sufrimientos del joven Werther Werther , fragmento. J.W. GOETHE: Los sufrimientos
LIBRO III 14 de diciembre «¿Qué es esto, amigo mío? ¡Me asusto de mí mismo! Mi amor or ea, ¿"o es e amor m#s sa"to, m#s uro, m#s $rater"a? ¿%e te"ido &am#s e" mi cua u" deseo cuabe? 'o o aseguraré( ) a*ora ¡o* sue+os! ¡Qué bie" e"saba" os *ombres ue atribuía" a oderes e-tra+os ta" co"tradictorios e$ectos! ¡.sta "oc*e! /iembo a deciro0 a te"ía e" mis braos, orimida $uerteme"te co"tra mi ec*o, 2 cubría co" besos i"termi"abes os susurros amorosos de su boca0 mis o&os se sumergía" e" a ebriedad de os su2os3 ¡ios mío! ¿5o2 cuabe a se"tir toda6ía u"a dic*a cua"do e6oco esos goos e"ce"didos co" toda emoci7"? ¡8arota, 8arota! 5e acab7 co"migo0 mis se"tidos est#" co"$u"didos9 *ace 2a oc*o días ue 2a "o te"go domi"io e" mi #"imo9 mis o&os est#" e"os de #grimas3 'u"ca esto2 bie" 2 e" todas artes esto2 bie"3 'o deseo "ada, "o e-i&o e-i&o "ada3 5ería me&or ue me $uera:3 $uera:3 La decisi7" de de&ar este mu"do *abía tomado cada 6e m#s $uera e" e ama de ;ert*er, or ese tiemo 2 e" taes circu"sta"cias3 esde ue regres7 &u"to a 8arota, esa *abía sido siemre su i"te"ci7" 2 esera"a <timas9 ero se *abía dic*o ue "o debía aresurarse, ue "o debía ser u"a acci7" reciitada0 co" a me&or co"6icci7", uería dar ese aso e" a m#s tra"uia tra"uia resouci7" ue udiera3 udiera3
COMENTARIO DE TEXTO INTRODUCCIÓN Autor =o*a"" ;o$ga"g 6o" >oet*e "3 @A de agosto de 14C, e" Dr#"c$ort de Me"o, %esse, Eema"ia F @@ de maro de 1AG@, e" ;eima eimar, r, /uri" /uri"gia gia,, Eema Eema"ia "iaHH $ue u" oe oeta, ta, "o6 "o6ei eista sta,, dramatu dramaturgo rgo 2 cie"t cie"tí$i í$ico co aem#" aem#" ue ue a2u a2ud7 d7 a $u"dar $u"dar e roma"ticismo, mo6imie"to a ue i"$ue"ci7 ro$u"dame"te3 ." aabras de >eorge .iot $ue e m#s gra"de *ombre de etras aem#"333 2 e <timo 6erdadero *ombre u"i6ersa ue cami"7 sobre a tierra3 5u obra, ue abarca gé"eros como a "o6ea, a oesía írica, e drama e i"cuso co"tro6ertidos tratados cie"tí$icos, de&7 u"a ro$u"da *uea e" imorta"tes escritores escritores,, comosit comositores, ores, e"sadores e"sadores 2 artistas artistas osterior osteriores, es, sie"do sie"do i"cacua i"cacuabe be e" a $ioso$ía $ioso$ía aema"a osterio osteriorr 2 co"sta"te $ue"te de i"siraci7" ara todo tio de obras3 5us ideas acerca de as a"tas 2 a mor$oogía 2 *omoogía a"ima $uero" desarroadas or di6ersos "aturaistas decimo"7"icos, decimo"7"icos, e"tre eos 8*ares arJi"3 5u aeido da "ombre a >oet*e I"stitut, orga"ismo e"cargado de di$u"dir a cutura aema"a e" todo e mu"do3
Ora Las cuitas de &o6e" &o6e" ;ert*er ert*er e" aem#", aem#", ie Leide" des &u"ge" &u"ge" ;ert*er ;ert*ersH sH es u"a "o6e "o6ea a eistoar eistoar 2 u"a "o6e "o6ea a semiau semiautob tobiog iogr#$ r#$ica ica de =o*a"" =o*a"" ;o$ga"g $ga"g 6o" >o >oet* et*e, e, ub ubic icada ada e" 1 143 43 ;ert*e ert*err es u"a "o6 "o6ea ea imort imorta"t a"tee de mo6imie"to 5turm u"d ra"g e" a iteratura aema"a3 .s u"o de os ocos traba&os de este mo6imie"to ue >oet*e escribi7 a"tes de ue, &u"to a Driedric* 6o" 5c*ier, come"ara e mo6imie"to c#sico de ;eimar3 /ambié" i"$u27 e" a iteratura de Roma"ticismo ue sigui7 a este mo6imie"to3
Las des6e"turas de &o6e" ;ert*er9 es rese"tada como u"a coecci7" de cartas escritas or ;ert*er, u" &o6e" artista de temerame"to se"sibe 2 aasio"ado, 2 dirigidas a su amigo ;i*em3 ." estas cartas, ;ert*er re6ea datos í"timos de su esta"cia e" e uebo $icticio de ;a**eim basado e" a ciudad de >arbe"*eim, cerca de ;etarH, do"de ueda e"ca"tado or as tradicio"es simes de os camesi"os3 8o"oce 2 se e"amora de Lotte, u"a *ermosa &o6e" ue cuida a sus *erma"os desués de a muerte de su madre3 esa$ortu"adame"te, Lotte 2a est# comrometida co" Ebert, o"ce a+os ma2or ue ea3 E esar de a e"a ue esta reaci7" e origi"a, ;ert*er cuti6a u"a amistad í"tima co" Lotte 2 Ebert3 ic*a e"a o obiga a aba"do"ar ;a*eim ara dirigirse a ;eimar3 Eí co"oce a a Drauei" 6o" B3 5u$re u"a gra" e"a a e"terarse de ue Lotte "u"ca 6a a ser su2a 2 &u"to co" u" amigo se ue&a de su situaci7"3 esués regresa a ;a*eim, do"de su$re m#s ue "u"ca, arciame"te orue Lotte 2 Ebert est#" casados3 8ada día ue asa e recuerda ue Lotte "u"ca odr# correso"der su amor3 8o" e"a or ;ert*er 2 reseto or su esoso, Lotte decide ue ;ert*er "o debe 6isitara ta" $recue"teme"te3 K a 6isita or <tima 6e 2 desués de recitar u" asa&e de Ossia", ambos se besa"3 ;ert*er sabía, a"tes de este i"cide"te, ue u"o de eos Lotte, Ebert, o ;ert*er te"ía ue morir3 I"caa de *acere da+o a otro ser, ;ert*er "o 6e m#s oci7" ue su suicidio3
Re!umen " #onte$tua%&'a#&(n . $ragme"to erte"ece a a arte $i"a de ibro3 ic*a a$irmaci7" uede &usti$icarse ate"die"do a roio $ragme"to, 2a ue e rotago"ista a"u"cia ue est# decidido a suicidarse0 Nunca estoy bien y en todas partes estoy bien. No deseo nada, no exijo nada. Sería mejor que me fuera».
uede e"te"derse de a ectura de este $ragme"to ue *a odido egar a te"er
e" sus braos a a mu&er amada, ero sabe ue "o a odr# te"er, o cua e roduce acer ero a a 6e ago"ía3 Di"ame"te acara u" "arrador sobre e estado de rotago"ista0 se a"u"cia u" $i"a tr#gico(
Tema . tema de este $ragme"to es e desamor 2 sus m#s dr#sticas co"secue"cias0 e suicidio3
E%emento! )e %a narra#&(n: *er!ona+e! o! -er!ona+e! ri"ciaes ue articia" e" e ibro so" e tri#"guo amoroso $ormado or ;ert*er, 8arota 2 Eberto9 ero, adem#s de eos, i"ter6ie"e" e" e ibro m#s erso"a&es, como os *i&os de 8arota, disti"tos admi"istradores 2 co"des a os ue >oet*e "o da "ombre, etc3 Esí so" os erso"a&es ri"ciaes de a obra0 ;ert*er0 es u" &o6e" artista, dotado de u"a gra" cutura, se"sibe 2 aasio"ado, ama"te de a "aturaea3 Edem#s de esto, es u"a erso"a soitaria ue 6i6e e" u"a sociedad ue aborrece0 "o e gusta a burocracia, as disti"cio"es e"tre cases 2 e te"er ue mostrarse de u"a ma"era Noíticame"te correcta3 8arota0 rerese"ta e idea $eme"i"o de roma"ticismo3 .s u"a mu&er bea, cuta, eso"t#"ea, "atura 2 se"cia, ue erso"i$ica e ae de mu&erPmadre, reso"sabe 2 ate"ta a todo 2 todos os ue a rodea"3
Eberto0 e $uturo marido de 8arota es e co"trau"to a a $igura de ;ert*er0 es u" *ombre rao"abe, moderado 2 re$e-i6o3 E 6eces se muestra $ato de se"sibiidad 2 or eso "o e"tie"de ciertas cosas de a ma"era de e"sar 2 actuar de ;ert*er3 ." e $ragme"to, estructurado e" dos artes, e rotago"ista, ;ert*er, escribe u"a carta a u" amigo, e" a ue *aba de 8arota3 /ambié" aarece u" "arradorPeditor, ue sabe de as a"da"as de ;ert*er or o ue *a eído0 pero se había dicho que no debía apresurarse.
e ;ert*er odemos a$irmar ue *a egado a u" mome"to de deirio amoroso, así o a$irma é mismo3
Narra)or . "arrador es e roio rotago"ista, ue cue"ta e" sus cartas sus se"timie"tos 2 o ue estos e ro6oca"3 .sta rimera erso"a se e-resa co" i"timidad, 2 co" u" to"o mu2 sub&eti6o, o ue cue"ta es ara é u"a e-erie"cia emoti6a, esto *ace aume"tar a se"saci7" de aute"ticidad 2 re$uera a 6erosimiitud, d#"doe ma2or credibiidad 2 acerc#"doe m#s a ector3 8omo ta, soo cue"ta sus se"timie"tos 2 sus emocio"es, a co"trario ue *aría u" "arrador om"iscie"te ue sabe o ue ie"sa" todos os erso"a&es, "o co"oce o ue asa or a me"te de os otros erso"a&es ue articia" e" a "o6ea, au"ue a 6eces or sus gestos o sus reaccio"es i"tu2e agu"a cosa3 E esar de esto e" a arte $i"a e "arrador asa a ser e Neditor ue "arra a *istoria e" tercera erso"a a artir de os testimo"ios de troos de cartas de ;ert*er o de reatos de otros erso"a&es3 ." esta arte $i"a se de&a" de mostrar os se"timie"tos 2 a "arraci7" est# co"tada de $orma ob&eti6a co" redomi"io de 6erbos de acci7"3
Tiempo y espacio
. tiemo "arrati6o es i"ea, emiea e 4 de ma2o de 11 2 acaba co" e e"tierro de ;ert*er e día de 5a" .steba"3 . ugar do"de sucede a ma2or arte de tiemo "o tie"e "ombre, au"ue ;ert*er dice, e" a carta de día @ de ma2o, ue *a co"struido su caba+a a u"a egua de a adea de ;a**eim "ombre ue seg<" e autor est# cambiado de origi"a or moti6os ue "o describeH3 ." este $ragme"to se e"cue"tra e" dic*o uebo, a ue *abía 6ueto tras desedirse de su traba&o3
E!t&%o 5e di$ere"cia u" cambio susta"cia de estio de u" #rra$o a otro3 Ego 7gico cua"do e rimer #rra$o correso"de a a 6o eistoar e" rimera erso"a de rotago"ista, mie"tras e segu"do correso"de a a "arraci7" e" tercera erso"a de su editor3 or o ta"to, de rimer #rra$o se uede" e-traer as características roias de car#cter aasio"ado de ;ert*er0 todas esas e-camacio"es e i"terrogacio"es ret7ricas co"ti"uas ue e-resa" ocura amorosa3
Edem#s se obser6a e e"gua&e rom#"tico 2 e uso de u"a met#$ora cua"do describe as se"sacio"es roducidas or su co"tacto co" 8arota0 Ncubría co" besos i"termi"abes os susurros amorosos de su boca0 mis o&os se sumergía" e" a ebriedad de os su2os 8aracterísticas de 8asicismo ”. E $i"a de rimer #rra$o odemos eer as í"eas ce"traes de este $ragme"to 2 determi"a"tes de a obra0 'u"ca esto2 bie" 2 e" todas artes esto2 bie"3 'o deseo "ada, "o e-i&o "ada3 5ería me&or ue me $uera:3 La rimera oraci7" e-ica media"te u"a a"títesis e si"se"tido de a 6ida e" e ue est# sumergido e rotago"ista3 La oraci7" de medio e-resa e tedio3 La <tima es u" a"u"cio de dese"ace de a obra, e" do"de utiia u" eu$emismo0 N$uera3 . 6ocabuario de este #rra$o est# agado de térmi"os a$ectuosos0 N#grimas, susurros, emoci7", goos, etc33 . "arrador tambié" utiia u" eu$emismo ara e-resar e suicidio3 'os resume o ue *a eído e" otras cartas de ;ert*er0 e rotago"ista 2a te"ía a idea de suicidarse desde *acía muc*o tiemo3
a! #ara#ter!ta! )e% C%a!&!mo !on %a! !&gu&ente!:
1 . cuto a a ra'(n 2 a bue" gusto )e#oroH, o ue e obiga a a /ero!&m&%&tu) 2 a a me!ura3 5e rec*aa o $a"t#stico3 Lo misterioso, o e-agerado 2 oco "atura, 2 se rerime a e-resi7" de se"timie"to3
1 . se"tido de a ut&%&)a)3 La iteratura *a de erseguir u"a $i"aidad e)u#at&/a3 e a*í e como"e"te moraiador, satírico o )&)0#to ue e"cierra" todas as obras3
1 . car#cter ar&!to#r0to 2 re$i"ado3 . arte se gesta e" tor"o a os sao"es de a "obea 2 de a corte, 2 desde aí se irradia *acia e uebo desotismo iustrado, eitismoH3
E%emento! 1ue anun#&an e% Romant&!mo ero os eeme"tos ue a"u"cia" e Romant&!mo so" mu2 "umerosos 2 ote"tes e" a obra0 - Sentimiento e imaginación
." Las desventuras del joven Werther se destaca a imorta"cia de se"timie"to 2 a imagi"aci7" e" a creaci7" oética 2 "arrati6a, rec*a#"dose as $ormas 2 os térmi"os iterarios co"6e"cio"aes3 e este modo e Werther "o est# "arrado e" tor"o a a ra7" si "o e" tor"o a i"di6iduo 2 sus se"timie"tos3 Ksta a$irmaci7" se obser6a a o argo de todo e $ragme"to, e" e ue e rotago"ista saca a $ote todo o ue e6a de"tro3 8itas como as siguie"tes so" as ue certi$ica" dic*a a$irmaci7"0 NEmor 2 $ideidad, os m#s beos se"timie"tos de *ombre, se *abía" tra"s$ormado e" 6ioe"cia 2 muerte . editor a ectorH9 Noco a oco 6a" o"ié"dose e" te"si7" todos mis se"tidos, se me "uba" os o&os, ae"as uedo oír, te"go orimida a garga"ta como si me estra"guase", mi cora7" co" 6ioe"tas aitacio"es busca e aire ue e $ata a sus se"tidos so$ocados 2 soame"te co"sigue agra"dar su turbaci7"3 carta de G de agostoH9 N¡E*!, o ue 2o sé uede sabero cuauiera P mi cora7" "o es m#s ue mío carta de C de ma2oH3 E"teosici7" de a imagi"aci7", a emoci7" 2 a i"tuici7"3
or otra arte, redomi"a tambié" a imagi"aci7" sobre a ra7", a emoci7" sobre a 7gica 2 a i"tuici7" sobre a cie"cia3 ." Las desventuras del joven Werther se obser6a a a"teosici7" de a imagi"aci7" a a ra7" cua"do e rotago"ista imagi"a situacio"es $uturas o asadas0 N¡E2! 8ua"do toda6ía 6acia"do e" medio de sue+o a busco a tie"tas 2 me desierto333 S" torre"te de #grimas corre de mi cora7" orimido, 2 oro desco"soado a"te or6e"ir ta" sombrío3 carta de @1 de agostoH, N5i u"a 6e"turosa co"$ia"a es *ubiera 6ueto a"tes a acercarse, si *ubiera re6i6ido e" eos e amor 2 a toera"cia recíroca 2 *ubiese" abierto sus corao"es, ui#s *ubiera sido osibe sa6ar a "uestro amigo3 Ei"H, o, N8ua"do me ierdo e" mis sue+os "o uedo desec*ar a idea0 ¿2 si Ebert muriese? ¡/< serías333! ¡5í, ea sería333!, 2 e"to"ces ec*o a correr tras e $a"tasma de mi cerebro 2 so2 co"ducido *asta e abismo, a"te e ue retrocedo desa6orido carta de @1 de agostoH3 La emoci7" sobre a 7gica est# i"dudabeme"te rese"te e" todo e te-to3 . rotago"ista "o act