KABANATA I ANG SULIRANIN AT ANG KALIGIRAN NITO A. Introduksyon Sa panahon ngayon, hindi maitatangging tunay na laganap na ang paninigarilyo ng mga kabataang babae sa kahit saan mang sulok ng Pilipinas. Kung inyong mapapansin, tila bawat sulok ng ating bansa ay pinupugaran ng mga nagbebenta at gumagamit ng sigarilyo. Mapaartista man o propesyunal, drayber o kahit ang mismong mga doktor at nars sa mga ospital ay kabilang sa populasyong ito. Dahil dito, hindi na nakapagtataka pa kung tutularan ng ilang kabataang babae ang ganitong gawain. Ang paninigarilyo ng mga kabataang babae ay maituturing na isa sa mga nangungunang isyung patuloy na pinagtatalunan at sinusubukang maibsan. Patuloy ang pagtaas ng bilang ng mga kabataang babae nalululong sa bisyong ito. Dagdag pa rito ang kaalamang dumarami at tila pabata pa nang pabata ang mga sumusubok manigarilyo. Patuloy ang ganitong paglaganap kahit na marami ng mga solusyon at batas ang isinasagawa at isinasakatuparan upang labanan o di kaya naman ay mabawasan ang paglaganap ng gawaing ito. Ang pag-aaral na ito ay nagbibigay atensyon sa mga karanasan ng mga batang Pilipinong naninigarilyo. Kabilang na rito ang kanilang mga dahilan at pananaw ukol sa paninigarilyo, pati na rin ang pagbabagong naidulot nito sa kanilang pamumuhay. Nakapaloob din dito ang ilang mga suhestyon sa pagtigil o pagbabawas ng paninigarilyo. a. RASYONAL Nais ng mga mananaliksik na maunawaan ang tunay na dahilan ng paninigarilyo ng mga kabataan, at ang nagiging epekto nito sa bawat isa. Nais din ng mga mananaliksik na mabigyan ng atensyon ang mga karanasan
ng mga kabataan tungkol sa paninigarilyo. Mailalahad ng mga mananaliksik sa pag-aaral na ito ang buo at komprehensibong impormasyon tungkol sa paninigarilyo ng mga kabataan. Nakapaloob din sa pag-aaral na ito ang ilang suhestyon sa pagtigil o pagbabawas ng paninigarilyo.
b. LAYUNIN Maihayag ng mga mananaliksik sa pag-aaral na ito ang epekto ng paninigarilyo sa mga kabataan. Hindi lamang sa kalusugan ng mga ito gayun din naman sa pamumuhay ng mga kabataan nalululong sa ganitong bisyo. Mailalahad ng malinaw sa pag-aaral na ito ang mga impormasyong kailangang malaman ng mga mambabasa. Nais makamit sa pag-aaral na ito ang mga sumusunod na layunin: 1. Mailahad ang mga impormasyon tungkol
sa kalagayan ng mga
kabataan kaugnay sa paninigarilyo. 2. Pagtatala ng mga karaniwang dahilan at salik na nakaaapekto sa desisyon ng kabataan na manigarilyo at mga karaniwang epekto ng paninigarilyo lalo na kung bata pa lamang ay nasimulan na ang ganitong bisyo. 3. Pagbibigay ng ilang mungkahi at solusyon upang makatulong sa mga nais tumigil sa paninigarilyo. 4. Malaman ang iba’t ibang pisikal na epekto ng paninigarilyo sa mga mag-aaral na naninigarilyo at doon sa mga estudyanteng sec ond-hand smokers 5. Matukoy ang mga sikolohikal na manipestasyon ng paninigarilyo sa mga estudyante at sa mga mag-aaral na second-hand smokers 6. Bigyang-pansin ang mga dahilan at ugat ng paninigarilyo ng mga magaaral
7. Malaman kung anong kasarian, kung babae o lalake, ang may pinakamataas na bilang ng mga naninigarilyo 8. Matuklasan ang karaniwang edad ng mga kabataang naninigarilyo 9. Mapausbong ang kaalaman ng mga estudyante sa paksa ng paninigarilyo at sa pagkilala sa kanilang mga sarili.
c. KAHALAGAHAN NG PANANALIKSIK Ang kahalagahan ng pananaliksik na ito ay upang pamulatin ang pagiisip ng mga kabataang sa murang edad pa lamang ay nalululong na sa bisyo ng paninigarilyo. Hindi lamang sa kabataan makakatulong ito, kung hindi pati na rin sa mga taong hindi na mapigilan ang paninigarilyo. Makakatulong din ito sa mga hindi naninigarilyo upang huwag na nila subukan ang masamang bisyo na ito. Ayon sa mga mananaliksik, ang higit na kapakinabangan ng pag-aaral ay ang makakapaghahatid ng balita sa mga mambabasa tungkol sa paninigarilyo at mapagbigay alam sa publiko ang kanilang maitutulong upang mabawasan ang paninigarilyo ng kabataan.
d. BATAYANG KONSEPTWAL PANINIGARILYO NG ILANG MAG-AARAL NG SIENA COLLEGE OF SAN JOSE
ILANG MAG-AARAL NG SIENA COLLEGE OF SAN JOSE
EPEKTO NG PANINIGARILYO SA KALUSUGAN NG ILANG MAG-AARAL NG SIENA COLLEGE OF SAN JOSE
e. BATAYANG TEORETIKAL Nicotine Regulation Model - Mas marami ang sinisigarilyo ng isang naninigarilyo sa loob ng isang linggo kapag mas mababa ang nikotina sa sigarilyo nila kumpara sa may mas mataas na nikotina sa sigarilyo nila. Marami rin ang nasasabik sa sigarilyo kapag paubos na ang nikotina nito. Maaaring dahil ito sa direktong epekto ng nikotina sa katawan ng tao. Ayon kay Dr. J. Hilton Thompson may dalawang uri ng paninigarilyo, una ay ang paghithit ng usok ng sigarilyo hanggang sa bibig at ibubuga ito; at pangalawa ay ang paghihit ng usok ng sigarilyo hanggang sa baga nito atsaka ito ibubuga. Ayon din sakanya, malaki ang magiging epekto ng paninigarilyo sa buhay ng isang tao lalo na sa mga kabataan. Ayon sa mga pag-aaral ang paninigarilyo ay maaaring magdulot ng pagtaas ng blood pressure, paglapot ng dugo, kanser sa baga, bibig, lalamunan, matris at
pantog, katarata, pagkabulag at mababang timbang at diperensya sa panganganak
ng mga sanggol sa sinapupunan. Upang maging mas
kapakipakinabang ang pag-aaral na ito, kinakailangang humanap pa ang mga mananaliksik ng iba pang mga bagong datos upang masuportahan nito ang nais nitong iparating sa mga mambabasa.
f. SAKLAW AT LIMITASYON NG PAG-AARAL Ang pananaliksik tungkol sa “Epekto ng Paninigarilyo sa Kalusugan ng
ilang mag-aaral sa Sie na College of San Jose” ay sumasakop lamang sa epekto ng paninigarilyo sa katawan ng ilang estudyante sa bansang Pilipinas. Maaaring masama sa pananaliksik na ito ang mga sanhi ng paninigarilyo ngunit ang paksang naibigay ay iikot lamang sa epekto ng paninigarilyo.
g. PAGBIBIGAY KAHULUGAN SA MGA SALITA Ang mga salita o katagang ginamit ay mahalaga upang makita ang kabuluhan ng paksa at upang mailahad ang mga aral na nais nitong ipahiwatig. Makakatulong ito upang lubos na maunawaan ng mga mambabasa ang ideyang napapaloob sa pananaliksik.
1. Ang paninigarilyo ay isang masamang bisyo. Ito ay nakadudulot ng maraming sakit sa taong naninigarilyo pati na rin sa mga taong nakalalanghap ng usok galing sa sigarilyo nito. 2. Ang sigarilyo / yosi ay naglalaman ng mga pinong dahon ng tabako na nirolyo sa isang papel. Ito ay sinisindihan sa kabilang dulo at ang usok nito ay hinihithit at inilalabas muli sa ilong o bibig. 3. Ang nicotine ay isa sa mga nangungunang sangkap na nakukuha sa paninigarilyo. Isa itong nakalu- lulong na kemikal tulad ng “heroin” at “cocaine”.
4. Ang tar ay isa sa mga kemikal na matatagpuan sa isang sigarilyo. Ito ay paunawa kung bakit ang ngipin ng isang naninigarilyo ay dilaw. 5. Ang carcinogen ay kahit ano mang bagay na makapagdudulot ng kanser sa ating katawan. 6. Ang second-hand smoke ay ang usok na inilalabas ng naninigarilyo pati na rin ang usok na nasa lumalabas sa kabilang dulo ng sigarilyo. 7. Ang
second-hand
smoker
ay
ang
bansag
sa
mga
taong
nakalalanghap ng usok mula sa sigarilyo na kabilang sa mga taong hindi naninigarilyo. Makiki ta sa papel na ito ang terminong “ tagalanghap ” na tumutukoy rin sa kanila. 8. Ang vasoconstrictor ay isang terminolohiyang iniuugnay sa nicotine. Ito ay ang dahilan sa paninigas ng mga daluyan ng dugo. 9. Ang Coronary Artery Disease ay sakit na dulot ng baradong artery na makukuha sa bisyong paninigarilyo. 10. Ang Tuberculosis, sa kabilang dako, ay isang sakit na sanhi ng isang uri ng kagaw na mycobacterium tuberculosis . Ito rin ay naidudulot ng sobrang paninigarilyo. 11. Ang Chronic Obstructive Pulmonary Disorder o COPD ay isang uri ng masamang kalagayan na nakapambabara sa daanan ng hangin sa ating katawan. Ang paninigarilyo ay isa sa pinakamadalas na kontribyutor nito. 12. Ang nicorette ay isang alternatibo para sa paninigarilyo. Ang nicotine ay nasa pormang chewing gum. Kahit pa ginagamit bilang isang alternatibo, mayroon din itong mga epektong nakasasama sa kalusugan ng tao. 13. Ang nicotine transdermal systems o mas kilala bilang patches ay isa ring alternatibo sa paghithit ng sigarilyo. Ang nicotine ay nakalagay sa isang parisukat na patch na ipinapatong sa ibabaw ng balat ng braso. Ang patch ay pinapatagal na nakadikit rito ng 16 oras habang ang nicotine ay unti-unting pumapasok sa balat hanggang sa dumaloy kasama ng dugo.
14. Ang
nicotine
inhaler
ay
itinuturing
na
pampalit
sa
bisyong
paninigarilyo. Ito ay binubuo ng isang mouthpiece at isang sealed, tubular cartridge. Ang cartridge ay pinpindot upang mailabas ang nicotine na laman nito. 15. Ang nicotine nasal spray ay tulad ng inhaler, patches at nicorette. Ang tanging ikinaiba niya sa lahat ay ang pagsinghot ng nicotine sa ilong.
KABANATA II MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL a. KAUGNAY NA LITERATURA
Pharmacology for the Primary Care Provider Ayon sa aklat na Pharmacology for the primary care provider (2004), ang paninigarilyo ay ang sanhi ng maraming sakit. Ito ay ang pagkakaroon ng cancer sa baga, esophagus, at larynx, coronary artery disease, peripheral artery disease, stroke, at Chronic Obstructive Pulmonary Disorder o COPD. Sinasabi din na 27.3 porsyento ang naninigarilyo edad 25-44, 23.3 porsyento ay edad 4564, at 10.5 porsyento ang naninigarilyo edad 65 pataas. Ang mga bata ay may posibilidad din na magkaroon na ng sakit sa puso dahil sa mataas na kolesterol na nakukuha mula sa pagkalanghap ng usok ng sigarilyo sa loob ng bahay. Sinasabi na mahigit 420,000 ang mga namamatay taun-taon dahil sa pagkakasakit sa paninigarilyo. Ang nicotine ay nakakataas ng heart rate at blood pressure gawa ng pagtaas ng epinephrine. Ito din ay nakakababa ng oxygen dahil sa pagtaas ng carbon dioxide sa katawan. Sinasabi din na maaring mabawasan ang pag-iisip ng naninigarilyo kumpara sa matatandang hindi naninigarilyo at ang kanilang katawan ay mas dumidepende sa droga. Ang biglaang hindi paninigarilyo ng tao ay nakakaranas ng pagiging irritable, pagiging pagod, pagdagdag ng timbang gawa ng madaming pagkain, depresyon, pagkasakit ng ulo, pagkahirap magpokus at ang mga ito ay maaring mabawasan sa paggamit ng nicotine-containing smoking deterrents na kung saan binabawasan nito ang nicotine plasma sa katawan. Ang taong tumigil sa paninigarilyo o hindi nanigarilyo ay maiiwasan ang pagkabaho ng hininga,
paninilaw ng ngipin, panunuyot ng buhok at balat, at pagkasira ng panlasa.
Critical Thinking in Respiratory Care Ayon sa aklat na Critical thinking in respiratory care (2002), ang chronic obstructive pulmonary disorder o COPD ay ang epekto ng kapaligiran sa ating buhay o dahil sa namana ito. 80-90 porsyento ay dahil sa paninigarilyo at sa second hand smoke na isang halimbawa ng pangkapaligiran. Ang mga may sakit na COPD ay nakakaranas ng sintomas na cyanosis bilang epekto ng hypoxia, pagkahingal, at bronchoconstriction kung kaya masasabi na ang COPD ay sakit na may pagharang sa daanan ng hangin. Sinasabi na ang mga naninigarilyo ng dalawamput taon ay ang mga nakakranas ng mga nabanggit na sintomas.
Cardiopulmunary Physical Therapy: A Guide to Practice Ang librong ito ay tumatalakay sa iba’t ibang paksa, ngunit ang pokus nito
ay ang mapalalim ang kaalaman ng mga physical therapists upang maging mas mabisa ang kanilang gawain. Nakasaad rin dito ang karaniwang sanhi ng pagkasira ng puso at baga, ang mga iba’t ibang cardiopulmonary examinations
at mga lunas sa ilang sakit na may kinalaman sa nasabing parte ng katawan. Nilalaman rin nito ang kumpletong impormasyon sa pharmacology at pagbigay ng ligtas at epektibong paggamit ng gamot.
Tuberculosis: A Foundation for Nursing and Health Care Practice Ayon sa World Health Organization, dalawang daang milyong (200M) katao ang magkakaroon ng tuberculosis sa gitna ng taong 2000 at 2020 at tatlumpu’t limang milyon (35M) katao ang mamamatay sa sakit na ito. Ang
librong ito ay naglalaman ng patnubay sa mga nars at pagbibigay kaalaman sa epektibong pagdiagnose, pagiwas, paglunas at pagalaga. Nakasaad rin dito ang
mga bagong pagkanya at konsepto ukol sa sakit na tuberculosis. Ang librong ito ay naghihikayat sa mga nars at iba pang practitioners na gawin ang mga nasabing konsepto at epektibong pamamaraan upang maging mas mabisa ang pagiwas at paglunas sa sakit na tuberculosis.
Pocket Handbook of Clinical Psychology Isinasaad sa librong ito ang iba’t ibang pangsikolohikal na epekto ng samu’t saring mga droga. Isa sa mga bagay na itinatalakay dito ay ang
paninigarilyo. Inilalarawan ito ng libro bilang isa sa mga pinakalaganap at pinakanakamamatay na bisyo. Ang itinuturing na isa sa mga pangunahing dahilan ng pagkakasangkot ng mga kabataan sa bisyo ng paninigarilyo ay ang kanilang kapaligiran. Minsan, ang paninigarilyo ay maaaring naidulot din ng iba pang mga bisyo tulad ng pag-inom ng alak, pagdo-droga, atbp. Ang paninigarilyo ay maaaring mawala sa pamamagitan ng hypnosis, acupuncture, aversive therapy, atbp. Nabanggit din sa librong ito ang isang pag-aaral na isinagawa noong taon ng 2000 sa Estados Unidos. Sinasabi sa grap ng pag-aaral, 24.2% ng populasyon ay mga kabataang edad 12-17 taong gulang. Ang pinakamataas naman na porsyento ay ang mga taong edad 18-25, 44.7%.
Pharmacology for Nursing Care Ang librong ito ay malaki ang tulong para sa mga propesyon na may kinalaman sa siyensya. Nakasaad dito ang mga gamot na maaaring gamitin sa kung anumang sakit at ang mga epekto nito sa tao. Narito rin ang mga kasangkapan ng mga gamot at mga ginagawa nito sa katawan at pag-iisip ng tao. Sinabi sa librong ito na mahigit kumulang 128,813 na katao ang namamatay dahil sa lung cancer, 111,344 naman ang sa heart disease at 64,735 naman ang sa chronic airway obstruction o chronic obstructive pulmonary
disorder. 36,000 rito ay mga taong hindi naninigarilyo. Ang mga taong naninigarilyo ay nakakaramdam ng mga pisikal na manipestasyon ng paninigarilyo tulad ng pagbilis ng tibok ng puso, pagtaas ng presyon ng dugo, pagtaas ng konsentrasyon ng gastric acid sa tiyan (pagsusuka), pagpapawis, pagkabusog, pagka-alerto, pagkukumbulsyon, atbp. Ang paglanghap ng usok mula sa mga sigarilyo ay nagiging dahilan upang makaramdam ng pagkahilo at nausea ang mga hindi naninigarilyo.
Mosby’s Pharmacology in Nursing
Ang mga impormasyon sa librong ito ay halos katulad ng naunang nabanggit. Ito ay tumatalakay sa mga gamot at ang komposisyon nito. Nakasaad din dito ang mga paraan kung paano nakaaapekto ang mga drogang ito sa isang indibidwal. Sinasabi rito na ang paninigarilyo ay nakapagpaparami ng bilang ng white blood cells sa ating dugo. Ganun na din ang sa hemoglobin at hematocrit. Ang bilis ng paghilom ng mga sugat ay bumabagal dahil sa nicotine. Dito rin hinihikayat na maging modelo ng mga kabataan ang mga nars. Bilang mga tagapaglingkod ng sambayanan pagdating sa kalusugan, dapat maging modelo ang mga nars sa paghindi sa bisyo ng paninigarilyo. Kung gusto nilang maging kontribyutor sa pagkakaroon ng pagbabago sa public smoking behaviors, dapat simulan nila sa kanilang mga sarili at maging isang non-smoker.
Mental Health and Mental Illness Ang librong ito ay naglalaman ng mga impormasyon tungkol sa mga sakit na maaaring makaapekto sa pag-iisip ng isang tao lalo na kung sila ay dumedepende sa mga gamot o nalululong sa masamang bisyo.
Marami ang mga problemang kanilang binaggit na konektado sa paninigarilyo. Ito ay tinatawag na “nicotine -related disorder”. Ang pangyayaring
ito ay nararanasan ng mga taong malakas ang pagkadepende sa paninigarilyo. Sinasabi dito na ang paggamit ng tobako sa ating bansa ay patuloy pa ring lumalaganap. May mga taong, para sa kanila, ay maganda ang epekto ng paninigarilyo sa kanilang katawan at meron din namang mga taong hindi sumasang-ayon dito.
Antioxidant Status, Diet, Nutrition and Health Ang
librong
ito
ay
ang
kauna-unahang
nakapagsama-sama
at
nakapagkonekta sa haynayan, pangnutrisyon at pangkalusugang aspekto ng mga anti-oxidants.Itinatalakay sa librong ito ang mga epekto, tungkulin, mga nakaaapektong bagay sa mga anti-oxidant at iba pang bagay na kaugnay nito. Nakasaad sa librong ito kung anu-ano ang mga nakabubuti at nakakasamang epekto ng paninigarilyo sa katawan ng mga tao, lalo na sa mga buntis.
Compendium of Philippine Medicine, 4th Edition Ang babasahing ito ay naglalaman ng mga sakit na maaaring makuha ng mga tao. Kasama ng mga sakit na binabanggit sa librong ito ay ang mga kasaysayan, paraan ng paggamot at paraan ng pag-iwas rito. Isa sa mga sakit na nakasaad rito ay ang Chronic Obstructive Pulmonary Disease o COPD. Ito ay ang pagkakaharap sa progresibong paghadlang sa daloy ng hangin papunta sa baga na maaaring marahil sa sakit na Chronic Bronchitis o kaya ay Emphysema na nakukuha sa kinagawiang paninigarilyo. Gayundin, ang COPD ay isa sa mga pinakaimportante na karamdaman sa ika-20
siglo marahil ito ay ang pangunahing dahilan ng kapansanan at kamatayan. Sa taong 1990, ang COPD ay nagranggo na ika-12 sa listahan ng mga pangunahing sanhi ng sakit ng tao. At ayon sa WHO, “…for year 2020, chronic obstructive
pulmonary disease will be ranked number 4…” sinasabi na di malayong mangyari na tumaas ang ranggo ng sakit na ito base sa rami ng populasyon ng mga taong may sapat na gulang at matulin na pagdami ng gumagamit ng sigarilyo. May mga patnubay na inilahad ang babasahin upang pagbutihin ang paghahatid ng malasakit sa kalusugan ng
tao, itaguyod ang paghahatid ng
pasyente na nasa pangabi, at para sa pagsusuri at pangangasiwa ng COPD sa mga Filipino.
KABANATA III DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK
A. Disenyo ng Pananaliksik Ang pamanahong papel na ito ay isinasagawa ayon sa disenyo ng pamaraang deskriptibong pananaliksik. Ang metodolohiyang ito ay isang paraan upang makahanap ng mga impormasyon at makapagbigay ng maayos na interpretasyon ng mga resulta. Dahil sa paninigarilyo ang napiling paksa ng mga mananaliksik, na tumatalakay sa kasalukuyang pangyayari at kondisyon ng mga taong sangkot dito, ang pamaraang ito ang pinaka-angkop na gamitin. Ito ay dahil makapagbibigay ito ng maayos na paglalarawan ng mga nalikom na impormasyon.
B. Mga Respondente
Ang mga respondente para sa pag-aaral na ito ay ang mga babae at lalaking mag-aaral ng ika-unang taon ng Kolehiyo ng Narsing ng Unibersidad ng Santo Tomas ng taong-akademiko 2009-2010. Ang unang taon ay binubuo ng labindalawang pangkat. Mula sa labindalawang pangkat, ang mga mananaliksik ay kumuha lamang ng anim na pangkat na pagbibigyan ng sarbey. Doon sa anim na pangkat, ninais ng mga mananaliksik na kumuha ng 10 respondenteng babae, ganun din sa lalake, sa pamamagitan ng random sampling. Mayroong mga pangkat na kulang sa 10 ang mga kaklaseng lalaki, kaya naman ang mga babae ang bumuno sa mga kulang na sarbey. Lahat-lahat, mayroong 120 respondente ang pag-aaral na ito. 68 ang babae at 52 ang bilang ng mga lalake. C. Instrumentong Pampananaliksik Ang sarbey-kwestyoneyr ang napiling gamitin ng mga mananaliksik sapagkat ito ang pinaka-epektibo, pinakamadali, pinakanirerekomendang paraan ng pagkuha ng impormasyon. Naghanda ng sarbey upang ipasagot sa mga respondente at makakuha ng impormasyon para sa pag-aaral. Gumamit din ng mga libro, magasin, tisis, at internet upang madagdagan ang mga impormasyong nalikom.
