Νίκος Γαλάνης Καθηγητής Χημείας 2ο Λύκειο Ηρακλείου
ΟΞΈΑ – ΒΆΣΕΙΣ:
Ποιες ενώσεις ονομάζονται οξέα και ποιες βάσεις με τη θεωρία του Arrhenius; Οξέα
Βάσεις
Οξέα ονομάζονται οι υδρογονούχες ενώσεις οι Βάσεις ονομάζονται οι ενώσεις οι οποίες όταν οποίες, όταν διαλυθούν στο νερό, διίστανται (ιο διαλυθούν στο νερό διίστανται και δίνουν ντίζονται) και δίνουν κατιόντα υδρογόνου (Η+) ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ-) Τα οξέα κατά Arrhenius έχουν γενικό τύπο: ΗxA, όπου Α: αμέταλλο
Οι βάσεις κατά Arrhenius έχουν γενικό τύπο: Μ(ΟΗ)y, όπου Μ: μέταλλο
Ποιες είναι οι κοινές ιδιότητες των οξέων (όξινος χαρακτήρας) και ποιες των βάσεων (βασικός ή αλκαλικός χαρακτήρας) και που οφείλονται αυτές; Οξέα
Βάσεις
1. Έχουν ξινή γεύση (όξινη). 2. Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. 3. Τα υδατικά διαλύματα των οξέων έχουν pH < 7 στους 25οC. 4. Αντιδρούν με βάσεις και με βασικά οξείδια και σχηματίζουν άλας και νερό (Εξουδε τέρωση). 5. Αντιδρούν με μέταλλα και σχηματίζουν άλας και αέριο υδρογόνο (Η2) (απλή αντικα τάσταση). 6. Τα υδατικά τους διαλύματα επιτρέπουν την διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή τα οξέα είναι ηλεκτρολύτες. Με διαβίβαση ηλεκτρικού ρεύματος σε υδατικό διάλυμα (ηλεκτρόλυση) ελευθερώνεται στην κάθοδο (αρνητικός πόλος) αέριο Η2.
1. Έχουν καυστική (πικρή) γεύση και σαπω νοειδή αφή. 2. Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. 3. Τα υδατικά τους διαλύματα έχουν pH > 7 στους 25οC. 4. Αντιδρούν με οξέα και όξινα οξείδια και σχηματίζουν άλας και νερό (Εξουδετέρω ση). 5. Τα υδατικά τους διαλύματα επιτρέπουν την διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή εμφανίζουν ηλεκτρική αγωγιμότητα (ηλε κτρολύτες) 6. Κατά την ηλεκτρόλυση των υδατικών τους διαλυμάτων ελευθερώνεται στην άνοδο (θε τικός πόλος) αέριο Ο2.
Τα υδατικά διαλύματα των οξέων εμφανίζουν ορισμένες κοινές ιδιότητες (όξινος χαρακτή ρας), οι οποίες οφείλονται στο κοινό συστατικό τους, το κατιόν υδρογόνου (Η+).
Τα υδατικά διαλύματα των βάσεων εμφανίζουν ορισμένες κοινές ιδιότητες (βασικός χαρακτή ρας) που οφείλονται στο κοινό συστατικό τους, το ανιόν υδροξειδίου (ΟΗ-).
Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα οξέα και σε ποιες οι βάσεις; Οξέα
Βάσεις +
(1) Ανάλογα με τον αριθμό των Η που δίνει το (1) Ανάλογα με τον αριθμό των ΟΗ- που δίνουν μόριό τους κατά τη διάσταση σε υδατικό σε υδατικό διάλυμα, οι βάσεις διακρίνονται διάλυμα, διακρίνονται: σε: ● μονοπρωτικά (ή μονοβασικά) πχ. HCl, ● μονοπρωτικές (ή μονόξινες) πχ. NaOH, HNO3, HCN KOH, NH3 ● διπρωτικά (ή διβασικά) πχ. H2SO4, H2S ● πολυπρωτικές (ή πολυόξινες) πχ. http://schoolchemistry.blogspot.com
(1)
e-mail & MSN ID:
[email protected]
τριπρωτικά (ή τριβασικά) πχ. H3PO4 Ca(OH)2 : διπρωτική (ή δισόξινη), (2) Με κριτήριο αν η διάστασή τους σε ιόντα εί Fe(OH)3 : τριπρωτική (ή τρισόξινη) ναι πλήρης ή μερική, διακρίνονται: (2) Με κριτήριο αν η διάστασή τους σε ιόντα εί ● ισχυρά (πλήρης διάσταση) πχ. HCl, HBr, ναι πλήρης ή μερική, διακρίνονται: HNO3 ● ισχυρές (πλήρης διάσταση) πχ. NaOH, ● ασθενή (μερική διάσταση) πχ. HCN, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 H2S, H3PO4 ● ασθενείς (μερική διάσταση) πχ. NH3 (3) Με κριτήριο εάν περιέχουν στο μόριό τους οξυγόνο ταξινομούνται σε: ● μη οξυγονούχα πχ. HF, HCl, H2S, HCN ● οξυγονούχα πχ. H2SO4, H3PO4, HNO3 ●
Τι είναι οι δείκτες; Δείκτες ονομάζονται κάποιες ουσίες οι οποίες αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται (όξινο ή βασικό). Μερικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο είναι: ➢ Η φαινολοφθαλεΐνη, η οποία είναι άχρωμη. Σε διάλυμα βάσης έχει ανοικτό κόκκινο χρώμα, ενώ παρουσία οξέος μετατρέπεται σε άχρωμη. ➢ Το βάμμα του ηλιοτροπίου είναι μπλε. Σε διάλυμα βάσης έχει μπλε χρώμα ενώ παρου σία οξέος αποκτά κόκκινο χρώμα. Τι είναι το pH ενός διαλύματος και τι τιμές παίρνει; Το pH (πε-χα) είναι ένας τρόπος για να εκφράσουμε τη συγκέντρωση (περιεκτικότητα) των κατιόντων υδρογόνου (Η+) του διαλύματος. Παρατηρήσεις: ➢ Το pH είναι ένας αριθμός που δείχνει πόσο όξινο ή βασικό είναι ένα διάλυμα. Δηλαδή το pH είναι μέτρο της οξύτητας του διαλύματος. ο ➢ Το pH ενός διαλύματος παίρνει τιμές από 0 έως 14 σε θερμοκρασία 25 C. Πότε ένα διάλυμα χαρακτηρίζεται ως όξινο, βασικό ή ουδέτερο; ● ● ●
Σε ένα ουδέτερο διάλυμα (πχ. στο απεσταγμένο Η2Ο) οι συγκεντρώσεις των ιόντων Η+ και των ιόντων ΟΗ- είναι ίσες. Το ουδέτερο διάλυμα έχει pH = 7 (στους 25οC). Σε ένα όξινο διάλυμα (πχ. διάλυμα HCl) η συγκέντρωση Η+ είναι μεγαλύτερη από τη συ γκέντρωση ΟΗ-. Το όξινο διάλυμα έχει pH < 7 (στους 25οC). Σε ένα βασικό διάλυμα (πχ. διάλυμα NaOH) η συγκέντρωση ΟΗ- είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση Η+. Το βασικό διάλυμα έχει pH > 7 (στους 25οC).
Συγκεντρωτικά: Διάλυμα
Σχέση Η+ και ΟΗ-
pH (25oC)
ουδέτερο
Η+ = ΟΗ-
7
όξινο βασικό http://schoolchemistry.blogspot.com
+
-
<7
+
-
>7
Η > ΟΗ Η < ΟΗ
(2)
e-mail & MSN ID:
[email protected]
