BAHASA INDONESIA UNTUK PERGURUAN TINGGI Oleh Hamdani, S.Pd.
BAB I BAHASA INDONESIA DALAM SUATU TINJAUAN TEORITIS 1.1 Fn!"i Baha"a Ind#ne"ia "e$a!ai Baha"a Na"i#nal Semina% &#li'i( Baha"a Na"i#nal )an! di"elen!!a%a(an &ada Fe$%a%i 1*+, mem'"(an (edd(an dan -n!"i Baha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $ e%i(' a/ Baha"a Ind#ne"ia $e%(edd(an "e$a!ai $ aha"a na"i#nal. $/ Baha"a Ind#ne"ia "e$a!ai lam$an! iden'i'a" na"i#nal. 0/ Baha"a Ind#ne"ia $e%-n!"i "e$a!ai ala' )an! memn!(in(an &en)a'an $e%$a!ai ma")a%a(a' )an! $e%$eda la'a% $ela(an! "#"ial, $da)a, dan $aha"a. d/ Baha"a Ind#ne"ia $e%-n!"i "e$a!ai ala' &en!h$n! an'a% dae%ah dan an'a% $da)a. 1. Fn!"i Baha"a Ind#ne"ia "e$a!ai Baha"a Ne!a%a Sedan!(an Baha"a Ind#ne"ia "e$a!ai Baha"a Ne!a%a memili(i -n!"i "e$a!ai $e%i(' a/ Baha"a %e"mi (ene!a%aan. $/ Baha"a &en!an'a% di lem$a!a2lem$a!a &endidi(an. 0/ Ala la'' &e &en! n!h h$ $n! n! &a &ada da 'i 'in! n!(a (a'' na na"i "i#n #nal al n n' '( ( (e (e&e &en' n'in in!a !an n &e &e%e %en0 n0an anaa aan n da dan n &e &ela la(" ("an anaa aan n &em$an!nan "e%'a &eme%in'ahan. d/ Ala' &en!em$an!an (e$da)aan, &eman-aa'an ilm &en!e'ahan dan 'e(n#l#!i. 1.3 Ra!am Baha"a Ind#ne"ia a/ Ra!am Dae%ah a'a Ra!am Diale( Ra!am &a'#(an dae%ah, la4im di(enal den!an diale(5l#!a'. Ra!am ini di!na(an "e(el#m&#( ma")a%a(a' da%i "a' 6ila)ah a'a dae%ah 'e%'en'. Mi"aln)a diale( Medan, Ja6a, Snda, dan A0eh. $/ Ra!am S#"i#le( Ra!am "#"i#le( adalah %a!am $aha"a )an! men0e%min(an &%i$adi "#"ial &en!!na $aha"a. Se#%an! )an! )an ! $e% $e%&en &endid didi(a i(an n 'i 'in!! n!!ii 'en 'en' ' $e% $e%$ed $eda a %a! %a!am am dal dalam am &em &ema(a a(aian ian $ah $aha"a a"a den den!an !an #%a #%an! n! )an )an! ! $e%&endidi(an %endah. Be!i' 7!a 7i(a (i'a mem$andin!(an $aha"a )an! di!na(an #leh &a%a &e(e%7a &ela$han dan 0al# di 'e%minal. Baha"a )an! di!na(an #leh 0e%di( &andai mmn)a le$ih $a!" dan &ia6ai. Me%e(a )an! &e%nah men!e0a& &endidi(an da&a' mem$eda(an &en!0a&an (a'a2(a'a "e&e%'i -#li#, -ilm, a&#'e(, dan -i'nah. Me%e(a da&a' men!anali"i" (e$ena%an "e"ai den!an (#n'e(" (alima' a'a (e$a(an (a'a. F#li# "e$a!ai 7eni" (e%'a" a'a &#li# )an! me%&a(an 7eni" &en)a(i' "e"ai den!an (#n'e(" (alima' )an! diin!in(an. Demi(ian 7!a (a'a -ilm adalah 7eni" (a'a )an! $a( $(an -ilem. Be!i' 7!a (a'a a&#'e(, 'e%ma"( (a'a $a(, (a%ena '#(# #$a' di"e$' "e$a!ai a&#'e(e% $(an a&#'i(e%. Sedan!(an Seda n!(an me%e(a )an! 'ida( &e%nah $ela7a% $aha"a a(an "eme "emena2me na2mena na men! men!0a&(a 0a&(an n (a'a2 (a'a2(a'a (a'a "e&e%'i &ilem5&ilm, &i'nah dan lain2lain 89amilah 89amilah dan Sam"#e%i4al, 1**:1;/. 0/ Ra!am Fn!"i#le(
Ra!am $e%da"a%(an "i(a& &en'% men0a(& da)a 0a& "e0a%a (ha". Ra!am ini di!na(an an'a%a lain dalam (e!ia'an (e"eha'an, ""a"'%a, #lah%a!a, 7%nali"'i(, lin!(n!an, dan (a%)a ilmiah. Se'ia& $idan! 'e%"e$' menam&a((an 0i%i 'e%"endi%i dalam &en!n!(a&ann)a. d/ Ra!am Li"an dan Tli" Ra!am li"an memili(i 0i%i20i%i "e$a!ai $e%i(' 1. Meman-aa'(an ala' 0a& den!an $an'an in'#na"i, mimi(, dan !e%a(2!e%i( an!!#'a '$h. . K#mni(a"i $e%lan!"n! "e0a%a 'a'a& m(a. Ra!am $aha"a 'li" memili(i 0i%i20i%i "e$a!ai $e%i(' 1. Men!!na(an e7aan dalam &en)am&aian in-#%ma"i. . K#mni(a"i $e%lan!"n! "e0a%a n#n 'a'a& m(a. Ra!am $aha"a li"an, dalam (e!ia'an "eha%i2ha%i 'e%67d melali 1/ Ra!am &e%0a(a&an. / Ra!am &ida'#. 3/ Ra!am (liah. Sedan!(an %a!am $aha"a 'li" da&a' d iliha' &ada &en!!naan 1/ Ra!am 'e(ni". / Ra!am ndan!2ndan!. 3/ Ra!am 0a'a'an. :/ Ra!am "%a'2men)%a'. e/ Ra!am Ba( dan Tida( Ba( Ra!am $aha"a $a( 8"'anda%/ memili(i "i-a'< (eman'a&an, dinami", (e0endi(iaan, dan (e"e%a!aman. Ra!am $a( adalah %a!am 8(#n=en"i#nal/ )an! 'elah di"e&a(a'i $e%"ama dan 'e%(m&l dalam Ta'a Baha"a Ba(. 1.: E7aan Baha"a Ind#ne"ia E7aan dalam $aha"a 'li". Di dalamn)a $e%i"i (aidah )an! men!a'%< a/ $a!aimana men!!am$a%(an lam$an!2lam$an! $n)i 7a%an, dan $/ $a!aimana h$n!an an'a% lam$an!2lam$an! i' $ai( &emi"ahan a'a &en!!a$n!an dalam "a' $aha"a. Se0a%a 'e(ni" e7aan dima("d "e$a!ai 0a%a &enli"an h%-, &enli"an (a'a, &enli"an (alima', dan &enli"an 'anda2'anda $a0a a'a &n!'a"i. E7aan )an! &e%nah di%m"(an n'( (e&en'in!an 'li"2menli" di Ind#ne"ia adalah "e$a!ai $e%i(' 1. E7aan >an O&h)"en 81*;1/. . E7aan S#e6andi 81*:+/. 3. E7aan Pem$aha%an 81*+/. :. E7aan Mela)2Ind#ne"ia5Melind# 81**/. . E7aan Lem$a!a Baha"a dan Ke""a"'%aan5LBK 81*??/. ?. E7aan 9an! Di"em&%na(an 81+ A!"'" 1*+/. 1. Jeni"2Jeni" Ka%)a Tli" 8@a0ana/ Be%da"a%(an 6a0ana (a%an!an da&a' di(el#m&#((an "e"ai den!an 7eni" i"i dan '7ann)a, di(enal $e$e%a&a 7eni" 6a0ana )ai' 1. De"(%i&"i
De"(%i&"i a'a &el(i"an adalah 7eni" (a%)a 'li" )an! $e%&a)a mel(i"(an "e"a' den!an (eadaan "e$ena%n)a, "ehin!!a da&a' men0i'%ai 8meliha', menden!a%, men0im, dan me%a"a(an/ a&a )an! di0i'%a(an &enli" (e&ada &em$a0a. . E("&#"i"i E("&#"i"i a'a &a&a%an adalah 7eni" (a%)a 'li" )an! $e%"aha men7ela"(an &#(#( &i(i%an )an! da&a' mem&e%la" &en!e'ahan &em$a0a. 3. Pe%"a"i Pe%"a"i a'a $7(an me%&a(an 7eni" (a%)a 'li" $e%'7an mem$7(, mem&en!a%hi &em$a0a den!an 0a%a men!em(a(an a%!men'a"i di"e%'ai da'a a'a -a('a. I'lah "e$a$n)a &e%"a"i di'li" dalam $en'( a%'i(el, ma(alah, hin!!a (e #%a"i ilmiah. :. A%!men'a"i A%!men'a"i adalah "e$ah (a%)a 'li" )an! $e%"aha mem$e%i(an ala"an n'( mem&e%(a' a'a men#la( "a' &enda&a', &endi%ian a'a !a!a"an. Da'a a'a -a('a dalam a%!men'a"i di!na(an "e$a!ai &en!a' ala"an. . Na%a"i Na%a"i a'a 0e%i'a adalah 7eni" (a%)a 'li" )an! $e%(enaan den!an %an!(aian &e%i"'i6a. Ran!(aian i' da&a' di""n men%' %'an 6a(' 8(%#n#l#!i"/. La'ihan dan S#al 1. Se$'(an -n!"i $aha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $aha"a na"i#nal dan $aha"a ne!e%a . Se$'(an e7aan2e7aan )an! &e%nah di!na(an 8di$e%la((an/ di Ind#ne"ia n'( (e&en'in!an 'li"2 menli" 3. Se$'(an 7eni"27eni" 6a0ana $e"e%'a 0#n'#hn)a ma"in!2ma"in! dalam $en'( &a%a!%a-
BAB II TEKNIK MENULIS KAR9A ILMIAH .1 Pen!e%'ian Ka%)a Ilmiah Ka%)a ilmiah me%&a(an (a%)a 'li" )an! i"in)a $e%"aha mema&a%(an "a' &em$aha"an "e0a%a ilmiah )an! dila((an #leh "e#%an! &enli" a'a &eneli'i. Un'( mem$e%i'ah(an "e"a' hal "e0a%a l#!i" dan "i"'ema'i" (e&ada &a%a &em$a0a. Ka%)a ilmiah $ia"an)a di'li" n'( men0a%i 7a6a$an men!enai "e"a' hal dan n'( mem$('i(an (e$ena%an 'en'an! "e"a' )an! 'e%da&a' dalam #$7e( 'li"an. Ma(a "dah "ela)a(n)alah, 7i(a 'li"an ilmiah "e%in! men!an!(a' 'ema "e&'a% hal2hal )an! $a% 8a('al/ dan $elm &e%nah di'li" #%an! lain. Ji(a &n, 'li"an 'e%"e$' "dah &e%nah di'li" den!an 'ema )an! "ama, '7ann)a adalah "e$a!ai &a)a &en!em$an!an da%i 'ema 'e%dahl. Di"e$' 7!a den!an &eneli'ian lan7'an. T%adi"i (eilman menn'' &a%a 0al#n ilman 8maha"i"6a/ $(an "e(ada% men7adi &ene%ima ilm. A(an 'e'a&i "e(ali!" "e$a!ai &em$e%i 8&en)m$an!/ ilm. Den!an demi(ian, '!a" (am in'ele('al dan 0endi(ia6an 'ida( han)a da&a' mem$a0a, 'e'a&i 7!a ha%" da&a' menli" 'en'an! 'li"an2'li"an ilmiah. A&ala!i $a!i "e#%an! maha"i"6a "e$a!ai 0al#n ilman ha%" men!a"ai 'a'a 0a%a men)"n (a%)a ilmiah. Ini 'ida( 'e%$a'a" &ada 'e(ni(, 'e'a&i 7!a &%a('i( &enli"ann)a. Kam in'ele('al 7an!an han)a &in'a% $i0a%a dan men)an)iC "a7a, 'e'a&i 7!a ha%" !ema% dan &in'a% menli".
I"'ilah (a%)a ilmiah di "ini adalah men!a0 (e&ada (a%)a 'li" )an! &en)"nan dan &en)a7iann)a dida"a%(an &ada (a7ian ilmiah dan 0a%a (e%7a ilmiah. Diliha' da%i &an7an! &ende(n)a a'a (edalaman %aian, (a%)a 'li" ilmiah di$eda(an a'a" ma(alah 8&a&e%/ dan la&#%an &eneli'ian. Dalam &enli"an, $ai( ma(alah ma&n la&#%an &eneli'ian, dida"a%(an &ada (a7ian ilmiah dan 0a%a (e%7a ilmiah. Pen)"nan dan &en)a7ian (a%)a "ema0am i' didahli #leh "'di &"'a(a dan "'di la&an!an 8A46a%di, ;;111/. Semen'a%a i', 9amilah dan Sam"#e%i4al 81**:*;/ mema&a%(an $ah6a %a!am (a%)a ilmiah 'e%di%i a'a" $e$e%a&a 7eni" $e%da"a%(an -n!"in)a. Men%' &en!el#m&#(an i', di(enal %a!am (a%)a ilmiah "e&e%'i< ma(alah, "(%i&"i, 'e"i", dan di"e%'a"i. . Si(a& Ilmiah Ada '7h "i(a& ilmiah )an! ha%" dimili(i #leh "e'ia& &enli" a'a &eneli'i $e%da"a%(an &enda&a' I"'a%ani 8;;*:/ )ai' "i(a& in!in 'ah, "i(a& (%i'i", "i(a& 'e%$(a, "i(a& #$7e('i-, "i(a& men!ha%!ai (a%)a #%an! lain, "i(a& $e%ani mem&e%'ahan(an (e$ena%an, dan "i(a& men7an!(a (e de&an. .3 i%i2i%i Ka%)a Ilmiah Ka%an!an ilmiah adalah (a%an!an )an! $e%i"i a%!men'a"i &enala%an (eilman )an! di(#mni(a"i(an melali $aha"a 'li" )an! -#%mal den!an "i"'ema'i"2me'h#di". Ka%an!an ilmiah $e%"i-a' "i"'ema'i" dan 'ida( em#"i#nal. Dalam (a%)a ilmiah di"a7i(an (e$ena%an -a('a. i%i20i%i (a%)a ilmiah men%' Alam")ah 8;;**/ adalah "e$a!ai $e%i(' 81/ me%&a(an &em$aha"an "a' ha"il &eneli'ian 8-a('al #$7e('i- /. A%'in)a, -a('an)a "e"ai den!an )an! di'eli'i, 8/ $e%"i-a' me'h#di" dan "i"'ema'i". A%'in)a, dalam &em$aha"an ma"alah di!na(an me'#de 'e%'en' den!an lan!(ah2lan!(ah )an! 'e%a'% dan 'e%(#n'%#l "e0a%a 'e%'i& dan %a&i, 83/ 'li"an ilmiah men!!na(an la%a" ilmiah. A%'in)a, la%a" $aha"a ilmiah ha%" $a( dan -#%mal. Selain i' la%a" ilmiah ha%" l!a" a!a% 'ida( am$i! 8!anda/. .: Man-aa' Penli"an Ka%)a Ilmiah Ada $e$e%a&a man-aa' &enli"an (a%)a ilmiah adalah "e$a!ai $e%i(' 81/ &enli" a(an 'e%la'ih men!em$an!(an (e'e%am&ilan mem$a0a )an! e-e('i-, (a%ena "e$elm menli" (a%)a ilmiah, &enli" ha%" mem$a0a dl, 8/ &enli" a(an 'e%la'ih men!!a$n!(an ha"il $a0aan da%i $e%$a!ai "m$e% dan men!em$an!(an (e 'in!(a' &emi(i%an )an! le$ih ma'an!, 83/ &enli" a(an 'e%a"a a(%a$ den!an (e!ia'an &e%&"'a(aan, "e&e%'i $ahan $a0aan dalam (a'al#! &en!a%an! a'a (a'al#! 7dl $(, 8:/ &enli" a(an da&a' menin!(a'(an (e'e%am&ilan dalam men!#%!ani"a"i(an dan men)a7i(an -a('a "e0a%a 7ela" dan "i"'ema'i", 8/ &enli" a(an mem&e%#leh (e&a"an in'ele('al, dan 8/ &enli" '%' mem&e%la" 0a(%a6ala ilm &en!e'ahan ma")a%a(a' 8I"'a%ani, ;;*/. Selain i', den!an (a%)a ilmiah &enli" 7!a 'elah i(' "e%'a dalam "aha &en!em$an!an ilm &en!e'ahan dan 'e(n#l#!i 8i&'e(/ melali (a%)a 'li" )an! diha"il(ann)a. Den!an demi(ian &a%a &enli" dan &eneli'i 'elah mem$e%i(an %#)al'i 8ma"(an/ )an! $e%!na $a!i &en!em$an!an i&'e( i' "endi%i. Sehin!!a (a%)a ilmiah 'e%"e$' da&a' di$a0a dan $e%man-aa' $a!i &a%a maha"i"6a, in'ele('al, &endidi( 8!% dan d#"en/, dan $a!i ma")a%a(a' mm. . P%in"i&2P%in"i& Penli"an Ka%)a Ilmiah P%in"i&2&%in"i& mm )an! menda"a%i &enli"an "e$ah (a%)a ilmiah adalah 1. O$7e('i-, a%'in)a "e'ia& &e%n)a'aan ilmiah dalam (a%)an)a ha%" dida"a%(an (e&ada da'a dan -a('a. Ke!ia'an ini di"e$' "'di em&i%i". O$7e('i- dan em&i%i" me%&a(an da hal )an! $e%'a'an. . P%#"ed% a'a &en)im&lan &enemann)a melali &enala%an ind('i- dan ded('i-. 3. Ra"i# dalam &em$aha"an da'a. Se#%an! &enli" (a%)a ilmiah dalam men!anali"i" da'a ha%" men!!na(an &en!alaman dan &i(i%an "e0a%a l#!i".
.? Tema Ka%)a Ilmiah Dalam menli" (a%)a ilmiah, &enli" henda(lah men!an!(a' 'ema2'ema )an! a('al dan $(an "a' 'ema )an! "dah $a"i dan ("am. Sehin!!a (a%)a 'li" )an! diha"il(an le$ih $e%$#$#' dan menda&a' "am$'an )an! $ai( da%i &em$a0a. Se$a!ian &enli" (adan! (ala men!an!(a' 'ema )an! (%an! &en'in! )an! han)a men7adi "e$ah 'li"an )an! m$a4i%. Selain i', ada "e$a!ian &enli" ilmiah han)a $e%'inda( "e$a!ai "e#%an! &enli" &la!ia'#% a'a dii"'ilah(an den!an &enli" 0e&la(an a'a "a%7ana -#'# (#&i, 7l(an $a!i maha"i"6a )an! "(%i&"in)a di&ah(an &ada '(an! $a' "(%i&"iC. Men!enai 'ema @ali7a 81**?1*2;/ mema&a%(an $ah6a (a'a 'ema di"e%a& da%i $aha"a In!!%i" 'heme )an! $e%a%'i &#(#( &i(i%an. Ka'a 'heme i' "endi%i $e%a"al da%i $aha"a 9nani, 'i'henai, )an! $e%a%'i< mele'a((an a'a menem&a'(an. Tema "e$ah (a%an!an me%&a(an ide da"a% a'a ide &#(#( "e$ah 'li"an. Bia"an)a 'ema 'ida( da&a' diliha' den!an (a"a' ma'a dalam "e$ah (a%an!an, (a%ena $(an 'e%da&a' dalam "e$ah (alima' )an! 'h, 'e'a&i 'ema me%&a(an 0e%minan da%i (e"el%han i"i (a%an!an da%i a6al "am&ai a(hi%. Tema me%&a(an amana' a'a &e"an2&e"an )an! da&a' di&e'i( da%i (a%an!an. Rm"an da%i "im&lan )an! $e%&a &e"an2&e"an &en!a%an! i'lah )an! di"e$' 'ema. Se$ah 'ema )an! $ai( adalah ha%" mena%i( &e%ha'ian &enli" "endi%i. A&a$ila &enli" "enan! den!an &#(#( &em$i0a%aan )an! in!in di(a%an! 'en' "e#%an! &en!a%an! dalam (eadaan "enan! a'a 'ida( dalam (eadaan 'e%&a("a. Selain mena%i( &e%ha'ian, 'ema )an! henda( di'li" 'e%&ahami den!an $ai( #leh &enli". Selain 'ema dalam "e'ia& 'li"an ilmiah 7!a ha%" memili(i '#&i(. Ada "e$a!ian #%an! men)ama(an an'a%a '#&i( den!an 'ema. Te%n)a'a &enda&a' i' (eli%. T#&i( adalah &#(#( &em$i0a%aan )an! in!in di"am&ai(an dalam (a%an!an. Ram$2%am$ )an! ha%" di(e'ahi dan di&ahami #leh "e#%an! &enli" n'( menen'(an dan memilih '#&i( )an! $ai( adalah "e$a!ai $e%i(' 81/ T#&i( "e$ai(n)a a('al. 8/ T#&i( "e$ai(n)a $e%a"al da%i dnia a'a $idan! (ehid&an )an! a(%a$ den!an &enli". 83/ T#&i( "e$ai(n)a memili(i nilai 'am$ah a'a memili(i a%'i )an! &en'in!, $ai( $a!i &enli" "endi%i a'a $a!i #%an! lain. 8:/ T#&i( "e$ai(n)a "ela%a" den!an '7an &en!a%an! dan "ela%a" den!an 0al#n &em$a0a. 8/ T#&i( "e$ai(n)a a"li, $(an &en!lan!an a'a" hal )an! "ama )an! &e%nah di"a7i(an #leh #%an! lain. 8?/ T#&i( "e$ai(n)a 'ida( men)li'(an &en0a%ian da'a, $ahan, dan in-#%ma"i lain )an! di&e%l(an. .+ Taha&an Umm Penli"an Ka%)a Ilmiah Taha& &e%"ia&an men0a(& (e!ia'an menem(an ma"alah a'a men!a7(an ma"alah )an! a(an di$aha" dalam &eneli'ian. Ma"alah )an! di'em(an i' did(n! #leh la'a% $ela(an!, iden'i-i(a"i ma"alah, $a'a"an, dan %m"an ma"alah. Lan!(ah $e%i('n)a men!em$an!(an (e%an!(a &emi(i%an )an! $e%&a (a7ian 'e#%i'i". Lan!(ah "elan7'n)a adalah men!a7(an hi&#'e"i" a'a 7a6a$an a'a d!aan "emen'a%a a'a" &eneli'ian )an! a(an dila((an. Me'#d#l#!i dalam 'aha& &e%"ia&an &enli"an (a%)a ilmiah 7!a di&e%l(an. Me'#d#l#!i men0a(& $e%$a!ai 'e(ni( )an! dila((an dalam &en!am$ilan da'a, 'e(ni( &en!(%an, dan 'e(ni( anali"i" da'a. Kemdian 'aha& &enli"an me%&a(an &e%67dan 'aha& &e%"ia&an di'am$ah den!an &em$aha"an )an! dila((an "elama dan "e'elah &enli"an "ele"ai. Te%a(hi% adalah 'aha& &en)n'in!an dila((an "e'elah &%#"e" &enli"an dian!!a& "ele"ai. . Baha"a Ka%)a Ilmiah Baha"a meme!an! &e%anan &en'in! dalam &enli"an (a%)a ilmiah. Oleh "e$a$ i' &emahaman 'en'an! di("i 8&ilihan (a'a a'a "ele("i (a'a, $aha"a In!!%i"< di0'i#n/, i"'ilah, (alima', &en)"nan &a%a!%a-, dan
&enala%an )an! din!(a&(an ha%" di(a"ai &eneli'i. Selain i', &enli"an (a%)a ilmiah ha%" men!a0 &ada Ped#man Umm Baha"a Ind#ne"ia 9an! Di"em&%na(an dan "e"ai den!an &en!!naan $aha"a Ind#ne"ia )an! $a(. Den!an demi(ian, !a)a &enli"an (a%)a ilmiah henda(n)a memili(i (e7ela"an, %e&%#d('i-, dan im&e%"#nal. Di "i"i lain, $aha"a me%&a(an ala' )an! 0(& &en'in! dalam (a%an!an ilmiah. Lan!(ah &e%'ama dalam menli" (a%)a ilmiah )an! $ai( adalah men!!na(an 'a'a $aha"a )an! $ena% 8S%ia"man'%i, 1*?/. A&a$ila $aha"a (%an! 0e%ma' di&a(ai, (a%an!an $(an "a7a "(a% di &ahami, melain(an 7!a mdah menim$l(an "alah &en!e%'ian. Baha"a (a%an!an )an! (a0a men!!am$a%(an (e(a0aan &i(i%an &enli" 8S%a(hma' dalam Fin#4a, ;;?1/. Dalam menli" (a%)a ilmiah &enli" 7!a diha%a&(an mam& men!!na(an $aha"a "e0a%a 0e%ma'. Sa7i(an ide2ide "e0a%a %' "ehin!!a &#(#(2&#(#( &i(i%an dan (#n"e& 'e%""n "e0a%a (#he%en. Gna(an n!(a&an )an! e(#n#mi" "ehin!!a 'ida( 'e%7adi &en!lan!an ide a'a &en!!naan (a'a2(a'a )an! $e%le$ihan. Selain i', !na(an n!(a&an hal" 8"m##'h/, a!a% &em$a0a da&a' men!i('i al% &em$aha"an den!an mdah. Ga)a (alima' 7an!an "e&e%'i &i'i" dan &e%ha'i(an &enli"an "e0a%a $ena% dan $a(. .* Pen!!naan Baha"a dalam Ka%)a Ilmiah Dalam &en!!naan $aha"a 'e%da&a' $e$e%a&a %a!am $aha"a. S!#n# 81***1;/ $e%&enda&a' $ah6a $e%da"a%(an &#(#( &e%"#alan )an! di$i0a%a(an, %a!am $aha"a da&a' di$eda(an a'a" $idan!2$idan! ilm &en!e'ahan dan 'e(n#l#!i, "e&e%'i %a!am $aha"a h(m, %a!am $aha"a nia!a, %a!am $aha"a "a"'%a, dan %a!am $aha"a 7%nali"'i(. 9amilah dan Sam"#e%i4al 81**:1;/ men!(la"i-i(a"i(an %a!am $aha"a den!an nama i"'ilah %a!am -n!"i#le(. Ra!am -n!"i#le( adalah %a!am $e%da"a%(an "i(a& &en'% men0a(& da)a 0a& "e0a%a (ha". Ra!am ini di!na(an an'a%a lain dalam (e!ia'an (e"eha'an, ""a"'%a, #lah%a!a, 7%nali"'i(, lin!(n!an, dan (a%)a ilmiah. Se'ia& $idan! 'e%"e$' menam&a((an 0i%i 'e%"endi%i dalam &en!n!(a&ann)a. Baha"a %a!am (a%)a ilmiah memili(i (a%a('e%i"'i( 'e%"endi%i )ai' "in!(a', &ada', "ede%hana, l!a", lan0a%, dan mena%i(. Selain i', !a)a &enli"an (a%)a ilmiah henda(n)a memili(i (e7ela"an, %e&%#d('i-, dan im&e%"#nal. Ke7ela"an dima("d(an $ah6a "e'ia& (a%)a ilmiah ha%" mam& men)am&ai(an in-#%ma"i (e&ada &em$a0a 'en'an! #$7e( &eneli'iann)a "e0a%a !am$lan!. Ke!am$lan!an ini di$i0a%a(an "e$a!ai -#'# (#&i da%i a"lin)a. Inilah )an! dima("d den!an %e&%#d('i-. Sedan!(an im&e%"#nal $e%a%'i &eniadaan (a'a !an'i &e%#%an!an "e&e%'i "a)a a'a &eneli'i. Mi"aln)a Ada&n ma"alah )an! a(an di'eli'i men0a(&, &en!(a7ian, &e%en0anaan, &ela("anaan, dan &eneli'ian. Pada &#"i"i (a'a im&e%"#nal di'eli'iC 'ida( $#leh men!!na(an (a'a "a)a a'a &eneli'i. .1; Te%'i$ Men!'i& Dalam '%adi"i men!a%an! ilmiah $e%la( men!'i& &enda&a' #%an! lain. Ka%)a ilmiah &ada mmn)a me%&a(an ha"il &en!ama'an a'a &eneli'ian )an! me%&a(an lan7'an da%i &eneli'ian )an! 'e%dahl. Den!an (a'a lain, ha"il2ha"il &eneli'ian #%an! lain, &enda&a' ahli, $ai( )an! dili"an(an ma&n )an! di'li"(an da&a' di!na(an "e$a!ai %7(an n'( mem&e%(a' %aian a'a n'( mem$('i(an a&a )an! di$en'an!(an 8@ali7a, 1**?1/. Dalam dnia 'li" menli" ilmiah ada da ma0am 7eni" ('i&an, )ai' ('i&an lan!"n! dan ('i&an 'ida( lan!"n!. K'i&an lan!"n! dalam &en!'i&ann)a ha%" di$e%i 'anda ('i& 8 /. Sedan!(an ('i&an 'ida( lan!"n! 'ida( di$e%i(an 'anda ('i&. Namn, ('i&an lan!"n! ma&n ('i&an 'ida( lan!"n! dalam 'e%'i$ men!'i& ha%" di$e%i(an 'anda den!an 0a'a'an (a(i 8-##'n#'e"/.
a'a'an (a(i adalah "ema (e!ia'an )an! $e%(ai'an den!an %aian 8'e("/ )an! di'li" di $a!ian $a6ah halaman )an! "ama. A&a$ila (e'e%an!an "ema0am ini di""n di$a!ian a(hi% (a%an!an $ia"an)a di"e$' (e'e%an!an "a7a. a'a'an (a(i $(an han)a n'( menn7((an "m$e% ('i&an, melain(an 7!a di&e%!na(an n'( mem$e%i(an (e'e%an!an 'am$ahan 'e%hada& %aian a'a 'e(". Ada $e$e%a&a &%in"i& men!'i&, )ai' 81/ 'ida( men!ada(an &e%$ahan, 8/ mem$e%i'ah $ila "m$e% ('i&an men!andn! (e"alahan, 83/ mem$e%i'ah $ila mela((an &e%$ai(an, dan 8:/ mem$e%i'ah $ila men!hilan!(an $a!ian2$a!ian 'e%'en' )an! ada didalam ('i&an. .11 Da-'a% P"'a(a Da-'a% &"'a(a me%&a(an da-'a% "e7mlah $( a0an a'a %e-e%en"i )an! men7adi $ahan 'ama dalam "a' 'li"an ilmiah. Selain $(, ma7alah, "%a' (a$a%, 0a'a'an ha%ian, dan ha"il &emi(i%an ilman 7!a da&a' di7adi(an "e$a!ai %e-e%en"i dalam menli". @ali7a 81**?1:*/ men!a'a(an $ah6a da-'a% &"'a(a a'a $i$li#!%a-i adalah da-'a% $( a'a "m$e% a0an lain )an! menda"a%i a'a men7adi $ahan &e%'im$an!an dalam &en)"nan (a%an!an. Un"%2n"% &ada da-'a% &"'a(a ham&i% "ama den!an 0a'a'an (a(i. Pe%$edaann)a han)a &ada da-'a% &"'a(a 'iada n#m#% halaman. Un"%2n"% &#(#( da-'a% &"'a(a adalah "e$a!ai $e%i(' A. B( "e$a!ai Bahan Re-e%en"i 1/ Nama &en!a%an!, di%'(an $e%da"a%(an h%- a$7ad 8al-a$e'i"/. Ji(a nama &en!a%an! le$ih da%i da &en!!al nama 'e%a(hi% didahl(an a'a di$ali(. / Tahn 'e%$i' $(, didahl(an 'ahn )an! le$ih a6al 7i(a $( di(a%an! #leh &enli" )an! "ama. 3/ Jdl $(, dimi%in!(an 'li"ann)a a'a di!a%i" $a6ahi. :/ Da'a &$li(a"i, &ene%$i', dan 'em&a' 'e%$i'. / DAFTAR PUSTAKA di'li" den!an h%- (a&i'al "ema dan menem&a'i &#"i"i &alin! a'a" &ada halaman )an! 'e%&i"ah. #n'#h &enli"an da-'a% &"'a(a $( "e$a!ai %e-e%en"i Hamdani. ;11. Cerdas Berbahasa Indonesia . Lh#("ema6e Unimal P%e"". I"mail, Ta-i. 1**3. Tirani dan Benteng . Ja(a%'a 9a)a"an Ananda. Ml)a, Hamdani. ;1;. Bahasa Indonesia untuk Perguruan Tinggi . Lh#("ema6e STAIN Mali(""aleh. Namn, 7i(a $ahan %7(an a'a a0an dalam da-'a% &"'a(a )an! $e%"m$e% da%i in'e%ne' di'li" "e"ai den!an a'%ann)a 'e%"endi%i $e%da"a%(an &enda&a' Alam")ah 8;;11*/ "e$a!ai $e%i(' B. R7(an da%i In'e%ne' Be%&a A%'i(el da%i J%nal Nama &enli" di'li" "e&e%'i %7(an da%i $ahan 0e'a(, dii('i #leh 'ahn, 7dl (a%)a 8di0e'a( mi%in!/ den!an di$e%i(an (e'e%an!an dalam (%n! 8Online/, =#lme dan n#m#%, dan dia(hi%i den!an alama' "m$e% %7(an 'e%"e$' di"e%'ai den!an (e'e%an!an (a&an dia("e", di an'a%a 'anda (%n!. #n'#h Kmaidi. 1**. Pen!(%an Be(al A6al Bela7a% dan Pen!em$an!an Te"n)a. J%nal Ilm Pendidi(an, 8Online/, 7ilid , N# :, 8h''&55666.malan!.a0.id, dia("e" ; Jana%i ;;;/. . R7(an da%i In'e%ne' Be%&a E2mail P%i$adi Nama &en!i%im 87i(a ada/ di"e%'ai (e'e%an!an dalam (%n! 8alama' e2mail &en!i%im/, dii('i #leh 'an!!al, $lan, 'ahn, '#&i( i"i $ahan 8di0e'a( mi%in!/, nama )an! di(i%imi di"e%'ai (e'e%an!an dalam (%n! 8alama' e2mail )an! di(i%im/.
#n'#h 1 Da=i", A. 8a.da=i" 6'".ed.a/. 1; Jni 1**?. Lea%nin! '# U"e @e$ A'h#%in! T#ll". Email (e&ada Ali"#n Hn'e% 8hn'e%a ".ed.a/. #n'#h Ml)a, Hamdani. 8ml)ahamdani )ah##.0#m/. 1 O('#$e% ;;*. Te(ni( Menli" Ka%)a Ilmiah. Email (e&ada Reda('% Ma7alah San'nan Jadid 8%eda("i"an'nan !mail.0#m/. .1 #n'#h F#%ma' Umm Ka%)a Ilmiah Dalam 'li"an ini di"a7i(an 0#n'#h -#%ma' mm "(%i&"i maha"i"6a Baha"a dan Sa"'%a Ind#ne"ia. F#%ma' (a%)a ilmiah la4im 7!a di"e$' "e$a!ai (e%an!(a (a%)a ilmiah. KATA PENGANTAR ABSTRAK DAFTAR ISI BAB I PENDAHULUAN 1.1 La'a% Bela(an! 1. Ma"alah 1.3 T7an Peneli'ian 1.: Sm$e% Da'a 1. Hi&#'e"i" 1.? Man-aa' Peneli'ian 1.+ Pen'in!n)a Peneli'ian 1. Me'#de Peneli'ian 1.* Te(ni( Peneli'ian BAB II LANDASAN TEORITIS .1 Pen!e%'ian e%&en . Pen!e%'ian Me'a-#%a Men%' Pa%a Ahli .3 Me'a-#%a dalam e%&en .: Ti&e Pelim&ahan Me'a-#%a dalam e%&en . Me'a-#%a "e$a!ai Sim$#li" dalam e%&en .? Me'a-#%a "e$a!ai Sa%ana Pen0e%i'aan dalam 0e%&en .+ Me'a-#%a "e$a!ai Ga)a dan Nada . Me'a-#%a "e$a!ai Pen!!am$a%an @a'a( T#(#h BAB III ANALISIS METAFORA DALAM ERPEN KAR9A TAUFI ISMAIL 3.1 Pen!#lahan dan Anali"i" Da'a BAB I> PENUTUP :.1 Sim&lan :. Sa%an2Sa%an DAFTAR PUSTAKA TABEL LAMPIRAN2LAMPIRAN
BIOGRAFI PENULIS
La'ihan dan T!a" 1. Se$'(anlah 0i%i20i%i (a%)a ilmiah )an! anda (e'ahi . Se$'(an &%in"i&2&%in"i& &enli"an (a%)a ilmiah )an! $ai( 3. Baha"a Ind#ne"ia )an! $a!aima(ah d i!na(an dalam &enli"an (a%)a ilmiah :. A&a ")a%a'2")a%a' 'ema (a%)a ilmiah )an! $ai( . Se$'(an a'%an2a'%an &enli"an da-'a% &"'a(a dalam (a%)a ilmiah $e"e%'a 0#n'#hn)a
BAB III BUNGA RAMPAI BAHASA INDONESIA
AMBIGUITAS, KALIMAT EFEKTIF, DAN PESONA KEBAHASAAN Oleh Hamdani, S.Pd. P%eman Baha"a 5'elah men!hilan!(an &e"#na5 0i'%a (e$aha"aan5 $aha"a Ind#ne"ia )an! "elama ini (i'a $an!!a(an5 'elah ln'% 'e%(#)a(5 Me%e(a adalah &%eman $aha"a< !al, &%#(em, eli'e5 Pda%lah na"i#nali" $aha"a $an!"a. Pi"i Hamdani Ml)a, 1 Jana%i ;;*. 8Pi"i ini di&$li(a"i(an di 6e$ h''&55!ema"a"'%in.6#%d&%e".0#m /. Baha"a Ind#ne"ia me%&a(an $aha"a &en!an'a% di dnia &endidi(an. Demi(ian an'a%a lain -n!"i $aha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $aha"a ne!a%a. Namn, dalam %eali'a" (e"eha%ian dalam $e%$da)a $e%$aha"a, &en!!na $aha"a "e%in! (ali men!a$ai(an a'%an2a'%an (e$aha"aan "e&e%'i e7aan. Bah(an &%#$lema "e&e%'i i' dila((an #leh (am in'ele('al. Dalam &ema(aian e7aan "e%in! (i'a menem(an &ema(aian h%- (a&i'al )an! (%an! 'e&a'. Mi"aln)a &enli"an nama d#"en dan !ela% &ada a$"en"i, dalam ma(alah a'a lem$a%an &en!e"ahan "(%i&"i )an! di""n #leh maha"i"6a "e%in! di'li" den!an h%- (a&i'al "ema. #n'#h DRS. MUKHLIS A. HAMID, M.S. Padahal &en!!naan h%- (a&i'al "ema0am i' "a' )an! $e%'en'an!an den!an Ped#man Umm Baha"a Ind#ne"ia 9an! Di"em&%na(an 8E9D/, &ada 'ahn 1*+. Se$ena%n)a 0a%a &enli"an e7aan )an! $ena% nama dan !ela% &ada 0#n'#h di a'a" adalah D%". M(hli" A. Hamid, M.S. Un'( le$ih 7ela" "ila(an anda $a0a la!i E9D 'e%$i'an De&a%'emen Pendidi(an dan Ke$da)aan 8De&di($d/ "e$a!ai '!a" &%i$adi anda. Mena%i( $(an B(an(ah anda "e#%an! &enli" $(, &eneli'i, d#"en, !%, in"an &e%", maha"i"6a, a'a minimal anda ma")a%a(a' &ema(ai $aha"a Ind#ne"ia. Ka%ena "an'nn)a "a' $aha"a men0e%min(an lh%n)a $di &en!!na $aha"a "a' $an!"a. Indah "e(ali $(an E9D di dalamn)a men!la" $a!aimana &en!!naan a'%an (e$aha"an "e0a%a 0e%ma' dan %a&i men!enai h%- (a&i'al, h%- mi%in!, 'anda $a0a, dan &e%i"'ilahan. Ma"ih $an)a( (e"alahan lain )an! "e%in! (i'a 'em(an dalam &enli"an h%- (a&i'al "e&e%'i &ada &enli"an nama 7eni" ma(anan, mi"aln)a &ada &enli"an (a'a &i"an! am$#n dan a"am 7a6a. Pema(ai $aha"a "e%in! 'e%(e0#h den!an a'%an
&enli"an h%- (a&i'al &ada nama "( dan $an!"a. Se%in! men)ama(an den!an &enli"an "( Am$#n dan "( Ja6a. Hal i' men!in!a'(an (i'a $ah6a &ada &enli"an (a'a &i"an! am$#n dan a"am 7a6a 'ida( men!!na(an h%- (a&i'al, (a%ena $(an nama "( dan $an!"a. Melain(an nama 7eni" ma(anan a'a $ah2$ahan. Demi(ian 7!a 7i(a (i'a henda( menli" nama !e#!%a-i" "e&e%'i dalam (alima' $e%i(' Ka&al $e"a% i' a(an $e%la)a% (e "amde%a la". Samde%a la" di'li" den!an h%- (e0il, (a%ena "amde%a la" $(an nama !e#!%a-i". Namn, 7i(a (alima' 'e%"e$' di$ah men7adi Ka&al $e"a% i' a(an $e%la)a% (e Samde%a Hindia. Ma(a Samde%a Hindia, &ada "e'ia& a6al (a'a di'li" den!an h%- (a&i'al, (a%ena me%&a(an nama !e#!%a-i". Da%i "e!i lain (e"alahan $e%$aha"a Ind#ne"ia 7!a (i'a da&a'(an dalam &ema(aian $aha"a )an! am$i!i'a". A%'in)a $aha"a )an! $e%ma(na !anda "ehin!!a mem$in!n!(an &em$a0a (a%ena ml'i 'a-"i%. Am$i! 'ida( "ama den!an (#n#'a"i a'a ma(na "am&in!an. La4im di"e$' den!an ma(na (ia", (a%ena ma(na (ia" le$ih men)a%an(an &ada &en!e%'ian $aha"a -i!%a'i- a'a !a)a $aha"a. @ala&n demi(ian, am$i!i'a" dan (#n#'a"i (edan)a dila%an! (e%a" &ema(aiann)a dalam $aha"a (a%)a ilmiah. Am$i!i'a" dan (#n#'a"i han)a di$#leh(an &ema(aiann)a dalam (a%)a "a"'%a "e&e%'i n#=el, 0e%&en, dan &i"i. Kadan!2(adan! 7!a di!na(an dalam $aha"a 7%nali" dan -ea'%e n'( mena%i( &e%ha'ian dan mem$a' &em$a0a &ena"a%an. #n'#h (alima' am$i! an'a%a lain K0in! ma(an 'i(" ma'i. Dalam (alima' 'e%"e$' "ia&a )an! ma'i Ti(" a'a (0in! Ki'a da&a' mem&e%$ai(i (alima' 'e%"e$' den!an mem$e%i(an 'anda (#ma 8,/ &ada &#"i"i $e%i(' a/ K0in!, ma(an 'i(" ma'i. Kalima' 'e%"e$' $e%a%'i "ee(#% (0in! )an! ma(an 'i(" "dah ma'i, $/ K0in! ma(an, 'i(" ma'i. Be%a%'i (0in! dan 'i(" 'ida( "alin! $e%in'e%a("i, 'e'a&i $e%"i-a' indi=idali"'i", 0/ K0in! ma(an 'i(", ma'i. Be%a%'i "ee(#% (0in! "e'elah ma(an 'i(", (0in! ini ma'i. Di"e$a$(an #leh a"m"i $ah6a 'i(" ma'i, )an! dima(an #leh (0in! "e$elm ma'i (0in!, 'elah mema(an %a0n $e%$aha)a. Ma"ih $an)a( 0#n'#h lain (alima' am$i! )an! men7adi '!a" &%i$adi anda di %mah n'( mem&e%$ai(in)a. Se$a!ai &e(e%7aan %mah 8&%/ "ila(an anda $a0a $( K#m&#"i"i Men!#lah Ga!a"an Men7adi Ka%an!an (a%)a @ali7a 81**?/ a'a $a0a Menli" Ilmiah (a%)a A46a%di, S.Pd., M.Hm 8;;/. Am$i! adalah "alah "a' 0i%i da%i (alima' )an! 'ida( e-e('i-. Kalima' e-e('i- me%&a(an "a' (alima' )an! mam& men)am&ai(an &e"an "e0a%a a(%a' dan mam& 7!a di'e%ima den!an a(%a' #leh &em$a0a a'a &enden!a%. A&a$ila )an! di "am&ai(an #leh &em$i0a%a dan &enli" ma(a )an! di'e%ima 7!a #leh &enden!a% dan &em$a0a. Tida( (%an! dan 'ida( le$ih 8@ali7a, 1**?33/. Se$a!ai "e#%an! #%a'#% ln! dan &enli" handal (i'a ha%" mam& memahami dan men!!na(an (alima' e-e('i- "e0a%a 0e%ma'. i%i20i%i (alima' e-e('i- "elan7'n)a adalah "e$a!ai $e%i(' a/ memilih (a'a 8di("i, $aha"a In!!%i" diction/ dan i"'ilah )an! 'e&a', $/ men!!na(an e7aan "e0a%a 0e%ma', 0/ &en!hema'an (a'a dan 'ida( men!!na(an (a'a "e0a%a m$a4i%. #n'#h (alima' m$a4i% Ban)a( "e(ali "%a'2"%a' ma"( (e (an'#% %eda("i. Kalima' 'e%"e$' le$ih e-e('i- 7i(a di'li" Ban)a( "%a' ma"( (e (an'#% %eda("i, d/ men!!na(an (a'a )an! "e!a% dan $e%=a%ia"i. Jan!an men!!na(an (a'a2(a'a )an! ("am dan $e%'ele2'ele "e%'a mem$#"an(an, e/ men)ela%a"(an den!an (alima'2(alima' lain dan (#he%en.
Dalam $aha"a (e"eha%ian (i'a 7!a menden!a% &ema(aian $aha"a )an! 'ida( e-e('i- &ada a0a%a "emina%, #%a"i ilmiah, dan 0e%amah. Mi"aln)a 81/ Ke&ada Ba&a( 'em&a' dan 6a(' (ami &e%"ila(an den!an "e!ala h#%ma'. Dalam (alima' ini )an! di&e%"ila(an 'em&a' "e&e%'i me7a dan (%"i, 8/ Un'( mem&e%"in!(a' 6a(' a0a%a (ami lan7'(an. 9an! "eha%"n)a, Un'( men!hema' 6a(' a0a%a (ami lan7'(an, dan 83/ Ha%i Ulan! Tahn Re&$li( Ind#ne"ia (e2?3. Penli"an )an! $ena% adalah Ha%i Ulan! Tahn (e2?3 Re&$li( Ind#ne"ia. Ka%ena (e2?3 dalam (alima' 'e%"e$' menn7(an 7mlah 'ahn a'a ha%i, $(an 7mlah ne!a%a a'a "e%i. B#leh (i'a men!!na(an 7mlah di a(hi%, 7i(a (alima' i' menn7((an "e%i. #n'#h Pe"a6a' Sela6ah A!am RI2;1 dan Pe"a6a' Sela6ah Da%a RI2;. Demi(ian $an)a( &%#$lema (e"alahan dalam $e%$aha"a Ind#ne"ia. Selain i', (e"alahan $e%$aha"a Ind#ne"ia 7!a 'e%7adi &ada &enli"an "%a'2"%a' %e"mi. Ke"alahan $aha"a di'am$ah la!i #leh P%eman Baha"aC den!an mene%$i'(an (am" $aha"a &%#(em alia" $aha"a !al. A!a% le$ih (%#ni" $aha"a 'e%" di%"a( #leh &en!!na Hand Ph#ne 8HP/ den!an $aha"a la)anan SMS )an! ml'i 'a-"i%. Un'( "elan7'n)a (alan!an a%'i" men!an!!a& $aha"a Ind#ne"ia )an! $ai( dan $ena% 'e%lal (a( di!na(an "aa' $e%$i0a%a di de&an &$li(. Lahi%lah $aha"a Ind#ne"ia $e%nan"a ala a%'i". Mem&e%$ai(i $aha"a Ind#ne"ia $(an han)a '!a" ahli $aha"a, 'e'a&i '!a" (i'a "ema &en!!na $aha"a Ind#ne"ia. Pe"#na $aha"a (ali ini mem$a' &andan!an (i'a (a$% dan me%a"a &%iha'in, (a%ena $an)a( $aha"a )an! 'elah di %"a( #leh (am (i'a "endi%i. Selama' $e%(a%)a "em#!a ha%a&an $e%$ah men7adi (en)a'aan. 8Hamdani, S.Pd. adalah G% MAN L h#("ema6e/.
SENI BERBIARA DENGAN BAHASA 9ANG SANTUN Oleh Hamdani, S.Pd. 8Ma7alah Fa('a, Fe$%a%i ;;*/ Dalam hid& $e%ma")a%a(a' man"ia "e$a!ai ma(hl( "#"ial 'en' 'ida( 'e%le&a" da%i $e%$a!ai &%#$lema. Telah men7adi (#d%a' man"ia )an! "elal dihin!!a&i #leh ma"alah. Namn, man"ia "e$a!ai hayawan natiq 8$aha"a A%a$/ he6an )an! memili(i da)a &i(i%. Ten' in!in $e$a" da%i $e%ma0am &e%"#alan. Se&e%'i &e%"#alan (a%i% )an! !a!al, (eha%m#ni"an dalam lin!(n!an (e%7a, ma&n ma"alah )an! dihada&i dalam men!a%n!i $ah'e%a %mah 'an!!a. Ma"alah )an! men!!e%#!#'i "e%in! mem$a' "e$a!ian #%an! 7enh dan $e%&'" a"a. Ke(e0e6aan mem$a' man"ia "'%e" (a%ena -%"'a"i. Se$a!ian #%an! (adan! (ala men!n!(a&(ann)a den!an (a'a2(a'a )an! 'ida( "an'n. Baha"a di7adi(an "e$a!ai "a%ana n'( men!n!(a&(an %a"a (e'ida(&a"ann)a. Namn 'ida( demi(ian haln)a $a!i man"ia )an! $e%iman (e&ada Allah. Se'ia& m"i$ah da&a' men7adi $ahan in'%#"&e("i di%i dan da&a' men7adi &en!alaman )an! "an!a' $e%!na dalam men7alani (ehid&an ini. Sehin!!a da&a' men7adi man"ia )an! le$ih $ai(, a%i-, dan $i7a("ana. Se$a!ai 0#n'#h Pa( Hananan 8$(an nama "e$ena%n)a/ "e'elah di P'"(an H$n!an Ke%7a 8PHK/ 'ahn )an! lal, (a%ena ada &en!%an!an (a%)a6an di "e$ah &e%"ahaan. Lal mendi%i(an "aha &e%da!an!an 'e("'il, 'e'a&i men!alami (e$an!(%'an dan 'e%&a("a !ln! 'i(a%. Kemdian den!an 'ida( &'" a"a Pa( Hananan mem$(a "aha 6a%n! na"i, namn 'ida( la%i" 7!a. Han)a men0(&i (e$'han hid& (ela%!a "e0a%a &a"2&a"an. Pa( Hananan "ema(in -%"'a"i, di 'am$ah den!an
&e%min'aan i"'e%i )an! "e%in! i(' '%end m#del 'ida( da&a' di(a$l(ann)a. Bah(an i"'%in)a "e%in! mem$andin!(an &en!ha"ilann)a den!an &en!ha"ilan "ami 'e'an!!an)a )an! le!e"la'i-, 'en' memili(i !a7i &lhan 7'a. Lama (elamaan Pa( Hananan "ema(in -%"'a"i. A(hi%n)a Pa( Hananan men7adi "e#%an! la(i2la(i )an! &ema%ah dan "(a $e%$i0a%a den!an (a'a2(a'a 'ida( "#&an. Da%i il"'%a"i 0e%i'a di a'a" men!in!a'(an (i'a $ah6a $an)a( &e%"#alan )an! dihada&i #leh "e"e#%an! )an! a(hi%n)a $aha"a di7adi(an "e$a!ai "a%ana &elam&ia"an. Tida( demi(ian $a!i (i'a man"ia )an! "a$a%, $e%a(hla(, dan "an'n $e%$aha"a. Be%i(' ini ada $e$e%a&a (ia' "eni $e%$i0a%a. Ji(a anda in!in $e%$i0a%a den!an i"'%i a'a "ami, den!an a'a"an, den!an (a6an "e7a6a', a'a den!an "ia&a&n. Ma(a )an! &e%'ama anda "e&a(a'i adalah a7a(lah la6an $i0a%a anda den!an $aha"a )an! "an'n. Se&e%'i de$a' ilmiah, #%a"i maha"i"6a den!an 'ida( men!h7a' #(nm 'e%'en', de$a' (andida' &a%'ai &#li'i(, dll. Sema i' &a"'i(an anda la((an den!an $aha"a )an! "#&an, 'ida( men)in!!n! &e%a"aan #%an! lain. Ba' "a' (e7'an a!a% la6an $i0a%a anda 'e%"en)m. Sehin!!a "a"ana &n a(an 'e%a"a han!a' dan den!an la6an $i0a%a anda 7!a a(an 'e%a"a a(%a$. Ji(a dalam "e$ah $" )an! $e%de"a(2de"a(an "e"e#%an! men!in7a( (a(i anda. Lal anda $#leh mene!%n)a den!an $aha"a )an! "an'n. Maaf mas kaki saya terinjak C. In")a Allah &e%'en!(a%an 'ida( a(an 'e%7adi. Te'a&i 7i(a anda mema(i den!an (alima' Dasar keparat kakiku kau injak! C, (i'a (ha6a'i% 7i(a $e$e%a&a de'i( la!i a(an 'e%7adi ad 'in7 ala %in! $"C an'a%a &ema(i den!an &en!in7a( (a(i. Bia%(an anda men7adi man"ia )an! "an'n dan $e%$di lh%. Selain menda&a' &ahala (i'a 7!a a(an men7adi man"ia $i7a( dan lh%. Demi(ian 7!a 7i(a (i'a men!alami ma"alah den!an i"'%i 7an!an &e%nah mema%ahi i"'%i anda. Be%ilah "i%aman %#hani )an! men)en'h &e%a"aan. Bila "e$a!ai a'a"an 7an!anlah me%emeh(an $a6ahan. Be%i(an d(n!an demi (ema7an (a%i% $a6ahan. Kala ada ma"alah na"iha'i den!an (alima' )an! lh%. Be%i(an "en)m dan "eman!a' a'a !na(an $aha"a (ia" 8ma7a" i%#ni/. I%#ni adalah $aha"a (ia" )an! men)a'a(an "e"a' "e0a%a (e$ali(an a'a di"e$' 7!a den!an "indi%an hal". Sehin!!a mem$a' "e"e#%an! mem'a% halan. Mi"aln)a Bagus sekai baju anda seperti baju artis. Padahal (i'a 'ida( men)enan!i &a(aian "e&e%'i a%'i" )an! men!m$a% a%a', (a%ena $e%'en'an!an den!an a7a%an a!ama I"lam. #n'#h lain Cepat sekai anda datang ke kantor hari ini sudah jam " #IB . Kalima' i' di!na(an n'( mene!% (a%)a6an a'a PNS )an! 'e%lam$a' ma"( (an'#%. I%#ni" $(an 8Hamdani, S.Pd. adalah D#"en STAIN Mali(""aleh dan G% MAN Lh#("ema6e, Peneli'i $aha"a dan Sa"'%a/.
SMS RUSAK ITRA BAHASA INDONESIA Oleh Hamdani, S.Pd.
Baha"a Ind#ne"ia me%&a(an $aha"a &en!an'a% di dnia &endidi(an. Demi(ian an'a%a lain -n!"i $aha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $aha"a ne!a%a. Namn, dalam %eali'a" (e"eha%ian dalam $e%$da)a $e%$aha"a. Pen!!na $aha"a "e%in! (ali men!a$ai(an a'%an2a'%an (e$aha"aan "e&e%'i e7aan. Bah(an &%#$lema "e&e%'i i' dila((an #leh (am in'ele('al. B(an(ah anda "e#%an! &enli" $(, &eneli'i, d#"en, !%, in"an &e%", maha"i"6a, a'a minimal anda ma")a%a(a' &ema(ai $aha"a Ind#ne"ia. Ka%ena "an'nn)a "a' $aha"a men0e%min(an lh%n)a $di &en!!na $aha"a "a' $an!"a. Indah "e(ali $(an Selain i' (e"alahan -a'al )an! da&a' me%"a( 0i'%a $aha"a Ind#ne"ia adalah &ada &enli"an $aha"a la)anan SMS melali HP. Ke"alahan $e%$aha"a Ind#ne"ia (i'a da&a'(an dalam &ema(aian $aha"a )an! am$i!i'a", "e%in! (i'a 'em(an &ada &en!!naan $aha"a la)anan SMS. Am$i!i'a" a%'in)a $aha"a )an! $e%ma(na !anda, )an! da&a' mem$in!n!(an &em$a0a (a%ena ml'i 'a-"i%. Se&e%'i $aha"a )an! "e%in! di!na(an #leh &en!!na Hand Ph#ne 8HP/ (e'i(a menli" SMS. Am$i! 'ida( "ama den!an (#n#'a"i a'a ma(na "am&in!an. La4im di"e$' den!an ma(na (ia", (a%ena ma(na (ia" le$ih men)a%an(an &ada &en!e%'ian $aha"a -i!%a'i- a'a !a)a $aha"a. @ala&n demi(ian, am$i!i'a" dan (#n#'a"i (edan)a dila%an! (e%a" &ema(aiann)a dalam $aha"a (a%)a ilmiah. Sedan!(an $aha"a )an! $e%ma(na (#n#'a"i han)a di$#leh(an &ema(aiann)a dalam (a%)a "a"'%a "e&e%'i n#=el, 0e%&en, dan &i"i. Kadan!2(adan! 7!a di!na(an dalam $aha"a 7%nali" dan -ea'%e n'( mena%i( &e%ha'ian dan mem$a' &em$a0a &ena"a%an. #n'#h (alima' am$i! an'a%a lain K0in! ma(an 'i(" ma'i. Dalam (alima' 'e%"e$' "ia&a )an! ma'i Ti(" a'a (0in! Ki'a da&a' mem&e%$ai(in)a den!an mem$e%i(an 'anda (#ma 8,/ &ada &#"i"i $e%i(' a/ K0in!, ma(an 'i(" ma'i. Kalima' 'e%"e$' $e%a%'i ada "ee(#% (0in! )an! ma(an 'i(" "dah ma'i, $/ K0in! ma(an, 'i(" ma'i. Be%a%'i (0in! dan 'i(" 'ida( "alin! $e%in'e%a("i, 'e'a&i $e%"i-a' indi=idali"'i", 0/ K0in! ma(an 'i(", ma'i. Be%a%'i "ee(#% (0in! "e'elah ma(an 'i(", (0in! ini ma'i. Di"e$a$(an #leh a"m"i $ah6a 'i(" ma'i )an! dima(an #leh (0in!, "e$elm ma'i (0in! 'elah mema(an %a0n $e%$aha)a. SMS adalah "in!(a'an da%i $aha"a In!!%i" Sh#%' Me""a!e Se%=i0e. Dalam $aha"a Ind#ne"ia di"e$' La)anan Pe"an Sin!(a', dan "e$a!ian #%an! mena-"i%(an "e$a!ai S%a' Men)%a' Sin!(a' 8SMS/ melali HP. Meman! demi(ianlah a6al (emn0lann)a SMS han)a ada di&%#!%am HP. Se(a%an! SMS 7!a da&a' dia("e" melali in'e%ne' &ada &%#!%am email. Ban)a( meman! (en'n!an da%i SMS ini, an'a%a lain men!hema' &l"a, dan &e"an le6a' SMS da&a' di'e%ima dan di(i%im di mana&n dan (a&an "a7a, (a%ena HP da&a' di$a6a (emana "a7a dan da&a' dima"((an (e (an'n! a'a "a( &a(aian. Jadi &ema(aian HP le$ih e-i"ien dan &%a('i". Selain i' SMS 7!a le$ih men7a!a %aha"ia &e%0a(a&an di de&an mm, (a%ena 'ida( $e%"a%a "e&e%'i $i0a%a lan!"n!. Dalam (#n'e(" 6a0ana 'e(n#l#!i "elle% dan e(#n#mi, SMS melali HP "an!a' men!n'n!(an. Namn, 7i(a SMS di(ai'(an den!an 6a0ana (e$aha"aan 'e%n)a'a $aha"a SMS 'elah me%"a( 0i'%a $aha"a Ind#ne"ia )an! $ai( dan $ena%. Baha"a SMS 'elah melan!!a% (aidah &enli"an )an! 'e%0an'm dalam Baha"a Ind#ne"ia 9an! Di"em&%na(an 8E9D/ dan Ta'a Baha"a Ba(. Bah(an $aha"a SMS "an!a' $an)a( %a!amn)a "ehin!!a "ema(in mem&e%&a%ah (e%"a(an $aha"a Ind#ne"ia. Padahal $an!"a Ind#ne"ia "edan! men!!ala((an &em$e%an'a"an 'na a("a%a 8$'a h%-/. A'a" (e&%iha'inan &enli" 'e%hada& &%#$lema $aha"a di a'a", ma(a &enli" mela((an &eneli'ian 'e%hada& $e$e%a&a SMS
)an! 'e%da&a' dalam HP $e$e%a&a #%an! (a6an )an! 'e%le$ih dl &enli" min'a i4in. Selain i' &enli" 7!a meneli'i $aha"a SMS di $e$e%a&a "%a' (a$a% l#(al 'e%$i'an A0eh &ada 'ahn ;;*2;1;. Da%i ha"il "%=ei )an! &enli" la((an 'e%"e$' mem$('i(an $ah6a "an!a' $an)a( &en!!na $aha"a SMS )an! da&a' di(a'a!#%i(an $'a h%-. @ala&n &en!!naan $aha"a "ema0am i' di"en!a7a #leh #%an! )an! 'ida( $'a h%-. Kena&a di"e$' $'a h%-, (a%ena dalam &enli"an $aha"a SMS $an)a( h%- )an! 'in!!al, (alima' 'ida( e-e('i-, dan "e$a!ian &en!!na HP meman! $ena%2$ena% $'a h%-. Namn, (a%ena 'elah mema(ai HP "edi(i'n)a 'elah $e%"aha n'( $ela7a% menli". Se$ai(n)a $a!i #%an! )an! mahi% menli" !na(anlah $aha"a Ind#ne"ia )an! $ai( dan $ena%. Demi &en!em$an!an $aha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $aha"a ne!a%a )an! (i'a 0in'ai. Kalima' e-e('i- me%&a(an "a' (alima' )an! mam& men)am&ai(an &e"an "e0a%a a(%a' dan mam& 7!a di'e%ima den!an a(%a' #leh &enden!a% dan &em$a0a. A&a$ila )an! di "am&ai(an #leh &em$i0a%a dan &enli" ma(a )an! di'e%ima 7!a #leh &enden!a% dan &em$a0a. Tida( (%an! dan 'ida( le$ih 8@ali7a, 1**?33/. Se$a!ai "e#%an! #%a'#% ln! dan &enli" handal (i'a ha%" mam& memahami dan men!!na(an (alima' e-e('i- "e0a%a 0e%ma'. i%i20i%i (alima' e-e('i- "elan7'n)a adalah "e$a!ai $e%i(' a/ memilih (a'a 8di("i $aha"a In!!%i" di0'i#n/ dan i"'ilah )an! 'e&a', $/ men!!na(an e7aan "e0a%a 0e%ma', 0/ &en!hema'an (a'a dan 'ida( men!!na(an (a'a "e0a%a m$a4i%. #n'#h (alima' m$a4i% Ban)a( "e(ali "%a'2"%a' ma"( (e (an'#% %eda("i. Le$ih e-e('i- 7i(a di'li" Ban)a( "%a' ma"( (e (an'#% %eda("i, d/ men!!na(an (a'a )an! "e!a% dan $e%=a%ia"i. Jan!an men!!na(an (a'a2(a'a )an! ("am dan $e%'ele2'ele dan mem$#"an(an, e/ men)ela%a"(an den!an (alima'2(alima' lain a'a di"e$' 7!a den!an dinami" dan (#he%en. Meman! "ema #%an! -aham 'e%ma"( &enli" dan &em$a0a $ah6a la)a% m#ni'#% HP i' "em&i' dan (e0il. Ji(a &en!!na HP men!e'i( SMS "e"ai (aidah Ta'a Baha"a Ind#ne"ia Ba( &a"'i (alima'n)a 'ida( ma' "ema. Namn, 7i(a anda menli" SMS !na(anlah (alima' )an! len!(a& dan "'anda%. Jan!an 'e%lal men)in!(a' "ehin!!a mem$in!n!(an &em$a0a. Be'a&a $an)a( #%an! (ehilan!an &e(e%7aan, (a%ena di&e0a' #leh (e&ala (an'#% )an! di"e$a$(an #leh SMS )an! $e%ma(na !anda dan dian!!a& mele0eh(an a'a"an. Selain i', ada 7!a &en!i%im SMS )an! di&en!adilan(an, (a%ena dian!!a& SMS )an! $e%ma(na am$i! me%&a(an &en0ema%an nama $ai( "e"e#%an!. Di a(hi% 'li"an ini &enli" men!a7a( "ema &en!!na $aha"a Ind#ne"ia n'( menli" SMS )an! "'anda%. @ala&n 'ida( 'e%lal $a(, minimal 'li"lah den!an (alima' )an! len!(a& dan 'ida( 'e%lal men)in!(a'. Demi &en!em$an!an dan &emeliha%aan $aha"a Ind#ne"ia "e$a!ai $aha"a na"i#nal.
