11 Aktivnosti u Projektovanju Postupaka Rada i Tehnoloskih Sistema u Montazi

Aktivnosti u projektovanju postupaka postupa ka rada i tehnoloških sistema si stema u montaži

209

11. AKTIVNOSTI U PROJEKTOVANJU POSTUPAKA RADA I TEHNOLOŠKIH SISTEMA U MONTAŽI 11.1. Uvod Kao rezultat dugogodišnjeg rada grupe naučnika na Institutu za industrijsko inženjerstvo i menadžment,Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu, razvijen je postupak izbora optimalne varijante procesa montaže projektovanja tehnološkog montažnog sistema, koji se sastoji iz tri osnovna koraka, prikazana blok dijagramom na slici sl ici 6.1. Osnove projektovanja tehnološkog postupka montaže čine: izbor optimalne varijante procesa, postupka i redosljeda zahvata u operaciji, izbor i konstrukcija potrebnih alata, uređaja i opreme, određivanje tehničkih uslova za montažu elemenata i proizvoda po operacijama, izbor metoda i sredstava tehničke kontrole kvaliteta montaže, izračunavanje vremena za izvršenje operacija montaže, određivanje oblika transporta i skladištenja elemenata, polufabrikata i proizvoda, izbor i projektovanje transportnih i skladišnih sredstava i razrada tehnološko - tehničke dokumentacije.

11.2 KORAK I - Izbor I zbor osnovne varijante procesa rada 11.2.1. Strukturiranje proizvoda Strukturisanje proizvoda predstavlja podlogu za planiranje montaže sa ciljem da se pravilnim oblikovanjem sklopova proizvoda skrati vrijeme trajanja i poveća ekonomičnost montaže datog proizvoda. Strukturiranje proizvoda je izvedeno na osnovu: • Konstruktivne dokumentacije dokumentacije proizvoda i njegovih dijelova; • Eksplozivne šeme proizvoda; Strukturiranje proizvoda proizvoda rezultira u izradi strukturne strukturne šeme proizvoda, proizvoda, koja određuje način sastavljanja proizvoda od sklopa i pojedinačnih sastavnih dijelova.

210

Montažne tehnologije

11.2.2. Analiza karakteristika proizvoda Analiza odnosa: Struktura predmeta montaže - količine ( pj-qj ) Za dati program proizvodnje proizvoda,koji se dobija se stepen serijnosti prema formuli:  �

∑   

�

određuje godišnje,

 ∙ ∑   

(11.1)

gdje su: Ke - efektivni kapacitet sistema [min/god] qj - godišnji obim proizvodnje ( količine) [kom/god] tii - vrijeme trajanja i-te operacije [min/kom]

Slika 11.1. Analiza odnosa pj-qj

Na osnovu dobijene vrijednosti stepena serijnosti i dijagrama zavisnosti struktura – količine ( pj-qj ) određuje se, za dati program montaže, u koje područje spada data tehnološka i prostorna struktura (Slika 11.1.). Područje I u osnovi zahtjeva “brže tehnologije” sa tehnološkim i prostornim strukturama NAMJENSKOG karaktera, povišenog stepena automatizacije i višeg nivoa fleksibilnosti.

Aktivnosti u projektovanju postupaka rada i tehnoloških sistema u montaži

211

Područje II predstavlja zahtjev za primjenu tehnoloških i prostornih struktura PRODUKCIONOG karaktera, nižih karakteristika u pogledu učinka i povećanog, u odnosu na područje I, nivoa fleksibilnosti. Područje III traži tehnološke i prostorne strukture UNIVERZALNOG karaktera i visokog nivoa fleksibilnosti ("sporije tehnologije"). Područje IV zahtjeva tehnološke sisteme OPŠTEG karaktera sa širokim mogućnostima montaže, a prostorne strukture tipa jediničnog radnog mjesta.

Analiza tačnosti Pri montaži mašina i mehanizama, osnovni zahtjevi se svode po pravilu na održavanje tačnosti položaja, obrtanja i linijskog pomjeranja. To se odnosi na elemente, sklopove i relativne položaje baznih površina. Za tehnološke sisteme i mehanizme (na primjer alatne mašine) tačnost je osnovni pokazatelj njihovog kvaliteta (dopušteno bacanje vretena, rastojanje osa). Brojne vrijednosti tih karakteristika, a takođe i načini njihove kontrole nakon montaže, zadaju se u tehničkoj dokumentaciji proizvoda. Karakteristike tačnosti mašina se određuju sastavljanjem i rješavanjem odgovarajućih mjernih lanaca ili zahtjevima standarda ili eksperimentalnim putem. Sprovođenje analize tačnosti omogućava da se pravilno projektuje tehnološki postupak montaže.

Analiza pogodnosti proizvoda za montažu Konstrukcija je pogodna za montažu onda ako je montaža moguća uz minimalno ulaganje vremena i uz minimalne troškove, angažovanje površina u odeljenju montaže što manje, a vrijeme prolaza kroz odeljenje montaže što kraće i da postoji mogućnost za uvođenje racionalnih organizacionih oblika montaže.

Ocjena pogodnosti proizvoda za automatsku montažu Ocjena pogodnosti proizvoda za automatsku montažu se vrši pomoću ''kvantitativne metode na osnovu stepena složenosti''. Na osnovu eksplozivne šeme proizvoda i tabela po kojima se vrši ocjena

212


primjenom navedene metode, određuje se složenost (bi) i stepen složenosti (Si), svih sastavnih elemenata datog proizvoda.  �

∑   ∙  

(11.2) gdje su: ni - broj istoimenih elemenata Si – stepen složenosti i-tog elementa q- ukupan broj elemenata u proizvodu Za povezivanje elemenata potrebno je koristiti kombinovane postupke kretanja radnih elemenata što zajedno otežava i poskupljuje automatizovanje postupka montaže.

Analiza vrste spoja Ova analiza je od posebnog značaja za izbor varijante procesa montaže u smislu određivanja postojanja: • razdvojivih, • nerazdvojivih ili • kombinovanih vrsta spojeva.

11.2.3. Izbor varijante procesa montaže Izbor varijante procesa rada u montaži se u suštini svodi na ocjenu relevantnih parametara predmeta rada u smislu vrste spojeva, njegove strukture i pogodnosti za automatsku odnosno robotizovanu i mehanizovanu montažu.

11.3. KORAK II - Izbor varijante tehnološkog postupka i sistema u montaži 11.3.1. Određivanje broja i redosljeda izvođenja zahvata u postupku montaže – mrežni dijagram Podloga za utvrđivanje redosljeda izvođenja zahvata je mrežni dijagram, koji prikazuje proces montaže strukturisan na elementarne aktivnosti u obliku mreže i iz njega se jednoznačno određuje veza između pojedinih aktivnosti, kao i njihova međusobna uslovljenost. Za izradu mrežnog dijagrama osnovna podloga je karta toka montaže,


213

koja se izrađuje na osnovu strukturne šeme montiranog proizvoda. Nakon izrade karte toka montaže, u karti LISTA ZAHVATA, daje se pregled zahvata sa utvrđenim redosljedom, pri čemu se moraju uzeti u obzir i određeni zahvati koje proizvod mora ispuniti u toku eksploatacije Na osnovu karte LISTA ZAHVATA i karte toka montaže izrađuje se mrežni dijagram.

11.3.2. Određivanje blokova zahvata prema stepenu automatizacije Utvrđuje se da li se montaža određenog položaja može raščlaniti na dijelove u okviru kojih se može raditi (montirati) čisto automatski, djelimično automatski, pomoću robota ili korišćenjem ručnog rada. Veliki broj slučajeva je pokazao da se jednostavnim konstruktivnim izmjenama na proizvodu mogu postići bitna poboljšanja pogodnosti za automatizovanje procesa montaže.

11.3.3. Određivanje vremena trajanja zahvata montaže Vrijeme trajanja zahvata se određuje primjenom MTM (Methods Timestudy Measurement) sistema. Pri određivanju metoda rada uzimaju se u obzir principi racionalnog izvođenja zahvata. Imajući u vidu idejno rješenje tehnološkog sistema, oblikovanog prema napred navedenim kriterijumima, vrši se određivanje orijentacionog vremena trajanja zahvata.

11.3.4. Određivanje stepena podjele rada i grupa zahvata koji se mogu izvoditi na istom tehnološkom sistemu Stepen podjele rada ( stepen složenosti operacije ) se određuje prema obrascu:  �

 

�

 ∙ ∑   

(11.3)

• Ti - fond potrebnog vremena za izvođenje svih operacija [vr.jed./vr.per.] • Ke - efektivni kapacitet za jednu smjenu [kom./vr.per.] • q j - količina predmeta montaže [vr.per./ kom.] • tzi - vreme trajanja zahvata

214


Efektivni kapacitet određuje se prema sljedećoj relaciji:

Ke= m · Se · ne · ηe

(11.4)

gdje je: • • • •

me - broj radnih dana Se - broj smjena ne - broj časova u smjeni ηe - stepen iskorišćenja kapaciteta sistema

Pri tome se mogu javiti slijedeći slučajevi: SLUČAJ 1: Spr ≤ 1 - svi zahvati u okviru postupka se izvode u jednoj operaciji i na jednom tehnološkom sistemu, ako to zadovoljava vrsta spoja. Nema potrebe za podjelom rada u sistemu montaže. SLUČAJ 2: Spr > 1 - doći će do podjele rada odnosno do grupisanja zahvata u okviru pojedinih operacija i odgovarajućih tehnoloških sistema što uslovljava potrebu uravnoteženja vremena trajanja operacije. U tom smislu se može javiti: Slučaj 2.1.: 1 < Spr < n - potreba za grupisanjem zahvata u okviru pojedinih blokova u određeni broj operacija pri čemu su kriterijumi grupisanja: pripadnost istom sklopu, pripadnost istoj ili tehnološki sličnoj vrsti napajanja, rezultat montaže je "cjelina" koja se može transportovati. Slučaj 2.2.: Spr ≥ n - svaki zahvat ili njegov dio može postati operacija. Najčešće se javlja u uslovima automatske montaže proizvoda. Navedena razmatranja pokazuju da stepen podjele rada u osnovi određuje strukturu tehnološkog postupka montaže i strukturu tehnološkog sistema, na kome se izvodi dati postupak montaže. U osnovi postoji veliki broj varijanti postupka sa dvije krajnje varijante: • svi zahvati se izvode u okviru operacije na jednom (Spr < 1) ili više isto opremljenih tehnoloških sistema (Spr > 1 - podjela po količinama – (Slika 11.2.)


215

Slika 11.2. Podjela rada po količini

• svaki od zahvata se izvodi na posebnom tehnološkom sistemu što znači da je svaki zahvat ujedno i operacija, a podjela rada se vrši po vrsti (Slika 12.3.).

Slika 11.3. Podjela rada po vrsti

Za ostale varijante rada su razne kombinacije podjele rada po vrsti i po količinama što u osnovi odgovara šemama na slici 11.4 i slici 11.5.

216


Slika 11.4. Mešovita podjela rada

Slika 11.5. Zavisnost stepena podjele rada i idejnog rješenja sistema za montažu

11.3.5. Izbor organizacionog oblika i varijante postupka montaže U uskoj vezi sa razmatranjima stepena podjele rada je i izbor organizacionog oblika procesa montaže. Struktura programa i izabrana sredstva rada određuju ekonomičnost procesa montaže, dok sredstva rada i organizacija određuju produktivnost i troškove proizvodnje. Prema tome, utvrđivanje organizacionog oblika procesa montaže predstavlja jednu od važnih odluka pri definisanju procesa montaže. Cilj je odrediti tehnološko - ekonomski najpovoljniji oblik međusobnog dejstva sredstva rada, predmeta i rada učesnika. Na osnovu kriterijuma vezanosti predmeta montaže za mjesto montaže javljaju se dva osnovna oblika montaže. To su (Slika 11.6.):


217

• stacionarna montaža (pojedinačna ili grupna); • tekuća montaža (nezavisna, sa slobodnim ili sa prinudnim ritmom).

Slika 11.6. Organizacioni oblici montaže

11.3.6. Izbor varijante tehnoloških struktura Vrijeme trajanja ciklusa montaže je poslijedica usvojene strukture montažnih operacija i slaganja dejstava unutar strukture, odnosno sistema prelaska objekta montaže sa operacije na operaciju unutar tehnološkog sistema u cjelini. U zavisnosti od načina slaganja dejstva alata i montažera, utrošeno osnovno vrijeme montaže je različito. Postoje tri klase montaže: • I klasa - redni način • II klasa – redno- paralelni način • III klasa - paralelni način slaganja dejstva alata i učesnika u procesu montažera. Izbor varijante tehnološke strukture se vrši na osnovu odnosa opterećenje/kapacitet za svaku operaciju datog postupka montaže. Ovaj kriterijum se može predstaviti formulom: �� �

 ∙ ∑   

gde je i = 1,2,...z broj zahvata u operaciji rada.

(11.5)

218


Na bazi utvrđenog stepena serijnosti bira se, iz opšteg modela tehnoloških struktura u montaži, varijanta tehnološke strukture za operaciju montaže u smislu: • broja tokova (Ai) • broja pozicija (ai) • načina slaganja osnovnih i pomoćnih zahvata.

Oblikovanje kompleksnog montažnog sistema Radi se o fazi postupka koja se odnosi na montažu operacijske grupe. Kompleksni tehnološki sistemi (ili tehnološki sistemi za postupak montaže) se oblikuju tako što se već oblikovanim radnim mjestima dodaju moduli:

Moduli za povezivanje (transport) Modul za povezivanje obezbeđuje blagovremeno snabdevanje radnih mjesta i kretanje proizvoda u skladu sa usvojenim tokovima materijala u proizvodnom (montažnom sistemu). Povezivanjem više radnih mjesta nastaje linija za montažu.

Moduli za skladištenje Skladišta se postavljaju ispred radnih stanica na radnim stanicama i između radnih stanica u cilju amortizacije odstupanja od ritma toka procesa. Funkciju skladišta mogu vršiti i transportna sredstva sa mogućnosti akumulacije, pa i to treba uzeti u obzir prilikom oblikovanja sistema. Neke od najčešće primjenjivanih tehničkih izvedbi skladišta su prikazane na slici 11.7.

Moduli za upravljanje čitavim sistemom Ovaj modul čine komponente sistema za upravljanje cjelokupnim proizvodnim (montažnim) procesom. Upravljačke funkcije obezbeđuju pravilan rad sistema u vremenu, odnosno predstavljaju niz aktivnosti usmjerenih tako da se zadovolji funkcija kriterijuma.


219

Slika 11.7. Tehničke izvedbe skladišta

Oblikovanje idejnog rješenja kompleksnog sistema za montažu Pod kompleksnim tehnološkim sistemom (često se sreće i naziv LINIJA ZA MONTAŽU) podrazumeva se tehnološki sistem na kome se izvodi postupak montaže za sve predmete operacijske grupe. Čine ga slijedeći tehnološki sistemi-moduli: • • • •

osnovni montažni, za povezivanje(transport), za skladištenje i za upravljanje čitavim sistemom.

Izbor optimalne varijante tehnološkog sistema i tehnološkog postupka montaže obuhvata obradu svih alternativa u cilju određivanja optimalne varijante. Vrijednovanje alternativnih rješenja vrši se na osnovu odnosa uloženih i dobijenih sredstava prije svega, a i ocjenom parametara koji bitno utiču, a ne mogu se kvantifikovati.

220


Veliki broj uticajnih veličina, raznorodnost pojedinih problema i neizvesnost u vezi vremenskih promjena čini ovaj posao izuzetno složenim. Samo sistemska analiza može u izvesnoj mjeri dati ocjene vrijednosti pojedinih alternativa. Problem dobija na težini kada se uzmu u obzir komplikovane protivurečnosti tehničkih, ekonomskih i socijalnih zavisnosti kao i niz uticaja koji se ne mogu kvantifikovati. Na slici 11.8 su prikazani osnovni oblici prostornih struktura, a na slici 11.9 izvedeni oblici prostornih struktura. Rezultat rada u okviru drugog koraka je podatak o broju, redosljedu i načinu izvođenja operacija, odnosno idejno rješenje tehnološkog sistema za svaku operaciju montaže, kao i kompleksnog tehnološkog sistema, onog koji uključuje povezivanje radnih mjesta, skladištenje i upravljanje pored osnovne funkcije. Dati postupak oblikovanja i izbor varijante tehnološkog sistema i tehnološkog postupka montaže moguće je predstaviti grafički (Slika 11.10.).

Slika 11.8. Osnovni oblici prostornih struktura


Slika 11.9. Izvedeni oblici prostornih struktura

Slika 11.10. Postupak oblikovanja varijante tehnološkog postupka i tehnološkog sistema u montaži

221

222


11.4. KORAK III - Projektovanje tehnoloških sistema i određivanje elemenata operacija rada 11.4.1. Određivanje sadržaja rada u operaciji Određivanje sadržaja rada u operaciji je složen i odgovoran zadatak koji uzima u obzir kriterijume orijentisane na učesniku u procesu rada i obogaćivanje sadržaja rada. Za svaku operaciju se formiraju rješenja koja se mogu korigovati i vrijednovati. Bavi se uvođenjem poboljšanja konkretno vezanih za radno mjesto.

11.4.2. Projektovanje tehnoloških sistema Projektovanje izabrane varijante tehnološkog sistema se izvodi u slijedećim fazama: • utvrđivanje potreba za standardnim i nestandardnim elementima montažnog sistema, • izbor standardnih elemenata, • projektovanje nestandardnih elemenata, • razmeštaj elemenata, odnosno oblikovanje prostorne strukture tehnološkog sistema.

Projektovanje ručno-mehanizovanih tehnoloških sistema u montaži Postupci montaže na ručnim radnim mjestima izvode se uz pomoć određenog alata i pribora, isključivo uz prisustvo čovjeka. Služeći se svojim intelektom, spretnošću i iskustvom, čovjek je osmišljavao razne pribore i uređaje, kako bi sebi olakšao rad i povećao učinak. Zavisno od stepena korišćenja ovakvih uređaja tehnološki sistemi se mogu svrstati u tri grupe: • tehnološki sistemi sa čisto ručnim radom, • mehanizovani tehnološki sistemi i • delimično automatizovani tehnološki sistemi. Tehnološki sistem sa čisto ručnim radom podrazumeva uređeno radno mjesto na kome se svi zahvati i operacije izvode ručno, uz pomoć neophodnog univerzalnog alata i pribora. Mehanizovani tehnološki sistem podrazumeva urađeno radno mjesto na kome se određeni zahvati i operacije izvode automatski, uz pomoć specijalno izrađenih uređaja.


223

Svrha delimično automatizovanih tehnoloških sistema je da se, uz što je moguće bolju tehničku opremljenost, čovjek oslobodi izvođenja jednostavnih zahvata i iskoristi za izvođenje onih zahvata koji se ne mogu automatizovati ili bi se mogli automatizovati uz velike troškove. Danas postoji veliki broj proizvođača koji proizvode komponente, uređaje i slično, za delimičnu automatizaciju tehnoloških sistema za izvođenje montaže. U ovoj oblasti se često koristi i engleski izraz ¨Low cost automation¨ - automatizovanje uz niska ulaganja. Pri oblikovanju tehnoloških sistema se mora voditi računa o sljedećim elementima: • Vrsta procesa rada, uslovi rada, metode rada, sredstva rada i pomoćna sredstva rada; • Organizacija rada i radna okolina; Oblikovanje tehnoloških sistema za izvođenje ručnih i mehanizovanih postupaka rada je kompleksan zadatak, pri čemu se treba pridržavati nekih osnovnih pravila, principa i zahtjeva. U postupku projektovanja tehnološkog sistema razrađen tehnološki postupak montaže predstavlja osnovnu podlogu. Za vrijeme razrade tehnološkog postupka razrađuju se idejna rješenja radnih mjesta. Na osnovu tih idejnih rješenja se vrši izbor standardnih elemenata tehnološkog sistema i projektovanje nestandardnih elemenata i razmeštaj elemenata. Razrada konstrukcione dokumentacije i izbor elemenata se izvodi tako da se razrađeni tehnološki postupak u potpunosti može izvoditi na predviđeni način. Osnovne smjernice u oblikovanju tehnoloških sistema predstavljaju principi racionalnog izvođenja operacija i to: • principi koji se odnose na tijelo učesnika u procesu, • principi koji se odnose na radno mjesto i • principi koji se odnose na uređaje. Na postupak oblikovanja tehnoloških sistema najveći uticaj imaju principi koji se odnose na radno mjesto: • alatu i materijalu odrediti stalno mjesto, • alate i materijale smjestiti u propisana radna područja • alati i materijali koji se češće koriste treba da leže bliže učesniku u procesu, • raspored alata i materijala mora odgovarati rasporedu pokreta, • dovod materijala vršiti uz pomoć kutija sa slobodnim padom, • za odvod materijala koristiti silu gravitacije, • nužno je osigurati vidljivost predmeta rada, • potrebno je naizmenično smenjivati sjedeći i stojeći stav pri radu,

224


• radna površina i stolica moraju obezbijediti pravilan položaj tijela učesnika u procesu. Svestrana humanizacija uslova rada i odnosa u preduzećima je jedan od osnovnih i stalnih zadataka koji su prisutni u svakodnevnoj praksi. U opštem slučaju uslovi rada se dijele na opšte i posebne uslove. 1. Opšti uslovi: higijena na radnom mjestu, pijaća voda i lična higijena, održavanje objekta, osvetljenje, mikro klima i klimatski uslovi, buka, boja i vizuelni uslovi i radni prostor. 2. Posebni uslovi: antropološki i etnografski uslovi, konstrukcija i mjere ljudskog tijela, fiziološki uslovi, psihološki, sociološki i pedagoški.

Projektovanje i izbor elemenata tehnološkog sistema U ovoj fazi oblikovanja tehnoloških sistema biraju se razni uređaji, mašine, pribori i alati za opremanje tehnoloških sistema kao što su: • univerzalna sredstva rada (standardizovana), • specijalna sredstva rada (nestandardizovana). Univerzalna sredstva rada su po mogućnostima primjene nezavisna od tipa proizvoda i učesnika u radu, dok se specijalna sredstva rada primjenjuju za određeni proizvod ili određeni proces rada, te iz ekonomskih razloga njihovu primjenu treba svesti na najmanju potrebnu mjeru. Podjela modula kao elemenata strukture montažnih sistema se vrši zavisno od stanovišta posmatranja, odnosno ako njih posmatramo kao elemente tehnološke strukture montažnih sistema i kao samostalne cjeline, dijeleći ih po logici stvari, prema tehnološkim funkcijama koje su im dodeljene.

Projektovanje automatizovanih tehnoloških sistema u montaži Tehnološki sistemi za automatizovanu montažu mogu se podijeliti u dvije grupe: • automatske mašine (automat) za montažu; • djelimično automatizovane mašine (poluautomati za montažu). Modularni prilaz omogućava da se polazeći od standardizovanih ugradbenih jedinica-nadgradnih modula formira veliki broj različitih složenih sistema. Nadgradni modul je tipizirani sklop po svojim priključnim mjerama i ostalim karakteristikama, koji se može na razne načine kombinovati sa drugim modulima, a prilikom rastavljanja može da se koristi za formiranje nove proizvodne opreme.


225

Projektovanje kompleksnih montažnih sistema Polazište pri projektovanju je: • idejno rješenje kompleksnog tehnološkog sistema i • projekti pojedinačnih tehnoloških sistema za operacije, tehnoloških sistema za transport, skladištenje i upravljanje sistemom. U ovoj fazi se ustvari vrši povezivanje prethodno projektovanih modula a na osnovu izabrane varijante idejnog rješenja kompleksnog sistema u prethodnom koraku pri čemu su moguće sve kombinacije (Slika 11.11.). Povezivanje osnovnih tehnoloških sistema se može izvršiti u krutom ili u slobodnom obliku. Kruto povezivanje pojedinih stanica za montažu u jedinstveni mašinski uređaj za montažu se u opštem slučaju vrši tek nakon detaljnog ispitivanja pouzdanosti pojedinih stanica za montažu. Kruto povezivanje smanjuje funkcionalnu sposobnost sistema za montažu, jer nije moguće izbjeći djelovanje matematičkih zakonitosti vezanih za kruto povezivanje. Tako se uštedom jednog pufera ne dobija linija za montažu, već novi, uvećani uređaj za mašinsku montažu sa povećanim brojem stanica za montažu.

Slika 11.11. Moguće varijante kompleksnih montažnih sistema

226


U toku ranijih godina je veoma često vršeno kruto povezivanje ručno mehanizovanih tehnoloških sistema za montažu (manuelnih radnih mjesta), kao što je prikazano na slici 11.12. Ovakve linije za montažu imaju određene nedostatke jer kruto vezivanje radnika za određeni takt stvara znatne probleme kod samih radnika. Danas se pojačano teži ka tome, da se ovakvi sistemi prevedu u sisteme sa slobodno povezanim pojedinačnim radnim mjestima. Širom svijeta vrše se istraživanja vezana za stvaranje humanijih struktura u radu bez takta i sa obogaćenim sadržajima rada.

Slika 11.12. Kruto povezani ručno mehanizovani tehnološki sistem za montažu

Može se konstatovati da će kruto povezivanje ručno mehanizovanih i/ili automatizovanih sistema za montažu u budućnosti još više izgubiti na značaju, što će ići u prilog sistema sa slobodnim povezivanjem elemenata. Ručni i ručno-mehanizovani tehnološki sistemi još uvjek preovlađuju po zastupljenosti u montažnim sistemima, zahvaljujući činjenici da je njihovom primjenom omogućena ekonomična montaža. Osnovni princip za postavljanje ovakvih radnih mjesta je: ne mijenjati definisan položaj radnog predmeta prije završetka svih postupaka obrade, montaže i pakovanja ako nije neophodno. Poštovanju ovog pravila šteti ponavljanje pokreta i upućuje na primjenu nosača proizvoda, kutija, paleta i sličnih uređaja.

11 Aktivnosti u Projektovanju Postupaka Rada i Tehnoloskih Sistema u Montazi

Recommend Documents