْﺖِ ﺷَﺎﻋِﺮَةٌ ؟‬- ِ‫ھَﻞ‬ ‫اﻟْﻘَﻠَﻢُ َﻗﺼِﯿﺮٌ ؟‬- ‫ھَﻞِ اﻟﺪﱠرْسُ ﺻَﻌْﺐٌ ؟‬ 6. Atıf harflerinin her biriyle birer cümle kurunuz. 7. Yukarıda verilen ayetleri ikişer defa manası ve kelimeleri ile birlikte defterinize yazınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] İsimlerin sonuna birleşen ِ‫ آن‬takısı ismin tesniye (iki tane) olduğunu ifade eder. Mübtedâ haberin tesniye bakımından uygunluğunu göstermek için konusu işlenmediği halde verilmiştir. [2] İsimlerin sonuna birleşen َ‫ ون‬takısı ismin cemi (üç ya da daha fazla adet) olduğunu ifade eder.

Mübtedâ haberin cemilik bakımından uygunluğunu göstermek için örnek verilmiştir. Bir sonraki konuda işlenecektir. [3] Mübtedâ isimle başladığı için onun böyle bir cümle olması söz konusu değildir. Aksi takdirde fiil cümlesi olurdu. [4] Her soru ismi haber değildir. Eğer soru isminden sonra gelen kelime; nekre, zarf, harf-i cerli isim veya fiilse, bunlar mübtedâ olamayacağından soru ismi mübtedâ olur. Bkz. Çörtü, Meral, Nahiv, s. 115. [5] Mübtedânın başına gelen bu fethalı lâm’a “lâmü’l-ibtidâ” (başlangıç lâmı) denir ve te’kit (anlamın önemini arttırmak) için kullanılır. Tıpkı soru kelimeleri ya da bir sonraki ayette mübtedânın başına gelen (َ‫ )ف‬gibi i’raba (kelimenin sonundaki harekeye) herhangi bir etkisi yoktur. [6] Kendinden önceki üstünü uzatmaya yarayan bu ya’lara elif-i maksûre, elif-i maksûre almış isme de “ism-i maksur” denir, cer alâmeti olan kesre, yâ’nın üzerine konmayacağı için “kesre takdir edilir” şeklinde söylenir.

[7] (ِ‫ )ب‬harf-i ceri zaman ve mekan isimlerinin önünde …de, ..da manasına gelir. [8] Mübtedâ; harf-i cer ya da zarflı cümle parçası olarak başa gelmez. Harf-i cer ya da zarf ancak haber olur. Cümleye vurgu kazandırmak, önemine işaret etmek için haber başa gelebilir. Konuyla ilgili ayrıntı ilerdeki konularda işlenecektir.


İSİMLERDE TESNİYE VE CEMİ İsimler sayı bakımından müfred, tesniye ve cemi olmak üzere üçe ayrılır. Tek ismi bildirene müfred, iki varlığı bildirene tesniye, üç ya da daha fazla varlığı bildirene cemi denir. (ُ‫ )اَﻟْﻜِﺘﺎَب‬kitap (ُ‫)اَﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮ‬ defter müfred kelimelerdir. Tesniye ve cemileri ise şu kurallara tâbidir: I) İSİMLERDE TESNİYE

Daha önce gördüğümüz gibi mâzî fiilleri tesniye yaparken (iki kişiye çevirirken) gâibte elif (َ‫) ا‬ muhatapta (َ‫ ) ﺗﻤُﺎ‬mütekellimde ise َ‫ ﻧﺎ‬getiriyorduk: ‫ﻛَﺘَﺒْﻨ َﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤ َﺎ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤ َﺎ‬ ‫ﺘ َﺎﻛَﺘَ َﺒ‬ ‫ﻛَﺘَﺒ َﺎ‬

İsimlerin tesniye durumu ise fiillerinkinden başkadır:

İsimlerin tesniye yapılmasında kaide: a) Fâil ya da mübteda haber gibi merfû (ötre) olması gereken durumlarda müfred (tekil) ismin sonuna (ِ‫آن‬-) takısı eklenir. Örnekler:

ُ ْ‫اَﻟْﺒَﯿ‬ ‫ﺖ‬ ev

‫ن‬ ‫اَﻟْﺒَﯿْﺘَﺎ ِ‬ ‫‪iki ev‬‬

‫اَﻟْﺒِﻨْ ُ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪kız‬‬ ‫ن‬ ‫اَﻟْﺒِﻨْﺘَﺎ ِ‬ ‫‪iki kız‬‬

‫اَﻟْﻤَﺮَْأ ُة‬ ‫‪kadın‬‬ ‫ن‬ ‫اَﻟْﻤَﺮْأَﺗﺎَ ِ‬ ‫‪iki kadın‬‬

‫ﺧَﺎﻟِ ٌﺪ‬ ‫‪Halit‬‬ ‫ن‬ ‫ﺧﺎَﻟِﺪاَ ِ‬ ‫‪iki Halit‬‬

‫َاﻟْﺎِﺑْ ُ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪oğul‬‬ ‫ن‬ ‫َاﻟْﺎِﺑْﻨَﺎ ِ‬ ‫‪iki oğul‬‬

ُ ُ‫اَﻟﺮﱠﺟ‬ ‫ﻞ‬ adam ‫ن‬ ِ َ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻼ‬ iki adam

ٌ ‫ﻓَ َﺮ‬ ‫س‬ kısrak ‫ن‬ ِ َ‫ﻓَﺮَﺳﺎ‬ iki kısrak

ٌ ‫ﺣِﺼَﺎ‬ ‫ن‬ at ‫ن‬ ِ َ‫ﺣِﺼﺎَﻧﺎ‬ iki at

‫ﻓَﺎﻃِ َﻤ ُﺔ‬ Fatma ‫ن‬ ِ َ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺘﺎ‬ iki Fatma

‫وَﻟَ ٌﺪ‬ çocuk

‫ن‬ ِ َ‫وَﻟَﺪا‬ iki çocuk ‫ك‬ َ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪانِ ھُﻨَﺎ‬. İki çocuk oraya gitti.

‫ن‬ ِ ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﺻَﻐِﯿﺮَا‬. İki çocuk küçüktür.

Not: Kelimenin başında harf-i tarif olursa o kelime marife, olmazsa nekredir. ‫ن‬ ِ ‫ھُﻤَﺎ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺎ‬. O ikisi mü’mindir. ‫ن‬ ِ ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺎ‬. İkiniz müminsiniz (müz). Haber Mübtedâ Haber Mübtedâ

Genel Cümle Örnekleri:

ٌ ‫ھُ َﻮ ﻣُﺆْ ِﻣ‬. ‫ﻦ‬ O mü’mindir. ٌ‫ﺖ ﻣُﺆْ ِﻣﻦ‬ َ ْ‫أَﻧ‬. Sen mü’minsin (müz).

‫ﻲ ﻣُﺆْﻣِ َﻨ ٌﺔ‬ َ ِ‫ھ‬. O mü’mindir (müe). ٌ‫ﺖ ﻣُﺆْﻣِ َﻨﺔ‬ ِ ْ‫أَﻧ‬. Sen mü’minsin (müe).

‫ن‬ ِ ‫ھُﻤﺎَ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺘَﺎ‬. O ikisi mü’mindir. ‫ن‬ ِ ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺘ َﺎ‬. İkiniz müminsiniz (müe).

ٌ ‫أَﻧَﺎ ﻣُﺆْ ِﻣ‬. ‫ﻦ‬ Ben mü’minim. ‫ن‬ ِ ‫أَﻧْﺘُﻤَﺎ ﻃﺎَﻟِﺒَﺎ‬. İkiniz öğrencisiniz.

‫ن‬ ِ َ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎ‬. İkimiz mü’miniz. ‫أَﯾْﻦَ ا ْﻟﻘَﻠَﻤﺎَنِ ؟‬ İki kalem nerede?

‫أَﯾْﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَنِ ؟‬ İki öğrenci nerede? ‫أَﯾْﻦَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَﺗﺎَنِ؟‬ İki araba nerdedir?

‫أَﯾْﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَﺗﺎَنِ ؟‬ İki öğrenci nerede? (müe) ‫ن‬ ِ َ‫ھُﻤﺎَ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮا‬. O ikisi yolcudur.

‫ن‬ ِ َ‫اَﻟْﻤُﺪﯾِﺮاَنِ ﺟَﺪﯾِﺪا‬. İki müdür yenidir. ‫ﺒَﺘﺎَنِ ﺟَﺪﯾِﺪَﺗَﺎنَِاﻟْﺤَﻘ ِﯿ‬. İki çanta yenidir.

‫ن‬ ِ ‫ھَﺬاَنِ ﻛِﺘﺎَﺑَﺎ‬. Bu iki kitaptır.

‫ﺲ‬ ِ ْ‫وَﺻَﻠَﺖْ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ أَﻣ‬. İki öğrenci dün vardı (ulaştı). ‫أَﯾْﻦَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ َو واَﻟِﺪُهُ ؟‬ Çocuk ve babası nerede? ‫ھُﻤﺎَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﯿْﺪَﻟِﯿﱠ ِﺔ‬. O ikisi eczanededir. ‫س‬ َ ْ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَنِ ﻓَﮭِﻤﺎَ اﻟﺪﱠر‬. İki öğrenci dersi anladı. ‫س‬ َ ْ‫ﻓَﮭِﻢَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَنِ اﻟﺪﱠر‬. İki öğrenci dersi anladı.

b) Tesniye ismin mecrûr (esreli) veya mansûb (üstün) okunması gereken durumlarda müfred (tekil) ismin sonu üstün yapılarak (ِ‫ﯾْﻦ‬- ) eklenir. ُ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖ‬ ev ‫ﻦ‬ ِ ْ‫اَﻟْﺒَﯿْ َﺘﯿ‬ iki ev ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖ‬

‫‪kız‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اَﻟْﺒِﻨْ َﺘﯿْ ِ‬ ‫‪iki kız‬‬ ‫اَﻟْﻤَﺮَْأةُ‬ ‫‪kadın‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اَﻟْﻤَﺮْأَﺗَﯿْ ِ‬ ‫‪iki kadın‬‬ ‫ﺧَﺎﻟِﺪٌ‬ ‫‪Halit‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺧﺎَﻟِﺪَﯾْ ِ‬ ‫‪iki Halit‬‬ ‫َاﻟْﺎِﺑْﻦُ‬ ‫‪oğul‬‬ ‫ﻦ‬ ‫َاﻟْﺎِﺑْﻨَﯿْ ِ‬ ‫‪iki oğul‬‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ‬ ‫‪adam‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻠَﯿْ ِ‬ ‫‪iki adam‬‬ ‫ﻓَ َﺮسٌ‬ ‫‪kısrak‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻓَﺮَﺳَﯿْ ِ‬

iki kısrak ٌ‫ﺣِﺼَﺎن‬ at ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺣِﺼﺎَﻧَﯿ‬ iki at ُ‫ﻓَﺎﻃِ َﻤﺔ‬ Fatma ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺘَﯿ‬ iki Fatma

Cümle Örnekleri:

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ دَرْﺳِﻲ ِﺑﻘَﻠَﻤَﯿ‬. Dersimi iki kalemle yazdım.

‫ق‬ ِ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟْﻮَﻟَﺪَﯾْﻦِ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮ‬. İki çocuğu çarşıda gördüm.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺟﻠَﺲَ اﻟْﻮَﻟَﺪَانِ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜُﺮْﺳِﯿﱠﯿ‬ َ.

İki çocuk iki sandalyeye oturdular.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَﺧَﺬْتُ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﻣِﻦَ اﻟﺮﱠﺟُﻠَﯿ‬. İki adamdan bir kitap aldım.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫وَﺟَﺪَ اﻟْﻤَﺮْأَﺗَﯿ‬. İki kadını buldu.

‫ﻲ اﻟﺸﱠﮭْ ِﺮ‬ ِ ‫ﻗَﺮَأْتُ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿْﻦِ ﻓ‬. Ayda iki kitap okudum.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ذَھَ ْﺒﺖُ ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ اِﻟَﻰ ﺻَﺪ ِﯾﻘَﯿ‬. (Bir) Ayda iki arkadaşa gittim.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺣَﻀَﺮَ أَﺧِﻲ ﻗَﺒْﻞَ ﺳَﻨَﺘَﯿ‬. Kardeşim iki sene önce geldi.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺷَﺮَﺣَﺖِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَةُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿ‬. Öğretmen iki dersi açıkladı.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿ‬. Fatıma iki ders yazdı.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺷَﻜَﺮَتِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘَﯿ‬. Müdür iki öğrenciye teşekkür etti.

‫ﺧِﻲ ﻛَﺘَﺐَ رِﺳﺎَﻟَﺘَﯿْﻦِ ﻓِﻲ اﻟﺸﱠﮭْﺮَﯾْﻦَِأ‬. Kardeşim iki ayda iki mektup yazdı. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣَﻊَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘَﯿ‬. Müdür okula iki öğretmenle gitti.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ İSİMLERİN TESNİYESİYLE İLGİLİ AYETLER 1- ِ‫ﻣَﺜَﻞُ اﻟْﻔَﺮِﯾﻘَﯿْﻦِ ﻛﺎَﻟْﺄَﻋْﻤﻰَ وَاْﻷَﺻَﻢﱢ وَاﻟْﺒَﺼِﯿﺮِ وَاﻟﺴﱠﻤﯿِﻊ‬.

(11/HÛD 24). Bu iki zümrenin (müminlerle kâfirlerin) durumu, kör ve sağır ile gören ve işiten kimseler gibidir.

ُ‫اَﻟْﻤَ َﺜﻞ‬ misal, örnek, durum ‫ك‬ َ gibi ُ‫َاﻟْﻔَﺮِﯾﻖ‬ grup, zümre ‫َاﻟْﺄَﻋْﻤَﻰ‬ âma, kör. (Sonu illet harfi ile bittiği için esre almaz)

‫ﺻﻢﱡ‬ َ ‫ﻷ‬ َ ْ‫ا‬ sağır ُ‫اَﻟْ َﺒﺼِﯿﺮ‬ gören ُ‫اَﻟﺴﱠﻤﯿِﻊ‬ işiten

2- ِ‫وَدَﺧَﻞَ ﻣَﻌَﮫُ اﻟﺴﱢﺠْﻦَ ﻓَﺘَﯿَﺎن‬.

(12/YÛSUF 36). Onunla birlikte zindana iki delikanlı (daha) girdi.

ُ‫اﻟﺴﱢﺠْﻦ‬ hapishane, zindan ‫ن‬ ِ ‫ﻓَﺘَﯿَﺎ‬ iki genç, iki delikanlı ‫َاﻟْﻔَﺘَﻰ‬ genç, delikanlı

3- ِ‫وَﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ اﻟﺜﱠﻤَﺮاَتِ ﺟَﻌَﻞَ ﻓِﯿﮭﺎَ زَوْﺟَﯿْﻦِ اﺛْﻨَﯿْﻦ‬.

(13/RA'D 3). ( ..ki O) orada bütün meyvelerden çifter çifter yarattı. ..

ُ‫اَﻟﺜﱠﻤَﺮَات‬ meyveler, ürünler ‫ﻦ‬ ِ ْ‫َزوْﺟَﯿ‬ (iki) çift ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬ yarattı, kıldı, yaptı

‫ﻦ‬ ِ ْ‫زَوْﺟَﯿْﻦِ اﺛْﻨَﯿ‬ çifter çifter

‫ﻛُ ﱡ‬ ‫ﻞ‬ her, bütün ‫ﻦ‬ ِ ْ‫اِﺛْﻨَﯿ‬ iki

4- ‫وَﺳَﺨﱠﺮَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﺸﱠﻤْﺲَ وَاﻟْﻘَﻤَﺮَ دَاﺋِﺒَﯿْﻦِ وَﺳَﺨﱠﺮَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﱠﻠﯿْﻞَ وَاﻟﻨﱠﮭﺎَر‬.

(14/İBRÂHÎM 33). Düzenli seyreden güneşi ve ayı sizin için boyun eğdirdi; geceyi ve gündüzü de istifadenize verdi.

‫ﺳَﺨﱠ َﺮ‬ boyun eğdirdi, faydalı kıldı, istifadesine verdi

ٌ‫دَا ِﺋﺐ‬ devamlı ve düzenli olan, istirahate çekilmeyen

5- ِ‫وَﺿَﺮَبَ اﷲُ ﻣَﺜَﻼً َرﺟُﻠَﯿْﻦ‬...

(16/NAHL 76). Allah, (şu) iki kişiyi misal verir..

‫ﻼ‬ ً َ‫ﺿَﺮَبَ ﻣَﺜ‬ misal verdi

ٌ‫َرﺟُﻞ‬ adam, kişi (Kur’ân’da durum anlatan birçok mevzu da mâzî fiil kullanılır, Türkçe’ye geniş zaman olarak tercüme edilir).

6- ...ْ‫ ھَﺬاَنِ ﺧَﺼْﻤﺎَنِ اﺧْﺘَﺼَﻤُﻮا ﻓﻲِ رَﺑﱢ ِﮭﻢ‬...

(22/HACC 19). Şu iki (gurup), Rabb’leri hakkında tartıştı (Şu iki grub Rabb’leri hakkında çekişen iki hasımdır.).

ٌ‫ﺧَﺼْﻢ‬ hasım, düşman ‫ِاﺧْ َﺘﺼَ َﻢ‬ tartıştı, çekişti ‫ن‬ ِ َ‫ھَﺬا‬ bu ikisi

‫ھَﺬَا‬ bu

7- َ‫إذْ أَرْﺳَﻠْﻨﺎَ إِﻟَﯿْﮭِﻢُ اﺛْﻨَﯿْﻦِ ﻓَﻜَﺬﱠﺑﻮُھُﻤﺎ‬..

(36/YÂSÎN 14). İşte o zaman biz, onlara iki elçi göndermiştik. Onları yalanladılar...

ْ‫إذ‬ işte o zaman, hani bir zamanlar (Mâzî fiilin önünde mişli geçmiş zaman ifadesini verir).

‫أَرْﺳَﻞَ إِﻟَﻰ‬ elçi gönderdi ‫ﻦ‬ ِ ْ‫اِﺛْﻨَﯿ‬ iki ‫ب‬ َ ‫َﻛﺬﱠ‬ yalanladı

8- ِ‫وَ ھَﺪَﯾْﻨﺎَهُ اﻟﻨﱠﺠْﺪَﯾْﻦ‬.

(90/BELED 10). Ona (insana) iki yolu (doğru ve eğriyi) gösterdik.

‫ھَﺪَي‬ hidayet etti, yol gösterdi ُ‫اﻟﻨﱠﺠْﺪ‬ açık yol / yüksek yer

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫ﻣَﺮﱠ ًة‬ kere, defa ُ‫ﺤﻄﱠﺔ‬ َ ‫َاﻟْ َﻤ‬ istasyon ‫اَﻟﺸﺎﱠبﱡ‬ genç ُ‫َاﻟْﻤُﺴَﺎ ِﻓﺮ‬ yolcu

‫ِﻟَﺄ ﱠ‬ ‫ن‬ çünkü ُ‫َاﻟْﺤَﯿَﺎة‬ hayat ٌ‫ﻣَﺮِﯾﺾ‬ hasta ُ‫اﻟﺰﱠھْ َﺮة‬ çiçek ُ‫اَﻟﻄﱢﻔْﻞ‬ çocuk ٌ‫َﻣﺸْﻐُﻮل‬ meşgul ُ‫اَﻟﺪﱢﯾﻚ‬ horoz ُ‫اَﻟﺼﱠﺪِﯾﻖ‬ arkadaş ٌ‫ﺟَﯿﱢﺪ‬ iyi ‫ﻞ‬ َ‫ﺻ‬ َ َ‫و‬ ulaştı, vardı ‫ف‬ َ ‫ﻋَ َﺮ‬ tanıdı, bildi ‫أَﯾْﻀًﺎ‬

.. de, ..da, aynı şekilde ُ‫اَﻟﻄﺎﱠوَِﻟﺔ‬ masa

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. ‫ن‬ ِ ‫ن ﺟَﯿﱢﺪَا‬ ِ َ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَﺑﺎ‬. İki kitap iyidir. ‫ن‬ ِ ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘَﺎ‬. İki kız öğrenci hastadır.

‫ن‬ ِ َ‫ھُﻤﺎَ َﻣﺸْﻐُﻮﻻ‬. O ikisi meşguldür. ‫ن‬ ِ ‫ھُﻤﺎَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳَﺘَﺎ‬. O ikisi mühendistir.

‫ن‬ ِ ‫ن ﻗَﺪِﯾﻤَﺘَﺎ‬ ِ َ‫اَﻟﺴﺎﱠﻋَﺘﺎ‬ İki saat eskidir. ‫ن‬ ِ َ‫ﺳﮭْﻼ‬ َ ِ‫اَﻟﺪﱠرْﺳﺎَن‬ İki ders kolaydır.

‫ن‬ ِ ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَﺗﺎَنِ ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَﺗَﺎ‬. İki öğrenci gecikmiştir. ‫ن‬ ِ ‫اَﻟْﻜِﺘﺎَﺑﺎَنِ ﻣُﻤْﺘﺎَزَا‬. İki kitap seçkindir. ‫ن‬ ِ ‫ن ﻏَﺎﺋِﺒَﺎ‬ ِ َ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬا‬. İki öğrenci yoktur. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻓَﮭِﻢَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿ‬. Ahmet iki dersi anladı. ‫ﺤ‬ َ ُ‫عﻣ‬ ِ ‫ﻤﱠﺪٌ ﻗَﺮَأَ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿْﻦِ ﻓِﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮ‬. Muhammed haftada iki kitap okudu. ‫ ﻣَﻦْ أَرْﺳَﻞَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔَ إِﻟَﻰ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَﺔِ ؟‬Üniversiteye neticeyi kim gönderdi? ‫ﻣﺎَذاَ أَرْﺳَﻠَﺘﺎَ ؟ أَرْﺳَﻠَﺘﺎَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَ َﺔ‬. İkisi ne gönderdi? Neticeyi gönderdiler. ‫ﻣَﺘَﻰ أَرْﺳَﻠَﺘﺎَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔَ ؟‬ Neticeyi ne zaman gönderdiler? ‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَرْﺳَﻠَﺘﺎَھﺎَ ﻗَﺒْﻞَ َﯾﻮْﻣَﯿ‬. Onu iki gün önce gönderdiler.

‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ أَرْﺳَﻠَﺘﺎَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔَ ؟‬ (İkisi) Neticeyi nereye gönderdiler? ‫أَرْﺳَﻠَﺘﺎَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔَ إِﻟَﻰ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَ ِﺔ‬. Neticeyi üniversiteye gönderdiler. ‫ﻞ‬ َ‫ﺧ‬ ِ َ‫[اَﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَﺗﺎَنِ دا‬1] ِ‫اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔ‬. İki yolcu istasyonun içindedir. ‫ﺣﻤَﻼَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘَﮭُﻤﺎَ وَ رَﻛِﺒﺎَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬ َ ‫ھُﻤﺎَ ﺷَﺮِﺑﺎَ اﻟْﻌَﺼﯿِﺮَ ﺛُﻢﱠ‬.

İkisi meyve suyunu içtiler sonra çantalarını yüklendiler ve otobüse bindiler. ‫ن ﺟِﺪا‬ ِ َ‫ ھُﻤﺎَ ﻣَﺸْﻐﻮُﻻ‬، ْ‫ھَﻞْ ھُﻤﺎَ ﻣَﺸْﻐﻮُﻻَنِ ؟ ﻧَﻌَﻢ‬. O ikisi meşguller mi? Evet, o ikisi çok meşguller. ‫ھُﻤﺎَ ﻏﺎَﺋِﺒَﺘﺎَنِ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. O ikisi bugün okuldan gâibtir (okulda yoktur). ‫ھَﻞْ واَﻟِ ُﺪكَ ﻣَﻮْﺟﻮُدٌ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ھُﻮَ َﻣﻮْﺟﻮُ ٌد‬. Baban mevcut mu (var mı)? Evet, o mevcuttur. ‫أَﯾْﻦَ ﺧﺎَﻟُﻚَ؟ ﺧﺎَﻟﻲِ ﻣَﻮْﺟﻮُدٌ أَﯾْﻀًﺎ‬.

Dayın nerede? Dayım da mevcut (o da var). ‫ﻛَﺬَﺑَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ھَﺬِهِ اﻟﻠﱠﯿْﻠَﺔَ ﻋَﻠَﻰ أُﻣﱢﮭﺎَ ﻣَﺮﱠ ًة‬. Fatıma bu gece annesine bir defa yalan söyledi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺬَبَ أَﺣْﻤَﺪُ ھَﺬِهِ اﻟﻠﱠﯿْﻠَﺔَ ﻋَﻠَﻰ أُﻣﱢﮫِ ﻣَﺮﱠﺗَﯿ‬. Ahmet bu gece annesine iki defa yalan söyledi. ‫ﻦ ِﻓ‬ ِ ْ‫ﻲ اﻟﻠﱠﯿْﻞِأُﺧْﺘِﻲ ﻧﺎَﻣَﺖْ ﺳﺎَﻋَﺘَﯿ‬. Kızkardeşim bu gece içinde iki saat uyudu. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫وَﺿَﻌَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑَﯿْﻦِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺘَﯿ‬. Fatıma iki kitabı iki masaya koydu.

3. Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫نَا‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫ﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﺿَﺮَﺑَﺎ اﻟ‬. ‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫اَﻟْﻤَﺮْأَﺗﺎَنِ ﺿَﺮَﺑَﺘَﺎ اﻟ‬. ‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﺎِﺑْﻨﺎَنِ ﻧَﺼَﺮَا اﻟْﺤِﺼﺎ‬.

‫ن‬ ‫ﺤْﺼَﺎ َ‬ ‫‪.‬اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﻧَﺼَﺮَﺗَﺎ اﻟ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟْﺤِﺼﺎَﻧﺎَنِ ﺷَﺮِﺑَﺎ اﻟْﻤﺎَ َء‬ ‫‪.‬اَﻟْﻔَﺮَﺳَﺎنِ ﺷَﺮِﺑَﺘَﺎ اﻟْﻤَﺎ َء‬ ‫ﻼ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬ ‫‪.‬ﺧﺎَﻟِﺪاَنِ أَ َﻛ َ‬ ‫‪.‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺘَﺎنِ أَﻛَﻠَﺘَﺎ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬ ‫‪.‬وَﺟَﺪْﺗُﻤَﺎ اﻟْﻘَﻠَ َﻢ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒْﺘُﻤﺎَ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫ى‬ ‫‪.‬اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَنِ ﺷَﺮِﺑﺎَ اﻟﺸﺎﱠ َ‬ ‫‪.‬ﺟََﻠﺴَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ أَﻣﺎَمَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ‬

‫‪.‬اَﻟﻄﱢﻔْﻞُ ﻋِﻨْﺪَ أُﻣﱢﮫِ ‪-‬أَﯾْﻦَ اﻟﻄﱢﻔْﻞُ؟‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ اﻟﺪﱠرْ َ‬

‫ن‬ ‫‪.‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ وَ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻧَﺸِﯿﻄَﺘﺎَ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَنِ رَﻛِﺒﺎَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬

‫ﺲ‬ ‫‪.‬وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ أَﻣْ ِ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻣَ َﻊ واَﻟِ ِﺪ ِه‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬ﺧَﺮَجَ اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﺛُﻢﱠ َدﺧَ َ‬

‫ض‬ ‫‪.‬ذَ َھﺐَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻌْ ِﺮ ِ‬

‫‪.‬ذَھَﺐَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺛُﻢﱠ َرﺟَ َﻊ‬ ‫ض‬ ‫‪.‬دَﺧَﻞَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ اﻟْﻤَﻌْ ِﺮ َ‬

‫ن وَ ذَھَﺒَﺘَﺎ‬ ‫‪.‬ﺧَﺮَﺟَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَﺗﺎَ ِ‬ ‫ﺲ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘﺎَنِ ذَھَﺒَﺘﺎَ أَﻣْ ِ‬

‫‪.‬ھَﻞْ ﻧَﺠَﺢَ اﻟﺸﺎﱠﺑﺎﱠنِ ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﮭِﻤَﺎ‬ ‫‪.‬ﺟََﻠﺴَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ أَﻣﺎَمَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ‬

‫ﺳﻚَ؟ ﻟِﻤَﺎذَا‬ ‫ﻣﺎَ ﻛَﺘَﺒْﺖَ دَرْ َ‬

‫‪4. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. İki öğretmen ikinizin evindedir.‬‬ ‫?‪2. Kapıyı niçin açmadınız‬‬ ‫‪3. Kapıyı açmadım çünkü sizi tanımadım.‬‬

4. Bu kalemi kimden aldınız? 5. Sizden iki kalem aldım. 6. Kapıyı dün öğretmeniniz açtı.

&&&&&&&&&&

II) İSİMLERİN CEMİ (ÇOĞUL) HALİ İsimlerin cemi (çoğul) hali üç türlüdür: 1) Cemi Müzekker Sâlim (müzekker için) 2) Cemi Müennes Sâlim (müennes için) 3) Cemi Mükesser (düzensiz çoğullar için) 1) CEMİ MÜZEKKER SÂLİM a) Müzekker bir ismin fâil ya da mübtedâ haber gibi merfû (ötre) olması gereken durumlarda müfred (tekil) ismin sonuna (َُ‫ون‬-) takısı eklenir. Kelimenin başında harf-i tarif olursa o kelime marife, olmazsa nekredir.

ُ‫اَﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢ‬ öğretmen ‫ن‬ َ ُ‫اَﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻤﻮ‬ öğretmenler (ma’rife) ُ‫َاﻟْﻤُﺆْ ِﻣﻦ‬ mü’min ‫ن‬ َ ُ‫ﻣُﺆْﻣِﻨﻮ‬ müminler (nekre) ‫ﺟَﺎءَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ إﻟﻰَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Öğretmenler okula geldi. Mef’ûl b. gayr-i sarih

Fâil

Fiil

‫ى‬ َ ‫ اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﻮُنَ ﺷَﺮِﺑﻮُا اﻟﺸﺎﱠ‬. Öğretmenler çay içti. Mef’ûl b. Mübtedâ Haber (fiil cümlesi) ٌ‫اَﻟﺼﱠﺎﺋِﻢُ ﺻﺎَﺑِﺮ‬.

Fiil

Oruçlu sabırlıdır. ‫ن‬ َ ‫ھُﻢْ ﻣَﺸْﻐُﻮﻟُﻮ‬. Onlar meşguldür. ‫ن‬ َ ‫اَﻟﺼﱠﺎﺋِﻤُﻮنَ ﺻﺎَﺑِﺮُو‬. Oruçlular sabırlıdır. ‫ن‬ َ ‫أَﻧْﺘُﻢْ ﺳَﺮِﯾﻌُﻮ‬. Siz hızlısınız. ‫ناَﻟْﻤُﮭَﻨْ ِﺪ‬ َ ‫ﺳُﻮنَ ﻛَﺜِﯿﺮُو‬. Mühendisler çoktur. ‫ن‬ َ ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻣَﺴْﺆُوﻟُﻮ‬. Bizler mesulüz. ‫ن‬ َ ‫وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮ‬. Yöneticiler geldi.

‫ن‬ َ ‫ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻤُﺴِْﻠﻤُﻮ‬. Müslümanlar namaz kıldı. ‫ﺲ‬ ِ ْ‫وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮُونَ أَﻣ‬. Yolcular dün geldi.

‫ﺧﻠُﻮھَﺎ‬ َ ‫ﻓَﺘَﺢَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻣَﻜﱠﺔَ َو َد‬. Müslümanlar Mekke’yi fethettiler ve oraya girdiler. ‫ت؟‬ ِ َ‫ﻣَﺘَﻰ أَرْﺳَﻞَ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ اﻟْﺨِﻄﺎَﺑﺎ‬ Gazeteciler mektupları ne zaman gönderdiler? ‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَرْﺳَﻠُﻮھﺎَ ﺑَﻌْﺪَ أُﺳْﺒُﻮﻋَﯿ‬. Onları iki hafta sonra gönderdiler. ‫رَﺟَﻊَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺐِ ﺑِﺎﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬. Mühendisler büroya otobüsle döndü. ‫اَﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﻣَﺴْﺮُورُونَ ﺑِﺎﻟْﻌِﯿ ِﺪ‬. Çocuklar bayram (dolayısıyla) sevinçlidir. ‫ل اﻟْﻤﺎَﺋِ َﺪ ِة‬ َ ْ‫اَﻟﺼﺎﱠﺋِﻤُﻮنَ ﺣَﻮ‬. Oruçlular sofranın etrafındadır. ‫ﺠ ِﺪ‬ ِ ْ‫ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْ ُﻤﺪَرﱢﺳُﻮنَ اﻟْﻌَﺼْﺮَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺴ‬. Öğretmenler ikindiyi mescidde kıldı. ‫ﺠ ِﺪ‬ ِ ْ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮُونَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺴ‬. Yolcular mescidde bekledi. ‫ﺲ‬ ِ ْ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ﺳﺎَﻓَﺮُوا أَﻣ‬. Mühendisler dün yolculuk yaptı.

b) Müzekker bir ismin mecrûr (esreli) veya mansûb (üstün) okunması gereken durumlarda müfred (tekil) ismin sonu esre yapılarak (َ‫ )ﯾِﻦ‬takısı eklenir. Yani mansûb ve mecrûr halleri aynıdır: ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟﻤْﺆُْﻣِﻨِﯿ‬ müminler ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤِﯿ‬ öğretmenler (marife) ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟﺼﱠﺎﺋِﻤِﯿ‬ oruçlular ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻣُﺴْﻠِﻤﯿ‬ müslümanlar (nekre)

‫ﺷَﺎھَﺪْتُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤِﯿﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulda öğretmenleri gördüm. ‫ﺠ ِﺪ‬ ِ ‫[ﺻَﻠﱠﯿْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴ‬2] َ‫ﻣَﻊَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦ‬. Camide müslümanlarla beraber namaz kıldım. ‫ﻦ‬ َ ‫ﺷَﻜَﺮَ ﻋﺎَدِلٌ اﻟْﻤُ َﺪرﱢﺳِﯿ‬. Adil öğretmenlere teşekkür etti.

‫ﻦ‬ َ ‫ﻓَﺮَضَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬. Allah namazı müslümanlara farz kıldı. ‫ﻦ‬ َ ‫ﺷَﻜَﺮَ اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪِﯾ‬. Komutan savaşçılara teşekkür etti. ْ‫ﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَاِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُ اﻟ‬. Müdür öğretmenleri karşıladı. ‫ﺷﺎَھَﺪَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿﻦَ ﻓِﻲ اﻟﻨﺎﱠدِي‬. Öğrenciler oyuncuları kulüpte gördü.

2) CEMİ MÜENNES SÂLİM a) Müennes bir ismin çoğul ve merfû olması gereken durumda müfred ismin sonuna ُ‫آت‬ getirilerek çoğul yapılır. Eğer ismin sonunda tâ-i te'nis (müennes tâ’sı) varsa kalkar. ُ‫َاﻟْﺨَﺎَﻟﺔ‬ teyze ُ‫اَﻟْﺨَﺎﻻَت‬ teyzeler (marife) ُ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢ َﻤﺔ‬ bayan öğretmen ُ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺎت‬

öğretmenler ُ‫اَﻟْﻤُﺴﻠِ َﻤﺔ‬ müslüman ُ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﺎَت‬ müslüman (bayanlar) ُ‫َاﻟْﻤُﺆْﻣِ َﻨﺔ‬ mümin (bayan) ُ‫أﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَت‬ mümin (bayanlar) ٌ‫ﺠﻠﱠﺔ‬ َ ‫َﻣ‬ dergi ٌ‫ﺠﻼﱠت‬ َ ‫َﻣ‬ dergiler (nekre)

Cümle Örnekleri: ‫ﺟَﺎءَتِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺎتُ اِﻟﻰَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Bayan öğretmenler okula geldi. ُ‫ﺆْﻣِﻨَﺔٌأَﻧَﺎ ﻣ‬. Ben mü’minim.

ٌ‫ھُﻦﱠ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺎت‬. Onlar mü’minlerdir. ٌ‫أَﻧْﺘُﻦﱠ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺎت‬. Sizler mü’minlersiniz. ٌ‫أَﻧْﺘُﻦﱠ ﻃﺎَﻟِﺒَﺎت‬. Sizler öğrencilersiniz. ُ‫ﺣَﻀَﺮَتِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَت‬. Öğrenciler geldi (müe). ٌ‫اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮاَت‬. Kızlar yolcudur. ُ‫ذَھَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَات‬. Öğrenciler gitti. ُ‫ﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟﻄﱢﻔْﻼَت‬. Kız çocuklar oturdu. ‫ﻚ‬ َ ‫اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ أَﻛَﻠْﻦَ اﻟﺴﱠ َﻤ‬. Kızlar balığı yedi.

b) Müennes bir ismin çoğulunun mansûb (üstünlü) ya da mecrûr (esreli) olması gereken durumda müfred ismin sonuna ِ‫ آت‬getirilerek çoğul yapılır. Yani mansûb ve mecrûr halleri aynıdır. Yanılarak mansûb durumunda üstün hareke konmamalıdır: ‫ ﺧَﺎﻟَ ٌﺔ‬den ‫ت‬ ٍ ‫ﻻ‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ ‫ اَﻟْﻤُﺴْﻠِ َﻤ ُﺔ‬den ‫ت‬ ِ ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤَﺎ‬ ُ‫ اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢ َﻤﺔ‬den ‫ت‬ ِ ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺎ‬ ‫ اﻟﻤُﺆْﻣِ َﻨ ُﺔ‬den ‫ت‬ ِ ‫اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎ‬

‫ت‬ ِ ‫ذَھَﺒْﻨَﺎ إﻟﻰَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣَﻊَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺎ‬. Okula bayan öğretmenlerle gittik. ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺎتِ ﻓﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Öğretmenleri okulda gördüm.

‫ﺐ‬ َ ُ‫واﻟْﻤَﺠَﻼﱠتِ ﻣَﺘَﻰ ﻗَﺮَأَ ﻋﺎَدِلٌ اﻟْﻜُﺘ‬. Adil kitap ve dergileri ne zaman okudu? ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺠﻼﱠتِ ﻟَﯿ‬ َ َ‫ﻗَﺮَأَ ﻋﺎَدِلٌ اﻟْﻜُﺘُﺐَ واﻟْﻤ‬. Adil kitap ve dergileri geceleyin okudu.

F Bu şekildeki cemilerde cemi ismin şekli düzenli olduğu ve değişmediği için sâlim denmiştir. ‫ﺺ‬ َ ‫ﺤ‬ َ ‫ت َﻓ‬ ِ َ‫اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀﺎ‬. Doktor, bayan hastaları muayene etti. ‫ت‬ ِ ‫ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒﯿِﺐُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَا‬. Doktor, kız öğrencileri muayene etti. ‫ت‬ ِ َ‫ﻓَﺤَﺼَﺖِ اﻟﻄﱠﺒﯿِﺒَﺔُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬا‬. (Bayan) doktor, kız öğrencileri muayene etti. ‫ت‬ ِ ‫ﻧَﺼَﺤَﺖِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَا‬. (Bayan) öğretmen kız öğrencilere nasihat etti. ‫ط‬ ٍ َ‫اَﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿَﺔُ ﺑَﺪَأَتْ ﻋَﻤَﻠَﮭﺎَ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎ‬. Hemşire işine neşe içinde başladı. ‫ط‬ ٍ َ‫اَﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ ﺑَﺪَأْنَ ﻋَﻤَﻠَﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎ‬. Hemşireler işlerine neşe içinde başladılar.

‫ت‬ ِ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ وَ اﺑْﻨُﮫُ ﺣَﻤَﻼَ اﻟْﺨَﻀْﺮَوَا‬. Adam ve oğlu yeşillikleri (sebzeleri) taşıdılar. ‫ت‬ ِ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ﺷَﻜَﺮَتِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺎ‬. Öğretmen öğrencilere teşekkür etti. ‫ﻣَﻦْ َأرْﺳَﻞَ اﻟْﺤَﻘﺎَﺋِﺐَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَ ِر ؟‬ Çantaları hava alanına kim gönderdi? ُ‫اَﻟْﻤُﺴَﺎﻓِﺮاَت‬. (Bayan)Yolcular. ‫ﺐ‬ َ ‫ﻣﺎَذاَ أَرْﺳَﻠْﻦَ ؟ أَرْﺳَﻠْﻦَ اﻟْﺤَﻘﺎَ ِﺋ‬. Ne gönderdiler? Çantaları gönderdiler. ‫ﺐ؟‬ َ ِ‫ﻣَﺘَﻰ أَرْﺳَﻠْﻦَ ا ْﻟﺤَﻘﺎَﺋ‬ Çantaları ne zaman gönderdiler? ‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَرْﺳَﻠْﻨَﮭﺎَ ﺑَﻌْ َﺪ ﺳﺎَﻋَﺘَﯿ‬. Onları iki saat sonra gönderdiler. ‫ﺐ؟‬ َ ِ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ أَرْﺳَﻠْﻦَ ا ْﻟﺤَﻘﺎَﺋ‬ Çantaları nereye gönderdiler? ‫أَرْﺳَﻠْﻨَﮭﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄَﺎ ِر‬. Onları hava alanına gönderdiler.

ٌ‫ھُﻦﱠ ﻣُﻤَﺮﱢﺿﺎَت‬. Onlar hemşiredirler. ُ‫ﻄْﻠَﺔِﺳﺎَﻓَﺮَتِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﻓِﻲ اﻟْﻌ‬. (Bayan) öğretmenler tatilde yolculuk yaptı. ٌ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻣَﺸْﮭُﻮراَت‬. Bizler meşhuruz. ٌ‫ھُﻦﱠ ﻣُﺪَرﱢﺳﺎَت‬. Onlar öğretmendirler. ٌ‫أَﻧْﺘُﻦﱠ ﻣَﺮِﯾﻀَﺎت‬. Sizler hastasınız. ‫ت‬ ِ ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻌِﻤﺎَرَا‬. Mühendisler apartmanların önünde oturdular. ‫ت‬ ِ َ‫وَﻗَﻔَﺖِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬا‬. Öğretmen öğrencilerin arasında durdu. ‫ت‬ ِ ‫وَﺻَﻞَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلُ ﺑِﺎﻟﺪﱠراﱠﺟَﺎ‬. İşçiler bisikletlerle geldiler. ُ‫ﻗﺎَلَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮ‬: ِ‫ﺬاَتُ ذَھَﺒْﻦَ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﺑﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتِاَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ وَاﻟﺘﱢﻠْﻤﯿ‬.

Müdür (şöyle) dedi: Öğretmenler ve öğrenciler bahçeye arabalarla gittiler.

3) CEMİ MÜKESSER (Kırık Çoğul) Müfredin (tekil halin) şekli bozularak yapılan çoğullardır. Belli bir kâidesi yoktur. Araplardan işittiğimiz gibi kullanılır veya sözlüklere bakarak tesbit edilir. Dolayısıyla murabdırlar. Yani merfû, mansûb, mecrûr durumlarında kelimenin sonunda zâhir (açıkça görünen) hareke alırlar. Müfred Cem ٌ‫ﻛِﺘَﺎب‬ kitap ٌ‫ﻛُﺘُﺐ‬ kitaplar ٌ‫َرﺟُﻞ‬ adam ٌ‫ِرﺟَﺎل‬ Adamlar

ٌ‫ﻋﻠْﻢ‬ ِ ilim ٌ‫ﻋُﻠُﻮم‬ ilimler ٌ‫وَ َرق‬ kağıt ٌ‫أوْرَاق‬ kağıtlar ُ‫اَﻟْﻤَﺮَْأة‬ kadın ُ‫اَﻟﻨﱢﺴَﺎء‬ kadınlar ُ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬ‬ öğrenci ُ‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬ‬ öğrenciler ُ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺐ‬ öğrenci ُ‫اَﻟﻄﱡﻼﱠب‬ öğrenciler (üniversite) ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖ‬ kız

ُ ‫اَﻟْﺒَﻨَﺎ‬ ‫ت‬ kızlar ٌ‫ﻗََﻠﻢ‬ kalem ُ‫ﻼم‬ َ ْ‫َاﻟْﺄَﻗ‬ kalemler ُ‫َاﻟْﺠَﺒَﻞ‬ dağ ُ‫َاﻟْﺠِﺒَﺎل‬ dağlar ٌ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫ﻣَﺪْر‬ okul ُ‫اَﻟْﻤَﺪَا ِرس‬ okullar

Görüldüğü gibi hangi ismin sâlim hangi ismin mükesser olduğunu kendimiz tesbit edemeyiz. Cümle örnekleri: ‫س‬ َ ‫ﻓَﮭِﻢَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟﺪﱡرُو‬. Öğrenciler dersleri anladı.

ُ‫ﻋَﻠﱠﻢَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ أَﺑْﻨَﺎءَه‬. Adam oğullarına öğretti. ُ‫ﺐ اﻟْﺄَﻧْﺒِﯿﺎَء‬ َ َ‫ذَھ‬. Peygamberler gitti. ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮْتُ اﻟﺮﱢﺟﺎَلَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄَﺎ ِر‬. Adamları hava alanında bekledim. ‫ض‬ َ ْ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﺴﱠﻤﺎَواَتِ َو اﻟْﺄَر‬. Allah yerleri ve gökleri yarattı. ْ‫اَﻟْﺂﺑﺎَءُ ﻛَﺘَﺒُﻮا رَﺳﺎَﺋَِﻠﮭُﻢ‬. Babalar mektuplarını yazdılar. ‫رﱢﺑﻮُنَ أَﺣْﻀَﺮُوا اﻟﻤَﻼَﺑِﺲَاَﻟْﻤُ َﺪ‬. Antrenörler elbiseleri getirdiler. ‫ﻣَﻦْ اَﺻْﺪِﻗﺎَءُكَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ Okuldaki arkadaşların kimlerdir? ‫ﻣَﻦْ اَﺻْﺪِﻗﺎَءُكَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻰﱢ ؟‬ Mahalledeki arkadaşların kimlerdir? ‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ أَﻣ‬. İki çocuk dün yolculuk yaptı.

‫ﻛَﯿْﻒَ وَﺻَﻞَ اﻟﺤُﺠﺎﱠجُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠ ِﺔ ؟‬ Hacılar Suudi (Arabistan)a nasıl vardılar? ‫ﻦ‬ ِ ُ‫وَﺻَﻞَ اﻟﺤُﺠﺎﱠجُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠﺔِ ﺑﺎِﻟْﺤﺎَﻓِﻼَتِ وَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتِ َو اﻟﺴﱡﻔ‬. Hacılar Suudi (Arabistan)a otobüslerle arabalarla ve gemilerle vardılar. ‫ﺳﻔَﺮِ ِھﻢْ؟‬ َ ‫ﻣﺎَذاَ أَﺧَﺬَ اﻟﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣَﻌَﮭُﻢْ ﻓِﻲ‬ Hacılar yolculuklarında beraberlerine ne aldılar? ‫ﻦ‬ ِ ‫ﺻﺪَﻗَﺔٌ ﻣِﻨﱢﻲ ﻟِﻠْﻔُﻘَﺮاَءِ وَ اﻟْﻤَﺴﺎَﻛِﯿ‬ َ ُ‫[ھَﺬَا اﻟْﻤﺎَل‬3]. Bu mal fakirler ve yoksullar için benden sadakadır. ْ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﺳَﺄَلَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬَ ﻋَﻦْ ﻣُﺴْ َﺘﻘْﺒَﻠِﮭِﻢ‬. Öğretmen öğrencilere gelecekleri hakkında sordu.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ KONULARLA İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ﻓَﺠﱠﺮْﻧﺎَ ﻓِﯿﮭﺎَ ﻣِﻦَ اﻟْﻌُﯿُﻮنِ وَﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ ﻓِﯿﮭﺎَ ﺟَﻨﺎﱠتٍ ﻣِﻦْ ﻧَﺨِﯿﻞٍ وَ أَﻋْﻨﺎَبٍ و‬.

(36/YÂSÎN, 34). Biz orda (yeryüzünde) hurmadan ve üzüm bağlarından (oluşan) bahçeler yaptık ve (yine) orada pınarlar fışkırttık.

‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬ kıldı, yaptı ٌ‫ﺟَﻨﱠﺔٌ ج ﺟَﻨﺎﱠت‬ ağaçlı bahçe, bahçeler, cennet

ٌ‫َﻧﺨِﯿﻞ‬ hurma ‫ب‬ ٍ ‫ﻋِﻨَﺐٌ ج أَﻋْﻨَﺎ‬ üzüm, üzüm bağı

‫ﻓَﺠﱠ َﺮ‬ fışkırttı, kaynattı ُ‫اَﻟْﻌَﯿْﻦُ ج اَﻟْﻌُﯿُﻮن‬ pınar, su pınarı

2- َ‫ وَاﻟْﻘَﻤَﺮَ ﻗَﺪﱠرْﻧﺎَهُ ﻣَﻨﺎَ ِزل‬...

(36/YÂSÎN, 39). Aya (birtakım) yörüngeler (menziller) tayin ettik.

ُ‫َاﻟْﻘَﻤَﺮ‬ ay. (Burada َ‫ اﻟْﻘَﻤَﺮ‬kelimesi önemi vurgulamak için öne geçmiş mef’ûldür).

‫َﻗﺪﱠ َر‬ takdir etti, tayin etti, ölçüp biçti. (Mef’ûl, fiilden önce geldiğinde, fiilde ona dönen bir zamir bulunur).

ُ‫ﻣَﻨْﺰِلٌ ج ﻣَﻨﺎَزِل‬ menzil, yörünge.

3- ِ‫ ھُﻢْ وَ أَزْواَﺟُﮭُﻢْ ﻓِﻲ ﻇِﻼَلٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَراَ ِﺋﻚ‬...

(36/YÂSÎN, 56). Kendileri (onlar) ve eşleri gölgelerde tahtlar üzerinde...

ٌ‫زَوْجٌ ج أَزْواَج‬ eş, zevce ٌ‫ﻇﻼَل‬ ِ ‫ﻇِﻞﱞ ج‬ gölge, gölgelik

ُ‫أَرِﯾﻜَﺔٌ ج َاﻟْﺄَراَ ِﺋﻚ‬ koltuk, taht, yatak, divan, üzerine oturulan her çeşit eşya

4- ...َ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﻤَﻮْتَ وَاﻟْﺤَﯿَﺎة‬...

(67/MÜLK, 2). ...ölümü ve hayatı yarattı..

ُ‫اﻟْ َﻤﻮْت‬ ölüm ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺧَﻠ‬ yarattı

5- ٍ‫وَ ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨﺎَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنَ ﻣِﻦْ ﺳُﻼَﻟَﺔٍ ﻣِﻦْ ﻃِﯿﻦ‬.

(23/MÜ’MİNÛN, 12). Andolsun biz insanı, çamurdan (süzülüp, çıkarılmış) bir özden yarattık.

ْ‫َﻟ َﻘﺪ‬ Andolsun, gerçekten, hakikaten. (Baştaki lâm yemin ifade eder. ْ‫ ﻗَﺪ‬ise mâzî fiilin önünde tahkik (pekiştirme), kuvvetlendirme görevi yapar.

ٌ‫ﺳُﻼََﻟﺔ‬ öz, hülasa, süzme, döl, nutfe ٌ‫ﻃِﯿﻦ‬ çamur

6- ...َ‫أَﻧْﺸَﺄَﻛُﻢ وَ ﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﺴﱠﻤْﻊَ وَاﻟْﺄَﺑْﺼﺎَرَ وَاﻟْﺄَﻓْﺌِﺪَة‬...

(67/MÜLK, 23). (O ki), sizi yarattı, size (işitecek) kulak, (görecek) gözler ve (hissedecek) gönüller verdi.

‫ﺸَﺄ‬ َ ْ‫أَﻧ‬ yarattı, inşa etti ُ‫اَﻟﺴﱠﻤْﻊ‬ kulak

ُ‫اَﻟْﺒَﺼَﺮُ ج َاﻟْﺄَﺑْﺼَﺎر‬ göz ُ‫اَﻟْﻔُﺆاَدُ ج َاﻟَْﺄﻓْﺌِ َﺪة‬ gönül

7- ...ٌ‫ إِﻧﱠﻤﺎَ اﻟْﻌِﻠْﻢُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ وَ إِﻧﱠﻤﺎَ أَﻧﺎَ ﻧَﺬِﯾﺮ‬..

(67/MÜLK, 26). (De ki:) İlim ancak Allah’ın katındadır, (yanındadır), ben ancak bir uyarıcıyım.

‫إِﻧﱠﻤَﺎ‬ ancak, yalnız, (hasr edatı) ‫ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah’ın katında (yanında) ٌ‫ﻧَﺬِﯾﺮ‬ uyarıcı 8- ً‫وَ ﺧَﻠَﻘْﻨﺎَﻛُﻢْ أَزْواَﺟﺎ‬.

(78/NEBE, 8). Sizi çift çift (çiftler olarak) yarattık.

ٌ‫أَزْواَج‬ eşler, çiftler

9- ً‫وَﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ ﻧَﻮْﻣَﻜُﻢْ ﺳُﺒﺎَﺗﺎ‬.

(78/NEBE, 9). Uykunuzu bir dinlenme yaptık.

ُ‫اَﻟﺴﱡﺒﺎَت‬ istirahat rahatlık, sükûnet, ölüm ٌ‫َﻧﻮْم‬ uyku

10- ً‫وَﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ اﻟﻠﱠﯿْﻞَ ﻟِﺒﺎَﺳﺎ‬.

(78/NEBE, 10). Geceyi bir örtü yaptık.

ٌ‫ﻟِﺒَﺎس‬ elbise, örtü ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬ kıldı, yaptı, yarattı

11- ً‫وَﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ اﻟﻨﱠﮭﺎَرَ ﻣَﻌﺎَﺷﺎ‬.

(78/NEBE, 11). Gündüzü bir geçim kaynağı kıldık.

ٌ‫ﻣَﻌَﺎش‬ geçim kaynağı, geçim sağlama vakti

12- ً‫وَ ﺑَﻨَﯿْﻨﺎَ ﻓَﻮْﻗَﻜُﻢْ ﺳَﺒْﻌﺎً ﺷِﺪاَدا‬.

(78/NEBE, 12). Ve üstünüzde yedi sağlam (gök) bina ettik.

‫ﺑَﻨَﻰ‬ bina etti, yaptı

‫ﺳَﺒْ ٌﻊ‬ yedi ٌ‫ﺷِﺪاَد‬ sağlam

13- ْ‫ﺳﻊَ ﻛُﺮْﺳِﯿﱡﮫُ اﻟﺴﱠﻤﻮاَتِ وَاﻟ‬ ِ َ‫ﺄَرْضَو‬.

(2/BAKARA, 255). Onun (Allah’ın) kürsüsü gökleri ve yeri kuşatmıştır.

‫وَﺳِ َﻊ‬ içine aldı, kapladı, (sardı, kuşattı)

‫ﺳﻲﱞ‬ ِ ْ‫ﻛُﺮ‬ taht, sandalye, koltuk, kürsü ُ‫اَﻟﺴﱠﻤﺎَءُ ج اَﻟﺴﱠﻤﻮاَت‬ gök

14- ُ‫اَﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦ‬. َ‫ﻋَﻠﱠﻢَ اﻟْﻘُﺮْآن‬. َ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَن‬. َ‫ﻋَﻠﱠﻤَﮫُ اﻟْﺒَﯿﺎَن‬.

(55/RAHMÂN, 1, 2, 3, 4). Çok merhametli (Allah) Kur’ân’ı öğretti, insanı yarattı, ona açıklamayı öğretti.

ُ‫اَﻟﺮﱠﺣْ َﻤﻦ‬ çok merhametli (Yalnız Allah’a ıtlak edilir)

‫ﻋَﻠﱠ َﻢ‬ öğretti ‫ن‬ َ ‫اﻟْﺒَﯿَﺎ‬ konuşmak, düşünceleri dile getirmek

15- َ‫وَاﻟﺴﱠﻤﺎَءَ رَﻓَﻌَﮭﺎَ وَ وَﺿَﻊَ اﻟْﻤِﯿﺰاَن‬

(55/RAHMÂN, 7). Göğü (Allah) yükseltti ve mîzanı (dengeyi) o koydu.

ُ‫اَﻟﺴﱠﻤﺎَء‬ gök. (Semâi müennes olan bu kelime burada öne geçmiş mef’ûldür. Kendinden sonra gelen fiilde ona dönen bir zamir vardır).

‫َرﻓَ َﻊ‬ yükseltti, kaldırdı ‫َوﺿَ َﻊ‬ koydu, hüküm koydu

‫ن‬ َ َ‫اَﻟْﻤِﯿﺰا‬ ölçü, denge, tartı

16- ْ‫ﺄَﻧﺎَمِوَاﻟْﺄَرْضَ وَﺿَﻌَﮭﺎَ ﻟِﻠ‬.

(55/RAHMÂN, 10). Yeri mahlûkat için koydu (yarattı).

ُ‫َاﻟْﺄَرْض‬ arz, dünya, yer, toprak ُ‫َاﻟْﺄَﻧَﺎم‬ halk, mahlûkât

17- ٍ‫ﺷﺄْن‬ َ ‫ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ ھُﻮَ ﻓِﻲ‬.

(55/RAHMÂN, 29). Her gün O (Allah) bir iştedir.

‫ﻛُﻞﱠ َﯾﻮْ ٍم‬ her gün. (‫ ﻛُﻞﱠ‬den sonra gelen ismin esre olduğunu hatırlayınız.)

ٌ‫ﺷَﺄْن‬ iş, hal, durum (ehemmiyetli ve büyük işler için kullanılır)

18- َ‫ﻛَﺬﱠﺑَﺖْ ﻋﺎَدٌ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬.

(26/ŞUARÂ, 123). Ad (milleti)[4] peygamberleri yalanladı.

ُ‫ﺳﻞَُاﻟْﻤ‬ َ ْ‫ﺮ‬ peygamber, elçi

19- َ‫ﻛَﺬﱠﺑَﺖْ ﺛَﻤُﻮدُ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬.

(26/ŞUARÂ, 141). Semud (milleti de) peygamberleri yalanladı.

20- َ‫ﻓَﻌَﻘَﺮُوھﺎَ ﻓَﺄَﺻْﺒَﺤُﻮا ﻧﺎَدِﻣِﯿﻦ‬.

(26/ŞUARÂ, 157). Akabinde onu (mucize deveyi) kestiler, arkasından pişman oldular.

‫ﻋﻘَ َﺮ‬ َ kesti ‫ﺢ‬ َ َ‫َأﺻْﺒ‬ oldu ٌ‫ﻧﺎَ ِدم‬ pişman

21- َ‫ﻗﺎَﻟُﻮا إِﻧﱠﻤﺎَ أَﻧْﺖَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴَﺤﱠﺮِﯾﻦ‬.

(26/ŞUARÂ, 185). Sen ancak büyülenmişlerdensin dediler.

ُ‫اَﻟْﻤُﺴَﺤﱠﺮ‬

büyülenmiş ‫إِﻧﱠﻤَﺎ‬ ancak

22- َ‫ﻓَﺠَﻌَﻠْﻨﺎَ ُھﻢْ ﺳَﻠَﻔﺎً وَ ﻣَﺜَﻼً ﻟِﻠْﺂﺧﺮِﯾﻦ‬.

(43/ZUHRUF, 56). Onları sonrakiler için bir geçmiş ve (ibret için) bir örnek kıldık.

ٌ‫ﺳَﻠَﻒ‬ geçmiş ٌ‫ﻣَ َﺜﻞ‬ misal, örnek ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟْﺂﺧﺮِﯾ‬ sonrakiler

23- َ‫ﺛُﻢﱠ أَﻧْﺰَلَ اﻟﻠﱠﮫُ ﺳَﻜِﯿﻨَﺘَﮫُ ﻋَﻠَﻰ َرﺳُﻮﻟِﮫِ وَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦ‬.

(9/TEVBE, 26). Sonra Allah Resûlü ve müminler üzerine sekînetini (sukûnet ve huzur duygusunu) indirdi.

24- ْ‫ﻮَةٌاِﻧﱠﻤﺎَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ اِﺧ‬.

(49/HUCURAT, 10). Mü’minler ancak kardeştirler.

ٌ‫أَخٌ ج اِﺧْﻮَة‬ kardeş

25- َ‫اِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬.

(36/YÂSÎN, 3). Sen şüphesiz peygamberlerdensin.

26- َ‫اِذْ ﺟﺎَءَھﺎَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠُﻮن‬.

(36/YÂSÎN, 13). Hani onlara (şehir halkına) peygamberler gelmişlerdi.

ْ‫ِاذ‬ hani, bir zamanlar

27- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ﺟﻌَﻠَﻨِﻲ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻜْﺮَﻣِﯿ‬ َ َ‫ﻏَﻔَﺮَ ﻟِﻲ رَﺑﱢﻲ و‬.

(36/YÂSÎN, 27). Rabbim(in) beni bağışladı(ğını) ve beni ikram edilenlerden kıldı(ğını)[5] (keşke bilselerdi)...

‫ل‬ ِ ‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ bağışladı ُ‫اﻟْﻤُﻜْ َﺮم‬ ikram edilen

28- ٌ‫[وَ آﯾَﺔ‬6] ُ‫ﻟَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﯿْﻞ‬... َ‫ﻓَﺎِذاَ ھُﻢْ ﻣُﻈْﻠِﻤُﻮن‬.

(36/YÂSÎN, 37). Gece de onlar için bir işarettir.. Birden onlar karanlıklara gömülmüşlerdir.

ٌ‫ﻣُﻈِْﻠﻢ‬ karanlıkta kalan

ْ‫َﻓﺎِذاَ ھُﻢ‬ bir de bakmışsın onlar. [(َ‫ )اِذا‬yanında zamirle yer aldığı zaman izâ fücâiyye dediğimiz “bir de bakmışsın, birden, ansızın” manasını verir, (َ‫)ﻓَﺎِذاَ ھُﻮ‬ bir de bakmışsın o, (ْ‫ )ﻓَﺎِذاَ ھُﻢ‬bir de bakmışsın onlar gibi] .

29- َ‫ﻗﺎَﻟُﻮا ﯾﺎَ وَﯾْﻠَﻨَﺎ ﻣَﻦْ ﺑَﻌَﺜَﻨﺎَ ﻣِﻦْ ﻣَﺮْﻗَﺪِﻧﺎ‬... َ‫وَ ﺻَﺪَقَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠُﻮن‬.

(36/YÂSÎN, 52). (İşte o zaman) “Eyvah! Yazıklarolsun bize, kabrimizden bizi kim kaldırdı? .. (Demek) peygamberler doğru söylediler” derler.

‫ﯾَﺎ وَﯾْﻠَﻨ َﺎ‬ eyvah, yazıklar olsun bize (tabir) ٌ‫ﻣَﺮْﻗَﺪ‬ yatılan yer, mezar

‫ﺚ‬ َ َ‫ﺑَﻌ‬ diriltti, kaldırdı ‫ق‬ َ َ‫ﺻَﺪ‬ doğru söyledi

30- َ‫ھُﻢْ ﻓِﯿﮭﺎَ ﺧﺎَﻟِﺪُون‬.

(7/A’RÂF, 42). Onlar (inanıp iyi işler yapanlar) orada (cennette) ebedîdirler. ٌ‫ﺧﺎَﻟِﺪ‬ ebedî

31- َ‫ َوﺟَﻌَﻞَ اﻟﻈﱡﻠُﻤﺎَتِ وَ اﻟﻨﱡﻮر‬.

(6/EN’ÂM, 1). Karanlıkları ve aydınlığı yarattı.

ٌ‫ﻗَﺪِﯾﺮ‬. ‫ﺷَﻰْ ٍء‬ ‫ﻛُﻞﱢ‬ ‫ﻋَﻠَﻰ‬ ُ‫اﻟﻠﱠﮫ‬ ‫َو‬ ٌ‫ﻧَﺬِﯾﺮ‬ ‫َو‬ ٌ‫ﺑَﺸِﯿﺮ‬ ْ‫ﺟَﺎ َءﻛُﻢ‬ 32-.. ْ‫ﻓَﻘَﺪ‬

Haber Câr-mecrûr Mübtedâ

İsti’naf Ma’tûf Harfu Atıf Fâil Fiil+Mef’ûl (َ‫ )ف‬Atıf harfi

(başlangıç) harfi

(ْ‫) َﻗﺪ‬Tahkik (te’kîd) harfi

(5/MÂİDE, 19). Muhakkak ki size bir müjdeleyici ve bir uyarıcı gelmiştir. Allah herşeye kâdirdir. ٌ‫ﻗَﺪِﯾﺮ‬ kâdir, gücü yeten ٌ‫ﺑَﺸِﯿﺮ‬ müjdeleyici ٌ‫ﻧَﺬِﯾﺮ‬ uyarıcı

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer defa yazınız. ٌ‫زَھْ َﺮة‬ ٌ‫أزْھَﺎر‬ çiçekler ٌ‫ﻃﻔْﻞ‬ ِ ٌ‫َأﻃْﻔَﺎل‬ çocuklar

ٌ‫ﺣﻘْﻞ‬ َ ٌ‫ﺣُﻘُﻮل‬ tarlalar ٌ‫ﻛَﻠْﺐ‬ ٌ‫ِﻛﻼَب‬ köpekler

‫اَﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ‬

‫َاﻟْﺄَﻧْﺒِﯿَﺎ ُء‬ peygamberler ٌ‫رَﺳُﻮل‬ ٌ‫رُﺳُﻞ‬ elçiler

ٌ‫دَرْس‬ ٌ‫دُرُوس‬ dersler ٌ‫وَﻟَﺪ‬ ٌ‫َأوْﻻَد‬ çocuklar

ٌ‫ﺗِﻠْﻤِﯿﺬ‬ ُ‫َﺗﻼَﻣِﯿﺬ‬ öğrenciler ٌ‫اِﻣْﺮََأة‬ ٌ‫ﻧِﺴَﺎء‬ kadınlar

ٌ‫ﻗََﻠﻢ‬ ٌ‫ﻼم‬ َ ْ‫أَﻗ‬ kalemler ‫ﺻَ ِﺒﻲﱞ‬

ٌ ‫ﺻِﺒْﯿَﺎ‬ ‫ن‬ (küçük) çocuklar ٌ‫َدﻓْﺘَﺮ‬ ُ‫َدﻓَﺎﺗِﺮ‬ defterler ٌ‫ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٌ‫ﻃُﻼﱠب‬ öğrenciler

‫َﻓﻮْرًا‬ hemen, biran evvel ٌ‫َأﺣَﺪ‬ bir kimse

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer defa yazınız.

‫ن‬ َ ‫ھُﻢْ ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ‬. Onlar mü’mindirler.

‫ن‬ َ ‫أَﻧْﺘُﻢْ ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ‬. Siz mü’minsiniz.

‫ن‬ َ ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ‬. Bizler mü’minleriz.

‫ن‬ َ ‫ﺳَﺠَﺪَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮ‬. Mü’minler secde etti.

‫أَ أَﻧْﺖَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ؟‬ Sen mü’minlerden misin?

ُ َ‫ﺳَﺠَﺪَتِ اﻟﺼﺎﱠﻟِﺤﺎ‬. ‫ت‬ İyi bayanlar secde etti.

ُ َ‫ﺗَﻜَﻠﱠﻤَﺖِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذا‬. ‫ت‬ Hocalar konuştu.

‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ ذَھَﺒْﻦَ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ‬. Kız öğrenciler gezide gitti.

‫ﻣﺎَذاَ ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَاتُ ؟‬ Kız öğrenciler ne okudu?

‫ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ‬. Kız öğrenciler hikayeyi okudular.

‫ھَﻞْ ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ ؟‬ Kız öğrenciler hikayeyi okudular mı?

‫ ﻗَﺮَأْﻧَﮭَﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, onu okudular.

‫ھُﻦﱠ ﺳَﺄَﻟْﻦَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَ َﺔ‬. Onlar öğretmene sordular.

‫ﺳَﺄَﻟْﻨَﮭﺎَ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. O’na çok sordular.

‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَتُ أَﻣﺎَ َم اﻟﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬. Kız öğrenciler odanın önünde beklediler.

‫اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻟَﻌِﺒُﻮا اﻟْﻜُ َﺮ َة‬. Çocuklar top oynadılar.

‫دَﺧَﻞَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﻐُﺮْﻓَ َﺔ‬. Öğrenciler odaya girdiler.

‫دَﺧَﻞَ اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ ﺛُﻢﱠ ﺧَ َﺮﺟُﻮا‬. Adamlar girdiler sonra çıktılar.

‫ﻦ‬ َ ْ‫دَﺧَﻠَﺖِ اﻟﻨﱢﺴﺎَءُ وَ ﺟَﻠَﺴ‬. Kadınlar girdiler ve oturdular.

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻞَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ ﻓﻲِ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ ؟‬ Müslümanlar mescitte ne yaptı?

‫ﺟ‬ َ ‫ﺮَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ ؟إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ھَﺎ‬ Müslümanlar nereye hicret etti?

‫ھﺎَﺟَﺮَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺒَﺸَﺔ وَ اﻟْﻤَﺪﯾﻨَ ِﺔ‬. Müslümanlar Habeşistan’a ve Medine’ye hicret etti.

‫ﻣﺎَذاَ أَﺣْﻀَﺮْتَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَ ِﺔ ؟‬ Şehirden ne getirdin?

‫ﻒ‬ ِ ُ‫أَﺣْﻀَﺮْتُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻤَﺠَﻼﱠتِ وَ اﻟﺼﱡﺤ‬. Birkaç dergi ve gazete getirdim.

‫ﺾ‬ َ ْ‫[أَﺧَﺬَ اﻟْﺄَبُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ َﺑﻌ‬7] ِ‫اﻟْﻜُﺘُﺐ‬. Baba kütüphaneden birkaç kitap aldı.

‫ﻞ‬ َ‫ﺸ‬ ِ َ‫[ َھﻞْ ﻓ‬8] ْ‫اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪُونَ ﻓِﻲ ﻋَﻤَﻠِﮭِﻢ‬. Çalışkanlar işlerinde başarısız mı oldu?

‫ﻋَﺮَفَ اﻟﻨﺎﱠسُ اﻟْﻤُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ِﺑَﺄﻋْﻤﺎَﻟِ ِﮭ ْﻢ‬. İnsanlar ihlaslıları amelleriyle (işleriyle) tanıdılar.

3. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫لتق نم –أﯾﻦ ذھﺒﺖ اﻟﻨﺴﺎء ﺻﺒﺎﺣﺎً ؟ اﻟﻨﺴﺎء ذھﺒﻦ إﻟﻰ ﺣﻘﻮﻟﮭ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ بالكلا اولتق لافطالا ؟ بالكلا‬- ‫متبتك ىتم‬

‫نآلا انسرد انبتك ؟ مكسرد‬- ‫ﻣَﻦْ ھﺬه اﻟْﻤَﺮأَةُ ؟ ھَﻞ ھﻲ ﻃﺒﯿﺒﺔ‬ ‫معن ؟‬، ‫ ةبيبط ةأرملا هذه‬- ‫؟ دحأ عم ماعطلا متلكأ له‬ ‫معن‬, ‫دحأ عم ماعطلا انلكأ‬- ‫ر؟ اَﻟْﺄَوْﻻَدُ اهزألا هذه فطق نم‬ ‫اهوفطق‬. 4. İsimlerin tesniye ve cemisiyle ilgili beşer cümle kurunuz. 5. Yukarıda verilen ayetleri ikişer defa manası ve kelimeleri ile birlikte defterinize yazıp mealine bakarak Arapça’sını söyleyinceye kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Başına harf-i cer gelmeyen zarfların daima üstün olduğunu, zaten mübtedâ ile şibh-i cümle arasında uyum olmadığını hatırlayınız. [2] (‫ )ﻓِﻲ‬harf-i cerinin bulunduğu mekan bildiren mef’ullere mef’ûlün fîh denir. [3] (ُ‫ )اَﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦُ ج اَﻟْﻤَﺴﺎَﻛِﯿﻦ‬yoksul

[4] Topluluk ve millet isimlerinin müennes olduğunu hatırlayınız. [5] (َ‫ )ﻏَﻔَﺮ‬bağışladı fiili (ِ‫ )ل‬harf-i ceri ile kullanılır. Harf-i cerli fiillerin cer harfi asli manasında tercüme edilmez. Fiilin parçası olarak kabul edilir. [6] Burada da (ٌ‫ )آﯾَﺔ‬kelimesi vurgu için öne geçmiş haberdir (ُ‫ )اﻟﻠﱠﯿْﻞ‬kelimesi de muahhar mübtedâdır. [7] (ُ‫ )ﺑَﻌْﺾ‬birkaç, bazı. (‫ )ﻛُﻞﱡ‬gibi önüne geldiği kelimeyi esreler. Son harfinin harekesi cümlede fâil, mef’ûl ya da mecrûr oluşuna göre değişir. [8] (َ‫ )ﻓَﺸِﻞ‬başarısız oldu


MÂZİ FİİLİN MEÇHÛLU

Fiiller aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılır. Fâili belli olana Arapça’da ma’lûm fiil (aktif, etken fiil) denir. ‫ن‬ َ ‫ﺤﺼَﺎ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَبَ ﺑَﻜْﺮٌ اﻟ‬. Bekir ata vurdu. İşi yapan fâil (Bekir) bu cümlede bellidir. Fiili ma’lûmdur. Fâili belli olmayan (pasif, edilgen) fiile ise meçhûl fiil denir. ُ‫ﺤﺼَﺎن‬ ِ ْ‫ﺿُﺮِبَ اﻟ‬.

Ata vuruldu.

Fâil belli olmadığından bu cümledeki fiil meçhûldür. Mâzî ma’lûm fiili meçhûl yapmak için üç harfli fiilin baş harfi ötre, ikinci harfi esre okunur: ‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ vurdu → ‫ب‬ َ ‫ﺿُ ِﺮ‬ Vuruldu ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ yazdı → ‫ﺐ‬ َ ِ‫ﻛُﺘ‬ Yazıldı

‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi → ‫ﻋُﻠِ َﻢ‬ Bilindi ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı → ‫ﺢ‬ َ ِ‫ﻓُﺘ‬ Açıldı ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ yedi → ‫ﻞ‬ َ ‫أُ ِﻛ‬ Yenildi ‫ب‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ içti → ‫ب‬ َ ‫ﺷُ ِﺮ‬ İçildi

Meçhûl fiil cümlesinde, fâil olmadığı için cümlenin mef’ûlü, fâil yerine geçer. Arapça’da buna nâib-i fâil denir ve son harfi fâil gibi ötre okunur ُ‫ﻛُﺘِﺐَ اﻟﺪﱠرْس‬. Ders yazıldı.

Naibu fâil (son harekesi ötre)

Çekim Tablosu

Cem Müsennâ Müfred

Müzekker ‫ﺿُﺮِﺑُﻮا‬ ‫ﺿُﺮِﺑَﺎ‬ ‫ب‬ َ ‫ﺿُ ِﺮ‬ Gâib

Onlar dövüldü İkisi dövüldü O dövüldü

Müennes ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺿُﺮِﺑ‬ ‫ﺿُﺮِﺑَﺘَﺎ‬ ْ‫ﺿُﺮِﺑَﺖ‬ Gâibe

Müzekker ْ‫ﺿُﺮِﺑْﺘُﻢ‬ ‫ﺿُﺮِﺑْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺿُﺮِﺑ‬ Muhâtab

Sizler dövüldünüz İkiniz dövüldünüz Sen dövüldün

Müennes ‫ﺿُﺮِﺑْﺘُﻦﱠ‬ ‫ﺿُﺮِﺑْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺿُﺮِﺑ‬ Muhâtaba

Müz + Müe ‫ﺿُﺮِﺑْﻨَﺎ‬ ‫ﺿُﺮِﺑْﻨَﺎ‬ ُ‫ﺿُﺮِﺑْﺖ‬ Mütekellim

Bizler dövüldük İkimiz dövüldük (Ben) dövüldüm

‫رَﺳَﻢَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ اﻟﺼﱡﻮرَةَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Öğrenci resmi bahçede çizdi. Câr-mecrûr Fiil-i Mâzî Ma’lûm

Mef’ûl

Fâil

‫رُﺳِﻤَﺖِ اﻟﺼﱡﻮرَةُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Resim bahçede çizildi. Naibu fâil Fiil-i Mâzî Meçhûl

Görüldüğü gibi birinci cümlenin mef’ûlü ikinci cümlede nâibu fâil olmuş, dolayısıyla meçhûl fiil de ona uygun olarak müennes siyga ile kurulmuştur. Cümle örnekleri: ‫أَﺧَ َﺬتِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮَ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ ِﺬ‬. Öğretmen defteri öğrenciden aldı. ‫أُﺧِﺬَ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ ِﺬ‬. Defter öğrenciden alındı. ‫ﻛَﺴَﺐَ اﻟْ َﻔﺮِﯾﻖُ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَ ﻓِﻲ آﺧِﺮِ ﻟَﺤْﻈَ ٍﺔ‬.

Takım maçı son anda kazandı. ‫ﺖِ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةُ ﻓِﻲ آﺧِﺮِ ﻟَﺤْﻈَ ٍﺔﻛُﺴِ َﺒ‬. Maç son anda kazanıldı. ‫ﻀﺔُ اﻟﺪﱠواَ َء‬ َ ‫ﺷَﺮِﺑَﺖِ اﻟْﻤَﺮِﯾ‬. Hasta ilacı içti. ُ‫ﺷُﺮِبَ اﻟﺪﱠوَاء‬. İlaç içildi. ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ أُﺧِﺬَتْ ھَﺬِهِ اﻟﺼﱡﻮ َرةُ ؟‬ Bu resim nereden alındı? ‫ﻦ‬ َ ‫ﺷَﻜَﺮَ ﺣَﺴَﻦٌ اﻟْﻤُ َﺪرﱢﺳِﯿ‬. Hasan öğretmenlere teşekkür etti. ‫ن‬ َ ‫ﺷُﻜِﺮَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮ‬. Öğretmenlere teşekkür edildi.

‫رَﻛِﺐَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَ َﺔ‬. Ömer bisiklete bindi. ُ‫ﺟﺔ‬ َ ‫رُﻛِﺒَﺖِ اﻟﺪﱠراﱠ‬.

Bisiklete binildi. ‫س‬ َ ‫ﻓَﮭِﻢَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟﺪﱡرُو‬. Öğrenciler dersleri anladı. ُ‫ﻓُﮭِﻤَﺖِ اﻟﺪﱡرُوس‬. Dersler anlaşıldı. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻟَﯿْﻠَﻰ رِﺳﺎَﻟَﺘَﯿ‬. Leyla iki mektup yazdı. ‫ن‬ ِ َ‫ﻛُﺘِﺒَﺖْ رِﺳﺎَﻟَﺘﺎ‬. İki mektup yazıldı. ‫ب‬ َ ‫ﻓَﺘَﺢَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ اﻟْﺒَﺎ‬. Mahmud kapıyı açtı. ُ‫ﻓُﺘِﺢَ اﻟْﺒَﺎب‬. Kapı açıldı. ‫أَﻛَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﺘﱡﻔﺎﱠﺣَ َﺔ‬. Ahmed elmayı yedi. ُ‫ﺣﺔ‬ َ ‫أُﻛِﻠَﺖِ اﻟﺘﱡﻔﺎﱠ‬. Elma yenildi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿ‬.

Fatıma iki ders yazdı. ‫ن‬ ِ َ‫ﻛُﺘِﺐَ اﻟﺪﱠرْﺳﺎ‬. İki ders yazıldı. ‫ﻣَﺴَﺢَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟﺴﱠﺒﱡﻮ َر َة‬. Halit tahtayı sildi. ‫ﺤ‬ َ‫ﺴ‬ ِ ُ‫ﺖِ اﻟﺴﱠﺒﱡﻮ َرةُﻣ‬. Tahta silindi. ُ‫أُﺧِﺬَ اﻟْﻜِﺘﺎَب‬. Kitap alındı. ‫ن‬ ِ َ‫ﻓُﮭِﻤَﺖِ اﻟْ ِﻘﺼﱠﺘﺎ‬. İki hikaye anlaşıldı. ‫ﻗَﺮَأَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟْ ِﻘﺼﱠ َﺔ‬. Öğrenciler hikayeyi okudu. ُ‫ﺖ اﻟْ ِﻘﺼﱠﺔ‬ ِ َ‫ﻗُﺮِﺋ‬. Hikaye okundu. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺷَﺮَﺣَﺖِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَةُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿ‬. Hoca iki dersi şerhetti (açıkladı). ‫ن‬ ِ َ‫ﺷُﺮِحَ اﻟﺪﱠرْﺳﺎ‬.

İki ders açıklandı. ‫ﻦ‬ َ ‫ﻓَﺮَضَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬. Allah namazı müslümanlara farz kıldı. ‫ﻦ‬ َ ‫ﻓُﺮِﺿَﺖِ اﻟﺼﱠﻼَةُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬. Namaz müslümanlara farz kılındı. ‫ت‬ ِ ‫ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀَﺎ‬. Doktor bayan hastaları muayene etti. ُ‫ﻓُﺤِﺼَﺖِ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀﺎَت‬. Bayan hastalar muayene edildi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺘَﺐَ أَﺧِﻲ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺘَﯿ‬. Kardeşim iki mektubu yazdı. ‫ن‬ ِ َ‫ﻛُﺘِﺒَﺖِ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺘﺎ‬. İki mektup yazıldı. ‫ﻦ‬ َ ‫ﺷَﻜَﺮَ اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪِﯾ‬. Komutan savaşçılara teşekkür etti. ‫ن‬ َ ‫ﺷُﻜِﺮَ اﻟْﻤُﺠﺎَ ِھﺪُو‬. Mücahitlere teşekkür edildi.. ‫ﻼ ِة‬ َ ‫ﺗُﺮِكَ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ﻟِﻠﺼﱠ‬.

İş namaz için terk edildi. ‫ن‬ ِ َ‫ﺟَﻌَﻞَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﺄَرْضَ ﻣَﺴْﻜَﻨﺎً ِﻟﻠْﺈِﻧْﺴﺎ‬. Allah yeryüzünü insan için mesken kıldı. ‫ن‬ ِ َ‫ﺟﻌِﻠَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ ﻣَﺴْﻜَﻨﺎً ِﻟﻠْﺈِﻧْﺴﺎ‬ ُ. Yeryüzü insan için mesken kılındı.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki meçhûl cümle kuruluşlarının Türkçe karşılığını yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻛُﺘِﺐَ اﻟﺮﱢﺟَﺎلُ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳ ِﺔ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺷُﺮِبَ اﻟْﻤَﺎءُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬ ‫ق‬ ِ ‫ﺿُﺮِﺑَﺖْ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮ‬ ‫أُﻛِﻞَ اﻟﻄﱠﻌَﺎمُ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫ﻛُﺘِﺐَ اﻟﺪﱠرْسُ ﺻَﺒَﺎﺣًﺎ‬ ‫ﻣَﻦْ ﺿُﺮِبَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮقِ؟‬

2. Aşağıdaki fiilleri meçhûl yaparak anlamlarını yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُ ْﻢ‬-َ‫ﺿَﺮَﺑﺎ‬-َ‫ﺷَﺮِﺑْﺖ‬-‫ﻋَﻠِﻤْﺘُﻦﱠ‬-‫ﻗَﺘَﻠُﻮا‬-‫أَﻛَﻠْﺘُﻤَﺎ‬-َ‫ﻧَﺼَﺮ‬-‫ﻓَﺘَﺤَﺎ‬-ْ‫وَﺟَﺪَت‬-‫ َﻧﺼَﺮُوا‬ْ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﻢ‬ 3. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Sokakta kim dövüldü? Görmedim, kim dövüldü?

2.

3. Evde yemeği kim yedi? yemeği dayın yedi.

4. Evde

5. Çocuk ata bindi. Okulda kapıdan çıkıldı.

6.

7. Sabahleyin okula gittiniz mi? sabahleyin okula gitmedim.

8. Hayır,

9. Talebelerle beraber akşam gittik. Kısrağa kim bindi? 11. Kısrağa ben bindim. Nereden geldiniz ve nereye gittiniz?

10.

12.

13. Kalemi okulda kim buldu? Okulunuza kim geldi? 14. Okulda kapı ne zaman açıldı? Okulda kapı sabahleyin açıldı. 15. Dağda kurdu kim öldürdü? 16. Kitabını okuldan aldın mı? Hayır, onu okuldan almadım. 17. Okulda ne üzerine oturdunuz? Okulda sandalye üzerine oturduk. 18. Okulda kimi gördünüz? İki arkadaşı gördüm. 19. Kalem dün evinizde bulundu. Bahçenizde köpek öldürüldü mü? 20. Annen kapınızı ne zaman açtı? Adamlar okulda suyu ne zaman içtiler? 21. Amcan evine ne zaman gitti? Kızkardeşin dersini yazdı mı? 22. Komşular evinize ne zaman geldi? Akşam ne zaman döndüler?

‫‪23. Okulda ekmek yenildi mi? Sabahleyin‬‬ ‫?‪okulunuzda kim yazıldı‬‬ ‫?‪24. Kızkardeşin evinde suyu ne zaman içti‬‬ ‫‪25. Bahçenizdeki köpeği kim öldürdü? Teyzen‬‬ ‫‪dün evimize geldi.‬‬ ‫‪4. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫يف كملق تدجو ‪,‬ھَﻞْ وﺟﺪت ﻗﻠﻤﻲ ﻓﻲ ﻣﺪرﺳﺘﻚ ؟ ﻧﻌﻢ‬ ‫ﻣﺎ أﺧﺬت ﻗﻠﻤﻲ ﻣﻦ ﻋﻤّﮫ ‪,‬ھﻞ أﺧﺬت ﻗﻠﻤﻚ ﻣﻦ ﻋﻤّﮫ ؟ ﻻ ‪.‬يتسردم‬ ‫؟ هتسردم ىلإ دلاخ بهذ له ؟ يسركلا ىلع تسلج له ‪-‬‬ ‫ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ؟ ﻣﻦ أ ‪ -‬هتسردم ىلإ دلاخ بهذ ام ‪,‬ال‬ ‫ھﻞ ‪-‬ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ اﻟﺒﯿﺖ ؟ ﻣﻦ ﻓﺘﺢ اﻟﻨﱠﺎ ِﻓﺪَة ؟ اَﻟﺮﱢﺟﺎل ﻛﺘﺒﻮا درﺳﮭﻢ‬ ‫ذھﺒﺖ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺻﺒﺎﺣﺎ ؟ أ ذھﺐ ﺧﺎﻟﺪٌ إﻟﻰ ﻣﺪرﺳﺘﮫ ﻣﻊ ﺻَﺪِﯾﻘِﻚ‬ ‫‪.‬ﻣﻦ ﻗﺘﻞ اﻟﮭﺮة ﻓﻲ اﻟﺴﻮق ؟ ﻣﻦ ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ ﺑﯿﺘﻜﻢ ؟ ﻓَﺘَﺤَﮫُ ﻋَِﻠﻲﱞ ‪-‬‬

‫‪5. Aşağıdaki boşluklara fiil doldurunuz. (Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬

‫ نم‬.....‫ نيأ ىلإ ؟ مويلا اذه كتسردم‬..... ‫ةسردملا نم‬ ‫؟‬ ‫ نم‬..... ‫اﻟﺰھﺮة ﻓﻲ ﺣَﺪِﯾﻘﺘﻜﻢ ؟ ﻣﻦ‬..... ‫؟هتيب يف ءاملا‬

&&&&&&&&&&

İŞARET İSİMLERİ İşaret isimleri Türkçe’mizde (bu, şu, o) dur. Arapça’da ise: Cem Müsennâ Müfred

‫ﻻ ِء‬ َ ُ‫َھﺆ‬ ‫ن‬ ِ ‫ھَﺬَا‬- ِ‫ھَﺬَﯾْﻦ‬ ‫ھَﺬَا‬ Müzekker Bunlar Bu ikisi Bu

‫ﻻ ِء‬ َ ُ‫َھﺆ‬ ِ‫ھَﺎﺗَﺎن‬-ِ‫ھﺎَﺗَﯿْﻦ‬ ‫ھَﺬِ ِه‬ Müennes

‫ﻚ‬ َ ‫اُوﻟَ ِﺌ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ذَا ِﻧ‬- َ‫ذَﯾْﻨِﻚ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ذَِﻟ‬ Müzekker Şunlar, Onlar Şu ikisi, O ikisi Şu, O

‫ﻚ‬ َ ‫اُوﻟَ ِﺌ‬ َ‫ﺗَﺎ ِﻧﻚ‬- َ‫ﺗَﯿْﻨِﻚ‬ ‫ﻚ‬ َ ْ‫ِﺗﻠ‬ Müennes

ُ‫ھﺬَا اﻟﱠﺮﺟُﻞ‬ bu adam ُ‫ھﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖ‬ bu kız ُ‫ذَﻟِﻚَ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬ şu adam, o adam ُ‫ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺒِﻨْﺖ‬ şu kız, o kız ُ‫ھَﺆُﻻَءِ اﻟﺮﱢﺟَﺎل‬ bu adamlar ُ‫اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟﺮﱢﺟَﺎل‬ şu adamlar, o adamlar

Bazen َ‫ ذَﻟِﻚ‬yerine َ‫ ذَاك‬de kullanılır: ُ‫ذَاكَ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬

şu adam

‫ﻚ‬ َ ‫اُوﻟَ ِﺌ‬ kelimesindeki vâv yazıldığı halde okunmaz. İşaret isimlerinden yalnızca tesniye halleri murabdır, yani merfû ve mansûb ya da mecrûr oluşuna göre değişir. Diğerleri ise mebnidir. İşaret isimleri normal olarak isimlerden

önce gelirler. Sayı yönünden ve müzekkerlik müenneslik bakımından önüne geldiği kelimelerle tam bir uyum halindedirler. *Her cansız çoğul tek bir müennes hükmünde olduğundan insana işaret olmadığı takdirde cemi yerine müfred müennes işareti kullanılır: ُ‫ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُﺐ‬ bu kitaplar ُ‫ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻜُﺘُﺐ‬ şu kitaplar ُ‫ﻼم‬ َ ْ‫ھَﺬِ ِه اﻷَﻗ‬ bu kalemler

*İşaret isimlerine harf-i cer birleştiğinde harf-i cer işâret isimli kelimenin önünde yazılır: ‫ب‬ ِ ‫ﻓﻲِ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬ bu kitapta

*Bir yeri göstermek için (burası, burada) manasına kullanılan işaret sıfatı‫ ھُﻨَﺎ‬dır. ‫ھُﻨَﺎ َﺑﯿْﺘُﻨَﺎ‬.

Burası evimizdir..

Haber Mübtedâ

‫ﻣَﻦْ ﺟَﻠَﺲَ ھُﻨَﺎ؟‬ Burada kim oturdu?

Uzak bir yeri göstermek için ise ‫ ھُﻨَﺎ‬sıfatının sonuna ‫ك‬ َ takısı gelir: (َ‫ )ھُﻨَﺎك‬orası, orada ‫ھُﻨَﺎكَ ﻣَﺪْرَﺳَﺘُﻨَﺎ‬. Orası okulumuzdur.

‫ﻚ‬ َ ‫ھُﻨَﺎِﻟ‬ uzakta):

ise “taa orada” manasına gelir (çok

‫اَﯾْﻦَ رَأَﯾْﺘَﮫُ ؟‬ Onu nerede gördün ? ‫ﻚ‬ َ ‫رَأَﯾْﺘُﮫُ ھُﻨَﺎِﻟ‬.

Onu taa orada gördüm.

*İşaret isimlerinden müfred ve cemilerin harekesi mebnidir. Yani cümle içindeki hali ne olursa olsun bu kelimelerin sonunda bir değişiklik olmaz: Merfû (ötre) durumu

ُ‫ﺟَﺎءَ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻟَﺪ‬. Bu çocuk geldi. (Fâil)

ُ‫ﺟَﺎءَتْ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖ‬. Bu kız geldi.

ُ‫ﻷوْﻻَد‬ َ ‫ﺟَﺎءَ ھَﺆُﻻَ ِء ا‬. Bu çocuklar geldi.

ُ‫ﻻءِ اﻟْﺒَﻨَﺎت‬ َ ُ‫ﺟَﺎءَتْ ھَﺆ‬. Bu kızlar geldi.

Mansûb (üstünlü) durumu

‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺬَا اﻟْﻮََﻟ َﺪ‬. Bu çocuğu gördüm.(Mef’ûl)

‫ﺖ‬ َ ْ‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨ‬. Bu kızı gördüm

‫ﻻ َد‬ َ ْ‫ﻷو‬ َ ‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺆُﻻَ ِء ا‬. Bu çocukları gördüm

‫ت‬ ِ ‫ﻻءِ اﻟْﺒَﻨَﺎ‬ َ ُ‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺆ‬. Bu kızları gördüm.

Mecrûr (esre) durumu

‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ھَﺬَا اﻟْﻮََﻟ ِﺪ‬. Bu çocuğa selâm verdim. (Mecrûr) ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ھﺬِهِ اﻟْﺒِﻨ‬. Bu kız çocuğuna selâm verdim.

‫ﻻ ِد‬ َ ْ‫ﻷو‬ َ ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ھﺆُﻻَ ِء ا‬. Bu çocuklara selâm verdim.

‫ت‬ ِ ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ھَﺆﻻَءِ اﻟْﺒَﻨَﺎ‬. Bu kızlara selâm verdim.

-Tesniye oldukları zaman işaret isimleri cümledeki duruma göre şekil alır:

Merfû (ötre) durumu

‫ن‬ ِ َ‫ﺟَﺎءَ ھَﺬَانِ اﻟْﻮَﻟَﺪا‬. Bu iki çocuk geldi. (Fâil)

‫ن‬ ِ ‫ﺟَﺎءَتْ ھَﺎﺗﺎَنِ اﻟْﺒِﻨْﺘَﺎ‬.

Bu iki kız geldi.

Mansûb (üstün) durumu

‫ﻦ‬ ِ ْ‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺬَﯾْﻦِ اﻟْﻮَﻟَﺪَﯾ‬. Bu iki çocuğu gördüm. (Mef’ûl)

‫ﻦ‬ ِ ْ‫رَأَﯾْﺖُ ھَﺎﺗَﯿْﻦِ اﻟْ ِﺒﻨْﺘَﯿ‬. Bu iki kızı gördüm.

Mecrûr (esre) durumu

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻦ اﻟﻮَﻟَﺪَﯾ‬ ِ ْ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻔُﻠُﻮسَ ﻣِﻦْ ھَﺬَﯾ‬.

Paraları bu iki çocuktan aldım. (Mecrûr)

‫ﻦِ اﻟْﺒِﻨْﺘَﯿْﻦِأَﺧَﺬْتُ اﻟْﻔُﻠُﻮسَ ﻣِﻦْ ھَﺎﺗَ ْﯿ‬. Paraları bu iki kızdan aldım.

F İşaret isimlerinden sonra gelen marife kelime o işaret isminin bedeli[1] ya da sıfatıdır. ٌ‫ھَﺬَا اﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﺟَﻤِﯿﻞ‬. Bu kitap güzeldir. ٌ‫ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬. Bu kız güzeldir. Haber

Mübtedâ

İşaret isimlerinden sonra nekre kelime gelirse haber olur. ٌ‫ﻛِﺘَﺎب‬. ‫ھَﺬَا‬ Bu bir kitaptır..

ٌ‫ﺑِﻨْﺖ‬. ‫ھَﺬِ ِه‬ Bu bir kızdır. Haber Mübtedâ

Genel Cümle Örnekleri ‫ﻚ؟‬ َ ُ‫ھَﻞْ ھَﺬِهِ ﺳﺎَﻋَﺘ‬ Bu senin saatin midir? ْ‫ ھَﺬِهِ ﻟَﯿْﺴَﺖ‬، َ‫[ﻻ‬2] ِ‫ﺳﺎَﻋَﺘﻲ‬. Hayır, bu benim saatim değildir. ‫ھَﺬاَنِ اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ رَﻛِﺒﺎَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ َة‬. Bu iki adam arabaya bindi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ھَﻞْ ﺷﺎَھَﺪْتَ ھﺎَﺗَﯿْﻦِ اﻟْﻤَﺮْأَﺗَﯿ‬. Bu iki kadını gördün mü? ‫ت‬ ِ ْ‫ﻞ ﺷﺎَ َھﺪ‬ ْ َ‫ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮْأَةَ ھ‬.

O kadını gördün mü? ‫ذَھَﺒْﺖُ ﻣَﻊَ ھَﺬاَ اﻟﺮﱠﺟُﻞِ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ‬. O geziye bu adamla beraber gittim. ‫ﻚ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬ َ ْ‫رَﻛِﺒَﺖْ ھﺎَﺗﺎَنِ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺗِﻠ‬. Bu iki kız o otobüse bindi. ‫ﻚا‬ َ ‫ﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِﻟَﻌِﺒَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻓِﻲ ذَِﻟ‬. İki kız öğrenci o oyun sahasında oynadı. ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ ﺟﺎَءَ اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟﺮﱢﺟَﺎلُ؟‬ O adamlar nereden geldi? ْ‫ﺟﺎَؤُوا ﻣِﻦْ ﺑَﻠَﺪِ ِھﻢ‬. Memleketlerinden geldiler. ِ ‫ھَﺬاَ أَﺧ‬. ٌ‫ھُﻮَ ﻣُﮭَﻨْﺪِس‬. ‫ﻲ‬ Bu benim kardeşimdir. O mühendistir. ‫ھَﺬِ ِه أُﻣﱢﻲ‬. ٌ‫ھِﻲَ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔ‬. Bu benim annemdir. O öğretmendir. ‫ﻛَﯿْﻒَ رَﺳَﻤَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ ھَﺬِهِ اﻟﺼﱡﻮرَةَ ؟‬ Öğrenci bu resmi nasıl çizdi? ‫ﻲ‬ ِ ‫ﻟِﻤَﻦْ ھَﺬاَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ؟ ھَﺬاَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ِﻟﺼَﺪ ِﯾﻘَﺘ‬.

Bu kalem kimindir? Bu kalem arkadaşımındır. ‫ﻟِﻤَﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﻘﯿِ َﺒﺔُ ؟‬ Bu çanta kimindir? ‫ﻲ‬ ِ ‫ھَﺬِ ِه ﺣَﻘﯿِﺒَﺘ‬. Bu benim çantamdır. ‫ھَﺬاَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ِﻟﺼَﺪ ِﯾﻘِﻲ‬. Bu kalem arkadaşımındır. ‫ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَ ِﺔ‬. Bu öğrenciler üniversiteye gittiler. ‫ﻻ ِء‬ َ ُ‫اﻟﺮﱡﻛﺎﱠبُ ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠ ِﺔ َھﺆ‬. Bu yolcular istasyona gittiler. ‫ﺐ‬ ِ ‫ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻼﱠﻋِﺒُﻮنَ ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻠْ َﻌ‬. Bu oyuncular oyun sahasına gittiler. ‫ﻦ‬ َ ‫[ﻛُﻞﱡ ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﻤُﺴَﺎﻓِﺮِﯾ‬3] َ‫ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ إِزْﻣِﯿﺮ‬. Bütün bu yolcular İzmir’e gittiler. ‫ﻚ؟‬ َ ‫ھَﻞْ ﻋَﺮَﻓْﺖَ ذَِﻟ‬ Onu tanıdın mı? (Bildin mi?) ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﺗِﻠْﻚَ اﻟﻨﱠﻈﺎﱠ َر َة‬.

O gözlüğü satın aldım. ‫ﻚ‬ َ ِ‫ﻣﺎَ ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ ذَﻟ‬. Onun hakkında sormadım. ‫ﻚ ﺟَﯿﱢﺪًا‬ َ ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮْتُ ذَِﻟ‬. Onu iyice hatırladım[4]. ‫ﻛُﺘِﺐَ اﺳْﻤُﻚَ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ‬. İsmin onun üzerine yazıldı. ‫ھَﻞْ ﻋَﺮَﻓْﺖَ ھَﺬاَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَ ؟‬ Bu öğrenciyi tanıdın mı? ُ‫ ھَﺬاَ َأﺣْﻤَﺪ‬، ُ‫ ﻋَﺮَﻓْﺘُﮫ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet O’nu tanıdım. Bu Ahmed’dir. ‫اِﺷْﺘَﺮَكَ ھَﺬاَنِ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪاَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﺮَﻛَ ِﺔ‬. Bu iki mücâhid savaşa katıldı[5].

‫ھَﻞْ ھَﺬاَنِ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑﺎَنِ َﻛﺒِﯿﺮاَنِ ؟‬ Bu iki kitap büyük müdür? ‫ن‬ ِ ‫ ھَﺬاَنِ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑﺎَنِ َﻛﺒِﯿﺮَا‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬.

Evet, bu iki kitap büyüktür. ‫ن‬ ِ َ‫ھﺎَﺗﺎَنِ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺘﺎَنِ رَﺧِﯿﺼَﺘﺎ‬. Bu iki bisiklet ucuzdur. ‫ن‬ َ ‫ھَﺆُﻻَءِ َﻣﺸْﻐُﻮﻟُﻮ‬. Bunlar meşguldürler. ‫ﻚ‬ َ ‫وَ ﻟَﻘَﺪْ أَﻣَﺮَﻛُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﺬَِﻟ‬. Muhakkak ki Allah size bunu emretmiştir([6]). ‫ﺟَﻌَﻞَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ ﺧَﯿْﺮاً ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. Allah onda çok hayır kılmıştır (yapmıştır). ‫ھَﻞْ ھَﺬاَ ﻛِﺘﺎَﺑُﻚَ ؟‬ Bu senin kitabın mıdır? ُ‫ﻲ أَﺑْﯿَﺾ‬ ِ ‫ ﻛِﺘﺎَﺑ‬،ِ‫ َھﺬَا ﻟَﯿْﺲَ ﻛِﺘﺎَﺑﻲ‬، َ‫[ﻻ‬7]. Hayır, bu benim kitabım değildir, benim kitabım beyazdır ٌ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻣُﺘَﺄَﻛﱢﺪٌ ؟ ﻧَﻌَﻢْ أَﻧﺎَ ﻣُ َﺘﺄَﻛﱢﺪ‬. Emin misin? Evet, eminim. ‫ﻲ‬ ِ ‫ﺷﻘﱠﺘ‬ َ َ‫ﺗِ ْﻠﻚ‬. - ُ‫ھَﺬِهِ ﺷَﻘﱠﺘُﮫ‬.

O benim (apartman) dairemdir. Bu onun dairesidir.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ KONULARLA İLGİLİ AYETLER

1- ُ‫وَﺟُﻤِﻊَ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ وَ ا ْﻟﻘَ َﻤﺮ‬.

(75/KIYAMET, 9) Güneş ve ay biraraya getirildi(ği zaman)...

‫ﺟَﻤَ َﻊ‬ topladı, biraraya getirdi

2- ُ‫وَ ﺿُﺮِﺑَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟﺬﱢﻟﱠﺔُ وَ اﻟْﻤَﺴْﻜََﻨﺔ‬.

(2/BAKARA, 61) (Bu hadiseden sonra) üzerlerine aşağılık ve yoksulluk (damgası) vuruldu.

‫اَﻟﺬﱢﻟﱠ ُﺔ‬ aşağılık, zillet, alçaklık ُ‫اَﻟْﻤَﺴْﻜَ َﻨﺔ‬ yoksulluk, fakirlik

3- ‫ﻦ‬ َ ‫ﻓَﻐُﻠِﺒُﻮا ھُﻨﺎَﻟِﻚَ واﻧْﻘَﻠَﺒُﻮا ﺻﺎَﻏِﺮِﯾ‬.

(7/A’RÂF, 119)(Firavun ve kavmi) orada yenildiler ve küçük düşerek geri döndüler.

‫ﺐ‬ َ َ‫ﻏَﻠ‬ galib geldi ‫ﺐ‬ َ ‫ﻏُِﻠ‬ galib gelindi: yenildi ‫ﺐ‬ َ َ‫اِﻧْﻘَﻠ‬ geri döndü َ‫ﻏﺮٌﺻﺎ‬ ِ

küçük düşen

4- … ‫ﻛُﺘِﺐَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟْﻘِﺼﺎَصُ ﻓِﻲ اﻟْﻘَﺘْﻠَﻰ‬. ِ‫اﻟْﺤُﺮﱡ ﺑِﺎﻟْﺤُﺮﱢ وَ اﻟْﻌَﺒْﺪُ ﺑِﺎﻟْﻌَﺒْﺪ‬ ‫وَ اﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ ﺑِﺎﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ‬..

(2/BAKARA, 178) (Ey iman edenler!) Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı: Hürle hür, köleyle köle, kadınla kadın...

‫َاﻟْﻘَﺘْﻠَﻰ‬ öldürülenler ُ‫اَﻟْﻌَﺒْﺪ‬ kul, köle ‫َاﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ‬ kadın ‫اَﻟْﺤُﺮﱡ‬ hür

5- ‫ن‬ َ ‫اُوﻟَﺌِﻚَ ﻋَﻠَﻰ ھُﺪىً ﻣِﻦْ رَﺑﱢﮭِﻢْ وَ اُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮ‬.

(2/BAKARA, 5) Onlar Rablerinden bir hidayet üzeredirler ve işte onlar kurtuluşa erenlerdir.

‫ى‬ ً ‫ھُﺪ‬ hidayet, doğru yol (sonu illet harfli ve tenvinli olduğu için merfû, mansûb mecrûr durumların aynen bu şekilde değişmeden gelir. İleride açıklanacaktır.)

ُ ‫َاﻟْﻤُﻔِْﻠ‬ ‫ﺢ‬ kurtuluşa eren. [Burada (َ‫ )اُوﻟَﺌِﻚ‬mübtedâ (َ‫)اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮن‬ kelimesi haberdir. Haberin önemini vurgulamak üzere haber harf-i tarifli olarak da gelir. O zaman haberin sıfat zannedilmemesi için müfred ya da cemi cümlenin siygasına uygun olarak arada ( َ‫ھُﻮ‬ ‫ ھِﻲَ ھُﻢْ ھُﻦﱠ‬gibi) bir zamir bulunur. Buna fasıl (ayırma) zamiri denir.]

‫ﺾ‬ ٍ ْ‫ﺑِﺒَﻌ‬. ْ‫ﻀﮭُﻢ‬ َ ْ‫َﺑﻌ‬ ‫ﻓَﺘَﻨﺎﱠ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ﻛَﺬَِﻟ‬ 6-

َ‫و‬

câr-mecrûr Mef’ûl Fiil+fâil+mef’ûl câr-mecrûr Harfu isti’naf

(yeni cümleye başlangıç için)

(6/EN’ÂM, 53) ...İşte böyle onların bazısını bazısıyla imtihan ettik..

‫ﻚ‬ َ ‫ﻛَﺬَِﻟ‬ işte böyle, öyle. Cümledeki duruma göre bazen aynı anlamda (ِ‫ )ذَﻟِﻜُﻦﱠ( )ذَﻟِﻜُﻢْ( )ذَﻟِﻜُﻤﺎَ( )ذَﻟِﻚِ()ذَﻟِﻚَ( )ﻛَﺬَﻟِﻚ‬vb. şeklinde gelir.

‫ﻦ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ imtihan etti, sınadı.

7- ‫وَ ﺗِﻠْﻚَ ﺣُﺠﱠﺘُﻨﺎَ آﺗَﯿْﻨﺎَھﺎَ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢَ ﻋَﻠَﻰ َﻗﻮْﻣِ ِﮫ‬.

(6/EN’ÂM, 83) (İşte) onlar kavmine karşı İbrahim’e verdiğimiz delillerimizdir...

‫آﺗَﻰ‬ verdi ٌ‫ﺣُﺠﱠﺔ‬ delil

8- ً‫وَ َأنﱠ ھَﺬاَ ﺻِﺮاَﻃِﻲ ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿﻤﺎ‬.

(6/EN’ÂM, 153) Şüphesiz bu benim dosdoğru yolumdur..

ُ‫اَﻟﺼِّﺮَاط‬ yol ٌ‫ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬ dosdoğru

‫أَنﱠ =ِإ ﱠ‬ ‫ن‬ şüphesiz, gerçekten, hakikaten. İsmin önüne gelen ve “harfu te’kîd ve nasb” (te’kîd ve nasb harfi) şeklinde irabını yaptığımız (‫ )إِنﱠ‬önüne geldiği kelimeyi üstün yapar.Haberi olduğu gibi bırakır. Burada olduğu gibi bir önceki ayetin devamı olarak cümle ortasında geldiği zaman (‫ )أَنﱠ‬şeklinde hemzesi üstünlü olarak gelir. Esasen (‫ )إِنﱠ‬ileride işlenecek müstakil bir konudur. Fakat ayetlerde çok sık geçtiği için açıklama yapmak zorunlu hale gelmiştir: (‫ )إِنﱠ‬Mübtedâ haber şeklindeki isim cümlelerinin önüne gelir. Mübtedâ’ya artık mübtedâ değil, (‫)إِنﱠ‬nin ismi, habere de (‫)إِنﱠ‬nin

haberi denir. Bu ayetde (َ‫ )و‬harfu atıf, (‫ )أَنﱠ‬harfu te’kid ve nasb, (َ‫ )ھَﺬا‬ism-i işaret olarak (‫)أَنﱠ‬nin ismidir. Zâhir olarak fetha harekesi alması gerekirken sukûn (harekesiz yani cezm ya da uzatma hali) üzere mebnidir. (‫ )ﺻِﺮاَﻃِﻲ‬ise (ّ‫ )إِن‬nin haberi olarak merfûdur.

ٌ‫ﻟَﺸَﮭِﯿﺪ‬. ‫ﻚ‬ َ ‫ذَِﻟ‬ ‫ﻋَﻠَﻰ‬ ُ‫إِﻧﱠﮫ‬ 9- َ‫و‬ (‫ )إِنﱠ‬nin haberi (merfû)

(َ‫ )ل‬te’kîd lâmı İsmu işaret (mahallen mecrûr) Harfi cer (‫ )إِنﱠ‬harfu te’kid ve nasb

Harfu atıf

(ُ‫)ه‬muttasıl zamir olarak inne’nin ismi (mahallen mansûb)

(100/ADİYAT, 7) Şüphesiz o ona şâhittir. ٌ‫ﺷَﮭِﯿﺪ‬ şâhit

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ِ َ‫ھﺎَﺗﺎَنِ –ھَﺬاَنِ رَﺟُﻼَنِ –ھَﺬاَنِ ﺑَﯿْﺘﺎَنِ –ھَﺬاَنِ وَﻟَﺪاَنِ –ھَﺬاَنِ ﻛِﺘﺎَﺑﺎ‬ ‫ن‬ ِ‫ھَﺬِهِ –ھﺎَﺗﺎَنِ اﻣْﺮَأَﺗﺎَنِ –ھﺎَﺗﺎَنِ ﺷَﺠَﺮَﺗﺎَنِ –ھﺎَﺗﺎَنِ ﻣَﺪِﯾﻨَﺘﺎَنِ –ﺑِﻨْﺘﺎَن‬

‫–أَوْﻻَدٌ ھَﺆُﻻَءِ –ھَﺬِهِ أَﺷْﺠﺎَرٌ – ]‪[8‬ھَ ِﺬهِ ﻣُﺪُنٌ –ھَﺬِهِ ﺑُﯿُﻮتٌ –ﻛُﺘُ ٌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ذَﻟِﻚَ وَﻟَﺪٌ –ذَﻟِﻚَ ﻛِﺘﺎَبٌ ‪-‬ھَﺆُﻻَءِ ﺑَﻨﺎَتٌ ‪َ -‬ھﺆُﻻَءِ ﻧِﺴﺎَءٌ ‪-‬ھَﺆُﻻَءِ رِﺟﺎَلٌ‬ ‫–ﺗِﻠْﻚَ ﺷَﺠَﺮَةٌ –ﺗِﻠْﻚَ ﻣَﺪِﯾﻨَﺔٌ –ﺗِﻠْﻚَ ﺑِﻨْﺖٌ –ذَﻟِﻚَ رَﺟُﻞٌ –ذَﻟِﻚَ ﺑَﯿْﺖٌ –‬ ‫اُوﻟَﺌِﻚَ –ﻚَ أَوْﻻَدٌ اُوﻟَﺌِ –اُوﻟَﺌِﻚَ ﺑَﻨﺎَتٌ –ﺗِﻠْﻚَ ﻛُﺘُﺐٌ –ﺗِﻠْﻚَ اﻣْﺮََأةٌ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ –ھَﺬَا اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﺟَﻤِﯿﻞٌ ‪-‬اُوﻟَﺌِﻚَ ﻧِﺴﺎَءٌ –رِﺟﺎَلٌ‬‫ب‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ھَﺬِهِ ‪-‬ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ –ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ﻣِﻦْ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ﺖ‬ ‫–ھَﺬاَنِ اﻟْﺒَﯿْﺘﺎَنِ ﺟَﻤِﯿﻼَنِ –ﺖِ أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْ –اﻟْﺒِﻨْ َ‬ ‫ھﺎَﺗﺎَنِ –ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦْ ھَﺬَﯾْﻦِ اﻟْﺒَﯿْ َﺘﯿْﻦِ –ﺷﺎَھَﺪْتُ ھَﺬَﯾْﻦِ اﻟْﺒَﯿْﺘَﯿْﻦِ‬ ‫ن‬ ‫ﺠﺮَﺗَﯿْﻦِ –اﻟﺸﱠﺠَﺮَﺗﺎَنِ ﺟَﻤِﯿﻠَﺘﺎَ ِ‬ ‫]‪[9‬أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻔَﻮاَﻛِﮫَ –ﺷﺎَھَﺪْتُ ھﺎَﺗَﯿْﻦِ اﻟﺸﱠ َ‬ ‫ﻛَ َﺘﺒْﺖُ –ﻗَﺮَأْتُ ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُﺐَ –اﻟْﻜُﺘُﺐُ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ ھَﺬِهِ ‪-‬ﻣِﻦْ ھﺎَﺗَﯿْﻦِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَﺗَﯿْﻦِ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ھَﺆُﻻَءِ –ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣُﺨْﻠِﺼُﻮنَ ‪-‬واَﺟِﺒِﻲ ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُﺐِ‬ ‫ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﺟَﻤِﯿﻼَتٌ –أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻜُﺘُﺐَ ﻣِﻦْ ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺄَوْﻻَدِ –اﻟَْﺄوْﻻَدَ‬ ‫ذَﻟِﻚَ –أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻜُﺘُﺐَ ﻣِﻦْ ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺒَﻨﺎَتِ –ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺒَﻨﺎَتَ ﺷﺎَھَﺪْتُ –‬ ‫–ﻛَﺘَﺒْﺖُ واَﺟِﺒِﻲ ﻣِﻦْ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ –ﻗَﺮَأْتُ َذﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ –اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﺟَﻤِﯿﻞٌ‬ ‫–ﻤَﺮْأَةِ ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦْ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْ –ﺷﺎَھَﺪْتُ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮْأَةَ ‪-‬ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮَْأةُ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ‬ ‫ن‬ ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦْ –ﺷﺎَھَﺪْتُ اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ‪-‬اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﻣُﺨْﻠِﺼُﻮ َ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ اُوﻟَﺌِﻚَ –اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَتُ ﻣُﺨْﻠِﺼﺎَتٌ –اُوﻟَﺌِﻚَ ا ْﻟﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ‬ ‫‪.‬ﺣَﻀَﺮْتُ ﻣِﻦْ اُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَتِ –اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَتِ‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

‫‪.‬ﻣَﻊَ ﻣَﻦْ ﺧﺮج ھﺆﻻء اﻟﺮﺟﺎل ؟ ھﺆﻻء اﻟﺮﺟﺎل ﺧﺮﺟﻮا ﻣﻊ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ‬ ‫ءالؤه ؟لاجرلا ءالؤه نم ‪-‬يمأ يه ؟يه نم ‪-‬يبأ وه ؟وه نم‬ ‫؟ءاسنلا كئلوا مكل تبتك اذام ‪[10]-‬مكراج لاجرلا‬ ‫كاذ ]‪[11‬ﻣﻦ رَآى ‪-‬سوردلا انل نبتك ءاسنلا كئلوا‬ ‫‪,‬معن ؟ كانه مكتسردم له – لجرلا كاذ تيأر انأ ؟لجرلا‬ ‫نيأ ىلإ ‪-‬ذَھَﺒَﺖ ﺗﻠﻚ اﻟﺴﯿﺎرة ﻣﻦ ھﺬه اﻟﻄﺮﯾﻖ ‪ -‬كانه انتسردم‬ ‫ﻣِﻦ أﯾﻦ ذَھَﺒْﺖِ إﻟﻰ ‪ -‬مهتسردم ىلإ اوبهذ كئلوأ ؟كئلوا بهذ‬ ‫‪.‬اﻟﺴﱡﻮقِ ؟ ذھﺒﺖ إﻟﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻣﻦ ھﻨﺎك‬ ‫‪ kelimelerini‬وَﻟَﺪٌ ‪ veya‬ﺑِﻨْﺖٌ ‪3. Boş yerlere‬‬ ‫)‪koyunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪ ...‬ھَﺎﺗﺎنِ‬

‫‪ ...‬ناذه‬

‫‪ ...‬هذه‬

‫‪ ...‬اذه‬

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. Bir kimseden[12] birşey aldım.‬‬ ‫‪2. Sözünden[13] birşey anlamadım.‬‬ ‫‪3. Evde kimseyi bulmadım.‬‬ ‫‪4. Denizde gemiyi[14] gördüm.‬‬ ‫?‪5. Burada kim oturdu‬‬ ‫‪6. Bu kız, kızkardeşimdir.‬‬ ‫‪7. O kız sizin eve gitmedi.‬‬

8. O adamlar sokakta babanı dövdüler. 9. Orası bizim evimizdir. 10. Sizi taa orada gördüm.

5. Boş yerlere işaret isimlerinden birini koyunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ... ٌ‫ﻄ َﺮة‬ َ ْ‫[ﻣِﺴ‬15]

...

ٌ‫ﻗَﻠﻢ‬...

ٌ‫ﺳَﺒﱡﻮرَة‬... ٌ‫وَﻟَﺪ‬

6. Yukarıda verilen ayetleri kelimeleri ve manası ile birlikte ikişer defa defterinize yazınız. Çalıştıktan sonra meallerin üstünü kapatarak söylemeye çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bedel konusu ilerde gelecektir.

[2] (ْ‫ )ﺲَﻟَﯿ‬değil, yok. Fiil olarak mâzî durumda çekime girer. (‫ﻟَﯿْﺲَ ﻟَﯿْﺴﺎَ ﻟَﯿْﺴُﻮا‬/ َ‫ ﻟَﯿْﺴَﺖْ ﻟَﯿْﺴَﺘﺎ‬...) [3] (‫ )ﻛُﻞﱡ‬nün burada merfû (mübtedâ) durumda olduğunu ve kendinden sonraki kelimenin mecrûr olduğunu hatırlayınız. [4] (َ‫ )ﺗَﺬَﻛﱠﺮ‬hatırladı [5] (‫ )إِﺷْﺘَﺮَكَ ﻓِﻲ‬iştirak etti [6] (ِ‫ )أَﻣَﺮَ ب‬emretti (bazı fiillerin mef’ûllerini kendine ait harf-i cerle aldıklarını ve bu harf-i cerlerin aslî manasında tercüme edilmediğini hatırlayınız. [7] (ُ‫ )أَﺑْﯿَﺾ‬beyaz. Tenvin almayan gayr-i munsarif kelimelerdendir. [8] (ُ‫ )ﻣَﺪِﯾﻨَﺔٌ ج اَﻟْﻤُﺪُن‬şehir, (ُ‫ )ﺷَﺠَﺮَةٌ ج اَﻟْﺄَﺷْﺠﺎَر‬ağaç [9] (ُ‫ )اَﻟْﻔَﻮاَﻛِﮫ‬meyveler [10] (ُ‫ )اَﻟْﺠﺎَر‬komşu [11] (‫ )رَأَى‬gördü

[12] (ٌ‫ )أَﺣَﺪ‬bir kimse, kimse [13] (ٌ‫ )ﻗَﻮْل‬söz, (ٌ‫ )ﺷَﯿْﺊ‬bir şey, şey [14] (َ‫ )ﻟﺴﱠﻔِﯿﻨَﺔُا‬gemi [15] (ٌ‫ )ﻣِﺴْﻄَﺮَة‬cetvel


FİİL-İ MUZÂRİ Arapça’da iki temel farklı fiil çekimi vardır. Başına bir harf getirilmek veya son harekede değişiklik yapmak suretiyle diğer zamanlar hep bu ikisinden türetilir. Mâzî fiil çekiminden sonra öğrenmemiz ve ezberlememiz gereken ikinci fiil çekimi muzâri fiil çekimidir. Şimdiki ve geniş zamandaki bir olayı bildiren fiillere Fiil-i muzâri denir. Fiilin sonuna ...er, ....ar, ...yor manası verir. Türkçe’mizdekinden farklı olarak aynı fiil

Arapça’da hem şimdiki zamanı hem de geniş zamanı karşılar. Muzâri fiil َ‫ ﯿْﻦَأَﺗ‬ibaresindeki harflerden biriyle başlar. Örnek: ُ‫َﺗﺨْﺮُج‬ (Sen) çıkıyorsun, çıkarsın ُ‫َأﺧْﺮُج‬ (Ben) çıkıyorum, çıkarım ُ‫َﻧﺨْﺮُج‬ (Biz) çıkıyoruz, çıkarız ُ‫َﯾﺨْﺮُج‬ (O) çıkıyor, çıkar ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazar, yazıyor ُ‫ﯾَﻌَْﻠﻢ‬ biliyor, bilir

Fiil-i muzâride dikkat edilmesi gereken husus şudur: Yukarıda örnek olarak gösterilen ve َ‫أَﺗَﯿْﻦ‬ harflerinden biriyle başlayan sülâsi (üç harfli) fiillerin ortak noktası; muzaraat harflerinin üstünle başlaması ve hepsinin son harfinin harekesinin merfû olmasıdır. Ortadaki harfin harekesi ise değişkendir. Üstün, ötre veya esre olarak gelebilir

ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak ezberlenmek ve sözlükten bakılmak suretiyle orta harfi bilinir([1]). Sülasi mücerret dediğimiz üçlü fiillerde mâzî ile muzâri fiil aşağıdaki altı şekilden biriyle meydana gelir: 1. Birinci bab

- َ-ُ‫ ُ ﻧَﺼَﺮَ ﯾَﻨْﺼُﺮ‬yardım etti

ُ‫ﺧَﺮَجَ ﯾَﺨْﺮُج‬ çıktı ُ‫أﺧَﺬَ ﯾَﺄْﺧُﺬ‬ aldı ُ‫ﻗَﺘَﻞَ َﯾﻘْﺘُﻞ‬ öldürdü

2. İkinci bab

- -َ ُ‫ﺿَﺮَبَ ﯾَﻀْﺮِب‬

ِ vurdu, dövdü

ُ‫رَﺟَﻊَ ﯾَﺮْﺟِﻊ‬ döndü ُ‫ﻇَﻠَﻢَ ﯾَﻈِْﻠﻢ‬ zulmetti ُ‫ﺟَﻠَﺲَ َﯾﺠِْﻠﺲ‬ oturdu

3. Üçüncü bab - َ-ُ‫ﻓَﺘَﺢَ ﯾَﻔْﺘَﺢ‬

َ açtı

ُ‫ﺳَﺄَلَ َﯾﺴْﺄَل‬ sordu ُ‫ﺻَﻨَﻊَ َﯾﺼْ َﻨﻊ‬ yaptı, işledi ُ‫ذَھَﺐَ ﯾَﺬْھَﺐ‬ gitti

4. Dördüncü bab

- ِ-َ‫ﻋ‬

َُ‫ ﻠِﻢَ ﯾَﻌْﻠَﻢ‬bildi

ُ‫ﺟﻞَ َﯾﺠَﻞ‬ ِ َ‫و‬ korktu ُ‫ﺷَﮭِﺪَ ﯾَﺸْﮭَﺪ‬ şahit oldu

5. Beşinci bab - ُ-ُ‫ ُ ﺣَﺴُﻦَ ﯾَﺤْﺴُﻦ‬güzel oldu ُ‫ﻛَﺒُﺮَ ﯾَﻜْﺒُﺮ‬ büyüdü ُ‫ﻗَﺒُﺢَ َﯾﻘْﺒُﺢ‬ çirkin oldu

6. Altıncı bab

- -ِ ُ‫ﺣَﺴِﺐَ ﯾَﺤْﺴِﺐ‬

ِ saydı, zannetti

ُ‫وَرِثَ َﯾﺮِث‬ varis oldu

*Ezberlenmesi tavsiye edilen ve Kur’ân’da en çok kullanılan fiillerin mâzî ve muzârileri şunlardır: Muzâri orta harfi ötre olanlar: َ َ‫ﺧَﺮ‬- ُ‫ﯾَﺨْﺮُج‬ ‫ج‬ çıktı - çıkıyor ‫ﺐ‬ َ َ‫ﯾَﻜْﺘُﺐُ –ﻛَﺘ‬ yazdı - yazıyor

‫ذَﻛَ َﺮ‬- ُ‫ﯾَﺬْﻛُﺮ‬ zikretti-zikrediyor َ‫ﯾَﺪْﺧُﻞُ – َدﺧَﻞ‬ girdi - giriyor

‫ﯾَﻌْﺒُﺪُ –ﻋَﺒَ َﺪ‬ ibadet etti-ibadet ediyor ‫ َﻧﺼَ َﺮ‬- ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ yardım etti-yardım ediyor

‫ﯾَﺄْﻣُﺮُ –أَﻣَ َﺮ‬ emretti- emrediyor َ‫ﯾَﻨْﻈُﺮُ –ﻧَﻈَﺮ‬ baktı - bakıyor

‫ﺳﺠَ َﺪ‬ َ – ُ‫ﯾَﺴْﺠُﺪ‬ secde etti-secde ediyor َ‫ﯾَﺄْﺧُﺬُ –َأﺧَﺬ‬ aldı - alıyor

َ َ‫ﻃَﻠ‬- ُ‫ﯾَﻄْﻠُﺐ‬ ‫ﺐ‬ istedi - istiyor َ‫ﯾَﺨْﻠُﻖُ –ﺧَﻠَﻖ‬ yarattı - yaratıyor

‫ﯾَﺸْﻜُﺮُ –ﺷَﻜَ َﺮ‬ teşekkür etti, şükretti - teşekkür ediyor, şükrediyor

Muzâri orta harfi üstün olanlar:

َ َ‫ﺳﺄ‬ ‫ل‬ َ – ُ‫ﯾَﺴْﺄَل‬ sordu, istedi-sorar, ister ‫ﺢ‬ َ َ‫ﯾَﻔْﺘَﺢُ –ﻓَﺘ‬ açtı - açar َ ِ‫ﯾَﺸْﺮَبُ –ﺷَﺮ‬ ‫ب‬ içti - içer ‫ﻗَﺮََأ‬- ُ‫ﯾَﻘْﺮَأ‬ okudu - okur ‫ﻦ َﻟ‬ َ َ‫ﯾَﻠْﻌَﻦُ –ﻌ‬ lanet etti - lanet eder َ‫ﯾَﻔْﻌَﻞُ –ﻓَﻌَﻞ‬ yaptı - yapar ‫ﺚ‬ َ َ‫ﯾَﺒْﻌَﺚُ –ﺑَﻌ‬ gönderdi - gönderir َ‫ﯾَﺬْھَﺐُ –ذَھَﺐ‬ gitti - gider ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﯾَﻌْﻤَﻞُ –ﻋَﻤ‬ çalıştı, yaptı- çalışır, yapar ‫ﯾَﻌْﻠَﻢُ –ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi - bilir َ َ‫ﯾَﺠْﻌَﻞُ –ﺟَﻌ‬ ‫ﻞ‬ kıldı,yaptı - kılar,yapar

‫ﯾَﺴْﻤَﻊُ –ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti - işitir ‫ﯾَﻤْ َﻨﻊُ –ﻣَﻨَ َﻊ‬ menetti,yasakladı-meneder, yasaklar َ‫ﯾَﻔْ َﮭﻢُ –ﻓَﮭِﻢ‬ anladı - anlar

Muzâri orta harfi esre olanlar: ‫ﻞ‬ َ َ‫ﻋﻘ‬ َ - ُ‫ﯾَﻌْ ِﻘﻞ‬ akletti - akleder َ‫ﻀْﺮِبُﯾَ –ﺿَﺮَب‬ vurdu- vurur َ َ‫ﯾَﻐْﻠِﺐُ –ﻏَﻠ‬ ‫ﺐ‬ galib geldi - galib gelir ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬- ُ‫ﯾَﺠْﻠِﺲ‬ oturdu-oturur َ َ‫ﻋَﺮ‬- ُ‫ﯾَﻌْﺮِف‬ ‫ف‬ bildi, tanıdı - bilir, tanır َ‫ﯾَﻨْﺰِلُ –ﻧَﺰَل‬ indi - iner

‫ض‬ َ َ‫ﯾَﻌْﺮِضُ –ﻋَﺮ‬ arzetti, gösterdi - arzeder, gösterir

Fiil-i Muzâri’nin Çekim Tablosu


Müzekker ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ Gâib

(Onlar) yazıyorlar (O ikisi) yazıyor (O) yazıyor

Müennes ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ُ‫ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Gâibe

Müzekker ‫ن‬ َ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ُ‫ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Muhâtab

(Sizler) yazıyorsunuz (İkiniz) yazıyorsunuz (Sen) yazıyorsun

Müennes ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒِﯿ‬

Muhâtaba

Müz + Müe ُ‫ﻧَﻜْﺘُﺐ‬ ُ‫ﻧَﻜْﺘُﺐ‬ ُ‫أَﻛْﺘُﺐ‬ Mütekellim

(Bizler) yazıyoruz (İkimiz)yazıyoruz (Ben) yazıyorum

Not: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan َ‫( أَﻛَﻞ‬yedi) –َ‫أَﻣَﺮ‬ (emretti)- َ‫( أَﺧَﺬ‬aldı) gibi fiillerin hemzeleri, muzâri mütekellim vahde (ben) siygalarında, iki hemze yanyana geldiği için (ُ‫ )أَاْﻛُﻞ‬şeklinde değil, birleştirilerek ُ‫( آﻛُﻞ‬yerim), ُ‫( آﻣُﺮ‬emrederim, emrediyorum), ُ‫( آﺧُﺬ‬alırım, alıyorum) şeklinde uzatılan tek hemze halinde söylenir.

Cümle Örnekleri: ‫ﻣﺎَذاَ ﺗﺎْﻛُﻞُ ﻓﻲِ اﻟْﻔَﻄﻮُرِ ؟‬ Kahvaltıda ne yersin? ‫ﺾ‬ َ ْ‫آﻛُﻞُ اﻟْﺒَﯿ‬. Yumurta yerim. ‫ﻦ‬ َ َ‫ َو ﻣﺎَذاَ ﺗَﺸْﺮَبُ ؟ أَﺷْﺮَبُ اﻟﻠﱠﺒ‬. (Peki) Ne içersin ? Süt içerim. ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﺄْﻛُﻞُ ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺸَﺎءِ ؟‬ Akşam yemeğinde ne yersin? ‫آﻛُﻞُ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَ َﺔ‬. Meyve yerim. ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﺸْﺮَبُ ؟ أَﺷْﺮَبُ اﻟْ َﻘﮭْ َﻮ َة‬. Ne içersin? Kahve içerim. ‫أَﺧﻲِ ﯾَﺸْﺮَبُ اﻟْﻘَﮭْﻮَةَ داَﺋِﻤًﺎ‬. (Erkek) Kardeşim daima kahve içer. ‫ﺷﺠَ َﺮ ًة‬ َ ُ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﺮْﺳُﻢُ ﻣَﺮْﯾَﻢُ ؟ ﺗَﺮْﺳُﻢ‬.

Meryem ne resm(i) yapıyor? Bir ağaç resmi yapıyor. ُ‫ﻤﯿِﻦَ ﺟَﯿﱢﺪاًأَﻧْﺖِ ﺗَﺮْﺳ‬. Sen iyi resim yapıyorsun. ‫ﻣﺎَذاَ ﺗﺎْﻛُﻠﯿِﻦَ ﻓﻲِ اﻟْﻐَﺪَاءِ ؟‬ Öğle yemeğinde ne yersin? ‫ﻚ‬ َ ‫آﻛُﻞُ اﻟﺪﱠﺟﺎَجَ أَوِ اﻟﺴﱠ َﻤ‬. Tavuk veya balık yerim. ‫[(وَﻣﺎَذَا ﺗَﺸْﺮَﺑﯿِﻦَ ؟ أَﺷْﺮَبُ اﻟﺸﺎﱠىَ أَ ِو‬2]) َ‫اﻟْﻌَﺼﯿِﺮ‬. (Peki) ne içersin? Çay veya meyve suyu içerim. ‫اَﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﯾَﻨْﺰِلُ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة‬. Müdür arabadan iniyor. ُ‫ أَﻋْﺮِﻓُﮫ‬، ْ‫ھَﻞْ ﺗَﻌْﺮِفُ ھَﺬاَ اﻟْﻮَﻟَﺪَ ؟ ﻧَﻌَﻢ‬. Bu çocuğu tanıyor musun? Evet, onu tanıyorum. ْ‫ﻦ ﻓِﻲ اﻟ‬ َ ‫ﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ھَﻞْ ﺗَﻌْﺮِفُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿ‬ Okuldaki öğretmenleri tanıyor musun? ْ‫ أَﻋْﺮِﻓُﮭُﻢ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, onları tanıyorum.

‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ھَﻞْ ﺗَﻌْﺮِفُ ھَﺬهِ اﻟْﺒِﻨ‬ Bu kızı tanıyor musun? ‫ أَﻋْﺮِﻓُﮭَﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. ُ‫ھِﻲَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔ‬. Evet, onu tanıyorum. O Fatıma’dır. ‫ﺮﱠﺳﺎَﺋِﻞَ ؟ﻟِﻤَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺐُ اﻟ‬ Mektupları kimin için (kime) yazıyorsun ? ‫ﻲ‬ ِ ‫أَﻛْﺘُﺐُ اﻟﺮﱠﺳﺎَﺋِﻞَ ﻟِﻌﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ وَﻟِﺄَﺻْﺪِﻗﺎَﺋ‬. Mektupları ailem ve arkadaşlarım için yazıyorum. ْ‫ﻲ َﻓ َﻘﻂ‬ ِ ‫أَﻧﺎَ اَﻛْﺘُﺐُ ﻟِﻌﺎَﺋِﻠَﺘ‬. Ben sadece ailem için yazıyorum. ‫ھَﻞْ ﺗَﻌْﺮِفُ ھَﺬِهِ اﻟْﻤُ َﺪرﱢﺳَﺔَ ؟‬ Bu öğretmeni tanıyor musun? ‫ أَﻋْﺮِﻓُﮭَﺎ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. ُ‫ھِﻲَ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔ‬. Evet, onu tanıyorum. O Aişe’dir. ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺮْﺟِﻊُ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ ؟‬ Geziden ne zaman dönüyorsun? ‫ﺦ‬ ِ َ‫ﺳَﻌﯿِﺪٌ ﯾَﻌْﻤَﻞُ اﻟﺸﺎﱠيَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄْﺒ‬. Said mutfakta çay yapıyor.

‫ﺑِﻤﺎَذاَ ﯾَﻠْﻌَﺐُ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ؟ ھُﻢْ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮنَ ﺑِﺎﻟْﻜُﺮَ ِة‬. Öğrenciler ne ile oynuyor? Onlar top ile oynuyor. ‫ھِﺸﺎَمٌ ﯾَﺬْھَﺐُ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻣَﺴَﺎ ًء‬. Hişam babasıyla akşamleyin çarşıya gidiyor. ‫ﻚ إِﻟَﻰ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﮭﺎَ ﻣُﺒَﻜﱢ َﺮةًھَﻞْ ﺗَﺬْ َھ‬ َ ُ‫ﺐُ أُﺧْﺘ‬. Kızkardeşin okuluna erken mi gider? ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻠُﻮنَ ﻓﻲِ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ ؟‬ Mescidde ne yapıyorlar? ‫ھُﻢْ ﯾَﺪْرُﺳﻮُنَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬. Onlar Arapça tahsil ediyorlar. ‫ن‬ َ ‫ﻦ اﻟْﻘُﺮْآ‬ َ ْ‫ھُﻦﱠ ﯾَﺤْﻔَﻈ‬. Onlar Kur’ân’ı ezberliyorlar. ‫ى‬ َ ‫ھُﻢْ ﯾَﺸْﺮَﺑﻮُنَ اﻟﺸﺎﱠ‬. Onlar çay içiyorlar. ‫ھُﻦﱠ ﯾَﺮْﻛَﺒْﻦَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬. Onlar otobüse biniyorlar. ‫ﯾَﺬْھَﺐُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻏَﺪًا‬. Abdullah yarın fabrikaya gidiyor.

ُ‫وَ واَﻟِﺪُهُ ؟ أَﯾْﻦَ ﯾَﺠِْﻠﺲُ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬ Çocuk ve babası nerede oturuyor? ‫ﯾَﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬. Odada oturuyorlar. ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﯾَﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ؟‬ Niçin odada oturuyorlar? ‫أَﻛْﺘُﺐُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟﻨﱠﻮْ ِم‬ Dersi uykudan önce yazıyorum. ‫ﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ ؟ﻣﺎَذاَ َﯾﻔْ َﻌﻞُ ا‬ Doktor ne yapıyor? ‫ھَﻞْ ﺗَﺴْﻜُﻦُ وَﺣْﺪَكَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ ؟‬ Odada tek başına mı oturuyorsun? ‫ت‬ ِ َ‫ﺗَﻨْﺼَﺢُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬا‬. Öğretmen kız öğrencilere nasihat ediyor. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺗَﺸْﻜُﺮُ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘَﯿ‬. Müdür iki öğrenciye teşekkür ediyor. ‫ﻦ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ َ ْ‫إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ﯾَﻌْﺮِﻓ‬. Gerçekten onlar haberi biliyorlar.

‫ﯾَﻔْﺤَﺺُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻮَﻟَﺪَ وَ ﯾَﺴْﺄَﻟُﮫُ ﻋَﻦْ ﻣَ َﺮﺿِ ِﮫ‬. Doktor çocuğu muayene ediyor ve hastalığı hakkında soruyor.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki muzâri fiilleri yukarıdaki tabloya göre çekiniz ُ‫ﯾَﻌَْﻠﻢ‬ bilir, biliyor ُ‫َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açar, açıyor ُ‫َﯾﺨْﺮُج‬ çıkar, çıkıyor ُ‫َﯾﺪْﺧُﻞ‬ girer giriyor ُ‫ﯾَﺬْ َھﺐ‬ gider, gidiyor ُ‫َﯾﻀْﺮِب‬ vurur, vuruyor

ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ yardım eder ُ‫َﯾﻘْﻄَﻊ‬ keser, kesiyor ُ‫ﯾَﺄْﻛُﻞ‬ yer, yiyor ُ‫ﯾَﺸْﺮَب‬ içer, içiyor ُ‫ﯾَﺨْﻠُﻖ‬ yaratır, yaratıyor

2. Aşağıdaki tabloyu tercüme ederek defterinize yazınız ve ezberleyiniz. ‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ َ ُ‫إِﻧﱠﮭُﻢْ ﯾَﻌْﺮِﻓﻮ‬. ‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ِ َ‫إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﯾَﻌْﺮِﻓﺎ‬. ‫[(إِﻧﱠﮫُ ﯾَﻌْﺮِفُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬3]). ‫ﻦ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ َ ْ‫إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ﯾَﻌْﺮِﻓ‬. ‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ِ َ‫إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﺗَﻌْﺮِﻓﺎ‬. ‫إِﻧﱠﮭﺎَ ﺗَﻌْﺮِفُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬.

‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻜُﻢْ ﺗَﻌْﺮِﻓُﻮ َ‬ ‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻜُﻤﺎَ ﺗَﻌْﺮِﻓﺎَ ِ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻚَ ﺗَﻌْﺮِفُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬ ‫ﻦ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻜُﻦﱠ ﺗَﻌْﺮِﻓْ َ‬ ‫ن اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻜُﻤﺎَ ﺗَﻌْﺮِﻓﺎَ ِ‬ ‫ﻦ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻚِ ﺗَﻌْﺮِﻓِﯿ َ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻨﺎَ ﻧَﻌْﺮِفُ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﻨﺎَ ﻧَﻌْﺮِفُ اﻟْﺨَﺒَ َﺮ‬ ‫‪.‬إِﻧﱢﻲ أَﻋْﺮِفُ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬

‫‪3. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize‬‬ ‫‪yazınız.‬‬

‫ﺠﺮَُا‬ ‫ﻟﺸﱠ َ‬ ‫‪ağaç‬‬ ‫اَﻟﻨﱠﺎﻓِ َﺬةُ‬ ‫‪pencere‬‬ ‫اَﻟﺴﱢﻜﯿﱢﻦُ‬ ‫‪bıçak‬‬

‫اَﻟْﺄُﺧْ ُ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪kızkardeş‬‬ ‫َاﻟْﺄَخُ‬ ‫‪erkek kardeş‬‬ ‫اَﻟْﻤَﺴْ َﺒﺢُ‬ ‫‪havuz‬‬

‫َاﻟْﺠُﻨَﯿْ َﻨ ُﺔ‬ ‫‪bahçecik, küçük bahçe‬‬ ‫اَﻟﺰﱠھْ َﺮةُ‬ ‫‪çiçek‬‬ ‫اَﻟْﻤَﺪاَ ِرسُ‬ ‫‪okullar‬‬ ‫اَﻟﻠﱠﻮْحُ =اَﻟﺴﱡﺒﱡﻮرَ ُة‬ ‫‪yazı tahtası‬‬ ‫ﻚُ‬ ‫ﻣََﻠﻚَ ﯾَﻤِْﻠ ِ‬ ‫‪sahip oldu‬‬ ‫اَﻟﺮﱢﺣَْﻠﺔُ‬ ‫‪gezi‬‬

‫اَﻟْﻐُﺮْ َﻓ ُﺔ‬ ‫‪oda‬‬ ‫اﻟْﺠِﺪَارُ =َاﻟْﺤَﺎ ِﺋﻂُ‬

duvar ُ‫اَﻟْﻤَﻌْ َﻤﻞ‬ labrotuvar

‫ﺢ‬ َ َ‫ﯾَﺬْﺑَﺢُ –ذَﺑ‬ boğazladı َ‫ َرﺟَﻊ‬- ُ‫ﯾَﺮْﺟِﻊ‬ döndü ُ‫اَﻟﺘﱠﺠﺎَرِب‬ deney

‫ﺢ‬ َ َ‫ﺳَﺒ‬-َ yüzdü ُ‫اَﻟْﺤَﯿَﻮاَﻧﺎَت‬ hayvanlar ُ‫اَﻟْﻌَ َﻤﻞ‬ iş

ُ ‫اﻟْﻌُﻨْﻮَا‬ ‫ن‬ adres ُ‫اَﻟﻨﱠﺠﺎَح‬ başarı ُ‫اَ ْﻟ َﻘﺼَﺺ‬ hikayeler

‫َ‪-‬ﺷَﺮَ َ‬ ‫ح‬ ‫‪açıkladı‬‬ ‫أُﺧْﺖٌ ج أَﺧَﻮاَتٌ‬ ‫‪kızkardeş‬‬ ‫أُﺳْﺮَةٌ‬ ‫‪aile‬‬

‫ﯾَﺮىَ ‪-‬رَأَى =ﯾُﺸَﺎھِﺪُ ‪-‬ﺷَﺎھَ َﺪ‬ ‫‪gördü‬‬

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ھُﻢْ ‪([5]) -‬اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔَ )]‪([4‬ھُﻢْ ﯾُﻨَﻈﱢﻔﻮُنَ ‪-‬ھُﻢْ ﯾَﺪْرُﺳﻮُنَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬ ‫ل‬ ‫أَﻛْﺘُﺐُ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﯾَﺬْھَﺒﻮُنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ‪-‬ﯾَﺤْﻤِﻠﻮُنَ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَ َ‬ ‫ض‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ؟ ‪َ-‬ﻟﻚَ ھَﺬِهِ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﯾَﺎ ِ‬ ‫ن‬ ‫اﻟْﺄَوْﻻَدِ ﯾَﺴْﺒَﺤﻮُنَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺒَﺢِ وَ )]‪([7‬ﺑَﻌْﺾُ ‪([6])-‬ﯾَﻠْﻌَﺒﻮُنَ وَ ﯾَﻘْﻔِﺰوُ َ‬ ‫ﯾُﺸﺎَھِﺪوُنَ اﻟْﺤَﯿَﻮاَﻧﺎَتِ وَ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ ﯾَﻠْﻌَﺒﻮُنَ اﻟْﻜُﺮَةَ وَ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ‬ ‫–أَﻧْﺖِ ﺗَﻌْﺮِﻓﯿِﻦَ اﻟْﻌُﻨْﻮاَنَ –أَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﻌْﺮِﻓﻮُنَ اﻟﺸﺎﱠرِعَ –ﯾَﺸْﺮَﺑﻮُنَ اﻟْﻌَﺼﯿِ َﺮ‬ ‫‪-‬ھَﻞْ ﯾَﻤْﻠِﻚُ واَﻟِﺪُكَ ﺳَﯿﺎﱠرَةً ؟ –ھُﻦﱠ ﯾَﻌْﺮِﻓْﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖَ –ﻧَﺤْﻦُ ﻧَﻌْﺮِفُ اﻟْﻤُﺪﯾِ َﺮ‬

‫نَ إِﻟَﻰ ﻣَﺪاَرِﺳِﮭِﻢْ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَدَةٍ ‪ ،‬ﯾَﻘْﺮَأُونَ اﻟْﻜُﺘُﺐَ وَ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮنَ اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ َﯾﺬْھَﺒُﻮ‬ ‫ﯾَﺬْھَﺐُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِﻟَﻰ ‪-‬اﻟﺪﱡرُوسَ وَ ﯾَﻌْﻤَﻠُﻮنَ اﻟﺘﱠﺠﺎَرِبَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِ‬ ‫ﯾَﺬْھَﺐُ ‪-‬ﻣَﻊَ ﻣَﻦْ ﯾَﺤْﺮُجُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ ؟ ‪-‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَﺔِ‬ ‫ﺦ‬ ‫ﯾَﺘْﺮُكُ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟْﻌَﻤَﻞَ ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ ﻓِﻲ ‪-‬اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ إِﻟَﻰ واَﻟِﺪَﺗِﮫِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﺒَ ِ‬ ‫ﺗَﺸْﺮَبُ أُﺧْﺘِﻲ ‪-‬أَذْﻛُﺮُ رَﺑﱢﻲ داَﺋِﻤﺎً ‪-‬ﻣﺎَذاَ ﯾَﻌْﻤَﻞُ واَﻟِﺪُكَ ؟ –اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ‬ ‫ﺪُ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﯾَﻜْﺘُﺐُ أَﺣْﻤَ ‪-‬أَﻏْﺴِﻞُ ﻣَﻼَﺑِﺴِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ ‪-‬اﻟْﻌَﺼِﯿﺮَ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬ ‫ع‬ ‫ﻣﺎَذاَ ‪-‬اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﯾَﺸْﺮَحُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻟِﻠﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ‪([8]) -‬أُﺳْﺮَﺗِﮫِ ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒﻮُ ٍ‬ ‫ﺗَﺬْھَﺐُ أَﺧَﻮاَﺗِﻲ إِﻟَﻰ ‪-‬ﯾَﺪْرُسُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﻮُنَ اﻟْﻘُﺮْآنَ اﻟْﻜَﺮِﯾﻢَ ‪-‬ﺗَﺪْرُسُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ‬ ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐُ ﻣَﻊَ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﻚَ ؟ ‪-‬ﻤﺎَنِ اﻟْﺨَﺒَﺮَ إِﻧﱠﻜُﻤﺎَ ﺗَﻌْﻠَ ‪-‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺑﺎِﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﺤْﻤِﻞُ اﻟْﺄَبُ وَ اﻟْﺎِﺑْﻦُ ؟ ھُﻤﺎَ ﯾَﺤْﻤِﻼَنِ ‪-‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺸْﺮَبُ اﻟْﻘَﮭْﻮَةَ ﻛَﺜِﯿﺮاً‬ ‫ﺣﻘِﯿﺒَ ًﺔ‬ ‫ﯾَﻨْﺠَﺢُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ داَﺋِﻤﺎً ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ‪-‬اَ ْﻟﺄَوْﻻَدُ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮنَ اﻟْﻜُﺮَةَ ‪َ -‬‬‫ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ‪-‬ﯾَﺠْﻠِﺲُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ‪-‬ﺐُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ إِﻟَﻰ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِ ِﮫﯾَﺬْ َھ‬ ‫ﺺ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫أَﻧْﺖِ ‪-‬ﯾَﻨْﺼُﺮُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ‪-‬أَﺧِﻲ ﯾَﻄْﻠُﺐُ اﻟﻨﱠﺠﺎَحَ ‪-‬ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْ َﻘ َ‬ ‫ﺲ‬ ‫‪.‬ﺗَﻐْﺴِﻠﯿِﻦَ اﻟْ َﻤﻼَﺑِ َ‬ ‫‪5. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip‬‬ ‫‪manalarını yazınız.(Cevaplar için üzerine‬‬ ‫)‪tıklayınız‬‬ ‫بهذت له ‪-‬ﺗَﺨْﺮُجُ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﻣﻦ اﻟﺒﯿﺖ ‪ -‬ةسردملا نم دلاخ جرخي‬ ‫أَﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ –ھﻞ ﺗَﺬْھَﺒِﯿﻦَ إﻟﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ؟ ‪ -‬؟قوسلا ىلإ‬ ‫ﻣﻦ ﯾﻀﺮب –ﻧَﻔْﺘَﺢُ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً –اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺻﺒﺎﺣﺎً‬ ‫ﻣﺘﻰ ﯾﺄْﻛﻞ –ﺮِبُ أﺧْﺘُﻚَ ﺧَﺎﻟِﻲ ﻓِﻲ اﻟﺒﯿﺖ ﺗَﻀْ ‪-‬ﺧَﺎﻟَﻚ ﻓﻲ اﻟْﺒﯿﺖ ؟‬ ‫ﻣﺘﻰ ﺗَﺄﻛُﻞُ اﻟْﮭِﺮﱠةُ اﻟﺴﱠﻤَﻚَ ؟ ﺧﺎﻟﺪانِ ﯾﺬھﺒﺎن إﻟﻰ ‪-‬اﻟﺬﱢﺋْﺐُ اﻟﺪﱠﺟﺎَﺟَﺔَ ؟‬ ‫اﻻِﺑﻨﺎن ﯾَﺪْﺧُﻼَنِ ‪ -‬ةسردملا ىلإ نابهذت ناتمطاف ‪.-‬ةسردملا‬ ‫ىلإ نالجرلا لخدي نيأ نم ‪-‬اﻟﺒﻨﺘﺎنِ ﺗﺨﺮﺟﺎن ﻣﻦ اﻟﺒﯿﺖ ‪-‬ﺑَﯿْﺘَﮭُﻤ َﺎ‬ ‫ھﻞ – ؟تيبلا ىلإ ناتنبلا لخدت نيأ نم – ؟تيبلا‬

‫ﺗَﺪْﺧﻠِﯿﻦَ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻣﻦ اﻟﺒﺎب؟‬- ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬, ‫نم ةسردملا ىلإ لخدأ‬ ‫ بابلا‬- ‫ﻣﺘﻰ ﺗَﺬْھَﺒَﺎنِ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟‬- ‫ﻧَﺬْھَﺐُ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺻﺒﺎﺣﺎ‬. 6. Aşağıdaki fiillerin mâzîlerini söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﺎنِ َﺗﻀْﺮِ َﺑ‬- ُ‫أﻓْﺘَﺢ‬- ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬- ِ‫ﯾَﺬْھَﺒَﺎن‬- ُ‫ﺗَﻌْﻠَﻢ‬- ِ‫ﺗَﺬْھَﺒَﺎن‬- َ‫ﺗَﺪْﺧُﻠِﯿﻦ‬ 7. Aşağıdaki fiillerin muzârilerini söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻞ‬ َ ‫أ َﻛ‬- ُ‫ﺷَﺮِﺑْﺖ‬- َ‫ﺿَﺮَﺑﺎ‬- َ‫ﺧَﺮَﺟَﺘَﺎ –ذَھَﺒَﺖْ –ﻓَﺘَﺤْﺘُﻤﺎ‬- ِ‫ﻧَﺼَﺮْت‬ 8. Aşağıdaki muzâri cemiler üzerine kurulu cümleleri harekelendirip tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫اﻟﺮﺟﺎل ﯾَﺨْﺮُﺟُﻮنَ ﻣﻦ اﻟﻤﺪرﺳﺔ‬- ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺬْھَﺒْﻦَ إﻟﻰ إزﻣﯿﺮ؟‬- ‫ﺧﺎﻟﺪون‬ ‫أ ﺗَﻜْﺘُﺒْﻦَ –ھﻞ ﯾﻀﺮﺑﻮن ُأﺧْﺘَﮭُﻢْ ؟ ھﻞ ﺗَﻔْﺘَﺤُﻮنَ اﻟْﺒَﺎبَ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟‬ ‫اﻟﺪﱠرْسَ ﻣَﺴَﺎء ؟‬ &&&&&&&&&& FİİL-İ MUZÂRİNİN OLUMSUZU NEFYİ HAL (ŞİMDİKİ ZAMANIN OLUMSUZU ‫)ﻣَﺎ‬

Muzâri fiilin başına َ‫ ﻣﺎ‬getirilmek suretiyle şimdiki yani şu andaki geçici, uzun sürmeyecek olan bir olumsuzluk yapılmış olur. ُ‫ﯾَﺸْﺮَب‬ içiyor ُ‫ﻣَﺎ ﯾَﺸْﺮَب‬ içmiyor ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazıyor ُ‫ﻣَﺎ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmıyor ُ‫أَذْ َھﺐ‬ gidiyorum ُ‫ﻣﺎَ أَذْ َھﺐ‬ gitmiyorum

Cümle Örnekleri: 1- ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻣﺎَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ؟ –ﻟِﻤﺎَذاَ ﻣﺎَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﻣَﻠْﻌَﺐٍ ؟‬ 2- َ‫ﺤﻒ‬ َ ْ‫ اَﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ ﻣﺎَ ﺗَﺪْﺧُﻼَنِ اﻟْﻤُﺘ‬، َ‫ھَﻞْ ﺗَﺪْﺧُﻞُ اﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ اﻟْﻤُﺘْﺤَﻒَ ؟ ﻻ‬. 3- َ‫ اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣﺎَ ﯾَﻠْﺒَﺴُﻮﻧَﮭﺎ‬، َ‫ھَﻞْ ﯾَﻠْﺒَﺲُ اﻟْﺄَوْﻻَدُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ ؟ ﻻ‬.

4- ُ‫ اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻣﺎَ ﯾَ ْﺪﺧُﻠْﻨَﮫ‬، َ‫ھَﻞْ ﺗَﺪْﺧُﻞُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﺼﱠﻒﱠ ؟ ﻻ‬. 5- َ‫ ھُﻢْ ﻣﺎَ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮﻧَﮭﺎ‬، َ‫ھَﻞْ ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ؟ ﻻ‬. 6- َ‫[ﻞْ ﯾُﻮَزﱢعُ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُونَ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰَھ‬9] َ‫ ھُﻢْ ﻣﺎَ ﯾُﻮَزﱢﻋُﻮنَ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰ‬، َ‫؟ ﻻ‬. 7- ِ‫ﻣﺎَ أَﻗْﺮَأُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَﺔ‬. 8- ‫ﻣﺎَ ﯾَﺴْﻤَﻊُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ اﻟْﺠَﺮَسَ وَ ﻣﺎَ ﯾَﺪْﺧُﻞُ اﻟﺼﱠﻒﱠ‬. 9- َ‫َأﻧْﺘُﻤﺎَ ﻣﺎَ ﺗَﻌْﻤَﻼَنِ واَﺟِﺒَﻜُﻤﺎ‬. Tercüme: 1- Niçin bir oyun sahasına gitmiyoruz? Niçin odaya gitmiyoruz ? 2- İki kız kardeş müzeye giriyor mu? Hayır, iki kızkardeş müzeye girmiyor. 3- Çocuklar elbiseleri giyiyor mu? Hayır, çocuklar onları giymiyorlar. 4- Kız öğrenciler sınıfa giriyor mu? Hayır, kız öğrenciler ona (oraya) girmiyor.

5- Gazeteciler hikayeyi yazıyor mu? Hayır, onlar onu yazmıyor. 6- Müdürler ödülleri dağıtıyor mu? Hayır, onlar ödülleri dağıtmıyor. 7- Dersi bahçede okumuyorum. 8- Öğrenci zili duymuyor ve sınıfa girmiyor. 9- İkiniz ödevinizi yapmıyorsunuz. NEFY-İ İSTİKBAL (GENİŞ ve GELECEK ZAMANIN OLUMSUZU ‫ﻻ‬ َ ) Hem şimdiki hem de geniş zamanın olumsuzunu yapmak için muzâri fiilin başına َ‫ ﻻ‬getirilir. En çok kullanılan olumsuzluk edatı budur. ُ‫ﯾَﺸْﺮَب‬ içer ‫ﺸْﺮَبُﻻَ َﯾ‬ içmez, içmiyor, içmeyecek

ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazar

‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُ ُ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪yazmaz,yazmıyor, yazmayacak‬‬ ‫أَذ َھﺐُ‬ ‫‪gidiyorum‬‬ ‫ﻻَ أَذْھَﺐُ‬ ‫‪gitmem, gitmiyorum, gitmeyeceğim‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﺣَﺪﯾِﻘَﺔٍ ؟ ‪[10] -‬ﻻَ أَﻋْﺮِفُ ﻣﺎَذاَ ﻛَﺘَﺒْﺖُ ‪1-‬‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ؟ ‪-‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﻣَﻠْﻌَﺐٍ ؟ ‪2-‬‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ؟ ‪-‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﻣَﺴْﺒَﺢٍ ‪3-‬‬ ‫ﺪْﺧُﻞُ اﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ اﻟْﻤُﺘْﺤَﻒَ ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴﺎَءَ؟ ﻻَ ‪ ،‬اَﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ ﻻَ ﺗَﺪْﺧُﻼَنِ ھَﻞْ ﺗَ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻤُﺘْﺤَﻒَ ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴﺎَ َء‬ ‫‪.‬ھَﻞْ ﯾَﻠْﺒَﺲُ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣَﻼَﺑِﺴَﮭُﻢْ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ھُﻢْ ﻻَ ﯾَﻠْﺒَﺴُﻮﻧَﮭﺎَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﻌِﯿﺪِ ‪5-‬‬ ‫ﻞ ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﺎﱠنِ ا ْﻟ ِﻘﺼﱠﺔَ ‪6-‬‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺠَﻠﱠﺔِ ؟ ﻻَ‪ ،‬اَﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﺎﱠنِ ﻻَ ھَ ْ‬ ‫‪.‬ﯾَﻜْﺘُﺒﺎَﻧِﮭَﺎ ﻓِﯿﮭ َﺎ‬ ‫اﻟْ ُﻤﺪِﯾﺮاَنِ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰَ ﯾَﻮْمَ اﻟْﺨَﻤِﯿﺲِ ؟ ﻻَ ‪ ،‬اَﻟْﻤُﺪِﯾﺮاَنِ )]‪([11‬ھَﻞْ ﯾُﻮَزﱢعُ ‪7-‬‬ ‫ﺲ‬ ‫‪.‬ﻻَ ﯾُﻮَزﱢﻋﺎَﻧِﮭﺎَ ﯾَﻮْمَ اﻟْﺨَﻤِﯿ ِ‬

8- ‫ ھُﻦﱠ‬، َ‫ﻻَ ﯾَﺪْﺧُﻠْﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱠ ھَﻞْ ﺗَﺪْﺧُﻞُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﺼﱠﻒﱠ ؟ ﻻ‬. 9- ‫ﻻَ أَﻗْﺮَأُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ ِﺔ‬- َ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻻَ ﺗَﻌْﻤَﻼَنِ واَﺟِﺒَﻜُﻤﺎ‬. 10- ‫أَﻧْﺖَ ﻻَ ﺗَﻌْﺮِفُ أَﺣْ َﻤ َﺪ‬- ِ‫ھِﻲَ ﻻَ ﺗَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢ‬. Tercüme: 1- Ne yazdığımı bilmiyorum. Niçin bir bahçeye gitmiyoruz? 2- Niçin bir oyun sahasına gitmiyoruz? Niçin odaya gitmiyoruz? 3- Niçin bir havuza gitmiyoruz? Niçin eve gitmiyoruz? 4- İki kızkardeş bu akşam müzeye giriyor mu? Hayır, iki kızkardeş bu akşam müzeye girmiyor. 5- Çocuklar elbiselerini giyerler mi? Hayır, onlar onu bayramdan önce giymezler. 6- İki gazeteci hikayeyi dergide yazar mı? Hayır, iki gazeteci onu orada yazmaz.

7- İki müdür ödülleri perşembe günü dağıtır mı? Hayır, iki müdür onları perşembe günü dağıtmaz. 8- Kız öğrenciler sınıfa giriyor mu? Hayır, onlar sınıfa girmiyor. 9- Dersi bahçede okumuyorum. İkiniz ödevinizi yapmıyorsunuz 10- Sen Ahmed’i tanımıyorsun. O (müe.) lokantayı aramıyor. &&&&&&&&&& KONULARLA İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ﺮُ ﯾَﺴْﺠُﺪاَنِوَاﻟﻨﱠﺠْﻢُ وَاﻟﺸﱠﺠ‬. (55/RAHMÂN 6). Yıldızlar ve ağaçlar secde ederler. ُ‫ اﻟﻨﱠﺠْﻢ‬yıldız (cins cemi isim) / bitkiler ُ‫ﺠﺮ‬ َ ‫اَﻟﺸﱠ‬ ağaç (cinsi) ُ‫ﺳَﺠَﺪَ ﯾَﺴْﺠُﺪ‬ secde etti, itaat ve inkiyad etti

2- ُ‫ﯾَﺨْﺮُجُ ﻣِﻨْﮭُﻤﺎَ اﻟﻠﱡﺆْﻟُﺆُ وَاﻟْﻤَﺮْﺟﺎَن‬. (55/RAHMÂN 22). İkisinden inci ve mercan çıkar. ‫ﺧَﺮَجَ ﯾَﺨْﺮُجُ ﺧُﺮُوﺟًﺎ‬ çıktı([12]) ُ‫اَﻟﻠﱡﺆْﻟُﺆ‬ inci ُ‫اَﻟْﻤَﺮْﺟَﺎن‬ mercan 3- َ‫ﯾﺎَ ﻋِﺒﺎَدِ ﻻَ ﺧَﻮْفٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟْﯿَﻮْمَ وَ ﻵ أَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﺤْﺰَﻧُﻮن‬. (43/ZUHRUF 68). Ey kullarım([13])! Bugün size korku yoktur. Sizler üzülmeyeceksiniz de. ٌ‫ﻋَﺒْﺪٌ ج ﻋِﺒَﺎد‬ kul َ‫ﺣَﺰِن‬-َ üzüldü, mahzun oldu ٌ‫ﺧَﻮْف‬ korku, korkma([14]) Bu cümlede (َ‫ )ﯾﺎ‬harfu nidâ, nidâ harfinden sonra gelen isim (ِ‫ )ﻋِﺒﺎَد‬münâdâ (nidâ edilen), (َ‫ )ﻻ‬leyse (yok, değil) manasında nefy (olumsuzluk) harfidir.

İkinci cümledeki (‫ )آل‬nefy (olumsuzluk) harfi, (ْ‫)أَﻧْﺘُﻢ‬ munfasıl zamir olarak mahallen merfû mübtedâ, (َ‫ ) َﺗﺤْﺰَﻧُﻮن‬fiil cümlesi olarak haberdir. 4- َ‫رُﺳُﻠُﻨﺎَ ﻟَﺪَﯾْﮭِﻢْ أَمْ ﯾَﺤْﺴَﺒُﻮنَ أَﻧﺎﱠ ﻻَ ﻧَﺴْﻤَ ُﻊ ﺳِﺮﱠھُﻢْ وَ ﻧَﺠْﻮاَھُﻢْ ﺑَﻠَﻰ و‬ ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮ‬. (43/ZUHRUF 80). Yoksa onlar, bizim kendilerinin sırlarını ve gizli konuşmalarını işitmiyor olduğumuzu mu sanıyorlar? Hayır, öyle değil; yanlarındaki elçilerimiz (hafaza melekleri) yazmaktadırlar.

ُ‫ﺣَﺴِﺐَ َﯾﺤْﺴَﺐ‬ zannetti, var saydı([15]) ْ‫َأم‬ yoksa (atıf harfi) ‫ﺳَﻤِﻊَ ﯾَﺴْﻤَﻊُ ﺳَﻤْﻌﺎً ﺳَﻤﺎَﻋًﺎ‬ işitti, duydu([16]) ‫اَﻟﺴﱢﺮﱡ‬

sır, gizlilik ‫اَﻟﻨﱠﺠْﻮَى‬ fısıldama, sır verme, fısıltı, fısıldayanlar, birbirine sır verenler (elifi maksûre zamirle birleşirken uzun elif şeklinde yazılır). ‫أَﻧﺎﱠ‬ (َ‫ )ﻧﺎ‬+ (‫ )أَنﱠ‬gerçekten biz (‫ )إِنﱠ‬te’kîd edatı başta yazılınca hemzesi esre, ortada yazılınca hemzesi üstün olur. Ortada bulunan (‫ )أَنﱠ‬..diği, ..dığı ..eceği, acağı..manasını verir. Beraberinde bulunduğu cümleyle temel cümleye bağlanır. Burada “bizim kendilerinin sırlarını ve gizli konuşmalarını işitmiyor olduğumuzu” yan cümleciği “sanıyorlar” temel cümlesine bağlanmaktadır. ٌ‫اَﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ج رُﺳُﻞ‬ gönderilen elçi ْ‫ﻟَﺪَﯾْ ِﮭﻢ‬ yanlarında ‫ﻟَﺪَى‬ (zarf): yanında, katında, huzurunda

5- َ‫ﻼ ﻣﺎ‬ ً ‫وَ ﻟَﻘَﺪْ ﻣَﻜﱠﻨﺎﱠﻛُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَ ﺟَﻌَﻠْﻨﺎَ َﻟﻜُﻢْ ﻓِﯿﮭﺎَ ﻣَﻌﺎَﯾِﺶَ ﻗَﻠِﯿ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺗَﺸْﻜُﺮُو‬. (7/A’RÂF 10). Doğrusu biz sizi yeryüzüne yerleştirdik ve orada size geçim vasıtaları verdik. Ne kadar da az şükrediyorsunuz! ‫ﻣَﻜﱠﻦَ ﯾُﻤَﻜﱢﻦُ ﺗَﻤْﻜِﯿﻨ ًﺎ‬ yerleştirdi, sağlamlaştırdı, imkan (tasarruf hakkı ve kudret) verdi ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺟَﻌَﻞَ ﯾَﺠْ َﻌﻞُ ﺟَﻌ‬ yarattı, icad etti ‫ﻼ ﻣَﺎ‬ ً ‫ﻗَﻠِﯿ‬ ne kadar az (tâbir) ‫ﺷَﻜَﺮَ ﯾَﺸْﻜُﺮُ ﺷُﻜْﺮاَﻧًﺎ‬ şükretti ُ‫اَﻟْﻤَﻌﺎَشُ ج اَﻟْﻤَﻌﺎَ ِﯾﺶ‬ geçim kaynağı, geçim sağlama vakti, geçim temin etme yeri 6- ...ْ‫وَ أَﻧْﺼَﺢُ َﻟﻜُﻢ‬.. (7/A’RÂF, 62) . Ben size nasihat ediyorum ‫ﺼَﺢَ ﯾَﻨْﺼَﺢُ ﻧُﺼْﺤًﺎ َﻧ‬

nasihat etti, öğüt verdi, iyiliğini istedi. ْ‫ﺧُِﻠﻘَﺖ‬. ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﻛَﯿ‬ ‫ﻞ‬ ِ ‫إِﻟَﻰ اﻟْﺈِ ِﺑ‬ ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻨْﻈُﺮُو‬ ‫ﻼ‬ َ َ‫ﻓ‬ 7- ‫َأ‬ Fiil-i mâzî meçhûl

İsmu istifham Câr - mecrûr Muzâri fiil (َ‫ )ف‬harfu atıf Harfu istifham Nâibu fâili müstetir zamir (َ‫)ھِﻲ‬

(َ‫ )ﻻ‬harfu nefy

(88/GAŞİYE 17). (İnsanlar) devenin nasıl yaratıldığına, bakmazlar mı? ‫ﻧَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﻈُﺮُ ﻧَﻈْﺮًا‬ baktı, gördü ُ‫َاﻟْﺈِ ِﺑﻞ‬ deve (cinsi), develer ‫ﺧَﻠَﻖَ ﯾَﺨْﻠُﻖُ ﺧَﻠْﻘًﺎ‬ yarattı ْ‫ﺧُِﻠﻘَﺖ‬ yaratıldı (Mâzî meçhûlün nâib-i fâili dişi deve olduğu için müennes sigası kullanılmış) (yan cümlecikler temel cümleye ..diği..dığı şeklinde bağlanır) 8- ْ‫وَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱠﻤﺎَءِ ﻛَﯿْﻒَ رُﻓِ َﻌﺖ‬. (88/GAŞİYE, 18). Göğe ( bakmıyorlar mı) nasıl yükseltilmiş? ‫رَﻓَﻊَ ﯾَ ْﺮﻓَﻊُ رَﻓْﻌًﺎ‬ yükseltti, kaldırdı. (Manaya dikkat çekmek için devrik cümle yapılarak harfi cer fiilden önceye alınmış). ْ‫ﻛَﯿْﻒَ رُﻓِﻌَﺖ‬

(Ortada geldiği için) “nasıl yükseltildiğine” şeklinde çevrilebilir. (ُ‫( )اﻟﺴﱠﻤﺎَء‬gök) kelimesi semâî müennes olduğu için mâzî meçhûl (ْ‫ )رُﻓِﻌَﺖ‬gelmiş. 9- ْ‫وَ إِﻟَﻰ اﻟْﺠِﺒﺎَلِ ﻛَﯿْﻒَ ﻧُﺼِ َﺒﺖ‬. (88/GAŞİYE 19). Dağlara nasıl dikildi(ğine, bakmazlar mı?) ُ‫اَﻟْﺠَﺒَﻞُ ج َاﻟْﺠِﺒﺎَل‬ dağ ‫ﺐ‬ َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﯾَﻨْﺼِﺐُ ﻧَﺼْﺒﺎً َﻧ‬ dikti 10- ْ‫ﺤﺖ‬ َ ِ‫وَ إِﻟَﻰ اﻟْﺄَرْضِ ﻛَﯿْﻒَ ﺳُﻄ‬. (88/GAŞİYE 20). Yeryüzüne nasıl yayıldı(ğına bir bakmazlar mı?) ‫ﺳَﻄَﺢَ ﯾَﺴْﻄَﺢُ ﺳَﻄْﺤًﺎ‬ açtı, döşedi, serdi, hazırladı, düzledi. 11- َ‫وَ إِذاَ ﻗُﺮِئَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟْﻘُﺮْآنُ ﻻَ ﯾَﺴْﺠُﺪُون‬. (84/İNŞİKAK 21). Onlar kendilerine Kur’ân okununca secde de etmezler.(Secde ayeti)

‫إِذَا‬ …dığı zaman, ..ınca (zaman zarfı) ‫ﻗَﺮَأَ ﯾَﻘْﺮَأُ ﻗِﺮاَءَ ًة ﻗُﺮْآﻧًﺎ‬ okudu (2 masdarlı fiil) ُ‫ﺮْآنُاَﻟْﻘ‬ Kur’ân-ı Kerîm, (masdar olarak; okumak, okuma, okunuş) (mecâzen namaz). ‫ﺳَﺠَﺪَ ﯾَﺴْﺠُﺪُ ﺳُﺠُﻮدًا‬ secde etti, eğildi, boyun eğdi, bağlandı. 12- َ‫وَ ﻧُﻔِﺦَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱡﻮرِ ﻓَﺈِذاَ ھُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﺟْﺪاَثِ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﯾَﻨْﺴِﻠُﻮن‬. (36/YÂSÎN 51). (Nihayet) Sûr'a üfürülür. Bir de bakarsın ki onlar kabirlerinden (kalkıp koşarak) Rablerine giderler. ‫ﻧَﻔَﺦَ ﯾَﻨْﻔُﺦُ َﻧﻔْﺨًﺎ‬ üfledi ُ‫اَﻟﺼﱡﻮر‬ sur ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻧَﺴَﻞَ ﯾَﻨْﺴِﻞُ ﻧَﺴ‬ koştu, akın etti ْ‫َﻓﺈِذاَ ھُﻢ‬ bir de bakmışsın onlar, işte bunun üzerine onlar..

ٌ َ‫ﺟَﺪَثٌ ج َأﺟْﺪا‬ ‫ث‬ kabir 13- َ‫ﻟَﻘَﺪْ ﺣَﻖﱠ اﻟْﻘَﻮْلُ ﻋَﻠَﻰ أَﻛْﺜَﺮِھِﻢْ ﻓَﮭُﻢْ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮن‬. (36/YÂSÎN 7). Andolsun ki onların çoğunun üzerine (gafletlerinin cezası) hak oldu. Çünkü onlar iman etmiyorlar. ْ‫َﻟ َﻘﺪ‬ gerçekten, hakikaten ‫ﺣَﻖﱠ ﯾَﺤِﻖﱡ ﺣَﻘﺎ‬ hak oldu, gerçek oldu, hak etti ُ‫اﻟْ َﻘﻮْل‬ söz (azab sözü) ْ‫ﻋَﻠَﻰ أَﻛْﺜَﺮِ ِھﻢ‬ çoğunun üzerine ‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﻧ ًﺎ‬ iman etti, inandı 14- ...َ‫وَ ﻛُﻞﱞ ﻓِﻲ ﻓَﻠَﻚٍ ﯾَﺴْﺒَﺤُﻮن‬. (36/YÂSÎN 40). Her biri bir yörüngede yüzer. ‫ﻛُﻞﱞ‬ herbiri, hepsi

‫ﺳَﺒَﺢَ ﯾَﺴْﺒَﺢُ ﺳَﺒْﺤًﺎ‬ ‫‪yüzdü‬‬ ‫ﻓَﻠَﻚٌ‬ ‫‪boşluk, yörünge‬‬

‫ن‬ ‫‪.‬ﯾَﺄْﻛُﻠﻮُ َ‬ ‫وَﻣِﻨْﮭَﺎ‬ ‫رَﻛﻮُﺑُﮭُﻢْ‬ ‫ﻓَﻤِﻨْﮭَﺎ‬ ‫َﻟﮭُﻢْ‬ ‫ذَﻟﱠﻠْﻨﺎَھَﺎ‬ ‫َو ‪15-‬‬ ‫‪Fiil-i muzâri‬‬

Câr-mecrûr (َ‫ )و‬atıf harfi Mübt.muahhar Hab. mukaddem (mahallen merfû) Câr-mecrûr Fiil+fâil+mef’ûl

Atıf h.

(َ‫ )ھﺎ‬muttasıl zamir mefulün bih mahallen mansûb

(36/YÂSÎN 72). (Bu hayvanları) onlar için boyun eğdirdik. Onların bir kısmından binekleri (vardır), bir kısmından da yerler. ‫ﻼ‬ ً ِ‫ذَﻟﱠﻞَ ﯾُﺬَﻟﱢﻞُ ﺗَﺬْﻟﯿ‬ boyun eğdirdi, emrine verdi, zelil kıldı. ُ‫اَﻟﺮﱠﻛﻮُب‬ binek

‫أَﺟْ ٍﺮ‬. ْ‫ِﻣﻦ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬ ‫ﻟُﻜُﻢَْأﺳَْﺄ‬

16- ‫وَﻣَﺎ‬ Mef’ûlün b. (lafzan mecrûr, mahallen mansûb) Zâid harfi cer Câr-mecrûr Fill+fâil+mef’ûl Harfu nefy Atıf h.

(26/ŞUARÂ 127). Buna karşı (bunun üzerine) sizden hiçbir ücret istemiyorum.. 17-...ٌ‫وَﻻَ أَﻋْﻠَﻢُ اﻟْﻐَﯿْﺐَ وَﻻَ أَﻗﻮُلُ ﻟَﻜُﻢْ إِﻧﱢﻲ ﻣَﻠَﻚ‬. (6/EN’ÂM 50). ..Ben gaybı bilmem. Size, ben bir meleğim demiyorum... ‫ل‬ ِ ُ‫ﻗﺎَلَ َﯾﻘُﻮل‬ birine dedi, söyledi ْ‫ﻻَ أَﻗﻮُلُ َﻟﻜُﻢ‬ size demiyorum 18-...َ‫أَ ﻓَﻼَ ﯾَﻌْﻘِﻠﻮُن‬.

(36/YÂSÎN 68).. Hiç akıl etmiyorlar mı? ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻋَﻘَﻞَ ﯾَﻌْﻘِﻞُ ﻋَﻘ‬ akıl erdirdi, akıllandı, akıl etti ‫ﻼ‬ َ َ‫َأ ﻓ‬ hiç, hâlâ …mı? 19- َ‫ﺴﺪُونَ وَﻟَﻜِﻦْ ﻻَ ﯾَﺸْﻌُﺮوُن‬ ِ ْ‫أَﻻَ إِﻧﱠﮭُﻢْ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔ‬. (2/BAKARA 12). Dikkat edin, muhakkak ki onlar bozgunculardır, fakat anlamazlar. ‫ﻻ‬ َ ‫َأ‬ dikkat edin (tenbih edatı; dikkat çekilmek istenen hususta tabir olarak kullanılır) ٌ‫ﺴﺪ‬ ِ ْ‫ﻣُﻔ‬ ifsat eden, bozan, bozguncu, fesatçı ْ‫ﻟَ ِﻜﻦ‬ fakat ُ‫ﺷَﻌَﺮَ َﯾﺸْﻌُﺮ‬ anladı, hissetti 20- َ‫أَﻻَ إِﻧﱠﮭُﻢْ ھُﻢُ اﻟﺴﱡﻔَﮭﺎَءُ وَﻟَﻜِﻦْ ﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮن‬. (2/BAKARA 13). ..Dikkat edin, muhakkak ki onlar sefihlerdir fakat bunu akıl etmezler.

‫اﻟﺴﱡﻔَﮭﺎَءُ اَﻟﺴﱠﻔِﯿﮫُ ج‬ beyinsiz, akılsız, aklını kullanmayan, düşük akıllı. 21- ... ‫ﻜْﻨﺎَ ﻗَﺒْﻠَﮭُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮُونِ أَﻧﱠﮭُﻢْ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﻻَ ﯾَﺮْﺟِﻌُﻮنَﻛَﻢْ أَھَْﻠ‬. (36/YÂSÎN 31). (Müşrikler görmüyorlar mı ki, ) onlardan önce nice kavimler helâk ettik. Onlar kendilerine dönmezler. ‫ َﻛ ْﻢ‬.. ْ‫ﻣِﻦ‬ nice, kaç (sayıdan kinâye olan bu (ْ‫)ﻛَﻢ‬e “Kem’il haberiyye” denir. ‫أَھْﻠَﻚَ ﯾُﮭْﻠِﻚُ إِھْﻼَﻛ ًﺎ‬ helak etti ْ‫ﻗَﺒَْﻠﮭُﻢ‬ onlardan önce (muttasıl zamire birleşmiş zaman zarfı) ُ‫اَﻟْﻘَﺮْنُ ج َاﻟْﻘُﺮُون‬ nesil, aynı zamanın insanları ُ‫رَﺟَﻊَ ﯾَﺮْﺟِﻊ‬ döndü

Burada (‫ )أَنﱠ‬ye birleşen (ْ‫ )ھُﻢ‬zamiri mahallen mansûb olarak (‫)أَنﱠ‬nin ismi (..َ‫)أَنﱠ( )ﻻَ ﯾَﺮْﺟِﻌُﻮن‬nin haberidir. 22- َ‫أَﻓَﻼَ ﯾَﺸْﻜُﺮوُن‬ (36/YÂSÎN 35).. Hâla şükretmeyecekler mi? 23- َ‫ﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻟِﻠﱠﮫِﯾَﻮْمَ ﻻَ ﺗَﻤْﻠِﻚُ ﻧَﻔْﺲٌ ﻟِﻨَﻔْﺲٍ ﺷَﯿْﺌﺎً وَاﻟْﺄَﻣْﺮُ ﯾ‬. (82/İNFİTÂR 19). O gün hiçbir kimse başkası için birşey yapmaya sahip değildir (hiçbirşey yapamaz.) O gün iş Allah’a aittir. ُ‫ﻣََﻠﻚَ ﯾَﻤْﻠِﻚ‬ sahip olmak, hüküm ve söz sahibi olmak ٌ‫ﻧَﻔْﺲ‬ nefis, can, ruh, kendi (semâî müennes) ْ‫ﺄَﻣْﺮُاﻟ‬ iş, emir (burada mübtedâ) ‫َﯾﻮْ َم‬ o gün (mansûb zaman zarfı) ‫َﯾﻮْﻣَﺌِ ٍﺬ‬ o gün (daima mecrûrdur)

&&&&&&&&&& GELECEK ZAMAN Gelecek zaman için muzâri fiilin başına َ‫ س‬ve َ‫ﺳَﻮْف‬ takısı getirilir. َ‫ س‬takısı daha yakın bir gelecek için, ‫ف‬ َ ْ‫ﺳﻮ‬ َ takısı ise daha uzak bir gelecekte yapılacak işler için kullanılır. İki takı da .....ecek, .....acak diye tercüme edilirler. Fiilin sonunda herhangi bir değişiklik olmaz. Örnek:

ُ َ‫ﺳﺄَذْھ‬ ‫ﺐ‬ َ gideceğim ‫ﻦ‬ َ ‫ﺳَ َﺘﺪْﺧُﻠِﯿ‬ gireceksin

ُ َ‫ﺳَﺘَﺸْﺮ‬ ‫ب‬ içeceksin ‫ﻦ‬ َ ‫ﺳَ َﺘﺄْﻛُﻠِﯿ‬ yiyeceksin

‫ن‬ َ ‫ﺳَﺘَﻌَْﻠﻤُﻮ‬ bileceksiniz

‫ﺳَﻮْفَ أَﻛْﺘُ ُ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪yazacağım‬‬ ‫ن‬ ‫ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ َ‬ ‫‪bileceksiniz‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫‪.‬ھَﻞْ ﻛَﺘَﺒْﺖَ اﻟﺪﱠرْسَ أَﻣْﺲِ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﺳَﺄَﻛْﺘُﺐُ اﻟﺪﱠرْسَ اﻟْ َﯿﻮْمَ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﺗَﻠْﺒَﺲُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ ؟ ﺳَﺄَﻟْﺒَﺲُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ ﺣَﺎﻻً ‪2-‬‬ ‫‪.‬ھَﻞْ ﺳَﺘَﻌْﻤَﻞُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻋَﻤِﻠْﺖُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ أَﻣْﺲِ ‪3-‬‬ ‫‪.‬أَﯾْﻦَ ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ ﻓﻲِ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ ؟ ﺳَﺄَذْھَﺐُ ﻓﻲِ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ إِﻟَﻰ ﺑَﻠَﺪيِ ‪4-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺳَﻮْفَ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ھُﻨﺎَكَ ؟ ‪.‬ﺳَﻮْفَ ﯾَﺬْھَﺐُ ﻓﻲِ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ إِﻟَﻰ ﺑَﻠَﺪِ ِه ‪5-‬‬ ‫ﺬِهِ ھَﻞْ ﺳَﺘَﺘْﺮُكُ اﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ ﺣَﻘﱠﮭُﻤﺎَ ﻓِﻲ ھَ –ﺳَﻮْفَ أَذْھَﺐُ ﺑﺎِﻟﺪﱠراﱠﺟَ ِﺔ ‪6-‬‬ ‫اﻟْﺄَرْضِ؟‬ ‫‪.‬ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ِﻣﻦْ ھُﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻣُﺒﺎَﺷَ َﺮةً ‪7-‬‬

8- ‫ھَﻞْ ﺳَﯿَﻠْﻌَﺐُ وَﺣْﺪَهُ ؟ ھَﻞْ ﺳَﺘﺄْﻛُﻞُ وَﺣْﺪَھﺎَ ؟ ھَﻞْ ﺳَﻨَﺪْرُسُ وَﺣْﺪَﻧﺎَ ؟‬ 9- ِ‫ﻲ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ ﻣﺎَذاَ ﺳَﺘَﺄْﺧُﺬِﯾﻦَ ﻣَﻌَﻚِ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻔِﯿﻨَﺔِ؟ ﻣﺎَذاَ ﺳَﺘَﺄْﺧُﺬاَنِ ﻣَﻌَﻜُﻤَﺎ ﻓ‬ ‫؟‬ 10- ْ‫ھَﻞْ ﺳَﺘَﺨْﺮُجُ اﻟْﺄُﺳْﺮَةُ إِﻟَﻰ اﻟﺸﺎﱠﻃِﺊِ اﻟْﯿَﻮْمَ ؟ ﺳَﯿَﺬْھَﺐُ زُﻣَﻼَءُﻛُﻢ‬ ‫ض‬ ِ ‫إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻌْ ِﺮ‬. 11- ‫ﺳَﻨَﺪْﺧُﻞُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪَ ﺛُﻢﱠ ﻧُﺼَﻠﻲﱢ‬- ُ‫ﺳَﻨَﺸْﺘَﺮيِ اﻟْﺄَﻗْﻼَمَ ﺛُﻢﱠ ﻧَﺮْﺳُﻢ‬. Tercüme: 1- Dün dersi yazdın mı? Hayır, dersi bugün yazacağım. 2- Niçin elbiseleri giymiyorsun ? Elbiseleri hemen giyeceğim. 3- Ödevi yapacak mısın? Hayır, ödevi dün yaptım. 4- Tatilde nereye gideceksin? Tatilde memleketime gideceğim. 5- Tatilde memleketine gidecek. Oraya nasıl gideceğiz?

6- Bisikletle gideceğim. İki kız kardeş bu yeryüzünde hakkını terk mi edecek? 7- Öğretmen buradan doğruca eve gidecek. 8- Tek başına mı oynayacak? Tek başına mı yiyecek? Tek başımıza mı okuyacağız? 9- Gemide beraberine ne alacaksın (müe)? İkiniz çantada beraberinize ne alacaksınız? 10- Aile bugün kıyıya çıkacak mı? Arkadaşlarınız sergiye gidecek. 11- Mescide gideceğiz sonra namaz kılacağız. Kalemleri satın alıp sonra resim çizeceğiz. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ GELECEK ZAMANLA İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ ﯾﱡﮭﺎَ اﻟﺜﱠﻘَﻼَنِﺳَﻨَﻔْﺮُغُ ﻟَﻜُﻢْ أ‬. (55/RAHMÂN 31.) Ey (yeryüzünün) iki ağırlığı (insan ve cin)! Sizin de (hesabınızı) ele alacağız. ‫ﻓَﺮَغَ ﯾَﻔْﺮُغُ ﻓَﺮاَﻏًﺎ‬

ilgilendi, ele aldı ‫أَﯾﱡﮭَﺎ‬ ey (nidâ edatı) ٌ‫ﺛَﻘَﻞٌ ج أَﺛْﻘﺎَل‬ ağır yük, ağırlık ‫ن‬ ِ‫ﻼ‬ َ ‫اَﻟﺜﱠ َﻘ‬ İki ağırlık (Bunlar şanları büyük olduğu veya yeryüzünde birer yük gibi olduklarından böyle isimlendirilmiştir). Nidâ edatından sonra gelen (münâdâ) tek isim merfû olduğundan, tesniyenin merfû hali getirilmiştir. . ‫ن‬ َ ‫ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬ ‫ف‬ َ ْ‫ﺳَﻮ‬ 2- ‫ﻛَﻼﱠ‬

Fiil-i muzâri ma’lûm Harfu istikbal Nefy ve kınama harfi

(102/TEKÂSÜR 3). Hayır! Yakında bileceksiniz!

‫ﻛَﻼﱠ‬ Hayır manasında olup kendisiyle menetme veya sakındırma yahut çirkin gösterme murat edilir. Bazen de bununla kendisinden sonra geleni isbat ve onun hakikat olduğunu tenbih ve ihtar kastedilir.

3- َ‫ ﺛُﻢﱠ ﻛَﻼﱠ ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮن‬. (102/TEKÂSÜR 4). Yine hayır! (Elbette) yakında bileceksiniz! 4- َ‫ ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌَْﻠﻤُﻮن‬. (78/NEBE 4). Hayır! Anlayacaklar! 5- َ‫ ﺛُﻢﱠ ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌَْﻠﻤُﻮن‬. (78/NEBE 5). Yine hayır! Anlayacaklar! 6- ‫ ﻓَﺴَﺘَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻛَﯿْﻒَ ﻧَﺬِﯾ ِﺮ‬. (67/MÜLK 17). İşte (bu) uyarım(ın) nasıl (olduğunu) yakında bileceksiniz.

ُ‫اَﻟﻨﱠﺬِﯾﺮ‬ uyarma, uyarı. ِ‫ ﻧَﺬِﯾﺮ‬nin aslı ‫ ﻧَﺬِﯾﺮِي‬dir. Esre harekesi, düşen ‫ ي‬nin işareti olarak (benim uyarım anlamında) mütekellim ya’sı olduğunu ifade eder.

7- َ‫ وَھُﻢْ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﻏَﻠَﺒِﮭِﻢْ ﺳَﯿَ ْﻐﻠِﺒُﻮن‬. (30/RÛM, 3). …ve onlar, (bu) yenilgilerinden sonra galip geleceklerdir. ‫ﻏﻠَﺐَ ﯾَﻐْﻠِﺐُ ﻏَﻠَﺒًﺎ‬ galib gelmek, yenmek, üstün gelmek ٌ‫ﻏَﻠَﺐ‬ yenilgi ‫ﻣِﻦْ َﺑﻌْ ِﺪ‬ …den sonra. Bir zarf olan (ِ‫ )ﺑَﻌْﺪ‬kelimesinden sonra gelen isim esre olur. ْ‫ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﻏَﻠَﺒِﮭِﻢ‬ yenilgilerinden sonra

8- ‫… ﻗَﺎلَ ﺳَﻼَمٌ ﻋَﻠَﯿْﻚَ ﺳَﺄَﺳْﺘَﻐْﻔِﺮُ ﻟَﻚَ رَﺑﱢﻲ‬

(19/MERYEM, 47). (İbrahim:) Selâm sana (esen kal) dedi, Rabbimden senin için mağfiret dileyeceğim... ٌ‫ﻼم‬ َ‫ﺳ‬ َ selâm, sulh, esenlik, barış. ‫اِﺳْﺘَﻐْﻔَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻔِﺮُ اِﺳْﺘِﻐْﻔﺎَرًا‬ … den mağfiret diledi, af istedi. ُ‫ﺳﺎَﺳْ َﺘﻐْﻔِﺮ‬ َ mağfiret dileyeceğim (arttırılmış fiiller ileride gelecektir)

9- ُ‫ ﻗَﺎلَ ﺳَﻮْفَ أَﺳْﺘَﻐْﻔِﺮُ ﻟَﻜُﻢْ رَﺑﱢﻲ إِﻧﱠﮫُ ھُﻮَ اﻟْﻐَﻔُﻮرُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬. (12/YÛSUF, 98). (Yakub:) Rabbimden sizin için af dileyeceğim. Muhakkak ki, O, çok bağışlayan ve merhametli olandır. ُ‫اﻟْﻐَﻔُﻮر‬ çok bağışlayan, çok bağışlayıcı, mağfireti bol olan ُ‫اَﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬ çok acıyan, çok merhamet eden

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫ﺣَﻀﺮَ ﯾَﺤْﻀُﺮ‬ geldi ُ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮ‬ bekledi ُ‫ﺗَﻮَﺿﱠﺄَ ﯾَ َﺘ َﻮﺿﱠﺄ‬ abdest aldı ُ‫ﻀﺮ‬ ِ ْ‫أَﺣْﻀَﺮَ ﯾُﺤ‬ getirdi ُ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ ﯾُﺴَﺎ ِﻓﺮ‬ yolculuk yaptı ‫ﺻَﻠﱠﻰ ﯾُﺼَﻠﻲﱢ‬ namaz kıldı ُ‫ﻀﺮ‬ ِ ْ‫ﻧُﺤ‬ biz getiririz ُ‫اَﻟْﻌَﺎﺻِ َﻤﺔ‬ başkent ُ‫اﻟْﻘﺎَدِ َﻣﺔ‬

‫‪gelen-gelecek‬‬ ‫ﻀﺮُ‬ ‫)]‪([17‬ﯾُﺤْ ِ‬ ‫‪o getirir‬‬ ‫ﻏَﺪًا‬ ‫‪yarın‬‬ ‫ي‬ ‫اِﺷْﺘَﺮَى ﯾَﺸْﺘَﺮ ِ‬ ‫‪satın aldı‬‬ ‫ﻀﺮُ‬ ‫أُﺣْ ِ‬ ‫‪ben getiririm‬‬ ‫ﻀﺮُ‬ ‫ﺗُﺤْ ِ‬ ‫‪sen getirirsin‬‬ ‫ﺣَﺞﱠ ﯾَﺤُﺞﱡ‬ ‫‪haccetti‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﺳَﯿَﺘَﻮَﺿﱠﺄُ –وَ أَﻧﺎَ ﺳَﺄُﺣْﻀِﺮُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ –ﻜِﺘﺎَبَ ﻣﺎَذاَ ﺳَﺘُﺤْﻀِﺮُ ؟ ﺳَﺄُﺣْﻀِﺮُ اﻟْ‬ ‫ﺳَﺄَرْﺟِﻊُ إِﻟَﻰ –ﻣَﻊَ ﻣَﻦْ ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ ؟ ﺳَﺄَذْھَﺐُ وَﺣْﺪيِ –اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ﺑﺎﻟْﻤَﺎءِ‬ ‫ﺳَﯿَﺮْﺟِﻊُ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ –ﺳَﺄَرْﺟِﻊُ إِﻟَﻰ ﻏُﺮْﻓَﺘﻲِ ﺑَﻌْﺪَ ﺳﺎَﻋَﺔٍ –اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﺑَﻌْ َﺪ ﺳﺎَﻋَﺔٍ‬ ‫ھَﻞْ ﺳَﯿَﺬْھَﺐُ –ﺳَﺘَﺮْﺟِﻌﻮُنَ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﻜُﻢْ ﺑَﻌْﺪَ ﺷَﮭْﺮٍ –ﺳَﻨَﺔٍ إِﻟَﻰ ﺑَﻠَﺪِهِ ﺑَﻌْ َﺪ‬

‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ؟‬- ِ‫اَﻟﻄﱠﺒِﯿﺒَﺔُ ﺳَﺘَﺤْﻀُﺮُ إِﻟَﯿْﻚ‬- ِ‫ھَﻞْ ﺳَﯿَﻌْﻤَﻼَن‬ َ‫ َوﺣْﺪَھُﻤﺎ‬- ِ‫ﺳَﻮْفَ أَذْھَﺐُ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْﺮَ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪي‬- َ‫ﺳَﻮْفَ ﻧَﺬْھَﺐُ ھَﺬا‬ ْ‫ﻲ اﻟْﺄُﺳ‬ ِ ‫ﺒﻮُعَ ﻣَﻊَ أَﺧ‬- ِ‫ﺳَﻮْفَ أَذْھَﺐُ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﻨَﺔَ ﻣَﻊَ ﺧﺎَﻟَﺘﻲ‬- َ‫ﺳَﻮْف‬ ِ‫أَذْھَﺐُ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْﺮَ ﻣَﻊَ ﺧﺎَﻟﻲ‬- ِ‫ﺳَﻮْفَ أَﺣُﺞﱡ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْﺮَ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪي‬ُ‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔِ ﻏَﺪاً إِنْ ﺷَﺎ َء اﻟﻠﱠﮫ‬- ‫ ھَﻞْ ﺳَﯿَﻨْﺘَﻈِﺮُونَ وَﺣْﺪَھُﻢْ ؟‬‫ھَﻞْ ﺳَﺘُﺴﺎَﻓِﺮﯾِﻦَ َوﺣْ َﺪكِ؟‬ 3. Aşağıdaki fiillerin gramerdeki isimlerinin ne olduğunu söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ ُ‫ﻣَﺎ ﯾَﻜْﺘ‬-َ‫ﻻ ﺗَﻨْﺼُﺮْن‬-ِ‫ﺳَﺘَﺪْﺧُﻼَن‬-ِ‫ﻣَﺎ ﯾَﺬْھَﺒَﺎن‬-ُ‫ﺳَﻮْفَ ﯾَﻌْﻠَﻢ‬-‫دَﺧَﻠْﻨَﺎ‬- ‫ﻻ‬ ‫ﺐ‬ ‫ن‬ َ ‫ َﺗﻘْﺘُﻠُﻮ‬-ُ‫ﻣَﺎ أَﺷْﺮَب‬ 4. Yukarıda verilen ayetleri yazıp gelecek zamanla ilgili bölümleri belirtiniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&& TE'KİD-İ NEFY-İ İSTİKBAL (GELECEK ZAMANIN KESİNLİKLE OLUMSUZU) Muzâri fiilin başına ْ‫ ﻟَﻦ‬takısı getirilirse hem fiilin sonunu nasbeder (fetha yapar) hem de kesin

olumsuz yaparak işin gelecekte kesinlikle meydana gelmeyeceğini belirtir. ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazar ُ‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmayacak, yazmıyor ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘ‬ hiç, asla yazmayacak

Yapılışı: Müfred müzekker, müfred müennes ve mütekellimlerde son harf üstün okunur. ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazar ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘ‬ asla yazmayacak (müfred müzekker-gâib) ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘ‬ asla yazmayacak (müfred müennes- gâibe) ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘ‬ asla yazmayacaksın(müfred müz. muhatap) ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ أَﻛْﺘ‬

asla yazmayacağım (mütekellim vahde) ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﻧَﻜْﺘ‬ asla yazmayacağız (mütekellim cemi)

Diğer fiillerdeki ‫ ن‬lar gâibe cemi müennes ve muhâtaba cemi müennes nunları hariç düşer: ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ asla yazmayacaklar ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ asla yazmayacaklar

Çekim Tablosu


‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘ‬ Gâib

(Onlar) asla yazmayacaklar (O ikisi) asla yazmayacak (O) asla yazmayacak

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺒ‬

‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘ‬ Gâibe

‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘ‬ Muhatap (Sizler) asla yazmayacaksınız (İkiniz) asla yazmayacaksınız (Sen) asla yazmayacaksın

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒِﻰ‬ Muhâtaba

‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﻧَﻜْﺘ‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ ﻧَﻜْﺘ‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ أَﻛْﺘ‬ Mütekellim (Bizler) asla yazmayacağız (İkimiz) asla yazmayacağız (Ben) asla yazmayacağım

*Meçhûlleri fiil-i muzârinin meçhûlu gibidir. ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻟَﻦْ ﯾُﻜْﺘ‬ asla (hiç) yazılmayacak ‫ﻟَﻦْ ﯾُﻜْﺘَﺒُﻮا‬ asla (hiç) yazılmayacaklar Meçh. Muz. fiil / Harfu nefy ve nasb ya da harfu tekid-i nefy-i istikbal

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫‪.‬ﻟَﻦْ أَرْﺟِﻊَ اﻟْﯿَﻮْمَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪-‬إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﻟَﻦْ أَﺧْﺮُجَ اﻟْ َﯿﻮْمَ ‪1-‬‬ ‫ﻲ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﻟَﻦْ أُﺳﺎَﻓِﺮَ اﻟْﯿَﻮْمَ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔِ ‪-‬ﻟَﻦْ أَﻛْﺘُﺐَ اﻟْﯿَﻮْمَ إِﻟَﻰ ﺻَﺪﯾِﻘ ِ‬ ‫‪.‬ھَﻞْ ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻦْ أَذْھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟﺴ‪‬ﻮقِ اﻟْﯿَﻮْمَ ‪3-‬‬ ‫؟ ﺳَﺄَذْھَﺐُ ﻣُﺒﺎَﺷَﺮَةً ﻣِﻦْ ھُﻨﺎَ إِﻟَﻰ )]‪([18‬ﺬْھَﺐُ إِذَنْإِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺳَﺘَ ‪4-‬‬ ‫ﺠ ِﺪ‬ ‫‪.‬اﻟْ َﻤﺴْ ِ‬ ‫‪.‬أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﺳَﺄَذْ َھﺐُ ‪5-‬‬ ‫ﺐ ﻟِﻠْﺈِﻓْﻄﺎَرِ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﺳَﺄَذْ َھﺐُ ‪6-‬‬ ‫‪.‬أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَ َ‬ ‫‪.‬ﻟَﻦْ ﯾَﺘْﺮُكَ ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ اﻟﺼﱠﻼَةَ ‪7-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﻟَﻦْ ﯾَﻠْﻌَﺒﺎَ ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠرِعِ –اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﻟَﻦْ ﺗَﻔْﺘَﺤﺎَ اﻟﻨﱠﻮَاﻓِﺬَ ‪8-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻟَﻦْ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮا ﻓِﻲ اﻟﺼﺎﱠﻟَﺔِ –اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَاتُ ﻟَﻦْ ﯾَﻠْﻌَﺒْﻦَ ﻓِﻲ اﻟﺼﺎﱠﻟَ ِﺔ ‪9-‬‬ ‫‪.‬ﻟَﻦْ ﯾَﻔْﺸَﻞَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ‪10-‬‬

‫‪Tercüme:‬‬

1- Bugün bahçeye hiç çıkmayacağım. Bugün hiç eve dönmeyeceğim. 2- Bugün arkadaşıma hiç yazmayacağım. Bugün asla (hiç) başkente yolculuk etmeyeceğim. 3- Çarşıya gidecek misin? Hayır, bugün asla çarşıya gitmeyeceğim. 4- Nereye gideceksin o zaman? Buradan doğruca mescide gideceğim. 5- Namaz için hiç gitmeyecek misin? Bilakis, gideceğim. 6- İftar için hiç gitmeyecek misin? Bilakis, gideceğim. 7- Bazı müslümanlar namazı asla terketmeyecek. 8- İki kız pencereleri asla (hiç) açmayacak- İki çocuk (hiç) asla caddede oynamayacak. 9- Kız öğrenciler hiç salonda oynamayacak. Erkek öğrenciler hiç salonda oynamayacak. 10- Öğrenci imtihanda hiç başarısız olmayacak.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBAL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ن‬ َ ‫ وَﻟَﻦْ ﯾَﻨﻔَﻌَﻜُﻢُ اﻟْﯿَﻮْمَ إِذْ ﻇَﻠَﻤْﺘُﻢْ أَﻧﱠ ُﻜﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺬَابِ ﻣُﺸْﺘَﺮِﻛُﻮ‬. (43/ZUHRUF, 39). Zulmettiğiniz için bugün (nedamet) size hiçbir fayda vermeyecek. Gerçekten siz azabta ortaksınız. ‫ﻧَﻔَﻊَ ﯾَﻨﻔَﻊَ َﻧﻔْﻌ ًﺎ‬ fayda vermek, faydası olmak ُ‫اَﻟْﻌَﺬَاب‬ azab, işkence ْ‫ِإذ‬ …için/hani, bir zamanlar (zaman zarfı) ‫ﻇَﻠَﻢَ ﯾَﻈْﻠِﻢُ ﻇُﻠْﻤًﺎ‬ zulmetmek, haksızlık etmek ‫ن‬ َ ‫ﻣُﺸْﺘَﺮِكٌ ج ﻣُﺸْﺘَ ِﺮﻛُﻮ‬ iştirak eden, katılan, ortak olan

2- ْ‫ﻻَ دِﻣَﺎؤُھَﺎ وَﻟَﻜِﻦ‬ ْ‫… ﯾَﻨَﺎﻟُﮫُ اﻟﺘﱠﻘْﻮَى ﻣِﻨﻜُﻢ‬

َ‫اﻟﻠﱠﮫَ ﻟُﺤُﻮﻣُﮭَﺎ و‬

َ‫ﯾَﻨَﺎل‬

ْ‫َﻟﻦ‬

Câr-mecrûr Fâil Mef. Fiil Atıf Ma’tûf Harfu nefy Atıf Fâil Mukaddem mef’ûl Mansûb muz. f. Harfu nefy ve nasb

/HAC, 37). Onların (kurbanların) ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşmayacak, fakat O’na (sadece) sizden olan takva ulaşır. ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻧَﺎلَ ﯾَﻨَﺎلُ ﻧَﯿ‬ erişmek, ulaşmak ٌ‫ﻟَﺤْﻢٌ ج ﻟُﺤُﻮم‬ et ٌ‫دَمٌ ج دِﻣَﺎء‬ kan, kesilmekle akıtılan kan

ْ ‫ﻟَ ِﻜ‬ ‫ﻦ‬ fakat, ama ‫ﻟﺘﱠﻘْﻮَىَا‬ korunma, sakınma (şer’î lisanda Allah’ın azabından korkup sakınma)

3- ‫… ﻗَﺎﻟُﻮا ﯾَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ إِﻧﱠﺎ ﻟَﻦْ ﻧَﺪْﺧُﻠَﮭَﺎ أَﺑَﺪًا‬ (5/MÂİDE, 24). “Ey Mûsâ! …biz oraya (ona) asla girmeyeceğiz.” dediler. ‫ﯾَﺎ‬ ey! (nidâ edatı) ‫أَﺑَﺪًا‬ ebediyyen, sürekli (zaman zarfı) ‫إِﻧﱠﺎ‬ gerçekten biz

4- … ‫… ﯾَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻟَﻦْ ﻧَﺼْﺒِﺮَ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﻌَﺎمٍ وَاﺣِ ٍﺪ‬ (2/BAKARA, 61). (Hani siz bir zamanlar verilen nimetlere karşılık): “Ey Mûsâ! Bir tek yemeğe asla sabretmeyeceğiz…” (dediniz). ‫ﺻَﺒَﺮَ ﯾَﺼْﺒِﺮُ ﺻَﺒْﺮًا‬ sabretti, dayandı, tahammül gösterdi ٌ‫وَاﺣِﺪ‬ bir, tek (çeşit)


1. Aşağıdaki fiilleri te’kîd-i nefy-i istikbale (gelecek zamanın kesin olumsuzuna) çeviriniz. İkisinin de manalarını söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ ُ‫ن –ﻣﺎ ﯾَﻜْﺘ‬ ‫ﺐ‬ َ ‫ﻻ –ﻣﺎَ ﯾَﻀْﺮِﺑْﻦَ –ﻻَ ﺗَﻘْﺘُﻞُ –ﻻَ ﺗَﺮْﺟِﻌَﺎنِ –ﻻ ﯾَﻔْﺘَﺤُﻮ‬ ْ‫ﻣَﺎ ﯾَﺪْﺧُﻠﻮُنَ –ﻻ ﺗَﻀْ ِﺮبُ –نَ ﺗَﻨْﺼُﺮ‬

2. Aşağıdaki kelimeleri konuyla ilgili birer cümlede kullanınız. ٌ‫ﺟَﺒَﻞ‬ dağ ٌ‫ﻗَ َﻤﺮ‬ ay ُ‫ﺣﺔ‬ َ ‫اَﻟْﺎِﺳْﺘِﺮَا‬ istirahat, dinlenme ٌ‫ﺗُﺮَاب‬ toprak ٌ‫ﻛُﻮب‬ bardak ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻋَﻤ‬-َ yaptı, amel etti ‫دُبﱞ‬ ayı ٌ‫ﺳَ َﻨﺔ‬ sene ‫ل‬ ِ ‫ﻋَﺼِﯿﺮُ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘَﺎ‬ portakal suyu

ُ‫ﻛَﺎنَ َﯾﻜُﻮن‬ oldu, idi ‫ﺴ َﺮ‬ َ َ‫ﻛ‬ kırdı ُ‫ﻗَﻄَﻊَ َﯾﻘْﻄَﻊ‬ kesti ‫ﺣَﻜَ َﻢ‬-ُ hükmetti ٌ‫َﯾﺪ‬ el ٌ‫ﻋﺼِﯿﺮ‬ َ meyve suyu َ َ‫ﺧَﻠ‬-ُ ‫ﻖ‬ yarattı ٌ‫ﻟَﯿْﻞ‬ gece ُ‫ﺣَﺴِﺐَ ﯾَﺤْﺴِﺐُ َﯾﺤْﺴَﺐ‬ saydı, zannetti ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬-َ işitti ٌ‫ﻧَﮭَﺎر‬ gündüz َ‫ﻛَﺬَب‬-ِ yalan söyledi

ٌ‫ﯾَﻤِﯿﻦ‬ sağ ُ‫أﻟﺴﱢﻜﱢﯿﻦ‬ bıçak ُ‫اَﻟﺴﱠ َﻔﺮ‬ yolculuk ٌ‫ﯾَﺴَﺎر‬ sol ُ‫َاﻟْﻘِﺮَاءَة‬ okuma ُ‫َاﻟْﻐﺎَ َﺑﺔ‬ orman

3. Aşağıdaki fiilleri te’kîd-i nefy-i istikbale çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ﯾَﺤْﺴِﺐُ –ﯾَﻘْﺘُﻞُ –ﯾَﻨْﺼُﺮُ –ﯾَﻌْﻠَﻢُ –ﯾَﻔْﺘَﺢُ –ﯾَﻘْﻄَﻊُ – َﯾﻀْﺮِب‬

4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ ‫ﺳﺄَذْ َھ‬ ‫ﺐ‬ َ ، ‫ –أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ ﻟِﻠْﻌَﻤَﻞِ؟ ﺑَﻠَﻰ‬، ‫أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ ﻟِﻠﺴﱠﻔَﺮِ؟ ﺑَﻠَﻰ‬ ُ‫ﺳﺄَذْھَﺐ‬ َ – ُ‫ ﺳَﺄَذْھَﺐ‬، ‫ﻟَﻦْ ﯾَﺪْﺧُﻞَ اﻟْﻜﺎَﻓِﺮُ –أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ ﻟِﻠْﺎِﺳْﺘِﺮاَﺣَﺔِ؟ ﺑَﻠَﻰ‬ َ‫أَ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ – ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻟَﻦْ ﯾَﻘْﻄَﻊَ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ –ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺬِبَ ﻋَﻠِﻲﱞ –اﻟْﺠَﻨﱠﺔ‬ ُ‫ﺳﺄَذْ َھﺐ‬ َ ، ‫ ﻟَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐَ اﻟْﻤَﺮْأَةُ إِﻟَﻰ اﻟْﻐﺎَﺑَﺔِ –ﻟِﻠْﻘِﺮاَءَةِ ؟ ﺑَﻠَﻰ‬.

5. Yukarıda verilen ayetlerde yer alan te’kîd-i nefy-i istikbal bölümlerini tesbit ediniz. Ayetleri defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız.

&&&&&&&&&&

FİİL-İ MUZÂRİNİN MEÇHÛLU Fiil-i muzârinin meçhûl yapılması için muzâri harf ötre, fiilin sondan bir önceki harfi üstün okunur. Örnek: ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬

yazar ُ‫ﯾُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılır ُ‫ﯾَﺸْﺮَب‬ içer ُ‫ﯾُﺸْﺮَب‬ içilir ُ‫َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açar ُ‫ﯾُﻔْﺘَﺢ‬ açılır ُ‫َﯾﻀْﺮِب‬ döver ُ‫ﯾُﻀْﺮَب‬ dövülür ُ‫ﯾَﻌَْﻠﻢ‬ bilir ُ‫ﯾُﻌَْﻠﻢ‬ bilinir ُ‫ﯾﺄْﻛُﻞ‬ yer ُ‫ﯾُﺆْﻛَﻞ‬

yenilir

Muzâri meçhûl fiil cümlesinde de, mâzî meçhûlde olduğu gibi fâil yerine cümlenin mef’ûlü, nâibu fâil olur: ْ‫ﺘُﺐُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟﺪﱠرْسَ َﯾﻜ‬. Öğrenci dersi yazıyor ُ‫ﯾُﻜْﺘَﺐُ اﻟﺪﱠرْس‬ Ders yazılıyor Naibu fâil (son harekesi ötre)

‫اﻟﻨﺎَسُ اﻟْﻤُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ﺑِﺄَﻋْﻤﺎَﻟِﮭِ ْﻢ‬ ْ‫اﻟْﻤُﺨْﻠِﺼُﻮنَ ِﺑَﺄﻋْﻤﺎَﻟِ ِﮭﻢ‬.

ُ‫ﯾَﻌْﺮِف‬. – ُ‫ﯾُﻌْﺮَف‬

Muzâri ma’lûm f. Fâil Mef’ûl Mef’ûl b. ga. s. Câr-mecrûr Nâibu Fâil Muzâri meçhûl f

İnsanlar ihlaslıları (samimileri) işleriyle tanır. İhlaslılar işleriyle tanınır. ‫اَﻟﻨﺎَسُ ﯾَﻌْﺮِﻓُﻮنَ اﻟْﻤُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ﺑِﺄَﻋْﻤﺎَﻟِﮭِ ْﻢ‬. – ْ‫ِﺑَﺄﻋْﻤﺎَﻟِ ِﮭﻢ‬ َ‫ﯾُﻌْﺮَﻓﻮُن‬.

َ‫اَﻟْﻤُﺨْﻠِﺼُﻮن‬

Mübtedâ Câr-mecrûr Nâibu Fâil Muzâri meçhûl f. Câr-mecrûr Muzâri meçhûl f. Mübtedâ

Haber (fiil cümlesi) Haber (fiil cümlesi)

İnsanlar ihlaslıları (samimileri) işleriyle tanır. İhlaslılar işleriyle tanınır. Cümle Örnekleri: 1- َ‫ﯾَﻨْﺼُﺮُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦ‬- َ‫ﯾُﻨْﺼَﺮُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮن‬.

‫ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ‪([20]) -‬اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ اﻟْﺂﺑﺎَرَ )]‪([19‬ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾَﺤْﻔُﺮُ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﺗُﺤْﻔَﺮُ اﻟْﺂﺑﺎَرُ‬ ‫‪.‬ﻓَﮭِﻤْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﺗُﺠْﻤَﻊُ اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرُ ‪-‬ﻓَﮭِﻤْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾَﺠْﻤَﻊُ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرَ ‪3-‬‬ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﯾُﻔْﺤَﺼُﻮنَ ‪-‬ﺘَﺸْﻔَﻰ ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْ ‪4-‬‬ ‫ك‬ ‫‪.‬ھُﻨَﺎ َ‬ ‫‪.‬اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﯾُﻨْﺼَﺤْﻦَ –ﺗَﻨْﺼَﺢُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتِ ‪5-‬‬

‫ﻦ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﺗُﺸْﻜَﺮاَنِ –ﺗَﺸْﻜُﺮُ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘَﯿْ ِ‬ ‫ﺗُﻜْﺴَﺐُ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةُ ﻓِﻲ آﺧِﺮِ ‪-‬ﺔٍ ﯾَﻜْﺴِﺐُ اﻟْﻔَﺮِﯾﻖُ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَ ﻓِﻲ آﺧِﺮِ َﻟﺤْﻈَ ‪7-‬‬ ‫‪َ.‬ﻟﺤْﻈَ ٍﺔ‬ ‫ن ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﯾُﺘْﺮَكُ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ ‪-‬ﺗُﻔْﮭَﻢُ ا ْﻟﻘِﺼﱠﺘﺎَنِ ‪-‬ﯾُﺆْﺧَﺬُ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑﺎَ ِ‬ ‫ﻦ ‪9-‬‬ ‫‪.‬ﯾُﺸْﺮَحُ اﻟﺪﱠرْﺳﺎَنِ ‪-‬ﺗَﺸْﺮَحُ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَةُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿْ ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Allah müslümanlara yardım ediyor.‬‬ ‫‪Müslümanlara yardım ediliyor.‬‬

2- Mühendislerin kuyuları nasıl kazdığını öğrendik (bildik). Kuyuların nasıl kazıldığını öğrendik. 3- Gazetecilerin haberleri nasıl topladığını anladık. Haberlerin nasıl toplandığını anladık. 4- Doktor hastanede öğretmenleri muayene etti. Öğretmenler orada muayene ediliyor. 5- Öğretmen kız öğrencilere nasihat ediyor. Kız öğrencilere nasihat ediliyor. 6- Müdür iki öğrenciye teşekkür ediyor. İki öğrenciye teşekkür ediliyor. 7- Takım maçı son anda kazanıyor. Maç son anda kazanılıyor. 8- İki kitap alınıyor. İki hikaye anlaşılıyor. İş namaz için terkediliyor. 9- Hoca iki dersi açıklıyor. İki ders açıklanıyor. &&&&&&&&&& FİİL-İ MUZÂRİNİN MEÇHÛLÜ İLE İLGİLİ AYETLER

1- ‫ﻚ َو‬ َ َ‫ ﻟِﻘَﻮْﻣِﻚَ وَﺳَﻮْفَ ﺗُﺴْﺄَﻟُﻮنَوَإِﻧﱠﮫُ ﻟَﺬِﻛْﺮٌ ﻟ‬. (43/ZUHRUF, 44). Doğrusu O (Kur’ân), sana ve kavmine bir öğüttür. (Ondan) sorulacaksınız (sorumlu tutulacaksınız). ٌ‫ذِﻛْﺮ‬ hatırlayış, öğüt. (Buradaki manası; inzal edilmiş kitap, Kur’ân) ٌ‫َﻗﻮْم‬ kavim, topluluk ُ‫ﺳَﺄَلَ َﯾﺴْﺄَل‬ sordu

2- ‫ﻦ‬ َ ‫ أَ ﺗُﺘْ َﺮﻛُﻮنَ ﻓِﻲ ﻣَﺎ ھَﺎھُﻨَﺎ آ ِﻣﻨِﯿ‬. (26/ŞUARÂ, 146). Siz burada güvende olarak bırakılacak mısınız? ‫ﺗَﺮَكَ ﯾَﺘْﺮُكُ ﺗَﺮْﻛ ًﺎ‬ terketmek, bırakmak. ‫ﻓِﻲ ﻣَﺎ ھَﺎھُﻨَﺎ‬ işte burada (‫ ھَﺎ‬tenbih için gelmiştir.)

ٌ‫ﻦ آ ِﻣﻦ‬ َ ‫ج آﻣِﻨِﯿ‬ emin, korkusuz olanlar, güvende olanlar.

3- ‫ ﻓَﯿَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻻَ ﯾُﺴْﺄَلُ ﻋَﻦ ذَﻧْﺒِﮫِ إِﻧﺲٌ وَﻻَ ﺟَﺎنﱞ‬. (55/RAHMÂN, 41). İşte o gün insanlara da cinlere de günahı sorulmaz. ٌ‫اَﻟﺬﱠﻧْﺐُ ج ذُﻧُﻮب‬ günah, suç ٌ‫إِﻧﺲ‬ insanlar ‫ﺟَﺎنﱞ‬ cinler, görülmeyen, gizli, canlı, şuurlu mahluklar

4- ‫ ﯾُﻌْﺮَفُ اﻟْﻤُﺠْﺮِﻣُﻮنَ ﺑِﺴِﯿﻤَﺎھُﻢْ ﻓَﯿُﺆْﺧَﺬُ ﺑِﺎﻟﻨﱠﻮَاﺻِﻲ وَاﻟَْﺄﻗْﺪَا ِم‬. (55/RAHMÂN, 41). Suçlular, simalarından tanınır, perçemlerinden ve ayaklarından yakalanırlar.

ُ َ‫)ﻋَﺮَفَ ﯾَﻌْﺮِفُ(ﯾُﻌْﺮ‬ ‫ف‬ bilinir, tanınır ‫ﺳِﯿﻤَﺎ‬ çehre, sima ‫ن‬ َ ‫اَﻟْﻤُﺠْﺮِمُ ج اَﻟْﻤُﺠْ ِﺮﻣُﻮ‬ günah işleyen, suçlu ُ‫ﻗَﺪَمٌ ج َاﻟَْﺄﻗْﺪَام‬ ayak ‫)أَﺧَﺬَ ﯾﺄْﺧُﺬُ(ﯾُﺆْﺧَ ُﺬ‬ (ayetteki mana:) tutulmak, yakalanmak ‫اَﻟﻨﱠﺎﺻِﯿَﺔُ ج اَﻟﻨﱠﻮَاﺻِﻲ‬ kâkül, perçem (Ayette geçen perçemlerle ayaklardan tutulmaktan maksat yakapaça edilip cehenneme atmaktır).

5- َ‫… إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ اﺷْﺘَﺮَى ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ أَﻧْﻔُﺴَﮭُﻢْ وَأَﻣْﻮَاﻟَﮭُﻢ ﺑِﺄَنﱠ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﺠَﻨﱠﺔ‬ (9/TEVBE, 111). Muhakkak ki Allah mü’minlerden mallarını ve canlarını, kendilerine (verilecek) cennetle satın almıştır.

‫اِﺷْﺘَﺮَى ﯾَﺸْﺘَﺮِى اِﺷْﺘِﺮَاءًا‬ satın almak ُ‫اَﻟﻨﱠﻔْﺲُ ج َاﻟْﺄَﻧْﻔُﺲ‬ can ٌ‫ﻣﺎَلٌ ج َأﻣْﻮَال‬ mal

6- … ِ‫ﻲ ﻛُﻞﱢ ﻋَﺎمٍ ﻣَﺮﱠةً أَوْ ﻣَﺮﱠﺗَﯿْﻦِ ﺛُﻢﱠ ﻻَ ﯾَﺘُﻮﺑُﻮنَ وَﻻَ ھُﻢْ أَﻧﱠﮭُﻢْ ﯾُﻔْﺘَﻨُﻮنَ ﻓ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﺬﱠﻛﱠﺮُو‬. (9/TEVBE, 126). Onlar, her yıl bir veya iki kez (çeşitli belalarla) imtihan ediliyorlar. Sonra ne tevbe ediyorlar ne de ibret alıyorlar. ‫ﻧﺎًﻓَﺘَﻦَ ﯾَﻔْﺘِﻦُ ﻓَﺘْﻨًﺎ ﻓُﺘُﻮ‬ imtihan etmek, denemek, eziyet etmek, ateşe atmak ‫ن‬ َ ‫ﯾُﻔْﺘَﻨُﻮ‬ imtihan ediliyorlar ٌ‫ﻋَﺎم‬ yıl, sene ٌ‫ﻣَﺮﱠة‬ bir kere, defa, kez. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻣَﺮﱠﺗﺎَنِ ﻣَﺮﱠﺗَﯿ‬

iki kere ُ‫ﺗﺎَبَ ﯾَﺘُﻮب‬ tevbe etti. ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ ﺗَﺬَﻛﱡﺮًا‬ hatırlamak, öğüt almak, ibret almak ‫ن‬ َ ‫‘ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُو‬nin aslı َ‫ﯾَﺬﱠﻛﱠﺮُون‬ öğüt alıyorlar

7- ‫اﻟﻨﱠﻌِﯿ ِﻢ‬

ِ‫ﻋَﻦ‬

ٍ‫ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬ‬

Mecrûr isim harfu cer Zarfu zaman F.muzâri meçhûl Atıf harfi

(َ‫ )ل‬Kasem (yemin) harfi

‫ﻟَﺘُﺴْﺄَﻟُﻦﱠ‬

‫ ﺛُﻢﱠ‬.

(102/TEKÂSÜR, 8). Sonra o gün (dünyada yararlandığınız) nimetlerden elbette ve elbette hesaba çekileceksiniz. ‫ﻟَﺘُﺴَْﺄﻟُﻦﱠ‬ muhakkak sorulacaksınız (Fiilin başındaki lâm te’kîd lâmı, sonundaki şeddeli nun da te’kit nûnudur. Manayı kuvvetlendirmek için kullanılır. Cemi müennes nunları hariç te’kîd nûnundan önceki harfin yani fiilin son harfinin harekesi üstün ise müfred oluşu, ötre ise cemi oluşunu gösterir. Burada ötre olup cemidir. Ayetlere has açıklanarak konu dışı verilen bu bilgiler ilerideki konuların daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır.) ُ‫اَﻟﻨﱠﻌِﯿﻢ‬ nimet, çok nimet, rahat yaşayış, bolluk

8- … َ‫ ﺳَﺘُﻜْﺘَﺐُ ﺷَﮭَﺎدَﺗُﮭُﻢْ وَﯾُﺴْﺄَﻟُﻮن‬. 43/ZUHRUF, 19. ..Onların (bu) şahitlikleri yazılacak ve sorguya çekileceklerdir.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪.‬ﯾَﺮْﺳُﻢُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ اﻟﺼﱡﻮرَةَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ﺮَبُ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀَﺔُ اﻟﺪﱠواَ َء َﺗﺸْ‬ ‫‪.‬ﺗُﺮْﺳَﻢُ اﻟﺼﱡﻮرَةُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ﯾُﺸْﺮَبُ اﻟﺪﱠوَاءُ‬ ‫‪.‬ﺗﺄْﺧُﺬُ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮَ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ ِﺬ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮَ ﺣَﺴَﻦٌ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﯾُﺆْﺧَﺬُ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ ِﺬ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﺷُﻜِﺮَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮ َ‬ ‫‪.‬رَﻛِﺐَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَ َﺔ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﯾَﻔْﮭَﻢُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟﺪﱡرُو َ‬

‫ﺟﺔُ‬ ‫‪.‬رُﻛِﺒَﺖِ اﻟﺪﱠراﱠ َ‬ ‫‪.‬ﺗُﻔْﮭَﻢُ اﻟﺪﱡرُوسُ‬ ‫ب‬ ‫‪.‬ﻓَﺘَﺢَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ اﻟْﺒَﺎ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻟَﯿْﻠَﻰ رِﺳﺎَﻟَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪.‬ﻓُﺘِﺢَ اﻟْﺒَﺎبُ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻛُﺘِﺒَﺖْ رِﺳﺎَﻟَﺘﺎَ ِ‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﯾَﻔْﺤَﺺُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀَﺎ ِ‬ ‫‪.‬أَﻛَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﺘﱡﻔﺎﱠﺣَ َﺔ‬ ‫‪.‬ﺗُﻔْﺤَﺺُ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀﺎَتُ‬ ‫ﺣﺔُ‬ ‫‪.‬أُﻛِﻠَﺖِ اﻟﺘﱡﻔﺎﱠ َ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﯾَﺠْﻌَﻞُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﺄَرْضَ ﻣَﺴْﻜَﻨﺎً ِﻟﻠْﺈِﻧْﺴﺎَ ِ‬ ‫‪.‬ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟْ ِﻘﺼﱠ َﺔ‬ ‫ن‬ ‫‪ُ.‬ﺗﺠْﻌَﻞُ اﻟْﺄَرْضُ ﻣَﺴْﻜَﻨﺎً ِﻟﻠْﺈِﻧْﺴﺎَ ِ‬ ‫‪.‬ﺗُﻘْﺮَأُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔُ‬ ‫‪.‬ﺔُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿْﻦِﺗَﻜْﺘُﺐُ ﻓﺎَﻃِ َﻤ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟﺪﱠرْﺳَﯿْ ِ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﯾُﻜْﺘَﺐُ اﻟﺪﱠرْﺳﺎَ ِ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻛُﺘِﺐَ اﻟﺪﱠرْﺳﺎَ ِ‬

2. Aşağıdaki Arapça soruların cevabını Arapça veriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ھَﻞْ ﺗَﺬْھَﺒِﯿﻦَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬- ‫ﻟِﻤَﺎذاَ ﺗَﺬْھَﺒِﯿﻦَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟‬ ‫أَﯾْﻦَ وَﺟَﺪَ ﻋَﻤﱡﻚَ ﻗَﻠَﻤِﻰ؟‬- ‫ﻣَﻦْ ﯾَﻔْﺘَﺢُ اﻟﻨﱠﺎﻓِﺬَةَ ﻓِىﺎﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ؟‬ 3. Aşağıdaki cümlelerin Türkçe’sine bakarak Arapça’sını, Arapça’sına bakarak Türkçe’sini yazınız.

‫ﻣَﺎ اﺳْﻤُﻜُﻢْ ؟‬ İsminiz nedir?

ُ ‫اِﺳْﻤِﻲ رَ َﻣﻀَﺎ‬. ‫ن‬ İsmim Ramazan'dır.

‫ﻚ؟‬ َ ُ‫ﻣَﺎ اﺳْﻤ‬ Adın ne?

‫اِﺳْﻤِﻲ ﻣَﺤْﻤُﻮ ٌد‬. Adım Mahmut'tur.

‫ﻣَﺎذَا ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮنَ ﻓﻲ ﺑَﯿْﺘِﻜُﻢْ؟‬ Evinizde ne yiyorsunuz?

‫ﻧَﺄْﻛُﻞُ اﻟْﺨُﺒْﺰَ وَاﻟﻠﱠﺤْﻢَ ﻓﻲ ﺑَﯿْﺘِﻨَﺎ‬. Evimizde ekmek ve et yiyoruz.

‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺬْھَﺒْﻦَ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرَﺳﺔِ؟‬ Okula ne zaman gidiyorsunuz?

‫ﻧَﺬْھَﺐُ إﻟﻰ اﻟﻤَﺪْرَﺳ ِﺔ ﺻَﺒَﺎﺣًﺎ‬. Okula sabahleyin gidiyoruz.

‫ﻟِﻤَﻦْ ﺗَﻜْﺘُﺒُﻮنَ اﻟﺮﱢﺳَﺎﻟَﺔَ؟‬ Mektubu kime yazıyorsunuz?

‫أَﻛْﺘُﺐُ اﻟﺮﱢﺳﺎﻟَﺔَ ﻟِ َﻌﻤﱢﻲ‬. Mektubu amcama yazıyorum.

‫ﻚ‬ َ َ‫ﻣِﻤﱠﻦْ أَﺧَﺬْتَ َدرْﺳ‬.

Dersini kimden aldın?

‫أَﺧَﺬْتُ دَرْﺳﻲ ﻣِﻦْ َأﺧِﻲ‬. Dersimi kardeşimden aldım.

‫ِﻟﻤَﺎذَا ﺗَﺬْھَﺒُﻮنَ إﻟﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟‬ Okula niçin gidiyorsunuz?

‫ﻷﺧِﻲ‬ َ ‫أذھَﺐُ إِﻟَﯿْﮭَﺎ‬. Oraya kardeşim için gidiyorum.

‫ﻣَﺎ ھَﺬَا ؟ ھَﺬَا ﻗََﻠ ٌﻢ‬ Bu nedir? (müz.) Bu kalemdir.

ٌ ْ‫ﻣَﺎ ھَﺬِهِ؟ ھَﺬِهِ ﺑِﻨ‬. ‫ﺖ‬ Bu nedir? (müe.) Bu kızdır.

‫ﻣَﺎ ھَﺬِهِ؟ ھَﺬِهِ ﻧَﺎﻓِﺬَ ٌة‬. Bu nedir? Bu penceredir.

‫ﻣِﻤﱠﻦْ ﺗَﺄْﺧُﺬُ اﻟﺮﱢﺳَﺎﻟَﺔَ؟‬ Mektubu kimden alıyorsun?

‫آﺧُﺬُ اﻟﺮﱢﺳَﺎﻟَﺔَ ِﻣﻦْ ﺧَﺎﻟِﻲ‬. Mektubu dayımdan alıyorum.

‫َﻣﻊَ ﻣَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐُ إﻟﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟‬ Okula kimin ile gidiyorsun?

‫أَذْھَﺐُ إِﻟﯿْﮭﺎَ ﻣَﻊَ أَﺑِﻲ‬. Oraya babamla gidiyorum. ‫ھَﻞْ ﯾُﺬْھَﺐُ إﻟﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣِﻦْ ھَﺬاَ اﻟﺰﱡﻗﺎَقِ؟‬ Bu sokaktan okula gidiliyor mu?

4. Aşağıdaki cümlelerin Arapça’larını yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Bahçeye kiminle girdiniz? 2. Talebeler okula niçin yazılıyorlar?

3. Arkadaşın kalemi kimin için aldı? 4. Adamlar çarşıdan ne zaman dönüyorlar? 5. Okulda ne yeniliyor? 6. Çarşıda niçin su içilmiyor? 7. Okuldan ne zaman çıktınız? 8. Kalemleri kimden aldınız? 9. Okulda ne yazıyorsunuz? 5. Yukarıda verilen fiil-i muzârinin meçhûlu ile ilgili ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’sını söyleyinceye kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Sözlüklerde genellikle önce üç harfli mâzî müzekker müfred fiilin mâzî hali, yanında da muzâri hali verilir. Yanında da masdar hali bulunur. [2] (ْ‫ )أَو‬veya [3] “Gerçekten o haberi biliyor” gibi. [4] (ُ‫ )ﻧَﻈﱠﻒَ ﯾُﻨَﻈﱢﻒ‬temizledi. Mezîd (arttırılmış) fiillerdendir. 3 harfli fiilin muzârisi hep üstünle başlar. [5] (ُ‫ )اَﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔ‬tarla [6] ( َ‫ﻗَﻔَﺰ‬-ِ) atladı, sıçradı [7] (ُ‫ )ﺑَﻌْﺾ‬bazı, birkaç. Önüne geldiği kelimeyi esreler. (ِ‫ )ﺑَﻌْﺺُ اﻟْﺄَوْﻻَد‬birkaç çocuk ya da “çocukların bazısı”şeklinde tercüme edilir. [8] (ٍ‫ )ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒُﻮع‬her hafta. (‫ )ﻛُﻞﱠ‬kelimesi tenvinsiz gelirse önüne geldiği ismi esreler. (‫ )ﻛُﻞﱞ‬hepsi, her. Merfû durumunda gelirse (‫ )ﻛُﻞﱠ‬nin harekesi ötre olur: (ٌ‫“ )ﻛُﻞﱡ ﯾَﻮْمٍ ﺟَﻤِﯿﻞ‬Her gün güzeldir” gibi. Aynı şey (ُ‫ )ﺑَﻌْﺾ‬için de geçerlidir.

[9] (ُ‫ )ﺟﺎَﺋِﺰَةٌ ج اَﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰ‬ödül [10] Aslında (َ‫ )ﻣﺎَذا‬edatu istifhamdır (soru edatıdır). Fakat yanındaki fiille birikte yan cümle olarak (ُ‫ )ﻻَ أَﻋْﺮِف‬ana cümlesine bağlanmıştır. Bu tarzdaki yan cümlecikler ana cümleye bağlanırken ...diği, dığı şeklinde tercüme edilir. [11]

(ُ‫ )وَزﱠعَ ﯾُﻮَزﱢع‬dağıttı

[12] Sözlüklerde de genellikle fiilin önce mâzîsi sonra muzârisi sonra da masdarı verilir. Mana olarak da Türkçe’dekinin aksine masdar yerine genelde mâzî fiilin manası verilir. (Bu bütün sözlükler için genel bir kural değildir.) Arapça’da masdarların isim olduğunu (ً‫( )ﺧُﺮُوﺟﺎ‬çıkmak) masdarında olduğu gibi başlarına harf-i tarif sonlarına da tenvin alabileceğini hatırlayınız. Üçlü fiillerde masdarların hangi kalıpta geleceğini bilemeyiz. Ancak duyarak ve sözlüklerden bakmak suretiyle öğrenebiliriz. [13] (ِ‫ )ﯾﺎَ ﻋِﺒﺎَد‬kelimesinin sonundaki esre mütekellim yâ’sının kısaltılmışıdır. [14]

(ُ‫ )ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَف‬fiilinin masdarıdır.

[15]

(ُ‫ )ﺣَﺴِﺐَ ﯾَﺤْﺴَﺐ‬iki meful alan fiillerdendir.

[16]

Bazı fiillerin iki masdarı olabilir.

[17] (َ‫ )ﺣَﻀَﺮ‬geldi (َ‫ )أَﺣْﻀَﺮ‬getirdi fiilleri arasındaki fark; muzaraat harfinin üçlü fiilde üstünle, dörtlü (dört harfli) fiilinde ötre ile bağlanmasıdır. [18]

( ْ‫ )إِذاً =إِذَن‬o halde, o zaman

[19]

( َ‫ﺣَﻔَﺮ‬-ُ) kazdı

[20]

(‫ )ﺑِﺌْﺮٌ ج آﺑﺎَر‬kuyu


FİİL-İ MUZÂRİNİN CEZİM YAPILMASIYLA ELDE EDİLEN ZAMANLAR I) CAHD-I MUTLAK

(MAZİ FİİLİN KESİN OLUMSUZ HALİ) Muzâri fiilin başına ْ‫ ﻟَﻢ‬takısı getirilip, fiilin son harfinin cezim yapılmasıyla gerçekleşir. Fiilin manasını mâzîde (geçmişte) olumsuz yapar. Bir işin şu ana kadar olmadığını ve bundan sonra da olmayacağını belirtir. Muzârinin başına getirilen bu edatla fiilde üç değişiklik olur: a) Anlamı olumsuz olur. Bu olumsuzluk kalıcıdır ve bozulması beklenmez. b) Sonu meczûm (cezimli) olur. c) Muzâriden yapıldığı halde mâzî manası verir: ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazıyor ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmadı ُ‫َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açıyor ْ‫ﻟَﻢْ َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açmadı

ُ‫ﯾَﺬْ َھﺐ‬ gidiyor ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺬْ َھﺐ‬ gitmedi

Tesniye ve cemilerde cahd-ı mutlak; sona eklenen nunların (‫ )ن‬kaldırılması ile olur. Düşen nun yerine bir elif getirilir: ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ yazıyorlar ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ yazmadılar

Müfred müennes muhâtabadaki ( ‫ ) ن‬harfi de kalkar. ‫ﻦ‬ َ ‫ﺗَﻜْﺘُﺒِﯿ‬ yazıyorsun ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒِﻲ‬ yazmadın

Cemi müennes ( ‫ ) ن‬ları olduğu gibi kalır.

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ yazıyorlar ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ yazmadılar

Cezimli muzâriden harf-i tarife geçiş kesre ile yapılır: ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ﺐ اﻟْﻮا‬ ِ ُ‫ﻟَﻢْ أَﻛْﺘ‬ Ödevi yazmadım ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻠْﻌَﺐِ اﻟْﻜُ َﺮ َة‬ Top oynamadı

F َ‫ ﻛَﺘَﺐَ ﻣﺎ‬şimdi yazmadığınıْ‫ ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬, geçmişte yazmadığını ifade eder. َ‫ ﻣﺎ‬dan daha ziyade ْ‫ﻟَﻢ‬ kullanılışı yaygındır. Cahd-ı Mutlak Sigasının Çekim Tablosu


‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﺐ‬ َ ُ‫اﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘ‬ ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ Gâib Onlar yazmadı O ikisi yazmadı O yazmadı

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Gâibe

‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Muhatap Sizler yazmadınız

İkiniz yazmadınız Sen yazmadın

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒِﻲ‬ Muhâtaba

ْ‫ﻟَﻢْ ﻧَﻜْﺘُﺐ‬ ْ‫ﻟَﻢْ ﻧَﻜْﺘُﺐ‬ ْ‫ﻟَﻢْ أَﻛْﺘُﺐ‬ Mütekellim Biz yazmadık İkimiz yazmadık Ben yazmadım

Cümle Örnekleri:

‫ھَﻞْ ﻧَﻔَﻊَ اﻟْﻤﺎَلُ ﺻَﺎﺣِ َﺒﮫُ ؟‬ Mal sahibine fayda verdi mi? ُ‫ اَﻟْﻤﺎَلُ ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﻔَﻊْ ﺻَﺎﺣِ َﺒﮫ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, mal sahibine fayda vermedi. ‫ﻟَﻢْ أَذْھَﺐْ أَﻣْﺲِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Dün okula gitmedim. ‫ھَﻞْ ﻧَﺠَﺢَ اﻟﺸﺎﱠﺑﺎﱠنِ ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﮭِﻤﺎَ؟‬ İki genç hayatlarında başarılı oldu mu? ‫ اَﻟﺸﺎﱠﺑﺎﱠنِ ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﺠَﺤﺎَ ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﮭِﻤَﺎ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, iki genç hayatlarında başarılı olmadı. ‫ھَﻞْ ﻓَﺸِﻞَ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪُونَ ﻓِﻲ ﻋَﻤَﻠِ ِﮭﻢْ ؟‬ Çalışkanlar işlerinde başarısız oldu mu? ْ‫ أﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪُونَ ﻟَﻢْ ﯾَﻔْﺸَﻠُﻮا ﻓِﻲ ﻋَﻤَﻠِ ِﮭﻢ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, çalışkanlar işlerinde başarısız olmadı. ‫أَﻧْﺘُﻢْ ﻟَﻢْ ﺗَﺬْھَﺒُﻮا أَﻣْﺲِ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Siz dün bahçeye gitmediniz. ‫ﻚ‬ ِ‫ﺴ‬ َ ِ‫أَﻧْﺖِ ﻟَﻢْ ﺗَﻐْﺴِﻠِﻲ َﻣﻼَﺑ‬. Sen elbiselerini yıkamadın.

‫أَ ﻟَﻢْ ﺗَﺴْﻤَﻌُﻮا اﻟْﺨُﻄْﺒَ َﺔ ؟‬ Hutbeyi işitmediniz mi? ُ‫[(ﻟَﻢْ ﯾَﺬْھَﺐِ اﻟْﻮَﻟَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ِﻟﺄَﻧﱠﮫ‬1]) ٌ‫ﻣَﺮِﯾﺾ‬. Çocuk okula gitmedi çünkü o hastadır. ٌ‫ﻃَﺮَﻗْﺖُ اﻟْﺒﺎَبَ ﻛَﺜِﯿﺮاً وَ ﻟَﻜِﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﻔْﺘَﺤْﮫُ َأﺣَﺪ‬. Kapıyı çok çaldım fakat onu kimse açmadı. ‫ﺔِأَﻧْﺘُﻢْ ﻟَﻢْ ﺗَﻘْﺮَأُوا ﻛُﻞﱠ اﻟْﻘِﺼﱠ‬. Siz bütün kıssayı okumadınız. ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐِ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ‬. Ödevi sınıfta yazmadı.

Cahd-ı mutlakların meçhûlü: Fiil-i muzârilerin meçhûlleri gibidir. Başına yine ْ‫ ﻟَﻢ‬gelir. Cemi müennesler hariç nunlar düşer. ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazıyor → ْ‫ﻟَﻢْ ﯾُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılmadı ُ‫َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açıyor →

ْ َ‫ﻟَﻢْ ﯾُﻔْﺘ‬ ‫ﺢ‬ açılmadı ‫ﻟَ ْﻢ ﯾُﻜْﺘَﺒُﻮا إﻟﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ﺻَﺒَﺎﺣًﺎ‬. Sabahleyin okula yazılmadılar. ‫ھَﻞْ ﺷَﺮِﺑَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ اﻟﺪﱠوَاءَ ؟‬ Anne ilacı içti mi? ُ‫ ﻟَﻢْ ﯾُﺸْﺮَبِ اﻟﺪﱠوَاء‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, ilaç içilmedi.

&&&&&&&&&& II) CAHD-I MÜSTAĞRAK (Bozulabilir olumsuzluk) Muzâri fiilin başına cahd-ı mutlak takısı olan ْ‫ﻟَﻢ‬ yerine (َ‫ )ﻟَﻤﱠﺎ‬getirilince; muzâri fiili cezmeder, mâzîye götürür, geçmiş zamandan şu ana kadar olumsuz yapar. Ancak bu olumsuzluk konuşma anından itibaren bozulabilir. Türkçe’ye “hiç ya da henüz ...medi, ..madı” şeklinde çevrilir. ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmadı ْ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬

(şimdiye kadar) hiç yazmadı. ْ‫ﻟَﻢْ َﯾﻔْﺘَﺢ‬ açmadı ْ‫ﻟَﻤﺎﱠ َﯾﻔْﺘَﺢ‬ henüz açmadı ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺬْ َھﺐ‬ gitmedi ْ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺬْ َھﺐ‬ henüz gitmedi

Cahd-ı müstağrak’ın meçhûlu de cahd-ı mutlak gibi yapılır: ْ‫ﻟَﻢْ ﯾُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılmadı ْ‫ﻟَﻤﱠﺎ ﯾُﻜْ َﺘﺐ‬ henüz yazılmadı

Çekim tablosu aynen cahd-ı mutlak gibidir. Cümle Örnekleri: ‫ﻦَ اﻟﺴﱠﻔَﺮِﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺮْﺟِﻊْ واَﻟِﺪِي ِﻣ‬.

Babam henüz seferden dönmedi. ُ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ وَ ﻟَﻤﺎﱠ َأﻗْﺮَأْه‬. Kitabı aldım ve henüz onu okumadım. ‫ﺳَﺮَقَ اﻟﻠﱢﺺﱡ اﻟﺪﱠراَھِﻢَ وَ ﻟَﻤﺎﱠ َﯾﺼْﺮِﻓْﮭَﺎ‬. Hırsız dirhemleri çaldı ve henüz onları harcamadı. ُ‫ﺑَﻨَﻰ اﻟْﺄَﻣِﯿﺮُ ﻗَﺼْﺮاً وَ ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺴْﻜُﻨْﮫ‬. Emir bir saray yaptı henüz ona oturmadı. ُ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﻨْﺰِلِ اﻟﺜﱠﻠْﺞ‬. Henüz kar yağmadı. ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﻌْﻤَﻠُﻮا ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬. Henüz fabrikada çalışmadılar. ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﻌْﻤَﻠْﻦَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬. Henüz fabrikada çalışmadılar (müe.) . ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﺗَﻌْﻤَﻼَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬. İkiniz henüz fabrikada çalışmadınız. ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﻠْﻌَﺒﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. İki çocuk henüz bahçede oynamadı. ‫اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﻟَﻤﺎﱠ ﺗَﻠْﻌَﺒﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬.

İki kız henüz bahçede oynamadı.

Not: (‫ )ﻟَﻤﺎﱠ‬edatı fiil-i mâzînin önüne geldiği takdirde ...dığı zaman, ..diği zaman, ..dığında, ..diğinde manası verir: ُ‫ﺟﻊَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﯾَﺄْﻛُﻞُ ﻃَﻌﺎَ َﻣﮫ‬ َ َ‫ﻟَﻤﺎﱠ ر‬. Okuldan döndüğü zaman yemeğini yer. ُ‫ﺳﮫ‬ َ ْ‫ﺣﻀَﺮَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﯾَﻜْﺘُﺐُ َدر‬ َ ‫ﻟَﻤﺎﱠ‬. Eve geldiği zaman dersini yazar. ‫ن‬ َ ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﻟَﻌِﺒُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﯾَﻔْﺮَﺣُﻮ‬. Bahçede oynadıkları zaman sevinirler.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ CAHD-I MUTLAK VE CAHD-I MÜSTAĞRAK İLE İLGİLİ AYETLER 1- ْ‫ﻟَﻢ‬ ‫ ﺟَﺎنﱞ‬.

َ‫ﻻ‬

َ‫و‬

ْ‫ﻗَﺒْﻠَﮭُﻢ‬

ٌ‫إِﻧﺲ‬

‫ﯾَﻄْﻤِﺜْﮭُﻦﱠ‬

Harfu nefy ve cezm Fiil-i muzâri meczûm Fâil Zarfu mekan Harfu nefy Harfu atıf Ma’tûf

(‫ )ھُﻦﱠ‬mef’ûl Ma’tufun aleyh

(55/RAHMÂN. 74.) Bunlara, onlardan önce ne bir insan ne bir cin dokunmadı. ُ‫ﻃَﻤَﺚَ ﯾَﻄْﻤِﺚ‬ dokunmak, el sürmek, cinsi temasta bulunmak ٌ‫إِﻧﺲ‬ insan ‫ﺟَﺎنﱞ‬ cin ْ‫ﻗَﺒَْﻠﮭُﻢ‬ onlardan önce

2- ‫… أَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾَﻌْﻠَﻢُ ﺳِﺮﱠھُﻢْ وَﻧَﺠْﻮَاھُﻢْ أَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮا‬ (9/TEVBE, 78). Allah’ın onların sırrını da fısıltılarını da biliyor (olduğunu hâlâ) bil(e)mediler mi? ‫اَﻟﺴﱢﺮﱡ‬ sır, gizlilik ‫اَﻟﻨﱠﺠْﻮَى‬ fısıldama, sır verme, fısıltı ‫أَنﱠ اﻟﻠّ َﮫ‬ İnne’nin hemzesinin harekesinin başta gelirse esre, ortada gelirse üstün olduğunu kendisinden sonraki ismi mansûb yaptığını ve ortada gelen ‫أَنﱠ‬ nin yan cümleciği asıl fiile bağlamada …dığı manasını verdiğini hatırlayınız.

3- ‫اﻟﻠّﮫَ ھُﻮَ ﯾَﻘْﺒَﻞُ اﻟﺘﱠﻮْﺑَﺔَ ﻋَﻦْ ﻋِﺒَﺎدِهِ وَﯾَﺄْﺧُﺬُ اﻟﺼﱠﺪَﻗَﺎتِ أَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮا أَنﱠ‬ ُ‫ وَأَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ھُﻮَ اﻟﺘﱠﻮﱠابُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬. (9/TEVBE, 104). Allah’ın, kullarından tevbeyi kabul edeceğini, sadakaları alacağını (geri

çevirmeyeceğini) ve Allah’ın tevbeyi çok kabul eden ve çok merhamet eden olduğunu bil(e)mediler mi? ‫ﻻ‬ ً ‫ﻗَﺒِﻞَ ﯾَﻘْ َﺒﻞُ ﻗَﺒُﻮ‬ kabul etmek, isteyerek almak, (ayetteki manası: razı olup bağışlamak) ُ‫اَﻟﺘﱠﻮْ َﺑﺔ‬ tövbe ٌ‫ﻋَﺒْﺪٌ ج ﻋَﺒِﯿﺪٌ ﻋِﺒﺎَد‬ kul, köle ُ‫اَﻟﺼﱠﺪَﻗَﺔُ ج اَﻟﺼﱠ َﺪﻗَﺎت‬ sadakalar ُ‫اَﻟﺘﱠﻮﱠاب‬ mağfireti çok olan

4- … ِ‫ ﻟَﻢْ ﯾُﺨْﻠَﻖْ ﻣِﺜْﻠُﮭَﺎ ﻓِﻲ اﻟْﺒِﻼَد‬. (89/FECR, 8). Ülkeler içinde onun benzeri yaratılmamıştı. ‫ﻣِﺜْﻠُﮭَﺎ‬ onun benzeri

‫اَﻟْﺒَﻠَﺪُ ج اَﻟْﺒِﻠَﺎ ُد‬ memleket, ülke

5- ‫ وَاﻟْﺠِﺒَﺎلَ أَوْﺗَﺎدًا ¯أَ ﻟَﻢْ ﻧَﺠْﻌَﻞِ اﻟْﺄَرْضَ ﻣِﮭَﺎدًا‬. (78/NEBE, 6, 7). Biz yeryüzünü bir beşik (döşek), dağları da (birer) kazık yapmadık mı? ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺟَﻌَﻞَ ﯾَﺠْ َﻌﻞُ ﺟَﻌ‬ yaptı, kıldı ُ‫اَﻟْﻮَﺗِﺪُ ج َاﻟَْﺄوْﺗَﺎد‬ kazık ُ‫اَﻟْﻤِﮭَﺎد‬ beşik, yatak, döşek

6- ِ‫ وَﻟِﺴَﺎﻧًﺎ وَﺷَﻔَﺘَﯿْﻦ‬، ِ‫ أَ ﻟَﻢْ ﻧَﺠْﻌَﻞْ ﻟَ ُﮫ ﻋَﯿْﻨَﯿْﻦ‬. (90/BELED, 8). Biz ona iki göz, bir dil ve iki dudak vermedik mi? ٌ‫ﻋَﯿْﻦ‬ göz

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻋَﯿْ َﻨﯿ‬ iki göz (Tesniye mef’ûl durumunda olduğu için üstün hali olan ِ‫ ﯾْﻦ‬ile gelmiş) ٌ‫ﻟِﺴَﺎن‬ bir dil ٌ‫ﺷ َﻔﺔ‬ َ dudak ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺷﻔَﺘَﯿ‬ َ iki dudak

7- َ‫ أَ ﻟَﻢْ ﻧَﺸْﺮَحْ ﻟَﻚَ ﺻَﺪْرَك‬. (94/İNŞİRAH, 1). Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi? ‫ﺷﺮْﺣًﺎ‬ َ ُ‫ﺷَﺮَحَ ﯾَﺸْﺮَح‬ açmak, genişletmek, yarmak ُ‫اَﻟﺼﱠﺪْرُ ج اَﻟﺼﱡﺪُور‬ göğüs

8- ٍ‫ أَ ﻟَﻢْ ﯾَﺠْﻌَﻞْ ﻛَﯿْﺪَھُﻢْ ﻓِﻲ ﺗَﻀْﻠِﯿﻞ‬.

105/FİL, 2.Onların tuzaklarını (kötü planlarını) boşa çıkarmadı mı? ٌ‫ﻛَﯿْﺪ‬ hile, tuzak, kötü plan ٌ‫َﺗﻀْﻠِﯿﻞ‬ boşa çıkarma, saptırma (masdar)

9- … ٌ‫ أَ ﻟَﻢْ ﺗَﻌْﻠَﻢْ أَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻋَﻠَﻰَ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﻗَﺪِﯾﺮ‬. (2/BAKARA, 106). …Allah’ın her şeye kadir olduğunu bil(e)medin mi? ٌ‫ﻗَﺪِﯾﺮ‬ kudret, büyük gücü sonsuz (olan Allah)

10- … ُ‫اﻟْﺈِﯾﻤَﺎن‬ ْ‫… ﻗُﻠُﻮ ِﺑﻜُﻢ‬ Câr mecrûr Fâil F. muzâri meczûm Nefy ve cezm harfi

ِ‫ﯾَﺪْﺧُﻞ‬

‫ﻟَﻤﱠﺎ‬

َ‫و‬

‫ﻓِﻲ‬

(49/HUCURAT, 14). …Henüz iman kalplerinize girmedi… 11‫إِﻧﱠﺎ‬ ‫ن ﺑِ ِﮫ‬ َ ‫ﻛَﺎﻓِﺮُو‬.

َ‫وَﻟَﻤﱠﺎ ﺟَﺎءَھُﻢُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻗَﺎﻟُﻮا ھَﺬَا ﺳِﺤْﺮٌ و‬

(‫)إِنﱠ‬nin haberi câr-mecr. Te’kit ve nasb h. At.h. Hab. Müb Fâil Fiil Fâil Fiil+mef Zaman zarfı

(‫ )ِإنﱠ( )ا‬nin ismi

(43/ZUHRUF, 30). (Fakat) kendilerine hak gelince: “Bu bir büyüdür, biz onu tanımıyoruz” dediler. ‫ﺟَﺎءَ ﯾَﺠِﻲءُ ﺟَﯿْﺌًﺎ‬ gelmek ٌ‫ﺳِﺤْﺮ‬ sihir, büyü ‫ن‬ َ ‫ﻛَﺎﻓِﺮٌ ج ﻛَﺎﻓِﺮُو‬ tanımayan, (hakkı) örten, kâfir, inkarcı. (َ‫)ﻗﺎَل‬ fiilinden sonra iki nokta üst üste gibi kabul edilip ardından gelenin (ma’kûl’ul-kavl) yeni bir cümle olduğunu hatırlayınız.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ?

1. Aşağıdaki fiillerin cahd-ı mutlak ve cahd-ı müstağraklarını manalarıyla beraber çekiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ﯾَﺸْﺮَب‬- ُ‫ﯾَﺠْﻠِﺲ‬- ُ‫ﯾَﺪْﺧُﻞ‬- ُ‫ﯾَﺬْھَﺐ‬- ُ‫ﯾَﺸْﻜُﺮ‬- ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬- ُ‫ﯾَﻔْﺘَﺢ‬ 2. Aşağıdaki fiillerin gramer bakımından ne olduklarını manalarıyla birlikte söyleyiniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) َ ِ‫ﻣﺎ ﺷَﺮ‬- ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺸْﺮَب‬- َ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﺼُﺮْن‬- ُ‫ﺳَﻮْفَ ﺗَﻘْﺘُﻞ‬- ْ‫ﻟَﻢْ ﻧَﻌْﻠَﻢ‬- َ‫ﻻ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ِ َ‫ﺗَﺪْﺧُﻼ‬- ‫ﻟَﻤﱠﺎ ﯾَﺬْھَﺒَﺎ‬ 3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻟَﻢْ أَﻏْﺴِﻞِ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ –ﻟَﻢْ أَﻗْﺮَِأ اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ‬- َ‫ﻟَﻢْ أَﺷْﺮَبِ اﻟْﻌَﺼﯿِﺮ‬- ِ‫ﻟَﻢْ آﻛُﻞ‬ ‫ل‬ َ َ‫َﻟﻢْ ﯾَﺤْﻀُﺮِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُ –اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎ‬- ُ‫أَ ﻟَﻢْ ﺗَﺴْﻤَﻌْﻦَ اﻟْﺨُﻄْﺒَﺔَ ؟ –ﻟَﻢْ ﯾَﺬْﻛُﺮِ اﺳْﻤَﮫ‬ - ‫أَﻧْﺖَ ﻟَﻢْ ﺗَﻘْﺮَأْ ﻛُﻞﱠ اﻟْﻘِﺼﱠﺔِ –اَﺟِﺐَ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺒْﻦَ اﻟْﻮ –أَﻧْﺖِ ﻟَﻢْ ﺗَﺴْﻤَﻌِﻲ‬ – ْ‫ذَھَﺐَ ﻃﺎَھِﺮٌ إِﻟَﻰ اﻟﺪﱡﻛﺎﱠنِ وَ ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺮْﺟِﻊ‬- ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺮْﺟِﻊْ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﻓَﻠَﻤﺎﱠ‬ ُ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ –ﻧَﺴْﻤَﻊْ َأﺧْﺒﺎَ َره‬- َ‫[(ﺗَﺄَﺧﱠﺮ‬2]) ‫واَﻟِﺪُكَ ﻓِﻲ‬ ‫ﺐ‬ ِ َ‫[(اﻟْﻤَﻜْﺘ‬3]) ْ‫ ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ؟ وَ ﻟَﻢْ ﯾَﺤْﻀُﺮ‬، ِ‫إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِل‬ 4. Yukarıda verilen cahd-ı mutlak ve müstağrak ile ilgili ayetleri defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’sını söyleyinceye kadar çalışınız.

&&&&&&&&&& III) EMR-İ GAİB (GAİB FİİLİN EMİR YAPILMASI) Muzâri fiilin başına ِ‫ ل‬takısı getirilip son harfi cezm yapılır. Cemi müennes ‫ ن‬u hariç diğer ‫ ن‬lar düşer. Cem Müsennâ Müfred

‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺐ‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻟِﺘَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻟِﺘَﻜْﺘُﺐ‬ Gâibe (Onlar) yazsınlar (O ikisi) yazsın O yazsın

*Emr-i gâibin başına ‫ فَ –وَ –ﺛُﻢﱠ‬harflerinden biri gelirse lâm harfi cezimli okunur ve bu harflerle beraber tek hece olarak söylenir: ‫ﺛُﻢﱠ ﻟْﯿَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ sonra yazsınlar ْ‫وَﻟْﯿَﻜْﺘُﺐ‬ ve yazsın ْ‫ﻓَﻠْﯿَﻜْﺘُﺐ‬ bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazsın

*Meçhûl yapılışı, cahd-ı mutlak’ın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına (ْ‫ )ﻟَﻢ‬yerine (ِ‫ )ل‬getirilir: ْ‫ﻟِﯿُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılsın ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟِﯿُﻜْﺘَﺒ‬

yazılsınlar (müe) ْ‫ﻓَﻠْﯿُﻜْ َﺘﺐ‬ bunun üzerine, (hemen, akabinde) yazılsın ‫وَﻟْﯿُﻜْﺘَﺒُﻮا‬ ve yazılsınlar

*Bazen mütekellim birinci şahıs çoğul kipinin başına da emir lâmı getirilerek emir kipi yapılmaktadır. Bu takdirde teşvik ifade eder: ْ‫ﻟِﻨَﻜْﺘُﺐ‬

yazalım ْ‫ ﻟِﻨَﺬْھَﺐ‬gidelim ْ‫ وَﻟْﻨَﺴْﺄَل‬soralım

Cümle Örnekleri: ‫ﯾَﻠْﻌَﺐُ ﺧﺎَﻟِ ٌﺪ‬- ٌ‫ﻟِﯿَﻠْﻌَﺐْ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Halit oynuyor - Halit oynasın. ُ‫س ﻓَﻠْﯿَﻜْﺘُﺒْﮫ‬ َ ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐْ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﺪﱠر‬. Ahmet dersi yazmadı hemen yazsın. ‫ﺠﺔُ دَرْﺳَﮭَﺎ‬ َ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻜْﺘُﺐْ ﺧَﺪِﯾ‬. Hatice dersini yazmadı. ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺬْھَﺐْ ﺻﺎَدِقٌ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓَﻠْﯿَﺬْھَﺐ‬.

Sadık okula gitmedi hemen gitsin. ‫ﻟِﺘَﺤْﻔَﻆْ َﻧﻔْﺴَﮭَﺎ‬. O (müe) kendini korusun. ْ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺒُﻮا وَﻇِﯿﻔَﺘَﮭُﻢ‬. Vazifelerini yazsınlar. ‫اﻟْﺠَﺮِﯾﺪَةِ وَﻟْﯿَﻔْﮭَﻤْﻨَﮭﺎَ ﻟِﯿَﻘْﺮَأْنَ اﻟَْﺄﺧْﺒﺎَ َر ﻓِﻲ‬. Gazetedeki haberleri okusunlar ve onları anlasınlar. ‫[ﻟِﻨَﻠْﻌَﺐْ ﻛُﺮَ َة اﻟْﻘَﺪَ ِم‬4] ً‫ﻏَﺪا‬. Yarın futbol oynayalım. ٌ‫ﻟِﻨَﻘْﺮَأْ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ِﻟﺄَﻧﱠﮫُ ﻣُﻔِﯿﺪ‬. Bu kitabı okuyalım çünkü faydalıdır. ‫ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةَﻟِ َﯿﻔْﺘَﺢْ ﻋَِﻠﻲﱞ‬. Ali pencereyi açsın. ُ‫ﻟِﺘُﻔْﺘَﺢِ اﻟﻨﱠﻮَا ِﻓﺬ‬. Pencereler açılsın[5].

EMR-İ GAİB İLE İLGİLİ AYETLER

1- ‫… ﻓَﻠْﯿَﻀْﺤَﻜُﻮا ﻗَﻠِﯿﻼً وَﻟْﯿَﺒْﻜُﻮا ﻛَﺜِﯿﺮًا‬ (9/TEVBE, 82) Artık (kazanmakta olduklarının cezası olarak) az gülsünler, çok ağlasınlar. ‫ﺿَﺤِﻚَ ﯾَﻀْﺤَﻚُ ﺿِﺤْﻜًﺎ‬ gülmek ‫ﺑَﻜَﻰ ﯾَﺒْﻜِﻲ ﺑُﻜﺎَءًا‬ ağlamak

2- ْ‫… ﻓَﻼَ ﯾَﺤْﺰُﻧْﻚَ َﻗﻮْﻟُﮭُﻢ‬ (36/YÂSÎN, 76). Onların sözleri seni üzmesin.. ُ‫نُ ﺣُﺰْﻧﺎًﺣَﺰَنَ َﯾﺤْﺰ‬ gamda, hüzünde bırakmak, üzmek ٌ‫ﻗَﻮْل‬ söz ‫ﻚ‬ َ ْ‫ﻻَ َﯾﺤْﺰُﻧ‬ seni üzmesin.(Emr-i gâib’in olumsuzu bir sonraki konuda görüleceği gibi ِ‫ ل‬yerine َ‫ ﻻ‬getirmekle yapılır. Fiilin sonu gene meczûmdur (cezimlidir). Aşağıdaki 5 numaralı ayet de böyledir).

3- ٍ‫… وَﻟْﺘَﻨْﻈُﺮْ ﻧَﻔْﺲٌ ﻣﺎَ ﻗَﺪﱠﻣَﺖْ ﻟِ َﻐﺪ‬ (59/HAŞR, 18). Ve (her) nefis, yarın için ne takdim ettiğine baksın… ‫ﻧَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﻈُﺮُ ﻧَﻈْﺮًا‬ bakmak, görmek ‫ﻗَﺪﱠمَ ﯾُﻘَﺪﱢمُ َﺗﻘْﺪِﯾﻤًﺎ‬ takdim etti, önceden gönderdi, sundu ‫ﻣَﺎ‬ ne, şey (ortada gelen َ‫“ ﻣﺎ‬ne” ve “şey” manasına gelir. Bir kelime sonrasıyla birlikte “..takdim ettiği şeye baksın” da denebilir).

4- … ‫… ﺑِﻔَﻀْﻞِ اﻟﻠﱠﮫِ وَﺑِﺮَﺣْﻤَﺘِﮫِ ﻓَﺒِﺬَﻟِﻚَ ﻓَﻠْﯿَﻔْﺮَﺣُﻮا‬ (10/YUNUS, 58). (De ki:)Allah’ın lutfu ve rahmetiyle, işte bunlarla sevinsinler.. ٌ‫ﻓَﻀْﻞ‬ iyilik, hayır, lutuf ‫ﻓَﺮِحَ ﯾَﻔْﺮَحُ ﻓَﺮاَﺣًﺎ‬

sevinmek, şımarmak ‫ﻚ‬ َ ‫ذَِﻟ‬ bu, o (mebnî, yani harekesi değişmeyen kelime olup harf-i cerle harekesinin değişmediğini hatırlayınız.)

5- … َ‫… ﺗَﺄْﺧُﺬْﻛُﻢْ ﺑِﮭِﻤَﺎ رَأْﻓَﺔٌ ﻓِﻲ دِﯾﻦِ اﻟﻠﱠﮫِ وَﻻ‬ (24/NÛR, 2)… Allah’ın dininde (hükümlerini uygularken) o ikisi (zina eden iki kişi) hakkında sizi acıma almasın (acıyacağınız tutmasın)… ٌ‫َرأْ َﻓﺔ‬ şefkat, acıma, şiddetli merhamet ‫ﻓِﻲ دِﯾﻦِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah’ın dininde (iki ismin yanyana gelmesinden oluşan isim tamlamasında iki isimden birinci kelimede (önce gelende) ne harf-i tarif ne de sonunda tenvin bulunur. Tercümede ikinci kelimeden başlanarak, yani sondan başa çevrilir. Çok yakında işlenecektir.)

6- َ‫ ﻟِﻤِﺜْﻞِ ھَﺬَا ﻓَﻠْﯿَﻌْﻤَﻞِ اﻟْﻌَﺎ ِﻣﻠُﻮن‬.

(37/SAFFAT, 61). Çalışanlar bunun gibisi için (böylesi bir kurtuluş için) çalışsın. ‫ﻟِﻤِﺜْﻞِ ھَﺬَا‬ bunun gibisi için (isim tamlaması) ‫ن‬ َ ‫ﻋَﺎﻣِﻞٌ ج ﻋَﺎ ِﻣﻠُﻮ‬ çalışan

7- ‫ ﻃَﻌَﺎﻣِﮫِ ﻓَﻠْﯿَﻨْﻈُﺮِ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنُ إِﻟَﻰ‬. (80/ABESE, 24). İnsan yediğine bir baksın.. 8- َ‫ﺧُﻠِﻖ‬

‫ﻣِﻢﱠ‬

Meçhûl mâzî f. (ْ‫ )ﻣِﻦ‬Harfi cer Fâil muzâri meczûm

(َ‫ )ﻣﺎ‬İsmü istifham

ُ‫اﻟْﺈِﻧﺴَﺎن‬

ِ‫ ﻓَﻠْﯿَﻨْﻈُﺮ‬.

(ِ‫ )ل‬lâmü’lemr

(86/TÂRIK, 5). İnsan neden yaratıldığına bir baksın. ُ‫ﺧَﻠَﻖَ ﯾَﺨْﻠُﻖ‬ yarattı ‫ﻣِﻦْ = ِﻣﻢﱠ‬+ َ‫ﻣﺎ‬ neden. (َ‫ )ﻣﺎ‬nın elifi kendinden önce cer geldiği için düşmüştür.

&&&&&&&&&&

IV) EMR-İ HAZIR (MUHATAP FİİLİN EMİR YAPILMASI) Muzâri fiilin muhatap sîgasının başındaki muzâri harfi kaldırılır. Muzaraat harfi atıldıktan sonra kalan ilk harf cezimli değilse başa birşey getirilmez. Ama kalan ilk harf cezimli ise okuyabilmek için başına bir hemze getirilir. Bu hemze fiilin orta harfinin harekesine göre harekelenir. Üç harfli fiilin orta harfi ötreli ise emir

fiilinin başına ötreli hemze (ُ‫)أ‬, üç harfli fiilin orta harfinin harekesi üstün ya da esre ise emir fiilinin başına esreli hemze (ِ‫ )إ‬eklenir. Fetha ile harekeleme yoktur. Sonu da cezim yapılır: Örnekler: ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ Yazıyor ْ‫اُﻛْﺘُﺐ‬ yaz ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ yardım ediyor ْ‫اُﻧْﺼُﺮ‬ yardım et ُ‫َﯾﻔْﺘَﺢ‬ Açıyor ْ‫ِاﻓْ َﺘﺢ‬ aç ُ‫َﯾﻀْﺮِب‬ Vuruyor ْ‫ِاﺿْﺮِب‬ vur

Çekim Tablosu


‫اُﻛْﺘُﺒُﻮا‬ ‫اُﻛْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫اُﻛْﺘُﺐ‬ Muhâtab

‫ﻦ‬ َ ْ‫اُﻛْﺘُﺒ‬ ‫اُﻛْﺘُﺒَﺎ‬ ‫اُﻛْﺘُﺒِﻲ‬ Muhâtaba

(Sizler) Yazın (İkiniz)Yazın (Sen)Yaz


‫ِاﺿْﺮِﺑُﻮا‬ ‫ِاﺿْﺮِﺑَﺎ‬ ْ‫ِاﺿْﺮِب‬ Muhâtab

‫ﻦ‬ َ ْ‫ِاﺿْﺮِﺑ‬ ‫ِاﺿْﺮِﺑَﺎ‬ ‫ِاﺿْﺮِﺑِﻲ‬ Muhâtaba

(Sizler) vurun (İkiniz) vurun

(Sen) vur

Not: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan َ‫أَﻛَﻞ‬-ُ (yedi)ُ – ‫( أَﻣَ َﺮ‬emretti) َ‫أَﺧَﺬ‬-ُ (aldı) gibi fiillerin emir fiili (ْ‫ )اُاْﻛُﻞ‬şeklinde söylenmez. İki hemzenin okunuşu dile ağır geldiği için hemzeli kısım atılır: (ْ‫()ﻛُﻞ‬ye). Geriye kalanın çekimi yapılır. Cemi müennes nûnu hariç fiil çekiminde yer alan nunlar düşer:

‫ﻛُﻠﻮُا‬ ‫ﻼ‬ َ ُ‫ﻛ‬ ْ‫ﻛُﻞ‬ Muhâtab

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻛُﻠ‬ ‫ﻼ‬ َ ُ‫ﻛ‬ ‫ﻰ‬ ِ ‫ﻛُﻠ‬ Muhâtaba

siz yeyin ikiniz yeyin sen ye

‫ﻚ‬ َ َ‫ﺧُﺬْ ھَﺬِهِ اﻟْﻔُﻠﻮُسَ ﻣَﻌ‬. Bu parayı beraberine al.

Emr-i hâzırların meçhûlü: Muzârinin başına ِ‫ل‬ harfinin takılıp sonunun meczûm yapılması ile olur. Diğerlerinden farklı olarak mütekellimin de meçhûlu yapılır:

Çekim Tablosu


‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺒﻮُا‬ ‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺒَﺎ‬ ْ‫ﻟِﺘُﻜْ َﺘﺐ‬ Muhatap ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺒ‬ ‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺒَﺎ‬ ‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺒِﻲ‬ Muhâtab (Sizler) yazılınız (İkiniz) yazılın (Sen) yazıl

ْ‫ﻟِﻨُﻜْ َﺘﺐ‬ (Biz)yazılalım ْ‫ﻟِﻨُﻜْ َﺘﺐ‬

(ikimiz) yazılalım ْ‫ِﻟﺄُﻛْ َﺘﺐ‬ (Ben)yazılayım Mütekellim

Cümle Örnekleri:

‫ﻟِﺘُﻜْﺘَﺐِ اﻟْﻮَﻇِﯿﻔَﺔُ ﻓِﻲ َوﻗْﺘِﮭَﺎ‬. Ödev vaktinde yazılsın.

‫ﻚ وَاﻗْ َﺮأْ ُه‬ َ َ‫اِﻓْﺘَﺢْ ﻛِﺘﺎَﺑ‬. Kitabını aç ve onu oku.

‫ﻚ‬ َ َ‫اِﺟْﻠِﺲْ ﻣَﻜﺎَﻧ‬. Yerine otur.

‫ﻚ‬ َ ‫اِﻗْﺮَ ْأ وَاﺟِ َﺒ‬. Ödevini oku.

‫ب‬ َ َ‫اِﻏْﺴِﻠِﻲ اﻟﺜﱢﯿﺎ‬. Elbiseleri yıka.

‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ ‫اِﻋْﻤَﻼَ اﻟْﻮَا‬. İkiniz ödevi yapın.

‫اِﻓْﺤَﺼﺎَ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀَ َﺔ‬. Hastayı muayene edin.

‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﺧُﺬْﻧِﻲ ﻣَﻌَﻚَ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﻔ‬. Gösteriye beni beraberine al (beni götür) .

‫اِذْھَﺐْ ھُﻨﺎَكَ ﯾﺎَ زَﻛَﺮِﯾﱠﺎ‬. Oraya git ey Zekeriyya!

‫اُﺳْﻜُﺖْ أَﻧْﺖَ أَﻧﺎَ أَﺳْﺄَلُ َأﺣْ َﻤ َﺪ‬. Sen sus, ben Ahmed’e soruyorum.

‫اُﻧْﻈُ ْﺮ‬, َ‫اَ ْﻟﺈِﻣﺎَمُ ﯾَﺪْﺧُﻞُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪ‬. Bak, imam mescide giriyor.

‫اِﺷْﺮَبِ اﻟﺪﱠواَءَ أَوﱠﻻً ﺛُﻢﱠ اﺷْﺮَبِ اﻟْﻤَﺎءَ ﺛﺎَﻧِﯿ ًﺎ‬. Evvela ilacı iç ikinci olarak(sonra) su iç.

‫ن‬ َ ‫اِﺣْﻔَﻈِﻲ ﻧَ ْﻔﺴَﻚِ ﯾﺎَ ﺑِﻨْﺘِﻲ وَاﻗْﺮَﺋِﻲ اﻟْﻘُﺮْآ‬. Kendini koru ey kızım ve Kur’ân oku.

‫اِرْﺣَﻤْﻦَ اﻟْﻔُﻘَﺮاَ َء‬. Fakirlere merhamet edin (müe) . ‫اِرْﺣَﻤُﻮا اﻟْﻔُﻘَﺮاَ َء‬. Fakirlere merhamet edin (müz) . ‫ت‬ ِ َ‫اِرْﻛَﺒْﻦَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرا‬. Arabalara binin (müe) .

EMR-İ HÂZIR İLE İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ اُدْﺧُﻠُﻮا اﻟْﺠَﻨﱠ َﺔ أَﻧْﺘُﻢْ وَأَزْوَاﺟُﻜُﻢْ ﺗُﺤْﺒَﺮُون‬.

(43/ZUHRUF, 70). Siz ve eşleriniz ağırlanmış olarak cennete giriniz! ‫ﺣَﺒَﺮَ ﯾَﺤْﺒُﺮُ ﺣَﺒْﺮًا‬ sevindirmek, ağırlamak

2- … َ‫… اﻋْﻤَﻠُﻮا ﻓَﺴَﯿَﺮَى اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻤَﻠَﻜُﻢْ وَرَﺳُﻮﻟُﮫُ وَاﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮن‬ (9/TEVBE, 105). ..(De ki;) (Yapacağınızı) yapın! Amelinizi Allah da Rasûlü de mü’minler de görecektir... ‫رَآى ﯾَﺮَى رُؤْﯾَ ًﺔ‬ görmek ‫ﺳَﯿَﺮَى‬ görecek

3- َ‫ﺴَﺠَﺪُوا وَﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎﻛُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﺻَﻮﱠرْﻧَﺎﻛُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﻗُﻠْﻨَﺎ ﻟِﻠْﻤَﻶﺋِﻜَﺔِ اﺳْﺠُﺪُوا ِﻵدَ َم ﻓ‬ ‫ﺲ‬ َ ‫… ِإﻻﱠ إِﺑْﻠِﯿ‬ (7/A’RÂF, 11). Andolsun sizi yarattık, sonra size şekil verdik, sonra da meleklere “Âdem’e secde edin!” dedik. İblis hariç secde ettiler. ْ‫َﻟ َﻘﺪ‬

andolsun ki, hakikaten, gerçekten ‫ﺻَﻮﱠرَ ﯾُﺼَﻮﱢرُ َﺗﺼْﻮِﯾﺮًا‬ tasvir etmek, suret vermek, şekil vermek, şekillendirmek ‫ل‬ ِ ‫ﻗُﻠْﻨَﺎ‬.. …e dedik ُ‫اَﻟْﻤَﻠَﻚُ ج اَﻟْﻤَﻶﺋِ َﻜﺔ‬ melek ‫إِﻻﱠ‬ hariç ُ‫َاﻟْﺈِﺑْﻠِﯿﺲ‬ iblis, şeytan ‫ﺳَﺠَﺪَ ﯾَﺴْﺠُﺪُ ﺳُﺠُﻮدًا‬ secde etti, boyun eğdi

4- ‫… وَﯾَﺎ آدَمُ اﺳْﻜُﻦْ أَﻧْﺖَ وَزَوْﺟُﻚَ ا ْﻟﺠَﻨﱠ َﺔ‬ (7/A’RÂF, 19). (Allah buyurdu ki:) Ey Adem! Sen ve eşin cennete yerleşin..

‫ﺳَﻜَﻦَ ﯾَﺴْﻜُﻦُ ﺳَﻜْﻨًﺎ ﺳُﻜُﻮﻧًﺎ‬ yerleşmek, ikamet etmek

5- ٍ‫ﺠﺪ‬ ِ ْ‫… وَﻛُﻠُﻮا وَاﺷْﺮَﺑُﻮا ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ﺧُﺬُوا زِﯾﻨَﺘَﻜُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ ﻛُﻞﱢ َﻣﺴ‬ (7/A’RÂF, 31). Ey Adem oğulları! Her mescidde (secde edişinizde) zinetinizi alın (güzel elbiselerinizi giyin); yiyin, için, (fakat israf etmeyin...) ‫)أَﺧَﺬَ ﯾﺄْﺧُﺬُ(ﺧُﺬُوا‬ alın (emir) ‫)أَﻛَﻞَ ﯾﺄْﻛُﻞُ(ﻛُﻠُﻮا‬ yiyin ‫ﺔٌزِﯾ َﻨ‬ süs, zînet

6- َ‫ وَأَﻣْﻄَﺮْﻧَﺎ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻣَﻄَﺮًا ﻓَﺎﻧْﻈُﺮْ ﻛَ ْﯿﻒَ ﻛَﺎنَ ﻋَﺎﻗِﺒَﺔُ اﻟْﻤُﺠْﺮِﻣِﯿﻦ‬. (7/A’RÂF, 84). Ve üzerlerine (taş) yağmuru yağdırdık. Bak suçluların akıbeti (sonu) nasıl oldu? ‫أَﻣْﻄَﺮَ ﯾُﻤْﻄِﺮُ ِإﻣْﻄﺎَرًا‬ yağdırmak, (taş) yağmuruna tutmak

ٌ‫ﻄﺮ‬ َ َ‫ﻣ‬ yağmur ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﻛَﯿ‬ nasıl ُ‫ﻛَﺎنَ َﯾﻜُﻮن‬ oldu ٌ‫ﻋَﺎﻗِ َﺒﺔ‬ son, netice, âkıbet ُ‫َاﻟْﻤُﺠْ ِﺮم‬ suçlu, günahkar. (İsim tamlamasında birinci ismin ne tenvin ne de harf-i tarif almadığını ikinci ismin genellikle harf-i tarif alıp son harekesinin esre olduğunu şimdilik aklınızda tutunuz. Cemi müzekker sâlim’in esre halinin (َ‫ )ﯾﻦ‬ile olduğunu hatırlayınız.

7- َ‫ﻈَﻠَﻤُﻮا ﺑِﮭَﺎ ﺛُﻢﱠ ﺑَﻌَﺜْﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِھِﻢْ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ إِﻟَﻰ ﻓِﺮْﻋَﻮْنَ وَﻣَﻠَﺌِ ِﮫ ﻓ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﻈﺮْ ﻛَﯿْﻒَ ﻛَﺎنَ ﻋَﺎﻗِﺒَﺔُ اﻟْﻤُﻔْﺴِﺪِﯾ‬ ُ ْ‫ ﻓَﺎﻧ‬. (7/A’RÂF, 103). Sonra onların ardından Mûsâ’yı mucizelerimizle Firavun ve kavmine gönderdik de

o mucizeleri inkar ettiler, ama bak fesatçıların sonu nasıl oldu? ُ‫ﺑَﻌَﺚَ ﯾَﺒْ َﻌﺚ‬ göndermek, uyandırmak, diriltmek ْ‫ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِھِﻢ‬ onların ardından ُ‫ﺴﺪ‬ ِ ْ‫َاﻟْﻤُﻔ‬ fesat çıkaran, fesatçı ُ‫اَﻟْﻤَﻠَﺄ‬ halk, eşraf ‫ﻇَﻠَﻢَ ﯾَﻈْﻠِﻢُ ﻇُﻠْﻤًﺎ‬ zulmetmek, inkar etmek ٌ‫آﯾَﺔٌ ج آﯾَﺎت‬ ayet, mucize ‫ﻦ‬ َ ‫ﻋَﺎﻗِﺒَﺔُ اﻟْﻤُﻔْﺴِﺪِﯾ‬ fesatçıların sonu (birinci ismin harf-i tarifsiz ikinci ismin esre olduğu isim tamlaması çok yakında işlenecektir.)

8- ‫وَاﻟْﻌَﺎﻗِﺒَﺔُ …وَاﺻْﺒِﺮُوا إِنﱠ اﻷَرْضَ ﻟِﻠﱠﮫِ …ﻗَﺎلَ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻟِ َﻘﻮْﻣِ ِﮫ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿ‬.

(7/A’RÂF, 128). Mûsâ kavmine (şöyle) dedi: “(Allah’dan yardım isteyin)… ve sabredin. Muhakkak ki yeryüzü Allah’ındır (onu kullarından dilediğine miras verir.)… Sonuç müttekîlerindir (Allah’tan korkup günahtan sakınanlarındır). ” ‫اَﻟْﻤُﺘﱠﻘِﻲ‬ müttekî, takva sahibi, korunan, sakınan

9- ‫وَرَﺣْﻤَﺘِﻲ وَﺳِﻌَﺖْ …وَاﻛْﺘُﺐْ ﻟَﻨَﺎ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺣَﺴَﻨَﺔً وَﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَ ِة‬ ‫… ﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْ ٍء‬ (7/A’RÂF, 156). (Ey Allahım!) Bize bu dünyada da iyilik yaz, ahirette de. (Allah buyurdu ki:) …Rahmetim herşeyi kuşatmıştır…

‫ﺣَﺴَ َﻨ ٌﺔ‬ iyilik, nail olunan nimet, güzellik ٌ‫َرﺣْ َﻤﺔ‬ acımak, merhamet etmek ‫وَﺳِﻊَ ﯾَﺴَﻊُ ﺳِﻌَﺔً ﺳَﻌَ ًﺔ‬ içine aldı, kapladı

10- ْ‫أَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢ‬

‫ﻋَﻠَﻰ‬

‫ﻛَﺬَﺑُﻮا‬

َ‫ﻛَﯿْﻒ‬

ْ‫… اُﻧْﻈُﺮ‬

İsim mecrûr Harfi cer Fiil+fâil İsmü istifham Fiil-i Emr

Fâili müstetir (َ‫)أَﻧْﺖ‬

(6/EN’ÂM, 24). Bak, kendilerinin aleyhine nasıl yalan söylediler… 11- ‫ل‬ ِ ْ‫وَاذْﻛُﺮْ رَﺑﱠﻚَ ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺴِﻚَ ﺗَﻀَﺮﱡﻋﺎً وَﺧِﯿﻔَﺔً وَدُونَ اﻟْﺠَﮭْﺮِ ﻣِﻦَ اﻟْﻘَﻮ‬ ‫ل‬ ِ ‫… ﺑِﺎﻟْﻐُﺪُوﱢ وَاﻵﺻَﺎ‬ (7/A’RÂF, 205). Kendi kendine yalvararak, ve korkarak yüksek olmayan bir sesle (sözle) sabah akşam Rabbini an.

‫ذَﻛَﺮَ ﯾَﺬْﻛُ ُﺮ‬ zikretti, andı ُ‫ﺠﮭْﺮ‬ َ ْ‫َاﻟ‬ ilan etmek, açığa vermek

‫ﺗَﻀَﺮﱠعَ ﯾَﺘَﻀَﺮﱠعُ َﺗﻀَﺮﱡﻋًﺎ‬ yalvarıp yakarmak, niyazda bulunmak

‫ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَفُ ﺧَﻮْﻓًﺎ ﺧِﯿﻔَ ًﺔ‬ korkmak [ayette: korkarak (hal)] ‫ن‬ َ ‫دُو‬ …siz, ..sız (zarftır önüne geldiği kelimeyi esreler) ‫ﺠﮭْ ِﺮ‬ َ ْ‫ن اﻟ‬ َ ‫دُو‬ açığa çıkarmaksızın ‫َاﻟْﻐُﺪُوﱡ‬ sabah ُ‫اَﻟْﺂﺻَﺎل‬ akşam

HÂL: Ayette kullanılan mansûb ve nekre olarak gelen masdar şekli gramerde “hâl” olarak isimlendirilir “yalvararak ve korkarak” şeklinde ..erek, ..arak olarak tercüme edilir. İleride müstakil olarak işleyeceğimiz hâl hakkında kısa bir bilgi vermek devamlı Kur’ân okuyanların sık sık karşılaştıkları bir husus olduğundan burada kısaca bahsetmek faydalı olacaktır: Hâl; fiil işlenirken, fâilin, mef’ûlun veya her ikisinin durumunu gösteren mansûb ve nekre isimdir. Tekil ve illet harfi bulunmayan bir kelime olduğu takdirde hâl, üstün tenvinli olarak gelir. Fiile sorulan “Nasıl” sorusuna cevap teşkil eder. Fiil yapılırken onu işleyenin durumu açıklanan hâl Türkçe’ye (...erek, ..arak, ...dığı halde, ..ken, …mış olduğu halde) kelimeleriyle tercüme edilir. Örnekler: ‫َأ‬‫ﻛَﻞَ اﻟﺴﱠﺎﺋِﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺣﺎَرا‬. Dilenci yemeği sıcak olarak yedi. ‫ﺷَﺮِبَ اﻟْﻤَﺮﯾِﺾُ اﻟْﺤَﻠﯿِﺐَ ﺑﺎَرِدًا‬. Hasta sütü soğuk olarak içti.

‫ﺧُﻠِﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﺿَﻌِﯿﻔًﺎ‬. İnsan zayıf olarak yaratıldı (Nîsâ, 27) .

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1.Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız.

‫َوﺣْﺪَ ُه‬ yalnızca ona ‫َﯾﻮْﻣِﯿﺎ‬ günlük olarak

ُ ْ‫َاﻟْﺤَﺮ‬ ‫ب‬ savaş ُ‫ﻋَﺪُوﱞ ج أﻋْﺪَاء‬ düşman

‫ﺣَﺎ ﱞر‬ sıcak

‫َ‪-‬ﻗَﻄَ َ‬ ‫ﻒ‬ ‫‪kopardı‬‬

‫َاﻟْﻮَرْدَةُ‬ ‫‪gül‬‬ ‫َ‪َ -‬رﺣِﻢَ‬ ‫‪acıdı, merhamet etti‬‬ ‫َﻓﻢٌ‬ ‫‪ağız‬‬ ‫اَﻟﻀﱠﻌِﯿﻒُ‬ ‫‪zayıf‬‬

‫‪2. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫–أُﻋْﺒُﺪواُ اﻟﻠﱠﮫَ وَﺣْﺪَهُ –إِﻟْﻌَﺒﺎَ ﺑِﺎﻟْﻜُﺮَةِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ –أُﻛْﺘُﺐْ واَﺟِﺒَﻚَ َﯾﻮْﻣِﯿ‪‬ﺎ‬ ‫أُﻛْﺘُﺒْﻦَ –إِﻗْﻄَﻔِﻲ اﻟْﻮَرْدَةَ –إِﺷْﺮَﺑﺎَ اﻟﺸﺎﱠىَ ﺣﺎَرا‪– ‬إِرْﻛَﺐِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔَ ﺻَﺒﺎَﺣﺎً‬ ‫ﺗَﻘْﺮَأْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻓَﻠْﺘَﻘْﺮَأْ ﻟَﻢْ ‪-‬إِذْھَﺒِﻲ ِإﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً –وَاﺟِ َﺒﻜُﻦﱠ‬‫أُﻛْﺘُﺐْ وَﻇِﯿﻔَﺘَﻚَ وَاﻗْﺮَأْ ‪-‬إِﻏْﺴِﻞْ ﻓَﻤَﻚَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟﻨﱠﻮْمِ ‪-‬إِرْﺣَﻢِ اﻟﻀﱠﻌِﯿﻒَ‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬ﻛِﺘﺎَ َﺑ َ‬

3. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ ةقيدحلا يف اﻗﺘُﻞ اﻟﺬّﺋﺐ‬- ‫ ةسردملا يف سردلا اوبتكا‬ً‫اﻓﺘﺤﺎ اﻟﺒﺎب ﻣﻊ أُﺧْﺘِﻚَ –اذھﺒﻲ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻏﺪا‬- ‫يف بتكتل‬ ‫ ةسردملا‬- ‫دلولا عم سردلا ابتكتل‬- ‫عم نرصنا‬ ‫ ءاسنلا‬- ً‫ادﺧﻠﻮا اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﺻﺒﺎﺣﺎ‬.

4. Aşağıdaki muzâri fiillerin emr-i hazır ve meçhûllerini manalarıyla birlikte çekiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬- ُ‫ﯾَﻜْﺘُﺐ‬- ُ‫ﯾَﻌْﻠَﻢ‬- ُ‫ﺠﻠِﺲ‬ ْ َ‫ﯾ‬- ُ‫ﯾَﻌْﺮِفُ –ﯾَﻔْﺘَﺢ‬- ُ‫ﯾَﺪﺧُﻞ‬- ُ‫ﯾَﻘْﺘُﻞ‬ 5. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Elini yıka. 7. Okula git (müennes). 2. Suyunu iç. 8. Dersini evinde yaz. 3. Okulda kapıdan çıkınız.

9. Savaşta düşmanları öldürün. 4. İkiniz çarşıya gidin. 10. Bu kitabı oku. 5. Sokaktan eve git. 11. Bahçede oynayın. 6. Sabahleyin okula yazılın.

6. Aşağıdaki fiillerin emr-i gâib ve emr-i hazırlarını yapınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬- ُ‫ﯾَﻌْﻠَﻢ‬- ُ‫ﯾَﻀْﺮِب‬- ُ‫ﯾَﻘْﺘُﻞ‬- ُ‫ﯾَﺬْھَﺐ‬- ُ‫ﯾَﺪْﺧُﻞ‬- ُ‫ﯾَﻔْﺘَﺢ‬ 7. Yukarıda verilen ayetlerdeki emr-i gâib ve emr-i hâzırları belirtiniz. Kelimeleriyle birlikte ayetleri defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söylemeye çalışınız. &&&&&&&&&& V) NEHY-İ GAİB (GAİB EMRİN OLUMSUZU)

‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Gâibe (Onlar) yazmasın (O ikisi) yazmasın (O) yazmasın

Görüldüğü gibi ْ‫( ﻟِﯿَﻜْﺘُﺐ‬yazsın) demek olurken olumsuzu olan “yazmasın” demek için muzâri fiilin başına َ‫ ﻻ‬getirilip sonu cezm yapılır. Meçhûl yapılışı; Cahd-ı mutlakın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına َ‫ ﻻ‬getirilir. ْ‫ﻻَ ﯾُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılmasın ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻻَ ﯾُﻜْﺘَﺒ‬

yazılmasınlar (müen) ‫ﻻَ ﯾُﻜْﺘَﺒُﻮا‬ yazılmasınlar (müz) ْ‫ﻻَ ﻧُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılmayalım

Cümle Örnekleri: ‫ﻌْﺪَ ﺷَﮭْﺮٍﻻَ ﯾَﺬْھَﺐْ َﺑ‬. Bir ay sonra gitmesin.

‫ن‬ َ َ‫ﻻَ ﯾَﻀْﺮِبِ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﺤَﯿَﻮا‬. Çocuk hayvanlara vurmasın.

‫ل‬ َ ‫ﻻَ ﯾَﺴْﺮِقِ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟَْﺄﻣْﻮَا‬. Adam malları çalmasın.

‫ﻻَ ﯾَﻜْﺬِبِ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋَﻠَﻰ أُﻣﱢ ِﮫ‬. Çocuk annesine yalan söylemesin. ‫ﻞ‬ ِ ‫ﻻَ ﯾَﻜْﺴَﻠُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﻌَ َﻤ‬. İşte tembellik etmesinler.

‫ع‬ ِ ‫اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻻَ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮا ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠ ِر‬. Öğrenciler caddede oynamasın.

‫ﺐ‬ ِ ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﻻَ ﯾَﻐْﻀَﺐْ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠِﻟ‬. Öğretmen öğrenciye kızmasın.

‫ح‬ َ ‫اﻟْﻌﺎَﻣِﻼَتُ ﻻَ ﯾَﺄْﺧُﺬْنَ اﻟْ ِﻤﻔْﺘَﺎ‬. İşçiler anahtarı almasınlar.

‫ك اﻟْﻘِﺮَا َء َة‬ ِ ُ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻻَ ﺗَﺘْﺮ‬. Aişe okumayı bırakmasın.

ُ‫ﻻَ ﺗُﻔْﺘَﺢِ اﻟﻨﱠﻮَا ِﻓﺬ‬. Pencereler açılmasın.

NEHY-İ GÂİB İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا إِﻧﱠﻤَﺎ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻛُﻮنَ ﻧَﺠَﺲٌ ﻓَﻼَ ﯾَﻘْﺮَﺑُﻮا اﻟْﻤَﺴْﺠِ َﺪ‬ ‫… اﻟْﺤَﺮَامَ ﺑَﻌْﺪَ ﻋَﺎﻣِﮭِﻢْ ھَﺬَا‬ (9/TEVBE, 28). Ey iman edenler! Müşrikler ancak bir pisliktir. Onun için bu yıllarından sonra Mescid-i Haram’a yaklaşmasınlar… ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ‬ ey! (nida harfi) ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟﱠﺬِﯾ‬ kimseler (ism-i mevsul olup çok yakında işlenecektir) ‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﻧ ًﺎ‬ iman etmek, inanmak ‫آﻣَﻨُﻮا‬ İman ettiler

‫ﻦ آﻣَﻨُﻮا‬ َ ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾ‬ ey iman eden kimseler! (Ey iman edenler! cümlesinde görüldüğü gibi ism-i mevsuldan

sonraki fiil önce tercüme edilip …en kimseler deniliyor)

‫إِﻧﱠﻤَﺎ‬ ancak, sadece ُ‫اَﻟْﻤُﺸْﺮِك‬ müşrik, Allah’a ortak koşan

ٌ‫ﺠﺲ‬ َ ‫َﻧ‬ pislik ٌ‫ﻋَﺎم‬ sene, yıl

‫ﻗَﺮَبَ ﯾَﻘْﺮَبُ ﻗِﺮْﺑﺎَﻧًﺎ‬ yaklaşmak ‫ﺑَﻌْﺪَ ﻋَﺎﻣِﮭِﻢْ ھَﺬَا‬ bu yıllarından sonra

2- ‫ﻟِﻠﱠﮫِ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ ھُ َﻮ‬ ُ‫اﻟﺴﱠﻤِﯿﻊُ اﻟْﻌَﻠِﯿﻢ‬.

َ‫اﻟْﻌِﺰﱠة‬

‫وَﻻَ ﯾَﺤْﺰُﻧْﻚَ ﻗَﻮْﻟُﮭُﻢْ إِنﱠ‬

II. haber I. haber Mübt. Hal Haberu (‫ )إِنﱠ‬mahallen merfû İsmu (‫)إِنﱠ‬ mansûb Te’kit ve nasb harfi Fâil Fiil-i muzâri meczûm (َ‫ )ك‬mef’ûl Cezm ve nefy harfi

(10/YUNUS, 65). Onların sözleri seni üzmesin. Çünkü bütün izzet (üstünlük) Allah’ındır. O işitendir, bilendir. ُ‫اَﻟْﻌِﺰﱠة‬ üstünlük, izzet ‫ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ‬ topluca, hepsi, tümü (Cümlenin ikinci kısmında görüldüğü gibi bazen vurgulama ve önem belirtmek için haber de marife

olarak gelebilir. Mübtedâ ve haberle ilgili geniş bilgi daha sonra işlenecektir.)

&&&&&&&&&& VI) NEHY-İ HÂZIR (MUHÂTAB EMRİN OLUMSUZU) Yapılışı: Muzârinin muhâtablarının başına َ‫ﻻ‬ getirilip sonunun cezim yapılmasıyla olur. Muhâtaba cemi müennes nûnu hariç diğerlerindeki ‫ ن‬lar düşer. ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ْ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ Muhâtab ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒ‬ ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺒِﻲ‬ Muhâtaba (Sizler) yazmayın (İkiniz) yazmayın (Sen) yazma

Meçhûlünde bir değişiklik yoktur: ‫ﻻَ ﺗُﻜْﺘَﺒﻮُا‬ yazılmayın ْ‫ﻻَ ﺗُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılma

Cümle Örnekleri:

‫ﺗَﻔْﺘَﺢُ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَ َة‬- َ‫ﻻَ ﺗَﻔْﺘَﺢِ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَة‬. Pencereyi açıyorsun – Pencereyi açma.

‫ﻻَ ﺗَﺨْﺮُجْ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﺮْ ِد‬. Soğukta evden çıkma.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺐْ ﻗَﺒْﻞَ َﯾﻮْﻣَﯿ‬. İki günden önce (iki güne kadar) gitme.

‫ك‬ َ َ‫ﻻَ ﺗَﺠْﻠِﺴُﻮا ھُﻨﺎ‬.

Orada oturmayın.

‫ﻻَ ﺗَﻨْﮭَﺮْنَ اﻟْﻔُﻘَﺮَا َء‬. Fakirleri azarlamayın.

‫ﻚ َوﺣِﯿﺪَ ًة‬ ِ َ‫ﻻَ ﺗَﺘْﺮُﻛِﻲ ﺻَﺪِﯾﻘَﺘ‬. Arkadaşını tek başına bırakma.

‫ﻻَ ﺗَﻄْﺮُدُوا اﻟْﺄَوْﻻَدَ ﻣِﻦَ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Çocukları bahçeden kovmayın.

‫ﻚ‬ َ ِ‫[ﻻَ ﺗَﻘْﻄَﻔْﻦَ اﻟْﺄَزْھﺎَرَ ﻣِﻦْ َﻓﻀْﻠ‬6]. Lütfen çiçekleri koparmayın.

‫ﻻَ ﺗُﻘْﻄَﻒِ اﻟْﺄَزْھَﺎ ُر‬. Çiçekler koparılmasın. ْ‫ﻻَ ﺗَﻜْﺴَﻞ‬- ِ‫ﻻَ ﺗَﻐْﻀَﺐْ وَ ﻻَ ﺗَﯿْﺄَسْ ﻣِﻦْ رَﺣْﻤَﺔِ اﻟﻠﱠﮫ‬. Tembellik yapma - Öfkelenme ve Allah’ın rahmetinden ümit kesme.

NEHY-İ HÂZIR İLE İLGİLİ AYETLER 1ْ‫ﺑَﯿْﻨَﻜُﻢ‬ ‫ﻞ‬ ِ ِ‫… ﺑِﺎﻟْﺒَﺎﻃ‬

ْ‫َأﻣْﻮَاﻟَﻜُﻢ‬

‫ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮا‬

َ‫ﻻ‬

َ‫و‬

Câr-mecrûr Zarfu mekan Mef’ûl F. muzâri meczûm Nefy ve cezm h. İsti’nâf harfi

(2/BAKARA, 188). Mallarınızı, aranızda batıl (haksız sebepler) ile yemeyin… ُ‫اَﻟْﺒَﺎﻃِﻞ‬ asılsız şey, batıl

2- َ‫… وَﻻَ ﺗَﻘْﺮَﺑَﺎ ھَﺬِهِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ…وَﯾَﺎ آدَمُ اﺳْﻜُﻦْ أَﻧْﺖَ وَزَوْﺟُﻚَ ا ْﻟﺠَﻨﱠﺔ‬

(7/A’RÂF, 19). (Allah buyurdu ki:) Ey Âdem! Sen ve eşin cennette yerleşin.. (Ancak) bu ağaca yaklaşmayın… 3- … ْ‫… وَﻻَ ﺗَﺒْﺨَﺴُﻮا اﻟﻨﱠﺎسَ أَﺷْﯿَﺎءَھُﻢْ …ﻗَﺪْ ﺟَﺎءَﺗْﻜُﻢ ﺑَﯿﱢﻨَﺔٌ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻜُﻢ‬ (7/A’RÂF, 85). …Size Rabbinizden açık bir delil gelmiştir. … İnsanların eşyalarını eksik vermeyin… ٌ‫ﺑَﯿﱢ َﻨﺔ‬ açık delil, bürhan ‫ﺑَﺨَﺲَ ﯾَﺒْﺨَﺲُ ﺑَﺨْﺴًﺎ‬ eksiltmek, hakkını vermemek, düşük fiyat vermek

4- … ‫ﻻَ ﺗَﻘْﻨَﻄُﻮا ﻣِﻦْ رَﺣْﻤَﺔِ اﻟﻠﱠﮫِ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَﻐْﻔِﺮُ اﻟﺬﱡﻧُﻮبَ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ إِﻧﱠﮫُ ھُ َﻮ‬ ‫ ﻔُﻮرُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢُاﻟْ َﻐ‬. (39/ZÜMER, 53). Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Muhakkak ki Allah bütün günahları bağışlar. Şüphesiz ki O, çok bağışlayan, çok esirgeyendir. ‫ﻗَﻨِﻂَ ﯾَﻘْ َﻨﻂُ ﻗَﻨَﻄًﺎ‬ ümit kesmek, ümitsiz olmak

‫ﻏَﻔَﺮَ ﯾَﻐْﻔِﺮُ َﻣﻐْﻔِﺮَ ًة‬ bağışlamak ُ‫اَﻟﺬﱠﻧْﺐُ ج اَﻟﺬﱡﻧُﻮب‬ günah

5- … َ‫ وَاﻋْﻠَﻤُﻮا أَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻣَﻊَ اﻟْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦ‬. (9/TEVBE, 36). ..bilin ki Allah müttekîlerle (kötülükten sakınanlarla) beraberdir. 6- … ُ‫إِذْ ﯾَﻘُﻮلُ ﻟِﺼَﺎﺣِﺒِﮫِ ﻻَ ﺗَﺤْﺰَنْ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻣَﻌَﻨَﺎ ﻓَﺄَﻧْﺰَلَ اﻟﻠّﮫُ ﺳَﻜِﯿﻨَﺘَﮫ‬ ‫… ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬ (9/TEVBE, 40). ..O bir zamanlar arkadaşına “Üzülme, şüphesiz ki Allah bizimle beraberdir” diyordu. Bunun üzerine Allah ona (sükûnet sağlayan) emniyetini indirdi… ْ‫ِإذ‬ bir zamanlar ٌ‫ﺻَﺎﺣِﺐٌ ج َاﺻْﺤﺎَب‬ arkadaş, sıkı dost ‫ﻻ‬ ً ‫أَﻧﺰَلَ ﯾُﻨْﺰِلُ إِﻧْﺰَا‬ indirdi ُ‫اَﻟﺴﱠﻜِﯿ َﻨﺔ‬

sebat, kalbin mutmain olması

7- َ‫ ﻮْمِ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿﻦَﻓَﻘَﺎﻟُﻮا ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﺗَﻮَﻛﱠﻠْﻨَﺎ رَﺑﱠﻨَﺎ ﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻠْﻨَﺎ ﻓِﺘْﻨَﺔً ِﻟﻠْﻘ‬. (10/YUNUS, 85). Onlar dediler ki: “Allah’a dayandık. Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluğu için deneme (konusu) kılma. ‫ﻼ‬ ً ‫ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞُ َﺗﻮَﻛﱡ‬ tevekkül etmek, Allah’a dayanmak, işi Allah’a bırakmak ُ‫َاﻟْﻔِﺘْ َﻨﺔ‬ deneme, imtihan fitne, şaşırma

8- … ‫ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ اﻋْﺒُﺪُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﻣَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ إِﻟَﮫٍ ﻏَﯿْﺮُهُ وَﻻَ ﺗَﻨْﻘُﺼُﻮا‬ ‫ن‬ َ ‫… اﻟْﻤِﻜْﯿَﺎلَ وَاﻟْﻤِﯿﺰَا‬ (11/HÛD, 84). … (Şuayb) Dedi ki: “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin! Sizin için ondan başka Tanrı yoktur. Ölçüyü ve tartıyı eksik yapmayın. ‫ﯾَﺎ َﻗﻮْ ِم‬

ey kavmim. (ِ‫ )ﻗَﻮْم‬kelimesinin son harfinin harekesinin esre oluşu, düşen “benim ..” manasındaki mütekellim ya’sına işaret eder. ُ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪ‬ kulluk etti, ibadet etti ُ‫ﻏَﯿْﺮُه‬ …den başka, hariç, dışında ْ‫ﻣَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ِﻣﻦ‬ sizin için yoktur. Buradaki ‫ ﻣَﺎ‬harf-i nefy, ْ‫ ﻣِﻦ‬de zâid harf-i cerdir.

‫ﻧَﻘَﺺَ ﯾَﻨْﻘُﺺُ َﻧﻘْﺼًﺎ‬ eksiltmek, eksik bırakmak, düşük ölçmek ُ‫اَﻟْﻤِﻜْﯿَﺎل‬ ölçek ُ‫اَﻟْﻤِﯿﺰَان‬ terazi, tartı

9- ‫… ﻗَﺎلَ ﻟَﮭُﻢْ ﻣُﻮﺳَﻰ وَﯾْﻠَﻜُﻢْ ﻻَ ﺗَﻔْﺘَﺮُوا ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﻛَﺬِﺑًﺎ‬ (20/TÂHÂ, 61). Mûsâ onlara: “Yazık size! Allah hakkında yalan uydurmayın….” dedi. ٌ‫وَﯾْﻞ‬ yazık, vah ْ‫وَﯾَْﻠﻜُﻢ‬ yazık size! ‫اِﻓْﺘَﺮَى ﯾَﻔْﺘَﺮِي ِاﻓْﺘِﺮاَءًا‬ uydurdu, iftira etti, düzdü

10- ٌ‫[وَﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻠُﻮا ﻣَﻊَ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻟَﮭًﺎ آﺧَﺮَ إِﻧﱢﻲ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻨْﮫُ ﻧَﺬِﯾﺮٌ ﻣُﺒِﯿﻦ‬7] . (51/ZARİYÂT, 51). Allah ile beraber başka bir tanrı edinmeyin. Zira ben size O’nun tarafından (gelmiş) (açık) bir uyarıcıyım. ‫ﺧ َﺮ‬ َ‫آ‬ başka,diğer ٌ‫ﻧَﺬِﯾﺮ‬ uyarıcı ٌ‫ﻣُﺒِﯿﻦ‬ apaçık

11- ْ‫ ﻓَﺄَﻣﱠﺎ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢَ ﻓَﻼَ ﺗَﻘْﮭَﺮ‬. (93/DUHÂ, 9). Öyleyse yetime gelince (sakın) ezme. ‫أَﻣﱠﺎ‬ ….e gelince ‫ﻗَﮭَﺮَ ﯾَﻘْﮭَﺮُ ﻗَﮭْﺮًا‬ yenmek, ezmek, incitmek

12- ْ‫ وَأَﻣﱠﺎ اﻟﺴﱠﺎﺋِﻞَ ﻓَﻼَ ﺗَﻨْﮭَﺮ‬. (93/DUHÂ, 10). (El açıp) isteyene gelince (de) sakın azarlama. ُ‫اَﻟﺴﱠﺎﺋِﻞ‬ dilenen, isteyen ‫ﻧَﮭَﺮَ ﯾَﻨْﮭَﺮُ ﻧَﮭْﺮًا‬ azarlamak


(GENEL DEĞERLENDİRME) 1. Aşağıdaki fiillerin emr-i gâib, nehy-i gâib, emri hazır, nehy-i hazır ve meçhûllerini yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬- ‫ب‬ َ َ‫ﺿَﺮ‬- ‫دﺧَﻞ‬- ‫ﺳﻤِﻊ‬- ‫ﻋﻠِﻢ‬- ‫ بهذ‬- َ‫–ﻗَﻄَﻊَ – جرخ –ﺣَﻜَﻢ‬ ‫ﻧَﺼَ َﺮ –ﻋَﻠِ َﻢ‬ 2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça ve Türkçe’siyle birlikte yazınız. ُ‫ﯾُﺮِﯾﺪ‬ ‫أَراَ َد‬ istedi ُ‫ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢ‬ ‫ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ‬ konuştu ‫ﯾُﺤِﺐﱡ‬ ‫َأﺣَﺐﱠ‬ sevdi ُ‫ﯾَﺤْ َﻔﻆ‬ ‫ﻆ‬ َ ِ‫ﺣﻔ‬ َ ezberledi

ُ‫َﯾﺠْﺘَ ِﮭﺪ‬ ‫ِاﺟْﺘَﮭَ َﺪ‬ çalıştı ُ‫ﯾُﻮَﻓﱢﻖ‬ ‫ﻖ‬ َ ‫َوﻓﱠ‬ muvaffak oldu, başardı ُ‫ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬ öğrendi ُ‫ﺠﺢ‬ َ ْ‫ﯾَﻨ‬ ‫ﺢ‬ َ َ‫َﻧﺠ‬ başardı ُ‫ﯾَﺒْﻠُﻎ‬ ‫ﺑََﻠ َﻎ‬ ulaştı ‫ﯾَﺸْﺘَﺮِي‬ ‫اِﺷْﺘَﺮَى‬ satın aldı ُ‫َﯾﺪْﻋﻮ‬ ‫دَﻋَﺎ‬ çağırdı, dua etti ُ‫ﯾَﺴْﺘَﺮﯾﺢ‬ ‫ح‬ َ ‫اِﺳْﺘَﺮَا‬ istirahat etti, dinlendi

‫ﯾَﺘَ َﻌﻮﱠدُ‬ ‫ﺗَ َﻌﻮﱠ َد‬ ‫‪alıştı‬‬ ‫ﯾَ َﺘﻘَﺪﱠمُ‬ ‫َﺗﻘَﺪﱠ َم‬ ‫‪ilerledi‬‬ ‫َﯾﺼْﺒِﺮُ‬ ‫ﺻَﺒَ َﺮ‬ ‫‪sabretti‬‬

‫ﺼ ُﺪ‬ ‫اَﻟْﻤَﻘْ َ‬ ‫‪maksat‬‬ ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ ج اَﻟْﺒُﯿُﻮتُ‬ ‫‪evler‬‬ ‫اَﻟﻄﱠﺒﺎَﺷِﯿﺮُ‬ ‫‪tebeşir‬‬ ‫اَﻟْﻤِﻨْﻀَ َﺪةُ‬ ‫‪masa‬‬ ‫ﺢ‬ ‫َ‪-‬ذَﺑَ َ‬ ‫‪boğazladı, kesti‬‬ ‫ﻃَﺮِيﱞ‬

‫‪taze‬‬ ‫ِ‪-‬ﻇَﻠَﻢَ‬ ‫‪zulmetti‬‬ ‫اَﻟﺰﱠ ِﻛﻲﱡ‬ ‫‪zeki‬‬ ‫ُ‪-‬ﻗَﺘَﻞَ‬ ‫‪öldürdü‬‬ ‫ﻃﺎَﺋِﺮٌ‬ ‫‪kuş‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻻ ﺗﻀْﺮﺑﻮا ‪ -‬بوكلا نم ءاملا برشا ‪-‬اُﻗْﺘُﻠﻮُا اﻟﺬﺋﺐ ﻓﻲ اﻟﺠﺒﻞ‬ ‫ ةرهلا اوبرضت ال ‪ -‬قوسلا ىلإ اجرخت ال – سرفلا‬‫زبخلا عطقا ‪ -‬لاجرلا عم ةقيدحلا ىلإ اوبهذا ‪-‬اﻗﺮأْ ﻛﺘﺎﺑﻚ‬ ‫تيبلا اولخدا ‪-‬اُﻛﺘﺒﻮا درﺳﻜﻢ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻧَﮭﺎَراً ‪-‬نيكسلاب‬ ‫ﻻَ ﺗَﺸْﻜُﺮْﻧِﻲ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒﻲِ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺸْﺮَبْ ‪-‬ﻻ ﯾﻜﺘﺐ ﻣﻜﺘﻮﺑﺎً إﻟﻰ ﻋﻤﱢﻲ ‪-‬‬‫ىلإ نبهذي ال ءاسنلا ‪ -‬انتيب نم كدلاو جرخيل‬ ‫ماما سلجأ ‪ -‬؟كدلاو عم يتيب ىلإ بهذي نم ‪ -‬ةسردملا‬ ‫اﻛﺘﺐ اﺳﻤﻚ ﻋﻠﻰ اﻟﺴﺒﻮرة ‪-‬اﻟﺴﻤﻚ ﻟﺬﯾﺬ وَﻃَﺮِيﱞ ‪ -‬ةدضنملا‬

‫ﺑِﺎﻟﻄﱠﺒَﺎﺷِﯿ ِﺮ‬- ‫اذه ةسردملا ىلإ بهذن –أﺳﺘﺎذﻧﺎ ﻋَﺎﻟِﻢٌ وَذﻛﻲﱞ‬ ‫مويلا‬- ‫ةجاجدلا اوحبذإ –اﻟﻨﺴﺎء ﯾﺬھﺒﻦ اِﻟﻰ ﺑﯿﻮﺗﮭﻦ‬ ‫؟ ةرجشلا نم ةرهزلا فطقت له – نيكسلاب‬ 4. Aşağıdaki fiillerin gramer diliyle ne olduklarını manalarıyla beraber yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ َﯾﻘْﻄَﻊ‬- ْ‫ﻻ ﺗَﻀْﺮِب‬- ‫اِﻓْﺘَﺤُﻮا‬- ْ‫ﻟِﺘَﻌْﻠَﻢ‬- َ‫اِﺷْﺮَﺑْﻦ‬- َ‫ﻟِﯿَﺮْﺟِﻌْﻦ‬- ‫اُﻧْﺼُﺮِي‬ 5. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Sabahleyin okula gitmedim. 2. Kızkardeşinle beraber dersinizi okuyunuz. 3. Sokakta çocuklara dövülmeyiniz. 4. Yarın okula gitmeyiniz. 5. Asla oraya gitmeyeceksiniz. 6. Anneler çocuklarına vurmasınlar. 7. İkiniz bahçede oturmayın. 8. Ağacı kesme. 9. Kızlar bahçede oynamasınlar. 10. Adamlar evde oturmasınlar.

11. Pencereyi açmayın. 12. Salonda oturmayın. 13. Kimseye zulmetmeyin. 14. Yarın okula talebelerle birlikte gideceğiz. 15. Bu nedir? 16. Bu bir tebeşirdir. 17. Bu bir kalemdir. 18. Kalemle ne yaparsın ? 19. Siz nereden geldiniz? 20. Çarşıya gittim.

21. Şimdi evimden geldim. 22. Okula kardeşimle beraber gidiniz. 23. Dağda kurdu kim öldürdü? 24. Ormanda kuş öldürmeyiniz. 25. Kardeşin dersini akşam yazsın. 26. Yarın okula kim gidecek?

27. Ekmeği bıçakla kesiniz. 28. Ekmeği koparmayınız. 29. Dersler nerede yazıldı?

6. Aşağıdaki Arapça soruların cevabını Arapça olarak veriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﺤﺼَﺎنَ ؟‬ ِ ْ‫ﻟِﻤﺎَذا ﺗَﺮْﻛَﺒِﯿﻦَ اﻟ‬- ‫ﻣَﺎذا ﯾَﻄْﻠُﺐُ ﻋَﻤﱡﮫُ ﻣِﻨْﻚَ ؟‬ ‫ﻣَﺎذا أَﺧَﺬْتَ ﻣِﻨﱢﻲ؟‬- ‫ﻣَﻊَ ﻣَﻦْ ﺗَﺬْھَﺐُ إﻟﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟‬ 7. Aşağıdaki malum fiillerin meçhûllerini söyleyip manasını veriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ْ‫ﻻَ ﺗَﻨْﺼُﺮ‬- ْ‫ﻻَ ﺗَﻔْﺘَﺢ‬- ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺒَﺎ‬- ‫ﻻَ ﺗَﻔْﺘَﺤُﻮا‬- ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒِﻲ‬- ‫ﻟِﺘَﻨْﺼُﺮَا‬ 8. Aşağıdaki fiillerle birer cümle kurunuz. ْ‫ِاﻓْﮭَﻢ‬- ‫ﺸْﺮَﺑُﻮا ﻻَ َﺗ‬- ْ‫ﻟِﯿَﻜْﺘُﺐ‬- ْ‫ﻻَ ﺗَﺪْﺧُﻞ‬- ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒِﻲ‬- ُ‫أَﺷْﻜُﺮ‬

9. Aşağıdaki fiillerin gramer manalarını ve tercümelerini söyleyiniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ َﯾﻘْﺘُﻞ‬- ْ‫ﻟَﻢْ أَﻛْﺘُﺐ‬- َ‫ﻣَﺎ ﯾَﻀْﺮِﺑُﻮن‬- ْ‫اُﻛْﺘُﺐ‬- ‫ﻟَﻤﱠﺎ ﺗَﻀْﺮِﺑَﺎ‬- َ‫ﻋَﻠِﻤْﻦ‬ 10. ُ‫ﯾَﺬْھَﺐ‬fiilinin başına sırasıyla şu harfleri ekleyerek manalarını yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﻣَﺎ‬- َ‫ﻻ‬- ِ‫ﺳَﻮْفَ –سَ –ﻟَﻤﱠﺎ –ﻟَﻢْ –ﻟَﻦْ –ﻟـ‬ 11. Aşağıdaki fiillerin manalarını yazınız, meçhûle çevirip tekrar manalarını yazınız. َ ِ‫ﻟَﻦْ َﯾﻀْﺮ‬- َ‫ﻣَﺎ ﺗﺸْﺮَﺑُﻮن‬- ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺒَﺎ‬- ُ‫ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌْﻠَﻢ‬- ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺘُﻢ‬- ْ‫ِﻟﯿَﻌْﻠَﻢ‬‫ب‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻻَ َﺗﺪْﺧُﻠ‬- ْ‫ﻻ ﺗَﻔْﺘَﺢ‬- ‫اِﺿْﺮِﺑُﻮا‬- َ‫ﻟَﻢْ ﺗَﺄْﻛُﻠْﻦ‬- ‫ﻟَﻦْ ﺗَﻘْﻄَﻌُﻮا‬- َ‫ﻣَﺎ ﻋَﻠِﻢ‬ 12. Yukarıda verilen ayetlerdeki nehy-i gâib ve nehy-i hâzırları belirtiniz, Kelimeleriyle birlikte ayetleri defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız. &&&&&&&&&& TE’KÎD LÂMI VE TE’KÎD NÛNU

Menfî olmayan muzârilerin başına manayı kuvvetlendirmek ve pekiştirmek için getirilen fethalı (َ‫ )ل‬harfine te’kit lâmı denir. ‫إِﻧﺎﱠ ﻟَﻨَﻨْﺼُﺮُ رُﺳُﻠَﻨَﺎ‬.. Şüphesiz biz peygamberlerimize muhakkak yardım ederiz (Mü’min, 51).

Tekidi artırmak için sonuna bir de fethalı şeddeli nûn (‫( )نﱠ‬te’kid nûnu) getirilir. Böylece duygu yönünden şiddetli/belağatı yüksek olan ifadelerde kullanılır: ‫ﻟَﻨَﻜْﺘُﺒَﻦﱠ‬ elbette (muhakkak, mutlaka) yazacağız.

‫ﻛَﻼﱠ ﻟَﯿُﻨْﺒَﺬَنﱠ ﻓِﻲ اﻟْﺤُﻄَﻤَ ِﺔ‬. Hayır! Andolsunki o mutlaka, Hutame’ye atılacaktır (Hümeze, 4).(meçhûl fiil).

*Te’kit nunları eklendikleri muzârinin zamanını müstakbele (gelecek zamana) tahsis eder: ‫ﻟَ َﯿﻘْﺮََأنﱠ‬ elbette okuyacak ‫ﺤﻦﱠ‬ َ‫ﺠ‬ َ ْ‫ﻟَﯿَﻨ‬ mutlaka başaracak

*Te’kit nûnu sonuna eklendiği müfred muzârinin son harfini fetha yapar. Cemi vâvı düşerek ötre, müfred muhâtaba yâ’sı düşerek yerine esre kalır. Cemi müennes nûnu hariç diğer tesniye ve ceme mahsus nunlar da te’kîd nûnu getirilince düşer. Cemi müennes nûnuyla te’kîd nûnu arasına bir elif getirilir: Muzâri’nin Şeddeli Te’kit Nûnu’yla Çekim Tablosu

Müfred Tesniye Cem Gâib ‫ﻟَ َﯿﻔْﻌَﻠَﻦﱠ‬

‫ﻟَ َﯿﻔْ َﻌﻼَ ﱢ‬ ‫ن‬ ‫ﻟَ َﯿﻔْﻌَﻠُﻦﱠ‬

Elbette o yapacak Elbette o ikisi yapacak Elbette onlar yapacak Gâibe ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠَﻦﱠ‬ ‫ﻟَ َﺘﻔْ َﻌﻼَنﱢ‬ ‫ﻟَ َﯿﻔْﻌَﻠْﻨﺎَنﱢ‬

Muhâtab ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠَﻦﱠ‬ ‫ﻟَ َﺘﻔْ َﻌﻼَنﱢ‬ ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠُﻦﱠ‬

Elbette sen yapacaksın Elbette ikiniz yapacaksınız Elbette sizler yapacaksınız Muhâtaba ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠِﻦﱠ‬ ‫ﻟَ َﺘﻔْ َﻌﻼَنﱢ‬ ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠْﻨﺎَنﱢ‬

Mütekellim ‫َﻟَﺄﻓْﻌََﻠﻦﱠ‬ ‫ﻟَ َﻨﻔْﻌَﻠَﻦﱠ‬ ‫ﻟَ َﻨﻔْﻌَﻠَﻦﱠ‬

Elbette ben yapacağım

Elbette ikimiz yapacağız Elbette biz yapacağız

Görüldüğü gibi te’kîd nûnu’nun harekesi müsennâ ve cemi müenneslerde “kesre” diğerlerinde fethadır. 2. şahıs müfred müennesdeki ve cemi müzekkerlerdeki uzun sesliler kısaltılır. Yani (‫)ني‬ ve (‫ )او‬kalkar. Cemi müenneslerde ise fiilin sonuna elif eklenir. *Te’kit lâmı tek başına bulunabilir fakat te’kit nûnu [(ّ‫()إِﻣﺎ‬..se, sa), َ‫ ] ل‬edatlarından biri beraberinde olmadan bulunmaz: ْ‫[ﻓَﺈِﻣﱠﺎ ﺗَﺜْ َﻘﻔَﻨﱠﮭُﻢ‬8] ِ‫ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺮْب‬... Eğer savaşta onları yakalarsan...(Enfal, 57) ‫[ﻜُﻢْﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ِإﻣﱠﺎ ﯾَﺄْﺗِﯿَﻨﱠ‬9] ْ‫رُﺳُﻞٌ ﻣِﻨْﻜُﻢ‬...

Ey Ademoğulları! Size kendi içinizden peygamberler gelirse... (A’râf, 35) ... ‫[إِﻣﱠﺎ ﯾَﺒْﻠُﻐَﻦﱠ ﻋِﻨْﺪَكَ اﻟْﻜِﺒَﺮَ أَﺣَﺪُھُﻤَﺎ أَوْ ﻛِﻼَھُﻤَﺎ‬10]... Eğer o ikisinden (anne ve babandan) biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa...(İsrâ, 23)

* Nûnu te’kidli muzârinin başında َ‫ ل‬harfi kullanılırsa mutlak kararlılığı gösterir: ‫ﻚ‬ َ ‫! َﻟَﺄﻗْﺘُﻠَﻨﱠ‬ Seni (muhakkak) öldüreceğim! ‫ﻚ ﻟَﻨُﺆْﻣِﻨَﻦﱠ‬ َ َ‫ﻟ‬. Sana kesinlikle inanıyoruz. ...َ‫وَﻟَﻨَﺴْﺄَﻟَﻦﱠ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬. ...muhakkak ki peygamberlere (de) soracağız (sorguya çekeceğiz)(A’râf, 6) .

* َ‫ ﻻ‬ile kuvvetli bir olumsuz emir (nehiy) hali oluşturur:

‫ﻻَ َﯾﺤْﺴَ َﺒﻦﱠ‬. sakın sanmasın! ‫ﻻ‬ َ ُ‫[ﯾَﻐُﺮﱠﻧﱠﻜُﻢ‬11] ُ‫اﻟﺸﱠﯿْﻄﺎَن‬. Asla (hiçbirşekilde) şeytan sizi aldatmasın! ُ‫[ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ﻻَ ﯾَﻔْﺘِﻨَﻨﱠﻜُﻢ‬12] ُ‫اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎن‬... Ey Adem oğulları! Şeytan (ana-babanızı cennetten çıkardığı gibi).. sakın sizi de şaşırtmasın (A’râf, 27) .

(Nûn-u Muhaffefe): (Te’kîd Nûnunun hafifletilmiş şekli): Muzâri fiillerin sonunda anlamı kuvvetlendirmek için şeddeli nun getirildiği gibi cezimli nun da getirilebilir. Tesniyelerde ve müennes çoğullarda kullanılmaz. ْ‫ﻟَ َﯿﻘْﺮََأن‬ elbette okuyacak ْ‫ﺤﻦْﻟَﯿَﻨ‬ َ‫ﺠ‬ َ mutlaka başaracak

Muzâri’nin Şeddesiz Te’kit Nûnu’yla Çekim Tablosu

Müfred

Tesniye

Cem Gâib ْ‫ﻟَ َﯿﻔْﻌَﻠَﻦ‬ -----ْ‫ﻟَ َﯿﻔْﻌَﻠُﻦ‬

Elbette o

yapacak Elbette onlar yapacak Gâibe ْ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠَﻦ‬ -----------

Muhâtab ْ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠَﻦ‬ -----ْ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠُﻦ‬

Elbette sen yapacaksın Elbette sizler

yapacaksınız Muhâtaba ْ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠِﻦ‬ -----------

Mütekellim ْ‫َﻟَﺄﻓْﻌََﻠﻦ‬ -----ْ‫ﻟَ َﻨﻔْﻌَﻠَﻦ‬

Elbette ben yapacağım Elbette biz yapacağız

* Kur’ân’da bazen hafifletilmiş te’kit nûnu tenvin olarak gelir: ‫ﻣِﻦَ اﻟﺼﺎﱠﻏِﺮِﯾﻦَ )ﻟَﯿَﻜُﻮﻧَﻦْ(ﻟَﯿُﺴْﺠَﻨَﻦﱠ وَ ﻟَ َﯿﻜُﻮﻧًﺎ‬. Şüphesiz ki o kesinlikle hapsedilecek ve muhakkak ki küçük düşenlerden olacak (12/Yûsuf, 32).

‫ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠﺻِﯿَﺔِ )ﻟَﻨَﺴْﻔَﻌَﻦْ(ﻛَﻼﱠ ﻟَ َﻨﺴْﻔَﻌًﺎ‬.

Asla (öyle değil), muhakkak ki onu alnından yakalayacağız (96/Alak, 15) .

‫[ﻟَ َﯿﻜُﻮﻧًﺎ‬13] َ‫ﺬَﻟِﻚَﻛ‬. O elbette öyle olacak.

*Te’kitli muzâriler yerine göre gereklilik de ifade edecek şekilde tercüme edilir. ‫ﻟَ َﺘﻔْﻌَﻠَﻦﱠ ﻛَﺬَا‬ Böyle yapmalısın.

&&&&&&&&&& TE’KÎD NÛNUNA BİTİŞİK FİİL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ِ‫اﻟﻨﱠﻌِﯿﻢ‬

ِ‫ﻋَﻦ‬

ٍ‫ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬ‬

Mecrûr isim H. cer Zarfu zaman F. muz. meçhûl Atıf harfi

(َ‫ )ل‬Harfu Kasem (yemin harfi) (‫ )نﱠ‬te’kîd nûnu

‫ﻟَﺘُﺴْﺄَﻟُﻦﱠ‬

‫ ﺛُﻢﱠ‬.

(102/TEKÂSÜR, 8) Sonra o gün (dünyada yararlandığınız) nimetlerden elbette ve elbette hesaba çekileceksiniz. 2- ٌ‫ ﻛَﺘَﺐَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟَﺄَﻏْﻠِﺒَﻦﱠ أَﻧَﺎ وَرُﺳُﻠِﻲ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻗَﻮِيﱞ ﻋَﺰِﯾﺰ‬. (58/MÜCÂDELE, 21) Allah “Elbette ben ve elçilerim galip geleceğiz” diye yazmıştır. Allah güçlüdür, üstündür. ‫ﻏَﻠَﺐَ ﯾَﻐْﻠِﺐُ ﻏَﻠَﺒًﺎ‬ galib geldi, üstün geldi ٌ‫رَﺳُﻮلٌ ج رُﺳُﻞ‬ peygamber, elçi ‫َﻗﻮِيﱞ‬ kudret sahibi, güçlü ٌ‫ﻋَﺰِﯾﺰ‬ aziz, üstün, kuvvetli, güçlü

3- َ‫… ﻟَﻘَﺪْ ﺻَﺪَقَ اﻟﻠﱠﮫُ رَﺳُﻮﻟَﮫُ اﻟﺮﱡؤْﯾَﺎ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ ﻟَﺘَﺪْﺧُﻠُﻦﱠ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪَ اﻟْﺤَﺮَام‬

(48/FETİH, 27) And olsun ki Allah, elçisinin rüyasını doğru çıkardı. (Allah dilerse) siz mutlaka (güven içinde) Mescid-i Harama gireceksiniz. ُ‫ﺻِﺪْﻗﺎً ﺻَﺪَقَ َﯾﺼْﺪُق‬ doğru söz söylemek, doğru olmak, doğru olduğunu bildirmek ‫اﻟﺮﱡؤْﯾَﺎ‬ rüya.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerin şeddeli ve şeddesiz te’kit nûnuyla çekim tablosunu yazınız. ُ‫ﯾَﻐْﻠِﺐُ –ﯾَﻌْﻠَﻢُ –ﯾَﺴْﻤَﻊُ –ﯾَﺴْﺠُﺪُ – َﯾﺪْﺧُﻞ‬- ُ‫ﯾَﻌْﺮِف‬ 2. İçinde şeddeli ve şeddesiz te’kîd nunlarının bulunduğu beşer cümle kurunuz.

3.Yukarıdaki ayetlerde yer alan te’kîd nunlu fiilleri belirtiniz. Kelimeleriyle birlikte ayetleri defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyinceye kadar çalışınız.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] (‫ )ﻟِﺄَنﱠ‬çünkü edatına bütün muttasıl zamirler eklenebilir. (َ‫ )ﻟِﺄَﻧﱠﻚ‬çünkü sen, (ْ‫ )ﻟِﺄَﻧﱠﻜُﻢ‬çünkü siz gibi. [2]

(ُ‫ )ﺗَﺄَﺧﱠﺮَ ﯾَﺘَﺄَﺧﱠﺮ‬geç kaldı, gecikti

[3]

(ْ‫ )اَﻟْﻤَﻜْﺘَﺐ‬ofis, yazıhane, büro

[4]

(ِ‫ )ﻛُﺮَةَ اﻟْﻘَﺪَم‬futbol

[5] Cezimden harf-i tarife geçişin esreyle olduğunu hatırlayınız.

[6]

(َ‫ )ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻠِﻚ‬lütfen

[7] Burada (ٌ‫ )ﻣُﺒِﯿﻦ‬kelimesi bir önceki kelimenin sıfatı olduğu için sıfatladığı kelimeye her bakımdan (hareke, nekre vs.) uymuştur. Sıfat konusunda işlenecektir. [8] (ً‫ )ﺛَﻘِﻒَ ﯾَﺜْﻘَﻒُ ﺛَﻘَﻔﺎ‬bulmak, ele geçirmek, yakalamak. (‫()إِﻣﺎﱠ‬..se, sa). Konu bütünlüğü olması açısından yeri geldiği için bir örnekle açıkladığımız şart edatları yakında işlenecektir. Şimdilik aklımızın köşesinde bulunması faydalı olur. [9]

(ً‫( )أَﺗَﻰ ﯾﺄْﺗِﻲ إِﺗْﯿﺎَﻧﺎ‬kolayca) gelmek.

[10] (َ‫ )ﻛِﻼ‬her ikisi. (‫ )ھُﻤَﺎ‬zamirine birleşik olarak merfû hali (‫)ﻛِﻼَھُﻤَﺎ‬, mansûb ve mecrûr hali (ََ‫)ﻛِﻠَﯿْﮭِﻤﺎ‬ olarak gelir. Bu cümlede (‫ )أَﺣَﺪُھُﻤَﺎ‬ile birlikte fâil durumunda olduğundan merfû halini almıştır. (Burada (‫ )إِﻣﱠﺎ‬şart harfi, (َ‫ )ﺒْﻠُﻎَﯾ‬bir sonraki konuda göreceğimiz şart fiili, (‫ )نﱠ‬te’kit nûnu, (َ‫ )ﻋِﻨْﺪَك‬zaman zarfı, (َ‫ )اﻟْﻜِﺒَﺮ‬mef’ûlün b., (‫ )أَﺣَﺪُھُﻤَﺎ‬fâil, (ْ‫ )أَو‬atıf harfi, (‫ ) ِﻛﻼَھُﻤَﺎ‬ma’tûftur.) [11]

(ً‫ )ﻏَﺮﱠ ﯾَﻐُﺮﱡ ﻏُﺮُورا‬aldattı, kandırdı.

[12]

(َ‫ )ﯾَﻔْﺘِﻦُ ﻓَﺘْﻨﺎً ﻓَﺘَﻦ‬fitneye düşürmek, şaşırtmak

[13]

(ُ‫ )ﻛﺎَنَ ﯾَﻜُﻮن‬idi, oldu.


ŞART CÜMLESİ Şimdiye kadar gördüğümüz cahd-ı mutlak edatı (ْ‫)ﻟَﻢ‬, cahd-ı müstağrak edatı (‫)ﻟَﻤﺎﱠ‬, lâmü’l-emr (ِ‫ )ل‬ve nehiy (َ‫)ﻻ‬sı önüne geldiği bir muzâri fiili cezmediyordu. Ancak bir de aynı cümlede bulunan bütün muzâri fiilleri cezmeden edatlar vardır. Bu edatların hepsi de şart edatıdır. Hepsinin tercümesinde ..se, ..sa ifadesiyle mana verilir. Arapça’da şart ifade etmek üzere en çok kullanılan edat ْ‫( ِإن‬..se, ..sa, ..ise) edatıdır. ‫ﺐ‬ َ َ‫إِنْ ﻛَﺘ‬ yazdıysa, yazarsa ْ‫إِنْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬

yazarsa, yazıyorsa ‫إِنْ ﻛَﺘَﺒُﻮا‬ yazdılarsa, yazarlarsa ‫إِنْ ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮا‬ yazarlarsa, yazıyorlarsa

ْ ‫ ِإ‬harfi mâzî fiilin başına geldiğinde de aynen ‫ن‬ muzâri manası verir. ْ‫ إِن‬harfinin başında bulunduğu muzâri fiillerin hepsinin son harfleri cezimli olur. Yani şart edatı ile gelen muzâri fiile cevap teşkil eden cümlenin (cevabuş-şart) muzârisi de cezimli olur. Ne zaman fiil-i muzârinin müfredindeki son harfinin harekesi değişse (cezm olsa) gâibe ve muhâtaba cemi müennes nunları hariç sondaki diğer nunlar düşer. Başına ْ‫ إن‬edatı gelen muzâri fiile, gelecek zamanı ifade eden َ‫ س‬ve َ‫ ﺳَﻮْف‬takıları getirilmez. Çünkü ْ‫ِإن‬ şart edatı mana bakımından gelecek zamanı da bildirir. ْ‫ﺠﺢ‬ َ ْ‫إنْ ﺗَﻌْﻤَﻞْ ﺗَﻨ‬. Çalışırsan başarırsın. ْ‫[إِنْ ﺗَﻜْﺬِبْ َﺗﺎْﺛَﻢ‬1].

Yalan söylersen günaha girersin.

En çok kullanılan ْ‫إِن‬şart edatını giriş olmak üzere işlediğimiz iki fiil-i muzâriyi cezmeden diğer şart edatları şunlardır: İKİ FİİL-İ MUZÂRİYİ CEZMEDEN ŞART EDATLARI Bilindiği gibi cezm fiili mâzîye değil, yalnız fiil-i muzâriye mahsustur. Aşağıdaki edatlar iki muzâri fiil almış cümlenin başına gelirlerse iki muzâri fiilin de son harekelerini cezm yaparlar ve şart bildirirler. Bunlara şart edatları da denir. Şart edatının yeraldığı cümleden sonra aynı cümlenin içinde bir de cevap cümlesi bulunur. Bu edatların bulunduğu birinci bölüme fi’lü’ş-şart, ikinci bölüme de cevabu’ş-şart denir. Cümle örnekleriyle birlikte bu edatlar şunlardır: ْ‫ إن‬...se, ...sa

ْ‫إنْ َﺗﻘْﺮَأْ َﺗﻔْﮭَﻢ‬. Okursan anlarsın.

‫ن ﯾَﻜْﺘُﺐْ درْﺳَﮫُ آﺧُﺬْ إﻟَﯿْﮫِ زَھْ َﺮ ًة‬ ْ ‫إ‬. Dersini yazarsa ona bir çiçek alırım.

‫إِنْ ﺗَﻌْﺠَﻞْ ﺗَﻨْ َﺪ ْم‬. Acele edersen pişman olursun.

ْ‫ َﻣﻦ‬kim ...se, ..sa

ْ‫ﺠﺢ‬ َ ْ‫ﻣَﻦْ ﯾَﻘْﺮَأْ ﻛَﺜِﯿﺮًا ﯾَﻨ‬. Kim çok okursa başarır. ‫ﻣَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺐْ دَرْﺳَﮫُ أذْھَﺐْ ﻣَﻌَﮫُ إﻟﻰ اﻟﺤَﺪِﯾﻘ ِﺔ‬. Kim dersini yazarsa onunla bahçeye giderim. ‫ﻇ َﻔ َﺮ‬ َ َ‫ﻣَﻦْ ﺻَﺒَﺮ‬. Kim sabrederse zafer kazanır (Hadis). ْ‫ﻣَﻦْ ﯾَﺼْﺒِﺮْ َﯾﻈْﻔَﺮ‬. Kim sabrederse zafer kazanır. ‫ ﻣَﺎ‬ne ...se, ...sa

ُ‫ﻣﺎَ ﺗَﻔْﻌَﻠُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﯾَﻌَْﻠﻤْﮫُ اﻟﻠﱠﮫ‬. Ne iyilik yaparsanız Allah onu bilir.

‫ﻣَﺎ ﯾَﻜْﺘُﺐْ ﻣِﻦْ دَرْﺳِﮫِ ﯾَﻔْ َﮭﻤْﮫُ ﺟَﯿﱢﺪًا‬. Dersinden ne yazarsa onu iyi anlar.

‫ ﻣَﮭْﻤَﺎ‬her ne...se, ..sa

ْ‫ﻣَﮭْﻤﺎَ ﺗَﻔْﻌَﻞْ َأﻓْﻌَﻞ‬. Her ne yaparsan onu yaparım.

‫ﻣَﮭْﻤَﺎ ﺗَﻜْﺘُﺐْ ﻣِﻦْ دَرْﺳِﻚَ أَﻛْﺘُﺐْ أَﻧَﺎ أَﯾْﻀًﺎ‬. Dersinden her ne yazarsan ben de yazarım.

‫ أيﱡ‬hangisini, neyi, kimi ..se, ...sa[2]

‫ َﺗﺤْﺘَ ِﺮ ْم‬‫[أَﯾﺎ‬3] ْ‫أَﺣْﺘَﺮِم‬. Kimi sayarsan sayarım.

ْ ُ‫ ﺗَﻜْﺘُﺐْ أَﻛْﺘ‬‫أَﯾﺎ‬. ‫ﺐ‬ Neyi, hangisini yazarsan yazarım.

‫ أَﯾﱡﻤَﺎ‬kimi, hangisini ...se, ...sa

‫أَﯾﱡﻤَﺎ ﺗَﻜْﺘُﺐْ إﻟﻰ اﻟْﻮَ َرﻗَﺔِ أَﻗﺮَأْ ُه‬. Kağıda kimi yazarsan onu okurum.

‫ﻦ –أَﯾْﻨَﻤَﺎ‬ َ ْ‫ أَﯾ‬her nerede, nereye ...se

‫ك‬ َ ‫أَﯾْﻨَﻤَﺎ ﺗَﺠْﻠِﺴُﻮا ﻧَﺠْﻠِﺲْ ھُﻨَﺎ‬. Her nerede oturursanız orada otururuz.

‫ﻚ‬ َ ْ‫ﺗَﺬْھَﺐْ أَﺻْﺤَﺒ‬. َ‫)أَﯾْﻦَ( أَﯾْﻨَﻤﺎ‬ Nereye gitsen sana arkadaşlık ederim.

‫ ﺣَﯿْﺜُﻤَﺎ‬her nereye ..se

‫ك‬ َ ‫ﺣَﯿْﺜُﻤَﺎ ﯾَﻨْﺰِلِ اﻟْﻤَﻄَﺮُ ﻻَ ﯾُﺬْھَﺐْ ھُﻨَﺎ‬. Nereye yağmur yağarsa oraya gidilmez.

‫ك‬ َ ‫ﺣَﯿْﺜُﻤَﺎ ﺗَﺬْھَﺒْﻦَ أَﺣْﻀُﺮْ ھُﻨَﺎ‬. Her nereye giderseniz oraya gelirim.

‫ أَﻧﱠﻲ‬her nereye, her nasıl ...se

ْ‫أَﻧﱠﻲ ﺗَﺬْھَﺐْ أَذْ َھﺐ‬. Nereye (her nasıl) gidersen giderim.

ْ‫أَﻧﱠﻰ ﺗَﻜْﺘُﺐْ أَﻛْﺘُﺐ‬. Nasıl yazarsan ben (de öyle) yazarım.

‫ إِذاَﻣﺎَ –إذْﻣَﺎ‬her ne zaman ...se

ْ ‫إِذْﻣﺎَ ﺗَﺬْھَﺒﻮُا ﻧَﺬْ َھ‬. ‫ﺐ‬ Her ne zaman giderseniz gideriz.

ْ ‫إذاَﻣَﺎ ﺗَﻜْﺘُﺐْ ﺗَﺤْ َﻔ‬. ‫ﻆ‬ Her ne zaman yazarsan ezberlersin.

‫ﻣَﺘَﻰ‬ her ne zaman ...sa

‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻜْﺬِبْ ﯾُﻌَْﻠ ْﻢ‬. Ne zaman yalan söylersen bilinir.

‫ﻣَﺘَﻰ ﺗﻜْﺘُﺐْ أﻗْ َﺮ ْأ‬. Her ne zaman yazarsan okurum.

‫ ﻛَﯿْﻔَﻤ َﺎ‬her nasıl ...se

ْ ِ‫ﺗَﻀْﺮِبْ ﯾَﻀْﺮ‬. َ‫ﻛَﯿْﻔَﻤﺎ‬ ‫ب‬ Nasıl vurursan öyle vurur.

‫[ﻛَﯿْﻔَﻤﺎَ ﺗَﺘَ َﻜﻠﱠﻢْ أَﺗَﻜَﻠﱠ ْﻢ‬4]. Sen nasıl konuşursan öyle konuşurum.

*Görüldüğü gibi şart edatları fiil-i muzâriyi cezm yapar. Fakat her zaman şart ifade etmek için mutlaka muzâri fiil kullanılmayabilir. Mahallen meczûm olarak mâzî fiil de şart cümlesi olarak gelebilir[5]. Ancak mâzî fiil mebni olduğu için şart

manası dışında fiilin sonunda herhangi bir değişiklik olmaz. Tercümede şart ve cevap cümlesi mâzî olsa da gene muzâri gibi tercüme yapılır: ‫ﻚ‬ َ ْ‫إِنْ ﻛَﺘَﺒْﺖَ إِﻟَﻲﱠ ﻛَﺘَﺒْﺖُ إِﻟَﯿ‬. Bana yazarsan sana yazarım. ‫ﻦ ﻗَﺮََأ ﻓَﮭِ َﻢ‬ ْ َ‫ﻣ‬. Kim okursa anlar. ْ‫إذْﻣﺎَ ﺗَﺘَﻜَﻠﱠﻢْ َﻓﻼَ ﺗَﻜْ ِﺬب‬. Konuşursan yalan söyleme (Emir cümlesinin cevabının başında َ‫ ف‬gelir)

*Aynı şekilde cevap cümlesi de mâzî ve muzâri ile başlayan fiil cümlesi olduğu gibi emir, nefy, nehy, soru ve gelecek zaman ifade eden fiillerle de gelir. Bazen isim cümlesi olarak da gelebilir: ‫ﯿﻞِ اﻟﻠﱠﮫِﻣَﻦْ ﯾَﻄْﻠُﺐِ اﻟْﻌِﻠْﻢَ ﻟِﻠْﺨَﯿْﺮِ ﻓَﮭُﻮَ ﻣُﺠﺎَھِﺪٌ ﻓِﻲ ﺳَ ِﺒ‬.

Kim hayır için ilim isterse o Allah yolunda mücahiddir. ‫ﻣَﻦْ ﯾَﻜْﺜُﺮْ ﻣُﺰاَﺣُﮫُ ﻓَﮭَﻞْ ﯾَﻨْﺠَﺢُ ﻓِﻲ ﻋَﻤَﻠِﮫِ؟‬ Kimin şakası çoğalırsa işinde başarılı olur mu? ُ‫ك اﻟﺴﱠﻌﺎَ َدة‬ َ َ‫أَﻧﱠﻰ ﺗَﻌْﻤَﻞْ ﻓَﮭُﻨﺎ‬. Her nerede çalışırsan saadet oradadır.

*Cevap cümlesinin başı َ‫ ف‬nin yanısıra ْ‫ ﻗَﺪ‬، َ‫ ﺳَﻮْف‬، َ‫س‬ edatlarından biriyle başlarsa ve cevap fiili َ‫ﻣﺎ‬- ْ‫[ﻟَﻦ‬6] ile menfi olursa veya cevabın başında َ‫( إِﻧﱠﻤﺎ‬ancak) bulunursa cevabın muzârisi cezm olmaz: ُ‫إِنْ ﺗَﺬْھَﺐْ ﻓَﺴَﺘَﻨْ َﺪم‬. Gidersen akabinde pişman olacaksın. ُ‫ﺴﮫ‬ َ ْ‫ ﻓَﻘَﺪْ ﻇَﻠَﻢَ َﻧﻔ‬‫ﻣَﻦْ ﯾَﻔْﻌَﻞْ ﺷَﺮا‬. Kim kötülük yaparsa kendine zulmetmiş olur. ْ‫[ﻣَﻦْ َﯾﻘْ َﺘﺼِﺪ‬7] ُ‫[ﻓَﻤﺎَ ﯾَﻔْﺘَﻘِﺮ‬8]. İktisad eden fakir olmaz. ‫ﻚ‬ َ َ‫ﺼﺪﱢﻗ‬ َ ُ‫[إِنْ ﺗَﻜْﺬِبْ ﻓَﻠَﻦْ ﯾ‬9] ُ‫اﻟﻨﺎﱠس‬. Yalan söylersen insanlar sana asla inanmayacak.

ْ‫ﻄﺊ‬ ِ ْ‫[إِنْ ﻧُﺨ‬10] ً‫ﻓَﺈِﻧﱠﻤَﺎ ﺧُﻠِﻘْﻨﺎَ ﺑَﺸَﺮا‬. Hata işlersek ancak beşer olarak yaratılmamızdandır.

Not: Cümlenin sonunda gelen (ْ‫ )وَ إِن‬.. se bile, ..sa bile şeklinde tercüme edilir. Cevabı da olmaz: ‫ﻚ‬ َ َ‫[إِذْھَﺐْ إِﻟَﻰ واَﻟِﺪِكَ وَ ِإنْ وَﺑﱠﺤ‬11]. Seni azarlasa bile babana git. * Taleb (Emir, nehiy, soru) cümlesinden sonra cevap cümlesi varsa ve önünde (َ‫ )و‬ve (َ‫)ف‬ bulunmazsa cevap cümlesinin muzâri fiili de ona uyumlu olarak meczûm gelir: . (ْ‫ﺠﺢْ أُد‬ َ ْ‫أُدْرُسْ ﺗَﻨْﺠَﺢْ )رُسْ إِنْ ﺗَﻨ‬ Çalış ki başarasın (Emir) . ‫ك‬ َ ْ‫ھَﻞْ ﺗَﺴْﻤَﻊُ أُﺧْﺒِﺮ‬. Dinler misin? Sana haber vereyim[12]. (Soru)

ْ‫ ) ﻻَ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠرِ إِنْ ﺗَﺤْﺘَﺮِقْ(ﻻَ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠرِ َﺗﺤْﺘَﺮِق‬. Ateşle oynama! Yanarsın[13]. (Nehy)

*En çok kullanılan şart edatlarıْ‫ إِنْ ﻣَﻦ‬ve َ‫ﻣﺎ‬ edatlarıdır. Diğerleri bunlar kadar kullanılmaz. Zamanla, ilerleyen konularda yer alan cümlelerle birlikte konu daha da perçinleşeceğinden endişe edilmemelidir. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ FİİL-İ MUZARİYİ CEZMEDEN EDATLAR İLE İLGİLİ AYETLER 1- ... ‫ﻓَﻘَﺪْ ﺣَﺒِﻂَ ﻋَﻤَﻠُﮫُ وَ ھُﻮَ ﻓِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫اﻵﺧِﺮَةِ ﻣِﻦَ ا ْﻟﺨَﺎﺳِﺮِﯾ‬. Haber câr-mecrûr Mübtedâ Fâil Fiil câr-mecrûr Fiil Şart ismi

Cevâbu’ş-şart

ِ‫ﺑِﺎﻟْﺈِﯾﻤَﺎن‬

ْ‫ﯾَﻜْﻔُﺮ‬

ْ‫وَ ﻣَﻦ‬

Filu’ş-Şart Fâili müstetir (َ‫)ھُﻮ‬ Mübtedâ (mahallen merfû)

Haber (mahallen merfû)

(5/MÂİDE 5). .... Kim (İslâmî hükümlere) inanmayı inkar ederse (kabul etmezse) onun ameli boşa gitmiştir. O, ahirette de ziyana uğrayanlardandır. nankörlük etmek, imandan çıkmak, Allah’a itaat ve şeriatıyla amel hususunda gerekeni yapmamak ‫ﻛَﻔَﺮَ ﯾَﻜْﻔُﺮُ ﻛُﻔْﺮًا‬ zarara, ziyana uğrayan ُ‫ﺳﺮ‬ ِ ‫اﻟْﺨَﺎ‬ boşa çıkmak, neticesiz olmak ‫ﺣَﺒِﻂَ ﯾَﺤْﺒَﻂُ ﺣَﺒْﻄًﺎ‬

2- ْ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا إِنْ ﺗَﻨْﺼُﺮُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَﻨْﺼُﺮْﻛُﻢْ وَﯾُﺜَﺒﱢﺖْ أَﻗْﺪَاﻣَﻜُﻢ‬. (47/MUHAMMED 7). (Ey iman edenler!) Eğer siz Allah'a (Allah'ın dinine) yardım ederseniz O da size yardım eder, ayaklarınızı sabit tutar (kaydırmaz). kimseler ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟﱠﺬِﯾ‬ iman etti ‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﺗ ًﺎ‬ ey iman eden kimseler (َ‫ )اَﻟﱠﺬِﯾﻦ‬kimseler (fiilin geriye dönülerek ..en, an diye tercüme edilerek bağlandığı ism-i mevsûl konusu yakında işlenecektir. Şimdilik Kur’ân’da çok geçtiği için kalıb olarak ezberleyiniz.) ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ ayak ٌ‫ﻗَﺪَمٌ ج َأﻗْﺪَام‬ sabit tutmak, sebat ve istikrarı mucip iş yapmak ‫ﺛَﺒﱠﺖَ ﯾُﺜَﺒﱢﺖُ َﺗﺜْﺒِﯿﺘ ًﺎ‬

3- ٌ‫ وَإِنْ ﻋَﺰَﻣُﻮا اﻟﻄﱠﻼَقَ ﻓَﺈِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﺳَﻤِﯿﻊٌ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (2/BAKARA 227). Eğer (müddeti içinde dönmeyip kadınlarını) boşamaya karar verirlerse muhakkak ki, Allah işitir ve bilir. ‫ﻋَﺰَمَ ﯾَﻌْﺰِمُ ﻋَﺰْﻣًﺎ‬ azmetmek, ciddi karar vermek ُ‫ﻼق‬ َ ‫اَﻟﻄﱠ‬ talak, boşanma

4- ...َ‫ﻠَﻦْ ﯾَﻀُﺮﱡوكَ ﺷَﯿْﺌًﺎ وَإِنْ ﺣَﻜَﻤْﺖَ ﻓَﺎﺣْﻜُﻢْ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ وَإِنْ ﺗُﻌْﺮِضْ ﻋَﻨْﮭُﻢْ ﻓ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺑِﺎﻟْ ِﻘﺴْﻂِ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾُﺤِﺐﱡ ا ْﻟﻤُﻘْﺴِﻄِﯿ‬. (5/MÂİDE 42).... Eğer onlardan yüz çevirirsen sana hiçbir zarar veremezler. Ve eğer hüküm verirsen, aralarında adaletle hükmet. Allah âdil olanları sever. ْ‫ﻋﻦ‬ َ ً‫أَﻋْﺮَضَ ﯾُﻌْﺮِضُ إِﻋْﺮاَﺿﺎ‬

yüz çevirmek (Burada olduğu gibi mezîd fiillerin de fiil olmaları dolayısıyla aynı kurala tabi olduğunu unutmayınız. Cevab cümlesindeki fiilin başına (ْ‫ )ﻟَﻦ‬gelmesi dolayısıyla cemi müennes nûnu düşmüştür. Sonuna zamir alacağı zaman cemi vâvının elifi de düşer.) ‫ﺿَﺮﱠ ﯾَﻀُﺮﱡ ﺿَﺮا‬ zarar vermek, ziyana sokmak ‫ﺣَﻜَﻢَ ﯾَﺤْﻜُﻢُ ﺣُﻜْﻤًﺎ‬ hükmetmek, fasletmek, hüküm vermek ُ‫ﺴﻂ‬ ِ ْ‫َاﻟْﻤُﻘ‬ adaletli davranan, adil olan ‫أَﺣَﺐﱠ ﯾُﺤِﺐﱡ‬ sevdi ُ‫َاﻟْ ِﻘﺴْﻂ‬ adalet

5- ...ٍ‫ ﻣَﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﺠْﻌَﻞِ اﻟﻠﱠﮫُ َﻟﮫُ ﻧُﻮرًا ﻓَﻤَﺎ ﻟَﮫُ ﻣِﻦْ ﻧُﻮر‬.

(24/NÛR, 40). ...Bir kimseye Allah nûr vermemişse, artık o kimsenin aydınlıktan nasibi yoktur. ٌ‫ﻧُﻮر‬ nur, ışık, hidayet, hakka götüren deliller ُ‫ﻣَﺎ َﻟﮫ‬.. onun yok

6- ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻗَﺎﻻَ رَﺑﱠﻨَﺎ ﻇَﻠَﻤْﻨَﺎ أَﻧْﻔُﺴَﻨَﺎ وَإِنْ ﻟَﻢْ ﺗَﻐْﻔِﺮْ ﻟَﻨَﺎ وَﺗَﺮْﺣَﻤْﻨَﺎ ﻟَﻨَﻜُﻮﻧَﻦﱠ ﻣ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ا ْﻟﺨَﺎﺳِﺮِﯾ‬. (7/A’RÂF 23. (Adem ile eşi) dediler ki: Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize acımazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz. ‫رَﺑﱠﻨَﺎ‬ (ey) Rabbimiz! ُ‫ﻛﺎَنَ َﯾﻜُﻮن‬ oldu

7- َ‫ﺟﻌُﻮن‬ َ ْ‫ ﻣَﻦْ ﻋَﻤِﻞَ ﺻَﺎﻟِﺤًﺎ ﻓَﻠِﻨَﻔْﺴِﮫِ وَﻣَﻦْ أَﺳَﺎءَ ﻓَﻌَﻠَﯿْﮭَﺎ ﺛُﻢﱠ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻜُﻢْ ﺗُﺮ‬.

(45/CÂSİYE 15). Kim iyi iş yaparsa kendisi içindir (faydası kendinedir), kim de kötülük yaparsa zararı yine kendinedir. Sonra Rabbinize döndürüleceksiniz. ٌ‫ﺻَﺎِﻟﺢ‬ salih olmak, doğru olmak, iyi iş, salih amel ‫أَﺳَﺎءَ ﯾُﺴِﻲءُ إِﺳَﺎ َء ًة‬ kötülük işlemek, ameli ifsad etmek ‫رَﺟَﻊَ ﯾَﺮْﺟِﻊُ رَﺟْﻌًﺎ‬ iade etmek, döndürmek (ayette: dönderilmek)

8- ... ْ‫اﻟْﺤَﻖﱡ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻜُﻢْ ﻓَﻤَﻦْ ﺷَﺎءَ ﻓَﻠْﯿُﺆْﻣِﻦْ وَﻣَﻦْ ﺷَﺎءَ ﻓَﻠْﯿَﻜْﻔُﺮ‬... (18/KEHF, 29). (Ve de ki) Hak, Rabbinizdendir. Öyle ise kim dilerse iman etsin, kim dilerse inkâr etsin... ‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎﻧ ًﺎ‬ İman etti

9- ... ْ‫ﺳَﻼَمٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻛَﺘَﺐَ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﻧَﻔْﺴِﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﺔَ أَﻧﱠﮫُ ﻣَﻦْ ﻋَﻤِﻞَ ﻣِﻨﻜُﻢ‬ ٌ‫ ﺳُﻮءًا ﺑِﺠَﮭَﺎﻟَﺔٍ ﺛُﻢﱠ ﺗَﺎبَ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِهِ وَأَﺻْﻠَﺢَ ﻓَﺄَﻧﱠﮫُ ﻏَﻔُﻮرٌ َرﺣِﯿﻢ‬.

(6/EN’ÂM, 54). (Ayetlerimize inananlar sana geldiğinde onlara de ki:) Selâm size! Rabbiniz merhamet etmeyi kendisine yazdı. Gerçek şu ki: Sizden kim, bilmeyerek (cahillikle) bir kötülük yapar, sonra ardından tevbe edip de kendini ıslah ederse, (bilsin ki) Allah çok bağışlayan, çok esirgeyendir. ٌ‫ﺳُﻮء‬ kötülük, fenalık ٌ‫ﺟَﮭَﺎَﻟﺔ‬ cahillik, taşkınlık, akılsızlık ‫ﺗَﺎبَ ﯾَﺘُﻮبُ َﺗﻮْﺑَ ًﺔ‬ masiyetten dönmek, tevbe etmek ‫أَﺻْﻠَﺢَ ﯾُﺼْﻠِﺢُ إِﺻْﻼَﺣًﺎ‬ ıslah etmek, düzeltmek (aralarını bulmak), anlaştırmak

10-َ‫ َاﻟْﻮَزْنُ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻓَﻤَﻦْ ﺛَﻘُﻠَﺖْ ﻣَﻮَازِﯾﻨُﮫُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮن‬. (7/A’RÂF 8). O gün tartı haktır. Kimin (sevap) tartıları ağır gelirse, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.

‫ﻼ‬ ً ‫ﺛَﻘُﻞَ ﯾَﺜْﻘُﻞُ ِﺛ َﻘ‬ ağır gelmek, ağır basmak, racih gelmek ُ‫َاﻟْﻮَزْن‬ tartma, tartı, ölçü ُ‫َاﻟْﻤُﻔِْﻠﺢ‬ felaha eren ُ‫اَﻟْﻤِﯿﺰاَنُ ج اَﻟْ َﻤﻮَازِﯾﻦ‬ tartılar, teraziler

11- ‫ وَﻣَﻦْ ﻛَﺎنَ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ أَﻋْﻤَﻰ ﻓَﮭُﻮَ ﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَةِ أَﻋْﻤَﻰ‬... . (17/İSRÂ 72). Kim burda (dünyada Allah’ın çağrısına) kör olursa ahirette de kördür... ‫أَﻋْﻤَﻰ‬ kör

12- ... ٌ‫وَﻣَﻦْ ﺷَﻜَﺮَ ﻓَﺈِﻧﱠﻤَﺎ ﯾَﺸْﻜُﺮُ ﻟِﻨَﻔْﺴِﮫِ وَﻣَﻦْ ﻛَﻔَﺮَ ﻓَﺈِنﱠ رَﺑﱢﻲ ﻏَﻨِﻲﱞ ﻛَﺮِﯾﻢ‬ . (27/NEML 40). ... Kim şükrederse ancak kendisi için şükretmiş olur, kim nankörlük ederse (bilsin

ki), Rabbimin hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, çok kerem sahibidir. ‫ﻏَﻨِﻲﱞ‬ zengin ‫إِﻧﱠﻤَﺎ‬ ancak ٌ‫ﻛَﺮِﯾﻢ‬ ikram eden, nimet veren

13- َ‫ﺴﮭِﻢْ ﯾَﻤْﮭَﺪُونَﻣَﻦْ ﻛَﻔَﺮَ ﻓَﻌَﻠ‬ ِ ُ‫ ﯿْﮫِ ﻛُﻔْﺮُهُ وَﻣَﻦْ ﻋَﻤِﻞَ ﺻَﺎﻟِﺤًﺎ ﻓَﻠِﺄَﻧْﻔ‬. (30/RÛM, 44). Kim inkâr ederse, inkârı kendi aleyhine olur. İyi işler yapanlara gelince, onlar da kendileri için (cennetteki yerlerini) hazırlarlar. ‫ﻣَﮭَﺪَ ﯾَﻤْﮭَﺪُ ﻣَﮭْﺪًا‬ hazırlamak

14- ... ٌ‫ وَﻣَﺎ ﺗُﻨْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﻓَﺈِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﺑِﮫِ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (2/BAKARA 273. ...Hayırdan her ne yaparsanız muhakkak Allah onu bilir. ‫أَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْﻔِﻖُ إِﻧْﻔﺎَﻗًﺎ‬

harcamak

15- ... ُ‫ وَﻣَﺎ ﺗَﻔْﻌَﻠُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﯾَﻌْﻠَﻤْﮫُ اﻟﻠَّﮫ‬... (2/BAKARA, 197). ...Hayırdan her ne yaparsanız Allah onu bilir. 16- ... ‫ وَﻣَﺎ ﺗُﻨْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﻓَﻠِﺄَﻧْﻔُﺴِﻜُ ْﻢ‬... (2/BAKARA, 272). ...Hayırdan her ne harcarsanız kendiniz içindir 17- ... ‫ ﻣَﺎ ﺳَﺄَﻟْﺘُﻜُﻢْ ﻣِﻦْ أَﺟْﺮٍ ﻓَﮭُﻮَ ﻟَﻜُ ْﻢ‬... (34/SEBE, 47). (De ki:) Ben sizden ne ücret istemişsem, o sizindir. (Ücretim yalnız Allah'a aittir...) ُ‫َاﻟْﺄَﺟْﺮ‬ ecir, ücret, mükafat

18- ُ‫ﺑَﻠَﻰ ﻣَﻦْ ﻛَﺴَﺐَ ﺳَﯿﱢﺌَﺔً وَأَﺣَﺎﻃَﺖْ ﺑِﮫِ ﺧَﻄِﯿﺌَﺘُﮫُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ أَﺻْﺤَﺎب‬ ‫[اﻟﻨﱠﺎ ِر‬14] َ‫ ھُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺧَﺎﻟِﺪُون‬.

(2/BAKARA, 81). Hayır! Kim bir kötülük eder de kötülüğü kendisini çepeçevre kuşatırsa işte o kimseler cehennem ashabıdır. Onlar orada devamlı kalırlar. ‫اَﻟْﺨَﻄِﯿﺌَﺔُ ج اَﻟْﺨَﻄﺎَﯾَﺎ‬ kasdi işlenen suç, günah ‫أَﺣَﺎطَ ﯾُﺤﯿِﻂُ إِﺣﺎَﻃَ ًﺔ‬ kuşattı ٌ‫ﺧَﺎﻟِﺪ‬ bekası devam eden, kalıcı olan ‫أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ateşin ashabı (cehennemlik)

19- ... ‫ن‬ َ ‫وَﻣﻦ ﯾَﻜْﻔُﺮْ ﺑِﮫِ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﺨَﺎﺳِﺮُو‬. (2/BAKARA, 121). ... Onu kimler inkâr ederse, işte gerçekten zarara uğrayanlar onlardır. ‫ﺳﺮَُاﻟْﺨَﺎ‬ ِ zarara uğrayan, yazık eden

20- ِ‫ ﻓَﺎذْﻛُﺮُوﻧِﻲ أَذْﻛُﺮْﻛُﻢْ وَاﺷْﻜُﺮُوا ﻟِﻲ وَﻻَ ﺗَﻜْﻔُﺮُون‬.

(2/BAKARA, 152). (Allah buyurdu ki:) Öyle ise siz beni anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin; sakın bana nankörlük etmeyin. zikretti, andı ‫ﯾَﺬْﻛُﺮُ ذَﻛَ َﺮ‬

(Emrin cevabı olan cevap cümlesindeki muzâri fiilin harekesi görüldüğü gibi sakin (cezimli) olmuştur (ِ‫ )ﻻَ ﺗَﻜْﻔُﺮُون‬ise nehyi hazırdır. Nûnu’l vikayenin altındaki esre de düşen mütekellim ya’sının işaretidir.)

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri ikişer kere yazınız. ُ‫ﻛَﺴﺐَ ﯾَﻜْﺴِﺐ‬ kazandı ُ‫اَﻟﻨﱡﺼْﺢ‬ nasihat

ُ‫أَﺛِﻢَ َﯾﺄْﺛَﻢ‬ günaha girdi ُ‫َﻧﻔَﻊَ ﯾَﻨْ َﻔﻊ‬ fayda verdi ُ‫ﺗَﻌِﺐَ ﯾَﺘْ َﻌﺐ‬ yoruldu ُ‫ﻓَﺮِحَ َﯾﻔْﺮَح‬ sevindi ُ‫ﺳَﮭِﺮَ ﯾَﺴْ َﮭﺮ‬ uykusuz kaldı ُ‫ﺻَﺤِﺐَ َﯾﺼْﺤَﺐ‬ arkadaşlık etti ُ‫ﻣَﺮِضَ ﯾَﻤْﺮَض‬ hastalandı ٌ‫زَﻣِﯿﻞ‬ arkadaş (iş, sınıf)

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere yazınız.

ْ‫[إِنْ ﺗَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮ‬15] ْ‫دُرُوﺳَﻚَ ﺗَﻨْﺠَﺢ‬. Derslerini müzakere edersen başarırsın. ‫ت‬ ِ َ‫َأﯾْﻨَﻤﺎَ ﺗَﺬْھَﺐْ ﺗُﺸﺎَھِﺪِ اﻟْﻌِﻤﺎَرا‬. Nereye gitsen apartmanlar görürsün. ‫ﻚ‬ َ ْ‫[ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺤْﻀُﺮْ ﻧُﻜْ ِﺮﻣ‬16]. Ne zaman gelirsen sana ikram ederiz. ُ‫ك اﻟﻠﱠﮫ‬ َ ْ‫ﻋﺪ‬ ِ َ‫أَﯾْﻨَﻤﺎَ ﺗَﺬْھَﺐْ ﯾُﺴﺎ‬. Her nereye gidersen Allah sana yardım eder. ‫ا ﺟَﯿﱢﺪاً ﺗَﻨْﺠَﺤُﻮاﻣَﺘَﻰ ﺗَﻠْﻌَﺒُﻮ‬. Ne zaman iyi oynarsanız başarırsınız. ‫ﻞ‬ ِ ِ‫[ﻣَﻦْ ﯾُﻜْﻤ‬17] ِ‫اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ﻓَﻠْﯿُﺤْﻀِﺮْھﺎَ ﻟِﻠْﻤُﻌَﻠﱢﻢ‬. Kim hikayeyi tamamlarsa onu öğretmene getirsin. ‫ﻲ‬ َ ِ‫ﻣَﻦْ ﯾَﻄْﻠُﺐِ اﻟﻨﱠﺠﺎَحَ ﯾَﺘْﻌَﺐِ اﻟﻠﱠﯿﺎَﻟ‬. Kim başarı istiyorsa geceleri yorulur (yorulsun) . ْ‫[ﻣَﻦْ ﯾَﻘْﺮَأِ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﯾَ َﺘﺤَﺮﱠك‬18] ُ‫ﻟَﮫُ ﻗَﻠْﺒُﮫ‬. Kim Kur’ân okursa onun kalbi harekete geçer. ‫ﻚ‬ َ ‫أَﯾْﻨَﻤﺎَ ﺗَﺬْھَﺐْ أَذْھَﺐْ ﻣَ َﻌ‬. Her nereye gidersen ben de seninle giderim.

‫‪.‬ﻣَﻦْ ﻇَﻠَﻢَ اﻟﻨﺎﱠسَ ﻓَﯿَﻨْ َﺪمُ‬ ‫‪Kim insanlara zulmederse pişman olur.‬‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬إِنْ ﯾَﻜْﺜُﺮْ إِھْﻤﺎَﻟُﻚَ ﺗَﺨْﺴَﺮْ وَﻇِﯿﻔَ َﺘ َ‬ ‫‪İhmalin çoğalırsa vazifeni kaybedersin.‬‬ ‫‪.‬ﻣَﻦْ ﯾَﺄْﻛُﻞْ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﯾَﻤْﺮَضْ‬ ‫‪Kim çok yerse hasta olur.‬‬ ‫‪.‬ﻣَﻦْ ﯾَﻜْﺜُﺮْ ﻣُﺰاَﺣُﮫُ ﺗَﺴْﻘُﻂْ ھَﯿْﺒَﺘُﮫُ‬ ‫‪Kimin şakası çoğalırsa heybeti düşer.‬‬ ‫‪.‬إِنْ ﺟﺎَءَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ﻓَﻤﺎَ َأﺿْﺮِﺑُﮫُ‬ ‫‪Mahmud gelirse onu dövmem.‬‬ ‫‪.‬إِذْﻣﺎَ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ﺷَﺮا‪ ‬ﺗَﻨْ َﺪمْ‬ ‫‪Ne zaman şer işlersen pişman olursun.‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫إِنْ ‪-‬إِنْ ﺗَﻌْﻤَﻞْ ﺗَﻨْﺠَﺢْ ‪[19] -‬ﺧَﯿْﺮاً ﻟِﻮَﻃَﻨِﮫِ ﯾَﻜْﺴِﺐْ ﺟَﺰاَءَهُ ﻣَﻦْ ﯾَﻌْ َﻤﻞْ‬ ‫ﺠﺢْ‬ ‫ﻣﺎَ ﺗَﺮْﻛَﺐْ أَرْﻛَﺒْﮫُ وَ ‪-‬ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺨْﺮُجْ أَﺧْﺮُجْ ‪-‬ﺗَﺴْﻤَﻊِ اﻟﻨﱡﺼْﺢَ ﺗَﻨْﻔَﻊْ َو ﺗَﻨْ َ‬ ‫نْ إِ ‪-‬إِنْ ﺗَﻄْﻠُﺐْ ﺗَﺤْﻀُﺮْ ‪-‬أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐْ أَذْھَﺐْ ﻣَﻌَﻚَ ‪-‬ﻣﺎَ ﺗَﺼْﻨَﻊْ َأﺻْ َﻨﻌْﮫُ‬ ‫إِنْ ﻧَﺘْﻌَﺐْ ‪-‬إِنْ ﻟَﻌِﺒْﺖَ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﺗَﻌِﺒْﺖَ ‪-‬إِنْ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﺗَﺘْﻌَﺐْ ‪-‬ﺗَﻘْﺮَأْ َﺗﻔْﮭَﻢْ‬

ْ‫ َﻧﺠِْﻠﺲ‬- ْ‫إِنْ أَﻧْﺠَﺢْ أَﻓْﺮَح‬- ْ‫ﻣَﻦْ ﯾَﺴْﮭَﺮْ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﯾَﻤْﺮَض‬- ‫َﻣﺘَﻰ ﯾُﺴﺎَﻓِﺮْ أَﺧِﻲ‬ ُ‫أُﺳَﺎﻓِﺮْ ﻣَﻌَﮫ‬- َ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐْ أَﺻْﺤَﺒْﻚ‬- ْ‫زَﻣِﯿﻠُﻚَ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﻣَﻌَﮫُ إِنْ ﯾَﻠْﻌَﺐ‬ 4. İki fiil-i muzâriyi cezmeden edatlardan her biriyle ikişer cümle kurunuz. 5. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp fiil-i muzâriyi cezmeden edatları belirtiniz. Meallerine bakarak Arapça’sını söyleyinceye kadar çalışınız.

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ُ‫ )أَﺛِﻢَ ﯾﺄْﺛَﻢ‬günaha girdi

[2] Diğerleri mebni iken ‫ أيﱡ‬mu’rabdır. Bu cümlede mef’ûl yerine geldiğinden üstün hali gelmiştir. [3]

(ُ‫ )إِﺣْﺘَﺮَمَ ﯾَﺤْﺘَﺮِم‬saygı gösterdi

[4]

(َ‫ )ﺗَﻜَﻠﱠﻢ‬konuştu

[5] Şart fiili mâzî, cevap fiili muzâri olursa cevap merfû veya meczûm olabilir:

ُ‫ﺠﺢ‬ َ ْ‫ إِنْ إِﺟْﺘَﮭَﺪْتَ ﺗَﻨْﺠَﺢْ =إِنْ إِﺟْﺘَﮭَﺪْتَ ﺗَﻨ‬Çalışırsan başarırsın [6] Bir sonraki konumuzda işleneceği gibi, (ْ‫)ﻟَﻦ‬ edatı, fiili muzârinin başına gelen ve sonunu mansûb yapıp kesin olumsuza çeviren edattır. Örnek: (َ‫ )ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬asla yazmayacak. [7]

(ً‫ )إِﻗْﺘَﺼَﺪَ ﯾَﻘْﺘَﺼِﺪُ إِﻗْﺘِﺼﺎَدا‬iktisat etti, tutumlu oldu

[8]

(ُ‫ )إِﻓْﺘَﻘَﺮَ ﯾَﻔْﺘَﻘِﺮ‬fakirleşti, fakir oldu.

[9]

(ُ‫ ) ﺻَﺪﱠقَ ﯾُﺼَﺪﱢق‬tasdik etti, inandı.

[10]

(ُ‫ )أَﺧْﻄَﺄَ ﯾُﺨْﻄِﺊ‬hata etti

[11]

(ُ‫ )وَﺑﱠﺢَ ﯾُﻮَﺑﱢﺢ‬azarladı

[12]

(ُ‫ )أَﺧْﺒَﺮَ ﯾُﺨْﺒِﺮ‬haber verdi.

[13]

(ُ‫ )إِﺣْﺘَﺮقَ ﯾَﺤْﺘَﺮِق‬yandı.

[14] (ِ‫ )أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟﻨﱠﺎر‬ateşin ashabı . Birinci ismin harf-i tarif ya da tenvin almadığı ve ikinci ismin kesre olduğu isim tamlaması işlenmediği halde ayetin cümle bütünlüğünü bozmamak için verilmiştir.

[15] (ُ‫ )إِﺳْﺘَﺬْﻛَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮ‬müzakere etti, gözden geçirdi, tekrarladı [16]

(ً‫ )َأﻛْﺮَمَ ﯾُﻜْﺮِمُ إِﻛْﺮاَﻣﺎ‬ikram etti

[17]

(ُ‫ )أَﻛْﻤَﻞَ ﯾُﻜْﻤِﻞ‬tamamladı

[18]

(ُ‫ )ﺗَﺤَﺮﱠكَ ﯾَﺘَﺤَﺮﱠك‬harekete geçti

[19] (ُ‫ )اَﻟْﺠَﺰاَء‬karşılık


FİİLİ MUZARİYİ NASBEDEN EDATLAR Aşağıdaki edatlardan birisi fiil-i muzârinin başına gelirse muzâri fiilin sonunu nasbeder (fetha yapar). Cemi müennes nunları hariç (‫ )ن‬nunlarını düşürür. Bu edatlar şunlardır[1]: ‫ﻟَﻦْ –نْ َأ‬- ْ‫إِذَنْ –ﻛَﻰ‬- ‫ﺣَﺘﱠﻰ‬- ِ‫ل‬- ُ‫اَﻟْﻔﺎَءُ اﻟﺴﱠﺒَﺒِﯿﱠﺔ‬

1) ْ‫ َأن‬mek, mak: Muzâri fiili nasbederek masdara çevirir. Mâzî fiilin de önüne gelir, ancak mebni olduğu için sonuna tesir edemez. En çok kullanılan nasb edatıdır. ُ‫[أُرِﯾﺪ‬2] ‫أَنْ أَﻛْﺘُﺐَ دَرْﺳِﻲ‬. Dersimi yazmak istiyorum. ‫ي‬ َ ‫ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﺗَﺸْﺮَبَ اﻟﺸﱠﺎ‬. Çay içmek istiyorsun. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺗُﺮِﯾﺪِﯾﻦَ أَنْ ﺗَﺬْھَﺒِﻲ إﻟﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Eve gitmek istiyorsun. ‫ن‬ َ ‫ﻧُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﻧَﻔْﮭَ َﻢ اﻟْﻘﺮْآ‬. Kur’ân'ı anlamak istiyoruz. ْ‫ﺗَﺼْﺒِﺮوُا ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻜُﻢْ َأن‬. Sabretmeniz sizin için hayırlıdır.

2) ْ‫ ﻟَﻦ‬asla ...meyecek, mayacak (te’kîd-i nefy-i istikbal): Daha önce de gördüğümüz gibi muzâri fiilin manasını olumsuz istikbale çevirir: ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻟَﻦْ أَذْھَﺐَ ﻣَﻌَﻚَ إﻟﻰ اﻟْﺒَﯿ‬.

Seninle asla eve gitmeyeceğim. ‫ﺐ اﻟْﺤِﻤَﺎ َر‬ َ َ‫إِﻧﱢﻲ ﻟَﻦْ أَرْﻛ‬. Gerçekten ben eşeğe hiç binmeyeceğim.

3)ْ‫ َﻛﻲ‬...mek için, ..mak için: Sebep bildirir. Daha çok aynı manada ْ‫ ِﻟﻜَﻲ‬olarak kullanılır ve sadece muzâri fiilin önüne gelir: ‫ﻆ‬ َ َ‫أَﻗْﺮَأُ دَرْﺳﻲِ ﻛَﻲْ َأﺣْﻔ‬. Dersimi ezberlemek için okuyorum. ‫ﻲ ﯾَﻨْﺠَﺤُﻮا‬ ْ َ‫ﯾَﺠْﺘَﮭِﺪُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻟِﻜ‬. Öğrenciler başarmak için çalışıyor.

Burada mesela birinci cümlede (ِ‫ )أَﻗْﺮَأُ دَرْﺳﻲ‬temel cümle, (َ‫ )ﻛَﻲْ أَﺣْﻔَﻆ‬ise yan cümleciktir. 4)ِ‫ ل‬...mek için, ..mak için, ..sın diye: (Lâmu’tta’lîl) ‫ﻲ‬ ْ َ‫ ﻛ‬gibi sebep bildirir. Aynı manada (ْ‫)ﻟِﺄَن‬ şeklinde açıkça yazılmış halde de gelebilir. Lâmu’t-ta’lîl’den sonra (ْ‫ )أَن‬gelmediği takdirde bu fiilin mukadder yani gizli (ْ‫ )أَن‬ile nasbedilmiş olduğuna hükmedilir:

‫ﺷَﺮَﺣْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ِﻟﺄَنْ َﯾﻔْﮭَ َﻢ‬. = َ‫ﺷَﺮَﺣْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻟِﯿَﻔْﮭَﻢ‬. Anlaması için dersi açıkladım. ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ اﻟْﻔَﻨﺎﱠنُ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔِ ﻟِﺄَنْ ﯾَﺸْﺘَﮭِ َﺮ‬. = ِ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ اﻟْﻔَﻨﺎﱠنُ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔ‬ ‫[ﻟِﯿَﺸْﺘَﮭِ َﺮ‬3]. Sanatçı meşhur olmak için başkente gitti ‫ب‬ َ َ‫ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﯿْﮭﺎَ ﻟِﺄَنْ آﺧُﺬَ اﻟْﻜِﺘﺎ‬. Oraya (ona) kitap almak için gittim.

*‫ل‬ ِ den önce olumsuz “َ‫ ”ﻛﺎَن‬veya türevlerinden biri geçerse olumsuzluğu kuvvetlendirir ve “lâmü’lcuhûd” (inkar lâmı) adını alır. Olumsuz “َ‫”ﻛﺎَن‬nin haberinin başındaki muzari fiili nasbeder: ْ‫ﻣﺎَ ﻛﺎَنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﯿَﻈْﻠِ َﻤﮭُﻢ‬. Allah onlara asla zulmedecek değildir (Tevbe, 70). ‫ﺐ‬ ِ ْ‫وَﻣﺎَ ﻛﺎَنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﯿُﻄْﻠِﻌَﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻐَﯿ‬. Allah size gaybı da bildirecek (muttali kılacak) değildir.

‫ﻼ‬ ً ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﯿَﻐْﻔِﺮَ ﻟَﮭُﻢْ وَﻻَ ﻟِﯿَﮭْﺪِ َﯾﮭُﻢْ ﺳَﺒِﯿ‬. Şüphesiz Allah onları ne bağışlayacak, ne de doğru yola eriştirecektir (Nisâ, 168).

5) = ْ‫ إِذاً إِذَن‬öyleyse, o zaman, o halde: Daha çok istikbal ifade eden cümlelere bazan de şart edatlarına cevap olarak gelir. ْ‫ إذَن‬in muzâri fiili nasbetmesi için cevap cümlesinin ve muzâri fiilin hemen başında olması gerekir. ‫أَﻧﺎَ أَﻗْﺮَأُ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. َ‫إِذَنْ ﺗَﻨْﺠَﺢ‬. Ben çok okuyorum. Öyleyse başarırsın. ‫ ﺳَﺄَﻛْﺘُﺐُ واَﺟِﺒِﻲ ﻟِﻠْ َﻐ ِﺪ‬. ِ‫إذَنْ ﻧَﺬْھَﺐَ إﻟﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖ‬. Yarın için ödevimi yazacağım. O halde eve gideriz. ً‫أَﻧﺎَ أَﺟْﺘَﮭِﺪُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﻛَﺜِﯿﺮا‬. َ‫إِذاً ﺗَﻔْﮭَﻢَ اﻟْﻘُﺮْآن‬. Ben Arapça’yı çok çalışıyorum. O halde Kur’ân'ı anlayacaksın (anlarsın) .

*Eğer muzâri fiilden sonra gelirse nasbetmez: ْ‫أَﻧﺎَ أَذْھَﺐُ إِ َذن‬. Öyleyse ben giderim.

Muzâri fiilsiz veya fiilsiz cümlelerde de kullanılır: ٌ‫ﺼﺤِﯿﺢ‬ َ ‫إِذاً ھَﺬاَ ھُﻮَ َﻟ‬. O halde o doğrudur.

6) ‫ﺣَﺘﱠﻰ‬....ıncaya kadar, ...inceye kadar, ..e, ..a kadar, ta ki, nihayet, ...diye, ..mek için, ...mak için ‫أَﻛَﻞَ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﺣَﺘﱠﻰ ﺷَ ِﺒﻌُﻮا‬. Çocuklar doyuncaya kadar yedi. ‫رَﻛِﺒْﺖُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺣَﺘﱠﻰ أَﺣْﻀُﺮَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا‬. Arabaya bindim ta ki okula erken varayım (geleyim) . ‫ن‬ ِ َ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﺣَﺘﱠﻰ أَﻧْﺠَﺢَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎ‬. İmtihanda başarmak için (başarayım diye) dersi çok okudum.

‫ﻞ‬ َ ‫[رَﺟَﻌْﺖُ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﻲ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﺣَﺘﱠﻰ أَﺳْ َﺘﻘْ ِﺒ‬4] ‫ﺿُﯿُﻮﻓِﻲ‬. Misafirlerimi (karşılamak için) karşılayayım diye erkenden evime döndüm.

7) ُ‫ اَﻟْﻔﺎَءُ اﻟﺴﱠﺒَﺒِﯿﱠﺔ‬: Fâ-i Sebebiyye: Atıf harfidir. Bu harfle, cümlenin ilk kısmı sonraki kısmın oluşmasına sebep olur. Birincisi gerçekleşirse ikinci kısım da gerçekleşir. Fâ-i sebebiyye’nin muzâri fiili gizli (ْ‫)أَن‬le nasbetmesi için kendinden önce ya nefî (olumsuz) veya taleb (emir, nehiy, soru, temenni) gelmelidir:

‫ﻻَ أَﻋْﺮِفُ ﺑَﯿْﺘَﮫُ َﻓَﺄزُورَ ُه‬. Evini bilmiyorum ki ziyaret edeyim. ‫ن‬ ِ َ‫أُدْرُﺳُﻮا دُرُوﺳَﻜُﻢْ ﻓَﺘَﻨْﺠَﺤُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎ‬. Derslerinize çalışın ki imtihanda başarılı olasınız.

‫ﺐ‬ َ ‫ل ﻓَﯿُﺠِﯿ‬ ْ َ‫ﻟَﻢْ ﯾُﺴْﺄ‬. Sorulmadı ki cevap versin.

‫‪Genel Cümle Örnekleri‬‬ ‫إِﻋْﻤَﻞْ ﻛَﻰْ ﺗَﺨْﺪُمَ ‪[5] -‬ﻤُﺪَرﱢسُﻣَﺴَﺤْﺖُ اﻟﺴﱠﺒﱡﻮرَةَ ﻛَﻲْ ﯾَﻜْﺘُﺐَ ﻋَﻠَﯿْﮭﺎَ اﻟْ ‪1-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻮَﻃَ َ‬ ‫]‪[6‬إِذَنْ ﯾَﻀْﻌُﻒَ ‪-‬إِذَنْ ﺗَﻨْﺠَﺢَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ‪.‬ﺳَﺄَﺟْﺘَﮭِﺪُ دُرُوﺳِﻲ ‪2-‬‬ ‫ك‬ ‫‪َ .‬ﺑﺼَﺮُ َ‬ ‫‪.‬أُرﯾِﺪُ أَنْ أَﻗْﺮَاَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ –اَﻟْﻮَﻗْﺖُ ﻛَﺎﻟﺴﱠﯿْﻒِ إِنْ ﻟَﻢْ ﺗَﻘْﻄَﻌْﮫُ ﻗَﻄَ َﻌﻚَ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﺸﯿِﺮُ أَنْ ﯾَﻜﻮُنَ ﻃَﺒﯿِﺒﺎً ﻟِﯿُﺴﺎَﻋِ َﺪ اﻟْﻤَﺮْﺿﻰَ ﻓﻲِ ﺑَﻠَﺪِهِﯾُﺮﯾِﺪُ ﺑَ ‪4-‬‬ ‫ﺗُ َﻔﻀﱢﻞُ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ أَنْ ﺗَﻜﻮُنَ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔً –ﺗُﺤِﺐﱡ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَنْ ﺗَﻜﻮُنَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳَ ًﺔ ‪5-‬‬ ‫ﻞ زَﯾْﻨَﺐُ أَنْ ﺗَﻜﻮُنَ ﻣُﻤَﺮﱢﺿَﺔً ‪-‬‬ ‫ﯾُﻔَﻀﱢﻞُ أَﺣْﻤَﺪُ أَنْ ﯾَﻜﻮُنَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳﺎً ‪-‬ﺗُﻔَﻀﱢ ُ‬‫‪.‬ﺘَﻤَﻨﻲﱠ ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَنْ ﯾَﻜﻮُنَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳﺎً أَﯾْﻀ ًﺎ َﯾ‬ ‫ﺲ ‪6-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗَﺴْﻤَﺢُ ﯾﺎَ ‪-‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﺑﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ ﻟِﺘَﺸْﺘَﺮِيَ اﻟْﻤَﻼَﺑِ َ‬ ‫واَﻟِﺪِي أَنْ آﺧُﺬَ اﻟْﻤَﺼْﺮُوفَ؟‬ ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَنْ ﺗَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮَ ﺗُﺮِﯾﺪُ –إِﻧﱠﮫُ ﻻَ ﯾَﺨْﺮُجُ إِﻟَﯿْﻨﺎَ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺮْﺗَﻔِﻊَ اﻟﻨﱠﮭﺎَرُ ‪7-‬‬ ‫‪.‬دُرُوﺳَﮭَﺎ‬ ‫ﺻﻞَ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﺘَﻰ إِﻧْﺘَﻈَﺮَتِ اﻟْﺄُمﱡ اﺑْﻨَﮭﺎَ ؟ إِﻧْﺘَﻈَﺮَتِ اﻟْﺄُمﱡ اﺑْﻨَﮭﺎَ ﺣَﺘﱠﻰ َو َ‬ ‫ن ‪9-‬‬ ‫ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻟِﯿُﺼَﻠﱢﻲَ ﻓﻲِ ﺟَﻤﺎَﻋَﺔٍ وَ ﯾَﺪْرُسَ اﻟْﻘُﺮْآ َ‬ ‫‪.‬وَاﻟْﺤَﺪﯾِﺚَ وَﻟِﯿُﻘﺎَﺑِﻞَ أَﺻْﺪِﻗﺎَ َﺋﮫُ‬

10- ِ‫ﻃَﻠَﺐَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِھِﻢْ أَنْ ﯾﺄْﺧُﺬَھُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔ‬. 11- ‫ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﻘِﺼﱠﺔَ ﻃَﻮِﯾﻼً ﻛَﯿْﻒَ ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﻘِﺼﱠﺔَ ؟‬. Tercüme: 1- Öğretmenin üzerine yazması için tahtayı sildim. Vatana hizmet etmek için çalış. 2- Derslerimi çalışacağım. O halde imtihanda başarırsın. Öyleyse gözün zayıflar. 3- Vakit kılıç gibidir. Sen onu kesmezsen o seni keser. Birkaç kitap okumak istiyorum.[7] 4- Beşir memleketindeki hastalara yardım etmek için doktor olmak istiyor. 5- Fatıma mühendis olmayı istiyor (seviyor). Aişe öğretmen olmayı tercih ediyor. Zeynep hemşire olmayı tercih ediyor. Ahmed mühendis olmayı tercih ediyor. Halit de mühendis olmayı temenni ediyor.

6- Anne elbiseleri satın almak için arabayla çarşıya gitti. Ey babacığım harçlık almama müsaade ediyor musun? 7- Gerçekten o gün yükselinceye kadar bize çıkmaz. Fatıma derslerini müzakere etmek istiyor. 8- Ne zamana kadar anne oğlunu bekledi? Anne oğlunu gelinceye kadar bekledi. 9- Ahmet cemaat (halinde) namaz kılmak, Kur’ân ve hadis okumak ve arkadaşlarıyla buluşmak için mescide gitti. 10- Çocuklar babalarından kendilerini başkente götürmesini istedi. 11- Kız öğrenciler hikayeyi nasıl okudular? Kız öğrenciler hikayeyi uzun (süre) okudular. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ FİİL-İ MUZARİYİ NASBEDEN EDATLARLA İLGİLİ AYETLER 1- ... ‫وَإِﻧﱠﺎ ﻟَﻦْ ﻧَﺪْﺧُﻠَﮭَﺎ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺨْﺮُﺟُﻮا ﻣِﻨْﮭَﺎ َﻓﺈِنْ ﯾَﺨْﺮُﺟُﻮا ﻣِﻨْﮭَﺎ ﻓَﺈِﻧﱠﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺧﻠُﻮ‬ ِ ‫ دَا‬.

(5/MÂİDE, 22). (Onlar şu cevabı dediler: ) ...onlar oradan çıkmadıkça (ordan çıkana kadar) biz oraya asla girmeyeceğiz. Eğer oradan çıkarlarsa biz de hemen gireriz. giren[8] ٌ‫دَاﺧِﻞ‬

2- ‫ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻻَ ﯾَﺴْﺘَﺤْﯿِﻲ أَنْ ﯾَﻀْﺮِبَ ﻣَﺜَﻼً ﻣﺎَ ﺑَﻌُﻮﺿَﺔً ﻓَﻤَﺎ ﻓَﻮْﻗَﮭَﺎ‬... (2/BAKARA 26). Şüphesiz Allah (hakkı açıklamak için) sivrisinek ve onun da ötesinde herhangi bir şeyi misal getirmekten çekinmez. .. sivri sinek ٌ‫ﺿﺔ‬ َ ‫َﺑﻌُﻮ‬ misal vermek ‫ﻼ‬ ً ‫ﺿَﺮَبَ ﯾَﻀْ ِﺮبُ ﻣَ َﺜ‬ çekinmek, utanmak ‫إِﺳْﺘَﺤْﯿَﻰ ﯾَﺴْﺘَﺤْﯿِﻲ إِﺳْ ِﺘﺤْﯿﺎَ ًء‬

3- ‫ أَ ﯾَﺤْﺴَﺐُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ أَنْ ﯾُﺘْﺮَكَ ﺳُﺪًى‬.

(75/KIYAME 36). İnsan, (kendisinin) başıboş bırakılacağını mı sanır! mühmel, başıboş, cezasız ‫ﺳُﺪًى‬

4- ُ‫ ﻗَﺎلَ إِﻧﱢﻲ ﻟَﯿَﺤْﺰُﻧُﻨِﻲ أَن ﺗَﺬْھَﺒُﻮا ﺑِﮫِ وَأَﺧَﺎفُ أَنْ ﯾَﺄْﻛُﻠَﮫُ اﻟﺬﱢﺋْﺐ‬... (12/YÛSUF 13). (Babaları) dedi ki: Onu götürmeniz beni mutlaka üzer. (Siz ondan habersizken) onu bir kurdun yemesinden korkarım. korktu ُ‫ﺧﺎَفَ َﯾﺨَﺎف‬ götürdü ‫ب‬ ِ ُ‫ذَھَﺐَ ﯾَﺬْھَﺐ‬

5- ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟْﻘَﺎدِرُ ﻋَﻠَﻰ أَنْ ﯾَﺒْﻌَﺚَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻋَﺬَاﺑًﺎ ﻣِﻦْ ﻓَﻮْﻗِﻜُﻢْ أَوْ ﻣِﻦْ ﺗَﺤ‬ ْ‫ أَرْﺟُِﻠﻜُﻢ‬... (6/EN’ÂM 65). De ki: "O (Allah) size üstünüzden (gökten) veya ayaklarınızın altından (yerden) bir azap göndermeğe ... gücü yeter." gönderdi

ُ ‫ﺑَﻌَﺚَ ﯾَﺒْ َﻌ‬ ‫ﺚ‬ ayak, bacak ُ‫رِﺟْﻞٌ ج َاﻟَْﺄرْﺟُﻞ‬ güç sahibi, güç yetirici, kadir ُ‫اﻟْﻘَﺎدِر‬

6- َ‫ﺪُوﱞ ﻣُﺒِﯿﻦٌأَﻟَﻢْ أَﻋْﮭَﺪْ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋ‬ . (36/YÂSÎN, 60). "Ey Adem oğulları! Size şeytana tapmayın, çünkü o sizin apaçık bir düşmanınızdır" diye emretmedim mi? açık, apaçık ٌ‫ﻣُﺒِﯿﻦ‬ düşman ‫ﻋﺪُوﱞ‬ َ tapmak, ibadet etmek ُ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪ‬ emretmek, ahdetmek ُ‫ﻋَﮭِﺪَ ﯾَﻌْﮭَﺪ‬ tapmayın diye. İleride ayrıntılı olarak işleneceği üzere (ْ‫ )أَن‬in burada görüldüğü gibi masdar olarak bir işlevi daha vardır. Emir ya da burada olduğu gibi olumsuz emrin (nehyi hazır) başına geldiği

takdirde “ ...diye“ manası verir. Bu durumda (ْ‫)أَن‬e harfu tefsir denir. ‫أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا‬

7- ِ‫ﯾُﺮِﯾﺪُونَ أَنْ ﯾَﺨْﺮُﺟُﻮا ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎر‬... (5/MÂİDE, 37). Ateşten çıkmak isterler, (fakat onlar oradan çıkacak değillerdir.) istedi ‫أَراَدَ ﯾُﺮِﯾﺪُ إِراَ َد ًة‬

8- ْ‫[أَ ﯾَﺤْﺴَﺐُ أَن‬9] ٌ‫ ﻟَﻦْ ﯾَﻘْﺪِرَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ أَﺣَﺪ‬. (90/BELED, 5). (İnsan), hiç kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor? bir kimse ٌ‫َأﺣَﺪ‬ güç yetirmek, gücü yetmek, ölçüp biçmek, ayarlamak ‫ﻗَﺪِرَ ﯾَﻘْﺪِ َر ﻗَﺪْرًا‬

9- ‫{ﻛَﻲْ ﻧُﺴَﺒﱢﺤَﻚَ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬20/33} ‫ وَﻧَﺬْﻛُﺮَكَ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. (20/TA HA, 33-34). (Böylece) seni bol bol tesbih etmemiz ve çok zikretmemiz için (tesbih edelim, zikredelim diye)... tesbih (takdis ve tenzih) etmek. Burada (َ‫ )ﻧَﺬْﻛُﺮ‬fiili de atıf vâvıyla (َ‫ )ﻲْﻛ‬edatı sebebiyle mansûb olmuştur. ‫ﺳَﺒﱠﺢَ ﯾُﺴَﺒﱢﺢَ ﺗَﺴْﺒِﯿﺤ ًﺎ‬

10- ٍ‫ إِﻧﱢﻲ إِذًا ﻟَﻔِﻲ ﺿَﻼَلٍ ﻣُﺒِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 24). "(İşte) gerçekten o zaman ben apaçık bir sapıklığın içinde olurum." sapıklık[10] ٌ‫ﺿﻼَل‬ َ

11- ْ‫ ﺗِﯿَﻚَ اﻟْ َﯿﻘِﯿﻦُوَاﻋْﺒُﺪْ رَﺑﱠﻚَ ﺣَﺘﱠﻰ َﯾﺄ‬. (15/HİCR, 99). Ve sana yakîn (ölüm) gelinceye kadar Rabbine ibadet et!. ölüm

ُ ‫اﻟْ َﯿﻘِﯿ‬ ‫ﻦ‬ geldi ‫أَﺗَﻰ ﯾَﺄْﺗِﻲ إِﺗْﯿﺎَﻧ ًﺎ‬

12- ... ‫ ﻓَﺎﺻْﺒِﺮُوا ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺤْﻜُﻢَ اﻟﻠّﮫُ ﺑَﯿْﻨَﻨَﺎ‬... (7/A’RÂF, 87). ..Allah aramızda hükmedinceye kadar sabredin. 13- ...ْ‫ وَﻣَﺎ ﯾُﻌَﻠﱢﻤَﺎنِ ﻣِﻦْ أَﺣَﺪٍ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﻘُﻮﻻَ إِﻧﱠﻤَﺎ ﻧَﺤْﻦُ ﻓِﺘْﻨَﺔٌ ﻓَﻼَ ﺗَﻜْﻔُﺮ‬... (2/BAKARA, 102). ..( Halbuki o iki melek): “Biz ancak imtihan (için gönderildik, sakın yanlış inanıp da) kâfir olma” demeden hiç kimseye (sihir ilmini) öğretmezler(di). deneme, imtihan. Buradaki (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harfi ceri zâiddir. ٌ‫ﻓِﺘْ َﻨﺔ‬

14- ‫ وَﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻦْ ﻧُﺆْﻣِﻦَ ﻟَﻚَ ﺣَﺘﱠﻰ ﺗَﻔْﺠُ َﺮ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَرْضِ ﯾَﻨْﺒُﻮﻋًﺎ‬. (17/İSRÂ, 90). Onlar: "Sen, dediler, bizim için yerden bir kaynak fışkırtmadıkça sana asla inanmayacağız." dediler.

pınar, çay, menba, kaynak ُ‫اَﻟْﯿَﻨْﺒُﻮعُ ج اَﻟْﯿَﻨﺎَﺑِﯿﻊ‬ fışkırtmak ‫ﻓَﺠَﺮَ ﯾَﻔْﺠُﺮُ ﻓَﺠْﺮًا‬

15- ... ‫ﺤ‬ ْ َ‫ ﻜُﻢَ اﻟﻠّﮫُ ﻟِﻲﻓَﻠَﻦْ أَﺑْﺮَحَ اﻷَرْضَ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺄْذَنَ ﻟِﻲ أَﺑِﻲ أَوْ ﯾ‬... (12/YÛSUF, 80)... Babam bana izin verinceye veya benim için Allah hükmedinceye kadar bu yerden asla ayrılmayacağım... ayrılmak ُ‫ﺑَﺮِحَ ﯾﺒْ َﺮح‬

16- ... ُ‫ وَاﺻْﺒِﺮْ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺤْﻜُﻢَ اﻟﻠّﮫ‬... (10/YUNUS, 109)...Allah hükmedinceye kadar sabret. 17- ‫ﺸﻘَﻰ‬ ْ َ‫ ﻣَﺎ أَﻧ َﺰﻟْﻨَﺎ ﻋَﻠَﯿْﻚَ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﻟِﺘ‬. (20/TAHA, 2). Biz, Kur’ân'ı sana, güçlük çekmen için indirmedik .

bedbaht (kötü halli) olmak, mesut olmamak, tasalanmak ‫ﺷَﻘِﻲَ ﯾَِﺸْﻘَﻰ ﺷَﻘَﺎ َو ًة‬

18- ... ‫ﺲ ﺿِﯿَﺎءً وَاﻟْﻘَﻤَﺮَ ﻧُﻮرًا‬ َ ْ‫ﺟَﻌَﻞَ اﻟﺸﱠﻤ‬... (10/YUNUS, 5). (O ki) Güneşi bir ışık, ayı da bir nur kıldı. nur, aydınlatan, nura ileten ٌ‫ﻧُﻮر‬ ışık ٌ‫ﺿِﯿَﺎء‬

19- ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﺛُﻢﱠ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎﻛُﻢْ ﺧَﻼَﺋِﻒَ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِھِﻢ ﻟِﻨَﻨْﻈُﺮَ ﻛَﯿ‬ . (10/YUNUS, 14). Sonra da, nasıl davranacağınızı görmemiz için onların ardından sizi yeryüzünde halifeler kıldık (Onların yerine sizi getirdik). halife, yerine geçen, halef olan ُ‫ﺧﻼَﺋِﻒ‬ َ ‫اَﻟْﺨَﻠِﯿﻔَﺔُ ج‬

20- ... ‫ ﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﻠﱠﯿْﻞَ ﻟِﺘَﺴْﻜُﻨُﻮا ﻓِﯿﮫِ وَاﻟﻨﱠﮭَﺎرَ ﻣُﺒْﺼِﺮًا‬... (10/YUNUS, 67). (O Allah ki;) size içinde sükunete ulaşmanız için geceyi, (çalışıp kazanmanız için de) gündüzü aydınlık olarak yarattı. sükunete ulaşmak, sakin olmak, huzur bulmak, istirahata çekilmek ‫ﺳَﻜَﻦَ ﯾَﺴْﻜُﻦُ ﺳُﻜُﻮﻧًﺎ‬ aydınlatıcı, aydınlık ٌ‫ﻣُﺒْﺼِﺮ‬ gündüz ُ‫اَﻟﻨﱠﮭَﺎر‬

21- ... ‫ ﺧَﻠَﻘَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﻧَﻔْﺲٍ وَاﺣِﺪَةٍ وَﺟَﻌَﻞَ ﻣِﻨْﮭَﺎ زَوْﺟَﮭَﺎ ﻟِﯿَﺴْﻜُﻦَ إِﻟَﯿْﮭَﺎ‬... (7/A’RÂF, 189). ..( O ki,) Sizi bir tek candan (Âdem'den) yarattı, ondan da yanında huzur bulması için eşini (Havva'yı) yarattı. 22- ‫ﻗَﺎلَ ﻛَﺬَﻟِﻚِ ﻗَﺎلَ رَﺑﱡﻚِ ھُﻮَ ﻋَﻠَﻲﱠ ھَﯿﱢﻦٌ وَﻟِﻨَﺠْﻌَﻠَﮫُ آﯾَﺔً ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ وَرَﺣْﻤَ ًﺔ‬ ‫ ﻣِﻨﱠﺎ‬...

(19/MERYEM, 21). (Melek: ) Öyledir, dedi; (zira) Rabbin buyurdu ki: “Bu bana kolaydır. Çünkü biz, onu insanlara bir ayet (delil) ve kendimizden bir rahmet kılacağız.. kolay, basit ٌ‫ھَﯿﱢﻦ‬

23- ... ْ‫ﻓﺎَﻏْﺴِﻠُﻮا وُﺟُﻮھَﻜُﻢْ وَأَﯾْﺪِﯾَﻜُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺮَاﻓِﻖِ وَاﻣْﺴَﺤُﻮا ﺑِﺮُؤُوﺳِﻜُﻢ‬ ‫ﻦ‬ ِ ‫وَأَرْﺟُﻠَﻜُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟْﻜَﻌْﺒَﯿ‬..... ‫ﻦ‬ ْ ِ‫ﻣَﺎ ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟﻠّﮫُ ﻟِﯿَﺠْﻌَﻞَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﺣَﺮَجٍ وَﻟَﻜ‬ ‫{ﻠﱠﻜُﻢْ ﺗَﺸْﻜُﺮُونَ ﯾُﺮِﯾﺪُ ﻟِﯿُﻄَﮭﱢﺮَﻛُﻢْ وَﻟِﯿُﺘِﻢﱠ ﻧِﻌْﻤَﺘَﮫُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻟَ َﻌ‬5/6} (5/MÂİDE, 6). (Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman) yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip, topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın.... Allah size herhangi bir güçlük kılmak istemez; fakat sizi tertemiz kılmak ve size (ihsan ettiği) nimetini tamamlamak ister; umulur ki siz şükredersiniz.

el ‫ﯾَﺪٌ ج أَﯾْﺪِي‬ yıkamak ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻏَﺴَﻞَ ﯾَﻐْﺴِﻞُ ﻏُﺴ‬

‫‪yüz‬‬ ‫اَﻟْﻮَﺟْﮫُ ج وُﺟُﻮهٌ‬ ‫‪silmek‬‬ ‫ﻣَﺴَﺢَ ﯾَﻤْﺴَﺢُ ﻣَﺴْﺤًﺎ‬

‫‪dirsek‬‬ ‫ﻤَﺮَاﻓِﻖُاَﻟْﻤِ ْﺮﻓَﻖُ ج اﻟْ‬ ‫‪temizlemek‬‬ ‫ﻃَﮭﱠﺮَ ﯾُﻄَﮭﱢﺮُ ﺗَﻄْﮭِﯿﺮًا‬

‫‪baş‬‬ ‫رأْسٌ ج رُؤُوسٌ‬ ‫‪şükretmek‬‬ ‫ﺷَﻜَﺮَ ﯾَﺸْﻜُﺮُ ﺷُﻜْﺮًا‬ ‫)‪topuk (ayette tesniye‬‬ ‫اﻟْﻜَﻌْﺐُ‬ ‫‪güçlük‬‬ ‫ﺣَﺮَجٌ‬ ‫)‪belki, umulur ki (edat‬‬ ‫ﻟَﻌَﻞﱠ‬ ‫‪tamamladı‬‬ ‫أَﺗَﻢﱠ ﯾُﺘِﻢﱡ‬

24- ... ْ‫ َﻟﻜُﻢ‬...

َ‫ﯾُﺆْذَن‬

‫ﺣَﺘﱠﻰ‬

‫ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮھَﺎ‬

Câr mecrûr F. muzâri meçhûl mansûb Nâibu fâil mahallen merfû Nasb harfi F. muz. meczûm (‫ )و‬fâil, (‫ )ھَﺎ‬mef’ûl Nehyi Hazır (َ‫ )ﻻ‬cezm ve nefy harfi

(24/NÛR, 28). ... size izin verilinceye kadar oraya girmeyin... ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız.

َ‫ﻼ‬

ُ‫اﻟْﻌَﺼﯿِﺮ‬ meyve suyu ‫أَﺧَﺬَ ﯾَﺎْﺧُﺬُ إِﻟَﻰ‬ götürdü ُ‫اَﻟْﻤَﻄَﺎر‬ hava alanı ُ‫ﺳَﻤَﺢَ ﯾَﺴْ َﻤﺢ‬ müsaade etti ُ‫َاﻟْﻮَﻟِﯿ َﻤﺔ‬ davet yemeği ُ‫اَﻟْﻐُﺮْ َﻓﺔ‬ oda ُ‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺒﻞ‬ karşıladı ُ‫ﻃﺎَفَ ﯾَﻄُﻮف‬ dolaştı, tavaf etti ُ‫ﺷﺎَھَﺪَ ﯾُﺸﺎَ ِھﺪ‬ gördü ُ‫اِﺳْﻢٌ ج َأﺳْﻤَﺎء‬ isim ٌ‫ﻣَﻜَﺎن‬ yer, mekan

‫ﺧ َﺮ‬ ‫آَ‬ ‫‪başkası‬‬ ‫اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ َاﻟْﺤَﺎجﱡ ج‬ ‫‪hacı‬‬ ‫ﺧﺮُ‬ ‫آِ‬ ‫‪son‬‬ ‫زَرَعَ ﯾَﺰْرَعُ‬ ‫‪ekti‬‬ ‫ﺣَﺼَﺪَ َﯾﺤْﺼُﺪُ‬ ‫‪biçti‬‬ ‫اَﻟْﻌَﻮَاﻗِﺐُ‬ ‫‪neticeler‬‬ ‫ﻋﻦْ‬ ‫ﺑَﺤَﺚَ ﯾَﺒْﺤَﺚُ َ‬ ‫‪aradı, araştırdı‬‬ ‫ﻧﺎَمَ ﯾَﻨﺎَمُ‬ ‫‪uyudu‬‬ ‫َاﻟْﻔَﺮِﯾﻖُ‬ ‫‪takım‬‬ ‫ﻛَﺴَﺐَ ﯾَﻜْﺴِﺐُ‬ ‫‪kazandı‬‬ ‫ﺑَﺎعَ ﯾَﺒِﯿﻊُ‬ ‫‪sattı‬‬

‫زاَرَ ﯾَﺰُورُ‬ ‫‪ziyaret etti‬‬ ‫ﺣَﺪِﯾﺚٌ ج أَﺣﺎَدِﯾﺚُ‬ ‫‪hadis, söz‬‬

‫‪2. Yukarıdaki kelimeleri kullanarak fiil-i muzâriyi‬‬ ‫‪nasbeden edatların herbiriyle ikişer cümle kurunuz.‬‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻨْﮫُ أَنْ ‪-‬ﻟَﻦْ أَﺿْﺮِبَ اﻟْﻘِﻂﱠ ‪-‬اﻟْﺒَﺤْﺮَ ﻛَﻰْ أَﺳْﺒَﺢَ ﻧَﺰَﻟْﺖُ ‪1-‬‬ ‫ك‬ ‫‪.‬ﯾُﺴﺎَﻋِ َﺪ َ‬ ‫َھﻞْ ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ وَﺣْﺪَكَ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ﺳَﺄَذْھَﺐُ ‪.‬أَﻧﺎَ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﯾﺎَ أُﻣﱢﻲ ‪2-‬‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬وَﺣْﺪيِ ‪ ،‬أُرﯾِﺪُ أَنْ أَﺷْﺘَﺮِيَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜُﺘُ ِ‬ ‫أنْ ﻻَ ]‪[11‬أَرْﺟﻮُ ‪-‬ﺣَﻘﯿِﺒَﺔً ﻟِﯿَﺤْﻤِﻞَ ﻓﯿِﮭﺎَ اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءَ ﯾﺄْﺧُﺬُ ھِﺸﺎَمٌ ﻣَﻌَﮫُ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﯾَﻜﻮُنَ ﺑَﯿْﺘُﮫُ ﺑَﻌﯿِﺪًا‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ ؟ ‪-‬أُرﯾِﺪُ اَنْ أُﺷﺎَھِﺪَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟﺼﱡﻮَ ِر ‪4-‬‬ ‫ﻞ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬ ‫‪.‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ ﻟِﺘﺄْﻛُ َ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺪْرُسُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ؟ أَدْرُسُ ‪-‬ﺣْﻤَﺪُ أَنْ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪَ واَﻟِﺪَهُ أَراَدَ أَ ‪5-‬‬ ‫ﺚ‬ ‫‪.‬اﻟْﻌَ َﺮﺑِﯿﱠﺔَ ﻟِﺄَﻓْﮭَﻢَ اﻟْﻘُﺮْآنَ وَ اﻟْﺄَﺣﺎَد ِﯾ َ‬

6- ِ‫ﻗَﺮَأَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻛَﺜِﯿﺮًا ﻛَﻲْ ﯾَﻨْﺠَﺢَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَن‬- ِ‫ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢ‬ ‫[ﻟِﯿَﺘَﻨَﺎ َوﻟُﻮا‬12] َ‫اﻟﻄﱠﻌﺎَم‬. 7- ‫ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﺘَﻰ رَﻛِﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔَ ؟ رَﻛِﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔَ ﺣَﺘﱠﻰ‬ ‫[ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬13]. 8- ‫ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﺘَﻰ ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﻘِﺼﱠﺔَ ؟ ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟﻘِﺼﱠﺔَ ﺣَﺘﱠﻰ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻓَﮭِﻤ‬. 4. Yukarıda verilen fiil-i muzâriyi nasbeden edatlarla ilgili ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyiniz.. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu edatların nasbetmesi için cezmeden edatlarda olduğu gibi nasbeden edatla muzâri fiilin

arasına muzâriyi olumsuzlaştıran nefiy la’sı ve kasem (yemin) hariç başka harf ve edatların girmemesi gerekir. Girerse nasb etme özelliğini kaybeder. [2]

(ُ‫ )أَراَدَ ﯾُﺮِﯾﺪ‬istedi

[3]

(ُ‫ )إِﺷْﺘَﮭَﺮَ ﯾَﺸْﺘَﮭِﺮ‬meşhur oldu

[4]

(ُ‫ )إِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ ﯾَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞ‬karşıladı

[5] Bu cümlede temel cümle olan (َ‫)ﻣَﺴَﺤْﺖُ اﻟﺴﱠﺒﱡﻮرَة‬ nin fâili (ُ‫ )ت‬zamirinde görüldüğü gibi “ben”, yan cümle olan (ُ‫ )ﺐَ ﻋَﻠَﯿْﮭﺎَ اﻟْﻤُ َﺪرﱢسُﻛَﻲْ ﯾَﻜْﺘ‬nin fâili ise (ُ‫ )اﻟْﻤُﺪَرﱢس‬dur. [6] Genel cümle örnekleri içinde yer alan diğer yabancı kelimeler şunlardır: (ُ‫)ﺿَﻌُﻒَ ﯾَﻀْﻌُﻒ‬ zayıfladı, (ُ‫ )ﻓَﻀﱠﻞَ ﯾُﻔَﻀﱢﻞ‬tercih etti, (‫ )ﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﯾَﺘَﻤَﻨﱠﻰ‬temenni etti, (ً‫ )أَﯾْﻀﺎ‬..de, da (Hep üstün olarak gelir.), ( َ‫إِرْﺗَﻔَﻊ‬ ُ‫ )ﯾَﺮْ َﺗ ِﻔﻊ‬yükseldi, (ُ‫ﻞ ﯾُﻘﺎَﺑِﻞ‬ َ َ‫ )ﻗﺎَﺑ‬karşılaştı, buluştu, (َ‫)أَﺧَﺬ‬ aldı fiili (‫ )إِﻟَﻰ‬harf-i ceri ile kullanıldığı zaman “götürdü” manasına gelir. [7] ‫ﺾ‬ َ ْ‫ ﺑَﻌ‬zarfının harekesi bulunduğu mevkiye göre fâilse merfû, mef’ûlse mansûb cârden sonra geldiyse esre olarak harekelenir. Sayılabilecek

şeyin önüne geldiyse “birkaç”, sayılamayacak şeyin önüne geldiyse bazı diye tercüme edilir. [8] Fiillerin üç harfini temsil eden (َ‫ )ﻓَﻌَﻞ‬vezni, fiili yapan anlamına gelen (ٌ‫ )ﻓﺎَﻋِﻞ‬ismi fâil veznine çevrilir ve artık isim haline gelir. Başında zamirle birlikte kullanıldığında tercümede fiili muzâri gibi çevrilir. (َ‫ )ﻛَﺘَﺐ‬yazdı, (ٌ‫ )ﻛﺎَﺗِﺐ‬yazan, (ٌ‫( )أَﻧﺎَ ﻛﺎَﺗِﺐ‬Ben yazıyorum) gibi. Ön bilgi olarak verdiğimiz bu konu yakında işlenecektir. [9] Buradaki (ْ‫ )أَن‬fiilin önüne gelmediği için masdar ve nasb edatı olan (ْ‫ )أَن‬değildir. İleride görüleceği üzere (‫ )أَنﱠ‬nin hafifletilmiş şekli olan (ْ‫ )أَن‬dir. [10] (ٍ‫ )ﺿَﻼَلٍ ﻣُﺒِﯿﻦ‬apaçık bir sapıklık. (ٍ‫)ﻣُﺒِﯿﻦ‬ kelimesi sıfat olup (ٍ‫ )ﺿَﻼَل‬kelimesini sıfatlamaktadır. Bir sonraki konuda görüleceği gibi sıfat tamlamasında sıfat, sıfatladığı kelimeye hareke, marife-nekre, müzekker-müennes, tesniye ve cem gibi her yönden uyum sağlar. [11]

(‫ )رَﺟﺎَ ﯾَﺮْﺟُﻮ‬umdu, diledi

[12] (َ‫ )ﺗَﻨﺎَوَل‬aldı. Esas manası “aldı” olan bu kelime, “(çay vs.) içme” “(yemek) yeme” manalarında kullanılır. [13]

(ُ‫ )ﺗَﻌَﻠﱠﻢَ ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬öğrendi


İSİM TAMLAMASI (Muzâf-Muzâfun İleyh) Birbirinin manasını tamamlamak üzere iki ismi yanyana getirmekle yapılan terkiptir. Arapça’da bu isimlerden baştakine muzâf, ikincisine muzâfun ileyh, meydana gelen terkibe de izâfet terkibi denir. İzâfet terkibi Türkçe’ye çevrilirken genellikle önce muzâfun ileyh sonra muzâf tercüme edilir. Muzâfun ileyh bağlanırken ..ın, in, ..un, ün takısı alır.

Muzâf cümledeki yerine göre hareke alır, yani fâil olduğunda merfû ya da mef’ûl olduğunda mansûb, harfi cerden sonra geldiğinde mecrûr olur. Muzâfun ileyh’in ise sonu hep mecrûrdur (esredir). Akılda tutulması ve unutulmaması gereken önemli noktalar şunlardır: 1. Muzâf başta el takısı (ْ‫ )اَل‬almadığı gibi sonunda tenvin de almaz. Fakat muzâfun ileyh başına (ْ‫)اَل‬ takısı sonuna da esre alır. 2. Arapça’da Türkçe’nin tersine muzâf başa muzâfun ileyh sona gelir.

‫اﻟْﻮََﻟ ِﺪ‬ ُ‫ﻗََﻠﻢ‬ çocuğun kalemi ‫ﺖ‬ ِ ْ‫اﻟْﺒَﯿ‬ ُ‫ﺑَﺎب‬ evin kapısı Muzâfun ileyh Muzâf Muzâfun ileyh Muzâf

‫ن‬ ِ ‫اﻹِﻧْﺴَﺎ‬ ُ‫ﻋَﻘْﻞ‬ insan aklı

Muzâfun ileyh Muzâf

(Görüldüğü gibi muzâfın başında (ْ‫ )اَل‬takısı sonunda da tenvin yoktur) ‫اﻟْﺠَﺎ ِر‬. ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺑَﯿ‬ ُ‫ﺷَﺎھَﺪْت‬ Komşunun evini gördüm.

Muzâfun ileyh Muzâf (meful) Fiil +Fâil

‫ﻣُﺤَﻤﱠ ٍﺪ‬. ‫ﻗَﻠَ َﻢ‬ ُ‫ﺟﺪْت‬ َ ‫َو‬ Muhammed'in kalemini buldum.

Muzâfun ileyh Muzâf (meful) Fiil + fâil

(Son cümlede Muhammed özel isim olduğu için başına el takısı almamıştır.) 3. Muzâfun ileyh daima mecrûrdur ve zamirle birleşmediği takdirde başına (ْ‫ )اَل‬takısı alır:

‫ﻚ‬ َ ‫ﺧَﺎِﻟ‬. ُ‫اﺑْﻦ‬ ‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ Dayının oğlu geldi.

Muzâfun ileyh Muzâf Fiil (malum)

‫ك‬ َ ِ‫واَﻟِﺪ‬. ُ‫ﻗََﻠﻢ‬ ‫ﺟ َﺪ‬ ِ ُ‫و‬ Babanın kalemi bulundu.

Muzâfun İleyh Muzâf (naibu'l fâil) Fiil (meçhûl)

FBabanın kalemi cümlesinde muzâfun ileyh olan ‫ك‬ َ ‫ ))واَﻟِ ِﺪ‬kelimesi zamirle bitişik olduğu için harf-i tarif almamıştır. Bu durumda gene marife sayılır çünkü zamirlidir[1].

4. Muzâfun ileyh sadece zamirden de meydana gelir. Şimdiye kadar gördüğümüz muttasıl zamir birleşmiş isimler esasen muzâf-muzâfun ileyh şeklinde isim tamlamasıdır: ‫ﻚ‬ َ ‫أَﺧَﺬْتُ ﻛِﺘﺎَ َﺑ‬. Kitabını aldım. 5. Zarflar da bir isim olarak yanına geldiği kelimeye muzâf olur. Zarflardan sonra gelen isimlerin mecrûr olması muzâfun ileyh oluşundandır: ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺷﺎَھَﺪْﺗُﻚَ أَﻣﺎَمَ اﻟْﺒَﯿ‬. Seni evin önünde gördüm. 6. Muzâfun ileyh genellikle marife olur yani başına harf-i tarif alır. Fakat nekre de olabilir: ‫ﻞ‬ ٍ ُ‫ﺑَﯿْﺖُ رَﺟ‬ bir adamın evi ‫ﻞ‬ ِ ُ‫ﺑَﯿْﺖُ اﻟﺮﱠﺟ‬ adamın evi ‫اِﺳْﻢُ ﻧَ ِﺒﻲﱟ‬ bir peygamberin ismi ‫اِﺳْﻢُ اﻟﻨﱠ ِﺒﻲﱢ‬ Peygamberin ismi

‫وُﺟِﺪَ ﻛِﺘﺎَبُ وََﻟ ٍﺪ‬. Bir çocuğun kitabı bulundu.

‫بُ اﻟْﻮَﻟَﺪِوُﺟِﺪَ ﻛِﺘَﺎ‬. Çocuğun kitabı bulundu.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫وُﺟِﺪَ ﻛِﺘﺎَبُ وَﻟَﺪَﯾ‬. İki çocuğun kitabı bulundu (nekre) .

‫ﻦ‬ ِ ْ‫وُﺟِﺪَ ﻛِﺘﺎَبُ اﻟْﻮَﻟَﺪَﯾ‬. İki çocuğun kitabı bulundu (marife).

Burada muzâfun ileyh tesniye olan (ِ‫)اَﻟْﻮَﻟَﺪَﯾْﻦ‬ kelimesidir. Mecrûr hali olan (ِ‫ )ﯾْﻦ‬ile gelmiştir. 7. Tesniye veya cemi müzekker sâlim olan muzâf ise sonundaki nun harfi düşer:

ِ َ‫ﻛِﺘﺎَﺑﺎ‬- ِ‫ﻛِﺘﺎَﺑَﯿْﻦ‬ ‫ن‬ iki kitap ‫ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ )ﻛِﺘﺎَﺑَﻲْ(ﻛِﺘﺎَﺑَﺎ‬ Muhammed’in iki kitabı ‫ن‬ َ ‫ﻋﺎَ ِﻣﻠُﻮ‬- َ‫ﻋﺎَﻣِﻠِﯿﻦ‬ işçiler ‫اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ )ﻋﺎَﻣِﻠِﻲ(ﻋﺎَ ِﻣﻠُﻮ‬ fabrikanın işçileri

Muzâfın Tesniye ve Cemilerinin Merfû Halleri: ‫ذَھَﺐَ ﻣُﻌَﻠﱢﻤﺎَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulun iki öğretmeni gitti. ‫ذَھَﺒَﺖْ ﻣُﻌَﻠﱢﻤَﺘﺎَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulun iki öğretmeni gitti (müe.) . ‫ذَھَﺐَ ﻣُﻌَﻠﱢﻤُﻮ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulun öğretmenleri gitti. ‫ذَھَﺒَﺖْ ﻣُﻌَﻠﱢﻤﺎَتُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulun öğretmenleri gitti (müe.) .

Muzâfın Tesniye ve Cemilerinin Mansûb ve Mecrûr Halleri: ‫ﻦ‬ ِ ْ‫رَأَﯾْﺖُ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿ‬. İki kitap gördüm.

‫رَأَﯾْﺖُ ﻛِﺘﺎَﺑَﻲْ ﺧﺎَﻟِ ٍﺪ‬. Hâlit’in iki kitabını gördüm.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫رَأَﯾْﺖُ ﺣَﺪِﯾﻘَﺘَﯿ‬. İki bahçe gördüm.

‫رَأَﯾْﺖُ ﺣَﺪِﯾﻘَﺘَﻲْ ﺧﺎَِﻟ ٍﺪ‬. Hâlit’in iki bahçesini gördüm.

‫[ﻣﺎَذَا ﻓَﻌَﻞَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﺑَﻌْﺪَ ﻣَﻮْتِ واَﻟِﺪَﯾْ ِﮫ‬2]‫؟‬ Hâlit ana babasının ölümünden sonra ne yaptı?

F Marife isme muzâf olan mansûb ve mecrûr tesniye isim vasıl hemzesine geçerken son harfi olan yâ’nın altına geçiş harekesi olarak esre getirilir:

ْ‫تُ ﻛِﺘﺎَﺑَﻲِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢِﻗَ َﺮأ‬. Öğretmenin iki kitabını okudum. ‫ﺻَﻠﱠﯿْﺖُ ﻓِﻲ ﻣَﺴْﺠِﺪَيِ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬. Şehrin iki mescidinde namaz kıldım. ‫ﻧَﻈَﺮْتُ إِﻟَﻰ ﻣُﻌَﻠﱢﻤَﻲِ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulun iki öğretmenine baktım.

8. İzafet ikiden fazla isimden de oluşabilir. Zincirleme isim tamlaması dediğimiz bu terkipte harf-i tarifi veya tenvini en sondaki isim alır. Aradakiler bir sonrakine muzâf olarak esre alsa da harf-i tarif almaz: ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺑﺎَبُ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔِ اﻟْﺒَﯿ‬ evin bahçesinin kapısı ‫ﺖ‬ ٍ ْ‫ﺑﺎَبُ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔِ ﺑَﯿ‬ (herhangi bir) evin bahçesinin kapısı

9. Mübtedâ, haber ya da fâil veya mef’ûl tek bir kelimeden oluştuğu gibi isim tamlamasından da oluşabilir:

‫ﻗَﻠْﺐُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦِ ﺑَﯿْﺖُ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Mü’minin kalbi Allah’ın evidir.

Burada (ِ‫ )ﻗَﻠْﺐُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦ‬muzâf ve muzâfun ileyhten oluşan isim tamlaması olarak mübtedâ, (ِ‫)ﺑَﯿْﺖُ اﻟﻠﱠﮫ‬ terkibi de yine isim tamlaması olarak haberdir. 10. Tamlamalı isimlerde harfi cerler tamlamanın önüne gelir: ‫ح‬ ِ ‫ﻓِﻲ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟ ھَﻞْ ﻗَﺮَأْتِ ﺟَﺮِﯾﺪَ َة اﻟﺼﱠﺒَﺎ‬ Sabah gazetesini okulun kütüphanesinde mi okudun? Genel Cümle Örnekleri: ٌ‫اَﻟْﻤُﺘْﺤَﻒُ ﻣُﻤْﺘِﻊ‬. Müze faydalıdır. ٌ‫ﻣُﺘْﺤَﻒُ ا ْﻟﻔَﻦﱢ ﻣُﻤْﺘِﻊ‬. Sanat müzesi faydalıdır. ‫ل‬ ِ ‫ق اﻟْﺠِﺒَﺎ‬ َ ْ‫اَﻟْﻤُﻌَﺴْﻜَﺮُ ﻓَﻮ‬. Kamp dağların üzerindedir.

‫ل‬ ِ ‫ق اﻟْﺠِﺒَﺎ‬ َ ْ‫ﻣُﻌَﺴْﻜَﺮُ اﻟْﻜَﺸﺎﱠﻓَﺔِ ﻓَﻮ‬. İzci kampı dağların üzerindedir.

ٌ‫اَﻟْﻤَﺴْ َﺮحُ واَﺳِﻊ‬. Tiyatro geniştir. ٌ‫ﻣَﺴْﺮَحُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ واَﺳِﻊ‬. Okulun tiyatrosu geniştir. ‫ﻧَﺰَلَ اﻟْﻤَﻼَ ِﺋﻜَﺔُ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﻮاَتِ ﺑِﺄَﻣْ ِﺮ اﻟﺮﱠبﱢ‬. Melekler Rabb’in emri ile gökten indiler. ‫ﻦ‬ َ ‫دَﺧَﻞَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﻋَﻠَﻰ ﻓُﻘَﺮاَءِ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ‬. Peygamber mü’minlerin fakirlerine (yanlarına) girdi. ‫أَﻧْﺘُﻢْ أَﯾْﻦَ ﺳَﻤِﻌْﺘُﻢْ آﯾﺎَتِ اﻟﻠﱠﮫِ؟‬ Sizler Allah’ın ayetlerini nerede duydunuz? ‫ﻣﺎَ وَﻇِﯿﻔَﺔُ اﻟْﻤَﺮْأَةِ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ؟‬ Kadının hayattaki vazifesi nedir? ‫ھَﺬَا اﻟْﺄَبُ رَﺣِﯿﻢٌ ﻓِﻲ ﺗَﺮْﺑِﯿَ ِﺔ اﻟْﺄَﺑْﻨَﺎ ِء‬.

Bu baba çocukların terbiyesinde merhametlidir. ‫ل‬ ِ ‫اَﻟْﻜُﺘُﺐُ ﻏِﺬاَءُ اﻟْﻌُﻘُﻮ‬. Kitaplar akılların gıdasıdır. ‫ﯾَﺠْﻤَﻊُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﻨﺎَسَ ﺟَﻤِﯿﻌﺎً ﻓِﻲ ﯾَﻮْ ِم اﻟْﻘِﯿﺎَﻣَ ِﺔ‬. Allah bütün insanları kıyamet gününde toplar. ‫اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ دِﯾﻦُ اﻟْﻤُﺴﺎَوَا ِة‬. İslâm eşitlik dinidir. ‫ﻞ‬ ٍ ‫ﯾَﺴْﺄَﻟُﮫُ ﻃُﻼﱠبُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓِﻲ ﻛُﻞﱢ ﻋَ َﻤ‬. Okulun öğrencileri her işte ona sorarlar. ‫ل‬ ِ ‫ل اﻟْﻤَﺎ‬ ِ ْ‫ھَﺬاَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻛَﺮِﯾﻢٌ ﻓِﻲ ﺑَﺬ‬. Bu adam mal sarfetmede cömerttir. ٌ‫ﻣَﻮاَﻧِﺊُ اﻟﺰﱠﯾْﺖِ ﻣُﺰْ َدﺣِ َﻤﺔ‬. Petrol limanları kalabalıktır. ‫ﺟﺪْتُ ﺳﺎَﻋَﺔً ﻓِﻲ ﻓِﻨﺎَءِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ َ َ‫و‬. Okulun avlusunda bir saat buldum. ‫أَدﱠى أَﺣْﻤَﺪُ ﺻَﻼَةَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ﻓِﻲ ﻣَﺴْﺠِﺪِ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬. Ahmet Cuma namazını şehrin mescidinde eda etti.

‫ﻓﻲِ أَﯾﺎﱠمِ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ أَذْ َھﺐُ ﻣَﻊَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ إِﻟَﻰ اﻟْﻌَﺎﺻِﻤَ ِﺔ‬. Tatil günlerinde ailemle başkente giderim.

ْ‫ﯾَﺮْﺟِﻊْ أَﺑِﻲ ﻣِﻦْ ﺑَﯿْﺖِ ﻋَﻤﱢﻲ ﯾَﺤْﻀُﺮْ ﻣَﻊَ َأﺧِﻲ إن‬.

Babam amcamın evinden dönerse kardeşimle beraber gelir.

‫ﻣﺎَ اﺳْﻢُ ھَﺬاَ اﻟْﺒَﻠَ ِﺪ ؟‬ Bu memleketin ismi nedir? ُ‫اِﺳْﻢُ ھَﺬاَ اﻟْﺒَﻠَﺪِ ﻣَﻜﱠﺔُ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠ َﻣﺔ‬. Bu memleketin ismi Mekke-i Mükerreme’dir. ‫ﻣﺎَ اﺳْﻢُ ھَﺬاَ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ ؟‬ Bu mescidin ismi nedir? ‫ﺠﺪُ اﻟْﺤَﺮاَ ِم‬ ِ ْ‫ﺳﻢُ ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻣَﺴ‬ ْ ِ‫ا‬. Bu mescidin ismi Mescid-i Haram’dır ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻠْﺒَﺲُ ا ْﻟﺤُﺠﺎﱠجُ ؟‬ Hacılar ne giyer?

‫ج ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺈِﺣْﺮاَمِﯾَﻠْﺒَﺲُ اﻟْﺤُﺠﺎﱠ‬ ‫‪ُ.‬‬ ‫‪Hacılar ihram elbiseleri giyer.‬‬ ‫ﺢ‬ ‫‪.‬اَﻟﻠﱢﺴﺎَنُ أَداَةُ اﻟﺘﱠﺴْﺒِﯿ ِ‬ ‫‪Lisan (dil) tesbih aracıdır.‬‬ ‫‪.‬ﯾَﺄْﻛُﻞُ اﻟﻀﱠﯿْﻒُ ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْﻌَﺸﺎَ ِء‬ ‫‪Misafir akşam yemeği yiyor.‬‬

‫‪*Aşağıdaki tipte tamlama örnekleri Arapça’da‬‬ ‫‪oldukça sık görülmektedir[3]. Mübtedâ ve‬‬ ‫‪haberden oluşan aşağıdaki cümlelerin her iki tarafı‬‬ ‫‪aynı manaya gelse de kalıpları farklıdır:‬‬ ‫ﻧَﻮْعُ ﺳﺎَﻋَﺘِﻲ =( ‪[4].‬ﺳﺎَﻋَﺘِﻲ ﺟَﯿﱢﺪَةُ اﻟﻨﱠﻮْعِ ‪-‬ﺳﺎَﻋَﺘِﻲ ﻧَﻮْﻋُﮭَﺎ ﺟَﯿﱢﺪٌ ‪1-‬‬ ‫‪ ) .‬ﺟَﯿﱢﺪٌ‬ ‫َﻟﻮْنُ ﻓُﺴْﺘﺎَﻧِﮭﺎَ ﺟَﻤِﯿﻞٌ =( ‪.‬ﻓُﺴْﺘﺎَﻧُﮭﺎَ ﺟَﻤِﯿﻞُ اﻟﻠﱠﻮْنِ ‪-‬ﻧُﮫُ ﺟَﻤِﯿﻞٌﻓُﺴْﺘﺎَﻧُﮭﺎَ َﻟﻮْ ‪2-‬‬ ‫‪).‬‬ ‫ﻃَﻌْﻢُ ﻋَﺼِﯿﺮِكِ =( ‪.‬ﻋَﺼِﯿﺮُكِ ﻟَﺬِﯾﺬُ اﻟﻄﱠﻌْﻢِ ‪-‬ﻋَﺼِﯿﺮُكِ ﻃَﻌْﻤُﮫُ ﻟَﺬِﯾﺬٌ ‪3-‬‬ ‫‪) .‬ﻟَﺬِﯾﺬٌ‬ ‫‪) .‬إِﯾﻤﺎَنُ واَﻟِﺪِي ﻗَﻮِيﱞ =( ‪.‬واَﻟِﺪِي ﻗَﻮِيﱡ اﻟْﺈِﯾﻤﺎَنِ ‪-‬واَﻟِﺪِي إِﯾﻤﺎَﻧُﮫُ َﻗ ِﻮيﱞ ‪4-‬‬

‫أَﺷْﺠﺎَرُ =( ‪.‬ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮَةُ اﻟْﺄَﺷْﺠﺎَرِ ‪-‬ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﮫُ أَﺷْﺠﺎَرُھﺎَ ﻛَﺜِﯿﺮَةٌ ‪5-‬‬ ‫‪ ) .‬ﺣَﺪِﯾﻘَﺘِﮫِ ﻛَﺜِﯿ َﺮةٌ‬ ‫‪) .‬ﻛُﺘُﺐُ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺘِﻨﺎَ ﻗَﻠِﯿﻠَﺔٌ=( ‪.‬ﻨﺎَ ﻗَﻠِﯿﻠَﺔُ اﻟْﻜُﺘُﺐِﻣَﻜْﺘَﺒَﺘُ ‪-‬ﻣَﻜْﺘَﺒَﺘُﻨﺎَ ﻛُﺘُﺒُﮭﺎَ ﻗَﻠِﯿﻠَﺔٌ ‪6-‬‬ ‫أَﺧْﻼَقُ أُﺧْﺘِﻲ =( ‪.‬أُﺧْﺘِﻲ ﻃَﯿﱢﺒَﺔُ اﻟْﺄَﺧْﻼَقِ ‪-‬أُﺧْﺘِﻲ أَﺧْﻼَﻗُﮭﺎَ ﻃَﯿﱢﺒَﺔٌ ‪7-‬‬ ‫‪) .‬ﻃَﯿﱢ َﺒﺔٌ‬ ‫‪.‬أَﺧِﻲ ﻧَﻈِﯿﻒُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ ‪-‬أَﺧِﻲ‬

‫ﻧَﻈِﯿﻔَﺔٌ ‪8-‬‬ ‫ﻣَﻼَﺑِﺴُﮫُ‬ ‫‪) .‬ﻣَﻼَﺑِﺲُ أَﺧِﻲ ﻧَﻈِﯿﻔَﺔٌ =(‬

‫‪Haber‬‬ ‫‪Mübtedâ‬‬ ‫)‪(muz. ve muz. ileyh‬‬ ‫‪Mübtedâ‬‬

‫)‪Haber (isim cümlesi‬‬


1- Saatimin cinsi iyidir. (ya da “Saatim cinsi iyi olandır”.) 2- Elbisesinin rengi güzeldir. (ya da “Elbisesi rengi güzel olandır”.) 3- Meyve suyunun tadı lezzetlidir. ( ya da “Meyve suyun tadı lezzetli olandır”.) 4- Babamın imanı güçlüdür. (ya da “Babam imanı güçlü olandır”.) 5- Bahçesinin ağaçları çoktur. (ya da “Bahçesi ağaçları çok olandır”.) 6- Kütüphanemizin kitapları azdır. (ya da “Kütüphanemiz kitapları az olandır”.) 7- Kızkardeşimin ahlakı iyidir. (ya da “Kızkardeşim ahlakı iyi olandır”.) 8- Oğlan kardeşimin elbiseleri temizdir. (ya da “Oğlan kardeşim elbiseleri temiz olandır”.) Not: Yukarıdaki cümleler şu ana kadar kullanılan alışılmış tarzın dışında olduğu için tercümelere bakarak Arapça’larını söylemek, üzerinde biraz

çalıştıktan sonra mümkün olacaktır. Esasen günlük konuşmalarda cümleleri ya da kelimeleri bildiğimiz tarzda konuşmakla da aynı maksadı elde edebiliriz. Fakat Arapça metinleri tercüme etmek için bu tarzın da olduğunu bilmemiz zorunludur. Muzâf Olarak Kullanılan Bazı Edatların Durumu: a) Genellikle muzâf olan ve müfred olarak kullanılmayan bazı edatlar vardır: ‫ ) ﻟَﺪُنْ=ﻟَﺪَى =(ﻋِﻨْ َﺪ‬katında, yanında ‫اَﻟْﻐَﯿْﺐُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Gayb Allah’ın katındadır (yanındadır) .

‫ﺾ‬ َ ْ‫ ﺑَﻌ‬bazı, birkaç ‫ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﺄَوْﻻَدِ ﯾَﺴْﺒَﺤﻮُنَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺒَﺢِ وَ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ ﯾَﻠْﻌَﺒﻮُنَ اﻟْﻜُﺮَ َة‬. Bazı çocuklar (çocukların bazısı) havuzda yüzüyor bazısı top oynuyor.

‫ن‬ َ ‫دُو‬...den başka, ..siz, ..sız

(genellikle başında genel anlamını bozmayan ْ‫ ﻣِﻦ‬ile gelir). ‫ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Allah’tan başkasına ibadet etmeyin (tapmayın) . ‫ﺟَﺪْﺗُﮭﺎَ وَ ﻗَﻮْﻣَﮭﺎَ ﯾَﺴْﺠُﺪُونَ ﻟِﻠﺸﱠﻤْﺲِ ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠﱠﮫِ َو‬... Onu ve kavmini Allah’tan başkasına güneşe secde ediyor (halde) buldum (Neml, 24) .

‫ وَﺣْ َﺪ‬tek başına ‫ھَﻞْ ﺗَﺴْﻜُﻦُ وَﺣْﺪَكَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ ؟‬ Odada tek başına mı oturuyorsun? ‫ أَﺳْﻜُﻦُ َوﺣْﺪِيﻧَ َﻌ‬،ْ‫ﻢ‬. Evet, tek başıma oturuyorum.

b) Bazı kelimeler muzâf oldukları takdirde cümle içindeki yerine göre sonlarının harekesi değişir. Tek başlarına geldikleri takdirde ise zamme üzere mebni olurlar: ُ‫ َأوﱠل‬baş, ilk

‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ﻣِﻦْ َأوﱠﻟِﮭَﺎ‬. Hikayeyi başından okudum.

ُ‫ ﺣَﺴْﺐ‬yeter, (yalnız kullanıldığındaُ‫ ﻓَﺤَﺴْﺐ‬sadece) ٌ‫ﺣَﺴْﺒُﻚَ دِﯾﻨﺎَر‬. Sana bir dinar yeter. ُ‫ﺣَﺴْﺒُﻨَﺎ اﻟﻠﱠﮫ‬. Bize Allah yeter. ُ‫أَﺧَﺬْتُ ﻣِﻨْﮫُ دِﯾﻨﺎَرًا َﻓﺤَﺴْﺐ‬. Ondan sadece bir dinar aldım.

ُ‫ ﻗَﺒْﻞ‬önce

ُ‫ ﺑَﻌْﺪ‬sonra[5]

ْ‫ﺣَﻀَﺮْتُ ِﻣﻦْ ﻗَﺒِْﻠﻜُﻢ‬. Sizden önce geldim. ُ‫ﻟِﻠﱠﮫِ اﻟْﺄَﻣْﺮُ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞُ وَ ﻣِﻦْ َﺑﻌْﺪ‬. Önce de sonra da emir Allah’ındır.

Görüldüğü gibi harf-i cerden sonra geldikleri halde de ötredirler. Çünkü (َ‫ )ﻗَﺒْﻞ‬ve (َ‫’)ﺑَﻌْﺪ‬nin muzâfun ileyhi hazfedilince zamme üzere mebnî olur. Not: Daha önce zikredilen diğer soru kelimeleri mebnî olup cümle içinde hiç bir şekilde harekelerini değiştirmedikleri halde (‫ أَيﱡ‬hangisi, hangi) soru kelimesinin son harfi cümledeki durumuna göre hareke değiştirir. Ayrıca kendinden sonra gelen kelime de esre olur: ‫أَيﱡ وَﻟَﺪٍ رَﻛِﺐَ اﻟْﻘِﻄﺎَ َر ؟‬ Hangi çocuk trene bindi? ‫أَيﱠ ﻗِﻄﺎَرٍ رَﻛِﺒْﺖَ ؟‬ Hangi trene bindin?[6] (Mef’ûlü sorduğu için üstündür.) ‫ﻓﻲِ أيﱢ ﻗِﻄﺎَرٍ ﺟَﻠَﺴْﺖِ ؟‬ Hangi trende oturdun? (Harf-i cerden sonra geldiği için esredir.)

Genel Cümle Örnekleri:

‫‪Konunun zorluğuna binaen isim tamlaması‬‬ ‫‪örnekleri diğer konulardan daha fazla verilecektir.‬‬ ‫‪Dikkatle incelendiği ve tekrar edildiği takdirde‬‬ ‫‪zihne kolayca yerleşecektir:‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻞَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ وَ ﻋﺎَدِلٌ ﺑَﻌْﺪَ ‪-‬ﻃَﻠَﺐُ اﻟْﻌِﻠْ ِﻢ واَﺟِﺐٌ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﻣُﺴْﻠِﻤَ ٍﺔ ‪1-‬‬ ‫ﻣَﻮْتِ واَﻟِﺪَﯾْﮭِﻤﺎَ ؟‬ ‫اَﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ ﻣِﺌْﺬَﻧَﺘُﮫُ ‪.‬ﺑَﻠَﻐَﺖْ دَرَﺟَﺔُ اﻟْﺤَﺮاَرَةِ اﻟﺼﱢﻔْﺮَ ﻓِﻲ ﺑَﻌْﺾِ اﻟْﺄَﯾﺎﱠمِ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﻣِﺌْﺬَﻧَﺔُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻋﺎَﻟِﯿَﺔٌ ‪َ -‬ﯿﺔٌﻋﺎَِﻟ‬ ‫ﺴﺔٌ ‪3-‬‬ ‫َذھَﺐَ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﻣَﻊَ ‪-‬اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ أَرْﻛﺎَﻧُﮫُ ﺧَﻤْﺴَﺔٌ ‪-‬أَرْﻛﺎَنُ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ﺧَﻤْ َ‬ ‫‪.‬ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﮫِ ﻓِﻲ ﻧِﮭﺎَﯾَﺔِ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعِ إِﻟَﻰ اﻟْﻌَﺎﺻِﻤَ ِﺔ‬ ‫ھَﺬِهِ ‪-‬ﺎﱠجُ ﻧِﻌْﻤَﺔَ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﺷَﻜَﺮَ اﻟْﺤُﺠ ‪-‬ﯾَﺸْﻜُﺮُ ﺻﺎَﺣِﺐُ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ ‪4-‬‬ ‫ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ‪-‬ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُھﺎَ ﻧَﺸِﯿﻄُﻮنَ ‪-‬ﻣَﺤَﻄﱠﺔُ ﻗِﻄَﺎ ٍر‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻧَﺸِﯿﻄُﻮ َ‬ ‫ھَﻞْ ﺷﺎَھَﺪْتَ ﻣَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻣَﺴْ َﺮﺣِﯿﱠ َﺔ ‪5-‬‬ ‫ھَﺬاَ اﻟْﺤﺎَﻛِﻢُ ﻋﺎَدِلٌ ﻓِﻲ –ﻗَﻠِﯿﻞٌ وَاﻟْﺂﺧِﺮَةُ ﺧَ ْﯿﺮٌ ]‪[7‬ﯿﺎَﻣَﺘﺎَعُ اﻟﺪﱡﻧْ ‪.‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻣُﻌَﺎﻣَﻠَﺔِ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫ﻓﺎَﻛِﮭَﺔُ ‪-‬ﻣَﺴْﺮَحُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣُﺰْدَﺣِﻢٌ ‪-‬اَﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ ﻣَﺴْﺮَﺣُﮭﺎَ ﻣُﺰْ َدﺣِﻢٌ ‪6-‬‬ ‫اَﻟْﻤَﻠْﻌَﺐُ ‪-‬ﺐِ ﺟﺎَھِﺰَةٌأَرْضُ اﻟْﻤَﻠْﻌَ ‪-‬اَﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔُ ﻓﺎَﻛِﮭَﺘُﮭﺎَ ﻟَﺬِﯾﺬَةٌ ‪-‬اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﻟَﺬِﯾ َﺬةٌ‬ ‫اَﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔُ ﺷَﻮاَرِﻋُﮭﺎَ واَﺳِﻌَﺔٌ ‪-‬ﺷَﻮاَرِعُ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ واَﺳِﻌَﺔٌ ‪-‬أَرْﺿُﮫُ ﺟﺎَھِﺰَةٌ‬‫َأوﱠلُ ﻧَﺼْﺮٍ ‪-‬اَﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ﺣُﺠُﺮاَﺗُﮫُ ﻧَﻈِﯿﻔَﺔٌ ‪-‬ﺣُﺠُﺮاَتُ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ﻧَﻈِﯿﻔَﺔٌ‬ ‫‪.‬ﺑَﺪْرٍ ﻟِﻠْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﻓﻲِ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ﻣَﻮْﻗِ َﻌﺔُ‬

‫‪.‬ﻛُﺘُﺐِ اﻟْﻘِﺼﱠﺔِ ]‪[8‬أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﻟِﻘِﺮاَءَةِ ‪-‬ذَھَﺐَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ‪7-‬‬ ‫اَﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرُ ﺳَﺒَﺐُ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ ‪-‬اَﻟْﻤَﺴﺎَﺟِﺪُ راَﺣَﺔُ اﻟْﻘُﻠُﻮبِ ‪-‬اَﻟْﺒُﯿُﻮتُ راَﺣَﺔُ اﻟَْﺄﺟْﺴﺎَدِ‬ ‫‪.‬ﺒْﻌَﺚُ اﻟﺴﱡﺮُورِ وَ اﻟﺴﱠﻌﺎَدَةِاَﻟْﺄَﻋْﯿﺎَدُ ﻣَ ‪-‬ﻧَﮭْﺮُ اﻟﻨﱢﯿﻞِ ﺳَﺒَﺐُ اﻟْﺤَﻀﺎَرَةِ ‪-‬‬ ‫]‪[9‬اَﻟﺼﱡﻮرَةُ ﻟِﻌﺎَﺋِﻠَﺔِ أَﺣْﻤَﺪَ ‪.‬ﺳَﯿَﺬْھَﺐُ اﻟْﺎِﺑْﻦُ َﻣﻊَ واَﻟِﺪِهِ ﻟِﺼَﻼَةِ اﻟﺘﱠﺮاَوﯾِﺢِ ‪8-‬‬ ‫ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ ‪-‬ﺳَﻤِﻌْﺖُ ﺻَﻮْتَ اﻟْﺠَﺮَسِ ‪-‬واَﻟِﺪُ أَﺣْﻤَﺪَ ﯾَﻐْﺴِﻞُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ‪-‬‬ ‫‪.‬ﻓَﺔِ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮِﯾَﺬْھَﺐُ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ إِﻟَﻰ ﻏُﺮْ‬ ‫ﺟﺎَءَ ﺑَﻌْﺾُ ‪.‬أَﻛْﺘُﺐُ ﻟَﻚَ ھَﺬِهِ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﻓﻲِ ﻣَﻮْﺳِﻢِ اﻟْﺤَﺞﱢ ‪9-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬اﻟْﺤُﺠﺎﱠجِ ﺑﺎﻟﻄﱠﺎﺋِﺮاَتِ وَ ﺟﺎَءَ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ ﺑﺎِﻟْﺤﺎَﻓِﻼَتِ وَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتِ َو اﻟﺴﱡﻔُ ِ‬ ‫ﻄﻠَﺔُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ھُﻨﺎَ ﺑَﻌْﺪَ أُﺳْ ‪10-‬‬ ‫َﻗﺮَأْتُ ﻗِﺼﱠﺔً ﺑَﻌْﺪَ ﻇُﮭْﺮِ ‪-‬ﺒﻮُﻋَﯿْﻦِ ﺗَﺒْﺪَأُ ﻋُ ْ‬ ‫ﯾَﺼْﺤَﺐُ أَﺣْﻤَﺪُ واَﻟِﺪَهُ ‪-‬ﺳَﺒَﺐُ ﺗَﺄْﺧِﯿﺮِي ﺣﺎَدِﺛَﺔٌ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ‪-‬اﻟْﺨَﻤِﯿﺲِ‬ ‫ﻣﺎَ رَأْيُ أُﻣﱢﻚِ ﻓِﻲ ‪-‬ﺟﺎَءَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ِﻣﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ‪-‬ﻓِﻲ زِﯾﺎَرَةِ ﻋَﻤﱢﮫِ‬ ‫ﻻ ِد‬ ‫‪.‬ﻣَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ِﻟﻠَْﺄوْ َ‬ ‫ﻞ ‪11-‬‬ ‫واَﻟِﺪُ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ‪-‬ﻟَﻘَﺪْ ﺟﺎَءَ وَﻗْﺖُ اﻟﺼﱠﻼَةِ ‪-‬ﺑَﺪَأَ وَﻗْﺖُ اﻟْﻌَﻤَ ِ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻓﻲِ أَيﱢ ﻏُﺮْﻓَﺔٍ ﺗَﺠْﻠِﺲُ ؟ أَﺣْﻤَﺪُ ﯾَﺠْﻠِﺲُ ﻓﻲِ –اِﺳْﻢُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬِ ﺻﺎَﻟِﺢٌ ‪12-‬‬ ‫ﺢٍ ﺗَﺴْﺒَﺢُ ؟ ﻓﻲِ أَيﱢ ﻣَﺴْﺒَ ‪-‬ﻓﻲِ أَيﱢ ﻣَﺪْرَﺳَﺔٍ ﺗَﺪْرُسُ ؟ ‪-‬ﻏُﺮْﻓَﺔِ اﻟْﺠُﻠﻮُسِ‬‫ﻓﻲِ أَيﱢ ﻣَﻠْﻌَﺐٍ ﺗَﻠْ َﻌﺐُ ؟‬

‫ھَﻞْ ھَﺬاَ ﻣَﺴْﺠِﺪُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ ھَﻞْ ﻓَﺼْﻞُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔَ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪13-‬‬ ‫ھَﻞْ ھَﺬاَ ﺻَﻮْتُ اﻟْﺠَﺮَسِ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ھَﺬاَ ‪ِ -‬ﻟَﻤْﻌَﻤْﻼ َﻣَﺎﻣَﺄ َاھُﻠْﺼَﻒ ‪،‬‬ ‫ﺻﻮْﺗُﮫُ‬ ‫‪َ .‬‬ ‫ﻟَﺒِﺲَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣَﻼَﺑِﺲَ ‪-‬ﻟﻄﺎﱠﻟِﺐِ ؟ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﮫُ ﻓﻲِ اﻟْﻔَﺼْﻞِ أَﯾْﻦَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔُ ا ‪14-‬‬ ‫رَ ِﻛﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةَ وَ ﺟَﻠَﺲَ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةِ ‪.‬اﻟْﺈِﺣْﺮاَمِ وَ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟﻄﺎﱠﺋِ َﺮ ِة‬ ‫ﱠﺎﺋِﺮَةِ وَ ﺛُﻢﱠ ﻧَﺰَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣِﻦَ اﻟﻄ ‪.‬ﺛُﻢﱠ ﻓَﺘَﺢَ اﻟْ ُﻤﺼْﺤَﻒَ وَ ﻗَﺮَأَ اﻟْﻘُﺮْآنَ اﻟْﻜَﺮﯾِ َﻢ‬ ‫‪ .‬ﺣَﻤَﻞَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘَﮫُ وَ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ ﺻﺎَﻟَﺔِ اﻟْﻤَﻄﺎَ ِر‬ ‫ھَﻞْ ﺳَﻤِﻌْﺖَ ﻋَﻦْ ﻣَﻌْﺮِضِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟ ﻗَﺮَأْﻧﺎَ ﻓﻲِ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪15-‬‬‫ﻓﻲِ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ –ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﺗَﺠْﻠِﺲُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ وَ ﺗَﻘْﺮَأُ ﻓﻲِ ﺻَﺤ ِﯿﻔَﺔِ اﻟْ َﯿﻮْمِ‬ ‫‪.‬ﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣَﻄْﻌَﻢِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ وَ ﺗَﻨﺎَوَﻟْﻨﺎَ وَﺟْﺒَﺔَ اﻟْﻐَﺪاَ ِءذَ َھ‬ ‫اَﻟْﺤَﺞﱡ رُﻛْﻦٌ ﻣِﻦْ ‪-‬ﻣﺎَذاَ دَرَﺳْﺖَ ﻓﻲِ ﺣِﺼﱠﺔِ اﻟﺪﯾﱢﻦِ ؟ دَرَﺳْﺖُ اﻟﺼﱠﻼَ َة ‪16-‬‬ ‫]‪[10‬ﻣﺎَ أَرْﻛﺎَنُ اﻟْﺈﺳْﻼَمِ ؟ أَرْﻛﺎَنُ اﻟْﺈﺳْﻼَمِ ھِﻲَ ‪-‬أَرْﻛﺎَنِ اﻟْﺈﺳْﻼَ ِم‬ ‫‪.‬نِ وَ اﻟﺼﱠﻼَةُ وَ اﻟﺼﱠﻮْمُ وَ اﻟْﺤَﺞﱡ وَ اﻟﺰﱠﻛﺎَةُاﻟﺸﱠﮭﺎَدَﺗَﺎ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠْﺖَ ﻓﻲِ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻌﯿِﺪِ ؟ ‪-‬ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻟِﺼَﻼَةِ اﻟْﻔَﺠْﺮِ ‪17-‬‬‫ذَھَﺒْﺖُ ﻣَﻊَ أَﺧﻲِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻟِﺼَﻼَةِ ‪َ-‬ﻟﯿْﻠَﺔُ اﻟْﻘَﺪْرِ ﻓﻲِ ﺷَﮭْﺮِ رَﻣَﻀﺎَنَ‬ ‫ھَﺬاَ أَذاَنُ –ھَﺐَ ﻋُﻤَﺮُ وَ ﺻَﺪﯾِﻘُﮫُ ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ذَ ‪-‬اﻟْ َﻌﺼْﺮِ‬ ‫‪ .‬ھَﺬِهِ ﺻَﻼَةُ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ ‪-‬اﻟﻈﱡﮭْﺮِ‬ ‫ﺷَﺮِبَ ﻋُﻤَﺮُ ﻣِﻦْ ﻣﺎَءِ ‪-‬دَرَسَ اﻟْﺎِﺑْﻦُ ﻓﻲِ ﺣِﺼﱠﺔِ اﻟﺪﯾﱢﻦِ ﻗِﺼﱠﺔَ اﻟْﮭِﺠْ َﺮ ِة ‪18-‬‬ ‫‪.‬ﻧَﺰَلَ اﻟْﻘُﺮْآنُ ﻓﻲِ ﺷَﮭْﺮِ رَﻣَﻀﺎَنَ ‪-‬زَﻣْﺰَم‬

19- ‫ﻦ‬ َ ‫–اَﻟْﻌِﯿﺪُ ﻣَﺒْﻌَﺚُ اﻟﺴﱡﺮُورِ ﻟِﻠْﺠَﻤِﯿﻊِ ؟ اَﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ ﺑَﯿْﺖُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬ ِ‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ ﺳِﻼَحُ اﻟْﻤَﺮْءِ وَ اﻟْﺄُﻣﱠﺔِ –اَﻟْﻜُﺘُﺐُ ﻏِﺬاَءُ اﻟْﻌَﻘْﻞِ وَ اﻟﺮﱡوح‬- ُ‫اَﻟﺮﱢﯾﺎَﺿَﺔ‬ ِ‫ﻧَﺸﺎَطُ اﻟْﺠِﺴْﻢِ وَ اﻟْﻌَﻘْﻞ‬- ْ‫رَﺳَﺔِ ﺑِﺴَﯿﺎﱠرَةِ واَﻟِﺪِهِﯾَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪ‬. Tercüme: 1- İlim talebi her müslüman bayana vaciptir. Hâlit ve Adil anne ve babalarının ölümünden sonra ne yaptı? 2- Isı derecesi bazı günlerde sıfıra ulaştı. Mescidin minaresi yüksektir. (Aynı mana). 3- İslâmın şartları beştir. (Aynı mana).Yusuf hafta sonunda okuluyla birlikte başkente gitti. 4- Fabrika sahibi Abdullah’a teşekkür ediyor. Hacılar Rabb’lerinin nimetine şükretti. Bu bir tren istasyonudur. Bu okulun öğrencileri çalışkandır. (Aynı mana) 5- Okulun tiyatrosunu gördün mü? Hayır okulun tiyatrosunu görmedim Dünya metaı (faydası) azdır ve ahiret (daha) hayırlıdır. Bu hakim insanların muamelesinde adildir.

6- Okulun tiyatrosu kalabalıktır. (Aynı mana). Medine' nin meyvesi lezzetlidir. (Aynı mana). Oyun sahasının yeri hazırdır. (Aynı mana). Şehrin caddeleri geniştir. (Aynı mana). Hastanenin odaları temizdir. (Aynı mana). İslamda müslümanların ilk zaferi Bedir savaşıdır. 7- Öğretmenlerin çoğu gitti. Hikaye kitapları okumak için kütüphaneye gidiyorum. Evler bedenlerin rahatıdır. Mescidler kalplerin rahatıdır. Nehirler hayatın sebebidir. Nil nehri medeniyetin sebebidir. Bayramlar sevinç ve saadet kaynağıdır. 8- Oğul babasıyla birlikte teravi namazı için gidecek. Resim Ahmed’in ailesinindir. Ahmed’in babası arabayı yıkıyor. Zil sesi duydum. Öğretmen sabahleyin müdürün odasına gider. 9- Bu mektubu sana Hac mevsiminde Riyad’dan yazıyorum. Hacıların bazısı uçaklarla geldi ve bazısı otobüslerle, arabalarla ve gemilerle geldi. 10- Okul tatili burada iki hafta sonra başlıyor. Perşembe öğleden sonra bir hikaye okudum. Gecikmemin sebebi yoldaki olaydır. Ahmet amcasının ziyaretinde babasına arkadaşlık ediyor.

Hacılar her memleketten geldi. Çocukların cep harçlığı (konusunda) annenin görüşü nedir? 11- İş vakti başladı. (Gerçekten) namaz vakti geldi. Hâlid’in babası bahçededir. 12- Öğrencinin ismi Sâlih’tir. Hangi odada oturuyorsun? Ahmed oturma odasında oturuyor. Hangi okulda okuyorsun? Hangi havuzda yüzüyorsun? Hangi oyun sahasında oynuyorsun? 13- Bu okulun mescidi midir? Fatıma’nın sınıfı labrotuvarın önünde midir? Evet, onun sınıfı labrotuvarın önündedir. Bu zilin sesi midir? Evet, bu onun sesidir. 14- Öğrencinin çantası nerededir? O’nun çantası sınıftadır. Ahmed ihram elbiseleri giydi ve uçağa gitti. Ahmed uçağa bindi ve pencerenin yanına oturdu sonra mushafı açtı ve Kur’ân’ı Kerim okudu. Sonra Ahmed uçaktan indi ve çantasını yüklenip hava alanının salonuna gitti. 15- Okul sergisi hakkında işittin mi? Okulun kütüphanesinde okuduk. Aişe masanın arkasında oturuyor ve günün gazetesini okuyor. Öğlenleyin

bahçenin lokantasına gittik ve öğlen öğününü aldık (yedik). 16- Din dersinde ne okudun? Namazı okudum. Hac İslâm’ın rükunlarından bir rükundur. İslâmın rükunları (şartları) nelerdir? İslâm’ın şartları iki şehadet, namaz, oruç, hac ve zekattır. 17- Sabah namazı için mescide gittik. Bayram gününde ne yaptın? Kadir gecesi Ramazan ayındadır. Kardeşimle birlikte ikindi namazı için mescide gittim. Ömer ve arkadaşı iftardan sonra mescide gitti. Bu öğle ezanıdır. Bu öğle namazıdır. 18- Oğlan din dersinde hicret kıssasını okudu. Ömer zemzem suyundan içti. Kur’ân Ramazan ayında indi. 19- Bayram herkez için sevinç kaynağıdır. Mescid Allah’ın ve müslümanların evidir. Kitaplar aklın ve ruhun gıdasıdır. İlim kişinin ve ümmetin silahıdır. Spor cismin ve aklın canlılığıdır. Okula babasının arabasıyla gider.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

İSİM TAMLAMASI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ُ‫ ﻮطٍ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦَﻛَﺬﱠﺑَﺖْ َﻗﻮْمُ ﻟ‬. (26/ŞUARÂ, 160). Lût kavmi de peygamberleri yalanladı. Peygamber

ُ َ‫اَﻟْﻤُﺮْﺳ‬ ‫ﻞ‬ yalanladı ٌ‫ﻛَﺬﱠبَ ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺗَﻜْﺬِﯾﺐ‬

2- ٍ‫ﺷﺄْن‬ َ ‫ ﯾَﺴْﺄَﻟُﮫُ ﻣَﻦْ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَ ْرضِ ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ ھُﻮَ ﻓِﻲ‬.

(55/RAHMÂN, 29). Göklerde ve yerde bulunan herkes (kimseler), O'ndan (Allah’tan) ister. O, her gün bir iştedir (yaratma halindedir). hal, iş, durum (ehemmiyetli ve büyük ahval, işler ve durumlar için söylenir) ٌ‫ﺷَﺄْن‬ Ortada bulunan (ْ‫ )ﻣَﻦ‬istifham edatı olmayıp ..en, ..an kimse, kimseler şeklinde tercüme edilir.

3- ‫وَﻗَﺎﻟَﺖِ اﻟْﯿَﮭُﻮدُ ﻋُﺰَﯾْﺮٌ اﺑْﻦُ اﻟﻠّﮫِ وَﻗَﺎﻟَﺖِ اﻟﻨﱠﺼَﺎرَى اﻟْﻤَﺴِﯿﺢُ اﺑْﻦُ اﻟﻠّ ِﮫ‬ ْ‫ ذَﻟِﻚَ ﻗَﻮْﻟُﮭُﻢ ِﺑﺄَﻓْﻮَاھِ ِﮭﻢ‬... (9/TEVBE, 30). Yahudiler, Uzeyr Allah'ın oğludur, dediler. Hıristiyanlar da, Mesîh (Îsâ) Allah'ın oğludur dediler. Bu onların ağızlarıyla (geveledikleri) sözleridir.... Hristiyan ‫اَﻟﻨﱠﺼْﺮاَﻧِﻲﱡ ج اَﻟﻨﱠﺼَﺎرَى‬ Yahudi (İsrailoğulları) ُ‫اَﻟْﯿَﮭُﻮدِيﱡ ج اَﻟْ َﯿﮭُﻮد‬

Hz. Îsâ’nın lakabı (Körlere ve alaca olanlara elini sürdüğü zaman hemen iyileştiği için bu ismi aldığı yorumlar arasındadır.) ُ‫اَﻟْﻤَﺴِﯿﺢ‬ ağız ُ‫اَﻟْﻔُﻮهُ ج َاﻟْﺄَﻓْﻮَاه‬

4- ... ْ‫أَرْﺳَﻞَ رَﺳُﻮﻟَﮫُ ﺑِﺎﻟْﮭُﺪَى وَدِﯾﻦِ اﻟْﺤَﻖﱢ ﻟِﯿُﻈْﮭِﺮَ ُه ﻋَﻠَﻰ اﻟﺪﱢﯾﻦِ ﻛُﻠﱢﮫِ وَﻟَﻮ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻛَﺮِهَ اﻟْﻤُﺸْ ِﺮﻛُﻮ‬. (9/TEVBE, 33). ..(O Allah ki, ) müşrikler kerih görse bile (kendi dinini) bütün dinlere üstün kılmak için Resûlünü hidayet ve Hak Din ile gönderdi. doğru yola ileten, hidayete vesile olan ‫اَﻟْﮭُﺪَى‬ açıklamak, açığa vermek, ortaya çıkarmak ‫أَﻇْﮭَﺮَ ﯾُﻈْﮭِﺮُ ِإﻇْﮭﺎَرًا‬ çirkin karşılamak, hoşlanmamak ‫ﻛَﺮِهَ ﯾَﻜْﺮَهُ ﻛَﺮْھﺎً ﻛُﺮْھًﺎ‬

..se bile (cümle sonunda mâzî fiilin önünde geldiği takdirde bu işlevdedir). ْ‫وَﻟَﻮ‬

5- ْ‫ﻓَﺘَﻮَﻟﱠﻰ ﻋَﻨْﮭُﻢْ وَﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ ﻟَﻘَﺪْ أَﺑْﻠَﻐْﺘُﻜُﻢْ رِﺳَﺎﻟَﺔَ رَﺑﱢﻲ وَﻧَﺼَﺤْﺖُ َﻟﻜُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺻﺤِﯿ‬ ِ ‫ وَﻟَﻜِﻦْ ﻻَ ﺗُﺤِﺒﱡﻮنَ اﻟﻨﱠﺎ‬. (7/A’RÂF, 79). (Salih o zaman) onlardan yüz çevirdi ve şöyle dedi: “Ey kavmim! Andolsun ki ben size Rabbimin risaletini tebliğ ettim ve size öğüt verdim; fakat siz nasihat edenleri sevmiyorsunuz. tebliğ etmek, eriştirmek, iletmek ‫أَﺑْﻠَﻎَ ﯾُﺒْﻠِﻎُ إِﺑْﻼَﻏ ًﺎ‬ yüzçevirmek, vazgeçmek ‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَﺘَﻮَﻟﱠﻰ َﺗﻮَﻟﱢﯿًﺎ‬ nasihat eden, öğüt veren ُ‫ﺻﺢ‬ ِ ‫اَﻟﻨﱠﺎ‬ nasihat etmek, öğüt vermek ُ‫ﺼﺢ‬ َ ْ‫ﻧَﺼَﺢَ ﯾَﻨ‬

6- ... ‫ن‬ َ ‫ إِﻧﱠﻤَﺎ ﻋِﻠْﻤُﮭَﺎ ﻋِﻨﺪَ اﻟﻠّﮫِ وَﻟَﻜِﻦﱠ َأﻛْﺜَﺮَ اﻟﻨﱠﺎسِ ﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮ‬. (7/A’RÂF, 187). ... Onun (kıyametin) bilgisi ancak Allah'ın katındadır; ama insanların çoğu bilmezler. 7- ْ‫ وَھُﻮَ اﻟﻠّﮫُ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَﻓِﻲ اﻷَرْضِ ﯾَﻌْﻠَﻢُ ﺳِﺮﱠﻛُﻢْ وَﺟَﮭْﺮَﻛُﻢ‬... (6/EN’ÂM, 3). O, göklerde ve yerde (tek) Allah'tır. Gizlinizi, açığınızı bilir... 8- ... ُ‫ﻢْ إِﻟَﻰ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻘِﯿَﺎﻣَﺔِﻛَﺘَﺐَ ﻋَﻠَﻰ َﻧﻔْﺴِﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﺔَ ﻟَﯿَﺠْﻤَﻌَﻨﱠﻜ‬... (6/EN’ÂM, 12). ... O, merhamet etmeyi kendi zatına yazdı (farz kıldı). Sizi, (varlığında şüphe olmayan) kıyamet gününde elbette toplayacaktır. .. 9- َ‫ﻠَﻰ ﺑَﺸَﺮٍ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْءٍوَﻣَﺎ ﻗَﺪَرُوا اﻟﻠّﮫَ ﺣَﻖﱠ ﻗَﺪْرِهِ إِذْ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻣَﺎ أَﻧﺰَلَ اﻟﻠّﮫُ ﻋ‬ ... (6/EN’ÂM, 91). ... Allah'ı gereği gibi tanımadılar. Çünkü "Allah hiçbir beşere bir şey indirmedi" dediler.... kadrini bilmek, tazim etmek, takdir etmek ‫ﻗَﺪَرَ ﯾَﻘْﺪِرُ َﻗﺪْرًا‬ beşer, insan, insanlar

‫ﺑَﺸَ ٌﺮ‬ tazim, kadr (Allah’ı tam tanıyamadılar) ُ‫َاﻟْﻘَﺪْر‬

10- َ‫ ﻗُﻞْ إِنﱠ ﺻَﻼَﺗِﻲ وَﻧُﺴُﻜِﻲ وَﻣَﺤْﯿَﺎيَ وَﻣَﻤَﺎﺗِﻲ ﻟِﻠّﮫِ رَبﱢ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿﻦ‬. (6/EN’ÂM, 162). De ki: “Şüphesiz benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm (hepsi) âlemlerin Rabbi Allah içindir”. ibadet, kurban veya hacdaki amel ve vazifeler ُ‫اَﻟﻨﱡﺴُﻚ‬ ölüm ُ‫اَﻟْﻤَﻤَﺎت‬ alem, mahlukatın her bir cinsi ُ‫اﻟْﻌَﺎَﻟﻢ‬ hayat, dirilik, canlılık, yaşamak. (mütekellim ya’sı sonu elifle biten kelimeye bu tarzda birleşir.) ‫اَﻟْ َﻤﺤْﯿَﺎ‬

11- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ت وَأَﻧَﺎ أَوﱠلُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬ ُ ْ‫ وَﺑِﺬَﻟِﻚَ أُﻣِﺮ‬.

(6/EN’ÂM, 163). (O'nun ortağı yoktur). Bununla emrolundum ve ben müslümanların ilkiyim. 12- ‫وَاﻛْﺘُﺐْ ﻟَﻨَﺎ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺣَﺴَﻨَﺔً وَﻓِﻲ اﻟْﺂﺧِﺮَ ِة‬... ْ‫وَ َرﺣْﻤَﺘِﻲ وَﺳِﻌَﺖ‬ ‫ ﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْ ٍء‬... (7/A’RÂF, 156). (Ey Allah’ım) Bize, bu dünyada da iyilik yaz ahirette de....(Allah buyurdu ki:) ....Rahmetim her şeyi kuşatmıştır. 13- ... ‫ ﻟَﺌِﻚَ ﯾُﻌْﺮَﺿُﻮنَ ﻋَﻠَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْأُو‬... (11/HÛD, 18). ... Onlar (kıyamet gününde) Rablerine arz edilirler... ‫ﻋَﺮَضَ ﯾَﻌْﺮِضُ ﻋَﺮْﺿﺎً ﻋَﻠَﻰ‬ arz etmek, göstermek, sunmak

14- ِ‫ إِﻧﱠﺎ أَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎهُ ﻓِﻲ ﻟَﯿْﻠَﺔِ اﻟْ َﻘﺪْر‬. (97/KADİR, l). Biz onu (Kur’ân'ı) Kadir gecesinde indirdik. 15- ٍ‫ﺷﮭْﺮ‬ َ ِ‫ ﻟَﯿْﻠَﺔُ اﻟْﻘَﺪْرِ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ أَﻟْﻒ‬.

(97/KADİR, 3). Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır. ay ٌ‫ﺷَﮭْﺮٌج َأﺷْﮭُﺮ‬ bin (sayılar kısmında özellikleri görülecektir) ٌ‫أَﻟْﻒ‬

16- َ‫ﯿْﻚَ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ ﻓَﺒِﺄَيﱢ ﺣَﺪِﯾﺚٍ ﺑَﻌْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ وَآﯾَﺎﺗِﮫِ ِﺗﻠْﻚَ آﯾَﺎتُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻧَﺘْﻠُﻮھَﺎ ﻋَﻠ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮ‬.

(45/CÂSİYE, 6). İşte bunlar Allah’ın ayetleridir. Onları sana gerçek olarak okuyoruz. Artık Allah’tan ve O’nun âyetlerinden sonra hangi söze inanırlar? söz ٌ‫ﺣَﺪِﯾﺚ‬ okudu, tilavet etti ‫ﻼوَ ًة‬ َ ‫ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮ ِﺗ‬

17- ِ‫ ﺳَﻼَ ٌم ھِﻲَ ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﻄْﻠَﻊِ اﻟْ َﻔﺠْﺮ‬.

(97/KADİR, 5). Barıştır (esenlik doludur) o (gece), ta fecrin doğuşuna kadar. fecir, tan yerinin ağarması ُ‫َاﻟْﻔَﺠْﺮ‬ doğuş ٌ‫ﻣَﻄْﻠَﻊ‬ Burada nekre olarak gelen (ٌ‫ )ﺳَﻼَم‬vurgulamak için öne geçmiş haber (haber mukaddem), (َ‫ )ھِﻲ‬de mahallen merfû olarak haberden sonraya kalmış mübtedâdır (mübtedâ muahhar). ( ‫ )ﺣَﺘﱠﻰ‬ise fiilin önüne gelmeyip ismin önüne geldiği için harf-i cerdir. (ِ‫ )ﻣَﻄْﻠَﻊ‬mecrûr isim ve aynı zamanda muzâf, (ِ‫ )ا ْﻟﻔَﺠْﺮ‬de muzâfun ileyh’dir.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça ve manalarıyla birlikte yazınız. ٌ‫ﻏُﺮْ َﻓﺔ‬ oda

‫َاﻟْﻔَﺎﻛِ َﮭ ُﺔ‬ meyve ُ‫اَﻟْﻐُﺮَف‬ odalar ‫ن‬ ِ ‫زَﯾْﺖُ اﻟﺰﱠﯾْﺘُﻮ‬ zeytinyağı ُ‫َاﻟْﻘَﺼﱠﺎب‬ kasap ُ‫اَﻟْﺒَﺮِﯾﺪ‬ posta ‫ﻟَﺤْﻢُ اﻟْ َﺒﻘَ َﺮ ِة‬ sığır eti ٌ‫ﺟَﺪِﯾﺪ‬ yeni ُ‫اَﻟْﺒُﺮْﺗُﻘَﺎل‬ portakal ‫اِﺑْﻦُ َأﺧِﻲ‬ kardeşimin oğlu ٌ‫ﺟَﯿﱢﺪ‬ iyi ‫ﻛُﻞﱠ َﯾﻮْ ٍم‬ her gün

ٌ‫ﻻَ ِزم‬ lâzım ٌ‫ﻋَﺎﻟِ َﯿﺔ‬ yüksek ٌ‫َﻗﺼِﯿﺮ‬ kısa ٌ‫ﻃﻮِﯾﻞ‬ َ uzun َ َ‫ﻋَﺮ‬- ُ‫ﯾَﻌْﺮِف‬ ‫ف‬ tanıdı ٌ‫َوﺟْﮫ‬ yüz ‫ح‬ ٍ ‫ﻛُﻞﱠ ﺻَﺒَﺎ‬ her sabah ٌ‫ﻣَﻠِﻚ‬ melik, kral, sahip ‫ت‬ ِ ‫ﻣَﺼْﻨَﻊُ ﻟﺪﱠراﱠﺟَﺎ‬ bisiklet fabrikası ُ‫اَﻟْﻤَﺪِﯾ َﻨﺔ‬ şehir ٌ‫ﻛِﺘﺎَ َﺑﺔ‬

yazmak, yazma, yazış (َ‫ )ﻛَﺘَﺐ‬fiilinin masdarı ٌ‫ﻧُﺰُول‬ inmek, inme, iniş (َ‫ )ﻧَ َﺰل‬fiilinin masdarı.

ُ‫ﺣَﺪِﯾﺚٌ ج َاﻟْﺄَﺣﺎَدِﯾﺚ‬ hadis ُ‫اﻟْﻮَﺣْﻲ‬ vahiy ‫ﻲ‬ ِ ْ‫أَوﱠلَ ﻧُﺰُولِ اﻟْ َﻮﺣ‬ vahyin inişinin başında (başlangıcında) ُ‫اَﻟْﻤَﻮاَ ِﻧﺊ‬ limanlar ٌ‫َوﺟْ َﺒﺔ‬ öğün ُ‫اَﻟﺼﱠﻔْﺤَﺔُ ج اَﻟﺼﱠﻔَﺤﺎَت‬ sayfa ُ‫اﻟﻀﱡﯿُﻮف‬ misafirler ُ‫اﻟْﻌَﺸﺎَء‬

akşam yemeği ‫اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ‬ hastalar ‫ﺻَﻼَةُ اﻟْﻌِﺸﺎَ ِء‬ yatsı namazı ٌ‫ﺟﺎَرٌ ج ﺟِﯿﺮَان‬ komşu ُ‫َاﻟْﻐﺎَ َﺑﺔ‬ orman ُ‫اَﻟْﻜَﻠْﺐ‬ köpek ُ‫اَﻟﺬﱢﺋْﺐ‬ kurt ُ‫اَﻟﺰﱡھُﻮر‬ çiçekler ُ‫اَﻟْﻌﻘْﻞ‬ akıl ُ‫اَﻟﺰﱡﻗَﺎق‬ sokak

‫‪2. Aşağıdaki cümle parçalarını ve cümleleri‬‬ ‫‪tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻣَﻠِﻚُ اﻟْﺄَرْضِ ‪-‬رَبﱡ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪-‬ﻣَﺪِﯾﻨَﺔُ ﻧَﺒِﻲﱟ ‪-‬أَرْضُ اﻟﻠﱠﮫِ ‪-‬ﻓِﻲ ﺟَﻨﱠﺔِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬‫ﻣَﺼْﻨَﻊِ ﻋَﻤﱠﺘﻲِ ﻋﺎَﻣِﻠَﺔٌ ﻓﻲِ ‪-‬اَﻟْﻘُﺮْآنُ ﻧَﺰَلَ ﻓِﻲ ﻟَﯿْﻠَﺔِ اﻟْﻘَﺪْرِ –ﻓِﻲ ﻛِﺘﺎَبِ اﻟﻠﱠﮫِ‬ ‫ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ ‪-‬ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ ﻣَﻜﱠﺔَ ‪-‬ﻟِﺎِﻣْﺮَأَﺗَﻲِ اﻟْﻤَﻠِﻚِ ‪-‬اِﻣْﺮَأَﺗﺎَ اﻟْﻤَﻠِﻚِ ‪-‬اﻟﺪﱠراﱠﺟﺎَتِ‬ ‫ﻓِﻲ ﺟَﻨﺎﱠتِ اﻟْﺄَرْضِ ‪-‬ﻣُﺆْﻣِﻨﺎَتُ اﻟْﻤَﺪِﯾ َﻨﺔِ ‪-‬ﻟِﻤُﺆْﻣِﻨِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ‪-‬اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬‫ﻣَﻨَﻊَ ‪-‬ﮭَﺔُ ﻏِﺬاَءُ اﻟْﺠِﺴْﻢِ اَﻟْﻔﺎَﻛِ ‪-‬ﻣِﻦْ ﻣُﺨِْﻠﺼِﯿﻨﺎَ ‪-‬ﺻﺎَﻟِﺤُﻮﻛُﻢْ ‪-‬ﺑَﯿْﺘَﺎھُﻤ َﺎ‬ ‫ﻲ‬ ‫ل اﻟْ َﻮﺣْ ِ‬ ‫اَﻟْﻤَﻮاَﻧِﺊُ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ ‪-‬اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﻛِﺘﺎَﺑَﺔَ اﻟْﺄَﺣﺎَدِﯾﺚِ أَوﱠلَ ﻧُﺰُو ِ‬‫ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻗَﻠِﯿﻞُ اﻟﺼﱠﻔَﺤﺎَتِ ‪-‬ﺗَﻨﺎَوَﻟْﻨﺎَ وَﺟْﺒَﺔَ اﻟْﻐَﺪاَءِ ﻓِﻲ ﻣَﻄْﻌَﻢِ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَﺔِ‬ ‫ﺗَﺴْﺄَلُ ‪-‬ﺗَﺴْﺄَلُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺒَﺔُ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ ‪-‬ﺸﺎَءِ ﯾَﺄْﻛُﻞُ اﻟﻀﱡﯿُﻮفُ ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْ َﻌ ‪-‬‬ ‫اﻟﻌﻘﻞ ﻻَزِمٌ ‪-‬ﺗَﺴْﺄَلُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺒَﺎتُ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ ‪-‬اﻟﻄﱠﺒِﯿﺒَﺘﺎَنِ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ‬ ‫ن‬ ‫وَﺟْﮫُ اﻹﻧْﺴَﺎنِ ‪-‬ﻟَﺤْﻢُ اﻟﺒَﻘَﺮَةِ ﺟَﯿﱢﺪٌ ‪-‬اَﻟْﻘَﻠَﻢُ ﺻَﻐِﯿﺮٌ ﻟِﻠْﻜَﺎﺗِﺐِ ‪ِ-‬ﻟﻠْﺈﻧْﺴَﺎ ِ‬ ‫ھَﻞْ ﻋَﺮَفَ واَﻟِﺪُكَ اﺑْﻦَ ﻋَﻤﱢﻲ؟ –ذَا ﯾَﻘْﺘُﻞُ اﻟﺮﱢﺟَﺎلُ ﻓﻲِ اﻟْﻐَﺎﺑَﺔِ؟ ﻣَﺎ ‪-‬ﺟَﻤِﯿﻞٌ‬ ‫ھﻞ اﺑْﻦُ ﻋَﻤﱢﻲ ﻓﻲ ﺑَﯿْﺘِﮫِ؟ ﻣَﺎذا ﯾﻄﻠُﺐ اﻟﻮﻟﺪ ﻣﻨﻚ؟ ‪-‬ﻣَﺎ ﻋَﺮَ َﻓﮫُ ‪,‬ال ‪-‬‬‫ھَﻞْ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ ‪-‬ﻛﯿﻒ اﻟﻨﺎﻓﺬة ؟ اﻟﻨﺎﻓﺬة ﻋَﺎﻟِﯿَﺔٌ ‪-‬اَﻟْﻮَﻟَﺪُ ﯾَﻄْﻠُﺐُ ﻣﻨﻲ دﻓﺘﺮي‬ ‫‪.‬ﻮِﯾﻞٌھﻮ ﻃَ ‪,‬ال ‪-‬ﻗَﺼِﯿﺮٌ ؟‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫مكراج تيب ىلإ يبأ عم بهذأ‬ ‫ﯾﻘﻄَﻒ أﺧﻮك اﻟﻔﺎﻛﮭﺔ ﻣﻦ اﻟﺸﺠﺮة‬ ‫؟بئذلل ةباغلا ىلإ بهذت ىتم‬ ‫ةسردملا باب نم مهتسردم ىلإ نولخدي بالطلا‬

4. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Sokağın köpeği 2. Evin kedisi 3. Kardeşimin oğlu her gün evinize gidiyor. 4. Amcam komşunun atına biniyor. 5. Okula hiç gitmeyeceğim. 6. Baban sabahleyin oğlu ile okula gidiyor. 7. Dağın çiçekleri güzeldir. 5. Yukarıdaki kelime ve cümlelerden yararlanarak isim tamlaması ile ilgili beş cümle kurunuz. 6. Yukarıda verilen isim tamlaması ile ilgili ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] ُ‫ واَﻟِﺪِكَ ﻗََﻠﻢ‬terkibinde (ُ‫ )ﻗَﻠَﻢ‬muzâf (ِ‫ )واَﻟِﺪ‬muzâfun ileyh ve aynı zamanda kendinden sonra gelen zamire muzâf, (َ‫ )ك‬zamiri de muzâfun ileyh mahallen mecrûrdur. [2] ( ِ‫اَﻟْﻮاَﻟِﺪاَن‬- ِ‫ )َاﻟْﻮاَﻟِﺪَﯾْﻦ‬ana-baba (mecrûr tesniye halinde nun’un düşmesinden sonra zamir birleşince ses uyumundan dolayı gâib zamir de esreli gelir.) [3] İzafet lafzî ve mânevî olmak üzere ikiye ayrılır. Şimdiye kadar verilen bilgiler hep manevî izâfete aittir. Lafzî izafet ondan farklı olarak ilerdeki konularda göreceğimiz gibi sıfat olan isimlerin (ismi fâil, ismi mef’ûl, sıfatı müşebbehe gibi) kendi fâil ya da mef’ûllerine izafetidir: ِ‫ﺧﺎﻟِﺪٌ ﻧﺎَﻓِﺬُ اﻟْﻜَﻠِﻢ‬ Halit sözü geçerli olandır ِ‫ ھُﻮَ ﻣَﻌْﻤُﻮرُ اﻟﺪاﱠر‬O evi

onarılmış olandır gibi. Yeri geldiğinde konuyla ilgili örnek cümleler verilecektir. [4] Birinci cümlede (‫ )ﺳﺎَﻋَﺘِﻲ‬kelimesi mübtedâdır. (ٌ‫ )ﻧَﻮْﻋُﮭَﺎ ﺟَﯿﱢﺪ‬terkibi de haberdir. Haber bir isim cümlesinden oluşmuş olup içinde mübtedâya giden bir zamir vardır. İkinci cümlede yine (‫)ﺳﺎَﻋَﺘِﻲ‬ kelimesi mübtedâdır. Haber olan (ِ‫ )ﺟَﯿﱢﺪَةُ اﻟﻨﱠﻮْع‬terkibi de isim tamlamasından oluşmuştur. İsim tamlaması ise cümle değildir. [5] Zarflarla ilgili geniş bilgi mef’ûlu fih konusunda işlenmektedir. [6] Daha önceki örneklerimizde yaptığımız gibi ‫ﺧ‬ َ ‫ ﻞَ َد‬ve َ‫ رَﻛِﺐ‬fiilleri harf-i cere ihtiyaç olmadan doğrudan mefulüne bağlanabilir. [7] Sonu bu tarzda olduğu gibi illet harflerinden biri ile biten kelimelerin merfû, mansûb ve mecrûr durumları aynıdır. [8] (ُ‫ )ﻗَﺮَأَ ﯾَﻘْﺮَأ‬fiilinin masdarı (ٌ‫ )ﻗِﺮاَءَة‬okumak, okuma olarak gelir. Masdarlar Arapça’da isim olarak kabul edilir. Yani fiillerin aksine başlarına harf-i tarif ya da sonlarına tenvin alırlar. Belirli kalıpları yoktur. Konuyla ilgili açıklama gelecektir.

[9] (َ‫ )أَﺣْﻤَﺪ‬kelimesi muzâfun ileyh olup son harfinin esre olması gerekirken gayr-i munsarif (esre ve tenvin almayan) kelime olduğu için esre yerine üstün almıştır. Gayr-i munsarif kelimeler başına harf-i tarif alması ya da muzâf olma durumu hariç kesre ve tenvin almayan isimlerdir. Gayr-i munsarifler kesre yerine fetha ile mecrûr olur. Çok yakında işlenecektir. [10] Burada (َ‫ )ھِﻲ‬haberin de vurgulama dolayısıyla marife olduğu durumlarda mübtedâ ile haberin arasını ayırt etmek için mübtedâyı temsilen gelen fasıl (ayırma) zamiridir.


SIFAT TAMLAMASI Birşeyin nasıl olduğunu gösteren kelime sıfattır. Küçük, büyük, güzel gibi.

Arapça’da bir ismi ya da varlığı sıfatlamak için önce o sıfatlanacak isim ya da varlık yazılır. Sonra yanına sıfat konur. Sıfatlanan yani vasfedilen, anlatılan kelimeye mevsûf denir. Zamirlerden ve özel isimlerden başka bütün isimler sıfat olabilir. Örnekler: ٌ‫ﻗَﻠَﻢٌ ﻛَﺒِﯿﺮ‬ büyük kalem ُ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮ‬ büyük çocuk

Bu terkibe sıfat tamlaması denir. * Mevsûf önce sıfat sonra gelir. Sıfat asla mevsûfun önüne geçemez. ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻞ‬ ٌ‫َرﺟُﻞ‬ güzel adam ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻠﺔ‬ ٌ‫ﺑِﻨْﺖ‬ güzel kız. sıfat

(na't) mevsûf (men'ût) sıfat (na't) mevsûf (men'ût)

müzekker müzekker müennes müennes

F Arapça’da sıfat ve mevsûfa na't ve men'ût da denir. ‫ﻣُﺆْﻣِﻨًﺎ‬. ‫ﻼ‬ ً ُ‫َرﺟ‬

ُ ْ‫ﺷَﺎھَﺪ‬ ‫ت‬ Mü’min bir adam gördüm. sıfat mevsûf (meful) fiil + fâil

* Sıfatlar her hususta daima mevsûfuna tâbidir. Yani şu dört hususta sıfat mevsûfuna uyar: 1- Marifelik- Nekrelık Mevsûf harfi tarifliyse sıfat da harf-i tarifli, mevsûf harf-i tarifsizse sıfat da harf-i tarifsiz yani nekre gelir: ‫أَﺣْﻀَﺮْتُ اﻟْﻜُﺮَ َة اﻟْﺠَﺪﯾِ َﺪ َة‬. Yeni topu getirdim. ‫ﯾَﻠْﻌَﺐُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪُ ﻛُﺮَ َة اﻟْﻘَﺪَ ِم‬. Yeni öğrenci futbol oynuyor. ٌ‫ھَﺬِهِ ﻧَﻈﺎﱠ َرةٌ ﺟَﻤﯿَِﻠﺔ‬. Bu güzel bir gözlüktür.

ْ‫ﺳﻤ‬ َ َ‫ﺖَ ﺻﻮُرَةً ﺟَﻤﯿِﻠَﺔًأَﻧْﺖَ ر‬. Sen iyi resim çizdin. ‫أَﻧﺎَ ﻗَﺮَأْتُ ﻗِﺼﱠﺔً ﻋَﺮَﺑِﯿﱠ ًﺔ‬. Ben Arapça bir hikaye okudum.

2- Müzekkerlik- Müenneslik Mevsûf müennes ise sıfat da müennes, mevsûf müzekker ise sıfat da müzekkerdir. ٌ‫ﺠﺪٌ ﺟَﻤﯿِﻞ‬ ِ ْ‫ھَﺬاَ ﻣَﺴ‬. Bu güzel bir mesciddir. ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﻤُﺘَﻮَﺳﱢﻄَ ِﺔ‬. Aişe orta okulda öğrencidir. ‫ﻣُﺤَﻤﱠ ٌﺪ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺜﺎﱠ َﻧﻮِﯾﱠ ِﺔ‬. Muhammed lisede öğrencidir. ‫ﺋِﯿﱠﺔِأَﺧﻲِ اﻟْﻜَﺒﯿِﺮُ ﻣُﺪَرﱢسٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ اﻟْﺈِﺑْﺘِﺪَا‬. Abim (büyük kardeşim) ilk okulda öğretmendir. ٌ‫ﻄﺔ‬ َ ِ‫ وَھِﻲَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺔٌ ﻧَﺸﯿ‬، ٍ‫ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺔُ أَﺣْﻤَﺪَ ﻓﻲِ ﺑﯿْﺖٍ ﻛَﺒﯿِﺮ‬.

Ahmed’in ailesi büyük bir evde oturuyor ve o çalışkan bir ailedir.

3- İ’rab (Hareke) Mevsûf’un harekesi ne ise sıfatın da harekesi odur. ‫ذَھَﺒَﺖْ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬَةٌ ﺻَﻐﯿِﺮَةٌ إِﻟَﻰ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٍ ﻛَﺒﯿِﺮَ ٍة‬. Küçük bir öğrenci büyük bir kütüphaneye gitti. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ھُﻮَ ﯾَﻤْﻠِﻚُ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔً ﻛَﺒﯿِﺮَةً ﻓﻲِ اﻟْﺒَﯿ‬. O evde büyük bir kütüphaneye sahiptir. ‫ﺖ ﺟَﺪ ِﯾ ٍﺪ‬ ٍ ْ‫ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﺟَﺪﱠةُ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ﻓﻲِ ﺑﯿ‬. Hâlit’in ninesi yeni bir evde oturuyor. ‫ﺖ ﺻَﻐ ِﯿ ٍﺮ‬ ٍ ْ‫ﯾَﺴْﻜُﻦُ ﺟَﺪﱡ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ﻓﻲِ ﺑﯿ‬. Hâlit’in dedesi küçük bir evde oturuyor. ‫ﺷَﺮِبَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻋَﺼﯿِﺮاً ﺑﺎَرِدًا‬. Muhammed soğuk bir meyve suyu içti.

4- Sayı

Mevsûf müfred ise sıfat da müfred, mevsûf tesniye ise sıfat da tesniye, mevsûf cemi ise sıfat da cemi (çoğul) olur. ٌ‫اِﻣْﺮَأَةٌ ﻣُﺆْﻣِ َﻨﺔ‬. mümin kadın ٌ‫رَﺟُﻞٌ ﻣُﺆْ ِﻣﻦ‬. mümin adam

‫ن‬ ِ ‫اِﻣْﺮَأَﺗﺎَنِ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺘَﺎ‬. iki mü’min kadın. ْ‫ن ﻣُﺆ‬ ِ َ‫ﻣِﻨَﺎنِرَﺟُﻼ‬. iki mü’min adam.

ٌ‫ﻧِﺴﺎَءٌ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎَت‬. mü’min kadınlar ‫ن‬ َ ُ‫رِﺟَﺎلٌ ﻣُﺆْﻣِﻨﻮ‬. mü’min adamlar ‫ن‬ َ ‫ﻋَ ْﺒﺪٌ ﻣُﺨْﻠِﺺٌ ج ﻋِﺒﺎَدٌ ﻣُﺨِْﻠﺼُﻮ‬. ihlaslı kul (cemisi:) İhlaslı kullar

ٌ‫أَﻧﺎَ ﺗِﻠْﻤ ِﯿﺬٌ ﺟَﺪﯾِﺪ‬. ٌ‫اِﺳْﻤﻲِ ﺧﺎَﻟِﺪ‬.

Ben yeni öğrenciyim. Adım Hâlit’tir.

‫ن‬ ِ ‫ﺗَﻨْﻈُﺮُ ﻣِﻨْﮫُ ﻋَﯿْﻨﺎَنِ ﺑَﺮاﱠﻗَﺘَﺎ‬. Ondan iki parlak göz bakıyor.

‫ن‬ َ ‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟﻨﺎﱠﺟِﺤُﻮ‬. Başarılı öğrenciler geldi.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻦ ﺟَﺪِﯾﺪَﯾ‬ ِ ْ‫أَﺧَﺬْتُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿ‬. Kütüphaneden iki yeni kitap aldım.

‫ﺲ وَاﺣِ َﺪ ٍة‬ ٍ ْ‫اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﻛَﻨَﻔ‬. Mü’minler tek bir nefis gibidir.

‫ن‬ ِ َ‫ﻧَﺠَﺤَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪاَتُ ﻓِﻲ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎ‬.

Çalışkan öğrenciler imtihanda başarılı oldu.

*Zamir almış isim marife olduğundan sıfatlanırken, sıfat da marife olur: ‫ﺑَﯿْﺘُﻚَ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬. Büyük evin şehirdedir. ‫ﺤﻲﱢ‬ َ ْ‫ﺑَﯿْﺘُﻜُﻢُ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮُ ﻓِﻲ اﻟ‬. Büyük eviniz mahallededir.

Not: İnsanlara ait kırık bir çoğul (cemi teksir) genel olarak eğer mevcut ise kırık bir sıfat alır, aksi halde kurallı bir sıfat alır: ‫( ﺷُﯿُﻮخٌ ﻛِﺒَﺎ ٌر‬büyük yaşlılar) (ihlaslı yaşlılar)

َ‫ﺷُﯿُﻮخٌ ﻣُﺨْﻠِﺼُﻮن‬

*Müennes şahıslara ait çoğullar kurallı dişil çoğullar alır: ‫( ﺒِﯿﺮاَتٌﺑَﻨﺎَتٌ َﻛ‬büyük kızlar) (ihlaslı kadınlar)

ٌ‫ﻧِﺴﺎَءٌ ﻣُﺨْﻠِﺼﺎَت‬

*Kur’ân Arapça’sında bütün kurallı dişil çoğullar (cemi müennes sâlim) ve hatta cansız eşyalar tam uyuşma düzeninde sıfat alabilmektedir: ٌ ‫( آﯾﺎَتٌ ﺑَﯿﱢﻨَﺎ‬açık işaretler) ‫ت‬ bahçeler)

ٌ‫( ﺟَﻨﺎﱠتٌ ﻣَﻌْﺮُوﺷﺎَت‬asma

Fakat günümüz Arapça’sında Kur’ân Arapça’sından farklı olarak, insanların dışındaki (eşyalara ait) çoğullar, daha ziyade eksik uyuşma gösterir. İnsanlar dışındaki şeylere ait olan çoğullar eksik uyuşmalı sıfat alır, yani sıfat müfred münnestir[1]: ‫( ﻣُﺪُنٌ ﻛَﺒِﯿ َﺮ ٌة‬büyük şehirler) (küçük evler)

ٌ‫ﺑُﯿُﻮتٌ ﺻَﻐِﯿﺮَة‬

Cümle örnekleri:

‫ھَﺬَا أَﻣْﺮُ رَﺳُﻮلِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Bu Allah Resûlü’nün emridir.

‫ﺤ ﱠﻤ‬ َ ُ‫ﺷﮭْ ٍﺮﻣ‬ َ ‫ﺪٌ ﯾَﺸْﺘَﺮِي ﻗَﻠَﻤﺎً ﺟَﺪﯾِﺪاً ﻛُﻞﱠ‬. Muhammed her ay yeni bir kalem satın alır.

‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﯾَﺸْﺘَﺮيِ ﺳﺎَﻋَﺔً ﺟَﺪﯾِﺪَةً ﻛُﻞﱠ ﺳَﻨَ ٍﺔ‬. Hâlit her sene yeni bir saat satın alır.

‫ع‬ ٍ ُ‫واَﻟِﺪِي ﯾَﺸْﺘَﺮيِ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺟَﻤﯿِﻼً ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒﻮ‬. Babam her hafta güzel bir kitap satın alır.

‫ﻣﺎَذاَ ﺗَ ْﺪرُسُ ؟ أَدْرُسُ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬. Ne okuyorsun? Arap dili okuyorum.

‫ھَﻞْ ﺗَﻔْﮭَﻢُ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ ؟‬ Arap dilini anlıyor musun?

‫ھُﻮَ َﯾﺪْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺜﺎﱠ َﻧﻮِﯾﱠ ِﺔ‬. O lisede okuyor.

‫ﻞ‬ ٍ ‫ﺖ ﺟَﻤ ِﯿ‬ ٍ ْ‫ﯾَﺴْﻜُﻦُ ﺟَﺪﱡ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ﻓﻲِ ﺑﯿ‬. Hâlit’in dedesi güzel bir evde oturuyor.

‫ن‬ ِ َ‫زَﯾْﻨَﺐُ وَ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻃﺎَﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻧَﺸِﯿﻄَﺘﺎ‬. Zeynep ve Aişe iki çalışkan talebedirler.

‫ﺷﺠِﯿﻌًﺎ‬ َ ً‫ﻛَﻠﱠﻤْﺖُ ﻃﺎَﻟِﺒﺎً ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪا‬. Çalışkan ve cesur bir öğrenci(yle) konuştum[2].

‫ﺳَﺄُﻗَﺪﱢمُ ﻟَﮭُﻢْ ﺻﻮُرَةً ﻗَﯿﱢﻤَ ًﺔ‬. Onlara değerli bir resim takdim edeceğim.

‫ھَﻞْ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ ﺷﺎَﻃِﺊِ اﻟْﺒَﺤْﺮِ؟‬ Deniz kıyısına gittin mi? (isim taml.)

‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﯾَﺬْھَﺐُ اﻟﻨﺎﱠسُ إِﻟَﻰ ﺷﺎَﻃِﺊِ اﻟْﺒَﺤْﺮِ؟‬

İnsanlar niçin deniz kıyısına gider?

‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ اﻟْﺤَﺮاَمُ ﻗِﺒْﻠَﺔُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬. Beytü’l-Haram (Kâbe) müslümanların kıblesidir.

‫ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ ﺳﺎَﻋَ ًﺔ ﺟَﻤﯿِﻠَ ًﺔ‬. Orada güzel bir saat geçirdik.

‫اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﯾَﺤْﻤِﻞُ ﺣَﻘِﯿﺒَﺔً ﻛَﺒِﯿﺮَةً ﻓَﻮْقَ رَأْﺳِ ِﮫ‬. Adam başının üzerinde büyük bir çanta taşıyor.

‫ت‬ ٍ ‫ﻼ‬ َ‫ﺿ‬ ِ ‫ﺳﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ﺳَﯿﱢﺪاَتٍ ﻓَﺎ‬ َ. Değerli bayanlara selâm verdim.

‫ﺳَﺄُﻗَﺪﱢمُ ﻟَﮫُ ﻧَﻈﺎﱠ َر ًة ﻗَﯿﱢﻤَ ًﺔ‬. Ona değerli bir gözlük takdim edeceğim.

‫ھَﺬِهِ اﻟْﻜﺎَ ِﺗﺒَﺔُ ﻣَﺸْﮭُﻮرَةٌ ﺑِﻜِﺘﺎَﺑَﺘِﮭﺎَ اﻟْﻌِﻠْﻤِﯿﱠ ِﺔ‬. Bu yazar (müe.) ilmî yazısıyla meşhurdur.

‫ﻣَﻼَﺑِﺴَﮫُ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَةَ ﺑِﺴُﺮْﻋَﺔٍ ﻟَﺒِﺲَ ﻋُﻤَ ُﺮ‬. Ömer yeni elbiselerini çabucak giydi[3].

‫ب‬ َ ُ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ اﻟْ َﻤﻄْﻠﻮ‬. İstenen ödevi yazdım.

‫ھِﻲ ﺗَﺪْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﻤُ َﺘﻮَﺳﱢﻄَ ِﺔ‬. O ortaokulda okuyor.

‫زَﯾْﻨَﺐُ ﺗَ ْﺪرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﺈِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠ ِﺔ‬. Zeynep ilkokulda okuyor.

‫‪.‬ﺷﺎَھَﺪَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﺣَﺪﯾِﻘَ ًﺔ ﺟَﻤﯿِﻠَ ًﺔ‬ ‫‪Öğrenci güzel bir bahçe gördü.‬‬

‫‪.‬ﺷﺎَھَﺪَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻣُﺒﺎَراَ ًة ﺟَﻤِﯿﻠَ ًﺔ‬ ‫‪Öğrenciler güzel bir maç seyretti.‬‬

‫‪.‬ﺟَﻠَﺲَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرْضِ ﺗَﺤْﺖَ ﺷَﺠَﺮَةٍ ﻛَﺒِﯿﺮَ ٍة‬ ‫‪Öğrenciler yerde büyük bir ağacın altına oturdular.‬‬

‫ﻋﺠُﻮزًا‬ ‫‪.‬ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻣِﻦْ ﻧﺎَﻓِﺬَةِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ رَﺟُﻼً َ‬ ‫‪Arabanın penceresinden yaşlı bir adam gördüm.‬‬

‫‪.‬وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَنِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪاَنِ ﺑِﺎﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَ ِة‬

İki yeni öğretmen yeni otobüsle geldiler.

ٌ‫ھَﺬِهِ رُﺳﻮُﻣﺎَتٌ ﺟَﻤﯿَِﻠﺔ‬. ُ‫أَﻧْﺖِ رَﺳﺎﱠﻣَﺔٌ ﺟَﯿﱢﺪَةٌ ﯾﺎَ ﻣَﺮْﯾَﻢ‬. Bunlar güzel resimlerdir. Sen iyi bir ressamsın Ey Meryem!

َ‫ﻗَﺮَأَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ اﻟﺼﱠﺤﯿِﻔَﺔَ وَ ﻗﺎَل‬: ٌ‫ھَﺬِهِ ﺻَﺤﯿِﻔَﺔٌ ﺟَﻤﯿِﻠَﺔ‬. Hoca gazeteyi okudu ve “Bu güzel bir gazetedir” dedi.

‫أَﯾْﻦَ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ؟ أَﺳْﻜُﻦُ ﻓﻲِ ﺷﺎَرِعِ اﻟْﻤَﻄﺎَ ِر‬. Nerede oturuyorsun? Hava alanı caddesinde oturuyorum.

‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻌْﻤَﻞُ ﻋُﻤَﺮُ ؟ ھُﻮَ ﯾَﻘْﺮَأُ ﻓﻲِ ﻛِﺘﺎَبِ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ‬.

Ömer ne yapıyor? Arapça dili kitabı(ndan) okuyor.

DOLAYLI SIFAT: Şimdiye kadar gördüğümüz ve sıfatladığı isme her bakımdan uyan böyle sıfata hakiki sıfat denir (en-Na’tü’l-Hakîkî). Bir de dolaylı sıfat (en-Na’tü’s-Sebebî) vardır ki harekesi kendinden önceki isme uyar ancak kendisi hakiki sıfatın tersine o ismi değil kendisinden sonra gelen ismi vasıflar. Sebebî sıfat daima müfred olur ve mevsûfuna marifelik-nekrelik ve irab (hareke) bakımından uyar. Kendisinden sonraki kelimeye de müzekkerlik ve müenneslik bakımından uyar: ُ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺬﱠﻛِﻲﱡ ﺻَﺪِﯾﻘُﮫ‬. Arkadaşı zeki çocuk yola çıktı. ‫[اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﺻُﻮرَةً ﺟَﻤِﯿﻠَﺔً إﻃﺎَرُھَﺎ‬4]. Çerçevesi güzel bir resim satın aldım.

Bu iki cümlede‫ اﻟﺬﱠﻛِﻲﱡ‬ve ً‫ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔ‬kelimeleri dolaylı sıfattır. Çünkü kendinden önceki ismi değil

kendinden sonraki ismi sıfatlamaktadırlar. Benzer örnekler: ‫ )ھَﺬاَ رَﺟُﻞٌ ﻋَﻤﱡﮫُ ﻋﺎَﻟِﻢٌ=(ھَﺬاَ رَﺟُﻞٌ ﻋﺎَﻟِﻢٌ ﻋَﻤﱡ ُﮫ‬. Bu amcası alim adamdır. ُ‫ﻋﻤﱡﮫ‬ َ ُ‫ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻌﺎَﻟِﻢ‬. Amcası alim adam geldi. ُ‫ﻋﻤﱡﮫ‬ َ َ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ اﻟْﻌﺎَﻟِﻢ‬. Amcası alim adamı gördüm. ‫ﻋﻤﱡﮭَﺎ‬ َ َ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺔَ اﻟْﻌﺎَﻟِﻢ‬. Amcası alim talebe (müe.) gördüm. ‫ﻋﻤﱡﮭُﻤَﺎ‬ َ َ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘَﯿْﻦِ اﻟْﻌﺎَﻟِﻢ‬. Amcaları alim iki talebe gördüm. ُ‫رَأَﯾْﺖُ رَﺟُﻼً ﻛَﺮِﯾﻤَﺔً ﺧﺎَﻟَﺘُﮫ‬. Teyzesi cömert bir adam gördüm. ‫ھﺎَﺗﺎَنِ ﺻُﻮرَﺗﺎَنِ ﺟَﻤِﯿﻞٌ َﻟﻮْﻧُﮭُﻤَﺎ‬. Bu ikisi rengi güzel iki resimdir. ‫ﺎَﻗِﻠَﺔٌ أُﻣﱡﮭﺎَﺗُﮭُﻦﱠھَﺆُﻻَءِ ﺑَﻨَﺎتٌ ﻋ‬. Bunlar anneleri akıllı kızlardır.

ْ‫ﻋﻠْﻤُﮭُﻢ‬ ِ ٍ‫ﺗَﻜَﻠﱠﻤْﺖُ ﻣَﻊَ رِﺟﺎَلٍ ﻛَﺜِﯿﺮ‬. İlimleri çok (olan) adamlarla konuştum.

Sebebî sıfattan sonraki isim zamirli veya zamirsiz gelebilir. Sebebi sıfattan sonraki isim izafetle mecrûr (isim tamlaması) olduğu takdirde (zamir yerine isim geldiği takdirde) sebebî sıfat tıpkı hakiki sıfat gibi kendisinden önceki mevsûfa her bakımdan uyar: ‫ب اﻟْﻮََﻟ ِﺪ‬ َ ‫رَأَﯾْﺖُ رَﺟُﻼً ﻣُﮭَﺬﱠ‬. Oğlu terbiyeli bir adam gördüm

Burada َ‫ ﻣُﮭَﺬﱠب‬kelimesi sebebî sıfat olup ً‫رَﺟُﻼ‬ kelimesini değil, kendinden sonraki ِ‫ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬kelimesini vasıflamaktadır. Diğer örnekler: ‫ﻦ‬ َ َ‫[رَأَﯾْﺖُ رَﺟُﻼً ﺣَﺴ‬5] ِ‫اﻟْﺨُﻠُﻖ‬. Ahlakı iyi adamı gördüm. ‫ﻖ‬ ِ ُ‫ﻲ اﻟْﺨُﻠ‬ ِ َ‫رَأَﯾْﺖُ رَﺟُﻠَﯿْﻦِ ﺣَﺴَﻨ‬. Ahlakları iyi iki adamı gördüm.

‫ﻖ‬ ِ ُ‫ن اﻟْﺨُﻠ‬ َ َ‫رَأَﯾْﺖُ رِﺟﺎَﻻً ﺣِﺴﺎ‬. Ahlakları iyi adamları gördüm. ‫ﻖ‬ ِ ُ‫رَأَﯾْﺖُ اﻣْﺮَأَةً ﺣَﺴَﻨَ َﺔ اﻟْﺨُﻠ‬. Ahlakı iyi kadını gördüm. ‫ﻖ‬ ِ ُ‫ت اﻟْﺨُﻠ‬ ِ َ‫رَأَﯾْﺖُ ﻧِﺴﺎَءً ﺣَﺴَﻨﺎ‬. Ahlakları iyi kadınlar gördüm.

Bu misallerde görüldüğü gibi sebebî sıfattan sonraki isim izafetle mecrûr ve sebebî sıfat olan ‫ﻦ‬ َ َ‫ ﺣَﺴ‬kelimesi mevsûfa hakiki sıfat gibi her bakımdan uymuştur. Aşağıdaki örnekler konunun önemine binaen fazla verilmiştir. Dikkatle incelendiği ve örnekler yazılarak çalışıldığı takdirde zihne yerleşecektir. Çalıştıktan sonra Arapça’sına bakılarak Türkçe’si, Türkçe’sine bakılarak Arapça’sı yazılmaya çalışılması tavsiye edilir. Akılda kalmasının tek yolu tekrardır: Genel Cümle Örnekleri:

‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ‪-‬وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪُ ‪-‬ﺬَ ُة اﻟﻨﱠﺸﯿِﻄَﺔُ ﺣَﻀَﺮَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِ ‪1-‬‬ ‫أَﻛَﻠْﺖُ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً ﻟَﺬﯾِﺬاً ‪-‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ اﻟْﺠَﻤﯿِﻠَﺔِ ‪-‬اﻟْﻔَﺘﺎَةَ اﻟﻨﱠﺸﯿِﻄَﺔَ‬‫‪.‬ﺳَﻜَﻦَ أَﺧﻲِ ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺖٍ واَﺳِ ٍﻊ‬ ‫ھُﻮَ رَﺟُﻞٌ ‪-‬ﯿﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻲﱢ ﺑَﯿْﺘُﻜُﻢُ اﻟْﻜَﺒِ ‪-‬ﺑَﯿْﺘُﮭُﻢُ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ‪2-‬‬ ‫ھُﻢْ –ھُﻤﺎَ اﻣْﺮَأَﺗﺎَنِ ﻣُﺨْﻠِﺼَﺘﺎَنِ ‪-‬ھُﻤﺎَ رَﺟُﻼَنِ ﻣُﺨْﻠِﺼﺎَنِ ‪-‬ﻣُﺨْﻠِﺺٌ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﻣُﺨْﻠِﺼُﻮ َ‬ ‫ﺐ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓﻲِ ﺳﺎَﻋَ ٍﺔ ‪3-‬‬ ‫ﻓﻲِ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ أَذْھَ ُ‬ ‫اِﺷْﺘَﺮىَ ﻟﻲِ أَﺧﻲِ ﻗَﻤﯿِﺼﺎً ‪-‬ﺷﺎَھَﺪَ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﺣَﺮِﯾﻘﺎً ﻛَﺒِﯿﺮاً –وَاﺣِﺪَةٍ‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬ﺟَﻤ ِﯿ ً‬ ‫تْ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺟَﻤﯿِﻼً وَ ذَھَﺒَﺖْ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬَةٌ ﺻَﻐﯿِﺮَةٌ إِﻟَﻰ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٍ ﻛَﺒﯿِﺮَةٍ وَ َأﺧَﺬَ ‪4-‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ھِﻲَ ‪.‬ﻗَﺮَأَتْ ﻗَﻠِﯿﻼً ﺛُﻢﱠ رَﻛِﺒَﺖْ ﻓﻲِ ﺳَﯿﺎﱠرَةٍ ﺳَﺮﯾِﻌَﺔٍ وَ رَﺟَﻌَﺖْ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺖٍ ﺟَﻤﯿِﻞٍ ﻓﻲِ ﺣَﻲﱢ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ‪ ،‬ﻓﻲِ ﺷﺎَرِعِ اﻟْﻘُﺪْ ِ‬ ‫لِ ﺟَﯿﱢﺪاً وَ ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﻜُﺘُﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﯾَﻔْﮭَﻢُ اﻟْﻘُﺮْآنَ اﻟْﻜَﺮﯾِﻢَ وَ أَﺣﺎَدﯾِﺚَ اﻟﺮﱠﺳﻮُ ‪5-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ وَ ھُﻮَ ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟﺮﱠﺳﺎَﺋِﻞَ إِﻟَﻰ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﮫِ ﺑِﺎﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ أَﯾْﻀﺎً‬ ‫اَﻟﻠﱡﻐَﺔُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔُ اﻟْﺂنَ ﻟُﻐَﺔٌ ﻣُﮭِﻤﱠﺔٌ ﻓﻲ اﻟْﻌﺎَﻟَﻢِ ‪ ،‬وَھِﻲَ ﻟُﻐَﺔُ اﻟْﻘُﺮآنِ اﻟْﻜَﺮﯾِﻢِ‬ ‫‪ .‬واﻟِْﺈﺳْﻼَ ِم‬ ‫ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ اﻟﺼﱢﻐﺎَرَ ﺑِﻮاَﺟِﺒَﺎتٍ ﻛَﺜِﯿﺮَةٍ ]‪[6‬أَ ﻻَ ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ ‪6-‬‬ ‫ﻼﻣِﯿﺬَ اﻟﺼﱢﻐﺎَرَ ﺑِﻮاَﺟِﺒﺎَتٍ ﻛَﺜِﯿ َﺮ ٍة‬ ‫‪ .‬؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ اﻟﺘﱠ َ‬ ‫اﻟْﻌﺎَﻟَﻢُ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﻲﱡ ﻓِﻲ ﻧَﮭَﺾَ ‪-‬ذَﻟِﻚَ ﻛِﺘﺎَبٌ ﻛَﺒِﯿﺮٌ ﻟِﻌَﺒْﺪَﯾْﻦِ ﻣِﻦْ ﻋِﺒﺎَ ِد اﻟﻠﱠ ِﮫ ‪7-‬‬ ‫ب‬ ‫‪.‬اﻟْﻌَﺼْﺮِ اﻟْﺤَﺪِﯾﺚِ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱢﻠْﻢِ ﻻَ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺮْ ِ‬

‫ﺗَﺮَكَ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ‪-‬ھَﺬاَ ﻛَﻼَمٌ ﻗَﯿﱢﻢٌ ‪-‬ﻋُﺜْﻤﺎَنُ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪٌ ﻓِﻲ دُرُوﺳِ ِﮫ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﺑْﻦِ اﻟْﻮَﻟِﯿﺪِ ﻗَﺮَأْتُ ﻗِﺼﱠﺔً ﺗﺎَرِﯾﺨِﯿﱠﺔً ﻋَﻦْ ﺧﺎَﻟِﺪِ ‪-‬اﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ ﻣَﺬْھَﺒًﺎ ﺿَﺨْﻤًﺎ‬ ‫‪ .‬ﺗَﻨﺎَوَﻟْﺖُ أَﻣْﺲِ ﻓﺎَﻛِﮭَﺔً ﻟَﺬِﯾ َﺬ ًة‬ ‫أَﺧِﻲ اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬٌ ﻓِﻲ ‪-‬ﺳَﺄَذْھَﺐُ ﻏَﺪاً إِﻟَﻰ اﻟْﻤُﺘْﺤَﻒِ اﻟْﻮَﻃَﻨِﻲﱢ ‪9-‬‬ ‫ﺣَﻔِﻈَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ اﻟﺴﱡﻮرَةَ ‪-‬ھَﺬاَ ﻛﺎَﺗِﺐٌ ﻣَﺸْﮭُﻮرٌ ‪-‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﺎِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠﺔِ‬ ‫‪ .‬اﻟْ َﻤﻄْﻠُﻮﺑَ َﺔ‬ ‫ﻒ ‪10-‬‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔُ ﻟِﻜﺎَﺗِﺒَﺔٍ ‪-‬اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ اﻟْﻘَﻮِيﱡ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢَ اﻟﻀﱠﻌِﯿ َ‬ ‫ﻟِﻤَﻦْ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَةُ ‪-‬اَﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔُ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَةُ وَﺳَﻂَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ‪َ -‬ﻣﺸْﮭُﻮرَةٍ‬ ‫؟‬ ‫ﯾَﺴْﻜُﻦُ أَﺧِﻲ ﻓِﻲ ﺑَﯿْﺖٍ واَﺳِﻊٍ –ﯾﻤَﺔٌ ھَﺬِهِ ﺳَﯿﺎﱠرَةٌ ﻗَﺪِ ‪-‬ھَﺬاَ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ذَﻛِﻲﱞ ‪11-‬‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔُ ‪-‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔِ ‪-‬أَﻛَﻠْﺖُ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً ﻟَﺬِﯾﺬًا –‬ ‫‪.‬اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮَةُ ﻟِﺄُﺧْﺘِﻲ‬ ‫ي ‪12-‬‬ ‫َھﺬِهِ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﻤﯿِﻠَﺔٌ ‪ ،‬ھَﻞْ ھِﻲَ دَراﱠﺟَﺘُﻚَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ھَﺬِهِ دَراﱠﺟَﺔُ واَﻟِﺪ ِ‬ ‫أَﯾْﻦَ ﯾَﻌْﻤَﻞُ واَﻟِﺪُكَ ؟ واَﻟِﺪيِ ﻋﺎَﻣِﻞٌ ﻓﻲِ ﻣَﺼْﻨَﻊِ ‪.‬ھُﻮَ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓﻲِ ﻋُﻄْﻠَ ٍﺔ ‪،‬‬ ‫‪.‬واَﻟِﺪيِ ﻋﺎَﻣِﻞٌ ﻓﻲِ ﻣَﺼْﻨَﻊِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتِ ‪.‬اﻟﺪﱠراﱠﺟﺎَتِ‬ ‫اَﻟْﻜُﻮَﯾْﺖُ ﺑَﻠَﺪٌ ﺻَﻐﯿِﺮٌ وَﺟَﻤﯿِﻞٌ وَ اﻟﺪﱢراَﺳَﺔُ ﻓﻲِ " ‪:‬ﻛَﺘَﺐَ ﻟَﮫُ ﺻَﺪ ِﯾﻘُﮫُ ‪13-‬‬ ‫ﺟ‬ ‫‪.‬ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘِﻲ ھُﻨﺎَ ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺖٍ ﻛَﺒﯿِﺮٍ ‪.‬ﯿﱢﺪَةٌ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَ ِﺔ َ‬ ‫اَﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ واَﻗِﻔُﻮنَ ﻓَﻮْقَ ﺟَﺒَﻞِ ‪-‬اَﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺘﺎَنِ اﻟﺜﺎﱠﻧَﻮِﯾﱠﺘﺎَنِ ﻛَﺒِﯿﺮَﺗﺎَنِ ‪14-‬‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻻَ ﯾﺄْﺧُﺬُ ﻣَﺒْﻠَﻐﺎً ﻛﺎَﻓِﯿًﺎ ﻟِﻤَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ‪-‬ﻋَﺮَﻓَﺎ ٍ‬

‫ھُﻢْ ﯾَﺪْرُﺳﻮُنَ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ ‪-‬ﺟَﺔً ﺟَﺪِﯾﺪَةً ﻟِﻮَﻟَﺪِهِ اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮِأَﺧِﻲ اﺷْﺘَﺮَى دَراﱠ ‪15-‬‬ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑَﻌْﺪَ أَداَءِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ إِﻟﻰَ ‪-‬ﻗَﻔَﺰَ اﻟﻠﱠﺎﻋِﺐُ ﻓَﻮْقَ اﻟْﺠَﺒَﻞِ ‪-‬اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬ ‫‪.‬ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ إِﻟَﻰ ﻏﺎَﻧﺎَ ﺑَﻌْﺪَ ﻏَﺪٍ ‪-‬اﻟﻄﺎﱠﺋِﻒِ‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﻤِﻘْﺪاَرُ اﻟْﻤُﻨﺎَﺳِﺐُ ‪-‬اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟْﻤَﺸْﮭُﻮرَ ﻛَﯿْﻒَ وَﺟَﺪْتَ ھَﺬاَ ‪16-‬‬ ‫ﻟِﻤَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ﻟِﻠْﺄَوْﻻَدِ وَ اﻟْﺒَﻨﺎَتِ ؟ ﻣﺎَ رَأْﯾُﻚَ ؟ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻣُﺪَرﱢسٌ ﺟَﺪﯾِﺪٌ‬ ‫‪ .‬وَ ﯾَﺤْﻀُﺮُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا‬ ‫ھَﻞْ ﯾَﻠْﺒَﺲُ اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺤَﺮِﯾﺮِﯾﱠﺔَ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻻَ ﯾَﻠْﺒَﺲُ ‪17-‬‬ ‫ھَﺬاَ اﻟْﻤِﯿﻨﺎَءُ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮُ ﻣُﺰْدَﺣِﻢٌ ‪-‬اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺤَﺮِﯾﺮِﯾﱠ َﺔ‬ ‫‪.‬ﺑِﺎﻟﺴﱡﻔُﻦِ داَﺋِﻤ ًﺎ‬ ‫ُرسُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺪﱢﯾﻦَ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﻲﱠ ﻣﺎَذاَ ﺗَﺪْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ أَدْ ‪18-‬‬ ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻓﻲِ ‪-‬وَ اﻟْﻌُﻠﻮُمَ وَ اﻟﺮﱢﯾﺎَﺿِﯿﺎﱠتِ وَ اﻟﺘﺎﱠرﯾِﺦَ وَ اﻟْﺠُﻐْﺮَاﻓْﯿَﺎ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺜﺎﱠ َﻧﻮِﯾﱠ ِﺔ‬ ‫ﺧﯿِﺮَةُ رِﺳﺎَﻟَﺘُﻚَ اﻟْﺄَ ‪.‬اَﻟﺴﱠﻼَمُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ وَ رَﺣْﻤَﺔُ اﻟﻠﱠﮫِ ‪.‬ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ اﻟْﻌَﺰﯾِﺰِ ‪19-‬‬ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ أَﻣْﺲِ ﻋَﺪَدٌ ‪-‬وَﺻَﻠَﺖْ أُﺧْﺘُﻚَ اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮَةُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَةً ‪-‬ﺗَﺄَﺧﱠﺮَتْ ﻛَﺜﯿِﺮًا‬ ‫‪.‬ﻗَﻠ ِﯿﻞٌ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬِ إِﻟَﻰ اﻟْﻌَﺎﺻِﻤَ ِﺔ‬

‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Çalışkan öğrenci geldi. Yeni öğretmen geldi.‬‬ ‫‪Çalışkan genç kızı gördüm. Güzel bahçeye gittim.‬‬

Lezzetli bir yemek yedim. Kardeşim geniş bir evde iskan etti (oturdu). 2- Onların büyük evi şehirdedir. Sizin büyük eviniz mahallededir. O ihlaslı bir adamdır. O ikisi ihlaslı adamlardır. O ikisi ihlaslı kadınlardır. Onlar ihlaslı mü’minlerdir. 3- Kaç saatte okula gidiyorsun? Bir saatte okula gidiyorum. Abdullah büyük bir yangın gördü. Kardeşim bana güzel bir gömlek satın aldı. 4- Küçük bir kız öğrenci büyük bir kütüphaneye gitti ve güzel bir kitap aldı, biraz okudu sonra hızlı bir arabaya bindi ve eve döndü. O Kudüs caddesinde, hava alanı mahallesinde güzel bir evde oturuyor. 5- Hâlit Kur’ân-ı Kerim’i ve Peygamber’in hadislerini iyi anlıyor, Arapça kitaplar okuyor ve o arkadaşlarına Arap diliyle mektuplar da yazıyor. Arap dili şimdi dünyada mühim bir dildir ve o Kur’ân-ı Kerîm’in ve İslâm’ın dilidir. 6- Bazı öğretmenler küçük öğrencileri çok ödevle sorumlu tutmuyor mu? Evet, bazı öğretmenler küçük öğrencileri çok ödevle sorumlu tutuyor.

7- O Allah’ın kullarından iki kula ait büyük bir kitaptır. İslâm Dünyası modern (yeni) asırda harbe değil barışa kalkındı. 8- Osman derslerinde çalışkan bir öğrencidir. Bu değerli bir sözdür. İmam Şafiî büyük bir mezhep bıraktı. Hâlit b. Velîd hakkında tarîhî bir hikaye okudum. Dün lezzetli bir elma yedim. 9- Yarın milli müzeye gideceğim. Kardeşim (küçük erkek kardeşim) ilk okulda öğrencidir. Bu meşhur bir yazardır. Kız öğrenciler istenen sureyi ezberlediler. 10- Kuvvetli müslüman zayıf müslümana yardım eder. Bu tiyatro meşhur bir bayan yazarındır. Yeni bahçe şehrin ortasındadır. Bu yeni araba kimindir? 11- Bu zeki bir öğrencidir. Bu eski bir arabadır. Kardeşim geniş bir evde oturuyor. Lezzetli bir yemek yedim. Güzel bahçeye gittim. Bu küçük bisiklet kızkardeşimindir. 12- Bu güzel bir bisiklettir. Bu senin bisikletin midir? Hayır, bu babamın bisikletidir. O bugün tatildedir. Baban nerede çalışıyor? Babam bisiklet

fabrikasında işçidir. Benim babam araba fabrikasında işçidir. 13- Arkadaşı ona (şöyle) yazdı: Küveyt küçük ve güzel bir memlekettir ve üniversitedeki eğitim iyidir. Ailem burada büyük bir evde oturuyor. 14- İki lise büyüktür. Hacılar Arafat dağının tepesinde vakfededirler. Abdullah cep harçlığı için kafi bir miktar almıyor. 15- Kardeşim küçük çocuğu için yeni bir bisiklet satın aldı. Onlar Arap dili tahsil ediyorlar. Oyuncu dağın tepesine atladı. Ahmet umrenin edasından sonra Taif’e yolculuk yaptı. Ebûbekir yarından sonra Gana’ya gidiyor (yolculuk yapıyor). 16- Bu meşhur kitabı nasıl buldun? Erkek çocuklar ve kızların cep harçlığı için münasip miktar nedir? Senin görüşün nedir? Muhammet yeni öğretmendir ve erkenden okula geliyor. 17- Müslüman erkekler ipek elbiseleri giyer mi? Hayır, müslüman erkekler ipek elbiseleri giymezler. Bu büyük liman daima gemilerle doludur.

18- Okulda ne okuyorsun (tahsil ediyorsun)? Okulda İslâm dini, (diğer) ilimler, matematik, tarih ve coğrafya okuyorum. Hâlit lisede öğrencidir. 19- Değerli arkadaşım! Allah’ın rahmeti ve selâmı üzerinize (olsun). Son mektubun çok gecikti. Kızkardeşin geç geldi. Öğrencilerden az bir sayı (az sayıda öğrenci) dün başkente yolculuk yaptı.

ZİNCİRLEME TAMLAMALAR Tamlamalar iki kelimeden oluştuğu gibi ikiden fazla kelimeden de oluşabilir. Ayrıca cümlenin bir kısmı sıfat tamlaması olup muzâfa bağlanabilir. Bu cümlelerde muzâfın da marife olduğu hatırlanmalıdır. Zincirleme isim ve sıfat tamlamaları için aşağıdaki örnekleri dikkatle inceleyiniz: ُ‫ﺑَﯿْﺖُ اﻟﺮﱠﺋِﯿﺲِ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮ‬. başkanın büyük evi ‫ﺑَﯿْﺖُ اﻟﺮﱠﺋِﯿﺲِ اﻟْﻜَﺒِﯿ ِﺮ‬. büyük başkanın evi ‫ﺑَﯿْﺖُ رَﺋِﯿﺲٍ ﻛَﺒِﯿ ٍﺮ‬. büyük bir başkanın evi

ُ‫ﻣَﺪِﯾﻨَﺔُ اﻟﺮﱠﺋِﯿﺲِ اﻟْﻜَﺒِﯿ َﺮة‬. başkanın büyük şehri ‫ﻓِﻲ ﺑَﯿْﺖِ اﻟﺮﱠﺋِﯿﺲِ اﻟْﻜَﺒِﯿ ِﺮ‬. büyük başkanın evinde (veya başkanın büyük evinde)

Cümlenin anlamı ve siyak sibaktaki (konunun gidişatındaki) genel mana sıfatın hangi ismi nitelediğini belirler. Böyle durumlarda en uygunu sıfat ile sıfatlananı (mevsûfu) bir arada yazıp diğer kelimeyi (ِ‫ ) ل‬li harf-i ceri ile ayırmaktır: ‫ﺲ‬ ِ ‫ﻓﻲِ اﻟْﺒَﯿْﺖِ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮِ ﻟِﻠﺮﱠﺋِﯿ‬. başkanın büyük evinde ْ‫ﺖِ ﻟِﻠﺮﱠﺋِﯿﺲِ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮِﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. büyük başkanın evinde

Genel Cümle Örnekleri: ‫َأﻋْﯿﺎَدُ ﻛُﻞﱢ أُﻣﱠﺔٍ ﻣُﺮْﺗَﺒِﻄَﺔٌ ﺑِﺪِﯾﻨِﮭ َﺎ‬.

Her ümmetin bayramları diniyle bağlantılıdır (ilgilidir) . ‫ﺣَﻔِﻆَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻛِﺘﺎَبَ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟْﻜَﺮِﯾ ِﻢ‬. Öğrenci Yüce Allah’ın kitabını ezberledi. ‫أَﯾْﻦَ دَرَﺳْﺖَ ﻣَﺮْﺣَﻠَﺔَ اﻟْﺎِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠ ِﺔ ؟‬ İlk (okul) merhalesini nerede okudun? ‫ھَﻞْ دَرَﺳْﺖَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﻤَﺮْﺣَﻠَﺔِ اﻟْﺎِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠ ِﺔ ؟‬ İlk (okul) safhasından öncesini okudun mu? ُ‫اِﺳْﻢُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬِ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪِ َأﺣْﻤَﺪ‬. Yeni öğrencinin ismi Ahmet’tir. ‫ع؟‬ ِ ‫أَﯾْﻦَ ﻗَﻀَﻰ واَﻟِﺪُكَ ﻋُﻄْﻠَﺔَ ﻧِﮭﺎَﯾَﺔِ ا ْﻟﺄُﺳْﺒُﻮ‬ Baban hafta sonunun tatilini nerede geçirdi? ُ‫ھَﺬاَ ﻣُﺪَرﱢسُ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪ‬. Bu Arapça (dili)nin yeni öğretmenidir (müz.) . ُ‫ھَﺬِهِ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔُ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَة‬. Bu Arapça dili (dersi)nin yeni öğretmenidir (müe.) .

‫ﯾَﺴْﺘَﻠِﻢُ اﻟْﻤُﻮَﻇﱠﻒُ راَﺗِﺒَﮫُ ﻓِﻲ أَوﱠلِ ﻛُﻞﱢ ﺷَﮭْ ٍﺮ‬. Memur maaşını her ayın başında alır. ‫ﻞ َر‬ َ َ‫ﺳُﻮلُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻣَﺴْﺠِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ اﻟْﻜَﺒِﯿ َﺮ َدﺧ‬. Allah’ın Rasûlü şehrin büyük mescidine girdi. ‫ن‬ ِ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﻣَﻨَﺤَﻨﺎَ اﻟﻠﱠ ُﮫ اﻟْﻔُﺮْﺻَﺔَ ﻟِﺪِراَﺳَﺔِ ﻟُﻐَﺔِ اﻟْﻘُﺮْآ‬. Allah bize Kur’ân dilinin eğitimi için fırsat bağışlamıştır. ‫ت أُﻣﱢﻲ ﻓﻲِ إِﻋْﺪاَدِ وَﻟِﯿﻤَﺔٍ ﻛَﺒِﯿ َﺮ ٍة‬ ُ ْ‫ﺳﺎَﻋَﺪ‬. Büyük (davet) yemeğinin hazırlanmasında anneme yardım ettim. ‫ض ﻋَﻈِﯿ ٍﻢ‬ ٍ ِ‫ﺳﺎَﻋَﺪْتُ ﻣُﺪَرﱢﺳِﻲ ﻓﻲِ ﺗَﻨْﻈﯿِﻢِ ﻣَﻌْﺮ‬. Büyük serginin tanziminde öğretmenime yardım ettim. ‫ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﻼَمِ اﻟْﺄَبِ وَ اﻟْﺄُمﱢ ﻻَ ﯾُﻮاَﻓِﻖُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ َو‬.

Abdullah ve Semira anne ve baba(sı)nın sözüne muvafakat etmiyor. ‫ﻻ ِد‬ َ ْ‫ﺾ اﻟَْﺄو‬ َ ْ‫ﻣَﺼْﺮُوفُ اﻟْﺠَﯿْﺐِ اﻟْﻜَﺜِﯿﺮِ ﻗَﺪْ ﯾُﻔْﺴِﺪُ ﺑَﻌ‬. Çok cep harçlığı bazı çocukları bozabilir[7]. ‫ﺳ‬ َ َ‫ اِﺳْﻤُﮭﺎَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُھَﺬِهِ ﻣُﺪﯾِﺮَةُ اﻟْﻤَﺪْر‬، ُ‫ﺔِ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَة‬. Bu okulun yeni müdürüdür. İsmi Fatıma’dır. ُ‫ﺸﺔ‬ َ ِ‫ اِﺳْﻤُﮭَﺎ ﻋﺎَﺋ‬،ِ ‫ھَﺬِهِ ﻣُﺪﯾِﺮَةُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَة‬. Bu yeni okulun müdürüdür. İsmi Aişe’dir.

‫[ﻧَﻈﺎَﻓَﺔُ ﻣَﺼﺎَ ِد ِر‬8] ِ‫اﻟْﻤِﯿﺎَهِ ﻣِﻦْ أَھَﻢﱢ أَﻧْﻮاَعِ اﻟﻨﱠﻈﺎَﻓَﺔ‬. Su kaynaklarının temizliği en önemli temizlik çeşitlerindendir.

‫ﻦ‬ َ ‫وَﺟَﺪَ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻋَﺒْﺪاً ﻣِﻦْ ﻋِﺒﺎَدِ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟﺼﺎﱠِﻟﺤِﯿ‬. Mûsâ Allah’ın sâlih kullarından bir kulu buldu.

SIFAT CÜMLESİ Sıfatlar müfred (tek) bir kelime olarak geldiği gibi isim cümlesi, fiil cümlesi ve şibh-i cümleden[9] de oluşabilir. Nekre isimlerden sonra gelen cümleler ve şibh-i cümleler o kelimenin sıfatı olurlar[10] ve bu yan cümlecikler yani isim ve fiil cümlesi olarak gelen sıfatlar tercüme edilirken ..en, ..an, ..dığı ile temel cümleye bağlanırlar. Şibh-i cümlelerden oluşan sıfatlar ise temel cümledeki mevsuflarına ..bulunan, ...olan diye bağlanır. Sıfat cümlesinde sıfat cümlesini mevsûfa bağlayan, sıfatla mevsûf arasındaki bütün uygunluk şartlarını taşıyan bir zamir bulunur. Bazen bu zamir hazfedilmiş (kaldırılmış) ya da müstetir (gizli) olabilir[11]. ُ‫ﺟﺎَءَ رَﺟُﻞٌ رَأَﯾْﺘُﮫ‬. Gördüğüm adam geldi. ‫ﻼ ﺟﺎَ َء‬ ً ُ‫رَأَﯾْﺖُ رَﺟ‬. Gelen bir adam gördüm.

Nekre isimleri niteleyen isimler, cümleler ve şibh-i cümleleri ayrı örnekler halinde işlememiz konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

a) Sıfat İsim Cümlesi: ٌ‫ﻣَﻜﱠﺔُ ﻣَﺪِﯾﻨَﺔٌ ﺗﺎَرِﯾﺨُﮭَﺎ ﻗَﺪِﯾﻢ‬. Mekke, tarihi eski bir şehirdir. ٌ‫ﻋﻤﱡﮫُ ﻋﺎَِﻟﻢ‬ َ ٌ‫ھَﺬاَ رَﺟُﻞ‬. Bu, amcası alim bir adamdır. ٌ‫ﺗَﺮَكَ اﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ ﻣُﺆَﻟﱠﻔﺎَتٍ ﻧَﻔْﻌُﮭﺎَ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. Şâfiî, faydası büyük eserler bıraktı. ٌ‫اَﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ ﻋﺎَﻟِﻢٌ ﻣُﺆَﻟﱠﻔﺎَﺗُﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮَة‬. Şâfiî, eserleri çok olan bir alimdir. ٌ‫وَﻟَﺪُهُ ﻋﺎَﻗِﻞٌ ھُﻮَ َرﺟُﻞ‬. O, çocuğu akıllı olan bir adamdır.

b) Sıfat Fiil Cümlesi: ُ‫ﺑَﺸﯿِﺮُ ﻣُﺴْﻠِﻢٌ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ وَ ﯾَﺼﻮُم‬. Beşir namaz kılan ve oruç tutan bir müslümandır. ‫رَأَﯾْﺖُ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳﺎً ﯾَﻌْ ِﺮﻓُﻨِﻲ‬. Beni tanıyan bir mühendis gördüm.

ْ‫ﻠَﺔً ﺗَﻌْﺮِﻓُﻨِﻲرَأَﯾْﺖُ ﻃِﻔ‬. Beni tanıyan bir çocuk gördüm. ‫ﻗﺎَﺑَﻠْﺖُ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳﺎً ﯾَﻌْ ِﺮﻓُﻨِﻲ‬. Beni tanıyan bir mühendisle karşılaştım. ‫[ﺳَﻤِﻌْﺖُ ﻃِﻔْﻠَﺔً ﺗُﻨﺎَدِﯾﻨِﻲ‬12]. Beni çağıran bir çocuk işittim. ٌ ‫دَﻋﺎَﻧﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ )ﻣِﻨْﻜُﻢْ (ﻗَﺪْ ﺟﺎَ َء رَﺳُﻮ‬. ‫ل‬ Sizden (içinizden) bizi İslâm’a çağıran bir elçi gelmiştir. ‫[ﺷَﻜَﺮْتُ ﻃَﺒِﯿﺒﺎً ﯾُﻌﺎَِﻟﺠُﻨِﻲ‬13]. Beni tedavi eden doktora teşekkür ettim.

ُ‫[أَﺳْﺮَﻋْﺖ‬14] َ‫ﺪَةَإِﻟَﻰ رَﺟُﻞٍ ﯾَﻄْﻠُﺐُ اﻟْﻤُﺴﺎَﻋ‬. Yardım isteyen adama koştum.

c) Sıfat Şibh-i Cümle (Zarf ): ‫ﺖ اﻟﺸﱠﺠَ َﺮ ِة‬ َ ْ‫ﻧَﻈَﺮْتُ أَوْﻻَداً ﺗَﺤ‬. Ağacın altındaki çocuklara baktım.

‫ﻧَﻈَﺮْتَ ﻗﺎَﺋِﺪاً ﺣَﻮْلَ اﻟْﻤُﻌَﺴْ َﻜ ِﺮ‬. Kampın etrafındaki komutana baktın. ‫اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ﻧَﻈَﺮْتِ ﻃﺎَﻟِﺒَﺔً أَﻣﺎَ َم‬. Masanın önündeki öğrenciye baktın. ٌ‫ﺟﺔ‬ َ ‫ﻧَﻈَﺮْتِ ﻃﺎَﻟِﺒَﺔً ﻋِﻨْﺪَھﺎَ دَراﱠ‬. Yanında bisiklet bulunan öğrenciye baktın. ‫رَأَﯾْﺖُ ﻣُﺪَرﱢﺳﺎً ﺧَﻠْﻒَ اﻟﺼﱠﻒﱢ‬. Sınıfın arkasındaki öğretmeni gördüm.

d) Sıfat Şibh-i Cümle (Câr-Mecrûr): ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻃﺎَﺋِﺮَةً ﻓِﻲ اﻟْﺠَﻮﱢ‬. Havadaki uçağı gördüm. ‫أَﺧَﺬْتُ وَرْدَةً ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ‬. Masanın üstündeki gülü aldım. ‫ﻧَﻈَﺮْتِ ﺻُﻮرَةً ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺠِﺪَا ِر‬. Duvarın üzerindeki resme baktın. ‫ھَﻞْ ﺳَﻠﱠﻤْﺖَ ﻋَﻠَﻰ رَﺟُﻞٍ ﻓِﻲ اﻟﻨﺎﱠدِي ؟‬ Kulüpteki adama selâm verdin mi?

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ SIFAT TAMLAMASI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ٌ‫ إِﻧﱢﻲ ﻟَﻜُﻢْ رَﺳُﻮلٌ أَﻣِﯿﻦ‬. (26/ŞUARÂ, 125). (Bilin ki,) ben sizin için (gönderilmiş) güvenilir bir elçiyim. 2- َ‫ ﻟَﻜَﻔُﻮرٌ ﻣُﺒِﯿﻦٌ وَﺟَﻌَﻠُﻮا ﻟَﮫُ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎدِهِ ﺟُﺰْءًا إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎن‬. (43/ZUHRUF, 15). Ama onlar, kullarından bir kısmını, O'nun bir cüzü kıldılar. Gerçekten insan apaçık bir nankördür. azılı kafir, çok inatçı ٌ‫ﻛَﻔُﻮر‬ parça, bölüm, kısım, cüz (Meleklere Allah’ın kızları dediler) ٌ‫ﺟُﺰْء‬

3- ِ‫أَ ھُﻢْ ﯾَﻘْﺴِﻤُﻮنَ رَﺣْﻤَﺔَ رَﺑﱢﻚَ ﻧَﺤْﻦُ ﻗَﺴَﻤْﻨَﺎ َﺑﯿْﻨَﮭُﻢْ ﻣَﻌِﯿﺸَﺘَﮭُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿَﺎة‬ ‫ت‬ ٍ ‫ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَرَﻓَﻌْﻨَﺎ ﺑَﻌْﻀَﮭُﻢْ ﻓَﻮْقَ ﺑَﻌْﺾٍ َد َرﺟَﺎ‬...

(43/ZUHRUF, 32). Rabbinin rahmetini onlar mı paylaştırıyorlar? Dünya hayatında onların geçimliklerini aralarında biz paylaştırdık. (Birbirlerine iş gördürmeleri için) kimini kiminin üstüne derecelerle yükselttik. ... basamak, derece, yükseklik mertebesi ٌ‫ﺟﺔ‬ َ ‫دَ َر‬ paylaştırmak, bölüştürmek ‫ﻗَﺴَﻢَ ﯾَﻘْﺴِﻢُ َﻗﺴْﻤًﺎ‬

geçim kaynağı, geçimlik ُ‫ﺸﺔ‬ َ ‫اَﻟْﻤَﻌِﯿ‬ yükseltti, kaldırdı ‫رَﻓَﻊَ ﯾَ ْﺮﻓَﻊُ رَﻓْﻌًﺎ‬

4- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ وَاﻟﻠّﮫُ ﻻَ ﯾَﮭْﺪِي اﻟْﻘَﻮْمَ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (9/TEVBE, 19). .. Allah zalimler topluluğunu hidayete erdirmez.

hidayete erdirmek, yol göstermek, irşad etmek, iletmek, götürmek ‫ھَﺪَى ﯾَﮭْﺪِي ھَﺪْﯾﺎً ھِﺪاَﯾَ ًﺔ‬

5- ُ‫وَﻋَﺪَ اﻟﻠّﮫُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ وَاﻟْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎتِ ﺟَﻨﱠﺎتٍ َﺗﺠْﺮِي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻷَﻧْﮭَﺎر‬ ‫ن‬ ٍ ْ‫ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ وَﻣَﺴَﺎﻛِﻦَ ﻃَﯿﱢﺒَﺔً ﻓِﻲ ﺟَﻨﱠﺎتِ ﻋَﺪ‬... (9/TEVBE, 72). Allah, mümin erkeklere ve mümin kadınlara, içinde ebedî kalmak üzere altından ırmaklar akan cennetler ve Adn cennetlerinde güzel meskenler vâdetti... ırmak ٌ‫ﻧَﮭْﺮٌ ج أَﻧْﮭﺎَر‬ vaat etmek, söz vermek ‫وَﻋَﺪَ ﯾَ ِﻌﺪُ وَﻋْﺪًا‬ yerleşme, sükûnet bulma ُ‫اَﻟْ َﻌﺪْن‬ akmak, cereyan etmek ‫ﺟَﺮَى ﯾَﺠْﺮِي ﺟَﺮْﯾًﺎ‬ ikamet, yerleşme yeri, mesken [(َ‫ )ﻣَﺴَﺎﻛِﻦ‬kelimesi tenvin ve esre almayan gayr-i munsarif kelimelerdendir.]

ُ‫ﻣَﺴْﻜَﻦٌ ج ﻣَﺴَﺎ ِﻛﻦ‬ içerisinde sukunetin, tatmin olmanın ve rahatça yerleşmenin bulunduğu cennetler ‫ن‬ ٍ ْ‫ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪ‬

6- ... ‫ ﻟَﺄَﻗْﻌُﺪَنﱠ ﻟَﮭُﻢْ ﺻِﺮَاﻃَﻚَ اﻟْﻤُﺴْﺘَﻘِﯿ َﻢ‬. (7/A’RÂF, 16). (İblis dedi ki:) .. and içerim ki, ben (de onları saptırmak için) senin doğru yoluna oturacağım. oturmak, oturup kalmak, gözetlemek ‫ﻗَﻌَﺪَ ﯾَﻘْﻌُﺪُ ﻗُﻌُﻮدًا‬ (Ayette: Fiilin başındaki (َ‫ )ل‬te’kîd lâmı, fiilin sonundaki şeddeli nun (‫ )نﱠ‬te’kîd nûnudur. Şeddeli nundan (‫ )نﱠ‬önceki muzâri fiilin son harekesinin müfrette üstün, cemide ötre olduğunu hatırlayınız.) dosdoğru ُ‫اَﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬ (eğri büğrü yahut kıvrımlı olmayan doğru ve düzgün) yol ُ‫اَﻟﺼﱢﺮَاط‬

7- ِ‫ وَاﻟْﺒَﻠَﺪُ اﻟﻄﱠﯿﱢﺐُ ﯾَﺨْﺮُجُ ﻧَﺒﺎَﺗُﮫُ ﺑِﺈِذْنِ رَﺑﱢﮫ‬... (7/A’RÂF, 58). Rabbinin izniyle güzel memleketin bitkisi (güzel) çıkar.. iyi, güzel ُ‫اَﻟﻄﱠﯿﱢﺐ‬ bitki ٌ‫ﻧَﺒَﺎت‬

8- ... ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﺷَﮭِﺪْﻧَﺎ ﻋَﻠَﻰ أَﻧْﻔُﺴِﻨَﺎ وَﻏَﺮﱠﺗْﮭُﻢُ اﻟْﺤَﯿَﺎةُ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَﺷَﮭِﺪُوا ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫أَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢْ أَﻧﱠﮭُﻢْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﻛَﺎﻓِﺮِﯾ‬. (6/EN’ÂM, 130). (Cin ve insan topluluğu derler ki:) "Kendi aleyhimize şahitlik ederiz." Dünya hayatı onları aldattı ve kâfir olduklarına (dair) kendi aleyhlerine şahitlik ettiler. aldatmak, kandırmak ‫ﻏَﺮﱠ ﯾَﻐُﺮﱡ ﻏُﺮُورًا‬

9- ٍ‫ وَإِﻧﱠﻚَ ﻟَﻌَﻠَﻰ ﺧُﻠُﻖٍ ﻋَﻈِﯿﻢ‬.

(68/KALEM, 4). Ve sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin. seciye, karakter, huy, tabiat, ahlak ُ‫اَﻟْﺨُﻠُﻖ‬

SIFAT CÜMLESİ İLE İLGİLİ AYETLER 10- َ‫أ‬... ‫ أَمْ ﻟَﮭُﻢْ أَﻋْﯿُﻦٌ ﯾُﺒْﺼِﺮُونَ ﺑِﮭَﺎ أَمْ ﻟَﮭُﻢْ آذَانٌ ﯾَﺴْﻤَﻌُﻮنَ ﺑِﮭَﺎ‬... (7/A’RÂF, 195). ...yoksa onların (taptıkları putların) kendisiyle görecekleri gözleri mi var yahut işitecekleri kulakları mı var?... kulak ٌ‫اُذُنٌ ج آذَان‬ göz ٌ‫ﻋَﯿْﻦٌ ج أَﻋْﯿُﻦ‬ gördü (Başa gelen harf-i cerin “...nın var” manasına geldiğini hatırlayınız.)

‫أَﺑْﺼَﺮَ ﯾُﺒْﺼِﺮُ إِﺑْﺼﺎرًا‬

11- ِ‫ئ ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺷَﺄْنٌ ﯾُﻐْﻨِﯿﮫ‬ ٍ ِ‫ ﻟِﻜُﻞﱢ اﻣْﺮ‬. (80/ABESE, 37). O gün, her şahsın kendine yetip artacak bir işi (derdi) vardır. kişi, şahıs ٌ‫اِﻣْﺮِئ‬ iş, husus ٌ‫ﺷَﺄْن‬ meşgul etmek, kafi gelmek, oyalamak, zengin kılmak, müstağnî kılmak, ihtiyacını gidermek (ayette: meşgul etmek, kafi gelmek) ‫أَﻏْﻨَﻰ ﯾُﻐْﻨِﻲ ِإﻏْﻨﺎَءًا‬

12- ٌ‫ﺟﻨﱠﺎتٍ ﻟَﮭُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻧَﻌِﯿﻢٌ ﻣُﻘِﯿﻢ‬ َ َ‫ﯾُﺒَﺸﱢﺮُھُﻢْ رَﺑﱡﮭُﻢ ﺑِﺮَﺣْﻤَﺔٍ ﻣِﻨْﮫُ وَرِﺿْﻮَانٍ و‬ . (9/TEVBE, 21). Rableri onlara, tarafından bir rahmet ve hoşnutluk ile, kendileri için, içinde tükenmez nimetler bulunan cennetler müjdeler.

sürekli, tükenmez ٌ‫ﻣُﻘِﯿﻢ‬ müjdelemek ‫ﺑَﺸﱠﺮَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُ ﺗَﺒْﺸِﯿﺮًا‬ razı olma, hoşnut olma, hoşnutluk (bolca sevap verme) ٌ‫رِﺿْﻮَان‬

13- ٍ‫ ﻓَﻜَﺬﱠﺑُﻮهُ ﻓَﺄَﺧَﺬَھُﻢْ ﻋَﺬَابُ ﯾَﻮْمِ اﻟﻈﱡﻠﱠﺔِ إِﻧﱠ ُﮫ ﻛَﺎنَ ﻋَﺬَابَ ﯾَﻮْمٍ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. (26/ŞUARÂ, 189). (Velhasıl) onu yalanladılar, bunun üzerine kendilerini o gölge gününün azabı yakalayıverdi. Gerçekten o, muazzam bir günün azabı idi! gölge, (ayette:) sıkıcı bunaltıcı hava ٌ‫اَﻟﻈﱢﻞﱡ ج أَﻇْﻼَلٌ ﻇِﻼَل‬

14- َ‫ وَإِﻧﱠﮫُ ﻟَﺘَﻨْﺰِﯾﻞُ رَبﱢ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿﻦ‬. (26/ŞUARÂ, 192). Muhakkak ki o (Kur’ân) âlemlerin Rabbinin indirmesidir. indirmek (ayetteki masdar: indirme)

‫ﻼ‬ ً ‫ﻧَﺰﱠلَ ﯾُﻨَﺰﱢلُ ﺗَﻨْﺰِﯾ‬

15- ُ‫وَﻟَﻘَﺪْ أَرْﺳَﻠْﻨَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ إِﻟَﻰ ﻓِﺮْﻋَﻮْنَ وَﻣَﻠَﺌِﮫِ ﻓَﻘَﺎلَ إِﻧﱢﻲ رَﺳُﻮل‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ رَبﱢ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿ‬. (43/ZUHRUF, 46). Andolsun biz Mûsâ'yı âyetlerimizle Firavun'a ve onun ileri gelen (adam)larına göndermiştik de Mûsâ: “Ben âlemlerin Rabbinin elçisiyim”, demişti. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1.Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça ve Türkçe’siyle birlikte yazınız. ٌ‫ﻧَﺎﻓِﻊ‬ faydalı ُ‫َاﻟْﻘَﻤِﯿﺺ‬ gömlek ُ‫أَﺑْ َﯿﺾ‬ beyaz ٌ‫ﻟَﺬِﯾﺬ‬ lezzetli

‫ﻣِﻨﻀَ َﺪ ٌة‬ masa ُ‫َاﺳْﻮَد‬ siyah

ٌ‫ﺟَﺎھِﻞ‬ cahil ُ‫اَﻟﻠﱠ َﺒﻦ‬ süt ُ‫أﺻْ َﻔﺮ‬ sarı ٌ‫ﺳَﻤَﻚ‬ balık ُ‫اَﻟْﻤَﻜْ َﺘﺐ‬ büro, ofis, sıra ُ‫َاﺣْ َﻤﺮ‬ kırmızı ٌ‫ﺳَﺒﱡﻮرَة‬

‫‪yazı tahtası‬‬ ‫ﻋَﺴَﻞٌ‬ ‫‪bal‬‬ ‫ﻀﺮُ‬ ‫أَﺧْ َ‬ ‫‪yeşil‬‬

‫اَﻟْﺄَﻣﺎَﻛِﻦُ اَﻟْﻤَﻜَﺎنُ ج‬ ‫‪mekan yer‬‬ ‫ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ‬ ‫‪hepsi, bütünü‬‬

‫ﺣَﻔِﻆَ َﯾﺤْ َﻔﻆُ‬ ‫‪ezberledi‬‬ ‫ﻋَﺎﻗِﻞٌ‬ ‫‪akıllı‬‬

‫ﻃَﺮِيﱡ =ﻃَﺎزَ ٌ‬ ‫ج‬ ‫‪taze‬‬ ‫ذَ ِﻛﻲﱡ‬ ‫‪zeki‬‬

‫اَﻟْﻤَﺬاَھِﺐُ اﻟْ ِﻔﻘْﮭِﯿﱠﺔُ‬

fıkhî mezhepler ‫زَ ِﻛﻲﱡ‬ temiz

ُ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫اﻟﺪﱢرا‬ eğitim ‫ﻟَﯿَْﻠﺔُ اﻟْ َﻘﺪْ ِر‬ Kadir gecesi

ٌ‫ﻣَﻌْ ِﺮض‬ sergi ‫ق‬ ِ َ‫ﻛَﺮِﯾﻢُ اﻟْﺄَﺧْﻼ‬ ahlakı yüce

ٌ‫ﺗَﻨْﻈِ ِﯿﻢ‬ tanzim, düzen ٌ‫ﻛَﺜﯿِﺮ‬ çok

‫ﺷﮭْ ٍﺮ‬ َ ِ‫ﻣِﻦْ أَﻟْﻒ‬ bin aydan ٌ‫ﻗَﻠِﯿﻞ‬ az

ُ‫ﻓَﻜﱠﺮَ ﯾُﻔَﻜﱢﺮ‬ düşündü ‫ﻋِﯿﺪُ ا ْﻟﺄَﺿْﺤَﻰ‬ Kurban bayramı

‫ﺺ‬ َ ‫ﺨﻠﱠ‬ َ ‫ﯾَﺘَﺨَﻠﱠﺺُ َﺗ‬ kurtuldu ُ‫ﺧَﻠﱠﻒَ ﯾُﺨَﻠﱢﻒ‬ geride bıraktı, halef bıraktı ‫اِﺳْﺘَﻤْﺘَﻊَ ﯾَﺴْ َﺘﻤْﺘِﻊُ إِﻟَﻰ‬ faydalandı ُ‫اِﺣْﺘَﺮَمَ َﯾﺤْﺘَ ِﺮم‬ saygı gösterdi

‫َﻗﻮِيﱞ‬ kuvvetli, güçlü ُ‫ا ْﻟﻤُﺆَﻟﱠﻔﺎَت‬ eserler

ُ‫َاﻟْﺄَﻋْﯿﺎَد‬ bayramlar

‫ﻣُﻮ ِر َﻗ ٌﺔ‬ yapraklı

ٌ‫ﻋُﻄَْﻠﺔ‬ tatil ٌ‫زَواَج‬ evlilik

‫ك‬ َ َ‫ﯾُﺸﺎَرِكُ ﺷﺎَر‬ iştirak etti, katıldı ُ‫اَﻟَْﺄﺻْﺤﺎَب‬ sahipler

ٌ‫ﻗَﺮْ َﯾﺔ‬ köy, kasaba ٌ‫ﻟَﺤْﻈَﺔٌ ج ﻟَﺤَﻈﺎَت‬ an, lahza

ُ‫ﺧَﻠﱠﻒَ ﯾُﺨَﻠﱢﻒ‬ geride bıraktı

‫‪2. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻦ اﻟْﻜُﻮَﯾْﺖ وَ ﻋَﻦِ اﻟﺪﱢراَﺳَ ِﺔ ‪1-‬‬ ‫ﻛَﺘَﺐَ ﺑَﺸﯿِﺮُ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺻَﺪﯾِﻘِﮫِ ﯾَﺴْﺄَﻟُﮫُ ﻋَ ِ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬ھُﻨَﺎ َ‬ ‫ﻣَﻦْ ﻓَﻜﱠﺮَ ﻓِﻲ ‪-‬رِ ﻟَﯿْﻠَﺔٌ ﻓﻲِ رَﻣَﻀﺎَنَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ أَﻟْﻒِ ﺷَﮭْﺮٍ ھِﻲَ ﻟَﯿْﻠَﺔُ اﻟْﻘَﺪْ ‪2-‬‬ ‫ﻃﺮِﯾﻘَﺔٍ ﯾَﺘَﺨَﻠﱠﺺُ ﺑِﮭﺎَ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻌﺪُوﱢ؟‬ ‫َ‬ ‫ق ‪3-‬‬ ‫ﺧَﻠﱠﻒَ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ اﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ ﻣَﺬْھَﺒﺎً –ﻋَﻤِﻠْﺖُ َﻣﻊَ ﺻَﺪِﯾﻖٍ ﻛَﺮِﯾﻢِ اﻟْﺄَﺧْﻼَ ِ‬ ‫ن ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ‬ ‫‪.‬ﯾَﺤْﺘَﺮِﻣُﮫُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮ َ‬ ‫ت ‪4-‬‬ ‫ﻤْﺘَﻌْﺖُ إِﻟَﻰ ﺧَﻄِﯿﺐٍ إِﺳْﺘَ ‪-‬إِﺳْﺘَﻤْﺘَﻌْﺖُ إِﻟَﻰ ﺧَﻄِﯿﺐٍ ﻗَﻮِيﱢ اﻟﺼﱠﻮْ ِ‬ ‫‪.‬ﺻَﻮْﺗُﮫُ ﻗَﻮِيﱞ‬ ‫اَﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ ﻋﺎَﻟِﻢٌ ‪-‬ھَﺬِهِ ﻓﺎَﻛِﮭَﺔٌ ﻃَﻌْﻤُﮭﺎَ ﻟَﺬِﯾﺬٌ ‪-‬ھَﺬِهِ ﻓﺎَﻛِﮭَﺔٌ ﻟَﺬِﯾﺬَةُ اﻟﻄﱠﻌْ ِﻢ ‪5-‬‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﻛَﺜِﯿﺮُ اﻟْﻤُﺆَﻟﱠﻔﺎَ ِ‬ ‫ﯿﺎَدُ اَﻟْﺄَﻋْ ‪-‬ھَﺬاَ ﺷﺎَرِعٌ ﻣُﻮرِقُ اﻟْﺄَﺷْﺠﺎَرِ ‪-‬ھَﺬاَ ﺷﺎَرِعٌ أَﺷْﺠﺎَرُهُ ﻣُﻮ ِر َﻗﺔٌ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﻟَﺤَﻈﺎَتٌ ﯾَﺘَﻘَﺮﱠبُ ﺑِﮭﺎَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ‫ﺤﺞﱢ ‪7-‬‬ ‫زِﯾﺎَرَةُ اﻟْﺄَﻣﺎَﻛِﻦِ ‪-‬ﺟﺎَءَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ﻟِﺄَداَءِ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔِ اﻟْ َ‬ ‫‪.‬اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔِ َﺑﯿْﻦَ اﻟْﺄَﺷْﺠﺎَرِ وَ اﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرِ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔٌ‬

‫ھُﻢْ ﻣﺎَﻟِﻚٌ وَ اﺑْﻦُ ﺣَﻨْﺒَﻞٍ وَ ‪.‬أَرْﺑَﻌَﺔٌ َأﺻْﺤﺎَبُ اﻟْﻤَﺬاَھِﺐِ اﻟْ ِﻔﻘْﮭِﯿﱠﺔِ ‪8-‬‬ ‫‪ .‬اﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ وَ أَﺑُﻮ ﺣَﻨِﯿﻔَ َﺔ‬ ‫ﺳﺎَﻋَﺪْتُ أُﺳْﺘﺎَذِي ﻓﻲِ ‪-‬ﺳﺎَﻋَﺪْتُ أُﺳْﺘﺎَذِي ﻓﻲِ ﺗَﻨْﻈِﯿﻢِ ﻣَﻌْﺮِضٍ ﻋَﻈِﯿ ٍﻢ ‪9-‬‬ ‫‪ .‬ﻋَﻤَﻞِ وَﻟِﯿﻤَﺔٍ ﻛَﺒِﯿﺮَ ٍة‬ ‫ﺷَﻜَﺮْتُ ‪-‬ﺠُﻨِﻲﺷَﻜَﺮْتُ ﺻَﺪِﯾﻘﺎً ﯾُﻌﺎَﻟِ ‪-‬ﺳَﻤِﻌْﺖُ ﺻَﻮْﺗﺎً ﯾُﻨﺎَدِﯾﻨِﻲ ‪10-‬‬ ‫‪ .‬ﺻَﺪِﯾﻘﺎً ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُﻧِﻲ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﺪْرُسُ ؟ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ ‪-‬أَﯾْﻦَ ﺗَﺪْرُسُ ؟ أَدْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَﺔِ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﯿﱠ ِﺔ ‪11-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬ ‫‪3. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫بهذت ال ‪,‬ال ؟ ةسردملا ىلإ ةريغص تنب بهذت له‬ ‫‪.‬ةسردملا ىلإ ةريغص تنب‬ ‫ءاملا بلطأ ‪-‬ﻟِﻤﺎَذا ﺗﺸﺮب اﻟﻠﱠﺒﻦَ؟ ﻣِﻤﱠﻦْ ﺗﻄﻠﺐ اﻟﻤﺎء ﺻﺒﺎﺣﺎً؟‬ ‫‪.‬يراج نم احابص‬ ‫أَﻧﺎَ أَﻋْﻠَﻢُ ﻣَﺘَﻰ ﯾَﺨْﺮُﺟَﺎنِ ﻣِﻦَ ‪-‬ﻣﺘﻰ ﯾﺨﺮج ﺑَﻜْﺮٌ وﺧَﺎﻟِﺪٌ ﻣﻦ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

1. Ormanda taze bal buldum. 2. Babamın yeni gömleğini yıkadım. 3. Yazı tahtasının üzerine adımı yazdım. 4. Zeki adam dersini evinde ezberledi. 5. Bahçeden kardeşin güzel çiçekler kopardı. 6. Kalemin iyisi 7. İyi kalem 8. Kalem iyidir. 9. Sandalye masanın önündedir. 10. Yazı tahtası kapı ile pencere arasındadır. 5. Aşağıdaki sorulara Arapça olarak cevap veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1- ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﺻَﺒﺎَحَ ﯾَﻮْمِ ﻋِﯿﺪِ اﻟْﺄَﺿْﺤَﻰ ؟‬

2- ‫ ﺗَﻄْﻠُﺐُ ﻣِﻨْﮫُ ﻋُﻄْﻠَ ًﺔ‬، َ‫ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﺗَﻜْﺘُﺐَ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﻣُﺪِﯾﺮِ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﻚ‬ ‫ ﻣﺎَذاَ ﺗَﻜْﺘُﺐُ ؟‬، َ‫ ﻟِﺘُﺸﺎَرِكَ ﻓِﻲ زَواَجِ أُﺧْﺘِﻚ‬، َ‫ﻗَﺼِﯿﺮَةً ﺣَﺘﱠﻰ ﺗُﺴﺎَﻓِﺮَ ﻟِﻘَﺮْﯾَﺘِﻚ‬ 6. Yukarıdaki kelime ve cümlelerden yararlanarak sıfat tamlaması ile 5 cümle kurunuz. 7. Yukarıda verilen ayetlerde yer alan sıfat tamlaması, sıfat cümlesi ve zincirleme tamlamaların altını çiziniz. Ayetleri kelimeleriyle birlikte yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyinceye kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bkz. Eryılmaz, Mesut ve ark., Kur’ân Arapçası, I, 37vd. [2] Sıfat birden fazla gelebilir, iki sıfatın arasında vâv harfi olabilir de olmayabilir de.

[3] Mevsûf zamirli olarak geldiğinde zamirle belirlilik kazandığı için sıfatını da mutlaka marife olarak alır. Bu hususa dikkat edilmelidir. Yani her zamirli kelimenin sıfatı marifedir. [4] (ُ‫ )اَﻟْﺈِﻃﺎَر‬çerçeve, çenber, kasnak (semâi müennes) [5]

(َ‫ )ﺴَﻦٌ ج اَﻟْﺤِﺴﺎَنُﺣ‬iyi,güzel, (ُ‫)اَﻟْﺨُﻠُﻖُ ج اَﻟْﺄَﺧْﻼَق‬

[6]

(ُ‫ )ﻛَﻠﱠﻒَ ﯾُﻜَﻠﱢﻒ‬sorumlu tuttu

[7] ْ‫ ﻗَﺪ‬edatı mâzî önünde tahkik (pekiştirme), muzârinin önünde olabilirlik ifade eder. [8] (ُ‫ )اَﻟْﻤَﺼْﺪَرُ ج اَﻟْﻤَﺼﺎَدِر‬kaynak, (ُ‫ )اَﻟْﻤﺎَءُ ج اَﻟْﻤِﯿﺎَه‬su, (ُ‫ )اَﻟﻨﱠﻈَﺎﻓَﺔ‬temizlik, (ُ‫ )اَﻟﻨﱠﻮْعُ ج اَﻟْﺄَﻧْﻮاَء‬çeşit, (‫ )ﻣُﮭِﻢﱞ‬mühim, önemli, (‫ )أَھَﻢﱡ‬en önemli [9] Şibh-i cümle cümle benzeri manasındadır. Zarf ya da harf-i cerli cümle parçasına denir. [10] Bu konuyla birlikte basit temel cümlelerden mürekkep (karışık) cümlelere girilmektedir. Basit cümle, cümle unsurlarından (mübtedâ-haber, fâil ya da mef’ûl gibi) biri cümle olmayan cümledir. Basit cümle ya isim ya da fiil cümlesidir. Şimdiye

kadar gördüklerimiz hep basit cümlelerdir. Mübtedâ ya da haberin veya fâil yahut mef’ûlün tamlama olup birkaç kelimeden oluşması onun basit cümle olma özelliğini değiştirmez. Temel cümleye bir veya birkaç yan cümlenin bağlanmasından meydana gelen cümleler mürekkep cümlelerdir. ُ‫رَأَﯾْﺖُ وَﻟَﺪاً ﯾَﻀْﺮِبُ أُﺧْﺘَﮫ‬ (Kardeşini döven bir çocuk gördüm). Burada temel cümle ً‫ رَأَﯾْﺖُ وَﻟَﺪا‬cümlesidir.ُ‫ ﯾَﻀْﺮِبُ أُﺧْﺘَﮫ‬cümlesi ise mef’ûlün bihi olan ً‫ وَﻟَﺪا‬kelimesini vasıflamaktadır. Yani nekre isimden sonra geldiği için sıfat cümlesi yan cümledir. [11] Bkz. Çörtü, Meral, Arapçada Cümle Kuruluşu ve Tercüme Teknikleri, s. 86-93. [12]

(‫ )ﻧﺎَدَى ﯾُﻨﺎَدِي‬çağırdı, nidâ etti, seslendi.

[13]

(ُ‫ )ﻋﺎَﻟَﺞَ ﯾُﻌﺎَﻟِﺞ‬tedâvî etti

[14]

(ُ‫ )أَﺳْﺮَعَ ﯾُﺴْﺮِع‬koştu


GAYRU’L-MUNSARİF Gayr-i munsarif şu iki durum müstesnâ, sonuna kesre ve tenvin almayan isimdir[1]: a) Başına harf-i tarif gelmesi b) Muzâf olma durumu Gayr-i münsarifler kesre yerine fetha ile mecrûr olur. Tenvin yerine tenvinsiz hareke durumunu alırlar. Bilindiği gibi başına harf-i tarif almayan kelime nekre kabul edilir. ‫ﺢ‬ َ ‫ﻧَﻔْﺘَﺢُ اﻟْﺄَﺑْﻮاَبَ ﺑِﻤَﻔَﺎﺗِﯿ‬. Kapıları anahtarlarla açarız. (Nekre olduğu için esre ve tenvin almamış ) . ‫ﺢ‬ ِ ‫ﻧَﻔْﺘَﺢُ اﻟْﺄَﺑْﻮاَبَ ﺑِﺎﻟْﻤَﻔَﺎﺗِﯿ‬. Kapıları anahtarlarla açarız. (Harf-i tarifle ma’rife olduğu için esre almış) . ‫س‬ َ ِ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤْﻨﺎَ ﻓِﻲ ﻣَﺪاَر‬.

Okullarda öğrendik (Nekre olduğu için esre ve tenvin almamış) ‫س‬ ِ ِ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤْﻨﺎَ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪاَر‬. Bu okullarda öğrendik (Harf-i tarifle marife olduğu için esre almış) . ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤْﻨﺎَ ﻓِﻲ ﻣَﺪاَرِسِ إِزْﻣِﯿ َﺮ‬. İzmir’in okullarında öğrendik (Muzâf olmakla marife olduğu için esre almış) . ‫اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَﺔِ ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣَﻜﱠ َﺔ‬. Mekke-i Mükerreme’ye gittik (Mevsûf[2]). ‫ك‬ َ ْ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻧِﯿُﻮﯾُﻮر‬. Newyork’u gördük. ‫ك‬ َ ْ‫ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻧِﯿُﻮﯾُﻮر‬. Newyork’a gittik. ‫ن‬ َ َ‫ﻋﻄْﺸﺎ‬ َ ً‫ﺷﺎَھَﺪْتُ وَﻟَﺪا‬. Susuz bir çocuk gördüm. ‫ﺗَﻘﺎَﺑَﻠْﺖُ ﻣَﻊَ ﺟُﻨْﺪٍ ﻣَﺜْﻨَﻰ‬. Askerlerle ikişer ikişer görüştüm.

Görüldüğü gibi gayr-i munsarif olan bu isimler ya özel isimdir, ya sıfattır, ya da normal isimdir: I) ÖZEL İSİM (ALEM) OLANLAR Özel isimler içinde şu gruba girenler gayr-i munsariftir ve hiçbir şekilde esre almazlar: 1-Yabancı dilden arabçaya giren özel isimler: ُ‫اَﻧْﻘَ َﺮة‬ ُ‫إِﺳْﻤﺎَﻋِﯿﻞ‬ ُ‫ھﺎَرُون‬ ُ‫إِﺳْﺮاَﺋِﯿﻞ‬ ُ‫آ َدم‬ ُ‫ﻟَﻨْ َﺪن‬ ُ‫رَﻣْﺴِﯿﺲ‬ ُ‫ﯾَﻌْﻘُﻮب‬ ُ‫إِﺑْﺮاَھِﯿﻢ‬ ُ‫ﺑَﺮْﻟِﯿﻦ‬

Not: İkinci harfi sukûn (cezm ya da uzatma) olan üç harfli alemler bu kaideden hariçtir ve tenvin ya da esre alabilir[3]: ٌ‫ﻧُﻮح‬ ٌ‫ﻟُﻮط‬ ٌ‫ھِﻨْﺪ‬ ٌ‫ﻣِﺼْﺮ‬ ٌ‫ھُﻮد‬

2-Müennes Özel isimler: Bu isimlerin sonunda müenneslik alameti olsun olmasın değişmez. Ayrıca sonunda müenneslik alâmeti bulunan erkek isimleri de gayr-i munsariftir. İnsan, hayvan, şehir ve ülkelere verilen isimler de müennes kabul edilir. ُ‫ﺤﺔ‬ َ ْ‫ﻃَﻠ‬ ُ‫ﻣُﻌَﺎوِ َﯾﺔ‬ ُ‫ﺸﺔ‬ َ ِ‫ﻋﺎَﺋ‬ ُ‫ﺳُﻌَﺎد‬ ُ‫َﻣﻜﱠﺔ‬ ُ‫ﺣَﻤْﺰَة‬ ُ‫ﻋُﺮْوَة‬ ُ‫زَﯾْ َﻨﺐ‬ ُ‫دِ َﻣﺸْﻖ‬

‫دُﻧْﯿ َﺎ‬

3-Sonunda (ِ‫ )آن‬bulunan özel isimler: ُ‫ﺳُﻔْﯿَﺎن‬ ُ‫ﻣَﺮْوَان‬ ُ‫ﺳﻠْﻤَﺎن‬ َ ُ‫ﺷَﻌْﺒَﺎن‬ ُ‫رَﻣَﻀَﺎن‬ ُ‫ﻋُﺜْﻤﺎَن‬

4- Fiil vezninde olan özel isimler: ُ‫َأﺣْ َﻤﺪ‬ (muzâri) ‫ﺷﻤﱠ َﺮ‬ َ mâzî ُ‫ﯾَﺰِﯾﺪ‬ muzâri ْ‫إِﺛْ ِﻤﺪ‬ emir

‫َﯾﺤْﯿَﻰ‬ muzâri

5- ُ‫ ﻓُ َﻌﻞ‬veznindeki özel isimler: ُ‫ﻋُﻤَﺮ‬ ُ‫زُﺣَﻞ‬ ُ‫زُ َﻓﺮ‬ ُ‫ﻀﺮ‬ َ ُ‫ﻣ‬ ُ‫ھُ َﺒﻞ‬

6- Mezcî terkib denen kaynaşmış iki kelime: ‫ﺑَﻌْﻠَﺒَﻚﱡ‬ ُ‫ﺣَﻀْﺮَﻣَﻮْت‬ (ُ‫)ﺣَﻀْﺮَ() َﻣﻮْت‬ ‫ك‬ َ ْ‫ﻧِﯿُﻮﯾُﻮر‬ (َ‫)ﻧِﯿُﻮ()ﯾُﻮرْك‬

Not: (ِ‫ ) وَﯾْﮫ‬ile biten isimler gayr-i munsarif değil kesre üzere mebnidir.

‫ﺳِﯿ َﺒﻮَﯾْ ِﮫ‬ ‫ﺧﺎََﻟﻮَﯾْ ِﮫ‬

II) SIFAT OLANLAR 1- (ُ‫ )َأﻓْ َﻌﻞ‬veznindeki sıfatı müşebbehe ve ism-i tafdiller[4]: ُ‫َأﺣْ َﻤﺮ‬ ُ‫أَﺻْ َﻔﺮ‬ ُ‫أَﻛْﺒَﺮ‬ ُ‫َأﺟْﻤَﻞ‬ ُ‫[أَﺑْ َﻜﻢ‬5] kırmızı sarı daha büyük daha güzel dilsiz

2- (ُ‫ﻼن‬ َ ْ‫ )ﻓَﻌ‬vezninde olanlar[6]:

ُ‫ﺟﻮْﻋَﺎن‬ َ aç ُ‫ﺳَﻜْﺮَان‬ sarhoş

3- Birden 10’a kadar olan üleştirme sayıları: ُ َ‫رُﺑﺎ‬- ُ‫ﻣَﺮْﺑَﻊ‬ ‫ع‬ dörder ُ‫ﻋُﺸَﺮ‬- ُ‫ﻣَﻌْﺸَﺮ‬ onar ُ‫ﺳُﺒﺎَع‬- ُ‫ﻣَﺴْﺒَﻊ‬ yedişer

III) İSİM OLANLAR 1- Sonunda elif-i memdûde (‫ )ءا‬olan isimler. Bu aynı zamanda müenneslik alâmetidir[7]. ُ‫َأوْﻟِﯿﺎَء‬ veliler ُ‫ﺣَﻤْﺮَاء‬ kırmızı ُ‫أَﺷِﻘﺎﱠء‬ kardeşler

ُ‫أَﻃِﺒﺎﱠء‬ doktorlar ُ‫ﻋُﻠَﻤﺎَء‬ alimler ُ‫ﺻﺤْﺮَاء‬ َ çöl

2- Sonunda elif-i maksûre (‫ )ى‬bulunan isimler: Bu da müenneslik alâmetidir. ‫ﺻُﻐْﺮَى‬ daha küçük ‫ﺑُﺸْﺮَى‬ müjde ‫ﺣُﺒْﻠَﻰ‬ hamile ‫ﻛُﺒْﺮَى‬ daha büyük ‫ذِﻛْﺮَى‬ hatıra, öğüt ‫ﺣُﺴْﻨَﻰ‬ en güzel

3- Müntehe’l-cumû vezninden olan isimler. Yani, kelimenin ikinci harfinden sonra elif, eliften sonra iki veya üç harf bulunan cemi isimler. En meşhur kalıbları şunlardır: ُ‫ﻓَﻌﺎَﻋِﻞ‬ ُ‫ﻓَﻌﺎَﺋِﻞ‬ ُ‫ﻓَﻮاَﻋِﻞ‬ ُ‫ﻓَﻌﺎَﻋِﯿﻞ‬ ُ‫ﻋﻞ‬ ِ َ‫ﻣَﻔﺎ‬ ُ‫ﻣَﻔﺎَﻋِﯿﻞ‬

Bu sigalarda kullanılan en meşhur isimler de şunlardır: ُ‫ﻣَﺪاَ ِرس‬ ُ‫ﻣَﺴَﺎﺟِﺪ‬ ُ‫ﻣَﺼﺎَﺑِﯿﺢ‬ ُ‫ﻣَﻔﺎَﺗِﯿﺢ‬ ُ‫ﻣَﻌﺎَ ِﺑﺪ‬ ُ‫ﻣَﺴﺎَﻛِﯿﻦ‬ okullar mescidler lambalar

anahtarlar tapınaklar miskinler

Not: Müntehe’l-cumû vezninden gelmelerine ve cemî olmalarına rağmen sonlarında kapalı tâ (tâ-i merbûta) bulunan bazı isimler gayr-i munsarif olmazlar, yani tenvin ve kesre alırlar. Mefâil ve benzeri çoğul kalıbının silinen yâ harfi yerine isimlerin sonuna tâ-i merbûta eklenir: ‫أَﺳﺎَﺗِﯿ ُﺬ‬- ٌ‫أَﺳﺎَﺗِﺬَة‬ öğretmenler, hocalar ُ‫زَﻧﺎَدِﯾﻖ‬- ٌ‫زَﻧﺎَدِﻗَﺔ‬ zındıklar

‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ أَﺳﺎَﺗِ َﺬ ٍة‬. Hocalara selâm verdim.

‫ﺗَﻜَﻠﱠﻤْﺖُ ﻣَﻊَ َﺗﻼَﻣِﯿﺬَ ٍة‬. Öğrencilerle konuştum.

Genel Cümle Örnekleri: ُ‫ﻛَﺘَﺐَ َأﺣْﻤَﺪ‬. Ahmet yazdı.

‫رَأَﯾْﻨﺎَ َأﺣْﻤَ َﺪ‬. Ahmed’i gördük.

‫ﺳَﻠﱠﻤْﻨﺎَ ﻋَﻠَﻰ َأﺣْﻤَ َﺪ‬. Ahmed’e selâm verdik.

ُ‫[أَﻧْﺘُﻢْ َأﻏْﻨِﯿﺎَء‬8]. Sizler zenginlersiniz.

ُ‫ھُﻢْ ﻓُﻘَﺮَاء‬. Onlar fakirdirler.

‫ﺟ ِﺪ‬ ِ ‫ﺻَﻠﱠﯿْﻨﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴَﺎ‬. Mescidlerde namaz kıldık.

‫ن‬ َ ‫رَﺿِﻰَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻦْ ﻋُﺜْﻤَﺎ‬. Allah Osman’dan razı olsun (razı oldu)[9] .

ٌ‫ﺟﺪُ ﻛَﺜِﯿ َﺮة‬ ِ َ‫ﻓِﻲ ﻣِﺼْﺮَ ﻣَﺪاَرِسُ وَ ﻣَﺴﺎ‬. Mısır’da birçok okul ve mescid vardır.

‫ل‬ ِ ‫ﺣَﻤْﺰَةُ وَ ﻋُﺒَﯿْﺪَةُ وَ ﻃَﻠْﺤَﺔُ أَﺳْﻤﺎَءُ اﻟﺮﱢﺟَﺎ‬. Hamza Ubeyde ve Talha erkek isimleridir.

‫ﺧﻠَﻘْﻨﺎَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنَ ﻓِﻲ أَﺣْﺴَﻦِ ﺗَﻘْﻮِﯾ ٍﻢ‬ َ ْ‫ﻟَﻘَﺪ‬. Andolsun ki insanı en güzel biçimde yarattık (Tîn, 4) .

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ GAYR-İ MUNSARIF İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ق‬ َ ‫وَاﻣْﺮَأَﺗُﮫُ ﻗَﺂﺋِﻤَﺔٌ ﻓَﻀَﺤِﻜَﺖْ ﻓَﺒَﺸﱠﺮْﻧَﺎھَﺎ ﺑِﺈِﺳْﺤَﺎقَ وَﻣِﻦْ وَرَاءِ إِﺳْﺤَﺎ‬ ‫ب‬ َ ‫ ﯾَﻌْﻘُﻮ‬. (11/HÛD, 71). (İbrâhim (a.s.)’ın ) ayakta duran karısı (bu sözleri duyunca) güldü. O’na İshak'ı, İshak'ın ardından da Ya'kub'u müjdeledik.

ayakta durmak, dikilmek ‫ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮمُ ﻗَﻮْﻣًﺎ ﻗِﯿﺎَﻣًﺎ‬ arkasından, ardından ‫ِﻣﻦْ وَرَا ِء‬

müjdelemek ‫ﺑَﺸﱠﺮَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُ ﺗَﺒْﺸﯿِﺮًا‬ kadın ٌ‫اِﻣْﺮَأَةٌ ج ﻧِﺴَﺎء‬ ayakta duran, dikilen ٌ‫ﻗَﺂﺋِ َﻤﺔ‬

2- ‫ﻋﺪُوﱞ‬ َ ْ‫أَ ﻟَﻢْ أَﻋْﮭَﺪْ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻜُﻢ‬ ٌ‫ ﻣُﺒِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 60). Ey Adem oğulları! Size “şeytana tapmayın, Gerçek şu ki o sizin için apaçık bir düşmandır" diye ahd vermedim mi? (emir ve nehiy fiillerinin önünde) ...diye ْ‫َأن‬ ahdetmek, emretmek ‫ﻋﮭْﺪًا‬ َ ُ‫ﻋَﮭِﺪَ ﯾَﻌْﮭَﺪ‬

‫‪düşman‬‬ ‫ﻋﺪُوﱞ‬ ‫َ‬ ‫‪tapmak‬‬ ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪُ ﻋِﺒﺎَدَ ًة‬

‫‪ ...‬وَﻟَﻘَﺪْ زَﯾﱠﻨﱠﺎ اﻟﺴﱠﻤَﺎءَ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺑِﻤَﺼَﺎﺑِﯿﺢَ وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎھَﺎ رُﺟُﻮﻣﺎً ﻟِﻠﺸﱠﯿَﺎﻃِﯿﻦِ ‪3-‬‬ ‫‪(67/MÜLK, 5). Andolsun ki biz, (dünyaya) en‬‬ ‫‪yakın göğü kandillerle süsledik. Bunları şeytanlar‬‬ ‫‪için taşlar kıldık...‬‬ ‫‪süslemek‬‬ ‫زَﯾﱠﻦﱠ ﯾُﺰَﯾﱢﻦُ ﺗَﺰْﯾِﯿﻨ ًﺎ‬ ‫‪kandil‬‬ ‫اَﻟْﻤِﺼْﺒﺎَحُ ج اَﻟْ َﻤﺼَﺎﺑِﯿﺢُ‬ ‫‪şeytan‬‬ ‫اَﻟﺸﱠﯿْﻄﺎَنُ ج اﻟﺸﱠﯿَﺎﻃِﯿﻦُ‬ ‫‪taş‬‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟْﻢُ ج اَﻟﺮﱡﺟُﻮمُ‬

‫ﺟَﺰَاؤُھُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪْنٍ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾﻦَ ‪4-‬‬ ‫‪ ...‬ﻓِﯿﮭَﺎ أَﺑَﺪًا‬

(98/BEYYİNE, 8). Onların Rableri katındaki karşılıkları, altından ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları Adn cennetleridir... onların Rableri katındaki karşılıkları (mübtedâ) ْ‫ﺟَﺰَاؤُھُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢ ِﮭﻢ‬ karşılık ٌ‫ﺟَﺰَاء‬ Adn cennetleri (haber). (Geri kalan cümle de nekre kelimeyi açıklayan sıfat cümlesidir) ‫ن‬ ٍ ْ‫ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪ‬

5- َ‫ﻋﻮْن‬ َ ْ‫ إِﻧﱠﮫُ ﻃَﻐَﻰ اِذْھَﺐْ إِﻟَﻰ ﻓِﺮ‬. (79/NAZİAT, 17). Firavun'a git! Gerçekten o çok azdı.

azmak ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ ﻃَﻐْﯿًﺎ‬

6- َ‫ وَﻓَﻮَاﻛِﮫَ ﻣِﻤﱠﺎ ﯾَﺸْ َﺘﮭُﻮن‬، ٍ‫ إِنﱠ اﻟْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﻇِﻼَلٍ وَﻋُﯿُﻮن‬.

(77/MÜRSELAT, 41, 42). Gerçek şu ki, müttakîler, gölgeliklerde, pınar başlarında, canlarının çektiği şeylerden (çeşit çeşit) meyveler arasındadırlar. meyve ُ‫اَﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔُ ج َاﻟْ َﻔﻮَا ِﻛﮫ‬ canı çekmek, iştaha kapılmak ‫إِﺷْﺘَﮭَﻰ ﯾَﺸْﺘَﮭِﻲ‬ gölgelik ‫ﻇﻞﱞ‬ ِ ٌ‫ﻼل‬ َ‫ﻇ‬ ِ ‫ج‬ şeylerden ‫ﻣِﻦْ(ﻣِﻤﱠﺎ‬+َ‫)ﻣﺎ‬

7- َ‫ﺳ َﻘﺮ‬ َ ‫ ﻣَﺎ ﺳَﻠَﻜَﻜُﻢْ ﻓِﻲ‬. (74/MÜDDESİR, 42). "Sizi şu yakıcı ateşe sokan nedir?" yakıcı ateş. (Cehennemin adlarından biri) ُ‫ﺳ َﻘﺮ‬ َ sokmak ‫ﻲ‬ ِ ‫ﺳﻠْﻜًﺎ ﻓ‬ َ ُ‫ﺳَﻠَﻚَ ﯾَﺴْﻠُﻚ‬

8- ِ‫ﻜَﺔِ اﺳْﺠُﺪُوا ﻟِﺂدَمَ ﻓَﺴَﺠَﺪُوا إِﻻﱠ إِﺑْﻠِﯿﺲَ أَﺑَﻰ وَاﺳْﺘَﻜْﺒَﺮَ وَإِذْ ﻗُﻠْﻨَﺎ ﻟِﻠْ َﻤﻼَﺋ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ وَﻛَﺎنَ ﻣِﻦَ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬. (2/BAKARA, 34). Hani biz meleklere: “Âdem'e secde edin” demiştik. İblis hariç hepsi secde ettiler. O yüz çevirdi ve büyüklük tasladı (böylece) kâfirlerden oldu. çekindi, yüz çevirmek ‫ﻰ‬ َ ‫أَﺑَﻰ ﯾﺄْ َﺑ‬ hani, bir zamanlar ْ‫ِإذ‬ büyüklük taslamak ُ‫اِﺳْﺘَﻜْﺒَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﻜْﺒِﺮ‬ secde etmek ‫ل‬ ِ ُ‫ﺳَﺠَﺪُ َﯾﺴْﺠُﺪ‬ hariç. (‫ )إِﻻﱠ‬edatından sonra gelen kelime, cümle olumlu ise üstün olur. ‫إِﻻﱠ‬

9- َ‫ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ إِﺳْﺮَاﺋِﯿﻞَ اذْﻛُﺮُوا ﻧِﻌْﻤَ ِﺘﻲ‬...

(2/BAKARA, 40). Ey İsrailoğulları! (Size verdiğim) nimetlerimi hatırlayın... nimet ٌ‫ﻧِﻌْﻤَﺔٌ ج أَﻧْﻌُﻢٌ ﻧِ َﻌﻢ‬ tefekkürle birlikte hatıra getirmek ‫ذَﻛَﺮَ ﯾَﺬْﻛُﺮُ ذِﻛْﺮًا‬

10- ِ‫ا ﻟ‬‫ﻠّﮫِ وَﻣَﻶﺋِﻜَﺘِﮫِ وَرُﺳُﻠِﮫِ وَﺟِﺒْﺮِﯾﻞَ وَﻣِﯿﻜَﺎلَ ﻓَﺈِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻣَﻦْ ﻛَﺎنَ ﻋَﺪُو‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻋَﺪُوﱞ ﻟِﻠْﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬. (2/BAKARA, 98). Kim, Allah'a, meleklerine, peygamberlerine, Cebrail'e ve Mikâil'e düşman olursa bilsin ki Allah da inkârcıların düşmanıdır.

11- ...‫ ﻗَﺪْ ﺟَﺎءَتْ رُﺳُﻞُ رَﺑﱢﻨَﺎ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ ﻓَﮭَﻞْ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﺷُﻔَﻌَﺎءَ ﻓَﯿَﺸْﻔَﻌُﻮا ﻟَﻨَﺎ‬... (7/A’RÂF, 53). ... Doğrusu Rabbimizin elçileri gerçeği getirmişler. Şimdi bizim şefaatçılarımız var mı ki bize şefaat etsinler.... şefaatçi

‫ﻌَﺎءَُﺷَﻔِﯿﻊٌ ج ﺷُ َﻔ‬ şefaat etmek ‫ﺷَﻔَﻊَ ﯾَﺸْﻔَﻊُ ﺷَﻔﺎَﻋَ ًﺔ‬ getirmek ‫ب‬ ِ ‫ﺟَﺎ َء‬

12- َ‫ ﺳَﻼَ ٌم ﻋَﻠَﻰ ﻧُﻮحٍ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿﻦ‬. (37/SAFFAT, 79). Bütün âlemler içinde Nuh’a selâm olsun. 13- ، ‫وَﺛَﻤُﻮدُ وَﻗَﻮْمُ ﻛَﺬﱠﺑَﺖْ ﻗَﺒْﻠَﮭُﻢْ ﻗَﻮْمُ ﻧُﻮحٍ وَﻋَﺎدٌ وَﻓِﺮْﻋَﻮْنُ ذُو اﻟْﺄَوْﺗَﺎ ِد‬ ‫ ﻟُﻮطٍ وَأَﺻْﺤَﺎبُ اﻷَﯾْﻜَ ِﺔ‬... (38/SÂD, 12-13). Onlardan önce Nuh kavmi, Âd kavmi, kazıklar sahibi Firavun, Semud, Lut kavmi ve Eyke halkı da (peygamberleri) yalanladılar... kazık ُ‫اَﻟْﻮَﺗِﺪُ ج َاﻟَْﺄوْﺗَﺎد‬ kazıklar sahibi ْ‫ﺄَوْﺗَﺎدِذُو اﻟ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri yazınız ve tercüme ediniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ زُ َﻓ َﺮ‬ ‫‪.‬اﻟْﺠُﻨُﻮدُ ﻣَﺜْﻨَﻰ ]‪[10‬ﻣَﺸَﻰ‬ ‫ت‬ ‫‪.‬زاَرَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﺣَﻀْﺮَﻣَﻮْ َ‬ ‫ﺧﺮُ‬ ‫‪[11].‬دَﺧَﻠَﺖِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ ﺑَﻨَﺎتٌ أُ َ‬ ‫‪.‬ھَﺬِهِ ﻣَﺼﺎَﺑِﯿﺢُ‬ ‫‪.‬ﺷﺎَھَﺪْتُ ﺑَﻨﺎَﺗﺎً أُﺧْﺮَى‬ ‫ﺢ‬ ‫‪.‬ﻻَ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﺑِﻤَﺼﺎَﺑِﯿ َ‬ ‫ﻦ ﺗَﺸْﺘَﺮِي اﻟْﺄَﻗْﻼَمَ وَ اﻟﺪﱠﻓﺎَﺗِﺮَ ؟‬ ‫ﻣِﻦْ أَﯾْ َ‬ ‫ﺢ‬ ‫‪.‬أَوْﻗَﺪْتُ ﻣَﺼﺎَﺑِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﮭﺎَﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ رَﺳﺎَﺋِﻞَ ﻛَﺜِﯿﺮَةً إِﻟَﻰ أُﺳْﺮَ ِﺗ‬ ‫ﺤﺞﱢ‬ ‫‪.‬أَراَدَ أَﺣْﻤَﺪُ أَنْ ﯾَﺬْھَﺐَ إِﻟَﻰ ﻣَﻜﱠﺔَ ﻟِﺄَدَا ِء اﻟْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻗﺎَلَ اﻟﻠﱠﮫُ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﺖُ آدَمَ ِﻣﻦْ ﻃِﯿ ٍ‬

‫‪2. Yukarıdaki kelime ve cümlelerden yararlanarak‬‬ ‫‪içinde gayr-i munsarif kelime bulunan 7 cümle‬‬ ‫‪kurunuz.‬‬

3. Yukarıdaki ayetlerde yer alan gayr-i munsarifle ilgili kelimelerin altını çiziniz. Ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

MÜBTEDÂ VE HABER’LE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER Mübtedâ ve Haberle ilgili olarak şu kuralların bilinmesi artık zarûridir: *Mübtedâ’nın marife bir isim olması esastır. Ancak şu durumlarda nekre bir isim de mübtedâ olabilir: Mübtedâ’nın Nekre Olduğu Yerler: Mübtedâ normalin dışında umûmilik veya husûsilik ifâde ederse nekre olarak gelir. Bu durumlar şunlardır: a) Kelimenin içine aldığı bütün fertler kastedilince; ‫إِﻧْﺴﺎَنٌ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ ﺑَﮭِﯿﻤَ ٍﺔ‬.

İnsan (bütün insanlar) hayvandan hayırlıdır. ُ ‫ )ﻛُﻞﱡ إِﻧْﺴﺎَنٍ ﯾَﻤُﻮتُ(ﻛُﻞﱞ َﯾﻤُﻮ‬. ‫ت‬ Herkes (her insan) ölür.

b) Mübtedâ nekre olarak sıfatlanınca; ‫ﻞ‬ ٍ ‫رَﺟُﻞٌ ﻋﺎَﻟِﻢٌ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ ﺟﺎَ ِھ‬. Alim bir adam cahilden hayırlıdır. ‫ﺻَﺪِﯾﻖٌ ﻋَﺰِﯾﺰٌ زاَرَﻧَﺎ‬. Aziz bir arkadaş bizi ziyaret etti.

c) Nekre bir isme muzâf olunca[12]; ٌ‫ن وَاﻗِﻒ‬ ٍ َ‫ﻃﺎَﻟِﺐُ إِﺣْﺴﺎ‬. İyilik isteyen durmaktadır. ‫ن‬ ِ َ‫ﻃﺎَﻟِﺐُ ﻋِﻠْﻢٍ وَ ﻃﺎَﻟِﺐُ ﻣﺎَلٍ ﻻَ ﯾَﺸْﺒَﻌﺎ‬. İlim isteyen ve mal isteyen doymazlar. ٌ‫زِﯾﺎَدَةُ ﺧَﯿْ ٍﺮ ﺧَﯿْﺮ‬. Hayrın çoğu hayırlıdır.

d) Başına nefiy (olumsuzluk edatı) gelirse; ‫ﻣﺎَ ﺟﺎَھِﻞٌ ﻋِﻨْﺪَﻧَﺎ‬. Aramızda cahil yoktur. ٌ‫ﺟﺢ‬ ِ ‫ﻣﺎَ ﻇﺎَﻟِﻢٌ ﻧَﺎ‬. Hiçbir zalim başarılı değildir. ٌ‫ﻣﺎَ ﻇﺎَﻟِﻢٌ َﻣﺤْﺒُﻮب‬. Hiçbir zalim sevilmez. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻣﺎَ أَﺣَﺪٌ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. Evde kimse yok.

e) Soru edatından sonra bulununca; ‫ھَﻞْ أَﺣَﺪٌ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ؟‬ Sınıfta kimse var mı? ‫ھَﻞْ رَﺟُﻞٌ ﻓِﯿﻜُﻢْ ؟‬ Aranızda bir adam var mı? ‫أَ إِﻟَﮫٌ ﻣَﻊَ اﻟﻠﱠﮫِ ؟‬ Allah ile beraber (başka) bir ilah mı?

f) Zarftan ve harf-i cerli isimden sonra geldiğinde; ٌ‫ﺖ وََﻟﺪ‬ ِ ْ‫أَﻣﺎَمَ اﻟْﺒَﯿ‬. Evin önünde çocuk vardır. ٌ‫ﺣﻘِﯿ َﺒﺔ‬ َ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻐُ ْﺮﻓَ ِﺔ‬. Odada bir çanta var.

Önemli Not: Harf-i cer ya da zarf başa geldiği takdirde mübtedâ olmaz. Bu iki cümle parçası cümle başında ancak haber durumunda gelirler. Tercümede …de var, ..nın var, şeklinde ifade edilirler[13]. Dolayısıyla bunlardan sonra gelen isim muahhar mübtedâdır. Ancak bu mübtedâ son örnekte olduğu gibi genelde nekre olarak gelir. Mübtedâ olması hasebiyle harekesi de merfû olur: Cümlenin Zarf ya da Harf-i Cerle Başlaması: Cümlelerin normalde fiil ya da isimle başladığını ve fiille başlayan cümleye fiil cümlesi, isimle başlayan cümleye isim cümlesi dendiğini bilmekteyiz. Ancak normalin dışında cümle şibh-i cümle dediğimiz zarfla ya da harf-i cerle başlarsa o cümlenin tercümesine yukarıda bahsettiğimiz gibi “..var” manası verilir. Soru kelimelerinin bu tip işlevleri engelleme durumu söz konusu değildir.

Esasen baştaki zarf ya da harf-i cer öne geçmiş haberdir. Harf-i cer ya da zarfla başlayan cümlenin ilk bölümü genellikle haber olur. Var olan şey ise mübtedâ muahhar (sona getirilmiş) olup harekesi nekre ve merfûdur. Cümle Örnekleri: Benim bir çocuğum var. ٌ‫ﻟِﻲ وَﻟَﺪ‬. Çantanda ne var? ‫ﻣﺎَذاَ ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَ ِﺘﻚَ ؟‬ Onun iki çocuğu var. ‫ن‬ ِ َ‫ﻟَﮭَﺎ وَﻟَﺪا‬. Çantamda kitaplar var. ٌ‫ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘﻲِ ﻛُﺘُﺐ‬. Üstlerinde ağaç var. ٌ‫ﺠﺮَة‬ َ‫ﺷ‬ َ ْ‫ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢ‬. Altlarında su var. ٌ‫ﺗَﺤْ َﺘﮭُﻢْ ﻣﺎَء‬. Çantamda kağıt var. ٌ‫ﻲ وَ َرق‬ ِ ‫ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘ‬. Odada iki kız var. ‫ن‬ ِ َ‫ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺑِﻨْﺘﺎ‬.

Başka bir şey var mı? ‫ھَﻞْ ھُﻨﺎَكَ ﺷَﻲْءٌ آﺧَﺮُ ؟‬ Elimde bir saat var ٌ‫ﻋﺔ‬ َ َ‫ﻓِﻲ ﯾَﺪِي ﺳﺎ‬. Çantamda defterlerim var. ‫ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘﻲِ دَﻓﺎَﺗِﺮِي‬. Sınıfta iki öğrenci var. ‫ن‬ ِ َ‫ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬا‬. Caddede iki adam var. ‫ن‬ ِ َ‫ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠرِعِ رَﺟُﻼ‬. Masanın üzerinde ne var? ‫ﻣﺎَذاَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ ؟‬ Masanın üzerinde mushaf var. ٌ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ﻣُﺼْﺤَﻒ‬. Kitapta kelimeler var. ٌ‫ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﻛَﻠِﻤﺎَت‬. Orada çok çocuk var. ‫ن‬ َ ُ‫ھُﻨﺎَكَ أَوْﻻَدٌ ﻛَﺜﯿِﺮو‬.

Orada hasta kızlar var. ٌ‫ھُﻨﺎَكَ ﺑَﻨﺎَتٌ ﻣَﺮﯾِﻀَﺎت‬. Aralarında bir öğrenci var. ٌ‫ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﻃﺎَِﻟﺐ‬. Orada bir mühendis var mı? ‫ھَﻞْ ھُﻨﺎَكَ ﻣُﮭَﻨْﺪِسٌ؟‬ Önlerinde bir bahçe var. ٌ‫أَﻣﺎَﻣَﮭُﻦﱠ ﺣَﺪِﯾ َﻘﺔ‬. Çevresinde öğrenciler var. ٌ‫ﺣَﻮْﻟَﮫُ ﻃُﻼﱠب‬. Fabrikada işçiler var. ٌ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋﺎَ ِﻣﻼَت‬. Sınıfta öğrenciler var. ٌ‫ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﻃُﻼﱠب‬. Yanında bisiklet var. ٌ‫ﺟﺔ‬ َ ‫ﻋِﻨْﺪَھﺎَ دَراﱠ‬. Beraberinde arkadaş var. ٌ‫ﻣَﻌَﮫُ ﺻَﺪِﯾﻖ‬.

Odada masa var mı? ‫ھَﻞْ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﻃَﺎوَِﻟﺔٌ؟‬ Bunda müminler için ayet (işaret) var. ‫ﻦ‬ َ ‫ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ آﯾَﺔٌ ﻟِ ْﻠﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ‬. Bahçede birçok ağaçlar ve çiçekler var. ٌ‫ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ أَﺷْﺠﺎَرٌ وَ زُھﻮُر‬. Bahçede adamlar ve kadınlar var. ٌ‫ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ رِﺟﺎَلٌ وَ ﻧِﺴَﺎء‬.

‫ﻟِﻜُﻞﱢ اﻟﻨﺎﱠسِ وَﻗْﺖٌ ﻟِﻠْﻌَﻤَﻞِ وَ وَﻗْﺖٌ ﻟِﻠﺮاﱠﺣَ ِﺔ‬. Bütün insanların çalışma için bir vakti ve dinlenmek için bir vakti vardır. ‫ن‬ َ ‫ﻗَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨﺎَ ﺟَﻨﺎﱠتٍ ﻟَﻜُﻢْ ﻓِﯿﮭﺎَ ﻓَﻮاَﻛِﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮَةٌ ﻣِﻨْﮭﺎَ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮ‬. Sizin için içerisinde kendilerinden yediğiniz birçok meyve bulunan bahçeler yarattık.

*Kâide gereğince önce mübtedâ sonra haber gelir. Bazen bu ikisinin yer değiştirdiği görülür. Böylece

haber başta (haber mukaddem), mübtedâ ondan sonra (mübtedâ muahhar) gelir. Bazı yerlerde haber başa geçse de olur, geçmese de olur. Ancak bazı yerlerde ise başa geçmesi zorunludur: Haberin Başa Geçmesinin Mümkün Olduğu Yerler: a) Haberin ifade ettiği manaya dikkat çekip onu vurgulamak için; ُ‫ﻼم‬ َ ‫ﻣَﻤْﻨُﻮعٌ اﻟْ َﻜ‬. Konuşmak yasaktır. ُ‫ﻣَﻤْﻨُﻮعٌ اﻟﺘﱠﺪْﺧِﯿﻦ‬. Sigara içmek (tedhîn) yasaktır. ْ‫ﻞُوَ آﯾَﺔٌ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﯿ‬.. Gece onlar için bir ayettir (işârettir) (Yâsin, 37).

Burada en başta nekre olarak gelen kelimeler haber, sonradan gelen marife isimler mübtedâdır. b) Haber zarf veya harf-i cerli cümle parçası olup mübtedâ da sonradan marife olarak gelirse; ‫ﺎَمَ اﻟْﻘﺎَﺿِﻲ ﻗﺎَﺋِﻞُ اﻟْﺤَﻖﱢأَﻣ‬.

Kadının (hâkimin) önünde hakkı söyleyen vardır.

ُ‫ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺠَﻠَﺔِ اﻟﻨﱠﺪاَ َﻣﺔ‬. Acelede pişmanlık vardır.

ُ‫ﻓِﻲ اﻟﺘﱠﺄَﻧﱢﻲ اﻟﺴﱠﻼَ َﻣﺔ‬. Teennîde (düşünerek hareket etmede) selâmet vardır.

Mübtedâ harf-i cer ya da zarflı kelime ile başlamayacağı için başa gelen zarf ve harf-i cerli kelimeler mübtedâ değil haber olur. Haberin Başa Geçmesinin Zorunlu Olduğu Yerler: a) Haber soru edatları gibi başta gelmesi gereken kelimelerden biri ise; ْ‫ﻒَ أَﻧْﺖَ ؟ﻛَﯿ‬ Nasılsın ? ‫ﺖ؟‬ َ ْ‫ﻣَﻦْ أَﻧ‬ Sen kimsin? ‫ﻣَﺘَﻰ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ؟‬ İmtihan ne zaman?

Bu cümlelerde (َ‫ )ﻣَﻦْ ()ﻛَﯿْﻒ‬ve (‫ )ﻣَﺘَﻰ‬haber olup soru edatı olduğundan başa geçmesi zorunludur[14]. Sonra gelen kelimeler de mübtedâdır. b) Mübtedâ da hasr (istisnâ) kastedilince; Bu da isim cümlesinin önüne hasr (veya istisnâ) edatı olan (‫( )إِﻻﱠ‬ancak, ..den başka)’nın gelmesi ile olur[15]. ٌ‫وَ ﻣﺎَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ إِﻻﱠ رَﺳﻮُل‬. Muhammed ancak bir Rasul’dür. (veya; Muhammed Rasul’den başkası değildir) ُ‫ﻣﺎَ ﻋﺎَدِلٌ إِﻻﱠ اﻟﻠﱠﮫ‬.

Allah’dan başka âdil yoktur. (veya; Ancak Allah âdildir)

Burada (ٌ‫ )ﻣُﺤَﻤﱠﺪ‬ve ( ٌ‫ )ﻋَﺎدِل‬kelimeleri haber ( ٌ‫ )رَﺳُﻮل‬ve ( ُ‫ )اَﻟﻠﱠﮫ‬kelimeleri mübtedâdır. c) Mübtedâ nekre olup haber zarf veya harf-i cerle mecrûrundan meydana gelince; ٌ‫ﻋِﻨْﺪِي ﻛِﺘَﺎب‬. Yanımda bir kitap var. ٌ‫ﻓِﻲ ﺑَﯿْﺘِﻨﺎَ َرﺟُﻞ‬. Evimizde bir adam var.

d) Mübtedâda habere ait bir zamir bulununca; ‫ﻓِﻲ اﻟﺪاﱠرِ ﺻَﺎﺣِﺒُﮭَﺎ‬. Evde sahibi vardır. ُ‫ﻟِﻠْﻮُﺿُﻮءِ ﺷُﺮُوﻃُﮫ‬. Abdestin şartları vardır.

Mübtedâ ile Haberin başına gelen harfler: Mübtedâ bilindiği gibi isim cümlesinin başında olur. Ancak mübtedânın başında bazen meftûh (fethalı) bir lâm bulunur ki buna “lâmü’libtidâ(iyye)” (başlangıç lâmı) denir ve te’kit ifade eder.

..َ‫ةِ ﺧَﯿْﺮٌوَ ﻟَﺪاَرُ اﻟْﺂﺧِﺮ‬.. Ahiret yurdu muhakkak ki daha hayırlıdır (Yusuf, 109).

Burada (َ‫ )ل‬lâmu’l-ibtidâ, (ُ‫ )داَر‬kelimesi zamme ile merfû mübtedâ (aynı zamanda muzâf), (ٌ‫)ﺧَﯿْﺮ‬ kelimesi de haberdir.

*Mübtedânın başına lâmü’l-ibtidâ’dan başka olumsuzluk ve soru edatlarından biri de gelebilir. Bunlar i’rab (hareke) yönünden mübtedâda bir değişiklik yapmazlar. ‫ھَﻞِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﻧَﺎﺟِﺢٌ ؟‬ Öğrenci başarılı mıdır? ‫ﺟﺢٌ ؟‬ ِ ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻧَﺎ‬ Sen başarılı mısın?

Örneğin son cümlede (ْ‫ )ھَﻞ‬soru edatı, (َ‫ )أَﻧْﺖ‬zamir mahallen merfû mübtedâ, (ٌ‫ )ﻧﺎَﺟِﺢ‬haberdir.

*Bazen haberin başında (َ‫ )ف‬bulunur: ٌ‫ﻛُﻞﱡ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓَﻠَﮫُ ﻛِﺘﺎَب‬. Okuldaki her öğrencinin bir kitabı vardır.

* Önemli not: Haber fiil vazifesini gören masdar ise mübtedâ hazf olabilir. Bu durumda baştaki nekre isim (masdar); cümleye uygun olarak takdir edilen (düşünülen) mahzuf (kaldırılmış) bir mübtedânın haberidir: ‫ )ﺗِﻲأَﻣْﺮِي ﺛَﺒﺎَتٌ ﻓِﻲ ﺷِﺪﱠ(ﺛَﺒﺎَتٌ ﻓِﻲ ﺷِﺪﱠﺗِﻲ‬. (İşim) sıkıntı anımda (musibetimde) sebat etmektir. ‫ )ھَﺬاَ ﻋَﻔْﻮٌ واَﺳِﻊٌ(ﻋَ ْﻔﻮٌ واَﺳِ ٌﻊ‬. (Bu) geniş bir affetmedir. ٌ ‫ )ھَﺬاَ ﺻَﺒْﺮٌ ﺟَﻤِﯿﻞٌ(ﺻَﺒْﺮٌ ﺟَﻤِﯿ‬. ‫ﻞ‬ (Bu) güzel bir sabırdır.

Son cümlede (ٌ‫ )ﺻَﺒْﺮ‬kelimesi mahzuf mübtedâ (olan ‫ )ﺬَا َھ‬nın haberi, (ٌ‫ )ﺟَﻤِﯿﻞ‬ise (ٌ‫ )ﺻَﺒْﺮ‬kelimesinin sıfatıdır.

ٌ‫ ﻃَﺎﻋَﺔٌ وَﻗَﻮْلٌ ﻣَﻌْﺮُوف‬... (Onların vazifesi) itaat ve güzel sözdür (Muhammed, 21).

Fasıl Zamiri: Daha önce de bahsedildiği gibi genellikle mübtedâ marife olarak önce, haber de nekre olarak sonra gelir. Ancak bazen vurgulama için haber de marife olarak gelebilir. Bu durumda her ikisi de marife olunca sıfat tamlamasına benzeyen bir durum ortaya çıkar. İşte haberi mübtedâdan ayırmak, mübtedâdan sonraki kelimenin sıfat olmayıp haber olduğunu belirtmek için bir nevi tahsis ve te’kit olmak üzere, mübtedâ ile haberin arasına i'rabda mahalli olmayan bir zamir getirilir. Bu zamir ( َ‫ھُﻮ‬ ْ‫ھُﻤﺎَ ھُﻢ‬- ‫ھِﻲَ ھُﻤﺎَ ھُﻦﱠ‬- ْ‫أَﻧْﺖَ أَﻧْﺘُﻤﺎَ اَﻧْﺘُﻢ‬...) zamirlerinden biri olabilir. Bu zamire fasıl (ayırma) zamiri denir. ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ اﻟْﺠَﻤِﯿَﻠﺔ‬. Güzel kız (sıfat tamlaması) ُ‫ﻲ اﻟْﺠَﻤِﯿَﻠﺔ‬ َ ِ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ ھ‬. Kız güzeldir (veya; kız işte güzel olan odur) .

..ُ‫إِﻧﱠﻚَ أَﻧْﺖَ اﻟﺴﱠﻤِﯿﻊُ اﻟْﻌَﻠِﯿﻢ‬. Şüphesiz ki Sen çok iyi işiten ve bilensin (Bakara, 127)

ُ‫ﻋﺮ‬ ِ ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ھُ َﻮ اﻟﺸﺎﱠ‬. Hâlit şairdir.

Örneğin son cümlede (َ‫ )ھُﻮ‬mübtedâ ile haber arasına girmiştir. Eğer bu fasıl zamiri olmasaydı (ُ‫ﻋﺮ‬ ِ ‫ )اﻟﺸﺎﱠ‬kelimesi (ٌ‫ )ﺧﺎَﻟِﺪ‬isminin sıfatı zannedilecekti. Araya fasıl zamirinin girmesiyle (ُ‫)اﻟﺸﺎﱠﻋِﺮ‬ kelimesinin sıfat değil haber olduğu ortaya çıkmış oldu. Görüldüğü gibi bu zamir müzekkerlik, müenneslik ve sayı bakımından ait olduğu isme uygun olur: Cümle Örnekleri: ‫ﻟِﻖُاَﻟﻠﱠﮫُ ھُﻮَ اﻟْﺨَﺎ‬. Allah yaratan (ın ta kendisi)dir. ..َ‫أُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮن‬.

Onlar kurtulanlardır (kurtuluşa erenlerdir)(Nûr, 51). ..َ‫اَﻟْﻜﺎَﻓِﺮُونَ ھُﻢُ اﻟﻈﺎﱠِﻟﻤُﻮن‬. Kafirler zalimler(in ta kendileri)dir (Bakara, 254). ‫ﺤ‬ َ ْ‫ﻒِ ھِﻲَ ﺳُﻮرَةُ اﻟْﻔﺎَﺗِﺤَﺔِأَوﱠلُ ﺳُﻮرَةٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺼ‬. Mushaftaki ilk sure (surenin ilki) Fatiha suresidir. ‫ﺳُﻤَﯿﱠﺔُ ھِﻲَ أَوﱠلُ ﺷَﮭِﯿﺪَةٍ ﻓِﻲ اﻟِْﺈﺳْﻼَ ِم‬. Sümeyye İslâm’daki ilk şehittir. ُ‫اَﻟْﺨَﻠِﯿﻔَﺔُ اﻟْﺄَوﱠلُ ھُﻮَ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ اﻟﺼﱢﺪﱢﯾﻖ‬. İlk halife Ebu Bekir es-Sıddîk’tir. ‫اَﻟْﻌِ ْﻠﻢُ ھُﻮَ اﻟْﺄَبُ وَاﻟﺘﱠﻘْﻮَى ھِﻲَ اﻟْﺄُمﱡ‬. İlim baba takva annedir.

* Bazen isim cümlesine fasıl zamirinin gelmediği de olur: ُ‫ﺤﺔ‬ َ ‫اَﻟﺪﱢﯾﻦُ اﻟﻨﱠﺼِﯿ‬. Din nasihattir (Hadis).

Şan Zamiri: Şan zamiri; anlatılmak istenen hususun büyüklüğüne dikkat çekmek için kullanılan müfred gâib veya müfred gâibe sigasından olan (ُ‫ )ھُﻮ‬ve (َ‫ )ھِﻲ‬zamirleridir. Daima müfred olur, tesniye ve cemisi olmaz. Saygı ve büyüklük ifade etmeyen şeylerde kullanılmaz.

‫اﻟﺪﱢﯾﻦُ أَﺳﺎَسُ اﻟْﻤَﺪَﻧِﯿﱠ ِﺔ ھُ َﻮ‬. (O) Din medeniyetin temelidir. ٌ‫ھُﻮَ اﻟﻠﱠﮫُ أَﺣَﺪ‬. O Allah birdir.

Son cümlede (َ‫ )ھُﻮ‬şan zamiri olup mübtedâdır. (ُ‫ )اﻟﻠﱠﮫ‬lafzı ikinci mübtedâ, (ٌ‫ )أَﺣَﺪ‬ikinci mübtedânın haberi, ikinci mübtedâ ile haberi, mahallen merfû birinci mübtedânın haberi olur. Bu cümlede Allah’ın birliğine dikkat çekmek ve saygınlığını ifade etmek için (َ‫ )ھُﻮ‬zamiri kullanılmıştır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

MÜBTEDÂ VE HABERİN ÇEŞİTLİ DURUMLARI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ِ‫ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ ﺑَﺮْزَخٌ ﻻَ ﯾَﺒْﻐِﯿَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 20). (İki denizin) aralarında bir engel vardır, birbirine geçip karışmazlar. iki şey arasındaki engel, aralık, perde ٌ‫ﺑَﺮْزَخ‬ zulmetmek, azgınlık etmek, hakkı çiğnemek, haksızlığı sürdürmek ‫ﺑَﻐَﻰ ﯾَﺒْﻐِﻲ َﺑﻐْﯿ ًﺎ‬

2- ِ‫ ﻓِﯿﮭِﻤَﺎ ﻋَﯿْﻨَﺎنِ ﺗَﺠْﺮِﯾَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 50). İkisinde de akıp giden iki kaynak vardır. pınar, menba, kaynak/göz ٌ‫ﻋَﯿْﻦ‬ aktı, gitti, koştu ‫ﺟَﺮَى ﯾَﺠْﺮِي‬

3- ِ‫ وَﻟِﻤَﻦْ ﺧَﺎفَ ﻣَﻘَﺎمَ رَﺑﱢﮫِ ﺟَﻨﱠﺘَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 46). Rabbinin makamında (huzurunda durmaktan) korkan kimseler için iki cennet vardır. ayakta durulan yer, makam, oturulan yer, (mecazen:) mertebe, makam. (Ayette: Bütün kainatı idaresi ve rububiyeti altına alan) yüksek mertebe, makam ُ‫اَﻟْ َﻤﻘَﺎم‬

4- ِ‫ ﻓِﯿ ِﮭﻤَﺎ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﻓَﺎﻛِﮭَﺔٍ زَوْﺟَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 52). İkisinde de her türlü meyveden çift çift vardır. 5- ِ‫ وَﻣِﻦْ دُوﻧِﮭِﻤَﺎ ﺟَﻨﱠﺘَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 62). Bu ikisinden başka iki cennet daha vardır. o ikisinden başka ‫ﻦ دُوﻧِﮭِﻤَﺎ‬ ْ ِ‫ﻣ‬

6- ِ‫ ﻓِﯿﮭِﻤَﺎ ﻋَﯿْﻨَﺎنِ ﻧَﻀﱠﺎﺧَﺘَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 66). İkisinde de durmadan fışkıran iki kaynak vardır. coşkun, çok fışkıran (ayette tesniye) ٌ‫ﺧﺔ‬ َ ‫َﻧﻀﱠﺎ‬

7- ٌ‫ ﻓِﯿﮭِﻤَﺎ ﻓَﺎﻛِﮭَﺔٌ وَﻧَﺨْﻞٌ وَرُﻣﱠﺎن‬. (55/RAHMÂN, 68). İkisinde de her türlü meyveler, hurma ve nar vardır. hurma ٌ‫َﻧﺨْﻞ‬ nar ٌ‫رُﻣﱠﺎﻧَﺔٌ ج رُﻣﱠﺎن‬

8- ٌ‫ ﻓِﯿﮭِﻦﱠ ﺧَﯿْﺮَاتٌ ﺣِﺴَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 70. İçlerinde huyu güzel, yüzü güzel kadınlar vardır. faziletli, saliha, hayırlı, üstün

ٌ‫اَﻟْﺨَﯿْﺮَةُ ج ﺧَﯿْﺮَات‬ güzel, mergûb, hoşa giden ُ‫ﺴﻦ‬ َ َ‫َاﻟْﺤ‬- ٌ‫اَﻟْﺤَﺴَﻨَﺔُ ج ﺣِﺴَﺎن‬

9- َ‫ ﻟَﻜُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎﻛِﮭَﺔٌ ﻛَﺜِﯿﺮَةٌ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮن‬. (43/ZUHRUF, 73). Orada sizin için bol bol meyveler vardır, onlardan yersiniz. 10- ..ٌ‫ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻋِﻨﺪَهُ أَﺟْﺮٌ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. (9/TEVBE, 22). ... Şüphesiz ki Allah’ın katında büyük mükâfat vardır. 11- ‫ﻻ‬ َ ‫وَﻟِﻜُﻞﱢ أُﻣﱠﺔٍ أَﺟَﻞٌ ﻓَﺈِذَا ﺟَﺎءَ أَﺟَﻠُﮭُﻢْ ﻻَ ﯾَﺴْﺘَﺄْﺧِﺮُونَ ﺳَﺎﻋَﺔً َو‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺪﻣُﻮ‬. (7/A’RÂF, 34). Her ümmetin bir eceli vardır. Ecelleri gelince ne bir an geri kalırlar ne de bir an ileri gidebilirler. geriye bırakmak, ertelemek, geri kalmak ُ‫ﺧﺮ‬ ِ ْ‫إِﺳْﺘﺄْﺧَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﺄ‬ ümmet ٌ‫أُﻣﱠﺔٌ ج أُ َﻣﻢ‬

ecel, tayin edilen vakit, tayin edilen vaktin sonu. ُ‫َاﻟَْﺄﺟَﻞ‬

ileri gitmek, ileri geçmek ُ‫اِﺳْﺘَﻘْﺪَمَ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺪم‬

12- ِ‫ ﺑِﺴِﯿﻤَﺎھُﻢْوَﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ ﺣِﺠَﺎبٌ وَﻋَﻠَﻰ اﻷَﻋْﺮَافِ ر‬‫ ﺟَﺎلٌ ﯾَﻌْﺮِﻓُﻮنَ ﻛُﻼ‬... (7/A’RÂF, 46). İki taraf (cennetlikler ve cehennemlikler) arasında bir perde ve A'râf üzerinde de herkesi simalarından tanıyan adamlar vardır. .. sima, çehre ‫اَﻟﺴﱢﯿﻤَﻰ‬ perde, (hissi olsun, manevi olsun umumi manada) örtü ٌ‫ﺣﺠَﺎب‬ ِ A’râf, yüksek yerler, sırtlar (cennetle cehennem arasındaki bölge) ُ‫اﻷَﻋْﺮَاف‬

13- ْ‫ﻼمِ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮭِﻢْ وَھُﻮَ وَﻟِﯿﱡﮭُﻢ‬ َ ‫ ﻟَﮭُﻢْ دَارُ اﻟﺴﱠ‬... (6/EN’ÂM, 127). Rableri katında onlara esenlik (barış) yurdu (cennet) vardır. Ve (yapmakta oldukları güzel işler sebebiyle) O (Allah) onların dostudur. dost ‫وَِﻟﻲﱞ‬

14- ‫ﻟَﮭُﻢُ اﻟْﺒُﺸْﺮَى ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَﻓِﻲ اﻟْﺂﺧِﺮَ ِة‬... َ‫ﻮْزُ ذَﻟِﻚَ ھُﻮَ اﻟْﻔ‬ ُ‫ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢ‬. (10/YUNUS, 64). Dünya hayatında da ahirette de onlara müjde vardır... İşte bu, büyük bir kurtuluştur. kurtuluş zafer ُ‫َاﻟْ َﻔﻮْز‬ müjde ‫اَﻟْﺒُﺸْﺮَى‬ kurtuluşa ermek, kurtulmak, kazanmak ‫ﻓﺎَزَ ﯾَﻔُﻮزُ ﻓَﻮْزاً ﻣَﻔﺎَزًا‬

15- ‫[ﻣَﻊَ اﻟْﻌُﺴْﺮِ ﯾُﺴْﺮًا َﻓﺈِنﱠ‬16] ¯ ‫ إِنﱠ ﻣَﻊَ اﻟْﻌُﺴْﺮِ ﯾُﺴْﺮًا‬. (94/İNŞİRAH, 5, 6). Elbette zorluğun yanında (zorlukla birlikte) bir kolaylık vardır. Gerçekten, zorlukla beraber bir kolaylık daha vardır. kolaylık, kolay

‫ﯾُﺴْ ٌﺮ‬ zorluk, güçlük ُ‫َاﻟْﻌُﺴْﺮ‬

Haber

Haber Mübt. Mübt.

16- ُ‫َﻗﻮْلٌ ﻣَﻌْﺮُوفٌ وَﻣَﻐْﻔِﺮَةٌ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ ﺻَ َﺪﻗَﺔٍ ﯾَﺘْﺒَﻌُﮭَﺂ أَذًى وَاﻟﻠّﮫ‬ ‫ ﯿﻢٌﻏَ ِﻨﻲﱞ ﺣَِﻠ‬. 2.Hab.

1.Hab. Müb. Fâil Mef. Fiil Câr-mec. Hab. Ma’tuf Atıf h. Sıfat Mevsûf

Nekre kelimenin sıfatı

Mübtedâ

(2/BAKARA, 263). Güzel söz ve bağışlama, arkasından incitme gelen sadakadan daha iyidir. Allah zengindir, acelesi de yoktur. iyilik, iyi (ayette: iyi) ٌ‫ﻣَﻌْﺮُوف‬ takip etti, uydu, arkasından geldi ‫أَﺗْﺒَﻊَ ﯾُﺘْﺒِﻊُ ِإﺗْﺒﺎَﻋ ًﺎ‬ bağışlama ٌ‫َ َﻣﻐْﻔِ َﺮة‬

eza, eziyet ‫َاﻟْﺄَذَى‬ Esmâ-i Hüsnâ’dan olup cezalandırmada acele etmeyen manasındadır. ُ‫َاﻟْﺤَﻠِﯿﻢ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça ve Türkçe’siyle birlikte yazınız. ٌ‫ﻏِﻄَﺎء‬ örtü ٌ‫أَخٌ ج إِﺧْﻮَة‬ erkek kardeş ٌ‫َأﻋْﻤَﺎم‬ amcalar ٌ‫اُﺧْﺖٌ ج أَﺧَﻮاَت‬ kız kardeş ٌ‫ﻋَﻤﺎﱠت‬ halalar

‫ﻚ؟‬ َ ‫أَ ﻟَﯿْﺲَ ﻛَﺬَِﻟ‬ Öyle değil mi? ‫ﺷُﻜْﺮًا‬ Teşekkür ederim ٌ‫أَﻧْﮭﺎَر‬ nehirler ٌ‫ﺧﺎَﻟَﺔٌ ج ﺧَﺎﻻَت‬ teyze ُ‫َاﻟْﺄَﻧْﺒِﯿَﺎء‬ peygamberler ٌ‫ﻋُﻤﺎﱠل‬ işçiler ُ‫اَﻟﺼﱠﺤِﯿﻔَﺔُ ج اَﻟﺼﱡﺤُﻒ‬ gazete ‫اﻟْﻮاَﺟِﺐُ اﻟْﻤَﻨْﺰِِﻟﻲﱡ‬ ev ödevi ٌ‫ﺟِﺪَار‬ duvar ٌ‫ﺠﻼﱠت‬ َ ‫َﻣ‬ dergiler ‫اِﺣْﺘﺎَجَ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ‬ ..e ihtiyacı oldu

ٌ‫وَﻗْﺖٌ ج أَوْﻗﺎَت‬ vakit ‫أَﺣْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ‬ ..e ihtiyacım var ُ‫ﺷﺎَرِعٌ ج ﺷَﻮاَرِع‬ cadde ُ‫اﻟْﺠُﻠُﻮس‬ oturma, oturmak ُ‫رَﺗﱠﺐَ ﯾُﺮَﺗﱢﺐ‬ tertipledi, düzenledi ُ‫اﻟْﻔُﻠﻮُس‬ para ُ‫اَﻟْﺄَوْﻗﺎَتُ اﻟْﻔَﺮاَغ‬ boş vakitler ُ‫راَﺟَﻊَ ﯾُﺮَاﺟِﻊ‬ gözden geçirdi, müzakere etti ‫اَﻟﺰﱢيﱡ‬ kıyafet ُ‫َاﻟْﻔَﺮاَغ‬ boş, boşluk

‫‪2. Aşağıdaki Arapça cümleleri yazıp tercüme‬‬ ‫‪ediniz.‬‬ ‫ھُﻨﺎَكَ –ھَﻞْ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ﻏِﻄﺎَءٌ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﯿْﺲَ ﻋَﻠَ ْﯿﮫِ ﻏِﻄﺎَءٌ ‪-‬ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘﻲِ ﻛُﺘُ ٌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻟَﻚِ أَﺧَﻮاَتٌ ﻛَﺜﯿِﺮاَتٌ –ﻟَﻚَ إِﺧْﻮَةٌ ﻛَﺜﯿِﺮوُنَ –وَﺳَﻄَﮭُﻢْ أُﺳْﺘﺎَذٌ –ﻣُﮭَﻨْ ِﺪسٌ‬ ‫ن–‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أَﻋْﺮِفُ ‪.‬ھُﻨﺎَكَ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٌ ﻛَﺒﯿِﺮَةٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ –ﻟﻲِ أَﻋْﻤﺎَمٌ ﻛَﺜﯿِﺮوُ َ‬ ‫ﻣَﻜﺎَﻧَﮭﺎَ ‪ ،‬ھِﻲَ أَﻣﺎَمَ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ‪ ،‬أَ ﻟَﯿْﺲَ ﻛَ َﺬﻟِﻚَ ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﺧُﺬْ ھَﺬِهِ اﻟْﻔُﻠﻮُسَ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻻَ ﺗَﻠْﻌَﺐْ ﻓﻲِ ‪-‬أَﺧَﺬْتُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻔُﻠﻮُسِ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪيِ ‪.‬ﺷُﻜْﺮاً ﯾﺎَ أُﻣﱢﻲ ‪.‬ﻣَ َﻌ َ‬ ‫ﻛَﻢْ ﻋَﻤﺎ‪ ‬ﻟَﻚَ ؟ ﻛَﻢْ ﺧﺎَﻟَﺔً ﻟَﻚَ ؟ ﻛَﻢْ ﺻَﺪﯾِﻘﺎً ﻟَﻚَ ؟ ﻛَﻢْ أَﺧﺎً ﻟَﻚَ ؟ ‪-‬ﯾِﻖِ اﻟﻄﱠﺮ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮَةِ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋُﻤﺎﱠلٌ ‪-‬ﻟَﮫُ أَخٌ واَﺣِﺪٌ ‪-‬ﻟﻲِ َأخٌ وَاﺣِﺪٌ‬ ‫ن‬ ‫ﺆْﻣِﻨﺎَتٌ وَ ﻟِﻠْﺄَﻧْﺒِﯿﺎَءِ ﻧِﺴﺎَءٌ ﻣُ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋُﻤﺎﱠلٌ ﻣُﺨْﻠِﺼُﻮنَ ‪-‬رَﺟُﻼَ ِ‬ ‫ن‬ ‫أَﻣﺎَﻣَﮭُﻢْ ‪-‬ھَﻞْ ھُﻨﺎَكَ أَﺧْﺒﺎَرٌ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ ﻓِﻲ ﺻُﺤُﻒِ اﻟْﯿَﻮْمِ ‪-‬أَوْﻻَدٌ ﻣُﺆْﻣِﻨُﻮ َ‬ ‫وَﺳَﻄَﮭُﻢْ ‪-‬ﻋِﻨْﺪَھﺎَ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ ‪-‬ﺗَﺤْﺘَﮭُﻢْ ﻣﺎَءٌ ﻛَﺜِﯿﺮٌ ‪-‬ﺣَﺪِﯾﻘَﺔٌ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ‬ ‫ﺷﺠَﺮَةٌ ﻛَﺒِﯿﺮَةٌ ‪-‬أُﺳْﺘﺎَذٌ َﻣﺸْﮭُﻮرٌ‬ ‫اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاَنِ ﺟَﺪِﯾﺪاَنِ ﻓِﻲ ‪-‬ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ َ‬‫ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠرِعِ رَﺟُﻼَنِ ﻗَﺼِﯿﺮاَنِ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﻛَﻠِﻤﺎَتٌ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ‬ ‫ن‬ ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ‪-‬زَﯾْﻨَﺐُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬَةٌ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﺈِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠﺔِ ‪-‬ﺑِﻨْﺘﺎَنِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘَﺎ ِ‬ ‫ﺣ ِﻘ‬ ‫ن َو َ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ ﺑَﻌْﺾُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ‪-‬ﯿﺒَﺘﺎَنِ ﺟَﻤِﯿﻠَﺘﺎَنِ ﻛِﺘﺎَﺑﺎَنِ ﺟَﺪِﯾﺪاَ ِ‬ ‫ھَﻞْ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِﻛُﻢْ ‪-‬ﻟِﻜُﻞﱢ ﺷَﺨْﺺٍ رَأْﯾُﮫُ ﻓِﻲ اﻟﺰﱢيﱢ اﻟْﻤَﺪْرَﺳِﻲﱢ ‪-‬اﻟﺼﱢﻐﺎَرِ‬ ‫‪.‬ﻣَﺴﺎَﺟِﺪُ ﻛَﺜِﯿ َﺮةٌ‬ ‫‪3. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. Çantamda kalemler var.‬‬ ‫‪2. Çantamda gazeteler var.‬‬

‫‪3. Caddede iki kişi var.‬‬ ‫?‪4. Duvarın üzerinde resim var mı‬‬ ‫‪5. Evet duvarın üzerinde resim var.‬‬ ‫‪6. Duvarın üzerinde iki resim var.‬‬ ‫‪7. İkisinin arasında çiçek var.‬‬

‫‪4. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬاَتٌ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻋَﺪَدٌ ﻛَﺒﯿِﺮٌ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﯿِﻦَ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻛَﺜﯿِﺮَاتٌ‬ ‫ن ‪2-‬‬ ‫ﻋِﻨْﺪيِ دَرْسُ –ﻟَﮫُ أُﺧْﺖٌ واَﺣِﺪَةٌ –ﻛَﻢْ أُﺧْﺘﺎً ﻟَﻚَ ؟ ﻟﻲِ أُﺧْﺘﺎَ ِ‬ ‫ب‬ ‫‪.‬ﺎَبٌﻋِﻨْﺪَھﺎَ ﻛِﺘ – ]‪[17‬ﺣِﺴَﺎ ٍ‬ ‫ﻋِﻨْﺪيِ ﺷَﻘﱠﺔٌ وَ أَﺣْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ‪-‬ﻓﻲِ ﺣَﺪﯾِﻘَﺔِ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﻨﺎَ أَﺷْﺠﺎَرٌ ﻛَﺜﯿِ َﺮةٌ ‪3-‬‬ ‫‪ .‬ﺳَﯿﺎﱠرَ ٍة‬ ‫ھُﻨﺎَكَ ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻜُﺘُﺐِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ‪-‬ھُﻨﺎَكَ ﻣَﺠَﻼﱠتٌ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮن ‪4-‬‬ ‫‪.‬ھُﻨﺎَكَ ﻣَﻠْﻌَﺐٌ واَﺳِﻊٌ ‪-‬‬ ‫ﻓﻲِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ زُھﻮُرٌ ﺟَﻤﯿِﻠَﺔٌ ‪-‬ھُﻨﺎَكَ ﺻَﺤﯿِﻔَﺔٌ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ ‪5-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﺳَﯿﺎﱠرَةٌ ﺟَﺪﯾِﺪَةٌ‬

‫‪.‬ﻓﻲِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔِ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬِ ﻛِﺘﺎَبٌ ﺟَﺪﯾِﺪٌ ‪-‬ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺖِ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮِ ﺣَﺪﯾِﻘَﺔٌ ﺟَﻤﯿَِﻠﺔٌ ‪6-‬‬ ‫ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺖِ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ‪-‬ﺴْﺒَﺢٌ وَ ﻣَﻠْﻌَﺐٌ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ أَﺷْﺠﺎَرٌ وَزُھﻮُرٌ وَ ﻣَ ‪7-‬‬ ‫‪ .‬ﺣَﺪﯾِ َﻘﺔٌ واَﺳِ َﻌﺔٌ‬ ‫ھَﺬِهِ أَﺷْﺠﺎَرُ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلِ ‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ أَﺷْﺠﺎَرٌ ﻛَﺜﯿِﺮَةٌ وَ زُھﻮُرٌ ﺟَﻤﯿَِﻠﺔٌ ‪8-‬‬ ‫ﺢ ﺻَﻐﯿِﺮٌ وَ ھُﻨﺎَكَ ﻣَﻠْﻌَﺐٌ ﻛَﺒﯿِﺮٌ‬ ‫‪ .‬وَ ﺗِﻠْﻚَ أَﺷْﺠﺎَرُ اﻟﺘﱡﻔﺎﱠحِ وَ ھُﻨﺎَ ﻣﺴْﺒَ ٌ‬ ‫ﺲُ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ‪ ،‬اَﻟْﺄَبُ ﯾَﺴْﺒَﺢُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺒَﺢِ وَ اﻟْﺄُمﱡ ﺗَﻘْﺮَأُ َﺗﺠْﻠِ ‪9-‬‬ ‫ﺑَﻌْﺾَ اﻟﺼﱡﺤُﻒِ وَ اﻟْﻤَﺠَﻼﱠتِ وَ ﻋُﻤَﺮُ ﯾُﺮاَﺟِﻊُ دُروُﺳَﮫُ وَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺗَﻜْﺘُﺐُ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻮاَﺟِﺐَ اﻟْﻤَﻨْﺰِِﻟﻲﱠ‬ ‫ﺔِ اﻟْﺠُﻠُﻮسِ ‪ ،‬ﺗُﺸﺎَھِﺪُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾﻮُنَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴﺎَءِ ﺗَﺠْﻠِﺲُ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻓﻲِ ﻏُﺮْﻓَ ‪10-‬‬ ‫ﻏﺮْﻓَﺔِ اﻟﻄﱠﻌﺎَمِ وَ ﺗَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟْﻌَﺸَﺎ َء‬ ‫‪ .‬ﺛُﻢﱠ ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ُ‬ ‫َﻟﯿْﺲَ ﻋِﻨْﺪِي –ﻋِﻨْﺪِي ﻋَﻤَﻞٌ ‪-‬ھَﻞْ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِكَ أَﻧْﮭﺎَرٌ ؟ ﻣﺎَ ﻋَﺪَدُھﺎَ ؟ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ﻋَ َﻤﻞٌ‬ ‫ِﻣﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ﻣَﻦْ ‪.‬ﻗﺎَتَ ﻓَﺮاَﻏِﮭِﻢْ ھُﻨﺎَكَ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ ﻛَﺜِﯿﺮُونَ ﯾُﺮَﺗﱢﺒُﻮنَ َأوْ ‪12-‬‬ ‫ت ﻓَﺮاَﻏِ ِﮫ‬ ‫‪ .‬ﯾُﺮَﺗﱢﺐُ أَوْﻗﺎَ َ‬ ‫ﺑَﺪَأَتِ اﻟﺪﱢراَﺳَﺔُ وَﻣﺎَ ﻋِﻨْﺪَكَ دَﻓﺎَﺗِﺮُ وَﻻَ أَﻗْﻼَمٌ ‪ ،‬ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ؟ ‪13-‬‬ ‫‪5. Yukarıda verilen ayetlerde yer alan mübtedâ ile‬‬ ‫‪haberin çeşitli durumları ile ilgili kelimelerin altını‬‬ ‫‪çiziniz. Ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize‬‬

yazıp meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] İsimler sonlarına kesre ve tenvin alıp almama bakımından ikiye ayrılır. Birinci bölüm her üç harekeyi (ötre, üstün, esre) ve tenvini kabul eden isimlerdir ki bunlara “munsarif” denilir. İkinci bölüm ise tenvin ve bu harekelerden kesreyi kabul etmeyenlerdir. Bunlara da “gayr-i munsarif” denir. Munsarif isimler normal i’râba tabi olup ref hâlinde ötre, nasb halinde üstün ve cer halinde esre alırken, belirsizlik (nekrelik) durumunda hareke ile birlikte tenvin de alabilmektedir. Gayr-i munsarif isimler ise ref halinde ötre, nasb halinde üstün alırken cer halinde esre alacak yere üstün almaktadırlar. Belirsizlik durumunda da hareke ile yetinip tenvin almamaktadırlar (Bkz. Çelebi,

Muharrem, Karaaslan, Nasihi Ünal, İlâhiyat Önlisans Arapça 2, T.C. Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fak. Yayını, s. 165). [2] Başlarına harf-i tarif almasalar da şehir ismi olan “Mekke” özel isim olduğu için marifedir. Sıfatı da bunun için marife gelmiştir. [3] ٌ‫ ﻣُﺤَﻤﱠﺪ‬ve ٌ‫ ﺻﺎَﻟِﺢ‬isimleri dışında Kur’ân’da geçen peygamber isimleri gayr-i munsariftir. [4] Kalıp olarak ezberleyiniz. Çok yakında işlenecektir. [5] Yukarıda geçen (ُ‫ )أَﻓْﻌَﻞ‬veznindeki sıfat kelimelerin müfredi gayr-i munsarif iken cemileri bu vezinde olmadığından gayr-i munsarif değil, munsariftirler. Yani kesre ve tenvin alırlar: ُ‫(أَﺑْ َﻜﻢ‬dilsiz), ٌ‫( ﺑُﻜْﻢ‬dilsizler) [6] Bu veznin müennesi (tâi merbuta alanı:ٌ‫)ﻓَﻌْﻼَﻧَﺔ‬ gayr-i munsarif değildir. Örnek: (ٌ‫)ﻧَﺪْﻣﺎَنُ ث ﻧَﺪْﻣﺎَﻧَﺔ‬ pişman [7] Örneklerde görüldüğü gibi sonunda elif-i memdûde bulunan her isim müennes değildir. Bu kelimeler müfredi müzekker olan isimlerin

mükesser (kırık) çoğuludur: (ُ‫)ﻃَﺒِﯿﺐٌ ج أَﻃِﺒﺎﱠء‬doktor, (ُ‫ )وَﻟِﻲﱞ ج َأوْﻟِﯿﺎَء‬veli, dost, evliya gibi. (ٌ‫ )ﻧِﺴﺎَء‬kadınlar, (ٌ‫ )ﺣِﺬاَء‬ayakkabı gibi isimlerdeki elif-i memdûdeler ise kelimenin aslından olup gayr-i munsarif değildirler. (Ayrıca müzekker-müennes konusundaki dipnotları inceleyiniz.) [8] (ُ‫ )ﻏَﻨِﻲﱞ ج أَﻏْﻨِﯿﺎَء‬zengin, (ُ‫ )ﻓَﻘِﯿﺮٌ ج ﻓُﻘَﺮاَء‬fakir. Bazı kelimelerin tekili munsarif olduğu halde çoğulu gayr-i munsariftir. Bunu ancak duyarak ya da sözlükden bakmak suretiyle öğrenebiliriz. [9]

Dua manası taşıyan mâzî fiildir.

[10] Alıştırmalarda yer alan yabancı kelimeler şunlardır: (‫ )ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ‬yürüdü, (‫ )ﻣَﺜْﻨَﻰ‬ikişer ikişer, (ٌ‫ )ﻃِﯿﻦ‬çamur, (ٌ‫ )ج ﻣَﺼﺎَﺑِﯿﺢُ ﻣِﺼْﺒﺎَح‬lamba, (ُ‫)أَوْﻗَﺪَ ﯾُﻮﻗِﺪ‬ yaktı, (ٌ‫ )أَداَء‬eda etmek, [11] (ُ‫ )اَﻟْﺂﺧَﺮُ ج آﺧَﺮُونَ ث أُﺧْﺮَى ج أُﺧَﺮ‬diğer, başka, (‫ )اَﻟْﺂﺧِﺮُ ث أُﺧْﺮَى‬sonuncu [12] Muzâfun ileyh nekre ise muzâfın da nekre kabul edileceğini hatırlayınız.

[13] Başa gelen bütün harf-i cer ve zarflar ..nın var manası ifade etmez. (‫ )إِﻟَﻰ‬harfi ceri bu istisnâlardan biridir. [14] Her soru ismi haber değildir. Eğer soru isminden sonra gelen kelime; zarf, harf-i cerli isim veya fiilse, bunlar mübtedâ olamayacağından soru ismi mübtedâ olur. Bkz.. Çörtü, Meral, Nahiv, s. 115. [15] (‫ )إِﻻﱠ‬..ancak, den başka istisnâ edatı olup yeri gelince ayrıntılarıyla işlenecektir. Konu bütünlüğünü bozmaması açısından burada verilmiştir. [16] Burada (‫ )إِنﱠ‬kelimesinden sonra gelen ismin üstün olduğunu hatırlayınız. Ancak bu üstün oluş (..var) manasını ifade eden diğer mübtedâ haberlerde olduğu gibi araya zarf ya da harf-i cerli ismin gelmesiyle muahhar olarak (‫ )ﯾُﺴْﺮًا‬şeklinde sonrakine yansımıştır. Çok yakında (‫)إِنﱠ‬ kelimesinin özellikleri işlenecektir. [17]

(ٌ‫ )ﺣِﺴﺎَب‬matematik


SAYILAR Müennesde Sayılar Müzekkerde Sayılar

ٌ‫وَاﺣِﺪَة‬- ‫إﺣْﺪَى‬ ٌ‫وَاﺣِﺪ‬- ٌ‫أَﺣَﺪ‬ ۱ 1 ِ‫اِﺛْﻨَﺘَﺎن‬- ‫ﻦ‬ ِ ْ‫اﺛْﻨَﺘَﯿ‬ ِ‫اِﺛْﻨَﺎن‬- ‫ﻦ‬ ِ ْ‫إﺛْﻨَﯿ‬ ۲ 2 ٌ‫ﺛَﻼ َﺛﺔ‬ ٌ‫ﻼث‬ َ ‫َﺛ‬ ۳ 3

‫أَرﺑَ َﻌﺔٌ‬ ‫أرْﺑَﻊٌ‬ ‫‪٤‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺴﺔٌ‬ ‫ﺧَﻤْ َ‬ ‫ﺧﻤْﺲٌ‬ ‫َ‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺳِﺘﱠﺔٌ‬ ‫ﺳِﺖﱡ‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﺳَﺒْ َﻌﺔٌ‬ ‫ﺳَﺒْﻊٌ‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺛَﻤَﺎﻧِﯿَﺔٌ‬ ‫ن‬ ‫ﺛَﻤَﺎ ٍ‬ ‫‪۸‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ﺗِﺴْ َﻌﺔٌ‬ ‫ﺗِﺴْﻊٌ‬

۹ 9 ٌ‫ﻋَﺸَ َﺮة‬ ٌ‫ﻋَﺸْﺮ‬ ۱۰ 10

‫ﺻِﻔْ ٌﺮ‬ ۰ 0

Bir Sayısı: ٌ‫ وَاﺣِﺪ‬ve ٌ‫ وَاﺣِﺪَة‬kelimeleri sıfat tamlaması gibi daima sayılacak olan varlığın isminden sonra gelir. ٌ‫رَﺟُﻞٌ وَاﺣِﺪ‬ bir adam ٌ‫ﺑِﻨْﺖٌ وَاﺣِﺪَة‬ bir kız

‫( َأﺣَ ٌﺪ‬Bir) çoğul halinde bulunan ismin bir tekini ayırarak gösterir. O zaman çoğul haldeki bir isimle tamlama yapar yahut (ْ‫ ﻣِﻦ‬den\dan) edatı ile gelir. ‫ل‬ ِ ‫أَﺣَﺪُ اﻟﺮﱢﺟَﺎ‬ adamların biri, bir adam ‫ل‬ ِ ‫أَﺣَﺪٌ ﻣِﻦَ اﻟﱢﺮﺟَﺎ‬ adamlardan biri, bir adam ‫إﺣْﺪَى اﻟﻨﱢﺴَﺎ ِء‬ kadınların biri, bir kadın ‫إﺣْﺪَى ﻣِﻦَ اﻟﻨﱢﺴَﺎ ِء‬ kadınlardan biri, bir kadın ‫إﺣْﺪَاھُﻦﱠ‬ onlar (kadınlar)dan birisi

Not: Başına ْ‫ اَل‬takısı gelen ُ‫ اَﻟْﻮَاﺣِﺪ‬ve ُ‫ اَﻟْﺄَﺣَﺪ‬Allah’ın adı olup “Tekrar etmeyen eşi dengi, benzeri olmayan Bir” manasına gelir. İki Sayısı: ‫ن‬ ِ ‫ اِﺛْﻨَﺎ‬ve ِ‫ اِﺛْﻨَﺘَﺎن‬kelimelerine gerek olmaksızın o iki şeyin isimlerinin tesniye halindeki kaidelerine

uygun halini söyleriz. Ancak ِ‫ اِﺛْﻨَﺎن‬ve ِ‫اِﺛْﻨَﺘَﺎن‬ vurgulama olarak kullanılır ve aynı bir sayısında olduğu gibi sıfat şeklinde sayılacak şeyin arkasından gelir. ٌ‫ﯾَﻮم‬ gün ‫ن‬ ِ ‫َﯾﻮْﻣَﺎ‬ iki gün (merfû durumu)

‫ﻦ‬ ِ ْ‫َﯾﻮْﻣَﯿ‬ iki gün (mansûb ve mecrûr durumu) ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫اَﻟﺴﱠﺎ‬ saat ‫ن‬ ِ ‫اَﻟﺴﱠﺎﻋَﺘَﺎ‬ iki saat (merfû durumu)

‫ﻦ‬ ِ ْ‫اَﻟﺴﱠﺎﻋَﺘَﯿ‬ iki saat (mansûb ve mecrûr durumu) ُ‫َاﻟْﻮَﻟَﺪ‬ çocuk

‫ن‬ ِ َ‫وَﻟَﺪاَنِ اﺛْﻨﺎ‬ iki çocuk (merfû durumu)

‫ﻦ‬ ِ ْ‫وَﻟَﺪَﯾْﻦِ اﺛْﻨَﯿ‬ iki çocuk (mansûb ve mecrûr durumu) ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖ‬ kız ‫ن‬ ِ ‫ن اﺛْﻨَﺘ َﺎ‬ ِ َ‫ﺑِﻨْﺘﺎ‬ iki kız (merfû durumu)

‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺑِﻨْﺘَﯿْﻦِ اﺛْﻨَﺘَﯿ‬ iki kız (mansûb ve mecrûr durumu)

3-10 ARASI SAYILAR 3-10 arası sayılar cinsiyet bakımından tam tersine müzekkerleri müennes gibi kullanılır. Yani müzekker isimlere ait sayılar müennes tâ-i merbutası alır. Eğer isim müennes ise sayılar tâ-i merbutasız olur. 3-10 arası sayılan şey, sayı ile isim tamlaması şeklinde gelir. Ancak sayılan şey (muzâfun ileyh) hep çoğul ve esre tenvinlidir.

ٌ‫َرﺟُﻞ‬ adam ُ‫ِرﺟَﺎل‬ adamlar ‫ل‬ ٍ ‫ﺛَﻼَﺛَﺔُ ِرﺟَﺎ‬ üç adam ٌ‫اِﻣْﺮََأة‬ kadın ٌ‫ﻧِﺴَﺎء‬ kadınlar ‫ﺛَﻼَثُ ﻧِﺴَﺎ ٍء‬ üç kadın ‫ت‬ ٍ ‫ﺛَﻼَثُ ﺑَﻨَﺎ‬ üç kız ‫ل‬ ٍ ‫ﺳَﺒْﻊُ ﻟَﯿَﺎ‬ yedi gece ‫أرْﺑَﻌَﺔُ أﯾﱠﺎ ٍم‬ dört gün

F Görüldüğü gibi sayılan isim çoğul, nekre ve esre tenvinlidir.

F 3 ile 10 arası sayılarda sayılan şey koyun gibi veya kavm gibi cemi bir isim olursa ْ‫ ﻣِﻦ‬takısı ile kullanılır. ‫ﺛَﻼَثٌ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﻨَ ِﻢ‬ üç koyun ‫ﻦ اﻟْ َﻘﻮْ ِم‬ َ ِ‫أرْﺑَﻊٌ ﻣ‬ kavimden dört kişi

F3 ile 9 arasındaki belli olmayan miktar ٌ‫ﺑِﻀْﻊ‬ (birkaç) kelimesiyle ifade edilir. ٌ‫ ﺑِﻀْﻊ‬kelimesi sayılanın aksi cinsinde olur: ‫ل‬ ٍ ‫ﺟَﺎ‬ َ ‫ﺑِﻀْﻌَﺔُ ِر‬ birkaç adam ‫ﻦ‬ َ ‫ﺑِﻀْﻊُ ﺳِﻨ ِﯿ‬ birkaç sene ‫ﺑِﻀْﻌَﺔُ أَﯾﱠﺎ ٍم‬ birkaç gün ‫ل‬ ٍ َ‫ﺑِﻀْﻊُ ﻟَﯿﺎ‬ birkaç gece

F3 ile 10 arasındaki kesirli sayılar ٌ‫ ﻓُﻌُﻞ‬vezninde yapılır:

‫ﺛُﻠُﺚٌ‬ ‫ﺧُﻤُﺲٌ‬ ‫ﺳُﺒُﻊٌ‬ ‫ﺗُﺴُﻊٌ‬ ‫‪üçte bir 1/3‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪1/9‬‬ ‫رُﺑُﻊٌ‬ ‫ﺳُﺪُسٌ‬ ‫ﺛُﻤُﻦٌ‬ ‫ﻋُﺸُﺮٌ‬

‫‪۱/٤‬‬ ‫‪۱/٦‬‬ ‫‪۱/۸‬‬ ‫‪۱/.۱‬‬

‫‪dörtte bir 1/4‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪onda bir 1/10‬‬

Üleştirme sayıları “üçer üçer”den “onar onar”a kadar ُ‫ ﻓُﻌﺎَل‬veya (ُ‫ )ﻣَﻔْﻌَﻞ‬kalıblarında yapılır. Bu kalıplarda gelen üleştirme sayıları gayr-i münsariftir (esre ve tenvin almaz):

‫َﻣﻮْﺣَ ُﺪ‬ birer birer ُ‫أُﺣﺎَد‬

‫ﻣَﺜْﻨَﻰ‬ ikişer ikişer ُ‫ﺛُﻨَﺎء‬

ُ ‫ﻣَﺜَْﻠ‬ ‫ﺚ‬ üçer üçer ُ‫ﻼث‬ َ ُ‫ﺛ‬

‫ﻣَﺴْﺒَ ُﻊ‬ yedişer yedişer

ُ‫ﺳُﺒﺎَع‬

‫ﻣَﻌْﺸَ ُﺮ‬ onar onar ُ‫ﻋُﺸﺎَر‬ ‫ع‬ َ ‫ث وَ رُﺑَﺎ‬ َ َ‫َﻓﺪَﺧَﻠُﻮا ﻣَﺜْﻨَﻰ وَ ﺛُﻼ‬ İkişer, üçer ve dörder girdiler.

F Asıl sayıların tekrarlanmasıyla da üleştirme sayıları elde edilir Müennes Müzekker ‫واَﺣِﺪَةً وَاﺣِ َﺪ ًة‬ birer birer ‫واَﺣِﺪاً وَاﺣِﺪًا‬ ‫ﻦ‬ ِ ْ‫اِﺛْﻨَﺘَﯿْﻦِ اﺛْﻨَﺘَﯿ‬ ikişer ikişer ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻦ اﺛْﻨَﯿ‬ ِ ْ‫إِﺛْﻨَﯿ‬

‫ﻼ‬ ‫ﺛَﺔً َﺛﻼَﺛَﺔً َﺛ َ‬ ‫‪üçer üçer‬‬ ‫ﺛَﻼَﺛﺎً َﺛﻼَﺛ ًﺎ‬ ‫ﻋَﺸْﺮَةً ﻋَﺸْ َﺮ ًة‬ ‫‪onar onar‬‬ ‫ﻋَﺸْﺮاً ﻋَﺸْﺮًا‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋِﺸْﺮﯾِﻦَ ﻋِﺸْﺮﯾِ َ‬ ‫‪yirmişer yirmişer‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋِﺸْﺮﯾِﻦَ ﻋِﺸْﺮﯾِ َ‬

‫‪Önemli not: a) Sayı normalde kullandığımızın‬‬ ‫‪dışında belirli bir kelimeden sonra gelirse sıfat‬‬ ‫‪olur:‬‬ ‫ﺴﺔُ‬ ‫اَﻟْﺄَﺳْﻤﺎَءُ اﻟْﺨَﻤْ َ‬ ‫ﺧَﻤْﺴَﺔُ َأﺳْﻤﺎَ ٍء‬ ‫)‪(beş isim‬‬ ‫اَﻟْﻤُﺪُنُ اﻟْﺄَرْ َﺑﻊُ‬ ‫ن‬ ‫أَرْﺑَﻊُ ﻣُﺪُ ٍ‬ ‫)‪(dört şehir‬‬ ‫ث‬ ‫ﯾَﺨْﻠُﻘُﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺑُﻄُﻮنِ أُﻣﱠﮭَﺎﺗِﻜُﻢْ ﺧَﻠْﻘًﺎ ﻣِﻦ ﺑَﻌْﺪِ ﺧَﻠْﻖٍ ﻓِﻲ ﻇُﻠُﻤَﺎتٍ ﺛَﻼ ٍ‬

Sizi annelerinizin karınlarında, üç karanlık içinde yaratıyor (Zümer 6).

‫ وَﺑَﻨَﯿْﻨَﺎ ﻓَﻮْﻗَﻜُﻢْ ﺳَﺒْﻌًﺎ ﺷِﺪَادًا‬Üstünüzde yedi sağlam (göğü) bina ettik (Nebe 12).

b) ْ‫ َﻛﻢ‬soru edatı olarak “kaç …” anlamındadır. Adedini öğrenmek istediğimiz isim bu edattan sonra müfred, mansûb ve nekre olarak gelir. *(ْ‫ ) َﻛﻢ‬in başına ( ْ‫ ﺑِﻜَﻢ‬kaça) gibi harf-i cer gelirse; öğrenilmek istenen miktar mansûb da okunabilir, mecrûr da okunabilir[1]. Bu kurallarla ilgili olarak aşağıdaki örnekleri inceleyiniz. Cümle Örnekleri: Bir ve İki Sayısı Örnekleri: 1-ٌ‫ ﻛَﻢْ ﻣُﺪِﯾﺮاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣُﺪِﯾﺮٌ وَاﺣِﺪ‬.

‫‪ .‬ﻛَﻢْ ﺣَﻘِﯿﺒَﺔً اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ؟ إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﺣَﻘِﯿﺒَﺔً وَاﺣِ َﺪةً ‪2-‬‬ ‫‪.‬ةٍاﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﺑِﻌَﻘِﯿﺪَةٍ واَﺣِﺪَ ]‪[2‬ﯾَﺮْﺗَﺒِﻂُ –ﻟِﻠْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﺗﺎَرِﯾﺦٌ وَاﺣِﺪٌ ‪3-‬‬ ‫ﻋﺎَدِلٌ ﯾَﺪْرُسُ ﻓِﻲ أَﺣَﺪِ اﻟْﺒِﻼَدِ ]‪[3‬ﻛﺎَنَ ‪-‬ﺗَﻨَﺎوَلَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ وَﺟْﺒَﺔً وَاﺣِﺪَ ًة ‪4-‬‬ ‫ﻷﺟْﻨَﺒِﯿﱠ ِﺔ‬ ‫‪[4].‬ا َ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻼَنِ ؟ أَﺣَﺪُھُﻤﺎَ ﯾَﻜْﺘُﺐُ وَ ‪.‬أَﯾْﻦَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ؟ ھُﻤﺎَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪5-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺂﺧَﺮُ َﯾﻘْ َﺮأُ‬ ‫أَﻧﺎَ أَﻛْﺘُﺐُ ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ رِﺳﺎَﻟَﺔً –ﺮٍ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ ﯾَﻮْﻣﺎً واَﺣِﺪاً أَﺑُﻮ ﺑَﻜْ ]‪[5‬أَﻗﺎَمَ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ رِﺳﺎَﻟَﺘَﯿْﻦِ ]‪[6‬واَﺣِﺪَةً وَ أَﺳْﺘَِﻠﻢُ‬ ‫‪.‬ﻛَﻢْ ﺑِﻨْﺘﺎً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ؟ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﺑِﻨْﺘﺎَنِ اﺛْﻨَﺘَﺎنِ ‪7-‬‬ ‫اﻟﻨﺎﱠسُ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِي ]‪[7‬ﯾَﺘَﺤَﺪﱠثُ – ﻗَﺮَأْتُ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿْﻦِ اﺛْﻨَﯿْﻦِ ﻋَﻦِ اﻟْﺈﺳْﻼَمِ ‪8-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻦ اﺛْﻨَ َﺘﯿْ ِ‬ ‫‪ .‬ﻟُﻐَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Okulda kaç müdür var ? Okulda bir müdür var.‬‬ ‫‪2- Kaç çanta satın aldın? Bir çanta satın aldım.‬‬ ‫‪3- Müslümanların bir tarihi vardır. Müslümanlar‬‬ ‫‪tek bir akide ile (birbirine) bağlantılıdır.‬‬

4- Çocuklar tek bir öğün yedi. Adil yabancı ülkelerin birinde okuyor idi. 5- İki arkadaş nerede? O ikisi sınıftadır. Ne yapıyorlar? Birisi yazıyor diğeri okuyor. 6- Ebûbekir Mekke’de bir gün ikamet etti. Ben ayda bir mektup yazıyorum ve ayda iki mektup (teslim) alıyorum. 7- Kütüphanede kaç kız var? Kütüphanede iki kız var. 8- İslâm hakkında iki kitap okudum. Benim ülkemde insanlar iki dil konuşuyor. Üç- On Arası Sayı Örnekleri: 1- َ‫[ﻛَﺴَﺮَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﻌْﺮَﻛَﺔِ َﻧﺤْﻮ‬8] ٍ‫ﺳَﺒْﻌَﺔِ ﺳُﯿُﻮف‬- َ‫وُﻟِﺪَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻗَﺒْﻞ‬ ‫ت‬ ٍ ‫اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ﺑِﻨَﺤْﻮِ ﺛَﻤﺎَﻧِﻲ ﺳَﻨَﻮَا‬. 2- ٌ‫ﻓﻲِ ﺣُﺠْﺮَةِ اﻟْﺠُﻠﻮُسِ ﺛَﻼَﺛَﺔُ ﻛَﺮاَﺳِﻲﱟ وَ ﻃﺎَوِﻟَﺔٌ وَاﺣِ َﺪة‬- ُ‫ﻗَﺎلَ اﻟْﻤُﺪَرﱢس‬ : " َ‫ﺺا‬ ٍ ‫ﺼ‬ َ ِ‫[ﻟﻠﱡﻐَﺔُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔُ أَرْﺑَﻊُ ﺣ‬9] ِ‫ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُع‬. 3- ‫ت‬ ٍ َ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠﺔِ ﻗَﺒْﻞَ ﺛَﻼثِ ﺳَﻨَﻮا‬- ُ‫ﺑِﻜَﻢِ اﻟْﻘَﻠَﻢُ ؟ اﻟْﻘَﻠَﻢ‬ ٍ‫اﻟْﻜُﺮَةُ ﺑِﺘِﺴْﻌَﺔِ ﻗُﺮوُشٍ –ﺑِﻌَﺸْﺮَ ِة ﻗُﺮوُش‬

‫ﻼثَ ‪4-‬‬ ‫ﺣﻀَﺮْتِ؟ أَﺣْﻀَﺮْتُ َﺛ َ‬ ‫ﻛَﻢْ ﻃﺎَﻟِﺒﺎً وَﺟَﺪْتَ –ﺻُﻮَرٍ ﻛَﻢْ ﺻﻮُرَةً أَ ْ‬ ‫ﻛَﻢْ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬاً ﻋَﺮَﻓْﺖِ ؟ ﻋَﺮَﻓْﺖُ ﺧَﻤْﺴَﺔَ ﺗَﻼَﻣﯿِﺬٍ ‪-‬؟ وَﺟَﺪْتُ ﺳَﺒْﻌَﺔَ ﻃُﻼﱠبٍ‬‫ﺺ‬ ‫ﺼ ٍ‬ ‫ﺲ ﻗِ َ‬ ‫‪.‬ﻗَﺮَأْﻧﺎَ ﺧَﻤْ َ‬ ‫ت ‪5-‬‬ ‫ﺗَﺎْﻛُﻞُ ‪-‬ﻛَﻢْ وَﺟْﺒَﺔً ﺗَﺄْﻛُﻠﯿِﻦَ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ آﻛُﻞُ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺛَﻼَثَ وَﺟَﺒﺎَ ٍ‬ ‫‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺛَﻼَثَ وَﺟَﺒﺎَتٍ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔُ‬ ‫ﻛَﻢْ –ﻛَﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً ﺗَﺪْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ؟ أَدْرُسُ ﻓﻲِ اﻷُﺳْﺒﻮُعِ ﺳِﺘﱠﺔَ أَﯾﺎﱠ ٍم ‪6-‬‬ ‫أَﻛْﺘُﺐُ ﻓﻲِ ‪-‬ﺣِﺼﱠﺔً ﺗَﺪْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ أَدْرُسُ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺧَﻤْﺲَ ﺣِﺼَﺺٍ‬ ‫ت‬ ‫‪.‬اﻟْﯿَﻮْمِ ﺧَﻤْﺲَ ﺳﺎَﻋَﺎ ٍ‬ ‫أَﻗْﺮَأُ ‪-‬أَﻗْﺮَأُ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ أَرْﺑَﻊَ ﻣَﺠَﻼﱠتٍ ‪-‬اﻟْﯿَﻮْ ِم أَرْﺑَﻊَ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ أَﻗْ َﺮأُ ﻓﻲِ ‪7-‬‬ ‫‪.‬أَﻛْﺘُﺐُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ﺳِﺘﱠﺔَ دُروُسٍ ‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺛَﻼَثَ ﺻُﺤُﻒٍ‬ ‫–ﻛَﻢْ ﻗَﻠَﻤﺎً ﺗَﺸْﺘَﺮيِ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ؟‪-‬أُﻗﺎَﺑِﻞُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ﺳِﺘﱠﺔَ ﻣُﺪَرﱢﺳﯿِﻦَ ‪8-‬‬ ‫أَﻗْﺮَأُ –ﻛَﻢْ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺗَﻘْﺮَأُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ؟ –ﺷْﺘَﺮيِ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ﺳِﺘﱠﺔَ أَﻗْﻼَمٍ َأ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻛُﺘُ ٍ‬ ‫ﺳﺘﱠﺔَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮﯾِﻦَ ]‪[10‬أُ َودﱢعُ ‪9-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺳُﺆاَﻻً ﺗَﺴْﺄَلُ ﻓﻲِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ِ‬ ‫ع‬ ‫]‪[11‬ﻛَﻢْ ﺻَﻼَةً ﺗُﺼَﻠﻲﱢ –ﺛَﻼَﺛَﺔَ أَﺳْﺌِﻠَﺔٍ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ؟ أَﺳْﺄَلُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُ ِ‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ أُﺻَﻠﻲﱢ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺧَﻤْﺲَ ﺻَﻠَﻮَا ٍ‬ ‫ﻛَﻢْ رِﺳﺎَﻟَﺔً ﯾَﻜْﺘُﺐُ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ؟ ﯾَﻜْﺘُﺐُ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻓﻲِ ‪10-‬‬ ‫ﻛَﻢْ رِﺳﺎَﻟَﺔً ﯾَﺴْﺘَﻠِﻢُ ‪-‬اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً ﺧَﻤْﺲَ رَﺳﺎَﺋِﻞَ وَ أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً ﺳِﺖﱠ رَﺳﺎَﺋِﻞَ‬ ‫ﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُ‬ ‫عِ ﺳَﺒْﻊَ رَﺳﺎَﺋِﻞَ وَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ؟ ﯾَﺴْﺘَﻠِﻢُ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻓ ِ‬ ‫‪َ .‬و أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً أَﻛْﺜَﺮَ ]‪[12‬أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً َأﻗَﻞﱠ‬

11- ُ‫[ﺗَﺘَ َﻜﻮﱠن‬13] ٍ‫[ﻋﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻋَﺒْﺪِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻣِﻦْ ﺗِﺴْﻌَﺔِ أَﺷْﺨﺎَص‬14]- َ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮ‬ ‫اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔَ ﺧَﻤْﺲَ دَﻗﺎَﺋِﻖَ َﺗﻘْﺮﯾِﺒًﺎ‬- ِ‫[ﯾَﻘْﻀﻲ‬15] َ‫ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﻋِﺪﱠة‬ ‫ت ﻓِﻲ ِﺗ‬ ٍ َ‫ ﻼَوَةِ اﻟْﻘُﺮْآنِﺳﺎَﻋﺎ‬. 12- َ‫[ﯾَﻘْﻀِﻲ ﺑَﻌْﺾُ اﻟﺴﺎﱠﺋِﻘِﯿﻦ‬16] ِ‫ﺗِﺴْﻊَ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ ﻓِﻲ ﻗِﯿﺎَدَةِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَة‬‫ﯾَﻘْﻀِﻲ ﺑَﻌْﺾُ اﻟﻄﱡﻼَبِ ﺳَﺒْﻊَ ﺳَﻨَﻮاَتٍ ﻓِﻲ دِراَﺳَﺔِ اﻟﻄﱢﺐﱢ‬. Tercüme: 1- Hâlit o savaşta yaklaşık yedi kılıç kırdı. Hâlit İslâm’dan yaklaşık sekiz sene önce doğdu. 2- Oturma odasında 3 sandalye ve bir masa var. Öğretmen (şöyle) dedi: “Arapça dil (dersi) haftada dört saattir.” 3- Muhammed üç sene önce Suud(i (Arabistan)’a gitti. Kalem kaça ? Kalem on kuruştur. Top dokuz kuruştur. 4- Kaç resim getirdin? Üç resim getirdim. Kaç öğrenci buldun? Yedi öğrenci buldum. Kaç öğrenci tanıdın? Beş öğrenci tanıdım. Beş hikâye okuduk. 5- Günde kaç öğün yersin? Günde üç öğün yerim. Fâtıma günde üç öğün yer.

6- Haftada kaç gün eğitim görüyorsun? Haftada altı gün eğitim görüyorum. Günde kaç saat ders yapıyorsun? Günde beş saat ders yapıyorum. Günde beş saat yazıyorum. 7- Günde dört saat okuyorum. Günde dört dergi okuyorum. Günde üç gazete okuyorum. Haftada altı ders yazıyorum. 8- Haftada altı öğretmenle karşılaşıyorum. Haftada kaç kalem satın alıyorsun? Haftada altı kalem satın alıyorum. Haftada kaç kitap okuyorsun? Haftada üç kitap okuyorum. 9- Haftada altı yolcu uğurluyorum. Haftada kaç soru soruyorsun? Haftada üç soru soruyorum. Günde kaç (vakit) namaz kılıyorsun? Günde 5 (vakit) namaz kılıyorum. 10-İbrahim haftada kaç mektup yazıyor? İbrâhim haftada bazen beş mektup bazen altı mektup yazıyor. İbrahim haftada kaç mektup (teslim) alıyor? İbrâhim haftada yedi mektup bazen daha az bazen daha çok (mektup) (teslim) alıyor.

11- Abdullah’ın ailesi dokuz şahıstan oluşuyor. Otobüsü yaklaşık beş dakika bekledi. Bazı müslümanlar Kur’ân tilâvetinde birkaç saat geçiriyor. 12- Bazı şöförler araba sürümünde dokuz saat geçiriyor. Bazı öğrenciler tıp tahsilinde yedi sene geçiriyor. 11-20 ARASI SAYILAR Müennesde Müzekkerde

‫إﺣْﺪَى ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫أﺣَﺪَ ﻋ‬ ۱۱ 11 ‫اِﺛْﻨَﺘَﺎ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫اِﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَ َﺮ‬ ۱۲ 12 ‫ﺸ‬ َ َ‫ﺮَةَﺛَﻼَثَ ﻋ‬ ‫ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ‬

‫‪۱۳‬‬ ‫‪13‬‬ ‫أرْﺑَﻊَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ ‫أرْﺑَﻌَﺔَ ﻋَ َ‬ ‫‪۱٤‬‬ ‫‪14‬‬ ‫ﺧَﻤْﺲَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ ‫ﺧَﻤْﺴَﺔَ ﻋَ َ‬ ‫‪۱٥‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﺸ َﺮ َة‬ ‫ﺳِﺖﱠ ﻋَ َ‬ ‫ﺸ َﺮ‬ ‫ﺳِﺘﱠﺔَ ﻋَ َ‬ ‫‪۱٦‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ﺳَﺒْﻊَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ ‫ﺳَﺒْﻌَﺔَ ﻋَ َ‬ ‫‪۱۷‬‬ ‫‪17‬‬ ‫ﺛَﻤَﺎﻧِﻲَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﺛَﻤَﺎﻧِﯿﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ‬ ‫‪۱۸‬‬ ‫‪18‬‬

‫ﺗِﺴْﻊَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫ﺗِﺴْﻌَﺔَ ﻋ‬ ۱۹ 19 ‫ن‬ َ ‫ﻋِﺸْﺮُو‬ ‫ن‬ َ ‫ﻋِﺸْﺮُو‬ ۲۰ 20

Dikkat: a) 11 sayısında (ٌ‫ )أَﺣَﺪ‬kelimesinin müennesi (‫ )إِﺣْﺪَى‬dır. ‫إِﺣْﺪَى ﻋَﺸ َﺮ َة‬ ‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫أَﺣَﺪَ ﻋ‬

b) 12’nin müzekkerinde her iki sayıda tâ’sız, müennesinde her iki sayı da tâ’lıdır: ‫اِﺛْﻨَﺘﺎَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫اِﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَ َﺮ‬

11-20 arası ma’dûd (sayılan şeyler) nekre ve fetha tenvinli olarak gelir. Sayılan şey müzekkerse sayıda müzekker, müennes ise sayıda müennes olur. 11-19 arası rakamlar 12 nin nasb ve cer hali dışında fetha üzere mebnidir: ‫أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘًﺎ‬ 11 ev ‫إِﺣْﺪَى ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾﻨَ ًﺔ‬ 11 şehir ‫إِنﱠ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘًﺎ‬ gerçekten 11 ev (nasb edatıyla) ‫ﻣَﺪِﯾﻨَﺔً إِنﱠ إِﺣْﺪَى ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ gerçekten 11 şehir (nasb edatıyla) ‫ﻣِﻦْ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘًﺎ‬ 11 evden (câr-mecrûr) ‫ﻣِﻦْ إِﺣْﺪَى ﻋَﺸَ َﺮةَ ﻣَﺪِﯾﻨَ ًﺔ‬

11 şehirden (câr-mecrûr) ‫اِﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ 12 ev ‫اِﺛْﻨَﺘﺎَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾ َﻨ ًﺔ‬ 12 şehir ‫إِنﱠ اﺛْﻨَﻲْ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ gerçekten 12 ev (nasb edatıyla) ‫إِنﱠ اﺛْﻨَﺘَﻲْ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾ َﻨ ًﺔ‬ gerçekten 12 şehir (nasb edatıyla) ‫ﻣِﻦْ اﺛْﻨَﻲْ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ 12 evden (câr mecrûr) ‫ﻣِﻦْ اﺛْﻨَﺘَﻲْ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾ َﻨ ًﺔ‬ 12 şehirden (câr mecrûr)

‫ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ 13 ev ‫ﺛَﻼَثَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾﻨَ ًﺔ‬ 13 şehir ‫إِنﱠ ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ gerçekten 13 ev (nasb edatıyla) ‫إِنﱠ ﺛَﻼَثَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾﻨَ ًﺔ‬ gerçekten 13 şehir (nasb edatıyla) ‫ﻣِﻦْ ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﺑَﯿْﺘ ًﺎ‬ 13 evden (câr-mecrûr) ‫ﻣِﻦْ ﺛَﻼَثَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾﻨَ ًﺔ‬ 13 şehirden (câr-mecrûr)

‫إﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَ َﺮ ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ Onbir kalem satın aldım. ‫ﺟَﺎءَتْ إﺣْﺪَى ﻋَﺸَﺮَةَ ﺗِﻠْﻤِﯿْﺬَ ًة‬ Onbir kız öğrenci geldi. ‫إﺷْﺘَﺮَى ﻋَﻤﱢﻲ أَرْﺑَﻌَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﻟِﻠْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ Amcam okul için ondört kitap aldı.

Not: (َ‫ )ﻋَﺸَﺮ‬kelimesi tek olduğu zaman (‫ )ش‬harf-i cezimli okunur: ‫ت‬ ٍ َ‫ﻋَﺸْﺮُ ﺑَﻨﺎ‬ On kız ‫ﻻ ٍد‬ َ ْ‫ﻋَﺸْﺮَةُ َأو‬ On çocuk

Fakat 11-19 arası sayılarda (‫ )ش‬harf-i fethalı okunur:

‫أَرْﺑَﻌَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬ ‫‪Ondört gün‬‬ ‫ﺧَﻤْﺲَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻟَﯿْﻠَ ًﺔ‬ ‫‪Onbeş gece‬‬

‫‪Cümle Örnekleri‬‬ ‫‪.‬ﻛَﻢْ ﻧﺎَﻓِﺬَةً ﻟِﻠْﻤَﻨْﺰِلِ ؟ ﻟِﻠْﻤَﻨْﺰِلِ ﺳِﺖﱠ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻧَﺎﻓِ َﺬةً ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻛَﻢْ ﺳَﻨَﺔً ﻋُﻤْﺮُكَ ؟ ﻋُﻤْﺮيِ ﺧَﻤﺲَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﺳَﻨَﺔً ‪2-‬‬ ‫‪َ .‬ﺗﺘَﻜَﻮﱠنُ اﻟْﻌِﻤﺎَرَةُ ﻣِﻦْ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ دَوْراً –اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﺑِﺨَﻤْﺴَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﻗِﺮْﺷًﺎ ‪3-‬‬ ‫ﯾَﺘَﻜَﻮﱠنُ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻣِﻦْ ‪-‬اﻟْﻔَﺮﯾِﻖُ ﻣِﻦْ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﻻَﻋِﺒﺎً ]‪[17‬ﯾَﺘَ َﻜﻮﱠنُ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﺣْﺪَى ﻋَﺸَﺮَ َة ِﻗﺼﱠ ًﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ‪-‬ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺗَﺘَﻜَﻮﱠنُ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺘﻲِ ﻣِﻦْ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ‪5-‬‬ ‫‪.‬ﻓِﻲ اﻟﻄﱢﺐﱢ‬ ‫ﻋﻠْﻤﺎً ‪6-‬‬ ‫زاَرَ اﺑْﻦُ ﺳِﯿﻨﺎَ أَﻛْﺜَﺮَ –دَرَسَ اﺑْﻦُ ﺳِﯿﻨﺎَ أَﻛْﺜَﺮَ ﻣِﻦْ اﺛْﻨَﻲْ ﻋَﺸَﺮَ ِ‬ ‫‪.‬ﻣِﻦ اﺛْﻨَﺘَﻲْ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣَﺪِﯾ َﻨ ًﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ‪-‬ﺪاً ﯾَﺘَﻜَﻮﱠنُ ﻛِﺘﺎَبُ اﻟﺸﱢﻔﺎَءِ ﻣِﻦْ ﺛَﻤﺎَﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ ﻣُﺠَﻠﱠ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﺧَﻤْﺴَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ ﻃَﺒِﯿﺒ ًﺎ‬ ‫‪.‬وَﺻَﻞَ اﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَﺮَ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً –ﺣَﻔِﻈْﺖُ إِﺣْﺪَى ﻋَﺸَﺮَةَ ﺳُﻮرَةً ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮْآنِ ‪8-‬‬

9- ‫ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ ﺳَﺒْﻌَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﻣَﺮِﯾﻀﺎً –ﻛ َﺘﺒْﺖُ اﺛْﻨَﺘَﻲْ ﻋَﺸَﺮَةَ رِﺳﺎَﻟَ ًﺔ‬. 10- ‫ﺣ َﺪ‬ َ َ‫ﻛَﻢْ ﺷَﮭْﺮاً ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻨَﺔِ ؟ ﻓِﻲ –ﻋَﺸَﺮَ وَزِﯾﺮاً ﻓِﻲ اﻟْﺤُﻜُﻮﻣَﺔِ أ‬ ‫اﻟﺴﱠﻨَﺔِ اﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَﺮَ ﺷَﮭْﺮًا‬. 11- ً‫ﻟِﻲ اﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَﺮَ ﺻَﺪِﯾﻘﺎ‬- ‫ﻗَﻀَﯿْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﺨﺎَرِجِ ﺳَﺒْﻌَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ ﯾَﻮْﻣًﺎ‬ 12- ً‫ وَﺻَﻠَﺖْ ﺛَﻼَثَ ﻋَﺸَﺮَةَ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔً ﺟَﺪِﯾﺪَة‬. Tercüme: 1- Evin kaç penceresi var? Evin 16 penceresi var. 2- Kaç yaşındasın? 15 yaşındayım. (Ömrün kaç sene? Ömrüm 15 senedir.) 3- Kitap 15 kuruştur. Apartman 11 kattan oluşur. 4- Takım 11 oyuncudan oluşuyor.Kitap 11 kıssadan oluşuyor. 5- Kütüphanem 11 kitaptan oluşuyor. Kütüphanede tıp sahasında 11 kitap var. 6- İbn Sînâ 12 den daha çok ilim (sahası) tahsil etti. İbn Sinâ 12’den daha fazla şehir ziyaret etti.

7- (İbn Sînâ’nın) Şifâ (adlı) kitabı 18 ciltten oluşur. Hastanede 15 doktor vardır. 8- Kur’ân’dan 11 sure ezberledim. 12 öğrenci geldi (ulaştı). 9- 12 mektup yazdım. Doktor 17 hasta muayene etti. 10- Devlette 11 bakan vardır. Senede kaç ay vardır? Senede 12 ay vardır. 11- Benim 12 arkadaşım var. Dışarda 17 gün geçirdim. 12- 13 yeni öğretmen geldi. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri 3 er kere yazınız

‫ِإ ﱠ‬ ‫ن‬ gerçekten, hakikaten, muhakkak ki

‫ﻧَﺎﻓِﺬَةٌ ج َﻧﻮَاﻓِﺬُ‬ ‫‪pencere‬‬ ‫اَرْﺳَﻞَ ﯾُﺮْﺳِﻞُ‬ ‫‪gönderdi‬‬ ‫ﻏَﻠَﻖَ َﯾﻐْﻠُﻖُ‬ ‫‪kapadı‬‬ ‫ﺳﻲﱞ‬ ‫ﻛُﺮْﺳِﻲﱞ ج ﻛَﺮَا ِ‬ ‫‪sandalye‬‬ ‫رَأَى ﯾَﺮَى‬ ‫‪gördü‬‬ ‫أَﻏْﻠَﻖَ ﯾُﻐِْﻠﻖُ‬ ‫‪kapattı‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip üçer kere‬‬ ‫‪manasıyla beraber yazınız.‬‬ ‫ لايل عبس ‪-‬ﻋﺸﺮة أﯾﱠﺎم ‪-‬لايل ثالث ‪ -‬مالقأ ةثالث‬‫ﯾَﻮْﻣﺎن ‪-‬أَرْﺑَﻌَﺔ ﻛﺘﺐ ‪ -‬ةدحاو ةليل ‪ -‬دحاو موي ‪-‬ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ أﯾﱠﺎم‬‫ ءاسن عبرأ ‪ -‬لاجر ةسمخ ‪-‬تويب ةعبرأ ‪-‬ناتليل‬‫تدهاش ‪ -‬بتك ةعبرأ تيرتشإ ‪ -‬بتك ةثالث يدنع‬ ‫ﻛَﻢْ ﺗِﻠْﻤﯿﺬاً ﻓﻲ اﻟﺼﻒ؟ ﻓﻲ اﻟﺼﻒ ‪ -‬قيرطلا يف تانب عبرأ‬ ‫إنﱠ ﻓﻲ ‪-‬هدلاو نم مالقأ ةسمخ دمحم ذخأي – ذيمالت ةرشع‬

‫ةسمخ انتيب ىلإ ءاج – ةذفان ةرشع ينامث ةسردملا‬ ‫مكراجل دالوأ‬- ‫ﻛﻢ ﻛﺘﺎﺑﺎً ﻗﺮأْت ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟ ﻗﺮأت ﺳﺘﺔ ﻋﺸﺮ ﻛﺘﺎﺑﺎ‬ – ‫ﻛﻢ ﯾﻮﻣﺎ ﻓﻲ اﻷُﺳﺒﻮع؟‬- ‫ مايأ ةعبس عوبسألا يف‬- ‫ﻛﻢ‬ ‫أﺳﺒﻮﻋﺎً ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ؟‬- ‫عيباسأ ةعبرأ رهشلا يف‬.

3. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Sınıfta oniki öğrenci var. 2. Haftada yedi gün vardır. 3. Talebelerin yarısı[18] bahçede oturuyor. 4. Otobüste ondokuz kadın ve onüç adam var. 5. Bugün evinize üç adam ve iki kadın geldi. 6. Evinizin üç kapısı var. 7. Bir ayda kaç hafta vardır?

8. Bir ayda dört hafta vardır. 9. Bize beş sandalye gönderdiler. 10. Ramazan Bayramı[19] üç gündür. 11. Kurban Bayramı dört gündür. SIRA SAYILARI Birşeyin sırasını gösterir. Birincisi hariç diğerlerinin müzekkerleri "‫"ة‬siz, müennesleri ‫ة‬li olarak kullanılır. Müzekkerlerde Müenneslerde

ُ‫َاﻟَْﺄوﱠل‬ ‫ﻰ‬ َ ‫اَﻟْﺄُوﻟ‬ Birinci ‫اَﻟﺜﱠﺎﻧِﻲ‬ ُ‫اَﻟﺜﱠﺎﻧِ َﯿﺔ‬ İkinci ُ‫اَﻟﺜﱠﺎِﻟﺚ‬

‫اَﻟﺜﱠﺎﻟِ َﺜ ُﺔ‬ ‫‪Üçüncü‬‬ ‫اَﻟﺮﱠاﺑِﻊُ‬ ‫اَﻟﺮﱠاﺑِ َﻌﺔُ‬ ‫‪Dördüncü‬‬ ‫َاﻟْﺨَﺎ ِﻣﺲُ‬ ‫ﺴﺔُ‬ ‫اَﻟْﺨﺎَﻣِ َ‬ ‫‪Beşinci‬‬ ‫اَﻟﺴﱠﺎ ِدسُ‬ ‫ﺳﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﱠﺎدِ َ‬ ‫‪Altıncı‬‬ ‫اَﻟﺴﱠﺎﺑِﻊُ‬ ‫اَﻟﺴﱠﺎﺑِ َﻌﺔُ‬ ‫‪Yedinci‬‬ ‫اَﻟﺜﱠﺎﻣِﻦُ‬ ‫اَﻟﺜﱠﺎﻣِ َﻨﺔُ‬ ‫‪Sekizinci‬‬ ‫اَﻟﺘﱠﺎﺳِﻊُ‬ ‫اَﻟﺘﱠﺎﺳِ َﻌﺔُ‬ ‫‪Dokuzuncu‬‬

‫َاﻟْﻌﺎَﺷِﺮُ‬ ‫َاﻟْﻌﺎﺷِﺮَةُ‬ ‫‪Onuncu‬‬

‫ﺸ َﺮ‬ ‫اَﻟْﺤﺎَ ِديَ ﻋَ َ‬ ‫اﻟْﺤﺎدِﯾَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫‪Onbirinci‬‬ ‫اَﻟْﺜﺎﻧِﻲ ﻋَﺸَ َﺮ‬ ‫اَﻟﺜﱠﺎﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫‪Onikinci‬‬ ‫ﺸ َﺮ‬ ‫اَﻟﺜﱠﺎﻟِﺚَ ﻋَ َ‬ ‫اَﻟﺜﱠﺎﻟِﺜَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫‪Onüçüncü‬‬ ‫اَﻟﺮﱠاﺑِﻊَ ﻋَﺸَ َﺮ‬ ‫اَﻟﺮﱠاﺑِﻌَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫‪Ondördüncü‬‬

ُ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ اﻟﺜﺎﱠﻟِ َﺜﺔ‬ 3. kız ‫اَﻟْﺎِﺑْﻦُ اﻟﺜﺎﱠﻧِﻲ‬ 2. oğul

11. rakamdan itibaren birleşiktir. َ‫ ﻋَﺸَﺮ‬ve َ‫ﻋَﺸَﺮَة‬ sayısının son harekesi üstün harekeli olup ismin çeşitli hallerine göre değişmezler. ‫ﻣِﻦْ ﺷَﮭْﺮِ رَﻣَﻀَﺎنَ رَأَﯾْﺖُ ذَﻟِﻚَ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ ﻓِﻲ اﻟﺜﱠﺎﻧِﻲ ﻋَﺸَ َﺮ‬. O adamı Ramazan ayının onikisinde gördüm.

*11-19 arası sıra sayıları da fetha üzere mebnîdirler. Yani sıfat durumunda olmalarına rağmen hareke yönünden mevsûf (sıfatlanan) ile uyum göstermezler, ancak müzekkerlik ve müenneslik bakımından tam bir uyum sağlarlar. Müzekkerleri tâ’sız, müennesleri tâ’lıdır. ‫اَﻟﺸﱠﺠَﺮَةُ اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ 12. ağaç ‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫اَﻟْﺤﺎَ ِديَ ﻋ‬ 11. (müz)

‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ اﻟْﺤﺎَ ِديَ ﻋ‬ onbirinci kitapta ‫ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻮرَةِ اﻟﺜﺎﱠﻣِﻨَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ onsekizinci sureden

20 ve sonrasında sıra sayılarından örnekler: ‫ﺸْﺮُونَاَﻟْ ِﻌ‬ yirminci ُ‫اَﻟْﻤِﺎ َﺋﺔ‬ yüzüncü[20] ُ‫َاﻟْﺄَﻟْﻒ‬ bininci

‫ن‬ َ ‫اَﻟْﺤﺎَدِي وَاﻟْ ِﻌﺸْﺮُو‬ 21. (yirmi birinci)

‫اَﻟْﺨﺎَﻣِﺲُ َو اﻟْﻤﺎ َﺋ ُﺔ‬ 105. (yüzbeşinci)

SAATLER Arapça’da saat sormak için şu iki soru sorulur: a) ‫ﻋﺔُ ؟‬ َ ‫ﻛَﻢِ اﻟﺴﱠﺎ‬ Saat kaç? b) ‫ﻓِﻲ أَيﱢ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ؟‬ Saat kaçta ? (hangi saatte?)

a) Birinci soruya verilen cevap; ُ‫اﻟْﻮَاﺣِﺪَة‬ ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫اَﻟﺴﺎﱠ‬ (Saat) Bir ُ‫اﻟﺜﺎﱠﻧِ َﯿﺔ‬ ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫اَﻟﺴﺎﱠ‬ “ İki ُ‫اﻟﺜﺎﱠﻟِ َﺜﺔ‬ ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫اَﻟﺴﺎﱠ‬

‫“‬ ‫‪Üç‬‬ ‫اﻟﺮاﱠﺑِ َﻌﺔُ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Dört‬‬ ‫ﺴﺔُ‬ ‫اﻟﺨﺎَﻣِ َ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Beş‬‬ ‫ﺳﺔُ‬ ‫اﻟﺴﺎﱠدِ َ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Altı‬‬ ‫اﻟﺴﺎﱠﺑِ َﻌﺔُ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Yedi‬‬ ‫اﻟﺜﺎﱠﻣِ َﻨﺔُ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Sekiz‬‬

‫اﻟﺘﺎﱠﺳِ َﻌﺔُ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Dokuz‬‬ ‫اﻟﻌﺎَﺷِﺮَةُ‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪On‬‬ ‫اﻟﺤﺎَدِﯾَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Onbir‬‬ ‫اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﻋﺔُ‬ ‫اَﻟﺴﺎﱠ َ‬ ‫“‬ ‫‪Oniki‬‬

‫‪) Saat kaçta ? (hangi‬ﻓِﻲ أَﯾﱠﺔِ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ؟(ﻓِﻲ أَيﱢ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ؟ )‪b‬‬ ‫‪saatte?) sorusuna cevap:‬‬

‫اﻟْﻮَاﺣِ َﺪ ِة‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫)‪(Saat‬‬ ‫‪Bir’de‬‬

‫اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪İki’de‬‬

‫اﻟﺜﺎﱠﻟِﺜَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Üç’de‬‬

‫اﻟﺮاﱠﺑِﻌَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Dört’de‬‬

‫اﻟﺨﺎَﻣِﺴَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬

‫‪Beş’de‬‬

‫اﻟﺴﺎﱠدِﺳَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Altı’da‬‬

‫اﻟﺴﺎﱠﺑِﻌَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Yedi’de‬‬

‫اﻟﺜﺎﱠﻣِﻨَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Sekiz’de‬‬

‫اﻟﺘﺎﱠﺳِﻌَ ِﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ ‫“‬ ‫‪Dokuz’da‬‬ ‫اﻟﻌﺎَﺷِ َﺮ ِة‬

‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ “ On’da

‫اﻟﺤﺎَدِﯾَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ َة‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ “ Onbir’de

‫اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َة‬ ‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ “ Oniki’de

*Saat 11 ve 12 yukarıda olduğu gibi burada da mebnî olarak üstün gelir.

‫ اﻟﺴﱠﺎﻋَﺔ‬kelimesini söylemek şart değildir. Arzu edilirse söylenebilir. *Öğleden sonraki saatler için 13.00, 14.00, 19.00, 22.00 vs. gibi ifadeler Arapça’da kullanılmaz. Saatlerden sonra ً‫( ﺻَﺒﺎَﺣﺎ‬sabah), ً‫( ﻇُﮭْﺮا‬öğle), َ‫ﻗَﺒْﻞ‬ ‫( اﻟﻈﱡﮭْ ِﺮ‬öğleden önce), ِ‫( ﺑَﻌْﺪَ اﻟﻈﱡﮭْﺮ‬öğleden sonra), ‫ﻋﺼْﺮًا‬ َ (ikindi), ً‫( ﻣَﺴﺎَء‬akşam), ً‫( ﻟَﯿْﻼ‬gece) gibi vakit belirten ifadeler kullanılır. ‫ﺖ ﻓِﻲ اﻟﺜﺎﱠ‬ ِ ْ‫ﻣِﻨَﺔِ ﺻَﺒﺎَﺣﺎًﺧَﺮَجَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿ‬. Hâlit evden sabah sekizde çıktı.

*Arapça’da 09.15, 12.30 vs. şeklindeki saatler için “geçe”lerde َ‫و‬, “kala” larda ‫ إِﻻﱠ‬edatı kullanılır. Çeyreklerde (ُ‫)اﻟﺮﱡﺑْﻊ‬, yirmi geçelerde (ُ‫)اﻟﺜﱡﻠُﺚ‬, buçuklarda (ُ‫ )اﻟﻨﱢﺼْﻒ‬şeklinde söylenir: ُ‫اَﻟﺘﺎﱠﺳِﻌَﺔُ وَ اﻟﺮﱡﺑْﻊ‬. Dokuzu çeyrek geçiyor. ُ‫اَﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸﺮَةَ وَ اﻟﻨﱢﺼْﻒ‬. Oniki otuz. ُ‫اَﻟْﺨﺎَﻣِﺴَﺔُ وَاﻟﺜﱡﻠُﺚ‬. Beş’i yirmi geçiyor.

‫ﻖ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻌﺎَﺷِﺮَةُ وَ ﺧَﻤْﺲُ دَﻗﺎَﺋِ َ‬ ‫‪On’u beş geçiyor.‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﺤﺎَدِﯾَﺔَ ﻋَﺸﺮَةَ وَ دَﻗِﯿ َﻘﺔٌ وَاﺣِﺪَةٌ‬ ‫‪Onbir’i bir dakika geçiyor.‬‬ ‫‪) .‬رُﺑْﻌﺎً(اَﻟﺴﺎﱠدِﺳَﺔُ إِﻻﱠ اﻟﺮﱡﺑْ ُﻊ‬ ‫‪Altı’ya çeyrek var[21].‬‬ ‫‪).‬ﺛُﻠُﺜﺎً(اَﻟﺜﺎﱠﻟِﺜَﺔُ إِﻻﱠ اﻟﺜﱡﻠُ ُ‬ ‫ﺚ‬ ‫‪Üç’e yirmi dakika var.‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻮاَﺣِﺪَةُ إِﻻﱠ َدﻗِﯿﻘَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪Bir’e iki dakika var.‬‬ ‫ﻖ‬ ‫‪.‬اَﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔُ إِﻻﱠ ﺛَﻼَثَ دَﻗﺎَﺋِ َ‬ ‫‪İki’ye üç dakika var.‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ل ‪1-‬‬ ‫ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ اﻟﺴﱡﺆاَلَ –ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَاﻟﺜﺎﱠﻟِﺜَﺔَ ‪-‬اَﻟْﻔَﺼْﻞُ ﻓﻲِ اﻟﺪﱠوْرِ ا ْﻟَﺄوﱠ ِ‬ ‫ل‬ ‫‪.‬اﻟَْﺄوﱠ َ‬

‫ﺻﻌْﺐٌ ‪2-‬‬ ‫اَﻟﺴﱡﺆاَلُ اﻟﺮاﱠﺑِﻊُ ‪-‬اَﻟﺴﱡﺆاَلُ اﻟْﺄَوﱠلُ ﺳَﮭْﻞٌ ‪-‬اَﻟﺴﱡﺆاَلُ اﻟﺜﺎﱠﻧﻲِ َ‬ ‫‪.‬اَﻟﺴﱡﺆاَلُ اﻟْﺨﺎَﻣِﺲُ ﺳَﮭْﻞٌ ‪-‬ﺻَﻌْﺐٌ‬ ‫ﺲ ‪3-‬‬ ‫ﻟَﻌِﺐَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ اﻟْﻜُﺮَةَ ﻣَﻊَ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪-‬ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻓﻲِ اﻟْﻔَﺼْﻞِ اﻟْﺨﺎَﻣِ ِ‬ ‫ﻲ‬ ‫‪.‬اﻟﺜﺎﱠﻧ ِ‬ ‫أُﺷﺎَھِﺪُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾﻮُنَ ﻓﻲِ ‪-‬اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔِ اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔَ ﻋَﺸَﺮَةَ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َرةُ ﻓﻲِ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟﻌﺎَﺷِ َﺮ ِة‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﯾَﺤْﻀُﺮُ واَﻟِﺪُكَ ؟ ﯾَﺤْﻀُﺮُ ‪-‬اَﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ اﻟﺮاﱠﺑِﻌَﺔُ ‪-‬اَﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَﺔُ ‪5-‬‬ ‫‪.‬واَﻟِﺪيِ ﻓﻲِ اﻟﺜﺎﱠﻧِﯿَ ِﺔ‬ ‫ﻋﺎَدِلٌ ﻟِﺰِﯾﺎَرَةِ ﻋُﻤَﺮَ ﻓﻲِ ﯾَﺤْﻀُﺮُ –ﯾَﺮْﺟِﻊُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿِﺬُِ ﻓﻲِ اﻟْﺨﺎَﻣِﺴَ ِﺔ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اﻟﺴﺎﱠدِﺳَﺔِ ﻣَﺴﺎَ ًء‬ ‫ب ‪7-‬‬ ‫ت اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟْﺄَوﱠلَ وَ اﻟْﻜِﺘﺎَ َ‬ ‫ھَﻞْ ﻗَﺮَأْتَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟْﺄَوﱠلَ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ﻗَﺮَأْ ُ‬ ‫ﻣﺎَ رَأْﯾُﻚَ ﻓِﯿﮭِﻤﺎَ؟ ‪.‬اﻟﺜﺎﱠﻧﻲِ أَﯾْﻀ ًﺎ‬ ‫ﻄﻰَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟﺜﺎﱠﻧﻲِ اﻟْﺎِﺑْﻦُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟْﺄَوﱠلَ ﻟِﺄﺣْﻤَﺪَ وَ أَﻋْ ]‪[22‬أَﻋْﻄﻰَ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﻟِﻔﺎَﻃِﻤَ َﺔ‬ ‫ﻚ ؟ ‪9-‬‬ ‫‪15.‬ﺷَﻘﱠﺔُ رَﻗَﻢِ ‪.‬اَﻟﺪﱠوْرُ اﻟﺮاﱠﺑِﻊُ ‪.‬ﺷﺎَرِعُ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ‪18‬ﻣﺎَ ﻋُﻨْﻮاَﻧُ َ‬ ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ؟ أﺳْﻜُﻦُ ﻓﻲِ –ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺤْﻀُﺮُ ؟ ﻓﻲ اﻟْﺨﺎَﻣِﺴَﺔِ ﻣَﺴَﺎءً ‪10-‬‬ ‫‪.‬ﺷﺎَرِعِ اﻟْﻤَﻄَﺎ ِر‬

‫ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻓﻲِ ﺷَﻘﱠﺔٍ ﺑﺎِﻟﺪﱠوْرِ اﻟﺮاﱠﺑِﻊِ ﻓﻲِ ﺷَﺎرِعِ أُﺳْﺮَةُ ﻋَﺒْﺪِ اﻟْﻌَﺰﯾِﺰِ ‪11-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﻄَﺎ ِر‬ ‫‪.‬ﺷُﻜْﺮاً ‪.‬أَﯾْﻦَ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞُ ؟ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞُ ﻓﻲِ اﻟﺪﱠوْرِ اﻟﺜﺎﱠﻟِﺚِ ]‪[23‬ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻠِﻚَ ‪12-‬‬ ‫‪ .‬ﻋَﻔْﻮًا‬ ‫ت ‪13-‬‬ ‫]‪[24‬ﯾُﻮﺟَﺪُ ‪-‬أذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﺑﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ ﻓﻲِ أَرْﺑَﻊِ ﺳﺎَﻋﺎَ ٍ‬ ‫‪ .‬ﯿَﻮْمَ ﻣُﺒﺎَراَةٌ ﺑَﯿْﻦَ ﺗَﻼَﻣﯿِﺬِ اﻟﺼﱠﻒﱢ اﻟْﺄَوﱠلِ وَ ﺗَﻼَﻣﯿِﺬِ اﻟﺼﱠﻒﱢ اﻟﺜﺎﱠﻧﻲِاﻟْ‬ ‫وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﺑَﻌْﺪَ ‪-‬ﺳَﺄَذْھَﺐُ ﻓﻲِ اﻟْﻮاَﺣِﺪَةِ ﻇُﮭْﺮًا ‪14-‬‬ ‫ﻒ ﺳﺎَﻋَ ٍﺔ‬ ‫‪.‬ﻧِﺼْ ِ‬ ‫‪.‬ھُﻮَ ﻓﻲِ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ رَﻗَﻢ ﻋَﺸْﺮَة ﻓِﻲِ اﻟﺪﱠوْرِ اﻟﺜﺎﱠﻧﻲِ ‪15-‬‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Sınıf birinci kattadır. Üçüncü hikâyeyi okudum.‬‬ ‫‪Birinci soruyu bildik.‬‬ ‫‪2- İkinci soru zordur. Birinci soru kolaydır. 4. soru‬‬ ‫‪zordur. 5. soru kolaydır.‬‬ ‫‪3- Muhammed 5. sınıftadır. Öğrenciler 2. sınıfla‬‬ ‫‪top oynadı.‬‬ ‫‪4- Araba saat 12’de geldi. Televizyonu 10’da‬‬ ‫‪seyrediyorum.‬‬

5- Saat 2.00 - Saat 4.00 – Baban ne zaman geliyor? Babam 2’de geliyor. 6- Öğrenciler 5’te dönüyor. Adil akşam 6’da Ömer’i ziyaret için geliyor. 7- Birinci kitabı okudun mu? Birinci kitabı ve ikinci kitabı da okudum. İkisi hakkındaki görüşün nedir? 8- Oğlan birinci kitabı Ahmed’e, ikinci kitabı Fâtıma’ya verdi. 9- Adresin nedir? 18 Hava alanı caddesi. Kat 4. Dâire rakam 15. 10- Ne zaman geliyorsun? Akşam 5’te. Nerede oturuyorsun? Hava alanı caddesinde oturuyorum. 11- Abdülaziz’in ailesi Hava alanı caddesinde 4. katta bir dairede oturuyor. 12- Lütfen (afedersin), labrotuvar nerede? Labrotuvar 3. katta. Teşekkür ederim. Birşey değil.

13- Çarşıya arabayla dört saatte gidiyorum. Bugün birinci sınıfın öğrencileri ile ikinci sınıfın öğrencileri arasında maç var. 14- Öğlen 1.00’de gideceğim. Otobüs çarşıya yarım saat sonra geldi. 15- O ikinci katta 10 nolu odadadır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere manalarıyla birlikte yazınız. ‫ﺣ ِﺪ‬ َ ‫َﯾﻮْمُ اﻟَْﺄ‬ pazar günü ‫ﺲ‬ ِ ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺨَﻤِﯿ‬ perşembe günü ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﯾَ ْﻮمُ اﻟْﺎِﺛْﻨَﯿ‬ pazartesi günü ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺠُﻤْﻌَ ِﺔ‬ cuma günü ‫ﯾَﻮْمُ اﻟﺜﱡﻼَﺛَﺎ ِء‬

salı günü ُ‫اﻟﺴﱠﺒْﺖِ َﯾﻮْم‬ cumartesi günü ُ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺄَرْﺑِﻌﺎَء‬ çarşamba günü ُ‫َاﻟْﺠُﻤْ َﻌﺔ‬ cuma ٌ‫ﻣُ َﺘﺄَﻛﱢﺪ‬ emin ‫ﻣﺎَ ھُ َﻮ‬ o nedir? ُ‫ﺻَﻨَﻊَ َﯾﺼْ َﻨﻊ‬ yaptı, işledi ‫أَيﱡ ﺷَﻰْ ٍء‬ hangi şey ُ‫وَﺿَﻊَ َﯾﻀَﻊ‬ koydu ْ‫ﻓِﯿ َﻤﻦ‬ kim de, bir kimsede ْ‫أَﯾﱡﻜُﻢ‬ hanginiz? ٌ‫ﺷﻲْء‬ َ

birşey ٌ‫َﻗﻮْل‬ söz ُ‫ﻃَﺮَدَ ﯾَﻄْﺮُد‬ kovdu ‫ﻛَﻢْ ﻣَﺮﱠ ًة‬ kaç defa ُ‫إِﺳْﺘَﯿْﻘَﻆَ ﯾَﺴْﺘَﯿْ ِﻘﻆ‬ uyandı ‫ﻣَﺮﱠ ًة‬ bir defa, bir kere ُ‫ﻧﺎَمَ ﯾَﻨﺎَم‬ uyudu ‫ن‬ ِ ‫ﻣَﺮﱠﺗَﺎ‬ iki defa ‫َﺗﻘْﺮﯾِﺒ ًﺎ‬ yaklaşık ُ‫ﻋﺎَدَ َﯾﻌُﻮد‬ döndü ُ‫اَﻟﺴﱠﺎ ِرق‬ hırsız

‫ﺳَﺮَقَ ﯾَﺴْﺮُقُ‬ ‫‪çaldı‬‬ ‫ﻓُﻨْﺪُقٌ‬ ‫‪otel‬‬

‫ﻣَﺪَحَ ﯾَﻤْﺪَحُ‬ ‫‪övdü, methetti‬‬ ‫دﯾِﻨﺎَرٌ‬ ‫‪dinar, para, altın‬‬ ‫ﺣ ٍﺪ‬ ‫ﻓِﻲ َأ َ‬ ‫‪bir kimsede‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫أَﯾْﻦَ وَﻟَﺪيِ ؟ ﻗﺎَلَ ‪:‬ﺣَﻀَﺮَ واَﻟِﺪُ أَﺣْﻤَﺪَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ وَ ﺳَﺄَلَ اﻟْﻤُﺪﯾِ َﺮ ‪1-‬‬ ‫ھَﻞْ –ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ اﻟْﺄَوﱠلِ –ﻓﻲِ أَيﱢ ﺻَﻒﱟ؟ ‪-‬ھُﻮَ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪:‬اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ‬

‫‪– .‬ﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔﻲَ ﻟِﻤﺎَذاَ ؟ وَﻟَﺪيِ اﻟْﺂنَ ﻓﻲِ ا ‪.‬أَﻧْﺖَ ﻣُﺘَﺄَﻛﱢﺪٌ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أَﻧﺎَ ﻣُ َﺘﺄَﻛﱢﺪٌ‬ ‫ﻲ؟‬ ‫‪ .‬ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ھُﻮَ ﻓﻲِ اﻟْﻤُﺴْﺘﺸْﻔﻲَ –ﻓﻲِ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔ َ‬ ‫وَ –ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﯾَﻮْمَ اﻟْﺄَﺣَﺪِ ؟ أَﺳْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﻓﻲِ اﻟﺜﺎﱠﻣِﻨَﺔِ ﺻَﺒﺎَﺣﺎً ﺗَﻘْﺮﯾِﺒﺎً ‪2-‬‬ ‫ﻮْمَ اﻟﺜﱡﻼَﺛﺎَءِ ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﯾَ ‪-‬ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻨﺎَمُ ؟ أَﻧﺎَمُ ﻓﻲِ اﻟْﻌﺎَﺷِﺮَةِ ﻣَﺴﺎَءً ﺗَﻘْﺮﯾِﺒﺎً‬ ‫ﻆ ﻓﻲِ اﻟْﺨﺎَﻣِﺴَﺔِ ﺻَﺒﺎَﺣﺎً َﺗﻘْﺮﯾِﺒًﺎ‬ ‫وَ ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻨﺎَمُ ؟ أَﻧﺎَمُ ﻓﻲِ اﻟْﺜﺎﱠﻣِﻨَﺔِ ‪-‬؟ أَﺳْﺘَﯿْﻘِ ُ‬ ‫‪.‬ﻣَﺴَﺎءً َﺗﻘْﺮﯾِﺒ ًﺎ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ‪-‬ﯾَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﯾَﻮْمَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﻓﻲِ اﻟﺴﺎﱠدِﺳَﺔِ ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ ‪3-‬‬ ‫َو ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺮْﺟِﻊُ إِﻟَﻰ ‪.‬رَﺳَﺔِ ؟ أَذْھَﺐُ ﻓﻲِ اﻟﺴﺎﱠﺑِﻌَﺔِ ﺻَﺒﺎَﺣﺎً ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺪْ‬ ‫أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡقِ ﻓﻲِ اﻟﻌﺎَﺷِﺮَةِ ‪.‬اﻟْﺒَﯿْﺖِ ؟ أَرْﺟِﻊُ ﻓﻲِ اﻟْﻮاَﺣِﺪَةِ ﻇُﮭْﺮاً‬ ‫ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬ ‫‪3. Aşağıdaki sorulara Arapça cevaplar‬‬ ‫)‪veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﺗَﻨﺎَمُ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْ ِم ؟ﻛَ ‪2-‬‬ ‫ﺖ ؟ ‪1-‬‬ ‫َﻣﺘَﻰ ﺳَﺘَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻨﺎَمُ ﯾَﻮْمَ اﻟْﻌُﻄْﻠَ ِﺔ ؟ ‪4-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺻَﻼَةً ﺗُﺼَﻠﱢﯿﻦَ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْ ِم ؟ ‪3-‬‬ ‫ﻛَﻢْ وَﺟْﺒَﺔً ﺗﺄْﻛُﻞُ ﻓﻲِ اﻟْ َﯿﻮْمِ ؟ ‪6-‬‬ ‫ﻛَﻢْ دَرْﺳﺎً ﺗَﻜْﺘُﺒﯿِﻦَ ﻓﻲِ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ ‪5-‬‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟﺸﺎﱠيَ؟ ‪8-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﺗَﻨﺎَﻣﯿِﻦَ ﻓﻲِ اﻟْ َﯿﻮْ ِم ؟‪7-‬‬

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻟﻤﺎذا ﺗﺨﺮج ﻣﻦ اﻟﺒﺎب اﻟﺜﺎﻧﻲ؟ ﺗَﻄْﻠُﺐُ أنْ ﺗﺨﺮج ‪-‬أَﻧﺎَ ﻓﻲ اﻟﺼﻒ اﻷول‬ ‫ىلإ يتخأ تلخد – يناثلا بابﻣﻦ اﻟﺒﺎب اﻷول َأوْ ﻣﻦ ال‬ ‫ﺧﺮﺟﺖ – ةرشاعلا ةفرغلا ىلإ لخدا ‪ -‬ةيناثلا ةفرغلا‬ ‫مويلا –ﻣﻦ اﻟﻐﺮﻓﺔ ﻓﻲ اﻟﯿﻮم اﻟﺤﺎدى ﻋﺸﺮ ﻣﻦ ﺷﮭﺮ رَﻣﻀﺎن‬ ‫واﻟﺜﺎﻟﺚ ﯾﻮم اﻟﺜﱡﻼﺛﺎء –وأﻟﺜﱠﺎﻧﻰ ﯾﻮم اﻻِﺛﻨﯿﻦ – دحألا موي وه لوألا‬ ‫واﻟﺴّﺎدس – سيمخلا موي سماخلاو –واﻟﺮّاﺑﻊ ﯾﻮم اﻷرﺑﻌﺎء –‬ ‫ﻛﻢ أُﺳﺒﻮﻋﺎً ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ؟ ﻓﻲ –واﻟﺴﱠﺎﺑﻊ ﯾﻮم اﻟﺴﺒﺖ – ةعمجلا موي‬ ‫‪.‬اﻟﺸﱠﮭﺮ أرﺑﻌﺔ أﺳﺎﺑﯿﻊ‬ ‫‪5. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. Cuma hangi gündür? Cuma altıncı gündür.‬‬ ‫‪2. Otelde beşinci odada oturuyorum.‬‬ ‫‪3. Hangi kapıdan çıkıyorsunuz? Onbeşinci‬‬ ‫‪kapıdan çıkıyorum.‬‬ ‫‪4. Okulda kaç kapı var? Okulda dört kapı var, biz‬‬ ‫‪üçüncü kapıdan giriyoruz.‬‬

5. Sınıfta beşinciyim. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] (ْ‫ )ﻛَﻢ‬edatının kullanılışı ileride ayrıntılı şekilde incelenecektir. [2]

(ُ‫ )إِرْﺗَﺒَﻂَ ﯾَﺮْﺗَﺒِﻂ‬bağlantı kurdu, bağlı oldu.

[3] (ُ‫ )ﻛﺎَنَ ﯾَﻜُﻮن‬idi, oldu. Yardımcı fiil olarak içinde bulunduğu mâzî ve muzâri fiilli cümlelerdeki fiillerin sonuna “…idi, ..yordu” takısını getirir. İlerde bahsi gelecektir. [4]

(ُ‫ )اَﻷَﺟْﻨَﺒِﯿﱠﺔ‬yabancı

[5]

(ُ‫ )أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢ‬ikamet etti, oturdu.

[6]

(ُ‫ )إِﺳْﺘَﻠَﻢَ ﯾَﺴْﺘَﻠِﻢ‬teslim aldı

[7]

(ُ‫ )ﺗَﺤَﺪﱠثَ ﯾَﺘَﺤَﺪﱠث‬konuştu

[8]

( ِ‫ ﺑِﻨَﺤْﻮ‬، َ‫ )ﻧَﺤْﻮ‬..kadar, …civarında

[9]

(ٌ‫ )ﺣِﺼﱠﺔٌ ج ﺣِﺼَﺺ‬saat (ders saati)

[10]

(ُ‫ )وَدﱠعَ ﯾُﻮَدﱢع‬uğurladı, veda etti

[11]

(‫ )ﺻَﻠﱠﻰ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ‬namaz kıldı

[12]

(‫ )أَﻗَﻞﱡ‬daha az, (ُ‫ )أَﻛْﺜَﺮ‬daha çok

[13]

(َ‫ )ﺘَﻜَﻮﱠنُﺗَﻜَﻮﱠنَ ﯾ‬oluştu, meydana geldi

[14]

(‫ )ﺷﺤْﺺٌ ج أَﺷْﺤﺎَص‬şahıs, kişi

[15]

(‫ )ﻗَﻀَﻰ ﯾَﻘْﻀِﻲ‬geçirdi

[16]

(ُ‫ )اَﻟﺴﺎﱠﺋِﻖ‬şöför

[17]

(ُ‫ )ﺗَﻜَﻮﱠنَ ﯾَﺘَﻜَﻮﱠن‬oluştu, meydana geldi

[18]

(ِ‫ )ﻧِﺼْﻒُ اﻟﻄﱡﻼﱠب‬Talebelerin yarısı

[19] (ِ‫ )ﻋِﯿﺪُ اﻟْﻔِﻄْﺮ‬Ramazan Bayramı, (‫)ﻋِﯿﺪُ اﻟْﺄَﺿْﺤَﻰ‬ Kurban Bayramı

[20] (ُ‫ )ﻣِﺎﺋَﺔ‬yüz sayısı bin ve onluk rakamlarda görüleceği üzere başına harf-i tarif alınca sıra sayısı olur. (ُ‫ )ﻣِﺎﺋَﺔ‬yazıldığı gibi okunmayan bir sayıdır. [21] (‫ )إِﻻﱠ‬istisnâ edatından sonra gelen kelimelerin mansûb olması sebebiyle (ً‫ )رُﺑْﻌﺎ‬şeklinde de söylenir. [22]

(ِ‫ )أَﻋْﻄَﻰ ﯾُﻌْﻄِﻲ ل‬birine birşey verdi

[23]

(َ‫ )ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻠِﻚ‬lütfen

[24] (ُ‫ )ﯾُﻮﺟَﺪ‬var, bulunur. Tâbir olarak kalıbı değişmeden müzekker ya da müennes kelimenin önüne getirilir. (َ‫ )وَﺟَﺪ‬fiilinin muzâri meçhûlüdür. İlerde işlenecektir.


İSM-İ FAİL

İsm-i fâil bir işi yapan kişiyi bildirir. Üç harfli fiillerin ism-i fâili mâzî fiilin birinci harfi ile orta harfi arasına bir elif (‫ ) ا‬eklenip sondan bir evvelki harfi kesre yaparak fiili (ٌ‫ )ﻓﺎَﻋِﻞ‬kalıbına sokmakla yapılır. Örnek: ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ yazdı ‫ﺗِﺐٌﻛَﺎ‬ yazan, yazıcı

‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı ٌ‫ﻓَﺎ ِﺗﺢ‬ açan, açıcı

‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ dövdü ٌ‫ﺿَﺎرِب‬ döven, dövücü

‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ٌ‫ﻋﺎَِﻟﻢ‬

bilen

‫ﻞ‬ َ ‫ﻗَ َﺘ‬ öldürdü ٌ‫ﻗﺎَﺗِﻞ‬ öldüren

‫ﻗَﺪِ َم‬ geldi ٌ‫ﻗﺎَ ِدم‬ gelen

‫ب‬ َ ‫ﻛَ َﺬ‬ yalan söyledi ٌ‫ﻛﺎَذِب‬ yalan söyleyen, yalancı

‫ل‬ َ َ‫ﻧَﺰ‬ indi ٌ‫ﻧﺎَ ِزل‬ inen

‫ﺐ‬ َ ‫رَ ِﻛ‬ bindi ٌ‫راَﻛِﺐ‬ binen

‫ﺷَﻜَ َﺮ‬ şükretti ٌ‫ﺷﺎَﻛِﺮ‬ şükreden

‫ﻇَﻠَ َﻢ‬ zulmetti, haksızlık etti ٌ‫ﻇﺎَِﻟﻢ‬ zulmeden, haksızlık eden

İsmi fâile bakılarak fiilin üçlü hali sözlükten bulunabilir: ٌ‫ﻗَﺘَﻞَ ﻗَﺎﺗِﻞ‬ Çekim Tablosu:

‫‪Cem-i Sâlim‬‬ ‫‪Tesniye‬‬ ‫‪Müfred‬‬

‫‪Müzekker‬‬ ‫ن‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒِﯿﻦَ ‪-‬ﻛَﺎﺗِﺒُﻮ َ‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒَﯿْﻦِ‪-‬ﻛَﺎﺗِﺒَﺎنِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛﺎَﺗِ ٍ‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒ ًﺎ‬ ‫ﻛَﺎ ِﺗﺐٌ‬

‫‪Müennes‬‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒﺎَتٍ –ﻛَﺎﺗِﺒَﺎتٌ‬ ‫ن‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒَﺘَﯿْﻦِ ‪-‬ﻛَﺎﺗِﺒَﺘَﺎ ِ‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒَ ٍﺔ‬ ‫ﻛﺎَﺗِﺒَ ًﺔ‬ ‫ﻛَﺎﺗِ َﺒﺔٌ‬

‫‪.‬أﻟﻠﱠﮫُ ﺧﺎَﻟِﻖُ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْ ٍء‬ ‫‪Allah herşeyin yaratıcısıdır.‬‬

‫ن‬ ‫‪.‬اَﻟﺬاﱠﻛِﺮُونَ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣُﺨِْﻠﺼٌﻮ َ‬

Allah'ı çok zikredenler (çok ananlar) ihlaslıdırlar.

*İsmi fâil ma’lûm muzâri fiil gibi tercüme edilip fâil ve mef’ûlün bih alabilir ve bu kullanım oldukça yaygındır: ُ‫اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ ﺷﺎَﻛِﺮٌ رَﺑﱠﮫ‬. Mü’min Rabbine şükreder.

Bu cümlede yer alan (ٌ‫ )ﺷﺎَﻛِﺮ‬ism-i fâili muzâri fiil gibi amel etmiş, kendinden sonraki isim mef’ûl olarak mansûb olmuştur. İsmi fâil, muzâri gibi amel ederken hangi şahsa ait olduğu ise beraberinde kullanılan munfasıl zamirlerle ve ism-i fâilin müfred tesniye ya da cemi halinin bu zamirin yanında çekimiyle belli olur: ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ذاَھِﺐٌ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟‬ Okula gidiyor musun? ‫ﻻ‬ َ , ‫أَﻧﺎَ ذاَھِﺐٌ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ‬ Hayır, kütüphaneye gidiyorum. ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ أَﻧْﺖِ ﻗﺎَدِ َﻣﺔٌ ؟‬

Nereden geliyorsun? ‫ﻦ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ ِﺔ‬ َ ِ‫أَﻧﺎَ ﻗﺎَدِﻣَﺔٌ ﻣ‬. Bahçeden geliyorum. ‫س‬ ِ ‫أَﻧﺎَ ذاَھِﺐٌ إِﻟَﻰ ﺣُﺠْﺮَةِ اﻟْﻤُ َﺪرﱢ‬. Ben öğretmenin odasına gidiyorum. ‫ق‬ ِ ‫ھُﻤﺎَ ذاَھِﺒﺎَنِ اﻟْﯿَﻮْمَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﻮﱡ‬. O ikisi bu gün çarşıya gidiyor. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ھُﻢْ ذاَھِﺒُﻮنَ ﻏَﺪاً إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬. Onlar yarın eve gidiyor. ْ‫ﮫِ راَﺟِﻌُﻮنَإِﻧﺎﱠ ﻟِﻠﱠ ِﮫ وَ إِﻧﺎﱠ إِﻟَﯿ‬. Bizler Allah içiniz ve ona döneriz (Bakara, 156). ‫ھُﻮَ ﺳَﺎﺟِﺪٌ ِﻟﻠﱠﮫ‬.ِ O Allah'a secde ediyor. ‫ﺳَﺄَزوُرُ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ أَﺣْﻤَﺪَ ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ اﻟْﻘَﺎدِ ِم‬. Gelecek ayın içinde (gelen ay) arkadaşım Ahmed’i ziyaret edeceğim.

İsmi fâil ayrıca kalıplaşmış isim olarak da kullanılır. Mesela (َ‫ )ﻛَﺘَﺐ‬fiilinden (ٌ‫ )ﻛﺎَﺗِﺐ‬kelimesi sadece yazıyor olma, şu anda yazan bir kimse manasına değil, "yazar" manasına bir isim de olur. ٌ‫أَﺣْ َﻤﺪُ ﻛﺎَﺗِﺐ‬. Ahmet yazıyor veya Ahmet "yazar" dır. ٌ‫ﺧﺎَِﻟﺪٌ ﻃﺎَﻟِﺐ‬. Hâlit öğrencidir. ٌ‫إِﻧﱠﻨَﺎ ﻃﺎَﻟِﺒَﺎت‬. Gerçekten biz talebeleriz (müe.). ‫ن‬ ِ َ‫ن ﻋﺎَ ِدﻻ‬ ِ َ‫اَﻟْﺤﺎَﻛِﻤﺎ‬. İki hâkim âdildirler.

Genel Cümle Örnekleri: 1- ِ‫أَﺣْﻤَﺪُ ﯾَﺪْرُسُ ﻓِﻲ ﻣَﻌْﮭَﺪِ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔ‬- ‫ﻣَﻌْﮭَﺪِ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ أَﺣْﻤَﺪُ داَرِسٌ ﻓِﻲ‬ ‫اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ‬. 2- َ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﯾَﻔْﮭَﻤْﻦَ اﻟﺪﱠرْس‬- َ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻓﺎَھِﻤﺎَتٌ اﻟﺪﱠرْس‬. 3- ٌ‫[اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻗﺎَدِم‬1] َ‫ﻣِﻦْ ﻣَﻜﱠﺔ‬- َ‫ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ إِﺳْﺘِﺮاَﺣَﺔِ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ و‬ ‫ﺟﺪﱠ‬ َ ْ‫ةَ اﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةَ اﻟْﻘﺎَدِﻣَﺔَ ِﻣﻦ‬. َ‫ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ اﻟْﺂن‬.

‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ھُﻮَ ‪-‬ﻓﻲِ ﯾَﺪِھﺎَ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔٌ ﺟَﻤﯿِﻠَﺔٌ وَ ھِﻲَ ذاَھِﺒَﺔٌ اﻟْﺂنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ ‪4-‬‬ ‫ذاَ ِھﺐٌ ؟‬ ‫اَﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱠﺘﺎَنِ –اَﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﺎﱠنِ ﺟﺎَﻟِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻘﺎَﻋَﺔِ –اَﻟْﺎِﺑْﻦُ ﻗﺎَدِمٌ اﻟْ َﯿﻮْمَ ‪5-‬‬ ‫‪.‬ﺟﺎَﻟِﺴَﺘﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻘﺎَﻋَ ِﺔ‬ ‫‪[4].‬وَﺟَﺪَتِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ أُﻣﱠﮭﺎَ ﻧﺎَﺋِﻤَﺔً ‪[3] -‬اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ اﻟْﻔﺎَﺋِﺰاَتِ ]‪[2‬ﻛَﺎ َﻓَﺄتِ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﺣَﺎﺿِﺮاَتٌ‬ ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ أَﻧْﺖَ –أَﯾْﻦَ ھُﻤﺎَ ذاَھِﺒﺎَنِ ؟ ھُﻤﺎَ ذاَھِﺒﺎَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ إِﻟَﻰ ‪7-‬‬ ‫ﻗﺎَ ِدمٌ ؟‬ ‫ﺳﻲﱢ ‪8-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ راَﺟِﻌﺎَنِ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ –اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺟﺎَﻟِﺴُﻮنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺮاَ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻌَﺮَقُ ﻧﺎَزِلٌ ﻣِﻦْ ﺟِﺴْﻤِﮫِ ‪9-‬‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Ahmet Arap Dili Enstitüsü’nde okuyor.‬‬ ‫‪2- Kız öğrenciler dersi anlıyorlar.‬‬ ‫‪3- Öğretmen Mekke’den geliyor. Ahmet hava‬‬ ‫‪alanının istirahat (salonuna) gitti ve Cidde’den‬‬ ‫‪gelecek uçağı bekledi. Uçak şu anda (şimdi) geldi.‬‬

4- Elinde güzel bir çanta var ve o şu anda kütüphaneye gidiyor. O nereye gidiyor? 5- Oğlan (oğul) bugün geliyor. İki gazeteci salonda oturuyor. İki bayan gazeteci salonda oturuyor. 6- (Bayan) müdür kazananları mükâfatlandırdı. Kız annesini uyur buldu. Öğretmenler geldiler. 7- O ikisi nereye gidiyor? O ikisi okula gidiyor. Sen nereden geliyorsun? 8- Öğrenciler sandalyelerin üzerinde oturuyor. İki adam mescidden dönüyor. 9- Ter bedeninden iniyor (akıyor). &&&&&&&&&& MÜBÂLAĞALI İSM-İ FAİL İşi yapan kimsede aşırılık ifade eden kelimelere mübâlağalı ism-i fâil denir. Bu kalıp bir işi sık sık yapan veya bir özelliği çokça gösteren bir kimseyi (veya birşeyi) ifade eder. En çok kullanılan kalıpları şunlardır:

1- Müzekkerlerinde ٌ‫ ﻓَﻌﱠﺎل‬müenneslerinde ٌ‫ﻓَﻌﱠﺎﻟَﺔ‬ ölçüsünde yapılır. En fazla kullanılan kalıptır.

‫ﺟَﻤَ َﻊ‬ topladı ٌ‫ﻋﺔ‬ َ ‫ﺟﻤﱠﺎ‬ َ ‫ﺟَﻤﱠﺎعٌ ث‬ çok toplayan, toplayıcı

‫ﺐ‬ َ ‫وَ َھ‬ verdi ٌ‫وَھﱠﺎب‬ çok verici, bağışlayıcı

‫ﻗَ َﮭ َﺮ‬ hakim geldi, baskın geldi ٌ‫ﻗَﮭﱠﺎر‬ baskın gelen, kahredici

‫ق‬ َ َ‫رَز‬ besledi, rızık verdi ٌ‫رَزاﱠق‬ çok besleyen, çok rızık verici,

‫ب‬ َ ‫ﻛَ َﺬ‬ yalan söyledi ٌ‫ﻛَﺬﱠاب‬ çok yalancı

‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ bağışladı, affetti ٌ‫ﻏَﻔﺎﱠر‬ çok bağışlayan

‫أَﻣَ َﺮ‬ emretti ٌ‫أَﻣﺎﱠر‬ çok emreden

Fiilden ya da isimden türetilen bu kalıptaki birçok kelime sıfatlıktan uzaklaşıp isim ya da meslek olarak kullanılmıştır: ‫ف‬ َ ‫ﺻَ َﺮ‬ bozdu ٌ‫ﺻَﺮﱠاف‬ sarraf

‫ﺧَﺒَ َﺰ‬ ekmek yaptı ٌ‫ﺧَﺒﺎﱠز‬ ekmekçi

‫ح‬ َ ‫ﺟَ َﺮ‬ yaraladı ٌ‫ﺟَﺮاﱠح‬ cerrah, operatör

‫ﺟَ َﺰ َر‬ boğazladı ٌ‫ﺟَﺰاﱠر‬ kasap

‫ط‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ dikti ٌ‫ﺧﯿﱠﺎط‬ terzi

‫ﺦ‬ َ َ‫ﻃَﺒ‬ pişirdi ٌ‫ﻃَﺒﱠﺎخ‬ ahçı

ٌ‫ﺣَﺪِﯾﺪ‬ demir ٌ‫ﺣَﺪﱠاد‬ demirci

ٌ‫ﺟَﻤَﻞ‬ deve ٌ‫ﺟﻤﱠﺎل‬ َ deveci

‫ﺑَﺰﱞ‬ bez

‫ﺑَﺰﱠا ٌز‬ bezzaz, manifaturacı

‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﻠ‬ yeri sürdü ٌ‫َﻓﻼﱠح‬ çiftçi

‫ﺣﻢﱠ‬ َ ısındı, kızdı ٌ‫ﺣَﻤﺎﱠم‬ hamam, yıkanılacak sıcak yer ٌ‫ﻓَﺤْﻢ‬ kömür ٌ‫ﻓَﺤﺎﱠم‬ kömürcü

2- ٌ‫ َﻓﻌُﻮل‬Müzekker ve müennes için ortak kullanılır:

‫ﺻَﺒَ َﺮ‬ sabretti ٌ‫ﺻَﺒُﻮر‬ çok sabırlı

‫َو َﻗ َﺮ‬ vakarlı oldu ٌ‫َوﻗُﻮر‬ ağırbaşlı

‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ ِﮭ‬ bilmedi ٌ‫ﺟﮭُﻮل‬ َ çok cahil ‫ق‬ َ َ‫ﺻَﺪ‬ doğru söyledi ٌ‫ﺻَﺪُوق‬ çok doğru sözlü

‫ب‬ َ ‫ﻛَ َﺬ‬ yalan söyledi ٌ‫َﻛﺬُوب‬

çok yalancı

‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ bağışladı ٌ‫ﻏَﻔُﻮر‬ çok bağışlayıcı

3- ٌ‫( ﻓَﻌِﯿﻞ‬müennesi ٌ‫ )ﻓَﻌِﯿﻠَﺔ‬ölçüsüne göre; ‫َرﺣِ َﻢ‬ merhamet etti, acıdı ٌ‫َرﺣِﯿﻢ‬ çok acıyan, merhametli ‫ﻛَﺮُ َم‬ cömert oldu ٌ‫ﻛَﺮِﯾﻢ‬ çok cömert ‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ٌ‫ﻋَﻠِﯿﻢ‬ çok bilen

‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti, duydu ٌ‫ﺳَﻤِﯿﻊ‬ (her şeyi çok iyi) işiten

4- (ٌ‫( )ﻓِﻌﱢﯿﻞ‬müennesi ٌ‫) ﻓِﻌﱢﯿﻠَﺔ‬ ‫ق‬ َ َ‫ﺻَﺪ‬ doğru söyledi ٌ‫ﺻِﺪﱢﯾﻖ‬ çok doğru sözlü

Bu dört kalıbın dışında bunlar kadar çok kullanılmasa da şu kalıblar da mübâlağa siğası ifâde eder. ٌ‫ﻣِﻔْﻌَﺎل‬ (َ‫)ﻓَﻀُﻞ‬ ٌ‫ِﻣﻔْﻀﺎَل‬ çok faziletli ٌ‫ﻓُﻌََﻠﺔ‬ (َ‫)ھَﻤَﺰ‬

‫ھُﻤَ َﺰ ٌة‬ çok alay eden

Cümle Örnekleri: ‫ﻧَﺸْﺘَﺮِي اﻟﻠﱠﺤْﻢَ ﻣِﻦَ اﻟْﺠَﺰاﱠ ِر‬. Eti kasaptan satın alırız. ٌ‫اَﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ َرﺣِﯿﻤﺎَت‬. Hemşireler merhametlidirler. ‫ﮫِاَﻟْﻜﺎَﺗِﺐُ ﺟَﺬاﱠبٌ ﻓِﻲ أُﺳْﻠُﻮ ِﺑ‬. Yazar uslûbunda câzibtir (çekicidir) .

‫اَﻟْﻜﺎَﺗِﺒَﺔُ ﺟَﺬاﱠﺑَﺔٌ ﻓِﻲ أُﺳْﻠُﻮﺑِﮭَﺎ‬. Yazar uslûbunda câzibtir (çekicidir) (müe) . ٌ‫زَوْﺟِﻲ ﻏَﯿُﻮر‬. Eşim kıskançtır. ‫اَﻟﻠﱠﮫُ رَﺣِﯿﻢٌ ﻟِﻌِﺒﺎَ ِد ِه‬. Allah kullarına merhametlidir. ‫أﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻧَﺒِﯿﮫٌ ﻓِﻲ دُرُوﺳِ ِﮫ‬. Öğrenci derslerinde dikkatlidir.

ٌ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﺻَﺒُﻮر‬. Aişe çok sabırlıdır. ‫ﻞ اﻟْﻘِﻄَﺎ ِر‬ ِ ِ‫ﯾَﺤْﻤِﻞُ اﻟْﺤَﻤﺎﱠﻟﻮُنَ اﻟْﺤَﻘﺎَﺋِﺐَ إِﻟَﻰ داَﺧ‬ Hamallar çantaları trenin içine taşıyor.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri ikişer defa yazınız. ُ‫اَﻟﺴﱠﻔَﺮْﺟَﻞ‬ ayva ُ‫اَﻟﺮﱡﻣﺎﱠن‬ nar ُ‫اَﻟْﻔُﻠْﻔُﻞ‬ biber

ُ‫ﺧَﺎطَ َﯾﺨِﯿﻂ‬

dikiş dikti ٌ‫ﺳﻤﱠﺎك‬ َ balıkçı ُ‫اَﻟْﻘُﻄْﻦ‬ pamuk

ُ‫ﺻَﺮﱠفَ ﯾُﺼَﺮﱢف‬ bozdurdu, çevirdi ٌ‫ﻗَﻮْل‬ söz ُ‫َاﻟْﻔِﻨَﺎء‬ avlu

‫اَﻟْﻔُﻠُﻮسُ =اَﻟﻨﱡﻘُﻮ ُد‬ para ٌ‫َﺑﻮﱠاب‬ kapıcı ٌ‫ﻣِﺴْﻄَﺮَة‬ cetvel

ُ‫ﻃَﺒَﺦَ ﯾَﻄْ َﺒﺦ‬ pişirdi ٌ‫دُﺧُﻮل‬ girmek

ٌ ْ‫ﺣُﺴ‬ ‫ﻦ‬ güzel olmak

ُ‫ﺣَﻤَﻞَ َﯾﺤْﻤِﻞ‬ taşıdı ٌ‫ﻋﻠْﻢ‬ ِ bilmek ٌ‫ﺷﻲْء‬ َ birşey

ٌ‫ﺣﻄﱠﺎب‬ َ oduncu ٌ‫ﺷﻤﱠﺎع‬ َ mumcu ُ‫اَﻟﻄﱠﺮﯾﻖ‬ yol

ُ‫أَﻃْﻌَﻢَ ﯾُﻄْ ِﻌﻢ‬ doyurdu ُ‫اََﻟﺸﱢﺘَﺎء‬ kış ُ‫اﻟْﻮَاﺳِﻊ‬ geniş

‫ح‬ َ ‫ﺟَ َﺮ‬ yaraladı ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﻒ‬ yaz ‫ﺟَﺮْﺣًﺎ‬ yaralamak (mastar) ُ‫اَﻟﻀﱠﯿْﻒ‬ misafir ُ‫َاﻟْﺠَﺮِﯾﺪَة‬ gazete ُ‫اَﻟْﻌِ َﻨﺐ‬ üzüm

ُ‫اَﻟﻀﱡﯿﻮُف‬ misafirler ُ‫اَﻟْﻜِﺘَﺎ َﺑﺔ‬ yazı ٌ‫ﺻَﺮْف‬ bozmak (mastar)

ٌ‫ﻃَﻌَﺎم‬ yemek ُ‫اﻟْﺒَﻘﺎﱠل‬

bakkal ُ‫اﻟْﺠَ َﺰاﱠر‬ kasap

ٌ‫ﺑَﻨﺎﱠء‬ bina yapan, usta ‫اﻟْﻔﺎَﻛِ ِﮭﻲﱢ‬ manav ُ‫اَﻟْﻌِﺒَﺎد‬ kullar

ٌ‫ﺧَﺒِﯿﺮ‬ çok haberdar ‫َاﻟْﺠَﻮﱡ‬ hava ٌ‫ﻣُﻤْﺘﺎَز‬ seçkin

ٌ‫ﻋَﺠُﻮز‬ yaşlı ُ‫اَﻟْﻌَﺴَﻞ‬ bal ُ‫ِﻟﺄَﻧﱠﮫ‬ çünkü o

ُ‫أَﻛْﺮَمَ ﯾُﻜْ ِﺮم‬ ikram etti ٌ‫ﻧِ َﻌﻢ‬ ni’metler ٌ‫ذَھَﺎب‬ gitmek

ُ‫ﺑَﺎعَ ﯾَﺒِﯿﻊ‬ sattı ٌ‫ﺟﻤﱠﺎل‬ َ deveci ٌ‫ﺷَﻤْﻊ‬ mum

َ َ‫ﻛَﺬ‬-ِ ‫ب‬ yalan söyledi ٌ‫ﻓَﺘْﺢ‬ açmak (masdar)

ٌ‫ﺳَﺮِﯾﻊ‬ hızlı, çabuk ٌ‫ﻏَﻀُﻮب‬

‫‪çok kızgın‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ederek ism-i‬‬ ‫‪fâillerin ve mübalağalı ism-i fâillerin altını çizip‬‬ ‫‪hangi kalıplarda kullanıldığını belirtiniz.‬‬ ‫ﻻَ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒِﻲ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻛﺎَذِﺑُﻮنَ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒُﻮا إِﻟَﯿْﮫِ ‪ ،‬إِﻧﱠﮫُ ﻛﺎَذِ ٌ‬ ‫ب‬ ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒْﻦَ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒﺎَ إِﻟَﯿْﮭﺎَ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭﺎَ ﻛﺎَذِﺑَﺔٌ ‪-‬ﺗَﺬْھَﺒِﻲ إِﻟَﯿْﮭِﻦﱠ ‪ ،‬إﻧﱠﮭُﻦﱠ ﻛﺎَذِﺑﺎَتٌ‬ ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺐْ ‪-‬ھَﺒُﻮا إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻛﺎَذِﺑُﻮنَ ﻻَ ﺗَﺬْ ‪-‬إِﻟَﯿْﮭِﻤﺎَ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻤَﺎ ﻛَﺎذِﺑﺎَنِ‬ ‫ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒْﻦَ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺬْھَﺒﺎَ إِﻟَﯿْﮭِﻤﺎَ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﻛﺎَذِﺑﺎَنِ ‪-‬إِﻟَﯿْﮭِﻦﱠ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ﻛَﺎذِﺑَﺎتٌ‬ ‫‪.‬إِﻟَﯿْﮭِﻦﱠ ‪ ،‬إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ﻛَﺎذِﺑَﺎتٌ‬ ‫وَ اﷲُ ﺧَﺒِﯿﺮٌ ﺑِﻌِﺒﺎَدِهِ ‪-‬وَ اﻟْﺠَﺰَاﱠرِ ﻧَﺸْﺘَﺮِي ﻃَﻌﺎَﻣَﻨﺎَ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﻘﺎﱠلِ وَاﻟْﻔﺎَﻛِ ِﮭ ﱢ‬‫ﻲ‬ ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺷَﻜُﻮرٌ ﻟِﺮَﺑﱢﮭﺎَ ‪-‬أَﺣْﻤَﺪُ ﺷَﻜُﻮرٌ ﻟِﺮَﺑﱢﮫِ ‪-‬أَﻧﺎَ ﺳَﻤﺎﱠعٌ ﻟِﻠْﻘُﺮْآنِ اﻟْﻜَﺮِﯾ ِﻢ‬‫ﺐ ﺳَﺮِﯾﻊٌ ‪-‬اَﷲُ ﻏَﻔﺎﱠرٌ ﻟِﻠﺬﱡﻧُﻮبِ‬ ‫واَﻟِﺪِي ‪-‬ھَﺬِهِ اﻣْﺮَأَةٌ ﻏَﻀُﻮبٌ ‪-‬ھَﺬاَ ﻻَﻋِ ٌ‬ ‫ﺨ‬ ‫أﻟﻠﱠﮫُ ﻏﺎَﻓِﺮٌ ‪-‬ھُﻮَ ﺷَﻜُﻮرٌ ﻟِﻨِﻌَﻢِ اﻟﻠﱠﮫِ ‪-‬اﷲُ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺑِﻜُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ‪-‬ﺒَﺮِ ﺳَﻤﺎﱠعٌ ِﻟﻠْ َ‬ ‫ھَﺬِهِ ‪-‬ھِﻲَ ﺷَﻜُﻮرٌ ﻟِﺮَﺑﱢﮭﺎَ ‪-‬أَﺣْﻤَﺪُ ﺑَﻨﺎﱠءٌ ﻣُﻤْﺘﺎَزٌ ‪-‬اَﻟْﺠَﻮﱡ ﻟَﻄِﯿﻒٌ ‪-‬ﻟِﻠﺬﱡﻧُﻮبِ‬ ‫‪.‬اﻣﺮأة ﻋَﺠُﻮزٌ‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫‪ediniz.‬‬ ‫أﻧﺎ أذھﺐ ‪-‬طايخلا ىلإ بهذأ ال ‪,‬ال ؟طايخلا ىلإ بهذت له‬ ‫ف‬ ‫‪-‬ﻣﻦ ھﻮ ﻛﺬّاب؟ ﻣﻦ ھﻮ اﻟﻐﻔﻮر؟ اﷲ ﺟﻞّ ﺟﻼﻟﮫ ﻏﻔﻮر ‪-‬إﻟﻰ اﻟﺼﱠﺮﱠا ِ‬

‫ىلإ ةأرملا تلخد نيأ نم ‪-‬كمركأ كوخأ ؟ ىنمركأ وه نم‬ ‫اذه ‪ -‬بابلا نم يتسردم ىلإ ةأرملا تلخد ؟كتسردم‬ ‫ﻧﱠ ُﮫ ﻟَﯿْﺲَ ﻓَﻘِﯿﺮاً ﻟﻤﺎذا ﻣﺎ اﻃﻌﻤﺘﮫ؟ ﻷَ ‪ -‬ذيذل لسعلا ‪ -‬باذك لجرلا‬ ‫ھﻞ ‪-‬أ ﻣﺎ ﻋﺮﻓﺘﻢ ھﺆﻻء اﻟﻨﺴﺎء ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﻋﺮﻓﻨﺎ ھﺆﻻء اﻟﻨﺴﺎء ‪-‬‬ ‫برض ‪-‬ﺻَﺮﱠﻓْﺖَ اﻟﻨﱡﻘُﻮدَ ﻋﻨﺪ اﻟﺼﱠﺮﱠاف؟ ﻧﻌﻢ ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺖ اﻟﻨﻘﻮد ﻋﻨﺪه‬ ‫ھﻞ ﺳﺘﺬھﺒﻮن إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﺘﺎء ‪-‬قيرطلا يف كاخأ لتاق‬ ‫ﻻ‬ ‫‪,‬مھﻞ ﻋﺮﻓﺘﻢ اﻟﻤﻌﻠّﻤﯿﻦ ﻓﻲ ﻣﺪرﺳﺘﻜﻢ؟ ﻧﻊ ‪ -‬هيف بهذن ال ‪,‬؟ َ‬ ‫هاندجو ‪ -‬؟ هومتدجو نيأ ‪ -‬؟ هامتبرض اذامل ‪-‬مهانفرع‬ ‫‪.‬قيرطلا يف‬ ‫‪4. Aşağıdaki fiilleri ism-i fâil ve mübalağalı ism-i‬‬ ‫)‪fâil yapınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﺧَﻠَﻖَ ﺷَﺮِب ﻋَﺮَفَ ﻗَﻄَﻊَ ﻋﻠﻢ ﺧﺮج دﺧﻞ ذھﺐ ﻛﺘﺐ ﻓﺘﺢ ﻧﺼﺮ‬ ‫برض‬ ‫‪5. Aşağıdaki ism-i fâillerin sülasilerini yazınız.‬‬ ‫ﻧَﺎﺻِﺮٌ ﻛَﺎﺳِﺮٌ ﻗَﺎﺗِﻞٌ ﻓَﺎھِﻢٌ ﺳَﺎﺋِﻞٌ ﺿَﺎرِبٌ ﻛَﺎﺗِﺐٌ ﻗَﺎرِئٌ ذَاھِﺐٌ ﻋَﺎ ِر ٌ‬ ‫ف‬ ‫ﻋَﺎِﻟﻢٌ‬

‫‪6. Aşağıdaki ism-i fâillerden birer cümle kurunuz.‬‬ ‫‪.‬ﻋَﺎﻟِﻢٌ ‪-‬ﻗَﺎﺗِﻞٌ ‪-‬ﻛَﺬاﱠبٌ ‪-‬ﻛَﺎﺳِﺮٌ ‪-‬ﻗَﺎﻃِﻒٌ ‪-‬ﺷَﺎرِبٌ ‪-‬ﺟَﺮاﱠحٌ ‪-‬ﻓَﺘﺎﱠحٌ‬

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

( َ‫ﻗَﺪِم‬-ِ) geldi

[2]

(ُ‫ )ﻛﺎَﻓَﺄَ ﯾُﻜﺎَﻓِﺊ‬mükâfatlandırdı

[3] (َ‫ )ﻓﺎَز‬kazandı. İsmi Fâili (ٌ‫ )ﻓﺎَﺋِﺰ‬kazanan. İlletli fiillerin mevzusudur. Yakında işlenecektir. [4]

(َ‫ )ﻧﺎَم‬uyudu. İsmi fâili (ٌ‫ )ﻧﺎَﺋِﻢ‬uyuyan


İSM-İ MEF’ÛL Kendisine iş yapılanı bildiren, fiilden etkilenen isimdir. Türkçe’deki edilgen sıfat-fiil karşılığıdır.

Nasıl ism-i fâil malum muzâri fiil gibi kullanılıyorsa ism-i mef’ûlde mâzî meçhûl gibi tercüme edilir. Yapılışı şöyledir: Üç harfli fiilin başına ‫ م‬harfi eklenir ve üstünlü olarak kelimenin birinci harfine cezimlenir. Fiilin ikinci ve üçüncü harfi arasına ötreli (‫ )و‬harfi ilave olur. ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗَ َﺘ‬ öldürdü → ٌ‫َﻣﻘْﺘُﻮل‬ öldürülen, öldürülmüş ‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ dövdü → ٌ‫ﻣَﻀْﺮُوب‬ dövülen, dövülmüş ‫ب‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ içti → ٌ‫ﻣَﺸْﺮُوب‬ içilen, içilmiş ‫ح‬ َ ‫ﺟَ َﺮ‬ yaraladı → ٌ‫َﻣﺠْﺮُوح‬

yaralanan, yaralanmış ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ yazdı → ٌ‫ﻣَﻜْﺘُﻮب‬ yazılan, yazılmış ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı → ٌ‫َﻣﻔْﺘُﻮح‬ açılan, açık, açılmış

İsm-i Mef’ûlun şahıslara göre çekimi[1]: ُ‫ﻣَﻜَﺎ ِﺗﺐ‬ ‫ن‬ َ ‫ﻣَﻜْﺘُﻮﺑُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﻣَﻜْﺘُﻮﺑَﺎ‬ ٌ‫ﻣَﻜْﺘﻮُب‬ Müzekker Cem-i Mükesser

ٌ ‫ﻣَﻜْﺘُﻮﺑَﺎ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ِ ‫ﻣَﻜْﺘُﻮﺑَﺘَﺎ‬ ٌ‫ﻣَﻜْﺘُﻮ َﺑﺔ‬ Müennes

yazılmışlar ikisi yazılmış yazılmış

*İsm-i mef’ûl cümle içinde çeşitli şekillerde gelebilir. Tamamen bir sıfat gibi veya sıfat anlamında kullanıldığı gibi, haber olarak da gelir. Cümle Örnekleri: ٌ‫ﺷَﻲْءٌ َﻣﺨْﻠُﻮق‬. Yaratılmış birşey (sıfat) . ُ‫اَﻟْﺒﺎَبُ اﻟْ َﻤﻔْﺘُﻮح‬. Açık kapı (sıfat) . ٌ‫اَﻟْﺒﺎَبُ َﻣﻔْﺘُﻮح‬. Kapı açıktır (haber) .

(ُ‫)ﻓُﮭِﻢَ اﻟﺪﱠرْس‬. ٌ‫اَﻟﺪﱠرْسُ ﻣَﻔْﮭُﻮم‬ Ders anlaşılmıştır. (‫ )ﻧُﺼِﺮَ اﻟْﺤَﻖﱡ‬. ٌ‫اَﻟْﺤَﻖﱡ ﻣَﻨْﺼُﻮر‬ Hak (doğru gerçek) yardım edilendir. (‫ )ﯾُﻌْﺒَﺪُ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ‬. ‫ﺤﻖﱢ‬ َ ْ‫أﻟﻠﱠﮫُ ﻣَﻌْﺒُﻮدٌ ﺑِﺎﻟ‬ Allah hak(kı) ile ibadet edilendir. ‫ن‬ ِ َ‫ﺻُﻨِﻌَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﻓِﻲ اﻟْﯿﺎَﺑﺎ‬. Araba Japonya’da yapıldı. ‫ناَﻟﺴﱠ‬ ِ َ‫ﯿﺎﱠرَةُ ﻣَﺼْﻨُﻮﻋَﺔٌ ﻓِﻲ اﻟْﯿﺎَﺑﺎ‬. Araba Japonya’da yapılmıştır. ‫ )ﻏُﻔِﺮَتْ ذُﻧُﻮبُ اﻟﺘﺎﱠﺋِﺐِ(اﻟﺘﺎﱠﺋِﺐُ ذُﻧُﻮﺑُﮫُ ﻣَﻐْﻔُﻮرَ ٌة‬. Tevbe edenin günahları bağışlanmıştır. ‫أَﺧﻲِ ﻣَﺴْﺆُلٌ اﻟْﺂنَ ﻋَﻦْ ﻋﺎَﺋِﻠَﺔٍ ﻛَﺒﯿِﺮَ ٍة‬. Kardeşim şu anda büyük bir aileden mes’uldür. ٌ‫أَﻣْﺮُ اﻟﻠﱠﮫِ َﻣﻔْﻌُﻮل‬. Allah’ın emri yapılmıştır.

ٌ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ َﻣﻠْﻌُﻮن‬. Adam lanetlidir.

*İsm-i mef’ûl kalıplaşmış isim olarak da kullanılır: ‫ن‬ َ ‫اَﻟْ َﻤﻠْﻌُﻮﻧُﻮ‬ lanetlenmişler "beddualılar" ُ‫اَﻟْ َﻤﺬْﻛُﻮر‬ zikredilmiş olan "mezkur" ُ‫اَﻟْﻤَﻄْﻠُﻮب‬ istenmiş olan "matlûb" ُ‫اَﻟْﻤَﻌْﺮُوف‬ bilinen, “iyilik”

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ SAYILAR, İSM-İ FÂİL, MÜBALAĞALI İSM-İ FÂİL VE İSM-İ MEF’ÛL İLE İLGİLİ AYETLER

1- ‫وَاﻟْﻮَاﻟِﺪَاتُ ﯾُﺮْﺿِﻌْﻦَ أَوْﻻَدَھُﻦﱠ ﺣَﻮْﻟَﯿْﻦِ ﻛَﺎﻣِﻠَﯿْﻦِ ﻟِﻤَﻦْ أَرَادَ أَنْ ﯾُ ِﺘﻢﱠ‬ ‫ اﻟﺮﱠﺿَﺎﻋَ َﺔ‬... (2/BAKARA, 233). Emzirmeyi tamamlamak isteyen kimse (baba) için, anneler çocuklarını iki tam yıl emzirirler... emzirmek ‫رْﺿﺎَﻋﺎًأَرْﺿَﻊَ ﯾُﺮْﺿِﻊُ ِإ‬ anne ُ‫اَﻟْﻮَاﻟِﺪَةُ ج َاﻟْﻮَاﻟِﺪَات‬ ikmal etmek tamamlamak ‫أَﺗَﻢﱠ ﯾُﺘِﻢﱡ إِﺗْﻤﺎَﻣ ًﺎ‬ sene (ayette tesniye) ُ‫َاﻟْﺤَﻮْل‬ emzirme, emme ‫اَﻟﺮﱠﺿَﺎﻋَ َﺔ‬ tam (ayette tesniye) ٌ‫ﻛَﺎ ِﻣﻞ‬

2- َ‫ ﻠْﺒُﮭُﻢْ وَﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﺧَﻤْﺴَﺔٌ ﺳَﺎدِﺳُﮭُﻢْ ﻛَﻠْﺒُﮭُ ْﻢﺳَﯿَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ رَاﺑِﻌُﮭُﻢْ ﻛ‬...

(18/KEHF, 22). (Eshabı Kehf hakkında insanların kimi:) "(Onlar) üç kişidir; dördüncüleri de köpekleridir" diyecekler; yine: "Beş kişidir; altıncıları köpekleridir" diyecekler... 3- ْ‫ رِﺳَﺎﻻَتِ رَﺑﱢﻲ وَأَﻧَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻧَﺎﺻِﺢٌ أَﻣِﯿﻦٌ أُ َﺑﻠﱢﻐُﻜُﻢ‬. (7/A’RÂF, 68). Size Rabbimin vahyettiklerini duyuruyorum ve ben sizin için güvenilir bir öğütçüyüm. öğütçü, nasihatçi ٌ‫ﺻﺢ‬ ِ ‫ﻧَﺎ‬ tebliğ etmek, eriştirmek ‫ﺑَﻠﱠﻎَ ﯾُﺒَﻠﱢﻎُ ﺗَﺒْﻠِﯿﻐ ًﺎ‬ elçiye verilip gönderilen risalet (elçinin vazifesi) ُ‫اَﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔُ ج اَﻟﺮﱢﺳَﺎﻻَت‬

4- ْ‫إِﻧﱠﺎ ﻋَﺮَﺿْﻨَﺎ اﻟْﺄَﻣَﺎﻧَﺔَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَاﻟْﺠِﺒَﺎلِ ﻓَﺄَﺑَﯿْﻦَ أَن‬ ُ‫ﻇﻠ‬ َ َ‫ ﻮﻣًﺎ ﺟَﮭُﻮﻻًﯾَﺤْﻤِﻠْﻨَﮭَﺎ وَأَﺷْﻔَﻘْﻦَ ﻣِﻨْﮭَﺎ وَﺣَﻤَﻠَﮭَﺎ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنُ إِﻧﱠﮫُ ﻛَﺎن‬. (33/AHZÂB, 72). Biz emaneti, göklere, yere ve dağlara teklif ettik de onlar bunu yüklenmekten çekindiler, (sorumluluğundan) korktular. Onu insan yüklendi. Doğrusu o çok zalim, çok cahildir.

çekinmek, sakınmak ‫أَﺷْﻔَﻖَ ﯾُﺸْﻔِﻖُ إِﺷْﻔﺎَﻗًﺎ‬ arzetti, teklif etti ‫ﻋَﺮَضَ ﯾَﻌْﺮِضُ ﻋَﺮْﺿًﺎ‬ emanet (ayette: Allah’ın mükelleflere tevdi ettiği ve riayet ve eda edilmesini emrettiği tekliflerdir. ُ‫َاﻟْﺄَﻣَﺎ َﻧﺔ‬ imtina etmek, razı olmamak, diretmek, dayatmak ‫أَﺑَﻰ ﯾﺄْﺑَﻰ أَﺑَﺎءً أَﺑَﺎءَ ًة‬ (Ayette: Semaların ve arzın yaradılışları itibariyle emaneti yüklenmeye istidatları olmayışı, emaneti ifa etmekten çekinmeleri, yüklenmekten imtina etmeleridir.)

5- ... ‫ﻻ‬ َ َ‫إِذِ اﻟْﻘُﻠُﻮبُ ﻟَﺪَى اﻟْﺤَﻨَﺎﺟِﺮِ ﻛَﺎﻇِﻤِﯿﻦَ ﻣَﺎ ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿﻦَ ﻣِﻦْ ﺣَﻤِﯿﻢٍ و‬ ‫ﺷ ِﻔ‬ َ ‫ ﯿ ٍﻊ‬... (40/MÜ’MİN, 18). (Yaklaşan gün hususunda onları uyar!) Çünkü o gün kalpler gamla dolu olarak gırtlaklara dayanır (veya o zaman onlar gamlı ve tasalı olup kalpleri gırtlaklarına dayanır).

Zalimlerin ne dostu ne de (sözü dinlenir) şefaatçısı vardır. çünkü, zira/hani, bir zamanlar ْ‫ِإذ‬ boğaz, gırtlak ُ‫ﺟﺮ‬ ِ ‫اَﻟْﺤَﻨْﺠَﺮَةُ ج َاﻟْﺤَﻨَﺎ‬ (öfkesini) yenen, gamlı, gamla dolu ُ‫ﻇﻢ‬ ِ ‫اَﻟْﻜَﺎ‬ şefaatçi ٌ‫ﺷﻔِﯿﻊ‬ َ sıcak dost ٌ‫ﺣَﻤِﯿﻢ‬

6- ...ٍ‫ وَﻣَﺎ ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿﻦَ ﻣِﻦْ ﻧَﺼِﯿﺮ‬. (22/HACC, 71). ... Zalimlerin hiç yardımcısı yoktur. yardımcı. ٌ‫َﻧﺼِﯿﺮ‬

[(‫ )ﻣَﺎ‬isim cümlesinin başında “yok, değil” manasında nefy harfidir. (َ‫ )ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿﻦ‬câr-mecrûr olarak mahallen merfû haber mukaddem, (ْ‫ )ﻣِﻦ‬zâid harfi cerdir. (ٍ‫ )ﻧَﺼِﯿﺮ‬ise lafzen mecrûr mahallen merfû mübtedâ muahhardır.]

7- ... ‫ وَأُﻓَﻮﱢضُ أَﻣْﺮِي إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﺑَﺼِﯿﺮٌ ﺑِﺎﻟْﻌِﺒَﺎ ِد‬. (40/MÜ’MİN, 44). .... Ben işimi Allah’a havale ediyorum. Şüphesiz Allah, kullarını çok iyi görendir. çok iyi gören ٌ‫َﺑﺼِﯿﺮ‬ havale etmek, ısmarlamak, bırakmak ‫ﻓَﻮﱠضَ ﯾُﻔَﻮﱢضُ ﺗَﻔْﻮِﯾﻀًﺎ‬

8- ... ‫ب‬ ِ ‫ وَﺣَﺎقَ ﺑِﺂلِ ﻓِﺮْﻋَﻮْنَ ﺳُﻮءُ اﻟْﻌَﺬَا‬. (40/MÜ’MİN, 45). ...Firavun'un kavmini kötü azap kuşatıverdi. aile ُ‫آل‬ kuşatmak, sarmak

‫ب‬ ِ ُ‫ﺣَﺎقَ ﯾَﺤِﯿﻖ‬ Firavun’un ailesi, Firavun’un kavmi ‫ن‬ َ ْ‫ﻋﻮ‬ َ ْ‫آلُ ﻓِﺮ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﻋﻮ‬ َ ْ‫ ﻓِﺮ‬kelimesi gayr-i munsarif bir kelime olması sebebiyle esre yerine üstün almıştır.

9- ... ٌ‫ إِنﱠ رَﺑﱠﻚَ ﻟَﺴَﺮِﯾﻊُ اﻟْﻌِﻘَﺎبِ وَإِﻧﱠﮫُ ﻟَﻐَﻔُﻮرٌ رَﺣِﯿﻢ‬. (7/A’RÂF, 167). ... Şüphesiz Rabbin cezayı çabuk verendir. Ve O çok bağışlayan, pek esirgeyendir. hızlı, çabuk, çabuk veren ٌ‫ﺳَﺮِﯾﻊ‬ ceza ُ‫اَﻟْ ِﻌﻘَﺎب‬

10- ... ٌ‫ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﺗَﻮﱠابٌ رَﺣِﯿﻢ‬. (49/HUCURÂT, 12). ...Şüphesiz Allah, tevbeyi çok kabul edendir, çok esirgeyicidir. 11- ‫ﻣَﻦْ ﻋَﻤِﻞَ ﺻَﺎﻟِﺤًﺎ ﻓَﻠِﻨَﻔْﺴِﮫِ وَﻣَﻦْ أَﺳَﺎءَ ﻓَﻌَﻠَﯿْﮭَﺎ وَﻣَﺎ رَﺑﱡﻚَ ﺑِﻈَﻼﱠ ٍم‬ ‫ﻟِﻠْﻌَﺒِﯿ ِﺪ‬.

(41/FUSSİLET, 46). Kim iyi bir iş yaparsa, bu kendi lehinedir. Kim de kötülük yaparsa aleyhinedir. Rabbin kullara zulmedici değildir. 12- ‫ ﻚَ ﻟَﮭُ َﻮ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢُوَإِنﱠ رَﺑﱠ‬. (26/ŞUARÂ, 175). Şüphesiz Rabbin, işte O, mutlak galip ve engin merhamet sahibidir.

13- َ‫ ﻛَﻼﱠ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻋَﻦْ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻟَﻤَﺤْﺠُﻮﺑُﻮن‬. (83/MUTAFFİFİN, 15). Hayır! Onlar şüphesiz o gün Rablerinden (O'nu görmekten) menedilmişlerdir. mahcub, menedilmiş, örtülmüş ُ‫اَﻟْﻤَﺤْﺠُﻮب‬ (Ayette: Temsili manada olup onların büyüklerin yanına girmekten menedilmiş kimseler gibi

alçaltılacakları, ayrıca onların mestur (perdelenmişler) olarak Rablerini göremeyeceği anlatılmaktadır.)

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1- Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazıp ezberleyiniz. ُ‫ﺗَﺮَكَ ﯾَﺘْﺮُك‬ terketti, bıraktı ‫َاﻟْﺤَﺎرﱡ‬ sıcak ُ‫اَﻟْﺠَﺮِﯾﺪَةُ ج َاﻟْﺠَﺮَاﺋِﺪ‬ gazete ٌ‫َﻓﻼﱠح‬ çiftçi ُ‫ﺧﻮَات‬ َ َ‫اَﻟْﺄُﺧْﺖُ ج َاﻟْﺄ‬ kızkardeş ُ‫اَﻟْﺒﺎ ِرد‬ soğuk

‫َوﺟَﺪَﺗﺎَﻧِﻲ‬ o ikisi beni buldu (müe.) ُ‫ﻘُﻮلٌﺣَﻘْﻞٌ ج ﺣ‬ tarla ُ‫َوﺟَﺪَاه‬ o ikisi onu buldu (müz.) ُ‫َاﻟْﺠَﻤِﯿﻞ‬- ُ‫اَﻟْﻤَﻠِﯿﺢ‬ güzel ‫ك‬ َ ‫َوﺟَﺪَا‬ ikisi seni buldu ُ‫ﻏَﻨِﯿﱠﺔٌ ج أَﻏْﻨِﯿَﺎء‬ zengin ُ‫اَﻟﺴﱡﻠُﻮك‬ gidişat ‫ﺣ ٍﺪ‬ َ ‫ﻓِﻲ َأ‬ bir kimsede ُ‫اَﻟﻄﱠﯿﱢﺐ‬ iyi ‫ج‬ ِ ْ‫ﻛَﻼَمُ اﻟﺰﱠو‬ eşinin konuşması ُ‫ﯾُﻮﺟَﺪ‬ var

‫ِﻛﻼَ ٌ‬ ‫ب‬ ‫‪köpekler‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ھَﺬاَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ‪-‬ھَﺬاَ رَﺟُﻞٌ ﻣَﻌْﺮُوفٌ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻨﺎﱠسِ ‪-‬ھَﺬِهِ ﻣِﻨْﻀَﺪَةٌ َﻣﻜْﺴُﻮرَ ٌة‬ ‫اَﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ‪-‬ھَﺬَا اﻟْﺤَﺪِﯾﺚُ ﻣَﺄْﺧُﻮذٌ ﻣِﻦْ ﻛَﻼَمِ اﻟﻠﱠﮫِ ‪-‬ﻣَﻌْﺮُوفٌ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻨﺎﱠسِ‬ ‫ﻣَﻦِ ‪-‬وبٌ اَﻟﺪﱠواَءُ ﻣَﺸْﺮُ ‪-‬اَﻟْﻘُﺮْآنُ ﻛِﺘﺎَبٌ ﻣَﻌْﻠُﻮمٌ ‪-‬ﻣَﺴْﺆُولٌ ﻋَﻦْ ﻋَﻤَﻠِﮫِ‬ ‫ھَﻞْ ھُﻮَ ﻛﺎَﺗِﺐٌ –اﻟْﻤَﺴْﺆُلُ ﻋَﻦْ ھَﺬاَ اﻟْﻌَﻤَﻞِ ؟ ھَﺬاَ ﺷَﯿْﺊٌ ﻣَﻌْﻠُﻮمٌ ِﻟﻠْﺠَﻤِﯿ ِﻊ‬ ‫ﺗُﺮِكَ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ‪-‬أَﺧْﺒﺎَرُ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ﻣَﻌْﺮُوﻓَﺔٌ =ﻣَﺠْﮭُﻮلٌ ؟ ﻋُﺮِﻓَﺖْ أَﺧْﺒﺎَرُ ﺧﺎَﻟِﺪٍ‬ ‫ﻞ ﻣَﺘْﺮُوكٌ ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ =ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ‬ ‫أَﺣْﻤَﺪُ =ﺑِﺎﻟْﻌَﻤَﻞِ ﺷُﻐِﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ ‪-‬اَﻟْﻌَﻤَ ُ‬ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻣَﻌْﺮُوفٌ ‪-‬ﺷُﺮُوﻃُﮫُ ﻣَﻘْﺒُﻮﻟَﺔٌ =ﻗُﺒِﻠَﺖْ ﺷُﺮُوﻃُﮫُ ‪-‬ﻣَﺸْﻐُﻮلٌ ﺑِﺎﻟْﻌَﻤَﻞِ‬ ‫َاﻟْﻘَﮭْﻮَةُ ﻣَﺸْﺮُوﺑَﺔٌ ‪-‬ﻋُﺮِفَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺑِﺎﻟﺴﱡﻠُﻮكِ اﻟﻄﱠﯿﱢﺐِ =ﺑِﺎﻟﺴﱡﻠُﻮكِ اﻟﻄﱠﯿﱢﺐِ‬‫ﺖ اﻟْ َﻘﮭْﻮَةُ‬ ‫اَﻟﺪﱠرْﺳﺎَنِ ‪-‬ﺳُﻤِﻊَ ﻛَﻼَمُ اﻟﺰﱠوْجِ =ﻮعٌ ﻛَﻼَمُ اﻟﺰﱠوْجِ ﻣَﺴْﻤُ‪-‬ﺷُﺮِﺑَ ِ‬ ‫ﺷُﺮِحَ اﻟﺪﱠرْﺳﺎَنِ =ﻣَﺸْﺮُوﺣﺎَنِ‬ ‫‪3. Aşağıdaki fiillerden ism-i mef’ûl yaparak birer‬‬ ‫‪cümlede kullanınız.‬‬ ‫ﻗَﻄَﻒَ ‪-‬ﻗَﻄَﻊَ ‪-‬ﻛَﺘَﺐَ ‪-‬ﺧَﻠَﻖَ ‪-‬ﻃَﻠَﺐَ ‪-‬ﺷَﺮِبَ ‪-‬أَﻛَﻞَ ‪َ -‬ﻧﺼَ َﺮ‬

4. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme ediniz. ‫ال ؟هنم هباتك متذخأ له‬, ‫هنم هباتك انذخأ ام‬- ‫ﻣَﺎذا ﯾﻌﻤﻞ‬ ‫واَﻟِﺪُكَ ؟ واَﻟِﺪِي ﻓﻼح‬- ‫ال ؟مويلا اذه ةديرجلا تأرق له‬, ‫ام‬ ‫ ةديرجلا تأرق‬- ‫ھﻞ ﻛﺘﺒﺘﻢ ﺷﯿﺌﺎً اﻟﻰّ ؟ ﻻ‬, ‫ﻣﺎ ﻛﺘﺒﻨﺎ ﺷﯿﺌﺎً إﻟﯿﻜﻢ‬. َ‫ﻣﺎ‬ ‫رَأَﯾْﻨَﺎﻛُﻢْ أﻣﺎم اﻟﺒﺎب‬- ‫اً ئيش مكل نبتك مكتاوخأ‬- ‫أﺧﻮَاﺗﻨﺎ‬ ‫ ةلاسر انل نبتك‬- ِ‫ﻣﺎذا ﻓﻲ ﺣﻘﻮل واَﻟِﺪِھِﻢ ؟ ھﻞ ﯾﻮﺟﺪ ﻓﻲ ﺣُﻘﻮل‬ ‫واَﻟِﺪِھِﻢ ﻛﻼب؟ ﻻ‬, ‫مهدلاو لوقح يف بالك دجوي ام‬. 5. Yukarıda verilen ayetleri yazıp sayılar, ism-i fâil, mübâlâğalı ism-i fâil ve ism-i mef’ûl ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakıp Arapça’larını söylemeye çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Tabloda örnek olmak üzere verilen çekim merfû halidir. Yerine göre mansûb ve mecrûr halleri öğrenci tarafından yapılabilir.


ESMÂÜL-HAMSE Arapça’da Esmâ’ü’l-Hamse denen ve tamlama kalıbında kullanıldığında alışılmamış bir şekil değişikliğine uğrayan 5 isim vardır. Bu beş isim şunlardır: ‫ﺣ ٌﻢ‬ َ (kayınpeder) ٌ‫( أَب‬baba) ٌ‫( أَخ‬erkek kardeş) ‫ذُو‬ (sahip) ‫( ﻓُﻮ‬ağız) Bu isimler mütekellim yâ’sı (‫ )ي‬dışındaki zamirle birleştikleri takdirde (vâv: (‫ و‬ile merfû, (elif: ‫ ) ا‬ile mansûb ve (yâ harfi: ‫ )ي‬ile mecrûr olurlar. Yâni bu isimlerden birinin fâil ya da mübtedâ veya nâib-i fâil olması durumunda son harfinin merfû (ötre) olması gerekirse zamirle birleşmeden önce sonunda vâv bulunur (َ‫ أَﺧُﻮكَ أَﺑﻮُك‬gibi). Mef’ûl gibi mansûb (fethalı) olması gerekirse zamirle birleşmeden önce sonunda elif bulunur (َ‫أَﺧَﺎكَ أَﺑَﺎك‬ gibi). Harf-i cer’den sonra gelmeleri gibi esre

olmaları gereken durumda ise sonunda yâ bulunur ( َ‫ﻣِﻦْ أَﺑِﯿﻚ‬- َ‫ ﻣِﻦْ أَﺧِﯿﻚ‬gibi) (Mecrûr Hali) (Mansûb Hali) (Merfû Hali)

‫أَﺑِﻲ‬ ‫أَﺑَﺎ‬ ‫أَﺑُﻮ‬ ٌ‫أَب‬ (baba) ‫َأﺧِﻲ‬ ‫ﺧﺎََأ‬ ‫َأﺧُﻮ‬ ٌ‫أَخ‬ (kardeş) ‫ﺣَﻤِﻲ‬ ‫ﺣَﻤَﺎ‬ ‫ﺣَﻤُﻮ‬ ٌ‫ﺣﻢ‬ َ (kayınpeder) ‫ذِي‬

‫ذَا‬ ‫ذُو‬ ‫ذُو‬ (sahip) ‫ﻓِﻲ‬ ‫ﻓَﺎ‬ ‫ﻓُﻮ‬ ‫ﻓُﻮ‬ (ağız)

Cümle Örnekleri ‫ك‬ َ ‫ﺣَﻀَﺮَ أَﺑُﻮ‬. Baban geldi. ُ‫ﻞ وَ ﺑَﻌْﺪَه‬ ِ ْ‫اِﻏْﺴِﻞْ ﻓﺎَكَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﺄَﻛ‬. Yemekten önce ve sonra ağzını yıka. ‫اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ ﻣِﺮْآةُ َأﺧِﯿ ِﮫ‬. Mü’min (mü’min) kardeşinin aynasıdır. ‫ﻚ‬ َ ‫أَﻧﺎَ ﻣِﺜْﻞُ َأﺧِﯿ‬. Ben senin kardeşin gibiyim. ‫ﻚ‬ َ ‫ﻋَﺮَﻓْﺖُ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ِﻣﻦْ ﺣَﻤِﯿ‬.

Haberi kayınpederinden öğrendim. ‫ھَﻞْ ذَھَﺒْﺖَ ﻟِﻠْﺤَﺞﱢ ﻣَﻊَ أَﺑِﯿﻚَ ؟‬ Hac için babanla birlikte mi gittin? ‫ﻻَ ﻣﺎَ ذَھَﺒْﺖُ ﻟِﻠْﺤَﺞﱢ ﻣَﻊَ أَﺑِﻲ‬. Hayır hac için babamla birlikte gitmedim. ‫ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺧَﺎكَ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. Kardeşine çok teşekkür ettim. ‫ﻞ؟‬ ِ ْ‫ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﯾَﻨﺎَمُ أَﺧُﻮكَ ﻓِﻲ اﻟﻠﱠﯿ‬ Kardeşin gecede kaç saat uyur? ُ‫ﺟﺎَءَ أَﺧﻮُكَ اﻟْﻤُﺨْﻠِﺺ‬. İhlaslı kardeşin geldi. ‫أَﺧﻮُ أَﺑﻲِ ھُﻮَ ﻋَﻤﻲﱢ‬. Babamın kardeşi amcamdır. ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻘُﻮلُ أَﺑُﻮﻛُﻢْ ِﻟَﺄﺧِﯿﻜُﻢْ ؟‬ Babanız kardeşinize ne diyor? ‫أَرْﺳَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﮭِﻤَﺎ‬. İki çocuk babalarına mektup gönderdi.

‫ﻖ‬ ِ ‫ﻛَﻨﱠﻰ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ أَﺑﺎَ ﺑَﻜْﺮٍ ﺑِﺎﻟﺼﱢﺪﱢﯾ‬. Peygamber Ebûbekir’i “Sıddîk” (lakabı) ile künyelendirdi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻛَﺬَبَ أَﺣْﻤَﺪُ ھَﺬِهِ اﻟﻠﱠﯿْﻠَﺔَ ﻋَﻠَﻰ أَﺑِﯿﮫِ ﻣَﺮﱠﺗَﯿ‬. Ahmet bu gece babasına iki defa yalan söyledi. ‫ﻚ‬ َ ‫ﺗَﺬْھَﺐُ أُﺧْﺘُﻚَ إﻟﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭﺎَ ﻣَ َﻊ ﺧَﺎﻟَ ِﺘ‬. Kızkardeşin evine teyzenle gidiyor. ‫ع اﻟْﻘﺎَ ِد‬ ِ ‫مِﺳَﯿَﺤْﻀُﺮُ ﺣَﻤُﻮهُ ﻟِﺰِﯾﺎَرَﺗِﮫِ ﻓِﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮ‬. Kayınpederi gelecek hafta onun ziyaretine gelecek.

*Bu beş isimden ٌ‫ﺣَﻢ‬- ٌ‫أَب‬- ٌ‫ أَخ‬tamlama kalıbında olmadıklarında normal kurallı isimler gibidir: ‫ق‬ ِ ‫اَﻟْﺄَبُ ﯾَﺮْﺟِﻊُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮫِ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻮ‬. Baba çarşıdan evine dönüyor. ْ‫ﺄَﺑْﻨﺎَءُ اﻟْﺄَبَ َﯾﺤْﺘَ ِﺮمُ اﻟ‬. Çocuklar (oğullar) babaya saygı gösterir.

‫ﻚ‬ َ َ‫ﺣَﻤُﻮكَ أَبٌ ﻟ‬. Kayın pederin senin babandır.

* ‫( ذُو‬sahip olan) sadece tamlama yapısının ilk elemanı olan muzâf olarak görev yapar ve belirsiz (nekre) şekli de yoktur. Zamirlerle kullanılmaz. ‫ﻞ‬ ٍ ْ‫ﻚ ذُو ﻋَﻘ‬ َ ‫إِﻧﱠ‬. Gerçekten sen akıllısın. ‫س‬ ِ ‫اَﻟْﻜَﺮِﯾﻢُ ذُو ﻓَﻀْﻞٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﺎﱠ‬. Kerim insanlara karşı fazilet (iyilik) sahibidir.

Bu beş isimden biri olan ve Kur’ân’da çok geçen ‫ ذُو‬isminin çekimi şöyledir: (Mecrûr Hali) (Mansûb Hali) (Merfû Hali)

‫ذِي‬ ‫ذَا‬ ‫ذُو‬ (Müfred-Müzekker) ‫ت‬ ِ ‫ذَا‬ ‫ت‬ َ ‫ذَا‬ ُ‫ذاَت‬ (Müfred-Müennes) ْ‫َذوَي‬ ْ‫َذوَي‬ ‫ذَوَا‬ (Müsennâ-Müzekker) ْ‫ذَواَ َﺗﻲ‬ ْ‫ذَواَ َﺗﻲ‬ ‫ذَواَﺗَﺎ‬ (Müsennâ- Müennes) ‫َذوِي‬ ‫َذوِي‬ ‫َذوُوا‬ (Cem-Müzekker) ‫ت‬ ِ ‫ذَوَا‬

‫ت‬ ِ ‫ذَوَا‬ ُ‫ذَواَت‬ (Cem-Müennes) ‫أُوﻟِﻲ‬ ‫أُﻟِﻲ‬ ‫أُوﻟُﻮ‬ (Cem-Müzekker) ‫ت‬ ِ ‫ﻻ‬ َ ‫أُو‬ ‫ت‬ ِ ‫ﻻ‬ َ ‫أُو‬ ُ‫أُوﻻَت‬ (Cem-Müennes)

* ٌ‫ أَب‬ve ٌ‫أَخ‬kelimelerinin tesniyelerinin merfû hali (ِ‫( )أَﺑَﻮاَن‬ana-baba) (ِ‫( )أَﺧَﻮاَن‬iki kardeş); mansûb ve mecrûr hali (ِ‫ )أَﺧَﻮَﯾْﻦِ( )أَﺑَﻮَﯾْﻦ‬şeklinde gelir: ‫ن‬ ِ َ‫ﻛَﻢْ أَﺧﺎً ﻟَﻚَ ؟ ﻟِﻲ أَﺧَﻮاَنِ اﺛْﻨﺎ‬. Kaç kardeşin var? İki kardeşim var. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﯾَﺤْﺘَﺮِمُ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ اﻟْﺄَ َﺑﻮَﯾ‬. Çocuklar ana babalarına saygı gösterir. ‫ﯾَﻨْﺼُﺮُﻧﺎَ أَﺑَﻮاَﻧ َﺎ‬.

Ana babamız bize yardım ediyor. ‫ﺾ‬ ِ ‫ﻓِﯿﻤَﻦْ ﻓَﻜﱠﺮَ اﻟْﺄَﺑَﻮاَنِ ؟ ﻓَﻜﱠ َﺮ اﻟْﺄَﺑَﻮاَنِ ﻓِﻲ اﺑْﻨِﮭِﻤﺎَ اﻟْﻤَﺮِﯾ‬. Ana baba kim hakkında düşündü? Ana baba hasta oğulları hakkında düşündü. ‫ھَﻞْ ﺳﺎَﻋَﺪَ اﻟْﺄَﺑَﻮَانِ اﺑْﻨَﮭُﻤﺎَ ﻓِﻲ ﻋَﻤَﻞِ اﻟْﻮَاﺟِﺐِ ؟‬ Ana-baba oğullarına ödevin yapımında yardımcı oldu mu? ‫ﺐ‬ ِ ‫ﺟ‬ ِ ‫ﻞ اﻟْﻮَا‬ ِ َ‫ اَﻟْﺄَﺑَﻮاَنِ ﻟَﻢْ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪاَ اﺑْﻨَﮭُﻤﺎَ ﻓِﻲ ﻋَﻤ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, ana baba oğullarına ödevin yapımında yardımcı olmadı.

&&&&&&&&&&

ESMÂU’L-HAMSE İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ ﺗَﺒﱠﺖْ ﯾَﺪَا أَﺑِﻲ ﻟَﮭَﺐٍ وَ َﺗﺐﱠ‬.

(111/MESED, 1). Ebu Leheb'in iki eli kurusun! Kurudu da. helak etmek, zarar etmek ‫ﺗَﺐﱠ ﯾَﺘِﺐﱡ ﺗَﺒﺎ‬ kurusun, mahvolsun anlamında tabirdir. Kinaye olarak helak ve hasarla bedduadır. Çünkü eller tutma ve iş görme aletidir. ْ‫ﺗَﺒﱠﺖ‬

2- َ‫ﻣَﺎ ﻛَﺎنَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ أَﺑَﺎ أَﺣَﺪٍ ﻣِﻦْ رِﺟَﺎﻟِﻜُﻢْ وَﻟَﻜِﻦْ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠﱠﮫِ وَﺧَﺎﺗَﻢَ اﻟﻨﱠﺒِﯿﱢﯿﻦ‬ ‫ ﺷَﻲْءٍ ﻋَﻠِﯿﻤًﺎوَﻛَﺎنَ اﻟﻠﱠﮫُ ِﺑﻜُﻞﱢ‬. (33/AHZÂB, 40). Muhammed, sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir. Fakat (o), Allah'ın Resûlü ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah her şeyi hakkıyla bilendir. bitirmek, mühürlemek, damga basmak ‫ﺧَﺘَﻢَ ﯾَﺨْﺘُﻢُ ﺧَﺘْﻤًﺎ‬ peygamberlerin sonuncusu (kendisiyle peygamberliğin mühürlenmiş ve gelişiyle nübüvvetin tamamlanmış olması kastedilmektedir). ‫ﻦ‬ َ ‫ﺧَﺎﺗَﻢَ اﻟﻨﱠﺒِﯿﱢﯿ‬

3- ... ٌ‫ ﻗَﺎﻟَﺘَﺎ ﻻَ ﻧَﺴْﻘِﻲ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾُﺼْﺪِرَ اﻟﺮﱢﻋَﺎءُ وَأَﺑُﻮﻧَﺎ ﺷَﯿْﺦٌ ﻛَﺒِﯿﺮ‬. (28/KASAS, 23). ...(Hayvanlarını sulayamayan iki kadın Mûsa’ya )dediler: Çobanlar (sulayıp) çekilmeden biz (onların içine sokulup hayvanlarımızı) sulamayız; babamız da çok yaşlıdır. çoban ٌ‫اَﻟﺮﱠاﻋِﻲ ج رِﻋَﺎء‬ sulamak, içirmek ‫ﺳﻘْﯿًﺎ‬ َ ‫ﺳَﻘَﻰ ﯾَﺴْﻘِﻲ‬ dönmek, döndürmek, geri çekmek ‫أَﺻْﺪَرَ ﯾُﺼْﺪِرُ ِإﺻْﺪاَرًا‬

4-... ً‫وَﻻَ ﯾَﻐْﺘَﺐْ ﺑَﻌْﻀُﻜُﻢْ ﺑَﻌْﻀًﺎ أَ ﯾُﺤِﺐﱡ أَﺣَﺪُﻛُﻢْ أَنْ ﯾَﺄْﻛُﻞَ ﻟَﺤْﻢَ أَﺧِﯿﮫِ ﻣَﯿْﺘﺎ‬ ُ‫ ﻓَﻜَﺮِھْﺘُﻤُﻮه‬... (49/HUCURÂT, 12)....Bazınız bazınızı arkasından çekiştirmesin. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz...

gıybet etmek, (arkadan atıp tutmak, arkadan gıyaben çekiştirmek) ‫اِﻏْﺘﺎَبَ ﯾَﻐْﺘﺎَبُ اِﻏْﺘﺎَﺑ ًﺎ‬ arkadan çekiştirmesin (nehyi gâib) ْ‫ﻻَ ﯾَﻐْ َﺘﺐ‬ sevdi ‫أَﺣَﺐﱠ ﯾُﺤِﺐﱡ‬ çirkin görmek, hoşlanmamak ‫ﻛَﺮِهَ ﯾَﻜْﺮَهُ ﻛَﺮْھًﺎ‬

5- ِ‫ وَاذْﻛُﺮْ أَﺧَﺎ ﻋَﺎدٍ إِذْ أَﻧْﺬَرَ ﻗَﻮْﻣَﮫُ ﺑِﺎﻟْﺄَﺣْﻘَﺎف‬... (46/AHKÂF, 21). Ad (kavmin)in kardeşini (Hûd'u) an. Zira o, Ahkaf (bölgesin)deki kavmini uyardı.... uyarmak ‫أَﻧْﺬَرَ ﯾُﻨْﺬِرُ إِﻧْﺬاَرًا‬ eğri, büğrü, uzun yahut yuvarlak kumlu arazi (Ayette: Âd kavminin oturduğu kumlu bölgenin adı) ٌ‫اَﻟْﺤِﻘْﻒُ ج أَﺣْﻘَﺎف‬

6- ٍ‫ ﺛُﻢﱠ أَرْﺳَﻠْﻨَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ وَأَﺧَﺎهُ ھَﺎرُونَ ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ وَﺳُﻠْﻄَﺎنٍ ﻣُﺒِﯿﻦ‬. (23/MÜ’MİNÛN, 45). Sonra âyetlerimizle ve apaçık bir delille Mûsâ ve kardeşi Harun'u gönderdik. 7- ٍ‫ﺣﺠْﺮ‬ ِ ‫ ھَﻞْ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ ﻗَﺴَﻢٌ ﻟِﺬِي‬. (89/FECR, 5). Bunlarda akıl sahibi için elbette birer yemin (değeri) vardır. yemin ٌ‫ﺴﻢ‬ َ َ‫ﻗ‬ akıl ُ‫َاﻟْﺤِﺠْﺮ‬

8- ِ‫ ﯿﺪُذُو اﻟْﻌَﺮْشِ اﻟْ َﻤﺠ‬. (85/BURÛC, 15). Şerefli Arş’ın sahibidir. çok şerefli, büyük kerem sahibi (Allah’ın isimlerindendir) ُ‫اَﻟْ َﻤﺠِﯿﺪ‬

9- ‫ﻟِﯿُﻨْﻔِﻖْ ذُو ﺳَﻌَﺔٍ ﻣِﻦْ ﺳَﻌَﺘِ ِﮫ‬... ‫ ﺳَﯿَﺠْﻌَﻞُ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑَﻌْﺪَ ﻋُﺴْﺮٍ ﯾُﺴْﺮًا‬. (65/TALAK, 7). İmkân sahibi olan, (nafakayı) gücünün yettiğinden (imkânlarına göre) harcasın (versin).... Allah, bir güçlükten sonra bir kolaylık yaratacaktır. harcamak (Bu harcama cümledeki yerine göre, zekat verme, yardımda bulunma sadaka verme manalarını ifade eder.) ‫أَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْﻔِﻖُ إِﻧْﻔﺎَﻗًﺎ‬ varlık, bolluk, imkan ٌ‫ﺳَ َﻌﺔ‬

10- ... ‫ وَاﻟﻠﱠﮫُ ذُو اﻟْﻔَﻀْﻞِ اﻟْﻌَﻈِﯿ ِﻢ‬. (62/CUMA, 4). ... Allah büyük lütuf sahibidir. 11- ُ‫ وَاﻟْﺤَﺐﱡ ذُو اﻟْﻌَﺼْﻒِ وَاﻟﺮﱠﯾْﺤَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 12). Yapraklı taneler ve hoş kokulu bitkiler (vardır.) tane (cins isim) ‫اَﻟْﺤَﺒﱠﺔُ ج اَﻟْﺤَﺐﱡ‬

hoş kokulu, rızık ُ‫اَﻟﺮﱠﯾْﺤَﺎن‬ yaprak, ekin sapı ُ‫اَﻟْ َﻌﺼْﻒ‬

12- ِ‫وَاﻟْﺈِﻛْﺮَام‬ M a’tuf Atıf Muz. ileyh Sıfat Muz.ileyh Fâil Fiil-i Muz.

Muz. Muzâf

Mevsûf

ِ‫اﻟْﺠَﻼَل‬

‫ذُو‬

َ‫رَﺑﱢﻚ‬

ُ‫وَﺟْﮫ‬

‫ وَﯾَﺒْﻘَﻰ‬.

(55/RAHMÂN, 27). (Ancak) azamet ve ikram sahibi Rabbinin zâtı bâki kalacak. baki olmak, devam etmek, fani olmamak ‫ﺑَﻘَﻰ ﯾَ ْﺒﻘِﻲ ﺑَﻘﺎَ ًء‬ azamet, büyüklük ُ‫ﺠﻼَل‬ َ ْ‫اﻟ‬

13- ِ‫وَاﻟْﺈِﻛْﺮَام‬

ِ‫ذِي اﻟْﺠَﻼَل‬

Ma’tuf Atıf Muz. ileyh Sıfat Muz. ileyh Fâil Fiil-i Mâzî

Muzâf Muzâf-muz.ileyh. Muzâf

َ‫رَﺑﱢﻚ‬

ُ‫ ﺗَﺒَﺎرَكَ اﺳْﻢ‬.

Mevsûf

(55/RAHMÂN, 78). Büyüklük ve ikram sahibi Rabbinin adı yücelerden yücedir. ‫ك‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ َر‬ mukaddes ve münezzeh olmak, (hissi yahut manevi) hayrı bol olmak, şanı yüce olmak.

14- ُ‫ ﺮُونَوَإِنﱠ رَﺑﱠﻚَ ﻟَﺬُو ﻓَﻀْﻞٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎسِ وَﻟَﻜِﻦﱠ أَﻛْﺜَﺮَھُﻢْ ﻻَ ﯾَﺸْﻜ‬. (27/NEML, 73). Şüphesiz Rabbin, insanlara karşı lütuf sahibidir; fakat onların (insanların) çoğu şükretmezler. 15- ... ‫ وَاﻟﻠّﮫُ ﻋَﺰِﯾﺰٌ ذُو اﻧﺘِﻘَﺎ ٍم‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 4).... Allah güçlü ve intikam sahibidir.

16- ٍ‫ ﯾَﺘِﯿﻤًﺎ ذَا ﻣَﻘْﺮَ َﺑﺔ‬. (90/BELED, 15).Yakınlığı olan bir yetime... yakınlık, akrabalık ٌ‫َﻣﻘْﺮَ َﺑﺔ‬

17- ... ‫ إِنﱠ رَﺑﱠﻚَ ﻟَﺬُو ﻣَ ْﻐﻔِﺮَةٍ وَذُو ﻋِﻘَﺎبٍ أَﻟِﯿ ٍﻢ‬. (41/FUSSİLET, 43). ...Gerçek şu ki senin Rabbin, hem mağfiret sahibi hem de acı bir azap sahibidir. 18- ‫ مٌ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمٍ ذِي ﻣَﺴْﻐَﺒَﺔٍأَوْ إِﻃْﻌَﺎ‬. (90/BELED, 14).Veya açlık gününde yemek yedirmektir, yemek yedirmek, doyurmak ٌ‫إِﻃْﻌَﺎم‬

açlık ٌ‫ﻣَﺴْﻐَ َﺒﺔ‬ açlıkla geçirilen günde

‫ﻓﻲِ ﯾَﻮْمٍ ذِي ﻣَﺴْﻐَﺒَ ٍﺔ‬

19- ِ‫وَﻓِﺮْﻋَﻮْنَ ذِي اﻟْﺄَوْﺗَﺎد‬. (89/FECR, 10).Kazıklar (çadırlar, ordular) sahibi Firavun'a.. kazık (kızdığı kimseleri kazıklara bağlayarak işkence ettiği için bu adı almıştır) ُ‫اَﻟْﻮَﺗِﺪُ ج اﻟَْﺄوْﺗَﺎد‬

20- ‫ ذِي ﻗُﻮﱠةٍ ﻋِﻨﺪَ ذِي اﻟْﻌَﺮْشِ ﻣَﻜِﯿﻦٍ ¯إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻘَﻮْلُ رَﺳُﻮلٍ ﻛَﺮِﯾ ٍﻢ‬. (81/TEKVÎR, 19, 20). (O elçi) güçlü, Arş'ın sahibi (Allah'ın) katında çok itibarlı değerli bir elçinin sözüdür. kadri yüce, yüksek mevki sahibi, çok itibarlı ٌ‫ﻣَﻜِﯿﻦ‬

21- ‫ ﺑَﻨِﯿﮫِوَﺻَﺎﺣِﺒَﺘِﮫِ وَ ¯وَأُﻣﱢﮫِ وَأَﺑِﯿﮫِ ¯ﯾَﻮْمَ ﯾَﻔِﺮﱡ اﻟْﻤَﺮْءُ ﻣِﻦْ أَﺧِﯿ ِﮫ‬.

(80/ABESE, 34, 35, 36). İşte o gün kişi kardeşinden, annesinden, babasından, eşinden (arkadaşından) ve çocuklarından kaçar.

kaçmak ‫ﻓَﺮﱠ ﯾَﻔِﺮﱡ ﻓِﺮاَرًا‬

22- ِ‫ ﻓَﺎﺻْﺒِﺮْ ﻛَﻤَﺎ ﺻَﺒَﺮَ أُوﻟُﻮا اﻟْﻌَﺰْمِ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱡﺳُﻞ‬... (46/AHKÂF, 35). O halde (Resûlum), peygamberlerden azim sahibi olanların sabrettiği gibi sen de sabret... azim sahibi (büyük peygamberler) ‫أُوﻟُﻮا اﻟْﻌَﺰْ ِم‬ gibi ‫ﻛَﻤَﺎ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ?

‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑُﻮھُﻢْ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑُﻮھُﻤَﺎ‬ ‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑُﻮهُ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑُﻮھُﻦﱠ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑُﻮھُﻤَﺎ‬ ‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑُﻮھَﺎ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺑﺎَھُﻢْ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑﺎَھُﻤَﺎ‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑَﺎهُ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتَ أَﺑﺎَھُﻦﱠ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑﺎَھُﻤَﺎ‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑﺎَھَﺎ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﯿ ِﮭﻢْ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﮭِﻤ َﺎ‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﯿ ِﮫ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﯿ ِﮭﻦﱠ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﮭِﻤ َﺎ‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﯿﮭَﺎ‬

‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑُﻮﻛُﻢْ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑُﻮﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑُﻮ َ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑُﻮﻛُﻦﱠ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑُﻮﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑُﻮ ِ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺑَﺎﻛُﻢْ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑَﺎﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑَﺎ َ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺑَﺎﻛُﻦﱠ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑَﺎﻛُﻤَﺎ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑَﺎ ِ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﯿﻜُﻢْ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﯿﻜُﻦﱠ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﻜُﻤ َﺎ‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﯿ ِ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑِﻲ‬

‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَتَ أَﺑُﻮﻧَﺎ‬ ‫‪.‬ذَھَﺐَ أَﺑُﻮﻧَﺎ‬ ‫‪.‬ﺟَﺎءَ أَﺑُﻮﻧَﺎ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ﺷَﻜَﺮْتُ أَﺑﺎَﻧَﺎ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ أَﺑﺎَﻧَﺎ‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَﺑﺎَﻧَﺎ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﻲ‬ ‫‪.‬ﺳَﺄَﻟْﺖُ ﻋَﻦْ أَﺑِﯿﻨَﺎ‬ ‫‪.‬ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ أَﺑِﯿﻨ َﺎ‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَﺑِﯿﻨَﺎ‬

‫‪2- Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1.Baban kardeşini sokakta dövdü.‬‬

2. Baban kardeşinden bir kalem aldı. 3. Kayınpederin eşinin babasıdır. 4. Ağzını açma. 5. Kardeşin ilim sahibidir. 6. Hâlit babanla birlikte okula gitsin. 7. Kardeşimle bahçede oturuyoruz.

3. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp esmâü hamse ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&&


İNNE VE KARDEŞLERİ (‫ )إِنﱠ‬ve görev bakımından ona benzeyen edatlar isim cümlesi dediğimiz mübtedâ ile haberin önüne gelir, mübtedâ ile haberin adını değiştirirler. Artık mübtedânın adı; (‫’)إِنﱠ‬nin ismi, haberin adı da (‫’)إِنﱠ‬nin haberi olarak değişir. Bu edatlar isim cümlesinin başına gelip mübtedâ ve haberin adını ve irabını (harekesini) değiştirdikleri için değiştirenler manasında “en-Nevâsıh” (‫ )اَﻟﻨﱠﻮاﺳِﺢ‬diye adlandırılırlar. Fiile benzeyen harfler de denilen bu harfler ve işlevleri şunlardır: ‫ﻻ‬ َ ‫ﻟَﻌَﻞﱠ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻟَﯿ‬ ‫ﻟَ ِﻜﻦﱠ‬ ‫َﻛَﺄنﱠ‬ ‫َأنﱠ‬ ‫ِإنﱠ‬

(‫ )إِنﱠ‬ve ona benzeyenler dediğimiz bu edatlar isimlerini mansûb (fetha), haberlerini merfû (zamme) yaparlar.

ٌ‫اَﻟْﺒَﺤْﺮُ ھﺎَدِئ‬. Deniz sakindir. ٌ‫إِنﱠ اﻟْﺒَﺤْﺮَ ھﺎَدِئ‬. Gerçekten deniz sâkindir. ٌ‫اَﻟﻠﱠﮫُ ﻏَﻔُﻮر‬. Allah çok bağışlayandır. ٌ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻏَﻔُﻮر‬. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayandır.

Son cümlede ‫ إِنﱠ‬edatu nasb, َ‫’)إِنﱠ(اﻟﻠﱠﮫ‬nin ismi ٌ‫ﻏَﻔُﻮر‬ ise (‫’)إِنﱠ‬nin haberidir. Sırasıyla bu edatları ve işlevlerini görelim: ‫ِإ ﱠ‬: Muhakkak, doğrusu, gerçekten, hakikaten, ‫ن‬ şüphe yok ki, şüphesiz manalarına gelen tahkik (pekiştirme ) edatıdır. Cümle örnekleri: ٌ‫اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ إِﺧْﻮَة‬. Mü’minler kardeştir. ‫ﻦ‬ َ ‫إِﺧْﻮَةٌ إِنﱠ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ‬. Şüphe yok ki mü’minler kardeştir.

ٌ‫رِﺣْﻠَﺔُ اﻟْﺤَﺞﱢ ﺳَﮭَْﻠﺔ‬. Hac yolculuğu kolaydır ٌ‫إِنﱠ رِﺣْﻠَﺔَ اﻟْﺤَﺞﱢ ﺳَﮭَْﻠﺔ‬. Gerçekten hac yolculuğu kolaydır. ٌ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠ َﮫ وَاﺣِﺪ‬. Şüphe yok ki Allah birdir. ٌ‫إِنﱠ ﻣُﺤَﻤﱠﺪاً رَﺳُﻮل‬. Şüphe yok ki Muhammed (s.a.) peygamberdir. ٌ‫إِنﱠ رَﺣْﻤَﺔَ اﻟﻠﱠ ِﮫ واَﺳِ َﻌﺔ‬. Şüphe yok ki Allah’ın rahmeti (merhameti) geniştir (boldur).

‫ ِإنﱠ‬edatı başta bulunduğunda hemzesi esre olur. (‫ )إِنﱠ‬nin hemzesinin esre olduğu yerler şunlardır: a) (ِ‫ )نﱠإ‬den önce emir fiili veya َ‫ ﯾﺎ‬gibi nidâ (ünlem) edatı bulunduğunda ‫ إِنﱠ‬gene başta sayılır: َ‫"ﻻَ ﺗَﺤْﺰَنْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣَﻌَﻨﺎَ"ﻗﺎَلَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﻓﻲِ ﻏﺎَرِ ﺣِﺮَاء‬.

Peygamber Hira mağarasında (arkadaşı Ebûbekir’e) “Mahzun olma! Muhakkak ki; Allah bizimle beraberdir” dedi. ‫اِﺻْﺒِﺮْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣَﻌَﻨَﺎ‬. Sabret. Muhakkak ki Allah bizimle beraberdir. ٌ‫ﯾﺎَ ﺑُﻨَﻲﱠ إِنﱠ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻧُﻮر‬. Ey oğulcuğum, namaz gerçekten nurdur (ışıktır) .

b)ُ‫ َﻗﻮْل‬kelimesinden türeyen ( َ‫ﻗَﻮْﻻً–ﻗﺎَل‬-ُ‫ ﯾَﻘُﻮل‬demek, söylemek) kelimelerinden sonra; ٌ‫ﻗﺎَلَ إِنﱠ اﻟﻠﱠ َﮫ وَاﺣِﺪ‬. Muhakkak ki Allah birdir dedi.

c)Yemin’den sonra; ‫[وَاﻟﻠﱠ ِﮫ‬1] ٌ‫إِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤُﺠْﺘَﮭِﺪ‬. Vallahi, sen gerçekten çalışkansın.

Not: Başında ‫ إِنﱠ‬bulunan isim cümlesinin haberine yeminsiz de (yine gerçekten, hakikaten anlamını veren) te’kîd lâmı gelebilir:

..َ‫إِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬. ..Şüphe yok ki sen peygamberlerden (biri)sin (Bakara, 252) .

*İnne ve benzerlerinin haberleri müfred, cümle ya da şibh-i cümle (zarf ya da câr-mecrûrlu cümlecik) olabilir: Müfred: ٌ‫ﺖ ﻗَﺪِﯾﻢ‬ َ ْ‫إِنﱠ اﻟْﺒَﯿ‬. Gerçekten ev eskidir. ٌ‫إِﻧﱠﮫُ وََﻟﺪٌ ﺟَﻤِﯿﻞ‬. Muhakkak ki o güzel bir çocuktur. ‫إِنﱠ ھَﺬاَ أَﺧُﻮ ﻋَِﻠﻲﱟ‬. Muhakkak ki bu Ali’nin kardeşidir.

Not: Sıfat ve isim tamlamaları müfred kabul edilir. İsim Cümlesi: ‫إِنﱠ ﺧﺎَﻟِﺪاً أَﺑُﻮهُ ﻏَ ِﻨﻲﱞ‬.

Gerçekten Hâlit’in babası zengindir.

Fiil Cümlesi: ‫إِنﱠ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Gerçekten müslümanlar Allah’a inanırlar. ‫ض‬ ِ ْ‫إِنﱠ ﺟِﺒْﺮِﯾﻞَ ﻗَﺪْ ﻧَﺰَلَ ﺑِﺄَﻣْﺮِ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻟَﻰ اﻟَْﺄر‬. Muhakkak ki Cibril (a.s.) Allah’ın emri ile yeryüzüne inmiştir.

Şibh-i Cümle (Zarf): ‫إِنﱠ اﻟْﻐَﯿْﺐَ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Muhakkak ki gayb Allah’ın katındadır (yanındadır).

‫ﺖ ﺳَﯿﺎﱠرَ ًة‬ ِ ْ‫إِنﱠ ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﺒَﯿ‬. Gerçekten evin arkasında araba var[2]. ‫ﻦ‬ ِ ‫إِنﱠ ﻗَﻠْﺐَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦِ ﺑَﯿْﻦَ ِإﺻْﺒَﻌَﯿْﻦِ ﻣِﻦْ أَﺻﺎَﺑِﻊِ اﻟﺮﱠﺣْﻤ‬.

Mü’minin kalbi Rahmân’ın parmaklarından iki parmak arasındadır (Müteşâbih nas) .

Şibh-i Cümle (Câr-Mecrûr): ‫إِنﱠ اﻟْﻔَﻮْزَ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮَ ﻓِﻲ اﻟْﺂﺧِ َﺮ ِة‬. Muhakkak ki büyük kurtuluş ahirettedir. ‫ﻦ‬ َ ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣَﻊَ اﻟﺼﺎﱠﺑِﺮِﯾ‬. Muhakkak ki Allah sabredenlerle beraberdir (Bakara, 153) . ‫ﻦ‬ َ ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠ َﮫ ﻓِﻲ ﻗُﻠُﻮبِ ﻋِﺒﺎَدِهِ اﻟْﻤُﺨِْﻠﺼِﯿ‬. Allah ihlaslı kullarının kalbindedir.

*(‫ )إِنﱠ‬ile başlayan isim cümlelerinin kısımlarında da mübtedâ ile haberde olduğu gibi takdim ve tehir bulunabilir: ْ‫إِنﱠ إِﻟَﯿْﻨﺎَ إِﯾﺎَﺑَﮭُﻢْ ﺛُﻢﱠ إِنﱠ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ﺣِﺴﺎَ َﺑﮭُﻢ‬. Şüphesiz onların dönüşleri (ancak) bizedir sonra onların hesabları da bize aittir (Gâşiye, 25, 26) .

‫إِنﱠ ﻣَﻊَ اﻟْﻌُﺴْﺮِ ﯾُﺴْﺮًا‬. Muhakkak ki zorlukla beraber kolaylık vardır (İnşirah, 5). (‫’)إِنﱠ‬nin ismi (‫’)إِنﱠ‬nin haberi

*Cümlenin kısımları yer değiştirince habere gelecek meftuh te’kîd lâmı ismin başına gelir: ‫إِنﱠ ﻓِﻲ ھَﺬاَ ﻟَ َﺒﻼَﻏًﺎ‬. Muhakkak ki bunda bir tebliğ var (Enbiya, 106) .

Arada fasıl zamiri bulunduğunda lâm onun başına gelir: ‫ﺤﻖﱡ‬ َ ْ‫إِنﱠ ھَﺬاَ ﻟَﮭُﻮَ اﻟْﻘَﺼَﺺُ اﻟ‬. Gerçekten bu elbette ki doğru haberlerdir (Âl-i İmran, 62) .

‫َأ ﱠ‬: de anlam bakımından ‫ إِنﱠ‬gibi tahkik (pekiştirme) ‫ن‬ harfidir. ..ki, ..dığını, ...eceğini, ...olduğu gibi manalarına gelir. Masdar manasını da ifâde eder. ‫إِنﱠ‬

başta, ‫ أَنﱠ‬cümlenin ortasında gelir. (‫ )أَنﱠ‬cümle başında kullanılmaz. Fiil cümlelerinde mef’ûl durumundaki yan cümleciklerin başında bağlaç olarak kullanılır: ُ‫ﻣُﺒَﻜﱢﺮَةً ﺗَﻨﺎَمُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ َﺬة‬. Kız öğrenci erken uyur. ‫أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةَ ﺗَﻨَﺎمُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮَ ًة‬. Öğrencinin erken uyuduğunu bilmiyor musun? ٌ‫ن ﻗَﺮِﯾﺐ‬ َ َ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎ‬. İmtihanın yakın olduğunu öğrendim.

‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ اﻟْﺤَﺞﱠ ﻣُﻄَﮭﱢﺮٌ ﻟِﻠﻨﱠﻔ‬. Haccın kişi için temizleyici olduğunu bildim (anladım) . ‫أَﺷْﮭَﺪُ أَنﱠ ﻣُﺤَﻤﱠﺪاً رَﺳُﻮلُ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Muhammed'in Allah'ın Rasûlü olduğuna şahitlik ederim[3]. ‫ﻠﻨﺎﱠسِ؟ھَﻞْ ﻓَﮭِﻤْﺘُﻢْ أَنﱠ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ھُﺪىً ِﻟ‬

Bu kitabın insanlar için bir hidayet (yol gösterici) olduğunu anladınız mı?

*‫ أَنﱠ‬isim ve haberiyle birlikte isim cümlesi olarak mefulun bih, fâil, naib-i fâil olabilir. Kendisinden önce bu durumları belirleyen bir fiil gelir: Mef’ûlün bih: ٌ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ اﻟْﺒَﺤْﺮَ ھﺎَدِئ‬. Denizin hakikaten sâkin olduğunu bildim. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ ﻓِﻲ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘِﮫِ ﻛِﺘﺎَﺑَﯿ‬. Çantasında iki kitap olduğunu bildim. ٌ‫أَدْرَﻛْﺖُ أَنﱠ رَﺣْﻤَﺔَ اﻟﻠﱠ ِﮫ واَﺳِ َﻌﺔ‬. Allah’ın rahmetinin geniş olduğunu idrak ettim. ٌ‫ﻋَﻠِﻤْﺖَ أَنﱠ ﻋَﻠِﯿﺎﱠ ﻣَﺮِﯾﺾ‬. Ali’nin hasta olduğunu bildin (öğrendin). Mef’ûlün bih: Mahallen mansûb

Fâil: ‫ن‬ ِ َ‫ﯾَﺴُﺮﱡﻧِﻲ أَﻧﱠﻜُﻢْ ﻧﺎَﺟِﺤُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎ‬. İmtihanda başarılı olmanız beni sevindirir. Fâil: mahallen merfû

Nâib-i Fâil: ‫ق‬ ِ َ‫ﺳُﻤِﻊَ أَنﱠ ﺧﺎَﻟِﺪاً ﻓﺎَزَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱢﺒﺎ‬. Halit’in yarışta kazandığı duyuldu. Nâib-i Fâil: Mahallen merfû

* (‫ )أَنﱠ‬nin başına (ِ‫ )ل‬getirilmesiyle yapılan (‫)ﻟِﺄَنﱠ‬ edatı “çünkü, …dığı için” irab bakımından (‫ )إِنﱠ‬ve kardeşleri gibidir: ْ‫اِﺑْﺘَﺴَ َﻢ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻟِﺄَنﱠ اﻟﺴﱠﯿﱠﺎرَةَ ﺣَﻀَﺮَت‬. Muhammed gülümsedi çünkü araba geldi. (Araba geldiği için Muhammed gülümsedi)

ٌ‫أَﻋَﺪﱠتْ زَﯾْﻨَﺐُ اﻟْﻐَﺪاَءَ ﻟِﺄَنﱠ واَﻟِﺪَﺗَﮭﺎَ َﻣﺸْﻐﻮَُﻟﺔ‬. Öğle yemeğini Zeyneb hazırladı çünkü annesi meşgul (dür). (Annesi meşgul olduğu için öğle yemeğini Zeynep hazırladı)

ٌ‫ذَھَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَ َﺔ ﻏﺎَﺋِ َﺒﺔ‬. Fâtıma kütüphaneye gitti çünkü öğretmen yok(tur). (Öğretmen olmadığı için Fâtıma kütüphaneye gitti)

‫ َﻛَﺄ ﱠ‬: gibi, sanki, güya, ..yor gibi, mış gibi, ..casına. ‫ن‬ ...ecek gibi, ..a benzer manalarına gelir. Mübtedâ’nın habere benzediğini anlatır. ‫اَﻟْﻜَﻌْﺒَﺔُ ﻗَﻠْﺐُ اﻟْﻌﺎَﻟَﻢِ اﻟْﺈﺳْﻼَ ِﻣﻲﱢ‬.

Kâbe İslâm âleminin kalbidir. ‫ﻛَﺄَنﱠ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔَ ﻗَﻠْﺐُ اﻟْﻌﺎَﻟَﻢِ اﻟْﺈﺳْﻼَ ِﻣﻲﱢ‬. Sanki Kâbe İslâm âleminin kalbidir. (veya; Kâbe İslâm âleminin kalbi gibidir). ُ‫ﻣَﻼَﺑِﺲُ اﻟْﺈِﺣْﺮاَمِ أَزْھﺎَرٌ ﺑَﯿْﻀَﺎء‬. İhram elbiseleri beyaz çiçeklerdir. ُ‫ﻛَﺄَنﱠ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺈِﺣْﺮاَمِ أَزْھﺎَرٌ ﺑَﯿْﻀَﺎء‬ Sanki ihram elbiseleri beyaz çiçeklerdir. (veya; İhram elbiseleri beyaz çiçekler gibidir) ٌ‫ﻛَﺄَنﱠ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ أُﺳْﺘَﺎذ‬. Kitap hoca gibidir. ٌ‫ﻛَﺄَنﱠ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﺻَﺪِﯾﻖٌ ﻣُﺨْﻠِﺺ‬. Kitap samimi bir dost gibidir. ٌ‫ﻛَﺄَنﱠ اﻟْﻘَﻤَﺮَ ِﻣﺼْﺒَﺎح‬. Ay sanki lâmba gibidir.

‫ﻟَ ِﻜ ﱠ‬:..ama, fakat, lâkin, ancak, ne var ki, şu kadar ‫ﻦ‬ var ki, manalarına gelir.

İstidrâke delâlet eder. İstidrâk; söylenen sözden muhâtabın zihninde doğacak yanlış anlamayı önlemektir. Daha ziyade cümle ortasında olur. Fiillerin önünde (ْ‫ )ﻟَﻜِﻦ‬şeklinde sonu cezimli gelir. ٌ‫ﻋﺞ‬ ِ ْ‫[اَﻟْﺒَﯿْﺖُ ﺟَﺪِﯾﺪٌ ﻟَﻜِﻦﱠ اﻟْﺤَﻰﱠ ﻣُﺰ‬4]. Ev yenidir fakat mahalle rahatsız edicidir.

‫ث‬ َ َ‫[اَﻟْﺒَﯿْﺖُ ﺟَﺪِﯾﺪٌ ﻟَﻜِﻦﱠ اﻟْﺄَﺛﺎ‬5] ٌ‫ﻗَﺪِﯾﻢ‬. Ev yenidir, fakat mobilyalar eskidir.

‫اَﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ُﺔ واَﺳِﻌَﺔٌ ﻟَﻜِﻦﱠ أَﺷْﺠﺎَرَھَﺎ ﻗَﻠِﯿَﻠ ٌﺔ‬. Bahçe geniştir, fakat ağaçları azdır.

ُ‫وَﻗَﻔْﺖُ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﻃَﻮِﯾﻼً وَﻟَﻜِﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﺤْﻀُﺮِ اﻟْﻤُ َﺪرﱢس‬. Sınıfta uzun (süre) durdum fakat öğretmen gelmedi.

‫ﺖ‬ َ ْ‫ ﻟَﯿ‬: keşke, ne olaydı, ne olurdu manalarına gelir. Temennî bildirir. ‫اَﻟْﺠَﻮﱡ ﻣُﻌْﺘَﺪِلٌ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Bu gün hava mu’tedildir (ılımandır) . ‫ﻟَﯿْﺖَ اﻟْﺠَﻮﱠ ﻣُﻌْﺘَ ِﺪلٌ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Keşke bugün hava mu’tedil (ılıman) olsa. ‫ﺖ اﻟْﺨَ َﺒ‬ َ ْ‫ﺮَ ﺻَﺤِﯿﺢٌﻟَﯿ‬. Keşke haber doğru olsaydı. ٌ‫ﺠﺔ‬ َ ِ‫[ﻟَﯿْﺖَ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ﻧَﺎﺿ‬6]. Keşke meyve olgun olsaydı. ‫أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ أَنْ ﺗَﺤْﻀُﺮَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Arabanın bugün gelmesini temenni ediyorum. ‫ﻟَﯿْﺖَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺗَﺤْﻀُﺮُ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬. Keşke araba bugün gelse.

*َ‫’ ﻟَﯿْﺖ‬nin başına ünlem edatı olan َ‫ ﯾﺎ‬eklenirse üzüntü, pişmanlık manası meydana gelir. Olmuş bitmiş şeyler ve mümkün olmayacak arzular için

“keşke şöyle olsaydı” “keşke şöyle yapmasaydım” vb. ifadeleri belirtmede kullanılır. ُ‫ﯾﺎَ ﻟَﯿْﺖَ أَﺑﺎَهُ ﻟَﻢْ َﯾﻀْﺮِﺑْﮫ‬. Keşke babası onu dövmeseydi. ُ‫ ﻟَﯿْ َﺘﮫ‬keşke o... ‫ ﻟَﯿْﺘَﻨ َﺎ‬keşke biz ... ‫ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ‬keşke ben...

‫ﻟَﻌَ ﱠ‬: belki, ola ki, ihtimal ki, umulur ki, ..bilir ‫ﻞ‬ manalarına gelir. Tereccî (umma) bildirir. ْ‫ﻤُﺴﺎَﻓِﺮَﺗﺎَنِ ﺗَﻌُﻮداَنِ إِﻟﻰَ أَھْﻠِﮭِﻤَﺎَاﻟ‬. İki yolcu ailelerine dönüyor. ‫ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَﺗَﯿْﻦِ ﺗَﻌُﻮداَنِ إِﻟﻰَ أَھْﻠِﮭِﻤ َﺎ‬. Belki iki yolcu ailelerine döner. ٌ‫ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ َرﺧَﯿِﺺ‬. Umulur ki kitap ucuzdur. ٌ‫ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾَ ﻧﺎَ ِﺋﻢ‬. Belki hasta uyuyordur.

‫ن‬ َ ‫ن اﻟْﺂ‬ َ ‫ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮِﯾﻦَ ﻗﺎَدِﻣُﻮ‬. Belki yolcular şimdi gelmektedir. ‫ﻚ‬ َ َ‫ك ﺟِﺴْﻤ‬ َ َ‫اِذْھَﺐْ إِﻟﻰَ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔﻰَ ﻓَﻠَﻌَﻞﱠ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐَ ﯾَﻔْﺤَﺺُ ﻟَﻚَ ھُﻨﺎ‬. Hastaneye git, belki doktor senin bedenini orada muayene eder. ‫ﻚ‬ َ‫ﺳ‬ َ ْ‫اِذْھَﺐْ إِﻟﻰَ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِ ﻓَﻠَﻌَﻞﱠ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢَ ﯾَﺸْﺮَحُ ﻟَﻚَ ھُﻨﺎَكَ دَر‬. Labrotuvara git, umulur ki, öğretmen sana orada dersini açıklar.

‫ﺖ‬ َ ْ‫ ﻟَﯿ‬ve ‫ ﻟَﻌَﻞﱠ‬nin manaları birbirine yakındır. َ‫ﻟَﯿْﺖ‬ vukuu güç olan şeyde ‫ ﻟَﻌَﻞﱠ‬ise daha çok vukuu kolay ve mümkün olan şeyde kullanılır. (‫ )إِنﱠ‬ve kardeşlerinin diğer özellikleri: *( ‫ِإنﱠ‬- ‫أَنﱠ‬- ‫ﻛَﺄَنﱠ‬- ‫ )ﻟَﻜِﻦﱠ‬mütekellim yâ'sı ile birleştiklerinde nûnu'l-vikâye alabilirler de almayabilirler de; ( ‫إِﻧﱠﻨِﻲ‬- ‫أَﻧﱠﻨِﻲ( ) يإِنﱢ‬- ‫ﻛَﺄَﻧﱠﻨِﻲ( )أَﻧﱢﻲ‬- ‫ﻟَﻜِﻨﱠﻨِﻲ ( )ﻛَﺄَﻧﱢﻲ‬- ‫)ﻟَﻜِﻨﱢﻲ‬

‫ﺖ‬ َ ْ‫ ﻟَﯿ‬ve ‫ﻟَﻌَﻞﱠ‬ise nûnu'l-vikâye alırlar: ‫ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ‬ve ‫ﻟَﻌَﻠﱠﻨِﻲ‬ *Muttasıl zamirler inne ve kardeşlerinden biriyle birleşince onların ismi olarak (mahallen) mansûb olurlar:

‫ﻟَﻌَﻠﱠﻨَﺎ‬ ‫ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ﻟَﻜِﻨﱠ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫َﻛﺄَﻧﱠ‬ ‫أَﻧﱠﮭَﺎ‬ ُ‫إِﻧﱠﮫ‬ ٌ‫إِنﱠ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ ﺑَﻌِﯿﺪَة‬. Ağaç uzaktır.

ٌ‫إِﻧﱠﮭﺎَ ﺑَﻌِﯿ َﺪة‬. Gerçekten o uzaktır.

ُ‫إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﻌَﻨُﻮه‬. Gerçekten onlar onu lanetlediler.

‫ﻲ‬ َ ِ‫ َﻛﺄَﻧﱠﮫُ ﻧَﺴ‬.

Sanki o unuttu.

ٌ‫اَﻟْﻘَﻤِﯿﺺُ رَﺧِﯿﺺٌ ﻟَﻜِﻨﱠﮫُ ﺟَﻤِﯿﻞ‬. Gömlek ucuzdur fakat güzeldir.

...‫إِﻧﱢﻲ ذاَھِﺐٌ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻲ‬... ...Gerçekten ben Rabbime gidiyorum... (Saffat, 99)

‫إِﻧﱠﮫُ ﻣِﻦْ ﺳُﻠَﯿْﻤﺎَنَ وَ إِﻧﱠﮫُ ﺑِﺎﺳْﻢِ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬.

(Belkıs’a gönderilen) o (mektup) Süleyman’dandır ve o Rahmân Rahîm Allah’ın adıyla (başlamakta)dır. (Neml, 30) .

ُ‫إِﻧﱠﻚَ ﻓَﻘِﯿﺮٌ وَ ﻧَﺤْﻦُ أَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ﻣﺎَ ﺳَﻤِﻊَ اﻟْﻜﺎَﻓِﺮُونَ ﻗَﻮْلَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلِ وَﻗﺎَﻟُﻮا َﻟﮫ‬.

Kâfirler Peygamber’in sözünü duymadılar (duymazlıktan geldiler) ve ona “Sen fakirsin biz zenginiz dediler.

‫ﻗﺎَلَ إِﻧﱢﻲ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ إِﻧﱠﮫُ ﺟَﻌَﻠَﻨِﻲ ﻧَﺒِﯿﺎ‬.

“Muhakkak ki ben Allah’ın kuluyum ve O beni bir peygamber yaptı” dedi.

‫ ِإنﱠ‬ve Kardeşlerinin etkisiz olması: ‫ ِإ ﱠ‬ve benzerlerinin sonuna َ‫ ﻣﺎ‬harfi geldiğinde ‫ن‬ ismini nasb haberini ref etmez. Tekrar mübtedâ ve haber gibi okunur. ‫ إِنﱠ‬nin sonuna َ‫ ﻣﺎ‬gelince ‫ ﺎَإِﻧﱠﻤ‬ya da ortada gelince (َ‫( )أَﻧﱠﻤﺎ‬ancak, yalnız) olur ve artık kasr (sınırlandırma) edatı olur. ٌ‫إِﻧﱠﻤﺎَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ إِﺧْﻮَة‬. Müminler ancak kardeştir (Hucurat, 10). ‫ت‬ ِ ‫إِﻧﱠﻤﺎَ اﻟْﺄَﻋْﻤﺎَلُ ﺑِﺎﻟﻨِﯿﺎﱠ‬. Ameller ancak niyetlerledir (niyetlere göredir)(Hadis) .

*Bu edatlar isim cümlesine gelirken, sonlarına (َ‫)ﻣﺎ‬ gelince fiil cümlesinin başına da gelirler: ‫إِﻧﱠﻤﺎَ َأﺷْﻜُﻮ‬..[7] Ben ancak …şikayet ederim (Yusuf, 86) . ُ‫ﻛَﺄَﻧﱠﻤﺎَ ﯾَﻘُﻮل‬.. Sanki (şöyle) der gibiydi…

(‫ )إِنﱠ‬ve (‫ )أَنﱠ‬tahfif de edilebilirler. Tahfif olması demek aynı manayı taşıdığı halde sonlarının şedde yerine sükun (cezimli) olması demektir. Dolayısıyla bu halde fiillerin önüne gelirler ve o cümle artık fiil cümlesi değil, isim cümlesi olur. *Muhaffef (tahfif edilmiş) (ْ‫ )إِن‬in haberinde fethalı bir lâm bulunur, buna ayırıcı lâm (‫ )اَﻟﻠﱠﺎمُ اﻟْﻔﺎَرِﻗَﺔ‬denir. ‫ﻦ‬ َ ‫وَ إِنْ ﻧَﻈُﻨﱡﻚَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟْﻜﺎَذِﺑِﯿ‬. Biz seni gerçekten yalancılardan zannediyoruz (Şuarâ, 186). ْ‫ﺟﺪ‬ َ ‫ﻧﺎَ أَﻛْﺜَﺮَھُﻢْ ﻟَﻔﺎَﺳِﻘِﯿﻦَوَ ِإنْ َو‬. Muhakkak ki onların çoğunu fâsık bulduk (A’râf, 102).

Muhaffef (ْ‫ )أَن‬in haberi (َ‫( )ﻟَﯿْﺲ‬değil) ve (‫)ﻋَﺴَﻰ‬ (belki umulur ki) gibi tam çekimi olmayan fiillerden olmadığı zaman şu harflerden biriyle başlamalıdır: (َ‫ﻟَﻢْ –ﻻَ –ﻗَﺪْ –ﺳَﻮْفَ – س‬- ْ‫) ﻟَﻦ‬ Böylelikle onun (‫ )أَنﱠ‬den tahfif edilmiş (ْ‫ )أَن‬olduğu anlaşılır: ..َ‫ﺻ َﺪﻗْﺘَﻨﺎ‬ َ ْ‫وَ ﻧَﻌْﻠَﻢَ أَنْ ﻗَﺪ‬. Ve senin bize hakikaten doğruyu söylediğini bilelim[8] (Mâide, 113). ُ‫أَ ﯾَﺤْﺴَﺐُ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ أَنْ ﻟَﻦْ ﻧَﺠْﻤَﻊَ ﻋِﻈﺎَ َﻣﮫ‬. İnsan zanneder mi ki gerçekten onun kemiklerini asla toplamayacağız (biraraya getirmeyeceğiz) ? (Kıyame, 3)

‫ﻻ‬ َ (en-Nâfiye Li’l Cinsi): (hiç bir, hiç). َ‫ﻻ‬ olumsuzluk edatını takip eden belirsiz haldeki mansûb isim bu ismin ait olduğu grubun toptan yokluğunu gösterir. Bu durumda ona “Lâ en-

Nâfiye li’l-cinsi” denir. İrab bakımından ‫ إِنﱠ‬nin gördüğü işi görür, yani ismi nasbeder, haberi ref eder, merfû bırakır. ‫ﻻ‬ َ nın nâfiye olması için; a) َ‫ ﻻ‬nın hem ismi hem haberi nekre olmalıdır. b)İsmi َ‫ ﻻ‬ya bitişik olmalıdır. c) َ‫ ﻻ‬dan önce harf-i cer gelmemelidir. ٌ‫ﻻَ ﻛﺎَذِبَ َﻣﺤْﺒُﻮب‬. Sevilen yalancı yoktur. (Hiçbir yalancı sevilmez)

* َ‫ﻻ‬nın ismi tek kelime olursa nasb üzere mebnî olur. En yaygın kullanım şekli budur. ْ‫ﻻَ ﻧﺎَﺋِﻢَ َﺑﯿْﻨَﻜُﻢ‬. Aranızda uyuyan hiçbir kimse yoktur. ‫ﻻَ رَﺟُﻞَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬. Şehirde hiç adam yok. ‫ﻻ ﻣﺎَﻧِﻊَ ﻟَﻨ َﺎ‬ َ.

Hiçbir engelimiz yok. ‫ﻻَ أَخَ ﻟِﻲ‬. Hiç kardeşim yok. ‫ﺐ‬ ٍ ‫ﻻَ ﻧَﺠﺎَحَ ﺑِﺪُونِ ﺟُﮭْﺪٍ وَ ﺗَ َﻌ‬. Gayret ve yorgunluk olmaksızın başarı yoktur.

‫ﻻ‬ َ nın ismi muzâf veya şibh-i muzâf (muzâfa benzeyen) olursa yine mansûb olur. ٌ‫ﻻَ ﻓﺎَﻋِﻞَ ﺧَﯿْﺮٍ ﻧﺎَ ِدم‬. İyilik işleyen hiçbir kimse pişman olmaz.

*Cinsini nefyeden lâ’nın haberi mahzuf olabilir: ‫ﻻَ ﺣَﻮْلَ وَ ﻻَ ﻗُﻮﱠةَ ِإﻻﱠ ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Allah’tan başka hiçbir güç ve kuvvet yoktur.

*Grub olumsuzu olarak kullanılan َ‫ ﻻ‬sık sık (‫ )إِﻻﱠ‬ile birlikte kullanılır: ُ‫ﻻَ إِﻟَﮫَ إﻻﱠ اﻟﻠﱠﮫ‬. Allah'tan başka ilah yoktur.

*Bir önceki sayfada belirtildiği gibi, َ‫ ﻻ‬harfinin başında cer harfinin bulunması, isim ve haberinin nekre olmaması, ismi ile kendisi arasına başka bir kelimenin girmesi durumunda nasbetmeyip sadece olumsuzluk ifade eder: ... ٌ‫ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞِ أَنْ ﯾَﺄْﺗِﻲَ ﯾَﻮْمٌ ﻻَ ﺑَﯿْ ٌﻊ ﻓِﯿﮫِ وَ ﻻَ ﺧُﻠﱠﺔٌ وَﻻَ ﺷَﻔﺎَﻋَﺔ‬. ...kendisinde ne alışveriş ne dostluk ne de şefaat bulunmayan bir gün gelmeden önce...(Bakara, 254) ‫ف‬ ٍ ْ‫ﻼ ﺧَﻮ‬ َ ‫ﯾُﺠﺎَھِﺪُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ ِﺑ‬. Müslüman korkusuzca savaşır.

Genel Cümle Örnekleri: 1- ٌ‫ ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟْﻘِﺮاَءَةَ ﻣُﻔِﯿﺪَةٌ –إِنﱠ اﻟْﻘِﺮاَءَةَ ﻣُﻔِﯿﺪَةٌ –اَﻟْﻘِﺮاَءَةُ ﻣُﻔِﯿﺪَة‬. 2- ٌ‫ﺳﮭْﻞ‬ َ ُ‫ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟﺪﱠرْسَ ﺳَﮭْﻞٌ –إِنﱠ اﻟﺪﱠرْسَ ﺳَﮭْﻞٌ –اَﻟﺪﱠرْس‬. 3- ٌ‫ﻃﻮِﯾَﻠﺔ‬ َ ُ‫ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖَ –ﻃَﻮِﯾﻠَﺔٌ إِنﱠ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖَ –اَﻟﻄﱠﺮِﯾﻖ‬ ٌ‫ﻃﻮِﯾَﻠﺔ‬ َ.

‫أَﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ –ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ اﻟْﺒﺎَﻛِﺮِ ‪4-‬‬ ‫ﺤﻀُﺮُونَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ اﻟْﺒﺎَﻛِﺮِ؟‬ ‫ﯾَ ْ‬ ‫أَنﱠ اﻟْﻮَﻟَﺪَﯾْﻦِ أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ –ﯾَﺬْھَﺐُ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺼْ ِﺮ ‪5-‬‬ ‫ﯾَﺬْھَﺒﺎَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺼْﺮِ؟‬ ‫أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ اﻟْﺒِﻨْﺘَﯿْﻦِ ﺗَﺄْﻛُﻼَنِ –ﺗَﺄْﻛُﻞُ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ اﻟْﻔَﻄُﻮرَ وَﺣْﺪَھُﻤَﺎ ‪6-‬‬ ‫اﻟْﻔَﻄُﻮرَ َوﺣْﺪَھُﻤَﺎ ؟‬ ‫ﺷﻲْءٍ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَ ﻗﺎَلَ إِﻧﱢ ‪7-‬‬ ‫ﻲ ﺟَﻌَﻠْﺖُ ﻟَﻜُﻢُ اﻟْﺄَرْضَ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﺧَﻠَﻖَ ﻛُﻞﱠ َ‬ ‫‪َ .‬ﻣﺴْﺠِﺪًا‬ ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﺧَﻠَﻖَ –إِﻧﱠﮫُ دَﺧَﻞَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔَ –ِإنﱠ اﻟﺮﱠﺳُﻮلَ دَﺧَﻞَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ َﺔ ‪8-‬‬ ‫إِﻧﱠﮫُ ﻓِﻲ –إِنﱠ أَﺣْﻤَﺪَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ –إِﻧﱠﮫُ ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺄَرْضَ –اﻟْﺄَرْضَ‬ ‫ﺠ ِﺪ‬ ‫‪ .‬اﻟْ َﻤﺴْ ِ‬ ‫إِنﱠ –اﻟﺴﱠﻤﺎَواَتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ آﯾَﺔٌ ﻟِﻠْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ َربﱡ ‪9-‬‬ ‫إِنﱠ ھَﺬاَ أَﻣْﺮُ رَﺳُﻮلِ اﻟﻠﱠﮫِ –اﻟﺸﱠﯿْﻄﺎَنَ ﻋَﺪُوﱞ ﻟِﺂدَمَ وَ زَوْﺟَﺘِﮫِ‬ ‫ھَ ِﺬهِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ‪.‬إِنﱠ اﻟْﻔُﻘَﺮاَءَ اﻟﺼﺎﱠﻟِﺤِﯿﻦَ ﻗَﺪْ ذَھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺖِ اﻟﺮﱠﺳُﻮلِ –‪10‬‬ ‫‪.‬رَﺧِﯿﺼَﺔٌ ﻟَﻜِﻦْ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔٌ‬ ‫ﻞ ‪11-‬‬ ‫إِنﱠ ﻛُﻞﱠ ﻋﺎَﻣِﻞٍ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ –إِنﱠ ﻛُﻞﱠ دَﻓْﺘَﺮٍ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ﻓَﺤْﺺٍ ﻃَﻮِﯾ ٍ‬ ‫ﻃﻮِﯾﻠَﺔٍ‬ ‫إِنﱠ ﻛُﻞﱠ –ﺎَﻣِﻞٍ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ﺗَﺠْﺮِﺑَﺔٍ ﻃَﻮِﯾﻠَﺔٍ إِنﱠ ﻛُﻞﱠ ﻋ ‪-‬إِﻟَﻰ إِﺟﺎَزَ ٍة َ‬ ‫ﻃﻮِﯾﻠَﺔٍ‬ ‫إِنﱠ ﻛُﻞﱠ ﻣَﺴْﺄَﻟَﺔٍ ﺗَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ﺣَﻞﱟ –ﻣَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔٍ ﺗَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ﺗَﺠْﺮِﺑَ ٍﺔ َ‬ ‫ﻃﻮِﯾﻞٍ‬ ‫إِنﱠ ﻛُﻞﱠ واَﺟِﺐٍ ‪-‬إِنﱠ ﻛُﻞﱠ دَرْسٍ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ دِراَﺳَﺔٍ ﻃَﻮِﯾﻠَﺔٍ – َ‬ ‫‪ .‬ﻰ ﺣِﻔْﻆٍ ﻃَﻮِﯾﻞٍ َﯾﺤْﺘﺎَجُ إَِﻟ‬

‫ﻧُﺮِﯾﺪُ أَنْ –ﻧُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﻧَﻠْﻌَﺐَ اﻟْﻜُﺮَةَ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟْﻤَﻄَﺮَ اﻟْﻜَﺜِﯿﺮَ ﻻَ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُﻧَﺎ ‪12-‬‬ ‫‪ .‬ﻧَﺴْﺒَﺢَ ﻓِﻲ اﻟﻨﱠﮭْﺮِ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻄﱠﻘْﺲَ اﻟْﺒﺎَرِدَ ﻻَ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُﻧَﺎ‬ ‫ﻟَﯿْﺖَ –ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﺤَﺮﱠ ﺷَﺪِﯾﺪٌ ﻟَﺒِﺴْﺖُ ﻣَﻼَﺑِﺴِﻲ اﻟْﺨَﻔِﯿﻔَﺔَ –إِنﱠ اﻟْﺒَﺤْﺮَ ھﺎَدِئٌ ‪13-‬‬ ‫ﻟَﯿْﺖَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺗَﺤْﻀُﺮُ –أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ أَنْ ﯾَﺘَﺄَﺧﱠﺮَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ –اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَ ﯾَ َﺘَﺄﺧﱠﺮُ‬ ‫‪.‬اﻟْ َﯿﻮْ َم‬ ‫إِنﱠ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ –إِنﱠ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ رَﺟُﻼً –ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ رَﺟُﻞٌ ‪14-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻣُﺪِﯾﺮَﯾْ ِ‬ ‫‪ .‬ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﯿْﻦِ ﻣَﻮْﺟُﻮداَنِ –ﺳﺎَنِ ﻣَﻮْﺟُﻮداَنِ اَﻟْﻤُﺪَرﱢ‬ ‫ن ‪15-‬‬ ‫اَﻟْﺒﺎَبُ ﻛَﺒِﯿﺮٌ –ﻛَﺄَنﱠ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗَﯿْﻦِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘﺎَنِ –اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘﺎَ ِ‬ ‫رَﻛِﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةَ ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔَ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَةٌ ‪-‬ﻟَﯿْﺖَ اﻟْﺒﺎَبَ ﻛَﺒِﯿﺮٌ –‬‫ﺖ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﻟِﺄَنﱠ أَﺧﻲِ ﻗﺎَدِمٌ اﻟْ َﯿﻮْمَ َر‬ ‫‪ .‬ﺟَﻌْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫–اَﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮُونَ ﻗﺎَدِﻣُﻮنَ –ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ اﻟْﺒِﻨْﺖَ ﻣُﺆَدﱠﺑَﺔٌ ‪-‬اَﻟْﺒِﻨْﺖُ ﻣُﺆَدﱠﺑَﺔٌ ‪16-‬‬ ‫اَﻟْﻌﺎَﻣِﻼَتُ ﻣَﻮْﺟُﻮداَتٌ وَ ﻟَﻜِﻦﱠ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلَ –ﻛَﺄَنﱠ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮِﯾﻦَ ﻗﺎَ ِدﻣُﻮنَ‬ ‫‪ .‬ﺋِﺒُﻮنَﻏَﺎ‬ ‫ﻻ ﻓَﺮْقَ ‪-‬ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ ﻗَﺮِﯾﺐٍ وَ ﺑَﻌِﯿﺪٍ ‪-‬ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ رَﺟُﻞٍ وَ اﻣْﺮَأَ ٍة ‪17-‬‬ ‫َ‬ ‫‪ .‬ﺑَﯿْﻦَ ﺟَﺪﯾِ ٍﺪ َو ﻗَﺪِﯾ ٍﻢ‬


1- Okuma faydalıdır. Muhakkak ki okumak faydalıdır. Okumanın faydalı olduğunda şüphe yoktur. 2- Ders kolaydır. Muhakkak ki ders kolaydır. Dersin kolay olduğunda şüphe yoktur. 3- Yol uzundur. Gerçekten yol uzundur. Yolun uzun olduğunda şüphe yoktur. 4- Öğretmenler sabah erkenden geldiler. Öğretmenlerin sabah erken geldiklerini bilmiyor musun? 5- İki çocuk ikindide bahçeye gidiyor. İki çocuğun ikindide bahçeye gittiklerini bilmiyor musun? 6- İki kız kahvaltıyı tek başlarına yapıyorlar. İki kızın kavaltıyı tek başlarına yaptıklarını bilmiyor musun? 7- Muhakkak ki, yeryüzündeki herşeyi Allah yarattı ve “Yeryüzünü size mescid kıldım” dedi. 8- Gerçekten Peygamber şehre girdi. Muhakkak ki o şehre girdi. Muhakkak ki Allah yeryüzünü

yarattı. Muhakkak ki O yeryüzünü yarattı. Gerçekten Ahmet mesciddedir. Muhakkak ki o mesciddedir. 9- Muhakkak ki Allah göklerin ve yerin Rabbidir ve bunda mü’minler için bir ayet vardır. Muhakkak ki şeytan Adem ve eşine düşmandır. Muhakkak ki bu Allah Rasûlü’nün emridir. 10- Muhakkak ki sâlih olan fakirler peygamber’in evine gittiler. Bu araba ucuzdur fakat güzeldir. 11- Muhakkak ki her defterin uzun bir kontrole ihtiyacı var. Muhakkak ki her işçinin uzun bir tatile ihtiyacı var. Muhakkak ki her işçinin uzun (müddet) bir tecrübeye ihtiyacı var. Muhakkak ki her tiyatronun uzun uzun bir tecrübeye ihtiyacı var. Gerçekten her meselenin (sorunun) uzun bir çözüme ihtiyacı var. Gerçekten her dersin uzun bir eğitime ihtiyacı var. Her ödevin uzun bir ezbere ihtiyacı var. 12- Top oynamak istiyoruz fakat çok yağmur bize müsaade etmiyor. Nehirde yüzmek istiyoruz fakat soğuk hava bize müsaade (yardım) etmiyor.

13- Deniz sakindir. Hafif (ince) elbiselerimi giydim, çünkü sıcak şiddetlidir. Keşke hoca geç kalsa. Keşke araba bugün gelse. 14- Yolda bir adam var. Gerçekten yolda bir adam var. Hakikaten okulda iki müdür var. İki öğretmen mevcuttur (vardır). Umulur ki (belki de) iki öğretmen mevcuttur. 15- İki öğrenci hastadır. İki öğrenci hasta gibidir. Kapı büyüktür. Keşke kapı büyük olsa. Hâlit uçağa bindi, çünkü otobüs gecikmiştir (gecikti, geç kaldı). Eve erken döndüm. Çünkü kardeşim bugün geliyor. 16- Kız edeblidir. Kızın edebli olduğunu bildim. Yolcular gelmektedir. Sanki yolcular gelmektedirler. Kadın işçiler mevcuttur. Fakat erkek işçiler yoktur. 17- Kadın ve erkek arasında fark yoktur. Yakın ve uzak arasında fark yoktur. Yeni ve eski arasında fark yoktur. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ İNNE VE KARDEŞLERİ İLE İLGİLİ AYETLER

1- ٍ‫ إِنﱠ اﻟْﺄَﺑْﺮَارَ ﻟَﻔِﻲ ﻧَﻌِﯿﻢ‬. (82/İNFİTÂR, 13). İyiler muhakkak nimet (cennet) içerisindedirler. ُ‫اَﻟْﺒَﺮﱡج َاﻟْﺄَﺑْﺮَار‬ çok itaatkar olanlar, iyiler ٌ‫ﻧَﻌِﯿﻢ‬ çok nimet, rahat yaşayış, bolluk, refah

2- ٍ‫ﺟﺤِﯿﻢ‬ َ ‫ وَإِنﱠ اﻟْﻔُﺠﱠﺎرَ ﻟَﻔِﻲ‬. (82/İNFİTÂR, 14). Kötüler de cehennemdedirler. ُ‫اَﻟْﻔﺎَﺟِﺮُ ج َاﻟْﻔُﺠﱠﺎر‬ günah işleyen, günahlara dalan, haktan dönen, küfür ve inkar eden

3- ُ‫إِذْ ﻗَﺎﻟَﺖِ اﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔُ ﯾَﺎ ﻣَﺮْﯾَﻢُ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُكِ ﺑِﻜَﻠِﻤَﺔٍ ﻣِﻨْﮫُ اﺳْﻤُﮫُ اﻟْﻤَﺴِﯿﺢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻋِﯿﺴَﻰ اﺑْﻦُ ﻣَﺮْﯾَﻢَ وَﺟِﯿﮭًﺎ ﻓِﻲ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَاﻵﺧِﺮَةِ وَﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻘَﺮﱠﺑِﯿ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 45). (Melekler) demişlerdi ki: Ey Meryem! Allah sana kendisinden bir Kelime'yi müjdeliyor. Adı Meryem oğlu Îsâ'dır. Mesîh'tir; dünyada da, ahirette de itibarlı ve (Allah'ın kendisine) yakın kıldıklarındandır. ‫ﺑَﺸﱠﺮَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُ ﺗَﺒْﺸِﯿﺮًا‬ müjdeledi ُ‫َاﻟْ َﻮﺟِﯿﮫ‬ şerefli, itibarlı, yüzde ٌ‫ﻛَﻠِ َﻤﺔ‬ kelâm, söz/ilâhî hüküm/ Allah Teâlâ’nın (ْ‫()ﻛُﻦ‬ol) emriyle veya buna benzer bir kelime ile vasıtasız (doğrudan doğruya sebepleri araya koymaksızın) yarattığı mahluk. Bu lafız, bu mana ile Îsâ (a.s.)a ıtlak edilmiştir.

4- ٍ‫ ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنَ ﻓِﻲ ﻛَﺒَﺪ‬.

(90/BELED, 4). Andolsun ki, biz, insanı (yüzyüze geleceği nice) zorluklar içinde yarattık. ٌ‫ﻛَ َﺒﺪ‬ acı, meşakkat, yanma (Ayette: İnsanın beşikten mezara kadar yorgunluklar, sıkıntılar içerisinde yoğrulup, bütün meşakkatlere ömür boyu göğüs gerecek bir fıtratta yaratıldığından bahsedilmektedir.)

5- ... َ‫وَﻣَﺎ ﻛَﻔَﺮَ ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎنُ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﺸﱠﯿﺎَﻃِﯿﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﯾُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ اﻟﻨﱠﺎسَ اﻟﺴﱢﺤْﺮ‬ ...ْ‫ أَﺣَﺪٍ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﻘُﻮﻻَ إِﻧﱠﻤَﺎ ﻧَﺤْﻦُ ﻓِﺘْﻨَ ٌﺔ ﻓَﻼَ ﺗَﻜْﻔُﺮْ وَﻣَﺎ ﯾُﻌَﻠﱢﻤَﺎنِ ِﻣﻦ‬... (2/BAKARA, 102). ...Süleyman (büyü yapıp) kâfir olmadı. Lâkin şeytanlar kâfir oldular. Çünkü insanlara sihri (ve Babil'de Hârut ile Mârut isimli iki meleğe indirileni) öğretiyorlardı... (Halbuki o iki melek herkese): Biz ancak imtihanız (imtihan için gönderildik), (sakın yanlış inanıp da) kâfir olma(yasınız) demeden hiç kimseye (sihir ilmini) öğretmezlerdi... 6- ٌ‫ إِنﱠ ﺑَﻄْﺶَ رَﺑﱢﻚَ ﻟَﺸَﺪِﯾﺪ‬.

(85/BURÛC, 12). Şüphesiz Rabbinin yakalaması çok şiddetlidir. ُ‫ﺸﺔ‬ َ ْ‫اَﻟْﺒَﻄ‬ kıskıvrak yakalamak, sıkıca tutmak

7- ‫ﻓَﻠَﻢْ ﺗَﻘْﺘُﻠُﻮھُﻢْ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻗَﺘَﻠَﮭُﻢْ وَﻣَﺎ رَﻣَﯿْﺖَ إِذْ رَﻣَﯿْﺖَ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻠّﮫَ رَﻣَﻰ‬ ... (8/ENFÂL, 17). (Savaşta) onları siz öldürmediniz, fakat Allah öldürdü onları; (ok) attığın zaman da sen atmadın, fakat Allah attı (onu).... ‫رَﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ رَﻣْﯿًﺎ‬ atmak

8- ... ‫ إِنﱠ اﻟﺼﱠﻼةَ ﺗَﻨْﮭَﻰ ﻋَﻦِ اﻟْﻔَﺤْﺸَﺎءِ وَاﻟْﻤُﻨﻜَ ِﺮ‬... (29/ANKEBÛT, 45). ...Muhakkak ki, namaz, hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. ... ‫ﻧَﮭَﻰ ﯾَﻨْﮭَﻰ ﻧَﮭْﯿ ًﺎ‬ yasaklamak (Namazın kötülükleri yasaklaması ise kötülüklerden el çektirmesidir).

ُ‫اَﻟْﻤُﻨﻜَﺮ‬ kötülük ُ‫َاﻟْ َﻔﺤْﺸَﺎء‬ (çok çirkin ve yüz kızartıcı) günah, edepsizlik

9- ٍ‫ وَإِﻧﱠﻚَ ﻟَﻌَﻠَﻰ ﺧُﻠُﻖٍ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. (68/KALEM, 4). Ve sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin. 10- ٍ‫ إِﻧﱠﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ا ْﻟﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻣِﻦ ﻧُﻄْﻔَﺔٍ أَﻣْﺸَﺎج‬... (76/İNSÂN, 2). Gerçek şu ki, biz insanı katışık bir nutfeden (erkek ve kadının dölünden) yarattık.... ٌ‫اَﻟْﻤَﺸَﺞُ ج أَﻣْﺸَﺎج‬ katışık, karışık ‫ج‬ ٍ ‫ﻣِﻦْ ﻧُﻄْﻔَﺔٍ أَﻣْﺸَﺎ‬

erlik suyu ile dişilik suyunun birbirine katıştığı meni

11- ‫ ﻛَﻼﱠ إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﯿَﻄْﻐَﻰ‬. (96/ALAK, 6). Hayır, gerçek şu ki, insan azar. ‫ﻛَﻼﱠ‬ hayır manasında olup kendisiyle menetme veya sakındırma yahut, çirkin gösterme murad edilir. Bazen de bununla kendisinden sonra geleni ispat ve onun hakikat olduğunu tenbih ve ihtar edilir. ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬ taşmak, haddi aşmak, azmak, azgınlık etmek

12- ‫ أَنْ رَآهُ اﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ‬. (96/ALAK, 7). Kendini kendine yeterli gördü diye (yeterli gördüğü için) ‫اِﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻨِﻲ اِﺳْ ِﺘﻐْﻨَﺎ ًء‬ istiğna etmek, yeterli görmek, muhtaç olmamak, istiğna göstermek

13- ‫ إِنﱠ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ اﻟﺮﱡﺟْﻌَﻰ‬. (96/ALAK, 8). Kuşkusuz Rabbinedir dönüş. ‫اَﻟﺮﱡﺟْﻌَﻰ‬ dönüş

14- ٌ‫ إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟِﺮَﺑﱢﮫِ ﻟَﻜَﻨُﻮد‬. (100/ÂDİYÂT, 6). Şüphesiz insan, Rabbine karşı çok nankördür. ٌ‫ﻛَﻨُﻮد‬ çok nankör, nankörlüğü huy edinen (mübalağalı ism-i fâil)

15- ‫ ذَﻟِﻚَ ﻟَﺸَﮭِﯿﺪٌ وَإِﻧﱠﮫُ ﻋَﻠَﻰ‬. (100/ÂDİYÂT, 7). Şüphesiz buna kendisi (de) şahittir. 16- ٍ‫ إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﻔِﻲ ﺧُﺴْﺮ‬. (103/ASR, 2). İnsan gerçekten ziyan içindedir.

ٌ‫ﺧُﺴْﺮ‬ zarar etmek, ziyana uğramak

17- َ‫ وَﯾَﺤْﻠِﻔُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﻤِﻨْﻜُﻢْ وَﻣَﺎ ھُﻢْ ﻣِﻨْﻜُﻢْ وَﻟَﻜِﻨﱠﮭُﻢْ ﻗَﻮْمٌ ﯾَﻔْﺮَﻗُﻮن‬. (9/TEVBE, 56). (0 münafıklar) mutlaka sizden olduklarına dair Allah'a yemin ederler. Halbuki onlar sizden değillerdir, fakat onlar (kılıçlarınızdan) korkan bir toplumdur. ‫ب‬ ِ ‫ﺣَﻠَﻒَ ﯾَﺤْﻠِﻒُ ﺣَﻠْﻔًﺎ‬ yemin etmek ‫ﻓَﺮِقَ ﯾَﻔْﺮَقُ ﻓَﺮَﻗًﺎ‬ korkmak, ürpermek

18- ‫ وَﻣَﺎ ﯾُﺪْرِﯾﻚَ ﻟَﻌَﻠﱠﮫُ ﯾَﺰﱠﻛﱠﻰ‬. (80/ ABESE, 3) Ne biliyorsun, belki o temizlenecek,

‫أَدْرَى ﯾُﺪْرِي‬ bildirmek ‫ﺗَﺰَﻛﱠﻰ ﯾَﺘَﺰﱠﻛﱠﻰ‬nin aslı ‫زَﻛﱠﻰ ﯾَﺰﱠﻛﱠﻰ‬ temizlenmek, arınmak

19- ... ‫ن‬ َ ‫ وَﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺄَﻣْﺜَﺎلُ ﻧَﻀْﺮِﺑُﮭَﺎ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾَﺘَﻔَﻜﱠﺮُو‬. (59/ HAŞR, 21). ..Bu misalleri insanlara düşünsünler diye veriyoruz. ‫ﺮاًﺗَﻔَﻜﱠﺮَ ﯾَ َﺘﻔَﻜﱠﺮُ َﺗ َﻔﻜﱡ‬ tefekkür etmek, düşünmek

20- َ‫ وَﻟَﻘَﺪْ ﺿَﺮَﺑْﻨَﺎ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﻓِﻲ ھَﺬَا اﻟْﻘُﺮْآنِ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﻣَﺜَﻞٍ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُون‬. (39/ZÜMER, 27). Andolsun ki biz, öğüt alsınlar diye, bu Kur’ân'da insanlara her türlü misali verdik. ‫ﻼ‬ ً َ‫ﺿَﺮَبَ ﻣﺜ‬ misal vermek ُ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬ tezekkür etmek, hatıra getirmek

21- ... ‫ن‬ َ ‫ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗُﺮْﺣَﻤُﻮ‬. (36/YÂSÎN, 45). .. umulur ki size merhamet olunur (denildiğinde aldırmazlar). 22- ... ‫ن‬ َ ‫ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾُﻨْﺼَﺮُو‬. (36/YÂSÎN, 74). Belki onlara yardım edilir (yardım göreceklerini umarak) .... 23- ... ‫ن‬ َ ‫ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗَﺸْﻜُﺮُو‬. (5/MÂİDE, 6). ...Umulur ki şükredersiniz. 24- ْ‫ ﻻَ ﺧَﯿْﺮَ ﻓِﻲ ﻛَﺜِﯿﺮٍ ﻣِﻦْ ﻧَﺠْﻮَاھُﻢ‬... (4/NİSÂ, 114). Onların fısıldaşmalarının birçoğunda hayır yoktur... 25- َ‫ أَﻻَ إِنﱠ أَوْﻟِﯿَﺎءَ اﻟﻠﱠﮫِ ﻻَ ﺧَﻮْفٌ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ وَﻻَ ھُﻢْ ﯾَﺤْﺰَﻧُﻮن‬. (10/YÛNUS, 62). Bilesiniz ki, Allah'ın dostlarına korku yoktur; onlar üzülmeyecekler de. ‫ﻻ‬ َ ‫َأ‬ dikkat edin, bilesiniz ki (Tenbih edatı)

ٌ ْ‫ﺧَﻮ‬ ‫ف‬ korku

26- ‫َﻟﮭُﻢُ اﻟْﺒُﺸْﺮَى ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿﺎةِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَةِ ﻻَ ﺗَﺒْﺪِﯾﻞَ ﻟِﻜَﻠِﻤَﺎتِ اﻟﻠّ ِﮫ‬ ُ‫ ذَﻟِﻚَ ھُﻮَ اﻟْﻔَﻮْزُ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢ‬. (10/YÛNUS, 64). Dünya hayatında da ahirette de onlara müjde vardır. Allah'ın sözlerinde asla değişme yoktur. İşte bu, büyük kurtuluşun kendisidir. 27- َ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﻻَ رَﯾْﺐَ ﻓِﯿﮫِ ھُﺪًى ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦ‬. (2/BAKARA, 2). O kitap (Kur’ân); onda asla şüphe yoktur. O, müttakîler (sakınanlar ve arınmak isteyenler) için bir yol göstericidir. ‫ھُﺪًى‬ yol gösterici

28- ُ‫ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺳُﺒْﺤَﺎﻧَﻚَ ﻻَ ﻋِﻠْﻢَ ﻟَﻨَﺎ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﻋَﻠﱠﻤْﺘَﻨَﺎ إِﻧﱠﻚَ أَﻧْﺖَ اﻟْﻌَﻠِﯿﻢُ اﻟْﺤَﻜِﯿﻢ‬.

(2/BAKARA, 32). (Melekler: Yâ Rab!) Seni noksan sıfatlardan tenzih ederiz, senin bize öğrettiğin şeyler hariç bizim bilgimiz yoktur. Şüphesiz alîm ve hakîm olan ancak sensin, dediler. ‫ﺳُﺒْﺤَﺎنَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah’ı noksan sıfatlardan tenzih etmek. Münezzehiyet (kusursuzluk) Allah’a mahsustur demek. ‫إِﻻﱠ‬ ...hariç, ...den başka ‫ﻣَﺎ ﻋَﻠﱠﻤْﺘَﻨَﺎ‬ öğrettiğin şeyler. (Cümlenin ortasında gelen (‫)ﻣَﺎ‬ şey anlamındadır.)

29- َ‫ رَبﱡ اﻟْﻤَﺸْﺮِقِ وَاﻟْﻤَﻐْﺮِبِ ﻻَ إِﻟَﮫَ إِﻻﱠ ھُﻮ‬... (73/MÜZZEMMİL, 9). (O,) doğunun da batının da Rabbidir. O'ndan başka ilâh yoktur. ُ‫اَﻟْﻤَﺸْ ِﺮق‬ güneşin doğduğu yer, doğu ُ‫اَﻟْﻤَﻐْﺮِب‬ güneşin battığı yer, batı

30- ‫ﻦ‬ َ ِ‫وَإِذْ زَﯾﱠﻦَ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنُ أَﻋْﻤَﺎﻟَﮭُﻢْ وَﻗَﺎلَ ﻻَ ﻏَﺎﻟِﺐَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻣ‬ ْ‫ اﻟﻨﱠﺎسِ وَإِﻧﱢﻲ ﺟَﺎرٌ َﻟﻜُﻢ‬... (8/ENFÂL, 48). Hani şeytan onlara yaptıklarını güzel gösterdi de: Bugün insanlardan size galip gelecek kimse yoktur, şüphesiz ben de sizin yardımcınızım, dedi... ‫زَﯾﱠﻦَ ﯾُﺰَﯾﱢﻦُ ﺗَﺰْﯾِﯿﻨ ًﺎ‬ güzelleştirmek, süslemek, tezyin etmek ُ‫َاﻟْﺠَﺎر‬ komşu, yardımcı, müttefik, (ayette: müttefik, yardımcı)

31- ... ‫ ﺳَﻠِﯿﻦَوَﻻَ ﻣُﺒَﺪﱢلَ ﻟِﻜَﻠِﻤَﺎتِ اﻟﻠّﮫِ وَﻟَﻘﺪْ ﺟَﺎءَكَ ﻣِﻦْ ﻧَﺒَﺈِ اﻟْﻤُ ْﺮ‬. (6/EN’ÂM, 34). .. Allah'ın kelimelerini (kanunlarını) değiştirebilecek hiçbir kimse yoktur. Muhakkak ki peygamberlerin haberlerinden bazısı sana da geldi. ُ‫اَﻟْﻤُ َﺒﺪﱢل‬ tağyir edici, değiştiren

‫اَﻟﻨﱠﺒَﺄُ ج َاﻟْﺄَﻧْﺒَﺎ ُء‬ haber, vakıa, hadise

32- ‫ل ﯾَﺎ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ ﻗَﺪﱠﻣْﺖُ ﻟِﺤَﯿَﺎﺗِﻲ‬ ُ ‫ ﯾَﻘُﻮ‬. (89/FECR, 24). (İşte o zaman insan:) "Keşke bu hayatım için bir şeyler yapıp gönderseydim!" der. ‫ﻗَﺪﱠمَ ﯾُﻘَﺪﱢمُ َﺗﻘْﺪِﯾﻤًﺎ‬ takdim etti, sundu, önceden gönderdi

33- ُ‫ ﻛَﺄَﻧﱠﮭُﻦﱠ اﻟْﯿَﺎﻗُﻮتُ وَاﻟْﻤَﺮْﺟَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 58) Sanki onlar yakut ve mercandırlar. ُ‫اَﻟْﯿﺎَﻗُﻮﺗَﺔُ ج اَﻟْﯿَﺎﻗُﻮت‬ yakut ُ‫اَﻟْﻤَﺮْﺟَﺎﻧَﺔُ ج اَﻟْﻤَﺮْﺟَﺎن‬ mercan, küçük ya da büyük inciler (Ayette: Hurilerin yakut ve mercan misali çok parlak yüzlü, sevimli, zarif tenli oldukları bildirilmektedir.)

34- ... ‫ن‬ َ ‫ إِﻧﱠﮫُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻚَ وَﻟَﻜِﻦﱠ أَﻛْﺜَﺮَ اﻟﻨﱠﺎسِ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮ‬. (11/HÛD, 17). Muhakkak ki bu, senin Rabbin tarafından bildirilmiş gerçektir; fakat insanların çoğu inanmazlar.

35- َ‫ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻻَ ﯾَﻈْﻠِﻢُ اﻟﻨﱠﺎسَ ﺷَﯿْﺌًﺎ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻨﱠﺎسَ أَﻧْﻔُﺴَﮭُﻢْ ﯾَﻈْﻠِﻤُﻮن‬. (10/YUNUS, 44). Şüphesiz ki Allah insanlara hiçbir şekilde zulmetmez, fakat insanlar kendilerine zulmederler. 36- َ‫ﺎوَاتِ وَاﻷَرْضِ أَﻻَ إِنﱠ وَﻋْﺪَ اﻟﻠّﮫِ ﺣَﻖﱞ أَ ﻻَ إِنﱠ ﻟِﻠّﮫِ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤ‬ ‫ن‬ َ ‫وَﻟَﻜِﻦﱠ أَﻛْﺜَﺮَھُﻢْ ﻻَ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (10/YUNUS, 55). Bilesiniz ki, göklerde ve yerde olan her şey Allah'ındır. Yine bilesiniz ki, Allah'ın vâdi haktır, fakat onların çoğu bilmez. 37- ... ‫ ﺬُو ﻓَﻀْﻞٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎسِ وَﻟَﻜِﻦﱠ أَﻛْﺜَﺮَھُﻢْ ﻻَ ﯾَﺸْﻜُﺮُونَإِنﱠ اﻟﻠّﮫَ َﻟ‬. (10/YUNUS, 60). .. Şüphesiz Allah insanlara karşı lütuf sahibidir. Fakat onların çoğu şükretmezler.

38- ... ‫ن‬ َ ‫ ﻓَﺈِﻧﱠﮭُﻢْ ﻻَ ﯾُﻜَﺬﱢﺑُﻮﻧَﻚَ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿﻦَ ﺑِﺂﯾَﺎتِ اﻟﻠّﮫِ ﯾَﺠْﺤَﺪُو‬. (6/EN’ÂM, 33). ...Aslında onlar seni yalanlamıyorlar, fakat o zalimler açıkça Allah'ın âyetlerini inkâr ediyorlar. ‫ﺟَﺤَﺪَ ﯾَﺠْﺤَﺪُ ﺟُﺤُﻮدًا‬ bilerek inkar etmek

39- ... ِ‫ذَﻟِﻚَ ﺑِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻜْﻔُﺮُونَ ﺑِﺂﯾَﺎتِ اﻟﻠﱠﮫِ وَﯾَﻘْﺘُﻠُﻮنَ اﻟﻨﱠﺒِﯿﱢﯿﻦَ ﺑِﻐَﯿْﺮ‬ ‫ﺤﻖﱢ‬ َ ْ‫ اﻟ‬... (2/BAKARA, 61). .. Bu (musibet)ler (onların başına), Allah'ın âyetlerini inkâra devam etmeleri, haksız olarak peygamberleri öldürmeleri sebebiyle geldi. .. ‫ﺑِﻐَﯿْ ِﺮ‬ ..siz, ..sız, ..den başka ‫ﺤﻖﱢ‬ َ ْ‫ﺑِﻐَﯿْ ِﺮ اﻟ‬ haksız olarak ‫ِﺑﺄَنﱠ‬ ..sebebiyle

40- ٌ‫ ﻗُﻞْ إِﻧﱠﻤَﺎ اﻟْﻌِﻠْﻢُ ﻋِﻨﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ وَإِﻧﱠﻤَﺎ أَﻧَﺎ ﻧَﺬِﯾﺮٌ ﻣُﺒِﯿﻦ‬. (67/MÜLK, 26) De ki: O bilgi, ancak Allah'ın yanındadır. Ben ise sadece apaçık bir uyarıcıyım. 41- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ وَإِﻧﱠﮫُ ﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَةِ ﻟَﻤِﻦَ اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤِﯿ‬. (2/BAKARA, 130). (İbrahim (a.s.)) şüphesiz o ahirette de iyilerdendir. 42- َ‫ إِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 3). Sen şüphesiz peygamberlerdensin. 43- َ‫ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ ﯾَﻌْﻠَﻢُ إِﻧﱠﺎ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﻟَﻤُﺮْﺳَﻠُﻮن‬. (36/YÂSÎN, 16). (Elçiler) dediler ki: Rabbimiz biliyor; biz gerçekten size gönderilmiş (elçi)leriz. ٌ‫ﻣُﺮْﺳَﻞ‬ gönderilmiş (elçi)

44- ٍ‫ إِﻧﱢﻲ إِذًا ﻟَﻔِﻲ ﺿَﻼَلٍ ﻣُﺒِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 24). "İşte o zaman ben apaçık bir sapıklığın içine gömülmüş olurum."

‫إِذًا‬ o zaman ٌ‫ﺿﻼَل‬ َ sapıklık

45- ... ‫ن‬ َ ‫ وَاﻟﻠﱠ ُﮫ ﯾَﺸْﮭَﺪُ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﻜَﺎذِﺑُﻮ‬. (59/HAŞR, 11)... Allah, onların yalancı olduklarına şahitlik eder. 46- َ‫ ﻟَﻘَﺪْ ﺣَﻖﱠ اﻟْﻘَﻮْلُ ﻋَﻠَﻰ أَﻛْﺜَﺮِھِﻢْ ﻓَﮭُﻢْ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮن‬. (36/YÂSÎN, 7). Andolsun ki onların çoğunun üzerine (azab) sözü hak oldu. Çünkü onlar iman etmiyorlar.

ْ‫َﻟ َﻘﺪ‬ andolsun ki ‫ﺣﻖﱠ‬ َ hak oldu

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ٌ‫ﻣُﻄِﯿ َﻌﺔ‬ itaatkar ُ‫اَﻟﺮﱠﺑِﯿﻊ‬ ilkbahar

‫ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻔَﺠْ َﺮ‬ sabah namazını kıldı ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﻒ‬ yaz

‫ﻣُ ِﮭﻢﱞ‬ mühim ُ‫َاﻟْﺨَﺮِﯾﻒ‬

sonbahar

ٌ‫ﺣﻢ‬ ِ ‫ﻣُﺰْ َد‬ kalabalık ُ‫اَﻟﺸﱢﺘﺎَء‬ kış

ٌ‫ﻣَﻄْﻠُﻮب‬ istenen, istenmiş ‫ﻼةُ اﻟْﻔَﺠْ ِﺮ‬ َ َ‫ﺻ‬ sabah namazı

‫ﻼةُ اﻟﻈﱡﮭْ ِﺮ‬ َ َ‫ﺻ‬ öğle namazı ‫ب‬ ِ ‫ﺻَﻼَةُ اﻟْﻤَﻐْ ِﺮ‬ akşam namazı ‫ﺻَﻼَةُ اﻟْﻌَﺼْ ِﺮ‬ ikindi namazı ‫ﺻَﻼَةُ اﻟْﻌِﺸﺎَ ِء‬ yatsı namazı

‫‪2. Aşağıdaki cümle ya da cümle parçalarını‬‬ ‫)‪tercüme ediniz (Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ب‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ب‬ ‫إِنﱠ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَ َ‬ ‫ھَﺬَا اﻟْﻜِﺘَﺎبُ‬ ‫‪۱‬‬‫ﻣِﻦْ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻟَ ِﺪ‬ ‫إِنﱠ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻟَ َﺪ‬ ‫ھَﺬَا اﻟْﻮَﻟَﺪُ‬

‫ﺖ‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْ ِ‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖَِإنﱠ‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ‬

‫ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬ ‫إِنﱠ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ َﺔ‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪِﯾ َﻨﺔُ‬

‫ﻦ‬ ‫ﻦ اﻟْﺒَﯿْ َﺘﯿْ ِ‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺬَﯾْ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫إِنﱠ ھَﺬَﯾْﻦِ اﻟْ َﺒﯿْﺘَﯿْ ِ‬ ‫ن‬ ‫ھَﺬاَنِ اﻟْﺒَﯿْﺘَﺎ ِ‬

‫ﻦ‬ ‫ﻣِﻦْ ھﺎَﺗَﯿْﻦِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَﺗَﯿْ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫إِنﱠ ھﺎَﺗَﯿْﻦِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَﺗَﯿْ ِ‬ ‫ن‬ ‫ھﺎَﺗﺎَنِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَﺗﺎَ ِ‬

‫ﺐ‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُ ِ‬ ‫ﺐ‬ ‫إِنﱠ ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُ َ‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُﺐُ‬

‫ﻻ ِد‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺆُﻻَ ِء اﻟَْﺄوْ َ‬ ‫ﻻ َد‬ ‫إِنﱠ ھَﺆُﻻَ ِء اﻟَْﺄوْ َ‬ ‫ھَﺆُﻻَ ِء اﻟَْﺄوْﻻَدُ‬

‫ت‬ ‫ﻻءِ اﻟْﺒَﻨﺎَ ِ‬ ‫ﻣِﻦْ ھَﺆُ َ‬

‫تإِنﱠ َھ‬ ‫ﺆُﻻَءِ اﻟْﺒَﻨﺎَ َ‬ ‫ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ‬

‫ب‬ ‫ﻣِﻦْ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ب‬ ‫إِنﱠ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَ َ‬ ‫ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ‬

‫ﻣِﻦْ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮْأَ ِة‬ ‫إِنﱠ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮْأَ َة‬ ‫ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺮَْأةُ‬

‫ﻦ‬ ‫ﻣِﻦْ أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫إِنﱠ أُوﻟَﺌِﻚَ ا ْﻟﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ َ‬ ‫ن‬ ‫أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮ َ‬

‫ت‬ ‫ﻣِﻦْ أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَ ِ‬ ‫ت‬ ‫إِنﱠ أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَ ِ‬ ‫أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨﺎَتُ‬

‫ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟْﺒِﻨْﺖَ ﻣُﻄِﯿﻌَﺔٌ –إِنﱠ اﻟْﺒِﻨْﺖَ ﻣُﻄِﯿﻌَﺔٌ –اَﻟْﺒِﻨْﺖُ ﻣُﻄِﯿ َﻌﺔٌ ‪2-‬‬‫اَﻟﺴﱡﻮقُ ‪-‬ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟﺮﱠﺑِﯿﻊَ ﺟَﻤِﯿﻞٌ –إِنﱠ اﻟﺮﱠﺑِﯿﻊَ ﺟَﻤِﯿﻞٌ –ﯿﻊُ ﺟَﻤِﯿﻞٌ اَﻟﺮﱠ ِﺑ‬ ‫ﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟﺴﱡﻮقَ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ –إِنﱠ اﻟﺴﱡﻮقَ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ –ﻣُﺰْ َدﺣِﻤَﺔٌ‬‫‪.‬ةَ ﺳَﺮِﯾﻌَﺔٌﻻَ ﺷَﻚﱠ أَنﱠ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَ ‪-‬إِنﱠ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَ َة ﺳَﺮِﯾﻌَﺔٌ –اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ﺳَﺮِﯾﻌَﺔٌ‬

‫أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ واَﻟِﺪِي ﯾُﺼَﻠﱢﻲ –ﯾُﺼَﻠﱢﻲ واَﻟِﺪِي اﻟْﻔَﺠْﺮَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴْﺠِ ِﺪ ‪3-‬‬ ‫اﻟْﻔَﺠْﺮَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ ؟‬ ‫أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ ﯾَﻘْﺮَأُونَ –ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﻘَﺼَﺺَ ﻓِﻲ اﻟْﻌُﻄْﻠَ ِﺔ‬ ‫اﻟْﻘَﺼَﺺَ ﻓِﻲ اﻟْﻌُﻄْﻠَ ِﺔ ؟‬ ‫أَ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَنﱠ أَﺧِﻲ ﯾَﻨْﺠَﺢُ ﻓِﻲ –ﯾَﻨْﺠَﺢُ أَﺧِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ داَﺋِﻤًﺎ‬ ‫اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ داَﺋِﻤﺎً ؟‬ ‫إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ –إِﻧﱠﮭﺎَ ذاَﻛِﺮَةٌ –إِﻧﱠﮭُﻢْ ذاَﻛِﺮُونَ –إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ذاَﻛِﺮاَنِ –ذاَﻛِﺮٌ إِﻧﱠﮫُ ‪4-‬‬ ‫ن‬ ‫–اَﻟﺴﺎﱠﺟِﺪُونَ –إِنﱠ اﻟﺪاﱠﺧِﻠﯿﻦَ –اَﻟﺪاﱠﺧِﻠُﻮنَ –إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ذاَﻛِﺮاَتٌ –ذاَﻛِﺮَﺗﺎَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬إِنﱠ اﻟﺴﺎﱠﺟِﺪاَتِ –أﻟﺴﺎﱠﺟِﺪاَتُ –إِنﱠ اﻟﺴﺎﱠﺟِﺪِﯾ َ‬ ‫ذَھَﺐَ –إِﻧﱠﮭُﻢْ ﺧَﺮَﺟُﻮا –إِنﱠ اﻟْﺄَوْﻻَدَ ﺧَﺮَﺟُﻮا –ﺄَوْﻻَدُ ﺧَﺮَجَ اﻟْ ‪5-‬‬ ‫إِنﱠ –ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟْﺒِﻨْﺘَﯿْﻦِ ‪-‬إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ذَھَﺒﺎَ –إِنﱠ اﻟﺮﱠﺟُﻠَﯿْﻦِ ذَھَﺒﺎَ –اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ‬ ‫–ﯿﺎَءَ ذَھَﺒُﻮا إِنﱠ اﻟْﺄَﻧْﺒِ –ذَھَﺐَ اﻟْﺄَﻧْﺒِﯿﺎَءُ –إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﺳَﻤِﻌَﺘﺎَ –اﻟْﺒِﻨْﺘَﯿْﻦِ ﺳَﻤِﻌَﺘﺎَ‬ ‫‪.‬إِﻧﱠﮭُﻢْ ذَھَﺒُﻮا‬ ‫‪.‬اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﻗَﺪِﯾﻤَﺔٌ ‪-‬اَﻟﻄﱠﻌﺎَمُ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ﻟَﻜِﻨﱠﮫُ ﻟَﺬِﯾ ٌﺬ ‪-‬ھُﻮَ ﻟَﺬِﯾﺬٌ ‪.‬اَﻟﻄﱠﻌﺎَمُ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺪﱠرْﺳﺎَنِ ﺳَﮭْﻼَنِ –اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﻗَﺪِﯾﻤَﺔٌ ﻟَﻜِﻨﱠﮭَﺎ ﺿَﺮُورِﯾﱠﺔٌ ‪-‬ھِﻲَ ﺿَﺮُورِﯾﱠﺔٌ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻌﺎَﻣِﻼَتُ ﻓَﻘِﯿﺮاَتٌ –اَﻟﺪﱠرْﺳﺎَنِ ﺳَﮭْﻼَنِ ﻟَﻜِﻨﱠﮭُﻤﺎَ ﻣُﮭِﻤﺎﱠنِ ‪-‬نِ ھُﻤﺎَ ﻣُﮭِﻤﺎﱠ‬ ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ﻛَﺜِﯿﺮُونَ ‪-‬اَﻟْﻌﺎَﻣِﻼَتُ ﻓَﻘِﯿﺮاَتٌ ﻟَﻜِﻨﱠﮭُﻦﱠ أَﻣِﯿﻨﺎَتٌ ‪-‬ھُﻦﱠ أَﻣِﯿﻨﺎَتٌ‬ ‫ن ‪.‬‬ ‫ﻄﻠُﻮﺑُﻮ َ‬ ‫‪ .‬اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ﻛَﺜِﯿﺮُونَ ﻟَﻜِﻨﱠﮭُﻢْ ﻣَﻄْﻠُﻮﺑُﻮنَ ‪-‬ھُﻢْ ﻣَ ْ‬

7- ٌ‫ﻟَﯿْﺖَ –اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ رَﺧِﯿﺺٌ –إِنﱠ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔَ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ –اَﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﺟَﺪِﯾ َﺪة‬ ٌ‫اﻟْﻜِﺘﺎَبَ َرﺧِﯿﺺ‬. َ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮُونَ –اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ ﻗﺎَدِﻣُﻮن‬‫ن‬ َ ‫اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ ﻗﺎَدِﻣُﻮنَ وَ ﻟَﻜِﻦﱠ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳِﯿﻦَ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮُو‬. 8- ُ‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَﺗﺎَنِ ﻗَﺪِﯾﻤَﺘﺎَنِ –إِنﱠ اﻟﺮﱠﺟُﻠَﯿْﻦِ ﻛَﺮِﯾﻤﺎَنِ –ﻼَنِ ﻛَﺮِﯾﻤﺎَنِ اَﻟﺮﱠﺟ‬ِ‫ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ ﻏَﻨِﻲﱟ وَ ﻓَﻘِﯿﺮٍ –ﻟَﻌَﻞﱠ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَﺗَﯿْﻦِ ﻗَﺪِﯾﻤَﺘﺎَن‬- َ‫ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦ‬ ‫ﻋَﺮَﺑِﻲﱟ وَ َأﻋْﺠَﻤِﻲﱟ‬-ٍ‫ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ ﺻَﻐِﯿﺮٍ وَ ﻛَﺒِﯿﺮ‬. 3. (‫ )ِإنﱠ‬ve kardeşlerinin herbirisi ile ilgili birer cümle kurunuz. 4. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp (‫)إِنﱠ‬ ve kardeşleri ile ilgili kelimelerin altlarını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Yemin vâvını diğerlerinden ayıran özellik kelimenin sonunu esre yapmasıdır.

[2] Başa (‫ )إِنﱠ‬gelsin ya da gelmesin harf-i cer ya da zarfla başlayan cümlelerin haber mukaddem olduğunu hatırlayınız. Burada da (‫’)إِنﱠ‬nin haberi başa gelmiş, ismi ise sona gelmiştir ve (ً‫)ﺳَﯿﺎﱠرَة‬ kelimesi (‫ )إِنﱠ‬nin ismi olarak mansûbdur. [3] ( َ‫ﺷَﮭِﺪ‬-َ) şahit oldu, şahitlik etti [4] (ً‫ )أَزْﻋَﺞَ ﯾُﺰْﻋِﺞُ إِزْﻋﺎَﺟﺎ‬rahatsız etti (ٌ‫)ﻣُﺰْﻋِﺞ‬ rahatsız edici, rahatsız eden [5]

(ُ‫ )اَﻟْﺄَﺛﺎَث‬ev eşyası, mobilya

[6]

(ٌ‫ )ﻧﺎَﺿِﺠَﺔ‬olgun

[7]

(‫ )ﺷَﻜَﺎ ﯾَﺸْﻜُﻮ‬şikayet etti

[8] Nasbeden (ْ‫ )أَن‬den dolayı atıfla üstün olan (ََ‫ )ﻧَﻌْﻠَﻢ‬fiilinin yer aldığı ayetin tamamı şöyledir: (‫ن‬ َ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﻧَﺄْﻛُﻞَ ﻣِﻨْﮭَﺎ وَﺗَﻄْﻤَﺌِﻦﱠ ﻗُﻠُﻮﺑُﻨَﺎ وَﻧَﻌْﻠَﻢَ أَنْ ﻗَﺪْ ﺻَﺪَﻗْﺘَﻨَﺎ وَ َﻧﻜُﻮ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫() ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﺎھِﺪِﯾ‬Onlar “Ondan yiyelim, kalplerimiz mutmain olsun, bize doğru söylediğini (kesin olarak) bilelim ve ona gözleriyle görmüş şahitler olalım istiyoruz” demişlerdi.)


YARDIMCI FİİL OLARAK KÂNE (َ‫)ﻛﺎَن‬ Türkçe’de ...idi, ...mıştı ile biten fiiller Arapça’daَ‫( ﻛَﺎن‬oldu, idi) yardımcı fiili ile mâzî fiili yanyana getirmekle yapılır. Türkçe’de ...yordu ile biten fiiller َ‫ ﻛَﺎن‬fiili ile muzâri fiili yanyana getirmekle gerçekleşir. Fiilleri bu tarzdaki geçmiş zamana göre söylemeye hikâye denir. ُ‫ﻛَﺎنَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazıyordu ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺎنَ ﻛَﺘ‬ yazdıydı yazmıştı

Diğer fiillerle birlikte kullanacağımız için önce yardımcı fiil olan (َ‫ )ﻛَﺎن‬... idi, oldu fiilinin çekimini yapalım: Mâzî Çekim Tablosu


‫ﻛَﺎﻧُﻮا‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ﻛَﺎ‬ Gâib (Onlar) idiler (İkisi) idiler (O) idi, oldu

‫ﻛُﻦﱠ‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺘَﺎ‬ ْ‫ﻛَﺎ َﻧﺖ‬ Gâibe

ْ‫ﻛُﻨْﺘُﻢ‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻛُﻨ‬

Muhatap (Sizler) idiniz (Siz) idiniz (Sen) idin

‫ﻛُﻨْﺘُﻦﱠ‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤ َﺎ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻛُﻨ‬ Muhâtaba

‫ﻛُﻨﱠﺎ‬ ‫ﻛُﻨﱠﺎ‬ ُ‫ﻛُﻨْﺖ‬ Mütekellim (Biz) idik (İkimiz) idik (Ben) idim

F َ‫ ﻛَﺎن‬fiilinin muzâri çekiminde orta harf (ُ‫) ﯾَﻜُﻮن‬ zamme olduğundan gâibe cemi müennes de ötre olarak (‫ ﻛُﻦﱠ‬şeklinde) bağlanır. Çünkü Arapça kaideye göre illet harfleri dediğimiz uzatan ‫ا ي و‬ den sonra cezim getirilmez. İllet harfi atılarak yanındaki harfe cezm konur. Fiilin geriye kalanındaki zamirler, gâibe cemi müennesteki değişiklikten sonra aynen ilave edilir(َ‫ )ﻛُﻨْﺖ‬gibi. FŞayet orta harfi illetli olan mâzî fiilin muzârisi, (orta harfinde) esre ya da üstün harekeli ise; mâzîdeki gâibe cemi müennes nûnuna esre ile bağlanır[1]. Özet olarak; Orta harfi illetli (ecvef) fiillerin muzârisi üç şekilde gelir. Örnekler: 1- (َ‫ )ﻛﺎَن‬benzeri muzâri orta harfi zamme olanlar: ُ‫ﯾَﺼُﻮم‬ ‫ﺻﺎَ َم‬ oruç tuttu ُ‫ﯾَﻘُﻮل‬ ‫ل‬ َ ‫ﻗﺎ‬ dedi, söyledi

Bu fiillerin de mâzî ve muzâri çekimi (ُ‫)ﻛﺎَنَ ﯾَﻜُﻮن‬ gibidir. Muzâri orta harfi zamme olduğundan gâibe cemi müennes nûnundan itibâren mâzîde zamme ile bağlanıp illet harflerini düşürürler: ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻘُﻮلُ ﯾَﻘُﻮﻻَنِ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮ‬ ‫ﻗَﺎلَ ﻗَﺎﻻَ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﻘُﻮلُ ﺗَﻘُﻮﻻَنِ َﯾﻘُﻠ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻗَﺎﻟَﺖْ ﻗَﺎﻟَﺘَﺎ ﻗُﻠ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺗَﻘُﻮلُ ﺗَﻘﻮﻻَنِ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮ‬ ْ‫ﻗُﻠْﺖَ ﻗُﻠْﺘُﻤَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﻘُﻮﻟِﯿﻦَ ﺗَﻘُﻮﻻَنِ ﺗَﻘُﻠ‬ ‫ﻗُﻠْﺖِ ﻗُﻠْﺘُﻤَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻦﱠ‬ ُ‫أَﻗُﻮلُ ﻧَﻘُﻮلُ ﻧَﻘُﻮل‬ ‫ﻗُﻠْﻨَﺎ‬

‫ﻗُﻠْﺖُ ﻗُﻠْﻨَﺎ‬

2- Muzâri orta harfi üstün olanlar:

ُ‫ﯾَﻨﺎَم‬ ‫ﻧﺎَ َم‬ uyudu ُ‫َﯾﺨَﺎف‬ ‫ف‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ korktu

Bu fiillerin muzâri orta harfi üstün olduğu için gâibe cemi müennes nûnundan itibâren mâzîde esre ile bağlanırlar: ‫ن‬ َ ‫ﯾَﺨَﺎفُ ﯾَﺨَﺎﻓﺎنِ َﯾﺨَﺎﻓُﻮ‬ ‫ﺧَﺎفَ ﺧَﺎﻓَﺎ ﺧَﺎﻓُﻮا‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺨﻔ‬ َ ‫ﺗَﺨَﺎفُ ﺗَﺨَﺎﻓَﺎنِ َﯾ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺧﻔ‬ ِ ‫ﺧَﺎﻓَﺖْ ﺧَﺎﻓَﺘﺎ‬ ُ‫ َﺗﺨَﺎف‬... ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺧِﻔ‬..

3- Muzâri orta harfi esre olanlar: ُ‫ﯾَﺒِﯿﻊ‬ ‫ع‬ َ ‫ﺑَﺎ‬

sattı ُ‫ﯾَﺴﯿِﺮ‬ ‫ﺳَﺎ َر‬ yürüdü

Bu fiillerin de muzâri orta harfi esre olduğu için gâibe cemi müennes nûnundan itibâren mâzîde esre ile bağlanırlar: ‫ن‬ َ ‫ن ﯾَﺒِﯿﻌُﻮ‬ ِ ‫ﯾَﺒِﯿ ُﻊ ﯾَﺒِﯿﻌَﺎ‬ ‫ﺑَﺎعَ ﺑَﺎﻋَﺎ ﺑَﺎﻋُﻮا‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﺒِﻌْﻦَ ﺗَﺒِﯿ ُﻊ ﺗَﺒِﯿﻌَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺑَﺎﻋَﺖْ ﺑﺎَﻋَﺘَﺎ ِﺑﻌ‬ ُ‫ﺗَﺒِﯿﻊ‬... ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺑِﻌ‬...

(َ‫ )ﻛﺎَن‬yi tanıtmak için zorunlu olarak kısaca açıklama verdiğimiz bu orta harfi illetli fiillerin mâzîsinin muzâri orta harfine göre cemi müennes nûnu’ndan itibaren çekime girdiği unutulmamalıdır:

‫ن‬ َ ْ‫ﺳِﺮ‬ (o bayanlar) yürüdüler ‫ت‬ َ ْ‫ﺳِﺮ‬ (sen) yürüdün ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺧﻔ‬ ِ (o bayanlar) korktular ُ‫ﺧﻔْﺖ‬ ِ (ben) korktum

‫ن‬ َ ‫ﻛَﺎ‬yardımcı fiili ile kurulan birleşik fiillerin çekim tablosu aşağıdaki gibidir: Mâzî Hikaye: َ‫ ﻛَﺎنَ ﻛَﺘَﺐ‬yazdıydı, yazmıştı

Çekim Tablosu


‫ﻛَﺎﻧُﻮا ﻛَﺘَﺒُﻮا‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺎ ﻛَﺘَﺒَﺎ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛَﺎنَ ﻛَﺘَ َ‬ ‫‪Gâib‬‬

‫‪(Onlar) yazdıydı‬‬ ‫‪(O ikisi) yazdıydı‬‬ ‫‪(O) yazdıydı‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﻛُﻦﱠ ﻛَﺘَﺒْ َ‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺘَﺎ َﻛﺘَﺒَﺘَﺎ‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻛَﺘَ َﺒﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫ﻛُﻨْﺘُﻢْ َﻛﺘَﺒْﺘُ ْﻢ‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤَﺎ َﻛﺘَﺒْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﻛَﺘَﺒْ َ‬ ‫‪Muhatap‬‬ ‫‪(Sizler) yazdıydınız‬‬

(Siz ikiniz) yazdıydınız (Sen) yazdıydın

‫ﻛُﻨْﺘُﻦﱠ َﻛﺘَﺒْﺘُ ﱠ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤﺎ َﻛﺘَﺒْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻛُﻨْﺖِ ﻛَﺘَﺒ‬ Muhâtaba

‫ﻛُﻨﱠﺎ ﻛَ َﺘﺒْﻨَﺎ‬ ‫ﻛُﻨﱠﺎ ﻛَ َﺘﺒْﻨَﺎ‬ ُ‫ﻛُﻨْﺖُ ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ Mütekellim

(Bizler) yazdıydık (İkimiz) yazdıydık (Ben) yazdıydım

Muzâri Hikaye: ُ‫ ﻛَﺎنَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬yazıyordu

Çekim Tablosu


‫ن‬ َ ‫ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﻛَﺎﻧَﺎ َﯾﻜْﺘُﺒَﺎ‬ ُ‫ﻛَﺎنَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ Gâib

(Onlar) yazıyordular (O ikisi) yazıyordu (O ) yazıyordu

‫ﻦ‬ ‫ﻛُﻦﱠ ﯾَﻜْﺘُﺒْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺘَﺎ َﺗﻜْﺘُﺒَﺎ ِ‬ ‫ﻛَﺎﻧَﺖْ ﺗَﻜْﺘُﺐُ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫ن‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻢْ َﺗﻜْﺘُﺒﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤَﺎ َﺗﻜْﺘُﺒَﺎ ِ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﺗَﻜْﺘُﺐُ‬ ‫‪Muhatap‬‬

‫‪(Sizler) yazıyordunuz‬‬ ‫‪(İkiniz) yazıyordunuz‬‬ ‫‪(Sen) yazıyordun‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻦﱠ َﺗﻜْﺘُﺒْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﻛُﻨْﺘُﻤَﺎ َﺗﻜْﺘُﺒَﺎ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻛُﻨْﺖِ ﺗَﻜْﺘُﺒِﯿ َ‬

Muhâtaba

ُ ُ‫ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﻜْﺘ‬ ‫ﺐ‬ ُ‫ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﻜْﺘُﺐ‬ ُ‫ﻛُﻨْﺖُ أَﻛْﺘُﺐ‬ Mütekellim

Bizler yazıyorduk İkimiz yazıyorduk (Ben) yazıyordum

Olumsuz şekli:

‫ﺐ‬ َ َ‫ﻣَﺎ ﻛَﺎنَ ﻛَﺘ‬ yazmadıydı, yazmamıştı ُ‫ﻣَﺎ ﻛَﺎنَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmıyordu

Gelecek zamanın hikayesi: ُ‫ﻛَﺎنَ ﺳَﯿَﻜْﺘُﺐ‬ yazacaktı ُ‫ﻛُﻨﱠﺎ ﺳَﻨَﻜْﺘُﺐ‬ yazacaktık ‫ن‬ َ ‫ﻛَﺎﻧُﻮا ﺳَﯿَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ yazacaktılar ُ‫ﻛُﻨﱠﺎ ﺳَﻨُﻜْ َﺘﺐ‬ yazılacaktık

Gelecek zamanın hikayesinin olumsuzu: ُ‫ﻛُﻨْﺖُ ﻻَ أَﻛْﺘُﺐ‬ yazmayacaktım ُ‫ﻛُﻨْﺖَ ﻻَ ﺗَﻜْﺘُﺐ‬ yazmayacaktın ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻟَﻦْ أَﻛﺘ‬

hiç yazmayacağım ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻛُﻨْﺖُ ﻟَﻦْ أَﻛْﺘ‬ hiç yazmayacaktım

F ‫ن‬ َ ‫ ﻛَﺎ‬fiiline ْ‫( ﻗَﺪ‬gerçekten, hakikaten) eklenirse manayı kuvvetlendirir: ‫ﻛَﺎﻧُﻮا ﻗَﺪْ ﻛَﺘَﺒﻮُا‬ gerçekten yazdıydılar, cidden yazmıştılar

‫ن‬ َ َ‫ﻛﺎ‬ile ifade edilen hikayeli fiillerin başına ْ‫ إن‬şart edatı getirilebilir. Fakat araya َ‫ ﻛَﺎن‬girdiğinde muzâri fiilin sonu cezimli olmaz. Şart cümlesinin başına nevâsihtan (inne ve kardeşleri, kâne ve kardeşleri gibi) birisi gelirse şart edatı cezmetmez. ‫ﺐ‬ َ َ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻛَﺘ‬ yazdıysa,yazmışsa ُ‫ﺐُإنْ ﻛَﺎنَ ﯾَﻜْﺘ‬ yazıyor idiyse ‫إنْ ﻛَﺎﻧَﻮا ﻛَﺘَﺒُﻮا‬ yazdıysalar,yazmışlarsa ‫ن‬ َ ‫إنْ ﻛَﺎﻧَﻮا ﯾَﻜْﺘُﺒُﻮ‬ yazıyor idiyseler

Olumsuzu: yazmamışsa

َ‫ إنْ ﻛَﺎنَ ﻣَﺎ ﻛَﺘَﺐ‬yazmadıysa,

ُ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmıyor idiyse

F َ‫ ﻛَﺎن‬kullanıldığı zaman gelecek zamanın hikayesi şartlı yapılabilir: ُ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﺳَﯿَﻜْﺘُﺐ‬ yazacak idiyse ‫ن‬ َ ُ‫إنْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﺳَﯿَﻜْﺘُﺒﻮ‬ yazacak idiyseler

Olumsuzu: ُ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻻَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬ yazmayacak idiyse

‫ﺐ‬ ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻟَﻦْ ﯾَﻜْﺘُ َ‬ ‫‪asla yazmayacak idiyse‬‬ ‫ﺐ‬ ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻣَﺎ ﻛَﺘَ َ‬ ‫‪yazmadıysa, yazmamışsa‬‬ ‫إنْ ﻛَﺎنَ ﻟَﻢْ ﯾَﻜْﺘُﺐْ‬ ‫‪yazmadıysa, yazmamışsa‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫‪.‬ﻛﺎَنَ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ﯾَﺠْﻠِﺲُ وَﺳَﻂَ ﺣَﺪﯾِﻘَﺔِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻛﺎَنَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ﯾَﺮْﻛَﺒﻮُنَ ﺣﺎَﻓِﻠَﺔً ﺳَﺮﯾِﻌَﺔً ‪2-‬‬ ‫‪ .‬ﺳَﯿَﻜﻮُنُ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪-‬ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟﺼﱠﻼةُ ﻓﻲِ اﻟْﻤُﺼَﻠﻲﱠ ‪3-‬‬ ‫‪.‬إنْ ﻛَﺎنَ ﻋﻤﱢﻲ رَﺟَﻊَ ِﻣﻦَ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻻَ أَذْھَﺐُ إﻟﯿْﻜُﻢْ ‪4-‬‬ ‫=ﻓَﺎﻛْﺘُﺐْ (إنْ ﻛَﺎنَ أَﺧُﻮكَ ﻟَﻢْ ﯾَﺮْﺟِﻊْ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﻓَﺎﻛْﺘُﺐْ اﻟﻲﱠ رِﺳَﺎﻟَ ًﺔ ‪5-‬‬ ‫‪).‬أُﻛْﺘُﺐْ ‪+‬فَ‬ ‫‪.‬إنْ ﻛَﺎنَ ﻣَﺎ ﻛَﺘَﺐَ أَﺑِﻲ رِﺳﺎَﻟﺔً إﻟﻰ ﻋَﻤﱢﻲ ﺳﺄَﻛْﺘُﺐُ ‪6-‬‬ ‫‪.‬إنْ ﻛَﺎنَ ذَھَﺐَ أﺑِﻲ إﻟﻰ اﻟﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻻَ أَذْ َھﺐُ ‪7-‬‬

Tercüme: 1- Arkadaşım okulun bahçesinin ortasında oturuyordu. 2- Öğrenciler hızlı bir otobüse biniyorlardı. 3- Namaz musallâda (namaz kılınan büyük yer) olacak. Öğretmen sınıfta olacak. 4- Amcam çarşıdan dönmüşse size gitmem. 5- Kardeşin şehirden dönmediyse hemen bana bir mektup yaz. 6- Babam amcama bir mektup yazmadı idiyse hemen yazacağım. 7- Babam okula gitmişse ben gitmem. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere Arapça ve manasıyla birlikte yazınız.

ُ‫اَرْﺳَﻞَ ﯾُﺮْﺳِﻞ‬ gönderdi ُ‫اَﻟْﮭَﺪِﯾﱠﺔ‬ hediye ٌ‫َأﺣَﺪ‬ hiçkimse, birkimse ُ‫ﻟَﯿْﻤُﻮن‬ limon ‫َوﺣِﯿﺪًا‬ yalnız, tek başına ٌ‫ﺣﻘْﻞ‬ َ = ٌ‫ﻣَﺰْرَﻋَﺔ‬ tarla ُ‫ﻋﺪ‬ ِ ‫ﺳَﺎﻋَﺪَ ﯾُﺴَﺎ‬ yardım etti ُ‫اَﻟﺪﱢﯾﻚ‬ horoz

2. (َ‫ )ﻋَﻠِﻢَ( )ﻧَﺼَﺮ‬ve (َ‫ )ﺟَﻠَﺲ‬fiillerinin mâzî hikaye, muzâri hikaye, olumsuz şekilleri, gelecek zamanın hikayesi ve olumsuzu ve şart edatı ile olan

şekillerini manalarıyla birlikte örneklere bakarak çekiniz. 3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. ُ ُ‫ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺳَﺘَﻜﻮ‬ ‫ن‬ ُ‫ﻲ اﻟْﻐ‬ ِ ‫ﺮْﻓَﺔِاﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺳَﯿَﻜﻮُنُ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻓ‬ ِ‫ﻛَﺎنَ ﻛَﺘَﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ دَرْﺳَﮫُ ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻛَﺎنَ ذَھَﺐَ أَﺧﻲ إﻟﻰ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَﺔ‬ ‫ﺠ ِﺪ‬ ِ ْ‫ﻛﺎن ﻛﺘﺐ أﺑﻲ رﺳﺎﻟﺔ إﻟﻰ ﻋﻤﻲ ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟﺼﱠﻼةُ ﻓﻲِ اﻟْ َﻤﺴ‬ ‫اﻟﺮﺟﺎل ﻛﺎﻧﻮا ﯾﺬْھَﺒُﻮنَ إﻟﻰ ﺟﺎرَﺗِﮭِﻢْ أوْﻻَدُﻛُﻢْ ﻛَﺎﻧﻮا ﯾَﺬْھَﺒُﻮنَ إﻟﻰ‬ ‫ﻼَﻣﯿﺬُ ﺧَﺮَﺟُﻮا ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﻒﱢﺧﺎﻻَﺗِﮭِﻢْ ﻛَﺎنَ اﻟﺘﱠ‬ 4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Kardeşin okuldan geliyordu. 2. Akşamleyin nereye gidiyordunuz?

3. Bu iki çocuk derslerini yazıyordu. 4. Oğlun dersini yazarsa onu seversin.

5. Kardeşin bizimle dersini okuyacaktı. 6. Bizler teyzenizin yanında oturuyorduk. 7. Senin kitabını hiç kimsenin yanında görmemiştim.

8. Kızkardeşin dersini evinde ezberlediydi.

9. Oğluna hediye gönderdin mi?

&&&&&&&&&& KÂNE VE KARDEŞLERİ (Kâne ve Benzerleri) İrab (hareke) bakımından “‫ إِنﱠ‬ve Kardeşleri”nin tam tersine isimlerini ref haberlerini nasbederler. Kâne ve kardeşleri sekiz adet fiil-i mâzîden oluşur. Bu sekiz fiili mâzîden her birinin muzâri ile emri de aynı işi yapar. Yani, isim cümlesi olan mübtedâ ve haberin önüne gelip mübtedâyı merfû haberi de mansûb okutur. Bunlara nâkıs (eksik) fiiller de denir. Nâkıs fiil denmesinin sebebi; merfû ismiyle birlikte tek bir mânâ ifâde etmeyip ikinci ismi istemeleridir. ُ‫( ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬Çocuk geldi) deyince cümle anlamı yeterli olur fakat ‫( ﻛﺎَنَ اﻟْﺠَﻮﱡ‬Hava idi) deyince yetmez, mana eksik kalır. Yanına ikinci bir isim ilâve edilerek ً‫( ﻛﺎَنَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﺑﺎَرِدا‬Hava soğuk idi) deyince mana tamamlanır.

Nâkıs veya Kâne benzeri olan fiiller ve işlevleri şunlardır: ‫ت‬ َ َ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻇَﻞﱠ‬ ‫أَﺿْﺤَﻰ‬ ‫أَﻣْﺴَﻰ‬ ‫ﺢ‬ َ َ‫َأﺻْﺒ‬ ‫ﺲ‬ َ ْ‫ﻟَﯿ‬ ‫ﺻَﺎ َر‬ ‫ن‬ َ َ‫ﻛﺎ‬

Şimdi bunları sırasıyla görelim:

‫ن‬ َ َ‫ﻛﺎ‬: ..idi, oldu

Bir önceki konuda mâzî ve mûzari çekimini verdiğimiz َ‫ ﻛﺎَن‬fiilinin asıl manası ..idi olup nâkıs fiildir. Tam fiil olarak kullanıldığında ismi haberi şeklinde söylenmez. Çünkü o zaman mübtedâ haberin önünde değil bir fiil cümlesinin içinde (birleşik fiil olmak üzere) yardımcı fiil vazifesini görür. ‫ﺟ َﺪ‬ ِ ُ‫ن و‬ َ َ‫ﻛﺎ‬ bulunmuştu ُ‫ﻛﺎَنَ َﯾﻘْ َﺮأ‬ okuyordu ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛﺎَنَ ﻛَﺘ‬ yazdı idi, yazmıştı

(ْ‫) َﻗﺪ‬lı mâzî fiil olursa mişli geçmiş zamanın hikayesi olur: ُ‫ﻛُﻨْﺖُ ﻗَﺪْ ﻋَﻠِﻤْﺖ‬. bilmiştim

‫ن‬ َ َ‫( ﻛﺎ‬diğer benzerleri gibi) isim cümlesinin önüne geldiği zaman ise mübtedâyı olduğu gibi bırakır,

haberini(n son harfinin harekesini) mansûb (fethalı) yapar. En çok kullanılan nâkıs fiildir. Cümle örnekleri: ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﺒَﺮْدُ ﺷَﺪِﯾﺪًا‬. Soğuk şiddetliydi. ٌ‫اَﻟْﺒَﺮْدُ ﺷَﺪِﯾﺪ‬. Soğuk şiddetlidir. ‫ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻤْﺘِﻌَ ًﺔ‬. Yolculuk faydalıydı. ٌ‫اَﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻤْﺘِ َﻌﺔ‬. Yolculuk faydalıdır. ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﺄُﺳْﺘَﺎذُ ﻏﺎَﺋِﺒ ًﺎ‬. Hoca yoktu. ٌ‫اﻟْﺄُﺳْﺘَﺎذُ ﻏﺎَ ِﺋﺐ‬. Hoca yoktur. ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻛﺎَنَ اﻟﺪﱠرْسُ ﺳَﮭ‬. Ders kolaydı. ٌ‫اَﻟﺪﱠرْسُ ﺳَﮭْﻞ‬. Ders kolaydır. ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﺒَﯿْﺖُ ﻧَﻈِﯿﻔًﺎ‬. Ev temiz idi (temiz oldu) .

ٌ ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ ﻧَﻈِﯿ‬. ‫ﻒ‬ Ev temizdir. ‫ﻛﺎَنَ اﻟﺰﱢﺣﺎَمُ ﺷَﺪِﯾﺪًا‬. Kalabalık şiddetli idi. (çok kalabalık oldu) ٌ‫اَﻟﺰﱢﺣﺎَمُ ﺷَﺪِﯾﺪ‬. Kalabalık şiddetlidir.

* İsim cümlesinin başına sadece َ‫ ﻛﺎَن‬nin gâib müfred mâzî hali gelmez. Çekimli olduğunda َ‫ﻛﺎَن‬ nin ismi fiille birlikte olur. Ardından haberi gelir. (َ‫ )ﻛﺎَن‬ve kardeşlerinin ismi bazen müstetir [(َ‫)ھُﻮَ ھِﻲ‬ gibi fiilin içinde saklı zamir] olarak veya (َ‫ )ﻛﺎَن‬nin çekimi içinde (َ‫ﻛُﻨْﺖ‬gibi fiil+fâil) olarak da gelebilir. ‫ﻛﺎَنَ ﯾﺎَﺳِﺮُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﻤُﺘَﻮَﺳﱢﻄَ ِﺔ‬. Yâsir ortaokulda öğrenciydi.

‫ﻛﺎَنَ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﻤُ َﺘﻮَﺳﱢﻄَ ِﺔ‬. Ortaokulda öğrenciydi.

‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣُﺒﺎَراَ ًة ﺟَﻤِﯿﻠَ ًﺔ‬. Güzel bir maçtı.

‫ﻛُﻨْﺖَ ﻣَﺮِﯾﻀًﺎ‬. Hastaydın.

‫ﻛُﻨْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔَﻰ‬. Hastanedeydim.

‫ﻻ‬ ً ُ‫ﻛُﻨْﺖَ َﻣﺸْﻐﻮ‬. (Sen) meşguldün. Örneğin bu cümlede (َ‫ )ت‬zamiri (َ‫ )ﻛﺎَن‬nin ismi olup mahallen merfûdur. (ً‫ )ﻣَﺸْﻐﻮُﻻ‬de (َ‫)ﻛﺎَن‬nin haberi olup mansûbtur. Diğer örnekler: ‫ھَﻞْ ﻛُﻨْﺖَ ﺳَﻌِﯿﺪاً ھُﻨَﺎكَ ؟‬ Orada mutlu muydun? ُ‫[ﺳَ َﺘﻜُﻮن‬2] ً‫رِﺣْﻠَﺔً ﻣُﻤْﺘِﻌَﺔ‬. Faydalı bir gezi olacak. ‫ﺳَﯿَﻜُﻮنُ ﻛِﺘﺎَﺑًﺎ ﺟَﯿﱢﺪًا‬. İyi bir kitap olacak.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺳَﺄَﻛُﻮنُ ﻣَﺸْﻐُﻮﻻً ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻮَﻗ‬. O vakitde meşgul olacağım.

F َ‫ ﻛﺎَن‬nin ismi de haberi de tamlama şeklinde gelebilir. Bu özellikler َ‫ﻛﺎَن‬nin diğer benzerleri için de geçerlidir: ‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﻛﺎَنَ ﻃَﻮاَفُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﺑِﺎﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﺳَﮭْﻼً أَﻣ‬ Müslümanların Kabe’yi tavafı dün kolaydı. ُ‫[ﻛﺎَنَ ﻋُﻤَﺮُ ﺑْﻦ‬3] ً‫ﺧﻠِﯿﻔَﺔً ﻋﺎَدِﻻ‬ َ ِ‫اﻟْﺨَﻄﺎﱠب‬. Ömer İbnu’l-Hattab (Hattab’ın oğlu Ömer) âdil bir halife idi. ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﻏﺎَﺋِﺒﺎً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَنَ َﻣﻮْﺟُﻮدًا‬. Çoban bu sefer yok değildi bilakis mevcuttu (vardı) . ‫ﺻﺤِﯿﺤًﺎ‬ َ َ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﻣَﺮِﯾﻀﺎً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَن‬. Çoban bu sefer hasta değildi bilakis iyiydi.

‫ﺧ‬ ِ ‫ﻲ ﻣَﺤْﺒُﻮﺑﺎً ﻣِﻦْ ﺟَﻤِﯿﻊِ زُﻣَﻼَﺋِﮫِﻛﺎَنَ َأ‬. Kardeşim tüm arkadaşları tarafından seviliyordu.

‫ﻦ‬ َ ‫ﺟﺤِﯿ‬ ِ ‫ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺳَﻌِﯿﺪاً ﺑِﺄَوْﻻَدِهِ اﻟﻨﺎﱠ‬. Adam başarılı çocuklarıyla mutluydu. ‫أَ أَﻧْﺖَ ﻣُﻮاَﻓِﻖٌ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻌَ َﻤﻞِ ھُﻨَﺎ‬. Burada çalışmaya muvafık mısın? (uygun görüyor musun) ? ‫َأ ﻛُﻨْﺖَ ﻣُﻮاَﻓِﻘﺎً ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻌَ َﻤﻞِ ھُﻨَﺎ‬. Burada çalışmaya muvafık mıydın? (uygun görüyor muydun) ?

*Harf-i cer ya da zarfla başlayan (“var” manası ifade eden) cümle parçası mübtedâ değil öne geçmiş haberdir (haber mukaddem). Var olan şey de muahhar mübtedâ olur. Böylece dolayısıyla

(َ‫’)ﻛﺎَن‬nin haberi de öne geçmiş haber, (َ‫ )ﻛﺎَن‬nin ismi de sonradan gelen isim olmuş olur: ٌ‫ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ رِﺟﺎَل‬. Odada adamlar var.

ٌ‫ﻛﺎَنَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ رِﺟﺎَل‬. Odada adamlar vardı.

ٌ‫ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻧَﺸِﯿﻂ‬. Aralarında çalışkan bir öğrenci var.

ٌ‫أَ ﻛﺎَنَ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻧَﺸِﯿﻂ‬. Aralarında çalışkan bir öğrenci var mıydı?

ٌ‫ ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﻧَﺸِﯿﻂ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, aralarında çalışkan bir öğrenci yoktu.

ٌ‫أَﻣﺎَﻣَﮭُﻦﱠ ﺣَﺪِﯾ َﻘﺔٌ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬. (Bayanların) Önlerinde güzel bir bahçe var.

‫أَ ﻛﺎَﻧَﺖْ أَﻣﺎَﻣَﮭُﻦﱠ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔٌ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ ؟‬ Önlerinde güzel bir bahçe var mıydı?

ٌ‫ ﻟَﻢْ ﺗَﻜُﻦْ أَﻣﺎَﻣَﮭُﻦﱠ ﺣَﺪِﯾ َﻘﺔٌ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, önlerinde güzel bir bahçe yoktu.

‫ن‬ ِ َ‫ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ ﺻَﺪِﯾﻘﺎ‬. O mekanda iki arkadaş var.

‫نَ ﻣَﻌَﻚَ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ ﺻَﺪِﯾﻘﺎَنِﻛَﺎ‬. Seninle birlikte o mekanda (orda) iki arkadaş vardı. ‫ن‬ َ ‫ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﻜُﻢْ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ ﻣُﺪَرﱢﺳُﻮ‬. Sizinle birlikte orda öğretmenler vardı.

*İsmi fâil "Kâne" fiilinin haberi olunca geçmiş zamanın sürekli halini oluşturur. ‫ھُﻮَ ﻛﺎَنَ ﺳَﺎﺟِﺪاً ﻟِﻠﱠ ِﮫ‬. O Allah'a secde ederdi.

*َ‫ ﻛﺎَن‬fiili Allah ile kullanıldığında anlamı zamanla sınırlı değildir. Sadece geçmişi anlatmaz, durumu bildirir ve haberin sonsuz devamlılığını gösterir. ُ‫ ﻛﺎَنَ َﯾﻜُﻮن‬ebedidir, ezelidir manalarına da gelir. ‫ﻛﺎَنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠِﯿﻤًﺎ ﺣَﻜِﯿﻤًﺎ‬. Allah bilir ve hakîmdir. ‫وَ ﻛﺎَنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻏَﻔُﻮرًا َرﺣِﯿﻤًﺎ‬. Allah bağışlayıcı ve merhametlidir.

*Olumsuz َ‫ﻛﺎَن‬nin haberi muzâri olduğunda başında esreli bir (ِ‫ )ل‬bulunabilir. Buna inkar lâmı (lâmul cuhûd) denir ve yanında gizli bir (ْ‫ )أَن‬olduğu düşünülür: ‫[ﻛﺎَنَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻖُ ﻟِﯿَﺨُﻮنَ ﻣَﺎ‬4] ُ‫ﺻَﺪِﯾﻘَﮫ‬. Arkadaş arkadaşına asla ihanet edecek değildir.

‫ ﺻَﺎ َر‬: oldu, dönüştü. Bir halden diğer hale geçmeyi anlatır.(ُ‫)ﺻﺎَرَ ﯾَﺼِﯿﺮ‬

ٌ‫اَﻟﺜﱠﻮْبُ َﻗﺼِﯿﺮ‬. Elbise kısadır. ‫ﺻﺎَرَ اﻟﺜﱠﻮْبُ َﻗﺼِﯿﺮًا‬. Elbise kısa oldu. ‫ن‬ ِ َ‫اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَنِ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪا‬. İki öğrenci çalışkandır. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺻﺎَرَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَنِ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪَﯾ‬. İki öğrenci çalışkanlaştı. ‫ن‬ ِ ‫اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ َﻣﺤْﺒُﻮﺑَﺘَﺎ‬. İki öğrenci sevilendir (sevilmektedir) . ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺻﺎَرَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ َﻣﺤْﺒُﻮﺑَﺘَﯿ‬. İki öğrenci sevilen oldu.

‫ﺢ‬ َ َ‫َأﺻْﺒ‬: sabah (vakti) oldu, sabahladı ( ُ‫) أَﺻْﺒَﺢَ ﯾُﺼْﺒِﺢ‬ ٌ‫ﻄﺮ‬ ِ ْ‫ﺠﻮﱡ ﻣُﻤ‬ َ ْ‫اَﻟ‬. Hava yağmurludur.

‫أَﺻْﺒَﺢَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﻣُﻤْﻄِﺮًا‬. Hava yağmurlu oldu (Hava yağmurlu olarak sabahladı) .

‫اَﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔُ ﺟَﻤِﯿَﻠ ٌﺔ‬. Bahçe güzeldir.

‫أَﺻْﺒَﺤَﺖِ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔُ ﺟَﻤِﯿﻠَ ًﺔ‬. Bahçe güzel oldu.

‫ن‬ ِ ‫ھُﻤﺎَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳَﺎ‬. O ikisi mühendistir.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَﺻْﺒَﺤﺎَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳَﯿ‬. O ikisi mühendis oldular.

‫ن‬ َ ‫ھُﻢْ ﻣَﺸْﻐُﻮﻟُﻮ‬. Onlar meşguldürler.

‫ﻦ‬ َ ‫أَﺻْﺒَﺤُﻮا َﻣﺸْﻐُﻮﻟِﯿ‬. Meşgul oldular.

ٌ َ‫ھُﻦﱠ ﻣُﻤَﺮﱢﺿﺎ‬. ‫ت‬ Onlar hemşiredir.

‫ت‬ ٍ ‫أَﺻْﺒَﺤْﻦَ ﻣُﻤَﺮﱢﺿَﺎ‬. Onlar hemşire oldular.

‫ أَﺿْﺤَﻰ‬: kuşluk (vakti) oldu, kuşlukladı ( ‫أَﺿْﺤَﻰ‬ ‫)ﯾُﻀْﺤِﻲ‬ ٌ‫اَﻟْﻐَﻤﺎَمُ ﻛَﺜِﯿﻒ‬. Bulut yoğundur.

‫أَﺿْﺤَﻰ اﻟْﻐَﻤﺎَمُ ﻛَﺜِﯿﻔًﺎ‬.

Bulut yoğun oldu (Bulut yoğun olarak kuşlukladı) .

ٌ‫ﺣﻢ‬ ِ ‫اَﻟﺸﺎﱠرِعُ ﻣُﺰْ َد‬. Cadde kalabalıktır.

‫أَﺿْﺤَﻰ اﻟﺸﺎﱠرِعُ ﻣُﺰْ َدﺣِﻤًﺎ‬. Cadde kalabalık oldu (Cadde kuşluk vakti kalabalıklaştı) .

‫ ﻇَﻞﱠ‬: gündüz (vakti) oldu, devam etti (‫)ﻇَﻞﱠ ﯾَﻈَﻞﱡ‬ ٌ‫اَﻟْﻐُﺒﺎَرُ ﺛﺎَﺋِﺮ‬. Toz kalkmaktadır. ‫ﻇَﻞﱠ اﻟْﻐُﺒﺎَرُ ﺛﺎَﺋِﺮًا‬. Toz kalkar oldu (Gündüz toz kalkar halde devam etti) . ٌ‫اﻟْﺄُمﱡ ﺻﺎَﺑِﺮَة‬. Anne sabırlıdır. ‫ﻇَﻠﱠﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﺻﺎَﺑِ َﺮ ًة‬.

Anne sabırlı olmaya devam etti. ‫ﻇَﻞﱠ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﻓِﻲ ﺧِﺪْﻣَﺔِ اﻟﺘﱠﻌْﻠِﯿ ِﻢ‬. Öğretmen talim (eğitim) hizmetinde devam etti. ‫ﻇَﻠﱠﺖِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﯾَﻠْﻌَﺒْﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻔِﻨﺎَ ِء‬. Kızlar avluda oynamaya devam etti.

‫ أَﻣْﺴَﻰ‬: akşam (vakti) oldu, akşamladı (‫)أَﻣْﺴَﻰ ﯾُﻤْﺴِﻲ‬ ٌ‫اَﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ ﻣُﺘْ َﻌﺐ‬. İşçi yorgundur.

‫أَﻣْﺴَﻰ اﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ ﻣُﺘْﻌَﺒًﺎ‬. İşçi yorgun oldu (İşçi yorgun olarak akşamladı) . ٌ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﺳَﻌِﯿﺪاَت‬. Öğretmenler mutludur. ‫ت‬ ٍ ‫أَﻣْﺴَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﺳَﻌِﯿﺪَا‬. Öğretmenler mutlu olarak akşamladı[5].

‫ت‬ َ َ‫ ﺑﺎ‬: geceleyin oldu, geceledi (ُ‫)ﺑﺎَتَ ﯾَﺒِﯿﺖ‬

ٌ‫اَﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ ﻣُ َﺘَﺄﻟﱢﻢ‬. Hasta acı çekmektedir. ‫ﺑﺎَتَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ ﻣُ َﺘَﺄﻟﱢﻤًﺎ‬. Hasta acı çeker oldu (Hasta acı çekerek geceledi) .

(َ‫ ) أَﺻْﺒَﺢَ أَﺿْﺤَﻰ ﻇَﻞﱠ أَﻣْﺴَﻰ ﺑَﺎت‬kelimelerinin hepsi yardımcı fiil olarak َ‫ ﺻﺎَر‬manasında kullanılabilir. Bunlara َ‫ ﺻﺎَر‬benzerleri de denir. َ‫( ﺻﺎَر‬oldu) bir halden bir hale dönüşmeyi ifade ederken zaman mefhumu yoktur. Hepsi de “oldu” şeklinde tercüme edilebilir. Ancak ifade ettikleri zamanın anlamı zihnen muhafaza edilir. *Yukarıda ikinci olarak verilen anlamlar tam fiil olarak kullanıldığında tercüme edilir. Mâzî muzâri emir olmak üzere bütün siygaları kullanılır.

‫ﺟُﻞُ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰأَﺻْﺒَﺢَ اﻟ ﱠﺮ‬. Adam hastanede sabahladı. ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﯾُﺤِﺐﱡ ﻛَﺜِﯿﺮٌ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ أَنْ ﯾُﺼْﺒِﺤُﻮا ﺿُﺒﺎﱠﻃﺎً ﻓِﻲ اﻟْﺠَﯿْﺶِ ؟‬

Niçin öğrencilerden çoğu (öğrencilerin çoğu) orduda subay olmayı sever (ister)?

Mesela ilk cümlede َ‫ أﺻْﺒَﺢ‬yı tam fiil olarak kabul edersek, o zaman bu fiillerden sonraki isme َ‫أﺻْﺒَﺢ‬ ‘nın ismi ve haberi demeyiz. Fiil cümlesinin elemanları olarak َ‫ أَﺻْﺒَﺢ‬fiil ُ‫ اَﻟﺮﱠﺟُﻞ‬fâil, ‫ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ‬da mef’ûlün bih gayr-i sarih olur. Nakıs fiillerden en çok kullanılanı َ‫ﺻﺎَرَ –ﻟَﯿْﺲَ –ﻛﺎَن‬ dır. Not: Tahfif (kolaylık) kabilinden َ‫ﻛﺎَن‬nin muzâri meczûmundan (ْ‫ )ﯾَﻜُﻦ‬ve nehyinden bazen nun harfleri düşürülebilir. Bu kullanılış daha ziyade Kur’ân-ı Kerim ve eski metinlerde görülür. ‫نْ ﺗَﻚُ ﺣَﺴَﻨَﺔً ﯾُﻀﺎَﻋِﻔْﮭَﺎِإ‬. İyilik olursa kat kat arttırır. ‫ﻟَﻢْ َأكُ ﺧﺎَﺋِﻨًﺎ‬. Hâin olmadım.

*Olumsuz َ‫ﻛﺎَن‬nin haberi başına zâid (ِ‫ )ب‬harfi getirilince mana kuvvetlenmiş olur: ‫ﺐ‬ ٍ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﻓِﯿﮫِ ﺑِﻐَﺮِﯾ‬. Orada asla yabancı değildir.

*(ْ‫ )ﺲَﻟَﯿ‬fiili hariç diğerlerinin mâzî muzâri ve emri mevcuttur. َ‫ ﻟَﯿْﺲ‬nin yalnızca mâzî çekimi vardır. ‫ﺲ‬ َ ْ‫ﻟَﯿ‬: değil, olmadı Muzârisi olmayan bir fiil olarak mâzî durumunda çekime girer. ‫ﻟَﯿْﺴُﻮا‬ ‫ﻟَﯿْﺴَﺎ‬ ‫ﺲ‬ َ ْ‫ﻟَﯿ‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟَﺴ‬ ‫ﻟَﯿْﺴَﺘَﺎ‬ ْ‫ﻟَﯿْﺴَﺖ‬ Gâibe ْ‫ﻟَﺴْﺘُﻢ‬ ‫ﻟَﺴْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫َﻟﺴ‬ Muhatap

‫ﺖ‬ ِ ْ‫َﻟﺴ‬... Muhâtaba

‫ﺎ‬‫ﻟَﯿْﺲَ اﻟْﺨﺎَدِمُ َﻗﻮِﯾ‬. Hizmetçi güçlü değildir. ‫اَﻟْﺨﺎَ ِدمُ َﻗﻮِيﱞ‬ Hizmetçi güçlüdür.

‫ﻟَﯿْﺲَ اﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ ﻧَﺸِﯿﻄًﺎ‬. İşçi çalışkan değildir. ‫ﻞُ ﻧَﺸِﯿﻂٌَاﻟْﻌﺎَ ِﻣ‬. İşçi çalışkandır. ‫ﺣﻢٌ ؟‬ ِ ‫ھَﻞِ اﻟﺸﺎﱠرِعُ ﻣُﺰْ َد‬ Cadde kalabalık mıdır?

‫ ھُﻮَ ﻟَﯿْﺲَ ﻣُﺰْ َدﺣِﻤًﺎ‬، َ‫ﻻ‬.

Hayır, o kalabalık değildir.

ٌ‫ھَﻞِ اﻟْﺤُﺠْ َﺮةُ واَﺳِ َﻌﺔ‬. Oda geniş midir?

‫ ھِﻲَ ﻟَﯿْﺴَﺖْ واَﺳِﻌَ ًﺔ‬، َ‫ﻻ‬. Hayır, o geniş değildir.

‫إِﻧﱠﻚِ ﻟَﺴْﺖِ ﻧﺎَدِﻣَ ًﺔ‬. Gerçekten pişman değilsin.

‫إِﻧﱠﻨِﻲ ﻟَﺴْﺖُ َﻓﻘِﯿﺮًا‬. Gerçekten ben fakir değilim.

‫ﺲ‬ َ ْ‫ ﻟَﯿ‬fiili ile yapılan cümlelerde haber kısmı iki şekilde gelir:

1- Mansûb durumda; ‫ﺖ ﻣُﺆْﻣِﻨًﺎ‬ َ ْ‫ﻟَﺴ‬. Sen mü’min değilsin. ‫ﻦ‬ َ ‫إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﯿْﺴُﻮا ﻣُﺆْﻣِﻨِﯿ‬. Onlar mü’min değiller.

2- Manayı te’kîd için (ِ‫ )ب‬harfi cerine bağlı mecrûr olarak; ‫ﻟَﯿْﺲَ ھَﺬاَ ﺷَﯿْﺌًﺎ‬. Bu bir şey değildir. ‫ﻟَﯿْﺲَ ھَﺬاَ ﺑِﺸَﻲْ ٍء‬. Bu hiçbir şey değildir. ْ‫أَ ﻟَﯿْﺲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﺮَﺑﱢﻜُﻢ‬. Allah sizin Rabbiniz değil mi?

*Nâdiren olumsuzluk edatı olarak kullanılır: ُ‫ﻄﺮ‬ َ َ‫ﻟَﯿْﺲَ ﯾَﺴْﻘُﻂُ اﻟْﻤ‬. Yağmur yağmıyor.

Leyse’ye benzeyen edatlar denen (ْ‫)ﻻَتَ( )ﻻَ( )ﻣﺎَ( )إِن‬ mübtedâ ve haber cümlesinin başına getirilerek kullanılmakta َ‫ ﻟَﯿْﺲ‬gibidir. Hepsi de “yok, değil” manasınadır. ْ ‫ِإ‬: ‫ﺲ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ ﻟَﯿ‬gibi görev yapar, ismini ref, haberini nasbeder. İsmi belirli veya belirsiz olarak gelebilir. ‫إِنْ رَﺟُﻞٌ ﻗﺎَﺋِﻤًﺎ‬. Adam ayakta değildir. ‫إِنْ زَﯾْﺪٌ ﻗﺎَﺋِﻤًﺎ‬. Zeyd ayakta değildir.

‫ﻣَﺎ‬: (َ‫ )ﻣﺎ‬hem belirli hem belirsiz isme gelir: ‫ﻚ‬ َ ْ‫ﻣﺎَ أَﺣَﺪٌ ﺧَﯿْﺮاً ﻣِﻨ‬. Senden hayırlı kimse yoktur. ‫ﻼ‬ ً ‫ﻣﺎَ ھَﺬاَ ﻣُﮭْ ِﻤ‬. Bu ihmal edilmiş değildir. ‫ﻣﺎَ ھَﺬاَ ﺑَﺸَﺮًا‬. Bu beşer değildir.

‫ﻻ‬ َ : (َ‫ )ﻻ‬yalnız belirsiz ismin başına getirilir. َ‫ﻟَﯿْﺲ‬ gibi kullanıldığı azdır. ُ‫ﻻَ أَﺣَﺪٌ ﺧَﯿْﺮاً ﻣِﻨْﮫ‬. Ondan hayırlı bir kimse yoktur. ‫ﻻَ رَﺟُﻞٌ ھﺎَرِﺑًﺎ‬. Kaçan adam yoktur.

‫ ﻣَﺎ‬ve َ‫ ﻻ‬nın haberlerine (ِ‫ )ب‬harf-i ceri getirilebilir. Bu cer te’kit ifade eder. ‫ﺸﻲْ ٍء‬ َ ِ‫ﻣﺎَ ھَﺬاَ ﺑ‬. Bu hiçbirşey değildir. ‫ئ‬ ٍ ‫ﻣﺎَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﺑِﮭﺎَ ِد‬. Ali asla huzurlu değildir.

Bu cümleler ‫ إِنﱠ‬cümlesine gelen te’kîd lâmı gibidir: ‫ ﻟَﮭﺎَدِئٌإِنﱠ ﻋَﻠِﯿ‬‫ﺎ‬. Gerçekten Ali huzurludur.

َ َ‫ﻻ‬: ‫ﻻ‬ ‫ت‬ َ en-nâfiye ve َ‫ ﻟَﯿْﺲ‬manasındadır. İsmini ref haberini nasbeder. Başında bulunduğu isim cümlesinin kısımları zaman isimlerinden biri olur. Ancak kullanıldığı ifadede mübtedâ ile haberi birarada zikredilmez. İkisinden birisi, genellikle mübtedâ (َ‫‘ ﻻَت‬nin ismi) mahzûf olur (düşürülür), haberi kullanılır. ‫اَﻟْﻮَﻗْﺖُ وَﻗْﺖُ ﻧَﺪاَﻣَ ٍﺔ‬. Vakit pişmanlık vaktidir. ‫ )ﻻَ اﻟْﻮَﻗْﺖُ وَﻗْﺖَ ﻧَﺪاَﻣَﺔٍ(ﻻَتَ وَﻗْﺖَ ﻧَﺪاَﻣَ ٍﺔ‬. Pişmanlık vakti değildir. ‫ﺎﱠﻋَﺔُ ﺳﺎَﻋَﺔَُ ﻧَﺪاَﻣَ ٍﺔاَﻟﺴ‬. Saat pişmanlık saatidir. ‫ )ﻻَ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﺳﺎَﻋَﺔَ ﻧَﺪاَﻣَﺔٍ(ﻻَتَ ﺳﺎَﻋَﺔَ ﻧَﺪاَﻣَ ٍﺔ‬. Pişmanlık saati değildir. ..ٍ‫ﻻَتَ ﺣِﯿﻦَ ﻣَﻨَﺎص‬. ..(Artık) kurtulma zamanı değildir (Sâd, 3).

* Ef’âlü’l-İstimrâr denilen (devamlılık ifâde eden) fiiller de irab bakımından َ‫ ﻛﺎَن‬ve kardeşleri gibidir. İsim cümlesinin başına geldiği takdirde mübtedâ

ile haber üzerinde aynı etkiyi yaparlar. Bir çok gramer kitabında َ‫ ﻛﺎَن‬ve Kardeşleriyle birlikte zikredilmektedirler. Bu fiiller isminin haberiyle nitelenmesindeki sürekliliği anlatır ve şunlardır: ‫ﻣﺎَ داَ َم‬ ‫ﻣﺎَ اﻧْﻔَﻚﱠ‬ ‫ﺊ‬ َ ِ‫ﻣَﺎ ﻓَﺘ‬ ‫ح‬ َ ِ‫ﻣﺎَ ﺑَﺮ‬ ‫ل‬ َ ‫ﻣﺎَ زَا‬

Hepsi de “halâ, devam ediyor” manasındadır. Mâzî ya da muzâri olarak gelebilirler. Başlarındaki َ‫ﻣﺎ‬ olumsuzluk harfi olmasına rağmen fiile olumsuzluk değil devamlılık manası kazandırır. Aksi takdirde devamlılık vermez. Şimdi bunları örnekleriyle görelim: ‫ل‬ َ ‫ﻣﺎَ زَا‬ ‫ﻣﺎَ زاَلَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ ﺣَﯿﺎ‬. Hasta hâlâ hayattadır. ‫ﺋِﻤِﯿﻦَﻻَ ﯾَﺰاَلُ ا ْﻟﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﻧَﺎ‬. Çocuklar hâlâ uyuyorlar.

‫ح‬ ‫ﻣﺎَ ﺑَﺮِ َ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ ﺑَﺮِحَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣَﺮِﯾﻀًﺎ‬ ‫‪Çocuk hâlâ hastadır.‬‬ ‫‪.‬ﻻَ ﯾَﺒْﺮَحُ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ ﻧﺎَﺋِﻤ ًﺎ‬ ‫‪Hasta hâlâ uyuyor.‬‬

‫ﺊ‬ ‫ﻣَﺎ ﻓَﺘِ َ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ ﻓَﺘِﺊَ اﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﺻَﺎدِﻗًﺎ‬ ‫‪Tacir hâlâ doğrudur.‬‬ ‫‪.‬ﻻَ ﯾَﻔْ َﺘﺄُ اﻟْﺠﺎَھِﻞُ ﻣُﺼِﺮا‪ ‬ﻋَﻠَﻰ ﻋِﻨﺎَ ِد ِه‬ ‫‪Câhil inadında hâlâ ısrarlıdır.‬‬

‫ﻣﺎَ اﻧْﻔَﻚﱠ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ اﻧْﻔَﻜﱠﺖِ اﻟﺴﱠﻤﺎَءُ ﻣُﻤْﻄِﺮ ًة‬ ‫‪Hava hâlâ yağmurludur.‬‬

‫ﻼ‬ ً ‫ﻻَ ﯾَﻨْﻔَﻚﱡ اﻟﻨﱠﺴِﯿﻢُ ﻋَﻠِﯿ‬. Meltem (ılık rüzgar) hâlâ tatlıdır[6].

Bu dört fiil örneklerde görüldüğü gibi yalnız mâzî ve muzâri siygalarında gelir. ‫ ﻣﺎَداَ َم‬...dığı müddetçe: Kendinden önce gelen cümlenin müddetini kendinden sonraki cümleye bağlar. َ‫ ﻟَﯿْﺲ‬gibi yalnız mâzî siygasında bulunur. (ُ‫ )داَمَ َﯾﺪُوم‬da َ‫ ﻛﺎَن‬gibi çekim yapılır: ‫دَاﻣُﻮا‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫دُﻣ‬

َ‫داَﻣﺎ‬

َ‫داَم‬

َ‫داَﻣَﺖْ داَﻣَﺘﺎ‬

‫ دُﻣْﺖَ دُﻣْﺘُﻤَﺎ‬...

‫ﻼ‬ ً ‫ﻻَ ﺗَﻘْﺮَأْ ﻣﺎَداَمَ اﻟﻨﱡﻮرُ ﺿَﺌِﯿ‬. Işık zayıf olduğu müddetçe okuma. ‫أَﻋْﺒُﺪُ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣﺎَ دُﻣْﺖُ ﺣَﯿﺎ‬. Diri olduğum müddetçe Allah’a ibadet ederim. ‫ﺖ ﺟﺎَﺋِﻌًﺎ‬ َ ْ‫ﻛُﻞْ ﻣﺎَ دُﻣ‬. Aç olduğun müddetçe ye.

Önemli Not: a)َ‫ ﻛﺎَن‬ve kardeşlerinden bu yana söylenen nâkıs fiillerin isimleri müfred, tesniye ve cemi de gelse fiiller hep müfred gelir. Aksi takdirde normal fiil vazifesi görürler. ‫ن‬ ِ ‫ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﯾَﺘَ َﻜﻠﱠﻤَﺎ‬. İki adam konuşuyorlardı. ‫ﻦ‬ َ ‫ﻻَ ﯾَﺰاَلُ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﻧﺎَﺋِﻤِﯿ‬. Çocuklar hâlâ uyumaktadırlar. ‫ن‬ َ ‫ﻻَ ﯾَﺰاَﻟُﻮنَ ﻣُﺨْﺘَﻠِﻔُﻮ‬. Daima ihtilaflıdırlar.

b) Nâkıs fiillerin isimleri müzekkerse fiiller de müzekker, isimler müennes ise fiiller de müennes gelir: ‫ﻟَﯿْﺴَﺖِ اﻟﺪاﱠرُ واَﺳِﻌَ ًﺔ‬. Ev geniş değildir (semâi müennes).

‫ﻟَﻦْ ﯾَﺘْﺮُكَ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻣﺎَ داَمَ اﻟْﻤُﺆْ ِﻣﻦُ ﺣَﯿﺎ‬.

Mü’min yaşadığı müddetçe namazı hiç terketmeyecek.

c) Nâkıs fiillerin haberleri isim cümlesinin haberi gibi müfred, cümle ve şibh-i cümle (zarf ve cârmecrûr) olarak gelir. Müfred: ‫ﻣﺎَ زاَلَ اﻟْﻤُﮭَﺬﱠبُ َﻣﺤْﺒُﻮﺑًﺎ‬. Terbiyeli daima sevilir.

İsim Cümlesi: (=ْ‫)ﺖُ ﻋُﻤَﺮَ ﻧﺎَﺋِﻤَﺔً ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِﻛﺎَﻧَﺖْ ﺑِﻨ‬. ‫ح‬ ِ ‫ﻛﺎَنَ ﻋُﻤَﺮُ ﺑِﻨْﺘُﮫُ ﻧﺎَﺋِﻤَﺔٌ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒَﺎ‬ Burada altı çizili isim cümlesi Kâne’nin haberi olarak mahallen mansûbtur. Sabahleyin Ömer’in kızı uyuyordu.

Fiil Cümlesi:

‫‪.‬ﻛﺎَنَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ ﻣَﻊَ أُﺳْﺘﺎَذِ ِه‬ ‫‪Öğrenci hocasıyla konuşuyordu.‬‬

‫‪Şibh-i Cümle (Zarf):‬‬ ‫‪.‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ أَﻣﺎَمَ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Kız öğrenciler okulun önünde idi.‬‬

‫‪Şibh-i Cümle (Câr-mecrûr):‬‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻛﺎَنَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ ﻣُ َﺘﻔَﺮﱢﺟُﻮ َ‬ ‫‪Stadda seyirciler vardı.‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻔﺎَراَﺑِﻲﱡ ﻋﺎَﻟِﻤﺎً ‪-‬ﻛﺎَنَ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ اﻟْﺒُﺨﺎَرِيﱡ ﻣِﻦْ ﻛِﺒﺎَرِ اﻟْﻤُﺤَﺪﱢﺛِﯿﻦَ ‪1-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻛَﺒِﯿﺮاً ﻣِﻦْ ﻋُﻠَﻤﺎَءِ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ َ‬ ‫اَﻟْﺤَﯿﺎَةُ ‪-‬ﺣِﻜﺎً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَنَ ﺿﺎَ ]‪[7‬ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﺑﺎَﻛِﯿﺎً ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﺻﺎَرَتِ اﻟْﺤَﯿﺎَةُ ﺳَﻌِﯿﺪَةً –ﺳَﻌِﯿ َﺪةٌ‬ ‫اَﻟﺸﱠﺮِﻛَﺔُ ﻣَﺸْﮭُﻮرَةٌ –ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﻤَﻌْﺮِضُ ﻣُﺴْﺘَﻤِﺮا‪– ‬اَﻟْﻤَﻌْﺮِضُ ﻣُﺴْﺘَﻤِﺮﱞ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﺻﺎَرَتِ اﻟﺸﱠﺮِﻛَﺔُ ﻣَﺸْﮭُﻮ َر ًة –‬

‫–اَﻟْﺄُمﱡ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔٌ –ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﻮاَﺟِﺐُ ﺿَﺮُورِﯾﺎ‪– ‬اﻟْﻮاَﺟِﺐُ ﺿَﺮُورِيﱞ ‪4-‬‬ ‫‪ .‬ﺻﺎَرَتِ اﻟْﺄُمﱡ ﻣُﺪَرﱢﺳَ ًﺔ‬ ‫ﻇَﻠﱠﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﺻﺎَﺑِﺮَةً ﻋَﻠَﻰ ﻏِﯿﺎَبِ اﺑْﻨِﮭﺎَ –ﻇَﻞﱠ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻓِﻲ ﺧِﺪْﻣَﺔِ اﻟﺪﱢﯾﻦِ ‪5-‬‬ ‫ﺳﻔَ ِﺮ ِه‬ ‫‪.‬ﺣَﺘﱠﻰ ﻋﺎَدَ ﻣِﻦْ َ‬ ‫ھَﻞْ دَرَﺳْﺖِ ﻗَﺒْﻞَ ‪-‬ﺖُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ ﺣَﺘﱠﻰ أَﺻْﺒَﺤَﺖْ ﻧَﻈِﯿﻔَﺔً ﻏَﺴَﻠَﺖِ اﻟْﺒِﻨْ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﺮْﺣَﻠَﺔِ اﻟْﺎِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠ ِﺔ‬ ‫–ﻧَﺠَﺢَ اَﺣْﻤَﺪُ ﻓِﻲ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنِ وَ أَﺻْﺒَﺢَ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺜﺎﱠ َﻧﻮِﯾﱠ ِﺔ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﺸِﯿﻄَﺔًأَﺻْﺒَﺤَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةُ ﻧَ –اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةُ ﻧَﺸِﯿﻄَﺔٌ‬ ‫ن ‪8-‬‬ ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ‪-‬ﻟَﯿْﺴَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘﺎَنِ ﻏﺎَﺋِﺒَﺘَﯿْﻦِ –اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘﺎَنِ ﻏﺎَ ِﺋﺒَﺘﺎَ ِ‬ ‫ن‬ ‫–اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﻣُﺆَدﱠﺑﺎَتٌ ‪-‬ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ ﻣَﻮْﺟُﻮدِﯾﻦَ –ﻣَﻮْﺟُﻮدُو َ‬ ‫ت‬ ‫‪ .‬ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﻣُﺆَدﱠﺑَﺎ ٍ‬

‫ﻻَ ﺗَﺨْﺮُجْ ﻣﺎَداَمَ اﻟْﻤَﻄَﺮُ ‪-‬ﻟَﯿْﺲَ اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺟﺎَﻟِﺴِﯿﻦَ ‪-‬ﻮنَ اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺟﺎَﻟِﺴُ ‪9-‬‬ ‫ﻻ‬ ‫‪.‬ﻧﺎَ ِز ً‬ ‫ﺻﺎَرَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ –أَﺻْﺒَﺤﺎَ ﺟﺎَھِﺰَﯾْﻦِ ﻟِﻠﺴﱠﻔَﺮِ –ھُﻤﺎَ ﺟﺎَھِﺰاَنِ ﻟِﻠﺴﱠﻔَﺮِ ‪10-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺟﺤِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﺳَﻌِﯿﺪاً ﺑِﺄَوْﻻَدِهِ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔُ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔً وَ –ﺒﺎً ﻻَ ﺗَﻠْ َﻌﺐْ ﻣﺎَ داَمَ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ﻗَﺮِﯾ ‪11-‬‬ ‫ﺤﺖْ ﺧﺎَﻟِﯿَ ًﺔ‬ ‫‪.‬أَﺻْﺒَ َ‬

‫ﺻﺎَرَتِ –أَﺻْﺒَﺢَ أَﺧُﻮهُ أُﺳْﺘﺎَذاً ﻣَﺸْﮭُﻮراً –أَﺧُﻮهُ أُﺳْﺘﺎَذٌ ﻣَﺸْﮭُﻮرٌ ‪12-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔُ أَزْھﺎَرُھَﺎ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔٌ‬ ‫دَﺣِﻤَﺔً أَﺻْﺒَﺤَﺖِ اﻟﺴﱡﻮقُ ﻣُﺰْ –ﻣﺎَزاَلَ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺎﻟَ ِﺔ ‪13-‬‬ ‫س‬ ‫‪ .‬ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫ب ‪14-‬‬ ‫ﻟَﯿْﺲَ ﻟَﻨﺎَ ﺑِﮫِ ﻋِﻠْﻢٌ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺣَﯿﺎَﺗُﮫُ ﻗَﺼِﯿﺮَةً –ﻟَﯿْﺲَ أَﺧُﻮكَ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺮﱡﻛﺎﱠ ِ‬ ‫‪ .‬ﻟَﯿْﺲَ ﻓِﻲ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﻨﺎَ ﻣَﻌْﻤَﻞُ اﻟﻠﱡﻐَ ِﺔ ‪-‬‬ ‫ﻞ ‪15-‬‬ ‫ ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪُونَ ‪-‬ﻟَﯿْﺴَﺖِ اﻟْ َﻤﺮْأَةُ ﻟُﻌْﺒَﺔً ﻓِﻲ ﯾَﺪِ اﻟﺮﱠﺟُ ِ‬‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻟَ ْﯿﺲَ ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪِﯾ َ‬ ‫ھَﻞِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ ؟ ﻻَ ‪-‬ھَﻞِ اﻟﺪﱠرْسُ ُﻣﮭِﻢﱞ؟ ﻻَ‪ ،‬ھُﻮَ ﻟَﯿْﺲَ ﻣُﮭِﻤﺎ‪16- ‬‬ ‫‪.‬ھِﻲَ ﻟَﯿْﺴَﺖْ ﺟَﺪِﯾ َﺪ ًة‬ ‫ﻻَ –اَﻟﺸﺎﱠرِعُ ﻣُﺰْدَﺣِﻢٌ ‪-‬ﻻَتَ ﺳﺎَﻋَﺔَ ﺗَﻮْﺑَ ٍﺔ –اَﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﺳﺎَﻋَﺔُ ﺗَﻮْﺑَ ٍﺔ ‪17-‬‬ ‫‪ .‬ﺷﺎَرِعٌ ﻣُﺰْ َدﺣِﻤًﺎ‬ ‫ﻣَﺎ –ﻻَتَ وَﻗْﺖَ ﻋِﺘﺎَبٍ ‪.‬إِنﱠ اﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرَ ﻓﺎَﺋِﻀَﺔٌ – ]‪[8‬اَﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرُ ﻓﺎَﺋِﻀَﺔٌ ‪18-‬‬ ‫ﻚ‬ ‫‪ .‬ﻋِﻨْﺪِي ﻛِﺘﺎَﺑُ َ‬ ‫ح ‪19-‬‬ ‫ﻟَﯿْﺲَ –ﻟَﯿْﺲَ اﻟْﻔَﻘْﺮُ ﻋَﯿْﺒﺎً ‪-‬ﺰْرٌ ﻟَﻚَ ﻣَﻘْﺒُﻮﻻً ﻻَ ﻋُ –ﻻَتَ وَﻗْﺖَ ﻣُﺰاَ ٍ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬اﻟْ َﻔﻘْﺮُ ﺑِﻌَﯿْ ٍ‬ ‫ﻣَﺎ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ –ﻣﺎَ ﺗَﻌَﺐُ اﻟْﻌﺎَﻣِﻠِﯿﻦَ ﺑِﻀﺎَﺋِﻊٍ ‪-‬ﻣﺎَ ﺗَﻌَﺐُ اﻟْﻌﺎَﻣِﻠِﯿﻦَ ﺿﺎَﺋِﻌًﺎ ‪20-‬‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﺑِﺠﺎَ ِھﻼَ ٍ‬

21- ٍ‫ﻣﺎَ ﻛُﻞﱡ ﻏَﻨِﻲﱟ ﺑِﺴَﻌِﯿﺪ‬- ٍ‫ ﻟَﯿْﺴَﺖِ اﻟْﺠﺎَھِﻼَتُ ﺑِﻤُﺤْﺘَ َﺮﻣَﺔ‬- َ‫ھَﺬاَ ﻟَﯿْﺲ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ﺑِﻤَﻜﺎَ ِﻧ‬. 22- ‫إِنﱠ رُوحَ ﻛُﻞﱢ إِﻧْﺴﺎَنٍ ﻓِﻲ أَﻣْﺮِ اﻟﻠﱠﮫِ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ‬- ‫أَ ﻻَ ﺗَﺰاَلُ ﺻﺎَﺑِﺮاً ؟‬ 23- ً‫ﻻَ أَﻛْﺘُﺐُ دَرْﺳِﻲ ﻣﺎَ داَمَ أَﺑِﻲ ﻧﺎَﺋِﻤﺎً –ﻣﺎَ ﻓَﺘِﺊَ أَﺧُﻮﻧﺎَ ﻏﺎَﺋِﺒﺎ‬. 24- ً‫ﻨِﻲ ﻛُﻨْﺖُ أَﺷْﻌُﺮُ ﺑِﺎﻟْﺠُﻮعِأَﻛَﻠْﺖُ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً َﻛﺜِﯿﺮاً ﻟِﺄَﻧﱠ –ﻛُﻨْﺖَ ﻋَﻈﯿِﻤﺎ‬. Tercüme: 1- İmam Buhârî muhaddislerin büyüklerindendi. Fârâbî Müslüman âlimlerden büyük bir âlimdi. 2- Çoban bu sefer ağlamıyor bilakis gülüyordu. Hayat mutludur. Hayat mutlu hale geldi. 3- Sergi devamlıdır. Sergi hâlâ devam etmektedir. Şirket meşhurdur. Şirket meşhur oldu. 4- Ödev zarûrîdir. Ödev halâ zarûrîdir. Anne öğretmendir. Anne öğretmen haline geldi. 5- Hâlit din hizmetinde devam etti. Anne yolculuğundan dönünceye kadar oğlunun yokluğuna sabretmeye devam etti.

6- Temiz oluncaya kadar kız elbiseleri yıkadı. İlkokul safhasından önce okudun mu? 7- Ahmet imtihanda başardı ve lisede bir öğrenci oldu. Öğrenci çalışkandır. Öğrenci çalışkan oldu. 8- İki öğretmen yoktur. İki öğretmen yok değildir. Mühendisler mevcuttur. Mühendisler hâlâ mevcuttur. Kızlar edeblidir. Kızlar hâlâ edeblidir. 9- Öğrenciler oturuyor. Öğrenciler oturmuyor. Yağmur yağdığı müddetçe (dışarı) çıkma. 10- O ikisi yolculuk için hazırdır. Yolculuk için hazır oldular. Adam başarılı çocuklarıyla mutlu oldu. 11- İmtihan yakın olduğu müddetçe oynama. Oda kalabalıktı ve boşaldı (boş oldu). 12- Onun kardeşi meşhur bir hocadır. Kardeşi meşhur bir hoca oldu. Bahçenin ağaçları güzel oldu. 13- Gazeteciler hâlâ salondadır. Çarşı insanlarla kalabalıklaştı.

14- Kardeşin yolcular arasında değil. Hayatı kısaydı. Onun hakkında bilgimiz yoktur. Okulumuzda dil labrotuvarı yok. 15- Kadın erkeğin elinde oyuncak değildir. Bu öğrenciler çalışkandır. Bu öğrenciler çalışkan değildir. 16- Ders mühim midir? Hayır, o mühim değildir. Araba yeni midir? Hayır, o yeni değildir. 17- Saat tevbe saatidir. Tevbe saati değildir. Cadde kalabalıktır. Cadde kalabalık değildir. 18- Nehirler taşmaktadır. Gerçekten nehirler taşmaktadır. Kınama vakti değildir. Kitabın bende değil. 19- Şaka vakti değil. Makbul bir özrün yok. Fakirlik ayıb değildir. Fakirlik hiç ayıp değildir. 20- İşçilerin emeği zayi değildir. İşçilerin emeği hiç zâyi değildir (boşa gitmez). Kızlar cahil değildir. . 21- Her zengin mutlu değildir. Cahiller saygıdeğer değildir. Bu senin mekanın değildir.

22- Her insanın ruhu Allahu Teâlâ’nın emrindedir. Hâlâ sabrediyor musun? 23- Kardeşimiz hâlâ yoktur. Babam uyuduğu müddetçe dersimi yazmayacağım. 24- Büyüktün. Çok yemek yedim. Çünkü açlık hissediyordum. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ KÂNE VE KARDEŞLERİ İLE İLGİLİ AYETLER 1- ... ُ‫ اﻵﯾَﺎتِ ﻛَﺎﻧَﺎ ﯾَﺄْﻛُﻼَنِ اﻟﻄﱠﻌَﺎ َم اﻧْﻈُﺮْ ﻛَﯿْﻒَ ﻧُﺒَﯿﱢﻦُ ﻟَﮭُﻢ‬... (5/MÂİDE, 75). (Meryem ve oğlu İsâ (a.s.) oğlu Mesîh) Her ikisi de yemek yerlerdi. Bak, onlara delilleri nasıl açıklıyoruz ... açıklamak, izah ve izhar etmek (müteaddîdir). ‫ﺑَﯿﱠﻦَ ﯾُﺒَﯿﱢﻦُ ﺗَﺒْﯿِﯿﻨ ًﺎ‬

2- ... ‫ نَ ﻋَﺎﻗِﺒَﺔُ اﻟْﻤُﻜَﺬﱢﺑِﯿﻦَﺛُﻢﱠ اﻧْﻈُﺮُوا ﻛَﯿْﻒَ ﻛَﺎ‬.

(6/EN’ÂM, 11) Sonra (Peygamberleri) yalanlayanların akıbetinin nasıl olduğuna bakın! yalanlayan, yalancı

ُ‫اﻟْﻤُﻜَﺬﱢب‬

3- ِ‫ وَﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻮْ ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﺴْﻤَﻊُ أَوْ ﻧَﻌْﻘِﻞُ ﻣَﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻓِﻲ أَﺻْﺤَﺎبِ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺮ‬. (67/MÜLK, 10). Ve: “Şayet kulak vermiş veya aklımızı kullanmış olsaydık, (şimdi) şu alevli cehennemin ashabı içinde olmazdık!” derler. yakılan ve alevlendirilen manasında olup cehennemin adıdır. ُ‫اﻟﺴﱠﻌِﯿﺮ‬

4- ‫ أَ َرأَﯾْﺖَ إِنْ ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﮭُﺪَى‬. (96/ALAK, 11). Gördün mü, ya o (Peygamber) doğru yol üzerinde idiyse,

5- ‫ وَﻓُﺘِﺤَﺖِ اﻟﺴﱠﻤَﺎءُ ﻓَﻜَﺎﻧَﺖْ أَﺑْﻮَاﺑًﺎ‬. (78/NEBE, 19). Gökyüzü açılır ve orada (pek çok) kapılar oluşur; 6- ‫ إِنﱠ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻣِﺮْﺻَﺎدًا‬. (78/NEBE, 21). Şüphesiz, cehennem pusuda (beklemekte) olur. rasat mevzii, rasathane, pusu, gözetleme yeri ُ‫اَﻟْﻤِﺮْﺻَﺎد‬- ُ‫اَﻟْﻤَﺮْﺻَﺪ‬

7- .. َ‫وَ اﻟْﺒَﺼَﺮَ وَ اﻟْﻔُﺆَادَ ﻛُﻞﱡ أُوﻟﺌِﻚ‬ ‫ﻻ‬ ً ‫ﻋَﻨْﮫُ ﻣَﺴْﺆُو‬ َ‫ﻛَﺎن‬. Haberu Kane Câr-mecrûr F. Mâzî Haber İsmu işaret Muz. ileyh Müb Muz. Matuf H.Atıf

َ‫إِنﱠ اﻟﺴﱠﻤْﻊ‬

Matuf H.Atıf (‫)إِنﱠ‬nin ismi Harfu Te’kîd

(‫ )إِنﱠ‬nin haberi (mahallen merfû)

(17/İSRÂ, 36). (Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme.) Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur. ُ‫اَﻟﺴﱠﻤْﻊ‬ işitme, işitme duygusu, kulak ُ‫َاﻟْﻔُﺆَاد‬ kalp, gönül ُ‫َاﻟْ َﺒﺼَﺮ‬ görme, görme hassesi, göz ‫أُوﻟ ِﺌﻚَ ﻛُﻞﱡ‬ bunların hepsi (ayette; ‫ ) ﻛُﻞﱡ‬muzâf, (َ‫ )أُوﻟﺌِﻚ‬ise muzâfun ileyh olup mahallen mecrûrdur. (‫ ) ﻛُﻞﱡ‬ve sonrası da (‫)إِنﱠ‬nin haberidir. ٌ‫َﻣﺴْﺆُول‬

mesul, sorumlu (ismi mef’ûl : aynı zamanda Kâne’nin haberidir. Kâne’nin ismi ise (َ‫ )ھُﻮ‬olarak takdir edilen müstetir zamirdir.)

8- ‫ﺴﻮﱠى‬ َ َ‫ ُﺛﻢﱠ ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻘَﺔً ﻓَﺨَﻠَﻖَ ﻓ‬. (75/KIYAME, 38). Sonra (insan nutfesi) alaka (aşılanmış yumurta) olmuş, derken Allah (onu insan biçiminde) yaratıp şekillendirmişti. tesviye etmek, düzeltmek/düzene koymak, kemale erdirmek ‫ﺳَﻮﱠى ﯾُﺴَﻮﱢي َﺗﺴْﻮِﯾَ ًﺔ‬

9- ... ‫ﻻ‬ ً ‫ ﻛَﺎنَ وَﻋْﺪُهُ ﻣَﻔْﻌُﻮ‬. (73/MÜZZEMMİL, 18). ... O’nun (Allah'ın) vâdi yapılagelmiştir (mutlaka yerine gelir). 10-... ِ‫ ﻓَﻜَﯿْﻒَ ﻛَﺎنَ ﻧَﻜِﯿﺮ‬. (67/MÜLK, 18). ...(benim karşılık olarak verdiğim) azabım nasıl olmuştu!

aslı (‫( )ﻧَﻜِﯿﺮِي‬edepsizliği ve çirkefliği ortadan kaldırıp bunları yapanları) cezalandırma ٌ‫ﻧَﻜِﯿﺮ‬

11- ُ‫ ﻓَﻜَﺎﻧَﺖْ وَرْدَةً ﻛَﺎﻟﺪﱢھَﺎنِ ﻓَﺈِذَا اﻧْﺸَﻘﱠﺖِ اﻟﺴﱠﻤَﺎء‬. (55/RAHMÂN, 37). Gök yarılıp da kızarmış yağ renginde gül gibi olduğu zaman, gül ٌ‫وَرْدَة‬ yarılmak ‫اِﻧْﺸَﻖﱠ ﯾَﻨْﺸَﻖﱡ اِﻧْﺸِﻘﺎَﻗًﺎ‬ yağ, yağdanlık, kırmızı deri (üç mana ile de tefsir edilebilir) ُ‫اَﻟﺪﱢھَﺎن‬

12- ... ‫ وَﻛَﺎنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻏَﻔُﻮرًا رَﺣِﯿﻤًﺎ‬. (33/AHZÂB, 5). .... Allah bağışlayandır, çok merhamet edendir. 13- ... ‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻷَرْضَ ﻓِﻲ ﺳِﺘﱠﺔِ أَﯾﱠﺎمٍ وَﻛَﺎنَ ﻋَﺮْﺷُﮫُ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ اﻟْﻤَﺎء‬...

(11/HÛD, 7). (O ki) ... Arş'ı su üzerinde iken, gökleri ve yeri altı günde (altı devrede) yarattı... 14- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ َﻓﺄَﺻْﺒَﺢَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎدِﻣِﯿ‬. (5/MÂİDE, 31). ...ve (katil kardeş) pişmanlardan oldu (pişman oldu) 15- َ‫ ﻓَﺄَﺧَﺬَﺗْﮭُﻢُ اﻟﺮﱠﺟْﻔَﺔُ ﻓَﺄَﺻْﺒَﺤُﻮا ﻓِﻲ دَارِھِﻢْ ﺟَﺎﺛِﻤِﯿﻦ‬. (7/A’RÂF, 78). Bunun üzerine onları o (gürültülü) sarsıntı yakaladı da yurtlarında diz üstü dona kalır oldular. sarsılış, sarsıntı ُ‫اَﻟﺮﱠﺟْ َﻔﺔ‬ ism-i fâil olup yere bitişik olan, yere yapışıp kalan (Ayette: Evlerinde hareketsiz cansız ve sessiz ölüler halinde kalakaldılar.) ‫َاﻟْﺠَﺎﺛِ ُِﻢ‬

16-... َ‫ن اﻟﻠﱠﮫَ أَﻧﺰَلَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ ﻣَﺎءاً ﻓَﺘُﺼْﺒِﺢُ اﻟْﺄَرْضُ ﻣُﺨْﻀَﺮﱠةً إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫ‬ ‫أَ ﱠ‬ ‫ﺧ‬ َ ٌ‫ ﺒِﯿﺮٌﻟَﻄِﯿﻒ‬.

(22/HAC, 63). ... Allah, gökten yağmur indirdi. Bu sayede yeryüzü yeşeriyor (yeşil oluyor). Gerçekten Allah çok lütufkârdır, (her şeyden) haberdardır. yeşermiş, yeşillenmiş, yeşilleşmiş ٌ‫ﻣُﺨْﻀَﺮﱠة‬

17- ‫ وَأَﺻْﺒَﺢَ ﻓُﺆَادُ أُمﱢ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻓَﺎرِﻏًﺎ‬... (28/KASAS, 10). Mûsâ'nın annesinin yüreği boş olarak sabahladı (yüreğinde yalnızca çocuğunun tasası kaldı)... boş, bomboş ‫ﻓَﺎرِﻏًﺎ‬

18- ِ‫ ﻓَﺄَﺻْﺒَﺤَﺖْ ﻛَﺎﻟﺼﱠﺮِﯾﻢ‬. (68/KALEM, 20).(Bahçe) kapkara kesildi. kesilmiş, sökülmüş/(münbit olmayan) kara toprak/karanlık gece (Ayette: Her üç mana ile de izah edilmiştir) ُ‫اَﻟﺼﱠﺮِﯾﻢ‬

19- َ‫إِنْ ﻧَﺸَﺄْ ﻧُﻨَﺰﱢلْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ آﯾَﺔً ﻓَﻈَﻠﱠﺖْ أَﻋْﻨَﺎﻗُﮭُﻢْ ﻟَﮭَﺎ ﺧَﺎﺿِﻌِﯿﻦ‬ . (26/ŞUARÂ, 4). Biz dilesek, onların üzerine gökten bir mucize indiririz de, ona boyunları eğilip kalır.

boyunlar ُ‫اَﻟْﻌُﻨُﻖُ ج َاﻟْﺄَﻋْﻨَﺎق‬

tevazuda bulunmak, alçak gönüllü olmak, boyun eğmek ‫ﺧَﻀَﻊَ ﯾَﺨْﻀَﻊُ ﺧُﻀُﻮﻋًﺎ‬ boyunları eğik (ism-i fâil) (Ayette: Ona boyun eğmiş, inkiyad etmiş, itaat etmiş olurlar) ٌ‫ﺧَﺎﺿِﻊ‬

20- َ‫ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧَﻌْﺒُﺪُ أَﺻْﻨَﺎﻣًﺎ ﻓَﻨَﻈَﻞﱡ ﻟَﮭَﺎ ﻋَﺎﻛِﻔِﯿﻦ‬.

(26/ŞUARÂ, 71). "Putlara tapıyoruz ve onlara tapmaya (tapanlar olmaya) devam edeceğiz" diye cevap verdiler. ‫ﻋَﻜَﻒَ ﯾَﻌْﻜُﻒُ ﻋُﻜُﻮﻓًﺎ‬ devamlı ibadet etmek, ibadetten ayrılmamak

21- ... ‫ إِذْ وُﻗِﻔُﻮا ﻋَﻠَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﻗَﺎلَ أَﻟَﯿْﺲَ ھَﺬَا ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَﻠَﻰ وَرَﺑﱢﻨَﺎ‬... (6/EN’ÂM, 30). Rablerinin huzuruna getirildikleri zaman (Rablerinin önünde ayakta durduruldukları zaman)... (Allah onlara) Bu (yeniden dirilme olayı), hak değil miymiş? der. Onlar da "Rabbimize andolsun ki evet!" derler... ‫إِذَا =ِإ ْذ‬ ..dığı, diği zaman/hani bir zamanlar (zaman zarfının arkasından gelen kelime fiilde olsa mahallen mecrûr muzâfun ileyhtir.)

22- ٍ‫ وَﻛَﺬﱠبَ ﺑِﮫِ ﻗَﻮْﻣُﻚَ وَھُﻮَ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻗُﻞْ ﻟَﺴْﺖُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﺑِﻮَﻛِﯿﻞ‬.

(6/EN’ÂM, 66). Kur’ân hak olduğu halde kavmin onu yalanladı. De ki: “Ben size vekil (kefil) değilim”. 23- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻓَﺈِنْ ﯾَﻜْﻔُﺮْ ﺑِﮭَﺎ ھَﺆُﻻَءِ ﻓَﻘَﺪْ وَﻛﱠﻠْﻨَﺎ ﺑِﮭَﺎ ﻗَﻮْﻣًﺎ ﻟَﯿْﺴُﻮا ﺑِﮭَﺎ ﺑِﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬. (6/EN’ÂM, 89). ... Eğer onlar (kâfirler) bunları inkâr ederse şüphesiz yerlerine bunları inkâr etmeyecek bir toplum getiririz. vekil kıldı, yerine başkasını getirdi ‫ﻼ‬ ً ‫وَﻛﱠﻞَ ﯾُﻮَﻛﱢﻞُ َﺗﻮْﻛِﯿ‬

24- ‫وَإِذْ أَﺧَﺬَ رَﺑﱡﻚَ ﻣِﻦْ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ﻣِﻦْ ﻇُﮭُﻮرِھِﻢْ ذُرﱢﯾﱠﺘَﮭُﻢْ وَأَﺷْﮭَﺪَھُﻢْ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ أَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢْ أَﻟَﺴْﺖُ ﺑِﺮَﺑﱢﻜُﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَﻠَﻰ ﺷَﮭِﺪْﻧَﺎ‬... (7/A’RÂF, 172). ... Rabbin Adem oğullarından, onların bellerinden zürriyetlerini çıkardı, onları kendilerine şahit tuttu ve “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” (dedi ) (Onlar da), Evet (buna) şâhit olduk, dediler. sırt, yüz, üzeri, arka (ayette sulbler kastedilmektedir) ٌ‫اَﻟﻈﱠﮭْﺮُ ج ﻇُﮭُﻮر‬

zürriyet, nesil ٌ‫ذُرﱢﯾﱠﺔ‬ [ (‫ )ﻋَﻠَﻰ‬harf-i ceri ile birlikte] şahit tutmak, şahit kılmak ‫أَﺷْﮭَﺪَ ﯾُﺸْﮭِﺪُ ِإﺷْﮭﺎَدًا‬

25- ... ٌ‫ أَﻟَﯿْﺲَ ﻣِﻨْﻜُﻢْ رَﺟُﻞٌ رَﺷِﯿﺪ‬. (11/HÛD, 78). (Lût, kavmine:) ...İçinizde reşit (aklı başında) bir adam yok mu!" (dedi). reşit, doğru görüşlü, doğruyu bulan, olgun, doğru

ٌ‫رَﺷِﯿﺪ‬

26- ... ‫ﺐ‬ ٍ ‫ إِنﱠ ﻣَﻮْﻋِﺪَھُﻢُ اﻟﺼﱡﺒْﺢُ أَﻟَﯿْﺲَ اﻟﺼﱡﺒْﺢُ ﺑِﻘَﺮِﯾ‬. (11/HÛD, 81). (Melekler Lût’a): ... Onlara vâdolunan (helâk) zamanı, sabah vaktidir. Sabah yakın değil mi? (dediler).

va’d/va’din yerine getirildiği zaman veya yer (ayette: sözün yerine getirileceği vakit) ُ‫ﻋﺪ‬ ِ ْ‫اَﻟْ َﻤﻮ‬

27- َ‫ﺴْﻜُﻮﻧَﺔٍ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣَﺘَﺎعٌ ﻟَﻜُﻢْﻟَﯿْﺲَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﺟُﻨَﺎحٌ أَنْ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮا ﺑُﯿُﻮﺗًﺎ ﻏَﯿْﺮَ ﻣ‬ ... (24/NÛR, 29). İçinde kendinize ait eşyanın bulunduğu oturulmayan evlere girmenizde herhangi bir sakınca yoktur... faydalanılan eşya ٌ‫ﻣَﺘَﺎع‬ ism-i mef’ûl: mesken kılınan, oturulan ٌ‫َﻣﺴْﻜُﻮ َﻧﺔ‬ günah ُ‫َاﻟْﺠُﻨَﺎح‬

28- ‫ﻟَﯿْﺲَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَﻋْﻤَﻰ ﺣَﺮَجٌ وَﻻَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَﻋْﺮَجِ ﺣَﺮَجٌ وَﻻَ ﻋَﻠَﻰ‬ ٌ‫ﺾ ﺣَﺮَج‬ ِ ‫ اﻟْﻤَﺮِﯾ‬... (24/NÛR, 61). Âmâya güçlük yoktur; topala güçlük yoktur; hastaya da güçlük yoktur. (Bunlara yapamayacakları görev yüklenmez; yapamadıklarından dolayı günahkâr olmazlar.) ...

29- ‫ ﯾَﺎ ﻧِﺴَﺎءَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ ﻟَﺴْﺘُﻦﱠ ﻛَﺄَﺣَﺪٍ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱢﺴَﺎ ِء‬... (33/AHZÂB, 32). Ey Peygamber hanımları! Siz, kadınlardan herhangi biri gibi değilsiniz.... 30- ُ‫ أَ ﻟَﯿْﺲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﻜَﺎفٍ ﻋَﺒْﺪَه‬... (39/ZÜMER, 36). Allah kuluna kâfi değil midir? ... [(ism-i fâil) her türlü şerden, kötülükten koruma hususunda] kafi olan. ‫ف‬ ٍ ‫)ﻛَﻔَﻰ ﯾَﻜْﻔِﻲ ﻛِﻔﺎَﯾَﺔً(اَﻟْﻜﺎَﻓِﻲ =ﻛَﺎ‬

Sonu illetli olan bu tür fiillerin ism-i fâili burada olduğu gibi marife olarak (‫)اَﻟْﻜﺎَﻓِﻲ‬, nekre olarak da (َ‫ )ﺎفٍﻛ‬şeklinde gelir. 31- ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻓَﺎﻃِﺮُ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ ﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ أَﻧْﻔُﺴِﻜُﻢْ أَزْوَاﺟًﺎ وَﻣ‬ ُ‫ اﻟْﺄَﻧْﻌَﺎمِ أَزْوَاﺟًﺎ ﯾَﺬْرَؤُﻛُﻢْ ﻓِﯿﮫِ ﻟَﯿْﺲَ ﻛَﻤِﺜْﻠِﮫِ ﺷَﻲْءٌ وَھُﻮَ اﻟﺴﱠﻤِﯿﻊُ اﻟ َﺒﺼِﯿﺮ‬. (42/ŞÛRÂ, 11). (O), gökleri ve yeri (yoktan) yaratandır. Size kendinizden eşler, hayvanlardan da (kendilerine) eşler yaratmıştır. Bu suretle çoğalmanızı sağlamıştır. O'nun benzeri hiçbir şey yoktur. O işitendir, görendir.

(ism-i fâil) yaratan, icat eden ُ‫)ﻓَﻄَﺮَ ﯾَﻔْﻄُﺮُ ﻓَﻄْﺮاً(َاﻟْﻔَﺎﻃِﺮ‬ büyük baş hayvan (deve, sığır, davar) ُ‫اَﻟﻨﱠﻌَﻢُ ج اﻟْﺄَﻧْﻌَﺎم‬ yoktan var edip etrafa dağıtarak çoğaltmak ‫ذَرَأَ ﯾَﺬْ َرؤُ ذَرْءًا‬

32- ‫وَﻧَﺎدَى ﻓِﺮْﻋَﻮْنُ ﻓِﻲ ﻗَﻮْﻣِﮫِ ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ أَﻟَﯿْﺲَ ﻟِﻲ ﻣُﻠْﻚُ ﻣِﺼْﺮَ وَھَﺬِ ِه‬ ‫ ﺤْﺘِﻲ أَ ﻓَﻼَ ﺗُﺒْﺼِﺮُونَاﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ َﺗ‬. (43/ZUHRUF, 51). Firavun kavmine (kavminin içinde olarak ) seslendi ve (şöyle) dedi: "Ey kavmim! Mısır mülkü ve altımdan akıp giden şu ırmaklar benim değil mi? Hâla görmüyor musunuz?" nehir, ırmak ُ‫اَﻟﻨﱠﮭْﺮُ ج َاﻟْﺄَﻧْﮭَﺎر‬ seslenmek, çağırmak, bağırmak ‫ﻧَﺎدَى ﯾُﻨﺎَدِي ﻣُﻨﺎَداَ ًة‬ görmek ‫أَﺑْﺼَﺮَ ﯾُﺒْﺼِﺮُ إِﺑْﺼﺎَرًا‬

33- ٌ‫ ﻓَﻠَﯿْﺲَ ﻟَﮫُ اﻟْﯿَﻮْمَ ھَﺎھُﻨَﺎ ﺣَﻤِﯿﻢ‬. (69/HAKKA, 35). Bu sebeple, bugün burada onun (candan) bir dostu yoktur. müşfik, şefkatli, yakın dost ٌ‫ﺣَﻤِﯿﻢ‬

34- ‫ أَ ﻟَﯿْﺲَ ذَﻟِﻚَ ﺑِﻘَﺎدِ ٍر ﻋَﻠَﻰ أَنْ ﯾُﺤْﯿِﻲَ اﻟْﻤَﻮْﺗَﻰ‬. (75/KIYÂME, 40). (Bunları yapan Allah), ölüleri (tekrar) diriltmeye kâdir değil midir? ölü ‫اَﻟْﻤَﯿْﺖُ ج اﻟْ َﻤﻮْﺗَﻰ‬ hayat vermek, diriltmek ‫أَﺣْﯿَﻰ ﯾُﺤْﯿِﻲ ِإﺣْﯿﺎَءًا‬

35- ٍ‫ﻄﺮ‬ ِ ْ‫ ﻟَﺴْﺖَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢ ﺑِﻤُﺼَﯿ‬. (88/GÂŞİYE, 22). Onların üzerinde bir zorba değilsin.

ism-i fâil olup zorba, hükmü altına alan, kontrolde tutan, sultasında bulunduran anlamındadır. (ٍ‫ﻣُﺼَﯿْﻄِﺮ‬ ın aslı ٍ‫ ﻣُﺴَﯿْﻄِﺮ‬olup dilde kolaylık açısından ‫ س‬harfi ‫ ص‬harfiyle iptal edilmiştir.) ٌ‫ﻄﺮ‬ ِ ْ‫ﻣُﺼَﯿ‬

36- َ‫ ﻓَﻤَﺎ زَاﻟَﺖْ ﺗِﻠْﻚَ دَﻋْﻮَاھُﻢْ ﺣَﺘﱠﻰ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎھُﻢْ ﺣَﺼِﯿﺪًا ﺧَﺎﻣِﺪِﯾﻦ‬. (21/ENBİYÂ, 15). Biz kendilerini, kuruyup biçilmiş ekine, sönmüş ateşe çevirinceye kadar bu davaları sürüp gider. kuruyup biçilmiş ekin ٌ‫ﺣﺼِﯿﺪ‬ َ iddia, dava veya duaları ْ‫َدﻋْﻮَاھُﻢ‬ ölen yahut bayılan ُ‫َاﻟْﺨَﺎﻣِﺪ‬

37- ‫ت ﻓَﻤَﺎ زِﻟْﺘُﻢْ ﻓِﻲ ﺷَﻚﱟ ِﻣﻤﱠﺎ‬ ِ ‫وَﻟَﻘَﺪْ ﺟَﺎءَﻛُﻢْ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻞُ ﺑِﺎﻟْﺒَﯿﱢﻨَﺎ‬ ‫ ﺟَﺎءَﻛُﻢْ ﺑِ ِﮫ‬...

(40/MÜ’MİN, 34). Andolsun ki, (Mûsâ'dan) önce Yusuf da size açık deliller getirmişti ve onun size getirdiği şeylerden şüphe edip durmuştunuz.... 38- ‫ﺖ‬ َ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﯾَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ إِﻧﱠﺎ ﻟَﻦْ ﻧَﺪْﺧُﻠَﮭَﺎ أَﺑَﺪًا ﻣﺎَ دَاﻣُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎذْھَﺐْ أَﻧ‬ ‫ﻚ‬ َ ‫ وَرَﺑﱡ‬... (5/MÂİDE, 24). "Ey Mûsâ! Onlar orada bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde, sen ve Rabbin gidin (savaşın; biz burada oturacağız") dediler. 39- ... َ‫وَﻛُﻨْﺖُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﺷَﮭِﯿﺪًا ﻣﺎَ دُﻣْﺖُ ﻓِﯿﮭِﻢْ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﺗَﻮَﻓﱠﯿْﺘَﻨِﻲ ﻛُﻨْﺖَ أَﻧْﺖ‬ ‫ ﯿﺐَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ وَأَﻧﺖَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﺷَﮭِﯿﺪٌاﻟﺮﱠ ِﻗ‬. (5/MÂİDE, 117)... [Îsâ (a.s.) şöyle dedi:] İçlerinde bulunduğum müddetçe onlar üzerine şâhit (kontrolcü) idim. Beni vefat ettirince artık onlar üzerine gözetleyici yalnız sen oldun. Sen her şeye hakkıyla şâhit olansın. ruhunu kabzetmek, öldürmek, vefat ettirmek (Ayette: Vefat ettirmesi, göğe çıkarılması yahut yeryüzündeki hayatına son verilmesidir.) ‫ﺗَﻮَﻓﱠﻰ ﯾَ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬ (mâzî fiilin önünde:) ...dığı zaman, ...dığında

‫ﻟَﻤﱠﺎ‬ şâhit (kontrolcü) ‫ﺪٌﺷَﮭِﯿ‬ gözetleyen, gözetleyici ُ‫اَﻟﺮﱠﻗِﯿﺐ‬

40- ُ‫وَﺟَﻌَﻠَﻨِﻲ ﻣُﺒَﺎرَﻛًﺎ أَﯾْﻨَﻤَﺎ ﻛُﻨْﺖُ وَأَوْﺻَﺎﻧِﻲ ﺑِﺎﻟﺼﱠﻼَةِ وَاﻟﺰﱠﻛَﺎةِ ﻣﺎَ دُ ْﻣﺖ‬ ‫ ﺣَﯿﺎ‬. (19/MERYEM, 31). "Her nerede olursam olayım, O beni mübarek kıldı; yaşadığım sürece bana namazı ve zekâtı emretti." hayırlı ve mübarek kılınmış ٌ‫ﻣُﺒَﺎرَك‬ diri, yaşayan ‫ﺣﻲﱞ‬ َ her nerede ‫أَﯾْﻨَﻤَﺎ‬

tavsiye etmek (tavsiye Allah tarafından yapıldığı takdirde bu, emir ve farz kılma demektir.) ‫َأَوْﺻَﻰ ﯾُﻮﺻِﻲ‬

41- ...َ‫ وَﻛَﺎﻧُﻮا ﻟَﻨَﺎ ﻋَﺎﺑِﺪِﯾﻦ‬. (21/ENBİYA, 73). ... Onlar, daima bize ibadet eden kimselerdi. 42- ... ‫ وَﻣَﺎ ھُﻢْ ﺑِﺨَﺎرِﺟِﯿﻦَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬. (2/BAKARA,167). ...ve onlar (artık) ateşten çıkacak değillerdir. 43- ... ‫ن‬ َ ‫ وَﻣَﺎ اﻟﻠّﮫُ ﺑِﻐَﺎﻓِﻞٍ ﻋَﻤﱠﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮ‬. (2/BAKARA, 74)....Allah yapmakta olduklarınızdan gafil değildir. 44- َ‫ وَﻣَﺎ ھُﻮَ ﺑِﻘَﻮْلِ ﺷَﺎﻋِﺮٍ ﻗَﻠِﯿﻼً ﻣَﺎ ﺗُﺆْﻣِﻨُﻮن‬. (69/HAKKA, 41). Ve o, bir şair sözü değildir. Ne de az iman ediyorsunuz! 45- ٍ‫ ﻣَﺎ أَﻧْﺖَ ﺑِﻨِﻌْﻤَﺔِ رَﺑﱢﻚَ ﺑِﻤَﺠْﻨُﻮن‬. (68/KALEM, 2) Sen -Rabbinin nimeti sayesindemecnun değilsin.

46- ... ‫ وَﻣَﺎ أَﻧَﺎ ﺑِﻈَﻼﱠمٍ ﻟِﻠْﻌَﺒِﯿ ِﺪ‬. (50/KAF, 29). (Allah şöyle diyor: Benim huzurumda söz değiştirilmez) ve ben kullara asla zulmedici değilim. 47- َ‫ ﯾَﺎ ﻋِﺒَﺎدِ ﻻَ ﺧَﻮْفٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟْﯿَﻮْمَ وَﻻَ أَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﺤْﺰَﻧُﻮن‬. (43/ZUHRUF, 68). Ey kullarım! Bugün (cennette) size korku yoktur. Sizler üzülmeyeceksiniz. Ey kullarım! (Sondaki esre, düşen mütekellim yâ’sının kısaltılmış işaretidir) ‫ﯾَﺎ ﻋِﺒَﺎ ِد‬

48- ... ‫ وَﻣَﺎ اﻟﻠﱠﮫُ ﯾُﺮِﯾﺪُ ﻇُﻠْﻤًﺎ ﻟِﻠْﻌِﺒَﺎ ِد‬. (40/MÜ’MİN, 31)....Allah, kullarına bir zulüm dileyecek değildir. 49- ... ‫ﻞ‬ ٍ ‫ وَﻣَﺎ أَﻧْﺖَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﺑِﻮَﻛِﯿ‬. (39/ZÜMER, 41). (Resûlüm)! ...Sen onların üzerinde vekil değilsin.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫اِﺑْﺘَﺴَﻢَ ﯾَﺒْﺘَﺴِﻢ‬ gülümsedi ُ‫اﻟْﻌَﻤَﻠِﯿﱠﺔ‬ ameliyat ُ‫ﺗَﺤَﺪﱠثَ ﯾَ َﺘﺤَﺪﱠث‬ konuştu ُ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮ‬ bekledi ‫ق‬ َ ِ‫ﺳُﺮ‬ çalındı ‫ب‬ ِ ُ‫ﺷَﻌَﺮَ ﯾَﺸْﻌُﺮ‬ hissetti ‫ﺷَﺎقﱞ‬ zor ‫ِﻟَﺄنﱠ‬ çünkü ُ‫اَﻟْﺠُﻮع‬

açlık ٌ‫ﻏَﺎﺿِﺐ‬ öfkeli ُ‫اﻟْﻌِﻤﺎَ َرة‬ apartman ٌ‫ﻣُﺆَدﱠب‬ edebli ٌ‫ﺳَﻌِﯿﺪ‬ mutlu ٌ‫َﻗﺼِﯿﺮ‬ kısa ُ‫اﻟْﻘُﻠُﻮب‬ kalpler ُ‫اﻟْﺄَﻣﺎَ َﻧﺔ‬ güvenilirlik ُ‫اﻟﻨﱡﺒُﻮﱠة‬ peygamberlik ‫اﻟْﺠُﻨْﺪِيﱡ‬ asker ُ‫اﻟﻄﱠﻘْﺲ‬ hava (durumu) ُ‫ِﻣﻔْﺘَﺎح‬ anahtar

ٌ ‫ﻣُﺤْﺘَﺎ‬ ‫ج‬ muhtaç ‫ﻗﺎَدِﻣًﺎ‬ gelen ٌ‫ﻋَﺰِﯾ َﺰة‬ aziz, değerli ‫اﻟﺮاﱠﻋِﻲ‬ çoban ٌ‫ﺧﻦ‬ ِ ‫ﺳَﺎ‬ sıcak ُ‫اَﻟﺼﱢﺪْق‬ doğruluk ٌ‫ﻣَﺴْﺮُور‬ sevinçli ٌ‫وَا ِﻗ َﻔﺔ‬ ayakta duran ُ‫ﻋﺎَدَ َﯾﻌُﻮد‬ döndü ٌ‫ﻋﺎَ ِﺋﺪ‬ dönen ٌ‫ﺻﺎَ ِﺋﻢ‬ oruçlu (oruç tutan) ‫ﻛُﻠﱢﯿﱠﺔُ اﻟْﮭَﻨْﺪَﺳَ ِﺔ‬

‫‪mühendislik fakültesi‬‬

‫‪) nin içinde bulunduğu‬ﻛﺎَنَ( ‪) ve‬ﻛﺎَنَ( ‪2. Aşağıdaki‬‬ ‫‪cümleleri inceleyen maddeleri tercüme ediniz.‬‬ ‫‪Tercüme ettiğiniz cümlelere bakarak bakmadan‬‬ ‫‪Arapça’sını söylemeye çalışınız.(Cevaplar için‬‬ ‫)‪üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻀﺔً ‪-‬ﻛﺎَنَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ ﻣَﺮﯾِﻀًﺎ ‪1-‬‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ ﻣَﺮﯾِ َ‬ ‫ﻛﺎَنَ ﺻﺎَدِقٌ ﺳَﻌﯿِﺪاً ‪-‬ﻣُﺪَرﱢﺳﺎً ﻛﺎَنَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﻣَﺮﯾِﻀَﺔً ‪َ -‬ﻣﺸْﻐﻮُﻻً‬ ‫‪.‬ﻛﺎَنَ اﻟﻄﱠﻘْﺲُ ﻟَﻄﯿِﻔﺎً ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻧَﺸﯿِﻄَﺔً ‪-‬‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣَﻌَﮭُﻦﱠ واَﻟِﺪَﺗُﮭُﻦﱠ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣَﻌَﮭﺎَ ﺧﺎَﻟَﺘُﮭﺎَ ‪-‬ﻛﺎَنَ ﻣَﻌﻲِ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ‪2-‬‬‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ﺳَﻌﯿِﺪَةً ﻓﻲِ ‪-‬ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﮭُﻢْ أُﺳْﺘﺎَذُھُﻢْ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣَﻌَﻚَ ﻋَﻤﱠﺘُﻚَ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫ﻛﺎَنَ ﺧﺎَﻟُﮫُ ‪-‬أَﻣﺎَمَ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﻛﺎَنَ واَﻟِﺪُهُ َﯾﻨْﺘَﻈِﺮُ‪-‬ﻛﺎَنَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﯾَﺒْﺘَﺴِﻢُ ‪3-‬‬ ‫ﻛﺎَنَ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺧﺎَﻟَﺘُﮫُ ﺗَﻨْﺘَﻈِﺮُ أَﻣﺎَمَ ﻣَﻮْﻗِﻒِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻼَتِ ‪-‬ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮُ أَﻣﺎَمَ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪِ‬ ‫‪.‬ﻛﺎَﻧَﺖْ واَﻟِﺪَﺗُﮫُ ﺗَﻨْﺘَﻈِﺮُ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ‪-‬ﺻَﺪﯾِﻘُﮫُ ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮُ أَﻣﺎَمَ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَﺔِ‬ ‫ﺤﺞﱡ ﺷﺎَ‪4-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻛﺎَنَ اﻟْﻤَﻜﺎَنُ ؟ ﻛﺎَنَ ‪-‬ﻗﺎ‪ ‬وَ أَﺻْﺒَﺢَ اﻟْﺂنَ ﺳَﮭْﻼً ﻛﺎَنَ اﻟْ َ‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖِ –ﻛﺎَنَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻏﺎَﺿِﺒﺎً ﻟِﺄَنﱠ دَراﱠﺟَﺘَﮫُ ﻗَﺪْ ﺳُﺮِﻗَﺖْ –اﻟْﻤَﻜﺎَنُ واَﺳِﻌًﺎ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻌَﻤَﻠِﯿﱠﺔُ ﻧﺎَﺟِﺤَﺔً اﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠﱠ ِﮫ‬

‫ﻛﺎَنَ اﻟْﺒَﺮْدُ –نَ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻌِﻤﺎَرَةِ ﻛﺎَنَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ وَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ َﯾﺠِْﻠﺴُﻮ‪5-‬‬ ‫ﻛﺎَنَ –ﻛﺎَنَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ذاَھِﺒﺎً ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ––ﺷَﺪِﯾﺪاً ﻓِﻲ ﺗِ ْﻠﻚَ اﻟﻠﱠﯿْﻠَﺔِ‬ ‫‪ .‬اﻟْﺒَﺮْدُ ﺷَﺪِﯾﺪاً ﻓِﻲ اﻟﺸﱢﺘﺎَ ِء‬ ‫–ﯿﻠَﺔٌ ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﻛَﻠِﻤﺎَتٌ ﺟَﻤِ –ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﻛَﻠِﻤﺎَتٌ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔٌ ‪6-‬‬ ‫ﻛﺎَنَ ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠرِعِ رَﺟُﻼَنِ ﻗَﺼِﯿﺮاَنِ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟﺸﺎﱠرِعِ رَﺟُﻼَنِ ﻗَﺼِﯿﺮاَنِ‬ ‫–ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺑِﻨْﺘﺎَنِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘﺎَنِ –ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺑِﻨْﺘﺎَنِ ﻣَﺮِﯾﻀَﺘﺎَنِ ‪-‬‬ ‫ﺳَﻌِﯿﺪاَتٌ ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋﺎَﻣِﻼَتٌ –ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻋﺎَﻣِﻼَتٌ ﺳَﻌِﯿﺪاَتٌ‬ ‫ن –‬ ‫‪ .‬ﻛﺎَنَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاَنِ ﺟَﺪِﯾﺪاَنِ –ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاَنِ ﺟَﺪِﯾﺪاَ ِ‬ ‫ﺳﻲﱢ ‪7-‬‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ ﻻَ ﯾَﻠْﻌَﺒْﻦَ –ﻛﺎَنَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﯾَﺠْﻠِﺴُﻮنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺮاَ ِ‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﻻَ ‪-‬ﺛُﻮنَ اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﯾَﺘَﺤَﺪﱠ –ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ﻻَ ﺗَﻌْﻤَﻞُ –‬ ‫ن‬ ‫ﺴﻞُ ﻣَﻼَﺑِﺴَﮫُ ﺟَﯿﱢﺪاً –ﯾَ َﺘﺤَﺪﱠﺛُﻮ َ‬ ‫ﻛﺎَنَ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﻻَ ﯾَﻐْﺴِﻞُ –ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﯾَﻐْ ِ‬ ‫ﺴﮫُ ﺟَﯿﱢﺪاً‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺟَﺪﱠﺗِﻲ ﻻَ ‪-‬ﺟَﺪﱠﺗِﻲ ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰلِ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَةً ‪-‬ﻣَﻼَﺑِ َ‬ ‫ﻛﺎَنَ أَﺧِﻲ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ أﺳْﺘﺎَذاً ﻓِﻲ ﻛُﻠﱢﯿﱠﺔِ –ةً ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢ َﺮ‬ ‫‪.‬اﻟْﮭَﻨْﺪَﺳَ ِﺔ‬ ‫–ﻟَﯿْﺲَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ ﻛِﺘﺎَﺑﺎَنِ –ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﻄﱠﺎﻟِﺒَﺔُ ﺗَﻨْﺘَﻈِﺮُ أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪8-‬‬ ‫ﻛﺎَنَ ‪ .‬ﻛﺎَﻧِﺖِ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةُ ﺧَﺪِﯾﺠَﺔُ اِﻣْﺮَأَةً ﻏَﻨِﯿﱠﺔً‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺔُ ﻏﺎَﺋِﺒَﺔً أَﻣْﺲِ‬ ‫ﺑِﻤﺎَذاَ ﻛَﺎَنَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ –اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﯾَﻌْﻤَﻞُ ﻓِﻲ ﺗِﺠﺎَرَةِ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةِ ﺧَﺪِﯾﺠَﺔَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟﻨﱡﺒُﻮﱠةِ‬ ‫ﻛَﺎَنَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﻣَﺸْﮭُﻮراً ﻗَﺒْﻞَ اﻟﻨﱡﺒُﻮﱠةِ ﺑِﺎ ْﻟﺄَﻣﺎَﻧَﺔِ ‪-‬ﻣَﺸْﮭُﻮراً ﻗَﺒْﻞَ اﻟﻨﱡﺒُﻮﱠةِ‬ ‫ق‬ ‫‪.‬وَاﻟﺼﱢﺪْ ِ‬ ‫ﺳَﺘَﻜُﻮنُ ﻗِﺼﱠﺔً ﻣُﻤْﺘِﻌَﺔً ‪-‬ﻚَ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ ﻃﺎَﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣَﻌَﻜُﻦﱠ ﻓِﻲ ذَﻟِ ‪9-‬‬‫ﺳَﺘَﻜُﻮنُ ﻣُﺒﺎَراَةً ‪-‬ﺳَﺘَﻜُﻮنُ ﻣُﺒﺎَراَةً ﺳﺎَﺧِﻨَﺔً –‪-‬ﺳَﺘَﻜُﻮنُ ﻗِﺼﱠﺔً ﻣُﻤْﺘﺎَزَةً‬ ‫‪.‬ﺳَﯿَﻜُﻮنُ اِﻣْﺘِﺤﺎَﻧﺎً ﺳَﮭْﻼً ‪-‬ﺳَﯿَﻜُﻮنُ اِﻣْﺘِﺤﺎَﻧﺎً ﺻَﻌْﺒﺎً ‪-‬ﺻَﻌْﺒَﺔً‬

‫أَ ﻛﺎَنَ ﺗَﺤْﺘَﮭُﻢْ ﻣﺎَءٌ ﻛَﺜِﯿﺮٌ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﺗَﺤْ َﺘﮭُﻢْ –ﺮٌ ﺗَﺤْﺘَﮭُﻢْ ﻣﺎَءٌ ﻛَﺜِﯿ ‪10-‬‬ ‫ﻄﮭُﻢْ أُﺳْﺘﺎَذٌ ﻣَﺸْﮭُﻮرٌ ‪.‬ﻣَﺎءٌ ﻛَﺜِﯿﺮٌ‬ ‫أَ ﻛﺎَنَ وَﺳَﻄَﮭُﻢْ أُﺳْﺘﺎَذٌ ﻣَﺸْﮭُﻮرٌ ؟ ﻻَ –وَﺳَ َ‬ ‫أَ ﻛﺎَﻧَﺖْ –ﻋِﻨْﺪَھﺎَ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ ‪ٌ.‬روُھْﺸَﻢٌذَاﺗْﺴُﺄ ْﻣُﮭَﻄَﺴَﻮ ْﻧُﻜَﻲ ْﻣَﻞ ‪،‬‬ ‫ﻣَﻌَﮫُ ﺻَﺪِﯾﻖٌ ‪.‬ﺪَھﺎَ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَ ْﻢ ﺗَﻜُﻦْ ﻋِﻨْﺪَھﺎَ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﺪِﯾ َﺪةٌﻋِﻨْ‬ ‫أَ ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﮫُ ﺻَﺪِﯾﻖٌ ﻣُﺨْﻠِﺺٌ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﻣَﻌَﮫُ ﺻَﺪِﯾﻖٌ –ﻣُﺨْﻠِﺺٌ‬ ‫‪.‬ﻣُﺨْﻠِﺺٌ‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ ‪.‬ﻜﱢﺮاًﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮاً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَنَ ﻣُﺒَ ‪11-‬‬ ‫ن ﻗَﺮِﯾﺒًﺎ‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮاً ھَﺬِهِ ‪.‬اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﺑَﻌِﯿﺪاً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَ َ‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﺣَﺰِﯾﻨﺎً ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ َﺑﻞْ ﻛﺎَنَ ‪.‬اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَنَ ﻗﺎَدِﻣًﺎ‬ ‫‪.‬ﺬِهِ اﻟْﻤَﺮﱠةَ ﺑَﻞْ ﻛﺎَنَ ﻋﺎَﺋِﺪاًﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ذاَھِﺒﺎً ھَ ‪.‬ﻣَﺴْﺮُورًا‬ ‫أَ ُﻛﻨْﺖَ ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﺗَﻘْﺘُﻞَ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ ؟ ﻻَ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖْ َﻟﯿْﻠَﻰ واَﻗِﻔَﺔً أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ‪12-‬‬ ‫]‪[9‬اَﻟْﺒﺎَبُ ﻣُﻐْﻠَﻖٌ –ﻛﺎَنَ أَﺑُﻮ اﻟْﻘﺎَﺳِﻢِ ذاَ ﻣﺎَلٍ ُ‪-‬ھَﻠْﺘَﻖ ُدﯾِﺮُأ ْﻧُﻜَﺄ ْﻣَﻞ ‪،‬‬ ‫ح‬ ‫‪ .‬بُ ﻣُﻐْﻠَﻘﺎً ﺑِﺎﻟْﻤِﻔْﺘﺎَحِﻛﺎَنَ اﻟْﺒﺎَ–ﺑِﺎﻟْ ِﻤﻔْﺘﺎَ ِ‬ ‫‪3. Aşağıdaki boş yerlere uygun kelimeler‬‬ ‫)‪koyunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ ‪.....‬ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﻮَﻗْﺖُ –ﻟَﻄِﯿﻔﺎً ‪.....‬ﺻﺎَرَ – ‪.....‬أَﺻْﺒَﺢَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلُ ‪1-‬‬‫‪ .....‬ﻣﺎَ زاَﻟَﺖِ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔُ ‪ -‬ﻣَﺮِﯾﻀﺎً ‪.....‬ﻣﺎَزاَلَ ‪-‬ﻣَﺸْﻐﻮُﻻً ‪.....‬ﻣﺎَزاَلَ‬ ‫‪.‬‬ ‫أَﻣْﺲِ وَ ‪.....‬ﻛﺎَنَ اﻟْﺠَﻮﱡ ‪.‬اَﻟْﺠَﻮﱡ اﻟْﺂنَ ﺣﺎَرﱞ ‪..... .‬ﻛﺎَنَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﺑﺎَرِداً ‪2-‬‬ ‫اَﻟْﺤَﺞﱡ ‪- .....‬أَﺧِﻲ اﻟﺼﱠﻐﯿِﺮُ ﺻﺎَﺋِﻤﺎً ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﺂنَ ‪- .....‬اﻟْﺂنَ ﺣﺎَرا‪..... ‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺳﮭْ ً‬ ‫‪ .‬ھَﺬِهِ اﻟْﺄَﯾﺎﱠمَ َ‬

‫اﻟْﻔَﻘِﯿﺮُ ﻣُﺤْﺘﺎَﺟﺎً ﻟِﺒَﻌْﺾِ ‪..... - .....‬زاَﻟَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﻋَﺰِﯾﺰَةً ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَ ‪3-‬‬ ‫اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﻋَﺰِﯾﺰاَتٍ ‪- .....‬اﻟْﺠُﻨْﺪِيﱡ ﻣُﺠﺎَھِﺪاً ﻓِﻲ ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠﱠﮫِ ‪- .....‬اﻟْﻤﺎَلِ‬ ‫ﻨُﻮدُ ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﺠُ ‪-‬ﻟِﺒَﻌْﺾِ اﻟْﻤﺎَلِ ‪.....‬ﻣﺎَزاَلَ اﻟْﻔُﻘَﺮاَءُ ‪-‬ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘُﻠُﻮبِ‬ ‫ﻦ ﻓِﻲ‬ ‫‪.‬اﻟﻠﱠﮫِ ‪.....‬ﻣُﺠﺎَھِﺪِﯾ َ‬ ‫أَﻣْﺴَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺔُ ‪-‬ﺻَﺤَﻔِﯿﺎ‪ ‬ﻣَﺸْﮭُﻮراً ‪..... – .....‬ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ آ َﯾﺔٌ لِ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻋﺎَﺟِﺰاً ﻋَﻦِ اﻟْﻌَﻤَﻞِ ‪..... - .....‬‬ ‫‪4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz[10].‬‬ ‫–أَﺻْﺒَﺤْﺘُﻤﺎَ ﻣُﺪَرﱢﺳَﯿْﻦِ –أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻣُﺪَرﱢﺳﺎَنِ ‪-‬أَﺻْﺒَﺢَ ﻃَﺒِﯿﺒﺎً –ھُﻮَ ﻃَﺒِﯿ ٌ‬ ‫ﺐ‬ ‫أَﺻْﺒَﺤْﻦَ –ھُﻦﱠ ﻣُﺪَرﱢﺳﺎَتٌ –أَﺻْﺒَﺤْﺘُﻤﺎَ ﻧَﺸِﯿﻄَﯿْﻦِ –أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻧَﺸِﯿﻄﺎَنِ‬ ‫– أَﻧْﺘُﻦﱠ ﻣَﺮِﯾﻀﺎَتٌ –أَﺻْﺒَﺤْﺘُﻢْ ﺳَﺮِﯾﻌﯿِﻦَ –أَﻧْﺘُﻢْ ﺳَﺮِﯾﻌُﻮنَ –ﻣُﺪَرﱢﺳﺎَتٍ‬ ‫َﻧﺤْﻦُ –أَﺻْﺒَﺤْﻨﺎَ ﻣَﺴْﺆُوﻟِﯿﻦَ –ﻧَﺤْﻦُ ﻣَﺴْﺆُوﻟﻮُنَ –أَﺻْﺒَﺤْﺘُﻦﱠ ﻣَﺮِﯾﻀﺎَتٍ‬ ‫ﺸﮭُﻮراَتٌ‬ ‫إِﻧﱠﮭﺎَ ﻟَﯿْﺴَﺖْ –إِﻧﱠﮫُ ﻟَﯿْﺲَ ﻇﺎَﻟِﻤﺎً ‪-‬أَﺻْﺒَﺤْﻨﺎَ ﻣَﺸْﮭُﻮراَتٍ –ﻣَ ْ‬ ‫ﻟَﯿْﺴَﺘﺎَ إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ –إِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﻟَﯿْﺴﺎَ ﻇﺎَﻟِﻤَﯿْﻦِ –إِﻧﱠﻚَ ﻟَﺴْﺖَ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً –ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔً‬ ‫ﻦ‬ ‫إِﻧﱠﻜُﻤﺎَ ﻟَﺴْﺘُﻤﺎَ ﻣُﺆْﻣِﻨَﯿْﻦِ –إِﻧﱠﻨِﻲ ﻟَﺴْﺖُ ﻓَﻘِﯿﺮاً –إِﻧﱠﻚِ ﻟَﺴْﺖِ ﻧﺎَدِﻣَﺔً –ﻣُﺪَرﱢﺳَﺘَﯿْ ِ‬ ‫–إِﻧﱠﻜُﻤﺎَ ﻟَﺴْﺘُﻤﺎَ ﻧﺎَدِﻣَﺘَﯿْﻦِ ‪-‬إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ﻟَﺴْﻦَ ﻣُﺪَرﱢﺳﺎَتٍ –إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﯿْﺴُﻮا ﻇﺎَﻟِﻤِﯿﻦَ –‬ ‫ھَﺬِهِ ‪-‬إِﻧﱠﻨﺎَ ﻟَﺴْﻨﺎَ ﻓُﻘَﺮاَءَ –ﻜُﻦﱠ ﻟَﺴْﺘُﻦﱠ ﻧﺎَدِﻣﺎَتٍ إِﻧﱠ –إِﻧﱠﻜُﻢْ ﻟَﺴْﺘُﻢْ ﻣُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ‬ ‫ھَﺬِهِ ﻟَﯿْﺴَﺖْ ‪-‬ھَﺬِهِ ﻟَﯿْﺴَﺖْ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘﻲِ ‪-‬ھَﺬِهِ ﻟَﯿْﺴَﺖْ أُﺧْﺘﻲِ ‪-‬ﻟَﯿْﺴَﺖْ ﻏُﺮْﻓَﺘﻲِ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻋَﻔْﻮاً ‪-‬ھَﺬاَ ﻟَﯿْﺲَ ﻗَﻠَﻤﻲِ ‪-‬ھَﺬاَ ﻟَﯿْﺲَ ﻛِﺘﺎَﺑﻲِ ‪-‬ھَﺬاَ ﻟَﯿْﺲَ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ‪-‬واَﻟِﺪَﺗ ِ‬ ‫– ﯿْﺲَ ﻗَﻠَﻤﻲِھَﺬاَ َﻟ‬ ‫ﻦ‬ ‫ھﻞِ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔُ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔُ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ ﻻَنﱠ اﻟْﻤُﺴَﺎﻓِﺮِﯾ َ‬ ‫ن‬ ‫ھَﻞْ ﻛُﻞﱡ ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻨﺎﱠسِ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮُونَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﯿْﺲَ ﻛُﻞﱡ ھَﺆُﻻَءِ ‪.‬ﻛَﺜِﯿﺮُو َ‬ ‫ﺎَنَ ﺣَﻮْﻟَﮫُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ أَ ﻛ–ﺣَﻮْﻟَﮫُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ ﻛَﺜِﯿﺮُونَ ‪-‬اﻟﻨﺎﱠسِ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮِﯾﻦَ‬

‫ﻛَﺜِﯿﺮُونَ ؟‬- َ‫ ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﺣَﻮْﻟَﮫُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ ﻛَﺜِﯿﺮُون‬، َ‫ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ ﺷَﺠَﺮَةٌ ﻛَﺒِﯿﺮَةٌ –ﻻ‬ - ‫أَ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ ﺷَﺠَﺮَةٌ ﻛَﺒِﯿ َﺮةٌ ؟‬- ٌ‫ ﻟَﻢْ ﺗَﻜُﻦْ ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ ﺷَﺠَﺮَةٌ ﻛَﺒِﯿﺮَة‬، َ‫ﻻ‬. ‫ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﻚَ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ –ﻣُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬ ‫ن‬ ِ َ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﻣَﻌَﻜُﻦﱠ ﻓِﻲ –ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﻜُﻦﱠ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ ﻣُﺪَرﱢﺳُﻮنَ –ﺻَﺪِﯾﻘﺎ‬ ‫ن‬ ِ َ‫ –اَﻟْﺠَﻮﱡ ﺣﺎَرﱞ –ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ ﻃﺎَﻟِﺒَﺘﺎ‬‫ أَﺻْﺒَﺢَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﺣﺎَرا‬. 5. (َ‫ )ﻛَﺎن‬ve kardeşlerinden herbiriyle birer cümle kurunuz. 6. Yukarıda verilen ayetleri kelimeleriyle birlikte yazıp (َ‫ )ﻛﺎَن‬ve Kardeşleri ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazmaya çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] (َ‫ )ﻛَﺎن‬yakında işleyeceğimiz ecvef (orta harfi illetli) fiillerin kaidesine göre çekilir. Şimdiden o konuya da böylelikle giriş olmaktadır. [2] Burada (َ‫)ﻛﺎَن‬nin ismi görünen bir zamir değil, fiilin taşıdığı müstetir (gizli) (َ‫ )ھِﻲ‬zamiridir.

[3] Şahıs isimlerini yazarken (ٌ‫( )إﺑْﻦ‬oğul) kelimesinin elifi ve sondaki tenvin düşer. (ُ‫)ﺑْﻦ‬ kelimesi de şahıs adının harekesini alır. Baba adı muzâfun ileyh olarak mecrûr olur. Özetle (ُ‫)ﺑْﻦ‬ kelimesi kendinden önceki kelimeye sıfat, kendinden sonraki kelimeye ise muzâf kabul edilir. [4]

(ُ‫ )ﺧﺎَنَ ﯾَﺨُﻮن‬ihânet etti

[5] Uzatma harfinden sonra cezm geldiği zaman illet harfi düşer. [6] (‫ )إِﻧْﻔَﻚﱠ ﯾَﻨْﻔَﻚﱡ‬Üç harfden fazla harfle oluşturulmuş bu (mezîd) fiillerin çekimi belli bir kurala tabiidir. Çok yakında geniş açıklaması verileceğinden endişe edilmemelidir. [7]

(‫ )ﺑَﻜَﻰ ﯾَﺒْﻜِﻲ‬ağladı

[8] (ً‫ )ﻓﺎَضَ ﯾَﻔِﯿﺾُ ﻓَﯿْﻀﺎ‬akmak, dökülmek, boşanmak [9]

(ٌ‫ )ﻣُﻐْﻠَﻖ‬kilitli

[10] Bilemediğiniz kelimelerin üçlü kök harfini tesbit ederek arapça harflere göre sıralanmış sözlüklerden istifade ediniz.


İSM-İ MEVSUL Kendisinden sonra gelen ve sıla cümlesi denen cümleyi açıklayan isimlere ism-i mevsul denir. Temel ism-i mevsuller şunlardır: ‫ﻣَﺎ‬ ki o şey ْ‫َﻣﻦ‬ ki o kimse ‫اﻟﱠﺬِي‬ ki o

Türkçe’ye ..ki, dığı, ..diği, ..en, ..an manasıyla tercüme edilir.

ُ‫اَﻟْﺒَﯿْﺖُ اﻟﱠﺬِي رَأَﯾْﺘُﮫ‬... gördüğüm ev ُ‫اَﻟْﺤَﺠَﺮُ اﻟﱠﺬِي ﻛَﺴَﺮْﺗُﮫ‬... kırdığım taş ٌ‫اَﻟْﺤَﺠَﺮُ اﻟﱠﺬِي ﻛَﺴَﺮْﺗُﮫُ ﻛَﺒِﯿﺮ‬. Kırdığım taş büyüktür.

İsm-i mevsuldan sonraki cümleye de “Sıla cümlesi” denir. İsm-i mevsuller ikiye ayrılır: 1- Hususî İsm-i Mevsul 2- Müşterek İsm-i Mevsul 1- Hususî İsm-i Mevsul (‫)اَﻟْﺎِﺳْﻢُ اﻟﻤَﻮْﺻُﻮلُ اﻟْﺨﺎَصﱡ‬ Müzekker ve müennesleriyle birlikte müfred, tesniye ve cemileri bulunan ism-i mevsullerdir. Tesniyeleri hariç mebnîdirler[1].

‫‪Cem‬‬ ‫‪Tesniye‬‬ ‫‪Müfred‬‬

‫‪Müzekker‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اَﻟﱠﺬِﯾ َ‬ ‫ن‬ ‫اَﻟﻠﱠﺬَﯾْﻦِ ‪-‬اَﻟﻠﱠﺬاَ ِ‬ ‫اَﻟﱠﺬِي‬

‫‪O kimseler‬‬ ‫‪O iki kimse‬‬ ‫‪O kimse‬‬

‫‪Müennes‬‬ ‫]‪[2‬اَﻟﻼﱠﺗِﻲ ‪-‬اَﻟﻠﱠﻮَاﺗِﻲ‬ ‫ن‬ ‫اَﻟﻠﱠﺘَﯿْﻦِ ‪-‬اَﻟﻠﱠﺘَﺎ ِ‬ ‫اَﻟﱠﺘِﻲ‬

‫ﻲ‬ ِ ‫ﺟَﺎءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﱠﺬِي ﺿَﺮَﺑَﻨ‬. Beni döven adam geldi. ‫ا أَﺧِﻲرَأَﯾْﺖُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ زَارُو‬. Kardeşimi ziyaret eden (kimse)leri gördüm. ‫ﺟَﺎءَتِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟﱠﺘﻲ ﻋَﻠﱠﻤَﺘْﻨِﻲ‬. Bana öğreten kadın geldi. ُ‫اَﻟﺮﱠﺑِﯿﻊُ ھُﻮَ اﻟْﻔَﺼْﻞُ اﻟﱠﺬي ﯾُﺤِﺒﱡﮫُ اﻟﻨﱠﺎس‬. Bahar insanların sevdiği mevsimdir.

Arapça’da her ism-i mevsulden sonra görüldüğü gibi kendinden önceki kelimeyi açıklayan ve manasını tamamlayan bir ilgi cümlesi mutlaka bulunur. ‫اَﻋْﺒُﺪُ اﷲَ اﻟﱠﺬِي ﺧََﻠﻘَﻨِﻲ‬. Beni yaratan Allah'a ibadet ederim.

F ‫ ﺧَﻠَﻘَﻨِﻲ‬cümlesi ‫ أَﻟﱠﺬِي‬den önce gelen ‫هللا‬ kelimesini açıklamaktadır.

İsm-i mevsullerden her biri tekil çoğul, müzekker ya da müennes oluşlarına göre kullanılır: ُ‫ﺟﺎَءَ اﻟﱠﺬِي رَأَﯾْﺘُﮫ‬. (Kendisini) gördüğüm kimse geldi (müf.) . ْ‫ﺟﺎَءَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ رَأَﯾْﺘُﮭُﻢ‬. (Kendilerini) gördüğüm kimseler geldi (cem.) . ‫ﺟﺎَءَ اﻟﻠﱠﺬاَنِ رَأَﯾْﺘُﮭُﻤَﺎ‬. (Kendilerini) gördüğüm iki kişi geldi (tesniye.) . ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﻠﱠﺬَﯾْﻦِ ذَھﺒَﺎ‬. Giden iki kişiyi gördüm (tesniye) .

Böylece artık cümle, temel cümleye bağlanan içinde fiil de bulunabilen bir yan cümlecik daha almış, basit cümleden mürekkep cümle haline gelmiştir. *Has ism-i mevsuller hem akıllılar hem de eşya ve hayvanlar için kullanılır. 2) Müşterek İsm-i Mevsul (ْ‫)ﺎِﺳْﻢُ اﻟﻤَﻮْﺻُﻮلُ اﻟْﻤُﺸْﺘَﺮَكُاَﻟ‬

Müzekker ve müennesleriyle birlikte müfred, tesniye ve cemileri bulunmayan ism-i mevsullerdir. ‫ﻣَﺎ‬ ki o şey ْ‫َﻣﻦ‬ ki o kimse ‫اَيﱞ‬ ki o kimse, ki o şey, herhangi, hangi

(ْ‫ )ﻣَﻦ‬hem müzekker hem müennes ortak olmak üzere akıllı varlıklar (insanlar) için, (َ‫ )ﻣﺎ‬ise genellikle insanlardan başkası için, hayvan ve eşya için kullanılır. ‫ﻧَﺰَلَ ﻣَﻦْ رَﻛِﺐَ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬. Otobüse binen (binen kimse) indi. ‫ﻧَﺰَلَ ﻣَﻦْ رَﻛِﺒﻮُا اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ َﺔ‬. Otobüse binenler (binen kimseler) indi. ‫ك‬ َ َ‫ﻋَﺮَﻓْﺖُ ﻣَﺎ ﻋِﻨْﺪ‬. Yanında olanı tanıdım (Yanındakini tanıdım) .

(ْ‫ )اَيﱡ( )ﻣﺎَ( )ﻣَﻦ‬ortak ism-i mevsulleri durumuna göre bütün kişileri belirtmek için has ism-i mevsullerin yerine kullanılır. Müfred ve müzekkerleri de aynı olduğu için hem müfred hem de cemi manasına geçer. Hangi şahıs için kullanıldığı ism-i mevsulden sonra gelen sıla cümlesindeki zamirden anlaşılır. ُ‫ﺟﺎَءَ ﻣَﻦْ رَأَﯾْﺘُﮫ‬ Gördüğüm kimse geldi (müz.) . ‫ﺟﺎَءَ ﻣَﻦْ رَأَﯾْﺘُﮭَﺎ‬ Gördüğüm kimse geldi (müe.) . ْ‫ﺟﺎَءَ ﻣَﻦْ رَأَﯾْﺘُﮭُﻢ‬ Gördüklerim geldi. ْ‫رَأَﯾْﺖُ ﻣَﻦْ ﺟَﺎءَ إﻟﻰ ﺑَﯿْ ِﺘﻜُﻢ‬. Evinize gelen kimseyi (adamı) gördüm. (Evinize geleni gördüm de denilebilir.) ُ‫ﺳَﻮْفَ ﯾُﻮَﻓﱢﻖُ ﻣَﻦْ َﯾﺠْﺘَ ِﮭﺪ‬. Çalışan kimse muvaffak olacaktır. ‫ﺐ‬ ِ ُ‫أَﻛْﺘُﺐُ ﻣَﺎ أَﻃْﻠُﺐُ ﻣِﻦَ اﻟْﻜُﺘ‬. Kitaplardan istediğimi (istediğim şeyi) yazarım.

‫( أَ ﱞ‬herhangi, hangi) kelimesinin yerine (ْ‫ )ﻣَﻦ‬ve (َ‫)ﻣﺎ‬ ‫ي‬ konabiliyorsa ism-i mevsul olur ancak mu’rabtır (duruma göre son harekesi değişir). Diğerleri kadar kullanılmaz. ‫ ﻧَﺎﻓِﻌًﺎ‬‫إِﻗْﺮَأْ أَﯾﺎ‬. Faydalı olanı oku. ‫[ﯾُﻌْﺠِﺒُﻨِﻲ‬3] ُ‫اَيﱞ أَدﱠى واَﺟِﺒَﮫ‬. Görevini yapan kimse hoşuma gider. . (ٌ‫ﻧَﻌْﻠَﻢُ أَﯾﱡﮭُﻢْ ھُﻮَ ﺷُﺠﺎَعٌ )ﻧَﻌْﻠَﻢُ ﻣَﻦْ ھُﻮَ ﺷُﺠﺎَع‬ Hangisinin cesur olduğunu biliyoruz.

Mesela son cümlede (‫ )أَيﱞ‬yerine (ْ‫ )ﻣَﻦ‬konabildiği için ism-i mevsuldür ve fâili sorduğu için zamme ile merfûdur. Esasen (ْ‫’)أَﯾﱡﮭُﻢ‬den sonrası (ُ‫ )ﻧَﻌْﻠَﻢ‬fiilinin mahallen mansub mef’ûlü’dür. (‫ )َأيﱞ‬aynı zamanda isimlere muzâf olur, anlamını muzâf olduğu isimden alır. ُ‫[ﯾَﺤْﻔَﻆُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ أَيﱠ ﺳُﻮرَةٍ َﯾﺨْﺘَﺎر‬4] ِ‫ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮْآن‬.

Öğrenci Kur’ân’dan seçtiği herhangi bir sûreyi ezberler. ‫ﺼﻠﱢﻲ ﻓِﻲ أَيﱢ ﻣَﺴْﺠِﺪٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬ َ ُ‫ﻧ‬. Şehirde herhangi bir camide namaz kılarız.

(‫ )َأيﱞ‬kelimesinin müennesi (ُ‫ )أَﯾﱠﺔ‬dur. ‫إِﺣْﻔَﻆْ أَﯾﱠﺔَ اﻟﻨﱢﺴﺎَءِ ﻗﺎَﻟَﺖْ ھَﺬَا‬. Bunu kadınların hangisinin dediğini sakla (söyleme) ٌ‫ﻲ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪَة‬ َ ِ‫ﺗَﻨْﺠَﺢُ أَﯾﱠﺔُ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ ھ‬. Çalışkan olan kız öğrenci başarır.

*( َ‫ )اَﻟﻠﱠﻮَاﺗِﻲ()اَﻟﱠﺬِﯾﻦ‬akıllıların çoğulu için kullanılır. (‫ )اَﻟﱠﺘِﻲ‬ve (َ‫ )ﻣﺎ‬akılsız çoğullar içinde kullanılır: ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻤَﻘﺎَﻻَتِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛَﺘَﺒْﺘَﮭَﺎ‬. Yazdığın makaleleri okudum. ‫ت‬ ٍ ‫ﻻ‬ َ ‫ﻗَﺮَأْتُ ﻣﺎَ ﻛَﺘَﺒْﺖَ ﻣِﻦْ ﻣَﻘَﺎ‬. Makalelerinden yazdıklarını okudum.

*İsm-i mevsul marife isimden sonra geldiğinde sıfat olur: ُ‫ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﱠﺬِي رَأَﯾْﺘُﮫ‬. Gördüğüm adam geldi. ُ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟﱠﺬِي ﻗَﺮَأْ َﺗﮫ‬. Okuduğun kitabı okudum.

Son cümlede (‫ )اﻟْﻜِﺘﺎَبَ( )اَﻟﱠﺬِي‬kelimesinin sıfatıdır.

İsm-i Mevsulun Cümlenin Unsurlarından Biri olması: İsmi mevsul; fâil, mef’ûl ya da mübtedâ, haber ve nevasihtan (inne, kane ve kardeşleri) birinin ismi ve haberi gibi herhangi bir unsuru olabilir. O zaman cümle içindeki yerine göre mahallen merfû, mahallen mansûb ya da mahallen mecrûr olur. İsm-i mevsul fâil durumunda:

‫ﺳَﺠَﺪَ اﻟﱠﺬِي ﺳَﻤِ َﻊ اﻟَْﺄﻣْ َﺮ‬. Emri işiten kimse secde etti. ‫ھَﻞْ ﯾَﺴْﺘَﻮِي اﻟﱠﺬِﯾﻦَ َﯾﻌْﻠَﻤُﻮنَ وَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮنَ ؟‬ Bilen kimselerle bilmeyenler bir olur mu? (Zümer, 9)

‫ﻗﺎَلَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ َﻛﻔَﺮُوا‬. Küfredenler (küfreden kimseler) dedi:

Meselâ son cümlede (َ‫)اﻟﱠﺬِﯾﻦ‬,( َ‫ )ﻗﺎَل‬fiilinin fâilidir. Mahallen merfûdur. İsm-i mevsul mef’ûl durumunda: ُ‫اِﺳْﺄَلْ ﻣَﻦْ ﯾَﻌْﺮِف‬. Bilen kimseye (ya da bilen kimselere) sor.

Bu cümlede (ْ‫)ﻣَﻦ‬,( ْ‫ )اِﺳْﺄَل‬fiilinin mef’ûlüdür. Mahallen mansûbtur.

İsm-i mevsul mübtedâ durumunda: ُ‫اَﻟﱠﺬِي ﯾَﻘْﺮَأُ ﯾَﺘَ َﻌﻠﱠﻢ‬. Okuyan kimse öğrenir[5]. Haber

Mübtedâ

İsm-i mevsul haber durumunda: ..ُ‫ھَﺬَا اﻟﱠﺬِي رُزِﻗْﻨَﺎ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻞ‬.. Haber

Mübt.

..Bu (meyveler), bundan önce (dünyada) rızıklandığımız şeydir (dediler)..(Bakara, 25) ‫ﻓِﻲ ﻛِﺘﺎَﺑِﮭِﻢْ )وَﺟَﺪُوهُ(ھَﺬَا ھُﻮَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ اﻟﱠﺬِي َوﺟَﺪُوا‬. Haber Mübt Bu (kendisini) kitaplarında buldukları peygamberdir.

İsm-i mevsul nevâsih’in ismi durumunda: ‫ن‬ َ ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺳَﻤِﻌُﻮا ﻗَﻮْلَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ ھُﻢُ اﻟﺼﺎﱠﻟِﺤُﻮ‬. İnne’nin Haberi İnne’nin İsmi Peygamber'in sözünü dinleyen kişiler salih kişilerdir.

ُ‫إِنﱠ ﻣَﻦْ ﯾَﻘْﺮَأُ ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬. Muhakkak ki okuyan kimse öğrenir[6].

İnne’nin Haberi İnne’nin İsmi

Sıla Cümlesinin Özellikleri: Sıla cümlesi âid (bağlaç) denilen açık veya gizli bir zamirle mevsul isme bağlıdır. Bu zamir açık değilse kişi onu mevsul ismin türüne göre takdir eder. Aid zamiri sayı, müzekkerlik-müenneslik yönünden mevsul isme uygun olur.

İsm-i mevsuldan sonraki sıla cümlesi; isim cümlesi, fiil cümlesi, şibh-i cümle (cümle benzeri) olarak zarflı ya da harf-i cerli cümle parçalarıyla ana cümleye bağlanır. İsim Cümlesi olarak: ٌ‫ﻲ ﺟَﻤِﯿَﻠﺔ‬ َ ِ‫ﺣَﻀَﺮَتِ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةُ اﻟﱠﺘِﻲ ھ‬. Güzel olan bayan geldi.

Fiil Cümlesi olarak: ‫أُﺣِﺐﱡ اﻟﱠﺬِي ﯾُﻌَﻠﱢﻤُﻨِﻲ‬. Bana öğreten kimseyi severim. ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ اﻟﱠﺬِي ﺟﺎَ َء‬. Gelen adamı gördüm.

Not: İsim ya da fiil cümlesi temel cümleye bağlanırken ..en, ..an, ..dığı ekleriyle tercüme edilir. Şibh-i Cümle (Zarflı cümle parçası) olarak: ‫ﻚ‬ َ َ‫أَﺧَﺬْتُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ اﻟﱠﺬِي أَﻣﺎَﻣ‬.

Önündeki kalemi aldım.

Şibh-i Cümle (Harf-i cerli cümle parçası) olarak: ‫رََأﯾْﺖُ اﻟﻄﱡﯿُﻮرَ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Bahçedeki kuşları gördüm.

Not: Şibh-i cümle (zarf ya da harf-i cerli isim) olduğunda ...ki, ..bulunan, ..olan eklerini alarak cümleye bağlanır. *Aid zamiri bazen terkedilebilir. Fakat ismi mevsul kendisinden sonra gelen ve harf-i ceri olan bir fiilin mef’ûlü ise zamirin harf-i cere eklenmesi zorunludur: ‫دَﺧَﻞَ ﻋَﻠَﻰ‬ birine gitti, yanına gitti ‫إِنﱠ اﻟﻨﱢﺴﺎَءَ اﻟﻼﱠﺗِﻲ دَﺧَﻠْﻨﺎَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻦﱠ‬. … Kendilerine gittiğimiz kadınlar ‫ب‬ ِ ‫ﺟَﺎ َء‬ getirdi

‫ﻣﺎَ ھَﺬِهِ اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺟَﺎؤُا ﺑِﮭَﺎ ؟‬ Onların getirdikleri bu şeyler nedir?

*Belirsiz nekre bir kelimeden sonra mevsul kullanılmaz fakat varmış gibi tercüme edilir: ٌ‫دَﻋﺎَﻧﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ )ﻣِﻨْﻜُﻢْ(ﻗَﺪْ ﺟﺎَ َء رَﺳُﻮل‬. (Sizin içinizden) bizi İslâm'a çağıran bir peygamber geldi.

ْ ‫ َﻣ‬ve ‫ ﻣَﺎ‬lar başa geldiği zaman soru işareti olduğu ‫ﻦ‬ gibi, cümledeki yerine göre çoğul manası taşıyan ism-i mevsul olabilirler: ُ‫[ﻣَﺎ ﻋِﻨْﺪَكَ َﯾﻤُﻮت‬7] ٍ‫[وَﻣَﺎ ﻋِﻨْ َﺪ اﷲِ ﺑَﺎق‬8]. Senin yanındakiler ölür fakat Allah’ın yanındakiler (yanındaki şeyler) bâkidir. ‫ق‬ ٍ ‫ﻣَﺎ ﻋِﻨﺪَﻛُﻢْ ﯾَﻨﻔَﺪُ وَﻣَﺎ ﻋِﻨﺪَ اﻟﻠّﮫِ ﺑَﺎ‬..

‫‪Sizin yanınızdaki (dünya malı) tükenir, Allah‬‬ ‫)‪katındakiler ise bâkidir... (Nahl, 96‬‬ ‫‪...‬ﻟَﮫُ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻷَرْضِ‪...‬‬ ‫)‪..Göklerde ve yerde bulunanlar (bulunan şeyler‬‬ ‫‪O’nundur.. (Bakara, 116).‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri‬‬ ‫ض ‪1-‬‬ ‫ﻓﻲِ أَيﱢ ﺣَﻲﱟ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ؟ أَﺳْﻜُﻦُ ﻓﻲِ ‪.‬أَﯾْﻦَ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ؟ أَﺳْﻜُﻦُ ﻓﻲِ اﻟﺮﱢﯾﺎَ ِ‬ ‫ﻣﺎَ اﺳْﻢُ اﻟْﻌِﻤﺎَرَةِ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻓﯿِﮭﺎَ ؟ اِﺳْﻤُﮭﺎَ ﻋِﻤﺎَرَةُ ‪.‬ﺣَﻲﱢ اﻟْﻌِﻤﺎَراَتِ‬ ‫‪.‬اﻟﺴﱠﻼَ ِم‬ ‫ﺣَﻲﱡ ‪:‬ﻟﱠﺬيِ أَﺳْﻜُﻦُ ﻓﯿِﮫِ ﻣﺎَ اﺳْﻢُ اﻟْﺤَﻲﱢ اﻟﱠﺬيِ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﻓﯿِﮫِ ؟ اِﺳْﻢُ اﻟْﺤَﻲﱢ ا ‪2-‬‬ ‫ت‬ ‫‪ .‬اﻟْﻌِﻤﺎَرَا ِ‬ ‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ﯾَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟْﻘَﮭْﻮَةَ ؟ ھَﺬاَ –ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ھُﻮَ اﻟﱠﺬيِ ﻣَﺴَﺢَ اﻟﺴﱠﺒﻮﱡرَ َة ‪3-‬‬ ‫ﻲ ‪.‬ﺟَﺪﱢي‬ ‫اَﻟﻄﱢﻔْﻞُ ﯾَﻘُﻮلُ اﻟﱠﺬِي ﻣﺎَ ‪-‬ﻣَﻦِ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗُﺸﺎَھِﺪُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮنَ؟ ھَﺬِهِ ﺟَﺪﱠﺗ ِ‬ ‫‪َ .‬ﯾﻔْ َﻌﻠُﮫُ‬ ‫اَﻟﱠﺬيِ ﯾَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟْﻘَﮭْﻮَةَ ھُﻮَ ﺟَﺪﱡ –ﻟﱠﺘﻲِ ﺗُﻨَﻈﱢﻒُ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔَ ھِﻲَ واَﻟِﺪَةُ أَﺣْﻤَ َﺪ اَ ‪4-‬‬ ‫‪َ .‬أﺣْﻤَ َﺪ‬ ‫‪ .‬ﻣَﻦِ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗُﻨَﻈﱢﻒُ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔَ ؟ أُﺧْﺖُ ﺧﺎَﻟِ ٍﺪ ھِﻲَ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗُﻨَﻈﱢﻒُ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَﺔَ ‪5-‬‬

‫ﻣﺎَ اﻟْﺄَﻋْﻤﺎَلُ –ھُﻮَ ﻋِﯿﺪُ اﻟْﻔِﻄْﺮِ ﺑَﻌْﺪَ رَﻣَﻀﺎَنَ ]‪[9‬اَﻟْﻌِﯿﺪُ اﻟﱠﺬِي ﯾﺄْﺗِﻲ ‪6-‬‬ ‫ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒُﻮعٍ ؟ ]‪[10‬اﻟْﻤُﮭِﻤﱠﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻘُﻮمُ ﺑِﮭَﺎ‬ ‫ﻣﺎَ ﺣَﻞﱡ اﻟﺴﱡﺆاَلِ اﻟﱠﺬِي ﻗَﺮَأْﺗَﮫُ ﻓِﻲ اﻟﺪﱠرْسِ اﻟْﻤﺎَﺿِﻲ ؟ وَﺟَﺪَ اﻟﺴﱡﻜﺎﱠنُ ‪7-‬‬ ‫ﺟِﺮُ اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءَ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﺒِﯿﻊُ اﻟﺘﺎﱠ –اﻟْﻮاَﻟِﺪاَنِ ]‪[11‬اﻟﻄﱢﻔْﻠَﺔَ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮭَﺎ‬ ‫‪ .‬اﻟﻨﺎﱠسُ ]‪[12‬ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﯿْﮭَﺎ‬ ‫أَﺣْﻀَﺮَ اﻟْﺎِﺑْﻦُ ‪-‬اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ ]‪[13‬ﯾَﺸْﺘَﺮِي اﻟْﺂﺑﺎَءُ اﻟْﻜُﺘُﺐَ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﮭْﺘَﻢﱡ ﺑِﮭﺎَ ‪8-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﮭَﺪِﯾﱠﺔَ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓَﻜﱠﺮَتْ ﻓِﯿﮭﺎَ اﻟْﺄُمﱡ‬ ‫ﺳَﻤِﻊَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَنِ ﺑِﻤﺎَ ﺻَﻨَﻌَﮫُ – ﺳَﻤِﻌَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺑِﻤﺎَ ﺻَﻨَﻌَﺘْﮫُ ﻟَﯿْﻠَﻰ ‪9-‬‬ ‫ن‬ ‫ﺷَﮭِﺪَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑِﻤﺎَ ﻗﺎَﻟَﮫُ –ﺷَﮭِﺪَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺑِﻤﺎَ ﻗﺎَﻟَﺘْﮫُ اﻟْﻤَﺮْأَةُ –اﻟْﻤُﮭَﻨْ ِﺪﺳُﻮ َ‬ ‫‪ .‬ﺑَﺪَأَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺑِﻤﺎَ ﻧَﺴِﯿَﺘْﮫُ اﻟْﻤَﺮْأَةُ –ﺑَﺪَاَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑِﻤﺎَ ﻗﺎَﻟَﮫُ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ –إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ‬ ‫]‪[14‬ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻛُﺘِﺐَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟﺼﱢﯿﺎَمُ ﻛَﻤﺎَ" ‪:‬ﻌﺎَﻟَﻰﻗﺎَلَ ﺗَ ‪10-‬‬ ‫‪ ".‬ﻛُﺘِﺐَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ِﻣﻦْ ﻗَﺒِْﻠﻜُﻢْ‬ ‫اﻟْﻜِﺘﺎَبِ اﻟﱠﺬِي ﻋَﻠَﻰ ]‪[15‬ھَﻞِ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ اﻟﱠﺬِي ﻋَﻠَﻰ اﻟﯿَﺴﺎَرِ ﻣِﺜْﻞُ ‪11-‬‬ ‫اﻟْﯿَﻤِﯿﻦِ ؟‬ ‫ﺗَﻌْﺮِﻓُﮭﺎَ ؟ أَﻋْﺮِفُ ﻣَﻌﺎَرِضَ اﻟﺮﱠﺳْﻢِ ﻣﺎَ أَﻧْﻮاَعُ اﻟْﻤَﻌﺎَرِضِ اﻟﱠﺘِﻲ ‪12-‬‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﯾَﺬْھَﺐُ اﻟﻨﺎﱠسُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻌﺎَرِضِ ؟ ‪-‬وَاﻟْﻜُﺘُﺐِ واﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَاتِ وَاﻟْ َﻤﻼَﺑِ ِ‬ ‫‪ .‬وَ ﻣَﻌْﻠُﻮﻣﺎَتٍ ]‪[16‬ﻟِﻤﺎَ ﻓِﯿﮭﺎَ ِﻣﻦْ ﻓَﻮاَﺋِ َﺪ‬ ‫‪Tercüme:‬‬

1- Nerde oturuyorsun? Riyad’da oturuyorum. Hangi mahallede oturuyorsun? “Apartmanlar” mahallesinde oturuyorum. İçinde oturduğun apartmanın ismi nedir? Onun ismi Selâm (Barış) apartmanıdır. 2- Oturduğun mahallenin ismi nedir? Onun oturduğu mahallenin ismi “Apartmanlar” mahallesidir. 3- Tahtayı silen Muhammed’dir. (Muhammed ki o tahtayı sildi). Kahveyi içen (alan) kimdir? Bu dedemdir. Televizyon seyreden (müe.) kimdir? Bu ninemdir. Çocuk yapmadığı şeyi söyler. 4- Bahçeyi temizleyen (ki o)Ahmed’in annesidir. Kahveyi içen Ahmed’in dedesidir. 5- Bahçeyi temizleyen kimdir? Halid’in kızkardeşi (işte o)[17] bahçeyi temizleyendir. 6- Ramazan’dan sonra gelen bayram Ramazan Bayramıdır. Her hafta yerine getirdiğin mühim işler nedir?

7- Geçen derste okuduğun sorunun çözümü nedir? (Mahalle) sakinleri ana babanın aradığı küçük kızı buldu. Tâcir insanların ihtiyacı olan şeyleri satar. 8- Babalar oğulların önem verdiği kitapları satın alır. Oğul annenin düşündüğü hediyeyi getirdi. 9- Fâtıma Leylâ’nın yaptığı şeyleri duydu. İki öğretmen mühendislerin yaptığı şeyleri duydu. Adam kadının söylediği şeylere şahit oldu. Ahmet İbrâhim’in söylediği şeylere şahit oldu. Ahmet İbrahim’in dediği şeylerle başladı. Adam kadının unuttuğu şeylerle başladı. 10- Allâhu Teâlâ: “Ey iman edenler! Sizden öncekilere yazıldığı (farz kılındığı) gibi oruç size (de) farz kılındı. 11- Soldaki kitap sağdaki kitap gibi midir? 12- Bildiğin sergi çeşitleri nelerdir? Resim, kitap, araba ve elbise sergilerini biliyorum. İnsanlar niçin sergilere gider? İçersindeki faydalar ve bilgiler için. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

İSM-İ MEVSÛL İLE İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ ھَﺬِهِ ﺟَﮭَﻨﱠﻢُ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺑِﮭَﺎ اﻟْﻤُﺠْ ِﺮﻣُﻮن‬. (55/RAHMÂN, 43). İşte bu, suçluların yalanladıkları cehennemdir. suçlu, günahkar ُ‫َاﻟْﻤُﺠْ ِﺮم‬ yalanladı ‫ﻛَﺬﱠبَ ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺗَﻜْﺬِﯾﺒًﺎ‬

2- ‫ن‬ َ ‫وَاذْﻛُﺮْنَ ﻣَﺎ ﯾُﺘْﻠَﻰ ﻓِﻲ ﺑُﯿُﻮﺗِﻜُﻦﱠ ﻣِﻦْ آﯾَﺎتِ اﻟﻠﱠﮫِ وَاﻟْﺤِﻜْﻤَﺔِ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻛَﺎ‬ ‫ ﻟَﻄِﯿﻔًﺎ ﺧَﺒِﯿﺮًا‬. (33/AHZÂB, 34). (Ey Peygamber hanımları!) Evlerinizde okunan Allah'ın âyetlerini ve hikmeti hatırlayın. Şüphesiz Allah, her şeyin iç yüzünü bilendir ve her şeyden haberi olandır. okumak, kraat etmek [daha sonra göreceğimiz gibi illetli fiillerde müfred muzârinin sonundaki (‫)و‬, muzâri meçhûllerde üstünü temsil eden elifi maksureye (‫ )ى‬dönüşür.] ‫ﻼوَ ًة‬ َ ‫ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮ ِﺗ‬

hikmet (doğru olduğu tahakkuk eden her türlü söz, amel) ُ‫َاﻟْﺤِﻜْ َﻤﺔ‬

3- َ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻟِﻢَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣَﺎ ﻻَ ﺗَﻔْ َﻌﻠُﻮن‬. (61/SAFF, 2). Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? niçin ‫ﻟِ َﻢ‬ Ey iman eden kimseler! ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬

4- َ‫ ﻛَﺒُﺮَ ﻣَﻘْﺘًﺎ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ أَنْ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮا ﻣَﺎ ﻻَ ﺗَﻔْ َﻌﻠُﻮن‬. (61/SAFF, 3). Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük bir nefretle karşılanır. büyümek, büyük olmak ‫ﻛَﺒُﺮَ ﯾَﻜْﺒُﺮُ ﻛِﺒَﺮًا‬ kızdırıcı husus, şiddetli kızma ُ‫اَﻟْ َﻤﻘْﺖ‬

5- ِ‫ أَ رَأَﯾْﺖَ اﻟﱠﺬِي ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺑِﺎﻟﺪﱢﯾﻦ‬. (107/MÂÛN, 1). Dini yalanlayanı gördün mü? 6- َ‫ ﻓَﺬَﻟِﻚَ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺪُعﱡ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢ‬. (107/MÂÛN, 2). İşte o kimse yetimi itip kakar; kovmak, itelemek, azarlayarak itip kakmak, defetmek (ayette: sert davranarak (azarlayarak) kovmak) ‫دَعﱠ َﯾﺪُعﱡ َدﻋًّﺎ‬

7- ِ‫ وَﻻَ ﯾَﺤُﺾﱡ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﻌَﺎمِ اﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦ‬. (107/MÂÛN, 3). Yoksulun doyurulmasına teşvik etmez; teşvik etmek

‫ﺣَﺾﱠ ﯾَﺤُﺾﱡ ﺣَﻀﺎ‬

8- ُ‫َﻣﻦْ ﻛَﺎنَ ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟْﻌَﺎﺟِﻠَﺔَ ﻋَﺠﱠﻠْﻨَﺎ ﻟَﮫُ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣَﺎ ﻧَﺸَﺎءُ ﻟِﻤَﻦْ ﻧُﺮِﯾﺪُ ﺛُﻢﱠ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻟَﮫ‬ ‫ ﺟَ َﮭﻨﱠﻢَ ﯾَﺼْﻼھَﺎ ﻣَﺬْﻣُﻮﻣًﺎ ﻣَﺪْﺣُﻮرًا‬. (17/İSRÂ, 18). Her kim aceleyi (peşin mükafatlı bu çarçabuk geçen dünyayı) dilerse ona, yani dilediğimiz kimse için dilediğimiz şeyi (dilediğimiz kadarını) dünyada acele (hemen verir), sonra onu, kınanmış ve kovulmuş olarak gireceği cehenneme kılarız (sokarız). dünya ُ‫اَﻟْﻌَﺎﺟَِﻠﺔ‬ çabuklaştırmak, hızlandırmak ‫ﻌْﺠِﯿﻼًﻋَﺠﱠﻞَ ﯾُﻌَﺠﱢﻞُ َﺗ‬ uzaklaştırılmış, kovulmuş (ism-i mef’ûl) ٌ‫)دَﺣَﺮَ ﯾَﺪْﺣُﺮُ(ﻣَﺪْﺣُﻮر‬ ayıplanmış, zemmedilmiş (ism-i mef’ûl) ٌ‫)ذَمﱠ( َﻣﺬْﻣُﻮم‬ (ateşe) atılmak, ateşe maruz bırakılmak, (ateşe) yaslanmak ‫ﺻَﻠَﻰ ﯾَﺼْﻠَﻰ ﺻِﻠِﯿﺎ‬

9- ‫ﻻ‬ َ ‫ا ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ َو‬‫ﺗِﻠْﻚَ اﻟﺪﱠارُ اﻟْﺂﺧِﺮَةُ ﻧَﺠْﻌَﻠُﮭَﺎ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾُﺮِﯾﺪُونَ ﻋُﻠُﻮ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻓَﺴَﺎدًا وَاﻟْﻌَﺎﻗِﺒَﺔُ ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿ‬. (28/KASAS, 83). İşte ahiret yurdu! Biz onu yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu arzulamayan kimseler için kılarız (veririz.) (En güzel) âkıbet, müttakîlerindir (takvâ sahiplerinindir). üstünlük, cebir, böbürlenmek ‫ا‬‫ﻋَﻼَ ﯾَ ْﻌﻠُﻮ ﻋُﻠُﻮ‬

10- ‫ وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾَﺸْﮭَﺪُونَ اﻟﺰﱡورَ وَإِذَا ﻣَﺮﱡوا ﺑِﺎﻟﻠﱠﻐْﻮِ ﻣَﺮﱡوا ﻛِﺮَاﻣًﺎ‬. (25/FURKÂN, 72). O kimseler (O mü’min kullar), yalan yere şahitlik etmezler, boş sözlerle karşılaştıklarında vakarlı olarak (oradan) geçip giderler. batıl, boş, hakikatsiz, asılsız ُ‫اَﻟﺰﱡور‬ geçmek, uğramak, hareket etmek, yürümek

(ayette: geçmek, karşılaşmak, rastgelmek (“Boş işe rastgeldikleri zaman, bulaşmadan güzelce geçip giderler” mealinde) ‫ب‬ ِ ‫ﻣَﺮﱠ ﯾَﻤُﺮﱡ ﻣَﺮا‬ boş söz, çirkin söz/ boş şey (boş konuşma vs.)/ boş yere yemin etme. (ayette: boş şey (faydasız söz ve iş) ُ‫اَﻟﻠﱠﻐْﻮ‬ şerefliler (boş sözler ve boş işlerden kaçınan Allah’ın müttekî kulları) ٌ‫ﻛِﺮَام‬

11- َ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺟَﺎؤُوا ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِھِﻢْ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ رَﺑﱠﻨَﺎ اﻏْﻔِﺮْ ﻟَﻨَﺎ وَﻟِﺈِﺧْﻮَاﻧِﻨَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦ‬ َ‫ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا رَﺑﱠﻨَﺎ إِﻧﱠﻚ‬‫ﺳَﺒَﻘُﻮﻧَﺎ ﺑِﺎﻟْﺈِﯾﻤَﺎنِ وَﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻞْ ﻓِﻲ ﻗُﻠُﻮ ِﺑﻨَﺎ ﻏِﻼ‬ ٌ‫ رَؤُوفٌ َرﺣِﯿﻢ‬. (59/HAŞR, 10). Bunların arkasından gelenler (şöyle) derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin! bağışlamak, mağfiret etmek

‫ﻏَﻔَﺮَ ﯾَﻐْﻔِﺮُ ﻏُﻔْﺮاَﻧ ًﺎ‬ tekaddüm etmek, öne geçmek / geçmek.(Ayette: önce geçmek) ‫ﺳَﺒَﻖَ ﯾَﺴْ ِﺒﻖُ ﺳَﺒْﻘًﺎ‬ galeyanlı kin, kinin galeyanı (kaynaşması) ‫اَﻟْﻐِﻞﱡ‬ çok merhametli, (Esmâ-i ilâhiyeden; Kullarını kötülüklerden esirgeyen) ٌ‫َرؤُوف‬

12- ‫ﻖ‬ َ ِ‫{ﻓَ ْﻠﯿَﻨْﻈُﺮِ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻣِﻢﱠ ﺧُﻠ‬86/5} ٍ‫ ﺧُﻠِﻖَ ﻣِﻦْ ﻣﺎَءٍ دَاﻓِﻖ‬. (86/TÂRIK, 5, 6). İnsan neden yaratıldığına bir baksın! Atılan bir sudan yaratıldı. neden (ne + den) ‫ﻣِﻦْ ( ِﻣﻢﱠ‬+ َ‫)ﻣﺎ‬ birden boşalan, dökülen, def’aten akıtan, akıtılan (ism-i fâil) ٌ‫دَا ِﻓﻖ‬

13- ‫ا‬‫ﺳﯿَﺠْﻌَﻞُ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ وُد‬ َ ِ‫ إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎت‬. (19/MERYEM, 96). Gerçek şu ki, iman edip iyi (şeyler) yapanlar için Rahman (olan Allah), (gönüllerde) bir sevgi yaratacaktır. sevgi, muhabbet (kalplerde sevgi besleme) ‫وُدﱞ‬

14- َ‫ ن وَاﻟْﻘَﻠَﻢِ وَﻣَﺎ ﯾَﺴْﻄُﺮُون‬. (68/KALEM, 1). Nûn. Kaleme ve (satır satır) yazdıklarına andolsun ki, Kaleme .. andolsun ki, yemin olsun ki (Ayetlerin başında gelen ve kendisinden sonraki kelimeyi esreleyen (‫ )و‬vâvu’l-kasem’dir. Yâni yemin vâvıdır.) ‫وَاﻟْﻘَﻠَ ِﻢ‬ yazmak, ifadeyi satıra dökmek/dizmek, saf yapmak ‫ﺴْﻄُﺮُ ﺳَﻄْﺮًاﺳَﻄَﺮَ َﯾ‬

15- ْ‫أَمْ ﺣَﺴِﺒْﺘُﻢْ أَن ﺗُﺘْﺮَﻛُﻮا وَﻟَﻤﱠﺎ ﯾَﻌْﻠَﻢِ اﻟﻠّﮫُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺟَﺎھَﺪُوا ﻣِﻨْﻜُﻢْ وََﻟﻢ‬ ‫ﯾَﺘﱠﺨِﺬُوا ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠّﮫِ وَﻻَ رَﺳُﻮﻟِﮫِ وَﻻَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ وَﻟِﯿﺠَﺔً وَاﻟﻠﱠﮫُ ﺧَﺒِﯿﺮٌ ﺑِﻤَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (9/TEVBE, 16). Yoksa, Allah, sizden, cihad edenleri, Allah, peygamber ve müminlerden başkasını sırdaş edinmeyenleri bilmeden (ortaya çıkarmadan) bırakılacağınızı mı (terk edileceğinizi mi) sandınız? Allah yaptığınız şeylerden haberdardır. Allah’dan başkasını ‫ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠّ ِﮫ‬ sırdaş, içte saklı iyi hisler ٌ‫ﺠﺔ‬ َ ‫وَﻟِﯿ‬

16- ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﻻَ رَﯾْﺐَ ﻓِﯿﮫِ ھُﺪًى ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦَ ¯ ملا‬. (2/BAKARA, 1,2). Elif. Lâm. Mîm. O (Kur’ân) kendisinde hiç şüphe bulunmayan bir kitaptır. O, müttakîler (sakınanlar ve arınmak isteyenler) için bir yol göstericidir. şüphe, tereddüt ُ‫اَﻟﺮﱠﯾْﺐ‬

yol gösterici (sonu illetli harfle biten bu kelime merfû mansûb ve mecrûr hallerinde de aynı gelir.) ‫ھُﺪًى‬

17- ‫ن‬ َ ‫ اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟْﻐَﯿْﺐِ وَﯾُﻘِﯿﻤُﻮنَ اﻟﺼﱠﻼةَ وَﻣِﻤﱠﺎ رَزَﻗْﻨَﺎھُﻢْ ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮ‬. (2/BAKARA, 3). Onlar (müttakî kimseler) gayba inanırlar, namaz kılarlar, kendilerini rızıklandırdığımız şeylerden infak ederler (Allah yolunda harcarlar).

ikame etmek, yerine getirmek ‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢُ إِﻗﺎَﻣَ ًﺔ‬ inandı, iman etti ‫ب‬ ِ ً‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﻧﺎ‬ harcadı, sarfetti ‫أَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْﻔِﻖُ إِﻧْﻔﺎَﻗًﺎ‬

18- ‫ ﮭِﻢْ وَأُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮنَأُوﻟَﺌِﻚَ ﻋَﻠَﻰ ھُﺪًى ﻣِﻦْ رَﺑﱢ‬.

(2/BAKARA, 5). İşte onlar, Rablerinden (gelen) bir hidayet üzeredirler ve kurtulanlar (kurtuluşa erenler de ancak) onlardır. kurtulan (kurtuluşa eren) ُ‫َاﻟْﻤُﻔِْﻠﺢ‬

19- ْ‫ﯾَﻮْمَ ﯾُﺤْﻤَﻰ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻓِﻲ ﻧَﺎرِ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ ﻓَﺘُﻜْﻮَى ﺑِﮭَﺎ ﺟِﺒَﺎھُﮭُﻢْ وَﺟُﻨُﻮﺑُﮭُﻢ‬ ْ‫ﺴﻜُﻢ‬ ِ ُ‫ وَﻇُﮭُﻮرُھُﻢْ ھَﺬَا ﻣَﺎ ﻛَﻨَﺰْﺗُ ْﻢ ﻷَﻧْﻔ‬... (9/TEVBE, 35). (Bu paralar) cehennem ateşinde kızdırılıp bunlarla onların alınları, yanları ve sırtları dağlanacağı gün (onlara denilir ki): "İşte bu kendiniz için biriktirdiğiniz servettir..." kızdırmak, sıpsıcak hale getirmek, (ateşe) tutmak (ayette meçhûlü) ‫ﺣَﻤَﻰ َﯾﺤْﻤِﻲ‬ alın, alnın ortası ُ‫اَﻟْﺠَﺒْﮭَﺔُ ج َاﻟْﺠِﺒَﺎه‬ dağlamak ‫ﻛَﻮَى ﯾَﻜْﻮِي ﻛَﯿﺎ‬ yan. istiâre olarak iş, durum, yakın cihet manalarına da gelir.

ُ‫اَﻟْﺠَﻨْﺐُ ج َاﻟْﺠُﻨُﻮب‬ sırtlar ُ‫اَﻟﻈُّﮭُﻮر‬ biriktirmek ‫ﻛَﻨَﺰَ ﯾَﻜْﻨِﺰُ ﻛَﻨْﺰًا‬

20- ... ‫وَﻋَﺪَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻣَﻐْﻔِﺮَةً وَأَﺟْﺮًا‬ ‫ ﻋَﻈِﯿﻤًﺎ‬. (48/FETİH, 29). ...Allah onlardan inanıp iyi işler yapanlara mağfiret ve büyük mükâfat vâdetmiştir. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫غ‬ ِ ‫أَوْﻗﺎَتُ اﻟْﻔَﺮَا‬ boş vakitler ‫رَﺗﱠﺐَ ﯾُﺮَﺗﱢﺐُ ﺗَﺮْﺗِﯿﺒ ًﺎ‬ düzenledi, tertipledi

ُ‫أَﺳْﻠَﻢَ ﯾُﺴِْﻠﻢ‬

müslüman oldu ‫ﻋﻦْ (ﻋَﻤﺎﱠ‬+ َ‫)ﻣﺎ‬ şeyden, şeyler hakkında

‫ﺚ‬ َ َ‫َ–ﺑَﻌ‬ gönderdi ُ‫اَﻟْﻌُﻄْﻠَﺔُ اﻟﺼﱠﯿْﻔِﯿﱠﺔ‬ yaz tatili ُ‫اَﻟْﺠﺎَﻣِ َﻌﺔ‬ üniversite

‫ذَﻛَ َﺮ‬-ُ zikretti, andı ‫ي‬ ِ ْ‫ﺳِﺒﺎَقُ اﻟْﺠَﺮ‬ koşu yarışması ٌ‫ﻣُﺪَرﱢب‬ antrenör

َ ِ‫َ–ﻓَﺮ‬ ‫ح‬ sevindi ٌ‫ذَھَﺎب‬ gitme, gidiş ُ‫ﺻﺔ‬ َ ْ‫َاﻟْﻔُﺮ‬ fırsat

ُ‫ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢ‬ konuştu ُ‫اَﻟْﺒَﻄَﻞ‬ kahraman ‫ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ‬ hepsi, toptan ُ‫ﻓﺎَزَ ﯾَﻔُﻮز‬ kazandı ُ‫ﻣَﻨَﺢَ ﯾَﻤْﻨَﺢ‬ bağışladı

ُ‫ﻋَﻠﱠﻢَ ﯾُ َﻌﻠﱢﻢ‬ öğretti ُ‫اَﻟْﺠﺎَرَة‬ komşu (kadın)

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çeviriniz.‬‬ ‫ت اﻟْﻜِﺘﺎَبَ اﻟﱠﺬِي اﺷْﺘَﺮَﯾْﺘُﮫُ أَﻣْ ِ‬ ‫ﺲ‬ ‫ھَﺬَا اﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ ھُﻮَ ﻣَﺴْﺆُولٌ ﻋَﻤﺎﱠ –ﻗَﺮَأْ ُ‬ ‫ھَﻞْ ھُﻨﺎَكَ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٌ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ؟ ﻣﺎَ اﻟْﻜُﺘُﺐُ اﻟﻠﱠﺘِﻲ ‪-‬ﺣَﺪَثَ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺼْﻨَﻊِ‬ ‫ﺴﺎَنَ اﻟﱠﺬِي ﯾَﻘُﻮلُ ﻓِﯿﮭﺎَ ؟ ﻣﺎَ ﻟَﻮْنُ اﻟْﺤﺎَﺋِﻂِ؟ وَ ﻣﺎَذاَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ؟ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠسُ اﻟْﺈِﻧْ‬ ‫ﻋَﻠِﻢَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﺑِﻤﺎَ ‪-‬أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ أَوﱠلُ ﻣَﻦْ أَﺳْﻠَﻢَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﺟﺎَلِ –اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ داَﺋِﻤًﺎ‬ ‫ﻓَﺮِﺣَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺑِﻤﺎَ –ﻓَﺮِحَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﺑِﻤﺎَ ذَﻛَﺮَهُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ –ﻓَﻌَﻠَﮫُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﻌُﻠُﻮمُ ‪-‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟﺸﺎﱠرِعِ ذَھَﺒْﺖُ ‪-‬ذَﻛَﺮَﺗْﮫُ ﻟَﯿْﻠَﻰ‬ ‫اﻟﱠﺘِﻲ ﺳَﺘَﺪْرُﺳُﮭﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺠﺎَﻣِﻌَﺔِ؟ ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﻠْﻤُﺪَرﱢبِ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ َأﺳْﻤَﺎءَ‬ ‫ﻣﺎَ اﺳْﻤﺎَءُ ‪:‬اﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿﻦَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻓﺎَزُوا ﻓِﻲ ﺳِﺒﺎَقِ اﻟْﺠَﺮْيِ ؟ َأﻗُﻮلُ ﻟَﮫُ‬ ‫ﻦ‬ ‫اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻓﺎَزُوا ﻓِﻲ ﺳِﺒﺎَقِ اﻟْﺠَﺮْيِ ؟ ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﻮاَﻟِﺪَﺗِﻚَ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ اﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿ َ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺬْھَﺒِﯿﻦَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ؟ ﻛَﺘَﺐَ ‪:‬ﺳَﺒَﺐَ ذَھﺎَﺑِﮭﺎَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ؟ َأﻗُﻮلُ ﻟَﮭﺎَ‬ ‫ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳﺎَتِ ﻗﺎَﺑَﻠْﺖُ –اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﻗِﺼﱠﺔَ اﻟْﺒَﻄَﻞِ اﻟﱠﺬِي ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ﻋَﻨْﮫُ اﻟْﺄُﺳْﺘَﺎذُ‬ ‫اَﻟﻠﱡﻐَﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ أَﺻْﺒَﺢَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻤُﻮﻧَﮭﺎَ وَ ‪-‬اﻟﻼﱠﺗِﻲ ﯾَﻌْﻤَﻠْﻦَ ﻓِﻲ اﻟﺸﱠﺮِﻛَﺔِ‬ ‫اَﻟْﻌُﻄْﻠَﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺳَﯿَﺒْﺪَؤُھﺎَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ –ﯾَﻔْﮭَﻤُﻮﻧَﮭﺎَ ﺟَﻤِﯿﻌﺎً ھِﻲَ اﻟﻠﱡﻐَﺔُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔُ‬ ‫اَﻟْﻔُﺮْﺻَﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ ﻣَﻨَﺤَﮭﺎَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﮭَﺆُﻻَءِ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ھِﻲَ –ﻔِﯿﱠﺔُ ھِﻲَ اﻟْﻌُﻄَْﻠﺔُ اﻟﺼﱠﯿْ‬ ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ –ﻣِﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ﻣَﻦْ ﯾُﺮَﺗﱢﺐُ أَوْﻗﺎَتَ ﻓَﺮاَﻏِﮫِ ‪-‬ﺗَﻌَﻠﱡﻢُ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ‬ ‫ﻓْﺘَﺮُ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪُ اﻟﱠﺬِي اﻟﺪﱠ ‪-‬اﻟﺪﱠرْسَ ﻓِﻲ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪِ اﻟﱠﺬِي اﺷْﺘَﺮَﯾْﺘُﮫُ أَﻣْﺲِ‬ ‫س‬ ‫‪.‬اﺷْﺘَﺮَﯾْﺘُﮫُ أَﻣْﺲِ ﻛَﺘَﺒْﺖُ ﻓِﯿ ِﮫ اﻟﺪﱠرْ َ‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip Türkçe’ye‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﺟﺎء اﻟﱠﺬي ‪-‬ھﻞ ﺗﻌﺮف ﻣﻦ زَارﻧﺎ اﻟﯿﻮم ؟ رَأَﯾْﺖُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ زَارُوا أﺧﻲ‬ ‫اﻟﺔ اﻟﺘﻲ ﺑﻌﺜﮭﺎ اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﺿﺮﺑﻨﻲ ﻃَﻮﯾَِﻠﺔٌ سرلا هذه – ملاع هوبأ‬ ‫أَ رَأَﯾْﺖَ اﻟﻘَﻠَﻤَﯿْﻦِ اﻟﻠﱠﺬَﯾْﻦِ اﺷْﺘَﺮﯾْﺘُﮭُﻤَﺎ؟ ﻣَﺎ اﺳْﻢُ اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﯾﻌﻠّﻤﻚ –‬ ‫ﻣﺎَ اﺳﻢ اﻟﻤﺮأة اﻟﺘﻲ ﺗﻌﻠﻤﻚ اﻟﻠﻐﺔ …ديسلا وه ؟ةيبرعلا ةغللا‬ ‫‪….‬ةديسلا يه ؟ةيبرعلا‬ ‫‪4. Aşağıdaki sorulara misallerdeki gibi Arapça‬‬ ‫)‪cevaplar veriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪.‬اَﻟﱠﺬِي ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ھُﻮَ َأﺧِﻲ‬ ‫ﺐ ؟‬ ‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟْﻮاَﺟِ َ‬ ‫‪Ödevi yazan kardeşimdir.‬‬ ‫?‪Ödevi yazan kimdir‬‬ ‫‪.‬واَﻟِﺪُ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ھُﻮَ اﻟﱠﺬيِ ﯾَﻐْﺴِﻞُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر َة‬ ‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ﯾَﻐْﺴِﻞُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ َة ؟‬ ‫‪Halid’in babası arabayı yıkayan kişi (o)dur.‬‬ ‫?‪Arabayı yıkayan kimdir‬‬

‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ‪3-‬ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ﯾُﻨَﻈﱢﻒُ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔَ ؟ ‪2-‬ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬيِ ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ؟ ‪1-‬‬ ‫ﯾَﻠْﻌَﺐُ اﻟْﻜُﺮَةَ؟‬

4- ْ‫ﻮاَﺟِﺐَ ؟ ﻣَﻦِ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗَﻜْﺘُﺐُ اﻟ‬5- ‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺘﻲِ ﺗَﻘْﺮَأُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ؟‬6- ِ‫ﻣَﻦِ اﻟﱠﺘﻲ‬ ‫ﺗَﻐْﺴِﻞُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ َة ؟‬

5. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Evinize gelen adam kimdi? 2. Dağdaki at kimin atı ? 3. Satın aldığım iki kitabı gördünüz mü? 4. Evinize gelen komşu (kadın) gitti mi? 5. Sana Arapça öğreten öğretmen ne zaman gitti? 6. Evinize gelen kadını tanımadım. 7. Yanındaki şey nedir? 8. Derslerimden istediğimi yazarım. 9. Çalışırsam dersimi anlarım.

6. Aşağıdaki sorulara misallerdeki gibi Arapça cevaplar veriniz

‫ﻣﺎَ اﻟْﺒِﻼَدُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺳﺎَﻓَﺮْتَ إِﻟَﯿْﮭﺎَ؟ ‪1-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﺒِﻼَدُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗُﺤِﺐﱡ اﻟﺴﱠﻔَﺮَ إِﻟَﯿْﮭﺎَ ؟ ‪2-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟﻄﱡﺮُقُ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﺴْﺘَﺮِﯾﺢُ ﺑِﮭﺎَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻣِﻦْ ﺗَﻌَﺐِ اﻟْﻌَﻤَﻞِ ؟ ‪3-‬‬ ‫اَذاَ ﺗَﻘﻮُلُ ﻟِﻮاَﻟِﺪِكَ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ اﻟْﻤَﻜﺎَنَ اﻟﱠﺬِي ﺳَﺘُﺴﺎَﻓِﺮوُنَ إِﻟَﯿْﮫِ ﻓِﻲ م ‪4-‬‬ ‫اﻟْﺈِﺟﺎَزَ ِة ؟‬ ‫ﻣﺎَ وَﺳِﯿﻠَﺔُ اﻟْﻤُﻮاَﺻَﻼَتِ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﺴْﺘَﻌْﻤِﻠُﮭﺎَ ﻋﺎَدَةً؟ ‪5-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﺳْﻢُ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ اﻟﱠﺬِي اﺷْﺘَﺮَﯾْﺘَﮫُ أَﻣْﺲِ ؟ ‪6-‬‬ ‫‪7. Yukarıda verilen ism-i mevsul ve çeşitli‬‬ ‫‪konularla ilgili ayetleri defterinize yazıp meallerine‬‬ ‫‪bakarak Arapça’sını söyleyinceye kadar çalışınız.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬

‫‪------------------------------------------------------------‬‬‫‪------------------‬‬‫‪) hariç diğerlerinin lâmı‬ﺬِﯾﻦَاَﻟﱠ( ‪) ve‬اَﻟﱠﺘِﻲ()اَﻟﱠﺬِي( ]‪[1‬‬ ‫‪çift olarak yazılır.‬‬

[2] Müennes cemi de verilen bu iki seçenek tesniyedeki gibi merfû ve mansûb-mecrûr hali için değildir. Her ikisi de hem merfû, hem de mansûbmecrûr durumunda kullanılabilir. [3]

(ُ‫ )أَﻋْﺠَﺐَ ﯾُﻌْﺠِﺐ‬hoşuna gitti

[4]

(ُ‫ )إِﺧْﺘﺎَرَ ﯾَﺨْﺘﺎَر‬seçti

[5] İsmi mevsullerin isim olduğunu ve isim cümlesinin isimle başladığını hatırlayınız. Dolayısıyla buradaki (‫ )اَﻟﱠﺬِي‬mübtedâdır. [6] Cümlenin harekesinden anlaşıldığı gibi buradaki (ْ‫ )ﻣَﻦ‬şart edatı değil ismi mevsuldür. Harekesiz metinlerde ise siyak sibaktan yani cümlenin gelişinden anlaşılır. Buradaki (ْ‫)إِنﱠ( )ﻣَﻦ‬ nin ismidir ve mahallen mansûbtur. [7]

(ُ‫ )ﻣﺎَتَ ﯾَﻤُﻮت‬öldü

[8] (َ‫ ) ءًﺑَﻘِﻲَ ﯾَﺒْﻘَﻰ ﺑَﻘﺎ‬bâkî olmak, devam etmek, fani olmamak [9]

(‫ )أَﺗَﻰ ﯾَﺄْﺗِﻲ‬geldi

[10] (ِ‫ )ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮمُ ب‬yaptı, yerine getirdi. (ُ‫)ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮم‬ ayağa kalktı [11]

(ُ‫ )ﺑَﺤَﺚَ ﯾَﺒْﺤَﺚ‬aradı, araştırdı

[12]

(‫ )إِﺣْﺘﺎَجَ ﯾَﺤْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ‬ihtiyacı oldu

[13]

(ِ‫ )إِھْﺘَﻢﱠ ﯾَﮭْﺘَﻢﱡ ب‬önem verdi

[14]

(َ‫ )ﻛَﻤﺎ‬gibi

[15]

(ُ‫ )ﻣِﺜْﻞ‬gibi

[16] (ُ‫ )ﻓﺎَﺋِﺪَةٌ ج ﻓَﻮاَﺋِﺪ‬fayda. (Çoğulu gayr-i münsarıf kalıbı olduğu için harfi cerden sonra esre yerine üstün almıştır). [17] Buradaki ( َ‫ )ھِﻲ‬zamiri fasıl zamiri olup mübtedâ ile haberin arasını ayırmaktadır.


MÜSTESNÂ İstisnâ; aşağıdaki edatlardan sonra gelen ismin, bu edatlardan önce gelen bölümün tâbi olduğu hükmün dışında bırakılmasıdır. İstisnâ edatından sonra gelen bu isme istisnâ yapılan, hariç tutulan anlamında müstesnâ denir. İstisnâ edatları şunlardır: ‫ﻼ‬ َ‫ﺧ‬ َ ‫ﻋَﺪَا‬ ‫ﺣﺎَﺷَﺎ‬ ‫ﺳﻮَى‬ ِ ‫ﻏَﯿْ َﺮ‬ ‫إِﻻﱠ‬

İstisnâ edatından önce gelen isme de kendisinden istisnâ yapılan anlamında müstesnâ minhu denir. ‫ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. ‫إِﻻﱠ‬ ُ‫اﻟﻄﱡﻼﱠب‬ ‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ

Müstesnâ İstisna edatı Müstesnâ minh Fiil

Hâlit’ten başka (Hâlit hariç) bütün öğrenciler geldi.

Yukarıdaki cümlede ُ‫( اﻟﻄﱡﻼﱠب‬fâil) müstesnâ minhu (kendisinden istisnâ yapılan), ‫ إِﻻﱠ‬istisnâ edatı, ً‫ﺧﺎَﻟِﺪا‬ de müstesnâdır (hükmün dışında kalandır). (‫ )ِإﻻﱠ‬ile yapılan istisnâ’nın özellikleri: En çok kullanılan istisnâ edatıdır. *Müstesnâ minh cümlede mevcut ise ve cümle de olumlu ise ‫ إِﻻﱠ‬istisnâ edatından sonra gelen isim mansûb (fethalı) olur. ‫ﺲ‬ َ ‫ﺟُﺮِحَ اﻟﻠﱡﺼُﻮصُ إِﻻﱠ اﻟﺮﱠﺋِﯿ‬. Başkandan başka bütün hırsızlar yaralandı.

*Müstesnâ minhu cümlede yine mevcut fakat cümle olumsuz ise ‫ ِإﻻﱠ‬dan sonra gelen müstesnâ

mansûb da olabilir, hareke bakımından (bedel olarak) müstesnâ minhun harekesini de alabilir. Her ikisi de mümkündür. ‫ﺠ َﺮ ًة‬ َ‫ﺷ‬ َ ‫ﻟَﻢْ ﺗُﺰْھِﺮِ اﻟْﺄَزْھﺎَرُ إِﻻﱠ‬. Biri müstesnâ hiçbir ağaç çiçek açmadı. ٌ‫ﺠﺮَة‬ َ‫ﺷ‬ َ ‫ﻟَﻢْ ﺗُﺰْھِﺮِ اﻟْﺄَزْھﺎَرُ إِﻻﱠ‬. Biri müstesnâ hiçbir ağaç çiçek açmadı.

*Bazen cümlede müstesnâ minh olmayabilir. O zaman sanki cümlede ‫ إِﻻﱠ‬yokmuş gibi, müstesnâ, cümledeki durumuna göre (fâil ya da mef’ûl oluşuna göre) hareke alır. ٌ‫ﻣﺎَ ﻋَﻠِﻢَ اﻟْﺄَﻣْﺮَ ِإﻻﱠ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Halit’ten başkası durumu bilmedi (müstesnâ; fâil) . ‫ﻣﺎَ ﺳﺎَﻋَﺪْتُ إِﻻﱠ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Halit’ten başkasına yardım etmedim (müstesnâ; mef’ûl). ‫[ﻣﺎَ ﻣَﺮَرْﻧَﺎ‬1] ٍ‫إِﻻﱠ ﺑِﺨﺎَﻟِﺪ‬. Hâlit’ten başkasına uğramadık (müstesnâ; cârmecrûr) .

*Gramer kitaplarında istisnânın üç çeşit olduğundan bahsedilir: a) İstisna Muttasıl ‫ﻧَﺠَﺢَ اﻟﻄﱡﻼَبُ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ إِﻻﱠ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Halit hariç öğrenciler imtihanda başarılı oldu. ‫ص‬ ٍ ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ أَﻗْﻼَﻣﺎً إِﻻﱠ ﻗَﻠَﻢَ رَﺻَﺎ‬. Kurşun kalem hariç kalemler satın aldım.

cümlelerinde olduğu gibi müstesnâ, müstesnâ minhunun bir ferdi ise böyle istisnâlara istisnâ muttasıl denir. b) İstisna Munkatı ُ‫رَأَﯾْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً إِﻻﱠ ﺣِﺼﺎََﻧﮫ‬. Halit’i gördüm fakat atını değil. ْ‫ﺣﻀَﺮَ اﻟﻀﱡﯿُﻮفُ إِﻻﱠ ﺳَﯿﺎﱠرَاﺗِ ِﮭﻢ‬ َ. Arabaları müstesnâ misafirler geldiler.

ْ‫ﻧﺎَمَ أَھْﻞُ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ِإﻻﱠ ﻛَﻠْ َﺒﮭُﻢ‬. Köpekleri hariç ev halkı uyudu.

cümlelerinde olduğu gibi müstesnâ, müstesnâ minh’den ayrı bir cinsten ise istisnâ munkatı diye isimlendirilir. Burada müstesnâ, müstesnâ minhden çıkarılmamıştır. c) İstisnâ Müferrağ İçerisinde müstesnâ minh’in bulunmadığı cümlelerin istisnâsına da istisnâ müferrağ denilmektedir. Müstesnâ minh cümle içinde hazfedilmiştir (düşürülmüş, belirtilmemiştir): ‫ك‬ َ ‫ﻣﺎَ ﺟﺎَءَ ِإﻻﱠ َأﺧُﻮ‬. Kardeşinden başkası gelmedi. ‫ﻻﱠ رَﺳُﻮلٌوَ ﻣَﺎ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ِإ‬. Muhammed ancak bir Rasüldür. ‫ﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪْتُ إِﻻﱠ ﻃﺎَﻟِﺒًﺎ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪًا‬. Çalışkan öğrenciden başkasını görmedim. ‫ل‬ ٍ ‫ح أَﻃْﻔَﺎ‬ ِ َ‫ﻣﺎَ ذَھَﺒْﺖُ إِﻻﱠ إِﻟَﻰ ﻣَﺴْﺮ‬.

Çocuk tiyatrosundan başkasına gitmedim.

‫ ﻏَﯿْ َﺮ‬ve ‫ ﺳِﻮَى‬ile İstisnâ: (َ‫ )ﻏَﯿْﺮ‬ve (‫ )ﺳِﻮَى‬kendilerinden sonra gelen müstesnâlara muzâf olur. Kendilerinden sonra gelen isimler muzâfun ileyh olarak hep mecrûrdur. ‫ﻻَ ﯾَﺨﺎَفُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ ﻏَﯿْﺮَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Mümin Allah’tan başkasından korkmaz. ‫أْتُ اﻟْﻜُﺘُﺐَ ﺳِﻮَى ﻛِﺘَﺎبٍﻗَ َﺮ‬. Bir kitap hariç bütün kitapları okudum.

‫ ﻏَﯿْ َﺮ‬ve ‫ ﺳِﻮَى‬nın harekeleri ‫ إِﻻﱠ‬nın müstesnâsıymış gibi harekelenir. Yani bu kelimeler cümle içinde (‫ )ِإﻻﱠ‬dan sonra gelen müstesnâ imiş gibi irab alırlar. Daha açık bir ifade ile ‫ إِﻻﱠ‬dan sonraki kelimenin ne olması gerekiyorsa َ‫ ﻏَ ْﯿﺮ‬nın ona göre aldığı hareke son harfinin harekesinde görülür: ‫ﻣﺎَ ﻛَﻠﱠﻤَﻨِﻲ أَﺣَﺪٌ ﻏَﯿْﺮُ ﺧﺎَﻟِ ٍﺪ‬. Hâlit’ten başkası benimle konuşmadı (fâil) .

‫ﺘﺎَ ِءأُﺣِﺐﱡ ﻓُﺼُﻮلَ اﻟﺴﱠﻨَﺔِ ﻏَﯿْ َﺮ اﻟﺸﱢ‬. Kış hariç senenin (bütün) mevsimlerini seviyorum (mef’ûl) . ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘﺎَدِﻣِﯿﻦَ ﻏَﯿْﺮَ ﺧﺎَِﻟ ٍﺪ‬. Halit hariç gelenlere selam verdim. (câr-mecrûr fakat müstesnâ minhu var)

* Sonu illetli oluşundan dolayı ‫ﺳِﻮَى‬nın harekesi değişmez. Cümledeki yerine göre hareke mahallen takdir edilir yani ‫ ﺳِﻮَى‬olduğu gibi kalır. ‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ ﺳِﻮَى ﻣُﻌَﻠﱢ ٍﻢ‬. Bir öğretmen hariç öğretmenler geldiler (mahallen merfû)

*Direk harf-i cerden sonra gelirse َ‫ ﻏَﯿْﺮ‬esre alır: ‫ﻻَ أَﻋْﺘَﻤِﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﻏَﯿْﺮِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Allah’tan başkasına itimad etmiyorum.

‫ ﻏَﯿْ َﺮ‬kelimesi nekreden sonra gelirse sıfat olarak da kullanılır. ‫ك‬ َ ُ‫ﺟﺎَءَﻧِﻲ رَﺟُﻞٌ ﻏَﯿْﺮ‬. Bana senden başka bir adam geldi.

(َ‫ )ﺣﺎَﺷﺎَ( )ﻋَﺪا‬ve (َ‫ )ﺧَﻼ‬ile İstisnâ: Diğerlerine nazaran az görülen istisnâ edatlarıdır. Bu kelimeler fiil olarak ele alınırsa kendilerinden sonra gelen müstesnâlar mef’ûl sayılacağından mansûbtur. ‫ﺧﻼَ وَاﺣِﺪًا‬ َ ِ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔ‬.

‫ﺷﺎَھَﺪْﻧَﺎ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﺣﺎَﺷﺎَ وَاﺣِﺪًا‬. Biri müstesnâ şehrin camilerini gördük. ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﻋَﺪَا واَﺣِﺪًا‬.

Bu üç istisnâ edatı bazı gramercilerin ifade ettiği gibi harf-i cer olarak ele alınırsa kendilerinden sonra gelen müstesnâlar mecrûr olur: ‫ﺣ ٍﺪ‬ ِ ‫ﺧﻼَ وَا‬ َ ِ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔ‬.

‫ﺣ ٍﺪ‬ ِ ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﺣﺎَﺷﺎَ وَا‬. Biri müstesnâ şehrin camilerini gördük. ‫ﺣ ٍﺪ‬ ِ َ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣَﺴﺎَﺟِﺪَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﻋَﺪَا وا‬.

* Bu üç edatın başına َ‫ ﻣﺎ‬gelirse müstesnâ ancak mansûb olur, manada bir değişiklik olmaz, yani olumsuzluk edatı olmadığından olumsuz tercüme edilmez. ُ‫ﻣَﺎ ﺧَﻼَ اﻟﺮﱠﺋِﯿﺲَ ﻗُﺘِﻞَ اﻟﻠﱡﺼُﻮص‬.

‫ﺲ‬ َ ‫ﻗُﺘِﻞَ اﻟﻠﱡﺼُﻮصُ ﻣﺎَ ﺣﺎَﺷﺎَ اﻟﺮﱠﺋِﯿ‬. Başkan hariç hırsızlar öldürüldü. ‫ﺲ‬ َ ‫ﻗُﺘِﻞَ اﻟﻠﱡﺼُﻮصُ ﻣﺎَ ﻋَﺪاَ اﻟﺮﱠﺋِﯿ‬.

*Bunlardan başka aşağıdaki edatlar da istisnâ edatı olarak kullanılır: (َ‫)ﻻَ ﺳِﯿﱠﻤﺎ‬: “Özellikle” manasında olup müstesnâsı mecrûr ve merfû olabilir. ‫)أَوْ زَﯾْﺪٌ(أَﺟﺎَدَ اﻟْﺨُﻄَﺒﺎَءُ وَ ﻻَ ﺳِﯿﱠﻤﺎَ زَﯾْ ٍﺪ‬ Hatipler özellikle Zeyd iyi (hitap) ettiler[2].

(َ‫)ﻟَﯿْﺲ‬- (ُ‫)ﻻَ ﯾَﻜُﻮن‬: Bu fiiller istisnâ yerine kullanıldıklarında müstesnâları mansûb olur: ‫ﻗﺎَﻣُﻮا ﻟَﯿْﺲَ زَﯾْﺪًا‬. Zeyd hariç kalktılar. ‫ﻗَﻌَﺪُوا ﻻَ ﯾَﻜُﻮنُ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Halit hariç (hepsi) oturdular.

Not: (َ‫( )ﺑَﯿْﺪ‬ancak, yalnız) kelimesi َ‫ ﻏَﯿْﺮ‬manasında olup müstesnâsı (‫ )أَنﱠ‬ile kullanılır: ‫ﯿﺮُ اﻟْﻤﺎَلِ ﺑَﯿْﺪَ أَﻧﱠﮫُ ﺑَﺨِﯿﻞٌإِﻧﱠﮫُ ﻛَ ِﺜ‬. Onun malı çoktur yalnız cimridir.

Önemli Not: İçinde (‫ )إِﻻﱠ‬bulunan isim cümlesinin başındaki (ْ‫ )إِن‬edatı (َ‫ )ﻣﺎ‬anlamında nefy harfi olup olumsuzluk ifade eder. (ْ‫ )إِن‬edatının bu şekilde (‫)إِﻻﱠ‬ ile kullanıldığında nefy harfi olarak kullanılması Kur’ân’da oldukça yaygındır: ... ‫إِﻻﱠ‬ ٌ‫ﺳِﺤْﺮٌ ﻣُﺒِﯿﻦ‬.

‫ھَﺬَا‬

ْ‫إِن‬

ْ‫ﻣِﻨْﮭُﻢ‬

Sıfat Haber Harfu istisnâ İsmu işaret Harfu nefy câr-mecrûr Sıla C. Fâil Fiil

Mevsûf Mübtedâ (mahallen merfû)

‫ﻓَﻘَﺎلَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا‬

‫‪..İçlerinden inkar edenler: “Bu apaçık bir sihirden‬‬ ‫‪başka bir şey değildir” dediler (Mâide, 110) .‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri‬‬ ‫ﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪَ –ي ﯾُﺸﺎَھِﺪُ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَﺣَﺴَﻦٌ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِ–ﺷﺎَھَﺪَ ﺣَﺴَﻦٌ اﻟْﻤُﺒﺎَرَا َة ‪1-‬‬ ‫ﺴﻦٌ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَ إِﻻﱠ ﺣَ َ‬ ‫ﻣﺎَ ﻛَﺘَﺒَﺖِ –ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ھِﻲَ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﺮﱢﺳﺎََﻟﺔَ –ﻛَﺘَﺒَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ ‪2-‬‬ ‫‪.‬اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ إِﻻﱠ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔُ‬ ‫ﻣﺎَ ﻗَﺎدَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ –ﺎدَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَاَﻟﺴﺎﱠﺋِﻖُ ھﻮَ اﻟﱠﺬِي ﻗَ –ﻗَﺎدَ اﻟﺴﺎﱠﺋِﻖُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ‪3-‬‬ ‫‪.‬إِﻻﱠ اﻟﺴﺎﱠ ِﺋﻖُ‬ ‫س ‪-‬ﺷَﺮَحَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ اﻟﺪﱠرْسَ ‪4-‬‬ ‫ﻣﺎَ –اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﺷَﺮَحَ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪.‬ﺷَﺮَحَ اﻟﺪﱠرْسَ إِﻻﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ‬ ‫ﺰِﯾﺰِ ﯾُﺤِﺐﱡ ﻋَﺒْﺪُ اﻟْﻌَ –ھِﻲَ ﻻَ ﺗَﺨﺎَفُ إِﻻﱠ اﻟﻠﱠﮫَ –ھِﻲَ ﺗَﺨﺎَفُ اﻟﻠﱠ َﮫ ‪5-‬‬ ‫ل‬ ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺗَﺰُورُ ﺻَﺪِﯾﻘَﺘَﮭﺎَ –ﻋَﺒْﺪُ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰِ ﻻَ ﯾُﺤِﺐﱡ إِﻻﱠ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلَ ‪-‬اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَ َ‬ ‫‪ .‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻻَ ﺗَﺰُورُ إِﻻﱠ ﺻَﺪِﯾﻘَﺘَﮭﺎَ–‬ ‫زاَرَتِ اﻟﺴﺎﱠﺋِﺤﺎَتُ ‪-‬زاَرَتِ اﻟﺴﺎﱠﺋِﺤﺎَتُ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒﺎَتِ إِﻻﱠ ﺳﺎَ ِﺋﺤَ ًﺔ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬تِ إِﻻﱠ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔًاﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺎ‬ ‫ﺤﺔٌ ‪7-‬‬ ‫‪ .‬ﻣﺎَ زاَرَتِ اﻟﺴﺎﱠﺋِﺤﺎَتُ إِﻻﱠ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔً ‪-‬ﻣﺎَ زاَرَتِ اﻟﺴﺎﱠﺋِﺤﺎَتُ إِﻻﱠ ﺳﺎَ ِﺋ َ‬

‫ﺤﺔٌ ‪8-‬‬ ‫ﻟَﯿْﺲَ ﻟَﻜُﻢْ إِﻻﱠ ‪-‬ﻣﺎَ ﺗِﻠْﻚَ إِﻻﱠ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٌ ‪-‬ﻟَﻢْ ﺗﺪْﺧُﻞِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔَ إِﻻﱠ ﺳﺎَﺋِ َ‬ ‫‪ .‬اﻟﺼﱢﺪْقُ َو اﻟﺼﱠﺒْﺮُ‬ ‫ﻻَ ﯾَﻨْﻔَﻊُ اﻟْﻤَﺮْءَ ﻓِﻲ ‪[3]-‬ھَﺬاَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﻻَ ﯾُﻔَﻜﱢﺮُ إِﻻﱠ ﻣَﺼْﻠَﺤَﺘَﮫُ َﻓﻘَﻂْ ‪9-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻌﺎَﻟَﻤِﯿﻦَ ﺳِﻮَى ﻋَﻤَﻠِ ِﮫ‬ ‫ﺣَﻀَﺮَ –ﻟَﻢْ ﯾُﺸﺎَھِﺪِ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ﻏَﯿْﺮَ ﺟُﺰْ ٍء ﺻَﻐِﯿﺮٍ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻌْﺮِضِ ‪10-‬‬ ‫ﻧَﻀِﺠَﺖِ اﻟْﻔَﻮاَﻛِﮫُ –ﻣِﯿﺬُ إِﻻﱠ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬَﯾْﻦِ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱠﻼَ –اﻟْﻜَﺜِﯿﺮُونَ إِﻻﱠ أَﺑﺎَ ﺑَﻜْﺮٍ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺟٍ‬ ‫ﺳﻔَﺮْ َ‬ ‫‪.‬ذَﺑُﻠَﺖِ اﻟْﺄَزْھﺎَرُ ﻏَﯿْﺮَ زَھْﺮَةٍ ﺣَﻤْﺮاَءَ ‪-‬ﻋَﺪاَ َ‬ ‫وَﺻَﻞَ ﻛُﻞﱡ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮِﯾﻦَ إِﻻﱠ –رَﺟَﻊَ ﻛُﻞﱡ اﻟﻨﺎﱠسِ إِﻻﱠ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳِﯿﻦَ ‪11-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫–ﺗَﺄَﺧﱠﺮَ اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ إِﻻﱠ أَﺑﺎَكَ –ﻻَﻋِﺒَﯿْﻦِ ﺗَﻌِﺐَ اﻟﻼﱠﻋِﺒُﻮنَ إِﻻﱠ –اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﻓَﺘَﺤْﺖُ اﻟﻨﱠﻮاَﻓِﺬَ ﻏَﯿْﺮَ ﻧﺎَﻓِﺬَةٍ وُﺳْﻄَﻰ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Hasan maçı seyretti. Maçı seyreden Hasan’dır.‬‬ ‫‪Maçı ancak Hasan seyretti.‬‬ ‫‪2- Fâtıma mektup yazdı. Mektubu yazan‬‬ ‫‪Fâtıma’dır. Mektubu ancak Fâtıma yazdı.‬‬ ‫‪3- Şöför arabayı sürdü. Arabayı süren şöfördür.‬‬ ‫‪Arabayı ancak şöför sürdü.‬‬

4- Öğretmen dersi açıkladı. Öğretmen dersi açıklayandır. Dersi öğretmenden başkası açıklamadı. 5- O Allah’tan korkar. O Allah’tan başkasından korkmaz. Abdülaziz portakalı sever. Abdülaziz portakaldan başkasını sevmez. Fatıma arkadaşını ziyaret ediyor. Fatıma ancak arkadaşını ziyaret ediyor. 6- Bir turist hariç turistler kütüphaneleri ziyaret ettiler. Turistler bir kütüphane hariç kütüphaneleri ziyaret ettiler. 7- Bir turist hariç turistler ziyaret etmedi. (Bayan) turistler yalnızca bir kütüphane ziyaret etti. 8- Kütüphaneye yalnızca bir turist girdi. O yalnızca bir kütüphanedir. Sizin için doğruluk ve sabırdan başkası yoktur. 9- Bu insan sadece kendi faydasını düşünür (kendi faydasından başkasını düşünmez). Dünyada kişiye amelinden başkası fayda vermez. 10- İki arkadaş serginin küçük bir bölümünden başkasını seyretmedi. Ebûbekir hariç çoğu geldi.

İki öğrenci hariç öğrenciler geldi. Ayva hariç meyveler olgunlaştı. Kırmızı çiçek hariç çiçekler soldu. 11- Mühendisler hariç bütün insanlar geldi. Öğretmenler hariç bütün yolcular döndü. İki oyuncu hariç oyuncular yoruldu. Baban hariç adamlar gecikti. Orta pencere hariç pencereleri açtım. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ MÜSTESNÂ VE KONULAR İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ إِنْ ھُﻮَ إِﻻﱠ وَﺣْﻲٌ ﯾُﻮﺣَﻰ ¯وَﻣَﺎ ﯾَﻨْﻄِﻖُ ﻋَﻦِ اﻟْ َﮭﻮَى‬. (53/NECM, 3-4). O, arzusuna göre konuşmaz. O (konuştuğu şeyler, bildirdikleri) vahyedilen bir vahiyden başkası değildir. vahyetmek ‫أَوْﺣَﻰ ﯾُﻮﺣِﻲ‬ heva, heves, keyf ‫اﻟْ َﮭﻮَى‬ konuşmak ‫ﻧَﻄَﻖَ ﯾَﻨْﻄِﻖُ ﻧُﻄْﻘًﺎ‬

vahyedilen bir vahiy (sıfat; meçhûl fiil cümlesi)

‫وَﺣْﻲٌ ﯾُﻮﺣَﻰ‬ vahyediliyor ‫ﯾُﻮﺣَﻰ‬

2- َ‫َﻓﺬَﻟِﻜُﻢُ اﻟﻠّﮫُ رَﺑﱡﻜُﻢُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻓَﻤَﺎذَا ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﺤَﻖﱢ إِﻻﱠ اﻟﻀﱠﻼَلُ ﻓَﺄَﻧﱠﻰ ﺗُﺼْﺮَﻓُﻮن‬ . (10/YÛNUS, 32). İşte O, sizin gerçek Rabbiniz olan Allah'tır. Artık haktan (ayrıldıktan) sonra sapıklıktan başka ne vardır? O halde nasıl (sapıklığa) döndürülüyorsunuz? nasıl ‫أَﻧﱠﻰ‬ çevirmek, uzaklaştırmak ‫ﺻﺮْﻓًﺎ‬ َ ُ‫ﺻَﺮَفَ ﯾَﺼْﺮِق‬

3- ِ‫ وَﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻮْ ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﺴْﻤَﻊُ أَوْ ﻧَﻌْﻘِﻞُ ﻣَﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻓِﻲ أَﺻْﺤَﺎبِ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺮ‬.

(67/MÜLK, 10). Ve: “Keşke kulak vermiş veya akletmiş (aklımızı kullanmış) olsaydık, (şimdi şu alevli) cehennemin ashabı arasında olmazdık!” derler. keşke ...se, sa ْ‫ﻟَﻮ‬ işitmek, duymak ‫ﺳﻤْﻌًﺎ‬ َ ُ‫ﺳَﻤِﻊَ ﯾَﺴْﻤَﻊ‬ arkadaş, sıkı dost ُ‫ﺻﺎَﺣِﺐٌ ج اَﻟْﺄَﺻْﺤَﺎب‬ akıl etmek, akıl erdirmek ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻋَﻘَﻞَ ﯾَﻌْﻘِﻞُ ﻋَﻘ‬ yakılan ve alevlendirilen manasında olup cehennemin adıdır. ُ‫اَﻟﺴﱠﻌِﯿﺮ‬

4- ... ُ‫وَﻻَ ﺗَﯿْﺄَﺳُﻮا ﻣِﻦْ رَوْحِ اﻟﻠّﮫِ إِﻧﱠﮫُ ﻻَ ﯾَﯿْﺄَسُ ﻣِﻦْ رَوْحِ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻻﱠ اﻟْﻘَﻮْم‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮُو‬. (12/YÛSUF, 87). (Yakub (A.S.) oğullarına): “... Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin. Muhakkak ki

kâfirler topluluğundan başkası Allah'ın rahmetinden ümit kesmez. rahmet ٌ‫َروْح‬ ümidi kesmek ‫ﯾَﺌِﺲَ ﯾَﯿْﺌَﺲُ ﯾﺄْﺳًﺎ‬

5- َ‫ﺎ إِﻻﱠ ﻟَﮭْﻮٌ وَﻟَﻌِﺐٌ وَإِنﱠ اﻟﺪﱠارَ اﻟْﺂﺧِﺮَةَ ﻟَﮭِﻲَ وَﻣَﺎ ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﯿَﺎةُ اﻟﺪﱡﻧْﯿ‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﺤَﯿَﻮَانُ ﻟَﻮْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (29/ANKEBÛT, 64). Bu dünya hayatı bir eğlence ve bir oyundan başkası değildir (Oyun ve eğlenceden ibarettir). Ahiret yurdu (oradaki hayat ise), işte o (asıl) yaşamdır. Keşke biliyor olsalardı! oyun, eğlence ٌ‫َﻟﮭْﻮ‬ canlı, hayatdar ُ‫َاﻟْﺤَ َﯿﻮَان‬ oyun ٌ‫ﻟَﻌِﺐ‬

6- ‫وَﻣَﺎ ﻣِﻦْ دَآﺑﱠﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ إِﻻﱠ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠّﮫِ رِزْﻗُﮭَﺎ وَﯾَﻌْﻠَﻢُ ﻣُﺴْﺘَﻘَﺮﱠھَﺎ‬ ‫ﻦ‬ ٍ ‫ وَﻣُﺴْﺘَﻮْدَﻋَﮭَﺎ ﻛُﻞﱞ ﻓِﻲ ﻛِﺘَﺎبٍ ﻣُﺒِﯿ‬.

(11/HÛD, 6). Yeryüzünde (yürüyen) hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah’ın üzerinde olmasın. (Allah o canlının) durduğu yeri ve sonunda bırakılacağı mekanı bilir. (Bunların) hepsi açık bir kitapta (levh-i mahfuz'da) dır. canlı ٌ‫دَآﺑﱠﺔ‬ yerleşmek ‫اِﺳْﺘَﻘَﺮﱠ ﯾَﺴْﺘَﻘِﺮﱡ اِﺳْ ِﺘﻘْﺮاَرًا‬ yerleşme mekanı ‫ﻣُﺴْ َﺘﻘَﺮﱞ‬ korunması için emanet bırakılan mekan ٌ‫ﻣُﺴْ َﺘﻮْدَع‬

7- ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ إِذَا ﻓَﻌَﻠُﻮا ﻓَﺎﺣِﺸَﺔً أَوْ ﻇَﻠَﻤُﻮا أَﻧْﻔُﺴَﮭُﻢْ ذَﻛَﺮُوا اﻟﻠّﮫَ ﻓَﺎﺳْﺘَﻐْﻔَﺮُوا‬ ْ‫ ﯾَﻐْﻔِﺮُ اﻟﺬﱡﻧُﻮبَ إِﻻﱠ اﻟﻠّﮫُ ﻟِﺬُﻧُﻮﺑِ ِﮭﻢْ وَ َﻣﻦ‬... (3/ÂL-İ İMRÂN, 135). O kimseler ki, bir kötülük yaptıklarında, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah'ı hatırlarlar ve hemen günahlarından dolayı tevbe-istiğfar ederler. (Zaten) günahları Allah'tan başka kim bağışlayabilir! ...

çirkinlik, kötülük ٌ‫ﺸﺔ‬ َ ِ‫ﻓَﺎﺣ‬ günah ُ‫اَﻟﺬﱠﻧْﺐُ ج اَﻟﺬﱡﻧُﻮب‬ tefekkürle zikretmek ‫ذَﻛَﺮَ ﯾَﺬْﻛُﺮُ ذِﻛْﺮًا‬

8- ‫ وَأَنْ ﻟَﯿْﺲَ ﻟِﻠْﺈِﻧْﺴَﺎنِ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﺳَﻌَﻰ‬. (53/NECM, 39). (Bilsin ki) insan için çalıştığı şey(in karşılığından) başkası yoktur. çalışmak, çaba sarfetmek ‫ﺳَﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﻰ ﺳَﻌْﯿًﺎ‬

9- ‫{ﻻَ ﯾَﺬُوﻗُﻮنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺑَﺮْدًا وَﻻَ ﺷَﺮَاﺑًﺎ‬78/24} ‫ إِﻻﱠ ﺣَﻤِﯿﻤًﺎ وَﻏَﺴﱠﺎﻗًﺎ‬. (78/NEBE, 24-25). (Azgınlar) Orada bir serinlik ya da (susuzluk gideren) bir içecek tatmazlar. Ancak kaynar su ve irin (tadarlar). serinlik ٌ‫ﺑَﺮْد‬ içecek

ٌ ‫ﺷَﺮَا‬ ‫ب‬ tatmak ُ‫ذاَقَ ﯾَﺬُوق‬ kaynar su ٌ‫ﺣَﻤِﯿﻢ‬ irin ٌ‫ﻏَﺴﱠﺎق‬

10- ‫ﺎ ﻻَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻤُﻮنَ إِﻻﱠ ﻣَﻦْ أَذِنَ ﻟَﮫُ ﯾَﻮْمَ ﯾَﻘُﻮمُ اﻟﺮﱡ‬‫وحُ وَاﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔُ ﺻَﻔ‬ ‫ﺻﻮَاﺑًﺎ‬ َ َ‫ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ وَﻗَﺎل‬. (78/NEBE, 38). Ruh (Cebrail) ve meleklerin saf saf olup durduğu gün, Rahmân'ın izin verdiği kimselerden başkası konuşmaz; (konuşan da) doğruyu söyler. ruh, Cebrâil ُ‫اَﻟﺮﱡوح‬ izin verdi ‫أَذِنَ ﯾﺄْذَنُ إِذْﻧ ًﺎ‬ doğru ٌ‫ﺻﻮَاب‬ َ konuştu ٌ‫ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ ﺗَﻜَﻠﱡﻢ‬

11- َ‫ وَﻣَﺎ ﺗَﺸَﺎؤُونَ إِﻻﱠ أَنْ ﯾَﺸَﺎءَ اﻟﻠﱠﮫُ رَبﱡ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿﻦ‬. (81/TEKVÎR, 29). Alemlerin Rabbi Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz (Alemlerin Rabbi Allah’ın dilemesinden başkasını dilemezsiniz) 12- ‫ﻚ‬ َ ‫وَﯾَﻮْمَ ﺗَﻘُﻮمُ اﻟﺴﱠﺎﻋَﺔُ ﯾُﻘْﺴِﻢُ اﻟْﻤُﺠْﺮِﻣُﻮنَ ﻣَﺎ ﻟَﺒِﺜُﻮا ﻏَﯿْﺮَ ﺳَﺎﻋَﺔٍ ﻛَﺬَِﻟ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾُﺆْ َﻓﻜُﻮ‬. (30/RÛM, 55). Kıyamet koptuğu gün, günahkarlar(dünyada) ancak pek kısa bir süre kaldıklarına yemin ederler. İşte onlar (dünyada da haktan ) böyle döndürülüyorlardı. Kıyamet koptuğu gün ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫ﯾَﻮْمَ ﺗَﻘُﻮمُ اﻟﺴﱠﺎ‬ yemin etmek ُ‫ﺴﻢ‬ ِ ْ‫أَﻗْﺴَﻢَ ﯾُﻘ‬ çevirmek, vazgeçirmek ‫أَﻓَﻚَ ﯾ ْﺄ ِﻓﻚُ أَﻓْﻜًﺎ‬ ikamet etmek, kalmak ُ‫ﻟَﺒِﺚَ ﯾَﻠْ َﺒﺚ‬

13- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ اذْﻛُﺮُوا ﻧِﻌْﻤَﺖَ اﻟﻠﱠﮫِ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ھَﻞْ ﻣِﻦْ ﺧَﺎﻟِﻖٍ ﻏَﯿْﺮُ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ُ‫ ﺆْﻓَﻜُﻮنَﯾَﺮْزُﻗُﻜُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ وَاﻟْﺄَرْضِ ﻻَ إِﻟَﮫَ إِﻻﱠ ھُ َﻮ َﻓﺄَﻧﱠﻰ ﺗ‬. (35/FÂTIR, 3).Ey insanlar! Allah’ın size olan nimetini hatırlayın; Allah’tan başka size gökten ve yerden rızık verecek bir yaratıcı var mı? Ondan başka tanrı yoktur. Nasıl oluyor da (tevhidden küfre) çevriliyorsunuz? 14- َ‫ﻓَﻤَﺎ وَﺟَﺪْﻧَﺎ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻏَﯿْﺮَ ﺑَﯿْﺖٍ ¯ﺎنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ﻓَﺄَﺧْﺮَﺟْﻨَﺎ ﻣَﻦْ ﻛ‬ َ‫ وَﺗَﺮَﻛْﻨَﺎ ﻓِﯿﮭَﺎ آﯾَﺔً ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺨَﺎﻓُﻮنَ اﻟْﻌَﺬَابَ اﻟْﺄَﻟِﯿﻢَ ¯ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦ‬. (51/ZÂRİYÂT, 35, 36, 37). Bunun üzerine orada bulunan mü’minleri çıkardık. Zaten orada müslümanlardan bir ev halkından başka kimse bulmadık. Acı azabtan korkanlar için orada bir işaret bıraktık.

15- ِ‫ ﻋَﻤﱠﺎ ﯾُﺸْﺮِﻛُﻮنَ أَمْ ﻟَﮭُﻢْ إِﻟَﮫٌ ﻏَﯿْﺮُ اﻟﻠﱠﮫِ ﺳُﺒْﺤَﺎنَ اﻟﻠﱠﮫ‬. (52/TÛR, 43). Yoksa onların Allah’tan başka bir tanrısı mı var. Allah onların ortak koştukları şeylerden uzaktır. ‫أَﺷْﺮَكَ ﯾُﺸْﺮِكُ إِﺷْﺮاَﻛًﺎ‬

şirk koştu, ortak koştu ‫ﺳُﺒْﺤﺎَنَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah her türlü eksiklikten uzaktır

16- َ‫ ﺄَﻣﱠﺎ ﻋَﺎدٌ ﻓَﺎﺳْﺘَﻜْﺒَﺮُوا ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﺑِﻐَﯿْﺮِ اﻟْﺤَﻖﱢﻓ‬... (41/FUSSİLET, 15). Âd kavmine gelince yeryüzünde haksız yere büyüklük tasladılar.. ‫اِﺳْﺘَﻜْﺒِﺮَ ﯾَﺴْﺘَﻜْﺒِﺮُ اِﺳْﺘِﻜْﺒﺎَرًا‬ büyüklenmek, inat gösterip hakka boyun eğmemek

17- ‫ن إِنﱠ‬ ٍ ‫ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ ﻟَﮭُﻢْ أَﺟْﺮٌ ﻏَﯿْﺮُ ﻣَﻤْﻨُﻮ‬. (41/FUSSİLET, 8). Şüphesiz iman edip iyi iş yapanlar için tükenmeyen bir mükafat vardır. nimetlendirmek, lutufta bulunmak/kesmek/başa kakmak ‫ﻣَﻦﱠ ﯾَﻤُﻦﱡ ﻣَﻨّ ًﺎ‬ (ism-i mef’ûl) kesilen yahut, minnet edilen ٌ‫ﻣَﻤْﻨُﻮن‬

‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬ ‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻧَﺼَﺮَ ﻣﺎَ –اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﻧَﺼَﺮَ اﻟْﻤَﺮْأَةَ –ﻧَﺼَﺮَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ اﻟْﻤَﺮْأَ َة ‪1-‬‬ ‫ﻼمُ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺮْأَةَ إِﻻﱠ اﻟِْﺈﺳْ َ‬ ‫ﻣﺎَ ﻓَﮭِﻤَﺖِ –زَﯾْﻨَﺐُ ھِﻲَ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓَﮭِﻤَﺖِ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ –ﻓَﮭِﻤَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ اﻟْﻘِﺼﱠ َﺔ ‪2-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ إِﻻﱠ زَﯾْ َﻨﺐُ‬ ‫ﻚ ‪3-‬‬ ‫ُﻠﺐُ أَﺧِﻲ ﯾَﻄْ –اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﻻَ ﯾَﺄْﻛُﻠْﻦَ إِﻻﱠ اﻟﺴﱠﻤَﻚَ –اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﯾَﺄْﻛُﻠْﻦَ اﻟﺴﱠ َﻤ َ‬ ‫‪.‬أَﺧِﻲ ﻻَ ﯾَﻄْﻠُﺐُ إِﻻﱠ اﻟﻨﱠﺠﺎَحَ –اﻟﻨﱠﺠﺎَحَ‬ ‫إِﻻﱠ ]‪[4‬ﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟْﺨَﺰاَﺋِﻦَ –ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒﺎَتِ إِﻻﱠ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔً ‪4-‬‬ ‫ﻋﺎَدَتِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮاَتُ ﻣِﻦَ ‪-‬وَﻣﺎَ أَرْﺳَﻠْﻨﺎَكَ إِﻻﱠ رَﺣْﻤَﺔً ﻟِﻠْﻌﺎَﻟَﻤِﯿﻦَ –ﺧِﺰاَﻧَﺘَﯿْﻦِ‬ ‫‪ .‬ﻃﺎَﺋِﺮَﺗَﯿْﻦِاﻟْﻤَﻌْﺮَﻛَﺔِ إِﻻﱠ‬ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ –ﻧﺎَمَ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ إِﻻﱠ ﻃِﻔْﻠَﯿْﻦِ –ﻧَﺠَﺢَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ إِﻻﱠ ﻃﺎَﻟِﺒًﺎ ‪5-‬‬ ‫‪ .‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ إِﻻﱠ ﻣُﺪَرﱢﺳَﺔً –إِﻻﱠ أَﺧَﺎكَ‬ ‫ﺧَﻤْﺲِ اﻟْﻮَﻗْﺖُ ﻛُﻠﱡﮫُ ﺳِﻮَى ]‪[5‬ﻣَﻀَﻰ –ﺧَﺮَجَ اﻟﻄﱡﻼّبُ ﺳِﻮَى ﻣُﺤَﻤﱠ ٍﺪ ‪6-‬‬ ‫ﻖ‬ ‫س ﺟَﻤِﯿﻌﺎً ﻋَﺪاَ اﻟْﻜﺎَذِﺑِﯿﻦَ ‪-‬دَﻗﺎَﺋِ َ‬ ‫‪.‬أُﺣِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠ َ‬

‫‪2. Aşağıdaki boş yerleri münasib kelimeyle‬‬ ‫)‪doldurunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻣﺎَ زاَرَ –اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَ ‪...‬ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي –زاَرَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَ َذ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ …اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَ َذ‬ ‫ﻣﺎَ –ﻓَﺤَﺺَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾَ …اَﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ ھُﻮَ –ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾَ ‪2-‬‬ ‫‪ ....‬ﻓَﺤَﺺَ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ إِﻻﱠ‬ ‫ﻛُﺮَةَ اﻟْﻘَﺪَمِ …اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻻَ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮنَ –ﻟْ َﻘﺪَمِ اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮنَ ﻛُﺮَةَ ا ‪3-‬‬‫ﺺ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫‪.‬ﯾَﻘْﺮَأُ إِﻻﱠ اﻟْﻘَﺼَﺺَ …ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ‪-‬ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْ َﻘ َ‬ ‫ﺺ ‪4-‬‬ ‫ﻣَﺎ –إِﻻﱠ ﺟَﻤْﻊٌ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ]‪[6‬اﻟْﺤَﻔْﻞَ …ﻟَﻢْ –ﻗِﺼﱠﺔً …ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻘَﺼَ َ‬ ‫‪ .‬ﻗُﺮِﺋَﺖْ إِﻻﱠ ﻗِﺼﱠﺔٌ … – )ﻗِﺼﱠﺔٌ(ﻗُﺮِﺋَﺖِ اﻟْﻘَﺼَﺺُ ِإﻻﱠ ﻗِﺼﱠﺔً‬ ‫‪3. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪istisnâ edatı, müstesnâ, müstesnâ minh ile ilgili‬‬ ‫‪kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak‬‬ ‫‪Arapça’larını yazmaya çalışınız.‬‬

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ِ‫ )ﻣَﺮﱠ ﯾَﻤُﺮﱡ ب‬uğradı

[2]

(ُ‫ )أَﺟﺎَدَ ﯾُﺠِﯿﺪ‬birşeyi iyi yaptı

[3]

(ْ‫ )ﻓَﻘَﻂ‬sadece

[4]

(ُ‫ )اَﻟْﺨِﺰاَﻧَﺔُ ج اَﻟْﺨَﺰاَﺋِﻦ‬dolap, (ُ‫ )اَﻟﺪﱡرْج‬çekmece

[5]

(‫ )ﻣَﻀَﻰ ﯾَﻤْﻀِﻲ‬geçti

[6]

(ُ‫ )اَﻟْﺤَﻔْﻞ‬merasim, tören, (ٌ‫ )ﺟَﻤْﻊ‬topluluk


CEZMETMEYEN ŞART EDATLARI Şart anlamı ifade ettiği halde muzâriyi cezmetmeyen edatlar da vardır. Bu edatlar topluca şunlardır: ‫ﻋِﻨْﺪَﻣ َﺎ‬ ‫ﻛُﻠﱠﻤَﺎ‬ ‫أَﻣﺎﱠ‬ ‫إِذَا‬ ‫ﻟَﻤﺎﱠ‬ ‫َﻟﻮْﻣَﺎ‬ ‫ﻻ‬ َ ْ‫َﻟﻮ‬ ْ‫ﻟَﻮ‬

Şart kısmının zamanı, fiil-i mâzî veya muzâri olabilir. Şartın cevap kısmı olan cevap cümlesinde ise fiil, şimdiki zaman, geçmiş zaman, meczûm, emir hali veya fiilsiz de olabilir. Sırasıyla bu edatları ve görevlerini inceleyelim: ‫َﻟ ْﻮ‬: eğer, şayet, ...ise, .., ..seydi, ..saydı, ..se, ..sa, ..mış olsa idi anlamlarına gelir. Fiilin başına ْ‫ ﻟَﻮ‬takısı getirilirse hem şart hem de dilek (temenni) ifade eder.

‫ﺐ‬ َ ‫َﻟﻮْﻛَ َﺘ‬ (keşke) yazsa ُ‫َﻟﻮْ ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ (keşke) yazsam

‫ َﻟ ْﻮ‬den sonra َ‫ ﻛَﺎن‬fiilini kullanırsak dilekli hikaye olur. ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻟَﻮْ ﻛَﺎنَ ﻛَﺘ‬ (keşke) yazsaydı ْ‫ﻟَﻮْﻛُﻨْﺘُﻢْ ﻛَ َﺘﺒْﺘُﻢ‬ (keşke) yazsaydınız ُ‫ﻟَﻮْﻛُﻨْﺖُ ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ (keşke) yazsaydım

ْ‫َﻟﻮ‬cümlesinden sonraki cevap cümlesi َ‫ ل‬ile başlar: ْ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ دَرْﺳِﻲ ﻟَﻌَﻠِﻤْﺖُ دَرْﺳِﻲ َﻟﻮ‬. Dersimi yazsam bilirdim. ُ‫ﻟَﻮْ ﻛَﺎنَ ﻛَﺘَﺐَ َدرْﺳَﮫُ ﻟَﻤَﺎ ﻛَﺎنَ ﯾَﻀْﺮِﺑُﮫُ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢ‬.

Dersini yazsaydı öğretmen onu dövmezdi.

Görüldüğü gibi şart cümlelerindeki şartlar ْ‫( ﻟَﻮ‬eğer) edatıyla ve cevaplar da (her zaman değil) َ‫ ل‬harfi ile belirtilir. Cevap olumlu mâzî olursa cevap lâmı çoğu kere, olumsuz olursa bazen gelir. Cümlenin her iki kısmında da genellikle geçmiş zaman kullanılır. Cevab lâmından sonra gelen cevabın başındaki fiil, muzâri de gelse mâzî manası verilir. ‫[َﻟ ِﻮ اﺟْﺘَ َﮭ َﺪ‬1] َ‫اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻟَﻨَﺠَﺢ‬. Öğrenci çalışsaydı başarılı olurdu. ُ‫ﺠﺢ‬ َ ْ‫ﻟَﻮِ اﺟْﺘَﮭَﺪْتَ ﺗَﻨ‬. Çalışsaydın başarırdın. ُ‫ﻚ ﻣَﺎ ﻓَ َﻌﻠ‬ َ ‫ﻮهُﻟَﻮْ ﺷﺎَءَ رَﺑﱡ‬. Eğer Rabbin dileseydi bunu yapamazlardı (En’am, 137) . ‫ﻟَﻮْ ﺷﺎَءَ رَﺑﱡﻚَ ﻟَﻤَﺎ ﺧََﻠﻘَﻨَﺎ‬. Eğer Rabbin dilemiş olsaydı bizi yaratmazdı. ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻟَﻮْ أَﻧﱠﻚَ ﻧﺎَﺟِﺢٌ ﻟَﻜَﺎ َﻓﺄْﺗ‬. Eğer başarsaydın seni mükafatlandırırdım.

Cevap menfi muzâri olursa cevap lâmı gelmez. ‫ﻚ‬ َ ‫ﻟَﻮْ ﻛُﻨﺎﱠ ﻧَﺴْﻤَﻊُ ﻣﺎَ ﻛُﻨﺎﱠ ﻛَﺬَِﻟ‬. Eğer dinliyor olsaydık bu şekilde olmazdık. ْ‫ﻟَﻮِ اﺟْﺘَﮭَﺪْتَ ﻟَﻢْ ﺗَﻨْ َﺪم‬. Çalışsaydın pişman olmazdın.

Bu tip cümleleri anlamak fazla alıştırma ile zamanla kolaylaşacaktır. *‫ ﻟَﻮ‬in başında vâv olursa cevap cümlesi istemez. ْ‫ وَﻟَﻮ‬...-se de, -sa da, -se bile, -sa bile, -öyle olsa da anlamlarına gelir: ‫ﺳَﺄُﺳﺎَﻓِ ُﺮ إِﻟَﻰ إِزْﻣِﯿﺮَ وَﻟَﻮْ ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺑَﻌِﯿﺪَ ًة‬. Uzak olsa da İzmir’e gideceğim

‫ﻻ‬ َ ْ‫َﻟﻮ‬: olmamış olsa, olmasaydı, -meseydi, -eğer manalarına gelir. Genellikle cevabın başında cevap lâmı bulunur. ٌ‫ﻟَﻮْﻻَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻟَﻤﺎَ ﻧَﺠَﺢَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Muhammed olmasaydı Halit başarmazdı.

‫ك‬ َ َ‫ﻟَﻮْﻻَكَ ﻟَﻮْﻻَكَ ﻟَﻤﺎَ ﺧَﻠَﻘْﺖُ اﻟْﺄَﻓْﻼ‬. Sen olmasaydın sen olmasaydın alemleri yaratmazdım[2]. ‫[ﺛُﻢﱠ َﺗﻮَﻟﱠﯿْﺘُﻢ‬3] َ‫ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ذَﻟِﻚَ ﻓَﻠَﻮْﻻَ ﻓَﻀْﻞُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ وَرَﺣْﻤَﺘُﮫُ ﻟَﻜُﻨْﺘُﻢْ ﻣِﻦ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ا ْﻟﺨَﺎﺳِﺮِﯾ‬. Ondan sonra sözünüzden dönmüştünüz. Eğer sizin üzerinizde Allah’ın ihsanı ve rahmeti olmasaydı, muhakkak zarara uğrayanlardan olurdunuz (Bakara, 64).

‫ َﻟﻮْﻣَﺎ‬cezmetmeyen şart edatı olarak َ‫ ﻟَﻮْﻻ‬ile aynı manadadır: ُ‫ﻟَﻮْﻣﺎَ أَﺧِﻲ ﻟَﻀَﺮَﺑْﺘُﮫ‬. Kardeşim olmasaydı onu döverdim.

‫ ﻟَﻤﱠﺎ‬:..dığında, -dığı zaman, -dığı vakit, -ınca,-ince manalarına gelir. Cümleye muzâf olan zarflardan ve şart edatlarındandır. Şart ve cevabı daima mâzî olur.

‫ ﻟَﻤﱠﺎ‬nın bulunduğu şart cümlesi bazen cümlenin sonunda da gelebilir. ‫أَﺧَﺬَتْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻟَﻤﺎﱠ ذَھَﺒَﺖْ اِﻟﻰَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ‬. Kütüphaneye gidince Fâtıma kitabı aldı.

‫ ﻟَﻤﱠﺎ‬nın mâzî fiilden önce gelirse zarf ve şart edatı, muzâriden önce gelirse muzâriyi cezmeden edat (cahd-ı müstağrak) olduğu unutulmamalıdır: ‫ﻦ اﻟﺴﱠ َﻔ ِﺮ‬ َ ِ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺮْﺟِﻊْ واَﻟِﺪِي ﻣ‬. Babam henüz yolculuktan dönmedi.

Not: (‫ )إِﻻﱠ( )ﻟَﻤﺎﱠ‬manasında istisnâ harfi de olur. ٌ‫إِنْ ﻛُﻞﱡ ﻧَﻔْﺲٍ ﻟَﻤﺎﱠ ﻋَﻠَﯿْﮭﺎَ ﺣَﺎ ِﻓﻆ‬. Hiçbir can yoktur ki başında gözetici bulunmasın (Târık, 4) .

CÜMLEYE MUZÂF OLAN VE ŞART İFADE EDEN BAZI ZARFLAR

‫ إِذَا‬: ..dığı zaman, -dığı vakit, -ınca, -dığında, -ken, ise, -se, -sa manalarına gelir. Cümleye muzâf olan zaman zarfıdır. َ‫ إِذا‬dan sonraki cümle َ‫ إِذا‬nın zaman zarfı olmasından dolayı mahallen mecrûr muzâfun ileyh olur. َ‫ إِذا‬nın şart fiil-i mâzî, cevap fiili çoğunlukla muzâri gelir. Mâzî de olsa muzâri anlamı verilir. َ‫ إِذا‬cezmetmeme dışında (ْ‫‘ )إِن‬e benzer. ‫إِذاَ ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺑِﯿﻊُ ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ Bahar gelince bahçeye gideriz.

Not: (َ‫ )إِذا‬fiil cümlesinden önce gelirse şart edatı olur ancak isim cümlesinden önce gelirse manası değişir ve (ُ‫ )ﺠﺎَﺋِﯿﱠﺔإِذاَ ﻓ‬dediğimiz sürpriz harfi olur. “Bir de ne göreyim, bir de baktım ki” manası verilir: ‫ﺧَﺮَﺟْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻓَﺈِذاَ وَﻟَﺪٌ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﯾَﺒْﻜِﻲ‬. Evden çıktım bir de ne göreyim yolda bir çocuk ağlıyor.

‫ﻓَﺘَﺤْﺖُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ﻓَﺈِذاَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ واَﻗِﻒٌ أَﻣﺎَﻣِﻲ‬. İmtihanda kitabı açtım bir de ne göreyim öğretmen önümde duruyor.

(َ‫ )إِذا‬nın cevap cümlesi de iki fiil-i muzâriyi cezmedenlerin cevap cümleleri gibi mâzî, muzâri, emir, istikbal, isim cümlesi ... şeklinde gelir: ْ‫ﺴﻠﱢﻢ‬ َ َ‫ﻚ ﻓ‬ َ ‫[إِذاَ ﺻﺎَدَﻓْﺖَ ﺻَﺪِﯾ َﻘ‬4] ِ‫ﻋَﻠَﯿْﮫ‬. Arkadaşına rastlarsan ona selam ver.

(َ‫ )إِذا‬nın şart manası ifade etmeksizin sadece zaman zarfı olarak kullanıldığı da olur[5]: ‫ﮭﺎَرِ إِذاَ ﺗَﺠَﻠﱠﻰوَ اﻟﱠﯿْﻞِ إِذاَ ﯾَﻐْﺸَﻰ وَاﻟﻨﱠ‬. And olsun büründüğü zaman geceye! Açılıp aydınlandığı zaman gündüze! (Leyl, 1,2)

‫أَﻣﱠﺎ‬: ..e gelince, her halükarda, -ise. Cevabının başında mutlaka (َ‫ )ف‬olur.

‫ﮭِﻢْﻓَﺄَﻣﺎﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻓَﯿَﻌْﻠَﻤُﻮنَ أَﻧﱠﮫُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻣِﻦْ رَﺑﱢ‬. İman edenlere gelince, onun Rab’lerinden bir gerçek olduğunu bilirler. (Bakara, 26) ْ‫ﻓَﺄَﻣﺎﱠ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢَ َﻓﻼَ َﺗﻘْﮭَﺮ‬. Yetime gelince sakın onu üzme (Duhâ, 9) .

(‫ )أَﻣﺎﱠ‬tafsil edatı olarak da görev yapar. Hutbede hatipler salat ve selamdan sonra konuşmaya başlarken konuya bu edatla girerler. ُ‫اَﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠﱠﮫِ وَ اﻟﺼﱠﻼَةُ وَ اﻟﺴﱠﻼَمُ ﻋَﻠَﻰ رَﺳُﻮلِ اﻟﻠﱠﮫِ أَﻣﺎﱠ ﺑَﻌْﺪ‬.. Allah’a hamdü senâ, Peygamberine salat ve selamdan sonra, konumuza gelince...

‫ﻛُﻠﱠﻤَﺎ‬: Her ne zaman, her ...ında, her ..dığında, -dıkça, dikçe gibi anlamlara gelir. Mâzî fiillerin başında bulunur, cevabı da mâzî gelir[6]. ‫ ُﻛﻠﱠﻤﺎَ رَأَﯾْﺖُ ﻓَﻘِﯿﺮاً ﻋَﻄَﻔْﺖُ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬. Her ne zaman bir fakir görürsem ona acırım.

‫ﻛُﻠﱠﻤﺎَ دَﺧَﻞَ ﻋَﻠَﯿْﮭﺎَ ذَﻛَﺮِﯾﺎﱠ اﻟْﻤِﺤْﺮاَبَ وَﺟَﺪَ ﻋِﻨْﺪَھﺎَ رِزْﻗًﺎ‬. Zekeriyya mihraba her girdiği zaman onun yanında bir yiyecek bulurdu.(Âl-i İmran 37)

‫ ﻋِﻨْﺪَﻣ َﺎ‬..dığı zaman, -dığında, -dığı sırada, -ınca, ceği zaman Zarf olan َ‫ ﻋِﻨْﺪ‬ile zâid veya masdar olan َ‫ ﻣﺎ‬nın birleşmesinden meydana gelmiştir. َ‫ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎ‬nın şart fiil-i mâzî veya muzâri gelebildiği gibi, cümlenin sonunda da gelebilir.َ‫ إِذا‬ve ‫ ﻟَﻤﺎﱠ‬nın yerlerine kullanılır. ُ‫[ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻧَﺠُﻮع‬7] ِ‫ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔ‬. Acıktığımız zaman istasyondaki lokantaya gideriz.

Bunların dışında şu edatlar da fiillerin önüne geldiği zaman şart ifade ettikleri halde cezmetmezler: ‫ﺣِﯿﻨَﻤَﺎ‬: dığında, -dığı vakit, dığı zaman, -ınca gibi manalara gelir. Zaman zarfı َ‫ ﺣِﯿﻦ‬ile َ‫ﻣﺎ‬nın birleşmesinden meydana gelmiştir. ‫ﺣِﯿﻨَﻤﺎَ ﻋَﻠِﻢَ اﻟْﺄَبُ ﺑِﻨَﺠﺎَحِ وَﻟَﺪِهِ ھَﻨﱠﺄَهُ ﻣَﺴْﺮُورًا‬. Babası oğlunun başarısını öğrenince sevinçle onu tebrik etti.

‫ﺑَﯿْﻨَﺎ‬... ْ‫ِإذ‬: -ken, bir de, -ken birden, derken ansızın, ip dururken, Zarf olan َ‫ ﺑَﯿْﻦ‬ile zâid elifin birleşmesinden meydana gelmiştir. Kendisinden sonra şart olan cümle isim cümlesi olur ve başında müfâcee harfi (ْ‫ )ِإذ‬bulunur. ‫ﻧَﺤْﻦُ ﺟﺎَﻟِﺴُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْﺖِ إِذْ دَﺧَﻞَ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ َﻛﻠْﺐٌ ﺑَﯿْﻨ َﺎ‬.

‫‪Biz evde otururken ansızın yanımıza bir köpek‬‬ ‫‪girdi.‬‬

‫‪: …iken‬ﺑَﯿْﻨَﻤ َﺎ‬ ‫‪) nın‬ﻣﺎَ( ‪ ile zâid veya masdar olan‬ﺑَﯿْﻦَ ‪Zarf olan‬‬ ‫‪birleşmesinden meydana gelmiştir. Her yönüyle‬‬ ‫‪)’ya benzer.‬ﺑَﯿْﻨﺎَ(‬ ‫‪.‬ﺑَﯿْﻨَﻤﺎَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﺣﺎَرﱞ إِذْ اﻧْﺨَﻔَﻀَﺖْ دَرَﺟَﺔُ اﻟْﺤَﺮاَ َر ِة‬ ‫‪Hava sıcakken birden havanın sıcaklığı düştü.‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﻜُﻮنُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻔِﯿﺪَةً ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺲِ اﻟْﻮَﻗْﺖِ ؟ ﺗَﻜُﻮنُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻔِﯿﺪَ ًة ‪1-‬‬ ‫‪ .‬إِذاَ ﺗَﻌَﻠﱠﻢَ ﻣِﻨْﮭﺎَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﺷَﯿْﺌًﺎ ﺟَﺪِﯾﺪًا‬ ‫إِذَا ﺳَﻤِﻌْﺖَ اﻟﱠﺬِي ‪-‬إِذاَ ﺳَﻤِﻌْﺖَ ﻣﺎَ ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَهُ ﻓَﺴَﻮْفَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻏَﻀِﺒْﻨﺎَ ‪2-‬‬ ‫‪ .‬ﻨﺎَهُ ﻓَﺴَﻮْفَ ﺗَﻌْﻠَﻢُ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻏَﻀِﺒْﻨﺎَﺳَ ِﻤﻌْ‬ ‫أَﺻْﺒَﺤَﺖْ ‪-‬ﺷَﻌَﺮَتِ اﻟْﺄُمﱡ ﺑِﺎﻟﺴﱠﻌﺎَدَةِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻋﺎَدَ وَﻟَﺪُھﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ ‪3-‬‬ ‫ق‬ ‫ن اﻟْﺄَزْرَ ِ‬ ‫‪ .‬ﻏُﺮْﻓَﺘِﻲ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔً ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻃَﻠَﯿْﺘُﮭﺎَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻮْ ِ‬

‫ﻋﻠَﻰ ﺟﺎَﺋِﺰَةٍ ﻛَﺒِﯿﺮَةٍ ]‪[8‬نِ ﺣَﺼَﻠَﺖْﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ َﻧﺠَﺤَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻓِﻲ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَ ‪4-‬‬ ‫َ‬ ‫‪.‬ﻟَﻤﺎﱠ رَنﱠ ﺟَﺮَسُ اﻟْﻤَ ْﺪرَﺳَﺔِ دَﺧَﻞَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟﺼﱠﻒﱠ ‪-‬‬ ‫ﻟَﻤﺎﱠ وَﺻَﻞَ ‪-‬ﻟَﻤﺎﱠ ﻧَﺠَﺤَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺣَﺼَﻠَﺖْ ﻋَﻠَﻰ ھَﺪِﯾﱠﺔٍ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِھَﺎ ‪5-‬‬ ‫ﺤﻠْﻮَى‬ ‫‪.‬اﻟﻀﱠﯿْﻒُ ﻗَﺪﱠﻣْﺖُ ﻟَﮫُ اﻟْ َ‬ ‫‪.‬ﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﺣَﻀَﺮْتُ ﺑِﺎﻟْﻘِﻄﺎَرِﻟَﻤﺎﱠ ﺗَﺄَﺧﱠﺮَتِ ا ‪6-‬‬ ‫وَﺟَﺪَتِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ‪-‬وَﺟَﺪَتِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ أُﻣﱠﮭﺎَ ﻧﺎَﺋِﻤَ ًﺔ ‪-‬ﻋﺎَدَتِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَ ًة ‪7-‬‬ ‫‪ُ.‬أﻣﱠﮭﺎَ ﻧﺎَﺋِﻤَﺔً ﻟَﻤﺎﱠ ﻋﺎَدَتْ ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَ ًة‬ ‫ن ‪-‬ﻗﺎَﺑَﻞَ اﻟْﻌﺎَﻣِﻼَنِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَ ‪8-‬‬ ‫ﻣِﻼَنِ ﻟَﻤﺎﱠ ﻗﺎَﺑَﻼَ ﻓَﺮِحَ اﻟْﻌﺎَ ‪-‬ﻓَﺮِحَ اﻟْﻌﺎَﻣِﻼَ ِ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤُﺪِﯾ َﺮ‬ ‫‪ .‬أَﻏْﻠَﻘَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةَ ﻟَﻤﺎﱠ أَراَدَتِ اﻟﻨﱠﻮْمَ ‪-‬أَراَدَتِ اﻟْﺄُمﱡ اﻟﻨﱠﻮْ َم ‪9-‬‬ ‫ت اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠ َﺔ ‪10-‬‬ ‫ﺿَﺤِﻜَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ‪-‬ﺷﺎَھَﺪَ ِ‬‫‪ .‬ﺿَﺤِﻜَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﻟَﻤﺎﱠ ﺷﺎَھَﺪْنَ اﻟْﻤَﺴْ َﺮﺣِﯿﱠ َﺔ‬ ‫إِذاَ ﻗَﺮُبَ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ‪-‬إِذاَ أَذﱠنَ اﻟْﻤُﺆَذﱢنُ ﻓَﻘَﺪْ وَﺟَﺒَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ أَنْ ﻧُﺼَﻠﱢﻲَ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ﻓَﻘَﺪْ وَﺟَﺐَ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ أَنْ ﻧَﺴْﺘَﺬْﻛِ َﺮ‬ ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺳﺎَﻓَﺮَ ‪-‬إِذاَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻀﱠﯿْﻒُ ﻓَﻘَﺪْ وَﺟَﺒَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ أَنْ ﻧُﻜْﺮِﻣَﮫُ ‪12-‬‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬اﻟﺰﱠوْجُ ﻛﺎَﻧَﺖْ زَوْﺟَﺘُﮫُ ﺣﺎَﻣِ ً‬ ‫اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾُﺸﺎَھِﺪُ ‪-‬ﻋِﻨْﺪَ وُﻗُﻮﻓِﻨﺎَ ﻓِﻲ اﻟﻤِﯿﻨﺎَءِ ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ اﻟﺴﱡﻔُﻦَ ‪13-‬‬ ‫‪.‬ھَﯿْﺄَﺗَﮫُ ﯾَﺸْﻌُﺮُ ﻧَﺤْﻮَهُ ﺑِﺎﻟْﺤُﺐﱢ‬

‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ –ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺤْﻀُﺮُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﯾَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﻣُﺒﺎَﺷَﺮَ ًة ‪14-‬‬ ‫‪.‬أَﺳْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ أَﻏْﺴِﻞُ وَﺟْﮭﻲِ ﺟَﯿﱢﺪًا‬ ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐُ إِذاَ – ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﻐْﻠﻲِ اﻟْﻤﺎَءُ ﺗَﺼْﻨَﻊُ أُﻣﻲِ اﻟﺸﺎﱠيَ ‪15-‬‬ ‫ن‬ ‫‪ .‬اﻟْﻔَﺠْﺮُ ؟ إِذاَ ﺣﺎَنَ اﻟْﻔَﺠْﺮُ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ]‪[9‬ﺣﺎَ َ‬ ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐُ إِذاَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ؟ إِذاَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ ‪16-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ‬ ‫ﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ؟ إِذاَ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ َأﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐُ إِذاَ وَﺻَﻠَﺖِ ا ‪17-‬‬ ‫‪ .‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄَﺎ ِر‬ ‫ﺐ ‪18-‬‬ ‫–ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﻌُﻮدُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِﻟَﻰ ﺑُﯿُﻮﺗِﮭِﻢْ ﯾَﺠْﺘَﮭِﺪُونَ ﻓِﻲ أَداَءِ اﻟْﻮاَﺟِ ِ‬ ‫‪ .‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺮْﺟِﻊُ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ إِﻟَﻰ ﺑُﯿُﻮﺗِﮭِﻦﱠ ﯾَﺒْﺪَأْنَ ﻓِﻲ إِﻋْﺪاَ ِد اﻟﻄﱠﻌﺎَ ِم‬ ‫ﻣَﻦْ ﯾُﻌﺎَﻗِﺐُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ إِذاَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌْﻤَﻠُﻮا اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ؟ اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﯾُﻌﺎَ ِﻗﺐُ ‪19-‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺟ َ‬ ‫‪.‬اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ إِذاَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌْﻤَﻠُﻮا اﻟْﻮَا ِ‬ ‫ت ‪20-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ ﻟَﻚَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻻَ ﺗَﻌْﻤَﻞُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ؟ ﺑِﻤﺎَذاَ ﺷَﻌَﺮْ َ‬ ‫ت اﻟْ‬ ‫ﻜَﻌْﺒَﺔَ؟ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪْ َ‬ ‫ب ‪21-‬‬ ‫إِذَا ‪-‬إِذاَ ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﺒُﯿُﻮتُ راَﺣَﺔَ اﻟْﺄَﺟْﺴﺎَدِ ﻓَﺈِنﱠ اﻟْﻤَﺴﺎَﺟِﺪَ راَﺣَﺔُ اﻟْﻘُﻠُﻮ ِ‬ ‫‪ .‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرُ ﺳَﺒَﺐَ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ ﻓَِﺈنﱠ ﻧَﮭْﺮَ اﻟﻨﱢﯿﻞِ ﺳَﺒَﺐُ اﻟْﺤَﻀﺎَ َر ِة‬ ‫ن ﻟَﻤﺎَ اﻧْﺘَﺼَﺮَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ‪22-‬‬ ‫ﻻَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ ﻟَﻤﺎَ اﻧْﺘَﺸَﺮَ ﻟَﻮْ ‪-‬ﻟَﻮْﻻَ اﻟْﺈِﯾﻤﺎَ ُ‬ ‫‪ .‬اﻟﻨﱡﻮرُ ﻓِﻲ اﻟْﻌﺎَﻟَ ِﻢ‬

23- َ‫ﻟَﻮْﻻَ اﻟﺼﱡﺤُﻒُ ﻟَﻤﺎَ ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ اﻟْﺄَﺧْﺒَﺎر‬- ُ‫ﻟَﻮْﻻَ اﻟﻨﱠﻈﺎﱠرَةُ ﻟَﻤﺎَ رَأَﯾْﺖ‬ ‫ اﻟْﻤَﻨْﻈَ َﺮ ﺟَﯿﱢﺪًا‬. 24- ٌ‫ﻟَﻮْﻻَ اﻟْﻤﺎَءُ ﻣﺎَ ﻋﺎَشَ ﻋَﻠَﻰ ا ْﻟﺄَرْضِ ﺣَﯿَﻮاَنٌ أَوْ ﻧَﺒَﺎت‬- ُ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ أَذْھَﺐ‬ ‫إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ أَﺗَﻨﺎَوَلُ اﻟْﻌَﺼ ِﯿ َﺮ‬. Tercüme: 1- Gezi aynı zamanda nasıl faydalı olur? Gezi öğrenci ondan yeni birşey öğrendiği zaman faydalı olur. 2- Bizim işittiğimiz şeyleri duyduğun zaman niçin kızdığımızı bileceksin.(Diğeri aynı manadadır.) 3- Çocuğu geziden döndüğü zaman anne saadet (mutluluk) hissetti. Mavi renkle boyadığım zaman odam güzel oldu. 4- Fatıma imtihanda başardığı zaman büyük bir ödül kazandı. Okulun zili çaldığı zaman öğrenciler sınıfa girdi. 5- Fâtıma başarınca babasından bir hediye elde etti. Misafir geldiği zaman ona tatlı takdim ettim.

6- Otobüs gecikince trenle geldim. 7- Kız geç döndü. Kız annesini uyur buldu. Kız geç (vakit) döndüğü zaman annesini uyur buldu. 8- İki işçi müdürle karşılaştı. İki işçi sevindi. Müdürle karşılaşınca iki işçi sevindi. 9- Anne uyumak istedi. Uyumak isteyince anne pencereyi kapattı. 10- Öğretmenler tiyatroyu seyretti. Öğretmenler çok güldü. Tiyatroyu seyredince öğretmenler çok güldü. 11- Müezzin ezanı okuduğu zaman namaz kılmak üzerimize vacip olur. İmtihan yaklaştığı zaman (dersleri) müzakere etmemiz gerekir. 12- Misafir geldiği zaman ona ikram etmemiz gerekir. Koca sefere çıktığı zaman eşi hamileydi. 13- Limanda duruşumuz esnasında gemileri gördük. İnsan onu (heyetini şeklini) gördüğü zaman ona karşı sevgi hisseder.

14- Okula geldiği zaman doğruca sınıfa gider. Sabahleyin uyandığım zaman iyice yüzümü yıkarım. 15- Su kaynayınca annem çay yapar. Fecr olduğu zaman nereye gidersin? Fecr (sabah namazı vakti) olunca mescide giderim. 16- Hoca geldiği zaman nereye gidersin? Hoca geldiği zaman kütüphaneye giderim. 17- Uçak geldiği zaman nereye gidersin? Uçak geldiği zaman hava alanına giderim. 18- Öğrenciler evlerine döndükleri zaman ödevin edasına çalışırlar.Anneler evlerine döndükleri zaman yemeğin hazırlanmasına başlarlar. 19- Ödev yapmadıkları zaman öğrencilere kim ceza verir? Ödev yapmadıkları zaman öğrencilere öğretmen ceza verir. 20- Ödevi yapmadığın zaman öğretmen sana ne yapar? Kabe’yi gördüğün zaman ne hissettin?

21- Evler bedenlerin rahatı ise muhakkak ki mescidler de kalplerin rahatıdır. Nehirler hayatın sebebi ise nil nehri de medeniyetin sebebidir. 22- İman olmasaydı Müslümanlar galip gelemezdi. İslam olmasaydı nur (ışık) dünyada yayılmazdı. 23- Gazeteler olmasaydı haberleri bilemezdim. Gözlük olmasaydı manzarayı iyice göremezdim. 24- Su olmasaydı yeryüzünde hayvan veya bitki yaşamazdı. Bahçeye gittiğim zaman meyve suyu içerim. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ CEZMETMEYEN ŞART EDATLARI VE KONULARLA İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﻃَﺎﻋَﺔٌ وَﻗَﻮْلٌ ﻣَﻌْﺮُوفٌ ﻓَﺈِذَا ﻋَﺰَمَ اﻟْﺄَﻣْﺮُ ﻓَﻠَﻮْ ﺻَﺪَﻗُﻮا اﻟﻠﱠﮫَ ﻟَﻜَﺎنَ ﺧَﯿْﺮًا‬ ْ‫ َﻟﮭُﻢ‬. (47/MUHAMMED, 21). (Onların vazifesi) itaat ve güzel sözdür. İş ciddiye bindiği zaman Allah'a sadakat gösterselerdi, elbette kendileri için daha hayırlı olurdu.

ciddileşmek ‫ﻋَﺰَمَ ﯾَﻌْﺰِمُ ﻋَﺰْﻣًﺎ‬ itaat (cümlede; mübtedâsı mahzuf haberdir.) ٌ‫ﻋﺔ‬ َ ‫ﻃَﺎ‬

2- ‫ﻗَﺎلَ ادْﺧُﻠُﻮا ﻓِﻲ أُﻣَﻢٍ ﻗَﺪْ ﺧَﻠَﺖْ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻠِﻜُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺠِﻦﱢ وَاﻟْﺈِﻧْﺲِ ﻓِﻲ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ‫ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ دَﺧَﻠَﺖْ أُﻣﱠﺔٌ ﻟَﻌَ َﻨﺖْ أُﺧْﺘَﮭَﺎ‬... (7/A’RÂF, 38). (Allah) buyuracak ki: "Sizden önce geçmiş cin ve insan toplulukları arasında siz de ateşe girin!" Her ümmet girdikçe yoldaşlarına lânet edecek... gelip geçmek ‫ﺧَﻼَ ﯾَﺨْﻠُﻮ ﺧُﻠُﻮا‬ ümmet, topluluk ٌ‫أُﻣﱠﺔٌ ج أُ َﻣﻢ‬

3- ... ‫ن‬ َ ‫ أَ وَﻟَﻮْ ﻛَﺎنَ آﺑَﺎؤُھُﻢْ ﻻَ ﯾَﻌْﻘِﻠُﻮنَ ﺷَﯿْﺌﺎً وَﻻَ ﯾَﮭْﺘَﺪُو‬. (2/BAKARA, 170). ..Ya ataları bir şeye akıl erdirememiş, doğruyu da bulamamış idiyseler? hidayeti, hakikati bulmak ‫اِھْﺘَﺪَى ﯾَﮭْﺘَﺪِي اِھْﺘِﺪَا ًء‬

4- ِ‫ َﻛﻼﱠ ﻟَﻮْ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻋِﻠْﻢَ اﻟْ َﯿﻘِﯿﻦ‬. (102/TEKÂSÜR, 5). Gerçek öyle değil! Kesin bilgi ile bilmiş olsaydınız..

5- ... ‫ن‬ َ ‫ ﻟَﻮْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻔْﻘَﮭُﻮ‬. (9/TEVBE, 81). ... Keşke anlasalardı! iyice anlamak ‫ﻓَﻘِﮫَ ﯾَﻔْﻘَﮫُ ﻓِﻘْﮭًﺎ‬

6- َ‫ وَﻟَﻮْ ﻧَﺸَﺎءُ ﻟَﺠَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻣِﻨْﻜُﻢْ ﻣَﻠَﺎﺋِﻜَﺔً ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﯾَﺨْﻠُﻔُﻮن‬. (43/ZUHRUF, 60). Eğer dileseydik, içinizden, yeryüzünde yerinize geçecek melekler yaratırdık. yerine geçmek ‫ﻼﻓَ ًﺔ‬ َ‫ﺧ‬ ِ ُ‫ﺧَﻠَﻒَ ﯾَﺨْﻠُﻒ‬

7- ... ٍ‫وَﻟَﻮْ ﺷَﺎءَ اﻟﻠّﮫُ ﻟَﺬَھَﺐَ ﺑِﺴَﻤْﻌِﮭِﻢْ وَأَﺑْﺼَﺎرِھِﻢْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْء‬ ٌ‫ ﻗَﺪِﯾﺮ‬. (2/BAKARA, 20). ... Allah dileseydi elbette onların işitmelerini ve gözlerini giderirdi (sağır ve kör ederdi). Allah şüphesiz her şeye kadirdir. göz ٌ‫ﺑَﺼَﺮٌ ج أَﺑْﺼَﺎر‬ giderdi ‫ب‬ ِ ُ‫ذَھَﺐَ ﯾَﺬْ َھﺐ‬

8- ْ‫ِإﱠﻧﻤَﺎ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ إِذَا ذُﻛِﺮَ اﻟﻠّﮫُ وَﺟِﻠَﺖْ ﻗُﻠُﻮﺑُﮭُﻢْ وَإِذَا ﺗُﻠِﯿَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ آﯾَﺎﺗُﮫُ زَادَﺗْﮭُ ْﻢ إِﯾﻤَﺎﻧًﺎ وَﻋَﻠَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﯾَ َﺘﻮَﻛﱠﻠُﻮ‬. (8/ENFÂL, 2). Müminler ancak, Allah anıldığı zaman yürekleri titreyen, kendilerine Allah'ın âyetleri okunduğunda imanlarını artıran ve (yalnız) Rablerine dayanıp güvenen kimselerdir. kalpler, yürekler ٌ‫ﻗُﻠُﻮب‬ titredi, korktu, ürperdi ‫ﻼ‬ ً َ‫وَﺟِﻞَ ﯾَﻮْﺟَﻞُ َوﺟ‬

dayanıp güvendi ُ‫ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَ َﺘﻮَﻛﱠﻞ‬ okunduğu zaman ‫ﻲ‬ َ ِ‫)ﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮﺗَ(إِذَا ﺗُﻠ‬

9- ْ‫وَﻟَﻮْ ﯾُﺆَاﺧِﺬُ اﻟﻠّﮫُ اﻟﻨﱠﺎسَ ﺑِﻈُﻠْﻤِﮭِﻢْ ﻣﺎَ ﺗَﺮَكَ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻣِﻦْ دَآﺑﱠﺔٍ وَﻟَﻜِﻦ‬ َ‫ﻰ ﻓَﺈِذَا ﺟَﺎءَ أَﺟَُﻠﮭُﻢْ ﻻَ ﯾَﺴْﺘَﺄْﺧِﺮُونَ ﺳَﺎﻋَ ًﺔ َوﻻ‬‫ﯾُﺆَﺧﱢﺮُھُﻢْ إﻟَﻰ أَﺟَﻞٍ ﻣُﺴَﻤ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺪﻣُﻮ‬. (16/NAHL, 61). Eğer Allah, insanları zulümleri (sebebi)yle cezalandıracak olsaydı, yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat onları takdir edilen bir müddete kadar erteliyor. Ecelleri geldiği zaman onlar ne bir saat geri kalabilirler ne de öne geçebilirler. ertelemek ُ‫أَﺧﱠﺮَ ﯾُ َﺆﺧﱢﺮ‬ isimlendirilmiş, takdir edilmiş ‫ﻰ‬‫ﺴﻤ‬ َ ُ‫ﻣ‬ cezalandırdı ُ‫آﺧَﺬَ ﯾُﺆَاﺧِﺬ‬ geri kalmak ُ‫ﺧﺮ‬ ِ ْ‫اِﺳْﺘﺄْﺧَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﺄ‬ ileri geçmek

ُ‫اِﺳْﺘَﻘْﺪَمَ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺪم‬

10- ‫ﻓَﺘَﻘَﺒﱠﻠَﮭَﺎ رَﺑﱡﮭَﺎ ﺑِﻘَﺒُﻮلٍ ﺣَﺴَﻦٍ وَأَﻧْﺒَﺘَﮭَﺎ ﻧَﺒَﺎﺗًﺎ ﺣَﺴَﻨًﺎ وَﻛَﻔﱠﻠَﮭَﺎ زَﻛَﺮِﯾﱠﺎ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫دَﺧَﻞَ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ زَﻛَﺮِﯾﱠﺎ اﻟْﻤِﺤْﺮَابَ وَﺟَﺪَ ﻋِﻨﺪَھَﺎ رِزْﻗﺎً ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻣَﺮْﯾَﻢُ أَﻧﱠﻰ َﻟ‬ ‫ ﺮْزُقُ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎءُ ﺑِﻐَﯿْﺮِ ﺣِﺴَﺎبٍھَﺬَا ﻗَﺎﻟَﺖْ ھُﻮَ ﻣِﻦْ ﻋِﻨْﺪِ اﻟﻠّﮫِ إنﱠ اﻟﻠّﮫَ َﯾ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 37). Rabbi Meryem'i güzel bir kabulle kabul etti, onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriyya’yı da ona (onun bakımına) görevlendirdi. Zekeriyya, onun yanına, mâbede her girişinde onun yanında bir rızık bulurdu. ve "Ey Meryem, bu sana nereden (geliyor?)" der; (o da: ) “Bu, Allah tarafındandır. Allah, dilediği kimseye sayısız rızık verir” derdi. yetiştirmek ُ‫أَﻧْﺒَﺖَ ﯾُﻨْ ِﺒﺖ‬ kabul etti ُ‫ﺗَﻘَﺒﱠﻞَ ﯾَ َﺘﻘَﺒﱠﻞ‬ her ne zaman girerse ‫ﺧ‬ َ ‫ﻞﻛُﻠﱠﻤَﺎ َد‬ َ görevlendirdi ُ‫ﻛَﻔﱠﻞَ ﯾُ َﻜﻔﱢﻞ‬

rızık vermek ُ‫رَزَقَ ﯾَﺮْزُق‬ nereden, nasıl ‫أَﻧﱠﻰ‬ hesabsız, sayısız ‫ب‬ ٍ ‫ﺑِﻐَﯿْ ِﺮ ﺣِﺴَﺎ‬

11- ْ‫وَِإذَا ﺳَﻤِﻌُﻮا اﻟﻠﱠﻐْﻮَ أَﻋْﺮَﺿُﻮا ﻋَﻨْﮫُ وَﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻨَﺎ أَﻋْﻤَﺎﻟُﻨَﺎ وَﻟَﻜُﻢْ أَﻋْﻤَﺎﻟُﻜُﻢ‬ ْ‫ ﺳَﻼَمٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢ‬... (28/KASAS, 55). Onlar, boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler ve: “Bizim işlerimiz bize, sizin işleriniz size. Size selâm olsun. ...” derler. yüz çevirmek ْ‫ﻋﻦ‬ َ ً‫ﻋﺮَضَ ﯾُﻌْﺮِضُ إِﻋْﺮاَﺿﺎ‬ ْ َ‫أ‬ boş söz ُ‫اَﻟﻠﱠﻐْﻮ‬

12- ُ‫وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ¯ﻓَﮭُﻮَ ﻓِﻲ ﻋِﯿﺸَﺔٍ رَاﺿِﯿَﺔٍ ¯ﻓَﺄَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ﺛَﻘُﻠَﺖْ ﻣَﻮَازِﯾﻨُﮫ‬ ُ‫ ﻓَﺄُﻣﱡﮫُ ھَﺎوِﯾَﺔٌ ¯ﺧَﻔﱠﺖْ َﻣﻮَازِﯾﻨُﮫ‬.

(101/KÂRİA, 6-9). (O gün) tartısı (ameli) ağır gelen kimseye gelince, İşte o, razı olduğu (hoşnut edici) bir yaşamdadır. Tartısı (ameli ) hafif olan kimseye gelince, (İşte) onun anası (sığınacağı kucak) Hâviye'dir.

ağır geldi ‫ﻼ‬ ً ‫ﺛَﻘُﻞَ ﯾَﺜْﻘُﻞُ ِﺛ َﻘ‬ hafif olmak ‫ﺧ‬ َ ‫ﺧَﻒﱠ ﯾَﺨِﻒﱡ‬‫ﻔﺎ‬ tartı ُ‫ﻣﯿِﺰاَنٌ ج َﻣﻮَازِﯾﻦ‬

hoşuna gitmek ‫رَﺿِﻲَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ razı olan ٌ‫اَﻟﺮاﱠﺿِﻲ ث راﺿَِﯿﺔ‬ yaşayış, yaşam ٌ‫ﺸﺔ‬ َ ‫ﻋِﯿ‬ razı olacağı bir yaşamda ‫ﻓِﻲ ﻋِﯿﺸَﺔٍ رَاﺿِﯿَ ٍﺔ‬ Hâviye (cehennem tabakalarından biri) ٌ‫ھَﺎوِ َﯾﺔ‬

13- ... ِ‫ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﺟَﺎءَهُ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﻗَﺎلَ ارْﺟِﻊْ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ ﻓَﺎﺳْﺄَﻟْﮫُ ﻣَﺎ ﺑَﺎلُ اﻟﻨﱢﺴْﻮَة‬ ٌ‫ اﻟﻼﱠﺗِﻲ ﻗَﻄﱠﻌْﻦَ أَﯾْﺪِﯾَﮭُﻦﱠ إِنﱠ رَﺑﱢﻲ ﺑِﻜَﯿْﺪِ ِھﻦﱠ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (12/YÛSUF, 50). ...Elçi, (Yusuf’a) geldiği zaman (Yusuf) dedi ki: "Efendine dön ve ona: “Ellerini kesen o kadınların durumu neydi?” diye sor. Şüphesiz benim Rabbim onların hilesini çok iyi bilir." ne haldedir, durumu nedir, manasına gelen edat ُ‫ﻣَﺎ ﺑَﺎل‬.. hile ٌ‫ﻛَﯿْﺪٌ ج أَﻛِﯿﺪ‬ efendi, sahip ‫رَبﱞ‬ kadınlar ُ‫اَﻟﻨﱢﺴْﻮَة‬ kesti, parçaladı ُ‫ﻗَﻄﱠﻊَ ﯾُﻘَﻄﱢﻊ‬ Kadınların hali nedir? ‫ﻣَﺎ ﺑَﺎلُ اﻟﻨﱢﺴْﻮَةِ؟‬

14- َ‫ ﻓَﻤَﻦ ﺛَﻘُﻠَﺖْ ﻣَﻮَازِﯾ ُﻨﮫُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮن‬. (23/MÜ’MİNÛN, 102). Artık kimlerin (sevap) tartıları ağır basarsa, işte asıl bunlar kurtuluşa erenlerdir. kurtuluşa eren ُ‫َاﻟْﻤُﻔِْﻠﺢ‬

15- َ‫وَإِنْ ﻛُﻞﱞ ﻟَﻤﱠﺎ ﺟَﻤِﯿﻊٌ ﻟَﺪَﯾْﻨَﺎ ﻣُﺤْﻀَﺮُون‬. (36/YÂSÎN, 102). Elbette onların hepsi (kıyamet gününde) karşımızda hazır bulunacaklar.

getirmek, bulundurmak, hazırlamak. ُ‫ﻀﺮ‬ ِ ْ‫أَﺣْﻀَﺮَ ﯾُﺤ‬ Burada (ٌ‫( )ﻣُﺤْﻀَﺮ‬hazır bulundurmak) anlamında yakında işlenecek olan mezîd fiilin ism-i mefulü durumundadır.

16- َ‫ ﻟﱠﻤﱠﺎ ﻟَﯿُﻮَﻓﱢﯿَﻨﱠﮭُﻢْ رَﺑﱡﻚ‬‫ أَﻋْﻤَﺎﻟَﮭُﻢْ إِﻧﱠﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﯾَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﺧَﺒِﯿﺮٌ وَإِنﱠ ﻛُﻼ‬.

(11/HÛD, 111). Şüphesiz Rabbin, onların her birinin amellerinin karşılığını onlara tam olarak verecektir. Çünkü Rabbin onların yapmakta olduklarından haberdardır. tamamen eda etmek / yerine getirmek. (sondaki şeddeli nun te’kîd içindir.) ‫وَﻓﱠﻰ ﯾُﻮَﻓﱢﻲ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫ﻣُﺸْﻜِﻼَتُ اﻟْﻤُﺠْﺘَﻤَ ِﻊ‬ toplumun sorunları ُ‫اﻟْﺒَﺮْد‬ soğuk ُ‫ﻈﻠﱠﺔ‬ َ ِ‫اَﻟْﻤ‬ şemsiye ُ‫َأﻗْﺒَﻞَ ﯾُﻘْﺒِﻞ‬ geldi, yöneldi ُ‫ﻧﺎَمَ ﯾَﻨﺎَم‬

uyudu ُ‫َاﻟَْﺄﻣْﻄَﺎر‬ yağmurlar ‫ﻣَﻌْﺬِرَ ًة‬ özür dilerim (tabir) ُ‫ﺳَﻜَﺖَ ﯾَﺴْﻜُﺖ‬ sustu ُ‫اَﻟﺪﱠوَاء‬ ilaç ُ‫ﺻﺎَمَ ﯾَﺼُﻮم‬ oruç tuttu ٌ‫ﺻَﻮْت‬ ses ُ‫اﻟْﻐَﺪاَء‬ öğle yemeği

2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1- ‫ت‬ ِ َ‫ ﻣَﺸْﮭُﻮراً ؟ أَﻛْﺘُﺐُ ﻓِﻲ ﻣُﺸْﻜُﻼ‬‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ إِذاَ أَﺻْﺒَﺤْﺖَ ﺻَﺤَﻔِﯿﺎ‬ ‫اﻟْﻤُﺠْﺘَﻤَﻊِ وَ أَﺷْﺮَحُ اﻟِْﺈﺳْﻼَ َم‬.

‫ل اﻟْﻤَﻄَﺮُ دَﺧَﻠَﺖِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ َﺗﺤْ ‪2-‬‬ ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﻜُﻮنُ ‪-‬ﺖَ اﻟْﻤِﻈَﻠﱠﺔِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻧَﺰَ َ‬ ‫ﻞ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ا ْﻟﺒَﺮْدُ ﺷَﺪِﯾﺪاً أَﻧﺎَمُ داَﺧِ َ‬ ‫س ‪3-‬‬ ‫ﻣَﻌْﺬِرَةً ‪:‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻄﺎﱠِﻟﺐُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮاً ﻗﺎَلَ ﻟِﻠْﻤُﺪَرﱢ ِ‬ ‫ﺐ ‪4-‬‬ ‫ﻧﺎَمُ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺄْﺗِﻲ اﻟْﺒَﺮْدُ أَ ‪-‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺷَﻌَﺮْتُ ﺑِﺎﻟْﺄَﻟَﻢِ ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰَ اﻟﻄﱠﺒِﯿ ِ‬ ‫ﻞ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬ ‫‪ .‬داَﺧِ َ‬ ‫ﻟَﻮْﻻَ واَﻟِﺪَﺗِﻲ ﻟَﻤﺎَ ‪-‬أَﻧﺎَمُ ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﻜُﻮنُ اﻟْﺤَﺮﱡ ﺷَﺪِﯾﺪًا ‪5-‬‬ ‫‪.‬ﺷَﺮِﺑْﺖُ اﻟﺪﱠواَ َء‬ ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﻧَﺰَﻟَﺖِ اﻟْﺄَﻣْﻄﺎَرُ دَﺧَﻠْﻨﺎَ ﺗَﺤْﺖَ ‪-‬ﻟَﻤﺎﱠ ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ وَﻗَﻒَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤِﻈَﻠﱠ ِﺔ‬ ‫إِذاَ أَﻗْﺒَﻞَ رَﻣَﻀﺎَنُ ‪-‬ﻧﺎَﻣَﺖِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ‪-‬ﺷَﺮِبَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ اﻟﺪﱠوَاءَ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﻓَﻘَﺪْ وَﺟَﺒَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ أَنْ ﻧَﺼُﻮ َم‬ ‫ﻛَﺘَﺒَﺖِ ‪-‬ﻛَﺘَﺒَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ اﻟﺪﱠرْسَ ‪-‬ﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ أَﻣﺎَمَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَ ِﺔ ‪8-‬‬ ‫‪ .‬سَ ﻟَﻤﺎﱠ ﺟَﻠَﺴَﺘﺎَ أَﻣﺎَمَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِاﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ اﻟﺪﱠرْ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ‪-‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺴْﻤَﻊُ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﺻَﻮْﺗَﮫُ ﯾَﺸْﻌُﺮُ ﻧَﺤْﻮَهُ ﺑِﺎ ْﻟﺤُﺐﱢ ‪9-‬‬ ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺴْﻤَﻊُ أَذاَنَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ؟‬ ‫ﺟﻼً وَﺟَﺐَ اﻟﺼﱢﯿﺎَمُ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ‪10-‬‬ ‫ﺳْﻤَﻊُ أَذاَنَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ أَ –إِذاَ ﺻﺎَرَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ رَ ُ‬ ‫ﺠ ِﺪ‬ ‫‪.‬اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْ ِ‬

‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺮْﺟِﻊُ واَﻟِﺪيِ ‪-‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺤْﻀُﺮُ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﯾَﺴْﻜُﺖُ اﻟﺘﱠﻼَﻣ ِﯿﺬُ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ﻣِﻦَ اﻟﺴﻮﱡقِ ﯾَﺄْﻛُﻞُ اﻟْﻐَﺪاَ َء‬ ‫إِذَا ﻛﺎَنَ اﻟْﺠَﻮﱡ ﺟَﻤِﯿﻼً ‪-‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ أَﻗْﺮَاُ اﻟﺪﱠرْسَ أَﺷْﺮَبُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻌَﺼ ِﯿ ِﺮ ‪12-‬‬ ‫‪.‬ﻓَﺴَﻮْفَ ﻧَﺨْﺮُجُ ﻓِﻲ ِرﺣْﻠَ ٍﺔ‬ ‫إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺗَﺬْھَﺐُ إِذاَ ﺟﺎَءَ اﻟﺼﱠﺒﺎَحُ ؟ إِذاَ ﺟﺎَءَ اﻟﺼﱠﺒﺎَحُ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ ‪13-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬ ‫ﻟَﻮْﻻَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﻟَﻤﺎَ وَﺻَﻠْﺖُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً –ﻤﺎَ ﻓَﮭِﻤْﺖُ اﻟﺪﱠرْسَ ﻟَﻮْﻻَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﻟَ ‪14-‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻟَﻮْ ﻛُﻨْﺖَ ﻛَﺘَﺒْﺖَ ‪-‬ﻟَﻮْ ذَھَﺒْﺖَ إﻟﻰ دَرْسِ اﻟﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ ﻟﺘَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪15-‬‬ ‫ﻷﺧَﺬْﺗُﮭَﺎ‬ ‫‪.‬اﻟﺮﱢﺳَﺎﻟَ َﺔ َ‬ ‫ھَﺒُﻮنَ ﻣَﺴَﺎءً؟إﻟﻰ أَﯾْﻦَ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَ ْﺬ ‪-‬ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﺠْﻠِﺲُ ﻋِﻨْﺪَ ﺧَﺎﻟَﺘِﻨَﺎ ‪16-‬‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.‬‬ ‫‪1. (Keşke) hergün okulun kapısını ben açsam.‬‬ ‫‪2. Bugün okula gitmeseydim size gelirdim.‬‬ ‫‪3. Teyzen anneme mektup yazsaydı ben onu‬‬ ‫‪okurdum.‬‬

4. Cezmetmeyen şart edatlarını kullanarak hepsinden birer tane cümle kurunuz. 5. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp cezmetmeyen şart edatlarını belirtiniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazmaya çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ُ‫ )اِﺟْﺘَﮭَﺪَ ﯾَﺠْﺘَﮭِﺪ‬çalıştı, gayret etti

[2] Bu söz bir hadis ya da ayet değil kelam-ı kibar dediğimiz büyüklerin sözlerdendir. [3]

(‫ )ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَﺘَﻮَﻟﱠﻰ‬yüz çevirdi, dönüp gitmek

[4] (‫ )ﺳَﻠﱠﻢَ ﯾُﺴَﻠﱢﻢُ ﺗَﺴْﻠِﯿﻤﺎً ﻋَﻠَﻰ‬selam verdi. İlerde işlenecek olan artırılmış fiillerin emirleri; muzaraat harfinden sonra cezimli harf gelmediği takdirde, muzâri harfinin atılması, fiilin sonunu da cezim yapmakla elde edilir. (ُ‫ ﯾُﺴَﻠﱢﻢ‬danَ‫ ) ﻠﱢﻢْﺳ‬gibi.

[5] Bkz. Çörtü, Meral, Arapçada Cümle Kuruluşu ve Tercüme Teknikleri, s. 141 vd. [6] Kaynak için bkz. Çörtü, M. Meral, a.g.e., s.134-149 ve; Eryılmaz, Mesut, Kur’ân Arapçası, II, 6; Uralgiray, Yusuf, İlk ve İleri Dilbilgisi, II, 996; Sarmış, İbrâhim, Arabça Dilbilgisi, s. 206; Mustafa Emin ve ark, en-Nahvu’l-Vâdıh, II, 43 [7]

(ُ‫ )ﺟﺎَعَ ﯾَﺠُﻮع‬acıktı

[8]

(‫ )ﺣَﺼَﻞَ ﻋَﻠَﻰ‬elde etti, kazandı

[9]

(َ‫ )ﺣﺎَن‬oldu (vakit için)


TÜREMİŞ İSİMLER Türemiş (müştak) isimler, başka kelimeden (masdardan) türetilen isimlerdir. Bunlar ism-i fâil, ism-i fâilin mübâlağası, ism-i mef’ûl, sıfat-ı

müşebbehe, ism-i tafdîl, ism-i mensûb, ism-i tasgir, ism-i zaman, ism-i mekân ve ism-i alettir. Bunlardan ism-i fâili, ism-i fâilin mübâlağasını ve ism-i mef’ûlü cümle kuruluşlarındaki önemleri dolayısıyla önceden işlemiştik. Masdardan başlamak üzere geri kalan isim çeşitleri ve cümledeki kullanılışları şöyledir: MASDAR Mâzî ya da muzâri gibi herhangi bir zamanla ilgisi olmaksızın bir mana ve bir oluş ifade eden kelimedir. Sözlükte mâzî ve muzâriden sonra üçüncü sırada gelen isimdir. Fiillerin ve bütün müştak (türemiş) kelimelerin köküdür. Örnek: ٌ‫ذِﻛْﺮ‬ anmak, anma, anış ٌ‫ﺟُﻮع‬ acıkmak, acıkma ٌ‫ِاﺟْﺘِﻤﺎَع‬ toplanmak, toplanma ٌ‫ﻃَﻠَﺐ‬ istemek, isteme ٌ‫إِﻛْﺮَام‬

ikram, ikram etme ٌ‫ﺧﻠْﻖ‬ َ yaratmak, yaratma, yaratış

Fiillerin masdarları, mim’li masdar (İsm-i zaman, ism-i mekân) ve yapma masdar olmak üzere üç çeşit masdar vardır: 1- Fiillerin masdarları: Fiiller; sülasî (üç harfli), rübâi (dört harfli) humâsî (beş harfli) ve südâsî (altı harfli) olur[1]. Sülâsî fiil hâriç diğerlerinin masdar kalıpları yerinde işleyeceğimiz gibi kurallı ve bellidir. Hiç zorlanmadan kuralına göre söylenebilir. Sülâsî fiilin masdarı ise ancak sözlüklerden (veya duyarak) öğrenilir ve bunlardan çok kullanılanlar zamanla ezberlenir. Bizim burada söz konusu ettiğimiz masdar üçlü fiillere aittir. Her fiil en az bir masdara sahiptir. Bilmediğimiz bir kelimeyle karşılaştığımız zaman o kelimenin baş harfiyle kelimeyi aramayız. Çünkü fiiller Arapça sözlüklerde Türkçe'deki gibi masdar haliyle yer almaz. Genel kural olmasa da çoğunlukla fiillerin önce müfred gâib mâzî hali, yanında çoğu zaman orta harfine işaret eden bir çizginin üstüne harekesi konularak muzâri hali verilir (-َُِ). Ardından da o

kelimenin masdarı yanyana verilir. Tercümede de genellikle ya mâzî halindeki manası ya da masdar manası yer alır. Fiilin üçlü kök hali (mâzî muzâri ve masdarıyla birlikte) verildikten sonra altında o fiilden türemiş ya da bir harf, iki harf ilavesiyle o fiilin girdiği manalar yer alır: َ َ‫ذَھ‬-ٌ‫َ ذَھﺎَب‬ ‫ﺐ‬ gitti ‫ﺣَﻀَﺮَ ﯾَﺤْﻀُﺮُ ﺣُﻀُﻮرًا‬ geldi ‫أَذْھَﺐَ ﯾُﺬْھِﺐُ إِذْھﺎَﺑًﺎ‬ giderdi ‫أَﺣْﻀَﺮَ ﯾُﺤْﻀِﺮُ ِإﺣْﻀﺎَرًا‬ getirdi

Masdar fiilin isimleşmiş bir hali olup iki türlü kullanılır: Ya bir isim olarak kalıplanmış manaya sahiptir veya fiilin isim manasını taşır: Mesela (َ‫ )ﺧَﻠَﻖ‬kökünden yapılan masdar (ٌ‫ )ﺧَﻠْﻖ‬hem yaratmak manasına ve hem de yaratma işi manasına gelir.

Bir fikir vermesi açısından masdarların girdiği kalıplardan bazıları şöyle sıralanabilir: Kalıb hali Masdar Muzâri Mâzî ٌ‫ﻓَﻌْﻞ‬ ٌ‫أَﻣْﺮ‬ emretmek ُ‫َﯾﺄْﻣُﺮ‬ ‫أَﻣَ َﺮ‬

ٌ ْ‫زَر‬ ‫ع‬ ekin ekmek ُ‫ﯾَﺰْرَع‬ ‫ع‬ َ ‫زَ َر‬

ٌ ْ‫ﻗَﻮ‬ ‫ل‬ söylemek ُ‫ﯾَﻘُﻮل‬ ‫ل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬

‫ﺳَﯿْ ٌﺮ‬ ‫‪yürümek‬‬ ‫ﯾَﺴِﯿﺮُ‬ ‫ﺳَﺎ َر‬ ‫ﻓِﻌْﻞٌ‬ ‫ذِﻛْﺮٌ‬ ‫‪anmak, söylemek‬‬ ‫ﯾَﺬْﻛُﺮُ‬ ‫ذَﻛَ َﺮ‬ ‫ﻓُﻌْﻞٌ‬ ‫ﻛُﻔْﺮٌ‬ ‫‪inkar etmek‬‬ ‫َﯾﻜْﻔُﺮُ‬ ‫َﻛﻔَ َﺮ‬ ‫ﻓُﻌُﻮلٌ‬ ‫ﺧُﺮُوجٌ‬ ‫‪çıkmak‬‬ ‫َﯾﺨْﺮُجُ‬ ‫ج‬ ‫ﺧَ َﺮ َ‬

‫ﺳُﺠُﻮ ٌد‬ ‫‪secde etmek‬‬

‫َﯾﺴْﺠُ ُﺪ‬ ‫ﺠ َﺪ‬ ‫ﺳَ‬ ‫َ‬

‫دُﺧُﻮ ٌ‬ ‫ل‬ ‫‪girmek‬‬ ‫َﯾﺪْﺧُﻞُ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺧَ‬ ‫َد َ‬ ‫ﻓَﻌﺎََﻟﺔٌ ‪-‬ﻓَﻌﺎَ ٌ‬ ‫ل‬ ‫ذَھَﺎبٌ‬ ‫‪gitmek‬‬ ‫ﯾَﺬْ َھﺐُ‬ ‫ﺐ‬ ‫ذَ َھ َ‬

‫ﺳَﻤﺎَ ٌ‬ ‫ع‬ ‫‪işitmek‬‬ ‫ﯾَﺴْﻤَﻊُ‬ ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬

‫ﺿﻼَ ٌ‬ ‫ل‬ ‫ﺿَﻼَﻟَﺔٌ ‪َ -‬‬ ‫‪sapmak, şaşırmak‬‬ ‫َﯾﻀِﻞﱡ‬ ‫ﺿَﻞﱠ‬

‫ﻓِﻌﺎََﻟﺔٌ ‪-‬ﻓِﻌﺎَ ٌ‬ ‫ل‬ ‫ﻗِﯿَﺎمٌ‬ ‫‪kalkmak‬‬ ‫ﯾَﻘُﻮمُ‬ ‫ﻗﺎَ َم‬

‫ﻛِﺘﺎَ َﺑ ٌﺔ‬ ‫‪yazmak‬‬ ‫ﯾَﻜْﺘُﺐُ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛَﺘَ َ‬

‫زِﯾﺎَرَ ًة‬ ‫‪ziyaret etmek‬‬ ‫ﯾَﺰُورُ‬ ‫زَا َر‬

‫ھِﺪاَ َﯾ ٌﺔ‬ ‫‪yol göstermek‬‬ ‫ﯾَﮭْﺪِي‬ ‫ھَﺪَى‬

2- Mim’li masdar (‫)اﻟﻤْﺼْﺪَرُ اﻟﻤِﯿ ِﻤﻲﱡ‬: (İsm-i zaman ve İsm-i mekân) Başında zâid bir mim harfi bulunan masdardır. Sülâsi fiillerin ism-i zaman ve ism-i mekân kalıpları aynı olduğu için birlikte işlenmektedir. İsmi zaman, manası zaman belirten isimdir, ism-i mekânda manası mekân belirten isimdir. İki şekilde gelir: ٌ‫َﻣﻔْ ِﻌﻞ‬ ٌ‫َﻣﻔْ َﻌﻞ‬

a) (ٌ‫) َﻣﻔْﻌَﻞ‬ Daha çok muzâri orta harfi fethalı veya zammeli fiillerin mimli masdarı, ism-i zaman ve ism-i mekânları bu şekilde gelmiş ve isimleşmiştir. ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬-ُ den ٌ‫ﻣَﻜْ َﺘﺐ‬ yazmak, yazma yeri ve yazma zamanı (yazıhane, büro) ‫ﻌِﺐَ َﻟ‬-َ

ٌ ‫ﻣَﻠْ َﻌ‬ ‫ﺐ‬ oynamak, oyun yeri ve oyun zamanı (oyun sahası) ‫ﻦ‬ َ َ‫ﺳَﻜ‬-ُ ٌ‫ﻣَﺴْ َﻜﻦ‬ ikâmet etmek, ikame yeri, ikamet etme zamanı (mesken) َ َ‫ذَھ‬-َ ‫ﺐ‬ ٌ‫ﻣَﺬْ َھﺐ‬ gitmek, gitme yeri, gitme zamanı (mezheb) ‫ﺦ‬ َ َ‫ﻃَﺒ‬-َ ٌ‫ﻣَﻄْ َﺒﺦ‬ pişirmek, pişirme yeri ve pişirme zamanı (mutfak) َ َ‫ َدﺧ‬-ُ ‫ﻞ‬ ٌ‫َﻣﺪْﺧَﻞ‬ girmek, giriş yeri, giriş zamanı (giriş) َ َ‫ﺧَﺮ‬-ُ ‫ج‬ ٌ‫َﻣﺨْﺮَج‬ çıkmak, çıkış yeri ve çıkış zamanı (çıkış)

*Bir şeyin çok olduğu veya bir işin çok yapıldığı yeri gösteren ismin sonuna tâ-i merbûta (‫ )ة‬eklenir.

‫س‬ َ َ‫دَر‬ ders yaptı ٌ‫ﺳﺔ‬ َ َ‫ﻣَﺪْر‬ çok ders yapılan yer ve zaman (okul) ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺘ‬ yazdı ٌ‫ﻣَﻜْﺘَ َﺒﺔ‬ çok yazılan yer ve zaman (kütüphane, sıra) ‫ﻗَﺒَ َﺮ‬ gömdü ٌ‫َﻣﻘْﺒَ َﺮة‬ çok gömülen yer ve zaman (kabir) ‫ﻃَﺒَ َﻊ‬ bastı ٌ‫ﻣَﻄْﺒَ َﻌﺔ‬ çok basılan yer ve zaman (matbaa) ‫ﺣَﻜَ َﻢ‬ hükmetti ٌ‫َﻣﺤْﻜَ َﻤﺔ‬ çok hükmedilen yer ve zaman (mahkeme) ‫ﻚ‬ َ ‫ﻣََﻠ‬

sahip oldu, malik oldu ٌ‫ﻣَﻤْﻠَ َﻜﺔ‬ çok sahip olunan yer ve zaman (krallık) [2]

*Şeddeli (muzaaf) ve orta harfi illetli fiillerin de mimli masdar, ism-i zaman ve ism-i mekânları genelde bu şekilde tâ-i merbûta (‫ )ة‬alarak gelir: ‫ف‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ korktu ٌ‫ﻣَﺨَﺎ َﻓﺔ‬ korkmak, korkma yeri ve zamanı ‫ﺳﺮﱠ‬ َ sevindi ٌ‫ﻣَﺴَﺮﱠة‬ sevinmek, sevinme yeri ve zamanı

b) (ٌ‫) َﻣﻔْ ِﻌﻞ‬ Muzâride orta harfi esreli olan fiiller ile baş harfi illetli olan fiiller bu grubtan gelir: َ‫ﺟَﻠَﺲ‬-ِ

oturdu ٌ‫َﻣﺠِْﻠﺲ‬ oturmak, oturma yeri, oturma zamanı (meclis) َ َ‫ﻧَﺰ‬-ِ ‫ل‬ indi ٌ‫ﻣَﻨْ ِﺰل‬ inmek, inilecek yer, inilecek zaman (ev) ُ‫وَﺿَﻊَ َﯾﻀَﻊ‬ koydu ٌ‫َﻣﻮْﺿِﻊ‬ koymak, konulacak yer, zaman (yer) ُ‫وَﻗَﻒَ َﯾﻘِﻒ‬ durdu, ayakta durdu ٌ‫َﻣﻮْﻗِﻒ‬ durma, durma yeri ve zamanı (durak) ُ‫وَﻟَﺪَ ﯾَِﻠﺪ‬ doğurdu ٌ‫َﻣﻮِْﻟﺪ‬ doğurmak, doğum yeri ve zamanı (doğum) ‫وَﻋَ َﺪ‬- ُ‫ﯾَﻌِﺪ‬ vaad etti, söz verdi ٌ‫ﻋﺪ‬ ِ ْ‫َﻣﻮ‬

söz verilen yer, zaman (randevu) ‫ﯾَﺴَ َﺮ‬-ِ kumar oynadı ٌ‫ﻣَﯿْﺴِﺮ‬ kumar oynama, kumar oynama yeri, zamanı (kumarhane)

*Aşağıdaki fiiller ise kaide dışı muzâride orta harfi zammeli olduğu halde mimli masdarı, ism-i zaman ve mekânları (ٌ‫ )ﻣَﻔْﻌِﻞ‬kalıbında gelenlerdir: ‫ﺳﺠَ َﺪ‬ َ -ُ secde etti ٌ‫َﻣﺴْﺠِﺪ‬ secde etmek, secde yeri ve zamanı (mescid) َ َ‫ﺷَﺮ‬-ُ ‫ق‬ doğdu ٌ‫ﻣَﺸْ ِﺮق‬ doğmak, doğma yeri ve zamanı (doğu) َ َ‫ﻏَﺮ‬-ُ ‫ب‬ batıyor ٌ‫ﻣَﻐْﺮِب‬

batmak, batış yeri ve zamanı (batı)

*Bazı sülâsî fiillerin masdarları ise sonuna tâ-i merbûta (‫)ة‬alır: َ َ‫ﻋَﺮ‬-ِ ‫ف‬ bildi, tanıdı ٌ‫ﻣَﻌْ ِﺮ َﻓﺔ‬ bilmek ‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ -ِ bağışladı ٌ‫َﻣﻐْﻔِ َﺮة‬ bağışlamak ُ‫وَﻋَﻆَ ﯾَ ِﻌﻆ‬ vaaz verdi, nasihat etti ٌ‫ﻈﺔ‬ َ ِ‫َﻣﻮْﻋ‬ öğüt vermek

3- Yapma Masdar: İsmin son harfini esre yapıp yanına (ُ‫ )ﯾﱠﺔ‬getirilerek yapılan, hal ve sıfat gösteren masdara yapma masdar denir:

ُ‫َاﻟْﺈِﻧْﺴَﺎن‬ insan ُ‫َاﻟْﺈِﻧْﺴﺎَﻧِﯿﱠﺔ‬ insanlık ُ‫اَﻟْ َﻤﺴْﺆُول‬ sorumlu ُ‫اَﻟْ َﻤﺴْﺆُوﻟِﯿﱠﺔ‬ sorumluluk ُ‫اَﻟْﺠﺎَھِﻞ‬ câhil ُ‫اَﻟْﺠﺎَھِﻠِﯿﱠﺔ‬ cahillik ُ‫اَﻟْﺤﺎَﻛِﻤِﯿﱠﺔ‬ hâkimiyet ُ‫اَﻷُﻟﻮُھِﯿﱠﺔ‬ ulûhiyyet ُ‫اَﻟﺮﱡﺑُﻮﺑِﯿﱠﺔ‬ Rubûbiyyet (Rablık) ُ‫َاﻟْ َﻘﻮْﻣِﯿﱠﺔ‬ milliyetçilik ُ‫َاﻟْﺤَ َﻨﻔِﯿﱠﺔ‬ hanefîlik

‫َاﻟْﻮَھﺎﱠﺑِﯿﱠ ُﺔ‬ vahhâbîlik ُ‫اَﻟْﻤَﺪْرَﺳِﯿﱠﺔ‬ okulla ilgili ُ‫اَﻟْﺎِﺷْﺘِﺮاَﻛِﯿﱠﺔ‬ sosyalizm ُ‫اَﻟﺸﱡﻌُﻮﺑِﯿﱠﺔ‬ ulusçuluk ُ‫اَﻟْ ِﻌﻠْﻤﺎَﻧِﯿﱠﺔ‬ laiklik ُ‫اَﻟﺼﱢﻨﺎَﻋِﯿﱠﺔ‬ sanayicilik, sanayi ile ilgili ُ‫اَﻟْ َﺒﺤْﺮِﯾﱠﺔ‬ denizcilik

Masdarların Cümle İçinde Kullanılışı: Masdarlar mübtedâ, haber, fâil ya da mef’ûl vb. gibi cümlenin herhangi bir unsuru olabilir. ‫ع‬ ِ ‫ﻦ اﻟْﺠُﻮ‬ َ ِ‫ﺑَﻜَﻲ اﻟﻄﱢﻔْﻞُ ﻣ‬. Çocuk açlıktan ağladı.

*Masdarın yerine (ْ‫ )أَن‬ve fiil getirilebildiği takdirde masdarlar fiil gibi (şibh-i fiil) amel edip fâil ve mef’ûlün bih alabilir: ُ‫ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ أَنْ ﯾَﺰُورَه‬. Adam onu ziyaret etmek istiyor. ُ‫ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ زِﯾﺎَرَ َﺗﮫ‬. Adam onu ziyaret etmek istiyor. ُ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻛَﺜِﯿﺮُ اﻟﻨﱠﺼْ ِﺮ ﺻَﺪِﯾ َﻘﮫ‬. (ُ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻛَﺜِﯿﺮُ أَنْ ﯾَﻨْﺼُﺮَ ﺻَﺪِﯾﻘَﮫ‬.) Halit arkadaşına çok yardım eder. (Halit’in arkadaşına yardımı çoktur.)

Burada ُ‫ ﺻَﺪِﯾﻘَﮫ‬harfi tarifli olan ِ‫ اﻟﻨﱠﺼْﺮ‬masdarının mef’ûlün bihidir. *Masdar tenvinli olarak geldiğinde de fiil gibi amel eder. ‫)أَنْ ﯾُﻄْﻌِﻢَ اﻟْﻤَﺮْءُ ﯾَﺘِﯿﻤﺎً ﺧَﯿْﺮٌ(ﺧَﯿْﺮٌ إِﻃْﻌﺎَمٌ ﯾَﺘِﯿﻤ ًﺎ‬. Yetimi yedirmek hayırlıdır.

Burada ٌ‫ إِﻃْﻌﺎَم‬masdarı şibh-i fiildir ve ً‫ ﯾَﺘِﯿﻤﺎ‬de mef’ûlüdür. *Masdarlar umûmiyetle fâillerine muzâf olurlar. Fâille masdar biraraya gelince masdar muzaf ve fâil de muzafun ileyh durumuna gelir:

‫ﺧَﻠْﻖُ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah'ın yaratması/Allah'ın yaratışı

‫ﻞ‬ ِ ُ‫دُﺧُﻮلُ اﻟﺮﱠﺟ‬ adamın girmesi/adamın girişi

‫ﺑَﻌْﺚُ اﻟْﺨَﻠِﯿﻔَ ِﺔ‬ halifenin göndermesi, gönderişi

‫ )أَنْ ﯾَﺼْﺪُقَ اﻟْﻤَﺮْءُ ﻋِﺰﱞ(ﺻِﺪْقُ اﻟْ َﻤﺮْءِ ﻋِ ﱞﺰ‬. Kişinin doğruluğu şereftir. ‫ﻋِﺒﺎَدَةُ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنِ ﺳَﺒَﺐٌ ﻟِﻜَﻤﺎَﻟِ ِﮫ‬.

(ِ‫أَنْ ﯾَﻌْﺒُﺪَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﺳَﺒَﺐٌ ﻟِﻜَﻤﺎَﻟِﮫ‬.) Kişinin ibadet etmesi kemali için sebebtir.

Eğer bir masdara hem bir fâil hem de mef’ûl bağlıysa, fâil mecrûr durumunda muzafun ileyh olarak masdardan sonra gelir, mef’ûl (nesne) de mansûb durumunda onu takip eder: ‫ض‬ َ ْ‫ﺧَﻠْﻖُ اﻟﻠﱠ ِﮫ اﻟَْﺄر‬ Allah’ın arzı yaratması/yaratışı ‫ﺖ‬ َ ْ‫دُﺧُﻮلُ اﻟﺮﱠﺟُﻞِ اﻟْﺒَﯿ‬ adamın eve girişi ‫ﻻ‬ ً ‫ﺑَﻌْﺚُ اﻟْﺨَﻠِﯿﻔَ ِﺔ َرﺳُﻮ‬ halifenin bir elçi göndermesi

*Masdarlar bazen semâî müennes olarak kabul edilirler: ِ‫ﻗﺎَلَ رَﺳُﻮلُ اﻟﻠﱠﮫ‬: ٍ‫ﻃَﻠَﺐُ اﻟْﻌِﻠْﻢِ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔٌ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﻣُﺴِْﻠﻢٍ وَ ﻣُﺴْﻠِﻤَﺔ‬.

Allah’ın Rasûlü: “İlim talebi her müslüman erkek ve kadına farzdır.” dedi. ‫ﺷَﺮِبَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺷَﺮْﺑﺎَتٍ ﻋَﺪِﯾ َﺪ ًة‬. Adam defalarca (bir çok kere) içti.

*Masdar çok yoğun bir şekilde mef’ûl olarak kullanılır. Özellikle mef’ûllerini harf-i cer vasıtasıyla alan fiiller masdarı çok sık alır: ْ‫ﻣَﻨَﻊَ ﻣِﻦ‬ ..bir şeyi yasakladı ‫ل‬ ِ ‫ﻦ اﻟﺪﱡﺧُﻮ‬ َ ِ‫ﻣَﻨَﻌَﮫُ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣ‬. Ahmet ona girmeyi yasakladı. ‫دَﻋﺎَ إِﻟَﻰ‬ ..bir şeye davet etti, çağırdı ‫ج‬ ِ ‫دَﻋﺎَھُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟْﺨُﺮُو‬. Onları çıkmaya davet etti. ‫ب‬ ِ ‫أَﻣَ َﺮ‬ ..bir şeyi emretti

‫ع‬ ِ ‫أَﻣَﺮُوﻧﺎَ ﺑِﺎﻟﺴﱠﻤَﺎ‬. Bize dinlememizi emrettiler.

Masdar-ı Binâ-i Merre (Tekrar ismi): Kemmiyete (niceliğe ve sayıya) delâlet eden masdar çeşididir. Sülâsî fiilden (ٌ‫ )ﻓَﻌْﻠَﺔ‬vezninde gelir. Bir işin kaç kere yapıldığını gösterir: ‫ب‬ َ ‫ﺿَ َﺮ‬ vurdu ‫ﺿَﺮْﺑَ ًﺔ‬ bir kere vurmak ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ yedi ‫أَﻛْﻠَ ًﺔ‬ bir kere yemek ‫ﺿ‬ َ ‫ﺮْﺑَﺔًﺿَﺮَبَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻠﱢﺺﱠ‬ Adam hırsıza bir defa vurdu. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَبَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻠﱢﺺﱠ ﺿَﺮْﺑَﺘَﯿ‬ Adam hırsıza iki defa vurdu. ‫أَﻛَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ أَﻛْﻠَ ًﺔ‬ Çocuk bir defa yedi.

‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَﻛَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ أَﻛْﻠَﺘَﯿ‬ Çocuk iki defa yedi.

Görüldüğü gibi müfred kalıp (ً‫ )ﻓَﻌْﻠَﺔ‬şeklinde gelirken tesniye kalıbı ona uyumlu olarak (ِ‫)ﻓَﻌْﻠَﺘَﯿْﻦ‬ şeklinde cemi kalıbı da (ٍ‫ )ﻓَﻌَﻼَت‬durumunda gelmektedir: ‫ﺿَﺮَبَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻠﱢﺺﱠ ﺿَﺮَﺑﺎَتٍ ﻋَﺪِﯾ َﺪ ًة‬ Adam hırsıza birçok defalar vurdu. ‫ﻞ‬ َ ‫اﻟْﻮَﻟَﺪُ أَﻛَﻼَتٍ ﻋَﺪِﯾ َﺪةً أَ َﻛ‬ Çocuk birçok defa yedi. ‫ت‬ ٍ ‫ﻼ‬ َ ‫أَﻛَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﺛَﻼَثَ أَ َﻛ‬ Çocuk üç defa yedi.

*Mezîd fiillerin masdaru binâ-i merre’si kendi fiillerinin masdarlarına tâ-i merbûta (‫ )ة‬getirilerek yapılır: ‫ﺴﺎَمٌاِﺑْﺘَﺴَﻢَ ﯾَﺒْﺘَﺴِﻢُ ِاﺑْ ِﺘ‬ gülümsedi

‫اِﺑْﺘِﺴَﺎ َﻣ ٌﺔ‬ bir gülümseyiş ٌ‫ﻼق‬ َ ِ‫اِﻧْﻄَﻠَﻖَ ﯾَﻨْﻄَﻠِﻖُ إِﻧْﻄ‬ fırladı, gitti ٌ‫ﻼ َﻗﺔ‬ َ‫ﻄ‬ ِ ْ‫اِﻧ‬ bir gidiş

Masdarın sonunda zaten (‫ )ة‬varsa, bir defa oluşu ifade etmek için sona (ٌ‫ )واَﺣِﺪَة‬kelimesi eklenir: ٌ‫ﺣﻢُ َرﺣْ َﻤﺔ‬ َ ْ‫رَﺣِﻢَ ﯾَﺮ‬ acıdı, merhamet etti ٌ‫رَﺣْﻤَﺔٌ وَاﺣِﺪَة‬ bir acıyış ‫أَﺟﺎَبَ ﯾُﺠِﯿﺐُ إِﺟﺎَﺑَ ًﺔ‬ cevap verdi ٌ‫إِﺟﺎَﺑَﺔٌ وَاﺣِﺪَة‬ bir cevaplandırış

Masdar-ı Binâi Nevi (Tarz, durum ismi) : Keyfiyete (nasıllığa) delâlet eden masdar çeşididir. Türkçe’deki durum zarfına benzer. Fiilin olma

tarzını anlatan isimdir. Sülâsî fiilden (ٌ‫ )ﻓِﻌْﻠَﺔ‬vezninde gelir: ُ‫ﺤﻚ‬ َ ْ‫ﺿَﺤِﻚَ ﯾَﻀ‬ güldü ‫ﺿﺤْﻜَ ًﺔ‬ ِ gülme tarzı

ُ‫ﺧَﻠَﻖَ ﯾَﺨْﻠُﻖ‬ yarattı ‫ﺧﻠْﻘَ ًﺔ‬ ِ yaratma tarzı

‫ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ‬ yürüdü ‫ﻣِﺸْﯿَ ًﺔ‬ yürüme tarzı

‫ﻞ‬ ِ ُ‫ﻣَﺸَﻰ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣِﺸْﯿَﺔَ اﻟﺮﱠﺟ‬. Çocuk adam yürüyüşüyle yürüdü (adam gibi yürüdü). ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﺟِﻠْﺴَﺔَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢ ِﻢ‬. Öğrenci öğretmen gibi oturdu.

‫ﻓَﺘَﺢَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟْﺒﺎَبَ ﻓِﺘْﺤَﺔَ اﻟﻠﱢﺺﱢ‬. Adam kapıyı hırsız açışıyla açtı (hırsız gibi yavaşça açtı).

Masdar-ı Müevvel: Masdar edatlarından birinin önüne geldiği cümlenin manasını masdara çevirmesine masdar-ı müevvel denir. Bu masdar edatlarından (ْ‫ )أَن‬fiil cümlesini, (‫ )أَنﱠ‬de isim cümlesinin manasını masdara çevirir. Daha önceden aşina olduğumuz bu edatların masdar konusunu işlememiz hasebiyle cümle içindeki kullanılışlarına yeniden göz atmamız faydalı olacaktır. a) (ْ‫ )َأن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar: (ْ‫ )أَن‬genellikle mâzî ve muzâri fiillerin önüne gelir, manalarını masdara çevirir, daha önce işlediğimiz gibi muzâriyi nasbeder. Aşağıdaki cümlelere dikkat edilirse masdarlı cümleyle (ْ‫ )أَن‬ile fiilden yapılan masdar-ı müevvel aynı manayı vermektedir, her ikisi de cümle içinde fâil, nâib-i fâil, mübtedâ, haber, mef’ûlün bih veya harf-i cerle mecrûr olmaktadırlar.

Türkçe’ye ..mek, …mak ve bu masdar manasındaki “k” ler yerine ..en, an, ..in, ..ın gibi şahıslara göre uygun takılar alarak temel cümleye bağlanırlar. =‫ﻚ‬ َ ُ‫ﺻﺪْﻗ‬ ِ ‫ﯾَﺴُﺮﱡﻧِﻲ‬. ‫ق ﯾَﺴُﺮﱡﻧِﻲ‬ َ ُ‫أَنْ ﺗَﺼْﺪ‬ Doğru olman beni sevindirir[3]. (ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar tek unsur olarak fâil durumunda) = ‫ﯾُﻌْﻠَﻢُ ﻧَﻘْﺺُ اﻟْﻤَﺎ ِء‬. ُ‫ﺺ اﻟْﻤَﺎء‬ َ ُ‫ﯾُﻌْﻠَﻢُ أَنْ ﯾَﻨْﻘ‬ Suyun eksilmesi (eksileceği) bilinir. (ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar nâib-i f âil durumunda)[4] =‫ﻚ‬ َ َ‫ﻓِﻌْﻠُﻚَ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟ‬. ‫ﻚ‬ َ َ‫أَنْ ﺗَﻔْﻌَﻞَ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟ‬ Ödev yapman senin için hayırdır.

(ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar mübtedâ durumunda) = ُ‫إِﯾﻤﺎَﻧُﻚَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ اَ ْﻟﺈِﯾﻤَﺎن‬. ‫اَﻟْﺈِﯾﻤﺎَنُ أَنْ ﺗُﺆْﻣِﻦَ ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ‬ İman Allah’a inanmandır. (ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar haber durumunda) = ‫ﻃَﻠَﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑَ َﺔ‬. ‫ﺐ‬ َ ُ‫ﻃَﻠَﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ أَنْ ﯾَﻜْﺘ‬ Öğrenci yazmak istedi. (ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar mef’ûlün bih durumunda) = ‫ﺳﻔَ ِﺮ ِه‬ َ ‫رَﻏِﺒْﺖُ ﻓِﻲ‬. ‫رَﻏِﺒْﺖُ ﻓِﻲ أَنْ ﯾُﺴَﺎ ِﻓ َﺮ‬ (Onun) yolcu olmasını istedim[5]. (ْ‫ أَن‬ile fiilden yapılan müevvel masdar harf-i cerle (mahallen) mecrûr durumda)

b) (‫ )أَنﱠ‬ile isim cümlesinden yapılan müevvel masdar: (‫“ )أَنﱠ‬inne ve kardeşleri” dersinden hatırlanacağı gibi (‫ )إِنﱠ‬nin ortada gelmiş halidir. Yalnız isim cümlesinin önüne gelir ve cümleye masdar manası kazandırıp fâil, mef’ûlün bih, nâib-i fâil ya da cârmecrûr gibi tek unsur haline getirir. Türkçe’ye ..en, ..an, diği, ..dığı, düğü, ..duğu şeklinde tercüme edilir.

=‫ﻚ‬ َ ُ‫ﯾَﺴُﺮﱡﻧِﻲ ﻧَﺸﺎَﻃ‬. ٌ‫ﯾَﺴُﺮﱡﻧِﻲ أَﻧﱠﻚَ ﻧَﺸِﯿﻂ‬ Faal olman (canlı olman) beni sevindirir. (‫ أَنﱠ‬ile isim ve haberinden müevvel masdar fâil durumunda) = ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ ﻧَﺠﺎَحَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿ ِﺬ‬. ٌ‫ﺟﺢ‬ ِ ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَنﱠ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَ ﻧَﺎ‬ Öğrencinin başarılı olduğunu bildim.

( ‫أَنﱠ‬ile isim ve haberinden müevvel masdar mef’ûlün bih durumunda) =‫ﻦ‬ ِ ‫ﻋُﺮِفَ ﺑَﺮاَءَةُ اﻟﺴﱠﺠِﯿ‬. ٌ‫ﻋُﺮِفَ أَنﱠ اﻟﺴﱠﺠِﯿﻦَ ﺑَﺮِيء‬ Mahpusun suçsuz olduğu öğrenildi. ( ‫أَنﱠ‬ile isim ve haberinden müevvel masdar nâib-i fâil durumunda) = ‫وَﻇﱠﻔْﺘُﮫُ ِﻟﺄَﻣﺎَﻧَﺘِ ِﮫ‬. ٌ‫وَﻇﱠﻔْﺘُﮫُ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ أَﻣِﯿﻦ‬ Güvenilir olduğu için onu vazifelendirdim[6]. ( ‫أَنﱠ‬ile isim ve haberinden müevvel masdar harf-i cerle mecrûr durumda)

Not: (ْ‫ )أَن‬yalnızca fiili muzârinin önüne gelmez, mâzî’nin önüne de gelir. Mâzî ya da muzâri fiille birlikte zarf olan (َ‫ )ﻗَﺒْﻞ‬ve (َ‫ )ﺑَﻌْﺪ‬nin arkasından kullanımı oldukça yaygındır. Bu zarflar doğrudan fiile bağlanmaz, araya (ْ‫ )أَن‬alarak bağlanır:

‫ﺳَﺂﻛُﻞُ ﻃَﻌﺎَﻣِﻲ ﻗَﺒْﻞَ أَنْ أَﻛْﺘُﺐَ وَاﺟِﺒِﻲ‬. Ödevimi yazmadan önce yemeğimi yiyeceğim. ‫ﺐ وَاﺟِﺒِﻲ‬ َ ُ‫ﺳَﺂﻛُﻞُ ﻃَﻌﺎَﻣِﻲ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ أَﻛْﺘ‬. Ödevimi yazdıktan sonra yemeğimi yiyeceğim. ‫ن اﻟْﺄَﻧﺎَﺷِﯿ َﺪ‬ َ ْ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ َوﻗَﻔَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﺑَﺪَأ‬. Öğrenciler ayağa kalktıktan sonra marşlara başladılar. ‫ن اﻟْﺄَﻧﺎَﺷِﯿ َﺪ‬ َ ْ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺣَﻀَﺮتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﺑَﺪَأ‬. Öğrenciler geldikten sonra marşlara başladılar. ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺑَﺪَأُوا اﻟْﺄَﻧﺎَﺷِﯿ َﺪ‬. Öğrenciler geldikten sonra marşlara başladılar (müz.). ‫ب‬ َ ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺑَﺪَأُوا اﻟﺘﱠﺠَﺎ ِر‬ Öğrenciler geldikten sonra deneylere başladılar (müz.). ُ‫ﻞ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذ‬ َ َ‫ﺑَﺪَأَ اﻟْﺨُﻄْﺒَﺔَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ وَﺻ‬.

Hoca geldikten sonra hutbeye başladı.

‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠْﺖَ َﺑﻌْﺪَ أَنْ ﺳَﻤِﻌْﺖَ ﻛَﻼَمَ واَﻟِﺪِكَ ؟‬ Babanın konuşmasını duyduktan sonra ne yaptın? ‫ﻼ ِة‬ َ ‫ﺻَﻠﱠﻲ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ أَذﱠنَ اﻟْﻤُﺆَذﱢنُ ﻟِﻠﺼﱠ‬. Müezzin namaz için ezanı okuduktan sonra mü’minler namaz kıldı. ‫اِﺷْﺘَﺮَي واَﻟِﺪِي ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﻃﺎَفَ ﺑِﺠَﻤِﯿِﻊِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒﺎَتِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَ ِﺔ‬. Babam bu kitabı şehirdeki bütün kütüphaneleri dolaştıktan sonra[7] satın aldı.

* (ْ‫‘)أَن‬in masdar edatı olarak bir işlevi daha vardır ki bu da oldukça önemlidir. Genellikle (ْ‫ )أَن‬emir fiilinin önüne gelir ve manasını masdara çevirip masdar cümlesini temel cümleye “…diye” tercümesiyle bağlar. Bu (ْ‫’)أَن‬e müfessera (ُ‫)اﻟْﻤُﻔَﺴﱠﺮَة‬ ya da harfu tefsir denir. Ardından gelen cümleye de tefsir cümlesi denir.

ْ‫ﻧﺎَدَﯾْﺖُ أَنْ ِاﺟِْﻠﺲ‬. “Otur” diye bağırdım. ‫[أَﺷﺎَرَ اﻟﻀﺎﱠﺑِﻂُ أَنِ اھْﺠُﻤُﻮا‬8]. Subay “saldırın” diye işaret etti. ْ‫ﺮَﻓَﺄَوْﺣَﯿْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣُﻮﺳَﻰ أَنِ اﺿْﺮِبْ ﺑِﻌَﺼَﺎكَ اﻟْﺒَﺤ‬. Musa’ya “Değneğini denize vur” diye vahyettik. (Şuarâ, 63)

İsmü’l-Cins, İsmü’l-vahde: (Cins İsmi, Teklik İsmi) Cins ismi, bir cinsteki bütün varlıklara delâlet eder. ٌ‫ﺠﺮ‬ َ‫ﺷ‬ َ ağaç (ağaç cinsi) ٌ‫ﺳَﻤَﻚ‬ balık (balık cinsi) ٌ‫ﻧَﺠْﻢ‬ yıldız (yıldız cinsi) ٌ‫وَ َرق‬ yaprak (yaprak cinsi)

ٌ‫َﻧﻤْﻞ‬ karınca ٌ‫ﺗُﻔﺎﱠح‬ elma

Bunlardan bir tanesini kastettiğimizde o ismin sonuna tâ-i merbûta (‫ )ة‬ekleyerek gösteririz. ٌ‫ﺷﺠَﺮة‬ َ bir ağaç ٌ‫ﺳَﻤَ َﻜﺔ‬ bir balık ٌ‫َﻧﺠْ َﻤﺔ‬ bir yıldız ٌ‫وَ َر َﻗﺔ‬ bir yaprak ٌ‫ﻧَﻤَْﻠﺔ‬ bir karınca ٌ‫ﺣﺔ‬ َ ‫ﺗُﻔﺎﱠ‬ bir elma ‫أَﻛَﻠْﺖُ ﺳَﻤَﻜًﺎ‬. Balık yedim (koyun eti v.s. değil).

‫‪.‬أَﻛَﻠْﺖُ ﺳَﻤَﻜَ ًﺔ‬ ‫‪Bir tane balık yedim.‬‬

‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ ﺷَﺠَ َﺮ ًة‬ ‫‪Bir tane ağaç gördüm.‬‬

‫‪İsmü’l-cins daha ziyade tabiî, yaradılmış‬‬ ‫‪şeylerdeki bir cins eşyayı gösteren isimdir. Her‬‬ ‫‪) ekleyerek ismü’l-vahdetini‬ة( ‪ismin sonuna‬‬ ‫‪yapamayız. Zamanla kullanarak öğrenilir.‬‬ ‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫اَﻟْﻌَﺪْلُ أَنْ ﺗَﺤْﻜُﻢَ ‪-‬ﻮَﻗْﺖِ ﻛﺎَﻧَﺖْ أَوْرُوﺑﺎﱠ ﻓِﻲ ﺟَﮭْﻞٍ ﺗﺎَمﱟ ﻓِﻲ ذَِﻟﻚَ اﻟْ ‪1-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﻌَﺪْلُ ﺣُﻜْﻤُﻚَ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ –ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ‬ ‫ﻂ ‪2-‬‬ ‫ﺳﻘَ َ‬ ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻋَﻠَﻰ –ﻧَﮭَﺾَ اﻟْﺤِﺼﺎَنُ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَرْضِ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ َ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻣَﻘْﻌَ ِﺪهِ ﻣُﺘْﻌَﺒﺎً ﺑَﻌَﺪَ أَنْ ﺷَﺮَحَ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫‪.‬ﺑَﻌْﺪَ أَنْ وَﺻَﻞَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﺑَﺪَأَ اﻟﺘﱠﺠﺎَرِبَ ‪َ -‬ﺗﻜَﻠﱠﻢَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻛَﻼَﻣﺎً ﺟَﻤِﯿﻼً ‪3-‬‬ ‫‪ .‬ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﯾَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮫُ ﻟِﺴُﺆاَﻟِﮫِ‪-‬ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﯾَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮫُ ِﻟﻘَﺘْﻠِ ِﮫ –‪4‬‬

‫؟ اَﻟﺴﱠﻜَﻦُ ﻓِﻲ وَﺳَﻂِ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ أَمْ ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ؟ ]‪[9‬ﻣﺎَذاَ ﺗُ َﻔﻀﱢﻞُ ‪5-‬‬ ‫أُرِﯾﺪُ أَنْ أَذْھَﺐَ إِﻟَﻰ ﺑَﻠَﺪِي ﻟِﻘَﻀﺎَءِ –ﺑِﺴَﺮِﻗَﺔِ اﻟْﺨَﺮُوفِ ]‪[10‬أَﺧْﺒَﺮَهُ ‪6-‬‬ ‫ك‬ ‫‪.‬أُﺳْﺒُﻮﻋَﯿْﻦِ ھُﻨَﺎ َ‬ ‫ﻼ ‪7-‬‬ ‫اُﻓَﻀﱢﻞُ ﻗَﻀﺎَءَ ﻋُﻄْﻠَﺔِ اﻟﺼﱠﯿْﻒِ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِي ﻟِﺄَنﱠ اﻟﻄﱠﻘْﺲَ ﯾَﻜُﻮنُ ﺟَﻤِﯿ ً‬ ‫‪ .‬ﻓِﯿﮭَﺎ‬ ‫ﻞ اﻟﺼﱠﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ اﻟْﺨِﻄﺎَﺑَﺎتِ؟ ‪8-‬‬ ‫ﺤَﻔِﯿﱡﻮنَ أَرْﺳَﻞَ اﻟﺼﱠ –ﻣَﺘَﻰ أَرْﺳَ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬اﻟْﺨِﻄﺎَﺑﺎَتِ ﺑَﻌْﺪَ ﺳَﻔَﺮِھِﻢْ ﺑِﺄُﺳْﺒُﻮﻋَﯿْ ِ‬ ‫ھَﻞْ ﻛﺎَنَ اﻟﱠﺬِي ﺗَﺄْﺧُﺬُهُ ﻛﺎَﻓِﯿﺎً (ھَﻞْ ﻛﺎَنَ ﻣﺎَ ﺗَﺄْﺧُﺬُهُ ﻛﺎَﻓِﯿﺎً ﻟِﺸِﺮاَءِ ﻛُﺘُ ِﺒﻚَ ‪9-‬‬ ‫ﻚ‬ ‫؟)ﻟِﺸِﺮَاءِ ﻛُﺘُ ِﺒ َ‬ ‫أَ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ –اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺣَﻘﺎَﺋِﺒَﮭُﻢْ ﻗَﺒْﻞَ ﻋَﻮْدَﺗِﮭِﻢْ إِﻟَﻰ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ]‪[11‬أَﻋَﺪﱠ ‪10-‬‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻗِﺮاَءَةَ اﻟْﻘَﺼَﺺِ أَمْ ﻗِﺮاَءَةَ اﻟﺪﱡروُ ِ‬ ‫أَﺧْﺒَﺮَتْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ واَﻟِﺪَھﺎَ ‪-‬أَﺧْﺒَﺮَتْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ واَﻟِﺪَھﺎَ ﺑِﻘِﺮاَءَةِ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ‪11-‬‬ ‫ت‬ ‫‪ .‬اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﺑِﺄَﻧﱠﮭَﺎ ﻗَﺮَأَ ِ‬ ‫أَﺧْﺒَﺮَﻧِﻲ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﻲ ‪-‬أَﺧْﺒَﺮَﻧِﻲ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﻲ ﺑِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ زاَرُوا اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَ ‪12-‬‬ ‫‪ .‬ﺑِﺰِﯾﺎَرَةِ أُﺳْﺘﺎَذِ ِھﻢْ‬ ‫س ‪13-‬‬ ‫أَﺧْﺒَﺮَهُ ﺑِﺄَنﱠ اﻟْﺨَﺮُوفَ ﻗَﺪْ –أَﺧْﺒَﺮْتُ أَﺧِﻲ ﺑِﺄَﻧﱠﻨِﻲ ﻛَﺘَﺒْﺖُ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫ق‬ ‫‪ .‬ﺳُﺮِ َ‬

‫أَﺧْﺒَﺮْﺗُﮭﺎَ ﺑِﺄَنﱠ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻗَﺪْ –اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻗَﺪْ أُﺧِﺬَ أَﺧْﺒَﺮَﺗْﻚَ ِﺑَﺄنﱠ ‪14-‬‬ ‫‪[12] .‬أُدﱢ َﯾﺖْ‬ ‫ﺢ ‪15-‬‬ ‫‪.‬أَﺧْﺒَﺮُوﻧﺎَ ﺑِﺄَنﱠ اﻟْﺤَﻠْﻮَى ﻗَﺪْ أُﻛِﻠَﺖْ –أَﺧْﺒَﺮُوﻧﺎَ ﺑِﺄَنﱠ اﻟْﺨَﺮُوفَ ﻗَﺪْ ذُﺑِ َ‬ ‫ﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ اﻟْ –ذَھﺎَبَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ]‪[13‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا ‪16-‬‬ ‫‪ .‬ﻗَﺪْ ذَھَﺒُﻮا‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا زَواَجَ ‪[14] -‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ اﻟْﺄُﺧْﺘَﯿْﻦِ ﻗَﺪْ ﺗَﺰَوﱠﺟَﺘﺎَ ‪17-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬اﻟْﺄُﺧْﺘَﯿْ ِ‬ ‫َﻟﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ اﻟْﻮَزِﯾﺮَ ﻗَﺪْ ‪-‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا زِﯾﺎَرَةَ اﻟْﻮَزِﯾﺮِ ﻟِﻠْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪18-‬‬ ‫‪ .‬زاَرَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ َﺔ‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ ‪-‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا ﺧُﺮُوجَ اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ‪19-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ ﻗَﺪْ ﺧَﺮَﺟُﻮا ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔَﻰ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﻢْ أَﺛْﻨﺎَءَ وُﻗُﻮﻓِﻜُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻤِﯿﻨﺎَءِ ؟ أَﺛْﻨﺎَءَ وُﻗُﻮﻓِﻨﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻤِﯿﻨَﺎ ِء ‪20-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫َﻟﻘَﺪْ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﮭﺎَ أَﺛْﻨﺎَءَ وُﻗُﻮﻓِﻲ ‪.‬أُﻧْﻈُﺮْ ھَﺬِهِ ﺻُﻮرَةُ اﻟﺴﱡﻔُﻦِ ‪ .‬ﺷﺎَھَﺪْﻧَﺎ اﻟﺴﱡﻔُ َ‬ ‫‪ .‬ﻓِﻲ اﻟْﻤِﯿﻨَﺎ ِء‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﻢْ أَﺛْﻨﺎَءَ ﺟُﻠُﻮﺳِﻜُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ؟ أَﺛْﻨﺎَءَ ﺟُﻠُﻮﺳِﻨﺎَ ﻓِﻲ ‪21-‬‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﮫُ ‪ .‬أُﻧْﻈُﺮْ ھَﺬِهِ ﺻُﻮرَةُ اﻟْﺤﺎَدِثِ ‪.‬اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ اﻟْﺤَﺎدِثَ‬ ‫‪.‬أَﺛْﻨﺎَءَ ﺟُﻠُﻮﺳِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫ﺟﺐٌ ‪22-‬‬ ‫‪.‬أَنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻗﺎَدِرٌ ]‪[15‬أَﻋْﺘَﻘِﺪُ –ﻻَ ﺷَﻚﱠ ﻓِﻲ أَنﱠ اﻟْﺄَدَبَ واَ ِ‬

Tercüme: 1- Avrupa o vakitte tam bir cehâlet içindeydi. Adâlet hakla hükmetmendir. Adalet hakla hüküm vermendir. 2- Düştükten sonra at yerden kalktı. Öğretmen dersi açıkladıktan sonra yorgun olarak yerine oturdu. 3- Öğrenci güzel bir konuşmayla konuştu. Hoca geldikten sonra deneylere başladı. 4- Adam onu öldürmek için arıyordu. Adam onu (birşey) sormak için arıyordu. 5- Ne tercih edersin? Şehrin ortasında mı yoksa şehrin dışında oturmayı (mı)? 6- Kuzunun çalınmasını (çalındığını) ona haber verdi. Orada iki hafta geçirmek için memleketime gitmek istiyorum. 7- Yaz tatilini memleketimde geçirmeyi tercih ediyorum çünkü hava orada güzel olur.

8- Gazeteciler mektupları ne zaman gönderdi? Gazeteciler mektupları yolculuklarından iki hafta sonra gönderdi. 9- Aldığın şey (ücret) kitaplarını satın almak için kâfî miydi? (Aynı cümle) 10- Öğrenciler Riyad’a dönmelerinden önce çantalarını hazırladılar. Hikâyeleri okumayı mı, yoksa dersleri okumayı mı tercih edersin? 11- Fâtıma babasına kitabı okuduğunu haber verdi. (Aynı mana). 12- Arkadaşlarım bana hocayı ziyaret ettiklerini bildirdi. Arkadaşlarım bana hocalarını ziyaret ettiklerini bildirdi. 13- Kardeşime dersi yazdığımı haber verdim. Ona kuzunun çalındığını haber verdi. 14- (O bayan) sana kitabın alındığını haber verdi. Ona namazın eda edilmiş olduğunu haber verdim. 15- Bize kuzunun boğazlanmış olduğunu haber verdiler. Bize tatlının yendiğini haber verdiler.

16- Öğretmenlerin gidişine inanmadılar. Öğretmenlerin gitmiş olduğuna inanmadılar. 17- İki kız kardeşin evlenmiş olduğuna inanmadılar. İki kız kardeşin evliliğine inanmadılar. 18- Bakanın okulu ziyaret ettiğine inanmadılar. (Aynı mana). 19- Hastaların hastaneden çıktığına inanmadılar. (Aynı mana). 20- Limanda duruşunuz esnasında ne gördünüz? Limanda duruşumuz esnasında gemileri gördük. Bak bu gemilerin resmidir. Onları limanda duruşum esnasında gördüm. 21- Bahçede oturmanız esnasında ne gördünüz? Bahçede oturmamız esnasında olay (bir hadise) gördük. Bak, bu olayın resmidir. Onu bahçede oturuşum esnasında gördüm. 22- Edebin vacip (gerekli) oluşunda şüphe yoktur. Allah’ın kâdir olduğuna inanıyorum. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

HARFU TEFSİR VE KONULARLA İLGİLİ AYETLER 1- ُ‫رُ ﻣِﻦْ ﺑَﯿْﻦِ وَاذْﻛُﺮْ أَﺧَﺎ ﻋَﺎدٍ إِذْ أَﻧﺬَرَ ﻗَﻮْﻣَﮫُ ﺑِﺎﻟْﺄَﺣْﻘَﺎفِ وَﻗَﺪْ ﺧَﻠَﺖِ اﻟﻨﱡﺬ‬ ‫ﯾَﺪَﯾْﮫِ وَﻣِﻦْ ﺧَﻠْﻔِﮫِ أَﻻﱠ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا إِﻻﱠ اﻟﻠﱠﮫَ إِﻧﱢﻲ أَﺧَﺎفُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻋَﺬَابَ ﯾَﻮْمٍ ﻋَﻈِﯿ ٍﻢ‬ . (46/AHKÂF, 21). Ad (kavmin)in kardeşini (Hûd'u) an. Zira o, kendinden önce ve sonra uyarıcıların da gelip geçtiği AHKÂF bölgesindeki kavmini: “Allah'tan başkasına kulluk etmeyin. Ben sizin üzerinize büyük bir günün azabından (azaba uğramanızdan) korkuyorum” diye uyarmıştı. çünkü, zira, hani bir zamanlar ْ‫ِإذ‬ uyardı, ikaz etti ُ‫أَﻧﺬَرَ ﯾُﻨْﺬِر‬

ondan önce ‫ﻣِﻦْ ﺑَﯿْﻦِ َﯾﺪَﯾْ ِﮫ‬ gelip geçmek ‫ﺧَﻼَ ﯾَﺨْﻠُﻮ ﺧُﻠُﻮا‬

Ahkaf (bölgesin)de

‫ف‬ ‫ﺑِﺎﻟْﺄَﺣْﻘَﺎ ِ‬ ‫‪uyarıcı‬‬ ‫اَﻟﻨﱠﺬِﯾﺮُ ج اَﻟﻨﱡﺬُرُ‬

‫‪) ...maması, ...memesi şeklinde de tercüme‬ﻻَ‪+‬أَنْ (‬ ‫‪edilir.‬‬ ‫أَﻻﱠ‬

‫‪kulluk etmeyin diye‬‬ ‫أَﻻﱠ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا‬ ‫‪ondan sonra‬‬ ‫ﺧﻠْﻔِ ِﮫ‬ ‫وَ ِﻣﻦْ َ‬

‫‪korktu‬‬ ‫ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَفُ‬

‫أََﻟﻢْ أَﻋْﮭَﺪْ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋَﺪُوﱞ ﻣُﺒِﯿﻦٌ ‪2-‬‬ ‫‪ .‬وَأَنِ اﻋْ ُﺒﺪُوﻧِﻲ ھَﺬَا ﺻِﺮَاطٌ ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢٌ ¯‬

(36/YÂSÎN, 60, 61). "Ey Âdem oğulları! Size şeytana tapmayın, çünkü o sizin apaçık bir düşmanınızdır. Ve bana kulluk edin, doğru yol budur"" diye emretmedim mi? emretti, ahdetti, anlaşma yaptı

‫ﻋﮭْﺪًا‬ َ ُ‫ﻋَﮭِﺪَ ﯾَﻌْﮭَﺪ‬

3- َ‫ﺎنَ اﻟْﺤِﻜْﻤَﺔَ أَنِ اﺷْﻜُﺮْ ﻟِﻠﱠﮫِ وَﻣَﻦْ ﯾَﺸْﻜُﺮْ ﻓَﺈِﻧﱠﻤَﺎ ﯾَﺸْﻜُﺮُ وَﻟَﻘَﺪْ آﺗَﯿْﻨَﺎ ﻟُﻘْﻤ‬ ٌ‫ ﻟِﻨَﻔْﺴِﮫِ وَﻣَﻦْ ﻛَﻔَﺮَ ﻓَﺈِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻏَ ِﻨﻲﱞ ﺣَﻤِﯿﺪ‬. (31/LOKMAN, 12). Andolsun biz Lokman'a: “Allah'a şükret!” diye hikmet verdik. Şükreden ancak kendisi için şükretmiş olur. Nankörlük eden de (bilsin ki,) Allah zengindir (hiçbir şeye muhtaç değildir), her türlü övgüye lâyıktır. vermek ‫آﺗَﻲ ﯾُﺆْﺗِﻲ إِﯾﺘﺎَ ًء‬

4- ... ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ إِﻧﱠﻤَﺎ ﺑَﻐْﯿُﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻰ أَﻧْﻔُﺴِﻜُﻢْ ﻣَﺘَﺎعَ اﻟْﺤَﯿَﺎةِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺛُﻢﱠ إِﻟَﯿْﻨَﺎ‬ ‫ن َﻣ‬ َ ‫ ﺮْﺟِ ُﻌﻜُﻢْ ﻓَﻨُﻨَﺒﱢﺌُﻜُﻢ ﺑِﻤَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (10/YÛNUS, 23) ...Ey insanlar! Sizin taşkınlığınız ancak kendi aleyhinizedir. (bununla) sadece fani dünya hayatının menfaati(ni elde edersiniz); sonra dönüşünüz yine bizedir. O zaman yapmakta olduklarınızı size haber vereceğiz. ُ‫اَﻟْ َﺒﻐْﻲ‬ her türlü haddi aşma, taşkınlık ‫ب‬ ِ ُ‫ﻧَﺒﱠﺄَ ﯾُﻨَﺒﱢﺊ‬ haber verdi

5- ُ‫ل اﻟﻠﱠﮫ‬ َ َ‫ﺣﻤِﯿﱠﺔَ اﻟْﺠَﺎھِﻠِﯿﱠﺔِ ﻓَﺄَﻧْﺰ‬ َ َ‫إِذْ ﺟَﻌَﻞَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﻓِﻲ ﻗُﻠُﻮﺑِﮭِﻢُ اﻟْﺤَﻤِﯿﱠﺔ‬ ‫ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ﺳَﻜِﯿﻨَﺘَﮫُ ﻋَﻠَﻰ رَﺳُﻮﻟِ ِﮫ وَﻋَﻠَﻰ‬... (48/FETİH, 26). O zaman inkar edenler kalplerine taassubu, cahiliye taassubunu yerleştirmişlerdi. Allah da elçisine ve mü’minlere sükûnet ve güvenini indirdi... 6- ... ُ‫ﻗَﺎﻟَﺖْ ﻧَﻤْﻠَﺔٌ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﻤْﻞُ ادْﺧُﻠُﻮا ﻣَﺴَﺎﻛِﻨَﻜُﻢْ ﻻَ ﯾَﺤْﻄِﻤَﻨﱠﻜُﻢْ ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎن‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﺟُﻨُﻮدُهُ وَھُﻢْ ﻻَ ﯾَﺸْﻌُﺮُو‬.

(27/NEML, 18). ...bir karınca: “Ey karıncalar! Yuvalarınıza girin; Süleyman ve ordusu farkına varmadan sizi ezmesin!” dedi. ‫ﺣﻄْﻤًﺎ‬ َ ُ‫ﺣَﻄَﻢَ ﯾَﺤْﻄِﻢ‬ kırmak, ufaltmak, ezmek, çiğnemek ‫ﺷَﻌَﺮَ ﯾَﺸْﻌُﺮُ ﺷُﻌُﻮرًا‬ hissetmek, bilmek, farkına varmak

7- ‫وَوَﺻﱠﯿْﻨَﺎ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنَ ﺑِﻮَاﻟِﺪَﯾْﮫِ ﺣَﻤَﻠَﺘْﮫُ أُﻣﱡﮫُ وَھْﻨًﺎ ﻋَﻠَﻰ وَھْﻦٍ وَﻓِﺼَﺎﻟُﮫُ ﻓِﻲ‬ ْ‫ ﻟِﻲ وَﻟِﻮَاﻟِﺪَﯾْﻚَ إِﻟَﻲﱠ اﻟْﻤَﺼِﯿﺮُ ﻋَﺎﻣَﯿْﻦِ أَنِ اﺷْﻜُﺮ‬. (31/LOKMAN, 14). Biz insana, ana-babasını (onlara iyi davranmasını) tavsiye etmişizdir. (Çünkü) anası onu nice sıkıntılara katlanarak taşımıştır. (Sütten) ayrılması da iki yıl içinde olur. (İşte bunun için) önce bana, sonra da ana-babana şükret diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş ancak banadır. tavsiye etti ‫وَﺻﱠﻲ ﯾُﻮَﺻﱢﻲ َﺗﻮْﺻِﯿَ ًﺔ‬ yıl, sene ٌ‫ﻋَﺎم‬ bitkin, zayıf

ٌ‫وَھْﻦٌ ج وُھُﻦ‬ (çocuğu sütten) kesmek ٌ‫ِﻓﺼَﺎل‬ ana-baba (mansûb ve mecrûr hali) ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ِوَاﻟِﺪَﯾ‬

8- ُ‫ﻣَﺎ ﻗُﻠْﺖُ ﻟَﮭُﻢْ إِﻻﱠ ﻣَﺎ أَﻣَﺮْﺗَﻨِﻲ ﺑِﮫِ أَنِ اﻋْﺒُﺪُوا اﻟﻠّﮫَ رَﺑﱢﻲ وَرَﺑﱠﻜُﻢْ وَﻛُﻨْﺖ‬ ْ‫ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﺷَﮭِﯿﺪًا ﻣﺎَ دُﻣْﺖُ ﻓِﯿﮭِﻢْ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﺗَﻮَﻓﱠﯿْﺘَﻨِﻲ ﻛُﻨْﺖَ أَﻧْﺖَ اﻟﺮﱠﻗِﯿﺐَ ﻋَﻠَﯿْ ِﮭﻢ‬ ٌ‫ وَأَﻧﺖَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﺷَﮭِﯿﺪ‬. (5/MAİDE, 117). (İsâ Allah’a kıyâmette şöyle der:) Ben onlara, “Benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin” diye ancak bana emrettiğini söyledim. İçlerinde bulunduğum müddetçe onlar üzerine kontrolcü idim. Beni vefat ettirince artık onlar üzerine gözetleyici yalnız sen oldun. Sen her şeyi hakkıyle görensin.

içlerinde bulunduğum müddetçe ْ‫ﻣﺎَ دُ ْﻣﺖُ ﻓِﯿ ِﮭﻢ‬ (mâzî fiilin önünde) ..dığı zaman ‫ﻟَﻤﱠﺎ‬

vefat ettirdi ‫ﺗَﻮَﻓﱠﻲ ﯾَ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬ kontrolcü, gözcü, gözleyen ُ‫اَﻟﺮﱠﻗِﯿﺐ‬ beni vefat ettirince ‫ﻓَﻠَﻤﱠﺎ َﺗ َﻮﻓﱠﯿْﺘَﻨِﻲ‬

9- ‫َوﻧَﺎدَى أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ أَﺻْﺤَﺎبَ اﻟﻨﱠﺎرِ أَنْ ﻗَﺪْ وَﺟَﺪْﻧَﺎ ﻣَﺎ وَﻋَﺪَﻧَﺎ رَﺑﱡﻨَﺎ‬ ْ‫ﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧَﻌَﻢْ ﻓَﺄَذﱠنَ ﻣُﺆَذﱢنٌ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ أَن‬‫ﺎ ﻓَﮭَﻞْ وَﺟَﺪْﺗُﻢْ ﻣﺎَ وَﻋَﺪَ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﺣَﻘ‬‫ﻟَﻌْﻨَﺔُ ﺣَﻘ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟﻠّﮫِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (7/A’RÂF, 44). Cennet ehli cehennem ehline: “Biz Rabbimizin bize vadettiğini gerçek bulduk, siz de Rabbinizin size vadettiğini gerçek buldunuz mu? diye seslenir. "Evet!" derler. Ve aralarından bir çağrıcı, Allah'ın lâneti zâlimlerin üzerine olsun! diye bağırır. ilan etti, çağırdı ُ‫أَذﱠنَ ﯾُ َﺆذﱢن‬ seslendi, nida etti ‫ﻧَﺎدَى ﯾُﻨﺎَدِي‬ hak, gerçek

‫ﺣﱞ‬ ‫ﻖ‬ َ ilan eden, çağıran ٌ‫ﻣُ َﺆذﱢن‬

10- ْ‫دَﻋْﻮَاھُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺳُﺒْﺤَﺎﻧَﻚَ اﻟﻠﱠﮭُﻢﱠ وَﺗَﺤِﯿﱠﺘُﮭُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺳَﻼَمٌ وَآﺧِﺮُ دَﻋْﻮَاھُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫أَنِ اﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠّﮫِ رَبﱢ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿ‬. (10/YÛNUS, 10). Onların oradaki (cennetteki) duası: "Allah'ım! Seni noksan sıfatlardan tenzih ederiz!" (sözleridir). Orada birbirleriyle karşılaştıkça söyledikleri ise "selâm" dır. Onların dualarının sonu da şudur: Hamd, âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur.

selam vermek, selamlamak ‫ﺣَﯿﻰﱠ ﯾُﺤَﯿﱢﻲ َﺗﺤِﯿﱠ ًﺔ‬

11- ...َ‫ًﺔ ﻛَﺸَﺠَﺮةٍ ﻃَﯿﱢﺒَﺔٍ أَﺻْﻠُﮭَﺎ ﺛَﺎﺑِﺖٌ ﻛَﯿْﻒَ ﺿَﺮَبَ اﻟﻠّﮫُ ﻣَﺜَﻼً ﻛَﻠِﻤَﺔً ﻃَﯿﱢﺒ‬ ِ‫{وَﻓَﺮْﻋُﮭَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎء‬14/24}

(14/İBRÂHÎM, 24). ..Allah nasıl bir misâl getirdi: Güzel bir sözü, kökü (yerde) sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca (benzetti). 12- ٍ‫ﻣَﺎل‬

‫ذَا‬

َ‫ﻛَﺎن‬

ْ‫أَن‬

َ‫ﺑَﻨِﯿﻦ‬

َ‫ و‬.

Ma’tûf Atıf h. Muzâfun ileyh Kâne’nin haberi ve muzâf Nâkıs fiili mâzî Masdar Harfi

(68/KALEM, 14).Mal ve oğullar sahibi olmuş diye (onlara itaat etme). (Burada Kâne’nin ismi mahzûf olup takdiri (َ‫)ھُﻮ‬ zamiridir. Kâne’nin haberi olan (‫ )ذَا‬nin nasb alâmeti elif’tir. Çünkü (‫ )ذَا‬esmâi hamsedendir. (ْ‫)َأن‬ ve fiilinden oluşan masdar-ı müevvel, mahzûf olan (ِ‫ )ل‬harf-i cerinin mecrûru olması sebebiyle mahallen mecrûrdur. (َ‫ﻟِﺄَنْ ﻛﺎَنَ ذا‬...)

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer defa yazınız. ‫أَﺧَﺬَ ﯾَﺄْﺧُﺬُ إِﻟَﻰ‬ ..e götürdü ٌ‫)ﻧَﺠَﺢَ ﯾَﻨْﺠَﺢُ(ﻧَﺠﺎَح‬ başarmak, başarı ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﺪَﻟِﯿﱠﺔ‬ eczane ٌ‫ﺷِﺮَاء‬ satın almak ‫ﺳﻔَ ٌﺮ‬ َ (ُ‫)ﺳﺎَﻓَﺮَ ﯾُﺴﺎَ ِﻓﺮ‬ yolculuk etmek, yolculuk ٌ‫ﺳُﺆاَل‬ sormak, istemek ْ‫ﻋﻦ‬ َ ُ‫ﺑَﺤَﺚَ ﯾَ ْﺒﺤَﺚ‬ aradı, araştırdı ٌ‫ﺷُﻜْﺮ‬ teşekkür etmek

‫ﻏﻀَ ٌ‬ ‫ﺐ‬ ‫)ﻏَﻀِﺐَ ﯾَﻐْﻀَﺐُ( َ‬ ‫‪kızmak, gadab, öfke‬‬ ‫ﺳَﺮِﯾﺮٌ‬ ‫‪yatak‬‬ ‫رَﻏِﺐَ ﯾَﺮْﻏَﺐُ ﻓِﻲ‬ ‫‪arzuladı, istedi‬‬ ‫راَﺳَﺔُاَﻟﺪﱢ‬ ‫‪eğitim‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺑَﻌْﺪَ دُﺧُﻮﻟِﮭﺎَ ﺑِ َﺪﻗِﯿﻘَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪girişinden iki dakika sonra‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme edip masdarlarının‬‬ ‫‪altını çiziniz.‬‬ ‫دَﻋﺎَ اﻟْﺄَبُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﺄَﺻْﺪِﻗﺎَءِ –ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱠﯿْﺪَﻟِﯿﱠﺔِ ﻟِﺸِﺮاَءِ اﻟﺪﱠواَءِ ‪1-‬‬ ‫‪ .‬ﻟِﻠﺬﱠھﺎَبِ ﻣَ َﻌﮭُﻢْ‬ ‫ﻣﺎَذاَ أَﺧَﺬَتْ ؟ أَﺧَﺬَتِ ‪.‬ﻣَﻦْ أَﺧَﺬَتِ اﻟْﻜُﺮاَتِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ ؟ اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ ‪2-‬‬ ‫إِﻟَﻰ ‪.‬ﺬَﺗْﮭﺎَ ﺑَﻌْﺪَ دُﺧُﻮﻟِﮭﺎَ ﺑِﺪَﻗِﯿﻘَﺘَﯿْﻦِ ﻣَﺘَﻰ أَﺧَﺬَتِ اﻟْﻜُﺮاَتِ ؟ أَﺧَ ‪.‬اﻟْﻜُﺮاَتِ‬

‫ﺐ‬ ‫‪.‬أَﯾْﻦَ أَﺧَﺬَتِ اﻟْﻜُﺮاَتِ ؟ أَﺧَﺬَتِ اﻟْﻜُﺮاَتِ إِﻟﻰَ اﻟْﻤَﻠْ َﻌ ِ‬

‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﯾَﺒْﺤَﺜُﻮنَ ‪-‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ ﺗَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮭُﻦﱠ ﻟِﺴُﺆاَﻟِ ِﮭﻦﱠ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﻋَﻨْﻜُﻢْ ﻟِﺸُﻜْ ِﺮﻛُﻢْ‬ ‫أَﺛْﻨﺎَءَ ﺳَﻔَﺮِﻛُﻢْ ﺑِﺎﻟْﻘِﻄﺎَرِ؟ أَﺛْﻨﺎَءَ ﺳَﻔَﺮِﻧﺎَ ﺑِﺎﻟْﻘِﻄﺎَرِ ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻣﺎَذاَ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﻢْ ‪4-‬‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﺷﺎَھَﺪْﺗُﮭﺎَ أَﺛْﻨﺎَءَ ﺳَﻔَﺮِي ‪.‬أُﻧْﻈُﺮْ ھَﺬِهِ ﺻُﻮرَةُ اﻟْﺠِﺒﺎَلِ ‪.‬اﻟْﺠِﺒﺎَلَ‬ ‫‪.‬ﺑِﺎﻟْﻘِﻄﺎَ ِر‬ ‫‪ .‬ﻛُﺘِﺐَ أَﺧْﺒَﺮَﻧِﻲ ﺑِﺄَنﱠ اﻟﺪﱠرْسَ ﻗَﺪْ –أَﺧْﺒَﺮَﻧِﻲ ﺑِﻜِﺘﺎَﺑَﺔِ اﻟﺪﱠرْسِ ‪5-‬‬ ‫‪ .‬أَﺧْﺒَﺮْﻧﺎَھُﻢْ ﺑِﺄَنﱠ اﻟْﺒﺎَبَ ﻗَﺪْ ﻓُﺘِﺢَ –أَﺧْﺒَﺮْﻧﺎَھُﻢْ ﺑِﻔَﺘْﺢِ اﻟْﺒﺎَبِ ‪6-‬‬ ‫ت ‪7-‬‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتِ ﻗَﺪْ ‪-‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا ﻏَﻀَﺐَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻏﻀِﺒْ َ‬ ‫‪َ.‬‬ ‫‪.‬نﱠ اﻟْﺄُمﱠ ﻗَﺪْ ﺳﺎَﻓَﺮَتْﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَ ‪-‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا ﺳَﻔَﺮَ اﻟْﺄُمﱢ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا أَنﱠ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔَ ﻗَﺪْ ﻧَﺠَﺤَﺖْ ‪-‬ﻟَﻢْ ﯾُﺼَﺪﱢﻗُﻮا ﻧَﺠﺎَحَ ﻓﺎَﻃِﻤَ َﺔ ‪9-‬‬ ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ دَﺧَﻞَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ‪-‬رَﻏِﺒْﺖُ ﻓِﻲ ﻧَﺠﺎَﺣِﮫِ –رَﻏِﺒْﺖُ ﻓِﻲ أَنْ ﺗَﻨْﺠَﺢَ ‪10-‬‬ ‫‪ .‬ﺑَﺪََأ اﻟْﺨُﻄْﺒَ َﺔ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ –ﻰ ﺳَﺮِﯾﺮِهِ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺷَﺮِبَ اﻟﺪﱠواَءَ ﻧﺎَمَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ ﻋَﻠَ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ﺗَﻔْﻌَﻞَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺗَﺘْﺮُكَ اﻟﺪﱢراَﺳَ َﺔ‬

3. Yukarıdaki kelimelerden yararlanarak konularla ilgili beş cümle kurunuz. 4. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp harfu tefsir ve işlediğimiz konularla ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Aslında hepsi de sülâsî ya da rübâi fiilin köküne bir ya da iki harf ilavesiyle oluşur ve hepsinin de mâzî, muzari ve masdar kalıbı belli olduğundan kalıbları ezberleyen öğrenci hiç zorluk çekmez. [2] Yerinde işleneceği üzere mezîd (dört veya daha fazla harfli) fiillerin mimli masdar, ismi zaman ve ism-i mekânları aynı fiillerin ism-i mef’ulleridir: (‫( )ﻣُﺼَﻠﱠﻰ‬namaz kılma yeri ve

zamanı), (‫( )اِﺳْﺘَﺸْﻔَﻰ‬şifa aradı) (‫( )ﻣُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ‬hastane) gibi. [3]

(‫ )ﺳَﺮﱠ ﯾَﺴُﺮﱡ‬sevindirdi

[4] Görüldüğü gibi (ْ‫ )أَن‬masdar yapıyor fakat kendinden sonraki isme muzaf olmuyor. İkinci cümlede masdardan sonra gelen muzafun ileyh fiil cümlesinde fâil konumunda geliyor. [5]

(‫ )رَﻏِﺐَ ﯾَﺮْﻏَﺐُ ﻓِﻲ‬istedi arzu etti

[6]

(ُ‫ )وَﻇﱠﻒَ ﯾُﻮَﻇﱢﻒ‬vazifelendirdi

[7]

(ُ‫ )بِ ﻃﺎَفَ ﯾَﻄُﻮف‬dolaştı

[8]

(ُ‫ )ھَﺠَﻢَ ﯾَﮭْﺠُﻢ‬hücum etti, saldırdı

[9]

(ُ‫ )ﻓَﻀﱠﻞَ ﯾُﻔَﻀﱢﻞ‬tercih etti

[10]

(ِ‫ )أَﺧْﺒَﺮَ ﯾُﺨْﺒِﺮُ ب‬haber verdi

[11]

(‫ )أَﻋَﺪﱠ ﯾُﻌِﺪﱡ‬hazırladı

[12]

(‫ )أَدﱠى ﯾُﺆَدﱢي‬eda etti, yaptı, yerine getirdi.

[13]

(ُ‫ )ﺻّﺪﱠقَ ﯾُﺼّﺪﱢق‬tasdik etti, doğruladı, inandı.

[14]

(ُ‫ )ﺗَﺰَوﱠجَ ﯾَﺘَﺰَوﱠج‬evlendi.

[15] (ُ‫ )إِﻋْﺘَﻘَﺪَ ﺑَﻌْﺘَﻘِﺪ‬itikad etti, inandı.


İSM-İ ALET Bir işin yapılmasında kullanılan alete isim olan kelimelerdir. İsm-i zaman ve ism-i mekânın mim (‫’)م‬inin üstünle bağlanmasına karşılık ismi âlet’in mimi esre ile bağlanır. Sülâsî mâlum ve müteaddî fiillerden türetilen ve semâi (işitilerek bilinen) 3 vezni vardır: ٌ‫ِﻣﻔْﻌَﺎل‬ ٌ‫ِﻣﻔْﻌََﻠﺔ‬ ٌ‫ِﻣﻔْ َﻌﻞ‬

(ٌ‫ ) ِﻣﻔْ َﻌﻞ‬veznine ait örnekler:

‫ﺑَﺮَ َد‬-ُ törpüledi ٌ‫ﻣِﺒْ َﺮد‬ eğe ‫ﻧَﺒَ َﺮ‬-ِ kaldırdı, yükseltti ٌ‫ﻣِﻨْﺒَﺮ‬ minber ‫ﻛَﺴَ َﺮ‬-ِ kırdı ٌ‫ﻣِﻜْﺴَﺮ‬ mikser, kırma aracı ‫ﺻَﻌِ َﺪ‬-َ çıktı yükseldi ٌ‫ِﻣﺼْ َﻌﺪ‬ asansör (yükselme aleti) ٌ‫ِﻣﮭْﺠَﺮ‬ mikroskop ‫ِﻣﻘْﻠَﻰ‬ tava ٌ‫ﻣِﺜْ َﻘﺐ‬

matkap ٌ‫ِﻣﺤَْﻠﻖ‬ traş makinası

(ٌ‫ ) ِﻣﻔْﻌَﻠَﺔ‬veznine ait örnekler: ‫ﻖ‬ َ ِ‫ﻟَﻌ‬ yaladı ٌ‫ﻣِﻠْ َﻌ َﻘﺔ‬ kaşık ‫ق‬ َ َ‫ﻃﺮ‬ َ vurdu ٌ‫ﻣِﻄْ َﺮ َﻗﺔ‬ çekiç ‫ﻄ َﺮ‬ َ َ‫ﺳ‬ çizgi çekti ٌ‫ﻣِﺴْﻄَﺮَة‬ cetvel ‫ﺲ‬ َ َ‫ﻛَﻨ‬ süpürdü ٌ‫ﺴﺔ‬ َ َ‫ﻣِﻜْﻨ‬ süpürge

ٌ‫ﻣِﺮْﺿَ َﻌﺔ‬ biberon ٌ‫ﻈﺔ‬ َ َ‫ﻣِﺤْﻔ‬ çanta ٌ‫ﺸ َﻔﺔ‬ َ ْ‫ﻣِﻨ‬ havlu ٌ‫ﻣِﻨْﻀَ َﺪة‬ masa ٌ‫ﻈﻠﱠﺔ‬ َ ِ‫ﻣ‬ şemsiye ٌ‫ﺣﺔ‬ َ َ‫ﻣِﺮْو‬ pervane, vantilatör ٌ‫ﻣِﻐْ َﺮ َﻓﺔ‬ kevgir ٌ‫ِﻣﻤْﻔََﻠﺔ‬ oklava ٌ‫ﺤﺔ‬ َ ‫ﻣِﻤَْﻠ‬ tuzluk ٌ‫ِﻣﺪْ َﻓﺄَة‬ soba

(ٌ‫ ) ِﻣﻔْﻌَﺎل‬veznine ait örnekler: ‫ﻈ َﺮ‬ َ َ‫ﻧ‬ baktı ٌ‫ﻣِﻨْﻈَﺎر‬ dürbün ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı ٌ‫ِﻣﻔْﺘَﺎح‬ anahtar ‫ن‬ َ َ‫وَز‬ tarttı ٌ‫ﻣِﯿﺰَان‬ terâzi ‫ل‬ َ َ‫ﻛﺎ‬ ölçtü ٌ‫ﻣِﻜْﯿَﺎل‬ ölçek ‫رَآى‬ gördü ٌ‫ﻣِﺮْآة‬ ayna

‫َﻛﻮَى‬ dağladı ٌ‫ِﻣﻜْﻮَاة‬ ütü ٌ‫ِﻣﺼْﺒَﺎح‬ lâmba ٌ‫ﻣِﻤْﺤَﺎة‬ silgi ٌ‫ﻣِﺰْﻣﺎَر‬ zurna, kaval, ٌ‫ﻣِﺮْﺣﺎَض‬ tuvalet ٌ‫ﻣِﺬْﯾﺎَع‬ radyo ٌ‫ﻣِﺮْﺻﺎَد‬ teleskop

*Bazen ism-i alet yukarıdaki kalıpların dışından da gelebilir: ٌ‫ﺳِﻜﱢﯿﻦ‬ bıçak

‫ﺷﻮْ َﻛ ٌﺔ‬ َ çatal ٌ‫ﻗََﻠﻢ‬ kalem ٌ‫ﻓَﺄْس‬ balta

*Mısır Arap dili heyeti ٌ‫ ﻓَﻌﺎﱠﻟَﺔ‬kalıbının ism-i âlet için elverişli olduğunu belirtmiştir[1]. ٌ‫ﺟﺔ‬ َ ‫ﺛَﻼﱠ‬ buzdolabı ٌ‫ﻏَﺴﺎﱠَﻟﺔ‬ çamaşır makinası ٌ‫ﺷَﻮاﱠ َﯾﺔ‬ et kızartma makinası (ızgara) ٌ‫ﺧَﺮﱠا َﻣﺔ‬ blendir

Cümle Örnekleri: ‫أَﻛَﻞَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺑِﺎﻟْﻤِﻠْ َﻌﻘَ ِﺔ‬. Adam yemeği kaşıkla yedi.

‫ﻃﺮَقَ اﻟْﺤَﺪاﱠدُ اﻟْﺤَﺪِﯾﺪَ ﺑِﺎﻟْ ِﻤﻄْ َﺮﻗَ ِﺔ‬ َ. Demirci demire çekiçle vurdu. ‫ح‬ ِ َ‫ﻓَﺘَﺤَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْﺒﺎَبَ ﺑِﺎﻟْ ِﻤﻔْﺘﺎ‬. Kadın kapıyı anahtarla açtı. ‫ﺤ‬ َ ْ‫ﺪِﯾﺪَ ﺑِﺎﻟْﻤِﺒْﺮَدِﺑَﺮَدَ اﻟْﺤَﺪاﱠدُ اﻟ‬. Demirci demiri eğe ile törpüledi. ‫ﻛَﻨَﺴْﻨﺎَ اﻟْﺄَرْضَ ﺑِﺎﻟْﻤِﻜْﻨَﺴَ ِﺔ‬. Yeri süpürge ile süpürdük. ٌ‫اَﻟْﻤِﻜْﻮَى آَﻟﺔٌ ﺣَﺪِﯾ َﺜﺔ‬. Ütü yeni (modern) bir alettir. ‫ﺿﻌْﺖُ ﻣِﺤْﻔَﻈَﺘِﻲ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤِﻨْﻀَ َﺪ ِة‬ َ َ‫و‬. Çantamı masanın üzerine koydum.

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bkz. Yaşar, Ahmet, Arapça’nın Temel Kuralları, s.76.


İSM-İ TAFDİL Sülâsî fiillerin sıfatlarından yapılan bir derecelendirme olup bir vasfın başka bir varlıktakinden daha çok olduğunu göstermek için türetilen isimdir. İki şey arasındaki ortak fakat biri diğerinden üstün olan sıfatı bildirir. Müzekkerlerde ُ‫ أﻓْﻌَﻞ‬müenneslerde‫ ُﻓﻌْﻠَﻰ‬vezninde yapılır[1]. Müennes Müzekker Sıfatlar ‫ﻛُﺒْﺮَى‬ ُ‫أَﻛْﺒَﺮ‬

daha büyük ٌ‫ﻛَﺒِﯿﺮ‬ büyük ‫ﺻُﻐْﺮَى‬ ُ‫أَﺻْ َﻐﺮ‬ daha küçük ٌ‫ﺻَﻐِﯿﺮ‬ küçük ‫ﻃُﻮﻟَﻰ‬ ُ‫أَﻃْﻮَل‬ daha uzun ٌ‫ﻃﻮِﯾﻞ‬ َ uzun ‫ﺟُﻤْﻠَﻰ‬ ُ‫َأﺟْﻤَﻞ‬ daha güzel ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻞ‬ güzel ‫ﺣُﺴْﻨَﻰ‬ ُ‫ﺴﻦ‬ َ ْ‫َأﺣ‬ daha iyi ٌ‫ﺴﻦ‬ َ َ‫ﺣ‬ iyi

‫ﺻُﺪْﻗَﻰ‬ ‫َأﺻْ َﺪقُ‬ ‫‪daha doğru‬‬ ‫ﺻَﺪِﯾﻖٌ‬ ‫‪doğru‬‬ ‫ﻧُﻔْﻌَﻰ‬ ‫أَﻧْ َﻔﻊُ‬ ‫‪daha faydalı‬‬ ‫ﻧَﺎﻓِﻊٌ‬ ‫‪faydalı‬‬ ‫ﻛُﺜْﺮَى‬ ‫أَﻛْﺜَﺮُ‬ ‫‪daha çok‬‬ ‫ﻛَﺜِﯿﺮٌ‬ ‫‪çok‬‬ ‫ﻗُﻠﻰﱠ‬ ‫َاﻗَﻞﱡ‬ ‫‪daha az‬‬ ‫ﻗَﻠِﯿﻞٌ‬ ‫‪az‬‬ ‫ﺷُﺪﱠى‬ ‫أَﺷَﺪﱡ‬

daha şiddetli ٌ‫ﺷَﺪِﯾﺪ‬ şiddetli ‫ﻋُﻠْﯿَﻰ‬ ‫أَﻋْﻠَﻰ‬ daha yüksek (‫ل )ﻋَﻠِﻲﱞ‬ ٍ َ‫ﻋﺎ‬ yüksek ‫دُﻧْﯿ َﺎ‬ ‫أَدْﻧَﻰ‬ daha aşağı ‫دَ ِﻧﻲﱞ‬ aşağı

Sayı bakımından çekimini yapacak olursak; ‫ن‬ َ ‫أَﻛْﺒَﺮُو‬ ‫ن‬ ِ َ‫اَﻛْﺒَﺮا‬ ُ‫أَﻛْﺒَﺮ‬ daha büyükler (İki) daha büyük daha büyük

‫ت‬ ٍ َ‫ﻛُﺒْﺮَﯾﺎ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﻛُﺒْﺮَﯾَﺎ‬ ‫ﻛُﺒْﺮَى‬

İsm-i Tafdîlin Cümle İçinde Kullanılışı: İsm-i tafdîlin derecelendirmesi maddeler halinde şöyle özetlenebilir: ُ‫َاﻟْﺄَﻛْﺒَﺮ‬ ْ‫أَﻛْﺒَﺮُ ِﻣﻦ‬ ٌ‫ﻛَﺒِﯿﺮ‬ Müzekker en büyük …den daha büyük büyük

‫اَﻟْﻜُﺒْﺮَى‬ ْ‫أَﻛْﺒَﺮُ ِﻣﻦ‬ ٌ‫ﻛَﺒِﯿ َﺮة‬ Müennes

1- (ُ‫ )أﻓْ َﻌﻞ‬vezni kıyaslananların cinsiyeti ve sayısına bakmaksızın ortak kullanılır. ‫ﻚ‬ َ ْ‫أَﻧﺎَ أَﻋْﻠَﻢُ ﻣِﻨ‬. Ben senden daha bilgiliyim ُ‫ھِﻲَ أَﻛْﺮَمُ ﻣِﻨْﮫ‬. O (kadın) ondan (o adamdan) daha cömerttir. ‫ھُﻢْ أَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻨﺎﱠ‬. Onlar bizden daha büyüktür.

2- Karşılaştırma için kullanıldığında (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harf-i ceri kullanılır. Kıyas yapılırken ister müennes olsun ister müzekker, isterse sayı bakımından müfred tesniye ve cem olsun hepsi için de (‫ )ﻓُﻌْﻠَﻰ‬değil (ُ‫)أَﻓْﻌَﻞ‬ vezni kullanılır. Buna dikkat edilmelidir. ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﻦ اﻟْﺠَﮭ‬ َ ِ‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ أَﻧْﻔَﻊُ ﻣ‬. İlim cehaletten daha yararlıdır. ‫ﺧَﺎﻟِﺪٌ أَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻦْ ﺑَﻜْ ٍﺮ‬. Halit Bekir'den daha büyüktür. ‫ﺧَﺎﻟِﺪٌ أَﻋْﻠَﻢُ ﻣِﻦْ ﺑَﻜْ ٍﺮ‬. Halit Bekir'den daha bilgilidir.

‫ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ أَﻋْﻠَﻢُ ﻣِﻦْ ﻋَﺎﺋِﺸَ َﺔ‬. Fatma Ayşe'den daha bilgilidir. ‫اَﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ أَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ ِﺔ‬. Okul kütüphaneden daha büyüktür. ‫ﻦ اﻟْﻮََﻟ ِﺪ‬ َ ِ‫اَﻟﻄﱢﻔْﻠَﺘﺎَنِ أَﺻْﻐَﺮُ ﻣ‬. İki kız çocuktan daha küçüktür. ‫اَﻟﺮﱢﺟﺎَلُ أَﻏْﻨَﻰ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱢﺴﺎَ ِء‬. Erkekler kadınlardan daha zengindir. ْ‫ﺮِي أَﺻْﻌَﺐُ ﻣِﻦْ أَﻣْﺮِكََأﻣ‬. Benim işim seninkinden daha zordur.

3) En üstünlük hali: a) (ُ‫ )َأﻓْﻌَﻞ‬vezni karşılaştırma yapılmadığında yani (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harf-i ceri ile kullanılmadığında “en üstünlük” anlamı verir: ُ‫اﷲ أَﻛْﺒَﺮ‬. Allah en büyüktür. ُ‫اﷲ أَﻋَْﻠﻢ‬.

Allah en çok bilendir. ُ‫ﺴﻦ‬ َ ْ‫ﻻَ ﺗَﻘْﺮَﺑُﻮا ﻣَﺎلَ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢِ إِﻻﱠ ﺑِﺎﻟﱠﺘِﻲ ھِﻲَ َأﺣ‬. Yetimin malına en güzel (yolun) dışında yaklaşmayın (İsrâ, 34).

b) Harf-i tarif alan ism-i tafdîl “en üstünlük” halindedir. Bu en üstünlük hali, bir isme sıfat olabilir veya haber durumunda da gelebilir. Karşılaştırma yapıldığında aranmayan uygunluk “en üstünlük” durumunda aranır. Başında harf-i tarif bulunan ism-i tafdîl ait olduğu isimle (yani mevsûfuyla) sayı (müfred, tesniye, cem) ve cinsiyet (müzekkerlik –müenneslik) gibi her bakımdan uyuşur. ‫اَﻟْﺒِﻨْﺖُ اﻟْﻜُﺒْﺮَى‬. en büyük kız ‫اَﻟْﺄَﺳْﻤﺎَءُ اﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬. en güzel isimler ‫أَﻧﺎَ رَﺑﱡﻜُﻢُ اﻟْﺄَﻋْﻠَﻰ‬. Ben sizin en yüce Rabbinizim (Nâziat, 24).

‫ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺄَرْضَ وَ اﻟﺴﱠﻤَﺎواَتِ اﻟﻌُﻠَﻰ‬. Yeri ve en yüce gökleri yarattı (Tâhâ, 4). ‫ﻛَﻠِﻤَﺔُ اﻟﻠﱠﮫِ ھِﻲَ اﻟﻌُﻠْﯿَﺎ‬. Allah’ın sözü en yücedir (Tevbe 40)[2]. ‫ﻟَﻘَﺪْ رَأَى ﻣِﻦْ آﯾﺎَتِ رَﺑﱢﮫِ اﻟْﻜُﺒْﺮَى‬. Rabbinin en büyük ayetlerini gördü (Necm, 18). ‫ن‬ َ ‫ھُﻢُ ا ْﻟﺄَﻛْ َﺮﻣُﻮ‬. Onlar en keremlilerdir. ‫ھِﻲَ اﻟْﻤَﺮْأَةُ اﻟْﻔُﻀْﻠَﻰ‬. O en faziletli kadındır ‫ن‬ ِ ‫ھُﻤﺎَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ اﻟْﻔُﻀْﻠَﯿَﺎ‬. O ikisi en faziletli kız öğrencilerdir. ‫ وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ آﻣَﻦَ وَﻋَ ِﻤﻞَ ﺻَﺎﻟِﺤًﺎ ﻓَﻠَﮫُ ﺟَﺰَا ًء اﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬... İman edip de iyi davranan kimseye gelince, onun için en güzel bir karşılık vardır...(Kehf, 88)

c) İsm-i tafdîl başına harf-i tarif aldığında en üstünlük özelliği gösterdiği gibi muzaf durumunda olduğunda da en üstünlük özelliği belirtir:

‫ل‬ ِ ‫أَﻗْﻮَى اﻟﺮﱢﺟَﺎ‬ adamların en kuvvetlisi ‫أَﻛْﺮَمُ اﻟﻨﱢﺴَﺎ ِء‬ kadınların en cömerdi ْ‫أَﻛْﺜَﺮُھُﻢ‬ onların en çoğu ‫أَﻛْﺒَﺮُ َأوْﻻَ ِد ِه‬ çocuklarının en büyüğü ‫ﺐ‬ ِ ‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ أَﻋْﻠَﻰ اﻟﺮﱡ َﺗ‬. Bilgi rütbelerin en üstünüdür. ‫ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ أَﻧْﺸَﻂُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَتِ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ‬. Aişe sınıftaki kızların en çalışkanıdır.

d) Müfred nekre bir isimle birlikte tamlama durumunda olduğunda da en üstünlük hali oluşur: ‫ﻞ‬ ٍ ُ‫أَﻗْﻮَى َرﺟ‬ en güçlü adam ‫أَﻛْﺮَمُ اﻣْﺮََأ ٍة‬

en cömert kadın ُ‫أَﻛْﺒَﺮُ وَﻟَﺪٍ َﻟﮫ‬ onun en büyük oğlu ‫ﺣﺪﱟ إِﻟَﻰ‬ َ ‫أَدْﻧَﻰ‬ en alt seviyeye kadar ‫ﻖ‬ ِ ِ‫ﻲ اﻟْﻔَﺮﯾ‬ ِ ‫ھُﻮَ أَﺳْﺮَعُ وَﻟَﺪٍ ﻓ‬. O takımdaki en hızlı oyuncudur. ‫ن؟‬ َ َ‫ﻣﺎَ اﺳْﻢُ أَﻓْﻀَﻞِ ﻟَﯿْﻠَﺔٍ ﻓِﻲ رَﻣَﻀﺎ‬ Ramazan’daki en efdal gecenin ismi nedir[3]? ‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ أَﻓْﻀَﻞُ زِﯾﻨَ ٍﺔ‬. Bilgi en iyi süstür. ‫ﻣَﻦْ أَﻧْﺸَﻂُ ﻣُﻤَﺮﱢﺿَﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔَﻲ ؟‬ Hastanedeki en çalışkan hemşire kimdir? ‫ زَﯾْﻨَﺐُ أَﻧْﺸَﻂُ ﻣُﻤَﺮﱢﺿَﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔَﻰ‬. Zeynep hastanedeki en çalışkan hemşiredir.

Kısaca; ism-i tafdîl başına harf-i tarif aldığında ve muzaf olarak kullanıldığında “en, pek çok” manalarında kullanılır.

İsm-i Tafdîl’in Diğer Özellikleri: * (ٌ‫ )ﺧَﯿْﺮ‬ve (‫ )ﺷَﺮﱞ‬kelimeleri (ْ‫ )ﻣِﻦ‬ile kıyaslama yapıldığında “daha iyi” ve “daha kötü” anlamını verirler, müzekker- müennes ayrımı olmadığı gibi sıfat uyuşması da göstermezler. ُ‫أَﻧﺎَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻨْﮫ‬. Ben ondan daha hayırlıyım (A’râf, 12). ْ‫ھُﻢْ ﺷَﺮﱞ ﻣِﻨْﻜُﻢ‬. Onlar sizden daha kötüdür. ‫اَﻟﺼﱠﻼَةُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﻮْ ِم‬. Namaz uykudan daha hayırlıdır.

(ٌ‫ )ﺧَﯿْﺮ‬ve (‫ )ﺷَﺮﱞ‬kelimeleri nekre müfred bir isim veya marife çoğul bir isimle tamlama hali oluşturduklarında en üstünlük halini gösterirler. ‫ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺧَﯿْﺮَ أُﻣﱠ ٍﺔ‬. Siz en iyi topluluk idiniz (ya da oldunuz). ‫ﻦ‬ َ ‫ھُﻮَ ﺷَﺮﱡ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬. O kafirlerin en kötüsüdür.

* (ٌ‫ ﻗَﻠِﯿﻞ‬az) ve (ٌ‫ ﺷَﺪِﯾﺪ‬şiddetli) gibi iki aynı harfin arasında illet harfi olan fiiller, ism-i tafdîl (ُ‫)أَﻓْﻌَﻞ‬ veznine girince, illet harfi atılıp son iki harf (‫ )أَﻗَﻞﱡ‬ve (‫ﺷﺪﱡ‬ َ َ‫ )أ‬gibi şeddeli hale getirilerek ism-i tafdîlleri yapılır. * İsm-i tafdîl sülâsî, tam, çekimi olan, müsbet ve mâlum fiilden türer (elde edilir). Sülâsi olmayan, nâkıs, câmid (mâzîsi çekilip muzârisi çekilmeyen yani tam çekimi olmayan), menfî ve meçhûl fiilden türemez. Fiil bu şartları taşımıyorsa, normalde ismi tafdîli olmaz. Böyle fiillerden ism-i tafdîl elde etmek için (‫ )أَﺷَﺪﱡ‬daha şiddetli, (ُ‫ )أَﻛْﺜَﺮ‬daha çok, (‫)أَﻗَﻞﱡ‬ daha az, (‫ )أَﻋَﺰﱡ‬daha kuvvetli, daha güçlü, (ُ‫)أَﻋْﻈَﻢ‬ daha büyük, (‫ )أَﺣَﺐﱡ‬daha sevgili, (ُ‫ )أَﺿْﻌَﻒ‬daha zayıf, (‫ )َأﻗْﻮَى‬daha kuvvetli, gibi bir kelimeden sonra sülâsî dışındaki fiilin masdarı getirilir. Nekre ve mansûb olan bu isim, kıyaslama veya en üstünlük halinin neye nisbetle ifade edildiğini gösterir. Bundan dolayı bu mansûb isim temyiz adını alır. Aynı şekilde bu durum, üstünlük kalıbına giremeyen diğer sıfatları ifade etmede de geçerlidir.

‫ﻛﺎَﻧُﻮا أَﺷَﺪﱠ ﻣِﻨْﻜُﻢْ ﻗُﻮﱠ ًة‬. Onlar kuvvet bakımından sizden daha şiddetli idiler (Onlar sizden daha kuvvetlidir)(Tevbe, 69).

‫أَﻧَﺎ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻨْﻚَ ﻣﺎَﻻً وَ أَﻋَﺰﱡ َﻧﻔَﺮًا‬. Ben mal bakımından senden daha fazlayım, toplulukça da senden daha kuvvetliyim. (Kehf, 34).

‫أَﻧْﺖَ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻨﱢﻲ اﺟْﺘِﮭﺎَدًا‬. Sen benden daha çalışkansın.

‫ھِﻲَ أَﻛْﺜَﺮُھُﻢْ ﻋِﻠْﻤ ًﺎ‬. O (kadın) ilim bakımından onlardan (o erkeklerden) daha fazladır. ‫ﺻﺪْﻗًﺎ‬ ِ ‫ھُﻮَ أَﻗَﻞﱡ ﻣِﻨْﮭَﺎ‬. O (erkek) o (kadın)dan daha az güvenilirdir.

‫ب‬ ‫‪.‬ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ أَﺷَﺪﱡ ﺣُﻤْﺮَةً ﻣِﻦْ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎ ِ‬ ‫‪Bu kitap o kitaptan daha kırmızıdır.‬‬

‫ھَﻞْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ أُمﱞ ﺳَﻌﯿِﺪَةٌ ؟‬ ‫?‪Aişe mutlu bir anne midir‬‬

‫‪.‬ﺋِﺸَﺔُ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتِ ﺳَﻌﺎَدَةًﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ﻋَﺎ‬ ‫‪Evet, Aişe annelerin en mutlusudur.‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ب ‪1-‬‬ ‫اَﻟﺼﱠﻼَةُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴْﺠَﺪِ أَﻓْﻀَﻞُ ﻣِﻦ –اَﻟْﻘَﻠَﻢُ أَرْﺧَﺺُ ﻣِﻦَ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ل‬ ‫‪.‬اﻟﺼﱠﻼَةِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ ِ‬ ‫ﻣِﻦْ ]‪[5‬ﻗِﺮاَءَةُ اﻟْﻜُﺘُﺐِ أَﻧْﻔَﻊُ –ﻣِﻦْ ﻣَﻨْﺰِلِ ﺧَﺎﻟِﺪٍ ]‪[4‬ﻣَﻨْﺰِلُ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ أَﺑْﻌَﺪُ ‪2-‬‬ ‫ن‬ ‫‪.‬ﻣُﺸﺎَھَﺪَةِ اﻟﺘﱢِﻠﻔِﺰْﯾُﻮ َ‬ ‫ﺠﺐُ ‪3-‬‬ ‫‪.‬وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ]‪[7‬ھُﻮَ أَﻗْﺪَمُ ‪-‬وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ ]‪[6‬ھُﻮَ أَﻋْ َ‬ ‫‪ .‬ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَﺳْﻤَﻦُ وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﻲﱢ ‪-‬أَﻧْﺖِ أَﻧْﺸَﻂُ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬَةٍ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪4-‬‬

‫ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ رِﺳﺎَﻟَﺘَﯿْﻦِ ]‪[8‬أَﻧﺎَ أَﻛْﺘُﺐُ ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ رِﺳﺎَﻟَﺔً واَﺣِﺪَةً وَ اﺳْﺘَﻠِﻢُ ‪5-‬‬ ‫‪.‬وَ أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً أَﻗَﻞﱠ وَ أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً أَﻛْﺜَ َﺮ‬ ‫أَﻟﻨﱢﯿﻞُ أَﻃْﻮَلُ ‪ (Hucurat, 13) -‬ﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ أَﺗْﻘﺎَﻛُﻢْﻋِ ]‪[9‬إِنﱠ أَﻛْﺮَﻣَﻜُﻢْ ‪6-‬‬ ‫ﻲ اﻟْﻌﺎَﻟَ ِﻢ‬ ‫‪ .‬ﻧَﮭْﺮٍ ﻓ ِ‬ ‫أﻟْﺠﺎَﻣِﻊُ اﻟْﺄَزْھَﺮُ أَﻗْﺪَمُ ‪-‬أَﻧْﺪُوﻧِﯿﺴْﯿﺎَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟْﺒِﻼَدِ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔِ ﺳُﻜﱠﺎﻧﺎً ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﺟﺎَﻣِﻌَﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﻌﺎَﻟَ ِﻢ‬ ‫اﻟْﺄَﻣﺎَﻛِﻦُ اﻟْﻤُﮭِﻤﱠﺔُ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِكَ؟ ﻣﺎَ ‪-‬أَﻟﻨﱠﮭْﺮُ أَﺻْﻐَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْ َﺒﺤْﺮِ ‪8-‬‬ ‫ﻣﺎَ أَﺳْﺮعُ وَﺳِﯿﻠَﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﻮاَﺻَﻼَتِ؟ اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ أَﺳْﺮَعُ وَﺳِﯿﻠَﺔٍ ﻓِﻲ ‪9-‬‬ ‫ت‬ ‫ﻼ ِ‬ ‫ﺻَ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤُﻮَا َ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ أَﻛْﺒَﺮُ ﻣَﺪِﯾﻨَﺔٍ ﻓِﻲ إِﻓْﺮِﯾﻘْﯿﺎَ ؟ أﻟْﻘﺎَھِﺮَ ُة أَﻛْﺒَﺮُ ﻣَﺪﯾِﻨَﺔٍ ﻓِﻲ إِﻓْﺮِﯾﻘْﯿﺎَ ‪10-‬‬ ‫‪ .‬ﺷﺎَرِعٌ ﻧَﻈِﯿﻒٌ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ھَﺬاَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺸﱠﻮاَرِعِ ﻧَﻈﺎَﻓَﺔً ھَﻞْ ھَﺬاَ ‪11-‬‬ ‫ﻻ ‪12-‬‬ ‫‪.‬ﻧَﮭْﺮُ اﻟﻨﱢﯿﻞِ ھُﻮَ أَﻃْﻮَلُ اﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرِ ‪-‬أَﻟﻨﱢﯿﻞُ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟْﺄَﻧْﮭﺎَرِ ﻃُﻮ ً‬ ‫ﻟِﻲ ]‪[10‬ھَﺬاَ أَﺟْﻤَﻞُ ﻗَﻤِﯿﺺٍ ﺗُﻘَﺪﱢﻣُﮫُ ‪-‬ھَﺬاَ أَﻃْﻮَلُ ﺧِﻄﺎَبٍ ﺗَﻜْﺘُﺒُﮫُ ﻟِﻲ ‪13-‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ .‬ﺠﺎَﻣِﻊُ اﻟْﺄَزْھَﺮُ أَﻗْﺪَمُ ﺟﺎَﻣِﻌَﺔٍ إِﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔٍاَﻟْ ‪14-‬‬ ‫‪ .‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَوْ زَﯾْﻨَﺐُ ؟ زَﯾْﻨَﺐُ ‪:‬أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ أَﻧْﺸَﻂُ ‪15-‬‬

16- ٍ‫ ﻣﺎَ أَھَﻢﱡ أَرْﻛﺎَنِ اﻟْﺤَﺞﱢ ؟ أَھَﻢﱡ أَرْﻛﺎَنِ اﻟْﺤَﺞﱢ اﻟْﻮُﻗُﻮفُ ﺑِﻌَﺮَﻓَﺎت‬. Tercüme: 1- Kalem kitaptan daha ucuzdur. Mesciddeki namaz evdeki namazdan daha faziletlidir. 2- Muhammed’in evi Hâlid’in evinden daha uzaktır. Kitap okumak televizyon seyretmekten daha faydalıdır. 3- O şehirdeki en acaib çocuktur. O sınıftaki en eski çocuktur. 4- Sen sınıftaki en çalışkan öğrencisin. Halit mahalledeki en şişman çocuktur. 5- Ben ayda bir mektup yazıyorum ve bazen daha az bazen daha çok olmak üzere ayda iki mektup alıyorum. 6- Allah katında en değerliniz en takvalı olanınızdır. Nil dünyadaki en uzun nehirdir. 7- Endonezya nüfus bakımından İslâm ülkelerinin en çoğudur. Câmiu’l-Ezher dünyadaki en eski üniversitedir.

8- Nehir denizden daha küçüktür. Ülkendeki en mühim yerler nedir? 9- Ulaşım vasıtaları içinde en hızlı vesile (araç) nedir (hangisidir)? Uçak ulaşım vasıtaları içindeki en hızlı araçtır. 10- Afrika’daki en büyük şehir nedir? Kâhire Afrika’daki en büyük şehirdir. 11- Bu temiz bir cadde midir? Evet bu caddelerin en temiz olanıdır. 12- Nil nehirlerin en uzun olanıdır. Nil nehri (işte o) nehirlerin en uzunudur. 13- Bu bana yazdığın en uzun mektuptur. Bu bana takdim ettiğin en güzel gömlektir. 14- Câmiu’l-Ezher en eski İslâm üniversitesidir. 15- Hangisi daha çalışkandır? Fâtıma mı Zeynep mi? Zeynep.

16- Hac rukünlerinin (şartlarının) en önemlisi nedir? Hacc’ın rukünlerinin en önemlisi Arafat’ta durmaktır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ MASDAR, İSMİ ALET VE İSMİ TAFDİL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ ﺔٍﻓَﻚﱡ رَﻗَﺒَ ¯وَﻣَﺎ أَدْرَاكَ ﻣَﺎ اﻟْﻌَﻘَﺒَﺔُ ¯ﻓَﻼَ اﻗْﺘَﺤَﻢَ ا ْﻟ َﻌﻘَﺒَ َﺔ‬. (90/BELED, 11-13). (Fakat) o, sarp yokuşu aşamadı. O sarp yokuş nedir bilir misin? Köle azat etmektir. ُ‫ﺤﻢ‬ ِ ‫اﻗْﺘَﺤَﻢَ َﯾﻘْ َﺘ‬ katlanmak ‫أَدْرَى ﯾُﺪْرِي‬ bilmek, anlamak ُ‫اَﻟْ َﻌﻘَ َﺒﺔ‬ sarp yokuş ‫ﻓَﻚﱠ ﯾُﻔَﻚﱡ ﻓَﻜﺎ‬ (köle) azad etmek

2- ‫أَﱡﯾﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ إِﻧﱠﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎﻛُﻢْ ﻣِﻦْ ذَﻛَﺮٍ وَأُﻧْﺜَﻰ وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎﻛُﻢْ ﺷُﻌُﻮﺑًﺎ وَﻗَﺒَﺎﺋِﻞَ ﯾَﺎ‬ ٌ‫ﻟِﺘَﻌَﺎرَﻓُﻮا إِنﱠ أَﻛْﺮَﻣَﻜُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ أَﺗْﻘَﺎﻛُﻢْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺧَﺒِﯿﺮ‬. (49/HUCURAT, 13). Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır. ٌ‫ذَﻛَﺮٌ ج ذُﻛُﻮر‬ erkek ُ‫أَﻛْ َﺮم‬ en değerli ٌ‫أُﻧْﺜَﻰ ج إِﻧَﺎث‬ kadın

ٌ‫ﺷَﻌْﺐٌ ج ﺷُﻌُﻮب‬ millet, kavim ُ‫ﻗَﺒِﯿﻠَﺔٌ ج ﻗَﺒَﺎ ِﺋﻞ‬ kabile

ُ‫ﺗَﻌﺎَرَفَ ﯾَﺘَﻌﺎَرَف‬ tanışmak ‫ﻟِﺘَﻌَﺎرَﻓُﻮا‬

tanışmanız için

ْ‫أَﺗْﻘَﺎﻛُﻢ‬ en çok (Allah’tan) korkanınız, en çok takva sahibi olanınız ٌ‫ﺧَﺒِﯿﺮ‬ işlerin iç yüzünü bilen, haberdar olan manasında Allah’ın isimlerinden birisidir.

3- ْ‫ ﻗُﻞْ أَ أُﻧَﺒﱢﺌُﻜُﻢْ ﺑِﺨَﯿْﺮٍ ﻣِﻦْ ذَﻟِﻜُﻢ‬... (3/ÂL-İ İMRÂN, 15). (Resûlüm!) De ki: Size bunlardan daha iyisini bildireyim mi? ... ‫ب‬ ِ ُ‫ﻧَﺒﱠﺄَ ﯾُﻨَﺒﱢﺊ‬ bildirdi, haber verdi

4- ِ‫ ﺳَﻼَمٌ ھِﻲَ ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﻄْﻠَﻊِ اﻟْﻔَﺠْﺮ‬. (97/KÂDİR, 5). (O gece) esenlik doludur. Ta fecrin doğumuna kadar.

‫ﻃَﻠَﻊَ ﯾَﻄْﻠُﻊُ ﻃُﻠُﻮﻋﺎً ﻣَﻄْﻠَﻌًﺎ‬ ‫‪doğmak‬‬ ‫اﻟْﻔَﺠْﺮُ‬ ‫)‪fecir, (tan yerinin ağarması‬‬ ‫ﻼمٌ‬ ‫ﺳَ‬ ‫َ‬ ‫‪eman, esenlik‬‬

‫‪ .‬ھُﻢْ ﻟِﻠْﻜُﻔْﺮِ ﯾَﻮْ َﻣﺌِﺬٍ أَﻗْﺮَبُ ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻟِﻠْﺈِﯾﻤَﺎنِ‪5- ...‬‬ ‫‪(3/ÂL-İ İMRÂN, 167). ..Onlar o gün, imandan çok‬‬ ‫‪kafirliğe yakın idiler..‬‬ ‫ﻗَﺮِﯾﺐٌ‬ ‫‪yakın‬‬ ‫َأﻗْﺮَبُ‬ ‫‪daha yakın‬‬

‫وَﻛَﺎنَ ﻟَﮫُ ﺛَﻤَﺮٌ ﻓَﻘَﺎلَ ﻟِﺼَﺎﺣِﺒِﮫِ وَھُﻮَ ﯾُﺤَﺎوِرُهُ أَﻧَﺎ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻨْﻚَ ﻣَﺎﻻً وَأَﻋَﺰﱡ ‪6-‬‬ ‫‪َ .‬ﻧﻔَﺮًا‬

(18/KEHF, 34). Bu adamın (başka) geliri de vardı. Bu yüzden arkadaşıyla konuşurken ona şöyle dedi: “Ben servetçe senden daha zenginim. İnsan sayısı bakımından da senden daha güçlüyüm” ٌ‫ﺛَﻤَﺮ‬ meyve, faydalanılan mal ُ‫ﺣﺎَوَرَ ﯾُﺤَﺎ ِور‬ karşılıklı konuşmak ٌ‫ﻋَﺰِﯾﺰ‬ güçlü, üstün ٌ‫َﻧﻔَﺮ‬ ekip, grup (üç ile on arasındaki bir sayıya sahip olan küçük topluluk)

7- ...‫ا ﻟَﻮْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻔْﻘَﮭُﻮنَ ﻗُﻞْ ﻧَﺎرُ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ أَﺷَﺪﱡ‬‫ ﺣَﺮ‬. (9/TEVBE, 81). ..De ki: “Cehennem ateşi daha sıcaktır!” Keşke anlasalardı. 8- ُ‫وَﻟَﻘَﺪْ ﺻَﺮﱠﻓْﻨَﺎ ﻓِﻲ ھَﺬَا اﻟْﻘُﺮْآنِ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﻣَﺜَﻞٍ وَﻛَﺎنَ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎن‬ ‫ﻻ‬ ً ‫ أَﻛْﺜَﺮَ ﺷَﻲْ ٍء ﺟَ َﺪ‬.

(18/KEHF, 54).Hakikaten biz bu Kur’ân’da insanlar için her türlü misâli açıkladık. İnsan tartışma hususunda her şeyden ileridir. ُ‫ﺻَﺮﱠفَ ﯾُﺼَﺮﱢف‬ çevirmek, açıklamak ُ‫َاﻟْﺠَﺪَل‬ tartışma, çekişme

9- ‫ن‬ َ ‫ ﻣَﺎ أَﻧْﺖَ ﺑِﻨِﻌْﻤَﺔِ رَﺑﱢﻚَ ﺑِﻤَﺠْﻨُﻮنٍ ¯ن وَاﻟْﻘَﻠَﻢِ وَﻣَﺎ ﯾَﺴْﻄُﺮُو‬. (68/KALEM, 1, 2) Nûn. Kaleme ve (kalem tutanların satır, satır) yazdıklarına and olsun ki; (Resûlüm) sen -Rabbinin nimeti sayesindemecnun değilsin. ‫اًﺳَﻄَﺮَ ﯾَﺴْﻄُﺮُ ﺳَﻄْﺮ‬ yazmak, (ifadeyi) satıra dökmek)

10- ‫ت‬ ٍ ‫اُﻧْﻈُﺮْ ﻛَﯿْﻒَ ﻓَﻀﱠﻠْﻨَﺎ ﺑَﻌْﻀَﮭُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﺑَﻌْﺾٍ وَﻟَﻶﺧِﺮَةُ أَﻛْﺒَﺮُ دَرَﺟَﺎ‬ ‫ﻼ‬ ً ‫ وَأَﻛْﺒَﺮُ ﺗَﻔْﻀِﯿ‬. (17/İSRÂ, 21) Baksana, biz insanların kimini kiminden nasıl üstün kılmışızdır! Elbette ki âhiret,

derece ve üstünlük farkları bakımından daha büyüktür. ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ٌ‫ﻋَﻈِﯿﻢ‬ büyük ُ‫ﻀﺮ‬ ِ ْ‫أَﺣْﻀَﺮَ ﯾُﺤ‬ getirdi ُ‫ﺣﺔ‬ َ ‫اﻟﺴﱢﺒَﺎ‬ yüzme, yüzmek ٌ‫واَﺳِﻊ‬ geniş ٌ‫زَﻣِﯿﻞ‬ arkadaş (sınıf, meslek vs.) ‫أَﻣﺎﱠ‬ ..e gelince ُ‫اﻟْﺤِﺬَاء‬ ayakkabı ٌ‫ﻓﺎَ ِھﻢ‬ anlayan ٌ‫ﻣُﺨْﻠِﺺ‬ ihlâslı, samimi

ُ‫َاﻟْﻘَﻤِﯿﺺ‬ gömlek ُ‫ﻓﺎَزَ ﯾَﻔُﻮز‬ kazandı ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻞ‬ güzel ٌ‫ﻣُﻌَﺎﻣََﻠﺔ‬ muamele, davranış ُ‫اَﻟْﺤﺎَ ِﻛﻢ‬ hâkim ٌ‫اِزْدِﺣَﺎم‬ kalabalık ٌ‫ﻋﺎَ ِدل‬ âdil ْ‫ﻨﺎَءِﺗَﺮْﺑِ َﯿﺔُ اﻟْﺄَﺑ‬ çocukların terbiyesi ٌ‫ﻣُﻤْﺘﺎَز‬ seçkin ٌ‫ﻓﺎَ ِھﻢ‬ anlayışlı

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ‪-‬ھُﻮَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ﻧَﺸﺎَﻃﺎً –ھَﺬاَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﻧَﺸِﯿﻂٌ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ھِﻲَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتِ ﺳُﺮْﻋَﺔً ‪-‬ﺳَﺮِﯾﻌَﺔٌ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻘِﻄﺎَرُ أَمِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ؟ اَﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ أَﺳْﺮَعُ ﻣِﻦَ اﻟْﻘِﻄﺎَرِ ‪:‬أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ أَﺳْ َﺮعُ ‪2-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺪﱢراَﺳَﺔُ أَمِ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ؟ اَﻟﺪﱢراَﺳَﺔُ أَﻓْﻀَﻞُ ﻣِﻦَ اﻟْﻌَﻤَﻞِ ‪:‬أَﻓْﻀَﻞُ أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ ‪3-‬‬ ‫ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﻜُﻢْ أَمْ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻜُﻢْ ؟ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻨﺎَ أَﺟْﻤَﻞُ ‪:‬أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ أَﺟْﻤَﻞُ ‪4-‬‬ ‫‪ .‬ﻣِﻦْ ﺣَﺪِﯾﻘَﺘِﻨ َﺎ‬ ‫‪ .‬وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔِ ھُﻮَ أَﻛْﺒَﺮُ –ھُﻮَ أَﻧْﻈَﻒُ وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪5-‬‬ ‫ﺖ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬أَﻧﺎَ أَﻛْﺒَﺮُ وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔِ ‪ُ -‬ھﻮَ أَﺻْﻐَﺮُ وَﻟَﺪٍ ﻓﻲِ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫‪.‬ھَﺬاَ اﻟﺸﺎﱠرِعُ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺸﱠﻮاَرِعِ ازْدِﺣﺎَﻣﺎً ‪-‬أَﺣْﻤَﺪُ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ﻧَﺸﺎَﻃﺎً ‪7-‬‬ ‫أّﯾﱡﮭُﻤﺎَ ‪.‬ﺪٌ أَﻃْﻮَلُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬٍ ﻓِﻲ ﻓَﺼْﻠِﻨﺎَ ﻣَﻦْ أَﻃْﻮَلُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬٍ ﻓِﻲ ﻓَﺼْﻠِﻨﺎَ ؟ ﺧﺎَﻟِ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ أَوْ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ؟ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ‪:‬أَﻃْﻮَلُ‬ ‫‪ .‬أَﺣْﻤَﺪُ أَﻧْﺸَﻂُ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬٍ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ –ھَﺬِهِ َأﻋْﻈَﻢُ ھَﺪِﯾﱠﺔٍ ﺗُﺤْﻀِﺮُھﺎَ ﻟِﻲ ‪9-‬‬

‫ھَﺬاَ اﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ ﻣُﺨْﻠِﺺٌ –ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ واَﺳِﻊٌ أَﻣﺎﱠ ذَﻟِﻚَ ﻓَﺄَوْﺳَﻊُ ﻣِﻨْﮫُ ‪10-‬‬ ‫‪.‬وَﻟَﻜِﻦﱠ زَﻣِﯿﻠَﮫُ أَﺧَْﻠﺺُ ﻣِﻨْﮫُ‬ ‫أَﻣﺎﱠ –ھَﺬاَ اﻟﺴﱡﺆاَلُ ﺻَﻌْﺐٌ –إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ ﻓَﺎھِﻢٌ أَﻣﺎﱠ أُﺧْﺘُﮫُ ﻓَﺄَﻓْﮭَﻢُ ﻣِﻨْﮫُ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ذَﻟِﻚَ ﻓَﺄَﺻْ َﻌﺐُ ﻣِﻨْﮫُ‬ ‫‪.‬أَﺟْﻤَﻞُ ﺻُﻮرَةٍ ﺷﺎَھَﺪْﺗَﮭﺎَ ؟ اَﻟْﻘَﻤِﯿﺺُ أَﻗْﺪَمُ ﻣِﻦَ اﻟْﺤِﺬاَ ِء ﻣﺎَ ‪12-‬‬ ‫س ‪13-‬‬ ‫ﻣﺎَ رَأَﯾْﺖُ أَﺣَﺪاً أَﻋْﺪَلَ ﻓِﻲ –ھَﺬاَ اﻟْﺤﺎَﻛِﻢُ ﻋﺎَدِلٌ ﻓِﻲ ﻣُﻌَﺎﻣَﻠَﺔِ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫‪.‬ﻣُﻌَﺎﻣَﻠَﺔِ اﻟﻨﺎﱠسِ ﻣِﻦْ ھَﺬاَ اﻟْﺤﺎَﻛِ ِﻢ‬ ‫ﻣﺎَ رَأَﯾْﺖُ أَﺣَﺪاً أَرْﺣَﻢَ ﻓِﻲ –ﻨﺎَءِ ھَﺬَا اﻟَْﺄبُ رَﺣِﯿﻢٌ ﻓِﻲ ﺗَﺮْﺑِﯿَﺔِ اﻟْﺄَﺑْ ‪14-‬‬ ‫ب‬ ‫‪.‬ﺗَﺮْﺑِﯿَﺔِ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءِ ﻣِﻦْ ھَﺬَا اﻟْﺄَ ِ‬ ‫ھَﺆُﻻَءِ ‪.‬ﻟَﻘَﺪْ ﺳَﺒَﺢَ أَﺳْﺮَعَ ﻣِﻦَ اﻟْﺠَﻤِﯿﻊِ ‪.‬ﻓﺎَزَ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓِﻲ اﻟﺴﱢﺒﺎَﺣَ ِﺔ ‪15-‬‬ ‫ﻟﻠﱠﮫِ ﺳَﺒَﺢَ أَﺳْﺮَعَ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬وَﻟَﻜِﻦﱠ ﻋَﺒْﺪَ ا –اﻟﻼﱠﻋِﺒُﻮنَ ﻣُﻤْﺘﺎَزُونَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱢﺒَﺎﺣَﺔِ‬ ‫ﻦ اﻟْﺠَﻤِﯿ ِﻊ‬ ‫‪ .‬ﻣِ َ‬ ‫‪3. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme edip‬‬ ‫‪harekeleyiniz.‬‬ ‫ﻻ ﻟﻢ أﺣﻔﻆ درﺳﻲِ وﻟﻜﻦ أﻧﺎ أﻋﻠﻢ ‪ -‬؟ءاسم كسرد تظفح له‬ ‫ﻣﺎ ﻛﺎن ﻋﻤّﻲ أﻏﻨﻰ ‪,‬ھﻞ ﻋﻤﻚ أَﻏْﻨَﻰ ﻣﻦ أﺑﯿﻚ؟ ﻻ ‪-‬اﻟﺪرس ﻣﻨﻚ ﺟَﯿﱢﺪاً‬ ‫ﻣﻨﮫ وﻟﻜﻨّﮫ أﻛﺒﺮ ﻣﻨﮫ‬

4. Yukarıdaki kelimeler ve konudan yararlanarak ism-i tafdîlle alakalı yedi cümle kurunuz. 5. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp masdar, ism-i alet ve ism-i tafdîl ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] İsmi tafdîlden önceki kelimeye ‫ﻣُﻔَﻀﱠﻞ‬, sonraki kelimeye de ‫ ﻣُﻔَﻀﱠﻞ ﻋَﻠَﯿْﮫ‬denir. [2] Eski metinler ve Kur’ân’da bu şekilde yazı değişimleri görülmektedir. Biz de aslına sadık olarak yazmak istedik. [3] (ُ‫ )أَﻓْﻌَﻞ‬vezni hatırlanacağı üzere gayr-i münsariftir. Muzaf ve marife olmaları hariç esre almazlar. Burada muzaf durumundadır. [4]

(ٌ‫ )ﺑَﻌِﯿﺪ‬uzak.

[5]

(ٌ‫ )ﻧﺎَﻓِﻊ‬faydalı.

[6]

(ٌ‫ )ﻋَﺠِﯿﺐ‬acaib.

[7]

(ٌ‫ )ﻗَﺪِﯾﻢ‬eski.

[8]

(ُ‫ )إِﺳْﺘَﻠَﻢَ ﯾَﺴْﺘَﻠِﻢ‬teslim aldı

[9] (ٌ‫ )ﻛَﺮِﯾﻢ‬değerli, cömert, (‫ )ﺗَﻘِﻲﱞ‬takvâlı, (‫ )أَﺗْﻘَﻰ‬en takvâlı (Allah’ın emirlerini tutup, nehiylerinden en çok sakınan). İsm-i maksûre ile biten isim zamire birleşirken uzun elif şeklinde birleşir. [10] ,

(ُ‫ )ﻗَﺪﱠمَ ﯾُﻘَﺪﱢم‬takdim etti, sundu.


SIFAT-I MÜŞEBBEHE

Renk, güzellik, çirkinlik, kusur, sakatlık gibi görünürdeki sıfatlarla bazı iç duygularını ifade eden sıfatlara sıfat-ı müşebbehe denir. Sülâsî lâzım fiilden türetilen ve sahibinde devamlı kalıcı olan sıfatları veya varlığı gösterir. Bir nevi ism-i fâile benzer. Ancak ism-i fâilin bildirdiği sıfat kalıcı değil geçicidir. (ٌ‫ )ﺟﺎَﻟِﺲ‬oturan, (ٌ‫ )ﻧﺎَﺋِﻢ‬uyuyan kelimelerinde belirtilen vasıflar devamlılık göstermez. Halbuki (ٌ‫ )ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻛَﺮِﯾﻢ‬dendiğinde Halit’teki cömertlik vasfının devamlı olduğu anlaşılır. Böylece şimdiye kadar gördüğümüz sıfat ve isimlerin özellikleri daha iyi anlaşılmaktadır. Sıfat-ı müşebbehe’nin bir çok vezni vardır. Bunlardan en çok kullanılanları şunlardır: 1- Sakatlık, renk ve kusur gibi nitelikleri anlatan sıfat-ı müşebbehe müzekkerlerde ُ‫أَﻓْﻌَﻞ‬ müenneslerde ُ‫ ﻓَﻌْﻼَء‬vezninde gelir[1]. Örnekler:

Müennes

Müzekker

‫ﺑَﯿْﻀﺎَءُ‬ ‫أَﺑْ َﯿﺾُ‬ ‫‪beyaz‬‬ ‫زَرْﻗَﺎءُ‬ ‫أَزْ َرقُ‬ ‫‪mavi‬‬ ‫ﺣَﻤْﺮَاءُ‬ ‫َأﺣْ َﻤﺮُ‬ ‫‪kırmızı‬‬ ‫ﺳﻮْدَاءُ‬ ‫َ‬ ‫َاﺳْﻮَدُ‬ ‫‪siyah‬‬ ‫ﺧﻀْﺮَاءُ‬ ‫َ‬ ‫ﻀﺮُ‬ ‫أَﺧْ َ‬ ‫‪yeşil‬‬ ‫ﺻﻔْﺮَاءُ‬ ‫َ‬ ‫أَﺻْ َﻔﺮُ‬ ‫‪sarı‬‬ ‫ﺳَﻤْﺮَاءُ‬ ‫أَﺳْ َﻤﺮُ‬

‫‪esmer‬‬ ‫ﻋَﺮْﺟَﺎءُ‬ ‫أَﻋْﺮَجُ‬ ‫‪topal‬‬ ‫ﻋﻮْرَاءُ‬ ‫َ‬ ‫َاﻋْ َﻮرُ‬ ‫‪şaşı‬‬ ‫َﺑﻜْﻤﺎَءُ‬ ‫أَﺑْ َﻜﻢُ‬ ‫‪dilsiz‬‬ ‫ﺻَﻤﺎﱠءُ‬ ‫ﺻﻢﱡ‬ ‫َأ َ‬ ‫‪sağır‬‬ ‫ﻋَﻤْﯿَﺎءُ‬ ‫أَﻋْﻤَﻰ‬ ‫‪kör‬‬ ‫َﺑﻠْﮭﺎَءُ‬ ‫أَﺑَْﻠﮫُ‬ ‫‪aptal‬‬ ‫ﺣَﺪْﺑﺎَءُ‬

ُ َ‫َأﺣْﺪ‬ ‫ب‬ kambur

Not: (ُ‫ ) ﻓَﻌْﻼَءُ ث أَﻓْﻌَﻞ‬vezninde gelen sıfat-ı müşebbeheler gayr-i munsariftir. Harf-i tarif almadıklarında nekre kabul edilirler. Cümle halindeki örnekleri şöyledir: ُ‫ﻀﺮ‬ َ ْ‫وَرَقُ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةِ َأﺧ‬. Ağacın yaprağı yeşildir. ُ‫ھَﺬاَ ﺻُﻨْﺪوُقٌ أَﺑْﯿَﺾ‬. Bu beyaz bir sandıktır (kutudur). ُ‫ھَﺬِهِ وَرَﻗَﺔٌ ﺑَﯿْﻀَﺎء‬. Bu beyaz bir sayfadır. ُ‫ﺳﻮْدَاء‬ َ َ‫ھَﻞْ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘُﻚ‬. Çantan siyah mıdır? ُ‫ﺳﻮْداَء‬ َ ِ‫ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘﻲ‬، ْ‫ﻧَﻌَﻢ‬. Evet, çantam siyahtır. ُ‫ﻗَﻠَﻢُ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬِ َأﺣْ َﻤﺮ‬. Öğrencinin kalemi kırmızıdır.

‫ن اﻟَْﺄﺣْ َﻤ ِﺮ‬ ِ ْ‫ﺻَﺒَﻎَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﺜﱠﻮْبَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻮ‬. Adam elbiseyi kırmızı renkle boyadı. ‫ﻟِﻤَﻦْ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ اﻟْﺤَﻤْﺮاَءُ ؟‬ Bu kırmızı araba kimindir? ‫ﺾ‬ َ َ‫أَﻧْﺖَ ﺗَﺤْﻤِﻞُ دَﻓْﺘَﺮاً أَﺑْﯿ‬. Sen beyaz bir defter taşıyorsun. ‫ﺧﻀْﺮاَ َء‬ َ ً‫ﯾَﺤْﻤِﻞُ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔ‬ Muhammed yeşil bir çanta taşıyor. ..ُ‫ﺻﻔْﺮَاء‬ َ ٌ‫إِﻧﱠﮫُ ﯾَﻘُﻮلُ إِﻧّﮭَﺎ ﺑَﻘَﺮَة‬.. ..O, onun sarı renkli bir inek olduğunu söylüyor.. (Bakara, 69) ‫أَﻋْﻤَﻰ وَأَﺿَﻞﱡ ﺳَﺒِﯿﻼً وَﻣَﻦ ﻛَﺎنَ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ أَﻋْﻤَﻰ ﻓَﮭُﻮَ ﻓِﻲ اﻟْﺂﺧِﺮَ ِة‬. Bu dünyada (iman bakımından) kör olan kimse ahirette de kördür, üstelik iyice yolunu şaşırmıştır (İsrâ, 72).

*Yukardaki sıfat-ı müşebbehelerde daha manasını ifade etmek için müzekker ve müenneslerde ortak olmak üzere mansûb ismin önüne ‫( أَﺷَﺪﱡ‬daha

şiddetli, daha çok) ve ‫( اَﻗَﻞﱡ‬daha az) gibi ism-i tafdîller getirilir: ‫ أﺷَﺪﱡ ﺑَﯿﺎَﺿًﺎ‬daha beyaz

ً‫ اَﻗَﻞﱡ ﺑَﯿﺎَﺿﺎ‬daha az beyaz

‫ﻚ‬ َ ‫ﺷَﻌْﺮُ أﻣﱢﻲ أَﺷﺪﱡ ﺑَﯿﺎَﺿﺎً ﻣِﻦْ ﺷَﻌْﺮِ ﺧَﺎﻟَ ِﺘ‬. Annemin saçı teyzenin saçından daha beyazdır. *(ُ‫ )َأﻓْﻌَﻞ‬kalıbının çoğulu olan ٌ‫ ﻓُﻌْﻞ‬vezni ise gayr-i munsarif değildir ve bütün çoğullar (insanlar ve diğer şeyler) için ortak kullanılır: ٌ‫ﺧُﻀْﺮ‬ yeşiller ٌ‫ﺑُﻜْﻢ‬ dilsizler ٌ‫ﺻُﻔْﺮ‬ sarılar ‫ﺻُﻢﱞ‬ sağırlar

2- İç duyguları ifade eden sıfat-ı müşebbeheler müzekkerlerde ُ‫ ﻓَﻌْﻼَن‬müenneslerde ‫ ﻓَﻌْﻠَﻰ‬vezninde gelir. ُ‫ﻼن‬ َ ْ‫َﻛﺴ‬ tembel ُ‫ﺷَﺒْﻌَﺎن‬ tok ُ‫ﻇَﻤْﺂن‬ susuz ُ‫ﻣَﻠْﺂن‬ dolu ُ‫ﻋﻄْﺸَﺎن‬ َ susamış ُ‫ﺟﻮْﻋَﺎن‬ َ aç ُ‫ﺟﻮْﻋَﺎن‬ َ ُ‫ھَﺬاَ اﻟﻄﱢﻔْﻞ‬. Bu çocuk açtır. ‫ھَﺬِهِ اﻟﻄﱢﻔَْﻠﺔُ ﺷَﺒْﻌَﻰ‬. Bu kız çocuğu toktur.

3-Diğer nitelikleri ifade eden ve gayr-i münsarif olmayan semâî sıfat-ı müşebbehelerden en çok

kullanılan kalıplardan birer örnekle fikir sahibi olabiliriz. → ٌ‫ﻓَ ِﻌﻞ‬ ٌ‫ﻓَﺮِح‬ sevinçli → ٌ‫ﻓَﻌِﻠَﺔ‬ ٌ‫ﺣﺔ‬ َ ِ‫ﻓَﺮ‬ sevinçli → ٌ‫ﻓُﻌْﻞ‬ ‫ﺣُﺮﱞ‬ özgür → ٌ‫َﻓﻌْﻞ‬ ٌ‫ﺻَﻌْﺐ‬ zor → ٌ‫ﻓَ َﻌﻞ‬ ٌ‫ﺴﻦ‬ َ َ‫ﺣ‬ güzel, iyi → ٌ‫ﻓَﻌَﺎل‬ ٌ‫ﺟَﺒَﺎن‬ korkak → ٌ‫ﻓُﻌَﺎل‬ ٌ‫ﺷُﺠﺎَع‬ cesur

→ ٌ‫ِﻓﻌْﻞ‬ ٌ‫ِﻣﻠْﺢ‬ tuzlu → ٌ‫ﻋﻞ‬ ِ َ‫ﻓﺎ‬ ٌ‫ﻃﺎَ ِھﺮ‬ temiz → ٌ‫ﻓَﯿْ ِﻌﻞ‬ ٌ‫ﻣَﯿﱢﺖ‬ ölü → ٌ‫ﻓَﻌِﯿﻞ‬ ٌ‫َرﺣِﯿﻢ‬ acıyan → ٌ‫ﻓَﻌُﻮل‬ ٌ‫ﺻَﺒُﻮر‬ sabırlı ٌ‫ھَﺬاَ اﻟْﺠُﻨْﺪِيﱡ ﺷُﺠﺎَع‬. Bu asker cesurdur. ٌ‫ھَﺬاَ اﻟْﻔَﺘَﻰ ﻛَﺮِﯾﻢ‬. Bu genç cömerttir.

*Sülasî fiillerin dışındaki fiillerin sıfat-ı müşebbeheleri kendi ism-i fâilleridir[2]:

‫ﻣُﻌْﺘَ ِﺪ ٌ‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫← اِﻋْﺘَﺪَ َ‬ ‫ﻣُﻈِْﻠ ٌﻢ‬ ‫← أَﻇْﻠَ َﻢ‬

‫‪mu’tedil, orta‬‬ ‫‪mutedil oldu‬‬ ‫‪karanlık‬‬ ‫‪karanlık oldu‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻻَ ﻓَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ ‪-‬ﺷﺎَھَﺪَ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ اﻟْﺄَﺷْﺠﺎَرَ اﻟْﺨَﻀْﺮَا َء ‪1-‬‬ ‫ﺾ وَ َأﺳْ َﻮ َد‬ ‫‪.‬أَﺑْﯿَ َ‬ ‫دَﺧَﻠْﺖُ ﺑُﺴْﺘﺎَﻧﺎً ﺟَﻤِﯿﻼً ﻣَﻨْﻈَﺮُهُ ‪-‬دَﺧَﻠْﺖُ اﻟْﺒُﺴْﺘﺎَنَ اﻟْﺠَﻤِﯿﻞَ ﻣَ ْﻨﻈَﺮًا ‪2-‬‬‫ﻈ ِﺮ‬ ‫‪.‬دَﺧَﻠْﺖُ اﻟْﺒُﺴْﺘﺎَنَ ﺟَﻤِﯿﻞَ اﻟْﻤَﻨْ َ‬

3- ِ‫ﯿﺮٌ ﻏَﺪْرُهُ وَ ﻇُﻠْﻤُﮫُ اَﻟْﻜﺎَﻓِﺮُ ﻛَﺜ‬- ُ‫اَﻟْﺒَﺤْﺮُ ﻃَﮭُﻮرٌ ﻣﺎَؤُهُ وَ زَﻛِﯿﱠﺔٌ ﻣَﯿْﺘَﺘُﮫ‬. 4- ‫ﻛﺎَنَ ﻋُﻤَﺮُ اﻟْﻔﺎَرُوقُ ﻓَﺼِﯿﺢَ اﻟْ َﻜﻼَ ِم‬. ِ‫ﻛﺎنَ ﺣﺎَﻓِﻈﺎً ﻟِﻠْﻘُﺮْآنِ وَ ﻋﺎَﻣِﻼً ﺑِﮫ‬. 5- ُ‫ﺻﻔْﺮاَء‬ َ ‫ ﻧَﻈﺎﱠرَﺗِﻲ‬، َ‫ھَﻞْ ﻧَﻈﺎﱠرَﺗُﻚَ ﺑَﯿْﻀﺎَءُ ؟ ﻻ‬. Tercüme: 1- Yusuf yolda yeşil ağaçlar gördü. Siyah ve beyaz arasında fark yoktur. 2- Manzara bakımından güzel bostana girdim. Manzarası güzel bir bostana girdim. (Aynı mana) 3- Kâfirin hainliği ve zulmü çoktur. Denizin suyu temiz, ölüsü (de) temizdir. 4- Ömeru’l-Fârûk’un konuşması fasih(açık ve net) idi. Kur’ân’ı ezberleyen ve onunla amel edendi. 5- Gözlüğün beyaz mıdır? Hayır, gözlüğüm sarıdır. &&&&&&&&&& İSM-İ MENSÛB Bir yer, bir varlık veya bir işle ilgiyi ona aidiyeti, nisbeti bildiren isimdir. İsm-i mensûb yapmak için

o ismin son harfini esre yapar, yanına şeddeli bir ّ‫ي‬ ilave ederiz[3]. ُ‫ﺷَﺎم‬ Şam → ‫ﺷَﺎ ِﻣﻲﱞ‬ Şam'lı ُ‫ﺣَﻠَﺐ‬ Haleb → ‫ﺣَﻠَ ِﺒﻲﱞ‬ Halep'li ُ‫إزْﻣِﯿﺮ‬ İzmir → ‫إزْﻣِﯿﺮِيﱞ‬ İzmir'li

Müennesi için tâ-i merbûta (‫ )ة‬getiririz: ٌ‫ھُﻮَ ﺷﺎَﻣِﻲﱞ ث ھِﻲَ ﺷﺎَﻣِﯿﱠﺔ‬ O Şam’lıdır.

İsm-i mensûb şu hususlardan birine aidiyeti belirtmek için kullanılır:

a) Cinsiyet; ‫ﺗُﺮْ ِﻛﻲﱞ‬ Türk ‫ﺴﻲﱞ‬ ِ ْ‫ﻓَﺮَﻧ‬ Fransız ‫ﻋَﺮَ ِﺑﻲﱞ‬ Arab

b) Memleket; ‫إِزْﻣِﯿﺮِيﱞ‬ İzmir’li ‫ﺑَﻐْﺪاَدِيﱞ‬ Bağdad’lı ‫ﻗﺎَھِﺮِيﱞ‬ Kahire’li

c) Din; ‫ﺤﻲﱞ‬ ِ ‫ﻣَﺴِﯿ‬ Hristiyanlığa ait, Hristiyanlığa mensûb ‫ِإﺳْﻼَ ِﻣﻲﱞ‬

İslâm’a ait , İslâm ile ilgili

d) Kabile, bir sınıf ya da topluluk; ‫ﺷﻲﱞ‬ ِ َ‫ﻗُﺮ‬ Kureyş kabilesine mensûb (Kureyş kabilesinden) ‫ھﺎَﺷِ ِﻤﻲﱞ‬ Haşîmi (kabilesine mensûb) ‫ﺻَﺤﺎَ ِﺑﻲﱞ‬ sahabeye mensûb, sahabi

e) Meslek; ‫ﺗِﺠﺎَرِيﱞ‬ ticârete ait, ticâretle ilgili ‫ﻋﻲﱞ‬ ِ َ‫زِرا‬ ziraate ait, ziraatle ilgili

f) Sanat; ‫ﻓِﻀﱢﻲﱞ‬ gümüşçü ‫ذَھَ ِﺒﻲﱞ‬ altıncı ‫ﺳُﻜﱠﺮِيﱞ‬ şekerci

g) Durum ve keyfiyet, herhangi bir sıfat; ‫َﺗﺠْﺮِﯾ ِﺒﻲﱞ‬ tecrübeye ait

İsm-i Mensûbla İlgili Diğer Özellikler: *İsmin sonunda atarız: ُ‫َﻣﻜﱠﺔ‬ Mekke ‫َﻣﻜﱢﻲﱞ‬ Mekke'li

‫ة‬varsa mensûbunu yaparken

ُ‫اَﻟْ َﺒﺼْ َﺮة‬ Basra ‫اَﻟْ َﺒﺼْﺮِيﱞ‬ Basra’lı ‫ﺟﺪﱠ‬ ِ ُ‫ة‬ Cidde ‫ﺟِﺪﱢيﱡ‬ Cidde'li

*İsmin ortasında ‫ي‬

varsa atarız:

ٌ‫ﻣَﺪِﯾ َﻨﺔ‬ Medine ‫ﻣَﺪَ ِﻧﻲﱞ‬ Medine'li

*Sonunda elif-i memdûde olanın hemzesinin yerine vâv getiririz: ٌ‫ﺳَﻤﺎَء‬ gök ‫ﺳَﻤَﺎوِيﱞ‬ göğe ait, gökle ilgili

ُ‫ﺑَﯿْﻀﺎَء‬ beyaz ‫ﺑَﯿْﻀَﺎوِيﱞ‬ beyazla ilgili

*Sonunda elif-i maksûre (-‫َى‬..‫ )ا‬bulunanın elifini vâv’a çeviririz: ‫دُﻧْﯿ َﺎ‬ (dünya) ‫دُﻧْ َﯿﻮِيﱞ‬ dünyevî ‫اَﻟْﻤَﻌْﻨَﻰ‬- ً‫ﻣَﻌْﻨﻰ‬ (mana) ‫ﻣَﻌْ َﻨﻮِيﱞ‬ manevi

*(ٌ‫( )ﻗَﺮْ َﯾﺔ‬köy) ve (ٌ‫()ﻋُﺮْوَة‬kulp) gibi kelimelerin ism-i mensûbunu yaparken yâ’lı olanı vâv’a çevirir, vâv’lı olanı aynen bırakırız. Ancak ikinci harflerini fethalarız[4]. ٌ‫ﻋُﺮْوَة‬ ‫ﻋُ َﺮوِيﱞ‬ kulba ait

‫ﻗَﺮْ َﯾ ٌﺔ‬ ‫ﻗَﺮَوِيﱞ‬ köye ait (köylü)

Cümle Örnekleri: ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻃﺎَﻟِﺐٌ ﺑﺎَﻛِﺴْﺘﺎَ ِﻧﻲﱞ‬. Hâlit Pâkistan’lı bir öğrencidir. ٌ‫ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻣُﻌَﻠﱢﻤَﺔٌ ﺳُﻮرِﯾﱠﺔ‬. Fâtıma Sûriye’li bir öğretmendir. ‫ﺣَﻀَﺮَ ﻋُﻤَﺮُ إِﻟَﻰ ﺑَﻠَﺪٍ ِإﺳْﻼَ ِﻣﻲﱟ‬. Ömer İslâmi bir ülkeye geldi. ْ‫ﺒَﻜْﺘﺎَﺷِﯿﱠﺔُ ﻃَﺮِﯾﻘَﺘﺎَنِاَﻟْﻤَﻮَْﻟﻮِﯾﱠﺔُ َو اﻟ‬. Mevlevîlik ve Bektaşîlik iki tarikattır. ‫ﻣَﻜﱠﺔُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻤْﻠَﻜَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠ ِﺔ‬. Mekke Suudi Arabistan Krallığı’ndadır. ‫ﯾَﻮْمُ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ أَوﱠلُ اﻟْﻌﺎَمِ اﻟْ ِﮭﺠْﺮِيﱢ‬.

Cuma günü hicrî yılın başıdır.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu veznin gayr-i münsarif olduğunu unutmayınız. [2] Mezîd filler bölümünde örnekleri işlenecektir. [3] Bu şeddeli yâ’ya nisbet yâ’sı, (ّ‫’)ي‬nın bitişik olduğu isme, mensûbu ileyh, bundan önceki isme de mensûb isim denir. [4] Kaynaklar için bkz. Çörtü, Meral, Sarf, s. 481; Sarmış, İbrâhim, Arapça Dilbilgisi, s.291; Yaşar, Ahmet, Arapça’nın Temel Kuralları, s.79; Maksudoğlu, Mehmet, Arapça Dilbilgisi, s.191; Uralgiray, Yusuf, İlk ve İleri Dilbilgisi, s. 1046.


İSM-İ TASGİR (KÜÇÜLTME İSMİ) Küçüklüğü, azlığı göstermek, sevgi ifade etmek veya horlamak için kullanılan isimdir. a) Üç harfli isimler için ٌ‫ ﻓُﻌَﯿْﻞ‬kalıbında gelir: ٌ‫ﻗََﻠﻢ‬ kalem → ٌ‫ﻗُﻠَﯿْﻢ‬ kalemcik, küçük kalem ٌ‫ﺟَﺒَﻞ‬ dağ → ٌ‫ﺟُﺒَﯿْﻞ‬ dağcık, küçük dağ ٌ‫ﻋَﺒْﺪ‬ kul → ٌ‫ﻋُﺒَﯿْﺪ‬ kulcağız, kulcuk

ٌ‫َﻧﺼْﺮ‬ yardım etmek → ٌ‫ﻧُﺼَﯿْﺮ‬ azıcık yardım etmek ٌ‫ﺴﻦ‬ َ َ‫ﺣ‬ Hasan → ٌ‫ﺣُﺴَﯿْﻦ‬ Hasan’cık

b) Dört harfli isimler için ٌ‫ ﻓُﻌَﯿْﻌِﻞ‬kalıbında gelir: ٌ‫َدﻓْﺘَﺮ‬ defter → ٌ‫دُﻓَﯿْﺘِﺮ‬ küçük defter, deftercik ٌ‫ﻣَﻨْ ِﺰل‬ ev → ٌ‫ﻣُﻨَﯿْ ِﺰل‬ küçük ev, evcik ٌ‫ﺑُﻠْﺒُﻞ‬ bülbül → ٌ‫ﺑُﻠَﯿْ ِﺒﻞ‬ küçük bülbül, bülbülcük

ٌ‫َﻣﺴْﺠِﺪ‬ mescid → ٌ‫ﺠﺪ‬ ِ ْ‫ﻣُﺴَﯿ‬ mescidcik, küçük mescid

c) Beş harfli ve daha fazla isimler için; ٌ‫ﻓُﻌَﯿْﻌِﯿﻞ‬ kalıbında gelir. Harf-i illetli olan kelimelerin illet harfleri yâ (‫’)ي‬ya çevrilir. ٌ‫ِﻣﻔْﺘَﺎح‬ anahtar → ٌ‫ﻣُﻔَﯿْﺘِﯿﺢ‬ küçük anahtar, anahtarcık ٌ‫ﻋُﺼْﻔُﻮر‬ serçe → ٌ‫ﻋُﺼَﯿْﻔِﯿﺮ‬ küçük serçe, serçecik ٌ‫ﻗَﻨْﺪِﯾﻞ‬ kandil → ٌ‫ﻗُﻨَﯿْﺪِﯾﻞ‬ küçük kandil, kandilcik

İsm-i Tasgirle İlgili Ayrıntılar: Temel bilgiden sonra aşağıdakilerin de bilinmesi faydalı olur. *Dörtten çok harfli isimlerin dörtten sonraki harfi düşer. ٌ‫ﻋَﻨْﺪَﻟِﯿﺐ‬ bülbül → ٌ‫ﻋُﻨَﯿْ ِﺪل‬ küçük bülbül, bülbülcük ٌ‫ﺳﻔَﺮْﺟَﻞ‬ َ ayva → ٌ‫ﺳُﻔَﯿْﺮِج‬ küçük ayva, ayvacık

* İsm-i tasgiri yapılacak kelimenin sonunda bulunan müenneslik alâmeti (‫)ي ءا ة‬, veya özel isim ve sıfatlardaki (ِ‫ )آن‬ekleri aynen kalır: ٌ‫ﻗَﻠْ َﻌﺔ‬ kale → ٌ‫ﻗُﻠَﯿْ َﻌﺔ‬ küçük kale, kalecik

ٌ‫ھِﺮﱠة‬ kedi → ٌ‫ھُﺮَﯾْ َﺮة‬ kedicik ‫ﺑُﺸْﺮَى‬ müjde → ْ‫ﺮَىﺑُﺸَﯿ‬ müjdecik ُ‫ﺣَﻤْﺮَاء‬ kırmızı → ُ‫ﺣُﻤَﯿْﺮاَء‬ kırmızıcık ُ‫ﺳَﻤْﺮَاء‬ esmer, Semra → ُ‫ﺳُﻤَﯿْﺮاَء‬ esmercik, Semracık, küçük Semra ُ‫ﺳﻠْﻤَﺎن‬ َ Selman → ُ‫ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎن‬ Selman’cık ُ‫ﻋُﺜْﻤﺎَن‬

Osman → ُ‫ﻋُﺜَﯿْﻤﺎَن‬ Osman’cık ُ‫ﺳَﻜْﺮَان‬ sarhoş → ُ‫ﺳُﻜَﯿْﺮَان‬ biraz sarhoş ُ‫ﻼن‬ َ ْ‫َﻛﺴ‬ tembel → ُ‫ﻼن‬ َ ْ‫ﻛُﺴَﯿ‬ biraz tenbel

*Semâî müennes kelimelerin tasgiri yapılınca müenneslik alâmeti olan kapalı ta (‫ )ة‬ortaya çıkar: ٌ‫ﺷﻤْﺲ‬ َ güneş → ٌ‫ﺴﺔ‬ َ ْ‫ﺷُﻤَﯿ‬ Güneşcik ٌ‫أَرْض‬ yer → ٌ‫ﻀﺔ‬ َ ْ‫أُرَﯾ‬

yercik ٌ‫ﻋَﯿْﻦ‬ göz → ٌ‫ﻋُﯿَﯿْﻨَﺔ‬ gözcük

*(ٌ‫ﻋﻞ‬ ِ َ‫ )ﻓﺎ‬ve (ٌ‫ )ﻓﺎَﻋِﻠَﺔ‬veznindeki elifler vâv’a çevrilir: ٌ‫ﻋﺎَِﻟﻢ‬ âlim → ٌ‫ﻋُﻮَﯾِْﻠﻢ‬ âlimcik, küçük âlim ٌ‫ﺟﺎَرِ َﯾﺔ‬ câriye → ٌ‫ﺟُﻮَﯾْﺮِ َﯾﺔ‬ küçük câriyecik, kızcağız,

* Orta harfi illetli isme örnek; ٌ‫ﺑَﺎب‬ kapı → ٌ‫ﺑُﻮَﯾْﺐ‬ kapıcık, küçük kapı

ٌ‫ﺧﺎَل‬ dayı → ٌ‫ﺧُﻮَﯾْﻞ‬ dayıcık

*Son harfi illetli isme örnek (esmâu’l-hamse’nin hazfedilmiş harfli kelimelerinde hazfedilen vâv’lar geri gelip yâ’ya çevrilir); ٌ‫أَب‬ (ٌ‫→ )أَ َﺑﻮ‬ ‫أُ َﺑﻲﱞ‬ babacık ٌ‫َأخ‬ (ٌ‫ﺧﻮ‬ َ ‫→ )َأ‬ ‫ﺧﻲﱞ‬ َ ُ‫أ‬ kardeşcik

Cümle Örnekleri: ‫ﻒ اﻟْﻤﺎَ ِء‬ ِ ‫ﺳَﺒَﺢَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻓِﻲ ﻧُﮭَﯿْﺮٍ ﻧَﻈِﯿ‬. Çocuklar suyu temiz nehircikde yüzdü.

‫اَﻟْﻮَرْدَةُ اﻟْﺤُﻤَﯿْﺮاَءُ ﻣُﻨْﺘَﺸِﺮَةٌ ﻋِﻨْﺪَﻧَﺎ‬. Kırmızı gül bizde yaygındır. ‫ﯿﺪَةٍ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِﺳُﻤَﯿﱠﺔُ أَوﱠلُ ﺷَ ِﮭ‬. Sümeyye İslâmda ilk şehittir. ‫ق‬ ِ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ أَﺑﺎَ اﻟْﻮُﻟَﯿْﺪِ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮ‬. Çocukcağızın babasını çarşıda gördüm. ‫ﻞ ﺟَﺪِﯾ ٍﺪ‬ ٍ ْ‫ﻗَﻔَﻞَ اﻟْﺨﺎَدِمُ اﻟْﺒﺎَبَ ﺑِﻘُﻔَﯿ‬. Hizmetçi kapıyı yeni bir kilitcikle kitledi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻦ ﺟَﺪِﯾﺪَﯾ‬ ِ ْ‫ﻗَﻔَﻞَ اﻟْﺨﺎَدِمُ اﻟْﺒﺎَبَ ﺑِﻘُﻔَﯿْﻠَﯿ‬. Hizmetçi kapıyı iki yeni kilitcikle kitledi. ٌ‫ﻋُﺒَﯿْﺪَةُ ﺑْﻦُ اﻟْﺠَﺮاﱠحِ ﻗﺎَﺋِﺪٌ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. Ubeydetü’bnu Cerrâh büyük bir komutandır.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫َاﻟْﻮَرْدَة‬ gül

‫َاﻟْﻘَﺮْ َﯾ ُﺔ‬ köy ‫ن‬ َ ‫َﻣﻠْﺂ‬ dolu ٌ‫ﻣَﺴْﺮُور‬ sevinçli ‫أُﺧْﺮَوِيﱞ‬ ahiretle ilgili, uhrevî ٌ‫ﻧَﻈﺎﱠرَة‬ gözlük ُ‫ﺨﻀْﺮَاء‬ َ ‫ا ْﻟ‬ yeşil ُ‫اﻟْﻮَ َرق‬ yaprak ‫اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬ ilk, birinci

2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız)

‫‪ .‬ﺑَﺤَﺚَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻋﻦْ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘِﮫِ اﻟْﺨَﻀْﺮاَءَ ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ‪1-‬‬ ‫‪ .‬ھَﺬاَ اﻟﺪﱠﻓْﺘَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْﻮَرَقِ اﻟْﺄَﺑْﯿَﺾِ ‪-‬ﻧَﻈﺎﱠرَةُ اﻟْﻤُﺪَرﱢسِ ﺑَﯿْﻀﺎَءُ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ ﺣَﻤْﺮاَءُ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﺣَﻘﯿِﺒَ ُﺔ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ ﺳَﻮْداَءُ ھَﻞْ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔُ ‪3-‬‬ ‫ﺼﺮِيﱞ ‪4-‬‬ ‫اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ دِﯾﻦٌ دُﻧْﯿَﻮِيﱞ وَ –اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ُﺗﺮْﻛِﻲﱞ وَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﻣِ ْ‬ ‫‪.‬أُﺧْﺮَوِيﱞ‬ ‫ﺣُﻤَﯿْﺮاَءُ ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٌ ذَﻛِﯿﱠﺔٌ وَ –ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﺗَ ْﺪرُسُ ﻓِﻲ ﻏُﺮَﯾْﻔَﺔِ اﻟْﺄُوﻟَﻰ ‪5-‬‬ ‫‪ .‬ﻣُﺠْﺘَﮭِ َﺪةٌ‬ ‫ق ‪6-‬‬ ‫اَﻟْﻌُﺒَﯿْﺪاَنِ ﯾَﺴْﺠُﺪاَنِ رَﺑﱠﮭُﻤﺎَ ﻓِﻲ –ﻗُﺘِﻞَ اﻟْﺤُﺴَﯿْﻦُ ﺑْﻦُ ﻋَﻠِﻲﱟ ﻓِﻲ اﻟْﻌِﺮاَ ِ‬ ‫ﺠ ِﺪ‬ ‫‪.‬اﻟْ َﻤﺴْ ِ‬ ‫‪3. Aşağıdaki sorulara Arapça cevap veriniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ھَﻞْ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗُﻚَ ﺧَﻀْﺮاَءُ ؟ ھَﻞْ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗُﻚَ ﺣَﻤْﺮَاءُ ؟ ‪1-‬‬ ‫ھَﻞْ ﻗَﻠَﻤُﻚَ أَﺑْﯿَﺾُ ؟ –ھَﻞْ ﻗَﻠَﻤُﻚَ أَﺣْﻤَﺮُ ؟ ‪2-‬‬ ‫ھَﻞْ ﻛِﺘﺎَﺑُﻚَ أَﺳْﻮَدُ ؟ ‪-‬ھَﻞْ ﻛِﺘﺎَﺑُﻚَ أَﺑْﯿَﺾُ ؟ ‪3-‬‬ ‫‪4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

1. Başarılı kız sevinçlidir. 2. Mescid mü’minlerle doludur. 3. Mü’minin evi ve kalbi temizdir. 4. Küçük çocuk dilsizdir. 5. Köylü kadın tarlada çalışır, kocası dışarda çay içer. 6. Fransız öğretmen memleketine döndü. 7. Kur’ân-ı Kerîm semavî bir kitaptır. 8. Semavi kitapları okudun mu? 9. Bu küçük evde (evcikde) oturuyoruz. 10. Kitapcık masanın üstündedir. 11. Küçük kız gülcüğü kopardı. 12. Kulcağızın katilini dağda buldular. 13. İki talebecik bu okula yazıldı. 14. Sokakta dövülmüş bir çocukcağız bulduk.

5. İsm-i Tasgirle ilgili beş cümle kurunuz.

&&&&&&&&&& TAACCÜB USLÛBU Bir şeye karşı duyulan iyi veya kötü duyguyu, hayranlığı veya şaşkınlığı ifade eden cümledir. Üç harfli fiilleri (ُ‫ )ﻣﺎَ أَﻓْﻌَﻠَﮫ‬ve (ِ‫ )أَﻓْﻌِﻞْ ﺑِﮫ‬kalıbına sokmak suretiyle yapılır. Daha ziyade fiillerin sonundaki zamir yerine isim getirilerek duygular yansıtılır. ( َ‫ﻣﺎ‬ ُ‫ )َأﻓْﻌََﻠﮫ‬tarzı diğerine nazaran daha çok kullanılır. “…ne, …ne kadar …” şeklinde Türkçe’ye tercüme edilebilir. (َ‫ )ﻣﺎَ أَﻓْﻌَﻞ‬den sonra gelen isim mef’ûlün bih olarak mansûbtur. (ِ‫ ) أَﻓْﻌِﻞْ ﺑِﮫ‬kalıbı şaşmayı daha kuvvetli olarak anlatır. ٌ‫ﻃﻮِﯾﻞ‬ َ ٌ‫ھَﺬاَ ﺷﺎَ ِرع‬. Bu uzun bir caddedir.

‫ع‬ َ ‫!ﻣﺎَ أَﻃْﻮَلَ ھَﺬَا اﻟﺸﺎﱠ ِر‬ Bu cadde ne kadar uzun !

ٌ‫ھَﺬِهِ ﺣَﺪِﯾ َﻘﺔٌ واَﺳِ ِﻌﺔ‬. Bu geniş bir bahçedir.

‫!ﻣﺎَ أَوْﺳَﻊَ ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ َﺔ‬ Bu bahçe ne kadar geniş!

‫ن‬ َ ‫ن ﻃَﯿﱢﺒُﻮ‬ َ ‫ھَﺆُﻻَءِ ﻣُﺪَرﱢﺳُﻮ‬. Bunlar iyi öğretmenlerdir.

‫ﻦ‬ َ ‫!ﻣﺎَ أَﻃْﯿَﺐَ ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿ‬ Bunlar ne iyi öğretmenler!

‫!ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ اﻟْﻌِﻠْ َﻢ‬ İlim ne güzeldir!

ُ‫! ﻗُﺘِﻞَ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنُ ﻣَﺎ َأﻛْﻔَﺮَه‬ Kahrolası insan (deyim)! Ne inkarcıdır !(Abese, 17) !

‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﺠﮭ‬ َ ْ‫!أَﻗْﺒِﺢْ ﺑِﺎﻟ‬ Cahil olmak ne çirkindir!

‫!ﺗِﺤِﯿﻦَأَﻋْﻈِﻢْ ﺑِﮭِﻢْ ﻣِﻦْ ﻓَﺎ‬ Fatihler (fetih yapanlar) ne büyüktür!

‫ﻦ‬ َ ‫!أَﺷْﺠِﻊْ ﺑِﺄَﺑْﻄﺎَلِ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ‬ Müslümanların kahramanları ne (kadar) cesurdur!

*Birden fazla nesneye taaccüb yapılacaksa atıf vâvıyla bir tane (َ‫ )ﻣﺎ‬ya da bir tane (ِ‫ )ﺑِﮫ‬yeterlidir: ‫! )ﺑِﮫِ(أَﺳْﻤِﻊْ ﺑِﮫِ وَ أَﺑْﺼِ ْﺮ‬ O ne kadar çok işitir ve ne kadar çok görür! ‫ن َو‬ َ َ‫!أَﻗْﺒَﺢَ اﻟْﻜُﻔْﺮَ )ﻣﺎَ(ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ ا ْﻟﺈِﯾﻤﺎ‬ İman ne güzel ve küfür ne kadar çirkindir! ...ْ‫ﻟَﮫُ ﻏَﯿْﺐُ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ أَﺑْﺼِﺮْ ﺑِﮫِ وَأَﺳْﻤِﻊ‬... ..Göklerin ve yerin gizli bilgisi O’na aittir. Onun görmesi de işitmesi de şâyanı hayrettir.. (Kehf, 26)

*Bir fiilin bizzat kendisinden taaccüb yapılması için o fiilin sülâsî (üç harfli), malûm, olumlu ve mutasarrıf (çekimi yapılabilen) tam bir fiil olması gerekir. Yâni yalnızca mâzîsi çekilen (َ‫ )ﻟَﯿْﺲ‬ve nâkıs olan (َ‫ )ﻛﺎَن‬ve benzerlerinden yapılmaz. Ayrıca sıfat vezni olan (ُ‫ )َأﺣْﻤَﺮُ ﺣَﻤْﺮاَء‬kalıbında da olmaması

gerekir. Bu şartları taşımayan bir fiil direk taacüp siygasına girmez. Taaacübü yapılması için o fiilin masdarı ya da müevvel masdarı (ْ‫ أَن‬+ fiil) yapılıp başına da yardımcı olarak bu şartları taşıyan başka bir fiil taaccüp kalıbında getirilir: ‫ﻒ‬ َ ْ‫!ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ أَنْ ﺗُﻜْﺮِ َم اﻟﻀﱠﯿ‬ Misafire ikram etmen ne güzeldir! ‫!أَﺧﺎَكَ ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ أَنْ ﺗُﺴﺎَﻋِ َﺪ‬ Kardeşine yardım etmen ne güzel! ‫!ﻣﺎَ أَرْوَعَ أَنْ ﺗُﺴﺎَﻋِﺪَ اﻟْﻔُﻘَﺮاَ َء‬ Fakirlere yardım etmen ne muhteşem! ‫ﻚ‬ َ ‫ﻞ وَاﺟِ َﺒ‬ َ ِ‫!ﻣﺎَ أَﺳْﻮَأَ أَنْ ﺗُﮭْﻤ‬ Ödevini ihmal etmen ne kötü! ‫!ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ اِﺣْﺘِﺮاَمَ اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮِ ﻟِﻠْﻜَﺒِﯿ ِﺮ‬ Küçüğün büyüğe saygısı ne güzeldir! ‫!ﻣﺎَ أَﻗَﻞﱠ أَنْ ﻻَ ﺗَﺰُورَﻧَﺎ‬ Bizi ziyaret etmemen ne kadar azdır! ‫ن‬ َ ‫!ﻣﺎَ أَﻛْﺜَﺮَ أَنْ ﯾُﻈْﻠَﻢَ اﻟْﻤُﺴِْﻠﻤُﻮ‬ Müslümanlara ne kadar zulmediliyor!

*Taaccüb (şaşma) fiilleri de çekilir, ancak çekimde fiil değişmez, fiilden sonra gelen isim ya da zamir değişir: ْ‫!ﻣﺎَ َأﺟْﮭََﻠﮭُﻢ‬ Onlar ne kadar da câhil! ‫!ﻣﺎَ أَﻋْﻠَ َﻢ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَ َذ‬ Hoca ne kadar âlimdir!

‫!ﻣﺎَ َأﺟْﮭَﻠَﻨِﻲ‬ Ne kadar da câhilim! ُ‫!ﻣﺎَ أَﻋْﻠَ َﻤﮫ‬ O ne kadar âlimdir! ‫!ﺎََأﻏْﻔِﻞْ ﺑِﻨ‬ Ne kadar da gafiliz! ‫!ﻣﺎَ أَﻋْﻠَﻤَﻜُﻤ َﺎ‬ İkiniz ne kadar âlimsiniz! ْ‫ أَﺳْﻤِﻊْ ﺑِﮭِ ْﻢ وَأَﺑْﺼِﺮ‬... !

‫‪Onlar (başlarına gelecek olanları) ne iyi duyarlar‬‬ ‫)‪ve ne iyi görürler... (Meryem, 38‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻣﺎَ ‪-‬ﻣﺎَ أَﻃْﻮَلَ ھَﺬاَ اﻟْﯿَﻮْمَ ‪.‬ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗﻲِ ‪-‬اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺳَﺮﯾِﻌﺔٌ ‪1-‬‬ ‫ﺖ‬ ‫‪.‬أَﻗْﺼَﺮَ ھَﺬِهِ اﻟْﺒِﻨْ َ‬ ‫س ‪2-‬‬ ‫ﻣﺎَ أﺳْﺮَعَ ھَﺬاَ ‪-‬ﻣﺎَ أَﻧْﺸَﻂَ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺮْأَ َة ‪-‬ﻣﺎَ أَﺳْﮭَﻞَ ھَﺬاَ اﻟﺪﱠرْ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬اﻟﻼﱠﻋِ َ‬ ‫ﻖ ‪3-‬‬ ‫ﻣﺎَ ‪-‬ھَﺬاَ ﺣِﺬاَءٌ ﻗَﺪِﯾﻢٌ ‪-‬أَﺟْﻤَﻞَ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْﺮَ ﻣﺎَ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺑْﻌَﺪَ ھَﺬاَ اﻟﻄﱠﺮﯾِ َ‬ ‫‪.‬أَﻗْﺪَمَ ھَﺬَا اﻟْﺤِﺬاَ َء‬ ‫ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ اﻟﻄﱠﻘْﺲَ ھَﺬِهِ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ ھَﺬاَ اﻟﻄﱠ ْﻘﺲَ –ھَﺬاَ اﻟﻄﱠﻘْﺲُ ﺟَﻤِﯿﻞٌ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺄَﯾﺎﱠ َم‬ ‫ﺬَبَ ﺣَﺪِﯾﺜَﻚَ ﻣَﻊَ ﻣﺎَ أَﻋْ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ ھَﺬاَ اﻟﻼﱠﻋِﺐَ –ھَﺬاَ ﻻَﻋِﺐٌ ﺳَﺮِﯾﻊٌ ‪5-‬‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬زُ َﻣﻼَ ِﺋ َ‬ ‫]‪[2‬ﺑِﺄَنْ ﯾُﺆْذِي ]‪[1‬أَﻗْﺒِﺢْ –ﻣﺎَ أَﺷَﺪﱠ ﺣُﻤْﺮَةَ اﻟﺸﱠﻔَﻖِ ﻋِﻨْﺪَ اﻟْﻐُﺮُوبِ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ أَﺧﺎَهُ اﻟْﻤُﺴْﻠِ َﻢ‬ ‫ﻣﺎَ أَﻧْﺸَﻂَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلَ وَھُﻢْ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتِ وَ ھُﻦﱠ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﻼَﺑِﺲِ اﻟْﻌَﻤَﻞِﺑِ َﻤ‬

8- ‫ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ اﻟﻼﱠﻋِﺒَﯿْﻦِ وَ ھُﻤﺎَ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟﺮﱢﯾَﺎﺿَ ِﺔ‬- َ‫ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ ﻣَﻨْﻈَﺮ‬ ‫ﺲ اﻟِْﺈﺣْﺮاَ ِم‬ ِ ِ‫اﻟْﺤُﺠﺎﱠجِ وَھُﻢْ ﺑِﻤَﻼَﺑ‬. 9- ِ‫ﻣﺎَ أَﺳْﻌَﺪَ اﻟْﺒَﻨﺎَتِ وَ ھُﻦﱠ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟْﻌِﯿﺪ‬- ِ‫ﻣﺎَ أَﻗْﺒَﺢَ ﻣُﺨﺎَﻟَﻔَﺔَ أَواَﻣِﺮِ اﻟﻠﱠﮫ‬ ‫ وَ ﻧَﻮاَھِﯿ ِﮫ‬. 10- َ‫[ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ أَنْ ﯾَﻨْﺘَﺸِﺮ‬3] ُ‫[ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ أَنْ ﯾَﺘَﻌﺎَوَنَ –اﻟْﺈﺳْﻼَم‬4] ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﻤُﺴِْﻠﻤُﻮ‬. Tercüme: 1- Araba hızlıdır. Arabam ne kadar hızlı! Bugün ne kadar uzun! Bu kız ne kadar kısa! 2- Bu ders ne kadar kolay! Bu kadın ne kadar çalışkan! Bu oyuncu ne kadar hızlı.! 3- Bu yol ne kadar uzak! Bu ay ne kadar güzel! Bu eski bir ayakkabıdır. Bu ayakkabı ne kadar eski! 4- Bu hava güzeldir. Bu hava ne güzeldir! Bugünlerde hava ne güzeldir! 5- Bu hızlı bir oyuncudur. Bu oyuncu ne kadar hızlıdır! Arkadaşlarınla konuşman ne kadar tatlı!

6- Batışı esnasında şafak ne kadar kırmızı (şafağın kırmızılığı ne kadar şiddetli)! Müslümanın müslüman kardeşine eziyet etmesi ne kadar çirkin. 7- Okul elbiseleriyle öğrenciler ne kadar güzel! İş elbiseleriyle işçiler ne kadar çalışkan! 8- Spor elbiseleriyle iki oyuncu ne kadar hızlı!İhram elbiseleriyle hacıların manzarası ne güzel! 9- Bayram elbiseleriyle kızlar ne kadar mutlu! Allah’ın emir ve yasaklarına muhalefet etmek ne kadar çirkin! 10- İslâm’ın yayılması ne kadar hızlı! Müslümanların yardımlaşması ne kadar güzel! ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1- Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. 1- ٌ‫ﻄﺔ‬ َ ‫أُﺧْﺘﻲِ ﻧَﺸِﯿ‬- ِ‫! ﻣﺎَ أَﻧْﺸَﻂَ أُﺧْﺘﻲ‬ 2- ٌ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪُ ﺻَﺎ ِدق‬- َ‫! ﻣﺎَ أَﺻْﺪَقَ اﻟْﻮَﻟَﺪ‬

‫! ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ ﺣَﺪﯾِﻘَﺘَﻨﺎَ ‪-‬ﺣَﺪِﯾﻘَﺘُﻨﺎَ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ ‪3-‬‬ ‫!ﻣﺎَ أَوْﺳَﻊَ ﻣَﻠْﻌَﺒَﻨﺎَ ‪-‬ﻣَﻠْﻌَﺒُﻨﺎَ واَﺳِﻊٌ ‪4-‬‬ ‫!ﻣﺎَ أَﻏْﻠَﻰ ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔَ ‪-‬ھَﺬِهِ ﺳﺎَﻋَﺔٌ ﻏﺎَﻟِ َﯿﺔٌ ‪5-‬‬ ‫!ﺮَبَ ﻣَﺪْرَﺳَﺘﻲِﻣﺎَ أَﻗْ ‪-‬ﻣَﺪْرَﺳَﺘﻲِ ﻗَﺮﯾِ َﺒﺔٌ ‪6-‬‬ ‫!ﻣﺎَ أَﺧْﻠَﺺَ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ‪-‬ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ﻣُﺨِْﻠﺺٌ ‪7-‬‬ ‫! ﻣﺎَ أَﻛْﺮَمَ اﻟﺘﺎﱠﺟِﺮَ ‪-‬أَﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﻛَﺮِﯾﻢٌ ‪8-‬‬ ‫! ﻣﺎَ أَرْﺧَﺺَ ھَﺬاَ اﻟْﻜِﺘَﺎبَ –ھَﺬاَ ﻛِﺘﺎَبٌ رَﺧِﯿﺺٌ ‪9-‬‬ ‫!ﻣﺎَ أَﻧْﺸَﻂَ ھَﺆُﻻَءِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ –ھَﺆُﻻَءِ ﻃﺎَﻟِﺒﺎَتٌ ﻧَﺸﯿِﻄَﺎتٌ ‪10-‬‬ ‫! ﻣﺎَ أَﻧْﻔَﻊَ ھَﺬاَ اﻟْﻌَﻤَﻞَ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺷَﺪﱠ اﻟْﺒَﺮْدَ ‪11-‬‬ ‫!ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ ﺳَﻤﺎَﻋَﻚَ ھَﺬاَ اﻟْﻜَﻼَمَ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ أَنْ ﺗَﺴْﻤَﻊَ ھَﺬاَ اﻟْﻜَﻼَمَ ‪12-‬‬ ‫! ﻣﺎَ أَﺳْﻌَﺪَ اﻟْﺄُمﱡ ﺑِﻨَﺠﺎَحِ أَوْﻻَدِھﺎَ ‪13-‬‬ ‫‪2. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.‬‬ ‫!‪1) Kadının sabrı ne büyüktür‬‬ ‫!‪2) Müslüman kadın ne şereflidir‬‬

3) Kış mevsimi ne soğuktur! 4) Şehrimizde ilkbahar ne güzeldir! 5)Kitap ne kadar faydalıdır!

3. Taaccüb siygasıyla ilgili beş cümle kurunuz. &&&&&&&&&&

AND HARFLERİ (َ‫)وَ بِ ت‬ Yemin için kullanılır. Önüne geldikleri ismi esre yaparlar. ‫وَاوُ اﻟْﻘَﺴَ ِﻢ‬ ‫ﷲ‬ ِ ‫!وَا‬ Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki ! ‫!وَاﻟﺸﱠﻤْﺲِ َو ﺿُﺤَﯿﮭَﺎ‬ And olsun güneşe ve ışığına (Şems, 1) ! ‫ﺑﺎَءُ اﻟْﻘَﺴَ ِﻢ‬

‫ن‬ ِ ‫!ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْآ‬ Kur’ân’a yemin ederim ki, Kur’ân hakkı için! ‫!ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki! ‫ﺗَﺎءُ اﻟْﻘَﺴَ ِﻢ‬

Yalnız Allah adına yemin edilirken kullanılır; ‫ﷲ‬ ِ ‫!ﺗَﺎ‬ Allah'a andolsun, Allah'a yemin ederim ki! ‫!اﻟْﻔَﺮَاﺋِﺾَ ﺗَﺎﷲِ َﻟَﺄﻓْﻌَﻠﻦﱠ‬ Allah'a yemin ederim ki farzları yapacağım! ‫ﻗﺎَﻟُﻮا ﺗﺎَﻟﻠﱠﮫِ ﻟَﻘَﺪْ آﺛَﺮَكَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ‬.. Dediler ki: “Allah'a kasem olsun, Allah seni bizim üzerimize elbette tercih buyurmuştur.” (Yusuf, 91)

Yeminden sonra gelen kelimeye cevâbu'l-kasem denir.

-Yeminin cevabı olumlu cümle ise başına manayı kuvvetlendirmek için ‫ أَنﱠ‬veya َ‫ ل‬gelir. ‫ﻲ‬ َ ‫وَاﻟﻀﱡﺤ‬... ‫!وَﻟَﻠْﺂﺧِﺮَةُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻚَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄُوﻟَﻲ‬ Kuşluk vaktine and olsun... Doğrusu ahiret senin için dünyadan daha iyidir. (Duha 1-4)

-Yemine cevap olan cümle fiil cümlesiyse başına manayı kuvvetlendirmek için ْ‫ ﻟَﻘَﺪ‬gelir. ‫ن‬ ِ ُ‫وَاﻟﺘﱢﯿﻦِ وَاﻟﺰﱠﯾْﺘﻮ‬.... ٍ‫!ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨﺎَ اﻟْﺈﻧْﺴﺎَنَ ﻓﻲِ أَﺣْﺴَﻦِ ﺗَﻘْﻮﯾِﻢ‬ Andolsun incire, zeytine... Biz insanı en güzel biçimde yarattık (Tin, 1-4).

-Yemine cevap olan cümle fiil-i muzâri ile başlarsa muzâri fiilin sonuna te’kid nûnuu eklenir. ‫وَاﷲِ !ﻟَﻨَﻔْﻌََﻠﻦﱠ اﻟْﺨَﯿْ َﺮ‬ Allah'a yemin ederim ki mutlaka iyilik edeceğiz.

&&&&&&&&&&

ARAPÇA’DA ŞAHIS İSİMLERİ Örnek: ِ‫ُﻣﺤَﻤﱠﺪُ ﺑْﻦُ ﻋَﺒْﺪِ اﻟﻠﱠﮫ‬ 1) Misâlde görüldüğü gibi Arapça’da isimler şu şekildedir: Şahsın adı + ْ‫( ﺑِﻦ‬bayansa ‫ )ﺑِﻨْﺖ‬+ baba adı Bu durumda; a-Şahıs ismi mu’rab ise sonundan tenvin kaldırılır (ُ‫ﺤﻤﱠﺪ‬ َ ُ‫ ﻣ‬gibi ), b-‫ اﺑْﻦ‬kelimesinin elifi düşürülür (‫)ﺑْﻦ‬ c-(‫ )ﺑْﻦ‬kelimesinin son harfi de şahıs adının harekesini alır. Baba adı muzâfun ileyh olarak mecrûr durumda olur: ‫ﺐ‬ ٍ ‫( ﻋَﻠِﻰﱡ ﺑْﻦُ أَﺑِﻲ ﻃﺎَِﻟ‬Ebû Tâlib oğlu Ali) Not: Görüldüğü gibi unutulmaması gereken nokta; (ُ‫ )ﺑْﻦ‬kelimesinin son harekesidir. Kısaca; (ُ‫)ﺑْﻦ‬

kelimesi kendinden öncekine sıfat, kendinden sonrakine muzâf olur. *Bazan baba adları 4. ve 5. kuşak babaya kadar gider: ‫ﻰﱢ ﺑْﻦِ ﺣَﺴَﻦِ ﺑْﻦِ ﻋَﻠِﻰﱟﺟَﻌْﻔَﺮُ ﺑْﻦُ ﻣُﺤَﻤﱠﺪِ ﺑْﻦِ ﻋَِﻠ‬Ca’fer b. Muhammed b. Ali b. Hasan b. Ali (yani, Ali oğlu Hasan oğlu Ali oğlu Muhammed oğlu Cafer) *Kadınlar için baba adları ‫ ﺑِﻨْﺖ‬veya ‫ اﺑْﻨَﺔ‬ile verilir: ُ‫( ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ )اﺑْﻨَﺔُ(ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺑِﻨْﺖ‬Muhammed kızı Fatıma) 2) İsim ve baba adına künye de ilave edilebilir. Künye genellikle erkek için (‫)أَﺑُﻮ‬, kadın için (‫)أُمﱡ‬ kelimesini takiben şahsın en büyük oğlunun adıyla birlikte yapılır: ‫أَﺑُﻮ ﻣُﺤَﻤﱠ ٍﺪ‬ Ebû Muhammed (Muhammed’in babası) ‫أُمﱡ ﻣُﺤَﻤﱠ ٍﺪ‬ Ümmü Muhammed (Muhammed’in annesi)

Künyeler genellikle şahsın adından evvel konur:

‫ﺐ‬ ٍ ‫أَﺑُﻮ اﻟْﺤَﺴَﻦِ ﻋَﻠِﻰﱢ ﺑْﻦِ أَﺑِﻲ ﻃﺎَِﻟ‬ Ebu’l-Hasan Ali b. Tâlib (Ebû Tâlib oğlu, (ve) Hasan’ın babası Ali)

3) Bir isim, baba adı ve künye ifadesine, bir lakab da ilave edilebilir. Lakab bazen bir mesleği de gösterir. ُ‫أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ اﻟﺼﱢﺪﱢﯾﻖ‬ Ebû Bekir-Sıddîk (doğru sözlü) ُ‫أَﺑُﻮ اﻟْﻤُﻐِﯿﺚِ اﻟْﺤُﺴَﯿْﻦُ ﺑْﻦُ ﻣَﻨْﺼُﻮرِ اﻟْﺤَﻼﱠج‬ Ebu’l-Mugîs- el-Hüseyn b. Mansûr- el-Hallâc (pamuk işleyen)

Lakablar bazen “Ebû” ile yapılan isimler olabilir: ‫أَﺑُﻮ ھُﺮَﯾْﺮَ َة‬

Ebû Hüreyre (Küçük kedi babası) ‫ج‬ ِ ‫أَﺑُﻮ اﻟْﻔَ َﺮ‬ Ebu’l-Ferec (Neş’e babası)

*İsmin son kısmı “-ّ‫ ”ي‬ekiyle bir kimsenin kavmini veya doğum yerini belirtir. ‫ﺷﻲﱡ‬ ِ َ‫أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ اﻟﺰﱡﺑَﯿْﺮُ ﺑْﻦُ ﺑَﻜﺎﱠ ٍر اﻟْﻘُﺮ‬ Ebû Bekr - ez-Zübeyr b. Bekkâr - el-Kuraşî (Kureyş kabilesinden) ‫أَﺑُﻮ ﺟَﻌْﻔَﺮٍ ﻣُﺤَﻤﱠﺪُ ﺑْﻦُ ﺟَﺮِﯾﺮِ ﺑْﻦِ ﯾَﺰِﯾﺪٍ اﻟﻄﱠﺒَﺮِيﱡ‬ Ebû Ca’fer - Muhammed b. Cerîr b. Yezîd - etTaberî (Taberistanlı)

Örneklerde görüldüğü gibi, bu şekilde yapılan nisbet, ya şahsın ismine bağlanarak yapılır ve ismin harekesini alır veya şahsın babasının veya dedesinin ismine bağlanır ve tamlanan (muzâf ileyh) harekesi alır.

*Bir şahıs yukarıda bahsedilen isimlerinin birisi veya birkaçıyla tanınabilir. ‫أَﺑُﻮ اﻟْﻔَﺮَجِ ﻣُﺤَﻤﱠﺪُ ﺑْﻦُ أَﺑِﻲ ﯾَﻌْﻘُﻮبِ ﺑْﻦِ اﺳْﺤﺎَقَ اﻟﻨﱠﺪِﯾﻢِ اﻟْﻮَراﱠقُ اﻟﺒَﻐْﺪاَدِيﱡ‬ Ebu’l-Ferec - Muhammed b. Ebî Ya’kûb b. İshâk en-Nedîm - el-Varrâk (Kağıtçı) - el-Bağdâdî

Şahsın Adı: Muhammed, Baba Adı: Ebû Ya’kûb, Dede Adı: İshâk, Lakab: Ebu’l-Ferec[5] &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ٌ‫ )ﻗَﺒِﯿﺢ‬çirkin.

[2]

(‫ )آذَى ﯾُﺆْذِي‬eziyet verdi.

[3]

(ُ‫ )إِﻧْﺘَﺸَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﺸِﺮ‬yayıldı.

[4]

(ً‫ )ﺗَﻌَﺎوَنَ ﯾَﺘَﻌﺎَوَنُ ﺗَﻌﺎَوُﻧﺎ‬yardımlaştı

[5] Bkz. Eryılmaz. Mesut ve Ark., Kur’ân Arapçası, II, 58-60.

GİRİŞ

İÇİNDEKİLER

1- ÖNSÖZ 2-GİRİŞ KONULARI-1- SH.3-32 3-HARF-İ CERLER- SH.33-46 4-ZAMİRLER SH.47-68

5-ZARFLAR- SH.69-73 6-MÜBTEDA-HABER SH.74-86 7-İSİMLERDE TESNİYE-CEMİ SH.86-104 8-MAZİ FİİLİ MECHULÜ-İŞARET İSMİ SH.104-116 9-FİİL-İ MUZARİ SH.117-141 10-FİİLİ MUZARİNİN CEZMİYLE Y. ZAMANLAR SH.142-165 11-ŞART CÜMLESİ 166-175 12-NASB EDEN EDATLAR SH.175-183 13-İSİM TAMLAMASI SH.184-198 14-SIFAT TAMLAMASI SH.199-214 15-G.MUNSARIF-Mübteda Haberle ilgili bilgiler SH.215-231 16-SAYILAR SH.232-248

17- İSM-İ FAİL SH.248-254 18-İSMİ MEF'UL SH.254-259 19-ESMAÜL' HAMSE SH.259-265 20-İNNE VE KARDEŞLERİ SH.266-284 21 KÂNE VE KARDEŞLERİ SH.284-311 22-İSMİ MEVSUL SH.312-324 23-MÜSTESNA SH.325-333 24-CEZMETMEYEN ŞART EDATLARI SH.333344 25-TÜREMİŞ İSİMLER - MASDAR SH.346-362 26-İSMİ ALET SH.362-363 27-İSM'İ TAFDİL364-372 28-SIFAT'I MÜŞEBBEHE. İSMİ MENSUB 373378

29-İSMİ TASĞİR-AND-TEACCÜB,ŞAHIS SH.378-387 30-FİİL' VUCUBİİ VE YETERLİLİK SH.388-397 31-KEM'İ İSTİFHAMİYYE VE HABERİYYE SH 398-401 32- 20,100,1000 VE SONRASI SH.401-408 33-EMSİLE SH.409-412 34-AKSAM-I SEB'A SAHİH FİİLLER SH. 413420 35-İLLETLİ FİİLLER MİSAL-ECVEF SH.421435 36-İLLETLİ NAKIS VE LEFİF FİİLLER SH.435-453 37-MEZİT FİİLLER SH.454-482 38-SÜLASİ MÜCERREDE İKİ HARF İLAVE SH.482-515

39-SÜLASİ MÜCERREDE ÜÇ HARF İLAVE SH.516-525 40-RÜBAİ MÜCERRED F. SH.526-535 41-SÖZLÜK ÇALIŞMASI SH.536-541 42-HAL SH.542-553 43-VASIL VE KAT'I HEMZESİ SH.553-554 44-BEDEL.ATIF.İSMİN H.MEFUL-U FİH SH.554-585 45- MEF'UL-İ MUTLAK SH.585-590 46- MEF'ULÜN Lİ ECLİH SH.591-592 47- MEF'ULÜN MEAH SH.592-596 48- ÖVME-YERME FİLLERİ SH.596-599 49-İSİM FİİLLER SH.600-602 50- BİLGİ, ZAN VE DEĞ.FİLLERİ SH.602-604 51- MUKARABE FİLLERİ SH.604-610

52- TE'KİT SH.610-616 53-TEMYİZ,MÜNADA,İSTİĞASE,NUDBE, TERHİM, TAHZİR,İĞRA SH.617-631 54-İHTİSAS-İŞTİĞAL SH. 631-635 55- KUR'AN OKUMANIN FAZİLETİ İLE İLGİLİ HADİSLER SH.636-642 56-SURELER SH.643-687


KEM’İL-İSTİFHAMİYYE VE KEM’İL HABERİYYE (ْ‫ )ﻛَﻢ‬edatının iki türlü kullanılışı vardır:

a) Kemi’l-İstifhâmiye: ْ‫ ﻛَﻢ‬soru edatı olarak “kaç …” anlamındadır. Adedini öğrenmek istediğimiz isim bu edattan sonra müfred, mansûb ve nekre olarak gelir. Adedi verilen nesne temyiz olarak ifade edilir. ‫ﻛَﻢْ ﺳَﻨَ ًﺔ ؟‬ Kaç yıl? ‫َﻛﻢْ ﻗَﻠَﻤًﺎ ؟‬ Kaç kalem? ‫ﻛَﻢْ ﺳُﻮرَةً ﻓِﻲ اﻟْﻘُﺮْآنِ اﻟْﻜَﺮِﯾ ِﻢ ؟‬ Kur’ân-ı Kerîm’de kaç sûre var? ‫ﻛَﻢْ آﯾَﺔً ﻓِﻲ ﺳُﻮرَةِ اﻟْﻔﺎَﺗِﺤَ ِﺔ ؟‬ Fâtiha sûresinde kaç ayet var? ‫ﻛَﻢْ ﺳَﻄْﺮاً ﻛَﺘَﺒْﺖِ ؟‬ Kaç satır yazdın ?

*(ْ‫ ) َﻛﻢ‬in başına ( ْ‫ ﺑِﻜَﻢ‬kaça) gibi harf-i cer gelirse; temyizi mansûb da okunabilir, mecrûr da okunabilir. ‫ﺑِﻜَﻢْ دِرْھَﻤﺎً اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ھَﺬاَ ؟‬

Bunu kaç dirheme satın aldın? ‫ﺑِﻜَﻢْ دِرْھَﻢٍ اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ھَﺬَا ؟‬ Bunu kaç dirheme satın aldın? ٍ‫ﻗَﺴﱠﻢَ اﻟْﻜﺎَﺗِﺐُ اﻟﺪاﱠرِﺳِﯿﻦَ؟ )ﻗِﺴْﻤﺎً(إِﻟَﻰ َﻛﻢْ ﻗِﺴْﻢ‬ Kâtip ders yapanları kaç kısma taksim etti?

*(ْ‫ ) َﻛﻢ‬ile temyizi arasına zarf, harf-i cerli isim ya da fiil girebilir. ‫ﻛَﻢْ ﻋِﻨْ َﺪكَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً؟‬ Kaç kitabın var? ‫ﻼ؟‬ ً ُ‫ﻛَﻢْ ﻓِﻲ اﻟﺪاﱠ ِر رَﺟ‬ Evde kaç adam var? ‫ﻛَﻢْ ﺟﺎَءَكَ َرﺟُﻼً؟‬ Sana kaç adam geldi?

b) Kemi’l-Haberiyye: (ْ‫ )ﻛَﻢ‬çokluk edatı olarak kullanılması durumunda “Kemi’l Haberiye” adını alır ve “ne kadar (çok), nice” manasını verir. Bu durumda yani çokluk ifadesi için kullanıldığında;

çokluğu verilecek nesne (temyiz) muzâfun ileyh durumunda müfred veya cemi mecrûr olarak gelir. Genelde müfred, bazen de cemi olarak gelir. Çok defa başında ْ‫ ﻣِﻦ‬harf-i ceri bulunur. (ْ‫ )ﻛَﻢ‬ile temyizinin arası genellikle başka bir kelime ile ayrılmaz. ُ‫ﺳُﻄُﻮرٍ ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ !ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ ُ‫!ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﺳَﻄْﺮٍ ﻛَﺘَﺒْﺖ‬ (Ben ne satırlar yazdım!) ُ‫ﺐ ﻗَﺮَأْت‬ ٍ ُ‫!ﻛَﻢْ ﻛُﺘ‬ ُ‫ب ﻗَﺮَأْت‬ ٍ َ‫!ﻛَﻢْ ﻛِﺘﺎ‬ (Ben ne kitap(lar) okudum!)

* ْ‫ ﻛَﻢ‬bazen isim cümlesinin önünde hiçbir irab değişikliği olmaksızın da gelebilir: ٌ‫!ﯾﺎَ ﻟَﯿْﺖَ ﻗَﻮْﻣِﻲ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻛَﻢْ أَرْضُ اﻟﻠﱠﮫِ واَﺳِﻌَﺔٌ وَ ﻛَﻢْ رَﺣْﻤَﺘُﮫُ واَﺳِ َﻌﺔ‬ Keşke kavmim Allah’ın arzının ne kadar geniş olduğunu ve (yine) rahmetinin ne kadar geniş olduğunu bilselerdi!

Ayet Örnekleri: ..ِ‫ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﻓِﺌَﺔٍ ﻗَﻠِﯿﻠَ ٍﺔ ﻏَﻠَﺒَﺖْ ﻓِﺌَﺔً ﻛَﺜِﯿﺮَةً ﺑِﺈِذْنِ اﻟﻠﱠﮫ‬.. ..Nice az bir topluluk çok topluluğa galib gelmiştir.. (Bakara, 249). ... َ‫[ﻛَﻢْ أَھْﻠَﻜْﻨﺎ‬1] َ‫ﻧﱠﮭُﻢْ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﻻَ ﯾَﺮْﺟِﻌُﻮنَﻗَﺒْﻠَﮭُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮُونِ أ‬ (Müşrikler görmüyorlar mı ki, ) onlardan önce nice kavimler helâk ettik. Onlar kendilerine dönmezler (Yâsin, 31).

Not: Onun kadar kullanılmasa da (ْ‫ )ﻛَﻢ‬yerine ( ْ‫ﻛَﺄَﯾﱢﻦ‬‫ ) َﻛﺄَيﱟ‬kelimesi de aynı işleme ve manaya tabidir. Onun da temyizi (ْ‫ )ﻣِﻦ‬ile mecrûr olur: ْ‫ﻛَﺄَيﱟ ﻣِﻦ‬ ‫(داَﺑﱠ ٍﺔ‬Nice hayvanlar)(Ankebût, 60) Ayet Örnekleri: ٌ‫ ﻓَﻜَﺄَﯾﱢﻦْ ﻣِﻦْ ﻗَﺮْﯾَﺔٍ أَھْﻠَﻜْﻨَﺎھَﺎ وَھِﻲَ ﻇَﺎﻟِ َﻤﺔ‬...

Nice memleketler vardı ki, zulüm yapıyorlarken biz onları helâk ettik... (Hacc, 22) ُ‫وَﻛَﺄَﯾﱢﻦْ ﻣِﻦْ ﻗَﺮْﯾَﺔٍ أَﻣْﻠَﯿْﺖُ ﻟَﮭَﺎ وَھِﻲَ ﻇَﺎﻟِﻤَﺔٌ ﺛُﻢﱠ أَﺧَﺬْﺗُﮭَﺎ وَإِﻟَﻲﱠ اﻟْ َﻤﺼِﯿﺮ‬ Zulmedip dururlarken kendilerine mühlet verdiğim nice memleket halkı vardı ki, ben onları azabımla yakaladım. Dönüş banadır (Hacc, 48). ‫وَﻛَﺄَﯾﱢﻦْ ﻣِﻦْ ﻧَﺒِﻲﱟ ﻗَﺎﺗَﻞَ ﻣَﻌَﮫُ رِﺑﱢﯿﱡﻮنَ ﻛَﺜِﯿﺮٌ ﻓَﻤَﺎ وَھَﻨُﻮا ﻟِﻤَﺎ أَﺻَﺎ َﺑﮭُﻢْ ﻓِﻲ‬ ‫ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠّ ِﮫ‬... Nice Peygamberler vardı ki, beraberlerinde birçok âlimler savaştı da Allah yolunda başlarına gelenlerden dolayı ümitsizliğe düşmediler...(Âl-i İmran, 146) ‫ﻼ‬ َ ‫َوﻛَﺄَﯾﱢﻦْ ﻣِﻦْ ﻗَﺮْﯾَﺔٍ ھِﻲَ أَﺷَﺪﱡ ﻗُﻮﱠةً ﻣِﻦْ ﻗَﺮْﯾَﺘِﻚَ اﻟﱠﺘِﻲ أَﺧْﺮَﺟَﺘْﻚَ أَھْﻠَﻜْﻨَﺎھُﻢْ َﻓ‬ ْ‫ﻧَﺎﺻِﺮَ َﻟﮭُﻢ‬ Seni, memleketinden (Mekke’den) çıkaran halktan daha kuvvetli nice memleketler (halkı) vardı ki, onları (türlü azablarla) helâk ettik de kendilerine yardım eden olmadı. (Muhammed, 13)

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻛَﻢْ رِﺳﺎَﻟَﺔً ﻛَﺘَﺐَ إِﻟَﻰ وَﻟَﺪِهِ ؟ ﻛَﻢْ داَرِﺳﺎً ﺳﺎَﻓَﺮَ إِﻟَﻰ أَوْرُﺑﺎﱠ ؟‪1-‬‬ ‫ﺑِﻜَﻢْ ﻟُﻐَﺔً ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِكَ؟ –ﻟُﻐَﺔٍ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِكَ؟ ﺑِ َﻜﻢْ ‪2-‬‬

‫‪.‬ﻛَﻢْ ﺻَﺪِﯾﻖٍ ﺳﺎَﻋَﺪْﺗُﮫُ–ﻛَﻢْ ﻛِﺘﺎَبٍ ﻗَﺮَأْتُ ﻓِﻲ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ ‪3-‬‬ ‫ن ‪4-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ ﻗَﻀَﯿْﺘُﮭﺎَ –ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﻏَﺰَواَتٍ اﻧْﺘَﺼَﺮَ ﻓِﯿﮭﺎَ اﻟْﻤُﺴِْﻠﻤُﻮ َ‬ ‫‪.‬ﮭُﻢْﻣَ َﻌ‬ ‫ﻛَﻢْ اﻣْﺮَأَةً ﺳﺎَﻋَﺪَتْ زَوْﺟَﮭﺎَ ؟ –ﺑِﻜَﻢْ رِﯾﺎَلٍ ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ؟ ‪5-‬‬ ‫ﺑِﻜَﻢْ دِﯾﻨﺎَراً اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔَ ؟ ‪َ -‬ﻛﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً ﻗَﻀَﯿْﺖَ ﻓِﻲ ﻗَﺮْﯾَ ِﺘﻚَ‪6-‬‬ ‫َﻛﻢْ ﻣِﻦْ ﺻﺎَﺋِﻢٍ ﻟَﯿْﺲَ ﻟَﮫُ ﻣِﻦْ ﺻِﯿﺎَﻣِﮫِ إِﻻﱠ اﻟْﺠُﻮعُ وَ "‪:‬ﻗﺎَلَ رَﺳُﻮلُ اﻟﻠﱠ ِﮫ ‪7-‬‬ ‫ﻄﺶُ‬ ‫‪ ".‬اﻟْﻌَ َ‬ ‫ﻛَﻢْ ﻃﺎَﻟِﺒﺎً اﺷْﺘَﺮَﻛُﻮا ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ ؟ ﺑِﻜَﻢِ اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ا ْﻟﻘَﻠَﻢَ ؟ ‪8-‬‬ ‫ةُ ؟ﻛَﻢْ ﻣَﺴْﺠِﺪاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟ ﻓِﻲ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔٍ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَ ‪9-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﻃﺎَﻟِﺒﺎً ﯾَﺪْرُﺳُﻮنَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ‪-‬ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ زَﻣِﯿﻞٍ ﺳﺎَﻋَﺪْتُ ﻓِﻲ اﻟْﻌَ َﻤﻞِ ‪10-‬‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﮭَ ِﺪ ؟‬

11- ِ‫ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﻃﺎَﻟِﺐٍ ﯾَﺪْرُﺳُﻮنَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﮭَﺪ‬. Tercüme: 1- Oğluna kaç mektup yazdı? Kaç okuyan Avrupa’ya yolculuk yaptı? 2- İnsanlar ülkende kaç dil konuşuyor? (Aynı anlam). 3- Tatilde ne kitap(lar) okudum? Nice arkadaşa yardım ettim! 4- Müslümanların galib geldiği nice gazveler vardır! Onlarla nice saatler geçirdim! 5- Bu saat kaç riyal? Eşine kaç kadın yardım etti? 6- Köyünde kaç gün geçirdin? Saati kaç dinara satın aldın? 7- Allah’ın Rasûlü şöyle buyurdu: “Nice oruçlu vardır ki onun için oruçtan açlık ve susuzluktan başka birşey yoktur”.

‫‪8- Geziye kaç öğrenci iştirak etti? Kalemi kaça‬‬ ‫?‪satın aldın‬‬ ‫?‪9- Okulda kaç mescid var? Uçak kaç saatte geldi‬‬ ‫‪10- İşte nice arkadaşa yardım ettim! Kursta kaç‬‬ ‫?‪öğrenci Arapça okuyor‬‬ ‫!‪11- Kursta nice öğrenci Arapça tahsil ediyor‬‬ ‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬

‫? ‪-? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümlelerden kem-i istifhâmiyye ve‬‬ ‫‪kem-i haberiyye olanlarını iki ayrı grupta toplayıp‬‬ ‫‪tercümelerini yazınız.‬‬ ‫–ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﻛِﺘﺎَبٍ ﻗَﺮَأْتُ ﻟِﻠْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنِ –ﻛَﻢْ ِﻣﻦْ ﻗَﺮْﯾَﺔٍ ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾ ِ‬ ‫ﻖ‬ ‫ﻤﺎً ﻛَﻢْ ﻗَﻠَ –ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﻗَﻠَﻢٍ اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْﺮَ –ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ أَخٍ ﺳﺎَﻋَ َﺪ أُﺧْﺘَﮫُ‬ ‫ﻛَﻢْ –ﻛَﻢْ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ؟ اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﻛُﺘُﺒﺎً ﻛَﺜِﯿﺮَةً ‪-‬اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ھَﺬاَ اﻟﺸﱠﮭْ َﺮ ؟‬ ‫ﻓِﻲ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔٍ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ؟ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﻓِﻲ –ﻛِﺘﺎَبٍ اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ‬ ‫ﻛَﻢْ ﺳَﻨَﺔً – ﻛَﻢْ ﻣِﻦْ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ وَﺻَﻠَﺖْ ﻓِﯿﮭﺎَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ –ﺧَﻤْﺲ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ‬ ‫ھَﻞْ ﺗَﺴْﻜُﻦُ ﺑَﻌِﯿﺪاً –ﺑِﻜَﻢْ ھَﺬِهِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔُ –ﺗَﺪْرُسُ أُﺧْﺘُﻚَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ‬ ‫ﻛَﻢْ داَرِسٍ ‪-‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟ ]‪[2‬ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ ﻓِﻲ ﻛَﻢْ دَﻗِﯿﻘَﺔٍ ﺗَﺼِﻞُ‬

‫ﻼَﻣِﯿﺬُ ؟ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﺗَﺪْرُسُ ﻓِﻲ ﻛَﻢْ ﺣﺎَﻓَِﻠﺔٍ ذَھَﺐَ اﻟﺘﱠ ‪-‬ﻣُﺴْﻠِﻢٍ ﻓِﻲ أَوْرُﺑﱠﺎ‬ ‫؟ ﻛَﻢْ وَﺟْﺒَﺔً ﺗَﺘَﻨﺎَوَلُ ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ ﻛَﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻨَﺔِ ؟ ﻛَﻢْ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ]‪َ [3‬ﯾﻮْﻣِﯿﺎ‪‬‬ ‫اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖِ؟‬ ‫‪2. Kem-i istifhâmiyye ve kem-i haberiyye ile ilgili‬‬ ‫‪beşer cümle kurunuz.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬

‫‪------------------------------------------------------------‬‬‫‪------------------‬‬‫)اَﻟْﻘَﺮْنُ ج اَﻟْﻘُﺮُونُ( ‪) helâk etti,‬أَھْﻠَﻚَ ﯾُﮭْﻠِﻚُ إِھْﻼَﻛﺎً( ]‪[1‬‬ ‫‪nesil, aynı zamanın insanları‬‬ ‫‪) ulaştı, vardı.‬وَﺻَﻞَ ﯾَﺼِﻞُ(‬

‫]‪[2‬‬

‫‪) günlük olarak‬ﯾَﻮْﻣِﯿﺎ‪(‬‬

‫]‪[3‬‬


20 VE SONRASI SAYILAR Arapça’da sayıya adet (ُ‫)اَﻟْﻌَﺪَد‬, sayılana ma’dûd (ُ‫ )اَﻟْ َﻤﻌْﺪُود‬dendiğini ve 1-20 arası sayılar ile özelliklerini daha önce görmüştük. Sayılar konusu Arapça’nın en çok kural taşıyan karmaşık konularından biridir. Ancak tekrar ve bol örnek sayesinde zihne yerleşir. İ’rab kaideleri zamanla unutulsa da yazılı metinlerde görülünce tekrar hatırlanır. Bu nedenle umutsuzluğa kapılmamalıdır. Şimdi de 20 sonrası sayılara ve ma’dûdlarına bakalım. 20-100 ARASINDAKİ SAYILAR a) 20 den 99 un sonuna kadar olan sayılarda, sayılan isim (ma’dûd); müfred ve son harfi üstün tenvinlidir. Sayıların harekesi ise cümledeki ötre, üstün ve esre oluşlarına göre değişir. Nasb ve cer halinde “on”un katlarında vâv-nûn (‫)نو‬, yâ-nûn (‫ )ني‬haline gelir: ( َ‫)ﺛَﻼَﺛِﯿﻦَ=ﺛَﻼَﺛُﻮنَ ( )أَرْﺑَﻌِﯿﻦَ=أَرْﺑَﻌُﻮن‬ Müennes Müzekker

‫إِﺣْﺪَى وَﻋِﺸْﺮُونَ اﻣْﺮَأ ًة‬ ‫‪21 kadın‬‬ ‫وَاﺣِﺪٌ وَﻋِﺸْﺮُونَ ﺑَﺎﺑًﺎ‬ ‫‪21 kapı‬‬ ‫اِﺛْﻨَﺘَﺎنِ وَﺛﻼﺛُﻮنَ اﻣْﺮأَ ًة‬ ‫‪22 kadın‬‬ ‫اِﺛْﻨَﺎنِ وَﺛﻼﺛُﻮنَ ﺑﺎَﺑ ًﺎ‬ ‫‪32 kapı‬‬ ‫ﺛَﻼَثٌ وَأَرْﺑَﻌُﻮنَ اﻣْﺮَأ ًة‬ ‫‪43 kadın‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺛَﻼَﺛَﺔٌ وَأَرْﺑَﻌُﻮنَ َرﺟُ ً‬ ‫‪43 adam‬‬ ‫أرْﺑَﻊٌ وَﺧَﻤْﺴُﻮنَ ﺑِﻨْﺘًﺎ‬ ‫‪54 kız‬‬ ‫ن وَﻟَﺪًا‬ ‫أَرْﺑَﻌَﺔٌ وَﺧَﻤْﺴُﻮ َ‬ ‫‪54 çocuk‬‬ ‫ﺧَﻤْﺲٌ وَ ﺳِﺘﱡﻮنَ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬَ ًة‬ ‫‪65 talebe‬‬ ‫ﺴﺔٌ‬ ‫وَﺳِﺘﱡﻮنَ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ﺧَﻤْ َ‬ ‫‪65 talebe‬‬

‫ﺳِﺖٌ وَﺳَﺒْﻌُﻮنَ ﻟَﯿْﻠَ ًﺔ‬ ‫‪76 gece‬‬ ‫ﺳِﺘﱠﺔٌ وَﺳَﺒْﻌُﻮنَ ﻧَﮭَﺎرًا‬ ‫‪76 gün‬‬ ‫ﺳَﺒْﻊٌ وَﺛَﻤَﺎﻧُﻮنَ ﻣُﻌَﻠﱢﻤَ ًﺔ‬ ‫‪87 öğretmen‬‬ ‫ﺳَﺒْﻌَﺔٌ وَﺛَﻤَﺎﻧُﻮنَ ﻣُ َﻌﻠﱢﻤًﺎ‬ ‫‪87 öğretmen‬‬ ‫ﺛَﻤَﺎنٍ وَﺗِﺴْﻌُﻮنَ ﺻُﻮ َر ًة‬ ‫‪98 resim‬‬ ‫ﺛَﻤَﺎﻧِﯿﺔٌ وَﺗِﺴْﻌُﻮنَ َدﻓْﺘَﺮًا‬ ‫‪98 defter‬‬ ‫ﺗِﺴْﻊٌ وَﺗِﺴْﻌُﻮنَ اﻣْﺮَأ ًة‬ ‫‪99 kadın‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ن َرﺟُ ً‬ ‫ﺗِﺴْﻌَﺔٌ وَﺗِﺴْﻌُﻮ َ‬ ‫‪99 adam‬‬

‫‪.‬ﺟَﺎءَتْ إِﺣْﺪَى وَﻋِﺸْﺮوُنَ اﻣْﺮََأ ًة‬ ‫*‪21 kadın geldi. *Fâil‬‬ ‫‪.‬ﺳَﺔِذَھَﺐَ ﺗِﺴْﻌَﺔٌ وَﺗِﺴْﻌُﻮنَ رَﺟُﻼً إِﻟﻰَ اﻟْ َﻤﺪْ َر‬ ‫*‪99 adam okula gitti. *Fâil‬‬

‫ﻓَﺘَﺤْﺖُ وَاﺣِﺪاً وَﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ ﺑَﺎﺑًﺎ‬. 21 kapı açtım. *Mef’ûl* ‫ق‬ ِ ‫رَأَﯾْﻨَﺎ ﺗِﺴْﻌﺎً وَﺗِﺴْﻌِﯿﻦَ اﻣْﺮأَةً ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻮ‬. Çarşıda 99 kadın gördük. *Mef’ûl*

b) 20 ile 100 arasındaki sonu sıfırlı olan onluk başlarında müzekkerlik-müenneslik aranmaz. Müzekker ve müennes için ortak olarak kullanılır. Ma’dûd gene üstün tenvinli ve tekildir. Onluk sayılara ukûd (ُ‫ )اَﻟْﻌُﻘُﻮد‬sayılar denir. ‫ن‬ َ ُ‫ﻋِﺸْﺮو‬ 20 ‫ن‬ َ ‫ﺳِﺘﱡﻮ‬ 60 ‫ن‬ َ ‫َﺛﻼَﺛُﻮ‬ 30 ‫ن‬ َ ‫ﺳَﺒْﻌُﻮ‬ 70 ‫ن‬ َ ‫أرْ َﺑﻌُﻮ‬ 40 ‫ن‬ َ ‫ﺛَﻤَﺎﻧُﻮ‬

‫‪80‬‬ ‫ن‬ ‫ﺧﻤْﺴُﻮ َ‬ ‫َ‬ ‫‪50‬‬ ‫ن‬ ‫ِﺗﺴْﻌُﻮ َ‬ ‫‪90‬‬

‫‪Müennes‬‬ ‫‪Müzekker‬‬

‫ﻋِﺸْﺮوُنَ ﻟَﯿْﻠَ ًﺔ‬ ‫‪20 gece‬‬ ‫ن ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ ‫ﻋِﺸْﺮوُ َ‬ ‫‪20 kalem‬‬ ‫أرْﺑَﻌُﻮنَ ﺻُﻮ َر ًة‬ ‫‪40 resim‬‬ ‫ﺛَﻼَﺛُﻮنَ َﯾﻮْﻣ ًﺎ‬ ‫‪30 gün‬‬ ‫ﺗِﺴْﻌُﻮنَ ھِﺮﱠ ًة‬ ‫‪90 kedi‬‬

‫ﺧَﻤْﺴُﻮنَ ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ ‫‪50 kalem‬‬ ‫ﺳِﺘﱡﻮنَ ﻏُﺮْﻓَ ًﺔ‬ ‫‪60 oda‬‬ ‫ﺣﺼَﺎﻧًﺎ‬ ‫ن ِ‬ ‫ﺳَﺒْﻌُﻮ َ‬ ‫‪70 at‬‬ ‫أَرْﺑَﻌُﻮنَ اﻣْﺮأَ ًة‬ ‫‪40 kadın‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺗِﺴْﻌُﻮنَ َرﺟُ ً‬ ‫‪90 adam‬‬

‫‪Cer‬‬ ‫‪Nasb‬‬ ‫’‪Ref‬‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ أَرْﺑَﻌِﯿﻦَ َرﺟُ ً‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬رَأَﯾْﺖُ أَرْﺑَﻌِﯿﻦَ رَﺟُ ً‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬ﺟﺎَءَ أَرْﺑَﻌُﻮنَ َرﺟُ ً‬

‫ن ﻃﺎَﻟِﺒًﺎ‬ َ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ ﺳِﺘﱡﻮ‬. 60 öğrenci gitti (yolculuk yaptı).

‫ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔِ ﺳِﺘﱡﻮنَ َدﻗِﯿﻘَ ًﺔ‬. Saatte 60 dakika vardır.

‫ﻼ‬ ً ‫ن ﻋﺎَ ِﻣ‬ َ ‫ﺑَﻨَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ ﺛَﻤﺎَﻧُﻮ‬. Okulu 80 işçi bina etti (yaptı).

‫ﻘَﺔًوَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﻓِﻲ ﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ َدﻗِﯿ‬. Otobüs 20 dakikada geldi. ‫ﺳَﺘَﺒْﺪَأُ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔُ اﻟﺼﱠﯿْﻔِﯿﱠﺔُ ﺑَﻌْﺪَ ﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬. Yaz tatili 20 gün sonra başlayacak.

100 VE SONRASI SAYILAR ٌ‫( ﻣِﺎ َﺋﺔ‬yüz) sayısı yazıldığı gibi okunmayan bir kelimedir.

a) Yüzden sonra sayılan isimler bin ve sonrası da dahil olmak üzere müfredtir (tekildir) ancak muzafun ileyh durumunda olarak son harfi esre tenvinlidir. ‫ﺐ‬ ٍ ‫ﻄ‬ َ َ‫ﻣِﺎ َﺋﺔُ ﺣ‬ Yüz odun

‫ﻚ‬ ٍ ‫ﻣِﺎﺋَﺔُ ﺳَ َﻤ‬ Yüz balık

‫رَأَﯾْﻨَﺎ ﻣِﺎﺋَﺔَ اﻣْﺮأَ ٍة‬. Yüz kadın gördük.

‫ﻞ‬ ٍ ُ‫ﺳَﻠﱠﻤْﻨَﺎ ﻋَﻠَﻰ ﻣِﺎﺋَﺔِ رَﺟ‬. Yüz adamı selâmladık.

b) ِ‫ ﻣِﺎﺋَﺘَﯿْﻦِ –ﻣِﺎﺋَﺘﺎَن‬sayısı madûd (sayılan şey) ile birlikte yazıldığında nûn harfi düşer. Ref Hali: ٍ‫ ﻣِﺎﺋَﺘﺎَ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ikiyüz öğrenci Nasb ve Cer Hali: ُ‫ ﯾَﻮْمٍ ﻣِﺎﺋَﺘَﻲْ ﻣُﻨْﺬ‬ikiyüz günden beri

c) Yüz’ün katları iki sayının birleşmesinden oluşur. Yüz ve bin’in katlarında da müzekkerlik ve müenneslik yoktur. Hem müzekker hem müennes için ortak kullanılır. ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺛَﻼَﺛُﻤِﺎﺋَ ِﺔ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻣِﺎﺋَﺘَﺎ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻣِﺎﺋَﺘَﻲْ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻣِﺎﺋَﺔُ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ 300 öğrenci 200 öğrenci[1] 100 öğrenci ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺳِﺘﱡﻤِﺎﺋَ ِﺔ ﻃﺎَِﻟﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺧَﻤْﺴُﻤِﺎﺋَﺔِ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(أَرْﺑَﻌُﻤِﺎﺋَ ِﺔ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ 600 öğrenci 500 öğrenci 400 öğrenci ُ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻤِﺎﺋَﺔِ ﻃﺎَﻟِﺐٍ ِﺗﺴْﻌ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺛَﻤﺎَﻧِﻤِﺎﺋَ ِﺔ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺳَﺒْﻌُﻤِﺎﺋَ ِﺔ ﻃﺎَِﻟﺐ‬

900 öğrenci 800 öğrenci 700 öğrenci

İ’râbı (harekesi) birinci sayının sonunda görülür. İkinci sayı daima mecrûr olur: ‫ﻗُﻄِ َﻊ ﺳَﺒْﻌُﻤِﺎﺋَﺔِ ﺷَﺠَﺮَةٍ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Bahçedeki 700 ağaç kesildi. ‫ﺖ ﺳَﺒْﻌَﻤِﺎﺋَﺔِ ﺷَﺠَﺮَةٍ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ُ ْ‫رَأَﯾ‬. Bahçede 700 ağaç gördüm. ُ‫ﻞ ﺳَﻠﱠﻤْﺖ‬ ٍ ُ‫ﻋَﻠَﻰ ﺧَﻤْﺴِﻤِﺎﺋَﺔِ رَﺟ‬. 500 adama selâm verdim.

d) 25, 115, 675.. gibi sayılar birbirlerine atıf harfi olan vâv’la bağlandıkları için bunlara ma’tûf (ُ‫ )اَﻟْﻤَﻌْﻄُﻮف‬sayılar denir. ‫ن‬ َ ‫ﺳِﺘﱡﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ ﺧَﻤْﺴَﺔٌ وَ ﺳَﺒْﻌُﻮ‬ 675 ‫ن‬ َ ‫ﻋﺸْﺮُو‬ ِ َ‫ﺧَﻤْﺴَﺔٌ و‬ 25

‫ن‬ َ ‫ﺗِﺴْﻌُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ ﺳِﺘﱠﺔٌ وَ ِﺗﺴْﻌُﻮ‬ 996 ‫ﺸ َﺮ‬ َ َ‫ﻣِﺎﺋَﺔٌ وَ ﺧَﻤْﺴَﺔ ﻋ‬ 115

Sayılan şeyin durumu ise son sayıya göredir: ‫ﻣِﺎﺋَﺔٌ وَ ﺧَﻤْﺴَﺔُ أَﻗْﻼَ ٍم‬ 105 kalem ‫ﺳَﺒْﻌُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻋَﺸَ َﺮ ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ 713 kalem[2] ‫ن ﻗَﻠَﻤًﺎ‬ َ ‫ﺗِﺴْﻌُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ أَرْﺑَﻌَﺔٌ وَ ﺧَﻤْﺴُﻮ‬ 954 kalem

BİNLER BASAMAĞI ٌ‫ أَﻟْﻒ‬kelimesi ma’dûd olduğunda ُ‫ ﻣِﺎﺋَﺔ‬sayısından farklı olarak ma’dûd kurallarına uyar. 3-10

sayılarının ma’dûdu olduğunda ٌ‫( آﻻَف‬nadir olarak ٌ‫)أُﻟُﻮف‬, 11-99 arasındaki sayılarda ً‫أَﻟْﻔﺎ‬, yüzler basamağındaki sayılardan sonra da ٍ‫ أَﻟْﻒ‬şeklinde gelir. ‫ن‬ ِ َ‫أَﻟْﻔﺎ‬- ِ‫أَﻟْﻔَﯿْﻦ‬ iki bin ٌ‫أَﻟْﻒ‬ bin ‫ف‬ ٍ ‫ﺧَﻤْﺴَﺔُ آﻻ‬ beşbin ‫ف‬ ٍ ‫ﻻ‬ َ ‫ﺛَﻼَ َﺛﺔُ آ‬ üç bin ‫ﻒ‬ ٍ ْ‫ﺧَﻤْﺴُﻤِﺎﺋَﺔِ َأﻟ‬ 500 bin ‫ﺧَﻤْﺴُﻮنَ أَﻟْﻔًﺎ‬ 50 bin

ٌ ْ‫( أَﻟ‬bin) sayısından sonraki ma’dûd aynı ٌ‫( ﻣِﺎﺋَﺔ‬yüz) ‫ﻒ‬ sayısından sonra gelen ma’dûd gibi müfred nekre ve mecrûrdur. ‫“ أَﻟْﻒُ ﺳَﻨَ ٍﺔ‬bin yıl”

‫ﻒ ﻋﺎَ ٍم‬ ِ ْ‫“ ﻗَﺒْﻞَ أَﻟ‬bin yıl önce” *Ayrıntı arzu edenlere de aynen yüz sayısı ve sonrasında olduğu gibi şu bilgiler sunulabilir: ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺛَﻼَﺛَﺔُ آﻻَفِ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(أَﻟْﻔَﺎ ﻃﺎَِﻟﺐ‬ ٍ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(أَﻟْﻒُ ﻃﺎَﻟِﺐ‬ 3 bin öğrenci 2 bin öğrenci Bin öğrenci ٍ ِ‫ف ﻃﺎَﻟ‬ ‫ﺐ‬ ِ َ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻋَﺸْﺮَةُ آﻻ‬ ‫ﺐ‬ ٍ ‫ف ﻃﺎَِﻟ‬ ِ َ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺛَﻤﺎَﻧِﯿَﺔُ آﻻ‬ ‫فﻃ‬ ِ ‫ﻻ‬ َ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺎَﻟِﺐٍ أَرْﺑَﻌَﺔُ آ‬ 10 bin öğrenci 8 bin öğrenci 4 bin öğrenci ‫ﺐ‬ ٍ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺗِﺴْﻌُﻮنَ أَﻟْﻒَ ﻃﺎَِﻟ‬ ‫ﺐ‬ ٍ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺧَﻤْﺴُﻮنَ أَﻟْﻒَ ﻃﺎَِﻟ‬ ‫ﺐ‬ ٍ ‫ﻒ ﻃﺎَِﻟ‬ َ ْ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻋِﺸْﺮُونَ أَﻟ‬ 90 bin öğrenci 50 bin öğrenci

‫‪20 bin öğrenci‬‬ ‫ﻒ ﻃﺎَﻟِﺐٍ‬ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﺛَﻼَﺛُﻤِﺎﺋَﺔِ أَﻟْ ِ‬ ‫ﻒ ﻃﺎَﻟِﺐٍ‬ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻣِﺎﺋَﺘﺎَ أَﻟْ ِ‬ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻣِﺎﺋَﺔُ أَﻟْﻒِ ﻃﺎَِﻟﺐٍ‬ ‫‪300 bin öğrenci‬‬ ‫‪200 bin öğrenci‬‬ ‫‪100 bin öğrenci‬‬ ‫)ﻃَﺎﻟِﺒَﺔٍ(ﻃﺎَﻟِﺐٍ )ﻣِﻠْﯿﺎَراَتُ(ﻣِﻠْﯿﺎَرُ‬ ‫)ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٍ(ﻃﺎَﻟِﺐٍ ) ﻣَﻠْﯿُﻮنُ ج ﻣَﻼَﯾِﯿﻦُ (أَﻟْﻒُ أَﻟْﻒِ‬ ‫‪Bir milyar öğrenci‬‬ ‫‪Bir milyon öğrenci‬‬

‫‪Binler hanesinin ma’tûf şekli:‬‬ ‫ن‬ ‫أَﻟْﻒٌ وَ ﺗِﺴْﻌُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ ﺗِﺴْﻌَﺔٌ وَ ﺛَﻤﺎَﻧُﻮ َ‬ ‫)‪1989 (۱۹۸۹‬‬ ‫ن‬ ‫أَﻟْﻒٌ وَ ﺗِﺴْﻌُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ أَرْﺑَﻌَﺔٌ وَ ﺳِﺘﱡﻮ َ‬ ‫)‪1964[3] (۱۹٦٤‬‬

‫ن ﻃﺎَﻟِﺒًﺎ‬ َ ‫ﺴﻤِﺎﺋَﺔٍ وَﺛَﻼَﺛَﺔٌ وَ أَرْﺑَﻌُﻮ‬ ُ ْ‫ﺛَﻼَﺛَﺔُ آﻻَفٍ وَ ﺧَﻤ‬ 3543 (۳٥٤۳) ‫ن ﻃﺎَﻟِﺒَ ًﺔ‬ َ ‫ﻋَﺸْﺮَةُ آﻻَفٍ وَ ﺧَﻤْﺴُﻤِﺎﺋَﺔٍ وَﺛَﻼَثٌ وَ أَرْﺑَﻌُﻮ‬ 10.543 (۱۰٥٤۳)

Binli ifadeler bazen “min (mini’l-beyâniyeaçıklama harfi)” kullanılarak yapılır: ‫ﻼَﺛَﺔُ آﻻَفٍ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻤﻼَﺋِﻜَ ِﺔ َﺛ‬ üçbin melek ‫ﻦ‬ َ ‫ﻋَﺸْﺮَةُ آﻻَفٍ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪِﯾ‬ onbin mücâhid

Rakamların Yazılışı: ۱ 1 ۲ 2 ۳ 3 ٤

4 ٥ 5 ٦ 6 ۷ 7 ۸ 8 ۹ 9 ۱۰ 10 ۱۱ 11 ۱۸ 18 ۱۰۰ 100 ۱۲۳ 123 ۱۰۰۰ 1000

۱۹۸۹ 1989 ٤٥۸ 458

*** Şimdiye kadar geçen sayılarla ilgili önemli özet bilginin ayetlerle örneklemesi şudur: a) 1 ve 2 sayıları sayılanın sıfatı olur ve sayılandan sonra gelir: ٌ‫َﯾﻮْمٌ وَاﺣِﺪ‬ bir gün ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﻮْﻣﺎَنِ اﺛْﻨَﺎ‬ iki gün ‫اﺣِﺪٌوَإِﻟَﮭُﻜُﻢْ إِﻟَﮫٌ َو‬. İlâhınız bir tek ilahtır (Bakara, 163) . ‫ﺣ َﺪ ٍة‬ ِ ‫ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻘَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﻧَﻔْﺲٍ وَا‬. O, sizi tek bir candan yaratandır (A’râf, 189) .

b) 3-10 arasındaki sayıların ma’dûdu cemi, kesre tenvinli olup cinsiyet olarak tam tersinedir: ‫أَرْﺑَﻌَﺔُ أَﯾﺎﱠ ٍم‬ dört gün ‫ل‬ ٍ َ‫أَرْﺑَﻊُ ﻟَﯿﺎ‬ dört gece ‫ﻗَﺎلَ آﯾَﺘُﻚَ أَﻻﱠ ﺗُﻜَﻠﱢﻢَ اﻟﻨﱠﺎسَ َﺛﻼَﺛَﺔَ أَﯾﱠﺎ ٍم‬. “Senin için işaret, insanlara üç gün, söz söylememendir” dedi (Âl-i İmrân, 41). ‫ﺎ‬‫ﺳﻮِﯾ‬ َ ٍ‫آﯾَﺘُﻚَ أَﻻﱠ ﺗُﻜَﻠﱢﻢَ اﻟﻨﱠﺎسَ ﺛَﻼَثَ ﻟَﯿَﺎل‬. Sana işaret, sapasağlam olduğun halde üç gece insanlarla konuşamamandır (Meryem, 10).

c) 11-99 arasındaki sayıların ma’dûdu müfred fetha tenvinli olur:

‫ﺧَﻤْﺴَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬ onbeş gün

‫ﺧَﻤْﺴَﺔٌ وَ ﻋِﺸْﺮُونَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬ yirmibeş gün

َ ْ‫إِذْ ﻗَﺎلَ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﻟِﺄَﺑِﯿﮫِ ﯾَﺎ أَﺑﺖِ إِﻧﱢﻲ رَأَﯾْﺖُ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﻛَﻮْﻛَﺒًﺎ وَاﻟﺸﱠﻤ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫وَاﻟْﻘَﻤَﺮَ رَأَﯾْﺘُﮭُﻢْ ﻟِﻲ ﺳَﺎﺟِﺪِﯾ‬. Bir zamanlar Yusuf babasına demişti ki: Babacığım! Ben rüyamda onbir yıldızla güneşi ve ayı gördüm; onları bana secde ederlerken gördüm (Yusuf, 4).

‫إِنﱠ ﻋِﺪﱠةَ اﻟﺸﱡﮭُﻮرِ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠّﮫِ اﺛْﻨَﺎ ﻋَﺸَ َﺮ ﺷَﮭْﺮًا‬. Allah katında ayların sayısı on ikidir..(Tevbe, 36)

‫ﻓَﺎﻧْ َﻔﺠَﺮَتْ ﻣِﻨْﮫُ اﺛْﻨَﺘَﺎ ﻋَﺸْﺮَةَ ﻋَﯿْﻨ ًﺎ‬. Derhal (taştan) on iki kaynak fışkırdı (Bakara, 60).

‫ﻦ‬ َ ‫َووَاﻋَﺪْﻧَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺛَﻼَﺛِﯿﻦَ ﻟَﯿْﻠَﺔً وَأَﺗْﻤَﻤْﻨَﺎھَﺎ ﺑِﻌَﺸْﺮٍ ﻓَﺘَﻢﱠ ﻣِﯿﻘَﺎتُ رَﺑﱢﮫِ أَرْﺑَﻌِﯿ‬ ‫ﻟَﯿْﻠَ ًﺔ‬. Mûsâ’ya otuz gece vade verdik ve ona on gece daha ilave ettik; böylece Rabbinin tayin ettiği vakit kırk geceyi buldu (A’râf, 142).

‫إِنﱠ ھَﺬَا أَﺧِﻲ ﻟَﮫُ ﺗِﺴْﻊٌ وَﺗِﺴْﻌُﻮنَ َﻧﻌْﺠَ ًﺔ‬. Bu, kardeşimdir. Onun doksan dokuz koyunu var.. (Sâd, 23) ُ‫ﻼً ﻟﱢﻤِﯿﻘَﺎﺗِﻨَﺎوَاﺧْﺘَﺎرَ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻗَﻮْﻣَﮫُ ﺳَﺒْﻌِﯿﻦَ رَﺟ‬. Musa tayin ettiğimiz vakitte kavminden yetmiş adam seçti (A’râf, 155).

d) 100 ve 1000 sayıları ile katlarının ma’dûdu müfred kesre tenvinli olur: ‫ﻣِﺎﺋَﺔُ َﯾﻮْ ٍم‬ yüz gün ‫ﺳَﺒْﻌَﺔُ آﻻَفِ َﯾﻮْ ٍم‬

yedibin gün

‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻣَﺜَﻞُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮنَ أَﻣْﻮَاﻟَﮭُﻢْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠّﮫِ ﻛَﻤَﺜَﻞِ ﺣَﺒﱠﺔٍ أَﻧﺒَﺘَﺖْ ﺳَﺒْﻊَ ﺳَﻨَﺎﺑ‬ ‫ﻓِﻲ ﻛُﻞﱢ ﺳُﻨﺒُﻠَﺔٍ ﻣِ َﺌﺔُ ﺣَﺒﱠ ٍﺔ‬. Allah yolunda mallarını harcayanların örneği, yedi başak bitiren bir dane gibidir ki, her başakta yüz dane vardır (Bakara, 261). ‫ﻦ ﻋﺎَﻣًﺎ‬ َ ‫وَﻟَﻘَﺪْ أَرْﺳَﻠْﻨَﺎ ﻧُﻮﺣًﺎ إِﻟَﻰ ﻗَﻮْﻣِﮫِ ﻓَﻠَﺒِﺚَ ﻓِﯿ ِﮭﻢْ أَﻟْﻒَ ﺳَﻨَﺔٍ إِﻻﱠ ﺧَﻤْﺴِﯿ‬. Andolsun ki biz Nuh’u kendi kavmine gönderdik de o bin yıldan elli yıl eksik bir süre onların arasında kaldı (Ankebût, 14) .

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 4. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫أَﻣْﻜَﻦَ ﯾُﻤْﻜِﻦ‬ mümkün oldu

‫اَﻟﺮﱠﺑِﯿ ُﻊ‬ ilkbahar ُ‫ﺑَﻌُﺪَ ﯾَﺒْﻌُﺪ‬ uzak oldu ٌ‫ﻣِﯿﻞ‬ mil ُ‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢ‬ ikamet etti ‫َﯾﮭُﻮدِيﱞ‬ Yahudi ْ‫ﺣَﻮاََﻟﻲ‬ civarında ُ‫ﻣَﻠﻚَ ﯾَﻤْﻠِﻚ‬ sahip oldu ُ‫َاﻟْﻤُﺆْﺗَﻤَﺮ‬ kongre, toplantı ٌ‫أَﺑْﻮاَب‬ kapılar ‫أيﱡ َﯾﻮْ ٍم‬ hangi gün ُ‫اَﻟْﻔَﺼْﻞُ ج ﻓُﺼُﻮل‬ mevsim

ُ‫َاﻟْﻔُﻨْﺪُق‬ otel ‫أَﺣَﺐﱠ ﯾُﺤِﺐﱡ‬ sevdi ُ‫زَارَ ﯾَﺰُور‬ ziyaret etti ُ‫إﻧْﺴَﺎنٌ ج اﻟﻨﱠﺎس‬ insan ُ‫ﻋَﻠﱠﻢَ ﯾُ َﻌﻠﱢﻢ‬ öğretti ُ‫اَﻟْﻜَﺴَﻞ‬ tembellik ُ‫وَﻓﱠﻖَ ﯾُﻮَﻓﱢﻖ‬ başardı, muvaffak oldu ُ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪ‬ ibadet etti ُ‫َاﻟْﻔِﺮَاش‬ minder ُ‫ﺑَﻌَﺚَ ﯾَﺒْ َﻌﺚ‬ gönderdi ُ‫اﻟْﻤُﺠْﺘَ ِﮭﺪ‬

‫‪çalışan, çalışkan‬‬ ‫ﻏَﻠَﻖَ َﯾﻐْﻠُﻖُ‬ ‫‪kapandı‬‬ ‫ﺣَﻮاََﻟﻲْ‬ ‫)‪civarında (zarf‬‬

‫‪2. Aşağıdaki Arapça cümleleri Türkçe’ye‬‬ ‫)‪çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻓِﻲ ﻛُﻠﱢﯿﱠﺔِ اﻟﻄﱢﺐﱢ إِﺣْﺪَى وَ ﻋِﺸْﺮُونَ –ﻋِﻨْﺪِي واَﺣِﺪٌ وَ ﻋِﺸْﺮُونَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻃﺎَﻟِﺒَ ًﺔ‬ ‫ﻟِﻲ ﺧَﻤْﺴَﺔٌ وَ –اِﺷْﺘَﺮَكَ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺆْﺗَﻤَﺮِ ﺗِﺴْﻌَﺔٌ وَ ﺛَﻤﺎَﻧُﻮنَ ﻋﺎَﻟِﻤﺎً ‪2-‬‬ ‫ن ﺻَﺪِﯾﻘًﺎ‬ ‫‪.‬ﻋِﺸْﺮُو َ‬ ‫‪ .‬ﻛَﻢْ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ وَ ﺳَﺒْﻌُﻮنَ ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاً ‪3-‬‬ ‫‪ .‬ﻋِﺸْﺮُونَ ﺳﺎَﻋَﺔً ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْمِ ؟ ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْمِ أَرْﺑَﻊٌ وَ‪4-‬‬ ‫‪ .‬ﯾَﻤْﻠِﻚُ أَﺧِﻲ أَﻟْﻒَ رِﯾﺎَلٍ –اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔَ ﺑِﺜَﻼَﺛِﯿﻦَ دِﯾﻨﺎَرًا ‪5-‬‬

‫ﺺ ‪6-‬‬ ‫ھَﺬاَ اﻟْﻤَﺴْﺠَﺪُ اﻟﱠﺬِي ﺻَﻠﱠﯿْﻨﺎَ ﻓِﯿﮫِ أَﻣْﺲِ ‪-‬زاَ َر اﻟْﻤَﻌْﺮِضَ ﻣِﺎﺋَﺔُ ﺷَﺨْ ٍ‬ ‫‪.‬ﻋُﻤْﺮُهُ ﻣِﺎﺋَﺔُ ﺳَﻨَ ٍﺔ‬ ‫ﻓِﻲ أَوْرُﺑﺎﱠ ﺣَﻮاَﻟَﻲْ ﺳَﺒْﻌَﺔِ –ﻼَﺛَﺔُ ﻣَﻼَﯾِﯿﻦَ ﯾَﮭُﻮدِﯾﺎ‪ ‬ﯾُﻘِﯿﻢُ ﻣَﻊَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ َﺛ – ‪7‬‬ ‫‪ .‬ﻣَﻼَﯾِﯿﻦَ ﻣُﺴِْﻠ ٍﻢ‬ ‫ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِي أَرْﺑَﻌُﻮنَ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔً ‪-‬ﻗَﻀَﯿْﺖُ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَﺔِ ﺛَﻼَﺛِﯿﻦَ َﯾﻮْﻣﺎً ‪8-‬‬ ‫‪ .‬ﻛَﺒِﯿﺮَ ًة‬ ‫ﺋِﻒُ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﱠﺔَ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَﺔِ ﺗَﺒْﻌُﺪُ اﻟﻄﺎﱠ ‪-‬ﻛﺎَنَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﺳَﺒْﻌُﻮنَ رَﺟُﻼً ‪9-‬‬ ‫ﻼ‬ ‫‪.‬ﺧَﻤْﺴِﯿﻦَ ﻣِﯿ ً‬ ‫ﻛَﻢْ دَﻗِﯿﻘَﺔً اﻧْﺘَﻈَﺮْتَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ؟ اﻧْﺘَﻈَﺮْتُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺛَﻼَﺛِﯿﻦَ ‪10-‬‬ ‫‪َ .‬دﻗِﯿﻘَ ًﺔ‬ ‫ت اﺛْﻨَﺘَﺎنِ وَﺛﻼﺛُﻮنَ اﻣْﺮأَةً ‪11-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺷَﺨْﺼﺎً زاَرُوا اﻟْﻤَﻌْﺮِضَ ؟–ﺟﺎَءَ ِ‬ ‫‪3. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip‬‬ ‫‪Türkçe’ye çeviriniz.(Cevaplar için üzerine‬‬ ‫)‪tıklayınız‬‬ ‫يف نوبعلي ادلو نوتسو ةسمخ ‪-‬ﻓﻲ اﻟﺼﻒ ﺳﺒﻌﻮن ﺗﻠﻤﯿﺬًا‬ ‫‪ .‬ةفرغلا‬ ‫نجرخ ةأرما نوعستو نامث ‪-‬ﺗﻐﻠﻖ أﺑﻮاب اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﯾﻮم اﻟﺠﻤﻌ ِﺔ‬ ‫‪.‬انتسردم نم‬

‫انيأر –ﻓﯿﮭﺎ إﺣﺪى ﻋﺸﺮة ﻏﺮﻓﺔً – ؟مكتسردم يف ةفرغ مك‬ ‫ةأرما ةئام‬

4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1) Bugün okulumuza yetmiş beş öğrenci geldi. 2) Bahçede 32 çocuk oynuyor. 3) Bir ayda 31 gün vardır. 4) 40 adam ormana gitti. 5) Fabrikamızda 200 kadın işçi çalışıyor. 6) Onların fabrikasında 152 kadın işçi çalışıyor. 7) Okulda 672 öğrenci var. 8) Kütüphanede 1573 kitap var. 9) Şehrimizde 2 milyon insan var. 10) Dünyada 6 milyar insan var.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

------------------------------------------------------------------------------[1] Tamlama durumunda tesniyenin nûnlarının düştüğünü hatırlayınız. [2] 11-19 arası sayıların fetha üzere mebnî olduğunu hatırlayınız. [3] Veya (َ‫ ) ﻌَﺔٌ وَ ﺳِﺘﱡﻮنَ وَ ﺗِﺴْﻌﻤِﺎﺋَﺔٍ وَ أَﻟْﻒٍأَرْﺑ‬şeklinde de söylenebilir. Çünkü 100’ü aşan büyük sayılarda küçük sayıların büyüğe veya büyüklerin küçüğe atfedilmesi caizdir.


EMSİLE Arapça gramerinin temelini oluşturan 24 sigaya emsile denir. Arada başka konular işlemekle beraber bu 24 sigayı geçmiş derslerimizde öğrenmiş bulunuyoruz. Biradaki ifadesi şudur: ‫َﻧﺼَ َﺮ‬ FİİL-İ MÂZÎ Yardım etti. ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ FİİLİ MUZÂRİ Yardım ediyor, yardım eder ‫َﻧﺼْﺮًا‬ MASDAR Yardım etmek ٌ‫ﻧَﺎﺻِﺮ‬ İSM-İ FÂİL Yardım eden, yardım edici ٌ‫ﻣَﻨْﺼُﻮر‬ İSM-İ MEF'ÛL Yardım olunmuş ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﺼُﺮ‬

CAHD-I MUTLAK Yardım etmedi ْ‫ﻟَﻤﱠﺎ ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ CAHD-I MUSTAĞRAK Henüz yardım etmedi ُ‫ﻣَﺎ ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ NEFY-İ HÂL Yardım etmiyor ‫ﻻ‬ َ ُ‫ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ NEFY-İ İSTİKBAL Yardım etmeyecek ‫ﻟَﻦْ ﯾَﻨْﺼُ َﺮ‬ TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBAL Hiç yardım etmeyecek ْ‫ﻟِﯿَﻨْﺼُﺮ‬ EMR-İ GÂİB Yardım etsin ْ‫ﻻَ ﯾَﻨْﺼُﺮ‬ NEFY-İ GÂİB Yardım etmesin

ْ‫اُﻧْﺼُﺮ‬ EMR-İ HÂZIR Yardım et ْ‫ﻻَ ﺗَﻨْﺼُﺮ‬ NEHY-İ HÂZIR Yardım etme ٌ‫ﻣَﻨْﺼَﺮ‬ İSM-İ ZAMAN, İSM-İ MEKAN, MASDAR-I MÎMÎ Yardım edecek zaman, yardım edecek mekan, yardım etmek ٌ‫ﻣِﻨْﺼَﺮ‬ İSM-İ ÂLET Yardım edecek alet. ‫َﻧﺼْﺮَ ًة‬ MASDAR-I BİNÂ-İ MERRE Bir kere yardım etmek. (Bir kere oluş masdarı) ‫ِﻧﺼْﺮَ ًة‬ MASDAR-I BİNÂ-İ NEVİ Bir nevi yardım etmek. (Bir nevi oluş masdarı)

ٌ‫ﻧُﺼَﯿْﺮ‬ İSM-İ TASGÎR Yardım etmecik (az yardım etmek) ‫َﻧﺼْﺮِىﱞ‬ İSM-İ MENSÛB Yardım etmeye ait ٌ‫ﻧَﺼﱠﺎر‬ MÜBÂLAĞALI İSM-İ FAİL Çok yardım eden, çok yardım edici ‫ﻧْﺼَﺮَُأ‬ İSM-İ TAFDİL Çok daha yardım edici. ُ‫ﻣَﺎ أَﻧْﺼَ َﺮه‬ FİİL-İ TAACCUB-İ EVVEL Ne çok yardım edici ‫أَﻧْﺼِﺮْ ﺑِ ِﮫ‬ FİİLİ TAACCUB-İ SANİ Ne yardım edici

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? GENEL DEĞERLENDİRME ALIŞTIRMALARI ? (Konuların tekrarı) 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫ﻂ‬ َ ‫ﺧُﯿﱢ‬ dikildi ٌ‫ﺟﻮُد‬ cömert ‫ﻣَﺮﱠةً ﺛَﺎﻧِﯿَ ًﺔ‬ ikinci defa ُ‫أَﺟْﻮَد‬ daha cömert ُ‫ﻣُﻨْﺬ‬ ...den beri ُ‫ﺤﺠﱠﺎر‬ َ ْ‫َاﻟ‬ taşçı ‫ﺐ‬ ِ ‫أَﻋْﻠَﻰ اﻟﺮﱡ َﺗ‬ rütbelerin en yükseği ُ‫أذْﻛِﯿَﺎء‬ zekiler

‫أﻓْﻀَﻞُ زِﯾﻨَ ٍﺔ‬ ‫‪en iyi süs‬‬ ‫اَﻟْ َﻤﮭْﺪُ‬ ‫‪beşik‬‬ ‫َاﻟْﺤَﺪاﱠدُ‬ ‫‪demirci‬‬ ‫َاﻟْﺤَﺪِﯾﺪُ‬ ‫‪demir‬‬ ‫اَﻟﺸﻤّﺎَعُ‬ ‫‪mumcu‬‬ ‫اَﻟﺸﱠﻤْﻊُ‬ ‫‪mum‬‬

‫‪2. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip‬‬ ‫‪Türkçe’ye çeviriniz.‬‬ ‫نإ يمع ‪-‬ىسرد بتكأ ال تنك ‪-‬ىسرد بتكأ نل تنك‬ ‫ىسرد تبتك تنك ول ‪-‬ﻓَﺎرْﺟِﻊْ قوسلا نم عجر ناك‬ ‫ يبجاو بتكأل يتقيدص تيب ىلإ تبهذ ‪ -‬هتملعل‬‫ﯾﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ أن ﯾُﺤِﺐﱠ أُﻣّﮫ ‪ -‬هسرد بتكيل انيلإ دلاخ ءاج‬‫ﻲ‬ ‫ال نأ هيلع بجي ناك ‪-‬ﯾﻨﺒﻐﻲ ﻟﮫ أن ﯾﺬھﺐ إﻟﻰ اﻟﻤﺴﺠﺪ ﻟِﯿُﺼَﻠﱢ َ‬ ‫نأ ىلع ‪-‬ﻟِﻲ أن أﻛﺘﺐ درﺳﻲ ھﺬا اﻟﻤﺴﺎء ‪ -‬ةرهزلا فطقي‬ ‫سمأ هباتك أرقي نأ عاطتسا ‪-‬اﺣﺎً بص يبجاو بتكأ‬‫مكبجاو اوبتكت نأ متردق ‪-‬ﺳﺄﻗﺪر أن أﻛﺘﺐ درﺳﻰ ﻏﺪاً‬

‫بهذ لاجرلا دحأ ‪-‬أﻧﺎ ذاھﺒﺔ إﻟﻰ ﺑﯿﺖِ ﺧﺎﻟﺘﻲ ﻵﻛﻞ ﻃﻌﺎﻣﺎً ‪ -‬مويلا‬ ‫إﺣْﺪَى اﻟﻨﺴﺎءِ ذھﺒﺖ ‪ -‬دجسملا ىلإ بهذ مهنم دحأ ‪ -‬هتيب ىلإ‬ ‫اﷲ ﺟَﻞﱠ ‪-‬إﺣﺪَاھُﻦﱠ ذھﺒﺖ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ‪-‬اهتقيدص تيب ىلإ‬ ‫ھﺬا –ﻣﺘﻰ ﺧُﯿﱢﻂَ ﻗﻤﯿﺼُﻚ؟ ‪-‬؟ينم ربكأ وه نم ‪-‬ﺟَﻼَﻟﮫُ ﻏﻔﻮرٌ‬ ‫؟كيبأ نم ىنغأ كمع له – كنم ربكأ يخأ –اﻟﺮﺟﻞ ﻛﺬﱠاب‬‫ﻞ‬ ‫ﻦ اﻟْﺠَﮭْ ِ‬ ‫ةنيز لضفأ ملعلا ‪-‬اﻟﻌﻠﻢ أَﻋْﻠَﻰ اﻟﺮﱡﺗَﺐِ ‪-‬اﻟﻌﻠﻢ أَﻧْﻔَﻊُ ﻣِ َ‬ ‫ﻣﺎ ﻛﺎن ﻋﻤﻲ أﻏﻨﻰ ﻣﻨﮫ وﻟﻜﻦ أَﺟْﻮَدُ ‪-‬وﺟﺪﻧﺎ ﺗﻼﻣﯿﺬﻛﻢ وإﯾﺎﻛﻢ أذْﻛِﯿَﺎءَ ‪-‬‬ ‫ﺟﺎء ‪ -‬تيبلا يف امكايإ اودجو ‪-‬وﺟﺪﻧﺎ أَﺑﺎك ﺟﻮُدًا ‪ -‬هنم‬ ‫ام تفرع ‪ -‬مكتيب ىلإ ءاج نم تيأر ‪-‬اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﻋﻠّﻤﻨﻲ‬ ‫رأﯾﺖ اﻟﺮﺟﻞ ﻓﻲ اﻟﺜﺎﻧﻲ ﻋﺸﺮ ‪-‬ﻟﻤﺎذا ﺗﺨﺮج ﻣﻦ اﻟﺒﺎب اﻟﺜّﺎﻧِﻲ ‪-‬كدنع‬ ‫ن‬ ‫اُدﺧُﻞْ إﻟﻰ اﻟﺼﻒّ ‪-‬دﺧﻠﺖ أُﺧﺘﻲ إﻟﻰ اﻟﻐﺮﻓﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ‪-‬ﻣﻦ رﻣﻀﺎ َ‬ ‫أ ﺧﺮج اﻟﺴّﻤّﺎك ﻣﻦ ﺑﯿﺘﻜﻢ ‪-‬إﻟﻰ ﺑﯿﺘﻜﻢ ﻣَﺮﱠةً ﺛَﺎﻧِﯿَﺔً ]‪[1‬ﺳﺄَﺟِﯿﺊُ ‪-‬اﻟﻌَﺎﺷِ ِﺮ‬ ‫نم تيرتشإ اذام ‪-‬ﺻﺒﺎﺣﺎً؟ ﻧﻌﻢ ﺧﺮج اﻟﺴّﻤﺎك ﻣﻦ ﺑﯿﺘﻨﺎ ﺻﺒﺎﺣًﺎ‬ ‫أ ﻻ ﯾﺬھﺐ ﺑﻮﱠاب اﻟﺒﯿﺖ إﻟﻰ ‪-‬لمجلا هنم تيرتشا ؟لامج‬ ‫َاﻟْﺤَﺠﱠﺎرُ ﯾﻜﺴﺮ اﻟﺤﺠﺮ ‪-‬اﻟﺴﻮق؟ ﺑَﻠﻰ ﯾﺬھﺐ ﺑﻮﱠاب اﻟﺒﯿﺖ إﻟﻰ اﻟﺴﻮق‬ ‫‪,‬ھﻞ ﯾﺤﻀﺮ اﻟﺤﻄﱠﺎب إﻟﻰ ﺑﯿﺘﻚ ﺷﺘﺎء ؟ ﻻ ‪ -‬ﻣﻦ اﻟﺼﺒﺎح ﺣَﺘﱠﻰ اﻟﻤﺴﺎء‬ ‫اﻟﺸﱠﻤﱠﺎع ‪-‬اﻟﺸﻤّﺎع ﯾﺒﯿﻊ اﻟﺸﱠﻤْﻊَ ‪-‬ﻻ ﯾﺬھﺐ اﻟﺤﻄّﺎب إﻟﻰ اﻟﺒُﯿُﻮتِ ﺷﺘﺎء‬ ‫ﯾَﺒِﯿﻌُﮫُ ﻣَﺴَﺎ ًء‬

‫‪3. Aşağıdaki sayıların müzekker olanlarını‬‬ ‫‪müennes, müennesleri de müzekker isimlerle‬‬ ‫)‪değiştiriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﺛَﻤَﺎنٍ وﺗﺴﻌﻮن ﺟَﺎرَةً ﺳﺒﻌﺔٌ وﺛﻤﺎﻧﻮن ﻣﻌﻠﱢﻤﺎً ﺧﻤﺲ وﺳﺘﻮن ﺗﻠﻤﯿﺬ ًة‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺛﻼﺛﺔٌ وأرﺑﻌﻮن رﺟ ً‬

ً‫ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ وﺛﻼﺛﻮن ﺟَﺪّاً ﺗﺴﻊ وﺗﺴﻌﻮن اﻣْﺮَأَة‬ 4. Aşağıdaki fiillerin kaçıncı babdan olduklarını söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫رﻛﺐ وَرِثَ ﻛﺮُم ﺻَﻨَﻊ ﺟﻠﺲ ﺧﺮج ﻋﻠﻢ‬

5. Aşağıdaki kelimelerle Arapça cümleler kurunuz. ُ ‫ﺠﻤﱠﺎ‬ ‫ل‬ َ ْ‫َاﻟ‬- ‫إزﻣﯿﺮىﱞ‬- ‫إﯾﱠﺎك‬- ٌ‫ﻃَﺒﱠﺎخ‬- ٌ‫أَﻛُﻮل‬- ُ‫أﺻْﻐﺮ‬- ُ‫ﻣُﻨْﺬ‬- ‫ هذه‬‫ھُﻨَﺎ‬- َ‫ھُﻨَﺎك‬- َ‫ذَاك‬- َ‫اُوﻟَﺌِﻚ‬ 6. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1) Yolda taze balık satın aldım. Balıkçı her sabah evimizin önünden gidiyor. 2) Bize kışın odun lâzım. Babam oduncudan kışın odun satın alır. 3) Bu çocuk çok yalancıdır ve yalan konuşur. 4) Terzi bana gömlek dikti.

5) Sarraf paramı bozdu. 6) Demirci demirden beşik yapar. 7) Deveci deve ile odun taşıdı. 8) Yazmadıydı. 9) Yazmıyordu. 10) Yazmayacaktım. 11) Yazıcıydınız. 12) Seni evimin önünde gördüm. 13) Bana ekmekciği kesiniz. 14) Sokakta dövülmüş bir çocukcağız bulundu. 15) Kahvaltıda ne yersin? 16) İki günden beri dersime çalışıyorum. 17) Otobüste beş kadın ile 20 erkek vardı.

18) Dağda oniki kuş gördüm. 19) Kadınlardan biri akşamleyin bize geldi. 7. Aşağıdaki kelimelerle cümleler kurunuz. ‫ﺣَﻠَ ِﺒ ﱞ‬- ُ‫اَﻟﺴﱠﻤﱠﺎك‬- ُ‫اَﻟْﺤَﻄﱠﺎب‬- ‫ﺷَﺎﻣِﻲﱞ‬- ُ‫اَﻟْﺒَﻮﱠاب‬- ‫إزْﻣِﯿﺮِيﱞ‬- ‫ﻣَﺪَﻧِﻲﱞ‬‫ﻲ‬ ُ‫َاﻟْﺤَﺠﱠﺎر‬- ‫إﺳْﺘَﺎﻧْﺒُﻮﻟِﻲﱞ‬- ‫ﻣَﻜﱢﻲﱞ‬- ُ‫اَﻟﺸﱠﻤﱠﺎع‬- ‫ﺗُﺮْﻛِﻲﱞ‬ 8. ُ‫ َاﻟْﻘَﻠَﻢ‬kelimesinin tesniye halini nâib-i fâil, mef’ûl ve mecrûr haliyle üç örnek cümle yaparak yazınız. 9. ُ‫اﻟﺨَﺎﻟَﺔُ –َاﻟْﻘََﻠﻢ‬- ُ‫ اَﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢ‬kelimelerinin cemilerinin fâil, mef’ûl ve mecrûr halleriyle ilgili üçer cümle kurunuz. 10. Fâil yerini tutan ve ayrı ayrı olarak bitişmeden kullanılan zamirleri çekiniz. 11. Fiillerin sonuna birleşen zamirlerde fâil ve mef’ûl olanını gösterecek beş fiille cümle kurunuz 12. Mef’ûl halindeki zamirleri çekip üç örnek cümle yapınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ُ‫ )ﺟﺎَءَ ﯾَﺠِﻲء‬geldi


AKSAM-I SEB'A (YEDİ KISIM) Arapça’da fiiller, içinde illet harfi (‫ )ا ي و‬bulunup bulunmaması bakımından iki kısma ayrılır: Sahih fiiller, illetli fiiller. Sahih fiiller üç çeşittir: a) Sâlim b) Mehmûz c) Muzaaf İlletli fiiller dört çeşittir: a) Misâl b) Ecvef c) Nâkıs d) Lefîf

Fiil sembol olarak 3 harfli (َ‫ )ﻓَﻌَﻞ‬kelimesinde gösterilir. Fiilin birinci harfine bu sembolden yola çıkılarak fâu’l-fiil denir. Ortadaki (‫ )ع‬fiilin ikinci harfini temsil eder ve ayne’l-fiil denir. (‫ )ل‬harfi de fiilin üçüncü harfini temsil eder ve lâme’l-fiil adını alır. Aşağıdaki konularda bu lafızlar sık sık kullanılacaktır. Şimdi bu fiilleri ve çekimlerini sırayla görelim: I) SAHİH FİİLLER A) SÂLİM FİİL Kuruluşunda harf-i illet denen ‫ ا و ي‬harflerinden biri bulunmazsa veya aynı cins iki harf (şeddeli olarak) yanyana gelmemişse yahut harfleri arasında hemze ( ‫ ) ء أ‬yoksa bu fiile sâlim fiil denir. fiilleri gibi َ‫ﺟَﻠَﺲ‬- َ‫ﻛَﺘَﺐ‬- َ‫ﻓَﺘَﺢ‬- َ‫ﻋَﻠِﻢ‬ Sâlim fiille ilgili çekimleri daha önce gördüğümüz için burada tekrar etmiyoruz. Örnekleri: ْ‫ﺲ اﻟَْﺄو‬ َ َ‫ﻻَدُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِﺟَﻠ‬. Çocuklar bahçede oturdu. ‫اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﺟَﻠَﺴُﻮا ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Çocuklar, bahçede oturdu.

B) MEHMÛZ FİİL İçinde hemze ( ‫ ) ء أ‬bulunan fiile denir. Hemze fiilin başında (yani fâu’l-fiilinde) ise mehmûze’l-fâ, َ‫ أَﻛَﻞ‬yedi, َ‫ أَﺧَﺬ‬aldı Hemze fiilin ortasında (yani ayne’l-fiilinde) ise mehmûze’l-ayn, َ‫ ﺳَﺄَل‬sordu Hemze fiilin sonunda (yani lâme’l-fiilinde) ise mehmûze’l-lâm denir: َ‫ ﻗَﺮَأ‬okudu gibi Mehmûz fiiller daha ziyade birinci ve üçüncü babtan gelir. 1) MEHMÛZE’L-FA

Muzâri Meçhûl Muzâri Malûm Mâzî Meçhûl Mâzî Malûm

ُ َ‫ﯾُﺆْﻛ‬ ‫ﻞ‬ ُ‫ﯾَﺄْﻛُﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫أُ ِﻛ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫أَ َﻛ‬ 1. bab

yenilir yer yenildi yedi

ُ ‫ﯾُﺆْ َذ‬ ‫ن‬ ُ‫َﯾﺄْ َذن‬ ‫ن‬ َ ِ‫أُذ‬ ‫ن‬ َ ِ‫أَذ‬ 4. bab

izin verilir izin verir

izin verildi izin verdi

Emr-i Hâzır İsm-i Mef’ûl İsm-i Fâil

(ُ‫ )ﯾَﺄْﻛُﻞ‬den ْ‫(ﻛُﻞ‬ye) (َ‫)أَﻛَﻞ‬den (ٌ‫()ﻣَﺄْﻛُﻮل‬yenilen) (َ‫)أَﻛَﻞ‬den (ٌ‫()آﻛِﻞ‬yiyen) (ُ‫ ) َﯾﺄْذَن‬den ْ‫( إِﯾﺬَن‬izin ver) (َ‫)أَ ِذن‬den (ٌ‫ ()ﻣَﺄْذُون‬izin verilen) (َ‫)أَ ِذن‬den (ٌ‫( )آذِن‬izin veren)

Hemzeli fiillerin mâzi muzâri ve meçhûllerinin çekim örneklerini daha önceki derslerimizde yapmıştık. Sahih fiillerden pek farkı yoktur. Örnekte verilen ism-i fâil ve mef’ûllere bilindiği gibi tâ-i merbûta eklersek müennesini yapmış oluruz: (ٌ‫ )ﻣَﺄْﻛُﻮلٌ ث ﻣَﺄْﻛُﻮﻟَﺔٌ( )آﻛِﻞٌ ث آﻛِﻠَﺔ‬gibi. Örnek teşkil etmesi açısından yalnız müfred müzekker kalıpları verilmiştir. Dikkat edilmesi gereken diğer noktalar: a) Muzâri mütekellim vahde; ُ‫ ﯾَﺄْﻛُﻞ‬dan (ُ‫ )أَاْﻛُﻞ‬değil, iki hemzenin yanyana gelişinden dolayı ُ‫( آﻛُﻞ‬ben yerim) şeklinde söylenir. b) Emir fiili de aynı şekilde (ْ‫ )أُاْﻛُﻞ‬şeklinde söylenmez. İki hemzenin okunuşu dile ağır geldiği için hemzeli kısım atılır. Geriye kalanın çekimi yapılır. Hatırlanacağı üzere fiili muzâri ya da emirlerde fiilin sonunda hareke değişikliği ya da cezm yapılacağı zaman fiil çekiminde yer alan nunlar düşer: Emr-i Hâzır Çekim Örneği: ‫ﻛُﻠﻮُا‬ ‫ﻼ‬ َ ُ‫ﻛ‬ ْ‫ﻛُﻞ‬

Muhatap ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻛُﻠ‬ ‫ﻼ‬ َ ُ‫ﻛ‬ ‫ﻰ‬ ِ ‫ﻛُﻠ‬ Muhâtaba siz yeyin ikiniz yeyin sen ye

(ُ‫ ) َﯾﺄْذَن‬den ْ‫( إِﯾﺬَن‬izin ver) kalıbında ise, görüldüğü gibi emr-i hâzır (ْ‫ )إِأْذَن‬şeklinde olacaktı. O da dile ağır geldiği için zamanla (ْ‫ )إِﯾﺬَن‬şeklini almıştır. Çekimi şöyledir: ‫إِﯾﺬَﻧُﻮا‬ ‫إِﯾﺬَﻧ َﺎ‬ ْ‫إِﯾ َﺬن‬ Muhatap ‫إِﯾ َﺬنﱠ‬ ‫إِﯾﺬَﻧ َﺎ‬ ‫إِﯾﺬَﻧِﻲ‬ Muhâtaba

siz izin verin ikiniz izin verin sen izin ver

2) MEHMÛZE’L-AYN Orta harfi hemze (‫ )ء أ‬olan fiildir. Muzâri Meçhûl Muzâri Malûm Mâzî Meçhûl Mâzî Malûm

ُ‫ﯾُﺴْ َﺌﻞ‬ sorulur ُ‫َﯾﺴْﺄَل‬ sorar ‫ﻞ‬ َ ‫ﺳُ ِﺌ‬ soruldu ‫ل‬ َ ‫ﺳَﺄ‬ َ

sordu, istedi

Emr-i Hâzır İsm-i Mef’ûl İsm-i Fâil ُ‫ َﯾﺴْﺄَل‬dan ْ‫( إﺳْﺄَل‬ya da kısaca ْ‫)ﺳَﻞ‬ sor ٌ‫ﻣَﺴْﺆُولٌ ث ﻣَﺴْﺆُوَﻟﺔ‬ sorulan, istenen ٌ‫ﺳَﺎﺋِﻞٌ ث ﺳﺎَﺋَِﻠﺔ‬ isteyen, soran

Emr-i Hâzır çekimi: ‫ِاﺳَْﺄﻟُﻮا‬

‫ﻻ‬ َ ‫ِاﺳَْﺄ‬ ْ‫ِاﺳْﺄَل‬ Muhâtab

‫ﻦ‬ َ ْ‫ِاﺳْﺄَﻟ‬ ‫ﻻ‬ َ ‫ِاﺳَْﺄ‬ ‫ِاﺳْﺄَﻟِﻲ‬ Muhâtaba sorun ikiniz sorun sor

Ayet Örnekleri: 1- ... ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻟِﻠﺮﱢﺟَﺎلِ ﻧَﺼِﯿﺐٌ ﻣِﻤﱠﺎ اﻛْﺘَﺴَﺒُﻮا وَﻟِﻠﻨﱢﺴَﺎء ﻧَﺼِﯿﺐٌ ﻣِﻤﱠﺎ اﻛْﺘَﺴَﺒ‬ ‫ وَاﺳْﺄَﻟُﻮا اﻟﻠّﮫَ ِﻣﻦْ َﻓﻀْﻠِ ِﮫ‬... Erkeklerin kendi kazandıklarından bir payı var, kadınların da kendi kazandıklarından bir payı vardır. (İsteklerinizi) Allah’ın fazlından (kereminden) isteyin (Nisâ, 32).

2- ِ‫ واَﺳْﺄَﻟْﮭُﻢْ ﻋَﻦِ اﻟْﻘَﺮْﯾَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﺣَﺎﺿِﺮَةَ اﻟْﺒَﺤْﺮ‬... (O Yahudilere) deniz kenarındaki kasaba halkının (başına gelen felaketi) sor (A’râf, 163). 3- ْ‫ آﯾَﺔٍ ﺑَﯿﱢﻨَﺔٍ ﺳَﻞْ ﺑَﻨِﻲ إِﺳْﺮَاﺋِﯿﻞَ ﻛَﻢْ آﺗَﯿْﻨَﺎھُﻢْ ِﻣﻦ‬... İsrailoğullarına sor: Biz onlar(ın ataların)a ne kadar açık mucizeler vermiştik (Bakara, 211). 4- ٌ‫ ﺳَﻠْﮭُﻢ أَﯾﱡﮭُﻢ ﺑِﺬَﻟِﻚَ زَﻋِﯿﻢ‬. Onlara sor: İçlerinden hangisi buna kefildir? (Kalem, 40) 3) MEHMÛZE’L-LÂM Son harfi hemze (‫ )ء أ‬olan fiildir.

Muzâri Meçhûl Muzâri Malûm Mâzî Meçhûl Mâzî Malûm

ُ‫ﯾُﻘْ َﺮأ‬

okunuyor ُ‫َﯾﻘْ َﺮأ‬ okuyor ‫ئ‬ َ ‫ﻗُ ِﺮ‬ okundu ‫ﻗَﺮََأ‬ okudu

Emr-i Hâzır İsm-i Mef’ûl İsm-i Fâil

ُ‫ َﯾﻘْ َﺮأ‬dan ْ‫إﻗْﺮَأ‬ oku ٌ‫َﻣﻘْﺮُوء‬ okunan, okunmuş ٌ‫)ﻗَﺮَأَ(ﻗَﺎ ِرئ‬ okuyan

‫‪Emr-i Hâzır Çekimi:‬‬ ‫إﻗْ َﺮأُوا‬ ‫إﻗْﺮَآ‬ ‫إﻗْ َﺮأْ‬ ‫ن‬ ‫إﻗْﺮأْ َ‬ ‫إﻗْﺮَآ‬ ‫ﻲ‬ ‫إﻗْﺮَﺋ ِ‬ ‫‪siz okuyun‬‬ ‫‪ikiniz okuyun‬‬ ‫‪oku‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﺳَﺄَﻟَﻚَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻟِﺄَﻧﱠﻚَ ﻗَﺮَأْتَ اﻟﺪﱠرْسَ ‪-‬وَاﻟِﺪَﺗﻲِ ﺗَﺄْﻛُﻞُ اﻟﺴﱠﻤَﻚَ ﻛَﺜﯿِﺮاً ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﺟَﯿﱢﺪًا‬

‫ﺳَﺘَﺒْﺪَأُ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔُ ﻓﻲِ اﻟْﺄُﺳْﺒﻮُعِ ‪-‬اِﻧْﺘَﻈَﺮْﺗُﻚَ ﻃَﻮﯾِﻼً ﻟِﺄﻧﱠﻚَ ﺗَﺄَﺧﱠﺮْتَ ﻛَﺜﯿِﺮاً ‪2-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻘﺎَدِ ِم‬ ‫ھُﻮَ ﯾﺄْﺧُﺬُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِهِ رِﯾﺎَﻻً ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ وَ ﯾَﺸْﺘَﺮِي ‪ -‬اَﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬَةُ ﻗَﺮَأَتْ ﻗَﻠﯿﻼً ‪3-‬‬ ‫ع‬ ‫‪.‬ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﺟَﺪﯾِﺪاً ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒﻮُ ٍ‬

‫‪ .‬ھَﻞْ ﺗَﻘْﺮَأُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﺟَﯿﱢﺪاً ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أَﻗْﺮَأُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪4-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺒْﺪَأُ ‪.‬ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ اﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ ﻛُﻞﱠ ﺻَﺒﺎَحٍ؟ ﯾَﺒْﺪأْنَ ﻋَﻤََﻠﮭُﻦﱠ ‪5-‬‬ ‫ط‬ ‫أَﻻَ ﺗَﺒْﺪَأُ ‪.‬اﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ ﻋَﻤَﻠَﮭُﻦﱠ ؟ ﺗَﺒْﺪَأُ اﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ ﻋَﻤَﻠَﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎَ ٍ‬ ‫‪ .‬ﻧَﺸﺎَطٍ اﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ ﻋَﻤَﻠَﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎَطٍ؟ ﺑَﻠَﻰ‪ ،‬ﺗَﺒْﺪَأُ ﻋَﻤََﻠﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ‬ ‫‪ .‬ھَﻞْ ﺗَﺒْﺪَأُ ﻋَﻤَﻠَﻚَ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎَطٍ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أَﺑْﺪَأُ ﻋَﻤَﻠِﻲ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎَطٍ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﻟِﻘِﺮاَءَةِ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ –ﺳَ َﯿﻘْﺮَؤُونَ ﺷَﯿْﺌﺎً ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮْآنِ ‪7-‬‬ ‫َﺮ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُوفِ وَ ﯾَﻨْﮭَﻰ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢِ أَنْ ﯾَﺄْ ُﻣ –ﻟِﻤﺎذاَ ﺳَﺄَلَ ﻋَﻦْ ذَِﻟﻚَ ؟ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﻋَﻦِ اﻟْﻤُﻨْﻜَ ِﺮ‬ ‫ﺗَﺒْﺪَأُ اﻟْﺤِﺼﱠﺔُ ‪-‬أَذِنَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﺮَﺳُﻮﻟِﮫِ ﺑِﺎﻟْﮭِﺠْﺮَةِ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﱠﺔَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ‪9-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺄُوﻟَﻰ ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠﺑِﻌَ ِﺔ ﺻَﺒﺎَﺣًﺎ‬ ‫‪Tercüme:‬‬

1- Annem balığı çok yer. Dersi iyi okuduğun için öğretmen sana sordu. 2- Çok geciktiğin için seni uzun (süre) bekledim. Gelecek hafta tatil başlayacak. 3- Öğrenci biraz okudu. O hergün babasından bir riyal alır ve her hafta yeni bir kitap satın alır. 4- Arapça’yı iyi okur musun? Evet, Arapça’yı iyi okurum. 5- Hemşireler her sabah ne yapar? İşlerine başlarlar. Hemşireler işlerine nasıl başlarlar? Hemşireler işlerine neşe içinde başlarlar. Hemşireler işlerine neşe içinde başlamazlar mı? Bilakis, işlerine neşe içinde başlarlar. 6- İşine neşe içinde mi başlarsın? Evet, işime neşe içinde başlarım. 7- Kur’ân’dan birşey okuyacaklar. Kitap okumak için kütüphaneye gideceğim. 8- Niçin onun hakkında sordu? Müslümanın iyiliği emretmesi, kötülükten nehyetmesi gerekir.

9- Allah Mekke’den Medîne’ye hicret etmesi için Rasûlüne izin verdi. İlk ders sabah yedide başlıyor. C) MUZAAF FİİL Şeddeli fiil demektir. Yani fiilin son iki harfi (olan aynel fiil ile lâmel fiil) aynı cinsten olup şeddeli okunur. ‫ ﻣَﺪﱠ َﯾﻤُ ﱡﺪ‬uzattı (aslı 1. bab: ُ‫)ﻣَﺪَدَ ﯾَﻤْﺪُد‬ kaçtı (aslı 2. bab:ُ‫) ﻓَﺮَرَ ﯾَﻔْﺮِر‬

‫ﻓَﺮﱠ ﯾَﻔِﺮﱡ‬

Görüldüğü gibi gibi iki harfi birbirine katma işine idgam denir. Muzâri Malûm Fiil Çekim Örneği (‫ ﯾَﻤُﺪﱡ‬uzatıyor) Mâzî Malûm Fiil Çekim Örneği (‫ َﻣﺪﱠ‬uzattı) ‫ن‬ َ ‫ن َﯾﻤُﺪﱡو‬ ِ ‫ﯾَﻤُﺪﱡ ﯾَﻤُﺪﱠا‬ ‫ﻣَﺪﱠ َﻣﺪﱠا َﻣﺪﱡوا‬ ‫ن‬ َ ْ‫ن َﯾﻤْﺪُد‬ ِ ‫ﺗَﻤُﺪﱡ ﺗَﻤُﺪﱠا‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﻣَﺪﱠتْ ﻣَﺪﱠﺗَﺎ ﻣَﺪَد‬

‫ َﺗﻤُﺪﱡ‬...

... َ ْ‫ ﻣَﺪَد‬... ... ‫ت‬

Görüldüğü gibi muzaaf fiillerin idgâmı (şeddesi) mâzide gâibe cemi müennesden itibaren çözülmüştür. Diğerinde de gâibe cemi müennesden itibaren (َ‫ )ﻓَﺮَرْن‬şeklinde bağlanır. Muzârilerinde de meselâ gâibe cemi müennesler (َ‫ )ﯾَﻤْﺪُدْن‬ve (َ‫)ﯾَﻔْﺮِرْن‬ şeklinde çözülürler. Meçhûlleri: ( ‫ )ﯾَﻤُﺪﱡ‬den‫ﯾُﻤَﺪﱡ‬ den‫ ﻣُﺪﱠ‬uzatıldı Muzâri Meçhûl Fiil Çekimi Mâzî Meçhûl Fiil Çekimi ‫ن‬ َ ‫ن ﯾُ َﻤﺪﱡو‬ ِ ‫ﯾُﻤَﺪﱡ ﯾُﻤَﺪﱠا‬ ‫ﻣُﺪﱠ ُﻣﺪﱠا ﻣُﺪﱡوا‬ ‫ن‬ َ ْ‫ن ﯾُﻤْ َﺪد‬ ِ ‫ﺗُﻤَﺪﱡ ﺗُﻤَﺪﱠا‬ ْ‫ن ﻣُﺪﱠت‬ َ ْ‫ﻣُﺪﱠﺗَﺎ ﻣُ ِﺪد‬ ‫ ﺗُ َﻤﺪﱡ‬... ... ‫ت‬ َ ْ‫ ﻣُ ِﺪد‬... ...

uzatılıyor

(‫)ﻣَﺪﱠ‬

dan‫ﻓُﺮﱠ‬

( ‫ )ﯾَﻔِﺮﱡ‬dan‫ﯾُﻔَﺮﱡ‬ kaçıldı

kaçılıyor

(َ‫)ﻓَﺮﱠ‬

Gâibe cemi müennesleri: Muzâride: (َ‫ )ﯾُﻔْﺮَرْن‬... Mâzîde: (َ‫ )ﻓُﺮِرْن‬... Emr-i Hâzırı: (‫ ) ﯾَﻤُﺪﱡ‬den (‫ )ﻣُﺪﱢ( )ﻣُﺪﱠ‬ya da (ْ‫( )أُﻣْﺪُد‬uzat) (‫ ) َﯾﻔِﺮﱡ‬dan (‫ )ﻓِﺮﱢ( )ﻓِﺮﱠ‬ya da (ْ‫( )إِﻓْﺮِر‬kaç)

Görüldüğü gibi şeddeli fiillerin emr-i hâzırları fiilin açılıp son harfinin cezm yapılmasıyla olabileceği gibi daha pratik olan şedde ile de yapılmaktadır. Son harekenin üstünle ya da esre ile de verileceğini unutmayınız. Birinci tarz çekimin (ْ‫ )أُﻣْﺪُد‬normal çekimlerden farkı olmadığı için aşağıda ikinci tarz çekim örneği verilmiştir:

Emr-i Hâzır Çekimi:

‫ﻣُﺪﱡوا‬

‫ﻣُﺪﱠا‬

‫ﻣُﺪﱠ‬

‫ﻣُﺪﱢي‬

‫ﻣُﺪﱠا‬

‫ن‬ ‫أُﻣْﺪُدْ َ‬

‫*‬ ‫**‬

‫ﻓِﺮّاَ‬ ‫ﻓِﺮﱢي‬

‫ﻓِﺮﱡوا )إِﻓْﺮِرْ‪ِ -‬ﻓﺮﱢ(ﻓِﺮﱠ‬ ‫ﻓِﺮّاَ‬

‫ن‬ ‫إِﻓْﺮِرْ َ‬

‫‪İsm-i Fâil‬‬ ‫)‪) (kaçan‬ﻓﺎَرﱞ( ‪) dan‬ﻓَﺮﱠ( ‪ (uzatan),‬ﻣَﺎدﱞ ‪َ den‬ﻣﺪﱠ‬ ‫‪İsm-i Mef’ûl‬‬ ‫‪) dan‬ﻓَﺮﱠ( ‪ (uzatılmış, uzatılan),‬ﻣَﻤْﺪُودٌ ‪َ den‬ﻣﺪﱠ‬ ‫]‪َ ) (kaçılan)[1‬ﻣﻔْﺮُورٌ(‬

‫‪Muzaaf fiillerin ism-i fâillerine çeşitli örnekler:‬‬ ‫‪) delâlet eden, yol gösteren‬داَلﱞ ج داَﻟﱡﻮنَ( ‪َ ) den‬دلﱠ(‬ ‫‪) sapıtan, şaşıran‬ﺿﺎَلﱞ ج ﺿﺎَﻟﱡﻮنَ( ‪) den‬ﺿَﻞﱠ(‬ ‫‪) geçen, uğrayan‬ﻣﺎَرﱞ ج ﻣﺎَرﱡونَ( ‪َ ) den‬ﻣﺮﱠ(‬ ‫‪Muzaaf Fiillerin İsm-i Mef’ûllerine örnek:‬‬ ‫‪) delâlet edilmiş, yol gösterilen‬ﻣَﺪْﻟُﻮلٌ( ‪َ ) den‬دلﱠ(‬ ‫‪) sayılan, sayılmış‬ﻣَﻌْﺪُودٌ( ‪) den‬ﻋَﺪﱠ(‬ ‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻼ ‪1-‬‬ ‫ﺳﮭْ ً‬ ‫‪.‬ﻗَﺼَﺼْﻨﺎَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟْﺤِﻜﺎَﯾَﺔَ –ﻇَﻨَﻨْﺖُ اﻟﻨﱠﺠﺎَحَ َ‬ ‫‪.‬ھُﻢْ ﻣَﺮﱡوا ﺑِﺎﻟﺴﱡﻮقِ –اَﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﯾَﻤُﺮاﱠنِ ﺑِﺎﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ‪2-‬‬ ‫ﺸﺔُ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﻗُﺼﺎﱠ اﻟْﺤِﻜﺎَﯾَﺔَ ﻋَﻠَﻰ ﺻﺎَﺣِﺒِﻜُﻤﺎَ –دُﻗﱢﻲ اﻟْﺒﺎَبَ ﯾﺎَ ﻋﺎَﺋِ َ‬ ‫اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣَﺮﱡوا –ﻣَﺮﱠ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﺑِﺎﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ – أَﻧْﺖَ ﻣَﺮَرْتَ ﺑِﺎﻟﺴﱡﻮقِ ‪4-‬‬ ‫‪.‬ﺑِﺎﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ھُﻦﱠ ﺻَﺒَﺒْﻦَ اﻟْﻤﺎَءَ ‪-‬أَﻧْﺖِ ﺻَﺒَﺒْﺖِ اﻟْﻤَﺎ َء ‪5-‬‬

‫اَﻟْﺂﺑﺎَءُ ﺣَﺜﱡﻮا أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻋَﻠَﻰ –ﺣَﺚﱠ اﻟْﺂﺑﺎَءُ أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺎِﺟْﺘِﮭﺎَدِ ‪6-‬‬ ‫‪.‬اﻟِْﺎﺟْﺘِﮭﺎَ ِد‬ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ –ﺗَﻘُﺺﱡ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻘَﺼَﺺِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتِ ‪7-‬‬ ‫ت‬ ‫‪.‬ﯾَﻘْﺼُﺼْﻦَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻘَﺼَﺺِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَا ِ‬ ‫ض ‪8-‬‬ ‫اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﺻَﺒﱠﺎ اﻟْﻤﺎَءَ ﻋَﻠَﻰ ‪-‬ﺻَﺐﱠ اﻟْ َﻮﻟَﺪاَنِ اﻟْﻤﺎَءَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرْ ِ‬ ‫ض‬ ‫‪.‬اﻟْﺄَرْ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ﺷَﻜﱡﻮا ﻓِﻲ اﻟْﺄَﻣْﺮِ ‪-‬ﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﺄَﻣْﺮِ ﺷَﻚﱠ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُ ‪9-‬‬ ‫‪.‬ﻇَﻨَﻨْﺘُﻚَ إِﯾﺎﱠهُ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺄْﻛُﻞْ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﻓَﺎﻟْﺄَﻛْﻞُ اﻟْﻜَﺜِﯿﺮُ ﯾَﻀُﺮﱡ اﻟْﻤَﻌِﺪَةَ ‪10-‬‬ ‫‪.‬ﻻَ ﺗَﻤُﺮﱠ ﺑَﻌْﺪَ ھَﺬاَ اﻟْﺨَﻂﱢ ‪11-‬‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Başarıyı kolay sandım. Onlara hikaye anlattık.‬‬ ‫‪2- İki adam bahçeden geçiyor. Onlar çarşıya‬‬ ‫‪uğradılar.‬‬ ‫‪3- Kapıyı çal ey Aişe! İkiniz hikayeyi arkadaşınıza‬‬ ‫‪anlatın.‬‬ ‫‪4- Sen çarşıya uğradın. Çocuklar bahçeye uğradı.‬‬ ‫)‪(Aynı anlam isim cümlesi‬‬

5- Suyu sen döktün. Suyu onlar (müe.) döktüler. 6- Babalar çocuklarını çalışmaya teşvik etti.(Aynı anlam isim cümlesi). 7- Öğretmenler öğrencilere bazı hikayeler anlatıyor. (Aynı anlam). 8- İki çocuk suyu yere döktü. 9- Öğretmenler mesele hakkında şüpheye düştü. 10- Çok yeme, çok yemek mideye zarar verir. Seni o sandım. 11- Bu hattan sonrasına geçme. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ MUZAAF FİİL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ... ْ‫ﻓَﺈِنْ ﺗَﻨَﺎزَﻋْﺘُﻢْ ﻓِﻲ ﺷَﻲْءٍ ﻓَﺮُدﱡوهُ إِﻟَﻰ اﻟﻠّﮫِ وَاﻟﺮﱠﺳُﻮلِ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢ‬ ‫ ﻮْمِ اﻟْﺂﺧِﺮِ ذَﻟِﻚَ ﺧَﯿْﺮٌ وَأَﺣْﺴَﻦُ ﺗَﺄْوِﯾﻼًﺗُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠّ ِﮫ وَاﻟْ َﯿ‬. (4/NİSÂ, 59). ...Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz Allah'a ve ahirete gerçekten inanıyorsanız onu Allah'a ve Resûl'e götürün

(onların talimatına göre halledin); bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir. ‫ ﺗَﻨﺎَزَعَ ﯾَﺘَﻨﺎَزَعُ ﺗَﻨﺎَزُﻋ ًﺎ‬anlaşmazlığa, ihtilafa düşmek ‫َردﱠ‬ ‫ ﻣَﺮَدًّا‬‫ ﯾَﺮُدﱡ رَدا‬döndürmek, çevirmek ُ‫ﺴﻦ‬ َ ْ‫ َأﺣ‬daha güzel ُ‫ اَﻟﺘﱠﺄْو ِﯾﻞ‬yorumlama, (murad edilen manayı) beyân etmek

2- ‫ وا إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻧﱢﻲ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻨْﮫُ ﻧَﺬِﯾﺮٌ ﻣُﺒِﯿﻦٌ َﻓﻔِﺮﱡ‬. (51/ZÂRİYÂT, 50). O halde Allah'a kaçın. Çünkü ben, size O'nun katından (gelmiş) açık bir uyarıcıyım. ‫ ﻓِﺮاَراً َﻣﻔَﺮا‬‫ ﻓَﺮﱠ ﯾَﻔِﺮﱡ ﻓَﺮا‬kaçmak

3- ‫وَإِذَا ﺣُﯿﱢﯿﺘُﻢْ ﺑِﺘَﺤِﯿﱠﺔٍ ﻓَﺤَﯿﱡﻮا ﺑِﺄَﺣْﺴَﻦَ ﻣِﻨْﮭَﺎ أَوْ رُدﱡوھَﺎ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﺣَﺴِﯿﺒًﺎ‬.

(4/NİSÂ, 86). Bir selâm ile selâmlandığınız zaman siz de ondan daha güzeli ile selâmlayın; yahut aynı ile karşılık verin. Şüphesiz Allah, her şeyin hesabını arayandır. ‫ﺣَﻲﱠ ﯾُﺤَﻲﱢ َﺗﺤِﯿﱠ ًﺔ‬ selâmlamak ٌ‫ َﺗﺤِﯿﱠﺔ‬bir selâm ‫ﻲ‬ َ ‫ﺣُﯿﱢ‬ selâmlandı ْ‫إِذَا ﺣُﯿﱢﯿﺘُﻢ‬ selâmlandığınız zaman َ‫)رَدﱠ ﯾَﺮُدﱡ(رُدﱡوھﺎ‬ (ona misliyle) karşılık verin ٌ‫ﺣَﺴِﯿﺐ‬ hesaba çeken (mübâlağalı ism-i fâil)

4- ... ٌ‫ ﻓَﺨَﻠﱡﻮا ﺳَﺒِﯿﻠَﮭُﻢْ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻏَﻔُﻮرٌ رَﺣِﯿﻢ‬. (9/TEVBE, 5). ..(Müşrikler eğer tevbe eder, namazı dosdoğru kılar, zekâtı da verirlerse) artık

yollarını serbest bırakın. Allah yarlığayan, merhamet edendir. ‫ﻞ‬ َ ‫ﺧَﻠﱠﻰ اﻟﺴﱠﺒِﯿ‬ serbest bırakmak, salıvermek

5- َ‫ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ إِنﱠ وَﻋْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ ﺣَﻖﱞ ﻓَﻼَ ﺗَﻐُﺮﱠﻧﱠﻜُﻢُ اﻟْﺤَﯿَﺎةُ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ َوﻻ‬ ُ‫ ﯾَﻐُﺮﱠﻧﱠﻜُﻢْ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ اﻟْﻐَﺮُور‬. (35/FÂTIR, 5). Ey insanlar! Allah'ın vâdi gerçektir, sakın dünya hayatı sizi aldatmasın ve o aldatıcı (şeytan) da Allah hakkında sizi kandırmasın! ‫ ﻏَﺮﱠ ﯾَﻐُﺮﱡ ﻏُﺮُورًا‬aldatmak, kandırmak ْ‫ ﻓَﻼَ ﯾَﻐُﺮﱠﻧﱠﻜُﻢ‬sakın sizi aldatmasın (sondaki şeddeli nûnlar tekit içindir)


1. Aşağıdaki fiillerin mâzî, muzâri, mâzî meçhûlmuzâri meçhûl, emr-i hâzırlarını çekip ism-i fâil ve ism-i mef’ûlünu yazınız. ‫ﻓَﺮﱠ َﯾ ِﻔﺮﱡ‬ kaçtı ‫رَدﱠ ﯾَﺮُدﱡ‬ geri çevirdi ‫ﺷَﺪﱠ ﯾَﺸُﺪﱡ‬ çekti ُ‫أَﻣَﺮَ َﯾﺄْﻣُﺮ‬ emretti ُ‫ﺳَﺌِﻢَ َﯾﺴَْﺄم‬ bıktı, usandı ُ‫أَﺧَﺬَ ﯾﺄْﺧُﺬ‬ aldı ‫ﻋَﺪﱠ َﯾﻌُﺪﱡ‬ saydı ‫دَقﱠ َﯾﺪُقﱡ‬ (kapıyı) çaldı ‫ﺷَﻢﱠ َﯾﺸُﻢﱡ‬ kokladı ‫ﻗَﺺﱠ َﯾﻘُﺺﱡ‬ anlattı

‫ﺣَﺞﱠ ﯾَﺤُ ﱡ‬ ‫ﺞ‬ ‫‪hac yaptı‬‬ ‫أَذِنَ َﯾﺄْ َذنُ‬ ‫‪izin verdi‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. (Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﺳﻮْفَ ﯾَﺤُﺞﱡ ھَﺬِهِ ‪-‬ﺳَﻮْفَ أَﺣُﺞﱡ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﻨَﺔَ ﻣَﻊَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ إِنْ ﺷﺎَءَ اﻟﻠﱠﮫُ ‪1-‬‬ ‫َ‬ ‫‪.‬اﻟﺴﱠﻨَﺔَ ﻣَﻊَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘِﮫِ إِنْ ﺷَﺎ َء اﻟﻠﱠﮫُ‬ ‫أَﯾْﻦَ –أَﯾْﻦَ ھِﻲَ ؟ أَﻇُﻨﱡﮭﺎَ ﻓﻲِ اﻟﺴﱡﻮقِ ‪-‬ھُﻮَ؟ أَﻇُﻨﱡﮫُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ؟ أَﯾْﻦَ ‪2-‬‬ ‫ﻲ اﻟْﺤَﺪ ِﯾﻘَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ھُﻢْ ؟ أَﻇُﻨﱡﮭُﻢْ ﻓ ِ‬ ‫ﻖ ‪3-‬‬ ‫‪[2].‬ﻧَﺤْﻦُ ﺻَﺒَﺒْﻨﺎَ اﻟْﻤﺎَءَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﺑْﺮِﯾﻖِ –ھُﻮَ ﺻَﺐﱠ اﻟْﻤﺎَءَ ﻓﻲِ اﻟْﺈِﺑْﺮِﯾ ِ‬ ‫ﺷُﻢﱠ ھﺬِهِ –]‪[4‬ﻧْﺖِ ﺷَﺪَدْتِ اﻟْﺤَﺒْﻞَأَ – ]‪[3‬ﻣَﺪﱠ ﯾَﺪَهُ ﺗَﺤْﺖَ وِﺳﺎَدَﺗِﮫِ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻮَرْدَ َة اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَ َﺔ‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme ediniz‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻏﺪاً أﻗﺮأُه – ؟باتكلا أرقت ىتم ‪[5]-‬ﻛﻞ ﯾﺎ أﺧﻲ اﻟﺨﺒﺰ َواْﻟﺠُﺒْ َ‬ ‫ﻟِﻢَ أَذﻧﺖ ﻟﮭﻢ؟ إﯾﺬَﻧُﻮا ﻟﻨﺎ ‪-‬ﻣﻦ ﻗَﺎرِئُ اﻟﻜﺘﺎب؟ ﯾَﺒْﺪَأُ ﻗَﺎرِئُ اﻟﻜﺘﺎب ﻏﺪًا –‬ ‫ﻞ اﻟﻘﺼﺮ‬ ‫ﯾﺎ أﻣﻲّ إﯾﺬَﻧِﻰ ﻟِﻰ أن ‪-‬ﻻﯾﺄْذَنﱠ ﻷَﺧﯿﮭﻦﱠ أن ﯾﺬھﺐ ‪[6]-‬أَنْ ﻧﺪﺧ َ‬ ‫اﻟﺒﻨﺖ ﺗﺸﺮب ‪ -‬انه نم بتكلا هذه اوذخ ‪ -‬بتكلا هذه أرقأ‬

َ ‫اﻟﺸّﺎ‬- ً‫[إﻗﺮأْ ﯾﺎ ﺧﺎﻟﺪ اﻟﻜﺘﺎب وَاﺑْﺪَأْ ﻓَﻮْرا‬7]- ‫ﺗﺒﺪأُ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﻗِﺮَاءة‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ِ ‫اﻟﻜﺘﺎ‬- ‫ﻛُﻠﻮُا وَاﺷْﺮَﺑُﻮا ﻣﻦ رزق اﷲ‬- ِ‫ﺧﺬ اﻟﻘﻠﻢ ﻣﻦ ﻓﻮق اﻷرْض‬‫ﯾَﺴْﺄَﻟﻮُن ﺟﻮاب ھﺬه اﻟﻤﺴَﺄﻟﺔ‬- ‫تاعاس عبرأ ذنم انسرد بتكن‬ - ‫قﱠ اﻟﺒﺎب ﻗﺒﻞ دُ– ؟تيبلا نم رفي نم –ﻣﻦ ﯾَﻘُﺺﱡ اﻟﻘﺼﺔ؟‬ ‫لوخدلا‬. 4. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp muza’af fiil ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız.

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu fiillerin ism-i fâil (ٌ‫)ﻓﺎَﻋِﻞ‬, ism-i mef’ûl (ٌ‫)ﻣَﻔْﻌُﻮل‬, meçhûl, emir, emri gâib, nehyi gâib, nehy-i hazırlarının vs. yapımında başlangıçta konuyu pekiştirinceye kadar (ُ‫ )ﻛَﺘَﺐَ ﯾَﻜْﺘُﺐ‬fiilinin bu kalıplarını göz önüne getiriniz. Fazla yer kaplamaması amacıyla burada hepsine ölçü olacak temel kurallar verilmiştir. [2]

(ُ‫ )اَﻟْﺈِﺑْﺮِﯾﻖ‬çaydanlık

[3]

(ُ‫ )اَﻟْﻮِﺳﺎَدَة‬yastık

[4]

(ُ‫ )اَﻟْﺤَﺒْﻞ‬ip

[5]

(ُ‫ )اَﻟْﺠُﺒْﻦ‬peynir

[6]

(ُ‫ )اَﻟْﻘَﺼْﺮ‬saray

[7]

(ْ‫ )راًﻓَﻮ‬hemen


II) İLLETLİ FİİLLER A) MİSAL FİİL İlk harfi illet harflerinden ‫ و‬ya da ‫ ي‬ile başlayan fiildir. Fiilin başında vâv (‫ )و‬bulunursa misâl-i vâvî denir. ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫َو‬ buldu

‫َوﺿَ َﻊ‬ koydu ‫ﺐ‬ َ ‫وَ َھ‬ bağışladı, verdi ‫وَﻋَ َﺪ‬ vaadetti ‫ع‬ َ ‫وَ َد‬ bıraktı, ayrıldı ‫َوﻗَ َﻊ‬ vaki oldu

Fiilin başında ‫ ي‬bulunursa misâl-i yâî denir. ‫ﺲ‬ َ ِ‫ﯾَﺒ‬ kurudu ‫ﻆ‬ َ ِ‫َﯾﻘ‬ uyandı ‫ﯾَﺴُ َﺮ‬ kolay oldu

Misâl-i vâvî olan َ‫وَﺟَﺪ‬ve misâl-i yâî olan َ‫ ﯾَﺴُﺮ‬nın mâzî çekimleri aynen sahih fiil çekimi gibidir. a) Misâli vâvîlere muzaraat harfi eklenince başındakiَ‫ و‬ler kalkar. Örneğin; َ‫ وَﺟَﺪ‬den ُ‫ ﯾَﺠِﺪ‬olur. Aynı şekilde bu vâvlar masdarından da düşer: ٌ‫وَﻋَﺪَ ﯾَﻌِﺪُ ﻋِ َﺪة‬ vaad etti, söz verdi ٌ‫ﻈﺔ‬ َ ِ‫وَﻋَﻆَ ﯾَﻌِﻆُ ﻋ‬ vaaz verdi, nasihat etti

Mâzî meçhûlü ve çekimi bildiğimiz diğer fiiller gibidir: (َ‫ )وَﺟَﺪ‬buldu, (َ‫ )وُﺟِﺪ‬bulundu. Muzâri meçhûlünde ise kalkmış olan ‫و‬lar geri gelir. Dile kolaylık olsun diye cezmi söylenmez: (ُ‫ﺠﺪ‬ ِ ‫ ) َﯾ‬bulur (ُ‫ )ﯾُﻮﺟَﺪ‬bulunur gibi. Mâzî çekimi sahihden farklı olmayan bu fiilin şimdi de muzâri çekimlerini inceleyelim:

Misâl-i vâvî Muzâri Meçhûl Çekimi

‫‪Misâl-i vâvî Muzâri Malûm Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ﺟﺪُو َ‬ ‫ﯾُﻮﺟَﺪُ ﯾُﻮﺟَﺪاَنِ ﯾُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺠﺪُو َ‬ ‫ﯾَﺠِﺪُ ﯾَﺠِﺪَانِ َﯾ ِ‬

‫ن‬ ‫ﺗُﻮﺟَﺪُ ﺗُﻮﺟَﺪَانِ ﯾُﻮﺟَﺪْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗَﺠِﺪُ ﺗَﺠِﺪَانِ َﯾﺠِﺪْ َ‬

‫ن‬ ‫ن ﺗُﻮﺟَﺪوُ َ‬ ‫ﺗُﻮﺟَﺪُ ﺗُﻮﺟَﺪَا ِ‬ ‫ن‬ ‫ﺠﺪُو َ‬ ‫ﺗَﺠِﺪُ ﺗَﺠِﺪَانِ َﺗ ِ‬

‫ن‬ ‫ﻦ ﺗُﻮﺟَﺪَانِ ﺗُﻮﺟَﺪْ َ‬ ‫ﺗُﻮﺟَﺪِﯾ َ‬ ‫ﺠ‬ ‫ن َﺗ ِ‬ ‫ﺪِﯾﻦَ ﺗَﺠِﺪَانِ َﺗﺠِﺪْ َ‬

‫أُوﺟَ ُﺪ ﻧُﻮﺟَﺪُ ﻧُﻮﺟَ ُﺪ‬ ‫َأﺟِﺪُ ﻧَﺠِ ُﺪ َﻧﺠِﺪُ‬

Not: (‫ )و‬ile başlayan misâl fiillerin aynel fiili muzâride esre ise muzâriye çevrilince (‫ )و‬düşer. Aynel fiil muzâride fethalı ya da zammeli ise düşmez: ُ‫وَھِﻢَ َﯾﻮْ َھﻢ‬ vehmetti ُ‫وَﺟُﮫَ َﯾﻮْﺟُﮫ‬ şan şeref sahibi oldu

Bu fiillerin sâlim çekimden farkı yoktur. b) Misâl-i Yâîler muzâriye çevrilince baştaki ‫ي‬ kalkmaz. Aynen sahihler gibi çekilir. ‫ﯾَﺴُ َﺮ‬ kolay oldu (mâzî) ُ‫ﯾَﯿْﺴُﺮ‬ kolay olur (muzâri)

Meçhûlünde ise kelimenin aslından olan ‫ ي‬harfi muzaraat harfinin ötre okunmasından dolayı (dilde kolaylık olması bakımından) ‫' و‬a çevrilir.

‫ﺳﺮُ‬ ‫ﯾُﻮ َ‬ ‫)‪kolaylaşır (muzâri meçhûl‬‬ ‫ﯾَﯿْﺴُﺮُ‬ ‫)‪kolay olur (muzâri‬‬

‫‪Misâl-i yâî Muzâri Meçhûl Çekimi‬‬ ‫‪Misâl-i yâî Muzâri Malûm Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ن ﯾُﻮﺳَﺮوُ َ‬ ‫ﯾُﻮﺳَﺮُ ﯾُﻮﺳَﺮاَ ِ‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﯿْﺴُﺮُ ﯾَﯿْﺴُﺮَانِ ﯾَﯿْﺴُﺮوُ َ‬

‫ن‬ ‫ن ﯾُﻮﺳَﺮْ َ‬ ‫ﺗُﻮﺳَﺮُ ﺗُﻮﺳَﺮاَ ِ‬ ‫ن‬ ‫ﺗَﯿْﺴُﺮُ ﺗَﯿْﺴُﺮَانِ ﯾَﯿْﺴُﺮْ َ‬

‫ن‬ ‫ن ﺗُﻮﺳَﺮوُ َ‬ ‫ﺗُﻮﺳَﺮُ ﺗُﻮﺳَﺮَا ِ‬ ‫ن‬ ‫ﺗَﯿْﺴُﺮُ ﺗَﯿْﺴُﺮَانِ ﺗَﯿْﺴُﺮوُ َ‬

‫ن‬ َ ْ‫ﺗُﻮﺳَﺮِﯾﻦَ ﺗﻮﺳَﺮَانِ ﺗُﻮﺳَﺮ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ن ﺗَﯿْﺴُﺮ‬ ِ َ‫ﺗَﯿْﺴُﺮِﯾﻦَ ﺗَﯿْﺴُﺮا‬

‫ﺳ ُﺮ‬ َ ‫اوُﺳَﺮُ ﻧُﻮﺳَﺮُ ﻧُﻮ‬ ُ‫اَﯾْﺴُﺮُ ﻧَﯿْﺴُﺮُ ﻧَﯿْﺴُﺮ‬

Misâli vâvîlerin emr-i hâzırı: Muzâri harfi kalkar. Sonuna cezim getirilir. Cezim getirildiğinde diğerlerindeki‫ ن‬lar düşer. Muzaraat harfinden sonraki harf harekeli olduğu için başa hemze getirilmez. Okunabilmesi için hemzeye ihtiyacı yoktur. ُ‫ﺠﺪ‬ ِ ‫َﯾ‬ bulur ْ‫ﺟِﺪ‬ bul Emr-i Hâzır Çekimi ‫ﺟﺪُوا‬ ِ ‫ﺟِﺪَا‬

ْ‫ﺟِﺪ‬

‫ن‬ َ ْ‫ﺟِﺪ‬ ‫ﺟِﺪَا‬ ‫ﺟِﺪِي‬

Misâli yâî’lerin emr-i hâzırında ise muzâri harfinden sonraki harf cezimli olduğu için okunabilmesi açısından başa ötreli ُ‫ أ‬eklenerek ُ‫ﯾَﯿْﺴُﺮ‬ dan ْ‫ اُﯾْﺴُﺮ‬kalır. Okunuşu zor olduğundan ‫ ي‬harfi ‫' و‬a değiştirilir. Böylece: ْ‫ اُوﺳُﺮ‬olur[1]. ُ‫ ﯾَﯿْﺴُﺮ‬kolay olur ْ‫ اُﯾْﺴُﺮ‬dan ْ‫ اُوﺳُﺮ‬kolay ol İsm-i Fâilleri (َ‫ )وَﺟَﺪ‬den (ٌ‫ )واَﺟِﺪ‬bulan / (َ‫)ﯾَﺴُﺮ‬dan (ٌ‫ﺳﺮ‬ ِ ‫ )ﯾَﺎ‬kolay olan İsm-i Mef’ûlleri (َ‫ ) َﺪوَﺟ‬den (ٌ‫ )ﻣَﻮْﺟﻮُد‬bulunan, varolan (َ‫ )ﯾَﺴُﺮ‬dan (ٌ‫ )ﻣَﯿْﺴﻮُر‬kolaylaştırılan, kolaylaştırılmış

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻋﺪْتُ ‪1-‬‬ ‫‪ .‬وَﻋَﺪْﻧﺎَ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ –ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ]‪[2‬وَ َ‬ ‫‪ .‬ﻧَﻌِﺪُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ –أَﻋِﺪُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ ا ْﻟﺨَﯿْﺮِ ‪2-‬‬ ‫ﻋﺪَتِ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪3-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ وَﻋَﺪَﺗﺎَ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪-‬وَ َ‬ ‫‪.‬اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺗَﻌِﺪاَنِ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪-‬ﺗَﻌِﺪُ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ وَﻋَﺪُوا ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪-‬ﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ وَﻋَﺪَ اﻟْ ‪5-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ﯾَﻌِﺪُونَ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪-‬ﯾَﻌِﺪُ اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ ا ْﻟﺨَﯿْﺮِ ‪6-‬‬ ‫‪ .‬ﯿْﺮِاَﻟْﻐَﻨِﯿﺎﱠتُ وَﻋَﺪْنَ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَ ‪-‬وَﻋَﺪَتِ اﻟْﻐَﻨِﯿﺎﱠتُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ ا ْﻟﺨَﯿْ ِﺮ ‪7-‬‬ ‫‪ .‬اَﻟْﻐَﻨِﯿﺎﱠتُ ﯾَﻌِﺪْنَ ﺑِﻔِﻌْﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ‪-‬ﺗَﻌِﺪُ اﻟْﻐَﻨِﯿﺎﱠتُ ﺑِﻔِﻌْﻞِ ا ْﻟﺨَﯿْﺮِ ‪8-‬‬ ‫‪.‬رُﺑﱠﻤﺎَ ﺗَﺠِﺪُ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘَﻚَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ‪-‬ﻻَ أَﺳْﺘَﻄِﯿﻊُ أَنْ أَﺟِﺪَ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘِﻲ ‪9-‬‬ ‫ﻣﺎَ ]‪[3‬ﺻِﻒْ ‪-‬اَتِ ﻻَ ﺗَﻘِﻒْ وَﺳَﻂَ ھَﺬاَ اﻟﺸﺎﱠرِعِ اﻟْﻤُﺰْدَﺣِﻢِ ﺑِﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠر ‪10-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﺷﺎَھَﺪْتَ ﻓِﻲ َدﻗِﯿﻘَﺘَﯿْ ِ‬ ‫أَﺟْﻠِﺲُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻘْﻌَﺪِ اﻟﱠﺬِي أَﺟِﺪُهُ –ﻣَﮭْﻤﺎَ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ﺗَﺠِﺪْ ﺛَﻮاَﺑَﮫُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ ‪11-‬‬ ‫‪ .‬ﺧﺎَﻟِﯿًﺎ‬

12- ‫ﯾَﺠْﻠِﺴُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻘْﻌَﺪِ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺠِﺪُوﻧَﮫُ ﺧﺎَﻟِﯿًﺎ‬- ِ‫ﯾَﺠْﻠِﺴُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔ‬ ‫ﯾَﺠِﺪُوﻧَﮭﺎَ ﺧﺎَﻟِﯿَ ًﺔ اﻟﱠﺘِﻲ‬.

Tercüme: 1- Hayırlı işe söz verdim. Hayırlı işe söz verdik. 2- Hayırlı işe söz veriyorum. Hayırlı işe söz veriyoruz. 3- İki kız hayırlı iş (için) söz verdi. (Aynı manada isim cümlesi). 4- İki kız hayırlı işe söz veriyor. (Aynı manada isim cümlesi). 5- Zenginler hayır yapacaklarına söz verdiler. 6- Zenginler hayır yapacaklarına söz veriyorlar. 7- Zengin (bayanlar) hayır yapacaklarına söz verdiler. 8- Zengin (bayanlar) hayır yapacaklarına söz veriyor.

9- Çantamı bulamıyorum. Çantanı belki kütüphanede bulursun. 10- Arabalarla dolu bu caddenin ortasında durma. Gördüğün şeyleri iki dakikada anlat (vasfet). 11- Her ne yaparsan sevabını Allah katında bulursun. Boş bulduğum koltuğa oturuyorum. 12- Boş buldukları koltuğa oturuyorlar. Boş buldukları odaya oturuyorlar. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerin mâzî, muzâri, mâzî meçhûl, muzâri meçhûl, emr-i hâzır, ism-i fâil ve ism-i mef’ûllerini konuda anlattığımız şekilde çekiniz. ُ‫َوﻗَﻊَ َﯾﻘَﻊ‬ gerçekleşti, vaki oldu ُ‫ﯾَﻘِﻆَ ﯾَﯿْ َﻘﻆ‬ uyandı ُ‫وَﻋَﺪَ ﯾَ ِﻌﺪ‬ vaad etti

‫وَھَﺐَ ﯾَﮭِﺐُ‬ ‫‪verdi, bağışladı‬‬ ‫ﯾَﺒِﺲَ ﯾَﯿْ َﺒﺲُ‬ ‫‪kurudu‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﺻﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ إِﻟَﻰ ﻣَﻄﺎَرِ ﺟَﺪﱠة‬ ‫ﻧَﺰَﻟْﻨﺎَ ﻣِﻨْﮭﺎَ ﺑِﺴَﻼَمٍ وَ رَﻛِﺒْﻨﺎَ ﺳَﯿﺎﱠرَةً ‪.‬وَ َ‬ ‫ﺑَﺤَﺚَ ﻋﺎَدِلٌ ‪.‬ﯿْﺖِ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟْﺤَﺮاَمِ وَﻗَﻔَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ أَﻣﺎَمَ ﺑَ ‪.‬إِﻟَﻰ ﻣَﻜﱠﺔَ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَ ِﺔ‬ ‫ن َو َوﺟَﺪَهُ‬ ‫ﯾَﻘِﻒُ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ‪-‬وَﺻَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ‪.‬ﻋَﻦِ اﻟْﻌُﻨْﻮاَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫وَﺟَﺪَ ﻋُﻤَﺮُ ﺑﻌْﺾَ ‪-‬اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﯾَﮭِﺐُ اﻟﺪﱠﻧﺎَﻧِﯿﺮَ ﻟِﺨﺎَدِﻣِﮫِ ‪-‬أَﻣﺎَمَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﯿِ َ‬ ‫ﯾَﻘِﻒُ ‪-‬ﻻ ﺗَﯿْﺌَﺲْ ﻣِﻦْ رَﺣْﻤَﺔِ اﻟﻠﱠﮫِ –اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ اﻟْﻤﺎَلِ وَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ ﻓِﻲ‬ ‫ﺗَﺠِﺪُ ‪-‬اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ ﯾَﻘِﻔُﻮنَ أَﻣﺎَمَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ‪-‬اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ أَﻣﺎَمَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ‬ ‫ﺖ‬ ‫اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﯾَﺠِﺪْنَ أُﻣﱠﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺣَﻀَﺮْنَ ‪-‬اﻟْﺒَﻨﺎَتُ أُﻣﱠﮭُﻦﱠ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫ﺠﺪْﻧَﮭﺎَ ﺧﺎَﻟِﯿَﺔً –ﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ِﻣ‬ ‫َﯾﺠْﻠِﺴْﻦَ ﻓِﻲ –ﯾَﺠْﻠِﺴْﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَ ِ‬ ‫–ﺗَﺠْﻠِﺴُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ اﻟﱠﺬِي ﺗَﺠِﺪُوﻧَﮫُ ﺧﺎَﻟِﯿﺎً ‪-‬اﻟْﻤَﻜﺎَنِ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺠِﺪْﻧَﮫُ ﺧﺎَﻟِﯿﺎً‬ ‫ﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺐِ اﻟﱠﺬِي ﯾَ –ﺗَﺠْﻠِﺴِﯿﻦَ ﻓِﻲ اﻟﺼﺎﱠﻟَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﺠِﺪِﯾﻨَﮭﺎَ ﺧﺎَﻟِﯿَﺔً‬ ‫‪ .‬ﺗَﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ َﺗﺠِﺪاَﻧِﮭﺎَ ﺧﺎَﻟِﯿَﺔً ‪-‬ﯾَﺠِﺪاَﻧِﮫِ ﺧﺎَﻟِﯿﺎً‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪B) ECVEF FİİL‬‬

Orta harfi (aynü’l-fiili) illetli fiildir. Asılları itibâriyle bu fiiller illet harfleri olan (‫ )ي و‬den mâzîde elife dönmüştür: Orta harfi ‫ و‬dan kaynaklanan elif ise ecvef-i vâvî. ‫ل‬ َ ‫َﻗ َﻮ‬ den ‫ل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬ dedi

‫َﻗﻮَ َم‬ den ‫ﻗَﺎ َم‬ kalktı ‫ف‬ َ ‫ﺧَ ِﻮ‬ den ‫ف‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ korktu ‫َﻧﻮِ َم‬

den ‫ﻧَﺎ َم‬ uyudu

Orta harfi ‫ ي‬dan kaynaklanan elif ise ecvef-i yâî denir. ‫ﺑَ َﯿ َﻊ‬ dan ‫ع‬ َ ‫ﺑَﺎ‬ sattı ‫ﺳَﯿَ َﺮ‬ dan ‫ﺳَﺎ َر‬ yürüdü ‫ﺐ‬ َ َ‫ھَﯿ‬ den ‫ب‬ َ ‫ھَﺎ‬ korktu

F Ecvef fiilin ilk harfi üstün, içindeki illet harfi de harekeli ise ortadaki ‫ و‬ve‫ ي‬harfi söylenişte

kolaylık olması bakımından elife (‫ )ا‬çevrilmiştir. Bu işleme İ’LÂL denir. ‫ل‬ َ ‫ ﻗَﺎ‬den َ‫ﻗَﻮَل‬ dedi ‫ ﺳَﺎ َر‬den َ‫ﺳَﯿَﺮ‬ yürüdü

Ecvef-i vâvîler aslı itibariyle ya birinci babdan ya da dördüncü babdan olmak üzere iki şekilde gelir: Şimdi sırasıyla bu fiillerin çekimini işleyelim: I- a) Ecvef-i vâvî (Aslı birinci bab) ُ‫ﻗَﺎلَ ﯾَﻘﻮُل‬dedi (Aslı = ُ‫)ﻗَﻮَلَ ﯾَﻘْﻮُل‬ Ecvef-i vâvî Malûm Fiil-i Muzâri Ecvef-i vâvî Malûm Fiil-i Mâzî ‫ن‬ َ ‫ن ﯾَﻘُﻮﻟُﻮ‬ ِ َ‫ﯾَﻘُﻮلُ ﯾَﻘُﻮﻻ‬ ‫ﻗَﺎلَ ﻗَﺎﻻَ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ن َﯾﻘُﻠ‬ ِ ‫ﺗَﻘُﻮلُ ﺗَﻘُﻮﻻ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻗَﺎﻟَﺖْ ﻗَﺎﻟَﺘَﺎ ﻗُﻠ‬ ‫ﻟُﻮنَﺗَﻘُﻮلُ ﺗَﻘﻮﻻَنِ ﺗَﻘُﻮ‬

ْ‫ﻗُﻠْﺖَ ﻗُﻠْﺘُﻤَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻦ ﺗَﻘُﻮﻻَنِ ﺗَﻘُﻠ‬ َ ‫ﺗَﻘُﻮﻟِﯿ‬ ‫ﻗُ ْﻠﺖِ ﻗُﻠْﺘُﻤَﺎ ﻗُﻠْﺘُﻦﱠ‬ ُ‫ل ﻧَﻘُﻮل‬ ُ ‫أَﻗُﻮلُ ﻧَﻘُﻮ‬ ‫ﻗُﻠْﺖُ ﻗُﻠْﻨَﺎ ﻗُﻠْﻨَﺎ‬

F Mâzî gâibe cemi müennes َ‫ﻗُﻠْﻦ‬olmuştur. Zira illetli harf cezme vurulunca düşer, yok olur. Çünkü Arapça’da iki sükûnlu harf bir araya gelmez[4]. Muzâride orta harf ötreyle bağlandığından mâzi gâibe cemi müenneste bu hale gelir. Harekenin ötreye dönmesi atılan illetin vâv olduğuna işarettir. Bundan sonraki kısmı aynı sigaya zamir değiştirilerek söylenir: ‫ﻗُﻠْﺖَ ﻗُﻠْﺘُﻤَﺎ‬... b) Ecvef-i vâvî (Aslı dördüncü bab) ُ‫ﺧَﺎفَ َﯾﺨَﺎف‬korktu

(Aslı = ُ‫)ﺧَﻮِفَ ﯾَﺨْﻮَف‬

Ecvef-i vâvî Malûm Fiil-i Muzâri Ecvef-i vâvî Malûm Fiil-i Mâzî ‫ن‬ َ ‫ﯾَﺨَﺎفُ ﯾَﺨَﺎﻓﺎنِ َﯾﺨَﺎﻓُﻮ‬ Gâib

‫ﺧَﺎفَ ﺧَﺎﻓَﺎ ﺧَﺎﻓُﻮا‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺨﻔ‬ َ ‫ﺗَﺨَﺎفُ ﺗَﺨَﺎﻓَﺎنِ َﯾ‬ Gâibe ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺧﻔ‬ ِ ‫ﺧَﺎﻓَﺖْ ﺧَﺎﻓَﺘﺎ‬ Gâibe ُ‫ َﺗﺨَﺎف‬... Muhâtab ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺧِﻔ‬... Muhâtab

Sülâsi mücerredin dördüncü kalıbından gelen ecvefin mâzisi ecvefi yâî gibi çekilir. Kullanışlı durumu (ُ‫ )ﯾَﺨﺎَف‬şekliyle görülen muzâri siygasının aslı (ُ‫ )ﯾَﺨْﻮَف‬dur. Yapılan hareke i’lâli sonunda vâv’ın üstünü bir önceki sükûnlu sağlam (ْ‫)خ‬ harfine aktarılmıştır: Kural gereğince üstünden sonra gelen vâv (‫ )و‬veya yâ (‫ )ي‬harfi illetleri, elife çevrilir, şekil böylece (ُ‫ )ﯾَﺨﺎَف‬olur. Fiil nûnu’nnisveye (gâibe cemi müennes nûnuna) bitiştiği zaman iki sükûnun bir araya gelmemesi için illet harfi düşürülür. ( ُ‫ )ﻧﺎَمَ ﯾَﻨﺎَمُ =ﻧَﻮِمَ ﯾَﻨْﻮَم‬fiili de aynı şekildedir.

II- Ecvef-i yâî çekimi: ‫ع‬ َ ‫ ﯾَﺒِﯿﻊُ ﺑَﺎ‬sattı (Aslıَ‫ﺑَﯿَﻊ‬

ُ‫) ﯾَﺒْﯿِﻊ‬

Ecvef-i yâî Malûm Fiil-i Muzâri Ecvef-i yâî Malûm Fiil-i Mâzî ‫ن‬ َ ‫ن ﯾَﺒِﯿﻌُﻮ‬ ِ ‫ﯾَﺒِﯿ ُﻊ ﯾَﺒِﯿﻌَﺎ‬ Gâib ‫ﺑَﺎعَ ﺑَﺎﻋَﺎ ﺑَﺎﻋُﻮا‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﺒِﯿ ُﻊ ﺗَﺒِﯿﻌَﺎنِ ﯾَ ِﺒﻌ‬ Gâibe ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻋﺖْ ﺑﺎَﻋَﺘَﺎ ِﺑﻌ‬ َ ‫ﺑَﺎ‬ Gâibe ُ‫ﺗَﺒِﯿﻊ‬... Muhâtab ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺑِﻌ‬... Muhâtab

(َ‫ ) ِﺑﻌْﻦ‬deki esre aslında düşen illet harfinin (‫)ي‬ olduğuna işarettir.

F Görüldüğü gibi mâzî gâibe cemi müennes ecvefi vâvîlerin birinci bâbında ötre ile dördüncü bab ile ecvef-i yâîlerde esre ile bağlanır[5]. *Ecvef fiillerin mâzî meçhûl çekiminde vâvîlerinde olsun yâîlerinde olsun gâiblerin hepsinde gâibelerin müfred ve tesniyelerinde ‫ ا‬harfi ‫ ي‬ye değiştirilir. ‫ل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬

dedi →

Diğerleri de aynıdır: ‫ف‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ korktu → ‫ﻒ‬ َ ‫ﺧِﯿ‬ korkuldu ‫ع‬ َ ‫ﺑَﺎ‬ sattı → ‫ﺑِﯿ َﻊ‬ satıldı

َ‫ﻗِﯿﻞ‬

(dendi, söylendi)

Ecvefi vâvîlerin (1. bab) müennes gâibe cemisi ile muhâtaba ve mütekellimlerinde bu ‫ ي‬de kalkar. Yalnızca esresi kalır: ‫ﻗِﯿﻠُﻮا‬ ‫ﻼ‬ َ ‫ﻗِﯿ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗِﯿ‬ Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻗِﻠ‬ ‫ﻗِﯿﻠَﺘَﺎ‬ ْ‫ﻗِﯿﻠَﺖ‬ Gâibe

‫ﺖ‬ َ ْ‫ ِﻗﻠ‬.. Muhatap

Ecvefi yâîlerin mâzi meçhûl çekimlerinde (2. ve 4. bablarında) ise müennes gâibe cemi’den itibâren ötre ile bağlanır: ‫ﺧِﯿﻔُﻮا‬ ‫ﺧِﯿﻔَﺎ‬ ‫ﻒ‬ َ ‫ﺧِﯿ‬

‫‪Gâib‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺧُﻔْ َ‬ ‫ﺧِﯿﻔَﺘَﺎ‬ ‫ﺧِﯿﻔَﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫ﺖ‬ ‫‪..‬ﺧُﻔْ َ‬ ‫‪Muhatap‬‬

‫ﺑِﯿﻌُﻮا‬ ‫ﺑِﯿﻌ َﺎ‬ ‫ﺑِﯿ َﻊ‬ ‫‪Gâib‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺑُﻌْ َ‬ ‫ﺑِﯿﻌَﺘ َﺎ‬ ‫ﺑِﯿ َﻌﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺑُﻌ‬.. Muhatap

Muzâri meçhûllerde ise muzaraat harfinden sonraki fiilin orta harfi ne olursa olsun (‫ )ا‬e çevrilir. ُ‫ﯾَﻘُﻮل‬ der → ُ‫ﯾُﻘَﺎل‬ denir ُ‫َﯾﺨَﺎف‬ korkar → ُ‫ﯾُﺨَﺎف‬ korkulur ُ‫ﯾَﺒِﯿﻊ‬ satar → ُ‫ﯾُﺒَﺎع‬ satılır

Çekimleri: ُ‫ﻮنَﯾُﺒَﺎعُ ﯾُﺒَﺎﻋَﺎنِ ﯾُﺒَﺎﻋ‬ ‫ن‬ َ ‫ﯾُﺨَﺎفُ ﯾُﺨَﺎﻓَﺎنِ ﯾُﺨَﺎﻓُﻮ‬

‫ن‬ ‫ﯾُﻘﺎلُ ﯾُﻘَﺎﻻنِ ﯾُﻘَﺎﻟُﻮ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺒَﺎعُ ﺗُﺒَﺎﻋَﺎنِ ﯾُﺒَﻌْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺨﻔْ َ‬ ‫ﺗُﺨَﺎفُ ﺗُﺨَﺎﻓﺎنِ ﯾُ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗُﻘﺎلُ ﺗُﻘَﺎﻻنِ ﯾُﻘَﻠْ َ‬ ‫‪...‬ﺗُﺒَﺎعُ‬ ‫‪...‬ﺗُﺨَﺎفُ‬ ‫‪...‬ﺗُﻘَﺎلُ‬

‫‪Ecvef Fiillerin Emr-i Hâzırları:‬‬ ‫‪) sat‬ﯾَﺒِﯿﻊُ(ﺑِﻊْ‬ ‫‪) kork‬ﯾَﺨَﺎفُ(ﺧَﻒْ‬ ‫‪) de‬ﯾَﻘُﻮلُ(ﻗُﻞْ‬ ‫ﺑِﻊْ ﺑِﯿﻌَﺎ ﺑِﯿﻌُﻮا‬ ‫ﺧَﻒْ ﺧَﺎﻓَﺎ ﺧَﺎﻓُﻮا‬ ‫ﻗُﻞْ ﻗُﻮﻻَ ﻗُﻮﻟُﻮا‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺑِﯿﻌﻲِ ﺑِﯿﻌَﺎ ِﺑﻌْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺧﻔْ َ‬ ‫ﺧَﺎﻓِﻲ ﺧﺎَﻓﺎَ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻗُﻮﻟِﻲ ﻗُﻮﻻَ ﻗُﻠْ َ‬

Not: (ْ‫ )ﺧَﻒ‬şeklinde üstün okunmasının sebebi aslının dördüncü babdan olması sebebiyledir. Bu aslında (ُ‫ ﯾَﺨْﻮَف‬dan) ْ‫ إِﺧْﻮَف‬şeklindedir. Vâv’ın üstün harekesi bir önceki (ْ‫ )خ‬ya aktarılmıştır. Kural gereğince vâv elife dönüşmüştür (ْ‫)ﺧﺎَف‬. Fakat emrin sonunu cezm yapacağımızdan uzatmadan sonra cezm yapılmış olurdu. Dolayısıyla da buradaki uzatmadan cezme gidildiği için elif de düşmüş oldu. Tesniye ve diğerlerinde geri geldi. Fakat cemi müennes nununda gene uzatmadan sonra cezme gidildiği için orada yine düştü. F Görüldüğü gibi cezme vurulan illet harfi (‫)ا ي و‬ düşer. Cezme vurulmazsa düşmez, bırakılır. İsm-i Fâilleri ‫ل‬ َ ‫ﻗﺎ ِﺋﻞٌ ﻗَﺎ‬ diyen, söyleyen ‫ف‬ َ ‫ﺧَﺎﺋِﻒٌ ﺧَﺎ‬ korkan ‫ع‬ َ ‫ﺑﺎَﺋِﻊٌ ﺑَﺎ‬ satan

‫‪İsm-i Mef’ûlü‬‬ ‫ل‬ ‫ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻣَﻘُﻮلٌ‬ ‫‪söylenmiş, söylenen‬‬ ‫ع‬ ‫ﺑَﺎ َ‬ ‫ﻣَﺒِﯿﻊٌ‬ ‫‪satılmış, satılan‬‬ ‫ف‬ ‫ﻣَﺨُﻮفٌ ﺧَﺎ َ‬ ‫‪korkulan‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫‪.‬ﻛُﻨﺎﱠ ﻣُﺴﺎَﻓﺮِﯾﻦَ أَﻣْﺲِ – ُﻗﻠْﺖُ ﻟِﻮاَﻟِﺪِي اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ ﻛُﻠﱠﮭَﺎ ‪1-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺻﺎَﻣُﻮا رَﻣَﻀﺎَنَ –اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﯾَﻄُﻔْﻦَ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ ‪2-‬‬ ‫ھَﻞِ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﯾَﻨﺎَﻣُﻮنَ ﻛَﺜِﯿﺮاً ؟ –اَﺋِﻤﺎً ﯾﺎَ ﺑِﻨْﺘِﻲ ﻛُﻮﻧِﻲ ﻣُﺆَدﱠﺑَﺔً د ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﺻُﻤْﻨﺎَ أُﺳْﺒُﻮﻋﺎً ﻗَﺒْﻞَ رَﻣَﻀﺎَنَ –ﻋُﻮدِي ﻣُﺒَﻜﱢﺮَةً ﯾﺎَ أُﺧْﺘِﻲ ‪4-‬‬ ‫‪.‬أَﻧْﺖَ ﻗُﻠْﺖَ اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ –أَﻧﺎَ ﻗُﻠْﺖُ اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ ﻟِﻠْﻘﺎَﺿِﻲ ‪5-‬‬ ‫ﺤﻘِﯿﻘَ َﺔ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﻧَﺤْﻦُ ﻗُﻠْﻨﺎَ اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ –ھُﻤﺎَ ﻗﺎَﻻَ اﻟْ َ‬

‫ﺤﻘِﯿﻘَﺔَ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ھُﻢْ ﻗﺎَﻟُﻮا اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ –أَﻧْﺖِ ﻗُﻠْﺖِ اﻟْﺤَﻘِﯿﻘَﺔَ –ھُﻦﱠ ﻗُﻠْﻦَ اﻟْ َ‬ ‫‪.‬ھُﻢْ ﻋﺎَدُوا ﻣُﺒَﻜﱢﺮﯾِﻦَ –ﻋﺎَدَ ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا ‪8-‬‬ ‫‪ .‬أَﻧْﺖِ ﻗُﻮﻟِﻲ اﻟْﺤَﻖﱠ داَﺋِﻤﺎً –ﻗُﻞِ اﻟْﺤَﻖﱠ داَﺋِﻤًﺎ ‪9-‬‬ ‫ن ‪10-‬‬ ‫‪.‬ﺻُﻤْﻦَ رَﻣَﻀﺎَنَ –ﺻُﻢْ رَﻣَﻀﺎَ َ‬ ‫‪ .‬ﻛُﻨﺎﱠ ﻣَﻮْﺟُﻮدِﯾﻦَ ﻗَﺒْﻞَ ﻗَﻠِﯿﻞٍ –ﻮداً ﻗَﺒْﻞَ ﻗَﻠِﯿﻞٍ ﻛﺎَنَ َﻣﻮْﺟُ‪11-‬‬ ‫ل ‪12-‬‬ ‫‪.‬ﺻِﺤْﺖَ ﺑِﺼَﻮْتٍ ﻋﺎَلٍ –ﺻﺎَحَ ﺑِﺼَﻮْتٍ ﻋﺎَ ٍ‬ ‫‪.‬أَﻧﺎَ ﻋِﺸْﺖُ ﺳَﻌِﯿﺪَةً‪-‬أَﻧﺎَ ﻋِﺸْﺖُ ﺳَﻌِﯿﺪاً –ﻋﺎَشَ ﺳَﻌِﯿﺪًا ‪13-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻧﺎَﻣُﻮا ﻛَﺜِﯿﺮاً ‪-‬ﻧﺎَمَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ‪14-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﻗﺎَﻣَﺎ ﺑِﻌَﻤَﻞٍ ‪-‬اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ ﺑِﻌَﻤَﻞٍ ﻗﺎَمَ ‪15-‬‬ ‫ﺲ ‪16-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﻋُﺪْنَ أَﻣْﺲِ –ﻋﺎَدَتِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ أَﻣْ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻃﺎَﻓُﻮا ﺑِﺎﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ‪-‬ﻃﺎَفَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﺑِﺎﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ ‪17-‬‬ ‫ﻦ ‪18-‬‬ ‫‪ .‬اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻛﺎَﻧَﺘﺎَ ﻏﺎَﺋِﺒَﺘَﯿْﻦِ‪-‬ﻛَﺎﻧَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒَﺘﺎَنِ ﻏﺎَﺋِﺒَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪.‬اﻟْﺒَﻨﺎَتُ زُرْنَ ﺟَﺪﱠھُﻦﱠ‪-‬زاَرَتِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﺟَﺪﱠھُﻦﱠ ‪19-‬‬

‫‪.‬اَﻟﺼﱢﻐﺎَرُ ﺻﺎَرُوا ﻛِﺒﺎَرًا ‪-‬ﺻﺎَرَ اﻟﺼﱢﻐﺎَرُ ﻛِﺒﺎَرًا ‪20-‬‬ ‫‪.‬اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﻧﺎَﻻَ ﺣُﺐﱠ واَﻟِﺪَﯾْﮭِﻤﺎَ ‪-‬ﺎَ ﻧﺎَلَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﺣُﺐﱠ واَﻟِﺪَﯾْﮭِﻤ ‪21-‬‬ ‫‪.‬ﺻِﺮْتَ ﻣَﺸْﻐُﻮﻻً ‪-‬ﺻِﺮْتَ رَﺟُﻼً ‪-‬إِنْ ﺗَﺰُرْﻧِﻲ أَﺷْﻜُﺮْكَ ‪22-‬‬ ‫‪ .‬ﺻِﺮْتُ ﻋَﻈﯿِﻤﺎً ‪-‬ﻣﺎَزاَلَ ﺻﺎَﺋِﻤًﺎ ‪23-‬‬ ‫ھَﻞْ ﻃﺎَفَ اﻟْﺤﺎَجﱡ ‪.‬ھَﻞْ ﻋﺎَشَ ﺟَﺪﱡكَ ﻋُﻤْﺮاً ﻃَﻮِﯾﻼً ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﻌِﺶْ ‪24-‬‬ ‫ﻻ‬ ‫‪ ،.‬ﻟَﻢْ ﯾَﻄُﻒْﺑِﺎﻟْﺒَﯿْﺖِ؟ َ‬ ‫َﻣﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻋَﻤَﻼً ﻃَﯿﱢﺒﺎً ﯾَﻔُﺰْ –ﯾَﻔُﻮزُ ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﮫِ –ﯾَﻌْﻤَﻞُ ﻋَﻤَﻼً ﻃَﯿﱢﺒﺎً ‪25-‬‬ ‫‪.‬ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِ ِﮫ‬ ‫ن ‪26-‬‬ ‫ﺟﯿﱢﺪَةً –ﯾَﺼُﻮمُ رَﻣَﻀﺎَ َ‬ ‫ﻣَﻦْ ﯾَﺼُﻢْ رَﻣَﻀﺎَنَ ﺗَﻜُﻦْ ‪-‬ﺗَﻜُﻮنُ ﺻِﺤﱠﺘُﮫُ َ‬ ‫‪.‬ﺻِﺤﱠﺘُﮫُ ﺟَﯿﱢ َﺪ ًة‬ ‫‪.‬ﺷَﮭِﺪَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑِﻤﺎَ ﻗﺎَﻟَﺘْﮫُ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ‪-‬ﺎَ ﻗﺎَﻟَﮫُ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ ﺷَﮭِﺪَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑِﻤ ‪27-‬‬ ‫ﺗَﻨﺎَمُ اﻟﺼﱠﻐِﯿﺮاَتُ ﻓِﻲ ‪-‬اَﻟﺼﱠﻐِﯿﺮاَتُ ﻧﺎَﺋِﻤﺎَتٌ ﻓِﻲ ﺣُﺠُﺮاَتِ اﻟﻨﱠﻮْمِ ‪28-‬‬ ‫‪.‬ﺣُﺠُﺮاَتِ اﻟﻨﱠﻮْ ِم‬ ‫ت وَ ﻻَ ﯾَﻤُﻮتُ أَھْﻞُ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ ‪29-‬‬ ‫‪ .‬إِنﱠ اﻟﻨﱠﻮْمَ أَﺧُﻮ اﻟْﻤَﻮْ ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬

1- Babama bütün hakikatı söyledim. Dün yolcu idik. 2- Kızlar Kâbe’nin çevresinde tavaf ediyorlar. Öğrenciler Ramazan orucunu tuttular. 3- Ey kızım, dâima edebli ol! Çocuklar çok uyur mu? 4- Erken dön ey kardeşim! Ramazandan önce bir hafta oruç tuttuk. 5- Gerçeği kadıya söyledim. Sen gerçeği söyledin. 6- O ikisi gerçeği söyledi. Bizler gerçeği söyledik. 7- Onlar gerçeği söylediler. Sen gerçeği söyledin. Onlar gerçeği söylediler (müz.) 8- Erken döndü. Onlar erken döndüler. 9- Daima hakikatı söyle. Sen daima hakkı söyle (müe.). 10- Ramazan orucunu tut. Ramazan orucunu tuttular.

11- Az önce vardılar (burda bulunuyorlardı). Az önce mevcuttuk. 12- Yüksek sesle bağırdı. Yüksek sesle bağırdın. 13- Mutlu yaşadı. Ben mutlu olarak yaşadım. (Aynı mana müennes için). 14- Çocuklar çok uyudu. (Aynı manada isim cümlesi). 15- İki adam iş yaptı. (Aynı mana isim cümlesi). 16- Öğretmenler dün döndü. 17- Hacılar Kabe’yi tavaf etti. 18- İki kız öğrenci yoktu. 19- Kızlar dedelerini ziyaret ettiler. 20- Küçükler büyük oldu. 21- İki çocuk ana-babasının sevgisine kavuştu. 22- Beni ziyaret edersen sana teşekkür ederim. Adam oldun. Meşgul oldun.

23- Hala oruçlu. Büyüdüm. 24- Deden uzun bir ömür yaşadı mı? Hayır, yaşamadı. Hacı Kâbeyi tavaf etti mi? Hayır, etmedi. 25- İyi bir iş yapıyor. Hayatında başarılı oluyor. Kim iyi bir iş yaparsa hayatında başarılı olur. 26- Ramazan orucunu tutuyor. Onun sıhhati iyidir. Kim Ramazan orucunu tutarsa sıhhati iyi olur. 27- Ahmed İbrâhim’in kendisine dediklerine şahit oldu. Ahmet kadının söylediklerine şahit oldu. 28- Küçük kızlar yatak odalarında uyumaktadırlar. 29- Uyku ölümün kardeşidir ve cennet ehli ölmezler. Not: (ٌ‫( )ج ﻗﺎَلَ ﻗﺎَﺋِﻠُﻮنَ ﻗﺎَلَ ﻗﺎَﺋِﻞ‬Birisi dedi ki, bazıları dediler ki) İsm-i Fâil (‫ )لا‬takısıyla belirli olunca daha önceden zikredilen bir özneye atıf yapar: ُ‫وَ ﻗﺎَلَ اﻟْﻘﺎَﺋِﻞ‬

ve daha sonra konuşan şahıs şöyle dedi (ilâve etti):...

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ MİSAL VE ECVEF FİİL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﻦ‬ ٍ ُ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ رَﺑﱠﻨَﺎ ھَﺐْ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦْ أَزْوَاﺟِﻨَﺎ وَذُرﱢﯾﱠﺎﺗِﻨَﺎ ﻗُﺮﱠةَ أَﻋْﯿ‬ ‫ وَاﺟْﻌَﻠْﻨَﺎ ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦَ إِﻣَﺎﻣًﺎ‬. (25/FURKÂN, 74). (Ve o kullar): Rabbimiz! Bize gözümüzü aydınlatacak eşler ve zürriyetler bağışla ve bizi takvâ sahiplerine önder kıl! derler. ‫وَھَﺐَ ﯾَﮭَﺐُ وَھْﺒﺎً ھِﺒَ ًﺔ‬ bağışlamak ُ‫ﻗَﺮﱠتْ ﻋَﯿْﻨُﮫ‬ gözü aydın olmak ‫ﻦ‬ ٍ ُ‫ﻗُﺮﱠةَ أَﻋْﯿ‬ göz aydınlığı (tabir)

2- ‫رَﺑﱠﻨَﺎ‬... ْ‫ ﻮَھﱠﺎبُھَﺐْ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻟَﺪُﻧْﻚَ َرﺣْﻤَﺔً إِﻧﱠﻚَ أَﻧْﺖَ اﻟ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 8). (Onlar şöyle yakarırlar:) Rabbimiz!... Bize tarafından rahmet bağışla. Lütfu en bol olan sensin.

ُ‫ َاﻟْﻮَھﺎﱠب‬çokça bağışta bulunan, lutfu en bol olan

3- َ‫ھُﻨَﺎﻟِﻚَ دَﻋَﺎ زَﻛَﺮِﯾﱠﺎ رَﺑﱠﮫُ ﻗَﺎلَ رَبﱢ ھَﺐْ ﻟِﻲ ﻣِﻦْ ﻟَﺪُﻧْﻚَ ذُرﱢﯾﱠﺔً ﻃَﯿﱢﺒَﺔً إِﻧﱠﻚ‬ ‫ ﺳَﻤِﯿﻊُ اﻟﺪﱡﻋَﺎء‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 38). Orada Zekeriyya, Rabbine dua etti: “Rabbim! Bana tarafından hayırlı bir nesil bağışla. Şüphesiz sen duayı hakkıyla işitensin, dedi. ٌ‫ ﻃَﯿﱢ َﺒﺔ‬hayırlı, temiz, hoş

4- ‫ﻗُﻞْ إِﻧﱠﻤَﺎ أَﻋِﻈُﻜُﻢ ﺑِﻮَاﺣِﺪَةٍ أَنْ ﺗَﻘُﻮﻣُﻮا ﻟِﻠﱠﮫِ ﻣَﺜْﻨَﻰ وَﻓُﺮَادَى ﺛُﻢﱠ ﺗَﺘَﻔَﻜﱠﺮُوا‬ ... (34/SEBE, 46). (Resûlüm! Onlara) de ki: Allah için ikişer ikişer ve teker teker ayağa kalkmanız

sonra da düşünmeniz (üzere) size sadece bir tek öğüt vereceğim:... kalkmak, azmetmek ‫ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮمُ ﻗَﻮْﻣًﺎ ﻗِﯿﺎَﻣًﺎ‬ vaaz etmek, öğüt vermek ‫وَﻋَﻆَ ﯾَﻌِﻆُ َوﻋْﻈًﺎ‬ ikişer ikişer ‫ﻣَﺜْﻨَﻰ‬ ferd, tek, eşsiz (ayette: ‫ ﻓُﺮاَدَى‬tekler, tek olanlar) ‫اَﻟْﻔَﺮْدُ ج ﻓُﺮاَدَى‬

5- ‫ وَﻗُﻞْ ﻟِﻠْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎتِ ﯾَﻐْﻀُﻀْﻦَ ﻣِﻦْ أَﺑْﺼَﺎرِھِﻦﱠ وَﯾَﺤْﻔَﻈْﻦَ ﻓُﺮُوﺟَﮭُﻦﱠ‬... (24/NÛR, 31). Mümin kadınlara da söyle: Gözlerini (harama bakmaktan) korusunlar; namus ve iffetlerini esirgesinler.... ‫ﺣﻔْﻈًﺎ‬ ِ ُ‫ ﺣَﻔِﻆَ ﯾَﺤْ َﻔﻆ‬esirgemek, korumak ‫( ﻏَﺾﱠ ﯾَﻐُﺾﱡ ﻏَﻀﺎ‬gözü) çekmek 6- ... ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻛُﻮﻧُﻮا ﻣَﻊَ اﻟﺼﱠﺎدِﻗِﯿ‬. (9/TEVBE, 119). ...doğrularla beraber olun.

7- ... ٌ‫ وَھُﻮَ ﻣَﻌَﻜُﻢْ أَﯾْﻦَ ﻣَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ وَاﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﺑَﺼِﯿﺮ‬. (57/HADÎD, 4). ... Nerede olsanız, O sizinle beraberdir. Allah yaptıklarınızı görür. 8- ... ُ‫َوﻟَﻮْ آﻣَﻦَ أَھْﻞُ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ ﻟَﻜَﺎنَ ﺧَﯿْﺮًا ﻟَﮭُﻢْ ﻣِﻨْﮭُ ُﻢ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ وَأَﻛْﺜَﺮُھُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﻔَﺎﺳِﻘُﻮ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 110). ..Ehl-i kitap da inansaydı, elbet bu, kendileri için çok iyi olurdu. (Gerçi) içlerinde iman edenler var; (fakat) çoğu yoldan çıkmışlardır. 9- ٌ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﺤِﺒﱡﻮنَ أَنْ ﺗَﺸِﯿﻊَ اﻟْﻔَﺎﺣِﺸَﺔُ ﻓِﻲ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻟَﮭُﻢْ ﻋَﺬَابٌ أَﻟِﯿﻢ‬ ْ‫ ﻻَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ وَاﻟْﺂﺧِﺮَةِ وَاﻟﻠﱠﮫُ ﯾَﻌَْﻠﻢُ وَأَﻧْﺘُﻢ‬. (24/NÛR, 19). İnananlar arasında çirkin şeylerin yayılmasını arzulayan kimseler için dünyada da ahirette de çetin bir azab vardır. Allah bilir, siz bilmezsiniz. ‫ أَﺣَﺐﱠ ﯾُﺤِﺐﱡ ِإﺣْﺒﺎَﺑًﺎ‬istemek, sevmek ُ‫ ﺷﺎَع َ ﯾَﺸ ِﯿﻊ‬yayılmak, şuyü bulmak

10- ُ‫ﻓَﺈِنْ ﻟَﻢْ ﺗَﺠِﺪُوا ﻓِﯿﮭَﺎ أَﺣَﺪًا ﻓَﻼَ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮھَﺎ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾُﺆْذَنَ ﻟَﻜُﻢْ وَإِنْ ﻗِﯿﻞَ َﻟﻜُﻢ‬ ٌ‫ ارْﺟِﻌُﻮا ﻓَﺎرْﺟِﻌُﻮا ھُﻮَ أَزْﻛَﻰ ﻟَﻜُﻢْ وَاﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (24/NÛR, 28). Orada hiçbir kimse bulamadınızsa, size izin verilinceye kadar oraya girmeyin. Eğer size, "Geri dönün!" denilirse, hemen dönün. Çünkü bu, sizin için daha temiz (daha nezih) bir davranıştır. Allah, yaptığınızı bilir. ‫ وَﺟَﺪَ ﯾَﺠِﺪُ وَﺟْﺪاً وُﺟُﻮدًا‬bulmak ً‫ أَذِنَ ﯾﺄْذَنُ إِذْﻧﺎ‬izin vermek

11- ‫وَﻗَﻀَﻰ رَﺑﱡﻚَ أَﻻﱠ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا إِﻻﱠ إِﯾﱠﺎهُ وَﺑِﺎﻟْﻮَاﻟِﺪَﯾْﻦِ إِﺣْﺴَﺎﻧًﺎ إِﻣﱠﺎ ﯾَﺒْﻠُﻐَﻦﱠ‬ ْ‫ﻋِﻨْﺪَكَ اﻟْﻜِﺒَﺮَ أَﺣَﺪُھُﻤَﺎ أَوْ ﻛِﻼَھُﻤَﺎ ﻓَﻼَ ﺗَﻘُﻞْ ﻟَﮭُﻤﺂ أُفﱟ وَﻻَ ﺗَﻨْﮭَﺮْھُﻤَﺎ وَﻗُﻞ‬ ‫ ﻟَﮭُﻤَﺎ ﻗَ ْﻮﻻً ﻛَﺮِﯾﻤًﺎ‬. (17/İSRÂ, 23). Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa, kendilerine "üf!" (bile) deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle.

‫ ﺑَﻠَﻎَ ﯾَ ْﺒﻠُﻎُ ﺑُﻠُﻮﻏ ًﺎ‬vasıl olmak, ulaşmak ‫ ﻧَﮭَﺮَ ﯾَﻨْﮭَﺮُ ﻧَﮭْﺮًا‬azarlamak ‫ِﻛﻼَھُﻤَﺎ‬

her ikisi

12- ‫وَإِذْ ﺗَﺄَذﱠنَ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﻟَﺌِﻦْ ﺷَﻜَﺮْﺗُﻢْ ﻟَﺄَزِﯾﺪَﻧﱠﻜُﻢْ وَﻟَﺌِﻦْ ﻛَﻔَﺮْﺗُﻢْ إِنﱠ ﻋَﺬَاﺑِﻲ‬ ٌ‫ ﻟَﺸَﺪِﯾﺪ‬. (14/İBRÂHÎM, 7). "Hatırlayın ki Rabbiniz size: Eğer şükrederseniz, elbette size (nimetimi) artıracağım ve eğer nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım çok şiddetlidir! diye bildirmişti." ‫ ﺗَﺄَذﱠنَ ﯾَﺘََﺄذﱠنُ َﺗﺄَذﱡﻧ ًﺎ‬bildirmek

13- ... ُ‫ ﻢْ ﺗُﻔْﻠِﺤُﻮنَوَﺗُﻮﺑُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﻟَﻌَﻠﱠﻜ‬. (24/NÛR, 31). ..Hep birden Allah'a tevbe ediniz ki ey mü’minler kurtuluşa eresiniz. kurtuluşa erdi ‫أَﻓْﻠَﺢَ ﯾُﻔْﻠِﺢُ إِﻓْﻼَﺣًﺎ‬

14- ‫ ﻓَﻜَﯿْﻒَ إِذَا ﺟِﺌْﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ أﻣﱠﺔٍ ﺑِﺸَﮭِﯿﺪٍ وَﺟِﺌْﻨَﺎ ﺑِﻚَ ﻋَﻠَﻰ ھَﺆُﻻءِ ﺷَﮭِﯿﺪًا‬.

(4/NİSÂ, 41). Her bir ümmetten bir şahit getirdiğimiz ve seni de onlara şahit olarak gösterdiğimiz zaman halleri (nice olacak)! getirdi ‫ب‬ ِ ُ‫ﺟﺎَءَ ﯾَﺠِﻲء‬

15- ‫ وَﺟِﻲءَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑِﺠَﮭَﻨﱠﻢَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ ا ْﻟﺈِﻧْﺴَﺎنُ وَأَﻧﱠﻰ ﻟَﮫُ اﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬. (89/FECR, 23). O gün cehennem getirilir, insan yaptıklarını birer birer hatırlar. Fakat bu hatırlamanın ne faydası var! nereden, ne faydası var, nasıl ‫أَﻧﱠﻰ‬ hatırlama ‫اَﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬ hatırlamak ُ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬

16- ‫ﯾَﻜُﻮنُ ﻟِﻲ وَﻟَﺪٌ وَﻟَﻢْ ﯾَﻤْﺴَﺴْﻨِﻲ ﺑَﺸَﺮٌ ﻗَﺎلَ ﻛَﺬَﻟِﻚِ اﻟﻠّﮫُ ﻗَﺎﻟَﺖْ رَبﱢ أَﻧﱠﻰ‬ ُ‫ ﯾَﺨْﻠُﻖُ ﻣَﺎ ﯾَﺸَﺎءُ إِذَا ﻗَﻀَﻰ أَﻣْﺮًا ﻓَﺈِﻧﱠﻤَﺎ ﯾَﻘُﻮلُ ﻟَﮫُ ﻛُﻦْ ﻓَ َﯿﻜُﻮن‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 47). Meryem: Rabbim! dedi, bana bir erkek eli değmediği halde nasıl çocuğum

olur? Allah şöyle buyurdu: İşte böyledir, Allah dilediğini yaratır. Bir işe hükmedince ona (sadece) "Ol!" der; o da oluverir. ‫ﺎ‬‫ ﻣَﺲﱠ ﯾَﻤَﺲﱡ ﻣَﺴ‬değmek (cinsi temas kurmaktan kinayedir.) ُ‫ﺷَﺎءَ ﯾَﺸَﺎء‬ diledi, istedi

17- ‫ﺋِﺮٍ ﯾَﻄِﯿﺮُ ﺑِﺠَﻨَﺎﺣَﯿْﮫِ إِﻻﱠ أُﻣَﻢٌ وَﻣَﺎ ﻣِﻦْ دَآﺑﱠﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَﻻَ ﻃَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ أَﻣْﺜَﺎﻟُﻜُﻢْ ﻣَﺎ ﻓَﺮﱠﻃْﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْءٍ ﺛُﻢﱠ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﯾُﺤْﺸَﺮُو‬. (6/EN’ÂM, 38). Yeryüzünde (yürüyen) hayvanlar ve (gökyüzünde) iki kanadıyla uçan kuşlardan ne varsa hepsi ancak sizin gibi topluluklardır. Biz o kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık. Nihayet (hepsi) toplanıp Rablerinin huzuruna getirilecekler (haşrolacaklar). ٌ‫ﺤﺔ‬ َ ‫ ﺟَﻨﺎَحٌ ج َأﺟِْﻨ‬kanat ُ‫ ﻓَﺮﱠطَ ﯾُﻔَﺮﱢط‬eksik bırakmak ‫ ﺣَﺸَﺮَ ﯾَﺤْﺸُِﺮُ ﺣَﺸْﺮًا‬toplamak

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Konuda geçen 5 ecvef fiil bulup mâzî, muzâri, mâzî meçhûl, muzâri meçhûl, emr-i hâzır, ism-i fâil ve ism-i mef’ûlünü çekiniz. 2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız.

ُ ‫ﻏﺎَبَ ﯾَﻐِﯿ‬ ‫ﺐ‬ gelmedi, yok oldu ٌ‫ﻗُﻠُﻮب‬ kalpler

ُ ‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺒ‬ ‫ﻞ‬ karşıladı ُ‫َاﻟْﺄَﺳَﺪ‬ arslan

‫ﺢ‬ َ َ‫ﻣَﺴ‬-َ sildi ٌ‫ھﺎَدِئ‬ sessiz, sakin

‫أَواَ ِﻣ ُﺮ‬ emirler ‫ﻲ‬ ِ ‫رَﻣَﻀﺎَنَُ اﻟْﻤﺎَﺿ‬ geçen Ramazan

ُ ‫ﻣﺎَتَ َﯾﻤُﻮ‬ ‫ت‬ öldü ُ‫رَﺟﺎَ ﯾَﺮْﺟﻮ‬ umdu, diledi, rica etti

ٌ ‫ﺷَﻮْطٌ ج َأﺷْﻮَا‬ ‫ط‬ tur, dolaşma. (yedi şavt bir tavaf eder) ‫ﻞ‬ ٍ ‫ﻗَﺒْﻞَ اﻟﺴﱠﺤﻮُرِ ِﺑﻘَﻠ ِﯿ‬ sahurdan az önce ُ‫اَﻟﺴﱠﺤﻮُر‬ sahur

‫ن‬ َ َ‫ﺣﺎ‬ (vakit için) oldu ُ‫ﻼم‬ َ ‫اَﻟﺴﱠ‬ barış

‫ﺟﻮَْﻟ ٌﺔ‬ َ gezi, dolaşma ‫ﻚ‬ َ ‫ﻛَﺬَِﻟ‬ aynı şekilde, …de, …da.

‫ﻋ ُﺔ‬ َ َ‫اﻟْﻤَﺰْر‬ tarla ٌ‫ﻏُﻠْﻒ‬ kılıf, kılıflı

ُ َ‫ﻟَﻌَﻦَ ﯾَﻠْﻌ‬ ‫ﻦ‬ lanet etti, lanetledi ْ‫ِﺑﻜُﻔْﺮِھِﻢ‬ küfürleri sebebiyle

‫ﺳَﺮﯾِﻌًﺎ‬ hızlı, çabuk ‫ب‬ ِ ُ‫ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮم‬ yerine getirdi, yaptı

3. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız)

‫ﻟِﻤﺎَذاَ ‪.‬ﻣَﻦِ اﻟﻐﺎَﺋِﺒﻮُنَ ؟ أَﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ اﻟْﻐﺎَﺋِﺒ ُﻮنَ ھُﻢْ أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋﺎَدِلٌ وَ ﺧﺎَِﻟ ٌﺪ‬ ‫ﺤﺼﱠﺔِ ؟‬ ‫‪.‬أَﺣْﻤَﺪُ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔِ ﻟِﯿَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞَ واَﻟِﺪَهُ ‪-‬ﻏﺎَﺑﻮُا ﻣِﻦَ اﻟْ ِ‬ ‫ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ وَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ‪.‬وَﻋﺎَدِلٌ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ﻟِﯿَﺰوُرَ ﺻَﺪ ِﯾﻘَﮫُ‬ ‫!ﯾﺎَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪُ ‪:‬ﻛَﺘَﺐَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ أَﺳْﻤﺎَءَ اﻟْﻐﺎَﺋِﺒﯿِﻦَ ﺛُﻢﱠ ﻗﺎَلَ ‪.‬اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﯿُﺸﺎَھِﺪَ ﺧﺎََﻟﮫُ‬ ‫‪.‬إِﻣْﺴَﺢِ اﻟﺴﱠﺒﻮﱡرَةَ ‪ ،‬ﻋﻨْﺪَﻧﺎَ اﻟْﯿَﻮْمَ دَرْسٌ ﺟَﺪ ِﯾﺪٌ‬ ‫‪4. Aşağıdaki cümleleri tercüme edip ecvef fiillerin‬‬ ‫‪altını çiziniz.‬‬ ‫ﻞ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﺳَﺪِ ؟ ﻻَ ﻟَﻢْ ﯾَﺨَﻒْ َھﻞْ‬ ‫ﯾَﻨﺎَمُ ﻧَﻮْﻣﺎً –ﯾَﺄْﻛُﻞُ ﻗَﻠِﯿﻼً –ﺧﺎَفَ اﻟﺮﱠﺟُ ُ‬ ‫إِنﱠ –ﻗُﻤْﻨﺎَ اﻟﻠﱠﯿْﻞَ إِﻻﱠ ﻗَﻠِﯿﻼً –ﻣَﻦْ ﯾَﺄْﻛُﻞْ ﻗَﻠِﯿﻼً ﯾَﻨَﻢْ ﻧَﻮْﻣﺎً ھﺎَدِﺋﺎً –ھﺎَدِﺋﺎً‬ ‫–ﻟَﺘَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻗَﻮْﻻً ﻋَﻈِﯿﻤﺎً ]‪[6‬إِﻧﱠﻜُﻢْ ‪-‬ﻛَﺜِﯿﺮًا ﻣِﻦْ ﻋِﺒﺎَدِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻗَﺎﻣُﻮا ِﺑﺄَواَﻣِ ِﺮ ِه‬ ‫َھﻞْ ﺻُﻤْﺖَ رَﻣَﻀﺎَنَ اﻟْﻤﺎَﺿﻲِ؟ –إِﻧﱢﻲ أَﺧﺎَفُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻋَﺬاَبَ ﯾَﻮْمٍ ﻋَﻈِﯿﻢٍ‬ ‫أَﺻُﻮمُ –ھُﻢْ ﯾَﻌﻮُدوُنَ ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ –ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ﺻُﻤْﺖُ رَﻣَﻀﺎَنَ اﻟْﻤﺎَﺿﻲِ‬ ‫ﻌﯿِﺶُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘُﻚَ ﯾﺎَ أَﺣْﻤَﺪُ ؟ أَﯾْﻦَ ﺗَ–ﺳَﺄَزوُرُكَ اﻟْﯿَﻮْمَ –ﻓﻲِ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ َﯾﻮْﻣَﯿْﻦِ‬ ‫زَارَتِ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮَةُ اﻟﻄﱠﺒﯿِﺐَ –وَ ھِﻲَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺔٌ ﻛَﺒﯿِﺮَةٌ ‪.‬ﺗَﻌﯿِﺶُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘﻲِ ﻓﻲِ ﻣَﻜﱠ َﺔ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻗﺎَﻣﻮُا ﻣِﻦَ –أَﯾْﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬاَتُ اﻟْﻐﺎَﺋِﺒﺎَتُ؟ –ﻟِﺄَنﱠ واَﻟِﺪَھﺎَ ﻣَﺮ ِﯾﺾٌ‬ ‫ﺳﻲﱢ ؟‬ ‫ﻣﺎَتَ زَوْجُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔَ ﻗَﺒْﻞَ ﺳَﻨَﺘَﯿْﻦِ ‪-‬ﻤَﺪَ زُرْتُ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ أَﺣْ ‪-‬اﻟْﻜَﺮاَ ِ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻻ ﻗَﻠ ِﯿ ً‬ ‫ﻏَﺪاً ‪-‬ﻻَ ﺗَﺨﺎَﻓﻲِ ﯾﺎَ أُﻣﱢﻲ ‪ ،‬أَﻧﺎَ اﻟْﺂنَ رَﺟُﻞٌ ﻛَﺒﯿِﺮٌ ‪.‬وَﺗَﺮَكَ ﻟَﮭﺎَ ﻣﺎ ً‬ ‫ﻟَﻦْ ‪-‬أَرْﺟﻮُ اَنْ ﺗَﻜْﺘُﺐَ ﻟﻲِ ﺳَﺮﯾِﻌﺎً ‪-‬رَﻣَﻀﺎَنُ وَﺳَﯿَﺼﻮُمُ اﻟْﺎِﺑْﻦُ ﻣَﻊَ أَﺑﯿِ ِﮫ‬ ‫ﻋﺘَﯿْﻦِ ‪-‬اﻟْﺒَﯿْﺖِ أَﻋﻮُدَ اﻟْ َﯿﻮْمَ إِﻟَﻰ‬ ‫َھﻞْ ‪-‬ﺳَﯿَﻌﻮُدُ واَﻟِﺪيِ ﻣِﻦَ اﻟﺴﻮﱡقِ ﺑَﻌْﺪَ ﺳﺎَ َ‬ ‫ﺳَﯿَﺤْﻀُﺮُ ﻋﺎَدِلٌ ﻟِﺰِﯾﺎَرَةِ ﻋُﻤَﺮَ ﻓﻲِ اﻟْﺨﺎَﻣِﺴَﺔِ ﻣَﺴﺎَءً ‪-‬ﺳَﺄَﻋﻮُدُ وَﺣْﺪيِ ؟‬‫ھَﻞْ ﺗَﺤْﻀُﺮُ أُﺳْﺮَﺗُﮫُ ﻣَﻌَﮫُ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ﺗَﺤْﻀُﺮُ ‪.‬ﻋَﻤﱡﻚَ ﺳَﯿَﺰوُرُﻧﺎَ ﯾَﻮْ َم اﻟَْﺄﺣَﺪِ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻌﯿِﺪِ –اَﻟﻨﺎﱠسُ ﯾَﻄﻮُﻓﻮُنَ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ –ﺘُﮫُ وَ أَوْﻻَدُهُ أَﯾْﻀًﺎ َزوْ َ‬ ‫ﻓِ‬ ‫زُرْتُ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ ﻓﻲِ –أَزوُرُ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﻲ –زُرْتُ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ أَﺣْﻤَﺪَ ﻓﻲِ ﺑَﯿْﺘِﮫِ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﯾﻮُﺳُﻒُ ﻋﺎَدَ –ﻃَﺎفَ إِﺳْﻤﺎَﻋﯿِﻞُ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜﻌْﺒَﺔِ ﺳَﺒْﻌَﺔَ أَﺷْﻮاَطٍ –اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔ َ‬

‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﻌُﻮدُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ –أَﻣْﺲِ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻗَﺒْﻞَ اﻟﺴﱠﺤﻮُرِ ِﺑﻘَﻠﯿِ ِ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﺟﺎَءَ وَﻗْﺖُ –ﻟَﻘَﺪْ ﺣﺎَنَ وَﻗْﺖُ اﻟﺼﱠﻼَةِ –اﻟﻈﱡﮭْﺮَ وَ ﯾَﻘْ َﺮأُ اﻟْﻘُﺮْآنَ‬ ‫ﻚ زُرْﻧﺎَ ﺻَﺪﯾِﻘَﻨﺎَ أَﺣْﻤَﺪَ ‪-‬اﻟﺴﱠ َﻔ ِﺮ‬ ‫مُ ﯾَﻌُﻮدُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒِﻼَدِ اَﻟﺴﱠﻼَ –ﺑَﻌْﺪَ ذَﻟِ َ‬ ‫ﻃﺎَفَ أَﺑُﻮ –ﻃﺎَفَ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﻓِﻲ أَداَءِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ –اﻟِْﺈﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔِ‬ ‫ﻃُﻔْﻨﺎَ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ –ﺑَﻜْﺮٍ ﺣَﻮْلَ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟِْﺈﺣْﺮاَمِ‬ ‫ﻛَﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً أَﻗَﻤْﺖَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻤْﻠَﻜَﺔِ –ﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ؟ ﻗُﻤْﺖَ ﺑِﺠَﻮْﻟَﺔٍ ﻓِﻲ اﻟْ –اﻟِْﺈﺣْﺮاَمِ‬ ‫اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔِ ؟ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﻗﺎَلَ رَاْﯾَﮫُ ﻓِﻲ اﻟْﻮاَﺟِﺐِ وَ أَﻧﺎَ ﻗُﻠْﺖُ رَأْﯾِﻲ‬ ‫ﻚ‬ ‫َﻧﺤْﻦُ ‪-‬أَﺑِﻲ ﻋﺎَشَ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔِ وَ ﻧَﺤْﻦُ أَﯾْﻀﺎً ﻋِﺸْﻨﺎَ ﻓِﯿﮭﺎَ ‪-‬ﻛَﺬَِﻟ َ‬ ‫أَﺧُﻮكَ ﺻﺎَرَ ﻃَﺒِﯿﺒﺎً وَ أَﻧْﺖَ ‪-‬اَﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻃﺎَﻓُﻮا ﺑِﺎﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ‪-‬ﺒَﺔِ ﻃُﻔْﻨﺎَ ﺑِﺎﻟْ َﻜﻌْ‬ ‫اَﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻧﺎَﻣُﻮا ﺟَﯿﱢﺪاً أَﻣْﺲِ وَ أَﻧﺎَ ﻧِﻤْﺖُ ﺟَﯿﱢﺪاً ﻛَﺬَﻟِﻚَ ‪-‬ﺻِﺮْتَ ﻣُﮭَﻨْﺪِﺳﺎً‬‫زاَرَ اﻟﻄﱠﺒﯿِﺐُ اﻟْﻤَﺮﯾِﺾَ ﻓﻲِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻌَﺼْﺮِ ﻋُﺪْتُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘﻲِ ﺳَﻌﯿِﺪًا‬ ‫ﺟﺎَءَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ‪-‬ﺑَﻌْﺪَ اﻟﺼﱠﻼَةِ ﻋُﺪْﻧﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪-‬ﺘَﺸْﻔﻲَ اﻟْﻤُﺴْ‬ ‫‪ .‬ﻗﺎَﻟُﻮا ﻗُﻠُﻮﺑُﻨﺎَ ﻏُﻠْﻒٌ ﻓَﻠَﻌَﻨَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﻜُﻔْﺮِھِﻢْ –ﻟِﺄَداَءِ ﻓَﺮِﯾﻀَ ِﺔ اﻟْﺤَﺞﱢ‬ ‫‪5. Aşağıdaki cümlelere içinde ecvef fiili bulunan‬‬ ‫)‪cevaplar veriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻓﻲِ أَيﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ﻛﺎَنَ ﯾَﻌﯿِﺶُ اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﮭِﺠْﺮَ ِة ؟ ‪1-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ﻓﻲِ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻌﯿِﺪِ ؟ ‪3-‬‬ ‫إِﻟَﻰ أَيﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ھﺎَﺟَﺮَ اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ؟ ‪2-‬‬ ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﻌﯿِﺶُ ﺟَﺪﱠﺗُﻚَ ؟ ‪5-‬‬ ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﻌﯿِﺶُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘُﻚَ ؟ ‪4-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﻘَﺮْﯾَﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻌِﯿﺶُ ﻓِﯿﮭَﺎ ؟ ‪7-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﺒِﻼَدُ اﻟﱠﺘِﻲ زُرْﺗَﮭﺎَ ؟ ‪6-‬‬

6. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp misâl ve ecvef fiil ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını yazıncaya kadar çalışınız.

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Aynı şekilde ayne’l-fiili muzâride fethalı ya da zammeli olan misâl-i vâvî fiilin emrinde de vâv düşmez ama okunuş kolaylığı açısından değişme görülür: (ُ‫ )ﯾَﻮْھَﻢ‬dan emir (ْ‫ )إِﯾﮭَﻢ‬şeklinde gelir. Aslında bu fiilin emri (ْ‫ )إِوْھِﻢ‬iken vâv’ın cezimli ve bir önceki harfin esre olması sebebiyle (‫ )ي( )و‬ya dönüşmüştür. [2]

(ِ‫ )وَﻋَﺪَ ﯾَﻌِﺪُ ب‬vaad etti, söz verdi

[3]

(ُ‫ )وَﺻَﻒَ ﯾَﺼِﻒ‬vasfetti, anlattı, vasıfladı

[4] Arapça’da illet harflerinin uzatmalarına da sukün denir. [5] Esasen ecvef fiilinin bu durumu akılda tutmada kolaylık açısından emir hemzesinin durumunu hatırlatmaktadır. Muzari orta harfi zamme olan fiilin emir hemzesi de zamme, muzari orta harfi üstün ya da esre olan fiilin hemzesi de esre olmaktadır. ( ُ‫ﯾَﻔْﺘَﺢُ ( )ﻛْﺘُﺐْ أُ –ﯾَﻜْﺘُﺐ‬- ْ‫ﯾَﻀْﺮِبُ ( )إِﻓْﺘَﺢ‬ْ‫ )ِإﺿْﺮَب‬gibi. [6] Burada (‫ )إِنﱠ‬nin ismi zamir, haberi ise bir fiil cümlesidir.


C) NÂKIS FİİL Lâme’l-fiili (yani son harfi) illet harfi olan fiildir.

Son harfi vâvdan (‫ )و‬kaynaklanan uzun elif ise nâkıs-i vâvî, ‫ﻋ َﻮ‬ َ َ‫د‬ den ‫دَﻋَﺎ‬ dua etti, çağırdı

Son harfi yâ (‫ ) ي‬den kaynaklanan maksûre elif ise nâkıs-i yâî olur. Fiilde ‫ ي‬yazılmasına rağmen elif gibi çekerek okunur. Bu tip üstünden sonra gelen (‫ )ى‬ler noktasız yazılır. ‫ﻰ‬ َ َ‫رَﻣ‬ den ‫رَﻣَﻰ‬ attı

Ecvef fiilin üç çeşit çekimi olmasına karşılık nâkıs fiilin mâzî ve muzârilerinin ayne’l-fiilindeki durumu itibariyle dört çeşit fiil vardır: ‫ﻏَﺰَا ﯾَﻐْﺰُو‬ savaştı ‫رَﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ‬

attı ‫رَﺿِﻲَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ razı oldu ‫ﺳَﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﻰ‬ çalıştı

Şimdi sırayla, sabır ve dikkatle bunların çekimini işleyelim. a)1. Babdan gelen Nâkıs-i vâvî ‫ ﻏَﺰَا ﯾَﻐْﺰُو‬savaştı (Aslı birinci babdan ُ‫)ﻏَﺰَوَ ﯾَﻐْﺰُو‬

Muzâri Çekimi

Mâzî Çekimi ‫ن‬ َ ‫ن ﯾَﻐْﺰُو‬ ِ ‫ﯾَﻐْﺰُو ﯾَﻐْﺰُوَا‬ ‫ﻏَﺰَا ﻏَﺰَوَا ﻏَ َﺰوْا‬ ‫ن‬ َ ‫ن ﯾَﻐْﺰُو‬ ِ َ‫ﺗَﻐْﺰُو ﺗَﻐْﺰُوا‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﻏ َﺰو‬ َ ‫ﻏَﺰَتْ ﻏَﺰَﺗَﺎ‬

‫ن‬ َ ‫ﺗَﻐْﺰُو ﺗَﻐْﺰُواَنِ ﺗَﻐْﺰُو‬ ْ‫ﻏَﺰَوْتَ ﻏَﺰَوْﺗُﻤﺎَ ﻏَ َﺰوْﺗُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺗَﻐْﺰِﯾﻦَ ﺗَﻐْﺰُواَنِ ﺗَﻐْﺰُو‬ ‫ﻏَﺰَوْتِ ﻏَﺰَوْﺗُﻤﺎَ ﻏَ َﺰوْﺗُﻦﱠ‬ ‫أَﻏْﺰُو ﻧَﻐْﺰُو ﻧَﻐْﺰُو‬ ‫ﻏَﺰَوْتُ ﻏَﺰَوْﻧﺎَ ﻏَ َﺰوْﻧَﺎ‬

Görüldüğü gibi, nâkıs-i vâvî fiil, mâzi çekiminde; müfred gâibde (‫ )ﻏَﺰَا‬olarak gelmişken tesniye gâibde tesniye elifi kolay söylenebilmesi için fiilin aslı olan (َ‫’)ﻏَﺰَو‬ye birleşmiş ve (َ‫ )ﻏَﺰَوا‬olmuştur. Cemi gâibde vâvu’l-cemâa’ya (‫ )او‬bitişince (ُ‫)اوﻏَﺰَو‬ olması gerekirken dile ağır geldiğinden, yanyana gelen iki sükûnun birisinden kurtulmak için şahsı gösteren vâvü’l-cemâa atılamayacağından fiilin illet harfi olan vâv düşürülmüş, vâv’dan önceki üstün harekeyle cemi vâvı bağlanıp (‫ )ﻏَﺰَوْا‬haline getirilmiştir. Müfred gâibi (‫ )ﻏَﺰَا‬olan fiilin müfred gâibesini yapmak için (ْ‫ )ت‬eklenmesi yeterlidir. Fakat burada da “uzatmadan sonra cezm gelince

uzatma düşer” kaidesi devreye girmiş ve fiil (ْ‫)ﻏَﺰاَت‬ halinden aradaki elifin düşmesiyle (ْ‫ )ﻏَﺰَت‬haline getirilmiştir. Fiil bu hale geldikten sonra müennes tesniyesini yapmak için elif koymak yeterli olmuştur (‫)ﻏَﺰَﺗَﺎ‬. Gâibe cemi müennesde ise nûnu’nnisve’ye (-َ‫ )ْن‬bağlanırken illet harfi yine aslına dönmüş ve (َ‫ )ﻏَﺰَوْن‬olmuştur. Bundan sonrası ise diğer üçlü mâzî fiillerde olduğu gibidir ( َ‫ﻏَﺰَوْت‬ ْ‫ ﻏَﺰَوْﺗُﻤﺎَ ﻏَ َﺰوْﺗُﻢ‬..). Bu fiile benzeyen bütün fiillerde aynı formül uygulanacağından kitabın burasına kadar gelip anlayan kimse için umutsuzluğa düşmek abestir. Bol tekrarla anlaşılmayacak konu yoktur. Nâkıs-ı vâvî muzâri çekiminde tesniye gâiblerde fiil aslına dönmüş (ِ‫)ﯾَﻐْﺰُوَان‬, cemi gâibte vâvu’lcemâa’ya birleşince yukarıda bahsedilen kaideler gereği kendi illet harfini düşürüp (َ‫ )ﯾَﻐْﺰُوُون‬yerine (َ‫ )ﯾَﻐْﺰُون‬olmuştur. Gâibe cemi müenneste de aynı şekilde fiilin son harfine nûnu’n-nisve dil kolaylığı açısından cezmi atılıp (َ‫ )ﯾَﻐْﺰُون‬olarak gelmiştir. Müennes muhâtaba’da ayne’l-fiilin ötresi, kendisinden sonra gelen ve ses uyumu gereği esreli okunan harf sebebiyle (َ‫ )ﺗَﻐْﺰُوِﯾﻦ‬olarak telaffuzda ağırlık teşkil ettiği için düşürülmüştür. Bundan sonra harfi illetin esre harekesi, ayne’l-fiile aktarılarak (َ‫ )ﺗَﻐْﺰِوِﯾﻦ‬olmuştur. Bu defa yanyana

‫‪gelen iki sükûnludan illetlisi düşürülmüş, böylece‬‬ ‫‪) şekli ortaya çıkmıştır.‬ﺗَﻐْﺰِﯾﻦَ( ‪daha rahat kullanılan‬‬

‫‪b) 2. Babdan gelen Nâkıs-ı yâî‬‬ ‫رَﻣَﻰَ ﯾَﺮْﻣِﻲُ( ‪(aslı ikinci babdan‬‬

‫‪attı‬رَﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ‬

‫‪Muzâri Çekimi‬‬ ‫‪Mâzî Çekimi‬‬ ‫ن‬ ‫ن ﯾَﺮْﻣُﻮ َ‬ ‫ﯾَﺮْﻣِﻲ ﯾَﺮْﻣِﯿَﺎ ِ‬ ‫َرﻣَﻰ رَﻣَﯿَﺎ رَ َﻣﻮْا‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗَﺮْﻣِﻰ ﺗَﺮْﻣِﯿَﺎنِ ﯾَﺮْ ِﻣﯿْ َ‬ ‫ﻦ َر‬ ‫ﻣَﺖْ رَﻣَﺘَﺎ رَﻣَﯿْ َ‬ ‫ن‬ ‫ن ﺗَﺮْﻣُﻮ َ‬ ‫ﺗَﺮْﻣِﻰ ﺗَﺮْﻣِﯿَﺎ ِ‬ ‫رَﻣَﯿْﺖَ رَﻣَﯿْﺘُﻤﺎَ رَﻣَﯿْﺘُﻢْ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗَﺮْﻣِﯿﻦَ ﺗَﺮْﻣِﯿَﺎنِ ﺗَﺮْﻣِﯿْ َ‬ ‫رَﻣَﯿْﺖِ رَﻣَﯿْﺘُﻤﺎَ رَﻣَﯿْﺘُﻦﱠ‬ ‫أَرْﻣِﻰ ﻧَﺮْﻣِﻲ ﻧَﺮْﻣِﻲ‬ ‫رَﻣَﯿْﺖُ رَ َﻣﯿْﻨﺎَ رَﻣَﯿْﻨ َﺎ‬

Görüldüğü gibi mâzî çekimde iki illet yanyana sakin halde (‫ )رَﻣَﯿُﻮا‬olarak gelemeyeceği için gâib cemide nâkıs-i yâî düşmüş (‫ )رَﻣَﻮْا‬olmuştur, müfred gâibede uzatmadan sonra cezim gelince (elif-i maksûre) düşmüş (ْ‫)رَ َﻣﺖ‬, tesniye gâibede buna yalnızca tesniye elifi eklenmiş (‫)رَﻣَﺘَﺎ‬, bunların dışında asıldaki yâ geri gelmiştir. Nâkıs-i yâî muzâride vâvu’l-cemâaya bitişince fiilin illet harfi düşmüştür. Vâvu’l-cemâayla ses uyumunun sağlanması için de ayne’l-fiilin esresi ötreye çevrilmiştir. Böylece aslı olan (َ‫ )ﯾَﺮْﻣِﯿُﻮن‬den (َ‫ )ﯾَﺮْﻣُﻮن‬haline gelmiştir. c) 4. Bâb’dan gelen Nâkıs-ı yâî ‫رَﺿِﻲَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬razı oldu ُ‫ﺿﻰ‬ َ ْ‫)رَﺿِﻲَ ﯾَﺮ‬ Muzâri Çekimi Mâzî Çekimi ‫ن‬ َ ْ‫ﺿﻮ‬ َ ْ‫ﯾَﺮْﺿَﻰ ﯾَﺮْﺿَﯿﺎَنِ ﯾَﺮ‬ ‫ﻲ َر‬ َ ِ‫ﺿِﯿﺎَ رَﺿُﻮارَﺿ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﺮْﺿَﻰ ﺗَﺮْﺿَﯿَﺎنِ ﯾَﺮْﺿَﯿ‬

(Aslı dördüncü babdan

‫ﻦ‬ َ ْ‫رَﺿِﯿَﺖْ رَﺿِﯿَﺘَﺎ َرﺿِﯿ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﺿﻮ‬ َ ْ‫ﺗَﺮْﺿَﻰ ﺗَﺮْﺿَﯿَﺎنِ ﺗَﺮ‬ ْ‫رَﺿِﯿْﺖَ رَﺿِﯿْﺘُﻤﺎَ َرﺿِﯿْﺘُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﺮْﺿَﯿْﻦَ ﺗَﺮْﺿَﯿَﺎنِ ﺗَﺮْﺿَﯿ‬ ‫رَﺿِﯿْﺖِ رَﺿِﯿْﺘُﻤﺎَ َرﺿِﯿْﺘُﻦﱠ‬ ْ‫ﺿَﻰأَرْﺿَﻰ ﻧَﺮْﺿَﻰ ﻧَﺮ‬ ‫رَﺿِﯿْﺖُ رَﺿِﯿْﻨﺎَ َرﺿِﯿْﻨَﺎ‬

Bu babdaki nâkıs-i yâî mâzî çekimde vâvu’lcemâa’ya bitişirse fiilin illet harfi düşer. Ayne’lfiilin esresi (aslındaki‫ ) رَﺿِﯿُﻮا‬vâvu’l-cemâaya ses uyumu gereği ötreli bağlanır[1]. Nâkıs-i yâî, muzâri çekimde vâvu’l-cemâa’ya veya yâu’l-muhâtaba’ya bitişirse aynı şekilde fiilin illet harfi düşer[2]. d) 3. Bâb’dan gelen Nâkıs-ı yâî ‫ ﺳَﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﻰ‬çalıştı Muzâri Çekimi Mâzî Çekimi

(aslı üçüncü babdan ُ‫)ﺳَﻌَﻰَ ﯾَﺴْﻌَﻰ‬

‫ن‬ َ ْ‫ن ﯾَﺴْ َﻌﻮ‬ ِ َ‫ﯾَﺴْﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﯿﺎ‬ ‫ﺳﻌَﯿﺎَ ﺳَ َﻌﻮْا‬ َ ‫ﺳَﻌَﻰ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ن ﯾَﺴْﻌَﯿ‬ ِ َ‫ﺗَﺴْﻌَﻰ ﺗَﺴْﻌَﯿﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺳَﻌَﺖْ ﺳَﻌَﺘَﺎ ﺳَﻌَﯿ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﺗَﺴْﻌَﻰ ﺗَﺴْﻌَﯿﺎَنِ ﺗَﺴْ َﻌﻮ‬ ْ‫ﺳَﻌَﯿْﺖَ ﺳَﻌَﯿْﺘُﻤﺎَ ﺳَﻌَﯿْﺘُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَﺴْﻌَﯿْﻦَ ﺗَﺴْﻌَﯿﺎَنِ َﺗﺴْﻌَﯿ‬ ْ‫ﺖِ ﺳَﻌَﯿْﺘُﻤﺎَ ﺳَﻌَﯿْﺘُﻦﱠﺳَﻌَﯿ‬ ‫ﻧَﺴْﻌَﻰ‬ ‫ﺳَﻌَﯿْﻨَﺎ‬

‫أَﺳْﻌَﻰ ﻧَﺴْﻌَﻰ‬ َ‫ﺳَﻌَﯿْﺖُ ﺳَﻌَﯿْﻨﺎ‬

Görüldüğü gibi (‫ )رَﻣَﻰ( )ﺳَﻌَﻰ‬benzeri, (‫ )ﯾَﺴْﻌَﻰ‬da (‫ )ﯾَﺮْﺿَﻰ‬benzeri olarak çekilmiştir. Yukarıda çekimi yapılan (‫ )رَﻣَﻰ( )ﻏَﺰَا‬ve (َ‫ )رَﺿِﻲ‬fiillerini ezberleyerek benzerlerinin çekimini bunlara göre yapmak da öğrenmenin bir başka yoludur. Emr-i Hâzırları Nâkıs-ı vâvî

‫ﯾَﻐْﺰُو‬

ُ‫ اُﻏْﺰ‬savaş

Nâkıs-ı vâvî emir çekimi ‫اُﻏْﺰُواَ اُﻏْﺰُوا‬ Muhâtab

ُ‫اُﻏْﺰ‬

‫ن‬ َ ‫اُﻏْﺰُوَا اُﻏْﺰُو‬ Muhâtaba

‫اُﻏْﺰِي‬

Nâkıs-i yâî ‫ض‬ َ ْ‫ اِر‬dan ‫ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ razı ol ‫ اِرْ ِم‬den ‫ﯾَﺮْﻣِﻲ‬ at ‫ اِﺳْ َﻊ‬dan ‫ﯾَﺴْﻌَﻰ‬ çalış

Nâkıs-i yâî emir çekimi

‫ﺿﻮْا‬ ‫اِرْضَ اِرْﺿَﯿَﺎ اِرْ َ‬ ‫‪Muhâtab‬‬ ‫اِرْمِ اِرْﻣِﯿَﺎ اِرْﻣُﻮا‬ ‫‪Muhâtab‬‬ ‫ﺿﻰْ‬ ‫اِرْﺿَﯿَﺎ اِرْﺿَﯿْﻦَ ]‪[3‬اِرْ َ‬ ‫‪Muhâtaba‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اِرْﻣِﻰ اِرْﻣِﯿَﺎ اِرْﻣِﯿ َ‬ ‫‪Muhâtaba‬‬

‫اِﺳْﻊَ‬

‫اِﺳْﻌَﯿﺎَ اِﺳْ َﻌﻮْا‬ ‫‪Muhâtab‬‬

‫ﻦ‬ ‫اِﺳْﻌَﻰْ اِﺳْﻌَﯿﺎَ اِﺳْﻌَﯿْ َ‬ ‫‪Muhâtaba‬‬

‫‪İsm-i Fâilleri‬‬ ‫ﻏَﺎزٍ ﻏَﺰَى‬ ‫‪savaşan‬‬ ‫رَامٍ رَﻣَﻰ‬ ‫‪atan‬‬

‫ﻲ‬ َ ِ‫رَاضٍ َرﺿ‬ razı olan ‫ﺳﺎَعٍ ﺳَﻌَﻰ‬ çalışan

*Nâkıs fiillerde ism-i fâil ma'rife olduğunda (ُ‫)َاﻟْﻔﺎَﻋِﻞ‬ kalıbındadır. Nekre olduğunda ise 3. kök harfi düşer ve kesre tenvin alır: ‫اَﻟْﮭﺎَدِي ھﺎَ ٍد‬ yol gösteren (ref ve cer hâli) ‫اَﻟْﮭﺎَ ِديَ ھﺎَدِﯾًﺎ‬ (nasb hali)

Cemi müzekkerler de müfredlere benzer bozulmalara uğrar: ‫ن‬ َ ‫)ھﺎَدِﯾُﻮنَ(ھَﺎدُو‬ ref hali َ ‫)ھﺎَدِﯾِﯿﻦَ(ھﺎَدِﯾ‬ ‫ﻦ‬ nasb ve cer hâli

‫ ھﺎَ ٍد‬kalıbındaki çekim bozuklukları sadece ism-i fâile ait değildir. Sonu (‫ )و‬veya (‫ )ي‬ile biten pek çok çoğulda aynı durumu gösterir.

İsm-i Mef’ûlleri ‫ﻣَﻐْﺰُوﱞ ﻏَﺰَى‬ savaşılan, savaşılmış ‫ﻰ‬ َ ‫ﻰ رَﻣ‬ ‫ﻣَﺮْﻣِ ﱞ‬ atılmış, atılan ‫ﻰ‬ َ ِ‫ﻣَﺮْﺿِﻰﱞ َرﺿ‬ razı olunmuş, razı olunan ‫ﻰ ﺳَﻌَﻰ‬ ‫ﻣَﺴْﻌِ ﱞ‬ çalışılmış, çalışılan

‫‪NÂKIS FİİLLERİN MEÇHÛLLERİ‬‬ ‫‪a) Nâkıs-i vâvî‬‬ ‫ﯾُﻐْﺰَى ﯾَﻐْﺰُو‬ ‫‪savaşılıyor‬‬ ‫ﻏُﺰِيَ ﻏَﺰَا‬ ‫‪savaşıldı‬‬ ‫‪Meçhûl Muzâri Çekimi‬‬ ‫‪Meçhûl Mâzî Çekimi‬‬ ‫ن‬ ‫ن ﯾُﻐْ َﺰوْ َ‬ ‫ﯾُﻐْﺰَى ﯾُﻐْﺰَﯾَﺎ ِ‬ ‫ﻏﺰِيَ ﻏُﺰِﯾَﺎ ﻏُﺰُوا‬ ‫ُ‬

‫ﻦ‬ ‫ن ﯾُﻐْﺰَﯾْ َ‬ ‫ﺗُﻐْﺰَى ﺗُﻐْﺰَﯾَﺎ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻏُﺰﯾَﺖْ ﻏُﺰِﯾَﺘَﺎ ﻏُﺰِﯾْ َ‬

‫ن‬ ‫ﺗُﻐْﺰَى ﺗُﻐْﺰَﯾَﺎنِ ﺗُﻐْ َﺰوْ َ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪...‬ﻏُﺰِﯾْ َ‬

‫ﻦ‬ ‫ﺗُﻐْﺰَﯾْﻦَ ﺗُﻐْﺰَﯾَﺎنِ ﺗُﻐْﺰَﯾْ َ‬

‫ى‬ ‫أُﻏْﺰَى ﻧُﻐْﺰىَ ﻧُﻐْﺰ َ‬

‫‪b) Nâkıs-i yâî‬‬ ‫ﯾُﺮْﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ‬ ‫‪atılıyor‬‬ ‫رُﻣِﻲَ رَﻣَﻰ‬ ‫‪atıldı‬‬ ‫‪Meçhûl Muzâri Çekimi‬‬ ‫‪Meçhûl Mâzî Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ن ﯾُﺮْ َﻣﻮْ َ‬ ‫ﯾُﺮْﻣَﻰ ﯾُﺮْﻣَﯿَﺎ ِ‬ ‫رُﻣِﻰَ ُرﻣِﯿَﺎ رُﻣُﻮا‬

‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺮْﻣَﻰ ﺗُﺮْﻣَﯿَﺎنِ ﯾُﺮْﻣَﯿْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫رُﻣِﯿَﺖْ رُﻣِﯿَﺘَﺎ رُﻣِﯿْ َ‬

‫ن‬ ‫ﺗُﺮْﻣَﻰ ﺗُﺮْﻣَﯿَﺎنِ ﺗُﺮْ َﻣﻮْ َ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪...‬رُﻣِﯿْ َ‬

‫ﺗُﺮْﻣَﯿْﻦَ ﺗُﺮْﻣَﯿَﺎنِ‬

‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺮْﻣَﯿْ َ‬

‫ﻧُﺮْﻣَﻰ‬

‫ﻧُﺮْﻣَﻰ‬

‫أُرْﻣَﻰ‬

‫ﯾُﺮْﺿَﻰ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ ‫‪razı olunur‬‬ ‫ﻲ‬ ‫رُﺿِﻰَ َرﺿِ َ‬ ‫‪razı olundu‬‬ ‫‪Meçhûl Muzâri Çekimi‬‬ ‫‪Meçhûl Mâzî Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ﺿﻮْ َ‬ ‫ن ﯾُﺮ َ‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﻰ ﯾُﺮْﺿَﯿَﺎ ِ‬ ‫ﺿﯿَﺎ رُﺿُﻮا‬ ‫رُﺿِﻰَ رُ ِ‬

‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺮْﺿَﻰ ﺗُﺮْﺿَﯿَﺎنِ ﯾُﺮْﺿَﯿْ َ‬

‫ﻦ‬ َ ْ‫رُﺿِﯿَﺖْ رُﺿِﯿَﺘَﺎ رُﺿِﯿ‬

‫ﺿﻮْن‬ َ ْ‫ﺗُﺮْﺿَﻰ ﺗُﺮْﺿَﯿَﺎنِ ﺗُﺮ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫رُﺿِﯿ‬...

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗُﺮْﺿَﯿ‬

ِ‫ﺗُﺮْﺿَﯿْﻦَ ﺗُﺮْﺿَﯿَﺎن‬

‫ﻰ‬ َ ‫ﻧُﺮْﺿ‬

َ‫أُرْﺿَﻰ ﻧُﺮْﺿﻰ‬

Not: a) Nâkıs fiilde cemî vâvı sâkin (cezimli) olduğunda kendisinden sonra hemze-i vasıl gelirse; vâv zamme ile, sakin olan muhâtaba yâ'sından sonra hemze-i vasıl gelirse, yâ kesre ile harekelenir: (‫ )رَ َﻣﻮْا‬- َ‫رَﻣَﻮُا اﻟْﺤِﺠﺎَرَة‬. Taşı attılar. (َ‫ )ﻢْ ﺗَ َﺮيْأَ ﻟ‬- ‫َأﻟَﻢْ ﺗَﺮَيِ اﻟْﻮَﻟَﺪَ؟‬

‫?‪Çocuğu görmedin mi‬‬

‫‪b) Nâkıs fiile zamir birleştiği zaman maksûre‬‬ ‫‪olan elif uzun elif haline gelir:‬‬ ‫‪.‬رَﻣﺎَهُ ﻣِﻦَ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةِ ﻓَﺴَﻘَﻂَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺨِﺰاَﻧَ ِﺔ‬ ‫‪Onu pencereden attı (o da) dolabın üzerine düştü.‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻲ ‪1-‬‬ ‫)ﯾَﺨْﺸَﻮْنَ(اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺧَﺸُﻮا –اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ رَﺑﱠﮭُﻢْ ]‪)[4‬ﯾَﺨْﺸَﻰ(ﺧَﺸِ َ‬ ‫‪).‬ﺧَﺸِﻲَ ﯾَﺨْﺸَﻰ(رَﺑﱠﮭُﻢْ‬ ‫ﺖ ‪2-‬‬ ‫ﺻﺤَ ِ‬ ‫)ﺗَﺼْﺤُﻮاَنِ(اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺻَﺤَﺘﺎَ ‪-‬اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮَﺗَﯿْﻦِ )ﺗَﺼْﺤُﻮ( َ‬ ‫‪).‬ﺻَﺤﺎ ﯾَﺼْﺤُﻮ(ﻣُﺒَﻜﱢﺮَﺗَﯿْﻦِ‬ ‫ﺖ ‪3-‬‬ ‫اﻟْﻜُﺮَةَ )ﺗَﺮْﻣِﯿﺎَنِ(اَﻟﻼﱠﻋِﺒَﺘﺎَنِ رَﻣَﺘﺎَ –اﻟﻼﱠﻋِﺒَﺘﺎَنِ اﻟْﻜُﺮَةَ )ﺗَﺮْﻣِﻲ(رَﻣَ ِ‬ ‫‪ ).‬رَﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ(‬ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﻋْﺪاَءِ )ﯾَﺪْﻧُﻮنَ(اﻟْﺠُﻨُﻮدُ دَﻧَﻮْا ‪-‬اﻟْﺠُﻨُﻮدُ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﻋْﺪاَءِ )ﯾَﺪْﻧُﻮ(دَﻧَﺎ ‪4-‬‬ ‫‪).‬دَﻧَﺎ ﯾَﺪْﻧُﻮ ﻣِﻦْ(‬ ‫أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋَﻠِﻲﱞ ‪-‬أَﺣْﻤَﺪُ وَ ﻋَﻠِﻲﱞ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋَﮭُﻤﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻌَﺸﺎَ ِء )ﯾَﺪْﻋُﻮ(دَﻋﺎَ ‪5-‬‬ ‫‪).‬دَﻋﺎَ ﯾَﺪْﻋُﻮ(أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋَﮭُﻤﺎَ ِإﻟَﻰ اﻟْﻌَﺸَﺎءِ )ﯾَﺪْﻋُﻮاَنِ(دَﻋَﻮَا‬

‫–اﻟْﻜُﺮَةَ ﺑَﻌِﯿﺪاً )ﻧَﺮْﻣِﻲ(ﻧَﺤْﻦُ رَﻣَﯿْﻨﺎَ –اﻟْﻜُﺮَةَ ﺑَﻌِﯿﺪاً )ﯾَﺮْﻣِﻲ(رَﻣَﻰ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺤْﺮِ )ﺗَﺪْﻧُﻮنَ(ھُﻦﱠ دَﻧَﻮْنَ –ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺤْﺮِ )ﯾَﺪْﻧُﻮ(دَﻧَﺎ‬ ‫)ﺗَﻤْﺸِﯿﺎَنِ(أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﻣَﺸَﯿْﺘُﻤﺎَ ‪-‬ﻣُﺴْﺮِﻋﺎً إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﮫِ )ﯾَﻤْﺸِﻲ(ﻣَﺸَﻰ ‪7-‬‬ ‫‪).‬ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ(ﻣُﺴْﺮِﻋَﯿْﻦِ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِِﻟﻜُﻤَﺎ‬ ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ذَھَﺒَﺖْ )ﯾَﺒْﻜِﯿْﻦَ(ھُﻦﱠ ﺑَﻜَﯿْﻦَ –ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ذَھَﺒَﺖْ أُﻣﱡﮫُ )ﯾَﺒْﻜِﻲ(ﺑَﻜَﻰ ‪8-‬‬ ‫‪).‬ﺑَﻜَﻰ ﯾَﺒْﻜِﻲ(أُﻣﱡﮭُﻦﱠ‬ ‫َﺑﻨَﯿْﻨﺎَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلَ ﻓِﻲ ﺳَﻨَﺔٍ ﻛﺎَﻣِﻠَﺔٍ –اﻟْﻤَﻨْﺰِلَ ﻓِﻲ ﺳَﻨَﺔٍ ﻛﺎَﻣِﻠَﺔٍ )ﯾَﺒْﻨِﻲ(ﺑَﻨَﻰ ‪9-‬‬ ‫‪).‬ﺑَﻨَﻰ ﯾَﺒْﻨِﻲ(‬ ‫ﻲ ‪10-‬‬ ‫)ﯾَﺨْﺸَﯿﺎَنِ(ھُﻤﺎَ ﺧَﺸِﯿﺎَ –اﻟْﻮُﺻُﻮلَ ﻣُ َﺘﺄَﺧﱢﺮاً )ىﯾَﺨْﺶَ(ﺧَﺸِ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬اﻟْﻮُﺻُﻮلَ ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَﯾْ ِ‬ ‫ق ‪11-‬‬ ‫ﻃَﻠَﻰ (أَﺻْﺒَﺤَﺖْ ﻏُﺮْﻓَﺘِﻲ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔً ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻃَﻠَﯿْﺘُﮭﺎَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻮْنِ اﻟْﺄَزْرَ ِ‬ ‫ﻰ أَﺗَ(ذَھَﺒﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ اﻟﱠﺬِي أَﺗَﻰ ﻣِﻨْ ُﮫ ﺻَﻮْتُ اﻟْﺨَﺮُوفِ – )ﯾَﻄْﻠِﻲ‬ ‫‪َ ).‬ﯾﺄْﺗِﻲ‬ ‫ﺳَﻌَﯿْﻨﺎَ ‪) -‬دَﻋﺎَ ﯾَﺪْﻋُﻮ(ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﻲ )أَدْﻋُﻮ(دَﻋَ ْﻮتُ ‪12-‬‬ ‫‪).‬ﺳَﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﻰ(ﺑَﯿْﻦَ اﻟﻨﺎﱠسِ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ )ﻧَﺴْﻌَﻰ(‬ ‫ﻋﻮْا ‪13-‬‬ ‫)ﯾَﺮْﻣِﯿﺎَنِ(اَﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ رَﻣَﯿﺎَ –أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋَﮭُﻢْ )ﯾَﺪْﻋُﻮنَ(اَﻟْﺄَوْﻻَدُ دَ َ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻜُﺮَ َة‬

14- ‫ت اَﻟ‬ ٍ َ‫ﻣَﺸَﯿْﻨﺎَ – )ﻣَﻀَﻰ ﯾَﻤْﻀِﻲ(ﺒَﻨﺎَتُ ﻣَﻀَﯿْﻦَ إِﻟَﻰ ﻣَﻨﺎَزِﻟِﮭِﻦﱠ ﻣُﺴْﺮِﻋﺎ‬ َ‫)ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ(إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﻨﺎَ ﻣُﺴْﺮِﻋِﯿﻦ‬. 15- ‫ت‬ ٍ َ‫)ﺻَﺤﺎَ ﯾَﺼْﺤُﻮ(اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ﺻَﺤَﻮْنَ ﻣُﺒَﻜﱢﺮا‬- ِ‫اَﻟﺮﱢﺟﺎَلُ دَﻧَﻮْا ﻣِﻦَ اﻟْﺒِﺌْﺮ‬ (‫)دَﻧﺎ ﯾَﺪْﻧُﻮ‬. 16- َ‫ﺳﺎَﻟِﻢٌ وَ ﺻﺎَﻟِﺢٌ ﻗَﻀَﯿﺎَ – )ﺑَﻜَﻰ ﯾَﺒْﻜِﻲ(ﻰ ﺑَﻜَﺘﺎَ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ وَ ﻟَﯿْﻠ‬ ِ‫)ﻗَﻀَﻰ ﯾَﻘْﻀِﻲ(اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔ‬. Tercüme: 1- Mü’minler Rabb’lerinden korktu (korkar). (Aynı manada isim cümlesi). 2- İki kız erken uyandı (uyanır). 3- İki oyuncu topu attı (atıyor) (müe.). 4- Askerler (ordu) düşmanlara yaklaştı (yaklaşıyoryaklaşır). 5- Ahmet ve Ali arkadaşlarını akşam yemeğine davet etti (çağırdı) (çağırıyor). 6- Topu uzağa attı (atıyor). Biz topu uzağa attık (atarız). Denize yaklaştı (yaklaşıyor). Onlar (bayanlar) denize yaklaştı (yaklaşıyor).

7- Hızlıca evine yürüdü (yürür). İkiniz hızlıca evinize yürüdünüz (yürüyorsunuz). 8- Annesi gidince ağladı (ağlar). Onlar (müe.) anneleri gidince ağladılar (ağlarlar). 9- Evi tam bir senede yaptı (yapar). Evi tam bir senede yaptık (yaparız). 10- Geç ulaşmaktan korktu (korkar). İkisi geç varmaktan korktu (korkar). 11- Mavi boyayla boyadığım zaman ev güzel oldu. İkisi kuzu sesinin geldiği eve gittiler (giderler, yürürler). 12- Arkadaşımı evime çağırdım (çağırıyorum). İnsanlar arasında hakla çalıştık (çalışıyoruz). 13- Çocuklar arkadaşlarını çağırdılar (çağırıyorıyorlar). İki çocuk topu attı (atıyor). 14- Kızlar hızlıca evlerine gittiler (gidiyorlar). Hızlıca evimize yürüdük (yürürüz).

15- Kızlar erken uyandı (uyanır). Erkekler kuyuya yaklaştı (yaklaşıyor). 16- Fâtıma ve Leylâ çok ağladı (ağlıyor). Sâlim ve Sâlih bugünü bahçede geçirdiler (geçiriyorlar). &&&&&&&&&& MEHMÛZE’L-FÂ VE NÂKIS Kur’ân’da geçen ‫( أَﺗَﻰ‬geldi) fiili başında hemze (‫)أ‬ olması dolayısıyla mehmûze’l- fa'dır. Kelimenin sonunda da ‫ ى‬gelmesiyle aynı zamanda nâkıstır. Onun da çekimini yapmamız konunun daha da pekişmesini sağlayacaktır:

Muzâri Malûm Çekimi Mâzî Malûm Çekimi

geliyor َ‫ﯾَﺄْﺗِﻰ ﯾَﺄْﺗِﯿَﺎنِ ﯾَﺄْﺗُﻮن‬ geldi ‫أَﺗَﻰ أَﺗَﯿَﺎ أَﺗَﻮ ْا‬

‫ﺗَ ْﺄﺗِﻰ ﺗَﺄْﺗِﯿَﺎنِ ﯾَﺄْﺗِﯿْﻦَ‬ ‫ﻦ‬ ‫أَﺗَﺖْ أَﺗَﺘَﺎ أَﺗَﯿْ َ‬

‫ﺎنِ ﺗَﺄْﺗُﻮنَﺗَﺄْﺗِﻰ ﺗَﺄْﺗِﯿَ‬ ‫أَﺗَﯿْﺖَ أَﺗَﯿْﺘُﻤﺎَ أَﺗَﯿْﺘُﻢْ‬

‫ﺗَﺄْﺗِﯿﻦَ ﺗَﺄْﺗِﯿَﺎنِ ﺗَﺄْﺗِﯿْﻦَ‬ ‫أَﺗَﯿْﺖِ أَﺗَﯿْﺘُﻤﺎَ أَﺗَﯿْﺘُﻦﱠ‬

‫آﺗِﻲ ﻧَﺄْﺗِﻲ ﻧَﺄْﺗِﻲ‬ ‫أَﺗَﯿْﺖُ أَﺗَﯿْﻨﺎَ أَﺗَﯿْﻨﺎَ‬

‫‪Muzâri Meçhûl Çekimi‬‬

‫‪Mâzî Meçhûl Çekimi‬‬

‫ﯾُﺆْﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗَﯿَﺎنِ ﯾُﺆْﺗَﻮْنَ ‪gelinir‬‬ ‫اُﺗِﯿَﺎ‬

‫ﻲ‬ ‫اُﺗِ َ‬

‫ﺗُﺆْﺗَﻰ ﺗُﺆْﺗَﯿَﺎنِ‬

‫أُﺗُﻮا ‪gelindi‬‬ ‫ﯾُﺆْﺗَﯿْﻦَ‬

‫اُﺗِﯿَﺖْ اُﺗِﯿَﺘَﺎ اُﺗِ ْﯿﻦَ‬

‫ﺗُﺆْﺗَﻰ ﺗُﺆْﺗَﯿَﺎنِ ﺗُﺆْﺗَﻮْنَ‬ ‫اُﺗِﯿْﺖَ اُﺗِﯿْﺘُﻤﺎَ اُﺗِﯿْﺘُﻢْ‬

‫ﺗُﺆْﺗَﯿْﻦَ ﺗُﺆْﺗَﯿَﺎنِ ﺗُﺆْﺗَﯿْﻦَ‬ ‫اُﺗِﯿْﺖِ اُﺗِﯿْﺘُﻤﺎَ اُﺗِﯿْﺘُﻦﱠ‬

‫أُوﺗَﻰ ﻧُﺆْﺗَﻰ ﻧُﺆْﺗَﻰ‬ ‫اُﺗِﯿْﺖُ‬

‫اُﺗِﯿْﻨﺎَ‬

‫اُﺗِﯿْﻨﺎَ‬

Emr-i Hâzırı

İsm-i Fâil

İsm-i Mef’ûl

‫ َﯾﺄْﺗِﻲ‬den ِ‫ت‬ (‫ )أَﺗَﻰ‬dan ٍ‫آت‬ (‫ )أَﺗَﻰ‬dan ‫ﻣَﺄْﺗِﻲﱞ‬

gel gelen gelinen, gelinmiş

Emr-i Hâzır Çekimi:

‫)اِﯾﺘُﻮا(ﺗُﻮا‬ ‫ﺗِﯿَﺎ‬ ‫ت‬ ِ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗِﯿ‬ ‫ﺗِﯿَﺎ‬ ‫ﺗِﻲ‬ gelin ikiniz gelin gel

&&&&&&&&&& MEHMÛZE’L-LÂM VE ECVEF ‫( ﺟَﺎ َء‬geldi) fiilinde hemze son harfte olmasından dolayı mehmûze’l-lâm ve ortası (‫ )ا‬illet harfi olmasından dolayı da ecvef fiilin özellikleri biraraya gelmiştir. Her ne kadar diğerlerinde olduğu gibiyse de Kur’ân'da ve diğer yerlerde geçtiği için bunun da çekimini yapalım:

Muzâri Malûm Çekimi

‫‪Mâzî Malûm Çekimi‬‬

‫ﯾَﺠِﺊُ ﯾَﺠِﯿﺌَﺎنِ َﯾﺠِﯿﺌُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫‪geliyor‬‬ ‫ﺟَﺎءَ ﺟَﺎءاَ ﺟَﺎؤُوا‬ ‫‪geldi‬‬

‫ﺗَﺠِﺊُ ﺗَﺠِﯿﺌَﺎنِ َﯾﺠِﺌْﻦَ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺟَﺎءَتْ ﺟَﺎءَﺗَﺎ ﺟِﺌْ َ‬

‫‪َ ...‬ﺗﺠِﺊُ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪...‬ﺟِﺌْ َ‬

‫‪Emr-i Hâzırı‬‬ ‫‪İsm-i Fâil‬‬ ‫‪İsm-i Mef’ûl‬‬

(ُ‫ﺠﺊ‬ ِ ‫ ) َﯾ‬danْ‫ﺟِﺊ‬ (َ‫ )ﺟَﺎء‬den ٍ‫ﺟَﺎء‬ (َ‫ )ﺟَﺎء‬den ٌ‫ﻣَﺠِﯿﺊ‬

gel gelen gelinen, gelinmiş

Meçhûlleri:: َ‫)ﯾُﺠﺎَءُ(ﺟِﻲء‬

gelindi

Ayet Örnekleri: ‫[وَأَﺷْﺮَﻗَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ ﺑِﻨُﻮرِ رَﺑﱢﮭَﺎ وَوُﺿِﻊَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ َوﺟِﻲ َء‬5] َ‫ﺑِﺎﻟﻨﱠﺒِﯿﱢﯿﻦ‬ ‫ﻀ‬ ِ ُ‫ﻲَ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ وَھُﻢْ ﻻَ ﯾُﻈْﻠَﻤُﻮنَوَاﻟﺸﱡﮭَﺪَاءِ وَﻗ‬. (Mahşer) yeri, Rabbinin nûru ile aydınlanmıştır. Kitap (amel defterleri) konmuş, peygamberler ve şahidler getirilmiş ve kullar arasında adaletle

hükmedilmiştir. Onlar asla zulmedilmezler (Zümer, 69). ‫ﺟ‬ ِ ‫ﻲءَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑِﺠَﮭَﻨﱠﻢَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ اﻟْﺈِﻧﺴَﺎنُ وَأَﻧﱠﻰ ﻟَﮫُ اﻟﺬﱢ ْﻛﺮَى؟ َو‬ Cehennem de o gün getirilmiştir; ogün insan düşünür, fakat o düşünüp anlamaktan ona ne fayda? (Fecr, 23) Emr-i Hâzır Çekimi: ْ‫)ﯾَﺠِﺊُ(ﺟِﺊ‬

‫ﺟِﯿﺌُﻮا‬ ‫ﺟِﯿﺌَﺎ‬ ْ‫ﺟﺊ‬ ِ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺟِﺌ‬ ‫ﺟِﯿﺌَﺎ‬ ‫ﺟِﯿﺌِﻲ‬


gel

1. Aşağıdaki nâkıs fiillerin mâzî-muzâri, mâzîmeçhûl, muzâri meçhûl, emr-i hâzır, ism-i fâil ve ism-i mef’ûlünü çekiniz. Nâkıs-i vâvî (1. bab) ‫دَﻋَﺎ َﯾﺪْﻋُﻮ‬ dua etti, çağırdı Nâkıs-i yâî (2. bab) ‫ﻲ‬ ِ ‫ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸ‬ yürüdü Nâkıs-i yâî (4. bab) ‫ﻧَﺴِﻲَ ﯾَﻨْﺴَﻰ‬ unuttu Nâkıs-i yâî (3. bab) ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬ azdı, haddini aştı

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ٌ‫ﻧَﻈَﺎ َﻓﺔ‬ temizlik ٌ‫ﻃَﺮَدَ (ﻃَﺮْد‬-ُ) kovmak

ْ‫ﻛُﻠﱡﻜُﻢ‬ hepiniz َ‫ﺳﻘَﻂ‬ َ -ُ düştü ُ‫اﻟْﻌِﺸﺎَء‬ yatsı namazı ٌ‫ﺿِﯿَﺎ َﻓﺔ‬ ziyafet ُ‫ﺤﻄﱠﺔ‬ َ ‫اَﻟْ َﻤ‬ istasyon ُ‫ﻷﻃْﻔَﺎل‬ َ‫ا‬ çocuklar ُ‫اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻆَ ﯾَﺴْﺘَﯿْ ِﻘﻆ‬ uyandı ُ‫ﻋﺔ‬ َ َ‫َاﻟْﺠَﻤﺎ‬ cemaat ُ‫ﺳﺎَرَ ﯾَﺴِﯿﺮ‬ yürüdü

‫‪3. Aşağıdaki Arapça cümleleri tercüme edip nâkıs‬‬ ‫‪fiillerin altını çiziniz.‬‬ ‫ﯾَﺪْﻋُﻮ اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ إِﻟَﻰ ﻃَﺮْدِ اﻟْﺄَﻋْﺪاَءِ ‪-‬ﯾَﺪْﻋُﻮ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ إِﻟَﻰ ﻧَﻈﺎَﻓَ ِﺔ اﻟﻄﱠﻌﺎَ ِم‬‫رﱢسُ دَﻋﺎَ اﻟْﻤُﺪَ –رَﻣَﻲ اﻟﻼﱠﻋِﺐُ اﻟْﻜُﺮَةَ ﻓَﺴَﻘَﻄَﺖْ ﻋَﻠَﻰ رَأْسِ اﻟْﻤُ َﺪرﱢبِ‬ ‫وَﻣﺎَ رَﻣَﯿْﺖَ إِذْ رَﻣَﯿْﺖَ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ‪-‬ﺟَﻤِﯿﻊَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ إِﻟَﻰ اﻟْﺎِﺟْﺘِﻤَﺎعِ اﻟْ َﯿﻮْ َم‬ ‫ﻛَﺴَﻮْﺗُﮫُ ‪-‬ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﯿﺎَةُ اﻟﺪﱡﻧْﯿﺎَ اﻟﱠﺘِﻲ ﻧَﺤْﻦُ ﻓِﯿﮭﺎَ َأ رَأَﯾْﺘُﻤُﻮھﺎَ ﺧَﯿْﺮاً ﻟَﻜُ ْﻢ ‪-‬رَﻣَﻲ‬ ‫أَﻧْﺖِ ﺗَﻨْﺴَﯿْﻦَ ﻟِﻤﺎَ ﺧُﻠِﻘْﺖِ ﻟَﮫُ ‪-‬ﻋَﺘَﯿْﻦِ ﻣَﺸَﯿْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔِ ﺳﺎَ ‪-‬إِﯾﺎﱠهُ‬‫اَﻟْﺒَﻨﺎَتُ ‪-‬اَﻟﺘﱢﻠﻤِﯿﺬاَنِ ﯾَﻨْﺴَﯿﺎَنِ واَﺟِﺒَﮭُﻤﺎَ ‪-‬اَﻟﻨﺎﱠسُ ﯾَﻨْﺴَﻮْنَ ﻟِﻤﺎَ ﺧُﻠِﻘُﻮا ﻟَﮫُ‬ ‫ﯾُﺼَﻠﱢﻲ ‪-‬ﻛُﻠﱡﻜُﻢْ راَعٍ وَ ﻛُﻠﱡﻜُﻢْ ﻣَﺴْﺆُولٌ ﻋَﻦْ رَﻋِﯿﱠﺘِﮫِ ‪-‬ﯾَﻨْﺴَﯿْﻦَ وَاﺟِﺒَﮭُﻦﱠ‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﻘْﻀﻲِ ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَﯾﺎﱠمَ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ ﻓﻲِ ‪-‬اﻟﺘﱠﺮاَوﯾِﺢَ ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﻌِﺸﺎَءِ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُ َ‬ ‫ﻣَﺸَﯿْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِلِ ‪-‬ﺗَﻘْﻀﻲِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﯾَﻮْﻣﺎً ﺳَﻌﯿِﺪاً ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ‪-‬اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔِ‬ ‫ﻲِ ﯾَﻤْﺸﻲِ ﻣُﺼْﻄَﻔﻲَ ﻓ ‪-‬ﺻَﻠﻲﱠ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﻈﱡﮭْﺮَ ﻣﻊَ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬِ ‪-‬اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَ ِذ‬ ‫ك‬ ‫ﻧَﺮْﺟُﻮ أَنْ ‪-‬ﻧَﺴِﻲَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ ﺳَﯿﺎﱠرَﺗَﮫُ ﻓﻲِ اﻟﺸﺎﱠرِعِ ‪-‬اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ھُﻨﺎَ وَ ھُﻨَﺎ َ‬ ‫ﻧَﺴِﻲَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ‪-‬ﻟَﻦْ أَﻣْﺸِﻲَ إِﻟﻰَ اﻟﺴﱡﻮقِ ‪-‬ﺗَﻜْﺘُﺐَ ﻟَﻨﺎَ داَﺋِﻤﺎً‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﻄْﻠﻮُبَ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ َﻣﺸْﻐﻮُلٌ‬ ‫‪4. Aşağıdaki Arapça cümleleri harekeleyip‬‬ ‫‪tercüme ediniz.‬‬ ‫ هدلول هتيب بألا بهو ‪ -‬قوسلا يف هسولف خألا دجو‬‫ﻗِﻒْ أﻣﺎم –ﻣﻦ أﯾﻦ ﯾَﺎْﺗِﻲ أَوْﻻدﻛﻢ؟ ‪-‬ﻗﻞ ﻷِﺧﯿﻚ ﻷَنْ ﯾَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆ ﻣﻦ اﻟﻨﻮم‬ ‫رﻣﻰ ﻃَﺎھِﺮٌ اﻟﻜُﺮَة إﻟﻰ ‪ -‬؟بلكلا نم دلولا فاخي له –اﻟﻤﺤﻄّﺔ‬ ‫ﺮَ إﻟﻰ اﻷَﻃْﻔَﺎلِ ﻻ ﺗَﺮْمِ اﻟْﺤَﺠَ ‪ -‬حابصلا يف رهاط ماني ‪-‬ﻣﺤﻤّ ٍﺪ‬‫وﺟﺪ ﺣَﺎﻛِﻢٌ ‪-‬أُدْﻋُﻮا أَﺻْﺤَﺎﺑَﻜُﻢْ إﻟﻰ ﺿِﯿَﺎﻓَﺔ أﺑﻲ ‪-‬ﻻ ﺗَﺨَﺎﻓُﻮا ﻣﻦ اﻟﻌَﺪُوّ‬

‫ﯾﻘﻆ ‪-‬كمع ىلإ ملقلا كوبأ بهو ‪ -‬قوسلا يف هسولف‬ ‫دجوي نيا ‪-‬ﯾَﺒِﺴَﺖِ اﻷﺷْﺠَﺎرُ ﻓﻲ اﻷَرْضِ ‪-‬ﻣُﺤَﻤﱠﺪ ﻣﻦ اﻟﻨﻮم ﺻﺒﺎﺣًﺎ‬ ‫اﻟﻮﻟﺪ ‪ -‬ةدضنملا قوف ملقلا دجأ – ؟ضرألا يف ملقلا‬ ‫‪.‬ﯾﺨﺎف ﻣِﻦ اﻟْﻜﻠﺐ‬ ‫‪5. Aşağıdaki soruların cevabını Arapça olarak‬‬ ‫)‪veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫يف ةعامجلا فقت نيأ –ﻣﺘﻰ ﯾﺼﻞ اﻟﻘﻄﺎر إﻟﻰ اﻟﻤﺤﻄّﺔ؟ ‪1-‬‬ ‫؟دجسملا‬ ‫ﻓﻲ أَيﱢ ﺳﺎﻋﺔٍ ﺗَﺴْﺘﯿﻘﻆ ﺻﺒﺎﺣﺎً؟ ﻣُﻨْﺬُ ﻛَﻢْ ﺳﺎﻋﺔٍ ﺗﻘﻔﻮن أﻣﺎم اﻟﺒﺎب؟ ‪2-‬‬ ‫ﻣﺘﻰ دﻋﻮت أﺻﺤﺎﺑﻚ؟ ﻣَﺘَﻰ رَأَﯾْﺖَ ﺧﺎﻟﻲ ﻓﻲ اﻟﺴﻮق؟ !ﺻﺎَﻟِﺢُ اي ‪3-‬‬ ‫ھَﻞْ ﻧَﺴِﯿْﺖِ ﺷَﯿْﺌﺎً ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْﺖِ؟ ﻣﻦ ﯾﺮﻣﻲ اﻟﺤﺠﺮ إﻟﻰ رأﺳﻜﻢ؟ ‪4-‬‬ ‫ھﻞ ﺗَﺴِﯿﺮُ ﻣﻦ ھﺬا اﻟﻄﺮﯾﻖ ﻛﻞﱠ ﯾﻮمٍ ؟ ھﻞ رأى ﺻﺪﯾﻘﻲ أﺑﺎك ﻓﻲ ‪5-‬‬ ‫؟قوسلا‬ ‫أﻣﺎ ﻗﺎﻟﺖ ﻟﻚ اﻣّﻚ ﺷﯿﺌﺎً؟ ﻣَﺎذا ﺗﺮﯾﺪون ﻣﻨﮭﻢ؟ ‪6-‬‬ ‫ھﻞ اﺳْﺘَﯿﻘَﻆَ أﺧﻮك ﻣﻦ اﻟﻨﻮم؟ ‪7-‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪D) LEFÎF FİİL‬‬

İki illetli harf aynı fiilin içinde bulunursa lefîf fiil adını alır. İki çeşittir: 1. LEFÎF-İ MEFRÛK: İllet harflerinden biri kelimenin başında diğeri sonunda bulunursa lefîf-i mefrûk denir. ‫ﻰ َﯾﻘِﻲ َو َﻗ‬ korudu

‫وَﻓَﻰ َﯾﻔِﻲ‬ sözünü yerine getirdi

‫وَﻟِﻰَ ﯾَﻠِﻲ‬ yaklaştı (takip etti, izledi)

2. LEFÎF-İ MAKRÛN: İki illetli harf yanyana olarak kelimenin sonunda bulunursa lefîf-i makrûn denir. ‫ي‬ َ ‫َﻗ ِﻮ‬ kuvvetli oldu

‫ﻰ‬ ‫ﺣَﯿِ َ‬ ‫‪yaşadı‬‬

‫‪1. Lefîf-i Mefrûk'un Çekimi‬‬ ‫‪korudu‬‬

‫َوﻗَﻰ َﯾﻘِﻲ‬

‫‪Malûm Fiili Muzâri Çekimi‬‬ ‫‪Malûm Fiili Mâzî Çekimi‬‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﻘﻲِ ﯾَﻘِﯿَﺎنِ ﯾَﻘﻮُ َ‬ ‫وَﻗَﻰ وَﻗَﯿَﺎ َو َﻗﻮْا‬ ‫ﻦ‬ ‫ن ﯾَﻘِﯿْ َ‬ ‫ﻰ ﺗَﻘِﯿَﺎ ِ‬ ‫ﺗَﻘ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫وَ َﻗﺖْ وَﻗَﺘَﺎ َوﻗَﯿْ َ‬ ‫نِ ﺗَﻘﻮُنَ َﺗﻘِﻰ َﺗﻘِﯿَﺎ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪َ ...‬وﻗَﯿْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗَﻘِﯿﻦَ ﺗَﻘﯿَﺎنِ َﺗ ِﻘﯿْ َ‬

‫أَﻗِﻲ ﻧَﻘِﻲ‬

‫َﻧﻘِﻲ‬

Görüldüğü gibi Lefîf-i mefrûk’un mâzî ve muzâri çekimi (‫ ) ﯾَﺮْﻣِﻲ رَﻣَﻰ‬örneği nâkıs bir fiil gibidir. Ancak misâl özelliği de göz önünde tutularak muzârisinde fâel fiili düşürülür. Meçhûlleri ‫)ﯾَﻘِﻲ(ﯾُﻮﻗَﻰ‬ َ‫ )ﻗَﻰوَ(وُﻗِﻲ‬korundu

korunuyor

Meçhûl Fiili Muzâri Çekimi Meçhûl Fiil Mâzî Çekimi ‫ن‬ َ ْ‫ن ﯾُﻮ َﻗﻮ‬ ِ ‫ﯾُﻮﻗَﻰ ﯾُﻮﻗَﯿَﺎ‬ ‫وُﻗِﻲَ ُوﻗِﯿَﺎ وُﻗُﻮا‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ن ﯾُﻮﻗَﯿ‬ ِ ‫ﺗُﻮﻗَﻰ ﺗُﻮﻗَﯿَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫وُﻗِﯿَﺖْ وُﻗِ َﯿﺘَﺎ وُﻗِﯿ‬ ‫ن‬ َ ْ‫ﺗُﻮﻗَﻰ ﺗُﻮﻗَﯿَﺎنِ ﺗُﻮ َﻗﻮ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫وُﻗِﯿ‬.. ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗﻮُﻗَﯿْﻦَ ﺗُﻮﻗَﯿَﺎنِ ﺗُﻮﻗَﯿ‬

‫ﻰ‬ َ ‫اُوﻗَﻰ ﻧُﻮﻗﻰَ ﻧُﻮﻗ‬

Emr-i Hâzırı

ِ‫)ﯾَﻘِﻲ( =ق‬

koru

Emr-i Hâzır Çekimi ‫قِ ﻗِﯿَﺎ ﻗُﻮا‬ Muhâtab ‫ﻗِﻲ ﻗِﯿَﺎ ﻗُﻮا‬ Muhâtaba

(..ِ‫)وَﻗِﻨَﺎ ﻋَﺬَابَ اﻟﻨﱠﺎر‬ (Bakara, 201).

Ateşin azabına (karşı) bizi koru

İsm-i Fâili ٍ‫وَاق‬- (‫)وَﻗَﻰ‬ İsm-i Mef’ûlü

koruyan

‫ﻣَﻮْﻗِﻲﱞ‬- (‫)وَﻗَﻰ‬korunan

2. Lefîf-i Makrûn'un Çekimi İki illetli harfin ortada ve sonda yanyana gelmesi halindeki fiildir.

‫ ﻃَﻮَى ﯾَﻄْﻮِي‬dürdü (2. bab) canlı oldu (4. bab)

َ‫ ﺣَﯿِﻰَ ﯾَﺤْﯿﻰ‬yaşadı,

Malûm Fiili Muzâri Çekimi (‫)ﯾَﻄْﻮِى‬ Malûm Fiili Mâzî Çekimi (‫ﻃﻮَى‬ َ) ‫ن‬ َ ‫ﯾَﻄْﻮِي ﯾَﻄْﻮِﯾَﺎنِ َﯾﻄْﻮُو‬ ‫ﻃ َﻮوْا‬ َ ‫ﻃَﻮَى ﻃَﻮَﯾَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ن َﯾﻄْﻮِﯾ‬ ِ ‫ﺗَﻄْﻮِي ﺗَﻄْﻮِﯾَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻃﻮَﯾ‬ َ ‫ﻃَﻮَتْ ﻃَ َﻮﺗَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺗَﻄْﻮِي ﺗَﻄْﻮِﯾَﺎنِ ﺗَﻄْﻮُو‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻃﻮَﯾ‬ َ ... ‫ﻦ‬ َ ‫ﺗَﻄْﻮﯾِﻦَ ﺗَﻄْﻮِﯾَﺎنِ َﺗﻄْﻮِﯾ‬

‫أَﻃْﻮِي ﻧَﻄْﻮِي ﻧَﻄْﻮِي‬

Görüldüğü gibi ikinci babdan gelen Lefîf-i makrûn’un mâzî ve muzâri çekimi

‫‪ ) örneği nâkıs bir fiil gibidir.‬ﯾَﺮْﻣِﻲ رَﻣَﻰ(‬ ‫‪Malûm Fiili Muzâri Çekimi‬‬ ‫) َﯾﺤْﯿَﻰ(‬ ‫‪Malûm Fiil Mâzî Çekimi‬‬ ‫)ﺣَﯿِﻲَ(‬ ‫ن‬ ‫ن َﯾﺤْ َﯿﻮْ َ‬ ‫ﯾَﺤْﯿَﻰ ﯾَﺤْﯿَﯿَﺎ ِ‬ ‫ﺣَﯿِﻲَ ﺣَ ِﯿﯿَﺎ ﺣَﯿُﻮا‬ ‫ﻦ‬ ‫ن َﯾﺤْﯿَﯿْ َ‬ ‫ﺗَﺤْﻰَ ﺗَﺤْﯿَﯿَﺎ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺣَﯿِﯿَﺖْ ﺣَﯿِ َﯿﺘَﺎ ﺣَﯿِﯿْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗَﺤْﯿَﻰ ﺗَﺤْﯿَﯿَﺎنِ َﺗﺤْ َﯿﻮْ َ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪...‬ﺣَﯿِﯿْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗَﺤْﯿَﯿْﻦَ ﺗَﺤْﯿَﯿَﺎنِ َﺗﺤْﯿَﯿْ َ‬

‫اَﺣْﯿَﻲ ﻧَﺤْﯿﻲَ َﻧﺤْﯿَﻲ‬

‫رَﺿِﻲَ ( ‪Görüldüğü gibi mâzî ve muzâri çekimi‬‬ ‫‪ ) örneği nâkıs bir fiil gibidir.‬ﯾَﺮْﺿَﻰ‬

‫‪ dürülür‬ﯾُﻄْﻮَى )ﯾَﻄْﻮِي( ‪Meçhûlleri:‬‬ ‫‪) dürüldü‬ﻃَﻮَى(ﻃُ ِﻮيَ‬ ‫ن‬ ‫ن ﯾُﻄْﻮُو َ‬ ‫ﯾُﻄْﻮَى ﯾُﻄْﻮَﯾَﺎ ِ‬ ‫ﻃُﻮِيَ ﻃُ ِﻮﯾَﺎ ﻃُﻮُوا‬ ‫ﻦ‬ ‫ن ﯾُﻄْﻮَﯾْ َ‬ ‫ﺗُﻄْﻮَى ﺗُﻄْﻮَﯾَﺎ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻃُﻮِﯾَﺖْ ﻃُﻮِﯾَﺘَﺎ ﻃُﻮِﯾْ َ‬ ‫‪...‬ﺗُﻄْﻮَى‬ ‫ﺖ‬ ‫‪...‬ﻃُﻮِﯾْ َ‬

‫*****‬ ‫ﯾُﺤْﯿﻰَ‬

‫‪yaşanır‬‬

‫)ﺣَﯿِﻲَ(ﺣُﯿِﻰَ‬

‫‪yaşandı‬‬ ‫) َﯾﺤْﯿَﻰ(‬

‫ن‬ ‫ن ﯾُﺤْ َﯿﻮْ َ‬ ‫ﯾُﺤْﯿﻰَ ﯾُﺤْﯿَﯿَﺎ ِ‬ ‫ﺣُﯿِﻲَ ﺣُﯿِﯿَﺎ ﺣُﯿُﻮا‬

‫ﻦ‬ ‫ن ﯾُﺤْ َﯿﯿْ َ‬ ‫ﺗُﺤْﯿﻰَ ﺗُﺤْﯿَﯿَﺎ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺣُﯿِﯿَﺖْ ﺣُﯿِﯿَﺘَﺎ ﺣُﯿِﯿْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُﺤﯿْﻰَ ﺗُﺤْﯿَﯿَﺎنِ ﺗُﺤْ َﯿﻮْ َ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪..‬ﺣُﯿِﯿْ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺤْﯿَﯿْﻦَ ﺗُﺤْﯿَﯿَﺎنِ ﺗُﺤْﯿَﯿْ َ‬ ‫أُﺣْﯿَﻰ ﻧُﺤْﯿَﻰ ﻧُﺤْﯿَﻰ‬

‫‪Lefîf-i Makrûn'un Emr-i Hâzırı‬‬ ‫)ﯾَﻄْﻮِي(ِاﻃْ ِﻮ‬ ‫‪dür‬‬ ‫)ﯾَﺤْﯿَﻰ(ِاﺣْﻰَ‬ ‫‪yaşa‬‬

‫اِﻃْﻮِ اِﻃْﻮِﯾَﺎ ِاﻃْﻮُوا‬ ‫‪Muhâtab‬‬ ‫اِﺣْﻲَ اِﺣْﯿَﯿَﺎ ِاﺣْ َﯿﻮْا‬ ‫‪Muhâtab‬‬

‫ﻦ‬ ‫اِﻃْﻮِي اِﻃْﻮِﯾَﺎ ِاﻃْﻮِﯾْ َ‬ ‫‪Muhâtaba‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اِﺣْﯿَﻰْ اِﺣْﯿَﯿَﺎ ِاﺣْﯿَﯿْ َ‬ ‫‪Muhâtaba‬‬

‫ﺣَﯿِﻰَ((‬

‫‪) düren‬ﻃَﻮَى(ﻃَﺎوٍ‬

‫‪İsm-i Fâili‬‬ ‫‪kullanılmaz‬‬

‫‪) dürülen, dürülmüş,‬ﻃَﻮَى(ﻣَﻄْﻮِيﱞ ‪İsm-i Mef’ûlü‬‬ ‫‪ yaşanan, yaşanmış‬ﺣَﯿِﻰَ َﻣﺤْ ِﯿﻲﱞٌ((‬ ‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﺸﱠﮭِﯿﺪاَنِ ﻟَﻘِﯿﺎَ رَﺑﱠﮭُﻤﺎَ اَﻟ ‪) -‬ﺧَﺸِﻲَ(ﺧَﺸِﯿْﻨﺎَ اﻟﻠﱠﮫَ ﻓَﻠَﻢْ ﻧَﻔْﻌَﻞْ ﺳُﻮ ًء ‪1-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪).‬رَﺿِﻲَ()ﻟَﻘِﻲَ ﯾَﻠْﻘَﻰ(رَاﺿِﯿَﯿْ ِ‬ ‫–ﻋَﻠَﻮْﻧﺎَ ‪)-‬ﻋَﻼَ ﯾَﻌْﻠُﻮ( ‪-‬ﻋَﻠَﻮْتُ ﺑِﺄَدَﺑِﻲ –ﻟَﻘِﯿْﺖُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ‪-‬ﺧَﺸِﯿْﺖُ رَﺑﱢﻲ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﻋَﻠَﻮْا –ﻋَﻠَﻮْنَ –ﻋَﻠَﻮَا‬ ‫ﺔَ ؟ أَﯾْﻦَ ﻛُﻨْﺖَ ﻣﺎَ اﻟْﻤُﺪﱠةُ اﻟﱠﺘِﻲ ﻗَﻀَﯿْﺘَﮭﺎَ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠ –رَﺿِﯿْﺖُ ﺑِﻨَﺼِﯿﺒِﻲ ‪3-‬‬ ‫ﺗَﺴْﻜُﻦُ ؟‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﻓَﺸَﻠُﻮا ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﮭِﻢْ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﻟَﻢْ ﯾَﻀَﻌُﻮا أَﻣﺎَمَ أَﻋْﯿُﻨِﮭِﻢْ ھَﺪَﻓﺎً ﯾَﺴْ َﻌﻮْنَ ‪4-‬‬ ‫‪ .‬ﻟِﻠْﻮُﺻُﻮلِ إِﻟَﯿْ ِﮫ‬

‫وَ ﻣَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘﺎَلَ ذَرﱠةٍ ﺷَﺮا‪– ‬ﻓَﻤَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘﺎَلَ ذَرﱠةٍ ﺧَﯿْﺮاً ﯾَ َﺮهُ ‪5-‬‬ ‫)رَأَى ﯾَﺮَى(‪َ (Zilzâl, 7, 8).‬ﺮهُ َﯾ‬ ‫ھَﻞْ ﻗَﻀَﯿْﺖَ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔَ ﻓِﻲ –ھَﻞْ ﺑَﻜَﺖِ اﻟﻄﱢﻔْﻠَﺔُ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﺗَﺒْﻚِ اﻟﻄﱢﻔَْﻠﺔُ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﺑَﻠَﺪِكَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ أَﻗْﺾِ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔَ ﻓِﻲ ﺑََﻠﺪِي‬ ‫‪.‬ھَﻞْ ﺑَﻨَﻰ ﺟَﺪﱡكَ ھَﺬاَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلَ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﺒْﻦِ ﺟَﺪﱢي ھَﺬاَ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰلَ ‪7-‬‬ ‫ﺐ ‪8-‬‬ ‫اَﻟْﺈِﺳْﻼَمُ ﻻَ –اَﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَﻧﺎَتُ ﻻَ ﺗَﻜْﻔِﻲ وَﺣْﺪَھﺎَ ﻟِﻤَﻌْﺮِﻓَﺔِ ﻣُﺴْﺘَﻮَى اﻟﻄﺎﱠﻟِ ِ‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﯾَﺪْﻋُﻮ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﺮْبِ وَ اﻟْﻘِﺘﺎَلِ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫‪.‬اَﻟْﻤُﺨْﻠِﺼُﻮنَ ﯾَﺴْﻌَﻮْنَ ﻓِﻲ اﻟْﺨَﯿْﺮِ –ﻞُ ﺑِﻤﺎَ ﻧَﺴِﯿَﺘْﮫُ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﺑَﺪَأَ اﻟﺮﱠﺟُ ‪9-‬‬ ‫‪.‬أَﻧْﺖِ ﺗَﺴْﻌَﯿْﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﺨَﯿْ ِﺮ‬ ‫ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﻓِﻲ اﻟْﻔَﺠْﺮِ ]‪[6‬ﯾَﺘْﻠُﻮ –رَأَﯾْﺖُ اﻟْﻔَﺘﺎَةَ اﻟﻨﱠﺸِﯿﻄَ َﺔ ‪10-‬‬‫‪.‬اﻟْﺠَﺮَسِ ذَھَﺒﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ أَﺗَﻰ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﺻَﻮْتُ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Allah’tan korktuk ve kötülük yapmadık. İki‬‬ ‫‪şehit hoşnut bir şekilde Rabb’lerine kavuştu.‬‬ ‫‪2- Rabbim’den korktum. Arkadaşıma rastladım.‬‬ ‫‪Edebimle yükseldim. Yükseldik. İkisi yükseldi.‬‬ ‫‪Yükseldiler (müe. + müz.).‬‬

3- Nasibime razı oldum. Mekke’de geçirdiğin müddet ne (kadar)? Nerede oturuyordun? 4- Hayatlarında başarısız oldular. Çünkü gözlerinin önüne kendisine ulaşmak için çalışacakları bir hedef koymadılar. 5- Kim zerre miktar hayır yaparsa onu görür. Kim zerre mikdarı şer yaparsa onu görür. 6- Kız çocuğu ağladı mı? Hayır, kız çocuğu ağlamadı. Tatili memleketinde mi geçirdin? Hayır tatili memleketimde geçirmedim. 7- Bu evi deden mi yaptı? Hayır, bu evi dedem yapmadı. 8- Sadece imtihanlar öğrencinin seviyesini bilmek için yetmez. İslâm insanlar arasında harb ve savaşa çağırmaz. 9- Adam kadının unuttuklarıyla başladı. İhlaslılar hayırda çalışıyor. Sen hayırda çalışıyorsun. 10- Çalışkan genç kızı gördüm. Arkadaşım fecirde Kur’ân okur. İkisi kendisinden zil sesinin geldiği okula gittiler.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ NÂKIS VE LEFİF FİİL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻻَ ﯾَﺨْﻔَﻰ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ﺷَﻲْءٌ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَﻻَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎء‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 5). Şüphesiz ki ne yerde ne de gökte hiçbir şey Allah'a gizli kalmaz. gizlemek ‫ﺧَﻔِﻲَ ﯾَﺨْﻔَﻰ ﺧَﻔﺎَ ًء‬

2- َ‫ وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺟَﺎھَﺪُوا ﻓِﯿﻨَﺎ ﻟَﻨَﮭْﺪِﯾَﻨﱠﮭُﻢْ ﺳُﺒُﻠَﻨَﺎ وَإِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻟَﻤَﻊَ اﻟْﻤُﺤْﺴِﻨِﯿﻦ‬. (29/ANKEBÛT, 69). (Ama) bizim uğrumuzda cihad edenleri elbette kendi yollarımıza eriştireceğiz. Hiç şüphe yok ki Allah iyi davrananlarla beraberdir. doğru yoldan ayırmamak, (hidâyete) eriştirmek ‫ھَﺪَى ﯾَﮭْﺪِي ھَﺪْﯾًﺎ‬ iyi olan, iyi davranan ُ‫ﺴﻦ‬ ِ ْ‫َاﻟْﻤُﺤ‬ yol ٌ‫ﺳَﺒِﯿﻞٌ ج ﺳُﺒُﻞ‬

3- ْ‫ِإﻧﱠﻤَﺎ ﻛَﺎنَ ﻗَﻮْلَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ إِذَا دُﻋُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ وَرَﺳُﻮﻟِﮫِ ﻟِﯿَﺤْﻜُﻢَ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ أَن‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮا ﺳَﻤِﻌْﻨَﺎ وَأَﻃَﻌْﻨَﺎ وَأُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮ‬. (24/NÛR, 51). Aralarında hüküm vermesi için Allah'a ve Resûlüne davet edildiklerinde, (müminlerin sözü) ancak "İşittik ve itaat ettik" demeleridir. İşte asıl bunlar kurtuluşa erenlerdir. dua etmek, çağırmak ‫دَﻋﺎَ ﯾَﺪْﻋُﻮ دُﻋَﺎ ًء‬ itaat etti ‫ﯿِﻊُ إِﻃﺎَﻋَﺔًأَﻃَﺎعَ ﯾُﻄ‬

4- ‫وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎھُﻢْ أَﺋِﻤﱠﺔً ﯾَﮭْﺪُونَ ﺑِﺄَﻣْﺮِﻧَﺎ وَأَوْﺣَﯿْﻨَﺎ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﻓِﻌْﻞَ اﻟْﺨَﯿْﺮَاتِ وَِإﻗَﺎ َم‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟﺼﱠﻼَةِ وَإِﯾﺘَﺎءَ اﻟﺰﱠﻛَﺎةِ وَﻛَﺎﻧُﻮا ﻟَﻨَﺎ ﻋَﺎﺑِﺪِﯾ‬. (21/ENBİYA, 73). Onları, emrimiz uyarınca doğru yolu gösteren önderler yaptık ve kendilerine hayırlı işler yapmayı, namaz kılmayı, zekât vermeyi vahyettik. Onlar, daima bize ibadet eden kimselerdi. vahyetti

‫أَوْﺣَﻲ ﯾُﻮﺣِﻲ‬ ‫‪vermek‬‬ ‫آﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗِﻲ إِﯾﺘَﺎ ًء‬

‫‪ ...‬ﺤَﺴَﻨَﺔِاُدْعُ إِﻟَﻰ ﺳَﺒِﯿﻞِ رَﺑﱢﻚَ ﺑِﺎﻟْﺤِﻜْﻤَﺔِ وَاﻟْﻤَﻮْﻋِﻈَﺔِ اﻟْ ‪5-‬‬ ‫‪(16/NAHL, 125). (Resûlüm!) Sen, Rabbinin‬‬ ‫‪yoluna hikmet ve güzel öğütle çağır ...‬‬ ‫ف ‪6-‬‬ ‫وَاﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ وَاﻟْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎتُ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ أَوْﻟِﯿَﺎءُ ﺑَﻌْﺾٍ ﯾَﺄْﻣُﺮُونَ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُو ِ‬ ‫‪...‬وَﯾَﻨْﮭَﻮْنَ ﻋَﻦِ اﻟْﻤُﻨﻜَ ِﺮ‬ ‫‪(9/TEVBE, 71). Mümin erkeklerle mümin kadınlar‬‬ ‫‪birbirlerinin velileridir. Onlar iyiliği emreder,‬‬ ‫‪kötülükten alıkorlar, ...‬‬ ‫ﻧَﮭَﻰ ﯾَﻨْﮭَﻰ ﻧَﮭْﯿ ًﺎ‬ ‫‪yasakladı‬‬

‫ﻼ ‪7-‬‬ ‫أَ ﺗَﺄْﻣُﺮُونَ اﻟﻨﱠﺎسَ ﺑِﺎﻟْﺒِﺮﱢ وَﺗَﻨْﺴَﻮْنَ أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ وَأَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﺘْﻠُﻮنَ اﻟْﻜِﺘَﺎبَ َأ َﻓ َ‬ ‫ن‬ ‫‪َ .‬ﺗﻌْ ِﻘﻠُﻮ َ‬

BAKARA 44. (Ey bilginler!) Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz (gerçekleri bildiğiniz) halde, insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz? ‫اَﻟْﺒِﺮﱡ‬ (her türlü) iyilik ‫ﻼوَ ًة‬ َ ‫ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮ ِﺗ‬ okudu ْ‫ﺴَﻰ ﻧِﺴْﯿﺎَﻧﺎًﻧَﺴِﻲَ ﯾَﻨ‬ unutmak

8- ‫ن‬ َ ‫{أَﻓَﻤِﻦْ ھَﺬَا اﻟْﺤَﺪِﯾﺚِ ﺗَﻌْﺠَﺒُﻮ‬53/59} َ‫ وَﺗَﻀْﺤَﻜُﻮنَ وَﻻَ ﺗَﺒْﻜُﻮن‬. (53/NECM, 59, 60). Şimdi siz bu söze (Kur’ân'a) mı şaşıyorsunuz? Gülüyorsunuz da ağlamıyorsunuz! ‫ﻋﺠَﺒًﺎ‬ َ ُ‫ﻋَﺠِﺐَ ﯾَﻌْﺠَﺐ‬ şaşmak ‫ﺤ‬ َ ْ‫ﻚُ ﺿِﺤْﻜﺎًﺿَﺤِﻚَ ﯾَﻀ‬ gülmek ‫ﺑَﻜَﻰ ﯾَﺒْﻜِﻲ ﺑُﻜﺎَ ًء‬ ağlamak

9- ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻋِﻨْﺪَهُ ﻋِﻠْﻢُ اﻟﺴﱠﺎﻋَﺔِ وَﯾُﻨَﺰﱢلُ اﻟْﻐَﯿْﺚَ وَﯾَﻌْﻠَﻢُ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْﺣَﺎمِ وَﻣَﺎ‬ ‫ﺗَﺪْرِي ﻧَﻔْﺲٌ ﻣﺎَذَا ﺗَﻜْﺴِﺐُ ﻏَﺪًا وَﻣَﺎ ﺗَﺪْرِي ﻧَﻔْﺲٌ ﺑِﺄَيﱢ أَرْضٍ ﺗَﻤُﻮتُ إِنﱠ‬ ‫ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺧَﺒِﯿﺮٌ اﻟﻠﱠ َﮫ‬. (31/LOKMÂN, 34). Kıyâmet vakti hakkındaki bilgi, ancak Allah'ın katındadır. Yağmuru O yağdırır, rahimlerde olanı O bilir. Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilemez. Yine hiç kimse nerede öleceğini bilemez. Şüphesiz Allah, her şeyi bilendir, her şeyden haberdardır. ‫ﻋِﻠْﻢُ اﻟﺴﱠﺎﻋَ ِﺔ‬ kıyâmetin ilmi ُ‫اَﻟْﻐَﯿْﺚ‬ yağmur ‫ﻼ‬ ً ‫ﻧَﺰﱠلَ ﯾُﻨَﺰﱢلُ ﺗَﻨْﺰِﯾ‬ indirmek ‫دَرَى ﯾَﺪْرِي دَرْﯾﺎً دِراَﯾَ ًﺔ‬ bilmek

10- ْ‫ﺸَﻰ وَﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎسِ وَاﻟﺪﱠوَابﱢ وَاﻟْﺄَﻧْﻌَﺎمِ ﻣُﺨْﺘَﻠِﻒٌ أَﻟْﻮَاﻧُﮫُ ﻛَﺬَﻟِﻚَ إِﻧﱠﻤَﺎ َﯾﺨ‬ ٌ‫ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎدِهِ اﻟْﻌُﻠَﻤَﺎءُ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻋَﺰِﯾﺰٌ ﻏَﻔُﻮر‬.

(35/FÂTIR, 28). İnsanlardan, hayvanlardan ve davarlardan da yine böyle türlü renkte olanlar var. Kulları içinden ancak âlimler, Allah'tan (gereğince) korkar. Şüphesiz Allah, daima üstündür, çok bağışlayandır. ٌ‫داَﺑﱠﺔٌ ج دَواﱠب‬ hayvan, canlı ٌ‫ﻧَﻌَﻢٌ ج أَﻧْﻌَﺎم‬ büyük baş hayvanlar ‫ﺧَﺸِﻲَ ﯾَﺨْﺸَﻰ ﺧَﺸْﯿَ ًﺔ‬ korkmak

11- ُ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻗُﻮا أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ وَأَھْﻠِﯿﻜُﻢْ ﻧَﺎرًا وَﻗُﻮدُھَﺎ اﻟﻨﱠﺎس‬ ْ‫وَاﻟْﺤِﺠَﺎرَةُ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻣَﻼَﺋِﻜَﺔٌ ﻏِﻼَظٌ ﺷِﺪَادٌ ﻻَ ﯾَﻌْﺼُﻮنَ اﻟﻠﱠﮫَ ﻣَﺎ أَﻣَﺮَھُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﯾَﻔْﻌَﻠُﻮنَ ﻣَﺎ ﯾُﺆْﻣَﺮُو‬. (66/TAHRİM, 6). Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, güçlü, Allah'ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan melekler vardır.

ٌ‫وَﻗُﻮد‬ yakıt, yakacak ٌ‫ﺷَﺪِﯾﺪٌ ج ﺷِﺪَاد‬ güçlü, şiddetli ‫ﻆ‬ َ ُ‫ﻏَﻠَﻆَ ﯾَﻐْﻠِﻆُ ﻏِﻠْﻈَﺔً =ﯾَﻐْﻠُﻆُ ﻏَﻠ‬ sert ve acımasız davranmak ‫وَﻗَﻰ ﯾَﻘِﻲ وِﻗﺎَﯾَ ًﺔ‬ korumak ٌ‫ﻼظ‬ َ‫ﻏ‬ ِ ‫ﻏَﻠِﯿﻆٌ ج‬ sert davranan [(ٌ‫ )ﻏِﻼَظ‬kelimesi, ism-i fâil olan (ٌ‫ )ﻏَﻠِﯿﻆ‬kelimesininin cemi mükesseridir.] ‫ﻋﺼْﯿﺎَﻧًﺎ‬ ِ ً‫ﻋَﺼَﻰ ﯾَﻌْﺼِﻲ ﻋَﺼْﯿﺎ‬ başkaldırmak, karşı gelmek, isyan etmek

12- ... ‫ن‬ َ ‫ وَﻣَﻦْ ﯾُﻮقَ ﺷُﺢﱠ ﻧَﻔْﺴِﮫِ َﻓﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﻤُﻔْﻠِﺤُﻮ‬. (64/TEGABUN, 16). ... Kim nefsinin cimriliğinden korunursa işte onlar kurtuluşa erenlerdir. ‫ﺸﺢﱡ ﺷُﺤﺎ‬ ِ َ‫ﺷَﺢﱠ ﯾ‬ cimrilik etmek, hırslı olmak

‫وَﻗَﻰ ﯾَﻘِﻲ وِﻗﺎَﯾَ ًﺔ‬ korumak

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerin aksâm-ı seb'adan hangi gruba girdiğini söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) (َ‫ل )ﻗَ َﻮل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬ ‫ﺑَﺪََأ‬ ‫دَﻋَﺎ‬ ‫ﻗَﺮََأ‬ ‫ﻋﻔَﺎ‬ َ ‫ع‬ َ ‫ﺑَﺎ‬

dedi başladı dua etti okudu affetti

sattı

‫ﺑَﻘِﻲَ ﯾَﺒْﻘَﻰ‬ ‫َﻛﻔَﻰ‬ ‫ﻰ‬ َ ‫وَﻓ‬ ‫َوﻗَﻰ‬ ‫رَأَى‬ ‫ﻒ‬ َ ‫َو َﻗ‬ kaldı yetti vefa gösterdi korudu gördü ayakta durdu

2. Aşağıdaki fiillerin mâzî, muzâri, mâzî meçhûl, muzâri meçhûl, emr-i hâzır, ism-i fâil ve ism-i mef’ûllerini yazınız. ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬ haddi aştı, azdı ُ‫وَرَدَ ﯾَﺮِد‬ geldi, vardı, hazır oldu

‫ﻧَﻮَى ﯾَﻨْﻮِي‬ niyet etti ُ‫أَذِنَ َﯾﺄْ َذن‬ izin aldı

‫ﺷَﻮَى َﯾﺸْﻮِي‬ kızarttı ُ‫وَﺿَﻊَ َﯾﻀَﻊ‬ koydu

‫وَﻟِﻰَ ﯾَﻠِﻲ‬ yaklaştı, izledi ُ‫ﻣََﻠﺄَ ﯾَﻤْﻠَﺄ‬ doldu, doldurdu

‫ﻲ‬ ِ ‫وَﻓَﻰ ﯾَﻔ‬ vefalı oldu ‫ﺑَﻨَﻰ ﯾَﺒْﻨِﻰ‬ (bina) yaptı

‫ﻧَﺴِﻲَ ﯾَﻨْﺴَﻰ‬ unuttu ‫َﯾ‬ َ‫ﻘُﻮمُﻗَﺎم‬ kalktı

ُ‫ﺻﻞَ َﯾﺼِﻞ‬ َ َ‫و‬ vardı, ulaştı ُ‫ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠﻮ‬ (Kur’ân, kitap v.s) okudu ُ‫وَﻗَﻒَ َﯾﻘِﻒ‬ durdu ‫رَوَى َﯾﺮْوِى‬ rivayet etti

ُ‫ﻧَﺎمَ ﯾَﻨَﺎم‬ uyudu ‫ﻗَﻀَﻰ ﯾَﻘْﻀِﻲ‬

geçirdi

3. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi birer cümlede kullanıp ezberleyiniz. ‫ﻞ‬ ٍ ْ‫ﻋَﻠَﻰ ﻣَﮭ‬ yavaş ‫ﻟِﻤﺎذاَ ﻣَﺸَﯿْﺘُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﮭْﻞٍ؟‬ Niçin yavaş yürüdünüz? ‫َﺑﻘِﻲَ ﯾَﺒْﻘَﻰ‬ kaldı ٌ‫ﺣﺪ‬ َ ‫ھَﻞْ ﺑَﻘِﻲَ ﻋِﻨْ َﺪكَ َأ‬ Yanında kimse kaldı mı? ‫ن‬ َ ‫ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﺂ‬ şimdiye kadar ‫ﻣَﺎذَا ﻓَﻌَﻠْﺘُﻢْ ﺣﺘﱠﻰ اﻟْﺂنَ؟‬ Şimdiye kadar ne yaptınız?

4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.

‫ﺑَﻌْﺪَ أَداَءِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ ذَھَﺒْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣَﺴْﺠِﺪِ اﻟﺮﱠﺳﻮُلِ ﺻَﻠﻲﱠ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْﮫِ وَ ﺳَﻠﱠ َﻢ ﻓ ِ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ﺛَﻼَﺛَﺔَ أَﺳﺎَﺑﯿِﻊَ ﻓﻲِ ﻣَﻜﱠﺔَ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠ َﻣﺔِ وَاﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ ‪.‬رَةِاﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ اﻟْﻤُ َﻨﻮﱠ‬ ‫ﻃَﻠَﺐَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬِ أَنْ ﯾَﺤْﻜِﻲَ ﻟَﮫُ ﻗِﺼﱠﺔَ اﻟْﮭِﺠْﺮَةِ ‪-‬اﻟْﻤُ َﻨﻮﱠرَ ِة‬‫وَﻗْﺘﺎً ﺟَﻤﯿِﻼً ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ ‪-‬ﻗَﻀَﯿْﺖُ أَﯾﺎﱠﻣﺎً ﺳَﻌﯿِﺪَةً ﺑَﯿْﻦَ ﻣَﻜﱠﺔَ وَ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ‬‫ﻗَﻀَﺖِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ أُﺳْﺒﻮُﻋَﯿْﻦِ ﻓﻲِ ‪-‬ﯾَﻘْﻀِﻲ اﻟﻨﺎﱠسُ ﺷَﮭْﺮَ رَﻣَﻀﺎَنَ ﻓﻲِ اﻟْﻌِﺒﺎَدَ ِة‬ ‫ﻗَﻀَﻮْا أُﺳْﺒﻮُﻋﺎً واَﺣِﺪاً ‪-‬ﺳَﻌﻲَ ﻋُﻤَﺮُ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺼﱠﻔﺎَ وَاﻟْﻤَﺮْوَةِ ‪-‬ﻣَﻜﱠﺔَ اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَﺔِ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ‪-‬ﺔُ ﻋَﺪَداً ﻛَﺒﯿِﺮاً ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتِ رَأَتْ ﻓﺎَﻃِﻤَ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ اﻟْﻤُ َﻨﻮﱠرَةِ‬ ‫ﻣَﻦْ ﺑَﻨﻰَ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔَ ؟ ﺳَﯿﱢﺪُﻧﺎَ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ وَ ‪-‬ﻗَﻀَﯿْﺖِ ﺑَﻌْﺪَ ﻇُﮭْﺮِ أَﻣْﺲِ ﯾَﺎ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ‬ ‫ھَﻞْ ﺗَﻘْﻀِﻲ وَﻗْﺘﺎً ﺳَﮭﻼً أَمْ ﺻَﻌْﺒﺎً ؟ دَﻋﺎَ –ﻣَﻌَﮫُ إِﺳْﻤﺎَﻋِﯿﻞُ ﺑَﻨَﯿﺎَ اﻟْﻜَﻌْﺒَ َﺔ‬ ‫ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ وَﻗْﺘﺎً ‪-‬ﺳَﻨَﺒْﻘَﻰ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﺛَﻼَﺛَﺔَ أَﯾﺎﱠمٍ ‪-‬ﮫُ ﻟَﯿْﻼً اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ رَﺑﱠ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ ﯾَﻮْﻣﺎً ﺳَﻌﯿِﺪاً ‪-‬ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ ﺳﺎَﻋَﺔً ﺟَﻤﯿِﻠَﺔً ‪-‬ﺟَﻤ ِﯿ ً‬‫ﻜﻮُنُ ﺳَﺘَ ‪-‬ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔُ ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ ‪-‬ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ ھُﻨﺎَكَ أُﺳْﺒﻮُﻋﺎً ﻃَﯿﱢﺒًﺎ‬ ‫ﺦ‬ ‫ﺳَﯿَﻜﻮُنُ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ‪-‬ﺳَﺘَﻜﻮُنُ اﻟﺼﱠﻼَةُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ‪-‬اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄْﺒَ ِ‬ ‫ﺳَﻌَﯿْﻨﺎَ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺼﱠﻔﺎَ وَ اﻟْﻤَﺮْوَةِ ‪-‬ﺳَﯿَﻜﻮُنُ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻓﻲِ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟﺼﱠﻒﱢ‬ ‫ط‬ ‫‪.‬ﺳَﺒْﻌَﺔَ َأﺷْﻮاَ ٍ‬ ‫‪5. Aşağıdaki Arapça soruları harekeleyip‬‬ ‫‪cevaplarını Arapça olarak veriniz.(Cevaplar için‬‬ ‫)‪üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻣَﻦْ ﯾﻀﻊ ھﺬه اﻷﻣﺘﻌﺔ ھﻨﺎ؟ ‪3-‬‬ ‫ﻣِﻦْ أَ ْﯾﻦَ وردت ھﺬه اﻷﺧْﺒَﺎر؟ ‪2-‬‬ ‫ﻟِﻤَﺎذا ﯾﻘﻔﻮن ﺧﻠﻒ اﻟﺠﺪار؟ ‪1-‬‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺄْﺗِﻲ إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟ ‪6-‬‬ ‫إﻟﻰ أَﯾْﻦَ ﯾﻤﺸﻲ أﺑﻮك؟ ‪5-‬‬ ‫؟ﻣَﻦْ ﯾَﻤْﻸُ اﻷَﺑَﺎرِﯾﻖ ‪4-‬‬

‫‪6. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫‪ediniz.‬‬ ‫اذامل ؟دجسملا يف ىقب يذلا نم –ﻣﻦ ﺑﻨﻰ ھﺬه اﻟﺒُﯿُﻮتَ؟‬ ‫ﻧﻮﯾﺖ أن أُﺻﻠﻰَ –ﯾﺘﻠﻮ اﻟﺤُﻔﱠﺎظ اﻟْﻘﺮآنَ –راجحألا هذه نومرت‬ ‫–ﻻ ﺗَﻨْﺴَﻰ اﻟﻮﻋﺪ واﻟﻤﻌﺮوف – كمسا تيسن – رجفلا ةالص‬ ‫هذه ىوش نم ‪-‬ﻗﻮﻣﻮا ﻓﺼﻠﱡﻮا ‪-‬ﻞﱢﻗﻢْ ﻓَﺼَ ‪-‬ﻻ ﺗﺘﻠﻮ ﻣﻜﺎﺗﺐ َأﺣَﺪٍ‬ ‫ﻏَﺪاً – اندنع فقت ال ‪-‬ﻻ ﺗﻀﻌﻦ ﺷﯿﺌﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺮﺳﻰّ – ةجاجدلا‬ ‫ﻟﻤﺎذا ﺗَﻤْﺸﻲ ‪-‬ﻟﻤﺎذا ﻣﺎ ﺗَﻠَﻮْﺗُﻢْ ﺣﺘﱠﻰ اﻵن؟ ‪.‬ﻻ ﺗﺄذَﻧُﻮا ﻟَﮭﻢ –ﻧﺒﺪأُ اﻟﺪرس‬ ‫مهعم فقت ال ‪-‬ﻗﻒ ﻗﻠﯿﻼً ‪-‬يبأ بتك هل تبهو ‪ -‬؟لهم ىلع‬ ‫ﻻَ ﺗﺪﻋﻮﻧﻲ ھﻨﺎ ‪-‬اﻷﻣﺘﻌﺔ ھُﻨﺎ؟ ﻣَﻦْ ﯾﻀﻊ ھﺬه ‪-‬أَﻋِﺪُ أن أﻛﺘﺐ إﻟﯿﻚ ‪-‬‬ ‫نأ ديرأ يقيدص اي ىنعد ‪ -‬؟دجسملا اذه ىنب نم ‪-‬وﺣﯿﺪًا‬ ‫ﻣﻦ اﻟﺬﯾﻦ ﺑﻨﻮا ھﺬه اﻟﻘُﺼُﻮرَ؟ ھﻞ اﻟﻔُﺮاَتُ أﻛﺜﺮ ﻃﻮﻻ ﻣﻦ ‪! -‬يكبأ‬ ‫ﻟﻤﺎذا ﻣﺎ أﻧﺖ ﺑِﺴَﺎعٍ درﺳﻚ ‪-‬رمقلا نم ربكأ سمشلا ‪ِ -‬دﺟْﻠَﺔ؟‬‫‪ .‬ﻧﻮﯾﺖ أن أُﺻﻠّﻲ ﺻﻼة اﻟﻈﮭﺮ‬ ‫‪7. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp nâkıs‬‬ ‫‪ve lefîf fiillerin altını çiziniz. Meallerine bakarak‬‬ ‫‪Arapça’larını söyleyinceye ya da yazıncaya kadar‬‬ ‫‪çalışınız.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬

------------------------------------------------------------------------------[1] (‫ )رَﺿُﻮا‬aslında (‫’)رَﺿِﯿُﻮا‬dur. Burada yâ (‫)ي‬ harfinin üzerindeki ötre telaffuzda dile ağır geldiğinden, kendisinden bir önceki harfin esresi düşürülüp ona aktarılmıştır. Bu defa yanyana gelen iki harften illetlisi düşürülmüş ve fiil kullanışlı (‫ ) َرﺿُﻮا‬şeklini almıştır. [2] (َ‫ )ﯾَﺮْﺿَﻮْن‬aslında (َ‫’)ﯾَﺮْﺿَﯿُﻮن‬dir. “Vâv veya yâ harfleri, kendilerinden bir önceki harf üstün olursa ses uyumu gereği elife dönüşür” kuralı gereğince aslı olan siyga önce (َ‫ )ﯾَﺮْﺿﺎَوْن‬haline gelmiş, sonra da iki sükûnlu harf birleştiği için illetlisi düşürülmüş ve fiil kullanışlı şekliyle (َ‫)ﯾَﺮْﺿَﻮْن‬ olmuştur. (Kaynak için bkz. Uralgiray, Yusuf, İlk ve İleri Dilbilgisi, I, 61. [3] Bu fiilin muzari muhâtabasının (َ‫)ﺗَﺮْﺿَﯿْﻦ‬ olduğunu, emirde müennes nûnu’nun düştüğünü hatırlayınız. Sülâsî sahih fiillerden (‫ )اِﻋْﻠَﻤِﻲ‬bil, gibi. [4] Aynı cümlenin mâzî ve muzarisini iki defa yazmamak için parantez içerisinde aynı siyganın muzarisi verilmiştir. Cümlenin sonuna konulan fiilin mâzî ve muzari halleri fiilin girdiği şeklin

kolay anlaşılması içindir. Dikkatle incelenmesi rica olunur. [5] (ِ‫ )ﺟﺎَءَ ب‬getirdi, (ِ‫ )ﺟِﻲءَ ب‬getirildi [6]

(‫ )ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮ‬okudu, tilâvet etti.


MÜCERRED VE MEZÎD FİİLLER Arapça’da fiiller kök harfleri bakımından ikiye ayrılır: 1. Mücerred fiiller : Asıl kökleri 3 veya 4 harften oluşan fiiller. 2. Mezîd fiiller: Aslı 3 veya 4 harften oluşan mücerred fiillere harf eklenmesiyle oluşan fiiller. Kuruluşu üç harften oluşan fiillere sülâsi mücerred denir.

‫ﺢ‬ َ َ‫ ﻧَﺼَﺮَ ﻋَﻠِ َﻢ ﻓَﺘ‬gibi. Kuruluşu dört harften oluşan fiillere rübâi mücerred denir. (yuvarladı) gibi. َ‫دَﺣْﺮَج‬- ُ‫ﯾُﺪَﺣْﺮِج‬- ً‫دَﺣْﺮَﺟَﺔ‬ I) SÜLASİ MEZÎD FİİLLER Asıl kök harfleri üç harften oluşan sülâsî mücerred fiillere harf eklenerek meydana getirilen fiillere sülâsi mezîd fiiller denir. A) SÜLASİ MÜCERREDE TEK HARF İLAVESİYLE KURULAN MEZİT FİİLLER Sülâsî mücerred'e bir harf ilavesiyle kurulan fiiller 3 şekilde gelir. Örnekleriyle birlikte şöyledir:

Masdar Muzâri Mâzî

‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾُﻔْ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫َأﻓْ َﻌ‬

‫ِإﻋْﻼَﻣًﺎ‬ ‫ﯾُﻌِْﻠﻢُ‬ ‫أَﻋْﻠَ َﻢ‬

‫‪bildirmek‬‬ ‫‪bildiriyor‬‬ ‫‪bildirdi‬‬

‫وَ َﺗﻔْﻌِﯿﻠَ ًﺔ‬ ‫ﻼ‬ ‫َﺗﻔْﻌِﯿ ً‬ ‫ﯾُ َﻔﻌﱢﻞُ‬ ‫ﻞ‬ ‫َﻓﻌﱠ َ‬ ‫وَ ﺗَﻌْﻠِﯿﻤَ ًﺔ‬ ‫ﺗَﻌْﻠِﯿﻤ ًﺎ‬ ‫ﯾُ َﻌﻠﱢﻢُ‬ ‫ﻋَﻠﱠ َﻢ‬

‫‪öğretmek‬‬ ‫‪öğretiyor‬‬ ‫‪öğretti‬‬

‫ﻻ‬ ً ‫َو ﻓِﻌَﺎ‬ ‫ﻣُﻔَﺎﻋَﻠَ ًﺔ‬ ُ‫ﻋﻞ‬ ِ ‫ﯾُﻔَﺎ‬ ‫ﻞ‬ َ‫ﻋ‬ َ ‫ﻓَﺎ‬ ‫وَﻛِﺘﺎَﺑ ًﺎ‬ ‫ﻣُﻜﺎَﺗَﺒَ ًﺔ‬ ُ‫ﯾُﻜَﺎ ِﺗﺐ‬ ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺎﺗ‬

yazışmak yazışıyor yazıştı

Şimdi bunları sırasıyla inceleyelim: 1) IF’ÂL (ٌ‫ )إﻓْﻌَﺎل‬BÂBI Masdar Muzâri Mâzî

‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾُﻔْ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫َأﻓْ َﻌ‬ ‫ِإﻋْﻼَﻣًﺎ‬ ُ‫ﯾُﻌِْﻠﻢ‬ ‫أَﻋْﻠَ َﻢ‬ bildirmek bildiriyor bildirdi

Sülâsî fiilin kökünün başına bir elif (‫ )ا‬ilavesiyle kurulur. Arttırılmış fiiller genellikle masdarının adıyla anılır, üçlü fiiller bu grubun kalıbına girer yani mâzî muzâri ve masdar harekeleri girdiği kalıbın aynısı olur. Gayesi: Üç harfli bir fiilin bu kalıba alınmasından gaye (ٌ‫( )ﺟَﻠَﺲَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬Hâlit oturdu) gibi lâzım (mef’ûl almayan) bir fiilse, (ً‫( )أَﺟْﻠَﺲَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻋﺎَدِﻻ‬Hâlit Adil’i oturttu) şeklinde müteaddî yapmaktır. Şayet söz konusu fiil geçişli ise bu defa onu ikinci kattan müteaddî yapar. Esas manaları bir işin olmasını sağlamak, bir fiilin anlamının bir nesne üzerindeki etkisini belirtmektir:

‫ﻋَﻠِﻢَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬. Muhammed haberi öğrendi. ‫أَﻋْﻠَﻢَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﺧﺎَﻟِﺪًا اﻟْﺨَ َﺒ َﺮ‬. Muhammed Halit’e haberi bildirdi.

Örnekler: ‫ل‬ َ َ‫ﻧَﺰ‬ indi ‫ﻻ‬ ً ‫إِﻧْﺰَا‬ ُ‫ﯾُﻨْ ِﺰل‬ ‫ل‬ َ ‫أَﻧْ َﺰ‬ indirdi (birşeyin inmesini sağladı) ‫ج‬ َ ‫ﺧَ َﺮ‬ çıktı ‫إﺧْﺮَاﺟًﺎ‬ ُ‫ﯾُﺨْﺮِج‬ ‫ج‬ َ ‫َأﺧْ َﺮ‬ çıkardı (birşeyin çıkmasını sağladı) ‫ﺐ‬ َ َ‫ذَھ‬ gitti ‫إِذْھﺎَﺑ ًﺎ‬

ُ ‫ﯾُﺬْ ِھ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺐ‬ َ ‫أَذْ َھ‬ giderdi (gitmesini sağladı) ‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ‫ِإﻋْﻼَﻣًﺎ‬ ُ‫ﯾُﻌِْﻠﻢ‬ ‫أَﻋْﻠَ َﻢ‬ bildirdi ‫ﻛَﺜُ َﺮ‬ çoğaldı ‫إِﻛْﺜﺎَرًا‬ ُ‫ﯾُﻜْﺜِﺮ‬ ‫أَﻛْﺜَ َﺮ‬ çoğalttı ‫ﻓَﮭِ َﻢ‬ anladı ‫إِﻓْﮭﺎَﻣًﺎ‬ ُ‫ﯾُﻔْ ِﮭﻢ‬ ‫َأﻓْﮭَ َﻢ‬ anlattı

‫ﻼ‬ ً ِ‫ﻻ ﻓَﺎﺿ‬ ً ‫أﻋْﻠَﻢَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ ﻋَﻠِﯿّﺎً ﺟَﻤَﺎ‬. Halit, Ali'ye Cemal'in faziletli olduğunu bildirdi. ‫ﺧَﺮَجَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Öğrenciler okuldan çıktı. ‫أَﺧْﺮَجَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ اﻟﻄﱡﻼﱠبَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Öğretmen öğrencileri okuldan çıkardı. ‫ﺧُﺮِجَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okuldan çıkıldı.

‫ إﻓْﻌَﺎل‬bâbının çekimi aynen sülâsî mücerredler gibidir: َ‫اَﺧْﺮَج‬çıkardı ُ‫ ﯾُﺨْﺮِج‬çıkarıyor

Mâzî Malûm Çekimi

‫َأﺧْ َﺮﺟُﻮا‬ ‫َأﺧْ َﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ َ ‫َاﺧْ َﺮ‬

‫‪Gâib‬‬

‫ﻦ‬ ‫َأﺧْ َﺮﺟْ َ‬ ‫َأﺧْ َﺮﺟَﺘَﺎ‬ ‫َأﺧْﺮَﺟَﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫‪...‬‬ ‫ﺖ‬ ‫َأﺧْ َﺮﺟْ َ‬ ‫‪Muhâtab‬‬

‫‪Muzâri Malûm Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ﯾُﺨْﺮِﺟُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺨْ ِﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﯾُﺨْﺮِجُ‬

Gâib

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾُﺨْ ِﺮﺟ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗُﺨْ ِﺮﺟَﺎ‬ ُ‫ﺗُﺨﺮِج‬ Gâibe

... ُ‫ﺗُﺨْﺮِج‬ Muhâtab

Meçhûl hali için mâzîdeki hemze ötre, sondaki ikinci harf esre yapılır: (َ‫ أُﺧْﺮِج‬çıkarıldı). Muzâri meçhûlde ise, muzaraat harfi ötre, sondan bir önceki harf de üstün hale getirilir: (ُ‫ﯾُﺨْﺮَج‬ çıkarılıyor)

Mâzî Meçhûl

‫أُﺧْ ِﺮﺟُﻮا‬ ‫أُﺧْ ِﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ ‫أُﺧْ ِﺮ َ‬ ‫‪Gâib‬‬ ‫ﻦ‬ ‫أُﺧْ ِﺮﺟْ َ‬ ‫اُﺧْ ِﺮﺟَﺘَﺎ‬ ‫اُﺧْﺮِﺟَﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫‪...‬‬ ‫ﺖ‬ ‫اُﺧْ ِﺮﺟْ َ‬ ‫‪Muhâtab‬‬ ‫‪Muzâri Meçhûl‬‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺨْﺮَﺟُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺨْ َﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﯾُﺨْﺮَجُ‬ ‫‪Gâib‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﯾُﺨْ َﺮﺟْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُﺨْ َﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﺗُﺨْﺮَجُ‬

Gâibe

... ُ‫ﺗُﺨْﺮَج‬ Muhâtab

Emr-i Hâzırı: Mezîd fiiller içinde yalnızca if’âl bâbının emrindeki hemze üstündür. ُ‫ﯾُﺨْﺮِج‬ dan ْ‫َأﺧْﺮِج‬ çıkar ُ‫ﯾُﺮْﺳِﻞ‬ dan ْ‫أَرْﺳِﻞ‬ gönder

Emr-i Hâzır Çekimi ‫أَﺧْﺮِﺟَﺎ أَﺧْﺮِﺟُﻮا‬ Muhâtab

ْ‫أَﺧْﺮِج‬

‫ﻦ‬ َ ْ‫أَﺧْﺮِﺟﻲِ أَﺧْﺮِﺟَﺎ أَﺧْ ِﺮﺟ‬ Muhâtaba

İsm-i Fâili: Muzârisinin ُ‫ ﯾـ‬harfini ُ‫ م‬ya çevirmekle elde edilir. ُ‫ﯾُﺨْﺮِج‬ dan ٌ‫ﻣُﺨْﺮِج‬ çıkaran ُ‫ﯾُﺮْﺳِﻞ‬ dan ٌ‫ﻣُﺮْﺳِﻞ‬ gönderen

İsm-i Mef’ûlü: İsm-i fâilinin sondan bir önceki harfinin üstün yapılmasıyla olur: ٌ‫ﻣُﺨْﺮِج‬ çıkaran ٌ‫ﻣُﺨْﺮَج‬ çıkarılan

ٌ‫ﻣُﺮْﺳِﻞ‬ gönderen ٌ‫ﻣُﺮْﺳَﻞ‬ gönderilen

Not: If’âl bâbındaki fiillerin mâzî, emir ve masdarlarındaki hemzeler, diğer fiillerin aksine (hemze-i kat’ olduğundan) geçiş halinde atılmaz ve her durumda okunurlar: َ‫وَأَرْﺳَﻞ‬- َ‫وَأَﻛْﺮَم‬- ْ‫ﻓَﺄَﺧْﺮِج‬- ُ‫وَإِﺧْﺮَاﺟُﮫ‬ Mezîd fiiller de diğer üç harfli fiiller gibi şeddeli harf, hemze ve illet harfi taşıyabilirler: Muza’af İf’âl Bâbının Çekimi: Mehmûz İf’âl Bâbının Çekimi: ‫( َﺗﻢﱠ‬tamam oldu)

‫( أَ َﺗﻢﱠ‬tamamladı) ‫ﻦ‬ َ ِ‫( أَﻣ‬emin oldu) ‫ﻦ‬ َ َ‫( آﻣ‬iman etti, inandı) Mâzî ‫أَ َﺗﻢﱠ‬ Mâzî ‫ﻦ‬ َ َ‫آﻣ‬ Muzâri ‫ﯾُﺘِﻢﱡ‬ Muzâri ُ‫ﯾُﺆْ ِﻣﻦ‬ Mansûb ‫ﯾُﺘِﻢﱠ‬ Emir ْ‫آ ِﻣﻦ‬ Meczûm ‫ﯾُﺘِﻢﱠ‬- ْ‫ﯾُﺘْﻤِﻢ‬ İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﺆْ ِﻣﻦ‬ Emir

‫أَ ِﺗ ﱠﻢ‬ İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﺆْ َﻣﻦ‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُ ِﺘﻢﱞ‬ Masdar ٌ‫إِﯾﻤﺎَن‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻣُ َﺘﻢﱞ‬ Mâzî Meçhûl ‫ﻦ‬ َ ِ‫أُوﻣ‬ Masdar ٌ‫إِﺗْﻤَﺎم‬ Muzâri Meçhûl ُ‫ﯾُﺆْ َﻣﻦ‬ Mâzî Meçhûl ‫أُ ِﺗﻢﱠ‬

Muzâri Meçhûl ‫ﯾُﺘَﻢﱡ‬

Not: Görüldüğü gibi (َ‫ )آﻣَﻦ‬fiilinin mâzi malûm ve meçhûl çekiminde fiilin birinci kök harfine if’âl bâbının elifi gelince uzatma yapılır: (َ‫ )أَﻣِﻦ‬den

َ‫( آﻣَﻦ‬iman etti)

َ‫(أُوﻣِﻦ‬iman edildi)

Muzâri 1. şahıs ve emirde de aynı uzama olur: ْ‫( آ ِﻣﻦ‬iman et) ُ‫( أُوﻣِﻦ‬iman ediyorum) Masdarda da aynı tip ses uzaması olur: ٌ‫ إِﯾﻤﺎَن‬îmânun (iman etmek) Misâl If’âl Bâbının Çekimi: َ‫( أَوْرَثَ –وَرَث‬mirasçı kıldı) ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻦ – َﯾﻘ‬ َ َ‫( أَﯾْﻘ‬gerçekten bildi) Mâzî ‫ث‬ َ ‫َأوْ َر‬ Mâzî ‫ﻦ‬ َ ‫أَﯾْ َﻘ‬

Muzâri ُ‫ﯾُﻮرِث‬ Muzâri ُ‫ﯾُﻮ ِﻗﻦ‬

Emir ْ‫َأوْرِث‬ Emir ْ‫أَﯾْﻘِﻦ‬

İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﻮرِث‬ İsm-i Fâil ‫ق‬ ٍ ‫ﻣُﻮ‬

İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﻮرَث‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻣُﻮﻗًﺎ‬

Masdar ‫إِﯾﺮاَﺛًﺎ‬ Masdar

‫إِﯾﻘﺎﻧ ًﺎ‬

Mâzî Meçhûl ‫ث‬ َ ‫أُو ِر‬ Mâzî Meçhûl ‫ﻦ‬ َ ِ‫أُوﻗ‬

Muzâri Meçhûl ُ‫ﯾُﻮرَث‬ Muzâri Meçhûl ُ‫ﯾُﻮ َﻗﻦ‬

Nâkıs İf’âl Bâbının Çekimi: Ecvef İf’âl Bâbının Çekimi: ‫( َأﻟْﻘَﻰ‬attı) ‫ت‬ َ ‫( أَﻣَﺎ‬öldürdü) Mâzî ‫َأﻟْﻘَﻰ‬ Mâzî

‫ت‬ َ ‫أَﻣَﺎ‬ Muzâri ‫ﯾُﻠْﻘِﻲ‬ Muzâri ُ‫ﯾُﻤِﯿﺖ‬ Emir ‫ﻖ‬ ِ ْ‫أَﻟ‬ Emir ْ‫أَﻣِﺖ‬ İsm-i Fâil ‫ﻖ‬ ٍ ْ‫ﻣُﻠ‬ İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﻤِﯿﺖ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻰ‬ ً ‫ﻣُﻠْﻘ‬ İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﻤَﺎت‬ Masdar ‫إِﻟْﻘَﺎ ًء‬ Masdar ٌ‫إِﻣﺎَ َﺗﺔ‬

Mâzî Meçhûl ‫ﻲ‬ َ ِ‫أُﻟْﻘ‬

Muzâri Meçhûl ‫ﯾُﻠْﻘَﻰ‬

Mansûb Meçhûl ‫ﯾُﻠْﻘَﻰ‬

Meczûm Meçhûl ‫ﻖ‬ َ ْ‫ﯾُﻠ‬

Not: Genellikle üçüncü harfi veya sonrası illetli olan mezîd fiillerin masdarları tâ-i merbûtalı gelir. Çok kullanılan ‫( أَرَى‬gösterdi) fiilinin çekimi esasen nâkıs fiil gibidir:

Mâzî ‫أَرَى‬ Masdar ٌ‫إِراَ َﺋﺔ‬ Muzâri ‫ﯾُﺮِي‬ Mâzî Meçhûl ‫ي‬ َ ‫أُ ِر‬ Emir ‫أَ ِر‬ Muzâri Meçhûl ‫ﯾُﺮَى‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُ ٍﺮ‬ Meçhûl Mansûb ‫ﯾُﺮَى‬ İsm-i Mef’ûl ‫ى‬ ً ‫ﻣُﺮ‬ Meçhûl Meczûm ‫ﯾُ َﺮ‬

Cümle Örnekleri:

‫–دَﺧَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ –أَوْﻗَﻒَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ –وَﻗَﻒَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ‪1-‬‬ ‫‪.‬أَدْﺧَﻞَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔَ ﻓِﻲ اﻟْﻐُﺮْﻓَ ِﺔ‬ ‫ﺮِﺣَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﻓَ ‪-‬أَﻏْﻀَﺒَﺖْ ﻟَﯿْﻠَﻰ أُﺧْﺘَﮭﺎَ أَﻣْﺲِ ‪.‬ﻏَﻀِﺒَﺖْ ﻟَﯿْﻠَﻰ أَﻣْﺲِ ‪2-‬‬ ‫‪ .‬أَﻓْﺮَﺣَﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﺑِﻨْﺘَﮭﺎَ ﺑِﺰِﯾﺎَرَةِ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ‪.‬ﺑِﺰِﯾﺎَرَةِ اﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ‬ ‫ﻛَﺎنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻛَﺜِﯿﺮَ اﻟﺴﱡﺆاَلِ –أُﻏْﻠِﻘَﺖِ اﻟﻨﱠﻮاَﻓِﺬُ –أَﻏْﻠَﻖَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ اﻟﻨﺎﱠﻓِ َﺬ َة ‪3-‬‬ ‫‪.‬ﺷَﯿْﺌﺎً ]‪[1‬وَﻟَﻜِﻦﱠ أَﺣَﺪاً ﻟَﻢْ ﯾُﻌْﻄِ ِﮫ‬ ‫ﺳﻌِﯿﺪاً ‪.‬ﺑَﯿْﻦَ أَھْﻠِﮫِ ]‪[2‬ﯾُﻘِﯿﻢُ ‪4-‬‬ ‫ﻣَﻦْ ﯾُﻘِﻢْ ﺑَﯿْﻦَ أَھْﻠِﮫِ ﯾَﻌِﺶْ ﺳَﻌِﯿﺪاً ‪.‬ﯾَﻌِﯿﺶُ َ‬‫‪.‬ﻣَﻦْ ﯾُﻌِﻦْ ﻣُﺴْﻠِﻤﺎً ﯾُﻌِﻨْﮫُ اﻟﻠﱠﮫُ ‪.‬ﯾُﻌِﯿﻨُﮫُ اﻟﻠﱠﮫُ ‪.‬ﻣُﺴْﻠِﻤﺎً ]‪[3‬ﯾُﻌِﯿﻦُ‬ ‫أَﺑُﻮ ﺣَﻨِﯿﻔَﺔَ وَ ‪:‬اَﻟْﺄَﺋِﻤﱠﺔُ اﻟْﺄَرْﺑَﻌَﺔُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ أَﻧْﺸَﺄُوا اﻟْﻤَﺬاَھِﺐَ اﻟْﻔِﻘْﮭِﯿﱠﺔَ ھُﻢْ ‪5-‬‬ ‫ﻞ‬ ‫‪.‬ﻣﺎَﻟِﻚٌ وَ اﻟﺸﺎﱠﻓِﻌِﻲﱡ وَ اﺑْﻦُ ﺣَﻨْ َﺒ ٍ‬ ‫أَﻧْﺰَلَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﻓﻲِ ﺷَﮭْﺮِ رَﻣَﻀﺎَنَ وَ ﻧَﺼَﺮَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﻓﻲِ ﻣَﻮْﻗِﻌَ ِﺔ ‪6-‬‬ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﺂﺑﺎَءِ ﻣَﻦْ –ﻞُ ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﺂﺑﺎَءِ أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻟِﺪِراَﺳَﺔِ اﻟﻄﱢﺐﱢ ﯾُﺮْﺳِ ‪-‬ﺑَﺪْ ٍر‬ ‫‪ .‬ﯾُﺮْﺳِﻞُ أَوْﻻَدَهُ ﻟِﺪِراَﺳَﺔِ اﻟﻄﱢﺐﱢ‬ ‫‪.‬أَ ﻛُﻦﱠ ﯾُﺮِدْنَ أَنْ ﯾَﻜْﺘُﺒْﻦَ اﻟﺮﱠﺳﺎَﺋِﻞَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﺗَﻜُﻦْ ﯾُﺮِدْنَ ﻛِﺘَﺎﺑَﺘَﮭﺎَ ‪7-‬‬ ‫ھَﻞْ ‪-‬ﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻦْ ﯾُﺮِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَھﺎَأَ ﻛﺎَنَ ﯾُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﯾَﺸْﺘَ ِﺮيَ اﻟ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾُﻌِﻦْ –ھَﻞْ أَﻋﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻋَﺪُوﱠهُ ؟ –أَﻋْﺠَﺒَﺘْﻚَ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺤِﻜﺎَﯾَﺔُ ؟‬ ‫ﻓِﻲ ]‪[4‬إِذاَ وَﺟَﺪَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ أَذىً –أَﻋْﻄَﻰ ﺳﺎَﻟِﻢٌ اﻟْﻔُﻘَﺮاَءَ ﻣِﻤﺎﱠ أَﻋْﻄﺎَهُ اﻟﻠﱠﮫُ ‪9-‬‬ ‫‪[5].‬ﯾﻖِ أَزاََﻟﮫُاﻟﻄﱠ ِﺮ‬

‫أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻦْ ﻛُﻞﱢ ]‪[7‬أَﺟﺎَبَ – ]‪[6‬ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ اﻟْﻮَﻗْﺖَ ﻓِﯿﻤﺎَ ﻻَ ﯾُﻔِﯿﺪُ ‪10-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﺄَﺳْﺌِﻠَ ِﺔ اﻟﺼﱠﻌْﺒَ ِﺔ‬ ‫–أَﻛْﻤَﻞَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ –اﻟْﻔُﻘَﺮاَءَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءِ ]‪[8‬ﻛﺎَنَ ﯾُﺜِﯿﺮُ‪11-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ وَ اﻟْﻔﺎَرِﺳِﯿﱠﺔَ أَﺗْﻘَﻦَ أَﺣْﻤَﺪُ اﻟﻠﱡﻐَﺘَﯿْ ِ‬ ‫ﺑِﺎﻟْﻌَﻜْﺲِ ‪.‬ھَﺬِهِ رِﺣْﻠَﺔٌ ﻃَﻮِﯾﻠَﺔٌ وَ أَﺧْﺸَﻰ َأنْ ﺗَﻜُﻮنَ ﻣُﺘْﻌِﺒَﺔً وَ ﻣُﻤِﻠﱠ ًﺔ ‪12-‬‬ ‫‪.‬ﺳَﺘَﻜُﻮنُ رِﺣْﻠَﺔً ﻣُﻤْﺘِﻌَ ًﺔ‬ ‫ھَﻞْ أُﻏْﻠِﻖَ ﺑﺎَبُ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ ؟ ‪.‬ﻓِﻲ اﻟﻨﱠﮭْﺮِ وَ ﻏﺎَصَ ﻓِﻲ اﻟْﻤﺎَءِ ]‪[9‬أَﻟْﻘﺎَهُ ‪13-‬‬ ‫ِ‪.‬ﺐَﻌْﻠَﻤْﻟا َبَﺎﺑ َنُﻮﻓِﺮْﺸُﻤْﻟا َﻖَﻠْﻏَأ ‪ ،‬ﻧَ َﻌﻢْ‬ ‫أَﻧْﺖِ –ﻣﺎَزاَلَ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ –ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻣُﺆْﻣِﻦٌ ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ ‪14-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬أَﺳْﺮَﻋْﺖُ إِﻟَﻰ رَﺟُﻞٍ ﯾَﻄْﻠُﺐُ اﻟْﻤُﺴﺎَﻋَﺪَةَ –واَﻟِﺪَﯾْﻚِ ]‪[10‬ﺗُﻄِﯿﻌِﯿ َ‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ واَﻟِﺪَﺗﻲِ ‪-‬أَﻋْﻄِﮭِﻢُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ‪-‬كِ ﯾﺎَ زَﯾْﻨَﺐُ ﻻَ ﯾُﺤِﺐﱡ أَﺑُﻮكِ إِﻻﱠ إِﯾﺎﱠ ‪15-‬‬ ‫‪.‬ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْﻔَﻄﻮُرِ ]‪[11‬ﺗُ ِﻌﺪﱡ‬ ‫ﻟِﯿُﻌْﻄِﻚَ ‪-‬أَﺧْﺮَجَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ دَﻓْﺘَﺮَ اﻟْﺤِﺴﺎَبِ ‪-‬أَﺧْﺮَجَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ اﻟﺪﱠﻓْﺘَ َﺮ ‪16-‬‬ ‫‪.‬اﻟﺸﱡﺮْﻃِﻲﱡ إِﯾﺎﱠهُ ]‪[12‬أَراَﻧِﻲ ‪.‬ﻛُﺘُﺒِﻲ‬ ‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ ‪-‬أَﺣْﻀَﺮَتْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ اﻟﺪﱠواَءَ واﻟْﻤَﺎءَ ‪-‬اﻟْﻌَﺸﺎَءَ أَﻧْﺖَ ﺳَﺘُﻌِﺪﱡ ‪17-‬‬ ‫‪.‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ وَ أُﻋِﺪﱡ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺳَﺮﯾِﻌًﺎ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ ؟ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ ﻟِﺘُﻌِﺪﱠ ‪18-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺄُﺳْﺮَةِ أَﺣْﻀَﺮَ اﻟْﺄَبُ ﺳَﺤﻮُرَ –اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ‬

19- ِ‫ ﯾُﺠِﯿﺐُ ﻋَﻦ‬، ‫أَﻻَ ﯾُﺠِﯿﺐُ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻦِ اﻟْﺄَﺳْﺌِﻠَﺔِ ﻓِﻲ ﺳُﺮْﻋَﺔٍ ؟ ﺑَﻠَﻰ‬ ‫ اﻟْﺄَﺳْﺌِﻠَﺔِ ﻓِﻲ ﺳُﺮْﻋَ ٍﺔ‬. ‫ أُﺟﯿِﺐُ ﻋَﻦِ اﻟْﺄَﺳْﺌِﻠَﺔِ ﻓِﻲ‬، ‫َھﻞْ ﻻَ ﺗُﺠِﯿﺐُ ﻋَﻦِ اﻟْﺄَﺳْﺌِﻠَﺔِ ﻓِﻲ ﺳُﺮْﻋَﺔٍ ؟ ﺑَﻠَﻰ‬ ‫ ﺳُﺮْﻋَ ٍﺔ‬. Tercüme: 1- Adam durdu. Adam arabayı durdurdu. Çocuk odaya girdi. Çocuk çantayı odaya soktu. 2- Dün Leylâ kızdı. Dün Leylâ kızkardeşini kızdırdı. Anne kâbe ziyaretiyle sevindi. Anne kızını Kâbe ziyaretiyle sevindirdi. 3- Çocuklar pencereyi kapattı. Pencereler kapatıldı. Adamın çok isteği vardı fakat kimse ona birşey vermedi. 4- Ailesinin arasında ikamet ediyor. Mutlu yaşıyor. Kim ailesinin arasında ikamet ederse mutlu yaşar. Müslümana yardım ediyor. Allah ona yardım ediyor. Kim müslümana yardım ederse Allah (da) ona yardım eder.

5- Fıkhî mezhepleri inşa eden dört imam Ebû Hanife, Mâlik, Şâfii ve İbn Hanbel’dir. 6- Allah Kur’ân’ı Ramazan ayında indirdi ve Bedir savaşında müslümanlara yardım etti. Bazı babalar çocuklarını tıp tahsili için gönderiyor. Çocuklarını tıp tahsili için gönderen babalar vardır. 7- Mektupları yazmak istiyorlar mıydı? Hayır, onları yazmak istemiyorlardı. 8- Arabayı satın almak istiyor muydu? Hayır, onu satın almak istemiyordu. O hikaye hoşuna gitti mi? Adam düşmanına yardım etti mi? Hayır, yardım etmedi. 9- Sâlim Allah’ın kendisine verdiklerinden fakirlere verdi. Müslüman yolda bir eza gördüğü zaman onu izâle eder (giderir). 10- Öğrenci kendisine fayda vermeyen şeylerde vakti öldürdü. Ahmet tüm zor sorulara cevap verdi. 11- Fakirleri zenginlere karşı ayaklandırıyordu. Ahmet okulu tamamladı. Ahmet Arapça ve Farsça iki dili sağlamlaştırdı.

12- Bu uzun bir yolculuktur ve ben onun yorucu ve sıkıcı olmasından korkuyorum. Bilakis faydalı bir yolculuk olacak. 13- Onu nehre attı o da suyun içine çöktü. Oyun sahasının kapısı kapandı mı? Evet yöneticiler oyun sahasının kapısını kapattılar. 14- Abdullah Allah’a iman etmektedir. Abdullah hâla Allah’a iman etmektedir. Sen ana-babana itaat ediyorsun. Yardım isteyen adama koştum. 15- Baban yalnızca seni seviyor Ey Zeynep! Onlara yemek ver. Annem kahvaltı yiyeceğini hazırlıyordu. 16- Öğretmen defteri çıkardı. Öğrenci matematik defterini çıkardı. Kitaplarımı sana versin. Polis onu bana gösterdi. 17- Akşam yemeğini sen hazırlayacaksın. Aişe ilacı ve suyu getirdi. Mutfağa gidip çabucak yemek hazırlayacağım. 18- Kız niçin mutfağa gitti. Kız yemek hazırlamak için mutfağa gitti. Baba ailenin sahur yemeğini getirdi.

19- Ahmet sorulara süratle cevap vermiyor mu? Bilakis, sorulara süratle cevap veriyor. Sen sorulara süratle cevap vermiyor musun? Bilakis, sorulara süratle cevap veriyorum. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ İF’ÂL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ُ‫ ﯾَﻌْﻠَﻢُ ﺧَﺎﺋِﻨَﺔَ اﻟَْﺄﻋْﯿُﻦِ وَﻣَﺎ ﺗُﺨْﻔِﻲ اﻟﺼﱡﺪُور‬. (40/MÜ’MİN, 19). (Allah) gözlerin hain bakışını ve kalplerin gizlediğini bilir. göğüs, kalp ُ‫أَﻟﺼﱡﺪُورُ ج اَﻟﺼﱡﺪُور‬ gizledi ‫أَﺧْﻔَﻰ ﯾُﺨْﻔِﻲ ِإﺧْﻔﺎَ ًء‬

2- ْ‫ﻣَﻦْ ﯾُﻄِﻊِ اﻟﺮﱠﺳُﻮلَ ﻓَﻘَﺪْ أَﻃَﺎعَ اﻟﻠّﮫَ وَﻣَﻦْ ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﻓَﻤَﺎ أَرْﺳَﻠْﻨَﺎكَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢ‬ ‫ﺣﻔِﯿﻈًﺎ‬ َ . (4/NİSÂ, 80). Kim Resûl'e itaat ederse Allah'a itaat etmiş olur. Yüz çevirene gelince, seni onların başına bekçi göndermedik!

yüz çevirdi

‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَﺘَﻮَﻟﱠﻰ َﺗﻮَﻟﱢﯿًﺎ‬ gözetici, koruyucu ‫ﺣﻔِﯿﻈًﺎ‬ َ itaat etti ‫أَﻃﺎَعَ ﯾُﻄِﯿﻊُ إِﻃﺎَﻋَ ًﺔ‬

3- ... ْ‫َﻓﻠْﯿَﺤْﺬَرِ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﺨَﺎﻟِﻔُﻮنَ ﻋَﻦْ أَﻣْﺮِهِ أَنْ ﺗُﺼِﯿﺒَﮭُﻢْ ﻓِﺘْﻨَﺔٌ أَوْ ﯾُﺼِﯿﺒَﮭُﻢ‬ ٌ‫ ﻋَﺬَابٌ أَﻟِﯿﻢ‬. (24/NÛR, 63). ...Bu sebeple, onun emrine aykırı davrananlar, başlarına bir belâ gelmesinden veya kendilerine çok elemli bir azap isabet etmesinden sakınsınlar. sakındı, korundu ‫ﺣَﺬِرَ ﯾَﺤْﺬَرُ ﺣَﺬَرًا‬ isabet etti

‫أَﺻﺎَبَ ﯾُﺼِﯿﺐُ إِﺻﺎَﺑَ ًﺔ‬ muhalefet etti, aykırı davrandı ‫ﺧﺎَﻟَﻒَ ﯾُﺨَﺎﻟِﻒُ ﻣُﺨﺎََﻟﻔَ ًﺔ‬

4- َ‫ﯾَﺴْﺄَﻟُﻮﻧَﻚَ ﻣَﺎذَا ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮنَ ﻗُﻞْ ﻣَﺎ أَﻧْﻔَﻘْﺘُﻢْ ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﻓَﻠِﻠْﻮَاﻟِﺪَﯾْﻦِ وَاﻷَﻗْﺮَﺑِﯿﻦ‬ ِ‫وَاﻟْﯿَﺘَﺎﻣَﻰ وَاﻟْﻤَﺴَﺎﻛِﯿﻦِ وَاﺑْﻦِ اﻟﺴﱠﺒِﯿﻞِ وَﻣَﺎ ﺗَﻔْﻌَﻠُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﻓَﺈِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﺑِﮫ‬ ٌ‫ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (2/BAKARA, 215). Sana (Allah yolunda) ne harcayacaklarını soruyorlar. De ki: Maldan harcadığınız şey, ebeveyn, yakınlar, yetimler, fakirler ve yolcular için olmalıdır. Şüphesiz Allah yapacağınız her hayrı bilir. en yakın, akraba ‫ن‬ َ ‫أَﻗْﺮَبُ ج َأﻗْﺮَﺑُﻮ‬ infak etti, harcadı ‫ﺎَﻗﺎًأَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْﻔِﻖُ إِﻧْﻔ‬ fakir ُ‫اَﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦُ ج اَﻟْﻤَﺴَﺎﻛِﯿﻦ‬ yolcu ‫ﻞ‬ ِ ‫اِﺑْﻦُ اﻟﺴﱠﺒِﯿ‬

5- َ‫{ﻗَﺎﻟُﻮا إِﻧﱠﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻗَﺒْﻞُ ﻓِﻲ أَھْﻠِﻨَﺎ ﻣُﺸْ ِﻔﻘِﯿﻦ‬52/26} ‫ﻓَﻤَﻦﱠ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ‬ ِ‫{وَوَﻗَﺎﻧَﺎ ﻋَﺬَابَ اﻟﺴﱠﻤُﻮم‬52/27} ‫ﮫُ ھُﻮَ اﻟْﺒَﺮﱡ إِﻧﱠﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻞُ ﻧَﺪْﻋُﻮهُ إِﻧﱠ‬ ُ‫ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬. (52/TÛR, 26, 27, 28). Derler ki: "Daha önce biz, aile çevremiz içinde bile (ilâhî azaptan) korkardık. Allah bize lütfetti de bizi vücudun içine işleyen azaptan korudu. Gerçekten biz bundan önce O'na yalvarıyorduk. Çünkü iyilik eden, esirgeyen ancak O'dur." lutfetti ‫ﻣَﻦﱠ ﯾَﻤُﻦﱡ ﻣَﻨﺎ‬ korktu, sakındı ‫أَﺷْﻔَﻖَ ﯾُﺸْﻔِﻖُ إِﺷْﻔﺎَﻗًﺎ‬ sıcak, kavurucu rüzgar ٌ‫ﺳﻤُﻮم‬ َ iyilik eden ‫اَﻟْﺒَﺮﱡ‬

6- ‫ﻗُﻞْ ﯾَﺎ ﻋِﺒَﺎدِيَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ أَﺳْﺮَﻓُﻮا ﻋَﻠَﻰ أَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢْ ﻻَ ﺗَﻘْﻨَﻄُﻮا ﻣِﻦْ رَﺣْﻤَﺔِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ُ‫ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَﻐْﻔِﺮُ اﻟﺬﱡﻧُﻮبَ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ إِﻧﱠﮫُ ھُﻮَ اﻟْﻐَﻔُﻮرُ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬.

(39/ZÜMER, 53). De ki: Ey kendi nefisleri aleyhine haddi aşan kullarım! Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin! Çünkü Allah bütün günahları bağışlar. Şüphesiz ki O, çok bağışlayan, çok merhametli olandır. ümit kesmek ً‫ﻗَﻨِﻂَ ﯾَﻘْ َﻨﻂُ ﻗَﻨَﻄﺎ‬ israf etti, haddi aştı ‫أَﺳْﺮَفَ ﯾُﺴْﺮِفُ إِﺳْﺮاَﻓًﺎ‬

7- ُ‫ﺛُﻢﱠ ¯ﻛَﻼﱠ ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ¯ﻰ زُرْﺗُﻢُ اﻟْ َﻤﻘَﺎﺑِﺮَ ﺣَﺘﱠ ¯أَﻟْﮭَﺎﻛُﻢُ اﻟﺘﱠﻜَﺎﺛُﺮ‬ َ‫ ﻛَﻼﱠ ﻟَﻮْ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻋِﻠْ َﻢ اﻟْﯿَﻘِﯿﻦِ ¯ﻛَﻼﱠ ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮن‬. (102/TEKASÜR, 1, 2, 3, 4, 5). Çokluk kuruntusu sizi o derece oyaladı ki, Nihayet kabirleri ziyaret ettiniz. Hayır! Yakında bileceksiniz! Elbette yakında bileceksiniz! Gerçek öyle değil! Kesin bilgi ile bilmiş olsaydınız! kabir ُ‫اَﻟْﻘَﺒْﺮُ ج اَﻟْ َﻤﻘَﺎﺑِﺮ‬ ziyaret etti ‫زاَرَ ﯾَﺰُورُ زِﯾﺎَ َر ًة‬ oyaladı, meşgul etti ‫أَﻟْﮭَﻰ ﯾُﻠْﮭِﻲ ِإﻟْﮭَﺎ ًء‬

(çok mal, vs. hususunda) çokluğuyla övünmek ُ‫اَﻟﺘﱠﻜَﺎﺛُﺮ‬

8- ِ‫ﻣَﺎ أُرِﯾﺪُ ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻣِﻦْ رِزْقٍ ¯وَﻣَﺎ ﺧَﻠَﻘْﺖُ اﻟْﺠِﻦﱠ وَاﻟْﺈِﻧْﺲَ إِﻻﱠ ﻟِﯿَﻌْﺒُﺪُون‬ ‫ن‬ ِ ‫ وَﻣَﺎ أُرِﯾﺪُ أَنْ ﯾُﻄْ ِﻌﻤُﻮ‬. (51/ZÂRİYÂT, 56, 57). (Allah buyurdu ki:) Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım. Ben onlardan rızık istemiyorum. Beni doyurmalarını da istemiyorum. doyurdu. (ِ‫ )ﯾُﻄْﻌِﻤُﻮنِ( )ﻟِﯿَﻌْﺒُﺪُون‬fiillerindeki nûnlar nûnu vikaye sondaki esreler de düşen mütekellim yâ’sının işaretidir. ‫أَﻃْﻌَﻢَ ﯾُﻄْﻌِﻢُ ِإﻃْﻌﺎَﻣًﺎ‬

9- َ‫اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﺮﱠاءِ وَاﻟﻀﱠﺮﱠاءِ وَاﻟْﻜَﺎﻇِﻤِﯿﻦَ اﻟْﻐَﯿْﻆَ وَاﻟْﻌَﺎﻓِﯿﻦ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻋَﻦِ اﻟﻨﱠﺎسِ وَاﻟﻠّﮫُ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟْﻤُﺤْﺴِﻨِﯿ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 134). O takvâ sahipleri ki, bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar;

öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışta bulunanları sever. darlık ُ‫اَﻟﻀﱠﺮﱠاء‬ (öfkelerini) yenen, gamlı ُ‫ﻇﻢ‬ ِ ‫اَﻟْﻜَﺎ‬ sevinç veren hayır ve nimet ‫اءُاَﻟﺴﱠﺮﱠ‬

öfke ُ‫اَﻟْﻐَﯿْﻆ‬ affetti ‫ﻋَﻔَﻰ ﯾَﻌْﻔُﻮ ﻋَﻔْﻮًا‬

10- ِ‫إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾَﺄْﻣُﺮُ ﺑِﺎﻟْﻌَﺪْلِ وَاﻹِﺣْﺴَﺎنِ وَإِﯾﺘَﺎءِ ذِي اﻟْﻘُﺮْﺑَﻰ وَﯾَﻨْﮭَﻰ ﻋَﻦ‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﻔَﺤْﺸَﺎءِ وَاﻟْﻤُﻨْﻜَﺮِ وَاﻟْﺒَﻐْﻲِ ﯾَﻌِﻈُﻜُﻢْ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗَﺬَﻛﱠﺮُو‬. (16/NAHL, 90). Muhakkak ki Allah, adaleti, iyiliği, akrabaya yardım etmeyi emreder, çirkin işleri, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor. iyilik

ُ ‫َاﻟِْﺈﺣْﺴَﺎ‬ ‫ن‬ vermek ‫آﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗِﻲ إِﯾﺘﺎَ ًء‬ adalet ُ‫اَﻟْﻌَﺪْل‬ azgınlık ُ‫َاﻟْ َﺒﻐْﻲ‬ yasaklamak ‫ﻧَﮭَﻰ ﯾَﻨْﮭَى َﻨﮭْﯿ ًﺎ‬ yakınlık ‫َاﻟْﻘُﺮْﺑَﻰ‬ öğüt vermek, va’z etmek ‫وَﻋَﻆَ ﯾَﻌِﻆُ َوﻋْﻈًﺎ‬ çirkin işler ُ‫َاﻟْ َﻔﺤْﺸَﺎء‬

11- ‫ﻟِﻲ اﻷَﻣْﺮِ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا أَﻃِﯿﻌُﻮا اﻟﻠّ َﮫ وَأَﻃِﯿﻌُﻮا اﻟﺮﱠﺳُﻮلَ َوأُو‬ ْ‫ ﻣِﻨْﻜُﻢ‬... (4/NİSÂ, 59). Ey iman edenler! Allah'a itaat edin. Peygamber'e ve sizden olan ülülemre (emir sahiplerine; idarecilere) de itaat edin. ....

‫ﻻ ‪12- ...‬‬ ‫‪ .‬وَأَوْﻓُﻮا ﺑِﺎﻟْﻌَﮭْﺪِ إِنﱠ اﻟْﻌَﮭْﺪَ ﻛَﺎنَ ﻣَﺴْﺆُو ً‬ ‫‪(17/İSRÂ, 34). ... Verdiğiniz sözü de yerine‬‬ ‫‪getirin. Çünkü verilen söz, sorumluluğu gerektirir.‬‬ ‫‪eksiksiz yapmak‬‬ ‫أَوْﻓَﻰ ﯾُﻮﻓِﻲ إِﯾﻔﺎَ ًء‬ ‫‪ahdi eksiksiz yapın‬‬ ‫أَوْﻓُﻮا ﺑِﺎﻟْ َﻌﮭْ ِﺪ‬

‫‪ ...‬وَأَوْﻓُﻮا ﺑِﻌَﮭْﺪِ اﻟﻠّﮫِ إِذَا ﻋَﺎھَﺪْﺗُﻢْ ‪13-‬‬ ‫‪(16/NAHL, 91). Antlaşma yaptığınız zaman,‬‬ ‫‪Allah'ın ahdini yerine getirin ...‬‬ ‫‪(karşılıklı) anlaşma yapmak, ahitleşmek‬‬

‫ﻋَﺎھَﺪَ ﯾُﻌﺎَھِﺪُ ﻣُﻌﺎَھَﺪَ ًة‬

‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ اﻟﻠﱠﮫُ ﺛُﻢﱠ اﺳْﺘَﻘَﺎﻣُﻮا ﺗَﺘَﻨَﺰﱠلُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔُ َأﻻﱠ ‪14-‬‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻋﺪُونَ َﺗ َ‬ ‫‪ .‬ﺎﻓُﻮا وَﻻَ ﺗَﺤْﺰَﻧُﻮا وَأَﺑْﺸِﺮُوا ﺑِﺎﻟْﺠَﻨﱠﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﻮ َ‬

(41/FUSSİLET, 30). Şüphesiz, Rabbimiz Allah'tır deyip, sonra dosdoğru yolda yürüyenlerin üzerine “Korkmayın, üzülmeyin, size vâdolunan cennetle sevinin!” diye melekler iner. dosdoğru olmak ‫اِﺳْﺘَﻘَﺎمَ ﯾَﺴْﺘَﻘِﯿﻢُ اِﺳْﺘِﻘﺎَﻣَ ًﺔ‬ üzülmek, hüzünlenmek ‫ﺣَﺰِنَ ﯾَﺤْ َﺰنُ ﺣَﺰَﻧًﺎ‬ verilen müjdeye sevinmek ‫أَﺑْﺸَﺮَ ﯾُﺒْﺸِﺮُ إِﺑْﺸﺎَرًا‬ indi ‫ﻻ‬ ً ‫ﺗَﻨَﺰﱠلَ ﯾَﺘَﻨَﺰﱠلُ ﺗَﻨَﺰﱡ‬

15- َ‫ اُدْﻋُﻮا رَﺑﱠﻜُﻢْ ﺗَﻀَﺮﱡﻋًﺎ وَﺧُﻔْ َﯿﺔً إِﻧﱠﮫُ ﻻَ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟْﻤُﻌْﺘَﺪِﯾﻦ‬. (7/A’RÂF, 55). Rabbinize yalvara yakara ve gizlice dua edin. Bilesiniz ki O, haddi aşanları sevmez. gizlice ‫ﺧُﻔْﯿَ ًﺔ‬ haddi aşan ‫اَﻟْﻤُﻌْﺘَﺪِي‬ yalvarıp yakarmak

‫عَ ﯾَﺘَﻀَﺮﱠعُ ﺗَﻀَﺮﱡﻋًﺎ َﺗﻀَﺮﱠ‬

16- َ‫ وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ُھﻢْ ﻋَﻦِ اﻟﻠﱠﻐْﻮِ ﻣُﻌْﺮِﺿُﻮن‬. (23/MÜ’MİNÛN, 3). Onlar ki, boş ve yararsız şeylerden yüz çevirirler; yüz çevirmek ْ‫ﻋﻦ‬ َ ً‫ﻋﺮَضَ ﯾُﻌْﺮِضُ إِﻋْﺮاَﺿﺎ‬ ْ َ‫أ‬ boş şey (faydasız söz ve iş) ُ‫اَﻟﻠﱠﻐْﻮ‬

17- ‫وَإِذَا رَأَﯾْﺖَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺨُﻮﺿُﻮنَ ﻓِﻲ آﯾَﺎﺗِﻨَﺎ ﻓَﺄَﻋْﺮِضْ ﻋَﻨْﮭُﻢْ ﺣَﺘﱠﻰ‬ ‫ﯾَﺨُﻮﺿُﻮا ﻓِﻲ ﺣَﺪِﯾﺚٍ ﻏَﯿْﺮِهِ وَإِﻣﱠﺎ ﯾُﻨْﺴِﯿَﻨﱠﻚَ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنُ ﻓَﻼَ َﺗﻘْﻌُﺪْ ﺑَﻌْ َﺪ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟﺬﱢﻛْﺮَى ﻣَﻊَ اﻟْﻘَﻮْمِ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (6/EN’ÂM, 68). Ayetlerimiz hakkında ileri geri konuşmaya dalanları gördüğünde, onlar başka bir söze geçinceye kadar onlardan uzak dur. Eğer şeytan sana unutturursa, hatırladıktan sonra artık o zâlimler topluluğu ile oturma. oturmak ‫ﻗَﻌَﺪَ ﯾَﻘْﻌُﺪُ ﻗُﻌُﻮدًا‬ ...se, sa

‫إِﻣﱠﺎ‬ görmek ‫ى رُؤْﯾَ ًﺔرَأَي ﯾَ َﺮ‬ söz, kelâm ُ‫اَﻟْﺤَﺪِﯾﺚُ ج اَ ْﻟﺄَﺣﺎَدِﯾﺚ‬ dalmak, girmek, girişmek ‫ﺧﻮْﺿًﺎ‬ َ ُ‫ﺧﺎَضَ ﯾَﺨُﻮض‬ hatırlama, hatırlamak ‫اَﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬ unutturdu (sondaki tekit nûnudur) ‫أَﻧْﺴَﻰ ﯾُﻨْﺴِﻲ‬

18- ‫ ﻛَﺎةَ وَارْﻛَﻌُﻮا ﻣَﻊَ اﻟﺮﱠاﻛِﻌِﯿﻦَوَأَﻗِﯿﻤُﻮا اﻟﺼﱠﻼَةَ وَآﺗُﻮا اﻟﺰﱠ‬. (2/BAKARA, 43). Namazı tam kılın, zekâtı hakkıyla verin, rükû edenlerle beraber rükû edin. verdi ‫آﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗِﻲ‬ rukua varmak ‫رَﻛَﻊَ ﯾَﺮْﻛَﻊُ رُﻛُﻮﻋًﺎ‬ yerine getirdi, ikame etti ‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢُ إِﻗﺎَﻣَ ًﺔ‬

19- ْ‫ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺼْﺪُرُ اﻟﻨﱠﺎسُ أَﺷْﺘَﺎﺗًﺎ ﻟِﯿُﺮَوْا أَﻋْﻤَﺎﻟَﮭُﻢ‬. (99/ZİLZÂL, 6). O gün insanlar amellerini görmeleri (karşılığını almaları) için darmadağınık geri dönüp gelirler. dağınık, ayrı ayrı

ٌ ‫ﺷَﺖﱞ ج أَﺷْﺘَﺎ‬ ‫ت‬ geri dönmek ْ‫ﺪُرُ ﺻَﺪْراًﺻَﺪَرَ ﯾَﺼ‬

20- ‫وَأَوْﺣَﯿْﻨَﺎ إِﻟَﻰ أُمﱢ ﻣُﻮﺳَﻰ أَنْ أَرْﺿِﻌِﯿﮫِ ﻓَﺈِذَا ﺧِﻔْﺖِ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ﻓَﺄَﻟْﻘِﯿﮫِ ﻓِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟْﯿَﻢﱢ وَﻻَ ﺗَﺨَﺎﻓِﻲ وَﻻَ ﺗَﺤْﺰَﻧِﻲ إِﻧﱠﺎ رَادﱡوهُ إِﻟَﯿْﻚِ وَﺟَﺎﻋِﻠُﻮهُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿ‬. (28/KASAS, 7). Musa'nın anasına: Onu emzir, kendisine zarar geleceğinden endişelendiğinde onu denize (Nil nehrine) bırakıver, hiç korkup kaygılanma, çünkü biz onu sana geri vereceğiz ve onu peygamberlerden biri yapacağız, diye vahyettik (bildirdik).

korkmak ‫ﺧﻮْﻓًﺎ‬ َ ُ‫ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَف‬ emzirmek ْ‫ﺿَﻊَ ﯾُﺮْﺿِﻊُ إِرْﺿﺎَﻋًﺎأَر‬ deniz ‫اَﻟْﯿَﻢﱡ‬ atmak, bırakmak ‫أَﻟْﻘَﻲ ﯾُﻠْﻘِﻲ إِﻟْﻘَﺎ ًء‬

geri çevirici, dönderici ‫)رَدﱠ ﯾَﺮُدﱡ(رَادﱞ‬

21- ‫وَﻣَﺎ أُﻣِﺮُوا إِﻻﱠ ﻟِﯿَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﻣُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ﻟَﮫُ اﻟﺪﱢﯾﻦَ ﺣُﻨَﻔَﺎءَ وَﯾُﻘِﯿﻤُﻮا‬ ‫ اﻟﺼﱠﻼَةَ وَﯾُﺆْﺗُﻮا اﻟﺰﱠﻛَﺎةَ وَذَﻟِﻚَ دِﯾﻦُ اﻟْﻘَﯿﱢﻤَ ِﺔ‬. (98/BEYYİNE, 5). Halbuki onlara ancak, dini yalnız O'na has kılarak (ihlâslılar olarak) ve hanifler olarak Allah'a kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekât vermeleri emrolunmuştu. Sağlam din de budur.

‫ أَﻣَﺮَ ﯾَﺄْﻣُﺮُ أَﻣْﺮًا‬emretmek ً‫ أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘﯿِﻢُ إِﻗﺎَﻣَﺔ‬yerine getirmek ‫ ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪُ ﻋُﺒُﻮدِﯾﱠ ًﺔ‬kulluk etmek

‫ ﺣَﻨِﯿﻒٌ ج ﺣُﻨَﻔَﺎ ُء‬Hanif: Allah’ın emrine teslim olup, Allah’ın emrinden cayma yapmayan ihlâslı kişi

‫َاﻟْﻘَﯿﱢ َﻤ ُﺔ‬ kıymetli, istikamet ve adalet yolunu takip eden

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki sülâsîlerin değil, if’âl bâbına girmiş fiillerin mâzi, muzâri, emir, ism-i fâil, ism-i mef’ûl, masdar, mâzî meçhûl ve muzâri meçhûllerini yazınız. ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti ‫أَﺳْﻤَ َﻊ‬

işittirdi ‫ن‬ َ َ‫أَﺑﺎ‬ açıkladı ‫ﻓَﮭِ َﻢ‬ anladı ‫َأﻓْﮭَ َﻢ‬ anlaşılmasını sağladı, anlattı ‫ل‬ َ ‫أَزَا‬ giderdi ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı ‫ﺢ‬ َ َ‫َأﻓْﺘ‬ açtırdı ‫أَﺑْﺪَى‬ açık hale getirdi ‫ﻖ‬ َ َ‫ﻧَﻄ‬ konuştu ‫ﻖ‬ َ َ‫أَﻧْﻄ‬ konuşturdu ‫أَﺑْﻜَﻰ‬ ağlattı ‫ﺲ‬ َ َ‫ﺟَﻠ‬ oturdu

‫ﺲ‬ َ َ‫َأﺟْﻠ‬ otutturdu ‫أَرَى‬ gösterdi ‫ﻗَﺮََأ‬ okudu ‫َأﻗْﺮََأ‬ okuttu ‫أَﺧْﻔَﻰ‬ sakladı, gizledi ‫ل‬ َ َ‫ﻧَﺰ‬ indi ‫ل‬ َ ‫أَﻧْ َﺰ‬ indirdi ‫ق‬ َ َ‫أَذا‬ tattırdı ‫ﻚ‬ َ ِ‫ﺿﺤ‬ َ güldü ‫ﻚ‬ َ َ‫أَﺿْﺤ‬ güldürdü ‫أَرْﺿَﻰ‬ razı etti, tatmin etti ‫ﺐ‬ َ ‫ﻀ‬ ِ ‫ﻏ‬ َ

kızdı ‫ﺐ‬ َ ‫ﻀ‬ َ ْ‫َأﻏ‬ kızdırdı ‫َأﺟْﺮَى‬ icrâ etti, yaptı

‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ geldi ‫ﻀ َﺮ‬ َ ْ‫أَﺣ‬ getirdi ‫أَﻗﺎَ َم‬ ikamet etti ‫ف‬ َ ‫أَﺧَﺎ‬ korkuttu ‫ب‬ َ ‫أَﺟَﺎ‬ cevap verdi

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ٌ‫ﺻﺤِﯿﺢ‬ َ doğru ُ‫أَ ْﺗﻘَﻦَ ﯾُﺘْﻘِﻦ‬ sağlamlaştırdı

‫أَﻋَﺪﱠ ﯾُ ِﻌﺪﱡ‬ hazırladı ‫أَﺧْﻔَﻰ ﯾُﺨْﻔِﻲ‬ gizledi

ُ‫أَھْﻤَﻞَ ﯾُﮭْ ِﻤﻞ‬ ihmal etti ُ‫أَﻓْﺮَحَ ﯾُﻔْﺮِح‬ sevindirdi

ُ‫أَﺧْﺒَﺮَ ﯾُﺨْﺒِﺮ‬ haber verdi ‫أَﻋْﻄَﻰ ﯾُﻌْﻄِﻲ‬ verdi

‫ﻚ‬ َ ِ‫ﻣِﻦْ َﻓﻀْﻠ‬ lütfen ُ‫أَدْرَكَ ﯾُﺪْرِك‬ idrak etti, anladı ْ‫أَﻋْﺠَﺐَ ﯾُﻌْﺠِﺐُ ِﻣﻦ‬ hoşuna gitti ُ‫َاﻟْﺠُﻨَﯿْ َﻨﺔ‬ küçük bahçe

‫ﻚ‬ َ ‫ﻣﺎَذاَ َأﻋْﺠَ َﺒ‬ Ne hoşuna gitti? ُ‫أَﻓْﺴَﺪَ ﯾُﻔْﺴِﺪ‬ ifsat etti, bozdu

‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢُ إِﻗﺎَﻣَ ًﺔ‬ İkamet etti, oturdu. ُ‫أَﺳْﺮَعَ ﯾُﺴْﺮِع‬ acele etti, koştu

‫إِﻟَﻰ ﺟِﻮاَرِ اﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ‬ Kâ’benin yakınında, civarında ُ‫أَﻧْﺰَلَ ﯾُﻨْﺰِل‬

‫‪indirdi‬‬

‫أَدْ َركَ ﯾُﺪْرِكُ‬ ‫‪anladı, idrak etti‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﺿَﺤِﻚَ –أَﺧْﺮَجَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ –ﺧَﺮَجَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻨْﺰِ ِ‬ ‫ل‬ ‫ﯾَﻄُﻮفُ ‪.‬ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟْﺤَﺞﱠ‪-‬ﯾﻘَﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮاً أَﺿْﺤَﻚَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ﺻَﺪِ –ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬ ‫ﺖ‬ ‫‪.‬ﯾَﻔْﮭَﻢُ اﻟﺪﱠرْسَ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪.‬ﻣَﻦْ ﯾُﺮِدِ اﻟْﺤَﺞﱠ ﯾَﻄُﻒْ ﺣَﻮْلَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪.‬ﺣَﻮْلَ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫ﺻﺤِﯿﺤَﺔً‬ ‫أَ ‪-‬ﻣَﻦْ ﯾَﻔْﮭَﻢِ اﻟﺪﱠرْسَ ﺟَﯿﱢﺪاً ﯾُﺠِﺐْ إِﺟﺎَﺑَﺔً ﺻَﺤِﯿﺤَﺔً ‪.‬ﯾُﺠِﯿﺐُ إِﺟﺎَﺑَﺔً َ‬ ‫ﻓِﻲ ﻛَﻢْ ﺳَﻨَﺔٍ –ﻠِﻖَ اﻟﻨﺎﱠﻓِﺬَةَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﺗَﻜُﻦْ ﺗُﺮِﯾﺪُ إِﻏْﻼَﻗَﮭﺎَ ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﺗُﻐْ‬ ‫–أَﻋْﻄَﯿْﺖُ أَﺧِﻲ ﺳﺎَﻋَﺔً ‪-‬أَﺧْﻔَﻰ أَﺧِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ –أَﺗْﻘَﻦَ أَﺧُﻮكَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬ ‫ﻏَﺪاً " ‪:‬ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ وَ أَﻏْﻠَﻖَ ﺑﺎَبَ اﻟﺼﱠﻒﱢ وَ ﻛَﺘَﺐَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺴﱠﺒﻮﱡرَة‬ ‫"‪.‬ﻧَﻌَﻢْ " ‪:‬ھﻞْ ﻧَﺬْھَﺐُ اﻟْﺂنَ ؟ أَﺟﺎَبَ اﻟْﻤُﺪﯾِﺮُ " ‪:‬ﺳَﺄَلَ أَﺣْﻤَﺪُ ‪ " .‬ﻋُﻄَْﻠﺔٌ‬ ‫ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُ ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﺒَﻨﺎَتِ أُﻣﱠﮭﺎَﺗِﮭِﻦﱠ ﻓِﻲ –ھَﺬاَ ﯾَﻮْمٌ ﺟَﻤﯿِﻞٌ " ‪:‬ﻗﺎَلَ َأﺣْﻤَﺪُ‬ ‫ﯾُﻌِﺪﱡ –ﺪَةِ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﻨﺎَتِ ﻣَﻦْ ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُ أُﻣﱠﮭﺎَ ﻓِﻲ اﻋْﺪاَدِ اﻟْﻤﺎَﺋِ –إِﻋْﺪاَ ِد اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَ ِة‬ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ﻣَﻦْ ﯾُﻌِﺪﱡ –ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَھُﻢْ ﻟِﺮِﺣْﻠَﺔِ اﻟْﺤَﯿﺎَ ِة‬ ‫ﻣﺎَذاَ أَﻋْﺪَدْتَ ﻟِﻠﺮﱢﺣْﻠَﺔِ ؟ ﯾُﻔْﺮِحُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ –ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَهُ ﻟِﺮِﺣْﻠَ ِﺔ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ‬ ‫ھَﻞِ –ﻤِﯿﺮَةُ ﺗُﺪْرِكُ ﻗِﯿْﻤَﺔَ اﻟْﻤﺎَلِ ﺳَ –اﻟْﻔُﻘَﺮاَءَ ﺑِﺈِﻋْﻄﺎَﺋِﮭِﻢْ زَﻛﺎَ َة اﻟْﻔِﻄْﺮِ‬ ‫اﻟﻨﱡﻘُﻮدُ اﻟْﻜَﺜِﯿﺮَةُ ﻓِﻲ ﻣَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ﺗُﻔْﺴِﺪُ اﻟْﺄَوْﻻَدَ ؟ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬اﻟﻨﱡﻘُﻮدُ‬

‫أَﺣْﻀَﺮْتُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ‪-‬اﻟْﻜَﺜِﯿﺮَةُ ﻓِﻲ ﻣَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ﻗَﺪْ ﺗُﻔْﺴِﺪُ اﻟَْﺄوْﻻَ َد‬ ‫س‬ ‫ﯿِ َﻔﺔً ‪ ،‬ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘﻮُلُ ﻟِﻠْﺒﺎَﺋِﻊِ ؟ أُرﯾِﺪُ ﺻَﺤﯿِﻔَﺔً ﻣِﻦْ أَﻧْﺖَ ﺗُﺮﯾِﺪُ ﺻَﺤ ‪-‬ﻟِﻠْﻤُﮭَﻨْﺪِ ِ‬ ‫اَﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ اﻟْﺄَﻗْﺼﻰَ ‪-‬أَﺳْﺮِعْ ‪,‬اَﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﯾَﺪْﺧُﻞُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪَ ‪,‬أُﻧْﻈُﺮْ ‪َ . -‬ﻓﻀِْﻠﻚَ‬ ‫ﺑَﻜْﺮٍ أَﻗﺎَمَ أَﺑُﻮ‪-‬ﻣﺎَذاَ أَﻋْﺠَﺒَﻚَ ﻣِﻨْﮭﺎَ ؟ ‪-‬أَﻏْﻠِﻖِ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔَ ‪.‬أَوﱠلُ ﻗِﺒْﻠَﺔٍ ﻟِﻠْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ‬ ‫ھَﻞْ ﻋَﻤِﻠْﺖِ ‪-‬أَﻗَﻤْﻨﺎَ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ إِﻟَﻰ ﺟِﻮاَرِ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ‪-‬ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ ﯾَﻮْﻣﺎً وَاﺣِﺪاً‬ ‫أَﺧْﺒَﺮَهُ واَﻟِﺪُهُ ‪-‬واَﺟِﺒﺎَﺗِﻚَ ؟ ھَﻞْ ﺗَﻌْﻤَﻞُ واَﺟِﺒﺎَﺗِﻚَ داَﺋِﻤﺎً أَمْ ﺗُﮭْﻤِﻠُﮭﺎَ َأﺣْﯿﺎَﻧﺎً ؟‬ ‫واَﻟِﺪَةُ أَﺣْﻤَﺪَ ﺗُﻌِﺪﱡ ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْﻐَﺪاَءِ ‪-‬ﻋﯿِﻞَ ﺑِﻘِﺼﱠﺔِ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ اﺑْﺮاَھﯿِﻢَ وَ وَﻟَﺪِ ِه إﺳْﻤَﺎ‬‫ﻚ‬ ‫ﻟِﻤَﻦْ أَﺣْﻀَﺮْتَ اﻟْﻘَﻠَﻢَ؟ ‪-‬أَﺣْﻀِﺮْ ﻛِﺘﺎَﺑَﻚَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ‪-‬ﺳَﺄُﺧْﺒِﺮُ ﻋَﻤﱢﻲ ﺑِﺬَِﻟ َ‬ ‫‪4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz:‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫‪1. Kardeşime dersini yazdırdım.‬‬ ‫‪2. Ben kızdım.‬‬ ‫‪3. Öğretmenimi kızdırdım.‬‬ ‫‪4. Babam bizi evden çıkardı.‬‬ ‫?‪5. Öğretmen kime kızdı‬‬ ‫?‪6. Baban evden kimi çıkarttı‬‬ ‫‪7. Kardeşin dersini anladı ve bizimde anlamamızı‬‬ ‫‪sağladı.‬‬ ‫?‪8. Nerede güldünüz ve kimi güldürdünüz‬‬ ‫‪9. Kardeşine su içirmeyi unutma.‬‬

‫‪5. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip Türkçe’ye‬‬ ‫‪çeviriniz.‬‬ ‫ﻟﻤﺎذا أﺧﺮج اﻷﺳﺘﺎذ –أﺿﺤﻚ اﻟْﺄَوﻻد ﺟﻤﺎﻻً ‪-‬ﻣﻦ أﺿﺤﻚ ﺟﻤﺎﻻً؟‬ ‫ﻣﻦ ‪-‬أﺟﻠﺲ أﺧﺎك ﻋﻠﻰ اﻟﻜﺮﺳﻲّ ‪-‬ﻣﻦ أﺿﺤﻚ اﻟﻄﻼّب؟ –ﺧﺎَﻟِﺪًا ؟‬ ‫ﻟَﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ وأﺣﻀﺮ ﻣﻌﮫ أرﺳﻞ ﺧَﺎﻟﺪاً إﻟﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟ ﺣﻀﺮ اﻟﻤﻌﻠﻢ ِإ‬ ‫واﻋﻒ ﻋﻨّﺎ واﻏﻔﺮ ‪-‬رﺑّﻨﺎ أﻧﺰل ﻋﻠﯿﻨﺎ ﻣَﺎ ِﺋﺪَةً ﻣﻦ اﻟﺴﻤﺎء ‪-‬ﻛﺘﺒًﺎ ﺟﻤﯿﻠﺔ‬ ‫موقلا ىلع انرصناف انالوم تنأ انمحراو انل‬ ‫ﻣﻦ ﯾﻘﻄﻒ اﻟﻮردة ﻣﻦ اﻟﺠﻨﯿﻨﺔ؟ ﻟﻤﺎذا ﯾﻔﺘﺢ اﻟﺒﺎب ﻓﻲ ‪ -‬نيرفاكلا‬ ‫ھﻞ أﻏﻀﺐ ‪-‬اﻟﻤﺪرﺳﺔ؟ ﺗﻔﺘﺢ اﻷﺑﻮاب ﻓﻲ اﻟﻤﺪرﺳﺔ ﻟﯿﺪﺧﻞ اﻟﻄﱠﻼب‬ ‫؟ذاتسألا َأﺣْ َﻤﺪُ‬ ‫‪6. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp if’âl‬‬ ‫‪bâbı ile ilgili fiillerin altını çiziniz. Meallerine‬‬ ‫‪bakarak Arapça’larını söyleyinceye ya da‬‬ ‫‪yazıncaya kadar çalışınız.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪BÂBI‬‬

‫)ﺗَﻔْﻌِﯿﻞٌ( ‪2) TEF’ÎL‬‬ ‫‪Masdar‬‬ ‫‪Muzâri‬‬ ‫‪Mâzî‬‬

‫َﺗﻔْﻌِﯿﻠَ ًﺔ َو‬ ‫ﻼ‬ ً ‫َﺗﻔْﻌِﯿ‬ ُ‫ﯾُ َﻔﻌﱢﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫َﻓﻌﱠ‬ ‫وَ ﺗَﻌْﻠِﯿﻤَ ًﺔ‬ ‫ﺗَﻌْﻠِﯿﻤ ًﺎ‬ ُ‫ﯾُ َﻌﻠﱢﻢ‬ ‫ﻋَﻠﱠ َﻢ‬

öğretmek öğretiyor öğretti

Sülâsî mücerred fiilin ortasındaki harfi şeddeli okumak suretiyle 4 harfe çevirerek tef’îl bâbı yapılır.

Gayesi: (‫( )ﻓَﺮِحَ أَﺧِﻲ‬Kardeşim sevindi) gibi lâzım bir fiili (‫( )ﻓَﺮﱠﺣْﺖُ أَﺧِﻲ‬Kardeşimi sevindirdim) gibi müteaddî yapar. Eğer (‫( )ﻋَﻠِﻤْﺖُ دَرْﺳِﻲ‬Dersimi bildim) gibi müteaddî ise (َ‫( )ﻋَﻠﱠﻤْﺘُﻚَ دَرْﺳَﻚ‬Sana dersini

öğrettim) gibi bir kat daha müteaddî yapar. Bir işin mübâlağalı olarak çok yapıldığını gösterir. (ٌ‫ ) َﺗﻔْﻌِﯿﻞ‬bâbı isimlerde kullanılırsa o isimden türemiş fiil meydana gelir: ٌ‫ﻋَﺬاَب‬ azab, ceza ‫ب‬ َ ‫ﻋﺬﱠ‬ َ azab etti ٌ‫ﻧُﻮر‬ ışık, nur ‫َﻧﻮﱠ َر‬ aydınlattı, nurlandırdı ٌ‫ﺧُﺒْﺰ‬ ekmek ‫ﺧ‬ َ ‫ﺒﱠ َﺰ‬ ekmek yaptı ٌ‫ﺧَﯿْﻢ‬ çadır ‫ﺧَﯿﱠ َﻢ‬ çadır kurdu ٌ‫ﺻﻼَة‬ َ

namaz ‫ﺻَﻠﻰﱠ‬ namaz kıldı ٌ‫ﺟِﻠْﺪ‬ cilt ‫ﺟﻠﱠ َﺪ‬ َ ciltledi

bâbı bazen manayı değiştirir: ‫ﺗَﻔْﻌِﯿﻞ‬‫ض‬ َ ِ‫ ﻣَﺮ‬hasta oldu etti.

َ‫ ﻣَﺮﱠض‬hastayı tedavi

-Bazen fiilin kendisi çokluk manasını ifade eder: Halit Kabe'yi çok tavaf etti. َ‫ﻃَﻮﱠفَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ اﻟﻜَﻌْﺒَﺔ‬. -Bazen fâilinde çokluk ifade eder: ُ‫ت اﻹﺑِﻞ‬ َ ‫ﻣَﻮﱠ‬. Develer çokça öldü (Birçok deve öldü). -Bazen mef’ûlünde çokluk ifade eder: ‫ب‬ َ ‫ﻏَﻠﱠﻖَ ﺧَﺎﻟﺪٌ اﻟﺒﺎ‬. Halit çok kapıları kapadı, kilitledi.

‫ َﺗﻔْﻌِﯿﻞ‬bâbının ٌ‫إﻓْﻌﺎَل‬bâbından farkı çokluk ve fazlalığı anlatmasıdır. Örnek: ‫ج‬ َ ‫ﻛَﺴَﺮَ اﻟﺰﱡﺟَﺎ‬. camı kırdı ‫ج‬ َ ‫أَﻛْﺴَﺮَ اﻟﺰﱡﺟَﺎ‬. camı kırdırdı

‫ج‬ َ ‫ﻛَﺴﱠﺮَ اﻟﺰﱡﺟَﺎ‬. Camı iyice kırıp paramparça etti

‫ﺐ‬ َ ‫ﻟَ ِﻌ‬ oynadı َ‫َﻟﻌﱠﺐ‬ fazlaca oynattı

‫غ‬ َ ‫ﻓَ َﺮ‬ boşaldı ‫غ‬ َ ‫ﻓَﺮﱠ‬ fazla boşalttı

‫ﻛَﺒُ َﺮ‬ büyüdü ‫ﻛَﺒﱠ َﺮ‬ fazla büyüttü

‫ﻧَﺎ َم‬ uyudu ‫َﻧﻮﱠ َم‬ (fazla) uyuttu

‫ﻒ‬ َ ‫ﻈ‬ َ َ‫ﻧ‬ temiz oldu ‫ﻒ‬ َ ‫َﻧﻈﱠ‬ temizledi

‫ذَﻛَ َﺮ‬ hatırladı ‫ذَﻛﱠ َﺮ‬ hatırlattı

‫ﻧَﺒﱠ َﮫ‬ tenbih etti, uyardı ‫ق‬ َ ‫ﻓَﺮﱠ‬ ayırım yaptı

Mâzî Malûm Çekimi

‫ﻋﻠﱠﻤُﻮا‬ َ ‫ﻋَﻠﱠﻤَﺎ‬ َ‫ﻋَﻠﱠﻢ‬ öğretti Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻋَﻠﱠﻤ‬ ‫ﻋَﻠﱠﻤَﺘَﺎ‬ ْ‫ﻋَﻠﱠ َﻤﺖ‬ Gâibe

‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻋَﻠﱠﻤ‬...

Muhâtab

Muzâri Malûm Çekimi

‫ن‬ َ ‫ﯾُ َﻌﻠﱢﻤُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾُﻌَﻠﱢﻤَﺎ‬ ُ‫ﯾُ َﻌﻠﱢﻢ‬ öğretiyor Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾُ َﻌﻠﱢﻤ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗُﻌَﻠﱢﻤَﺎ‬ ُ‫ﺗُ َﻌﻠﱢﻢ‬ Gâibe

ُ‫ﺗُ َﻌﻠﱢﻢ‬... Muhâtab

Mâzî Meçhûl Çekimi ‫ﻋُﻠﱢﻤُﻮا‬ ‫ﻋُﻠﱢﻤَﺎ‬ ‫ﻋُﻠﱢ َﻢ‬ öğretildi Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﻋُﻠﱢﻤ‬ ‫ﻋُﻠﱢﻤَﺘَﺎ‬ ْ‫ﻋُﻠﱢ َﻤﺖ‬ Gâibe

‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻋُﻠﱢﻤ‬... Muhâtab

Muzâri Meçhûl Çekimi ‫ن‬ َ ‫ﯾُ َﻌﻠﱠﻤُﻮ‬

‫ن‬ ِ ‫ﯾُﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ُ‫ﯾُ َﻌﻠﱠﻢ‬ öğretiliyor Gâib ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾُ َﻌﻠﱠﻤ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗُﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ُ‫ﺗُ َﻌﻠﱠﻢ‬ Gâibe

ُ‫ﺗُ َﻌﻠﱠﻢ‬... Muhâtab

Emr-i Hâzırı ُ‫ ﯾُﻌَﻠﱢﻢ‬dan İsm-i Fâili

ُ‫ ﯾُﻌَﻠﱢﻢ‬dan

ْ‫ﻋَﻠﱢﻢ‬öğret ٌ‫ﻣُﻌَﻠﱢﻢ‬öğreten (öğretmen)

öğretilmiş, öğretilen ٌ‫ﻣُﻌَﻠﱠﻢ‬ Mef’ûlü

İsm-i

Not: Tef’îl bâbının masdarı ٌ‫ ﺗَﻔْﻌِﯿﻞ‬olur. Ancak sonu illetli olan nâkıs fiillerde ve 3. harfi hemze olan fillerde َ‫ ﻔْﻌِﯿﻠَﺔٌﺗ‬şeklinde ta-i merbûta alarak gelir. Sonu yâ (‫ )ى‬ile biten nâkıs tef’îl

‫( َوﻟﱠﻰ‬görevlendirdi) Mâzî ٌ‫َﺗﻮْﻟِ َﯿﺔ‬ Masdar ‫ﯾُ َﻮﻟﱢﻲ‬ Muzâri

‫ﻲ‬ َ ‫وُﻟﱢ‬ Mâzî Meçhûl ‫ﻲ‬ َ ‫ﯾُﻮَﻟﱢ‬ Mansûb

‫ﯾُ َﻮﻟﱠﻰ‬ Muzâri Meçhûl ‫ﯾُﻮَلﱢ‬ Meczûm

‫ﯾُ َﻮﻟﱠﻰ‬ ‫‪Mansûb Muzâri Meçhûl‬‬ ‫وَلﱢ‬ ‫‪Emir‬‬

‫ﯾُﻮَلﱠ‬ ‫‪Meczûm Meçhûl‬‬ ‫ﻣُﻮَلﱟ‬ ‫‪İsm-i Fâil‬‬

‫ﻣُﻮَﻟ ‪‬‬ ‫ﻰ‬ ‫‪İsm-i Mef’ûl‬‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﺻﻼَ َﺗﮫُ ‪1-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ‪.‬ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﻇُﮭْﺮَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ؟ ﯾُﺆَدﱢي َ‬ ‫ع‬ ‫‪ .‬ﺻَﻼَﺗَﮫُ ؟ ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﺻَﻼَﺗَﮫُ ﻓِﻲ ﺧُﺸُﻮ ٍ‬

‫ﻲ ‪2-‬‬ ‫أَﻻَ ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﺻَﻼَﺗَﮫُ ﻓِﻲِ ﺧُﺸُﻮعٍ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﯾُﺆَدﱢي ﺻَﻼَﺗَﮫُ ﻓِ ِ‬ ‫ع‬ ‫‪.‬ﺧُﺸُﻮ ٍ‬ ‫‪ .‬ﻞْ ﺗُﺆَدﱢي ﺻَﻼَﺗَﻚَ ﻓِﻲِ ﺧُﺸُﻮعٍ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أُؤَدﱢي ﺻَﻼَﺗﻲِ ﻓِﻲِ ﺧُﺸُﻮعٍھَ ‪3-‬‬ ‫‪.‬ھَﻞ اِﺳْﺘَﻄﺎَﻋﺎَ أَنْ ﯾُﺆَدﱢﯾﺎَ اﻟْﻌَﻤَﻞَ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬أَﻣْﻜَﻨَﮭُﻤﺎَ أَدَاؤُهُ ‪4-‬‬ ‫ب ‪5-‬‬ ‫‪.‬ﻟِﻠﻨﺎﱠسِ ﺑَﻠﱠﻎَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ رِﺳﺎَﻟَﺔَ اﻟﻠﱠﮫِ –وَﺣﱠﺪَ اﻟﺪﱢﯾﻦُ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﻲﱡ ﺑَﯿْﻦَ اﻟْﻌَﺮَ ِ‬ ‫‪.‬اﺑْﻦُ ﺳِﯿﻨﺎَ ﺑِﺎﻟْﻘَﺘْﻞِ ]‪[13‬ھُﺪﱢدَ –ﻣَﻦْ أَﺳﱠﺲَ اﻟْﻤَﺬْھَﺐَ اﻟْﻤﺎَﻟِﻜِﻲﱠ ؟ ‪6-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﻌِﻠْﻢُ اﻟﱠﺬِي –ﯾُﻌَﻠﱢﻢُ ھَﺬاَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَهُ اﻟْﻘُﺮْآنَ وَ اﻟْﺤَﺪِﯾﺚَ وَ اﻟْﻔِﻘْ َﮫ ‪7-‬‬ ‫ﺗُﻔَﻀﱢﻠُﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮًا ؟‬ ‫أُؤَدﱢي اﻟﺼﱠﻠَﻮاَتِ –اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ؟ ﯾُﯿَﺴﱢﺮُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﺄَﻣْﺮَ ﻟَﮫُ ﻣَﻦْ ﺗُﻌَﻠﱢﻤُﻚِ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ ‪8-‬‬ ‫‪.‬داَﺋِﻤﺎً ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺮَ ِم‬ ‫وَدﱠعَ ﻋُﻤَﺮُ ﻋَﺪَداً ﻛَﺒﯿِﺮاً –ﺗُﻨَﻈﱢﻒُ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔَ ﻷَﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﻧَﺸﯿِﻄَﺘﺎَنِ ‪9-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺴَﺎﻓِﺮﯾِ َ‬ ‫اﻟْﻔِﻄْﺮِ ﺻَﺒﺎَحَ اﻟْﯿَﻮْمِ اﻟْﺄَوﱠلِ ﻣِﻦْ ﺷَﻮاﱠل ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ زَﻛَﺎةَ ‪10-‬‬‫‪ .‬ﺳَﺄُﻗَﺪﱢمُ ﻟَﮭﺎَ ﻗَﻠَﻤﺎً ﻗَﯿﱢﻤًﺎ‬ ‫أَدﱠي واَﻟِﺪِي ‪.‬اَﻟﺰﱠﻛﺎَةُ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔٌ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﻣُﺴْﻠِﻢٍ ‪.‬أَدﱠي واَﻟِﺪِي اﻟﺰﱠﻛﺎَ َة ‪11-‬‬ ‫‪ .‬اﻟﺰﱠﻛﺎَةَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭﺎَ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔٌ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﻣُﺴْﻠِ ٍﻢ‬

12- ٌ‫ﻣﺎَ ھِﻮاَﯾَﺘُﻚَ اﻟْﻤُﻔَﻀﱠَﻠﺔُ ؟ ھَﺬاَ اﻟﺮاﱠدْﯾُﻮ ﺟَﻤِﯿﻞ‬. ِ‫ھَﯿﺎﱠ ﻧَﺪﱠﺧِﺮَ ﻟِﻨَﺸْﺘَﺮِﯾﮫ‬. ‫ ﻛَﻢْ ﯾُﻜَﻠﱢﻔُﻚَ ھَﺬاَ اﻟﺮاﱠدْﯾُﻮ ؟ ﯾُﻜَﻠﱢﻔُﻨِﻲ ﻋَﺸْﺮَةَ دَﻧﺎَﻧِﯿ َﺮ‬. 13- َ‫ﻓِﻲ ﺑَﻌْﺾِ ﺑِﻼَدِ اﻟْﻌﺎَﻟَﻢِ ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ اﻟﺼﱢﻐَﺎر‬ ‫ﺑِﻮاَﺟِﺒﺎَتٍ ﻛَﺜِﯿﺮَ ٍة‬. ‫ﻣﺎَ ﻣِﻘْﺪاَرُ اﻟْﻮاَﺟِﺐِ ﺗُﺆَدﱢﯾ ِﮫ ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ ؟‬ 14- ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ ﺗَﻌْﻤَﻞْ واَﺟِﺒَﻚَ؟ ﺳُﺆاَلٌ أﺳْﻤَﻌُﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ﻣِﻦْ واَﻟِ َﺪيﱠ‬. 15- ‫ھِﻲَ أَﻛْﺜَﺮُ –ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ ﻣُﻨَﻈﱠَﻤَﺔٌ –اَﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﯾُﺠَﮭﱢﺰْنَ اﻟْﺄَﻃْﻌِﻤَ َﺔ‬ ‫اﻟْﻤَﺪاَرِسِ ﺗَﻨْﻈِﯿﻤًﺎ‬. Tercüme: 1- Cuma öğle (vakti) imam ne yapar? Namazını edâ eder. İmam namazını nasıl edâ eder? İmam namazını huşû içinde edâ eder. 2- İmam namazını huşû içinde edâ etmez mi? Bilakis namazını huşû içinde edâ eder. 3- Sen namazını huşû içinde mi edâ edersin? Evet, ben namazımı huşû içinde edâ ederim. 4- İkisi işi yapabildiler mi? Evet, o ikisi onu yapabildi.

5- İslâm Dini arapların arasını birleştirdi. Peygamber Allah’ın risâletini insanlara tebliğ etti. 6- Mâlikî mezhebini kim kurdu? İbn Sînâ ölümle tehdit edildi. 7- Bu öğretmen öğrencilerine Kur’ân, Hadis ve Fıkıh öğretiyor. (En) çok tercih ettiğin ilim nedir? 8- Sana kim Arapça öğretiyor? Allah onun işini kolaylaştırsın. Namazları dâima Harem’de edâ ediyorum. 9- İki kız odayı temizliyor, çünkü onlar çalışkandır. Ömer çok sayıda yolcuyu uğurladı. 10- Müslümanlar Şevval ayının ilk gününün sabahı fıtır zekatını (sadakasını) edâ eder. Ona değerli bir kalem takdim edeceğim. 11- Babam zekatı verdi. Zekat her müslümana farzdır. Babam zekatı her müslümana farz olduğu için edâ etti. 12- Seçkin tercihin nedir? Bu radyo güzeldir. Haydi onu satın almak için (para) biriktirelim. Bu

radyo sana ne kadara mal olur? Bana 10 dinara mal olur. 13- Dünyanın bazı ülkelerinde öğretmenler küçük öğrencileri çok ödevle sorumlu tutuyor. Hergün edâ ettiğin vâcip (zorunlu) miktar nedir? 14- Niçin ödevini yapmadın? (Bu) anne babamdan çok işittiğim bir soru. 15- Anneler yemek hazırlar. Bu okul düzenlidir. O okulların en düzenli olanıdır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ TEF'ÎL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﺲ‬ ِ ُ‫وَﻟَﻨَﺒْﻠُﻮَﻧﱠﻜُﻢْ ﺑِﺸَﻲْءٍ ﻣِﻦَ اﻟْﺨَﻮْفِ وَاﻟْﺠُﻮعِ وَﻧَﻘْﺺٍ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﻣْﻮَالِ وَاﻟْﺄَﻧْﻔ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ وَاﻟﺜﱠﻤَﺮَاتِ وَﺑَﺸﱢﺮِ اﻟﺼﱠﺎﺑِﺮِﯾ‬. (2/BAKARA, 155). Andolsun ki sizi biraz korku ve açlık; mallardan, canlardan ve ürünlerden biraz azaltma (fakirlik) ile deneriz. (Ey Peygamber!) Sabredenleri müjdele! korku ُ‫َاﻟْﺨَﻮْف‬ denemek, imtihan etmek

‫ﺑَﻼَ ﯾَﺒْﻠُﻮ َﺑﻼَ ًء‬ acıkmak ‫ﺟﺎَعَ ﯾَﺠُﻮعُ ﺟُﻮﻋًﺎ‬ acıkmak ‫ﻟْﺠُﻮعَُا‬ sabretmek ‫ﺻَﺒَﺮَ ﯾَﺼْﺒِﺮُ ﺻَﺒْﺮًا‬ eksiltmek, azaltmak ‫ﻧَﻘَﺺَ ﯾَﻨْﻘُﺺُ َﻧﻘْﺼًﺎ‬ müjdelemek ‫ﺑَﺸﱠﺮَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُ ﺗَﺒْﺸِﯿﺮًا‬ ürün, meyve ُ‫اَﻟﺜﱠﻤَﺮُ ج اَﻟﺜﱠﻤَﺮَات‬

2- َ‫إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾَﺄْﻣُﺮُﻛُﻢْ أَنْ ﺗُﺆَدﱡوا اﻟْﺄَﻣَﺎﻧَﺎتِ إِﻟَﻰ أَھْﻠِﮭَﺎ وَإِذَا ﺣَﻜَﻤْﺘُﻢْ ﺑَﯿْﻦ‬ ‫ل‬ ِ ْ‫ اﻟﻨﱠﺎسِ أَنْ ﺗَﺤْﻜُﻤُﻮا ﺑِﺎﻟْ َﻌﺪ‬... (4/NİSÂ, 58). Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder...

eda etmek ‫أَدﱠى ﯾُﺆَدﱢي ﺗﺄْدِﯾَ ًﺔ‬

3- ُ‫ذَﻟِﻚَ وَﻣَﻦْ ﯾُﻌَﻈﱢﻢْ ﺣُﺮُﻣَﺎتِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓَﮭُﻮَ ﺧَﯿْ ٌﺮ ﻟَﮫُ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮫِ وَأُﺣِﻠﱠﺖْ َﻟﻜُﻢ‬ ْ‫اﻟْﺄَﻧْﻌَﺎمُ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﯾُﺘْﻠَﻰ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢ‬... (22/HACC, 30). Durum böyle. Her kim, Allah'ın emir ve yasaklarına saygı gösterirse, bu, Rabbinin katında kendisi için daha hayırlıdır. (Haram olduğu) size okunanların dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı. .. helâl kıldı ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ْ‫أَﺣَﻞﱠ ﯾُﺤِﻞﱡ ِإﺣ‬ saygı göstermek ‫ﻋَﻈﱠﻢَ ﯾُﻌَﻈﱢﻢُ ﺗَﻌْﻈِﯿﻤًﺎ‬

4- ِ‫ ذَﻟِﻚَ وَﻣَﻦْ ﯾُﻌَﻈﱢﻢْ ﺷَﻌَﺎﺋِﺮَ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓَﺈِﻧﱠﮭَﺎ ﻣِﻦْ ﺗَﻘْﻮَى اﻟْﻘُﻠُﻮب‬. (22/HACC, 32). Durum öyledir. Her kim Allah'ın hükümlerine saygı gösterirse, şüphesiz bu, kalplerin takvâsındandır.

yapılması gereken şeyler, vazifeler, hükümler ُ‫اَﻟﺸﱠﻌَﺎﺋِﺮ‬

5- ... ْ‫ن رَﺑﱠﻚَ وَاﺳِﻊُ اﻟْﻤَﻐْﻔِﺮَةِ ھُﻮَ أَﻋْﻠَﻢُ ﺑِﻜُﻢْ إِذْ أَﻧْﺸَﺄَﻛُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَرْضِ وَإِذ‬ ‫إِ ﱠ‬ ‫ أَﻧْﺘُﻢْ أَﺟِﻨﱠﺔٌ ﻓِﻲ ﺑُﻄُﻮنِ أُﻣﱠﮭَﺎﺗِﻜُﻢْ ﻓَﻼَ ﺗُﺰَﻛﱡﻮا أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ ھُﻮَ أَﻋْﻠَﻢُ ﺑِﻤَﻦِ اﺗﱠﻘَﻰ‬. (53/NECM, 32). ..(bil ki) Rabbin, affı bol olandır. O, sizi daha topraktan yarattığı zaman ve siz annelerinizin karınlarında ceninler olarak bulunduğunuz sırada (bile), sizi en iyi bilendir. Bunun için kendinizi temize çıkarmayın. Çünkü O, kötülükten sakınanı daha iyi bilir. ceninler ٌ‫َأﺟِﻨﱠﺔ‬ yarattı, inşa etti ‫أَﻧْﺸَﺄَ ﯾُﻨْﺸِﺊُ إِﻧْﺸَﺎ ًء‬ temize çıkardı ٌ‫زَﻛﱠﻰ ﯾُﺰَﻛﱢﻲ ﺗَﺰْﻛِ َﯿﺔ‬ karın ٌ‫ﺑَﻄْﻦٌ ج ﺑُﻄُﻮن‬

sakındı

‫اِﺗﱠﻘَﻰ ﯾَﺘﱠﻘِﻲ اِﺗﱢﻘﺎَ ًء‬

6- ‫ﻻ‬ َ ‫وَﻻَ ﺗُﺼَﻌﱢﺮْ ﺧَﺪﱠكَ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ وَﻻَ ﺗَﻤْﺶِ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﻣَﺮَﺣًﺎ إِنﱠ اﻟﻠﱠ َﮫ‬ ‫ل ﻓَﺨُﻮ ٍر‬ ٍ ‫ ﯾُﺤِﺐﱡ ﻛُﻞﱠ ﻣُﺨْﺘَﺎ‬. (31/LOKMÂN, 18). Küçümseyerek insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Zira Allah, kendini beğenmiş övünüp duran kimseleri asla sevmez. yanağı bükmek, kibirlenmek, böbürlenmek ‫ﺻَﻌﱠﺮَ ﯾُﺼَﻌﱢﺮُ ﺗَﺼْﻌِﯿﺮًا اﻟْﺨَﺪﱠ‬ şımarmak ‫ﻣَﺮَحَ ﯾَﻤْﺮَحُ ﻣَ َﺮﺣًﺎ‬ kendini beğenen ٌ‫ﻣُﺨْﺘَﺎل‬ yanak ‫َاﻟْﺨَﺪﱡ‬ çok övünen

‫َﻓﺨُﻮ ٌر‬ yürüdü ‫ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ ﻣَﺸْﯿًﺎ‬

7- ِ‫ إِﻧﱠﺎ ﺳَﺨﱠﺮْﻧَﺎ اﻟْﺠِﺒَﺎلَ ﻣَﻌَﮫُ ﯾُﺴَﺒﱢﺤْﻦَ ﺑِﺎﻟْﻌَﺸِﻲﱢ وَاﻟْﺈِﺷْﺮَاق‬. (38/SA’D, 18). Biz, dağları onun [Dâvud (a.s.) ın] emrine vermiştik. Akşam sabah onunla beraber tesbih ederlerdi. boyun eğdirmek, emrine vermek ‫ﺳَﺨﱠﺮَ ﯾُﺴَﺨﱢﺮُ َﺗﺴْﺨِﯿﺮًا‬ tesbih etmek ‫ﺳَﺒﱠﺢَ ﯾُﺴَﺒﱢﺢُ ﺗَﺴْﺒِﯿﺤ ًﺎ‬ akşam ‫ﺸﻲﱞ‬ ِ َ‫ﻋ‬

sabah (Güneşin doğduğu vakit) ٌ‫إِﺷْﺮَاق‬

8- ‫َوﻧَﺎدَى أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ أَﺻْﺤَﺎبَ اﻟﻨﱠﺎرِ أَنْ ﻗَﺪْ وَﺟَﺪْﻧَﺎ ﻣَﺎ وَﻋَﺪَﻧَﺎ رَﺑﱡﻨَﺎ‬ ‫ﺎ َﻓ‬‫ﺣﻘ‬ َ ُ‫ﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧَﻌَﻢْ ﻓَﺄَذﱠنَ ﻣُﺆَذﱢنٌ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ أَنْ ﻟَﻌْﻨَﺔ‬‫ﮭَﻞْ وَﺟَﺪْﺗُﻢْ ﻣﺎَ وَﻋَﺪَ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﺣَﻘ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟﻠّﮫِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (7/A’RÂF, 44). Cennet ehli cehennem ehline: “Biz Rabbimizin bize vadettiğini gerçek bulduk, siz de Rabbinizin size vadettiğini gerçek buldunuz mu?” diye seslenir. "Evet!" derler. Ve aralarından bir çağrıcı, “Allah'ın lâneti zâlimlerin üzerine olsun!” diye bağırır. 9- ‫ وَﺑُﺮﱢزَتِ اﻟْﺠَﺤِﯿﻢُ ﻟِﻤَﻦْ ﯾَﺮَى‬. (79/NAZİAT, 36). Ve görene cehennem açık bir şekilde gösterilmiştir. gördü ‫رَأَى ﯾَﺮَى رُؤْﯾَ ًﺔ‬ açığa çıkmak ‫ﺑَﺮﱠزَ ﯾُﺒَﺮﱢزُ ﺗَﺒْﺮِﯾﺰًا‬ kor halinde, pek kızgın ateş halinde manasında olan Cehennem isimlerinden biri ُ‫ﺠﺤِﯿﻢ‬ َ ْ‫َاﻟ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. َ‫( رَﺗﱠﺐ‬tertipledi) َ‫(ﻧَﻈﱠﻒ‬temizledi) َ‫ﻧَﻈﱠﻢ‬ (düzenledi) fillerinin mâzî, muzâri, mâzî meçhûl, muzâri meçhûl, emr-i hâzır, ism-i fâil ve mef’ûlünü çekiniz. 2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫اَﻟﺸﱢﻌْﺮ‬ şiir ُ‫َاﻟْﺤِﺴَﺎب‬ matematik hesab ‫ﻦ‬ َ َ‫َأﺣْﺴ‬ ne güzel yaptı ‫ﺗﺄْدِﯾﺒِﻲ‬ terbiyemi ‫ب‬ َ ‫َأدﱠ‬ terbiye etti ‫ﻧَﺒﱠ َﮫ‬ uyardı ٌ‫ﺣَﻠﯿﺐ‬

‫‪süt‬‬ ‫ق‬ ‫ﻓَﺮﱠ َ‬ ‫‪ayrıldı‬‬ ‫ﺟﻠﱠ َﺪ‬ ‫َ‬ ‫‪ciltledi‬‬ ‫ﻛَﺒﱠ َﺮ‬ ‫‪tekbir getirdi, büyüttü‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺳﺨﱠ َ‬ ‫َ‬ ‫‪ısıttı‬‬ ‫ب‬ ‫ﻋﺠِﺐَ ِ‬ ‫أُ ْ‬ ‫‪hoşuna gitti‬‬ ‫ﺣﺎَوَلَ ﯾُﺤﺎَوِلُ‬ ‫‪...e çalıştı‬‬ ‫ﺗَﺄَﺛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺄَﺛﱠﺮُ‬ ‫‪etkilendi‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ ﻣِﻦَ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔِ ؟ ‪-‬ﻓَﺘَﺤَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ اﻟْﺨِﺰاَﻧَﺔَ وَ ﻧَﻈﱠﻔَﺖِ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَ َﺔ‬ ‫َأﻷُمﱡ ﺗُﺮَﺗﱢﺐُ ‪-‬ﻞُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ﻣﺎَذاَ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ ﻣِﻦَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ ؟ أُﻓَﻀﱢ –أُﻓَﻀﱢﻞُ اﻟْ َﻤﻮْزَ‬ ‫أَﻋَﺪﱠتْ أُﺧْﺘﻲِ اﻟﺸﱠﺎيَ ‪-‬ھُﻢْ ﯾُﻨَﻈﱢﻔﻮُنَ اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔَ ‪-‬اﻟْﺒَﯿْﺖَ وَ ﺗَﻌْﻤَﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ‬

‫ِھﻲَ أَﻛْﺜَﺮُ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَتِ إِﺧْﻼَﺻﺎً –ھَﺬِهِ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﺔُ ﻣُﺨْﻠِﺼَﺔٌ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄﺒَ ِ‬ ‫ﺦ‬ ‫ﻋ‪-‬‬ ‫ﯿﻞَ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻤﺎَ اﻟﺴﱠﻼَمُ دُرُوﺳﺎً ﻗَﯿﱢﻤَﺔً ﻓِﻲ ﻧَﺘَﻌَﻠﱠﻢُ ﻣِﻦْ ﻗِﺼﱠﺔِ ِإﺳْﻤﺎَ ِ‬ ‫ق وَاﻟْﺠِﮭَﺎ ِد‬ ‫أَﺳﱠﺲَ اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ ﻓﻲِ ‪-‬ھَﻞْ أَدﱠﯾْﺖَ اﻟْﺤَﺞﱠ ؟ ‪.‬اﻟﻄﺎﱠﻋَﺔِ وَاﻟْﺈِﻧْﻔﺎَ ِ‬ ‫– ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠﺔِ ﻟِﺄَداَءِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ –اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ أَوﱠلَ ﻣَﺴْﺠِﺪٍ ﻟِﻠْﻤُﺴْﻠِﻤﯿِﻦَ‬ ‫ن‬ ‫ﺳَﻨَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﻣَﻜﱠﺔَ ﻟِﺄَداَءِ اﻟْﺤَﺞﱢ –ﯾُﻮَدﱢعُ ﻋَﻠﻲِﱞ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋَﮫُ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮوُ َ‬ ‫–ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾُﺆَذﱢنُ اﻟْﻤُﺆَذﱢنُ ﻟِﺼَﻼَةِ اﻟْﻤَﻐْﺮِبِ ﺗَﺘَﻨﺎوَلُ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرَ –‬ ‫ﺖَ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ؟ ﯾُﻜَﺒﱢﺮُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻓَﻲ ھَﻞْ أَدﱠﯾْ –ﺳَﺄُﻗَﺪﱢمُ ﻟَﮭُﻢْ دَﻓْﺘَﺮًا ﻗَﯿﱢﻤﺎً‬ ‫وَ ﻓِﻲ ﺑَﻌْﺾِ اﻟْﺒِﻼَدِ ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ‪-‬ﻋِﯿﺪِ اﻟْﻔِﻄْﺮِ ﻗَﺒْﻞَ ﺻَﻼَةِ اﻟْﻌِﯿﺪِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺟ ِ‬ ‫ﻞ اﻟْﻮاَ ِ‬ ‫‪.‬اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ ﺑِﻮاَﺟِﺒﺎَتٍ ﻛَﺜِﯿﺮَةٍ ‪ ،‬ﻓَﯿَﻘْﻀُﻮنَ أَرْﺑَﻊَ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ ﻓِﻲ ﻋَﻤَ ِ‬ ‫‪4- Aşağıdaki sorulara Arapça cevap veriniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ھَﻞْ أَدﱠﯾْﺖَ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔَ اﻟْﺤَﺞﱢ ؟ ﻣَﻦْ أَدﱠى ﻓَﺮِﯾﻀَﺔَ اﻟْﺤَﺞﱢ ﻓِﻲ أُﺳْﺮَ ِﺗﻚَ ؟ ‪1-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣِﻦْ ﺑَﻠَﺪِكَ ﻟِﻠْﺤَﺞﱢ؟ ﻣﺎَذَا ﯾَﺄْﺧُﺬُ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣَﻌَﮭُﻢْ ﻓِﻲ ‪2-‬‬ ‫ﺳﻔَﺮِ ِھﻢْ ؟‬ ‫َ‬ ‫ﻣﺎَ ذاَ ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢُ اﻟْﺄَوْﻻَدُ إِذاَ ﻛﺎَنَ ﻣَﺼْﺮُوفُ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ﻛَﺎﻓِﯿﺎً ؟ ‪3-‬‬ ‫ﻟْﯿَﻮْﻣِﻲﱢ ؟ﻣﺎَ اﻟﺸﱠﻲْءُ اﻟﱠﺬيِ ﺗَﺴْﺘَﻄﯿِﻊُ ﺷِﺮاَءَهُ ﺑِﻤَﺼْﺮُو ِﻓﻚَ ا ‪4-‬‬ ‫]‪[14‬ھَﻞْ ﺗُﻮَﻓﱢﺮُ ﻣِﻦْ ﻣَﺼْﺮُوﻓِﻚِ ؟ ﻣﺎَ ﯾُﻤْﻜِ ُﻨﻚَ أَنْ ﺗَﺸْﺘَﺮِيَ ﺑِﻤﺎَ ﺗَﺪﱠﺧِﺮُهُ ‪5-‬‬ ‫ﻣِﻦْ ﻣَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ؟‬ ‫‪5. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip Türkçe’ye‬‬ ‫‪çeviriniz.‬‬

‫دلاخ دلجي ‪-‬ﻻ ﺗﻔﺮﱢﻗُﻮا ﺑﯿﻦ أوﻻدﻛﻢ ‪-‬ﻋﻠﻤﻨﺎ اﻟﺸﱢﻌﺮَ واﻟْﺤِﺴَﺎ َ‬ ‫ب‬ ‫ﻟﻤﺎذا أﺷﺮﺑﺖ اﻷُمّ اﺑﻨﮭﺎ ‪-‬ﻋﻠّﻢ اﻷُﺳﺘﺎذ اﻟﻄّﻼّب دروﺳﮭﻢ ‪ -‬هباتك‬ ‫ﻣﺘﻰ ﺳﺨﻦ أﺑﻮك اﻟﻐﺮﻓَﺔ؟ ﻣﺘﻰ ﯾﻘﻄّﻊ اﻟﻘﺼّﺎب اﻟﻠﺤﻢ؟ ‪-‬ﺣَﻠﯿ ِﺒﺎً ؟‬‫ﻣﻦ ‪-‬ﻣﻦ ﻣﺮّض اﻟﻤﺮﯾﺾ؟ ‪-‬ﺗﻨﺒﮫ اﻟْﺄُمﱡ اﻟﻄﻔﻞ ‪-‬ﯾُﻜﺬﱢبُ اﻟﻜﺎﻓﺮ اﻟﺮّﺳﻮل‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻦ ﺟﻤّﻊ اﻟﻔَﻮاﻛﮫ ‪-‬ﺷﺮّﺑﺖ اﺑﻨﮭﺎ اﻟﻤﺎء؟ ﻋﻠّﻢ ﺧﺎﻟﺪ ﻋﻠﯿّﺎ درﺳﮫ‬ ‫ﻣَﺎذا ﻋﻠّﻤﻚ ‪.‬ﺳﺨّﻨﮫ اﺑﻦ ﻋﻤّﻲ ‪-‬اﻟﺸﺠﺮة؟ ﻣﻦ ﺳَﺨﱠﻦَ اﻟﻤﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﻨّﺎر؟‬ ‫‪.‬ﺧﺎﻟﺪ؟ أَدﱠﺑَﻨِﻲ رَﺑﱢﻰ ﻓﺄَﺣْﺴَﻦَ ﺗﺄْدِﯾﺒِﻲ‬ ‫‪6. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬ ‫ط ‪ ،‬وَ َﺑﻌْ‬ ‫ﺪَ أَنْ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻃﺎَﻟِﺒَﺔٌ ﻧَﺸِﯿﻄَﺔٌ ﺗُﺆَدﱢي واَﺟِﺒﺎَﺗِﮭﺎَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳِﯿﱠﺔَ ﻓِﻲ ﻧَﺸﺎَ ٍ‬ ‫وَ ھِﻲَ ‪.‬ﺗَﻨْﺘَﮭِﻲ ﻣِﻦْ أَداَءِ واَﺟِﺒﺎَﺗِﮭﺎَ ﺗَﻘْﻀِﻲ أَﻛْﺜَﺮَ وَﻗْﺘِﮭﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻘِﺮاَءَةِ‬ ‫ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ ﻗِﺮاَءَةَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔِ وَ ﺑِﺨﺎَﺻﱠﺔٍ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﺘَﺤَﺪﱠثُ ﻋَﻦْ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻗَﺮَأَﺗْﮫُ ﻛﺎَنَ ﻋَﻦ اﻟﺴَﯿﱢﺪَةِ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ وَ آﺧِﺮُ ﻛِﺘﺎَبٍ ‪.‬ﺣَﯿﺎَةِ أُﻣﱡﮭﺎَتِ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ َ‬ ‫وَ ﻗَﺪْ أُﻋْﺠِﺒَﺖْ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ‪.‬وَ ﺑِﻨْﺖِ أَﺑِﻲ ﺑَﻜْﺮٍ اﻟﺼﱢﺪﱢﯾﻖِ )ص(زَوْﺟَﺔِ اﻟﻨﱠ ِﺒﻲﱢ‬ ‫ﻼﻗِﮭَﺎ وَ‬ ‫ﺑِﺄَﺧْﻼَقِ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةِ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ وَ ﺑِﻌِﻠْﻤِﮭﺎَ وَ ﻗَﺪْ ﺣﺎَوَﻟَﺖْ أَنْ ﺗَﺘَﺄَﺛﱠﺮَ ﺑِﺄَﺧْ َ‬ ‫‪.‬ﻋِﻠْﻤِﮭَﺎ‬ ‫‪7. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫?‪1. Hastayı kim tedavi etti‬‬ ‫?‪2. Oğluna sokakta kim su içirdi‬‬ ‫?‪3. Çocuğu bugün kim uyuttu‬‬ ‫‪4. Onu annesi uyuttu.‬‬

5. Suyu ateşte kim ısıttı? 6. Amcamın oğlu suyu ateşte ısıttı.

7. Dersimi bildim, arkadaşlarıma öğrettim. Onlarda arkadaşlarına öğrettiler. 8. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp tef’îl bâbı ile ilgili fiillerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyinceye ya da yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&& 3) MÜFÂALE (‫ )ﻣُﻔَﺎﻋَﻠَﺔ‬BÂBI Sülâsî mücerred fiilin fâe’l-fiili ile ayne’l-fiili arasına elif ( ‫ ) ا‬eklenmesiyle olur. ‫ﺐ‬ َ َ‫ ﻛَﺘ‬yazdı

Masdar Muzâri Mâzî ٌ‫ﻓِﻌﺎَل‬

َ‫ﻛَﺎﺗَﺐ‬yazıştı

‫ﻣُﻔَﺎﻋَﻠَ ًﺔ‬ ُ‫ﻋﻞ‬ ِ ‫ﯾُﻔَﺎ‬ ‫ﻞ‬ َ‫ﻋ‬ َ ‫ﻓَﺎ‬ ٌ‫ﻛِﺘَﺎب‬ ‫ﻣُﻜَﺎﺗَﺒَ ًﺔ‬ ُ‫ﯾُﻜَﺎ ِﺗﺐ‬ ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺎﺗ‬

yazışmak yazışıyor yazıştı

Mezîd fiiller içinde iki masdar kullanan tek kalıptır. Hangisinin daha yaygın olduğu zamanla öğrenilir. Gayesi: Daha ziyade bir şahsın diğeri üzerindeki etkilerini belirten müteaddî (geçişli, mef’ûl alan) bir kalıptır. Genel olarak şu manaları gösterir: 1-Fâlin mef’ûle karşı gösterdiği özelliği belirtir. ‫ﻦ‬ َ ُ‫ﺣَﺴ‬

iyi oldu ‫ﻦ‬ َ َ‫ﺣﺎَﺳ‬ birine iyi muamele etti

2-Mef’ûlüne harf-i cerle bağlanan fiiller bu kalıba geçtiğinde harf-i cersiz bağlanır. Bazen karşılıklı iş yapmayı da ifade eder. ‫ﻗﺎَمَ ﻋَﻠَﻰ‬ birşeye karşı kalkmak ‫ﻗَﺎوَ َم‬ direnmek ‫ك‬ َ ‫ﺷَ ِﺮ‬ ortak olmak, katılmak ‫ك‬ َ َ‫ﺷﺎَر‬ biriyle ortaklık kurmak

3-Sülâsî fiil bir nesneyi doğrudan etkiliyorsa bu kalıb bu fiilin manasının nesne üzerine yapılma çabasını ve bu mücâdeleyi gösterir. ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺳَﺒ‬ geçti ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺳَﺎﺑ‬ yarıştı, geçti ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻏَﻠ‬ yendi ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻏَﺎﻟ‬ yenmeye çalıştı ‫ق‬ َ َ‫ﻓَﺮ‬ ayırdı ‫ق‬ َ َ‫ﻓَﺎر‬ ayrıldı ‫ﻓَﻊَ َد‬ kovdu ‫دَاﻓَ َﻊ‬ savundu ‫ب‬ َ ‫ﺣَ َﺮ‬ harbetti ‫ب‬ َ ‫ﺣَﺎ َر‬

savaştı ‫ﻏَﺎدَ َر‬ ayrılıp gitti ‫ﺢ‬ َ َ‫ﺻَﺎﻓ‬ tokalaştı, müsafaha yaptı ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗَ َﺘ‬ öldürdü ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗﺎَ َﺗ‬ öldürmeye çalışmak, savaşmak

4-Bu fiil iki kişi arasında beraberce yapılan bir işi bildirir. Örnek: ‫ﻻ‬ ً ‫ﯾُﻜَﺎﺗِﺐُ ﺧَﺎِﻟﺪٌ ﺟَﻤَﺎ‬.

Halid Cemal'le yazışıyor.

‫ﻻ‬ ً ‫ﯾُﻀَﺎرِبُ ﺧَﺎﻟِﺪٌ ﺟَﻤَﺎ‬.

Halit Cemal'le dövüşüyor.

Not: Bazen bir kişi için de kullanıldığı olur: [15] Allah onları öldürdü kahrettiُ‫ﻗَﺎﺗَﻠَﮭُﻢُ اﷲ‬. Mâzî Malûm Siygası ‫ دَا َﻓﻌُﻮا‬...

‫دَاﻓَﻌَﺎ‬ ‫دَاﻓَ َﻊ‬ savundu Mâzî Meçhûl Siygası ‫ دُو ِﻓﻌُﻮا‬... ‫دُوﻓِﻌَﺎ‬ ‫دُوﻓِ َﻊ‬ savunuldu Muzâri Malûm ‫ن‬ َ ‫ﯾُﺪَا ِﻓﻌُﻮ‬.. ‫ن‬ ِ ‫ﯾُﺪَاﻓِﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾُﺪَاﻓِﻊ‬ savunuyor Muzâri Meçhûl ‫ن‬ َ ‫ﯾُﺪَا َﻓﻌُﻮ‬.. ‫ن‬ ِ ‫ﯾُﺪَاﻓَﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾُﺪَاﻓَﻊ‬ savunuluyor Emr-i Hâzır ْ‫دَاﻓِﻊ‬ savun

İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﺪَاﻓِﻊ‬ savunan

İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﺪَاﻓَﻊ‬ savunulan

Not: a) Müfâale bâbının mâlum ve meçhûl mâzîlerinin uzatmasına dikkat edilmelidir.

b) Ortası illetli ve Muzaaf Müfâale bâbının mâzî çekimi: (‫ )ﺿﺎَرﱠ‬zarar verdi

‫ﺿﺎَرﱡوا‬ ‫ﺿﺎَرَّا‬ ‫ﺿَﺎرﱠ‬

‫ن‬ َ ْ‫ﺿﺎَرَر‬

‫ﺿﺎَرﱠﺗَﺎ‬ ْ‫ﺿﺎَرﱠت‬

... ‫ت‬ َ ْ‫ﺿﺎَ َرر‬

Ortası illetli ve Muzaaf Müfâale Bâbınının çekimi: Sonu Nâkıs (illetli) Müfâale kalıbı:

‫ ﺿَﺎ ﱠر‬zarar verdi ‫ ﻧﺎَدَى‬seslendi

Mâzî ‫ﺿَﺎرﱠ‬ Mâzî ‫ﻧﺎَدَى‬ Muzâri ‫ﯾُﻀﺎَرﱡ‬ Muzâri ‫ﯾُﻨﺎَدِي‬

Meczûm Hali ‫ﯾُﻀﺎَرﱠ‬- ‫ﯾُﻀﺎَرﱢ‬ Mansûb Hali ‫ي‬ َ ‫ﯾُﻨﺎَ ِد‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُﻀَﺎرﱞ‬ Meczûm Hali ‫ﯾُﻨَﺎ ِد‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻣُﻀَﺎرﱞ‬ Emir Hali ‫ﻧﺎَ ِد‬ Masdarlar ٌ‫ﻣُﻀﺎَرﱠة‬- ٌ‫ﺿِﺮاَر‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُﻨﺎَ ٍد‬

İsm-i Mef’ûl ‫ى‬ ً ‫ﻣُﻨﺎَد‬

Masdarlar ‫ﻣُﻨﺎَدَ ًة‬- ‫ﻧِﺪاَءًا‬

Mâzî Meçhûl ‫ي‬ َ ‫ﻧُﻮ ِد‬

Muzâri Meçhûl ‫ﯾُﻨﺎَدَى‬

Mansûb Meçhûl ‫ﯾُﻨَﺎ َد‬

Not: Bu kalıp (‫)ﺿﺎَرﱠ‬, Arapça’da uzun bir sesi takip eden şeddeli harfe ait tek fiil kalıbıdır. Sadece uzun â sesi kendinden sonra şedde alır. Mâzî meçhûl çekiminde şeddeli harfler açılır. Diğer bütün çekimlerde mâlum ve meçhûl arasındaki fark

‫‪belirsizdir. Cümlenin siyak ve sibakından‬‬ ‫‪(konunun seyrinden, gelişinden) anlaşılır.‬‬ ‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﻋُﻤَﺮُ ﯾُﺮاَﺟِﻊُ ‪-‬ھُﻮَ ﯾُﺮاَﺟِﻊُ دُروُﺳَﮫُ ‪-‬ﺧَﺪﯾِﺠَﺔُ ﺗُﺮاَﺟِﻊُ دُروُﺳَﮭَﺎ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻧَﺤْﻦُ ﻧُﺮاَﺟِﻊُ دُروُﺳَﻨﺎَ ‪-‬دُروُﺳَﮫُ‬ ‫‪.‬؟ اَﻟْﻮاَﻟِﺪُ وَ اﻟْﺨﺎَلُ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮاَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِﻣَﻦِ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮاَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ ‪2-‬‬ ‫ﺷﺎَھَﺪَتِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ –ھَﻞ ﯾَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮنَ أَنْ ﯾُﻘﺎَﺑِﻠُﻮا اﻟْﻮَزِﯾﺮَ ‪3-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺴْ َﺮﺣِﯿﱠ َﺔ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻧُﻌﺎَﻣِﻞُ اﻟْﻤَﺮْأَةَ ؟ ﻣﺎَ واَﺟِﺒﺎَتُ اﻟْﻤَﺮْأَةِ وَ ﺣُﻘُﻮﻗُﮭﺎَ ؟ ‪4-‬‬ ‫‪.‬ﺪُونَ أَنْ ﺗُﺸﺎَھِﺪُوا اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَ ؟ ﻻَ ﻟَﻢْ ﻧَﻜُﻦْ ﻧُﺮِﯾﺪُ ﻣُﺸﺎَھَﺪَﺗَﮭﺎَأَ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﺮِﯾ ‪5-‬‬ ‫‪ .‬أَ ﻛُﻨْﺖِ ﺗُﺮِﯾﺪِﯾﻦَ أَنْ ﺗُﻘﺎَﺑِﻠِﻲ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتِ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ أَﻛُﻦْ أُرِﯾﺪُ ﻣُﻘﺎَﺑَﻠَﺘَﮭُﻦﱠ ‪6-‬‬ ‫ﺎَﻣَﻞُ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻓِﻲ ﻛَﯿْﻒَ ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﺗُﻌﺎَﻣَﻞُ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ؟ ﻛَﯿْﻒَ ﺗُﻌ ‪7-‬‬ ‫اﻟِْﺈﺳْﻼَ ِم ؟‬ ‫ع ‪8-‬‬ ‫أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً ﻻَ أَﻋْﻤَﻞُ –ﻟَﺪَيﱠ داَﺋِﻤﺎً أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻦْ ﯾَﻮْمٍ ﺑِﺪوُنِ واَﺟِﺐٍ ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒُﻮ ٍ‬ ‫‪.‬واَﺟِﺒِﻲ ﻓَﯿُﻌﺎَﻗِﺒُﻨِﻲ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢُ‬ ‫ھُﻮَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ﺑِﺮَﺳُﻮلِ –ﺳَﺘُﺴﺎَﻋِﺪُ اﻟْﺒِﻨْﺖُ أُﻣﱠﮭﺎَ ﻓﻲِ اﻋْﺪاَدِ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ ‪9-‬‬ ‫‪.‬اﻟﻠﱠ ِﮫ‬

‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ ‪-‬ﯾُﺤِﺐﱡ ﺟَﻌْﻔَﺮُ اﻟْﻤُﺮاَﺳَﻠَﺔَ وَ ﻟَﮫُ أَﺻْﺪِﻗﺎَءُ ﻛَﺜﯿِﺮوُنَ ‪10-‬‬ ‫ت‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﻟِﻤُﺸﺎَھِﺪَةِ ا ْﻟﺤَﯿَﻮاَﻧَﺎ ِ‬ ‫‪ .‬ﻋَﺪَداً ﻛَﺒﯿِﺮاً ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺼَﻠﱢﯿﻦَ ﺷﺎَھَﺪَ ﻋُﻤَﺮُ ‪11-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ ﺑَﻌْﺾُ اﻟﻨﺎﱠسِ ﻓﻲِ اﻟْﺈِﺟﺎَزاَتِ اﻟﻄﱠﻮِﯾﻠَﺔِ ؟ ﯾُﻔَﻀﱢﻞُ ﺑَﻌْﺾُ ‪12-‬‬ ‫ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ ﺑَﻌْﺾُ اﻟﻨﺎﱠسِ ﻓﻲِ اﻟْﺈِﺟﺎَزاَتِ ‪-‬اﻟﻨﺎﱠسِ اﻟﺴﱠﻔَﺮَ ﻟِﻤُﺸﺎَھَﺪَةِ ﺑِﻼَدٍ ﺟَﺪِﯾﺪَةٍ‬ ‫‪.‬ﺪَةٍاﻟﻄﱠﻮِﯾﻠَﺔِ إِﻟَﻰ ِﺑﻼَ ٍد ﺟَﺪِﯾ‬ ‫ھَﻞْ ‪.‬ﺳﺎَﻋِﺪْﻧِﻲ ﻓِﻲ اﻋْﺪاَدِ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ ‪.‬ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻠِﻚَ ﯾﺎَ زَوْﺟِﻲ ‪13-‬‬ ‫ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُﻧِﻲ ﻓِﻲ إِﻋْﺪاَدِ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ ؟‬ ‫ﻞ ‪14-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗَﻘْﻀِﻲ وَﻗْﺘﺎً ﺳَﮭْﻼً أَمْ ﺻَﻌْﺒﺎً ؟ھَﻞْ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُكَ اﻟْﻮاَﻟِﺪاَنِ ﻓِﻲ ﻋَﻤَ ِ‬ ‫ﺐ؟‬ ‫اﻟْﻮاَﺟِ ِ‬ ‫‪ .‬ﺷﺎَھِﺪِﯾﻨِﻲ أَﺛْﻨﺎَءَ ﻣُﺒﺎَراَةِ اﻟْﯿَﻮْمِ ‪.‬ﺒﺎَراَةِ اﻟْﯿَﻮْمِ ﺷﺎَھِﺪْﻧِﻲ أَﺛْﻨﺎَءَ ﻣُ ‪15-‬‬ ‫‪ .‬ﻋﺎَﻗِﺒِﯿﻨِﻲ إِذاَ ﻟَﻢْ أَﺳْﻤَﻊْ ﻛَﻼَﻣَﻚِ ‪.‬ﻋﺎَﻗِﺒْﻨِﻲ إِذاَ ﻟَﻢْ أَﺳْﻤَﻊْ ﻛَﻼَ َﻣﻚَ ‪16-‬‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Hatice derslerini gözden geçiriyor. O derslerini‬‬ ‫‪gözden geçiriyor. Ömer derslerini gözden‬‬ ‫‪geçiriyor. Biz derslerimizi gözden geçiriyoruz.‬‬

2- Medîne’ye iki yolcu kimdir? Baba ve dayı Medîne’ye yolcudur. 3- Bakanla karşılaşabilirler mi? Bayan öğretmenler tiyatroyu gördü. 4- Kadına nasıl muamele ediyoruz? Kadının görevleri ve hakları nelerdir? 5- Maçı seyretmek istiyor muydunuz? Hayır, onu seyretmek istemiyorduk. 6- Öğretmenlerle görüşmek istiyor muydun? Hayır, onlarla görüşmek istemiyordum. 7- Kadın İslâm’dan önce nasıl muamele görüyordu? Kadın’a İslâm’da nasıl muamele ediliyor? 8- Her hafta ödevsiz birden fazla günüm daima vardır. Bazen ödevimi yapmam. Bu sebeple öğretmen beni cezalandırır. 9- Kız annesine sofra hazırlamada yardım edecek. O Allah Rasûlü’ne inananlardandır.

10- Ca’fer mektuplaşmayı seviyor ve onun birçok arkadaşı var. Hayvanları görmek için bahçeye gideceğim. 11- Ömer çok sayıda namaz kılan gördü. 12- Uzun tatillerde bazı insanlar ne yapıyor? Yeni ülkeler görmek için bazı insanlar yolculuğu tercih ediyor. Bazı insanlar uzun tatillerde yeni ülkelere yolculuk yapıyor. 13- Lütfen ey eşim! Sofranın hazırlanmasında bana yardım et. Sofranın hazırlanmasında bana yardım eder misin? 14- Kolay mı yoksa zor mu vakit geçirirsin? Anne ve baba ödevin yapımında sana yardım ediyor mu? 15- Bugünün maçı esnasında (bugünkü maçta) beni seyret. (Aynı mana müennes hali). 16- Sözünü dinlemezsem beni cezalandır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ MÜFÂALE BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺻْﺒِﺮُوا وَﺻَﺎﺑِﺮُوا وَرَاِﺑﻄُﻮا‬...

(3/ÂL-İ İMRÂN, 200). Ey iman edenler! Sabredin; (düşman karşısında) sebat gösterin; (cihad için) hazırlıklı ve uyanık bulunun ... sabırda ileri gitmek, sabır hususunda üstün gelmeye çalışmak ‫ﺻَﺎﺑَﺮَ ﯾُﺼﺎَﺑِﺮُ ﻣُﺼﺎَﺑَ َﺮ ًة‬ muhafaza etmek, gözetmek, salih amel işlemeye devam etmek ‫رَاﺑَﻂَ ﯾُﺮاَﺑِﻂُ ﻣُﺮَاﺑَﻄَ ًﺔ‬

2- ‫وَﻟَﻦْ ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮا أَنْ ﺗَﻌْﺪِﻟُﻮا ﺑَﯿْﻦَ اﻟﻨﱢﺴَﺎءِ وَﻟَﻮْ ﺣَﺮَﺻْﺘُﻢْ ﻓَﻼَ ﺗَﻤِﯿﻠُﻮا ﻛُﻞﱠ‬ ‫ اﻟْﻤَﯿْﻞِ ﻓَﺘَﺬَرُوھَﺎ ﻛَﺎﻟْﻤُ َﻌﻠﱠﻘَ ِﺔ‬... (4/NİSÂ, 129). Üzerine düşüp uğraşsanız da kadınlar arasında âdil davranmaya güç yetiremezsiniz; bâri birisine tamamen kapılıp da diğerini askıya alınmış gibi bırakmayın. adil davranmak, adalet, etmek, denk tutmak ‫ﻻ‬ ً ْ‫ﻋﺪ‬ َ ُ‫ﻋَﺪَلَ ﯾَﻌْﺪِل‬ üzerine düşmek, hırs göstermek ‫ﺣَﺮَصَ ﯾَﺤْﺮِصُ ﺣِﺮْﺻًﺎ‬

askıya alınmış, (ne dul ne de kocalı ne evli ne bekar (bir köşeye itilmiş) kuma.. gibi manalar verilebilir). ُ‫اَﻟْﻤُ َﻌﻠﱠ َﻘﺔ‬ meyletti ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻣﺎَلَ ﯾَﻤِﯿﻞُ ﻣَﯿ‬ bırakmak, ilgilenmemek, alakayı kesmek ‫وَذَرَ ﯾَﺬَرُ َوذْرًا‬

3- ْ‫ﺎ ﻏَﻠِﯿﻆَ اﻟْﻘَﻠْﺐِ ﻻَﻧْﻔَﻀﱡﻮا ﻓَﺒِﻤَﺎ رَﺣْﻤَﺔٍ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ ﻟِﻨْﺖَ ﻟَﮭُﻢْ وَﻟَﻮ‬‫ﻛُﻨْﺖَ ﻓَﻈ‬ ْ‫ ﻣِﻦْ ﺣَﻮْﻟِﻚَ ﻓَﺎﻋْﻒُ ﻋَﻨْﮭُﻢ‬... (3/ÂL-İ İMRÂN, 159). O vakit Allah'tan bir rahmet ile onlara yumuşak davrandın! Şayet sen kaba, katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz, etrafından dağılıp giderlerdi. Şu halde onları affet; ... yumuşak davranmak, yumuşak olmak ‫ﻻَنَ ﯾَﻠِﯿﻦُ ﻟِﯿﻨ ًﺎ‬ katı, sert, ağır, sağlam ُ‫اَﻟْﻐَﻠِﯿﻆ‬ katı kalpli, taş yürekli, kaba, sert, haşin

‫َاﻟْ َﻔﻆﱡ‬ affetmek ْ‫ﻋﻦ‬ َ ً‫ﻋَﻔﺎَ ﯾَﻌْﻔُﻮ ﻋَﻔْﻮا‬ dağılmak, dağılıp gitmek ‫اِﻧْﻔَﺾﱠ ﯾَﻨْﻔَﺾﱡ اِﻧْﻔِﻀﺎَﺿًﺎ‬

4- ِ‫ اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﻜَﺬﱢﺑُﻮنَ ﺑِﯿَﻮْمِ اﻟﺪﱢﯾﻦ‬. (83/MÜCÂDELE, 11). Ki onlar, ceza gününü yalan sayarlar. 5- ‫إِنﱠ اﻟْﻤُﻨَﺎﻓِﻘِﯿﻦَ ﯾُﺨَﺎدِﻋُﻮنَ اﻟﻠّﮫَ وَھُﻮَ ﺧَﺎدِﻋُﮭُﻢْ وَإِذَا ﻗَﺎﻣُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﺼﱠﻼَ ِة‬ ‫ﻼ‬ ً ‫ ﻗَﺎﻣُﻮا ﻛُﺴَﺎﻟَﻰ ﯾُﺮَآؤُونَ اﻟﻨﱠﺎسَ وَﻻَ ﯾَﺬْﻛُﺮُونَ اﻟﻠّﮫَ إِﻻﱠ ﻗَﻠِﯿ‬. (4/NİSÂ, 142). Şüphesiz münafıklar Allah'a oyun etmeye kalkışıyorlar; halbuki Allah onların oyunlarını başlarına çevirmektedir. Onlar namaza kalktıkları zaman üşenerek kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar, Allah'ı da pek az hatıra getirirler. tuzak kurmak, aldatmak (Fâil Allah olursa; cezalandırmak) ‫ﺧﺎَدَعَ ﯾُﺨَﺎدِعُ ﻣُﺨﺎَدَﻋَ ًﺔ‬

tembel ‫ﻛَﺴْﻼَنُ ج ﻛُﺴَﺎﻟَﻰ‬ mürâîlik, riyakarlık yapmak, gösterişte bulunmak ‫راَءَى ﯾُﺮَاﺋِﻲ رِءاَءً ﻣُﺮاَءَا ًة‬

6- ُ‫ﻋﻘﱠﺪْﺗُﻢ‬ َ ‫ﻻَ ﯾُﺆَاﺧِﺬُﻛُﻢُ اﻟﻠّﮫُ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻐْﻮِ ﻓِﻲ أَﯾْﻤَﺎﻧِﻜُﻢْ َوﻟَﻜِﻦْ ﯾُﺆَاﺧِﺬُﻛُﻢْ ﺑِﻤَﺎ‬ ْ‫اﻷَﯾْﻤَﺎنَ ﻓَﻜَﻔﱠﺎرَﺗُﮫُ إِﻃْﻌَﺎمُ ﻋَﺸَﺮَةِ ﻣَﺴَﺎﻛِﯿﻦَ ﻣِﻦْ أَوْﺳَﻂِ ﻣَﺎ ﺗُﻄْﻌِﻤُﻮنَ أَھْﻠِﯿﻜُﻢ‬ ‫ﺠ‬ ِ ‫ﺪْ ﻓَﺼِﯿَﺎمُ ﺛَﻼَﺛَﺔِ أَﯾﱠﺎمٍ ذَﻟِﻚَ ﻛَﻔﱠﺎرَةُ أَوْ ﻛِﺴْﻮَﺗُﮭُﻢْ أَوْ ﺗَﺤْﺮِﯾﺮُ رَﻗَﺒَﺔٍ ﻓَﻤَﻦْ ﻟَﻢْ َﯾ‬ ْ‫أَﯾْﻤَﺎﻧِﻜُﻢْ إِذَا ﺣَﻠَﻔْﺘُﻢْ وَاﺣْﻔَﻈُﻮا أَﯾْﻤَﺎﻧَﻜُﻢْ ﻛَﺬَﻟِﻚَ ﯾُﺒَﯿﱢﻦُ اﻟﻠّﮫُ ﻟَﻜُﻢْ آﯾَﺎﺗِﮫِ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﺗَﺸْﻜُﺮُو‬. (5/MAİDE, 89). Allah, kasıtsız olarak ağzınızdan çıkıveren yeminlerinizden dolayı sizi sorumlu tutmaz, fakat bilerek yaptığınız yeminlerden dolayı sizi sorumlu tutar. Bunun da keffâreti, ailenize yedirdiğiniz yemeğin orta hallisinden on fakire yedirmek, yahut onları giydirmek, yahut da bir köle azat etmektir. Bunları bulamıyan üç gün oruç tutmalıdır. Yemin ettiğiniz takdirde yeminlerinizin keffâreti işte budur. Yeminlerinizi koruyun (onlara riayet edin). Belki şükredersiniz diye Allah size âyetlerini açıklıyor! sağlama almak, sağlamlaştırmak

‫ﻋَﻘﱠﺪَ ﯾُﻌَﻘﱢﺪُ ﻣُ َﻌﻘﱠﺪَ ًة‬ cezalandırmak ‫آﺧَﺬَ ﯾُﺆاَﺧِﺬُ ﻣُﺆَاﺧَ َﺬ ًة‬ sıkı sıkıya yemin etmek, (ayette; kasten yemin etmek) ‫ن‬ َ ‫ﻋَﻘﱠ َﺪ اﻟْﺄَﯾْﻤَﺎ‬ yemin etmek ‫ﺣَﻠَﻒَ ﯾَﺤْﻠِﻒُ ﺣَﻠْﻔًﺎ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerin mâzî, muzâri, mâzî meçhûlmuzâri meçhûl, emir, ism-i fâil ve ism-i mef’ûllerini çekiniz. ‫ك‬ َ ‫ﺷﺎَ َر‬ ortak oldu, katıldı ‫ﺷَﺎھَ َﺪ‬ seyretti, gördü ‫وَاﺟَ َﮫ‬ yüzyüze geldi, karşılaştı

‫ﺶ‬ ‫ﻧَﺎﻗَ َ‬ ‫‪münakaşa etti‬‬ ‫ﺟَﺎھَ َﺪ‬ ‫‪savaştı, mücâdele etti‬‬ ‫ب‬ ‫ﺿَﺎ َر َ‬ ‫‪dövüştü‬‬ ‫ﺳَﺎ َﻓ َﺮ‬ ‫‪seyehat etti‬‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻗﺎَ َﺑ َ‬ ‫‪görüştü, karşılaştı‬‬ ‫ﺢ‬ ‫ﺻَﺎﻓَ َ‬ ‫‪musafaha etti, kucaklaştı‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫‪.‬ﻗﺎَﺑِﻠْﻨِﻲ ﺑِﻮَﺟْﮫٍ ﺳَﻌِﯿﺪٍ ‪-‬ﺷﺎَرِﻛِﯿﻨِﻲ ھَﺬاَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ‪-‬ﺷﺎَرِﻛْﻨِﻲ ھَﺬَا اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم‬ ‫ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔِ ﻛُﻞﱠ ﻋﺎَمٍ ﻟِﻠْﺤَﺞﱢ ‪-‬ﻗﺎَﺑِﻠِﯿﻨِﻲ ﺑِﻮَﺟْﮫٍ ﺳَﻌِﯿﺪٍ‬ ‫ھُﻢْ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪوُنَ واَﻟِﺪَھُﻢْ ‪ -‬ھُﻮَ ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُ أُﺧْﺘَﮫُ ‪-‬أُﺳﺎَﻋِﺪُ أُﺧْﺘﻲِ ‪-‬أَوِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ‬ ‫ذَھَﺐَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ ‪-‬ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أُﻣﱠﮭﺎَ ﻓﻲِ ﻋَﻤَﻞِ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪-‬ﻓﻲِ اﻟْﻌَﻤَﻞِ‬ ‫ﻓﻲِ ‪-‬أُﺷﺎَھِﺪُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮنَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴﺎَءِ ‪-‬اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﺄَنﱠ واَﻟِﺪَﺗَﮫُ ﻣُﺴَﺎﻓِﺮَةٌ‬ ‫ﻋُﻤَﺮُ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮٌ ‪-‬نَ وَ ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﺄَبُ اﻟﺼﱠﺤﯿِﻔَﺔَ اﻟْﻤَﺴﺎَءِ ﺗُﺸﺎَھِﺪُ اﻟْﺄُمﱡ اﻟﺘﱢِﻠﻔِﺰْﯾﻮُ‬

‫ﻟَﻢْ أُﻗﺎَﺑِﻞِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَةَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭﺎَ ‪-‬أَﻧْﺖَ ﺗُﺮاَﺟِﻊُ دُروُﺳَﻚَ ‪-‬إِﻟَﻰ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﻟِﻠﺪﱢراَﺳَ ِﺔ‬ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَتْ أُﺧْﺘُﮭﺎَ ﻗَﺒْﻞَ ﺳﺎَﻋَﺘَﯿْﻦِ ‪-‬ﻗﺎَﺑَﻠَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻣُﺪﯾِﺮَ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ‪-‬ﻏﺎَﺋِ َﺒﺔٌ‬‫ﻛﺎنَ ﻣَﻌَﮫُ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ اﻟﺼﱢﺪﯾﱢﻖُ ‪.‬اَﺟَﺮَ اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﱠﺔَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِه‬‫ﻞ اﻟْﺠَﻤَﻞِ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻓﻲِ اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﺑَﻌﺾَ اﻟْﺤَﯿَﻮاَﻧﺎَتِ اﻟْﺠَﻤﯿِﻠَﺔِ ﻣِﺜْ َ‬‫ﺄَذْھَﺐُ ﺳَ ‪-‬ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أﻣﱠﮭﺎَ ﻓﻲِ إﻋْﺪاَدِ اﻟْﻐَﺪاَءِ ‪-‬اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ ﺳَﺎﻓَﺮْنَ‬ ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ إﺳْﻤﺎَﻋﯿِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌﻮُدِﯾﱠﺔِ ﻟِﺄَداَءِ ‪-‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﺄَﻧﱠﻨِﻲ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮٌ اﻟْ َﯿﻮْمَ‬ ‫ﺳﺎَﻋَﺪَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﺪَداً ﻛَﺒﯿِﺮاً ﻣِﻦَ ‪-‬أُﺷﺎھِﺪُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾﻮُنَ ﻗَﻠِﯿﻼً ‪-‬ﻓَﺮﯾِﻀَ ِﺔ اﻟْﺤَﺞﱢ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺗُﺸﺎَرِكُ اﻟْﺄُمﱡ اﻟْﻮاَﻟِﺪَ ﻓِﻲ ‪-‬ءَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟﺘﱢﻠِﻔِﺰْﯾُﻮنَ ﻣَﺴﺎَ ‪-‬اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﯿِ َ‬ ‫ﺖ ﻣِﻦَ اﻟْﺄُمﱢ أَنْ ﺗُﺴﺎَﻋِﺪَﻧِﻲ ‪-‬رَأْﯾِ ِﮫ‬ ‫ﻣَﻦْ ﺳﺎَﻋَﺪَكَ ‪.‬ﻣﺎَذاَ ﻃَﻠَﺒْﺖَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄُمﱢ؟ ﻃَﻠَﺒْ ُ‬ ‫ﺲ‬ ‫اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَةِ ؟ ﺳﺎَﻋَﺪَﺗْﻨِﻲ اﻟْﺄُمﱡ ﻓِﻲ ﻟِﺒْﺲِ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ ]‪[16‬ﻓِﻲ ﻟِﺒْ ِ‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻠْﺒَﺲِ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَةَ ؟ ﺑَﻠَﻰ ‪ ،‬ﻟَﻘَﺪْ ﺳﺎَﻋَﺪَﺗْﻨِﻲ اﻟْﺄُمﱡ ﻓِﻲ أَ ‪.‬اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَ ِة‬ ‫‪ .‬ﻟِﺒْﺴِﮭَﺎ‬ ‫‪3. Aşağıdaki cümle kuruluşlarının Türkçe’sini‬‬ ‫‪kapatarak Arapça’sını ve Arapça’sını kapatarak‬‬ ‫‪Türkçe’sini yazmaya çalışınız.‬‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬أُرِﯾﺪُ أَنْ أُﺳَﺎ ِﺑ َﻘ َ‬ ‫‪Seninle yarışmak istiyorum.‬‬

‫‪.‬ﺳَﺎﻓِﺮُوا ﻣَﻊَ أَﺑِﯿﻜُﻢْ‬ ‫‪Babanızla birlikte seyehat ediniz.‬‬

‫ﻟِﻢَ ﻣَﺎ ﺗُﺮِﯾﺪُونَ أنْ ﺗُﺴَﺎﺑِﻘُﻮا أَﺻْﺪِﻗَﺎ َءﻛُﻢْ؟‬ ‫?‪Arkadaşlarınızı niçin geçmek istemiyorsunuz‬‬

‫ﯾَﺠِﺐُ أَنْ ﻧُﻐَﺎدِرَ ازﻣﯿﺮَ إﻟﻰ آﯾﺪن‬. İzmir'den ayrılıp Aydın'a gitmemiz gerek.

‫ﯾُﺮﯾﺪُونَ أَنْ ﯾُﺴَﺎﻓِﺮُوا إﻟﻰ أﻧَﺎﻃُﻮل‬. Anadolu'ya seyehat etmek istiyorlar.

ْ‫ﺟَﺎدَلَ ھﺆﻻَءِ اﻷَﺷْﺨَﺎصُ أَﻋْﺪَاءَھُﻢ‬. Bu şahıslar düşmanlarıyla mücâdele etti.

‫ﻏَﺎدَرْﻧَﺎ ﻣِﺼْﺮَ وَﺳَﺎﻓَﺮْﻧَﺎ إﻟﻰ اﻟﺸﱠﺎم‬. Mısır'dan ayrıldık ve Şam'a seyehat ettik.

‫ھﺆُﻻءِ اﻟﺒَﻨَﺎتُ ﯾُﺮِدْنَ أَنْ ﯾُﺴَﺎﻓِﺮْنَ ﻣَﻊَ أُﻣﱠﮭَﺎﺗِﮭﻦﱠ إﻟﻰ أوْرُﺑﱠﺎ‬. Bu kızlar anneleriyle Avrupa'ya gitmek istiyorlar.

4. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız)

‫ﯾُﺼَﺎﻓِﺢُ ﺧﺎﻟﺪ أﺻﺤﺎﺑﮫ ﻓﻲ ﯾﻮم اﻟﻌﯿﺪ‬- ّ‫ﯾﻘﺎﺗﻞ ﺟَﯿْﺸُﻨَﺎ اﻟﻌﺪو‬- ُ‫ﯾُﻮاﺟِﮫ‬ ‫اﻻﺳﺘﺎذ اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬ ﻋﻨﺪ اﻟﺒﺎب‬- ‫ﯾﺪاﻓﻊ ﺟَﯿْﺸُﻨَﺎ ﻋﻦ اﻟﻮﻃﻦ‬- ‫نمؤملا دهاج‬ ‫ هللا ليبس يف‬- ‫ﻣﺘﻰ ﺗﺴﺎﻓﺮ إﻟﻰ إزْﻣِﯿﺮَ ؟‬- ‫ﻧﺴﺎﺑﻖ‬ ‫[رﻓﻘﺎءَﻧﺎ‬17] ‫ ةسردملا يف‬- ّ‫أَﺧﻲ ﯾﻐﺎﻟﺐ اﻟﻌﺪو‬. 5. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1. Niçin dövüşüyorlar ? 2. Talebeler okulda yazıştılar. 3. Halit Cemal'i yenmeye çalıştı. 4. Kimlerle savaşıldı? 5. Vatanımı düşmandan savunurum. 6. Kimlerle dövüşüyorsunuz?

6. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp müfâale bâbı ile ilgili fiillerin altını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyinceye ya da yazıncaya kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(‫ )أَﻋْﻄَﻰ ﯾُﻌْﻄِﻲ‬verdi

[2]

(ُ‫ )أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢ‬ikamet etti, bulundu

[3]

(ُ‫ )أَﻋﺎَنَ ﯾُﻌِﯿﻦ‬yardım etti

[4]

(‫ )أَﻟْﺄَذَى‬eza, eziyet

[5]

(َ‫ )ﯾُﺰِﯾﻞُ إِزاَﻟَﺔً أَزاَل‬giderdi, izale etti

[6]

(ُ‫ )أَﻓﺎَدَ ﯾُﻔِﯿﺪ‬fayda verdi

[7]

(ُ‫ )أَﺟﺎَبَ ﯾُﺠِﯿﺐ‬cevap verdi

[8]

(ُ‫ )أَﺛﺎَرَ ﯾُﺜِﯿﺮ‬ayaklandırdı

[9]

(ً‫ )أَﻟْﻘَﻰ ﯾُﻠْﻘِﻲ إِﻟْﻘﺎَء‬attı

[10]

(ُ‫ )أَﻃﺎَعَ ﯾُﻄِﯿﻊ‬itaat etti

[11]

(‫ )أَﻋَﺪﱠ ﯾُﻌِﺪﱡ‬hazırladı

[12] (‫ )أَرَى ﯾُﺮِي‬gösterdi

[13]

(ً‫ )ھَﺪﱠدَ ﯾُﮭَﺪﱢدُ ﺗَﮭْﺪِﯾﺪا‬tehdit etti

[14]

(ُ‫ )إِدﱠﺧَﺮَ ﯾَﺪﱠﺧِﺮ‬biriktirdi

[15] Esasen bu bablar içinde hangi fiilin hangi gayede kullanıldığını gösteren genel geçer kaideler söz konusu olmamaktadır. Dolayısıyla fiillerin sülâsî ve mezîd manalarını ayrı ayrı ezberlemelidir. Ayrıca sülâsî ile mezîdin arasında bağ kurmaya çalışmak her zaman iyi netice vermemektedir. Çünkü mezîd fiilde sülâsînin manasıyla tamamıyla aykırı manalar ortaya çıkabilmektedir. [16] (ٌ‫ )ﻟِﺒْﺲ‬giymek, giyim [17]

(ُ‫ )رَﻓِﯿﻖٌ ج رُﻓَﻘﺎَء‬arkadaş


B) SÜLÂSÎ MÜCERREDE İKİ HARF İLAVESİYLE KURULAN MEZÎD FİİLLER Sülâsî mücerrede iki harf ilavesiyle kurulan 5 harfli fiiller 5 ayrı şekilde gelir: ‫ﻻ‬ ً ‫اِﻧْﻔِﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾَﻨْﻔَ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﻧْﻔَﻌ‬ ‫اِﻧْﻜِﺴَﺎرًا‬ ُ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮ‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ‬ kırılmak kırılıyor kırıldı ‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﺘِﻌَﺎ‬ ُ‫َﯾﻔْﺘَ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ِاﻓْﺘَ َﻌ‬ ‫اﺟْﺘِﻤَﺎﻋًﺎ‬ ُ‫َﯾﺠْﺘَ ِﻤﻊ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَ َﻊ‬ toplanmak toplanıyor

‫‪toplandı‬‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻼً‬ ‫ِاﻓْ ِﻌ َ‬ ‫َﯾﻔْ َﻌﻞﱡ‬ ‫ِاﻓْﻌَﻞﱠ‬ ‫ِاﺣْﻤِﺮَارًا‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮﱡ‬ ‫ِاﺣْ َﻤﺮﱠ‬ ‫‪kızarmak‬‬ ‫‪kızarıyor‬‬ ‫‪kızardı‬‬ ‫ﻼ‬ ‫َﺗ َﻔﻌﱡ ً‬ ‫ﯾَ َﺘ َﻔﻌﱠﻞُ‬ ‫ﻞ‬ ‫َﺗﻔَﻌﱠ َ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱡﻤ ًﺎ‬ ‫ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬ ‫‪öğrenmek‬‬ ‫‪öğreniyor‬‬ ‫‪öğrendi‬‬ ‫ﻼ‬ ‫َﺗﻔَﺎﻋُ ً‬

ُ‫ﻋ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ﯾَ َﺘﻔَﺎ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫َﺗﻔَﺎﻋ‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋُﺪًا‬ ُ‫ﯾَﺘَﺒَﺎﻋَﺪ‬ ‫ﻋ َﺪ‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ uzaklaşmak uzaklaşıyor uzaklaştı

Bunların sırasıyla çekimleri ve örnekleri şöyledir: 1) İNFİÂL (ٌ‫ )اِﻧْﻔِﻌَﺎل‬BÂBI Sülâsi mücerredin başına ْ‫ إن‬harflerinin eklenmesiyle yapılır. Şekil olarak malûm, anlam olarak meçhûldür. Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً ‫اِﻧْﻔِﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾَﻨْﻔَ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﻧْﻔَﻌ‬

‫اِﻧْﻜِﺴَﺎرًا‬ ُ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮ‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ‬ kırılmak kırılıyor kırıldı

Gayesi: Bu fiilin kuruluşu mutâvaat içindir. Mutâvaat; müteaddî fiilin mef’ûl üzerinde meydana getirdiği tesiri kabullenmesidir. Genellikle bu ölçüde gelen fiiller lâzım olur ve dâima hissî yani maddî bir oluşu ifade eder. Örnek: ْ‫ﻜَﺴَﺮَﻛَﺴَﺮْتُ اﻟﺰﱡﺟﺎَجَ ﻓَﺎﻧ‬. Camı kırdım o da kırıldı. ‫ﻞ ﻓَﺎﻧْﻘَﻄَ َﻊ‬ َ ْ‫ﻗَﻄﱠﻌْﺖُ اﻟْﺤَﺒ‬. İpi parça parça kestim o da kesildi.

ٌ‫ اِﻧْﻔِﻌَﺎل‬bâbından örnekler: ‫ﻛَﺴَ َﺮ‬ kırdı ‫ﺴ َﺮ‬ َ ْ‫أَﻛ‬

kırdırdı ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ‬ kırıldı ‫ﺢ‬ َ َ‫ﻓَﺘ‬ açtı ‫ﺢ‬ َ َ‫َاﻓْﺘ‬ açtırdı ‫ﺢ‬ َ ‫اِﻧْﻔَ َﺘ‬ açıldı ‫ﻖ‬ َ ِ‫ﻏَﻠ‬ kapadı ‫ﻖ‬ َ َ‫أَﻏْﻠ‬ kapattı ‫ﻖ‬ َ َ‫اِﻧْﻐَﻠ‬ kapandı

Mâzî Çekimi

‫اِﻧْﻜَﺴَﺮُوا‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَا‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ‬ kırıldı

‫‪Gâib‬‬

‫ن‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮْ َ‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَﺗَﺎ‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَتْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫‪...‬‬ ‫ت‬ ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮْ َ‬ ‫‪Muhâtab‬‬

‫‪Muzâri Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮُو َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮَا ِ‬ ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮُ‬ ‫‪kırılır‬‬ ‫‪Gâib‬‬

‫ن‬ َ ْ‫ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗَﻨْﻜَﺴِﺮَا‬ ُ‫ﺗَﻨْﻜَﺴِﺮ‬ Gâibe

... ُ‫ﺗَﻨْﻜَﺴِﺮ‬ Muhâtab

ٌ ‫ اِﻧْﻔِﻌَﺎ‬bâbının kendisi meçhûl mana verdiği için ‫ل‬ mâzî ve muzâri meçhûlu yoktur. Emr-i Hâzırı: ُ‫ ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮ‬kırılır ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮُوا‬ ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮَا‬ ْ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮ‬ kırıl

ْ‫ اِﻧْﻜَﺴِﺮ‬kırıl

‫ن‬ َ ْ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮ‬ ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮَا‬ ‫اِﻧْﻜَﺴِﺮِي‬

İsm-i Fâili:

ُ‫ ﯾَﻨْﻜَﺴِﺮ‬dan

ٌ‫ ﻣُﻨْﻜَﺴِﺮ‬kırılan

İsm-i mef’ûlü kullanılmaz. *Bu kalıptaki fiillerin ilk harfi hemze-i vasıl olduğundan geçiş halinde okunmaz. ُ‫ﺸﻖﱠ اﻟْﻘَ َﻤﺮ‬ َ ْ‫وَ اﻧ‬. Ve ay yarıldı ُ‫ﻛُﺴِ َﺮ اﻟْﻘََﻠﻢ‬. (kalem kırıldı) ُ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ اﻟْﻘََﻠﻢ‬. (kalem kırıldı)

Yukarıdaki iki cümle arasındaki fark: Sülâsî meçhûlde söyleyenin zihninde işin ne ile nasıl ve kim tarafından yapıldığı mevcuttur. İnfial bâbında ise bunlar dikkate alınmaz, önemli olan meydana gelen iştir.

Muzaaf Fiillerin İnfial Kalıbı: Nâkıs İnfiâl Kalıbının Çekimi: Mâzî ‫ﺸﻖﱠ‬ َ ْ‫ اِﻧ‬yarıldı Mâzî ‫ اِﻧْﺒَﻐَﻰ‬yakıştı, uydu Muzâri ‫ﺸﻖﱡ‬ َ ْ‫ﯾَﻨ‬ Muzâri ‫ﯾَﻨْﺒَﻐِﻲ‬ Mansûb H. ‫ﺸﻖﱠ‬ َ ْ‫ﯾَﻨ‬ Emir ‫اِﻧْ َﺒ ِﻎ‬ Meczûm H. ‫ﺸﻖﱠ‬ َ ْ‫ﯾَﻨ‬- ‫ﯾَﻨْﺸَﻖﱢ‬- ْ‫ﯾَﻨْﺸَﻘِﻖ‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُﻨْ َﺒ ٍﻎ‬ İsm-i Fâil ‫ﺸﻖﱞ‬ َ ْ‫ﻣُﻨ‬ İsm-i Mef’ûl

‫ﻰ‬ ً ‫ﻣُﻨْﺒَﻐ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﺸﻖﱞ‬ َ ْ‫ﻣُﻨ‬ Masdar ‫اِﻧْﺒِﻐﺎَ ًء‬ Masdar ٌ‫اِﻧْﺸِﻘَﺎق‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerin mâzî-muzâri, emr-i hâzır ve ism-i fâilini çekiniz.

‫ﻖ‬ َ َ‫اِﻧْﻄَﻠ‬ gitti, hareket etti ‫ف‬ َ ‫اِﻧْﺼَ َﺮ‬ ayrıldı

‫اِﻧْﮭَﺰَ َم‬ yenildi, hezimete uğradı ُ‫اِﻧْﺘَﻘَﻞَ ﯾَﻨْ َﺘ ِﻘﻞ‬ taşındı

‫اِﻧْﻘَﻄَ َﻊ‬ kesildi ‫ﻖ‬ َ َ‫اِﻧْﺰَﻟ‬ kaydı ‫ﻋﻘِﺒَﯿْﮫِاِﻧْ َﻘ‬ َ ‫ﻠَﺐَ ﻋَﻠَﻰ‬ topukları üzerine geri döndü, geldiği yere geri gitti.

2. Aşağıdaki cümleleri ikişer defa yazınız.

‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَ زُﺟﺎَجُ اﻟﻨﺎﱠﻓِ َﺬ ِة‬. Pencerenin camı kırıldı.

‫اِﻧْﺼَﺮَفَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﺳَﻌِﯿﺪًا‬.

Öğrenci mutlu ayrıldı.

ُ‫[اِﻧْﻘَﻠَﺐَ اﻟْﻤَﺮْﻛِﺐ‬1] ِ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤﺎَء‬. Yelkenli gemi suda alabora oldu (devrildi, tersyüz oldu).

ْ‫ﺳَﻘَﻂَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرْضِ ﻟِﺄَنﱠ رِﺟْﻠَﮫُ اﻧْﺰََﻟﻘَﺖ‬. İbrâhim ayağı kaydığı için yere düştü.

ٌ‫ﻋ‬ ‫ﺞ‬ ِ ْ‫ﺻَﻮْتُ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮاتِ ﻣُﺰ‬. Uçakların sesi rahatsız edicidir.

‫ﺖ ﺟَﺪﯾِ ٍﺪ ؟‬ ٍ ْ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﻧَﻨْﺘَﻘِﻞُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿ‬ Niçin yeni bir eve taşınmıyoruz?

ُ‫ﻗﺎَلَ واَﻟِﺪُه‬: ِ‫ ھَﺬِهِ آﺧِﺮُ ﺳَﻨَﺔٍ ﻟِﻠْﻤَﻄﺎَرِ اﻟْﻘَﺪﯾِﻢ‬، ‫إِﺻْﺒِﺮْ ﯾﺎَ وَﻟَﺪِي‬. Babası şöyle dedi: “Sabret ey oğlum. Bu eski hava alanının son senesidir.”

3. Yukarıda manası verilen fiillerin herbirisiyle ikişer cümle kurunuz. 2) İFTİÂL (ٌ‫ )اِﻓْﺘِﻌَﺎل‬BÂBI Üçlü fiilin başına bir hemze, fa'sı ile ayn'ı arasına bir ‫ ت‬ilavesiyle mâzîsi beş harf halinde gelir: Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً ‫إﻓْﺘِﻌَﺎ‬ ُ‫َﯾﻔْﺘَ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫إﻓْﺘَ َﻌ‬ ‫ِإﺟْﺘِﻤَﺎﻋًﺎ‬

‫َﯾﺠْﺘَ ِﻤ ُﻊ‬ ‫إﺟْﺘَﻤَ َﻊ‬ toplanmak toplanıyor toplandı

Gayesi: a) ٌ‫ إﻓْﺘِﻌَﺎل‬bâbı da ٌ‫ اِﻧْﻔِﻌَﺎل‬bâbı gibi mutavaat için kullanılır. ‫ل‬ َ ‫ﻋَﺰَﻟْﺘُﮫُ ﻓَﺎﻋْﺘَ َﺰ‬. Onu azlettim, o da azledildi.

b) Gayret, istek, arzu ve işdeşlik ifade eder: ‫اِﺟْﺘَﮭَﺪَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﻓِﻲ دَرْﺳِ ِﮫ‬. Ali dersinde gayret gösterdi. ُ‫ﺐ رِزْ َﻗﮫ‬ َ َ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻛْﺘَﺴ‬. Halit rızkını kazanmak istedi. ٌ‫وَ ﻋُﻤَﺮُ اِﺧْﺘَﺼَﻢَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Halid ve Ömer tartıştılar.

ٌ‫ إﻓْﺘِﻌَﺎل‬bâbından örnekler: ‫ﺟَﻤَ َﻊ‬ topladı ‫أﺟْﻤَ َﻊ‬ toplattı ‫ِاﺟْﺘَﻤَ َﻊ‬ toplandı ‫ق‬ َ َ‫ﻓَﺮ‬ ayırdı ‫ق‬ َ َ‫َأﻓْﺮ‬ ayırttı ‫ق‬ َ َ‫ِاﻓْﺘَﺮ‬ ayrıldı ‫ش‬ َ َ‫ﻓَﺮ‬ serdi ‫ش‬ َ َ‫أَﻓْﺮ‬ serdirdi ‫ش‬ َ َ‫ِاﻓْﺘَﺮ‬ serildi

‫‪Mâzî Çekimi‬‬

‫ِاﺟْﺘَ َﻤﻌُﻮا‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَﻌَﺎ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَ َﻊ‬ ‫‪Gâib‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَﻌْ َ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَﻌَﺘَﺎ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤَﻌَﺖْ‬ ‫‪Gâibe‬‬

‫ﺖ‬ ‫‪ِ...‬اﺟْﺘَ َﻤﻌْ َ‬ ‫‪Muhâtab‬‬

Mâzî meçhûlde kaide; eklenen harflerin ötre, sondan ikinci harfin esre okunmasıdır. Muzâri meçhûlde kaide, diğer fiillerde olduğu gibi muzâri harfin ötre, sondan ikinci harfin üstün okunmasıdır.

Mâzî Meçhûl

‫اُﺟْﺘُ ِﻤﻌُﻮا‬ ‫اُﺟْﺘُﻤِﻌَﺎ‬ ‫اُﺟْﺘُﻤِ َﻊ‬ toplandı ‫ﻦ‬ َ ْ‫اُﺟْﺘُﻤِﻌ‬ ‫اُﺟْﺘُﻤِﻌَﺘَﺎ‬ ْ‫اُﺟْﺘُﻤِﻌَﺖ‬

‫ﺖ‬ َ ْ‫اُﺟْﺘُ ِﻤﻌ‬...

‫‪Muzâri Meçhûl‬‬

‫ن‬ ‫ﯾُﺠْﺘَﻤَﻌﻮُ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺠْﺘَﻤَﻌَﺎ ِ‬ ‫ﯾُﺠْﺘَ َﻤﻊُ‬ ‫‪toplanılır‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﯾُﺠْﺘَ َﻤﻌْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُﺠْﺘَﻤَﻌَﺎ ِ‬ ‫ﺗُﺠْﺘَ َﻤﻊُ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺗُﺠْﺘَ َﻤﻊُ‬

‫‪ toplan‬اِﺟْﺘَﻤِﻊْ‬

‫‪ dan‬ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊُ ‪Emr-i Hâzır:‬‬ ‫ِاﺟْﺘَ ِﻤﻌُﻮا‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤِﻌَﺎ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤِﻊْ‬ ‫‪Muhâtab‬‬

‫ﻦ‬ َ ْ‫ِاﺟْﺘَﻤِﻌ‬ ‫ِاﺟْﺘَﻤِﻌَﺎ‬ ‫ﻲ‬ ِ ‫ِاﺟْﺘَﻤِﻌ‬ Muhâtaba

İsm-i Fâil:

ُ‫ ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊ‬dan

ٌ‫ﻣُﺠْﺘَﻤِﻊ‬toplanan

İsm-i Mef’ûl:

ٌ‫ ﻣُﺠْﺘَﻤَﻊ‬toplanılan

İftial Bâbındaki Harf Değişmeleri: a) Sülasî kök harflerinden biri َ‫ ت‬olan fiiller bu baba girince kalıbın َ‫ ت‬siyle birleşerek şeddelenir. ُ‫ )اِﺗﱠﺒَﻊَ(ﺗَﺒَﻊَ ﯾَﺘْﺒَﻊ‬uydu, tabi oldu b) Sülâsîde ilk harfi ‫ ي و‬ve ‫ ث‬olanlarda da bu harfler () kalbedilir ve idgam olunur; ُ‫ﺤﺪ‬ ِ ‫ )اِﺗﱠﺤَﺪَ(وَﺣَﺪَ َﯾ‬birleşti, bir oldu ُ‫ )اِﺗﱠﺴَﺮَ(ﯾَﺴُﺮَ ﯾَﯿْﺴُﺮ‬kolay oldu ‫اِﺗﱠﻐَ َﺮ‬

َ‫ ﺛَﻐَﺮ‬çocuğun dişleri bitti

c) Sülâsîde ilk harfi ‫ ظ ط‬veya ‫ د‬ise bu harfler şeddelenir; ُ‫ )اِﻃﱠﻠَﻊَ(ﻃَﻠَﻊَ ﯾَﻄْﻠُﻊ‬müttali oldu, farkına vardı ‫ )اِدﱠﻋَﻰ(دَﻋﺎَ ﯾَ ْﺪﻋُﻮ‬iddia etti ُ‫ ) اِﻇﱠﻠَﻢَ(ﻇَﻠَﻢَ ﯾَﻈْﻠِﻢ‬zulme katlandı d) Sülâsîde ilk harfi ‫ ذ‬ise genellikle şeddeli ّ‫ د‬yazılır ُ‫ )اِدﱠﻛَﺮَ(ذَﻛَﺮَ ﯾَﺬْﻛُﺮ‬hatırladı e) Sülâsîde ilk harf ‫ ص‬veya ‫ ض‬ise kalıbın ‫ ت‬harfi ‫ ط‬harfine dönüşür; ُ‫ )اِﺻْﻄَﺤَﺐَ(ﺻَﺤَﺐَ ﯾَﺼْﺤَﺐ‬arkadaş oldu ‫ )اِﺿْﻄَﺮﱠ(ﺿَﺮﱠ َﯾﻀُﺮﱡ‬mecbur kaldı f) Sülâsî ilk harf ‫ ز‬ise ‫ ت‬harfi ‫ د‬harfine dönüşür; ُ‫ )اِزْدَھَﺮَ(زَھَﺮَ ﯾَﺰْھَﺮ‬çiçek açtı g)Sülâsî ilk harfi hemze olan fiiller birkaç istisnâ dışında genellikle hemzelerini muhafaza ederler;

ُ‫َﯾﺄْﻣُﺮ‬

َ‫ )اِﺋْﺘَﻤَﺮَ(أَﻣَﺮ‬toplandı, kongre oldu

ُ‫ )اِﺗﱠﺨَﺬَ(أَﺧَﺬَ ﯾَﺄْﺧَﺬ‬edindi Nâkıs İftiâl Kalıbının Çekimi: Ecvef İftiâl Bâbının Çekimi: Mâzî ‫ اِﺑْﺘَﻐَﻰ‬aradı, arzu etti Mâzî ‫ ِاﺧْﺘﺎَ َر‬seçti Muzâri ‫ﯾَﺒْﺘَﻐِﻲ‬ Muzâri ُ‫َﯾﺨْﺘﺎَر‬ Emir ‫اِﺑْ َﺘ ِﻎ‬ Emir ْ‫ِاﺧْﺘَﺮ‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُﺒْ َﺘ ٍﻎ‬ İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﺨْﺘﺎَر‬

İsm-i Mef’ûl ‫ﻰ‬ ً ‫ﻣُﺒْﺘَﻐ‬ İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﺨْﺘﺎَر‬ Masdar ‫اِﺑْﺘِﻐﺎَ ًء‬ Masdar ٌ‫ِاﺧْﺘِﯿﺎَر‬ Mansûb H. ‫ﻰ‬ َ ‫ﯾَﺒْﺘَ ِﻐ‬

Meczûm H. ‫ﯾَﺒْ َﺘ ِﻎ‬

Cümle Örnekleri: (Bazı babların az kullanılmasına karşılık iftiâl bâbı çok kullanılanlardan biridir. Bu nedenle örnekleri

‫‪de fazla verilecektir. Birkaç kere cümleleri okuyup‬‬ ‫‪sonrasında Türkçe’sine bakarak Arapça’larını‬‬ ‫‪söylemeye çalışınız.‬‬ ‫ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊُ أَﻓْﺮاَدُ اﻟْﺄُﺳْﺮَةِ ﺟَﻤِﯿﻌﺎً ﺣَﻮْلَ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرِ ﻓِﻲ ‪1-‬‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﺷَﮭْﺮَ رَﻣَﻀﺎَنَ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﺷَﮭْﺮُ اﻟﺼﱠﻮْمِ وَاﻟْﻌِﺒﺎَدَةِ ‪-‬رَﻣَﻀﺎَ َ‬ ‫‪[2] .‬وَاﻟﺘﱠﺮَاﺣُ ِﻢ‬ ‫ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ]‪[3‬ذَھَﺒَﺖْ ﻋﺎَ ِﺋﺸَﺔُ إِﻟَﻰ ﻏُﺮْﻓَﺘِﮭﺎَ ‪ ،‬ﺧَﻠَ َﻌﺖْ ‪2-‬‬ ‫ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﺛُﻢﱠ دَﺧَﻠَﺖِ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦَ وَ أَﻋَﺪﱠتْ ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْﻐَﺪاَءِ وَ ]‪[4‬وَارْﺗَﺪَتْ‬ ‫" ‪.‬اَﻟْﻐَﺪاَءُ ﺟﺎَھِﺰٌ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ " ‪:‬وَﺿَﻌَﺖِ اﻟْﻐَﺪاَءَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤﺎَﺋِﺪَةِ وَ ﻧﺎَدَتْ‬ ‫اﻟْﻜَﺒﯿِﺮُ وَ أُﺧْﺘُﮭﺎَ اﻟﺼﱠﻐﯿِﺮَةُ ‪ ،‬ﺛُﻢﱠ ﺗَﻨﺎَوَﻟﻮُا ﺣَﻀَﺮَ واَﻟِﺪُ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ وَ أَﺧﻮُھَﺎ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻐَﺪاَءَ وَ ﺷَﻜَﺮوُا ﻋﺎَﺋِﺸَ َﺔ‬ ‫اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ إِﻟَﻰ اﻟﺪﱠرْسِ ]‪[5‬ﯾَﻨْﺘَﺒِﮫُ –ﯾَﺮْﺗَﺪِي ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪3-‬‬ ‫ﺖ ‪-‬ﺟَﯿﱢﺪًا‬ ‫ﻟْﺘَﮭَﻢَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ اِ –اﻟْﺤِﺼﱠﺔُ ﺧَﺮَﺟَﺖِ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺔُ ]‪[6‬ﻟَﻤﺎﱠ اﻧْﺘَﮭَ ِ‬ ‫‪).‬ﻗَﺮَأَ ﺳَﺮِﯾﻌﺎً(اِﻟْﺘَﮭَﻢَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ‪) -‬أَﻛَﻞَ ﺳَﺮِﯾﻌﺎً(‬ ‫ﻦ ‪4-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺑَﺪَأَ اﻟْﺎِﺟْﺘِﻤﺎَعُ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮﻋِﻲﱡ ؟ ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊُ اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺑُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿ َ‬‫–ى اﻟْﺄَبُ ﺣِﺬاَءَﯾْﻦِ ﻟِﺎِﺑْﻨِﮫِ اِﺷْﺘَﺮَ –اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺑُﻮنَ ﻣُﺠْﺘَﻤِﻌُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿﻦَ‬ ‫‪.‬ﯾَﺤْﺘَﺮِمُ اﻟْﻤُﺠْﺘَﻤَﻊُ اﻟْﻤَﺮْأَ َة اﻟْﻌﺎَﻣِﻠَ َﺔ‬ ‫ھَﻞْ اﻧْﺘَﮭَﺖِ –ھَﻞْ اﺷْﺘَﺮَى واَﻟِﺪُكَ اﻟْﻌِﻤﺎَ َرةَ ؟ ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﺸْﺘَﺮِ اﻟْﻌِﻤﺎَرَةَ ‪5-‬‬ ‫ﺤﺼَﺺُ‬ ‫رَﺳَﺔِ ؟ ھَﻞَ ارْﺗَﺪَﯾْﺖَ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺪْ –اﻟْﺤِﺼَﺺُ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﺗَﻨْﺘَﮫِ اﻟْ ِ‬ ‫‪.‬ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ اَرْﺗَﺪِ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬

‫إِﻟَﯿْﮫِ ]‪[7‬ﻣﺎَ اﻟْﻤَﻜﺎَنُ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺘﱠﺠِﮫُ –ﺗَﺘﱠﺠِﮫُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ اﻟْﺂنَ ﻧَﺤْﻮَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪6-‬‬ ‫اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﺼﱠﻼَةِ؟ اَﻟْﻤَﻜﺎَنُ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺘﱠﺠِﮫُ إِﻟَﯿْﮫِ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻋِﻨْﺪَ‬ ‫‪ .‬ﻼَةِ ھُﻮَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ اﻟْﺤَﺮَامُاﻟﺼﱠ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﻰ ‪-‬ﻛُﻦْ ﻣُﺒْﺘَﺴِﻤﺎً داَﺋِﻤﺎً ‪-‬واَﻟِﺪَكَ ]‪[8‬اِﺣْﺘَﺮِمْ !ﯾﺎَ ﺣَﺴَﻦُ ‪7-‬‬ ‫اﻟْﺂﺑﺎَءِ أَنْ ﯾُﻌْﻄُﻮا أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻣَﺼْﺮُوﻓﺎً ﻟِ ْﻠﺠَﯿْﺐِ ؟ ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺂﺑَﺎءِ أَنْ‬ ‫‪.‬ﻠْﺠَﯿْﺐِ ﻟﯿَﺸْﺘَﺮُوا ﻣﺎَ ﯾُﺤِﺒﱡﻮنَﯾُﻌْﻄُﻮا أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻣَﺼْﺮُوﻓﺎً ِﻟ‬ ‫ت ‪8-‬‬ ‫ﻈﺮَتِ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَ ِ‬ ‫أَﺣْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ –اُﻧْﺘُﻈِﺮَتِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﺎَتُ –اِﻧْﺘَ َ‬ ‫]‪[9‬ﺣَﺴَﻨﺎً ‪ ،‬ﺳَﺄَﺷْﺘَﺮيِ ﻟَﻚَ دَراﱠﺟَﺔً ﺟَﻤﯿِﻠَﺔً ِﻟﺄَنﱠ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ ﺑَﻌﯿِﺪَةٌ ‪.‬دَراﱠﺟَ ٍﺔ‬ ‫ﺖ‬ ‫‪.‬ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ]‪[10‬ﻗَﺮﯾِﺐٌ ﺑﯿْﺘُﮫُ ‪.‬ﻋَﻦِ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬ ‫أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ أَﻛْﺜَﺮُ اﺟْﺘِﮭﺎَداً ‪ ،‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَمْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ؟ –ھُﻤﺎَ رَﺟُﻼَنِ ﻣُﺤْﺘَﺮَﻣﺎَنِ ‪9-‬‬ ‫أَﯾﱡﮭُﻤﺎَ أَﻛْﺜَﺮُ ارْﺗِﻔﺎَﻋﺎً ؟ اَﻟْﻤَﻨْﺰِلُ أَمِ –ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَﻛْﺜَﺮُ اﺟْﺘِﮭﺎَداً ﻣِﻦْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ‬ ‫‪.‬اَﻛْﺜَﺮُ ارْﺗِﻔﺎَﻋﺎً ِﻣﻦَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ اﻟْﻌِﻤﺎَرَةُ ؟ اَﻟْﻌِﻤﺎَرَةُ‬ ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺑُﺨﺎَرَى –وَزِﯾﺮُ اﻟﺘﱠﺮْﺑِﯿَﺔِ ﻣَﻌْﺮِضَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ]‪[11‬اِﻓْﺘَ َﺘﺢَ ‪10-‬‬ ‫اِﻧْﺘَﮭَﺖْ –اِﺟْﺘَﮭِﺪْ ﻓِﻲ دِراَﺳَﺘِﻚَ ﯾﺎَ وَﻟَﺪِي –اﻟْﻌُﻠَﻤﺎَءِ وَ اﻟْﺄُدَﺑﺎَءِ ]‪[12‬ﻣُﻠْ َﺘﻘَﻰ‬ ‫‪ .‬ﺣَﯿﺎَﺗُﮫُ ﺑِﻤَﺄْﺳﺎَ ٍة‬ ‫َأﺣْﻤَﺪُ –ﯾَﺤْﺘﺎَجُ أَﺣْﻤَﺪُ ﻟِﻠْﺄَﺟْﺮِ –اِﻏْﺘَﺴِﻞْ ﻟِﺼَﻼَةِ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ !ﺮُ ﯾﺎَ ﻋُﻤَ ‪11-‬‬ ‫أَﺣْﻤَﺪُ ﻣُﻌْﺘَﻤِﺪٌ ﻋَﻠَﻰ ﻋَﺒْﺪِ ‪-‬اِﻋْﺘَﻤَﺪَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﻋَﺒْﺪِ اﻟﻠﱠﮫِ –ﻣُﺤْﺘﺎَجٌ ﻟِﻸْﺟْﺮِ‬ ‫‪ .‬اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ‫ل ‪12-‬‬ ‫ﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ ﻋَﻠَﻰ ﯾَﺸْﺘَﺪﱡ ﺣِﺮْصُ ا –اِﺻْﻄَﺪَﻣَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﺑِﺎﻟْﻤَﻨْﺰِ ِ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺠْﺘَﮭِﺪْ ﻓِﻲ دُرُوﺳِﻚَ ﺗَﻨْﺠَﺢْ –أُﺣِﺐﱡ ﻣَﻦْ ﯾَﻌْﺘَﻤِﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﻧَﻔْﺴِﮫِ –اﻟﻨﱢﻈﺎَ ِم‬ ‫‪.‬ﻣﺎَ ﺗَﺪﱠﺧِﺮْ ﻣِﻦْ ﻣﺎَلٍ ﯾَﻨْﻔَﻌْﻚَ ﻋِﻨْﺪَ اﻟْﺤَﺎﺟَ ِﺔ –‬

‫ي ﺑِﮫِ ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ أَنْ ﻧَﺪْرُسَ ﺳِﯿﺮَةَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلِ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﺧَﯿْﺮُ ﻣَﺜَﻞٍ ﯾُﻘْﺘَﺪَ ‪13-‬‬ ‫س‬ ‫اﻟْﺈِذاَﻋِﯿﱠﺔِ ﻻَ ﯾَﻘِﻞﱡ ﻓﺎَﺋِﺪَةً ﻋَﻤﺎﱠ ]‪[13‬اَﻟْﺎِﺳْﺘِﻤﺎَعُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﺮاَﻣَﺞِ ‪-‬ﺑَﯿْﻦَ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫‪.‬اِﺗﱠﻘﺎَﻧِﻲَ اﻟﻠﱠﮫُ ‪-‬ﯾُﻘْﺮَأُ ﻓِﻲ اﻟﺼﱡﺤُﻒِ اﻟْ َﯿﻮْﻣِﯿﱠﺔِ‬ ‫ﻟْﺄَﻣْﺮِ اِﺟْﺘَﮭِﺪْ ﻓِﻲ ا –اِﻧْﺘَﮭَﻰ اﻟﺪﱠرْسُ ﻓِﻲ اﻟْﻮاَﺣِﺪَةِ –اِﻗْﺘَﺮَبَ اﻟْﻤَﺴﺎَءُ ‪14-‬‬ ‫ﺑِﺎﻟْﻌُﻠُﻮمِ اﻟﺪﱢﯾﻨِﯿﱠﺔِ وَ اﻟْﻌُﻠُﻮمُ ]‪[14‬ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ اﻟْﺎِھْﺘِﻤَﺎمُ –‬ ‫اِﻟْﺘَﺤَﻖَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ‪-‬اِﺷْﺘَﺪﱠ اﻟْﺒَﺮْدُ ‪-‬ﺷَﺪﱠتِ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ اﻟْﺤَﺒْﻞَ –اﻟﺪﱡﻧْ َﯿﻮِﯾﱠ ِﺔ‬ ‫‪.‬ﺑِﺎﻟْﺠﺎَﻣِﻌَ ِﺔ‬ ‫اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَهُ ﻓِﻲ ﻧِﮭﺎَﯾَﺔِ ]‪[15‬ﯾَﺨْﺘَﺒِﺮُ ‪ِ-‬اﻋْﺘَﻤَﺪَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠ ِﮫ ‪15-‬‬ ‫اِﺑْﺘَﺴَﻤَﺖْ ‪-‬أَﻧْﺘَﻈِﺮُ ﺧَﺒَﺮاً ﻣِﻦْ أُﺳْﺮَﺗِﻲ –ﻛُﻞﱢ أُﺳْﺒُﻮعٍ ﻟِﯿَﻌْﺮِفَ ﻣُﺴْﺘَﻮاَھُﻢْ‬ ‫‪ .‬ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺷﺎَھَﺪَتْ واَﻟِﺪَھَﺎ‬ ‫ﻣﺎَ أَﻗْﺒَﺢَ اِﻧْﺘِﻈﺎَرَكَ ﻓِﻲ ھَﺬاَ ‪-‬ﻨْﺘَﻈِﺮَ ﻓِﻲ ھَﺬاَ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ ﻣﺎَ أَﻗْﺒَﺢَ أَنْ ﺗَ ‪16-‬‬ ‫ن‬ ‫ﻣﺎَ –ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ اِﻧْﺘِﺸﺎَرَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ‪-‬ﻣﺎَ أَﺳْﺮَعَ أَنْ ﯾَﻨْﺘَﺸِﺮَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ ‪-‬اﻟْﻤَﻜﺎَ ِ‬ ‫ح‬ ‫رُوسَ ﻣﺎَ أَﻧْﻔَﻊَ اﺳْﺘِﺬْﻛﺎَرَكَ اﻟﺪﱡ ‪-‬أَﻧْﻔَﻊَ أَنْ ﺗَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮَ اﻟﺪﱡرُوسَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒَﺎ ِ‬ ‫ح‬ ‫‪.‬ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒَﺎ ِ‬ ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ‪-‬ﺑِﻜُﻞﱢ اﻟْﺄَدْﯾﺎَنِ اﻟﺴﱠﻤﺎَوِﯾﱠﺔِ ]‪[16‬اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﯾَﻌْﺘَﺮِﻓُﻮنَ ‪17-‬‬ ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻣُﻨْﺘَﺼِﺮُونَ ﻋَﻠَﻰ –ﻣُﻌْﺘَﺮِﻓُﻮنَ ﺑِﻜُﻞﱢ اﻟْﺄَدْﯾﺎَنِ اﻟﺴﱠﻤَﺎوِﯾﱠﺔِ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ اَﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَنِ ﻣُﻨْﺘَﻈِﺮاَنِ ﻓِﻲ –أَﻋْﺪاَﺋِ ِﮭﻢْ‬ ‫ﻓِﻲ زِﺣﺎَمِ ]‪[17‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ رَﺟَﻊَ اﻟْﺄَبُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْ ِﺘﮫِ ﺟَﻠَﺲَ ﻟِﯿَﺴْﺘَﺮِﯾﺢَ ﺛُﻢﱠ ﺗﺎَهَ ‪18-‬‬ ‫أَﻗْﺒَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘﺎَنِ ‪-‬أَﻗْﺒَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺘﺎَنِ ﻟِﻠْﺎِﺟْﺘِﻤﺎَعِ ﺑِﺎﻟْﻤُﺪِﯾﺮَةِ –اﻟْﺄَﻓْﻜَﺎ ِر‬ ‫‪ .‬ﻟِﺘَﺠْﺘَﻤِﻌﺎَ ﺑِﺎﻟْﻤُﺪِﯾﺮَ ِة‬

19- َ‫ﺤَﻖَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺑِﺎﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻟِﺪِراَﺳَﺔِ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ اِﻟْﺘ‬- ُ‫اِﻟْﺘَﺤَﻖَ اﻟﻄﱡﻼﱠب‬ َ‫–اِﺗﱠﺨِﺬْ ﻟِﻨَﻔْﺴِﻚَ ﻣَﺜَﻼً أَﻋْﻠَﻰ –ﺑِﺎﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻛَﻲْ ﯾَﺪْرُﺳُﻮا اﻟﻠﱡﻐَﺔَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔ‬ ‫وَ أَﻧْﺖِ أَﯾْﻀﺎً ﻻَ ﺗَﮭْﺘَﻤﱢﯿﻦَ ھِﻲَ ﻻَ ﺗَﮭْﺘَﻢﱡ ﺑِﺠَﻤْﻊِ اﻟْﻤﺎَلِ –اِﺑْﺘَﺴِﻢْ ِﻟﻠْﺤَﯿﺎَ ِة‬ ‫ ِﺑﺠَﻤْﻌِ ِﮫ‬. 20- ‫ﯾَﺨْﺘﺎَرُھُﻢْ ﻗﺎَﺋِﺪُ اﻟْﺠَﯿْﺶِ ﻓِﻲ ﻛُﻞﱢ ﻣَﻌْﺮَﻛَ ٍﺔ‬- ‫ﻻَ ﯾَﺨْﺮُجُ ﻗﺎَﺋِﺪُ اﻟْﺠَﯿْﺶِ إِﻟَﻰ‬ ْ‫اِﻧْﺘَﻈِﺮْ ﺧﺎَرِجَ اﻟْﻘﺎَﻋَﺔِ –ﻣَﻌْﺮَﻛَﺔٍ دُونَ اِﺧْﺘِﯿﺎَرِھِﻢ‬. Tercüme: 1- Aile fertleri hep beraber Ramazan’da sofranın etrafında iftara toplanır. Müslümanlar karşılıklı merhamet, ibadet ve oruç ayı olduğu için Ramazan ayını beklerler. 2- Aişe odasına gitti, okul elbiselerini çıkardı ve ev elbiselerini giydi sonra mutfağa girdi ve öğle yemeği hazırladı. Öğle yemeğini masanın üzerine koydu ve “Yemek sofrada hazır!” diye seslendi. Aişe’nin babası, abisi, küçük kızkardeşi geldi. Sonra öğle yemeğini yediler ve Aişe’ye teşekkür ettiler. 3- Muhammed okul elbiselerini giyer. Öğrenci derse iyice dikkat eder. Ders bitince öğretmen çıktı. Adam yemeği yuttu (Çabuk yedi). Mahmud kitabı yuttu (çabucak okudu).

4- Haftalık toplantı başladı mı? Antrenörler oyuncularla toplanır. (Aynı manada ism-i fâil) Baba oğlu için iki ayakkabı satın aldı. Toplum çalışan kadına saygı duyar. 5- Baban apartmanı satın aldı mı? Hayır, apartmanı satın almadı. Dersler bitti mi? Hayır, dersler bitmedi. Okul elbiselerini giydin mi? Hayır, okul elbiselerini giymedim. 6- Araba şu anda okula doğru yöneliyor. Müslümanların namaz esnasında yöneldikleri mekan nedir? Müslümanların namaz esnasında yöneldikleri mekan Mescid-i Haram’dır. 7- Yâ Hasan! Babana saygı göster. Daima gülümse. Babaların niçin çocuklarına cep harçlığı vermesi gerekir? İstedikleri şeyleri satın almaları için babaların çocuklarına cep harçlığı vermesi gerekir. 8- Müdür öğretmenleri bekledi. Öğretmenler beklendi. Bir bisiklete ihtiyacım var. Güzel, sana bir bisiklet satın alacağım. Çünkü okul eve uzak. Onun evi okula yakındır.

9- O ikisi saygıdeğer adamlardır. O ikisinin hangisi daha çalışkandır, Fâtıma mı, yoksa Aişe mi? Fâtıma Aişe’den daha çalışkandır. İkisinin hangisi daha yüksektir, ev mi yoksa apartman mı? Apartman evden daha yüksektir. 10- Eğitim bakanlığı kitap sergisi açtı. Buhâra âlim ve edebiyatçıların toplanma yeridir. Derslerine çalış ey oğlum! Onun hayatı trajediyle bitti. 11- Ey Ömer! Cuma namazı için yıkan (guslet). Ahmed’in ecre ihtiyacı var. Ahmet ecre muhtaçtır. Ahmed Abdullah’a güvendi. Ahmed Abdullah’a güvenmektedir. 12- Otobüs eve çarptı. Kız öğrencilerin temizliğe hırsı arttı. Kendine güvenen kimseyi severim. Ne zaman derslerine çalışırsan başarırsın. Ne mal biriktirirsen ihtiyaç anında sana faydası olur. 13- Hepimizin Peygamber’in yaşantısını tahsil etmemiz gerekir çünkü O, insanlar arasında kendisine uyulacak en hayırlı misâldir. Radyo programını dinlemek günlük gazetelerde okunanlardan daha az faydalı değildir. Allah beni korudu.

14- Akşam yaklaştı. Ders 1.00’de bitti. Mesele (iş) hakkında çalış. Müslümanların dînî ve dünyevî ilimlere önem vermeleri gerekir. Kızlar ipi çekti. Soğuk şiddetlendi. Öğrenci üniversiteye kaydoldu. 15- Adam Allah’a güvendi. Hoca her hafta sonunda seviyelerini öğrenmek için öğrencilerini imtihan ediyor. Ailemden bir haber bekliyorum. Fâtıma babasını görünce gülümsedi. 16- Bu mekanda beklemen ne çirkin! (Aynı manada masdar olarak). İslâm’ın yayılması ne kadar çabuk. (Aynı manada). Sabahleyin dersleri müzâkere etmen ne kadar faydalı. (Aynı mana) 17- Müslümanlar bütün semâvî dinleri itiraf ediyorlar (kabul ediyorlar). (Aynı manada ism-i fâil olarak). Müslümanlar düşmanlarına galib geliyorlar. İki öğrenci kütüphanede bekliyor. 18- Baba evine döndüğü zaman dinlenmek için oturdu sonra kalabalık düşüncelere daldı. İki öğretmen müdürle toplantı için geldi. (Aynı mana muzâri fiil olarak). 19- Arap Dili eğitimi için öğrenciler okula kaydoldu. Arap Dili tahsil etmek için öğrenciler

okula kaydoldu. Kendin için en yüce örneği edin. Hayata gülümse. O mal toplamaya önem vermez. Sen de onu toplamaya önem vermezsin. 20- Ordu komutanı her savaşta onları seçer. Ordu komutanı onları seçmeksizin (seçmeden) hiçbir savaşa çıkmaz. Salonun dışında bekle. Not: Her istediğimiz fiili bu kalıblara sokup sonra da istediğimiz manayı veremeyiz. İşitmek ya da sözlükten bakmak suretiyle gerçek anlamını bilebiliriz. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

İNFİAL VE İFTİAL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﺎ ﻏَﻠِﯿﻆَ اﻟْﻘَﻠْﺐِ ﻻَﻧْﻔَﻀﱡﻮا‬‫َﻓﺒِﻤَﺎ رَﺣْﻤَﺔٍ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﮫِ ﻟِﻨْﺖَ ﻟَﮭُﻢْ وَﻟَﻮْ ﻛُﻨْﺖَ ﻓَﻈ‬ ْ‫ ﻣِﻦْ ﺣَﻮْﻟِﻚَ ﻓَﺎﻋْﻒُ ﻋَﻨْﮭُﻢ‬... (3/ÂL-İ İMRÂN, 159). O vakit Allah'tan bir rahmet ile onlara yumuşak davrandın! Şayet sen kaba, katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz, etrafından dağılıp giderlerdi. Şu halde onları affet;[18] ...

2- ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺗﱠﻘُﻮا اﻟﻠﱠﮫَ وَﻗُﻮﻟُﻮا ﻗَﻮْﻻً ﺳَﺪِﯾﺪًا‬. (33/AHZÂB, 70). Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve doğru söz söyleyin. korkmak, korunmak (Allah’ın azabından korkup korunmaktır) ٌ‫إِﺗﱠﻘَﻰ ﯾَﺘﱠﻘِﻲ إِﺗﱢﻘَﺎء‬

doğru ٌ‫ﺳَﺪِﯾﺪ‬

3- ‫ف‬ ٍ ‫ﻓَﺈِذَا ﺑَﻠَﻐْﻦَ أَﺟَﻠَﮭُﻦﱠ ﻓَﺄَﻣْﺴِﻜُﻮھُﻦﱠ ﺑِﻤَﻌْﺮُوفٍ أَوْ ﻓَﺎرِﻗُﻮھُﻦﱠ ﺑِﻤَﻌْﺮُو‬ ‫ﻠﱠﮫِ ذَﻟِﻜُﻢْ ﯾُﻮﻋَﻆُ ﺑِﮫِ ﻣَﻦْ ﻛَﺎنَ وَأَﺷْﮭِﺪُوا ذَوَيْ ﻋَﺪْلٍ ﻣِﻨْﻜُﻢْ وَأَﻗِﯿﻤُﻮا اﻟﺸﱠﮭَﺎدَةَ ِﻟ‬ ‫ ﯾُﺆْﻣِﻦُ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ وَاﻟْﯿَﻮْمِ اﻟْﺂﺧِﺮِ وَ َﻣﻦْ ﯾَﺘﱠﻖِ اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَﺠْﻌَﻞْ ﻟَﮫُ ﻣَﺨْ َﺮﺟًﺎ‬. (65/TALAK, 2). (İddet) müddetlerini doldurduklarında (müddetlerine ulaştıklarında) onları ya meşru ölçüler içerisinde (iyilikle nikâhınız altında) tutun veya onlardan meşru ölçülere göre ayrılın. İçinizden adalet sahibi iki kişiyi de şahit tutun. Şahitliği Allah için yapın. İşte bu, Allah'a ve ahiret gününe inananlara verilen

öğüttür (İşte böylece, bununla Allah'a ve ahiret gününe inananlara öğüt veriliyor). Kim Allah'tan korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu ihsan eder. ma’ruf, meşru, iyilik, güzellik ٌ‫ﻣَﻌْﺮُوف‬ tutmak ‫أَﻣْﺴَﻚَ ﯾُﻤْﺴِﻚُ ِإﻣْﺴﺎَﻛًﺎ‬

çıkış yeri, çıkış yolu ٌ‫َﻣﺨْﺮَج‬ şahit tutmak ‫أَﺷْﮭَﺪَ ﯾُﺸْﮭِﺪُ ِإﺷْﮭﺎَدًا‬ güzelce yapmak ‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢُ إِﻗﺎَﻣَ ًﺔ‬ ayrılmak ‫ﻓَﺎرَقَ ﯾُﻔﺎَرِقُ ﻣُﻔﺎَ َرﻗَ ًﺔ‬

öğüt vermek ‫وَﻋَﻆَ ﯾَﻌِﻆُ َوﻋْﻈًﺎ‬

4- ‫اﻟﱠﻠﮫِ ﻓَﮭُﻮَ ﺣَﺴْﺒُﮫُ إِنﱠ وَﯾَﺮْزُﻗْﮫُ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻَ َﯾﺤْﺘَﺴِﺐُ وَﻣَﻦْ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞْ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ اﻟﻠﱠﮫَ ﺑَﺎﻟِﻎُ أَﻣْﺮِهِ ﻗَﺪْ ﺟَﻌَﻞَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻟِﻜُﻞﱢ ﺷَﻲْ ٍء ﻗَﺪْرًا‬. (65/TALAK, 3).Ve ona ummadığı yerden rızık verir. Kim Allah'a güvenirse O, ona yeter. Şüphesiz Allah, emrini yerine getirendir. Allah her şey için bir ölçü koymuştur. dayandı, güvendi ‫ﻼ‬ ً ‫ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞُ َﺗﻮَﻛﱡ‬ ...dığı yerden ُ‫ِﻣﻦْ ﺣَﯿْﺚ‬ ayarlamak, ölçmek ‫ﻗَﺪَرَ ﯾَﻘْﺪِرُ َﻗﺪْرًا‬ ummak ‫اِﺣْﺘَﺴَﺐَ ﯾَﺤْﺘَﺴِﺐُ ِاﺣْﺘِﺴﺎَﺑًﺎ‬

5- ْ‫ﯾِﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا إنْ ﺗَﺘﱠﻘُﻮا اﻟﻠّﮫَ ﯾَﺠْﻌَﻞْ ﻟَﻜُﻢْ ﻓُﺮْﻗَﺎﻧﺎً وَﯾُﻜَﻔﱢﺮْ ﻋَﻨْﻜُﻢ‬ ‫ ﺳَﯿﱢﺌَﺎﺗِﻜُﻢْ وَﯾَﻐْﻔِﺮْ ﻟَﻜُﻢْ وَاﻟﻠّﮫُ ذُو اﻟْﻔَﻀْﻞِ اﻟْﻌَﻈِﯿ ِﻢ‬. (8/ENFÂL, 29). Ey iman edenler! Eğer Allah'tan korkarsanız O, size iyi ile kötüyü ayırdedecek bir

anlayış verir, suçlarınızı örter ve sizi bağışlar. Çünkü Allah büyük lütuf sahibidir. nusret ve hüccet, iyi ile kötüyü ayırdedecek bir anlayış ٌ‫ﻓُﺮْﻗَﺎن‬ büyük, yüce ُ‫اَﻟْﻌَﻈِﯿﻢ‬ hayır, lutuf ُ‫َاﻟْ َﻔﻀْﻞ‬ (günahları) silmek ُ‫ﻜَﻔﱢﺮُ ﺗَﻜْﻔِﯿﺮاً َﻛﻔﱠﺮَ ﯾ‬

6- ْ‫ﻗُﻞْ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﺤِﺒﱡﻮنَ اﻟﻠّﮫَ ﻓَﺎﺗﱠﺒِﻌُﻮﻧِﻲ ﯾُﺤْﺒِﺒْﻜُﻢُ اﻟﻠّﮫُ وَﯾَﻐْﻔِﺮْ ﻟَﻜُﻢْ ذُﻧُﻮﺑَﻜُﻢ‬ ٌ‫ وَاﻟﻠّﮫُ ﻏَﻔُﻮرٌ َرﺣِﯿﻢ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 31). (Resûlüm! ) De ki: Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir. günah ٌ‫ذَﻧْﺐٌ ج ذُﻧُﻮب‬ uymak

‫إِﺗﱠﺒَﻊَ ﯾَﺘﱠﺒِﻊُ ِإﺗﱢﺒﺎَﻋ ًﺎ‬

7- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻣَﻦْ ﯾَﺮْﺗَﺪﱠ ﻣِﻨْﻜُﻢْ ﻋَﻦْ دِﯾ ِﻨﮫِ ﻓَﺴَﻮْفَ ﯾَﺄْﺗِﻲ اﻟﻠّﮫُ ِﺑ َﻘﻮْ ٍم‬ ‫ن ﻓِﻲ‬ َ ‫ُﯾﺤِﺒﱡﮭُﻢْ وَﯾُﺤِﺒﱡﻮﻧَﮫُ أَذِﻟﱠﺔٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ أَﻋِﺰﱠةٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾﻦَ ﯾُﺠَﺎھِﺪُو‬ ‫ذَِﻟﻚَ ﻓَﻀْﻞُ اﻟﻠّﮫِ ﯾُﺆْﺗِﯿﮫِ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎءُ وَاﻟﻠّﮫُ ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠّﮫِ وَﻻَ ﯾَﺨَﺎﻓُﻮنَ َﻟﻮْﻣَ َﺔ ﻵﺋِ ٍﻢ‬ ٌ‫ وَاﺳِﻊٌ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (5/MAİDE, 54). Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve kendisini seven müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kâfirlere karşı onurlu ve zorlu bir toplum getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler ve hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar (hiçbir kimsenin kınamasına aldırmazlar). Bu, Allah'ın, dilediğine verdiği lütfudur. Allah'ın lütfu ve ilmi geniştir. alçak gönüllü ٌ‫أَ ِذﻟﱠﺔ‬ eski haline dönmek, vazgeçmek ‫اِرْﺗَﺪﱠ ﯾَﺮْﺗَﺪﱡ اِرْﺗِﺪاَدًا‬ dilemek ‫ﺷﺎَءَ ﯾَﺸﺎَءُ ﺷَﯿْﺌﺎً ﻣَﺸِﯿﺌَ ًﺔ‬ güçlü, onurlu, üstün galib olanlar (sıfat) ٌ‫أَﻋِﺰﱠة‬

‫‪getirmek‬‬ ‫ب‬ ‫أَﺗَﻰ َﯾﺄْﺗِﻲ ِ‬ ‫‪cihad etmek‬‬ ‫ﺟﺎَھَﺪَ ﯾُﺠﺎَھِﺪُ ﻣُﺠﺎَھَﺪَ ًة ﺟِﮭﺎَدًا‬ ‫‪kınamak‬‬ ‫ﻻَمَ ﯾَﻠُﻮمُ ﻟَﻮْﻣﺎً َﻟﻮْﻣَ ًﺔ‬ ‫‪korkmak‬‬ ‫ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَفُ ﺧَﻮْﻓًﺎ ﺧِﯿﻔَ ًﺔ‬ ‫‪vermek‬‬ ‫آﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗِﻲ إِﯾﺘﺎَ ًء‬ ‫‪kınayan‬‬ ‫ﻻَ ِﺋﻢٌ‬

‫‪ .‬ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ اﺗﱠﻘُﻮا رَﺑﱠﻜُﻢْ إِنﱠ َزﻟْﺰَﻟَﺔَ اﻟﺴﱠﺎﻋَﺔِ ﺷَﻲْءٌ ﻋَﻈِﯿﻢٌ ‪8-‬‬ ‫!‪(22/HACC, 1). Ey insanlar! Rabbinizden korkun‬‬ ‫!‪Çünkü kıyâmet vaktinin depremi müthiş bir şeydir‬‬ ‫ت ‪9-‬‬ ‫ﯾَﻮْمَ ﺗَﺮَوْﻧَﮭَﺎ ﺗَﺬْھَﻞُ ﻛُﻞﱡ ﻣُﺮْﺿِﻌَﺔٍ ﻋَﻤﱠﺎ أَرْﺿَﻌَﺖْ وَﺗَﻀَﻊُ ﻛُﻞﱡ ذَا ِ‬ ‫ﻦﱠ ﻋَﺬَابَ اﻟﻠﱠﮫِ ﺣَﻤْﻞٍ ﺣَﻤْﻠَﮭَﺎ وَﺗَﺮَى اﻟﻨﱠﺎسَ ﺳُﻜَﺎرَى وَﻣَﺎ ھُﻢْ ﺑِﺴُﻜَﺎرَى وَﻟَ ِﻜ‬ ‫‪ .‬ﺷَﺪِﯾﺪٌ‬

(22/HACC, 2). Onu gördüğünüz gün, her emzikli kadın emzirdiği çocuğu unutur, her gebe kadın çocuğunu düşürür. İnsanları da sarhoş bir halde görürsün. Oysa onlar sarhoş değillerdir; fakat Allah'ın azabı çok dehşetlidir!

meşguliyetten dolayı unutmak, meşgul edilip (işinden) alıkonmak ‫ﻼ‬ ً ْ‫ذَھَﻞَ ﯾَﺬْھَﻞُ ذَھ‬ gebe kalmak ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺣَﻤَﻞَ ﯾَﺤْ ِﻤﻞُ ﺣَﻤ‬ rahimdeki bebek ُ‫َاﻟْﺤَﻤْﻞ‬ emzirmek ‫أَرْﺿَﻊَ ﯾُﺮْﺿِﻊُ إِرْﺿﺎَﻋًﺎ‬ sarhoş ‫ﺳَﻜْﺮاَنٌ ج ﺳُﻜَﺎرَى‬ koymak, düşürmek ‫وَﺿَﻊَ ﯾَﻀَﻊُ وَﺿْﻌًﺎ‬

10- ‫ﻓَﺈِذَا ﻗُﻀِﯿَﺖِ اﻟﺼﱠﻼَةُ ﻓَﺎﻧْﺘَﺸِﺮُوا ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَاﺑْﺘَﻐُﻮا ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻞِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَاذْﻛُﺮُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﻛَﺜِﯿﺮًا ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗُﻔْﻠِﺤُﻮ‬.

(62/CUMA, 10). Namaz kılınınca artık yeryüzüne dağılın ve Allah'ın lütfundan isteyin. Allah'ı çok zikredin; umulur ki kurtuluşa erersiniz. yayılmak ‫اِﻧْﺘَﺸَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﺸِﺮُ اِﻧْﺘِﺸﺎَرًا‬ yerine getirmek, eda etmek ‫ﻗَﻀَﻰ ﯾَﻘْﻀِﻲ‬ aramak, istemek ‫إِﺑْﺘَﻐَﻰ ﯾَﺒْﺘَﻐِﻲ إِﺑْﺘِﻐﺎَءًا‬ felaha, kurtuluşa ermek ُ‫ﻔْﻠِﺢُ إِﻓْﻼَﺣًﺎَأﻓْﻠَﺢَ ﯾ‬

11- ‫ﻟَﯿْﺲَ ﻋَﻠَﯿْﻚَ ھُﺪَاھُﻢْ وَﻟَﻜِﻦﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾَﮭْﺪِي ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎءُ وَﻣَﺎ ﺗُﻨْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْ ٍﺮ‬ ‫َﻓﻠِﺄَﻧْﻔُﺴِﻜُﻢْ وَﻣَﺎ ﺗُﻨْﻔِﻘُﻮنَ إِﻻﱠ اﺑْﺘِﻐَﺎءَ وَﺟْﮫِ اﻟﻠّﮫِ وَﻣَﺎ ﺗُﻨْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻦْ ﺧَﯿْﺮٍ ﯾُﻮَفﱠ‬ ْ‫ ﻻَ ﺗُﻈْﻠَﻤُﻮنَ إِﻟَ ْﯿﻜُﻢْ وَأَﻧْﺘُﻢ‬. (2/BAKARA, 272). (Ya Muhammed!) Onları doğru yola iletmek (onların hidâyete erdirilmeleri) sana ait değildir. Lâkin Allah dilediğini doğru yola iletir. Hayır olarak harcadıklarınız kendi iyiliğiniz içindir. Yapacağınız hayırları ancak Allah'ın rızasını kazanmak için (yapmalısınız). Hayır olarak

verdiğiniz ne varsa; karşılığı size tam olarak verilir ve asla haksızlığa uğratılmazsınız. yüz, (mecazen;) zât ٌ‫وَﺟْﮫٌ ج وُﺟُﻮه‬ tamamen eda etmek, iyice halletmek ‫وَﻓﱠﻰ ﯾُﻮَﻓﱢﻲ َﺗﻮْﻓِﯿَ ًﺔ‬

12- ُ‫ذَﻟِﻚَ وَﻣَﻦْ ﯾُﻌَﻈﱢﻢْ ﺣُﺮُﻣَﺎتِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓَﮭُﻮَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﮫُ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮫِ وَأُﺣِﻠﱠﺖْ َﻟﻜُﻢ‬ َ‫اﻟْﺄَﻧْﻌَﺎمُ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﯾُﺘْﻠَﻰ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻓَﺎﺟْﺘَﻨِﺒُﻮا اﻟﺮﱢﺟْﺲَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَوْﺛَﺎنِ وَاﺟْﺘَﻨِﺒُﻮا ﻗَﻮْل‬ ‫ اﻟﺰﱡو ِر‬. (22/HACC, 30). Durum böyle. Her kim, Allah'ın emir ve yasaklarına saygı gösterirse, bu, Rabbinin katında kendisi için daha hayırlıdır. (Haram olduğu) size okunanların dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı. O halde, pislikten, putlardan sakının; yalan sözden sakının. saygı göstermek, hürmet etmek ‫ﻋَﻈﱠﻢَ ﯾُﻌَﻈﱢﻢُ ﺗَﻌْﻈِﯿﻤًﺎ‬ helâl kılındı ‫ﺤﻞﱡ(أُﺣِﻞﱠ‬ ِ ُ‫)أَﺣَﻞﱠ ﯾ‬ saygı gösterilmesi gereken, riayet edilmemesi haram olan hususlar

ُ‫اَﻟْﺤُﺮْﻣَﺔُ ج اَﻟْﺤُﺮُﻣَﺎت‬ uzak durmak, sakınmak ‫اِﺟْﺘَﻨَﺐَ ﯾَﺠْﺘَﻨِﺐُ ِاﺟْﺘِﻨﺎَﺑًﺎ‬ büyük baş hayvan ُ‫اَﻟﻨﱠﻌَﻢُ ج َاﻟْﺄَﻧْﻌَﺎم‬ batıl, boş, hakikatsız, asılsız ُ‫اﻟﺰﱡور‬ pislik/azab, ceza ُ‫اَﻟﺮﱢﺟْﺲ‬ put ٌ‫اَﻟْﻮَﺛَﻦُ ج َأوْﺛَﺎن‬

13- ِ‫ﺛْﻢٌﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺟْﺘَﻨِﺒُﻮا ﻛَﺜِﯿﺮًا ﻣِﻦَ اﻟﻈﱠﻦﱢ إِنﱠ ﺑَﻌْﺾَ اﻟﻈﱠﻦﱢ إ‬ ... (49/HUCURÂT, 12). Ey iman edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. ... günah ٌ‫إِﺛْﻢ‬ zan ‫اَﻟﻈﱠﻦﱡ‬

14- ‫ﻦ‬ َ ِ‫وَإِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﺳَﻔَﺮٍ وَﻟَﻢْ ﺗَﺠِﺪُوا ﻛَﺎﺗِﺒًﺎ ﻓَﺮِھَﺎنٌ ﻣَﻘْﺒُﻮﺿَﺔٌ ﻓَﺈِنْ أَﻣ‬ ‫ﺑَﻌْﻀُﻜُﻢ ﺑَﻌْﻀًﺎ ﻓَﻠْﯿُﺆَدﱢ اﻟﱠﺬِي اؤْﺗُﻤِﻦَ أَﻣَﺎﻧَﺘَﮫُ وَﻟْﯿَﺘﱠﻖِ اﻟﻠّﮫَ رَﺑﱠﮫُ وَﻻَ ﺗَﻜْﺘُﻤُﻮا‬ ‫ اﻟﻠّﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﻋَﻠِﯿﻢٌاﻟﺸﱠﮭَﺎدَةَ وَﻣَﻦْ ﯾَﻜْﺘُﻤْﮭَﺎ ﻓَﺈِﻧﱠﮫُ آ ِﺛﻢٌ ﻗَﻠْﺒُﮫُ َو‬. (2/BAKARA, 283). Yolculukta olur da, yazacak kimse bulamazsanız (borca karşılık) alınmış bir rehin (de yeterlidir). Birbirinize bir emanet bırakırsanız, emanet bırakılan kimse emaneti (sahibine) versin ve (bu hususta) Rabbi olan Allah'tan korksun. Şahitliği bildiklerinizi gizlemeyin. Kim onu gizlerse, bilsin ki onun kalbi günahkârdır. Allah yapmakta olduklarınızı bilir. tutmak, alıkoymak, kabzetmek ‫ﻗَﺒَﺾَ ﯾَﻘْﺒِﺾُ ﻗَﺒْﻀًﺎ‬ rehin, rehin alınan ُ‫اَﻟﺮﱠھْﻦُ ج اَﻟﺮﱢھَﺎن‬ (ism-i mef’ûl)(borçludan) alınmış, kabzedilmiş (rehinler) ٌ‫ﺿﺔ‬ َ ‫َﻣﻘْﺒُﻮ‬ eda etmek, ödemek, teslim etmek ‫اَدﱠى ﯾُﺆَدﱢي َﺗﺄْدِﯾَ ًﺔ‬ emanet

ٌ‫أَﻣَﺎﻧَﺔٌ ج أَﻣﺎَﻧﺎَت‬

güvenmek, itimad etmek, emanet etmek ُ‫اِﺋْﺘَﻤَﻦَ ﯾَﺄْﺗَﻤِﻦ‬ emanet bırakılan kimse (ism-i mevsûl fâil durumunda) ‫ﻦ‬ َ ِ‫اﻟﱠﺬِي اؤْﺗُﻤ‬ günahkar ‫ن‬ َ ُ‫آﺛِﻢٌ ج آﺛِﻤﻮ‬ gizlemek, saklamak ُ‫ﻛَﺘَﻢَ ﯾَﻜْﺘُﻢ‬

15- ِ‫ﯾُﻄَﺎفُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﺑِﺼِﺤَﺎفٍ ﻣِﻦْ ذَھَﺐٍ وَأَﻛْﻮَابٍ وَﻓِﯿﮭَﺎ ﻣَﺎ ﺗَﺸْﺘَﮭِﯿﮫ‬ ‫ ﻠَﺬﱡ اﻟْﺄَﻋْﯿُﻦُ وَأَﻧْﺘُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺧَﺎﻟِﺪُونَا ْﻟﺄَﻧﻔُﺲُ وَ َﺗ‬. (43/ZUHRUF, 71). Onlara altından tepsiler ve kadehler dolaştırılır. Orada canlarının istediği, gözlerinin hoşlandığı her şey vardır. Ve siz, orada ebedî kalacaksınız. altın

ٌ َ‫ذَھ‬ ‫ﺐ‬ tepsi ‫ﺻ‬ ِ ‫ﺤﺎَفٌﺻَﺤْﻔَﺔٌ ج‬ dolaştı ُ‫ﻃﺎَفَ ﯾَﻄُﻮف‬ lezzet almak ‫ﻟَﺬﱠ ﯾَﻠَﺬﱡ ﻟَﺬاَذًا‬ bardak, kulpsuz kadeh ٌ‫ﻛُﻮبٌ َأﻛْﻮَاب‬ (canı) çekmek, çok arzu etmek, iştihası olmak ‫اِﺷْﺘَﮭَﻰ ﯾَﺸْﺘَﮭِﻲ إِﺷْﺘِﮭَﺎ ًء‬

16- ‫ن‬ َ ‫ﻟَﻜُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎﻛِﮭَﺔٌ ¯وَﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔُ اﻟﱠﺘِﻲ أُورِﺛْ ُﺘﻤُﻮھَﺎ ﺑِﻤَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻛَﺜِﯿﺮَةٌ ﻣِﻨْﮭَﺎ َﺗﺄْﻛُﻠُﻮ‬. (43/ZUHRUF, 72, 73). "İşte yaptıklarınıza karşılık (yapmakta olduğunuz şeyler sebebiyle) size miras verilen cennet budur. Orada sizin için bol bol meyveler vardır, onlardan yersiniz" (denilir). size miras verildi ‫أُورِﺛْﺘُﻤُﻮا‬ miras bırakmak, varis yapmak

ُ‫أَوْرَثَ ﯾُﻮرِث‬

17- ُ‫وَأْﻣُﺮْ أَھْﻠَﻚَ ﺑِﺎﻟﺼﱠﻼَةِ وَاﺻْﻄَﺒِﺮْ ﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻻَ ﻧَﺴْﺄَﻟُﻚَ رِزْﻗًﺎ ﻧَﺤْﻦ‬ ‫ﻚ‬ َ ُ‫ وَاﻟْﻌَﺎﻗِﺒَﺔُ ﻟِﻠﺘﱠﻘْﻮَى ﻧَﺮْزُﻗ‬. (20/TÂHÂ, 132). Ailene namazı emret; kendin de ona sabırla devam et. Senden rızık istemiyoruz; (aksine) biz seni rızıklandırıyoruz. Güzel sonuç, takvâ iledir. çok sabırlı olmak, ziyade tahammül etmek ُ‫إﺻْﻄَﺒَﺮَ ﯾَﺼْﻄَ ِﺒﺮ‬ (َ‫ )إﺻْﻄَﺒَﺮ‬fiili yukarıda anlatıldığı gibi (َ‫ )ﺻَﺒَﺮ‬fiilinin ilk harfinin (‫ )ص‬olması sebebiyle (‫ )إِﻓْﺘِﻌﺎَل‬bâbına çevrilince bâbın (‫ )ت‬harfi (‫ )ط‬harfine dönüşmüştür.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫ﺧﺮ‬ ِ ‫اِدﱠﺧَﺮَ َﯾﺪﱠ‬ biriktirdi

ُ ‫اﻟْﻤَﺒْﻠَﻎُ اﻟْ َﻤﻄْﻠُﻮ‬ ‫ب‬ istenen meblağ (miktar) ‫اِﻧْﺘَﮭﻲَ َﯾﻨْﺘَﮭِﻲ‬ sona erdi, bitti ‫ﺻَﻼَةُ اﻟْﺠُﻤْﻌَ ِﺔ‬ cuma namazı ُ‫اِﻏْﺘَﺴَﻞَ ﯾَﻐْﺘَﺴِﻞ‬ banyo yaptı, yıkandı ُ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮ‬ bekledi ٌ‫ﻣَﻘْﺼَﻒ‬ kantin ‫ھَﯿﺎﱠ‬ haydi ‫اِﺑْﺘَﺴَﻢَ ﯾَﺒْﺘَﺴِﻢُ اِﺑْﺘِﺴﺎَﻣ ًﺎ‬ gülümsedi, tebessüm etti ٌ‫ﺣﺔ‬ َ ‫اِﺳْﺘِﺮَا‬ dinlenmek, dinlenme, dinleniş ُ‫ﺗَﻨﺎَوَلَ ﯾَﺘَﻨَﺎ َول‬ aldı ‫اَﻟْﮭَﺪاَﯾَﺎ‬ hediyeler

‫ب‬ ِ ُ‫اِﺣْﺘَﻔَﻞَ َﯾﺤْ َﺘﻔِﻞ‬ kutladı ‫اِﻧْﺘَﺸَﺮَ ﯾَﻨْﺘَﺸِﺮُ اِﻧْﺘِﺸﺎَرًا‬ yayıldı ‫ك‬ َ ‫أَﻧﺎَ ﻓﻲِ اﻧْﺘِﻈﺎَ ِر‬ seni beklerim (tâbir) ‫ل‬ ٍ ‫ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺣﺎ‬ her hâlükarda ُ‫اﻟْﻤُﺪُن‬ şehirler ُ‫اَﻟﺴﱠ َﻔﺮ‬ yolculuk ُ‫وَﻋَﺪَ ﯾَ ِﻌﺪ‬ vad etti, söz verdi ُ‫إِﻋْ َﺘﻘَﺪَ ﯾَﻌْ َﺘﻘِﺪ‬ inandı ‫ﺼﻲﱞ‬ ِ ْ‫ﺷﺨ‬ َ ٌ‫أَﻣْﺮ‬ şahsi bir iş ‫ﻞ‬ ِ‫ﻀ‬ َ ْ‫أَ ﻟَﯿْﺲَ ﻣِﻦَ اﻟَْﺄﻓ‬ daha iyi değil mi? ُ‫ﺻَﺤَﺐَ َﯾﺼْﺤَﺐ‬

arkadaşlık etti ‫ﺖ‬ َ ْ‫)ﻣﺎَ زاَلَ )ﻣﺎَ ِزﻟ‬ hâlâ sen ُ‫أَﻋْﺠَﺐَ ﯾُﻌْﺠِﺐ‬ hoşuna gitti ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻣﺎَ ﯾُﻌْﺠِﺒ‬ hoşuna giden şeyi ٌ‫ﺻﺎَﺣِﺐٌ ج َأﺻْﺤﺎَب‬ arkadaş ‫اِھْﺘَﻢﱠ ﯾَﮭْﺘَﻢﱡ ِاھْﺘِﻤﺎَﻣ ًﺎ‬ önem verdi ُ‫ﺗَﺤَﺮﱠكَ ﯾَ َﺘﺤَﺮﱠك‬ hareket etti ُ‫)إِﺗﱠﺠَﮫَ ﯾَﺘﱠﺠِﮫُ(اَﻟْﻤُﺘﱠﺠِﮫ‬ yönelen ‫ﻄًﺄ‬ َ َ‫ﺧ‬ yanlışlıkla ‫ﻣَﺴْﺮُورًا‬ sevinçli ُ‫ﻋﺔ‬ َ ‫اَﻟْﻤَﺠْﻤُﻮ‬ topluluk ُ‫ﺷَﯿْﺊٌ ج أَﺷْﯿَﺎء‬

şey ‫ﺷْﺘِﻐﺎَﻻًاِﺷْﺘَﻐَﻞَ ﯾَﺸْﺘَﻐِﻞُ ِا‬ meşgul oldu, çalıştı ُ‫اَﻟﻠﱠﻐْﻮ‬ boş ve lüzumsuz söz ُ‫اِﻧْﺘَﺼَﺮَ ﯾَﻨْ َﺘﺼِﺮ‬ galib geldi ُ‫اَﻟﺘﱠ َﻌﻠﱡﻢ‬ öğrenim, eğitim ُ‫اَﻟﺼﱠﻐِﯿﺮُ ج اَﻟﺼﱢﻐَﺎر‬ küçük ُ‫اِﻧْﻘَﻄَﻊَ ﯾَﻨْﻘَﻄِﻊ‬ kesildi ُ‫اﻟﻀﱠﺠِﯿﺞ‬ gürültü ‫اِﺳْﺘَﻤَﻊَ ﯾَﺴْﺘَﻤِﻊُ إﻟﻰ‬ dinledi ٌ‫ﻗَﻤِﯿﺺ‬ gömlek ٌ‫ﺣِﺬَاء‬ ayakkabı

‫ﻧﺎَﺳَﺐَ ﯾُﻨﺎَﺳِﺐُ‬ ‫‪münasip oldu‬‬ ‫اﻟْﺒﺎَ ِﺋﻊُ‬ ‫‪satıcı‬‬ ‫إِﺧْﺘﺎَرَ َﯾﺨْﺘﺎَرُ‬ ‫‪seçti‬‬ ‫اَﻟْﻤَﻘَﺎسُ‬ ‫‪ölçü‬‬ ‫َرﺧِﯿﺺٌ‬ ‫‪ucuz‬‬ ‫اَﻟﺜﱠﻤَﻦُ‬ ‫‪ücret, değer‬‬ ‫ﻋﻮْدَ ًة‬ ‫ﻋﺎَدَ ﯾَﻌُﻮدُ َ‬ ‫‪döndü‬‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻛَﺬَِﻟ َ‬ ‫‪aynı şekilde‬‬ ‫اِﺷْﺘﺎَقَ ﯾَﺸْﺘَﺎقُ‬ ‫‪özledi‬‬

2. Aşağıdaki fiilleri ‫ إِﻓْﺘِﻌﺎَل‬bâbına sokup mâzî, muzâri, mansûb, meczûm, emir, ism-i fâil ve ism-i mef’ûllerini yazınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ذَﻛَ َﺮ‬ andı ? hatırladı

‫ف‬ َ ‫ﻋَ َﺮ‬ bildi ? itiraf etti

‫ﻈ َﺮ‬ َ َ‫ﻧ‬ baktı ? bekledi

‫وَﺳِ َﻊ‬ genişledi ? genişledi

‫ﺧ َﺬ‬ َ ‫َأ‬ aldı ? edindi

‫ﺿﺮﱠ‬ َ zorladı ? mecbur kaldı, zorlandı

‫ﺗَ َﺒ َﻊ‬ tabi oldu ? tabi oldu, uydu

‫ﺟَﻤَ َﻊ‬ topladı ? toplandı

‫ب‬ َ ُ‫ﻗَﺮ‬

yaklaştı ? yaklaştı (min harf-i ceri ile) ‫ﺳَﻤِ َﻊ‬ işitti ? dinledi (ilâ harf-i ceri ile)

‫َﻧ َﻔ َﻊ‬ fayda verdi ? faydalandı

‫ﻣَ َﻨ َﻊ‬ yasakladı ? kaçındı

‫ﺐ‬ َ ‫ﺤ‬ َ َ‫ﺻ‬ arkadaşlık etti ? arkadaşlık etti

‫َزﺣَ َﻢ‬ ‫‪kalabalık oldu‬‬ ‫?‬ ‫‪kalabalık oldu‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺗَﺤْﺘﺎَجُ ﻣِﻦَ اﻟْﻮَﻗْﺖِ ﻟِﺘَﺪﱠﺧِﺮَ اﻟْﻤَﺒْﻠَﻎَ اﻟْﻤَﻄْﻠُﻮبَ ﻟِﺸِﺮاَءِ ھَﺬاَ اﻟﺮﱠادْﯾُﻮ ؟ ‪1-‬‬ ‫‪.‬أَﺣْﺘﺎَجُ إِﻟَﻰ ﺳِﺘﱠﺔِ َأﺷْﮭُ ٍﺮ‬ ‫ﺼﻼَ ‪2-‬‬ ‫ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊُ أَﻓْﺮاَدُ اﻟْﺄُﺳْﺮَةِ ﻓﻲِ –ةِ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ﯾَﻐْﺘَﺴِﻞُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ ِﻟ َ‬ ‫اَﻟﱠﺬﯾِﻦَ ﯾَﺘَﻨﺎَوَﻟﻮُنَ اﻟْﻐَﺪاَءَ ھُﻢْ واَﻟِﺪُھﺎَ وَ أَﺧُﻮھﺎَ –رَﻣَﻀﺎَنَ ﺳﺎَﻋَﺔَ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرِ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻜَﺒﯿِﺮُ وَ أُﺧْﺘُﮭﺎَ اﻟﺼﱠﻐﯿِ َﺮةُ‬ ‫اِرْﺗَﺪيَ –ﻰ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔﻰَ اِﻧْﺘَﻈَﺮْﺗُﻚَ ﻃَﻮﯾِﻼً ‪ ،‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺄَﺧﱠﺮْتَ ؟ ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَ ‪3-‬‬ ‫اِﺷْﺘَﺮَي اﻟْﺄَبُ –اِرْﺗَﺪَﯾْﺖُ ﻣَﻼَﺑِﺴﻲِ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَةَ –اﻟْﺎِﺑﻦُ ﻣَﻼَﺑِﺴَﮫُ اﻟْﺠَﺪﯾِﺪَةَ‬ ‫‪.‬اِﺷْﺘَﺮاَهُ ﻗَﺒْﻞَ أُﺳْﺒﻮُعٍ –ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﻋَﻦِ اﻟْ ِﮭﺠْﺮَ ِة‬ ‫ﻲ ‪ ،‬أَﻧﺎَ ﻗﺎَدِمٌ ﻣَﻌَﻚَ ﻟِﻠﺼﱠﻼَةِ ‪4-‬‬ ‫–ھَﯿﺎﱠ ‪ ،‬ﻓَﻘَﺪْ ﺣﺎَنَ اﻟْﻔَﺠْﺮُ !اِﻧْﺘَﻈِﺮْﻧ ِ‬ ‫اِﻧْ َﺘﻈِﺮْﻧﻲِ ‪-‬ھَﯿﺎﱠ ﻓَﻘَﺪْ ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ‪.‬اِﻧْﺘَﻈِﺮْﻧﻲِ ‪ ،‬أَﻧﺎَ ﻗﺎَدِمٌ ﻣَﻌَﻚَ ِﻟﻠْﻘِﺮَاءَةِ‬ ‫اِﻧْﺘَﻈِﺮْﻧﻲِ ‪ ،‬أَﻧﺎَ ﻗﺎَدِمٌ ‪-‬حُ ھَﯿﺎﱠ ‪ ،‬ﻓَﻘَﺪْ ﺟﺎَءَ اﻟﺼﱠﺒﺎَ ِ!ﻟَﻤَﻌْﻠِﻞ َﻛَﻌَﻢٌﻣِﺪَاق َاﻧَﺄ ‪،‬‬

‫اِﻧْﺘَﻈِﺮْﻧﻲِ ‪ ،‬أَﻧﺎَ ﻗﺎَدِمٌ ﻣَﻌَﻚَ ‪-‬ھَﯿﺎﱠ ‪ ،‬ﻓَﻘَﺪْ اﻧْﺘَﮭﻲَ اﻟﺪﱠرْسُ !ﻣَﻌَﻚَ ﻟِﻠْﺎِﺳْﺘِﺮَاﺣَ ِﺔ‬ ‫‪.‬ھَﯿﺎﱠ ‪ ،‬ﻓَﻘَﺪْ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِ َﺮةُ !ﻟِﻠﺴﱠ َﻔ ِﺮ‬ ‫ﺗَﻨﺎَوَﻻَ ‪.‬ﻌْﺾَ اﻟْﮭَﺪاَﯾﺎَ واَﻟِﺪُهُ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔِ ﻟِﯿَﺸْﺘَﺮِيَ ﻟَﮫُ ﺑَ ]‪َ[19‬أﺧَﺬَهُ ‪5-‬‬ ‫اِﺷْﺘَﺮيَ ﻟَﮫُ واَﻟِﺪُهُ ﻣِﻦَ ‪.‬ﻓﻲِ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً ﻟَﺬﯾِﺬاً وَ ﻋَﺼﯿِﺮاً ﺑﺎَرِدًا‬ ‫اِﺷْﺘَﺮيَ ‪.‬اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﺣَﻘﯿِﺒَﺔً ﺟَﺪﯾِﺪَةً وَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ وَ اﻟْﻜُﺮاﱠﺳﺎَتِ َو اﻟْﺄَﻗْﻼَمِ‬ ‫ﺾ‬ ‫‪ .‬اﻟْﺤَﻠْﻮىَ ﻟَ ُﮫ ﻣِﻦَ اﻟﺪﱡﻛﺎﱠنِ ﻗَﻤﯿِﺼﺎً وَ َﺑﻌْ َ‬ ‫ﻒ ‪6-‬‬ ‫ﻣِﻦْ أَﯾْﻦَ أَﺷْﺘَﺮيِ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ﯾﺎَ ﻃﺎَرِقُ ؟ ﺗَﺸْﺘَﺮيِ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ﻣِﻦْ ﻣَﻘْﺼَ ِ‬ ‫–اِﺷْﺘَﺮاَهُ ﻗَﺒْﻞَ أُﺳْﺒﻮُعٍ –اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً ﻋَﻦِ اﻟﺼﱠﻼَةِ –اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ‬ ‫‪ .‬اِﻧْﺘَﻈَﺮْتُ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳَﺔَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ –ﺳَﺄَﻧْﺘَﻈِﺮُكِ ﻣَﺴَﺎءً‬ ‫أَﻧْﺘَﻈِﺮُ –أَﻧﺎَ أَذْھَﺐُ ﻣَﻌَﻚَ ‪,‬اِﻧْﺘَﻈِﺮْ ‪-‬اِﺑْﺘَﺴَﻢَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﺛُﻢﱠ ﺗَﻨﺎَوَلَ ﻛِﺘﺎَﺑَﮫُ ‪7-‬‬ ‫أَﺳْﻜُﻦُ ﺑَﻌﯿِﺪاً ﻋﻦِ –اِﻧْﺘَﻈَﺮَتِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ﻣَﻊَ ﺻَﺪﯾِﻘَﺘِﮭﺎَ ‪-‬أَذاَنَ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ‬ ‫ق‬ ‫‪.‬اﻟﺴﻮﱡ ِ‬ ‫ﻞ ‪ -‬ﯾَﺤْﺘَﻔِﻞُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ ﺑِﺎﻟْﮭِﺠْﺮَةِ ﻓﻲِ ﻛُﻞﱢ ﺳَﻨَﺔٍ ‪8-‬‬ ‫اِﻧْﺘَﺸَﺮَ اﻟْﺈﺳْﻼَمُ ﻓﻲِ ﻛُ ﱢ‬ ‫ن‬ ‫ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺣﺎلٍ ﻧَﺤْﻦُ ﻓﻲِ ‪-‬ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻟِﺸِﺮاَءِ اﻟْﮭَﺪﯾﱠﺔِ ‪-‬ﻣَﻜﺎَ ٍ‬ ‫ك‬ ‫‪.‬اِﻧْﺘَﻈِﺮْﻧِﻲ ﺧﺎَ ِرجَ ﻣَﺤَﻄﱠﺔِ اﻟْﻘِﻄﺎَرِ ‪-‬اﻧْﺘِﻈﺎَ ِر َ‬ ‫‪4. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme‬‬ ‫)‪ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ ﺗَﺤْﻀُﺮْ ﻣَﻌِﻲ أَﻣْﺲِ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻛَﻤﺎَ وَﻋَﺪْﺗَﻨِﻲ ﯾﺎَ ‪YÛNUS:‬‬ ‫ﺼﻞُ؟‬ ‫ﻓَﯿْ َ‬

‫ﻟَﻢْ أَﺣْﻀُﺮْ ﻟِﺄَﻧﱠﻨِﻲ أَﻋْﺘَﻘِﺪُ أَنﱠ ﺷِﺮاَءَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ أَﻣْﺮٌ ﺷَﺨْﺼِﻲﱞ ‪FAYSAL:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻛُﻨْﺖُ أُرِﯾﺪُكَ ﻣَﻌِﻲ ﻟِﺂﺧُﺬَ رَأْﯾَﻚَ ﻓِﯿﻤﺎَ أَﺷْﺘَﺮِي ‪YÛNUS:‬‬ ‫أَ ﻟَﯿْﺲَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﻓْﻀَﻞِ ﯾﺎَ ﯾُﻮﻧُﺲُ أَنْ ﯾَﺨْﺘﺎَرَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﻣَﻼَﺑﺴَﮫُ ‪FAYSAL:‬‬ ‫اﻟﱠﺘِﻲ ﯾُﺤِﺒﱡﮭﺎَ ﺑِ َﻨﻔْﺴِﮫِ ؟‬ ‫ن اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔُ أَﻓْﻀَﻞ ‪YÛNUS:‬‬ ‫‪.‬إِذاَ اﺟْﺘَﻤَﻊَ رَأْﯾِﻲ ﻣَﻊَ رَأْﯾِﻚَ ﺗَﻜُﻮ ُ‬ ‫وَﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠْﺖَ أَﻣْﺲِ ؟ ‪FAYSAL:‬‬ ‫‪ .‬ﺧِﻲ اﻟْﻜَﺒِﯿﺮِ أَنْ ﯾَﺬْھَﺐَ َﻣﻌِﻲﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ أَ ‪YÛNUS:‬‬ ‫‪ .‬أَﻧْﺖَ ﻟَﺴْﺖَ ﺻَﻐِﯿﺮاً ﻟِﯿَﺼْﺤَﺒَﻚَ أَﺧُﻮكَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ ‪FAYSAL:‬‬ ‫أَﻧَﺎ أُﺣِﺐﱡ أَنْ ﯾَﺮاَﻧِﻲ ﻏَﯿْﺮِي ﺑِﺎﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ ‪.‬ﻣﺎَزِﻟْﺖَ ﻻَ ﺗَﻔْﮭَﻤُﻨِﻲ ‪YÛNUS:‬‬ ‫‪.‬ﻓﺎَﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﻻَ ﯾُﻤْﻜِﻦُ أَنْ ﯾَﺮَى ﻧَﻔْﺴَﮫُ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪.‬وَ ﯾَﻘُﻮلُ رَأْﯾَﮫُ‬ ‫‪ .‬اِﻟْﺒَﺲْ ﻣﺎَ ﯾُﻌْﺠِﺒُﻚَ ﯾﺎَ ﺻﺎَﺣِﺒِﻲ وَ ﻻَ ﺗَﮭْﺘَﻢﱠ ﺑِﺮَأْيِ اﻟﻨﺎﱠسِ ‪FAYSAL:‬‬ ‫‪5. Aşağıdaki soruları Arapça olarak cevaplayınız.‬‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﺗُﺮِﯾﺪُ اﻟﺴﱠﻔَﺮَ إِﻟَﻰ إِﺣْﺪَى اﻟْﻤُﺪُنِ‪َ ،‬رﻛِﺒْﺖَ اﻟْﻘِﻄﺎَرَ اﻟْﻤُﺘﱠﺠِﮫَ إِﻟَﻰ ‪1-‬‬ ‫ﻣَﺪِﯾﻨَﺔٍ أُﺧْﺮَى ﺧَﻄَﺄً ‪ ،‬وَ ﻗَﺪْ ﻋَﺮَﻓْﺖَ ذَﻟِﻚَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺗَﺤَﺮﱠكَ اﻟْﻘِﻄﺎَرُ ﻣِﻦَ‬ ‫ﻋَﺔٍ ‪ ،‬ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ؟اﻟْﻤَﺤَﻄﱠﺔِ ﺑَﻌْﺪَ ﻧِﺼْﻒِ ﺳَﺎ‬

‫ﻣَﺘَﻰ اﺟْﺘَﻤَﻊَ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُ ﺑِﺎﻟْﻤُﺪَرﱢﺳِﯿﻦَ ؟ ﻣَﻦِ اﻟﱠﺬِي ﺟَﻤَﻊَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ ﻓِﻲ ھَﺬَا ‪2-‬‬ ‫اﻟْﻤَﻜﺎَنِ ؟ ﻣَﻦْ رَﺋِﯿﺲُ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺠْﻤُﻮﻋَﺔِ ﻣِﻦَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ ؟‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﮭْﺘَﻢﱡ ﺑِﮭﺎَ ﻛَﺜِﯿﺮًا ؟ ‪3-‬‬ ‫ذاَ ﺗَﻌْﺮِفُ ﻋَﻦْ أَھَﻤﱢﯿﱠﺔِ اﻟﻨﱠﻈﺎَﻓَﺔِ ؟ﻣﺎَ ‪4-‬‬ ‫‪6. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip Türkçe’ye‬‬ ‫)‪çeviriniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫اﻧﺘﺼﺮ ﺟَﯿْﺸُﻨﺎَ ﻋﻠﻰ اﻟْﻌَﺪُوﱢ ‪-‬اﻧﺘﻈﺮ اﻟﻤﺴﺎﻓﺮ اﻟﻘﻄﺎر ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺤَﻄﱠ ِﺔ‬‫مهتويب ىلإ راغصلا اولسرأ ‪-‬ﯾﺸﺘﻐﻞ اﻷُﺳْﺘﺎذُ ﺑِﺘَﻌﻠﱡﻢِ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬِ‬ ‫عطقني اذامل ‪-‬ﻻ ﯾَﺴْﺘَﻤِﻊُ اﻟﻤﺆﻣﻦ إﻟﻰ اﻟﻠﱠﻐْﻮِ ‪-‬ﻻ ﺗَﺠْﺘَﻤِﻌُﻮا ھُﻨَﺎ ‪-‬‬ ‫‪.‬اِﻧﻘﻄﻊ اﻟﺪرس ﺑِﺴَﺒَﺐِ اﻟﻀﱠﺠِﯿﺞِ – ؟سردلا‬ ‫‪7. Aşağıdaki fiillerin hangi babdan olduklarını‬‬ ‫‪söyleyiniz, Mâzî, muzâri, emir, ism-i fâil ve ism-i‬‬ ‫‪mef’ûllerini çekiniz. (Cevaplar için üzerine‬‬ ‫)‪tıklayınız‬‬ ‫ِاﺟْﺘِﻤَﺎعٌ‬ ‫‪toplanmak‬‬ ‫ﻼسٌ‬ ‫إﻓْ َ‬ ‫‪iflas etmek‬‬ ‫اِﻧْ ِﺘﻘَﺎمٌ‬ ‫‪intikam almak‬‬

‫اِﻗْﺘِﺮاَبٌ ِﻣﻦْ‬ ‫‪yaklaşmak‬‬ ‫ﻣُﻘﺎَﺗََﻠﺔٌ‬ ‫‪savaşmak‬‬

‫‪8. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬ ‫ﺖ أُرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ ﻗَﻤِﯿﺺٍ وَ ﺣِﺬَا ٍء‬ ‫ﻓَﻄَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِي أَنْ ﯾَﺬْھَﺐَ ﻣَﻌِﻲ ‪.‬ﻛُﻨْ ُ‬ ‫ﻣﺎَ ‪:‬ﺳَﺄَﻟَﻨِﻲ واَﻟِﺪِي ‪.‬وَ ﻓِﻲ اﻟﺪﱡﻛﺎَنِ ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻗَﻤِﯿﺼﺎً ﺟَﻤِﯿﻼً ‪.‬إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِ‬ ‫ﻚ ﻓِﻲ ھَﺬاَ اﻟْﻘَﻤِﯿﺺِ ؟ َﻓﻘُﻠْﺖُ ﻟَﮫُ‬ ‫"ﻧﺎَ أُرِﯾﺪُهُ ھُﻮَ ﻗَﻤِﯿﺺٌ ﺟَﻤِﯿﻞٌ وَ أَ " ‪:‬رَأْﯾُ َ‬ ‫ُﺛﻢﱠ اﺧْﺘَﺮْتُ ﺣِﺬاَءً أَﺳْﻮَدَ ‪.‬وَ ﻃَﻠَﺒْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒﺎَﺋِﻊِ ﻗَﻤِﯿﺼﺎً ﯾُﻨﺎَﺳِﺐُ ﻣَﻘﺎَﺳِﻲ ‪.‬‬ ‫ﻓَﻄَﻠَﺒْﺘُﮫُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒﺎَﺋِﻊِ ‪.‬إِنﱠ ﺛَﻤَﻨَﮫُ رَﺧِﯿﺺٌ ‪:‬وَ ﻗﺎَلَ ‪.‬أَﻋْﺠَﺐَ واَﻟِﺪِي ﻛَﺜِﯿﺮاً‬ ‫ﻚ‬ ‫ﺷﻜَﺮْتُ واَﻟِﺪِي ‪ ،‬وَ ﻋُﺪْتُ إِﻟَﻰ ﺛُﻢﱠ ﺣَﻤَﻠْﺖُ اﻟْﻘَﻤِﯿﺺَ وَ اﻟْﺤِﺬاَءَ ‪َ ،‬و ‪.‬ﻛَﺬَِﻟ َ‬ ‫َ‬ ‫‪ .‬ﺑَﯿْﺘِﻲ ﻣَﺴْﺮُورًا‬ ‫‪9. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp infiâl‬‬ ‫‪ve iftiâl bâbı ile ilgili kelimelerin altını çiziniz.‬‬ ‫‪Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyinceye ya‬‬ ‫‪da yazıncaya kadar çalışınız.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪) BÂBI‬اِﻓْﻌِﻼَلٌ( ‪3) İF’İLÂL‬‬

Sülâsî mâzî fiilin başına bir hemze son harfinin de şeddelenmesiyle mâzî fiili meydana getirilir. Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ‫ِاﻓْ ِﻌ‬ ‫َﯾﻔْ َﻌﻞﱡ‬ ‫ِاﻓْﻌَﻞﱠ‬ ‫ِاﺣْﻤِﺮَارًا‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮﱡ‬ ‫ِاﺣْ َﻤﺮﱠ‬ kızarmak kızarıyor kızardı

Gayesi: Bu fiil mübâlağa (aşırılık) ifade etmek için kullanılır. Renkler ve kusurlar gibi sıfatların bu bâbın kalıbına sokulup fiil haline getirilmesiyle yapılır. Manasını mübâlağalaştırır. Yani renk ve sakatlıklardaki aşırılığı bildirir.

‫ﺧْﻀَﺮﱠتِ اﻟْﺄَﺷْﺠَﺎرُِا‬. Ağaçlar yeşerdi. ‫ض‬ ِ ‫اِﺻْﻔَﺮﱠ ﻟَﻮْنُ اﻟْﻤَﺮْأَةِ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻤ َﺮ‬. Kadının rengi hastalıktan sarardı. ُ‫اِﺑْﯿَﺾﱠ ﺷَﻌْﺮُه‬. Saçı (çok) ağardı. ُ‫اِﻋْﻮَﺟﱠﺖْ رِﺟْﻠُﮫ‬. Ayağı çok eğrildi.

Diğer örnekleri: ُ‫َأﺣْ َﻤﺮ‬ kırmızı ْ‫َﻤﺮﱠاِﺣ‬ kızardı ُ‫َاﻋْﻮَج‬ eğri ‫ِاﻋْﻮَجﱠ‬ çok eğrildi ُ‫أَﺻْ َﻔﺮ‬

sarı ‫اِﺻْ َﻔﺮﱠ‬ sarardı ُ‫َاﺣْﺪَب‬ kambur ّ‫ِاﺣْﺪَب‬ kamburlaştı

ٌ َ‫ ِاﻓْ ِﻌﻼ‬bâbının mâzî ve muzâri meçhûlu ‫ل‬ kullanılmaz.

‫ إﻓْ ِﻌﻼَل‬bâbının Mâzî çekimi ‫ِاﺣْﻤَﺮﱡوا‬ ‫ِاﺣْﻤَﺮﱠا‬ ‫ِاﺣْ َﻤﺮﱠ‬ kızardı ‫ن‬ َ ْ‫ِاﺣْﻤَﺮَر‬ ‫ِاﺣْﻤَﺮﱠﺗَﺎ‬ ْ‫ِاﺣْﻤَﺮﱠت‬

‫‪...‬‬ ‫ت‬ ‫اِﺣْﻤَﺮَرْ َ‬

‫‪bâbının Muzâri çekimi‬‬

‫إﻓْ ِﻌﻼَل‬ ‫ن‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮﱡو َ‬ ‫ن‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮﱠا ِ‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮﱡ‬ ‫‪kızarıyor‬‬ ‫ن‬ ‫َﯾﺤْﻤَﺮِرْ َ‬ ‫ن‬ ‫َﺗﺤْﻤَﺮﱠا ِ‬ ‫َﺗﺤْﻤَﺮﱡ‬

‫…‬ ‫َﺗﺤْﻤَﺮﱡ‬

‫ إﻓْ ِﻌﻼَل‬bâbının Emr-i Hâzırı ‫ِاﺣْﻤَﺮﱡوا‬ ‫ِاﺣْﻤَﺮﱠا‬ ‫ِاﺣْ َﻤﺮﱠ‬ kızar ‫ن‬ َ ْ‫ِاﺣْﻤَﺮِر‬ ‫ِاﺣْﻤَﺮﱠا‬ ‫ِاﺣْﻤَﺮيﱢ‬

İsm-i Fâili

‫ﻣُﺤْﻤَﺮﱞ‬

kızaran, kızarmış

İsm-i Mef’ûlü Bu bâbın meçhûlu kullanılmaz. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki sıfatları ‫إﻓْﻌِﻼَل‬bâbına çeviriniz. Mâzî, muzâri ve emr-i hâzırını çekip ism-i fâille ism-i mef’ûlünü söyleyiniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız)

ُ‫َأﺣْﺪَب‬ kanbur ُ‫َأﺧْ َﺮس‬ dilsiz ُ‫َأﻃْ َﺮش‬ sağır

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫أَﻓْﺴَﺪَ ﯾُﻔْﺴِﺪُ إِﻓْﺴﺎَدًا‬ bozdu, ifsat etti ‫ﺐ‬ ِ ْ‫ﻣَﺼْﺮُوفُ اﻟْﺠَﯿ‬ cep harçlığı ‫ﺷﺎَرَكَ ﯾُﺸﺎَرِكُ ﻣُﺸﺎَرَﻛَ ًﺔ‬ katıldı, iştirak etti ‫واَﻓَﻖَ ﯾُﻮاَﻓِﻖُ ﻣُﻮَا َﻓﻘَ ًﺔ‬ uygun gördü ‫ﻗَﺪﱠرَ ﯾُﻘَﺪﱢرُ َﺗﻘْﺪِﯾﺮًا‬ takdir etti, kıymetini bildi ‫ﺑِﺎﻟﻄﱠﺒْ ِﻊ‬ tabii ki ‫رَدﱠ ﯾَﺮُدﱡ رَدا‬ cevap verdi, karşılık verdi

‫‪ :‬ﻗﺎَﺋِﻼً ‪َ ...‬ر ﱠد‬ ‫‪şöyle diyerek cevap verdi:‬‬

‫‪3. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬

‫ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻻَ ﯾَﺄْﺧُﺬاَنِ ﻣَﺒْﻠَﻐﺎً ﻛﺎَﻓِﯿﺎً ﻟِﻤَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِ ﻣِ ْ‬ ‫ﻦ‬ ‫وَاﻟْﺄُمﱡ ‪.‬ﻓﺎَﻟْﻮاَﻟِﺪُ ﯾَﻌْﺘَﻘِﺪُ أَنﱠ اﻟﻨﱡﻘُﻮدَ اﻟْﻜَﺜِﯿ َﺮةَ ﻗَﺪْ ﺗُﻔْﺴِﺪُ اﻟْﺄَوْﻻَدَ ‪.‬واَﻟِﺪِھِﻤَﺎ‬ ‫ﻻَ ﯾُﻮاَﻓِﻖُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ وَ ﺑِﺎﻟﻄﱠﺒْﻊِ ‪.‬ﺗُﺸﺎَرِﻛُﮫُ أَﯾْﻀﺎً ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺲِ اﻟﺮﱠأْيِ‬ ‫ﻋﻠَﻰ ذَﻟِﻚَ وَ ﯾَﻘُﻮﻻَنِ إِنﱠ اﻟْﺂﺑﺎَءَ ﻻَ ﯾُﻤْﻜِﻨُﮭُﻢْ أَنْ ﯾَﺸْﺘَﺮُوا ﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْءٍ ِﻟﺄَﺑْﻨﺎَﺋِﮭِﻢْ‬ ‫َ‬ ‫ف ‪.‬‬ ‫ﻓَﮭُﻨﺎَكَ أَﺷْﯿﺎَءُ ﺻَﻐِﯿﺮَةٌ ﯾُﺤِﺐﱡ أَنْ ﯾَﺸْﺘَﺮِﯾﮭﺎَ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ ﻣِﻦْ ﻣَﺼْﺮُو ِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﯾَﻘُﻮلُ اﻟْﻮاَﻟِﺪاَنِ إِنﱠ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَوْﻻَدِ أَنْ ﯾُﻘَﺪﱢرُوا ﻗِﯿْﻤَﺔَ اﻟْﻤﺎَلِ وَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ‪.‬اﻟْﺠَﯿْ ِ‬ ‫إِﱠﻧﮭُﻤﺎَ ﯾُﺪْرِﻛﺎَنِ ﻗِﯿْﻤَﺔَ اﻟْﻤﺎَلِ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪ِ : ،‬ﻧْﯿَﻠِﺌَﺎق ُةَرﯾِﻤَﺲ َو ِھَّﻠﻼ ُدْﺑَﻊ ُّدُرَي ‪،‬‬ ‫ﻒ‬ ‫ﯾُﻨْﻔِﻘﺎَنِ ﺑِﺈِﻋْﺘِﺪاَلٍ وَ وَإِذاَ ﻛﺎَنَ ﻣَﺼْﺮُوﻓُﮭُﻤﺎَ ﻛﺎَﻓِﯿﺎً ﻓَﺴَﻮْفَ ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻤﺎَنِ ﻛَﯿْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻻَ ﯾُﻮاَﻓِﻘﺎَنِ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﻼَمِ ‪.‬ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﻮَﻓﱢﺮاَنِ وَ ﯾَﺪﱠﺧِﺮاَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ﯾُﻮاَﻓِﻖُ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ وَ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻋَﻠَﻰ رَأْيِ اﻟْﺄَبِ وَ اﻟْﺄُمﱢ ؟ ‪.‬اﻟْﻮاَﻟِﺪَﯾْ ِ‬ ‫ﺻ‬ ‫‪.‬ﻐِﯿﺮَةً ﯾَﺠِﺐُ أَنْ ﯾَﺸْﺘَﺮِﯾَﮭﺎَ ﻣِﻦْ ﻣَﺼْﺮُوفِ اﻟْﺠَﯿْﺐِﻟِﺄَنﱠ ھُﻨﺎَكَ أَﺷْﯿَﺎ َء َ‬ ‫‪4. Konuyla ilgili on cümle yazınız.‬‬

&&&&&&&&&& 4) TEFA’UL (‫ )ﺗَﻔَﻌﱡﻞ‬BÂBI Sülâsi mâzî fiilin başına bir َ‫ ت‬harfi ilave edilip aynel fiili şeddeli okunarak meydana gelir. Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻼ‬ ً ‫َﺗ َﻔﻌﱡ‬ ُ‫ﯾَ َﺘ َﻔﻌﱠﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫َﺗﻔَﻌﱠ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱡﻤ ًﺎ‬ ُ‫ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬ öğrenmek öğreniyor öğrendi

Gayesi: Tefa’ul bâbına giren sülâsî fiil o fiilin peyderpey belli bir aşamadan ve süreden sonra oluştuğuna işaret eder. Anlam olarak hemen hemen sülâsî kökündeki manayı verir:

‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ‫ﻋَﻠﱠ َﻢ‬ öğretti ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬ öğrendi ‫ل‬ َ َ‫ﻧَﺰ‬ indi ‫ل‬ َ ‫ﺗَﻨَﺰﱠ‬ indi

Tefa’ul bâbının muzâri çekiminde fiilin başına ‫ت‬ harfi iki defa geldiği için bazen birinin atıldığı görülür: ُ‫( ﺗَﺘَﻨَﺰﱠل‬indi) yerine; ُ‫ﺗَﻨَﺰﱠل‬

ُ ‫ﺗَﻨَﺰﱠلُ اﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔُ وَ اﻟﺮﱡو‬.. ‫ح‬ Melekler ve ruh iner (Kadir, 4).

‫‪Mâzî Çekimi‬‬ ‫ﺗَ َﻌﻠﱠﻤُﻮا‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻢ‬ ‫‪öğrendi‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﺗَ َﻌﻠﱠﻤْ َ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤَﺘَﺎ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠ َﻤﺖْ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤْ َ‬

‫‪Mâzî Meçhûl Çekimi‬‬ ‫ﺗُﻌُﻠﱢﻤُﻮا‬ ‫ﺗُﻌُﻠﱢﻤَﺎ‬ ‫ﺗُﻌُﻠﱢ َﻢ‬

öğrenildi ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗُﻌُﻠﱢﻤ‬ ‫ﺗُﻌُﻠﱢﻤَﺘَﺎ‬ ْ‫ﺗُﻌُﻠﱢ َﻤﺖ‬

... ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺗُﻌُﻠﱢﻤ‬

Görüldüğü gibi mâzî meçhûl yapımında; tüm mezîd fiillerde olduğu gibi mâzî birinci harf ötre, sondan bir önceki harf de esre yapılır. Muzâri Çekimi ‫ن‬ َ ‫ﯾَﺘَ َﻌﻠﱠﻤُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬ öğreniyor ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾَﺘَ َﻌﻠﱠﻤ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗَﺘَﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬

‫ﺗَﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬

‫‪...‬ﺗَﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬

‫‪Muzâri Meçhûl Çekimi‬‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺘَ َﻌﻠﱠﻤُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺘَﻌَﻠﱠﻤَﺎ ِ‬ ‫ﯾُﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬ ‫‪öğreniliyor‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﯾُﺘَ َﻌﻠﱠﻤْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُﺘَﻌَﻠﱠﻤَﺎ ِ‬ ‫ﺗُﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺗُﺘَﻌَﻠﱠﻢُ‬

Görüldüğü gibi muzâri meçhûl için; muzâri harfi ötre okunup sondan bir önceki harf de üstün yapılır. ْ‫ َﺗ َﻔﻌﱡﻞ‬Bâbının Emr-i Hâzır Çekimi ‫ﺗَ َﻌﻠﱠﻤُﻮا‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ْ‫ﺗَ َﻌﻠﱠﻢ‬ öğren Muhâtab

‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺗَ َﻌﻠﱠﻤ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤَﺎ‬ ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻤِﻲ‬ Muhâtaba

İsm-i Fâili

ٌ‫ﻣُﺘَﻌَﻠﱢﻢ‬

öğrenen

İsm-i Mef’ûlü

ٌ‫ ﻣُﺘَﻌَﻠﱠﻢ‬öğrenilen

Nâkıs Tefa’ul Çekimi: ‫( ﺗَﻮَﻓﱠﻰ ﯾَ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬vefat etti, öldü) Mâzî ‫َﺗﻮَﻓﱠﻰ‬ Masdar ‫َﺗ َﻮﻓﱡﯿًﺎ‬ Muzâri ‫ﯾَ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬ Mâzî Meçhûl ‫ﻰ‬ َ ‫ﺗُﻮُﻓﱢ‬ Emir ‫َﺗﻮَفﱠ‬ Muzâri Meçhûl ‫ﯾُ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُ َﺘﻮَفﱟ‬ Meçhûl Mansûb ‫ﯾُ َﺘﻮَﻓﱠﻰ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻣُ َﺘﻮَﻓﻰ‬ Meçhûl Meczûm

‫ﯾُ َﺘ َﻮفﱠ‬

‫‪ nın, meçhûl‬رَﻣَﻰ ‪Not: Bu fiilin malûm mâzîsi‬‬ ‫‪ fiilinin çekimlerine benzer. Muzâri‬رَﺿِﻲَ ‪mâzîsi‬‬ ‫ﯾُﺮْﺿَﻰ ‪ fiilinin meçhûl çekimi ise‬ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ ‫‪çekimindedir[20].‬‬ ‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫‪(Aşağıda görüldüğü gibi if’ilâl bâbı az‬‬ ‫‪kullanılırken tefa’ul bâbı oldukça yaygın ve çok‬‬ ‫)‪kelimeye sahiptir‬‬ ‫ﻈﺮَ ﺟَﺰاَءً ﻋﺎَﺟِﻼً ]‪[21‬ﻗُﻢْ ‪1-‬‬ ‫ﻻَ ﺗَﺘَﻮَﻗﱠﻊْ ﺟَﺰاَءً –ﺑِﺄَﻋْﻤﺎَﻟِﻚَ دُونَ أَنْ ﺗَﻨْﺘَ ِ‬ ‫‪.‬ﻋﺎَﺟِﻼً ﻋَﻦْ ﻛُﻞﱢ ﻋَﻤَﻞٍ ﺗَﻘُﻮمُ ﺑِ ِﮫ‬ ‫ﻻَ ﺗَﺘَﻮَﻗﱠﻊْ ﺷُﻜْﺮاً ‪-‬ﻗُﻢْ ﺑِﺨِﺪَﻣﺎَﺗِﻚَ دُونَ أَنْ ﺗَﻨْﺘَﻈِﺮَ ﺷُﻜْﺮاً ﻇﺎَھِﺮًا ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﺮًا ﻋَﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺧِﺪْﻣَﺔٍ ﺗَﻘُﻮمُ ﺑِﮭﺎَﻇﺎَ ِھ‬ ‫أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ أَنْ ﺗَﻜُﻮنَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﺎﱠﺟِﺤِﯿﻦَ ﻓِﻲ ‪-‬ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ﻃَﻮِﯾﻼً ‪3-‬‬ ‫ن‬ ‫‪.‬اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَ ِ‬ ‫ﻲ ‪4-‬‬ ‫ﻟِﻢَ ﺗَﺄَﺧﱠﺮَ اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ اﻟْﯿَﻮْمَ ؟ ﻣِﻤﱠﻦْ ﺗَﺘَﻜَﻮﱠنُ أُﺳْﺮَﺗُﻚَ ؟ ﺗَﺘَﻜَﻮﱠنُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘ ِ‬ ‫ﺷﺨْﺼًﺎ‬ ‫‪.‬ﻣِﻦْ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ َ‬

‫ﺢ ‪5-‬‬ ‫ھُﻮَ –اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻆَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﻮْمِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﺛُﻢﱠ ﺗَﻮَﺿﱠﺄَ وَ ﺻَﻠﻲﱠ اﻟﺼﱡﺒْ َ‬ ‫‪.‬ﺳﺎًﯾَﺘَﻤَﻨﱠﻲ أَنْ ﯾَﻜﻮُنَ ﻣُﮭَﻨْ ِﺪ‬ ‫ﺗَ َﻔﻀﱠﻠﻲِ ﯾﺎَ أُﻣﱢﻲ ﺗَﻨﺎَوَﻟﻲِ اﻟﺪﱠواَءَ أَوﱠﻻً ﺛُﻢﱠ اﺷْﺮَبِ ‪-‬ھُﻮَ ﯾُﻔَﻀﱢﻞُ اﻟْﻘِﺮاءَ َة ‪6-‬‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﺎءَ ﺛﺎَﻧِﯿ ًﺎ‬ ‫ﻻَ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮْنَ ﻓﻲِ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮاَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ‪-‬ﻻَ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮيِ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪7-‬‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﺪﯾِﻘَﺔِ ﻻَ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮوُا ﻓﻲِ‪-‬اﻟﺴﱡﻮقِ‬ ‫أَھْﻼً ﯾﺎَ ﻋَﻤﻲﱢ –أَﻧْﺖِ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮﯾِﻦَ ﻗَﻠﯿِﻼً –ﺳَﯿَﺘَﻮَﺿﱠﺄُ اﻟﺘﱠﻼَﻣﯿِﺬُ ﺑﺎﻟْﻤَﺎ ِء ‪8-‬‬ ‫‪.‬أَھْﻼً وَ ﺳَﮭْﻼً –ﺗَﻔَﻀﱠﻞْ أُدْﺧُﻞْ‬ ‫َﻣﻌْﺬِرَةً ھَﺬِهِ ﻟَﯿْﺴَﺖْ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘِﻲ‪ ،‬ھِﻲَ –ﺗَﻔَﻀﱠﻞْ‪ ،‬أُﻧْﻈُﺮْ ھَﻞْ ھَﺬِهِ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘُﻚَ ‪9-‬‬ ‫‪.‬ﻲِ اﻟﻠﱠﻮْنِ ﻓَ َﻘﻂْﻣِﺜْﻠُﮭﺎَ ﻓ‬ ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ –ﺗَﻌَﺠﱠﺐَ إِﺑْﺮاَھﯿِﻢُ ﻟِﺄَنﱠ ھَﺬِهِ اﻟْﺤَﻘﯿِﺒَﺔَ ﺗُﺸْﺒِﮫُ ﺣَﻘﯿِﺒَﺘَﮫُ ‪10-‬‬ ‫ﺣﻘِﯿﺒَﺘِ ِﮫ‬ ‫ن َ‬ ‫‪.‬أَﺧﯿِﺮاً ﻣَﻜﺎَ َ‬ ‫‪ .‬ھﻞْ ﺗَﺘَﺤَﺪﱠثُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﺟَﯿﱢﺪاً ؟ ﻧَﻌَﻢْ أَﺗَﺤَﺪﱠثُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﺟَﯿﱢﺪاً ‪11-‬‬ ‫ﻋﯿِﺪٌ ﻣُﺒﺎَرَكٌ ﯾﺎَ "ﻗﺎَلَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻟِﺄُﻣﱢﮫِ –ثَ اﻟْ ُﻤﺪَرﱢسُ ﻋَﻦِ اﻟﺼﱠﻼَةِ َﺗﺤَﺪﱠ ‪12-‬‬ ‫ﻋﯿِﺪٌ " ‪:‬ﻗﺎَلَ ﻟِﻮاَﻟِﺪِهِ ‪.‬أُﻣﱢﻲ وَ أَرْﺟﻮُ أَنْ ﺗَﻜُﻮﻧﻲِ داَﺋِﻤﺎً ﺑِﺨَﯿْﺮٍ وَ ﺻِﺤﱠ ٍﺔ ﺟَﯿﱢ َﺪ ٍة‬ ‫‪.‬ﺳَﻌﯿِﺪٌ ﯾﺎَ أَﺑﻲِ وَ أَﺗَﻤَﻨﻲﱠ أنْ ﺗَﻜﻮُنَ داَﺋِﻤًﺎ ﺳَﻌﯿِﺪًا‬ ‫ﻛَﺘَﺐَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ أﺳْﻤﺎَءَﻧﺎَ ‪-‬وَلُ اﻟﺴﱠﺤﻮُرَ ﻗَﺒْﻞَ أَذاَنِ اﻟﺼﱡﺒْﺢِ أَﺗَﻨﺎَ ‪13-‬‬‫‪.‬اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻤْﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻔِﻨﺎَءِ ﻣَ َﻊ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَ ِذ‬

14- ِ‫ﺑَﻌْﺪَ اﻟﺼﱠﻼَةِ ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﻋﻦْ ﻓَﻮاَﺋِﺪِ اﻟﺼﱠﻼَة‬- ‫ھَﺬِهِ ھِﻲَ ھِﻮاَﯾَﺘِﻲ‬ ُ‫اﻟْﻤُ َﻔﻀﱠَﻠﺔ‬. Tercüme: 1- Acil bir karşılık beklemeden işlerini yap. Yaptığın her işten acil bir karşılık umma. 2. Hizmetlerini açık bir teşekkür beklemeden yap. Yaptığın her hizmetten açık bir teşekkür umma. 3- İki arkadaş uzun süre konuştu. İmtihanda başarılılardan olmanı temennî ederim. 4- Öğretmenler bugün niçin gecikti? Ailen kimlerden oluşuyor? Ailem 11 şahıstan oluşuyor. 5- Halit uykudan erken uyandı sonra abdest aldı ve sabah namazını kıldı. O bir mühendis olmayı temenni ediyor. 6- O okumayı tercih ediyor. Buyur ey anneciğim, önce ilacını al (iç), sonra (ikinci olarak) su iç. 7- Okulda geç kalma. İkiniz okulda geç kalmayın. Çarşıda gecikmeyin. Bahçede gecikmeyin.

8- Öğrenciler suyla abdest alacak. Sen biraz gecikiyorsun. Hoşgeldin ey amcacığım, buyur, gir. Hoşbulduk. 9- Buyur, bak, bu senin çantan mı? Özür dilerim, bu benim çantam değil, o sadece renk bakımından onun benzeri. 10- Bu çanta kendi çantasına benzediği için İbrâhim şaşırdı. Sonunda İbrâhim çantasının yerini hatırladı. 11- Arapça’yı iyi konuşur musun? Evet, Arapça’yı iyi konuşurum. 12- Öğretmen namaz hakkında konuştu. Çocuk annesine: “Bayramın mübârek olsun. Daima iyi ve iyi bir sıhhatte olmanı dilerim ey anne(ciği)m dedi. Babasına: “Mutlu bayramlar ey baba(cığı)m daima mutlu olmanı temenni ederim” dedi. 13- Sahuru sabah ezanından önce yaparım. Öğretmen isimlerimizi yazdı. Öğrenciler avluda hocayla konuşuyorlar.

14- Namazdan sonra imam namazın faydaları hakkında konuştu. İşte bu benim seçkin tercihimdir. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ İF'İLÂL VE TEFA'UL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﯾَﻮْمَ ﺗَﺒْﯿَﺾﱡ وُﺟُﻮهٌ وَﺗَﺴْﻮَدﱡ وُﺟُﻮهٌ ﻓَﺄَﻣﱠﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ اﺳْﻮَدﱠتْ وُﺟُﻮھُﮭُﻢْ َأ‬ ُ‫ ﺮُونَﻛْﻔَﺮْﺗُﻢ ﺑَﻌْﺪَ إِﯾﻤَﺎﻧِﻜُﻢْ ﻓَﺬُوﻗُﻮا اﻟْﻌَﺬَابَ ﺑِﻤَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻜْﻔ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 106). Nice yüzlerin ağardığı, nice yüzlerin de karardığı günü (düşünün.) İmdi, yüzleri kararanlara: İnanmanızdan sonra kâfir mi oldunuz? Öyle ise inkâr etmiş olmanız yüzünden tadın azabı! (denilir). ağardı, beyazlaştı ‫اِﺑْﯿَﺾﱠ ﯾَﺒْﯿَﺾﱡ‬ karardı, siyahlaştı ‫اِﺳْﻮَدﱠ ﯾَﺴْﻮَدﱡ ِاﺳْﻮِداَدًا‬ tatmak, hissetmek ‫ذاَقَ ﯾَﺬُوقُ ذَوْﻗًﺎ‬ yüz ٌ‫وَﺟْﮫٌ ج وُﺟُﻮه‬

2- ‫ إِﻧﱠﺎ ﻗَﺪْ أُوﺣِﻲَ إِﻟَﯿْﻨَﺎ أَنﱠ اﻟْﻌَﺬَابَ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻦْ ﻛَﺬﱠبَ وَ َﺗﻮَﻟﱠﻰ‬. (20/TÂ HÂ, 48). Hakikaten bize vahyolundu ki: Azab (Peygamberleri) yalanlayan ve yüz çevirenleredir.. 3- ُ‫ﻦ ¯اﻟﱠﺬِي ﯾَﺮَاكَ ﺣِﯿﻦَ ﺗَﻘُﻮم‬ َ ‫ وَﺗَﻘَﻠﱡﺒَﻚَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﺎﺟِﺪِﯾ‬. (26/ŞUARA, 218, 219). O ki, (gece namaza) kalktığın zaman seni görüyor. Secde edenler arasında dolaşmanı da (görüyor). gördü ‫رَآ ﯾَﺮَى رُؤْﯾَ ًﺔ‬ ...dığı zaman ‫ﻦ‬ َ ‫ﺣِﯿ‬ dolaşmak ‫ﺗَﻘَﻠﱠﺐَ ﯾَﺘَﻘَﻠﱠﺐُ َﺗﻘَﻠﱡﺒ ًﺎ‬ kalktığın zaman ُ‫ﺣِﯿﻦَ ﺗَﻘُﻮم‬

4- ‫ب‬ ِ ‫ﺢ ﺑِﺤَﻤْﺪِهِ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﮫِ ﺑِﺬُﻧُﻮ‬ ْ ‫وَﺗَﻮَﻛﱠﻞْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺤَﻲﱢ اﻟﱠﺬِي ﻻَ ﯾَﻤُﻮتُ وَﺳَﺒﱢ‬ ‫ ﻋِﺒَﺎدِ ِه ﺧَﺒِﯿﺮًا‬.

(25/FURKÂN, 58). Ölmeyen ve (daima) diri olan Allah'a güvenip dayan. O'nu hamd ile tesbih et. O'nun kullarının günahlarından haberdar olması (bilmesi) yeter. tesbih etti (noksan sıfatlardan uzak olduğunu ikrar etti) ‫ﺳَﺒﱠﺢَ ﯾُﺴَﺒﱢﺢُ ﺗَﺴْﺒِﯿﺤ ًﺎ‬ dayanıp güvendi ‫ﻼ‬ ً ‫ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞُ َﺗﻮَﻛﱡ‬ işlerin içyüzünü bilen, haberdar olan manasında Allah’ın isimlerinden biridir ٌ‫ﺧَﺒِﯿﺮ‬

5- ...َ‫ وَﻋﻠَﻰ اﻟﻠّﮫِ ﻓَﻠْﯿَﺘَﻮَﻛﱠﻞِ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮن‬. (14/İBRÂHÎM, ll). ... Müminler ancak Allah'a dayanıp güvensinler. 6- ...َ‫ ﻓَﺈِذَا ﻋَﺰَﻣْﺖَ ﻓَﺘَﻮَﻛﱠﻞْ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠّﮫِ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟْﻤُﺘَﻮَﻛﱢﻠِﯿﻦ‬.

(3/ALİ İMRAN, 159)... Kararını verdiğin zaman da artık Allah'a dayanıp güven. Çünkü Allah, kendisine dayanıp güvenenleri sever. dayanıp güvenen ‫)ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞُ(ﻛﱢﻞُ اَﻟْﻤُ َﺘ َﻮ‬ ciddi karar vermek, azmetmek ‫ﻋَﺰَمَ ﯾَﻌْﺰِمُ ﻋَﺰْﻣًﺎ‬

7- ‫َﻓﺴَﻨُﯿَﺴﱢﺮُهُ ﻟِﻠْﻌُﺴْﺮَى ¯وَﻛَﺬﱠبَ ﺑِﺎﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ ¯وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ﺑَﺨِﻞَ وَاﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ‬ ¯ ‫ وَﻣَﺎ ﯾُﻐْﻨِﻲ ﻋَﻨْﮫُ ﻣَﺎﻟُﮫُ إِذَا ﺗَﺮَدﱠى‬. (92/LEYL, 8-11). Kim cimrilik eder, kendini müstağni sayar, ve en güzeli de yalanlarsa biz de onu en zora yürütürüz. Düştüğü zaman da malı kendisine hiç fayda vermez. cimrilik etti ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺑَﺨِﻞَ ﯾَﺒْﺨَﻞُ ﺑُﺨ‬ ...e gelince ‫أَﻣﱠﺎ‬ en güzel ‫اﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬ istiğna göstermek, ihtiyaç hissetmemek ‫اِﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻨِﻲ اِﺳْﺘِﻐْﻨﺎَ ًء‬

en zor ‫اَﻟْﻌُﺴْﺮَى‬ gezdirmek, dolaştırmak, yürütmek ‫ﯾَﺴﱠﺮَ ﯾُﯿَﺴﱢﺮُ ﺗَﯿْﺴِﯿﺮًا‬ (çukura) yıkılmak, yuvarlanmak ‫ﺗَﺮَدﱠى ﯾَﺘَﺮَدﱠى‬ fayda verdi ُ‫أَﻏْﻨَﻰ ﯾُﻐْﻨِﻲ ﻋَﻨْﮫ‬

8- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻻَ ﺗُﻠْﮭِﻜُﻢْ أَﻣْﻮَاﻟُﻜُﻢْ َوﻻَ أَوْﻻَدُﻛُﻢْ ﻋَﻦ ذِﻛْﺮِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﻣَﻦْ ﯾَﻔْﻌَﻞْ ذَﻟِﻚَ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟْﺨَﺎﺳِﺮُو‬. (63/MÜNAFİKUN, 9). Ey iman edenler! Mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah'ı anmaktan alıkoymasın. Kim bunu yaparsa işte onlar ziyana uğrayanlardır.

oyaladı, alıkoydu ‫أَﻟْﮭَﻰ ﯾُﻠْﮭِﻲ ِإﻟْﮭَﺎ ًء‬

‫نْ ﯾَﺄْﺗِﻲَ أَﺣَﺪَﻛُﻢُ اﻟْﻤَﻮْتُ ﻓَﯿَﻘُﻮلَ رَبﱢ وَأَﻧْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻦْ ﻣﺎَ رَزَﻗْﻨَﺎﻛُﻢْ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞِ أَ ‪9-‬‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬ﻟَﻮْﻻَ أَﺧﱠﺮْﺗَﻨِﻲ إِﻟَﻰ أَﺟَﻞٍ ﻗَﺮِﯾﺐٍ ﻓَﺄَﺻﱠﺪﱠقَ وَأَﻛُﻦْ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﺎِﻟﺤِﯿ َ‬ ‫‪(63/MÜNAFİKUN, 10). Herhangi birinize ölüm‬‬ ‫‪gelip de: “Rabbim! Beni yakın bir süreye kadar‬‬ ‫!‪geciktirsen de sadaka verip iyilerden olsam‬‬ ‫‪demesinden önce, size rızık olarak verdiğimizden‬‬ ‫‪harcayın.‬‬ ‫‪geciktirmek, tehir etmek‬‬ ‫اَﺧﱠﺮَ ﯾُﺆَﺧﱢﺮُ ﺗَﺄْﺧِﯿﺮًا‬ ‫‪gelmek‬‬ ‫أَﺗَﻰ ﯾَﺄْﺗِﻲ إِﺗْﯿﺎَﻧ ًﺎ‬

‫‪ sadaka vermek‬ﺗَﺼَﺪﱠقَ ﯾَﺘَﺼَﺪﱠقُ ‪aslı‬‬ ‫أَﺻﱠﺪﱠقَ َﯾﺼﱠﺪﱠقُ‬

‫اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺄْﻛُﻠُﻮنَ اﻟﺮﱢﺑَﺎ ﻻَ ﯾَﻘُﻮﻣُﻮنَ إِﻻﱠ ﻛَﻤَﺎ ﯾَﻘُﻮمُ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺘَﺨَﺒﱠﻄُﮫُ ‪10-‬‬ ‫اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺲﱢ ذَﻟِﻚَ ﺑِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮا إِﻧﱠﻤَﺎ اﻟْﺒَﯿْﻊُ ﻣِﺜْﻞُ اﻟﺮﱢﺑَﺎ وََأﺣَﻞﱠ اﻟﻠّﮫُ‬ ‫ﻈﺔٌ ِﻣﻦْ‬ ‫رَﺑﱢﮫِ ﻓَﺎﻧْﺘَﮭَﻰ ﻓَﻠَﮫُ ﻣَﺎ ﺳَﻠَﻒَ اﻟْﺒَﯿْﻊَ وَﺣَﺮﱠمَ اﻟﺮﱢﺑَﺎ ﻓَﻤَﻦْ ﺟَﺎءَهُ ﻣَﻮْﻋِ َ‬ ‫ن‬ ‫‪ .‬وَأَﻣْﺮُهُ إِﻟَﻰ اﻟﻠّﮫِ وَﻣَﻦْ ﻋَﺎدَ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟﻨﱠﺎرِ ھُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺧَﺎﻟِﺪُو َ‬

(2/BAKARA, 275). Faiz yiyenler (kabirlerinden), şeytan çarpmış kimselerin cinnet nöbetinden kalktığı gibi kalkarlar. Bu hal onların "Alım-satım tıpkı faiz gibidir" demeleri yüzündendir. Halbuki Allah, alım-satımı helâl, faizi haram kılmıştır. Bundan sonra kime Rabbinden bir öğüt gelir de faizden vazgeçerse, geçmişte olan kendisinindir ve artık onun işi Allah'a kalmıştır. Kim tekrar faize dönerse, işte onlar cehennemliktir, orada devamlı kalırlar.

hırpalamak, çarpmak ‫ﺗَﺨَﺒﱠﻂَ ﯾَﺘَﺨَﺒﱠﻂُ َﺗﺨَﺒﱡﻄًﺎ‬ riba, faiz ‫اﻟﺮﱢﺑَﺎ‬ alış veriş, alım satım ُ‫اﻟْﺒَﯿْﻊ‬ delilik, deliliğe tutulma, dellenme ‫اﻟْ َﻤﺲﱢ‬ helâl kıldı ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ْ‫أَﺣَﻞﱠ ﯾُﺤِﻞﱡ ِإﺣ‬

haram kıldı ‫ﺣَﺮﱠمَ ﯾُﺤَﺮﱢمُ ﺗَﺤْﺮِﯾﻤًﺎ‬ vaaz, nasihat, öğut ٌ‫ﻈﺔ‬ َ ِ‫َﻣﻮْﻋ‬ gibi ُ‫ﻣِﺜْﻞ‬ sona erdi ‫اِﻧْﺘَﮭَﻰ ﯾَﻨْﺘَﮭِﻲ اِﻧْﺘِﮭَﺎ ًء‬ geçmek, takdim etmek ‫ﺳَﻠَﻒَ ﯾَﺴْﻠُﻒُ ﺳَﻠَﻔًﺎ‬ dönmek ‫ﻋﻮْدَ ًة‬ َ ُ‫ﻋَﺎدَ ﯾَﻌُﻮد‬

11- ْ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺗﱠﻘُﻮا اﻟﻠّﮫَ وَ ذَرُوا ﻣَﺎ ﺑَﻘِﻲَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﺑَﺎ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻣُﺆْﻣِﻨِﯿ‬. (2/BAKARA, 278). Ey iman edenler! Allah'tan korkun. Eğer gerçekten inanıyorsanız mevcut faiz alacaklarınızı terkedin. bırakmak (ilgilenmemek, alakayı kesmek manasında) ‫وَذِرَ ﯾَﺬَرُ َوذْرًا‬

devam etti/ kaldı ‫ﺑَﻘِﻲَ ﯾَ ْﺒﻘَﻰ ﺑَﻘﺎَ ًء‬

12- َ‫ﺟﺮٍ وَﻣَﺎ أَﻧَﺎ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺘَﻜَﻠﱢﻔِﯿﻦ‬ ْ َ‫ ﻗُﻞْ ﻣَﺎ أَﺳْﺄَﻟُﻜُﻢْ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ﻣِﻦْ أ‬. (38/SA’D, 86). (Resûlüm!) De ki: Buna karşılık ben sizden bir ücret istemiyorum. Ve ben olduğundan başka türlü görünenlerden de değilim. külfetle, zorlanarak iş görenler veya tekellüflü, yapmacık olarak hareket edenler َ‫)ﺗَﻜَﻠﱠﻒَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻒُ(اَﻟْﻤُﺘَ َﻜﻠﱢﻔِﯿﻦ‬

13- َ‫ﻮْا إِذَا ﻣَﺴﱠﮭُﻢْ ﻃَﺎﺋِﻒٌ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنِ ﺗَﺬَﻛﱠﺮُوا ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ اﺗﱠﻘ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻣُﺒْﺼِﺮُو‬. (7/A’RÂF, 201). Takvâya erenler var ya, onlara şeytan tarafından bir vesvese dokunduğunda (Allah'ın emir ve yasaklarını) hatırlayıp hemen gerçeği görürler.

dokunmak, el sürmek, değmek ‫ﻣَﺲﱠ ﯾَﻤَﺲﱡ ﻣَﺴﺎ‬ Şeytan’ın verdiği vesvese ٌ‫ﻃَﺎﺋِﻒ‬ korunmak, sakınmak, Allah’ın emirlerini yapıp yasaklarından kaçınmak ‫اِﺗﱠﻘَﻰ ﯾَﺘﱠﻘِﻲ اِﺗﱢﻘﺎَ ًء‬ hatırladı ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ ﺗَﺬَﻛﱡﺮًا‬ gördü ْ‫ﺼِﺮُ إِﺑْﺼﺎَراًأَﺑْﺼَﺮَ ﯾُﺒ‬

14- ‫وَﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﯿْﻞِ ﻓَﺘَﮭَﺠﱠﺪْ ﺑِﮫِ ﻧَﺎﻓِﻠَﺔً ﻟَﻚَ ﻋَﺴَﻰ أَنْ ﯾَﺒْﻌَﺜَﻚَ رَﺑﱡﻚَ ﻣَﻘَﺎﻣًﺎ‬ ‫ ﻣَﺤْﻤُﻮدًا‬. (17/İSRÂ, 79). Gecenin bir kısmında uyanarak, sana mahsus bir nafile olmak üzere namaz kıl. (Böylece) Rabbinin, seni, övgüye değer bir makama göndereceğini umabilirsin. teheccüd namazı kılmak, teheccüde kalkmak ‫ﺗَﮭَﺠﱠﺪَ ﯾَﺘَﮭَﺠﱠﺪُ ﺗَ َﮭﺠﱡﺪًا‬

umulur ki ‫ﻋَﺴَﻰ‬ göndermek, uyandırmak, diriltmek ُ‫ﺑَﻌَﺚَ ﯾَﺒْ َﻌﺚ‬ seni göndermesi (umulur ki Rabbin seni diriltip sana Makâm-ı Mahmûd’u verecek veya “Umulur ki Rabbin kıyâmet günü seni Makam-ı Mahmud’da diriltecek meâlinde) ‫ﻚ‬ َ ‫أَنْ ﯾَﺒْﻌَ َﺜ‬ övmek, sena etmek, hamdetmek

‫ﺣَﻤِﺪَ ﯾَﺤْ َﻤﺪُ ﺣَﻤﺪًا‬ övülen, övgüye değer ‫ﻣَﺤْﻤُﻮدًا‬

15- ( ‫ﺗَﺘَﺠَﺎﻓَﻰ ﺟُﻨُﻮﺑُﮭُﻢْ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﻀَﺎﺟِﻊِ ﯾَﺪْﻋُﻮنَ رَﺑﱠﮭُﻢْ ) ةبجاو ةدجس‬ ‫ن‬ َ ‫ ﺧَﻮْﻓًﺎ وَﻃَﻤَﻌًﺎ وَﻣِﻤﱠﺎ رَزَﻗْﻨَﺎھُﻢْ ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮ‬. (32/SECDE, l6). Korkarak ve umutla Rablerine yalvarmak üzere (ibadet ettikleri için), yanları

(vücutları) yataklardan uzak kalır ve kendilerine verdiğimiz rızıktan Allah yolunda harcarlar. yatak ُ‫اَﻟْﻤَﻀْﺠَﻊُ ج اَﻟْ َﻤﻀَﺎﺟِﻊ‬ uzaklaşmak ‫ﺗَﺠَﺎﻓَﻰ ﯾَ َﺘﺠَﺎﻓَﻰ‬ harcadı ‫أَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْﻔِﻖُ إِﻧْﻔﺎَﻗًﺎ‬ ümit etmek, çok istekli olmak ‫ﯾَﻄْﻤَﻊُ ﻃَﻤَﻌًﺎ ﻃَﻤِ َﻊ‬ yan ُ‫اَﻟْﺠَﻨْﺐُ ج َاﻟْﺠُﻨُﻮب‬ çağırmak, dua etmek, ibadet etmek ‫دَﻋﺎَ َﯾﺪْﻋُﻮ‬

16- ُ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ اﻟﻠﱠﮫُ ﺛُﻢﱠ اﺳْﺘَﻘَﺎﻣُﻮا ﺗَﺘَﻨَﺰﱠلُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔ‬ ‫[أَﻻﱠ‬22] َ‫ ﺗَﺨَﺎﻓُﻮا وَﻻَ ﺗَﺤْﺰَﻧُﻮا وَأَﺑْﺸِﺮُوا ﺑِﺎﻟْﺠَﻨﱠﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﻮﻋَﺪُون‬. (41/FUSSİLET, 30). Şüphesiz, Rabbimiz Allah'tır deyip, sonra dosdoğru yolda yürüyenlerin üzerine: “Korkmayın, üzülmeyin, size vâdolunan cennetle sevinin!” diye melekler iner.

(yavaş yavaş) inmek ‫ﻻ‬ ً ‫ﺗَﻨَﺰﱠلَ ﯾَﺘَﻨَﺰﱠلُ ﺗَﻨَﺰﱡ‬ dosdoğru olmak ‫اِﺳْﺘَﻘَﺎمَ ﯾَﺴْﺘَﻘِﯿﻢُ اِﺳْﺘِﻘﺎَﻣَ ًﺔ‬ vaad etmek, söz vermek ‫ﻋ‬ َ َ‫ﺪَ ﯾَﻌِﺪُ وَﻋْﺪًاو‬ verilen müjdeye sevinmek ‫أَﺑْﺸَﺮَ ﯾُﺒْﺸِﺮُ إِﺑْﺸﺎَرًا‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki fiillerden üç tanesinin mâzî, mâzî meçhûl, muzâri, muzâri meçhûl ve emr-i hâzırını çekip ism-i fâille ism-i mef’ûlünü söyleyiniz. ‫ﺗَﺬَﻛﱠ َﺮ‬ hatırladı ‫ع‬ َ ‫َﺗﻀَﺮﱠ‬ yalvardı ‫ﺗَﻜَﺒﱠ َﺮ‬ kibirlendi

‫ﺗَﻨَﺰﱠ َه‬ gezindi ‫َﺗﺠَﮭﱠ َﺰ‬ hazırlandı ‫ق‬ َ ‫َﺗﺼَﺪﱠ‬ sadaka verdi ‫ج‬ َ ‫ﺗَ َﺰوﱠ‬ evlendi ‫ﻖ‬ َ ‫ﺸﻘﱠ‬ َ َ‫ﺗ‬ yarıldı ‫ﻦ‬ َ ‫ﺗَﺰَﯾﱠ‬ bezendi, süslendi

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ‫ﺻَﺤﺎَ َﯾﺼْﺤُﻮ‬ uyandı ‫ﺣَﺎﺿِﺮًا‬ hemen ‫ﺗَﻮَﺿﱠﺄَ ﯾَ َﺘ َﻮﺿﱠُﺄ‬ abdest aldı ُ‫اَﻟﺘﱠﻮْﻓِﯿﻖ‬ başarı

‫ل‬ ٍ ‫ت ﻋَﺎ‬ ٍ ْ‫ﺑِﺼَﻮ‬ yüksek sesle ‫وَﻓﱠﻖَ ﯾُﻮَﻓﱢﻖُ ﺗَﻮْﻓِﯿﻘًﺎ‬ başardı ‫ﺗَﯿَﺴﱠﺮَ ﯾَﺘَﯿَﺴﱠ ُﺮ‬ kolay geldi, kolay oldu ُ‫ﺗَﺤَﺪﱠثَ ﯾَ َﺘﺤَﺪﱠث‬ konuştu

ُ‫ﺣَﯿْﺚ‬ …yerde, orada (mebnî zaman zarfı) ‫ﺣَﯿﱠﻰ ﯾُﺤَﯿﱢﻲ َﺗﺤِﯿﱠ ًﺔ‬ selâm verdi ٌ‫ﻧِ َﻌﻢ‬ nimetler ٌ‫َﺗﺤِﯿﱠﺔ‬ selâm ‫ﻚ‬ َ ‫ﺑَﻌْﺪَ ذَِﻟ‬

‫‪ondan sonra‬‬ ‫أَﻋَﺪﱠ ﯾُﻌِﺪﱡ إِﻋْﺪاَدًا‬ ‫‪hazırladı‬‬ ‫اَﻟﺴﱠﺮِﯾﺮُ‬ ‫‪yatak, divan‬‬ ‫أَﺷﺎَرَ ﯾُﺸِﯿﺮُ إِﺷﺎَ َر ًة‬ ‫‪işaret etti‬‬ ‫ﺟَﮭﱠﺰَ ﯾُﺠَﮭﱢﺰُ َﺗﺠْﮭِﯿﺰًا‬ ‫‪hazırladı‬‬ ‫أَﺳْﺮَعَ ﯾُﺴْﺮِعُ إِﺳْﺮاَﻋًﺎ‬ ‫‪koştu‬‬

‫‪3. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻦ َﻓ‬ ‫ﻨَﺘَﻮَﺿﱠﺄُ ﺛُﻢﱠ ﻧُﺼَﻠﱢﻲ اﻟْﻔَﺠْﺮَ ﺣﺎَﺿِﺮاً وَ ﻧَﻘْﺮَأُ ﻣﺎَ ﻧَﺼْﺤُﻮ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﻮْمِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾ َ‬ ‫ﺗَﯿَﺴﱠﺮَ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮْآنِ اﻟْﻜَﺮِﯾﻢِ ﺛُﻢﱠ ﻧَﺪْﻋُﻮ اﻟﻠﱠﮫَ ﻟَﻨﺎَ َوﻟِﻮاَﻟِﺪَﯾْﻨﺎَ ﺑِﺎﻟْﺨَﯿْﺮِ وَ اﻟﺘﱠﻮْﻓِﯿﻖِ وَ‬ ‫ﯾﻌًﺎ ﺛُﻢﱠ ﻧَﺬْھَﺐُ ﺑَﻌْﺪَ ذَﻟِﻚَ ﻧَﺮْﺗَﺪِي ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺳَﺮِ ‪.‬ﻧَﺸْﻜُﺮُهُ ﻋَﻠَﻰ ﻧِﻌَﻤِ ِﮫ‬ ‫إِﻟَﻰ واَﻟِﺪَﺗِﻨﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ ﺣَﯿْﺚُ ﺗُﻌِﺪﱡ وَﺟْﺒَﺔَ اﻟْﻔَﻄُﻮرِ واﻟﺸﺎﱠيَ ‪ ،‬ﻓَﻨُﺤَﯿﱢﮭَﺎ‬ ‫‪ .‬ﺗَﺤِﯿﱠﺔَ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ ُﺛﻢﱠ ﻧُﺴﺎَﻋِﺪُھﺎَ ﻓِﻲ إِﻋْﺪاَ ِد اﻟﻄﱠﻌﺎَ ِم‬ ‫‪4. Aşağıdaki soruları Arapça olarak cevaplayınız.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

‫أَ ﺗُﻔَﻀﱢﻠﯿِﻦَ اﻟﻨﱠﻮْمَ أَمِ اﻟْﻘِﺮاَءَةَ ؟ أَ ﺗُﻔَﻀﱢﻠﯿِﻦَ اﻟْﻌَﻤَﻞَ أَمِ اﻟﺪﱢراَﺳَﺔَ ؟ ‪1-‬‬ ‫أَ ﺗُﻔَﻀﱢﻠﯿِﻦَ اﻟﺪﱠﺟﺎَجَ أَمِ اﻟﺴﱠﻤَﻚَ ؟ أَ ﺗُﻔَﻀﱢﻠﯿِﻦَ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلَ أَمِ اﻟْﻌَﺼﯿِﺮَ ؟ ‪2-‬‬ ‫ﺗَﺘَﻜَﻮﱠنُ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘُﻚَ ؟ ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺘَﻨﺎَوَﻟﯿِﻦَ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ؟ ﻣِﻤﱠﻦْ ‪3-‬‬ ‫ﯾِﻒ َﻛُﯿْﺄَر َام ‪” ،‬ﻓَﻜﱢﺮْ ﺟَﯿﱢﺪاً ﻗَﺒْﻞَ أَنْ ﺗَﺘَﺤَﺪﱠثَ”أَﯾْﻦَ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ أَنْ ﺗُﺼَﻠﱢﻲَ ؟ ‪4-‬‬ ‫ھَﺬِهِ اﻟْﺠُﻤْﻠَ ِﺔ ؟‬ ‫ﻟَﻢْ ﺗَﻔْﮭَﻢْ ﺷَﺮْحَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذِ ﻟِﺄَنﱠ ﺟﺎَرَكَ ﻛﺎَنَ ﯾَﺘَﺤَﺪﱠثُ ﺑِﺼَﻮْتٍ ﻋﺎَلٍ ‪ ،‬ﻣﺎَذَا ‪5-‬‬ ‫ﺗَﻘُﻮلُ ﻟَﮫُ ؟‬ ‫‪5. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫اﻟﺤﺎَﺋِﻂِ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮٌ ﺻﺎَﻟِﺢٌ ﻧﺎَﺋِﻢٌ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺴﱠﺮِﯾﺮِ وَ أُﻣﱡﮫُ ﺗُﺸِﯿﺮُ إِﻟَﻰ ﺳﺎَﻋَ ِﺔ‬ ‫َﯾﻘُﻮمُ ﺻﺎَﻟِﺢٌ ﺑِﺴُﺮْﻋَﺔٍ وَ ﯾَﺮْﺗَﺪِي ﻣَﻼَﺑِﺴَﮫُ وَ ﺗُﺠَﮭﱢﺰُ اﻟْﺄُمﱡ ﻟَﮫُ ‪.‬ﻋَﻠَﻰ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ‬ ‫َو ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺼِﻞُ ‪.‬وَﯾُﺴْﺮِعُ ﺻﺎَﻟِﺢٌ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺣﺎَﻣِﻼَ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘَﮫُ ‪.‬اﻟﻄﱠﻌَﺎمَ‬ ‫ﺠﺪُ ا‬ ‫ﻓَﯿَﺮاَهُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ وَ ﯾَﺼِﯿﺤُﻮنَ ﻓَﺘَﻘِﻒُ –ﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺗَﺘَﺤَﺮﱠكُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ َﯾ ِ‬ ‫‪.‬اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ وَ ﯾَﺮْﻛَﺐُ ﺻﺎَﻟِﺢٌ ‪ ،‬وَ ﺗَﺴِﯿﺮُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ إِﻟَﻰ ﻣَﻜﺎَنِ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ‬ ‫‪6. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp if’ilâl‬‬ ‫‪ve tefa’ul bâbı ile ilgili kelimelerin altlarını çiziniz.‬‬ ‫‪Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar‬‬ ‫‪çalışınız.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬

5) TEFÂUL (‫ )ﺗَﻔَﺎﻋُﻞ‬BÂBI Sülâsî fiilin başına bir َ‫ ت‬harfi ile fâel fiili ile aynel fiili arasına bir elif ilavesiyle yapılır. Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻼ َﺗ‬ ً ُ‫ﻔَﺎﻋ‬ ُ‫ﻋﻞ‬ َ ‫ﯾَ َﺘﻔَﺎ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫َﺗﻔَﺎﻋ‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋُﺪًا‬ ُ‫ﯾَﺘَﺒَﺎﻋَﺪ‬ ‫ﻋ َﺪ‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ uzaklaşmak uzaklaşıyor uzaklaştı

Gayesi: Bu bab iki veya daha çok kişiler arasındaki işbirliğini anlatır.

ٌ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ َوﺟَﻤَﺎل‬. Halit ve Cemal uzaklaştı ُ‫ﺢ اﻟْ َﻘﻮْم‬ َ َ‫ﺗَﺼَﺎﻟ‬. Kavim (o topluluk) barıştı

‫ َﺗﻔَﺎﻋُﻞ‬bâbından bazı fiiller yapmacığı bildirir. Örnek: ‫ض‬ َ ِ‫ﻣَﺮ‬ hastalandı ‫ض‬ َ َ‫ﺗَﻤَﺎر‬ yalancıktan hasta oldu (hasta gibi göründü) ‫ت‬ َ ‫ﻣَﺎ‬ öldü ‫ت‬ َ ‫ﺗَﻤَﺎ َو‬ ölü gibi göründü ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ ِﮭ‬ cahil oldu ‫ﻞ‬ َ َ‫َﺗﺠَﺎھ‬ cahil gibi göründü

‫ َﺗﻔَﺎﻋُﻞ‬bâbı bazende üç harfli fiilin manasında şiddet ifade eder. Örnek: ‫ﻂ‬ َ َ‫ﺳﻘ‬ َ düştü ‫ﻂ‬ َ َ‫ﺗَﺴَﺎﻗ‬ şiddetle düştü

(‫ ) َﺗﻔَﺎﻋُﻞ‬bâbının Mâzî Çekimi: ‫ﻋﺪُوا‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪَا‬ ‫ﻋ َﺪ‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ uzaklaştı ‫ن‬ َ ْ‫ﻋﺪ‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ ‫ﻋَﺪَﺗَﺎﺗَﺒَﺎ‬ ْ‫ﺗَﺒَﺎﻋَ َﺪت‬

‫ت‬ َ ْ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪ‬...

Mâzî Meçhûl Çekimi

‫ﻋﺪُوا‬ ِ ‫ﺗُﺒُﻮ‬ ‫ﺗُﺒُﻮﻋِﺪَا‬ ‫ﺗُﺒُﻮﻋِ َﺪ‬ uzaklaşıldı ‫ن‬ َ ْ‫ﻋﺪ‬ ِ ‫ﺗُﺒُﻮ‬ ‫ﺗُﺒُﻮﻋِﺪَﺗَﺎ‬ ْ‫ﺗُﺒُﻮﻋِ َﺪت‬

... ‫ت‬ َ ْ‫ﺗُﺒُﻮﻋِﺪ‬

Görüldüğü gibi mâzî meçhûl yapılışta kaide: Başa eklenen َ‫ ت‬harfi ile fael fiil ötre yapılır, araya ilave edilen elif (‫ )ا‬harfi vâv (‫ )و‬harfine çevrilir ve sondan ikinci harf esre okunur.

Muzâri Çekimi

‫ن‬ ‫ﻋﺪُو َ‬ ‫ﯾَﺘَﺒَﺎ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾَﺘَﺒَﺎﻋَﺪَا ِ‬ ‫ﯾَﺘَﺒَﺎﻋَﺪُ‬ ‫‪uzaklaşıyor‬‬ ‫ن‬ ‫ﻋﺪْ َ‬ ‫ﯾَﺘَﺒَﺎ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗَﺘَﺒَﺎﻋَﺪَا ِ‬ ‫ﺗَﺘَﺒَﺎﻋَﺪُ‬

‫‪...‬ﺗَﺘَﺒَﺎﻋَﺪُ‬

‫‪Muzâri Meçhûl Çekimi‬‬ ‫ن‬ ‫ﻋﺪُو َ‬ ‫ﯾُﺘَﺒَﺎ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُﺘَﺒَﺎﻋَﺪَا ِ‬ ‫ﯾُﺘَﺒَﺎﻋَﺪُ‬ ‫‪uzaklaşılıyor‬‬ ‫ن‬ ‫ﻋﺪْ َ‬ ‫ﯾُﺘَﺒَﺎ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُﺘَﺒَﺎﻋَﺪَا ِ‬ ‫ﺗُﺘَﺒَﺎﻋَﺪُ‬

... ُ‫ﺗُﺘَﺒَﺎﻋَﺪ‬

Bu bâbın meçhûlleri az kullanılır.

Emr-i Hâzırı

‫ﻋﺪُوا‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪَا‬ ْ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪ‬ uzaklaş Muhâtab ‫ن‬ َ ْ‫ﻋﺪ‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪَا‬ ‫ﺗَﺒَﺎﻋَﺪِي‬ Muhâtaba

İsm-i Fâili ٌ‫ ﻣُﺘَﺒَﺎﻋِﺪ‬uzaklaşan uzaklaşılan Nâkıs Tefâaul’un Çekimi: göründü)

İsm-i Mef’ûlٌ‫ﻣُﺘَﺒَﺎﻋَﺪ‬

‫( ﺗَﻨﺎَﺳَﻰ‬unutmuş gibi

Mâzî ‫ﺗَﻨﺎَﺳَﻰ‬ İsm-i Fâil ‫س‬ ٍ َ‫ﻣُﺘَﻨﺎ‬ Muzâri ‫ﯾَﺘَﻨﺎَﺳَﻰ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻰ‬ ً ‫ﻣُﺘَﻨﺎَﺳ‬ Emir ‫س‬ َ َ‫ﺗَﻨﺎ‬ Masdar ‫س‬ ٍ َ‫ﺗَﻨﺎ‬

Cümle Örnekleri: 1- ِ‫إِنْ ﺗَﺘَﻮاَﺿَﻊْ ﯾَﺤْﺘَﺮِﻣْﻚَ اﻟﻨﺎﱠسُ –اِﺷْﺘَﺮَى اﻟﺮﱠﺟُﻞُ دُﻛﺎﱠﻧَﯿْﻦِ ﻣُﺘَﺠﺎَوِرَﯾْﻦ‬.

‫ﻣَﺘَﻰ ﯾَﻨْﻈُﺮِ اﻟْﻤَﺮْءُ إِﻟَﻰ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ ﺑِﺘَﻔﺎَؤُلٍ ﯾَﻨْﺠَﺢْ ﻓِﻲ اﻟﺘﱠﻐَﻠﱡﺐِ ﻋَﻠَﻰ ‪2-‬‬ ‫‪.‬ﺎَﻋِﺒِﮭﺎَﻣَﺘ‬ ‫ﻣﺎَ ﺗُﻘﺎَﺑِﻞْ ﻣِﻦْ ﻣَﻮاَﻗِﻒِ –أَﯾْﻨَﻤﺎَ ﺗُﺼﺎَدِفْ ﻣِﻦْ ﻓَﺸَﻞٍ ﺗَﺪْرُسْ أَﺳْﺒﺎَﺑَﮫُ ‪3-‬‬ ‫ﻚ اﻟْﺨِﺒْﺮَ َة‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﯿﺎَةِ ﯾُﻜْﺴِﺒْ َ‬ ‫ن ‪4-‬‬ ‫ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ –ﻣﺎَ أَﺣْﺴَﻦَ أَنْ ﯾَﺘَﻌﺎَوَنَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ –ﺗَﻘﺎَﺑَﻞَ اﻟْﻔَﺮِﯾﻘﺎَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﺗَﻌﺎَوُنَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿ َ‬ ‫‪.‬ﻟﻀﱡﯿُﻮفُ ﯾَﺘَﻨﺎَوَﻟُﻮنَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ ﻓَﻼَ ﺗَﺘَﻨﺎَوَﻻَهُ ﻓِﻲ ﻏُﺮْﻓَ ِﺘﻜُﻤَﺎاَ ‪5-‬‬ ‫ﻦ ‪6-‬‬ ‫أَ ﻛُﻨْﺖَ ﺗُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﺗَﺘَﻨﺎَوَلَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ؟ ﻻَ ‪ ،‬ﻟَﻢْ –ﺗَﺒﺎَدَلَ اﻟْﻔَﺮِﯾﻘﺎَنِ اﻟْﺄَﻣﺎَﻛِ َ‬ ‫‪.‬أَﻛُﻦْ أُرِﯾﺪُ ﺗَﻨَﺎوَُﻟﮫُ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Adam birbirine komşu iki dükkan satın aldı.‬‬ ‫‪Mütevazi olursan insanlar sana hürmet eder.‬‬ ‫‪2- Kişi ne zaman hayata iyimserlikle bakarsa‬‬ ‫‪yorgunluklara galib gelmede başarılı olur.‬‬ ‫‪3- Her nerede başarısızlıkla karşılaşırsan‬‬ ‫‪sebeblerini incele. Hayat şartlarından neyle‬‬ ‫‪karşılaşırsan sana tecrübe kazandırır.‬‬

4- İki takım karşılaştı. Müslümanların birbirleriyle yardımlaşması ne kadar güzel. (Aynı mana masdarla kurulmuş). 5- Misafirler lokantada yemek yiyor, ikiniz odanızda yemeyin. 6- İki takım yerleri değişti. Yemek yemek istiyor muydun? Hayır yemek istemiyordum. TEFÂUL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫إِﻻﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا ¯إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﻔِﻲ ﺧُﺴْﺮٍ ¯وَاﻟْﻌَﺼْ ِﺮ‬ ‫ ﺎﻟِﺤَﺎتِ وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺼﱠﺒْﺮِاﻟﺼﱠ‬. (103/ASR, 1, 2, 3). Asra yemin ederim ki, insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır. asır, yüzyıl, ikindi vakti, zaman, devir ُ‫اَﻟْﻌَﺼْﺮ‬ birbirine tavsiye etmek ‫َﺗَﻮَاﺻَﻰ ﯾَﺘَﻮَاﺻَﻰ‬ iyi işler ُ‫اَﻟﺼﱠﺎِﻟﺤَﺎت‬

2- ِ‫¯ﯾُﺴْﻘَﻮْنَ ﻣِﻦْ رَﺣِﯿﻖٍ ﻣَﺨْﺘُﻮمٍ ¯ﺗَﻌْﺮِفُ ﻓِﻲ وُﺟُﻮھِﮭِﻢْ ﻧَﻀْﺮَةَ اﻟﻨﱠﻌِﯿﻢ‬ ‫ ﻟِﻚَ ﻓَﻠْﯿَﺘَﻨَﺎﻓَﺲِ اﻟْﻤُﺘَﻨَﺎﻓِﺴُﻮنَﺧِﺘَﺎﻣُﮫُ ﻣِﺴْﻚٌ َوﻓِﻲ َذ‬. (83/MUTAFFİFİN 24, 25, 26). (Cennette) Onların yüzünde nimetlerin sevincini görürsün. Kendilerine mühürlü hâlis bir içki içirilir. Onun içiminin sonunda misk kokusu vardır. İşte yarışanlar ancak onda yarışsınlar. içmek ‫ﺳﻘْﯿًﺎ‬ َ ‫ﺳَﻘَﻰ ﯾَﺴْﻘِﻲ‬ sevinç, parlaklık, neşe ٌ‫َﻧﻀْ َﺮة‬ yarışmak, müsabaka yapmak ‫ﺗَﻨﺎَﻓَﺲَ ﯾَﺘَﻨﺎَﻓَﺲُ ﺗَﻨﺎَﻓُﺴًﺎ‬ güzel koku ٌ‫ﻣِﺴْﻚ‬ yarışanlar, müsabaka yapanlar ‫ن‬ َ ‫اَﻟْﻤُﺘَﻨَﺎ ِﻓﺴُﻮ‬ en iyi şarap (içecek) ُ‫اَﻟﺮﱠﺣِﯿﻖ‬

onun sonu (onun son içimi, son yudumu misk kokusu verir mealinde) ُ‫ﺧِﺘَﺎﻣُﮫ‬ üzeri mühürlenmiş manasında olup onlardan başka hiçbir kimsenin mührünü açamaması demektir. ٌ‫َﻣﺨْﺘُﻮم‬

3- َ‫ وَأَﻗْﺒَﻞَ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﺑَﻌْﺾٍ ﯾَﺘَﺴَﺎ َءﻟُﻮن‬. (37/SAFFAT, 27). (İşte bu duruma düştükleri vakit) onlardan bir kısmı diğerlerine yönelir, birbirlerini sorumlu tutmaya çalışırlar. yöneldi, geldi ‫ﻻ‬ ً ‫أَﻗْﺒَﻞَ ﯾُﻘْﺒِﻞُ ِإﻗْﺒَﺎ‬ birbirlerine sordu, soruşturdu, sorumlu tutmaya çalıştı ‫ﻻ‬ ً ُ‫ﺗَﺴﺎَءَلَ ﯾَﺘَﺴَﺎءَلُ ﺗَﺴَﺎء‬

4- ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﻨﱠﺎسُ إِﻧﱠﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎﻛُﻢْ ﻣِﻦْ ذَﻛَﺮٍ وَأُﻧْﺜَﻰ وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎﻛُﻢْ ﺷُﻌُﻮﺑًﺎ وَﻗَﺒَﺎﺋ‬ ٌ‫ ﻟِﺘَﻌَﺎرَﻓُﻮا إِنﱠ أَﻛْﺮَﻣَﻜُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ أَﺗْﻘَﺎﻛُﻢْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺧَﺒِﯿﺮ‬.

(49/HUCURÂT, 13). Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır.

ٌ‫ذَﻛَﺮٌ ج ذُﻛُﻮر‬ erkek ٌ‫أُﻧْﺜَﻰ ج إِﻧَﺎث‬ kadın ‫أَﻛْﺮَ َم‬ en değerli

ٌ‫ﺷَﻌْﺐٌ ج ﺷُﻌُﻮب‬ millet ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻗَﺒِﯿﻠَﺔٌ ج ﻗَﺒَﺎﺋ‬ kabile ُ‫ﺗَﻌﺎَرَفَ ﯾَﺘَﻌﺎَرَف‬ tanışmak ‫ﻟِﺘَﻌَﺎرَﻓُﻮا‬ tanışmanız için (aslı ‫) ﻟِﺘَﺘَﻌَﺎرَﻓُﻮا‬

5- ‫ﻦ‬ ٍ ‫ﯾَﻠْﺒَﺴُﻮنَ ﻣِﻦْ ¯ﻓِﻲ ﺟَﻨﱠﺎتٍ وَﻋُﯿُﻮنٍ ¯إِنﱠ اﻟْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﻣَﻘَﺎمٍ أَﻣِﯿ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺳُﻨْﺪُسٍ وَإِﺳْﺘَﺒْﺮَقٍ ﻣُ َﺘﻘَﺎﺑِﻠِﯿ‬. (44/DUHAN, 51, 52, 53). Müttakîler ise hakikaten emin (güvenilir) bir makamda, cennetlerde ve pınar başlarındadırlar. İnce ipekten ve parlak atlastan giyerek karşılıklı otururlar. kalın ipek, atlas ُ‫اَ ْﻟﺈِﺳْﺘَﺒْ َﺮق‬ ince ve halis dokunmuş ipek ُ‫اَﻟﺴﱡﻨْﺪُس‬

karşılıklı, karşı karşıya ُ‫اَﻟْﻤُ َﺘﻘَﺎ ِﺑﻞ‬


1.Aşağıdaki müfâale ve tefâul kalıplarındaki fiillerin mâzî, muzâri, mansûb meczûm, emir, ism-i fâil, ism-i mef’ûl ve masdarlarını yazınız. ‫ﺢ‬ َ َ‫ﺻﺎَﻟ‬ barış yaptı ‫ﺢ‬ َ َ‫ﺗَﺼﺎَﻟ‬ karşılıklı anlaştı ‫ﻞ‬ َ َ‫ﻋﺎَﻣ‬ davrandı, ticâret yaptı ‫ﻞ‬ َ َ‫ﺗَﻌﺎَﻣ‬ (birbiriyle) ticâret yaptı ‫ﻞ‬ َ ‫ﻗﺎَ َﺑ‬ karşılaştı, görüştü ‫ﻞ‬ َ َ‫ﺗَﻘﺎَﺑ‬ yüzyüze geldi ‫ﻗَﺎوَ َم‬ direndi ‫ﺗَﻘَﺎوَ َم‬ (karşılıklı) direnç gösterdi ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛﺎَﺗ‬ yazıştı ‫ﺐ‬ َ َ‫ﺗَﻜﺎَﺗ‬

(birbiriyle) yazıştı ‫ﻛﺎَﺛَ َﺮ‬ sayıca üstün geldi ‫ﺗَﻜﺎَﺛَ َﺮ‬ grup oluşturdu ‫ﻞ‬ َ َ‫ﻣﺎَﺛ‬ benzeşti, (birbirine benzedi) ‫ﻞ‬ َ َ‫ﺗَﻤﺎَﺛ‬ birine benzedi

2. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız ُ‫ﺗَﻮَﻗﱠﻒَ ﯾَ َﺘ َﻮﻗﱠﻒ‬ durdu ‫َﺗ َﻮﺟﱠ َﮫ‬ yöneldi

‫َأ َﻗﺎَ َم‬ ikâmet etti ‫ك‬ َ ‫َﺗﺤَﺮﱠ‬ hareket etti

‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﻏُﺮُوبُ اﻟﺸﱠﻤ‬ güneşin batışı ُ‫اﻟْﺤُﺠﺎﱠج‬ hacılar

‫ﻼ‬ ً ِ‫ﺷُﻜْﺮًا ﺟَﺰﯾ‬ çok teşekkür ederim ‫ﻲ‬ ِ ‫ﺗَﻔَﻀﱠﻞْ ث َﺗ َﻔﻀﱠﻠ‬ buyur

ٌ‫ﻗِﻄْ َﻌﺔ‬ parça ‫ﺤﺼَﻰ‬ َ ْ‫َاﻟ‬ çakıl taşları

‫ﻞ‬ َ ‫ِاﺣْ َﺘ َﻔ‬ kutladı, merasim yaptı َ‫ُ رَﺟْﻤﺎً– َرﺟَﻢ‬ taşladı

‫ﻃَﻮاَفُ اﻟْﺈِﻓَﺎﺿَ ِﺔ‬ ifada tavafı

‫ﻣﺎَرَسَ ﯾُﻤﺎَرِسُ ﻣُﻤَﺎرَﺳَ ًﺔ‬ ‫‪uğraştı, pratik yaptı‬‬

‫ﻃَﺮِﯾﻘَﺔٌ َأﻓْﻀَﻞُ‬ ‫‪daha iyi bir yol‬‬

‫‪3. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﯾْﻦَ أَ –ﺗَﺘَﺤَﺪﱠثُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻣَﻊَ ﻣُﻌَﻠﱢﻤَﺘِﮭِﻦﱠ ﻓِﻲ ﺳَﻌﺎَدَةٍ –ﺗَﻨﺎَوَﻟْﺖُ اﻟْﻔَﻄﻮُ َر‬ ‫ﺳﻨَﺘَﻮَﻗﱠﻒُ ﻓِﻲ ﻃَﺮِﯾﻘِﻨﺎَ؟ ﻛَﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً أَﻗَﻤْﺖَ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ ؟ أَﻗَﻤْﺖُ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ ﺧَﻤْﺴَﺔَ‬ ‫َ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ‪.‬وَ إِﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺗَﻮَﺟﱠﮭْﺖَ ﺑَﻌْﺪَ ذَﻟِﻚَ ؟ ﺑَﻌْﺪَ ذَﻟِﻚَ ﺗَﻮَﺟﱠﮭْﺖُ إِﻟَﻰ ﻣِﻨَﻰ ‪-‬أَﯾﺎﱠ ٍم‬ ‫ﻛْﺘُﻢْ ؟ ﺗَﺤَﺮﱠﻛْﻨﺎَ ﻣِﻦْ ﻋَﺮَﻓﺎَتٍ ﺑَﻌْﺪَ ﺗَﻮَﺟﱠﮭْﺘُﻢْ ﻟِﻠْ ُﻮﻗُﻮفِ ﺑِﻌَﺮَﻓﺎَتٍ؟ وَ ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺤَﺮﱠ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﻮَﺟﱠﮭْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﻓِﻲ أَوﱠلِ أَﯾﺎﱠمِ اﻟْﻌِﯿﺪِ ؟ ‪.‬ﻏُﺮُوبِ اﻟﺸﱠﻤْ ِ‬ ‫ﺑَﺪَأَتِ ‪.‬ﺗَﻮَﺟﱠﮭْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻜَﻌْﺒَﺔِ ﻓِﻲ أَوﱠلِ أَﯾﺎﱠمِ اﻟْﻌِﯿﺪِ ﻟِﺄَﻃُﻮفَ ﻃَﻮاَفَ اﻟْﺈِﻓَﺎﺿَ ِﺔ‬ ‫ﺤَﺮﱠكُ إِﻟَﻰ ﻋَﺮَﻓﺎَتٍ ‪ ،‬وَاﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟْﺈِﺣْﺮاَمِ اﻟْﺒَﯿْﻀﺎَء اﻟﺴﱠﯿﺎﱠراَتُ ﺗَ َﺘ‬ ‫ﺟﺎَءُوا ﻟِﺄَداَءِ ھَﺬاَ اﻟﺮﱡﻛْﻦِ اﻟْﻤُﮭِﻢﱢ ﻣِﻦْ أَرْﻛﺎَنِ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ‪ ،‬وَ ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﻐُﺮُوبِ‬ ‫ﻔَ َﺔ ﻟِﺠَﻤْﻊِ ﺳَﯿَﺮْﺟِﻊُ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ إِﻟَﻰ ﻣِﻨَﻰ‪ ،‬وَﻓِﻲ ﻃَﺮِﯾﻘِﮭِﻢْ ﺳَﯿَﺘَﻮَﻗﱠﻔُﻮنَ ﻓِﻲ ﻣُﺰْدَِﻟ‬ ‫ن‬ ‫ﺛُﻢﱠ ﯾَﺘَﻮَﺟﱠﮭُﻮنَ إِﻟَﻰ ﻣَﻜﱠﺔَ ﺑَﻌْﺪَ ذَﻟِﻚَ ﻟِﻄَﻮاَفِ ‪.‬اﻟْﺤَﺼَﻰ ﻟِﺮَﺟْﻢِ اﻟﺸﱠﯿْﻄﺎَ ِ‬ ‫وَ ﻓِﻲ اﻟْﻌﺎَﺷِﺮِ ﻣِﻦْ ذِي اﻟْﺤِﺠﱠﺔِ ﯾَﺤْﺘَﻔِﻞُ ﺟَﻤِﯿﻊُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﺑِﻌِﯿﺪِ ‪.‬اﻟْﺈِﻓﺎَﺿَ ِﺔ‬ ‫ﺗَﻨﺎَوَلَ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ –ذاَنِ اﻟْﻤَﻐْﺮِبِ ﯾَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟﺼﺎﱠﺋِﻢُ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرَ ﺑَﻌْﺪَ أَ ‪.‬اﻟْﺄَﺿْﺤَﻰ‬ ‫ﺗَﻨﺎَوَﻟَﺖْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ ﻗِﻄْﻌَﺔً ﻛَﺒﯿِﺮَةً ﻣِﻦَ اﻟْﺤَﻠْﻮَى –أَﺣْﻤﺪُ ﻓَﻄﻮُرَهُ ﻓﻲِ اﻟْﺒَﯿْﺖِ‬‫ﺗَﻔَﻀﱠﻞْ ﯾﺎَ –ﺗَﻔَﻀﱠﻠﻲِ ﯾﺎَ أُﺧْﺘﻲِ ﺗَﻨﺎَوَﻟﻲِ اﻟْﻔَﻄ ُﻮرَ أَوﱠﻻً وَاﺷْﺮَبِ اﻟْﻘَﮭْﻮَةَ ﺛﺎَﻧِﯿًﺎ‬

‫أَوﱠﻻً وَاﺷﺮَبِ اﻟْﻌَﺼﯿِﺮَ ﺛﺎَﻧِﯿﺎً أَﺧﻲِ ﺗَﻨﺎَوَلِ اﻟْﻌَﺸﺎَ َء‬. ً‫ﺷُﻜْﺮاً ﺟَﺰﯾِﻼ‬- ُ‫ﻧَﺤْﻦ‬ ‫ إِذاَ ﻋَﺮَﻓْﻨﺎَ اﻟﺮﱢﯾﺎَﺿَﺔَ اﻟﱠﺘِﻲ‬، َ‫ﻧَﺴْﺘَﻄِﯿﻊُ أَنْ ﻧَﻔْﮭَﻢَ اﻟﺸﱠﺨْﺺَ ﺑِﻄَﺮِﯾﻘَﺔٍ أَﻓْﻀَﻞ‬ ِ‫ وَ ﻧَﻮْعَ اﻟْﻜُﺘُﺐ‬، ِ‫ وَاﻟْﮭِﻮاَﯾَﺔَ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﻘْﻀِﻲ ﻓِﯿﮭﺎَ وَﻗْﺖَ ﻓَﺮاَﻏِﮫ‬، َ‫ﯾُﻤﺎَرِﺳُﮭﺎ‬ ‫ﻟﱠﺘِﻲ َﯾﻘْ َﺮؤُھﺎَا‬. َ‫ھُﻨﺎَكَ ﻗَﻮْلٌ ﻗَﺪِﯾﻢٌ ﯾَﻘُﻮلُ إِﻧﱠﻚَ ﻻَ ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻊُ أَنْ ﺗَﻔْﮭَﻢَ اﻟﺸﱠﺨْﺺ‬ ُ‫ إِﻻﱠ ﻋِﺸْﺖَ ﻣَ َﻌﮫ‬. 4. Şimdiye kadar geçen mezîd fiillerin herbirisiyle ikişer cümle kurunuz. 5. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp tefâul bâbı ile ilgili fiillerin altlarını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1]

(ُ‫ )أَﻟْﻤَﺮْﻛِﺐ‬yelkenli gemi

[2]

(ُ‫ )اَﻟﺘﱠﺮاَﺣُﻢ‬karşılıklı merhamet

[3]

( َ‫ﺧَﻠَﻊ‬-َ) soyundu, çıkardı.

[4]

(ً‫ )اِرْ َﺗﺪَى ﯾَﺮْﺗَﺪِي اِرْﺗِﺪاَء‬giyindi

[5]

(ً‫ )اِﻧْﺘَﺒَﮫَ ﯾَﻨْﺘَﺒِﮫُ اِﻧْﺘِﺒﺎَھﺎ‬dikkat etti

[6]

(َ‫ )ﻰ ﯾَﻨْﺘَﮭِﻲ اِﻧْﺘِﮭﺎَءًاِﺗْﺘَﮭ‬sona erdi, bitti

[7]

(ً‫ )إِﺗﱠﺠَﮫَ ﯾَﺘﱠﺠِﮫُ إِﺗﱢﺠﺎَھﺎ‬yöneldi

[8] (ً‫ )إِﺣْﺘَﺮَمَ ﯾَﺤْﺘَﺮِمُ إِﺣْﺘِﺮاَﻣﺎ‬saygı gösterdi, saygı duydu, [9]

(ْ‫ )ﺑَﻌِﯿﺪٌ ﻋَﻦ‬..e uzak

[10] (ْ‫ )ﻗَﺮِﯾﺐٌ ﻣِﻦ‬..e yakın [11] (ُ‫ )اِﻓْﺘَﺘَﺢَ ﯾَﻔْﺘَﺘِﺢ‬açtı, (ٌ‫ )ﻣَﺄْﺳﺎَة‬trajedi, kötülük, ( ُ‫اَﻟْﺄَدِﯾﺐ‬ ُ‫ )ج َاﻟْﺄُدَﺑﺎَء‬edebiyatçı [12]

(ً‫ )إِﻟْﺘَﻘَﻰ ﯾَﻠْﺘَﻘِﻲ إِﻟْﺘِﻘﺎَء‬buluştu, karşılaştı, görüştü

[13]

(ُ‫ )اَﻟْﺒَﺮاَﻣَﺞُ اﻟْﺈِذاَﻋِﯿﱠﺔ‬Radyo programları

[14] (ْ‫ )ﺘَﻢﱠ ﯾَﮭْﺘَﻢﱡ بِاِھ‬önem verdi, ihtimam gösterdi. [15]

(ً‫ )إِﺧْﺘَﺒَﺮَ ﯾَﺨْﺘَﺒِﺮُ إِﺧْﺘِﺒﺎَرا‬denedi, imtihan etti

[16] (ِ‫ )اِﻋْﺘَﺮَفَ ﯾَﻌْﺘَﺮِفُ ب‬itiraf etti, kabul etti.

[17]

(ُ‫ )ﺗﺎَهَ ﯾَﺘِﯿﮫ‬şaşırdı

[18] Ayetin kelimeleri daha önce müfâale bâbı ile ilgili ayetler konusunda verildiğinden burada tekrar edilmemiştir. [19] (‫ )أَﺧَﺬَ إِﻟَﻰ‬götürdü, (ٌ‫ )ﻛُﺮاﱠﺳَﺔٌ ج ﻛُﺮاﱠﺳﺎَت‬not defteri, küçük defter, karalama defteri. [20] Bkz. Eryılmaz, Mesut, Kur’ân Arapçası, II, 51; Uralgiray, Yusuf, İlk ve İleri Dilbilgisi, I, 7680. [21] Genel cümle örneklerinde yer alan kelimelerin topluca anlamları şunlardır: (ِ‫)ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮمُ ب‬ yerine getirdi, yaptı, (ً‫)ﺗَﻮَﻗﱠﻊَ ﯾَﺘَﻮَﻗﱠﻊُ ﺗَﻮَﻗﱡﻌﺎ‬umdu, bekledi (ُ‫ )اَ ْﻟﺨِﺪَﻣَﺎت‬hizmetler, (َ‫ )ﺗَﻜَﻠﱠﻢ‬konuştu, (ُ‫ )ﺗَﺄَﺧﱠﺮَ ﯾَﺘَﺄَﺧﱠﺮ‬geç kaldı, (‫ )ﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﯾَﺘَﻤَﻨﱠﻰ‬temenni etti, (ُ‫ )ﺗَﻜَﻮﱠنَ ﯾَﺘَﻜَﻮﱠن‬oluştu, meydana geldi, (ُ‫ )ﺗَﻮَﺿﱠﺄَ ﯾَﺘَﻮَﺿﱠﺄ‬abdest aldı, (ُ‫) َﻓﻀﱠﻞَ ﯾُﻔَﻀﱢﻞ‬ tercih etti, (ُ‫ )اَﻟْﻘِﺮاَءَة‬okuma (ْ‫ )ﺗَﻔَﻀﱠﻞ‬buyur, (ُ‫)ﺗَﻨﺎَوَلَ ﯾَﺘَﻨﺎَوَل‬ aldı, yedi, içti, (ً‫)ﺛﺎَﻧِﯿﺎ‬ikinci (olarak), (ً‫ )أَھْﻼ‬hoş geldin, (ً‫ )أَھْﻼً وَ ﺳَﮭْﻼ‬hoş bulduk, (ً‫ )ﻣَﻌْﺬِرَة‬özür dilerim, (ْ‫)ﻓَﻘَﻂ‬ sadece, (ُ‫ )ﺗَﻌَﺠﱠﺐَ ﯾَﺘَﻌَﺠﱠﺐ‬şaşırdı, (ُ‫ )أَﺷْﺒَﮫَ ﯾُﺸْﺒِﮫ‬benzedi, (ُ‫ )ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬hatırladı, (ً‫ )أَﺧﯿِﺮا‬sonunda, (ٌ‫)ﻋِﯿﺪٌ ﻣُﺒﺎَرَك‬ (tabir;) bayramın mübarek olsun, (ٌ‫ )ﻋِﯿﺪٌ ﺳَﻌِﯿﺪ‬senin de bayramın kutlu olsun anlamında cevap cümlesi,

(‫ )رَﺟﺎَ ﯾَﺮْﺟُﻮ‬umdu, bekledi, (ُ‫ )ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢ‬konuştu, (ُ‫ )َاﻟْﻤُﻔَﻀﱠﻞ‬seçkin. [22]

(‫أَنْ( =)أَﻻﱠ‬+َ‫)ﻻ‬


C) SÜLÂSÎ MÜCERREDE ÜÇ HARF İLÂVESİYLE KURULAN MEZÎD FİİLLER Sülâsi mücerrede üç harf ilavesiyle kurulan 6 harfli fiiller 4 şekilde gelir: Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً ‫اِﺳْ ِﺘﻔْﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺴْ َﺘﻔْ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﺳْ َﺘﻔْﻌ‬ ‫اِﺳْﺘِﻐْﻔﺎَرًا‬

‫ﯾَﺴْ َﺘﻐْﻔِ ُﺮ‬ ‫اِﺳْ َﺘﻐْﻔَ َﺮ‬ ‫‪af istemek‬‬ ‫‪af istiyor‬‬ ‫‪bağış, af istedi‬‬

‫ﻻ‬ ‫ِاﻓْﻌِﯿﻌَﺎ ً‬ ‫ﻋﻞُ‬ ‫َﯾﻔْ َﻌﻮْ ِ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻋَ‬ ‫ِاﻓْ َﻌﻮْ َ‬ ‫اِﻋْﺸِﯿﺸﺎَﺑًﺎ‬ ‫ﺸﻮْﺷِﺐُ‬ ‫ﯾَﻌْ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺷ َ‬ ‫ﺸﻮْ َ‬ ‫اِﻋْ َ‬ ‫‪yemyeşil olmak‬‬ ‫‪yemyeşil oluyor‬‬ ‫‪yemyeşil oldu‬‬ ‫ﻻ‬ ‫ِاﻓْﻌِﻮاﱠ ً‬ ‫َﯾﻔْ َﻌﻮﱢلُ‬ ‫ل‬ ‫ِاﻓْ َﻌﻮﱠ َ‬ ‫ِاﺟْﻠِﻮاﱠزًا‬ ‫َﯾﺠَْﻠﻮﱢزُ‬

‫ِاﺟَْﻠﻮﱠ َز‬ çok hızlı gitmek çok hızlı gidiyor (Develer) çok hızlı gitti ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ‫ِاﻓْﻌِﯿ‬ ‫ﯾَﻔْﻌَﺎلﱡ‬ ‫اِﻓْﻌﺎَلﱠ‬ ‫ِاﺣْﻤِﯿﺮاَرًا‬ ‫ﯾَﺤْﻤﺎَرﱡ‬ ‫اِﺣْﻤَﺎرﱠ‬

kıpkırmızı oldu

1) İSTİF’ÂL ‫ اِﺳْﺘِﻔْﻌَﺎل‬BÂBI Mâzî fiilin başına َ‫ إﺳْﺖ‬yani‫ س إ‬ve ‫ ت‬harflerinin eklenmesiyle yapılır.

Masdar Muzâri

Mâzî

‫ﻻ‬ ً ‫اِﺳْ ِﺘﻔْﻌَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺴْ َﺘﻔْ ِﻌﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﺳْ َﺘﻔْﻌ‬ ‫ج‬ َ ‫ﺧَ َﺮ‬ den ٌ‫اِﺳْ ِﺘﺨْﺮَاج‬ ُ‫ﯾَﺴْ َﺘﺨْﺮِج‬ ‫ج‬ َ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮ‬

çıkarmak çıkarıyor çıkardı

Gayesi: Hakîkî veya mecâzî manada istek cümlelerinde kullanılır. Ya da bir halden diğer bir hale geçişi göstermekte kullanılır: ‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ bağışladı, affetti

‫اِﺳْ َﺘﻐْﻔَ َﺮ‬ af, bağış istedi ‫اِﺳْﺘَﻐْﻔَﺮْتُ اﻟﻠﱠ َﮫ‬. Allah’tan mağfiret diledim. ‫ج‬ َ ‫ﺧَﺎﻟِﺪٌ اﻟْﻤَﺎلَ اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮ‬. Halit malı çıkardı. ُ‫اِﺳْﺘَﺤْﺠَﺮَ اﻟﻄﱢﯿﻦ‬. Çamur taş kesildi.

Görüldüğü gibi bu fiil bazen müteaddî yani mef’ûl alan bazen de lâzım olarak kullanılır. ٌ‫إﺳْﺘِﻔْﻌَﺎل‬ bâbından gelen fiillerin hangisinin birşey istemekte veya bir işe seçildiğini göstermekte kullanıldığını ancak Araplardan ya da sözlüklerden anlayabiliriz. Diğer örnekler: ‫ﻋَﻠِ َﻢ‬ bildi ‫اِﺳْﺘَﻌْﻠَ َﻢ‬ bilmek istedi

‫ﻏﻔَ َﺮ‬ َ bağışladı, affetti ‫اِﺳْ َﺘﻐْﻔَ َﺮ‬ af, bağış istedi ‫ﺳﻘَﻰ‬ َ su verdi ‫اِﺳْ َﺘﺴْﻘَﻰ‬ su istedi ‫ﻒ‬ َ ‫ﺧََﻠ‬ birinin yerine geçti ‫ﻒ‬ َ ‫اِﺳْ َﺘﺨَْﻠ‬ halife seçildi ‫ﻞ‬ َ ِ‫ﻋَﻤ‬ işledi, yerine getirdi ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﺳْﺘَﻌْﻤ‬ çalıştırdı, kullandı

‫ إﺳْ ِﺘﻔْﻌَﺎل‬bâbı bazı fiillerin anlattığı sıfatın bulunduğunu da gösterir: ‫ﻦ‬ َ ُ‫ﺣَﺴ‬ iyi oldu

ٌ‫ﺴ‬ ‫ﻦ‬ َ َ‫ﺣ‬ iyi ‫ﻦ‬ َ َ‫اِﺳْ َﺘﺤْﺴ‬ iyi buldu ‫ﺢ‬ َ ُ‫ﻗَﺒ‬ çirkin oldu ٌ‫ﻗَﺒِﯿﺢ‬ çirkin ‫ﺢ‬ َ ‫اِﺳْ َﺘﻘْ َﺒ‬ çirkin buldu ‫ﻞ‬ َ ُ‫َﺛﻘ‬ ağır oldu ٌ‫ﺛﻘِﯿﻞ‬ ağır ‫ﻞ‬ َ َ‫اِﺳْﺘَﺜْﻘ‬ ağır buldu

Mâzî Çekimi ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮﺟُﻮا‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ َ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮ‬

‫‪çıkardı‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮﺟْ َ‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮﺟَﺘَﺎ‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْﺮَﺟَﺖْ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺖ‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ َﺮﺟْ َ‬

‫‪Mâzî Meçhûl Çekimi‬‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮﺟُﻮا‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮ َ‬ ‫‪çıkarıldı‬‬ ‫ﻦ‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮﺟْ َ‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮﺟَﺘَﺎ‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْﺮِﺟَﺖْ‬

‫‪...‬‬ ‫ﺖ‬ ‫اُﺳْﺘُﺨْ ِﺮﺟْ َ‬

Meçhûl mâzîde esre olan ek elif (‫ ) ا‬harfi ötre ve ْ‫س‬ den sonraki ‫ ت‬harfi ötre yapılır.

Muzâri Çekimi

‫ن‬ َ ‫ﯾَﺴْ َﺘﺨْﺮِﺟُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﺴْ َﺘﺨْ ِﺮﺟَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺴْ َﺘﺨْﺮِج‬ çıkarıyor ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾَﺴْ َﺘﺨْ ِﺮﺟ‬ ‫ن‬ ِ َ‫ﺗَﺴْ َﺘﺨْﺮِﺟﺎ‬ ُ‫ﺗَﺴْ َﺘﺨْﺮِج‬

... ُ‫ﺗَﺴْ َﺘﺨْﺮِج‬

Muzâri Meçhûl Çekimi

‫ن‬ َ ‫ﯾُﺴْ َﺘﺨْﺮَﺟُﻮ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﯾُﺴْ َﺘﺨْ َﺮﺟَﺎ‬ ُ‫ﯾُﺴْ َﺘﺨْﺮَج‬ çıkarılıyor ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾُﺴْ َﺘﺨْ َﺮﺟ‬ ‫ن‬ ِ ‫ﺗُﺴْ َﺘﺨْ َﺮﺟَﺎ‬ ُ‫ﺗُﺴْ َﺘﺨْﺮَج‬

... ُ‫ﺗُﺴْ َﺘﺨْﺮَج‬

Görüldüğü gibi muzâri meçhûl çekimi diğer mezîdlerde olduğu gibi muzaraat harfi ötre, sondan ikinci harfin üstün okunması ile yapılır. Emr-i Hâzırı ‫اِﺳْ َﺘﺨْ ِﺮﺟُﻮا‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ ِﺮﺟَﺎ‬ ْ‫اِﺳْ َﺘﺨْﺮِج‬ çıkar

Muhâtab ‫ﻦ‬ َ ْ‫اِﺳ َﺘﺨْ ِﺮﺟ‬ ‫اِﺳْ َﺘﺨْ ِﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ ِ ‫ياِﺳْ َﺘﺨْ ِﺮ‬ Muhâtaba

İsm-i Fâili ٌ‫ ﻣُﺴْﺘَﺨْﺮِج‬çıkaran İsm-i Mef’ûlü ٌ‫ ﻣُﺴْ َﺘﺨْﺮَج‬çıkarılan İstif’âl Kalıbında Misâl Fiiller: ‫ اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻦَ ﯾَﺴْﺘَﯿْﻘِﻦُ اِﺳْﺘِﯿْﻘﺎَﻧ ًﺎ‬kesin inandı ‫ ِاﺳْﺘَﻮْﻗَﻒَ ﯾَﺴْﺘَﻮْﻗِﻒُ اِﺳْﺘِﯿْﻘﺎَﻓًﺎ‬durdurdu İstif’âl Kalıbında Muzaaf Fiil İstif’âl Kalıbında Nâkıs Fiil Mâzî ‫ اِﺳْﺘَﺪَلﱠ‬delil gösterdi Mâzî ‫ اِﺳْ َﺘﺴْﻘَﻰ‬su istedi Muzâri

‫ﯾَﺴْﺘَ ِﺪ ﱡ‬ ‫ل‬ Muzâri ‫ﯾَﺴْ َﺘﺴْﻘِﻲ‬ İsm-i Fâil ‫ﻣُﺴْﺘَﺪِلﱞ‬ İsm-i Fâil ‫ﻖ‬ ٍ ْ‫ﻣُﺴْﺘَﺴ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻣُﺴْﺘَﺪَلﱞ‬ İsm-i Mef’ûl ‫ﻰ‬ ً ‫ﻣُﺴْ َﺘﺴْﻘ‬ Masdar ٌ‫اِﺳْ ِﺘﺪْﻻَل‬ Masdar ‫اِﺳْﺘِﺴْﻘﺎَ ًء‬ Mansûb H. ‫ﯾَﺴْﺘَ ِﺪلﱠ‬ Mansûb H. ‫ﻰ‬ َ ِ‫ﯾَﺴْ َﺘﺴْﻘ‬ Meczûm H. ‫ﯾَﺴْﺘَ ِﺪلﱠ‬- ْ‫ﯾَﺴْﺘَﺪْﻟِﻞ‬ Meczûm H.

‫ﻖ‬ ِ ْ‫ﯾَﺴْﺘَﺴ‬

İstif’âl Kalıbında Ecvef Fiiller Mâzî ‫ اِﺳْﺘَﻘﺎَ َم‬dosdoğru oldu İsm-i Mef’ûl ٌ‫ﻣُﺴْﺘَﻘَﺎم‬ Muzâri ُ‫ﯾَﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬ Masdar ٌ‫اِﺳْﺘِﻘﺎَ َﻣﺔ‬ Emir ْ‫اِﺳْ َﺘ ِﻘﻢ‬ Mansûb H. ‫ﯾَﺴْ َﺘﻘِﯿ َﻢ‬ İsm-i Fâil ٌ‫ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬ Meczûm H. ْ‫ﯾَﺴْ َﺘ ِﻘﻢ‬

‫‪Cümle Örnekleri:‬‬ ‫اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻈْﺖَ ﻓِﻲ أَﺣَﺪِ أَﯾﺎﱠمِ رَﻣَﻀﺎَنَ وَ ‪-‬اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﺳَﺮِﯾﺮِهِ ]‪[1‬اِﺳْ َﺘﻠْﻘَﻰ ‪1-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ؟ أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ ﻃَﺒِﯿﺐٍ ﻣُﺴْﻠِﻢٍ وَ إِذاَ ﻃَﻠَﺐَ ‪.‬أَﻧْﺖَ ﻣَﺮِﯾﺾٌ ﺟِﺪا‪‬‬ ‫‪ .‬ﻣِﻨﱢﻲ أَنْ أُﻓْﻄِﺮَ أَﺳْﻤَﻊُ َﻛﻼَ َﻣﮫُ‬ ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ ﻓِﻲ ‪-‬ﺮَ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﺎِﺳْﺘِﻘْﺒﺎَلِ أَﺑِﯿﮭِﻢْ اِﻧْﺘَﻈَ ‪2-‬‬ ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻛَﻲْ ﯾَﺴْﺘَﻘْﺒِﻠُﻮا أَﺑﺎَھﻢْ –اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﯿَﺴْﺘَﻘْﺒِﻠُﻮا أَﺑﺎَھﻢْ‬ ‫‪.‬أَﺑﺎَھﻢْ اِﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَ ُء ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺴْﺘَﻘْ ِﺒﻠُﻮا ‪-‬‬ ‫س ‪3-‬‬ ‫ﺳَﯿَﺴْﺘَﺨْﺮِجُ –ذَھَﺐَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِ ﻟِﯿَﺴْﺘَﻤِﻌُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﺪﱠرْ ِ‬ ‫ﻦ اﻟْﺂﺑﺎَ ِر‬ ‫‪.‬اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ اﻟْﺒﺘْﺮُولَ ﻣِ َ‬ ‫اِﺳْﺘَﺨْﺮَجَ اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ –ﻧَﺤْﻦُ ﺳَﻨَﺠْﺘَﻤِﻊُ ﻟِﻠْﻘِﺮاَءَةِ ﻓِﻲ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪4-‬‬ ‫‪.‬اﻟْ َﻔﺤْ َﻢ‬ ‫‪.‬ﻻَ‪ ،‬ﻟَﻢْ ﯾَﻜُﻮﻧﺎَ ﯾُﺮِﯾﺪاَنِ اﺳْﺘِﻘْﺒﺎَﻟَﮫُ –أَ ﻛﺎَﻧﺎَ ﯾُﺮِﯾﺪاَنِ أَنْ ﯾَﺴْﺘَﻘْﺒِﻼَ واَﻟِﺪَھُﻤَﺎ ‪5-‬‬ ‫اِﺳْﺘَﺪْﻋﺎَكَ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮُ ﻟِﺄَﻧﱠﻚَ ﻏِﺒْﺖَ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ أُﺳْﺒُﻮﻋﺎً ﻗَﻀَﯿْﺘَﮫُ ﻣَ َﻊ ‪6-‬‬ ‫واَﻟِﺪِكَ ﺑِﺎﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ‪ ،‬ﻣﺎَذاَ َﺗﻔْ َﻌﻞُ؟‬ ‫ھَﺬاَ اﻟْﺎِﺳْﺘِﺒْﯿﺎَنُ ‪-‬ﺘَﻄِﯿﻊُ أَنْ أَﺳْﺘَﻌِﯿﺮَهُ ؟ ﻧَﻌَ ْﻢ ﯾُﻤْﻜِﻨُﻚَ اِﺳْﺘِﻌﺎَرَﺗُﮫُ ھَﻞْ أَﺳْ ‪7-‬‬ ‫‪.‬ﯾُﺤﺎَوِلُ أَنْ ﯾَﻌْﺮِفَ رَأْﯾَﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﻮاَﺟِﺐِ اﻟْﻤَﻨْﺰِِﻟﻲﱢ‬ ‫ھُﻮَ ﯾَﺠْﻠِﺲُ ﺧَﻠْﻒَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ ‪-‬ﺗَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَﺧَﻮاَﺗِﮭﺎَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُﻦﱠ ﻗﺎدِﻣَﺎتٌ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﺴْﺘَﻤِﻊُ إِﻟَﻰ اﻟﺮﱠادْﯾُﻮوَ َﯾ‬

‫ھَﻞْ ھُﻤﺎَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﺪاﱠنِ ﻟﻠِﺴﱠﻔَﺮِ ؟ ﻧَﻌَﻢْ‪ ،‬ھُﻤﺎَ ﻣُﺴْﺘَﻌِﺪاﱠنِ –إِﺳْﺘَﻌِﺪاﱠ ﻟِﻠﺴﱠﻔَﺮِ ‪9-‬‬ ‫‪.‬ھُﻤﺎَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﺪاﱠنِ اﻟْﺂنَ ﻟِﻠﺼ‪‬ﻼَةِ –ﻟِﻠﺴﱠﻔَﺮِ‬ ‫ﻣَﻦْ ‪-‬أَﻧْﺖِ ﺗَﺴْﺘَﻌْﻤِﻠﯿِﻦَ أَﻟْﻮاَﻧﺎً ﺟَﻤﯿِﻠَﺔً ‪-‬ھُﻢْ ﯾَﺴْﺘَﻌِﺪﱡونَ اﻟْﺂنَ ﻟِﻠﻨﱠﻮْمِ ‪10-‬‬ ‫]‪.[2‬ﺗُﺴﺎَﻋِﺪُ ؟ أُﺳﺎَﻋِﺪُ ﺻَﺪِﯾ َﻘﻲﱠ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﯾَﻮْمَ اﻟْﺠُﻤْﻌَﺔِ ؟ ﻋﺎَدَةً أَﺳْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﻓﻲِ اﻟﺴﺎﱠدِﺳَ ِﺔ ‪11-‬‬ ‫‪.‬ﻲ اﻟﺼﱡﺒْﺢَ ﺛُﻢﱠ أَﻗْﺮَأُ اﻟْﻘُﺮْآنَ اﻟْﻜَﺮﯾِﻢَأُﺻَﻠﱢ ‪.‬ﺻَﺒﺎَﺣﺎً َﺗﻘْﺮﯾِﺒًﺎ‬ ‫ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠسُ اﻟْﺈِﺟﺎَزاَتِ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﯾَﺴْﺘَﺮِﯾﺤُﻮنَ ﻓِﯿﮭﺎَ ﻣِﻦْ ﺗَﻌَﺐِ اﻟْﻌَ َﻤﻞِ ‪12-‬‬‫ل‬ ‫‪.‬اَﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮُونَ دُرُوﺳَﮭُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ ِ‬ ‫–ﻞُ اﻟﻀﱡﯿُﻮفُ ﺑِﺎﻟْﺎِﺣْﺘِﺮاَمِ ﯾُﺴْﺘَﻘْﺒَ –اَﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ دُﻋﺎَءُهُ ﻣُﺴْﺘَﺠَﺎبٌ ‪13-‬‬ ‫‪.‬اَﻟﻀﱡﯿُﻮفُ ﻣُﺴْﺘَﻘْﺒَﻠُﻮنَ ﺑِﺎﻟِْﺎﺣْﺘِﺮاَ ِم‬ ‫ﻣَﻦْ ﯾَﺮْﻏَﺐْ ﻓِﻲ ﺗَﻘْﺪِﯾﺮِ زُﻣَﻼَﺋِﮫِ وَ رُؤَﺳﺎَﺋِﮫِ ﯾَﺴْﺘَﻤِﺮﱠ ﻓِﻲ أَداَءِ ﻋَﻤَﻠِ ِﮫ ‪14-‬‬ ‫ﻞ‬ ‫‪.‬ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻮَﺟْ ِﮫ اﻟْﺄَﻛْ َﻤ ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Çocuk yatağına uzandı. Ramazan günlerinin‬‬ ‫?‪birinde uyandın ve çok hastasın. Ne yaparsın‬‬ ‫‪Müslüman bir doktora giderim, eğer benim iftar‬‬ ‫‪etmemi isterse onun sözünü dinlerim.‬‬

2- Oğullar babalarını karşılamak için hava alanında bekledi.(Hepsi aynı mana). 3- Öğrenciler dersi dinlemek için laborauvara gitti. Mühendisler kuyulardan petrol çıkaracak. 4- Biz okulun kütüphanesinde okumak için toplanacağız. Mühendisler kömür çıkardı. 5- İkisi babalarını karşılamak istiyorlar mıydı? Hayır, onu karşılamak istemiyorlardı. 6- Babanla hastanede geçirdiğin bir hafta yokluğun için (bir hafta okulda olmadığın için) müdür seni çağırdı, ne yaparsın? 7- Onu ödünç alabilir miyim? Evet, onu ödünç alman mümkün. Bu anket ev ödevi konusunda görüşünü anlamaya çalışıyor. 8- Fâtıma kız kardeşlerini karşılıyor. Çünkü geliyorlar. O masanın arkasında oturup radyo dinliyor. 9- İkiniz yolculuk için hazır olun. Onlar (o ikisi) yolculuk için hazır mı? Evet, yolculuk için hazırlar. İkisi namaz için hazırlanıyor.

10- Onlar şimdi uyumak için hazırlanıyor. Sen güzel renkler kullanıyorsun. Kime yardım ediyorsun? İki arkadaşıma yardım ediyorum. 11- Cuma günü ne zaman uyanırsın? Genellikle sabah saat takrîben altıda erken uyanırım. Sabah namazını kılar sonra Kur’ân-ı Kerim okurum. 12- İnsanlar tatili sever. Çünkü onda iş yorgunluğundan dinlenirler. Öğrenciler evde derslerini müzakere ediyorlar. 13- Mü’minin duası müstecabtır (kabul edilir). Misafirler saygıyla karşılanır. 14- Kim arkadaşlarının ve başkanlarının takdirini arzu ederse işini en iyi şekilde yapmaya devam etsin. Not: Sülâsiye üç harf ziyadesiyle kurulan diğer bablar az kullanılır. Gene de kısaca açıklama yapmak faydalı olacaktır.

2) İF’Î’ÂL ‫ اِﻓْﻌِﯿﻌﺎَل‬BÂBI

Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﻌِﯿﻌَﺎ‬ ‫ﻔْ َﻌﻮْﻋِﻞُ َﯾ‬ ‫ﻞ‬ َ‫ﻋ‬ َ ْ‫ِاﻓْ َﻌﻮ‬ ‫اِﻋْﺸِﯿﺸﺎَﺑًﺎ‬ ُ‫ﺸﻮْﺷِﺐ‬ َ ْ‫ﯾَﻌ‬ ‫ﺐ‬ َ ‫ﺷ‬ َ ْ‫ﺸﻮ‬ َ ْ‫اِﻋ‬

yemyeşil oldu

İf’î’âl bâbının gayesi de mübâlağa ve tekittir. (ُ‫( )اِﻋْﺸَﻮْﺷَﺒَﺖِ اﻟْﺄَرْض‬Toprağı pek çok ot bastı) ve (ُ‫( )اِﺧْﺸَﻮْﺷَﻨَﺖِ اﻟْﺄَرْض‬Yer pek çok sertleşti) gibi. 3) İF’İVVÂL ‫ اِﻓْﻌِﻮاﱠل‬BÂBI Masdar Muzâri Mâzî

‫ﻻ‬ ‫ِاﻓْﻌِﻮاﱠ ً‬ ‫َﯾﻔْ َﻌﻮﱢلُ‬ ‫ل‬ ‫ِاﻓْ َﻌﻮﱠ َ‬ ‫ِاﺟْﻠِﻮاﱠزًا‬ ‫َﯾﺠَْﻠﻮﱢزُ‬ ‫ِاﺟَْﻠﻮﱠ َز‬

‫‪(develer) çok hızlı gitti‬‬

‫‪ BÂBI‬اِﻓْﻌِﯿﻼَل ‪4) İF’ÎLÂL‬‬ ‫‪Masdar‬‬ ‫‪Muzâri‬‬ ‫‪Mâzî‬‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻼً‬ ‫ِاﻓْﻌِﯿ َ‬ ‫ﯾَﻔْﻌَﺎلﱡ‬ ‫اِﻓْﻌﺎَلﱠ‬ ‫ِاﺣْﻤِﯿﺮاَرًا‬ ‫ﯾَﺤْﻤﺎَرﱡ‬ ‫اِﺣْﻤَﺎرﱠ‬

kıpkırmızı oldu

İf’îlâl bâbının gayesi; a) (ِ‫)اِﺣْﻤﺎَرﱠتِ اﻟْﻮَرْدَةُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔ‬ (Bahçede gül pek çok kızardı) gibi renk bildirmektir. (‫ )اِﺣْﻤَﺮﱠ‬fiilinin ifade ettiğinden daha kuvvetli anlam ifade eder. b) (ُ‫( )اِﻋْﻮاَجﱠ اﻟْﻐُﺼْﻦ‬Dal pek çok eğrildi) gibi kusur bildirir. Böylece sülâsi fiillere ek harf ilavesiyle kurulan sülâsî mezîd fiiller sona ermiştir. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ İSTİF’ÂL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ﻞ‬ ٍ َ‫وَأَنِ اﺳْﺘَﻐْﻔِﺮُوا رَﺑﱠﻜُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﺗُﻮﺑُﻮا إِﻟَﯿْﮫِ ﯾُﻤَﺘﱢﻌْﻜُﻢْ ﻣَﺘَﺎﻋًﺎ ﺣَﺴَﻨًﺎ إِﻟَﻰ َأﺟ‬ ‫ﻰ‬‫ﺴﻤ‬ َ ُ‫وَﯾُﺆْتِ ﻛُﻞﱠ ذِي ﻓَﻀْﻞٍ ﻓَﻀْﻠَﮫُ وَإِنْ ﺗَﻮَﻟﱠﻮاْ ﻓَﺈِﻧﱢﻲ أَﺧَﺎفُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻣ‬ ‫ ﻋَﺬَابَ َﯾﻮْمٍ ﻛَﺒِﯿ ٍﺮ‬. (11/HÛD, 3). (Bu kitap..) Ve Rabbinizden mağfiret dileyin, sonra da ona tevbe edin diye (indirildi. Eğer bu emrolunanları yaparsanız), Allah sizi, tayin edilmiş bir süreye kadar güzel bir şekilde

yaşatır[3], fazlasını yapan herkese de iyiliğinin karşılığını verir. Eğer yüz çevirirseniz, ben sizin başınıza gelecek büyük bir günün azabından korkarım."

verdi ‫آﺗَﻰ ﯾُﺆْﺗِﻲ‬ tevbe etmek, masiyetten dönmek ‫ﺗﺎَبَ ﯾَﺘُﻮبُ َﺗﻮْﺑﺎً إِﻟَﻰ‬ (afiyet hayır içerisinde) uzun ömürler vermek, faydalandırmak ‫ﻣَﺘﱠﻊَ ﯾُﻤَﺘﱢﻊُ َﺗﻤْﺘِﯿﻌ ًﺎ‬ yüz çevirmek ‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَ َﺘ َﻮﻟﱠﻰ‬ meta, fayda, nimetlendirme, faydalandırma ٌ‫ﻣَﺘَﺎع‬ isimlendirilmiş, belirlenmiş ‫ﻰ‬‫ﺴﻤ‬ َ ُ‫)ﺳَﻤﱠﻰ ﯾُﺴَﻤﱢﻲ(ﻣ‬

2- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺳْﺘَﻌِﯿﻨُﻮا ﺑِﺎﻟﺼﱠﺒْﺮِ وَاﻟﺼﱠﻼَةِ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻣَ َﻊ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟﺼﱠﺎﺑِﺮِﯾ‬. (2/BAKARA, 153). Ey iman edenler! Sabır ve namaz ile Allah'tan yardım isteyin. Çünkü Allah muhakkak sabredenlerle beraberdir.

yardım istedi ‫اِﺳْﺘَﻌﺎَنَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﯿﻦُ اِﺳْﺘِﻌﺎَﻧَ ًﺔ‬

3- ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ اﻟﻠﱠﮫُ ﺛُﻢﱠ اﺳْﺘَﻘَﺎﻣُﻮا َﺗﺘَﻨَﺰﱠلُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔُ َأﻻﱠ‬ ‫ن‬ َ ‫ﻋﺪُو‬ َ ‫ ﺗَﺨَﺎﻓُﻮا وَﻻَ ﺗَﺤْﺰَﻧُﻮا وَأَﺑْﺸِﺮُوا ﺑِﺎﻟْﺠَﻨﱠﺔِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﻮ‬. (41/FUSSİLET, 30). Şüphesiz, Rabbimiz Allah'tır deyip, sonra dosdoğru yolda yürüyenlerin üzerine melekler iner. Onlara: Korkmayın, üzülmeyin, size vâdolunan cennetle sevinin! derler. inmek ‫ﻻ‬ ً ‫ﺗَﻨَﺰﱠلَ ﯾَﺘَﻨَﺰﱠلُ ﺗَﻨَﺰﱡ‬ dosdoğru olmak ‫اِﺳْﺘَﻘَﺎمَ ﯾَﺴْﺘَﻘِﯿﻢُ اِﺳْﺘِﻘﺎَﻣَ ًﺔ‬ vaad etti

‫وَﻋَﺪَ ﯾَ ِﻌﺪُ وَﻋْﺪًا‬ (müjdeye) sevinmek ‫أَﺑْﺸَﺮَ ﯾُﺒْﺸِﺮُ إِﺑْﺸﺎَرًا‬ korkmak ُ‫ﺧﺎَفَ ﯾَﺨﺎَف‬

4- َ‫ﻓَﺎﺳْﺘَﻘِﻢْ ﻛَﻤَﺎ أُﻣِﺮْتَ وَﻣَﻦْ ﺗَﺎبَ ﻣَﻌَﻚَ وَﻻَ ﺗَﻄْﻐَﻮاْ إِﻧﱠﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮن‬ ٌ‫ َﺑﺼِﯿﺮ‬. (11/HÛD, 112). O halde seninle beraber tevbe edenlerle birlikte emrolunduğun gibi dosdoğru ol! Aşırı da gitmeyin. Çünkü O, sizin yaptıklarınızı çok iyi görendir.

hududu aşmak ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬

5- ْ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ اﻟﻠﱠﮫُ ﺛُﻢﱠ اﺳْﺘَﻘَﺎﻣُﻮا ﻓَﻼَ ﺧَﻮْفٌ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ وَﻻَ ھُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ َﯾﺤْﺰَﻧُﻮ‬.

(46/AHKÂF, 13). "Rabbimiz Allah'tır" deyip sonra da dosdoğru yaşayanlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir. 6- ... ُ‫ﻗُﻞْ ھَﻞْ ﯾَﺴْﺘَﻮِي اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮنَ وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮنَ إِﻧﱠﻤَﺎ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬ ‫ب‬ ِ ‫ أُوﻟُﻮا اﻟْﺄَﻟْﺒَﺎ‬. (39/ZÜMER, 9). ... De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri (bunları) hakkıyla düşünür. hakkıyla düşünmek ُ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬ akıl sahipleri ‫ب‬ ِ ‫أُوﻟُﻮا اﻟْﺄَﻟْﺒَﺎ‬ hülasa, öz, akıl ُ‫اَﻟﻠﱡﺐﱡ ج َاﻟْﺄَﻟْﺒَﺎب‬

müsavi olmak, bir olmak, birbirine denk gelmek ‫اِﺳْﺘَﻮَى ﯾَﺴْﺘَﻮِي اِﺳْﺘِﻮاَ ًء‬

7- ‫وَﻗَﺎلَ رَﺑﱡﻜُﻢُ ادْﻋُﻮﻧِﻲ أَﺳْﺘَﺠِﺐْ ﻟَﻜُﻢْ إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺴْﺘَﻜْﺒِﺮُونَ ﻋَﻦْ ﻋِﺒَﺎدَﺗِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺳَﯿَﺪْﺧُﻠُﻮنَ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ دَاﺧِﺮِﯾ‬.

(40/MÜ’MİN, 60). Rabbiniz şöyle buyurdu: Bana dua edin, kabul edeyim. Çünkü bana ibadeti bırakıp büyüklük taslayanlar aşağılanarak cehenneme gireceklerdir.

cevap vermek, kabul etmek ُ‫اِﺳْﺘَﺠﺎَبَ ﯾَﺴْ َﺘﺠِﯿﺐ‬ büyüklük taslayarak ve inat göstererek kabul etmemek ْ‫اِﺳْﺘَﻜْﺒَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﻜْﺒِﺮُ ﻋَﻦ‬ İsm-i fâil olup alçalan boyun eğen anlamındadır. ٌ‫ﺧﺮ‬ ِ ‫دَا‬

8- َ‫َﯾﺴْﺘَﺨْﻔُﻮنَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎسِ وَﻻَ ﯾَﺴْﺘَﺨْﻔُﻮنَ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ وَھُﻮَ ﻣَﻌَﮭُﻢْ إِذْ ﯾُﺒَﯿﱢﺘُﻮن‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻣُﺤِﯿﻄًﺎ ﻣَﺎ ﻻَ ﯾَﺮْﺿَﻰ ﻣِﻦَ اﻟْﻘَﻮْلِ وَﻛَﺎنَ اﻟﻠّﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﯾَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (4/NİSÂ, 108). İnsanlardan gizler de Allah'tan gizlemezler. Halbuki geceleyin, O'nun razı olmadığı sözü düzüp kurarken O, onlarla beraber idi. Allah yaptıklarını kuşatıcıdır (O'nun ilminden hiçbir şeyi gizleyemezler).

geceleyin tedbir etmek ‫ﯿﱠﺖَ ﯾُﺒَﯿﱢﺖُ َﺑ‬ gizlenmek ‫اِﺳْﺘَﺨْﻔَﻰ ﯾَﺴْﺘَﺨْﻔِﻲ‬ kuşatıcı, kuşatan ‫)أَﺣﺎَطَ ﯾُﺤِﯿﻂُ(ﻣُﺤِﯿﻄًﺎ‬ razı olmak ‫رَﺿِﻲَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬

9- ٌ‫ وَإِﻣﱠﺎ ﯾَﻨْﺰَﻏَﻨﱠﻚَ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنِ ﻧَﺰْغٌ ﻓَﺎﺳْﺘَﻌِﺬْ ﺑِﺎﻟﻠّﮫِ إِﻧﱠﮫُ ﺳَﻤِﯿﻊٌ ﻋَﻠِﯿﻢ‬. (7/A’RÂF, 200). Eğer şeytanın fitlemesi seni dürterse hemen Allah'a sığın. Çünkü O, işitendir, bilendir. vesvese, dürtük ٌ‫ﻧَﺰْغ‬ dürtüklemek, vesvese vermek ‫ﻧَﺰَغَ ﯾَﻨْ َﺰغُ ﻧَﺰْﻏ ًﺎ‬ sığınmayı talep etmek, sığınmaya çalışmak ‫اِﺳْﺘَﻌَﺎذَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﯿﺬُ اِﺳْﺘِﻌﺎَذَ ًة‬

10- ‫ ﻓَﺴَﺒﱢﺢْ ﺑِﺤَﻤْﺪِ رَﺑﱢﻚَ وَاﺳْﺘَﻐْﻔِﺮْهُ إِﻧﱠﮫُ ﻛَﺎنَ ﺗَﻮﱠاﺑًﺎ‬.

(110/NASR, 3). Rabbine hamdederek O'nu tesbih et ve O'ndan mağfiret dile. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir. mağfireti çok olan, tevbeleri kabul eden ٌ‫َﺗﻮﱠاب‬

11- َ‫ﺒﱢﺌُﻜُﻢْ ﺑِﺨَﯿْﺮٍ ﻣِﻦْ ذَﻟِﻜُﻢْ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ اﺗﱠﻘَﻮْا ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتٌ ﺗَﺠْﺮِي ﻗُﻞْ َأؤُﻧ‬ ِ‫ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻷَﻧْﮭَﺎرُ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ وَأَزْوَاجٌ ﻣُﻄَﮭﱠﺮَةٌ وَرِﺿْﻮَانٌ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫ‬ ‫ وَاﻟﻠّﮫُ ﺑَﺼِﯿﺮٌ ﺑِﺎﻟْﻌِﺒَﺎ ِد‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 15). (Resûlüm!) De ki: Size bunlardan daha iyisini bildireyim mi? Takvâ sahipleri için Rableri yanında, içinden ırmaklar akan, ebediyyen kalacakları cennetler, tertemiz eşler ve (hepsinin üstünde) Allah'ın hoşnutluğu vardır. Allah kullarını çok iyi görür. korundu, sakındı ‫ﻰ ﯾَﺘﱠﻘِﻲاِﺗﱠ َﻘ‬ rıza, hoşnutluk ٌ‫رِﺿْﻮَان‬ haber verdi ‫ب‬ ِ ُ‫ﻧَﺒﱠﺄَ ﯾُﻨَﺒﱢﺊ‬

tertemiz ٌ‫)ﻃَﮭﱠﺮَ ﯾُﻄَﮭﱢﺮُ(ﻣُﻄَﮭﱠﺮَة‬ eş ٌ‫زَوْجٌ ج أَزْوَاج‬

12- ‫وَﻣَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﺳُﻮءًا أَوْ ﯾَﻈْﻠِﻢْ ﻧَﻔْﺴَﮫُ ﺛُﻢﱠ ﯾَﺴْﺘَﻐْ ِﻔﺮِ اﻟﻠّﮫَ ﯾَﺠِﺪِ اﻟﻠّﮫَ ﻏَﻔُﻮرًا‬ ‫ َرﺣِﯿﻤًﺎ‬. (4/NİSÂ, 110). Kim bir kötülük yapar yahut nefsine zulmeder de sonra Allah'tan mağfiret dilerse, Allah'ı çok yarlığayıcı ve merhametli bulacaktır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMALAR ?

1. Aşağıdaki fiillerin mâzî malûm ve meçhûl, muzâri malûm ve meçhûl ve emr-i hâzırını çekip ism-i fâil ve ism-i mef’ûlünü söyleyiniz. ‫اِﺳْ َﺘﻐْﻔَ َﺮ‬ af diledi ‫اِﺳْ َﺘﺴْﻘَﻰ‬ su istedi ‫ﻦ‬ َ َ‫اِﺳْ َﺘﺤْﺴ‬ iyi, güzel buldu ‫ن‬ َ َ‫اِﺳْ َﺘﺄْذ‬ izin istedi

2. Aşağıdaki fiillerin hangi babtan olduklarını söyleyiniz, mâzî, muzâri ve emir siygalarını çekiniz. ْ‫أَرْﺳِﻞ‬ gönder ‫ف‬ َ ‫َﺗﺼَﺎ َد‬ karşılaştı ُ‫َأﻗْ َﺘﺼِﺪ‬ iktisat ediyorum ‫َﺗﻘَﺪﱠ َم‬

ilerledi, öne geçti ْ‫ﺟَﺎدَﻟَﺖ‬ mücâdele etti ُ‫ﯾُﺨْﺮِج‬ çıkarıyor

3. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ُ‫ﻋﺎَدَ َﯾﻌُﻮد‬ döndü ُ‫َاﻟْﺎَﻧﺎَﺷ ِﯿﺪ‬ marşlar ‫ق‬ َ َ‫اِﺳْﺘَﻐْﺮ‬ sürdü, kapladı, daldı ‫ﺐ‬ ٍ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ن وا‬ ِ ُ‫ﺑِﺪو‬ ödevsiz ‫اﺳْﺘِﻌْﺪاَدًا‬ hazırlanmak, hazırlık ‫ﻣَﻮَادﱞ‬ madde ُ‫اﻟْﻤُﻤَﺮﱢض‬ hemşire (müz.)

‫اِﺳْﺘَﺪْﻋَﻰ‬ çağırdı ‫ب‬ ِ َ‫اِﺳْﺘَﻤْﺘَﻊ‬ faydalandı ‫ع‬ َ ‫َودﱠ‬ uğurladı, veda etti ‫ك‬ َ ‫اِﺷْﺘَ َﺮ‬ iştirak etti, katıldı ُ‫اﻟْﻤَﻌْ َﻤﻞ‬ laborotuvar ُ‫ﺤﻔْﻞ‬ َ ْ‫َاﻟ‬ gösteri, toplantı ‫ﻒ اﻟﺴﺎﱠﻋَ ِﺔ‬ َ ْ‫ﺳﺎَﻋَﺔً وَ ﻧِﺼ‬ bir buçuk saat ُ‫اﻟْﻤَﺴْ َﺮﺣِﯿﱠﺔ‬ tiyatro ‫ﻣَﻨﺎَﻇِﺮُ اﻟﻄﱠﺒِﯿﻌَ ِﺔ‬ tabiat manzaraları ُ‫ﺸﺔ‬ َ َ‫اَﻟْﻤُﻨَﺎﻗ‬ münakaşa

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ت ‪1-‬‬ ‫ﺗُﺸﺎَھِﺪُ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعِ اﻟْﻤﺎَﺿِﻲ اﺳْﺘَﻐْﺮَقَ اﻟْﻮاَﺟِﺐُ ﺳَﺒْﻊَ ﺳﺎَﻋﺎَ ٍ‬ ‫ﺗَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔُ ﺳﺎَﻋَﺔً وَ ﻧِﺼْﻒَ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔِ ‪-‬ﻤَﺪَ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔَ أُﺳْﺮَةُ أَﺣْ‬ ‫ﺴ َﺮﺣِﯿﱠﺔِ ‪-‬‬ ‫اﻟﺜﱡﻼَﺛﺎَءُ وَ ‪:‬ﻣﺎَ أَﯾﺎﱠمُ ﻋَﺮْضِ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔِ ؟ أَﯾﺎﱠمُ ﻋَﺮْضِ اﻟْﻤَ ْ‬ ‫ﺗِﻚَ ؟ﻓِﻲ أَيﱢ ﯾَﻮْمٍ ﺳَﺘُﺸﺎَھِﺪُ اﻟْﺤَﻔْﻞَ ﻣَﻊَ أُﺳْﺮَ –اﻟْﺄَرْﺑِﻌﺎَءُ وَاﻟْﺨَﻤِﯿﺲُ‬ ‫ت ‪2-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔً ﯾَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ؟ ﯾَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ﺛَﻼَثَ ﺳﺎَﻋﺎَ ٍ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ﯾَﺒْﺪَأُ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ وَ ﻣَﺘَﻰ ﯾَﻨْﺘَﮭِﻲ ؟ ﯾَﺒْﺪَأُ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ﻓِﻲ اﻟﺜﺎﱠﻣِﻨَ ِﺔ َو –‬ ‫ﻣْﺘِﺤﺎَنُ ؟ اَﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنُ ﻓِﻲ أَﯾْﻦَ اﻟْﺎِ ‪-‬ﯾَﻨْﺘَﮭِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺤﺎَدِﯾَﺔَ ﻋَﺸَﺮَ َة ﺻَﺒﺎَﺣﺎً‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻧَﻌَﻢ‪ ،‬وَﻗَﺪْ اﺷْﺘَﺮَكَ ﻓِﯿﮫِ ﻋَﺪَدٌ ﻛَﺒِﯿﺮٌ ﻣِﻦْ ‪.‬ھَﺬاَ اﻣْﺘِﺤﺎَنٌ ﻃَﻮِﯾﻞٌ ‪.‬اﻟْﻤَﻌْﻤَ ِ‬ ‫‪.‬ﺗَﻼَﻣِﯿ ِﺬ َﻓﺼْﻠِﻨَﺎ‬ ‫ت ‪3-‬‬ ‫ﺗَﺒْﺪَأُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ‪.‬ﻛَﻢْ ﺗَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ؟ ﺗَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ أَرْﺑَﻊَ ﺳﺎَﻋﺎَ ٍ‬ ‫أَﯾْﻦَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ؟ اَﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻓِﻲ ‪.‬اَﺣِﺪَةِ وَ ﺗَﻨْﺘَﮭِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﺨﺎَﻣِﺴَﺔِ ﻣَﺴﺎَءً ﻓِﻲ اﻟْﻮ‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬وَ ﻗَﺪْ اﺷْﺘَﺮَكَ ﻓِﯿﮭﺎَ ﻋَﺪَدٌ ﻛَﺒِﯿﺮٌ ﻣِﻦْ ‪.‬ھَﺬِهِ رِﺣْﻠَﺔٌ ﻗَﺼِﯿﺮَةٌ ‪.‬اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔِ‬ ‫‪.‬ﺗَﻼَﻣِﯿ ِﺬ َﻓﺼْﻠِﻨَﺎ‬ ‫ﻣﺎَذاَ –ﺗَﻨْﺘَﻈِﺮُ ؟ أَﻧْﺘَﻈِﺮُ أُﺧْﺘَﻲﱠ ﻣَﻦْ –ﻣَﻦْ ﺗُﻮَدﱢعُ ؟ أُوَدﱢعُ واَﻟِﺪَيﱠ ‪4-‬‬ ‫ﻣَﻦْ ﺗَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞُ ؟ –ﻣﺎَذاَ ﺗَﺒِﯿﻊُ ؟ أَﺑِﯿﻊُ دَراﱠﺟَﺘَﻲﱠ –ﺗَﻐْﺴِﻞُ ؟ أَﻏْﺴِﻞُ ﯾَ َﺪيﱠ‬ ‫ﻣَﻦْ ﺗَﺰُورُ ؟ أَزُورُ ﻋَﻤﱠﺘَﻲﱠ ‪.‬ﻣَﻦْ ﺗُﻨﺎَدِي ؟ أُﻧﺎَدِي زَﻣِﯿﻠَﻲﱠ –أَﺳْﺘَﻘْﺒِﻞُ ﺧﺎَﻟَ َﺘﻲﱠ‬ ‫‪.‬ﻞُ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘَﻲﱠﻣﺎَذاَ ﺗَﺤْﻤِﻞُ ؟ َأﺣْ ِﻤ –‬

‫أَﺣْﻤَﺪُ ﻣُﺴْﺘَﻠْﻖٍ –اِﺳْﺘَﻠْﻘَﻰ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﻓِﺮاَﺷِﮫِ –اِﺳْﺘَﻐْﻔَﺮَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ رَﺑﱠﮫُ ‪5-‬‬ ‫اِﺳْﺘَﻤْﺘَﻊَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ‪-‬اِﺳْﺘَﻤَﺮﱠتِ اﻟْﻤُﻨﺎَﻗَﺸَﺔُ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺼﺎﱠﺣِﺒَﯿْﻦِ –ﻋَﻠَﻰ ﻓِﺮاَﺷِﮫِ‬ ‫‪.‬اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ آدَمُ واَﻟِﺪَﺗَﮫُ –ﺣْﻤَﺪُ ﻟِﻮاَﻟِﺪِهِ اِﺳْﺘَﻐْﻔَﺮَ أَ –ﺑِﻤَﻨﺎَﻇِﺮِ اﻟﻄﱠﺒِﯿﻌَﺔِ‬ ‫ض ‪6-‬‬ ‫اِﺳْﺘَﺪْﻋَﻲ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿَﯿْﻦِ ‪-‬اِﺳْﺘَﺪْﻋَﻲ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ اﻟْﻤُﻤَﺮﱢ َ‬‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ ﻛُﻞﱠ ‪-‬اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ ﻛُﻞﱠ اﻟْﺄَﺻْﺪِﻗﺎَءِ ‪-‬اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ ﺑَﻌْﺾَ ا ْﻟَﺄﺻْﺪِﻗَﺎ ِء‬ ‫‪.‬اﻟْﺎِﺧْ َﻮ ِة‬ ‫ع ‪7-‬‬ ‫ﯾَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ اﻟْﻮاَﺟِﺐُ ﻣِﻨﱢﻲ ﺛَﻼَثَ ﺳﺎَﻋﺎَتٍ ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ ‪ ،‬وَ ﻓِﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮ ِ‬ ‫اﻟْﻤﺎَﺿِﻲ اﺳْﺘَﻐْﺮَقَ اﻟْﻮاَﺟِﺐُ ﺛَﻼَثَ ﻋَﺸْﺮَةَ ﺳﺎَﻋَﺔً وَ أَﻧﺎَ أَﺳْﺘَﺬْﻛِﺮُ َﺛﻼَثَ‬ ‫يﱠ ﯾَﻮْﻣﺎَنِ ﻣَﻮاَدﱟ ﻛُﻞﱠ ﻣَﺴﺎَءٍ ‪ ،‬وَ ﻻَ ﯾُﻤْﻜِﻨُﻨِﻲ أَداَءُ واَﺟِﺒِﻲ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ وَﻟَ َﺪ‬ ‫‪.‬ﺑِﺪوُنِ واَﺟِﺐٍ ﻛُﻞﱠ أُﺳْﺒُﻮعٍ ‪ ،‬وَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻻَ أَﻋْﻤَﻞُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﯾُﻌﺎَﻗِﺒُﻨِﻲ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢُ‬ ‫ﻛﺎَنَ ﻣَﻌَﮫُ ‪-‬اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮُنَ اﻟﺮﱠﺳﻮُلَ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪﯾِﻨَﺔِ ﺑﺎِﻟْﺄَﻧﺎَﺷﯿِ ِﺪ ‪8-‬‬ ‫ﺻَﺒﺎَحَ اﻟْﻌِﯿﺪِ ﻟِﺄَداَءِ زَﻛﺎَةِ اﻟْﻔِﻄْﺮِ ﺛُﻢﱠ ﯾَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾﻦَ ‪-‬ﺻَﺪ ِﯾﻘُﮫُ‬ ‫اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻈْﺖُ ‪-‬ﺑَﻌْﺪَ ﺗَﻨﺎَوُلِ اﻟْﺈِﻓْﻄﺎَرِ ﯾَﺴْﺘَﺮ ِﯾﺢُ اﻟﺼﺎﱠﺋِﻤُﻮنَ ‪-‬ﺻَﻼَةِ اﻟْﻌِﯿ ِﺪ‬ ‫‪.‬ﺳَﯿَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟِﺎِﺳْﺘِﻘْﺒﺎَلِ واَﻟِﺪِهِ ‪-‬ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﯾَﻮْمَ اﻟْﻌﯿِ ِﺪ‬ ‫ب ‪9-‬‬ ‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔﻲَ ‪-‬ﺳَﺄَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺒَﺔِ ﻟِﻘِﺮاَءَةِ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ﻲ‬ ‫‪ .‬اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ ﺑَﺸﯿِﺮُ ﻋَﺪَداً ﻛَﺒﯿِﺮاً ﻣِﻦَ اﻟْﻘﺎَدِﻣﯿِﻦَ ‪-‬ﻟِﺰِﯾﺎَرَةِ ﺻَﺪﯾِﻘ ِ‬ ‫ﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﯾَﺪْﻋﻮُ اﻟْ‪-‬ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ دُرُوﺳَﮭُﻢْ ﻟِﻠْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنِ اﻟْﻤُﻘْﺒِﻞِ ‪10-‬‬ ‫‪ .‬رَﺑﱠﮭُﻢْ وَﯾَﺴْ َﺘﻐْﻔِﺮُو َﻧﮫُ‬ ‫‪5. Aşağıdaki sorulara Arapça cevaplar‬‬ ‫)‪veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

1- ‫ﻣَﻦْ ﯾَﺴْﺘَﻐْﺮِقُ وَﻗْﺘﺎً ﻃَﻮِﯾﻼً ﻓِﻲ أَداَءِ اﻟْﻮاَﺟِﺐِ ؟‬ 2- َ‫نْ ﯾَﻌُﻮدُوا ﻣِﻦَ اﻟْﺤَﺞﱢ ؟ﻛَﯿْﻒَ ﯾَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞُ اﻟﻨﺎﱠسُ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجَ ﻓِﻲ ﺑَﻠَﺪِكَ ﺑَﻌْﺪَ أ‬ 3- ‫ﻣﺎَ واَﺟِﺒﺎَتُ اﻟْﻤَﺮْأَةِ وَ ﺣُﻘُﻮﻗُﮭﺎَ ﻓِﻲ رَأْ ِﯾﻚِ؟‬ 6. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp istif’âl bâbı ile ilgili fiillerin altlarını çiziniz. Meallerine bakarak Arapça’larını söyleyene kadar çalışınız. &&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Genel cümle örneklerinde yer alan yabancı kelimeler bütünüyle şunlardır: (ً‫)اِﺳْﺘَﻠْﻘَﻰ ﯾَﺴْﺘَﻠْﻘِﻲ اِﺳْﺘِﻠْﻘﺎَء‬ uzandı, (ُ‫ )أَﻓْﻄَﺮَ ﯾُﻔْﻄِﺮ‬iftar yaptı, orucu açtı, ( َ‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞ‬ ُ‫ )ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺒﻞ‬karşıladı, (‫ )اِﺳْﺘَﻤَﻊَ ﯾَﺴْﺘَﻤِﻊُ اِﻟَﻰ‬dinledi, ( ‫اَﻟْﺒِﺌْﺮُ ج‬ ُ‫ )َاﻟْﺂﺑﺎَر‬kuyu, (‫ )اِﺳْﺘَﺪْﻋَﻰ ﯾَﺴْﺘَﺪْﻋِﻲ‬çağırdı, (ُ‫)اِﺳْﺘَﻌﺎَرَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﯿﺮ‬ ödünç aldı, (ُ‫ )اَﻟْﺎِﺳْﺘِﺒْﯿﺎَن‬anket, (‫ )اِﺳْﺘَﻌَﺪﱠ ﯾَﺴْﺘَﻌِﺪﱡ‬hazır oldu, (ُ‫ )َاﻟْﺎِﺟﺎَ َزة‬tatil, (ُ‫ )اِﺳْﺘَﺮاَحَ ﯾَﺴْﺘَﺮِﯾﺢ‬istirahat etti, ( َ‫اِﺳْﺘَﺬْﻛَﺮ‬ ُ‫ )ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮ‬müzakere etti, , (ُ‫ )اِﺳْﺘَﺠﺎَبَ ﯾَﺴْﺘَﺠِﯿﺐ‬cevap verdi, kabul etti, (‫ )ِاﺳْﺘَﻤَﺮﱠ ﯾَﺴْﺘَﻤِﺮﱡ‬devam etti, (ِ‫)ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻮَﺟْﮫِ اﻟْﺄَﻛْﻤَﻞ‬

en mükemmel şekilde, (ُ‫ )ﺣﺎَوَلَ ﯾُﺤﺎَوِل‬..meye çalıştı, ..maya çalıştı, gayret etti, yöneldi. [2] Tesniye olan isimlerin tamlama durumunda tesniye nûnunu düşürdüğünü hatırlayınız. Bu örnekte olduğu gibi düşen tesniye nûnundan sonra kalan yâya mütekellim yâsı birleştiği zaman bu tarzda birleşir: (ٌ‫ )ﻗَﺪَم‬ayak, ( ِ‫ﻗَﺪَﻣﺎَن‬- ِ‫ )ﻗَﺪَﻣَﯿْﻦ‬iki ayak, (‫ )ﻗَﺪَﻣَﻲﱠ‬iki ayağım, (ٌ‫ )ﻋَﯿْﻦ‬göz, ( ِ‫ﻋَﯿْﻨﺎَن‬- ِ‫ )ﻋَﯿْﻨَﯿْﻦ‬iki göz, (‫ )ﻋَﯿْﻨَﻲﱠ‬iki gözüm gibi. [3] Emrin cevabının da emir gibi sakin olduğunu hatırlayınız.


II) RUBÂÎ MÜCERRED FİİL Arapça’da kök harfleri bakımından fiiller sülâsî mücerred ve rubâî mücerred olmak üzere ikiye ayrılır. Şu ana kadar gördüğümüz bâblardaki fiiller kök harfi üç harften oluşan fiile harf ilavesiyle yapılan mezîd (arttırılmış) fiiller idi. Anadan

kuruluşu dört harfli olan fiillere de rübâi mücerred denir. Rubâî mücerred tek babtır. Bunun bir adı daَ‫ دَﺣْ َﺮج‬bâbıdır. Manası yuvarladı demektir. ‫ﻞ‬ َ ‫ ﻓَﻌَْﻠ‬vezninden (َ‫ )دَﺣْﺮَج‬bâbı denilerek diğerlerinden ayrılır: Masdar Muzâri Mâzî

‫ِدﺣْﺮاَﺟًﺎ‬ yuvarlamak ُ‫ﯾُ َﺪﺣْﺮِج‬ yuvarlıyor ‫ج‬ َ ‫َدﺣْ َﺮ‬ yuvarladı ‫ﺠ َﺮ‬ َ‫ﺤ‬ َ ْ‫دَﺣْﺮَجَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ اﻟ‬ Halit taşı yuvarladı Müteaddî

ٌ‫ﺢ ﺧَﺎِﻟﺪ‬ َ َ‫دَرْﺑ‬

Halit boyun büktü Lâzım

Mâzî Çekimi

‫َدﺣْ َﺮﺟُﻮا‬ ‫َدﺣْ َﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ َ ‫َدﺣْ َﺮ‬ yuvarladı

‫ﻦ‬ َ ْ‫َدﺣْ َﺮﺟ‬ ‫َدﺣْ َﺮﺟَﺘَﺎ‬ ْ‫َدﺣْﺮَﺟَﺖ‬

‫ﺖ‬ َ ْ‫ َدﺣْ َﺮﺟ‬...

‫‪Muzâri Çekimi‬‬

‫ن‬ ‫ﯾُﺪَﺣْﺮِﺟُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْ ِﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْﺮِجُ‬ ‫‪yuvarlıyor‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْ ِﺮﺟْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُ َﺪﺣْ ِﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﺗُ َﺪﺣْﺮِجُ‬

‫‪ ...‬ﺗُ َﺪﺣْﺮِجُ‬

Mâzî Meçhûl Çekimi

‫دُﺣْ ِﺮﺟُﻮا‬ ‫دُﺣْ ِﺮﺟَﺎ‬ ‫ج‬ َ ‫دُﺣْ ِﺮ‬ yuvarlandı

‫ﻦ‬ َ ْ‫دُﺣْ ِﺮﺟ‬ ‫دُﺣْ ِﺮﺟَﺘَﺎ‬ ْ‫دُﺣْﺮِﺟَﺖ‬

‫ﺖ‬ َ ْ‫دُﺣْ ِﺮﺟ‬...

Muzâri Meçhûl Çekimi

‫ن‬ ‫ﯾُﺪَﺣْﺮَﺟُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْ َﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْﺮَجُ‬ ‫‪yuvarlanıyor‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﯾُ َﺪﺣْ َﺮﺟْ َ‬ ‫ن‬ ‫ﺗُ َﺪﺣْ َﺮﺟَﺎ ِ‬ ‫ﺗُ َﺪﺣْﺮَجُ‬

‫‪ ...‬ﺗُ َﺪﺣْﺮَجُ‬

‫‪İsm-i Fâili‬‬

ٌ ِ‫ﻣُ َﺪﺣْﺮ‬ ‫ج‬ yuvarlayan İsm-i Mef’ûlu

ٌ َ‫ﻣُ َﺪﺣْﺮ‬ ‫ج‬ yuvarlanan

Bu babdan kısaltma yoluyla uzun cümleler fiil haline getirilir: ‫ل‬ َ ‫ﺣَﻤْ َﺪ‬ Elhamdülillah dedi ‫ﻞ‬ َ ‫ﺣﻮْ َﻗ‬ َ Lâ Havle ve lâ kuvvete illâ billâh dedi. ‫ﻖ‬ َ َ‫ﻃَﻠْﺒ‬ Allah size uzun ömür versin dedi


1. Aşağıdaki fiillerin mâzî ve muzârilerini çekip ism-i fâil ve ism-i mef’ûllerini yazınız. ‫ﺣَﺮْﺟَ َﻢ‬ topladı ‫ح‬ َ ‫َزﺣْ َﺰ‬ uzaklaştı ‫ﻞ‬ َ‫ﺴ‬ َ ْ‫ﺳَﻠ‬ zincirledi ‫ﺗَﺮْﺟَ َﻢ‬ çevirdi ‫ن‬ َ َ‫ﻃﻤْﺄ‬ َ tatmin etti ‫س‬ َ َ‫وَﺳْﻮ‬ vesvese verdi, fısıldadı ‫ﺑَﻌْﺜَ َﺮ‬ saçtı, savurdu ‫ل‬ َ ‫زَﻟْ َﺰ‬ sarsıldı ‫ﺐ‬ َ َ‫ﻛَﺒْﻜ‬ altüst etti, tepetaklak etti.

2. Aşağıdaki dahrece bâbı ile ilgili ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını yazınız. …َ‫ﯿﺎَةُ اﻟﺪﱡﻧْﯿﺎَ إِﻻﱠ ﻓَﻤَﻦْ زُﺣْﺰِحَ ﻋَﻦِ اﻟﻨﺎﱠرِ وَ أُدْﺧِﻞَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ ﻓَﻘَﺪْ ﻓﺎَزَ وَﻣَﺎ اﻟْﺤ‬ ‫ﻣَﺘﺎَعُ اﻟْﻐُﺮُو ِر‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 185). Kim cehennem ateşinden uzaklaştırılıp cennete konursa o, gerçekten kurtuluşa ermiştir. Dünya hayatı aldatıcı metadan başka bir şey değildir. ‫إِذاَ زُﻟْﺰِﻟَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ زِﻟْﺰاَﻟَﮭَﺎ‬. (99/ZİLZÂL, 1). Yeryüzü kendine has sarsıntısıyla sarsıldığı zaman.. ْ‫وَإِذَا اﻟْﻘُﺒُﻮرُ ﺑُﻌْﺜِﺮَت‬. (82/İNFİTAR, 4). Kabirlerin içindekiler dışarı çıkarıldığı zaman.... ‫ن‬ َ ‫ﻓَﻜُﺒْﻜِﺒُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ ھُﻢْ وَاﻟْﻐَﺎوُو‬. (26/ŞUARÂ, 94) Artık onlar ve o azgınlar oraya (cehenneme) tepetaklak atılırlar.

&&&&&&&&&&

III) RUBÂÎ MEZÎD FİİLLER Rubâî mücerrede harf ilâvesiyle kurulan fiillere rubâî mezîd fiiller denir. Rubâî mezîd’in üç bâbı vardır. Onlar da şunlardır:

Masdar Muzâri Mâzî

‫ﻼ‬ ً ُ‫َﺗ َﻔﻌْﻠ‬ ُ‫ﯾَ َﺘﻔَﻌَْﻠﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫َﺗﻔَﻌْﻠ‬

‫ﺗَ َﺪﺣْﺮُﺟًﺎ‬ ُ‫ﯾَﺘَ َﺪﺣْ َﺮج‬ ‫ج‬ َ ‫ﺗَ َﺪﺣْ َﺮ‬

yuvarlanmak yuvarlanıyor yuvarlandı

‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ْ‫ِاﻓْﻌِﻨ‬ ُ‫َﯾﻔْﻌَﻨِْﻠﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ِاﻓْﻌَﻨَْﻠ‬

‫اِﺣْﺮِﻧْﺠﺎَﻣًﺎ‬ ُ‫ﺠﻢ‬ ِ ْ‫َﯾﺤْﺮَﻧ‬ ‫ِاﺣْﺮَﻧْﺠَ َﻢ‬

toplanmak toplanıyor toplandı

‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﻌِﻼﱠ‬

‫َﯾﻔْﻌَِﻠ ﱡ‬ ‫ﻞ‬ ‫ِاﻓْﻌَﻠَﻞﱠ‬

‫اِﻗْﺸِﻌْﺮاَرًا‬ ‫َﯾﻘْﺸَﻌِﺮﱡ‬ ‫ِاﻗْﺸَ َﻌﺮﱠ‬

çok ürpermek çok ürperiyor çok ürperdi

1) TEDAHRECE (َ‫ )ﺗَﺪَﺣْﺮَج‬BÂBI Masdar Muzâri Mâzî

‫ﻼ‬ ً ُ‫َﺗ َﻔﻌْﻠ‬ ُ‫ﯾَ َﺘﻔَﻌَْﻠﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ َ‫َﺗﻔَﻌْﻠ‬ ‫ﺗَ َﺪﺣْﺮُﺟًﺎ‬ ُ‫ﯾَﺘَ َﺪﺣْ َﺮج‬ ‫ج‬ َ ‫ﺗَ َﺪﺣْ َﺮ‬ yuvarlanmak yuvarlanıyor yuvarlandı

... ‫ل‬ َ ‫ﺗَﺰَﻟْ َﺰ‬

sallandı

‫ج‬ َ ‫ َدﺣْ َﺮ‬fiilinin başına َ‫ ت‬harfinin ilavesiyle yapılır. (َ‫ ) َدﺣْ َﺮج‬bâbının mutâvaatını (dönüşlülüğünü) ifade eder: ْ‫دَﺣْﺮَﺟْﺖُ اﻟْﻜُﺮَةَ ﻓَﺘَ َﺪﺣْﺮَﺟَﺖ‬.

Topu yuvarladım o da yuvarlandı.

Bu bâbın meçhûlu yoktur. 2) İF’İNLÂL (ً‫ )اِﻓْﻌِﻨْﻼَﻻ‬BÂBI Masdar Muzâri Mâzî ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ ْ‫ِاﻓْﻌِﻨ‬ ُ‫َﯾﻔْﻌَﻨِْﻠﻞ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ِاﻓْﻌَﻨَْﻠ‬ ‫اِﺣْﺮِﻧْﺠﺎَﻣًﺎ‬ ُ‫ﺠﻢ‬ ِ ْ‫َﯾﺤْﺮَﻧ‬ ‫ِاﺣْﺮَﻧْﺠَ َﻢ‬ toplanmak toplanıyor toplandı

-Rubâî mücerrede iki harf eklenmesiyle ٌ‫ إﻓْﻌِﻨْﻼَل‬bâbı yapılır. -Burada َ‫(ﺣَﺮْﺟَﻢ‬topladı) fiilinin başına bir hemze, ayne’l-fiil ile birinci lâm (‫ )ل‬arasına bir ْ‫ ن‬harfi eklenmiştir. Bu da rübâi mücerredin mutavaatını yani dönüşlülüğünü ifade eder. ْ‫ﺣَﺮْﺟَﻤْﺖُ اﻟْﺈِﺑِﻞَ ﻓﺎَﺣْﺮَﻧْﺠَﻤَﺖ‬. Develeri topladım onlar da toplandı.

3) İF’İLLÂL (ً‫ )اِﻓْﻌِﻼﱠﻻ‬BÂBI ‫ﻻ‬ ً ‫ِاﻓْﻌِﻼﱠ‬ ‫َﯾﻔْﻌَِﻠﻞﱡ‬ ‫ِاﻓْﻌَﻠَﻞﱠ‬ ‫ِاﻗْﺸِﻌْﺮاَرًا‬ ‫َﯾﻘْﺸَﻌِﺮﱡ‬ ‫ِاﻗْﺸَ َﻌﺮﱠ‬ çok ürpermek çok ürperiyor çok ürperdi

Rubâî mücerrede iki harf eklenmesiyle; fiilin başına bir hemze (‫ )ا‬sonuna da lâme’l-fiili cinsinden bir harf ilâvesiyle yapılır. Lâzım fiilin mübâlağasıdır: ‫ﻞ‬ ِ ُ‫ﻗَﺸْﻌَﺮَ ﺟِﻠْﺪُ اﻟﺮﱠﺟ‬. Adamın derisi ürperdi. ‫ﻞ‬ ِ ُ‫إﻗْﺸَﻌَﺮﱠ ﺟِﻠْﺪُ اﻟﺮﱠﺟ‬. Adamın derisi çok ürperdi. Mâzî Meçhûl

‫اُﻗْﺸِﻌِﺮﱠ اُﻗْﺸِﻌِﺮﱠا اُﻗْﺸِﻌِﺮوﱡا‬... ürperildi

Eklenen hemze ötre, ayne’l-fiili cinsindeki harfin esre okunmasıyle yapılır. Muzâri Meçhûl ‫ن‬ َ ‫ﯾُﻘْﺸَﻌَﺮﱡ ﯾُﻘْﺸَﻌَﺮﱠانِ ﯾُﻘْﺸَﻌَﺮﱡو‬... ürperiliyor

Muzaraat harfi ötre, sondan ikinci harf malûmunda esre, meçhûlünde üstün okunmasıyla olur[1]. ‫ﻦ‬ َ ‫اَﻟﻠﱠﮫُ ﻧَﺰﱠلَ أَﺣْﺴَﻦَ اﻟْﺤَﺪِﯾﺚِ ﻛِﺘَﺎﺑًﺎ ﻣُﺘَﺸَﺎﺑِﮭًﺎ ﻣَﺜَﺎﻧِﻲَ ﺗَﻘْﺸَﻌِﺮﱡ ﻣِﻨْﮫُ ﺟُﻠُﻮدُ اﻟﱠﺬِﯾ‬ ُ‫ﮭُﻢْ إِﻟَﻰ ذِﻛْﺮِ اﻟﻠﱠﮫِ ذَﻟِﻚَ ھُﺪَى اﻟﻠﱠﮫِ ﯾَﺨْﺸَﻮْنَ رَﺑﱠﮭُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﺗَﻠِﯿﻦُ ﺟُﻠُﻮدُھُﻢْ وَﻗُﻠُﻮﺑ‬ ‫ﯾَﮭْﺪِي ﺑِﮫِ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎءُ وَ َﻣﻦْ ﯾُﻀْﻠِﻞِ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓَﻤَﺎ ﻟَﮫُ ﻣِﻦْ ھَﺎ ٍد‬ (39/ZÜMER, 23). Allah sözün en güzelini birbiriyle uyumlu (benzer) ve çeşitli üslûplarda tekrarlanan (bıkılmadan tekrar tekrar okunan) bir kitap olarak indirdi. Rablerinden korkanların, bu Kitab’ın etkisinden tüyleri ürperir, derken hem bedenleri ve hem de gönülleri Allah’ın zikrine ısınıp yumuşar. İşte bu Kitap, Allah’ın dilediğini kendisiyle doğru yola ilettiği hidâyet rehberidir. Allah kimi de saptırırsa artık ona yol gösteren olmaz.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? GENEL DEĞERLENDİRME ? ? AKSÂM-I SEB’A ALIŞTIRMALARI ?

1. Aşağıdaki fiillerin şahıslarını değiştirmeden mâzîlerini muzâri, muzâri ve emirlerini mâzî yapınız.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ْ‫َﺗ َﻮﺟﱠﮭْﺘُﻢ‬ yöneldiniz ‫ن‬ َ ‫ﺗُﺤَﺎﺳِﺒُﻮ‬ hesaplaşıyorsunuz ‫ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ‬ konuştu ‫ﯾَﺼْﻔَﺮﱡ‬ sararıyor ‫ﻟِ َﯿﺤْﻤَﺮﱠا‬ o ikisi kızarsın ْ‫ﻻَ ﺗَﺴْﺘَﻜْﺜِﺮ‬ çoğaltma ‫اِﻧْﻘَﻄَ َﻊ‬ kesildi ‫ﺤﻢﱠ‬ َ ‫اِﺳْ َﺘ‬ yıkandı ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺟﺠ‬ َ ‫ﻋ َﻮ‬ ْ ِ‫ا‬ eğrildin ‫ﻇَﻨَﻨﱠﺎ‬

zannettik ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﯾَﺘَ َﻌﻠﱠﻤ‬ öğreniyorlar ‫ن‬ ِ ‫ﯾَﻌْﻠَﻤَﺎ‬ o ikisi biliyor ْ‫ﻟِﯿَﺘَ َﺰوﱠج‬ evlensin

2. Aşağıdaki parçalarda geçen şu kelimeleri ezberleyiniz ve ikişer kere yazınız. ‫ﺑَﺸﱠ َﺮ‬ müjdeledi ُ‫اَﻟﺜﱠﻮْبُ ج أَﻟﺜﱢﯿَﺎب‬ elbise ‫ﻗَﻄﱠ َﻊ‬ parçaladı

‫ﺻَﺪَ َم‬

çarptı ُ‫اَﻟْﻘِﺼﱠﺔُ ج ا ْﻟ ِﻘﺼَﺺ‬ hikaye ُ‫اَﻟﺸﱠﺒْﻌَﺎن‬ tok

‫ﺳَﺎ َﻓ َﺮ‬ seyahat etti ‫اَﻟْﺠﺎَﺑِﻲ‬ kontrolör, biletçi ُ‫ﺠﻮْﻋَﺎن‬ َ ‫اَ ْﻟ‬ aç

ٌ‫اِﻧْﻔِﺠﺎَر‬ patlama ‫ﺲ‬ َ ‫َﻧﺠﱠ‬ kirletti ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺲ اﻟْﻮَﻗ‬ ِ ْ‫ﻓِﻲ ﻧَﻔ‬ aynı zamanda

‫ﻞ‬ َ َ‫اِﻧْ َﺘﻘ‬ taşındı ٌ‫ھُﺪُوء‬ sükûnet

‫اِﺳْﺘَﻔﺎَ َد‬ istifade etti

‫َﺗﺠَﻤﱠ َﻊ‬ toplandı ُ‫اَﻟﺼﱢﺪْق‬ doğruluk ‫اِرْ َﺗﻔَ َﻊ‬ yükseldi

‫ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ‬ konuştu ٌ‫ﻣُﻤْﺘﺎَز‬ seçkin ‫ﻒ اﻟْﺂﺗِﯿَ ِﺔ‬ ِ ِ‫ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻮاَﻗ‬ aşağıdaki durumlarda

ٌ‫ﻣُﺴَﻠﱢ َﯿﺔ‬ teselli edici ٌ‫ﻣُﻌَﺴْﻜَﺮ‬ kamp ‫ﻋ ِﺪ‬ ِ ْ‫ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﻮ‬ vaktinde

ٌ‫ﻣُﻔِﯿ َﺪة‬ faydalı ُ‫اَﻟﺘﱠﺬْﻛِ َﺮة‬ bilet ‫ت‬ ِ ‫ﻼ‬ َ َ‫ﻓَﻮاَﺋِﺪُ اﻟﺮﱠﺣ‬ seyehatin faydaları

ُ‫اَﻟﻀﱠﺠِﯿﺞ‬ gürültü ُ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢب‬ antrenör ‫قا‬ ِ َ‫ﻟْﺠَﺮْيِﻓِﻲ ﺳِﺒﺎ‬ koşu yarışmasında

ُ‫َاﻟْﺄَﺳْﻨَﺎن‬ dişler ‫ل‬ ٍ ‫ﺧَﺎ‬ boş ‫ﻣَﻮْﻋِﺪُ إِﻏْﻼَقِ اﻟْﻤَﺤَﻞﱢ‬ dükkanın kapanma vakti ُ‫اَﻟْﻤِﮭْ َﻨﺔ‬ meslek ‫اِرْﺗَﺪَى‬

giyindi ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﺤْﺪُثُ ؟‬ ne olur ?

‫زِيﱞ‬ kıyafet ‫ﺗَﺒﺎَھَﻰ‬ övündü ‫رِﺟﺎَلُ اﻟْﺈِﻃْﻔﺎَ ِء‬ itfaiyeciler

‫اَدﱠى‬ edâ etti ُ‫َاﻟْﻤِﺮْآة‬ ayna ‫اِﺳْ َﺘﺨْﺪَ َم‬ kullandı

ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﺪَﻟِﯿﱠﺔ‬ eczahane ‫ﺐ‬ َ ‫ﺠ‬ َ ْ‫َأﻋ‬ hoşuna gitti ‫ﺗَﻌَﺒﱠ َﺪ‬ ibadet etti

ٌ‫ﺟَﺄة‬ َ ‫ﻣُﻔَﺎ‬ sürpriz ‫ﻓَﺠَْﺄ ًة‬ ansızın َ‫َ ﻏَﺮَﻗﺎً–ﻏَﺮِق‬ boğuldu

ٌ‫َﻣﻘْ َﻌﺪ‬ oturak ُ‫اَﻟْﻌُﻨْﻮَان‬ adres ‫ت‬ ِ ‫ﺻُﻨْﺪُوقُ اﻟْﺨِﻄﺎَﺑَﺎ‬ posta kutusu

ْ‫ﻻَ ﺑُﺪﱠ َأن‬ ...mek gerekir ‫ﺳَﮭْ َﺮ ًة‬ gece (oturması) ‫ب‬ ِ ‫ﺷَﻌَ َﺮ‬ hissetti

‫ﻖ‬ َ َ‫ﺳَﺒ‬

geçti ‫ﻦ‬ َ ‫َدﺧﱠ‬ sigara içti ٌ‫ﺑِﻄَﺎ َﻗﺔ‬ kart

ُ‫َاﻟْﻐﺎَﻟِ َﯿﺔ‬ pahalı ُ‫اَﻟﻠﱠﯿَْﻠﺔ‬ bu gece ‫اِﻋْ َﺘﻘَ َﺪ‬ inandı

‫ق‬ َ ِ‫ﺳُﺮ‬ çalındı ُ‫اَﻟﺼﱠﺨْﺮَة‬ kaya ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻃَﻮاَلَ اﻟْﻮَﻗ‬ vakit boyunca

‫ﻖ‬ َ َ‫اِﺗﱠﻔ‬ ittifak etti, uyuştu ُ‫اِﺳْﺘَﻌْﻤَﻞَ ﯾَﺴْﺘَﻌْﻤِﻞ‬

kullandı

3- Aşağıdaki cümlelerde geçen fiillerin hangi bablardan olduğunu söyleyiniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ْ‫ﻦ أوْﻻَ ِدﻛُﻢ‬ َ ْ‫ﻻَ ﺗُﻔَﺮﱢﻗُﻮا ﺑَﯿ‬. Çocuklarınızın arasında ayırım yapmayınız. ‫ﻟِﻤَﺎذَا ﯾُﻨَﺠﱢﺴُﻮنَ ﺛِﯿَﺎﺑَﮭُﻢْ؟‬ Elbiselerini niçin pisletiyorlar? ُ‫أَﻛْﺮِﻣُﻮا اﻟﻨﱠﺎسَ ﯾُﻜ ِﺮﻣْﻜُﻢُ اﷲ‬. Halka ikram edin Allah da size ikram etsin. ‫أَﻣَﺎ ﺗُﺮِﯾﺪُونَ أنْ ﺗَﺘَﻌَﻠﱠﻤُﻮا اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ؟‬ Arapça öğrenmek istemez misiniz? ‫ﻋﻠْﻢُ ﻛُﻞﱢ ﺷَﯿْﺊٍ أَﺣْﺴَﻦُ ﻣِﻦْ ﺟَﮭْﻠِ ِﮫ‬ ِ. Herşeyin bilgisi bilmemezlikten daha güzeldir. ‫ن‬ ِ ‫ﺠﻮْﻋَﺎ‬ َ ْ‫اَﻟﺸﱠﺒْﻌَﺎنُ ﻻَ ﯾَﻌْﺮِفُ ﺣَﺎلَ اﻟ‬. Tok açın halini bilmez.

‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ ﻓﻲ اﻟﺼﱡﺪوُرِ ﻻَ ﻓِﻲ اﻟﺴﱡﻄُﻮ ِر‬. İlim göğüslerdedir, satırlarda değil. ٌ‫اَﻟْﻌِﻠْﻢُ ﺻَﯿْﺪٌ وَاﻟْﻜِﺘﺎَ َﺑﺔُ ﻗَﯿْﺪ‬. İlim avdır yazma da onun tutanağıdır. ‫ح‬ ٍ ‫اَﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﺑِﻼَ أَدَبٍ ﻛَﺎﻟْﺠَﺴَﺪِ ِﺑﻼَ رُو‬. Edepsiz adam ruhsuz ceset gibidir. ‫ﺑَﺸﱢﺮُوا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤِﯿﻦَ ﺑِﺎﻟْﺠَﻨﱠ ِﺔ‬. İyileri Cennetle müjdeleyiniz. ‫ﺴﱠﻤَﻚُ ﯾَﻌْﻠَﻤْﮫُ اﷲُإﻋْﻤَﻞْ ﺧَﯿْﺮاً وارْﻣِﮫِ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﺤْﺮِ ﻓَﺈنْ ﺟَﮭَِﻠﮫُ اﻟ‬. İyilik yap denize at balık bilmezse Allah bilir.

4- Rubâî ve rubâî mezîdle ilgili aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ‫ﺠ َﺮ‬ َ‫ﺤ‬ َ ْ‫دَﺣْﺮَجَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ اﻟ‬. ُ‫وَﺳْﻮَسَ ﻟَﮭُﻤﺎَ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎن‬. ْ‫ﺮَجَ اﻟْﺤَﺠَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْﺠََﺒﻞِﺗَﺪَﺣ‬. ‫ﻞ‬ ِ ‫ﻦ اﻟْﺠَ َﺒ‬ َ ِ‫ﺗَﺪَﺣْﺮَﺟَﺖِ اﻟﺼﱠﺨْﺮَةُ ﻣ‬. ‫اِﻗْﺸَﻌَﺮﱠ ﺟِﺴْﻤُﮫُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺮْ ِد‬.

‫‪.‬ﺗَﺰَﻟْﺰَلَ اﻟْﺠَﺒَﻞُ ﻣِﻦْ ﻗُﻮﱠةِ اﻟْﺎِﻧْﻔِﺠَﺎ ِر‬

‫‪5. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme‬‬ ‫‪ediniz.‬‬ ‫أ ﻗﺮأ اﻻُﺳْﺘَﺎذُ ﺧﺎﻟﺪاً اﻟﻘﺼﺔ اﻟﺼﻐﯿﺮة؟ ﺑِﻢَ –ﻣﺎذا ﻗَﺮَأَ اﻻُﺳﺘﺎذ ﺧﺎﻟﺪاً؟‬ ‫ھﻞ ‪-‬زﯾﱠﻦَ اﻟﺘﱠﻼﻣﯿﺬ اﻟﺼﱠﻒ ﺑﺎﻟﺰھﻮر اﻟﺠﻤﯿﻠﺔ ‪-‬زَﯾﱠﻦَ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ اﻟﺼﱠﻒﱠ؟‬ ‫لب ‪,‬ةرقنآ ىلإ هجوتت مل ‪,‬ﺗﻮﺟّﮭﺖ اﻟﻄﺎﺋﺮة إﻟﻰ آﻧﻘﺮة ؟ ﻻ‬ ‫عطقني اذامل ؟ ةذفانلا جاجز رسكنا اذامل ‪.‬ريمزا ىلإ‬ ‫ﺞا‬ ‫ﻣَﺎذَا ﻧَﺴْﺘَﻌْﻤِﻞُ ﻟِﻠْﻜِﺘَﺎﺑَﺔِ؟ ‪-‬ﻟﺪرس؟ ﯾﻨﻘﻄﻊ اﻟﺪرس ﺑِﺴَﺒَﺐِ اﻟﻀﱠﺠِﯿ ِ‬ ‫ھﻞ ﺗﻌﺮف اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﯾﻘﻒ ‪.‬رتفدلاو ملقلا اهل لمعتسن‬ ‫ﻣﺎ اﺳﻢ اﻟﺮﺟﻞ اﻟﺬي ﻋﻠﻤﻚ اﻟﻠﻐﺔ ‪.‬ﻣَﺎ أﻧﺎ ﺑِﻌَﺎرفٍ ‪,‬ﻋﻨﺪ اﻟﺴﱠﺒﱡﻮرة؟ ﻻ‬ ‫‪.‬اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ؟ اﺳﻤﮫ ﻣَﺤْﻤُﻮد‬ ‫‪6. Aşağıdaki şart cümlelerini tercüme ediniz.‬‬ ‫إِنْ ﺗُﺴْﺮِﻋُﻮا ﻓِﻲ –ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻨْﺘَﻘِﻼَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪِ ﺗَﻌِﯿﺸﺎَ ﻓِﻲ ھُﺪُو ٍء‬ ‫ﻦ‬ ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﺗَﻨْﺠَﺤﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺴْﺘَﻔِﯿﺪاَنِ ﻣِﻦْ –اﻟﺴﱠﯿْﺮِ ﺗَﺼِﻠُﻮا ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾ َ‬ ‫أَﻧْﺘُﻢْ –ﺻَﺔِ ﺗَﻨْﺠَﺤﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﯿﺎَةِ إِنْ ﺗَﺴْﺘَﻔِﯿﺪاَ ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﻔُﺮْ –ھَﺬِهِ اﻟْﻔُﺮْﺻَﺔِ‬ ‫ﻻ ﻛَﺎﻓِﯿﺎً‬ ‫ﻣَﺘَﻰ –ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮنَ ﺷِﺮاَءَ اﻟْﻜُﺘُﺐِ اﻟْﻘَﯿﱢﻤَﺔِ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺪﱠﺧِﺮُونَ ﻣَﺎ ً‬ ‫ﺐ اﻟْﻘَﯿﱢﻤَ ِﺔ‬ ‫أَﻧْﺘُﻤﺎَ ﺗُﺸﺎَھِﺪاَنِ –ﺗَﺪﱠﺧِﺮُوا ﻣﺎَﻻً ﻛﺎَﻓِﯿﺎً ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮا ﺷِﺮاَءَ اﻟْﻜُﺘُ ِ‬ ‫ﻋ‬ ‫اﻟﻨﱡﻮرَ ]‪[2‬ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗُﻀِﯿﺌﺎَنِ –ﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗُﻀِﯿﺌﺎَنِ اﻟﻨﱡﻮرَ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔَ ﺟَﯿﱢﺪاً ِ‬ ‫إِنْ ﺗَﻘُﻮﻻَ اﻟﺼﱢﺪْقَ –ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺘَﺠَﻤﱠﻌُﻮا أَ َﺗﻜَﻠﱠﻢْ ‪-‬ﺗُﺸﺎَھِﺪاَنِ اﻟْﻐُ ْﺮﻓَ َﺔ ﺟَﯿﱢﺪاً‬ ‫س‬ ‫‪.‬ﻣَﺘَﻰ ﺗُﺴﺎَﻋِﺪِ اﻟﻨﺎﱠسَ ﯾَﺬْﻛُﺮُوا ﻓَﻀْﻠَﻚَ‪-‬ﺗَﺮْﺗَﻔِﻌﺎَ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬

‫‪7. Aşağıdaki sorulara Arapça cevaplar veriniz.‬‬ ‫ق ؟ ‪1-‬‬ ‫أُذْﻛُﺮْ ﻧَﻮْﻋَﯿْﻦِ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ ﺗَﺸْﺘَﺮِﯾﮭِﻤﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻮ ِ‬ ‫ﻣﺎ ﻟَﻮْنُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗُﺤِﺒﱡﮭﺎَ ؟ وَ ﻣﺎَ ﻟَﻮْنُ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻻَ ﺗُﺤِﺒﱡﮭﺎَ ؟ ‪2-‬‬ ‫أَيﱡ اﻟْﺄَﻟْﻮاَنِ ﺗُ َﻔﻀﱢﻞُ ؟‬ ‫ﺘِﻲ ﺗُﺤِﺐﱡ أَنْ ﺗَﻠْﺘَﺤِﻖَ ﺑِﮭﺎَ ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟﺜﺎﱠﻧَﻮِﯾﱠﺔِ ؟ﻣﺎَ اﻟْﻜُﻠﱢﯿﱠﺔُ اﻟﻠﱠ ‪3-‬‬ ‫ﻚ ؟ ‪4-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ﻟِﺘَﻜُﻮنَ ﻣُﻤْﺘﺎَزاً ﻓِﻲ دِراَﺳَ ِﺘ َ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻮاَﻗِﻒِ اﻟْﺂﺗِﯿَﺔِ ؟ ‪5-‬‬ ‫‪ .‬ﻧَﺴِﯿْﺖَ ﻃَﻌَﺎﻣَﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﯾَﻮْمَ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ )ا‬ ‫ﻚ ا )ب‬ ‫ﻼ ﻟِﺘَﻘْﻀُﻮا ﻓِﯿﮫِ ﯾَﻮْﻣﺎًﻛَﻠﱠ َﻔ َ‬ ‫‪ .‬ﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﺑِﺄَنْ ﺗَﺨْﺘﺎَرَ ﻣَﻜﺎَﻧﺎً ﺟَﻤِﯿ ً‬ ‫أُﺳْﺮَﺗُﻚَ ﺗَﻘُﻮمُ ﺑِﺮِﺣْﻠَﺔٍ إِﻟَﻰ ﺷﺎَﻃِﺊِ اﻟْﺒَﺤْﺮِ ‪ ،‬وَ ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺲِ اﻟْﻮَﻗْﺖِ ﺗَﻘُﻮمُ )ج‬ ‫ل‬ ‫ﻂ اﻟْﺠِﺒَﺎ ِ‬ ‫‪ .‬ﻣَﺪْرَﺳَﺘُﻚَ ﺑِﺮِﺣْﻠَﺔٍ إِﻟَﻰ ﻣُﻌَﺴْﻜَﺮٍ ﻓِﻲ ﻣَﻜﺎَنٍ ﺟَﻤِﯿﻞٍ وَﺳَ َ‬ ‫ﻮاَﺋِﺪُ اﻟﺮﱠﺣَﻼَتِ ؟ ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﻜُﻮنُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻔِﯿﺪَةً وَ ﻣُﺴَﻠﱢﯿَﺔً ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺲِ ﻣَﺎ ﻓَ ‪6-‬‬ ‫ﺖ؟‬ ‫اﻟْ َﻮﻗْ ِ‬ ‫اﻟﺮﱠﺣَﻼَتِ اﻟﻄﱠﻮِﯾﻠَﺔَ ‪ ،‬أَمِ اﻟﺮﱠﺣَﻼَتِ اﻟْﻘَﺼِﯿ َﺮةَ ‪:‬أَيﱡ اﻟﺮﱠﺣَﻼَتِ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ ‪7-‬‬ ‫وَ ﻟِﻤﺎَذاَ؟ ﻣﺎَ اﻟْﻔَﻮاَﺋِﺪُ اﻟﱠﺘِﻲ اِﻛْﺘَﺴَﺒْﺘَﮭﺎَ ﻣِﻨْﮭﺎَ ؟‬

‫ﻣﺎَذاَ ُﺗﺤِﺐﱡ أَنْ ﺗُﺼْﺒِﺢَ وَ ﻟِﻤﺎَذاَ ؟ ‪8-‬‬ ‫ﻏْﻼَقِ اﻟْﻤَﺤَﻞﱢ ؟ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﻠْﺒﺎَﺋِﻊِ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ ﻣَﻮْﻋِﺪَ إِ ‪9-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﻠْﻤُﺪَرﱢبِ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ أَﺳْﻤﺎَءَ اﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿﻦَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻓﺎَزُوا ﻓِﻲ ‪10-‬‬ ‫ﺠﺮْيِ؟‬ ‫ﺳِﺒﺎَقِ اﻟْ َ‬ ‫ﻞ ؟ ‪11-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﺼَﺪِﯾﻘِﻚَ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ اﻟْﻤِﮭْﻨَﺔَ اﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﺘَﻤَﻨﱠﺎھﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﻘْﺒَ ِ‬ ‫ﺘِﻲ ﺗَﺘَﻤَﻨﱠﺎھﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﻘْﺒَﻞِ ؟ﻣﺎَ اﻟْﻤِﮭْﻨَﺔُ اﻟﱠ ‪12-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﺄُﺧْﺘِﻚَ ﻟِﺘَﻌْﺮِفَ رَأْﯾَﮭﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﻘَﻤِﯿﺺِ اﻟﱠﺬِي ﺗَﺮْﺗَﺪِﯾﮫِ ؟ ‪13-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﯾَﻤُﺮﱡ اﻟﻨﺎَسُ ﻣِﻦْ ﺟﺎَﻧِﺐِ اﻟﻨﱠﮭْﺮِ إِﻟَﻰ ﺟﺎَﻧِﺒِﮫِ اﻟْﺂﺧَﺮ؟‪14-‬‬ ‫ءُ و اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ زِﯾﺎ‪ ‬واَﺣِﺪاً ؟ﻣﺎَذاَ ﯾَﺤْﺪُثُ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺮْﺗَﺪِي اﻟْﻔُﻘَﺮاَ ‪15-‬‬ ‫ﺑِﻤﺎَذاَ ﯾَﺘَﺒَﺎھَﻰ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ؟ ‪16-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗُﻨَﻈﱢﻒُ أَﺳْﻨﺎَﻧَﻚَ ﻛُﻞﱠ ﺻَﺒﺎَحٍ ؟ ‪17-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﺮْﺗَﺪِﯾﮭﺎَ ﻓِﻲ ﺑَﯿْﺘِﻚَ ﻋﺎَدَ ًة ؟ ‪18-‬‬ ‫ﻼَﺑِﺴِﮭِﻢْ ؟ھَﻞْ ﺗُﺤِﺐﱡ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺘَﺒﺎَھَﻮْنَ ﺑِﻤَ ‪19-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗُﻮاَﻓِﻖُ ﻋَﻠَﻰ ذَﻟِﻚَ ؟ ‪.‬ﺗَﺴْﺘَﺨْﺪِمُ اﻟْﺒَﻨﺎَتُ اﻟْﻤِﺮْآةَ أَﻛْﺜَﺮَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَوْﻻَ ِد ‪20-‬‬

‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺗُﺆَدﱢيَ واَﺟِﺒَﻚَ ؟ ‪21-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗُﺤِﺐﱡ اﻟﻠﱡﻐَﺔَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ؟ ﻟِﻤﺎَذَا ؟ ‪22-‬‬ ‫‪.‬ﺗَﻜَﻠﱠﻢْ ﻣﺎَ ﺗُﺤِﺐﱡ أَنْ ﺗَﻔْﻌَﻠَﮫُ ﺑِﻤﺎَ ﺗَﻌَﻠﱠﻤْﺘَﮫُ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﺂنَ ‪23-‬‬ ‫إِذاَ اﺳْﺘَﻄَﻌْﺖَ أَنْ ﺗَﺘَﻜَﻠﱠﻢَ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔَ ﯾُﻤْﻜِﻨُﻚَ زِﯾَﺎرَةُ أَيﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ﻋَﺮَﺑِﻲﱟ دُونَ ‪24-‬‬ ‫ﻼتٌ‬ ‫ﻋَﻠَﻰ ذَﻟِﻚَ ؟ ھَﻞْ ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮنَ اﻟْﺂنَ أَنْ ھَﻞْ ﺗُﻮاَﻓِﻖُ ‪.‬أَنْ ﺗُﻘﺎَﺑِﻠَﻚَ ﻣُﺸْ ِﻜ َ‬ ‫ﺗَﺘَﺤَﺪﱠﺛُﻮا ﺑِﺎﻟﻠﱡﻐَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ ِﺔ ؟‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟِﺰَﻣِﯿﻠِﻚَ ﻟِﺘَﺘﱠﻔِﻖَ ﻣَﻌَﮫُ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻮْﻋِﺪٍ ﻟِﻠْﻤُﻘﺎَﺑَﻠَﺔِ أَﺛْﻨﺎَءَ اﻟْﻌُﻄْﻠَ ِﺔ ‪25-‬‬ ‫اﻟﺼﱠﯿْﻔِﯿﱠ ِﺔ ؟‬ ‫ﻣﺎَذَا ﯾَﻔْﻌَﻞُ رِﺟﺎَلُ اﻟْﺈِﻃْﻔَﺎ ِء ؟ ‪26-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺨْﺘﺎَرُ أَﺻْﺪِﻗﺎَءَكَ؟ ھَﻞْ ﺗَﺴْﺘَﻄِﯿﻊُ َأنْ ﺗَﻌِﯿﺶَ ﺑِﻼَ أَﺻْﺪِﻗﺎَء ؟ ‪27-‬‬ ‫ﻣﺎَ اﻟﱠﺬِي أَﻋْﺠَﺒَﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَﺔِ وَ ﻣﺎَ اﻟﱠﺬِي ﻟَﻢْ ﯾُﻌْﺠِﺒْﻚَ ﻓِﯿﮭﺎَ؟ ﻣﺎَ ‪28-‬‬ ‫اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗُﻌْﺠِﺒُﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﺎﺻِﻤَﺔِ؟‬ ‫ﻜُﻮنَ ﻟَﻚَ أَﺻْﺪِﻗﺎَءُ ﻛَﺜِﯿﺮُونَ أَمْ ﻗَﻠِﯿﻠُﻮنَ ؟ﻣﺎَذاَ ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ ؟ أَنْ ﯾَ ‪29-‬‬ ‫‪) .‬ص(اِﺳْﺄَلْ زَﻣِﯿﻠَﻚَ ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ اﻟﱠﺬِي ﻛﺎَنَ ﯾَﺘَﻌَﺒﱠﺪُ ﻓِﯿﮫِ اﻟﻨﱠ ِﺒﻲﱡ ‪30-‬‬ ‫ن ‪31-‬‬ ‫أَﯾْﻦَ ﯾُﻮﺟَﺪُ ﻏﺎَرُ ﺣِﺮاء ؟ ﻣﺎَذاَ ﻛﺎَنَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﯾَﻔْﻌَﻞُ ھُﻨﺎَكَ؟ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻛﺎَ َ‬ ‫ﻨﺎَكَ ؟اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﯾَ َﺘﻌَﺒﱠﺪُ ھُ‬

‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ؟ ‪32-‬‬ ‫ﻗﺎَﺑَﻠْﺖَ ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ رَﺟُﻼً ﻓَﻘِﯿﺮاً ﯾُﺮِﯾﺪُ أَنْ ﯾَﺘَﻨﺎَوَلَ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً وَ ﻟَﯿْﺲَ ﻣَﻌَﮫُ )ا‬ ‫‪ .‬ﻧُﻘُﻮدٌ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﺗَﻘِﻒُ ﻋَﻠَﻰ ﺷﺎَﻃِﺊِ اﻟﻨﱠﮭْﺮِ وَ ﻓَﺠْﺄَةً رَأَﯾْﺖَ وَﻟَﺪاً ﺻَﻐِﯿﺮاً ﯾَﻐْﺮَقُ )ب‬ ‫‪ .‬ﻓِﻲ اﻟْﻤﺎَ ِء‬ ‫ﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ وَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺑَﺤَﺜْﺖَ ﻋَﻦْ ﻣِﺤْﻔَﻈَﺔِ ﻛُﻨْﺖَ ﺗَ )ج‬ ‫‪.‬ﻧُﻘُﻮدِكَ ﻟَﻢْ َﺗﺠِﺪْھَﺎ‬ ‫ﻒ )ح‬ ‫وَﺿَﻌْﺖَ ﺣَﻘِﯿﺒَﺘَﻚَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ وَ ذَھَﺒْﺖَ ﻓِﻲ اﻟْﺈِﺳْﺘِﺮاَﺣَﺔِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻘْﺼَ ِ‬ ‫‪.‬وَ ﻟَﻤﺎﱠ ﻋُﺪْتَ ﻟَﻢْ َﺗﺠِﺪْھَﺎ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ذاَھِﺒﺎً ﻟِﺰِﯾﺎَرَةِ ﺻَﺪِﯾﻘِﻚَ ﻓِﻲ ﻣَﻨْﺰِﻟِ ِﮫ ‪ ،‬ﺑَﺤَﺜْﺖَ ﻋَﻦْ ﻣَﻨْﺰِﻟِﮫِ ﻓََﻠﻢْ )خ‬ ‫‪.‬ﺗَﻌْﺮِﻓْﮫُ ‪ ،‬ﻟِﺄَﻧﱠﻚَ ﻧَﺴِﯿْﺖَ ﻋُﻨْﻮاَ َﻧﮫُ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮاً ﻓِﻲ ﻗِﻄﺎَرٍ وَﺟﺎَءَ اﻟْﺠﺎَﺑِﻲ وَ ﻃَﻠَﺐَ ﻣِﻨْﻚَ اﻟﺘﱠﺬْﻛِﺮَ َة َو )د‬ ‫‪.‬ﺗَﺠِﺪْھﺎَ ﺑَﺤَﺜْﺖَ ﻋَﻦِ اﻟﺘﱠﺬْﻛِﺮَةِ ‪ ،‬ﻓََﻠﻢْ‬ ‫ﻛُﻨْﺖَ ﺗَﺮْﻛَﺐُ ﺣﺎَﻓِﻠَﺔً وَﻛﺎَنَ ﺟﺎَرُكَ ﯾُﺪَﺧﱢﻦُ ﻛَﺜِﯿﺮاً وَ ﻻَ ﯾُﻮﺟَﺪُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ )ذ‬ ‫‪.‬ﻣَﻘْﻌَﺪٌ ﺧﺎَلٍ ﺗَﺠْﻠِﺲُ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻟَﮫُ ؟ ‪33-‬‬ ‫ﻌْﺪَ ﻛُﻨْﺖَ ﻣَﺮِﯾﻀﺎً ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ وَ ﻟَ ْﻢ ﯾَﺰُرْكَ ﺻَﺪِﯾﻘُﻚَ ﺛُﻢﱠ ﻗﺎَﺑَﻠْﺘَﮫُ ﺑَ)ا‬ ‫ﻃﻮِﯾﻠَ ٍﺔ‬ ‫ت َ‬ ‫‪ .‬ﺳَﻨَﻮاَ ٍ‬

‫وَﻋَﺪْتَ ﺻَﺪِﯾﻘَﻚَ ﺑِﺄَنْ ﺗَﺰُورَهُ ﻓِﻲ ﻣَﻨْﺰِﻟِﮫِ ‪ ،‬وَ ﻟَﻢْ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ذَﻟِﻚَ ‪ِ ،‬ﻟﺄَنﱠ )ب‬ ‫ل‬ ‫‪ .‬ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﺄَھْﻞِ زاَرُوﻛُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ ِ‬ ‫‪ .‬ﺷَﻌَﺮْتَ ﺑِﺄَﻟَﻢٍ ﻓِﻲ ﻋَ ْﯿﻨِﻚَ وَ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐِ )ج‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ( ‪.‬ﺪَﻟِﯿﱠﺔِ ﻟِﺸِﺮاَءِ دَواَءٍ ﻟِﻮاَﻟِﺪَﺗِﻚَ اﻟْﻤَﺮِﯾﻀَﺔِ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱠﯿْ )ح‬ ‫)ﻟِﻠﺼﱠﯿْﺪَِﻟﻲﱢ ؟‬ ‫‪8. Aşağıdaki okuma parçasını tercüme ediniz.‬‬ ‫)‪(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻣَﻦْ أَﻧﺎَ ؟‬ ‫تُ ھَﺬِهِ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ وَﺟَﺪْ " ‪:‬دَﺧَﻞَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻋَﻠَﻰ زَوْﺟَﺘِﮫِ ﺳَﻌِﯿﺪاً َو ﻗﺎَلَ ﻟَﮭَﺎ‬ ‫ت‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ "ھَﻞْ ﺗَﻌْﺮِﻓِﯿﻦَ ﻣﺎَ ﺑِﺪاَﺧِﻠِﮭﺎَ ؟ ﻓَﻘﺎَﻟَﺖْ ‪.‬ﻓِﻲ ﺻُﻨْﺪُوقِ اﻟْﺨِﻄﺎَﺑَﺎ ِ‬ ‫َوﺟَﺪْتُ ‪.‬إِﻧﱠﮭﺎَ ﻣُﻔﺎَﺟَﺄَةٌ "ﻓَﻘﺎَلَ اﻟﺰﱠوْجُ "أَﻋْﺮِفُ ؟ إِﻓْﺘَﺤْﮭﺎَ وَ ﺳَﻮْفَ ﻧَﺮَى‬ ‫ﻟْﺠَﺪِﯾﺪَةِ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛُﻨْﺖِ ﺗُﺤِﺒﱢﯿﻦَ ﺑِﺪاَﺧِﻠِﮭﺎَ ﺗَﺬْﻛِﺮَﺗَﯿْﻦِ ﻟِﺪُﺧُﻮلِ اﻟْﻤَﺴْ َﺮﺣِﯿﱠ ِﺔ ا‬ ‫ھَﻞْ " ‪:‬ﻣُﺸﺎَھَﺪَﺗَﮭﺎَ وَ وَﺟَﺪْتُ ﻣَﻌَﮭُﻤﺎَ ﺑِﻄﺎَﻗَﺔً ﺻَﻐِﯿﺮَةً ﻣَﻜْﺘُﻮﺑﺎً ﻋَﻠَﯿْﮭﺎَ‬ ‫ﻻَ ﺑُﺪﱠ أَنْ ﯾَﻜُﻮنَ أَﺣَﺪُ أَﺻْﺪِﻗﺎَﺋِﻚَ أَوْ "ﻓَﻘﺎَﻟَﺖِ اﻟﺰﱠوْﺟَﺔُ "ﺗَﻌْﺮِﻓﺎَنِ ﻣَﻦْ أَﻧﺎَ ؟‬ ‫ﻌْﺮِﻓْﻦَ أَﻧﱠﻨِﻲ أُرِﯾﺪُ ﻣُﺸﺎَھَﺪَةَ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔِ وَﻟَﻜِﻦْ إِﺣْﺪَى ﺻَﺪِﯾﻘﺎَﺗِﻲ اﻟﻼﱠﺗِﻲ َﯾ‬ ‫" ‪:‬ﻓَﻘَﺮَأَ اﻟﺰﱠوْجُ اﻟﺘﺎﱠرِﯾﺦَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺘﱠﺬْﻛِﺮَﺗَﯿْﻦِ وَ ﻗﺎَلَ ﻟَﮭﺎَ "ﻣَﺘَﻰ ﺳَﻨَﺬْھَﺐ ؟‬ ‫ﺳَﻨَﺬْھَﺐُ اﻟﻠﱠﯿْﻠَﺔَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔِ وَ ﺳَﺘَﻜُﻮنُ ﺳَﮭْﺮَةً ﺟَﻤِﯿﻠَﺔً إِنْ …اَﻟﻠﱠﯿَْﻠﺔُ‬ ‫وَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻮْﻋِﺪِ ذَھَﺐَ اﻟﺰﱠوْﺟﺎَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺴْﺮَحِ ‪ ،‬وَ ھُﻤﺎَ "ﺷَﺎءَ اﻟﻠﱠﮫُ‬ ‫ﯾَﻌْﺘَﻘِﺪاَنِ أَﻧﱠﮭُﻤﺎَ ﺳَﯿُﻘﺎَﺑِﻼَنِ أَﺻْﺪِﻗﺎَءَھُﻤَﺎ ھُﻨﺎَكَ ‪ ،‬وَﻟَﻜِﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﺠِﺪاَ ِﻣﻤﱠﻦْ‬ ‫ن‬ ‫وَ ‪.‬ﻃَﻮاَلَ اﻟْﻮَﻗْﺖِ وَ ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔُ ﻣُﺴَﻠﱢﯿَﺔً‪ ،‬وَ ﻛﺎَﻧﺎَ ﯾَﻀْﺤَﻜﺎَنِ ‪.‬ﯾَﻌْﺮِﻓﺎَ ِ‬ ‫ﺖ‬ ‫أَنﱠ ‪:‬ھُﻨﺎَكَ ﻋَﺮَﻓﺎَ اﻟْﺄَﻣْﺮَ ‪.‬ﺑَﻌْﺪَ أَنْ اﻧْﺘَﮭَﺖِ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔُ رَﺟَﻌﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْ ِ‬

َ ِ‫اﻟْﺒَﯿْﺖَ َﻗﺪْ ﺳُﺮ‬. ‫ﻟَﻢْ ﯾَﺠِﺪاَ ﻣَﻼَﺑِﺴَﮭُﻤﺎَ اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔَ وَ ﺟَﻤِﯿﻊَ اﻟْﺄَﺷْﯿﺎَءِ اﻟْﻐﺎَﻟِﯿَﺔ‬. ‫ق‬ ‫ﻣَﻜْﺘُﻮﺑﺎً ﻋََﻠﯿْﮭﺎَ وَ ﺷﺎَھَﺪاَ ﺑِﻄﺎَﻗَﺔً ﺻَﻐِﯿ َﺮ ًة‬: " ‫"!اَﻟْﺂنَ ﺗَﻌْﺮِﻓﺎَنِ ﻣَﻦْ أَﻧﺎَ ؟‬ &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu bablara ilâveten mülhak (ek) denen başka bablar da vardır. Dahrece bâbına mülhak 6, tedahrece bâbına mülhak 5, ihranceme’ye mülhak 2 bab vardır. Böylece toplam bab sayısı 35 bab eder. Ancak bu mülhak bablar çok az kullanılır. Bilinmeyen bir kelime olduğunda sözlük açılıp bakılabilir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Uralgiray, Yusuf, İlk ve İleri Dilbilgisi, II, 84 vd. [2]

(ُ‫( )أَﺿﺎَءَ ﯾُﻀِﻲء‬ışığı) yakmak, açmak


SÖZLÜK ÇALIŞMASI Aşağıdaki cümleler aksâmı seb’a örneklerinden derlenmiş şimdiye kadar öğrendiğimiz konuları içermekte ve pekiştirmektedir. Artık fiillerin üçlü kök harfini tesbit edecek seviyeye gelmiş bulunmakta ve böylece sözlük çalışması yapabilecek durumdayız. Dolayısıyla bundan sonra geçen bilinmeyen kelimelerin altı çizilip sözlük yardımıyla bulunabilir. Aşağıdaki cümleleri, bilemediğiniz kelimeleri sözlükten bakmak suretiyle tercüme ediniz. (Cevaplar için üzerine tıklayınız) 1- ‫ﻔﺎَ وَ اﻟْﻤَﺮْوَةِ ﺳَﻌَﯿْﻨﺎَ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺼﱠ –أَﻗَﻤْﻨﺎَ ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ إِﻟَﻰ ﺟِﻮاَرِ اﻟْﻜَﻌْﺒَ ِﺔ‬ ٍ‫ﻣﺎَذاَ أَﻋْﺠَﺒَﻚَ ﻣِﻨْﮭﺎَ ؟ –ﺳَﻨَﺒْﻘَﻰ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﺛَﻼَﺛَﺔَ أَﯾﺎﱠمٍ –ﺳَﺒْﻌَﺔَ َأﺷْﻮاَط‬ ‫ﺖ اﻟْﺤَﺞﱠ‬ َ ْ‫ھَﻞْ أَدﱠﯾ‬- ِ‫–ﻛَﻢْ ﯾَﻮْﻣﺎً أَﻗَﻤْﺖَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻤْﻠَﻜَﺔِ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠﺔِ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠﺔ‬ ‫ِاﻧْﺘَﻈَﺮْتُ –ﺔِ ﻛُﻞﱠ ﻋﺎَمٍ ﻟِﻠْﺤَﺞﱢ أَوِ اﻟْﻌُﻤْﺮَةِ ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻌُﻮدِﯾﱠ‬ ِ‫ﺟَﺎءَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺑَﻠَﺪٍ ﻟِﺄَداَءِ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔِ –ﺑِﺤَﻘﺎَﺋِﺐِ اﻟﺴﱠﻔَﺮِ داَﺧِﻞَ اﻟْﻤَﻄﺎَر‬ ‫ﺤﺞﱢ‬ َ ْ‫اﻟ‬. 2- ‫ ﻣﺎَ ﻏِﺒْﺖُ ﻋَﻦِ اﻟﺪﱠرْسِ ھَﺬَا‬، َ‫ھَﻞْ ﻏِﺒْﺖَ ﻋَﻦِ اﻟﺪﱠرْسِ ھَﺬاَ اﻟﺼﱠﺒﺎَحَ ؟ ﻻ‬ ‫–أَﻧﺎَ داَﺋِﻤﺎً أُؤَدﱢي ﻣﺎَ ﯾَﻄْﻠُﺒُﮫُ ﻣِﻨﱢﻲ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﻟِﺄَﻋْﻤَﻞَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ –ﻟﺼﱠﺒﺎَحَ ا‬ ‫ِإﻟَﻰ أَﯾْﻦَ ﺗَﻮَﺟﱠﮫَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ؟ ﺗَﻮَﺟﱠﮫَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ إِﻟَﻰ –أَﻧﺎَ داَﺋِﻤﺎً أُؤَدﱢي وَاﺟِﺒِﻲ‬ ‫ت‬ ٍ ‫ﻋَﺮَﻓَﺎ‬.

‫ﺻَﻠﱠﻰ –ﯿﻢُ ﻓِﯿﮫِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔُ ﻣَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺘَﮭﺎَ أَﻧﺎَ ذاَھِﺐٌ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ اﻟﱠﺬِي ﺗُﻘِ ‪3-‬‬ ‫ﻼ ِة‬ ‫ﻋَﺮْضُ اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔِ ﻣُﺴْﺘَﻤِﺮﱞ –اﻟْﻤُﺼَﻠﱡﻮنَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ أَذﱠنَ اﻟْﻤُﺆَذﱢنُ ﻟِﻠﺼﱠ َ‬ ‫ﻣِﻦَ –اﻟﱠﺘِﻲ ﻧَﺪْرُﺳُﮭﺎَ ﺳَﮭْﻠَﺔٌ ]‪[1‬ﻣُﻌْﻈَﻢُ اﻟْﻤَﻮاَدﱢ –ھَﺬاَ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعَ‬ ‫‪.‬ﻟﺘﱠﺠﺎَرِبِ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِاﻟﻀﱠﺮُورِيﱢ ﻣُﺸﺎَھَ َﺪةُ ا‬ ‫ن ‪4-‬‬ ‫ﻣﺎَ وَﻓﱠﺮَتْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ –اِﺧْﺘﺎَرَتْ ﺳُﻌﺎَدُ اﻟْﻔُﺴْﺘﺎَنَ اﻟْﻤَﺼْﻨُﻮعَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﺎﱠ ْﯾﻠُﻮ َ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ ﯾَﻌْﺮِفِ اﻟْﺄَبُ اﻟْﻔَﺮْقَ ﺑَﯿْﻦَ –ﻣﺎَ وَﻓﱠﺮَتْ ﺳُﻌﺎَدُ ﻟِﺄَﺑِﯿﮭﺎَ ﺷَﯿْﺌﺎً ‪ِ-‬ﻟﺄَﺑِﯿﮭ َﺎ‬ ‫ﻦ؟‬ ‫ﻣﺎَ ‪-‬ﻤﺎَ ﺑِﻨَﻔْﺲِ اﻟْﻤَﻘﺎَسِ وَ ﺑِﻨَﻔْﺲِ اﻟﺸﱠﻜْﻞِ وَ ﺑِﻨَ ْﻔﺲِ اﻟﻠﱠﻮْنِ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُ _اﻟْﻔُﺴْﺘﺎَﻧَﯿْ ِ‬ ‫ن؟‬ ‫اﻟﱠﺬِي ﺗُﺮِﯾﺪُ ﺳُﻌﺎَدُ ﺷِﺮاَءَهُ ﻣَﻊَ اﻟْﻔُﺴْﺘﺎَ ِ‬ ‫ﺺ ‪5-‬‬ ‫أَﯾﱠﮭُﻤﺎَ ﺗُﺤِﺐﱡ ؟ اَﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺼْﻨُﻮﻋَﺔَ ﻣِﻦَ –َأﺷْﺘَﺮِي اﻟﺜﱠﻮْبَ وَاﻟْﻘَﻤِﯿ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫أُﺣِﺐﱡ اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲَ اﻟْﻤَﺼْﻨُﻮﻋَﺔَ ﻣِﻦَ –اﻟﻨﱠﺎﯾْﻠُﻮن اﻟْﻘُﻄْﻦِ أَمِ اﻟْﻤَﺼْﻨُﻮﻋَﺔَ ﻣِ َ‬ ‫ُأرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ ﻟُﻌْﺒَﺔٍ ﺗَﻠِﯿﻖُ –أُرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ ﻣَﻜْﺘَ َﺒﺔٍ ﺗَﻠِﯿﻖُ ﺑِﮭَﺬِهِ اﻟْﻜُﺘُﺐِ –اﻟْﻘُﻄْﻦِ‬ ‫أُرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ –أُرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ ﺟَﺮَسٍ ﯾَﻠِﯿﻖُ ِﺑﮭَﺬِهِ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔِ –ﺑِﮭَﺬِ ِه اﻟﻄﱢﻔْﻠَﺔِ‬ ‫‪ .‬أُرِﯾﺪُ ﺷِﺮاَءَ ﺛَﻼﱠﺟَﺔٍ ﺗَﻠِﯿﻖُ ﺑِﮭَﺬاَ اﻟْﻤَﻄْﺒَﺦِ –ﻔﺰْﯾُﻮن ﺗَﻠِﯿﻖُ ﺑِﮭَﺬِهِ اﻟْﺤُﺠْﺮَةِ ﺗِﻠ‬ ‫ﻦ ‪6-‬‬ ‫ﺖ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻔﺎَﺋِﺰِﯾ َ‬ ‫ﻋَﻼَمَ ‪.‬ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻦْ وُزﱢﻋَﺖِ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ؟ وُزﱢﻋَ ِ‬ ‫وُزﱢﻋَﺖِ ﻣَﺘَﻰ ‪.‬ﺣَﺼَﻞَ ﺻَﻔﱡﻜُﻢْ ؟ ﺣَﺼَﻞَ ﺻَﻔﱡﻨﺎَ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﺄْسِ اﻟْﺒُﻄُﻮﻟَ ِﺔ‬ ‫ﺤﻔْﻞِ‬ ‫ﻋﻠَﻰ اﻟْﻔﺎَﺋِﺰِﯾﻦَ ﻓِﻲ آﺧِ ِﺮ اﻟْ َ‬ ‫ﻣَﻦْ –اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ ؟ وُزﱢﻋَﺖِ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ َ‬ ‫ﺷﺘَﺮَكَ ﺟَﻤِﯿﻊُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ –اﺷْﺘَﺮَكَ ﻓِﻲ اﻟْﺎﺳْﺘِﻌْﺮاَضِ؟ ا ْ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺤﻔْ ِ‬ ‫‪.‬اﻟْﺤَﻔْﻞِ اُﺳْﺘُﻘْﺒِﻞَ اﻟْﺂﺑﺎَءُ ﯾَﻮْمَ –اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﺂﺑﺎَءَ ﯾَﻮْ َم اﻟْ َ‬ ‫أُﻗِﯿﻤَﺖِ –أُﻋْﻠِﻦَ اﻟْﺨَﺒَﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴﺎَءِ –أَﻋْﻠَﻦَ اﻟْﻤُﺬِﯾﻊُ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺴَﺎ ِء ‪7-‬‬ ‫أُﻗِﯿﻤَﺖِ –أُﻗِﯿﻤَﺖِ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ –اﻟﺘﱠﺠﺎَرِبُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻌْﻤَﻞِ‬ ‫وُزﱢﻋَﺖِ ‪ -‬وُزﱢﻋَﺖِ اﻟﺘﱠﺬاَﻛِﺮُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺮﱡﻛﺎﱠبِ –اﻟْﻤَﺴْﺮَﺣِﯿﱠﺔُ ﻓِﻲ اﻟْ َﻤﺴْﺮَحِ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤَﻼَﺑِﺲُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻼﱠﻋِﺒِﯿ َ‬

‫ط ‪8-‬‬ ‫اَﻟْﻤُﺪَرﱢسُ –أُﺣِﺐﱡ اﻟْﺄَﻟْﻌﺎَبَ اﻟﺮﱢﯾﺎَﺿِﯿﱠﺔَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭﺎَ ﺗُﻌَﻠﱢﻤُﻨِﻲ اﻟﻨﱢﻈﺎَمَ وَ اﻟﻨﱠﺸﺎَ َ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﺗُﺮِﯾﺪُ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ أَنْ ﺗَﻜُﻮنَ ؟ ﺗُﺮِﯾﺪُ ‪-‬ﺳَﺄَلَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ ﻋَﻦْ ﻣُﺴْ َﺘﻘْﺒَﻠِﮭِﻢْ‬ ‫ھَﻞْ ﺗُﺮِﯾﺪِﯾﻦَ أَنْ ﺗُﺼْﺒِﺤِﻲ ‪-‬أَنْ ﺗَﻜُﻮنَ ﻃَﺒِﯿﺒَﺔً ﻟِﺘُﻌﺎَﻟِﺞَ اﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔُ‬ ‫اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِسُ ﯾَﮭْﺘَﻢﱡ ﺑِﺈِﻗﺎَﻣَﺔِ –ﻣُﺤﺎَﻣِﯿَﺔً ﯾﺎَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ؟ ﻻَ ‪ ،‬أُرِﯾﺪُ أَنْ اُﺻْﺒِﺢَ ﻃَﺒِﯿﺒَ ًﺔ‬ ‫‪.‬ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﻤُﺬِﯾﻊُ اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرَ –اﻟْﻤَﺒﺎَﻧِﻲ‬ ‫اِﺳْﺘَﻐْﺮَﻗَﺖِ –ﺣَﻘﺎَﺋِﺒَﮭُﻢْ ﻗَﺒْﻞَ ﻋَﻮْدَﺗِﮭِﻢْ إِﻟَﻰ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ أَﻋَﺪﱠ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ‪9-‬‬ ‫أﻟﺮﱠﺣَﻼَتُ ﺗُﻨَﺸﱢﻄُﻨﺎَ وَ ﺗَﺠْﻌَﻠُﻨﺎَ ﻧَﻘْﻀِﻲ وَﻗْﺘﺎً ﻓِﻲ –اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﺧَﻤْﺴَﺔَ أَﯾﺎﱠمٍ‬ ‫ﺷَﯿْﺌﺎً ﺟَﺪِﯾﺪاً ﺗَﻜُﻮنُ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔُ ﻣُﻔِﯿﺪَةً إِذاَ ﺗَﻌَﻠﱠﻢَ ﻣِﻨْﮭﺎَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ‪-‬ﺳَﻌﺎَدَةٍ وَ ﺗُﻌَﻠﱢﻤُﻨَﺎ‬ ‫ﺐ ﻓِﯿﮭﺎَ‬ ‫أُﻓَﻀﱢﻞُ اﻟﺮﱠﺣَﻼَتِ اﻟﻄﱠﻮِﯾﻠَﺔَ ﻟِﺄُﺷﺎَھِﺪَ ﺑِﻼَداً ‪.‬وَ ﺗَﻜُﻮنُ ﻣُﺴَﻠﱢﯿَﺔً إِذاَ ﻟَﻌِ َ‬ ‫ﺐ اﻟﺪﱢراَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪ .‬ﺟَﺪِﯾﺪَةً وَ أَﻧْﺴَﻰ ﺗَﻌَ َ‬ ‫ﺖ ‪10-‬‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﺴْﺘَﺨْﺮَجُ ‪.‬ﺷﺎَھَﺪْﻧﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾَﺴْﺘَﺨْﺮِجُ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلُ اﻟﺰﱠﯾْ َ‬ ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮْﻧﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﺗُﺠَﮭﱢﺰُ –ﺳَﻤِﻌْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﻌْﻠِﻦُ اﻟْﻤُﺬِﯾﻊُ اﻟْﺄَﺧْﺒﺎَرَ –زﱠﯾْﺖُ لا‬ ‫رَأَﯾْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﯾُﻌَﻠﱢﻢُ –ﺗَﺬَﻛﱠﺮْﻧﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ﺗُﺠَﮭﱠﺰُ اﻟْﺄَﻃْﻌِﻤَﺔُ –اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ اﻟْﺄَﻃْﻌِﻤَﺔَ‬ ‫ﻋَﻢﱠ ﺗَﺒْﺤَﺚُ ؟ أَﺑْﺤَﺚُ –ﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ رَأَﯾْﻨﺎَ ﻛَﯿْﻒَ ُﯾﻌَﻠﱠﻢُ اﻟ –اﻟْﻤُﺪَرﱢﺳﻮُنَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿ َﺬ‬ ‫ﺤﻠْﻮَى‬ ‫‪.‬ﻋَﻦِ اﻟْﻤَﻄْﻌَ ِﻢ اﻟْﻤُﺰْدَﺣِﻢِ اﻟْﻤَﺸْﮭُﻮرِ ﺑﺎﻟْ َ‬ ‫أُﻋْﻠِﻦَ –ﺳَﯿُﺴْﺘَﻘْﺒَﻞُ اﻟْﺂﺑﺎَءُ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻔْﻞِ –ﺟُﮭﱢ َﺰتِ اﻟْﺤَﻘﺎَﺋِﺐُ ﻗَﺒْﻞَ اﻟﺴﱠﻔَ ِﺮ ‪11-‬‬ ‫ﻞَ اﻟْﺄَبُ اﻟْﺨِﻄﺎَبَ إِﻟَﻰ أَرْﺳَ –أُرْﺳِﻞَ اﻟْﺨِﻄﺎَبُ إِﻟَﻰ اﻟْﺎِﺑْﻦِ –اﻟْﺨَﺒَﺮُ أَﻣْﺲِ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻦ اﻟْﻐﺎَﺋِ ِ‬ ‫وُزﱢﻋَﺖِ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ ﻋَﻠَﻰ –أُﺣِﺐﱡ أَنْ ُأﺻْﺒِﺢَ ﻃَﺒِﯿﺒﺎً –اﻟْﺎِﺑْ ِ‬ ‫وُزﱢﻋَﺖِ اﻟْﺠَﻮاَﺋِﺰُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻔﺎَﺋِﺰاَتِ –اﻟْﻔﺎَﺋِﺰِﯾﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻤُﺴﺎَﺑَﻘﺎَتِ اﻟﺮﱢﯾَﺎﺿِﯿﱠﺔِ‬ ‫‪.‬اﻟﻼﱠﺗِﻲ ﻛَﺴَﺒْﻦَ اﻟْﻤُﺒﺎَراَ َة‬ ‫ﯾُﻚِ ﻓِﻲ اﻟْﻘَﻤِﯿﺺِ اﻟﱠﺬِي اَرْﺗَﺪِﯾﮫِ ؟ إِذاَ أَرَدْتَ أَنْ ﺗُﺼْﺒِﺢَ داَﻋِﯿَﺔً ﻣﺎَ رَأْ ‪12-‬‬ ‫ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺂﺑﺎَءِ أَنْ –ﻟِﻠْﺈِﺳْﻼَمِ ﻓَﺄَﻛْ ِﻤﻞْ دِراَﺳَﺘَﻚَ ﻓِﻲ ﺟﺎَﻣِﻌَﺔٍ دِﯾﻨِﯿﱠ ٍﺔ‬

‫ﺧ‬ ‫ن وَ ﯾَﺪﱠ ِ‬ ‫ﺮُوا إِذاَ ﯾُﻌْﻄُﻮا أَوْﻻَدَھُﻢْ ﻣَﺼْﺮُوﻓﺎً ﻟِﻠْﺠَﯿْﺐِ ﻟِﯿَﺸْﺘَﺮُوا ﻣﺎَ ﯾُﺤِﺒﱡﻮ َ‬ ‫‪ .‬أَرَادُوا‬ ‫–ﯾَﻤُﺮﱡ اﻟﻨﺎَسُ ﻣِﻦْ ﺟﺎَﻧِﺐِ اﻟﻨﱠﮭْﺮِ إِﻟَﻰ ﺟﺎَﻧِ ِﺒﮫِ اﻟْﺂﺧَﺮَ ﻓَﻮْقَ اﻟْﺠُﺴُﻮ ِر ‪13-‬‬ ‫ھَﻞْ ﺗَﺮَي ھَﺬاَ اﻟْﺒِﻨﺎَءَ اﻟْﺒَﻌِﯿﺪَ؟ أَيﱠ ﺑِﻨﺎَءٍ ؟ ھَﺬاَ اﻟﱠﺬِي ﺗَﮭْﺒِﻂُ ﺧَﻠْﻔَﮫُ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮاَتُ‬ ‫ﻞ ﺗَﻌْﺮِفُ ﻣﺎَ ھُﻮَ ‪.‬؟ ﻧَ َﻌﻢْ ‪ ،‬أَرَاهُ‬ ‫ﻣَﻄﺎَرُ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ‪.‬؟ أَﻇُﻦﱡ أَﻧﱠﮫُ ﻣَﻄﺎَرٌ ھَ ْ‬ ‫‪.‬إِﻟَﯿْﮫِ ]‪[2‬ﻣﺎَ رَأْﯾُﻚَ ؟ ﻧَﺰُورُهُ اﻟْﺂنَ ؟ َﻧﻌَﻢْ ‪ ،‬ھَﯿﺎﱠ ﺑِﻨﺎَ ‪.‬ھُﻮَ ﺟَﻤِﯿﻞٌ ﺣَﻘﺎ‪‬‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﯾَﻨْﺘَﺼِﺮُونَ داَﺋِﻤﺎً ‪.‬ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﺂذِنُ ﺗَﺮْﺗَﻔِﻊُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱠﻤَﺎ ِء ‪14-‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺤﺪﱠﺛْﺖُ ﻃَﻮِﯾﻼً –ﺑِﺴَﺒَﺐِ إِﯾﻤﺎَﻧِﮭِﻢ اﻟْﻘَﻮِيﱢ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ وَ ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْآنِ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻮَﻗْ ِ‬ ‫ﺗَ َ‬ ‫‪َ.‬ﺗﺤَﺪﱠﺛْﺖُ ﻃَﻮِﯾﻼً ﻣَﻊَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ اﻟﻼﱠﺗِﻲ ذَھَﺒْﻦَ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ –ﻣَﻊَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ‬ ‫ھُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﻟَﻘَﺪْ اﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ –ﻧَﺤْﻦُ اﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ اﻟﻀﱡﯿُﻮفَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ‪15-‬‬ ‫ھُﻢْ ﻟَﻢْ –ھُﻮَ ﻟَﻢْ ﯾَﺸْﺘَﺮِكْ ﻓِﻲ اﻟْﻜَﻼَمِ –أَﻧﺎَ وَﻋَﺪْتُ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﯿْﻦِ ﺑِﺎﻟْﮭَﺪاَﯾﺎَ –‬ ‫–ھُﻢْ ﻟَﻢْ ﯾُﻌْﻠِﻨُﻮا اﻟْﺨَﺒَﺮَ –ھُﻮَ ﻟَﻢْ ﯾُﻌْﻠِﻦِ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ‪-‬ﯾَﺸْﺘَﺮِﻛُﻮا ﻓِﻲ اﻟْ َﻜﻼَمِ‬ ‫‪.‬ﻼَﻣِﯿﺬُ ﻟَﻢْ ﯾُﻜْﻤِﻠُﻮا اﻟْﻮاَﺟِﺐَاﻟﺘﱠ –اَﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ﻟَﻢْ ﯾُﻜْﻤِﻞِ اﻟْﻮَاﺟِﺐَ‬ ‫ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠسُ اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﮭْﺘَﻢﱡ –ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻣَﻦْ ﺗَﮭْﺘَﻢﱡ ﺑِﻮاَﺟِﺒﺎَﺗِﮭﺎَ ‪16-‬‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﻓﺎَزَ ﻣَﻦْ أَﻃﺎَعَ اﻟﻠﱠﮫَ –أَﻋْﻄَﯿْﺖُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ﻟِﻤَﻦْ ﯾَﺠْﻠِﺲُ ﺑِﺠِﻮاَرِي ‪-‬ﺑِﻮَاﺟِﺒﺎَﺗِﮭَﺎ‬ ‫–ﺗَﻌَﺠﱠﺐَ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻣِﻤﺎﱠ ﻗَﺮَؤُوهُ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺤِﯿﻔَﺔِ –عَ اﻟﻠﱠﮫَ ﻟَﻘَﺪْ ﻓﺎَزَ اﻟﱠﺬِي أَﻃَﺎ –‬ ‫ﯾَﺪْﻋُﻮ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ إِﻟَﻰ –ﺗَﻌَﺠﱠﺐَ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻣِﻦَ اﻟﱠﺬِي ﻗَﺮَؤُوهُ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺤِﯿﻔَﺔِ‬ ‫‪ .‬ﯾَﺪْﻋُﻮ اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ إِﻟَﻰ ﻃَﺮْدِ اﻟْﺄَﻋْﺪاَءِ –ﻧَﻈﺎَﻓَﺔِ اﻟﻄﱠﻌﺎَمِ‬ ‫ﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اَرْﺗَﺪِي اﻟﺰﱢيﱠ اﻟْﻤَﺪْرَﺳِﻲﱠ أَوْ اَ ْرﺗَﺪِي ﻗَﺒْﻞَ اﻟﺬﱠھﺎَبِ إِﻟَﻰ اﻟْ ‪17-‬‬ ‫ﺲ اﻟْﻌﺎَدِﯾﱠﺔِ‬ ‫ﺑَﻌْﺪَ أَنْ اَرْﺗَﺪِي ﻣَﻼَﺑِﺴِﻲ أَﻧْﻈُﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﻤِﺮْآةِ ﻟِﺄُﺻَﻔﱢﻒَ –اﻟْﻤَﻼَﺑِ َ‬ ‫ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﯾَﺮْﺗَﺪِي اﻟْﻔُﻘَﺮاَءُ و اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ زِﯾﺎ‪ ‬واَﺣِﺪاً ﻻَ ﯾَﺘَﺒﺎَھَﻰ ‪-‬ﺷَﻌْﺮِي‬

‫ﻨِﯿﺎَءُ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺴِﮭِﻢِ اﻟْﻔﺎَﺧِﺮَةِ ‪ ،‬وَﻻَ ﯾَﺨْﺠَﻞُ اﻟْﻔُﻘَﺮاَءُ ﻣِﻦْ ﻣَﻼَﺑِﺴِﮭِﻢِ اﻟَْﺄ ْ‬ ‫ﻏ‬ ‫‪ .‬ﯾَﺘَﺒﺎَھَﻰ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءُ ﺑِﻤَﻼَﺑِﺴِ ِﮭﻢِ اﻟْﻐﺎَﻟِﯿَﺔِ اﻟْﻔﺎَﺧِﺮَةِ ‪.‬اﻟﺮﱠﺧِﯿﺼَ ِﺔ‬ ‫ﻟِﺄَﺗَﻨﺎَوَلَ ﻃَﻌﺎَﻣِﻲ ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺬْھَﺐَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ ؟ –أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَ ِﻢ ‪18-‬‬ ‫ج ‪.‬‬ ‫ﺳَُﺄﺻَﻠﱢﻲ اﻟْﻔَﺮِﯾﻀَﺔَ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ‪-‬ﻻَ ﺗَﻨْﺲَ أَنْ ﺗَﺘَﻨﺎَوَلَ ﻃَﻌﺎَﻣَﻚَ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﺨُﺮُو ِ‬ ‫ﻣِﻦَ اﻟْﻮاَﺟِﺐِ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ أَنْ ﯾُﻄِﯿﻌُﻮا اﻟﻠﱠﮫَ وَ –أُﻛْﻤِﻞَ وُﺿُﻮﺋِﻲ‬ ‫‪َ .‬رﺳُﻮَﻟﮫُ‬ ‫أَنْ ﯾَﺰُورَ ﻛُﻞﱠ ھَﺬِهِ اﻟْﺄَﻣﺎَﻛِﻦِ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمٍ ﻟَﯿْﺲَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻤْﻜِﻦِ ﻟِﻠﻀﱠﯿْﻒِ ‪19-‬‬ ‫ﻟَﯿْﺲَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻤْﻜِﻦِ ﻟِﻠﻀﱡﯿُﻮفِ أَنْ ﯾَﺰُورُوا ﻛُﻞﱠ ھَﺬِهِ اﻟْﺄَﻣﺎَﻛِﻦَ ﻓِﻲ ‪-‬وَاﺣِﺪٍ‬ ‫ﻣَﻦْ ‪-‬ﺳَﯿَﻔْﺘَﺮِقُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔَ اﻟﺼﱠﯿْﻔِﯿﱠﺔَ ﻗَﺪْ ﺑَﺪَأَتْ –ﯾَﻮْ ٍم وَاﺣِﺪٍ‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ –ﻟَﻘَﺪْ أَﻋْﻄﺎَﻛُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﻌﺎَدَةَ –ﯾَﻨْﺼُﺮْهُ اﻟﻠﱠﮫُ ﯾَﻨْﺼُﺮْ أَﺧﺎَهُ‬ ‫‪.‬ﻟَﻘَﺪْ أَﻋْﻄﺎَھُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِهِ اﻟﻨﱢﻌْﻤَ َﺔ –أَﻋْﻄﺎَھُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ھَﺬِهِ اﻟﺴﱠﻌﺎَدَةَ‬ ‫ﻦ ‪20-‬‬ ‫أَ ﻧَﺴِﯿْﺖَ أَﻧﱠﻨﺎَ –ﻣَﺘَﻰ ﺗُﺴْﺮِﻋُﻮا ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﯿْﺮِ ﺗَﺼِﻠُﻮا ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﺂﺧَﺮِﯾ َ‬ ‫ﺟ‬ ‫اِﻧْﺘَﮭَﻰ ﻋﺎَﻣُﻨﺎَ اﻟﺪﱢراَﺳِﻲﱡ وَ ذَھَﺒَﺖْ أَﯾﺎﱠﻣُﮫُ ‪-‬ﻤِﯿﻌﺎً ﻧَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ اﻟْﺂنَ اﻟْﻌَ َﺮﺑِﯿﱠﺔَ؟ َ‬ ‫ھَﺬِهِ أَﻗَﻞﱡ ﺧِﺪْﻣَﺔٍ ﯾُﻤْﻜِﻦُ أَنْ –أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗَﻘْﻀُﻮا ﻋُﻄْﻠَﺔً ﺳَﻌِﯿﺪَةً –اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔُ‬ ‫ﻚ‬ ‫‪.‬أُﻗَﺪﱢﻣَﮭﺎَ َﻟ َ‬ ‫ﻋﺎَشَ أَﺑُﻮ –ﺬِهِ اﻟْﻤُﻨﺎَﺳَﺒَﺔِ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺪَةِ ﺳَﻮْفَ أَدْﻋُﻮكَ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﻲ ﺑِﮭَ ‪21-‬‬ ‫ﺠﺐُ –ﺑَﻜْﺮٍ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﺑِﻜُﻞﱢ ﻣﺎَ ﺟﺎَءَ ﺑِﮫِ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ُﻣﺤَﻤﱠﺪٌ ﺻَﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ َو ﺳَﻠﱠﻢَ‬ ‫ﯾَ ِ‬ ‫دَﻋَﻮْتُ –ﻻَ ﺗَﻨْﺴَﻮاْ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟﺴﱢﺒﺎَﺣَﺔِ وَ ﻛُﺮَ َة اﻟْﻘَﺪَمِ –أَنْ ﻧَﺴْﺘَﻌِﺪﱠ ﻣُﻨْﺬُ اﻟْﺂنَ‬ ‫ﺻ‬ ‫ت َ‬ ‫‪.‬ﺪِﯾﻘِﻲ ﻟِﻠﺬﱠھﺎَبِ َﻣﻌِﻲ إِﻟَﻰ ﺣَﺪِﯾﻘَﺔِ اﻟْﺤَﯿَﻮاَﻧَﺎ ِ‬ ‫ﯾُﻐَﻨﱢﻲ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ وَ –اُﻃْﻠُﺒﺎَ ﻣِﻦْ ﺻَﺪِﯾﻘِﻜُﻤﺎَ أَنْ ﯾَﺴْﺘَﻌِﺪﱠ ﻛَﺬَِﻟﻚَ ‪22-‬‬ ‫أَوْﻗَﻒَ أَﺑِﻲ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْبِ ﻣِﻦَ –ﯾَﻀْﺤَﻜُﻮنَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭُﻢْ ﻗَﻀَﻮْا ﯾَﻮْﻣﺎً ﺳَﻌِﯿﺪاً‬ ‫‪.‬اﻟﺮﱠﺟُﻞِ اﻟْﻌَﺠُﻮزِ وَ ﻓَﺘَﺤْﺖُ ﺑﺎَبَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَ ِة وَ ﻧَﺰَﻟْﺖُ‬

‫ﺿَﻊِ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ –وْﻗِﻒِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْبِ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱠﺟُﻞِ اﻟْﻌَﺠُﻮ ِز أَ ‪23-‬‬ ‫ﺿَﻊِ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ وَ أَﻧْﺰِلِ –ﺑِﺎﻟْﻘُﺮْبِ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱠﺟُﻞِ اﻟْ َﻌﺠُﻮزِ‬ ‫ﻤَﺼْﻨَﻊَ ﺳَﺘَﻠْﺘَﮭِﻢُ اﻟﻨﺎﱠرُ اﻟْ –ﻋﺎَدَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﺑِﺎﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔِ –اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔَ ﻣِﻦَ اﻟﻄﺎﱠوِﻟَﺔِ‬ ‫ل –ﻛُﻠﱠﮫُ‬ ‫أَدﱠى اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ ﻓَﺮِﯾﻀَﺔَ –ﯾﺎَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪُ ﺗَﻨﺎَوَلْ ﻃَﻌﺎَﻣَﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْﺰِ ِ‬ ‫ﺤﺞﱢ‬ ‫‪.‬اﻟْ َ‬ ‫ﻦ ‪24-‬‬ ‫ﺷﺎَھَﺪَ ﻋُﻤَﺮُ ﻧﺎَراً ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﻓَﺄَﺳْﺮَعَ إِﻟَﯿْﮭﺎَ وَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ اﻗْﺘَﺮَبَ ﻣِ َ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ –ﻮْلَ ﻗِﺪْرٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﺎﱠرِ اﻟﻨﺎﱠرِ رَأَى اﻣْﺮَأَةً ﺗَﺠْﻠِﺲُ ھِﻲَ وَ أَﻃْﻔَﺎﻟُﮭَﺎ َ‬ ‫ﯾَﺒْﺘَﺴِﻢُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ‪.‬ﯾَﺒْﻜِﻲ ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ؟ ﻣﺎَذاَ ﻓِﻲ اﻟْﻘِﺪْرِ؟ ﻓِﯿﮫِ ﻣَﺎءٌ ﯾَﻐْﻠِﻲ‬ ‫‪ .‬اِﻧْﺘَﺸَﺮَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ ﻓِﻲ ﺑِﻼَدٍ ﻛَﺜِﯿﺮَةٍ –ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺄَﺧﱠﺮْتَ؟ –داَﺋِﻤًﺎ‬ ‫ﺼﺤَﻨِ ‪25-‬‬ ‫ﻲ ﺑِﺎﺳْﺘِﻌْﻤﺎَلِ ﻧَﻈﺎﱠرَةٍ ﻟِﺘَﺤْﻤِﻲَ ﻋَﯿْﻨَﻲﱠ ﻣِﻦ ﻓَﺤَﺼَﻨِﻲ اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ وَ ﻧَ َ‬ ‫اِﺳْﺘَﺮِﯾﺤِﻲ ﻓِﻲ ﻏُﺮْﻓَﺘِﻚِ وَ ﺳَﺄُﺣْﻀِﺮُ ﻟَﻚِ اﻟْﻐَﺪَاءَ ﻓَﻮْراً –اﻟﺸﱠﻤْﺲِ وَ اﻟْﮭَﻮَاءِ‬ ‫ث–‬ ‫ﺣ َﺪ َ‬ ‫‪ .‬أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗَﺘﱠﺼِﻠِﻲ ﺑِﻮاَﻟِﺪِي ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻜْﺘَﺐِ وَ أَﺧْﺒِﺮِﯾﮫِ ﺑِﻤَﺎ َ‬ ‫اِﺧْﺘﺎَرَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ –ﺗَﺰَوﱠجَ أَﺧِﻲ ﻗَﺒْﻞَ ﺳَ َﻨﺘَﯿْﻦِ –نَ اَﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻋﺎَ ِﺋﺪُو ‪26-‬‬ ‫ﺗَﺸﺎَﺑَﮭَﺖِ اﻟﺮﱢواَﯾﺎَتُ ﻓِﻲ اﻟْﻜُﺘُﺐِ –اِﻧْﺘَﮭَﻰ ﻋَﮭْﺪُ اﻟﻨﱠﻮْمِ –دِراَﺳَ َﺔ اﻟْﻌُﻠُﻮمِ‬ ‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ ﻓِﻲ ﻋُﻄْﻠَﺔِ اﻟﺼﱠﯿْﻒِ اﻟْﻘﺎَدِمِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻤْﻠَﻜَﺔِ اﻟْﻤَﻐْﺮِﺑِﯿﱠﺔِ –اﻟﺼﱠﺤِﯿﺤَﺔِ‬ ‫ﻓَﮭِﻲَ ﻣِﻦَ اﻟْﺒِﻼَدِ اﻟﱠﺘِﻲ أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ أَنْ أَزُورَھﺎَ ﻟِﺄَﻧﱠﮭﺎَ ﺟَﻤِﯿﻠَﺔٌ ﺟِﺪا‪ ‬وَ ﻓِﯿﮭَﺎ –‬ ‫ﺑَﻌْﺾُ اﻟْﺂﺛﺎَرِ اﻟْﺈِﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔِ اﻟْﮭﺎَﻣﱠﺔِ ﻣِﺜْﻞَ ﺟَﺎﻣِﻊِ اﻟْﻘَﺮَوِﯾﱢﯿﻦَ ﺑِﻔﺎَس وَ ﺷَﻌْﺐُ‬ ‫س اﻟﱠ‬ ‫‪ .‬ﺬِﯾﻦَ ﯾَﺰُورُوﻧَﮫُاﻟْﻤَﻐْﺮِبِ ﺷَﻌْﺐٌ ﻃَﯿﱢﺐٌ وَ ھُﻮَ ﻧَﺸِﯿﻂٌ وَ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟﻨﺎﱠ َ‬ ‫ذَھَﺐَ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﻣَﻊَ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﮫِ ﻓِﻲ ﻧِﮭﺎَﯾَﺔِ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعِ إِﻟَﻰ اﻟْﻌﺎَﺻِﻤَ ِﺔ ‪27-‬‬ ‫ك‬ ‫ﺗَﺤَﺮﱠﻛَﺖِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﻣِﻦْ أَﻣﺎَمِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓِﻲ ‪.‬ﻟِﻘَﻀﺎَءِ ﺑَﻌْﺾِ اﻟْﺄَﯾﺎﱠمِ ھُﻨَﺎ َ‬ ‫ﻋﺼْﺮاً‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﻮَﻗْﺖِ اﻟْﻤُﻨﺎَﺳِﺐِ وَ ﺑِﺬَﻟِﻚَ ﻟَﻘَﺪْ أَﺧْﺒَﺮْﺗَﻨﺎَ ‪-‬اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔِ اﻟﺮاﱠﺑِﻌَﺔِ َ‬ ‫ت‬ ‫ﻖ وَ أَﻧْﻘَﺬْتَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلَ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻤﻮْ ِ‬ ‫‪.‬أَﻧْﻘَﺬْتَ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊَ ﻣِﻦَ اﻟْﺤَﺮِﯾ ِ‬

‫ُﯾﺨْﺮِﺟُﻮنَ أَﻓْﺮاَدَ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔِ –ﺗَﻨﺎَوَلْ ﻃَﻌﺎَﻣَﻚَ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ !ﯾﺎَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪُ ‪28-‬‬ ‫ل‬ ‫ن ﻋﺎَدِلٌ وَ ﺣُﺴَﯿْ –ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻨْﺰِ ِ‬ ‫ﯾَﻘُﻮدُ اﻷَبُ ‪-‬ﻦٌ ﯾَﺘَﺠَﻮﱠﻻَنِ ﺑَﯿْﻦَ اﻟْﻤَﻨﺎَزِلِ ﻛﺎَ َ‬ ‫‪ .‬إِﻧﱠﻨﺎَ ﻏﺎَﺋِﺒُﻮنَ –إِﻧﱠﮭﺎَ ﻗﺎَدِﻣَﺔٌ –إِﻧﱠﻨِﻲ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮٌ –إِﻧﱠﮭُﻢْ ﺟﺎَﺋِﻌُﻮنَ ‪-‬اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ‬ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ‪-‬ﺑَﻘِﻲَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺣَﺘﱠﻰ اﻧْﺘَﮭَﺖِ اﻟﺤِﺼَﺺُ ‪29-‬‬ ‫ﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ وَ ھُﻨﺎَكَ ﺗَﻨﺎَوَﻻَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻌَﺼِﯿﺮ وَ اﻟﺸﺎﱠي ﺛُﻢﱠ ﺗَﺤَﺪﱠﺛﺎَ ﻋَﻦِ إِﻟَﻰ ا‬ ‫ت‬ ‫ﺗَﺠَﻮﱠلَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ ﻗَﻠِﯿﻼً ﺛُﻢﱠ ﺟَﻠَﺴﺎَ ﺑَﯿْﻦَ ‪-‬اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ وَ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَﻧَﺎ ِ‬ ‫ﻦ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ وَ ذَھَﺒﺎَ ﻣُﺒ ‪.‬اﻟْﺄَﺷْﺠَﺎ ِر‬ ‫ﺎَﺷَﺮَةً إِﻟَﻰ ﻣَﻮْﻗِﻒِ ﺧَﺮَجَ اﻟْﻮَﻟَﺪاَنِ ﻣِ َ‬ ‫ل‬ ‫‪ .‬اﻟْﺤﺎَﻓِﻼَتِ ‪ ،‬ﺣَﯿْﺚُ أَﺧَﺬاَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔَ ﻣِﻦْ ھُﻨﺎَكَ وَ اﺗﱠﺠَﮭﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْ ِﺰ ِ‬ ‫إِﻧﱠﻚِ ﺗُﺤِﺒﱢﯿﻦَ اﻟْﺨَﺒَﺮَ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺪَ –ﺳَﺘُﻌْﻠَﻦُ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻧَﺘﺎَﺋِﺞُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬِ اﻟﻨﺎﱠﺟِﺤِﯿﻦَ ‪30-‬‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ ؟ ھُﻮَ ﯾَﺴْﺘَﻤِﻊُ إِﻟَﻰ –ﯿﺪَ إِﻧﱠﮭﺎَ ﺗَﺮْﺟُﻮ اﻟْﺨَﺒَﺮَ اﻟﺴﱠ ِﻌ –‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻋُﺪْنَ إِﻟَﻰ –ﻛﺎَﻧَﺖْ أُﺧْﺘِﻲ ﻻَ ﺗَﺴْﺘَﺬْ ِﻛﺮُ دُرُوﺳَﮭﺎَ ﻛَﺜِﯿﺮاً –اﻟﺪﱠرْسِ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ؟ –اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ؟ ﻋُﺪْنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ﻣَﺴْﺮُوراَتٍ‬ ‫ﺳﮭُﻤﺎَ – ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻏَﺎﺿِﺒًﺎ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﯾَﻔْﻌَﻞُ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ؟ ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮاَنِ دُرُو َ‬ ‫‪.‬‬ ‫أَﯾْﻦَ ﻛُﻨْﺘُﻤﺎَ ﺗَﻠْﺘَﻘِﯿﺎَنِ؟ ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﻌَﺮﱠﻓْﺖَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ ؟ ﻛَ ْﯿﻒَ ﻛُﻨْﺘُﻤﺎَ ﺗَﻘْﻀِﯿﺎَنِ أَﯾﺎﱠ َم ‪31-‬‬ ‫نﱠ وَﻟَﺪَهُ اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ؟ ﻣَﺘَﻰ ﺗَﻌُﻮدُ أُﺧْﺘُﻚَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ؟ ﻛﺎَنَ اﻟْﻮاَﻟِﺪُ ﻏَﺎﺿِﺒﺎً ِﻟَﺄ‬ ‫َﻧﺼَﺢَ ‪-‬ﻗَﺪْ أَﺻﺎَﺑَﺘْﻨِﻲ اﻟْﻜُﺮَةُ ﻓِﻲ ﻋَﯿْﻨِﻲ اﻟْﯿُﺴْﺮَى –ﻋﺎَدَ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮاً ﻟِﻠْﻤَﻨْﺰِلِ‬ ‫‪ .‬اﻟﻄﱠﺒِﯿﺐُ ﺑِﺎِﺳْﺘِﻌْﻤﺎَلِ ﻧَﻈﺎﱠرَةٍ ﻟِﺘَﺤْﻤِﻲَ ﻋَﯿْﻨَﻲﱠ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﻤْﺲِ وَ اﻟْﮭَﻮاَ ِء‬ ‫اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ أَمْ ﺑَﻘَﯿْﺖَ ﻓِﻲ ھَﻞْ ﻋُﺪْتَ إِﻟَﻰ ‪-‬اَﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ﺗُﻌِﺪاﱠنِ اﻟﻄﻌﺎَمَ ‪32-‬‬ ‫ﻋﺼْﺮاً‬ ‫–اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔَﻰ ؟ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ ﻣَﻄﺎَرَ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﻓِﻲ اﻟﺮاﱠﺑِﻌَﺔِ َ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ‪.‬ﻛَﯿْﻒَ ﺳَﯿَﻌُﻮداَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ؟ ﺳَﯿَﻌُﻮداَنِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ﺑِﺴَﯿﺎﱠرَ ِة أُﺟْ َﺮ ٍة‬

‫ﻘْﺒَﻠَﺘْﻚَ واَﻟِﺪَﺗُﻚَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﻋُﺪْتَ إِﻟَﻰ ﻛﯿْﻒَ اﺳْﺘَ –اﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ ﻣِﻦْ ھُﻨَﺎكَ ؟‬ ‫اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ؟‬ ‫ذَھَﺒْﺖُ ‪-‬ﯾَﺘَﻤَﻨﱠﻰ أَﺣْﻤَﺪُ أَنْ ﯾَﻜُﻮنَ ﻃَﺒِﯿﺒﺎً وَﻟِﮭَﺬاَ اﻟْﺘَﺤَﻖَ ﺑِﻜُﻠﱢﯿﱠﺔِ اﻟﻄﱢﺐﱢ ‪33-‬‬ ‫ُزرْتُ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ أَﺣْﻤَﺪَ ﻓِﻲ ﻣَﻨْﺰِﻟِﮫِ –إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄْﻌَﻢِ ﻟِﺘَﻨﺎَوُلِ ﺑَﻌْﺾِ اﻟْﺄَﻃْﻌِﻤَﺔِ‬ ‫زُرْتُ ﻣَﺪِﯾﻨَﺔَ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِي ﻓِﻲ ‪-‬ﺚُ ﻋِﺸْﺖُ أَﯾﺎﱠﻣﺎً ﻃَﯿﱢﺒَ ًﺔ ﺣَﯿْ –‬ ‫‪.‬ﻗَﻀَﯿْﺖُ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﯾﺎَضِ أَﯾﺎﱠﻣﺎً ﺳَﻌِﯿﺪَةً ﻻَ أَﻧْﺴﺎَھﺎَ –اﻟْﻌُﻄْﻠَﺔِ اﻟﺼﱠﯿْﻔِﯿﱠﺔِ‬ ‫ﺘﺎَرَت اﺧْ ‪.‬ﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةُ ﺧَﺪِﯾﺠَﺔُ ﻣُﺘَﺰَوﱢﺟَ ًﺔ ﻗَﺒْﻞَ زَواَﺟِﮭﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ ‪34-‬‬ ‫اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةُ ﺧَﺪِﯾﺠَﺔُ اﻟﺰﱠواَجَ ﻣِﻦْ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٍ ‪ ،‬ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﻛﺎَنَ ﻣَﺸْﮭُﻮراً ﺑِﺎﻟْﺄَﻣﺎَﻧَﺔِ وَ‬ ‫ﺑِﺄَنْ ﯾَﺪْﻋُﻮَ اﻟﻨﺎﱠسَ إِﻟَﻰ )ص(ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ أَﻣَﺮَ ﺟِﺒْﺮِﯾﻞُ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱠ ﻣُﺤَﻤﱠﺪاً ‪-‬اﻟﺼﱢﺪْقِ‬ ‫"ﺪﱢﻗَﺔٌ ﺑِﻚَ ﻣُﺆْﻣِﻨَﺔٌ ﺑِﺮَﺑﱢﻚَإِﻧﱢﻲ ﻣُﺼَ"‪:‬اﻟﻠﱠﮫِ ﻗﺎَﻟَﺖْ ﻟَﮫُ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪَةُ ﺧَﺪِﯾﺠَﺔُ‬ ‫ﻦ ﻛﺎَنَ ﯾَﺘَﻌَﺒﱠﺪُ ‪.‬ﺗَﺰَوﱠجَ أَﺧِﻲ ﻗَﺒْﻞَ ﺳَﻨَﺘَﯿْﻦِ –أَﻋَﺪﱠتِ اﻟْﺄُمﱡ ﻃَﻌﺎَمَ اﻟْﻐَﺪَا ِء ‪35-‬‬ ‫أَﯾْ َ‬ ‫ﯾُﻮﺟَﺪُ ﻏﺎَرُ ﺣِﺮاَء ﻓِﻲ ﻣَﻜﱠﺔَ ‪.‬اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ؟ ﯾَﺘَﻌَﺒﱠﺪُ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﻓِﻲ ﻏﺎَ ِر ﺣِﺮاَء‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱡ ﯾَﺘَﻌَﺒﱠﺪُ ھُﻨﺎَكَ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﻜُﻮنَ ‪.‬ﻲﱡ ﯾَ َﺘﻌَﺒﱠﺪُ ھُﻨﺎَكَﻛﺎَنَ اﻟﻨﱠﺒِ ‪.‬اﻟْﻤُﻜَﺮﱠﻣَﺔِ‬ ‫‪ .‬ﺑَﻌِﯿﺪاً ﻋَﻦِ اﻟﻨﺎﱠسِ وَﻟِﯿَﺘَﺄَﻣﱠﻞَ ﻓِﻲ ﻣَﺨْﻠُﻮﻗﺎَتِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ أَﺻْﺒَﺢَ اﻟﻨﺎﱠسُ ﯾَﺸْﺘَﺮُونَ ﻣِﻨْﮫُ ﻛَﺜِﯿﺮاً ؟ ﻛَﯿْﻒَ ﻛﺎَنَ ﯾُﻌﺎَﻣِﻞُ ‪36-‬‬ ‫ﻦ ؟ أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﺻِﯿﺎَﻣﺎً َﻣﻘْﺒُﻮﻻً‬ ‫–اﻟﻨﺎﱠسَ ؟ ھَﻞْ ﻛﺎَن ﯾُﺴﺎَﻋِﺪُ اﻟْﻤُﺤْﺘﺎَﺟِﯿ َ‬ ‫ﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ أَﺗَ –أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﺣَﺠﺎ‪ ‬ﻣَﺒْﺮُوراً –أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﻋِﯿﺪاً ﻣُﺒﺎَرَﻛﺎً‬ ‫–أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﻃَﻌﺎَﻣﺎً ﻟَﺬِﯾﺬاً –أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﻧَﻮْﻣﺎً ھﺎَدِﺋﺎً ‪-‬رِﺣْﻠَ ًﺔ ﺳَﻌِﯿﺪَةً‬ ‫‪.‬أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ ﺣَﯿﺎَةً ﺳَﻌِﯿ َﺪةً –أَﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﻜُﻢْ دِراَﺳَﺔً ﺳَﮭْﻠَﺔً‬ ‫&&&&&&&&&&‬

------------------------------------------------------------------------------[1]

(‫ )اﻟْﻤَﻮاَدﱡ‬maddeler, (َ‫ )اَﻟﻨﺎﱠﯾْﻠُﻮن‬naylon

[2]

(ِ‫ )ھَﯿﺎﱠ ﺑِﻨﺎَ إِﻟَﯿْﮫ‬haydi oraya (gidelim)(tâbir)


HÂL Hâl; fiil işlenirken, fâilin, mef’ûlün veya her ikisinin durumunu gösteren mansûb ve nekre isimdir. Tekil ve illet harfi bulunmayan bir kelime olduğu takdirde hâl, üstün tenvinli olarak gelir. Türkçe’deki durum zarfı karşılığıdır. Fiile sorulan “Nasıl” sorusuna cevap teşkil eder. Fiil yapılırken onu işleyenin durumu açıklanan hâl Türkçe’ye

(...rek, ..rak) ekleriyle veya (...dığı halde), (..ken, …mış olduğu halde) kelimeleriyle tercüme edilir. Durumları açıklanan fâil ya da mef’ûlün bih’e de sâhibu’l-hâl veya zü’l-hâl denir. Sâhibu’l-hâl genellikle marife olur. Özel isimlerin ise harfi tarif almasa da marife olduğu açıktır: ‫ﺟﺎَءَ ﺧﺎَِﻟﺪٌ راَﻛِﺒًﺎ‬. Hâlit binerek (binmiş olarak) geldi. ‫ﺟﺎَءَتْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔُ راَﻛِﺒَ ًﺔ‬. Aişe binerek (binmiş olarak) geldi.

Burada ً‫ راَﻛِﺒﺎ‬ve ً‫ راَﻛِﺒَﺔ‬kelimeleri fâil olan Hâlit ve Aişe’nin durumunu açıklamaktadır. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻟَﻘِﻲَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ ﻣَﺤْﻤﻮُداً راَﻛِﺒَﯿ‬. Hâlit Mahmut’la ikisi de (ata) binmiş olarak karşılaştı.

Burada ِ‫ راَﻛِﺒَﯿْﻦ‬kelimesi hem fâil olan Hâlid’in hem de mef’ûl olan Mahmud’un durumunu açıklamaktadır ve tesniyenin mansûb hâli (olan yâ-nûn) ile gelmiştir.

‫رَﻛِﺒْﺖُ اﻟْﻔَﺮَسَ ﻣُﺴْﺮَﺟًﺎ‬. Ata eğerlenmiş olarak bindim. ‫ب ﻣُﺠَﻠﱠﺪًا‬ َ َ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ اﻟْﻜِﺘﺎ‬. Kitabı ciltli olarak satın aldım.

Burada ً‫ ﻣُﺴْﺮَﺟﺎ‬ve ً‫ ﻣُﺠَﻠﱠﺪا‬kelimeleri mef’ûl olan atın binilirken ve kitabın satın aldığı zaman ki durumlarını açıklamaktadır. Görüldüğü gibi isimlerin, sıfatların ve özellikle ism-i fâillerin mansûb haldeki yapıları, fiilin yapılma tarzını veya fiil işlendiği andaki durumlarını gösteren zarf olarak kullanılır. *Hâl, sahibul hale müfred, tesniye, cem ve müzekkerlik, müenneslik bakımından uyar. ‫ﻣﺎَتَ ﺗﺎَﺋِﺒﺎً ﻟِﺮَﺑﱢ ِﮫ‬. O Rabb’ine tevbe ederek öldü. ‫ﻣﺎَﺗﺎَ ﺗﺎَﺋِﺒَﯿْﻦِ ﻟِﺮَﺑﱢﮭِﻤ َﺎ‬. O ikisi Rabb’lerine tevbe ederek öldü. ْ‫ﻣﺎَﺗُﻮا ﺗﺎَﺋِﺒِﯿﻦَ ﻟِﺮَﺑﱢﮭِﻢ‬.

Onlar Rabb’lerine tevbe ederek öldüler. ‫إِﻧﱠﮭﺎَ ذَھَﺒَﺖْ ﻣﺎَﺷِﯿَﺔً إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮭِ َﺎ‬. Gerçekten o (müe.) evine yürüyerek gitti. ‫ﻤﺎَإِﻧﱠﮭُﻤﺎَ ذَھَﺒَﺘﺎَ ﻣﺎَﺷِﯿَﺘَﯿْﻦِ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْ ِﺘ ِﮭ‬. Gerçekten o ikisi evlerine yürüyerek gitti. ‫إِﻧﱠﮭُﻦﱠ ذَھَﺒْﻦَ ﻣﺎَﺷِﯿﺎَتٍ إِﻟَﻰ َﺑﯿْﺘِﮭِﻦﱠ‬. Gerçekten onlar evlerine yürüyerek gittiler.

*Hâl müfred (tek bir kelime) olarak geldiği gibi, cümle (isim cümlesi, fiil cümlesi) veya şibh-i cümle (harf-i cer ya da zarflı cümle parçası) olarak da gelebilir. O zaman hâl; mahallen mansûb olur. a) Hâl Müfred İsim: ‫أَﻛَﻞَ اﻟﺴﱠﺎﺋِﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ ﺣﺎَرا‬. Dilenci yemeği sıcak olarak yedi. ‫ﻻَ ﺗَﺄْﻛُﻞِ اﻟﻄﱠﻌﺎَ َم ﺣﺎَرا‬. Yemeği sıcakken (sıcak olarak) yeme.

‫ﺷَﺮِبَ اﻟْﻤَﺮﯾِﺾُ اﻟْﺤَﻠﯿِﺐَ ﺑﺎَرِدًا‬. Hasta sütü soğuk olarak içti. ‫دَﺧَﻞَ اﻟﻄﱢﻔْﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺑﺎَﻛِﯿًﺎ‬. Çocuk odaya ağlayarak girdi (müz). ‫دَﺧَﻠَﺖِ اﻟﻄﱢﻔْﻠَﺔُ إِﻟَﻰ اﻟْﻐُﺮْﻓَﺔِ ﺑﺎَﻛِﯿَ ًﺔ‬. Çocuk odaya ağlayarak girdi (müe) . ‫ﻧَﺰَلَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﻓِﻲ اﻟْﻔُﻨْﺪُقِ ﻣُﺘْﻌَﺒًﺎ‬. Ali otele yorgun olarak indi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻧَﺰَلَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟْﻔُﻨْﺪُقِ ﻣُﺘْﻌَﺒَﯿ‬. İki arkadaş otele yorgun olarak indi. ‫ت‬ ٍ ‫ﻋﺎَدَتْ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻣَﺴْﺮُورَا‬. Kız öğrenciler sevinçli bir halde döndüler. ‫ن‬ ِ َ‫بُ ﻣُﺴْﺘَﻌِﺪﱢﯾﻦَ ِﻟﻠْﺈِﻣْﺘِﺤﺎ‬‫ﺟﺎَءَ اﻟﻄﱡﻼ‬. Öğrenciler imtihan için hazırlıklı bir halde geldiler. ُ‫ﺳﮫ‬ َ ْ‫ﻧَﺠَﺢَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ﻓﺎَھِﻤﺎً دَر‬. Mahmud dersini anlayarak başardı. ‫ﺳَﮭُﻢْﻧَﺠَﺢَ اﻟْﻤَﺤْﻤُﻮدُونَ ﻓﺎَھِﻤِﯿﻦَ دُرُو‬.

Mahmud’lar derslerini anlayarak başardılar. ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﻤُﺠْﺮِمُ ﻣُﻌْﺘَﺬِراً ﻋَﻦْ ذَﻧْﺒِ ِﮫ‬. Suçlu suçundan özür dileyerek oturdu. ‫ﺧُﻠِﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ ﺿَﻌِﯿﻔًﺎ‬. İnsan zayıf olarak yaratıldı (Nisâ, 27)

b) Hâl İsim Cümlesi: Hâl isim cümlesi ya da fiil cümlesi olarak geldiğinde, bu cümleyi asıl cümleye bağlayan vâvu’l-hâl (hâl vâvı) denen bir vâv ( ( َ‫ و‬bulunur. Veya yalnız zamir veya hem vâv hem zamirden oluşan bir bağlayıcı bulunur. ٌ‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻀﱡﯿُﻮفُ وَ اﻟْﻤُﻀِﯿﻒُ ﻏﺎَﺋِﺐ‬. Haber Mübtedâ Vâvü’l-hâl Fâil

Fiil

Hâl: İsim cümlesi Ev sahibi (misafir eden) yok olduğu hâlde misafirler geldi.

ٌ‫ﻓَﺮﱠ اﻟْﺠُﻨُﻮدُ أَﺳْﻠِﺤَﺘُﮭُﻢْ ﻣَﺘْﺮُو َﻛﺔ‬. Askerler silahları bırakılmış (terkedilmiş) halde kaçtılar[1]. ُ‫ﺳﺎَرَ اﻟْﺠَﯿْﺶُ وَاﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ أَﻣﺎَ َﻣﮫ‬. Ordu komutan önlerinde olduğu halde yürüdü. ‫ﻞ‬ َ ‫اﻟﻀﺎﱠﺑِﻂُ وَ ھُﻮَ ﻋَﻄْﺸَﺎنُ ﻗﺎَ َﺗ‬. Subay susamış olarak savaştı. ٌ‫ﻋَﺮَﻓْﺘُﮫُ وَأَﻧَﺎ ﺻَﻐ ِﯿﺮ‬. Onu küçükken tanıdım. ٌ‫ﻻَ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮا اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ وَ ھِﻲَ ِﻓﺠﱠﺔ‬. Meyveyi ham iken (ham olduğu halde) yemeyiniz. ٌ‫ﺤﺔ‬ َ ‫ﻲ ﻣُﻔَﺘﱢ‬ َ ِ‫ﻗَﻄَﻔْﺖُ اﻟْﻮَرْدَةَ وَ ھ‬. Gülü açılmış bir halde iken kopardım. ٌ‫وَﺻَﻞَ إِﻟَﻰ اﻟْﻐﺎَﺑَﺔِ وَ ھُﻮَ َﻣﺴْﺮُور‬. Sevinçli bir halde ormana geldi. ٌ‫دَﺧَﻞَ ﯾُﻮﺳُﻒُ اﻟﺴﱢﺠْﻦَ وَ ھُﻮَ َﻣﻈْﻠُﻮم‬. Yusuf mazlum (suçsuz) bir halde hapishaneye girdi.

ٌ‫ﻛُﻨْﺖُ ﻧﺎَﺋِﻤﺎً وَ أَﻧْﺖَ ﻗﺎَ ِدم‬. Sen geldiğinde ben uyuyordum. ‫ﻣَﺮﱠ ﻋُﻤَﺮُ وَ ھُﻮَ راَﻛِﺐٌ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠ َر َة‬. Ömer arabaya binmiş halde geçti. ٌ‫اِﺣْﺘَﺮَﺳْﺖُ ِﻣﻦَ اﻟﺸﱠﻤْﺲِ وَ اﻟْﺤَﺮاَرَةُ ﺷَﺪِﯾ َﺪة‬. Sıcak şiddetli halde iken güneşten korundum. ُ‫ﻻَ آﻛُﻞُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ وَ أَﻧﺎَ ﺷَﺒْﻌَﺎن‬. Tok olduğum halde yemek yemem. ٌ‫ﺖ ﺻَﻐِﯿﺮ‬ َ ْ‫ﺗَﻌَﻠﱠﻢْ وَ أَﻧ‬. Küçük iken (küçük olduğun halde iken) öğren. ‫ن‬ َ ‫ﻓَﻼَ ﺗَﺠْﻌَﻠُﻮا ﻟﻠﱠﮫَ أﻧْﺪاَداً وَ أَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. Bildiğiniz halde Allaha eşler (benzerler) kılmayın (Bakara 22) .

c) Hâl Fiil Cümlesi: 1) Bazen olumlu mâzî hâl cümlesinin başında (ْ‫)وَ ﻗَﺪ‬ bulunur. Böylece fiilin oluşmasından daha önceki zamanda oluşan bir eylemi belirtir:

‫ﻏﺎَبَ أَﺧُﻮكَ وَ ﻗَﺪْ ﺣَﻀَﺮَ ﺟَﻤِﯿﻊُ اﻟْﺄَﺻْﺪِﻗﺎَ ِء‬. Bütün arkadaşlar geldiği halde kardeşin gelmedi.

2) Olumlu muzâri ile başlayan hâl cümlesi genellikle önünde vâv-ı hâliye ve başka bir ön takı almaksızın sâhibu’l-hâle bağlanır. ُ‫ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦَ ﯾَﺪْﻋُﻮ رَﺑﱠﮫ‬. Mü’mini Rabbine dua ederken işittim. ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟْﻮَﻟَﺪَ ﯾَﺒْﻜِﻲ‬. Çocuğu ağlarken gördüm. ُ‫ذَھَﺐَ اﻟْﺠﺎَﻧِﻲ ﺗَﺤْﺮُﺳُﮫُ اﻟْﺠُﻨُﻮد‬. Askerler onu koruduğu halde cani gitti. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺧَﺮَجَ ﻓَﺮِﯾﺪٌ ﯾَﻀْﺤَﻚُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿ‬. Ferid gülerek evden çıktı. ‫ﻓَﺠَﺎءَﺗْﮫُ إِﺣْﺪاَھُﻤﺎَ ﺗَﻤْﺸِﻲ ﻋَﻠَﻰ اﺳْ ِﺘﺤْﯿﺎَ ٍء‬. (Kızlardan) biri, utandığı halde yürüyerek ona geldi (Kasas 25) .

3) Olumsuz mâzî ve muzâri ile başlayan hâl cümlesinin başında bazen vâv-ı hâliye bulunur, bazen bulunmaz: ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻌﺎَﻣِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻟَﻤﺎﱠ ﯾَﺄْﻛُﻞْ ﺳَﯿْﺌ ًﺎ‬. İşçi fabrikaya hiçbirşey yemeden gitti. ْ‫ﻗَﻄَﻒَ اﻟْﺄَوْﻻَدُ اﻟْﺄَزْھﺎَرَ وَﻟَﻤﺎﱠ ﺗَ َﺘﻔَﺘﱠﺢ‬. Henüz açmamış olduğu halde çocuklar çiçekleri kopardı. ُ‫ﺖ اﻟﺸﱠﻤْﺲ‬ ِ َ‫إِﺳْﺘَﯿْﻘَﻈْﻨﺎَ ِﻣﻦَ اﻟﻨﱠﻮْمِ وَ ﻣﺎَ ﻃَﻠَﻌ‬. Güneş doğmadığı halde (doğmadan) uykudan uyandık. ٌ‫ ) ﻛﺎَنَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ ﯾَﺒْﻜِﻲ وَ ﻣﺎَ ﺿَﺮَﺑَﮫُ أَﺣَﺪٌ=(ﻛﺎَنَ ﺧَﺎﻟِﺪٌ ﯾَﺒْﻜِﻲ ﻣﺎَ ﺿَﺮَﺑَﮫُ َأﺣَﺪ‬. Hâlid’i kimse dövmediği halde ağlıyordu.

d) Hâl Şibh Cümle (Zarf Cümlesi ): Şibh-i cümle olan hâl arada vâv-ı hâliye olmaksızın doğrudan bağlanır: ‫ب‬ ِ ‫ﻃَﻠَﻊَ اﻟْﺒَﺪْرُ ﺑَﯿْﻦَ اﻟﺴﱠﺤَﺎ‬. Ay (dolunay) bulutların arasında doğdu. ‫ب‬ ِ ‫ت ﺻَﻮْتَ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﺧَﻠْﻒَ اﻟْﺒَﺎ‬ ُ ْ‫ﻣَﯿﱠﺰ‬. Dostumun sesini kapı arkasında olduğu halde tanıdım. ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟْﺨَﻄِﯿﺐَ ﻓَﻮْقَ اﻟْﻤِﻨْﺒَ ِﺮ‬. Minberin üstündeki hatibi gördüm.

Hâl Şibh Cümle (Câr-mecrûr): ‫ﺺ‬ ِ ‫ﺗَﺄَﻟﱠﻢَ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮُ ﻓِﻲ اﻟْ َﻘ َﻔ‬. Kuş kafeste acı duydu. ‫ح‬ ٍ ‫ﻗَﺮَأَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةُ اﻟﺮﱢﺳﺎَﻟَﺔَ ﻓِﻲ ﻓَ َﺮ‬. Öğrenci mektubu sevinç içinde okudu. ‫ﺷﺠَ ِﺮ ِه‬ َ ‫ﺑِﻌْﺖُ اﻟﺜﱠﻤَﺮَ ﻋَﻠَﻰ‬.

Meyveyi ağacının üzerinde olduğu halde (ağacının üzerinde iken) sattım.

Hâl ile İlgili Diğer Özellikler: * Genellikle hâl nekre, sahibu’l-hâl marife olarak gelir. ‫ﻈﻠُﻮمُ ﺑﺎَﻛِﯿًﺎ‬ ْ َ‫أَﻗْﺒَﻞَ اﻟْﻤ‬. Mazlum (zulme uğrayan) ağlayarak geldi. ‫ﻋﺎَدَ اﻟْﺠَﯿْﺶُ ﻇَﺎﻓِﺮًا‬. Ordu zafer kazanarak döndü. ‫ﺑِﻌْﺖُ اﻟْﻘُﻄْﻦَ ﻣَﺤْﻠُﻮﺟًﺎ‬. Pamuğu atılmış olarak sattım.

*Hâl birden fazla olabilir, hepsi de atıfsız olarak ana cümleye bağlanabilir: ‫ﺐ‬ ِ ‫ﻋ‬ ِ ‫ب اﻟﻼﱠ‬ َ َ‫ ﻻَﺑِﺴﺎً ﺛِﯿﺎ‬، ً‫ ﻣُﺒْﺘَﺴِﻤﺎ‬، ً‫ﺟﺎَءَ اﻟﻼﱠﻋِﺐُ ھﺎَدِﺋﺎ‬. Futbolcu sakin olarak gülümseyerek ve oyun elbiselerini giyerek geldi.

‫ﯾَﻘْﻔِ ُﺰ اﻟْﺒَﻄَﻞُ ﻻَ ﺧﺎَﺋِﻔﺎً وَ ﻻَ ﻣُﺘَﺮَدﱢدًا‬. Kahraman ne korkarak ne de tereddütlü olarak sıçrıyor. ‫ذَھَﺐَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ ﺑﺎَﻛِﯿًﺎ ﻣﺎَﺷِﯿًﺎ‬. Mahmut ağlayarak ve yürüyerek gitti.

* Hâl fâilin ya da mef’ûlün durumunu belirttiği gibi muzafun ileyhin durumunu da belirtebilir: ‫أَ ﯾُﺤِﺐﱡ أَﺣَﺪُﻛُﻢْ أَنْ ﯾَﺄْﻛُﻞَ ﻟَﺤْﻢَ َأﺧِﯿﮫِ ﻣَﯿْﺘًﺎ‬. Hiç biriniz kardeşinin etini ölü olduğu halde (ölü olarak) yemeyi sever mi? (Hucurât 12)

* ‫( َو‬Vâvu’l-hâl) şart edatları olan ْ‫ إِن‬ve ْ‫ ﻟَﻮ‬in önlerinde geldiğinde cevap cümleleri bulunmazsa vâvu’l-hâl olur. (ْ‫ )وَﻟَﻮْ( )وَإِن‬ise vasıl edatı olup …se bile, ..sa bile, …ise de, ..dığı halde, ..mesine rağmen gibi manalara gelir[2]. ‫نْ ﻋَﺠَﺰْتَ ﻋَﻦِ اﻟْﻘِﯿﺎَ ِمﺻَﻞﱢ وَ ِإ‬. Ayakta durmaktan aciz olsan bile namaz kıl.

‫ﻧَﺬْھَﺐُ وَﻟَﻮْ ﻛﺎَنَ ﺑَﻌِﯿﺪًا‬. Uzak olsa bile gideriz.

* Hâl, Sıfat ve Sıla cümlelerinin farkı: Hâl, sıfat ve sıla cümleleri arasında mana bakımından büyük fark olmasa da gramer yönünden farklıdırlar. Marife isimden sonra gelen cümleye hal cümlesi, Nekre isimden sonra gelen cümleye sıfat cümlesi, İsm-i mevsûlden sonra gelen cümleye sıla cümlesi denir.

‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ أَراَ ُه‬. Gördüğüm adam geldi.

ٌ ُ‫أَراَهُ ﺣَﻀَ َﺮ رَﺟ‬. ‫ﻞ‬ “

‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﱠﺬِي أَراَ ُه‬. “

‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ ﯾَﺤْﻀُ ُﺮ‬. Gelen adamı (adamı gelirken) gördüm (Hâl Cümlesi) .

‫رَأَﯾْﺖُ رَﺟُﻼً ﯾَﺤْﻀُ ُﺮ‬ Gelen (bir) adam gördüm (Sıfat Cümlesi) .

‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ اﻟﱠﺬِي َﯾﺤْﻀُ ُﺮ‬ Gelen adamı gördüm (Sıla Cümlesi) .

‫ﻞ رَأَﯾْﺘُ ُﮫ‬ ِ ُ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺮﱠﺟ‬ Gördüğüm adama selâm verdim (Hâl Cümlesi) .

‫ﻞ رَأَﯾْﺘُ ُﮫ‬ ٍ ُ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ رَﺟ‬ Gördüğüm adama selâm verdim (Sıfat Cümlesi) .

‫ﺳﱠﻠ‬ َ ُ‫ﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺮﱠﺟُﻞِ اﻟﱠﺬِي رَأَﯾْﺘُﮫ‬ Gördüğüm adama selâm verdim (Sıla Cümlesi) .

‫ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ذاَھِﺒﺎً إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫‪Okula giden adam geldi[3].‬‬

‫ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﺬاﱠھِﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫“‬

‫ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬ ‫“‬

‫‪Genel Cümle Alıştırmaları:‬‬ ‫ﺧَﺮَجَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ ‪-‬وَﺟَﺪْﺗُﮭُﻢْ ﯾَﻌْﺒُﺪُونَ اﻟﻠﱠﮫَ ‪-‬ﻛُﻞِ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ﻧﺎَﺿِﺠَ ًﺔ ‪1-‬‬ ‫‪.‬ﻈﱡﮭْﺮَ ﺟَﻤﺎَﻋَﺔًﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ اﻟ ‪-‬ﻛَﺎﻓِﺮاً‬

‫ﻛَﯿْﻒَ وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ ؟ وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ ‪2-‬‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪.‬أُﻧْﻈُﺮ ‪ ،‬ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ ﻗَﺪْ وَﺻَﻠُﻮا ‪.‬ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾﻦَ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟﺮﱢﺣْﻠَ ِﺔ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻟَﻘَﺪْ وَﺻَﻠُﻮا ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾ َ‬ ‫نِ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻤُﺒﺎَراَةِ ؟ أَﺳْﺮَعَ اﻟﻼﱠﻋِﺒﺎَنِ ﻧَﺸِﯿﻄَﯿْﻦِ ﻛَﯿْﻒَ أَﺳْﺮَعَ اﻟﻼﱠﻋِﺒﺎَ ‪3-‬‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ﻟَﻘَﺪْ أَﺳْﺮَﻋﺎَ ‪.‬أُﻧْﻈُﺮْ ‪ ،‬ھَﺬاَنِ اﻟﻼﱠﻋِﺒﺎَنِ ﻗَﺪْ أَﺳْﺮَﻋﺎَ ‪.‬ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْﻤُﺒﺎَرَا ِة‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﻧَﺸِﯿﻄَﯿْ ِ‬ ‫ﯿﺬُ ھﺎَدِﺋِﯿﻦَ ﻛَﯿْﻒَ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ؟ ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِ‪4-‬‬ ‫ن‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ﻟَﻘَﺪْ ‪.‬أُﻧْﻈُﺮْ‪ ،‬ھَﺆُﻻَءِ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﻗَﺪْ ﺣَﻀَﺮُوا ‪.‬ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَ ِ‬ ‫ﻦ‬ ‫‪.‬ﺣَﻀَﺮُوا ھﺎَدِﺋِﯿ َ‬ ‫ﺟَﺮَى –وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻓُﻮنَ ﻣُﺒَﻜﱢﺮِﯾﻦَ ‪-‬وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﺸْﺮِفُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ‪5-‬‬ ‫وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَةُ ‪-‬ﺟَﺮَى اﻟﻼﱠﻋِﺒُﻮنَ ﻧَﺸِﯿﻄِﯿﻦِ ‪-‬اﻟﻼﱠﻋِﺐُ ﻧَﺸِﯿﻄﺎً‬ ‫ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ‪-‬وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَاتُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَاتٍ ‪-‬ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَ ًة‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟْ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫‪ .‬ﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻣُﺆْﻣِﻨِﯿ َ‬ ‫ﻋﺎَشَ ‪-‬ﺗَﻜَﻠﱠﻤَﺖِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَاتُ ﺻﺎَدِﻗَﺎتٍ ‪-‬ﺗَﻜَﻠﱠﻤَﺖِ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذَةُ ﺻﺎَ ِدﻗَ ًﺔ ‪6-‬‬ ‫‪.‬ﻋﺎَشَ اﻟْﺄَﺻْﺪِﻗﺎَءُ ﻣُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ‪-‬اﻟﺼﱠﺪِﯾﻖُ ﻣُﺨْﻠِﺼﺎً‬ ‫ﻟَﻰ ﻋﺎَدَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِ ‪-‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻣﺎَﺷِﯿﺎَتٍ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ‪7-‬‬ ‫ن‬ ‫‪ .‬ﻋﺎَدَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ ﺑَﯿْﺘِﮫِ ﺳَﻌِﯿﺪاً ‪[4] -‬ﻣَﻨﺎَزِﻟِﮭِﻢْ وَ ھُﻢْ ﯾُﻐَﻨﱡﻮ َ‬ ‫اِﻧْﻄَﻠَﻘْﻦَ ‪-‬اِﻧْﻄَﻠَﻖَ ﺣَﺰِﯾﻨﺎً إِﻟَﻰ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘِﮫِ ‪-‬ذَھَﺒﺎَ َﻣﺴْﺮُورَﯾْﻦِ إِﻟَﻰ ﻣَﺪْرَﺳَﺘِﮭِﻤﺎَ ‪8-‬‬ ‫اِﻧْﻄَﻠَﻘُﻮا ﻧَﺸِﯿﻄِﯿﻦَ ‪-‬ﻢْ اِﻧْﻄَﻠَﻘُﻮا ﺳُﻌَﺪاَءَ إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِﮭِ ‪-‬ﺣَﺰِﯾﻨﺎَتٍ إِﻟَﻰ ﻗَﺮْﯾَﺘِ ِﮭﻦﱠ‬ ‫‪.‬إِﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِﻟِ ِﮭﻢْ‬

‫–ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ؟ ﺗَﺠْﻠِﺴﺎَنِ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﻒﱢ ﻣُﺘَﺠﺎَوِرَﺗَﯿْﻦِ ‪9-‬‬ ‫ن‬ ‫‪.‬إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ؟ ﻋُﺪْنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ ﻣَﺴْﺮُوراَتٍ ]‪[5‬ﻛَﯿْﻒَ ﻋُﺪْ َ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ اِﺳْﺘَﻠَﻤَﺘﺎَ –ﻟِﺪِي ﺣَﺰِﯾﻨﺎً ﻛَﯿْﻒَ وَدﱠﻋْﺖَ واَﻟِﺪَكَ ؟ وَدﱠﻋْﺖُ واَ ‪10-‬‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﺳِﺮْتَ ﻓِﻲ اﻟﻠﱠﯿْﻞِ ؟ ﺳِﺮْتُ ﻓِﻲ ‪-‬اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَ َﺔ ؟ اِﺳْﺘَﻠَﻤَﺘﺎَ اﻟﻨﱠﺘِﯿﺠَﺔَ ﺳَﻌِﯿﺪَﺗَﯿْﻦِ‬ ‫‪.‬ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ؟ ﺗَﺤَﺪﱠثَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻏﺎَﺿِﺒﺎً –اﻟﻠﱠﯿْﻞِ ﺧﺎَﺋِﻔًﺎ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ –ﺎَﻟَﺔِ اﻟْﺎِﺳْﺘِﻘْﺒﺎَلِ ﯾَﻨْﺘَﻈِﺮُونَ رَأَﯾْﺖُ أَﺧِﻲ وَ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘَﮫُ ﻓِﻲ ﺻ ‪11-‬‬ ‫‪ .‬ﻻَﻋِﺒﺎَتِ اﻟْﻔَﺮِﯾﻖِ ﯾَﻠْﻌَﺒْﻦَ اﻟْﻜُﺮَ َة‬ ‫ﻦ ‪12-‬‬ ‫وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَﺗﺎَنِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮَﺗَﯿْﻦِ ‪-‬وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﺘﺎَنِ ﻣُﺒَﻜﱢﺮَﺗَﯿْ ِ‬‫‪ .‬أَﯾْﺖُ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬَ ﺟﺎَﻟِﺴِﯿﻦَرَ‪-‬اِﺳْﺘَﯿْﻘَﻈَﺖِ اﻟْﺨﺎَدِﻣَﺘﺎَنِ اﻟْﺠَﺪِﯾﺪَﺗﺎَنِ ﻣُ َﺘﺄَﺧﱢﺮَﺗَﯿْﻦِ‬ ‫َذھَﺐَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣَﻤْﻠُﻮﺋﯿِﻦَ ﻧَﺸﺎَﻃﺎً ‪ ،‬ﺛُﻢﱠ ﻋﺎَدُوا ﻣِﻨْﮭَﺎ وَ ‪13-‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻗَﺪْ ﺑَﺪَتْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ آﺛﺎَرُ اﻟﺘﱠ َﻌ ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1- Meyveyi olgun olarak ye. Onları Allah’a ibadet‬‬ ‫‪eder halde buldum. Peygamber’in karşısına kâfir‬‬ ‫)‪olarak çıktı. Müslümanlar öğleni (öğle namazını‬‬ ‫‪cemaat olarak kıldılar.‬‬ ‫‪2- Yöneticiler gezi gününde nasıl geldiler‬‬ ‫‪(vardılar)? Yöneticiler gezi gününde erken geldiler.‬‬ ‫‪Bak, bu yöneticiler gelmişler. Evet, gerçekten‬‬ ‫‪erken gelmişler.‬‬

3- İki oyuncu maç günü nasıl koştu? İki oyuncu maç günü dinç bir halde koştu. Bak, bu iki oyuncu gerçekten hızlı koştu[6]. Evet, gerçekten dinç bir halde koştular. 4- İmtihan günü öğrenciler nasıl geldi? İmtihan günü öğrenciler sakin bir halde geldi. Bak, bak bu öğrenciler gelmiş. Evet gerçekten sakin olarak gelmişler. 5- Yönetici erken geldi. Yöneticiler erken geldi. Oyuncu hızlı koştu. Oyuncular hızlı koştular. (Bayan) Yolcu geç geldi. Yolcular geç geldiler. Müslüman mü’min olarak namaz kıldı. Müslümanlar mü’min olarak namaz kıldılar. 6- Hoca doğru konuştu. Hocalar doğru (olarak) konuştular. Arkadaş ihlâslı bir halde yaşadı. Arkadaşlar ihlâslı bir halde yaşadılar. 7- Kız öğrenciler okula yürüyerek gittiler. Öğrenciler evlerine şarkı söyleyerek döndüler. Ahmet eve mutlu bir şekilde döndü. 8- İkisi sevinçli bir halde okullarına gittiler. Üzüntülü bir halde ailesine gitti. (Bayanlar)

Üzüntülü bir halde köylerine gittiler. Mutlu bir halde evlerine gittiler. Neşeli olarak evlerine gittiler (yürüdüler). 9- (İkiniz) sınıfta nasıl oturuyorsunuz? Sınıfta yan yana (komşu olarak)[7] oturuyorsunuz. (Bayanlar) eve nasıl döndüler? Sevinçli bir halde döndüler. 10- Babana nasıl veda ettin? Babama hazin bir şekilde veda ettim. (O iki bayan) neticeyi nasıl (teslim) aldılar? Mutlu bir şekilde teslim aldılar. Geceleyin nasıl yürüdün? Geceleyin korkarak yürüdüm. Adam nasıl konuştu? Adam kızgın konuştu. 11- Kardeşimi ve ailesini karşılama salonunda bekler halde buldum. Takımın (kız) oyuncularını top oynarlarken gördüm. 12- İki arkadaş erken vardılar. İki öğrenci erkenden geldiler. İki yeni (bayan) hizmetçi geç uyandılar. Öğrencileri otururken gördüm. 13- Öğrenciler okula canlılık dolu[8] bir halde gittiler sonra oradan üzerlerinde yorgunluk izleri görünür olduğu halde döndüler.

‫‪OKUMA PARÇALARI‬‬ ‫ﻛﺎَنَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋﺎَﺋِﺪاً ﻣَﻊَ واَﻟِﺪِهِ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻮقِ ﻓِﻲ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ ﺑِﺎﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ َو ﻛﺎَنَ ‪1-‬‬ ‫ﻼً ﻋَﺠُﻮزاً ﻓِﻲ اﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﯾَﺤْﻤِﻞُ ﺣَﻘِﯿﺒَﺔً ﺷﺎَھَﺪَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ رَﺟُ ‪.‬اﻟْﺤَﺎرﱡ ﺷَﺪِﯾﺪًا‬ ‫‪.‬ﻃَﻠَﺐَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِهِ أَنْ ﯾﺄْﺧُﺬَ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻜﺎَنِ اﻟﱠﺬِي ﯾُﺮِﯾﺪُهُ ‪.‬ﻛَﺒِﯿﺮَ ًة‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻃﻮِﯾ ً‬ ‫‪.‬ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ اﻟْﻌَﺠُﻮزُ ذاَھِﺒﺎً ﻟِﺰِﯾﺎَرَةِ وَﻟَﺪِهِ وَ ﻗَﺪْ اﻧْﺘَﻈَﺮَ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَ َﺔ َ‬ ‫ﺐ اﻟ‬ ‫ﺮﱠﺟُﻞُ اﻟْﻌَﺠُﻮزُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ‪ ،‬وَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ وَﺻَﻞَ ِإﻟَﻰ ﻣَﻨْﺰِلِ وَﻟَﺪِهِ ﺷَﻜَ َﺮ رَﻛِ َ‬ ‫‪ .‬ﻛﺎَنَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﺳَﻌِﯿﺪاً ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﺳﺎَﻋَﺪَ ذَﻟِﻚَ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ اﻟْﻌَﺠُﻮزَ ‪.‬اﻟْﻮَﻟَ َﺪ وَ واَﻟِﺪَهُ‬ ‫ﺐُ إِﻟَﻰ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ أَﺻِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺮْﻋَﻰ أَﺗْﺮُكُ أَﻏْﻨﺎَﻣِﻲ ﺗَﺮْﻋَﻰ وَ أَذْھَ ‪2-‬‬ ‫ﺷَﺠَﺮَةٍ ﻛَﺒِﯿﺮَةٍ ‪ ،‬أَﺟْﻠِﺲُ ﺗَﺤْﺘَﮭﺎَ ﻟِﺄَﺗَﻨﺎَوَلَ ﻃَﻌﺎَﻣِﻲ ﺛُﻢﱠ أَﺗَﻨﺎَوَلُ ﻣِﺰْﻣﺎَرِي وَ‬ ‫أُﻏَﻨﱢﻲ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﺄَﻟْﺤﺎَنِ اﻟْﺠَﻤِﯿﻠَﺔَ ﺛُﻢﱠ أَﻧﺎَمُ ﻗَﻠِﯿﻼً وَ أَﺳْﺘَﯿْﻘِﻆُ ﻟِﺄَﺗَﻔَﻘﱠﺪَ أَﻏْﻨﺎَﻣِﻲ َو‬ ‫ﻋﻨْﺪَ اﻟْﻌَﺼْﺮِ أَﺟْﻤَﻊُ أَﻏْﻨﺎَﻣِﻲ وَ َأ‬ ‫‪.‬ﻋُﻮدُ ﺑِﮭﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻘَﺮْﯾَﺔِ ﺳَﻌِﯿﺪاً ِ‬ ‫‪Tercüme:‬‬ ‫‪1-Çocuk sıcağın çok (şiddetli) olduğu bir öğle‬‬ ‫‪vakti (öğlende) babasıyla beraber arabayla çarşıdan‬‬ ‫‪dönüyordu. Çocuk yolda büyük bir çanta taşıyan‬‬ ‫‪yaşlı bir adam gördü[9]. Çocuk babasından adamı‬‬ ‫)‪istediği yere götürmelerini istedi. Uzun (süre‬‬ ‫‪otobüs beklemiş olan yaşlı adam oğlunu ziyaret‬‬ ‫‪için gidiyordu[10]. Yaşlı adam arabaya bindi ve‬‬ ‫‪oğlunun evine ulaştıkları zaman çocuğa ve‬‬ ‫‪babasına teşekkür etti. Çocuk o yaşlı adama yardım‬‬ ‫‪ettiği için mutluydu.‬‬

2- Otlağa vardığım zaman koyunlarımı otlar halde (otlamak üzere) salarım (bırakırım) ve büyük bir ağaca gider, yemeğimi yemek için altına otururum. Sonra kavalımı alır bazı güzel şarkılar söylerim[11]. Sonra biraz uyur, koyunlarımı araştırmak[12] için uyanırım. İkindi vakti koyunlarımı toplar mutlu bir şekilde onlarla köye dönerim.

HÂL İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫ن ﻓِﻲ‬ َ ‫اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺬْﻛُﺮُونَ اﻟﻠّﮫَ ﻗِﯿَﺎﻣًﺎ وَﻗُﻌُﻮدًا وَﻋَﻠَﻰ ﺟُﻨُﻮﺑِﮭِﻢْ وَﯾَﺘَﻔَﻜﱠﺮُو‬ ‫ﻚ َﻓﻘِﻨَﺎ‬ َ ‫ﺧَﻠْﻖِ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻷَرْضِ رَﺑﱠﻨَﺎ ﻣَﺎ ﺧَﻠَﻘْﺖَ ھَﺬا ﺑَﺎﻃِﻼً ﺳُﺒْﺤَﺎ َﻧ‬ ‫ ﻋَﺬَابَ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬. (3/ALİ-İMRAN, 191). Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabından koru ! 2- َ‫ﺣًﺎ إِﻧﱠﻚَ ﻟَﻦْ ﺗَﺨْﺮِقَ اﻟْﺄَرْضَ وَﻟَﻦْ ﺗَﺒْﻠُﻎَ وَﻻَ ﺗَﻤْﺶِ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ َﻣﺮ‬ ‫ﻻ‬ ً ‫ل ﻃُﻮ‬ َ ‫ اﻟْﺠِﺒَﺎ‬.

(17/İSRÂ, 37). Yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Çünkü sen (ağırlık ve azametinle) ne yeri yarabilir ne de boy bakımından dağlara ulaşabilirsin (ne de dağlarla ululuk yarışına girebilirsin). 3- ‫ك‬ َ ُ‫ﻓَﻨَﺎدَﺗْﮫُ اﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔُ وَھُﻮَ ﻗَﺎﺋِﻢٌ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ ﻓِﻲ اﻟْﻤِﺤْﺮَابِ أَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺎ ﻣِﻦَ اﻟﺼﱠﺎِﻟﺤِﯿ‬‫ ﺑِﯿَﺤْﯿَﻰ ﻣُﺼَﺪﱢﻗًﺎ ﺑِﻜَﻠِﻤَﺔٍ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ وَﺳَﯿﱢﺪًا وَﺣَﺼُﻮرًا وَﻧَﺒِﯿ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 39). Zekeriyyâ mâbedde durmuş namaz kılarken melekler ona şöyle nida ettiler: Allah sana, kendisi tarafından gelen bir Kelime'yi tasdik edici, efendi, iffetli ve sâlihlerden bir peygamber olarak Yahyâ'yı müjdeler. 4- ْ‫ﻘَﻮْلِ وَاذْﻛُﺮْ رَﺑﱠﻚَ ﻓِﻲ ﻧَﻔْﺴِﻚَ ﺗَﻀَﺮﱡﻋﺎً َوﺧِﯿﻔَﺔً وَدُونَ اﻟْﺠَﮭْﺮِ ﻣِﻦَ اﻟ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺑِﺎﻟْﻐُﺪُوﱢ وَاﻵﺻَﺎلِ وَﻻَ ﺗَﻜُﻦْ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﺎﻓِﻠِﯿ‬. (7/A’RÂF, 205). Kendi kendine, yalvararak ve ürpererek, yüksek olmayan bir sesle sabah akşam Rabbini an. Gafillerden olma. 5- ‫ﻤَﺎ ﯾَﺄْﻛُﻠُﻮنَ ﻓِﻲ ﺑُﻄُﻮﻧِﮭِﻢْ ﻧَﺎرًا إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺄْﻛُﻠُﻮنَ أَﻣْﻮَالَ اﻟْﯿَﺘَﺎﻣَﻰ ﻇُﻠْﻤًﺎ إِﻧﱠ‬ ‫ وَﺳَﯿَﺼْﻠَﻮْنَ ﺳَﻌِﯿﺮًا‬. (4/NİSÂ, 10). Haksızlıkla yetimlerin mallarını yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş tıkınmış olurlar; zaten onlar alevlenmiş ateşe gireceklerdir.

6- َ‫ ﺬَ اﻟْﻘُﺮَى وَھِﻲَ ﻇَﺎﻟِﻤَﺔٌ إِنﱠ أَﺧْﺬَهُ أَﻟِﯿﻢٌ ﺷَﺪِﯾﺪٌوَﻛَﺬَﻟِﻚَ أَﺧْﺬُ رَﺑﱢﻚَ إِذَا َأﺧ‬. (11/HÛD, 102). Rabbin, haksızlık eden memleketleri (onların halkını) yakaladığında, onun yakalayışı işte böyle (şiddetlidir). Şüphesiz onun yakalaması pek elem vericidir, pek çetindir! 7- َ‫ﺎ أُﻣِﺮُوا إِﻻﱠ ﻟِﯿَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﻣُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ﻟَ ُﮫ اﻟﺪﱢﯾﻦَ ﺣُﻨَﻔَﺎءَ وَﯾُﻘِﯿﻤُﻮا وَﻣ‬ ‫ اﻟﺼﱠﻼَةَ وَﯾُﺆْﺗُﻮا اﻟﺰﱠﻛَﺎةَ وَذَﻟِﻚَ دِﯾﻦُ اﻟْﻘَﯿﱢﻤَ ِﺔ‬. (98/BEYYİNE, 5). Halbuki onlara ancak, dini yalnız O'na has kılarak ve hanifler olarak Allah'a kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekât vermeleri emrolunmuştu. Sağlam din de budur. 8- ُ‫ﻣُﻌَﺬﱢﺑَﮭُﻢْ وَھُﻢْ وَﻣَﺎ ﻛَﺎنَ اﻟﻠّﮫُ ﻟِﯿُﻌَﺬﱢﺑَﮭُ ْﻢ وَأَﻧْﺖَ ﻓِﯿﮭِﻢْ وَﻣَﺎ ﻛَﺎنَ اﻟﻠّﮫ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﺴْ َﺘﻐْﻔِﺮُو‬. (8/ENFÂL, 33). Halbuki sen onların içinde iken Allah, onlara azap edecek değildir. Ve onlar mağfiret dilerlerken de Allah onlara azap edici değildir.

9- ِ‫اﻟﻠّﮫُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺟَﺎھَﺪُوا ﻣِﻨْﻜُﻢْ أَمْ ﺣَﺴِﺒْﺘُﻢْ أَن ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮا اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ وَﻟَﻤﱠﺎ ﯾَﻌْﻠَﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ وَﯾَﻌْﻠَﻢَ اﻟﺼﱠﺎﺑِﺮِﯾ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, l42). Yoksa Allah içinizden cihad edenleri belli etmeden, sabredenleri ortaya çıkarmadan cennete gireceğinizi mi sandınız? 10- َ‫ﻗَﺘْﻞَ أَوْﻻَدِھِﻢْ ﺷُﺮَﻛَﺂؤُھُﻢْ وَﻛَﺬَﻟِﻚَ زَﯾﱠﻦَ ﻟِﻜَﺜِﯿﺮٍ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﺸْﺮِﻛِﯿﻦ‬ ‫ِﻟﯿُﺮْدُوھُﻢْ وَﻟِﯿَﻠْﺒِﺴُﻮا ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ دِﯾﻨَﮭُﻢْ وَﻟَﻮْ ﺷَﺎءَ اﻟﻠّﮫُ ﻣَﺎ ﻓَﻌَﻠُﻮهُ ﻓَﺬَرْھُﻢْ وَﻣَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ َﯾﻔْﺘَﺮُو‬. (6/EN’ÂM, 137). Bunun gibi ortakları, müşriklerden çoğuna çocuklarını (kızlarını) öldürmeyi hoş gösterdi ki, hem kendilerini mahvetsinler hem de dinlerini karıştırıp bozsunlar! Allah dileseydi bunu yapamazlardı. Öyle ise onları uydurdukları ile başbaşa bırak! 11- ‫ آﺗَﯿْﻨَﺎ ﺣُﻜْﻤًﺎ وَﻋِﻠْﻤًﺎ وَﺳَﺨﱠﺮْﻧَﺎ ﻣَﻊَ دَاوُو َد‬‫ﻓَﻔَﮭﱠﻤْﻨَﺎھَﺎ ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎنَ وَﻛُﻼ‬ ْ‫ ﺠِﺒَﺎلَ ﯾُﺴَﺒﱢﺤْﻦَ وَاﻟﻄﱠﯿْﺮَ وَﻛُﻨﱠﺎ ﻓَﺎﻋِﻠِﯿﻦَاﻟ‬. (21/ENBİYA, 79). Böylece bunu (bu fetvayı) Süleyman'a biz anlatmıştık. Biz, onların her birine hüküm (hükümdarlık, peygamberlik) ve ilim verdik. Kuşları ve tesbih eden dağları da Davud'a boyun eğdirdik. (Bunları) biz yapmaktayız.

12- ْ‫وَﯾَﻮْمَ ﯾَﺤْﺸُﺮُھُﻢْ وَﻣَﺎ ﯾَﻌْﺒُﺪُونَ ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓَﯿَﻘُﻮلُ أَأَﻧﺘُﻢْ أَﺿْﻠَﻠْﺘُﻢ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ ﻋِﺒَﺎدِي ھَﺆُﻟَﺎءِ أَمْ ھُﻢْ ﺿَﻠﱡﻮا اﻟﺴﱠﺒِﯿ‬. (25/FURKÂN, 17). O gün Rabbin onları ve Allah'tan başka taptıkları şeyleri toplar da, der ki: Şu kullarımı siz mi saptırdınız, yoksa kendileri mi yoldan çıktılar? ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümleleri ikişer defa yazınız.

‫ﺎ‬‫اَﻟْﻤَﻄَﺮُ ﻧَ َﺰلَ َﯾﻮْﻣِﯿ‬. Yağmur günlük olarak yağdı.

‫ﻻَ ﺗَﺸْﺮَبِ اﻟْﻤَﺎءَ َﻛﺪِرًا‬. Suyu bulanık olarak içme.

‫ﻼ‬ ً ِ‫ﻗَﻀَﻰ ﻛُﻞﱠ اﻟْﯿَﻮْ ِم ﻋﺎَﻣ‬. Tüm günü çalışarak geçirdi.

‫ﻦ‬ َ ‫واﺳْﺘَﻘْﺒَﻠَﮫُ أَوْﻻَدُهُ َﻓ ِﺮﺣِﯿ‬. Çocukları onu sevinçli bir halde karşıladı.

‫ﻦ‬ َ ‫ﺻَﻠﱡﻮا ﺧﺎَﺷِﻌِﯿ‬. Huşulu bir şekilde namaz kıldılar.

‫ﻦ‬ َ ‫إِﺳْﺘَﯿْﻘَﻆَ اﻟﻄﱡﻼَبُ ﻧَﺸِﯿﻄِﯿ‬. Öğrenciler canlı bir şekilde uyandılar.

‫أُﻧْﻈُﺮْ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱠﻤﺎَءِ ﻣُﻤْﻄِ َﺮ ًة‬. Yağmurlu haldeki göğe bak.

‫ﻦ‬ َ ‫اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻠْﻨﺎَ اﻟﻀﱡﯿُﻮفَ ﻣُﺒْﺘَﺴِﻤِﯿ‬. Misafirleri gülümseyerek karşıladık.

‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺗَﻘْﻀِﻲ أُﻣﱢﻲ ﯾَﻮْﻣَﮭﺎَ ﻋﺎَﻣِﻠَﺔً ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. Annem gününü evde çalışarak geçirir. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺗَﻘْﻀِﻲ أُﻣﱢﻲ ﯾَﻮْﻣَﮭﺎَ وَھِﻲَ ﺗَﻌْﻤَﻞُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬.

‫‪Annem gününü evde çalışarak geçirir.‬‬

‫‪.‬ذَھَﺐَ ﻃَﯿَﺮاَﻧﺎً ﻟِﺈِﺣْﻀﺎَرِ اﻟﺼﱠﺤِﯿﻔَ ِﺔ‬ ‫‪Gazeteyi getirmek için uçarak (koşarak) gitti.‬‬

‫ﻼ‬ ‫‪.‬وَﻗَﻔَﺖِ اﻟْﻘَﻠْﻌَﺔُ ﺳَﺪا‪ ‬ﺣﺎَﺋِ ً‬ ‫‪Kale engelleyici bir set olarak durdu.‬‬

‫‪2. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﺤﻔْﻞِ؟ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﻣَﺴْﺮُ‪1-‬‬ ‫وراَتٍ ﻛَﯿْﻒَ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمِ اﻟْ َ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﻣَﺴْﺮُوراَتٍ ؟ ذَھَﺒَﺖِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ‪.‬ﻓِﻲ ﯾَﻮْ ِم اﻟْﺤَﻔْﻞِ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺤﻔْ ِ‬ ‫ﻧَﻌَﻢْ ‪. ،‬أُﻧْﻈُﺮ ‪ ،‬ھَﺆُﻻَءِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭﺎَتُ ﻗَﺪْ ذَھَﺒْﻦَ ‪.‬ﻣﺴْﺮُوراَتٍ ﻓِﻲ ﯾَﻮْ ِم اﻟْ َ‬ ‫ت‬ ‫‪ .‬ﻟَﻘَﺪْ ذَھَﺒْﻦَ ﻣَﺴْﺮُورَا ٍ‬ ‫ت ‪-‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَةُ ﻣﺎَﺷِﯿَﺔً ‪2-‬‬ ‫ﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟﻄﱢﻔْﻠَﺔُ ‪-‬ذَھَﺒَﺖِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬاَتُ ﻣﺎَﺷِﯿﺎَ ٍ‬ ‫وَﺻَﻞَ ‪-‬وَﺻَﻞَ اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ ﺳﺎَﻟِﻤﺎً ‪-‬ﺟَﻠَﺴَﺖِ اﻟﻄﱢﻔْﻼَتُ ھﺎَدِﺋﺎَتٍ ‪-‬ھﺎَدِﺋَ ًﺔ‬ ‫‪.‬اﻟﺮﱠﺳﻮُلُ ﻧَﺸﯿِﻄًﺎ‬ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﺄَبُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮاً ‪-‬ﻄﺎً ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺘﱢﻠْﻤﯿِﺬُ ﻧَﺸﯿِ‪-‬ﺣَﻀَﺮَ اﻟﺮﱠﺟﻞُ ﻧَﺸﯿِﻄًﺎ ‪3-‬‬ ‫ﻋﺎَشَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻖُ ﻣُﺨْﻠِﺼﺎً ‪.‬ذَھَﺐَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻣﺎَﺷِﯿﺎً ‪-‬ﻧﺎَمَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮًا ‪-‬‬‫‪.‬ﺳﺎَرَتِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺳَﺮِﯾﻌَ ًﺔ‬

‫ﻣَﺎتَ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪُ ‪-‬وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَةُ ﻣُﺘَﺄَﺧﱢﺮَةً ‪-‬ﻣَﺸَﻰ اﻟﺼﱠﻒﱡ ﻣُﻨْﺘَﻈِﻤًﺎ ‪4-‬‬ ‫‪.‬ﻧﺎَﻣَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺖُ ھﺎَدِﺋَ ًﺔ ‪-‬ﺎً ﻣُﺆْﻣِﻨ‬ ‫ﺳﺎَرَتِ ‪-‬ﻋﺎَشَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﺎنِ ﻣُﺨْﻠِﺼَﯿْﻦِ ‪.‬ذَھَﺐَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَنِ ﻣﺎَﺷِﯿَﯿْﻦِ ‪5-‬‬ ‫ﻈﻤَﯿْﻦِ ‪-‬اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَﺗﺎَنِ ﻣُﺴْﺮِﻋَﺘَﯿْﻦِ‬ ‫وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَﺗﺎَنِ ‪-‬ﻣَﺸَﻰ اﻟﺼﱠﻔﺎﱠنِ ﻣُﻨْﺘَ ِ‬ ‫‪.‬ﻧﺎَﻣَﺖِ اﻟْﺒِﻨْﺘﺎَنِ ھﺎَدِﺋَﺘَﯿْﻦِ ‪-‬ﺆْﻣِﻨَﯿْﻦِ ﻣﺎَتَ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪاَنِ ﻣُ ‪-‬ﻣُ َﺘَﺄﺧﱢﺮَﺗَﯿْﻦِ‬ ‫أَﻧﺎَ ‪-‬أَﻧﺎَ أَرْﺟِﻊُ ﺿﺎَﺣِﻜﺎً ‪-‬أَﻧﺎَ أَﺣْﻀُﺮُ ﺿﺎَﺣِﻜﺎً ‪-‬أَﻧﺎَ أَﻛْﺘُﺐُ ﺟﺎَﻟِﺴًﺎ ‪6-‬‬ ‫أَذْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻣﺎَﺷِﯿَﺔً ﻟِﺄَﻧﱠﮭﺎَ ‪-‬أَﻧﺎَ أَذْھَﺐُ ﻣﺎَﺷِﯿﺎً ‪-‬أَﺧْﺮُجُ ﻓﺎَھِﻤًﺎ‬ ‫‪ .‬ﻟِﻲﻗَﺮِﯾﺒَﺔٌ ﻣِﻦْ ﻣَﻨْ ِﺰ‬ ‫ت ؟ ذَھَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤُﺴْﺘَﺸْﻔﻰَ ‪7-‬‬ ‫ھَﻞْ أَﻧْﺖَ ﻣَﺮﯾِﺾٌ ؟ ﻻَ ‪. ،‬ﻟِﻤﺎَذاَ ﺗَﺄَﺧﱠﺮْ َ‬ ‫‪.‬ﺻَﺪَﻣَﺘْﮫُ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ وَ ھُﻮَ ﻓﻲِ ﻃَﺮﯾِﻘِﮫِ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ‪.‬زُرْتُ ﺻَﺪﯾِﻘﻲِ َأﺣْ َﻤ َﺪ‬ ‫اَﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠﱠﮫِ ھُﻮَ ‪ .‬ﺧَﻄﯿِﺮَةً ]‪[13‬ھَﺬاَ ﺧَﺒَﺮٌ ﺣَﺰﯾِﻦٌ ‪ ،‬أَرْﺟُﻮ أَﻻﱠ ﺗَﻜُﻮنَ ﺣﺎَﻟَﺘُﮫُ‬ ‫ﺳَﺄَذْھَﺐُ ‪.‬ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ ﺣﺎَلٍ ﻟَﻦْ أَذْھَﺐَ اﻟْﺂنَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ ‪.‬اﻟْﺂنَ ِﺑﺨَﯿْ ٍﺮ‬ ‫‪.‬ﻣُﺒﺎَﺷَﺮَةً ﻣِﻦْ ھُﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﺸْﻔَﻰ‬ ‫ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﺗِﻠْﻤﯿِﺬٌ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اﻟْﺎِﺑْﺘِﺪاَﺋِﯿﱠﺔِ ‪ ،‬وَ ھُﻮَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮٌ إِﻟَﻰ ﻋﺎَﺋِﻠَﺘِﮫِ ‪8-‬‬ ‫‪.‬ﺑﺎﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةِ ﺳَﯿَﺼِﻞُ ﻓﻲِ اﻟﻈﱡﮭْﺮِ ‪ ،‬وَﺳَﯿَﺘَﻨﺎَوَلُ اﻟْﻐَﺪاَءَ ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَﺋِﺪَ ِة اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَ ِﺔ‬ ‫ن‬ ‫‪.‬وَﺳَﯿَﺤْﺼُﻞُ ﻣِﻦْ واَﻟِﺪِهِ ﻋَﻠَﻰ ﺟﺎَﺋِﺰَةٍ ﻟِﺄَﻧﱠﮫُ ﻧَﺠَﺢَ ﻓﻲِ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَ ِ‬ ‫أَذْھَﺐُ ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟ أَذْھَﺐُ ﻣﺎَﺷِﯿﺎً وَ أَﻧْﺖَ ؟ أَﻧﺎَ ‪9-‬‬ ‫ﻓﻲِ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ﺗَﺼِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟ أَﺻِﻞُ ﻓﻲِ ﻧِﺼْﻒِ ﺳﺎَﻋَﺔٍ وَ ‪.‬ﺑﺎﻟْﺤَﺎﻓِﻠَ ِﺔ‬ ‫ﻖ‬ ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻻَ ‪.‬أَﺣْﯿﺎَﻧﺎً اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮُ ﻛَﺜﯿِﺮاً ‪.‬أَﻧْﺖَ؟ أَﻧﺎَ أَﺻِﻞُ ﻓﻲِ ﻋَﺸْﺮِ دَﻗﺎَﺋِ َ‬ ‫‪.‬وَ ﻻَ أَﺳْﺘَﻄﯿِﻊُ ﻗِﯿﺎَدَةَ اﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔِ ﺗَﺸْﺘَﺮِي دَراﱠﺟَﺔً ؟ اَﻟﻄﱠﺮﯾِﻖُ ﻣُﺰْدَﺣِﻤَﺔٌ داَﺋِﻤ ًﺎ‬

3. Yukarıda verilen ayetleri defterinize yazıp hâl ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. Fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini sözlükten bulunuz. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu cümlede görüldüğü gibi hal cümlesinin başında vâv-ı hâliye olmazsa cümleyi ana cümleye bağlayan zamir bulunur. [2] Bkz. Çörtü, Meral, Nahiv, s. 229; Cümle Kuruluş Teknikleri, s.93. [3]

Bkz. Çörtü Meral, Nahiv, s. 229 vd.

[4] (‫ )ﻏَﻨﱠﻰ ﯾُﻐَﻨﱢﻲ‬şarkı söyledi [5] (ُ‫ )ﻋﺎَدَ ﯾَﻌُﻮد‬döndü [6] (ْ‫ ) َﻗﺪ‬edatının mâzî fiil önünde tahkik (pekiştirme) ve mişli geçmiş zaman anlamıyla tercüme edileceğini hatırlayınız.

[7] (ُ‫( )ﺗَﺠﺎَوَرَ ﯾَﺘَﺠﺎَوَر‬komşu oldu, yanyana oldu) fiilinin ism-i fâili [8]

(ُ‫ )ﻣَﻠَﺄَ ﯾَﻤْﻠَﺄ‬doldu

[9] Nekre kelimeden sonra gelen cümlenin sıfat cümlesi olduğunu hatırlayınız. [10] İsm-i fâillerin muzari gibi tercüme edildiğini hatırlayınız. [11] (‫)ﻏَﻨﱠﻰ ﯾُﻐَﻨﱢﻲ‬şarkı söyledi [12]

(ُ‫ ) ﺗَﻔَﻘﱠﺪَ ﯾَﺘَﻔَﻘﱠﺪ‬araştırdı

[13]

(ٌ‫ )ﺣﺎَﻟَﺔ‬hal, durum, (ٌ‫ )ﺧَﻄِﯿﺮَة‬tehlikeli, ciddi


VASIL VE KAT’I HEMZELERİ

HEMZE-İ VASIL: Kelime başında bulunan ve yalnız yazıldığı zaman okunan, başka kelimeden sonra geldiğinde yazılsa da okunmadan atlanılan “elif” veya “hemze”ye “hemze-i vasıl” denir. Hemze-i vasıl kelimenin kök harfi olmayıp zâiddir. (ُ‫ )أَ إِ أ‬şeklinde değil (ُ‫ )اَ اِ ا‬şeklinde yazılır. Kendisinden sonra gelen harf ise sâkin olur. Özetle: Başta bulunan hemze okunur: ُ‫اِﺑْﻨُﮫ‬- ُ‫اِﻣْﺮَأَﺗُﮫ‬- ْ‫اِرْﺟِﻊ‬- ْ‫اُدْﺧُﻞ‬ Kendilerinden önce kelime gelen hemzeler yani söz arasında gelen hemzeler okunmazlar: ُ‫ﻓَﺎرْﺟِﻊْ –واﻣْﺮأَﺗُﮫُ –وَاﺑْﻨُﮫ‬- ْ‫وَادْﺧُﻞ‬ Başlarında vasıl hemzesi bulunan kelimeler: 1. Harf-i târif (‫’)لا‬in elifi:

(ِ‫ )ﺑﺎَبُ اﻟْﺒَﯿْﺖ‬evin kapısı

2. Sülâsî (üç harfli) fiillerin emr-i hâzırlarının başındaki elifler: ْ ‫إﻓْ َﺘ‬- ْ‫( وَاﻓْﺘَﺢ‬aç), ْ‫اُﻧْﺼُﺮ‬- ْ‫( وَاﻧْﺼُﺮ‬yardım et), ‫ﺢ‬ ْ‫(وَاﻓْﺮَح‬sevin)

ْ‫إﻓْﺮَح‬-

‫وَاﻋْﻒُ ﻋَﻨﱠﺎ ﯾَﺎ ﻛَﺮِﯾ ُﻢ‬/ ‫وَاﻋْﻒُ ﻋَﻨﱠﺎ وَاﻏْﻔِﺮ ﻟَﻨَﺎ وَارْﺣَﻤْﻨَﺎ أﻧْﺖَ ﻣَﻮْﻻَﻧَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﻓَﺎﻧْﺼُﺮْﻧَﺎ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘَﻮْمِ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬. (Bizi bağışla ey Yüce!/ Bizi affet, bize mağfiret et, bize merhamet et, Sen bizim Mevlâ’mızsın, kafir topluluklara karşı bize yardım et.)(Bakara, 286) 3. ‫إﻓْﻌﺎَل‬ bâbı dışındaki mezîd fiillerin elif ile başlayanlarının mâzî, emr-i hâzır ve masdarlarının başlarındaki elifler: ‫( )ﺘَﻤَﻊَ ﯾَﺠْﺘَﻤِﻊُاِﺟْ(ﻗﺎَلَ اﺟْﺘَ ِﻤﻌُﻮا‬Dedi: toplanınız!) (emir), ‫اِﻧْﻜَﺴَ َﺮ‬- َ‫( وَاﻧْﻜَﺴَﺮ‬kırıldı)(mâzi) ٌ ‫)اِﺳْﺘَﻘْﺒَﻞَ ﯾَﺴْﺘَﻘْﺒِﻞُ اِﺳْﺘِﻘْﯿﺎَﻻً(وَاﺳْﺘِﻘْﺒَﺎلٌ –اِﺳْ ِﺘﻘْﺒَﺎ‬ ‫ل‬ (karşılamak)(masdar) 4. Aşağıdaki kelimelerin başındaki elifler: ٌ‫ِاﺳْﻢ‬ isim ‫ن‬ ِ ‫اِﺛْﻨَﺎ‬ iki (müz.) ٌ‫اِﻣْﺮُؤ‬ erkek ٌ‫اِﺑْﻦ‬

oğul ٌ‫اِﺳْﺖ‬ arka ‫ن‬ ِ ‫اِﺛْﻨَﺘَﺎ‬ iki (müe.) ٌ‫اِﻣْﺮََأة‬ kadın ٌ‫اِﺑْ َﻨﺔ‬ kız ُ َ‫اَﯾْﻤ‬- ُ‫اَﯾْﻢ‬ ‫ﻦ‬ yemin olsun

‫ن‬ ٍ ‫وَاﺑْﻦُ ﻓُﻼ‬ filanın oğlu ‫ن‬ ِ ‫وَاﺛْﻨَﺎ‬ iki

F ْ‫'اَل‬in başına ‫ ﻟِـ‬gelirse hemze yazılmaz:ُ‫اَﻟْﻘَﻠَﻢ‬, ِ‫ﻟِﻠْﻘَﻠَﻢ‬ - ‫اَﻟﺼﱠﻒﱡ‬, ‫ﻟِﻠﺼﱠﻒﱢ‬ HEMZE-İ KAT’I: Kelime başında bulunan ve başka kelimeden sonra geldiğinde, hemzesi her zaman yazılıp okunması gereken hemzelere

“hemze-i kat’ı” denir. Hemze-i vasılın dışında kalan hemzeler de hemze-i kat’ıdır. Başlarında kat’ı hemzesi bulunan kelimeler: Hemze-i vasılın dışında kalan hemzeler de hemze-i kat’ıdır. Ayrıntı verecek olursak şunlar olacaktır: 1. ‫ إﻓْﻌﺎَل‬bâbının mâzî, emr-i hâzır ve masdarının başındaki hemze: ‫ﻞ‬ َ‫ﺳ‬ َ ْ‫وَأَر‬ ve gönderdi ْ‫َﻓﺄَﺧْﺮِج‬ hemen çıkar ‫وَأَﻛْﺮَ َم‬ ve ikram etti ‫إِﺧْﺮَاﺟُﮫُ َو‬ ve onu çıkarması

2. Muzâri mütekellim’in hemzesi (ُ‫)أَﻛْﺘُﺐ‬, 3. İsmi tafdilin hemzesi (ُ‫)أَﻓْﻀَﻞ‬, 4. Sıfat-ı müşebbehenin hemzesi (ُ‫)أَﺣْﻤَﺮ‬,

5. (ُ‫ )أَﻓْﻌﺎَل‬veznindeki cem-i mükesser’in hemzesi (ُ‫)أَﺷْﯿﺎَء‬, 6. Sülâsî’den gelen mehmûz’ul-fâ’nın hemzesi (َ‫ﺧﺬ‬ َ ‫)َأ‬, 7. Taaccüb fiillerinin hemzeleri (ِ‫)ﻣﺎَ أَﻓْﻌَﻠَﮫُ()أَﻓْﻌِﻞْ ﺑِﮫ‬, 8. Hemze ile başlayan Arapça’ya dışarıdan giren yabancı özel isimlerin hemzesi (ُ‫)إِﺑْﺮاَھِﯿﻢ‬, 9. Yabancı olmayıp evveli hemze ile başlayan cins isimlerin hemzesi (ٌ‫()أَﺳَﺪ‬aslan), (ٌ‫()إِﺑِﻞ‬develer), 10. Soru harfi olan (َ‫ )أ‬hemze (‫)أَ ﻟَﻢْ ﻧَﺸْﺮَحْ ﻟَﻚَ ﺻَﺪْرَكَ ؟‬ (Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi? İnşirah, 1), 11. Nidâ harfi olan (َ‫ )أ‬hemze (ُ‫( )!أَ رَﺟُﻞ‬Ey adam!)[1]. &&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bkz. Çörtü, Meral, Sarf, s.56-61.


BEDEL Bedel kendisinden önceki kelimeyi açıklayıp pekiştiren ve i’râb (hareke) bakımından ona uyan kelimedir. Bedel’den önceki kelimeye mübde’lminh (kendisinden bedel yapılan) denir. 4 çeşit bedel vardır:

1- Bedelü’l-Mutâbık: (ِ‫)ﺑَﺪَلُ اﻟْﻤُﻄﺎَﺑِﻖ‬ Kendisinden önceki kelime olan mübde’l-minh’e eşit, ona tamamen uyan bedele bedel mutâbık denir.

ٌ‫ﺣَﻀَﺮَ أَﺧُﻮكَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Kardeşin Hâlit geldi. ‫ﻛﺎَﻓَﺄْتُ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Öğrenci Hâlit’i mükafatlandırdım. ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ أَﺧِﯿﻚَ ﺧﺎَِﻟ ٍﺪ‬. Kardeşin Hâlit’e selâm verdim.

Yukarıda koyu renkli isimler bedeldir. Hareke bakımından kendilerinden önce gelen isme (mübde’l-minh) uymuşlardır. 2- Bedelü’l-Ba’d mine’l-küll (‫)ﺑَﺪَلُ اﻟْﺒَﻌْﺾِ ﻣِﻦَ اﻟْﻜُﻞﱢ‬: ُ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَ اﻟْﻜُﺮْﺳِﻲﱡ ِرﺟْﻠُﮫ‬. Sandalyenin ayağı kırıldı. ُ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﺛُﻠُ َﺜﮫ‬. Kitabın üçte birini okudum. ‫ﻧَﻈَﺮْتُ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱠﻔﯿِﻨَﺔِ ﺷِﺮاَﻋِﮭَﺎ‬. Geminin yelkenlisine baktım.

Yukarıda koyu renkli yazılmış kelimeler de bedeldir ve kendinden önceki kelimeye hareke bakımından uymaktadırlar. Ancak bu bedeller mübde’l-minh’in tamamı değil ondan bir parçadırlar ve sonlarında mübde’l-minh’e ait bir zamir bulunur. Bu tip bedele Bedelü’l-Ba’d mine’l-küll denir. 3- Bedelü’l-İştimal (‫)ﺑَﺪَلُ اﻟْﺈﺷْﺘِﻤﺎَل‬: Bedeli iştimâl mübde’l-minh’in ne tamamı ne de parçası olan bedellerdir. Ancak mübde’l-minh’in şumûlüne girer ve onun içine aldığı bir manaya delalet eder. ْ‫ﻋﻠ‬ ِ ُ‫ﻤُﮫُأَﻋْﺠَﺒَﻨِﻲ ا ْﻟﺄُﺳْﺘﺎَذ‬. Hocanın ilmi hoşuma gitti. ُ‫ﺳَﻤِﻌْﺖُ أَﺧﺎَكَ ﻗِﺮَاءَ َﺗﮫ‬. Kardeşinin okuyuşunu işittim. ‫ﻋَﺠِﺒْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﺳَﺪِ ِإﻗْﺪاَﻣِ ِﮫ‬. Aslanın gelmesinden şaşırdım.

4- Bedelu’l-Galat (ِ‫)ﺑَﺪَلُ اﻟﻐَﻠﻂ‬: Mübde’l-minh’le hiç ilgisi bulunmayan yanlışlıkla söylenen kelimedir. ‫ﻦ اﻟﻠﱠﺤْ َﻢ‬ َ ْ‫أَﻛَﻠْﺖُ اﻟْﺠُﺒ‬.

Peynir yedim, -peynir demişim- et.

* Bedel ile mübde’l-minh arasında marife nekre olması bakımından uygunluk aranmaz. Yalnız nekre bir kelime ma’rife bir kelimeden bedel olunca bir sıfatla mevsûf olması gerekir: ‫ﻟَﻨَﺴْﻔَﻌﺎً ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠﺻِﯿَ ِﺔ‬: ٍ‫ﻧﺎَﺻِﯿَﺔٍ ﻛﺎَذِﺑَﺔٍ ﺧﺎَﻃِﺌَﺔ‬. Alnından yakalayacağız, yalancı yanılmış alnından (el-Alak, 15, 16).

Burada ٍ‫ ﻧﺎَﺻِﯿَﺔ‬kelimesi marife olan ِ‫اﻟﻨﺎﱠﺻِﯿَﺔ‬ kelimesine bedel ve nekredir. Bu nedenle mevsûftur. (ٍ‫ )ﺧﺎَﻃِﺌَﺔٍ ()ﻛﺎَذِﺑَﺔ‬kelimeleri ise onun sıfatıdır. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan bedel ve mübdel minh’lerin altını çiziniz ve bedel çeşidini açıklayınız.

‫ك‬ َ ‫ﻛﺎَنَ أَﺑُﻮ ﺣَﻨِﯿﻔَﺔَ –ﺳﺎَﻓَﺮَ أَﺣْﻤَﺪُ إِﻟَﻰ اﻟﻄﺎﱠﺋِﻒِ ﻟِﻤُﻘﺎَﺑَﻠَﺔِ ﻋَﻤﱢﮫِ ﺧﺎَﻟِﺪٍ ھُﻨَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫اﻟﻨﱡﻌْﻤﺎَنُ ﻣِﻦْ أَﺋِﻤﱠﺔِ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪِﯾ‬- ُ‫ﺑِﻌْﺖُ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ –ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ﻧِﺼْﻔَﮫ‬ ‫ﺳَﺮﱠﻧِﻲ اﻟْﺨﺎَدِمُ أَﻣﺎَﻧَﺘُﮫُ –ﻨِﻲ اﻟﺼﱠﯿْﻒُ ﺣَﺎرﱡهُ ﺿﺎَﯾَﻘَ –ﻏُﺼْﻨَﮭَﺎ‬. 2. Aşağıdaki boşlukları münasib kelimelerle doldurunuz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız) ُ‫ ﻧَﺠَﺢَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬ‬... ‫ أَﻛَﻠْﺖُ اﻟْﺨُﺒْ َﺰ‬... ‫ﻛﺎَنَ أَﺑُﻮ ﺣﺎَﻣِﺪ اﻟْﻐَﺰاَﻟِﻲّ ﻣِﻦْ أَﻛْﺒَ ِﺮ‬... ُ‫ﺿﻌ‬ َ َ‫ﻒ‬... ‫ﻧُﻮره‬

3. Her bedel çeşidiyle ilgili ikişer cümle kurunuz. 4. Aşağıda verilen bedel ile ilgili ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. Cümlelerde yer alan bedel ve mübdel minh’lerin altını çiziniz ve bedel çeşidini açıklayınız. &&&&&&&&&& BEDEL İLE İLGİLİ AYETLER

1- ‫ﻻ‬ َ ‫وَﻛَﺬَﻟِﻚَ أَوْﺣَﯿْﻨَﺎ إِﻟَﯿْﻚَ رُوﺣًﺎ ﻣِﻦْ أَﻣْﺮِﻧَﺎ ﻣَﺎ ﻛُ ْﻨﺖَ ﺗَﺪْرِي ﻣَﺎ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ َو‬ ُ‫ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎدِﻧَﺎ وَإِﻧﱠﻚَ ﻟَﺘَﮭْﺪِي اﻟْﺈِﯾﻤَﺎنُ وَﻟَﻜِﻦْ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎهُ ﻧُﻮرًا ﻧَﮭْﺪِي ﺑِﮫِ ﻣَﻦْ ﻧَﺸَﺎء‬ ‫{إِﻟَﻰ ﺻِﺮَاطٍ ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿ ٍﻢ‬42/52} ِ‫ﺻِﺮَاطِ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟﱠﺬِي ﻟَﮫُ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤﻮَات‬ ُ‫ وَﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ أَﻻَ إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﺗَﺼِﯿﺮُ اﻟْﺄُﻣُﻮر‬. (42/ŞURA, 52). İşte böylece sana da emrimizle Kur’ân’ı vahyettik. Sen, kitap nedir, iman nedir bilmezdin. Fakat biz onu kullarımızdan dilediğimizi kendisiyle doğru yola eriştirdiğimiz bir nur kıldık. Şüphesiz ki sen doğru bir yolu göstermektesin. (42/ŞURA, 53). (O yol) göklerin ve yerin sahibi olan Allah’ın yoludur. Dikkat edin, bütün işler sonunda Allah’a döner. 2- َ‫ وَﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣَﺘَﻰ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻋْﺪُ إِن ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺻَﺎ ِدﻗِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 48). Onlar: Eğer gerçekten doğru söylüyorsanız, bu tehdit ne zaman (gerçekleşecektir)? derler. 3- ‫ﻟَﻮْ أَﻧﺰَﻟْﻨَﺎ ھَﺬَا اﻟْﻘُﺮْآنَ ﻋَﻠَﻰ ﺟَﺒَﻞٍ ﻟَﺮَأَﯾْﺘَﮫُ ﺧَﺎﺷِﻌًﺎ ﻣُﺘَﺼَﺪﱢﻋًﺎ ﻣِﻦْ ﺧَﺸْﯿَ ِﺔ‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟﻠﱠﮫِ وَﺗِﻠْﻚَ اﻟْﺄَﻣْﺜَﺎلُ ﻧَﻀْﺮِﺑُﮭَﺎ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾَ َﺘﻔَﻜﱠﺮُو‬. (59/HAŞR, 21). Eğer biz bu Kur’ân’ı bir dağa indirseydik, muhakkak ki onu, Allah korkusundan

baş eğerek, parça parça olmuş görürdün. Bu misalleri insanlara düşünsünler diye veriyoruz. 4- ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﯿَﻮْمُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻓَﻤَﻦْ ﺷَﺎءَ اﺗﱠﺨَﺬَ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮫِ ﻣَﺂﺑًﺎ‬. (78/NEBE, 39). İşte o, kesin olarak gelecek gündür. O halde dileyen Rabbine varan bir yol tutsun. 5- َ‫َﻓﺬَﻟِﻜُﻢُ اﻟﻠّﮫُ رَﺑﱡﻜُﻢُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻓَﻤَﺎذَا ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﺤَﻖﱢ إِﻻﱠ اﻟﻀﱠﻼَلُ ﻓَﺄَﻧﱠﻰ ﺗُﺼْﺮَﻓُﻮن‬ . (10/YÛNUS, 32). İşte O, sizin gerçek Rabbiniz olan Allah'tır. Artık haktan (ayrıldıktan) sonra sapıklıktan başka ne kalır? O halde nasıl (sapıklığa) döndürülüyorsunuz? 6- ‫ذَﻟِﻜُﻢُ اﻟﻠّﮫُ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﻻَ إِﻟَﮫَ إِﻻﱠ ھُﻮَ ﺧَﺎﻟِﻖُ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﻓَﺎﻋْﺒُﺪُوهُ وَھُﻮَ ﻋَﻠَﻰ‬ ٌ‫ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ وَﻛِﯿﻞ‬. (6/EN’ÂM, 102). İşte Rabbiniz Allah O’dur. O’ndan başka tanrı yoktur. O, her şeyin yaratıcısıdır. Öyle ise O’na kulluk edin, O her şeye vekildir (güvenilip dayanılacak tek varlık O’dur). 7- ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻔَﻀْﻞُ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﮫِ ﻋَﻠِﯿﻤًﺎ‬.

(4/NİSÂ, 70). Bu lütuf Allah’tandır. Bilen olarak Allah yeter. 8- ‫س‬ ِ ‫ﻓِﯿﮫِ آﯾَﺎتٌ ﺑَﯿﱢﻨَﺎتٌ ﻣَﻘَﺎمُ إِﺑْﺮَاھِﯿﻢَ وَﻣَﻦْ دَﺧَﻠَﮫُ ﻛَﺎنَ آﻣِﻨًﺎ وَﻟِﻠّﮫِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎ‬ ‫ﻦ‬ ِ َ‫ﺣِﺞﱡ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻣَﻦِ اﺳْﺘَﻄَﺎعَ إِﻟَﯿْﮫِ ﺳَﺒِﯿﻼً وَﻣَﻦْ ﻛَﻔَﺮَ ﻓَﺈِنﱠ اﷲ ﻏَﻨِﻲﱞ ﻋ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 97). Orada apaçık nişâneler, (ayrıca) İbrâhim’in makamı vardır. Oraya giren emniyette olur. Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse bilmelidir ki, Allah bütün âlemlerden müstağnîdir. 9- ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ إِذَا ﻓَﻌَﻠُﻮا ﻓَﺎﺣِﺸَﺔً أَوْ ﻇَﻠَﻤُﻮا أَﻧْﻔُﺴَﮭُﻢْ ذَﻛَﺮُوا اﻟﻠّﮫَ ﻓَﺎﺳْﺘَﻐْﻔَﺮُوا‬ ْ‫ﻟِﺬُﻧُﻮﺑِﮭِﻢْ وَﻣَﻦ ﯾَﻐْﻔِﺮُ اﻟﺬﱡﻧُﻮبَ إِﻻﱠ اﻟﻠّﮫُ وَﻟَﻢْ ﯾُﺼِﺮﱡوا ﻋَﻠَﻰ ﻣَﺎ ﻓَ َﻌﻠُﻮا وَھُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 135). Yine onlar ki, bir kötülük yaptıklarında, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah’ı hatırlayıp günahlarından dolayı hemen tevbe-istiğfar ederler. Zaten günahları Allah’tan başka kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar, işledikleri kötülüklerde, bile bile ısrar etmezler. 10- ‫{ ملا‬2/1} َ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﻻَ رَﯾْﺐَ ﻓِﯿﮫِ ھُﺪًى ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦ‬.

(2/BAKARA, 1, 2). Elif, Lâm, Mîm. O kitap (Kur’ân); onda asla şüphe yoktur. O, müttakîler (sakınanlar ve arınmak isteyenler) için bir yol göstericidir. 11- َ‫ﻣِﻨْﻜُﻢْ ﻣَﺮِﯾﻀًﺎ أَوْ ﻋَﻠَﻰ ﺳَﻔَﺮٍ ﻓَﻌِﺪﱠةٌ ﻣِﻦْ أَﯾﱠﺎﻣًﺎ ﻣَﻌْﺪُودَاتٍ ﻓَﻤَﻦْ ﻛَﺎن‬ ‫ع ﺧَﯿْﺮًا‬ َ ‫أَﯾﱠﺎمٍ أُﺧَﺮَ وَﻋَﻠَﻰ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾُﻄِﯿﻘُﻮﻧَﮫُ ﻓِﺪْﯾَﺔٌ ﻃَﻌَﺎمُ ﻣِﺴْﻜِﯿﻦٍ ﻓَﻤَﻦْ ﺗَﻄَﻮﱠ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻓَﮭُﻮَ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﮫُ وَأَنْ ﺗَﺼُﻮﻣُﻮا ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻜُﻢْ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (2/BAKARA, 184). Sayılı günlerde olmak üzere (oruç size farz kılındı). Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa (tutamadığı günler kadar) diğer günlerde kaza eder. (İhtiyarlık veya şifa umudu kalmamış hastalık gibi devamlı mazereti olup da) oruç tutmaya güçleri yetmeyenlere bir fakir doyumu kadar fidye gerekir. Bununla beraber kim gönüllü olarak hayır yaparsa, bu kendisi için daha iyidir. Eğer bilirseniz (güçlüğüne rağmen) oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır. &&&&&&&&&&

ATIF

Atıf; atf-ı beyân ve atf-ı nesak olmak üzere iki çeşittir: I) ATF-I BEYÂN Kendinden önceki kelimeyi izah etmek ve daha çok açıklamak için getirilen kelimeye atf-ı beyân denir. Atf-ı beyân i’râbda, müzekkerlik, müenneslikte ve müfred tesniye cem hususunda metbûuna (kendinden önceki kelimeye) uyar. Bedel-i mutâbık aynı zamanda atf-ı beyândır[1]. Künye ve lakabdan sonra veya bir ismi daha çok açıklamak üzere bir isimden sonra gelen isimler, ism-i işâretten sonra gelen isimler hep atf-ı beyândır.

‫ﺣَﻀَﺮَ ﺻَﺪِﯾﻘُﻚَ ﺧﺎَﻟِ ٌﺪ‬. Arkadaşın Hâlit geldi.

ُ ُ‫أَﻋْﺠَﺒَﻨِﻲ ھَﺬاَ اﻟﺮﱠﺟ‬. ‫ﻞ‬ Bu adam hoşuma gitti.

‫أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ َأﺑُﻮ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ رَﺿِﻲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻤَﺎ‬.

Ebûbekir Abdullah Aişe’nin babasıdır.

‫أَﺑُﻮ اﻟْﻘﺎَﺳِﻢِ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ ﻋَﻠَﯿْﮫِ اﻟﺴﱠﻼَمُ ﻧِﺒِﯿﱡﻨ َﺎ‬. Ebu’l-Kâsım Muhammed, (a.s.) peygamberimizdir.

‫ﯾُﻮﻗَﺪُ ﻣِﻦْ ﺷَﺠَﺮَةٍ ﻣُﺒﺎَرَﻛَﺔٍ زَﯾْﺘُﻮﻧَ ٍﺔ‬. Mübârek bir ağaçtan, yani zeytin ağacından tutuşturulur. (Nûr, 35) ‫ن‬ َ ‫ رَبﱢ ﻣُﻮﺳَﻰ وَ ھَﺮُو‬، َ‫آﻣَﻨﺎﱠ ﺑِﺮَبﱢ اﻟْﻌﺎَﻟَﻤِﯿﻦ‬. Alemlerin Rabbi olan Musa ve Harun’un Rabb’ine iman ettik. (Şuara, 47, 48)

*Tefsir harfi olan (ْ‫( )أَى‬yani) ve (ْ‫ )أَن‬den sonra gelen kelime ve cümleler de atf-ı beyândır. ٌ‫ﻋِﻨْﺪِي ﻋَﺴْﺠَﺪٌ أَيْ ذَھَﺐ‬. Yanımda asced yani altın vardır.

ْ‫ﻧﺎَدَﯾْﺖُ أَنْ ﻗُﻢ‬. Kalk diye bağırdım. ‫ﺳﻲﱢ‬ ِ ْ‫ﻗَﻌَﺪْتُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜُﺮْﺳِﻲﱢ أَيْ ﺟَﻠَﺴْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜُﺮ‬. Sandalyeye oturdum (aynı anlama gelen kelimeyle açıklama) .

Altı çizili kelimeler atf-ı beyândır ve kendinden önceki ismi izah etmektedir. II) ATF-I NESAK Atıf harfleri denen harflerle kelime veya cümleleri aynı hükme bağlamaya atfı nesak denir. Atıf harflerinden önceki kelimeye ma’tûfun aleyh sonraki kelime ya da cümleye de ma’tûf denir. Ma’tûf, ma’tûfun aleyh’in harekesini alır. ‫ﻧَﺠَﺤَﺖْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ َو أُﺧْﺘُﮭَﺎ‬. Fâtıma ve kardeşi başardı.

Bu cümlede ُ‫ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔ‬ma’tûfun aleyh, َ‫ و‬atıf harfi, َ‫أُﺧْﺘُﮭﺎ‬ da ma’tûf’dur. ُ‫ أُﺧْﺖ‬kelimesi ma’tûfun aleyh olan ُ‫ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔ‬kelimesinin merfû olması sebebiyle merfûdur.

Atıf harfleri şunlardır: ‫ َو‬- َ‫ف‬- ‫ﺛُﻢﱠ‬- ْ‫أَو‬- ْ‫أَم‬- ‫إِﻣﱠﺎ‬- ‫ﺣﺘﱠﻲ‬- َ‫ﻻ‬- ْ‫ﺑَﻞ‬- ْ‫ﻟَﻜِﻦ‬ Atıf harflerinin işlevleri de şunlardır: ‫ َو‬ve

Ma’tûf ile ma’tûfun aleyh’in aynı hükümde ortak olduğunu gösterir. Tertip ya da sıra söz konusu değildir. Bir nevi virgül gibidir. ‫ﻮَﻟﱠﻰ اﻟْﺨِﻼَﻓَﺔَ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْ ٍﺮ وَ ﻋُ َﻤﺮُ َﺗ‬. Hilafeti Ebûbekir ve Ömer üstlendi. ‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ اﻟْﺨِﻼَﻓَﺔَ ﻋُﻤَﺮُ وَ أَﺑُﻮ َﺑﻜْ ٍﺮ‬. Hilafeti Ömer ve Ebûbekir üstlendi. ‫ك‬ َ ‫ﺻﺎَمَ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ وَ ﻋُﺜْﻤﺎَنُ وَ أَﺧُﻮ‬.

Muhammed, Osman ve senin kardeşin bugün oruç tuttular. ‫ف‬ َ akabinde hemen, ardından

Ma’tûfla mat’ûfun aleyh arasında tertip ve sıra gözetir. Ancak bu tertip hemen akabinde olup zaman bakımından aralarında bir gecikme olmadığını işaret eder. ‫ﻼَﻣِﯿﺬُدَﺧَﻞَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻓَ َﻮﻗَﻒَ اﻟﺘﱠ‬. Öğretmen sınıfa girdi akabinde (hemen) öğrenciler ayağa kalktı. ُ‫دَﺧَﻞَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ ﻋَﻠِﻲﱞ َﻓﺈِﺑْﺮاَھِﯿﻢ‬. Ali sonra da İbrâhim okula girdi. ‫ك َﻓﺤَﯿﱠﺎﻧَﺎ‬ َ ‫رَآﻧﺎَ أَﺑُﻮ‬. Baban bizi gördü ve bizi selamladı.

‫ ﺛُﻢﱠ‬sonra

Ma’tûf ile ma’tûfun aleyh arasındaki tertibe riâyet edildiğini ma’tûfun ma’tûfun aleyh’ten bir hayli zaman sonra vukua geldiğini gösterir. ُ‫ﯾُﺴﺎَﻓِﺮُ اﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﺛُﻢﱠ َﯾﻌُﻮد‬. Tüccar seyehata gider sonra döner. ‫ﯿْﻨﺎَهُزَرَﻋْﻨﺎَ اﻟْﻘُﻄْﻦَ ﺛُﻢﱠ ﺟَ َﻨ‬. Pamuğu ektik sonra devşirdik (topladık) . ُ‫ﺟَﻨَﯿْﻨﺎَ اﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلَ ﺛُﻢﱠ ِﺑﻌْﻨَﺎه‬. Portakalı topladık sonra sattık. ْ‫ َأو‬veya, ya da

İki şeyden birini seçmeyi veya şüpheyi ifade eder: ‫ﻛُﻞْ ﺑُﺮْﺗُﻘﺎَﻻً َأوْ ﺗُﻔﺎﱠﺣًﺎ‬. Portakal veya elma ye. ُ‫ﻋﺎَدَ إِﻟَﻰ اﻟْﻘَﺮْﯾَﺔِ ﻋَﻠِﻲﱞ أَوْ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢ‬.

Köye İbrâhim ya da Ali döndü. ٌ‫ﻲ َأوْ ﻓَﺮِﯾﺪ‬ ‫ﻧَﻘَﻞَ اﻟْﺨَﺒَﺮَ ﻋَﻠِ ﱞ‬. Haberi Ali ya da Ferid nakletti.

ْ‫َأم‬ yoksa

Bir şeyin tayin edilmesini talebe işaret eder. ‫ﻻ؟‬ ً ‫أَ ﺗُﻔﺎﱠﺣﺎً أَﻛَﻠْﺖَ أَمْ ﺑُﺮْﺗُﻘَﺎ‬ Elma mı yoksa portakal mı yedin? ‫أَ ﻧﺎَﺋِﻢٌ أَﻧْﺖَ أَمْ ﻣُﺴْﺘَﯿْﻘِﻆٌ ؟‬ Uykuda mısın yoksa uyanık mısın? ‫أَ ﻛِﺘﺎَﺑﺎً إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖَ أَمْ َدﻓْﺘَﺮًا ؟‬ Kitap mı yoksa defter mi satın aldın?

*Bir işin yapılıp yapılmamasının tesirinin müsâvi olduğunu anlatmak için de (ْ‫أَم‬...َ‫( )أ‬..sa da, masa da) kullanılır. Buna tesviye harfi de denir. : ‫ن‬ َ ُ‫أَ أَﻧْﺬَرْﺗَﮭُﻢْ أَمْ ﻟَﻢْ ﺗُﻨْﺬِرْھُﻢْ ﻻَ ﯾُﺆُْﻣِﻨﻮ‬.

Onları korkutsan da korkutmasan da müsâvidir (birdir, eşittir), inanmazlar (Bakara 6).

‫إِﻣﱠﺎ‬ ya... ya.…ya da, ister (vâv ile tekrarlanarak kullanılır)

ٌ ‫ﻛَﺘَﺐَ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ إِﻣﱠﺎ ﺣَﺴَﻦٌ وَ إِﻣﺎﱠ ﺻﺎَِﻟ‬. ‫ﺢ‬ Size ya Hasan ya Salih yazdı.

‫ﺎإِﻋْﻤَﻞْ إِﻣﺎﱠ واَﺟِﺒﺎً وَ إِﻣﺎﱠ ﻣُﺴْ َﺘ‬‫ﺤِﺒ‬. İster vacip ister müstehab olarak amel et.

‫ ﺣﺘﱠﻲ‬... bile, dahil

‫أَﻛَﻞَ اﻟﺴَﻤَﻜَﺔَ ﺣَﺘﱠﻲ رَأْﺳَﮭَﺎ‬. Balığı başı da dahil olmak üzere (başını bile) yedi.

ُ‫ﻣﺎَتَ اﻟﻨﺎﱠسُ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﺄَﻧْﺒِﯿﺎَء‬. İnsanlar öldü hatta peygamberler bile[2]. (Peygamberlere varıncaya kadar bütün insanlar öldü)

‫ﻻ‬ َ değil, olmadı (nefy, olumsuzluk anlatır)

ٌ‫ﻋﺮ‬ ِ َ‫ﺧَﻠﯿِﻞٌ ﻛﺎَﺗِﺐٌ ﻻَ ﺷﺎ‬. Halil yazardır şair değil[3].

‫إِﻋْﻤَﻞْ ﺻﺎَﻟِﺤًﺎ ﻻَ ﺳَﯿﱢﺌًﺎ‬. İyi iş yap kötü iş değil.

‫ن‬ َ َ‫ﺑﺎَعَ واَﻟِﺪِي اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ ﻻَ اﻟْﺤِﺼﺎ‬.

Babam arabayı sattı atı değil.

ْ‫ ﻟَ ِﻜﻦ‬fakat, bunun aksine anlamındadır

‫ﻣَﺎ ذَﺑَﺢَ اﻟْﺠَﺰاﱠرُ اﻟْﺒَﻘَﺮَةَ ﻟَ ِﻜﻦْ ﺷَﺎ ًة‬. Kasap sığır boğazlamadı fakat koyun boğazladı. ُ‫ﻣﺎَ ﺟﺎَءَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ ﻟَﻜِﻦْ ﺧﺎَ ِدﻣُﮫ‬. Bey gelmedi fakat hizmetçisi geldi. ٌ‫ﻻَ ﯾَﺤِﻞﱡ رِﯾﺎَءٌ ﻟَﻜِﻦْ ِإﺧْﻼَص‬. Riyâ helâl olmaz, ihlâs bunun aksinedir. ْ‫َﺑﻞ‬ belki, bilakis, hayır, öyle değil..

İdrab yani hatadan dönmek için kullanılır. Kendinden önce bir emir veya olumlu hüküm

gelmişse o emri veya hükmü kaldırır, gelmemiş gibi yapar. ُ‫ﺧَﺮَجَ ﻣِﻦَ اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَنِ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﺑَﻞْ ﻋُﺜْﻤَﺎن‬. İmtihandan Yusuf, hayır Osman çıktı. ْ‫ﻋَﻦْ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ إذْھَﺐْ إِﻟَﻰ ﻣَﻜْﺘَﺒَﺔٍ ﺑَﻞْ إِﻟَﻰ ﻛُﺘُﺒِﻲﱟ ﻓَﺎﺑْﺤَﺚ‬. Bir kütüphaneye, hayır bir kitapçıya git, o kitabı ara.

*İsim isme, fiil fiile, cümle de cümleye atfedilebilir: İsmin isme atfı: ٌ‫ﺟﺎَءَ ﻋَﻠِﻲﱞ وَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ َو ﻋَﺎدِل‬. Ali Hâlit ve Adil geldi.

Fiilin fiile atfı: ْ‫ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻘَﻜُﻢْ ﺛُﻢﱠ أَﻣﺎَﺗَﻜُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﯾُﺤْﯿِﯿﻜُﻢ‬. Sizi yaratan sonra öldüren sonra da diriltecek olan O’dur.

Her fiil bir fiil cümlesi olduğundan bu örnek, fiil cümlesinin fiil cümlesine atfı demektir. İsim cümlesinin isim cümlesine atfı: ٌ‫ﺟﺮ‬ ِ ‫ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَﺑُﻮهُ ﻋﺎَﻟِﻢٌ أَﺧُﻮهُ ﺗَﺎ‬. Hâlid’in babası âlim, kardeşi tüccardır.

*Atıf harfi arada olmaksızın da atıf yapılabilir. O zaman atıf harfi mahzûf sayılır: ‫ن‬ َ ‫ اَﻟﺘﺎﱠﺋِﺒُﻮنَ اﻟْﻌﺎَﺑِﺪُونَ اﻟْﺤﺎَ ِﻣﺪُو‬... Tövbe edenler, ibadet edenler, hamdedenler…

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümleleri sözlük yardımıyla tercüme ediniz.

‫ﻻَ ﯾَﻤِﯿﻞُ ﺷَﺒﺎَﺑُﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﺗَﺤَﻤﱡﻞِ –اِﻋْﺘَﻤِﺪْ ﻓِﻲ ﺣَﯿﺎَﺗِﻚَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﻻَ اﻟﻨﺎﱠ ِ‬ ‫س‬ ‫اﻟْﻤَﺴْﺆُوﻟِﯿﱠﺔِ ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔَ وَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلَ ﻟَﻢْ ﯾُﺮَﺑﱢﯿﺎَھُﻢْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺎِﻋْﺘِﻤﺎَدِ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ﺲ‬ ‫–ﺳَﺔُ ﻓَﺎﻟْﺄُﺳْﺮَةُ ﻓَﺎﻟْﻤُﺠْﺘَﻤَﻊُ اَﻟْﻤَﺴْﺆُولُ ﻋَﻦْ ﺗَﺮْﺑِﯿَﺔِ اﻟﺸﱠﺒﺎَبِ اﻟْﻤَﺪْ َر ‪-‬اﻟﻨﱠﻔْ ِ‬ ‫َﯾﺰْرَعُ اﻟْﻔَﻼﱠحُ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ ﺛُﻢﱠ –ﺗَﻮَﻟﱠﻰ اﻟْﺨِﻼَﻓَﺔَ ﺑَﻌْﺪَ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ أَﺑُﻮ ﺑَﻜْﺮٍ ﺛُﻢﱠ ﻋُﻤَﺮُ‬ ‫ﯾَﺠِﺐُ أَنْ ﯾَﺴْﻤَﻊَ اﻟْﺎِﺑْﻦُ ﻛَﻼَمَ أَﺑِﯿﮫِ وَ –اِﻋْ َﻤﻞِ اﻟْﺨَﯿْﺮَ ﻻَ اﻟﺸﱠﺮﱠ – َﯾﺠْ َﻤﻌُﮭَﺎ‬ ‫ﺳَﺄَﺣْﻀُﺮُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻓِﻲ –ﺷْﺘَﺮَى واَﻟِﺪِي ﻛِﺘﺎَﺑﺎً وَ ﻣَﺠَﻠﱠﺔً اِ –أُﻣﱢﮫِ‬ ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻧُﺮِﯾﺪُ اﻟﺴﱢﻠْﻢَ ﻻَ –ﺳَﯿﺎﱠرَةٍ َاوْ ﺣَﺎﻓِﻠَﺔٍ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ ؟ ﻓِﻲ اﻟْﺤَﻘِﯿﺒَﺔِ –وَﺻَﻞَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﻓَﺎﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ –اﻟْﺤَﺮْ َ‬ ‫ب‬ ‫ﯾَﻌْﺘَﺒِﺮُ ﺑَﻌْﺾُ ‪-‬ﻓِﻲ اﻟﺸﱠﺒﺎَبِ اﻟﺼﱢﺪْقَ ﻻَ اﻟْﻜِﺬْبَ أُﺣِﺐﱡ –ﻛِﺘﺎَبٌ وَ دَﻓﺎَﺗِﺮُ‬ ‫ﻻ ﻏﺎَﻟِﯿًﺎ‬ ‫ﯾَﻌْﺘَﺒِﺮُ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟْﻤُﺠْﺘَﮭِﺪُونَ –اﻟْﺂﺑﺎَءُ اﻟﺰﱢيﱠ اﻟْﻤَﺪْرَﺳِﻲﱠ رَﺧِﯿﺼﺎً َ‬ ‫ﻻ ﺻَﻌْﺒًﺎ‬ ‫‪.‬اﻟْﺎِﺧْﺘِﺒﺎَرَ اﻟﺸﱠﻔَﮭِﻲﱠ ﺳَﮭْﻼً َ‬ ‫‪2. Yukarıdaki atıf harflerinin herbiriyle birer cümle‬‬ ‫‪kurunuz.‬‬ ‫‪3. Aşağıda verilen atıf ile ilgili ayetleri defterinize‬‬ ‫‪yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını‬‬ ‫‪isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. Atıf‬‬ ‫‪harfi, ma’tûfun aleyh ve ma’tûfla ilgili kelimelerin‬‬ ‫‪altını çiziniz.‬‬ ‫‪ATIF İLE İLGİLİ AYETLER‬‬ ‫ﻼلٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرَاﺋِﻚِ ﻣُﺘﱠ ِﻜﺆُونَ ‪1-‬‬ ‫‪ .‬ھُﻢْ وَأَزْوَاﺟُﮭُﻢْ ﻓِﻲ ﻇِ َ‬ ‫‪(36/YÂSÎN, 56). Onlar ve eşleri gölgeler altında‬‬ ‫‪tahtlara kurulurlar.‬‬

2- َ‫ وَﻟَﮭُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣَﻨَﺎﻓِﻊُ وَﻣَﺸَﺎرِبُ أَﻓَﻼَ ﯾَﺸْﻜُﺮُون‬. (36/YÂSÎN, 73). Bunlarda (hayvanlarda) onlar için nice faydalar ve içilecek sütler vardır. Hâla şükretmezler mi? 3- ْ‫أَوَﻟَﯿْﺲَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَرْضَ ﺑِﻘَﺎدِرٍ ﻋَﻠَﻰ أَنْ ﯾَﺨْﻠُﻖَ ﻣِﺜَْﻠﮭُﻢ‬ ُ‫ ﺑَﻠَﻰ وَھُﻮَ اﻟْﺨَﻼﱠقُ اﻟْﻌَﻠِﯿﻢ‬. (36/YÂSÎN, 81). Gökleri ve yeri yaratan, onların benzerlerini yaratmaya kadir değil midir? Evet! Elbette kadirdir. O, her şeyi hakkıyla bilen yaratıcıdır. 4- ِ‫ﻄﺐ‬ َ َ‫ وَاﻣْﺮَأَﺗُﮫُ ﺣَﻤﱠﺎﻟَﺔَ اﻟْﺤ‬. (111/MESED, 4). Odun taşıyıcı olarak karısı da (ateşe girecek). 5- ُ‫ إِذَا ﺟَﺎءَ ﻧَﺼْﺮُ اﻟﻠﱠﮫِ وَاﻟْﻔَﺘْﺢ‬. (110/NASR, 1). Allah'ın yardımı ve zaferi geldiği zaman, 6- ٍ‫ ﺗَﻨَﺰﱠلُ اﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔُ وَاﻟﺮﱡوحُ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺑِﺈِذْنِ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ أَﻣْﺮ‬. (97/KADİR, 4). O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail), her iş için iner dururlar.

7- ‫ﮫُ اﻟْﺨَﺎﻟِﻖُ اﻟْﺒَﺎرِئُ اﻟْﻤُﺼَﻮﱢرُ ﻟَﮫُ اﻟْﺄَﺳْﻤَﺎءُ اﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ ﯾُﺴَﺒﱢﺢُ ﻟَﮫُ ﻣَﺎ ھُﻮَ اﻟﻠﱠ‬ ُ‫ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَھُﻮَ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰُ اﻟْﺤَﻜِﯿﻢ‬. (59/HAŞR, 24). O, yaratan, var eden, şekil veren Allah'tır. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde olanlar O'nun şânını yüceltmektedirler. O, galiptir, hikmet sahibidir. 8- ٌ‫ إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺨْﺸَﻮْنَ رَﺑﱠﮭُﻢ ﺑِﺎﻟْﻐَﯿْﺐِ ﻟَﮭُﻢْ ﻣَﻐْﻔِﺮَةٌ وَأَﺟْﺮٌ ﻛَﺒِﯿﺮ‬. (67/MÜLK, 12). Fakat daha görmeden Rablerinden (azabından) korkanlara gelince, onlar için gerçekten hem bağışlanma hem de büyük mükâfat vardır. 9- ‫ﺷﻲْ ٍء‬ َ ‫إِﻧﱠﺎ ﻧَﺤْﻦُ ﻧُﺤْﯿِﻲ اﻟْﻤَﻮْﺗَﻰ وَﻧَﻜْﺘُﺐُ ﻣَﺎ ﻗَﺪﱠﻣُﻮا وَآﺛَﺎرَھُﻢْ وَﻛُﻞﱠ‬ ‫ﻦ‬ ٍ ‫ أﺣْﺼَﯿْﻨَﺎهُ ﻓِﻲ إِﻣَﺎمٍ ﻣُﺒِﯿ‬. (36/YÂSÎN, 12). Şüphesiz ölüleri ancak biz diriltiriz. Onların yaptıkları her işi, bıraktıkları her izi yazarız. Biz, her şeyi apaçık bir kitapta (levh-i mahfuz'da) sayıp yazmışızdır. 10- ٍ‫ إِﻻﱠ رَﺣْﻤَﺔً ﻣِﻨﱠﺎ وَﻣَﺘَﺎﻋًﺎ إِﻟَﻰ ﺣِﯿﻦ‬.

(36/YÂSÎN, 44). Ancak bizim tarafımızdan bir rahmet ve belli bir zamana kadar dünyadan faydalandırmamız müstesnadır. 11- ُ‫اَﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﻤَﻮْتَ وَاﻟْﺤَﯿَﺎةَ ﻟِﯿَﺒْﻠُﻮَﻛُﻢْ أَﯾﱡﻜُﻢْ أَﺣْﺴَﻦُ ﻋَﻤَﻼً وَھُﻮَ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰ‬ ُ‫ اﻟْﻐَﻔُﻮر‬. (67/MÜLK, 2). O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır. 12- ‫ﻼ‬ ً ‫ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي أَﻧْﺸَﺄَﻛُﻢْ وَﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﺴﱠﻤْﻊَ وَاﻟْﺄَﺑْﺼَﺎرَ وَاﻟْﺄَﻓْﺌِﺪَةَ ﻗَﻠِﯿ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻣَﺎ ﺗَﺸْﻜُﺮُو‬. (67/MÜLK, 23). (Resûlüm!) De ki: Sizi yaratan, size işitme duyusu, gözler ve kalpler veren O'dur. Ne az şükrediyorsunuz! 13- ‫ﺎ وَﻧَﺒَﺎﺗًﺎ‬‫{ﻟِﻨُﺨْﺮِجَ ﺑِﮫِ ﺣَﺒ‬78/15} ‫ وَﺟَﻨﱠﺎتٍ أَﻟْﻔَﺎﻓًﺎ‬. (78/NEBE, 15, 16). Size tohumlar, bitkiler ve ağaçları (birbirine) sarmaş dolaş bahçeler yetiştirmek için.. 14- ِ‫ وَﯾَﺒْﻘَﻰ وَﺟْﮫُ رَﺑﱢﻚَ ذُو اﻟْﺠَﻼَلِ وَاﻟْﺈِﻛْﺮَام‬.

(55/RAHMÂN, 27). Ancak azamet ve ikram sahibi Rabbinin zâtı bâki kalacak. 15- ‫ ﻻَ ﯾَﺴْﻤَﻌُﻮنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻟَﻐْﻮًا وَﻻَ ﻛِﺬﱠاﺑًﺎ‬. (78/NEBE, 35). Onlar orada (cennette) ne boş bir lâkırdı ne de yalan işitirler. 16- ٌ‫ﺣﺪ‬ َ َ‫{أَﯾَﺤْﺴَﺐُ أَنْ ﻟَﻢْ ﯾَﺮَهُ أ‬90/7} ِ‫{أَ ﻟَﻢْ ﻧَﺠْﻌَﻞْ ﻟَﮫُ ﻋَﯿْﻨَﯿْﻦ‬90/8} ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺷﻔَﺘَﯿ‬ َ َ‫ وَﻟِﺴَﺎﻧًﺎ و‬. (90/BELED, 7, 8, 9). (İnsan) kendisini kimsenin görmediğini mi sanıyor? Biz ona iki göz, bir dil ve iki dudak vermedik mi?., 17- ‫إِﻧﱠﻤَﺎ ﺗُﻨْﺬِرُ ﻣَﻦِ اﺗﱠﺒَﻊَ اﻟﺬﱢﻛْﺮَ وَﺧَﺸِﻲَ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦَ ﺑِﺎﻟْﻐَﯿْﺐِ ﻓَﺒَﺸﱢﺮْهُ ﺑِﻤَﻐْﻔِﺮَ ٍة‬ ‫ وَأَﺟْﺮٍ ﻛَﺮِﯾ ٍﻢ‬. (36/YÂSÎN, 11). Sen ancak zikre (Kur’ân'a) uyan ve görmeden Rahmân'dan korkan kimseyi uyarabilirsin. İşte böylesini, bir mağfiret ve güzel bir mükâfatla müjdele. &&&&&&&&&&

İSMİN ÇEŞİTLİ HALLERİ Yapısına göre isim; son harfi sahih olan ve olmayan olmak üzere ikiye ayrılır. A) Son harfi sahih olan isim; maksûr, mankûs ve memdûd olmayan murab isimdir. ٌ‫ﺣُﺠْﺮَة‬ oda ٌ‫دَﻟْﻮ‬ kova ٌ‫ﻇَﺒْﻲ‬ ceylan ُ‫َاﻟْﺄَرْﻧَﺐ‬ tavşan

B) Son harfi sahih olmayan isim; Mankûs, Maksûr ve Memdûd olmak üzere üçe ayrılır: I) MAKSÛR İSİM Sonunda sâbit bir elif bulunan murab isimdir. Bir evvelki harekesi üstün olan murab (duruma göre son harekesi değişen) ismin sonundaki bu elifin aslı (‫ )و‬ise uzun (‫)ا‬, (‫ )ي‬ise noktasız (‫ )ى‬şeklinde yazılır. Ancak elif şeklinde telaffuz edilir. İsm-i

maksûrun bu elifi aslî değil, (‫ )و‬veya (‫ )ي‬dan dönüşmedir veya müenneslik için zaidedir: (Aslı: (ُ‫ اَﻟﺬﱢﻛْﺮ‬zikr, anma) ‫اَﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬ hatıra ‫َاﻟْﻔَﺘَﻰ‬ genç ‫اَﻟْﻌَﺼَﺎ‬ baston ‫ﻄﻔَﻰ‬ َ ْ‫اَﻟْﻤُﺼ‬ seçilmiş ‫اَﻟْﮭُﺪَى‬ doğru yol

Bu tip elifin üzerine hareke konup okunması mümkün değildir. Bu sebeple bu isimlerin sonu sakin okunur. Yâni uzatmalı okumaya da sakin denir. Ref halinde elif üzerine zamme, nasb halinde fetha, cer halinde kesre takdir edilir. Merfû Hali

‫ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﺮَقِ ﻧَﺠَﺎ اﻟْﻔَﺘَﻰ‬. Genç boğulmaktan kurtuldu.(Fâil) ‫اِﻧْﻜَﺴَﺮَتِ اﻟْﻌَﺼَﺎ‬. Baston kırıldı. ‫أَﺻﺎَ َﺑﮫُ اﻟْﺄَذَى‬. Ona ezâ isabet etti. Mansûb Hali ‫ق‬ ِ َ‫ﻧَﺠﱠﯿْﺖُ اﻟْﻔَﺘَﻰ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﺮ‬. Genci boğulmaktan kurtardım. (Mef’ûl) ‫ﻣَﻨَ ْﻌﺖُ اﻟْﺄَذَى‬. Ezâyı defettim. ‫وَﺟَﺪْتُ اﻟْﻌَﺼَﺎ‬. Bastonu buldum. Mecrûr Hali ‫ﻦ اﻟْﻔَﺘَﻰ‬ ِ َ‫رَﺿِﯿْﺖُ ﻋ‬. Gençten razı oldum (Câr-mecrûr) . ‫ﻦ اﻟْﻔَﺘَﻰ‬ َ ِ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ اﻟْﻘَﻠَﻢَ ﻣ‬. Kalemi gençten satın aldım.

‫ﻦ اﻟْﺄَذَى‬ َ ِ‫ﺳَﻠِﻤْﺖُ ﻣ‬. Ezâdan selâmete erdim.

*İsm-i maksûr nekre olduğu (tenvin aldığı) zaman ref, nasb ve cer halinde elifi yazılı kalır, ancak okunmaz. ‫ﻰ‬ ً ‫ﺟَﺎ َء ﻓَﺘ‬. Bir genç geldi (Fâil). ‫ﻰ‬ ً ‫رَأَﯾْﺖُ ﻓَﺘ‬. Bir genç gördüm (Mef’ûl). ‫ﻰ‬ ً ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ﻓَﺘ‬. Bir gence selâm verdim (Mecrûr) . ‫ﺗﱠﻜَﺄْتُ ﻋَﻠَﻰ ﻋَﺼًﺎِا‬. Bir bastona dayandım (Mecrûr).

II) MANKÛS İSİM Kendinden evvel kesre bulunan bir (‫ )ي‬ile sona eren murab isimlere mankûs isim denir. Bu (‫)ي‬ aslîdir ve vazgeçilmezdir.

‫َاﻟْﮭﺎَدِي‬ yol gösteren ‫اَﻟﺮاﱠﻋِﻲ‬ çoban ‫اَﻟْﻘَﺎﺿِﻲ‬ kadı, hâkim ‫َاﻟْﻮاَدِي‬ vadi ‫اَﻟْﻤُﺤﺎَﻣِﻲ‬ avukat ‫اَﻟﺪاﱠﻋِﻲ‬ davetçi

Mankûs isimler mansûb durumda gözle görünür şekilde fetha alırlar. Çünkü fetha ile okumak kolay ve mümkündür. Zamme ve kesre ile okumak ise dile ağır gelir. Bu sebeple ref ve cer hallerinde gerekli harekeyi zahiren alamazlar. Gramerciler buna “ref ve cer hallerinde mankûs isimlerin sonuna zamme ve kesre takdir olunur” demektedirler. Merfû Hali

‫ﻓَﺮﱠ اﻟْﺠﺎَﻧِﻲ‬. Câni kaçtı. ‫ﻋَﺪَلَ اﻟْﻘَﺎﺿِﻲ‬. Kadı adaletli oldu. ‫ﯾَﻨْﺪَمُ اﻟْﺒﺎَﻏِﻲ‬. Azgın pişman olur. Mansûb Hali ‫ﻲ‬ َ ِ‫ﺣَﺒَﺴْﺖُ اﻟْﺠﺎَﻧ‬. Câniyi hapsettim. ‫ﻲ‬ َ ِ‫ﻧَﺤْﺘَﺮِمُ اﻟْﻘَﺎﺿ‬. Kadıya saygı duyarız. ‫ي‬ َ ‫ﺳَﻤِﻌْﺖُ اﻟْﻤُﻨﺎَ ِد‬. Çağıranı işittim. Mecrûr Hali ‫ﻧَﻈَﺮْتُ إِﻟَﻰ اﻟْﺠﺎَﻧِﻲ‬. Câniye baktım. ُ‫اﻟْﺨَﺒَﺮَ ﻣِﻦَ اﻟﺮاﱠﻋِﻲ ﺳَﻤِﻌْﺖ‬. Haberi çobandan işittim.

‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘَﺎﺿِﻲ‬. Kadıya selâm verdim.

*Mankûs isim nekre olduğu takdirde ref ve cer halinde sonundaki (‫ )ي‬düşer. ‫ﺟَﺎءَ ﻣُﺤﺎَ ٍم‬. Bir avukat geldi (Ref) . ‫ﺳَﻠﱠﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤﺎَ ٍم‬. Bir avukata selâm verdim (Cer) . ‫رَأَﯾْﺖُ ﻣُﺤﺎَﻣِﯿًﺎ‬. Bir avukat gördüm (Nasb) .

Tesniye halinde düşen (‫ )ي‬tekrar geri gelir: ‫ﺟَﺎءَ ﻣُﺤﺎَ ٍم‬. Avukat geldi. ‫ن‬ ِ َ‫ﺟﺎَءَ ﻣُﺤﺎَﻣِﯿﺎ‬. İki avukat geldiler.

* Mankûs isim izafetle veya (ْ‫ )اَل‬takısıyla marife olduğu takdirde ref, nasb ve cer halinde (‫ )ي‬sabit kalır. ‫ن‬ ٍ َ‫ﺣَﻜَﻢَ اﻟْﻘﺎَﺿِﻲ ﻋَﻠَﻰ ﺟﺎ‬. Kadı bir câninin aleyhine karar verdi. ‫ﺟﺎَءَ ﻗﺎَﺿِﻲ اﻟْﻘُﻀَﺎ ِة‬. Kadıların kadısı geldi.

III) MEMDÛDE İSİM Sonunda hemze, hemzeden önce de zâide bir elif bulunan murab isimdir. ُ‫ﻋُﻈَﻤَﺎء‬ büyükler ُ‫ﺳَﻤﺎَء‬ gök ُ‫ﺷُﻌَﺮَاء‬ şairler

Bu zâid hemze ile biten isim gayr-i munsarif olduğu için tenvin almaz. Ancak aslî veya (‫)ي و‬

den dönüşme hemze ile biten isim tenvin alır. Hemzeden sonra tenvin yazmak için bir daha elif yazılmaz. (ً‫ )ِاﺑْﺘِﺪاَءً( )ﻣَﺴﺎَء‬Çünkü kaideye göre hemze iki elif arasında yazılmaz. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümleleri harekeleyip tercüme ediniz. Mankûs ve maksûr isimlerin altını çizip marife olanlarını nekreye çevirerek cümleyi tekrar yazınız. ‫–ﻛﺎن اﻟﻮادي ﺧﺼﯿﺒﺎً – بيصخ يداولا –اَﻟﺮﺟﻞ اﻟﻘﺎﺳﻲ ﻣﻜﺮو ٌه‬ ‫بهذ – يضاقلا رضح –ﺳﮭﺮت اﻟﻠﯿﺎﻟﻲ ﻓﻲ اﯾﺎّم اﻹﻣﺘﺤﺎن‬ ‫–أَﺟَﺒْﺖُ اﻟﺮاﻋﻲ – يضاقلا تيأر – يدانملا لخد – يعارلا‬ ‫ﻧَﺠﱠﯿْﺘُﮫُ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَذَى –ﻛَﺴَﺮْت اﻟﻌﺼﺎ –ﻰ ﻣُﻜﺎَﻓَﺄَة أَﻋْﻄَﯿْﺖُ اﻟﻔﺘ‬- ُ‫اَﻟْﺈِﻗْﺘِﺼﺎَد‬ ‫إِﻧﺘﻘﻞ اﻟﻤﺮﺿﻰ إﻟﻰ –اَﺣْﻀﺮت اﻟﺪواء ﻟﻠﻤﺮﺿﻰ –ﺳَﺒِﯿﻞُ اﻟْﻐِﻨَﻰ‬ ‫اَﻟْﺤِﻤْﯿَﺔُ ﻧﺎَﻓﻌﺔ –ﻻَ ﺗﺘﺒﻊ اﻟﮭﻮى –ﺿﺮﺑﺖ اﻟﮭِﺮﱠة ﺑِﺎﻟﻌﺼﺎ –اﻟْﻤﺴﺘﺸﻔﻰ‬ ‫قرشلا يف ىرقلا تيأر – ىضرملل‬. 2. Aşağıdaki mankûs isimlerin merfû mansûb ve mecrûr hallerine ait birer cümle kurunuz. ‫[اَﻟْﻤَﺒﺎَﻧِﻲ –اَﻟﻠﱠﯿﺎَﻟِﻲ‬4] – ‫اَﻟْﻤُﺼَﻠﱢﻲ‬

3. Aşağıda verilen ismin çeşitli halleri ile ilgili ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. Maksûr, mankûs ve memdûd isimlerin altını çiziniz. &&&&&&&&&& İSMİN ÇEŞİTLİ HALLERİ İLE İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘَﺎبُ ﻻَ رَﯾْﺐَ ﻓِﯿﮫِ ھُﺪًى ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦ‬. (2/BAKARA, 2). O kitap (Kur’ân); onda asla şüphe yoktur. O, müttakîler (sakınanlar ve arınmak isteyenler) için bir yol göstericidir. 2- ‫ﻦ‬ ِ ْ‫وَإِذْ أَﺧَﺬْﻧَﺎ ﻣِﯿﺜَﺎقَ ﺑَﻨِﻲ إِﺳْﺮَاﺋِﯿﻞَ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُونَ إِﻻﱠ اﻟﻠّﮫَ وَﺑِﺎﻟْﻮَاﻟِﺪَﯾ‬ ‫ ﻰ وَاﻟْﯿَﺘَﺎﻣَﻰ وَاﻟْﻤَﺴَﺎﻛِﯿﻦِإِﺣْﺴَﺎﻧﺎً وَذِي اﻟْﻘُﺮْ َﺑ‬... (2/BAKARA, 83). Vaktiyle biz, İsrailoğullarından: “Yalnızca Allah'a kulluk edeceksiniz, ana-babaya, yakın akrabaya, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz” diye söz almıştık... 3- ... ‫سوَآﺗَﯿْﻨَﺎ ﻋِﯿﺴَﻰ اﺑْﻦَ ﻣَﺮْ َﯾ‬ ِ ُ‫ ﻢَ اﻟْﺒَﯿﱢﻨَﺎتِ وَأَﯾﱠﺪْﻧَﺎهُ ﺑِﺮُوحِ اﻟْﻘُﺪ‬...

(2/BAKARA, 87). ... Meryem oğlu İsa'ya da mucizeler verdik. Ve onu, Rûhu'l-Kudüs (Cebrail) ile destekledik.... 4- ِ‫ﺴﺖ‬ َ ْ‫وَﻗَﺎﻟَﺖِ اﻟْﯿَﮭُﻮدُ ﻟَﯿْﺴَﺖِ اﻟﻨﱠﺼَﺎرَى ﻋَﻠَﻰ ﺷَﻲْ ٍء وَﻗَﺎﻟَﺖِ اﻟﻨﱠﺼَﺎرَى ﻟَﯿ‬ َ‫اﻟْﯿَﮭُﻮدُ ﻋَﻠَﻰ ﺷَﻲْءٍ وَھُﻢْ ﯾَﺘْﻠُﻮنَ اﻟْﻜِﺘَﺎبَ ﻛَﺬَﻟِﻚَ ﻗَﺎلَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻣِﺜْﻞ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻗَﻮْﻟِﮭِﻢْ ﻓَﺎﻟﻠّﮫُ ﯾَﺤْﻜُﻢُ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ ﯾَﻮْمَ اﻟْ ِﻘﯿَﺎﻣَﺔِ ﻓِﯿﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا ﻓِﯿﮫِ َﯾﺨْﺘَﻠِﻔُﻮ‬. (2/BAKARA, 113). Hepsi de kitabı (Tevrat ve İncil'i) okumakta oldukları halde Yahudiler: Hıristiyanlar doğru yolda değillerdir, dediler. Hıristiyanlar da: Yahudiler doğru yolda değillerdir, dediler. Kitabı bilmeyenler de birbirleri hakkında tıpkı onların söylediklerini söylediler. Allah, ihtilâfa düştükleri hususlarda kıyâmet günü onlar hakkında hükmünü verecektir. 5- ‫وَﻣَﻦْ أَﻇْﻠَﻢُ ﻣِﻤﱠﻦْ ﻣَﻨَﻊَ ﻣَﺴَﺎﺟِﺪَ اﻟﻠّﮫِ أَنْ ﯾُﺬْﻛَﺮَ ﻓِﯿﮭَﺎ اﺳْﻤُﮫُ وَﺳَﻌَﻰ ﻓِﻲ‬ ٌ‫ﺧَﺮَاﺑِﮭَﺎ أُوﻟَﺌِﻚَ ﻣَﺎ ﻛَﺎنَ ﻟَﮭُﻢْ أَنْ ﯾَﺪْﺧُﻠُﻮھَﺎ إِﻻﱠ ﺧَﺂﺋِﻔِﯿﻦَ ﻟَﮭُﻢْ ﻓِﻲ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺧِﺰْي‬ ُ‫ ْﻢ ﻓِﻲ اﻟْﺂﺧِﺮَةِ ﻋَﺬَابٌ ﻋَﻈِﯿﻢٌوََﻟﮭ‬. (2/BAKARA, 114). Allah'ın mescidlerinde O'nun adının anılmasına engel olan ve onların harap olmasına çalışandan daha zâlim kim vardır! Aslında bunların oralara ancak korkarak girmeleri gerekir. (Başka türlü girmeye hakları yoktur.)

Bunlar için dünyada rezillik, ahirette de büyük azap vardır. 6- ِ‫ ﯾُﻌْﺮَفُ اﻟْﻤُﺠْﺮِﻣُﻮنَ ﺑِﺴِﯿﻤَﺎھُﻢْ ﻓَﯿُﺆْﺧَﺬُ ﺑِﺎﻟﻨﱠﻮَاﺻِﻲ وَا ْﻟَﺄﻗْﺪَام‬. (55/RAHMÂN, 41). Suçlular, simalarından tanınır, perçemlerinden ve ayaklarından yakalanırlar. 7- ِ‫وَﻟَﻘَﺪْ زَﯾﱠﻨﱠﺎ اﻟﺴﱠﻤَﺎءَ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺑِﻤَﺼَﺎﺑِﯿﺢَ وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎھَﺎ رُﺟُﻮﻣًﺎ ﻟِﻠﺸﱠﯿَﺎﻃِﯿﻦ‬ ‫ وَأَﻋْﺘَﺪْﻧَﺎ ﻟَﮭُﻢْ ﻋَﺬَابَ اﻟﺴﱠﻌِﯿ ِﺮ‬. (67/MÜLK, 5). Andolsun ki biz, (dünyaya) en yakın olan göğü kandillerle donattık. Bunları şeytanlara atış taneleri yaptık ve onlara alevli ateş azabını hazırladık. 8- ‫أَوْ ¯وَﻣَﺎ ﯾُﺪْرِﯾﻚَ ﻟَﻌَﻠﱠﮫُ ﯾَﺰﱠﻛﱠﻰ ¯أَنْ ﺟَﺎءَهُ اﻟْﺄَﻋْﻤَﻰ ¯ﻋَﺒَﺲَ وَ َﺗ َﻮﻟﱠﻰ‬ ‫ ﯾَﺬﱠﻛﱠﺮُ ﻓَﺘَﻨْﻔَﻌَﮫُ اﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬. (80/ABESE, 1-4). (Peygamber) Âmânın kendisine gelmesinden ötürü (âma kendisine geldi diye) yüzünü ekşitti ve geri döndü. (Onun halini) Sana kim bildirdi? Belki o temizlenecek, yahut öğüt alacak da o öğüt ona fayda verecek. 9- َ‫ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ وَأَﻧﱠﻰ ﻟَﮫُ اﻟﺬﱢﻛْﺮَى وَﺟِﻲءَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ِﺑﺠَﮭَﻨﱠﻢ‬.

(89/FECR, 23). O gün cehennem getirilir, insan yaptıklarını birer birer hatırlar. Fakat bu hatırlamanın ne faydası var! 10- ‫ وَاﻟْﻘَﻤَﺮِ إِذَا ﺗَﻼَھَﺎ ¯وَاﻟﺸﱠﻤْﺲِ وَﺿُﺤَﺎھَﺎ‬. (91/ŞEMS, 1, 2). Güneşe ve kuşluk vaktindeki aydınlığına, güneşi takip ettiğinde aya,.. 11- ‫¯وَﺻَﺪﱠقَ ﺑِﺎﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ ¯ﻓَﺄَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ أَﻋْﻄَﻰ وَاﺗﱠﻘَﻰ ¯إِنﱠ ﺳَﻌْﯿَﻜُﻢْ ﻟَﺸَﺘﱠﻰ‬ ‫ ﻓَﺴَﻨُﯿَﺴﱢﺮُهُ ﻟِﻠْﯿُﺴْﺮَى‬. (92/LEYL, 4-7). Sizin işleriniz başka başkadır. Artık kim verir ve sakınırsa ve en güzeli de tasdik ederse, biz de onu en kolaya hazırlarız (onda başarılı kılarız). 12- ‫¯ﻣَﺎ وَدﱠﻋَﻚَ رَﺑﱡﻚَ وَﻣَﺎ ﻗَﻠَﻰ ¯وَاﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذَا ﺳَﺠَﻰ ¯وَاﻟﻀﱡﺤَﻰ‬ ‫ وَﻟَﻠْﺂﺧِﺮَةُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻚَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬. (93/DUHA, I, 2, 3, 4) . Andolsun kuşluk vaktine, Ve sükûna erdiğinde geceye ki, Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı. Gerçekten senin için ahiret dünyadan daha hayırlıdır. 13- ‫¯ﻋَﺒْﺪًا إِذَا ﺻَﻠﱠﻰ ¯أَرَأَﯾْﺖَ اﻟﱠﺬِي ﯾَﻨْﮭَﻰ ¯إِنﱠ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ اﻟﺮﱡﺟْﻌَﻰ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫ أَوْ أَﻣَﺮَ ﺑِﺎﻟﺘﱠﻘْﻮَى ¯إِنْ ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﮭُﺪَى أَرَأَﯾ‬.

(96/ALAK, 8, 9, 10, 11, 12). Kuşkusuz dönüş Rabbinedir. Namaz kılarken bir kulu (Peygamber’i namazdan) menedeni gördün mü? Ne dersin, o (Peygamber) doğru yolda ise, yahut takvâyı emrediyorsa? &&&&&&&&&& CÜMLELERİN BAĞLANIŞI Temel cümle isim ya da fiil cümlesi olup bu cümleye bir ya da bir kaç cümle bağlanabilir: ‫ﻲ اﻟﺴﱠﺎﺣَ ِﺔ‬ ِ ‫رَأَﯾْﺖُ ﻃِﻔْﻼً ﯾَﻠْﻌَﺐُ ﻓ‬. Meydanda oynayan bir çocuk gördüm. (fiil cümlesi) ‫ل‬ ِ ‫اَﻟﺼﱢﺪْقُ ﺻَﺪﯾِﻖٌ ﯾَﻨْﻔَﻊُ اﻹﻧْﺴﺎَنَ ﻓِﻲ ﺟَﻤﯿِﻊِ اﻷَﺣْﻮَا‬. Doğruluk insana her durumda fayda veren bir dosttur. (isim cümlesi)

-Fâil, nâib-i fâil, mef’ûlün bih, sıfat, mübtedâ ya da haber tek kelimeden meydana geldiği gibi fiil veya isim cümlesi de olabilir: ‫ﺑَﻠَﻐَﻨﻲِ أَﻧﱠﻚَ ﺻﺎَﺣِﺐُ أُﻟﻮُفٍ ﻣِﻦَ اﻟﺪﱠﻧﺎَﻧﯿِ ِﺮ‬. (Fâil: isim cümlesi) Bana binlerce dinarın sahibi olduğun ulaştı. ‫ﻋُﻠِﻢَ أَنﱠ اﻟﺸﱠﺎبﱠ ذَ ِﻛﻲﱞ‬. (Nâibu’l-fâil: isim cümlesi) Gencin zeki olduğu bilindi. ‫ﺎَؤُﻧﺎَﻋَﻠِﻤْﻨﺎَ أَﻧﱠﮭُﻢْ َأﺻْﺪِﻗ‬. (mef’ûlün bih: isim cümlesi) Onların dostlarımız olduğunu öğrendik. ‫ﻚ‬ َ ‫أَنْ ﺗَﻘْﺮَأَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ أَﻧْﻔَﻊُ َﻟ‬. (mübtedâ: isim cümlesi) Kitap okuman senin için daha faydalıdır.

‫اَﻟﻨﱠﺎرُ ﺗُﺴَﺨﱢﻦُ اﻟْﻤَﺎ َء‬. Mef’ûl Fiil Mübtedâ Haber Ateş suyu ısıtır. ُ‫ﯾَﺪْﺧُﻞُ اﻟْﻤُﺆُْﻣِﻨﻮُنَ ﺟَﻨﺎﱠتٍ ﺗَﺠْﺮيِ ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻷَﻧْﮭﺎَر‬. (Sıfat: Fiil cümlesi) Mevsûf Mü'minler altlarından ırmaklar(nehirler) akan cennetlere girerler. ٌ‫رَأَﯾْﻨﺎَ ﻣَﺪْرَﺳَﺔً ﻓِﻨﺎَؤُھَﺎ واَﺳِﻊ‬. (Sıfat: isim cümlesi) Mevsûf Mef’ûlün bih Avlusu geniş bir okul gördük.

&&&&&&&&&&

MEF’ÛLÜN FÎH (ZARFLAR) Fiilin işlendiği zamanı ve mekanı bildiren mansûb isme mef’ûlün fîh denir. “Ne zaman” ve “nerede” sorusuna cevap verirler. Fiilin ne zaman işlendiğini gösteren mef’ûlün fîh zaman zarfı, nerede işlendiğini gösteren mef’ûlün fih de mekan zarfıdır. Herhangi bir zarftan sonra gelen isim daima mecrûr olur. Çünkü zarflar muzaf, sonraki isimler de muzafun ileyhtir. Cümle Örnekleri: ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﻗَﻀَﯿْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ ﻟَﯿ‬. Şehirde bir gece geçirdim. ‫أَﻗَﻤْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﻠَ ِﺪ ﻣُﺪﱠ ًة‬. Memleketde bir müddet kaldım (ikâmet ettim) .

‫ﺳَﺄَزُورُكَ ﯾَﻮْ َم اﻟْﺠُﻤْﻌَ ِﺔ‬.

Seni Cuma günü ziyaret edeceğim. ‫ﺳِﺮْتُ ﻛِﯿﻠُﻮ ﻣِﺘْﺮًا‬. Bir kilometre yürüdüm. ‫ﺗَﺄَﻣﱠﻞَ ﺷَﮭْﺮَﯾْﻦِ ﻓِﻲ اﺧْﺘِﯿﺎَ ِر اﻟْﺄُﺳْﺘَﺎ ِذ‬. Bir hoca seçme hususunda iki ay düşündü. ‫ﻗﺎَمَ ﻓِﻲ ﺧِﻼَلِ اﻟﺪﱠرْسِ َأﺣْﯿﺎَﻧًﺎ‬. Ders sırasında bazen ayağa kalktı. ‫ﺗَﻘَﻊُ أَﻏْﺮِي ﺷَﺮْقَ ﺗُﺮْﻛِﯿَﺎ‬. Ağrı, Türkiye’nin doğusuna düşer. ‫ﻼ‬ ً ‫ﻣَﺸَﯿْﺖُ ﻣِﯿ‬. Bir mil yürüdüm. ُ‫ﺴﺖُ أَﻣﺎَ َﻣﮫ‬ ْ َ‫ﺟَﻠ‬. Onun önüne oturdum. ‫ﻻ‬ ً ‫اِﺗﱠﺠَﮫَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﯾَﻤِﯿﻨﺎً ﺛُﻢﱠ ﺷِﻤَﺎ‬. Adam önce sağa sonra sola döndü. ‫أَﺛْﻨﺎَءَ ﺧُﺮُوﺟِﻨﺎَ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ وَﺟَﺪْﻧﺎَ ﺳَﯿﺎﱠرَ ًة‬. Havaalanından çıkışımız esnasında bir araba bulduk.

Bu cümlelerdeki (ً‫)ﺷَﮭْﺮَﯾْﻦِ( )ﻛِﯿﻠُﻮ ﻣَﺘْﺮاً( )ﯾَﻮْمَ( )ﻣُﺪﱠةً( )ﻟَﯿْﻼ‬ (ً‫ )ﯾَﻤِﯿﻨﺎً( )أَﻣﺎَمَ( )ﻣِﯿﻼً( )ﺷَﺮْقَ( )َأﺣْﯿﺎَﻧﺎ‬ve (ً‫ )ﺷِﻤﺎَﻻ‬ve (َ‫)أَﺛْﻨﺎَء‬ kelimeleri mef’ûl-i fih olup mansûbturlar. *Mef’ûl-i fîh edatı olarak (‫ )ﻓِﻲ‬ve (ِ‫ )ب‬harf-i cerleri de kullanılır:

‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Okulda yazdım.

‫ﺐ‬ ِ ‫وُﻟِﺪْتُ ﺑِﺎﻟْﺤََﻠ‬. Haleb’te doğdum.

‫ﻃُﺒِﻊَ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﺑِﺎﻟْﻘﺎَھِﺮَ ِة‬. O kitap Kâhire’de basıldı.

‫ﯾَﺴْﺒَﺢُ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻓِﻲ اﻟْﺒَﺤْ ِﺮ‬. Çocuk denizde yüzüyor.

‫ق‬ ِ ‫ﻧَﺰَﻟَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ ﻣَﻊَ واَﻟِﺪَﺗِﮭﺎَ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ ﻓﻲِ وَﺳَﻂِ اﻟﺴﱡﻮ‬. Zeynep annesiyle beraber çarşının ortasında arabadan indi.

Mef’ûl-i fih görüldüğü gibi harf-i cerle kullanıldığı zaman mecrûr olur. Not: (ِ‫ )ب‬harf-i ceri ancak zaman ve mekan bildiren kelimelerin başında olursa mefûlü fih edatı olur. Zaman ve Mekan Zarfları şu kısımlara ayrılırlar: 1- Mutasarrıf Zarflar: Bazen zarf yerini tutan kelimeler cümlede zarf olmadan da kullanılabilirler. Bunlar mutasarrıf zarflardır. O zaman mef’ûlu fih olmazlar ve cümle içindeki yerine göre, cümlenin asli unsurlarından biri olarak (mübtedâ, haber, ya da fâil gibi) i’rab (hareke) alırlar. Bu zarflardan bazıları şunlardır: ٌ‫ﻋﺔ‬ َ َ‫ﺳﺎ‬ saat

‫َﯾﻮْ ٌم‬ gün ٌ‫أُﺳْﺒُﻮع‬ hafta

ٌ‫ﺳَ َﻨﺔ‬ sene ٌ‫ﺻَﺒﺎَح‬ sabah ٌ‫ﻣَﺴﺎَء‬ akşam ٌ‫ﺷَﮭْﺮ‬ ay ٌ‫ﻇُﮭْﺮ‬ öğle ٌ‫ﻟَﯿْﻞ‬ gece ٌ‫ﻏﺪ‬ َ

yarın ٌ‫ﻈﺔ‬ َ ْ‫َﻟﺤ‬ lahza ٌ‫ﻣِﯿﻞ‬ mil ٌ‫ﺳﺦ‬ َ ْ‫ﻓَﺮ‬ fersah ٌ‫ﻛِﯿﻠُﻮﻣِﺘْﺮ‬ kilometre ٌ‫ﯾَﻤِﯿﻦ‬ sağ ٌ‫ﯾَﺴﺎَر‬ sol ٌ‫ﺷَﻤﺎَل‬ kuzey ٌ‫ﺟَﻨُﻮب‬ güney ٌ‫ﺷَﺮْق‬ doğu ٌ‫ﻏَﺮْب‬ batı ٌ‫ﺳﻂ‬ َ َ‫و‬ orta

‫ﺟﺎَءَ ﯾَﻮْمُ اﻟْﺠُﻤْﻌَ ِﺔ‬. Cuma günü geldi.

Burada ُ‫ ﯾَﻮْم‬kelimesi fâil olup zamme ile merfûdur. ‫اَﻟﺸﱠﺮْقُ ﻣَﮭْﺪُ اﻟْﺄَدْﯾﺎَنِ اﻟﺴﱠﻤَﺎوِﯾﱠ ِﺔ‬. Doğu semâvî dinlerin beşiğidir.

Burada ُ‫ اَﻟﺸﱠﺮْق‬kelimesi mübtedâ olup zamme ile merfûdur. 2-Mutasarrıf Olmayan Zarflar: Bazı zarflar vardır ki cümle içinde sadece zarf olarak kullanılır ve cümlenin diğer unsurlarından olmazlar. Bunlar da mutasarrıf olmayan zarflardır. Cümlenin neresinde bulunurlarsa bulunsunlar daima zarfiyetten dolayı mansûb olurlar. Bu zarflardan bazıları şunlardır: ‫ﺑَﻌْ َﺪ‬ sonra ‫ل‬ َ ‫ﻃَﻮَا‬ ..boyunca

‫ﻦ‬ َ ‫ﺣِﯿ‬ an, ..dığı zaman ‫ﻼ‬ َ‫ﺧ‬ ِ َ‫ل‬ ..sırasında, esnasında ‫أَﺛْﻨﺎَ َء‬ esnasında ‫وَراَ َء‬ arkasında ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﺗَﺤ‬ altında ‫ﻦ‬ َ ْ‫ﺑَﯿ‬ arasında ‫ﻋِﻨْ َﺪ‬ yanında ‫ق‬ َ ْ‫ﻓَﻮ‬ üzerinde ‫ل‬ َ ْ‫ﺣﻮ‬ َ çevresinde, etrafında ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﺧﻠ‬ َ arkasında ‫ﺗِﺠﺎَ َه‬

karşısında ‫َﻧﺤْ َﻮ‬ ..e doğru, ..e karşı, ..yaklaşık, civarında.. ‫ﻟَﺪَى‬ yanında, katında ‫ن‬ َ ‫دُو‬ aşağısında ..meksizin, ..maksızın, ..den başka

‫ف‬ ٍ ‫ﻛَﺴَﺮَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻓِﻲ ﺗِﻠْﻚَ اﻟْﻤَﻌْﺮَﻛَﺔِ ﻧَﺤْﻮَ ﺳَﺒْﻌَﺔِ ﺳُﯿُﻮ‬. Halit o savaşta yaklaşık yedi kılıç kırdı.

Bu zarflar; a) Ya kendilerinden önce geçen fiilin zaman ve mekanını bildirdiklerinde mef’ûl-i fîh olurlar: ‫ب‬ ِ ‫ﺗَﻄِﯿﺮُ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮاَتُ ﻓَﻮْقَ اﻟﺴﱠﺤَﺎ‬. Uçaklar bulutların üstünden uçar.

Burada (َ‫ )ﻓَﻮْق‬mekan zarfı mef’ûlü fîh olub fetha ile mansûbtur. b)Ya da bir mübtedâya haber veyahut bir kelimeye sıfat olurlar: ‫ت‬ ِ ‫اَﻟْﺠَﻨﱠﺔُ ﺗَﺤْﺖَ أَﻗْﺪاَمِ اﻟْﺄُﻣﱡﮭَﺎ‬. Cennet annelerin ayakları altındadır.(Hadis) ‫ك‬ َ ‫ﻣَﺮَرْتُ ﺑِﺮَﺟُﻞٍ ﻋِﻨْ َﺪ‬. Yanındaki adama uğradım.

Burada َ‫ ﺗَﺤْﺖ‬ve َ‫ ﻋِﻨْﺪ‬mekan zarfları zarfiyet dolayısıyla mansûbtur[5]. Önemli Not: Ancak bu zarflar (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harf-i ceri ile mecrûr olurlar: ‫ ﻗُﻞْ ﻛُﻞﱞ ﻣِﻦْ ﻋِﻨْﺪِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬. De ki: Hepsi Allah’tan’dır. ‫ﺳِﺮْتُ ﻣِﻦْ وَرَا ِء ِه‬. Arkasından yürüdüm.

Zarfların Diğer Özellikleri: * ‫ ﻣَﺎ‬harfi bazı zarflara bitişebilir. Ancak bu َ‫ﻣﺎ‬ zâidedir (hiçbir iş görmez). Zarfa etki etmez ve onu iş yapmaktan alıkoymaz. Yani bu zarflar mansûb olmaya ve kendisinden sonra gelen isim ise muzafun ileyh ve mecrûr olmaya devam eder. (َ‫)ﻣﺎ‬nın bitiştiği zarflar genelde şunlardır:

‫ﻋِﻨْ َﺪ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺣِﯿ‬ ‫ﻞ‬ َ ْ‫ﻗَﺒ‬ ‫ﺑَﻌْ َﺪ‬ ‫ن‬ َ ‫دُو‬ ‫رَﺟَﻮْﺗُﮫُ أَنْ ﯾَﺤْﻀُﺮَ دُوﻧَﻤﺎَ ﺗَﺄْﺧِﯿ ٍﺮ‬ Gecikmeden gelmesini rica ettim.

(َ‫ )دُون‬kelimesi mansûb bir zarftır. َ‫ ﻣﺎ‬zâidedir (ٍ‫)ﺗَﺄْﺧِﯿﺮ‬ muzafun ileyh ve kesre ile mecrûrdur[6]. *Zaman ve mekâna muzaf olan sayılar, işaret isimleri ve sıfatlar mefûlün fîh olarak mansûb okunur:

‫ﻧَﺰَﻟْﺖُ ﺗِﻠْﻚَ اﻟﻨﺎﱠﺣِﯿَ َﺔ‬. O nahiyeye (bölgeye) indim. ‫ﻗَﻀَﯿْﺖُ ھُﻨﺎَكَ ﺧَﻤْﺴَﺔَ أَﯾﺎﱠ ٍم‬. Orada beş gün geçirdim. ‫ل‬ ٍ ‫ﻣَﺸَﯿْﺖُ ﺛَﻼَﺛَﺔَ أَﻣْﯿَﺎ‬. Üç mil yürüdüm.

*Zaman ve mekân zarflarına muzaf olan (ُ‫)ﺑَﻌْﺾ‬ve (‫ )ﻛُﻞﱡ‬kelimeleri de mef’ûlün fih olur: ‫ﻧَﺬْھَﺐُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﻛُﻞﱠ َﯾﻮْ ٍم‬. Okula hergün gideriz. ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﻧَﺰَلَ اﻟﺜﱠﻠْﺞُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟﻠﱠﯿ‬. Gecenin birkısmında kar yağdı.

*Mevsûf zaman ve mekân zarfı olursa, hazfedildiğinde sıfatı onun yerine mef’ûl-i fîh olur: ً‫ﻃﻮِﯾﻼ‬ َ ُ‫ )ﻧِ ْﻤﺖُ وَﻗْﺘﺎً ﻃَﻮِﯾﻼً(ﻧِﻤْﺖ‬.

Uzun müddet uyudum.

* (َ‫ )ﻗَﺒْﻞ‬ve (َ‫ )ﺑَﻌْﺪ‬zarflarının özellikleri: a) (َ‫ )ﻗَﺒْﻞ‬ve (َ‫ )ﺑَﻌْﺪ‬başlarına harf-i cer gelmeksizin muzaf olduklarında mansûbdurlar. ‫ﺠﻮْﻟَ ِﺔ‬ َ ْ‫ﺧَﺮَجَ أَﺧُﻮكَ ﻗَﺒْﻞَ ﻛُﻠﱢﻨﺎَ إِﻟَﻰ اﻟ‬. Kardeşin hepimizden önce gezmeye çıktı.

b) Muzaf olup başlarına harf-i cer geldiğinde mecrûr olurlar ‫ﻋ‬ َ َ‫ﻠِﻲﱞ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﺧﺎَِﻟﺪٍﺟَﺎء‬. Halit’ten sonra Ali geldi.

c) Fiile doğrudan doğruya değil (ْ‫ )أَن‬ile bağlanırlar ve cümleye muzâf olduklarında cümlenin başında (ْ‫ )أَن‬bulunur: ‫ﻞ‬ ِ ‫ﻧﺎَمَ اﻟﻄﱢﻔْﻞُ ﻗَﺒْﻞَ أَنْ ﯾَﺮْﺟِﻊَ أَﺑُﻮهُ ﻣِﻦَ اﻟْﻌَ َﻤ‬. Çocuk babası işten dönmeden uyudu. ُ‫ﺟﺎَءَ أَﺣْﻤَﺪُ ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ذَھَﺐَ أَﺑُﻮه‬.

Ahmet, babası gittikten sonra geldi.

d) (َ‫ )ﻗَﺒْﻞ‬ve (َ‫’)ﺑَﻌْﺪ‬nin muzâfun ileyhi hazfedilince zamme üzere mebnî olur. ُ‫ﻓَﺮﱠ ﯾَﻌْﻘُﻮبُ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞ‬. Önce Yâkub kaçtı. ‫ﻋُﻤَﺮُ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞُ ذَھَﺐَ ﺧﺎَِﻟﺪٌ َو‬. Önce Halit ve Ömer gitti.

Kur’ân-ı Kerîm’de (ُ‫ )ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞ‬ve (ُ‫ )ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪ‬şeklinde kullanılışı yaygındır. * (َ‫ ) َﯾﻮْم‬ve (َ‫ )ﺣِﯿﻦ‬kelimeleri cümleye muzâf olduklarında başlarına (ْ‫ )أَن‬gelmez: ‫ﺠﺮَس‬ َ ْ‫دَﺧَﻞَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ اﻟﺼﱠﻒﱠ ﺣِﯿﻦَ دَقﱠ اﻟ‬. Zil çaldığı zaman öğrenciler sınıfa girdiler. ‫ﺗَﺮَﻛْﺘُﮫُ ﯾَﻮْمَ ﻋَﻠِﻤْﺘُﮫُ ﺧﺎَﺋِﻨًﺎ‬. Onu hain olarak tanıdığım gün terkettim. ‫ت‬ َ ْ‫ﻀﺮ‬ َ ‫ﺣ‬ َ َ‫اِﻧْﺘَﻈَﺮْﺗُﮫُ ﻓِﻲ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ إِﻟَﻰ ﺣِﯿﻦ‬. Sen gelene kadar hava alanında bekledim.

*Mef’ûl-i fih fiilin önünde gelebilir[7]: ‫ك‬ َ َ‫اَﻟْﯿَﻮْمَ زُرْتُ أَﺑﺎ‬. Bu gün babanı ziyaret ettim.

MEBNÎ ZARFLAR Mebnî zarflar 17 tane olup 6 tanesi mekân zarfı, 10 tanesi zaman zarfı, bir tanesi de hem mekân hem de zaman zarfı olarak kullanılır. Mebnî oldukları için mahallen mansûbturlar: a) Mebnî mekân zarfları:

ُ ْ‫ﺣَﯿ‬ ‫ﺚ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫أَﯾ‬ ‫َﺛﻢﱠ‬ ‫ﻟَﺪَى‬ ْ‫َﻟﺪُن‬ ‫ھُﻨ َﺎ‬

ُ‫ ﺣَﯿْﺚ‬yer (..dığı yere, ..eceği yere, ..dığı yerde)

Cümleye muzaf olan mebnî mekân zarfıdır. Bu cümle isim ya da fiil cümlesi olabilir. Genellikle fiil cümlesi olur. Sonu zamme üzre mebnî olduğundan mahallen mansûb sayılır. ْ‫اِذْھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ ﺣَﯿْﺚُ ﺷِﺌْﺘُﻢ‬. İstediğiniz yere gidiniz. ‫ﻧْﺖَ ﺟﺎَﻟِﺲٌاِﺟْﻠِﺲْ ﺣَﯿْﺚُ َأ‬. Oturduğun yerde otur. ‫ﺟَﻠَﺴْﺖُ ﺣَﯿْﺚُ أَﺳْﺘَﻄِﯿﻊُ اﻟْﻘِﺮاَءَةَ ﻣُﺮْﺗﺎَﺣًﺎ‬. Rahatça okuyabileceğim bir yerde oturdum.

Not: (ُ‫ )ﺣَﯿْﺚ‬Başka anlamlara da gelebilir: (ُ‫… )ﺑِﺤَﯿْﺚ‬şekilde ُ‫ﺮَى ﻣِﻦْ ﺑَﻌِﯿﺪٍﺑَﻨَﻰ اﻟْﻤَﻠِﻚُ ﻗَﺼْﺮاً ﻋﺎَﻟِﯿﺎً ِﺑﺤَﯿْﺚُ ﯾ‬. Kral uzaktan görülebilecek şekilde yüksek bir köşk bina etti. ‫[ﻓَﺪَﻧَﺎ‬8] ُ‫اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢ ِﻢ ﺑِﺤَﯿْﺚُ ﯾَﺴْﻤَﻊُ ﻛَﻼَﻣَﮫ‬.

Öğrenci öğretmene sözünü duyacak şekilde yaklaştı.

(ُ‫ )ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚ‬..bakımından, yönden ‫اَﻟْﺄَﻋْﺪاَءُ أَﻗْﻮَى ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻛَﺜِﯿﺮُ اﻟْﻌَﺪَ ِد‬. Düşmanlar sayıları çok olması bakımından bizden daha kuvvetlidir.

‫ن‬ َ ُ‫ﺳَﻨَﺴْﺘَﺪْرِﺟُﮭُﻢْ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻤﻮ‬.

Biz (Kur’ân'ı yalanlayanları) bilemeyecekleri yönden azar azar helâka yaklaştırırız (Arâf 182) .

‫ﻦ‬ َ ْ‫ أَﯾ‬Nerede, nereye. (Fetha üzere mebnî soru isimlerindendir. Şart olarak da kullanılır) ‫ﺖ؟‬ ِ ْ‫ أَﯾْﻦَ ﺟَﻠَﺴ‬Nerede oturdun? ُ ْ‫أَﯾْﻦَ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﯾُﺪْرِﻛْﻜُﻢُ اﻟْ َﻤﻮ‬. Nerede olursanız olun ölüm ‫ت‬ size ulaşır.

‫ َﺛﻢﱠ‬Orada, oraya (Fetha üzere mebnîdir). ُ‫ﺛَﻢﱠ وَﻟَﺪٌ ﯾَﻠْ َﻌﺐ‬. Orada bir çocuk oynuyor. (ْ‫ )ﻣِﻦ‬ile kullanılınca ..için, ..den, ..dan dolayı, anlamına gelir: ‫وَﻣِﻦْ ﺛَﻢﱠ ﻛَﺘَﺒْﺖُ رِﺳﺎَﻟَﺔً إِﻟَﻰ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ‬. Bundan dolayı arkadaşıma bir mektup yazdım. ْ ُ‫َﻟﺪ‬- ‫ﻟَﺪَى‬ ‫ن‬ Yanında katında nezdinde, tarafında, huzurunda ‫وَ ﻋَﻠﱠﻤْﻨﺎَهُ ﻣِﻦْ ﻟَﺪُﻧﺎﱠ ﻋِﻠْﻤ ًﺎ‬. Ona tarafımızdan bir ilim öğretmiştik (Kehf 65) . ‫ب‬ ِ ‫ ﻟَﺪَى اﻟْﺒَﺎ‬‫ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻋَﻠِﯿﺎ‬. Kapının yanında Ali’yi gördüm. ‫ ھُﻨ َﺎ‬Burada, buraya (Sükûn üzere mebnîdir) ‫ھُﻨﺎَ ﻣَﺪْرَﺳَﺘُﻨ َﺎ‬. Burası okulumuzdur.

b) Mebnî zaman zarfları:

‫ن‬ َ ‫أَﯾﺎﱠ‬ ‫ﻣَﺘَﻰ‬ ‫ﻟَﻤﺎﱠ‬ ُ‫ﻣُﻨْﺬ‬ ْ‫ﻣُﺬ‬ ‫ﺲ‬ ِ ْ‫أَﻣ‬ ‫َﻗﻂﱡ‬ ‫ن‬ َ ‫َاﻟْﺂ‬ ‫إِذَا‬ ْ‫ِإذ‬

‫ن‬ َ ‫ أَﯾﺎﱠ‬Ne zaman…dığı zaman, her ne zaman (soru ve iki fiili muzâriyi cezmeden şart edatı olarak kullanılır, fetha üzere mebnîdir)

‫أَﯾﺎﱠنَ ﯾَﻮْمُ اﻟﺪﱢﯾﻦِ ؟‬ Kıyâmet günü ne zaman?

‫أَﯾﺎﱠنَ ﺗُﺒْﻌَﺜُﻮنَ ﻣِﻦْ ﻗُﺒُﻮرِﻛُﻢْ ؟‬ Kabirlerinizden ne zaman diriltileceksiniz?

ْ‫أَﯾﺎﱠنَ ﺗَﺬْھَﺐْ أَذْ َھﺐ‬

Ne zaman gidersen giderim.

‫ ﻣَﺘَﻰ‬Ne zaman? (Soru ve şart ifade eden sükûn üzere mebnî zaman zarfıdır.) ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺤْﻀُﺮُ ؟‬ Ne zaman geliyorsun? ْ‫ﻣَﺘَﻰ ﺗَﺤْﻀُﺮْ أَذْھَﺐ‬ Ne zaman gelirsen giderim. ‫( ﻟَﻤﱠﺎ‬Mâzînin önünde; ..dığında , ..dığı zaman, ..ınca, ..iken .. Muzârinin önünde; henüz ..medi, henüz …madı) ُ‫ﻟَﻤﺎﱠ ﻧَﺰَلَ اﻟْﻤَﻄَﺮُ ﺟَﺮَى اﻟﺴﱠﯿْﻞ‬. Yağmur yağınca sel aktı. ‫ھَﻞْ ذَھَﺒْﺖَ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ؟‬ Okula gittin mi? ْ‫ﻟَﻤﺎﱠ أَذْ َھﺐ‬. Henüz gitmedim. ْ‫ ﻣُﻨْﺬُ =ﻣُﺬ‬..den beri, ..den bu yana, ..dığından beri..

İsim olarak kullanılınca zaman zarfıdır ve yanına isim veya fiil gelir. Harf olarak kullanılınca cer harfidir. ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻣﺎَ زُرْﺗَﻨِﻲ ﻣُﺬْ ﺟِﺌ‬. Geldiğinden beri beni ziyaret etmedin. ‫ﻣﺎَ رَأَﯾْﺘُﻚَ ﻣُﻨْﺬُ ﺳَﻨَ ٍﺔ‬. Seni bir seneden beri görmedim. ‫ﺲ‬ ِ ْ‫ أَﻣ‬Dün. (Esre üzere mebnî geçmiş zaman zarfıdır.)

‫ﺲ؟‬ ِ ْ‫ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ ﺗَﺤْﻀُﺮْ أَﻣ‬ Dün neden gelmedin?

‫َﻗﻂﱡ‬ Asla, hiç, katiyyen (Mâzî manalı fiillere mahsustur)

‫ﻚ َﻗﻂﱡ‬ َ ْ‫ﻣﺎَ ﻛَﺬَﺑْﺖُ ﻋَﻠَﯿ‬. Sana asla yalan söylemedim.

‫ﻟَﻢْ أَﺷْﺮَبِ ا ْﻟﺨَﻤْﺮَ َﻗﻂﱡ‬. Hiç içki içmedim.

‫ن‬ َ ‫ َاﻟْﺂ‬Şimdi, şu anda (Fetha üzere mebnîdir.)

ْ‫ﻜُﻢْاَﻟْﺂنَ ﺧَﻔﱠﻒَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻨ‬. Şimdi Allah yükünüzü hafifletti (Enfâl, 66) .

‫ إِذَا‬O zaman, ..dığında, ..dığı zaman, ınca, ..ken (Cümleye muzaf olan sükûn üzere mebnî zaman zarfıdır. Ardından hep iki fiil gelir. Birinci bölümdeki şart fiili genellikle mâzî olur. َ‫ إِذا‬da bu fiile muzaftır. Cevap fiili mâzî de olsa muzâri anlamı verilir.)

ُ‫ﺖ اﻟْﺄَزْھَﺎر‬ ِ َ‫إِذَا ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺑِﯿﻊُ ﺗَﻔَﺘﱠﺤ‬. Bahar geldiği zaman çiçekler açar.

ُ‫إِذاَ ﺟﺎَءَ ﻧَﺼْﺮُ اﻟﻠﱠ ِﮫ وَاﻟْﻔَﺘْﺢ‬. . . Allah'ın zaferi (yardımı) ve fetih geldiği zaman..(Nasr, 1).

Not: (َ‫ )إِذا‬nın iki kullanılışı daha vardır: a) Bazen şart anlamı ifade etmeyip yalnız zaman anlamı ifade eder. Şart olmaktan çıktıkları için bu türlerden sonra iki fiil gelmez. Yalnız bir fiil bulunur. Bu da genellikle yeminden sonra gelişindedir: ‫وَ اﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذاَ ﯾَﻐْﺸَﻰ‬. Andolsun gecenin karanlığı büründüğü zamana (Leyl, 1) . ‫ﺠﻠﱠﻰ‬ َ ‫وَ اﻟﻨﱠﮭﺎَرِ إِذاَ َﺗ‬. And olsun gündüzün aydınlandığı zamana (Leyl, 2) .

b) Müfâcee (sürpriz) edatı olur, “bir de ne göreyim, bir de baktım ki” şeklinde tercüme edilir. ‫ب‬ ِ ‫ﺧَﺮَﺟْﺖُ ﻓَﺈِذاَ ﺣَﯿﱠﺔٌ ﺑِﺎﻟْﺒَﺎ‬. Çıktım, bir de ne göreyim, kapıda bir yılan.

‫ ِإ ْذ‬Bir zamanlar, vaktiyle, o zaman , o vakit …dığında, ..dığı zaman, ..eceği zaman (Sükûn üzere mebnî cümleye muzaf olan zaman zarfıdır.)

ْ‫ﻼ ﻓَﻜَﺜﱠ َﺮﻛُﻢ‬ ً ِ‫وَاذْﻛُﺮُوا إِذْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﻗَﻠﯿ‬... Hatırlayın ki vaktiyle pek az idiniz (Allah) sizi çoğalttı (A’râf 86) . Çoğu zaman tercümede hatalar yapılabilen bir edat olduğu için ْ‫ إِذ‬edatını ayrıntılı işlemekte yarar vardır: a) (ْ‫ )ِإذ‬den sonra mâzî fiil gelmişse tercüme edilirken “hani (hatırla)+ mişli geçmişin hikayesi[9] şeklinde yapılır: ُ‫ﻟِﺄَﺑِﯿﮫِ آزَرَ أَ ﺗَﺘﱠﺨِﺬُ أَﺻْﻨﺎَﻣﺎً آﻟِﮭَﺔً وَ إِذْ ﻗﺎَلَ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢ‬. Hani İbrâhim babası Azer’e putları tanrı mı ediniyorsun demişti (En’âm, 74). ‫ض‬ ِ ْ‫وَ اذْﻛُﺮُوا إِذْ ﺟَﻌَﻠَﻜُﻢْ ﺧُﻠَﻔﺎَءَ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﻋﺎَدٍ وَ ﺑَﻮﱠأَﻛُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَر‬...

(Rabbiniz) sizi Âd kavminin yerine getirmiş, yeryüzünde yerleştirmiş idi de..(A’râf, 74)

b) (ْ‫ )إِذ‬den sonra muzâri fiil gelmişse şimdiki zamanın hikayesi şeklinde çevrilir: ‫ﻼ‬ ً ‫ﻚ ﻗَﻠِﯿ‬ َ ‫إِذْ ﯾُﺮِﯾﻜَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓِﻲ ﻣَﻨﺎَ ِﻣ‬. Hani Allah onları uykunda sana az gösteriyordu (Enfâl, 43).

c) (ْ‫ )ِإذ‬den sonra isim cümlesi gelmişse cümlede fiil olmadığı için sadece “idi” kelimesiyle çevrilir. ‫ض‬ ِ ْ‫وَ اذْﻛُﺮُوا إِذْ أَﻧْﺘُﻢْ َﻗﻠِﯿﻞٌ ﻣُﺴْﺘَﻀْﻌَﻔُﻮنَ ﻓِﻲ اﻟْﺄَر‬. Hatırlayın, hani siz yeryüzünde az, zayıf ve biçâre idiniz de…(Enfâl, 26)

(ِ‫ )ذْإ‬edatının diğer özellikleri: *(ْ‫ )ِإذ‬şu kelimelere muzâfun ileyh olarak da gelir: ‫ﺑَﻌْﺪَ ِﺋ ٍﺬ‬ ondan sonra

‫ﺣِﯿﻨَ ِﺌ ٍﺬ‬ o zaman ‫ﺳﺎَﻋَﺘَﺌِ ٍﺬ‬ o saat ‫ﻗَﺒْﻠَﺌِ ٍﺬ‬ ondan önce ‫َﯾﻮْﻣَﺌِ ٍﺬ‬ o gün ‫َوﻗْﺘَﺌِ ٍﺬ‬ o vakit ‫ﻋﺎَﻣَ ِﺌ ٍﺬ‬ o yıl ‫ﺳَﻨَﺘَ ِﺌ ٍﺬ‬ o sene

‫ﯾَﻔْﺮَحُ اﻟﻤْﺆُْﻣِﻨﻮُنَ ﺑِ َﻨﺼْ ِﺮ اﻟﻠﱠﮫ‬.ِ َ‫ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ و‬ O gün mü'minler Allah'ın yardımıyla sevinirler (Rum 4-5) . * (ْ‫ )إِذ‬Gelecek zaman zarfı olur:

ْ‫ﻓَﺴَﻮْفَ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮنَ إِذِ اﻟْﺄَﻏْﻼَلُ ﻓِﻲ أَﻋْﻨَﺎﻗِ ِﮭﻢ‬. Onlar bukağılar boyunlarına geçirildiği zaman bileceklerdir.

* (ْ‫( )إِذ‬..den, ..den dolayı, için, çünkü anlamında) sebep bildirir: ‫ﻋﺎَﻗَﺒْﺖُ اﻟْﻤُﺬْﻧِﺐَ إِذْ أَﺳﺎَ َء‬. Suçluyu kötülük yaptığı için cezalandırdım. ُ‫ﻟَﻚَ ﺑِﺪُﺧُﻮلِ اﻟﺼﱠﻒﱢ إِذْ ﺗَﺄَﺧﱠﺮْتَ ﻟَﻢْ ﯾَﺴْﻤَﺢِ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢﻢ‬. Geç kaldığın için öğretmen sınıfa girmene izin vermedi.

* (ْ‫( )إِذ‬..aniden , ansızın, bir de baktım ki, bir de ne görelim anlamında) müfâcee (sürpriz) edatı olur. Genellikle ondan önce (َ‫ﺑَﯿْﻨﺎ‬-َ‫( )ﻤﺎَﺑَﯿْﻨ‬..iken) kelimeleri bulunur. ‫ﻓَﺒَﯿْﻨَﻤﺎَ ھُﻮَ ﯾَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻦْ أَﺧِﯿﮫِ إِذْ ﺳُﺮِقَ ﻣِﻨْﮫُ اﻟﺪﱠراَھِ َﻢ‬. O kardeşini ararken bir de ne görsün, paraları çalınmış. ٌ‫ﻓَﺒَﯿْﻨَﻤﺎَ ﻛُﻨﺎﱠ ﺳﺎَﺋِﺮِﯾﻦَ ﻓِﻲ اﻟْﻐﺎَﺑَﺔِ إِذْ ﻃَﻠَﻊَ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎَ ذِﺋْﺐ‬. Biz ormanda yürürken bir de baktık ki, karşımıza bir kurt çıkıverdi.

*Bazen (َ‫ )إِذا‬nın kısaltılmışı şeklinde kullanılır. Cümleye muzaf olduğu için (..ğı) şeklinde tercüme edilir. ‫إِذْ ﺟَﺎءَ ﻋَِﻠﻲﱞ‬. Ali geldiği zaman..

c) Hem zaman hem mekân için kullanılan mebnî zarf:

‫ أَﻧﱠﻰ‬Nerede, nereden, ne zaman, nasıl[10] ‫ أَﻧﱠﻰ َﻟﻚَ ھَﺬاَ ؟‬Bu sana nereden? ‫ أَﻧﱠﻰ ﯾَﻜُﻮنُ ذَِﻟﻚَ ؟‬O nasıl olur? ْ‫أَﻧﱠﻰ ﺗَﺬْھَﺐْ أَذْ َھﺐ‬. Nereye gidersen giderim.

Cümle Bağlamada Kullanılan Bazı Edatlar : ْ‫ َأن‬.... diye Daha önce harfu tefsir olarak bahsettiğimiz gibi kendinden sonra gelen fiil emir siygasında ise tefsir yani açıklama edatı olarak görev yapar.

‫وَ أَوْﺣَﯿْﻨﺎَ إِﻟَﻰ ﻣﻮُﺳﻰَ أَنِ اِﺿْﺮِبْ ﺑِﻌَﺼَﺎكَ اﻟْﺒَﺤْ َﺮ‬. Musa'ya değneğini denize vur diye vahyettik (Şuara 63) . ‫أَﺷﺎَرَ اﻟﻀﺎﱠﺑِﻂُ أَنِ اھْﺠُﻤﻮُا‬. Subay saldırın diye işaret etti.

‫ ﻣَﺎ‬Edatının Kullanılışları: ‫ ﻣَﺎ‬+ mâzî fiil ...dığı sürece, ...dıkça ‫ ﻣﺎَ َﻟ ْﻢ‬+ meczûm muzâri fiil .....mediği sürece, ...medikçe ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﻣﺎَ ﻋَﺼَﯿْﺘَﻨِﻲ أُﻋَﺬﱢﺑ‬. Bana isyan ettiğin sürece sana azab edeceğim. ‫ﻻَ ﻧَﺨﺎَفُ ﻣﺎَ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﻣَﻌَﻨَﺎ‬. Siz bizimle oldukça korkmayız. ‫ﻟَﻦْ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮا اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ ﻣﺎَ ﻟَﻢْ ﺗُﺆْﻣِﻨُﻮا ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ‬. Allah’a iman etmedikçe cennete giremezsiniz.

‫ ﻣِﺜْﻠَﻤ َﺎ‬..gibi ‫ك‬ َ ‫ﻟَﻘَﺪْ اﺟْﺘَﮭَﺪَ ھُﻨﺎَ ﻣِﺜْﻠَﻤﺎَ اﺟْﺘَﮭَﺪَ ھُﻨَﺎ‬. Burada da oradaki gibi ictihad etti.

‫‪ edatı bazen de isimlerin sonuna ilâve edilerek‬ﻣَﺎ‬ ‫‪ismin belirsizliği arttırılır:‬‬ ‫‪.‬ﯾَﻮْﻣﺎً ﻣَﺎ ﺧَ َﺮﺟْﻨَﺎ‬ ‫‪(Herhangi) Birgün dışarı çıktık.‬‬

‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬ ‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ھَﻞْ أَﺣْﻀَﺮْتَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمِ ؟ ﻧَﻌَﻢْ وَ ‪-‬ﻋَﻤِﻠْﺖُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜَﻌْﻚِ وَاﻟْﺤَﻠْﻮَى‬ ‫ﺣﻀَﺮْتُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜَﻌْﻚِ أَﯾْﻀﺎً‬ ‫–ﻣِﺜْﻞَ ﻛُﺮَةِ اﻟﺴﱠﻠﱠﺔِ ﯾُﺤِﺐﱡ اﻟْﺄَﻟْﻌﺎَبَ –أَ ْ‬ ‫ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ –ﺗُﺤِﺐﱡ اﻟْﮭِﻮاَﯾﺎَتِ ﻣِﺜْﻞَ اﻟﱠﺮﺳْﻢِ –ﺗُﻔَﻀﱢﻞُ اﻟﻨﱠﺸﺎَطَ ﻣِﺜْﻞَ اﻟﺼﱢﺤَﺎﻓَﺔِ‬ ‫ھَﻞْ ﻋِﻨْﺪَكَ واَﺟِﺒﺎَتٌ اﻟْﯿَﻮْمَ ؟ ﻟِﻤﺎَذاَ ﻟَﻢْ –اﻟْﺠَﻤﺎَﻋﺎَتِ ﻣِﺜْﻞَ اﻟﺘﱠﺪْﺑِﯿﺮِ اﻟْﻤَﻨْﺰِِﻟﻲﱢ‬ ‫ن ؟ أَﯾْ‬ ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻮْقَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ؟ ‪.‬ﻦَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ؟ اَﻟْﻘَﻠَﻢُ ﻓَﻮْقَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﺗَﻌْﻤَﻠْﮫُ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﺂ َ‬ ‫ب ‪َ.‬اﻟْﻘََﻠﻢُ‬ ‫‪.‬أَ ھَﺬاَ ھُﻮَ اﻟْﻘَﻠَﻢُ اﻟﱠﺬِي ﺗَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮫُ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ‪ ،‬ھَﺬاَ اﻟﱠﺬِي ﻓَﻮْقَ اﻟْﻜِﺘﺎَ ِ‬ ‫ُة ؟ أَﻟﺼﱡﻮرَةُ أَﯾْﻦَ اﻟﺼﱡﻮرَ –وَﻟَﻜِﻦ أَىﱡ ﻛِﺘﺎَبٍ ؟ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ اﻟﱠﺬِي ﻓَﻮْ َﻗﮫُ اﻟْﻘََﻠﻢُ‬ ‫َأ ھَﺬِهِ ھِﻲَ اﻟﺼﱡﻮرَةُ ‪-‬ﻣﺎَذاَ وَﺳَﻂَ اﻟْﺤﺎَﺋِﻂِ ؟ أَﻟﺼﱡﻮرَةُ –وَﺳَﻂَ اﻟْﺤﺎَﺋِﻂِ‬ ‫َوﻟَﻜِﻦْ أَيﱡ ﺣﺎَﺋِﻂٍ ؟ ‪-‬اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﺒْﺤَﺚُ ﻋَﻨْﮭﺎَ ؟ َﻧﻌَﻢْ ‪ ،‬ھَﺬِهِ اﻟﱠﺘِﻲ وَﺳَﻂَ اﻟْﺤﺎَﺋِﻂِ‬ ‫ﺣِﺐﱡ أَنْ أَﻟْﻌَﺐَ ﺑِﺎﻟﺪﱠراﱠﺟَﺔِ ﻓِﻲ أَﻧﺎَ ﻻَ أُ ‪-‬اَﻟْﺤﺎَﺋِﻂُ اﻟﱠﺬِي وَﺳَﻄَﮫُ اﻟﺼﱡﻮرَةُ‬ ‫اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻢُ ﻧَﻈِﯿﻒٌ داَﺋِﻤﺎً ﻟِﺄَنﱠ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻢَ ﯾَﺘَﻮَﺿﱠﺄُ ﺧَﻤْﺲَ ﻣَﺮاﱠتٍ ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْ ِم ‪-‬اﻟﺪاﱠ ِر‬ ‫‪.‬أَﻣْﺴَﻰ اﻟﻈﺎﱠﻟِﻢُ ﺧﺎَﺋِﻨًﺎ ‪-‬‬

‫‪2. Aşağıdaki ayetlerin mealini bilmediğiniz‬‬ ‫‪kelimeleri sözlükten bulmak suretiyle yazmaya‬‬ ‫‪çalışınız.‬‬ ‫ت ‪1-‬‬ ‫‪{21/35}.‬ﻛُﻞﱡ ﻧَﻔْﺲِ ذاَﺋِﻘَﺔُ اﻟْﻤَﻮْ ِ‬ ‫‪{2/30}.‬إِﻧﱢﻲ ﺟﺎَﻋِﻞٌ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﺧَﻠِﯿﻔَ ًﺔ ‪2-‬‬ ‫ﻣَﺜَﻞُ اﻟﱠﺬِﯾﻦ ﯾُﻨْﻔِﻘُﻮنَ أَﻣْﻮاَﻟَﮭُﻢْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻛَﻤَﺜَﻞِ ﺣَﺒﱠﺔٍ أَﻧْﺒَﺘَﺖْ ﺳَﺒْ َﻊ ‪3-‬‬ ‫‪{2/261}.‬ﺣَﺒﱠﺔٍ ﺳَﻨﺎَﺑِﻞَ ﻓِﻲ ﻛُﻞﱠ ﺳُﻨْﺒُﻠَ ٍﺔ ﻣﺎِ َﺋﺔُ‬ ‫‪{9/36}.‬إِنﱠ ﻋِﺪﱠةَ اﻟﺸﱡﮭُﻮرِ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ اِﺛْﻨﺎَ ﻋَﺸَﺮَ ﺷَﮭْﺮًا ‪4-‬‬ ‫وَ واَﻋَﺪْﻧﺎَ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺛَﻼَﺛِﯿﻦَ ﻟَﯿْﻠَﺔً وَ أَﺗْﻤَﻤْﻨﺎَھﺎَ ﺑِﻌَﺸْﺮٍ ﻓَﺘَﻢﱠ ﻣِﯿﻘﺎَتُ رَﺑﱢﮫِ ‪5-‬‬ ‫‪{7/142}.‬أَرْﺑَﻌِﯿﻦَ ﻟَﯿْﻠَ ًﺔ‬ ‫‪{13/11}.‬إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻻَ ﯾُﻐَﯿﱠﺮُ ﻣﺎَ ﺑِﻘَﻮْ ٍم ﺣَﺘﱠﻰ ﯾُﻐَﯿﱢﺮُوا ﻣﺎَ ﺑِﺄَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢْ ‪6-‬‬ ‫‪3. Aşağıdaki sorulara Arapça olarak cevap‬‬ ‫)‪veriniz.(Cevaplar için üzerine tıklayınız‬‬

‫ﻓﻲِ ﻛَﻢْ ﯾَﻮْمٍ ﺗَﺼِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَ ِﺔ ؟ ‪1-‬‬

‫ﺼِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ؟ﻓﻲِ ﻛَﻢْ أُﺳْﺒﻮُعٍ َﺗ ‪2-‬‬

3- ‫ﻓﻲِ ﻛَﻢْ ﺳﺎَﻋَﺔٍ ﺗَﺼِﻞُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ؟‬

4- ٍ‫ﻟَﺪَﯾْﻚَ إِﺟﺎَزَةٌ أَرْﺑَﻌَﺔُ أَﯾﺎﱠم‬. ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ؟‬

5- " ِ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻛﺎَنَ ذَﻟِﻚَ ؟ "اَﻟﻄﱢﻔْﻞُ ﺻُﻮرَةٌ ﻣِﻦْ أُﻣﱢﮫ‬

4. İçinde zaman ve mekân zarfı olan 10 cümle kurunuz. 5. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. Zarf-ı zaman ve mekân ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. &&&&&&&&&& MEF’ÛLÜN FİH (ZAMAN ZARFLARI) İLE İLGİLİ AYETLER 1- َ‫ﺟﻌُﻮن‬ ِ ْ‫ أَﻟَﻢْ ﯾَﺮَوْا ﻛَﻢْ أَھْﻠَﻜْﻨَﺎ ﻗَﺒْﻠَﮭُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮُونِ أَﻧﱠﮭُﻢْ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﻻَ ﯾَﺮ‬.

(36/YÂSÎN, 31). (Müşrikler) görmüyorlar mı ki, onlardan önce nice kavimler helâk ettik. Onlar tekrar dönüp de bunlara gelmezler. 2- َ‫ﺣﻤُﻮن‬ َ ْ‫ وَإِذَا ﻗِﯿﻞَ ﻟَﮭُﻢُ اﺗﱠﻘُﻮا ﻣَﺎ ﺑَﯿْﻦَ أَﯾْﺪِﯾﻜُﻢْ َوﻣَﺎ ﺧَﻠْﻔَﻜُﻢْ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗُﺮ‬. (36/YÂSÎN, 45). Onlara yapmakta olduğunuz ve yapıp arkada bıraktığınız işlerde Allah'tan korkun; umulur ki size merhamet olunur denildiğinde (aldırmazlar). 3- َ‫ إِنﱠ أَﺻْﺤَﺎبَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓِﻲ ﺷُﻐُﻞٍ ﻓَﺎ ِﻛﮭُﻮن‬. (36/YÂSÎN, 55). O gün cennetlikler, gerçekten nimetler içinde safa sürerler. 4- ُ‫ﻠُﮭُﻢْ ﺑِﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا اَﻟْﯿَﻮْمَ ﻧَﺨْﺘِﻢُ ﻋَﻠَﻰ أَﻓْﻮَاھِﮭِﻢْ وَ ُﺗﻜَﻠﱢﻤُﻨَﺎ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ وَﺗَﺸْﮭَﺪُ أَرْﺟ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﻜْﺴِﺒُﻮ‬. (36/YÂSÎN, 65). O gün onların ağızlarını mühürleriz; yaptıklarını (kazanmış oldukları şeyleri) bize elleri anlatır, ayakları da şahitlik eder. 5- ٍ‫ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﻗُﻞْ ﯾُﺤْﯿِﯿﮭَﺎ اﻟﱠﺬِي أَﻧْﺸَﺄَھَﺎ أَوﱠلَ ﻣَﺮﱠةٍ وَھُﻮَ ﺑِﻜُﻞﱢ ﺧَﻠْﻖ‬.

(36/YÂSÎN, 79). De ki: Onları ilk defa yaratmış olan diriltecek. Çünkü O, her türlü yaratmayı gayet iyi bilir.

6- ٍ‫ﺷﺄْن‬ َ ‫ ﯾَﺴْﺄَﻟُﮫُ ﻣَﻦْ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻟْﺄَ ْرضِ ﻛُﻞﱠ ﯾَﻮْمٍ ھُﻮَ ﻓِﻲ‬. (55/RAHMÂN, 29). Göklerde ve yerde bulunan herkes, O'ndan ister. O, her an yaratma halindedir. 7- ‫ ﻓَﯿَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻻَ ﯾُﺴْﺄَلُ ﻋَﻦْ ذَﻧْﺒِﮫِ إِﻧْﺲٌ وَﻻَ ﺟَﺎنﱞ‬. (55/RAHMÂN, 39). İşte o gün insana da cine de günahı sorulmaz. 8- ِ‫ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ ﺑَﺮْزَخٌ ﻻَ ﯾَﺒْﻐِﯿَﺎن‬. (55/RAHMÂN, 20). Aralarında bir engel vardır, birbirine geçip karışmazlar. 9- ٍ‫ ﯾَﻄُﻮﻓُﻮنَ ﺑَﯿْﻨَﮭَﺎ وَﺑَﯿْﻦَ ﺣَﻤِﯿ ٍﻢ آن‬. (55/RAHMÂN, 44). Onlar, cehennemle kaynar su arasında dolaşır dururlar. 10- ‫ ﯾَﻘُﻮلُ ا ْﻟﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ أَﯾْﻦَ اﻟْ َﻤﻔَﺮﱡ‬.

(75/KIYÂME, 10). O gün insan, "Kaçacak yer neresi!" diyecektir. 11- ‫{ﻛَﻼﱠ ﻻَ وَزَ َر‬75/11} ‫ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ اﻟْﻤُﺴْﺘَﻘَﺮﱡ‬. (75/KIYÂME, 11, 12). Hayır, hayır! (Kaçıp) sığınacak yer yoktur! O gün varıp durulacak yer, sadece Rabbinin huzurudur. 12- ٌ‫{وُﺟُﻮهٌ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻧﺎَﺿِﺮَة‬75/22} ٌ‫{إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮭَﺎ ﻧَﺎﻇِﺮَة‬75/23} ٌ‫ وَوُﺟُﻮهٌ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑَﺎﺳِﺮَة‬. (75/KIYÂME, 22, 23, 24). Yüzler vardır ki, o gün ışıl ışıl parıldayacaktır. Rablerine bakacaklardır (O'nu göreceklerdir). Yüzler de vardır ki, o gün buruşacaktır; 13- ‫ﺣﻘَﺎﺑًﺎ‬ ْ َ‫ ﻻَﺑِﺜِﯿﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ أ‬. (78/NEBE, 23). (Azgınlar) orada çağlar boyu kalacaklar , 14- ُ‫ﺎ ﻻَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻤُﻮنَ إِﻻﱠ ﻣَﻦْ أَذِنَ ﻟَﮫ‬‫ﯾَﻮْمَ ﯾَﻘُﻮمُ اﻟﺮﱡوحُ وَاﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔُ ﺻَﻔ‬ ‫ﺻﻮَاﺑًﺎ‬ َ َ‫اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ وَﻗَﺎل‬.

(78/NEBE, 38). Ruh (Cebrail) ve melekler saf saf olup durduğu gün, Rahmân'ın izin verdiklerinden başkaları konuşmazlar; konuşan da doğruyu söyler. 15- ُ‫ِإﻧﱠﺎ أَﻧْﺬَرْﻧَﺎﻛُﻢْ ﻋَﺬَاﺑًﺎ ﻗَﺮِﯾﺒًﺎ ﯾَﻮْمَ ﯾَﻨﻈُﺮُ اﻟْﻤَﺮْءُ ﻣَﺎ ﻗَﺪﱠﻣَﺖْ ﯾَﺪَاهُ وَﯾَﻘُﻮل‬ ‫ ﻓِﺮُ ﯾَﺎ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ ﻛُﻨْﺖُ ﺗُﺮَاﺑًﺎاﻟْﻜَﺎ‬. (78/NEBE, 40). Biz, yakın bir azap ile sizi uyardık. O gün kişi önceden yaptıklarına bakacak ve inkârcı kişi: "Keşke toprak olsaydım!" diyecektir. 16- ‫ﺐ‬ َ َ‫{وَ ِﻣﻦْ ﺷَﺮﱢ ﻏَﺎﺳِﻖٍ إِذَا وَﻗ‬113/3} َ‫ﺎتِ ﻓِﻲ وَﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ اﻟﻨﱠﻔﱠﺎﺛ‬ ‫{اﻟْﻌُﻘَ ِﺪ‬113/4} َ‫ وَﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ ﺣَﺎﺳِﺪٍ إِذَا ﺣَﺴَﺪ‬. (113/FELÂK, 3).Karanlığı çöktüğü zaman gecenin şerrinden, düğümlere üfürüp büyü yapan üfürükçülerin şerrinden ve kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden (sabahın Rabbine sığınırım!)

17- ُ‫ إِذَا ﺟَﺎءَ ﻧَﺼْﺮُ اﻟﻠﱠﮫِ وَا ْﻟﻔَﺘْﺢ‬. (110/NASR, 1). Allah'ın yardımı ve zafer geldiği zaman,... 18- ْ‫ﺼﺐ‬ َ ْ‫ ﻓَﺈِذَا ﻓَﺮَﻏْﺖَ ﻓَﺎﻧ‬.

(94/İNŞİRÂH, 7). Boş kaldın mı hemen (başka) işe koyul, 19- َ‫ﻣَﮫُ وَﻧَﻌﱠﻤَﮫُ ﻓَﯿَﻘُﻮلُ رَﺑﱢﻲ أَﻛْﺮَﻣَﻦِﻓَﺄَﻣﱠﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ إِذَا ﻣَﺎ اﺑْﺘَﻼَهُ رَﺑﱡﮫُ ﻓَﺄَﻛْﺮ‬ . (89/FECR, 15). İnsan var ya, Rabbi kendisini imtihan edip de ikramda bulunduğunda ve bol nimet verdiğinde "Rabbim bana ikram etti" der. 20- َ‫ﮭُﻢْ ﻓِﻲ آذَاﻧِﮭِﻢْ وَإِﻧﱢﻲ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ دَﻋَﻮْﺗُﮭُﻢْ ﻟِﺘَﻐْﻔِﺮَ ﻟَﮭُﻢْ ﺟَﻌَﻠُﻮا أَﺻَﺎﺑِﻌ‬ ‫ وَاﺳْﺘَﻐْﺸَﻮْا ﺛِﯿَﺎﺑَﮭُﻢْ وَأَﺻَﺮﱡوا وَاﺳْﺘَﻜْﺒَﺮُوا اﺳْﺘِﻜْﺒَﺎرًا‬. (71/NÛH, 7). (Nuh (a.s.) der ki;) Gerçekten de, (imana gelmeleri ve böylece) günahlarını bağışlaman için onları ne zaman davet ettiysem, parmaklarını kulaklarına tıkadılar, (beni görmemek için) elbiselerine büründüler, ayak dirediler, kibirlendikçe kibirlendiler. 21- ْ‫ﺗَﻜَﺎدُ ﺗَﻤَﯿﱠﺰُ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﯿْﻆِ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ أُﻟْﻘِﻲَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﻮْجٌ ﺳَﺄَﻟَﮭُﻢْ ﺧَﺰَﻧَﺘُﮭَﺎ أَﻟَﻢْ ﯾَﺄْ ِﺗﻜُﻢ‬ ٌ‫ ﻧَﺬِﯾﺮ‬. (67/MÜLK, 8). Neredeyse cehennem öfkesinden çatlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atılsa,

onun bekçileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu bir peygamber gelmemiş miydi? diye sorarlar. 22- َ‫ﺮُوا وَﻗِﯿﻞَ ھَﺬَا اﻟﱠﺬِي ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺑِﮫِ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ رَأَوْهُ زُﻟْﻔَﺔً ﺳِﯿﺌَﺖْ وُﺟُﻮهُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ َﻛﻔ‬ ‫ن‬ َ ‫ َﺗﺪﱠﻋُﻮ‬. (67/MÜLK, 27). Ama onu (azabı) yakından gördükleri zaman, inkâr edenlerin yüzleri kararacak ve (kendilerine): İşte sizin isteyip durduğunuz budur! denecektir. 23- ْ‫ﺈِﻧْﺴَﺎنِ اﻛْﻔُﺮْ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﻛَﻔَﺮَ ﻗَﺎلَ إِﻧﱢﻲ ﺑَﺮِيءٌ َﻛﻤَﺜَﻞِ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنِ إِذْ ﻗَﺎلَ ﻟِﻠ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻣِﻨْﻚَ إِﻧﱢﻲ أَﺧَﺎفُ اﻟﻠﱠﮫَ رَبﱠ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿ‬. (59/HAŞR, 16). (Münafıkların durumu) tıpkı şeytanın durumu gibidir. Çünkü şeytan insana "İnkâr et" der. İnsan inkâr edince de: Ben senden uzağım, çünkü ben âlemlerin Rabbi olan Allah'tan korkarım, der. 24- َ‫ وَﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣَﺘَﻰ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻋْﺪُ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺻَﺎدِﻗِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 48). Onlar: Eğer gerçekten doğru söylüyorsanız, bu tehdit ne zaman gerçekleşecektir? derler. 25- ُ‫ آﺗَﯿْﻨَﺎهُ ﺣُﻜْﻤًﺎ وَﻋِﻠْﻤًﺎ وَﻛَﺬَﻟِﻚَ ﻧَﺠْﺰِي ا ْﻟﻤُﺤْﺴِﻨِﯿﻦَ وَﻟَﻤﱠﺎ ﺑَﻠَﻎَ أَﺷُﺪﱠه‬.

(12/YÛSUF, 22). (Yûsuf) erginlik çağına erişince, ona (isabetle) hükmetme (yeteneği) ve ilim verdik. İşte güzel davrananları biz böyle mükâfatlandırırız.

26- ‫نَ اﻟﻀﱡﺮﱡ دَﻋَﺎﻧَﺎ ﻟِﺠَﻨْﺒِﮫِ أَوْ ﻗَﺎﻋِﺪًا أَوْ ﻗَﺂ ِﺋﻤًﺎ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ وَإِذَا ﻣَﺲﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎ‬ َ‫ﻛَﺸَﻔْﻨَﺎ ﻋَﻨْﮫُ ﺿُﺮﱠهُ ﻣَﺮﱠ ﻛَﺄَنْ ﻟَﻢْ ﯾَﺪْﻋُﻨَﺎ إِﻟَﻰ ﺿُﺮﱟ ﻣﱠﺴﱠﮫُ ﻛَﺬَِﻟﻚَ زُﯾﱢﻦ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻟِﻠْﻤُﺴْﺮِﻓِﯿﻦَ ﻣَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (10/YÛNUS, 12). İnsana bir zarar geldiği zaman, yan yatarak, oturarak veya ayakta durarak (o zararın giderilmesi için) bize dua eder; fakat biz ondan sıkıntısını kaldırınca, sanki kendisine dokunan bir sıkıntıdan ötürü bize dua etmemiş gibi geçip gider. İşte böylece haddi aşanlara yapmakta oldukları şeyler güzel gösterildi. 27- ٌ‫ﺟﻞ‬ َ َ‫ا وَﻻَ ﻧَﻔْﻌًﺎ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﺷَﺎءَ اﻟﻠّﮫُ ﻟِﻜُﻞﱢ أُﻣﱠﺔٍ أ‬‫ُﻗﻞْ ﻻَ أَﻣْﻠِﻚُ ﻟِﻨَﻔْﺴِﻲ ﺿَﺮ‬ ‫ن‬ َ ‫ إِذَا ﺟَﺎءَ أَﺟَﻠُﮭُﻢْ ﻓَﻼَ ﯾَﺴْﺘَﺄْﺧِﺮُونَ ﺳَﺎﻋَﺔً وَﻻَ ﯾَﺴْ َﺘﻘْ ِﺪﻣُﻮ‬. (10/YÛNUS, 49). De ki: "Ben kendime bile Allah'ın dilediğinden başka ne bir zarar ne de bir menfaat verme gücüne sahibim." Her ümmetin bir

eceli vardır. Ecelleri geldiği zaman artık ne bir saat geri kalırlar ne de ileri giderler. 28- ِ‫ﻟَﻰ اﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔِ أَﻧﱢﻲ ﻣَﻌَﻜُﻢْ ﻓَﺜَﺒﱢﺘُﻮا اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﺳَﺄُﻟْﻘِﻲ إِذْ ﯾُﻮﺣِﻲ رَﺑﱡﻚَ إ‬ ‫ﻓِﻲ ﻗُﻠُﻮبِ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا اﻟﺮﱡﻋْﺐَ ﻓَﺎﺿْﺮِﺑُﻮا ﻓَﻮْقَ اﻟْﺄَﻋْﻨَﺎقِ وَاﺿْﺮِﺑُﻮا‬ ‫ن‬ ٍ ‫ ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻛُﻞﱠ ﺑَﻨَﺎ‬. (8/ENFÂL, l2). Hani Rabbin meleklere: "Muhakkak ben sizinle beraberim; haydi iman edenlere destek olun; Ben kâfirlerin yüreğine korku salacağım; vurun boyunlarına! Vurun onların bütün parmaklarına!” diye vahyediyordu. 29- ‫ﻗَﺎلَ ادْﺧُﻠُﻮا ﻓِﻲ أُﻣَﻢٍ ﻗَﺪْ ﺧَﻠَﺖْ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻠِﻜُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺠِﻦﱢ وَاﻟْﺈِﻧْﺲِ ﻓِﻲ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ‫ﺧَﻠَﺖْ أُﻣﱠﺔٌ ﻟَﻌَﻨَﺖْ أُﺧْﺘَﮭَﺎ ﺣَﺘﱠﻰ إِذَا ادﱠارَﻛُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ ﻗَﺎﻟَﺖْ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ َد‬ ‫ل‬ َ ‫أُﺧْﺮَاھُﻢْ ﻟِﺄُوﻻَھُﻢْ رَﺑﱠﻨَﺎ ھَﺆُﻻَءِ أَﺿَﻠﱡﻮﻧَﺎ ﻓَﺂﺗِﮭِﻢْ ﻋَﺬَاﺑًﺎ ﺿِﻌْﻔًﺎ ﻣِﻦَ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻗَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ ِﻟﻜُﻞﱟ ﺿِﻌْﻒٌ وَﻟَﻜِﻦْ ﻻَ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (7/A’RÂF, 38). Allah buyuracak ki: "Sizden önce geçmiş cin ve insan toplulukları arasında siz de ateşe girin!" Her ümmet girdikçe yoldaşlarına lânet edecekler. Hepsi birbiri ardından orada (cehennemde) toplanınca, sonrakiler öncekiler için, "Ey Rabbimiz! Bizi işte bunlar saptırdılar! Onun için onlara ateşten bir kat daha fazla azap ver!" diyecekler. Allah da: Zaten herkes için bir kat daha fazla azap vardır, fakat siz bilmezsiniz, diyecektir.

MEKÂN ZARFLARI İLE İLGİLİ AYETLER 30- َ‫ ﺑﱢﻚَ ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺛَﻤَﺎﻧِﯿَﺔٌوَاﻟْﻤَﻠَﻚُ ﻋَﻠَﻰ أَرْﺟَﺎﺋِﮭَﺎ وَﯾَﺤْﻤِﻞُ ﻋَﺮْشَ ر‬. (69/HAKKA, 17). Melekler onun (göğün) etrafındadır. O gün Rabbinin arşını, bunların da üstünde sekiz (melek) yüklenir. 31- َ‫ ﻗَﺎلَ ﻓَﺒِﻤَﺎ أَﻏْﻮَﯾْﺘَﻨِﻲ ﻟَﺄَﻗْﻌُﺪَنﱠ ﻟَﮭُﻢْ ﺻِﺮَاﻃَﻚَ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬. (7/A’RÂF, 16). İblis dedi ki: Öyle ise beni azdırmana karşılık, and içerim ki, ben de onları saptırmak için senin doğru yolunun üstüne oturacağım. 32- ‫وَِإذَا ﺻُﺮِﻓَﺖْ أَﺑْﺼَﺎرُھُﻢْ ﺗِﻠْﻘَﺎءَ أَﺻْﺤَﺎبِ اﻟﻨﱠﺎرِ ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱠﻨَﺎ ﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻠْﻨَﺎ‬ ‫ ﻤِﯿﻦَﻣَﻊَ اﻟْ َﻘﻮْ ِم اﻟﻈﱠﺎِﻟ‬. (7/A’RÂF, 47). Gözleri cehennem ehli tarafına döndürülünce de: Ey Rabbimiz! Bizi zâlimler topluluğu ile beraber bulundurma! derler. 33- ‫ﻚ‬ َ ْ‫ل رَبﱢ أَرِﻧِﻲ أَﻧﻈُﺮْ إِﻟَﯿ‬ َ ‫وَﻟَﻤﱠﺎ ﺟَﺎءَ ﻣُﻮﺳَﻰ ﻟِﻤِﯿﻘَﺎﺗِﻨَﺎ وَﻛَﻠﱠﻤَﮫُ رَﺑﱡﮫُ ﻗَﺎ‬ ‫ﻲ وَﻟَﻜِﻦِ اﻧْﻈُﺮْ إِﻟَﻰ اﻟْﺠَﺒَﻞِ ﻓَﺈِنِ اﺳْﺘَﻘَﺮﱠ ﻣَﻜَﺎﻧَﮫُ ﻓَﺴَﻮْفَ ﺗَﺮَاﻧِﻲ ﻗَﺎلَ ﻟَﻦْ ﺗَﺮَا ِﻧ‬ َ‫ق ﻗَﺎل‬ َ ‫ﺎ وَﺧَﺮﱠ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺻَﻌِﻘًﺎ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ َأﻓَﺎ‬‫ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﺗَﺠَﻠﱠﻰ رَﺑﱡﮫُ ﻟِﻠْﺠَﺒَﻞِ ﺟَﻌَﻠَﮫُ دَﻛ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺳُﺒْﺤَﺎﻧَﻚَ ﺗُﺒْﺖُ إِﻟَﯿْﻚَ وَأَﻧَﺎ أَوﱠلُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ‬.

(7/A’RÂF, 143). Musa tayin ettiğimiz vakitte (Tûr'a) gelip de Rabbi onunla konuşunca "Rabbim! Bana (kendini) göster; seni göreyim!" dedi. (Rabbi): "Sen beni asla göremezsin. Fakat şu dağa bak, eğer o yerinde durabilirse sen de beni göreceksin!" buyurdu. Rabbi o dağa tecelli edince onu paramparça etti, Musa da baygın düştü. Ayılınca dedi ki: Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim, sana tevbe ettim. Ben (bu dünyada senin görülemeyeceğine) inananların ilkiyim. 34- ْ‫ﻗُﻞْ ﻻَ أَﻗُﻮلُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋِﻨْﺪِي ﺧَﺰَآﺋِﻦُ اﻟﻠّﮫِ وَﻻَ أَﻋَْﻠﻢُ اﻟْﻐَﯿْﺐَ وَﻻ أَﻗُﻮلُ َﻟﻜُﻢ‬ ُ‫إِﻧﱢﻲ ﻣَﻠَﻚٌ إِنْ أَﺗﱠﺒِﻊُ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﯾُﻮﺣَﻰ إِﻟَﻲﱠ ﻗُﻞْ ھَﻞْ ﯾَﺴْﺘَﻮِي اﻷَﻋْﻤَﻰ وَاﻟْ َﺒﺼِﯿﺮ‬ ‫ن‬ َ ‫ أَﻓَﻼَ ﺗَ َﺘﻔَﻜﱠﺮُو‬. (6/EN’ÂM, 50). De ki: Ben size, Allah'ın hazineleri benim yanımdadır, demiyorum. Ben gaybı da bilmem. Size, ben bir meleğim de demiyorum. Ben, sadece bana vahyolunana uyarım. De ki: Kör ile gören hiç bir olur mu? Hiç düşünmez misiniz? 35- ِ‫ي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾﻦَ ﺟَﺰَاؤُھُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪْنٍ ﺗَﺠْﺮ‬ ُ‫ ﻓِﯿﮭَﺎ أَﺑَﺪًا رَﺿِﻲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻢْ وَرَﺿُﻮا ﻋَﻨْﮫُ ذَﻟِﻚَ ﻟِﻤَﻦْ ﺧَﺸِﻲَ رَﺑﱠﮫ‬.

(98/BEYYİNE, 8). Onların Rableri katındaki mükâfatları, zemininden ırmaklar akan, içinde devamlı olarak kalacakları Adn cennetleridir. Allah kendilerinden hoşnut olmuş, onlar da Allah'tan hoşnut olmuşlardır. Bu söylenenler hep Rabbinden korkan (O'na saygı gösterenler) içindir. 36- ِ‫ وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ أُوﺗِﻲَ ﻛِﺘَﺎﺑَﮫُ وَرَاءَ ﻇَﮭْﺮِه‬. (84/İNŞİKÂK, 10). Kitabı arkasından verilen kimseye gelince, 37- ‫ َوﺑَﻨَﯿْﻨَﺎ ﻓَﻮْﻗَﻜُﻢْ ﺳَﺒْﻌًﺎ ﺷِﺪَادًا‬. (78/NEBE, 12). Üstünüzde yedi kat sağlam göğü bina ettik. 38- ُ‫رَبﱢ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَﻣَﺎ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ ﻻَ ﯾَﻤْﻠِﻜُﻮنَ ﻣِﻨْﮫ‬ ‫ ﺧِﻄَﺎﺑًﺎ‬. (78/NEBE, 37). O, göklerin, yerin ve ikisi arasında bulunanların Rabbidir. O, rahmândır. O gün insanlar O'na karşı konuşmaya yetkili değillerdir. 39- ً‫ إِنﱠ ھَﺆُﻻَءِ ﯾُﺤِﺒﱡﻮنَ اﻟْﻌَﺎﺟِﻠَﺔَ وَﯾَﺬَرُونَ وَرَاءَھُﻢْ ﯾَﻮْﻣًﺎ ﺛَﻘِﯿﻼ‬.

(76/İNSÂN, 27). Şu insanlar, çarçabuk geçen dünyayı seviyorlar da önlerindeki çetin bir günü (ahireti) ihmal ediyorlar. 40- ُ‫ ﺑَﻞْ ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻟِﯿَﻔْﺠُﺮَ أَﻣَﺎﻣَﮫ‬. (75/KIYÂMET, 5). Fakat insan önündekini (kıyâmeti) yalanlamak ister.

41- ُ‫وَﻗُﻠْﻨَﺎ ﯾَﺎ آدَمُ اﺳْﻜُﻦْ أَﻧْﺖَ وَزَوْﺟُﻚَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ وَﻛُﻼَ ﻣِﻨْﮭَﺎ رَﻏَﺪاً ﺣَﯿْﺚ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺷِﺌْﺘُﻤَﺎ وَﻻَ ﺗَﻘْﺮَﺑَﺎ ھَﺬِهِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ ﻓَﺘَﻜُﻮﻧَﺎ ﻣِﻦَ اﻟْﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (2/BAKARA, 35). Biz: Ey Âdem! Sen ve eşin (Havva) beraberce cennete yerleşin; orada kolaylıkla istediğiniz zaman her yerde cennet nimetlerinden yeyin; sadece şu ağaca yaklaşmayın. Eğer bu ağaçtan yerseniz her ikiniz de kendine kötülük eden zâlimlerden olursunuz, dedik. 42- ْ‫ ﻨَﺎ ﻣُﺤْﻀَﺮُونَإِنْ ﻛَﺎﻧَﺖْ إِﻻﱠ ﺻَﯿْﺤَﺔً وَاﺣِﺪَةً ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ ﺟَﻤِﯿﻊٌ ﻟَﺪَﯾ‬. (36/YÂSÎN, 53). Olan müthiş bir sesten ibarettir. Bunun üzerine onların hepsi hemen huzurumuzda hazır bulunurlar.

43- ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﯾَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ إِﻧﱠﺎ ﻟَﻦْ ﻧَﺪْﺧُﻠَﮭَﺎ أَﺑَﺪًا ﻣﺎَ دَاﻣُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎذْھَﺐْ أَﻧ‬ ‫ ھُﻨَﺎ ﻗَﺎﻋِﺪُونَوَرَﺑﱡﻚَ ﻓَﻘَﺎ ِﺗﻼَ إِﻧﱠﺎ ھَﺎ‬. (5/MÂİDE, 24). "Ey Musa! Onlar orada bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde, sen ve Rabbin gidin savaşın; biz burada oturacağız" dediler. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bedeli mutabıkla atf-ı beyânın bir olmadığını söyleyen âlimler de vardır. Bkz. Çörtü, Meral, Nahiv, s. 400; Maksudoğlu, a.g.e., s. 388289; Karaman, Hayrettin, Topaloğlu Bekir, Arapça Sarf Nahiv, s. 226. [2] Mananın gelişinden anlaşılan ve harf-i cer olan ‫ ﺣَﺘﱠﻰ‬ile fiili muzariyi nasbeden ‫ ﺣَﺘﱠﻰ‬yı karıştırmayınız.

[3] Cinsini nefyeden َ‫ ﻻ‬ile Leyse benzeri َ‫‘ ﻻ‬yı karıştırmayınız. [4]

(‫ )اَﻟْﻤَﺒﺎَﻧِﻲ‬binalar

[5] Burada siygasına uygun olarak ( ‫اِﺳْﺘَﻘَﺮﱠ‬ ‫()ﯾَﺴْ َﺘﻘِﺮﱡ‬yerleşti) vücûben mahzûf bir fiille mansub oldukları hükmü verilir. [6] Bkz. Yaşar, Ahmet, Arapça’nın Temel Kuralları, s. 292. [7]

Bkz. Çörtü, Meral, Nahiv, s.87, 217.

[8]

( ‫دَﻧَﺎ‬-ْ‫ ُ) ﻣِﻦ‬yaklaştı

[9] Bu tür cümleler daha önce geçmiş bir olayı hatırlatmak için kurulur. Olay muhatapla ilgili olabileceği gibi onunla ilgisi olmayan bir olayı bildiği, duyduğu ve başkasından öğrenmiş olduğu kabul edilir. Olaydan önce gizli veya açık (ْ‫)أُذْﻛُﺮ‬ fiili bulunur. Bizdeki şu cümle gibidir. “Hani (hatırlarsın) geçen yıl bir eve gitmiştik de orda hasta yaşlı bir kadın vardı..”

[10] Daha önce iki fiil-i muzâriyi cezmeden edatlarda geçmişti. Daha fazla örnek için ilgili yere bakınız.


MEF’ÛL-İ MUTLAK Fiilin manasını te’kit etmek (pekiştirmek), nev’ini (çeşidini) ya da fiilin kaç kere işlendiğini göstermek üzere sayısını bildirmek için fiille aynı kökten gelen mansûb masdara mef’ûl-i mutlak denir. a) Fiilin manasını te’kit (pekiştirmek) için fiilden sonra ve onun kökünden getirilen mansûb (fethalı) masdar müfredtir. Tercüme edilirken; “..öyle, öyle ki, şüphesiz, gerçekten, çok, iyice,” manaları verilir: ‫ﻟَﻌِﺐَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻟَﻌِﺒًﺎ‬. Hasan öyle bir oynadı ki.

‫ﯾَﺸْﺮَبُ اﻟﻄﱢﻔْﻞُ اﻟﻠﱠﺒَﻦَ ﺷُﺮْﺑًﺎ‬. Çocuk sütü öyle bir içiyor ki. ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﯾَﺄْﻛُﻞُ اﻟْﻮَﻟَﺪُ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔَ أَﻛ‬. Çocuk öyle bir meyve yedi ki (öyle çok yedi ki) . ‫ﻛَﻠﱠﻢَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻣُﻮﺳَﻰ ﺗَﻜْﻠِﯿﻤًﺎ‬. Allah gerçekten (kesin olarak) Musâ ile konuştu.

b) Fiilin nev’ini (çeşidini) belirtmek için gelen mef’ûl-i mutlak genellikle isim veya sıfat tamlaması halinde olur. Tercüme edilirken “gibi, şeklinde, aynen, tıpkı, tam.. diye çevrilir. ُ‫ﺴﻠﱢﻢُ اﻟْﻐ‬ َ ُ‫ﻼَمُ ﺳَﻼَمَ اﻟْﺠُﻨْﺪِيﱢﯾ‬. Çocuk asker selamıyla selam veriyor (asker gibi selam veriyor) . ‫ب‬ ِ ‫ﻣَﺮﱠ اﻟْﻘِﻄﺎَرُ ﻣَﺮﱠ اﻟﺴﺤَﺎ‬. Tren bulutların geçişi gibi geçiyor. ‫ﺟَﺮَى ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﺟَﺮْﯾًﺎ ﺳَﺮِﯾﻌًﺎ‬. Hâlit hızlı bir şekilde koştu. ‫ﻠﱠﮫِ ﺗَﻮْﺑَﺔً ﻧَﺼُﻮﺣﺎًﻓَﺘُﻮﺑُﻮا إِﻟَﻰ اﻟ‬.

Allah’a samimi bir tevbe ile tevbe ediniz (Tahrim, 8).

c) Fiilin sayısını belirtmek için gelen mef’ûl-i mutlak o işin kaç defa yapıldığını belirtir. Tercüme edilirken de kere, defa şeklinde çevrilir. Arapça’da tekrar isminin yapıldığı kalıp daha önce masdar-ı binâ-i merre konusunda işlediğimiz gibi (ً‫)ﻓَﻌْﻠَﺔ‬ kalıbıdır. Fiilin sülâsi kök harfleri bu kalıba sokulur. ‫أَﻛَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ أَﻛْﻠَ ًﺔ‬. Ali bir defa yedi. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫أَﻛَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ أَﻛْﻠَﺘَﯿ‬. Ali iki defa yedi. ‫ت‬ ٍ ‫ﻼ‬ َ ‫أَﻛَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ ﺛَﻼَثَ أَ َﻛ‬. Ali üç defa yedi. ‫ت‬ ٍ ‫ﻼ‬ َ ‫أَﻛَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ أَ َﻛ‬. Ali defalarca yedi. ‫ﺿَﺮَﺑَﻨِﻲ ﺿَﺮْﺑَ ًﺔ‬.

Bana bir defa vurdu. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﮫُ ﺿَﺮْﺑَﺘَﯿ‬. Ona iki defa vurdum.

Sıfat eklenerek de yapılabilir: ‫ةًﺿَﺮَﺑَﻨِﻲ ﺿَﺮْﺑَﺔً ﺷَﺪِﯾ َﺪ‬. Bana şiddetli bir vuruşla vurdu. ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺿَﺮَﺑْﺘُﮫُ ﺿَﺮْﺑَﺘَﯿْﻦِ ﺷَﺪِﯾﺪَﺗَﯿ‬. Ona iki şiddetli vuruşla vurdum.

Tarz ismi ً‫ ﻓِﻌْﻠَﺔ‬kalıbıdır: ‫ﺿﺤْﻜَ ًﺔ‬ ِ gülme tarzı ُ‫ﺤﻚ‬ َ ْ‫ﯾَﻀ‬ ‫ﻚ‬ َ ِ‫ﺿﺤ‬ َ ‫ﺧﻠْﻘَ ًﺔ‬ ِ yaratma tarzı ُ‫ﯾَﺨْﻠُﻖ‬ ‫ﻖ‬ َ َ‫ﺧَﻠ‬

‫ﻣِﺸْﯿَ ًﺔ‬ yürüme tarzı ‫ﯾَﻤْﺸِﻲ‬ ‫ﻣَﺸَﻰ‬ ‫ﻣَﺸَﻰ ﻋَﻠِﻲﱞ ﻣِﺸْﯿَﺔَ اﻟﻠﱢﺺﱢ‬. Ali hırsızın yürüyüşü gibi yürüdü (hırsız gibi yürüdü).

(ً‫( )ﻣَﺮﱠة‬kere, defa) kelimesi de mef’ûl-i mutlak olur. ‫ﻗَﺮَأْتُ َﻣﺮﱠ ًة‬. Bir kere okudum.

*Aynı cümledeki mef’ûl-i mutlak kendi fiilinin masdarından yapılır. Aşağıdaki durumlarda ise bu kaidenin dışına çıkılır: a) Aynı manaya gelen masdarlarda; ‫ﻗَﻌَﺪْتُ ﺟُﻠُﻮﺳًﺎ‬. Öyle oturdum ki (çok oturdum) .

b) Aynı kökten olan değişik masdarlarda; ‫اِﺻْﻄَﺒَﺮْتُ ﺻَﺒْﺮًا‬. Çok sabrettim.

Not: Çoğu zaman rubâî fiilin masdarı yerine sülâsi fiilin masdarı tercih edilir: ‫ﺳﺎَﻓَﺮْتُ ﺳَﻔَﺮاً ﻣُﺘْﻌَﺒًﺎ‬. Yorucu bir yolculuk yaptım.

c) Çeşit ve sayı bildirerek mef’ûl-i mutlakın yerini tutan isimlerde; ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﻧَﺼَﺤْﺘُﮫُ ﻣَﺮﱠﺗَﯿ‬. Ona iki defa nasihat ettim. ‫ﻗُﻠْﺖُ َﻟﻚَ أَﻟْﻔًﺎ‬. Sana bin kere söyledim. ‫ت‬ ٍ ‫ﻗﺎَﺑَﻠْﺘُﮫُ ﻋِﺪﱠةَ ﻣَﺮﱠا‬.

Onunla birkaç kez görüştüm. ‫ﻚ اﻟْﺈِﻛْﺮاَ َم‬ َ ِ‫َأﻛْﺮَﻣْﺖُ اﻟﻀﱠﯿْﻒَ ذَﻟ‬. Misâfire bu şekilde ikram ettim.

d) Bazen mef’ûl-i mutlakın hazfedilip sıfatının onun yerine geçtiği durumlarda; ‫ َﻓﻜﱠﺮْتُ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺴْﺄَﻟَﺔِ ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. Bu mesele hakkında çok düşündüm. (ً‫)ﻓَﻜﱠﺮْتُ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟْﻤَﺴْﺄَﻟَﺔِ ﺗَﻔْﻜِﯿﺮاً ﻛَﺜِﯿﺮا‬

‫ﯿﺮاًاُذْﻛُﺮُوا اﻟﻠﱠ َﮫ ذِﻛْﺮاً ﻛَ ِﺜ‬. Allahı çok zikredin (Ahzâb, 41) .

e) ( ‫ ) أَيﱡ –ﺑَﻌْﺾُ –ﻛُﻞﱡ‬kelimelerinin masdara muzâf olduğu durumlarda; ‫ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻤُﺴﺎَﻋَﺪَ ِة‬‫أُﺳﺎَﻋِﺪُ ﻋَﻠِﯿﺎ‬. Ali’ye biraz yardım ediyorum. ‫ك‬ ِ ْ‫ﺗَﺮَﻛْﺘُﮫُ ﻛُﻞﱠ اﻟﺘﱠﺮ‬. Onu tamamen terkettim.

‫ن َﯾ‬ ِ َ‫ﺠْﺘَﮭِﺪُ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ أَيﱠ اﺟْﺘِﮭﺎَدٍ ﻗَﺒْﻞَ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎ‬. İmtihandan önce öğrenciler yaman çalışırlar.

O zaman ( ‫ ) أَيﱡ –ﺑَﻌْﺾُ –ﻛُﻞﱡ‬kelimeleri mef’ûl-i mutlak olarak mansûb gelir *Fiili hazfolmuş semâî (duyularak bilinen) mef’ûli mutlaklar da vardır: ‫ﺷُﻜْﺮًا‬. Teşekkür ederim.

‫ﺳُﺒْﺤﺎَنَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah’ı her türlü eksiklikten tenzih ederim.

‫ﻚ‬ َ ْ‫ﻟَﺒﱠﯿ‬. (Davetine uyup) sana geldim ‫ﺣَﻘﺎ‬. gerçekten ‫ﺟِﺪا‬. çok ‫ﯾْﺪاًرُ َو‬.

yavaş ‫أَﯾْﻀًﺎ‬. ..de, da ‫ﺣَﻤْﺪًا‬. Allah’a hamd olsun ‫ﻼ‬ ً ‫ﻣَ َﺜ‬. mesela, (misal veriyorum) ‫ھَﻨِﯿﺌ ًﺎ‬. afiyet olsun ‫ﻋَﻔْﻮًا‬. afedersin ‫ﺳَﻤْﻌﺎً َو ﻃﺎَﻋَ ًﺔ‬. başüstüne

Örneğin ilk iki cümlenin hazfolmuş fiilleriyle birlikte aslı şöyledir: ‫ﺷُﻜْﺮًا‬. Teşekkür ederim. (Hazfolmuş fiiliyle aslı: ً‫)أَﺷْﻜُﺮُكَ ﺷُﻜْﺮا‬ ‫ﺳُﺒْﺤﺎَنَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬.

Allah’ı her türlü eksiklikten tenzih ederim. (Hazfolmuş fiiliyle aslı: ‫)ﺎَنَ اﻟﻠﱠﮫِاُﺳَﺒﱢﺢُ ﺳُﺒْﺤ‬

OKUMA PARÇASI ‫ب‬ ِ ‫ﻛﺎَﻧَﺖْ ﺳﺎَرَةُ ﻣَﺸْﻐُﻮﻟَﺔً ﺑِﻘِﺮاَءَةِ اﻟْﻜِﺘَﺎ‬. ُ‫ﻋﻨْﻮاَنُ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ اﻟﱠﺬِي ﻗَﺮَأَﺗْﮫُ ﺳﺎَرَة‬ ُ " ‫)ص(وَ ﯾَﺘَﺤَﺪﱠثُ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻋَﻦْ َزوْﺟﺎَتِ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ "ﻧِﺴﺎَءُ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ‬. ‫ﻞُ ﻓِﻲ اﻟْﺠﺎَھِﻠِﯿﱠﺔِ ﻣُﻌﺎَﻣَﻠَﺔً ﺳَﯿﱢﺌَﺔًﻛﺎَﻧَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﺗُﻌﺎَ َﻣ‬. ُ‫ﻛﺎَنَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﯾُﻌﺎَﻣِﻞ‬ ً‫اﻟْﻤَﺮْأَةَ ﻣُﻌﺎَﻣَﻠَﺔً ﺣَﺴَﻨَﺔ‬. ِ‫ﻟَﻘَﺪْ ﻋَﻠِﻤَﺖْ ﺳﺎَرَةُ ﻣِﻦْ ذَﻟِﻚَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ أَنﱠ زَوْﺟﺎَت‬ ‫ ﻛَﻤﺎَ أَدْرَﻛَﺖْ أَنﱠ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱠ ﻛﺎَنَ ﻋَﻈِﯿﻤﺎً د )ص(اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ‬، ٍ‫اَﺧِﻞَ ﻛُﻦﱠ ﻋَﻈِﯿﻤﺎَت‬ ُ‫ﺟﮫ‬ َ ِ‫ﺑَﯿْﺘِﮫِ وَ ﺧﺎَر‬.

Tercüme: Sâra kitap okumakla meşguldü. Sâra’nın okuduğu kitabın adı “Peygamber’in Hanımları”dır ve bu kitap Peygamber’in zevcelerinden bahsetmektedir. Câhiliyede kadına kötü muamele ile muamele ediliyordu. Peygamber (a.s.) kadına iyi muamele ediyordu. Sâra bu kitaptan Peygamber’in hanımlarının büyük olduğunu anladı. Aynı şekilde

‫‪Peygamber’in evinin içinde ve dışında (da) büyük‬‬ ‫‪olduğunu idrak etti.‬‬ ‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬ ‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri bilmediğiniz kelimeleri‬‬ ‫‪sözlükten bulmak suretiyle tercüme ediniz.‬‬ ‫ﯾَﺤْﻔَﻆُ –ﺑَﻜﺖْ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﺑُﻜﺎَءً ﺷَﺪِﯾﺪاً –ﺣَﺰِﻧَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ ﺣُﺰْﻧﺎً ﺷَﺪِﯾﺪاً ‪1-‬‬ ‫ﺳﺎَرَتِ اﻟْﺤﺎَﻓِﻠَﺔُ –ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻛَﻼَﻣﺎً ﺟَﻤِﯿﻼً –ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟْﻘُﺮْآنَ ﺣِﻔْﻈًﺎ ﺟَﯿﱢﺪاً‬ ‫ﺳﺘَﮫُ إِﻛْﻤﺎَﻻً ﺟَﯿﱢ –ﺳَﯿْﺮاً ﺳَﺮِﯾﻌًﺎ‬ ‫ﯾُﻌﺎَﻣِﻞُ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ‪-‬ﺪاً اَﻛْﻤَﻞَ اﻟﺸﺎﱠبﱡ دِراَ َ‬ ‫‪.‬زَوْﺟَﺘَﮫُ ﻣُﻌﺎَﻣَﻠَﺔً ﺣَﺴَﻨَ ًﺔ‬ ‫ﻼ ‪2-‬‬ ‫ﺳﺎَﻋَﺪْتُ –ﻛَﯿْﻒَ ﺳﺎَﻋَﺪْتَ أُﺧْﺘَﻚَ –ﺣَﻘﱠﻖَ ﻣﺎَ أَراَدَهُ ﺗَﺤْﻘِﯿﻘﺎً ﻛﺎَ ِﻣ ً‬ ‫ﺷﺎَرَكَ –ﺻﺎَﺣَﺐَ ﺻَﺪِﯾﻘَﮫُ ﻣُﺼﺎَﺣَﺒَﺔً ﻃَﯿﱢﺒَﺔً –أُﺧْﺘِﻲ ﻣُﺴﺎَﻋَﺪَةً ﻛَﺜِﯿﺮَ ًة‬ ‫ﻞ ﻣُﺸﺎَ َر‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ أَﺻْﻠَﺢَ واَﻟِﺪُكَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ؟ أَﺻْﻠَﺢَ –ﻛَﺔً ﺗﺎَﻣﱠﺔً اﺧْﻮَﺗَﮫُ ﻓِﻲ اﻟْﻌَﻤَ ِ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻧﺎَﻗَﺶَ اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَهُ ؟ ﻧﺎَﻗَﺶَ –وَاﻟِﺪِي اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ إِﺻْﻼَﺣًﺎ ﻛﺎَ ِﻣﻼً‬ ‫‪.‬اﻟْﺄُﺳْﺘﺎَذُ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَهُ ﻣُﻨﺎَﻗَﺸَ ًﺔ ﻣُﻔِﯿﺪَ ًة‬ ‫أَﻛْﺮَﻣْﺖُ ﺿُﯿُﻮﻓِﻲ إِﻛْﺮاَﻣﺎً –ﺴﺎَﻧﺎً ﻧﺎَﻓِﻌﺎً أَﺣْﺴَﻦَ اﻟْﻐَﻨِﻲﱡ إِﻟَﻰ اﻟْﻔَﻘِﯿﺮِ ِإﺣْ ‪3-‬‬ ‫وَدﱠﻋْﺖُ أَﺧِﻲ وَداَﻋﺎً ﺣَﺰِﯾﻨﺎً –رَﺣِﻢَ اﻟْﻐَﻨِﻲﱡ اﻟْ َﻔﻘِﯿﺮَ رَﺣْﻤَﺔً واَﺳِﻌَﺔً –ﻛَﺜِﯿﺮاً‬ ‫‪ .‬أَﻋْﺪَدْتُ اﻟﻄﱠﻌﺎَمَ إِﻋْﺪاَداً ﺟَﯿﱢﺪاً –ﻣَﺸَﯿْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻣَﺸْﯿﺎً ﺳَﺮِﯾﻌًﺎ –‬ ‫ﺻَﺒَﺮَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَ أَﺻﺎَﺑَﮫُ –دُﻧﺎَ ﺗَﻄَﻮﱡراً ﺷﺎَﻣِﻼً ﺗَﻄَﻮﱠرَتْ ِﺑﻼَ ‪4-‬‬ ‫ﻼ‬ ‫رَﻛَﻊَ –اِﺟْﺘَﮭَﺪَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ ﻓِﻲ أَداَءِ واَﺟِﺒﺎَﺗِﮫِ اِﺟْﺘِﮭﺎَداً –ﺻَﺒْﺮًا ﺟَﻤِﯿ ً‬

‫ﻦ‬ ‫–رَﺑﱠﺖِ اﻟْﺄُمﱡ ﺑَﻨﺎَﺗِﮭﺎَ ﺗَﺮْﺑِﯿَﺔً إِﺳْﻼَﻣِﯿﱠﺔً –اﻟْﻤُﺼَﻠﱢﻲ ﻓِﻲ ﺻَﻼَﺗِﮫِ رَﻛْﻌَﺘَﯿْ ِ‬ ‫‪ .‬ﻒَ ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻤُﺼَﻠﱡﻮنَ؟ ﺻَﻠﱠﻰ اﻟْﻤُﺼَﻠﱡﻮنَ رَﻛْﻌَﺘَﯿْﻦِ ﺧﺎَﺷِﻌَﺘَﯿْﻦِﻛَﯿْ‬ ‫ﻛَﯿْﻒَ ﻓَﺮِحَ اﻟْﺄَﺑَﻮاَنِ ﻟِﻨَﺠﺎَحِ اﺑْﻨَﺘِﮭِﻤﺎَ ؟ ﻓَﺮِحَ اﻟْﺄَﺑَﻮاَنِ ﻟِﻨَﺠﺎَحِ اﺑْﻨَﺘِﮭِﻤﺎَ ‪5-‬‬ ‫ﻛَﻢْ ﻣَﺮﱠةً – ﺗَﺼَﺪﱠقَ اﻟْﻐَﻨِﻲﱡ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤُﺤْﺘﺎَﺟِﯿﻦَ ﺗَﺼَﺪﱡﻗﺎً ﻛَﺮِﯾﻤﺎً –ﻓَﺮْﺣًﺎ ﺷَﺪِﯾﺪًا‬ ‫ﻦ‬ ‫‪ .‬دَﻗﱠﺖِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ ؟ دَﻗﱠﺖِ اﻟﺴﺎﱠﻋَﺔُ َدﻗﱠﺘَﯿْ ِ‬ ‫ﺣﺐُ ‪6-‬‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْمِ اﻟﺘﺎﱠﻟِﻲ ذَھَﺐَ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻓَﺎﺳْﺘَﻘْﺒَﻠَﮫُ ﺻﺎَ ِ‬ ‫ﻛَﺒِﯿﺮَةً أَﻧْﺖَ ﺗَﺴْﺘَﺤِﻖﱡ ﺟﺎَﺋِﺰَةً ‪:‬اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻓِﻲ ﻣَﻜْﺘَﺒِﮫِ اِﺳْﺘِﻘْﺒﺎَﻻً ﺣﺎَرا‪َ ‬و ﻗﺎَلَ ﻟَﮫُ‬ ‫اَﻟْﺠﺎَﺋِﺰَةُ اﻟﱠﺘِﻲ ﻗَﺪﱠﻣَﮭﺎَ ﺻَﺎﺣِﺐُ اﻟْﻤَﺼْﻨَﻊِ ﻟِﻌَﺒْﺪِ ‪.‬ﻟِﺄَﻧﱠﻚَ ﻗُﻤْﺖَ ﺑِﻌَﻤَﻞٍ ﻋَﻈِﯿﻢٍ‬ ‫ﻋﺔٌ ﻗَﯿﱢ َﻤﺔٌ‬ ‫‪.‬اﻟﻠﱠ ِﮫ دَراﱠﺟَﺔٌ ﺟَﺪِﯾﺪَةٌ وَ ﺳﺎَ َ‬ ‫‪2. Mef’ûl-i mutlak ile ilgili beş cümle kurunuz.‬‬ ‫‪3. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de‬‬ ‫‪tekil ve çoğul halini yazınız. Mef’ûl-i mutlak ile‬‬ ‫‪ilgili kelimelerin altını çiziniz.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪MEF’ÛL-İ MUTLAK İLE İLGİLİ AYETLER‬‬ ‫‪ .‬إِذَا زُﻟْﺰِﻟَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ زِﻟْﺰَاﻟَﮭَﺎ ‪1-‬‬ ‫‪(99/ZİLZÂL, 1). Yerküre kendine has sarsıntısıyla‬‬ ‫‪sallandığı zaman..‬‬

2- َ‫ ﻓَﻼَ ﺗُﻄِﻊِ اﻟْﻤُﻜَﺬﱢﺑِﯿﻦ‬. (68/KALEM, 8). O halde, (hakikati) yalan sayanlara boyun eğme! 3- ُ‫ وَاﻋْ ُﺒﺪْ رَﺑﱠﻚَ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﺄْﺗِﯿَﻚَ اﻟْ َﯿﻘِﯿﻦ‬. (15/HİCR, 99). Ve sana yakîn (ölüm) gelinceye kadar Rabbine ibadet et! 4- ‫َوﻣَﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻷَرْضَ وَﻣَﺎ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ إِﻻﱠ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ وَإِنﱠ اﻟﺴﱠﺎﻋَ َﺔ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ﺢ اﻟْﺠَﻤِﯿ‬ َ ْ‫ ﻵﺗِﯿَﺔٌ ﻓَﺎﺻْﻔَﺢِ اﻟﺼﱠﻔ‬. (15/HİCR, 85). Biz gökleri, yeri ve ikisinin arasındakileri ancak hak ile yarattık. O saat (kıyâmet), mutlaka gelecektir. Şimdilik onlara güzel muamele et. 5- ‫ﺻﻠﱡﻮا‬ َ ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ وَﻣَﻼَﺋِﻜَﺘَﮫُ ﯾُﺼَﻠﱡﻮنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱢ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ ‫ ﻋَﻠَﯿْﮫِ وَﺳَﻠﱢﻤُﻮا ﺗَﺴْﻠِﯿﻤًﺎ‬. (33/AHZÂB, 56). Allah ve melekleri, Peygamber'e çok salevât getirirler. Ey müminler! Siz de ona salavât getirin ve tam bir teslimiyetle selam verin. 6- ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اذْﻛُﺮُوا اﻟﻠﱠﮫَ ذِﻛْﺮًا ﻛَﺜِﯿﺮًا‬.

(33/AHZÂB, 41). Ey inananlar! Allah'ı çokça zikredin. 7- ‫{ﻮنَ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﻌَﺎمِ اﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦِ وَﻻَ ﺗَﺤَﺎﺿﱡ‬89/18} َ‫وَﺗَﺄْﻛُﻠُﻮنَ اﻟﺘﱡﺮَاث‬ ‫ﺎ‬‫{َأﻛْﻼً ﻟَﻤ‬89/19} ‫ﺎ‬‫ﺎ ﺟَﻤ‬‫ وَﺗُﺤِﺒﱡﻮنَ اﻟْﻤَﺎلَ ﺣُﺒ‬. (89/FECR, 18-20). Yoksulu yedirmeye birbirinizi teşvik etmiyorsunuz, Haram helâl demeden mirası yiyorsunuz. Malı aşırı biçimde seviyorsunuz. 8- ‫ﺎ‬‫ﺎ دَﻛ‬‫{ﻛَﻼﱠ إِذَا دُﻛﱠﺖِ اﻟْﺄَرْضُ دَﻛ‬89/21} ‫ﺎ‬‫وَﺟَﺎءَ رَﺑﱡﻚَ وَاﻟْﻤَﻠَﻚُ ﺻَﻔ‬ ‫ﺎ‬‫ﺻﻔ‬ َ . (89/FECR, 21, 22). Ama yeryüzü parça parça döküldüğü, Rabbin(in emri) geldiği ve melekler saf saf dizildiği zaman (her şey ortaya çıkacaktır). 9- ُ‫ھُﻮَ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﱠﺬِي ﻻَ إِﻟَﮫَ إِﻻﱠ ھُﻮَ اﻟْﻤَﻠِﻚُ اﻟْﻘُﺪﱡوسُ اﻟﺴﱠﻼَمُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ اﻟْﻤُﮭَﯿْﻤِﻦ‬ ‫ن‬ َ ‫ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰُ اﻟْﺠَﺒﱠﺎرُ اﻟْﻤُﺘَﻜَﺒﱢﺮُ ﺳُﺒْﺤَﺎنَ اﻟﻠﱠﮫِ ﻋَﻤﱠﺎ ﯾُﺸْ ِﺮﻛُﻮ‬. (59/HAŞR, 23). O, öyle Allah'tır ki, kendisinden başka hiçbir tanrı yoktur. O, mülkün sahibidir, eksiklikten münezzehtir, selâmet verendir, emniyete kavuşturandır, gözetip koruyandır, üstündür, istediğini zorla yaptıran, büyüklükte eşi olmayandır. Allah, müşriklerin ortak koştukları şeylerden münezzehtir.

10- ‫اﻟﻠﱠﮫَ ﻗَﺮْﺿًﺎ ﺣَﺴَﻨًﺎ ﯾُﻀَﺎﻋِﻔْﮫُ ﻟَﻜُﻢْ وَﯾَﻐْﻔِﺮْ ﻟَﻜُﻢْ وَاﻟﻠﱠﮫُ إِنْ ﺗُﻘْﺮِﺿُﻮا‬ ٌ‫ ﺷَﻜُﻮرٌ ﺣَﻠِﯿﻢ‬. (64/TEGÂBÜN, 17). Eğer Allah'a (rızası uğruna) ödünç verirseniz, Allah onu sizin için kat kat arttırır ve sizi bağışlar. Allah çok mükâfat verendir, ceza vermekte acele etmeyendir. 11- ْ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﺗُﻮﺑُﻮا إِﻟَﻰ اﻟﻠﱠﮫِ ﺗَﻮْﺑَﺔً ﻧَﺼُﻮﺣًﺎ ﻋَﺴَﻰ رَﺑﱡﻜُﻢْ أَن‬ َ‫ُﯾﻜَﻔﱢﺮَ ﻋَﻨْﻜُﻢْ ﺳَﯿﱢﺌَﺎﺗِﻜُﻢْ وَﯾُﺪْﺧِﻠَﻜُﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتٍ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ َﯾﻮْ َم ﻻ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫آﻣَﻨُﻮا ﻣَﻌَﮫُ ﻧُﻮرُھُﻢْ ﯾَﺴْﻌَﻰ ﺑَﯿْﻦَ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ ﯾُﺨْﺰِي اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱠ وَاﻟﱠﺬِﯾ‬ ٍ‫ﺷﻲْء‬ َ ‫وَﺑِﺄَﯾْﻤَﺎﻧِﮭِﻢْ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ رَﺑﱠﻨَﺎ أَﺗْﻤِﻢْ ﻟَﻨَﺎ ﻧُﻮرَﻧَﺎ وَاﻏْﻔِﺮْ ﻟَﻨَﺎ إِﻧﱠﻚَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ‬ ٌ‫ ﻗَﺪِﯾﺮ‬. (66/TAHRÎM, 8). Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a dönün. Umulur ki Rabbiniz sizin kötülüklerinizi örter. Peygamberi ve Onunla birlikte iman edenleri utandırmayacağı günde Allah sizi, içlerinden ırmaklar akan cennetlere sokar. Onların önlerinden ve sağlarından (amellerinin) nûrları aydınlatıp gider de, "Ey Rabbimiz! Nûrumuzu bizim için tamamla, bizi bağışla; çünkü sen her şeye kadirsin" derler. 12- ‫ﺎ‬‫{أَﻧﱠﺎ ﺻَﺒَﺒْﻨَﺎ اﻟْﻤَﺎءَ ﺻَﺒ‬80/25} ‫ﺎ‬‫ ﺛُﻢﱠ ﺷَﻘَﻘْﻨَﺎ اﻟْﺄَرْضَ ﺷَﻘ‬.

(80/ABESE, 25, 26).Yağmurlar yağdırdık, Sonra toprağı göz göz yardık, 13- ‫{إِﻧﱠﮭُﻢْ ﯾَﻜِﯿﺪُونَ ﻛَﯿْﺪًا‬86/15} ‫ وَأَﻛِﯿﺪُ ﻛَﯿْﺪًا‬. (86/TÂRIK, 15, 16). Onlar bir tuzak kurarlar, Ben de bir tuzak kurarım. &&&&&&&&&&


MEF’ÛLÜN MEAH Beraberlik ifade eden ve vâvu’l-maiyye denen (َ‫)و‬ harfinden sonra gelen, üst tarafına atfı doğru olmayan mansûb isme mef’ûlün maah denir. Beraber, birlikte manasına gelen (َ‫’)ﻣَﻊ‬yla aynı anlamı taşıdığı için bazı gramerciler ona da mef’ûlün maah demişlerse de onun zarf olduğu görüşü daha ziyade tercih edilmiştir.

‫ﺳِﺮْتُ وَ اﻟﻨﱠﮭْ َﺮ‬. Nehir boyunca (nehirle beraber) yürüdüm. ‫ﺣَﻀَﺮْتُ َو ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Halit ile birlikte geldim.

‫ﻞ‬ َ ‫ﻣَﺸَﯿْﺖُ َو اﻟْﺠَ َﺒ‬. Dağ boyunca (dağ ile birlikte) yürüdüm. ‫ﺸ‬ َ َ‫ﺊﻣ‬ َ ِ‫ﯿْﻨﺎَ وَ اﻟﺸﺎﱠﻃ‬. Kıyı boyunca yürüdük. ‫ﻞ‬ َ ْ‫ھُﻮَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮٌ وَاﻟﻠﱠﯿ‬. O gece boyu (geceyle beraber) yolcudur. ‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﺳﺎَﻓَﺮْﻧﺎَ وَ ﻃُﻠُﻮعَ اﻟﺸﱠﻤ‬. Güneşin doğuşuyla (doğarken) yola çıktık. ‫ﺟَﺮَى ﻋَﻠِﻲﱞ وَ ﺳُﻮ َر اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬. Ali bahçenin duvarı boyunca koştu. ‫ك؟‬ َ ‫ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠْﺖَ وَ أَﺑَﺎ‬ Babanla beraber ne yaptın?

Dikkat edilirse vâvu’l-maiyye, atıf vâvının konmaması gereken yerlerde konmuştur. Örneğin son cümlede atıf kaidesine aykırılık olduğu için vâ’vu’l-maiyyeden sonra gelen َ‫ أَﺑﺎَك‬mef’ûlün maahtır ve mansûbtur. Çünkü şimdiye kadar gördüğümüz cümle kuruluşlarında Türkçe mana olarak (Babanla beraber ne yaptın?) demek için vâv yerine (َ‫ )ﻣﺎَذاَ ﻓَ َﻌﻠْﺖَ ﻣَﻊَ أَﺑِﯿﻚ‬şeklinde Arapça’ya çevirirdik. Oysa buradaki vâv beraberlik vâvıdır. Zîrâ Arapça’da muttasıl bir zamire başka bir ismi atfetmek gerekirse bu zamiri tekid için munfasıl olarak tekrar etmek gerekir: (‫)ﻣﺎَذاَ ﻓَﻌَﻠْﺖَ أَﻧْﺖَ وَ أَﺑُﻮكَ ؟‬ görüldüğü gibi o zaman َ‫ أَﺑﺎَك‬kelimesini mansûb değil َ‫ أَﺑُﻮك‬şeklinde merfû getirirdik. ٌ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ أَﻧَﺎ وَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Ben ve Halit yazdık. ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ وَ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬. Halit’le beraber yazdım.

Aynı şekilde birinci cümledeki vâv atıf vâvıdır, fâil zamirini tekrar etmediğimiz ikinci cümledeki vâv beraberlik vâvıdır (vâvu’l-maiyye):

Atıf Vâvıyla Vâvu’l-Maiyye’nin Farkı: Atıf harfi olan َ‫ و‬kendisinden önceki ve sonraki kelimelerin hükmünün kendilerine nisbeti konusunda ortak olduklarını gösterir. Ancak beraberlik ifade eden َ‫ و‬bu ortaklığı ifade etmez, sadece beraberlik bildirir. Fiilin ifade ettiği manada ortaklık bildirmez. Buna göre; a) Cümledeki (َ‫ )و‬nin atıf vâvı olmasını engelleyen bir işaret veya delil varsa (َ‫ )و‬maıyyet vâvıdır. Bu işaret de (َ‫’)و‬den sonra gelen isim ile önce gelen ismin fiilde ortak olmasının imkansızlığıdır. ‫ﺢ‬ َ ْ‫ﺳﺎَﻓَﺮَ أَﺧُﻮكَ َو اﻟﺼﱡﺒ‬. Kardeşin sabahleyin (sabahla beraber) yola çıktı. ‫ﺲ‬ ِ ْ‫ﺣَﻀَﺮَ ﻣُﺤَﻤﱠﺪٌ وَ ﻏُﺮُوبَ اﻟﺸﱠﻤ‬. Muhammed güneşin batışıyla birlikte (batarken) geldi.

Meselâ son cümlede fiilin ikisine de ortak olarak kullanılması mümkün değildir. Çünkü güneşin batışı gelmez. Yani Muhammed ve güneşin batması birlikte bir yere

gelemezler. Dolayısıyla güneşin batışı sırasında Muhammed’in gelişini ifade eder. Böyle bir durumda vâv’ın maıyyet vâv’ı sayılıp ondan sonra gelen ismin mef’ûlün maah olarak mansûb okunması gerekir. Başka şekilde okunması doğru değildir. b) Cümlenin fiili ancak iki ve daha fazla kişinin yapabileceği ortaklık (müşâraket) bildiren bir fiil ise, vâv mutlaka atıf vâvıdır. ‫ﻗﺎَﺗَﻞَ ﻋَﻠِﻲﱞ وَاﻟْ َﻌﺪُوﱡ‬. Ali düşmanla çarpıştı. ‫اِﺷْﺘَﺮَكَ ﺧﺎَِﻟﺪٌ وَ ﻋَِﻠﻲﱞ‬. Halid ve Ali ortak oldu.

Bu fiiller ve benzerleri ancak birden fazla kişinin ortaklığıyla yapılacak fiillerdir. Dolayısıyla vâv’dan sonraki isim ma’tûftur. Mef’ûlün maah olarak okunması doğru değildir. c) Atıf vâvı yahut maiyyet vâvı olmasını engelleyen bir şey yoksa vâv ikisinden biri olabilir. Ondan sonra gelen isim mef’ûlün maah olarak

‫‪okunabileceği gibi, önceki isme ma’tûf olarak da‬‬ ‫‪okunabilir[1].‬‬ ‫‪.‬ﺳﺎَﻓَﺮَ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ وَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ‬ ‫‪İbrâhim ve Hâlit yolculuk yaptı.‬‬ ‫‪.‬ﺳﺎَﻓَﺮَ إِﺑْﺮاَھِﯿﻢُ وَ ﺧﺎَﻟِﺪًا‬ ‫‪İbrâhim Hâlit’le beraber yolculuk yaptı.‬‬ ‫‪.‬ﺟﺎَءَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ َو ﺧﺎَ ِدﻣُﮫُ‬ ‫‪Bey ve hizmetçisi geldi.‬‬ ‫‪.‬ﺟﺎَءَ اﻟﺴﱠﯿﱢﺪُ َو ﺧﺎَدِ َﻣﮫُ‬ ‫‪Bey hizmetçisiyle beraber geldi.‬‬

‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬ ‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.(Cevaplar‬‬ ‫)‪için üzerine tıklayınız‬‬ ‫ﻟِﻢَ ﺗُﻐْﻠِﻖُ اﻟﻨﱠﻮاَﻓِﺬَ ﻟَﯿْﻼً ؟ –ﻟِﻢَ ﺗَﻌْﻤَﻞُ واَﺟِﺒَﻚَ ؟ أَﻋْﻤَﻞُ واَﺟِﺒِﻲ ﻃَﻠَﺒﺎً ﻟِﻠﻨﱠﺠﺎَ ِ‬ ‫ح‬ ‫ﻟِﻢَ ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻓِﻲ –اﻟﻨﱠﻮا ِﻓﺬَ ﻟَﯿْﻼً ﺧَﻮْﻓﺎً ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﺮْدِ أُﻏِْﻠﻖُ‬ ‫ﻻَ ﺗَﺮْﻓَﻌُﻮا ‪-‬أَوْﻗﺎَﺗِﮭﺎَ ؟ ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﻤُﺆْﻣِﻦُ اﻟﺼﱠﻼَةَ ﻓِﻲ أَوْﻗﺎَﺗِﮭﺎَ إِرْﺿَﺎءً ﻟِﻠﱠﮫِ‬ ‫ﻟِﻠﱠﮫِ وَ ﺷُﻜْﺮاً ﻟَﮫُ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﻃﺎَﻋَﺔً –أَﺻْﻮاَﺗَﻜُﻢْ رَﺣْﻤَﺔً ﺑِﺎﻟْﻤَﺮْﺿَﻰ‬

‫ﻋﻠَﯿْﻚَ –ﻋَﻠَﻰ ﺧَﯿْﺮِهِ َو َرﺣْﻤَﺘِ ِﮫ‬ َ ً‫ﻛﺎَنَ أَھْﻠُﻚَ ﯾَﻤُﻮﺗُﻮنَ ﺣُﺰْﻧﺎ‬- ُ‫ﯾَﺴْﺘَﯿْﻘِﻆ‬ ِ‫ﺣَﻤَﻞَ اﻟْﻤُﺠﺎَھِﺪُونَ اﻟﺴﱢﻼَحَ ﻟِﯿُﺪاَﻓِﻌُﻮا –اﻟْﻔَﻼﱠحُ ﻣُﺒَﻜﱢﺮاً ﺳَﻌْﯿﺎً وَراَءَ اﻟﺮﱢزْق‬ ْ‫ﻋَﻦْ وَﻃَﻨِ ِﮭﻢ‬. 2. Mef’ûlün lieclihi ile ilgili 5 cümle kurunuz. 3. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. Mef’ûlün lieclih ve mef’ûlün maah ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. &&&&&&&&&&

MEF’ÛLÜN LİECLİH İLE İLGİLİ AYETLER 1- ٍ‫ إِﻻﱠ رَﺣْﻤَﺔً ﻣِﻨﱠﺎ وَﻣَﺘَﺎﻋًﺎ إِﻟَﻰ ﺣِﯿﻦ‬. (36/YÂSÎN, 44). Ancak bizim tarafımızdan bir rahmet ve belli bir zamana kadar dünyadan faydalandırmamız müstesnâdır. 2- ِ‫ﻓِﺮْﻋَﻮْنَ ﺳُﻮءُ اﻟْﻌَﺬَابِ ﻓَﻮَﻗَﺎهُ اﻟﻠﱠﮫُ ﺳَﯿﱢﺌَﺎتِ ﻣَﺎ ﻣَﻜَﺮُوا وَﺣَﺎقَ ﺑِﺂل‬.

(40/MÜ’MİN, 45). Nihayet Allah, onların kurdukları tuzakların kötülüklerinden bu zatı korudu, Firavun'un kavmini ise kötü azap kuşatıverdi. 3- ْ‫ ﻣَﺘَﺎﻋًﺎ ﻟَﻜُﻢْ وَﻟِﺄَﻧْﻌَﺎ ِﻣﻜُﻢ‬. (80/ABESE, 32). (Bütün bunlar) sizi ve hayvanlarınızı yararlandırmak içindir. 4- َ‫ ﺟَﺰَاءً ﺑِﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا ﯾَﻌْ َﻤﻠُﻮن‬. (56/VÂKIA, 24). Yaptıklarına karşılık olarak (verilir). 5- ْ‫ إِﻧﱠﺎ ﻣُﺮْﺳِﻠُﻮ اﻟﻨﱠﺎﻗَﺔِ ﻓِﺘْﻨَﺔً ﻟَﮭُﻢْ ﻓَﺎرْﺗَﻘِﺒْﮭُﻢْ وَاﺻْﻄَﺒِﺮ‬. (54/KAMER, 27). Gerçekten onları imtihan etmek için dişi deveyi gönderen biziz. Sen onları gözetle ve sabret. 6- َ‫ ﻧِﻌْﻤَﺔً ﻣِﻦْ ﻋِﻨْ ِﺪﻧَﺎ ﻛَﺬَﻟِﻚَ ﻧَﺠْﺰِي ﻣَﻦْ ﺷَﻜَﺮ‬. (54/KAMER, 35). ..Katımızdan bir nimet olarak. Biz şükredeni işte böyle mükâfatlandırırız. 7- ٍ‫ ﺗَﺒْﺼِﺮَةً وَذِﻛْﺮَى ﻟِﻜُﻞﱢ ﻋَﺒْﺪٍ ﻣُﻨِﯿﺐ‬.

(50/KAF, 8). Allah'a yönelen her kula gönül gözünü açmak ve ibret vermek için (bütün bunları yaptık). 8- ُ‫ رِزْﻗًﺎ ﻟِﻠْﻌِﺒَﺎدِ وَأَﺣْﯿَﯿْﻨَﺎ ﺑِ ِﮫ ﺑَﻠْﺪَةً ﻣَﯿْﺘًﺎ ﻛَﺬَﻟِﻚَ اﻟْﺨُﺮُوج‬. (50/KAF, 11). Kullara rızık olması için. Ve o su ile, ölü toprağa can verdik. İşte hayata yeniden çıkış da böyledir. 9- َ‫ اِﻧﱠﻜُﻢْ ﻟَﺘَﺄْﺗُﻮنَ اﻟﺮﱢﺟَﺎلَ ﺷَﮭْﻮَةً ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻨﱢﺴَﺎءِ ﺑَﻞْ أَﻧْﺘُﻢْ ﻗَﻮْمٌ ﻣُﺴْﺮِﻓُﻮن‬. (7/A’RÂF, 81). (Lût şöyle dedi:) Çünkü siz, şehveti tatmin için kadınları bırakıp da şehvetle erkeklere yanaşıyorsunuz. Doğrusu siz taşkın bir milletsiniz. MEF’ÛLÜN MAAH (Kur’ân’da 6 yerde vardır) 10- ُ‫وَﻟَﻘَﺪْ آﺗَﯿْﻨَﺎ دَاوُودَ ﻣِﻨﱠﺎ ﻓَﻀْﻼً ﯾَﺎ ﺟِﺒَﺎلُ أَوﱢﺑِﻲ ﻣَﻌَﮫُ وَاﻟﻄﱠﯿْﺮَ وَأَﻟَﻨﱠﺎ َﻟﮫ‬ ‫ اﻟْﺤَﺪِﯾ َﺪ‬.

(34/SEBE, 10). Andolsun, Davud'a tarafımızdan bir üstünlük verdik. "Ey dağlar ve kuşlar! Onunla beraber tesbih edin" dedik. Ona demiri yumuşattık. 11- ْ‫وَﯾَﻮْمَ ﯾَﺤْﺸُﺮُھُﻢْ وَﻣَﺎ ﯾَﻌْﺒُﺪُونَ ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠﱠﮫِ ﻓَﯿَﻘُﻮلُ أَأَﻧﺘُﻢْ أَﺿْﻠَﻠْﺘُﻢ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ ﻋِﺒَﺎدِي ھَﺆُﻻَءِ أَمْ ھُﻢْ ﺿَﻠﱡﻮا اﻟﺴﱠﺒِﯿ‬. (25/FURKÂN, 17). O gün Rabbin onları ve Allah'tan başka taptıkları şeyleri toplar da, der ki: Şu kullarımı siz mi saptırdınız, yoksa kendileri mi yoldan çıktılar? 12- ‫ﺎ آﺗَﯿْﻨَﺎ ﺣُﻜْﻤًﺎ وَﻋِﻠْﻤًﺎ وَﺳَﺨﱠﺮْﻧَﺎ ﻣَﻊَ دَاوُو َد‬‫ﻓَﻔَﮭﱠﻤْﻨَﺎھَﺎ ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎنَ وَﻛُﻠ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻟْﺠِﺒَﺎلَ ﯾُﺴَﺒﱢﺤْﻦَ وَاﻟﻄﱠﯿْﺮَ وَﻛُﻨﱠﺎ ﻓَﺎﻋِﻠِﯿ‬. (21/ENBİYÂ, 79). Böylece bunu (bu fetvayı) Süleyman’a biz anlatmıştık. Biz onların her birine hüküm (hükümdarlık, peygamberlik) ve ilim verdik. Kuşları ve tesbih eden dağları da Davud’a boyun eğdirdik. (Bunları) biz yapmaktayız. 13- َ‫ﻮْمِ إِنْ ﻛَﺎنَ ﻛَﺒُﺮَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ وَاﺗْﻞُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻧَﺒََﺄ ﻧُﻮحٍ إِذْ ﻗَﺎلَ ﻟِﻘَﻮْﻣِﮫِ ﯾَﺎ ﻗ‬ ْ‫ﻣَﻘَﺎﻣِﻲ وَﺗَﺬْﻛِﯿﺮِي ﺑِﺂﯾَﺎتِ اﻟﻠّﮫِ ﻓَﻌَﻠَﻰ اﻟﻠّﮫِ ﺗَﻮَﻛﱠﻠْﺖُ ﻓَﺄَﺟْﻤِﻌُﻮا أَﻣْﺮَﻛُﻢ‬ ‫ن‬ ِ ‫وَﺷُﺮَﻛَﺎءَﻛُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﻻَ ﯾَﻜُﻦْ أَﻣْﺮُﻛُﻢْ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻏُﻤﱠﺔً ﺛُﻢﱠ اﻗْﻀُﻮا إِﻟَﻲﱠ وَﻻَ ﺗُﻨْﻈِﺮُو‬ .

(10/YÛNUS, 71). Onlara Nuh'un haberini oku: Hani o kavmine demişti ki: "Ey kavmim! Eğer benim (aranızda) durmam ve Allah'ın âyetlerini hatırlatmam size ağır geldi ise, ben yalnız Allah'a dayanıp güvenirim. Siz de ortaklarınızla beraber toplanıp yapacağınızı kararlaştırın. Sonra işiniz başınıza dert olmasın. Bundan sonra (vereceğiniz) hükmü, bana uygulayın ve bana mühlet de vermeyin." 14- ‫ا ﺷَﯿَﺎﻃِﯿﻦَ اﻟْﺈِﻧْﺲِ وَاﻟْﺠِﻦﱢ ﯾُﻮﺣِﻲ‬‫وَﻛَﺬَﻟِﻚَ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻟِﻜُﻞﱢ ﻧَﺒِﻲﱟ ﻋَﺪُو‬ ‫ءَ رَﺑﱡﻚَ ﻣَﺎ ﻓَﻌَﻠُﻮهُ ﺑَﻌْﻀُﮭُﻢْ إِﻟَﻰ ﺑَﻌْﺾٍ زُﺧْﺮُفَ اﻟْﻘَﻮْلِ ﻏُﺮُورًا وََﻟﻮْ ﺷَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻓَﺬَرْھُﻢْ وَﻣَﺎ َﯾﻔْﺘَﺮُو‬. (6/EN’ÂM, 112). Böylece biz, her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman kıldık. (Bunlar), aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabbin dileseydi onu da yapamazlardı. Artık onları uydurdukları şeylerle başbaşa bırak. &&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1]

Sarmış, İbrâhim, a.g.e., s.457.


ÖVME YERME FİİLLERİ Arapça’da medh (övmek) için (َ‫( )ﻧِﻌْﻢ‬iyi, güzel, ne iyi, ne güzel), zem (yerme) için (َ‫( )ﺑِﺌْﺲ‬kötü, fena, çirkin, ne kötü, ne fena, ne çirkin) fiilleri kullanılır. Mübâlağa yoluyla övme ve yermeyi ifade ederler. (َ‫ )ﻧِﻌْﻢ‬ve (َ‫ )ﺑِﺌْﺲ‬fiilleri mâzîdir, muzâri ve emirleri yoktur, çekimleri de yoktur. (َ‫ )ﻧِﻌْﻢ‬nin müennesi (ْ‫)ﻧِﻌْﻤَﺖ‬, (َ‫ )ﺑِﺌْﺲ‬nin müennesi (ْ‫ )ﺑِﺌْﺴَﺖ‬şeklinde gelir. Genellikle bu fiillerden sonra merfû iki isim bulunur[1]. ُ‫!ﻧِﻌْﻢَ ﺻَﺪِﯾﻖٌ اﻟْﻜِﺘﺎَب‬ Kitab ne güzel arkadaştır! ‫!اﻟْﻘﺎَﺋِﺪُ ﺧﺎَﻟِﺪُ ﺑْﻦُ ا ْﻟﻮَﻟِﯿ ِﺪ ﻧِﻌْ َﻢ‬ Halit b. Velid ne güzel komutandır!

ُ‫ﺸﺔ‬ َ ِ‫ﻦ ﻋﺎَﺋ‬ َ ‫!ﻧِﻌْﻤَﺖْ أُمﱡ اﻟﻤُﺆْﻣِﻨِﯿ‬ Mü’minlerin annesi Aişe ne iyidir! ‫ك‬ َ َ‫!ﻧِﻌْﻢَ اﻟﺮﱠﺟُﻼَنِ َأﺧَﻮا‬ İki kardeşin iyi insanlardır (adamlardır) ! ‫ن‬ َ ُ‫!ﻧِﻌْﻢَ اﻟﺮﱢﺟﺎَلُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤﻮ‬ Müslümanlar ne iyi insanlardır! ُ‫!ﻧِﻌْﻢَ ﻣَﺎ ﻓَﻌَﻠْ َﺘﮫ‬ Yaptığın şey ne güzel! ُ‫!إِنﱠ أَﺣْﻤَﺪَ ﻧِﻌْ َﻢ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐ‬ Gerçekten Ahmet iyi öğrencidir! ُ‫!ﻛﺎَنَ أَﺑُﻮ ﻋَﻠِﻲﱟ ﺑِﺌْﺲَ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬ Alinin babası ne kötü adamdı! ُ‫!ﺑِﺌْﺴَﺖِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔ‬ Fâtıma ne kötü kadın! ُ‫!ﺑِﺌْﺲَ ﻣَﺼِﯿﺮُ اﻟْﺄَﺷْﺮاَرِ اﻟﺴﱡﺠُﻮن‬ Kötülerin varış yeri hapishaneler ne kötüdür!

ُ‫!ﺑِﺌْﺲَ ﺳِﻼَحٌ اﻟْﻮِﺷﺎَ َﯾﺔ‬ Jurnalcilcilik ne kötü silahtır! ُ‫!ﻧِﻌْﻢَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻋُﻤَﺮ‬ Ömer ne iyi çocuktur!

*Bunlar kadar kullanılmasa da (َ‫( )ﺣَﺒﱠﺬا‬ne iyi, ne güzel) ve (َ‫( )ﻻَ ﺣَﺒﱠﺬا‬ne kötüdür) fiilleri de bu manalarda kullanılır ُ‫ﻋﺔ‬ َ َ‫!ﺣَﺒﱠﺬَا اﻟْﻘَﻨﺎ‬ Kanaat ne güzeldir! ُ َ‫ﻻَ !ﺣَﺒﱠﺬاَ ا ْﻟﺈِﺳْﺮا‬ ‫ف‬ İsraf ne kötüdür!

*Kur’ân’da (َ‫ )ﺳﺎَء‬fiili de zem için kullanılır: ‫!ﺳﺎَءَ اﻟْﺨُﻠُﻖُ ﺷَﮭﺎَدَةُ اﻟﺰﱡو ِر‬ Yalancı şahitlik ne kötü huydur!

*(َ‫ ) ِﻧﻌْﻢ‬nin fâili ُ‫ اَﻟﺸﱠﻲْء‬manasında َ‫ ﻣﺎ‬ile birleşirse ‫ﻧِﻌِﻤﺎﱠ‬ şeklinde gelir, َ‫ ﻣﺎ‬da mahallen merfû olur: ‫ﻲ‬ َ ‫!ﻧِﻌِﻤﺎﱠ ِھ‬ O ne iyi! ٌ‫!ﻧِﻌِﻤﺎﱠ ﺧﺎَِﻟﺪ‬ Halit ne iyidir!

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMA ? Aşağıda verilen (َ‫ )ﻧِﻌْﻢ‬ve (َ‫ )ﺑِﺌْﺲ‬ile ilgili ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. &&&&&&&&&& Nİ'ME İLE İLGİLİ AYETLER 1- ‫إِنْ ﺗُﺒْﺪُوا اﻟﺼﱠﺪَﻗَﺎتِ ﻓَﻨِﻌِﻤﱠﺎ ھِﻲَ وَإِنْ ﺗُﺨْﻔُﻮھَﺎ وَﺗُﺆْﺗُﻮھَﺎ اﻟْﻔُﻘَﺮَاءَ َﻓﮭُ َﻮ‬ ٌ‫ن ﺧَﺒِﯿﺮ‬ َ ‫ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻜُﻢْ وَﯾُﻜَﻔﱢﺮُ ﻋَﻨْﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﺳَﯿﱢﺌَﺎﺗِﻜُﻢْ وَاﻟﻠّﮫُ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮ‬. (2/BAKARA, 271). Eğer sadakaları (zekât ve benzeri hayırları) açıktan verirseniz ne âlâ! Eğer

onu fakirlere gizlice verirseniz, işte bu sizin için daha hayırlıdır. Allah da bu sebeple sizin günahlarınızı örter. Allah, yapmakta olduklarınızı bilir. 2- ‫ﮭِﻢْ وَﺟَﻨﱠﺎتٌ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻷَﻧْﮭَﺎرُ أُوﻟَﺌِﻚَ ﺟَﺰَآؤُھُﻢْ ﻣَﻐْﻔِﺮَةٌ ﻣِﻦْ رَﺑﱢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺧَﺎِﻟﺪِﯾﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ وَﻧِﻌْﻢَ أَﺟْﺮُ اﻟْﻌَﺎﻣِﻠِﯿ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 136). İşte onların mükâfatı, Rableri tarafından bağışlanma ve altlarından ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları cennetlerdir. Böyle amel edenlerin mükâfatı ne güzeldir! 3- ُ‫ وَإِنْ ﺗَﻮَﻟﱠﻮاْ ﻓَﺎﻋْﻠَﻤُﻮا أَنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻣَﻮْﻻَﻛُﻢْ ِﻧﻌْﻢَ اﻟْﻤَﻮْﻟَﻰ وَﻧِﻌْﻢَ اﻟﻨﱠﺼِﯿﺮ‬. (8/ENFÂL, 40). Eğer (imandan) yüz çevirirlerse, bilin ki Allah sizin sahibinizdir. O ne güzel sahip ve ne güzel yardımcıdır. 4- ِ‫ ﺳَﻼَمٌ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢ ﺑِﻤَﺎ ﺻَﺒَﺮْﺗُﻢْ ﻓَﻨِﻌْﻢَ ﻋُﻘْﺒَﻰ اﻟﺪﱠار‬. (13/RA’D, 24). (Melekler:) Sabrettiğinize karşılık size selam olsun! Dünya yurdunun sonu (cennet) ne güzeldir! (derler).

5- ‫ﻟُﻮا ﺧَﯿْﺮًا ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ أَﺣْﺴَﻨُﻮا ﻓِﻲ وَﻗِﯿﻞَ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ اﺗﱠﻘَﻮاْ ﻣَﺎذَا أَﻧْﺰَلَ رَﺑﱡﻜُﻢْ ﻗَﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ھَﺬِهِ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺣَﺴَﻨَﺔٌ وَﻟَﺪَارُ اﻵﺧِﺮَةِ ﺧَﯿْﺮٌ وَﻟَﻨِﻌْﻢَ دَارُ اﻟْﻤُﺘﱠﻘِﯿ‬. (16/NAHL, 30). (Kötülüklerden) sakınanlara: Rabbiniz ne indirdi? denildiğinde, "Hayır (indirdi)" derler. Bu dünyada güzel davrananlara, güzel mükâfat vardır. Ahiret yurdu ise daha hayırlıdır. Takvâ sahiplerinin yurdu gerçekten güzeldir! 6- ْ‫أُوﻟَﺌِﻚَ ﻟَﮭُﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪْنٍ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭِ ُﻢ اﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﯾُﺤَﻠﱠﻮْنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣِﻦ‬ ْ‫ﺮًا ﻣِﻦْ ﺳُﻨْﺪُسٍ وَاﺳْﺘَﺒْﺮَقٍ ﻣُﺘﱠﻜِﺌِﯿﻦَ أَﺳَﺎوِرَ ﻣِﻦْ ذَھَﺐٍ وَﯾَﻠْﺒَﺴُﻮنَ ﺛِﯿَﺎﺑًﺎ ﺧُﻀ‬ ‫ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرَاﺋِﻚِ ﻧِﻌْﻢَ اﻟﺜﱠﻮَابُ وَﺣَﺴُﻨَﺖْ ﻣُﺮْ َﺗ َﻔﻘًﺎ‬. (18/KEHF, 31). İşte onlara, alt taraflarından ırmaklar akan Adn cennetleri vardır. Onlar Adn cennetlerinde tahtlar üzerine kurularak orada altın bileziklerle bezenecekler; ince ve kalın dîbâdan yeşil elbiseler giyecekler. Ne güzel karşılık ve ne güzel kalma yeri! 7- ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ ﻟَﻨُﺒَﻮﱢﺋَﻨﱠﮭُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ ﻏُﺮَﻓًﺎ ﺗَﺠْﺮِي‬ ‫ ﺪِﯾﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻧِﻌْﻢَ أَﺟْﺮُ اﻟْﻌَﺎﻣِﻠِﯿﻦَﻣِﻦْ ﺗَﺤْﺘِﮭَﺎ اﻟْﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﺧَﺎِﻟ‬. (29/ANKEBÛT, 58). İman edip güzel işler yapanları, (evet) muhakkak ki onları, içinde ebedî kalmak üzere altlarından ırmaklar akan cennet

köşklerine yerleştireceğiz. (Böyle iyi) işler yapanların mükâfatı ne güzeldir!

8- ‫ نَ ﻧِﻌْﻢَ اﻟْﻌَﺒْﺪُ إِﻧﱠﮫُ أَوﱠابٌوَوَھَﺒْﻨَﺎ ﻟِﺪَاوُودَ ﺳُﻠَﯿْﻤَﺎ‬. (38/SÂ’D, 30). Biz Davud'a Süleyman'ı verdik. Süleyman ne güzel bir kuldu! Doğrusu o, daima Allah'a yönelirdi. 9- ‫وَﺧُﺬْ ﺑِﯿَﺪِكَ ﺿِﻐْﺜًﺎ ﻓَﺎﺿْﺮِبْ ﺑِﮫِ وَﻻَ ﺗَﺤْﻨَﺚْ إِﻧﱠﺎ وَﺟَﺪْﻧَﺎهُ ﺻَﺎﺑِﺮًا ﻧِﻌْ َﻢ‬ ‫ ﻧﱠﮫُ أَوﱠابٌاﻟْﻌَﺒْﺪُ ِإ‬. (38/SÂ’D, 44). Eline bir demet sap al da onunla vur, yeminini böyle yerine getir. Gerçekten biz Eyyûb'u sabırlı (bir kul) bulmuştuk. O, ne iyi kuldu! Daima Allah'a yönelirdi. 10- َ‫ وَاﻟْﺄَرْضَ ﻓَﺮَﺷْﻨَﺎھَﺎ ﻓَﻨِﻌْﻢَ اﻟْﻤَﺎھِﺪُون‬. (51/ZÂRİYÂT, 48). Yeri de döşedik. (Bak) ne güzel döşeyiciyiz! 11- َ‫ ﻓَﻘَﺪَرْﻧَﺎ ﻓَﻨِﻌْﻢَ اﻟْﻘَﺎدِرُون‬.

(77/MÜRSELÂT, 23). Biz buna güç yetirmişizdir. Ve bizim gücümüz ne büyüktür! Bİ'SE İLE İLGİLİ AYETLER 12- َ‫ ﻨﱠﻢَ وَﺑِﺌْﺲَ اﻟْﻤَﺼِﯿﺮُوَ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﺑِﺮَﺑﱢﮭِﻢْ ﻋَﺬَابُ ﺟَﮭ‬. (67/MÜLK, 6). Rablerini inkâr edenler için cehennem azabı vardır. O, ne kötü dönüştür! 13- ‫اِﺗﱠﺨَﺬُوا أَﯾْﻤَﺎﻧَﮭُﻢْ ﺟُﻨﱠﺔً ﻓَﺼَﺪﱡوا ﻋَﻦْ ﺳَﺒِﯿﻞِ اﻟﻠﱠﮫِ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﺳَﺎءَ ﻣَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا‬ ‫ن‬ َ ‫ ﯾَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (63/MÜNAFİKÛN, 2). Yeminlerini kalkan yapıp Allah yolundan yan çizdiler. Gerçekten onların yaptıkları ne kötüdür! 14- ‫أًمْ ﺣَﺴِﺐَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ اﺟْﺘَﺮَﺣُﻮا اﻟﺴﱠﯿﱢﺌَﺎتِ أّنْ ﻧَﺠْﻌَﻠَﮭُﻢْ ﻛَﺎﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ ‫ ﺎﺗُﮭُﻢْ ﺳَﺎءَ ﻣَﺎ ﯾَﺤْﻜُﻤُﻮنَوَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ ﺳَﻮَاءً ﻣَﺤْﯿَﺎھُﻢْ وَﻣَ َﻤ‬. (45/CÂSİYE, 21). Yoksa kötülük işleyenler ölümlerinde ve sağlıklarında kendilerini, inanıp iyi ameller işleyen kimseler ile bir mi tutacağımızı sandılar? Ne kötü hüküm veriyorlar! 15- َ‫ وَﺗُﺤْﺸَﺮُونَ إِﻟَﻰ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ وَﺑِﺌْﺲَ اﻟْﻤِﮭَﺎدُ ﻗُﻞْ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﺳَﺘُﻐْﻠَﺒُﻮن‬.

(3/ÂL-İ İMRÂN, 12). (Resûlüm!) İnkâr edenlere de ki: Yakında mağlup olacaksınız ve cehenneme sürüleceksiniz. Orası kalınacak ne kötü bir yerdir! 16- َ‫س ﻗ‬ َ ‫ﺪْ ﺟَﻤَﻌُﻮا ﻟَﻜُﻢْ ﻓَﺎﺧْﺸَﻮْھُﻢْ ﻓَﺰَادَھُﻢْ اَﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻗَﺎلَ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﻨﱠﺎسُ إِنﱠ اﻟﻨﱠﺎ‬ ُ‫ إِﯾﻤَﺎﻧﺎً وَﻗَﺎﻟُﻮا ﺣَﺴْﺒُﻨَﺎ اﻟﻠّﮫُ وَﻧِﻌْ َﻢ اﻟْﻮَﻛِﯿﻞ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 173). Bir kısım insanlar, müminlere: "Düşmanlarınız olan insanlar, size karşı asker topladılar; aman sakının onlardan!" dediklerinde bu, onların imanlarını bir kat daha arttırdı ve "Allah bize yeter. O ne güzel vekîldir!" dediler. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Bu iki isimden birincisine bu fiillerin fâili denir. İkinci isme mahsus denir. Mahsus ya muahhar mübtedâdır, ya da mübtedâsı mahzûf bir haberdir. ,,


İSİM FİİLLER Mâzî muzâri ve emir manasında kullanılan bazı isimler vardır ki, fiil gibi çekilmez. Bu sebeple bunlara isim fiiller (esmâul ef’âl) denir. Mef’ûlleri kendilerinden önce gelmez. Hep aynı şekil üzere bulunurlar. Manaları fiilden daha kuvvetlidir ve mebnîdirler. a) Mâzi manalı isim fiiller: Mâzî manalı isim fiiller hayret ifâde ederler: Mana bakımından taaccüb fiillerine benzerler: ‫ت‬ َ َ‫! ھَﯿْﮭﺎ‬ Ne kadar uzak! ‫ن‬ َ ‫! ﺑُﻄْﺂ‬ Ne kadar yavaş!

‫ن‬ َ ‫! ﺷَﺘﺎﱠ‬ Ne kadar farklı[1]!

‫! وَ ﺑَﻜْﺮٍ ﺷَﺘﺎﱠنَ ﻣﺎَ ﺑَﯿْﻦَ ﻋَﻠِﻲﱟ‬ Ali ile Bekir arasında (ne kadar ) dağlar kadar fark var!

‫ن‬ َ َ‫! ﺳُﺮْﻋﺎ‬ Ne kadar süratli!

‫ن‬ َ ‫ﻋﺪُو‬ َ ‫!ھَﯿْﮭﺎَتَ ھَﯿْﮭﺎَتَ ﻟِﻤﺎَ ﺗُﻮ‬ O size vad edilen şey ne uzak ! (uzak mı uzak) (Mü’minûn 36)

b) Muzâri manalı isim fiiller: ‫! وَا‬ Şaşarım, hayret ederim! ‫! أُفﱟ‬ Off, sabrım tükeniyor (Bıktım usandım) !

ْ‫! ﻗَﺪ‬ Yeter! ‫ﻚ‬ َ ْ‫! ﻋَﻠَﯿ‬ Sana gerekir! ْ‫! ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢ‬ Siz kendinize bakın! ‫! ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﺑِﻘِﺮاَءَةِ ﻛِﺘﺎَبِ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Allah’ın kitâbını okumanız gerekir! ‫! وَﻻَ ﺗَﻘُﻞْ َﻟﮭُﻤﺎَ أُفﱟ‬ Onlara üff bile deme (İsrâ 23) !

c) Emir manalı isim fiiler: ‫ﻚ‬ َ ‫! ﻣَﻜﺎَ َﻧ‬ Yerinde dur! ْ‫! آﻣِﯿﻦ‬ Kabul et!

‫! اﯾِﮫ‬ Sus artık yetişir!

‫! ھَﯿﺎﱠ =ﺣَﯿﱠﻰ‬ Haydi!

‫ﻚ‬ َ ‫ﺖﻟ‬ َ ْ‫! ھَﯿ‬ Haydi, çabuk gel! ‫! َھﻠُﻢﱠ‬ Haydi; haydi gel, getir!

ْ‫! َﻣﮫ‬ Yapma! ‫! ھَﺎ‬ İşte al

ْ‫ﺻﮫ‬ َ ! Sus! ‫ك‬ َ ‫! رُوَﯾْ َﺪ‬ Yavaş ol!

‫ﻻ‬ َ ‫! َأ‬ Dikkat edin, uyanık olun!

‫ﻼ ِة‬ َ ‫! ﺣَﯿﱠﻰ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺼﱠ‬ Haydi namaza!

‫ح‬ ِ‫ﻼ‬ َ ‫! ﺣَﯿﱠﻰ اﻟْ َﻔ‬ Haydi kurtuluşa!

‫! ﻗُﻞْ ھَﻠُﻢﱠ ﺷُﮭَﺪَا َءﻛُ ْﻢ‬ “Haydi şahitlerinizi getirin” de (En’âm, 150).

ْ‫! ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ ﻻَ ﯾَﻀُﺮﱡﻛُﻢْ ﻣَﻦْ ﺿَﻞﱠ إِذاَ اھْﺘَﺪَﯾْﺘُﻢ‬ Siz kendinize bakınız. Hidâyet üzere olursanız sapık kişiler size zarar veremez (Mâide, 105).

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ? ALIŞTIRMA ? Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de tekil ve çoğul halini yazınız. İsim fiiller ile ilgili kelimelerin altını çiziniz. KUR’ÂN’DA GEÇEN İSİM FİİLLER 1- ْ‫ ﻓَﺄَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ أُوﺗِﻲَ ﻛِﺘَﺎﺑَﮫُ ﺑِﯿَﻤِﯿﻨِﮫِ ﻓَ َﯿﻘُﻮلُ ھَﺎؤُمُ اﻗْﺮَؤُوا ﻛِﺘَﺎﺑِﯿﮫ‬. (69/HAKKA, 19). Kitabı sağ tarafından verilene gelince: “Alın, kitabımı okuyun” der. 2- ْ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ ﻻَ ﯾَﻀُﺮﱡﻛُﻢْ ﻣَﻦْ ﺿَﻞﱠ إِذَا اھْﺘَﺪَﯾْﺘُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ إِﻟَﻰ اﻟﻠّﮫِ ﻣَﺮْﺟِﻌُﻜُﻢْ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ ﻓَﯿُﻨَﺒﱢﺌُﻜُﻢْ ﺑِﻤَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (5/MÂİDE, 105). Ey iman edenler! Siz kendinize bakın.Siz doğru yolda olunca sapan kimse size zarar veremez. Hepinizin dönüşü Allah’adır. Artık O, size yaptıklarınızı bildirecektir.

3- ْ‫وَﯾَﻮْمَ ﻧَﺤْﺸُﺮُھُﻢْ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ ﺛُﻢﱠ ﻧَﻘُﻮلُ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ أَﺷْﺮَﻛُﻮا ﻣَﻜَﺎﻧَﻜُﻢْ أَﻧْﺘُﻢ‬ ‫ ﮭُﻢْ وَﻗَﺎلَ ﺷُﺮَﻛَﺂؤُھُﻢْ ﻣَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ إِﯾﱠﺎﻧَﺎ ﺗَﻌْﺒُﺪُونَوَﺷُﺮَﻛَﺂؤُﻛُﻢْ ﻓَﺰَﯾﱠﻠْﻨَﺎ ﺑَﯿْ َﻨ‬. (10/YÛNUS, 28). Onların hepsini biraraya toplayacağımız, sonra da Allah'a ortak koşanlara: "Siz ve koştuğunuz ortaklar yerinizde bekleyin" diyeceğimiz gün artık onların (putlarıyla) aralarını tamamen ayırmışızdır. Ve onların ortakları, (putları) derler ki: "Siz, bize ibadet etmiyordunuz.. 4- ْ‫وَرَاوَدَﺗْﮫُ اﻟﱠﺘِﻲ ھُﻮَ ﻓِﻲ ﺑَﯿْﺘِﮭَﺎ ﻋَﻦْ ﻧَﻔْﺴِﮫِ وَﻏَﻠﱠﻘَﺖِ اﻷَﺑْﻮَابَ وَﻗَﺎَﻟﺖ‬ ‫ ايَ إِﻧﱠﮫُ ﻻَ ﯾُﻔْﻠِﺢُ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤُﻮنَھَﯿْﺖَ ﻟَﻚَ ﻗَﺎلَ ﻣَﻌَﺎذَ اﻟﻠّﮫِ إِﻧﱠﮫُ رَﺑﱢﻲ أَﺣْﺴَﻦَ ﻣَﺜْ َﻮ‬. (12/YÛSUF, 23). Evinde bulunduğu kadın, onun nefsinden murat almak istedi, kapıları iyice kapattı ve "Haydi gel!" dedi. O da" (Hâşâ), Allah'a sığınırım! Zira kocanız benim velinimetimdir, bana güzel davrandı. Gerçek şu ki, zâlimler iflah olmaz!" dedi. 5- ‫ك‬ َ ‫وَﻗَﻀَﻰ رَﺑﱡﻚَ أَﻻﱠ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا إِﻻﱠ إِﯾﱠﺎهُ وَﺑِﺎﻟْﻮَاﻟِﺪَﯾْﻦِ إِﺣْﺴَﺎﻧًﺎ إِﻣﱠﺎ ﯾَﺒْﻠُﻐَﻦﱠ ﻋِﻨْ َﺪ‬ ً‫اﻟْ ِﻜﺒَﺮَ أَﺣَﺪُھُﻤَﺎ أَوْ ﻛِﻼَھُﻤَﺎ ﻓَﻼَ ﺗَﻘُﻞْ ﻟَﮭُﻤَﺂ أُفﱟ وَﻻَ ﺗَﻨْﮭَﺮْھُﻤَﺎ وَﻗُﻞْ ﻟَﮭُﻤَﺎ َﻗﻮْﻻ‬ ‫ ﻛَﺮِﯾﻤًﺎ‬. (17/İSRÂ, 23). Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi

senin yanında yaşlanırsa, kendilerine "of!" bile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle. 6- َ‫ ﻣِﻦْ دُونِ اﻟﻠﱠﮫِ أَﻓَﻼَ ﺗَﻌْﻘِﻠُﻮنَ أُفﱟ ﻟَﻜُﻢْ وَﻟِﻤَﺎ ﺗَﻌْﺒُﺪُون‬. (21/ENBİYÂ, 67). Size de, Allah'ı bırakıp tapmakta olduğunuz şeylere de yuh olsun! Siz akıllanmaz mısınız? 7- ُ‫وَاﻟﱠﺬِي ﻗَﺎلَ ﻟِﻮَاﻟِﺪَﯾْﮫِ أُفﱟ ﻟَﻜُﻤَﺎ أَﺗَﻌِﺪَاﻧِﻨِﻲ أَنْ أُﺧْﺮَجَ وَﻗَﺪْ ﺧَﻠَﺖْ اﻟْﻘُﺮُون‬ ْ‫ﻗَﺒْﻠِﻲ وَھُﻤَﺎ ﯾَﺴْﺘَﻐِﯿﺜَﺎنِ اﻟﻠﱠﮫَ وَﯾْﻠَﻚَ آﻣِﻦْ إِنﱠ وَﻋْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ ﺣَﻖﱞ ﻓَﯿَﻘُﻮلُ ﻣَﺎ ِﻣﻦ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ھَﺬَا إِﻻﱠ أَﺳَﺎﻃِﯿﺮُ اﻟَْﺄوﱠﻟِﯿ‬. (46/AHKÂF, 17). Ana ve babasına: Öf be size! Benden önce nice nesiller gelip geçmişken, beni tekrar dirilmekle mi tehdit ediyorsunuz? diyen kimseye, ana ve babası Allah'ın yardımına sığınarak: Yazıklar olsun sana! İman et. Allah'ın vâdi gerçektir, dedikleri halde o: Bu, eskilerin masallarından başka bir şey değildir, der. 8- َ‫ﻋﺪُون‬ َ ‫ ھَﯿْﮭَﺎتَ ھَﯿْﮭَﺎتَ ﻟِﻤَﺎ ﺗُﻮ‬. (23/MÜ’MİNÛN, 36). "Bu size vâdedilen (öldükten sonra yeniden dirilmek, gerçek olmaktan) çok uzak!"

9- ُ‫وَأَﺻْﺒَﺢَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺗَﻤَﻨﱠﻮْا ﻣَﻜَﺎﻧَﮫُ ﺑِﺎﻟْﺄَﻣْﺲِ َﯾﻘُﻮﻟُﻮنَ وَﯾْﻜَﺄَنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَ ْﺒﺴُﻂ‬ ‫ﻦﱠ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ﻟَﺨَﺴَﻒَ ﺑِﻨَﺎ اﻟﺮﱢزْقَ ﻟِﻤَﻦْ ﯾَﺸَﺎءُ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎدِهِ وَﯾَﻘْﺪِرُ ﻟَﻮْﻻَ أَنْ َﻣ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﯾْﻜَﺄَﻧﱠﮫُ ﻻَ ﯾُﻔْﻠِﺢُ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮُو‬. (28/KASAS, 82). Daha dün onun yerinde olmayı isteyenler: Demek ki, Allah rızkı, kullarından dilediğine bol veriyor, dilediğine de az. Şayet Allah bize lütufta bulunmuş olmasaydı, bizi de yerin dibine geçirirdi. Vay! Demek ki inkârcılar iflâh olmazmış! demeye başladılar. 10- َ‫ﻗَﺪْ ﯾَﻌْﻠَﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ اﻟْﻤُﻌَﻮﱢﻗِﯿﻦَ ﻣِﻨْﻜُﻢْ وَاﻟْﻘَﺎﺋِﻠِﯿﻦَ ﻟِﺈِﺧْﻮَاﻧِﮭِﻢْ ھَﻠُﻢﱠ إِﻟَﯿْﻨَﺎ َوﻻ‬ ‫ﻼ‬ ً ‫ ﯾَﺄْﺗُﻮنَ اﻟْﺒَﺄْسَ إِﻻﱠ ﻗَﻠِﯿ‬. (33/AHZÂB, 18). Allah, içinizden (savaştan) alıkoyanları ve yandaşlarına: "Bize katılın" diyenleri gerçekten biliyor. Zaten bunların pek azı savaşa gelir. &&&&&&&&&&

-------------------------------------------------------------------------------

[1] Bu kelimenin fâili tesniye anlamında olur. Fâili ile kendisi arasında َ‫ ﻣﺎ‬veya َ‫ ﻣﺎَ ﺑَﯿْﻦ‬bulunur.


BİLGİ, ZAN VE DEĞİŞTİRME FİİLLERİ ((‫ )اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟْﻘُﻠُﻮب‬Ef’âlü’l-Kulûb) Diğerlerinden farklı olarak tek mef’ûlle yetinmeyen iki mef’ûl alan fiillerdir. İsim cümlesinin başına gelip mübtedâ ve haberi iki mef’ûl halinde nasbederler. Bilmek, sanmak, kalp yani zihin işi olduğundan bu fiillere kalp fiilleri denmiştir. (‫ )ﻇَﻦﱠ‬ve benzerleri diye de tanıtılırlar. ٌ‫!ﺧﺎَِﻟﺪٌ ﻋﺎَِﻟﻢ‬ Halit âlimdir! ‫!ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪًا ﻋﺎَﻟِﻤًﺎ‬ Halid’i âlim sandım.

ٌ‫ﺴﺄَﻟَﺔُ ﺳَﮭَْﻠﺔ‬ ْ َ‫!اَﻟْﻤ‬ Mesele kolaydır. ‫ﺴﺄَﻟَ َﺔ ﺳَﮭْﻠَ ًﺔ‬ ْ َ‫!ﻇَﻦﱠ ﺧﺎَﻟِﺪٌ اﻟْﻤ‬ Hâlit meseleyi kolay sandı.

Görüldüğü gibi mübtedâ birinci mef’ûl, haber de ikinci mef’ûl haline gelmektedir. İki mef’ûl alan fiiller üç bölümde incelenir: 1- Bilmek manasına gelen fiiller (ِ‫)اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟْﯿَﻘِﯿﻦ‬:

‫ﺗَ َﻌﻠﱠ ْﻢ‬ bil ki ‫دَرَى‬ ‫ ﻋَﻠِ َﻢ‬bildi ‫رَأَى‬ gördü ‫َأﻟْﻔَﻰ‬ ‫ﺟ َﺪ‬ َ ‫ َو‬buldu

‫وَﺟَﺪَ اﻟْﺈِﻧْﺴﺎَنُ اﻟْﻌِﻠْﻢَ ﻧَﺎﻓِﻌًﺎ‬. İnsan ilmi faydalı buldu (gördü).

‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ أَﺧﺎَكَ ﻛَﺮِﯾﻤًﺎ‬. Kardeşinin cömert olduğunu bildim.

‫ﻼ َﻓﺄَﻏْﻨَﻰ‬ ً ِ‫وَ وَﺟَﺪَكَ ﻋﺎَﺋ‬. Seni fakir bulup zenginleştirmedi mi? (Duhâ, 8)

‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺴﱢﺒﺎَﺣَ َﺔ ﻣُﻔِﯿﺪَ ًة‬. Yüzmenin faydalı olduğunu gördüm.

‫ﺗَﻌَﻠﱠﻢِ اﻟْﺤَﯿﺎَ َة ﺟِﮭﺎَدًا‬. Hayatı cihad bil.

2- Zan manasına gelen fiiller (‫)اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟﻈﱠﻦﱢ‬: ْ‫َھﺐ‬ farzet ‫زَﻋَ َﻢ‬

‫ل‬ َ ‫ﺧَﺎ‬ ‫ﻋﺪﱠ‬ َ ‫ﻇﻦﱠ‬ َ ‫ﺐ‬ َ ‫ﺴ‬ ِ َ‫ﺣ‬ zannetti, sandı, kendisine öyle geldi ‫ ﻋﺎَﻟِﻤًﺎ‬‫ﺣَﺴِﺒْﺖُ ﻋَﻠِﯿﺎ‬. Ali’yi âlim sandım. ‫ﺣَﺴِﺒْﺘُﮫُ ﻋﺎَﻟِﻤًﺎ‬. Onu âlim sandım. ‫زَﻋَﻤْﺖُ ﺻَﺪِﯾﻘَﻚَ ﺷُﺠﺎَﻋًﺎ‬. Arkadaşını cesur zannettim. ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ اﻟﺮﱠﺟُﻞَ ﻧﺎَﺋِﻤًﺎ‬. Adamı uyuyor zannettim.

Örneğin son cümlede َ‫ اﻟﺮﱠﺟُﻞ‬birinci mef’ûl, ً‫ﻧﺎَﺋِﻤﺎ‬ ikinci mef’ûldür ve ikisi de fetha ile mansûbtur. 3- Değiştirme Fiilleri (ِ‫)اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟﺘﱠﺤْﻮِﯾﻞ‬: Dönüşme, etme, edinme, kılma ve çevirme anlamına gelen fiillerdir.

‫ﺨ‬ َ ‫َﺬإِﺗﱠ‬ edindi ‫َردﱠ‬ çevirdi

‫ﺻَﯿﱠ َﺮ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬‫ل‬ َ ‫ﺣَﻮﱠ‬kıldı, bir halden bir hale çevirdi, etti, yaptı.

‫ﻼ‬ ً ‫اِﺗﱠﺨَﺬَ اﻟﻠﱠﮫُ إِﺑْﺮاَھِﯿ َﻢ ﺧَﻠِﯿ‬. Allah İbrâhim’i dost edindi.

‫اِﺗﱠﺨَﺬُوا اﻟْﻘُﺮْآنَ ﻣُﺮْﺷِﺪًا‬. Kur’ân’ı mürşid edindiler. ‫ﻣَﻦْ ﻋَﻠﱠﻤَﻨِﻲ ﺣَﺮْﻓﺎً ﻓَﻘَﺪْ ﺻَﯿﱠﺮَﻧِﻲ ﻋَﺒْﺪًا‬. Bana bir harf öğreten beni (kendisine) köle yapar.

‫ﺟﻌَﻞَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ إِﺧْﻮاَﻧًﺎ‬ َ. İslâm mü’minleri kardeş yaptı.

*Bu fiillerden yalnız (ْ‫()ﺗَﻌَﻠﱠﻢ‬bil ki) ve (ْ‫( )ھَﺐ‬farzet) çekimsiz, emr-i hâzır olarak kullanılır, diğerleri çekimlidir. *Ef’âlü’l-kulûb’un ikinci mef’ûlü müfred olarak geldiği gibi, cümle ve şibh cümle olarak da gelir: ٌ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً أَﺑُﻮهُ ﻋﺎَِﻟﻢ‬. Halit’in babasının âlim olduğunu zannettim (isim cümlesi) . ‫ﺐ‬ َ ‫ﺟ‬ ِ َ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً ﯾَﻜْﺘُﺐُ اﻟْﻮا‬. Halit’in ödevi yazdığını zannettim (fiil cümlesi) . ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً أَﻣﺎَمَ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَ ِﺔ‬. Halit’in okulun önünde olduğunu zannettim (şibhi cümle; zarf) . ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﺧﺎَﻟِﺪاً ﻓِﻲ اﻟْﺒَﯿ‬. Hâlit’in evde olduğunu zannettim (şibh-i cümle; câr-mecrûr) .

Ef’âlü’l-kulûb’ün amel etmediği yerler: a) Bu fiiller mübtedâ ile haberin ortasında veya onlardan sonra geldikleri takdirde manalarını muhafaza etseler de i’râb (hareke) bakımından tesir etmezler: ُ‫أَﺑُﻮكَ ﻓَﻘِﯿﺮٌ ﻇَﻨَﻨْﺖ‬. Baban fakirdir; sandım. ٌ‫أَﺑُﻮكَ ﻇَﻨَﻨْﺖُ َﻓﻘِﯿﺮ‬. Baban –sandım ki- fakirdir.

b) Yine fiille isim cümlesi arasına başlangıç[1], soru, nefy (olumsuzluk) edatlarının girmesiyle mana bakımından görevini yapmakla beraber, i’rab (hareke) olarak tesir etmezler. ٌ‫ﻇَﻨَﻨْﺖُ ﻟَﺨﺎَِﻟﺪٌ ﻓﺎَﺿِﻞ‬. Halid’in faziletli olduğunu zannettim (lâmü’libtidâ: başlangıç lâmı) . ٌ‫ﺗَﻌْﻠَﻢُ أَ أَﺣْﻤَﺪُ ﻋِﻨْﺪِي َأمْ ﻣُﺤَﻤﱠﺪ‬.

Yanımdakinin Ahmet mi yoksa Muhammed mi olduğunu bilirsin (soru). ‫ﻋَﻠِﻤْﺖُ ﻣﺎَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ ﻗﺎَﺋِﻤًﺎ‬. Halid’in ayakta olmadığını biliyorum (nefy).

&&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Başlama fiilleri bir sonraki konuda işlenmektedir.


MUKÂRABE FİİLLERİ Kendine ait manaları bulunan bu yardımcı fiiller mübtedâ ile haberin başına gelerek (َ‫ ﻛﺎَن‬ve kardeşleri gibi) mübtedâ’yı merfû haberi de mansûb yapar. (َ‫ )ﻛﺎَد‬soyundan olanlar adıyla da gramer kitaplarında geçen bu yardımcı fiillerin en önemli özelliği ise haberinin muzâri fiil oluşudur.

3 bölümde incelenirler: I) Yaklaştırma Fiilleri (ِ‫)اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟْﻤُﻘﺎَرَﺑَﺔ‬: Haberde bildirilenin yaklaştığını anlatan fiiller şunlardır: ُ‫))ﻛﺎَدَ ﯾَﻜَﺎد‬ (ُ‫ﺷﻚ‬ ِ ‫)أَوْﺷَﻚَ ﯾُﻮ‬ (َ‫)ﻛَﺮَب‬

Bunların hepsi de “…neredeyse ..ecek, neredeyse ..acak, ..eyazdı, az kalsın, ..mek üzere(ydi)” manasını verir. Az kullanılan (َ‫ )ﻛَﺮَب‬hâriç diğerlerinin muzârisi de çekimleriyle birlikte kullanılır. (ْ‫ )أَن‬ile ya da (ْ‫ )أَن‬siz gelebilirler.

‫مُ ﯾُﻘْﺘَﻞُﻛﺎَ َد اﻟْﻤُﺠْ ِﺮ‬. Suçlu öldürüleyazdı (neredeyse öldürülüyordu) . ‫ن‬ َ ‫ﻣﺎَ ﻛﺎَدُوا َﯾﻔْ َﻌﻠُﻮ‬. Neredeyse yapamayacaklardı (Bakara, 71) . ُ‫ﯾَﻜﺎَدُ زَﯾْﺘُﮭﺎَ ﯾُﻀِﯿﺊ‬. Neredeyse yağı ışık verecek (Nûr, 35) . ْ‫ﯾَﻜﺎَدُ اﻟْﺒَﺮْقُ ﯾَﺨْﻄَﻒُ أَﺑْﺼﺎَرَھُﻢ‬. Şimşek neredeyse gözlerini alacak (Bakara, 20) . ُ‫ﻛَﺮَبَ اﻟْﻘَﻠْﺐُ ﻣِﻦْ ﺣُﺰْﻧِﮫِ ﯾَﺬُوب‬. Kalp kederinden az kaldı eriyecekti. ٌ‫أَوْﺷَﻚَ أَنْ ﯾَﺄْﺗِﻲَ ﺧﺎَﻟِﺪ‬. Hâlid’in gelmesi yakındır. ‫ج‬ َ ُ‫ﯾُﻮﺷِﻚُ ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَنْ ﯾَﺨْﺮ‬. Halit neredeyse çıkacak.

Not: Bu üç fiil kendi başlarına tam fiil olarak (yardımcı fiil olmadan) kullanıldıklarında “yaklaştı” manasını verirler. O zaman fâili (ْ‫ )أَن‬den sonraki bölüm olur.:

ُ‫أَوْﺷَﻚَ أَنْ ﺗَﻄْﻠُ َﻊ اﻟﺸﱠﻤْﺲ‬. Güneşin doğması yaklaştı. Fâil

II) Ümit Fiilleri (‫)اَﻓْﻌﺎَلُ اﻟﺘﱠﺮَﺟﱢﻲ‬: ‫ﻖ‬ َ َ‫ِإﺧَْﻠﻮْﻟ‬ ‫ﺣَﺮَى‬ ‫ﻋَﺴَﻰ‬

En çok kullanılanı (‫ )ﻋَﺴَﻰ‬dır. “Belki, umulur ki, ola ki, herhalde, ..abilir” manalarını taşırlar. Muzâri çekimleri yoktur. Yâni câmid (donmuş) fiiller grubundandır. ‫ ﻋَﺴَﻰ‬fiili genellikle (ْ‫ )أَن‬ile kullanılır. Daha ziyade (‫ )ﻋَﺴَﻰ‬fiili sâbit kalır, devamındaki cümle çekimli getirilerek kullanılır: ْ‫ﻋَﺴَﻰ رَﺑﱡﻜُﻢْ أَنْ ﯾَﺮْﺣَ َﻤﻜُﻢ‬. Umulur ki Rabb’iniz size merhamet eder (İsrâ, 8). ‫ﺣَﺮَى ﺧﺎَﻟِﺪٌ أَنْ ﯾَﻘُﻮ َم‬. Umulur ki Halit kalkar. َ‫إِﺧْﻠَﻮْﻟَﻖَ اﻟﺜﱠﻠْﺞُ أَنْ ﯾَﻨْﺰِل‬.

Umulur ki kar yağar.

‫ ﻋَﺴَﻰ‬fiilinin mâzî çekimi yapılarak ve yanına zamir alarak da kullanılır (‫ ﻋَﺴَﻰ ﻋَﺴَﯿﺎَ ﻋَﺴَﻮْا‬...) ُ‫[ﻋَﺴَﺎه‬1] ً‫أَنْ ﯾَﻔْﻌَﻞَ ﺧَﯿْﺮا‬. Umulur ki o bir hayır yapar.

*‫ ﻋَﺴَﻰ‬fiili “yaklaştı” manasında tam fiil olarak da kullanılır. Bu durumda fâili yine (ْ‫ )أَن‬den sonraki bölümdür. ٌ‫ﻋَﺴَﻰ أَنْ ﯾَﺄْﺗِﻲَ ﺧﺎَِﻟﺪ‬. Halit’in gelmesi yaklaştı. Fâil

III) Başlama Fiilleri (ِ‫)اَﻟْﺎَﻓْﻌﺎَلُ ﻟِﻠﺸﱡﺮُوع‬: ‫ﻞ‬ َ ‫ﺟَ َﻌ‬ ‫ﻞ‬ َ ‫َأﻗْ َﺒ‬

‫ﻖ‬ َ ِ‫ﻃﻔ‬ َ ‫ﺸَﺄ‬ َ ْ‫أَﻧ‬ ‫ﺧ َﺬ‬ َ ‫َأ‬ ‫ع‬ َ ‫ﺷَ َﺮ‬

‫إِﻧْﺒَﺮَى‬ ‫َھﺐﱠ‬ ‫إِﺑْﺘَ َﺪَأ‬ ‫ﻗﺎَ َم‬

Bu fiiller muzârinin başına geldiklerinde kendi asıl manalarını atarak (َ‫…“ )ﺑَﺪَأ‬meye başladı” manasını verirler. Başlama bildiren fiillerin başına (ْ‫)أَن‬ getirilmez. Yani başlangıç bildirmeleri ancak muzâri başında olur. ‫أَﺧَﺬَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﯾَﺒْﻜِﻲ‬. Çocuk ağlamaya başladı. ‫ق اﻟْﺠَﻨﱠ ِﺔ‬ ِ َ‫ﻃَﻔِﻘﺎَ ﯾَﺨْﺼِﻔﺎَنِ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻤﺎَ ﻣِﻦْ وَر‬. Cennet yaprağından üzerlerine örtmeye başladılar (Tâ-Hâ, 121). ُ‫ﺷَﺮَعَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ َﯾﻘْ َﺮأ‬.

‫‪Öğrenci okumaya başladı.‬‬ ‫‪.‬ﺟَﻌَﻞَ اﻟْﻤَﺠْﻨُﻮنُ ﯾَﺼْﺮُخُ‬ ‫‪Deli bağırmaya başladı.‬‬

‫‪Genel Cümle Örnekleri:‬‬ ‫ﺤﻘِﯿﻘَ َﺔ ‪1-‬‬ ‫ﻋَﺴَﻰ –ﻋَﺴَﻰ اﻟﺴﱠﻼَمُ ﯾَﻌُﻢﱡ اﻟْﻌﺎَﻟَﻢَ ––ﺷَﺮَعَ اﻟْﻤُﺘﱠﮭَﻢُ ﯾَﻘُﻮلُ اﻟْ َ‬ ‫ﻟَﻢْ أَﻛُﻦْ أَﻇُﻦﱡ أَنﱠ ‪-‬اﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ أَنْ ﯾَﻜْﺘَﺸِﻔُﻮا اﻟْﺒَﺘْﺮُولَ ﻓِﻲ ھَﺬِهِ اﻟﺼﱠﺤْﺮَاءِ‬ ‫‪ .‬ﺘِﻌْﺪاَدِﻓَﺮِﯾﻖَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ﺑِﮭَﺬَا اﻟِْﺎﺳْ‬ ‫أَوْﺷَﻜَﺖِ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ ﺗَﻐْﺮُبُ –اَﻟْﻤُﮭَﻨْﺪِﺳُﻮنَ أَوْﺷَﻜُﻮا أَنْ ﯾُﻜْﻤِﻠُﻮا اﻟْﻌِﻤﺎَرَةَ ‪2-‬‬ ‫ﻏﻤْﻼ ُةَاﻟَﺺ َﻛَﺮْدُت ْﻧَﺄ ىَﺴَﻊ ‪،‬‬ ‫ﺟَﻠَﺲَ اﻟْﻤُﺪَرﱢسُ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻘْﻌَﺪِهِ ﻣُﺘْﻌَﺒﺎً – ِﺑِﺮْ َ‬ ‫ح اﻟﺪﱠرْسَ‬ ‫رﱢسُ اﻟﺪﱠرْسَ ﺣَﺘﱠﻰ ﺟَﻠَﺲَ ﻟَﻢْ ﯾَﻜَﺪْ ﯾَﺸْﺮَحُ اﻟْﻤُﺪَ –ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺷَﺮَ َ‬ ‫‪ .‬ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻘْﻌَﺪِهِ ﻣُﺘْﻌَﺒ ًﺎ‬ ‫ﺐ –‪3‬‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜَﺪْ –ذَھَﺐَ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ إِﻟَﻰ أُﺳْﺘﺎَذِهِ ﻣُﺴْﺮِﻋﺎً ﺑَﻌْﺪَ أَنْ أَﻛْﻤَﻞَ اﻟْﻮاَﺟِ َ‬ ‫ﻧﺎَمَ اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ –ﯾُﻜْﻤِﻞ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬُ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ ﺣَﺘﱠﻰ ذَھَﺐَ إِﻟَﻰ أُﺳْﺘﺎَذِهِ ﻣُﺴْﺮِﻋﺎً‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜَﺪْ ﯾَﺸْﺮَبُ –ﺳَﺮِﯾﺮِهِ ﻣُﺴْﺘَﺮِﯾﺤﺎً ﺑَﻌْﺪَ أَنْ ﺷَﺮِبَ اﻟﺪﱠوَاءَ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤَﺮِﯾﺾُ اﻟﺪﱠواَءَ ﺣَﺘﱠﻰ ﻧﺎَمَ ﻋَﻠَﻰ ﺳَﺮِﯾﺮِهِ ﻣُﺴْﺘَﺮِﯾﺤًﺎ‬ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻜَﺪْ –أَﻗْﺒَﻞَ اﻟْﺈِﻣﺎَمُ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺼْﺤَﻔِﮫِ ﻗﺎَرِﺋﺎً ﺑَﻌْﺪَ أَنْ أَدﱠى اﻟﺼﱠﻼَةَ ‪4 -‬‬ ‫ﻣﺎَ ﻛﺎَدَتِ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ ‪-‬اﻟﺼﱠﻼَةَ ﺣَﺘﱠﻰ أَﻗْﺒَﻞَ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺼْﺤَﻔِﮫِ ﻗﺎَرِﺋﺎً ﯾُﺆَدﱢي اﻟْﺈِﻣَﺎمُ‬ ‫‪.‬ﺗَﻐِﯿﺐُ إِذْ ﻇَﮭَﺮَ ﺷَﺨْﺺٌ ﻣِﻦْ ﺑَﻌِﯿ ٍﺪ‬

5 – ِ‫ﻣﺎَ ﻛﺎَدَ –ﻣﺎَ ﻛﺎَدَ اﻟْﺠَﺮَسُ ﯾَﺪُقﱡ إِذْ ﺻَﻌِﺪَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ إِﻟَﻰ اﻟﺼﱡﻔُﻮف‬ ‫ﻣﺎَ ﻛَﺎدَ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ﯾَﻨْﺘَﮭِﻲ إِذْ –اﻟْﻤَﻄَﺮُ ﯾَﻨْﺰِلُ إِذْ أَﺳْﺮَعَ اﻟﻨﺎﱠسُ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺄْوَى‬ ‫ﻞﱢ ﻣَﺠﺎَﻻَتِ ﻛﺎَدَتِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﺗُﺸﺎَرِكُ ﻓِﻲ ﻛُ–ﺧَﺮَجَ اﻟْﻌُﻤﺎﱠلُ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻤﺼْﻨَ ِﻊ‬ ‫ﻞ‬ ِ َ‫اﻟْﻌَﻤ‬.

Tercüme: 1. Zanlı (itham edilen) hakikatı söylemeye başladı. Umulur ki barış alemi kapsar. Mühendislerin bu çölde petrolü keşfetmeleri (ortaya çıkarmaları) umulur. Okul takımının bu kabiliyette olduğunu sanmıyordum. 2. Mühendisler apartmanı neredeyse tamamlayacak. Güneş doğmak üzere, akşam namazına erişilmesi yakındır. Öğretmen dersi açıkladıktan sonra yorgun olarak yerine oturdu. Öğretmen dersi açıklar açıklamaz yorgun olarak yerine oturdu. 3. Öğrenci ödevi tamamladıktan sonra koşarak (aceleyle) öğretmenine gitti. Öğrenci ödevi tamamlar tamamlamaz koşarak (aceleyle) öğretmenine gitti. Hasta ilacı içtikten sonra

dinlenmek üzere yatağında uyudu. Hasta ilacı içer içmez dinlenmek üzere yatağında uyudu. 4. İmam namazı edâ ettikten sonra okumak üzere mushafına yöneldi. İmam namazı eda eder etmez okumak üzere mushafına yöneldi. Güneş neredeyse batmak üzereydi ki birden uzaktan bir şahıs belirdi. 5. Zil çalar çalmaz hemen öğrenciler sınıflara çıktı. Yağmur iner inmez (yağar yağmaz) hemen insanlar sığınağa koştu. İş biter bitmez işçiler fabrikadan çıktı. Kadın neredeyse tüm iş sahalarına iştirak ediyor.

? ALIŞTIRMALAR ? 1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz. ُ ‫ﻰ ﺷَﺒِﻌُﻮا ﺛُﻢﱠ أَﺧَﺬُوا أَﻛَﻞَ اﻟْﺄَﻃْﻔﺎَلُ ﺣَﺘﱠ –أَﺧَﺬَتِ اﻟْﺄَﺷْﺠﺎَرُ ﺗَ َﺘﺤَﺮﱠ‬ ‫ك‬ َ‫ﺳَﺘَﻘْﻀِﻲ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻋُﻄْﻠَﺔَ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعِ ﻋَﻠَﻰ ﺷﺎَﻃِﺊِ –ﯾَﻀْﺤَﻜُﻮنَ وَ ﯾَﻠْﻌَﺒُﻮن‬ ُ‫اﻟْﺒَﺤْﺮِ وَ ﻗَﺪْ دَﻋﺎَ اﻟْﺄَبُ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﺄَﺻْﺪِﻗﺎَءِ ﻟِﯿَﺬْھَﺒُﻮا ﻣَﻌَﮭُﻢْ وَ ﺳَﺘَ َﺘﺤَﺮﱠك‬ ‫ﻛِﺮِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ ﻓِﻲ اﻟﺼﱠﺒﺎَحِ اﻟْﺒَﺎ‬. ‫أَﺧَﺬَتِ اﻟْﻌﺎَﺋِﻠَﺔُ ﺗَﺴْﺘَﻌِﺪﱡ ﻟِﻠﺮﱢﺣْﻠَﺔِ ﻓِﻲ‬ َ‫ ﻓَﻘَﺪْ ﺑَﺪَأَتِ اﻟْﺄُمﱡ ﺗُﻌِﺪﱡ ﺑَﻌْﺾَ اﻟﻄﱠﻌﺎَمِ واﻟﺸﺎﱠى وَ اﻟْ َﻌﺼِﯿﺮِ و‬، ِ‫اﻟْﻤَﺴﺎَء‬

‫ﺳَﯿَﺄْﺧُﺬُ اﻟْﺄَوْﻻَدُ ﻣَﻌَﮭُﻢْ ﻣَﻼَﺑِﺲَ اﻟﺴﱢﺒﺎَﺣَﺔِ وَ ﻛُﺮَةَ اﻟْﻘَﺪَمِ وَ ﺑَﻌْﺾَ اﻟْﻜَﺮاَﺳِ ﱢ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻋَﺴَﻰ –ﻋَﺴَﻰ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮَةُ أَنْ ﺗَﺮْﺟِﻊَ إِﻟَﻰ وَﻃَﻨِﮭﺎَ ‪-‬ﺮَةِ وَ اﻟْﻤِﻈَﻠﱠ ِﺔ اﻟﺼﱠﻐِﯿ‬ ‫ﻋَﺴَﻰ اﻟْﻐﺎَﺋِﺐُ أَنْ ﯾَﻌُﻮدَ إِﻟَﻰ أَھْﻠِﮫِ –اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮاَتُ أَنْ ﯾَﺮْﺟِﻌْﻦَ إِﻟَﻰ وَﻃَﻨِ ِﮭﻦﱠ‬ ‫نْ ﺗَﮭْﺒِﻂَ إِﻟَﻰ ﻋَﺴَﻰ اﻟﻄﺎﱠﺋِﺮَةُ أَ –ﻋَﺴَﻰ اﻟْﻐﺎَﺋِﺒُﻮنَ أَنْ ﯾَﻌُﻮدُوا إِﻟَﻰ أَھْﻠِ ِﮭﻢْ –‬ ‫ﺴﻼَمٍ‬ ‫ﻋَﺴَﻰ –ﻋَﺴَﻰ اﻟْﺄَﺑْﻨﺎَءُ أَنْ ﯾَﺬْﻛُﺮُوا ﻓَﻀْﻞَ آﺑﺎَءِھِﻢْ ‪-‬أَرْضِ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺑِ َ‬ ‫ﻋَﺴَﻰ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ أَنْ ﯾَﻨْﺠَﺤْﻦَ –اﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ أَنْ ﺗَﺪﱠﺧِﺮاَ ﻣَﺒْﻠَﻐﺎً ﻛﺎَﻓِﯿﺎً ﻟِﻠﺮﱢﺣْﻠَﺔِ‬ ‫ﻟَﻢْ ‪-‬أَوْﺷَﻜُﻮا أَنْ ﯾُﻜْﻤِﻠُﻮا اﻟﺪﱠرْسَ اَﻟْﻤُﺪَرﱢﺳُﻮنَ ‪-‬ﻓِﻲ اﺧْﺘِﺒﺎَرِ آﺧِ ِﺮ اﻟْﻌﺎَمِ‬ ‫ﻟَﻢْ أَﻛُﻦْ أَﻇُﻦﱡ أَنﱠ ﺣَﯿﺎَةَ اﻟْﻤَﺰْرَﻋَﺔِ –أَﻛُﻦْ أَﻇُﻦﱡ أَنﱠ إِﻣﺎَمَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﺑِﮭَﺬاَ اﻟْﻌِﻠْﻢِ‬ ‫‪ .‬ﻟَﻢْ أَﻛُﻦْ أَﻇُﻦﱡ أَنﱠ ﺷﺎَرِعَ اﻟْﻤَﻄﺎَرِ ﺑِﮭَﺬِهِ اﻟﻨﱠﻈﺎَﻓَﺔِ ‪[2] -‬ﺑِﮭَﺬَا اﻟْﮭُﺪُو ِء‬ ‫‪2. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de‬‬ ‫‪tekil ve çoğul halini yazınız. Mukârabe fiilleri ile‬‬ ‫‪ilgili kelimelerin altını çiziniz.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪MUKÂREBE FİİLLERİ İLE İLGİLİ AYETLER‬‬ ‫ﻓَﮭَﻞْ ﻋَﺴَﯿْﺘُﻢْ إِنْ ﺗَﻮَﻟﱠﯿْﺘُﻢْ أَنْ ﺗُﻔْﺴِﺪُوا ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَﺗُﻘَﻄﱢﻌُﻮا أَرْﺣَﺎﻣَﻜُﻢْ ‪1-‬‬ ‫‪ .‬أُوﻟَﺌِﻚَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻟَﻌَﻨَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓَﺄَﺻَﻤﱠﮭُﻢْ وَأَﻋْﻤَﻰ أَﺑْﺼَﺎرَھُﻢْ }‪{47/22‬‬ ‫‪(47/MUHAMMED, 22, 23). Geri dönerseniz,‬‬ ‫‪yeryüzünde bozgunculuk yapmaya ve akrabalık‬‬ ‫‪bağlarını kesmeye dönmüş olmaz mısınız? İşte‬‬ ‫‪bunlar, Allah'ın kendilerini lânetlediği, sağır kıldığı‬‬ ‫‪ve gözlerini kör ettiği kimselerdir.‬‬

2- َ‫ﻛُﺘِﺐَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻟْﻘِﺘَﺎلُ وَھُﻮَ ﻛُﺮْهٌ ﻟَﻜُﻢْ وَﻋَﺴَﻰ أَنْ ﺗَﻜْﺮَھُﻮا ﺷَﯿْﺌًﺎ وَھُﻮ‬ ُ‫ﻢْ وَﻋَﺴَﻰ أَنْ ﺗُﺤِﺒﱡﻮا ﺷَﯿْﺌًﺎ وَھُﻮَ ﺷَﺮﱞ ﻟَﻜُﻢْ وَاﻟﻠّﮫُ ﯾَﻌْﻠَﻢُ وَأَﻧْﺘُﻢْ ﻻَ ﺧَﯿْﺮٌ َﻟﻜ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (2/BAKARA, 2l6). Hoşunuza gitmediği halde savaş size farz kılındı. Sizin için daha hayırlı olduğu halde bir şeyi sevmemeniz mümkündür. Sizin için daha kötü olduğu halde bir şeyi sevmeniz de mümkündür. Allah bilir, siz bilmezsiniz. 3- ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻻَ ﯾَﺴْﺨَﺮْ ﻗَﻮمٌ ﻣِﻦْ ﻗَﻮْمٍ ﻋَﺴَﻰ أَنْ ﯾَﻜُﻮﻧُﻮا ﺧَﯿْﺮًا‬ ‫ﺰُوا أَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ ﻣِﻨْﮭُﻢْ وَﻻَ ﻧِﺴَﺎءٌ ﻣِﻦْ ﻧِﺴَﺎءٍ ﻋَﺴَﻰ أَنْ ﯾَﻜُﻦﱠ ﺧَﯿْﺮًا ﻣِﻨْﮭُﻦﱠ َوﻻَ ﺗَﻠْ ِﻤ‬ ْ‫وَﻻَ ﺗَﻨَﺎﺑَﺰُوا ﺑِﺎﻟْﺄَﻟْﻘَﺎبِ ﺑِﺌْﺲَ اﻻِﺳْﻢُ اﻟْﻔُﺴُﻮقُ ﺑَﻌْﺪَ اﻟْﺈِﯾﻤَﺎنِ وَﻣَﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﺘُﺐ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢُ اﻟﻈﱠﺎِﻟﻤُﻮ‬. (49/HUCURAT, 11). Ey müminler! Bir topluluk diğer bir topluluğu alaya almasın. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın, birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın. İmandan sonra fâsıklık ne kötü bir isimdir! Kim de tevbe etmezse işte onlar zâlimlerdir.

4- ‫ﯾَﻜَﺎدُ اﻟْﺒَﺮْقُ ﯾَﺨْﻄَﻒُ أَﺑْﺼَﺎرَھُﻢْ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ أَﺿَﺎءَ ﻟَﮭُﻢْ ﻣَﺸَﻮاْ ﻓِﯿﮫِ وَإِذَا أَﻇْﻠَ َﻢ‬ ‫ﻋََﻠﯿْﮭِﻢْ ﻗَﺎﻣُﻮا وَﻟَﻮْ ﺷَﺎءَ اﻟﻠّﮫُ ﻟَﺬَھَﺐَ ﺑِﺴَﻤْﻌِﮭِﻢْ وَأَﺑْﺼَﺎرِھِﻢْ إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ‬ ٌ‫ﺷﻲْ ٍء ﻗَﺪِﯾﺮ‬ َ . (2/BAKARA, 20). (O esnada) şimşek sanki gözlerini çıkaracakmış gibi çakar, onlar için etrafı aydınlatınca orada birazcık yürürler, karanlık üzerlerine çökünce de oldukları yerde kalırlar. Allah dileseydi elbette onların kulaklarını sağır, gözlerini kör ederdi. Allah şüphesiz her şeye kadirdir. 5- ‫ث‬ َ ْ‫ﺤﺮ‬ َ ْ‫ﻗَﺎلَ إِﻧﱠﮫُ ﯾَﻘُﻮلُ إِﻧﱠﮭَﺎ ﺑَﻘَﺮَةٌ ﻻَ ذَﻟُﻮلٌ ﺗُﺜِﯿﺮُ اﻟَْﺄرْضَ وَﻻَ ﺗَﺴْﻘِﻲ اﻟ‬ ‫ن‬ َ ‫ﻣُﺴَﻠﱠﻤَﺔٌ ﻻَ ﺷِﯿَﺔَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا اﻟْﺂنَ ﺟِﺌْﺖَ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ ﻓَﺬَﺑَﺤُﻮھَﺎ وَﻣَﺎ ﻛَﺎدُوا َﯾﻔْ َﻌﻠُﻮ‬ . (2/BAKARA, 71). (Musa) dedi ki: Allah şöyle buyuruyor: O, henüz boyunduruk altına alınmayan, yer sürmeyen, ekin sulamayan, serbest dolaşan (salma), renginde hiç alacası bulunmayan bir inektir. “İşte şimdi gerçeği anlattın” dediler ve

bunun üzerine (onu bulup) kestiler, ama az kalsın kesmeyeceklerdi. 6- ْ‫أَﯾْﻨَﻤَﺎ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﯾُﺪْرِﻛْﻜُﻢُ اﻟْﻤَﻮْتُ وَﻟَﻮْ ﻛُﻨْ ُﺘﻢْ ﻓِﻲ ﺑُﺮُوجٍ ﻣُﺸَﯿﱠﺪَةٍ وَِإن‬ ِ‫ُﺗﺼِﺒْﮭُﻢْ ﺣَﺴَﻨَﺔٌ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮا ھَﺬِهِ ﻣِﻦْ ﻋِﻨْﺪِ اﻟﻠّﮫِ َوإِنْ ﺗُﺼِﺒْﮭُﻢْ ﺳَﯿﱢﺌَﺔٌ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮا ھَﺬِه‬ ‫اﻟْﻘَﻮْمِ ﻻَ ﯾَﻜَﺎدُونَ ﯾَﻔْﻘَﮭُﻮنَ ﻣِﻦْ ﻋِﻨْﺪِكَ ﻗُﻞْ ﻛُﻞﱞ ﻣِﻦْ ﻋِﻨْﺪِ اﻟﻠّﮫِ ﻓَﻤَﺎ ﻟِ َﮭﺆُﻻَ ِء‬ ‫ ﺣَﺪِﯾﺜًﺎ‬. (4/NİSÂ, 78). Nerede olursanız olun ölüm size ulaşır; sarp ve sağlam kalelerde olsanız bile! Kendilerine bir iyilik dokunsa "Bu Allah'tan" derler; başlarına bir kötülük gelince de "Bu senden" derler. "Hepsi Allah'tandır"" de. Bu adamlara ne oluyor ki bir türlü laf anlamıyorlar! 7- ‫وَﻟَﻤﱠﺎ رَﺟَﻊَ ﻣُﻮﺳَﻰ إِﻟَﻰ ﻗَﻮْﻣِﮫِ ﻏَﻀْﺒَﺎنَ أَﺳِﻔًﺎ ﻗَﺎلَ ﺑِﺌْﺴَﻤَﺎ ﺧَﻠَﻔْﺘُﻤُﻮﻧِﻲ‬ ‫ﯾَﺠُﺮﱡهُ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِي أَ ﻋَﺠِﻠْﺘُﻢْ أَﻣْﺮَ رَﺑﱢﻜُﻢْ وَأَﻟْﻘَﻰ اﻟْﺄَﻟْﻮَاحَ وَأَﺧَﺬَ ﺑِﺮَأْسِ َأﺧِﯿ ِﮫ‬ َ‫ِإﻟَﯿْﮫِ ﻗَﺎلَ اﺑْﻦَ أُمﱠ إِنﱠ اﻟْﻘَﻮْمَ اﺳْﺘَﻀْﻌَﻔُﻮﻧِﻲ وَﻛَﺎدُوا ﯾَﻘْﺘُﻠُﻮﻧَﻨِﻲ ﻓَﻼَ ﺗُﺸْﻤِﺖْ ﺑِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ اﻷﻋْﺪَاءَ وَﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻠْﻨِﻲ ﻣَﻊَ اﻟْﻘَﻮْمِ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (7/A’RÂF, 150). Musa, kızgın ve üzgün bir halde kavmine dönünce: “Benden sonra arkamdan ne kötü işler yapmışsınız! Rabbinizin emrini (beklemeyip) acele mi ettiniz?” dedi. (Tevrat) levhalarını yere attı ve kardeşinin (Harun’un) başını tutup kendine doğru çekmeye başladı. (Kardeşi): “Anam oğlu! Bu kavim beni cidden

zayıf gördüler ve nerede ise beni öldüreceklerdi. Sen de düşmanları bana güldürme ve beni bu zâlim kavimle beraber tutma!” dedi. 8- ً‫ وَﻟَﻮْﻻَ أَنْ ﺛَﺒﱠﺘْﻨَﺎكَ ﻟَﻘَﺪْ ﻛِ ْﺪتَ ﺗَﺮْﻛَﻦُ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﺷَﯿْﺌًﺎ ﻗَﻠِﯿﻼ‬. (17/İSRÂ, 74). Eğer seni sebatkâr kılmasaydık, gerçekten, nerdeyse onlara birazcık meyledecektin. 9- َ‫وَِإنْ ﻛَﺎدُوا ﻟَﯿَﺴْﺘَﻔِﺰﱡوﻧَﻚَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَرْضِ ﻟِﯿُﺨْﺮِﺟُﻮكَ ﻣِﻨْﮭَﺎ وَإِذًا ﻻَ ﯾَﻠْﺒَﺜُﻮن‬ ‫ﻼ‬ ً ‫ ﺧِﻼﻓَﻚَ ِإﻻﱠ ﻗَﻠِﯿ‬. (17/İSRÂ, 76). Yine onlar, seni yurdundan çıkarmak için nerdeyse dünyayı başına dar getirecekler. O takdirde, senin ardından kendileri de fazla kalamazlar. 10- ْ‫ﺗَﻜَﺎدُ ﺗَﻤَﯿﱠﺰُ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﯿْﻆِ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ أُﻟْﻘِﻲَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﻮْجٌ ﺳَﺄَﻟَﮭُﻢْ ﺧَﺰَﻧَﺘُﮭَﺎ أَﻟَﻢْ ﯾَﺄْ ِﺗﻜُﻢ‬ ٌ‫ ﻧَﺬِﯾﺮ‬. (67/MÜLK, 8). Neredeyse (cehennem) öfkesinden çatlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atılsa, onun bekçileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu bir peygamber gelmemiş miydi? diye sorarlar. 11- ‫ﻻ‬ َ ‫ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻻَ ﯾَﺤِﻞﱡ ﻟَﻜُﻢْ أَنْ ﺗَﺮِﺛُﻮا اﻟﻨﱢﺴَﺎءَ ﻛَﺮْھًﺎ َو‬ ‫ﺾ‬ ِ ْ‫ﻣَﺎ آﺗَﯿْﺘُﻤُﻮھُﻦﱠ إِﻻﱠ أَنْ ﯾَﺄْﺗِﯿﻦَ ﺑِﻔَﺎﺣِﺸَﺔٍ ﻣُﺒَﯿﱢﻨَﺔٍ ﺗَﻌْﻀُﻠُﻮھُﻦﱠ ﻟِﺘَﺬْھَﺒُﻮا ﺑِ َﺒﻌ‬

‫وَﻋَﺎﺷِﺮُوھُﻦﱠ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُوفِ ﻓَﺈِنْ ﻛَﺮِھْﺘُﻤُﻮھُﻦﱠ ﻓَﻌَﺴَﻰ أَنْ ﺗَﻜْﺮَھُﻮا ﺷَﯿْﺌًﺎ‬ ‫ وَﯾَﺠْﻌَﻞَ اﻟﻠّﮫُ ﻓِﯿﮫِ ﺧَﯿْﺮًا ﻛَﺜِﯿﺮًا‬. (4/NİSÂ, 19). Ey iman edenler! Kadınlara zorla vâris olmanız size helâl değildir. Apaçık bir edepsizlik yapmadıkça, onlara verdiğinizin bir kısmını ele geçirmeniz için de kadınları sıkıştırmayın. Onlarla iyi geçinin. Eğer onlardan hoşlanmazsanız (biliniz ki) Allah’ın hakkınızda çok hayırlı kılacağı bir şeyden de hoşlanmamış olabilirsiniz. 12- ْ‫ﻗَﺎﻟُﻮا أُوذِﯾﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞِ أَنْ ﺗَﺄْﺗِﯿﻨَﺎ وَﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﻣَﺎ ﺟِﺌْﺘَﻨَﺎ ﻗَﺎلَ ﻋَﺴَﻰ رَﺑﱡﻜُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ أَنْ ﯾُﮭْﻠِﻚَ ﻋَﺪُوﱠﻛُﻢْ وَﯾَﺴْﺘَﺨْﻠِﻔَﻜُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﻓَﯿَﻨْﻈُﺮَ ﻛَﯿْﻒَ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬. (7/A’RÂF, 129). Onlar da, sen bize (peygamber olarak) gelmeden önce de geldikten sonra da bize işkence edildi, dediler. (Musa), “Umulur ki Rabbiniz düşmanınızı helâk eder ve onların yerine sizi yer yüzüne hakim kılar da nasıl hareket edeceğinize bakar” dedi. 13- َ‫ ﻋَﺴَﻰ رَﺑﱡﻨَﺎ أَنْ ﯾُﺒْﺪِﻟَﻨَﺎ ﺧَﯿْﺮًا ﻣِﻨْﮭَﺎ إِﻧﱠﺎ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻨَﺎ رَاﻏِﺒُﻮن‬. (68/KALEM, 32). Belki Rabbimiz bize bunun yerine daha iyisini verir. Çünkü biz (artık) Rabbimizi (O'nun hoşnutluğunu) arzuluyoruz.

14- َ‫ﺎ ﺳَﻮْآﺗُﮭُﻤَﺎ وَﻃَﻔِﻘَﺎ ﯾَﺨْﺼِﻔَﺎنِ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻤَﺎ ﻣِﻦْ ﻓَﺄَﻛَﻼَ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﻓَﺒَﺪَتْ ﻟَﮭُﻤ‬ ‫وَرَقِ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ وَﻋَﺼَﻰ آدَمُ رَﺑﱠﮫُ ﻓَ َﻐﻮَى‬. (20/TÂHÂ, 121). Nihayet (Adem ve Havvâ) ondan yediler. Bunun üzerine kendilerine ayıp yerleri göründü. Üstlerini cennet yaprağı ile örtmeye çalıştılar. (Bu suretle) Âdem Rabbine âsi olup yolunu şaşırdı. &&&&&&&&&&

------------------------------------------------------------------------------[1] Burada müfred müzekker olan (‫ )ﻋَﺴَﻰ‬nın elif-i maksûresine zamir birleştiği için uzun elif tarzında yazıldığını hatırlayınız. [2] ,,

(ُ‫ )اَﻟْﮭُﺪُوء‬sakin


TE’KİT Dinleyicinin yanlış anlayabileyeceği sözleri yanlış anlamalara imkan vermeyecek şekilde pekiştiren bir sözdür. Lafzî ve mânevî olmak üzere ikiye ayrılır: 1- Lafzî Te’kit: İsmin, fiilin, harfin, zamirin ya da cümlenin tekrarı ile yapılan tekittir. ‫ح‬ َ ‫رَأَﯾْﺖُ اﻟﺘﱢﻤْﺴﺎَحَ اﻟﺘﱢﻤْﺴَﺎ‬. Timsahı gördüm timsahı. ٌ‫ﺣَﻀَﺮَ ﺣَﻀَ َﺮ ﺧﺎَﻟِﺪ‬ Hâlit geldi geldi.

‫ﻀﺮْتُ َھ‬ َ ‫ﺣ‬ َ ْ‫ﺣﻀَﺮْتِ ؟ ﻧَﻌَﻢْ ﻧَﻌَﻢ‬ َ ْ‫ﻞ‬. Geldin mi? Evet evet geldim. ‫ﺖ‬ ِ ْ‫إِذْھَﺐْ إِذْھَﺐْ إِﻟَﻰ اﻟْﺒَﯿ‬.

Git, eve git. ُ‫ھُﻮَ اﻟﺼﺎﱠدِقُ ھُﻮَ اﻟﺼﺎﱠ ِدق‬. Sadık odur odur, sadık o. ‫ﻗُﻤْﺖُ أَﻧَﺎ‬. Ben kalktım ben. ‫ﺖ‬ َ ْ‫رَأَﯾْﺘُﻚَ أَﻧ‬. Seni gördüm seni. ‫ن‬ َ ‫ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﺛُﻢﱠ ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌَْﻠﻤُﻮ‬ Hayır, anlayacaklar! Yine hayır! Onlar anlayacaklar (Nebe, 4, 5).

Görüldüğü gibi mesela ilk cümlede timsahı gördüğünden şüphe eden dinleyicisine ikinci defa ismi tekrarlayarak onun tereddüdünü gidermiş olur. 2- Mânevî Te’kit: Sadece şu kelimelerle yapılan te’kittir: ُ‫ﻋَﺎﻣﱠﺔ‬ ‫ﻛُﻞﱡ‬ ُ‫ﺟَﻤِﯿﻊ‬

‫ﻛِﻠْﺘَﺎ‬ ‫ﻼ‬ َ ‫ِﻛ‬ ُ‫ﻋَﯿْﻦ‬ ُ‫ﻧَﻔْﺲ‬

Bu kelimeler tekid edilecek kelimenin zamirine muzaf olurlar ve tekit ettiği kelimenin harekesini alırlar. Manevi tekitle marife tekit edilir, nekre tekit edilmez. Sırasıyla örnekleriyle inceleyelim: ُ‫ﻋَﯿْﻦ‬ ُ‫ﻧَﻔْﺲ‬ Kendisi, aynısı

‫ﻲ اﻟْﻮَزِﯾﺮُ َﻧﻔْﺴُﮫُزاَرَ ِﻧ‬. Bakanın kendisi beni ziyaret etti. ُ‫ﺴﮫ‬ َ ْ‫ﻗﺎَﺑَﻠْﺖُ اﻟْﻮَزِﯾﺮَ َﻧﻔ‬. Bakanın kendisiyle karşılaştım. ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ إِﻟَﻰ اﻟْﻮَزِﯾﺮِ َﻧﻔْﺴِ ِﮫ‬. Bakanın kendisine yazdım. ‫ﺣَﻀَﺮَتْ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﻋَﯿْﻨُﮭ َﺎ‬. Fatıma’nın bizzat kendisi geldi.

‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻘِﺼﱠﺔَ ﻋَﯿْﻨَﮭ َﺎ‬. Hikâyenin kendisini okudum.

* (ٌ‫ ) َﻧﻔْﺲ‬ve (ٌ‫ )ﻋَﯿْﻦ‬müfred kelimeyi tekid ederler. Tesniye ve cemi bir kelimeyi tekit edecekleri zaman (‫ )أَﻋْﯿُﻦ()أَﻧْﻔُﺲ‬şeklindeki cemi siygaları kullanılır: ‫ﻤﺎَنِ أَﻧْﻔُﺴُﮭُﻤﺎَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮقِذَھَﺐَ اﻟْﻤُ َﻌﻠﱢ‬. İki öğretmenin kendileri çarşıya gittiler. ‫ق‬ ِ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤﺎَنِ اَﻋْﯿُﻨُﮭُﻤﺎَ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬. (Aynı mana) ‫ق‬ ِ ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ أَﻧْﻔُﺴُﮭُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬. Öğretmenlerin kendileri çarşıya gittiler. ‫قذَ َھ‬ ِ ‫ﺐَ اﻟْ ُﻤﻌَﻠﱢﻤُﻮنَ اَﻋْﯿُﻨُﮭُﻢْ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ‬. (Aynı mana)

*Bazen (ٌ‫ )ﻧَﻔْﺲ‬ve (ٌ‫ )ﻋَﯿْﻦ‬kelimelerine bitişik zâid (ِ‫)ب‬ harf-i ceri de gelebilir.

‫ذَھَﺐَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﺑِ َﻨﻔْﺴِ ِﮫ‬. Öğretmenin bizzat kendisi gitti. ‫ذَھَﺐَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ ﺑِﻌَﯿْﻨِ ِﮫ‬. (aynı mana) ‫ﻼ‬ َ ‫ ﻛِﻠْﺘﺎَ ِﻛ‬ikisi

Sonlarında tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi tekit ederler. (َ‫ )ﻛِﻼ‬müzekker, (َ‫ )ﻛِﻠْﺘﺎ‬müennes için kullanılır. ‫ﻧَﺠَﺢَ اﻟْﺎِﺧْﻮاَنِ ِﻛﻼَھُﻤَﺎ‬. İki kardeşin ikisi de başardı. ْ‫ﻦِ ﻛِﻠَﯿْﮭِﻤﺎَﻗَﺮَأْﻧﺎَ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑَﯿ‬. Her iki kitabı da okudum. ‫ﻛَﺘَﺒْﺖُ ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَﻤَﯿْﻦِ ِﻛﻠَﯿْﮭِﻤ َﺎ‬. Her iki kalemle de yazdım. ‫ﺟﺎَءَتِ اﻟْﻤَﺮْأَﺗﺎَنِ ﻛِﻠْﺘﺎَھُﻤَﺎ‬. Kadınların ikisi de geldi.

*(َ‫ ) ِﻛﻼ‬ve (َ‫ )ﻛِﻠْﺘﺎ‬zamirle değil de isimle birleştiği takdirde tekit olmaz, cümlenin unsuru olur: ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺟﺎَءَ ﻛِﻼَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﯿ‬. İki öğretmen geldi (fâil ve muzaf). ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺟﺎَءَتْ ﻛِﻠْﺘﺎَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻤَﺘَﯿ‬. İki bayan öğretmen geldi. ‫ﻛُﻞﱞ‬ ٌ‫ﺟَﻤِﯿﻊ‬ hepsi, tümü

‫ﺣَﻀَﺮَتِ اﻟﺘﱢﻠْﻤِﯿﺬَاتُ ﻛُﻠﱡﮭُﻦﱠ‬. Öğrencilerin hepsi geldi. ُ‫ب ﻛُﻠﱠﮫ‬ َ َ‫ﻗَﺮَأْتُ اﻟْﻜِﺘﺎ‬. Kitabın hepsini okudum. ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﻣِﻦَ اﻟْﻔَﻮاَﻛِ ِﮫ ﻛُﻠﱢﮭَﺎ‬. Meyvelerin hepsini satın aldım. ْ‫ﻧَﺠَﺢَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﺟَﻤِﯿﻌُﮭُﻢ‬. Bütün öğrenciler başardı.

ٌ‫واَﺣِﺪٌ اَﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﺟَﻤِﯿﻌُﮭُﻢْ ﻗَﻠْﺐ‬. Bütün müslümanlar birtek kalptirler.

*(ُ‫ ) أَﺟْﻤَﻊُ ث ﺟُﻤَﻊ‬kelimeleri de müfred ve cemileri tekit ederler. ُ‫ﺟﺎَءَتِ اﻟْﺠَﯿْﺶُ َأﺟْﻤَﻊ‬. Ordunun hepsi geldiler. ُ‫ﺟﺎَءَتِ اﻟﻨﱢﺴَﺎءُ ﺟُﻤَﻊ‬. Kadınların hepsi geldiler.

*(ٌ‫()ﻛﺎَﻓﱠﺔٌ()ﻋَﺎﻣﱠﺔ‬Tamamı, geneli) kelimeleri de kendilerine uygun zamir alarak tekit olabilirler: ْ‫ﺟﺎَءَ اﻟﻨﺎﱠسُ ﻛَﺎﻓﱠﺘُﮭُﻢ‬. İnsanların tamamı geldi. ْ‫ﺣَﻀَﺮَ اﻟﻄﱡﻼﱠبُ ﻋﺎَﻣﱠﺘُﮭُﻢ‬. Öğrencilerin geneli geldi.

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan te’kitlerin‬‬ ‫‪adlarını çizip tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻧَﻮاَﻓِﺬُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻛُﻠﱡﮭﺎَ –أَﻋْﻠَﻦَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمُ أَنﱠ اﻟﺘﱠﻌْﻠِﯿﻢَ ﺣَﻖﱞ ﻟِﻠْﻤُﻮاَﻃِﻨِﯿﻦَ ﺟَﻤِﯿﻌِ ِﮭ ْﻢ‬ ‫ﻦ ﺑِﺌْﺮِ زَﻣْﺰَمَ ﻧَﻔْﺴِﮭﺎَ ‪َ -‬ﻣﻔْﺘُﻮﺣَﺔٌ‬ ‫اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺟَﻤِﯿﻌُﮭُﻢْ – ﺷَﺮِبَ اﻟْﺤُﺠﺎﱠجُ ﻣِ ْ‬ ‫ن ﺑِﻨَﺸﺎَطٍ –ﺣَﻀَﺮُوا اﻟْﻤُﺒﺎَراَةَ‬ ‫ﻗَﺮَأْتُ ﻣَﻘﺎَﻟَﺘَﯿْﻦِ –اَﻟْﻌﺎَﻣِﻼَنِ ﻛِﻼَھُﻤﺎَ ﯾَﻌْﻤَﻼَ ِ‬ ‫ﻗَﺮَأْتُ –إِنﱠ اﻟْﻤُﺪِﯾﺮَ ﻋَﯿْﻨَﮫُ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﺣَﻀَﺮ اﻟْﺤَﻔْﻞَ –ﻟِﻠْﻜﺎَﺗِﺐِ ﻋَﯿْﻨ ِﮫ‬ ‫–ذَھَﺐَ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿﺬُ ﺟَﻤِﯿﻌُﮭُﻢْ ﻓِﻲ اﻟﺮﱢﺣْﻠَﺔِ –ﻮعَ اﻟْﻜِﺘﺎَﺑَﯿْﻦِ ﻛِﻠَﯿْﮭِﻤﺎَ ھَﺬَا اﻟْﺄُﺳْﺒُ‬ ‫ﺳَﺄَﻟْﻨﺎَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢَ ﻓِﻲ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ –ﻗَﺮَأْﻧﺎَ اﻟْﻜِﺘﺎَبَ ُﻛﻠﱠﮫُ أَﻣْﺲِ –اَﻟْﻜِﺘﺎَبُ ﻛُﻠﱡﮫُ ﺳَﮭْﻞٌ‬ ‫ﺖِ اِﺷْﺘَﺮَﻛَ –اِﺷْﺘَﺮَﻛَﺖْ ﻛِﻠْﺘﺎَ اﻟْﺄُﺧْﺘَﯿْﻦِ ﻓِﻲ ﻣُﺴﺎَﺑَﻘَﺔِ اﻟْﻘُﺮْآنِ اﻟْﻜَﺮِﯾ ِﻢ –ﻛُﻠﱢﮫِ‬ ‫ﻧَﺠَﺢَ ﻛِﻼَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘَﯿْﻦِ ﻓِﻲ –اﻟْﺄُﺧْﺘﺎَنِ ﻛِﻠْﺘﺎَھُﻤﺎَ ﻓِﻲ ﻣُﺴﺎَﺑَﻘَﺔِ اﻟْﻘُﺮْآنِ اﻟْﻜَﺮِﯾ ِﻢ‬ ‫ن‬ ‫وَﺻَﻠَﺖْ ﺟَﻤِﯿﻊُ –ﻧَﺠَﺢَ اﻟﺼﱠﺪِﯾﻘﺎَنِ ﻛِﻼَھُﻤﺎَ ﻓِﻲ اﻟْﺎِﻣْﺘِﺤﺎَنِ –اﻟْﺈِﻣْﺘِﺤﺎَ ِ‬ ‫–ﮭُﻦﱠ إِﻟَﻰ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتُ ﺟَﻤِﯿﻌُ –اﻟﻄﺎﱠﻟِﺒﺎَتِ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻤﺪْرَﺳَﺔِ‬ ‫ﺳﮭُﻢْ‬ ‫ﺷﺎَھَﺪْتُ اﻟﻄﱡﻼﱠبَ ﻛُﻠﱠﮭُﻢْ –ﺷﺎَھَﺪْتُ ﻛُﻞﱠ اﻟﻄﱡﻼﱠبِ ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮُونَ دُرُو َ‬ ‫–أَﻧْﻔَﻘْﺖُ ﺟَﻤِﯿﻊَ اﻟْﻤﺎَلِ ﻓِﻲ ﻣُﺴﺎَﻋَﺪَةِ اﻟْﻤُﺤْﺘﺎَﺟِﯿﻦَ –ﯾَﺴْﺘَﺬْﻛِﺮُونَ دُرُوﺳَﮭُﻢْ‬ ‫‪ .‬اﻟْﻤُﺤْﺘﺎَﺟِﯿﻦَ أَﻧْﻔَﻘْﺖُ اﻟْﻤﺎَلَ ﺟَﻤِﯿﻌَﮫُ ﻓِﻲ ﻣُﺴﺎَﻋَ َﺪ ِة‬ ‫‪2. Te’kitlerle ilgili yedi cümle kurunuz.‬‬ ‫‪3. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de‬‬ ‫‪tekil ve çoğul halini yazınız. Te’kit ile ilgili‬‬ ‫‪kelimelerin altını çiziniz.‬‬

&&&&&&&&&& TE’KİT İLE İLGİLİ AYETLER 1- ُ‫وَﻗُﻠْﻨَﺎ ﯾَﺎ آدَمُ اﺳْﻜُﻦْ أَﻧْﺖَ وَزَوْﺟُﻚَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ وَﻛُﻼَ ﻣِﻨْﮭَﺎ رَﻏَﺪاً ﺣَﯿْﺚ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺷِﺌْﺘُﻤَﺎ وَﻻَ ﺗَﻘْﺮَﺑَﺎ ھَﺬِهِ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةَ ﻓَﺘَﻜُﻮﻧَﺎ ﻣِﻦَ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤِﯿ‬. (2/BAKARA, 35). Biz: Ey Âdem! Sen ve eşin (Havva) beraberce cennete yerleşin; orada kolaylıkla istediğiniz zaman her yerde cennet nimetlerinden yeyin; sadece şu ağaca yaklaşmayın. (Eğer bu ağaçtan yerseniz) her ikiniz de (kendine kötülük eden) zâlimlerden olursunuz, dedik. 2- َ‫ﮭَﺎ أَﺑَﺪًا ﻣﺎَ دَاﻣُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎذْھَﺐْ أَﻧْﺖَ وَرَﺑﱡﻚَ ﻗَﺎﻟُﻮا ﯾَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ إِﻧﱠﺎ ﻟَﻦْ َﻧﺪْﺧُﻠ‬ ‫ن‬ َ ‫ﻋﺪُو‬ ِ ‫ ﻓَﻘَﺎﺗِﻼَ إِﻧﱠﺎ ھَﺎھُﻨَﺎ ﻗَﺎ‬. (5/MAİDE, 24). "Ey Musa! Onlar orada bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde, sen ve Rabbin gidin savaşın; biz burada oturacağız" dediler. 3- ُ‫ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ﻻَ ﯾَﻔْﺘِﻨَﻨﱠﻜُﻢُ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنُ ﻛَﻤَﺎ أَﺧْﺮَجَ أَﺑَﻮَﯾْﻜُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ ﯾَﻨْ ِﺰع‬ َ‫ﻋﻨْﮭُﻤَﺎ ﻟِﺒَﺎﺳَﮭُﻤَﺎ ﻟِﯿُﺮِﯾَﮭُﻤَﺎ ﺳَﻮْءَاﺗِﮭِﻤَﺎ إِﻧﱠﮫُ ﯾَﺮَاﻛُﻢْ ھُﻮَ وَﻗَﺒِﯿﻠُﮫُ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻ‬ َ ْ‫ ﻟِﯿَﺎءَ ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮنَﺗَﺮَوْﻧَﮭُﻢْ إِﻧﱠﺎ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ اﻟﺸﱠﯿَﺎﻃِﯿﻦَ َأو‬.

(7/A’RÂF, 27). Ey Âdem oğulları! Şeytan, anababanızı, ayıp yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın. Çünkü o ve yandaşları, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları, inanmayanların dostları kıldık. 4- ‫ﻚ‬ َ ُ‫ﺗِﻠْﻚَ ﻣِﻦْ أَﻧْﺒﺎَءِ اﻟْﻐَﯿْﺐِ ﻧُﻮﺣِﯿﮭَﺎ إِﻟَﯿْﻚَ ﻣَﺎ ﻛُﻨْﺖَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﮭَﺎ أَﻧْﺖَ وَﻻَ ﻗَﻮْﻣ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞِ ھَﺬَا ﻓَﺎﺻْﺒِﺮْ إِنﱠ اﻟْﻌَﺎﻗِﺒَﺔَ ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿ‬. (11/HÛD, 49). (Resûlüm!) İşte bunlar sana vahyettiğimiz gayb haberlerindendir. Bundan önce onları ne sen biliyordun ne de kavmin. O halde sabret. Çünkü iyi sonuç (sabredip) sakınanlarındır. 5- ‫اﻟﻠّﮫَ وَﻗَﺎلَ ﻣُﻮﺳَﻰ إِن ﺗَﻜْﻔُﺮُوا أَﻧْﺘُﻢْ وَﻣَﻦْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﺟَﻤِﯿﻌًﺎ َﻓﺈِنﱠ‬ ٌ‫ ﻟَﻐَ ِﻨﻲﱞ ﺣَﻤِﯿﺪ‬. (14/İBRÂHÎM, 8). Musa dedi ki: "Eğer siz ve yeryüzünde olanların hepsi nankörlük etseniz, bilin ki Allah gerçekten zengindir, hamdedilmeye lâyıktır." 6- ُ‫ﻠﱡﮫُ ﻓَﺎﻋْﺒُﺪْهُ وَﻟِﻠّﮫِ ﻏَﯿْﺐُ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَإِﻟَﯿْﮫِ ﯾُﺮْﺟَﻊُ اﻷَﻣْﺮُ ﻛ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﺗَﻮَﻛﱠﻞْ ﻋَﻠَﯿْﮫِ وَﻣَﺎ رَﺑﱡﻚَ ﺑِﻐَﺎﻓِﻞٍ ﻋَﻤﱠﺎ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬.

(11/HÛD, 123). Göklerin ve yerin gaybı (sırrı) yalnız Allah'a aittir. Her iş O'na döndürülür. Öyle ise O'na kulluk et ve O'na dayan! Rabbin yaptıklarınızdan gafil değildir. 7- َ‫ ﻓَﺴَﺠَﺪَ اﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔُ ﻛُﻠﱡﮭُﻢْ أَﺟْ َﻤﻌُﻮن‬. (15/HİCR, 30). Meleklerin hepsi de hemen secde ettiler. 8- َ‫ وَاﻟﺴﱠﺎﺑِﻘُﻮنَ اﻟﺴﱠﺎﺑِﻘُﻮن‬. (56/VÂKIA, 10). (Hayırda) önde olanlar, (ecirde de) öndedirler. 9- ‫وَﻋَﻠﱠﻢَ آدَمَ اﻷَﺳْﻤَﺎءَ ﻛُﻠﱠﮭَﺎ ﺛُﻢﱠ ﻋَﺮَﺿَﮭُﻢْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔِ ﻓَﻘَﺎلَ أَﻧْﺒِﺌُﻮﻧِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﺑِﺄَﺳْﻤَﺎءِ ھَﺆُﻻءِ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺻَﺎ ِدﻗِﯿ‬. (2/BAKARA, 31). Allah Adem'e bütün isimleri, öğretti. Sonra onları önce meleklere arzedip: Eğer siz (sözünüzde) sadık iseniz, şunların isimlerini bana bildirin, dedi. 10- ‫إِﻻﱠ ﻣَﻦْ رَﺣِﻢَ رَﺑﱡﻚَ وَﻟِﺬَﻟِﻚَ ﺧَﻠَﻘَﮭُﻢْ وَﺗَﻤﱠﺖْ ﻛَﻠِﻤَﺔُ رَﺑﱢﻚَ ﻟَﺄَﻣْﻠَﺄَنﱠ ﺟَﮭَﻨﱠ َﻢ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻣِﻦَ اﻟْﺠِﻨﱠﺔِ وَاﻟﻨﱠﺎسِ َأﺟْﻤَﻌِﯿ‬.

(11/HÛD, 119). Ancak Rabbinin merhamet ettikleri müstesnadır. Zaten Rabbin onları bunun için yarattı. Rabbinin, "Andolsun ki cehennemi tümüyle insanlar ve cinlerle dolduracağım" sözü yerini buldu. 11- َ‫ ﻓَﻮَرَﺑﱢﻚَ ﻟَﻨَﺴْﺄَﻟَﻨﱠﮭُﻢْ أَﺟْﻤَﻌِﯿﻦ‬. (15/HİCR, 92). Rabbin hakkı için, mutlaka onların hepsini sorguya çekeceğiz. 12- ‫ وَﻟَﻘَﺪْ أَرَﯾْﻨَﺎهُ آﯾَﺎﺗِﻨَﺎ ﻛُﻠﱠﮭَﺎ ﻓَﻜَﺬﱠبَ وَأَﺑَﻰ‬. (20/TÂHÂ, 56). Andolsun biz ona (Firavun'a) bütün (bu) delillerimizi gösterdik; yine de yalanladı ve diretti. 13- ‫ﺗُﻨْﺒِﺖُ اﻟْﺄَرْضُ وَﻣِﻦْ أَﻧْﻔُﺴِﮭِﻢْ ﺳُﺒْﺤَﺎنَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺄَزْوَاجَ ﻛُﻠﱠﮭَﺎ ِﻣﻤﱠﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫ وَﻣِﻤﱠﺎ ﻻَ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬. (36/YÂSÎN, 36). Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve henüz mahiyetini bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan Allah'ı tesbih ve takdis ederim. 14- َ‫ أَھْﻠَﮫُ أَﺟْﻤَﻌِﯿﻦَإِذْ ﻧَﺠﱠﯿْﻨَﺎهُ و‬.

(37/SAFFAT, 134). Hani biz Lût'u ve ailesinin hepsini kurtarmıştık. 15- ‫ﺎ‬‫ﺎ ﺻَﻔ‬‫ وَﺟَﺎءَ رَﺑﱡﻚَ وَاﻟْﻤَﻠَﻚُ ﺻَﻔ‬. (89/FECR, 22). Rabbin(in emri) geldiği ve melekler saf saf dizildiği zaman (her şey ortaya çıkacaktır). 16- ‫إِﻻﱠ ﻗِﯿﻼً ﺳَﻼَﻣًﺎ ﺳَﻼَﻣًﺎ‬. (56/VÂKIA, 26). Söylenen (söz olarak), yalnızca "selâm, selâm" dır. 17- َ‫ أُوﻟَﺌِﻚَ ﺟَﺰَآؤُھُﻢْ أَنﱠ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻟَﻌْﻨَﺔَ اﻟﻠّﮫِ وَاﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔِ وَاﻟﻨﱠﺎسِ أَﺟْﻤَﻌِﯿﻦ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 87). İşte onların cezası, Allah'ın, meleklerin ve bütün insanlığın lânetine uğramalarıdır. 18- ‫ھَﺎأَﻧْﺘُﻢْ أُوﻻءِ ﺗُﺤِﺒﱡﻮﻧَﮭُﻢْ وَﻻَ ﯾُﺤِﺒﱡﻮﻧَﻜُﻢْ وَﺗُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟْﻜِﺘَﺎبِ ﻛُﻠﱢﮫِ وَإِذَا‬ ْ‫ﻆ ﻗُﻞ‬ ِ ْ‫ﻣُﻮﺗُﻮا ﻟَﻘُﻮﻛُﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮا آﻣَﻨﱠﺎ وَإِذَا ﺧَﻠَﻮاْ ﻋَﻀﱡﻮا ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢُ اﻷَﻧَﺎﻣِﻞَ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﯿ‬ ‫ﺑِﻐَﯿْﻈِﻜُﻢْ إِنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺑِﺬَاتِ اﻟﺼﱡﺪُو ِر‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 119). İşte siz öyle kimselersiniz ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onları seversiniz. Siz, bütün kitaplara inanırsınız; onlar

ise, sizinle karşılaştıklarında "İnandık" derler; kendi başlarına kaldıklarında da, size olan kinlerinden dolayı parmaklarının uçlarını ısırırlar. De ki: Kininizden (kahrolup) ölün! Şüphesiz Allah kalplerin içindekini hakkıyla bilmektedir. 19- َ‫ﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻟَﺄَﻣْﻠَﺄَنﱠ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ ﻗَﺎلَ اﺧْﺮُجْ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﻣَﺬْؤُوﻣًﺎ ﻣَﺪْﺣُﻮرًا ﻟَﻤَﻦْ ﺗَﺒِ َﻌﻚ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ﻣِﻨْﻜُﻢْ َأﺟْﻤَﻌِﯿ‬. (7/A’RÂF, 18). Allah buyurdu: Haydi, yerilmiş ve kovulmuş olarak oradan çık! Andolsun ki, onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi cehenneme dolduracağım! 20- ْ‫ُﮭﺪَى وَدِﯾﻦِ اﻟْﺤَﻖﱢ ﻟِﯿُﻈْﮭِﺮَهُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺪﱢﯾﻦِ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي أَرْﺳَﻞَ رَﺳُﻮﻟَﮫُ ﺑِﺎﻟ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻛُﻠﱢﮫِ وَﻟَﻮْ ﻛَﺮِهَ اﻟْﻤُﺸْ ِﺮﻛُﻮ‬. (9/TEVBE, 33). O (Allah), müşrikler hoşlanmasalar da (kendi) dinini bütün dinlere üstün kılmak için Resûlünü hidâyet ve Hak Din ile gönderendir. 21- َ‫رْﺳَﻞَ رَﺳُﻮﻟَﮫُ ﺑِﺎﻟْﮭُﺪَى وَدِﯾﻦِ اﻟْﺤَﻖﱢ ﻟِﯿُﻈْﮭِﺮَهُ ﻋَﻠَﻰ اﻟﺪﱢﯾﻦِ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي أ‬ ‫ ﻛُﻠﱢﮫِ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠﱠ ِﮫ ﺷَﮭِﯿﺪًا‬.

(48/FETH, 28). Bütün dinlerden üstün kılmak üzere, Peygamberini hidâyet ve hak din ile gönderen O'dur. Şahit olarak Allah yeter. 22- ٍ‫ ﻛَﺬﱠﺑُﻮا ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ ﻛُﻠﱢﮭَﺎ ﻓَﺄَﺧَﺬْﻧَﺎھُﻢْ أَﺧْﺬَ ﻋَﺰِﯾﺰٍ ﻣُﻘْﺘَﺪِر‬. (54/KAMER, 42). Lâkin onlar bütün âyetlerimizi yalanladılar. Biz de onları güç ve kudretimize lâyık bir şekilde yakaladık. 23- ‫ﺎرٌ أُوﻟَﺌِﻚَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻟَﻌْﻨَﺔُ اﻟﻠّﮫِ إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا وَﻣَﺎﺗُﻮا وَھُ ْﻢ ﻛُﻔﱠ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ وَاﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔِ وَاﻟﻨﱠﺎسِ َأﺟْﻤَﻌِﯿ‬. (2/BAKARA, 161). (Ayetlerimizi) inkâr etmiş ve kâfir olarak ölmüşlere gelince, işte Allah'ın, meleklerin ve tüm insanların lâneti onların üzerinedir. &&&&&&&&&&


TEMYİZ Çeşitli manalar kastedilmeye elverişli önceki isimden asıl maksadın ne olduğunu açıklamak üzere zikredilen mansûb ve nekre isme temyiz denir. Temyizin açıkladığı bir önceki isme de mümeyyez adı verilir. ‫ﺔً ﻋِﻨَﺒﺎًاِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ أُﻗﱠ‬. Bir kilo üzüm satın aldım. Temyiz Mümeyyez

Bu cümlede ً‫ اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ أُﻗﱠﺔ‬dediğimiz zaman bunu duyan kimse ً‫ أُﻗﱠﺔ‬ile neyi kastettiğimizi yani bir kilo şeker mi, yağ mı üzüm mü satın aldığımızı anlayamaz. Her birini anlamak mümkündür. Fakat buna ‫( ﻋِﻨَﺒ ًﺎ‬üzüm) lafzını ilâve edecek olursak cümleden mübhemlik kalkar, dinleyen neyi kastettiğimizi anlar. Bu sebeple cümledeki ً‫ﻋِﻨَﺒﺎ‬ lafzına temyiz adı verilir. ً‫ أُﻗﱠﺔ‬gibi müphem isme de mümeyyez adı verilir. Mümeyyezler melfûz ve melhûz olmak üzere ikiye ayrılır: a) Melfûz Mümeyyez:

Ağırlık, hacim, alan ve sayıya delâlet eden isimlere melfûz mümeyyez denir. ‫ﺷَﺮِبَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ ﻛُﻮﺑﺎً ﻟَﺒَﻨًﺎ‬. Çocuk bir bardak süt içti. ‫ﺑﺎَﻋَﻨِﻲ اﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﻣِﺘْﺮًا ﺣَﺮِﯾﺮًا‬. Tüccar bana bir metre ipek sattı. ‫ﻓِﻲ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ ﺛَﻼَﺛُﻮنَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬. Bir ayda otuz gün vardır. ‫ﻟِﻲ ﺷِﺒْﺮٌ اَرْﺿًﺎ‬. Bir karış yerim var.

Temyizler üç şekilde harekelenebilir: Ağırlık, hacim ve alana delalet eden mümeyyezlerin temyizlerini nasbetmek, izafet (isim tamlaması) veya (ْ‫ )ﻣِﻦ‬harf-i ceri ile cer etmek caizdir. ‫ﻦْ ﻟَﺒَﻦٍﺷَﺮِ ْﺑﺖُ أُﻗﱠﺔً ِﻣ‬. ‫ﻦ‬ ٍ َ‫ﺷَﺮِﺑْﺖُ أُﻗﱠﺔَ ﻟَﺒ‬. ‫ﺷَﺮِﺑْﺖُ أُﻗﱠﺔً ﻟَﺒَﻨًﺎ‬. sıfat

‫‪muzafun ileyh‬‬ ‫‪temyiz‬‬ ‫‪Bir kilo süt içtim.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻄ ٍ‬ ‫‪.‬ﺑِﻌْﺖُ ﻗِﻨْﻄﺎَراً ﻣِﻦْ ﺣَ َ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻄ ٍ‬ ‫‪.‬ﺑِﻌْﺖُ ﻗِﻨْﻄﺎَ َر ﺣَ َ‬ ‫‪.‬ﺑِﻌْﺖُ ﻗِﻨْﻄﺎَرًا ﺣَﻄَﺒًﺎ‬ ‫‪Bir kantar odun sattım.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬ﻋِﻨْﺪِي ﻣِﺜْﻘﺎَلٌ ﻣِﻦْ ذَھَ ٍ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬ﻋِﻨْﺪِي ﻣِﺜْﻘﺎَلُ ذَ َھ ٍ‬ ‫‪.‬ﻋِﻨْﺪِي ﻣِﺜْﻘﺎَلٌ ذَھَﺒًﺎ‬ ‫‪Yanımda bir miskal altın var.‬‬ ‫‪.‬ﺷَﺮِﺑْﺖُ ﻛُﻮﺑﺎً ِﻣﻦْ ﻣﺎَ ٍء‬ ‫ب ﻣﺎَ ٍء‬ ‫‪.‬ﺷَﺮِﺑْﺖُ ﻛُﻮ َ‬ ‫‪.‬ﺷَﺮِﺑْﺖُ ﻛُﻮﺑًﺎ ﻣﺎَ ًء‬ ‫‪Bir bardak su içtim.‬‬ ‫ض‬ ‫‪.‬ﻻَ أَﻣْﻠِﻚُ ﺷِﺒْﺮاً ﻣِﻦْ أَرْ ٍ‬ ‫ض‬ ‫‪.‬ﻻَ أَﻣْﻠِﻚُ ﺷِﺒْﺮَ أَرْ ٍ‬ ‫‪.‬ﻻَ أَﻣْﻠِﻚُ ﺷِﺒْﺮاً أَرْﺿًﺎ‬

Bir karış toprağa sahip değilim.

Sayıların temyizi ise bu kaideden hariç kendi arasında kurallara tâbidir. Daha önce sayıların temyizini ders konusu olarak işlediğimiz için burada genel bir tekrar vermek hatırlama bakımından faydalı olacaktır: 3-10 arasındaki sayıların temyizleri cem siygası ile mecrûrdur: ‫اِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﺧَﻤْﺴَﺔَ أَﻗْﻼَ ٍم‬. Beş kalem satın aldım. ‫ﻓِﻲ اﻟْﺄُﺳْﺒُﻮعِ ﺳَﺒْﻌَﺔُ أَﯾﺎﱠ ٍم‬. Haftada yedi gün vardır. ‫ن‬ ٍ َ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةِ ﻋَﺸْﺮَةُ ﻏِﺮْﺑﺎ‬. Ağacın üzerinde 10 karga vardır.

11-99 arasındaki sayıların temyizi müfred olarak mansûbtur: ‫رَأَﯾْﺖُ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ َﻛﻮْﻛَﺒًﺎ‬. 11 yıldız gördüm.

‫ﻓِﻲ اﻟﺸﱠﮭْﺮِ ﺛَﻼَﺛُﻮنَ َﯾﻮْﻣًﺎ‬. Ayda otuz gün vardır. ‫ﺸﱠﺠَﺮَةِ إِﺣْﺪَى وَ ﺧَﻤْﺴُﻮنَ رُﻣﺎﱠﻧَﺔًﻓِﻲ اﻟ‬. Ağaçta 51 nar vardır.

100 ve 1000 sayılarının temyizi müfred olarak mecrûrdur: 100 sayısının temyizi: ‫ﻞ‬ ٍ ُ‫ﻓِﻲ اﻟْﻘﺎَﻋَﺔِ ﻣِﺎ َﺋﺔُ َرﺟ‬. Salonda 100 adam vardır. ‫رَﻛِﺐَ اﻟْﻘِﻄﺎَرَ ﻣِﺎﺋَﺘَﺎ ﻣُﺴَﺎ ِﻓ ٍﺮ‬. Trene ikiyüz yolcu bindi. ‫ﻞ‬ ٍ ‫ﻗَﻄَﻌَﺖِ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةُ ﺧَﻤْﺴَﻤِﺎﺋَﺔِ ﻣِﯿ‬. Araba 500 mil katetti.

1000 sayısının temyizi: ‫ﺷﺠَ َﺮ ٍة‬ َ ُ‫ﻓِﻲ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ أَﻟْﻒ‬. Bahçede bin ağaç var.

‫ﻒ ﺷَﺎ ٍة‬ َ ْ‫أَرْﻋَﻰ أَﻟ‬. Bin koyun güdüyorum. ‫أَرْﻋَﻰ َأﻟْ َﻔﻲْ ﺷَﺎ ٍة‬. İki bin koyun güdüyorum. ‫ف ﺷﺎَبﱟ‬ ِ َ‫ﻓِﻲ ﺳﺎَﺣَﺔِ اﻟْﺄَﻟْﻌﺎَبِ ﺛَﻼَﺛَﺔُ آﻻ‬. Oyun sahasında üç bin genç var.

b) Melhûz Mümeyyez: Zikredilmeksizin sözün gelişinden anlaşılan mümeyyeze melhûz mümeyyez denir. Temyizi Türkçe’ye “…bakımından, ..yönünden” şeklinde tercüme edilebilir. ‫ﻃﺎَبَ اﻟْﻤَﻜﺎَنُ ھَﻮاَ ًء‬. Mekân hava bakımından iyi oldu.

ُ ‫ ﻃﺎَبَ اﻟْﻤَﻜَﺎ‬cümlesini duyan mekânın bir güzelliği ‫ن‬ olduğunu anlar. Fakat bunun su bakımından mı hava bakımından mı toprak bakımından mı olduğunu kestiremez. ً‫ ھَﻮاَء‬kelimesini yani temyizi zikredecek olursak maksat anlaşılmış olur ve mekânın hava bakımından güzel olduğu ortaya

çıkar. Melhûz mümeyyezin temyizi daima mansûbtur. Diğer örnekler: ‫ﺣَﺴُﻦَ اﻟْﻮَﻟَﺪُ َﻛﻼَﻣًﺎ‬. Çocuk konuşma bakımından güzel oldu. ‫ﻋﻠْﻤًﺎ‬ ِ ُ‫ﺗَﻘَﺪﱠمَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐ‬. Öğrenci ilim bakımından gelişti. ‫إِﻋْﺘَﺪَلَ اﻟﺮﱠﺟُﻞُ ﻗﺎَﻣَ ًﺔ‬. Adam boy bakımından orta oldu. ‫ﻓﺎَضَ اﻟْﻘَﻠْﺐُ ﺳُﺮُورًا‬. Kalp sevinç bakımından doldu taştı. ‫ﺟﺴْﻤًﺎ‬ ِ ِ‫اَﻟْﻔِﯿﻞُ أَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْﺠَﻤَﻞ‬. Fil cisim bakımından deveden daha büyüktür. ‫ﻦ ﻗِﯿْﻤَ ًﺔ‬ ِ ْ‫اَﻟْﺤَﺮِﯾﺮُ أَﻏْﻠَﻰ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﻄ‬. İpek değer bakımından pamuktan daha pahalıdır. ‫ﻃﻌْﻤًﺎ‬ َ ‫ﺐ ﻣِﻦْ أَﻟَﺬﱢ أَﻧْﻮاَعِ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَ ِﺔ‬ ُ َ‫اَﻟْﻌِﻨ‬. Üzüm tat bakımından meyve türlerinin en lezzetlisidir. ‫اَﻟْﻘﺎَھِﺮَةُ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟْﺈِﺳْﻜَﻨْﺪَرِﯾﱠ ِﺔ ﺳُﻜﺎﱠﻧًﺎ‬.

Kahire nüfus bakımından İskenderiye’den daha çoktur.

*Melhûz mümeyyezlerin temyizi ya mübtedâdan ya fâilden ya da mef’ûlün bih’ten dönmüş olur: ‫اَﻟْﻤُ َﺪرﱢسُ اَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻦَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐِ ﺧِﺒْﺮَ ًة‬. Öğretmen tecrübe bakımından öğrenciden fazladır.

Burada ً‫ ﺧِﺒْﺮَة‬kelimesi temyiz olup mübtedâdan dönmüştür. Çünkü cümlenin aslı şudur: ‫ﺐ‬ ِ ‫ﺧِﺒْﺮَةُ اﻟْﻤُ َﺪرﱢسِ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻦْ ﺧِﺒْﺮَ ِة اﻟﻄﺎﱠِﻟ‬. Öğretmenin tecrübesi öğrencinin tecrübesinden daha çoktur. ‫ﻃﺎَبَ ﺧﺎَﻟِﺪٌ َﻛﻼَﻣًﺎ‬. Halit konuşma bakımından iyi oldu.

Burada ً‫ ﻛَﻼَﻣﺎ‬kelimesi temyiz olup fâilden dönmüştür. Çünkü cümlenin aslı şudur:

‫ﻼمُ ﺧﺎَِﻟ ٍﺪ‬ َ ‫ﻃﺎَبَ َﻛ‬. Halit’in konuşması iyi oldu. ‫ﻋﻠْﻤًﺎ‬ ِ ُ‫زاَدَهُ اﻟﻠﱠﮫ‬. Allah onu ilim bakımından artırsın[1].

Burada ً‫ ﻋِﻠْﻤﺎ‬kelimesi temyiz olup mef’ûlden dönmüştür. Çünkü cümlenin aslı şudur: ُ‫زاَدَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋِﻠْ َﻤﮫ‬. Allah onun ilmini arttırsın.

*Hiçbirşeyden çevrilmeden doğrudan da gelir: ‫ﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ ﺷَﮭِﯿﺪًا‬. Şâhit olarak Allah yeter. ‫ت واَﻋِﻈًﺎ‬ ِ ْ‫ﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟْﻤَﻮ‬. Vâiz olarak ölüm yeter.


‫‪1. Aşağıdaki cümlelerde melfûz mümeyyez veya‬‬ ‫‪melhûz mümeyyezden sonra gelen temyizlerin‬‬ ‫‪altını çiziniz.‬‬ ‫–ﻓِﻲ اﻟْﻤَﯿْﺪاَنِ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﻻَﻋِﺒﺎً –ﺟﺎَءَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﯾَﻔِﯿﺾُ وَﺟْﮭُﮫُ ﺑُﺸْﺮًا‬ ‫اَﻟْﺒُﺮْﺗُﻘﺎَلُ ﻣِﻦْ أَﻟَﺬﱢ أَﻧْﻮاَعِ اﻟْﻔﺎَﻛِﮭَﺔِ –ﻌَﻤْﺖُ اﻟﺪﱠﺟﺎَﺟَﺔَ ﻣِﻞْءَ اﻟْﻜَﻒﱢ ﺣَﺒﺎ‪َ ‬أﻃْ‬ ‫‪.‬ﺑﺎَعَ اﻟﺘﺎﱠﺟِﺮُ ﻗِﻨْﻄﺎَراً ﺻﺎَﺑُﻮﻧﺎً –ﻃَﻌْﻤﺎً وَ أَﻃْﻮَﻟِﮭﺎَ ﺑَﻘﺎَءً وَ أَﻛْﺜَﺮِھﺎَ ﻓﺎَﺋِﺪَةً‬ ‫‪2. Aşağıdaki cümlelerdeki boş yerleri münasip‬‬ ‫‪birer kelimeyle tamamlayınız.(Cevaplar için‬‬ ‫)‪üzerine tıklayınız‬‬ ‫إِﺷْﺘَﺮَﯾْﺖُ ﺛَﻼَﺛَﺔَ –ﺷَﻌِﯿﺮاً وَ ﺳَﻘَﯿْﺘُﮫُ دَﻟْﻮا ﻣﺎَءً ‪....‬أَﻃْﻌَﻤْﺖُ اﻟْﺤِﺼﺎَ َ‬ ‫ن‬ ‫ﻣِﻦَ ‪....‬اَﻟْﻔِﻀﱠﺔُ أَرْﻓَﻊُ –ﻣِﻦَ اﻟْﻔِﻀﱠﺔِ ‪....‬اَﻟﺬﱠھَﺐُ أَﻏْﻠَﻰ – ‪...‬أَﻣْﺘﺎَ ٍر‬ ‫ﻣِﻦْ ‪....‬ﻗِﯿﺮاَطٌ ﯾﺎَﻗُﻮﺗﺎً – ‪....‬أَﺻْﺪَقُ اﻟﻨﺎﱠسِ اَﻟْﺄَﻧْﺒِﯿﺎَءُ –اﻟﻨﱡﺤﺎَسِ‬ ‫ﻦ ﻟُﺆْﻟُﺆًا‬ ‫‪.‬ﻗِﯿﺮاَﻃَﯿْ ِ‬ ‫‪3. Aşağıdaki isimlerden her birini münasib‬‬ ‫‪cümlelerde temyiz olarak kullanınız.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻛُﺘُ ٍ‬ ‫ِإﺟْﺘِﮭﺎَدًا‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻃُﻮ ً‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣِﻦْ ﻟَ َﺒ ٍ‬ ‫ﺗِﻠْﻤِﯿ ٍﺬ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻋَﻘْ ً‬ ‫ھَﻮَا ًء‬

‫ﻞ‬ ‫رَﺟُ ٍ‬ ‫ﻻَﻋِﺒًﺎ‬ ‫أَﺧْﻼَﻗًﺎ‬ ‫ﺑﺎَﺑ ًﺎ‬ ‫ﺷُﻜْﺮًا‬ ‫ﻃﻌْﻤًﺎ‬ ‫َ‬ ‫أَﻗْﻼَ ٍم‬

‫‪4. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫–ﺟَﻤُﻞَ ﻣَﺪْﺧَﻞُ اﻟْﻤَﻨْﺰِلِ –ﺣَﺴُﻨَﺖْ زَﯾْﻨَﺐُ أَﺧْﻼَﻗﺎً ‪-‬ﺣَﺴُﻨَﺖْ أَﺧْﻼَقُ زَﯾْﻨَ َ‬ ‫ﺧﻼً‬ ‫ﻃْﻤَﺄَنﱠ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ إِ –إِﻃْﻤَﺄَﻧﱠﺖْ ﻧُﻔُﻮسُ اﻟْﻤُﺴِْﻠﻤِﯿﻦَ –ﺟَﻤُﻞَ اﻟْﻤَﻨْﺰِلُ ﻣَﺪْ َ‬ ‫ﯾَﺰْداَدُ –ﻓُﺮِﺷَﺖْ ﺳَﺠﺎﱠدُ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ –ﻓُ ِﺮشَ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪُ ﺳَﺠﺎﱠداً –ﻧُﻔُﻮﺳًﺎ‬ ‫ﺗَﺰْداَدُ –اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ ﺷَﺠﺎَﻋَﺔً ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺸْﺘَﺮِكُ ﻣَﻌَﮭُﻢْ اﻣْﺮَأَةٌ ﻓِﻲ اﻟْﻘِﺘﺎَلِ‬ ‫ﻋَﺪَدُ أَﻓْﺮاَدِ ‪-‬اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﻓِﻲ اﻟْﻘِﺘﺎَلِ ﺷَﺠﺎَﻋَﺔُ ا ْﻟﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ ﻋِﻨْﺪَﻣﺎَ ﺗَﺸْﺘَ ِﺮكُ ﻣَﻌَﮭُﻢُ‬ ‫َاﻟْﻤُﺴْﻠِﻤُﻮنَ داَﺋِﻤﺎً ﻛﺎَﻧُﻮا أَﻗَﻞﱠ ﻋَﺪَداً –أُﺳْﺮَﺗِﮫِ أَﻗَﻞﱡ ﻣِﻦْ ﻋَﺪَدِ أَﻓْﺮاَدِ أُﺳْﺮَﺗِﻲ‬ ‫اَﻟْﻤَﺮْأَةُ أَرْﺟَﺢُ ﻋَﻘْﻼً ﻣِﻦَ –أُﺳْﺮَﺗِﻲ أَﻛْﺜَﺮُ ﻋَﺪَداً ﻣِﻦْ أُﺳْﺮَﺗِﮫِ –ﻣِﻦْ اَﻋْﺪاَﺋِﮭِﻢْ‬ ‫اَﻟْ َﻤﺮْأَةُ أَﺷَﺪﱡ ﺻَﺒْﺮاً –أَﻧﺎَ أَﻛْﺜَﺮُ ﻣِﻨْﻚَ ﺗَﺠْﺮُﺑَﺔً –ﻞِ ﻓِﻲ ﺑَﻌْﺾِ اﻟْﺄَﺣْﯿﺎَنِ اﻟﺮﱠﺟُ‬ ‫اَﻟْﻤُﻤَﺮﱢﺿﺎَتُ أَرْﺣَﻢُ ﻗَﻠْﺒﺎً ‪-‬ﻧَﺤْﻦُ أَﻓْﻀَﻞُ ﻧَﺘِﯿﺠَﺔً ﻣِﻨْﻜُﻢْ –ﻓِﻲ ﺗَﺮْﺑِﯿَ ِﺔ اﻟْﺄَﺑْﻨَﺎ ِء‬ ‫دَتْ آﯾﺎَتُ اﻟﻠﱠﮫِ زاَ –زاَدَتِ اﻟْﻤَﺮْأَةُ ﺷُﺠَﺎﻋَﺔً –ﻓِﻲ ﻣُﻌﺎَﻣَﻠَﺔِ اﻟْ َﻤﺮْﺿَﻰ‬ ‫‪.‬اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ إِﯾﻤﺎَﻧﺎً ﻓَﻮْقَ إِﯾﻤﺎَﻧِ ِﮭﻢْ‬ ‫‪5. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de‬‬

tekil ve çoğul halini yazınız. Temyiz ile ilgili kelimelerin altını çiziniz.

&&&&&&&&&&

TEMYİZ İLE İLGİLİ AYETLER 1- ... ‫ وَﻗُﻞْ رَبﱢ زِدْﻧِﻲ ﻋِﻠْﻤًﺎ‬. (20/TÂHÂ, 114). ... "Rabbim, benim ilmimi artır" de. 2- ‫إِنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﻻَ ﯾَﺴْﺘَﺤْﯿِﻲ أَنْ ﯾَﻀْﺮِبَ ﻣَﺜَﻼً ﻣﺎَ ﺑَﻌُﻮﺿَﺔً ﻓَﻤَﺎ ﻓَﻮْﻗَﮭَﺎ َﻓﺄَﻣﱠﺎ‬ َ‫اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا ﻓَﯿَﻌْﻠَﻤُﻮنَ أَﻧﱠﮫُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻣِﻦْ رَﺑﱢﮭِﻢْ وَأَﻣﱠﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﻓَﯿَﻘُﻮﻟُﻮن‬ ‫ﺮاً وَﯾَﮭْﺪِي ﺑِﮫِ ﻛَﺜِﯿﺮاً وَﻣَﺎ ﯾُﻀِﻞﱡ ﺑِﮫِ ﻣَﺎذَا أَرَادَ اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﮭَﺬَا ﻣَﺜَﻼً ﯾُﻀِﻞﱡ ﺑِﮫِ ﻛَﺜِﯿ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﺳﻘِﯿ‬ ِ ‫ إِﻻﱠ اﻟْﻔَﺎ‬. (2/BAKARA, 26). Şüphesiz Allah (hakkı açıklamak için) sivrisinek ve onun da ötesinde bir varlığı misal getirmekten çekinmez. İman etmişlere gelince, onlar böyle misallerin Rablerinden gelen

hak ve gerçek olduğunu bilirler. Kâfir olanlara gelince: Allah böyle misal vermekle ne murat eder? derler. Allah onunla birçok kimseyi saptırır, birçoklarını da doğru yola yöneltir. Verdiği misallerle Allah ancak fâsıkları saptırır (çünkü bunlar birer imtihandır). 3- ْ‫وَإِذْ وَاﻋَﺪْﻧَﺎ ﻣُﻮﺳَﻰ أَرْﺑَﻌِﯿﻦَ ﻟَﯿْﻠَﺔً ﺛُﻢﱠ اﺗﱠﺨَ ْﺬﺗُﻢُ اﻟْﻌِﺠْﻞَ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِهِ وَأَﻧْﺘُﻢ‬ ‫ن‬ َ ‫ ﻇَﺎِﻟﻤُﻮ‬. (2/BAKARA, 51). Musa'ya kırk gece (vahyetmek üzere) söz vermiştik. Sonra haksızlık ederek buzağıyı (tanrı) edindiniz. 4- ُ‫ﻦ ﺛ‬ َ ِ‫ﻢﱠ ﻗَﺴَﺖْ ﻗُﻠُﻮﺑُﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ذَﻟِﻚَ ﻓَﮭِﻲَ ﻛَﺎﻟْﺤِﺠَﺎ َرةِ أَوْ أَﺷَﺪﱡ ﻗَﺴْﻮَةً وَإِنﱠ ﻣ‬ ُ‫اﻟْﺤِﺠَﺎرَةِ ﻟَﻤَﺎ ﯾَﺘَﻔَﺠﱠﺮُ ﻣِﻨْﮫُ اﻷَﻧْﮭَﺎرُ وَإِنﱠ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﻟَﻤَﺎ ﯾَﺸﱠﻘﱠﻖُ ﻓَﯿَﺨْﺮُجُ ﻣِﻨْﮫُ اﻟْﻤَﺎء‬ ‫ ﻠّﮫِ وَﻣَﺎ اﻟﻠّﮫُ ﺑِﻐَﺎﻓِﻞٍ ﻋَﻤﱠﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَوَإِنﱠ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﻟَﻤَﺎ ﯾَﮭْﺒِﻂُ ﻣِﻦْ ﺧَﺸْﯿَ ِﺔ اﻟ‬. (2/BAKARA, 74). (Ne var ki) bunlardan sonra yine kalpleriniz katılaştı. Artık kalpleriniz taş gibi yahut daha da katıdır. Çünkü taşlardan öylesi var ki, içinden ırmaklar kaynar. Öylesi de var ki, çatlar da ondan su fışkırır. Taşlardan bir kısmı da Allah korkusuyla yukardan aşağı yuvarlanır. Allah yapmakta olduklarınızdan gafil değildir. 5- َ‫ ﺻِﺒْﻐَﺔَ اﻟﻠّﮫِ وَﻣَﻦْ أَﺣْﺴَﻦُ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ ﺻِﺒْﻐَﺔً وَﻧَﺤْﻦُ ﻟَﮫُ ﻋَﺎﺑِﺪون‬.

(2/BAKARA, 138). Allah'ın (verdiği) rengiyle boyandık. Allah'tan daha güzel rengi kim verebilir? Biz ancak O'na kulluk ederiz (deyin). 6- ‫ﻓَﺈِذَا ﻗَﻀَﯿْﺘُﻢْ ﻣَﻨَﺎﺳِﻜَﻜُﻢْ ﻓَﺎذْﻛُﺮُوا اﻟﻠّﮫَ ﻛَﺬِﻛْﺮِﻛُﻢْ آﺑَﺎءَﻛُﻢْ أَوْ أَﺷَﺪﱠ ذِﻛْﺮًا‬ ‫ﺎ وَﻣَﺎ ﻟَﮫُ ﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَةِ ﻣِﻦْ ﺧَﻼَقٍﻓَﻤِﻦَ اﻟﻨﱠﺎسِ ﻣَﻦْ ﯾَﻘُﻮلُ رَﺑﱠﻨَﺎ آﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺪﱡﻧْ َﯿ‬ . (2/BAKARA, 200). Hac ibadetlerinizi bitirince, babalarınızı andığınız gibi, hatta ondan daha kuvvetli bir şekilde Allah'ı anın. İnsanlardan öyleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dünyada ver, derler. Böyle kimselerin ahiretten hiç nasibi yoktur. 7- ‫ﻦ‬ َ ِ‫وَﻣَﻦْ ﯾَﺒْﺘَﻎِ ﻏَﯿْﺮَ اﻹِﺳْﻼَمِ دِﯾﻨًﺎ ﻓَﻠَﻦْ ﯾُﻘْﺒَﻞَ ﻣِﻨْﮫُ وَھُﻮَ ﻓِﻲ اﻵﺧِﺮَةِ ﻣ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ ا ْﻟﺨَﺎﺳِﺮِﯾ‬. (3/ÂL-İ İMRÂN, 85). Kim, İslâm'dan başka bir din ararsa, bilsin ki kendisinden (böyle bir din) asla kabul edilmeyecek ve o, ahirette ziyan edenlerden olacaktır.

8- ‫ﺎ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﮫِ ﻧَﺼِﯿﺮًا‬‫ وَاﻟﻠّﮫُ أَﻋْﻠَﻢُ ﺑِﺄَﻋْﺪَاﺋِﻜُﻢْ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﮫِ وَﻟِﯿ‬. (4/NİSÂ, 45). Allah düşmanlarınızı sizden daha iyi bilir. Gerçek bir dost olarak Allah yeter, bir yardımcı olarak da Allah kâfidir. 9- ‫ اُﻧْﻈُﺮْ ﻛَﯿﻒَ ﯾَﻔْﺘَﺮُونَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠّﮫِ اﻟﻜَﺬِبَ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﮫِ إِﺛْﻤًﺎ ﻣُﺒِﯿﻨًﺎ‬. (4/NİSÂ, 50). Bak, nasıl da Allah üzerine yalan uyduruyorlar; apaçık bir günah olarak bu (onlara) yeter! 10- ‫ ﻓَﻤِﻨْﮭُﻢْ ﻣَﻦْ آﻣَﻦَ ﺑِﮫِ وَﻣِﻨْﮭُﻢْ ﻣَﻦْ ﺻَﺪﱠ ﻋَﻨْﮫُ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺠَﮭَﻨﱠﻢَ ﺳَﻌِﯿﺮًا‬. (4/NİSÂ, 55). Onlardan bir kısmı (İbrâhim'e) inandı, kimi de ondan yüz çevirdi; (onlara) kavurucu bir ateş olarak cehennem yeter. 11- ‫ﻦ‬ َ ِ‫وَﻣَﻦْ ﯾُﻄِﻊِ اﻟﻠّﮫَ وَاﻟﺮﱠﺳُﻮلَ ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚَ ﻣَﻊَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ أَﻧْﻌَﻢَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻣ‬ ‫ﻚ َرﻓِﯿﻘًﺎ‬ َ ‫اﻟﻨﱠﺒِﯿﱢﯿﻦَ وَاﻟﺼﱢﺪﱢﯾﻘِﯿﻦَ وَاﻟﺸﱡﮭَﺪَاءِ وَاﻟﺼﱠﺎﻟِﺤِﯿﻦَ وَﺣَﺴُﻦَ أُوﻟَ ِﺌ‬ {4/69} ّ‫ﮫِ وَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﮫِ ﻋَﻠِﯿﻤًﺎذَﻟِﻚَ اﻟْﻔَﻀْﻞُ ﻣِﻦَ اﻟﻠ‬. (4/NİSÂ, 69, 70). Kim Allah'a ve Resûl'e itaat ederse işte onlar, Allah'ın kendilerine lütuflarda

bulunduğu peygamberler, sıddîkler, şehidler ve salih kişilerle beraberdir. Bunlar ne güzel arkadaştır! Bu lütuf Allah'tandır. Bilen olarak Allah yeter. 12- ُ‫اَﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﻤَﻮْتَ وَاﻟْﺤَﯿَﺎةَ ﻟِﯿَﺒْﻠُﻮَﻛُﻢْ أَﯾﱡﻜُﻢْ أَﺣْﺴَﻦُ ﻋَﻤَﻼً وَھُﻮَ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰ‬ ُ‫اﻟْﻐَﻔُﻮر‬. (67/MÜLK, 2). O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır. 13- ُ‫{ﻓَﻤَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘَﺎلَ ذَرﱠةٍ ﺧَﯿْﺮًا ﯾَ َﺮه‬99/7} ٍ‫وَﻣَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘَﺎلَ ذَرﱠة‬ ُ‫ا ﯾَﺮَه‬‫ ﺷَﺮ‬. (99/ZİLZÂL, 7, 8) Kim zerre miktarı hayır yapmışsa onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görür. &&&&&&&&&& MÜNÂDÂ Arapça’da karşı tarafa hitap ederken nidâ harfleri dediğimiz şu harflerle hitap edilir: ‫َأ‬ ْ‫أَي‬

‫ھَﯿ َﺎ‬ ‫أَ ﯾَﺎ‬ ‫ﯾَﺎ‬ ‫أَﯾﱡﮭَﺎ‬ ‫أَﯾﱠﺘُﮭ َﺎ‬

En çok kulanılanı َ‫أ‬, َ‫ ﯾﺎ‬ve َ‫ أَ ﯾﺎ‬dır. Kendisine ünlenen, nidâ edilen kişiyi gösteren kelimeye münâdâ denir. Münâdâ şu durumlarda merfû olur ve tenvin almaz: 1-Tek kelimeden ibaret olan özel isim ise; ُ‫ﯾﺎَ ﺻﺎَ ِدق‬ Ey Sâdık! ‫ﯾﺎَ ﻋَِﻠﻲﱡ‬ Ey Ali!

ُ‫ﯾﺎَ ﯾُﻮﺳُﻒ‬ Ey Yusuf[2]! ُ‫ﯾﺎَ زَﯾْ َﻨﺐ‬ Ey Zeyneb!

2- Nekre olmakla beraber ismi söylenmeksizin bizzat karşısındaki belli kişilere hitap ediyorsa (nekre-i maksûde)

(ُ‫!ﯾﺎَ رَﺟُﻞُ )!أَ َرﺟُﻞ‬ ‫ن‬ ِ َ‫!ﯾﺎَ رَﺟُﻼ‬ ‫ن‬ َ ‫!ﯾﺎَ ﻧَﺒِﯿﱡﻮ‬ ُ‫!ﯾﺎَ َﺗﻼَﻣِﯿﺬ‬ Ey adam! Ey iki adam! Ey peygamberler! Ey öğrenciler!

ُ‫!ﯾﺎَ رِﺟﺎَل‬ ‫ن‬ َ ‫!ﯾﺎَ ﻻَﻋِﺒُﻮ‬ ُ‫!ﯾَﺎ وََﻟﺪ‬ ‫ن‬ َ ‫ﯾﺎَ !ﻣُﺴِْﻠﻤُﻮ‬ Ey adamlar! Ey oyuncular! Ey çocuk! Ey müslümanlar!

3- Münâdânın başında harf-i tarif (ْ‫ )اَل‬varsa önüne müzekker için َ‫أَﯾﱡﮭﺎ‬, müennes için َ‫ أَﯾﱠﺘُﮭﺎ‬getirilir. ُ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻮََﻟﺪ‬ Ey çocuk! ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ Ey iman edenler[3] ُ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﻨﺎﱠس‬ Ey insanlar! ‫ن‬ َ ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮ‬ Ey mü’minler! ُ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱠﺘُﮭﺎَ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮَات‬ Ey inanmayanlar (müe) !

ُ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱠﺘُﮭﺎَ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎت‬ Ey mü’min kadınlar ! ‫ن‬ َ ْ‫!ﯾﺎَ أَﯾﱠﺘُﮭﺎَ اﻟﻼﱠﺗِﻲ َﻛﻔَﺮ‬ Ey inanmayanlar! (müe)

Not: a) Münâdâ özel isim ise veya çok yakında bulunup yakın hissedilirse bazen nida harfi hazfolur (kaldırılır, yazılmaz). ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻔْﻌَﻞُ ؟ !ﻣَﺤْﻤُﻮ ُد‬ Mahmud! Ne yapıyorsun? ‫ﻣﺎَذاَ ﺗَﻘُﻮلُ ﻓِﻲ ھَﺬاَ اﻟْﺄَﻣْﺮ ِ؟ !ﻃﺎَھِ ُﺮ‬ Tahir! Bu mesele hakkında ne diyorsun?

b)Münâdâ’dan sonra gelen cümleye nidâ’nın cevabı denir ْ‫!ﯾﺎَ ﻣُﺪَرﱢﺳُﻮنَ اِرْﺣَﻤُﻮا ﻃُﻼﱠ َﺑﻜُﻢ‬ Ey öğretmenler! Talebelerinize merhamet edin. ‫!رْﺣَﻤْﻦَ أَوْﻻَدَﻛُﻦﱠﯾﺎَ أُﻣﱡﮭﺎَتُ ِا‬ Ey anneler! Çocuklarınıza merhamet edin.

(َ‫ )ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎ‬ve (َ‫ )ﯾﺎَ أَﯾﱠﺘُﮭﺎ‬daki nidâ harfi َ‫ ﯾﺎ‬çoğu defa hazfedilir. ُ‫!أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻮََﻟﺪ‬ ُ‫!أَﯾﱠﺘُﮭﺎَ اﻟﻨﱠﻔْﺲ‬

c)Allah lafzının başında harf-i tarif var kabul edilir ve َ‫ اَﻟﻠﱠﮫُ ﯾﺎ‬denilir. Çoğu zaman da duada ُ‫ ﯾﺎَ اَﻟﻠﱠﮫ‬yerine (Ey Allahım manasında) ‫ اَﻟﻠﱠﮭُﻢﱠ‬kullanılır.

Münâdâ şu durumlarda mansûb olur: 1-Muzaf olunca; ‫!ﯾﺎَ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Ey Abdullah! ‫ﻦ‬ َ ‫!ﯾﺎَ رَبﱠ اﻟْﻌﺎَﻟَﻤِﯿ‬ Ey alemlerin Rabbi! ‫ﻦ‬ ِ ‫!ﯾﺎَ ﺻَﻼَحَ اﻟﺪﱢﯾ‬

Ey Salâhaddîn! ‫ﻦ‬ َ ‫!ﯾﺎَ أَرْﺣَﻢَ اﻟﺮاﱠﺣِﻤِﯿ‬ Ey merhametlilerin en merhametlisi! ‫ن‬ ِ َ‫!ﯾﺎَ ﺣﺎَرِسَ اﻟْﺒُﺴْﺘﺎ‬ Ey bahçenin bekçisi! ‫ب‬ ِ ‫!ﯾﺎَ ﻏَﻔﺎﱠرَ اﻟﺬﱡﻧُﻮ‬ Ey günahların bağışlayıcısı! ‫!ﯾﺎَ اِﺧْﻮَﺗَﻨَﺎ‬ Ey kardeşlerimiz!

Burada örneğin ِ‫ ﯾﺎَ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠﮫ‬kelimesinde َ‫ ﯾﺎ‬harfu nidâ, ‫ ﻋَﺒْ َﺪ‬münâdâ, ِ‫ اﻟﻠﱠﮫ‬de muzafun ileyhdir. ‫ﯾﺎَ أَھْﻞَ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ ﻟِﻢَ ﺗَﻠْﺒِﺴُﻮنَ اﻟْﺤَﻖﱠ ﺑِﺎﻟْﺒﺎَﻃِﻞِ؟‬ Ey Ehl-i Kitab! Niçin hakkı batılla karıştırıyorsunuz? (Âl-i İmran, 71)

Not: Münâdâ yâ-i mütekellime muzaf olursa ‫ي‬ genellikle kesre şeklinde kısalır.

‫ﯾﺎَ رَﺑﱢﻲ‬ yerine → ‫! ﯾﺎَ رَبﱢ‬ Ey Rabbim! ‫ﯾﺎَ ﻋِﺒﺎَدِي‬ yerine → ‫! ﯾﺎَ ﻋِﺒَﺎ ِد‬ Ey kullarım!

Bazen baştaki nida harfi de kalkabilir: ‫ﯾﺎَ َربﱢ‬ yerine → ‫! بﱢ َر‬ Ey Rabbim! ‫ﯾﺎَ رَﺑﱠﻨ َﺎ‬ yerine → ‫! رَﺑﱠﻨَﺎ‬ Ey Rabbimiz!

2- Muzâfa benzer olunca (şibh-i muzaf)[4];

‫!ﯾﺎَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮاً إِﻟَﻰ إِزْﻣِﯿﺮ‬ Ey İzmir’e yolcu olan! ُ‫!ﯾﺎَ ﺣَﺴَﻨًﺎ وَﺟْﮭُﮫ‬ Ey yüzü güzel olan! ‫ﻼ‬ ً ‫!ﯾﺎَ ﻃﺎَﻟِﻌًﺎ ﺟَ َﺒ‬ Ey bir dağa tırmanan!

3- Münâdâ kesin olarak belli değilse (nekre-i gayri maksude)[5]; ‫!ﯾﺎَ رَﺟُﻼً ﺧُﺬْ ﺑِﯿَﺪِي‬ Ey (herhangi bir) adam! Elimi tut. ‫!ﯾﺎَ ﺟﺎَرِﯾَﺔً ﺧُﺬِي ﺑِﯿَﺪِي‬ Ey (herhangi bir) kadın! Elimi tut. ‫!اﻟﻨﱠﺪاَﻣَﺔُ ﯾﺎَ ﻣُﺴْﺮِﻋﺎً ﻓِﻲ اﻟْ َﻌﺠَﻠَ ِﺔ‬ Ey acele eden! Acelede pişmanlık vardır[6]. ُ‫!ﯾﺎَ ﻏﺎَﻓِﻼً وَ اﻟْﻤَﻮْتُ ﯾَﻄْﻠُﺒُﮫ‬ Ey ölüm peşinde olduğu halde gafil olan! ‫!ﯾﺎَ ﺻﺎَﺋِﻤِﯿﻦَ َأﻓْﻄِﺮُوا‬ Ey oruçlular! İftar ediniz.

‫‪Not: Bütün cevap cümleleri sonra geldiği halde‬‬ ‫‪nidânın cevabı nidâdan önce gelebilir.‬‬ ‫!ﺗَﺒﺎَرَﻛْﺖَ ﯾﺎَ ذاَ اﻟْﺠَﻼَلِ وَ اﻟْﺈِﻛْﺮاَ ِم‬ ‫‪Sen yücelerden yücesin ey azamet ve ikram‬‬ ‫!‪sahibi‬‬

‫¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯‬ ‫? ‪? ALIŞTIRMALAR‬‬ ‫‪1. Aşağıdaki cümleleri tercüme ediniz.‬‬ ‫ﻞ‬ ‫أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﺸﺎﱠﺑﺎﱠنِ‪ ،‬ﻻَ ﺗَﻄْﻠُﺒﺎَ –أَﻧْﺘُﻢْ أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﺸﱠﺒﺎَبُ ﺗَﺤْﻤِﻠُﻮنَ أَﻣﺎَﻧَﺔَ اﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘْﺒَ ِ‬ ‫ل وَﺣْﺪَهُ‬ ‫ﯾَﺎ –ﯾﺎَ أُﺳْﺘﺎَذِي أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗُﺼَﺤﱢﺢَ ﻟِﻲ اﻟْﻮاَﺟِﺐَ اﻟْﻤَﻨْﺰِﻟِﻲﱠ –اﻟْﻤﺎَ َ‬ ‫ق‬ ‫ﯾﺎَ –ﻟِﺸِﺮاَءِ ﻟَﻮاَزِمَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ أَﺧِﻲ أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗَﺬْھَﺐَ ﻣَﻌِﻲ إِﻟَﻰ اﻟﺴﱡﻮ ِ‬ ‫ﯾﺎَ –ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗَﺰُورَﻧِﻲ ﻏَﺪاً ﻓِﻲ ﻣَﻨْﺰِﻟِﻲ ﻓِﻲ اﻟﺴﺎﱠدِﺳَﺔِ ﻣَﺴَﺎءً‬ ‫ﯾﺎَ ﻗﺎَﺋِﺪَ اﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةِ –ﯾﺎَ رَﺟُﻼً ﺧُﺬْ ﺑِﯿَﺪِي –ﻣُﺴﺎَﻓِﺮُونَ وَﺻَﻠَﺖِ اﻟْﺤَﺎﻓِﻠَﺔُ‬ ‫ﯾﺎَ –ﯾﺎَ ﺳﺎَﻣِﻌﺎً دُﻋﺎَءَ اﻟْﻤَﻈْﻠُﻮمِ –ﺋَﻚَ ﯾﺎَ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ زُرْ أَﺻْﺪِﻗﺎَ –ﺗَ َﻤﮭﱠﻞْ‬ ‫ن‬ ‫ﯾﺎَ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ ﻟَﻘَﺪْ –ﯾﺎَ ﺳَﻤِﯿﺮَةُ ﻻَ ﺗَﺘَﺄَﺧﱠﺮِي –ﺗِﻠْﻤِﯿﺬاَتِ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ ِاﺟْﺘَﮭِﺪْ َ‬ ‫ﯾَﺎ أَوْﻻَدُ اذْھَﺒُﻮا إِﻟَﻰ –ﯾﺎَ واَﻋِﻈَﺔً ﻏَﯿْﺮَكِ ﻋِﻈِﻲ ﻧَﻔْﺴَﻚِ –ﺣَﻀَﺮَ اﻟْﻤُﻌَﻠﱢﻢُ‬ ‫–ﯾﺎَ ﺻَﺪِﯾﻘَﻨﺎَ ﺗَﻘَﺪﱠمْ –ﺎَﺣِﺐَ اﻟْﻤﺎَلِ ﻻَ ﺗَﺒْﺨَﻞْ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻔُﻘَﺮاَءِ ﯾﺎَ ﺻ –اﻟْﻤَﻠْﻌَﺐِ‬ ‫ﺠﺤْﺘُﻤَﺎ‬ ‫ﯾﺎَ ﻣﺎَرا‪– ‬ﯾﺎَ أَﺑْﻨﺎَءَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ﻛُﻮﻧُﻮا ﯾَﺪاً واَﺣِﺪَةً –ﯾﺎَ ﻣُﺠْﺘَﮭِﺪاَنِ َﻧ َ‬ ‫–ﺄَﻋْﺪاَءِ ﯾﺎَ ﺟُﻨْﺪِيﱡ أَﺳْﺮِعْ إِﻟَﻰ اﻟْ –ﯾﺎَ ﺳﺎَﺋِﻖُ ﺗَﻤَﮭﱠﻞْ –ﺑِﺎﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﺳﺎَﻋِﺪْﻧِﻲ‬

‫ﯾﺎَ ﺻﺎَﺣِﺐَ اﻟْﻤﺎَلِ ‪-‬ﯾﺎَ ﻣُﺴْﻠِﻤﺎَتُ ھَﺬاَ ﻋَﮭْ ُﺪﻛُﻦﱠ –ﯾﺎَ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ ﺧُﺬِ اﻟْﻜِﺘﺎَ َ‬ ‫ب‬ ‫أَ –ﯾﺎَ ﻃﺎَﻟِﺐَ اﻟْﻌِﻠْﻢِ ﻻَ ﺗَﻘْﺾِ اﻟْﻮَﻗْﺖَ ﻓِﯿﻤﺎَ ﻻَ ﯾُﻔِﯿﺪُ –ﺳﺎَﻋِﺪِ اﻟْﻤُﺤْﺘﺎَجَ‬ ‫؟ أَيْ أَﺑْﻨﺎَءَ اﻟْﺈِﺳْﻼَمِ ﺻَﺪِﯾﻘَﻨﺎَ ﻣﺎَذاَ ﺗَﻌْﺮِفُ ﻋَﻦِ اﻟْﺤَﻀَﺎرَةِ اﻟِْﺈﺳْﻼَﻣِﯿﱠ ِﺔ‬ ‫ﯾﺎَ –ﯾﺎَ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔِ اِﺟْﺘَﮭِﺪُوا –ﻓَﻜﱢﺮُوا ﻓِﻲ اﻟْﻤﺎَﺿِﻲ وَ اﻟْﺤَﺎﺿِﺮِ‬ ‫ﻚ‬ ‫–ﯾﺎَ ﻣُﮭْﻤِﻼً اﺳْﺘَﺬْﻛِﺮْ دُرُوﺳَﻚَ –أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﻄﺎﱠﻟِﺐُ اﻟﻨﱠﺸِﯿﻂُ اﺳْﺘَﻤِﺮﱠ ﻓِﻲ َﺗﻘَﺪﱡﻣِ َ‬ ‫ﻞا‬ ‫ﯾﺎَ ﻣُﺴﺎَﻓِﺮاَنِ وَﺻَﻞَ اﻟْﻘِﻄﺎَرُ –ﻟﻠﱠﮫِ ﺟَﻤِﯿﻌﺎً ﯾﺎَ ﻣُﺴْﻠِﻤُﻮنَ اﻋْﺘَﺼِﻤُﻮا ِﺑﺤَﺒْ ِ‬ ‫‪.‬ﯾﺎَ ﻓﺎَﻃِﻤَﺔُ ﺳﺎَﻋِﺪِي أُﻣﱠﻚِ –ﯾَﺎ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ اﻋْﺘَﻤِﺪْ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠ ِﮫ –‬ ‫‪2. Münâdâ ile ilgili 10 cümle kurunuz.‬‬ ‫‪3. Aşağıda verilen ayetleri defterinize yazıp‬‬ ‫‪fiillerinin mâzî, muzâri ve masdarını isimlerinin de‬‬ ‫‪tekil ve çoğul halini yazınız. Münâdâ ile ilgili‬‬ ‫‪kelimelerin altını çiziniz.‬‬ ‫&&&&&&&&&&‬ ‫‪MÜNÂDÂ İLE İLGİLİ AYETLER‬‬ ‫ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ ﻗَﺪْ أَﻧﺰَﻟْﻨَﺎ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﻟِﺒَﺎﺳًﺎ ﯾُﻮَارِي ﺳَﻮْءَاﺗِﻜُﻢْ وَرِﯾﺸًﺎ وَﻟِﺒَﺎسُ ‪1-‬‬ ‫ن‬ ‫‪ .‬اﻟﺘﱠﻘْﻮَى ذَﻟِﻚَ ﺧَﯿْﺮٌ ذَﻟِﻚَ ﻣِﻦْ آﯾَﺎتِ اﻟﻠّﮫِ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾَﺬﱠﻛﱠﺮُو َ‬ ‫‪(7/A’RÂF, 26). Ey Adem oğulları! Size ayıp‬‬ ‫‪yerlerinizi örtecek giysi, süslenecek elbise yarattık.‬‬ ‫‪Takvâ elbisesi... İşte o daha hayırlıdır. Bunlar‬‬ ‫‪Allah'ın âyetlerindendir. Belki düşünüp öğüt alırlar‬‬ ‫‪(diye onları indirdi).‬‬

2- ‫س‬ َ ‫وَﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ أَوْﻓُﻮا اﻟْﻤِﻜْﯿَﺎلَ وَاﻟْﻤِﯿﺰَانَ ﺑِﺎ ْﻟﻘِﺴْﻂِ وَﻻَ ﺗَﺒْﺨَﺴُﻮا اﻟﻨﱠﺎ‬ ‫ ﻌْﺜَﻮاْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ ﻣُﻔْﺴِﺪِﯾﻦَأَﺷْﯿَﺎءَھُﻢْ َوﻻَ َﺗ‬. (11/HÛD, 85). Ve ey kavmim! Ölçüyü ve tartıyı adaletle yapın; insanlara eşyalarını eksik vermeyin; yeryüzünde bozguncular olarak dolaşmayın. 3- ُ‫ﻮا اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦَوَﺟَﺎءَ ﻣِﻦْ أَﻗْﺼَﻰ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ رَﺟُﻞٌ ﯾَﺴْﻌَﻰ ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ اﺗﱠﺒِﻌ‬ . (36/YÂSÎN, 20). Derken şehrin öbür ucundan bir adam koşarak geldi. "Ey kavmim! dedi, bu elçilere uyunuz!" 4- َ‫ وَاﻣْﺘَﺎزُوا اﻟْﯿَﻮْمَ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻤُﺠْ ِﺮﻣُﻮن‬. (36/YÂSÎN, 59). "Ayrılın bir tarafa bugün, ey günahkârlar!" 5- َ‫ﻋْﮭَﺪْ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﯾَﺎ ﺑَﻨِﻲ آدَمَ أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋَﺪُوﱞ ﻣُﺒِﯿﻦٌأَﻟَﻢْ أ‬ . (36/YÂSÎN, 60). "Ey Adem oğulları! Size şeytana tapmayın, çünkü o sizin apaçık bir düşmanınızdır" demedim mi?

6- ُ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱠﺘُﮭَﺎ اﻟﻨﱠﻔْﺲُ اﻟْﻤُﻄْﻤَﺌِﻨﱠﺔ‬. (89/FECR, 27). Ey huzura kavuşmuş insan! 7- ِ‫ﻼﻗِﯿﮫ‬ َ ُ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ إِﻧﱠﻚَ ﻛَﺎدِحٌ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ ﻛَﺪْﺣًﺎ ﻓَﻤ‬. (84/İNŞİKÂK, 6). Ey insan! Şüphe yok ki sen Rabbine karşı çaba üstüne çaba göstermektesin; sonunda O'na varacaksın. 8- َ‫ ﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻣَﺎ ﻏَﺮﱠكَ ﺑِﺮَﺑﱢﻚَ اﻟْﻜَﺮِﯾﻢِﯾَﺎ أ‬. (82/İNFİTÂR, 6). Ey insan! İhsanı bol Rabbine karşı seni aldatan nedir? 9- ُ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻤُﺪﱠﺛﱢﺮ‬. (73/MÜDDESSİR, 1). Ey bürünüp sarınan (Resûlüm)! 10- ُ‫ ﯾَﺎ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻤُﺰﱠﻣﱢﻞ‬. (74/MÜZZEMMİL, 1). Ey örtünüp bürünen (Resûlüm)!

11- َ‫ﯾَﺎ َأھْﻞَ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ ﻗَﺪْ ﺟَﺎءَﻛُﻢْ رَﺳُﻮﻟُﻨَﺎ ﯾُﺒَﯿﱢﻦُ ﻟَﻜُﻢْ ﻛَﺜِﯿﺮًا ﻣِﻤﱠﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﺨْﻔُﻮن‬ ُ‫ ﺒِﯿﻦٌﻣِﻦَ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ وَﯾَﻌْﻔُﻮ ﻋَﻦْ ﻛَﺜِﯿﺮٍ ﻗَﺪْ ﺟَﺎءَﻛُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟﻠّﮫِ ﻧُﻮرٌ وَﻛِﺘَﺎبٌ ﻣ‬. (5/MÂİDE, 15). Ey ehl-i kitap ! Resûlümüz size Kitap'tan gizlemekte olduğunuz birçok şeyi açıklamak üzere geldi; birçok (kusurunuzu) da affediyor. Gerçekten size Allah'tan bir nur, apaçık bir kitap geldi. 12- َ‫ﺒِﯿﻞِ اﻟﻠّﮫِ وَاﻟْﻤُﺴْﺘَﻀْﻌَﻔِﯿﻦَ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱢﺟَﺎلِ وَﻣَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻻَ ﺗُﻘَﺎﺗِﻠُﻮنَ ﻓِﻲ ﺳ‬ ِ‫وَاﻟﻨﱢﺴَﺎءِ وَاﻟْﻮِﻟْﺪَانِ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ رَﺑﱠﻨَﺎ أَﺧْﺮِﺟْﻨَﺎ ﻣِﻦْ ھَﺬِهِ اﻟْﻘَﺮْﯾَ ِﺔ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻢ‬ ‫ﺎ وَاﺟْﻌَﻞْ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻟَﺪُﻧْﻚَ َﻧﺼِﯿﺮًا‬‫ أَھْﻠُﮭَﺎ وَاﺟْﻌَﻞْ ﻟَﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻟَﺪُﻧْﻚَ وَﻟِﯿ‬. (4/NİSÂ, 75). Size ne oldu da Allah yolunda ve "Rabbimiz! Bizi, halkı zâlim olan bu şehirden çıkar, bize tarafından bir sahip gönder, bize katından bir yardımcı yolla!" diyen zavallı

erkekler, kadınlar ve çocuklar uğrunda savaşmıyorsunuz! 13- َ‫ﻟُﻘْﻤَﺎنُ ﻟِﺎﺑْﻨِﮫِ وَھُﻮَ ﯾَﻌِﻈُﮫُ ﯾَﺎ ﺑُﻨَﻲﱠ ﻻَ ﺗُﺸْﺮِكْ ﺑِﺎﻟﻠﱠﮫِ إِنﱠ اﻟﺸﱢﺮْكَ وَإِذْ ﻗَﺎل‬ ٌ‫ ﻟَﻈُﻠْﻢٌ ﻋَﻈِﯿﻢ‬. (31/LOKMÂN, 13). Lokman oğluna öğüt vererek: Yavrucuğum! Allah’a ortak koşma! Doğrusu şirk büyük bir zulümdür, demişti. &&&&&&&&&& İSTİGÂSE İstigâse yardıma çağırmaktır. Münâdânın bir cinsidir. Yardıma çağrılan fethalı “َ‫ ”ل‬edatı ile çağrılır ve bu yardıma çağrılan kişiye müstegâs denir. Kendisi için yardım istenenin başında da kesrelı bir “ِ‫ ”ل‬harf-i ceri vardır. Esâsen iki lâm da harf-i cer olduklarından kendilerinden sonra gelen kelimeler esre olur. Kendisi için yardım istenen bu kişiye de müstegâsun lieclihi (ya da müstegâsun leh) denir. ‫!ﯾﺎَ ﻟَﻠْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَءِ ﻟِﻠْﻔُﻘَﺮاَ ِء‬ Ey zenginler! Fakirlerin yardımına koşunuz!

Bu cümlede önünde meftûh lâm olan ُ‫اَﻟْﺄَﻏْﻨِﯿﺎَء‬ müstegâs, önünde esreli lâm olan ِ‫ ﻓُﻘَﺮاَء‬kelimesi müstegâs lieclihidir. Her iki kelime de lâm (‫)ل‬ dolayısıyla mecrûrdur[7]. ‫ﺾ‬ ِ ‫!ﯾﺎَ ﻟَﻠﻄﱠﺒِﯿﺐِ ﻟِﻠْﻤَﺮِﯾ‬ Ey doktor! Hastanın yardımına yetiş! ‫!ﻦَﯾﺎَ ﻟَﻠْﺄَﻃِﺒﺎﱠءِ ﻟِﻠْ َﻤﺠْﺮُوﺣِﯿ‬ Ey doktorlar! Yaralıların yardımına koşunuz! ‫!ﯾﺎَ ﻟَﻠْﺠَﻤﺎَﻋَﺔِ ِﻟﻠْﺈِﻣﺎَ ِم‬ Ey cemaat! İmamın yardımına koşunuz!

Müstegâs lieclih’in önünde “‫ ”ل‬yerine “ْ‫ ”ﻣِﻦ‬harf-i ceri olursa müstagas lieclihten şikayet ve ona karşı yardıma çağırma ifade edilmiş olur: ‫ص‬ ِ ‫!ﯾﺎَ ﻟَﻠﺸﱡﺮْﻃَﺔِ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱡﺼُﻮ‬

Ey polisler! Hırsızlara karşı yardıma koş (ellerinden kurtar)!

Not: a)Bazen müstegâs’ın önündeki lâm yerine sonuna elif getirilebilir: ‫!ﯾﺎَ اَﺣْﻤَﺪاَ ﻟِﺰَﯾْ ٍﺪ‬ Ey Ahmet Zeyd’in yardımına koş!

b)Bazen de nadir olarak münâda gibi söylenebilir: ‫ﻚ‬ َ ‫!ﯾﺎَ ﺻﺎَﻟِﺢُ ِﻟﺎِﺑْ ِﻨ‬ Ey Sâlih oğlunun yardımına koş!

c) Münâdânın başında fethalı lâm bulunduğu halde istiğase manası taşımıyorsa َ‫ ﯾﺎ‬ile َ‫ ل‬hayret şaşkınlık ifade eder: ‫!ﯾﺎَ َﻟﻠْﺤَﺪِﯾﻘَ ِﺔ‬ Ne güzel bahçe! ‫ﺐ‬ ِ ‫ﺠ‬ َ ‫!ﯾﺎَ ﻟَﻠْ َﻌ‬ Ne tuhaf şey!

d) Bazen hayret ve şaşkınlık ifade eden َ‫ ﯾﺎ‬ile fethalı lâmdan sonra “ْ‫ ”ﻣِﻦ‬harf-i cerli isim de gelebilir.[8] ‫!ﯾﺎَ ﻟَﮭﺎَ ﻣِﻦْ ﻟَﯿْﻠَ ٍﺔ‬ Ne muhteşem gece! ‫!ﯾﺎَ ﻟَﮭﺎَ ﻣِﻦْ أَزْﻣِﻨَ ٍﺔ‬ Hey gidi zamanlar!

NUDBE Herhangi birşeyden duyulan acı dolayısıyla yapılan nidâya nudbe denir. Nudbe için َ‫ ﯾﺎ‬daha ziyâde َ‫وا‬ ünlem edatları kullanılır. Münâdâ’nın uyduğu kaidelere uyar. ُ‫!واَ ﯾُﻮﺳُﻒ‬ Vah YÛSUF! ‫!واَ رَأْﺳِﻲ‬ Vah başım! ‫!واَ ﻋَﺒْﺪَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬ Vah Abdullah!

‫ وَا‬nidâ harfinden sonra ُ‫ ﯾُﻮﺳُﻒ‬ve ‫ رَأْﺳِﻲ‬gibi nidâ edilene mendub denir[9]. Mendub, normal münada gibi, ya da zâid bir elifle veyahut da eliften sonra sakin bir ‫( ءاه‬yani ْ‫ )ه‬ile de gelebilir. ُ‫! واَ زَﯾْﺪ‬ (Yazık) Vah Zeyd !

‫! واَ زَﯾْﺪَا‬ “ ْ‫! واَ زَﯾْﺪاَه‬ “

TERHÎM Münâdânın son harfinin daha rahat ve kolay telaffuz edilmesi için hazfedilmesine (kaldırılmasına) terhim denir. İki çeşit münâdâya tatbik edilir:

1- Müzekker olsun müennes olsun sonunda yuvarlak te (ta-i merbûta) varsa; ُ‫)! )ﯾَﺎ ﻣُﻌَﺎوِ َﯾﺔ‬ ‫ي‬ َ ‫ﯾَﺎ ﻣُﻌَﺎ ِو‬ (ُ‫! )ﯾﺎَ ﻓﺎَﻃِ َﻤﺔ‬ ‫ﯾﺎَ ﻓﺎَﻃِ َﻢ‬ (ُ‫! )ﯾﺎَ ﺟﺎَرِﯾَﺔ‬ ‫ي‬ َ ‫ﯾﺎَ ﺟﺎَ ِر‬

2- Münâdâ üçten fazla harfli alem ise; (ُ‫! )ﯾﺎَ ﺣﺎَ ِرث‬ ُ‫ﯾﺎَ ﺣﺎَر‬ (ُ‫ﺟﻌْﻔَﺮ‬ َ ‫! )ﯾَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺎ ﺟَﻌْﻒ‬ (ُ‫! )ﯾَﺎ ﻃﺎَ ِھﺮ‬ ُ‫ﯾَﺎ ﻃﺎَه‬

Not: a)Terhime uğrayan münâdânın son harfinin harekesi olarak yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi zamme üzere mebnî kılındığı gibi o harfin terhime uğramadan önceki harfinin harekesinin verilebileceği de belirtilmiştir. (ُ‫! )ﯾﺎَ ﺣﺎَ ِرث‬ ‫ﯾﺎَ ﺣﺎَ ِر‬ (ُ‫ﺟﻌْﻔَﺮ‬ َ ‫! )ﯾَﺎ‬ ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﺟﻌ‬ َ ‫ﯾَﺎ‬ (ُ‫! )ﯾَﺎ ﻃﺎَ ِھﺮ‬ ‫ﯾَﺎ ﻃَﺎ ِه‬

b)Eğer isim dört harfden fazla olup sondan bir önceki harf zâid ve sakin (uzatmalı) ise, sondan önceki harf de son harfle birlikte hazfolur: (ُ‫! )ﻋُﺜْﻤﺎَن‬ ‫ﯾﺎَ ﻋُﺜْ َﻢ‬ (ٌ‫! )ﻣَﻨْﺼُﻮر‬ ُ‫ﯾﺎَ ﻣَﻨْﺺ‬ (ُ‫! )ﻣَﺮْواَن‬

‫ﯾﺎَ ﻣَﺮْ َو‬ (ٌ‫! )ﻣِﺴْﻜِﯿﻦ‬ ‫ﻚ‬ ِ ْ‫ﯾﺎَ ِﻣﺴ‬

TAHZİR Muhâtabı birşeyden sakındırmaktır. Şu şekillerde yapılır: 1- Sakındırılacak şeyin başına harf-i tarif en başa da َ‫ك و‬ َ ‫إِﯾﺎﱠ‬getirilerek; ‫ب‬ َ ‫ك وَاﻟْﻜَﺬ‬ َ ‫!إِﯾﺎﱠ‬ Yalandan sakın! ‫ﺴ َﺪ‬ َ َ‫!إِﯾﺎﱠﻛُﻢْ َو اﻟْﺤ‬ Hasedden sakınınız! ‫س‬ ِ ‫!إِﯾﺎﱠكَ وَ اﻟْﺎِﻓْﺘِﺮاَءَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﺎﱠ‬ İnsanlara iftiradan sakın!

2- Sakındırılacak şeyin başına harf-i tarif en başa da ْ‫ إِﯾﺎﱠكَ ﻣِﻦ‬getirilerek; ‫!إِﯾﺎﱠﻛُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﻌَﺪَاوَ ِة‬ Düşmanlıktan sakının!

‫ل‬ ِ َ‫ﻦ اﻟْﺠِﺪا‬ َ ِ‫!إِﯾﺎﱠﻛُﻤﺎَ ﻣ‬ İkiniz tartışmaktan sakının!

3- (َ‫ )إِﯾﺎﱠك‬ve (ْ‫)أَن‬den sonra fiil cümlesi getirilerek; ‫!إِﯾﺎﱠكَ أَنْ ﺗَﻔْﻌَﻞَ اﻟﺸﱠﺮﱠ‬ Kötülük yapmaktan sakın!

4- (َ‫ )إِﯾﺎﱠك‬ve (ْ‫ )أَن‬in arasına ْ‫ ﻣِﻦ‬getirilerek; ‫!إِﯾﺎﱠكَ ﻣِﻦْ أَنْ ﺗَﻔْﻌَﻞَ اﻟﺸﱠﺮﱠ‬ Kötülük yapmaktan sakın!

5- Muhâtab zamirine muzaf olan isim ile kendisinden sakındırılacak şey mansûb olarak ifade edilerek; ‫ﻂ‬ َ ِ‫!رَأْﺳَﻚَ وَ اﻟْﺤﺎَﺋ‬ Başını duvardan sakın! ‫!ﺎﱠرَةِرَأْﺳَﻜُﻢْ وَ ﺑﺎَبَ اﻟﺴﱠﯿ‬ Başınızı arabanın kapısından sakının!

‫ك وَ اﻟﻨﺎﱠ َر‬ َ َ‫!ﯾَﺪ‬ Elini ateşten sakın!

6-Sakındırılacak şeyin mansûb olarak tekrarı ile; ‫ﺐ‬ َ ْ‫!اَﻟﺬﱢﺋْﺐَ اﻟﺬﱢﺋ‬ Kurt(dan sakın), kurd(a dikkat)!

Not: Tahziri yapılan her ismin başında harf-i tarif vardır. İĞRÂ Muhâtabı iyi bir iş yapmaya teşvik etmektir. Yukarıdakiler gibi hazfedilmiş bir fiilin mef’ûlu bihi olarak[10] mansûbtur. Şu şekillerde olur: 1- Başına harf-i tarif getirilmiş ism-i mansûb yaparak; ‫! اَﻟْﻌِﺒﺎَدَ َة‬ İbâdet etmen gerekir (ibadet etmelisin) ! ‫! اَﻟﺘﱠﻔْﻜِﯿ َﺮ‬

Düşünmen gerek (düşünmelisin) !

2- Harf-i tarifli ismin mansûb olarak tekrarı ile; ‫! اَﻟْﻮَﻓَﺎ َء اﻟْﻮَﻓﺎَ َء‬ Vefalı olmalısın (vefa göstermeye çalış) ! ْ‫قاَﻟﺼﱢﺪ‬ َ ْ‫! قَ اﻟﺼﱢﺪ‬ Doğru olman gerek (doğru olmaya çalış) !

3- İğrâ yapılan isimler genellikle masdardır. Masdarın veya masdarı müevvelin önüne (َ‫) َﯾﻨْﺒَﻐِﻲ ﻟَﻚ‬ veya (َ‫ )ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﯿْﻚ‬yahut da (ِ‫ )ﻋَﻠَﯿْﻚَ ب‬getirilmekle de yapılır; ‫ﯾَﻨْﺒَﻐِﻲ ﻟَﻚَ اﻟِْﺎﺟْﺘِﮭَﺎ َد‬. Çalışman gerekir, çalışmalısın. ‫س‬ َ ْ‫ﯾَﺠِﺐُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ أَنْ ﺗَﻘْﺮَأُوا اﻟﺪﱠر‬. Dersi okumanız gerekiyor. ‫ﻋَﻠَﯿْﻚَ ﺑِﺎﻟﺼﱠﺒْ ِﺮ‬. Sabretmen gerekir.

4-Muhâtab zamirine muzaf olan mansûb isme teşvik edilecek şeyi atfetmekle; ‫اَﺧﺎَكَ وَاﻟْﺈِﺣْﺴﺎَنَ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬. Kardeşine iyilik yapman gerekir.

5- Değişik cinsten kelimelerin mansûb olarak atfı ile; ‫ت‬ َ ‫اَﻟْﻌَﻤَﻞَ وَ اﻟﺜﱠﺒَﺎ‬. Çalışıp sebat etmen gerek.

------------------------------------------------------------------------------[1] Bazı fiiller görünüşte mâzî olsa da dua manası ifâde ederler: (‫()ﺑﺎَرَكَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻓِﯿﻚ‬Allah onu

hakkında mübârek kılsın)(ُ‫()ﺣَﻔَﻈَﮫُ اﻟﻠﱠﮫ‬Allah onu korusun) gibi. Saygı değer veya yerilecek önemli şahısların isimleri yanında da bu şekilde dua manalı fiiller kullanılır: Muhammed ( َ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻠَﯿْﮫِ و‬ َ ‫ﺳﻠﱠﻢ‬ َ ) (Allah ona salât ve selam etsin), Ebûbekir (ُ‫( )رَﺿِﻲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬Allah O’ndan razı olsun), Emîru’l’mü’minîn Alî (ُ‫( )ﻛَﺮﱠمَ اﻟﻠﱠﮫُ وَﺟْﮭَﮫ‬Allah O‘nun şânını değerli kılsın), İblîs (ُ‫( )ﻟَﻌَﻨَﮫُ اﻟﻠﱠﮫ‬Allah ona lânet etsin) gibi [2] Nidâ durumunda özel isimden sonra ٌ‫إِﺑْﻦ‬ kelimesi olursa mansub gelir: ٍ‫ﯾﺎَ ﯾُﻮﺳُﻒُ ﺑْﻦَ ﻣَﺤْﻤُﻮد‬ [3] İsm-i mevsûlün de marife olduğunu hatırlayınız. َ‫ ﯾﺎَ أَﯾﱡﮭﺎ‬daki َ‫ ھﺎ‬tenbih için getirilir. [4] Şibh-i muzaf; gerçekte muzaf olmayan ancak kendisinden sonra gelen kelimelerle hususi mana kazanan isme denir. [5] Nekre-i maksude ve gayr-i maksudeyi şöyle düşünebiliriz: Yardım isteyen bir insan düşünelim. Eğer önünde duran adama seslenerek yardım istiyorsa ُ‫ﯾﺎَرَﺟُﻞ‬ ‫( أَﻧْﻘِﺬْﻧِﻲ‬Hey adam, beni kurtar) diyorsa bu nekre-i maksude (kastedilen nekredir). Mesela kör bir

adam düşünelim önünde herhangi biri olmadan kendini duyabilecek herhangi birine sesleniyorsa “‫ ”ﯾﺎَرَﺟُﻼً أَﻧْﻘِﺬْﻧِﻲ‬ey adam beni kurtar kurtar diyorsa bu da nekre-i gayr-i maksûdedir. Nekre-i gayr-i maksûde, nida eden tarafından tam olarak bilinmeyen veya görülmeyen yahut da bir kişiye hitab ediyormuş gibi hitap ederek o sıfat ve özelliği taşıyan herkezi ikaz etmek ve uyarmak için yapılan nidâ şeklidir. [6] Münadadan sonra gelen cümlenin i’râbdan mahalli yoktur. [7] Ancak mana bakımından meful oldukları için mahallen mansubturlar. Çünkü hazfedilmiş (ُ‫( )أَﺳْﺘَﻐِﯿﺚ‬yardım istiyorum), (‫ )أَدْﻋُﻮ‬veya (‫ )أُﻧﺎَدِي‬nin mef’ûlü kabul edilirler. [8] Bu konu hakkında daha geniş bilgi için bkz. Çörtü Meral, Arapça Dilbilgisi Nahiv, s. 289; Maksudoğlu, Mehmet, Arapça Dilbilgisi, s.339; Sarmış, İbrahim, Arapça Dilbilgisi, s.461; . [9] Mendub da münada gibi fiili hazfedilmiş mef’ulun bihtir. Hazfedilen fiilleri (‫ )أَدْﻋُﻮ‬veya (‫ )أُﻧﺎَدِي‬dir.

[10] Bu konuda hazfedilmiş fiil ْ‫( اِﻟْﺰَم‬sana gerekir) olarak takdir edilir.


İHTİSÂS İhtisas; genellikle mütekellim nadiren de muhatap zamirlerinin manasının açıklanması demektir. Yani mütekellim veya muhatap zamirinin mübtedâ olduğu cümlede haberin bildirdiği hükmün bir isme mahsus kılınmasıdır. Mahsûs adı verilen bu isim, zamirden sonra gelir ve mansûb olur. ‫ﻒ‬ َ ْ‫ﻧَﺤْﻦُ اﻟْﺄَﺗْﺮاَكَ ﻧُﺤِﺐﱡ أَنْ ﻧُﻜْﺮِ َم اﻟﻀﱠﯿ‬. Biz Türkler misafire ikram etmeyi severiz.

Bu cümlede ُ‫ ﻧَﺤْﻦ‬mübtedâ, َ‫ﻧُﺤِﺐﱡ أَنْ ﻧُﻜْﺮِم‬ ‫ﻒ‬ َ ْ‫اﻟﻀﱠﯿ‬cümlesi haberdir. َ‫ اﻟْﺄَﺗْﺮاَك‬ise mahsûstur[1]. ‫ﻧَﺤْﻦُ ﻣَﻌْﺸَﺮَ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿَﻦَ ﻧُﻔَﻜﱢﺮُ ﻓِﻲ اﻟْﺨِﺪْﻣَﺔِ ِﻟﻠِْﺈﺳْﻼَ ِم‬.

Biz -müslümanlar topluluğu- İslâma hizmeti düşünürüz. ‫أَﻧْﺘُﻢُ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﯿﻦَ ﻻَ َﺗﺠْ َﺰﻋُﻮا‬. Siz(i kastediyorum) ey müminler! Sabırsızlık etmeyiniz.

Not: Mahsus bazen muttasıl mütekellim ve muhatap zamirinden sonra da gelebilir; ‫ﺖ‬ ِ ْ‫ﺳَﻠْﻤﺎَنُ ﻣِﻨﺎﱠ أَھْﻞَ اﻟْﺒَﯿ‬. Selman bizdendir, ehli beyttendir.(Hadis) ‫ﻞ‬ َ ْ‫ﺑِﻚَ اﻟﻠﱠﮫَ ﻧَﺮْﺟُﻮ اﻟْﻔَﻀ‬. Senden Ya Rabbi, lutuf umarız. ‫ﺳُﺒْﺤﺎَﻧَﻚَ اﻟﻠﱠﮫَ اﻟْﻌَﻈِﯿ َﻢ‬. Ey yüce Allahım, sen herşeyden münezzehsin.

İŞTİGÂL Mef’ûl fiilden önce gelir, fiilin sonunda da bu mef’ûle ait bir zamir bulunursa buna iştigal denir.

ُ‫اَﻟْﻤَﺎءُ ﺷَﺮِﺑْﺘُﮫ‬. Suyu içtim.

Burada cümlenin mef’ûlü başa gelmiştir. Başta gelen kelime mübtedâ olduğu için mansûb değil merfûdur. Ancak fiilden önce gelmiş bu mef’ûlün bihler kendi durumuna uygun olarak mansûb da okunabilir. Bu şekilde gelen mef’ûlün bihlere meşgûlün anh denir. ‫اَﻟﺴﱠﯿﺎﱠرَةَ رَﻛِﺒْﺘُﮭَﺎ‬. Arabaya bindim.

‫ك‬ َ ‫ﻋَﺮَﻓْﺘُﮫُ أَﺧَﺎ‬. Kardeşini tanıdım. ‫ھَﻞِ اﻟﺨَﺒَﺮَ ﻋَ َﺮﻓَْﺘﮫُ ؟‬ Haberi öğrendin mi? ُ‫ﺑَﻜْﺮاً رَأَﯾْﺘُﮫ‬. Bekir’i gördüm. ‫ﻦ‬ ٍ ‫وَ ﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْءٍ أَﺣْﺼَﯿْﻨﺎَهُ ﻓِﻲ إِﻣﺎَمٍ ﻣُﺒِﯿ‬.

Herşeyi imamı mübinde (levh-i mahfuzda) saydık (Yâsin, 12). ‫ل‬ َ ‫اَﻟْﻘَﻤَﺮَ ﻗَﺪﱠرْﻧﺎَهُ ﻣَﻨﺎَ ِز‬. Aya menziller takdir ettik (Yâsin, 39). ‫إِنْ اَﺣْﻤَﺪَ رَأَﯾْﺘَﮫُ ﻓَﺴَﻠﱢﻢْ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ‬. Ahmedi görürsen ona selâm söyle.

Not: Meşgûlün anh yalnız isimle kullanılan (izâ fücâiyye ve vâvı haliye gibi) edatlardan sonra veya önünde şart, soru, olumsuzluk edatı bulunan fiilden önce gelirse mübtedâ olarak merfû okunur[2]: ْ‫ﺳﺎَﻓَﺮْتُ إِﻟَﻰ أَﻧْﻘَﺮَةَ وَ اﻟْﻤُﺴﺎَﻓِﺮُونَ أُ َﻛﻠﱢﻤُﮭُﻢ‬. Yolcularla konuşarak Ankara’ya gittim. ُ‫اَﻟﻄﱢﻔْﻞُ إِنْ ﻟَﻘِﯿْﺘَﮫُ ﻓَﺎﻧْﺼُﺮْه‬. Çocuğa rastlarsan ona yardım et. ‫اَﻟﻀﱡﯿُﻮفُ ھَﻞْ أَﻛْﺮَﻣْ َﺘﮭُﻢْ ؟‬ Misafirlere ikramda bulundun mu? ٌ‫ﺳَﻌِﯿﺪٌ ﻣﺎَ ﯾَﻌْ ِﺮﻓُﮫُ َأﺣَﺪ‬. Saidi kimse tanımaz.

‫‪.‬دَﺧَﻠْﺖُ اﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔَ ﻓَﺈِذاَ اﻟﺸﱠﺠَﺮَةُ ﯾَﻘْﻄَﻌُﮭﺎَ ﻣَﺤْﻤُﻮدٌ‬ ‫‪Bahçeye girdim bir de ne göreyim, Mahmud ağacı‬‬ ‫‪kesiyor.‬‬

‫‪OKUMA PARÇASI‬‬

‫وَداَﻋﺎً أَﯾﱠﺘُﮭﺎَ اﻟْﻤَﺪْرَﺳَﺔ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْﯿَﻮْمِ اﻟْﺄَﺧِﯿﺮِ ﻣِﻦَ اﻟﺪﱢراَﺳَﺔِ ﺗَﺠَﻤﱠﻊَ ﺗَﻼَﻣِﯿﺬُ اﻟْﻔَﺼْﻞِ ‪ ،‬وَ ﻃَﻠَﺒُﻮا ﻣِ ْ‬ ‫ﻦ‬ ‫ع‬ ‫ﻓَﻮَدﱠﻋَﮭُﻢْ وَ ﺗَﻤَﻨﱠﻰ ﻟَﮭُﻢْ ﻗَﻀﺎَءَ زَﻣِﯿﻠِﮭِﻢْ ﯾُﻮﺳُﻒَ أَنْ ﯾَﻘُﻮﻟُﻮا ﻛَﻠِﻤَ َﺔ وَدَا ٍ‬ ‫‪:‬ﺛُﻢﱠ ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ِإدْرِﯾﺲُ وَ ﻗﺎَلَ ‪.‬ﻋُﻄْﻠَ ٍﺔ ﺳَﻌِﯿﺪَ ٍة‬ ‫ﻣﺎَ أَﺟْﻤَﻞَ أَنْ ﻧَﺘَﻜَﻠﱠﻢَ ﻟُﻐَﺔَ اﻟْﻘُﺮْآنِ وَ ﻧَﺠْﺘَﻤِﻊَ ھُﻨﺎَ ﻋَﻠَﻰ ﻟِﺴﺎَنٍ واَﺣِ ٍﺪ ‪ ،‬ﻟِﺴﺎَ ٍ‬ ‫ن‬ ‫ن اﻟ‬ ‫أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟْﺄَﺻْﺤﺎَبُ ‪ ،‬أَﯾﱡﮭﺎَ ‪.‬ﻠﱠﮫِ ﻋَﺮَﺑِﻲﱟ ﻣُﺒِﯿﻦٍ ‪ ،‬ﻓَﺸُﻜْﺮاً ﻟِﻠﱠﮫِ وَ ﻓِﻲ أَﻣﺎَ ِ‬ ‫أَﺑْﺪَأُ ﻛَﻼَﻣِﻲ ﺑِﺸُﻜْﺮِ أَﺳﺎَﺗِﺬَﺗِﻨﺎَ !اﻟْﺄَﺳﺎَﺗِﺬَةُ اﻟْﺄَﻓﺎَﺿِﻞ ‪ ،‬أَﯾﱡﮭﺎَ اﻟﺰﱡﻣَﻼَءُ اﻟْﺄَﻋِﺰاﱠءُ‬ ‫ن‬ ‫ﻋَﻠَﻰ ﻣﺎَ ﺑَﺬَﻟُﻮهُ ﻣَﻌَﻨﺎَ ﻣِﻦْ ﺟُﮭْﺪٍ وَ ﺗَﻌَﺐٍ ﻓِﻲ ﺗَﻌْﻠِﯿﻤِﻨﺎَ ‪ ،‬وَ أَﻧﺎَ أَﺷْﻌُﺮُ ﺑِﺎﻟْﺤُﺰْ ِ‬ ‫ﻟَﻘَﺪْ ﻗَﻀَﯿْﻨﺎَ وَﻗْﺘﺎً ﺟَﻤِﯿﻼً ﻓِﻲ ‪.‬ﻲ أُوَدﱢﻋُ ُﮭﻢْ وَ أُوَدﱢعُ إِﺧْﻮاَﻧِﻲ اﻟﺘﱠﻼَﻣِﯿ َﺬِﻟﺄَﻧﱢ‬ ‫ﺳﺔِ ‪ ،‬وَ ﻣَﺮﱠتِ اﻟْﺄَﯾﺎﱠمُ ﺑِﺴُﺮْﻋَﺔٍ ‪ ،‬إِﻧﱠﻨﺎَ اﻟْﺂنَ وَ اﻟْﺤَﻤْﺪُ ﻟِﻠﱠﮫِ ﻧَﺘَﻜَﻠﱠﻢُ اﻟْﻌَﺮَﺑِﯿﱠ َﺔ‬ ‫اﻟﺪﱢراَ َ‬ ‫ﺎَ ﻧَﻘْﺮَأُ اﻟْﻘُﺮْآنَ وَ اﻟْﻘَﺼَﺺَ وَ اﻟْﻜُﺘُﺐَ إِﻧﱠﻨ ‪.‬وَ ﻧَﻔْﮭَﻤُﮭﺎَ وَ ﻧَﻜْﺘُﺐُ ﺑِﮭﺎَ أَﯾْﻀًﺎ‬ ‫أَرْﺟُﻮ أَنْ ﺗَﻘْﻀُﻮا ﻋُﻄْﻠَﺔً ﺳَﻌِﯿﺪَةً ‪ ،‬وَ ‪.‬اﻟﻨﺎﱠﻓِﻌَﺔَ‪ ،‬وَ ھَﺬاَ ﺑِﻔَﻀْﻞِ أَﺳﺎَﺗِﺬَﺗِﻨَﺎ‬ ‫ل‬ ‫ﻞ ﺣَﺎ ٍ‬ ‫‪.‬أَدْﻋُﻮ اﻟﻠﱠﮫَ ﻟَﻜُﻢْ ﺟَﻤِﯿﻌﺎً أَنْ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﻓِﻲ أَﻓْﻀَ ِ‬ ‫‪.‬وَ اﻟﺴﱠﻼَمُ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ وَ رَﺣْﻤَﺔُ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ KELİMELERİN CÜMLE İÇİNDEKİ DURUMLARINA GÖRE İ’RÂB HALLERİNİN ÖZETİ Şu ana kadar adım adım işlediğimiz konulara ait genel bir değerlendirme ve bir nevi özet mahiyetinde olarak şu sınıflamayı yapmamız i’rabın (son harfin harekesi) durumunu en iyi şekilde anlamamıza yardımcı olacaktır: I) MU’RAB VE MEBNİ MU’RAB: Cümle içindeki yerine göre i’râbı (son harfinin harekesi değişen) kelimelerdir. MEBNÎ: Ne olursa olsun son harfinin harekesi değişmeyen kelimelerdir. ‫ﻻ ِء اﻟﺮﱢ‬ َ ُ‫ﺟَﺎلَرَأﯾْﺖُ َھﺆ‬. Bu adamları gördüm

Yukarıdaki cümlede mef’ûlün bih olan ِ‫ ھَﺆُﻻَء‬nin sonu üstün olması gerekirken harekesi değişmemiştir.

‫ن‬ َ ‫ھُﻢْ ﻣُﻄِﯿﻌُﻮ‬. Onlar itaatkardırlar

Bu cümlede ْ‫ ھُﻢ‬mübtedâdır. Son harfi ötre okunması gerekirken sakin (cezimli) okunmaktadır. Yani sükûn üzere mebnîdir. ‫ﺟَﺎءَ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮَ ﺷَﺎﺑﺎ‬. Onbir genç geldi

Bu cümlede َ‫ أَﺣَﺪَ ﻋَﺸَﺮ‬fâil olduğu için sonu ötre olması gerekirken fetha üzere mebnîdir. Mebnîler; lâzım ve ârız mebnîler olmak üzere ikiye ayrılır: 1) Lâzım Mebnîler: Hangi durumda olursa olsun son harfinin harekesi değişmeyen lâzım mebnî kelimeler şunlardır: a) İsim olarak: 1- Zamirler, 2- İsm-i İşâretler, 3İsm-i mevsûller 4- Şart isimleri, 5- Soru isimleri, 6- Bazı zarflar, 7- İsim Fiiller, 8- Bazı kinayeler[3], 9- Savtlar[4].

b) Fiil olarak: Mâzî ve emir fiilleri. c) Harf olarak: Bütün mana harfleri: ْ‫ھَﻞْ –ﻧَﻌَﻢ‬- ْ‫ﻋَﻦ‬‫إﻟَﻰ‬-ِ‫ﻓﻲ‬- ْ‫ ﻣِﻦ‬gibi.

2) Ârız Mebnîler: Normalde mu’rab olduğu halde bazı şartlarda mebnî olan kelimelerdir. Bunlar; 1Bazı münâdâlar, 2- (11-19) arası sayı isimleri, 3) Umûmî olumsuzluk bildiren (َ‫ )ﻻ‬nın ismi, 4Bileşik isim ve zarflar, 5- Cümleye muzaf olan zarflar, 6- Nûnu nisve’nin birleştiği muzâri fiiller (َ‫ ﯾَﻜْﺘُﺒْﻦ‬gibi) ve 7- Te’kit nûnunun birleştiği muzâri fiillerdir. Konular içinde ayrıntılı olarak geçtiği için burada başlıklar verilmiştir. II) MA’RİFE-NEKRE MA’RİFE İSİMLER: Belirli (muayyen) birşeyi gösteren isimlerdir ve şunlardır: 1- Alem (özel) isimler, 2- Harf-i tarifli isimler, 3- Zamirler,

4- İsm-i işâretler, 5- İsm-i mevsûller, 6- İzâfetle marifelik kazanan isimler, NEKRE İSİMLER: Belirsiz bir şeyi gösteren isimdir. (ٌ‫ )ﻗَﻠَﻢ‬bir kalem gibi. III) MERFÛLAR Ref (ötre ya da zamme) halindeki kelime ve cümleler şunlardır: 1- Fâil, 2- Nâib-i Fâil, 3- Mübtedâ, 4- Haber, 5- Kâne’nin ismi, 6- İnne’nin Haberi, 7- Leyse’ye benzeyen harflerin ismi,

8- Umûmî olumsuzluk bildiren (َ‫ )ﻻ‬nın haberi, 9- Önünde nasb ve cezm edatı bulunmayan muzâri fiil. IV) MANSÛBLAR Nasb (üstün) haldeki kelime ve cümleler şunlardır: 1- Mef’ûlün mutlak, 2- Mef’ûlün bih, 3- Mef’ûlün fîh, 4- Mef’ûlün leh (lieclih), 5- Mef’ûlün maah, 6- Hâl, 7- Temyîz, 8- Müstesnâ, 9- Kâne’nin Haberi, 10- İnne’nin ismi,

11- Umûmî olumsuzluk bildiren (َ‫ )ﻻ‬nın ismi, 12- Leyse’ye benzeyen harflerin haberi, 13- Başında nasb edatı bulunan muzârî fiil. V) MECZÛMLAR Bazı edat ve sebepler dolayısıyla cezm halinde olan kelimeler şunlardır: 1- Açık ya da gizli başında cezm edatı bulunan muzâri fiil, 2- Mahallen meczûm olan fiil ve cümleler. VI) MECRÛRLAR Başında bulunan kelime veya harflerle mecrûr (esre) olan isim ve tâbiler şunlardır: 1- Muzâfun ileyh, 2- Harf-i cerli isim. VII) TÂBİLER (UYANLAR)

Kendi başına müstakil bir harekesi olmayıp kendinden önceki kelimenin harekesine uyan kelimeler şunlardır: 1- Sıfat, 2- Te’kid, 3- Bedel, 4- Atıf. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

------------------------------------------------------------------------------[1] Mahsus hazfolunmuş (‫()أَﺧُﺺﱡ‬tahsis ediyorum) veya (‫()أَﻋْﻨِﻲ‬kastediyorum) fiilinin mef’ulu bihi olduğu için mansubtur. [2] Bkz. Çörtü Meral, Arapça Dilbilgisi Nahiv, s. 305 [3] ( ْ‫ﻛَﻢ‬-َ‫ )ﻛَﺄَﯾﱢﻦْ ﻛَﺬا‬gibi kelimelerle belli bir şeyi belirsiz şekilde anlatmaya kinâye denir. [4] Savt, hayvanları çağırmak ya da kovmak için veya taklit için çıkarılan seslerdir. Kediye (ْ‫ )ﻏِﺲ‬pist, deveyi çökertmek için (ْ‫)اِخ‬, karganın sesi (ِ‫ )ﻏﺎَق‬gibi.

‫‪Dinlemek için Tıklayınız :‬‬

‫‪KUR’ÂN OKUMANIN FAZİLETİ İLE İLGİLİ‬‬ ‫‪HADİSLER‬‬ ‫‪:‬ﻗﺎلَ )ص(أنﱠ اﻟﻨﱠﺒِﻲﱠ ‪:‬ﻋَﻦْ ﻋُﺜْﻤﺎَنَ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ‪1-‬‬ ‫ن وَﻋَﻠﱠ َﻤﮫُ‬ ‫‪.‬ﺧَﯿْﺮُﻛُﻢْ ﻣَﻦْ ﺗَﻌَﻠﱠﻢَ اﻟْﻘُﺮآ َ‬ ‫‪Hz. Osman (r.a.) ’dan rivâyet edildiğine göre:‬‬ ‫‪“Resûlullah (a.s.) buyurdular ki:‬‬ ‫‪“Sizin en hayırlınız Kur'ân-ı Kerim'i öğrenen ve‬‬ ‫]‪öğretendir.”[1‬‬ ‫)ص(ﺳَﻤِﻌْﺖُ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّﮫِ ‪:‬وﻋﻦ اﺑﻦ ﻣَﺴْﻌُﻮدٍ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻗَﺎلَ ‪2-‬‬ ‫‪:‬ﯾَﻘُﻮلُ‬ ‫ﻣَﻦْ ﻗَﺮَأَ ﺣَﺮْﻓﺎً ﻣِﻦْ ﻛِﺘَﺎبِ اﻟﻠّﮫِ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ ﻓَﻠَﮫُ ﺑِﮫِ ﺣَﺴَﻨﺔٌ‪ ،‬وَاﻟْﺤَﺴَﻨَﺔُ ﺑِﻌَﺸْ ِﺮ‬ ‫أﻟِﻒٌ ﺣَﺮْفٌ‪ ،‬وَﻻَمٌ ﺣَﺮْفٌ‪: ،‬ﻻَ أَﻗُﻮلُ اﻟﻢ ﺣَﺮْفٌ‪ ،‬وَﻟَﻜِﻦْ أَﻗُﻮلُ‪.‬أﻣْﺜَﺎﻟِﮭَﺎ‬ ‫‪.‬وَﻣِﯿﻢٌ ﺣَﺮْفٌ‬

İbn Mes'ûd (r.a.)’dan rivâyet edildiğine göre O: “Hz. Peygamber (a.s.)'i şöyle söylerken işittim demiştir: “Kur'ân-ı Kerîm'den tek harf okuyana bile bir sevab vardır. Her hasene on misliyle (kayda geçer). Elif-Lâm-Mim bir harftir demiyorum. Aksine elif bir harf, lâm bir harf ve mim de bir harftir.”[2] 3- ْ‫ﻋﻦ‬ َ ‫ل‬ َ ‫أَﺑِﻲ ﺳَﻌِﯿﺪٍ اﻟْﺨُﺪْرِيﱢ ؛ ﻗَﺎ‬: ِ‫ﻗَﺎلَ رَﺳُﻮلُ ﻟﻠّﮫِ ﺻَﻠﱠﻲ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻠَﯿْﮫ‬ ‫وَﺳَﻠﱠ َﻢ‬: ‫ﻞ اﻟْﺠَﻨﱠ َﺔ‬ َ َ‫ﯾُﻘَﺎلُ ﻟِﺼَﺎﺣِﺐِ اﻟْﻘُﺮْآنِ إِذَا دَﺧ‬: ْ‫اﻗْﺮَأْ وَاﺻْﻌَﺪ‬. ُ‫ﻓَﯿَﻘْﺮَأُ وَﯾَﺼْﻌَﺪ‬ ‫ﺑُﻜُﻞﱢ آﯾَﺔٍ دَرَﺟَ ًﺔ‬. ُ‫ﺧﺮَ ﺷَﻲْءٍ ﻣَﻌَﮫ‬ ِ ‫ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﻘْﺮَأَ آ‬. Ebû Saîdi'l-Hudrî (r.a.) anlatıyor: “Resûlullah (s.a.s.) buyurdular ki: “Kur’ân ehli (yani onu okuyan, onunla amel eden) cennete girdiği zaman kendisine: “Oku ve yüksel!” denilir. O da okur ve her ayetle birlikte bir derece yükselir. Böylece o bildiği ayetleri sonuna kadar okur (ve her biri için bir derece alır).”[3] 4- َ‫ﻋَﻦْ ﻋَﺒْﺪِ اﻟﻠﱠﮫِ ﺑْﻦِ ﻋَﻤْﺮو ﺑْﻦِ اﻟْﻌﺎَص رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻤﺎَ ﻗَﺎل‬: َ‫ﻗﺎل‬ ِ‫)ص(رﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬:

‫ق‬ َ ْ‫[ﯾُﻘَﺎلُ ﻟِﺼﺎَﺣِﺐِ اﻟْﻘُﺮْآنِ اﻗْ َﺮأْ وَار‬4] َ‫ﺎ وَرَﺗﱢﻞْ ﻛَﻤَﺎ ﻛُﻨْﺖَ ﺗُﺮَﺗﱢﻞُ ﻓﻲ اﻟﺪﱡﻧْﯿ‬ ‫ﻓﺈنﱠ ﻣَﻨْﺰِﻟَﺘَﻚَ ﻋِﻨْﺪَ آﺧِﺮِ آﯾﺔٍ َﺗﻘْ َﺮؤُھَﺎ‬.

Abdullah b. Amr İbni'l-Âs (r.a.) anlatıyor: Resûlullah (a.s.) buyurdular ki: “Kur'ân'ı okuyup ona sâhip çıkan kimseye (âhirette): “Oku ve (cennetin derecelerine) yüksel, dünyada nasıl ağır ağır okuyor idiysen öyle oku. Zirâ senin makamın, okuduğun en son âyetin seviyesindedir” denir[5]. 5- َ‫اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻋَﻦْ أَﺑِﻲ ھُﺮَﯾْﺮَةَ َرﺿِﻲ‬: ِ‫ﻗﺎلَ )ص(أنﱠ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّﮫ‬: ‫ﻣَﺎ اﺟْﺘَﻤَﻊَ ﻗَﻮْمٌ ﻓِﻲ ﺑﯿْﺖٍ ﻣِﻦْ ﺑُﯿُﻮتِ اﻟﻠّﮫِ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ ﯾَﺘْﻠُﻮنَ ﻛِﺘَﺎبَ اﻟﻠّ ِﮫ‬ ،ُ‫ وَﻏَﺸِﯿَﺘْﮭُﻢُ اﻟﺮﱠﺣْ َﻤﺔ‬،ُ‫وَﯾَﺘَﺪَارَﺳُﻮﻧَﮫُ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻢْ إِﻻﱠ ﻧَﺰَﻟَﺖْ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢُ اﻟﺴﱠﻜِﯿﻨَﺔ‬ ‫ وَذَﻛَﺮَھُﻢُ اﻟﻠّﮫُ ﻓِﯿﻤَﻦْ ﻋِﻨْﺪَهُوَﺣَﻔّﺘْﮭُﻢُ اﻟْ َﻤﻼَﺋِ َﻜ‬،ُ‫ﺔ‬. Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Resûlullah (a.s.) buyurdular ki:

“Bir grup, Kitâbullah'ı okuyup ondan ders almak üzere Allah'ın evlerinden birinde bir araya gelmez ki üzerlerine sekinet (huzur, ferahlık) inmesin (mutlaka üzerlerine sekinet iner) ve onları Allah'ın rahmeti bürür. Melekler de kanatlarıyla sararlar. Allah onları, yanında bulunan (yüce) cemaatte anar”[6] 6- ‫ﻋَﻦْ ﻋﺎَﺋِﺸَﺔَ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮭﺎَ ﻗﺎﻟﺖ‬: َ‫ﻗﺎَل‬: ِ‫)ص(رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬: ‫آنِ ﻣَﻊَ اﻟﺴﱠﻔَﺮَةِ اﻟْﻜِﺮامِ اﻟْﺒَﺮَرَةِ وَاﻟﱠﺬِى ﯾَﻘْﺮَأُ اﻟْﻘُﺮآنَ اَﻟْﻤَﺎھِﺮُ ﺑِﺎﻟْﻘُ ْﺮ‬ ُ‫[وَﯾَﺘَﺘَﻌْ َﺘﻊ‬7] ِ‫ﻓِﯿﮫِ وَھُﻮَ ﻋَﻠَﯿْ ِﮫ ﺷَﺎقﱞ ﻟَﮫُ أﺟْﺮَان‬. Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor: "Resûlullah (a.s.) şöyle buyurdu: “Kur'ân'da mâhir olan (hıfzını ve okuyuşunu güzel yapan), Sefere denilen kerîm ve mutî meleklerle berâber olacaktır. Kur'ân'ı kekeleyerek zorlukla okuyana iki sevap vardır.”[8]

SEVABI ÖZEL OLARAK BELİRTİLEN SURELERLE İLGİLİ HADİSLER Fatihâ Suresinin Fazileti:

1- ُ‫لاق ﻋَﻦْ أﺑﻰ ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ اﻟﻤﻌﻠﻰ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ‫[ﻓَﻠَﻢْ أَﺟِﺒْﮫُ )ص(ﻛُﻨْﺖُ أُﺻَﻠﱢﻰ ﻓﻲِ اﻟْﻤَﺴْﺠِﺪِ ﻓَﺪَﻋَﺎﻧِﻰ رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّ ِﮫ‬9]، ‫َّﻣُﺚ‬ ‫أﺗَﯿْﺘُﮫُ ﻓَﻘُﻠْﺖُ ﯾﺎَ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠﱠ ِﮫ‬: ‫إﻧﱢﻰ ﻛُﻨْﺖُ أﺻَﻠﱢﻰ‬. َ‫ﻓَﻘﺎَل‬: ‫أﻟَﻢْ ﯾَﻘُﻞِ اﻟﻠﱠﮫُ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ‬ ‫[ﯾَﺎ أﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا اﺳ َﺘﺠِﯿﺒُﻮا‬10] ‫ﺮﱠﺳُﻮلِ إذَا دَﻋَﺎﻛُﻢْ ﺛُﻢﱠ ﻗﺎَلَﻟِﻠّﮫِ وَﻟِﻠ‬: ‫َأ‬ ِ‫ﻋﻠﱢﻤُﻚَ ﺳُﻮرَةً ھِﻰَ أَﻋْﻈَﻢُ اﻟﺴﱡﻮَرِ ﻓﻲِ اﻟْﻘُﺮْآنِ ﻗَﺒْﻞَ أنْ ﺗَﺨْﺮُجَ ﻣِﻦَ اﻟْ َﻤﺴْﺠِﺪ‬ َ ُ‫أ‬ ُ‫ج ﻗُﻠْﺖ‬ َ ُ‫ﺨﺮ‬ ْ َ‫ﺛُﻢﱠ أﺧَﺬَ ﺑِﯿﺪِى ﻓَﻠَﻤﱠﺎ أَراَدَ أَنْ ﯾ‬: َ‫أﻟﻢْ ﺗَﻘﻞْ أُﻋَﻠﱢﻤَﻨﱠﻚَ ﺳُﻮرَةً ھِﻰ‬ ْ‫ﻲ اﻟ‬ ِ ‫ﻘُﺮْآنِ؟ ﻗﺎَلَأﻋْﻈَﻢُ ﺳُﻮرَ ٍة ﻓ‬: ُ‫اَﻟْﺤَﻤْﺪُﻟِﻠّﮫِ رَبﱢ اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿﻦَ ھِﻰَ اﻟﺴﱠﺒْﻊ‬ ُ‫اﻟﻤَﺜَﺎﻧِﻰ وَاﻟْﻘُﺮْآنُ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢُ اﻟﱠﺬِى أُوﺗِﯿْﺘُﮫ‬. Ebû Saîd İbnu'l-Muallâ (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: “Ben Mescid-i Nebevî'de namaz kılıyordum. Resûlullah (a.s.) beni çağırdı. Fakat (namazda olduğum için) icabet edemedim. Sonra (yanına) gelerek: -Ey Allah'ın Resûlü namaz kılıyordum (bu sebeple cevap veremedim diye özür beyân ettim). Bana: “Allahu Teâla Kitab'ında: “Ey iman edenler, Allah ve Resûlü sizi çağırdıkları zaman hemen icâbet edin” buyurmadı mı?" (Enfâl, 24) dedi ve arkasından ilave etti: “Sen mescidden çıkmadan önce, sana Kur'ân-ı Kerîm'in (sevabca) en büyük sûresini öğreteyim mi?” dedi ve elimden tuttu. Mescidden çıkacağı sırada ben: “Sana en büyük sureyi öğreteceğim” dememiş miydiniz? dedim. Bana: “Elhamdü lillâhi Rabbi'l-âlemin’dir ki o es-

Seb'u'l-Mesânî (namazlarda tekrar tekrar okunan yedi âyet) ve bana verilen yüce Kur'ân'dır” buyurdu[11].

2- ُ‫ﻋَﻦْ أﺑﻰ ھﺮﯾﺮة رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ‫ﺧَﺮَجَ ﻋَﻠَﻰ أُﺑَﻰﱢ اﺑْﻦِ ﻛَﻌْﺐٍ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْ ُﮫ وَھُﻮَ )ص(أَنﱠ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّ ِﮫ‬ ‫ﯾُﺼَﻠﱢﻲ وَذَﻛَﺮَ ﻧَﺤْﻮَهُ َوﻓِﯿ ِﮫ‬: ‫رِ وَ ﻓﻲِ وَاﻟﱠﺬِى ﻧَﻔْﺴِﻰ ﺑِﯿَﺪِهِ ﻣﺎَ أُﻧْﺰِلَ ﻓِﻲ اﻟﺘﱠﻮْراَةِ وَ اﻟْﺈِﻧْﺠِﯿﻞِ وَ ﻓﻲِ اﻟﺰﱠﺑُﻮ‬ ُ‫ وَإﻧﱠﮭَﺎ ﺳَﺒْﻊٌ ﻣِﻦَ اﻟْﻤَﺜَﺎﻧِﻲ وَاﻟْﻘُﺮْآنُ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢُ اﻟﱠﺬِى أُﻋْﻄِﯿﺘُﮫ‬،‫اﻟْﻔُﺮْﻗَﺎنِ ﻣِﺜْﻠُﮭَﺎ‬. Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: “Hz. Peygamber (a.s.), Ubey İbnu Ka'b (radıyallahu anh)'a uğradı. O namaz kılıyordu...” devamını yukarıdaki gibi aynen kaydetti. Ancak şu ziyâde var: “Nefsimi (kudret) elinde tutan Zât-ı Zü'l-Celâl'e yemin ederim ki, Fâtiha'nın bir misli (benzeri) ne Tevrat'ta, ne İncil'de, ne Zebur'da, ne de Furkân'da indirilmemiştir. O (namazlarda) tekrarla okunan yedi âyet ve bana ihsân edilen (verilen) yüce Kur'ân'dır.”[12]

3- َ‫وﻋَﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻤﺎ‬. َ‫ﻗﺎَل‬: ‫إذْ ﺳَﻤِﻊَ ﻧَﻘﯿﻀﺎً ﻣِﻦْ )ص(ﺑَﯿْﻨَﺎ ﺟِﺒْﺮِﯾﻞُ ﻋَﻠَﯿْﮫِ اﻟﺴﱠﻼَمُ ﻗَﺎﻋِﺪاً ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻨﱠﺒِ ﱢ‬ ‫ﻰ‬ ‫ل‬ َ ‫ﻓَﻮْﻗِﮫِ ﻓَﺮَﻓَﻊَ رَأْﺳَﮫُ إﻟﻰَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ َﻓﻘَﺎ‬: ‫ﺑﺎبٌ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ ﻓُﺘِﺢَ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻟَﻢْ ھَﺬَا‬ ‫ل‬ َ ‫ﯾُﻔْﺘَﺢْ ﻗَﻂﱡ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓﻨَﺰَلَ ﻣِﻨْﮫُ ﻣَﻠَﻚٌ ﻓَﻘَﺎ‬: ِ‫ھَﺬَا ﻣَﻠَﻚٌ ﻧَﺰَلَ إِﻟَﻰ اﻟْﺄَرْض‬ ‫ل‬ َ ‫ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﺰِلْ ﻗَﻂﱡ ﺣَﺘﱠﻰ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓَﺴَﻠﱠﻢَ َوﻗَﺎ‬: ‫أَﺑْﺸِﺮ ﺑِﻨُﻮرَﯾْﻦِ أُوﺗِﯿﺘَﮭُﻤَﺎ ﻟَﻢْ ﯾُﺆْﺗَﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻚ ﻧَﺒِﻰﱞ‬ َ ‫ﻗَﺒَْﻠ‬: َ‫ ﻟَﻢْ ﺗَﻘْﺮَأْ ﺑِﺤَﺮْفٍ ﻣِﻨْﮭُﻤﺎ‬،ِ‫ﻓَﺎ ِﺗﺤَﺔِ اﻟْﻜِﺘﺎَبِ وَﺧَﻮاﺗِﯿﻢَ ﺳُﻮرَةِ اﻟْﺒَﻘَﺮَة‬ ُ‫إِﻻﱠ أُﻋْﻄِﯿ َﺘﮫ‬. İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Cibril (aleyhisselâm), Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in yanında otururken birden (yukarıdan kapı sesine benzer) bir ses işitti. Başını göğe doğru kaldırdı. Cibril (aleyhisselâm) dedi ki: “İşte gökten bir kapı açıldı, bugüne kadar böyle bir kapı asla açılmamıştı.” Derken oradan bir melek indi. Cibril (aleyhissalâtu vesselâm) tekrar konuştu: “İşte arza bir melek indi, şimdiye kadar bu melek hiç inmemişti.” Melek selâm verdi ve Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e: “Sana verilen iki nuru müjdeliyorum. Bunlar, senden önce başka hiçbir peygambere verilmemişlerdi: Onların biri Fatihâ Sûresi, diğeri de Bakara Sûresi'nin son kısmı. Onlardan sana (sevabı) verilmemiş bir harf (bile) okumazsın (okuduğun

her harfe mukabil sana mutlaka (büyük sevap) verilecektir)" dedi[13].

Bakara ve Âl-i İmrân sûrelerinin Fazileti: 4- َ‫ﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻗﺎلﻋَﻦْ أَﺑِﻲ أُﻣﺎَﻣَﺔ ر‬: ِ‫)ص(ﺳَﻤِﻌْﺖُ رﺳﻮُلَ اﻟﻠّﮫ‬ ‫ﯾﻘُﻮل‬: ‫اِﻗْﺮَؤُوا اﻟْﻘُﺮآنَ ﻓَﺈﻧﱠﮫُ ﯾَﺄﺗِﻲ ﯾَﻮْمَ اﻟْﻘِﯿَﺎﻣَﺔِ ﺷَﻔِﯿﻌﺎً ﻟِﺄَﺻْﺤَﺎﺑِ ِﮫ اﻗْﺮَؤُوا‬ ‫اﻟﺰﱠھْﺮَاوَﯾْﻦِ اﻟْﺒَﻘَﺮَةَ وآلَ ﻋِﻤْﺮَانَ ﻓَﺈﻧﱠﮭُﻤَﺎ ﯾَﺄﺗِﯿَﺎنِ ﯾَﻮْمَ اﻟْﻘِﯿَﺎﻣَﺔِ ﻛَﺄﻧﱠﮭُﻤَﺎ‬ ‫ﻋﻦْ ﻏَﻤَﺎﻣَ َﺘ‬ َ ِ‫ﺎنِ أَوْ ﻏَﯿَﺎﯾﺘَﺎنِ أوْ ﻛَﺄﻧﱠﮭُﻤَﺎ ﻓَﺮﻗَﺎنَ ﻣِﻦْ ﻃَﯿْﺮٍ ﺻَﻮَافﱠ ﺗَﺤَﺎﺟﱠﺎن‬ َ‫ َو ﻻ‬،ٌ‫ وَﺗَﺮْﻛَﮭَﺎ ﺣَﺴْﺮَة‬،ٌ‫ اﻗْﺮَؤُا اﻟْﺒَﻘَﺮَةَ ﻓﺈنﱠ أﺧْﺬَھَﺎ ﺑَﺮَﻛَﺔ‬،‫ﺻَﺎﺣِﺒِﮭِﻤَﺎ‬ ُ‫ﯾَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﮭَﺎ اﻟْﺒَﻄََﻠﺔ‬. Ebû Ümâme (r.a.) buyurdu ki: "Hz. Peygamber (a.s.)'i işittim, diyordu ki: “Kur’ân-ı Kerîm'i okuyun. Zira Kur'ân, kendini okuyanlara kıyâmet günü şefaatçi olarak gelecektir. Zehrâveyn'i yani Bakara ve Âl-i İmrân surelerini okuyun! Çünkü onlar kıyâmet günü, iki bulut veya iki gölge veya saf tutmuş iki grup kuş gibi gelecek, okuyucularını müdâfaa edeceklerdir. Bakara suresini okuyun! Zira onu okumak berekettir. Terki ise pişmanlıktır. Onu tahsil etmeye sihirbazlar muktedir olamazlar.”[14]

‫‪):‬ص(ﻗﺎل رﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫِ ‪:‬ﻋَﻦْ أَﺑِﻲ ھُﺮَﯾْﺮَةَ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻗﺎل ‪5-‬‬ ‫ﻻَ ﺗَﺠْﻌَﻠُﻮا ﺑُﯿُﻮﺗَﻜُﻢْ ﻣَﻘَﺎﺑِﺮَ‪ ،‬إنﱠ اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ ﯾَ ِﻔﺮﱡ ﻣِﻦَ اﻟْﺒَﯿْﺖِ اﻟﱠﺬِى ﺗُﻘْ َﺮأُ ﻓِﯿ ِﮫ‬ ‫‪.‬ﺳُﻮرَةُ اﻟْ َﺒﻘَ َﺮ ِة‬ ‫)‪Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: Resûlullah (a.s.‬‬ ‫‪buyurdu ki:‬‬ ‫‪“Evlerinizi kabirlere çevirmeyin, içerisinde Bakara‬‬ ‫‪suresi okunan evden şeytan kaçar (zarar‬‬ ‫]‪veremez).”[15‬‬ ‫ﻰ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ أنﱠ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّ ِﮫ ‪6-‬‬ ‫‪:‬ﻗﺎَلَ )ص(ﻋَﻦ اﺑْﻦِ ﻣَﺴْﻌُﻮدٍ رَﺿِ َ‬ ‫‪.‬ةِ ﻓﻲ ﻟَﯿْﻠَﺘِﮫِ ﻛَﻔَﺘَﺎهُﻣَﻦْ ﻗَﺮَأَ ﺑِﺎﻟْﺂﯾَﺘَﯿْﻦِ اﻟﻠﱠﺘَﯿْﻦِ ﻣِﻦْ آﺧِﺮِ ﺳُﻮ َرةِ اﻟْ َﺒﻘَ َﺮ‬

İbn Mes'ûd (r.a.) anlatıyor: “Resûlullah (a.s.) şöyle buyurdular: “Bakara Suresi'nin sonundaki iki ayeti (Amenerresulü’yü) geceleyin kim okursa o iki âyet ona kâfi gelir.”[16] 7- َ‫ﻋَﻦِ اﻟﻨﱡﻌْﻤﺎَنِ ﺑْﻦِ ﺑَﺸِﯿﺮٍ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻤﺎَ ﻗﺎَل‬: ِ‫ﻗﺎل رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬ (‫)ص‬: َ َ‫إنﱠ اﻟﻠّﮫَ ﻛَﺘَﺐَ ﻛِﺘَﺎﺑﺎً ﻗَﺒْﻞَ أنْ ﯾَﺨْﻠُﻖَ اﻟﺴﱠﻤﻮاَتِ وَاﻟْﺄَرْضَ ﺑِﺄﻟْﻔَﻰْ ﻋَﺎمٍ أﻧْﺰ‬ ‫ل‬ ‫ن ﻓِﻲ د‬ ِ ‫اَرٍ ﺛَﻼَثَ ﻣَﺮﱠاتٍ ﻣِﻨْﮫُ آﯾﺘَﯿْﻦِ ﺧَﺘَﻢَ ﺑِﮭِﻤَﺎ ﺳُﻮرةَ اﻟْﺒَﻘَﺮَةِ ﻻَ ﺗُﻘْﺮَآ‬ ٌ‫ﻓَﯿَﻘْﺮَﺑُﮭُﻤﺎَ ﺷَﯿْﻄَﺎن‬. Nu'mân b. Beşîr (r.a.) anlatıyor: "Resûlullah (a.s.) buyurdular ki: “Allah, arz ve semâvatı yaratmadan iki bin yıl önce bir kitap yazdı. O kitaptan iki âyet indirip onlarla Bakara suresini sona erdirdi. (Bu iki âyet) bir evde üç defa okunursa artık şeytan ona yaklaşmaz.”[17] Yâsin Suresinin Fazileti: 8- ُ‫ﻋﻦ أﻧﺲ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ِ‫ﻗﺎَلَ )ص(أَنﱠ رَﺳُﻮلَ اﻟﻠّﮫ‬: ‫ﻟِﻜُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ ﻗَﻠْﺐٌ وَﻗَﻠْﺐُ اﻟْﻘُﺮآنِ ﯾﺲ؛ وَ َﻣﻦْ ﻗَﺮَأھَﺎ ﻛَﺘَﺐَ اﻟﻠّﮫُ ﺗَﻌﺎَﻟَﻰ ﻟَ ُﮫ‬ ‫ﻘﺮَاءَﺗِﮭَﺎ ﻗِﺮَاءَة اﻟْﻘُﺮآنِ ﻋَﺸْﺮَ ﻣَﺮﱠاتٍ دُونَ ﯾﺲ ِﺑ‬.

Hz. Enes (r.a.) anlatıyor: “Hz. Peygamber (a.s.) buyurdu ki: “Her şeyin bir kalbi vardır. Kur'ân'ın kalbi de YâSîn'dir. Kim bu sureyi okursa, Cenab-ı Hakk, bu okuması sebebiyle kendisine, Kur'ân-ı Kerim'i Yâ-Sîn hariç- on kere okumuş sevabını verir.”[18]

Mülk (Tebâreke) Suresinin Fazileti: 9- ُ‫ﻋﻦ ﺟﺎﺑﺮ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ‫ﻛَﺎنَ ﻻَ ﯾَﻨَﺎمُ ﺣَﺘﱠﻰ ﯾَﻘْﺮَأَ اﻟﻢ ﺗَﻨْﺰِﯾﻞُ وَﺗَﺒَﺎرَكَ اﻟﱠﺬِى )ص(أنﱠ رَﺳﻮلَ اﻟﻠّﮫ‬ ُ‫ﺑِﯿَﺪِهِ اﻟْﻤُﻠْﻚ‬.

Hz. Câbir (r.a.) anlatıyor: “Hz. Peygamber (a.s.) Elif-Lâm-Mim Tenzil ve Tebâreke'llezi bi-Yedihi'l-Mülk surelerini okumadan uyumazdı.”[19]

10- ُ‫ﻋﻦ أﺑﻰ ھﺮﯾﺮة رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫ‬: ‫لاق‬: ِ‫)ص(ﻗﺎل رﺳﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬: ‫ﻰ‬ َ ِ‫ وَھ‬،ُ‫ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮْآنِ ﺳُﻮرَةٌ ﺛَﻼَﺛُﻮنَ آﯾَﺔً ﺷَﻔَﻌَﺖْ ﻟِﺮَﺟُﻞٍ ﺣَﺘﱠﻰ ﻏَﻔَﺮَ اﻟﻠّﮫُ ﻟَﮫ‬: ُ‫ﺗَﺒَﺎرَكَ اﻟﱠﺬِى ﺑِﯿَﺪِهِ اﻟْﻤُﻠْﻚ‬. Ebû Hüreyre (r.a.) anlatıyor: "Resûlullah (a.s.) buyurdular ki: “Kur'ân-ı Kerim'de otuz âyetlik (şanı yüce) bir sûre vardır. Bu sûre (kendisini okuyan) kimseye (kıyâmet günü) şefaat eder ve Allah'ın onu affetmesini sağlar. Bu sûre Tebârekellezî biYedihi'l-Mülk'dür.”[20] İzâ Zülzilet, İhlâs ve Kâfirûn Sûrelerinin Fazileti: 11- َ‫ﻋﺒﱠﺎسٍ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَ ْﻨﮭُﻤﺎ‬ َ ِ‫ﻋَﻦِ اﺑْﻦ‬: ... ‫أﻧﱠﮭﺎ ﺗَﻌْﺪِلُ ﻧِﺼْﻒَ اﻟْﻘُﺮآنِ وَﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﻠّﮫُ أﺣَﺪٌ ﺗَﻌْﺪِلُ ﺛُﻠُﺚَ اﻟْﻘُﺮآنِ َوﻗُﻞْ ﯾَﺎ‬ ‫ن‬ ِ ‫أﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮُونَ ﺗَﻌْﺪِلُ رُﺑُ َﻊ اﻟْﻘُﺮآ‬.

İbn Abbas (r.a.)'dan rivâyet edildiğine göre, (Resûlullah (a.s.) şöyle buyurmuştur): “(İzâ Zülzilet suresi) Kur'ân-ı Kerim'in yarısına denktir. Kul hüvallahü ahad (İhlas) suresi Kur'ân-ı Kerim'in (hedefleri ve sevabı bakımından) üçte birine denktir. Kul yâ eyyühe'l Kâfirûn suresi de Kur'ân-ı Kerim'in dörtte birine denktir.”[21] 12- ‫ﻋَﻦْ أَﺑِﻰ ﺳَﻌِﯿﺪٍ رَﺿِﻰَ اﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻗﺎل‬: ِ‫)ص(ﻗﺎَلَ رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّﮫ‬ ‫ِﻟَﺄﺻْﺤﺎَﺑِ ِﮫ‬: ‫أَ ﯾَﻌْﺠِﺰُ أﺣَﺪُﻛُﻢْ أنْ ﯾَﻘْﺮَأَ ﺛُﻠُﺚَ اﻟْﻘُﺮآنِ ﻓﻲ ﻟَﯿْﻠَﺔٍ ؟ ﻗَﺎﻟُﻮا‬: ‫وَأﱡﯾﻨَﺎ ﯾُﻄِﯿﻖُ ذﻟِﻚَ ؟‬ ‫ل‬ َ ‫ﻓﻘَﺎ‬: ِ‫اَﻟﻠّﮫُ أﺣَﺪٌ اﻟﻠّﮫُ اﻟﺼﱠﻤَﺪُ ﺛُﻠُﺚُ اﻟْﻘُﺮآن‬. Ebû Saîd (r.a.) anlatıyor: "Resûlullah (a.s.) (bir gün) ashabına şöyle sordu: -“Sizden biri bir gecede Kur'ân-ı Kerim'in üçtebirini okumaktan aciz midir?” -“Buna hangimiz güç yetirebilir?” dediler. Resûlullah (a.s.): -“Allahu Ahad, Allahu's-Samed (İhlâs sûresi) Kur'ân'ın üçtebiridir” buyurdu[22].

13- ‫ﻟﻠّﮫُ ﻋَﻨْﮫُ ﻗﺎلﻋَﻦْ ﻋَﺒْﺪُ اﻟﻠّﮫِ ﺑْﻦِ ﺧُﺒَﯿْﺐٍ رَﺿِﻰَ ا‬: ‫ل اﻟﻠّ ِﮫ‬ َ ‫ﻓَﺼَﻠﱠﻰ ﺑِﻨَﺎ ﺛُﻢﱠ ذَﻛَﺮَ )ص(أَﺻَﺎﺑَﻨَﺎ ﻃَﺶﱞ وَﻇُﻠْﻤَﺔٌ ﻓَﺎﻧْﺘَﻈَﺮْﻧَﺎ رَﺳُﻮ‬ ُ‫ﻛَﻼَﻣﺎً ﻣَﻌْﻨَﺎه‬: ‫ﻓَﻘَﺎلَ )ص(ﻓَﺨَﺮَجَ رَﺳُﻮلُ اﻟﻠّ ِﮫ‬: ْ‫ﻗُﻞ‬: َ‫ﻗُﻠْﺖُ ﻣَﺎ أﻗُﻮلُ؟ ﻗَﺎل‬: ُ‫ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﻠّﮫ‬ ‫ﺴ‬ ِ ْ‫ﻰ وَﺣِﯿﻦَ ﺗُﺼْﺒِﺢُ ﺛَﻼَﺛﺎً ﺗَﻜْﻔِﯿﻚَ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ ﺷَﺊٍأﺣَﺪٌ وَاﻟْﻤُﻌَﻮﱢذَﺗَﯿْﻦِ ﺣِﯿﻦَ ﺗُﻤ‬.

Abdullah b. Hubeyb (r.a.) anlatıyor: “Hafif bir yağmur ve karanlığa mâruz kalmıştık. Bize namaz kıldırsın diye Resûlullah (a.s.)'ı bekledik.” (Râvi der ki; ) Abdullah b. Hubeyb şu mânada birşeyler daha söyledi: “Resûlullah (a.s.) çıktı ve: - “Söyle!” dedi. Ben: “Ne söyliyeyim?” diye sordum. Bunun üzerine: “Akşama ve sabaha erince Kul hüvallahu ahad ve Muavvizeteyn (Felak ve Nas) sûrelerini üçer kere oku. Bu sana, her şeye karşı yeterlidir” dedi[23]. ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

? ALIŞTIRMA ?

Gelecek sayfadan itibâren verilen ayetleri kelimeleriyle birlikte defterinize yazıp Fâtiha sûresinin örneğinde olduğu gibi kelimelerin altlarına gramer içindeki i’râb hallerini belirtiniz.

------------------------------------------------------------------------------[1] Buhârî, Fedâilu'l-Kur'ân 21; Tirmizi, Fedâilu'l-Kur'ân15, 2909; Ebû Dâvud, Salât 349, 1452; İbn Mâce, Mukaddime 16, 211. H. Bu ve bundan sonra gelen hadislerin tercümesi İbrâhim Cânan’ın Hadis Ansiklopedisi (Kütüb-i SitteMuhtasarı) adlı hadis koleksiyonundan seçilmiştir. [2] Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 16, 2912; İbn Mâce, 3789. Tirmizi ve yüzyılımızın meşhur hadis âlimlerinden biri olan Muhammed Nâsıruddin Albânî hadisin sahih olduğunu söylemişlerdir. Her hasenenin en az on misliyle kaydedileceği bir başka ilahî kanun (En’âm, 160) olduğuna göre, Kur'ân-ı Kerîm'in tilâvetiyle mü'min, her harfi en az on sevab hesabından büyük bir kazanca mazhar olmaktadır.

[3] İbn Mâce 3780. Albâni hadisin sahih olduğunu belirtir. [4] (‫ ) رَﻗِﻲَ ﯾَﺮْﻗَﻰ‬çıkmak, yükselmek, terfi etmek, (ُ‫ )رَﺗﱠﻞَ ﯾُﺮَﺗﱢﻞ‬güzel söylemek, anlaşılır şekilde ağır ağır (anlayarak) telaffuz etmek, makamlı okumak. [5] Ebû Dâvud, Vitr, 20, 1464; Tirmizî, Sevâbu'lKur'ân 18, 2915 ; İbn Mâce, Edeb 52, 3780. Albânî’nin sahih olduğunu belirttiği bu hadise göre; Kur'ân-ı Kerim'i tamamıyla okuyan âhirette en yüksek dereceyi elde edecektir. [6] Ebû Dâvud, Salât 349, 1455; Tirmizî, Kırâ'at 3, 2946; Müslim, Zikir 38, 2699; İbn Mâce, Mukaddime 17, 225. Allah'ın evi tâbiri öncelikle mescidleri ifâde ederse de âlimler esas olan gayenin Kur’ân müzâkeresi olduğunu belirterek bu fazileti elde etmek arzusuyla, han, kışla, medrese, ev vb. gibi başka yerlerde de toplanınca da aynı mükafatı alabileceği görüşünü beyân etmişlerdir. [7] (ُ‫ )ﺗَﻌْﺘَﻊَ ﯾَﺘَﺘَﻌْﺘَﻊ‬kekelemek, ( ٌ‫ﺑَﺮﱞ ج ﺑَﺮَرَة‬- ‫)أَﺑْﺮاَر‬ bağlı, sadık, hürmetkar, doğru, dürüst, nazik, kibar.

[8] Buhârî, Tevhid 52; Müslim, Müsafirîn 244; Ebû Dâvud, Vitr 14, (1454); Tirmizî, Sevâbu'lKur'ân 13 (2906); İbn Mâce, Edeb 52, (2779). [9]

(ً‫ )أَﺟﺎَبَ ﯾُﺠِﯿﺐُ إِﺟﺎَﺑَﺔ‬icabet etti, cevap verdi

[10]

(ُ‫ )ِإﺳْﺘَﺠﺎَبَ ﯾَﺴْﺘَﺠِﯿﺐ‬cevap vermek, kabul etmek

[11] Buhârî, Tefsir 1; Nesâî, İftitâh 26; Ebû Dâvud, Vitr 15. [12] Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 1, (2878).Tirmizi hadisin sahih olduğunu söylemiştir. [13] Müslim, Müsâfirin 254; Nesâî, İftihah 25. (ُ‫ )ﺧﺎَﺗِﻤَﺔٌ ج ﺧَﻮاَﺗِﻢ‬son söz, hâtime, son safha, son bölüm. [14]

Müslim, Müsâfirin, 252, (804).

[15] Müslim, Müsâfirin, 212, (780); Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 2, (2780). [16] Buhârî, Megâzî 12, Fedâilu'l-Kur'ân 10, 17, 37; Müslim, Müsâfirin 255, 256, (807-808); Ebû Dâvud, Salât 326, (1397); İbn Mâce 183, (1369); Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 4, (2884).

[17] Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 4, 2885. Albânî hadisin sahih olduğunu belirtir. [18] Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 7, (2889). Bu rivâyetin zayıf olduğu belirtilmiştir. [19] Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 9, (2894), Da'avât 22, (4001). Hadisin sahih olduğu belirtilmiştir. [20] Ebû Dâvud, Salat 327, (1400) (veya Ramazan 10); Tirmizî, Sevâbu'l-Kur'ân 9, (2893). Ebû Dâvud'daki rivayette: “(Okumak suretiyle) arkadaşlığını kazanan kimseye sûre şefaat eder” denilmiştir. Hadisin Hasen olduğu belirtilmiştir. [21] Tirmizî, Fedailu'l-Kur'ân 10, (2896). İzâ zülzilet sûresinin fazîleti hariç geri kalanı sahihtir. [22] Buhârî, Fedâilu'l-Kur'ân 13, Tevhid 1; Müslim, Müsâfirîn 259, (811); Tirmizî, Sevâbu'lKur'ân 11, (2898); Nesâî, İftihah 69, (2, 171); Muvatta, Kur'ân 17, 19 (1, 208); Ebû Dâvud, Vitr 18, Salât 353, (1961); İbn Mâce, Edeb 52, (3787, 3788, 3789).

[23] Nesâî, İsti'âze 1, (8, 250-253). Albânî hadisin Hasen seviyesinde olduğunu belirtir. Sahîh hadîslerde Kur'ân'ın bazı sûrelerinin fazileti belirtilmiştir. Görüldüğü gibi genel olarak Kur’ân okumanın faziletinden bahsedilmiş, ama bütün sûreler için teker teker fazîlet beyân edilmemiştir. Şu surelerin fazîletiyle ilgili hadis mevcuttur. 1Fatiha Sûresi, 2-8 Seb'u't-Tıvâl (Bakara, Âl-i İmrân, Nisâ, Mâide, En'âm, A'râf, Tevbe). 9- Kehf, 10- Yâ-sîn, 11- Duhân, 12- Mülk 13- Zelzele, 14Nasr, 15- Kâfirun, 16- İhlâs, 17-I8 Muavvizateyn (Felak-Nâs). Bunlar dışındaki hadîsler mevzûdur (uydurmadır). Bkz. Canan, İbrâhim, Hadis Ansiklopedisi, Kütüb-i Sitte


‫ن اﻟﺮﱠﺟِﯿ ِﻢ‬ ِ َ‫أَﻋُﻮذُ ﺑﺎﻟﻠﱠﮫِ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﯿْﻄﺎ‬ Koğulmuş şeytandan Allah’a sığınırım.

‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫( ةحتافلا ةروس‬1) (FÂTİHA SURESİ) ِ‫اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢ‬ ِ‫اﻟﺮﱠﺣْﻤﻦ‬ ِ‫اﻟﻠﱠﮫ‬

ِ‫{ﺑِﺴْﻢ‬1/1}

II. sıfat sıfat muzâfun ileyh mevsûf câr-mecrûr mukaddem mef’ûlün b.[1] (‫ )مسا‬muzâf

1. Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla (başlarım). {1/4} ‫ﻦ‬ ِ ‫اﻟﺪﱢﯾ‬

‫َﯾﻮْ ِم‬ ‫ﻚ‬ ِ ‫ﻣَﺎِﻟ‬ {1/3} ‫اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ ‫ﻦ‬ ِ َ‫اَﻟﺮﱠﺣْﻤ‬ {1/2} ‫ﻦ‬ َ ‫اﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﯿ‬ ‫رَبﱢ‬ ‫ﻟِﻠَّ ِﮫ‬ ُ‫َاﻟْﺤَﻤْﺪ‬ muzâfun i. muzâfun i. muzâf IV.sıfat muzâf III. sıfat II. sıfat muzâfun i. sıfat Haber mevsûf Mübt.

2. 3. 4. Hamd (övme ve övülme), âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur. O, rahmândır (çok merhametli) ve rahîmdir (çok acıyandır). Ceza gününün mâlikidir. ceza (yapılan amelin karşılığı)/itaat, inkiyad, bağlılık/şeriat, din ُ‫اَﻟﺪﱢﯾﻦ‬ sahib olmak, zaptetmek, gücü yetmek ‫ﻣَﻠَﻚَ ﯾَﻤِْﻠﻚُ ﻣِﻠْﻜ ًﺎ‬

{1/5} ُ‫ﻧَﺴْﺘَﻌِﯿﻦ‬ ‫ك‬ َ ‫إِﯾﱠﺎ‬ ‫َو‬ ُ‫ﻧَﻌْﺒُﺪ‬ ‫ك‬ َ ‫إِﯾﱠﺎ‬

fiili muzari fâili müstetir zam. (ُ‫)ﻧَﺤْﻦ‬

munfasıl zamir mukaddem mef’ûl b. Atıf h. fiili muzari fâili müstetir zam. (ُ‫)ﻧَﺤْﻦ‬ munfasıl zamir mukaddem meful b

5. (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden yardım isteriz. yardım istedi, yardım talep etti ‫إِﺳْﺘَﻌﺎَنَ ﯾَﺴْﺘَﻌِﯿﻦُ إِﺳْﺘِﻌﺎَﻧَ ًﺔ‬

‫اِھْﺪِﻧَﺎ‬ ‫ط‬ َ ‫اﻟﺼﱢﺮَا‬ ‫اﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘِﯿ َﻢ‬ {1/6} I. meful Fiili emr II. mef’ûl sıfat

Fâili müstetir z. (َ‫)أَﻧْﺖ‬/ (َ‫)ﻧﺎ‬muttasıl zam. mef’ûl

6. Bize dosdoğru yolu göster.

yol ُ‫اَﻟﺼﱢﺮَاط‬ dosdoğru ُ‫اَﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘِﯿﻢ‬ yol göstermek, hidâyet etmek ‫ھَﺪَى ﯾَﮭْﺪِي‬

‫ط‬ َ ‫ﺻِﺮَا‬ ‫ﻦ‬ َ ‫اﻟﱠﺬِﯾ‬ ‫ﺖ‬ َ ْ‫أَﻧْﻌَﻤ‬ ْ‫ﻋَﻠَﯿﮭِﻢ‬ ‫ﻏَﯿ ِﺮ‬ ‫ب‬ ِ ‫اﻟْﻤَﻐْﻀُﻮ‬ ْ‫ﻋَﻠَﯿﮭِﻢ‬ ‫َو‬ ‫ﻦ‬ َ ‫ﻻَ اﻟﻀﱠﺎﻟﱢﯿ‬

{1/7} bedel ismi mevsûl fiil-fâil câr-mecr. zarf muzâfun i. câr-mecr. Atıf h. ma’tûf mecrûr

muzâfun. ileyh sıla cüml. muzâf (َ‫ )ﻻ‬zâide (nefyin tekidi için)

7. Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil lütuf ve ikramda bulunmak ‫أَﻧْﻌَﻢَ ﯾُﻨْﻌِﻢُ إِﻧْﻌﺎَﻣ ًﺎ‬ gazab etmek, rıza göstermemek, kızmak ‫ﻏﻀْﺒًﺎ‬ َ ُ‫ﻏَﻀِﺐَ ﯾَﻐْﻀَﺐ‬ (ism-i mef’ûl) gazaba uğramış olanlar ْ‫اَﻟْﻤَﻐْﻀُﻮبُ ﻋَﻠَﯿ ِﮭﻢ‬ (ism-i fâil) sapan, doğru yolu bulamayan ‫)ﺿَﻞﱠ ﯾَﻀِﻞﱡ(اَﻟﻀﱠﺎلﱡ‬

‫( سي ةروس‬36) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (36-YÂSÎN SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

‫{سي‬36/1} ِ‫{وَاﻟْﻘُﺮْآنِ اﻟْﺤَﻜِﯿﻢ‬36/2} َ‫{إِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤِﻦَ اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿﻦ‬36/3} ‫{ﻋَﻠَﻰ ﺻِﺮَاطٍ ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿ ٍﻢ‬36/4} 1. Yâsîn, 2. Hikmet dolu Kur’ân’a and olsun ki, 3. Sen şüphesiz peygamberlerdensin. 4. Doğru yol üzerindesin. ٌ‫ﺣَﻜِﯿﻢ‬ hikmetli, hikmet dolu ‫َو‬ vâvu’l- kasem: yemin vâvı: andolsun ki ,..hakkı için

ism-i mef’ûl: gönderilenler, peygamberler ‫ﻦ‬ َ ِ‫ﻣُﺮْﺳَﻠﯿ‬ göndermek ‫ﻻ‬ ً ‫أَرْﺳَﻞَ ﯾُﺮْﺳِﻞُ إِرْﺳَﺎ‬ dosdoğru, düzgün, ölçülü ُ‫اَﻟْﻤُﺴْﺘَﻘ ِﯿﻢ‬ eğri ve kıvrımlı olmayan doğru yol ُ‫اَﻟﺼﱢﺮَاط‬

‫{ﺗَﻨْﺰِﯾﻞَ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬36/5} ْ‫ﻟِﺘُﻨْﺬِرَ ﻗَﻮْﻣًﺎ ﻣﺎَ أُﻧْﺬِرَ آﺑَﺎؤُھُﻢْ ﻓَﮭُﻢ‬ َ‫{ﻏَﺎ ِﻓﻠُﻮن‬36/6} 5. 6. (Bu Kur’ân) ataları uyarılmamış, bu yüzden kendileri de gaflet içinde kalmış bir toplumu uyarman için üstün ve çok merhametli (Allah) tarafından indirilmiştir.

uyarmak ‫أﻧْﺬَرَ ﯾُﻨْﺬِرُ إِﻧْﺬاَرًا‬ indirmek ‫ﻼ‬ ً ‫ﻧَﺰﱠلَ ﯾُﻨَﺰﱢلُ ﺗَﻨْﺰ ِﯾ‬ babalar, atalar ُ‫آﺑﺎَء‬ ism-i fâil: gafil olanlar َ‫)ﻏَﻔَﻞَ ﯾَﻐْﻔِﻞُ(ﻏَﺎ ِﻓﻠُﻮن‬

‫ن‬ َ ‫ﻋﻠَﻰ أَﻛْﺜَﺮِھِﻢْ ﻓَﮭُﻢْ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮ‬ َ ُ‫{ﻟَﻘَﺪْ ﺣَﻖﱠ اﻟْﻘَﻮْل‬36/7} 7. Andolsun ki onların çoğunun üzerine (azab) söz(ü) hak oldu (onların çoğu gafletlerinin cezasını hak etmişlerdir). Çünkü onlar iman etmiyorlar.

iman etmek, inanmak ‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﻧ ًﺎ‬ hak olmak, gerçek olmak, hak etmek ‫ﺤﻖﱡ‬ ِ َ‫ﺣَﻖﱠ ﯾ‬

َ‫{إِﻧﱠﺎ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻓِﻲ أَﻋْﻨَﺎﻗِﮭِﻢْ أَﻏْﻼَﻻً ﻓَﮭِﻲَ إِﻟَﻰ اﻷَذْﻗَﺎنِ ﻓَﮭُﻢْ ﻣُﻘْ َﻤﺤُﻮن‬36/8} 8. Biz, onların boyunlarına halkalar geçirdik. O halkalar çenelere kadar dayanmaktadır. Bu yüzden kafaları yukarı kalkıktır. halkalar, bağlar ٌ‫أَﻏْﻼل‬ yarattı, icat etti, yaptı, kıldı ُ‫ﺟَﻌَﻞَ َﯾﺠْﻌَﻞ‬ boyun ُ‫ﻋُﻨُﻖٌ ج أَﻋْﻨَﺎق‬

başını yukarı kaldırdı ‫أَﻗْﻤَﺢَ ﯾُﻘْﻤِﺢُ إِﻗْﻤﺎَﺣًﺎ‬ çene ٌ‫ذَﻗَﻦٌ ج َأذْﻗَﺎن‬ ism-i mef’ûl: başları yukarı kaldırılmışlar

‫ن‬ َ ‫ﻣُﻘْﻤَﺤُﻮ‬

ْ‫ا ﻓَﺄَﻏْﺸَﯿْﻨَﺎھُﻢْ ﻓَﮭُﻢْ ﻻَ َوﺟَ َﻌﻠ‬‫ا وَﻣِﻦْ ﺧَﻠْﻔِﮭِﻢْ ﺳَﺪ‬‫ﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﺑَﯿْﻦِ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ ﺳَﺪ‬ ‫ن‬ َ ‫{ﯾُ ْﺒﺼِﺮُو‬36/9} 9. Önlerinden bir set ve arkalarından bir set çektik de onları kapattık, artık göremezler. önleri, dünya işleri ْ‫أَﯾْﺪﯾِﮭِﻢ‬ arkaları, ahiret işleri ْ‫ﺧﻠْ َﻔﮭُﻢ‬ َ set, mani, engel ‫ﺳَﺪﱞ‬ görmek ُ‫أَﺑْﺼَﺮَ ﯾُﺒْﺼِﺮ‬ perdelemek ‫أَﻏْﺸَﻲ ﯾُﻐْﺸِﻲ‬

‫ن‬ َ ‫{وَﺳَﻮَاءٌ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ أَأَﻧْﺬَرْ َﺗﮭُﻢْ أَمْ ﻟَﻢْ ﺗُﻨْﺬِرْھُﻢْ ﻻَ ﯾُﺆْﻣِﻨُﻮ‬36/10} 10. Onları uyarsan da uyarmasan da onlar için birdir, inanmazlar. ....san da ...masan da ‫ َء‬.... ْ‫أَمْ َﻟﻢ‬.... eşittir, birdir, aynıdır ٌ‫ﺳَﻮَاء‬

‫إِﻧﱠﻤَﺎ ﺗُﻨْﺬِرُ ﻣَﻦِ اﺗﱠﺒَﻊَ اﻟﺬﱢﻛْﺮَ وَﺧَﺸِﻲَ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦَ ﺑِﺎﻟْﻐَﯿْﺐِ ﻓَﺒَﺸﱢﺮْهُ ﺑِﻤَﻐْﻔِﺮَ ٍة وََأﺟْ ٍﺮ‬ ‫{ﻛَﺮِﯾ ٍﻢ‬36/11} 11. Sen ancak zikre (Kur’ân'a) uyan ve görmeden Rahmân'dan korkan kimseyi uyarabilirsin. İşte böylesini, bir mağfiret ve güzel bir mükâfatla müjdele. korktu, haşyet duydu ‫ﺧَﺸِﻲَ ﯾَﺨْﺸَﻲ‬ zikir (Kuran) ُ‫أﻟﺬﱢﻛْﺮ‬ uydu, tabi oldu ‫إِﺗﱠﺒَﻊَ ﯾَﺘﱠﺒِﻊُ ِإﺗﱢﺒﺎَﻋ ًﺎ‬

ücret , mükafat ٌ‫أَﺟْﺮ‬ emir: müjdele ْ‫ﺑَﺸﱢﺮ‬ müjdeledi ‫ﺑَﺸﱠﺮَ ﯾُﺒَﺸﱢﺮُ ﺗَﺒْﺸﯿِﺮًا‬ cömert, büyük, ikramı bol ٌ‫ﻛَﺮ ِﯾﻢ‬

‫ﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْءٍ أﺣْﺼَﯿْﻨَﺎهُ إِﻧﱠﺎ ﻧَﺤْﻦُ ﻧُﺤْﯿِﻲ اﻟْﻤَﻮْﺗَﻰ وَﻧَﻜْﺘُﺐُ ﻣَﺎ ﻗَﺪﱠﻣُﻮا وَآﺛَﺎرَھُﻢْ َو‬ ‫ﻦ‬ ٍ ‫{ﻓِﻲ إِﻣَﺎمٍ ﻣُﺒِﯿ‬36/12} 12. Şüphesiz ölüleri ancak biz diriltiriz. Onların yaptıkları her işi, bıraktıkları her izi yazarız. Biz, her şeyi apaçık bir kitapta (levh-i mahfuz'da yada amel defterlerinde) sayıp yazmışızdır. takdim etti, getirdi, sundu ‫ﻗَﺪﱠمَ ﯾُﻘَﺪﱢمُ َﺗﻘْﺪﯾﻤًﺎ‬ ölüler ‫اَﻟْ َﻤﻮْﺗَﻲ‬ diriltti ‫أَﺣْﯿَﻲ ﯾُﺤْﯿﻲِ ِإﺣْﯿﺎَ ًء‬

‫‪saydı, kavradı‬‬ ‫ﻲ‬ ‫أَﺣْﺼَﻲ ﯾُﺤْﺼ ِ‬ ‫‪eser, iz‬‬ ‫أَﺛَﺮٌ ج آﺛﺎَرٌ‬ ‫‪apaçık bir asıl‬‬ ‫إﻣﺎَمٌ ﻣُﺒﯿِﻦٌ‬

‫ﺳﻠُﻮنَ‬ ‫}‪{36/13‬وَاﺿْﺮِبْ ﻟَﮭُﻢْ ﻣَﺜَﻼً أَﺻْﺤَﺎبَ اﻟْﻘَﺮْﯾَﺔِ إِذْ ﺟَﺎءَھَﺎ اﻟْﻤُﺮْ َ‬ ‫‪13. Onlara, şu şehir halkını misâl getir: Hani onlara‬‬ ‫‪elçiler gelmişti.‬‬ ‫‪arkadaş, halk‬‬ ‫ﺻﺎَﺣِﺐٌ ج أﺻْﺤﺎَبٌ‬ ‫‪köy, şehir halkı‬‬ ‫ب اﻟْﻘَﺮْﯾَ ِﺔ‬ ‫أَﺻْﺤﺎَ َ‬ ‫‪misâl verdi‬‬ ‫ب‬ ‫ﻣَﺜَﻼً ﺿَ َﺮ َ‬

‫ﺳﻠُﻮ َ‬ ‫ن‬ ‫إِذْ أَرْﺳَﻠْﻨَﺎ إِﻟَﯿْﮭِﻢُ اﺛْﻨَﯿْﻦِ ﻓَﻜَﺬﱠﺑُﻮھُﻤَﺎ ﻓَﻌَﺰﱠزْﻧَﺎ ﺑِﺜَﺎِﻟﺚٍ ﻓَﻘَﺎﻟُﻮا إِﻧﱠﺎ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﻣُﺮْ َ‬ ‫}‪{36/14‬‬ ‫‪yalanladı‬‬ ‫ﻛَﺬﱠبَ ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺗَﻜْﺬﯾِﺒًﺎ‬

güçlendirdi, takviye etti ُ‫ﻋَﺰﱠزَ ﯾُﻌَﺰﱢز‬

14. İşte o zaman biz, onlara iki elçi göndermiştik. Onları yalanladılar. Bunun üzerine üçüncü bir elçiyle takviye ettik. Onlar: “Biz size gönderilmiş Allah elçileriyiz!” dediler. ْ‫ﺷَﻲْءٍ إِنْ أَﻧْﺘُﻢْ إِﻻﱠ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻣَﺎ أَﻧْﺘُﻢْ إِﻻﱠ ﺑَﺸَﺮٌ ﻣِﺜْﻠُﻨَﺎ وَﻣَﺎ أَﻧْﺰَلَ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ ِﻣﻦ‬ َ‫{ﺗَﻜْﺬِﺑُﻮن‬36/15} 15. Elçilere dediler ki: “Siz de ancak bizim gibi birer insansınız. Rahmân, herhangi bir şey indirmedi. Siz ancak yalan söylüyorsunuz”. yalan söyledi ُ‫ﻛَﺬَبَ ﯾَﻜْﺬِب‬ indirdi ‫اَﻻًأَﻧْﺰَلَ ﯾُﻨْﺰِلُ إِﻧْﺰ‬

‫ن‬ َ ‫ﺳﻠُﻮ‬ َ ْ‫{ﻗَﺎﻟُﻮا رَﺑﱡﻨَﺎ ﯾَﻌْﻠَﻢُ إِﻧﱠﺎ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﻟَﻤُﺮ‬36/16} ُ‫وَﻣَﺎ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ إِﻻﱠ اﻟْﺒَﻼَغ‬ ُ‫{اﻟْﻤُﺒِﯿﻦ‬36/17} 16. 17. (Elçiler) dediler ki: “Rabbimiz biliyor; biz gerçekten size gönderilmiş elçileriz. Bizim

vazifemiz, açık bir şekilde Allah'ın buyruklarını size tebliğ etmekten başka bir şey değildir” dediler.

tebliğ ُ‫اَﻟْ َﺒﻼَغ‬

‫ﻗَﺎﻟُﻮا إِﻧﱠﺎ ﺗَﻄَﯿﱠﺮْﻧَﺎ ﺑِﻜُﻢْ ﻟَﺌِﻦْ ﻟَﻢْ ﺗَﻨْﺘَﮭُﻮا ﻟَﻨَﺮْﺟُﻤَﻨﱠﻜُﻢْ وَﻟَﯿَﻤَﺴﱠﻨﱠﻜُﻢْ ﻣِﻨﱠﺎ ﻋَﺬَابٌ أَﻟِﯿ ٌﻢ‬ {36/18} 18. (Bunun üzerine onlar:) “Doğrusu siz bize uğursuz geldiniz. Eğer bu işten vazgeçmezseniz, andolsun sizi taşlarız. Ve bizden size mutlaka fena bir kötülük dokunur” dediler. uğursuzlandı, uğursuz geldi, ُ‫ﺗَﻄَﯿﱠﺮَ ﯾَﺘَﻄَﯿﱠﺮ‬ taşladı ُ‫رَﺟَﻢَ ﯾَﺮْﺟُﻢ‬ bitirdi, vazgeçti ‫ﻲ‬ ِ ‫إِﻧْﺘَﮭﻲَ َﯾﻨْﺘَﮭ‬ acıklı, kötü, fena ٌ‫أَﻟ ِﯿﻢ‬ dokundu

‫ﻣَﺲﱠ ﯾَ َﻤﺲﱡ‬

‫}‪{36/19‬ﻗَﺎﻟُﻮا ﻃَﺎﺋِﺮُﻛُﻢْ ﻣَﻌَﻜُﻢْ أَﺋِﻦْ ذُﻛﱢﺮْﺗُﻢْ ﺑَﻞْ أَﻧْﺘُﻢْ ﻗَﻮْمٌ ﻣُﺴْﺮِﻓُﻮنَ‬ ‫‪19. (Elçiler) şöyle cevap verdiler: “Sizin‬‬ ‫‪uğursuzluğunuz sizinle beraberdir. Size nasihat‬‬ ‫‪ediliyorsa bu uğursuzluk mudur? Bilakis, siz aşırı‬‬ ‫‪giden bir milletsiniz”.‬‬ ‫‪uğursuzluk‬‬ ‫ﻃﺎَ ِﺋﺮٌ‬ ‫‪hatırlattı, nasihat etti‬‬ ‫ذَﻛﱠﺮَ ﯾُﺬَﻛﱢﺮُ ﺗَﺬْﻛﯿِﺮًا‬ ‫‪ism-i fâil: aşırı giden‬‬ ‫ﻣُﺴْﺮِفٌ‬ ‫‪aşırı gitti, israf etti, orta yolu aştı‬‬ ‫أَﺳْﺮَفَ ﯾُﺴْﺮِفُ إِﺳْﺮاَﻓًﺎ‬

‫وَﺟَﺎءَ ﻣِﻦْ أَﻗْﺼَﻰ اﻟْﻤَﺪِﯾﻨَﺔِ رَﺟُﻞٌ ﯾَﺴْﻌَﻰ ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻗَﻮْمِ اﺗﱠﺒِﻌُﻮا اﻟْﻤُﺮْﺳَﻠِﯿ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫وَﻣَﺎ }‪{36/21‬اِﺗﱠﺒِﻌُﻮا ﻣَﻦْ ﻻَ ﯾَﺴْﺄَﻟُﻜُﻢْ أَﺟْﺮًا وَھُﻢْ ﻣُﮭْﺘَﺪُونَ }‪{36/20‬‬ ‫ن‬ ‫ﺟﻌُﻮ َ‬ ‫ﻦْ دُوﻧِﮫِ أَأَﺗﱠﺨِﺬُ ﻣِ }‪{36/22‬ﻟِﻲَ ﻻَ أَﻋْﺒُﺪُ اﻟﱠﺬِي ﻓَﻄَﺮَﻧِﻲ وَإِﻟَﯿْﮫِ ﺗُﺮْ َ‬ ‫آِﻟﮭَﺔً إِنْ ﯾُﺮِدْنِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ ﺑِﻀُﺮﱟ ﻻَ ﺗُﻐْﻦِ ﻋَﻨﱢﻲ ﺷَﻔَﺎﻋَﺘُﮭُﻢْ ﺷَﯿْﺌًﺎ وَﻻَ ﯾُﻨْ ِﻘﺬُونِ‬

{36/23} ٍ‫{إِﻧﱢﻲ إِذًا ﻟَﻔِﻲ ﺿَﻼَلٍ ﻣُﺒِﯿﻦ‬36/24} ْ‫إِﻧﱢﻲ آﻣَﻨْﺖُ ﺑِﺮَﺑﱢﻜُﻢ‬ ِ‫{ﻓَﺎﺳْ َﻤﻌُﻮن‬36/25}

20 - 25. Derken şehrin öbür ucundan bir adam koşarak geldi ve: "Ey kavmim! Bu elçilere uyun! Sizden herhangi bir ücret istemeyen bu kimselere tâbi olun, çünkü onlar hidâyete ermiş kimselerdir. Bana ne olmuş ki, beni yaratana ibadet etmeyecekmişim! Halbuki, hepiniz O'na döndürüleceksiniz. O'ndan başka tanrılar mı edineyim? O çok esirgeyici Allah, eğer bana bir zarar dilerse onların (putların) şefâati bana hiçbir fayda vermez, beni kurtaramazlar. İşte o zaman ben apaçık bir sapıklığın içine gömülmüş olurum. Şüphesiz ben, Rabbinize inandım, beni dinleyin. Şüphesiz ben, Rabbinize inandım, beni dinleyin." dedi. en uzak yer ‫ﻲ‬ َ ‫أَﻗْﺼ‬ koştu, hızlıca yürüdü ‫ﻲ‬ َ ‫ﺳَﻌَﻲ ﯾَﺴْﻌ‬ şehir ُ‫اَﻟْﻤَﺪﯾِ َﻨﺔ‬

hidâyete erdi, doğru yolu buldu ‫ي‬ ِ ‫إِھْﺘَﺪيَ ﯾَﮭْﺘَﺪ‬ ism-i fâil: hidâyete eren, doğru yolu bulan kimse ْ‫يَاﻟ‬ ِ ‫ﻤُﮭْﺘَﺪ‬ döndürdü ُ‫أَرْﺟَﻊَ ﯾُﺮْﺟِﻊ‬ yarattı ُ‫ﻓَﻄَﺮَ ﯾَﻔْﻄُﺮ‬ ibadet etti ُ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪ‬ ondan başka ‫ِﻣﻦْ دُوﻧِ ِﮫ‬ edindi, yaptı, ortaya koydu ‫إِﺗﱠﺨَﺬَ ﯾَﺘﱠﺨِﺬُ إِﺗﱢﺨﺎَذًا‬ istedi ُ‫أَراَدَ ﯾُﺮ ِﯾﺪ‬ zarar ‫ﺿُﺮﱞ‬ ilah, tanrı ٌ‫إِﻟَﮫٌ ج آﻟِ َﮭﺔ‬ Kurtardı

‫أَ ْﻧﻘَﺬَ ﯾُﻨْﻘِ ُﺬ‬ fayda verdi ‫ﻲ‬ ِ ‫أﻏْﻨﻲَ ﯾُﻐْﻨ‬

‫ن‬ َ ‫{ﻗِﯿﻞَ ادْﺧُﻞِ اﻟْﺠَﻨﱠﺔَ ﻗَﺎلَ ﯾَﺎ ﻟَﯿْﺖَ ﻗَﻮْﻣِﻲ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬36/26} ‫ﺑِﻤَﺎ ﻏَﻔَﺮَ ﻟِﻲ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫{رَﺑﱢﻲ وَﺟَﻌَﻠَﻨِﻲ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻜْﺮَﻣِﯿ‬36/27} 26. 27. Ona: “Cennete gir" denilince, "Keşke kavmim Rabbimin beni bağışladığını ve beni ikrama mazhar olanlardan kıldığını bilseydi!" dedi. ikram etti, nimetlendirdi, kadrini yüceltti ‫أَﻛْﺮَمَ ﯾُﻜْﺮِمُ إﻛْﺮاَﻣًﺎ‬ keşke ‫ﺖ‬ َ ْ‫ﯾَﺎ ﻟَﯿ‬ ism-i mef’ûl: ikram edilen ٌ‫ﻣُﻜْ َﺮم‬ bağışladı ُ‫ﻏَﻔَﺮَ َﯾﻐْﻔِﺮ‬

‫ﻦ‬ َ ‫وَﻣَﺎ أَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ ﻋَﻠَﻰ ﻗَﻮْﻣِﮫِ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِهِ ﻣِﻦْ ﺟُﻨْﺪٍ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ وَﻣَﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻣُﻨْﺰِﻟِﯿ‬ {36/28} 28. Biz ondan sonra, onun milletini helâk etmek için üzerlerine gökten herhangi bir ordu indirmedik ve indirecek de değildik. ‫ن‬ َ ‫{إِنْ ﻛَﺎﻧَﺖْ إِﻻﱠ ﺻَﯿْﺤَﺔً وَاﺣِﺪَةً ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ ﺧَﺎ ِﻣﺪُو‬36/29} 29. (Onları helâk eden) korkunç sesten başka bir şey değildi. Birdenbire sönüverdiler. korkunç gürültü, sayha, çığlık, azab ٌ‫ﺤﺔ‬ َ ْ‫ﺻَﯿ‬ sönen, sönüp giderek ölen ٌ‫ﺧَﺎ ِﻣﺪ‬

‫ﯾَﺎ ﺣَﺴْﺮَةً ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻌِﺒَﺎدِ ﻣَﺎ ﯾَﺄْﺗِﯿﮭِﻢْ ﻣِﻦْ رَﺳُﻮلٍ إِﻻﱠ ﻛَﺎﻧُﻮا ﺑِﮫِ ﯾَﺴْﺘَﮭْ ِﺰؤُون‬ {36/30} 30. Ne yazık şu kullara! Onlara bir peygamber gelmeyegörsün, ille de onunla alay etmeye kalkışırlar.

kul ٌ‫ﻋﺒْﺪٌ ج ﻋِﺒَﺎد‬ ne yazık, ne kadar yazık, yazıklar olsun ‫ﯾَﺎ ﺣَﺴْ َﺮ ًة‬ alay etti, dalga geçti ‫إِﺳْﺘَﮭْﺰَأَ ﯾَﺴْﺘَﮭْﺰِءُ إِﺳْﺘِﮭْﺰاَ ًء‬ geldi ‫ﻲ‬ ِ ‫أَﺗَﻲ َﯾﺎْﺗ‬

‫ن‬ َ ‫ﺟﻌُﻮ‬ ِ ْ‫أَﻟَﻢْ ﯾَﺮَوْا ﻛَﻢْ أَھْﻠَﻜْﻨَﺎ ﻗَﺒْﻠَﮭُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﻘُﺮُونِ أَﻧﱠﮭُﻢْ إِﻟَﯿْﮭِﻢْ ﻻَ ﯾَﺮ‬ {36/31} 31. (Müşrikler) görmüyorlar mı ki, onlardan önce nice nesiller helâk ettik. Onlar tekrar dönüp de bunlara gelmezler. gördü ‫ي‬ َ ‫رَأَي ﯾَﺮ‬ nice, kaç ْ‫َﻛﻢ‬ helâk etti ُ‫أَھْﻠَﻚَ ﯾُﮭْﻠِﻚ‬

nesil, aynı zamanın insanları ٌ‫ﻗَﺮْنٌ ج ﻗُﺮوُن‬ kendilerinden önce ْ‫ﻗَﺒَْﻠﮭُﻢ‬

َ‫ﺤﻀَﺮُون‬ ْ ُ‫{وَإِنْ ﻛُﻞﱞ ﻟَﻤﱠﺎ ﺟَﻤِﯿﻊٌ ﻟَﺪَﯾْﻨَﺎ ﻣ‬36/32} 32. Elbette onların hepsi (kıyâmet gününde) karşımızda hazır bulunacaklar. getirdi, hazır oldu, hazır bulundu ُ‫ﻀﺮ‬ ِ ْ‫أَﺣْﻀَﺮَ ﯾُﺤ‬ hepsi ٌ‫ﺟَﻤﯿِﻊ‬

zarf: katında, yanında, karşısında ‫ﻟَﺪَي‬

ْ َ‫ﺎ ﻓَﻤِﻨْﮫُ ﯾَﺄْﻛُﻠُﻮنَ وَآﯾَﺔٌ ﻟَﮭُﻢُ اﻟْﺄَرْضُ اﻟْﻤَﯿْﺘَﺔُ أ‬‫ﯿَﯿْﻨَﺎھَﺎ وَأَﺧْﺮَﺟْﻨَﺎ ﻣِﻨْﮭَﺎ ﺣَﺒ‬ ‫ﺣ‬ {36/33}

33. (Bu hususta) ölü toprak onlar için mühim bir delildir. Biz ona (yağmurla) hayat verdik ve ondan dane çıkardık. İşte onlar bundan yerler. ölü ُ‫اَﻟْﻤَﯿْ َﺘﺔ‬ toprak, yer, yeryüzü (müennes kelime) ُ‫َاﻟْﺄَرْض‬ çıkardı

‫أَﺧْﺮَجَ ﯾُﺨْﺮِجُ ِإﺧْﺮاَﺟًﺎ‬ tane, taneler ‫َاﻟْﺤَﺐﱡ‬ diriltti ‫أَﺣْﯿﻲَ ﯾُﺤْﯿﻰِ ِإﺣْﯿﺎَ ًء‬

‫ن‬ ِ ‫وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺟَﻨﱠﺎتٍ ﻣِﻦْ ﻧَﺨِﯿﻞٍ وَأَﻋْﻨَﺎبٍ وَﻓَﺠﱠﺮْﻧَﺎ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣِﻦْ اﻟْﻌُﯿُﻮ‬ {36/34} 34. Biz, yeryüzünde nice nice hurma bahçeleri, üzüm bağları yarattık ve oralarda birçok pınarlar fışkırttık.

fışkırttı ‫ﻓَﺠﱠﺮَ ﯾُﻔَﺠﱢﺮُ ﺗَﻔْﺠﯿِﺮًا‬ ağaçlı bahçe, bahçeler, cennet ٌ‫ﺟَﻨﱠﺔٌ ج ﺟَﻨﱠﺎت‬

üzüm, üzüm bağı ٌ‫ﻋِﻨَﺐٌ ج أَﻋْﻨﺎَب‬ pınar, su pınarı ٌ‫ﻋﯿْﻦٌ ج ﻋُﯿُﻮن‬ hurma ٌ‫َﻧﺨِﯿﻞ‬

‫ن‬ َ ‫{ﻟِﯿَﺄْﻛُﻠُﻮا ﻣِﻦْ ﺛَﻤَﺮِهِ وَﻣَﺎ ﻋَﻤِﻠَﺘْﮫُ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ أَﻓَﻼَ ﯾَﺸْﻜُﺮُو‬36/35} 35. Ta ki, onların meyvelerinden ve elleriyle bunlardan imal ettiklerinden yesinler. Hâla şükretmeyecekler mi? meyve, meyveler ٌ‫ﺛَﻤَﺮ‬ şükretti, teşekkür etti ُ‫ﺷَﻜَﺮَ َﯾﺸْﻜُﺮ‬ yaptı, işledi

ُ‫ﻋَﻤِﻞَ ﯾَﻌْﻤَﻞ‬

‫ﺳُﺒْﺤَﺎنَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺄَزْوَاجَ ﻛُﻠﱠﮭَﺎ ﻣِﻤﱠﺎ ﺗُﻨْﺒِﺖُ اﻟْﺄَرْضُ وَﻣِﻦْ أَﻧْﻔُﺴِ ِﮭﻢْ وَ ِﻣﻤﱠﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫{ﻻَ ﯾَﻌَْﻠﻤُﻮ‬36/36} 36. Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve (henüz mahiyetini) bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan (Allah) her türlü kusur ve noksanlıktan uzak ve yücedir. Allah her türlü kusur ve noksanlıktan uzak ve yücedir ‫ن‬ َ َ‫ﺳُﺒْﺤﺎ‬ çift, eş ٌ‫زَوْجٌ ج أَزْواَج‬ şeylerden ‫ﻣِﻦْ =ﻣِﻤﱠﺎ‬+ َ‫ﻣﺎ‬ kendi, nefis, can, öz, ruh, asıl ٌ‫ﻧَﻔْﺲٌ ج أَﻧْﻔُﺲ‬ bitirdi, mahsul verdi ‫أَﻧْﺒَﺖَ ﯾُﻨْﺒِﺖُ إِﻧْﺒﺎَﺗ ًﺎ‬

َ‫{وَآﯾَﺔٌ ﻟَﮭُﻢُ اﻟﻠﱠﯿْﻞُ ﻧَﺴْﻠَﺦُ ﻣِﻨْﮫُ اﻟﻨﱠﮭَﺎرَ ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ ﻣُﻈِْﻠﻤُﻮن‬36/37}

37. Gece de onlar için bir ibret alâmetidir. Biz ondan gündüzü sıyırıp çekeriz de onlar karanlıklara gömülürler. karanlıkta kaldı, karanlığa gömüldü ُ‫أَﻇْﻠَﻢَ ﯾُﻈِْﻠﻢ‬ ayet, mucize, ibret, alâmet, işaret ٌ‫آ َﯾﺔ‬

sıyırarak çekti, soydu, çekip aldı, ayırdı ُ‫ﺳَﻠَﺦَ ﯾَﺴَْﻠﺦ‬

‫{وَاﻟﺸﱠﻤْﺲُ ﺗَﺠْﺮِي ﻟِﻤُﺴْﺘَﻘَﺮﱟ َﻟﮭَﺎ ذَﻟِﻚَ ﺗَﻘْﺪِﯾﺮُ اﻟْﻌَﺰِﯾﺰِ اﻟْﻌَﻠِﯿ ِﻢ‬36/38} 38. Güneş, kendisi için belirlenen yerde akar (döner). İşte bu, azîz ve alîm olan Allah'ın takdiridir. karar kıldı, yeri belirlendi, yerinde durdu ‫اِﺳْﺘَﻘَﺮﱠ ﯾَﺴْ َﺘﻘِﺮﱡ‬ koştu, aktı, döndü ‫ي‬ ِ ‫ﺟَﺮيَ ﯾَﺠْﺮ‬

takdir etti, tayin etti, ölçüp biçti ‫ﻗَﺪﱠرَ ﯾُﻘَﺪﱢرُ َﺗﻘْﺪﯾِﺮًا‬ kendisine ait kılınan (belirlenen) yerde ‫ﻣُﺴْ َﺘﻘَﺮﱟ ﻟَﮭَﺎ‬

ِ‫ن اﻟْﻘَﺪِﯾﻢ‬ ِ ‫{وَاﻟْﻘَﻤَﺮَ ﻗَﺪﱠرْﻧَﺎهُ ﻣَﻨَﺎزِلَ ﺣَﺘﱠﻰ ﻋَﺎدَ ﻛَﺎﻟْﻌُﺮْﺟُﻮ‬36/39} 39. Aya da birtakım menziller (yörüngeler) tayin ettik. Nihayet o, eski ve eğri hurma dalı gibi (hilâl şeklinde) geri döner. döndü ُ‫ﻋﺎَدَ ﯾَﻌﻮُد‬ menzil, yörünge ‫لٌ ج ﻣَﻨﺎَزِلُﻣَﻨْ ِﺰ‬ Eski

ُ‫َاﻟْﻘَﺪ ِﯾﻢ‬

kuru ve eğri hurma dalı ُ‫اَﻟْﻌُﺮْﺟﻮُن‬

‫ﻻَ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ ﯾَﻨْﺒَﻐِﻲ ﻟَﮭَﺎ أَنْ ﺗُﺪْرِكَ اﻟْﻘَﻤَﺮَ وَﻻَ اﻟﻠﱠﯿْﻞُ ﺳَﺎﺑِﻖُ اﻟﻨﱠﮭَﺎرِ وَﻛُﻞﱞ ﻓِﻲ‬ َ‫{ﻓَﻠَﻚٍ ﯾَﺴْﺒَﺤُﻮن‬36/40} 40. Ne güneş aya yetişebilir, ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzerler. geçti ُ‫ﺳَﺒَﻖَ ﯾَﺴْ َﺒﻖ‬ yetişti, ulaştı ُ‫أَدْرَكَ ﯾُﺪْرِك‬ yüzdü ُ‫ﺳَﺒَﺢَ ﯾَﺴْﺒَﺢ‬ boşluk, yörünge ٌ‫ﻓَﻠَﻚ‬

ِ‫{وَآﯾَﺔٌ ﻟَﮭُﻢْ أَﻧﱠﺎ ﺣَﻤَﻠْﻨَﺎ ذُرﱢﯾﱠﺘَﮭُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﻔُﻠْﻚِ اﻟْﻤَﺸْﺤُﻮن‬36/41} 41. Onların zürriyetlerini dopdolu bir gemide taşımamız da onlar için büyük bir ibrettir.

gemi ُ‫َاﻟْﻔُﻠْﻚ‬ taşıdı ُ‫ﺣَﻤَﻞَ َﯾﺤْﻤِﻞ‬ dolu,yüklü,dopdolu ُ‫اَﻟْﻤَﺸْﺤﻮُن‬ zürriyet, nesil ٌ‫ذُرﱢﯾﱠﺔ‬

‫ن‬ َ ‫{وَﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ﻟَﮭُﻢْ ﻣِﻦْ ﻣِﺜْﻠِﮫِ ﻣَﺎ ﯾَﺮْﻛَﺒُﻮ‬36/42} 42. Onlar için, bunun gibi binecekleri başka şeyler de yarattık. bindi ُ‫رَﻛِﺐَ ﯾَﺮْﻛَﺐ‬ bunun gibi, buna benzer ‫ﻣِﻦْ ﻣِﺜْﻠِ ِﮫ‬

َ‫ﻼ ﺻَﺮِﯾﺦَ ﻟَﮭُﻢْ وَﻻَ ھُﻢْ ﯾُﻨْ َﻘﺬُون‬ َ َ‫{وَإِنْ ﻧَﺸَﺄْ ﻧُﻐْﺮِﻗْﮭُﻢْ ﻓ‬36/43}

43. Dilesek onları suda boğarız. O zaman ne onların imdadına koşan olur, ne de onlar kurtarılırlar. boğdu ُ‫أَﻏْﺮَقَ ﯾُﻐْ ِﺮق‬ diledi, istedi ُ‫ﺷَﺎءَ ﯾَﺸَﺎء‬ imdada gelen veya imdada gelme ‫ﺦ‬ َ ِ‫ﺻَﺮﯾ‬ kurtardı ‫أَﻧْﻘَﺬَ ﯾُ ْﻨﻘِﺬُ إِﻧْﻘﺎَذًا‬

‫ﻦ‬ ٍ ‫{إِﻻﱠ رَﺣْﻤَﺔً ﻣِﻨﱠﺎ وَﻣَﺘَﺎﻋًﺎ إِﻟَﻰ ﺣِﯿ‬36/44} 44. Ancak bizim tarafımızdan bir rahmet ve belli bir zamana kadar dünyadan faydalandırmamız müstesnadır. rahmet, merhamet olarak ‫َرﺣْﻤَ ًﺔ‬ faydalandırma, nimetlendirme ‫ﻣَﺘﺎَﻋ ًﺎ‬ belli bir zamana kadar, belli bir müddete kadar

‫ﻦ‬ ٍ ‫إِﻟَﻰ ﺣِﯿ‬

َ ‫ﺣﻤُﻮ‬ ‫ن‬ َ ْ‫وَإِذَا ﻗِﯿﻞَ ﻟَﮭُﻢُ اﺗﱠﻘُﻮا ﻣَﺎ ﺑَﯿْﻦَ أَﯾْﺪِﯾﻜُﻢْ وَﻣَﺎ ﺧَﻠْﻔَﻜُﻢْ ﻟَﻌَﻠﱠﻜُﻢْ ﺗُﺮ‬ {36/45} 45. Onlara yapmakta olduğunuz ve yapıp arkada bıraktığınız işlerde Allah'tan korkun; umulur ki size merhamet olunur denildiğinde (aldırmazlar). korktu, sakındı ‫ﻲ‬ ِ ‫إِﺗﱠﻘَﻲ ﯾَﺘﱠﻘ‬ dendiği zaman ‫ﻞ‬ َ ‫إِذَا ﻗ ِﯿ‬ umulur ki, belki ‫ﻟَﻌَﻞﱠ‬ meçhûl fiil: merhamet olunursun ُ‫)أَرْﺣَﻢَ ﯾُﺮْﺣِﻢُ(ﺗُﺮْﺣَﻢ‬

َ ‫وَﻣَﺎ ﺗَﺄْﺗِﯿﮭِﻢْ ﻣِﻦْ آﯾَﺔٍ ﻣِﻦْ آﯾَﺎتِ رَﺑﱢﮭِﻢْ إِﻻﱠ ﻛَﺎﻧُﻮا ﻋَﻨْﮭَﺎ ﻣُﻌْ ِﺮﺿِﯿ‬ ‫ﻦ‬ {36/46} 46. Onlara Rablerinin âyetlerinden bir âyet gelmeyedursun, ille de ondan yüz çevirmişlerdir.

yüz çevirdi

ْ‫ﻋ‬ ‫ﻦ‬ َ ُ‫أَﻋْﺮَضَ ﯾُﻌْﺮِض‬ geldi ‫ﻲ‬ ِ ‫أَﺗَﻲ َﯾﺄْﺗ‬

‫وَإِذَا ﻗِﯿﻞَ ﻟَﮭُﻢْ أَﻧْﻔِﻘُﻮا ﻣِﻤﱠﺎ رَزَﻗَﻜُﻢُ اﻟﻠﱠﮫُ ﻗَﺎلَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ ‫ﻦ‬ ٍ ‫أَﻧُﻄْﻌِﻢُ ﻣَﻦْ ﻟَﻮْ ﯾَﺸَﺎءُ اﻟﻠﱠﮫُ أَﻃْﻌَﻤَﮫُ إِنْ أَﻧْﺘُﻢْ إِﻻﱠ ﻓِﻲ ﺿَﻼَلٍ ﻣُﺒِﯿ‬ {36/47} 47. Allah'ın size rızık olarak verdiklerinden hayra sarfediniz, denildiğinde, kâfirler müminlere dediler ki: “Allah'ın dilediği takdirde doyuracağı kimseleri biz mi doyuracağız? Siz gerçekten apaçık bir sapıklık içindesiniz”. kafir oldu, inkar etti, nankörlük etti ُ‫ﻛَﻔَﺮَ َﯾﻜْﻔُﺮ‬

harcadı ُ‫إِﻧْﻔﺎَﻗﺎً أَﻧْﻔَﻖَ ﯾُﻨْ ِﻔﻖ‬ doyurdu ُ‫أَﻃْﻌَﻢَ ﯾُﻄْ ِﻌﻢ‬ rızık verdi, rızıklandırdı ُ‫رَزَقَ ﯾَﺮْزُق‬

‫ﻦ‬ َ ‫{وَﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣَﺘَﻰ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻋْﺪُ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺻَﺎ ِدﻗِﯿ‬36/48} 48. Onlar: “Eğer gerçekten doğru söylüyorsanız, bu tehdit ne zaman gerçekleşecektir?” derler. doğru söyledi, doğru oldu ُ‫ﺻَﺪَقَ َﯾﺼْﺪُق‬ vaad, söz ُ‫َاﻟْ َﻮﻋْﺪ‬

َ‫{ﻣَﺎ ﯾَﻨْﻈُﺮُونَ إِﻻﱠ ﺻَﯿْﺤَﺔً وَاﺣِﺪَةً ﺗَﺄْﺧُﺬُھُﻢْ وَھُﻢْ ﯾَﺨِﺼﱢﻤُﻮن‬36/49} 49. Onlar, birbirleriyle çekişip dururken kendilerini ansızın yakalayacak korkunç bir sesi bekliyorlar. aldı, yakaladı ُ‫أَﺧَﺬَ ﯾَﺄْﺧُﺬ‬

baktı, bekledi ُ‫ﻧَﻈَﺮَ ﯾَﻨْﻄُﺮ‬ tartıştı, çekindi ُ‫ﺼﻢ‬ ِ ‫اِﺧْﺘَﺼَﻢَ َﯾﺨْ َﺘ‬ aslı (َ‫ )ﯾَﺨْﺘَﺼِﻤُﻮن‬dur. ‫ن‬ َ ُ‫ﯾَﺨِﺼﱢﻤﻮ‬

َ‫ﺟﻌُﻮن‬ ِ ْ‫{ﻓَﻼَ ﯾَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮنَ ﺗَﻮْﺻِﯿَﺔً وَﻻَ إِﻟَﻰ أَھْﻠِﮭِﻢْ ﯾَﺮ‬36/50} 50. İşte o anda onlar ne bir vasiyyette bulunabilirler, ne de ailelerine dönebilirler.

tavsiye etti, vasiyet etti ‫وَﺻﱠﻲ ﯾُﻮَﺻّﻲِ َﺗﻮْﺻِﯿَ ًﺔ‬

َ‫ﺴﻠُﻮن‬ ِ ْ‫{وَﻧُﻔِﺦَ ﻓِﻲ اﻟﺼﱡﻮرِ ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟْﺄَﺟْﺪَاثِ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﯾَﻨ‬36/51} 51. Nihayet Sûr'a üfürülecek. Bir de bakarsın ki onlar kabirlerinden kalkıp koşarak Rablerine giderler. koştu, akın etti

ُ ِ‫ﻧَﺴﻞَ ﯾَﻨْﺴ‬ ‫ﻞ‬ kabir ٌ‫ﺟَﺪَثٌ ج َأﺟْﺪاَث‬ üfledi ُ‫ﻧَﻔَﺦَ ﯾَﻨْﻔُﺦ‬

َ َ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﯾَﺎ وَﯾْﻠَﻨَﺎ ﻣَﻦْ ﺑَﻌَﺜَﻨَﺎ ﻣِﻦْ ﻣَﺮْﻗَﺪِﻧَﺎ َھﺬَا ﻣَﺎ وَﻋَﺪَ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ َوﺻَﺪ‬ ‫ق‬ َ‫ﺳﻠُﻮن‬ َ ْ‫{اﻟْﻤُﺮ‬36/52} 52. (İşte o zaman:) “Eyvah, eyvah! Bizi kabrimizden kim kaldırdı? Bu, Rahmân'ın vâdettiğidir. Peygamberler gerçekten doğru söylemişler!” derler. ism-i mekân: yatılan yer ٌ‫)رَﻗَﺪَ ﯾَﺮْﻗُﺪُ(ﻣَﺮْﻗَﺪ‬ yazık bize, yazıklar olsun bize ‫ﯾَﺎ وَﯾْﻠَﻨ َﺎ‬ vaad etti, söz verdi ُ‫وَﻋَﺪَ ﯾَ ِﻌﺪ‬ diriltti, kaldırdı ُ‫ﺑَﻌَﺚَ ﯾَﺒْ َﻌﺚ‬

‫ن‬ َ ‫إِنْ ﻛَﺎﻧَﺖْ إِﻻﱠ ﺻَﯿْﺤَﺔً وَاﺣِﺪَةً ﻓَﺈِذَا ھُﻢْ ﺟَﻤِﯿﻊٌ ﻟَﺪَﯾْﻨَﺎ ﻣُﺤْﻀَﺮُو‬ {36/53} 53. Olan müthiş bir sesten ibarettir. Bunun üzerine onların hepsi hemen huzurumuzda hazır bulunurlar. hepsi, topu

‫ﺟَﻤﯿِ ٌﻊ‬ getirdi, bulundurdu, hazırladı ْ‫ﻀَﺮَ ﯾُﺤْﻀِﺮُ إِﺣْﻀﺎَرًاأَﺣ‬ İsm-i mef’ûl: hazır bulundurulan getirilen (ism-i mef’ûllerin meçhûl muzâri gibi tercüme edildiğini hatırlayınız.) ٌ‫ﻀﺮ‬ َ ْ‫ﻣُﺤ‬

‫نَ ﻓَﺎﻟْﯿَﻮْمَ ﻻَ ﺗُﻈْﻠَﻢُ ﻧَﻔْﺲٌ ﺷَﯿْﺌًﺎ وَ ﻻَ ﺗُﺠْﺰَوْنَ إِﻻﱠ ﻣَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﻌْ َﻤﻠُﻮ‬ {36/54}

54. O gün hiçbir kimse en ufak bir haksızlığa uğramaz. Siz orada ancak yaptıklarınızın karşılığını alırsınız. karşılık verdi ‫ي‬ ِ ‫ﺟَﺰيَ ﯾَﺠْﺰ‬ haksızlık etti, zulmetti ُ‫ﻇَﻠَﻢَ ﯾَﻈِْﻠﻢ‬

‫ن‬ َ ‫{إِنﱠ أَﺻْﺤَﺎبَ اﻟْﺠَﻨﱠﺔِ اﻟْﯿَﻮْمَ ﻓِﻲ ﺷُﻐُﻞٍ ﻓَﺎ ِﻛﮭُﻮ‬36/55} 55. O gün cennetlikler, gerçekten nimetler içinde safa sürerler. meşgul oldu, meşgul etti ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺷَﻐَﻞَ ﯾَﺸْﻐُﻞُ ﺷُﻐ‬ cennet halkı ‫أَﺻْﺤﺎَبُ اﻟْﺠَﻨﱠ ِﺔ‬ meşguliyet ٌ‫ﺷُﻐُﻞ‬ ism-i fâil: memnun, hoşnut, neşeli, zevki safada olan ٌ‫ﻓﺎَ ِﻛﮫ‬

‫ن‬ َ ‫{ھُﻢْ وَأَزْوَاﺟُﮭُﻢْ ﻓِﻲ ﻇِﻼَلٍ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَرَاﺋِﻚِ ﻣُﺘﱠ ِﻜﺆُو‬36/56} 56. Onlar ve eşleri gölgeler altında tahtlara kurulurlar. koltuk,yatak,divan, üzerine oturulan her çeşit eşya ُ‫أَرﯾِﻜَﺔٌ ج أَراَ ِﺋﻚ‬ eş, zevce ٌ‫زَوْجٌ ج أَزْواَج‬ yaslandı, kuruldu ُ‫إِﺗﱠ َﻜﺄَ ﯾَﺘﱠﻜِﺊ‬ gölge ٌ‫ﻇﻼَل‬ ِ ‫ﻇِﻞﱞ ج‬

َ ‫{ﻟَﮭُ ْﻢ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﺎﻛِﮭَﺔٌ وَﻟَﮭُﻢْ ﻣﺎَ َﯾﺪﱠﻋُﻮ‬36/57} ٍ‫ﺳَﻼَمٌ ﻗَﻮْﻻً ﻣِﻦْ رَبﱟ رَﺣِﯿﻢ‬ ‫ن‬ {36/58} 57. 58. Orada onlar için her çeşit meyve vardır. Bütün arzuları yerine getirilir. Onlara merhametli Rabb'in söylediği selâm vardır. temenni etti, gönlü çekti ‫ﻲ‬ ِ ‫إِدﱠﻋﻲَ ﯾَﺪﱠﻋ‬ meyve, meyveler

ٌ‫ﻓﺎَﻛِ َﮭﺔ‬ merhametli, acıyan ٌ‫رَﺣ ِﯿﻢ‬ söz olarak ‫ﻻ‬ ً ْ‫َﻗﻮ‬

َ‫{وَاﻣْﺘَﺎزُوا اﻟْﯿَﻮْمَ أَﯾﱡﮭَﺎ اﻟْﻤُﺠْ ِﺮﻣُﻮن‬36/59} 59. "Ayrılın bir tarafa bugün, ey günahkârlar!" suç işledi, günah işledi ‫أَﺟْﺮَمَ ﯾُﺠْﺮِمُ ِإﺟْﺮاَﻣًﺎ‬ ayrıldı, seçildi ُ‫إِﻣْﺘﺎَزَ ﯾَﻤْﺘﺎَز‬

‫ﻨِﻲ آدَمَ أَنْ ﻻَ ﺗَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﺸﱠﯿْﻄَﺎنَ إِﻧﱠﮫُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋَﺪُوﱞ ﻣُﺒِﯿﻦٌ أَﻟَﻢْ أَﻋْﮭَﺪْ إِﻟَﯿْﻜُﻢْ ﯾَﺎ َﺑ‬ {36/60} ٌ‫{وَأَنِ اﻋْﺒُﺪُوﻧِﻲ ھَﺬَا ﺻِﺮَاطٌ ﻣُﺴْﺘَﻘِﯿﻢ‬36/61} 60. 61. "Ey Adem oğulları! Size şeytana tapmayın, çünkü o sizin apaçık bir düşmanınızdır ve bana kulluk ediniz, doğru yol budur " demedim mi? açık, apaçık

ٌ ِ‫ﻣُﺒﯿ‬ ‫ﻦ‬ düşman ‫ﻋﺪُوﱞ‬ َ tavsiye ederek dedi, emretti ُ‫ﻋَﮭَﺪَ ﯾَﻌْﮭَﺪ‬

ُ‫ ﻛَﺜِﯿﺮًا أَﻓَﻠَﻢْ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﺗَﻌْﻘِﻠُﻮنَ وَﻟَﻘَﺪْ أَﺿَﻞﱠ ﻣِﻨْﻜ‬‫{ﻢْ ﺟِﺒِﻼ‬36/62} 62. Şeytan sizden pek çok milleti kandırıp saptırdı. Hâla akıl erdiremiyor musunuz? akıl erdirdi, akıllandı, akıl etti ُ‫ﻋَﻘَﻞَ َﯾﻌْﻘِﻞ‬ saptırdı ‫أَﺿَﻞﱠ ﯾُﻀِﻞﱡ‬

nesil, insan topluluğu, millet ‫ﺟِﺒِﻞﱞ‬

َ‫ﻋﺪُون‬ َ ‫{ھَ ِﺬهِ ﺟَﮭَﻨﱠﻢُ اﻟﱠﺘِﻲ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﻮ‬36/63} 63. İşte, bu size vâdedilen cehennemdir.

‫ن‬ َ ‫{اِﺻْﻠَﻮْھَﺎ اﻟْﯿَﻮْمَ ﺑِﻤَﺎ ﻛُﻨْﺘُﻢْ َﺗﻜْﻔُﺮُو‬36/64} 64. İnkârınız sebebiyle bugün oraya girin! (ateşe) atılmak, ateşe maruz bırakılmak, (ateşe) yaslanmak ‫ﺻَﻠِﻰَ ﯾَﺼْﻠَﻰ ﺻِﻠِﯿﺎ‬

yaslanın, girin (emir) ‫ِإﺻَْﻠﻮْا‬

‫اَﻟْﯿَﻮْمَ ﻧَﺨْﺘِﻢُ ﻋَﻠَﻰ أَﻓْﻮَاھِﮭِﻢْ وَﺗُﻜَﻠﱢﻤُﻨَﺎ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ وَﺗَﺸْﮭَﺪُ أَرْﺟُﻠُﮭُﻢْ ﺑِﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮا‬ ‫ن‬ َ ‫{ ﯾَﻜْﺴِﺒُﻮ‬36/65} 65. O gün onların ağızlarını mühürleriz; yaptıklarını bize elleri anlatır, ayakları da şahitlik eder. kazandı ‫ﻛَﺴَﺐَ ﯾَﻜْﺴِﺐُ ﻛَﺴْﺒًﺎ‬ ağız ُ‫ﻓﺎَهٌ ج أَﻓْﻮاَه‬

mühürledi, damga bastı ُ‫ﺧَﺘَﻢَ َﯾﺨْ ِﺘﻢ‬ inkar etmiş olmanız sebebiyle ْ‫ﺘُﻢْ ﺗَﻜْﻔُﺮُونَﺑِﻤﺎَ ﻛُﻨ‬ (o) şey (sebebiy)le ‫ﺑِﻤَﺎ‬ şahitlik etti, hazır oldu, bildi ُ‫ﺷَﮭِﺪَ ﯾَﺸْﮭَﺪ‬ ayak ٌ‫رِﺟْﻞٌ ج َأرْﺟُﻞ‬ konuştu ُ‫ﺗَﻜَﻠﱠﻢَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻢ‬

‫ن‬ َ ‫ﺼﺮُو‬ ِ ‫وَﻟَﻮْ ﻧَﺸَﺎءُ ﻟَﻄَﻤَﺴْﻨَﺎ ﻋَﻠَﻰ أَﻋْﯿُﻨِﮭِﻢْ ﻓَﺎﺳْﺘَﺒَﻘُﻮا اﻟﺼﱢﺮَاطَ ﻓَﺄَﻧﱠﻰ ﯾُ ْﺒ‬ {36/66} 66. Dilesek onların gözlerini büsbütün kör ederdik. O zaman doğru yolu bulmaya koşuşurlar, ama nasıl göreceklerdi? göz ٌ‫ﻋَﯿْﻦٌ ج أَﻋْﯿُﻦ‬ silmek, söndürmek, ışığını gidermek

‫ﻃﻤْﺴًﺎ‬ َ ُ‫ﻃَﻤَﺲَ ﯾَﻄْﻤِﺲ‬ nereden, nasıl ‫أَﻧﱠﻰ‬ yarıştı, koşuştu ‫إِﺳْﺘَﺒَﻖَ ﯾَﺴْﺘَﺒِﻖُ إِﺳْﺘِﺒﺎَﻗًﺎ‬

َ ‫ﺎ َو‬‫وَﻟَﻮْ ﻧَﺸَﺎءُ ﻟَﻤَﺴَﺨْﻨَﺎھُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻜَﺎﻧَﺘِ ِﮭﻢْ ﻓَﻤَﺎ اﺳْﺘَﻄَﺎﻋُﻮا ﻣُﻀِﯿ‬ ‫ﻻ‬ ‫ن‬ َ ‫ﺟﻌُﻮ‬ ِ ْ‫{ﯾَﺮ‬36/67} 67. Eğer dilesek oldukları yerde onların şekillerini değiştirirdik de ne ileriye gitmeye güçleri yeterdi ne de geri gelmeye! oldukları yerde ‫ﻋَﻠَﻰ ﻣَﻜﺎَﻧَﺘِ ِﮭ ِﻢ‬ şeklini değiştirip daha çirkin hale getirdi ُ‫ﺴﺦ‬ َ ْ‫ﻣَﺴَﺦَ ﯾَﻤ‬

ileri gitti, geçip gitti ‫ﻣَﻀَﻲ ﯾَﻤْﻀِﻲ ﻣُﻀِﯿﺎ‬

‫ن‬ َ ‫{وَﻣَﻦْ ﻧُﻌَﻤﱢﺮْهُ ﻧُ َﻨﻜﱢﺴْﮫُ ﻓِﻲ اﻟْﺨَﻠْﻖِ أَﻓَﻼَ َﯾﻌْ ِﻘﻠُﻮ‬36/68} 68. Kime uzun ömür verirsek biz onun yaratılışını (ihtiyarlıkta şeklini) tersine çeviririz. Hiç akletmiyorlar mı? yaratma, yaradılış ‫ﺧ‬ َ ً‫)ﺧَﻠَﻖَ ﯾَﺨْﻠُﻖُ(ﻠْﻘﺎ‬ ömür verdi, yaşattı ‫ﻋَﻤﱠﺮَ ﯾُﻌَﻤﱢﺮُ ﺗَﻌْﻤﯿِﺮًا‬

tersine çevirdi ‫ﻧَﻜﱠﺲَ ﯾُﻨَﻜﱢﺲُ ﺗَﻨْﻜﯿِﺴًﺎ‬

ٌ ‫وَﻣَﺎ ﻋَﻠﱠﻤْﻨَﺎهُ اﻟﺸﱢﻌْﺮَ وَﻣَﺎ ﯾَﻨْﺒَﻐِﻲ ﻟَﮫُ إِنْ ھُﻮَ إِﻻﱠ ذِﻛْﺮٌ وَﻗُﺮْآنٌ ﻣُﺒِﯿ‬ ‫ﻦ‬ {36/69} َ‫ﺎ وَﯾَﺤِﻖﱠ اﻟْﻘَﻮْلُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾﻦ‬‫{ﻟِﯿُﻨْﺬِرَ ﻣَﻦْ ﻛَﺎنَ ﺣَﯿ‬36/70} 69. 70. Biz ona (Peygamber'e) şiir öğretmedik. Zaten ona yaraşmazdı da. (Onun söyledikleri) ancak diri olanları uyarsın ve kâfirlere (ceza) sözü gerçekleşsin diye Allah'tan gelmiş bir öğüt ve apaçık bir Kur’ân'dır.

öğüt, zikir, söz, şeref, şan,indirilmiş kitaplar ٌ‫ذِﻛْﺮ‬ öğretti ‫ﻋَﻠﱠﻢَ ﯾُﻌَﻠﱢﻢُ ﺗَﻌْﻠﯿِﻤ ًﺎ‬ diri, hayatta olan, yaşayan ‫ﺣﻲﱞ‬ َ şiir ُ‫اَﻟﺸﱢﻌْﺮ‬ sabit ve vacip olmak, gerçekleşmek ‫ﺣَﻖﱠ ﯾَﺤِﻖﱡ ﺣَﻘﺎ‬

َ ‫َأوَﻟَﻢْ ﯾَﺮَوْا أَﻧﱠﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ﻟَﮭُﻢْ ﻣِﻤﱠﺎ ﻋَﻤِﻠَﺖْ أَ ْﯾﺪِﯾﻨَﺎ أَﻧْﻌَﺎﻣًﺎ ﻓَﮭُﻢْ ﻟَﮭَﺎ ﻣَﺎِﻟﻜُﻮ‬ ‫ن‬ {36/71} 71. Görmüyorlar mı ki, biz kudretimizin eseri olmak üzere onlar için birçok hayvan yarattık. Bu sayede onlar bunlara sahip olmuşlardır. el: Allah'ın elinden kasıt O'nun kudretidir. ‫ﯾَﺪٌ ج أَﯾْ ٍﺪ‬- ‫أَﯾْﺪِي‬

sahip olmak, hüküm ve söz sahibi olmak ُ‫ﻣََﻠﻚَ ﯾَﻤْﻠِﻚ‬ (büyükbaş) hayvan ٌ‫ﻧَﻌَﻢٌ ج أَﻧْﻌَﺎم‬

‫ن‬ َ ‫{وَذَﻟﱠﻠْﻨَﺎھَﺎ ﻟَﮭُﻢْ َﻓﻤِﻨْﮭَﺎ رَﻛُﻮﺑُﮭُﻢْ وَﻣِﻨْﮭَﺎ َﯾﺄْﻛُﻠُﻮ‬36/72} 72. Bu hayvanları onların emrine verdik. Onların bazısını binek olarak kullanırlar, bazısını (besin olarak) yerler.

boyun eğdirdi, emrine verdi ‫ﻼ‬ ً ِ‫ذَﻟﱠﻞَ ﯾُﺬَﻟﱢﻞُ ﺗَﺬْﻟﯿ‬

‫ن‬ َ ‫{وَﻟَﮭُﻢْ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻣَﻨَﺎﻓِﻊُ وَﻣَﺸَﺎرِبُ أَﻓَﻼَ ﯾَﺸْﻜُﺮُو‬36/73} 73. Bu hayvanlarda onlar için nice faydalar ve içilecek (sütler) vardır. Hâla şükretmezler mi? içecek ُ‫ﻣَﺸْﺮَبٌ ج ﻣَﺸَﺎرِب‬ fayda, menfaat ‫ﻌَﺔٌ ج ﻣَﻨَﺎﻓِﻊُﻣَﻨْ َﻔ‬

‫ن‬ َ ‫{وَاﺗﱠﺨَﺬُوا ﻣِﻦ دُونِ اﻟﻠﱠﮫِ آﻟِﮭَﺔً ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾُ ْﻨﺼَﺮُو‬36/74} 74. Onlar, yardım göreceklerini umarak Allah'tan başka ilâhlar edindiler. ilahlar ‫آﻟِﮭَ ًﺔ‬ ...dan başka ‫ن‬ ِ ‫ ِﻣﻦْ دُو‬...

َ‫{ﻻَ ﯾَﺴْﺘَﻄِﯿﻌُﻮنَ ﻧَﺼْﺮَھُﻢْ وَھُﻢْ ﻟَﮭُﻢْ ﺟُﻨْﺪٌ ﻣُﺤْﻀَﺮُون‬36/75} 75. Halbuki ilâhların onlara yardım etmeye güçleri yetmez. Aksine kendileri bunlar için yardıma hazır askerlerdir. ism-i mef’ûl: hazır bulundurulan, getirilmiş َ‫)أَﺣْﻀَﺮَ(ﻣُﺤْﻀَﺮُون‬ yardım etmek ٌ‫)ﻧَﺼَﺮَ ﯾَﻨْﺼُﺮُ( َﻧﺼْﺮ‬

‫ن‬ َ ‫{ﻓَﻼَ ﯾَﺤْﺰُﻧْﻚَ ﻗَﻮْﻟُﮭُﻢْ إِﻧﱠﺎ َﻧﻌْﻠَﻢُ ﻣَﺎ ﯾُﺴِﺮﱡونَ وَﻣَﺎ ﯾُﻌْﻠِﻨُﻮ‬36/76}

76. (Resûlüm!) O halde onların sözleri sakın seni üzmesin. Kuşkusuz biz, onların gizlemekte olduklarını da, açığa vurduklarını da biliyoruz. ilan etti, açığa vurdu ُ‫أَﻋْﻠَﻦَ ﯾُﻌْﻠِﻦ‬ gizledi, belli etmedi ‫ﺴﺮﱡ‬ ِ ُ‫أَﺳَﺮﱠ ﯾ‬ üzdü ُ‫ﺣَﺰِنَ َﯾﺤْﺰُن‬

ٌ‫{أَوَﻟَﻢْ ﯾَﺮَ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ أَﻧﱠﺎ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎهُ ﻣِﻦْ ﻧُﻄْﻔَﺔٍ ﻓَﺈِذَا ھُﻮَ ﺧَﺼِﯿﻢٌ ﻣُﺒِﯿﻦ‬36/77} 77. İnsan görmez mi ki, biz onu meniden yarattık. Bir de bakıyorsun ki, apaçık düşman kesilmiş. (mübâlağalı ism-i fâil) hasım, kavgacı, çekişen, taraf tutan

‫ﺧَﺼ ِﯿ ٌﻢ‬ meni

ٌ‫ﻧُﻄْ َﻔﺔ‬

‫اﻟْﻌِﻈَﺎمَ وَھِﻲَ رَﻣِﯿﻢٌ وَﺿَﺮَبَ ﻟَﻨَﺎ ﻣَﺜَﻼً وَﻧَﺴِﻲَ ﺧَﻠْﻘَﮫُ ﻗَﺎلَ ﻣَﻦْ ﯾُﺤْﯿِﻲ‬ {36/78} 78. Kendi yaratılışını unutarak bize karşı misâl getirmeye kalkışıyor ve: "Şu çürümüş kemikleri kim diriltecek?" diyor. diriltti ‫ﻲ‬ ِ ‫أَﺣْﯿَﻲ ﯾُﺤْﯿ‬ unuttu ‫ﻲ‬ َ ‫ﻧَﺴِﻲَ ﯾَﻨْﺴ‬ kemik ٌ‫ﻋَﻈْﻢٌ ج ﻋِﻈَﺎم‬ çürümüş, parçalanmış ٌ‫رَﻣ ِﯿﻢ‬

ٌ‫{ﻗُﻞْ ﯾُﺤْﯿِﯿﮭَﺎ اﻟﱠﺬِي أَﻧْﺸَﺄَھَﺎ أَوﱠلَ ﻣَﺮﱠةٍ وَھُﻮَ ﺑِﻜُﻞﱢ ﺧَﻠْﻖٍ ﻋَﻠِﯿﻢ‬36/79} 79. De ki: “Onları ilk defa yaratmış olan diriltecek. Çünkü O, her türlü yaratmayı gayet iyi bilir.

yarattı, yoktan meydana getirdi, inşa etti, yoktan yarattı ‫أَﻧْﺸَﺄَ ﯾُﻨْﺸِﺊُ إِﻧْﺸَﺎ ًء‬ ilk defa ‫أَوﱠلُ ﻣَﺮﱠ ٍة‬ mübâlağalı ism-i fâil: herşeyi hakkıyla bilen ٌ‫ﻋَﻠ ِﯿﻢ‬

‫ﺘُﻢْ ﻣِﻨْﮫُ ﺗُﻮﻗِﺪُونَ اﻟﱠﺬِي ﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦَ اﻟﺸﱠﺠَﺮِ اﻟْﺄَﺧْﻀَﺮِ ﻧَﺎرًا َﻓﺈِذَا أَ ْﻧ‬ {36/80} 80. Yeşil ağaçtan sizin için ateş çıkaran O'dur. İşte siz ateşi ondan yakıyorsunuz. tutuşturdu, yaktı ‫أَوْﻗَﺪَ ﯾُﻮﻗِﺪُ إ ِﯾﻘَﺎدًا‬ yeşil ağaç ُ‫ﻀﺮ‬ َ ْ‫اَﻟﺸﱠﺠَﺮُ اﻟْﺄَﺧ‬ ne baksınlar, bir de bakmışsın, işte, bunun üzerine ‫َﻓﺈِذَا‬

‫أَ َوﻟَﯿْﺲَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟﺴﱠﻤﻮَاتِ وَاﻟْﺄَرْضَ ﺑِﻘَﺎ ِدرٍ ﻋَﻠَﻰ أَنْ ﯾَﺨْﻠُﻖَ ﻣِﺜْﻠَﮭُﻢْ ﺑَﻠَﻰ‬ ُ‫{وَھُﻮَ اﻟْﺨَﻼﱠقُ اﻟْﻌَﻠِﯿﻢ‬36/81} 81. Gökleri ve yeri yaratan, onların benzerlerini yaratmaya kadir değil midir? Evet! Elbette kadirdir. O, her şeyi hakkıyla bilen yaratıcıdır. bilakis, elbette (olumsuz soruya verilen cevabın başında söylenir) ‫ﺑَﻠَﻰ‬

mübâlağalı ism-i fâil: yaratan ٌ‫ﺧَﻼﱠق‬

ُ‫{إِﻧﱠﻤَﺎ أَﻣْﺮُهُ إِذَا أَرَادَ ﺷَﯿْﺌًﺎ أَنْ ﯾَﻘُﻮلَ ﻟَﮫُ ﻛُﻦْ ﻓَ َﯿﻜُﻮن‬36/82} 82. Bir şey yaratmak istediği zaman Onun yaptığı "Ol" demekten ibarettir. Hemen oluverir.

emretti ‫أَﻣَﺮَ ﯾﺄْﻣُﺮُ أَﻣْﺮًا‬

‫ن اﻟﱠ‬ َ ‫{ﺬِي ﺑِﯿَﺪِهِ ﻣَﻠَﻜُﻮتُ ﻛُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ وَإِﻟَﯿْﮫِ ﺗُﺮْﺟَﻌُﻮنَ ﻓَﺴُﺒْﺤَﺎ‬36/83} 83. Her şeyin mülkü kendi elinde olan Allah'ın şanı ne kadar yücedir! Siz de O'na döndürüleceksiniz. hakimiyet, hükümdarlık ُ‫اَﻟْﻤََﻠﻜُﻮت‬ yücedir O ki ‫ﻓَﺴُﺒْﺤﺎَنَ اﻟﱠﺬِي‬

döndürdü ‫أَرْﺟَﻊَ ﯾُﺮْﺟِﻊُ إِرْﺟﺎَﻋًﺎ‬

&&&&&&&&&&

‫( كلملا ةروس‬67) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (67- MÜLK SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ﺷﻲْ ٍء ﻗَ ِﺪ‬ َ ‫{ﯾﺮٌ ﺗَﺒَﺎرَكَ اﻟﱠﺬِي ﺑِﯿَﺪِهِ اﻟْﻤُﻠْﻚُ وَھُﻮَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞﱢ‬67/1} 1. Mutlak hükümranlık elinde olan Allah, yüceler yücesidir ve O'nun her şeye gücü yeter. mukaddes ve münezzeh olmak (hissi yahut manevi) hayrı bol olmak, şanı yüce olmak ‫ك‬ َ ‫ﺗَﺒَﺎ َر‬ saltanat, hükümdarlık, mülk, mülkiyet ُ‫اﻟْﻤُﻠْﻚ‬

‫اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﻤَﻮْتَ وَاﻟْﺤَﯿَﺎةَ ﻟِﯿَﺒْﻠُﻮَﻛُﻢْ أَﯾﱡﻜُﻢْ أَﺣْﺴَﻦُ ﻋَﻤَﻼً وَھُﻮَ اﻟْﻌَﺰِﯾ ُﺰ‬ ُ‫{اﻟْﻐَﻔُﻮر‬67/2} 2. O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır. (ism-i tafdîl) en güzel, daha güzel, daha iyi

ُ‫ﺴ‬ ‫ﻦ‬ َ ْ‫َأﺣ‬ imtihan etmek, denemek ‫ﺑَﻼَ ﯾَﺒْﻠُﻮ َﺑﻼَ ًء‬

ٍ ُ‫اَﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖَ ﺳَﺒْﻊَ ﺳَﻤَﺎوَاتٍ ﻃِﺒَﺎﻗًﺎ ﻣﺎَ ﺗَﺮَى ﻓِﻲ ﺧَﻠْﻖِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ ﻣِﻦْ َﺗﻔَﺎو‬ ‫ت‬ ٍ‫{ﻓَﺎرْﺟِﻊِ اﻟْﺒَﺼَﺮَ ھَﻞْ ﺗَﺮَى ﻣِﻦ ﻓُﻄُﻮر‬67/3} 3. O ki, birbiri ile kat kat yedi göğü yaratmıştır. Rahmân olan Allah'ın yaratışında hiçbir uygunsuzluk göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görebiliyor musun? ihtilaf, ayrılık, uygunsuzluk, değişiklik ٌ‫َﺗﻔَﺎوُت‬ kat kat olanlar, katlar ٌ‫ﻃِﺒَﺎق‬ yarık, çatlak ٌ‫اَﻟْﻔَﻄْﺮُ ج ﻓُﻄُﻮر‬ döndürmek ُ‫أَرْﺟَﻊَ ﯾُﺮْﺟِﻊ‬

‫ﺛُﻢﱠ ارْﺟِﻊِ اﻟْﺒَﺼَﺮَ ﻛَﺮﱠﺗَﯿْﻦِ ﯾَﻨْﻘَﻠِﺐْ إِﻟَﯿْﻚَ اﻟْﺒَﺼَﺮُ ﺧَﺎﺳِﺄً وَھُﻮَ ﺣَﺴِﯿ ٌﺮ‬ {67/4}

4. Sonra gözünü, tekrar tekrar çevir bak; göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin halde sana dönecektir. şaşkın, hayrette kalan ٌ‫ﺳﺊ‬ ِ ‫ﺧَﺎ‬ iki kere ِ‫)ﻛَﺮﱠةٌ(ﻛَﺮﱠﺗَﯿْﻦ‬ yorgun, bitkin ٌ‫ﺣَﺴِﯿﺮ‬ dönüvermek, dönüşmek ْ‫ﻘِﻼَﺑﺎًإِﻧْﻘَﻠَﺐَ ﯾَﻨْﻘَﻠِﺐُ إِﻧ‬

‫ﻦ‬ ِ ‫وَﻟَﻘَﺪْ زَﯾﱠﻨﱠﺎ اﻟﺴﱠﻤَﺎءَ اﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﺑِﻤَﺼَﺎﺑِﯿﺢَ وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎھَﺎ رُﺟُﻮﻣًﺎ ﻟِﻠﺸﱠﯿَﺎﻃِﯿ‬ ‫{وَأَﻋْﺘَﺪْﻧَﺎ ﻟَﮭُﻢْ ﻋَﺬَابَ اﻟﺴﱠﻌِﯿ ِﺮ‬67/5} 5. Andolsun ki biz, (dünyaya) en yakın olan göğü kandillerle donattık. Bunları şeytanlara atış taneleri yaptık ve onlara alevli ateş azabını hazırladık. lâmba ُ‫اَﻟْﻤِﺼْﺒﺎَحُ ج َﻣﺼَﺎﺑِﯿﺢ‬ güzelleştirmek, süslemek ‫زَﯾﱠﻦَ ﯾُﺰَﯾﱢﻦُ ﺗَﺰْﯾِﯿﻨ ًﺎ‬

hazırladı ‫أَﻋْﺘَ َﺪ‬ taş vb. gibi atmakta kullanılan şey ٌ‫اَﻟﺮﱠﺟْﻢُ ج رُﺟُﻮم‬

ُ‫{وَﻟِﻠﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﺑِﺮَﺑﱢﮭِﻢْ ﻋَﺬَابُ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ وَﺑِﺌْﺲَ اﻟْ َﻤﺼِﯿﺮ‬67/6} 6. Rablerini inkâr edenler için cehennem azabı vardır. O, ne kötü dönüştür! ism-i mekân: varılan yer, dönüş yeri, erişilen mekân ُ‫)ﺻﺎَرَ ﯾَﺼِﯿﺮُ(اَﻟْ َﻤﺼِﯿﺮ‬ ne kötü ‫ﺲ‬ َ ْ‫ﺑِﺌ‬

ُ‫ﻲ ﺗَﻔُﻮر‬ َ ِ‫ﺳﻤِﻌُﻮا ﻟَﮭَﺎ ﺷَﮭِﯿﻘًﺎ وَھ‬ َ ‫{إِذَا أُﻟْﻘُﻮا ﻓِﯿﮭَﺎ‬67/7} 7. Oraya atıldıklarında, onun kaynarken çıkardığı uğultuyu işitirler. homurtu, inilti, derince nefes alma ُ‫اَﻟﺸﱠﮭِﯿﻖ‬

attı ‫أَﻟْﻘَﻰ ﯾُﻠْﻘِﻲ‬ kaynamak, şiddetli yanmak ُ‫ﻮرُ ﻓَﻮْراً ﻓَﻮَراَﻧﺎًﻓﺎَرَ ﯾَﻔ‬

‫ﺗَﻜَﺎدُ ﺗَﻤَﯿﱠﺰُ ﻣِﻦَ اﻟْﻐَﯿْﻆِ ﻛُﻠﱠﻤَﺎ أُﻟْﻘِﻲَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻓَﻮْجٌ ﺳَﺄَﻟَﮭُﻢْ ﺧَﺰَﻧَﺘُﮭَﺎ أَﻟَﻢْ ﯾَﺄْﺗِﻜُﻢْ ﻧَﺬِﯾ ٌﺮ‬ {67/8} 8. Neredeyse cehennem öfkesinden çatlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atılsa, onun bekçileri onlara: Size, (bu azap ile) korkutucu bir peygamber gelmemiş miydi? diye sorarlar. şiddetli öfke, çok kızma ُ‫اَﻟْﻐَﯿْﻆ‬ neredeyse, az kalsın, hemen hemen ُ‫ﻛﺎَدَ ﯾَﻜَﺎد‬

fevc,bölük ٌ‫ﻓَﻮْجٌ ج َاﻓْﺰاَج‬ ayrışmak, ayrılmak, dağılmak, çatlamak ‫ﺗَﻤَﯿﱠﺰَ ﯾَﺘَﻤَﯿﱠﺰُ ﺗَﻤَﯿﱡﺰًا‬ uyarma, uyarıcı, sakındıran

‫اَﻟﻨﱠﺬِﯾﺮُ ج ﻧُﺬُ ٌر‬ saklayan, koruyan, bekçi ٌ‫ﺧﺎَزِنٌ ج ﺧَﺰَ َﻧﺔ‬

‫ا ﺑَﻠَﻰ ﻗَﺪْ ﺟَﺎءَﻧَﺎ ﻧَﺬِﯾﺮٌ ﻓَﻜَﺬﱠﺑْﻨَﺎ وَﻗُﻠْﻨَﺎ ﻣَﺎ ﻧَﺰﱠلَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْءٍ إِنْ أَﻧْﺘُﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮ‬ ‫{إِﻻﱠ ﻓِﻲ ﺿَﻼَلٍ ﻛَﺒِﯿ ٍﺮ‬67/9} 9. Onlar şöyle cevap verirler: Evet, doğrusu bize, (bu azap ile) korkutan bir peygamber gelmişti; fakat biz (onu) yalan saymış ve: Allah'ın bir şey gönderdiği yok; siz olsa olsa büyük bir sapıklık içindesiniz! demiştik. sapmak, sapıtmak, kaybolmak ‫ﻻ‬ ً‫ﻼ‬ َ َ‫ﺿَﻞﱠ ﯾَﻀَﻞﱡ ﺿ‬ indirmek ‫ﻼ‬ ً ‫ﻧَﺰﱠلَ ﯾُﻨَﺰﱢلُ ﺗَﻨْﺰِﯾ‬

ِ‫{وَﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻮْ ﻛُﻨﱠﺎ ﻧَﺴْﻤَﻊُ أَوْ ﻧَﻌْﻘِﻞُ ﻣَﺎ ﻛُﻨﱠﺎ ﻓِﻲ أَﺻْﺤَﺎبِ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺮ‬67/10} 10. Ve: Şayet kulak vermiş veya aklımızı kullanmış olsaydık, (şimdi) şu alevli cehennemin mahkûmları arasında olmazdık! diye ilâve ederler.

‫{ﻢْ ﻓَﺴُﺤْﻘًﺎ ﻟِﺄَﺻْﺤَﺎبِ اﻟﺴﱠﻌِﯿﺮِ ﻓَﺎﻋْﺘَﺮَﻓُﻮا ﺑِﺬَﻧْﺒِ ِﮭ‬67/11} 11. Böylece günahlarını itiraf ederler. Artık (Allah'ın rahmetinden) uzak olsun, o alevli cehennemin mahkûmları! günah, suç ٌ‫ذَﻧْﺐٌ ج ذُﻧُﻮب‬ itiraf etmek, kabullenmek, anlamak ‫ﻓﺎًإِﻋْﺘَﺮَفَ ﯾَﻌْﺘَﺮِفُ إِﻋْﺘِﺮَا‬ “Allah onu (rahmetinden) uzaklaştırsın” anlamında tabirdir. ُ‫ﺳُﺤْﻘًﺎ َﻟﮫ‬

ٌ‫{إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﯾَﺨْﺸَﻮْنَ رَﺑﱠﮭُﻢْ ﺑِﺎﻟْﻐَﯿْﺐِ ﻟَﮭُﻢْ ﻣَﻐْﻔِﺮَةٌ وَأَﺟْﺮٌ ﻛَﺒِﯿﺮ‬67/12} 12. Fakat daha görmeden Rablerinden (azabından) korkanlara gelince, onlar için gerçekten hem bağışlanma hem de büyük mükâfat vardır. korkmak, sakınmak, çekinmek, endişe etmek ‫ﺧَﺸِﻲَ ﯾَﺨْﺸَﻰ ﺧَﺸْﯿَ ًﺔ‬

ِ‫{وَأَﺳِﺮﱡوا ﻗَﻮْﻟَﻜُﻢْ أَوِ اﺟْﮭَﺮُوا ﺑِﮫِ إِﻧﱠﮫُ ﻋَﻠِﯿﻢٌ ﺑِﺬَاتِ اﻟﺼﱡﺪُور‬67/13}

13. Sözünüzü ister gizleyin, ister açığa vurun; bilin ki O, kalplerin içindekini bilmektedir.

ilân etmek, açığa vermek ‫ﺟﮭْﺮًا‬ َ ُ‫ﺟَﮭَﺮَ ﯾَﺠْﮭَﺮ‬ gizlemek, sır vermek ‫أَﺳَﺮﱠ ﯾُﺴِﺮﱡ إِﺳْﺮاَرًا‬ göğüs. (ِِ‫ )ذَات‬lafzına izafe edilerek, göğüslerin içinde gizlenen hakikat, göğüslerde bulunan kapalı hususların içyüzü manasına gelir. ٌ‫اَﻟﺼﱠﺪْرُ ج ﺻُﺪُور‬

ُ‫ﻦ ﺧَﻠَﻖَ وَھُﻮَ اﻟﻠﱠﻄِﯿﻒُ اﻟْﺨَﺒِﯿﺮ‬ ْ َ‫{أَﻻَ ﯾَﻌْﻠَﻢُ ﻣ‬67/14} 14. Hiç yaratan bilmez mi? O, en ince işleri görüp bilmektedir ve her şeyden haberdardır.

idrak edilemeyen rıfkı ve sağlamca yapmak suretiylr bütün inceliklerine varıncaya kadar yerine getiren, güzelce tedbir ve idare eden, düzenleyen ihsan eden, lutufla muamele eden manasındadır. ُ‫اﻟﻠﱠﻄِﯿﻒ‬ işlerin içyüzünü bilen, haberdar olan manasında mübâlağalı ism-i fâildir. ُ‫اﻟْﺨَﺒِﯿﺮ‬

‫ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟْﺄَرْضَ ذَﻟُﻮﻻً ﻓَﺎﻣْﺸُﻮا ﻓِﻲ ﻣَﻨَﺎﻛِﺒِﮭَﺎ وَﻛُﻠُﻮا ﻣِﻦْ ِرزْﻗِ ِﮫ‬ ُ‫{وَإِﻟَﯿْﮫِ اﻟﻨﱡﺸُﻮر‬67/15} 15. Yeryüzünü size boyun eğdiren O'dur. Şu halde yerin omuzlarında (üzerinde) dolaşın ve Allah'ın rızkından yeyin. Dönüş ancak O'nadır. zorlama, cebr sebebiyle hor ve hakir hale gelen, daha zelil, daha düşük anlamında mübâlağalı ism-i fâildir ً‫)لﱠ ﯾَﺬِلﱡ ذِﻟﱠﺔًذَ( َذﻟُﻮﻻ‬ omuz başı ُ‫اَﻟْﻤَﻨْﻜِﺐُ ج ﻣَﻨﺎَﻛِﺐ‬ yürümek, adım atmak

‫ﻣَﺸَﻰ ﯾَﻤْﺸِﻲ ﻣَﺸْﯿًﺎ‬ dirilmek,(uyanıp) ayağa kalkmak ‫ﻧَﺸَﺮَ ﯾَﻨْﺸُﺮُ ﻧُﺸُﻮرًا‬

‫ﺨﺴِﻒَ ﺑِﻜُﻢُ اﻟْﺄَرْضَ ﻓَﺈِذَا ھِﻲَ َﺗ‬ ْ َ‫ﻤُﻮرُ أَأَﻣِﻨْﺘُﻢْ ﻣَﻦْ ﻓِﻲ اﻟﺴﱠﻤَﺎءِ أَنْ ﯾ‬ {67/16} 16. Gökte olanın, sizi yere batırıvermeyeceğinden emin misiniz? O zaman yer sarsıldıkça sarsılır. sarsılmak, sallanmak ‫ﻣﺎَرَ ﯾَﻤُﻮرُ َﻣﻮْرًا‬ (ِ‫ )ب‬harf-i ceri ile (yere) batırmak ‫ﺧَﺴَﻒَ ﯾَﺨْﺴِﻒَ ﺧُﺴُﻮﻓًﺎ‬

‫ﻤَﺎءِ أَنْ ﯾُﺮْﺳِﻞَ ﻋَﻠَﯿْﻜُﻢْ ﺣَﺎﺻِﺒًﺎ ﻓَﺴَﺘَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻛَ ْﯿﻒَ ﻧَﺬِﯾﺮِ أَمْ أَﻣِﻨْﺘُﻢْ ﻣَﻦْ ﻓِﻲ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺴ‬ {67/17} 17. Yahut gökte olanın üzerinize taş yağdıran (bir fırtına) göndermeyeceğinden emin misiniz? İşte (bu) tehdidimin ne demek olduğunu yakında bileceksiniz!

taş yahut başka şeylerle helâk eden rüzgar, kasırga ُ‫اَ ْﻟﺤَﺎﺻِﺐ‬

ِ‫ﻦ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻠِﮭِﻢْ ﻓَﻜَﯿْﻒَ ﻛَﺎنَ ﻧَﻜِﯿﺮ‬ َ ‫{وَﻟَﻘَﺪْ ﻛَﺬﱠبَ اﻟﱠﺬِﯾ‬67/18} 18. Andolsun ki, onlardan öncekiler de (bunu) yalan saymışlardı; ama benim karşılık olarak verdiğim azap nasıl olmuştu! inkar, tanımama, çirkin karşılayarak vaziyetini değiştirme, cezalandırma ٌ‫ﻧَﻜِﯿﺮ‬

ُ ‫أَوَﻟَﻢْ ﯾَﺮَوْا إِﻟَﻰ اﻟﻄﱠﯿْﺮِ ﻓَﻮْﻗَﮭُﻢْ ﺻَﺎﻓﱠﺎتٍ وَﯾَﻘْﺒِﻀْﻦَ ﻣَﺎ ﯾُﻤْﺴِﻜُﮭُﻦﱠ إِﻻﱠ اﻟﺮﱠﺣْ َﻤ‬ ‫ﻦ‬ ٌ‫{إِﻧﱠﮫُ ﺑِﻜُﻞﱢ ﺷَﻲْءٍ َﺑﺼِﯿﺮ‬67/19} 19. Üstlerinde kanatlarını aça-kapata uçan kuşları (hiç) görmediler mi? Onları (havada) Rahmân olan Allah'tan başkası tutmuyor. Şüphesiz O her şeyi görmektedir.

saf tutan, sıra yapan, (kanat) çırpan ٌ‫اَﻟﺼﱠﺎفﱡ ج ﺻَﺎﻓﱠﺎت‬ kuş, kuşlar ُ‫اﻟﻄﱠﯿْﺮ‬ (kanatlarını ard arda ) kapamak, yummak, tutmak, avuçlamak ‫ﻗَﺒَﺾَ ﯾَﻘْﺒِﺾُ ﻗَﺒْﻀًﺎ‬

tutmak ‫أَﻣْﺴَﻚَ ﯾُﻤْﺴِﻚُ ِإﻣْﺴﺎَﻛًﺎ‬

‫ن‬ َ ‫ﻦ دُونِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ إِنِ اﻟْﻜَﺎ ِﻓﺮُو‬ ْ ِ‫أَﻣﱠﻦْ ھَﺬَا اﻟﱠﺬِي ھُﻮَ ﺟُﻨْﺪٌ ﻟَﻜُﻢْ ﯾَﻨْﺼُﺮُﻛُﻢْ ﻣ‬ ٍ‫{إِﻻﱠ ﻓِﻲ ﻏُﺮُور‬67/20} 20. Rahmân olan Allah'a karşı şu size yardım edecek askerleriniz hani kimlerdir? İnkârcılar ancak derin bir gaflet içinde bulunmaktadırlar. aldanma, kanma ‫ﻏَﺮﱠ ﯾَﻐُﺮﱡ ﻏُﺮُورًا‬ ordu, yardımcılar ٌ‫اَﻟْﺠُﻨْﺪُ ج ﺟُﻨُﻮد‬

‫ﻜُﻢْ إِنْ أَﻣْﺴَﻚَ رِزْﻗَﮫُ ﺑَﻞْ ﻟَﺠﱡﻮا ﻓِﻲ ﻋُﺘُﻮﱟ وَﻧُﻔُﻮرٍ أَﻣﱠﻦْ ھَﺬَا اﻟﱠﺬِي ﯾَﺮْزُ ُﻗ‬ {67/21} 21. Allah size verdiği rızkı kesiverse, size rızık verebilecek olan kimdir? Hayır, onlar azgınlık ve nefrette direnip durmaktadırlar. ürkmek, uzaklaşmak, nefret etmek ُ‫اَﻟﻨﱡﻔُﻮر‬ devam etmek, sürdürmek ‫ﻟَﺞﱠ ﯾَﻠِﺞﱡ ﻟَﺠﺎَﺟًﺎ‬

haddi aşmak, hududu çiğnemek ‫ﻋَﺘﺎَ ﯾَﻌْﺘُﻮ ﻋُﺘُﻮا‬

ٍ ‫ﺎ ﻋَﻠَﻰ ﺻِﺮَا‬‫ﺎ ﻋَﻠَﻰ وَﺟْﮭِﮫِ أَھْﺪَى أَﻣﱠﻦْ ﯾَﻤْﺸِﻲ ﺳَﻮِﯾ‬‫أَﻓَﻤَﻦْ ﯾَﻤْﺸِﻲ ﻣُﻜِﺒ‬ ‫ط‬ ‫{ﻣُﺴْ َﺘﻘِﯿ ٍﻢ‬67/22} 22. Şimdi (düşünün bakalım), yüz üstü kapanarak yürüyen mi (varılacak) yere daha iyi erişir, yoksa doğru yolda düzgün yürüyen mi?

(yüzü koyun düşen) manasında ism-i fâil ‫ﺎ(ﻣُﻜِﺐﱞ‬‫)ﻛَﺐﱠ ﯾَﻜُﺐﱡ ﻛَﺒ‬ mutedil, dosdoğru, kâmil, düzgün ‫اَﻟﺴﱠﻮِيﱡ‬ (ism-i tafdîl) en çok hidâyete eren , en çok doğru yola ileten , hidâyete vesile olan ‫أَھْﺪَى‬

‫ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي أَﻧْﺸَﺄَﻛُﻢْ وَﺟَﻌَﻞَ ﻟَﻜُﻢُ اﻟﺴﱠﻤْ َﻊ وَاﻟْﺄَﺑْﺼَﺎرَ وَاﻟْﺄَﻓْﺌِﺪَةَ ﻗَﻠِﯿﻼً ﻣَﺎ‬ ‫ن‬ َ ‫{ﺗَﺸْﻜُﺮُو‬67/23} 23. (Resûlüm!) De ki: Sizi yaratan, size işitme duyusu, gözler ve kalpler veren O'dur. Ne az şükrediyorsunuz! kulak, işitme ُ‫اَﻟﺴﱠﻤْﻊ‬ icad etmek, yaratmak, meydana getirmek ‫أَﻧْﺸَﺄَ ﯾُﻨْﺸِﺊُ إِﻧْﺸَﺎ ًء‬ kalp, gönül ُ‫ﻓُﺆاَدٌ ج َاﻟَْﺄﻓْﺌِﺪَة‬

ne az ‫ﻗَﻠِﯿﻼً ﻣَﺎ‬ göz ُ‫اَﻟْﺒَﺼَﺮُ ج َاﻟْﺄَﺑْﺼَﺎر‬

َ‫{ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﱠﺬِي ذَرَأَﻛُﻢْ ﻓِﻲ اﻟْﺄَرْضِ وَإِﻟَﯿْﮫِ ﺗُﺤْﺸَﺮُون‬67/24} 24. De ki: Sizi yeryüzünde çoğaltıp yayan O'dur; ancak O'nun huzuruna gelip toplanacaksınız. toplamak ‫ﺣَﺸَﺮَ ﯾَﺤْﺸُﺮُ ﺣَﺸْﺮًا‬ yoktan varedip etrafa dağıtarak çoğaltmak ‫ذَرَأَ ﯾَﺬْرَأُ ذَرْءًا‬

‫ﻦ‬ َ ‫{وَﯾَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣَﺘَﻰ ھَﺬَا اﻟْﻮَﻋْﺪُ إِنْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺻَﺎ ِدﻗِﯿ‬67/25} 25. "Doğru sözlü iseniz (söyleyin), bu tehdit hani ne zaman (gerçekleşecek)?" derler. doğru söz söylemek, doğru olmak, doğru söylemek

‫ﺻَﺪَقَ ﯾَﺼْﺪُقُ ﺻِﺪْﻗًﺎ‬

ٌ‫{ﻗُﻞْ إِﻧﱠﻤَﺎ اﻟْﻌِﻠْﻢُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﱠﮫِ وَإِﻧﱠﻤَﺎ أَﻧَﺎ ﻧَﺬِﯾﺮٌ ﻣُﺒِﯿﻦ‬67/26} 26. De ki: O bilgi, ancak Allah'a mahsustur. Ben ise sadece apaçık bir uyarıcıyım. ‫ﻓَﻠَﻤﱠﺎ رَأَوْهُ زُﻟْﻔَﺔً ﺳِﯿﺌَﺖْ وُﺟُﻮهُ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَ َﻔﺮُوا وَﻗِﯿﻞَ ھَﺬَا اﻟﱠﺬِي ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺑِ ِﮫ‬ ‫ن‬ َ ‫{ َﺗﺪﱠﻋُﻮ‬67/27} 27. Ama onu (azabı) yakından gördükleri zaman, inkâr edenlerin yüzleri kararacak ve (kendilerine): İşte sizin isteyip durduğunuz budur! denecektir. kötülendirmek, üzmek, hoşa gitmemek ‫ﺳﻮْ ًء‬ َ ُ‫ﺳﺎَءَ ﯾَﺴُﻮء‬ yakınlık, yaklaşma ُ‫اَﻟﺰﱡﻟْ َﻔﺔ‬ temenni ve arzu etmek, canı istemek, dilemek, (ِ‫)ب‬ harf-i ceri ile hemen istemek ‫إِدﱠﻋَﻰ ﯾَﺪﱠﻋِﻲ‬

‫ﻲ اﻟﻠﱠﮫُ َو‬ َ ِ‫ﻣَﻦْ ﻣَﻌِﻲَ أَوْ رَﺣِﻤَﻨَﺎ ﻓَﻤَﻦْ ﯾُﺠِﯿﺮُ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾﻦَ ﻗُﻞْ أَرَأَﯾْﺘُﻢْ إِنْ أَھْﻠَﻜَﻨ‬ ‫{ﻣِﻦْ ﻋَﺬَابٍ أَﻟِﯿ ٍﻢ‬67/28} 28. De ki: Allah beni ve beraberimdekileri (sizin istediğiniz üzere) yok etse veya (öyle olmayıp da) bizi esirgese, (söyleyin bakalım) inkârcıları yakıcı azaptan kurtaracak kimdir? helâk etmek, öldürmek, felakete uğratmak ‫أَھْﻠَﻚَ ﯾُﮭْﻠِﻚُ إِھْﻼَﻛ ًﺎ‬ acımak, merhamet etmek ‫ﺣﻢُ رَﺣْﻤًﺎ‬ َ ْ‫رَﺣِﻢَ ﯾَﺮ‬ himaye etmek, korumak ‫أَﺟﺎَرَ ﯾُﺠِﯿﺮُ إِﺟَﺎ َر ًة‬

ٍ َ‫ﺿﻼ‬ ‫ل‬ َ ‫ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦُ آﻣَﻨﱠﺎ ﺑِﮫِ وَﻋَﻠَﯿْﮫِ ﺗَﻮَﻛﱠﻠْﻨَﺎ ﻓَﺴَﺘَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻣَﻦْ ھُﻮَ ﻓِﻲ‬ ٍ‫{ﻣُﺒِﯿﻦ‬67/29} 29. De ki: (Sizi imana davet ettiğimiz) O (Allah) çok esirgeyicidir; biz O'na iman etmiş ve sırf O'na güvenip dayanmışızdır. Siz kimin apaçık bir sapıklık içinde olduğunu yakında öğreneceksiniz!

tevekkül etmek (Allah’a dayanmak, işini Allah’a bırakmak) ‫ﻼ‬ ً ‫ﺗَﻮَﻛﱠﻞَ ﯾَﺘَﻮَﻛﱠﻞُ َﺗﻮَﻛﱡ‬

ٍ‫{ﻗُﻞْ أَرَأَﯾْﺘُﻢْ إِنْ أَﺻْﺒَﺢَ ﻣَﺎؤُﻛُﻢْ ﻏَﻮْرًا ﻓَﻤَﻦْ ﯾَﺄْﺗِﯿﻜُﻢْ ﺑِﻤَﺎءٍ ﻣَﻌِﯿﻦ‬67/30} 30. De ki: Suyunuz çekiliverse, söyleyin bakalım, size kim bir akar su getirebilir? gördünüz mü, ne dersiniz, söyleyin bakalım. (‫)رَأَى‬ fiilinin gâib ya da muhâtap çekimlerinden biri ile kullanılan tabirdir. ْ‫أَ رَأَﯾْﺘُﻢ‬

(suyu) çekilmiş ُ‫اَﻟْ َﻐﻮْر‬ sabahlamak, olmak ُ‫أَﺻْﺒَﺢَ ﯾُﺼْ ِﺒﺢ‬ göz önünde (açıkta) bulunan su kaynağı ُ‫اَﻟْﻤَﻌِﯿﻦ‬

&&&&&&&&&&

‫( إبنلا ةروس‬78) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (78- NEBE SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ن‬ َ ‫{ﻋَﻢﱠ ﯾَﺘَﺴَﺎ َءﻟُﻮ‬78/1} ِ‫{ﻋَﻦِ اﻟﻨﱠﺒَﺈِ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢ‬78/2} ِ‫اﻟﱠﺬِي ھُﻢْ ﻓِﯿﮫ‬ ‫ن‬ َ ‫{ﻣُﺨْﺘَﻠِﻔُﻮ‬78/3} l. 2. 3. Birbirlerine neyi soruyorlar? O büyük haberden mi? (İnanıp inanmamakta) ayrılığa düşmektedirler. haber ُ‫اَﻟﻨﱠ َﺒﺄ‬ neden? neyi ? ‫ﻋﻢﱠ‬ َ (ْ‫ ﻋَﻦ‬+ َ‫)ﻣﺎ‬ değişmek, ihtilafa düşmek, anlaşamamak ‫إِﺧْﺘَﻠَﻒَ ﯾَﺨْﺘَﻠِﻒُ ِإﺧْ ِﺘﻼَﻓًﺎ‬

‫ن‬ َ ‫{ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌَْﻠﻤُﻮ‬78/4} َ‫{ﺛُﻢﱠ ﻛَﻼﱠ ﺳَﯿَﻌْﻠَﻤُﻮن‬78/5} 4. 5. Hayır! Anlayacaklar! Yine hayır! Onlar anlayacaklar! ‫{أَﻟَﻢْ ﻧَﺠْﻌَﻞِ اﻟْﺄَرْضَ ﻣِﮭَﺎدًا‬78/6} ‫{وَاﻟْﺠِﺒَﺎلَ أَوْﺗَﺎدًا‬78/7} ْ‫وَﺧَﻠَﻘْﻨَﺎﻛُﻢ‬ ‫{أَزْوَاﺟًﺎ‬78/8} 6. 7. 8. Biz yeryüzünü bir döşek, yapmadık mı? Dağları da birer kazık. Sizi çiftler halinde yarattık. kazık ٌ‫اَﻟْﻮَﺗَﺪُ ج َأوْﺗَﺎد‬ yatak, döşek ُ‫اَﻟْﻤِﮭَﺎد‬

‫{وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻧَﻮْﻣَﻜُﻢْ ﺳُﺒَﺎﺗًﺎ‬78/9}‫{وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ اﻟﻠﱠﯿْﻞَ ﻟِﺒَﺎﺳًﺎ‬78/10} ‫وَﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ‬ ‫{اﻟﻨﱠﮭَﺎرَ ﻣَﻌَﺎﺷًﺎ‬78/11} 9. 10. 11. Uykunuzu bir dinlenme kıldık. Geceyi bir örtü yaptık. Gündüzü de çalışıp kazanma zamanı kıldık. elbise, örtü, başkasının kabahatlerini örten ٌ‫ﻟِﺒَﺎس‬

istirahat, rahatlık, sukûnet ُ‫اَﻟﺴﱡﺒَﺎت‬ uyuma, uyku ٌ‫َﻧﻮْم‬ geçim kaynağı, geçim sağlama vakti, geçim sağlama yeri ُ‫اَﻟْﻤَﻌَﺎشُ ج ﻣَﻌﺎَ ِﯾﺶ‬

‫{وَﺑَﻨَﯿْﻨَﺎ ﻓَﻮْﻗَﻜُﻢْ ﺳَﺒْﻌًﺎ ﺷِﺪَادًا‬78/12} َ‫ﻌَﻠْﻨَﺎ ﺳِﺮَاﺟًﺎ وَھﱠﺎﺟًﺎ وَﺟ‬ {78/13} 12. 13. Üstünüzde yedi (kat) sağlam (göğü) bina ettik. (Orada) alev alev yanan bir kandil yarattık. yedi (7) ‫ﺳَﺒْﻌًﺎ‬ bina etmek, yapmak, kurmak ‫ﺑَﻨَﻰ ﯾَﺒْﻨِﻲ ﺑُﻨْﯿﺎَﻧ ًﺎ‬ lâmba, ışık verici madde ٌ‫اَﻟﺴِّﺮَاجُ ج ﺳُﺮُج‬ şiddetli, kuvvetli ٌ‫ﺷَﺪِﯾﺪٌ ج ﺷِﺪَاد‬

ışık saçan, çokça aydınlatan, parıl parıl parlayan ٌ‫وَھﱠﺎج‬

‫{وَأَﻧﺰَﻟْﻨَﺎ ﻣِﻦَ اﻟْﻤُﻌْﺼِﺮَاتِ ﻣَﺎءً َﺛﺠﱠﺎﺟًﺎ‬78/14} ‫ﺎ‬‫ﻟِﻨُﺨْﺮِجَ ﺑِﮫِ ﺣَﺒ‬ ‫{وَﻧَﺒَﺎﺗًﺎ‬78/15}‫{ َوﺟَﻨﱠﺎتٍ أَﻟْﻔَﺎﻓًﺎ‬78/16} 14. 15. 16. Sıkışan bulutlardan şarıl şarıl akan sular indirdik. Size tohumlar, bitkiler,yetiştirmek için ve ağaçları(birbirine) sarmaş dolaş bahçeler. sıkışan (yağmur) bulutları ُ‫اَﻟْﻤُ ْﻌﺼِﺮَات‬ şarıl şarıl akan, dökülen ٌ‫ﺛَﺞﱠ ﯾَﺜُﺞﱡ(ﺛَﺠﱠﺎج‬‫) ﺛَﺠﺎ‬ sık ağaçlık, sarmaş dolaş bahçeler

ٌ َ‫اَﻟﻠﱠﻒﱡ ج اَﻟْﻔﺎ‬ ‫ف‬ tane, taneler ‫َاﻟْﺤَﺐﱡ‬

‫{إِنﱠ ﯾَﻮْمَ اﻟْﻔَﺼْﻞِ ﻛَﺎنَ ﻣِﯿﻘَﺎﺗًﺎ‬78/17} َ‫ﯾَﻮْمَ ﯾُﻨْﻔَﺦُ ﻓِﻲ اﻟﺼﱡﻮرِ ﻓَﺘَﺄْﺗُﻮن‬ ‫{أَﻓْﻮَاﺟًﺎ‬78/18} 17. 18. Şüphesiz hüküm günü vakit olarak belirlenmiştir. Sûr'a üflendiği gün, bölük bölük Allah'a gelirsiniz. kararlaştırılmış muayyen vakit ُ‫اَﻟْﻤِﯿﻘَﺎتُ ج اﻟْﻤَﻮَاﻗِﯿﺖ‬ kıyâmet günü ‫ﻞ‬ ِ ْ‫ﯾَﻮْ َم اﻟْﻔَﺼ‬ fevc, bölük ٌ‫اَﻟْﻔَﻮْجُ ج أَﻓْﻮَاج‬ üflemek, körüklenmek, üflenmek ‫ﻧَﻔَﺦَ ﯾَﻨْﻔَﺦُ َﻧﻔْﺨًﺎ‬

‫{وَﻓُﺘِﺤَﺖِ اﻟﺴﱠﻤَﺎءُ ﻓَﻜَﺎﻧَﺖْ أَﺑْﻮَاﺑًﺎ‬78/19} ْ‫وَﺳُﯿﱢﺮَتِ اﻟْﺠِﺒَﺎلُ ﻓَﻜَﺎﻧَﺖ‬ ‫{ﺳَﺮَاﺑًﺎ‬78/20} 19. 20. Gökyüzü açılır ve orada pek çok kapılar oluşur; dağlar yürütülür, serap haline gelir. hakikatsiz ve asılsız şey, serap

ُ ‫اَﻟﺴﱠﺮَا‬ ‫ب‬ gezdirmek, dolaştırmak, yürütmek ‫ﺳَﯿﱠﺮَ ﯾُﺴَﯿﱢﺮُ ﺗَﺴْﯿِﯿﺮًا‬

‫{إِنﱠ ﺟَﮭَﻨﱠﻢَ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻣِﺮْﺻَﺎدًا‬78/21} ‫{ﻟِﻠْﻄﱠﺎﻏِﯿﻦَ ﻣَﺂﺑًﺎ‬78/22} َ‫ﻟَﺎﺑِﺜِﯿﻦ‬ ‫{ﻓِﯿﮭَﺎ أَﺣْﻘَﺎﺑًﺎ‬78/23} 21. 22. 23. Şüphesiz, cehennem pusuda beklemektedir. Azgınların barınacağı yerdir (cehennem). (Azgınlar) orada çağlar boyu kalacaklar , taşmak, haddi aşmak, azmak ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬ rasat mevzii, rasathane, gözetleme yeri ٌ‫ﻣِﺮْﺻَﺎد‬ uzun müddet ُ‫ﺐُ ج أَﺣْﻘَﺎبٌَاﻟْﺤُﻘ‬ dönmek, dönüş yeri, dönüş vakti ٌ‫)آبَ ﯾَﺆُبُ(ﻣَﺂب‬ ikamet etmek,, yerleşmek, kalmak, gecikmek, dayanmak ُ‫ﻟَﺒِﺚَ ﯾَﻠْ َﺒﺚ‬

‫{ﻻَ َﯾﺬُوﻗُﻮنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺑَﺮْدًا وَﻻَ ﺷَﺮَاﺑًﺎ‬78/24} ‫إِﻻﱠ ﺣَﻤِﯿﻤًﺎ وَﻏَﺴﱠﺎﻗًﺎ‬ {78/25} ً‫{وِﻓَﺎﻗًﺎ ﺟَﺰَاء‬78/26} 24-26. Orada bir serinlik ya da (susuzluk gideren) bir içecek tatmazlar, ancak (dünyada yaptıklarına) uygun karşılık olarak kaynar su ve irin (tadarlar). soğukluk, serinlik ُ‫اَﻟْﺒَﺮْد‬ tatmak, hissetmek ‫ذاَقَ ﯾَﺬُوقُ ذَوْﻗًﺎ‬ sıcak kaynar su, şefkatli dost ُ‫َاﻟْﺤَﻤِﯿﻢ‬ içilen şey, içecek, içki ُ‫اَﻟﺸﱠﺮَاب‬ muvafık, uygun ُ‫َاﻟْ ِﻮﻓَﺎق‬ irinden ve cerehatli yaradan akan sıvı ٌ‫ﻏَﺴﱠﺎق‬

karşılığını vermek

‫ﺟَﺰَى ﯾَﺠْﺰِي ﺟَﺰَا ًء‬

ُ ْ‫{ﻮنَ ﺣِﺴَﺎﺑًﺎ إِﻧﱠﮭُﻢْ ﻛَﺎﻧُﻮا ﻻَ ﯾَﺮ‬78/27} ‫وَﻛَﺬﱠﺑُﻮا ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ ﻛِﺬﱠاﺑًﺎ‬ ‫ﺟ‬ {78/28} 27. 28. Çünkü onlar hesap gününü (geleceğini) ummazlardı. Bizim âyetlerimizi yalanladıkça yalanlamışlardı. ‫{وَﻛُﻞﱠ ﺷَﻲْءٍ أَﺣْﺼَﯿْﻨَﺎهُ ﻛِﺘَﺎﺑًﺎ‬78/29} ‫ﻋَﺬَاﺑًﺎ ﻓَﺬُوﻗُﻮا ﻓَﻠَﻦْ ﻧَﺰِﯾﺪَﻛُﻢْ إِﻻﱠ‬ {78/30} 29. 30. Biz ise her şeyi bir kitapta sayıp yazmışızdır. Tadın! Bundan sonra yalnızca azabınızı arttıracağız. artırmak, artmak ‫زاَدَ ﯾَﺰِﯾﺪُ زِﯾﺎَدَ ًة‬ tatmak ُ‫ذاَقَ ﯾَﺬُوق‬ saymak ‫أَﺣْﺼَﻰ ﯾُﺤْﺼِﻲ إِﺣْﺼﺎَ ًء‬

‫{إِنﱠ ﻟِﻠْﻤُﺘﱠﻘِﯿﻦَ َﻣﻔَﺎزًا‬78/31} ‫{ﺣَﺪَاﺋِﻖَ وَأَﻋْﻨَﺎﺑًﺎ‬78/32} َ‫وَﻛَﻮَاﻋِﺐ‬ ‫{أَﺗْﺮَاﺑًﺎ‬78/33}‫{وَﻛَﺄْﺳًﺎ دِھَﺎﻗًﺎ‬78/34} 31- 34. Şüphesiz takvâ sahipleri için de başarı ödülü vardır: Bahçeler,bağlar, göğüsleri tomurcuk gibi kabarmış yaşıt kızlar ve içki dolu kâse(ler) .

yaşıt, aynı yaştakiler ُ‫اَﻟﺘﱢﺮْبُ ج َاﻟْﺎَﺗْﺮاَب‬ kazanmak, kurtulmak, kurtuluşa ermek ‫ﻓﺎَزَ ﯾَﻔُﻮزُ ﻓَﻮْزاً َﻣﻔَﺎزًا‬ güzel, çekici, güzel endamlı / göğüsleri tomurcuk gibi kabarmış kız ُ‫اَﻟْﻜﺎَﻋِﺐُ ج ﻛَﻮاَﻋِﺐ‬ kâse, dolu kadeh ٌ‫ﻛَﺄْس‬ dolu, doldurulmuş ُ‫اَﻟﺪﱢھَﺎق‬

‫{ﻻَ ﯾَﺴْﻤَﻌُﻮنَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﻟَﻐْﻮًا وَﻻَ ﻛِﺬﱠاﺑًﺎ‬78/35} ً‫ﺟَﺰَاءً ﻣِﻦْ رَﺑﱢﻚَ ﻋَﻄَﺎء‬ ‫{ﺣِﺴَﺎﺑًﺎ‬78/36} 35. 36. Onlar orada Rabbinden bir karşılık olmak üzere yeterli bir bağış (bir mükâfat) olarak ne boş bir lâkırdı ne de yalan işitirler. karşılık olarak ‫ﺟَﺰَا ًء‬ boş söz, çirkin söz, boş şey ُ‫اَﻟﻠﱠﻐْﻮ‬ yeterli, hesab edilmiş, hesablı ٌ‫ﺣِﺴَﺎب‬ bağış, lutuf, ihsan ٌ‫ﻋَﻄَﺎء‬

‫رَبﱢ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻟْﺄَرْضِ وَﻣَﺎ ﺑَﯿْﻨَﮭُﻤَﺎ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ ﻻَ ﯾَﻤْﻠِﻜُﻮنَ ﻣِﻨْﮫُ ﺧِﻄَﺎﺑًﺎ‬ {78/37} 37. O, göklerin, yerin ve ikisi arasında bulunanların Rabbidir. O, rahmândır. O gün insanlar O'na karşı konuşmaya yetkili değillerdir. sahib olmak, zaptetmek, gücü yetmek ‫ﻣَﻠَﻚَ ﯾَﻤِْﻠﻚُ ﻣِﻠْﻜ ًﺎ‬

karşılıklı konuşmak, hitab etmek ‫ﺧﺎَﻃَﺐَ ﯾُﺨﺎَﻃِﺐُ ﻣُﺨﺎَﻃَﺒَﺔً ﺧِﻄَﺎﺑًﺎ‬

ُ ‫ﺎ ﻻَ ﯾَﺘَﻜَﻠﱠﻤُﻮنَ إِﻻﱠ ﻣَﻦْ أَذِنَ ﻟَﮫُ اﻟﺮﱠﺣْ َﻤ‬‫ﯾَﻮْمَ ﯾَﻘُﻮمُ اﻟﺮﱡوحُ وَاﻟْﻤَﻼَﺋِﻜَﺔُ ﺻَﻔ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺻﻮَاﺑًﺎ َوﻗَﺎ‬ َ َ‫{ل‬78/38} 38. Ruh (Cebrâil) ve melekler saf saf olup durduğu gün, Rahmân'ın izin verdiklerinden başkaları konuşmazlar; konuşan da doğruyu söyler. kalkmak, ayakta durmak, dikilmek ‫ﻗﺎَمَ ﯾَﻘُﻮمُ ﻗِﯿﺎَﻣًﺎ‬ hatanın zıddı, doğru ُ‫اَﻟﺼﱠﻮَاب‬

‫{ذَﻟِﻚَ اﻟْﯿَﻮْمُ اﻟْﺤَﻖﱡ ﻓَﻤَﻦْ ﺷَﺎءَ اﺗﱠﺨَﺬَ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮫِ ﻣَﺂﺑًﺎ‬78/39} 39. İşte o, kesin olarak gelecek gündür. O halde dileyen Rabbine varan bir yol tutsun. edindi, tuttu ‫اِﺗﱠﺨَﺬَ ﯾَﺘﱠﺨِﺪُ إِﺗﱢﺨﺎَذًا‬ hak, gerçek, doğru ‫ﺤﻖﱡ‬ َ ْ‫َاﻟ‬

(masdar-ı mîmî, ism-i zaman, ism-i mekân) dönüş yeri ٌ‫)آبَ ﯾَﺆُبُ(ﻣَﺂب‬

‫إِﻧﱠﺎ أَﻧﺬَرْﻧَﺎﻛُﻢْ ﻋَﺬَاﺑًﺎ ﻗَﺮِﯾﺒًﺎ ﯾَﻮْمَ ﯾَﻨْﻈُﺮُ اﻟْﻤَﺮْءُ ﻣَﺎ ﻗَﺪﱠﻣَﺖْ ﯾَﺪَاهُ وَﯾَﻘُﻮلُ اﻟْﻜَﺎﻓِ ُﺮ‬ ‫{ﯾَﺎ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ ﻛُﻨْﺖُ ﺗُﺮَاﺑًﺎ‬78/40} 40. Biz, yakın bir azap ile sizi uyardık. O gün kişi ellerinin takdim ettiğine (önceden yaptıklarına) bakacak ve inkârcı kişi: “Keşke toprak olsaydım!” diyecektir. toprak ُ‫اَﻟﺘﱡﺮَاب‬ yakın ٌ‫ﻗَﺮِﯾﺐ‬

&&&&&&&&&&

ÂMENERRASÛLU ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫آﻣَﻦَ اﻟﺮﱠﺳُﻮلُ ﺑِﻤَﺎ أُﻧْﺰِلَ إِﻟَﯿْﮫِ ﻣِﻦْ َرﺑﱢﮫِ وَاﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮنَ ﻛُﻞﱞ آﻣَﻦَ ﺑِﺎﻟﻠّ ِﮫ‬ ‫وَﻣَﻶﺋِﻜَﺘِﮫِ وَﻛُﺘُﺒِﮫِ وَرُﺳُﻠِﮫِ ﻻَ ﻧُﻔَﺮﱢقُ ﺑَﯿْﻦَ أَﺣَﺪٍ ﻣِﻦْ رُﺳُﻠِﮫِ وَﻗَﺎﻟُﻮا ﺳَﻤِﻌْﻨَﺎ‬ ‫{ﻨَﺎ وَإِﻟَﯿْﻚَ اﻟْﻤَﺼِﯿﺮُ وَأَﻃَﻌْﻨَﺎ ﻏُﻔْﺮَا َﻧﻚَ رَﺑﱠ‬2/285} 285. Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene iman etti, müminler de (iman ettiler). Her biri Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine iman ettiler. "Allah'ın peygamberlerinden hiçbiri arasında ayırım yapmayız. İşittik, itaat ettik. Ey Rabbimiz, affına sığındık! Dönüş sanadır" dediler. indirildi (mâzî, meçhûl) َ‫)أَﻧْﺰَلَ(أُﻧْﺰِل‬ inanmak, iman etmek ‫ب‬ ِ ً‫آﻣَﻦَ ﯾُﺆْﻣِﻦُ إِﯾﻤﺎَﻧﺎ‬ ayırmak, ayrım yapmak ‫ﻓَﺮﱠقَ ﯾُﻔَﺮﱢقُ َﺗﻔْﺮِﯾﻘًﺎ‬ her biri, hepsi ‫ﻛُﻞﱞ‬

senin bağışlamanı (diliyoruz) ‫ﻚ‬ َ ‫)ﻏَﻔَﺮَ ﯾَﻐْﻔِﺮُ ﻏُﻔْﺮاَﻧﺎً ﻣَﻐْﻔِﺮَةً(ﻏُﻔْﺮَا َﻧ‬ itaat etmek ‫أَﻃَﺎعَ ﯾُﻄﯿِﻊُ إِﻃﺎَﻋَ ًﺔ‬ (masdar:) dönüş, varma, erişme/(ism-i mekân:) varılan yer, dönüş yeri, erişilen mekân ُ‫)ﺻﺎَرَ ﯾَﺼِﯿﺮُ ﺻَﯿْﺮاً ﻣَﺼِﯿﺮاً(اﻟْ َﻤﺼِﯿﺮ‬

‫ﻻ‬ َ ‫ﻻَ ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ اﻟﻠّﮫُ ﻧَﻔْﺴًﺎ إِﻻﱠ وُﺳْﻌَﮭَﺎ ﻟَﮭَﺎ ﻣَﺎ ﻛَﺴَﺒَﺖْ وَﻋَﻠَﯿْﮭَﺎ ﻣَﺎ اﻛْﺘَﺴَﺒَﺖْ رَﺑﱠﻨَﺎ‬ ‫ﺎ ﺣَﻤَﻠْﺘَﮫُ ﺗُﺆَاﺧِﺬْﻧَﺎ إِنْ ﻧَﺴِﯿﻨَﺎ أَوْ أَﺧْﻄَﺄْﻧَﺎ رَﺑﱠﻨَﺎ وَﻻَ ﺗَﺤْﻤِﻞْ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ِإﺻْﺮًا ﻛَ َﻤ‬ ‫ﻋَﻠَﻰ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻠِﻨَﺎ رَﺑﱠﻨَﺎ وَﻻَ ﺗُﺤَﻤﱢﻠْﻨَﺎ ﻣَﺎ ﻻَ ﻃَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ﺑِﮫِ وَاﻋْﻒُ ﻋَﻨﱠﺎ‬ ‫ﻦ‬ َ ‫وَاﻏْﻔِﺮْ ﻟَﻨَﺎ وَارْﺣَﻤْﻨَﺂ أَﻧْﺖَ ﻣَﻮْﻻَﻧَﺎ ﻓَﺎﻧْﺼُﺮْﻧَﺎ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘَﻮْمِ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮِﯾ‬ {2/286} 286. Allah her şahsı, ancak gücünün yettiği ölçüde mükellef kılar. Herkesin kazandığı (hayır) kendine, yapacağı (şer) de kendinedir. Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma. Ey Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükleme. Ey Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği işler de yükleme! Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın. Kâfirler topluluğuna karşı bize yardım et!

güç, kapasite ُ‫َاﻟْﻮُﺳْﻊ‬ (iş, vazife) yüklemek, mükellef kılmak ‫ﻛَﻠﱠﻒَ ﯾُﻜَﻠﱢﻒُ ﺗَﻜْﻠِﯿﻔًﺎ‬ cezalandırmak ‫ﺧ‬ ِ ‫ﺬُآﺧَﺬَ ﯾُﺆَا‬ kazanmak, tahsil etmek ‫ﻛَﺴَﺐَ ﯾَﻜْﺴِﺐُ ﻛَﺴْﺒًﺎ‬ meşakkatli teklifler ُ‫َاﻟْﺈِﺻْﺮ‬ çalışıp kazanmak, (suç vs.) işlemek ‫إِﻛْﺘَﺴَﺐَ ﯾَﻜْﺘَﺴِﺐُ إِﻛْﺘِﺴﺎَﺑًﺎ‬ gücümüzün yetmediği (işler) ‫ﻻَ ﻃَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ‬ yüklenmek, taşımak ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺣَﻤَﻞَ ﯾَﺤْ ِﻤﻞُ ﺣَﻤ‬ yüklemek, yüklenilmesini teklif etmek ‫ﻼ‬ ً ‫ﺣَﻤﱠﻞَ ﯾُﺤَﻤﱢﻞُ َﺗﺤْﻤِﯿ‬ hata etmek, hataya düşmek ُ‫ﻄﺊ‬ ِ ْ‫أَﺧْﻄَﺄَ ﯾُﺨ‬

&&&&&&&&&&

ÂYETÜ’L-KÜRSİ ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ﻻ‬ َ ُ‫إِﻟَﮫَ إِﻻﱠ ھُﻮَ اﻟْﺤَﻲﱡ اﻟْﻘَﯿﱡﻮمُ ﻻَ ﺗَﺄْﺧُﺬُهُ ﺳِﻨَﺔٌ وَﻻَ ﻧَﻮْمٌ ﻟَﮫُ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اَﻟﻠّﮫ‬ ‫اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻷَرْضِ ﻣَﻦْ ذَا اﻟﱠﺬِي ﯾَﺸْﻔَﻊُ ﻋِﻨْﺪَهُ إِﻻﱠ ﺑِﺈِذْﻧِﮫِ ﯾَﻌْﻠَﻢُ ﻣَﺎ‬ ‫ﻋ‬ ِ ْ‫ﻠْﻤِﮫِ إِﻻﱠ ﺑِﻤَﺎ ﺷَﺎءَ وَﺳِﻊَ ﺑَﯿْﻦَ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢْ وَﻣَﺎ ﺧَﻠْﻔَﮭُﻢْ وَﻻَ ﯾُﺤِﯿﻄُﻮنَ ﺑِﺸَﻲْءٍ ﻣِﻦ‬ ُ‫ﻛُﺮْﺳِﯿﱡﮫُ اﻟﺴﱠﻤَﺎوَاتِ وَاﻷَرْضَ وَﻻَ ﯾَﺆُودُهُ ﺣِﻔْﻈُﮭُﻤَﺎ وَھُﻮَ اﻟْﻌَﻠِﻲﱡ اﻟْﻌَﻈِﯿﻢ‬ {2/255} 255. Allah, O'ndan başka tanrı yoktur; O, hayydir, kayyûmdur. Kendisine ne uyku gelir ne de uyuklama. Göklerde ve yerdekilerin hepsi O'nundur. İzni olmadan O'nun katında kim şefaat edebilir? O, kullarının yaptıklarını ve yapacaklarını bilir. (O'na hiçbir şey gizli kalmaz.) O'nun bildirdiklerinin dışında insanlar O'nun ilminden hiçbir şeyi tam olarak bilemezler. O'nun kürsüsü gökleri ve yeri içine alır, onları koruyup gözetmek kendisine zor gelmez. O, yücedir, büyüktür.

yokluğu olmayan sürekli hayat sahibi ‫ﺤﻲﱡ‬ َ ْ‫َاﻟ‬ yaratıklarını sürekli gözetip koruyan, yöneten, ayakta tutan ُ‫َاﻟْﻘَﯿﱡﻮم‬ şefaat etmek, kayırmak ‫ﺷَﻔَﻊَ ﯾَﺸْﻔَﻊُ ﺷَﻔﺎَﻋَ ًﺔ‬ uyuklama, uyku ٌ‫ﺳِ َﻨﺔ‬ arkalarındakiler, sonrakiler ْ‫ﺧﻠْ َﻔﮭُﻢ‬ َ ‫وَﻣَﺎ‬ önlerindekini, öncekileri ْ‫ﻣَﺎ ﺑَﯿْﻦَ أَﯾْﺪِﯾﮭِﻢ‬ korumak ‫ﺣﻔْﻈًﺎ‬ ِ ُ‫ﺣَﻔِﻆَ ﯾَﺤْﻔَﻆ‬ kuşatmak, ihata etmek, şamil olmak ‫أَﺣﺎَطَ ﯾُﺤِﯿﻂُ إِﺣﺎَﻃَ ًﺔ‬ içine almak, kaplamak, sarmak, kuşatmak ‫وَﺳِﻊَ ﯾَﺴَﻊُ ﺳَﻌَ ًﺔ‬

ismi işaret ( َ‫ )ھَﺬا‬nın kısaltılmışı, bu ya da o anlamında ‫ذَا‬ ağır gelmek, zorluk vermek ُ‫آدَ َﯾﺆُود‬ taht, sandalye, koltuk, kürsü ‫ﺳﻲﱡ‬ ِ ْ‫اَﻟْﻜُﺮ‬ kadri çok yüce, çok ulvi, çok yüksek ‫اَﻟْﻌَِﻠﻲﱡ‬

‫( ةمايقلا ةروس‬75) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (75- KIYÂME SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{ﻻَ أُﻗْﺴِﻢُ ﺑِﯿَﻮْ ِم اﻟْﻘِﯿَﺎﻣَﺔ‬75/1} ِ‫{وَﻻَ أُﻗْﺴِﻢُ ﺑِﺎﻟﻨﱠﻔْﺲِ اﻟﻠﱠﻮﱠاﻣَﺔ‬75/2} 1. 2. Kıyâmet gününe yemin ederim. Kendini çok kınayan (pişmanlık duyan) nefse yemin ederim (diriltilip hesaba çekileceksiniz).

Yemin ederim anlamında tabir [baştaki (َ‫)ﻻ‬ zâiddir.] ُ‫ﺴﻢ‬ ِ ْ‫ﻻ أُﻗ‬ َ yemin etmek ‫أَﻗْﺴَﻢَ ﯾُﻘْﺴِﻢُ إِﻗْﺴﺎَﻣًﺎ‬ (mübâlağalı ism-i fâil) çok kınayan ُ‫اﻟﻠﱠﻮﱠا َﻣﺔ‬ kınadı ‫ﻻَمَ ﯾَﻠُﻮمُ َﻟﻮْﻣًﺎ‬

‫{أَﯾَﺤْﺴَﺐُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ أَﻟﱠﻦْ ﻧَﺠْﻤَﻊَ ﻋِﻈَﺎﻣَ ُﮫ‬75/3} ْ‫ﺑَﻠَﻰ ﻗَﺎدِرِﯾﻦَ ﻋَﻠَﻰ أَن‬ ُ‫{ﻧُﺴَﻮﱢيَ ﺑَﻨَﺎﻧَﮫ‬75/4} 3. 4. İnsan, kendisinin kemiklerini biraraya toplayamayacağımızı mı sanır? Evet, bizim, onun parmak uçlarını bile aynen eski haline getirmeye gücümüz yeter. kemik ُ‫اَﻟْﻌَﻈْﻢُ ج اَﻟْﻌِﻈَﺎم‬ zannetmek, varsaymak ُ‫ﺣَﺴِﺐَ َﯾﺤْﺴَﺐ‬ düzene koymak, kemale erdirmek

‫ﺳَﻮﱠى ﯾُﺴَﻮﱢي َﺗﺴْﻮِﯾَ ًﺔ‬ ‫‪toplamak‬‬ ‫ﺟﻤْﻌًﺎ‬ ‫ﺟَﻤَﻊَ ﯾَﺠْﻤَﻊُ َ‬

‫‪parmak, parmak ucu‬‬ ‫اَﻟْﺒَﻨﺎَﻧَﺔُ ج اَﻟْﺒَﻨﺎَنُ‬

‫ﯾَﺴْﺄَلُ أَﯾﱠﺎنَ ﯾَﻮْمُ اﻟْﻘِﯿَﺎﻣَﺔِ }‪{75/5‬ﺑَﻞْ ﯾُﺮِﯾﺪُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻟِﯿَﻔْﺠُﺮَ أَﻣَﺎﻣَ ُﮫ‬ ‫}‪{75/6‬‬ ‫‪5. 6. Fakat insan önündekini (kıyâmeti, tekrar‬‬ ‫‪dirilmeyi) inkar etmek ister. "Kıyâmet günü ne‬‬ ‫‪zamanmış?" diye sorar.‬‬ ‫‪ne zaman‬‬ ‫ن‬ ‫أَﯾﱠﺎ َ‬ ‫‪fücur işlemek, günahlara dalmak, inkar etmek‬‬ ‫ﻓَﺠَﺮَ ﯾَﻔْﺠُﺮُ ﻓُﺠُﻮرًا‬

‫وَﺟُﻤِﻊَ اﻟﺸﱠﻤْﺲُ }‪{75/8‬وَﺧَﺴَﻒَ اﻟْﻘَﻤَﺮُ }‪{75/7‬ﻓَﺈِذَا ﺑَﺮِقَ اﻟْﺒَﺼَ ُﺮ‬ ‫}‪{75/10‬ﯾَﻘُﻮلُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ أَﯾْﻦَ اﻟْﻤَﻔَﺮﱡ }‪{75/9‬وَاﻟْﻘَﻤَﺮُ‬

7. 8. 9. 10. İşte, göz kamaştığı, Ay tutulduğu, Güneşle ay biraraya getirildiği zaman! O gün insan, “Kaçacak yer neresi!” diyecektir. göz (gördüğü korkudan dehşete kapılıp) kamaştı ُ‫ﺼﺮ‬ َ ‫ﺑَﺮِقَ اﻟْ َﺒ‬ (ism-i mekân) kaçacak yer ‫)ﻓَﺮﱠ ﯾَﻔِﺮﱡ(اَﻟْ َﻤﻔَﺮﱡ‬ tutulmak (ışığı kaybolmak) ‫ﺧَﺴَﻒَ ﯾَﺨْﺴِﻒُ ﺧُﺴُﻮﻓًﺎ‬

‫ﻻ وَ َز َر‬ َ ‫{ﻛَﻼﱠ‬75/11} َ‫{ﺑﱢﻚَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ اﻟْﻤُﺴْﺘَﻘَﺮﱡإِﻟَﻰ ر‬75/12} ُ‫ﯾُﻨَﺒﱠﺄ‬ ‫{اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑِﻤَﺎ ﻗَﺪﱠ َم وَأَﺧﱠ َﺮ‬75/13} 11. 12. 13. Hayır, hayır! (Kaçıp) sığınacak yer yoktur! O gün varıp durulacak yer, sadece Rabbinin huzurudur. O gün insana, ileri götürdüğü ve geri bıraktığı ne varsa bildirilir. karar kılınan yer, yerleşme yeri ‫)اِﺳْﺘَﻘَﺮﱠ(اَﻟْﻤُﺴْ َﺘﻘَﺮﱡ‬ sığınak ُ‫َاﻟْﻮَ َزر‬

önceden yapmak, ...den önce yapmak, öne almak ُ‫ﻗَﺪﱠمَ ﯾُ َﻘﺪﱢم‬ haber vermek, bildirmek ُ‫ﻧَﺒﱠﺄَ ﯾُﻨَﺒﱢﺄ‬ ertelemek, tehir etmek, geri bırakmak ُ‫َأَﺧﱠﺮَ ﯾُﺄَﺧﱢﺮ‬

‫{ﺑَﻞِ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻋَﻠَﻰ ﻧَﻔْﺴِﮫِ َﺑﺼِﯿﺮَ ٌة‬75/14} ُ‫وَﻟَﻮْ أَﻟْﻘَﻰ ﻣَﻌَﺎذِﯾﺮَه‬ {75/15} 14. 15. Artık insan, kendi kendinin şahididir. İsterse özürlerini sayıp döksün. atmak, sürmek ‫أَﻟْﻘَﻰ ﯾُﻠْﻘِﻲ‬ kendisiyle hakikate erişilebilen kalp gözü ٌ‫َﺑﺼِﯿ َﺮة‬

özürler, mazaretler ُ‫اَﻟْﻤَﻌَﺎذِﯾﺮ‬

‫ﺠﻞَ ﺑِ ِﮫ‬ َ ْ‫{ﻻَ ﺗُﺤَﺮﱢكْ ﺑِﮫِ ﻟِﺴَﺎﻧَﻚَ ﻟِﺘَﻌ‬75/16} ُ‫إِنﱠ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ﺟَﻤْﻌَﮫُ وَﻗُﺮْآﻧَﮫ‬ {75/17} ُ‫{ﻓَﺈِذَا ﻗَ َﺮأْﻧَﺎهُ ﻓَﺎﺗﱠﺒِﻊْ ﻗُﺮْآﻧَﮫ‬75/18} ‫إِنﱠ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ﺑَﯿَﺎﻧَﮫُ ﺛُﻢﱠ‬ {75/19} 16. 17. 18. 19. (Resûlüm!) onu (vahyi) çarçabuk almak için dilini kımıldatma. Şüphesiz onu, toplamak (senin kalbine yerleştirmek) ve onu okutmak bize aittir. O halde, biz onu okuduğumuz zaman, sen onun okunuşunu takip et. Sonra şüphen olmasınki, onu açıklamak da bize aittir.

hareketlendirmek, tahrik etmek, kımıldatmak ‫ﺣَﺮﱠكَ ﯾُﺤَﺮﱢكْ َﺗﺤْﺮِﯾﻜًﺎ‬ acele etmek, daha önce yapmak ‫ب‬ ِ ً‫ﺠﻼ‬ َ‫ﻋ‬ َ ُ‫ﻋَﺠِﻞَ ﯾَﻌْﺠَﻞ‬ uymak, tabi olmak ‫إِﺗﱠﺒَﻊَ ﯾَﺘﱠﺒِﻊُ ِإﺗﱢﺒﺎﻋ ًﺎ‬ okumak ‫ﻗَﺮَأَ ﯾَﻘْﺮَأُ ﻗِﺮاَءَ ًة ﻗُﺮْآﻧًﺎ‬ açığa çıkmak, açıklamak, vuzuha kavuşmak

‫ﺑﺎَنَ ﯾَﺒِﯿﻦُ ﺑَﯿَﺎﻧ ًﺎ‬

َ‫{ﻛَﻼﱠ ﺑَﻞْ ﺗُﺤِﺒﱡﻮنَ اﻟْﻌَﺎﺟِﻠَﺔ‬75/20} َ‫{وَﺗَﺬَرُونَ اﻟْﺂﺧِﺮَة‬75/21} 20. 21. Hayır! Doğrusu siz, çarçabuk geçeni (dünya hayatını ve nimetlerini) seviyorsunuz da, Ahireti bırakıyorsunuz. bırakmak, alakayı kesmek, ilgilenmemek ‫وَذَرَ ﯾَﺬَرُ َوذْرًا‬ dünya ُ‫اَﻟْﻌَﺎﺟَِﻠﺔ‬ sevmek ‫أَﺣَﺐﱠ ﯾُﺤِﺐﱡ‬

‫{وُﺟُﻮهٌ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻧَﺎﺿِﺮَ ٌة‬75/22} ٌ‫{إِﻟَﻰ رَﺑﱢﮭَﺎ ﻧَﺎﻇِﺮَة‬75/23} ٌ‫وَوُﺟُﻮه‬ ٌ‫{ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑَﺎﺳِ َﺮة‬75/24} ٌ‫{ﺗَﻈُﻦﱡ أَنْ ﯾُﻔْﻌَﻞَ ﺑِﮭَﺎ ﻓَﺎﻗِﺮَة‬75/25} 22. 23. 24. 25. Yüzler vardır ki, o gün ışıl ışıl parıldayacaktır. Rablerine bakacaklardır (O'nu göreceklerdir). Yüzler de vardır ki, o gün buruşacaktır; kendilerinin (bel kemiklerini kıran) bir felâkete uğratılacağını sezeceklerdir.

(ism-i fâil) sevimli, güleç yüzlü, pırıl pırıl parlayan, ışıl ışıl parıldayan, parlak, neş’eli ٌ‫ﻧَﺎﺿِ َﺮة‬ hoşlanmayarak, asık suratla bakmak, yüzünü buruşturmak ُ‫ﺑَﺴَﺮَ ﯾَﺒْﺴُﺮ‬ belâ, musibet, felaket ٌ‫ﻓَﺎﻗِﺮَة‬ sezmek, anlamak ‫ﻇَﻦﱠ َﯾﻈُﻦﱡ‬

َ ِ‫{ﻛَﻼﱠ إِذَا ﺑَﻠَﻐَﺖِ اﻟﺘﱠﺮَاﻗ‬75/26} ٍ‫{وَﻗِﯿﻞَ ﻣَﻦْ رَاق‬75/27} ُ‫وَﻇَﻦﱠ أَﻧﱠﮫ‬ ‫ﻲ‬ ُ‫{اﻟْﻔِﺮَاق‬75/28} 26. 27. 28. Artık gözünüzü açın! Ne zaman ki can köprücük kemiğine dayanır, “Tedavi edebilecek kimdir?” denir. (Can çekişen) bunun gerçek bir ayrılış olduğunu anlar. (hastaya) okuyan, okuyarak tedavi eden ‫اَﻟﺮﱠاﻗِﻲ‬- ٍ‫رَاق‬ köprücük kemiği ‫اَﻟﺘﱠﺮَاﻗِﻲ‬

ِ‫{وَاﻟْﺘَﻔﱠﺖِ اﻟﺴﱠﺎقُ ﺑِﺎﻟﺴﱠﺎق‬75/29} ٍ‫{اﻟْﻤَﺴَﺎقُ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬ‬75/30} 29. 30. Ve bacak bacağa dolaşır. İşte o gün sevkedilecek yer, sadece Rabbinin huzurudur. bacak (ayak ile diz kapağı arasındaki kısım) ُ‫اَﻟﺴﱠﺎق‬ sarılmak, dolaşmak ‫إِﻟْﺘَﻒﱠ ﯾَﻠْﺘَﻒﱡ‬ (mimli masdar) sürme, sürüş, sürülme, sevkiyat ُ‫)ﺳﺎَقَ ﯾَﺴُﻮقُ ﺳَﻮْﻗﺎً(اَﻟْﻤَﺴَﺎق‬

‫ﺻﻠﱠﻰ‬ َ َ‫{ﻓَﻼَ ﺻَﺪﱠقَ َوﻻ‬75/31}‫{وَﻟَﻜِﻦْ ﻛَﺬﱠبَ وَﺗَﻮَﻟﱠﻰ‬75/32} َ‫ﺛُ ﱠﻢ ذَھَﺐ‬ ‫{إِﻟَﻰ أَھْﻠِﮫِ ﯾَﺘَ َﻤﻄﱠﻰ‬75/33} 31. 32. 33. İşte o, (Peygamber'in getirdiğini) doğru kabul etmemiş, namaz da kılmamıştı. Aksine yalan saymış ve yüz çevirmişti. Sonra da çalım sata sata yürüyerek kendi ehline (taraftarlarına) gitmişti.

namaz kılmak

‫ﺼﻠﱢﻲ‬ َ ُ‫ﺻَﻠﱠﻰ ﯾ‬ tasdik etmek, doğrulamak ‫ﺻَﺪﱠقَ ﯾُﺼَﺪﱢقُ َﺗﺼْﺪِﯾﻘًﺎ‬ böbürlenerek yürümek, çalım satmak

‫ﺗَﻤَﻄﱠﻰ ﯾَﺘَ َﻤﻄﱠﻰ‬ yüz çevirmek ‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَﺘَﻮَﻟﱠﻰ َﺗﻮَﻟﱡﯿًﺎ‬

‫ﻚ َﻓَﺄوْﻟَﻰ‬ َ ‫{أَوْﻟَﻰ َﻟ‬75/34} ‫{ﺛُﻢﱠ أَوْﻟَﻰ ﻟَﻚَ ﻓَﺄَوْﻟَﻰ‬75/35} ُ‫أَﯾَﺤْﺴَﺐ‬ ‫{اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ أَنْ ﯾُﺘْ َﺮكَ ﺳُﺪًى‬75/36} 34. 35. 36. Lâyıktır (o azap) sana, lâyık! Evet, lâyıktır sana (o azap) lâyık! İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır! ‫وَﻟﻲ ﯾَﻠِﻲ وَﻟْﯿًﺎ‬ yakın oldu ‫َأوْﻟَﻰ‬ “Helak çok yakın” manasına ismi tafdil: En yakın, daha yakın, daha layık, en layık

‫ﺳُﺪًى‬ başıboş, cezasız, mühmel

‫{أَﻟَﻢْ ﯾَﻚُ ﻧُﻄْﻔَﺔً ﻣِﻦْ ﻣَﻨِﻲﱟ ﯾُﻤْﻨَﻰ‬75/37} ‫ﺛُﻢﱠ ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻘَﺔً ﻓَﺨَﻠَﻖَ ﻓَﺴَﻮﱠى‬ {75/38} 37. 38. O, (döl yatağına) akıtılan meninin içinden bir nutfe (sperm) değil miydi? Sonra bu, alaka (aşılanmış yumurta) olmuş, derken Allah onu (insan biçiminde) yaratıp şekillendirmişti. (meniyi) akıtmak ‫أَﻣْﻨَﻰ ﯾُﻤْﻨِﻰ إِﻣْﻨﺎَ ًء‬ eşitlemek, düzene koymak, kemâle eriştirmek ‫ﺳَﻮﱠى ﯾُﺴَﻮﱢي َﺗﺴْﻮِﯾَ ًﺔ‬

‫{ﻓَﺠَﻌَﻞَ ﻣِﻨْﮫُ اﻟﺰﱠوْﺟَﯿْﻦِ اﻟﺬﱠﻛَﺮَ وَاﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ‬75/39} ‫أََﻟﯿْﺲَ ذَﻟِﻚَ ﺑِﻘَﺎدِرٍ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫{أَنْ ﯾُﺤْﯿِﻲَ اﻟْ َﻤﻮْﺗَﻰ‬75/40} 39. 40. Ondan da iki eşi, yani erkek ve dişiyi var etmişti. Peki (bunları yapan) Allah'ın, ölüleri tekrar diriltmeye gücü yetmez mi? erkek ُ‫اﻟﺬﱠﻛَﺮ‬ dişi ‫َاﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ‬ diriltmek, hayat vermek ‫أَﺣْﯿَﻰ ﯾُﺤْﯿِﻲَ ِإﺣْﯿَﺎ ًء‬

‫( رجفلا ةروس‬89) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (89- FECR SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{وَاﻟْ َﻔﺠْﺮ‬89/1} ٍ‫{وَﻟَﯿَﺎلٍ ﻋَﺸْﺮ‬89/2} ‫{ﻔْﻊِ وَاﻟْﻮَﺗْﺮِ وَاﻟﺸﱠ‬89/3} ِ‫{وَاﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذَا ﯾَﺴْﺮ‬89/4} ٍ‫{ھَﻞْ ﻓِﻲ ذَﻟِﻚَ ﻗَﺴَﻢٌ ﻟِﺬِي ﺣِﺠْﺮ‬89/5} 1. 2. 3. 4. 5. Andolsun Fecre, On geceye, Çifte ve teke, (her şeyi karanlığı ile) örttüğü an geceye.

Bunlarda akıl sahibi için birer yemin (değeri) yok mudur? tek ُ‫َاﻟْﻮَﺗْﺮ‬ akıl ‫ﺣِﺠْ ٍﺮ‬ yemin ٌ‫ﺴﻢ‬ َ َ‫ﻗ‬ çift ُ‫َاﻟﺸﱠﻔْﻊ‬ aslı (‫ )ﯾَﺴْﺮِي‬geçip gitmek, çıkmak (Fasıla için hazfedilmiştir) ‫ﯾَﺴْ ِﺮ‬

‫{أَﻟَﻢْ ﺗَﺮَ ﻛَﯿْﻒَ ﻓَﻌَﻞَ رَﺑﱡﻚَ ﺑِﻌَﺎ ٍد‬89/6} ِ‫{إِرَمَ ذَاتِ اﻟْﻌِﻤَﺎد‬89/7} ‫اﻟﱠﺘِﻲ‬ ِ‫{ﻟَﻢْ ﯾُﺨْﻠَﻖْ ﻣِﺜْﻠُﮭَﺎ ﻓِﻲ اﻟْ ِﺒﻼَد‬89/8} 6. 7. 8. Görmedin mi, Rabbin nasıl yaptı Âd kavmine? Direkleri (yüksek binaları) olan, İrem şehrine? Ki ülkeler içinde onun benzeri yaratılmamıştı. ülkeler, memleketler ُ‫ﻼد‬ َ ‫اَﻟْ ِﺒ‬

onun benzeri ‫ﻣِﺜْﻠُﮭَﺎ‬ direk veya yüksek binalar ُ‫اَﻟْﻌِﻤَﺎد‬

‫{وَﺛَﻤُﻮدَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﺟَﺎﺑُﻮا اﻟﺼﱠﺨْﺮَ ﺑِﺎﻟْﻮَا ِد‬89/9} ‫وَﻓِﺮْﻋَﻮْنَ ذِي‬ ‫{اﻟَْﺄوْﺗَﺎ ِد‬89/10} ِ‫{اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻃَﻐَﻮْا ﻓِﻲ اﻟْﺒِﻼَد‬89/11} 9. 10. 11. O vadide kayaları yontan Semûd kavmine? Kazıklar (çadırlar, ordular) sahibi Firavun'a? Ki onların hepsi ülkelerinde azgınlık ettiler. kayalar, kaya tabakası ُ‫اَﻟﺼﱠﺨْﺮ‬ kesmek, delmek, oymak ‫ﺟﻮْﺑًﺎ‬ َ ُ‫ﺟَﺎبَ ﯾَﺠُﻮب‬

‫{ﻓَﺄَﻛْﺜَﺮُوا ﻓِﯿﮭَﺎ اﻟْﻔَﺴَﺎ َد‬89/12} َ‫ﻓَﺼَﺐﱠ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ رَﺑﱡﻚَ ﺳَﻮْط‬ ‫ب‬ ٍ ‫{ﻋَﺬَا‬89/13} ِ‫{إِنﱠ رَﺑﱠﻚَ َﻟﺒِﺎﻟْﻤِﺮْﺻَﺎد‬89/14} 12. 13. 14. Oralarda kötülüğü çoğalttılar. Bu yüzden Rabbin onların üstüne azap kamçısı yağdırdı. Çünkü Rabbin (her an) gözetlemededir.

kamçı ُ‫اَﻟﺴﱠﻮْط‬ dökmek, akıtmak, boşaltmak ‫ﺻَﺐﱠ ﯾَﺼُﺐﱡ ﺻّﺒﺎ‬

ِ َ‫ﻓَﺄَﻣﱠﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ إِذَا ﻣَﺎ اﺑْﺘَﻼَهُ رَﺑﱡﮫُ ﻓَﺄَﻛْﺮَﻣَﮫُ وَﻧَﻌﱠﻤَﮫُ ﻓَﯿَﻘُﻮلُ رَﺑﱢﻲ أَﻛْﺮَﻣ‬ ‫ﻦ‬ {89/15} ُ‫ﻮلُ رَﺑﱢﻲ أَھَﺎﻧَﻦِ وَأَﻣﱠﺎ إِذَا ﻣَﺎ اﺑْﺘَﻼَهُ ﻓَﻘَﺪَرَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ رِزْﻗَﮫُ ﻓَﯿَﻘ‬ {89/16} 15. 16. İnsan, Rabbi kendisini imtihan edip de ikramda bulunduğunda ve bol nimet verdiğinde “Rabbim bana ikram etti” der. Onu imtihan edip rızkını daralttığında ise “Rabbim beni önemsemedi” der. ikram etti, nimetlendirdi ‫ﻛْﺮَمَ ﯾُﻜْﺮِمُ إِﻛْﺮاَﻣﺎً ََأ‬ imtihan etmek, denemek ‫اﺑْﺘَﻠَﻰ ﯾَﺒْﺘَﻠِﻲ إِﺑْ ِﺘﻼَ ًء‬ ayarlamak, ölçüp biçmek, daraltmak ‫ﻗَﺪَرَ ﯾَﻘْﺪِرُ َﻗﺪْرًا‬ nimet verdi ‫ﻧَﻌﱠﻢَ ﯾُﻨَﻌﱢﻢُ ﺗَﻨْﻌِﯿﻤ ًﺎ‬

alçaltmak, zelil kılmak, aşağılık etmek (Sondaki nûn, nûnu’l-vikâyedir. Esre de düşen mütekellim yâ’sının işaretidir). ‫أَھَﺎنَ ﯾُﮭِﯿﻦُ إِھﺎَﻧَ ًﺔ‬

‫{ﻛَﻼﱠ ﺑَﻞْ ﻻَ ﺗُﻜْﺮِﻣُﻮنَ اﻟْﯿَﺘِﯿ َﻢ‬89/17} ِ‫وَﻻَ ﺗَﺤَﺎﺿﱡﻮنَ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﻌَﺎم‬ ‫ﻦ‬ ِ ‫{اﻟْﻤِﺴْﻜِﯿ‬89/18} ‫ﺎ‬‫{وَﺗَﺄْﻛُﻠُﻮنَ اﻟﺘﱡﺮَاثَ أَﻛْﻼً ﻟَﻤ‬89/19} َ‫وَﺗُﺤِﺒﱡﻮن‬ ‫ﺎ‬‫ﺟﻤ‬ َ ‫ﺎ‬‫{اﻟْﻤَﺎلَ ﺣُﺒ‬89/20} 17. 18. 19. 20. Hayır! Doğrusu siz yetime ikram etmiyorsunuz, yoksulu yedirmeye birbirinizi teşvik etmiyorsunuz, haram helâl demeden mirası yiyorsunuz. Malı aşırı biçimde seviyorsunuz. birbirlerini teşvik etmek [ (َ‫ )ﺗَﺤَﺎﺿﱡﻮن‬nin aslı (َ‫)ﺗَﺘَﺤﺎَﺿﱡﻮن‬dir.] ‫ﺗَﺤﺎَضﱠ ﯾَﺘَﺤﺎَضﱡ‬ eksiksiz toplama, (miras mallarını kendi payları ile ortaklarının payları arasında ayırım yapmadan, helâl haram demeden toplayıp hepsine sahip çıkmak kastedilmiştir) ‫اَﻟﻠﱠﻢﱡ‬

miras ُ‫اَﻟﺘﱡﺮَاث‬ çok, çokça, pek çok ‫ﺠﻢﱡ‬ َ ْ‫َاﻟ‬

‫ﺎ دَك‬‫{ اﻛَﻼﱠ إِذَا دُﻛﱠﺖِ اﻟْﺄَرْضُ َدﻛ‬89/21} ‫ﺎ‬‫وَﺟَﺎءَ رَﺑﱡﻚَ وَاﻟْﻤَﻠَﻚُ ﺻَﻔ‬ ‫ﺎ‬‫ﺻﻔ‬ َ {89/22} ُ‫وَﺟِﻲءَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺑِﺠَﮭَﻨﱠﻢَ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮُ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ وَأَﻧﱠﻰ ﻟَﮫ‬ ‫{اﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬89/23} 21. 22. 23. Ama yeryüzü parça parça döküldüğü, Rabbin(in emri) geldiği ve melekler saf saf dizildiği zaman (her şey ortaya çıkacaktır). O gün cehennem getirilir, insan yaptıklarını birer birer hatırlar. Fakat bu hatırlamanın ne faydası var! ikaz, hatırlatma, nasihat ‫اﻟﺬﱢﻛْﺮَى‬ kırmak, ufaltmak, ezmek, düzlemek ‫دَكﱠ َﯾﺪُكﱡ دَﻛﺎ‬ tezekkür etmek, hatıra getirmek, düşünmek ُ‫ﺗَﺬَﻛﱠﺮَ ﯾَﺘَﺬَﻛﱠﺮ‬

‫{ َﯾﻘُﻮلُ ﯾَﺎ ﻟَﯿْﺘَﻨِﻲ ﻗَﺪﱠﻣْﺖُ ِﻟﺤَﯿَﺎﺗِﻲ‬89/24} ٌ‫ﻓَﯿَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻻَ ﯾُﻌَﺬﱢبُ ﻋَﺬَاﺑَﮫُ أَﺣَﺪ‬ {89/25} ٌ‫{وَﻻَ ﯾُﻮﺛِﻖُ وَﺛَﺎﻗَﮫُ أَﺣَﺪ‬89/26} 24. 25. 26. (İşte o zaman insan:) “Keşke bu hayatım için bir şeyler yapıp gönderseydim!” der. Artık o gün, Allah'ın edeceği azabı kimse edemez. 0'nun vuracağı bağı kimse vuramaz. azab vermek, işkence etmek ُ‫ﻋَﺬﱠبَ ﯾُﻌَﺬﱢب‬ önceden yapmak, öne almak ‫ﺪﱠمَ ﯾُﻘَﺪﱢمُ َﺗﻘْﺪِﯾﻤًﺎ َﻗ‬ bağ, bağlama, bağlayış ُ‫َاﻟْﻮَﺛَﺎق‬ bağlamak ‫أَوْﺛَﻖَ ﯾُﻮﺛِﻖُ إِﯾﺜﺎَﻗًﺎ‬

‫{ﯾَﺎ أَﯾﱠﺘُﮭَﺎ اﻟﻨﱠﻔْﺲُ اﻟْﻤُﻄْﻤَﺌِﻨﱠ ُﺔ‬89/27} ً‫اِرْﺟِﻌِﻲ إِﻟَﻰ رَﺑﱢﻚِ رَاﺿِﯿَﺔ‬ ً‫{ﻣَﺮْﺿِﯿﱠﺔ‬89/28}‫{ﻓَﺎدْﺧُﻠِﻲ ﻓِﻲ ﻋِﺒَﺎدِي‬89/29}‫ﺘِﻲ وَادْﺧُﻠِﻲ ﺟَﻨﱠ‬ {89/30} 27. 28. 29. 30. Ey huzura kavuşmuş insan! Sen O'ndan hoşnut, O da senden hoşnut olarak Rabbine dön. (Seçkin) kullarım arasına katıl ve cennetime gir!

tatmin olmak, dinmek, yatışmak ‫إِﻃْﻤَﺄَنﱠ ﯾَﻄْﻤَﺌِﻦﱡ إِﻃْﻤِﺌْﻨﺎَﻧًﺎ‬ (ism-i mef’ûl) razı olunan ٌ‫ﻣَﺮْﺿِﯿﱠﺔ‬ (ism-i fâil) tercih eden, seçen, razı olan ٌ‫)رَﺿِﻲَ(رَاﺿِﯿَﺔ‬

‫( دلبلا ةروس‬90) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (90- BELED SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{ﻻَ أُﻗْﺴِﻢُ ﺑِﮭَﺬَا اﻟْﺒَﻠَﺪ‬90/1} ِ‫{وَأَﻧْﺖَ ﺣِﻞﱞ ﺑِﮭَﺬَا اﻟْﺒَﻠَﺪ‬90/2} ‫َووَاﻟِﺪٍ وَﻣَﺎ‬ َ‫{وَﻟَﺪ‬90/3} l. 2. 3. Andolsun bu beldeye, ki sen bu beldede ikamet ediyorsun ve andolsun babaya ve (ondan meydana gelen) çocuğa, mukim, oturan, ikamet eden ‫ﺣِﻞﱞ‬ andolsun, yemin olsun ki

ُ‫ﺴﻢ‬ ِ ْ‫ﻻ أُﻗ‬ َ

‫ن ﻓِﻲ ﻛَﺒَ ٍﺪ‬ َ ‫{ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎ‬90/4} ٌ‫أَﯾَﺤْﺴَﺐُ أَنْ ﻟَﻦْ ﯾَﻘْﺪِرَ ﻋَﻠَﯿْﮫِ أَﺣَﺪ‬ {90/5} 4. 5. Biz, insanı (yüzyüze geleceği nice) zorluklar içinde yarattık. İnsan, hiç kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor? gücü yetmek, ölçüp biçmek.. ‫ﻗَﺪَرَ ﯾَﻘْﺪِرُ َﻗﺪْرًا‬ acı, meşakkat, ciğeri yanmak ٌ‫ﻛَ َﺒﺪ‬

‫{ﯾَﻘُﻮلُ أَھْﻠَﻜْﺖُ ﻣَﺎﻻً ﻟُﺒَﺪًا‬90/6} ٌ‫{أَﯾَﺤْﺴَﺐُ أَنْ ﻟَﻢْ ﯾَﺮَهُ أَﺣَﺪ‬90/7} 6. 7. "Pek çok mal harcadım" diyor. Kimse onu görmedi mi sanıyor? yığın, birçok ُ‫اَﻟﻠﱡ َﺒﺪ‬ harcamak, tüketmek, helâk etmek, telef etmek ‫أَھْﻠَﻚَ ﯾُﮭْﻠِﻚُ إِھْﻼَﻛ ًﺎ‬

ِ ْ‫{أَﻟَﻢْ ﻧَﺠْﻌَﻞْ ﻟَﮫُ ﻋَﯿْﻨَﯿ‬90/8} ِ‫{وَﻟِﺴَﺎﻧًﺎ وَﺷَﻔَﺘَﯿْﻦ‬90/9} ُ‫وَھَﺪَﯾْﻨَﺎه‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻦ‬ ِ ْ‫{اﻟﻨﱠﺠْﺪَﯾ‬90/10} 8. 9. 10. Biz ona iki göz, bir dil ve iki dudak vermedik mi? Ona iki yolu (doğru ve eğriyi) gösterdik . dudak ُ‫اَﻟﺸﱠ َﻔﺔ‬ göz, kaynak, pınar, çeşme ُ‫اَﻟْﻌَﯿْﻦ‬ açık yol, yüksek yer, tepe, dağ, bayır ُ‫اَﻟﻨﱠﺠْﺪ‬ yol göstermek, tarif etmek, iletmek ‫ھَﺪَي ﯾَﮭْﺪِي‬

‫{ﻓَﻼَ اﻗْﺘَﺤَﻢَ اﻟْ َﻌﻘَﺒَ َﺔ‬90/11} ُ‫{وَﻣَﺎ أَدْرَاكَ ﻣَﺎ اﻟْﻌَﻘَﺒَﺔ‬90/12} ‫ﻓَﻚﱡ‬ ٍ‫{ َرﻗَﺒَﺔ‬90/13} ٍ‫{أَوْ إِﻃْﻌَﺎمٌ ﻓِﻲ ﯾَﻮْمٍ ذِي ﻣَﺴْﻐَﺒَﺔ‬90/14} ‫ﯾَﺘِﯿﻤًﺎ ذَا‬ ‫{ َﻣﻘْﺮَﺑَ ٍﺔ‬90/15} ْ‫{ﺮَﺑَﺔٍ أَوْ ﻣِﺴْﻜِﯿﻨًﺎ ذَا ﻣَﺘ‬90/16} 11 - 16. Fakat o, sarp yokuşu aşamadı. O sarp yokuş nedir bilir misin? Köle azat etmek veya açlık gününde yemek yedirmektir yakınlığı olan bir yetime veya hiçbir şeyi olmayan yoksula.

sarp yokuş ُ‫اَﻟْ َﻌﻘَ َﺒﺔ‬ katlanmak, atılmak ُ‫ﺤﻢ‬ ِ ‫اِﻗْﺘَﺤَﻢَ َﯾﻘْ َﺘ‬ azad etmek (masdar) ‫ﻓَﻚﱡ‬ bildirmek ‫أَدْرَى ﯾُﺪْرِي‬ açlık ٌ‫ﻣَﺴْﻐَ َﺒﺔ‬ yedirmek, doyurmak, rızıklandırmak ٌ‫)أَﻃْﻌَﻢَ ﯾُﻄْﻌِﻢُ(إِﻃْﻌَﺎم‬ yakınlık, akrabalık ُ‫اَﻟْ َﻤﻘْﺮَ َﺑﺔ‬ şiddetli fakirlik, yoksulluk ُ‫اَﻟْﻤَﺘْﺮَ َﺑﺔ‬

‫ﺛُﻢﱠ ﻛَﺎنَ ﻣِﻦَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺼﱠﺒْﺮِ وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟْﻤَﺮْﺣَﻤَ ِﺔ‬ {90/17}

17. Sonra imân edenlerden, birbirlerine sabrı tavsiye edenlerden ve birbirlerine acımayı tavsiye edenlerden olmaktır.

birbirine tavsiye etmek ‫ﺗَﻮَاﺻَﻰ ﯾَ َﺘﻮَاﺻَﻰ‬

‫{أُوﻟَﺌِﻚَ أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟْﻤَﯿْﻤَﻨَ ِﺔ‬90/18} ُ‫وَاﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﺑِﺂﯾَﺎﺗِﻨَﺎ ھُﻢْ أَﺻْﺤَﺎب‬ ِ‫{اﻟْ َﻤﺸْﺄَﻣَﺔ‬90/19} ٌ‫{ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻧَﺎرٌ ُﻣﺆْﺻَﺪَة‬90/20} 18. 19. 20. İşte bunlar sağdakilerdir. Ayetlerimizi inkâr edenler ise işte onlar soldakilerdir. Onların üzerinde, (kapıları üzerlerine sımsıkı) kapatılmış bir ateş vardır. sol tarafa mülazemet edenler, solcular ‫أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟْ َﻤﺸْﺄَﻣَ ِﺔ‬ sağın ashabı, sağcılar ‫أَﺻْﺤَﺎبُ اﻟْﻤَﯿْﻤَﻨَ ِﺔ‬ (ism-i mef’ûl) kapatılmış, örtülmüş ٌ‫ﻣُﺆْﺻَﺪَة‬

‫( سمشلا ةروس‬91) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (91- ŞEMS SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{وَاﻟﺸﱠﻤْﺲِ َوﺿُﺤَﺎھَﺎ‬91/1} ‫{وَاﻟْﻘَﻤَﺮِ إِذَا ﺗَﻼَھَﺎ‬91/2} ‫وَاﻟﻨﱠﮭَﺎرِ إِذَا‬ ‫ﺟﻼﱠھَﺎ‬ َ {91/3} ‫{وَاﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذَا ﯾَﻐْﺸَﺎھَﺎ‬91/4} ‫وَاﻟﺴﱠﻤَﺎءِ وَﻣَﺎ ﺑَﻨَﺎھَﺎ‬ {91/5} ‫{وَاﻟَْﺄرْضِ وَﻣَﺎ ﻃَﺤَﺎھَﺎ‬91/6} ‫{وَﻧَﻔْﺲٍ وَﻣَﺎ ﺳَﻮﱠاھَﺎ‬91/7} ‫{ﻓَﺄَﻟْﮭَﻤَﮭَﺎ ﻓُﺠُﻮرَھَﺎ وَﺗَﻘْﻮَاھَﺎ‬91/8} ‫{ﻗَﺪْ أَﻓْﻠَﺢَ ﻣَﻦْ زَﻛﱠﺎھَﺎ‬91/9} ْ‫َوﻗَﺪ‬ ‫{ﺧَﺎبَ ﻣَﻦْ َدﺳﱠﺎھَﺎ‬91/10} 1. Güneşe ve kuşluk vaktindeki aydınlığına 2.Güneşi takip ettiğinde Ay'a, 3.Onu açığa çıkarttığında gündüze, 4.Onu örttüğünde geceye, 5.Gökyüzüne ve onu bina edene, 6.Yere ve onu yapıp döşeyene, 7.Nefse ve ona birtakım kabiliyetler verene, 8.Sonra da ona iyilik ve kötülükleri ilham edene yemin ederim ki, 9.Nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiştir. 10.Onu kötülüklere gömen de ziyan etmiştir.

tabi olmak, okumak ‫ا‬‫ﺗَﻼَ ﯾَﺘْﻠُﻮ ﺗُﻠُﻮ‬ kuşluk vakti ‫اَﻟﻀﱡﺤَﻰ‬

kaplamak, sarmak ‫ﻏَﺸِﻲَ ﯾَﻐْﺸِﻲ‬ keşfetmek, izhar etmek (açığa vermek) ‫ﺟَﻠﱠﻰ ﯾُﺠَﻠﱢﻲ َﺗﺠْﻠِﯿَ ًﺔ‬ kazanmak, felaha ermek ‫أَﻓْﻠَﺢَ ﯾُﻔْﻠِﺢُ إِﻓْﻼَﺣًﺎ‬ yaymak, sermek, döşemek ‫ﻃَﺤَﺎ َﯾﻄْﺤُﻮ‬

korunma, sakınma ‫اَﻟﺘﱠﻘْﻮَى‬ düzeltmek, düzene koymak, kemâle erdirmek ‫ﺳَﻮﱠى ﯾُﺴَﻮﱢي َﺗﺴْﻮِﯾَ ًﺔ‬

ilham etti ‫أَﻟْﮭَﻢَ ﯾُﻠْﮭِﻢُ ِإﻟْﮭﺎَﻣًﺎ‬ temizlemek, ıslah etmek, düzeltmek ‫زَﻛﱠﻰ ﯾُﺰَﻛﱢﻲ ﺗَﺬْﻛِﯿ ًﺔ‬

(kötü hareketini, kusurunu vs.) gizlemek, örtmeye çalışmak

ْ‫ﺳِﯿَﺔًدَﺳﱠﻰ ﯾُﺪَﺳﱢﻲ َﺗﺪ‬

kaybetmek, maksada erişememek ‫ﺧَﺎبَ ﯾَﺨِﯿﺐُ ﺧَﯿْﺒَ ًﺔ‬

‫ﻄﻐْﻮَاھَﺎ‬ َ ِ‫{ﻛَﺬﱠﺑَﺖْ ﺛَﻤُﻮدُ ﺑ‬91/11} ‫{إِذِ اﻧْﺒَﻌَﺚَ أَﺷْﻘَﺎھَﺎ‬91/12} ْ‫ﻓَﻘَﺎلَ ﻟَﮭُﻢ‬ ‫{رَﺳُﻮلُ اﻟﻠﱠﮫِ ﻧَﺎﻗَﺔَ اﻟﻠﱠﮫِ َوﺳُﻘْﯿَﺎھَﺎ‬91/13} ْ‫ﻓَﻜَﺬﱠﺑُﻮهُ ﻓَﻌَﻘَﺮُوھَﺎ ﻓَﺪَﻣْﺪَمَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢ‬ ‫ﺴﻮﱠاھَﺎ‬ َ َ‫{رَﺑﱡﮭُﻢْ ﺑِﺬَﻧْﺒِﮭِﻢْ ﻓ‬91/14} ‫{وَﻻَ ﯾَﺨَﺎفُ ﻋُﻘْﺒَﺎھَﺎ‬91/15} 11. Semud kavmi azgınlığı yüzünden (Allah'ın elçisini) yalanladı. 12.Onların en bedbahtı (deveyi kesmek için) atıldığında, 13.Allah'ın Resûlü onlara: "Allah'ın devesine ve onun su hakkına (dokunmayın)!" dedi. 14.Ama onlar, onu yalanladılar ve deveyi kestiler. Bunun üzerine Rableri günahları sebebiyle onlara büyük bir felâket gönderdi de hepsini dümdüz etti. 15.(Allah, bu şekilde azap etmenin) âkıbetinden korkacak değildir! (ihtiyacını karşılamak için gidip) işe girişmek, atılmak, ayaklanmak ‫ﺚ‬ َ َ‫ﯾَﻨْﺒَﻌِﺚُ إِﻧْﺒِﻌﺎَﺛ ًﺎ اﻧْﺒَﻌ‬

en bedbaht, en saadetsiz ‫)ﺷَﻘِﻲﱞ(َاﻟَْﺄﺷْﻘَﻰ‬ dişi deve ُ‫اَﻟﻨﺎﱠ َﻗﺔ‬ kesmek, canına kıymak ‫ﻋَﻘَﺮَ ﯾَﻌْﻘُﺮُ ﻋُﻘْﺮًا‬ sulama, içirme, sulanma, içirilme ‫اَﻟﺴﱡﻘْﯿَﺎ‬ düzeltmek, eşit kılmak (ayette: onlardan hiçbiri kurtulmamak üzere eşit bir şekilde hepsini helâk etmek) ‫ﺴﻮﱢي‬ َ ُ‫ﺳَﻮﱠى ﯾ‬ ezip helâk etmek, şiddetli bir şekilde gadablanmak, çok kızmak ُ‫دَﻣْﺪَمَ ﯾُﺪَﻣْ ِﺪم‬

son, netice, akıbet ‫َاﻟْﻌُﻘْﺒَﻰ‬

‫( ليللا ةروس‬92)

‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (92- LEYL SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{وَاﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذَا ﯾَﻐْﺸَﻰ‬92/1} ‫{وَاﻟﻨﱠﮭَﺎرِ إِذَا ﺗَﺠَﻠﱠﻰ‬92/2} َ‫وَﻣَﺎ ﺧَﻠَﻖ‬ ‫{اﻟﺬﱠﻛَﺮَ وَاﻟْﺄُﻧْﺜَﻰ‬92/3} ‫{إِنﱠ ﺳَﻌْﯿَﻜُﻢْ ﻟَﺸَﺘﱠﻰ‬92/4} 1-4. (Karanlığı ile etrafı) bürüyüp örttüğü zaman geceye, açılıp ağardığı vakit gündüze, Erkeği ve dişiyi yaratana and olsun ki, sizin işleriniz başka başkadır. tecelli etmek, görünmek, açığa çıkmak ‫ﺠﻠﱠﻰ‬ َ ‫ﺗَﺠَﻠﱠﻰ ﯾَ َﺘ‬ kaplamak, sarmak ‫ﻏَﺸِﻲَ ﯾَﻐْﺸَﻰ‬ hızlıca yürümek, çalışmak, çaba sarfetmek ‫ﺳَﻌَﻰ ﯾَﺴْﻌَﻰ ﺳَﻌْﯿًﺎ‬ dağınık, müteferrik, ayrı ayrı, başka başka ‫ﺷَﺘﱠﻰ‬

‫{ﻓَﺄَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ أَﻋْﻄَﻰ وَاﺗﱠﻘَﻰ‬92/5} ‫{وَﺻَﺪﱠقَ ﺑِﺎﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬92/6} ‫{ﻓَﺴَﻨُﯿَﺴﱢﺮُهُ ﻟِﻠْﯿُﺴْﺮَى‬92/7} ‫{وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ﺑَﺨِﻞَ وَاﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ‬92/8} َ‫وَﻛَﺬﱠب‬ ‫{ﺑِﺎﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬92/9} ‫{ﻓَﺴَﻨُﯿَﺴﱢﺮُهُ ﻟِﻠْﻌُﺴْﺮَى‬92/10} 5-10. Artık kim verir ve sakınırsa ve en güzeli de tasdik ederse, biz de onu en kolaya hazırlarız (onu başarılı kılarız). Kim cimrilik eder, kendini müstağni sayar ve en güzeli de yalanlarsa, biz de onu en zora hazırlarız. korunmak, sakınmak ‫اِﺗﱠﻘَﻰ ﯾَﺘﱠﻘِﻲ إِﺗﱢﻘﺎَ ًء‬ vermek ‫إِﻋْﻄﺎَءً أَﻋْﻄَﻰ ﯾُﻌْﻄِﻲ‬ (ism-i tafdîl) en güzel ‫أَﺣْﺴَﻦُ ث َاﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ‬ kolaylaştırmak, kolaylık vermek ‫ﯾَﺴﱠﺮَ ﯾُﯿَﺴﱢﺮُ ﺗَﯿْﺴِﯿﺮًا‬ en zor ‫اَﻟْﺄَﻋْﺴَﺮُ ث اَﻟْﻌُﺴْﺮَى‬ en kolay ‫اَﻟْﺄَﯾْﺴَﺮُ ث اَﻟْﯿُﺴْﺮَى‬ cimrilik etmek ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺑَﺨِﻞَ ﯾَﺒْﺨَﻞُ ﺑُﺨ‬

ihtiyaç hissetmemek ‫اِﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻨِﻲ اِﺳْﺘِﻐْﻨﺎَ ًء‬

‫{ َوﻣَﺎ ﯾُﻐْﻨِﻲ ﻋَﻨْﮫُ ﻣَﺎﻟُﮫُ إِذَا ﺗَ َﺮدﱠى‬92/11} ‫{إِنﱠ ﻋَﻠَﯿْﻨَﺎ ﻟَﻠْﮭُﺪَى‬92/12} ‫{وَإِنﱠ ﻟَﻨَﺎ ﻟَﻠْﺂﺧِﺮَةَ وَاﻟْﺄُوﻟَﻰ‬92/13} ‫{ﻓَﺄَﻧْﺬَرْﺗُﻜُﻢْ ﻧَﺎرًا ﺗَﻠَﻈﱠﻰ‬92/14} ‫{ اﻟْﺄَﺷْﻘَﻰ ﻻَ ﯾَﺼْﻼَھَﺎ إِﻻﱠ‬92/15} ‫{اﻟﱠﺬِي ﻛَﺬﱠبَ وَﺗَﻮَﻟﱠﻰ‬92/16} 11-16. Düştüğü zaman da malı kendisine hiç fayda vermez. Doğru yolu göstermek bize aittir. Şüphesiz ahiret de dünya da bizimdir. (Ey insanlar! ) Alev alev yanan bir ateşle sizi uyardım. O ateşe, ancak kötü olan girer. Öyle kötü ki, yalanlayıp yüz çevirmiştir. hidâyet verme, doğru yolu gösterme ‫اَﻟْﮭُﺪَى‬ zengin kılmak, fayda vermek ‫أَﻏْﻨَﻰ ﯾُﻐْﻨِﻲ ِإﻏْﻨَﺎ ًء‬ ilk, birinci, dünya ‫اَﻟْﺄُوﻟَﻰ‬ (çukura) yıkılmak, yuvarlanmak ‫ﺗَﺮَدﱠى ﯾَﺘَﺮَدﱠى‬ çok alevlenmek, alevi çoğalmak

‫ﺗَﺘَﻠَﻈﱠﻰ(ﺗَﻠَﻈﱠﻰ ﯾَﺘَﻠَﻈﱠﻰ‬aslı ) (ateşe) yaslanmak, (ateşe) atılmak, (ateşe) maruz kalmak ‫ﺻَﻠِﻲَ ﯾَﺼْﻠَﻰ ﺻِﻠِﯿﺎ‬ (ism-i tafdîl) en bedbaht, en mutsuz ‫َاﻟَْﺄﺷْﻘَﻰ‬

‫{وَﺳَﯿُﺠَﻨﱠﺒُﮭَﺎ اﻟْﺄَﺗْﻘَﻰ‬92/17} ‫{اﻟﱠﺬِي ﯾُﺆْﺗِﻲ ﻣَﺎﻟَﮫُ ﯾَﺘَﺰَﻛﱠﻰ‬92/18} ‫َوﻣَﺎ‬ ‫{ﻟِﺄَﺣَﺪٍ ﻋِﻨْﺪَهُ ﻣِﻦْ ﻧِﻌْﻤَﺔٍ ﺗُﺠْﺰَى‬92/19} ‫إِﻻﱠ اﺑْﺘِﻐَﺎءَ وَﺟْﮫِ رَﺑﱢﮫِ اﻟْﺄَﻋْﻠَﻰ‬ {92/20} ‫{وَﻟَﺴَﻮْفَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬92/21} 17-21. En çok korunan ise ondan (ateşten) uzak tutulur. O ki, Allah yolunda malını verir, temizlenir. Onun nezdinde hiçbir kimseye ait (şükranla) karşılanacak bir nimet yoktur. O ancak Yüce Rabbinin rızasını aramak için verir. Ve o (buna kavuşarak) hoşnut olacaktır. en müttakî, en çok takva sahibi ‫اﻟْﺄَﺗْﻘَﻰ‬ uzaklaştırmak, uzak tutmak ‫ﺟَﻨﱠﺐَ ﯾُﺠَﻨﱢﺐُ َﺗﺠْﻨِﯿﺒًﺎ‬

karşılığını vermek ‫ﺟَﺰَى ﯾَﺠْﺰِي ﺟَﺰاَ ًء‬ temizlenmek, zekat vermek ‫ﺗَﺰَﻛﱠﻰ ﯾَﺘَﺰَﻛﱠﻰ‬ talep etmek, arzulamak, aramak ‫إِﺑْﺘَﻐَﻰ ﯾَﺒْﺘَﻐِﻲ إِﺑْﺘِﻐَﺎ ًء‬

‫( ىحضلا ةروس‬93) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (93- DUHÂ SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{وَاﻟﻀﱡﺤَﻰ‬93/1} ‫{وَاﻟﻠﱠﯿْﻞِ إِذَا ﺳَﺠَﻰ‬93/2} ‫ﻣَﺎ وَدﱠﻋَﻚَ رَﺑﱡﻚَ وَﻣَﺎ‬ ‫{ﻗَﻠَﻰ‬93/3} 1. 2. 3. Andolsun kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye ki, Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı. sakin ve durgun olmak ‫ﺳَﺠَﺎ ﯾَﺴْﺠُﻮ ﺳَﺠْﻮًا‬ kuşluk vakti ‫اَﻟﻀﱡﺤَﻰ‬

darılmak, buğzetmek ‫ﻗَﻠَﻰ َﯾﻘْﻠِﻲ ﻗِﻠْﯿًﺎ‬ ayrılmak, yüzüstü bırakmak ‫وَدﱠعَ ﯾُﻮَدﱢعُ َﺗﻮْدِﯾﻌًﺎ‬

‫{وَﻟَﻠْﺂﺧِﺮَةُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻟَﻚَ ﻣِﻦَ اﻟْﺄُوﻟَﻰ‬93/4} ‫وَﻟَﺴَﻮْفَ ﯾُﻌْﻄِﯿﻚَ رَﺑﱡﻚَ ﻓَﺘَﺮْﺿَﻰ‬ {93/5} 4. 5.Gerçekten senin için ahiret dünyadan daha hayırlıdır. Pek yakında Rabbin sana verecek de hoşnut olacaksın. razı olmak, hoşnut olmak ‫رَﺿِﻲَ ﯾَﺮْﺿَﻰ‬ ilk, birinci, dünya ‫اَﻟْﺄُوﻟَﻰ‬

‫{أَﻟَﻢْ ﯾَﺠِﺪْكَ ﯾَﺘِﯿﻤًﺎ ﻓَﺂوَى‬93/6} ‫ ﻓَﮭَﺪَى‬‫{وَوَﺟَﺪَكَ ﺿَﺎﻻ‬93/7} َ‫وَ َوﺟَﺪَك‬ ‫ﻼ َﻓﺄَﻏْﻨَﻰ‬ ً ِ‫{ﻋَﺎﺋ‬93/8} 6. 7. 8. O, seni yetim bulup barındırmadı mı? Şaşırmış bulup da yol göstermedi mi? Seni fakir bulup zengin etmedi mi?

(ism-i fâil) hayrette kalan, şaşıran, şaşırmış ‫)ﺿَﻞﱠ(ﺿَﺎلﱞ‬ barındırmak ‫آوَى ﯾُﺆْوِي‬ (ism-i fâil) yoksul, fakir ُ‫اَﻟْﻌَﺎ ِﺋﻞ‬ hidâyet etmek, yol göstermek ‫ھَﺪَى‬

zenginleştirdi, zengin kıldı ‫أَﻏْﻨَﻰ ﯾُﻐْﻨِﻲ‬

‫{ﻓَﺄَﻣﱠﺎ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢَ ﻓَﻼَ َﺗﻘْﮭَ ْﺮ‬93/9} ْ‫{وَأَﻣﱠﺎ اﻟﺴﱠﺎﺋِﻞَ ﻓَﻼَ ﺗَﻨْﮭَﺮ‬93/10} ‫وََأﻣﱠﺎ‬ ْ‫ﻚ َﻓﺤَﺪﱢث‬ َ ‫{ﺑِﻨِﻌْﻤَﺔِ رَﺑﱢ‬93/11} 9. 10. 11. Öyleyse yetimi sakın ezme. El açıp isteyeni de sakın azarlama. Ve Rabbinin nimetini (minnet ve şükranla) an. (ism-i fâil) isteyen, soran َ‫)ﺳَﺄَلَ(اَﻟﺴﱠﺎﺋِﻞ‬

ezmek, yenmek, hakimiyet sürdürmek ‫ﻗَﮭَﺮَ ﯾَﻘْﮭَﺮُ ﻗَﮭْﺮًا‬ anlatmak, bahsetmek, haber vermek

‫ﺣَﺪﱠثَ ﯾُﺤَﺪﱢثُ َﺗﺤْﺪِﯾﺜًﺎ‬ azarlamak ‫ﻧَﮭَﺮَ ﯾَﻨْﮭَﺮُ ﻧَﮭْﺮًا‬

‫( حرشلا ةروس‬94) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (94- İNŞİRÂH SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla َ‫ﺻﺪْ َرك‬ َ َ‫{أَﻟَﻢْ ﻧَﺸْﺮَحْ ﻟَﻚ‬94/1} َ‫{وَوَﺿَﻌْﻨَﺎ ﻋَﻨْﻚَ وِزْرَك‬94/2} َ‫{اﻟﱠﺬِي أَﻧْﻘَﺾَ ﻇَﮭْ َﺮك‬94/3} َ‫{وَرَﻓَﻌْﻨَﺎ ﻟَﻚَ ذِﻛْﺮَك‬94/4} ِ‫نﱠ ﻣَﻊَ ﻓَﺈ‬ ‫{اﻟْﻌُﺴْﺮِ ﯾُﺴْﺮًا‬94/5} 1 - 5. Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi? Yükünü senden alıp atmadık mı? O senin belini büken yükü. Senin şânını ve ününü yüceltmedik mi? Elbette zorluğun yanında bir kolaylık vardır. açmak, genişletmek, genişlik vermek, yarmak ‫ﺷﺮْﺣًﺎ‬ َ ُ‫ﺷَﺮَحَ ﯾَﺸْﺮَح‬ ağır yük, vebal ٌ‫اَﻟْﻮِزْرُ ج َأوْزَار‬ kaldırmak, koymak ‫وَﺿَﻊَ ﯾَﻀَﻊُ وَﺿْﻌًﺎ‬ çökertmek, bükmek, çatırdatmak, (teşbihtir: ağır gelmek, kaldıramamak demektir) ‫أَﻧْﻘَﺾَ ﯾُﻨْﻘِﺾُ إِﻧْﻘﺎَﺿًﺎ‬

şeref, şan, zikir, söz, zikretme ُ‫اَﻟﺬﱢﻛْﺮ‬ sırt ٌ‫ﻇَﮭْﺮٌ ج ﻇُﮭُﻮر‬ göğüs ٌ‫ﺻَﺪْرٌ ج ﺻُﺪُور‬ yükseltmek, kaldırmak ‫رَﻓَﻊَ ﯾَ ْﺮﻓَﻊُ رَﻓْﻌًﺎ‬ kolaylık ُ‫اَﻟْﯿُﺴْﺮ‬ zorluk ُ‫اﻟْﻌُﺴْﺮ‬

‫{إِنﱠ ﻣَﻊَ اﻟْﻌُﺴْﺮِ ﯾُﺴْﺮًا‬94/6} َ‫{ﺎﻧﺼَﺐْ ﻓَﺈِذَا ﻓَﺮَﻏْﺖَ ﻓ‬94/7} ‫وَإِﻟَﻰ‬ ْ‫{رَﺑﱢﻚَ ﻓَﺎرْﻏَﺐ‬94/8} 6. 7. 8. Gerçekten, zorlukla beraber bir kolaylık vardır. Boş kaldın mı hemen (başka) işe koyul, (ancak) yalnız Rabbine yönel (rağbet et). rağbet etmek, arzulamak, yönelmek ‫رَﻏِﺐَ ﯾَﺮْﻏَﺐُ رَﻏَﺒًﺎ‬

boşalmak, boşlamak ‫ﻓَﺮَغَ ﯾَﻔْﺮُغُ ﻓَﺮاَﻏًﺎ‬ işe sarılmak, yorulmak, bitkin düşmek ‫ﻧَﺼِﺐَ ﯾَﻨْﺼَﺐُ َﻧﺼَﺒًﺎ‬

‫( نيتلا ةروس‬95) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (95- TÎN SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ن‬ ِ ‫{وَاﻟﺘﱢﯿﻦِ وَاﻟﺰﱠﯾْﺘُﻮ‬95/1} َ‫{وَﻃُﻮرِ ﺳِﯿﻨِﯿﻦ‬95/2} ِ‫وَھَﺬَا اﻟْﺒَﻠَﺪِ اﻟْﺄَﻣِﯿﻦ‬ {95/3} ٍ‫{ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻓِﻲ أَﺣْﺴَﻦِ ﺗَﻘْﻮِﯾﻢ‬95/4} 1-4. İncire, zeytine, Sina dağına ve şu emîn beldeye yemin ederim ki, biz insanı en güzel biçimde yarattık. (masdar) biçim, ölçülü ve düzgün yapmak ٌ‫)ﻗَﻮﱠمَ(ﺗَﻘْﻮِﯾﻢ‬ dağ ُ‫اَﻟﻄﱡﻮر‬

‫ﻦ‬ َ ‫{ﺛُﻢﱠ رَدَدْﻧَﺎهُ أَﺳْﻔَﻞَ ﺳَﺎﻓِﻠِﯿ‬95/5} ِ‫إِﻻﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎت‬ ٍ‫{ﻓَﻠَﮭُﻢْ أَﺟْﺮٌ ﻏَﯿْﺮُ ﻣَﻤْﻨُﻮن‬95/6} ‫{ﻦِ ﻓَﻤَﺎ ﯾُﻜَﺬﱢﺑُﻚَ ﺑَﻌْﺪُ ﺑِﺎﻟﺪﱢﯾ‬95/7} َ‫أَﻟَﯿْﺲ‬ َ‫{اﻟﻠﱠﮫُ ﺑِﺄَﺣْﻜَﻢِ ا ْﻟﺤَﺎﻛِﻤِﯿﻦ‬95/8} 5-8. Sonra da onu aşağıların aşağısına çevirdik. Fakat iman edip sâlih amel işleyenler için kesilmeyen devamlı bir ecir vardır. Artık bundan sonra, ceza günü konusunda seni kim yalanlayabilir? Allah, hüküm verenlerin en üstünü değil midir? en düşük, bayağı,adi ‫أَﺳْﻔَﻞُ ث ﺳُﻔْﻠَﻰ‬ geri çevirmek, döndürmek, reddetmek ‫رَدﱠ ﯾَﺮُدﱡ رَدا‬ minnet etmek, başa kakmak/nimetlendirmek ‫ﻣَﻦﱠ ﯾَﻤُﻦﱡ ﻣَﻨﺎ‬ başa kakılmayan, kesilmeyen ‫ن‬ ٍ ‫ﻏَﯿْﺮُ ﻣَﻤْﻨُﻮ‬

‫( قلعلا ةروس‬96) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(96- ALAK SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla َ‫{إِﻗْﺮَأْ ﺑِﺎﺳْﻢِ رَﺑﱢﻚَ اﻟﱠﺬِي ﺧَﻠَﻖ‬96/1} ٍ‫{ﺧَﻠَﻖَ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻣِﻦْ ﻋَﻠَﻖ‬96/2} ‫ﻚ اﻟْﺄَﻛْ َﺮ‬ َ ‫{مُ اﻗْﺮَأْ وَرَﺑﱡ‬96/3} ِ‫{اﻟﱠﺬِي ﻋَﻠﱠﻢَ ﺑِﺎﻟْﻘَﻠَﻢ‬96/4} ‫ﻋَﻠﱠﻢَ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻣَﺎ‬ ْ‫{ﻟَﻢْ ﯾَﻌَْﻠﻢ‬96/5} 1-5. Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı bir aşılanmış yumurtadan yarattı. Oku! Rabbin, en büyük kerem sahibidir. O Rab ki kalemle (yazmayı) öğretti. İnsana bilmediği şeyleri öğretti. en üstün, ikramda en ileri, kadri en yüce ُ‫اﻟْﺄَﻛْ َﺮم‬ aşılanmış yumurta, embriyo ُ‫اَﻟْﻌََﻠﻖ‬

‫{ﻛَﻼﱠ إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﯿَﻄْﻐَﻰ‬96/6} ‫{أَنْ رَآهُ اﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ‬96/7} ‫إِنﱠ إِﻟَﻰ‬ ‫{رَﺑﱢﻚَ اﻟﺮﱡﺟْﻌَﻰ‬96/8} 6. 7. 8. Gerçek şu ki, insan kendini kendine yeterli gördüğü için azar. Kuşkusuz dönüş Rabbinedir. ihtiyaç hissetmedi, muhtaç olmadı ‫اِﺳْﺘَﻐْﻨَﻰ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻨِﻲ اِﺳْﺘِﻐْﻨﺎَ ًء‬ azgınlık etti, haddi aştı ‫ﻃَﻐَﻰ ﯾَﻄْﻐَﻰ‬

(masdar) dönmek, dönüş ‫)رَﺟَﻊَ(اﻟﺮﱡﺟْﻌَﻰ‬

‫{أَرَأَﯾْﺖَ اﻟﱠﺬِي ﯾَﻨْﮭَﻰ‬96/9} ‫{ﻋَﺒْﺪًا إِذَا ﺻَﻠﱠﻰ‬96/10} ْ‫أَرَأَﯾْﺖَ إِن‬ ‫{ﻛَﺎنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﮭُﺪَى‬96/11} ‫{أَوْ أَﻣَﺮَ ﺑِﺎﻟﺘﱠ ْﻘﻮَى‬96/12} 9-12. Gördün mü namaz kılarken bir kulu (Peygamber'i namazdan) şu men edeni? Gördün mü, ya o (Peygamber) doğru yolda ise yahut takvâyı emrediyorsa? hidâyet, doğru yol ‫اَﻟْﮭُﺪَى‬ alıkoydu, yasakladı ‫ﻧَﮭَﻰ ﯾَﻨْﮭَﻰ َﻧﮭْﯿ ًﺎ‬

‫{أَرَأَﯾْﺖَ إِنْ ﻛَﺬﱠبَ وَ َﺗﻮَﻟﱠﻰ‬96/13} ‫{أَﻟَﻢْ ﯾَﻌْﻠَﻢْ ﺑِﺄَنﱠ اﻟﻠﱠﮫَ ﯾَﺮَى‬96/14} ‫{ﺎﻟﻨﱠﺎﺻِﯿَﺔِ ﻛَﻼﱠ ﻟَﺌِﻦْ ﻟَﻢْ ﯾَﻨْﺘَﮫِ ﻟَ َﻨﺴْﻔَﻌًﺎ ِﺑ‬96/15} ٍ‫ﻧَﺎﺻِﯿَﺔٍ ﻛَﺎذِﺑَﺔٍ ﺧَﺎﻃِﺌَﺔ‬ {96/16}

13. Ne dersin o (meneden, Peygamber'i) yalanlıyor ve doğru yoldan yüz çeviriyorsa! 14. (Bu adam) Allah'ın, (yaptıklarını) gördüğünü bilmez mi! 15. Hayır, hayır! Eğer vazgeçmezse, derhal onu alnından (perçeminden) yakalarız (cehenneme atarız). 16.O yalancı, günahkâr alından (perçemden).

yüz çevirdi, arkasını döndü ‫ﺗَﻮَﻟﱠﻰ ﯾَ َﺘ َﻮﻟﱠﻰ‬ vazgeçti, bıraktı

‫إِﻧْﺘَﮭَﻰ َﯾﻨْﺘَﮭِﻲ‬ yakaladı, tuttu/tokatladı ‫ب‬ ِ ‫ﺳﻔَﻌًﺎ‬ َ ُ‫ﺳَﻔَﻊَ ﯾَﺴْﻔَﻊ‬

kakülden tutup kavradı (zorlama ve zelil kılmaktan kinayedir)(‫ )ﻟَﻨَﺴْﻔَﻌًﺎ‬daki tenvin, muhaffef tekit nunudur: (ْ‫)ﻧَﺴْﻔَﻌَﻦ‬ ‫ﺳَﻔَﻊَ ﺑِﺎﻟﻨﺎﱠﺻِﯿَ ِﺔ‬ günahkar, günaha giren, kasten kötülüğe meyleden ٌ‫ﻃﺊ‬ ِ ‫ﺧَﺎ‬

‫{ﯾَﮫﻓَﻠْ َﯿﺪْعُ ﻧَﺎ ِد‬96/17} َ‫{ﺳَﻨَﺪْعُ اﻟﺰﱠﺑَﺎﻧِﯿَﺔ‬96/18} ْ‫َﻛﻼﱠ ﻻَ ﺗُﻄِﻌْﮫُ وَاﺳْﺠُﺪ‬ ْ‫{وَاﻗْﺘَﺮِب‬96/19}(‫)ةبجاو ةدجس‬ 17. 18. 19. O, hemen gidip meclisini (kendi taraftarlarını) çağırsın. Biz de zebânîleri çağıracağız. Hayır! Ona uyma! Allah'a secde et ve (yalnızca O'na) yaklaş! meclis, toplantı yeri, meclis arkadaşları ‫اَﻟﻨﺎﱠدِي‬ çağırdı, dua etti ‫دَﻋﺎَ َﯾﺪْﻋُﻮ‬ itaat etti, uyum sağladı ‫أَﻃﺎَعَ ﯾُﻄِﯿﻊُ إِﻃﺎَﻋَ ًﺔ‬ çok yaklaştı, pek yakın oldu ‫إِﻗْﺘَﺮِبَ ﯾَﻘْﺘَﺮِبُ ِإﻗْﺘِﺮاَﺑًﺎ‬

zebani melekler (cehennemde görevli melekler) ُ‫اَﻟﺰﱠﺑَﺎﻧِ َﯿﺔ‬

‫( ردقلا ةروس‬97) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (97- KADR SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{إِﻧﱠﺎ أَﻧﺰَﻟْﻨَﺎهُ ﻓِﻲ ﻟَﯿْﻠَ ِﺔ اﻟْ َﻘﺪْ ِر‬97/1} َ‫{ﻣَﺎ ﻟَﯿْﻠَﺔُ اﻟْﻘَﺪْرِ وَﻣَﺎ أَدْرَاك‬97/2} ‫ﺷﮭْ ٍﺮ‬ َ ِ‫{ﻟَﯿْﻠَﺔُ اﻟْﻘَﺪْرِ ﺧَﯿْﺮٌ ﻣِﻦْ أَﻟْﻒ‬97/3} l. 2. 3. Biz onu (Kur’ân'ı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sen bilir misin? Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır. indirdi ‫ﻻ‬ ً ‫أَﻧﺰَلَ ﯾُﻨْﺰِلُ إِﻧْﺰَا‬ bildirdi ‫أَدْرَى ﯾُﺪْرِي‬ bin ay ‫ﺷﮭْ ٍﺮ‬ َ ِ‫أَﻟْﻒ‬

‫{ﺗَﻨَﺰﱠلُ اﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔُ وَاﻟﺮﱡوحُ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺑِﺈِذْنِ رَﺑﱢﮭِﻢ ﻣِﻦْ ﻛُﻞﱢ َأﻣْ ٍﺮ‬97/4} ٌ‫ﺳَﻼَم‬ ‫{ھِﻲَ ﺣَﺘﱠﻰ ﻣَﻄْﻠَ ِﻊ اﻟْﻔَﺠْ ِﺮ‬97/5} 4. 5. O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail) her iş için iner dururlar. O gece ta fecrin doğuşuna kadar esenlik doludur. Melekler iner (aslı:) (ُ‫( )ﺗَﻨَﺰﱠلَ ﯾَﺘَﻨَﺰﱠل‬yavaş yavaş, tedricen) inmek ُ‫ﺗَﻨَﺰﱠلُ اﻟْﻤَﻠَﺎﺋِ َﻜﺔ‬ doğuş, doğum, doğmak ٌ‫ﻣَﻄْﻠَﻊ‬ selamet, barış, esenlik ٌ‫ﺳَﻠَﺎم‬

doğmak ‫ﻃَﻠَﻊَ ﯾَﻄْﻠُﻊُ ﻃُﻠُﻮﻋﺎً ﻣَﻄْﻠَﻌًﺎ‬

‫( ةنيبلا ةروس‬98) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(98- BEYYİNE SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ُ‫َﻟﻢْ ﯾَﻜُﻦِ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﻣِﻦْ أَھْﻞِ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ وَاﻟْﻤُﺸْﺮِﻛِﯿﻦَ ﻣُﻨْﻔَﻜﱢﯿﻦَ ﺣَﺘﱠﻰ ﺗَﺄْﺗِﯿَﮭُﻢ‬ ُ‫{اﻟْﺒَﯿﱢ َﻨﺔ‬98/1} 1. Apaçık delil kendilerine gelinceye kadar ehl-i kitaptan ve müşriklerden inkârcılar (küfürden) ayrılacak değillerdi. (ism-i fâil) ayrılan, vazgeçen ‫)إِﻧْﻔَﻚﱠ(ﻣُﻨْﻔَﻚﱞ‬

‫ﻄﮭﱠﺮَ ًة‬ َ ُ‫{رَﺳُﻮلٌ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﮫِ ﯾَﺘْﻠُﻮ ﺻُﺤُﻔًﺎ ﻣ‬98/2} ٌ‫ﻓِﯿﮭَﺎ ﻛُﺘُﺐٌ ﻗَﯿﱢﻤَﺔ‬ {98/3} ُ‫َوﻣَﺎ ﺗَﻔَﺮﱠقَ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜِﺘَﺎبَ إِﻻﱠ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْ ِﺪ ﻣَﺎ ﺟَﺎءَﺗْﮭُﻢُ اﻟْﺒَﯿﱢﻨَﺔ‬ {98/4} 2. 3. 4. (İşte o apaçık delil) Allah tarafından gönderilen ve tertemiz sahifeleri okuyan bir elçidir. En doğru hükümler vardır şu sahifelerde. Kendilerine kitap verilenler ancak o açık delil (Peygamber) kendilerine geldikten sonra ayrılığa düştüler. (ism-i mef’ûl) temizlenmiş ٌ‫)ﻃَﮭﱠﺮَ(ﻣُﻄَﮭﱠﺮ‬ çok kıymetli, yüksek değere sahip

ٌ‫ﻗَﯿﱢ َﻤﺔ‬ açık delil ُ‫اَﻟْﺒَﯿﱢ َﻨﺔ‬ ayrılığa düştü, parçalandı, dağıldı ُ‫ﺗَﻔَﺮﱠقَ ﯾَ َﺘﻔَﺮﱠق‬

(meçhûl) verildi ‫ﻲ‬ َ ِ‫)آﺗَﻰ(أُوﺗ‬

‫ِﻟﯿَﻌْﺒُﺪُوا اﻟﻠﱠﮫَ ﻣُﺨْﻠِﺼِﯿﻦَ ﻟَﮫُ اﻟﺪﱢﯾﻦَ ﺣُﻨَﻔَﺎءَ وَﯾُﻘِﯿﻤُﻮا اﻟﺼﱠﻼَةَ وَﻣَﺎ أُﻣِﺮُوا إِﻻﱠ‬ ِ‫{وَﯾُﺆْﺗُﻮا اﻟﺰﱠﻛَﺎةَ وَذَﻟِﻚَ دِﯾﻦُ اﻟْﻘَﯿﱢﻤَﺔ‬98/5} 5. Halbuki onlara ancak, dini yalnız O'na has kılarak ve hanifler olarak Allah'a kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekât vermeleri emrolunmuştu. Sağlam din de budur. ihlâslı olan, halis kılan (riya ve şirkten uzak olan) ٌ‫ﻣُﺨْﻠِﺺ‬ Hanifler (Allah’ı birleyenler) ُ‫َاﻟْﺤُ َﻨﻔَﺎء‬

namazı dosdoğru kılmak ‫ﻼ َة‬ َ ‫أَﻗﺎَمَ ﯾُﻘِﯿﻢُ اﻟﺼﱠ‬

َ ‫إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ﻛَﻔَﺮُوا ﻣِﻦْ أَھْﻞِ اﻟْﻜِﺘَﺎبِ وَاﻟْﻤُﺸْﺮِﻛِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﻧَﺎرِ ﺟَﮭَﻨﱠ َﻢ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾ‬ ‫ﻦ‬ ِ‫{ﻓِﯿﮭَﺎ أُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢْ ﺷَﺮﱡ اﻟْﺒَﺮِﯾﱠﺔ‬98/6} 6. Ehl-i kitap ve müşriklerden olan inkârcılar, içinde ebedî olarak kalacakları cehennem ateşindedirler. İşte halkın en şerlileri onlardır. mahlukat, yaratılan ُ‫اَﻟْﺒَﺮِﯾﱠﺔ‬ sürekli, ebedi ٌ‫ﺧَﺎﻟِﺪ‬

‫{إِنﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎِﻟﺤَﺎتِ أُوﻟَﺌِﻚَ ھُﻢْ ﺧَﯿْﺮُ اﻟْﺒَﺮِﯾﱠ ِﺔ‬98/7} ْ‫ﺄَﻧْﮭَﺎرُ ﺧَﺎﻟِﺪِﯾﻦَ ﻓِﯿﮭَﺎ ﺟَﺰَاؤُھُﻢْ ﻋِﻨْﺪَ رَﺑﱢﮭِﻢْ ﺟَﻨﱠﺎتُ ﻋَﺪْنٍ ﺗَﺠْﺮِي ﻣِﻦْ َﺗﺤْﺘِﮭَﺎ اﻟ‬ ُ‫{أَﺑَﺪًا رَﺿِﻲَ اﻟﻠﱠﮫُ ﻋَﻨْﮭُﻢْ وَرَﺿُﻮا ﻋَﻨْﮫُ ذَﻟِﻚَ ﻟِﻤَﻦْ ﺧَﺸِﻲَ رَﺑﱠﮫ‬98/8} 7. 8. İman edip sâlih ameller işleyenlere gelince, halkın en hayırlısı da onlardır. Onların Rableri katındaki mükâfatları, zemininden ırmaklar akan, içinde devamlı olarak kalacakları Adn cennetleridir. Allah kendilerinden hoşnut olmuş,

onlar da Allah'tan hoşnut olmuşlardır. Bu söylenenler hep Rabbinden korkan (O'na saygı gösterenler) içindir.

‫( ةلزلزلا ةروس‬99) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (99- ZİLZÂL SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{إِذَا زُﻟْﺰِﻟَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ زِﻟْﺰَاﻟَﮭَﺎ‬99/1} ‫وَأَﺧْﺮَﺟَﺖِ اﻟْﺄَرْضُ أَﺛْﻘَﺎﻟَﮭَﺎ‬ {99/2} ‫{وَﻗَﺎلَ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنُ ﻣَﺎ ﻟَﮭَﺎ‬99/3} َ‫اﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﺗُﺤَﺪﱢثُ أَﺧْﺒَﺎرَه‬ {99/4} ‫{ﺑِﺄَنﱠ رَﺑﱠﻚَ أَوْﺣَﻰ ﻟَﮭَﺎ‬99/5} 1-5. Yerküre kendine has sarsıntısıyla sallandığı, toprak ağırlıklarını dışarı çıkardığı ve insan "Ne

oluyor buna!" dediği zaman.. İşte o gün (yer) Rabbinin ona bildirmesiyle haberlerini anlatır. onun neyi var, ona ne oluyor? ‫ﻣَﺎ ﻟَﮭَﺎ‬

sarsıldı, sallandı ُ‫زَﻟْﺰَلَ ﯾُ َﺰﻟْﺰِل‬ ağırlıklar (hazineler, ölüler) ُ‫َاﻟْﺄَﺛْﻘَﺎل‬ çıkardı ُ‫أَﺧْﺮَجَ ﯾُﺨْﺮِج‬ haberler ُ‫َاﻟَْﺄﺧْﺒَﺎر‬ vahyetti, bildirdi ‫أَوْﺣَﻰ ﯾُﻮﺣِﻲ‬ anlattı ُ‫ﺤﺪﱢث‬ َ ُ‫ﺣَﺪﱠثَ ﯾ‬

‫{ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﯾَﺼْﺪُرُ اﻟﻨﱠﺎسُ أَﺷْﺘَﺎﺗًﺎ ﻟِﯿُﺮَوْا أَﻋْﻤَﺎَﻟﮭُ ْﻢ‬99/6} َ‫ﻓَﻤَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘَﺎل‬ ُ‫{ذَرﱠةٍ ﺧَﯿْﺮًا ﯾَﺮَه‬99/7} ُ‫ا ﯾَﺮَه‬‫{وَﻣَﻦْ ﯾَﻌْﻤَﻞْ ﻣِﺜْﻘَﺎلَ ذَرﱠةٍ ﺷَﺮ‬99/8}

6. 7. 8. O gün insanlar amellerinin gösterilmesi (amellerinin karşılığını almaları) için darmadağınık geri dönüp gelirler. Kim zerre miktarı hayır yapmışsa onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görür. darmadağınık, ayrı gruplar halinde ‫ﺎتٌأَﺷْ َﺘ‬ çıkmak, sudur etmek ُ‫ﺻَﺪَرَ ﯾَﺼْﺪُر‬ gördü ‫رَأَى ﯾَﺮَى‬ gösterdi ‫أَرَى ﯾُﺮِي‬

zerre miktarı, zerre kadar ‫ﻣِﺜْﻘَﺎلُ ذَرﱠ ٍة‬

‫( تايداعلا ةروس‬100) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(100- ÂDİYÂT SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ت ﺿَﺒْﺤًﺎ‬ ِ ‫{وَاﻟْﻌَﺎدِﯾَﺎ‬100/1} ‫{ﻓَﺎﻟْﻤُﻮرِﯾَﺎتِ ﻗَﺪْﺣًﺎ‬100/2} ِ‫ﻓَﺎﻟْﻤُﻐِﯿﺮَات‬ ‫{ﺻُﺒْﺤًﺎ‬100/3} ‫{ﻓَﺄَﺛَﺮْنَ ﺑِﮫِ ﻧَﻘْﻌًﺎ‬100/4} ‫ﻓَﻮَﺳَﻄْﻦَ ﺑِﮫِ ﺟَﻤْﻌًﺎ‬ {100/5} l-5. Harıl harıl koşanlara, (nallarıyla) çakarak kıvılcım saçanlara, (ansızın) sabah baskını yapanlara, orada tozu dumana katanlara, derken orada bir topluluğun ta ortasına girenlere yemin ederim ki , (cemi, ism-i fâil) koşanlar, akanlar ُ‫َاﻟْﻌَﺎدِﯾَﺎت‬ koşmak, akmak ‫ﻋَﺪاَ ﯾَﻌْﺪُو ﻋُﺪْوًا‬ atın ağzından kişnemeye benzemeyen bir ses çıkarması/ atın koşarken soluması, nefes nefese kalması

ُ‫اَﻟﻀﱠﺒْﺢ‬ (ism-i fâil) kıvılcım çıkartan (‫اَﻟْﻤُﻮرِﯾَﺔُ ج اَﻟْﻤُﻮرِﯾَﺎتُ )ﻣُﻮرِي‬ kıvılcım çıkartmak

‫أَوْرَى ﯾُﻮرِي إِﯾﺮاَ ًء‬ kıvılcım saçan veya ayaklarıyla ses çıkaran deve veya atlar ُ‫َاﻟْﻘَﺪْح‬ baskın verenler, akın edenler ُ‫اَﻟْﻤُﻐِﯿﺮَات‬ baskın verdi, akın etti ُ‫أَﻏﺎَرَ ﯾُﻐِﯿﺮ‬ havaya kalkan toz/şahlanma ُ‫اَﻟﻨﱠﻘْﻊ‬ nakletmek, aktarmak ‫أَﺛَﺮَ ﯾﺄْﺛُﺮُ أَﺛﺎَرَ ًة‬

ortasına dalmak, içine dalmak ‫وَﺳَﻂَ ﯾَﺴِﻂُ َوﺳْﻄًﺎ‬

‫{إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟِﺮَﺑﱢﮫِ ﻟَﻜَﻨُﻮ ٌد‬100/6} ٌ‫{وَإِﻧﱠﮫُ ﻋَﻠَﻰ ذَﻟِﻚَ ﻟَﺸَﮭِﯿﺪ‬100/7} ٌ‫{وَإِﻧﱠﮫُ ﻟِﺤُﺐﱢ اﻟْﺨَﯿْﺮِ ﻟَﺸَﺪِﯾﺪ‬100/8}

6 - 8. Şüphesiz insan, Rabbine karşı pek nankördür. Şüphesiz buna kendisi de şahittir. Ve o, mal sevgisine de aşırı derecede düşkündür. (mübâlağalı ism-i fâil) çok nankör, nankörlüğü huy edinen ُ‫اَﻟْﻜَﻨُﻮد‬ (ُ‫()اَﻟﺸﺎﱠ ِھﺪ‬şahit) in mübâlağalı ism-i fâili ُ‫اَﻟﺸﱠﮭِﯿﺪ‬ hayr (mal) sevgisi nedeniyle ‫ﻟِﺤُﺐﱢ اﻟْﺨَﯿْ ِﺮ‬ (O malı elde etmede) çok şiddetli, sıkı ve çok ihtiraslıdır. ٌ‫ﻟَﺸَﺪِﯾﺪ‬

‫{أَﻓَﻼَ ﯾَﻌْﻠَﻢُ إِذَا ﺑُﻌْﺜِﺮَ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟْﻘُﺒُﻮ ِر‬100/9} ِ‫وَﺣُﺼﱢﻞَ ﻣَﺎ ﻓِﻲ اﻟﺼﱡﺪُور‬ {100/10} ٌ‫{إِنﱠ رَﺑﱠﮭُﻢْ ﺑِﮭِﻢْ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻟَﺨَﺒِﯿﺮ‬100/11} 9. 10. 11. Kabirlerde bulunanların diriltilip dışarı atıldığı ve kalplerde gizlenenlerin ortaya konduğu zamanı düşünmez mi? Şüphesiz Rableri o gün onlardan tamamıyle haberdardır.

diriltip dışarı atmak ُ‫ﺑَﻌْﺜَﺮَ ﯾُ َﺒﻌْﺜِﺮ‬ derlemek, tahsil etmek, elde etmek ‫ﻼ‬ ً ‫ﺣَﺼﱠﻞَ ﯾُﺤَﺼﱢﻞُ ﺗَﺤْﺼِﯿ‬ (mübâlağalı ism-i fâil) her şeyden haberdar ُ‫َاﻟْﺨَﺒِﯿﺮ‬

‫( ةعراقلا ةروس‬101) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (101- KÂRİA SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ﻋ‬ َ ِ‫{ﺔُ َاﻟْﻘَﺎر‬101/1} ُ‫{ﻣَﺎ اﻟْﻘَﺎرِﻋَﺔ‬101/2} ُ‫وَﻣَﺎ أَدْرَاكَ ﻣَﺎ اﻟْﻘَﺎرِﻋَﺔ‬ {101/3} 1. 2. 3. O çarpacak olan felaket! Nedir o çarpacak olan felaket? O çarpacak olan felaketin ne olduğunu sana ne bildirdi? bildirmek ‫أَدْرَى ﯾُﺪْرِي‬ büyük musibet, feci felâket/kıyâmet günü

ُ‫ﻋﺔ‬ َ ِ‫َاﻟْﻘَﺎر‬

ِ ‫{ﯾَﻮْمَ ﯾَﻜُﻮنُ اﻟﻨﱠﺎسُ ﻛَﺎﻟْﻔَﺮَاشِ اﻟْﻤَﺒْﺜُﻮ‬101/4} ُ‫وَﺗَﻜُﻮنُ اﻟْﺠِﺒَﺎل‬ ‫ث‬ ‫ش‬ ِ ‫{ﻛَﺎﻟْﻌِﮭْﻦِ اﻟْﻤَﻨْﻔُﻮ‬101/5} 4. 5. İnsanlar, o gün (ateşin etrafını sarmış) yayılmış pervaneler gibi olur, dağlar da atılmış renkli yün gibi olur. saçmak, yaymak, dağıtmak ‫ﺑَﺚﱠ ﯾَﺒُﺚﱡ ﺑﺜﺎ‬ pervaneler, kelebekler ُ‫َاﻟْﻔَﺮَاش‬ (ism-i mef’ûl) saçılan, yayılan ُ‫اﻟْﻤَﺒْﺜُﻮث‬ (boyalı, yahut renkli) yün ُ‫اَﻟْ ِﻌﮭْﻦ‬

(ism-i mef’ûl) atılmış, yayılmış ِ‫)ﻧَﻔَﺶَ(اﻟْﻤَﻨْﻔُﻮش‬

‫{ﻓَﺄَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ﺛَﻘُﻠَﺖْ َﻣﻮَازِﯾﻨُ ُﮫ‬101/6} ٍ‫{ﻓَﮭُﻮَ ﻓِﻲ ﻋِﯿﺸَﺔٍ رَاﺿِﯿَﺔ‬101/7} ُ‫{وَأَﻣﱠﺎ ﻣَﻦْ ﺧَﻔﱠﺖْ ﻣَﻮَازِﯾﻨُﮫ‬101/8} ٌ‫{ﻓَﺄُﻣﱡﮫُ ھَﺎوِﯾَﺔ‬101/9} ‫وَﻣَﺎ‬ ْ‫{أَدْرَاكَ ﻣَﺎ ھِ َﯿﮫ‬101/10} ٌ‫{ﻧَﺎرٌ ﺣَﺎﻣِﯿَﺔ‬101/11} 6-11. (O gün) kimin tartılan ameli ağır gelirse, işte o, hoşnut edici bir yaşayış içinde olur. Ameli hafif olana gelince. İşte onun anası (barınağı, yeri, yurdu) Hâviye'dir. Nedir o (Hâviye) bilir misin? Kızgın bir ateştir!

tartmak, değer biçmek ‫وَزَنَ ﯾَ ِﺰنُ وَزْﻧًﺎ‬ ağır gelmek, ağır olmak ‫ﻼ‬ ً ْ‫ﺛَﻘُﻞَ ﯾَﺜْﻘُﻞُ ﺛِﻘ‬

(ism-i mef’ûl) tartılan, teraziye, tartıya gelebilecek değerde olan ُ‫ﻣَﻮْزُونٌ ج َﻣﻮَازِﯾﻦ‬

hafif olmak ‫ﺧَﻒﱠ ﯾَﺨِﻒﱡ ﺧَﻔﺎ‬ yaşayış, yaşayış tarzı ُ‫ﺸﺔ‬ َ ‫اَﻟْﻌِﯿ‬

çok sıcak, çok kızgın ٌ‫ﺣَﺎﻣِ َﯿﺔ‬ çok derin çukur, uçurum, içi ateşle dolu uçurum ٌ‫ھَﺎوِ َﯾﺔ‬

‫( رثاكتلا ةروس‬102) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (102- TEKÂSÜR SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ُ‫{أَﻟْﮭَﺎﻛُﻢُ اﻟﺘﱠﻜَﺎﺛُﺮ‬102/1} َ‫{ﺎﺑِﺮَ ﺣَﺘﱠﻰ زُرْﺗُﻢُ اﻟْﻤَﻘ‬102/2} َ‫ﻛَﻼﱠ ﺳَﻮْف‬ ‫ن‬ َ ‫{ﺗَﻌَْﻠﻤُﻮ‬102/3} َ‫{ﺛُﻢﱠ ﻛَﻼﱠ ﺳَﻮْفَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮن‬102/4} 1-4. Çokluk kuruntusu sizi o derece oyaladı ki, nihayet kabirleri ziyaret ettiniz. Hayır! Yakında bileceksiniz! Elbette yakında bileceksiniz! kabirler ُ‫اَﻟْ َﻤﻘَﺎﺑِﺮ‬ meşgul etmek, alıkoymak, vazgeçirmek ‫أَﻟْﮭَﻰ ﯾُﻠْﮭِﻲ ِإﻟْﮭَﺎ ًء‬ (çok mal vs. hususunda) rekabet yapmak, çokluğuyla karşılıklı övünmek

ُ‫اَﻟﺘﱠﻜَﺎﺛُﺮ‬

ِ ‫{ﻛَﻼﱠ ﻟَﻮْ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ ﻋِﻠْﻢَ اﻟْ َﯿﻘِﯿ‬102/5} َ‫{ﻟَﺘَﺮَوُنﱠ اﻟْﺠَﺤِﯿﻢ‬102/6} ‫ُﺛﻢﱠ‬ ‫ﻦ‬ ِ‫{ﻟَﺘَﺮَوُﻧﱠﮭَﺎ ﻋَﯿْﻦَ اﻟْﯿَﻘِﯿﻦ‬102/7} ِ‫ﺛُﻢﱠ ﻟَﺘُﺴْﺄَﻟُﻦﱠ ﯾَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻋَﻦِ اﻟﻨﱠﻌِﯿﻢ‬ {102/8} 5 - 8. Gerçek öyle değil! Kesin bilgi ile bilmiş olsaydınız, mutlaka cehennem ateşini görürdünüz. Sonra ahirette onu çıplak gözle göreceksiniz. Nihayet o gün (dünyada yararlandığınız) nimetlerden elbette ve elbette hesaba çekileceksiniz. yakîn (şüphe ve tereddütlerden uzak) bilgi ‫ﻦ‬ ِ ‫ﻋِﻠْﻢَ اﻟْ َﯿﻘِﯿ‬ yakînin ta kendisi, gözle görürcesine kat’î (tekit içindir) ‫ﻦ‬ ِ ‫ﻋَﯿْﻦَ اﻟْ َﯿﻘِﯿ‬ kesinlikle göreceksiniz (sondaki şeddeli nun tekit içindir) ‫)رَأَى ﯾَﺮَى(ﻟَﺘَ َﺮوُنﱠ‬ nimet, çok nimet, rahat yaşayış, bolluk, kolay geçim

ُ‫اَﻟﻨﱠﻌِﯿﻢ‬

‫( رصعلا ةروس‬103) ‫ﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢِﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّ ِﮫ اﻟﺮﱠﺣْ َﻤ‬ (103- ASR SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{وَاﻟْ َﻌﺼْﺮ‬103/1} ٍ‫{إِنﱠ اﻟْﺈِﻧْﺴَﺎنَ ﻟَﻔِﻲ ﺧُﺴْﺮ‬103/2} ‫إِﻻﱠ اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣَﻨُﻮا‬ ِ‫{وَﻋَﻤِﻠُﻮا اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟْﺤَﻖﱢ وَﺗَﻮَاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺼﱠﺒْﺮ‬103/3} 1. 2. 3. Asra yemin ederim ki, insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır. birbirine tavsiye etmek ‫ﺗَﻮَاﺻَﻰ ﯾَﺘَﻮَاﺻَﻰ‬ zarar, ziyan ُ‫اَﻟْﺨُﺴْﺮ‬

‫( ةزمهلا ةروس‬104) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(104- HÜMEZE SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ٍ‫{وَﯾْﻞٌ ﻟِﻜُﻞﱢ ھُﻤَﺰَةٍ ﻟُ َﻤﺰَة‬104/1} ُ‫{اﻟﱠﺬِي ﺟَﻤَﻊَ ﻣَﺎﻻً وَﻋَﺪﱠدَه‬104/2} ُ‫{ﯾَﺤْﺴَﺐُ أَنﱠ ﻣَﺎﻟَﮫُ َأﺧْﻠَﺪَه‬104/3} 1. 2. 3.Arkadan çekiştirmeyi, yüze karşı eğlenmeyi âdet edinen herkesin vay haline! O ki, malı toplamış ve onu sayıp durmuştur. (O), malının kendisini ebedî kılacağını zanneder. çok ayıplayan, çok çekiştiren (arkadan çekiştiren) ٌ‫ھُﻤَﺰَةٌ =ھَﻤﺎﱠز‬ ayıplamak, çekiştirmek, kusur aramak ‫ﻟَﻤَﺰَ ﯾَﻠْﻤُﺰُ ﻟَﻤْﺰًا‬ tahkirde bulunan, çok kusur arayan, çok ayıplayan, insanın yüzüne karşı çok çekiştiren ٌ‫ﻟُﻤَ َﺰة‬ bekasını devam ettirmek, kalıcı kılmak, ebedi yaşatmak ‫أَﺧْﻠَﺪَ ﯾُﺨْﻠِﺪُ ِإﺧْﻼَدًا‬

‫{ﻓِﻲ اﻟْﺤُﻄَﻤَﺔِ ﻛَﻼﱠ ﻟَﯿُﻨْﺒَﺬَنﱠ‬104/4} ُ‫{وَﻣَﺎ أَدْرَاكَ ﻣَﺎ اﻟْﺤُﻄَﻤَﺔ‬104/5} ُ‫{ﻧَﺎرُ اﻟﻠﱠﮫِ اﻟْﻤُﻮﻗَﺪَة‬104/6} ِ‫{اﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻄﱠﻠِﻊُ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﺄَﻓْﺌِﺪَة‬104/7}

4. Hayır! Andolsun ki o Hutame'ye atılacaktır. 5. Hutame'nin ne olduğunu bilir misin? 6. Allah'ın, tutuşturulmuş ateşidir. 7.(Yandıkça) tırmanıp kalplerin ta üstüne çıkar.

atılır ‫ﯾُﻨْﺒَﺬَنﱠ‬ atmak, hiçe saymak, ihmal etmek ‫ﻧَﺒَﺬَ َﯾﻨْﺒِﺬُ ﻧَﺒْﺬًا‬

kırmak, ufaltmak, ezmek, çiğnemek ‫ﺣﻄْﻤًﺎ‬ َ ُ‫ﺣَﻄَﻢَ ﯾَﺤْﻄِﻢ‬

çok kıran, ufaltan, kendisini yalanlayanları çokca ezdiği içine döktüğü için cehenneme ıtlak edilmiştir. ُ‫َاﻟْﺤُﻄَ َﻤﺔ‬ (ism-i mef’ûl) yakılmış, tutuşturulmuş ٌ‫ﻣُﻮﻗَﺪٌ ث ﻣُﻮﻗَﺪَة‬ yakmak, tutuşturmak

‫أَوْﻗَﺪَ ﯾُﻮﻗِﺪُ إِﯾﻘﺎَدًا‬

kalp, gönül

‫ﻔُﺆاَدُ ج َأﻓْﺌِ َﺪةٌَا ْﻟ‬ çıkmak, çıkıp bakmak, muttali olmak ‫إِﻃﱠﻠَﻊَ ﯾَﻄﱠﻠِﻊُ ِإﻃﱢﻼَﻋًﺎ‬

ٌ‫{إِﻧﱠﮭَﺎ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢ ﻣُﺆْﺻَ َﺪة‬104/8} ٍ‫{ﻓِﻲ ﻋَﻤَﺪٍ ﻣﱡﻤَﺪﱠدَة‬104/9} 8.O, onların üzerine kapatılıp kilitlenecektir. 9. (Bu ateşin içinde) uzatılmış sütunlara bağlanmışlar. direk, bina ٌ‫اَﻟْﻌِﻤﺎَدُ ج ﻋَ َﻤﺪ‬ (ism-i mef’ûl) kapatılmış, örtülmüş ٌ‫ﻣُﺆْﺻَﺪَة‬ desteklemek, uzatmak ‫أَﻣَﺪﱠ ﯾُ ِﻤﺪﱡ‬ uzatmak, yaymak ‫ﻣَﺪﱠ َﯾ‬‫ﻤُﺪﱡ ﻣَﺪا‬

(ism-i mef’ûl) upuzun, uzatılmış ٌ‫ﻣُ َﻤﺪﱠد‬

‫( ليفلا ةروس‬105) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (105- FÎL SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ﻞ‬ ِ ‫ب اﻟْﻔِﯿ‬ ِ ‫{أَﻟَﻢْ ﺗَﺮَ ﻛَﯿْﻒَ ﻓَﻌَﻞَ رَﺑﱡﻚَ ﺑِﺄَﺻْﺤَﺎ‬105/1} َ‫ﻞْ ﻛَﯿْﺪَھُﻢْ أَﻟَﻢْ ﯾَﺠْﻌ‬ ٍ‫{ﻓِﻲ َﺗﻀْﻠِﯿﻞ‬105/2} َ‫{وَأَرْﺳَﻞَ ﻋَﻠَﯿْﮭِﻢْ ﻃَﯿْﺮًا أَﺑَﺎﺑِﯿﻞ‬105/3} ‫ﺗَﺮْﻣِﯿﮭِﻢ‬ ٍ‫ﺳﺠﱢﯿﻞ‬ ِ ْ‫{ﺑِﺤِﺠَﺎرَةٍ ﻣِﻦ‬105/4} ٍ‫{ﻓَﺠَﻌَﻠَﮭُﻢْ ﻛَﻌَﺼْﻒٍ ﻣَﺄْﻛُﻮل‬105/5} l. Rabbin fil sahiplerine nasıl yaptı, görmedin mi? 2. Onların kötü planlarını boşa çıkarmadı mı? 3. Onların üstüne ebâbil kuşlarını gönderdi. 4. O kuşlar, onların üzerlerine pişmiş tuğladan yapılmış taşlar atıyordu. 5. Böylece Allah onları yenilip çiğnenmiş ekine çevirdi. saptırma, boşa çıkarma ٌ‫)ﺿَﻞﱠ ﯾَﻀِﻞﱡ( َﺗﻀْﻠِﯿﻞ‬ sâhib, arkadaş, sıkı dost ُ‫ﺻﺎَﺣِﺐٌ ج اَﻟَْﺄﺻْﺤﺎَب‬

atmak ‫رَﻣَﻰ ﯾَﺮْﻣِﻲ‬ hile, tuzak, hile yapma, tuzağa düşürme ُ‫)ﻛﺎَدَ ﯾَﻜﯿِﺪُ ﻛَﯿْﺪاً(اَﻟْﻜَﯿْﺪ‬ taşlaşmış çamur (tuğla vs.) ُ‫اَﻟﺴﱢﺠﱢﯿﻞ‬ taş ُ‫ﺤﺠَﺎرَة‬ ِ ْ‫اَﻟْﺤَﺠَﺮُ ج اَﻟ‬ kuş, kuşlar ُ‫اَﻟﻄﱠﯿْﺮ‬

ekin yaprağı, saman ufağı ُ‫اَﻟْ َﻌﺼْﻒ‬

‫( شيرق ةروس‬106) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (106-KUREYŞ SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

ٍ ْ‫ف ﻗُﺮَﯾ‬ ‫ﺶ‬ ِ َ‫{ﻟِﺈِﯾﻼ‬106/1} ِ‫{إِﯾﻼَﻓِﮭِﻢْ رِﺣْﻠَﺔَ اﻟﺸﱢﺘَﺎءِ وَاﻟﺼﱠﯿْﻒ‬106/2} ِ‫{ﻓَﻠْﯿَﻌْﺒُﺪُوا رَبﱠ ھَﺬَا اﻟْﺒَﯿْﺖ‬106/3} ْ‫اﻟﱠﺬِي أَﻃْﻌَﻤَﮭُﻢْ ﻣِﻦْ ﺟُﻮعٍ وَآﻣَﻨَﮭُﻢ‬ ٍ‫ﺧﻮْف‬ َ ْ‫{ﻣِﻦ‬106/4} 1. Kureyş'e kolaylaştırıldığı, 2. Evet, kış ve yaz seyahatleri onlara kolaylaştırıldığı için, 3.Onlar, şu evin (Kâbe’nin) Rabbine kulluk etsinler, 4. ki, o (Allah) kendilerini açlıktan doyurdu ve her çeşit korkudan emin kıldı. ünsiyet ettirmek, alıştırmak, sevdirmek, kolaylaştırmak ُ‫ﻼف‬ َ ‫َاﻟْﺈِﯾ‬ kış ُ‫اَﻟﺸﱢﺘَﺎء‬ sefere çıkmak, seyehat etmek, seyehat, gezi ٌ‫ِرﺣَْﻠﺔ‬ yaz ُ‫اَﻟﺼﱠﯿْﻒ‬ doyurmak ٌ‫أَﻃْﻌَﻢَ ﯾُﻄْﻌِﻢُ ِإﻃْﻌَﺎم‬ (her çeşit) korku ٌ‫ﺧَﻮْف‬ açlık

ٌ‫ﺟُﻮع‬

‫( نوعاملا ةروس‬107) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (107- MÂÛN SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ﻦ‬ ِ ‫{أَرَأَﯾْﺖَ اﻟﱠﺬِي ﯾُﻜَﺬﱢبُ ﺑِﺎﻟﺪﱢﯾ‬107/1} َ‫ﻓَﺬَﻟِﻚَ اﻟﱠﺬِي ﯾَﺪُعﱡ اﻟْﯿَﺘِﯿﻢ‬ {107/2} ِ‫{وَﻻَ ﯾَﺤُﺾﱡ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﻌَﺎمِ اﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦ‬107/3} ٌ‫ﻓَﻮَﯾْﻞ‬ ‫ﺼﻠﱢ‬ َ ُ‫{ﯿﻦَ ِﻟﻠْﻤ‬107/4} َ‫{اﻟﱠﺬِﯾﻦَ ھُﻢْ ﻋَﻦْ ﺻَﻼَﺗِﮭِﻢْ ﺳَﺎھُﻮن‬107/5} َ‫اﻟﱠﺬِﯾﻦ‬ ‫ن‬ َ ‫{ھُﻢْ ﯾُﺮَاؤُو‬107/6} َ‫{وَﯾَﻤْﻨَﻌُﻮنَ اﻟْﻤَﺎﻋُﻮن‬107/7} 1. Dini yalanlayanı gördün mü? 2. İşte o, yetimi itip kakar; 3. Yoksulu doyurmaya teşvik etmez; 4. Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki, 5. Onlar namazlarını ciddiye almazlar. 6. Onlar gösteriş yapanlardır. 7.Ve hayra da mâni olurlar. sert davranarak, azarlayarak kovmak, itip kakmak ‫دَعﱠ َﯾﺪُعﱡ دَﻋﺎ‬ yiyecek, yedirme, doyurma ُ‫اَﻟﻄﱠﻌَﺎم‬ teşvik etmek ‫ﺣَﺾﱠ ﯾَﺤُﺾﱡ ﺣَﻀﺎ‬

(alçaltıcı, zillete düşürücü) fakirliğe sahip olan, yoksul, düşkün ُ‫اَﻟْﻤِﺴْﻜِﯿﻦُ ج ﻣَﺴﺎَﻛِﯿﻦ‬ (ism-i fâil) namaz kılan ‫ﻦ‬ َ ‫)ﺻَﻠﱠﻰ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ(اَﻟْﻤُﺼَﻠﱢﻲ ج اَﻟْﻤُﺼَﻠﱢﯿ‬ menetmek, alıkoymak, engel olmak ُ‫ﻣَﻨَﻊَ َﯾﻤْ َﻨﻊ‬ (ism-i fâil) gâfil, gaflet eden, gafletle ve ehemmiyet vermeyerek terk eden ‫ن‬ َ ‫ﺳﺎَهٍ ج ﺳَﺎھُﻮ‬ mürâîlik=riyakarlık yapmak, gösterişte bulunmak (müfâale bâbından) ‫رَاءَى ﯾُﺮَاﺋِﻲ رِﺋﺎَءً ﻣُﺮاءَا ًة‬ yardım/ zekat, sadaka/ bağlılık, ihtiyaç maddeleri ‫ن‬ َ ‫اَﻟْﻤَﺎﻋُﻮ‬

‫( رثوكلا ةروس‬108) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(108-KEVSER SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫{إِﻧﱠﺎ أَﻋْﻄَﯿْﻨَﺎكَ اﻟْ َﻜﻮْﺛَ َﺮ‬108/1} ْ‫{ﻓَﺼَﻞﱢ ﻟِﺮَﺑﱢﻚَ وَاﻧْﺤَﺮ‬108/2} ‫إِنﱠ‬ ُ‫{ﺷَﺎﻧِﺌَﻚَ ھُ َﻮ اﻟْﺄَﺑْﺘَﺮ‬108/3} 1. (Resûlum!) Kuşkusuz biz sana Kevser'i verdik. 2. Şimdi sen Rabbine kulluk et ve kurban kes. 3. Asıl sonu kesik olan, şüphesiz sana hınç besleyendir.

vermek ‫أَﻋْﻄَﻰ ﯾُﻌْﻄِﻲ ِإﻋْﻄﺎَ ًء‬ cennette bir nehir/Allah katından Rasûl-ü Ekrem’e (a.s.) verilen büyük hayır, lutuf ُ‫اَﻟْ َﻜﻮْﺛَﺮ‬ namaz kılmak/rahmet etmek/ ta’zim etmek/ salat getirmek/dua etmek ‫ﻼ ًة‬ َ َ‫ﺻَﻠﱠﻰ ﯾُﺼَﻠﱢﻲ ﺻ‬ (kurban) kesmek, boğazlamak ‫ﻧَﺤَﺮَ ﯾَﻨْﺤَﺮُ َﻧﺤْﺮًا‬

(ism-i fâil) buğzeden, kin duyan ُ‫اَﻟﺸﺎﱠ ِﻧﺊ‬ buğz, kin ُ‫اَﻟﺸﱠﻨَﺂن‬ hayırsız kimse, hayırlı işlerden uzaklaşmış olan / nesli kesilmiş (evladı olmayan) adam ُ‫َاﻟْﺄَﺑْﺘَﺮ‬

‫( نورفاكلا ةروس‬109) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (109- KÂFİRÛN SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ‫ن ﻗُﻞْ ﯾَﺎ أَﯾﱡ‬ َ ‫{ﮭَﺎ اﻟْﻜَﺎﻓِﺮُو‬109/1} َ‫{ﻻَ أَﻋْﺒُﺪُ ﻣَﺎ ﺗَﻌْﺒُﺪُون‬109/2} َ‫وَﻻ‬ ُ‫{أَﻧْﺘُﻢْ ﻋَﺎﺑِﺪُونَ ﻣَﺎ أَﻋْﺒُﺪ‬109/3} ْ‫{وَﻻَ أَﻧَﺎ ﻋَﺎﺑِﺪٌ ﻣﺎَ ﻋَﺒَﺪْﺗُﻢ‬109/4} ُ‫{وَﻻَ أَﻧْﺘُﻢْ ﻋَﺎﺑِﺪُونَ ﻣَﺎ أَﻋْﺒُﺪ‬109/5} ِ‫{ﻟَﻜُﻢْ دِﯾﻨُﻜُﻢْ وَﻟِﻲَ دِﯾﻦ‬109/6} l. (Resûlüm!) De ki: Ey kâfirler! 2. Ben sizin tapmakta olduklarınıza tapmam. 3. Siz de benim taptığıma tapmıyorsunuz. 4. Ben de sizin taptıklarınıza asla tapacak değilim. 5. Evet, siz de

benim taptığıma tapıyor değilsiniz. 6. Sizin dininiz size, benim dinim de banadır.

ibadet etmek, kulluk etmek ‫ﻋَﺒَﺪَ ﯾَﻌْﺒُﺪُ ﻋِﺒﺎَدَ ًة‬ itaat, inkiyad, bağlılık/ceza (=yapılan amelin karşılığı)/şeriat, din, ibadet ُ‫اَﻟﺪﱢﯾﻦ‬

‫( رصنلا ةروس‬110) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (110- NASR SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ُ‫{إِذَا ﺟَﺎءَ ﻧَﺼْﺮُ اﻟﻠﱠ ِﮫ وَاﻟْﻔَﺘْﺢ‬110/1} ِ‫وَرَأَﯾْﺖَ اﻟﻨﱠﺎسَ ﯾَﺪْﺧُﻠُﻮنَ ﻓِﻲ دِﯾﻦ‬ ‫{اﻟﻠﱠﮫِ أَﻓْﻮَاﺟًﺎ‬110/2} ‫ﻓَﺴَﺒﱢﺢْ ﺑِﺤَﻤْﺪِ رَﺑﱢﻚَ وَاﺳْﺘَﻐْﻔِﺮْهُ إِﻧﱠﮫُ ﻛَﺎنَ ﺗَﻮﱠاﺑًﺎ‬ {110/3} 1. Allah'ın yardımı ve zaferi geldiği, 2. Ve insanların bölük bölük Allah'ın dinine girmekte olduklarını gördüğün vakit, 3.Rabbine hamdederek

O'nu tesbih et ve O'ndan mağfiret dile. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir.

fevc, bölük ٌ‫اَﻟْﻔَﻮْجُ ج أَﻓْﻮَاج‬ fetih/zafer ُ‫اﻟْﻔَﺘْﺢ‬

mağfireti çok olan ٌ‫َﺗﻮﱠاب‬ tesbih (takdis ve tenzih) etmek ‫ﺳَﺒﱠﺢَ ﯾُﺴَﺒﱢﺢُ ﺗَﺴْﺒِﯿﺤ ًﺎ‬ istiğfar etmek, bağış (mağfiret) dilemek ‫اِﺳْﺘَﻐْﻔَﺮَ ﯾَﺴْﺘَﻐْﻔِﺮُ اِﺳْﺘِﻐْﻔﺎَرًا‬

‫( دسملا ةروس‬111) ‫ﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿﻢِﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّ ِﮫ اﻟ‬ (111-TEBBET SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

‫ﺐ وَﺗَ ﱠ‬ ‫ﺐ‬ ٍ َ‫{ﺗَﺒﱠﺖْ ﯾَﺪَا أَﺑِﻲ ﻟَﮭ‬111/1} َ‫ﻣَﺎ أَﻏْﻨَﻰ ﻋَﻨْﮫُ ﻣَﺎﻟُﮫُ وَﻣَﺎ ﻛَﺴَﺐ‬ {111/2} ٍ‫{ﺳَﯿَﺼْﻠَﻰ ﻧَﺎرًا ذَاتَ ﻟَﮭَﺐ‬111/3} َ‫وَاﻣْﺮَأَﺗُﮫُ ﺣَﻤﱠﺎﻟَﺔ‬ ِ‫{اﻟْﺤَﻄَﺐ‬111/4} ٍ‫{ﻓِﻲ ﺟِﯿﺪِھَﺎ ﺣَﺒْﻞٌ ﻣِﻦْ ﻣَﺴَﺪ‬111/5} 1. Ebû Leheb'in iki eli kurusun! Kurudu da. 2. Malı ve kazandıkları ona fayda vermedi. 3. O, alevli bir ateşte yanacak. 4. Odun taşıyıcı olarak karısı da (ateşe girecek). 5. Boynunda hurma lifinden bükülmüş bir ip olduğu halde.

helâk olmak, zarar etmek ‫ﺗَﺐﱠ ﯾَﺘِﺐﱡ ﺗَﺒﺎ‬

“kurusun, mahvolsun” manasında helâk ve hasarla bedduadır. Kinâye olarak varid olmuştur. Çünkü eller tutma ve iş görme âletidir ْ‫ ﺗَﺒﱠﺖ‬..

kâfi gelmek, müstağnî kılmak, fayda vermek ْ‫أَﻏْﻨَﻰ ﯾُﻐْﻨِﻲ ﻋَﻦ‬

(ateşe) atılmak, ateşe maruz bırakılmak, (ateşe) yaslanmak

‫ﺻَﻠِﻰ ﯾَﺼْﻠَﻰ ﺻِﻠِﯿﺎ‬

odun hamalı, odun taşıyıcısı ‫ﺐ‬ ِ ‫ﻄ‬ َ َ‫ﺣَﻤﱠﺎﻟَﺔَ اﻟْﺤ‬ kazandı ‫ﻛَﺴَﺐَ ﯾَﻜْﺴِﺐُ ﻛَﺴْﺒًﺎ‬ alevli ‫ﺐ‬ ٍ ‫ذَاتَ ﻟَ َﮭ‬ alev veya ateşin tutuşması, alevlenmesi ُ‫اَﻟﻠﱠﮭَﺐ‬ sağlamca bükülmüş ip, urgan ُ‫ﺴﺪ‬ َ َ‫اَﻟْﻤ‬ boyun, gerdan ُ‫َاﻟْﺠِﯿﺪ‬ ip, urgan ٌ‫ﺣَﺒْﻞ‬

‫( صالخإلا ةروس‬112) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬

(112 -İHLÂS SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ٌ‫{ﻗُﻞْ ھُﻮَ اﻟﻠﱠﮫُ َأﺣَﺪ‬112/1} ُ‫{اﻟﻠﱠﮫُ اﻟﺼﱠﻤَﺪ‬112/2} ‫ﻟَﺪْ ﻟَﻢْ ﯾَﻠِﺪْ وَﻟَﻢْ ﯾُﻮ‬ {112/3} ٌ‫{وَﻟَﻢْ َﯾﻜُﻦْ ﻟَﮫُ ﻛُﻔُﻮًا أَﺣَﺪ‬112/4} 1. De ki: O, Allah birdir. 2. Allah sameddir. 3. O, doğurmamış ve doğmamıştır. 4. Onun hiçbir dengi yoktur. Hiç kimseye ve hiç bir şeye muhtaç olmayıp, bilakis herkezin ve her şeyin kendisine muhtaç olduğu zat, çok yüksek, çok yüce/dâim, bâkî ُ‫اَﻟﺼﱠﻤَﺪ‬ doğurulmadı

‫ﻟَﻢْ ﯾُﻮَﻟ ْﺪ‬ doğurmadı ْ‫ﻟَﻢْ ﯾَِﻠﺪ‬ doğurmak ‫وَﻟَﺪَ ﯾَِﻠﺪُ ِوﻻَد ًة‬ denk ُ‫اَﻟْﻜُﻔُﻮ‬

‫( قلفلا ةروس‬113) ‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (113- FELAK SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{ﻗُﻞْ أَﻋُﻮذُ ﺑِﺮَبﱢ اﻟْﻔَﻠَﻖ‬113/1} َ‫{ﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ ﻣَﺎ ﺧَﻠَﻖ‬113/2} ْ‫وَﻣِﻦ‬ َ‫{ﺷَﺮﱢ ﻏَﺎﺳِﻖٍ إِذَا َوﻗَﺐ‬113/3} ِ‫وَﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ اﻟﻨﱠﻔﱠﺎﺛَﺎتِ ﻓِﻲ اﻟْﻌُﻘَﺪ‬ {113/4} َ‫{وَﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ ﺣَﺎﺳِﺪٍ إِذَا ﺣَﺴَﺪ‬113/5} 1. De ki: “Ben ağaran sabahın Rabbine sığınırım, 2.Yarattığı şeylerin şerrinden, 3.Karanlığı çöktüğü zaman gecenin şerrinden, 4.Ve düğümlere üfürüp büyü yapan üfürükçülerin şerrinden, 5.Ve kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden sabahın Rabbine sığınırım! sabah/mahlukat ُ‫َاﻟْﻔََﻠﻖ‬ sığınmak, himaye istemek ‫ب‬ ِ ُ‫ﻋﺎَذَ َﯾﻌُﻮذ‬ gecenin ilk karanlığı, gece karanlığının başlangıcı ُ‫ﺴﻖ‬ َ َ‫اَﻟْﻐ‬

karanlığı çöken gece, tutulmuş ay ٌ‫ﺳﻖ‬ ِ َ‫ﻏﺎ‬ girmek, (karanlık) çökmek, ayın karanlığa girmesi ‫وَﻗَﺐَ ﯾَﻘِﺐُ َوﻗْﺒًﺎ‬ üfürükçü (düğümlere okuyup üfleyen sihirbazlar, büyücüler) ُ‫اَﻟﻨﱠﻔﺎﱠﺛَﺔُ ج اَﻟﻨﱠﻔﺎﱠﺛَﺎت‬ düğüm, bağ, bağlılık, tutukluk ٌ‫اَﻟْﻌُﻘْﺪَةُ ج ﻋُﻘَﺪ‬ haset etmek, kıskanmak ‫ﺣَﺴَﺪَ ﯾَﺤْﺴُﺪُ ﺣَﺴَﺪًا‬

(ism-i fâil) haset eden ُ‫َاﻟْﺤَﺎﺳِﺪ‬ haset, Allah’ın başkalarına verdiği nimeti kerih görmek, istememek, zevâlini temenni etmek ُ‫َاﻟْﺤَﺴَﺪ‬

‫( سانلا ةروس‬114)

‫ﺑِﺴْﻢِ اﻟﻠّﮫِ اﻟﺮﱠﺣْﻤَﻦِ اﻟﺮﱠﺣِﯿ ِﻢ‬ (114- NÂS SÛRESİ) Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla ِ‫{ﻗُﻞْ أَﻋُﻮذُ ﺑِﺮَبﱢ اﻟﻨﱠﺎس‬114/1} ِ‫{ﻣَﻠِﻚِ اﻟﻨﱠﺎس‬114/2} ِ‫إِﻟَﮫِ اﻟﻨﱠﺎس‬ {114/3} ِ‫{ﻣِﻦْ ﺷَﺮﱢ اﻟْﻮَﺳْﻮَاسِ اﻟْﺨَﻨﱠﺎس‬114/4} ‫اَﱠﻟﺬِي ﯾُﻮَﺳْﻮِسُ ﻓِﻲ‬ ِ‫{ﺻُﺪُورِ اﻟﻨﱠﺎس‬114/5} ِ‫{ﻣِﻦَ اﻟْﺠِﻨﱠﺔِ وَ اﻟﻨﱠﺎس‬114/6} 1. De ki: Sığınırım ben insanların Rabbine, 2.İnsanların Melikine (mutlak sahip ve hakimine), 3.İnsanların İlâhına. 4.O sinsi vesvesecinin şerrinden, 5.O ki insanların göğüslerine (kötü düşünceler) fısıldar. 6.Gerek cinlerden, gerek insanlardan(olan bütün vesvesecilerin şerrinden Allah'a sığınırım insan ُ‫اَﻟْﺈِﻧْﺲُ ج اَﻟﻨﺎﱠس‬ sığınmak, himaye istemek ‫ب‬ ِ ُ‫ﻋﺎَذَ َﯾﻌُﻮذ‬ kral, melik, sultan, hükümdar/ Esmâ-i İlâhiye’den: Melik, mülkünde istediği gibi tasarruf eden, her şeye hükmedebilen ٌ‫اَﻟْﻤَﻠِﻚُ ج ﻣُﻠُﻮك‬

vesvese verdi, dürtükledi/içinden geçirdi, aklına getirdi ‫وَﺳْﻮَسَ ﯾُﻮَﺳْﻮِسُ َوﺳْﻮَﺳَ ًﺔ‬ sinsi, sinerek aldatan, gizlenen ُ‫َاﻟْﺨَﻨﱠﺎس‬ vesvese veren, şeytan ُ‫اَﻟْ َﻮﺳْﻮَاس‬ göğüs/ göğüslerde gizlenen ٌ‫اَﻟﺼﱠﺪْرُ ج ﺻُﺪُور‬

Adim Adim Kuran Dili

Recommend Documents