ANG RELASYON NG WIKA AT KULTURA Ano ba ang Wika? Ano ba ang Kultura? Bakit angkop na angkop ang wika sa kultura? Bakit walang wikang superyor sa ibang wika? Bakit magkabuhol ang wika at kultura? At gaano bang kahalaga sa isang bansa ang wika at kultura? Paano ito mapapahalagahan? ANO ANG KULTURA?
Bawat pangkat ng mga taong naninirahan sa isang bansa, bayan, pook o pamayanan ay may sariling kultura. Ang kultura, sa payak na kahulugan, ay ang sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng isang pangkat ng mga taong nananahanan sa isang pamayanan. (Santiago, 199! Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng mga tao sa isang lipunan sa mun"o at sa kanilang kapaligiran. Ang pananaw na ito ay hango sa paniniwala, tra"isyon, uri ng pamumuhat, at iba pang mga bagay na nag#ugnay sa kanila at nagpatibay sa bigkis ng pagkakaisa na siyang nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang "iwa, pananaw, kaugalian at a"hikain. ($ubri%o, &''9! ay "alawang uri ng kultura. Ang materyal na kultura at "i#materyal na kultura. Binubuo ng materyal na kultura ang mga bagay na nakikita at nahahawakang pisikal. )abibilang "ito ang mga kasangkapan, kasuotan, kagamitan, bahay at pagkain. Samantala, ang mga kaugalian, tra"isyon, panitikan, musika, sayaw, paniniwala at relihiyon, pamahalaan at hanap#buhay ay sumasaklaw sa "i#materyal na kultura. (*elmirin, &'1&! ANO ANG WIKA?
+sang kab +sang kabuua uuan n ng mg mgaa sag sagisa isag g sa par paraan aang g bi binib nibigk igkas as na sa pam pamama amagit gitan an ni nito to ay nagkak nagkakaug augnay nay,, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao. http--gabayngwika.blogspot.%om http--gabayn gwika.blogspot.%om-&''-'/-ano#ba#an -&''-'/-ano#ba#ang#wika.html g#wika.html Wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. (0leason! ANG BAWAT WIKA AY ANGKOP SA BAWAT KULTURA
Anupat ang bawat wika ay angkop na angkop sa kulturang kinabubuhulan kinabubuhulan nito. agagamit "in ang isang wikang hin"i katutubo sa isang pamayanan ngunit itoy hin"i kasimbisa ng wikang likas sa nasabing pook. Sa katotohanan, ang ganitong pangyayari ay malimit maganap sa mga bansang nasasakop ng ibang bansa. )atural lamang na pairalin ng mananakop ang kanyang sariling wika sa kanyang nasasakupan. +sang halimbawa ay ang bansang Pilipinas na ilang "aantaong sinakop ng mga Kastila. Sa panahong iyon ay pinilit ng mga Kastilang pairalin ang kanilang wika upang siyang gamitin ng mga 2+n"ios3 na may ibang kultura. )akapasok "in, kung sabagay, sa ating bansa ang ilang kultura ng mga Kastila, kaalinsabay ng pagpapairal ng kanilang wika ay relihiyon. Subalit hin"i sapat ang gayon upang maipahayag ng mga Pilipino sa wikang Kastila ang kanilang kaisipan, maliban sa ilan#ilang nakapag#aral sa 4uropa. (Santiago, 199! Bawat wika ay natatangi. Bawat wika ay naiiba sa ibang wika. *ahil sa iba iba nga ang kultura ng pinagmulang lahi ng tao, ang wika ay a y iba iba rin sa lahat ng panig sa mun"o. ay etnograpikong pagkakaiba rin sapagkat napakaraming minoryang grupo ( ethnic groups! groups ! ang mga lahi o lipi. (Bernales, et al., &''1! Bawat pangkat ay may kulturang kaiba sa kultura ng ibang pangkat. Ang kultura ng isang pangkat o grupo ay nakatanim at kusang umuusbong ang isang wikang likas sa kanila.
WALANG WIKANG SUPERYOR SA IBANG WIKA
agkakapantay#pantay ang lahat ng wika at kultura. +to ang iginiit ni 5ran6 Boas ng nagsimula ang ikahuling bahagi ng ika#19 siglo. Binigyang "iin ni Boas na kaya ng lahat wikang ipahayag ang anumang gustong ipahayag ng katutubong nagsasalita nito ngunit sa iba#ibang kaparaanan at estilo ayon sa kulturang iniiralan ng nasabing wika. Pinakamabisa sa mga Amerikano ang wikang +ngles para sa kanilang kultura7 gayun"in ang wikang )iponggo sa mga 8apon, ang an"arin sa mga +ntsik, ang 5ilipino sa mga Pilipino atbp. 8in"i maipipilit ng mga Amerikano na mas mabisa ang kanilang wika kaysa sa mga Pilipino. as mabisa ang wikang +ngles kung Amerikano ang gumagamit at ginagamitan, gayun"in sa wikang 5ilipino, higit na mabisa kung ang kausap ay kapwa Pilipino. ANG WIKA AT KULTURA AY MAGKABUHOL
atalik na magkaugnay ang wika at kultura kaya nga naririnig natin na magkabuhol ang wika at kultura. 8in"i maaaring paghiwalayin ang wika at kultura. Ang pagkawala o pagkamatay ng isang wika ay nangangahulugan "in ng pagkamatay o pagkawala ng isang kultura. Ang wika ang siyang pagkakakilanlan ng isang kultura. (Santos, et al., &''9! Sa kultura ng mga 4skimo, may labinlimang (1/! katawagan sila sa ibat ibang kalagayan ng nyebe (snow). Snowflake, Frost, Fine Snow, Drifting Particles, Clinging Particles, Fallen Snow, Soft Deep Fallen Snow, Crust on Fallen Snow, Fresh Fallen Snow, Fallen Snow floating on Water, Snow Bank, Snow Block, Snow Cornice, Blizzard, at Severe Blizzard (Woo"bury, 1991! 8in"i maaaring isang katawagan lamang ang gamitin ng mga 4skimo sa ibat#ibang kalagayan ng nyebe (snow) sapagkat ang snow ay parte na ng kanilang kultura at ang labinlimang (1/! katawagan na yun ay napagkasun"uan ng pangkat nila. Sa kabilang "ako, hin"i rin naman angkop sa ating mga Pilipino na gamitin ang labinlimang katawagan sapagkat wala namang nyebe "ito sa bansang Pilipinas. Sa ma"aling sabi, hin"i ito parte ng ating kultura. Bagamat isang salita lamang ang ginagamit ng mga Pilipinonyebe (wala talagang katawagan ta!ong "ga Pilipino sa snow sapagkat ang n!e#e a! galing sa wikang $astila na %ieve) ngunit hin"i nangangahulugan na mahinang uri ng wika ang 5ilipino kung ihahalintula" sa wika ng mga 4skimo. Pansinin "in natin na kung mayroon silang ibat#ibang katawagan sa nyebe wala naman silang mga katawagan tungkol sa pagsasaka. Sabihin na nating sa mga uri ng bigas sa Pilipinas katula" ng Sinan"omeng, Bor"agol, Banay, asipag atbp. : hin"i kaya sa ibat#ibang luto ng bigas na sa wikang +ngles ay tinatawag nilang rice. ;pang mas maging malinaw tignan ang "ayagram sa ibaba.
BAHAW
PALAY
BIGAS
KANIN
SINANG AG TUTONG
akikita sa "ayagram na mula sa pagiging palay, nagiging bigas ito kung naalisan na ng balat. Kung naisaing na ang bigas, kanin na ang tawag "ito. Kung malamig na ang kanin, bahaw na ang tawag. Ang naka"ikit sa pinaglutuan ng bigas na naging kanin, tutong ang naging tawag natin. )gunit sa mga Amerikano, isa lamang
ang tawag nila sa mga ito rice na "inag"agan lamang ng pang#uri. &ld o Cold rice para sa kaning lamig o bahaw, fried rice para sa sinangag at #urnt rice para sa tutong. ANG KAHALAGAHAN NG WIKA AT KULTURA
ahalaga ang wika sa isang bayan, "ahil ito ay ang anumang binibigkas o isinulat ng tao upang maipahayag ang kanyang saloobin. Ang wika ang siyang nagbibigay pagkakataon para sa mga tao sa ibat#ibang lugar upang makapag#usap, upang magkaintin"ihan at upang makabuo ng pagkakaisa. Ang kultura naman ay ang mga bagay na tumutukoy sa sa pangkalahatang gawain o aktibi"a" ng mga sa isang lugar. (+gna%io, &'11! Kung walang wika, walang bansa sapagkat hin"i tayo nakakapagusap o wala tayong komunikasyon sa ka"ahilanang walang naguugnay sa bawat tao sa isang bansa, walang pagkakaisa at higit sa lahat walang mabubuong kultura. Ang wika ay ang tagapagbigkis ng isang lipunan. (Buensu%eso, et al., 1991! Ang simpleng paggamit at paggalang sa wika at kultura ay isang pagpapakita ng pagpapahalaga. Ating gamitin ang sarili nating wika at bumuo ng isang kultura na kagalang#galang o ginagalang ng lahat at tayoy makakabuo ng isang bansang may pagkakaisa at higit sa lahat ma y tiwala sa isat#isa. Sa pangwakas, ang wika ay balangkas ng pinili at isinaayos na set o kabuuan ng silasalitang tunog sa paraang arbitraryo upang magamit sa pagpapahayag ng "am"amin, kaisipan, kaugalian at uri ng pamumuhay o kultura ng isang pangkat sa isang bansa o lipunan. Sanggunian: Akla Bernales, $olan"o A. et al., &''1. Pag!a"a a Pag"ula "a I!a# $ i!ang %i"i&lina. utya Publishing 8ouse, +n%.
onso :. 199. Pani'ulang Lingg(i"ika. $e Bookstore +n%. anila, Philippines. Santos, Angelina @. et al., &''9. Ang Aka)e'ik*ng +ili&in* "a K*'unika",*n. utya Publishing 8ouse +n%. alabon =ity. War"haugh. $onal". 199&. An Inr*)uci*n * S*ci*lingui"ic"- . n) e). Bla%kwell. :>or", ;K.
Inerne
http--gabayngwika.blogspot.%om-&''-'/-ano#ba#ang#wika.html http--languagelinks.org-onlinepapers-wika&.html http--ramil"emerin.blogspot.%om-&'1&-'/-uri#ng#kultura.html http--ro66igna%io .blogspot.%om-&'11-'-wika#at#kultura.html http--www.prin%eton.e"u-browning-snow.html
