Η εν Κύπρω "Μείζων Σύνοδος" και τα έργα αυτής

:

λΓΧIΜλΝΔΓlτογ

ΕΠΙΦ.λΝιογ ι.

Η

θΕΟΔωΥοπογλογ "'f�1

,

εΝ ΚΥπρω.

«ΜεΙΖωΝ CYNOAOC» ΚλΙ Τλ εΡΓλ.λYTHC EKAOCIC

THC tErAC cγΝΟΔογ THC EJ
,.

1973

λΓΧΙΜ λΝΔ.Γιτογ

ΕΠIΦλΝIΟΥ Ι .

Η

θΕΟΔωΥΟΠΟΥλΟΥ

ΕΝ ΚΥπρω.

«ΜΕΙΖωΝ CΥΝΟ.ΔΟC» ΚλΙ Τλ ΕΡΓλ λYTHC εκΔ.ΟCΙC THC THC

IEfAC CΥΝΟΔΟΥ

EI
λΕΥI<ωΟλ Ι<ΥΠΥΟΥ 1973

ΑΝΤΙ

ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Ό εν Ά1tήναις αρχιμανδρίτης π. Έπιφάνιος Θεοδωρό πουλος, γνωστος και εις Κύπρον απο τα περισπούδαστα ΌιΌλία του, εΙχε την ευγενη καλωσύνην να κοινοποιήση ήμίν αντί γραφον επιστολης του προς τον διευfJυντην τού περιοδικού τού Πατριαρχείου Άλεξανδρείας «ΠΑΝΤΑΙΝΟΣ», Θεοφιλέστα τον Έπίσκοπον Έλευσίνος κ. ΤιμόfJεον, εν tf! όποίq. πραγμα τεύεται τα της εν Λευκωσίq. oυνελι'J'Oύσης 1tλιΌερας εκείνης «Μείζονος» Συνόδου. Ό Πανοσιολογιώτατος Άρχιμανδρίτης π. Έπιφάνιος Θεοδωρόπουλος, εΙς των διαπρεπεστέρων Όρ1tοδόξων Κω/ο νολόγων, δια1tέτει σπανίαν δύναμιν σκέψεως και εξαίρετον επιστημΟ1ιικον καταρτισμόν. Οvτος κονΙΘρτοποιεί κυριολεκτικως τα εωλα επιχειρήματα των ύποστηρικτων της δηfJεν <ψείζον(}ς». ''Εν τοιούτον κείμε1ιον αποφασιστικης σημασίας δια την Όρ1tοδοξίαν νομίζομεν, δτι δεν 'έχομεν το δικαίωμα να το κρατήσωμεν δια τους έαυτούς μας, αλλ' δτι δφείλομεν να το παραδώσωμεν εις την δημοσιότητα, εκδίδοντες αυτο εις Ίδιον τεύχος προς πληροφορίαν πάντων. Πιστεύομεν δτι τούτο. δεν 1td στενοχωρήση τον συντάκτην του, εφ' σσον πρόκειται περι 1tέματος αλη1tείας και δικαίου, ώς και εκείνος επισημαίνει εν 1?Ι επιστολ11 του.

t t t ΝοέμΌριος 1973.

Ό Ό Ό

Πάφου Γεννάδιος Κιτίου 'Άν1fιμoς Κυρψείας Κυπριανος

-3-

Έν Άθήναις τη 6n 'Οκτω(bρίου

1973

τω θεοφιλεστάτ<:? Έπισκόπ<:? Έλευσϊνος Κ.Κ. ΤΙίΜοθΕΩι, Δι'ευθυντη του «IΠανταίνου» καΙ ,Συνέ δρ<:? της εν Κύπρ<:? σUΥ,κληlθε , Ισης «;ΜεΙζονος Συν όδου». , Αλεξάνδρειαν «τα τών φίλων απιστα, τα της Έκκλησίας αποίμαντα. 'Έρρει τα καλά, γυμνα τα κακά, ό πλούς εν νυκτί, πυρσός ουδαμού, Χριστός καrl'εύδει ...». Γρηγόριος Ναζιανζηνός (Έπιστολη LXXX, Φιλαγρίψ). «Λαλήσω 'ίνα αναπαύσωμαι, ανοίξας τα χείλη' αν{}ρω πον γαρ ου μη αΙσχυν{}ώ , αλλα μην ουδε 6ροτόν ου μη εν τραπώ' ου γαρ επίσταμαι iJαυμάσαι. πρόσωπα' εΙ δε μή, και εμε σητες εδονται ... Έαν δύνrι, δός μοι απόκρισιν πρός ταύτα' ύπόμεινον, σl1jiJι κατ' εμε και εγω κατα σέ». (Ίω6 λ6' 18

-

22, λγ'

5).

θεοφιλέστατε'

τ� 261J Σ επτεμβρίο υ ε. ετο υς, η μερ q: καθ ' ην έορτάζετα ι ή μετάστ ασις το υ Μαθητου της 'Α γάπης Ίωάννο υ το υ Θεολό γο υ, ε ί5ρ ον εν τοΊς Γραφείοις το υ ' Ι δρ ύματος τ ών «Τρ ι ών 'Ιε ραρχ ών», άρτι κομ ισθεν παρ α το υ Ταχ υδρο μείο υ, τ ο φ ύλλον ' Ι ουλί ο υ 1973 το υ επ ισήμο υ οργάν ου το υ Π ατρ ιαρχείο υ ' Αλε ξαν δρείας, ητοι το υ « Π ανταίνο υ», ον διε υθύνει ή Ύμετέρα Θεοφιλία. 'Ανέγνων εν aUT
θεοφιλέστατε'

εσκεπτόμην πολυ τελε υταίως αν επρεπε ν α ε'ίπω καγω -

5

-

λόγον τινα σχέσιν εχοντα πρΟς το άνεκδιήγητον δρδ:μα της Κυπριακης 'Εκκλησίας. Ή μελέτη σμως τών οσων δημοσιεύον ται εν τ� «Πανταίνιι:>>>, ιδίςχ δε της ρηθείσης «Άποφάσεως» της πoλUΘρυλήτoυ «Μείζονος Συνόδου», εξετίναξε πάντα διστα γμον εκ της ψυχης μου και εγέννησεν εν aUTiJ ισχυροτάτην παρόρμησιν σπως μη σιωπήσω πλέον. Άποφασίζω λοιπον να καταθέσω κάγω την μαρτυρίαν μου, ουχι δι' άλλον λόγον, άλλα χάριν της άληθείας και του δικαίου, ων ουδεν εν τ� κόσμιι:> τιμιώτφον η προσφιλέστερον. Μελετών την «Άπόφασιν», δι' ης οι ιεροι Κ ανόνες (και μόνον οι ιεροι Κ ανόνες; ....) δεινώς κακοποιουνται, εβλεπον αυτους οιονει ως πρόσωπα, σπως δ Σωκράτης τους Νόμους, λέγοντα μετα πικρίας προς ενα εκαστον Ύμών τών μελών της «Μείζονος»: «Τί εγκαλών ήμΊν και TiJ πόλει (γράφε 'Ε κ κ λ η σ ί q: ) , έπιχειρεΊς ήμδ:ς άπολλύναι;» (Πλάτωνος Κρίτων, κεφ. 1 2 ) . Ταυτα ηκουον λεγόντων τών ιερών Κ ανόνων. «Και εν εμοι αυτη ή ήχη τούτων τών λόγων βομβεΊ και ποιεί μη δύνασθαι τών άλλων άκούειν» (Αυτόθι, κεφ. 1 7 ) . Ναί, Θεοφιλέστατε! Μόνον τα πρόσωπα τών ιερών Κα νόνων, τα καθΏμαΥμένα εκ της άνηλεους 'μαστιγώσεως, βλέπω και μόνον την ΟΟυνηραν κραυγην αυτών άκούω. Αλλα πρόσωπα δεν βλέπω και άλλας φωνας δεν ακούω. ουτε τον Μακάριον 01δα, ουτε τους τρεΊς Μητροπολίτας γιγνώσκω, ουτε τον Γρίβαν επίσταμαι, oUτε μετ' άλλου τινος εκ τών πρωταγωνιστών της εν Κύπριι:> καταστάσεως διατη.ρώ οιανδήποτε σχέσιν. 'Αγνοώ πάντων ου μόνον τας προθέσεις και τα ελατήρια, άλλα και αυτας τας δψεις. ουτε ή πολιτικη πλευρα του Κ υπριακου ζητή ματος άπασχολεΊ με, εστω και επ' Ελάχιστον. Μόνη ή εκκλη σιαστική, ή κανονικη πλεUΡα του Κ υπριακου δράματος με συγκινεΊ και με συγκλονίζει. Αυτης θα ύπεραμυνθώ, ύπερ αυτης θα δμιλήσω, δι' αυτην και μόνον θα, ύψώσω, διαμαρτυ ρόμενος, μετα παρρησίας την φωνήν μου. "Αν εκ της διαμαρτυ ρίας μου έπωφεληθώσι τυχον και άνθρωποι μη εχοντες άγνα ελατήρια (ους εγω ουκ οΤδα' δ Θεος οΊδε), τί προς εμέ; Άνα πόφευκτα τα τοιαυτα! Δευτε λοιπον και διαλεχθώμεν: Η

Α' ΤΟ σλον κείμενον

(περιγραφαι και κρίσεις Ύμέτεραι,

-6-

τrρoσφωνήσε ις, άντ ιφωνήσε ις, τηλεγραφήματα, επιστολαί, ανακο ι νώσεις της «Μείζονος», 'Αποφασε ι ς αυτης κ.τ.λ. ) κατα λαμ6άνει 29 δλας σελίδας του «Πα vταίνo υ». Είχον Τ11ν υπο μονην να μετρήσω ποσάκ ις εν aUTQ γίνεται αναφορα εΙς τους ίερους Κ ανόνας, δηλαδη ποσάκι ς άναγράφεται εν aLrτQ ή λέξις Κ ανων και τα παράγωγα αυτης, κανον ικός, άντικανονικος κ.τ.τ .. Ε ορον λοιπον τον αριθμον 1 03 ! ! ! Κ αι άνεΟόησα : �Ω τλή μονες Κ ανόν ες ! Δια πάντα προσφέρεσθε, ύπ ερ παντων σ τρατολογεΊσθε, τα παντα καλεισθε να στ ηρίξητε, και μόνον δι ' εν αγν οεί'σθε, δ ι ' εν είσθε ακατάλληλο ι, υπερ ένος δεν δύνα σθε να μαρτ υρήσητε : 'Ότ ι ή υπο ίερωμένων ανδρων ασκησις κοσμ ικης εξο υσίας ε νί αι ανεπίτρεπτος. 'Ανεκαλύφθησαν ευχε ρως Κ ανόνες περι τρόπο υ σ υγκροτήσεως Σ υνόδων, περι αριθμου δ ικαστων, περι τ ι μης του Π ρώτο υ, περι σχίσματος, περ Ί φα τρίας, περι τ υρείας, περι σ υνωμοσίας, περι παρασ υναγω γης, περι καταφρονήσεως, περι διασαλεύσεως της εκκλησιαστικης ένότητος, περι απομακρύνσεως από του Π ρώτο υ, περί . . . περί . . . περί . . . Κ αι μόνον περι αποφ υγης άναμεί ξεως των Λει το υργων του Θεου εΙς τα εργα του Κ αίσαρος δεν ευρέθη ουδε ε Τς Κ α νών ! . . . 'Αλ ηθως, Θεοφ ιλέστατε, εν τα ί'ς ή μέραις ή μων οί Κ α νόνες κατήντησαν «κ α ν ό ν ι α», ατινα στρέφει πας τις δπο υ βούλεται, πάντως μόνον κατα των άντιπάλων αυτου ... Β' Ή καθαί ρεσ ι ς του ' Αρχιεπισκόπο υ Μακαρίο υ υπο των τρ ιων Μητροπολιτων της Κ ύπρο υ κηρύσσεται παρα της «Μεί ζονος» αν υπόστατ ος, δια δύο λόγο υς : 1 . 'Επε ιδη εγένετο «υπο μη κανονικης Σ υνόδ ο υ, αλλ' υπο 'Επισκ όπων μη δ υναμένων σ υγκροτησαι αφ ' έαυτων Σ ύ ν ο δον &vEU του Π ρώτο υ» ( Σ ελ. 464 του μν ημονευθέντος φύλ λο υ του « Π ανταίνο υ» ). Κ αι μετ' ολίγον : «Ή σύναξ ις τω ν τριων Κ υπρίων 'Επισκόπων, εν η ελήφθη ή απόφασ ις περι καθαι ρέσεως του 'Αρχιεπισκόπο υ Κ ύπρ ου κ. Μακα ρί ο υ, ουδό λως δύνατα ι να xαραKτηρισθ� ως 'Εκκλησιαστικη Σ ύνοδος, διότ ι αυτη εγένετο ανε υ του Π ρώτο υ, ητοι του Π ροκαθημένο υ της 'Εκκλησίας Κ ύπρο υ 'Αρχ ιεπισκόπο υ κ. Μακαρίο υ. . . » ( <<Π άνταινος», σελ. 465 ) . -7 -

Τί επ ιχείρημα εΤναι αυτο, Θεοφιλέστατε ; Άναμφ ιλέκτως πασα Σ ύνοδος δέον να καληται και να προεδρεύηται υπο του . Π ρώτου, κατα ρηTlΙν επιτα γην των ιερων Κ α νόνων. ο υδεμία άντ ίρρησ ι ς ! ΕΤναι δ μως αυτονόητον δτι τουτο ουχι απλως δεν άπαιτε ί 'ται, άλλ' ά ποκλ είετα ι , εΙς δύο περ ι πτώσει ς : α ' ) 'Όταν ή Σ ύνοδος, χηρε uoύσης της ' Επισκοπης του Π ρώτου, συνέρχη ται, υπο την προεδρίαν του πρώτου τι;] τάξει εκ των λο ιπων, 'ίνα πρo6� εΙς εκλο γην διαδόχου. Μήπως εις την περίπτωσιν αυτην θα εδει νά . . . ά ναστηθ� ό π ρωτος, 'ίνα συ γκαλέσ1J την Σ ύνοδον, προεδρεύσ1J αυτης, ψηφ ίσ 1J μετα των άλλων τον νέον π ρωτ σν, και άκολούθως . . . άποθάν Ό εκ νέου; "Η μήπως θα επρεπε ζωντος του Π ρώτου να εκλέ γηται ό δ ιάδοχος, ώστε να ε Τναι «κανovικη» ή σύ γκλησ ις και ή προεδρία της Σ υνόδου ; β') 'Όταν ό π ρωτος EX 1J τεθη εν υποδικίςι: και ή Σ ύνοδος συ γκροτηται 'ίνα εκδ ι κάσ1J ι τας κατ' αυτου κατη γορ ία ς. ' Εν τ� Ιστορί ςι: άναφέρονται άναρίθμητα πε ριστατικα δίκης και κα ταδίκης Π ρώτων ( Μητροπολιτων, Άρχιεπισκόπων, Π ατριαρ χων ) υπ α Σ υνόδων. Δύνασθε να εύρητε περ ιπτώσεις, καθ' ας, επικει μένης της εαυτων δίκης, οι πρωτο ι σ υν εκάλουν τας κατ' αυτω ν Σ υνόδους και προήδρευον αυτων και κατεδ ικάζοντο κα θή μενοι ουχι ει ς το «εδώλιον του κατη γορουμένου», άλλ' ε Ις την προεδρ ικην εδραν ; "Η δύνασθε να ευρητε περ ι πτώσεις, καθ' ας κατ αδίκ αι Π ρώτων ήκυ ρώθησαν επι τ 4) λό γ� δτι αΙ κατα δ ι κάσασαι αυτους Σ ύνοδο ι δεν συνεκλήθησαν υπ' αυτων ουδ' εσχον αυτους ως Π ροέδρους ; ; ; ουχι θεολό γο ι ' Ι εράρχαι , άλλ' ουδε πρωτοετεΊς Φοιτηται της Θεολο γικης Σ χολης δεν θα επεκαλουντο τοιαυτα επιχειρή ματα . . . Π αρα λε ίπ ω ότι και ε ι ς πασαν ΠεΙρ ίπτωσιν, κ αθ' ην ό π ρω τος άμελε 'ί 11 άρνε 'ίται να συ γκαλέσ1J την Σ ύνοδον, αύτη ου μόνον συνέ ρχεται αυτοδ ι καίως ανευ αυτου, άλλα και δύναται να τ ι μωρήσ1J αυτον δια την επιδειχθεΊσαν άμέλε ιαν περι την σύ γκλησιν της Σ υ νόδου. " Ι δετε Π.χ. :τον στ' Κ α νόνα της Ζ' Οίκο υμενικης Σ υνόδου όρίζοντα δτι : αν ό π ρωτος, ανευ σ ο6α ρου λό γου, άμελ� να σ υγκαλέσ1J την Σ ύνοδον, «τοΊς επιτ ι μίοις υπ οκε ίσ θω». τα αυτα όρίζε ι ( <<υποκε 'ίσθα ι εκκλησιαστικοΊς επι τιμί σις» ) και ό κε' Κ ανων της Δ' Οίκουμεν ι κη ς δ ια τους Π ρώτους, ο'ίτινες, άνευ σ 06αρα·ς άνά γκης, «άνα6άλλο \lτ αι τας χειροτονίας των 'Επισκόπων» πέρα του τρι μήνου, μενουσων ούτω των ΊΕπ ι ,σκοπων εν μ ακ ρo ι xρoνί � χηρείςι:. Π οΊος όμως -

8

-

θα ιφίν l] την σο δ , αρότητα τc�ν λόγων καί, εν αδΙKα ιoλoγήτ� περ ι π ιώσε ι, θα επιβάλ l] τα επιτί μια ταυτα; Π οίΌς ε Τν αι αρ μό διος προς τουτο; Βεβαίως ουχι ή 'Αστυνο μία ουδέ το Πλη μμε λειοδ ικεΊον . Μόνη ή Σ ύν οδο ς ! 'Αλλ' αν αυτη εκωλύετο παντε λως και απολύτως να συνέλθ- 1] ανευ του Π ρώτου, τότε ητο αδύ νατος ή τ ι μωρία αυτ ου δια την εΙρη μένην α μέλε ι ΑV και ή περι επιβολης επιτ ι μί ων απειλη των δύο ώς ανω Κ ανόνων θα ητο κενος λόγος. Π ριν η εκφράσ l] γνώ μην ή «Μείζων» επι του θέ μα τ- ος αυτου, δέν ερριπ ιεν όλίγα βλέ μματα εΙς εν βιβλ ίον του αει μνή στου Μητ ροπολίτου Ν ουβίας 'Α νθί μου, Έπισκόπου της 'Αλε ξανδρινης Έκκλησίας, εΙς ην άνήκετε και Ύ μεις και ό Π ρόε δρος της «Μείζονος», χρη ματίσαντος και Κ αθη γητου του Κ α ν ονικου Δικαίου εν Τ1] ΘεoλoγΙK� Σ xoλ� του Π ανεπιστη μίου Θεσσαλονίκης ; Θα εβλεπε τότε : «Αί αποφάσε ις της Σ υνόδου, ας αυτοδικαίως εξέδωκεν αυτη ώς Σ ω μα κ υρίαρχον, ε π Ι υ π ο δ ι κ ί α ς τ ο υ Π ρ ώ τ ο υ φερ' εΙπειν, υπογρά φονται υπο του πρώτ ου τ� τάξει, υ ΠOKαθ ι qιωντoς αυτον ( τον π ρωτον) αυτοδ ικαί c,)ς ε Ις την προεδρίαν . ..» ( <<Ή κυριαρχ ικη εξουσία εν τ� Όρθoδόξ� Έκκλησίςι: και τ� 'Aλεξα νδρ ιν� Ιδί φ>, 'Αλεξάνδρεια 1950, σε λ 3 9) . Κ αι πάλιν : Ό π ρωτος προε δρεύει πάντοτε της Σ υνό δου, «εκτος εαν τα συζητηθ ησό μενα αφορωσιν αυτον» ( σε λ 42 ) . Κ αι πάλιν : «Έαν Όμως ό π ρωτος αρνηται να καλέσ l] την Σ ύνοδον, ε'ίτε διότι κατέστη υπόλο γος ενώπιον αι Jτης ό 'ίδ ιος και εχε ι πάντα λόγον και συ μφέρον να μη θέλ l] την σύγκλησιν αυτης, ε ί ' τε αυθαιρέτως, τί δέον γενέ σθα ι ; πως θα άνα γκασθ 1:\ εΙς τουτο; ΝΗ ποιος θα λάβη την πρωτοβουλί αν της συγκλήσεως αυτης, 'ίνα επι6άλ l] τας κυρώ σεις αυτη ; Κ αι ε Τν αι αρ μοδί α ; 'Ότ ι βεβαίως, καθιστα μένου του Π ρώτου δ οσιλόγου ενώπ ιον της Άγίας Σ υν όδου δια σο βαρον κανονικον παράπτω μα, ή Σ ύνοδος καθίσταται αυτοδ ι καίως αρ μοδία να επιληφθ� της εκδι κάσεως του παραπτώ μα τος αι Jτo υ, ε Τν αι αφ' εαυτου φανερόν. Τ Ο εναντίον θα εδη μι ούργει ατ ι μωρησίαν των ενόχων, ακ υβερνησίαν εν τ� Έκκλησίςι: και χάος . ουδει ς ε ίν αι ασύδοτος εΙς τον κόσ μον αυτον» ( σε λ 44 ) . Και πάλ νι : «Έν τοια ύτ l] περιπτώσει δύναται να συνέλθ l] αυτοδ ικαίως αυτη, υπο τον εχοντα τα πρεσβεΊα της αρχιερω σύνης, καλου μένη υπ' αυτου, ώς πρώτου τ� τάξει, και να δ ι κά σ Ι] αυτον ( τον π ρωτον ) , διότι του Π ρώτου καταστάντος υπο δίκου, Κ'αθ ' α προείπο μεν, ή αρ μοδ ιότης περιέρχεται εΙς την - 9-

Σ ύ νοδον να δικάσΏ αυτον» ( σελ. 4 5) . Κ αι άκ όμ η: « 'Εν περι πτώσει αρνήσεως αυθαιρ έτου του Π ρώτου να καλ έσΏ αύτήν, δύ ναται η Σ ύνοδος συνε ρχομ έν η α ίποδικαίως να καταστήσΏ αυτον πειθαρχικως υπόδικον, δι' αρν ησ ιν υπ ηρεσίας, και να τι μωρήσΏ α ίπον» ( σελ. 4 5) . Δ εν αντ ιλαμβάνεσθε, Θεοφ ιλ έστατε, και Ύμεί'ς και τα λοιπα μ έλ η της «Μείζονος», δτι, δια τ ων εΙρ ημ έν ων αδια voήτ ων Ισχυρισμων, έγκαθιδρύετε έν τ� 'Ορθοδοξίςι: ουχι παπαν αλλ ' ΥΠ ΕΡ ΠΑΠΑΝ; Ύποτεθείσθω δτ ι οΙοσ δήποτε Π ρ οκαθήμενος αυτοκεφάλου ' Εκκλ ησίας κατ ηγγ έλλετο ως κλ έπτ ης, ως μ έθυ σος, ως βλάσφ ημος, ως μοιχ ός, ως . . . , ως . . . , ως . . . , αl δ ε κατ η γορίαι ήσαν συντρ ιπτικως απο δεδε ιγμ έναι . πως θα έδ ικάζ ε;το ο οτος, αφου η Σ ύν οδος Μ ΟΝΟΝ υπ' αίπου δύναται, καθ' Ύμας , να συγKλ ηθ� ; Φρoνε tτ ε δ'Τ ι θα ε ύ > ρί Ο1κετο Π ροκ αθή μενος, γν ω ρίζων δτι η έν οχη αυτου ε νΤ αι κ ατάδ ηλος, δστις θα συνεκάλει Σ ύνοδον, έπι T 4:J σκοπ 4:J δπ ως Kαρατ oμ ηθ� πνευματ ικως , υπ' αυτη ς ; Δε v θα συνεκά λει λοιπον την Σ ύνοδον των ' Επισκ όπων · α υτ η πάλ ι ν, καθ' Ύμας , δ εν ή δύνα το αφ' έα UΤης να συν έλθΏ έπ' ούδενι λ όγ CjJ. 'Οπ ότε δ ενοχος, ασύδοτος και απαραβία στος, θα συν έχ ιζε «τα εργα και τας η μ έρας» αυτου, λοιδορων και χλε υάζων και μ lJκτ ηρ ίζ ων τους π ΆVΤας και ύπ' ούδενος ένοχλούμενος. Το ιαυτα δμως δ ε,ν Ισχυρίσθ ησαν ουδ' 0\ Π απικοι δια τον Π ν ο τίφ ηκα της 'Ρ ώμ ης. ' Ιδου διατι ε Τπον δτι η περί φ ημος «Μείζ ων» έγκαθίδρυσε, δι' δσων απεφή νατο, ΥΠ ΕΡ Π ΑΠΑΝ έν τ� 'Ορθο δοξίςι:. Δ εν εχε ι ο οτος το αλάθ ητον, εχει δμως έν τ� πράξει το αν·ε ίιθυνον, το ασύδοτον, το απαραβία σ τον ! Μ όνον να καυχασθε δια την τοιαύτ ην έκκλ ησιολογία ν της «Μείζ ονος» δ εν δύνασθε, Θεοφ ιλ έστατε. ΥΟλως άνεπιγνώστως πάντως εχετε π έσει εΙς δεινην παγ ίδ α ! . . . Δι ατι ώνομάσα τε την Σ ύνοδον Ύμ ων «Μ ε ί ζ ο ν α» ; ΟΙ lεροι Κ αν όνες προβλ έπουσι «Μ ε ί ζ ο ν α ς Σ υ ν ό δ ο υ ς», π ρ οκε ι μ ένου να κριθωσιν εΙς δεύτερον βαθ μον 0\ ύπο μ ι 'Κ ροτ έρων Σ υ ν ό δ ω ν πρ ωτοδίκως καταδι'Κασθ έντες (ιβ' της έν Άντι οχείςι: Σ υνόδου ) , καθώς και έν η περ ιπτώσει η της ' Επαρχίας Σ ύ ν ο δ ο ς άδ υνατεί' «προς δ ιόρθ ωσ ιν των έπιφερομ ένων έγκλ ημάτ ων T4:J ' Επισκ όπ φ> ( στ ' της Β ' ΟΙκουμενικης ) . Δ ηλ αδη ως βάσ ι ς ύπ όκειται πάντοτε η έ ν τ 4:J έ κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ 4:J χ ώ Ρ CjJ τ ο υ κ α τ η γ ο Ρ ο υ μ έ ν ο υ υπαρξ ι ς «έλάσσονος», ητο ι μ ικρο τέρας -

10

-

Σ υ ν ό δ ο υ. Τονίζω : Σ υ ν ό δ ο υ, ούχι «συνάξεως», ώς όνομάζε ι ή «Μείζων» Τ11 ν Σ ύνοδον τη ς έν K ύ πρ� ' Εκκλη σίας. ΝΑλλωστε και λογικως και γραμματ ικ ως ή λ έξ ις « μείζων», ο οσα έπίθετον συγκρ ιnκου βαθμου, πρ oίiπoτίθησ ιν άναγκαίως το «ελασσον», το μ ικ ρότερον. ΤΟ «μεΊζον» εΊνα ι με Ίζον ούχι απ0λελυμ ένως και καθ' έαυτό, αλλ' έν σχ έσε ι και συγκρίσε ι π Ρ ο ς τ ι α λ λ ο. Σ ύγκρ ισ ις δ ε Xωρε l μόνον μεταξυ ομοίων, ούχι δ ε και μεταξυ άνομοίων. ' Επαναλαμβάνω δ' στ ι κατα τους ίερους Κ ανό νας ώς πρωτον στ oιx ε loν της συγκρίσεως λαμβάνεται απ οκλε ισ τ ικ ως και μόν ον ή Σ ύ ν ο δ ο ς τ η ς π ε Ρ ι ο έν η άνεφύη το ζήτ ημα δ ι' δ καλε τΊ αι ή ν έα Σ ύνοδος Χ η ς ( ή « μείζων» ) . "Αν λο ιπον ή Σ ύ νδ ο ος των τρ ιων ήτο ανύπαρκτος και άνvπόστατoς, αν ήτο απλη «σύναξ ις », μηδ εν κυρος έκκλη σ ιαστ ικ σν εχουσα, τότε Ύ μεΊς και οί μεθ' Ύ μων εδε ι να όνο μάσητε Τ11ν Ύ μετ έραν Σ ύν οδον απλως « Κ ανον ικ ην Σ ύνοδον» ;γ « 'Εκκλησ ιαστ ικην Σ ύνοδον» η « Μεγάλη ν Σ ύνοδον» ( άτε μετε χόντων τρ ιων Π ατρ ια ρχείων ) η αλλως πως, ούδ έποτε σμως «Μ ε ί ζ ο ν α Σ ύνοδ ον». ' Ονομάσαντες σ μως αύτην «Μείζονα», δ ιε κηρύξατε στεντορείςι: τ� φων� δ ι ' αύτω ν των πραγμάτων, ( και έν προφανε Ί και Kρα VΓαλ έςι: άντ ιφάσε ι προς τους Ισχυρ ι σμους Ύμων ) , στ ι ή Σ ύνοδος των Κ υπρίων Μητρ οπολ ιτων ήτο Σ ύ ν ο δ ο ς κ α ν ο ν ι κ ω τ ά τ η. Ναί, Θεοφ ιλ έστατε ! Ό Δίκα ιο ς Θεός, «ο δ ρασσόμενος τους σοφους έν τ� πανουρ γίςι: αύ των» ( Α ' Κ ορ. γ Ί 19) , η, ώς έ ρμηνεύε ι ο κ. Π . Τρεμπ έ λας, ό Θεός, UΟστ ις «π ιάνε ι σφ ικτοδεμ ένους αύτους που κάνουν τον σοφον και τους έξευτελίζε ι μ ε την ίδ ια τους την σοφ ιστ ικ ην έ ξυ πνάδα και δεξ ιότητα», δ εν έπελάθετο και της «Μείζο νος Σ υ νόδου». Προς στ ηρ ιγ μον των άνωτ έρω παραδοξοτάτ ων κα ι αυτο χρημα καταλ \.Πικων της ' Ορθοδόξ ου έκκλησ ιολο γίας ίσχυρ ι σμων ( στ ι «Μ ΟΝ ΟΝ » και «ΑΠ ΟΚΛ ΕΙ Σ Τ Ι ΚΩΣ» ύπο του Πρώτου δύναται να συγKληθ� ή Σ ύνοδος, εστω και έαν συν έρ χητα ι α υτ ή 'ίνα δ κ ι άσ t;1 αύτόν ) , έπ ικαλεΊται ή «Μείζων» και τον λδ ' Άποστολ ικον Κ ανόνα : «τους ' Επ ισκόπους έκάστου ΝΕθ νους εΙδ έναι χρη τΟ ν έν αύτο Ίς πρωτον και ήγε Ίσθα ι αύτ σν ώς κεφαλην και μηδ έν τ ι πράττε νι περ ιττον ανευ της έκείνου γνώμης» ( <<Πάντα ιν ος», σελ . 466). Θ εοφ ιλ έστατε, δ ιατι άναφ έρετε κ εκολοβωμ ένον τ ον Κ α νόνα ; Δ εν περ ατουτα ι εν τ� σημεί� Toύτ�, αλλ' εχει και - 1 1-

σ υνέχε ιαν : «'Α λ λ α μ η δ ε έ κ ε Ί ν ο ς ( ό Π ροκα θή με νο ς ) ά ν ε υ τ η ς π ά ν τ ω ν ( των λο ιπων 'Επι σκόπ ων ) γ ν ώ μ η ς π ο ι ε ί τ ω τ ι». 'Ερ ωτασθε λοιπόν, Θεοφιλ έστατε, λόγους δύο : α ') �Λν σί τρεΊς ΜητροπολΊται τη ς Κ ύπρου ήδυ νάτο υν, δίχα της γνώ μης του Μακαρίου, ν α σ υγκροτήσ ωσ ι Σ ύνοδον, εστ ω και αν αυτη σ υνεκαλεΊτο προς δίκην αυτου, πως ό Μ ακά α ο, δίχα της γνώ μης των τρ ιων, ν α πο ιηται έκκλή ρ ιος ήδύντ σεις προς σύγκλησιν Σ υνόδου έξ ω'κλι ματ ικης, 'ίνα αυτη ου μό νον αθ ωώσι;] αυτόν, αλλ α και δ ικάσι;] , ένδεχο μέν ως, τ α μέλη της Σ υνόδου της Κ υπρι ακης 'Εκκλησίας ; Ό K αν ΩV εχε ι κρυ σταλλίνην σαφήνε ιαν : ουτε οί άλλοι άνευ του Π ρώτο υ, ουτε ό π ρωτος άνευ των άλλ ων. πως λοιπον οί τρεΊς αδυν ατουσι και ό π ρωτος δύν αται ;;; Π αραθε ωρω, ώς βλέπετε, πρΟς .στ ι γ μην στι ό Μακάριος εΊχε καταδ ικασθη πρ ωτοδί κ ως ( το εγκυ ρον η άκ υρον της καταδί κης ήτο θέ μα σπερ εδει ν α Kριθ � Σ υ ν ο δ ι κ ω ς, ητοι υπο άλλης Σ υ νόδου, μεί ζονος, και ουχι υπο της αυθεντίας του Μ ακαρίου ) , και βλέπ ω αυτον ώς εν ένεργεί � Π ρ οκ αθή μενον. Ήδύνατο λο ιπον ν α άγν o� τους τρεις και ν α ένεργ � άνε υ της γνώ μης αυτω ν; Νlσ ως ε 'ίπητε : Κ αι τί θ α έγίνετο τότε, άφου άπεκλείετο ν α συ μπράξ ωσιν οί τρεις μετ α του Μακαρίο υ, 'ίνα Ο:πο κοινου καλέσ ωσ ιν ή μας ; Άλλ α θ α έρ ωτηθητε πάλ ιν : Κ αι εις την πρώτην περίπτ ωσιν τί θ α έγίνετο , αφου ό Μακάριος απεκλείετο ν α συ μπράξ ι;] μετ α των τριων, 'ίνα συγκροτηθ jJ άπο κο ινου ή προς δίκην αυτου Σ ύνοδος ; πως υπάρχει διέξοδος δ ι α τον Μακάριον και δ εν υπάρχει δι α τους τ ρεις ; πως ό Μακάριος δύναται, αγνοων τους λοιπους 'Επισκόπους, ν α ενεργήσ1J μό νος, κ αι έκεινοι δ εν δύνανται ν α αγνοήσ ωσι τον Μακάρ ιον ( δεδο μένου δτ ι ουδέποτε οοτος θ α συνεκάλει Σ ύνοδον μέλλουσαν ν α δικάσ ι;] αυτόν ) , και ν α ενεργήσ ωσιν μόνο ι , άνευ αυτου ; β ') Άφου ουτε σί τρεις δύναντα ι , κατ α τον Κ ανόνα, ν α πράξ ωσί Τ', «περιττον» , ( ητοι πραγ μα γενικ ωτέρ ας εκκλη σιαστικης φύσε ως, κεί μενο ν εξ ω των συνήθ ων εν τ � έαυτων 'EπισKσπ � καθηκόντ ων, σ Τα ε ίν αι αί περισδε ί'αι, αί Λε ιτουργίαι , αί χειροτονί αι Ί ερέ ων κ.τ.τ. ) άνε υ τη ς γνώ μης του Π ρώτου , ουτε ό π ρωτος άνε υ της γνώ μης των τρ ιων, τότε πως ό Μακά - 12 -

ριος, ανευ της γνώμης των τριων, επεχείρει το μέγα, το πάμ μεγα «περιττόν», τί λέγω; το μέγα, το πάμμεγα «ΥΠΕΡ ΠΕΡ ΙΤΤΟΝ», ητοι ενέμενεν εΙς την ασκησιν τ η, ς ε ξ ο υ σ ί α ς τ ο υ Ά ν ω τ ά τ ο υ ΝΑ Ρ Χ ο ν τ ο ς τ η ς Π ο λ ι τ ε ί α ς;;; Έφ' σσον εΊχε την εγκρισιν η την ανοχην των τριων, ας ε'ίπωμεν στι «εδικαιολογεΊτο». "Οτε σμως η εγ κρισις η η ανοχη αυτων ελαδε τέλος, δεν ήτο ύπόχρεως να ύποκύψlJ αυτοστιγμει και απροφασίστως καί, εγκαταλείπων το «ύπερπεριττόν», να περιoρισθ� εΙς τα αύστηρως εκκλησιαστικα αυτου καθήκοντα; Μη ποιήσας τουτο, κατέστη παραδάτης του μνημονευθέντος λδ' Ά1Τοστολικου Κανόνος, ναι η ου; Προς στιγμην εφάνη στι ό Μακάριος, αναλογισθεις στι ανευ της συμφώνου γνώμης των λοιπων Έπισκόπων της εν Κύπρct> Έκ κλησίας δεν δύναται να πράτΤIJ ουτε «περιττόν» τι (δ εστιν εκκλησιαστικον ζήτημα γενικωτέρας σημασίας), ουτε, πολλ4J μαλλον, «ύπερτrεριττoν» τι (δ εστι παν αλλο ζήτημα και μάλι στα ή ανάμειξις εΙς τα εργα του Καίσαρος), θα ύπετάσσετο και Θα Cx1Tεχώρει της Προεδρίας. ΈνθυμεΊσθε την ΕΓΓΡΑΦΟΝ ΔΗΛΩΣ Ι Ν - ΥΠΟΣΧΕΣ Ι Ν αύτου, στι, αν οί τρεις επιμεί νωσιν εΙς την αξίωσιν αυτων, θα πειθαρχήσlJ και θα εγκατα λίπlJ την κοσμικην εξουσίαν. «...Δεν συμφωνω προς την εΙσή γησιν ύμων», εγραφε τ� 19.3 : 1 972 προς τους τρεΊς Μητροπο λίτας, «δι' ους λόγους ανέφερον' και εαν εν τούτοις ηθελέ τις επιμείνlJ εΙς την εΙσήγησίν σας, θα ε θ ε ώ Ρ ο υ ν ως ΥΠΟΧΡΕΩΣ Ι Ν ΜΟΥ τ η ν α π ο δ ο Χ ή ν τ η ς, καθ' σσον δεν θα ύπηρχε δι' εμε έτέρα εκλογή, ην να επιδάλλωσιν αλλοι λόγοι. Ούδέποτε θα επεθύμουν διάσπασιν της Έκκλη σίας και δημιουργίαν εν αυτΌ σάλου...». 'ΩραΊα λόγια! Άλλα μόνον λ ό γ ι α. Δεν παρηλθον εΙμη 6λίγαι μόνον ήμέραι και ή ύπόσχεσις ηθετήθη πανηγυρικως! «ΝΟχι! Δεν παραιτου μαι!» Ευκαιρον μνησθηναι του Μ. Άθανασίου, στηλιτεύοντος τας παλινωδίας του Άκακίου Καισαρείας και του Εύδοξίου Κωνσταντινουπόλεως και γράφοντος: «Ποία πίστις παρα τού τοις, παρ' οΤς ού λόγος, ου γράμμα δέ'δαιον, άλλα πάντα κατα καιρον αλλάσσεται και μεταδάλλεται;» (<<Περι των εν Άριμίνct> και Σελευκείq: Συνόδων», κεφ. 38.Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμο 3 1 , σελ. 32 4) . (Δια των ανωτέρω, περι ελλείψεως της «συμφώνου γνώ μης» των τριων, ούδαμως αποδέχομαι το δυνατον ασκήσεως κοσμικης εξουσίας ύπο Κληρικου, εστω και αν εχlJ χιλίας

- 13 -

«,?",υμφώνους γν�μας». Γράφ", ταυτα, άπλως 'ίνα έπισημάνω τας η υ ξη μ ε ν α ς είιθύνας του Μακαρίου, δστις ου μόνον παρα τους ίερους Κανόνας ανέλα6ε πολιτικον αξίωμα, όλλα και συνέχιζε μένων έν aίITc!>, παρα την άντίθετον γνώμην των σuvεπισκόπων αυτου και μελων της ίερας Συνόδου της Κυπρια κης 'Εκκλησίας. Δ ι π λ ο υ ν τ Ο κ Ρ ί' μ α! Άλλ' ή «Μείζων» ουδεν εΤδε! ...) .

Και Γρηγόριος ό Ναζιανζηνος «δεν έπεθύμει διάσπασιν της 'Εκκλησίας και δημιουργίαν έν αίπij σόλου», ϊνα χρησι μοποιήσω τους λόγους του Μακαρίου. πως διετέθη δμως έκεί νος; ' Ιδου μεγαλειωδες παράδειγμα, σελαγίζον εις τους αιω νας: «...ΕΙ δέ τι ύμ'!ν έγω της διαστάσεως α'ίτιος, ουκ ειμι σεμνότερος Ίωνα του προφήτου. Βάλετέ με εις την θάλασσαν και παύσεται αφ' ύμων ό κλύδων των ταραχων. Αί.ρουμαι πα θε'!ν δ,τι αν 60ύλησθε, καίπερ αθ�oς ων, της ύμων ενε!κεν όμονοίας. Θρόνου έξώσατε, πόλεως άπελάσατε' μόνον την αλή θειαν και την ειρήνη-ν, ως ό Ζαχαρίας φησίν, αγαπήσατε... » (Ε. Π. MIGNE 35,300). 'Εγκαταλιπων δε τα πάντα, απηλθεν εις την φίλην αυτι!> ήσυχίαν. Άθάνατοι Πατέρες!...

2. υΕτ,εΡος λόγος εις ον' έστηρίξατε το «ακυΡον και ανυπ,όστατον» της .ι<αταδίκης του Μακαρίου εΤναι το δτι αστη έγένετο ύπο τριων 'Επισκόπων και ουχι ύπο δώδεκα, ως απαιτεί' ό ιβ' Κανων της έν Καρθαγένι;1 Συνόδου. Δεν θα ένδιατρίψω πολυ έν τι!> σημείct> τούτct>, δπερ όμολογω δτι δεινως «στασιάζεται». Θα CφKεσθω να έπισημάνω τρία πράγματα: Π ρ ω τ ο ν: Δεν εΤναι μόνον ό Καθηγητης κ. Κ. Μουρατίδης, δστις εχει ταχθη ύπερ του δυνατου της ύπο των ολιγομελων (κατ' έλάχιστον δριον τριμελων) Συνόδων μιας αυτοκεφάλου 'Εκκλησίας δίκης 'Επισκόπου, όλλα και αλλοι Κανονολόγοι. OίJτως ό Καθηγητης του 'Εκκλησιαστικου Δι καίου αείμνηστος Κ. 'Ράλλης αποδέχεται, ύπο μίαν προϋπό θεσιν, , το δυνατον καθαιρέσεως 'Επισκόπου ύπο Συνόδου ολι γομελους: «'Επειδη ή διάταξις του Κανόνος ιβ' της έν Καρ θαγένι;1 Συνόδου, ετους 390, καθ' ην ό 'Επίσκοπος δικάζεται τουλάχιστον ύπο δώδεκα 'Επισκόπων, θα ήτο άνεφάρμοστος ως προς τας Μητροπόλεις τας έχούσας 'Επισκόπους έλάττο νας των δώδεκα, οφείλομεν να δεξώμεθα δτι ή καθαίρεσις 'Επισκόπου δύναται να γένηται και ύπο της Συνόδου της

- 14

άπαρτιζαμένης εξ έλαττόνων των δώδεκα 'Επισκόπων». (Βλ. «'ΕΥχειρίδιον τοΟ 'ΕκκλησιαστικοΟ Δικαίou... », τεΟχος πρωτον, εν 'Αθήναις 1 927, σελ. 6 2 ) . ΤοΟ αυτοο φρονήματος εμφορειται �αι Ο Κ ανονολόΥος Νικόδημος Μίλας, 'Επίσκοπος Ζάρας: «'Ο ιβ' Kαvων της εν Κ αρθαΥέν1J Σννόδου ορίζει στι 'Επίσκοπος καθαιρειται ύπο δώδεκα 'Επισκόπων. 'Αλλ' σμως εκ της κα νονικης πράξεως και σννηθείας των άρχαιοτέρων χρόνων συνά Υεται στι πασα κανονικως σχηματισθεισα επαρχιακη Σύνοδος, ητις δέον πάντως να σύΥκειται Εκ πλέον των δύο 'Επισκόπων, εχει προς τοΟτο εξOVΣίΑV». ( <<ΤΟ 'Εκκλησιαστικον Δίκαιον... », μετάφρασις Μ. 'Aτroστoλoπoύλoυ, εν 'Αθήναις 1 906, σελ. 448 ) . Δ ε ύ τ ε Ρ ο ν: Μία πράγματι «Μείζων Σύνοδος», κ α ν ο ν ι κ ω ς συΥκαλουμένη, δεν εδεσμεύετο 6ε6αίως εκ της γνώμης οίουδήποτε Κανονολόγου, άλλ' ηδύνατο να «νομο λΟΥήσφ> κατ' έλευθέρΑV κρίσιν. Ναί! 'Αλλ' ύπο μίαν προϋπό θεσι,ν: Να επιλά6ηται τοΟ σ ο 6 α Ρ ω τ ά τ ο υ αυτοο θέματος ουχι μετα ΠΙΡOΦΑVOoς και καταδήλου προκαταλήψεως και μεροληψίας, άλλα μετα πάσης άμεροληψίας και ΆVΤΙKειμε νικότητος. Ή δ' άπόφασις αυτης, εκδιδομένη μετα πολλην συζήτησιν, μετα όδυνηρΑV KυOΦOρίΑV, να EX1J άρτιώτατον εξο πλισμόν, ώστε να εΤναι ίKΑVη να πείσ1J πάντα «προ6ληματιζό μενον» επι τοΟ θέματος αUτOo. Ύμεις, ΆVτιθέτως, πέρα τοΟ άπαραδέκτου τρόπου καθ' ον εκλήθητε είς Κ ύπρον, διεκηρύξατε δι' αυτων των πραγμάτων, άπο της πρώτης στιγμης, στι ε'ίχετε ταUΤισθη εν παντι και άπολύτως προς την πλευραν τοΟ KαλέσΑVΤOς Ύμας Μακαρίου. 'Εγένεσθε ύπ' αυτοο δεκτοι εν τ� άερολιμένι, TtJ δε επαύριον εν TtJ 'APXLETrL,aKOTrtJ, μετέοητε μετ' αυτοΟ και της συνοδείας αυτοΟ ΈV ΠOμπtJ είς τον Κ αθεδρικον Ναον και ετελέσατε ίεραν 'AKOλOυθίΑV, μνημOνεύσΑVτες και «τοΟ 'Αρχιεπισκόπου Μακα ρίου», ηκούσατε παρ' αUτOo ου μόνον προσφωνήσεις, άλλ' ακόμη και «άνάλυσιν έν άδραις Υραμμαις των θεμάτων της Συνόδου» (! !!) (<<ΠάνrαινOς», σελ. 458 - 45 9) , ητοι καθοδή γησιν είς το εργον Ύμων, κ.τ.λ. κ.τ.λ., τους δε τρεις Μητρο πολίτας, τους άποτελοΟντας τ ο σ λ ο ν της 'Ιεραρχίας της αυτοκεφάλου Κ υπριακης 'Εκκλησίας, ΠΑVτελως και επιδει κτικως ηγνοήσατε. Μόνον δε μετα την δημιoυργίαv «τετελεσμέ νων γεγονότων» ένεθυμήθητε στι εν Κ ύπρCt> ύπάρχουσι και τρεις Μητροπολιται, εΙς ους εδει να Υνωρίσητε, δι' 'Επιτροπων και

- 1 5-

Έγγράφ ων, τ α γενό μενα υπ <'> Τ11ς «Μείζονος Κ<;ΧΙ Ύπ ερτελο Uς Σ υνόδο υ». Ναί, Θεοφιλέστατε ! Μόνον μ ε τ α Τ11ν εκδοσιν της υπερ του Μακαρίο υ Άποφάσε ως ή «Μείζ ων Σ ίινοδος» ενε θ υμήθη, τ <'> π ρ ω τ ο ν ηδη, και τους τρεις Μητροπολίτας της Έκκλησίας Κ ύπρο υ. ( <<Πάντα ιν ος», σελ. 460 ) . Λα μβανο μέ νης υπ' 6ψιν της σπανίας . . . αντ ικε ι μενικότητος και τη ς παροι μιώδο υς . . . ά μεροληψίας, ην άπο της πρώτης στιγ μη ς επεδεί ξατο ή «Μείζ ων», απορον πράγ ματι εΤναι πως ο ι τρεις απέ στερξαν ν α ελθ ωσιν ε ίς οιανδήποτε έπαφην μετ' αυτης . . . . Το ύτ ων πάντ ων λο ιπον ουτ ως εχόντ ων, ποιον δύναται ν α πείσ Ό ή απόφασι ς μιας Σ υνόδο υ, ητ ι ς ουτε κανον ικως σ υν Ε)κλή θη, ουτε στο ιχειώδη α μερoληψί CΙ;ν επεδεί ξ ατο; Τ ρ ί τ ο ν: [Π ρέ πε ι ακό μη ν α επιση μα νθω σι και αι ευθ Uναι του Μακαρίο υ, σστ ις αν εΤχ εν ολίγην ταπείν ωσιν, θ α απέτρεπε το σχίσ μα της Κ υπριακ ης Έκκλησίας. 'Ε αν οοτος ελεγε : «Διεκή ρ υξα απο της πρώτης στιγ μης στ ι θε ωρω την κατ' ε μο U απόφασιν ώς αν υπόστατον. Έν τούτοι ς, χαριν του σ υμφέροντος της ' E�κλησίας, άποδέχο μαι ν α υποβληθω είς Τ11ν μεί ωσιν ην σ υνεπάγεται ή υποβολη εφέσε ως», τί θ α σ υνέ βαινε, Θεοφ ιλέστατε ; τουτο το απλούστατον : Δ υστ υχως δι α την Έκκλησίαν, αλλ' εύτ υχως δι α τον Μακάριον, πάντες σχε δον οι Π ρο ιωθή μενοι των 'Ορθοδόξ ων ' Εκκλησιων εΤχον, α μα T !J ό:ναγγελίςχ της έ α υτου καταδίκης, λάβε ι θέσιν υπ ερ αυτου. �Hτ o λοιπον εκ των προτέρ ων εξησφαλ ισ μένη και μαθη ματ ικως βε βαία ή αρσι ς της καταδίκης εν δε υτερoβαθ μί � Δ ΙKαστηρί� Σ υνόδ�. Σ η με ι ωτέον δ' στι είχε πασαν δ υνατότητα δ Μακάριος ν α α μφ ισβητήσ1J , δ ι ' ενστάσε ως αυτου ενώπιον της τοιαύτης Σ υνόδο υ, το κυρος της πρ ωτοδίκο υ αποφάσε' ως, ώς ληφθείσης υπο τρ ιων μόνον ' Επισ κόπ ων. "Αν δ' απεδέχετο την ενστασιν ή Σ ύνοδος και εξηφάνιζε την πρ ωτόδ ικον απόφασιν, τί θ α επρατ τον πλέον οι τρεις ; Θ α υπέκ υπτον εξ αδηρίτο υ ανάγκης και θ α εδέχοντο έ κόντες ακοντες την υπο τοιαύτας σ υνθήκας απο κατάστ ασιν αύτου. Άλλ α που ταπείν ωσις ! που σ υναίσθησις ευθ υνων ! . . . . Θεοφ ιλέστατε, ευρετε ενόχο υς πέντε εκκλησιαστι κων «εγκλη μάτ ων» τους τρεις Μη τροπολίτας. Ό Μακάρ ιος δ εν εχε ι πταίσει είς ουδέν; Ε Τναι π ΆVΤΌ ό:νεύθ υνος ; 'Εποί ησε και ποιεΊ τ α πάντα «καλ α λίαν» ; Κ ατεδ ι.κ ασατε τους τ ρεις Μητροπολίτας , της Κ ύπρο υ - 16 -

εΙ ς Τιιν ποινην τη ς κ αθαιρ έσεω ς. Δι α ποί Ο υ ς λ �yo�ς; Ά ναφ� ρετε π έ ν τ ε κ α τ η Υ Ο Ρ ί α ς κατ , α ,UΤων. Επ ισ ιωπη σω μεν μίαν έ κάστην : Π Ρ ώ τ η κ α τ η Υ ο Ρ ί α : «Έπι παραβάσει των ίερων Κ ανόνων και δη και των Κ ανόνων ιστ ' κα ι ι ζ' Άντιοχεία ς και κστ ' Κ αρθαγ ένη ς, δ ι α τη ς πράξεω ς (�K αθαιρέσεω ς» του Πρώτου αυτων, ητοι του Μ ακαριωτάτου Άρχιεπισκόπου Ν'έ α ς 'Ι ουστινιανη ς και πάση ς Κ ύπρου κ. Μ ακαρίου» ( <<Π άνταινο ς», σελ. 480 ) . Τίνα σχέσιν εxo uσιν οι ανωτέρω Κ ανόνε ς προ ς το «εγκλη μα» των τριων Μητροπολιτων της Κ ύπρου ; Ίδου ό πρωτο ς: «Ε'ί τι ς Έπίσ κοπο ς σχολά ζων, επι σχολά ζουσαν εκκλησί αν έαυτον επιρρίψα ς, ύφαρπά ζο ι τον θρόνον δίχα Σ υνόδου τελεία ς, τουτον απόβλητον ε Τν αι και εΙ πα ς ό λαό ς, ον ύφήρπασεν, ελοιτο αυτόν. Τελείαν δε εκείνην εΤναι Σ ύνοδον, η συ μπάρεστι και ό τη ς Μητροπόλεω ς». �Hσαν «σχολά ζοντε ς» οί τρει ς και ηρ πασαν «εκ κλησία ς σχολα ζούσα ς», ωστε ν α τ ι μωρηθωσ ι ; Θ α ευρητε ώς «σωσίβιον» την φράσιν «τελεί αν δε εκείνην ε ίν αι Σ ύνοδον εν η συ μπάρ εστι και ό τη ς Μητροπόλεω ς». Άλλ α το «σωσίβιον» αυτο δεν σώ ζει απο του καταποντ ισ μου. Διότ ι ό Κ ανών ό μιλει περι Σ υνόδου καλου μένη ς επι εκλογΌ Έπισκό πων, όπότε εΊναι αυτονόητον το αναγκαιον τη ς παρουσία ς του Π ρώτου. Δεν ό μιλει περι Σ υνόδο υ καλου μένη ς ε π ι δ ί κ TJ τ ο υ Π ρ ώ τ ο υ. Ποία ή σχ έσ ι ς λο ιπον του Κ ανόνος αυτου προς το προκεί μενον θέ μα ; Ίδου και ό δεύτερο ς Κ ανών : «Ε'ί τι ς Έπίσκοπο ς χειρο θεσ ίαν Έπι σκόπου λαβών και όρισθεις προεστάναι λαου, μη καταδέξο ιτ ο την λε ιτουργίαν, μηδε πείθο ιτο απιέναι εΙς την εγχειρ ισθε ί'σαν αυτ� εκκλησίαν , τουτον εΤναι ακοινώνητον, εω ς αν άναγκασθει ς καταδέξοιτο, 11 όρίσ ο ι τι περι αυτου ή τελεία Σ ύνοδο ς των κατ α την επαρχίαν Έπισκόπω 'J» . Κ αι οοτο ς ασχετο ς προς το προκεί μενον. Ό μιλε ί' περι Σ υνόδου, ητι ς θ α όρίσΏ τ α τη ς τύχη ς Έπ ισκόπου αρνου μένου ν α πο ι μάνΏ τον ε μπιστευθέ vτα αυτ� λαόν. Δεν ό μιλε ί' περι Σ υνόδου μελ λούσης ν α δ ι κ ά σ 1:1 τ ο ν Π ρ ω τ Ο Υ. Ί δου και ό τρίτο ς Κ ανών, εξ 'ίσου ασχετο ς και απροσδιό νυσο ς: « σΩσ τε, κατ α του ς εν Ν ι καί ςι: δ�oυ ς, δι α τ α ς εκκλησια -

17 -

ί ς , α Ίτ νι ες πολ λάκ ι ς πρ ος ολε θρον το Ο λαο Ο πα στικ ας αίτ α λαιο Ονται καθ' εκαστον ενιαυτον Σ ύνοδον συγκαλεΊσθαι, προς ην πάντες ο ι των επαρχιων τ ας πρώτας καθέδρας επέχ ο ντες, εκ των οίκεί ων Σ υνόδ ων, δύο, η και δσους επιλέξ ωνται, 'Επι σκόπους τοποτηρητ ας άποστείλ ωσιν. U Ι να εν τ6 συναχθείσ1J συνελεύσε ι πλήρης εΤναι δυνηθΏ ή αυθεντία». 'Ως βλέπουσι και οι τυφλοί, ό Κ ανων άναφέρεται είς Σ υνόδους γ ε ν ι κ ω τ έ Ρ α ς, ουχι άπλως έπαρχ ιακ ας ( άφου οι Π ρ &rωι π ο λ λ ω ν 'Επαρχιων μετέχ ωσ ι δ ι ' άντιπροσώπ ων ) , καλου μένας δι α ποικίλας εκκλησιαστ ικ ας υπο θέσεις. Δεν άναφέρεται είς 'Επαρχιακην η αλλην Σ ύνοδον, συνερχο μένην 'ί ν α δ ι κ ά σ 1J τ ο ν Π ρ ω τ ο ν ! Σ ΥΜΠ Ε Ρ Α Σ ΜΑ : Κ αι οι τρεΊς Κ ανόνες εφ ' ών εστηρίχθη ή πρώτη κατηγορία εΤναι ασχετοι προς αυτήν ! Π αρακαλω δε και αοθ ις ν α μοι γν ωρίσητε εκ της ιστορίας περιπτώσεις καθ' ας Σ ύνοδο ι, μέλλουσα ι ν α δικάσ ωσι τους Π ρώτους, σ υνεκλήθησαν υπ' αυτων τούτ ων των Π ρώτ ων, ο'ίτινες και διηύθυναν, ως Π ροέδροι, τ ας εργασίας των δ ικαζουσων αυτο υς Σ υνόδ ων τούτ ων. Ν Ι σ ως μάλ ιστα ΟΟΤΟΙ νά . . . άπήγγειλαν, καθ' δ Π ρόεδρο ι, και την καταδ ικαστικην κατ' αυτων άπόφασιν και ν α υπέγραψαν, καθ' δ Π ρόεδροι επαναλα μβάν ω, «πρωτοι και καλλίτερο ι » και τα Πρακτ ικ α τη ς Σ υνόδου. Άνα μέν ω. . .

•

Δε υ τ έ Ρ α κ α τ η γ ο Ρ ί α : «'Ε πι σχ ίσ ματι, ητοι εκ προθέσε ως άπο μακρύνσει άπο της εν τΏ ΈκκλησίζΧ κανονι κης ένότητος και ευταξίας, άρξα μέν1J και συνεχιζο μέν1J , κατ α παράβασιν των Κ ανόν ων lδ ' και ιε' της εν Κ ωνσταντινουπόλε ι Π ρ ωτοδευτέρας, λδ' των Άποστόλ ων και θ ' της Άντιοχείας» ( <<Πάνταινος», σελ. 480 ) . "Ας επισκοπήσ ωμεν τον πρωτον Κ ανόνα : «Ε ί τις 'Επί σκοπος ε γκλ ήματος πρό φασιν ποιού μενος κατ α του οίκείου Μητροπολίτου, προ συνοδ ικης διαγνώσε ως άποστήσοι έαυτον της προς α 6τον κοιν ωνίας, και μη άναφέροι το σνο μα αυτου, κατ α το είθισ μένον, εν τΏ θείζΧ μυσταγ ωγίζΧ, τουτον ωρισεν ή άγία Σύνοδος καθ 1Jρη μένον εΤνα l. Εί μόνον άποστ ας του οίκείου Μητροπολίτου σχίσ μα ποι ήσοι· δε Ί γ αρ εκαστον τ α οί κεια μέ τρα γινώσκειν, και μήτε τον Π ρεσβύτερον καταφρονειν του - 18 -

Ιδίου 'Επισκόπου, μήτ ε τον 'Επ ίσκοπον του Ιδίου Μη τροπο λίτου ». Ώς βλ έπετε, Ο Κ ανων ο μιλ εΊ π ερι 'Επισκόπου ά π 0ο μ έ ν ο υ του ο Ικ είου Μη τροπολίτου και μάλιστα Σ υ ν ο δ ι κ η ς δ ι α γ ν ώ σ ε ω ς ». Δεν ο μιλ εί π ερι 'Επ ισκόπ ων , ο ϊτ ιν ες, ως μέλη Σ υ ν ό δ ο υ, δικάζουσι και καταδικάζουσι τον Μητροπολίτην, η τον Άρχι επίσκοπον, η τον Π ατρ ιάρχην. ουδ ει ς 'Επίσκοπος η Ί ερ ευς η Διάκονος της Κ ύπρου άπ εσχίσθη άπο του Μακαρίου «προ Σ UΝoδΙKης διαγνώ σ εως ». nAv ή Σ ύνοδος της Κ υπριακης ' Εκκλησίας, ή δ ικάσασα και καταδ ικάσασα τον Μακάριον, ητο κανον ικως άν επίληπτος η εΊχ ε κανονικ ας ελλ είψ εις ( άρ ι θ μος 'Επισκόπ ων η άλλο τ ι ) αυτο εΊναι ετ ερον θέ μα, μηδα μως σχ ετ ιζό μενον προς το π ερ ι ε χό μενον του μνη μον ευο μένου Κ ανόνος. σ

Χ ι ζ <<Π Ρ ο

'Ό μο ιος κατ α το π ερι εχό μενον εΊναι και ο ι ε' Κ ανων της Π ρ ωτοδ ευτέρας, διο και δσα είπο μεν π ερι του ιδ ' Ισχύουσι και π ερι αύτου. 'Ο λδ ' Άποστολ ικός, ον και προηγου μένως ε'ίδο μεν, εχ ει ουτω : «τους Έπισκόπους έκάστου ΥΕθνους εΙδέναι χρη τον εν αυτοί'ς π ρωτον, και ήγ εί'σ θαι αυτον ως κ εφαλήν, και μηδέν τι πράττ ειν π εριττον άν ευ της εκ είνου γνώ μης μόνα δε πράτ τ ειν εκαστον, σσα T1J αυτου παρο ικί ζΙ επι βάλλ ει και τα 'ί ς υπ' αυτην χώραι ς . ' Αλλ α μηδε εκ εί'νος αν ευ της πάντ ων γνώ μης ποι είτω τ ι . ο υτω γ αρ ο μόνο ια εστα ι , και δοξασθήσ εται ο Θ εός, δι α Κ υρίου εν Άγί � Πν εύ ματ ι, ο Π αΤ11Ρ και ο γιος και το Αγ ιο ν Πν ευ μα ». σ

, Απορω και εξίστα μαι και τον νουν καταπλήττο μαι δ ι α την επι μονην της «Μ είζονος »'εΙς την ου μόνον παράδοξον και παράλογον και άστήρικτον, άλλ α και ε κθ εμελι ωτικην της 'Ορθο δόξου 'Εκκλησίας άντί ληψιν στ ι άποτ ελ ε'ί κανονικην παράβασ ιν ή υπο των λοιπων 'Επισκόπων εΙσαγ ωγη του Π ρώτου εΙ ς δίκην, «αν ευ της εκ είνου ( του Π ρώτου ) γνώ μης ». την άντίληψιν ταύτην και προηγου μένως υπ εστήρ ιξ εν, ως ε'ίδο μεν, και νυν επαναλα μ βάν ει δι α της εκ νέου επικλήσ εως του λδ ' Άποστολ ικου Κ ανό νος. Ας δ εχθω μεν λοιπον προς στιγ μην ως ορθην την θέσιν ταύτην της «Μ είζονος ». 'Οπότ ε ας φαντασθω μεν μίαν ωραίαν μελλον nκην σκηνήν : Πάντ ες οι 'Επίσκοποι μιας αυτοκ εφάλου �

- 19-

'Εκκλησίας, ολίγοι η πολλοι τον αριθ μόν, προσ έρχονται ευλα βως και μεθ' υποκλίσε ων προς τον π ρωτον και λέγουσι μελι σταλάκτ ως : « 'Άγ ιε Π ροκαθή μενε, κατηγορεΊσθε επι χιλίοις έπτ α ηθι κοΊς εγκλή μασ ιν . Έπε ι δή, αν συν έλθ ωμεν εΙς Σ ύνοδον ανευ της γνώ μης Ύ μων, 'ίνα δικάσ ωμεν Ύ μας, θ α θε ωρηθω μεν ώς σχισ , ματ ι κοι και αξιοι καθαιρ έσ εως, σ uμφών ως η1 πα lιθα L1μά στ eι:ι διδασ Kαλί � της εν K ύπρ eι:ι εν ετε ι σ ωτηρί eι:ι 1973 συν ελθoύσης i « Μεί ζονος και Ύπερτ ελους Σ uνό 6oυ», ηλθο μεν ν α καθικετεύσ ωμεν ταπεινως Τ11ν Ύ μετ έραν 'Αγ ιότητα, δπ ως αγαθυνθ �, ευαρεστηθ � , ευ δοκήσΏ , καταδ έξηται, ν α παράσΧΏ η μΊν Τ11ν προς τουτο «σύ μφ ωνον γνώ μην». Έπιτρ έπετε λοιπον η μΊν δπ ως, συνερχό μενο ι εις Σ ύνο δον, δικάσ ωμεν καί, εν δεχο μέν ως, καταδ ικάσ ωμεν ε Ις καθαίρεσιν την Ύ μετ έραν 'Αγ ιό τητα ; » 'Ανα μφ ιβόλως, Θεοφ ιλέστατε, πασαι αί Σ ύνοδοι το υ Π απ ισ μου θ α φθονήσ ωσι την «Μείζονα» της Κ ύπρου . . . Έγκαθ ι δρύσατε, ώς π ροεΊπον, Υ Π Ε Ρ ΠΑΠΑΝ ( και . ου μόνον ενα. . . ) εν τ � Όρθo δoξί � . . . . Ό ετερος εκ των άναφερο μέν ων Κ ανόν ων, ό θ ' της εν 'Aντιoxεί �, εΊναι σχε δον αι Jτoλεξει επανάληψ ις του λδ ' Άπο στολικου. Ί σχύουσιν έπο μέν ως τ α αν ωτ έρ ω δ ι ' α μφοτ έρους. Σ ΥΜΠ Ε Ρ Α Σ ΜΑ : Πάντες οί Κ α νόνες, εφ' ων εστηρίχθη η δευτ έρα κατηγορία, εΊναι ασχετοι προς αυτην και η κατη γο ρία μένει μετ έωρος. Τ Ρ ί τ η κ α τ η γ ο Ρ ί α: «Έπι παρασυναγ ωγ �, ητο ι επι συνάξει ανευ του Π ρώτου, ό:ρξα μένΏ και συνεχιζο μέν Ώ , κατ α παράβασ ιν των ίερων Κ ανόν ων και δ η και το υ Κ ανόνος θ ' της Άντιοχείας ( παράβαλε και Κ ανόνα α ' το υ Μεγάλου Βασιλείου ) . ( <<Π άνταινος», σελ. 480).

Κ αίτοι, ώς ε ί' πο μεν, ό εΙρη μένος Κ ανών εΊνα ι αντ ιγραφη του λδ ' 'Αποστολικου, καταχ ωρίζο μεν αυτόν : «τους καθ' έκά στην επαρχίαν Έπισκόπους, εΙδ έναι χρη τον εν τ � Μητροπό λει τφοεστωτα Έπίσκοπον, και την φροντίδα αναδ έχεσθαι πά σης της επαρχίας, δι α το εν τ � Μητροπόλει πανταχό θεν συντρ έ χειν πάντ ας τους πράγ ματα εχοντας. 'Όθεν εδοξε και τ � τ ι μ� προηγεΊσθαι αυτόν. Μηδ έν ΤΕ πράττειν περιττον τους λοιπους Έπισκόπους ανευ α ίιτ ου, κατ α τον αρχαΊον κρατήσαντ α των Π ατ έρ ων ημων κανόνα, 11 τα υτα μόνα, δσα τ � έ κάστου επι β , άλ- 20-

λει παροικίςι: και ταις υπ' αυτην χώραις. 'Έκαστον γ αρ 'Επί σκοπον έξουσίαν εχειν της έαυτου παρο ικίας, διοικειν τε κατ α την έKάστ� έπιβάλλουσαν ευλάβε ι αν, και πρόνο ιαν ποιεΊσθαι πάσης της χώρας της υπο την έαυτου πόλιν, ώς και χειροτο νειν Π ρεσβυτέρους, και Διακόνους, και μετ α κρίσε ως εκαστα διαλα μβάνειν. Π εραιτέρ ω δ ε μηδ εν πράττειν έπ ιχειρειν, δίχα του της Μητροπόλε ως 'Επισκόπου' μηδ' αυτον ανευ της των λοιπων γνώ μης». Π οία η σχ έσις και του Κ ανόνος τούτου προς τα εν Κ ύ πρ� ; OUΔε μία ! ΟΙ τρεις 'Επίσκοποι της Κ ύπρου ουτε χειρο τονίαν 'Επισκόπ ων, ουτε άλλο τι «περιττον» ( ητοι έκκλησια στικον ζήτη μα γενι κ ωτέρας ση μασίας, έκφευγον της αρ μοδ ιό τητος ένος έκάστου 'Επισκόπου κεχ ωρισ μέν ως ) , έποίησαν δίχα της του Π ρώτου γνώ μης. ουτε ποτ ε συνεκάλεσαν Σ ύνοδον, ανευ αυτου, δ ι α την λύσιν τοιούτ ων ζητη μάτ ων. Σ ύνοδον ανευ αυτου συνεκάλεσαν μόνον δι' εν ζήτη μα, περι 00 σ μως ουδόλ ως ό μι λεΊ ό Κ ανών, ητοι δ ι α την δί κην και καταδίκην του Π ρώτου. Διατυπώσαντες τ ας κατ' αυτου κατηγορίας αυτων έν Σ υνόδ�, προεδρευο μέν1J υπο του Μακαρίου, προυχώρησαν, ανευ αυτου πλέον, ώς ητο φυσικόν, είς την δί κην και καταδίκην αυτου. Άπαγσρεύει το τοιουτον ό Κ ανών; που ; Οι Κ ανόνες της 'Ορθο δοξίας δ εν έσκέφθησαν ποτ ε ν α έγκαθιδρύσ ωσιν έν αυτ � Υ Π Ε Ρ Π Α,Π Α Σ . ΝΑλλοι φευ ! ανέλαβον τ ο εργον τουτο . . . Ό δ ε α ' Κ ανών του Μ . Βασιλείου ον έπικαλεί'σθε, όνο μάζει «παρασυναγ ωγ ας» ουχι τ ας Σ υνόδους τ ας γενο μένας έπι δίΚ1J του Π ρώτου, είς ας μάλ ιστα μετέχουσιν α π α ν τ ε ς οι Ί εράρχαι μιας τοπικης 'Εκκλησίας ( εστ ω και αν εΤναι όλίγοι τον αριθ μόν ) , αλλ α «τ ας συνάξε ι ς τ ας παρ α των ανυ ποτάκτ ων Π ρεσβυτέρ ων η 'Επισκόπ ων και παρ α των απαιδεύ τ ων λαων γ ινο μένας». Παρασυναγ ωγ ας ποιουσιν όλίγα η πολλ α άτο μα ( Κ ληρικοι η λαϊκοί ) , αντ ιφερό μενα προς τον 'Επί σ ιωπον οι ' Ι ερεις και οι λαϊκοί, η προς την υπερτάτην 'Εκκλη σιαστικην Άρχην οι 'Επίσκοπο ι, ητ ις Άρχη έν τ � 'ΟρθοδοξίζΧ έστιν η Σ ύνοδος. ουδέποτε ήκούσθη στι Παρασυναγ ωγ ας ποι ουσι καί . . . αι Σ ύνοδοι, σταν αΟται διαφ ωνωσι, και μάλ ιστα έν πα μψηφίςι:, προς τον π ρωτον, η σταν καθιστωσιν υπόδικον τον π ρωτον. Ή τοιαύτη κανονολογία και έκκλησιολογία της «Μεί ζονος» εΤναι οντ ως θαυ μαστης πρ ωτοτυπίας . . . - 21 -

ΣΥΜΠΕ Ρ Α ΣΜΑ : οι Κ ανόνες, εφ' ών εστηρίχθη ή τ ρίτη κατηγορία, εΤναι ασχετοι προς αυηΊν και ή κατηγορία πίπτει εΙς το κενόν. Τ ε τ ά Ρ τ η κ α τ η γ ο Ρ ί α : «Έπι συν ωμοσίζΧ, φατρίζΧ και τυρείζΧ, ητοι επι ηθελη μένι;ι διασαλεύσει της εν Τ1;' ΈκκλησίζΧ εννό μου τάξε ως μετ α συναπόφασιν δ ι ' οργανώσε ως επιβουλης και δολιότητος κατ α της νο μί μου Έκκλησιαστικης Άρχης, cφξ αμένι;ι και σ υνεχ ι ζο μένι;ι , κατ α παράβασιν των Κ ανόν ων ι η ' της Χαλκηδόνος και λδ ' της εν Τρούλλ(}l Συνό δου ». ( <<Π άνταινος», σελ. 480 ) . Ίδου τ ί λέγουσιν οι Κ ανόνες ουτο ι : «Το της συν ωμοσίας 11 φατρίας εγκλη μα και παρ α των εξ ω νό μων πάντι;ι κεκώλυται . Πoλλ� δ η μαλλον εν T !J του Θεου ' ΕκκλησίζΧ τουτο γίνεσθ αι απαγορεύειν προσήκει. Ε'ίτ ινες τoίνuν Κληρικοί, η Μονάζοντες εύρεθε Ίεν, 11 συνο μνύ μενοι, η φατριά ζοντες, η κατασκευ ας τυ ρεύοντες Έπισκόποις, η Συγκληρικο Ίς, εκπ ιπτέτωσαν πάντι;ι του οΙκείου βαθ μου». τα αυτ α ακριβως διαλα μβάνει και ό ετε ρος Κ ανών, δι' δ και περιττεύει ή καταχώρισις αυτου. Άλλ' ως αντ ιλα μβάνεται πας κοινον εχ ων νουν, ό Κανων μόνον ε Ις ΣUΝόδOυς και εΙς ΣUΝOδΙK ας δίκας και καταδίκας δεν ό:ναφέρεται . 'Ο μιλε Ί περι α τ ό μ ω ν, Κ ληρ ικων 11 λαϊ κων, Ο:τινα συν ωμοτουσι κατ α των εαυτων προϊστα μέν ων η αδελ φων και πλάττουσι κατ' αυτων ψευδε Ίς και ό:νυποστάτους κα τηγορίας. ΑΙ Σύνοδοι, ως κυρίαρχα Σώ ματα, δεν συν ωμοτουσιν, ουδε φ�ριά ζoυσιν, ουδε τυ ρεύουσιν, &:λλ' άπλως, ασκουσαι την εαυτων εξουσίαν, δικά ζουσι και κατ αδ ι κά ζουσι πάντα παρα βάτην, απο λαϊκου ε ως Π ατρ ιάρχου. Ν Αλλο το θέ μα αν αι κατ α δίκαι εΤναι εγκυροι η ακυ ροι, δίκαιαι η αδ ικοι, ορθαι η πεπλανη μέναι, επιεικε Ίς η αυστηραι κ.τ.τ . . Ση μασίαν εχει δτι ή Σύνο δος, πασα Σύνοδος ( Ο Ικου μεν ική, Τοπική, Έπ αρχιακη κ.τ.λ. ) , εΤναι κυρίαρχον Σω μα, ά σ κ Ε ϊ ε ξ ο υ σ ί α ν, και δεν συνω μοτε Ί , ουδε φατριάζει, oιJδε τυρεύει . Ήκούσθη ποτε δτ ι ή Β ο u λ η μιας Χώρας συν ωμό τησε κατ α της Κ υβερνήσε ως ; Ή Βουλη δεν συν ωμοτεΊ. Δεν νοε Ί τ αι συν ωμοσία Β ουλης ! Κυρίαρχον Σω μα ουσα και εξου σίαν ασκουσα, καταργε Ί την Κ υβΘρνησι·ν όποτεδήποτε θελήσι;ι . - 22 -

Σ ΥΜ Π Ε Ρ Α Σ ΜΑ : Οί Κ ανόνες έφ' ων έστηρίχθη η τετάρτη κατηγορία, εΤναι άσχετοι προς αυτην και η κατηγορία στερειται θε μελίου. Π έ μ π τ η κ α τ η γ ο Ρ ί α : «'Επι καταφρονήσει της Μείζονος και Ύπερτελους Σ υνόδου, κατ α π αράβασιν των Κ ανόν ων λδ ' των 'Αποστόλ ων και θ ' της 'Αντιοχείας ». ( <<Πάν ταινος », σελ. 480 ) . τους αν ωτέρ ω δύο Κ ανόνας κατεχ ωρίσα μεν προ όλίγου, έξετάζοντες την β ' και την γ ' κατηγορίαν, διο και περιττεύει Σ υνρδου, ειτε η επανάληψις. OUΔα μOυ οοτο ι ό μιλουσι περl « μείζονος » ε'ίτε «ελάσσονος ». 'Αξ ιοΟσι μόνον σπ ως; δ ι α παν γεν ικ ωτέρας φύσε ως έκκλησιαστ ικον ζήτη μα, οί 'Επίσκοποι έ κάστου ΝΕθνους μη πράττ ωσί τι άνευ της γνώ μης του Π ρώ του, ον δέον ν α τ ι μωσι και ν α εχ ωσιν ώς κεφαλήν, μηδέ ό π ρω τος πράΤΤ\1 τι άνευ της Υνώ μης αυτων. ουδεν άλλο διαλα μβά νουσιν οί Κ ανόνες οΟτ ο ι . 'Αλλ α πέρα τούτου : πως η θέλετε, Θεοφ ιλέστατε, να μη καταφρονήσ ωσι της «Μείζονος και Ύπερ τελους Σ υνόδου », έφ' δσον αυτη συνεκλήθη ώς συνεκλήθη ; πως ηθέλετε ν α μη αγνοήσ ωσιν αυτήν, αφου αυτη πρώτη ηγνόησεν αυτούς ; πως πάλιν η θέλετε ν α προσέλθ ωσι βραδύτερον, στε εκλήθησαν 'ίνα δικασθωσιν ύπ' αυτης, εφ' σσον, π λ η ν ά λ λ ω ν, η απόφασ ις εΤχεν έκδοθη προ της δίκης; 'Εδικάσθη σαν και κατεδι κάσθησαν T1J 1 4\1 ' Ι ουλίου. ΝΗδη σ μως απο της 8ης Ί ουλίου η aπόφασ ις εΤχεν έκφ ωνηθη. Γενο μένου, κατσ την ημέραν έκείνην, « Σ υλλειτούργου » ύπο των μελων της «Μεί ζονος », εΙς ο προεξηρχεν ό Π ρόεδρος αυτης Πατριάρχης 'Αλε ξανδρείας, οί τρεις Μητροπολιται της Κ ύπρου απεκηρύχθησαν κατ α τρόπον έπιση μότατον και πανηγυρι κώτατον. Ό Π ρόε δρος, ένδεδυ μένος άπασαν την αρχιερατικην αύτου στολήν, ατε της φρι'Κ ωδεστάτης Θυσίας τελου μένης, και περ � στ oιx ιζό μεν oς ύπο των συλλειτουργούντ ων αυτι;'> μελων της «Μείζονος », δέν ηρκέσθη ν α είΠ\1 στι οί τρείς «φέρονται έ ωσφορ ικως », ουδέ στι «η ίστορία θ α γράψ!] δι α μαύρ ων σελίδ ων και γρα μμάτων το άτι μον δνο μά τ ων» ( <<Πάνταινος », σελ. 47 2 ) , αλλ' έξεφώνησε και ΤΟ ΑΝΑΘΕΜΑ κατ' αυτων ! ' Ι δου έπl λέξει οί λόγοι αυ του : « Κ αι τους παραδίδο μεν την στιγ μην αυτην Ε Ι Σ ΤΟ ΑΝΑΘΕΜΑ »! ! ! ( <<Πάνταινος », σελ . 472) . ΝΗδη λοιπον απο της Κ υρ ιακης 8ης Ί ουλίου οί άνθρ ωποι εΤχον ουχl απλως καθαιρεθη, αλλ' αναθε ματ ισθη πανηγυρικως, έν μέσ� πληθού- 23 -

σης 'Εκκλησίας, τελουμένης της άναιμάΚίου Θυσίας. πως θα προσήρχοντο 'ίνα «δικασθωσι»; Δεν εσκέφθητε δε δτι ή επίσημος κλησις αιJτων είς δίκην, ητο αιJτόXρημα καταλυηκη δι' αυτην ταύτην την σοβαρότητα της «Μείζονος Συνόδου»; Γνωρίζετε καλως δτι το άνάθεμα εΤναι ή βαρυτάτη και μεγίστη και εσχάτη των 'Εκκλησιαστ ικων ποινων. Ό υποβληθεις είς αυτό, ουχι 'Αρχιερεύς, ουχι Κληρι κός, άλ�' 000' απλουν μέλος της 'Ορθοδόξου 'Εκκλησίας δεν εΤναι πλέον. 'Αφου λοιπον υπεβάλετε, δια στόματος του δευ τέρου T1J τάξει Πατριάρχου της 'Ορθοδόξου 'Εκκλησίας, είς το άνάθεμα τους τρεΊς Μητροπολίτας, πως μετα ταυτα εθεω ρεΊτε αύτους ώς 'ΑρχιερεΊς και εστέλλετε «Κλητήρια �Eγγρα φα» «Προς τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας δεΊνα και δεΊ να και δεΊνα... »; (<<Πάνταινος», σελ 476 ) . Κ ωμφδίαν επαί ζετε εν τοΊς \ερωτάτοις; Και πως κατεδικάσατε είς <�Kαθαίρε σιν απο πάσης \ερατικης άξίας και εξουσίας» (<<Πάνταινος», σελ 484 ) τους ηδη άναθέματι KαθUΠOβληθέντας ; vE Χ ο υ σ ι ν \ ε Ρ α τ ι κ η ν α ξ ί α ν κ α ι ε ξ ο υ σ ί α ν ο \ «ά ν α θ ε μ α τ ι σ μ έ ν ο ι»; ΕΤναι ταυτα σοβαρα πράγματα, Θεοφιλέστατε; ΕΤναι άξια Συνόδου ούχι «μείζονος», αλλ' εστω και «ελάσσονος» ; ΕΊναι 'ίδια υ π ε υ θ ύ ν ω ν άνδρων και μάλιστα 'Αρχιερέων; Δεν ερωτω αν εΊναι κανονικως και δογμα τικως 6ρθά, διότι τοΟτο θα ητο «πολύ». 'Ερωτω άπλως, α ν ε Τ ν α ι λ ο γ ι κ α κ α ι σ ο β α ρ α π ρ ά γ μ α τ α! 'Αλλ' ας προχωρήσω : Και αν ακόμη δεν εΤχεν εκφωνηθη κατ' αιJτων το άνάθεμα, μόναι α\ φράσεις του Προέδρου «έωσ φορικως φερόμενοι» καί «... το άτιμον σνομά των» (<<Πάνταινος», σελ 472 ) , μαρτυρουσαι λαμπρως τας εναντι των τριων «υπο δίκων» διαθέσεις αυτου, ηPKOUΝ 'ίνα άποκλείσωσι δια τείχους σινικου την εν τ� «δίΚ1J » παρουσίαν των τριων. uOTav 0 \ Δικα σται έκφράζωνται δυσμενως (και μάλιστα τόσον δυσμενως ... ) κατα των κατηγορουμένων προ της έκδόσεως αποφάσεως, πoλλ� δε μάλλον προ της δίκης, τότε δεν εχομεν δίκην, άλλΟ: παρφδίαν δίκης και εμπαιγμον της εννοίας του δικαίου. Ναι μεν ό Πρόεδρος της «Μείζονος» εξέφρασε τ� επαύριον «την λύπην του», &λλα δια ποΊον λόγον; Δ ι ' α ύ τ α τ α υ τ α τ α λ ε Χ θ έ ν τ α; Πολλου γε και δεΊ! 'Αντι γράφω και πάλιν εκ του «Πανταίνου», μοναδικης, ώς βλέπετε,

- 24 -

πηγης των πληροφορ ιων μου, &λλα και των έπιχειρημάτων μου : « . . . ΕΤτα η Α.Μ. ό Π ατριάρχης 'Αλεξανδρείας, αναφερθει ς εΙς ΤιΊν όμ ιλίαν αυτου κατα το Σ υνοδικον Σ υλλείτουργον της Κ υ ρ ι ακης 8ης 'Ι ουλίου, έν τ� ίεp� Nα� Ευαγγελ ισ μου Π αλλου ριωτίσσης, έξέφρασε Τιιν λύπην του, δ ι ό τ ι ω ρ ι σ μ έ ν α ά π. ο σ π ά σ μ α τ α τ η ς ό μ ι λ ί α ς π ι θ α ν ω ς π α Ρ ε ξ η γ ή θ η σ α ν, ως καθίσταται τουτο άντιληπτον έκ των σχετ ικων δημοσιευμάτων του Τύπου και έκ τηλεγραφή ματος των τριων Μητροπολιτων προς αυτόν . . . » ( Σ ελ. 474 ) . Δηλαδή, ο υ δ ε μ ί α, ο υ δ' η έ λ α Χ ί σ τ η έ π α ν ό Ρ θ ω σ ι ς. ουτε δημοσίςτ α'ίτησις συγγνώμης παρα των τριων Μητροπολιτων, ως ήτο άπολύτως έπιβεβλημένον, ουτε ρηTlΙ και άπερίστροφος άνάκλησ ις και άποκήρυξις των λεχθέν των και μάλ ιστα του φρικτου ΑΝΑΘΕΜΑτο Σ , ουτε καν ( το πλέον ανώδυνον ! ) «εκφρασ ις λύπης» δι' αυτα ταυτα τα λεχθέν τα. Άπλως και μόνον εκφρασις λύπης, διότ ι τα λεχθέντα « π ι θ α ν ω ς π α Ρ ε ξ η γ ή θ η σ α ν» . . . 'Αλλα δεν έχώρει παρεξήγησ ις των λεχθέντων. � H σαν τόσον σαφη ! . . . Παρεξήγη σις χωρει εΙς έννοίας άσαφεις και διφορουμένας, ούχι εΙς έν νοίας φαεινοτέρας ηλίου. ιΚαι αν πάντως έγίνετο τελεία έπανόρ'θ ωσις, δι' αι τησεως δημοσίςτ συγγνώμης και δια ρητης ανακλήσεως των λεχθέντων, και πάλιν ό ούτως 6λισθήσας δεν ήτο έπιτρεπτόν, δια λόγους στοιχειώδους ευθιξίας, να μετάσΧt;l και μάλιστα να προεδρεύσ1J Σ υνόδου δικαζούσης τους τρεις. Δεν εστη σ μως μόνον μέχρι του σημείου τούτου το κακόν. π ρουχώρησε και περαιτέρω : τη ς δικασάσης τους τρεις «Μεί ζονος Σ υνόδου» μετέσχεν ως Σ ύνεδρος κ α ι α υ τ ο ς ο Ο τ ο ς 6 Μ α κ ά Ρ ι ο ς! ( <<Πάνταινος», σελ. 478 . ) 'Αληθως, «άβυσσος άβυσσον έπι καλεΙται» . . . Γνωρίζετε άναμφιβόλως διατι 6 ίερος Χρυσόστομος. ηρ νήθη να έμφανισθΏ ένώπιον της παρα την Δρυν Σ υνόδου, της δι καζούσης αυτόν. Διότι ό ουσιαστικος ( τυπικος ήτο 6 Ή ρα κλείας Παυλος) Π ρόεδρος ταύτης, Πατριάρχης 'Αλεξανδρείας και έκεινος, καθώς και τινες των Σ υνέδρων, εΤχον έκφρασθη δυσμενως κατ' αυτου προ της δίκης. Ή ξίωσε να άπέλθωσιν οοτοι, καθ' δ δεδηλωμένοι κατ' αύτου, και τότε θα παρουσιάζετο ένώπιον της Σ υνόδου. «ΕΙ δέ . . . βούλεσθέ με παραγενέσθα ι», ε- 25 -

γραψε προς τους 'Επ ισκόπους της Σ υνόδου, «τους προδήλου ς μου έχθρούς. . . βάλετε τούτους έξω του υμετέρου συλλόγου . . . Εισι δ ε ους παραιτουμαι' Θεόφιλος ( δηλαδη ό Π ατρ ιάρχης 'Αλεξανδρείας ) , ον έλέγχω ει ρηκότα και έν 'Αλεξανδρείq: και έν Λυκίq:, στ ι «απέρχομαι εις το κομ ιτδ:τον ' Ι ωάννην καθελεΊν» (δηλαδη εΤχεν έκδώσε ι καταδ ικαστικην απόφασ ιν προ της δίκης ! ) . ΥΕστι δε αληθές, έξ QV παραγενόμενος ουτε συνέτυχέ μοι, ουτε έκό ινώνησέ μοι. ( Π ρβλ. και τα έν K ύπρ� : τα μέλη τη ς «Μείζονος», παραγενόμενα έκεΊ, <<ουτε συνέτυχον», «ουτε έκοινώνησαν» εύθυς τοΊς Μητροπολίταις, «συνέτυχον» σμως και «έκοινώνησαν», αμα τ6 αφί ξει, τcl:> MαKαρί � και μόν� τcl:> Μα Kαρί�, μεθ' 00 εΤχον συνεχη και αδιάλειπτον έπαφην πάσας τας η μέρας της έν K ύπρ� παραμονης αύτων ) . 'Ός οον προ τη ς ακροάσεως τα έχθρων έπετέλεσε, τί αν πο ιήσ ι:ι μετα την δί κην ; 'Ο μοίως δε και 'Ακάκ ι ον ( δηλαδη τον Β εροίας) διελέγχω έφ' Q εΤπεν «'Εγώ αύτcl:> ( δηλαδη τcl:> Xρυσoστό μ � ) αρτύω χύ τραν». Π ερι δε Σ ευηριανου ( Γαβ�λων ) και 'Αντιόχου ( Πτολε μαί'δος ) , ους ταχ ιον μετελεύσεται η θεία δίκη, τί δεΊ και λέγειν, Qv τας νεωτεροποιί'ας και τα κοσμικα αδουσι θέατρα; Ούκουν παρακέκλησθε, ει κατα αλήθειαν βούλεσθέ με έλθεΊν, τούτους τους τέσσαρας, ει μεν ως δ ι καστας έκβάλετε τούτους του συνε δρίου, ει δε ως κατηγόρους, στήσατε εις την κρίσιν, 'ίνα γνω σπως κονίζομαι, πότερον ως προς cXντιδί KOυς η ως προς δικα στάς, και πάντως έλεύσομαι ου μόνον προς την υμετέραν α γάπην, αλλα και προς πδ:σαν της ΟΙκουμένης σύνοδον. σΩστε οον γνωτε, έαν μυρ ιάκ ις αποστείλητε πρός με, ουδεν πλέον ακούσεσθε παρ' έμου» ( Παλλαδίου «Διαλογοι», κεφ . νπ ι ) . 'Αναλογίσθητε, τί θα έλεγεν ό θεΊος Π ατηρ έό:ν ή Σ ύνοδος θκείνη, προ της δίκης, εΤχεν έκτοξεύσει κατ' αυτου δια στό ματος του έαUΤης Π ροέδρου, έν πανηγυΡ ικ6 συνοδ ικ6 Λειτουρ γίq:ι τον φοβερον κεραυνόν : «ΤΟΝ ΠΑΡΑΔ Ι ΔΟΜΕΝ ΤΗΝ Σ Τ Ι ΓΜΗ Ν ΑΥΤΗΝ Ε ι Σ ΤΟ ΑΝΑΘΕΜΑ». ΕΤπον έπανειλη μ μένως έν τοΊς προηγουμένοι ς στι ή «Μεί ζων» συνεκλήθη ουχι κανονικως. Π οΊοι Κ ανόνες έπέτρεπον το γενόμενον ; Αύτη αυτη η «Μείζων» έπικαλεΊται δύο : «Ή Μείζων και Ύπερτελης Σ ύνοδος, συγκροτηθεΊσα κατ' έκκλησιν της Α.Μ. του 'Αρχ ι επισκόπου Κ ύπρου κ. Μακαρίου ταΊς όμόρο ις και πρεσβυγενέσιν 'Εκκλησίαις, σ υ ν � δ α τ ο Ί ς Κ α ν ό σ ι στ ' τ η ς Β ' Ο Ι κ ο υ μ ε ν ι κ η ς Σ υ ν ό δ ο υ κ α ι ιδ ' - 26 -

τ η ς Ά ν τ ι ο Χ ε ί α ς . . . , και κανονικως ( ! ) αύτη συνελ θουσα . . . » ( <<Πάνταινος», σελ. 464 ) . Ό πρωτος Κ ανων διαλαμοάνει δτι οί κατήγοροι 'Επισκό που τινος δέον να καταγγέλλωσι τα παραπτώματα αυτου ενώ πιον πάντων των 'Επισκόπων της τοπικη ς 'Εκκλησίας ( 'Επαρ χίας ) . «Εί δε συμοαίη άδυνατησαι τους επαρχιώτας προς δ ιόρ θωσιν των επιφερομένων εγκλη μάτων τ� 'EπισKόπ�, τ ό τ ε α υ τ ο υ ς προσιέναι μ ε ί ζ ο ν ι Σ υ ν ό δ � των τη ς διοικήσεως εκείνης 'Επισκόπων, ύπερ της αίτίας ταύτης σUΓKα λουμένων». Δηλαδη οί κ α τ ή γ ο Ρ ο ι του 'Επισκόπου κατα φεύγουσιν είς «Μείζονα Σ ύνοδον», . αν 'ίδωσιν δη ή Σ ύνοδος της 'Επαρχίας αδυνατεΊ να δ ι ε:κπεραιώσι;] την ίnτόθεσιν. ουδαμου λέγει ό Κ ανων δτι ό πρωτοδίκως καταδικασθεις 'Επίσκοπος ( εγκύρως η άκύρως, εΊναι θέμα δπερ θα κριθΏ Σ υ ν ο δ ι κ ω ς, ήτοι δια «Μείζονος Σ υνόδου» κανονικως συγκαλουμένης ) , άγνοεί καταφρονητ ι κως την ίδίαν αύτου Σ ύνοδον, εστω και αν εΊναι ό Π ρ οκαθήμενος ταύτης, και καλεΊ αυτοοούλως ξένους 'Επισκό πους προς συγκρότησιν Σ υνόδου. Ό δεύτερος Κ ανων διακελεύεται : «Ε'ί τις 'Επίσκοπος επι τισιν εγκλήμασι κρίνοιτο, επειτα συ μοαίη περι αυτου διαφωνεΊν τους εν τΏ επαρχίς! 'Επισκό11'ους, των μεν άθ�oν τον κρινόμενον άποφαινόντων, των δε ενοχον, υπερ άπαλλαγης πάσης άμφισοη τήσεως, εδοξε τΏ άγίς! Σ υνόδ�, τον της Μητροπόλεως 'Επίσκο πον, άπο τη ς πλησιοχώρου επαρχίας μετακαλεΊσθαι έτέρουι; τινάς, τους επικρινουντας και την άμφ ισοήτησιν διαλύσοντας, του 6εοαιωσαι συν τοΊς της επαρχίας το παριστάμενον». Άλλα α ' ) 'Εν τΏ δι κασάσι;] τον Μακάριον Σ υνόδ� ουδε μία διαφωνία ως προς την ενοχην αυτου προέκυψε. Πάντες υπηρξαν σύ μφωνοι . β' ) τους πλησιοχώρους 'Επισκόπους δεν καλεΊ δ κατηγορούμενος 'Επίσκοπος, άλλ' ό Π ρόεδρος της Σ υν όδου, δ 'Επίσκοπος τη ς Μητροπόλεως, υποτ ιθεμένου οε6αίως δτι δεν εΊναι αυτος ό κατηγορούμενος. γ ' ) Ρητως ό Κανων διατάσσει δπως οί κληθησόμενοι πλησιόχωροι 'Επίσκοποι συνε δριάσωσιν ά Π ο κ ο ι ν ο υ μετα των τοπικων 'Επ ισκόπων ( <<συν τοΊς τη ς 'Επαρχίας») και ά π Ο κ ο ι ν ο υ άπο φασίσωσι περι της ένοχης η της άθ�ότητoς του κατηγορου μένου. ( Π ροφανες εΊναι δτ ι ό Κ ανων όμ ιλεΊ περι πρωτοδίκου κρίσεως ) . - 27 -

ΤΙς λο ιπον ή σχέσ ις και τούτου του Κ ανόνος προς τα έν Κ ύπρ'ι' γενόμενα; OUδεμία ! "Αρα ματαίως έπ ικαλεΊται τους δύο ανωτέρω Κ ανόνας ή «Μείζων» προς δ ι καίωσιν αύτrιc;. 'Όθεν, κατόπιν παντων τούτων, ήτο δυνατον να μη αγνοή σωσι την «Μείζονα» οι τρεΊς ΜητροπολΊται, αλλα να προσέλ θωσιν 'ίνα δικασθωσιν ύπ' αύτη ς ; Σ ΥΜ Π Ε Ρ Α Σ ΜΑ : του συμπεράσματος ;

Άλλ' είναι αναγκαία ή συναγωγη

Ταυτα είχον να ' ε'ίπω ώ ς προς τας π έ ν τ ε κ α τ η γ ο Ρ ί α ς της «Μείζονος» κατα των τριων Μητρ6πολ ιτων. Νομίζω στι ήλέγχθησαν παντελως ασύστατο ι . Τέλος ή Ύμετέρα Θεοφιλία, σχολιάζουσα την ώ ς άνω καταδ ικαστ ικην 'Απόφασιν της «Μείζονος», φθέγγεται εν πομ πώδει μεγαληγορίςχ : «Ή Μείζων Σ ύνοδος ύπερέ6η την περι 'Ορθοδοξίας στενην αντίληψιν και έξηλθε του «κλοιου» και του στενου έκείνου «πλαισίου» και ύπεράνω συμπαθε ιων και αντ ι παθειων αρθεΊσα ( ! ! ! ) και έθνοφυλετικων δεσμεύσεων, ώμίλη σεν έν τ� πνεύματι της Οί κουμεν ικης 'Ορθοδοξίας, εΙς την ό ποίαν ανήκει ή αλήθεια του Εύαγγελίου . . . » ( <<ιπανταινος», σελ. 485 ) , Κ ατα πόσον ή «Μείζων» η ρθη «ύπεράνω συμπαθειων και αντιπαθειων», δ ι απιστο'l πας τις αναγινώσκων ά π λ ω ς κ α Ι μ ό ν ο ν το Ύ μέτερον δημοσίευμα. Ούκ έστι χρεία άλλων μαρτυριων . . . 'Ότι δ' ύπερέ6η πράγματι Τ11ν «περι 'Ορθο δοξίας αντίληψιν», ούχι μόνον την στενήν, αλλα και την εύρυ τάτην, και αύτο είναι κατάδηλον, 'Ότι δ' έξηλθε του «κλοιου» των lερων Κ ανόνων και του «πλαισίου» της Εύαγγελ ικης διδα σκαλίας και τουτο είναι αύταπOOε ΙiΚΤOν. Άληθως, «εΙς οΤους καιΡους τετήρηκεν ή μας ό Κ αλός Θεος 'ίνα τοιούτων ανεχώ μεθα . . . ». ,Δ '

Είπον στ ι ή «Μείζων» «ύπερέ6η την περι 'Ορθοδοξίας αντίληψιν» και δτι «έξηλθε του κλο ιου των lφων Κ ανόνων και του πλαισίου της Εύαγγελ ικης διδασκαλίας». Δεν είναι ύπερ60λικος ό λόγος, Θεοφ ιλέστατε. Είναι πιστη απεικόνισις της φρικτης πραγματι κότητος. Κ αι αύτο είναι το μέγα, το μέγ ιστον - 28 -

κρί'μα πάντων Ύ μων των συγκροτησάντων Τ11ν «Μείζονα». Έαν ή «Μείζων» ήρκεί'το να ε"ίΠ1J : «Ναί , το Ευαγγέλ ιον καί οί ίεροι Κ ανόνες απαγορεύουσ ι σαφως και αριδήλως Τ11ν άσκησιν κοσμ ικης εξουσίας υπο ίερωμένων ανδρων' αλλά . . . ε πειδή . . . , επε ιδή . . . , επε ιδή . . . , ΆVεXό μεθα κατ' ΑΚ Ρ ΟΤΑΤΗΝ εκ:κλησιαστικην οι κονομ ί αν τα εν K ύπρ� συμβαίνοντα», τότε το κακον θα ήτο μ ικρόν. Άντ' αυτου δμως ( καλον ενταυθα στενά ξαι ! ) ή «Μείζων» διεσάλπισεν εις τα πέρατα της γης στι το τοιουτον, υπό Τινας προϋποθέσε ι ς ( ! ) , ουδαμως αντίκε ιται τ� Άγίςχ Γραφ� και τοί'ς ίεροί'ς Κ ανόσιν ! 'Άλλαις λέξεσιν, εθεμελί ωσεν εν Όρθoδόξ� εδάφε ι τον απαισ ιώτατον Π αποκαισαρι, ., . . . . σμον ' l δοU κατα γρα μ μα ή περι τούτου διδασκαλία της «Μεί ζονος», περιεχομένη εν τ� Άποφάσει της καταδί κης των τριων : «Ή Μείζων και Ύπερτελης Σ ύνοδος εξετάζουσα την ό:φορμην της δ ιαφωνίας των τρ ιων Μητροπολιτων προς τον Μακαριώτατον Άρχ ιεπίσκοπον Κ ύπρου κ. Μακάριον, επι τ4ι λόγ� του ΔΗΘΕΝ ασuμβ ιβάστου της ταυτοχρόνου ασκήσεως καθηκόντων Άρχιεπ ισκόπου και Π ροέδρου της Π ολ ιτείας, κρίνει δTl υπο τας ενεστώσας εν K ύπρ� περ ιστάσεις, ή κατ' απαίτη σιν λαου και πληρώματος άvάληψ ι ς υπ' αυτου του Π ροεδρικου αξιώματος Α Π ΟΤΕΛΕ Ι ΕΠ Ι ΒΑΛΛΟΜΕΝΟΝ Κ ΑΘ Η Κ ΟΝ ( ! ! ! ) , ΟΥΔΟΛΩΣ Σ ΥΓ Κ Ρ ΟΥΟΜΕΝΟΝ Π Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΛΗ Θ Ε Σ Π ΝΕΥΜΑ ' Τ Η Σ ΤΕ ΑΓ ι ΑΣ ΓΡΑΦΗ Σ Κ Α Ι ΤΩΝ Ι Ε ΡΩΝ Κ ΑΝΟΝΩΝ . . . » ( <<Πάνταινος», σελ. 48 1 - 482 ) . Τ αυτα αναΥνούς, εμνήσθην του περ ιπαθεστάτου ' Ι ερεμίου και μετ' αυτου ανεβόησ α : «ΤΙ ς δώσει Kεφαλ� μου υδωρ και όφθαλ μοί'ς μου πηγην δακρύων και κλαύσομαι . . . ή μέρας και νυκτός ; Τίς δώη μοι εν τ� ερή μ� σταθμον εσχατον ; . . . Έπι τα ορη λάβετε κοπετον και επι τας τρί βους της έρήμου θρηνον . . . » ( Ί ερ. θ Ί 1 , 2, 1 0 ) . Άλλ' εμνήσθην και του φοβερου Ήσαιου : «ουαι οί λέγοντες το πονηρον καλΟν και το καλΟν πονηρόνι οί Τ ι θέντες το σκότος φως και το φως σκότοςι οί τ ιθέντες το πικρον γλυκU και το γλuκu πικρόν . . . » ( Ήσ. ε Ί 20 κ . έ . ) . 'Ώστει Θεοφ ιλέστατει ή υπο Άρχιερέως άσκησ ις κοσ μ ι κης εξουσίας «ΟΥΔΟΛΩΣ Σ ΥΓ Κ Ρ ΟΥΕΤΑ Ι » προς το αληθες - 2 9-

πνευμα της Άγίας Γραφης και των lερων K αvόνων ! . . . Ν l δωμεν λο ιπόν :

1)

το

ΕVIΑΓr ΈΛ Ι ΟΝ

α ' ) Ποία η στάσ ις του Κ υρίου, στε ό Δ ι άβολος εδειξεν Αίιτ4) «πάσας τας βασιλείας του κόσμου και Τ11ν δόξαν αίιτων»; ( Ματθ. δ ' , 8 ) . ΕΤναι τόσον γνωστή ! β' ) "Οτε δ' άλλοτε οχι πλέον ό Διάβολος, άλλ' αίιτος ουτος ό Ί σραηλίτης λαός, ό περιούσιος λαος του Θεου, προσέ φερεν Αίιτ4) έπιτακτικως ( <<άρπάζειν» ) την βασιλικην έξouσίαv, ό Κ ύριος φυγ� έχρήσατο : «' Ι ησους ΟΟν γνους στι μέλλουσιν ερχεσθαι και άρπάζε ιν αίιτον 'ίνα ποιήσωσιν αίιτον βασιλέα, ανεχώρησε πάλ ι ν εΙ ς το ορος αίιτος μόνος» ( ' Ι ωάν. στ ' , 1 5 ) . Τί έπι καλουνται οι φίλοι του Μακαρίου; "Οτι κυβερνQ: κατ' αξίωσιν του λαου, ην δεν δύναται να παρίδι:ι , και στι αl συν θηκα ι, υφ' ας τελ� ό Κ υπρ ιακος λαός, επ ιβάλλουσι Τ11ν ικανο ποί ησιν της τοιαύτης αξιώσεως. Άλλα και ό ' Ι σραηλ τότε εζη υπο τραγ ικας σUΝθήKας, υπόδουλος ων εΙς τον ζυγον των Ρ ωμαίων, οίιχ ηττον δε καταδυναστευόμενος και υπσ των Ιδίων αυτου αρχόντων. Και σμως ό Κύρ ιος παρεΊδε την αξίωσιν του λαου, μη θέλων να μείξι:ι τα άμεικτα και να συγκλώσι:ι τα ασύγκλωστα. "Ας κατοπτρισθωμεν εΙς το παράδειγμα του Κυρ ί ου και θα φρί ξωμεν βλέποντες το δυσε ιδέστατον της η με τέρας μορφης. γ ' ) Μη αμνη μονειτε και της ' κατηγορηματ ικης φράσεως του Κυρίου �Oίιδεις δύναται δυσι κυρίοις δουλεύειν ' η γαρ τον ενα μ ισήσει και τον ετερον αγαπήσε ι, η ένος αVΘέξεται και του έτέρου καταφρονήσει» ( Ματθ. στ ' , 24) . δ ' ) Όμιλων ό Κ ύρ ι ος περι Ί ωάννου του Βαπτιστου, εχάραξε διαχωριστ ικην γραμμην μεταξυ Θεου και κόσμου, ακό μη και εν τοις εξωτερικοί'ς. «Τί εξήλθετε Ιδεί'ν ;», είπε τοις Ί ουδαίο ι ς, «άνθρωπον εν μαλακοί'ς l ματίοις η μ φ ιεσμένον; Ί δου οι τα μαλακα φορουντες εν τοις οίκοι ς των βασιλέων εΙσιν» ( Ματθ. ιαΊ 8 ) . «Οι τα μαλακα φορουντες», οι τρυφηλοι και άβροδίαιτοι, δεν εΤναι κήρυκες μετανοίας, δεν μένουσ ιν εΙς την - 30 -

ερημον λατρεύοντες νυκτος και ή μέρας τ� Θε�, άλλα δ ιατρί οουσιν εν τοις άνακτόρο ιςι θηρεύοντες άνθρωπίνην δόξαν και μεγαλεlα γήϊνα . . . ε ' ) . 'Επιτ ι μων ό Κ ύρ ιος εκδηλωθείσας φ ιλοδοξίας και φ ιλοπρωτίας των μαθητων Αυτουι εορε Τ11ν εύκαιρίαν να δ ιδάξ1J όποία αουσσος χωρίζει την επι γης Βασ ιλείαν του Θεουι την Έκκλησίανι άπο των οασιλειων του κόσμου : «Οίδατε δτι ΟΙ δο κουντες αρχειν των ΟΟνων κατακυρ ιεύουσιν αίιτων και ΟΙ με γάλοι αύτων κατεξουσιάζουσιν αύτων ο ύ Χ ο ϋ τ ω δ Ε ε σ τ α ι ε v u μ ι νι αλλ' ας αν θέλ1J γενέσθαι μέγας εν υ μ'ίνι εσται υμων διάκονοςι και ας αν θέλ1J υμων γενέσθαι πρω τοςι εσται πάντων δουλος» ( Μάρκ. ι ' ι 42 - 44 ) . στ' ) Σ υγκλον ιστικος είναι ό λόγος του Κ υρίου προς τον Π ιλατον : «Ή οασιλεία ή εμη ούκ εστιν εκ του κόσμου τού του ' εί εκ του κόσμου τούτου ην ή οασιλεία ή εμήι ΟΙ υπηρέτα ι αν ΟΙ εμοι ηγωνίζοντο ϊνα μη παραδοθω το'ίς Ί ουδαίοις . . . » ( Ί ωάν. ι η ' , 36 ) . Ό φοοερος οοτος λόγος θα άντηΧ1J εί ς τους αίωνας και θα καταισχύν1J τους Π αποκαίσαρας δλου του κό σμου . . . ζ ' ) "Οτε ό Πέτρος έπάταξε δια μαχαίρας τον δουλον του 'Αρχιερέωςι ό Κ ύρ ιος επέπληξεν αύτόνι κατεδίκασε την υπο των μαθητων Αυτου χρησιν υλ ικης οίας και προσέθηκεν : «'Ή δοκεις δτι ού δύναμαι αρτι παρακαλέσαι τον πατέρα μου και παραστήσει μοι πλείους 11 δώδεκα λεγεωνας αγγέλων ;» ( Ματθ. κστ ' ι 53 ) . Δεν λέγει δτ ι ηδύνατο να συγκροτήσ1J στρατεύματα εξ αφωσιωμένων Aύτ� ' Ι ουδαίων και να εξοπλίσ1J αίιτά' είς λεγεωνας αγγέλων παραπέμπε ι . Κ αι δμως ό εν Κ ύπρCf> άντιπρόσω'1Τος Αύτου συΥκροτεί' και εξοπλίζει στρατεύ ματα ( <<Έπικουρικα Σ ώματα» ) προς ίδίαν υπεράσπισ ινι φρου ρεί'ται δ' υπ' αύτωνι ενόπλων 5ντωνι και κατ' αύτην την τέλεσιν της άγ ιωτάτης Θυσίας ! Θεέ μουι πόσον ενοθεύσαμεν και ε,φθείραμεν το κήρυγμά Σ ου ! . . U Ι λεως ή·μί'ν γενου ! .

η ' ) Έν τα'ίς «Π ράξεσιν» αναγ ινώσκομεν : «'Εν δε ταί'ς ή μέρα ις ταύται ς πληθυνόντων των μαθητων εγένετο γογγυσμος των Έλληνιστων προς τους Έοραίουςι δτι παρεθεωρουντο εν T1J διακονίζ{ T1J καθη μεριν1J αl χηραι αύτων. Π ροσκαλεσάμενοι δε οι δώδεκα το πληθος των μαθητων είπον' ούκ αρεστον εστ ιν - 31 -

ή μάς καταλείψαντας τον λόγον του Θεου δ ι α κ ο ν ε ί' ν τ Ρ α π έ ζ α ι ς. Έπισκέψασθε οον, αδελφοί, ανδραι; εξ υμων μαρτυρουμένους έπτα, πλήρε ι ς Π νεύματος 'Αγίου και σοφίας, ους καταστήσομεν επι της χρείας ταύτης ή μεις δε τιJ ΠΡOσευxιJ και τιJ δ ιακονίςχ του λόγου προσκαρτερήσομεν». ( π ραξ. στ ' , 1 4 ) . -

Άθάνατοι λόγο ι ! Ο ί θεόπνευστο ι Άπόστολοι θεωρουσ ιν ως ασυμοί οαστον προς το εργον αύτων Τ11ν απλην παροχην συσσιτίου ! Ή «Μείζων» σ μως έδίδαξε και δ ιεκήρυξεν στι ούδα μως εΤναι ασυμοί οαστος προς το εργον του Κληρικου, άντιθέ τως δ' αποτελεί «επιοαλλόμενον καθηκον» ! ! ! , αύτη αυτη ή Π ροεδρία της Δημοκρατίας ! Δηλαδη θα ητο αξιος κ α θ α ι Ρ έ σ ε ω ς ό Μακαριος, αν, «ύπο τας ένεστώσας εν K ύπρ� περιστάσεις», ηρνειτο να αναλαβι:ι την Π ροεδρίαν της Δημο κρατίας ! Μη ε'ίπητε, «οχ ι». Δ ιότι ή αρνησις εκτελέσεως «ΕΠ 1 ΒΑΛΛΟΜΕΝΟΥ Κ ΑΘ Η Κ ΟΝΤΟ Σ » συνεπαγετα ι οαρείας ποι νας δια παντα ανθρωπον, πoλλ� δε μάλλον δια τον Κληρικόν. Τί εφθασε να ισxυρισθΙJ ή «Μείζων» ! . . . . Κ ατα την Γ ρ�φην λ ο ι πον ό 'Απόστολος του ' Ι ησου δεν πρέπει ούδ' εις δ ι ακονίαν τραπεζων να περισπάται, αλλα να ΠΡOσKαρτερΙJ μόνι:ι «τΙJ ΠΡOσευxΙJ ( δηλαδη τΙJ λατρείςχ του Θεου ) και τΙJ διακονίςχ του λόγου». Κ ατα την «Μείζονα» σμως δύνατα ι, η μάλλον 6 Φ ε ί λ ε ι ( <<επιοαλλόμενον καθηκον» γάρ ! ) , να ασχοληται περι Κ ρατικοUς Π ροϋπολογ ισμούς, να διορίζι:ι και να απολύι:ι ΎπουργοUς και Διοικητας Κ ρατικων Όργανισμων, να προεδρεύι:ι Ύπουργ ι κων Σ υ μ οουλίων, να άν ταλλάσσι:ι Π ρεσοευτας μετα πασων των Χωρων τη ς ύφηλίου, να δ ιοργανοι Ύπηρεσίας Άντ ικατασκοπείας ( ποιον Κ ράτος δύ ναται να σταθΙJ ανευ αύτων ; ) , να συγKΡOΤΙJ Σ τρατεύματα και Σ ώματα Άσφαλείας και να cXPX 1J αύτων, να φυλακίζι:ι άντ ιπά λους, να διεξάΥι:ι πολέμους ( δεν ανήκει τουτο εις τα εργα των Άρχηγων Κ ρατων ; ) , να δ ιατάσσι:ι την καταστολην στάσεων, να μετέΧ1J εις διεθνείς δ ι ασκέψει ς Άρχηγων Κ ρατων, να ύπο γράΦ1J διεθνεις Σ υ μφων ί ας «περι πάντων καί τ ινων αλλων» Κ . τ.λ. Κ.τ.λ. Κ.τ.λ . . Θεοφ ιλέστατε, ποία πλάστιγξ θα ζυγίσι:ι το «μεί'ζον κριμα» τουτο της «Μείζονος» ; Μικρον σχετικως το κριμα της «αe�ώσεως» του Μακαρίου. «Μειζον» σ μως τουτο, η μάλλον μέγ ιστον και παμ μέγιστον. - 32 -

2)

.ο Ι

Ι ιΕIΡΟ Ι

ΚιΑ:ΝΟΝε Σ

α ' ) «'Επίσκοπος η Π ρεσβύτερος η Δ ιάκονος κ οσ μ ι κας φροντίδας μη άντιλαμ6ανέτω. Είδε μη καθαιρείσθω» ( Κ ανων στ ' Άποστολ ικός ) . β ' ) «Ε'ίπομεν, στ ι ού χρη 'Επίσκοπον η Π ρεσβύτερον καθιέναι έαυτον είς δη,μοσίας διοικήσεις, άλλα προσευκαιρεί'ν ταί'ς 'Εκκλησι ασnκαΊς χρεία ι ς. ΝΗ πειθέσθω οον τουτο μη ποιεί'ν, η καθαι ρείσθω. Ούδεις γcφ δύναται δυσι κυρίοις δου λεύειν, κατα την KIJPIaKTjv παρακέλευσιν» ( Κ ανων πα' Άπα στολικός ) . γ ' ) «'Επίσκοπος, η Π ρεσβύτερος, η Διάκονος, στρα τείζΧ σχολάζων, και βουλόμενος αμφότερα κατέχειν, Ρ ωμαϊκην και ιερατικην δ ιο ίκησιν, καθαιρείσθω. τα γαρ Κ αίσαρος Κ αί σαρ ι, και τα του Θεου τ4> Θε4>>> ( Κ ανων πγ ' Άποστολ ικός ) . Ό πολι)ς Κ ανονολόγος Άρ ιστηνος σχολ ιάζων τον Κ ανό να τουτον φθέγγεται έπιγραμ ματ ικώτατα και έν περ ιεκτικωτάτι;] βραχυλογίζΧ : «' Ι ε Ρ ε υ ς α ρ Χ ω ν, α ν ί ε Ρ ο ς. τα γαρ Κ αίσαρος Κ αίσαρι και τα του Θεου τ4> Θε4>>> ( Γ. Ράλλη Μ. Ποτλη « Σ ύνταγμα των θείων και ιερων Κ ανόνων», τ . Β ' , σελ. 1 08 ) . Ό δε νεώτερος Π α τ η Ρ της 'Εκκλησίας, Ν ικ όδημος Ο Αγιορείτης προστίθησ ιν : «Είς δύο δ ιαρεί'ται ή έξουσία και αρχή. ΝΑλλη μεν εΤναι κοσμ ι κή, την οποίαν ένεπίστευσεν ο Θεος είς τους Β ασ ιλεί'ς και τους αρχοντας, αλλη δε εΤναι πνευματική, την οποίαν ένεχεί ρισεν ο Θεος είς τους αρχ ιερεΊς και των ψυχων οί κονόμους. 'Εναντία δε ή μία με την αλλην ύπάρχει . Ή μεν γαρ εΤναι έπίγε ιος, ή δε εΤναι Ούράνιος. Ή μεν φορεΊ μάχαι ραν και θανατοΊ, ή δε πράως συγχωρει και ζωοποεΊ . Τ Ο αύτο δε ατοπον ακολουθε! άνίσως, η ο βασιλευς τολμήσι;] να έπ ιβαίν ι;] του βή ματος, η ο αρχιερευς να βασιλει� και να ζώννυται μάχαιραν. Κ αθως επα θε τουτο ο Δίκερως Γίγας της ' Ρ ώμης, ο Πάπας φημί· ο οποΊος κοντα οπου εΤναι έσωτερικος και κατα πνευ μα αρχ ιερεύς, θέ λει να εΤναι έξωτερικός, και κατα σωμα βασιλεύς να εύλoγ� και να θανατοΊ, να Kρατ� την ποι μ αντικην βακτηρίαν, και μάχαιραν την φονευτρίαν. Μίξις α μ ι κτος, και τέρας αλλόκοτον ! » ( << Π ηδάλιον», εκδ. Β Ί έν 'Αθήναις 1 84 1 , σελ. 6 1 ) . -

'

,

. .

- 33 -

'Ενταυθα δεν θα ητο ασκοπον να παρατεθ�, καίτοι δεν σχετίζεται άμέσως προς τον Κ ανόνα, απόσπασμα έπιστολης προς τον Αύτοκρατορα Κ ωνστάντιον του ' Επισκόπου Κ ορδού ης 'Οσίου, ενος των έπιψανεστάτων Σ υνέδρων ( π ι θανως και Π ροέδρου ) της Α ' Οίκουμεν ικης Σ υνόδου : « . . . Μη τίθει σεαυ τον εΙς τα έκκλησιαστι κά, μηδε συ περι τούτων η μιν παρακε λεύου, αλλα μαλλον παρ ' η μων συ μάνθανε ταυτα. Σ οι οασι λείαν ό Θεος ένεχεί ρ ισεν, η μιν τα τη ς 'Εκκλησίας έπίστευσε. Κ αι ωσπερ ό τ η ν σ η ν α ρ χ η ν ύ π ο κ λ έ π τ ω ν α ν τ ι λ έ γ ε ι τ � δ ι α τ α ξ α μ έ ν � Θ ε �, οϋτω ψοοήθητι μη και συ τα της ' Εκκλησίας εΙς εαυτον ελκων, ύπεύ θυνος έγκλή ματι μεγάλ � γένΏ . 'Απόδοτε, γέγραπται, τα Κ αί σαρος Κ αίσαρ ι και τα του Θεου τ� Θε� . Ο υ τ ε τ ο ί ν υ ν η μ ι ν α ρ Χ ε ι ν έ π Ι τ η ς γ η ς ε ξ ε σ τ ι ν, ουτε συ του θυμ ιαν έξουσίαν εχε ις, οασιλευ» ( Μ . 'Αθανασίου « Π ρος απανταχου Μοναχούς . . », κεψ . 44. Β . Ε . Π . Ε . Σ . , τόμ ο 3 1 , σελ. 266 ) . δ ' ) «τους απα ξ έν Kλήρ � τεταγμένους και μοναστας ώρίσαμεν μήτε έπι στρατείαν, μήτε έπι αξίαν κοσ μ ι κην ερχε σθαι . "Η τουτο τολμωντας, και μη μεταμελου μένους, ωστε έπιστρέψαι έπι τουτο δ δια Θεον τφότερον ε'ίλοντο, αναθεματί ζεσθα ι». ( Κ ανών ζ ' της Δ' ΟΙ κουμεν ι κης ) . Π ολλης προσοχης αξιον το έπιτί μ ιον του Κ ανόνος τού του : Δεν έπιοάλλει καθαί ρεσ ιν, αλλ ' αναθεματισ μόν. Δηλαδη αποκόπτει παντελως απο του Σ ώματος της 'Εκκλησίας τον έπι μένοντα να διαχε ι ρίζηται κοσμ ικα αξ ιώματα Κληρικόν. Ή «Μείζων» σμως, αντι του παραοάτου της ώς ανω διατάξεως, ανεθεμάτισε, δια στόματος του εαυτης Π ροέδρου, τους αξιώ σαντας και μάλιστα ύπερλίαν καθυστερη μένως την παυσ ιν της παραοάσεως ! ( Ούδεν πάθος κατα του Μακαρίου εχω. 'Ο Θεος οΤδεν στι προσεύχομαι ύπερ αύτου. Γράψω σ,τι γράψω μόνον δια την αλήθειαν και το δίκαιον ) . ε ' ) «τους Π ρεσουτέρους 11 Δ ιακόνους κοσμικας αρχάς, 11 φροντίδας αναδεχομένους, 11 τας έν τοις οί κοις των αρχόντων λεγομένας κουρατορείας, οι θειο ι και ιεροι Κ ανόνες καθαιρέσει KαθUΠOβάλλOυσι . τουτο οον και η μεις έπικυρουντες, και περι των λο ιπων των έν τ� K λήρ� κατειλεγ μένων διοριζόμεθα, ώς ει τις αύτων κοσμ ικας αρχας μεταχε ιρίζοιτο 11 τας έν τοις των - 34 -

άρχόντων οϊκο ις, η προαστίοις λεγομένας κουρατορείας άναδέ χοιτο, τουτον του οΙκείου Κλήρου εκδ ιώκεσθα ι . ουδει ς γαρ δύ ναται κατα τιιν του Χρ ιστου του άληθινου Θεου η μων αυτόλε κτον και άψευδεστάτην φωνήν, δυσι κυρίοις δουλεύειν» ( Κ ανων ι α ' της Π ρωτοδευτέρας ) . Αι επιταγαι των ως ανω Κ ανόνων εΊναι σαφεις και ανε πίδεκτοι παρερ μηνείας. Κ αι σμως ! ΟΙ όπαδοι του εν K ύπρ� εγκαθιδρυθέντος Π αποκα ισαρ ισμου « μυρία κατασχη ματίζονται και στρέφονται στροφας άμυθήτους», δικαιολογουντες τα άδι καιολόγητα και στηρίζοντες τα άστήρ ικτα. Δύο εΊναι αl κύρ ιαι «δ ικαιολογίαι» αυτων. Π ρ ώ τ η : Αι εΙδικαι συνθηκαι και αl δυσχερε'ίς εν Κ ύ πρ� περιστάσε ι ς επιβάλλουσ ιν άδηρίτως τιιν παρουσίαν του Μακαρίου εν τΏ Π ροεδρίςχ της Δημοκρατίας. Άλλα δεν άποτελεί δε ινην υβρ ιν κατα των έκατοντάδων χ ιλιάδων του εν K ύπρ� Έλληνισμου ό Ισχυρ ισμος στι, πλην του Μακαρίου, ΟΥΔΕ Ι Σ αλλος ( εστω και ύπολειπόμενος αυτου εΙς ικανότητας ) ύπάρχει εν K ύπρ� κατάλληλος δια την Π ρσεδρίαν της Δημοκρατίας, ύφ' οιασδήποτε συνθήκας; Ε Ί ν α ι λ ο ι π ο ν κ α τ α δ ε δ ι κ α σ μ έ ν η η Κ ύπ ρ ο ς ε Ι ς θ ά ν α τ ο ν, δ: v τ υ Χ ο ν α υ ρ ι ο ν ιό IΜ α κ ά ρ ι ο ς ε κ μ ε τ Ρ ή σ Ώ τ ο ζ η ν ; ; ; Θα συναποθάνΏ η Κ ύπρος μετα του Μακαρίου; "Αν δε εΊναι πράγματι «άναντικατάστατος» ( ! ) ό Μακάριος εΙς τον θωκον του Π ροέδρου, διατι δεν εγκατα λείπει τον θρόνον του Άρχιεπισκόπου, 'ίνα επιδοθΏ άποκλει στικως εΙς την δ ι ακονίαν της Πολιτεί ας ; Είναι μήπως «άναντ ι κατάστατος» και ως ηγέτης τη ς 'Εκκλησίας; Αϊ, οχι, ανθρωΠΟ I ! Γίνεσθε πλέον καταγέλαστοι τοιαυτα Ισχυριζόμενο ι . Ευκαι ρον μνησθηναι του αθανάτου Χρυσοστόμου, του εν θαυμαστΏ και αγίςχ ταπεινώσει όμολογουντος το ευκολον της άντ ικαταστά σεως αυτου. Άπαντων, τας παραμονας της εξορίας αυτου, εΙς φίλον αύτου 'Επίσκοπον, θρηνουντα δια την επ ικει μένην «όρφα νίαν» και «την της 'Εκκλησίας χηρεί αν», εΊπε τα έξης αφθαστα ρήματα, τα εκπαγλον μεγαλε'ίον ψυχης μαρτυρουντα : «ουτε άπ' εμου η ρξατο το δ ιδασκάλιον ουτε εΙς εμε ετελεύτησε. Μη ουκ άπέθανε Μωϋσης ; ουχ ευρηται ' Ι ησους; ουκ ετελεύτησε Σ α μουήλ ; ου κέχρισται δ ΔαυΤδ ; Άπέλ ιπε τον βίον Ί ερεμίας ουκ ην δ Β αρούχ; Άνελήφθη ' Ηλίας' ου προεφήτευσεν 'Ελ ισσαιος ; - 35 -

'Εκαρατομήθη Παυλος ούκ άπέλιπε Τι μόθεον, Τίτον, 'Απολλω και άλλους μυρίους ; » ( Παλλαδίου «Διάλογοι», κεφ. VIII ) . Εύαντικατάστατοι λοιπον και Μωϋση ς και Σ α μουηλ και ΔαυΊδ και Ί ερεμίας και ' Ηλίας και Π αΟλος και Χρυσόστομος. ΕΙς μόνος άναντικατάστατος έν παντί : Ό 'Αρχιεπίσκοπος Κ ύπρου και Π ρόεδρος της Κ υπριακης Δημοκρατίας ! . . . 'Αποδέχεσθε και ΎμεΊς, Θεοφ ιλέστατε, το έν παντι «άναντικατάστατον» του Μακαρίου; Δ ε υ τ έ Ρ α : ΎπάΡXOUΣ ιν έν TIJ ιστορίQ: ίκανα παρα δείγματα Κ ληρι κων, ο'ίτ ινες, χρείας καλούσης, ησκησαν και κοσμ ικην καθαρως έξουσίαν. Ούδει ς Ο τουτο άμφ ισ6ητων, σπως και ούδει ς Ο άμφ ισβη των στι άπει ρά'Κ ι ς έν T!J ίστορίQ: έσημειώθησαν παραβάσε ις πασων των Εύαγγελικων έντολων και πάντων των ίερων Κ ανό νων παρα Διακόνων, Π ρεσ6υτέρων, 'Επισκόπων, Μητροπολιτων, Άρχιεπισκόπων, Π ατριαρχων. 'Ανέγνων προ 6λίγου χρόνου εν κεί μενον, περιέχον παραδείγματα παλαιοτέρων ' Ι εραρχων, άνα μειχθέντων είς τα της Πολιτείας. Θα ηδυνάμην να άναΥράψω τούλάχιστον δ ε κ α π λ ά σ ι α παραδείγματα Μητροπο λ ιτων και Π ατρ ιαρχων, ο'ίτ ινες άνηλθον είς τους έαυτων θρόνους δια φανερας και άπροκαλύπτου σι μωνίας ( ίδίQ: κατα την Τουρ κοκρατίαν, στε ή σι μωνία είχεν άπο6η οίονει έπίσημος «θε σμός» ) , ούδέποτε δε και παρ' ούδενος έτι μωρήθησαν. Ύπάρ χουσιν άκόμη και παραδείγματα 'Επισκόπων και Πατριαρχων, ο'ίτινες έκήρυξαν αίρετικα φρονήματα και έν τούτοις δ ιετήρησαν τους θρόνους αύτων άχρι θανάτου. Αλλοι πάλ ιν δ ιέπρεψαν έν κλοπαΊς, έν άρπαγαΊς, έν πο ικίλαις άδ ικίαις, έν δ ιωγμοΊς και φρικτοΊς 6ασαν ισμοΊς άντ ιπάλων, χωρι ς το παράπαν να άντ ι μετωπίσωσι την πυγμην της 'Εκκλησιαστ ικης Δικαιοσύνης, κρί μασιν οΤς οίδε Κ ύριος. "Αν λοιπον πάντα ταυτα σημαίνωσιν στ ι ή σι μωνία, ή α'ίρεσις, αί ποικίλαι άδ ικίαι και τα τοιαυτα, δεν πρέπει να θεωρωνται ως έγκλήματα, έπειδη έγίνοντο και παλαιότερον, τότε, άλλα μόνον τότε, θα συμφωνήσω στι και ή ύπο Κληρικου άσκησις πολ ιτικης έξουσίας δέον να θεωρηται ως άκατάκριτος. Ν

Πλην σμως των ως άνω Κ ανόνων, των άμέσως άπαγορευόν των την άνάμε ι ξ ιν Κ ληρ ικων είς τα εργα τOU Κ αίσαρος, ύπάρ χει και άλλο κανον ικον τεΊχος, φράσσον στεγανως την οδον - 36

προς τον θωκον του Κ αίσαρος. Οί ίεροι Κ ανόνες τιμωρουσι τους Κληρικούς, τους ά κ ο υ σ ί ω ς γενομένους αίτίους φόνου, δι' αύστηροτάτης ποινη ς : Κ α θ α ί Ρ ε σ ι ς ά π ο τ η ς 'Ι ε Ρ ω σ ύ ν η ς! « κ αν άκουσίως τ ι ς γένητα ι εν τ4> του φόνου μ ιάσ ματ ι, ως ηδη οέοηλον αύτον υπο του άγους γενόμενον, άπόολητον ό Κ ανων ίερατ ικης χάριτος άπεφήνατο». ( Κ ανων ε ' αγίου Γρηγορίου Νύσσης, επικυρωθεις ύπο της Π ενθέκτης Οίκουμενικης Σ υνόδου ) . �Aς κατατάξωμεν και τους εν πολέμοις και λο ιπαΊς ενόπλοις συΥκρούσεσι φόνους είς τους άκουσίους. 'Ερωτω : π ως δύναται ό εν ενεργ4> ' Ι ερωσύνlJ Κ λη ρικος να KUOερvq: Πολ ιτείαν, και μάλιστα επι μακρ<'χν σει ραν ετων, σταν εΤναι μαθη ματ ικως οέοαιον το άδύνατον της άποφυ γης παντος ακουσίου φόνου; "Αν δεν εKραγ� πόλεμος, πάντως 11 στάσ ις θα σημε ιωθ�, 11 ενοπλος εξέγερσ ις άντιπάλων θα συμ o�, 11 καταδ ί και είς θάνατον ύπο δ ικαστηρίων θα άπαγγελθω-' σιν. Άναγκαια ταυτα άποτελέσματα της αμαρτίας, μηδέποτε άπουσ ιάζοντα εκ των άνθρωπίνων κοινωνιων. Τί θα πράξΏ τότε ό Κ ληρ ικος - Κ αΊσαρ; Δεν θα δ ι ατάξΏ , καθ' δ Άρχηγος του Κ ράτους, Τ11ν ενοπλον άντίστασιν, ητοι φόνους ; Ά λ λ α δ ε ν δ ύ ν α τ α ι ν α π Ρ ά ξ Ώ ά λ λως! 'Οπότε πως θα παραμείνΏ Ί ερεύς, των Κ ανόνων όριζόντων Κ ΑΘΑ 1 Ρ Ε Σ Ι Ν ; Θα εΙΠΏ τ ι ς 'ίσως : «Ναί, εχομεν φόνους, άλλα δεν δ ι απράττει αύτους ό Κ ληρ ικος - Κ αΊσαρ ίδ ιοχείρως». Οί ίεροι Κ ανόνες σμως δεν δ ι ακρίνουσι μεταξυ φυσικου και ήθ ικου αύ τουργου. 'Αντ ιθέτως εξισουσιν άπολύτως φυσικον και ήθικον αύτουργόν. Ύπηρχον και κατα το παρελθόν τ ινες ίσχυρ ιζόμενοι άνοήτως στι ό κζ' Άποστολ ικος Κ ανών, τ ι μ ωρων δια καθαι ρέ σεως Κ ληρ ικους τ ύ π τ ο ν τ α ς «πιστους αμαρτάνοντας 11 άπίστους άδικήσαντας», ανεφέρετο είς μόνους (<τους αύτοχε ι ρίζΧ τύπτοντας» ούχι δε και είς τους διατάσσοντας άλλους να ποιήσωσι το εργον τουτο. νΕρχεται λοιπον ή 'Εκκλησία και δια του θ' Κ ανόνος της Π ρωτοδευτέρας ελεεινολογεΊ τους τοιαυτα φλυαρουντας, « μήτε του Κ ανόνος τι τοιουτον ύποση μαίνοντος, μήτε του 6ρθου λόγου τουτο νοεΊν επιτρέποντος». Κ αι συνεχί ζει ό Κ ανών : «Μάταιον γαρ ως άληθως και λίαν επισφαλες τον αύτοχειρίζΧ μέν, εν τ4> τύπτειν τρι ς 11 τετράκ ις πλήξαντα καθαι ρεΊσθαι, άδείας δε διδομένης τύπτειν εξ ε π ι τ ά γ μ α τ ο ς ( δηλαδη κατα διαταγήν ) , τον άπηνως και μέχρι θανάτου την τ ι μωρίαν επαύξοντα, παρορασθαι άτι μώρητον». Π αρόμοια, δη λαδη εξίσωσιν αύτοχει ρίας και διαταγης 11 προτροπης, νομο θετεΊ και ό προηγούμενος Κ ανων ( η ' ) της αύτη ς Σ υνόδου : «Ε'ί - 37 -

τ ι ς 'Επίσκοπος η Π ρεσούτερος η Διάκονος ευνουχίζων τ ινα ελεγχθείη η α υ τ ο Χ ε ι Ρ ί q. η ε ξ ε π ι τ ά γ μ α τ ο ςι τουτον καθαι ρέσει καθυποΟάλλεσθα ι . . . ». Σ υνοψίζομεν και συμπεραίνομεν : α ' ) Ό 'Αρχηγος του Κ ράτους εΤναι άδύνατον να μη ευρεθ� ποτε είς την σKληραv και άδυσώπητον άνάγκην να δια τάξ1J φόνους. β ' ) Οί ίεροι Κ ανόνες υποοάλλουσιν εί ς καθαίρεσιν πάν τα Κληρικον δ ιαπράττοντα φόνονι εστω και παντελως άκούσιον, δηλαδη και κατα λάθος άκόμη ! γ ' ) Οί ίεροι Κ ανόνες δεν δ ιακρίνουσι μεταξυ φυσικων κα! ηθικων αυτουργων μ ιας πράξεως, άλλ' ΆVτιθέτως ρητωc και κατηγορηματ ικως εξισουσιν «αυτοχειρίαν» και «επίταγμα». ΥΑρα : 'Α π Ο κ λ ε ί ε τ α ι ό Κ λ η Ρ ι κ ο ς v Ο ά σ κ � κ α θ ή κ ο v τ α 'Α Ρ Χ η γ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ςι α ν θ έ λ 1J ν α δ ι α τ η ρ ή σ 1J τ η ν Ί ε ρ ω σ ύ ν η ν α υ τ ο υ! Σ υμφωνεΊτει Θεοφ ιλέστατε; vAv δχιι παρακαλω υποδεί ξατε που εΤναι το λάθος ' του συλλογ ισμου μου. Δεν θα άγνοητε διατι ό Δαυ'ιδ δεν ηξ ιώθη, παρα την σφοδραν επιθυμίαν αυτου, να κτίσ1J Ναον του Θεου και να άντ ικαταστή σ1J δι' αυτου την Σ κηνην του Μαρτυρίου. Δεν επέτρεψεν ό Θεος το εγχεί ρημα, διότι ό Δαυί'δι ως 'Αρχηγος του Κ ράτους, εΤχε κατ' άνάγκην ΆVαμεΙ Xθη είς αίματηρους πολέμους. ΥΟχι σύ, ό πολέμους ποιήσας, άλλ' ό υίος και διάδοχός σου Σ ολω μών, σστ ις δεν θα εμπλαK� είς πολέμουςι θα κτίσ1J τον Ναόν μου, εΤπεν ό Θεός . Και επι λέξει : «ΑΤμα είς πληθος εξέχεαc και πολέμους μεγάλους εποίησας ουκ οίκοδομήσε ις οΊκον Ti;J ονόματί μου, στι α'ίματα πολλα εξέχεας επι T11V γην εναντίο" μου. ίδου υίος τί κτεταί σο ι, οοτος εσται άνηρ ΆVαπαύσεως, και άναπαύσω αυτον άπο πάντων των εχθρων αυτου κυκλόθενι στ ι Σ ολομών δνομα aUTi;Jt και εί ρήνην και ήσυχίαν δώσω επι Ί σ ραηλ εν ταΊς ή μέραις αυτου. οοτος οί κοδομήσει οΊκον Ti;J Ονό· ματί μου . . . » ( Α ' Παραλ . κ ο ' 8 1Ο). ι

-

- 38 -

Άκούετε, Θεοφιλέστατε; Ό Δαυι'δ, αναμειχθεί ς, ώς Άρχηγος Κ ράτους, εις πολέμους, εστω και αναγκαίους, εστω και τ� α δ ε ί q. τ ο υ Θ ε ο υ γενομένους, ουδε Ναον εκτισε, καίτοι εζη εν τ� Π αλαιςχ Οίκονομίq., τ� Οίκονομίq. του Νόμου και της Σ κ ιας. Κ αι πως θα ηδύνατο σή μερον, εν τ � Κ αινΌ Οίκονομίq., τΌ Οί κονομίq. της Χάριτος, και Ναους να κτίζTJ και «Ει ρήνη πασι ! » να λέγTJ , αν ήτο και Ί ερεύς, και Τ11" φρικωδεστάτην Θυσίαν του Άμνου του Θεου να έπιτελΌ ; Δεν αγνοειτε στι μεταξυ Έλληνοκυπρίων και Έλληνοκυπρίων ( πα ραλείπω τα μεταξυ Έλληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ) , ση μειουνται σχεδον καθ' ή μέραν φονικαι συγκρούσε ι ς και γίνονται αιματοχυσίαι, Ά Ρ Χ ι ε Ρ έ ω ς Μακαρίου κυβερνωντος εν K ύπρ� και προβαίνοντος μάλιστα και εις έπισήμους δηλώσε ι ς : «ΤΟ Κ ράτος ( δηλαδη Ο Ά Ρ Χ ι ε Ρ ε υ ς Μακάριος ) θα συντρίψTJ την τρομοκρατίαν ! ΤΟ Κ ράτος θα πατάξ1] τους τρο μοκράτας ! » ΟΙ δ' απε ιλούμενοι δια «συντρ ιβης» ( ύποτεθείσθω δ' στι τυγχάνουσιν αξιοι ταύτης . . . ) είναι σΕλληνες Χρ ιστ ιανοι 'Ορθόδοξοι, ητοι π ν ε υ μ α τ ι κ α τ έ κ ν α τ ο υ Ά ρ Χ ι ε Ρέως Μ α κ α Ρ ί ο υ ! Φευ ! Διατι ή «Μείζων», αν μή τι αλλο, να μη ύπενθυμίσ1] αυτ4ι την προς τον Δαυι'δ φωνην του Θεου και να μη αξιώσTJ παρ' αυτου, οπως αποθέσTJ τουλά χιστον το ώμοφόριον και τον σταυρον και αρκεσθη εις το σκη πτρον και την σπάθην ! Μέγα το κριμα αυτης ! . . . Ό Ί ερευς και πολλ4ι μαλλον ο 'Επίσκοπος είναι Πατηρ πάντων. Δεν δύναται να είναι αρχηγος μερίδος, δεν δύναται να εΊναι κομ ματάρχης. ΤΟ της 'Εκκλησίας ονομα είναι δηλωτικον ένώσεως, πληρότητος, ολοκληρίας. Ή λέξ ι ς Κ ό μ μα σημαίνει μέρος, τμη μα, «κο μ μάτι». Ή 'Εκκλησία συνενοι και συνάπτει, ή Π ολιτικη δ ι ασπςχ και διαιρει. 'Επίσκοπος Άρχηγος Πολιτ ικου Κόμ ματος είναι «τέρας άλλόκοτον», ίνα και ααθ ις μνησθω του αγίου Ν ικοδή μου.

θεοφιλέ στατε"

προφανώς έλύπησα Ύμας. ουκ ηδυνάμην αλλως πο ιησα ι . Γνωρίζετε ε κ τ ιν·ων παλαιοτέρων έπαφων, οτε είσθε ακόμη πρεσβύτερος, στι, παρα πασαν δ ι αφοραν αντιλήψεων, και αγαπω και τ ι μω Ύμας, ώς αλλωστε και Ύμεις την ταπει- 39 -

νότητά μου. Δεν ητο δυνατον δμως να σ ιγήσω. ΕΤχον επιταγην της συνειδήσεώς μου, «ης ουδεν εν κόσμ� 6 ια ι ότερον». Δύνα μαι να ε'ίπω μετα του 'Αγίου Θεdδώρoυ του Σ τουδίτου : «υ l να μη τΌ έφησυχάσει των 6φειλομένων λαλη'θ ηναι, κριμα εαυτοις απενέγlκ οιμεν, άλλως τε στ ι και σοφον ελέγχον1'ες μδ:λλον c:'xγα πηθησόμεθα, αναΥκαιον ώήθημεν ίφοσφωνησαί σοι τα επι'6άλ λοντα» ( 'Ε1Τ ιστ. Στεφάν�, Ε. Π . MIGNE 99, 92 4). πως Ύμεις θα ακούσητε τα λαληθέντα, πως θα δ ιατεθητε εναντ ι αυτων και τί θα πράξητε περαιτέρω, εΤναι θέμα της Ύμετέρας 'Επισκοπικης συνειδήσεως, εχούσης πάντοτε προ όφθαλμων το φa6εΡΟν Β,η,μα του :Αδεκάστου κ ρ ιτου, εΙς δ οί πάντες παρα στησό.μεθα εν τΌ ήμέρq: εκείν!J , 'ίνα λoγdδoτήσωμεν περι των ύφ' ήμων πεπραγμένων . . 'Επικαλούμενος τας ευχας Ύμων και ευλογίας και Τιιν Δεξ ιαν Ύμων ασπαζόμενος, δ ιατελω μετα σε6ασμου, τιμης και αγάπης, ό:λλα και 6αθuτάτης όδύνης τόσον δια τα εργα της «Μείζονος» σσον και δ ια την συμ μετοχην Ύμων εΙς αυτήν.

ΕΙΠ Ι ΦΑΝ Ι ΟΣ Ι . θΕ ΟιΔΩIΡ/ΟΠΟΥΊΛΟΣ

' Αιρ χιμανδρίτης

y .r .

Ή παρούσα κοινοπο ιείται, κατα κα{}ηκον δικα ιοσύνης, προς τους ΑΓΝΩΣΤΟ ΥΣ ΜΟΙ Μητροπολίτας της Κύπρου, Σεοασμιωτάτους Πάφου κ.κ. Γεννάδιον, Κιτίου κ.κ. 'Ά ν{}ιμογ κα ι Κυρηγείας κ.κ. KυΠΡΙαJ'όν, καταδικασ{}έντας ύπο της «Μείζονος» παρα πάντα Κα γόνα και παρα πασαν εννοιαν δικαίου.

Ό αύτός.

- 40 -

Η εν Κύπρω "Μείζων Σύνοδος" και τα έργα αυτής

Recommend Documents