Η τελευταία συλλαβή μια λέξης λέγεται λήγουσα: ά – νε – μος Η δεύτερη συλλαβή από το τέλος λέγεται προπαραλήγουσα : ά – νε – μος Η τρίτη συλλαβή από το τέλος λέγεται προπαραλήγουσα: ε-λι-κό-πτε-ρο Οι λέξεις που τονίζονται στη λήγουσα λέγονται οξύτονες : Π.χ. κου πί Οι λέξεις που τονίζονται στην παραλήγουσα λέγονται παροξύτονες Π.χ. δα σκά λα Οι λέξεις που τονίζονται στην προπαραλήγουσα λέγονται προπαροξύτονες Π.χ. δά σκα λος
Τα προπαροξύτονα (που τονίζονται στην προπαραλήγουσα ) αρσενικά ουσιαστικά σε –ος όταν κλίνονται παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα στον τονισμό τους. Ορισμένα, δηλαδή, από αυτά κατεβάζουν τον τόνο τους στη γενική ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού ενώ άλλα διατηρούν τον τόνο τους στην προπαραλήγουσα. Πιο συγκεκριμένα: Κατεβάζουν τον τόνο τους όλα τα προπαροξύτονα κοινά ουσιαστικά Π.χ. ο άνθρωπος Γεν. ενικού : του ανθρώπου Γεν. πληθ.: των ανθρώπων Αιτ. πληθ. τους ανθρώπους
Διατηρούν τον τόνο τους Οι πολυσύλλαβες λέξεις ( αυτές που έχουν 4 συλλαβές και πάνω ) Π.χ. ο κατήφορος – του κατήφορου – των κατήφορων – τους κατήφορους
Οι σύνθετες λέξεις Π.χ. ο λαχανόκηπος –του λαχανόκηπου –των λαχανόκηπων-τους λαχανόκηπους
Τα κύρια ονόματα και τα οικογενειακά Ο Θεόδωρος – του Θεόδωρου ο Γοργοπόταμος-του Γοργοπόταμου
1. Κλίνω με προσοχή τα προπαροξύτονα ουσιαστικά:
Ονομ.
ο δάσκαλος
Ο ανήφορος
Ο παιδίατρος
Γεν. Αιτ. Κλητ.
Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ.
2. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων με τα ουσιαστικά της παρένθεσης στην κατάλληλη πτώση: ( ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΤΟΝΟΥΣ) Το γραφείο του ____________(δήμαρχος) είναι στο τέλος του διαδρόμου. Η διαμαρτυρία των __________(κάτοικος) ήταν ειρηνική. Τα αγκάθια του ______________(σκαντζόχοιρος) είναι σκληρά. Οι βαριές κουρτίνες βοηθούν στην αποφυγή του______________(αντίλαλος) Η φωνή του ____________(δάσκαλος) ακούγεται ως τον τρίτο όροφο. Τα χρώματα του ____________(ανθόκηπος) είναι μαγικά. Η μπλούζα του ____________(Χαρίλαος) είναι μάλλινη. Η στάση των ___________(υπάλληλος) είναι προγραμματισμένη . Στους ___________(διάδρομος) υπάρχουν πανέμορφα κάδρα.
3. Ξαναγράφω τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: Τον πονόλαιμο -____________________ Του πρόεδρου-_____________________ Τον υπάλληλο-_____________________ Των χιονάνθρωπων-__________________ Του κατήφορου-______________________ Τον αστροναύτη-_____________________ Του αντίλαλου-_______________________
