Diabetes lecture (Tagalog)

Ikaw at ang Diabetes

Wastong Paggamit ng Asukal ng Katawan Pagkain (asukal)

Atay

Peripheral Tissues (Laman at Taba)

Asukal

Pagimbak ng asukal sa atay para gamitin sa ibang oras

Pancreas Insulin

Tamang paggamit ng asukal para makagawa ng “energy”

Diabetes Pagkain (asukal)

Atay

Peripheral Tissues (Laman at Taba)

Asukal

Labis na paggawa ng asukal

Pancreas

Kulang o walang insulin na nagagawa

Tamang paggamit ng asukal para makagawa ng “energy”

Ano ang diabetes? • Kakulangan ng sapat na insulin • Di wastong pag gamit ng katawan ng insulin

Mga uri ng diabetes Type 1 • Kadalasang nagsisimula sa pagkabata • Halos walang insulin • Kailangan ng ineksiyon ng insulin para mabuhay

Mga uri ng diabetes Type 2 • Mas nakararami ang ganitong uri ng diabetes • Mas madalas na nakikita sa mga matatanda • Mayroong kakulangan at di wastong paggamit ng katawan ng insulin

Paano nagkakaroon ng diabetes?

• Namamana • Sobra sa pagkain ng matamis • Sobrang katabaan • Maling “Lifestyle” – sobra

kumain/ pagkain ng mataba – sedentary lifestyle

• Di alam ang pinagmulan

Sino ang maaring magkaroon? •

LAHAT TAYO ay maaaring magkaroon ng diabetes! • Ito ay mas madalas sa mga may edad na 30 taon at pataas • Ang lahing Pilipino ay at risk

IKAW ?

Sino ang maaring magkaroon? • Maaaring magsimula ng mas bata (20 taon) kung mayroon ng mga sumusunod: – Katabaan – Kapamilya na may diabetes – Mataas na presyon – Sakit sa puso

Sino ang maaring magkaroon? • Maaaring magsimula ng mas bata (20 taon) kung mayroon ng mga sumusunod: – Sakit sa bato – May nakaraan na problema sa “blood sugar” – Pagsilang sa sanggol na may higit na 3.7 kg o 9 lbs

Anu ano ang mga sintomas ng diabetes?

• Maaaring wala • Madami at madalas umihi • Madaling pagkapagod o hapo • Madalas mauhaw

Anu ano ang mga sintomas ng diabetes?

• Matakaw sa pagkain • Biglang taas ng timbang • Pagkapayat • Panlalabo ng mga mata

Anu ano ang mga sintomas ng diabetes?

• Pangangati ng balat • Pagkaramdam na mayroong •

“gumagapang” sa balat, binti o braso Pamamanhid ng binti, paa, braso o kamay

Anu anong mga sintomas ng diabetes ang pinapakita sa larawang ito?

Paano mo malalaman kung ikaw ay may diabetes? • Magpatingin sa doktor o 30 taon at pataas= bawat ikatlong taon o 20 taon at pataas kung may mga bagay na magpapaaga ng diabetes o kung may nararamdaman o may mga sintomas

Paano mo malalaman kung ikaw ay may diabetes?

• Magpasukat

ng asukal sa dugo

Mga komplikasyon na dulot ng diabetes • Laganap sa buong katawan Stroke Mata Puso at ugat

Bato o kidney “Nerves”

Pagkaputol ng paa

Ano ang normal na blood sugar? HbA1c

ADA

AACE

<7%

<6.5%

Fasting blood 90-130 mg/dL <110 mg/dL glucose Postprandial blood glucose

<180 mg/dL <140 mg/dL (peak) (2h)

ADA. Diabetes Care, 2003; 26 (suppl 1): S28-S32

Ano ang dapat gawin kung may diabetes?

•Sumunod sa mga alituntunin ng inyong mangagamot! • Sundin ang binigay na takdang araw para sa susunod na tsek up • Sumunod sa tamang pag inom ng gamot • Ipag-alam ang iba pang nararamdaman sa inyong mangagamot

Ano ang mga dapat gawin kung may diabetes?

• Panatalihing tama ang sukat ng • •

asukal sa dugo Mag-ehersisyo nang tama Itigil ang paninigarilyo

Ano ang mga dapat gawin kung may diabetes?

• Alagaan at ugaliing eksaminin arawaraw ang mga sumusunod: bibig (gilagid), balat, paa

• Iwasan ang anumang bagay na

magdudulot ng sugat, impeksyon o anumang sira sa katawan

• Sariling pagsukat sa “blood sugar”

Wastong

Bantay timbang!

pagkain... Tamang ehersisyo

ITIGIL ANG PANINIGARILYO!

Bantay paa, Bantay balat

Paano kung may mga komplikasyon na ng diabetes? “POSITIVE THINKING”

• Maaring may mabago sa

dating pamumuhay ngunit di nangangahulugan na wala ka nang magagawa

• Kumunsulta sa espesyalista sa komplikasyon

Paano kung may mga komplikasyon na ng diabetes? •Alamin and mga

komplikasyon at kung paano ito magagamot at maiiwasan ang paglala

• Maaring magkaroon

ng mga komplikasyon kahit na alaga mo ang iyong sakit

Ano ang “hypoglycemia”?

• Pagbaba ng asukal sa dugo nang • •

labis sa normal Ito ay maaaring magdulot ng panganib Ito ay maaring maranasan ng sinumang mayroong diabetes

Ano ang “hypoglycemia”?

• Dapat malaman ang sintomas at ano •

ang maaaring gawin Dapat alam ng mga kasama sa bahay ang pagkilala at paggamot ng “hypoglycemia”

Mga Sintomas ng “hypoglycemia”

• Nerbyos • Pananakit ng ulo • Hilo • Pagpapawis

Mga Sintomas ng “hypoglycemia”

• Biglaang pag-iba ng ugali at emosyon • Pagkaramdam ng “kuryente” sa • •

paligid ng labi Pamumutla Gutom

Ano ang dapat gawin kapag nag-”hypoglycemia”? • Kung gising ang pasyente o uminom ng softdrinks, juice o iba pang inumin na may asukal o ngumuya ng kendi ( 5 - 6 piraso) o kumain ng asukal o magpasama sa doktor

Ano ang dapat gawin kapag nag-”hypoglycemia”? • Kung walang malay ang pasyente o DALHIN KAAGAD SA DOKTOR o HUWAG PAIINUMIN o PAKAKAININ

Akala n’yo kayo lang...

… pati mga artistang sikat ay maari din magkaroon ng diabetes!

Ano ang maaaring gawin para maiwasan ang Diabetes? • Panatilihin ang wastong timbang • Kumain ng tama o Iwasan ang pagkain na mataba at mamantikang pagkain o Iwasan ang pagkain ng sobra

Ano ang maaaring gawin para maiwasan ang Diabetes? • Regular na ehersisyo – 30 minuto bawat araw, 3 beses bawat lingo

• Tumigil manigarilyo • Regular na mag-kunsulta sa doctor

Sa wastong pangangalaga ng diabetes,

malayo ang maabot...

KAYO BA AY NAKARAMDAM NG GANITONG SINTOMAS?

• Madami at madalas umihi • Madaling pagkapagod o hapo • Madalas mauhaw • Matakaw sa pagkain • Biglang taas o baba ng timbang

KAYO BA AY NAKARAMDAM NG GANITONG SINTOMAS?

• Panlalabo ng mga mata • Pagkakati ng balat • Pagkaramdam na mayroong •

“gumagapang” sa balat, binti o braso Pamamanhid ng binti, paa, braso o kamay

Kung kayo ay sumagot ng oo sa mga nasabing katanungan, magsangguni sa inyong manggagamot

The Philippine College of Physicians wishes to acknowledge the following for their invaluable contribution in the preparation of this module

Institute for the Study of Diabetes Foundation (ISDF) American Diabetes Association (ADA) James Wee, MD, FPCP