Werner Tiki Kustenmacher Με τον Lothar J. Seiwert
Πώς να απλοποιήσετε τη ζωή σας
Πώς να ζείτε πιο απλά και ευτυχισμένα
Μετάφραση: Δημήτρης Κωστάκης
Αθήνα 2005 -1-
Περιεχόμενα Το πρότυπο της πυραμίδας με τα επίπεδα........................................................................................ 3 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 1 ........................................................................................ 5 Απλουστευτική ιδέα 1: Τακτοποιήστε το χώρο εργασίας σας ......................................................... 5 Απλουστευτική ιδέα 2: Ξεφορτώστε το γραφείο σας ...................................................................... 7 Απλουστευτική ιδέα 3: Καθαρίστε το περιβάλλον σας.................................................................. 15 Απλουστευτική ιδέα 4: Ξεπεράστε την αφηρημάδα σας................................................................ 29 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 2 ...................................................................................... 33 Απλουστευτική ιδέα 5: Απαλλαγείτε από τις εμπλοκές σας για τα οικονομικά σας ....................... 33 Απλουστευτική ιδέα 6: Απομυθοποιήστε το θέμα των χρημάτων.................................................. 36 Απλουστευτική ιδέα 7: Απαλλαγείτε από τα χρέη σας .................................................................. 37 Απλουστευτική ιδέα 8: Σταματήστε να ανησυχείτε για την ασφάλεια σας .................................... 41 Απλουστευτική ιδέα 9: Επεξεργαστείτε τη δική σας αντίληψη για τον πλούτο.............................. 49 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 3 ...................................................................................... 54 Απλουστευτική ιδέα 10: Διαχωρίστε τις ασχολίες σας .................................................................. 54 Απλουστευτική ιδέα 11: Απαλλαγείτε από την τελειομανία.......................................................... 56 Απλουστευτική ιδέα 12: Απαλλαγείτε από την πίεση λέγοντας σταθερά «Όχι!» ........................... 63 Απλουστευτική ιδέα 13: Επιβραδύνετε τη ζωή σας....................................................................... 66 Απλουστευτική ιδέα 14: Να αποδράτε πότε-πότε ......................................................................... 85 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 4 ...................................................................................... 87 Απλουστευτική ιδέα 15: Κάνετε το σώμα σας να παράγει τις χημικές ουσίες που προκαλούν ευτυχία ........................................................................................................................................ 87 Απλουστευτική ιδέα 16: Αποδεσμεύατε τον ενθουσιασμό σας...................................................... 89 Απλουστευτική ιδέα 17: Βγάλτε την ένταση από τη γυμναστική................................................... 91 Απλουστευτική ιδέα 18: Καθαρίστε εσωτερικά το σώμα σας........................................................ 94 Απλουστευτική ιδέα 19: Ο καλύτερος τρόπος για να χαλαρώσετε ................................................ 99 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 5 .................................................................................... 105 Απλουστευτική ιδέα 20: Χρησιμοποιήστε τη δικτύωση για να τερματίσετε την απομόνωση σας 105 Απλουστευτική ιδέα 21: Ξεμπερδέψτε τους οικογενειακούς δεσμούς σας................................... 110 Απλουστευτική ιδέα 22: Προετοιμάστε την κηδεία σας .............................................................. 111 Απλουστευτική ιδέα 23: Αποδυναμώστε τα αισθήματα φθόνου.................................................. 112 Απλουστευτική ιδέα 24: Απαλλαγείτε από τη διάθεση κριτικής.................................................. 115 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 6 .................................................................................... 119 Απλουστευτική ιδέα 25: Αναπτύξτε τη σχέση σας...................................................................... 119 Απλουστευτική ιδέα 26: Αποδραματοποιήστε τις συζητήσεις σας .............................................. 122 Απλουστευτική ιδέα 27: Ισορροπείστε τη σχέση ανάμεσα σε εργασία και σε ιδιωτική ζωή......... 125 Απλουστευτική ιδέα 28: Ξεκλειδώστε τη σεξουαλική σας ενέργεια ............................................ 127 Απλουστευτική ιδέα 29: Πάρτε από τώρα κοινές αποφάσεις για τα γηρατειά σας ....................... 129 Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 7 .................................................................................... 132 Απλουστευτική ιδέα 30: Ανακαλύψτε το στόχο σας στη ζωή...................................................... 132 Απλουστευτική ιδέα 31: Αναπτύξτε τα πλεονεκτήματα σας........................................................ 134 Απλουστευτική ιδέα 32: Ανακουφίστε τη συνείδηση σας ........................................................... 135 Απλουστευτική ιδέα 33: Κατανοήστε τον εαυτό σας .................................................................. 137 Η εφαρμογή των αρχών της απλοποίησης στην πράξη ................................................................ 152 Το ημερολόγιο σας για την απλοποίηση ..................................................................................... 152
-2-
Το πρότυπο της πυραμίδας με τα επίπεδα Μπορούμε να συγκρίνουμε το δρόμο προς την απλοποίηση με μια πυραμίδα. Ο δρόμος προς τον απλό, καθαρό πυρήνα, προς την ουσία της ζωής σας, περνάει μέσα από επτά επίπεδα που συμβολίζουν τους διάφορους τομείς της ζωής σας. Ο δρόμος προς τα πάνω είναι ταυτόχρονα και δρόμος προς τα μέσα. Η διαδικασία λειτουργεί αν κατορθώσετε τουλάχιστον ένα άλμα βελτίωσης σε κάθε επίπεδο. Η σειρά των επιπέδων δεν είναι το βασικό. Μπορείτε να αρχίσετε από τη βάση της πυραμίδας, από τη μέση της ή από οπουδήποτε αλλού. Η εμπειρία μας δείχνει ότι η επιθυμία για απλότητα συνήθως ξεκινάει από το πρώτο επίπεδο: το χάος που επικρατεί στο γραφείο σας και στο σπίτι σας. Γι' αυτό, η επισκόπηση των επτά επιπέδων της απλοποίησης ξεκινάει από ένα εντελώς απτό ζήτημα: την τακτοποίηση. Επίπεδο 1: Τα πράγματα σας Αυτό σημαίνει οτιδήποτε κατέχετε. Οι στατιστικολόγοι λένε ότι κατά μέσο όρο ο καθένας από εμάς κατέχει 10.000 πράγματα. Ωστόσο, από άνθρωπο σε άνθρωπο ο αριθμός αυτός γνωρίζει μεγάλες διακυμάνσεις. Σ την περίπτωση σας μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος. Πρέπει να κάνετε μια αρχή από το γραφείο σας και να δοκιμάσετε το υπέροχο συναίσθημα ότι αποκτάτε τον έλεγχο πάνω στο χαρτοβασίλειό σας αντί να του επιτρέψετε να κυριαρχήσει εκείνο πάνω σας. Στη συνέχεια προχωράτε στις ντουλάπες, στο υπόλοιπο σπίτι, στο γκαράζ, στο αυτοκίνητο, χωρίς να κάνετε καμιά διάκριση ανάμεσα στα πράγματα που έχετε στη δουλειά και στα πράγματα της προσωπικής σας ζωής. Επίπεδο 2: Τα οικονομικά σας Τα οικονομικά είναι εικονικά πράγματα, εν δυνάμει υλικά. Συχνά εί-ναι πολύ δυσκολότερο να τακτοποιήσουμε τα οικονομικά μας απ' ό,τι να τακτοποιήσουμε την ακαταστασία στο σπίτι μας. Στο κάτω-κάτω, δεν μιλάμε μόνο για μετρητά και υπόλοιπα λογαριασμού, αλλά και για χρέη και δάνεια, και ιδίως για πρότυπα συμπεριφοράς που έχουμε μά-θει και νοητικούς φραγμούς σχετικά με τα χρήματα. Επίπεδο 3: Ο χρόνος σας Αυτό το αγαθό είναι ακόμα πιο φευγαλέο. Ο καθένας μας διαθέτει 24 ώρες κάθε μέρα. Το πραγματικό ζήτημα είναι πόσος από αυτόν τον χρόνο είναι ελεύθερος, στη διάθεση μας. Σύζυγος, παιδιά, πελάτες, εργοδότης, συνάδελφοι, συγγενείς και φίλοι, όλοι διεκδικούν ένα κομμάτι από το χρόνο μας. Και σαν να μην έφτανε αυτό, υπάρχουν οι καθημερινές ρουτίνες και υποχρεώσεις, τα χόμπι, ίσως κι ένα μυστικό πάθος. Πού όμως θα βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας και μόνο, για να «ξαναβρείτε τον εαυτό σας», να συλλογιστείτε χωρίς να κάνετε τίποτε άλλο; Και εδώ δημιουργείτε τάξη και απλότητα και με τον τρόπο αυτό κάνετε ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς τον εσώτερο εαυτό σας. Επίπεδο 4: Η υγεία σας Το σώμα σας είναι το πιο προσωπικό αγαθό σας. Σε πολλές περιπτώσεις, το προσέχουμε μόνο όταν παύει να λειτουργεί σωστά. Όταν αρρωσταίνουμε, όλα περιστρέφονται γύρω από το σώμα μας καν τότε παραμερίζουμε όλα τα άλλα σημαντικά ενδιαφέροντα της ζωής μας. Ο δρόμος προς την απλοποίηση δείχνει πώς να εμποδίσετε τα πράγματα να φτάσουν σε αυτό το σημείο, με μακροπρόθεσμη πρόληψη των ασθενειών. Σας δείχνει επίσης πώς να επιτύχετε μια υγιή συνύπαρξη ανάμεσα σε νου και σώμα. Εδώ περιλαμβάνεται επίσης μια υγιής σχέση με τη σεξουαλικότητα σας. Επίπεδο 5: Οι σχέσεις σας Το κοινωνικό δίκτυο στο περιβάλλον σας μπορεί να γίνει πηγή μιας εξαιρετικά περίπλοκης -3-
ζωής. Προσωπικές βλέψεις, διενέξεις, παρενόχληση, φθόνος είναι μερικές από τις επιβλαβείς συνέπειες. Αλλά ακόμα και οι φιλικές σχέσεις ή οι κοινωνικές υποχρεώσεις μπορούν να γίνουν περίπλοκες, ιδίως αν τις αφήσετε να σας καταναλίσκουν, αν υπάρχετε μόνο για τους άλλους και εις βάρος των δικών σας αναγκών. Η διαδικασία στο δρόμο προς την απλοποίηση ξεκαθαρίζει και απλοποιεί τις σχέσεις σας. Σας αποδεσμεύει για εκείνες τις ανθρώπινες επαφές που σας εμπλουτίζουν και σας βοηθούν να προχωρήσετε. Σας βοηθάει να διευκολύνετε τις σχέσεις με τους γονείς σας και τους άλλους συγγενείς σας. Μάλιστα, σας βοηθάει ακόμα και να δείτε πέρα από τη διάρκεια της δικής σας ζωής. Επίπεδο 6: Ο σύντροφος της ζωής σας Η τεράστια σημασία που δίνουμε στην αγάπη βασίζεται στην πεποίθηση ότι με τη σχέση μας με το «έτερο ήμισυ» μας ερχόμαστε πιο κοντά στον εαυτό μας. Όταν λέμε «έτερο ήμισυ» δεν είναι ανάγκη να πρόκειται για έγγαμη σχέση ή συμβίωση. Οι άνθρωποι με θρησκευτικό προσανατολισμό μπορεί να βρουν αυτή τη σχέση τους στο Θεό. Για ανθρώπους που ζουν μόνοι τους μπορεί να είναι οι συγγενείς, φίλοι ή άλλες σημαντικές σχέσεις. Ο δρόμος προς την απλοποίηση θέτει τέρμα στην ανόητη πεποίθηση ότι οι επιτυχίες της σταδιοδρομίας είναι αναπόφευκτο να ασκήσουν μεγάλη πίεση στο γάμο ή στη σχέση σας. Επίπεδο 7: Εσείς Η κορυφή της πυραμίδας της απλοποίησης είναι ένα δωμάτιο που μέσα του βρίσκεται ένας εντελώς μοναδικός χαρακτήρας. Πάνω από την είσοδο βρίσκεται ο στόχος της ζωής σας, η προσωπική σας ιδέα για την πληρότητα και την ευτυχία, ο σκοπός της ζωής σας. Στο τέλος του ταξιδιού, θα διαπιστώσετε ότι το δωμάτιο χαρακτηρίζεται από απόλυτη απλότητα. Όμως, το δωμάτιο δεν είναι άδειο- είναι γεμάτο με τη δική σας μοναδική προσωπικότητα. Εδώ θα βρείτε πολύ περισσότερα από απλώς τον εαυτό σας. Και όταν θα βγείτε από το δωμάτιο, θα δοκιμάσετε έναν υπέροχο μετασχηματισμό. Οι απλουστευτικές ιδέες Κάθε απλουστευτική ιδέα που θα γνωρίσετε στις επόμενες σελίδες βασίζεται σε μια απλή αρχή: λιγότερα ίσον καλύτερα. Πετυχαίνετε περισσότερα όταν αναστρέφετε τη σπείρα της πολυπλοκότητας. Γι' αυτό λέμε: μειώστε στο μισό τα πράγματα αντί να τα διπλασιάσετε, πετάξτε τα σκουπίδια αντί να τα σωριάζετε, χαλαρώστε αντί να στρεσάρεστε, κόψτε ταχύτητα αντί να επιταχύνετε. Ενσωματώστε συνειδητά τις αρχές αυτές στην καθημερινή σας ζωή. Τότε θα έχετε ήδη βρεθεί στα μισά του δρόμου προς στην απλοποίηση
-4-
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 1
Το χαμηλότερο επίπεδο στην πυραμίδα αφορά «πράγματα». Λέγοντας πράγματα, εννοούμε όλο το υλικό γύρω σας: στο σπίτι σας, στον τόπο εργασίας σας, στο αυτοκίνητο σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται διαισθητικά ότι η χρόνια ακαταστασία στο σπίτι ή οι στοίβες με χαρτιά στο γραφείο αποτελούν σύμπτωμα μιας βαθύτερα ριζωμένης διαταραχής. Και σκέφτονται: «Αν διαχειριστώ καλύτερα τη δουλειά μου, μετά θα καταπιαστώ να τακτοποιήσω το γραφείο μου.» Ωστόσο, ο δρόμος προς την απλοποίηση χρησιμοποιεί την εντυπωσιακή ανακάλυψη ότι η αντίστροφη πορεία είναι πολύ καλύτερη: αν τακτοποιήσετε και καθαρίσετε το χώρο εργασίας σας, εφαρμόζοντας λίγους απλούς κανόνες, θα αισθανθείτε πολύ καλύτερα. Αν αδειάσετε τα περιττά από τη γκαρνταρόμπα σας, η ζωή σας θα αποκτήσει μια καινούργια ζωτικότητα. Για τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν περίπλοκη ζωή. η έλλειψη απλότητας εκδηλώνεται πιο παραστατικά στον τομέα των υλικών αντικειμένων. Οι περισσότεροι από όσους διαβάζουν το μηνιαίο ενημερωτικό μας δελτίο simplify your life® έχουν διαπιστώσει ότι το αποφασιστικότερο βήμα προς μια απλούστερη και πιο ευτυχισμένη ζωή είναι να βάλουν ένα συρτάρι με κρεμαστά ντοσιέ πλάι στο γραφείο τους ή να καθιερώσουν (και να εφαρμόζουν με συνέπεια) την πρακτική να διατηρούν καθαρό όλο το πάτωμα, παντού. Στην περίπτωση σας, μπορεί να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Σας συνιστούμε να χρησιμοποιήσετε τουλάχιστον μία από τις μεθόδους που εκτίθενται σε αυτό το κεφάλαιο, έτσι που να μπορέσετε να αποκτήσετε την πρώτη σας γεύση από την απλότητα και την ευκολία. Ο δρόμος προς την απλοποίηση δεν σημαίνει ότι κάθε γωνιά του γραφείου σας και κάθε δωμάτιο του σπιτιού σας πρέπει σώνει και καλά να βρίσκονται σε απόλυτη τάξη: αρχίστε με ένα σημείο και απολαύστε τη θετική ενέργεια που παράγει αυτή η πράξη.
Απλουστευτική ιδέα 1: Τακτοποιήστε το χώρο εργασίας σας Εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να ξεπεράσουμε τεράστιες δυσκολίες, να συγκεντρώσουμε τεράστια δύναμη και να επινοήσουμε τεχνολογία που θα μας επιτρέψει να νικήσουμε πανίσχυρους εχθρούς. Όμως, τα κατορθώματα αυτά μπορούμε να τα πραγματοποιήσουμε μόνο ένα τη φορά. Όποιος δεν ξέρει από πού να αρχίσει, είναι χαμένος. Ο μεγαλύτερος παράγοντας που προκαλεί στρες στο μυαλό σας είναι οι πολλαπλές ασχολίες. Αυτό ισχύει για οτιδήποτε κάνουμε. Αν δεν ξέρετε από πού να αρχίσετε, δεν μπορείτε να προχωρήσετε. Αν δεν ξέρετε που να βρείτε το κάθε πράγμα στο χώρο εργασίας σας, σπαταλάτε χρόνο σας ψάχνοντας και δημιουργείτε χάος στο μυαλό σας. Αν παθαίνετε κρίση κάθε φορά που απλώς ρίχνετε μια ματιά στ: χώρο εργασίας σας και αν -5-
το χάος έχει γίνει αδιαπέραστη ζούγκλα, πρέπει να αρχίσετε χρησιμοποιώντας την πρώτη μέθοδο που παρουσιάζουμε. Έχει αποδείξει την αξία της ως μέτρο έκτακτης ανάγκης χιλιάδες φορές, σε ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις. Παρεμπιπτόντως, αν νομίζετε ότι δεν έχετε χρόνο να τακτοποιήσετε το γραφείο σας επειδή έχετε πάρα πολλή δουλειά να κάνετε, πρέπει να το κάνετε αμέσως τώρα! Έστω κι αν σας πάρει δυο με τρεις ώρες (πολύ σπάνια χρειάζεται περισσότερο· συνήθως υπερεκτιμάμε το χρόνο που χρειάζεται), ο χρόνος που θα αφιερώσετε είναι καλή επένδυση επειδή στη συνέχεια θα έχετε καθαρό μυαλό. Θα αισθάνεστε καλύτερα και με μεγαλύτερο ζήλο και σύντομα θα αποζημιωθείτε και με το παραπάνω για το χρόνο που αφιερώσατε. μέθοδος των τεσσάρων τεταρτημορίων Η μέθοδος αυτή, που έχει ονομαστεί «κανόνας του Αϊζενχάουερ», είναι γνωστό ότι αποτελεί το εργασιακό μυστικό των προέδρων των ΗΠΑ. Μια άλλη διαδεδομένη ονομασία της είναι «μήτρα της διαχείρισης χρόνου». Ορίστε η απλουστευμένη εκδοχή της μήτρας της διαχείρισης χρόνου για καταστάσεις κρίσης: Χωρίστε σε τέσσερις περιοχές ένα άδειο τραπέζι. (Όχι το γραφείο σας, ένα διπλανό τραπέζι, στην ανάγκη το πάτωμα). Μετά καταπιαστείτε με τη ζούγκλα των χαρτιών πάνω στο γραφείο σας, προχωρώντας με συνέπεια και κατά τη φορά. των δεικτών του ρολογιού- ένα-ένα χαρτί που θα παίρνετε να το βάζετε σε μία από τις τέσσερις περιοχές, σύμφωνα με όσα θα πούμε παρακάτω, μέχρι που να μη μείνει ούτε ένα χαρτί πάνω στο γραφείο σας. Φροντίστε να τελειώσετε την εργασία αυτή, μην αφήσετε κάτι άλλο να σας διακόψει ή να σας αποσπάσει την προσοχή, και να είστε βέβαιος ότι (ύστερα από μια αρχική φάση κατά την οποία μπορεί να σκεφτείτε Αποκλείεται να τα καταφέρω') η δραστηριότητα αυτή θα σας δώσει τεράστια ενεργητικότητα και ενθουσιασμό. Γα τέσσερα τεταρτημόρια έχουν την εξής σημασία: 1. Για πέταμα Στην πρώτη περιοχή θα βάλετε όλα όσα μπορείτε να πετάξετε. Στην ιδανική περίπτωση, στην περιοχή αυτή θα έχετε ένα μεγάλο δοχείο και θα πετάτε μέσα τα άχρηστα. Να ένας κατάλογος άχρηστων χαρτιών, που θα σας δώσει ιδέες για περισσότερα πράγματα που μπορείτε να πετάξετε: • Παλιά ταξιδιωτικά φυλλάδια • Εφημερίδες παλιότερες από μια εβδομάδα • Κατάλογοι αγορών παλιότεροι από έξι μήνες • Περιοδικά που δεν περιέχουν άρθρα που σας χρειάζονται μακροπρόθεσμα • Παλιά επιστολόχαρτα • Χάρτες παλιότεροι από τρία χρόνια ή χάρτες χωρών που δεν πρόκειται να επισκεφτείτε μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. • Χαρτιά από το σχολείο ή το πανεπιστήμιο • Παλιές χριστουγεννιάτικες κάρτες • Περίπου τις μισές από τις παιδικές ζωγραφιές που τόσο αγαπάτε (κρατήστε τις πιο ωραίες -έτσι αυξάνεται η αξία τους!) • Ημερολόγια τοίχου προηγούμενων ετών • Συνταγές φαγητών που δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε • Οδηγίες χρήσης συσκευών που δεν έχετε πια • Εγγυήσεις που έχουν εκπνεύσει. Θα εκπλαγείτε βλέποντας πόσο πολλά πράγματα έχουν περάσει την «ημερομηνία λήξεως» τους!
2. Για διαβίβαση. Στη δεύτερη περιοχή θα βάλετε όλα εκείνα τα πράγματα που μπορείτε να διαβιβάσετε σε άλλους για να τα διεκπεραιώσουν. Φυσικά, εδώ θα βοηθούσε πολύ αν -6-
ήσασταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και είχατε στη διάθεση σας το προσωπικό του Λευκού Οίκου. Δεν αποκλείεται όμως να έχετε τόσα πράγματα στο γραφείο σας ακριβώς επειδή δεν σας αρέσει να ενοχλείτε άλλους και σας αρέσει να ασχολείστε εσείς ο ίδιος με τα μικροπράγματα. Όταν αρχίζετε να χρησιμοποιείτε τη μήτρα διαχείρισης χρόνου για να οργανώσετε το χρόνο σας, πρέπει να ξεκόψετε από παλιές συνήθειες και να εφαρμόσετε με μεγάλη συνέπεια την τακτική της ανάθεσης εργασιών σε άλλους. Στους 'άλλους' να συμπεριλάβετε όποιον μπορείτε να σκεφτείτε: συναδέλφους, μέλη της οικογένειας, κάποιον από ένα πρακτορείο που διαθέτει προσωπικό για προσωρινή απασχόληση, κτλ. 3. Σημαντικά. Η τρίτη περιοχή αφορά οτιδήποτε με το οποίο πρέπει να ασχοληθείτε εσείς σύντομα. Για κάθε κομμάτι χαρτί που βάζετε σε αυτή την περιοχή, πρέπει να έχετε στο μυαλό σας σαφή εικόνα για το ποιο θα είναι το επόμενο βήμα σας. Να είστε αυστηρός με αυτή την κατηγορία! 4. Για άμεση ενέργεια. Η τέταρτη περιοχή είναι ιδιαίτερη: εκεί θα βάλετε χαρτιά με τα οποία μπορείτε να ασχοληθείτε την ίδια στιγμή, ενώ ακόμα θα τακτοποιείτε, εκτελώντας μία από τις εξής άμεσες ενέργειες: Τηλεφώνημα. Διεκπεραιώνετε το θέμα τηλεφωνικώς, έστω κι αν αρχικά είχατε σκεφτεί να το κάνετε γραπτώς. Αν δεν μπορέσετε να μιλήσετε με το πρόσωπο αυτό, βάλτε το χαρτί στην περιοχή 3. Φαξ. Επιστρέφετε την επιστολή με φαξ στον αποστολέα, προσθέτοντας ένα χειρόγραφο σχόλιο (ή τη στέλνετε ταχυδρομικώς αν δεν έχει φαξ). Αρχειοθέτηση. Βάζετε αμέσως το χαρτί στον κατάλληλο φάκελο ή κρεμαστό ντοσιέ. (Για τα κρεμαστά ντοσιέ θα πούμε περισσότερα στην επόμενη ενότητα). Οι αρχές της μήτρας διαχείρισης χρόνου Η μέθοδος των τεσσάρων τεταρτημορίων φέρνει αποτελέσματα κατά 100%, αρκεί να τηρήσετε αυστηρά τρεις απλούς κανόνες: • Να μην σχηματίσετε ενδιάμεσους σωρούς. • Να μην πιάσετε κανένα χαρτί πάνω από μία φορά. • Να μην ορίσετε άλλες περιοχές πέρα από αυτές τις τέσσερις. Η αρχική διαδικασία σας απελευθερώνει για περαιτέρω δράση. Τώρα έχετε μια ελεύθερη επιφάνεια εργασίας μπροστά σας. Έχετε ξεμπερδέψει τους σωρούς. Τώρα έχετε τη δύναμη να καταπιαστείτε με όλα τα άλλα σημεία στα οποία έχουν μαζευτεί πράγματα σε στοίβες.
Απλουστευτική ιδέα 2: Ξεφορτώστε το γραφείο σας Η ίδια αρχή ισχύει και για το σύστημα αρχειοθέτησης σας: η ζωή σας θα γίνει ευκολότερη αμέσως μόλις ενστερνισθείτε την εξής βασική αρχή: «απλά αντί για πολλαπλά». Να αποφεύγετε κάθε τι πολλαπλό. Το πιο διαδεδομένο σύμβολο των προβληματικών πολλαπλών Εργασιών είναι μια στοίβα από χαρτιά «προς ενέργεια». Κάθε κομμάτι χαρτί αντιπροσωπεύει ένα θέμα που πρέπει να διεκπεραιώσετε. Αλλά αυτή η στοίβα χαρτιά σας σπάει το ηθικό. Σας καταπιέζει γιατί είναι τόσο πυκνή. Δεν ξέρετε πια τι ακριβώς περιέχει. Κατά συνέπεια, η στοίβα γίνεται πιο δυνατή από εσάς. Σας προκαλεί σιωπηλά: «Δεν θα με υποτάξεις!" σας λέει. Επιπλέον, είναι λάθος να πιστεύετε ότι δεν έχετε ξεχάσει κάποια εργασία επειδή έχετε το σχετικό χαρτί πάνω στο γραφείο σας. Στο κάτω-κάτω, από τη στιγμή που το έχετε σκεπάσει με τόσα άλλα χαρτιά, δεν το βλέπετε πλέον ώστε να σας θυμίζει την εργασία. Υπάρχει μια δοκιμασμένη μέθοδος που έχει αποδείξει την αξία της: ο συνδυασμός του ημερολογίου (με κατάλογο εργασιών) και του ντοσιέ είναι η ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη μέθοδος για να μην ξεχνάτε καμιά εργασία. -7-
Μια φρικτή στοίβα Υπάρχουν και άλλες στοίβες που σας καταπιέζουν, όχι μόνο οι στοίβες από χαρτιά πάνω στο γραφείο σας. Μπορεί ακόμα να είναι: αδιάβαστα περιοδικά που σκοπεύετε να κοιτάξετε αργότερα, ενδιαφέροντα άρθρα περιοδικών που κάποτε θα βάλετε σε μια σειρά, φωτογραφίες από τις διακοπές που μια μέρα θα τις τακτοποιήσετε σε άλμπουμ, ακόμα και πλυμένα πουκάμισα που πρέπει να σιδερώσετε. Στο περιβάλλον σας υπάρχουν πάρα πολλές δυνατότητες για να δημιουργηθούν στοίβες. Η κλασική μέθοδος για να αντιμετωπίζετε τις στοίβες είναι κατ' αρχήν να φροντίσετε να μη δημιουργούνται. Μια έξυπνη αρχή, που μπορείτε να την εφαρμόσετε στο πλαίσιο μιας έκτακτης εφάπαξ δράσης όπως η μήτρα της διαχείρισης χρόνου, είναι: «Κάθε χαρτί να το παίρνεις στα χέρια σου μόνο μια φορά και να το διεκπεραιώνεις αμέσως». Ωστόσο, στην πραγματική ζωή η αρχή αυτή μπορεί να εφαρμοστεί μόνο από τους υψηλά ιστάμενους, που έχουν στη διάθεση τους άφθονο προσωπικό που διαπνέεται από ζήλο και ανυπομονεί να του ανατεθεί κάποια εργασία προς διεκπεραίωση. Στην καθημερινή σας ζωή, πάντοτε θα χρειάζεστε να αποθηκεύετε προσωρινά μερικά πράγματα. Οπότε, αναπόφευκτα δημιουργούνται, στοίβες. Κρεμαστά ντοσιέ: Το κέντρο ελέγχου σας για την απλοποίηση Ο χρυσός απλουστευτικός κανόνας για κάθε σωρό χαρτιών, είναι απλώς «Περιστρέψτε τα!» Διαλύστε τις στοίβες παίρνοντας ένα-ένα χαρτί, περιστρέφοντας το κατά 90 μοίρες ώστε να το ξεχωρίσετε από τα υπόλοιπα, και αρχειοθετώντας το σε κρεμαστά ντοσιέ. Έτσι, η πυκνή στοίβα αναλύεται σε κάτι που αντιμετωπίζεται πολύ ευκολότερα. Γίνεται «απλή», με την πιο αληθινή έννοια της λέξης, επειδή έτσι κάθε εργασία σας βρίσκεται στο «δικό της μέρος». Όταν βάζετε σε τάξη μια στοίβα χαρτιών χρησιμοποιώντας κρεμαστά ντοσιέ, κάνετε ένα αποφασιστικό βήμα. Δημιουργείτε τάξη, καθώς βάζετε μαζί όλα τα ομοειδή πράγματα, ενώ μπορεί να δημιουργήσετε και ιεραρχία. Για παράδειγμα, μπορεί να βάλετε μπροστά-μπροστά τα ντοσιέ με τα σπουδαιότερα θέματα. Τι κερδίζετε με αυτό; Προφανώς, και πάλι θα πρέπει να καταπιαστείτε με τις εργασίες σας, όπως και πριν. Αλλά τώρα μπορείτε να αρχειοθετείτε αμέσως τα καινούργια χαρτιά στο σωστό μέρος, αποκτάτε μια σωστή γενική εικόνα, και ύστερα από λίγο θα διαπιστώσετε ότι η αποπνικτική αίσθηση που προκαλείται από τις στοίβες των χαρτιών έχει πάψει πια να σας καταπιέζει. Για να εξασφαλίσετε ότι δεν θα ξεχάσετε μια εργασία που έχει εξαφανιστεί από τα μάτια σας και βρίσκεται αρχειοθετημένη σε κάποιο ντοσιέ, πρέπει να την καταχωρίσετε σε έναν κατάλογο «προς ενέργεια», κατά προτίμηση στο ημερολόγιο σας ή στο εργαλείο προγραμματισμού χρόνου που έχετε. Ενδιάμεσος σταθμός, όχι τελικός προορισμός Σύντομα τα κρεμαστά ντοσιέ σας θα γίνουν το κεντρικό εργαλείο στο χώρο εργασίας σας, το κέντρο ελέγχου όπου συγκλίνουν όλα τα ρεύματα. Αυτό όμως είναι δυνατό μόνο αν τα αντιμετωπίζετε ως ενδιάμεσο σταθμό. Κανένα χαρτί δεν πρέπει να μένει εκεί περισσότερο από τρεις μήνες περίπου. Με πειθαρχία και με μια διαδικασία εθισμού, μπορείτε να μετατρέψετε το κέντρο ελέγχου σας σε πιστό και πρόθυμο συνεργάτη σας. -8-
Δέκα δοκιμασμένοι κανόνες για να απαλλαγείτε από τις στοίβες 1. Να έχετε κουτιά αρχειοθέτησης για την τελική ένα θέμα έχει διεκπεραιωθεί, θα βγαίνει από τα κρεμαστά ντοσιέ.
αποθήκευση.
Όταν
Ο χώρος εκεί είναι πολύτιμος. Τα χαρτιά που πρέπει να τα φυλάξετε για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν πρέπει να μένουν στα κρεμαστά ντοσιέ· η θέση τους είναι σε ένα κουτί. Για το λόγο αυτό, σε κάθε συρτάρι με κρεμαστά ντοσιέ πρέπει να υπάρχει ένα τουλάχιστον κουτί αρχειοθέτησης που να έχει αντίστοιχο περιεχόμενο. Και οτιδήποτε δεν είναι ανάγκη να φυλαχτεί, πρέπει να πηγαίνει κατευθείαν στον κάλαθο αχρήστων. Το «κυλινδρικό δοχείο αρχειοθέτησης» έχει πάντοτε προτεραιότητα! 2. Να δημιουργήσετε όρθια χαρτονένια ντοσιέ. Τα πράγματα που δεν ανήκουν στα κρεμαστά ντοσιέ, πρέπει να αποθηκευτούν αλλού. Τα έγγραφα μεγάλου πάχους να τα διατηρείτε σε όρθια χαρτονένια ντοσιέ. Στο αντίστοιχο κρεμαστό ντοσιέ να βάλετε ένα αντίγράφο της σελίδας του τίτλου του εγγράφου ή τη διαβιβαστική του επιστολή. 3. Να τα καταγράφετε στο ημερολόγιο. Αυτό το έχουμε ήδη αναφέρει. Για να είστε βέβαιος ότι θα θυμηθείτε μια εργασία, κρατήστε μια σημείωση στο ημερολόγιο σας, σε μια ρεαλιστική ημερομηνία. 4. Να εφεύρετε έξυπνα ονόματα. Στα κρεμαστά ντοσιέ να κολλήσετε ονόματα που να σημαίνουν κάτι (π.χ. «περίπτερο εμπορικής έκθεσης», «τμήμα ερευνών», «επαγγελματικά ταξίδια»). Αποφύγετε ονομασίες όπως «Επείγοντα» ή «Προς ενέργεια». Οι φάκελοι με γενικόλογες περιγραφές που δεν δηλώνουν τίποτα συγκεκριμένο έχουν την τάση να μετατρέπονται σε τάφους που μέσα τους χάνονται σημαντικά έγγραφα. Όταν σκέφτεστε ονόματα για να δώσετε στα αρχεία σας, μην χρησιμοποιήσετε ξερή, επίσημη γλώσσα· αξιοποιήστε τη ζωογόνα επίδραση του χιούμορ. Για παράδειγμα, αντί για «Προς ενέργεια», γράψτε «Απάντησε μου!», αντί για «Τιμολόγια» γράψτε «Πλήρωσε με!», και αντί για «Επαφές σε άλλες περιοχές» μπορείτε να γράψετε «Μακριά, πολύ μακριά», και ούτω καθεξής. 5. Συνεχής αλλαγή. Να φροντίσετε τα κρεμαστά ντοσιέ σας να είναι μια ζωντανή οντότητα. Μη φοβάστε να αλλάζετε συνεχώς τα ονόματα. Για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος της τηλεόρασης έχει ένα ντοσιέ για κάθε ρεπορτάζ που ετοιμάζει. Όταν τελειώσει το ρεπορτάζ, τα χαρτιά που χρειάζεται να φυλαχτούν πηγαίνουν σε ένα κουτί για αρχειοθέτηση, ενώ το παλιό ντοσιέ παίρνει το όνομα της επόμενης δουλειάς του δημοσιογράφου. Να έχετε αρκετές ετικέτες πρόχειρες, κατά προτίμηση στο τελευταίο τμήμα του συρταριού με τα κρεμαστά ντοσιέ. 6. Γρήγορη αντίδραση. Μια μέθοδος που έχει αποδειχτεί αποτελεσματική είναι να έχετε έτοιμα επιστολόχαρτα και χαρτιά για φαξ σε ένα από τα μπροστινά ντοσιέ, για γρήγορες απαντήσεις. Ε διαδικασία αυτή διευκολύνει τις αποτελεσματικές αντιδράσεις. 7. Συνεπής χρήση. Να εντοπίσετε τον τύπο χαρτιών που πάντοτε βρίσκονται παρατημένα πάνω στο γραφείο σας επειδή δεν ταιριάζουν σε καμιά κατηγορία. Να δημιουργήσετε κατάλληλα ντοσιέ για την περίπτωση τους. Για παράδειγμα, μπορεί να έχετε μια ενότητα για τα «παιδιά» (προσκλήσεις σε συναντήσεις γονέων, κατάλογοι των μαθητών της τάξης, έντυπα δήλωσης ασθένειας, κτλ.) ή για τον «αθλητικό σύλλογο» (αν είστε μέλος σε κάποιο σύλλογο). Διάφορα σκόρπια χαρτιά που θέλετε να κρατήσετε (αποκόμματα εφημερίδας, φυλλάδια) πρέπει να μπουν στο -9-
κατάλληλο ντοσιέ. Αν δεν υπάρχει κανένα, να δημιουργήσετε (π.χ. «συμβουλές προσωπικής υγείας»). Μια ιδέα που έχει αποδειχτεί χρήσιμη είναι να έχετε ένα ντοσιέ με τίτλο «Νέα ταξίδια», στο οποίο θα βάζετε όλα τα έγγραφα που αφορούν τα επαγγελματικά σας ταξίδια (εισιτήρια αεροπλάνων, δρομολόγια, χάρτες πόλεων, διευθύνσεις ξενοδοχείων, προσκλήσεις, σελίδες με σημαντικές πληροφορίες που έχετε φωτοτυπήσει από ταξιδιωτικούς οδηγούς, κτλ.). Οι πληροφορίες που αφορούν κάθε επιμέρους ταξίδι μπορούν να μπαίνουν σε μια διαφανή ζελατίνα. Πριν φύγετε για το ταξίδι, βγάζετε από το ντοσιέ τη σχετική ζελατίνα και μπορείτε να είστε βέβαιος ότι όλα τα σημαντικά έγγραφα θα βρίσκονται εκεί μέσα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τη ζελατίνα για να βάζετε όλα τα έγγραφα που θα χρειαστεί να διατηρήσετε, ιδίως όσα χρειάζεστε για να διεκδικήσετε επιστροφή των ταξιδιωτικών εξόδων σας. Μια και θα τα έχετε όλα συγκεντρωμένα, μπορείτε να αρχίσετε τη συμπλήρωση του εντύπου επιστροφής εξόδων ήδη κατά τη διαδρομή της επιστροφής. Και μετά, όταν έχει τελειώσει και το ταξίδι και η λογιστική διεκπεραίωση, θα βάζετε ένα φύλλο χαρτί με έναν σαφέστατο τίτλο πάνω-πάνω στα χαρτιά της ζελατίνας, και θα βάζετε τη ζελατίνα σε ένα χαρτονένιο όρθιο ντοσιέ με τίτλο «Παλιά ταξίδια». Αυτή η απλή και σίγουρη λύση εξασφαλίζει ότι αποκλείεται να χαθεί κάτι. 8. Χρησιμοποιήσετε την μπροστινή όψη. Στη μπροστινή όψη του κρεμαστού ντοσιέ να γράφετε αριθμούς τηλεφώνου, ονόματα, διευθύνσεις, ημερομηνίες, αριθμούς μητρώου και όλες τις άλλες πληροφορίες που είναι σχετικές με το αντικείμενο του ντοσιέ. Έτσι, όταν βγάζετε το ντοσιέ θα έχετε με μια ματιά όλες τις σημαντικές πληροφορίες. 9. Φανείτε πρωτότυπος. Ξεκινήστε από την παραδοχή ότι στα κρεμαστά ντοσιέ σας μπορούν να οργανώσετε τα πάντα, αρκεί να τα χειριστείτε με την απαραίτητη ευφυΐα. Φανείτε δημιουργικός στην εξεύρεση νέων εφαρμογών. Το καλύτερο θα είναι να μην χρησιμοποιείτε απλώς το νέο σας σύστημα ενδιάμεσης αρχειοθέτησης, αλλά να φτάσετε να το ερωτευτείτε πραγματικά (και να το επιδεικνύετε περήφανα στους άλλους). Κάποιος που του αρέσει να γράφει με πένα και μελάνι, θα έχει ένα ντοσιέ με στυπόχαρτα (για να μη χάνει χρόνο να τα ψάχνει κάθε φορά). Ένας οικογενειάρχης που δουλεύει στο σπίτι θα έχει ένα φάκελο με δωράκια-εκπλήξεις για τα παιδιά του (αυτοκόλλητα, σελίδες με γρίφους από περιοδικά, πλαστικά σακουλάκια με καραμέλες, κτλ.) 10. Να πετάτε υλικό τακτικά. Όταν το κρεμαστό ντοσιέ σας αρχίσει να δείχνει γεμάτο, να κάνετε εκκαθαρίσεις. Κάθε φάκελος σίγουρα θα περιέχει πράγματα που τα έχετε διεκπεραιώσει εδώ και καιρό. Ύστερα από δέκα λεπτά εκκαθάρισης, τα ντοσιέ θα έχουν επανέλθει σε κατάσταση άριστης λειτουργίας. Μη φανταστείτε ότι κάθε φορά που γεμίζουν τα ντοσιέ θα είναι ανάγκη να αποδύεστε σε κάποια κολοσσιαία εκστρατεία εκκαθάρισης για να κάνετε τέλειο το σύστημα σας. Κατά πάσα πιθανότητα κάτι τέτοιο δεν θα γίνει ποτέ. Καλύτερο είναι να κάνετε ένα μικρό βήμα, αλλά να το κάνετε αμέσως τώρα. Εναλλακτικά συστήματα αρχειοθέτησης Ορισμένες εταιρείες προσφέρουν συστήματα αρχειοθέτησης που σας γλιτώνουν από την επαχθή εργασία με τα κλασικά κουτιά αρχειοθέτησης. Η διαδικασία δεν περιλαμβάνει διαχωρισμό και αρχειοθέτηση των περιεχομένων ενός φακέλου, αλλά κάθε πλήρης επιμέρους φάκελος διατηρείται σε ένα ειδικό πλαστικό περίβλημα. Η διαδικασία που θα ακολουθήσετε είναι θέμα γούστου. Το σύστημα αυτό απαιτεί επακριβή - 10 -
σήμανση του φακέλου από την αρχή, επειδή η ετικέτα παραμένει ως το τέλος της ζωής του φακέλου. Οι επιμέρους φάκελοι δεν προορίζονται για ενδιάμεση αποθήκευση, αλλά μάλλον ως ένα εύχρηστο υποκατάστατο των κουτιών. Από την άλλη πλευρά, σε ένα απλοποιημένο σύστημα με κρεμαστά ντοσιέ όπως αυτό που σας περιγράψαμε, πάνω από το 80% των εγγράφων που συσσωρεύονται αργά ή γρήγορα απορρίπτονται. Μόνο το ένα πέμπτο καταλήγει να αρχειοθετείται μόνιμα σε κουτιά. Επίσης, με το κλασικό κρεμαστό ντοσιέ, η διαδικασία αρχειοθέτησης είναι πιο εύκολη: το ντοσιέ μένει στη θέση του, εσείς απλώς το ανοίγετε και γλιστράτε μέσα έγγραφα. Πέντε συμβουλές για να έχετε μόνιμα τάξη Ανεξάρτητα από το αν χρησιμοποιείτε κρεμαστά ντοσιέ ή κουτιά, είναι αναπόφευκτο τα περιεχόμενα των αρχείων σας να φουσκώνουν. Ο χρόνος που χρειάζεστε για να βρείτε αυτό που ψάχνετε θα αυξάνεται, οι πληροφορίες θα απαρχαιώνονται, ο διαθέσιμος χώρος θα μειώνεται, και μαζί θα μειώνεται ο ενθουσιασμός σας για δουλειά. Αυτό όμως δεν είναι αναπόφευκτο. Αν διαλέξετε μία ή περισσότερες από τις παρακάτω απλουστευτικές μεθόδους, είναι βέβαιο ότι θα μπορέσετε να κρατήσετε υπό έλεγχο τον κατακλυσμό της χαρτούρας. 1. Ο κανόνας των τριών χαρτιών. Κάθε φορά που ψάχνετε να βρείτε κάτι σε ένα ντοσιέ και διαπιστώνετε ότι έχει παραφουσκώσει, να βγάζετε έξω και να πετάτε τρία χαρτιά με απαρχαιωμένες πληροφορίες. Μην ξεχνάτε ότι η αρχή της απλοποίησης περιλαμβάνει μικρά και άμεσα βήματα. Να αντλείτε ικανοποίηση κάθε φορά που ένα χαρτί προσγειώνεται στον κάλαθο των αχρήστων. Αλαφραίνει τα αρχεία σας, το μυαλό σας, τη διαχείριση του χρόνου σας. 2. Η ανταλλαγή. Για κάθε νέο στοιχείο που μπαίνει στο σύστημα αρχειοθέτησης σας, να βγάζετε και να πετάτε αμέσως ένα παλαιότερο. Μην θεωρείτε τα χαρτιά σας σαν μόνιμα κτήματα σας αλλά σαν καλεσμένους που δεν είναι υποχρεωτικό να μείνουν μαζί σας για πάντα. 3. Η στρατηγική της καθημερινής δειγματοληψίας. Κάθε βράδυ να βάζετε ένα-δυο κρεμαστά ντοσιέ, αρχεία ή φακέλους πάνω στο γραφείο σας. Την επόμενη μέρα, να τα περιεργάζεστε στα πεταχτά, την ώρα που κάνετε διάλειμμα για καφέ, που περιμένετε κάτι άλλο, ανάμεσα σε ραντεβού ή όταν βαριέστε να δουλέψετε. 4. Η ημερομηνία λήξης. Να βάλετε μια περίοπτη «ημερομηνία λήξης» πάνω σε φακέλους ή ντοσιέ που δεν έχουν παραγωγικό σκοπό ύστερα από μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Για παράδειγμα, σχέδια και υπολογισμοί που αφορούν συγκεκριμένες περιόδους μπορούν να πάρουν ετικέτες όπως «Να πεταχτεί στις 31/12/04» ή «Αρχειοθέτηση στις 30/6/05». Μπορείτε επίσης να κρατήσετε μια σημείωση υπενθύμισης στο αρχείο ή το βιβλίο των ραντεβού σας. 5. Ο γιορτασμός στο τέλος. Όταν ολοκληρώνετε ένα έργο, να διεξέρχεστε όλα τα αρχεία και τους φακέλους που έχουν σχέση μ' αυτό. Να επιστρέφετε ή να πετάτε όλα τα χαρτιά και τα βιβλία που δεν πρόκειται να σας χρειαστούν πια. Οτιδήποτε μπορεί να το χρειαστείτε αργότερα μπορεί να πάει σε έναν χαρτονένιο φάκελο για μακροπρόθεσμη διατήρηση. Και μετά, μπορείτε να γιορτάσετε το επίτευγμα σας!
- 11 -
Κι έτσι το γραφείο σας θα μείνει άδειο Κηρύσσουμε δια της παρούσης το τέλος της διαμάχης μεταξύ άδειου και γεμάτου γραφείου: το άδειο γραφείο ανακηρύσσεται νικητής! Είναι αδύνατον να καταφέρετε να απλοποιήσετε τη ζωή σας έχοντας γεμάτο το γραφείο σας. Το πιο σημαντικό τέχνασμα: να πάρετε από μπροστά σας όλα όσα στοιβάζονταν πάνω στο γραφείο σας. Χρησιμοποιήστε μια συρταριέρα, ένα ράφι ή ένα άλλο τραπέζι. Το βιβλίο μνήμης του γραφείου σας Ορίστε ένα καλό κόλπο για την περίπτωση που έχετε μαζέψει πάνω στο γραφείο σας ένα σωρό χαρτάκια με αριθμούς τηλεφώνων και σημειώματα: σε τακτά διαστήματα να τα μαζεύετε όλα, και να τα κολλάτε, αν χρειάζεται προσθέτοντας και σημειώσεις, σε ένα βιβλίο με λευκές σελίδες, με τον τίτλο «Όλα όσα βρίσκονταν πάνω στο γραφείο μου.» Το πλεονέκτημα είναι ότι το γραφείο σας μένει καθαρό ενώ όλες οι πληροφορίες εξακολουθούν να είναι διαθέσιμες αν τις χρειαστείτε. Να εντοπίζετε από νωρίς τη συσσώρευση Αν παραλείψετε να πετάτε αμέσως τα άχρηστα, μπορεί παρά τις καλές προθέσεις σας να βρεθείτε αντιμέτωπος με σοβαρή κρίση, η οποία μπορεί να αρχίσει από ένα πολύ μικρό πράγμα που δεν το αντιληφθήκατε έγκαιρα. Να ένα παράδειγμα. Τα εκκαθαριστικά του λογαριασμού σας από την τράπεζα στοιβάζονται πάνω στο γραφείο σας, αλλά το ντοσιέ που τα βάζετε έχει γεμίσει μέχρι τα μπούνια. Πρέπει να εγκαινιάσετε καινούργιο ντοσιέ, αλλά το ράφι με τα ντοσιέ έχει γεμίσει μέχρι τον τελευταίο πόντο, δεν χωράει άλλο. Πρέπει λοιπόν να αναδιοργανώσετε εντελώς το ράφι, ενδεχομένως μάλιστα να καθαρίσετε όλο το γραφείο σας. Ωστόσο, τη στιγμή αυτή μπορεί να μην έχετε καιρό για κάτι τέτοιο. Αποτέλεσμα; Ένα σωρό άλλα χαρτιά αρχίζουν να στοιβάζονται. Ξέρετε ότι τα σημαντικά τραπεζικά σας έγγραφα βρίσκονται κάπου, αλλά δεν μπορείτε να βρείτε το θάρρος να αναμετρηθείτε με τη στοίβα που έχει μαζευτεί. Φαύλος κύκλος. Τέτοιοι φαύλοι κύκλοι δεν δημιουργούνται μόνο στο γραφείο σας. Μπορούν να συμβούν οπουδήποτε φυλάγονται πράγματα, δηλαδή σε ράφια βιβλιοθήκης, συρτάρια, αποθήκες, ντουλάπες ή ντουλάπια κουζίνας. Να αντιμετωπίζετε τα τρέχοντα προβλήματα αμέσως Η λέξη κλειδί για ένα οργανωμένο περιβάλλον είναι «ροή». Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχει υπερβολική εισροή υλικού· είναι η στασιμότητα που προκαλείται από τον αργό ρυθμό εκροής. Η διαφορά ανάμεσα στο να πηγαίνετε χαρτιά πέρα-δώθε και στην πραγματική διαχείριση εγγράφων βρίσκεται στην ταχεία λήψη αποφάσεων. Τα περισσότερα πράγματα που βρίσκονται σε ένα σωρό «Προς ενέργεια» δεν διεκπεραιώνονται. Σταματούν τη ροή, αμβλύνουν την παρακίνηση σας και σας κάνουν να αισθάνεστε δυσφορία, σαν τα μεγάλα σκουπίδια που βουλώνουν τη σωλήνα στο νεροχύτη. Οπότε, ξεφορτωθείτε τα αμέσως! Προσπαθήστε να αναπτύξετε το αισθητήριο σας ώστε να αντιλαμβάνεστε έγκαιρα αυτό τον τύπο συσσώρευσης. Κάντε έναν έλεγχο. Τι είναι αυτό που σας σταματάει από το να οργανωθείτε αυτή τη στιγμή; Τι σας κάνει να μην έχετε διάθεση; Μήπως είναι το κρεμαστό ντοσιέ που έχει παραγεμίσει, ο χαρτονένιος φάκελος που δυσκολεύεστε να τον πιάσετε ή ότι δεν έχετε ακόμα δημιουργήσει ένα ντοσιέ για τους καινούργιους τομείς εργασίας σας; Μην ξεχνάτε ότι η αρχή της απλοποίησης περιλαμβάνει μικρά βήματα. Δεν είναι ανάγκη να απαλλαγείτε αμέσως από όλα τα σημεία εμπλοκής, και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα - 12 -
μπορέσετε να το κάνετε. Αν όμως βρείτε έστω και ένα πράγμα που αποτελεί εμπόδιο, αντιμετωπίστε το αμέσως. Μην χάνετε το χρόνο σας με το να ονειρεύεστε μεγαλειώδεις λύσεις· ασχοληθείτε με το τρέχον πρόβλημα το ταχύτερο δυνατό. Στο παράδειγμα μας, αυτό σημαίνει να εγκαινιάσετε ένα καινούργιο ντοσιέ, έστω κι αν προς το παρόν θα πρέπει να μείνει πάνω στο πάτωμα. Με τον τρόπο αυτό σπάτε τον φαύλο κύκλο και ξεκινάτε ένα θετικό φαινόμενο χιονοστιβάδας. Για μακροπρόθεσμη λύση, ακολουθήστε τον κανόνα των τριών τετάρτων Μην αφήνετε να δημιουργηθεί χάος. Μην περιμένετε μέχρι να υπάρξει υπερχείλιση 120% για να αντιδράσετε. Να αναλάβετε δράση όταν το σύστημα αρχειοθέτησης σας είναι γεμάτο κατά 75%. Αυτό σημαίνει να θεωρείτε ότι ένα ντοσιέ έχει γεμίσει όταν φτάσει περίπου στο 75% της χωρητικότητας του. Ένα ράφι μήκους ενός μέτρου πρέπει να περιέχει μόνο 75 εκατοστά με βιβλία ή χαρτονένιους φακέλους. (Για να μην πέφτουν τα βιβλία μπορείτε να βάλετε ένα πλαγιαστά ή να χρησιμοποιήσετε 100 βιβλιοστάτη). Στις ντουλάπες είναι πολύ πιο εύκολο να βρείτε τα ρούχα σας όταν η κρεμάστρα είναι γεμάτη μόνο κατά 75%. Για επιτυχή αποτελέσματα, χρησιμοποιήστε βηματικούς φακέλους Είναι κάτι που αναφέραμε νωρίτερα: ο παλιός έξυπνος κανόνας ότι κάθε χαρτί θα πρέπει να το παίρνετε στα χέρια σας μόνο μια φορά, είναι καταπληκτική ιδέα στη θεωρία, αλλά ανέφικτη στην πράξη. Για παράδειγμα, αν θέλετε να συμπληρώσετε ένα έντυπο αίτησης που μόλις λάβατε, μπορεί να χρειάζεται να συμβουλευτείτε έναν συνάδελφο που απουσιάζει προς το παρόν, μπορεί να πρέπει να κοιτάξετε παλιά έγγραφα που βρίσκονται στο υπόγειο ή μπορεί να χρειάζεστε πληροφορίες από το λογιστήριο και δεν αξίζει τον κόπο να πάτε από εκεί μόνο και μόνο για αυτή τη μία πληροφορία. Με δυο λόγια, αυτό σημαίνει ότι το ένα κομμάτι χαρτί μετατρέπεται σε μια περίπλοκη διαδικασία. Τα πράγματα αυτά συνήθως προσγειώνονται σε μια στοίβα που έχει τη δυσοίωνη επικεφαλίδα «Να ασχοληθώ αργότερα». Έτσι είναι που αρχίζει το χάος. Σύμφωνα με τον ορισμό της Barbara Hemphill, Αμερικανίδας ειδικού στην οργάνωση εργασίας, «Η ακαταστασία δημιουργείται από αποφάσεις που έχουν αναβληθεί.» Το πρόβλημα: Υπάρχει ένα χαρτί μπροστά σας. Για να το διεκπεραιώσετε, πρέπει να αντιμετωπίσετε πολλά ζητήματα ταυτόχρονα. Είναι σαν να βλέπετε αυτές τις επιμέρους εργασίες να στριφογυρίζουν γύρω σας σαν χάντρες που εσείς πρέπει να τις πιάσετε και να τις αρμαθιά-σετε και να τις κάνετε περιδέραιο. Τελικά, αναβάλλετε το όλο εγχείρημα. Η λύση: Αρχίστε να αρμαθιάζετε τις χάντρες ξεκινώντας από την πρώτη. Διαλέξτε μία ενέργεια από τις πολλές που απαιτούνται και αποφασίστε ότι αυτή θα είναι το επόμενο βήμα σας. Με τον τρόπο αυτό, κάθε χαρτί που παίρνετε στα χέρια σας προχωράει ένα βήμα παραπέρα. Η Hemphill έχει αναπτύξει μια μέθοδο για το θέμα αυτό, που έχει αποδειχθεί πολύ επιτυχημένη με τους πελάτες της: τους βηματικούς φακέλους. Στα ντοσιέ σας να ορίσετε θεματικούς φακέλους, που ο καθένας θα έχει ένα καρτελάκι με ζωηρό χρώμα. Κάθε τέτοιο καρτελάκι θα αντιστοιχεί σε ένα τυπικό επόμενο βήμα. Τα βήματα αυτά θα διαφέρουν από τη μια δουλειά στην άλλη· στην πραγματικότητα μάλιστα, αυτά χαρακτηρίζουν την επιμέρους δουλειά. Ωστόσο, μερικά θα είναι σχεδόν οικουμενικά. Μερικά παραδείγματα: • Αντίγραφα - 13 -
• • • •
Παρουσίαση στον προϊστάμενο Τηλεφώνημα Συζήτηση με ... Συνεννόηση με λογιστήριο • Αναμονή απάντησης
Να οι βηματικοί φάκελοι που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης Τίκι Κουστενμάχερ: • Δημιουργία σκίτσων • Τελικά σχέδια • Αναμονή για έγκριση • Προς αποστολή τιμολογίου Ή μερικοί βηματικοί φάκελοι ενός ασφαλιστή: • Συμπλήρωση συμβολαίων • Αποστολή στα κεντρικά γραφεία • Διατύπωση προτάσεων • Τοποθέτηση στο φάκελο του πελάτη • Να κανονιστεί ραντεβού Το πλεονέκτημα είναι ότι οι διαδικασίες του ίδιου τύπου ομαδοποιούνται. Όταν πιάνετε το φάκελο των τηλεφωνημάτων, για παράδειγμα, αυτόματα θα βρείτε έναν κατάλογο τηλεφωνημάτων που πρέπει να κάνετε το ένα μετά το άλλο, δηλαδή ένα ευρέως διαδεδομένο οργανωτικό βοήθημα. Και το γραφείο σας παραμένει καθαρό. Τίποτα δεν βλάπτει περισσότερο τον ενθουσιασμό σας για εργασία απ' ό,τι ένα ακατάστατο χάος που είναι σαν να σας ρωτάει σιωπηλά: «Από πού θα αρχίσεις;» Αμέσως μόλις πιάνετε στα χέρια σας έναν βηματικό φάκελο, είναι σαφές το τι πρόκειται να γίνει. Δώστε χαρά στο χώρο εργασίας σας Να διατηρείτε τους φακέλους σας σε καλή κατάσταση, ακόμη και εξωτερικά. Είναι πιο ευχάριστο να διατηρείτε τα πάντα σε τάξη αν δεν έχετε εκνευριστικά προβλήματα όπως μηχανισμούς ντοσιέ που κολλάνε, ετικέτες που δεν διαβάζονται, χαρτιά που φεύγουν από τα ντοσιέ τους. Όταν παίρνετε στα χέρια σας ένα ντοσιέ ή έναν φάκελο, να κάνετε αμέσως όποιες επιδιορθωτικές εργασίες χρειάζονται (σκισμένα φύλλα, ξεκολλημένες ετικέτες, ξεθωριασμένα γράμματα). Μην το αναβάλλετε για την «επόμενη μεγάλη εκστρατεία εκκαθάρισης». (Κατά κανόνα, αυτή δεν γίνεται ποτέ). Να κρατάτε επαρκές απόθεμα από διαχωριστικά, νέους φακέλους και ντοσιέ, ετικέτες ράχης. Να αγοράζετε ντοσιέ καλής ποιότητας, με μηχανισμούς που να λειτουργούν καλά, ελκυστικούς φακέλους, καλοσχεδιασμένους και με ζωηρά χρώματα. Αξίζει να δώσετε κάτι παραπάνω και να προμηθευτείτε φιγουράτα δοχεία για πράγματα που συνηθίζεται να σέρνονται: ένα καλαίσθητο κουτί για δισκέτες, μια κομψή μολυβοθήκη. Να απολαμβάνετε όταν βάζετε τάξη στα υπάρχοντα σας και να εφαρμόζετε τον χρυσό κανόνα της τακτοποίησης: το κάθε τι έχει τη θέση του -μία θέση. Αν δεν μπορείτε να χωρέσετε περισσότερα σε ένα κρεμαστό ντοσιέ, επειδή είναι γεμάτο μέχρι σκασμού, αλλά και δεν μπορείτε να πετάξετε τίποτα, παρά το ότι έχετε επιστρατεύσει την καλύτερη θέληση στον κόσμο, τότε προμηθευτείτε κρεμαστούς φακέλους με πλατύ πλαστικό ή χαρτονένιο πάτο που χωράνε περισσότερα. Αλλιώς, δημιουργήστε ένα όρθιο χαρτονένιο ντοσιέ. - 14 -
Απλουστευτική ιδέα 3: Καθαρίστε το περιβάλλον σας Τη σαβούρα πρέπει να την πετάτε, γιατί μόνο με ελαφρές αποσκευές θα μπορέσετε να απογειωθείτε. Τα άχρηστα πράγματα στο σπίτι και στο γραφείο είναι περισσότερο βλαβερά για τη διάθεση μας απ' όσο συνειδητοποιούν οι περισσότεροι. Ο συνειδητός νους μας έχει μάθει να αγνοεί τα ατακτοποίητα ράφια και τα δωμάτια που είναι γεμάτα με παλιατζούρες. Αλλά τα πράγματα αυτά εξαντλούν και καταπιέζουν το υποσυνείδητο σας. Το υποσυνείδητο σας απελευθερώνεται μόνο όταν ξεφορτωθείτε τα άχρηστα. Οι παράξενες επιπτώσεις της ακαταστασίας και πώς να τις αποφύγετε Η χρόνια ακαταστασία δεν είναι μόνο ενοχλητική όταν θέλουμε να καθαρίσουμε ένα δωμάτιο. Τα πάρα πολλά πράγματα που είναι στοιβαγμένα εδώ κι εκεί ισοδυναμούν με μια κατά μέτωπο επίθεση στο σώμα και στο μυαλό σας. Με τον καιρό, ο συνειδητός νους σας μαθαίνει να αντεπεξέρχεται -αλλά όχι το υποσυνείδητο σας. Πολυάριθμες μελέτες έχουν τεκμηριώσει τις αρνητικές επιπτώσεις της ακαταστασίας στη ζωή μας. Ας εξετάσουμε μερικές. Φόβος για το μέλλον Αν περιστοιχίζεστε από πολλά πράγματα, περισσότερα απ' όσα μπορείτε να ελέγξετε, αισθάνεστε αδυναμία σε υποσυνείδητο επίπεδο. Η αίσθηση αυτή μπορεί να μεταφερθεί σε άλλους τομείς της ζωής σας και να σας εμποδίσει να είστε απόλυτα αποτελεσματικός εκεί. Η ακαταστασία εμποδίζει την εξέλιξη σας, επειδή τα πράγματα που βρίσκονται σε στοίβες συχνά συνδέονται με αναμνήσεις, οπότε σας κρατούν δεμένο με το παρελθόν. Η συμβουλή μας για απλοποίηση: Να σκέφτεστε με τρυφερότητα τους ανθρώπους που συνδέονται με τα αντικείμενα στο περιβάλλον σας. Να κρατήσετε ένα πολύ όμορφο ή πολύτιμο ενθύμιο από κάθε αγαπημένο σας πρόσωπο και τα υπόλοιπα να τα δώσετε αλλού. Η ανάμνηση της θείας Ντόρις θα είναι πιο ξεχωριστή αν τη συνδέσετε με ένα πανέμορφο μαργαριταρένιο περιδέραιο, αντί για ολόκληρο μπουφέ γεμάτο με παλιομοδίτικα πορσελάνινα σερβίτσια που δεν τα χρησιμοποιείτε ποτέ. Αν δημιουργήσετε περισσότερο χώρο για νέα αντικείμενα, θα ανοίξετε χώρο για περισσότερο μέλλον στη ζωή σας. Παχυσαρκία. Δεν είναι αστείο: η ακαταστασία παχαίνει. Αυτή την περίεργη ανακάλυψη την οφείλουμε στην Karen Kingston, Βρετανίδα ειδικό της αντιμετώπισης της ακαταστασίας, και είναι καρπός πολύχρονης παρατήρησης: οι άνθρωποι με πολλή ακαταστασία στο σπίτι τους είναι συχνά υπέρβαροι. Δεν αποκλείεται τόσο το σωματικό πάχος όσο και τα υλικά υπάρχοντα να εξυπηρετούν το στόχο της αυτοπροστασίας. Η παχυσαρκία συχνά συνδέεται με «συναισθηματική δυσκοιλιότητα». Με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορείτε να ξεκόψετε από τα αισθήματα σας κι έτσι καταχωνιάζετε παλιά ενθύμια, έτσι και το σώμα σας μπορεί να συγκρατήσει τις μεταβολικές διεργασίες και να περάσει σε «κατάσταση αποθήκευσης». Η συμβουλή μας για απλοποίηση: Ξεκινήστε με μια δίαιτα στο δυσκοίλιο σπίτι σας. Οι πελάτες της Kingston συχνά βρήκαν ευκολότερη τη «δίαιτα» στο σπίτι από το να κάνουν δίαιτα για το σώμα τους. Αυτό είναι το επόμενο βήμα. Μια κυρία είπε ότι όταν βρέθηκε σε άδειο σπίτι δεν μπορούσε να συνεχίσει να μπουκώνεται όπως παλιά. - 15 -
Αναβλητικότητα Παρόμοια σύνδεση υπάρχει ανάμεσα στο χάος στο άμεσο περιβάλλον σας και στην παρακίνηση σας για εργασία: η ακαταστασία φέρνει αναβλητικότητα. Η σαβούρα δεσμεύει ενέργεια και παρεμποδίζει τη συγκέντρωση. Η συμβουλή μας για απλοποίηση: Όταν έχετε πολύ μεγάλο φόρτο εργασίας, το πρώτο πράγμα που έχετε να κάνετε είναι να καθαρίσετε το γραφείο σας και το χώρο γύρω του. Τα αποτελέσματα θα αξίζουν και με το παραπάνω το χρόνο που θα αφιερώσετε, γιατί θα δουλέψετε πιο συγκεντρωμένα και πιο γρήγορα, και θα αισθανθείτε μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εργασία σας. Το γραφείο σας να το θεωρείτε αντανάκλαση του μυαλού σας. Οτιδήποτε βρίσκεται πάνω στο γραφείο σας το κουβαλάτε και μέσα στο κεφάλι σας. Ένα τακτοποιημένο γραφείο σημαίνει και ένα τακτοποιημένο μυαλό. Οι περισσότεροι άνθρωποι εκπλήσσονται από την καινούργια ενεργητικότητα που βρίσκουν όταν οργανωθούν. Όχι μόνο εκτελούν τα καθήκοντα τους, αλλά και συνεχίζουν τη μόρφωση τους, διερευνούν ένα νέο επάγγελμα, βάζουν μια τάξη στις σχέσεις τους ή πηγαίνουν διακοπές για να ξαναγεμίσουν τις μπαταρίες τους. Οικονομικά προβλήματα Το χάος κοστίζει χρήματα περισσότερο από κάθε τι άλλο. Οι παθιασμένοι «συλλέκτες των πάντων» λένε ότι εξοικονομούν χρήματα. Ωστόσο, είναι αυταπόδεικτο ότι μεγάλο τμήμα του κεφαλαίου τους είναι δεσμευμένο σε πράγματα που «μπορεί να χρησιμοποιήσουν κάποτε». Επηρεάζονται εύκολα από ειδικές προσφορές κι έτσι αγοράζουν πράγματα που δεν τα χρειάζονται καθόλου. Οι άνθρωποι που συλλέγουν τα πάντα ξοδεύουν χρήματα για να μπορούν να αποθηκεύουν πράγματα: σε ράφια, βαλίτσες, ντουλάπες, κουτιά, ακόμα και σε επεκτάσεις του σπιτιού τους. Συχνά δεν έχουν χρόνο για να χρησιμοποιήσουν τα πράγματα που μαζεύουν, επειδή ξοδεύουν το χρόνο τους συντηρώντας και αποθηκεύοντας όλα τους τα πράγματα. Οι άνθρωποι που μαζεύουν τα πάντα συχνά ζουν σε σπίτια πολύ μεγάλα. Κατά μέσο όρο, το 45% του χώρου και της ωφέλιμης επιφάνειας δαπέδων στο σπίτι ενός συλλέκτη θα μπορούσε να απελευθερωθεί με μια συνεπή πολιτική απαλλαγής από περιττά πράγματα. Ωστόσο, ο βασικός τρόπος με τον οποίο η ακαταστασία στοιχίζει χρήματα, είναι ότι οι άνθρωποι με συλλεκτικές συνήθειες συχνά παραμένουν σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Η συμβουλή μας για απλοποίηση: Καθαρίστε! Πετάξτε πράγματα! Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να αρχίσετε σήμερα. Στην επόμενη ενότητα θα σας πούμε το πώς. Οι καλύτερες μέθοδοι για να απαλλαγείτε από το χάος Βρισκόμαστε περιστοιχισμένοι από χάος, όπου κυβερνούν οι δαίμονες της αναρχίας. Έτσι έβλεπαν τον κόσμο οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι. Μέσα σε αυτό τον αρχέγονο κυκεώνα, υπάρχει μια μικροσκοπική φυσαλίδα αέρα -η γη που πάνω της ζούμε εμείς. Αν όμως δεν είμαστε προσεκτικοί, το χάος μπορεί να εισβάλει και πάλι παντού. Μια ιδέα που περιγράφει πολύ καλά την καθημερινή μας εμπειρία, είναι ότι η τάξη δεν είναι φυσιολογικό φαινόμενο. Ο κανόνας είναι το χάος και πρέπει να αγωνιζόμαστε εναντίον του κάθε μέρα. Θα μπορούσατε να πείτε ότι, σύμφωνα με το νόμο του Μέρφι, οποιαδήποτε αταξία θα μπορούσε ποτέ να συμβεί, θα συμβεί. Ωστόσο, ένα σπίτι όπου δεν υπάρχει τίποτα παραπεταμένο, που είναι ταχτοποιημένο στην εντέλεια και, όπως λέμε, «γλυμμένο», δεν προσφέρει απλή ζωή, γιατί πρέπει να ξοδεύετε πάρα πολύ - 16 -
χρόνο για καθαριότητα. Μπορεί μάλιστα να γίνει πηγή άγχους («Μη μου ξαναφέρεις καλεσμένους που δεν βγάζουν τα παπούτσια τους!») Η τακτοποίηση και η καθαριότητα μπορεί να εξελιχθούν σε νοσηρή μονομανία και να γίνουν το κέντρο της ζωής σας. Απλότητα σημαίνει να βρείτε τη χρυσή τομή ανάμεσα στο χάος και στη μονομανία: να αποδέχεστε κάποιο βαθμό ακαταστασίας χωρίς να χαλάτε την καρδιά σας, αλλά να μην ενδίδετε στους δαίμονες του χάους. Κανείς δεν γεννιέται ακατάστατος Η υπέρμετρη τάση να μαζεύει κανείς πράγματα δεν είναι βασικό προσωπικό χαρακτηριστικό, όπως το να είναι κανείς αριστερόχειρας ή κοκκινομάλλης. Πολλοί αυτοχαρακτηρίζονται ακατάστατοι και θεωρούν ότι πρόκειται για μόνιμο γνώρισμα του χαρακτήρα τους. Ωστόσο, είναι αποδεδειγμένο ότι η ακαταστασία είναι προσωρινή μόνο κατάσταση, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συγκριθεί με μια ήπια ψύχωση. Κάθε ψύχωση κρύβει μέσα της μια αναζήτηση και κάθε αναζήτηση έχει έναν υγιή πυρήνα: συχνά οι άνθρωποι θέλουν με αυτό το πάθος τους για συλλογή αντικειμένων να κάνουν κάτι για τους άλλους ή είχαν μια τραυματική εμπειρία με κάποια έλλειψη στο παρελθόν τους. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε εδώ είναι να είμαστε ειλικρινείς με αυτή την τάση μας και να προσπαθούμε με συνέπεια να την τιθασεύσουμε σε λογικό επίπεδο, στην ανάγκη παίρνοντας βοήθεια από κάποιον άλλον. Μια διευκρίνιση: εδώ εννοούμε απλώς ανθρώπους με μια ελαφρά χαοτική τάση. Όταν η συλλογή αντικειμένων έχει γίνει μονομανία, γίνεται επιζήμια κατά επικίνδυνο τρόπο για τη ζωή κάποιου. Πράγματι, η βοήθεια από ειδικούς είναι θέμα επιβίωσης για τους ανθρώπους αυτούς όπως και για κάθε άνθρωπο που πάσχει από μια ψυχωτική εξάρτηση. Αρχίστε με μικρά βήματα Καλύτερα είναι να αποφασίσετε ότι θα ασχοληθείτε με ένα συρτάρι ή ένα ράφι κάθε μέρα παρά να αναλάβετε κάποιο κολοσσιαίο εγχείρημα («να καθαρίσω εντελώς το υπόγειο» ή «να καθαρίσω όλες τις ντουλάπες και να φυλάξω τα χειμωνιάτικα»). Να διαιρείτε κάθε δουλειά σε μικρά, εύπεπτα κομμάτια. Αλλιώς θα χάσετε το ηθικό σας και το χάος θα σας καταβάλει και πάλι. Διαλέξτε μία αυτοτελή μονάδα με την οποία θα αρχίσετε. Η μονάδα αυτή θα μπορούσε να είναι ένα συρτάρι, ένα ράφι, ένα ντοσιέ, ένα κουτί, ή μια μολυβοθήκη (ξέρετε, εκεί που βάζετε κάθε λογής μικροπράγματα). Αυτό που αποκλείεται να λειτουργήσει είναι η μέθοδος «να βάλουμε τάξη σε ένα ράφι από τ' αριστερά προς τα δεξιά» ή «να βάζουμε διαρκώς λιγάκι τάξη σ' ένα συρτάρι.» Αρχίστε με κάτι που να μπορείτε να το τακτοποιήσετε εντελώς μέσα σε δύο με τρεις ώρες: το ράφι με τα μπαχαρικά στην κουζίνα, ένα συρτάρι του γραφείου σας, το συρτάρι με τις κάλτσες στη ντουλάπα σας. Η διαδικασία στη συνέχεια αποτελείται από πέντε βήματα: 1. Όλα ή τίποτα. Αδειάστε τα πάντα από τη συγκεκριμένη μονάδα (συρτάρι, ράφι, ντουλάπι). 2. Κάντε την να αστράφτει. Καθαρίστε την άδεια μονάδα μέχρι που να αστράφτει, και αντλήστε ικανοποίηση από το γεγονός ότι έγινε τόσο όμορφη. 3. Η μαγική τριάδα. Χωρίστε τα περιεχόμενα της μονάδας (τα οποία τώρα βρίσκονται στο πάτωμα) σε τρεις σωρούς: • Τα υπέροχα: Οτιδήποτε είναι πραγματικά χρήσιμο και βρίσκεται σε κατάσταση καλής λειτουργίας πηγαίνει στο σωρό που έχει αυτό το ωραίο όνομα. Το βάζετε εκεί που ανήκει. - 17 -
Αλλά να δείξετε κριτική στάση: τα πράγματα αυτά πρέπει να είναι όντως υπέροχα και να έχουν αποδείξει την αξία τους. Στην ιδανική περίπτωση, θα είναι και πράγματα που έχουν επίσης μια συναισθηματική διάσταση -πράγματα που σας αρέσουν και τα χρησιμοποιείτε με χαρά. Ορίστε μερικοί δοκιμασμένοι τρόποι για να αποφασίσετε τι να κρατήσετε και τι να πετάξετε: Το έχω χρησιμοποιήσει αυτό έστω και μια φορά τα τελευταία δυο χρόνια; Αν μου το κλέψουν, θα το αντικαταστήσω; Αν βρείτε περισσότερα από ένα αντικείμενα της ίδιας κατηγορίας (π.χ. πέντε στυλό ή δύο τηλεφωνικούς καταλόγους) διαλέξτε το καλύτερο και τα άλλα βάλτε τα σε μια από τις επόμενες δύο κατηγορίες. • Τα σκουπίδια: Στο σωρό αυτό θα βάλετε οτιδήποτε είναι σπασμένο ή χαλασμένο ή περιττό ή δεν έχει χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο. Τα πράγματα στο σωρό αυτό πρέπει να τα ταξινομήσετε σε ανακυκλώσιμα υλικά και σε μη ανακυκλώσιμα απορρίμματα και μετά να τα διαθέσετε με τον κατάλληλο τρόπο. Θα μπορούσατε επίσης να τα βάλετε σε χαρτοκιβώτια για να τα πουλήσετε ως είδη από δεύτερο χέρι, αν το συνηθίζετε κι αν συνηθίζονται τέτοιες εκδηλώσεις στη χώρα σας, ή να τα δώσετε σε παλιατζή. Αλλά στην περίπτωση αυτή πρέπει να δώσετε αυστηρή υπόσχεση: οτιδήποτε δεν πουληθεί με την πρώτη, θα το πετάξετε! • Το ερωτηματικό: Αν είναι δύσκολο να πάρετε απόφαση αν ένα πράγμα ανήκει στα σκουπίδια ή στα υπέροχα, τότε το βάζετε στο σωρό με το ερωτηματικό. Αυτά τα πράγματα τα συσκευάζετε σε ένα κουτί (με ετικέτα που να δηλώνει τα περιεχόμενα!) και το πηγαίνετε στο υπόγειο, στο πατάρι, ή στο γκαράζ για αποθήκευση. Κάθε έξι μήνες να ξανακοιτάτε τα κουτιά αυτά. Θα εκπλαγείτε για το πόσες αποφάσεις ταξινόμησης έχουν κριθεί στο μεταξύ και πόσο πολλά πράγματα μπορείτε να τα πετάξετε αβίαστα. Τα πράγματα που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για έναν ολόκληρο χρόνο, ανακατατάσσονται αυτομάτως στα σκουπίδια. • Μια άλλη μέθοδος για να διευκολύνετε την απαλλαγή σας από τα άχρηστα, είναι το «συρτάρι με τα απομεινάρια». Τουλάχιστον ένα συρτάρι σε κάθε δεύτερο δωμάτιο θα το προορίζετε για «ψιλολόγια και παλιατζούρες», δηλαδή για αντικείμενα που δεν ταιριάζουν σε καμιά άλλη κατηγορία. Μην διαλέξετε μεγάλο συρτάρι για την αποστολή αυτή, αλλά ένα μικρό που θα το χρησιμοποιείτε με φειδώ και θα το καθαρίζετε τακτικά. Ύστερα από τρεις μήνες, θα είστε σε θέση να πετάξετε το 80% από αυτά τα μικροαντικείμενα με καθαρή συνείδηση, επειδή θα έχει αποδειχθεί ότι κανείς δεν τα χρειάζεται πλέον. 4. Τα όμοια με τα όμοια. Τα μικρά πράγματα να τα βάζετε όλα μαζί σε κουτιά και σε άλλων ειδών δοχεία. Στις ομάδες αυτο-βοήθειας για ακατάστατους ανθρώπους, τα κάθε είδους δοχεία είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, όπως και τα διαχωριστικά των συρταριών. Μόνο με τέτοια μέτρα ταξινόμησης θα έχετε μια πιθανότητα διαρκούς επιτυχίας στην τακτοποίηση των πραγμάτων σας. Στα χαρτοκιβώτια και τα άλλα κουτιά πρέπει να γράφετε με μεγάλα, καθαρά γράμματα το περιεχόμενο τους. 5. Ζήτω! Να αντλείτε ευχαρίστηση από τη νησίδα καθαριότητας και τάξης που δημιουργήσατε και να μη γκρινιάζετε για το πόσο πολλά μένουν ακόμη να γίνουν. Να έχετε εμπιστοσύνη ότι όπως ακριβώς εξαπλώθηκε σταδιακά η ακαταστασία και κυρίεψε το σπί-τι ή το γραφείο σας. έτσι και η τάξη μπορεί να διαδοθεί και να επικρατήσει ξεκινώντας από τη νέα αρχή που μόλις κάνατε. Εκμεταλλευτείτε την επίδραση του «θησαυροφυλακίου» Να αγοράζετε επαγγελματικά συστήματα αποθήκευσης. Μην κάνετε οικονομίες εδώ -να επιδιώκετε την καλύτερη ποιότητα. Ειδικά στο γραφείο σας, θα πρέπει να έχετε ένα πραγματικό σύστημα κρεμαστών - 18 -
φακέλων και όχι αυτοσχέδιες λύσεις, και στέρεα ράφια (επαγγελματικά, αγορασμένα από κατάστημα εξοπλισμού γραφείου, όχι ασταθή από κατάστημα γενικών επίπλων). Ο λόγος είναι ότι στα φτηνά συστήματα αποθήκευσης συνηθίζουμε να αποθηκεύουμε περισσότερα πράγματα, επειδή το υποσυνείδητο μας ξέρει ότι ο χώρος αποθήκευσης δεν στοιχίζει και πολύ. Αν χρησιμοποιείτε συστήματα που κοστί-ζουν περισσότερο, το υποσυνείδητο σας κάνει το ξεσκαρτάρισμα προκαταβολικά: μόνο πολύτιμα πράγματα μπαίνουν στο πολύτιμο «θησαυροφυλάκιο» σας. Αναζητήστε βοηθούς Ένα από τα αποτελεσματικότερα μέσα που χρησιμοποιούνται στις ομάδες αυτοβοήθειας για ακατάστατους ανθρώπους, είναι να ζητήσετε από άλλους να σας βοηθήσουν να τακτοποιήσετε τα πράγματα σας. Αν πάρετε βοήθεια από κάποιον άλλον ακατάστατο, θα καταφέρετε να τελειώσετε πράγματα που αναβάλλατε. Εκείνος θα έχει μια πιο ρεαλιστική στάση απέναντι στα αντικείμενα, διότι δεν θα είναι συναισθηματικά δεμένος με τα πράγματα αυτά. Αν κάποιος σας βοηθήσει, μετά πρέπει κι εσείς να τον βοηθήσετε με τη σειρά σας. Αν δεν μπορείτε να βρείτε κάποιον επίσης ακατάστατο, ρωτήστε στους κύκλου ς των φίλων σας. Σε αντάλλαγμα, κάντε το τραπέζι στο βοηθό σας ή κεράστε τον κάτι. Τα χρήματα που θα σας στοιχίσει να τα θεωρήσετε επένδυση επειδή η τακτοποίηση είναι τρεις φορές πιο γρήγορη όταν γίνεται από δύο ανθρώπους. Ανακαινίστε το σπίτι σας Μην το κάνετε μονομιάς, φυσικά. Ένα δωμάτιο τη φορά αρκεί. Θα χρειαστεί να αδειάσετε το δωμάτιο -προσωρινά μόνο, αλλά εντελώς. Η μέθοδος αυτή είναι χρονοβόρα αλλά πολύ αποτελεσματική, επειδή αναγκάζεστε να πιάσετε στα χέρια σας κάθε αντικείμενο και να πάρετε την απόφαση που περιγράψαμε παραπάνω -είναι «υπέροχο» ή «σκουπίδι» ή μήπως «ερωτηματικό»; Ένα είναι βέβαιο: σε ένα φρεσκοβαμμένο, καθαρό δωμάτιο, ίσως και με καινούργιο δάπεδο, θα αισθανθείτε άλλος άνθρωπος. Προσοχή στις επιφάνειες Όλα τα είδη τραπεζιών, ραφιών, πρεβαζιών, και σχεδόν όλες οι οριζόντιες επιφάνειες προσελκύουν περιττά αντικείμενα ως δια μαγείας. Ακόμα και το πάτωμα, η μεγαλύτερη οριζόντια επιφάνεια, είναι περιοχή υψηλού κινδύνου. Απλοποιήστε τη ζωή σας μειώνοντας τις οριζόντιες επιφάνειες και διατηρώντας ελεύθερες όσες απομείνουν. Το τραπεζάκι του καφέ είναι κατάλληλο μέρος για να βάζετε πράγματα όταν πίνετε καφέ ή τσάι. Κατά συνέπεια, πρέπει να το έχετε άδειο για το σκοπό αυτό. Είναι κατάλληλο μέρος για λουλούδια και κεριά, μερικές φορές και για τα πόδια σας, όχι όμως για περιοδικά με το πρόγραμμα της τηλεόρασης και για τα περιβόητα βιβλία που αφήνονται εκεί μόνο και μόνο για να εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες. Το τραπέζι του φαγητού: τίποτα δεν είναι πιο εκνευριστικό από την επίπονη διαδικασία της τακτοποίησης του τραπεζιού πριν από κάθε γεύμα. Διδάξτε τα παιδιά σας (και τον εαυτό σας στην πορεία) να θεωρούν το τραπέζι του φαγητού σαν «καυτή ζώνη». Προορίζεται αποκλειστικά για το φαγητό (ίσως και για επιτραπέζια παιχνίδια ή παιχνίδια με χαρτιά το βράδυ). Ο πάγκος της κουζίνας προορίζεται για δουλειά. Και η δουλειά είναι πολύ ευκολότερη όταν έχετε αρκετό χώρο. Κάντε το κανόνα: μόνο τα πράγματα που χρησιμοποιούνται πραγματικά σε καθημερινή βάση (όπως η καφετιέρα ή το απορρυπαντικό των πιάτων) μπορούν να μένουν επάνω στην επιφάνεια εργασίας. Όλα τα άλλα έχουν τη θέση τους σε κάποιο ντουλάπι και μπορείτε να τα βγάζετε πολύ εύκολα όταν τα χρειαστείτε. - 19 -
Το επάνω μέρος του ψυγείου είναι εύκολο να γίνει σημείο συγκέντρωσης για οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε. Καλύτερα να βάλετε εκεί πάνω ένα ωραίο διακοσμητικό φυτό ή να βρείτε έναν άλλο τρόπο για να το μετατρέψετε σε απαγορευμένη ζώνη ώστε να μην γίνεται χώρος εναπόθεσης των πάντων. Είναι ωραίο να μπορείτε να ανοίγετε διάπλατα τα παράθυρα. Αλλά για να μπορεί να γίνει αυτό, πρέπει να έχετε ελεύθερα τα περβάζια των παραθύρων. Οι γλάστρες με τα λουλούδια είναι καλύτερο να. μπαίνουν σε ειδικές βάσεις αντί να τις παρατάσσετε στο περβάζι. Στα υπνοδωμάτια, οι καρέκλες και τα σκαμνιά που χρησιμοποιούνται ως «ζώνες ρίψης ρούχων» προσελκύουν βρόμικα ρούχα ως δια μαγείας. Καλύτερη και πιο καλαίσθητη επιλογή είναι η παλιομοδίτικη κρεμάστρα ρούχων (βαλές) με κρεμάστρα, ράβδο, και χωρισμό, για τα μικροπράγματα. Όσοι έχουν πάρει στα σοβαρά την απλοποίηση, αποθηκεύουν τα πράγματα που θα χρειαστούν την επόμενη μέρα σε ένα ειδικό συρτάρι ή χώρισμα στη ντουλάπα τους. Το απλοποιημένο δωμάτιο Τώρα ξέρετε το μυστικό της απλοποίησης: ανοίξτε ένα δρόμο· δεν είναι ανάγκη να αποψιλώσετε ολόκληρο το δάσος. Δοκιμάστε την αρχή του μινιμαλισμού σε ένα τουλάχιστον δωμάτιο του σπιτιού σας. Πειραματιστείτε σε ένα τουλάχιστον δωμάτιο για να δείτε να μπορείτε να αισθανθείτε καλύτερα χωρίς όλα αυτά τα ποικίλα «πράγματα». Ένα πολύ λιτό αλλά διευθετημένο με γούστο δωμάτιο μπορεί να έχει πολύ καταπραϋντική επίδραση πάνω σας. Για παράδειγμα, αν το σαλόνι σας βρίσκεται πλάι στην πάντοτε γεμάτη με κόσμο και πράγματα κουζίνα σας, μπορείτε να το μετατρέψετε σε ένα δωμάτιο με ελάχιστα πράγματα αλλά με άφθονο χώρο. Ή θα μπορούσατε να διευθετήσετε το υπνοδωμάτιο σας έτσι ώστε να έχει μια στοχαστική, σπαρτιατική όψη. Οι άδειοι χώροι δεν είναι ανάγκη να είναι ψυχροί. Το αφιλόξενο περιβάλλον δημιουργείται κυρίως από τα ψυχρά χρώματα, υπερβολικά λεία υλικά, και από φωτισμό που είναι πολύ έντονος και καλύπτει πολύ μεγάλο χώρο. Σπάνια δημιουργείται από απουσία αντικειμένων. Τα φώτα οροφής και όσα κατευθύνουν το φως τους στο ταβάνι συνήθως δίνουν ένα δυσάρεστο διασκορπισμένο φως. Οι λάμπες και τα σποτ αλογόνου δεν πρέπει ποτέ να χτυπάνε στα μάτια των ανθρώπων, πρέπει να κατευθύνονται όσο το δυνατόν πιο χαμηλά. Υπάρχουν συλλογές και συλλογές Όλοι συλλέγουν κάτι: τηλεκάρτες, βιβλία, σπιρτόκουτα, μικροσκοπικά φλυτζανάκια του καφέ, χνουδωτά ζωάκια, διακοσμητικά ελεφαντάκια, γραμματόσημα. Οι συλλογές ξεκινάνε από μια μικρή παρουσίαση των αντικειμένων σε ένα ράφι και φτάνουν να εξαπλώνονται σε ολόκληρο το σπίτι: ταπετσαρίες, τραπεζομάντιλα, πίνακες, σουπλά, πετσέτες, φλιτζάνια, ακόμα και τα ρούχα του συλλέκτη είναι διακοσμημένα με βατραχάκια, αρκουδάκια, αγελάδες ή οτιδήποτε τυχαίνει να συλλέγει. Πίσω από αυτό βρίσκεται μια αρχαία ανθρώπινη ανάγκη, η ανάγκη της ταύτισης με κάτι. Αυτό το κάτι συχνά είναι ζώα, όπως τα τοτέμ των Ινδιάνων της Αμερικής. Οι συλλογές φέρνουν ένα σύστημα στο απροσμέτρητο πλήθος πραγμάτων που μας προσφέρει ο κόσμος. Να αντιμετωπίζετε με κριτική ματιά τα πράγματα που συλλέγετε. Πότε αρχίσατε; Τι κίνητρο βρίσκεται πίσω από τη συλλογή σας; Εξακολουθείτε να έχετε την ανάγκη που είχατε όταν αρχίσατε; Μήπως η συλλογή σας κρατάει δεμένους στο παρελθόν; Αν ναι, σταματήστε την. Συνήθως, είναι ευκολότερο να σταματήσουμε εντελώς να μαζεύουμε τρενάκια ή φλιτζάνια από το να. περιορίσουμε τη συλλογή. Αν υπάρχει κάποιος στον οποίο θα μπορούσατε να δώσετε ή να πουλήσετε τη συλλογή σας (και που θα την απολάμβανε), τότε μη διστάσετε! Θα απλοποιήσετε στ' αλήθεια τη ζωή σας και θα απελευθερωθείτε για νέα πράγματα. - 20 -
Πρέπει να κάνετε σαφή διάκριση ανάμεσα στη συλλογή και στην απλή διατήρηση πραγμάτων. Η πραγματική συλλογή περιλαμβάνει εξειδίκευση και σύστημα, όπως όταν κάνουμε συλλογή από χρωματιστές πορσελάνινες αυγουλιέρες ή από επισκεπτήρια ανθρώπων που έχουν το ίδιο επώνυμο με εμάς ή από αρκουδάκια. Η δημιουργία της δικής σας συλλογής είναι ένα υπέροχο χόμπι που πολύ σωστά αξίζει τον χρόνο και το χώρο σας. Από την άλλη πλευρά, το να διατηρείτε απλώς πράγματα είναι μια χωρίς σύστημα αποθησαύριση που θα μπορούσατε στην πραγματικότητα να τη σταματήσετε. Δεν τη χρειάζεστε για να ζήσετε και καταναλώνετε χρόνο και χώρο για να τη διατηρήσετε. Τα πράγματα αυτά μπορεί να πολλαπλασιαστούν τόσο ώστε στο τέλος να αποκτήσουν τον έλεγχο πάνω σας. Καταναλώνουν τον χρόνο και τις δυνάμεις σας, πιάνουν τόπο, και με τον καιρό γίνονται σκουπίδια επειδή είναι τόσο πολλά που δεν μπορείτε να τα κουμαντάρετε. Υπάρχουν πολλά κίνητρα που μας κάνουν να κρατάμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε: σεβασμός (προς αυτούς που μας τα έχουν δωρίσει ή που μας τα κληροδότησαν), πρόνοια για δύσκολους καιρούς, πιθανότητα χρήσης στο μέλλον, το γεγονός ότι κάποτε μας κόστισαν πολύ, ή η ιδέα ότι «αυτό πρέπει να ανήκει στη νέα γενιά». Θα πρέπει να ξεδιαλέξετε οποιαδήποτε πράγματα κρατάτε για έναν από τους παραπάνω λόγους. Αντί για ένα τυχαίο μίγμα από πολύτιμα και τετριμμένα ενθύμια, θα έχετε να κάνετε μόνο με μια εκλεκτή συλλογή ξεχωριστών αντικειμένων, που μπορείτε να την απολαύσετε με πολύ διαφορετικό τρόπο. Χαρίστε πράγματα όσο είστε ακόμα στη ζωή Η πιο δημοφιλής μέθοδος για να απαλλασσόμαστε από πράγματα είναι να τα αφήνουμε στους απογόνους μας. Αλλά οι απόγονοι μας διαπιστώνουν ότι κανείς δεν θέλει το 95% από αυτά τα λατρευτά πράγματα, ακόμα κι όταν τα προσφέρουν δωρεάν. Αν δεν έχετε ακόμη δοκιμάσει εσείς ο ίδιος αυτή την εμπειρία, ζητήστε να σας τη διηγηθούν άνθρωποι που την έχουν δοκιμάσει. Διατρέξτε το σπίτι σας και συγκεντρώστε όλα τα πράγματα που φυλάτε για άλλους. Και μετά δώστε τα ή στείλτε τα στους ανθρώπους αυτούς. (Ρωτήστε τους όμως πρώτα αν τα θέλουν!) Το να προσφέρετε πράγματα ενώ βρίσκεστε ακόμα στη ζωή είναι ένας από τους πιο αξιόλογους τρόπους για να απαλλαγείτε από τη σαβούρα. Η ποιότητα απλοποιημένη Να κρατάτε μόνο τα καλύτερα. Ο ποιητής Σόμερσετ Μωμ είπε κάποτε: «Στη ζωή συμβαίνει κάτι περίεργο· όταν αρνείσαι να δεχτείς οτιδήποτε εκτός από το καλύτερο, πολύ συχνά το αποκτάς!» Δώστε μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ποιότητα παρά στην ποσότητα. Εξασκήστε μια προτίμηση για την απλή μορφή που εξυπηρετεί το σκοπό της. Αποκτήστε περισσότερο χρόνο για να ζήσετε, πετώντας πράγματα Πάνω απ' όλα, μην διστάζετε καθόλου να πετάτε παλιές εφημερίδες. περιοδικά και βιβλία. Όταν πετάτε πράγματα, να κάνετε έναν μικρό υπολογισμό με το μυαλό σας: για να διαβάσετε από την αρχή έως το τέλος ένα χοντρό περιοδικό, χρειάζεστε περίπου τέσσερις ώρες. Ακόμα κι αν περιοριστείτε μόνο σε επιλεγμένα άρθρα, και πάλι θα σας πάρει μια ώρα γεμάτη. Μια στοίβα περιοδικά με πάχος πενήντα πόντους μπορεί να σας πάρει από μία εβδομάδα έως ένα μήνα -χρόνος που μπορείτε τώρα να εξοικονομήσετε! Ακόμα κι αν όλα αυτά ακούγονται υπερβολικά θεωρητικά, ένα ράφι γεμάτο αδιάβαστα βιβλία ή μια στοίβα αδιάβαστα περιοδικά έχουν αρνητική επίπτωση στο υποσυνείδητο σας. Πάντοτε στο πίσω μέρος του μυαλού σας θα υπάρχει η σκέψη: «Μια μέρα πρέπει να καταπιαστώ μ' αυτά...»
- 21 -
Ένας αποφασιστικός παράγοντας: το καθαρό πάτωμα Τα πράγματα που σέρνονται στο πάτωμα είναι ένδειξη χάους. Θα εκπλαγείτε με το πόσο πιο τακτοποιημένο θα φαίνεται το δωμάτιο σας, αρκεί το πάτωμα να είναι εντελώς άδειο από πράγματα και καθαρό. Αν τα ράφια, τα ντουλάπια ή οι τοίχοι είναι γεμάτοι πράγματα, δεν δείχνουν καθόλου τόσο άσκημα όσο το γεμάτο πάτωμα. Οι Σέικερ, μια αυστηρή θρησκευτική κοινότητα στην Αμερική του 19ου αιώνα, ανέπτυξαν μια ολόκληρη κουλτούρα στην οποία όλα τα αντικείμενα είχαν τη θέση τους στους τοίχους, ως θέση αρχής. Σε όλα τους τα δωμάτια είχαν σανίδες με σειρές καρφιά όπου κρεμούσαν σκούπες, ρούχα και καρέκλες (όταν δεν τις χρησιμοποιούσαν). Είδη επίπλωσης των Σέικερ έχουν γίνει περιζήτητα συλλεκτικά αντικείμενα στην μινιμαλιστική-σικ κουλτούρα των ανωτέρων στρωμάτων στην Αμερική. Αντλήστε έμπνευση από αυτό: χρησιμοποιήστε τους τοίχους σας για να κρεμάτε πράγματα όπως μουσικά όργανα, γυναικείες τσάντες, και άλλα πράγματα που έχουν μια τάση να βρίσκονται παρατημένα εδώ κι εκεί. Αν δεν σας αρέσει να τα βλέπετε, διαλέξτε να τα κρεμάσετε σε ένα μέρος που να μη φαίνονται πολύ, και μην το παρακάνετε με την αναζήτηση του στυλ -συνήθως είναι πολύ πιο δυσάρεστο να αφήνετε πράγματα να σέρνονται στο πάτωμα! Το σπίτι σας, καθρέφτης της ψυχής σας Από τη στιγμή που έχετε αρχίσει να εφαρμόζετε τη μέθοδο της απλοποίησης σε οποιοδήποτε δωμάτιο και που έχετε, όπως ελπίζουμε, μείνει ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα, μπορείτε να διατρέξετε συστηματικά την κατοικία σας και να βελτιστοποιήσετε τα πάντα, ένα προς ένα. Μια βασική ιδέα που συνδέεται με την απλοποίηση, είναι ότι το σπίτι σας αποτελεί μια τρισδιάστατη αναπαράσταση της ζωής σας. Ο εσωτερικός σας κόσμος βρίσκεται σε αντιστοιχία με τον εξωτερικό σας κόσμο. Κάθε άνθρωπος αφήνει αόρατα «αποτυπώματα» στο σπίτι όπου κατοικεί -ακόμα κι όταν έχει μετακομίσει αλλού και έχει πάρει μαζί του όλα του τα έπιπλα. Αυτά τα αποτυπώματα ασκούν επίδραση πάνω στους επόμενους ενοίκους του σπιτιού. Γι' αυτό, όλες οι θρησκείες έχουν τελετουργίες για τον εξαγνισμό και την ευλογία χώρων. Για να έχετε έναν θετικό χώρο κατοικίας, η σημαντικότερη προϋπόθεση είναι να απομακρύνετε τη σαβούρα, να απαλλαγείτε από τα περιττά. Περάστε ένα προς ένα τα δωμάτια στο σπίτι σας και ανακαλύψτε τη σύνδεση ανάμεσα σε εσάς και στους χώρους κατοικίας σας. Το υπόγειο: Παρελθόν και ασυνείδητο Αν φυλάτε στο υπόγειο σας ένα σοφό παλιατζούρες, αυτό συμβολίζει. τα ανεκπλήρωτα καθήκοντα που κουβαλάτε μέσα σας. Το ξέρετε κι εσείς ο ίδιος: τα αντικείμενα που δεν τα πετάτε επειδή «θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα μια μέρα» είναι δεσμά που σας κρατάνε δεμένο με το παρελθόν. Μπορεί να σημαίνουν ότι κάτι υπάρχει στην ψυχή σας που σας βαραίνει και που πρέπει να το αντιμετωπίσετε: ένα βάρος από κάποιον πρόγονο, ένα σκοτεινό οικογενειακό μυστικό, η έλλειψη επικοινωνίας με κάποιο από τα αδέλφια σας. Οι παλιατζούρες στο υπόγειο μπορούν να έχουν και άμεσες ψυχολογικές επιπτώσεις: κατάθλιψη, ατονία, μελαγχολία. Φυσικά, το υπόγειο είναι κατάλληλο για χώρος αποθήκευσης, αλλά μόνο για πράγματα που τα χρησιμοποιείτε τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Μέσα στο υπόγειο, πρέπει να τακτοποιήσετε τα πάντα κατά τρόπο που κάθε αντικείμενο να είναι άμεσα προσπελάσιμο (όχι να πρέπει να βγάλετε έξω το τραπέζι του πινγκ-πονγκ για να φτάσετε τα σύνεργα του σκι) κι - 22 -
έτσι που να μπορεί να κυκλοφορεί ο αέρας και η ενέργεια. Ένα τακτοποιημένο, φωτεινό και καλά αεριζόμενο υπόγειο θα σας χαρίσει μεγαλύτερη ευθυμία και αυτοπεποίθηση και θα σας φέρει σε καλή διάθεση. Θα διαπιστώσετε ότι θα αισθανθείτε ανανεωμένες τις δυνάμεις σας και θα μπορείτε να καταπιαστείτε με τα ψυχικά ζητήματα που αναφέραμε παραπάνω. Η σοφίτα: Ιδέες και μέλλον Ένας υπερφορτωμένος χώρος αποθήκευσης εμποδίζει την προσωπική και την επαγγελματική σας ανάπτυξη. Λειτουργεί σαν ένα καπάκι που εμποδίζει το δέντρο της ζωής σας να βγάλει κλαριά. Αν απαλλάξετε τη σοφίτα σας από παλιά ενθύμια, αναμνηστικά, φθαρμένα ρούχα και άλλα περιττά, θα ανακαλύψετε νέες προοπτικές που ως τώρα ούτε καν τολμούσατε να ονειρευτείτε. Μια κατάλληλα διαρρυθμισμένη σοφίτα είναι ο ιδανικός χώρος για δημιουργικές δραστηριότητες όπως ζωγραφική και γράψιμο. Αν σχεδιάζετε να φτιάξετε γραφείο στο σπίτι σας, δεν υπάρχει καταλληλότερος χώρος από τη σοφίτα. Τα διευθυντικά στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων συνήθως διαλέγουν για το γραφείο τους τον ψηλότερο όροφο του ψηλότερου κτιρίου της εταιρείας όπως και στο ζωικό βασίλειο, το πρώτο στην ιεραρχία ζώο παίρνει την ψηλότερη θέση πάνω στο δέντρο ή στον βράχο. Δωμάτια-αποθήκες: Η προσωπική σας ελευθερία Αν δεν έχετε διαθέσιμο υπόγειο ή σοφίτα, δεν αποκλείεται να έχετε μετατρέψει ένα από τα δωμάτια σας σε χώρο εναπόθεσης όλων των πραγμάτων που δεν μπορούν να βρουν τη δική τους θέση. Τέτοια «νεκρά» δωμάτια σε άμεση γειτονία με το χώρο κατοικίας σας είναι σαν ένα βαρίδι περασμένο με αλυσίδα στα πόδια σας λειτουργούν σαν τροχοπέδη στην όρεξη σας για ζωή και στη δημιουργικότητα σας. Αδειάστε τέλειος τα δωμάτια αυτά ή τουλάχιστον να διατηρείτε καθαρά και τακτοποιημένα τα πράγματα που έχετε αποθηκεύσει εκεί. Να αερίζετε τα δωμάτια τακτικά και να μην έχετε συνεχώς κλειστές τις πόρτες τους. Η είσοδος: Η σχέση σας με τους άλλους ανθρώπους Η εντύπωση που κάνει το σπίτι σας στους επισκέπτες πρέπει να είναι ίδια με την εντύπωση που κάνετε εσείς στους άλλους. Χρησιμοποιήστε το εξής τέχνασμα: Φορέστε το πανωφόρι ενός άλλου, βγείτε από το σπίτι σας και επιστρέψτε σαν να ήσασταν ένας ξένος. Κοιτάξτε το με τα μάτια ενός ξένου: φυτά που κρέμονται και εμποδίσουν τη διάβαση, σβησμένο όνομα στο γραμματοκιβώτιο, μια στοίβα παλιές εφημερίδες, ένας παραφορτωμένος καλόγερος για ρούχα, παπούτσια, γάντια, κασκόλ και καπέλα ατάκτως ερριμμένα. Διατηρείτε την είσοδο καθαρή και κάνετε την ελκυστική. Σύντομα θα αποκτήσετε νέους φίλους και θα αισθάνεστε καλύτερα όποτε μπαίνετε στο σπίτι σας -κάτι που θα σας φανεί πολύ χρήσιμο αν θέλετε να γίνετε πιο ανοιχτός και φιλόξενος. Πόρτες: Έχετε ανοιχτό πνεύμα; Φροντίστε όλες οι πόρτες (και ιδιαίτερα η κεντρική είσοδος) να μπορούν να ανοίγουν διάπλατα. Μην κρεμάτε τίποτα πάνω στα πόμολα και να χρησιμοποιείτε γάντζους στις πόρτες μόνο όταν δεν εμποδίζουν την πόρτα να ανοίγει. Ποτέ να μη βάζετε ντουλάπες ή ράφια σε θέση που να μην επιτρέπουν στην πόρτα του δωματίου να ανοίξει τελείως. Επιδιορθώστε τα σπασμένα πόμολα και λαδώστε μεντεσέδες και - 23 -
κλειδαριές που κολλάνε ή τρίζουν. Στην είσοδο να βάλετε μια ευανάγνωστη, κομψή και φιλική πινακίδα με το όνομα σας. Το έχουμε δοκιμάσει: όταν οι πόρτες του δωματίου λειτουργούν καλά, η δουλειά βγαίνει πιο γρήγορα! Το καθιστικό: Η καρδιά σας Είτε σας αρέσει είτε όχι, η εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας επηρεάζεται από την κατάσταση του κεντρικού δωματίου του σπιτιού σας. Ένα σαλόνι καθαρό σε ασηπτικό βαθμό είναι εξίσου επιζήμιο με ένα βρόμικο ή ακατάστατο σαλόνι. Το καθιστικό σας πρέπει να έχει ένα «κέντρο», ας πούμε ένα ελκυστικό τραπεζάκι με καναπέ που σε τραβάει να καθίσεις. Μην κάνετε το λάθος να βάλετε την τηλεόραση στο κέντρο του δωματίου. Βάλτε την σε μιαν άκρη ή κρύψτε την πίσω από ένα παραβάν. Χρησιμοποιήστε φυτά και διακοσμητικά αντικείμενα για να διατηρείτε την προσοχή των επισκεπτών σας στραμμένη στο χώρο. Ο καλός αλλά όχι εκτυφλωτικός φωτισμός και τα άνετα καθίσματα κάνουν ευχάριστη την παραμονή στο καθιστικό. Κανονίστε να υπάρχει στο καθιστικό μια θέση για σας, που να σας αρέσει να κάθεστε μόνος σας -μια θέση όπου να αισθάνεστε χαρούμενος που βρίσκεστε στο σπίτι σας. Η κουζίνα: Το στομάχι σας Ο χώρος όπου ετοιμάζετε τα γεύματα σας έχει μια ειδική σχέση με τα εσωτερικά σας όργανα. Σε κανένα άλλο δωμάτιο του σπιτιού δεν υπάρχει τόσο έντονη «κυκλοφορία» αντικειμένων όσο στην κουζίνα: πιάτα, ποτήρια, φλιτζάνια και μαχαιροπήρουνα βγαίνουν από τη θέση τους. χρησιμοποιούνται, πλένονται και ξαναμπαίνουν στη θέση τους πολλές φορές κάθε μέρα. Ωστόσο, στις απρόσιτες περιοχές των ντουλαπιών και των ραφιών, η κυκλοφορία συνήθως είναι ελάχιστη. Αχρησιμοποίητα πιατικά και τρόφιμα που η ημερομηνία λήξη: του: έχει περάσει προ πολλού, δημιουργούν ένα ανθυγιεινό «παρεμποδιστικό στρώμα». Αφού καθαρίσουν και αδειάσουν εντελώς τα ντουλάπια της κουζίνας τους, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται κυριολεκτικά ελαφρότεροι, το πεπτικό τους σύστημα λειτουργεί καλύτερα και τα περιττά κιλά τους εξαφανίζονται. Να απομακρύνετε από την κουζίνα σας οτιδήποτε δεν έχετε χρησιμοποιήσει επί ένα χρόνο: ληγμένα τρόφιμα, φλιτζάνια χωρίς πιατάκια και δοχεία χωρίς καπάκια (και το αντίστροφο), πορσελάνινες καφετιέρες και τσαγιέρες (περιττές την εποχή των θερμός). Οι συσκευές της κουζίνας που χρησιμοποιούνται σπανιότερα από μια φορά στους δυο μήνες (π.χ. η συσκευή για φοντύ ή η γάστρα) έχουν τη θέση τους στο υπόγειο ή την αποθήκη. Το ίδιο ισχύει για το καλό σας σερβίτσιο ή διάφορα ποτήρια που τα χρησιμοποιείτε μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Τα σύνεργα του ψησίματος χρησιμοποιούνται σπανιότερα από τα σύνεργα του μαγειρέματος. Προσέξτε ο πλάστης, τα μπαχαρικά των ψητών και ο: φόρμες του κέικ να μην πιάνουν την καλύτερη θέση στα ντουλάπια και εμποδίζουν. Δοχεία για τον καταψύκτη, ταπεράκια, και άλλα πλαστικά δοχεία έχουν την τάση να πολλαπλασιάζονται όσο περνάει ο καιρός. Πετάξτε όσα έχουν κιτρινίσει, έχουν σπάσει ή δεν χρησιμοποιούνται. Εμπειρικός κανόνας: χρειάζεστε μόνο τα μισά απ' όσα έχετε μαζέψει. Μερικά από τα πράγματα που θα απομακρύνετε μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλες χρήσεις. Όσα ταιριάζουν να τα βάζετε μαζί σε δοχεία, π.χ. τυρί, σαλάμι και πίκλες για το βραδινό φαγητό στο ψυγείο· μπέηκιν πάουντερ, ζάχαρη και αλεύρι στο ντουλάπι των τροφίμων μέλι, μαρμελάδα και μερέντα σε ένα καλαθάκι για - 24 -
το πρωινό, και σε ένα άλλο καλαθάκι φακελάκια του τσαγιού και τσάι. Κάτω από τον νεροχύτη, σε μια ανοιχτή κούτα, να βάζετε τα απορρυπαντικά. Νεροχύτης, ψυγείο και εστία αποτελούν το «τρίγωνο εργασίας» της κουζίνας σας. Κανένα εμπόδιο δεν πρέπει να υπάρχει ανάμεσα σε αυτά τα τρία σημεία. Το γεγονός ότι μια επιφάνεια ονομάζεται «επιφάνεια εργασίας» σημαίνει ότι εκεί μπορείτε να δουλεύετε, δεν σημαίνει ότι έχει γίνει «πάρκινγκ μακράς διαρκείας» για διάφορα αντικείμενα. Κρεμάστε όσο περισσότερα αντικείμενα μπορείτε στους τοίχους, με αυτοκόλλητους ή βιδωτούς γάντζους: βουρτσάκια πιάτων πάνω από το νεροχύτη, γάντια φούρνου πάνω από την κουζίνα. Το πάτωμα: Τα οικονομικά σας Έχουμε ήδη αναφέρει πόσο σημαντικό είναι να έχετε ελεύθερες επιφάνειες στα δάπεδα. Όταν γεμίζουν οι ντουλάπες, τα ντουλάπια και τα ράφια, το πάτωμα συχνά καλείται να παίξει ρόλο χώρου αποθήκευσης. Στοίβες από χαρτιά, κούτες, ρούχα, παπούτσια και κάθε τι άλλο σας στερούν την ελευθερία κινήσεων σας. Μια παρατήρηση που μπορεί να σας προκαλέσει κατάπληξη: οι άνθρωποι που έχουν έτσι φορτωμένο το πάτωμα του σπιτιού τους, σχεδόν πάντοτε αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Όποιος δεν έχει πλέον όλες τις δυνατότητες κίνησης μέσα στους τέσσερις τοίχους του, "αυτοπεριορίζεται» και μειώνεται και από υλική άποψη. Η «ευημερία" σας προφανώς είναι συνδεδεμένη με την επιφάνεια δαπέδου που έχετε στη διάθεση σας. Μεγάλες, ελεύθερες επιφάνειες ήταν ανέκαθεν σύμβολο πλούτου, κάτι που και σήμερα ισχύει στις τράπεζες. Τα δωμάτια και τα γραφεία των αφεντικών επίτηδες διατηρούνται άδεια. Παρατηρήστε το πάτωμα σε όλα τα δωμάτια και αδειάστε το όσο το δυνατόν περισσότερο. Επινοήστε νέους τρόπους για να αποθηκεύετε αντικείμενα: ράφια, όρθια σκεύη, κουτιά. Αν είναι ανάγκη, προμηθευτείτε καινούργια έπιπλα και χρησιμοποιήσετε γάντζους για να κρεμάτε πράγματα. Μην αφήνετε καλώδια να σέρνονται στο πάτωμα. Χα τα κάνετε μάτσο το ένα με το άλλο ή να τα συνδέσετε ψηλά. Κατάλληλα για τη δουλειά αυτή είναι τα μικρά στριφτά συρματάκια που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία καλωδίων. Ντουλάπα ρούχων: Το σώμα σας Πολλοί άνθρωποι που θέλουν να αδυνατίσουν, φυλάνε στη ντουλάπα τους ρούχα που θα τους είναι πολύ στενά ακόμα και αν η δίαιτα τους στεφθεί με επιτυχία. Η πείρα δείχνει ότι η μέθοδος αυτή πολύ σπάνια. φέρνει αποτελέσματα. Καλύτερα να κάνετε το αντίστροφο: να δώσετε όλα τα ρούχα που σας πέφτουν στενά και να αγοράσετε άνετα ρουν: που να σας έρχονται τέλεια όπως είστε αυτή τη στιγμή. Ο καλύτερος τρόπος για να πετύχετε στο αδυνάτισμα είναι να έχετε θετική σχέση με το σώμα σας. Αν μισείτε την κοιλιά σας, θα μείνει να προεξέχει από πείσμα. Πώς να απλοποιήσετε την ντουλάπα των ρούχων σας. Χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες συμβουλές ως κατάλογο ελέγχου, σταθείτε μπροστά στην ανοιχτή ντουλάπα σας και αρχίστε, ει δυνατόν αμέσως, το ξεσκαρτάρισμα. Το εκλεκτό τέταρτο. Όλα τα ρούχα που τα φορέσατε συχνά τους τελευταίους δύο μήνες, να τα κρεμάσετε στο αριστερό άκρο της βέργας. Πουλόβερ, μακό κτλ. που φοράτε συχνά πηγαίνουν σε ένα ειδικό μέρος. Εδώ περιλαμβάνονται και ρούχα που δεν είναι κατάλληλα για την τωρινή εποχή του χρόνου, εφόσον μπορείτε να πείτε «Αυτό θα το φορούσα αν έκανε έξω ζέστη (ή κρύο)». Αυτά τα ρούχα που τα διαλέξατε με αυτό τον τρόπο, είναι τα αγαπημένα - 25 -
σας. Σπάνια πιάνουν περισσότερο χώρο από το ένα τέταρτο της ντουλάπας σας. Αυτά που πιάνουν τζάμπα χώρο. Αν κάτι δεν το έχετε φορέσει για περισσότερο από ένα χρόνο, υπάρχει 98% πιθανότητα ότι δεν θα το ξαναφορέσετε ποτέ στη ζωή σας. Κι όμως, έχετε διαθέσει υπερβολικά πολύ χώρο σε αυτό το μη αγαπητό τμήμα της γκαρνταρόμπας σας. Ακόμα κι αν ένα ρούχο σας είχε στοιχίσει ακριβά όταν το αγοράσατε ή αν είναι δώρο από κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, έχει πια εκπληρώσει το σκοπό του και μπορεί να φύγει (στον κάδο της ανακύκλωσης, στο κατάστημα μεταχειρισμένων ενδυμάτων, να το χαρίσετε ή να το πετάξετε στα σκουπίδια). Η νέα αρχή. Και τώρα αρχίζει το δημιουργικό μέρος. Εξετάστε πολύ προσεκτικά τα αγαπημένα ρούχα που βρίσκονται στο «εκλεκτό τέταρτο» της ντουλάπας σας. Τι είναι αυτό που σας κάνει να θέλετε να τα φοράτε; Η κοψιά, το μέγεθος, το χρώμα, το υλικό;" Από εδώ θα αντλήσετε τα κριτήρια για το προσωπικό σας πρόγραμμα απλοποίησης, έτσι που να μπορέσετε στο μέλλον να συγκροτήσετε συστηματικά τη γκαρνταρόμπα σας. Αποφύγετε τα εξεζητημένα ρούχα που γρήγορα τα βαριούνται όλοι. Βρείτε μονόχρωμους συνδυασμούς που μπορείτε να τους φοράτε σε κάθε ευκαιρία. Επενδύστε σε καθημερινά ρούχα και όχι σε «καλά» ρούχα που τα φοράτε μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Η απλουστευμένη βασική γκαρνταρόμπα σας είναι κλασική στο στυλ και δεν είναι προσαρμοσμένη στη μόδα. Ωστόσο, στα αξεσουάρ (γραβάτες, φουλάρια, κοσμήματα) μπορείτε να ακολουθείτε τη μόδα και μάλιστα να πρωτοπορείτε σε νέες τάσεις. Το λουτρό: Το εσώτερο κέντρο σας Ο χώρος όπου φροντίζετε το σώμα σας πρέπει να είναι ένα περιβάλλον όπου να μπορείτε να αυτοσυγκεντρωθείτε απερίσπαστος. Τα πολλά και διάφορα μπουκαλάκια, σωληνάκια και όλα τα άλλα χαρακτηριστικά σύνεργα του λουτρού να τα έχετε κρυμμένα σε ντουλάπια και να διαμορφώσετε τον ελεύθερο χώρο με φυτά και άλλα αντικείμενα που σας αρέσουν. Για να αλλάξετε οικονομικά τη διακόσμηση στο λουτρό, ο καλύτερος τρόπος είναι να αγοράσετε καινούργιες πετσέτες σε μια ωραία απόχρωση. Το υπνοδωμάτιο: Ο ιδιωτικός σας χώρος Παραδοσιακά, το υπνοδωμάτιο είναι το μέρος του σπιτιού που είναι ταμπού για τους επισκέπτες. Για το λόγο αυτό. συχνά καταντάει να χρησιμοποιείται ως χώρος αποθήκευσης για όλα τα πράγματα που θα προκαλούσαν ενόχληση κάπου αλλού. Κι όμως, ακριβώς στο χώρο αυτό όπου περνάτε τις νύχτες σας, χρειάζεστε αρμονία και τάξη. Απαλλαχτείτε από τις κλασικές πήγες αρνητικών συναισθημάτων: βρόμικα ασπρόρουχα. κουτιά με παλιά πράγματα, σπασμένα αντικείμενα. Μην αποθηκεύετε τίποτα κάτω από το κρεβάτι, εκτός ίσως από σεντόνια και κουβέρτες. Κάντε επίσης ένα ξεσκαρτάρισμα στα συρτάρια: κανείς δεν χρειάζεται 40 ζευγάρια κάλτσες ή 15 παλιομοδίτικα πουλόβερ. Σε ένα τακτοποιημένο υπνοδωμάτιο θα απολαύσετε πιο βαθύ ύπνο και ίσως πιο έντονη ερωτική ζωή. Το γκαράζ: Η κινητικότητα σας Αν το γκαράζ σας είναι τόσο ασφυκτικά γεμάτο που αναγκάζεστε να παρκάρετε το ακριβό σας αυτοκίνητο απέξω μόνο και μόνο για να κρατάτε στη ζεστασιά τα σκι, τα καροτσάκια και τις ιστιοσανίδες σας, αυτό πρέπει να σας χτυπήσει το καμπανάκι του συναγερμού. Κάπου «την έχετε πατήσει». Βασικός κανόνας: όσο πιο εύκολα βάζετε το αυτοκίνητο σας μέσα στο - 26 -
γκαράζ, τόσο μεγαλύτερη είναι η κινητικότητα του μυαλού και του σώματος σας. Σε κανένα άλλο χώρο δεν εφαρμόζεται με επιτυχία η αρχή των Σέικερ, που είδαμε παραπάνω, όσο στο γκαράζ: όσο περισσότερα μπορείτε, κρεμάστε τα στους τοίχους! Χειμωνιάτικα λάστιχα, σκάρες οροφής, εργαλεία, δοχεία, υλικά καθαρισμού και διάφορα άλλα έχουν τη θέση τους στα ράφια. Φορητά μικροπράγματα: Τα βάρη σας Πορτοφόλια, τσάντες, τσέπες παντελονιών: όσο πιο πολύ τα γεμίζετε, τόσο πιο καθαρά συμβολίζουν όλα τα βάρη που καθηλώνουν τη ζωή σας. Αν έχετε ξεκινήσει εκστρατεία ελάφρυνσης, μην παραλείψετε τις τσέπες σας. Στις καθημερινές σας μετακινήσεις πρέπει να έχετε ελαφρές αποσκευές. Να κάνετε αρχή από κάτι μικρό: το πορτοφόλι σας. Βγάλτε έξω παλιές αποδείξεις, ληγμένες πιστωτικές κάρτες, κτλ. Μην κουβαλάτε πάρα πολλά κέρματα πάνω σας και ταξινομήστε τα χαρτονομίσματα σας κατά σειρά αξίας. Αυτό θα σας βοηθήσει να βάλετε τάξη σε όλες τις οικονομικές σας υποθέσεις. Να ενεργείτε πάντοτε σύμφωνα με την αρχή ότι τα εξωτερικά πράγματα επηρεάζουν όσα συμβαίνουν μέσα σας. Για να επιβάλετε μακροπρόθεσμη τάξη σε τσάντες και πορτοφόλια, πρέπει να διαιρέσετε τα περιεχόμενα τους σε λογικές επιμέρους μονάδες. Να ποιες είναι οι έξι σημαντικότερες μονάδες. 1η μονάδα: Πορτοφόλι. Εκτός από κέρματα και χαρτονομίσματα, τα πορτοφόλια μερικές φορές περιέχουν πιστωτικές κάρτες, άδεια οδήγησης και ταυτότητα. 2η μονάδα: Τσαντάκι έκτακτης ανάγκης. Μπορείτε να έχετε ένα τσαντάκι με φερμουάρ (νεσεσέρ) με χαρακτηριστικά είδη πρώτων βοηθειών όπως ασπιρίνες, κραγιόν, κολλύριο, λευκοπλάστη, μαχαιράκι, θήκη με ραπτικά από ξενοδοχείο, οδοντόβουρτσα. 3η μονάδα: Ειδικά για τα παιδιά. Ένα άλλο νεσεσέρ με πιπιλά, ένα παιχνιδάκι, γλυκάκια. παιδικό λευκοπλάστη, ιώδιο ή ό,τι άλλο κρίνετε χρήσιμο να έχετε μαζί σας όταν βγαίνετε βόλτα με τα παιδιά. 4η μονάδα: Μίνι γραφείο. Στην απλούστερη μορφή του πρόκειται για μια ατζέντα ή ένα ηλεκτρονικό οργκανάιζερ, σε μια θήκη που αφήνει επιπλέον χώρο ελεύθερο. Εκεί πρέπει επίσης να έχετε στυλό, αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων, γραμματόσημα, κομπιουτεράκι, σελοτέιπ (πολύ πρακτικά είναι τα Scotch -Tape-Strips™, που λειτουργούν αυτόνομα). 5η μονάδα: Κλειδοθήκη. Όσο μικρότερη, τόσο καλύτερα. Αν θέλετε να είναι μεγαλύτερη για να τη βρίσκετε πιο εύκολα, αποφύγετε τα φανταχτερά μαραφέτια. Καλύτερα είναι να έχετε μια κομψή δερμάτινη κλειδοθήκη που δεν φθείρει την τσάντα ή την τσέπη σας. Πάντως, από τη στιγμή που έχετε χωρίσει τα περιεχόμενα της τσάντας σας σε μονάδες, θα είναι πιο εύκολο να βρίσκετε την κλειδοθήκη σας κι ας μην έχει μεγάλο μέγεθος. 6η μονάδα: Κινητό τηλέφωνο. Αποτελεί ξεχωριστή μονάδα μόνο του. Μερικές μοντέρνες τσάντες και χαρτοφύλακες έχουν ειδική θήκη για το κινητό. Αν τη χρησιμοποιείτε, δεν έχετε ανάγκη τις άβολες προστατευτικές θήκες. Με τη βοήθεια αυτών των σαφώς οροθετημένων μονάδων, μπορείτε γρήγορα να αλλάζετε από τη μια τσάντα στην άλλη. Καθώς οι επιμέρους τσάντες έχουν περιορισμένη χωρητικότητα, σε περίπτωση που σε κάποια από αυτές μαζευτούν πολλά περιττά αντικείμενα θα είναι εύκολο να το αντιληφθείτε αμέσως και να τα πετάξετε. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του συστήματος των χωριστών μονάδων: δεν έχετε παρά να πάρετε μαζί σας μόνο τις μονάδες που πραγματικά χρειάζεστε. Ορίστε μερικά παραδείγματα: - 27 -
• Ψώνια: Μονάδες 1, 5 και ίσως 6. • Μεγάλες εξορμήσεις για ψώνια, μαζί με τα παιδιά: 1, 3 και 5. • Επαγγελματικό ραντεβού: 1, 2, 4, 5 και 6. • Βραδινή έξοδος: 1, 3. 5 (Το 6 παραμένει για περίπτωση ανάγκης, κατά προτίμηση στο ντουλαπάκι του αυτοκλήτου σας. Στον κινηματογράφο, στο εστιατόριο ή στην αίθουσα συναυλιών τα κινητά είναι ενόχληση για όλους). Οι σκάλες: οι ευκαιρίες σας για ανάπτυξη Αν ζείτε σε πολυώροφο κτίριο, θα ξέρετε τους μικρούς σωρούς πραγμάτων που μαζεύονται στα πλατύσκαλα. Οι ένοικοι αφήνουν εκεί πράγματα που σκοπεύουν να τα πάρουν μαζί τους με την επόμενη ευκαιρία. Οι σωροί αυτοί μπορούν να εξελιχθούν σε πηγή νέας ακαταστασίας. Σε χαοτικά κτίρια, συχνά οι σκάλες εκφυλίζονται και μετατρέπονται σε μια τεράστια αποθήκη. Το μυστικό μήνυμα προς την ψυχή σας είναι ότι ο «δρόμος προς τα επάνω» είναι φραγμένος. Είναι όπως και με το ακατάστατο πάτωμα: ασυνείδητα, κλείνετε το δρόμο σε νέες ευκαιρίες. Να κάνετε συμφωνία με όλους τους ενοίκους ότι μπορούν να αφήνουν αντικείμενα στις σκάλες μόνο εφόσον πρόκειται να τα ανεβάζουν στον επόμενο όροφο το ταχύτερο δυνατό. Όποιος ανεβαίνει και χει ελεύθερα χέρια, πρέπει να παίρνει μαζί του οτιδήποτε βρίσκεται τις σκάλες. Στην κουζίνα, να χρησιμοποιείτε το κόλπο του «καλαθιού για το υπόγειο». θα έχετε ένα μεγάλο καλάθι με λαβή και θα έχετε συμφωνήσει πως οτιδήποτε πρέπει να μεταφερθεί στο υπόγειο θα μπαίνει εκεί μέσα (άδεια μπουκάλια, υλικά για ανακύκλωση, ασπρόρουχα για πλύσιμο, τρόφιμα για αποθήκευση κτλ.) Και εδώ πρέπει να συμφωνήσετε όλοι ότι όποιος κατεβεί την επόμενη φορά στο κελάρι πρέπει να άρει μαζί του ολόκληρο το καλάθι, να το αδειάσει και να τοποθετήσει τα αντικείμενα στη θέση τους, και μετά να βάλει στο άδειο καλάθι τα πράγματα που θέλει να πάρει από το υπόγειο και να τα ανεβάσει. Σημαντικές συμβουλές για τακτοποίηση Για το κάθε τι πρέπει να βρείτε τη θέση του. Οι οδηγίες χρήσης νια συσκευές τις οποίες θεωρείτε πιθανό να συμβουλεύεστε συχνά (π.χ. για το φαξ ή το βίντεο), καλύτερο είναι να τις φυλάτε κάτω από τη συσκευή. Έτσι κερδίζετε πολύ χρόνο. Αντίθετα, οι οδηγίες χρήσης συσκευών που περιστασιακά μόνο χρησιμοποιείτε, καλύτερα είναι να τοποθετούνται στο ντοσιέ των συσκευών, το οποίο είναι ένας απλός φάκελος με χωρίσματα για τα έγγραφα της κάθε συσκευής. Σε κάθε τμήμα βάζετε την απόδειξη αγοράς και την εγγύηση για την κάθε συσκευή που μόλις αγοράσατε (κάμερα, τοστιέρα, ψυγείο, ηλεκτρική σκούπα, τηλέφωνο κτλ.) Αν οι οδηγίες είναι σε πολλές γλώσσες, κόψτε και κρατήστε μόνο τις σελίδες με τις ελληνικές οδηγίες. Έτσι εξοικονομείτε πολύ χώρο. Αν τα κουμπιά και οι διακόπτες των συσκευών έχουν ακατανόητα σύμβολα, χρησιμοποιήστε ετικέτες με πιο αναλυτικές πληροφορίες. Στα περισσότερα πλαστικά περιβλήματα μπορείτε να γράψετε με ένα μαλακό μολύβι. Μια πιο μόνιμη λύση είναι να χρησιμοποιήσετε ειδικό μαρκαδόρο (μπορείτε πάντοτε να σβήσετε τα γράμματα με καθαριστικό βενζίνης). Μια μέθοδος που έχει αποδείξει την αξία της είναι να χρησιμοποιείτε αριθμούς, γραμμένους σε μεγάλο μέγεθος, που δείχνουν την αλληλουχία των κουμπιών που πρέπει να - 28 -
χρησιμοποιηθεί για να λειτουργήσει η συσκευή. Σε μια μηχανή του εσπρέσο, η σειρά θα ήταν: 1. Άνοιξε τη συσκευή, 2. Βάλε φλιτζάνι. 3. Πάτησε κουμπί καφέ, 4. Κλείσε. Οι έξι χρυσοί κανόνες για να διατηρούνται τα πράγματα σε τάξη Η απλοποίηση και η τάξη είναι πολύ ωραία πράγματα, αρκεί να τα εφαρμόζετε. Στην αρχική περίοδο, γράψτε τους παρακάτω έξι χρυσούς κανόνες της απλοποίησης και της τάξης και κολλήστε τους σε περίοπτη θέση στον πίνακα ανακοινώσεων, στην ανάγκη σε κάθε χώρο που θέλετε να απλοποιήσετε: 1. Όταν παίρνεις κάτι. να το βάζεις στη θέση του. 2. Όταν ανοίγεις κάτι, να το κλείνεις. 3. Αν κάτι πέσει κάτω. να το σηκώσεις. 4. Όταν ξεκρεμάς κάτι, να το ξανακρεμάς στη θέση του. 5. Όταν αποφασίζεις να αγοράσεις κάτι αργότερα, γράψε το. 6. Όταν πρέπει να διορθώσεις κάτι, να το κάνεις μέσα σε μία εβδομάδα. Απαλλαγείτε από τις προσδοκίες σας! Η τελειομανία είναι και παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για μια τακτοποιημένη, χαρούμενη και χαλαρή ζωή. Είστε άνθρωπος και φυσικό είναι οι δυνατότητες σας να. έχουν όρια. «Το πρόβλημα με τους ακατάστατους.» λέει η αμερικανίδα ειδικός Barbara Hemphill. «δεν είναι τόσο πολύ η έλλειψη οργάνωσης, όσο η έλλειψη προοπτικής.» Οι άνθρωποι αυτοί είναι σαν να φοράνε παρωπίδες. Βλέπουν μόνο τι πρέπει να κάνουν και αυτό κρύβει από τα μάτια τους το τι μπορούν να κάνουν. Κατά συνέπεια, τους λείπει η ενεργητικότητα να αναλάβουν εγχειρήματα στο παρόν. Χάνουν την ευρύτερη εικόνα του μέλλοντος, τον ενθουσιασμό που συνδέεται με τις δυνατότητες και τις εκπλήξεις, τον πλατύτερο ορίζοντα όσων ανθρώπων είναι πνευματικά αφυπνισμένοι και ελεύθεροι. Κάθε σωρός πραγμάτων, κάθε ομάδα πραγμάτων που πρέπει να γίνουν, κρύβει από τα μάτια σας αυτόν τον ορίζοντα. Η Barbara Hemphill συνεχίζει: «Εκεί που πρέπει να κάνετε εκκαθάριση, πέρα από τις στοίβες των χαρτιών σας και τα χαοτικά συρτάρια σας, είναι στις προσδοκίες σας. Είναι υπερφορτωμένες, σε φρικτό βαθμό!»
Απλουστευτική ιδέα 4: Ξεπεράστε την αφηρημάδα σας Το 90% των ανθρώπων ψάχνουν τακτικά να βρουν τα πράγματα τους. Αυτό προκύπτει από έρευνα που διεξήγαγε το ίδρυμα ερευνών κοινής γνώμης EMNID του Μπίλεφελντ (Γερμανία), για λογαριασμό του simplify your life ®. To αντικείμενο που ψάχνουν περισσότερο οι άνθρωποι είναι τα κλειδιά τους: το 42% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι τους εκνευρίζει ότι πρέπει συνέχεια να ψάχνουν για τα κλειδιά τους. Τη δεύτερη θέση στον κατάλογο των αντικειμένων που χάνονται την παίρνουν τα στυλό (σχεδόν 25%). Στην τρίτη θέση έρχονται τα γυαλιά (19%) και στην τέταρτη τα πορτοφόλια (16%). Οι άνθρωποι κάτω των 30 ετών αναζητούν τα κλειδιά τους περισσότερο απ' ό,τι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Οι άνθρωποι άνω των 50 ετών χάνουν πιο συχνά τα γυαλιά τους (40%). Δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε άντρες και σε γυναίκες. Οι γυναίκες δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν τα πορτοφόλια τους. αλλά τα καταφέρνουν λίγο καλύτερα - 29 -
από τους άντρες ως προς τα κλειδιά τους. Ούτως ή άλλως, το να ψάχνουμε αδίκως για πράγματα είναι χάσιμο χρόνου και επιδρά αρνητικά στη διάθεση μας. Η αφηρημάδα με τα μικροαντικείμενα δεν είναι κάποιο αναλλοίωτο φυσικό φαινόμενο. Και στον τομέα αυτό, με λίγη προσπάθεια μπορείτε να απλοποιήσετε αισθητά τη ζωή σας. Ένα σύστημα — εγγύηση για να βρίσκετε τα πράγματα σας Τι μπορούμε να κάνουμε; Η πιο ελπιδοφόρα προσέγγιση είναι να ακολουθήσετε την αρχή σύμφωνα με την οποία το κάθε πράγμα έχει τη συγκεκριμένη θέση του. Πολλοί άνθρωποι έχουν πάρει την απόφαση να αφήνουν τα κλειδιά τους σε ένα συγκεκριμένο μέρος αμέσως μόλις μπαίνουν στο σπίτι τους -το κακό όμως είναι ότι δεν τηρούν την απόφαση αυτή. Το πρόβλημα είναι ότι το σταθερό αυτό μέρος δεν έχει εντυπωθεί αρκετά βαθιά στον εγκέφαλο τους. Εδώ μπορεί να βοηθήσουν ορισμένες μνημοτεχνικές μέθοδοι εκμάθησης. Μοναδική θέση. Βρείτε ένα οριστικό μέρος, κοντά στην κεντρική είσοδο. Μπορεί να είναι ένα συρτάρι, ένα ράφι με άγκιστρα, ένα κουτί για κλειδιά, ένα μπολ σ' ένα τραπέζι, ή ένα άλλο εύκολα προσπελάσιμο μέρος. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και στο γραφείο σας. Μοναδικό χρώμα. Τη θέση που βρήκατε πρέπει να τη σημαδέψετε με ένα καινούργιο χρώμα που να τραβάει την προσοχή. Μπορείτε να βάλετε χρωματιστή κολλητική ταινία στο χερούλι του συρταριού, να βάψετε το ράφι με διαφορετικό χρώμα ή να αντικαταστήσετε το μπολ με άλλο διαφορετικού χρώματος. Με τον τρόπο αυτό η θέση θα χαραχτεί βαθιά στο δεξιό τμήμα του εγκεφάλου σας, το οποίο λειτουργεί με εικόνες και είναι ιδιαίτερα δεκτικό στα χρώματα. Μοναδικό όνομα. Δώστε στο μέρος που βρήκατε ένα εντελώς σαφές όνομα, π.χ. «το μπλε συρτάρι» (αν βέβαια είναι το μοναδικό μπλε συρτάρι στο σπίτι σας), «η θήκη με το ροζ γουρουνάκι» (ένα αστείο όνομα που κολλάει στο μυαλό), «το αστεράτο μπολ» (επειδή είναι διακοσμημένο με φανταχτερά αστέρια). Το όνομα αποτυπώνει τη θέση που διαλέξατε στο αναλυτικό αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου σας η οποία λειτουργεί με λέξεις. Δεν ενδείκνυνται τα υπερβολικά μακροσκελή ονόματα («το πάνω αριστερά συρτάρι της συρταριέρας που βρίσκεται πλάι στην κύρια είσοδο»). Χρησιμοποιώντας ένα μεστό όνομα μπορείτε να δίνετε σαφείς εντολές σε άλλους («βάλε το κλειδί στο αστεράτο μπολ!») και να μην τα χάνετε όταν βρίσκεστε σε πίεση χρόνου ή σε στρες («κλειδί - μπλε συρτάρι»). Θετικά συναισθήματα. Η επιτυχία αυτής της μικρής δράσης μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερη αν η ίδια η διαδικασία οργάνωσης συνδυαστεί με ένα ευχάριστο συναίσθημα. Για παράδειγμα, αν στο κουτί των κλειδιών βάλετε λίγα αρωματισμένα φύλλα, το κουτί θα αναδίδει ένα άρωμα που σας αρέσει. Ή, στο συρτάρι των κλειδιών σας μπορείτε να στρώσετε ένα ύφασμα που να σας αρέσει, όπως κόκκινο μετάξι, έτσι που το κλειδί να προσγειώνεται απαλά όταν το ρίχνετε μέσα στο συρτάρι. Το κάθε τι έχει τη θέση του Να αναπτύξετε μοναδικές αρχές αποθήκευσης για άλλα αντικείμενα του χάνονται συχνά, όπως πορτοφόλια, γυαλιά ή στυλό. Μερικές δυνατότητες: • Καθιερώστε την αρχή ότι «το πορτοφόλι πάντοτε πάει μαζί με τα κλειδιά». Όταν επιστρέφετε σπίτι, θα βάζετε και το πορτοφόλι στο συρτάρι των κλειδιών. - 30 -
• Να έχετε πάντοτε πάνω σας τα γυαλιά σας (σε μια τσέπη του πουκάμισου, στην τσάντα σας, σε αλυσίδα γύρω από το λαιμό σας). • Τα στυλό να τα έχετε πρόχειρα σε μια θήκη πλάι στο τηλέφωνο. Βάλτε από ένα στυλό σε κάθε χαρτοφύλακα και σε κάθε τσάντα και κρατήστε το εκεί. Ένα στυλό πρέπει επίσης να υπάρχει στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου σας. Ταξίδια Όταν βρίσκεστε σε διακοπές ή σε επαγγελματικά ταξίδια, είναι ακόμα πιο σημαντικό απ' ό,τι στο σπίτι να κρατάτε πορτοφόλια, κλειδιά ξενοδοχείου, ταυτότητες, κτλ. πάνω σας ανά πάσα στιγμή και να έχετε μια θέση για το κάθε τι στο άγνωστο περιβάλλον του δωματίου του Ξενοδοχείου. Αποκτήστε τη συνήθεια να επιλέγετε ένα οριστικό μέρος για τα σημαντικά σας πράγματα αμέσως μόλις μπαίνετε πρώτη φορά στο δωμάτιο του ξενοδοχείου και στη συνέχεια να βάζετε εκεί τα πράγματα σας κάθε φορά που μπαίνετε στο δωμάτιο. Θέσεις που έχουν αποδειχθεί χρήσιμες είναι επάνω στο κομοδίνο, στο συρτάρι του κομοδίνου, στο συρτάρι του τραπεζιού ή (αν ανησυχείτε μήπως ξένοι δουν τα πράγματα σας και τα κλέψουν) σε ένα ειδικό χώρισμα στη βαλίτσα σας, εφόσον θα μένει ανοιχτή. Εννοείται ότι τα τιμαλφή (μεγάλες ποσότητες μετρητών, αληθινά κοσμήματα) πρέπει να παραδίδονται στο χρηματοκιβώτιο του ξενοδοχείου. Για να εξασφαλίζετε ότι έχετε μαζί σας όλα σας τα σημαντικά πράγματα όταν βγαίνετε από το δωμάτιο του ξενοδοχείου, πρέπει να αναπτύξετε ένα σταθερό σύστημα για το πού θα κρατάτε τα πράγματα που παίρνετε μαζί σας. Ορίστε μερικές δυνατότητες που έχει διαπιστωθεί ότι αποδίδουν: Η μέθοδος της καρδιάς Τα σημαντικότερα πράγματα μπορούν να είναι «πάνω στην καρδιά σας». Στη μέσα αριστερά τσέπη του σακακιού σας βρίσκεται το πορτοφόλι σας (με μετρητά, πιστωτικές κάρτες, κάρτα αναλήψεων, ταυτότητα, τηλεκάρτα, άδεια οδήγησης). Σε σιδηροδρομικά ταξίδια μπορείτε να έχετε πάνω στην καρδιά σας, δηλαδή στο τσεπάκι του πουκάμισου, τα εισιτήρια σας. Το τσεπάκι του πουκάμισου προσφέρεται επίσης για αποδείξεις από πάρκινγκ ή για εισιτήρια μέσων μαζικής μεταφοράς, για τα οποία πολλοί δυσκολεύονται να βρουν το «σωστό» μέρος. Στη μέσα δεξιά τσέπη του σακακιού σας θα έχετε το διαβατήριο σας. Αυτή η τσέπη προσφέρεται επίσης για αεροπορικά εισιτήρια. Στην έξω δεξιά τσέπη του σακακιού μπορείτε επίσης να έχετε κέρματα ή μικρά χαρτονομίσματα στο τοπικό νόμισμα για να δίνετε εύκολα φιλοδωρήματα. Οι γυναίκες μπορούν ή να έχουν όλα αυτά τα πράγματα στην τσάντα τους ή να φορούν πανωφόρι με πολλές τσέπες (όπως κάνει η Elaine St James, η Αμερικανίδα ειδικός της απλοποίησης). Να ταξιδεύετε ανάλαφροι. Όλα τα άλλα ταξιδιωτικά έγγραφα που δεν χρειάζεται να έχετε συνεχώς μαζί σας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού (κουπόνια ξενοδοχείων, πιστοποιητικά εμβολιασμού) έχουν τη θέση τους στην ταξιδιωτική σας τσάντα. Αν πρόκειται για τσάντα ώμου, να προστατεύετε τα νώτα σας φορώντας πάντοτε το λουρί διαγώνια (έστω κι αν δεν είναι τόσο όμορφο). Ή, ακόμα καλύτερα, να χρησιμοποιείτε σακίδιο πλάτης. Στα μεγάλα ταξίδια, τα κλειδιά σας (που τα χρειάζεστε μόνο όταν επιστρέψετε στο σπίτι σας μετά το ταξίδι) μπορείτε να τα έχετε από την αρχή σε ένα ασφαλές χώρισμα στην ταξιδιωτική σας τσάντα. Θα ήταν γελοίο - 31 -
να περιφέρεστε σε ξένες πόλεις έχοντας τα κλειδιά του σπιτιού σας στην τσέπη του παντελονιού σας! Πώς να βρίσκετε γρήγορα το κλειδί του ξενοδοχείου. Η έξω αριστερά τσέπη σας προορίζεται για το κλειδί του ξενοδοχείου. Για λόγους ασφαλείας, σας συμβουλεύω να παίρνετε πάντοτε μαζί σας το κλειδί του ξενοδοχείου και να μην το αφήνετε στη ρεσεψιόν. Αν είναι ανάγκη, αφαιρέστε τη γιγαντιαία ετικέτα που συνήθως συνοδεύει τα κλειδιά και αφήστε την στο δωμάτιο. Αν σας δώσουν κάρτα αντί για κλειδί, καλύτερα να την έχετε στο πορτοφόλι σας μαζί με τις πιστωτικές σας κάρτες. Αν το ξενοδοχείο σας δώσει και κάρτα-ταυτότητα, να την κρατάτε χωριστά από την κάρτα-κλειδί. Και μια άλλη χρήσιμη συμβουλή: καθιερώστε την αρχή, όταν δίνετε τα στοιχεία σας στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου να παίρνετε μια κάρτα του ξενοδοχείου και να προσέχετε να την έχετε πάντοτε μαζί σας. Αν βρίσκεστε σε ξένη χώρα, μπορείτε να δείξετε τη διεύθυνση στον· οδηγό του ταξί (κάτι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές που δεν χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο, όπως η Ασία και η Μέση Ανατολή). Αν μετά την αναχώρηση σας, συνειδητοποιήσετε ότι ξεχάσατε κάτι στο δωμάτιο, θα έχετε πρόχειρο τον αριθμό τηλεφώνου του ξενοδοχείου. Σε σχέση με τα χαμένα αντικείμενα, ισχύει ότι «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός». Από τη στιγμή που αποφασίσετε να κάνετε κάτι για να ξεφύγετε από την καθημερινή αναζήτηση για κλειδιά και πορτοφόλι, έχετε ήδη πραγματοποιήσει το πρώτο σημαντικό βήμα. Και έχετε κάνει σημαντική πρόοδο στο δρόμο της απλοποίησης. Δεν είστε πια σκλάβος των υπαρχόντων σας -τα κάνετε ό,τι εσείς θέλετε.
- 32 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 2
Μάθετε πώς να αποκτήσετε οικονομική ανεξαρτησία χωρίς συμπλέγματα
Στον κόσμο των υλικών αντικειμένων, σκουπίδια είναι όσα βρίσκονται μέσα στα πόδια μας και παρεμποδίζουν την ανάπτυξη μας· σε σχέση με τα χρήματα, με τον ίδιο τρόπο μας παρεμποδίζουν οι σκέψεις και τα αισθήματα μας για το χρήμα.
Απλουστευτική ιδέα 5: Απαλλαγείτε από τις εμπλοκές σας για τα οικονομικά σας Το Ινστιτούτο Δημοσκοπήσεων του Αλλενμπαχ στη Γερμανία διεξάγει ετήσιες έρευνες σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της γερμανικής κοινωνίας. Στην ερώτηση «Είστε ευτυχισμένος;» το 30% των ερωτηθέντων απαντούν σταθερά «Ναι», και αυτό ανεξάρτητα από την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Στην ερώτηση «Τι είναι σημαντικό για την ευτυχία μου;», εδώ και δεκαετίες την πρώτη θέση στις απαντήσεις καταλαμβάνουν τα χρήματα: για το 80% των Γερμανών, η απαλλαγή από ανησυχίες για τα χρήματα είναι προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη ζωή. «Όταν γίνω πλούσιος, θα είμαι ευτυχισμένος!» Όποιος το λέει αυτό, καταλήγει δυστυχής. Αν τώρα είστε δυστυχής και ελπίζετε να γίνετε πιο ευτυχισμένος στο μέλλον αποκτώντας περισσότερα χρήματα, μάταια ελπίζετε. Η απλουστευτική συμβουλή είναι να αναποδογυρίσετε την ακολουθία χρημάτων και ευτυχίας: «Αν είμαι ευτυχισμένος, έχω την πιθανότητα να γίνω πλούσιος.» Το σωστό μέτρο του πλούτου το δίνει μια θιβετιανή παροιμία: Πλούσιος είναι εκείνος που γνωρίζει ότι κατέχει αρκετά. Να αποκτάτε πράγματα που έχουν πραγματική σημασία για σας -και να το κάνετε όταν έχετε τα απαραίτητα χρήματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι σπαταλάνε πολύ χρόνο ευχόμενοι να ήταν διαφορετική η ζωή τους. Το κλειδί για την ευτυχία βρίσκεται στο να είστε σε θέση να απολαμβάνετε αυτά που έχετε, έστω κι αν απέξω δεν φαίνονται και πάρα πολλά. Το μυστικό είναι η αταραξία Για τα οικονομικά, η απλουστευτική μέθοδος περιλαμβάνει ένα φαινομενικό παράδοξο: μπορείτε να κερδίσετε περισσότερα χρήματα, μόνο αν μπορείτε να παραιτηθείτε από τα χρήματα. Αμέσως μόλις αρχίσετε να γαντζώνεστε στα λεφτά σας, ο δρόμος για τα πλούτη βρίσκεται φραγμένος. Ωστόσο, όταν λέμε να μπορείτε να παραιτηθείτε δεν εννοούμε να δείχνετε αδιαφορία. Πολλοί λένε: «Αδιαφορώ για τα χρήματα.» Έτσι όμως, βάζουν ένα εμπόδιο στη σχέση τους με το χρήμα: «Στην πραγματικότητα, δεν θέλω χρήματα.» Αντίθετα, ο ατάραχος άνθρωπος λέει: «Θα εργαστώ σκληρά, θα αξιοποιήσω όλες τις ευκαιρίες, θα επιστρατεύσω όλες μου τις ικανότητες για να φτάσω στην επιτυχία. Αν όμως δεν τα καταφέρω, δεν χάθηκε κι ο κόσμος.» Χρειάζεται θάρρος Χα κάνετε θαρραλέες σκέψεις και να τις διατυπώνετε σε τολμηρές προτάσεις: «Ναι, έχω χρέη, αλλά εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μπορέσει να εξοφλήσουν τα χρέη τους, και μπορώ να το κάνω κι εγώ. Υπάρχουν πολλοί με ικανότητες παρόμοιες με τις δικές μου και κερ- 33 -
δίζουν πολύ περισσότερα απ' όσο βγάζω τώρα εγώ. Σύντομα θα ανήκω κι εγώ σ' αυτή την κατηγορία.» Αλλάξτε τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε για τα χρήματα και τα εισοδήματα: Μη λέτε.... αλλά να λέτε... Δεν μπορώ να... Μπορώ να... Δεν ξέρω πώς να... Μαθαίνω πώς να... Θα ήθελα να έχω... Θα αποκτήσω... Ανακαλύψτε τους πνευματικούς φραγμούς σας Έχετε ήδη ανακαλύψει τα σημαντικότερα εμπόδια που υπάρχουν στην καρδιά σας και απαλλαχτήκατε από αυτά στο μέτρο του δυνατού. Τώρα πρέπει να επιχειρήσετε το επόμενο βήμα και να βρείτε ποιοι πνευματικοί φραγμοί κρύβονται μέσα στο κεφάλι σας και σας εμποδίζουν να αποκτήσετε χρήμα-τα και πλούτο. Να ποια είναι τα τέσσερα πιο διαδεδομένα εμπόδια στις σκέψεις και τις κρίσεις μας. Ρητά των παλαιών Κουβαλάμε μέσα μας ένα σωρό ρητά και παροιμίες από παλιά χρόνια, που έχουν αποτυπωθεί στο υποσυνείδητο μας: «Τα πλούτη δεν κάνουν την ευτυχία», «Το χρήμα δεν είναι το παν», «Κανείς δεν πλουτίζει τίμια». Αυτά τα ρητά, καθώς και άλλα πολλά, παρηγορούν κακοπληρωμένους εργαζομένους επί αιώνες. Έτσι, για πολλούς ανθρώπους η έννοια «χρήμα» έχει προσλάβει μια αρνητική απόχρωση, έστω κι αν οι ίδιοι εκτιμούν τα πλεονεκτήματα της ευημερίας. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Μην μιλάτε για «χρήματα» ή για «πλούτη», αλλά για «οικονομική ανεξαρτησία». Τι θα γίνει αν...; Τι θα γίνει αν μείνω άνεργος; Τι θα γίνει αν η εταιρεία μας πέσει έξω; Όσοι έχουν μπροστά στα μάτια της ψυχής τους διαρκώς την εικόνα της αποτυχίας, πράγματι δεν θα αργήσουν να αποτύχουν. Σχεδόν όλοι οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες ξεκίνησαν βάζοντας ένα τολμηρό στοίχημα -αλλά μπροστά στα μάτια τους δεν είχαν την αποτυχία αλλά ένα υπέροχο όραμα. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Ζωγραφίστε μια καθαρή, ελκυστική εικόνα στο μυαλό σας, έναν θετικά διατυπωμένο στόχο ζωής που θέλετε να πετύχετε. Το όνειρο του λαχείου Προσοχή όμως! Υπάρχουν οράματα που λειτουργούν σαν εμπόδιο. Αυτά περιλαμβάνουν τα όνειρα ότι «θα πιάσετε την καλή»: ότι θα γίνετε αστέρας του κινηματογράφου, ότι θα σας πέσει ο πρώτος αριθμός του λαχείου ή ότι θα κληρονομήσετε κάποιον άγνωστο βαθύπλουτο θείο σας. Το πρόβλημα με αυτές τις φαντασιώσεις είναι ότι δεν σας εμπνέουν να περάσετε στη δράση αλλά, αντίθετα, σας καταδικάζουν σε παθητική αναμονή. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Σταματήστε να ξοδεύετε χρήματα σε λαχεία και τυχερά παιχνίδια. Αντίθετα, πάρτε την απόφαση να βγάλετε μέσα στον επόμενο χρόνο τόσα επιπλέον χρήματα όσα θα κερδίζατε αν σας τύχαινε ένα πεντάρι στο Λόττο. Στις βιογραφίες των επιτυχημένων θα δείτε άφθονες περιγραφές για δεύτερες και τρίτες δουλειές: οδηγός ταξί. διανομέας εφημερίδων, συγγραφέας βιβλίων, ομιλητής σε σεμινάρια, κτλ. Αν και πολλές από τις αφηγήσεις αυτές έχουν· ωραιοποιηθεί και μετατραπεί - 34 -
σε θρύλο εκ των υστέρων, ένα πράγμα είναι σαφές: οι επιτυχημένοι ανέκαθεν ήταν άνθρωποι της δράσης και ουδέποτε αρκέστηκαν στο ρόλο του θύματος. Δικαιολογίες Λέγοντας δικαιολογίες εννοούμε προτάσεις όπως «Θα ήθελα να ... αλλά...» Σκεφτείτε το: καν τα δύο σκέλη της πρότασης εκπορεύονται από εσάς, και η επιθυμία και η δικαιολογία. Τέτοιες προτάσεις αναδεικνύουν το γεγονός ότι εσείς ο ίδιος βάζετε εμπόδια στο δρόμο σας. Ο μόνος που βάζει φρένο στην επιθυμία σας είστε εσείς ο ίδιος. Μπορείτε είτε να προβάλλετε δικαιολογίες, είτε να βγάζετε χρήματα: και τα δυο μαζί δεν γίνονται. Οι επιτυχημένοι κάνουν κι αυτοί σκέψεις του τύπου «Θα ήθελα να... αλλά...», όμως έχουν εμπιστοσύνη ότι το πρώτο σκέλος, η επιθυμία, είναι ισχυρότερο. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Να αλλάξετε διατύπωση στις επιθυμίες σας. Να λέτε, «Θα ήθελα να... και θα το καταφέρω, ως εξής:...» Το χρήμα είναι πραγματικότητα Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν μήπως το χρήμα αποκτήσει υπερβολικά σημαντική θέση στη ζωή τους. Φοβούνται μήπως γίνει θεός τους· στο κάτω-κάτω, δεν είναι μόνο το Ευαγγέλιο που μας προειδοποιεί για τον «Μαμμωνά της αδικίας». Οι προειδοποιήσεις αυτές είναι μεν δικαιολογημένες, αλλά στην καθημερινή ζωή οδηγούν σε μια συγκαλυμμένη απαξίωση των χρημάτων, όπως μπορεί να φανεί στην έκφραση "το κάνει μόνο για τα λεφτά», που έχει μια ιδιαίτερα αρνητική απόχρωση. Όμως, εκείνοι που απορρίπτουν εγγενώς τα χρήματα, δυσκολεύονται πολύ να αποκτήσουν και να κρατήσουν χρήματα. Μια ενδιαφέρουσα άποψη είναι αυτή που προκύπτει από τη μεσαιωνική διδασκαλία για τα τέσσερα στοιχεία. Αυτή κατέτασσε το χρυσάφι και τα χρήματα στο στοιχείο της γης, το πιο «πληκτικό» στοιχείο, δυσκίνητο και κουραστικό. Όμως, μόνο εδώ δημιουργείται οικονομικός πλούτος, διότι η δράση και η πραγματικότητα ανήκουν επίσης στο στοιχείο της γης. Αυτή η πρωτόγονη σύλληψη μπορεί να σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε μέσα σας το θέμα των χρημάτων: μπορεί να εύχεστε να αποκτήσετε χρήματα, να λαχταράτε τα χρήματα, να έχετε πολλές ιδέες για να κερδίσετε χρήματα, αλλά μόνο με τη δράση θα προσθέσετε χρήματα στο λογαριασμό σας. Δεν αρκεί να έχετε λαμπρές ιδέες και ισχυρή θέληση, πρέπει επίσης να τις συνοδεύετε με επίπονη, μερικές φορές βαρετή, σκληρή και κουραστική «γήινη» δουλειά. Ιδίως για τους καλλιτέχνες αυτό είναι καθημερινή εμπειρία: επαινούμε τον ζωγράφο για τις ιδέες του, τον συγγραφέα για το πνεύμα του, τον αθλητή για την ατσάλινη θέληση του. Έτσι δημιουργείται η εντύπωση ότι αρκεί η σκέψη, οι ιδέες ή η θέληση για να γίνει κανείς πλούσιος. Όμως, η υλική επιτυχία έρχεται μόνο όταν ο ζωγράφος ζωγραφίσει πράγματι έναν πίνακα, όταν ο συγγραφέας δουλεύει νύχτα-μέρα το χειρόγραφο του, όταν ο αθλητής προπονείται καθημερινά. Επειδή το χρήμα συνδέεται με τη γη και την πραγματικότητα, είναι μέτρο του κατά πόσον έχουμε επαφή με την πραγματικότητα. Είναι καλό βαρόμετρο για το πόσο «προσγειωμένη» είναι η ζωή μας. Ο Hajo Banchaf. τραπεζίτης και σύμβουλος σε θέματα ζωής, επισημαίνει ότι τα οικονομικά προβλήματα είναι προβλήματα πραγματικότητας. Υποστηρίζει ότι σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να αντικαταστήσουμε τη λέξη «χρήματα» με τη λέξη «πραγματικότητα». Για παράδειγμα, η φράση «Είχα πολύ καλές ιδέες, αλλά μου έλειπαν τα χρήματα», σημαίνει «... αλλά μου έλειπε η επαφή με την πραγματικότητα.» Η φράση, «Πολύ θα μου άρεσε να είχα επιτέλους αρκετά χρήματα», σημαίνει «Πολύ θα μου άρεσε να μπορούσα επιτέλους να αποδεχτώ την πραγματικότητα.» - 35 -
Ακόμα και η υποτιμητική έκφραση που είδαμε στην αρχή («Το κάνει μόνο για τα λεφτά») ηχεί πολύ λιγότερο αρνητικά αν την ανά-διατυπώσουμε: «Είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένος στην πραγματικότητα.» Για το λόγο αυτό, τα χρήματα είναι πολύ καλό φάρμακο ειδικά για τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες. Αποκτούν εσωτερική διαύγεια αν μπορέσουν να μετακινηθούν από την αρνητική στάση απέναντι στο χρήμα σε μια χειροπιαστή κατανόηση του πόσο πολύ χρήμα αξίζει το έργο τους.
Απλουστευτική ιδέα 6: Απομυθοποιήστε το θέμα των χρημάτων Το να αποκτήσετε οικονομική ανεξαρτησία σημαίνει να έχετε τόσα χρήματα ώστε το χρήμα να γίνεται σπάνια μόνο κεντρικό θέμα στη ζωή σας. Αυτό το κατορθώνετε όταν τα εισοδήματα σας είναι πολύ περισσότερα από τις ανάγκες σας. Η απλουστευτική συμβουλή είναι επομένως: ή περιορίστε τις ανάγκες σας ή αυξήστε τα έσοδα σας. Τα απλουστευτικά βήματα που ακολουθούν βασίζονται σε αυτή τη θεμελιώδη ιδέα. Τα πάρα πολλά υπάρχοντα εμποδίζουν τη ροή των χρημάτων σας Ξοδέψατε πολλά χρήματα για να αποκτήσετε πράγματα. Θέλετε να διατηρήσετε τα πράγματα αυτά, για να αισθάνεστε πλούσιος χάρη στα υπάρχοντα σας, και φοβάστε μήπως τα χάσετε. Όμως, ακριβώς αυτός ο φόβος σας στερεί την ευκαιρία να αποκτήσετε περισσότερα χρήματα. Η περιττή σαβούρα έχει την ιδιότητα να πολλαπλασιάζεται και να δημιουργεί αρνητικό τόκο. Το χρήμα που δαπανάται σε πράγματα που δεν παράγουν άλλο χρήμα, είναι νεκρό. Με τον τρόπο αυτό διασπάται η ζωτική κυκλοφορία του χρήματος. Για το λόγο αυτό, οι εκκαθαριστικές ενέργειες που αναφέρθηκαν στο Επίπεδο 1 είναι σημαντικές και για τη βελτίωση της οικονομικής σας κατάστασης. Η αναγνώριση σας κάνει πλούσιους Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι πλούσιος αισθάνεται όποιος κατέχει πολλά. Όμως, πραγματικά πλούσιοι γινόμαστε χάρη στην αναγνώριση από τους γύρω μας. Λοιπόν, να δίνετε την καρδιά σας σε ανθρώπους, όχι σε πράγματα. Τα σημαντικά πράγματα στη ζωή σας είναι εκείνα που δεν αγοράζονται με χρήματα: ο/η σύντροφος σας, τα παιδιά σας, η οικογένεια σας. Τα πράγματα που μπορείτε να τα αγοράσετε με χρήματα δεν πρέπει να αποσπούν την προσοχή σας από τους ανθρώπους. Χρήμα σημαίνει να αξιοποιείτε τις ευκαιρίες Το επόμενο βήμα προς τον πραγματικό πλούτο είναι το σύνθημα: λιγότερα πράγματα, περισσότερα χρήματα. Με τον τρόπο αυτό επενδύετε στο μέλλον, όχι στο παρόν. Το χρήμα που βρίσκεται σε κυκλοφορία αυξάνεται, ανεξάρτητα από το αν βρίσκεται σε μετοχές, σε ακίνητα ή στην επιχείρηση σας. Ακόμα κι αν βάζετε όσα κερδίζετε στο συρτάρι σας, χωρίς τόκο, και πάλι το χρήμα σημαίνει ευκαιρίες. Αντίθετα, τα πράγματα που έχετε αποκτήσει σημαίνουν μια απόφαση που έχει ήδη παρθεί και το τέλος της ελευθερίας εκλογής σας. Τα χρήματα να τα φαντάζεστε σαν μια κυκλοφορία που πρέπει να ρέει. Αμέσως μόλις αρχίζετε να ανησυχείτε και παύετε να δαπανάτε άλλα χρήματα, σταματάτε την κυκλοφορία. Μια κοινωνία στην οποία όλοι αποθησαυρίζουν χρήματα, θα παραμείνει φτωχή. Μια κοινωνία στην οποία όλοι βάζουν τα χρήματα σε κυκλοφορία, διατηρεί τη ροή αμείωτη και έτσι όλοι συνδέονται ο ένας με τον άλλον. - 36 -
Πολλοί αυτοαπασχολούμενοι έχουν αυτή την εμπειρία σε φάσεις. Όταν τα εισοδήματα τους σταματούν, αρχίζουν να κάνουν οικονομία. Οι επαφές τους μειώνονται και η συστολή τους μεταδίδεται στους πελάτες τους -πρόκειται δηλαδή για φαύλο κύκλο. Ακριβώς σε περιόδους κρίσης θα ήταν καλύτερο να επενδύσει κανείς σε διαφήμιση, δικτύωση και δημόσιες σχέσεις. Εκτός αυτού, όταν υπάρχει στενότητα χρημάτων είναι μεγάλος ο πειρασμός να δεχτεί κανείς από απόγνωση οποιαδήποτε δουλειά. Έτσι όμως χάνει κανείς από τα μάτια του τις πραγματικά επικερδείς μακροπρόθεσμες προοπτικές.
Απλουστευτική ιδέα 7: Απαλλαγείτε από τα χρέη σας Η αίσθηση ότι η ζωή μας είναι απελπιστικά μπερδεμένη, συχνά έχει την αφετηρία της στο ότι ο τραπεζικός μας λογαριασμός βρίσκεται μονίμως στο μείον. Τα μακροπρόθεσμα χρέη για καταναλωτικές δαπάνες (εννοούμε τα χρέη για αγορές που δεν αφορούν ακίνητα) είναι το αντίστοιχο της ακαταστασίας στον οικονομικό τομέα. Η αρχή γίνεται με μια μικρή υπέρβαση που στη συνέχεια μεγαλώνει συνεχώς και διογκώνεται σε μεγάλο χρέος. Ο Όλιβερ Ε. είναι επιτυχημένος δημοσιογράφος. Δουλεύει νύχτα-μέρα, και τα σαββατοκύριακα, ακόμα και στις διακοπές. Σαν ανεξάρτητος δημοσιογράφος, ο Όλιβερ κερδίζει τόσα πολλά, που προκαλεί το φθόνο πολλών συναδέλφων του. «Εσύ κολυμπάς στο χρήμα» του λένε. Κι όμως, δεν είναι έτσι. Ο Όλιβερ βρίσκεται πάντοτε με μείον στο λογαριασμό του και δουλεύει ακατάπαυστα, προσπαθώντας να αντεπεξέλθει σε ένα βουνό χρέους που βρίσκεται μόνιμα γύρω στις 25.000 ευρώ. Δέχεται όποια δουλειά, του προτείνουν, και το σώμα του αρχίζει να. παρουσιάζει τα συμπτώματα του στρες: πόνοι στη μέση, παχυσαρκία, ευαισθησία σε αλλεργίες και συνάχι. Θα ήθελε τόσο πολύ να έχει περισσότερο χρόνο για τον εαυτό του, αλλά πώς; Μειώστε το βάρος των χρεών σας Ο Όλιβερ Ε. είναι τυπικό παράδειγμα θύματος του «εσωτερικού υπολοίπου». Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο ο Hajo Banzhaf βρίσκει περίπου στο 80% των ανθρώπων. Το εσωτερικό αυτό υπόλοιπο συνήθως ταυτίζεται με την πίστωση που σας έχει χορηγήσει η τράπεζα: όσοι έχουν από την τράπεζα τους δικαίωμα για υπερανάληψη 25.000 ευρώ, συχνά διατηρούν χρέη αυτής της τάξης μεγέθους. Το υποσυνείδητο σας κατευθύνεται στο ανώτατο επιτρεπτό σημείο. Αντίθετα. όσοι δεν έχουν δικαίωμα υπερανάληψης, δεν δημιουργούν χρέη και τελικά τα καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν με όσα κερδίζουν. Ορίστε ένα ελάχιστο υπόλοιπο Η απλουστευτική λύση: ορίστε ένα θετικό ποσό ως το «εσωτερικό υπόλοιπο» σας. Στο ντοσιέ όπου κρατάτε τους τραπεζικούς σας λογαριασμούς, γράψτε με μεγάλα γράμματα «ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ 2.500 ΕΥΡΩ». Φροντίστε ο τραπεζικός σας λογαριασμός να μην πέφτει ποτέ κάτω από αυτό το ελάχιστο υπόλοιπο. Αυτό είναι καλό για την ψυχική σας ηρεμία και δεν κοστίζει πολύ. Η τράπεζα σας θα σας θεωρήσει τρελό που «χάνετε» τόσους τόκους. Η τράπεζα θα προτιμούσε να επενδύσετε τα 2.500 ευρώ σας με ένα πενιχρό 4% και να εισπράττετε 100 ευρώ κάθε χρόνο σε τόκους, αλλά κάθε φορά που ο τρέχων λογαριασμός σας πέφτει κάτω από το μηδέν να πληρώνετε στην τράπεζα επιτόκια της τάξεως του 9% με 18%. Αντισταθείτε στον πειρασμό και φροντίστε να έχετε ένα απόθεμα στον τραπεζικό σας λογαριασμό και στο πορτοφόλι σας. Το μαγικό κομπόδεμα Τα χρήματα δεν είναι απλώς μέσο ανταλλαγής ή πληρωμής. Είναι ένα μυθικό μέγεθος, που δεν επηρεάζει μόνο την οικονομική μας ζωή. Ένας λογαριασμός που είναι μόνιμα αρνητικός επί μήνες ή και επί χρόνια προκαλεί στρες, συνειδητό ή ασυνείδητο. Από την άλλη πλευρά, - 37 -
ένας λογαριασμός με άφθονο υπόλοιπο ή ένα φουσκωμένο πορτοφόλι σας δίνουν μιαν αίσθηση ευημερίας. Πώς λοιπόν συναρτώνται αυτά τα δύο; Ένας τραπεζικός λογαριασμός γεμάτος χρήματα μας κάνει αυτόματα ευτυχισμένους; Ο Ralph Tegtmeier, σύμβουλος διαχείρισης χρημάτων, ανέλυσε τους πελάτες του και κατέληξε στο εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι συνήθως ισχύει το αντίστροφο: οι δυστυχισμένοι άνθρωποι ενστικτωδώς φροντίζουν να έχουν αρνητικό υπόλοιπο στον λογαριασμό τους. Οι υποσυνείδητες και «αόρατες» σκοτούρες, ανησυχίες και αμφιβολίες σας φανερώνονται με αυτό τον τρόπο -σαν αρνητικές εγγραφές στο λογαριασμό σας. Η ψυχή σας ρυθμίζει υποσυνείδητα αν θα έχετε θετικό ή αρνητικό υπόλοιπο στον τραπεζικό σας λογαριασμό. Σύμφωνα με τον Tegtmeier, το χρήμα είναι μια άμεση εξωτερική εκδήλωση εσωτερικών νοητικών διεργασιών. Πρέπει να τις αναγνωρίσετε και να τις αντιμετωπίσετε. Τότε, η εξωτερική πραγματικότητα θα προσαρμοστεί στο εσωτερικό σας όραμα. Για τον Όλιβερ Ε., η συνειδητοποίηση αυτής της σχέσης ήταν ήδη η λύση. Σε μια συζήτηση με έναν «χρηματοθεραπευτή» μπόρεσε να εκφράσει τους φόβους του. Η ανησυχία του ήταν μήπως έχει την τύχη του πατέρα του, ο οποίος είχε δική του επιχείρηση αλλά χρεοκόπησε και αναγκάστηκε να περάσει την υπόλοιπη ζωή του δυστυχισμένος σε μια ασήμαντη θέση υπαλλήλου. Ο γιος του, ο Όλιβερ, τα είχε καταφέρει καλύτερα και είχε γνωρίσει επιτυχία στο επάγγελμα του. Όμως, ζούσε ξοδεύοντας διαρκώς περισσότερα απ' όσα κέρδιζε, σε σημείο που να μην μπορεί να απολαύσει μια ήρεμη κατάσταση ευημερίας. Ξόδευε απλόχερα και συνήθιζε να καλεί φίλους σε πολυτελή εστιατόρια, του άρεσαν τα ακριβά κουστούμια και τα πανάκριβα ταξίδια. Είχε αγοράσει μια ακριβή μονοκατοικία για να εξοικονομήσει φόρους, ενώ επίσης πλήρωνε μεγάλα ασφάλιστρα ζωής για να καθησυχάσει τους φόβους του για το μέλλον. Ο Όλιβερ Ε. συνειδητοποίησε επίσης ότι είχε υποσυνείδητα αποκτήσει μια αίσθηση ότι είναι σπουδαίος χάρη στην πίστωση. Οι τράπεζές κάνουν ελκυστική στους πελάτες τους την παροχή μεγάλου πιστωτικού περιθωρίου. το παρουσιάζουν σαν μεγάλη τιμή και ένδειξη εμπιστοσύνης. Κάποιος που έχει χρέος 25.000 ευρώ στην τράπεζα του καμαρώνει από μέσα του: «Αξίζω 25.000 εύρώ για την τράπεζα μου!» Δυστυχώς ξεχνάει ότι πληρώνει σε τόκους έως και 3.000 ευρώ το χρόνο για αυτή τη μεγάλη τιμή. Μόλις ο Όλιβερ ξεκαθάρισε τη βαθύτερη αιτία της μόνιμης υπερχρέωσης του, μπόρεσε να επιστρέψει στις απλές αλήθειες των οικονομικών θεμάτων και να ξεσκεπάσει τον δήθεν θετικό χαρακτήρα της πίστωσης. Πώς να ξεφύγετε από τα δεσμά του χρέους Τα χρέη μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά στην αυτοεκτίμησή σας. Όσοι έχουν χρέη αισθάνονται ενοχές, ντροπή, αδυναμία -και όλα αυτά εξαιτίας μερικών αριθμών πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί! Να λέτε στον εαυτό σας ξανά και ξανά: το γεγονός ότι έχω χρέη δεν σημαίνει ότι είμαι κακός άνθρωπος, απλώς ότι διαχειρίστηκα άσχημα τα χρήματα μου. Όσο πολλά κι αν είναι τα χρέη σας, μπορείτε να τα μειώσετε, έ-στο) κι αν αυτό φαίνεται απίθανο στην αρχή. Πολλοί άνθρωποι που είχαν το σθένος να το κατορθώσουν αυτό, έγιναν στη συνέχεια εκατομμυριούχοι, επειδή στην προσπάθεια να μειώσουν τα χρέη τους ανακάλυψαν τη δύναμη της θέλησης τους. Ας δούμε τα πιο σημαντικά βήματα: 1. Αντιμετωπίστε την αλήθεια. Πείτε σε άλλους για τα χρέη σας -όχι στον πρώτο τυχόντα, εννοείται, αλλά εξηγήστε την κατάσταση σε μερικούς ανθρώπους που μπορείτε να εμπιστευτείτε. Θα δείτε ότι τα χρέη δεν είναι τίποτα το ασυνήθιστο και ότι δεν είστε ο μόνος που έχει μερικά χρέη. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην αισθάνεστε ντροπή. Πάνω απ' όλα, ενημερώστε τα μέλη της οικογένειας σας. Δώστε τους να καταλάβουν ότι το πρόβλημα αυτό θα το αντιμετωπίσετε όλοι μαζί. - 38 -
2. Μην ξοδεύετε περισσότερα χρήματα απ' όσα έχετε. Έτσι απλά. Εξαιρούνται βέβαια τα εύλογα δάνεια, όπως π.χ. όταν επενδύετε στην εταιρεία σας ή για να αγοράσετε ένα ακίνητο (αν δεν προσφέρεται σε υπέρογκη τιμή). Θα ήταν ανόητο να μην αγοράσετε σπίτι επειδή δεν έχετε όλο το αντίτιμο σε μετρητά. Αλλά κρατηθείτε μακριά από κάθε προσωπικό ή καταναλωτικό δάνειο που δεν αφορά πάγιο περιουσιακό στοιχείο. Αντισταθείτε στον πειρασμό να αλλάξετε επίπλωση με πίστωση, αποφύγετε τα διακοποδάνεια! Ακόμα και τα δημοφιλή δάνεια για αγορά αυτοκινήτου μπορεί να είναι επικίνδυνα. Οι σύμβουλοι σε θέματα υπερχρέωσης έχουν να αφηγηθούν πολλές θλιβερές ιστορίες υπερχρεωμένων πελατών τους που ξεκίνησαν με ένα δάνειο για αγορά καινούργιου αυτοκινήτου. Τα αυτοκίνητα χάνουν γρήγορα την αξία τους. Αν κάποιος δεν μπορέσει να πληρώσει μερικές δόσεις για το αυτοκίνητο των 15.000 ευρώ που αγόρασε, θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα δυσβάστακτο χρέος πάνω από 15.000 ευρώ (τιμή αυτοκινήτου και τόκοι δανείου) και θα αναγκαστεί να πουλήσει το αυτοκίνητο το οποίο στο μεταξύ έχει απαξιωθεί και πιάνει μόνο 7.000 ευρώ. Δηλαδή, ο αγοραστής θα έχει βρεθεί με ένα χρέος 8.000 ευρώ χωρίς κανένα αντίκρισμα! 3. Να πληρώνετε μετρητά. Τα πολυκαταστήματα τρελαίνονται να σας προτείνουν πιστωτικές κάρτες και ένα σωρό άλλες διευκολύνσεις. Ο λόγος είναι ότι οι πελάτες κατά μέσο όρο ξοδεύουν τα διπλά όταν δεν είναι αναγκασμένοι να ακουμπήσουν αληθινά χρήματα στον πάγκο του ταμείου. Ένα πορτοφόλι είναι ο απλούστερος τρόπος για να κρατάτε κάτω από τον έλεγχο σας την προσωπική σας οικονομική κατάσταση. Πολλοί πλούσιοι (και κάμποσοι τραπεζίτες!) πληρώνουν σε μετρητά από πεποίθηση, παρ' όλο που οι ίδιοι διαθέτουν πιστωτικές κάρτες στο κοινό. Ένα γεμάτο πορτοφόλι σας μεταδίδει το ευχάριστο αίσθημα ότι είστε πλούσιος -και στο πορτοφόλι δεν μπορείτε να κάνετε υπερανάληψη! 4. Σπάστε τους κουμπαράδες σας. Έχετε μήπως βιβλιάρια ταμιευτηρίου; Ξένο συνάλλαγμα; Άλλα στοιχεία που θα μπορούσαν εύκολα να μετατραπούν σε μετρητά; Αν ναι, βάλτε τα αμέσως στον τρεχούμενο λογαριασμό σας, γιατί εκεί είναι που πληρώνετε τον μεγαλύτερο τόκο όταν έχετε αρνητικό υπόλοιπο, και πρέπει να το μειώσετε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. 5. Ελέγξτε τις χρεώσεις στο λογαριασμό σας. Σύμφωνα με ένα γραφείο συμβουλών προς καταναλωτές της Βαυαρίας, οι ιδιώτες πελάτες του χάνουν έως και 800 ευρώ το χρόνο από «περιττές εγγραφές» στο λογαριασμό τους: ασφάλιστρα για κινδύνους που έχουν υπερβολική κάλυψη, εισφορές σε συλλόγους στους οποίους ο πελάτης δεν είναι πια μέλος, ή χορηγίες σε οργανώσεις με τις οποίες ο πελάτης έχει προ πολλού πάψει να ταυτίζεται. (Να πούμε παρεμπιπτόντως ότι και τα λαχεία και κάθε άλλη μορφή τυχερών παιχνιδιών είναι μια κακή επένδυση για τα χρήματα σας και, αυστηρά μιλώντας, αποτελούν μια γενναιόδωρη δωρεά στο κράτος). Εξετάστε με κριτικό μάτι όλες τις εγγραφές του προηγούμενου έτους. Τερματίστε τις συνεχιζόμενες υποχρεώσεις, κατά προτίμηση με συστημένη επιστολή. 6. Περιορίστε τον τρόπο ζωής σας. Απλοποιήστε ριζικά τον τρόπο ζωής σας. Πείτε στον εαυτό σας: «Αυτό δεν θα διαρκέσει για πάντα, αλλά σε αυτή τη φάση της ζωής μου χρειάζομαι αυτοσυγκράτηση. Αργότερα θα νοιώθω περήφανος για όσα κατάφερα.» Όσο καιρό έχετε χρέη, να επιδίδεστε στο άθλημα της οικονομίας. - 39 -
Αναβάλλετε τις μεγάλες αγορές. Αρχίστε να αγοράζετε τρόφιμα σε λογικές τιμές. Σταματήστε να τρώτε σε εστιατόρια. Μην παίρνετε ταξί. Αποφεύγετε τις πολυτέλειες. «Σφίξτε το ζωνάρι». Ένα μικρότερο αυτοκίνητο προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για εξοικονόμηση χρημάτων. 7. Μη συνηθίσετε να ζείτε με χρέη. Απαλλαγείτε τώρα από τον φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης. Όσοι έχουν συνηθίσει να βλέπουν αρνητικό υπόλοιπο στον τραπεζικό τους λογαριασμό, συνήθως συνεχίζουν χωρίς δεύτερη σκέψη να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους με τον ίδιο τρόπο κι έτσι ποτέ δεν ξεφεύγουν από τον νοσηρό κύκλο. Όσο πιο γρήγορα πάρετε μέτρα για να ξεφύγετε, τόσο το καλύτερο. 8. Μη βλέπετε την τράπεζα σας σαν εχθρό. Δεν ωφελεί τίποτε να χώσετε το κεφάλι σας στην άμμο, ας πούμε να μην ανοίγετε τους φακέλους που περιέχουν λογαριασμούς και τιμολόγια. Μαζί με τον τραπεζικό σας σύμβουλο, καταρτίστε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για να εξοφλήσετε τα χρέη σας. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για το θέμα αυτό περισσότερο από την τράπεζα σας. Καλύτερα είναι να διαλέξετε να μην πληρώνετε λίγα κάθε μήνα, αλλά όσο περισσότερα μπορείτε. Πάντοτε να ρωτάτε, όταν δεν έχετε καταλάβει κάτι στην εντέλεια. Η βασική αρχή για τις συζητήσεις με τους πανέξυπνους τραπεζικούς συμβούλους είναι: να ρωτάτε, να ρωτάτε, να ρωτάτε! Πρέπει να καταλάβετε τα πάντα που έχουν σχέση με το δάνειο και τους λογαριασμούς σας. μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Αν έχετε αμφιβολία, πάρτε μαζί σας κάποιον γνωστό σας που έχει γνώσεις για το θέμα αυτό ή έναν φορολογικό σύμβουλο. Αν παρ' όλες τις προσπάθειες δεν βρίσκετε άκρη, σκεφτείτε μήπως πρέπει να αλλάξετε τράπεζα. Μην τρέφετε όμως μεγάλες ελπίδες. Οι τράπεζες δεν πολυσυμπαθούν τους υπερχρεωμένους πελάτες. Ωστόσο, δεν αποκλείεται μια άλλη τράπεζα να εκτιμήσει την ακίνητη περιουσία σας ή τις επαγγελματικές δυνατότητες σας πιο ευνοϊκά απ' ό,τι η τωρινή σας τράπεζα. 9. Το κάθε ευρώ μετράει. Εκείνοι που εργάζονται σκληρά συνήθως πιστεύουν ότι είναι σημαντικότερο να αυξήσει κανείς τα έσοδα του παρά να μειώσει τα έξοδα του. Εκείνοι που ξέρουν να διαχειρίζονται χρήματα, κάνουν και τα δύο! Αν εργάζεστε πολύ και κερδίζετε πολλά, μην ανταμείβετε τον εαυτό σας με αλόγιστες δαπάνες. Συνεχίστε να αντιμετωπίζετε με κριτική ματιά τις αγορές σας, όπως κάνατε όταν είχατε μικρότερη οικονομική άνεση -και χρησιμοποιήστε όσα εξοικονομείτε για να συσσωρεύετε πλούτο. 10. Αναδιαρθρώστε τα χρέη σας. Αν τα μακροπρόθεσμα χρέη σας είναι πάρα πολλά, η τελευταία λύση είναι να συγκεντρώσετε χρήματα πάνω στην ακίνητη περιουσία σας. Αν έχετε δικό σας διαμέρισμα ή μονοκατοικία, και ταυτόχρονα ο τραπεζικός σας λογαριασμός βρίσκεται μόνιμα αρνητικός, μπορείτε να επωφεληθείτε από τα ενυπόθηκα δάνεια τα οποία πάντοτε προσφέρουν επιτόκια χαμηλότερα από τα καταναλωτικά. Αυτό μπορείτε να το κάνετε ακόμα κι αν δεν έχετε σκοπό να ανακαινίσετε ή να κάνετε εργασίες στο σπίτι σας. Για παράδειγμα, μπορεί να πάρετε δάνειο 25.000 ευρώ με σταθερό επιτόκιο 6% για πέντε χρόνια. Αυτό είναι το μισό απ' όσο θα πληρώνατε για το ίδιο ποσό σε υπερανάληψη από το λογαριασμό σας. Φυσικά, η τράπεζα σας δεν θα κατενθουσιαστεί από αυτή σας την ενέργεια. Εσείς όμως θα αισθανθείτε καλύτερα όταν την κάνετε. Προσοχή όμως: μην πάρουν τα μυαλά σας αέρα όταν δείτε θετικό υπόλοιπο στο λογαριασμό σας. Τα χρέη σας εξακολουθούν να υπάρχουν, απλώς τώρα είναι λιγότερο ακριβά! 11. Ο κανόνας των δύο βουνών. Έστω κι αν έχετε πολλά χρέη, για να συγκεντρώσετε πλούτο πρέπει να κάνετε αποταμίευση. Κάποιος που έχει σοβαρό πρόβλημα με τα χρέη, - 40 -
θα θεωρήσει μεγάλη βλακεία αυτό που μόλις είπαμε, αλλά είναι ο μοναδικός τρόπος για να ξελασπώσετε οριστικά. Να συζητάτε συχνά με τους πιστωτές σας και να διαπραγματεύεστε τις χαμηλότερες δυνατές δόσεις. Και ενώ με το μισό των εσόδων σας θα μειώνετε το βουνό των χρεών σας, με το άλλο μισό θα δημιουργείτε σταδιακά το βουναλάκι των καταθέσεων σας και θα το επενδύετε με σύνεση έτσι ώστε να σας αποφέρει κάποιον τόκο. Το βασικό εδώ δεν είναι ότι θα εισπράξετε τόκο αλλά το θετικό αίσθημα που θα δοκιμάσετε όταν δείτε κάτι να αυξάνει ύστερα από τον συνεχή κατήφορο. Μια μέρα, στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον, τα δύο βουνά θα έχουν ίδιο ύψος και τότε θα μπορείτε να πληρώσετε όλα σας τα χρέη μια και καλή. 12. Να σας γίνει μάθημα! Αφού εξοφλήσετε όλα σας τα χρέη. για ένα διάστημα να συνεχίσετε να ζείτε κάνοντας μεγάλες οικονομίες. Όσα χρήματα εξοικονομήσετε με τον τρόπο αυτό. επενδύστε τα σίγουρα για το μέλλον. Την περίοδο που ζούσατε με χρέη πρέπει να την αντιμετωπίζετε σαν μια σημαντική διδακτική φάση της ζωής σας. Ο διδακτικός στόχος είναι να φροντίσετε να μη σας ξανασυμβεί ποτέ πια κάτι ανάλογο! Τα χρέη μπορεί να είναι μια ένδειξη ότι είστε υποσυνείδητα συνδεδεμένος με κάποιον προγονό σας ο οποίος υπέστη άδικη μεταχείριση. Εδώ μπορεί να σας βοηθήσει η συστημική ψυχοθεραπεία, έτσι που το υποσυνείδητο σας να μην σας οδηγήσει σε μια νέα φάση υπερχρέωσης. Συμφωνήστε με τον/τη σύντροφο σας, στο μέλλον κανείς από τους δυο σας να μην υπογράψει κάποιο σοβαρό συμβόλαιο (ασφαλιστήριο, δάνειο, επενδυτικό, κτλ.) αν πρώτα δεν το δείξει στον άλλον αυτό να το δηλώσετε στον ασφαλιστή σας ή τον τραπεζίτη σας. Κάτι τέτοιο σας προστατεύει από το να αναλάβετε δεσμεύσεις βεβιασμένα. Αν πείτε στον ασφαλιστή σας «Θα το σκεφτώ», εκείνος θα συνεχίσει να προσπαθεί να σας πείσει. Όμως είναι ανίσχυρος απέναντι στο επιχείρημα ότι πρέπει να εγκρίνει την απόφαση και ο/η σύντροφος σας. Το αποτελεσματικότερο τέχνασμα για να κάνετε οικονομίες θα ήταν να σταματήσετε να έχετε αυτοκίνητο. Αυτό όμως σπανίως είναι εφικτό, και εκτός αυτού συνήθως δενόμαστε πολύ με το τροχοφόρο μας. Να σας προτείνω έναν έξυπνο συμβιβασμό: πουλήστε το παλιό σας αυτοκίνητο το καλοκαίρι, και κανονίστε με την αντιπροσωπεία να σας παραδοθεί το καινούργιο ύστερα από δυο-τρεις μήνες. Έτσι θα ζήσετε για ένα διάστημα χωρίς αυτοκίνητο· δεν θα έχετε πρόβλημα με τον καιρό, θα εξοικονομήσετε χρήματα και θα κάνετε ένα πείραμα να δείτε αν μπορείτε να συνεχίσετε αυτό τον τρόπο ζωής. Θα εκπλαγείτε όταν δείτε πόσες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν: μέσα μαζικής μεταφοράς, ταξί, αεροπλάνο, ποδήλατο, φιλικοί γείτονες, νοικιασμένο αυτοκίνητο.
Απλουστευτική ιδέα 8: Σταματήστε να ανησυχείτε για την ασφάλεια σας Το εισόδημα σας δεν είναι κάτι το πεπρωμένο, αλλά περισσότερο μοιάζει με ένα φυτό που είναι στο χέρι σας να καλλιεργήσετε. Ελέγξτε τα ανακλαστικά σας σε σχέση με το χρήμα. Ας κάνουμε ένα μικρό τεστ. Σε μια εκπομπή της τηλεόρασης, έχετε να διαλέξετε ανάμεσα σε δύο επιλογές: α) να σας δίνουν 100.000 ευρώ τη μέρα, κάθε μέρα επί 28 ημέρες, ή β) να σας δώσουν 1 λεπτό του ευρώ την πρώτη ημέρα, 2 λεπτά τη δεύτερη ημέρα, 4 λεπτά την τρίτη ημέρα, 8 λεπτά την τέταρτη ημέρα, και ούτω καθεξής έως την 28η ημέρα. Η απόφαση είναι δική σας! Η ιδέα που βρίσκεται πίσω από αυτό το τεστ είναι ότι η συμπεριφορά μας απέναντι στο χρήμα διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο κατά την παιδική μας ηλικία. Η ανακλαστική μας - 41 -
συμπεριφορά σχετικά με τα οικονομικά που πηγάζει από την ανατροφή μας, μπορεί να βελτιωθεί με μια απλή τεχνική: τους μαθηματικούς υπολογισμούς. Στο παράδειγμα αυτό, αν διαλέξετε το α) εισπράττετε το ολοστρόγγυλο ποσό των 2,8 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό φαίνεται αμέσως. Πολλοί παίρνουν αποφάσεις χρησιμοποιώντας την αρχή «κάλλιο πέντε και στο χέρι» κι έτσι διαλέγουν αυτή την απλή επιλογή. Άλλοι υποψιάζονται ότι κάποια παγίδα υπάρχει κι έτσι διαλέγουν στα τυφλά το β). Όμως, η επιλογή β) σας δίνει κάπου 115,000 ευρώ λιγότερα. Το δίδαγμα από το παράδειγμα αυτό είναι ότι δεν υπάρχει μια αυθόρμητη απάντηση. Όσο σημαντικά κι αν είναι τα αισθήματα ακόμη και στο θέμα των χρημάτων, στις σοβαρές υποθέσεις δεν πρέπει να στηρίζεστε στις ενστικτώδεις σας αντιδράσεις, αλλά στο κομπιουτεράκι σας! Να αναζητείτε καινούργια δουλειά κάθε χρόνο Δεν είναι ανάγκη να θέλετε πραγματικά να αλλάξετε εργοδότη. Πρέπει όμως πότε-πότε να ρίχνετε και μια ματιά «από την άλλη μεριά του φράχτη». Οι γονείς μας συνέχεια μας επαναλάμβαναν ότι όποιος έχει βρει μια καλή δουλειά θα ανταμειφθεί αν την υπηρετήσει πιστά. Όμως, αυτή η σοφή ρήση έχει πάψει να ισχύει προ πολλού. Οι σύμβουλοι σταδιοδρομίας τονίζουν ότι όσοι μένουν πιστοί στον εργοδότη τους για μια ολόκληρη ζωή χαρίζουν ζεστό χρήμα. Οι σύμβουλοι συνιστούν να αλλάξετε εταιρείες τουλάχιστον δύο φορές στο πρώτο μισό του εργάσιμου βίου σας, προκειμένου να ανεβείτε πιο γρήγορα στην ιεραρχία. Πρέπει να συνεχίσετε τη σταδιοδρομία στην πρώτη σας εταιρεία μόνο αν πήρατε προαγωγή πάρα πολύ γρήγορα. Κατά κανόνα, κάθε αλλαγή δουλειάς ισοδυναμεί με κέρδος σε πείρα και εισόδημα. Έτσι, για να αυξήσετε το εισόδημα σας, η απλουστευτική μας συμβουλή είναι η εξής: μη βολεύεστε πολύ αναπαυτικά στην καρέκλα σας. Να δια-βάζετε τις προσφορές εργασίας στις μικρές αγγελίες. Να επισκέπτεστε άλλες εταιρείες. Να έχετε τα αυτιά σας ανοιχτά. Πού υπάρχει καλό εργασιακό περιβάλλον; Πού υπάρχει ιδιαίτερη ζήτηση για τα δικά μου προσόντα; Μήπως μεγάλωσα πολύ; Να κάνετε αίτηση εργασίας σε άλλες εταιρείες τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια, σαν πείραμα -έστω κι αν δεν έχετε την παραμικρή επιθυμία να αλλάξετε δουλειά. Η αυτοπεποίθηση σας θα ενισχυθεί αν διαπιστώσετε ότι υπάρχουν αλλού εργοδότες πρόθυμοι να σας προσλάβουν. Η γνώση αυτή μπορεί να είναι ευεργετική στις μισθολογικές σας διαπραγματεύσεις με τον τρέχοντα εργοδότη σας. Και αν τύχει η τωρινή σας εταιρεία να χρεοκοπήσει, το τμήμα σας να καταργηθεί ή να απολυθείτε για κάποιον άλλο λόγο, δεν θα βρεθείτε εντελώς ξεκρέμαστος. Αφήστε τους άλλους να σας πληρώνουν για τις φιλικές σας εκδουλεύσεις Πολλοί άνθρωποι δίνουν στους φίλους τους πολύτιμες συμβουλές, τους βοηθούν να κάνουν γενική καθαριότητα, φροντίζουν ηλικιωμένους, αλλά δεν τολμούν να ζητήσουν χρήματα για όλα αυτά. Ξεκαθαρίσατε το μέσα σας: όταν ζητάτε αμοιβή για μια εργασία, δεν υποτιμάτε τη δραστηριότητα σας, αντίθετα την τιμάτε. Όταν βοηθάτε κάποιον ανήμπορο, δημιουργείτε μια άνιση σχέση: εσείς είστε δυνατός και ο άλλος είναι αδύνατος. Αν αφήσετε τον άλλον να σας πληρώσει ένα λογικό ποσό, η ανισότητα μειώνεται. Αυτό είναι καλό και για τις δύο πλευρές. Μπορείτε να κάνετε και τα δύο: να προσφέρετε βοήθεια με αμοιβή και να κάνετε και μερικές εξυπηρετήσεις δωρεάν. Ποτέ μην πείτε: «Δεν δέχομαι χρήματα για λόγους αρχής.» Μια - 42 -
τέτοια στάση προσβάλλει ανθρώπους που είναι γενναιόδωροι και θέλουν να δίνουν χρήματα.ν Αν είστε αυτοαπασχολούμενος σε έναν κλάδο παροχής υπηρεσιών, συχνά θα σας ζητήσουν να μειώσετε την αμοιβή σας ή και να προσφέρετε δωρεάν τις υπηρεσίες σας «για έναν καλό σκοπό». Αν δοκιμάζετε στον πειρασμό να ανταποκριθείτε μεγαλόψυχα σε όλες αυτές τις αιτήσεις, πρέπει να πάρετε απόφαση να ορίσετε ένα συγκεκριμένο ποσοστό: «θα δωρίσω το 5% (ή το 7% ή το 10%) της εργασίας μου σε υποθέσεις και σε οργανώσεις στις οποίες πιστεύω πραγματικά.» Κι έτσι, αν τον Σεπτέμβριο έχετε ήδη φτάσει στο ετήσιο όριο σας, θα μπορείτε να αρνείστε τις κρούσεις που σας γίνονται με ήσυχη τη συνείδηση σας και με βάσιμα επιχειρήματα. Τολμήστε να ζητήσετε περισσότερα Πολλοί αυτοαπασχολούμενοι πληρώνονται συνήθως με μια σταθερή αμοιβή. Συχνά αυτές οι «σταθερές αμοιβές» δικαιολογούν και με το παραπάνω το όνομα τους: παραμένουν σταθερές επί χρόνια, Κόστος ζωής ίσως και επί μια δεκαετία. Δεν ακολουθούν τη γενική άνοδο των τιμών. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ένα εξαιρετικά χαμηλό ετήσιο ποσοστό αύξησης της τάξης του 2%. μια αμοιβή των 250 ευρώ πρέπει μέσα σε δέκα χρόνια να αυξηθεί τουλάχιστον σε 298 ευρώ. Αν το ποσοστό γίνει 3.8%, που ήταν το μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης των μισθών για την περίοδο 1989-1999 στη Γερμανία, τα 250 ευρώ γίνονται σχεδόν 350! Σε μια πενταετία, η αμοιβή των 250 ευρώ θα έπρεπε να αυξηθεί σε 290 ευρώ για να συμβαδίζει με την αύξηση του κόστους ζωής. Εδώ χρειάζεται θάρρος: εξηγήστε στον πελάτη σας για ποιο λόγο το σημερινό επίπεδο αμοιβών σας δεν είναι ικανοποιητικό. Παρουσιάστε αντικειμενικά τα επιχειρήματα σας: αν ύστερα από αρκετά χρόνια ο πελάτης συνεχίζει τη συνεργασία μαζί σας, αυτό σημαίνει ότι είναι προφανώς ικανοποιημένος από τη δουλειά σας. Μην απειλήσετε ότι θα σταματήσετε τη συνεργασία σας, αλλά ούτε να φοβάστε αυτό το ενδεχόμενο. Πείτε στον εαυτό σας, «Όλα ακριβαίνουν και οι πελάτες μου το ξέρουν αυτό. Κι έτσι, όταν τους ζητήσω περισσότερα θα συγκατατεθούν.» Το ίδιο ισχύει και για τους μισθωτούς. Αν μπορείτε να αποδείξετε ότι η εργασία σας αυξάνει τα κέρδη της εταιρείας, θα πρέπει να έχετε ένα εύλογο μερίδιο από τα αποτελέσματα. Τι να κάνετε και τι να μην κάνετε για την καριέρα σας Το πρώτο βήμα στην επαγγελματική επιτυχία είναι να θέλετε πράγματι να πετύχετε. Πολλοί άνθρωποι δεν προοδεύουν επαγγελματικά επειδή έχουν υποσυνείδητες απωθήσεις εναντίον της έννοιας της «σταδιοδρομίας». Όπως και με το θέμα των χρημάτων, οι απωθήσεις αυτές συνδέονται με ένα σωρό προκαταλήψεις και μισές αλήθειες: «Προαγωγή παίρνουν μόνο οι γλείφτες», «Για να ανέβεις ψηλά πρέπει να πατήσεις πάνω σε πτώματα», «Όποιος αναλαμβάνει μεγαλύτερες ευθύνες, πρέπει να δουλεύει πολύ περισσότερο», «Άμα πάρεις προαγωγή, οι παλιοί συνάδελφοι σου θα σε μισήσουν ή θα σου κόψουν την καλημέρα», «Όποιος ανεβαίνει ψηλά, πέφτει από ψηλά». Οι απόψεις αυτές ενδέχεται να έχουν έναν κόκκο αλήθειας μέσα τους, αλλά το συνολικό τους μήνυμα είναι ανόητο. Απαλλαγείτε από αυτές τις προκαταλήψεις. Αντικαταστήστε τα παλιά ρητά με καινούργια. Στο κάτω-κάτω, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να μη μείνετε στην ίδια θέση εργασίας σε όλη σας τη ζωή. Οι υψηλότερες θέσεις αμείβονται καλύτερα. Σε μια - 43 -
υψηλότερη θέση, έχετε μεγαλύτερο περιθώριο λήψης αποφάσεων. Όσοι βρίσκονται ψηλά απολαμβάνουν μεγαλύτερη εκτίμηση και καλύτερη μεταχείριση από τους γύρω τους (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών τους και του/της συντρόφου τους). Μια προαγωγή σας προσφέρει μεγαλύτερη ποικιλία και εργασιακή ικανοποίηση. Σας διευκολύνει να μεταπηδήσετε σε άλλες, πιο ελκυστικές εταιρείες. Ο δρόμος προς την απλοποίηση πηγαίνει (όπως συμβαίνει πολύ συχνά) από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Στο θέμα της σταδιοδρομίας, η απλουστευτική συμβουλή είναι: αν θέλετε να έχετε επιτυχία, να συμπεριφέρεστε σαν επιτυχημένος. Ας δούμε μερικές τυπικές καταστάσεις από την καθημερινή εργασιακή ζωή και ορισμένες σωστές και λανθασμένες αντιδράσεις σε αυτές. Ένας συνάδελφος παίρνει προαγωγή πριν από εσάς Μέχρι πρόσφατα δουλεύατε μαζί, στο ίδιο γραφείο, αλλά τώρα ο πρώην συνάδελφος σας είναι προϊστάμενος σας. Η στάση του αποτυχημένου: Αρχίζετε να δουλεύετε αναποτελεσματικά, με αυστηρή εφαρμογή των κανόνων, και να σαμποτάρετε τον πρώην συνάδελφο σας. Με τον τρόπο αυτό, πείθετε τον διευθυντή σας ότι έδωσε προαγωγή στο σωστό άτομο και ότι εσείς δεν είστε κατάλληλος για ανώτερες θέσεις. Η στάση του νικητή: Μετά το αρχικό σοκ. αναλύστε τι έκανε σωστά ο συνάδελφος σας. Ρωτήστε ανοιχτά τον διευθυντή σας τι πρέπει να κάνετε για να έχετε μια ευκαιρία την επόμενη φορά. Ο προϊστάμενος σας, σας ζητάει να κάνετε συνεχώς υπερωρίες Ξέρετε καλά ότι όσοι έχουν το μυαλό τους στο ρολόι δεν παίρνουν ποτέ προαγωγή. Αλλά πρέπει άραγε να συνεχίσετε να δουλεύετε 11 ώρες τη μέρα, όπως οι μάνατζερ, για έναν ευτελή μισθό; Η στάση του αποτυχημένου: Για να αποφύγετε την αντιπαράθεση, εφευρίσκετε δικαιολογίες για να έχετε τα απογεύματα σας ελεύθερα. Ενθαρρύνετε συναδέλφους σας σε ανταρσία. Ή, αφήνετε να σας εκμεταλλεύονται με το ζόρι. Η στάση του νικητή: Μη λέτε «όχι» πολύ συχνά. Να αντιμετωπίζετε τον προϊστάμενο σας σαν τον σημαντικότερο πελάτη σας και να θεωρείτε πολύτιμη την επαγγελματική σχέση που έχετε μαζί του. Αν c προϊστάμενος σας μπορεί να υπολογίζει στην απόλυτη αφοσίωση σας σε περιόδους υπερβολικού φόρτου εργασίας, θα πρέπει να του ζητάτε μια μέρα ρεπό ή κάποια άλλη εκδούλευση σε λιγότερο φορτωμένες περιόδους. Αν δείξετε αφοσίωση αλλά ταυτόχρονα έχετε και τα κότσια να διεκδικήσετε τα συμφέροντα σας, ο προϊστάμενος σας θα πειστεί ότι θα μπορέσετε να υπερασπίσετε τα συμφέροντα της εταιρείας αν βρεθείτε σε μια ανώτερη θέση. Γίνονται περικοπές στον προϋπολογισμό σας Όπου κι αν κοιτάξετε, γίνονται περικοπές δαπανών. Κατ' αρχήν αυτό είναι καλύτερο από το να μεγαλώνουν τα χρέη της εταιρείας, όταν όμως οι περικοπές αφορούν το δικό σας έργο ή τμήμα νοιώθετε ότι κάποιος σας χτύπησε πισώπλατα. Η στάση του αποτυχημένου: Προσπαθείτε να εξασφαλίσετε χρηματοδότηση με κάποιον άλλο τρόπο, παρακάμπτοντας τον προϊστάμενο σας. Δουλεύετε λιγότερο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Γκρινιάζετε διαρκώς. - 44 -
Η στάση του νικητή: Βρείτε εναλλακτικές λύσεις. Αν για παράδειγμα, έγιναν περικοπές στον προϋπολογισμό των μετακινήσεων σας, κάντε όσο περισσότερες επαφές μπορείτε μέσω του Διαδικτύου ή με εγκύκλιες επιστολές. Αναζητήστε νέες πηγές χρημάτων: επιδοτήσεις, χορηγούς, νέους πελάτες. Την περικοπή του προϋπολογισμού να την αντιμετωπίζετε σαν πρόκληση που σας δίνει την ευκαιρία να αποδείξετε τις ικανότητες σας στον προϊστάμενο σας. Αλλά επίσης να πείτε καθαρά ότι όλα έχουν τα όρια τους. Μην ανέχεστε τα πάντα. Ίσως ο προϊστάμενος σας να σας δοκιμάζει απλώς, για να δει πόσο μακριά μπορεί να προχωρήσει. Ο προϊστάμενος σας απορρίπτει με ταπεινωτικό τρόπο τις προτάσεις σας μπροστά σε ολόκληρη την ομάδα στελεχών Αυτό τσούζει! Και είναι μικρή παρηγοριά να σας πούμε ότι κάτι τέτοια συμβαίνουν στη ζωή. Η στάση του αποτυχημένου: Περνάτε στην αντεπίθεση μπροστά σε όλους. Ή κρεμάτε μούτρα για όλη την υπόλοιπη συνεδρίαση. Ή παραπονιέστε για την άδικη μεταχείριση σε όποιον βρείτε μπροστά σας. Η στάση του νικητή: Διαχωρίστε το εγώ σας από τις ιδέες σας και τις προτάσεις σας. Το να απορρίπτει ο προϊστάμενος σας τις προτάσεις σας, καθόλου δεν σημαίνει ότι απορρίπτει και εσάς ως άτομο. Αν βρήκατε το ύφος του προϊσταμένου σας προσβλητικό, να του το πείτε κατ' ιδίαν: «Καταλαβαίνω την απόφαση σας. αλλά θα την δεχόμουν καλύτερα αν απορρίπτατε τις προτάσεις μου με λιγότερο προσωπικό τρόπο.» Ο Mark Wossner. πρώην γενικός διευθυντής της Bertelsmann, τόνιζε πάντοτε: "Όταν έχω πληγώσει έναν συνεργάτη μου, θέλω να το μαθαίνω.» Ωστόσο, στο μέλλον καλά θα κάνετε να προσέχετε τον τρόπο με τον οποίο διατυπώνετε προτάσεις. Μήπως ο προϊστάμενος σας τις εξέλαβε ως κριτική εναντίον του; Ζητήσατε αύξηση και σας την αρνήθηκαν Η χρονιά ήταν δύσκολη κι εσείς δουλέψατε σκληρά -αλλά δεν βλέπετε το αντίκρισμα στο δελτίο μισθοδοσίας σας. Η στάση του αποτυχημένου: Αρχίζετε να λεηλατείτε το υλικό γραφείου, να κάνετε όλο και περισσότερα ιδιωτικά τηλεφωνήματα, και φεύγετε από τη δουλειά ακριβώς στο τέλος του ωραρίου. Προσοχή, είναι σαν να παίζετε με δυναμίτη! Αν παρατραβήξετε το σκοινί, θα σας έρθει μια προειδοποίηση και μετά η απόλυση. Η στάση του νικητή: Ζητήστε από τον προϊστάμενο σας (όσο πιο ήρεμα μπορείτε) να σας εξηγήσει το λόγο. Κάντε προτάσεις για αύξηση των εσόδων ή μείωση των δαπανών της εταιρείας κατά τέτοιο τρόπο που να ανταμειφθείτε οικονομικά για το αποτέλεσμα. Ο βασικός κανόνας είναι να δείξετε κατανόηση για τη θέση του προϊσταμένου σας και να παρουσιάσετε λύσεις στο πρόβλημα. Μην ξεχνάτε ότι κανείς δεν παίρνει αύξηση για μια μεμονωμένη καλή δουλειά που έκανε· για κάτι τέτοιο το πολύπολύ να πάρετε ένα μπόνους. Μεγαλύτερο μισθό θα πάρετε όταν προσφέρετε στην εταιρεία προστιθέμενη αξία στο μέλλον. Για το λόγο αυτό, στην επιχειρηματολογία σας να χρησιμοποιείτε το μέλλον, όχι τις προσδοκίες ευγνωμοσύνης για το παρελθόν. Έρχεται καινούργιος προϊστάμενος Και η μεταξύ σας χημεία δεν είναι καλή. Σαν αντιμετωπίζει σαν εχθρό και ανησυχείτε μήπως σύντομα βρεθείτε έξω από την πόρτα, μαζί με την παλιά επίπλωση των γραφείων. Η στάση του αποτυχημένου: Θολώνετε τα νερά, κρατάτε για τον εαυτό σας τις γνώσεις σας, δημιουργείτε εμπόδια, - 45 -
πεισμώνετε. αρνείστε να συνεργαστείτε. Η στάση του νικητή: Μη βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα αν ο καινούργιος προϊστάμενος δεν σας φέρεται τόσο φιλικά όσο ο παλιός. Μην περιμένετε να σας καλέσει εκείνος· πάρτε την πρωτοβουλία και συστηθείτε. Εξηγήστε τον τομέα εργασίας σας και δείξτε ενδιαφέρον για τα μελλοντικά του σχέδια. Γίνετε απαραίτητος, αλλά με το μαλακό. Αν αντιληφθείτε ότι ο καινούργιος προϊστάμενος έχει φέρει μαζί του έναν νέο συνάδελφο, που τον γνωρίζει καλά και τον εκτιμά, και θέλει να δώσει σε αυτόν τον συνάδελφο τη θέση σας, τότε πρέπει να ψάξετε για νέα θέση εργασίας, είτε μέσα στην εταιρεία είτε αλλού. Και θα είναι ευκολότερο να τη βρείτε όσο έχετε ακόμα την παλιά σας θέση εργασίας. Σας αναθέτουν ένα άχρηστο καθήκον Σε κάθε εταιρεία υπάρχουν, πλάι στις μεγαλειώδεις προκλήσεις, οι «χαμαλοδουλειές» και τα καθήκοντα που κανείς δεν θέλει να αναλάβει και προσπαθεί να ξεφορτωθεί. Και τώρα τα φόρτωσαν σε σας. Η στάση του αποτυχημένου: Ξεφορτώνεστε κι εσείς με τη σειρά σας το άχαρο καθήκον ή αναβάλλετε διαρκώς να καταπιαστείτε μ' αυτό. Η στάση του νικητή: Εξηγήστε για ποιο λόγο το καθήκον αυτό είναι άχαρο, όχι μόνο για σας αλλά και για την εταιρεία. Ακόμα κι αν δεν απαλλαγείτε με τον τρόπο αυτό. «κερδίζετε πόντους» λέγοντας το. Οι καλοί μάνατζερ θέλουν να ακούν προειδοποιήσεις για επικείμενες αποτυχίες. Μακροπρόθεσμα, οι μάνατζερ εκτιμούν τους υπαλλήλους που τους λένε την αλήθεια. Αν ο προϊστάμενος σας δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή. δεν σας αξίζει! Ιδρύστε μια λέσχη στόχων Κανονίστε να συναντιέστε περίπου μια φορά κάθε δυο μήνες με δύο, τρεις ή τέσσερις στενούς σας φίλους, που όλοι σας θέλετε να αλληλοβοηθηθείτε για να φτάσετε στην επιτυχία. Να έχετε μια σταθερή διαδικασία για κάθε σας συνάντηση, που μπορεί να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια ενός γεύματος ή δείπνου: κάθε ένας θα εξηγεί στους άλλους τι θα ήθελε να πετύχει στον επαγγελματικό τομέα μέχρι την επόμενη συνάντηση σας. Κανείς δεν μπορεί να φτάσει στην επιτυχία αν δεν έχει στόχους και δεν παρακολουθεί την πρόοδο του προς αυτούς. Στους κύκλους των ανώτερων στελεχών, οι λέσχες των «ανερχόμενων» έχουν γίνει κανόνας. Καθιερώστε μία ώρα την ημέρα αφιερωμένη στο μέλλον σας Ο αμερικανός σύμβουλος ζωής και επιτυχημένος συγγραφέας Richard Carlson έχει μια μέθοδο την οποία έχει δοκιμάσει με πολλούς πελάτες του: όσοι αφιερώνουν μία ώρα κάθε μέρα στο ερώτημα «Πώς μπορώ να κερδίζω περισσότερα χρήματα;» επιτυγχάνουν την οικονομική ανεξαρτησία ύστερα από δύο χρόνια συνεπούς εφαρμογής αυτής της μεθόδου. Πρέπει όμως να αφιερώσετε πραγματικά μια ολόκληρη ώρα κάθε μέρα αποκλειστικό, στο θέμα αυτό, χωρίς διακοπές. Οι περισσότεροι δεν πραγματώνουν τις οικονομικές τους φιλοδοξίες επειδή εγκαταλείπουν την προσπάθεια πολύ γρήγορα. Πλησιάστε το υπέροχο μέλλον σας χωρίς φόβο και χωρίς υπερένταση. Να εξετάζετε τον εαυτό σας και τις ικανότητες σας κάθε μέρα επί μία ώρα. «Τι μου αρέσει να κάνω; Σε τι είμαι ιδιαίτερα καλός; Ποιες δεξιότητες θα ήθελα να βελτιώσω περαιτέρω;» Να είστε ανοιχτός σε όλες τις δυνατότητες: περαιτέρω εκπαίδευση, ένας νέος εργοδότης, ένα νέο επάγγελμα, μια δεύτερη δουλειά, ακόμα και μια δική σας εταιρεία. - 46 -
Κατά τη διάρκεια αυτής της ώρας να διαβάζετε περιοδικά και βιβλία, να παρακολουθείτε ταινίες. να τηλεφωνείτε σε φίλους και συναδέλφους, να διαβάζετε αγγελίες για θέσεις εργασίας, και να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά. Μπορείτε να αυτομορφωθείτε παρακολουθώντας μαθήματα σε κασέτες, βίντεο ή βιβλία ή απλώς να πάτε έναν περίπατο για μια ώρα και να οραματίζεστε το μέλλον σας. Προσοχή όμως, κατά τη διάρκεια αυτής της ώρας δεν πρέπει να ξεφύγετε από το εστιακό σας σημείο. Μην περάσετε την ώρα μεμψιμοιρώντας για τις αποτυχίες του παρελθόντος ή γκρινιάζοντας για τα προβλήματα του παρόντος. Να αφοσιωθείτε σε πράγματα που δεν έχετε ακόμη αλλά που θα μπορούσατε να έχετε. Αν είστε άνεργος, φανταστείτε τον εαυτό σας να έχει βρει δουλειά. Αν έχετε χρέη, φανταστείτε τον εαυτό σας απαλλαγμένο από τα χρέη. Αν ζείτε με ένα μέτριο μισθό, φανταστείτε ότι κερδίζετε πολύ περισσότερα. Πολλοί που ακούν για αυτή τη μέθοδο της μίας ώρας, γελάνε στην αρχή με την ιδέα. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τον εαυτό μας σαν να είναι κάποιος άλλος. Αλλά όλοι μας ζούμε με την πεποίθηση ότι μπορούμε να πετύχουμε κάτι που ξεπερνάει τις σημερινές μας δυνατότητες. Όταν ήσασταν μικρό παιδί, μάθατε να γράφετε. Σε ηλικία έξι ετών γνωρίζατε ότι τα ορνιθοσκαλίσματά σας μια μέρα θα εξελίσσονταν σε στρωτό γραφικό χαρακτήρα. Το ίδιο συμβαίνει κι όταν αρχίζετε να μαθαίνετε να παίζετε ένα μουσικό όργανο, να κολυμπάτε ή να κάνετε σκι. Τα βήματα για να ιδρύσετε τη δική σας επιχείρηση Μια απλούστερη και πιο ευτυχισμένη ζωή -για πολλούς ανθρώπους ο στόχος αυτός είναι συνδεδεμένος με το όνειρο να μην είναι πια υπάλληλοι. Να μην έχουν πια το πρόγραμμα τους να καθορίζεται από άλλους. Να μην καταρρακώνεται το ηθικό τους από ανίκανους προϊσταμένους. Να καθορίζουν οι ίδιοι το ύψος των αποδοχών τους. Για πολλούς ανθρώπους, το όνειρο παραμένει όνειρο, επειδή δεν έχουν την αυτοπεποίθηση να σταθούν στα πόδια τους. Κι όμως. είναι πιο εύκολο απ' όσο φαντάζονται. Ακόμα κι αν η αυτοαπασχόληση είναι μια ιδέα την οποία απορρίπτετε κατηγορηματικά στην αρχή, δοκιμάστε μόνο να τη σκεφτείτε. Έστω και ως υπάλληλος, θα πρέπει να μπορείτε να φανταστείτε πώς είναι να είσαι αυτοαπασχολούμενος. Στον κόσμο των επιχειρήσεων υπηρεσιών υπάρχει μια σαφής τάση προς την οργάνωση ανά κέντρα κέρδους και στις πιο προωθημένες εταιρείες κάθε εργαζόμενος θεωρείται, εδώ και καιρό, σαν ένα μικρό κέντρο κέρδους και σαν συνεργάτης. Ας δούμε τα απαραίτητα απλουστευτικά βήματα: Κάνετε προθέρμανση. Δεν είναι ανάγκη να ξεκινήσετε την αυτοαπασχόληση «με βουτιά στα βαθιά». Ενώ ακόμα εργάζεστε ως υπάλληλος, δημιουργήστε μια δεύτερη βάση. Δοκιμάστε τις δυνάμεις σας στην αγορά. Ασχοληθείτε σε ημιεπαγγελματική βάση με ένα χόμπι. Τι σας αρέσει πραγματικά να κάνετε; Τι κάνει την καρδιά σας να χτυπάει; Από αυτό να αρχίσετε. Μην βάζετε σε πρώτο πλάνο τα χρήματα και μη σκέφτεστε πού θα κερδίζατε περισσότερα. Αλλιώς, θα βρεθείτε και πάλι στο μαγγανοπήγαδο και θα δουλεύετε απλώς και μόνο για τα έσοδα και όχι για την προσωπική σας πληρότητα. Βρείτε έναν σύμβουλο. Δεν είναι ανάγκη να βρείτε έναν πανάκριβο σύμβουλο επιχειρήσεων για την αρχή, ο φοροτεχνικός σας αρκεί. Θα σας μυήσει στα μυστήρια των φορολογικών δηλώσεων και του ΦΠΑ, που είναι τα δυο πρώτα πράγματα που έχετε να μάθετε στο δρόμο σας προς την αυτοαπασχόληση. Σύντομα θα δείτε ότι όλα είναι ευκολότερα απ' όσο φοβόσασταν. Ένας καίριος παράγοντας στην πορεία σας προς την αυτοαπασχόληση είναι να γνωρίσετε κάποιον που έχει ήδη πραγματοποιήσει αυτό το βήμα με επιτυχία, κάποιον που να τον εκτιμάτε και που να μπορείτε να - 47 -
μιλήσετε μαζί του. Χωρίς ζωντανό παράδειγμα, είναι σχεδόν αδύνατο να περάσετε σε μια νέα ζωή. Βάλτε ψηλούς στόχους για τον εαυτό σας. Οι σύμβουλοι παρακίνησης τονίζουν συχνά: δεν υπάρχουν υπερβολικά ψηλοί στόχοι, υπάρχουν πολύ σύντομες προθεσμίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι υπερεκτιμούν αυτά που μπορούν να πετύχουν μέσα σε δύο μήνες, αλλά υποτιμούν αυτά που είναι εφικτά μέσα σε δύο χρόνια. Μη βάζετε στόχο σας τη μετριότητα. Μην αρκείστε να είστε ένας από τους πολλούς· προσπαθήστε να γίνετε ο υπ' αριθμόν 1 στον σαφώς καθορισμένο τομέα σας. Μην πουλάτε προϊόντα., Nα πουλάτε λύσεις. Σύμφωνα με τον επιχειρηματία Jorg Knoblauch, ο πρώτος κανόνας στις επιχειρήσεις είναι να πουλάτε ένα όφελος. Ένας καλός πωλητής αυτοκινήτων δεν πουλάει αυτοκίνητα· πουλάει μια εμπειρία ζωής. Ένα κατάστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών δεν πουλάει υπολογιστές· πουλάει πλεονεκτήματα που εξοικονομούν εργασία. Εκφράστε το στόχο της μελλοντικής σας επιχείρησης, με ενεργητική, πελατοκεντρική μορφή. «Πρόκειται να δημιουργήσω αξία για τους πελάτες μου...» Ο στόχος σας πρέπει να είναι να μεγιστοποιήσετε όχι τα κέρδη, αλλά τα χειροπιαστά οφέλη που παρέχει το προϊόν ή η υπηρεσία σας. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσετε το κέρδος που επιδιώκετε. Επιμείνετε στο όνομα σας. Το καλύτερο όνομα για την επιχείρηση σας δεν είναι κάτι φανταχτερό όπως MegaTurboSysTec, αλλά το πράγματι-κό σας όνομα (Εφαρμογές Πληροφορικής Καραβασίλης). Ο λόγος είναι ότι οπουδήποτε παρουσιάζεστε, οποτεδήποτε μνημονεύεται το όνομα σας, στην πραγματικότητα γίνεται διαφήμιση στην εταιρεία σας (έστω κι αν είναι μονοπρόσωπη επιχείρηση). Επιπλέον, τίποτε δεν δίνει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους πελάτες όσο ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά. Μην κακολογείτε τους ανταγωνιστές σας. Να πείθετε με τα προϊόντα σας ή τις υπηρεσίες σας. Να διδάσκεστε από τα θετικά των ανταγωνιστών σας και να αποφεύγετε τα λάθη τους. Μη σας αποθαρρύνει το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλοι που παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες. Υπάρχουν αρκετοί πελάτες για όλους! Αλλά όταν διαφημίζεστε ή κάνετε κρούση σε πελάτες, μην εστιάζεστε στα αδύνατα σημεία των ανταγωνιστών σας. Διατυπώστε αυτό που έχετε να προσφέρετε έτσι που να ακούγεται μοναδικό και οι πελάτες ούτε καν θα σκεφτούν να σας συγκρίνουν με τους ανταγωνιστές σας. Να ζητάτε λογικές τιμές. Μην επιδοθείτε ποτέ σε μεγάλες εκπτώσεις και σε τιμές γνωριμίας. Να προσφέρετε ένα προϊόν καλύτερης αξίας από τους ανταγωνιστές και να το δείχνετε καθαρά. Να τοποθετηθείτε στο επικερδές «ανώτερο» τμήμα της αγοράς, εκεί που καθοριστικός παράγοντας είναι η ποιότητα και μόνο. Αν η ποιότητα της εργασίας σας είναι εξαιρετική, η τιμή θα περάσει σε δεύτερη μοίρα. Να πιστεύετε στον εαυτό σας. Είστε τόσο καλός, όσο πιστεύετε ότι είστε. Να μιλάτε καλά για τον εαυτό σας, χωρίς καυχησιολογία ή υπερβολές. Δημιουργήστε εσείς ο ίδιος το διαφημιστικό σας υλικό. Τολμήστε να χρησιμοποιήσετε τον υπερθετικό βαθμό («Το πιο φιλικό γραφείο παροχής υπηρεσιών της πόλης», «Η πιο γρήγορη εξυπηρέτηση στην χαμηλότερη τιμή». «Τόσο ποιοτικά όσο πουθενά»). Να επιμένετε. Δεν πρέπει να σας αποθαρρύνει η αποτυχία. Το αντίθετο μάλιστα· όλοι οι επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν ανακαλύψει και αναπτύξει τα πραγματικά δυνατά σημεία τους μέσα από τις αποτυχίες τους. Περισσότερες από 300 τράπεζες είχαν απορρίψει την αίτηση χρηματοδότησης του Γουόλτ Ντίσνεϊ και τότε η 303η χρηματοδότησε την πρόταση για την δημιουργία της Ντίσνεϊλαντ. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. σε έναν ιστορικό λόγο του που συνοψίζει τη στάση ζωής του, είπε: «Μην υποχωρείτε, μην υποχωρείτε ποτέ, ποτέ, ποτέ!» - 48 -
Να είστε οικονόμος. Μπορείτε να αυξήσετε το εισόδημα σας και με τα δικά σας χρήματα, αν τα επενδύσετε έξυπνα. Τα φανταχτερά έπιπλα γραφείου είναι νεκρό κεφάλαιο. Ένα ποσόν 25.000 ευρώ που είχε επενδυθεί πριν από 20 χρόνια σε αμοιβαία κεφάλαια, σήμερα θα είχε φτάσει να αξίζει πάνω από 500.000 ευρώ. Η φιλοσοφία της εταιρείας σας: Αγάπη και πάθος. Ποτέ μην αναλαμβάνετε δουλειά που δεν σας αρέσει μόνο και μόνο για τα χρήματα. Αν ξεθυμάνει η αγάπη σας για το (νέο) επάγγελμα σας, σταματήστε το. Αν η νέα σας δουλειά σας κάνει να χάσετε τη στοργή του συντρόφου της ζωής σας, σταματήστε την. Όπως λένε οι Αμερικανοί, «Αγάπα το ή παράτα το!»
Απλουστευτική ιδέα 9: Επεξεργαστείτε τη δική σας αντίληψη για τον πλούτο Από τη στιγμή που έχετε αρχίσει να εξοφλείτε τα παράλογα χρέη και έχετε πια μπει στο δρόμο που θα σας οδηγήσει στο να μην βρίσκεται πια το χρήμα στο επίκεντρο της ζωής σας, πρέπει επιτέλους να φροντίσετε να διατηρηθεί έτσι η κατάσταση. Και αυτό αρχίζει μέσα στο μυαλό σας. Απαλλαγείτε από την ιδέα ότι ο πλούτος έχει να κάνει με τα χρήματα. Είναι πλάνη να ορίζουμε τον πλούτο και τη φτώχεια με αριθμούς και με συγκρίσεις με άλλους ανθρώπους. Κάθε φτωχός ξέρει κάποιον που είναι φτωχότερος. Κάθε πλούσιος ξέρει κάποιον που έχει περισσότερα χρήματα. Και κανείς δεν είναι φτωχός απλώς και μόνο επειδή δεν έχει πολλά χρήματα. Ο πλούτος και η φτώχεια είναι θέμα συνείδησης. Κάποιος που έχει συνείδηση του εγγενούς πλούτου του θα δει αργά ή γρήγορα να έρχεται και ο υλικός «πλούτος». Τα εισαγωγικά τα χρησιμοποιούμε για να τονίσουμε το γεγονός ότι κάποιος που έχει συνείδηση του πλούτου του αισθάνεται πλούσιος ακόμα κι αν έχει σχετικά λίγα χρήματα και περιουσία. Μπορείτε να γίνετε πλούσιος τώρα, δηλαδή ακριβώς αυτή τη στιγμή, ενώ διαβάζετε αυτό το βιβλίο. Είναι πολύ απλό: αρκεί να πείτε στον εαυτό σας, «Είμαι πλούσιος». Αν δεν μπορείτε να το πείτε τώρα, δεν θα το πείτε ούτε σε δέκα χρόνια, όσο πολλά κι αν έχετε κερδίσει ή χάσει στο μεταξύ. Για τους περισσότερους ανθρώπους αυτή η διαπίστωση φέρνει μεγάλη ανακούφιση. Σημαίνει ότι η αναζήτηση έφτασε στο τέρμα. Με τις συμβουλές που ακολουθούν, θα βάλετε τα υλικά σας υπάρχοντα υπό έλεγχο και θα δοκιμάσετε μια νέα διάσταση πλούτου. Να καταγράφετε τα έξοδα σας Δεν είναι ανάγκη να αποκτήσετε ιδιωτικό λογιστήριο. Το τι θα κάνετε με τις καταστάσεις εξόδων που κρατάτε δεν έχει και μεγάλη σημασία. Το καθοριστικό είναι ότι η γραπτή μορφή σας κάνει να αποκτάτε επίγνωση των χρημάτων που δαπανάτε. Έτσι αρκετές ανόητες αυθόρμητες αγορές δεν θα πραγματοποιούνται ποτέ. επειδή το υποσυνείδητο σας θα σκέφτεται, «Πω-πω, αν κοιτάξω αύριο τη λίστα των εξόδων μου θα έχω τύψεις γι' αυτή την ανοησία!» Μείνετε πλούσιος και ταυτόχρονα μετριόφρων -η συνείδηση του πλούτου σας δεν πρέπει να σας παρασέρνει σε άκριτες σπατάλες. Μην μπαίνετε σε πειρασμό Όποτε είναι δυνατόν, να πληρώνετε με μετρητά. Είναι μεγάλος ο πειρασμός να πληρώσετε με κάρτα, αλλά έτσι χάνετε την αίσθηση των ποσών που ξοδεύετε. Να παίρνετε μαζί σας την πιστωτική σας κάρτα μόνο όταν έχετε να πληρώσετε ένα μεγάλο ποσόν που δεν θέλετε να το κουβαλάτε πάνω σας σε μετρητά· και τη στιγμή που πληρώνετε, φανταστείτε την κάρτα στο χέρι σας να μεταμορφώνεται σε ένα μάτσο χαρτονομίσματα και δείτε στη φαντασία σας ότι πληρώνετε στο ταμείο το ποσόν σε μετρητά. - 49 -
Να προσφέρετε συγκεκριμένα ποσά Το μεγάλο ψυχολογικό παράδοξο σε σχέση με τα χρήματα είναι ότι όταν προσφέρετε χρήματα σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, αισθάνεστε πλούσιος. Η προσφορά μπορεί πράγματι να σας κάνει να ξοδεύετε λιγότερο. Αυτό γίνεται επειδή το υποσυνείδητο σας, αφού κάνετε μια δωρεά, θα σας παροτρύνει να επιδείξετε αυτοσυγκράτηση· έτσι πρέπει, για να συνεχίσετε να αισθάνεστε ότι είστε πλούσιος. Ορισμένοι νομίζουν ότι θα αισθάνονταν πλουσιότεροι αν δεν πρόσφεραν ούτε δεκάρα αλλά ξόδευαν πολλά χρήματα αποκλειστικά για τον εαυτό τους: κομψά ρούχα, μεγαλειώδεις διακοπές. Αλλά το υποσυνείδητο μας τιμωρεί αυτό τον άκρατο εγωισμό και αργά ή γρήγορα θα μας οδηγήσει σε καταστροφή σχετικά με τα χρήματα. Μπορείτε να το δείτε αυτό αν παρατηρήσετε προσεκτικά τους «πλούσιους και διάσημους»: πολλοί χάνουν τον πλούτο τους σε απερίσκεπτους χρηματοοικονομικούς ελιγμούς. (Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Μην προσφέρετε χρήματα μόνο σε οργανώσεις, αλλά και σε φυσικά πρόσωπα. Βοηθήστε κάποιον άλλον να φτάσει στην επιτυχία. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να σας παρακινήσει τόσο ισχυρά ώστε να φτάσετε κι εσείς στην επιτυχία σας. Μια παροιμία λέει ότι ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις κάτι, είναι να το διδάξεις. Να έχετε οδηγό σας την αρχή ότι, όποιος θέλει να δρέψει πλούτη πρέπει πρώτα να σπείρει τους σπόρους του πλούτου. Πολλοί δεν έχουν ιδέα πώς να το κάνουν αυτό. Μπορούν όμως να σπείρουν τους σπόρους της φτώχειας, δείχνοντας χαμηλή εκτίμηση. Αυτό ισχύει ιδίως για τα φιλοδωρήματα. Δοκιμάστε το εξής: όταν φεύγετε από ένα ξενοδοχείο, αφήστε 10 ευρώ στο δωμάτιο σας για την καμαριέρα και ύστερα στερηθείτε κάτι που θα σας στοίχιζε τα ίδια χρήματα (ας πούμε, μην πιείτε ένα ποτό στο μπαρ). Όταν κλείσετε την πόρτα του ξενοδοχείου πίσω σας, θα σας πλημμυρίσει μια ανεκτίμητη αίσθηση -η αίσθηση ότι είστε πραγματικά πλούσιος. Να αντιμετωπίζετε την κληρονομιά σαν δώρο Κανένα γεγονός δεν είναι πιθανό να δημιουργήσει οικογενειακές έριδες όσο η κληρονομιά. Συχνά μάλιστα ο τσακωμός αρχίζει ενώ ακόμη ζει το πρόσωπο που αναμένεται να αφήσει την περιουσία του. «Κοίτα, η Ιωάννα φροντίζει τον θείο Επαμεινώνδα για να τη θυμηθεί κι εκείνος στη διαθήκη του!» Ο Jakob Schneider, γνωστός ψυχοθεραπευτής από το Μόναχο, έχει δώσει μια έξυπνη συμβουλή: τα χρήματα ή την άλλη περιουσία που κληρονομήσατε, να την αντιμετωπίζετε σαν δώρο αν δεν δουλέψατε για να την κερδίσετε. Μόνο τότε μπορείτε να παραιτηθείτε ειλικρινά από το μερίδιο σας αν ξεσπάσουν αντιδικίες. Οι άλλοι κληρονόμοι, που παρουσιάζονται «πλεονέκτες», δεν θα έχουν τόσο μεγάλη διάθεση για το δικό σας μερίδιο, οπότε θα είναι ευκολότερο να επιτευχθεί συμβιβασμός. Συχνά είναι καλό, όταν υπάρχει διένεξη, να αποποιείστε τα δικαιώματα σας σε ένα τμήμα της κληρονομιάς σας· τότε μπορεί να επανέλθει η ηρεμία. Αν όμως αποποιηθείτε ολοκληρωτικά τα δικαιώματα σας και οι άλλοι νομίσουν ότι προσπαθείτε να παραστήσετε το υπόδειγμα της αρετής, η σχέση σας με εκείνους που θα κληρονομήσουν τα πάντα θα δυσκολέψει ή και θα καταστραφεί εντελώς. Να είστε πάντα έντιμος στις συναλλαγές σας Μια αξιοσημείωτη αλλά όχι πολύ γνωστή ρήση του Ιησού για το θέμα των χρημάτων είναι η «εαυτοίς ποιήσατε φίλους εκ του μαμωνά της αδικίας», δηλαδή να αποκτήσετε φίλους με τον μαμωνά της αδικίας. Το λέει αυτό έχοντας μια πολύ μακροπρόθεσμη θεώρηση: αν (στην - 50 -
άλλη ζωή) δεν υπάρχουν χρήματα, αυτό που θα μετράει δεν θα είναι ο ισολογισμός, αλλά οι καλές πράξεις που θα έχετε κάνει με τα χρήματα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τα δικά σας χρήματα αλλά και για πόρους που διαχειρίζεστε για λογαριασμό άλλων. Ορισμένοι εργαζόμενοι νομίζουν ότι είναι προς το συμφέρον του εργοδότη τους να πιέζουν τους προμηθευτές έως τα όρια τους και να αποσπούν όσο περισσότερα χρήματα μπορούν από τους πελάτες, Ωστόσο, είναι καλύτερο για σας (και για την εταιρεία σας μακροπρόθεσμα) να δίνετε μεγαλύτερη προσοχή στη σχέση σας με τους ανθρώπους παρά στους αριθμούς και μόνο. Αποκτήστε φίλους αντιμετωπίζοντας τους άλλους σωστά στον οικονομικό τομέα. Λίγη γενναιοδωρία στο κατάλληλο μέρος μπορεί να έχει θαυματουργή επίδραση στις σχέσεις σας με έναν επαγγελματία, προμηθευτή ή πάροχο υπηρεσιών. Όταν δεν εξοφλείτε τα τιμολόγια που σας στέλνουν ή κάνετε τους οφειλέτες σας να περιμένουν πολύ, σπέρνετε τους σπόρους της φτώχειας. Όσοι δεν προσφέρουν στους άλλους τα οφειλόμενα αργά ή γρήγορα θα διαπιστώσουν ότι και οι άλλοι δεν τους δίνουν τα οφειλόμενα. Κάποιος που δεν πληρώνει ένα λογαριασμό που χρωστάει, δεν έχει κυριαρχική στάση απέναντι στο χρήμα, αλλά αντίθετα παραμένει προσκολλημένος στις δεκαρούλες του μέχρι να δεχτεί τη δεύτερη και την τρίτη ειδοποίηση. Αλλά η νευρωτική προσκόλληση δεν μπορεί να σας κάνει πλούσιο. Μια έρευνα στην Αμερική έδειξε ότι οι εταιρείες που πληρώνουν αμέσως τις οφειλές τους δεν θεωρούνται «ηλίθιες» αλλά, αντιθέτως, αρχοντικές και επιτυχημένες. Όμως, τους σπόρους της φτώχειας τους σπέρνουν επίσης όσοι κάνουν με πίστωση αγορές στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν και μετά αφήνουν ανεξόφλητες τις οφειλές τους. Έτσι προσβάλλουν τους οφειλέτες τους. Να εύχεστε κάθε καλό στους άλλους Μην φθονείτε τους άλλους για τα υπάρχοντα τους. Να εύχεστε να αποκτήσουν περισσότερα, να είναι καλά στην υγεία τους, και να έχουν κάθε ευτυχία. Αυτό ισχύει ιδίως για ανθρώπους που έχουν περισσότερα από εσάς. Δεν είναι και τόσο δύσκολο να ευχηθείτε από την καρδιά σας σε έναν ζητιάνο να πλουτίσει. Αλλά να ευχηθείτε στον προϊστάμενο σας ή σε έναν πολυεκατομμυριούχο να γίνουν πλουσιότεροι, αυτό είναι δυσκολότερο. Αν αφιερώσετε την προσοχή σας σε κάτι, αυτό θα μεγαλώσει. Αν μια κυβέρνηση εστιάσει την προσοχή της στις ελλείψεις και θεσπίσει μέτρα λιτότητας, δίνει μια πρόσθετη ώθηση στην ανεργία και στην ανέχεια. Αν μια εταιρεία εστιαστεί στην περικοπή των δαπανών, θα της είναι δύσκολο να παρουσιαστεί στους πελάτες ελκυστική και μελλοντοστρεφής. Οι εταιρείες όμως που εστιάζονται στην προστιθέμενη αξία και στην ευημερία θα δρέψουν ευημερία. Να σκέφτεστε θετικά για το χρήμα Έστω κι αν έχετε ακόμα χρέη προς το παρόν ή αν δεν ξέρετε πώς θα κερδίζετε τα προς το ζην στο άμεσο μέλλον, μην πέσετε στην παγίδα να καταδικάσετε το χρήμα και την ευημερία. Μην τρέφετε αισθήματα φθόνου και μίσους προς όσους έχουν αρκετά. Αυτό που σκέφτεστε θα γίνει πραγματικότητα για εσάς: όταν μισείτε τον πλούτο και την ευημερία, τότε ο πλούτος και η ευημερία δεν θα βρεθούν στο δρόμο σας. Όποιος μισεί το χρήμα, θα σκεφτεί αρνητικά και για τον εαυτό του και για την ικανότητα εργασίας του. Δεν θα έχει καμιά εμπιστοσύνη στον εαυτό του κι έτσι δεν θα κερδίζει πολλά -και ο κύκλος έκλεισε. Ξεκαθαρίστε το μέσα σας: η δουλειά σας είναι αυτό που εσείς σκέφτεστε γι' αυτήν. Οι πελάτες σας είναι αυτό που εσείς σκέφτεστε γι' αυτούς. Η οικονομική κατάσταση είναι αυτό που εσείς σκέφτεστε γι' αυτήν. - 51 -
Να βλέπετε τον κόσμο από τη σκοπιά της αφθονίας Η βασική αρχή στη φύση είναι η αφθονία. Εκατομμύρια σπερματοζωάρια παράγονται, παρ' όλο που μόνο ένα χρησιμοποιείται. Το σύμπαν είναι απροσμέτρητα μεγάλο και έχει υπάρξει για ασύλληπτα μεγάλο χρονικό διάστημα. Να έχετε εμπιστοσύνη ότι υπάρχουν αρκετά για όλους. Φυσικά. δεν είναι δυνατόν ο καθένας στον πλανήτη να γίνει πολυεκατομμυριούχος. Αλλά μην αντιμετωπίζετε έναν πλούσιο σαν κάποιον που έχει πάρει κάτι από εσάς, αλλά σαν έναν δυνητικό καλό πελάτη ή χορηγό. Και να αντιμετωπίζετε τον εαυτό σας σαν κάποιον που μπορεί να συμμετάσχει στην αφθονία της δημιουργίας. Εσείς αποφασίζετε την οικονομική σας πραγματικότητα Μερικές φορές θα σας φανεί ότι όλοι συνωμοτούν εναντίον σας, ότι η ίδια η ζωή είναι εναντίον σας. Αλλά φυσικά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβαίνει. Η ζωή είναι απλώς η ζωή. Ο μόνος λόγος για τον οποίο η ζωή φαίνεται να είναι εναντίον σας, βρίσκεται στον τρόπο που εσείς σκέφτεστε για τη ζωή. Και ο τρόπος που σκέφτεστε επηρεάζει την πραγματικότητα περισσότερο απ' όσο θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε. Όσοι υποφέρουν από μανία καταδιώξεως βλέπουν παντού γύρω τους συμμορίες συνωμοτών με κατασκόπους και πληροφοριοδότες. Είναι απολύτως πεπεισμένοι, έστω κι αν όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο. Το ίδιο ισχύει και με τα οικονομικά. Μερικές φορές μπορεί να σας φαίνεται ότι τα χρήματα πηγαίνουν σε όλους εκτός από εσάς. Αμέσως μόλις πεισθείτε γι' αυτό. πράγματι τα χρήματα δεν θα ξαναβρεθούν στο δρόμο σας. Το υποσυνείδητο σας θα σας κάνει να συμπεριφέρεστε στη δουλειά σας κατά τρόπο που να ζημιώνει την καριέρα σας, να κάνετε απερίσκεπτες επενδύσεις κτλ. Να βλέπετε τον εαυτό σας σαν κάποιον που επενεργεί πάνω στη ζωή, όχι σαν άβουλο θύμα. Να κρατάτε πάντα το χιούμορ σας. όπως η ηθοποιός Μάε Γουέστ, η οποία είχε σαφή άποψη για τα χρήματα: «Υπήρξα πλούσια, υπήρξα και φτωχή· πιστέψτε με, είναι καλύτερο να είσαι πλούσιος!» Γίνετε πλούσιοι αποταμιεύοντας Παίξτε δοκιμαστικά με αυτή τη σκέψη: δεν θα ήταν απλή η ζωή σας αν μπορούσατε να ζείτε με τους τόκους από τις αποταμιεύσεις σας και να κάνετε μια δουλειά που να σας αρέσει και να σας κάνει πραγματικά ευτυχισμένους; Αν μπορούσατε να αφιερώσετε όλη σας την ενεργητικότητα σε άλλους ανθρώπους, χωρίς σκοτούρες για τα χρήματα; Να αποταμιεύετε ένα σταθερό ποσό στην αρχή κάθε μήνα Η συμβουλή αυτή είναι ιδέα του συμβούλου χρημάτων Bodo Schafer, ο οποίος μάλιστα συνιστά να μη χρησιμοποιείτε τη λέξη «αποταμιεύω» αλλά «πληρώνω τον εαυτό μου». Να κανονίσετε να μεταφέρετε ένα σταθερό ποσό από τον λογαριασμό σας στην αρχή κάθε μήνα. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να εξασφαλίσετε ότι δεν θα χρησιμοποιήσετε τα χρήματα για κάποιον άλλο σκοπό. Όσοι αποταμιεύουν «όσα περισσεύουν στο τέλος του μήνα», σε γενικές γραμμές έχουν άδειο τραπεζικό λογαριασμό. Επωφεληθείτε από τον ανατοκισμό Με μια έξυπνη μορφή αποταμίευσης θα μπορέσετε να επωφεληθείτε από τη θαυματουργή επίδραση του φαινομένου του ανατοκισμού πάνω στον λογαριασμό σας: Αν βάζετε κατά μέρος 500 ευρώ το μήνα και βρείτε μια επένδυση που να σας αποφέρει απόδοση 12% (την οποία πέτυχαν σχεδόν όλα τα καλά μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια τις τελευταίες δεκαετίες) ύστερα από 21 χρόνια θα έχετε 500.000 ευρώ. Αυτό το - 52 -
περιουσιακό στοιχείο σας εξασφαλίζει μηνιαίο εισόδημα 5.000 ευρώ, χωρίς να χρειαστεί να αγγίξετε το κεφάλαιο σας! Οι αριθμοί αυτοί μπορεί να φαίνονται ωραιοποιημένοι, αλλά σε πρόσφατα χρόνια οι αποδόσεις ήταν ακόμα μεγαλύτερες! Ακόμα κι αν οι επιμέρους κρίσεις κλονίζουν την οικονομία, είναι καλή ιδέα να συσσωρεύει κανείς πλούτο με μετοχές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όλα σχεδόν τα συνταξιοδοτικά ταμεία βασίζονται σε αυτή τη στρατηγική. Μεγάλα ποσά χρημάτων θα συνεχίσουν να εισρέουν στην οικονομία και να τη διατηρούν σε κίνηση. Μετά την κατάρρευση των τιμών από το 2000 έως το 2002, οι τιμές των μετοχών παρουσιάζουν μια βαθμιαία ανοδική τάση, αν και όχι τόσο εκρηκτική όσο στα χρόνια του ράλι, στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Όταν ξεκαθαρίσετε το χρηματικό επίπεδο της πυραμίδας της ζωής σας, μπορεί να συμβεί ένα μικρό θαύμα. Όπως έχουμε ήδη τονίσει, τα χρήματα είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό μέσο πληρωμής. Η σχέση σας με το χρήμα είναι σημαντική πτυχή της προσωπικότητας σας και σημαντικό βήμα προς μια απλή και ευτυχισμένη ζωή. Ας περάσουμε τώρα σε ένα θέμα που βρίσκεται ακόμα πιο κοντά σας: τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεστε το χρόνο σας.
- 53 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 3
Μάθετε να διαχειρίζεστε ενεργητικά το χρόνο σας
Όταν εξετάζουμε το θέμα του χρόνου, η αρχική κατάσταση είναι σαφέστερη και πιο ισότιμη απ' ό,τι με κάθε άλλον πόρο: κάθε άνθρωπος έχει στη διάθεση του 24 ώρες κάθε μέρα. Τότε όμως, γιατί μερικοί άνθρωποι δεν έχουν «καθόλου χρόνο», ενώ άλλοι πλήττουν; Επειδή η διατύπωση που χρησιμοποιούμε είναι παραπλανητική: όταν κάποιος δεν έχει «καθόλου χρόνο», η ακαταστασία δεν βρίσκεται στον χρόνο του αλλά στις ασχολίες του. Σε αυτές τις 24 ώρες, ο άνθρωπος αυτός προσπαθεί να στριμώξει πάρα πολλά πράγματα: μερικά από αυτά είναι υπερβολικά μεγάλα και άλλα είναι εντελώς ασήμαντα. Απλοποίηση δεν σημαίνει να «εξοικονομείτε χρόνο» αλλά να «εξοικονομείτε ασχολίες». Το ζήτημα δεν είναι να διαχειριστείτε το χρόνο σας. Το ζήτημα είναι να διαχειριστείτε τον εαυτό σας. Αυτό είναι το μυστικό στο τρίτο επίπεδο της πυραμίδας της ζωής σας: σε κάποιο σημείο ανοίγετε ένα δρόμο αφαιρώντας τις περιττές δραστηριότητες και αναδεικνύοντας μία από τις δραστηριότητες σας στην σπουδαιότερη. Τότε θα έχετε τη μεγαλειώδη αίσθηση ότι είστε κύριος του χρόνου σας και τότε θα έχετε φτάσει στο επόμενο βήμα του δρόμου σας προς την απλοποίηση.
Απλουστευτική ιδέα 10: Διαχωρίστε τις ασχολίες σας Το μυστικό των επιτυχημένων και ευτυχισμένων ανθρώπων είναι ότι είναι ικανοί να συγκεντρώνονται ολοκληρωτικά σε ένα πράγμα. Ακόμα κι αν έχουν πολλά και διάφορα στο κεφάλι τους, έχουν βρει μια μέθοδο έτσι που οι πολλές τους υποχρεώσεις να μην παρεμποδίζουν η μια την άλλη, αλλά να ακολουθούν μια σωστή εσωτερική ιεράρχηση. Και αυτή η ιεράρχηση είναι απλούστατη: πρώτα τα σπουδαιότερα! Θεωρητικά, αυτό είναι ολοκάθαρο, αλλά στην καθημερινή ζωή τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά. Μπορεί να έχετε δοκιμάσει να αποφασίσετε τις προτεραιότητες σας. αλλά ίσως να μην τα καταφέρατε επειδή σας εμπόδισαν τα καθημερινά μικροζητήματα και όλα τα απρόοπτα που αποσπούσαν την προσοχή σας. Ακολουθήστε το δρόμο της απλοποίησης του χρόνου για να φτάσετε σε μια νέα εποχή διαχείρισης του εαυτού σας. Απόλυτη απλότητα Ορίστε μια σαφή προτεραιότητα στις προσωπικές και τις επαγγελματικές σας ασχολίες: βάλτε 1 στις πολύ σημαντικές, 2 στις δευτερευόντως σημαντικές, και 3. 4 και ούτω καθεξής στις ακόμα λιγότερο ση-μαντικές έως τις ασήμαντες. Ορισμένες φορές η ιεράρχηση καθορίζεται από την πίεση χρόνου, αλλά μην δίνετε μεγάλη βάση σε αυτό. Δεν είναι όλες οι επείγουσες ασχολίες σημαντικές. Η πρώτη θέση ανήκει σε πράγματα που έχουν άνω του μέσου όρου πιθανότητα να είναι επικερδή, για πράγματα που παρουσιάζουν μεγάλο αναπτυξιακό δυναμικό ή που θα τα προσέξει μεγάλος αριθμός ανθρώπων. Αυτό που είναι καινούργιο στην απλουστευτική προσέγγιση είναι η ασυμβίβαστη απλούστευση. Περιοριστείτε στο να ασχολείστε με μία μόνο προτεραιότητα του επιπέδου 1 κάθε μέρα. - 54 -
Αν επιχειρήσετε να ασχοληθείτε με περισσότερα θέματα, έστω και με δύο, η ενεργητικότητα σας θα διασκορπιστεί. Ακόμα κι αν με το δεύτερο θέμα ασχοληθείτε μόνο στο νου σας, και πάλι εξασθενείτε την εσωτερική σας δύναμη. Το μυστικό είναι να διαχωρίζετε τη μια προτεραιότητα από την επόμενη όσο το περισσότερο γίνεται. Και για να το πετύχετε αυτό. σας συμβουλεύω να χρησιμοποιήσετε τις δύο τεχνικές που ακολουθούν. Αφήστε στη ζωή σας μια ελεύθερη λωρίδα για τα σημαντικά Πρέπει να κάνετε καθαρές συμφωνίες με τους ανθρώπους που περιμένουν να τελειώσετε υποθέσεις τις οποίες εσείς έχετε κατατάξει σε προτεραιότητα 2. 3 και χαμηλότερη. Αφήστε χώρο για την προτεραιότητα 1. Μην αναλαμβάνετε εξωπραγματικές προθεσμίες, αλλιώς θα πέσετε και πάλι στον παλιό φαύλο κύκλο. Θα αρχίσουν πάλι τα απειλητικά τηλεφωνήματα με την παλιά επωδό: «Μα. μου είχες υποσχεθεί ότι...» Κρατήστε την ψυχραιμία σας όταν ο συνομιλητής σας γίνει φορτικός και πει «Τι πράγμα; Σε τέσσερις εβδομάδες; Το χρειάζομαι οπωσδήποτε σε τέσσερις μέρες!» Μην φοβηθείτε. Πείτε την αλήθεια: δεν μπορεί να γίνει πιο γρήγορα. Συνήθως υπερεκτιμούμε τον κίνδυνο μήπως χάσουμε πελάτες με την απόφαση αυτή ή μήπως διακινδυνεύσουμε τη θέση μας στην εταιρεία. Μακροπρόθεσμα είναι πολύ χειρότερο να μην τηρείτε τις προθεσμίες που εσείς ο ίδιος υποσχεθήκατε. Το σημαντικό είναι να έχετε το νου σας καθαρό για την προτεραιότητα υπ' αριθμόν 1. Αυτή είναι η αρχή της ελεύθερης λωρίδας για τα σημαντικά. Πάρτε μέτρα για τις ενοχλήσεις Απομονωθείτε από ενοχλήσεις (για παράδειγμα, καταφεύγοντας σε ένα δεύτερο γραφείο, όπως συνιστά η απλουστευτική ιδέα αρ. 14 που θα δούμε παρακάτω) και ξεκινήστε την ημέρα σας με την ασχολία αριθ. 1. Μην επιτρέψετε σε καμιά ενόχληση να σας γίνει εμπόδιο. Αφήστε για αργότερα τις αγαπημένες σας ασχολίες ρουτίνας (να ανοίξετε την αλληλογραφία σας. να σερφάρετε στο Internet, να ποτίσετε τα λουλούδια, να παραγγείλετε αρκουδάκια, κτλ.) Ανταμείψτε τον εαυτό σας με εύκολες δραστηριότητες μόνο όταν έχετε ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο της ασχολίας αριθ. 1. Σκεφτείτε μόνο πως η αρχή είναι πάντοτε το πιο δύσκολο. Πρέπει να δώσετε στον εαυτό σας την ώθηση. Ύστερα από λίγο όλα θα είναι πολύ πιο εύκολα. Στην αρχή θα πρέπει να δώσετε μάχη και να αρπάξετε τον ταύρο από τα κέρατα. Αυτή είναι η αρχή της συνειδητά, εστιασμένης άμυνας. Θα δείτε: όταν συγκεντρωθείτε σε μία ασχολία, θα διαπιστώσετε ότι έχετε δυνάμεις που ούτε καν υποψιαζόσασταν. Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα πανηγύρι και συμμετέχετε σε ένα αστείο αγώνισμα, τη γουρουνοδρομία: πρέπει να μεταφέρετε δυο βαριά γουρούνια σε απόσταση 100 μέτρων. Αν προσπαθήσετε να τα πιάσετε και τα δύο μαζί. δεν θα τελειώσετε ποτέ. επειδή πότε θα σας γλιστράει το ένα και θα σας φεύγει και πότε το άλλο. Αν όμως δέσετε κάπου το ένα γουρούνι, πιάσετε το άλλο, συγκεντρώσετε όλες σας τις δυνάμεις και τρέξετε έως τη γραμμή του τερματισμού, κάνετε διακοπή για μια στιγμή, τρέξετε πίσω, πιάσετε το άλλο γουρούνι, σφίξετε τα δόντια σας και μεταφέρετε και το δεύτερο γουρούνι στη γραμμή του τερματισμού, τότε μπορεί να είστε βέβαιος για την επιτυχία και τα χειροκροτήματα των θεατών! - 55 -
Να γιορτάζετε τις επιτυχίες σας Όταν έχετε ολοκληρώσει την ασχολία αριθ. 1, γιορτάστε το! Είτε μόνος σας, είτε με άλλους. Χορέψτε στο δωμάτιο, ξαπλώστε στο γρασίδι, βγείτε έναν περίπατο στους δρόμους, κεράστε τον εαυτό σας μια μπίρα στο μπαρ της γωνίας ή πηγαίνετε σε ένα καλό εστιατόριο με τον/τη σύντροφο σας. Αφήστε να σας πλημμυρίσει το ευχάριστο αίσθημα ότι έχετε κάνει κάτι και χαρείτε το. Όσο πολλές κι αν είναι οι καινούργιες επείγουσες ασχολίες που σας περιμένουν, ακόμα κι αν έχουν πάνω τους ένα μεγάλο απειλητικό 1, πρώτα πρέπει να βιώσετε τη θετική αυτή εμπειρία! Δεν πρέπει να αφήσετε κανέναν (και κυρίως τον εαυτό σας) να σας στερήσει αυτή τη στιγμή ευτυχίας. Κάθε έργο πρέπει να τελειώνει με το απαραίτητο επιστέγασμα. Όσοι δεν γιορτάζουν τις επιτυχίες τους, βιώνουν τη ζωή σαν αφόρητο βάρος και το επάγγελμα τους σαν μαγγανοπήγαδο. Δοκιμάστε την αρχή του εορτασμού της ζωής, κατά προτίμηση σήμερα κιόλας.
Απλουστευτική ιδέα 11: Απαλλαγείτε από την τελειομανία «Αν ήμουν πιο αδύνατος, πιο όμορφος, πλουσιότερος, εξυπνότερος, τότε θα ήμουν ευτυχισμένος.» Αυτό το όνειρο αρρωσταίνει πολλούς ανθρώπους, τους φέρνει σε απόγνωση και δυστυχία, όπως έχουν διαπιστώσει οι σύμβουλοι ζωής Enid Howard και Jan Tras από το Albuquerque (ΗΠΑ). Όπως λένε, ο ανεξάλειπτος μύθος της τέλειας ζωής είναι μια επικίνδυνη αυταπάτη. Αντί να μας δίνει ώθηση, δεσμεύει ενέργεια. Αντίθετα, οι δύο σύμβουλοι μας ενθαρρύνουν να προχωρήσουμε σε μια κατάσταση ευτυχισμένης και χαλαρωμένης ατέλειας. Η ζωή έχει τις ατέλειες της, τα ελαττώματα της, έχει γωνίες και ρόζους. Μόνο εκείνοι που αποδέχονται αυτή την πραγματικότητα και την ενσωματώνουν στην ύπαρξη τους μπορούν να ζήσουν μια πραγματικά πλήρη ζωή. Φυσικά, υπάρχουν δραστηριότητες στις οποίες τα λάθη είναι επικίνδυνα: όταν οδηγείτε αυτοκίνητο, όταν διασχίζετε το δρόμο, όταν χειρίζεστε φάρμακα. Αλλά η ζωή δεν αποτελείται αποκλειστικά από τέτοιες δραστηριότητες. Ανάμεσα σε αυτές, υπάρχει άφθονο περιθώ- ριο για μικρές και για μεγάλες γκάφες. Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού, η υπερβολική σχολαστικότητα όχι μόνο μας αρρωσταίνει αλλά και προκαλεί οικονομική ζημιά. Όσοι βρίσκουν τη μέση οδό ανάμεσα στην τσαπατσουλιά και στην τελειότητα ζουν απλούστερη και πιο ευτυχισμένη ζωή -και εξοικονομούν επίσης περισσότερα χρήματα. Η αρχή του «καλύτερα αμέσως» Για να εξηγήσουμε την αρχή αυτή, θα σας περιγράψουμε μια καθημερινή κατάσταση. Βλέπετε σε μια γωνία του δωματίου να έχει σχηματιστεί μια μπάλα από σκόνη και σκουπιδάκια. Αντίδραση 1: Αναστενάζετε και λέτε ότι είναι καιρός να κάνετε γενική καθαριότητα στο σπίτι, αλλά αφήνετε στη θέση της τη μπαλίτσα γιατί θα ήταν «σταγόνα στον ωκεανό» να καθαρίζατε εκεί. Αντίδραση 2: Πιάνετε απλούστατα τη μπαλίτσα και την πετάτε. Η αντίδραση 1 είναι τελειομανία. Θεωρητικά θα ήταν η καλύτερη λύση. γιατί αν υπάρχει βρομιά σε ένα σημείο σίγουρα θα υπάρχει και αλλού. Αλλά συνήθως η τέλεια λύση που έχετε προγραμματίσει αργεί να πραγματοποιηθεί και το συγκεκριμένο πρόβλημα παραμένει άλυτο. Η αντίδραση 2 είναι η απλή και πραγματιστική λύση. Έχει δύο ελκυστικά πλεονεκτήματα: από τη μια λύνετε το άμεσο πρόβλημα και από την άλλη τίποτε δεν σας εμποδίζει να κάνετε μια τέλεια γενική καθαριότητα αργότερα. - 56 -
Ο Ελβετός σύμβουλος επιχειρήσεων Samuel Brunner προσπαθεί να αποτυπώσει στο νου των μάνατζερ που έχουν γαλουχηθεί με την ιδέα της «ολικής ποιότητας» τον εξής στόχο: «Τόσο καλά, όσο χρειάζεται». Όχι καλύτερα. Η απαλλαγή από την τελειομανία απαιτεί το θάρρος να αφήνουμε κενά και το θάρρος για αυτοσχεδιασμό. Όποιοι κάνουν λάθη, βγαίνουν νικητές Ένα δόγμα που έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη της τελειομανίας και το οποίο έχουν ενστερνιστεί πολλοί άνθρωποι, είναι ότι «αν δεν κάνω τα πάντα στην εντέλεια, θα είμαι αποτυχημένος.» Κι όμως, οι μεγαλύτερες εφευρέσεις είναι αποτέλεσμα άφθονων αποτυχημένων πειραμάτων, σε συνδυασμό με την ασίγαστη θέληση του εφευρέτη να επιτύχει. Τα λάθη είναι μια ευκαιρία για να κάνουμε κάτι καλύτερα την επόμενη φορά. Τα λάθη είναι εμπειρίες μάθησης. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Να συμφιλιωθείτε με τα λάθη σας. Παρακολουθήστε άλλους ανθρώπους: συχνά τα λάθη τους είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα πάνω τους. Πείτε στον εαυτό σας: «Τα λάθη μου με κάνουν μοναδικό και πολύτιμο.» Σταθείτε μπροστά στον καθρέφτη, κοιτάξτε τον εαυτό σας με καμάρι και πείτε δυνατά: «Αναγνωρίζω τα λάθη μου!» Για παράδειγμα, μπορεί να γράφετε εξαιρετικές αναφορές αλλά ποτέ στην ώρα τους. Μπορεί να είστε θαυμάσιος οργανωτής αλλά να αναλαμβάνετε περισσότερα απ' όσα μπορείτε να διεκπεραιώσετε. Μπορεί να δείχνετε αξιοθαύμαστη επιμονή στο έργο που έχετε αναλάβει, έστω κι αν μερικές φορές δεν αξίζει τον κόπο. Να είστε ευγνώμων για την καλοσύνη των άλλων, οι οποίοι, λίγο-πολύ, ανέχονται τα λάθη σας. Να αποδεχτείτε τον ατελή εαυτό σας. Ύστερα από όλα αυτά τα χρόνια, το αξίζετε! Οι παρακάτω ασκήσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να κατανικήσετε την υπέρμετρη τελειοθηρία. Ο κατάλογος με τα 14 πράγματα. Αν αισθάνεστε αποτυχημένος, κάντε έναν κατάλογο με 14 πράγματα που κάνατε σήμερα. Φτιάξατε έναν εξαιρετικό καφέ, κατεβήκατε τις σκάλες χωρίς να σκοντάψετε, πήγατε στο γραφείο με το αυτοκίνητο χωρίς να τρακάρετε στο δρόμο, χειριστήκατε τέλεια τον επεξεργαστή κειμένου στον υπολογιστή σας... Τα σλάιτς. Κάθε μέρα να «βγάζετε με το μυαλό σας μια φωτογραφία» από μια ωραία στιγμή, μια δουλειά που κάνατε καλά, έναν έπαινο που σας είπαν. Το βράδυ, ας πούμε όταν χαλαρώνετε στο μπάνιο ή στο κρεβάτι πριν αποκοιμηθείτε, να βλέπετε την εικόνα αυτή με τα μάτια του μυαλού σας. Λαθολογία. Να χαίρεστε τα λάθη σας. Να τα διηγείστε σε άλλους. Να τους αφηγείστε ενδιαφέρουσες ιστορίες με τα λάθη σας. Όλοι μας θέλουμε να ακούμε για τις γκάφες των άλλων. Οι σημερινές αναποδιές είναι τα αυριανά ανέκδοτα! Δοκιμάστε το. Δεν θα χάσετε την εκτίμηση τους· θα κερδίσετε τη στοργή τους. Η ημέρα της «ελαττωματικής μακαριότητας». Αφεθείτε σε στιγμές με ατέλειες ή ακόμα καθιερώστε μια μέρα που εσκεμμένα δεν θα κάνετε τίποτα τέλειο. Φορέστε ρούχα που δεν ταιριάζουν. Πηγαίνετε στο γραφείο χωρίς να σιδερώσετε το παντελόνι σας. Ζητήστε βοήθεια. Όταν σας ρωτήσουν κάτι, απαντήστε «Δεν ξέρω». Καλέστε λάθος αριθμό στο τηλέφωνο και πείτε «Με συγχωρείτε, λάθος!» Τέτοιες εσκεμμένα αποτυχημένες ημέρες χαλαρώνουν το υποσυνείδητο σας, το οποίο μπορεί να είναι προσηλωμένο στην ιδέα ότι κάθε μέρα πρέπει να είναι ένα βήμα προς τα εμπρός. Αλλά αυτό δεν ισχύει! Αρχίστε να εκτιμάτε τον ήρεμο ρυθμό των χτύπων - 57 -
της καρδιάς σας, τον φυσιολογικό κύκλο της ζωής. Δεν μπορείτε να κάνετε τα πάντα «Η τελειότητα είναι εφικτή». Αυτός είναι ένας μύθος της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας, που έχει αποτυπωθεί στο υποσυνείδητο μας επειδή οι διαφημιστές τον έχουν επαναλάβει ένα εκατομμύριο φορές: το τέλειο σπίτι, το άψογο σώμα, το πλήρες ασφαλιστικό πρόγραμμα για τα χρυσά μας χρόνια. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η τελειότητα είναι πράγμα σπάνιο, φευγαλέο, το οποίο συνήθως επιτυγχάνεται μόνο κατά τύχη. Ακόμη και τα συστήματα που υποτίθεται ότι λειτουργούν τέλεια (όπως, ας πούμε, τα διαστημικά οχήματα), δεν λειτουργούν κατά 100%. Λειτουργούν (σχεδόν) τέλεια, επειδή όλα τους τα συστήματα είναι πολλαπλά και πετυχαίνουν την τελειότητα χάρη στον πλεονασμό -οι μηχανικοί που τα σχεδίασαν έχουν υπολογίσει την μη τελειότητα της κάθε επιμέρους λειτουργίας. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων λένε ότι όσοι αγοράζουν καινούργια αυτοκίνητα θέλουν να αλλάξουν ολόκληρα μέρη ή ακόμα και ολόκληρο το αυτοκίνητο για μια μικροσκοπική γρατσουνιά. Πολλοί άνθρωποι προσδοκούν αυτή την ακραία τελειότητα και από τον εαυτό τους. Κρύβουν μέσα τους έναν ανελέητο δικαστή. Η εσωτερική φωνή τους γίνεται πιο δυνατή όταν ξυπνούν, όταν πέφτουν για ύπνο και αμέσως μετά από ένα λάθος που έχουν κάνει: «Έπρεπε να τα καταφέρεις καλύτερα» ή «Μπορείς περισσότερα» ή «Ντροπή σου!» Η απλουστευτική λύση: Μην επιδιώκετε να είστε τέλειος, αλλά επαρκής και μοναδικός. Αφεθείτε σε μια χαλαρή ομαλότητα. Λίγο — πολύ μπορείτε να ανεχτείτε τα σφάλματα των άλλων. Δείξτε την ίδια μεγαθυμία και απέναντι στον εαυτό σας. Χαμηλώστε την ένταση της φωνής του δικαστή που υπάρχει μέσα σας. Πείτε στην εσωτερική φωνή σας: «Σε ακούω, δεν είναι ανάγκη να φωνάζεις!» Προσπαθήστε να φανταστείτε τον δικαστή σας σαν πραγματικό πρόσωπο. Ζωγραφίστε τον, φτιάξτε το αγαλματάκι του με πηλό, ή φτιάξτε ένα κολλάζ με εικόνες από περιοδικά. Κοιτάξτε τον δικαστή σας και προσέξτε πόσο σκληρός και άσκημος είναι. Και ύστερα δώστε του τη θέση που του αξίζει: ρίξτε την εικόνα σε ένα κουτί με πα-λιατζούρες ή βάλτε την στο σπίτι του σκύλου. Δεν μπορείτε να σκοτώσετε ούτε να φιμώσετε τον εσωτερικό σας δικαστή. Μπορείτε όμως να του δείξετε ότι δεν είναι ο αφέντης της ζωής σας. Βρείτε μια αστεία πρόταση που να περιγράφει τον εαυτό σας. Μερικές ιδέες: «Είμαι ικανός, συμπαθητικός, έξυπνος και πέρα για πέρα ελαττωματικός», «Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο ταλέντο έχω να κάνω γκάφες», «Τα λάθη μου είναι καλύτερα από τα δικά σου», «Κανείς δεν είναι τέλειος και ακόμα περισσότερο εγώ.» Αξίζετε περισσότερο από τις πράξεις σας «Είμαστε αυτό που επιτυγχάνουμε» -αυτό είναι το πιστεύω πολλών συμβούλων και εκπαιδευτών, και είναι μια επικίνδυνη μισή αλήθεια. Φυσικά, οι άνθρωποι που είναι δραστήριοι και προσπαθούν να βελτιωθούν αποκτούν μεγαλύτερη προσωπική και κοινωνική βαρύτητα από κάποιον που απλώς υποφέρει παθητικά. Όποιος όμως καθορίζει τον εαυτό του μόνο και μόνο με τις πράξεις του, δεν αφήνει στον εαυτό του και στους άλλους περιθώριο να απολαύσουν την προσωπικότητα του. Σε όλο το μήκος της διαδρομής σας προς την απλούστευση, θα βλέπετε διαρκώς μεγάλες πινακίδες στο πλάι του - 58 -
δρόμου, που θα γράφουν «Αξίζετε περισσότερο από τις δραστηριότητες σας!» Αν η εργασία γεμίζει όλη τη ζωή σας, δεν έχετε ισορροπία ζωής. Χρησιμοποιήστε το ακόλουθο τεστ για να δείτε αν και πόσο απέχετε από την ισορροπία στη ζωή σας από αυτή την άποψη. Για να είστε ευτυχισμένος πρέπει να μπορείτε να αφιερωθείτε στον κατάλληλο βαθμό σε όλους τους τομείς της ζωής σας. Τεστ Να τσεκάρετε όποιες προτάσεις ισχύουν στην περίπτωση σας: Είμαι πάντοτε απασχολημένος. Μερικές φορές καταφέρνω περισσότερα απ' όσα είναι ανθρωπίνως δυνατό. Πλήξη; Τι είναι αυτό; Η εξάντληση μου φτιάχνει τη διάθεση. Το πρόγραμμα μου είναι τόσο φορτωμένο που τίποτα δεν επιτρέπεται να πάει στραβά. Συχνά έχω πόνους στο σβέρκο, στους ώμους ή στην πλάτη. Μου αρέσει η αίσθηση του να είμαι όχι απλώς σε καλή οικονομική κατάσταση, αλλά σε εξαιρετικά καλή. Αν τσεκάρατε περισσότερες από μία προτάσεις, δεν αποκλείεται να έχετε ενστερνισθεί το «αμερικάνικο όνειρο» όπου όλα είναι εφικτά: βάζω ψηλούς στόχους, τους κυνηγάω με λυσσασμένη αποφασιστικότητα, βγάζω περισσότερα χρήματα. Η απλουστευτική λύση: Στη διαμόρφωση της ζωής σας. να πάρετε υπόψη σας το σώμα σας. τις σχέσεις σας με άλλους ανθρώπους, την αναζήτηση νοήματος στη ζωή σας, καθώς και τη χαρά και την ώθηση για εργασία και δημιουργία. Πότε-πότε να παραβιάζετε τους αυστηρούς κανόνες που εσείς ο ίδιος έχετε θεσπίσει. Nα κάνετε κάτι εκστατικό. Συνειδητά να αφιερώνετε χρόνο σε πράγματα που δεν βγάζουν χρήματα ούτε παράγουν επιτυχία αλλά είναι διασκεδαστικά. Αφουγκραστείτε την οικογένεια σας. τους φίλους σας, το σώμα σας, και ικανοποιήστε τις επιθυμίες τους. Χαμηλώστε το όριο αντοχής σας στο στρες Στον επαγγελματικό κόσμο, η έκφραση «μπορώ να αντέξω στο στρες» θεωρείται κάτι το θετικό. Οι εργαζόμενοι που μπορούν να αντεπεξέλθουν σε μεγάλη πίεση και να διατηρήσουν την ψυχραιμία του; παρά το έντονο στρες θεωρούνται παραδείγματα προς μίμηση. Τα περισσότερα βιβλία και σεμινάρια για τη διαχείριση του στρες διδάσκουν μεθόδους για να αυξήσετε το όριο αντοχής σας στο στρες. Η απλουστευτική μέθοδος κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση: σας λέει να συμφιλιωθείτε με τις αδυναμίες σας. Υπάρχει ένας φυσικός νόμος στην ψυχολογία, όπως ακριβώς και στη φυσική: το επίπεδο στρες στο οποίο εκτίθεστε αντιστοιχεί ακριβώς με την ικανότητα σας να αντεπεξέλθετε στο στρες. Όσοι μπορούν να αντεπεξέλθουν στο στρες (και το δηλώνουν ανοιχτά) βρίσκουν ότι οι άλλοι τους φορτώνουν με όλο και περισσότερο στρες -μέχρι που μια ωραία πρωία καταρρέουν. Δώστε μεγάλη προσοχή στα σήματα που σας πληροφορούν ότι δέχεστε μεγαλύτερη πίεση απ' όση μπορείτε να αντέξετε. Τα σήματα αυτά μπορεί να προέλθουν από διάφορους τομείς της ζωής σας, οπότε ενδέχεται στην αρχή να μην αναγνωρίσετε τη σχέση που υπάρχει. Μπορεί να αρρωστήσετε (προβλήματα με την καρδιά, το στομάχι ή τη μέση σας). Μπορεί να μειωθεί η απόδοση σας στην εργασία ή να πέσετε θύμα παρενόχλησης και συλλογικής ψυχολογικής όχλησης. Μπορεί η σχέση σας με τον/τη σύντροφο σας να περάσει δοκιμασία, να σας φανεί πιθανό το διαζύγιο, τα παιδιά σας να επαναστατήσουν. Ή μπορεί η γενική διάθεση σας να - 59 -
γίνει καταθλιπτική, να αναζητήσετε διαφυγή στο οινόπνευμα, στα ναρκωτικά, σε ένα εθιστικό χόμπι. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να είναι αδύνατος Αν παρουσιάζετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, αλλάξτε το πρόγραμμα της ζωής σας και μειώστε το όριο αντοχής σας στο στρες. Πείτε το ορθά-κοφτά: «Δεν το αντέχω αυτό», έστω κι αν θα μπορούσατε να το κάνετε σε περίπτωση έσχατης ανάγκης, επιστρατεύοντας όλα σας τα αποθέματα δυνάμεων, όπως έχετε ήδη κάνει στο παρελθόν. Μιλήστε ανοιχτά για τα προβλήματα σας, αναζητήστε βοηθούς και συμμάχους. Επιτρέψτε στον εαυτό σας ένα ρεπό, όπως κάνουν οι άρρωστοι. Αν είναι απολύτως αναγκαίο, κλέψτε χρόνο για τον εαυτό σας. Φύγετε νωρίτερα από το γραφείο. Στο δρόμο της επιστροφής στο σπίτι πηγαίνετε έναν περίπατο. Βρείτε χρόνο να μείνετε μόνος σας και να αποστασιοποιηθείτε από την ένταση της δουλειάς και τις ιδιωτικές δυσκολίες. Μην συνεχίσετε να κάνετε όλα όσα περιμένουν από εσάς οι άλλοι. Πολύ απλά, σταματήστε να λειτουργείτε. Θα δείτε ότι οι συνέπειες δεν είναι τόσο σοβαρές όσο φοβόσασταν. Στην πραγματικότητα. ο/η σύντροφος σας θα σας βρει ακόμα πιο αξιαγάπητο. Όταν έχετε απαλλαγεί από την πίεση, θα πάρετε μια βαθιά ανάσα ανακούφισης και θα διαισθανθείτε ότι έχετε πλησιάσει ένα βήμα πιο κοντά στα ουσιώδη της ζωής -όχι μέσω των ισχυρών σας σημείων αλλά μέσα από τις αδυναμίες σας. Απλοποιήστε τις παλιές διαδικασίες Σε κάθε εταιρεία ή οργανισμό υπάρχουν διαδικασίες καθιερωμένες από παλιά, τις οποίες κανείς πια δεν αμφισβητεί, και αλίμονο σε όποιον τις αμφισβητήσει. «Έτσι το κάναμε πάντα», είναι συχνά η απάντηση. Η δική σας απάντηση πρέπει να είναι η κομβική ερώτηση κάθε εταιρείας που είναι στραμμένη στο μέλλον: «Πώς μπορούμε να το κάνουμε απλούστερα;» Ας δούμε μερικά παραδείγματα. Άμεσοι κατάλογοι αντί για πρακτικά Είναι απίστευτο πόσο πολλές συνεδριάσεις εξακολουθούν να διεξάγονται, όπου υπάρχει κάποιος υπεύθυνος να κρατάει πρακτικά, ο οποίος πρέπει στη συνέχεια να πληκτρολογήσει στον υπολογιστή τις χειρόγραφες σημειώσεις του και να τις στείλει σε όσους πήραν μέρος στη συνεδρίαση. Τα πρακτικά αυτά είναι γεμάτα από περίτεχνες φράσεις όπως «Ο προεδρεύων επισύρει την προσοχή των παρευρισκομένων στο γεγονός ότι...» Μάλιστα, στους πραγματικά αποστεωμένους οργανισμούς, υπάρχει ειδικό θέμα στην ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεων «Έγκριση των πρακτικών της προηγούμενης συνεδρίασης». Και δεν είναι μόνο ότι το καθήκον του πρακτικογράφου είναι μια από τις πιο άχαρες δουλειές που μπορεί να βρει κανείς. Είναι επίσης ότι η μέθοδος αυτή σπαταλάει πόρους. Για να κρατηθούν πρακτικά με τον τρόπο αυτό χρειάζεται πολύς χρόνος· η μέθοδος αυτή ταιριάζει μόνο σε κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις. Η απλουστευτική συμβουλή μας: Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, ο αρμόδιος για την τήρηση των πρακτικών γράφει έναν κατάλογο με τα σημαντικότερα αποτελέσματα της - 60 -
συνεδρίασης, προσέχοντας όσο μπορεί τον γραφικό του χαρακτήρα. Η δομή του κάθε «αποτελέσματος» είναι απλή: ποιος είναι υπεύθυνος για να κάνει τι, και έως πότε; Στο τέλος της συνεδρίασης, ο αρμόδιος για τα πρακτικά διαβάζει δυνατά τις σημειώσεις που κράτησε (κάτι που αντικαθιστά τη δυσκίνητη «έγκριση των πρακτικών της προηγούμενης συνεδρίασης») και στη συνέχεια βγάζει αντίγραφα και δίνει από ένα αντίγραφο σε κάθε συμμετέχοντα. Στην επόμενη συνεδρίαση, αυτός ο «άμεσος κατάλογος» χρησιμοποιείται για να ελεγχθεί αν εκτελέστηκαν όλα τα καθήκοντα που είχαν ανατεθεί. Άμεση σύνδεση αντί για μεσολάβηση τηλεφωνητών Πολλές φορές τα επιστολόχαρτα μιας εταιρείας αναφέρουν μόνο τον κεντρικό αριθμό τηλεφώνου του οργανισμού. Αυτό μπορεί να είναι ένδειξη αναποτελεσματικότητας. Αν όλοι όσοι καλούν την εταιρεία πρέπει να περάσουν από ένα και το αυτό σημείο επαφής, το τίμημα είναι ο εκνευρισμός και η απώλεια χρόνου, τόσο για τους καλούντες όσο και για το προσωπικό της εταιρείας. Τα αυτόματα συστήματα εξοικονομούν τον χρόνο και τον κόπο του προσωπικού της εταιρείας, αλλά εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τους καλούντες. Η απλουστευτική μέθοδος: Σε όλα σας τα γράμματα να γράφετε με μεγάλα καθαρά ψηφία τον εσωτερικό αριθμό τηλεφώνου σας. Αν κατά διαστήματα δουλεύετε σε άλλο μέρος, χρησιμοποιήστε την εκτροπή κλήσεων. Στατιστικά μιλώντας, είναι αποτελεσματικότερη από το να σας αναζητεί η τηλεφωνήτρια: σύμφωνα με τα στοιχεία, ο αναζητούμενος βρίσκεται μόνο στο 20% των περιπτώσεων. Αν δεν είστε διαθέσιμος, χρησιμοποιήστε φωνητικό ταχυδρομείο ή αυτόματο τηλεφωνητή. Είναι πιο πρακτικό από το να έχετε κάποιον γραμματέα να παίρνει τα μηνύματα. Επίσης, μπορείτε να μειώσετε τις γενικές τηλεφωνικές αναζητήσεις, για παράδειγμα αν στα φυλλάδια ή τους καταλόγους της εταιρείας αναγράφετε τους εσωτερικούς αριθμούς τηλεφώνου των προσώπων που είναι υπεύθυνοι για τα επιμέρους προϊόντα. Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων αντί για μια συμβουλευτική επιτροπή ή συνεδρίαση Μια εταιρεία είναι τόσο εντυπωσιακή όσο τα ένδοξα ονόματα των μελών των διαφόρων συμβουλευτικών επιτροπών της. Οι επιτροπές αυτές συνεδριάζουν τακτικά, πράγμα που κοστίζει χρόνο και χρήματα σε όλους τους εμπλεκόμενους. Ορισμένοι από τους μεγαλοσχήμονές κάνουν πολύτιμες προτάσεις, ενώ άλλοι απλώς απολαμβάνουν τον καφέ τους. Το ίδιο ισχύει και για διάφορους άλλους φορείς, συμβούλια και συλλόγους. Κατά γενικό κανόνα, οι συνεδριάσεις των επιτροπών είναι υπερβολικά συχνές. Η απλουστευτική μέθοδος: Προσκαλέστε σε μια αρχική συνεδρίαση εμβάθυνσης διάφορους εμπειρογνώμονες που μπορούν να σας βοηθήσουν. έτσι ώστε να γνωριστούν με την εταιρεία σας και τους εργαζομένους της. Στη συνέχεια, η επαφή δεν θα γίνεται με τακτικές συνεδριάσεις αλλά με άμεση επαφή ανάμεσα στα αρμόδια στελέχη της εταιρείας και στους συμβούλους που διαθέτουν τη σχετική εμπειρογνωμοσύνη. Αυτό μπορεί να γίνει με το τηλέφωνο, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, με φαξ ή με προσωπικές συναντήσεις. Πρέπει να ζητάτε τη γνώμη μόνο εκείνων των συμβουλών που είναι πράγματι σε θέση να βοηθήσουν. Αυτό είναι καλύτερο και για τις δύο πλευρές. Και τα ένδοξα ονόματα των μελών των συμβουλευτικών επιτροπών θα μπορούν τώρα να εμφανίζονται στα φυλλάδια της εταιρείας με καθαρή συνείδηση αφού θα κάνουν πραγματικά αυτό για το οποίο προσλήφθηκαν -θα δίνουν συμβουλές. - 61 -
Κατ' αποκοπή πληρωμές αντί για απολογισμό εξόδων ταξιδιού Σχεδόν κανένα θέμα δεν είναι τόσο εκρηκτικό και δεν προκαλεί τόση δυσαρέσκεια όσο ο απολογισμός εξόδων για επαγγελματικές μετακινήσεις. Το λογιστήριο υποπτεύεται ότι οι υπάλληλοι που ταξιδεύουν διασκεδάζουν και πλουτίζουν εις βάρος της εταιρείας, ενώ οι υπάλληλοι που ταξιδεύουν αισθάνονται να τιμωρούνται διπλά: όχι μόνο στερούνται την οικογένεια τους αλλά πληρώνουν και από την τσέπη τους. Η απλουστευτική μέθοδος: Να ορίσετε κατ' αποκοπή πληρωμές για όλα τα επαγγελματικά ταξίδια που επαναλαμβάνονται συχνά, με βάση τα ποσά που έχετε πληρώσει μέχρι στιγμής. Έτσι εξοικονομούνται χρονοβόροι υπολογισμοί από πλευράς των υπαλλήλων που ταξιδεύουν και του λογιστηρίου. Ο υπάλληλος που πηγαίνει ταξίδι έχει ένα κίνητρο να μείνει σε σχετικά φτηνό ξενοδοχείο ή να πάρει λεωφορείο αντί για ταξί για τη μετάβαση στο αεροδρόμιο, αφού όσα περισσέψουν από την κατ' αποκοπή πληρωμή θα μείνουν στο πορτοφόλι του (ωστόσο, το εισόδημα αυτό μπορεί να είναι φορολογητέο). Εφόσον οι κατ' αποκοπή πληρωμές παραμένουν σε λογικά όρια και δεν δημιουργούν την εντύπωση ενός συγκαλυμμένου συμπληρωματικού μισθού, η εταιρεία δεν θα έχει προβλήματα με τις φορολογικές αρχές. Τα έξοδα ταξιδιού είναι επαγγελματικά έξοδα για την εταιρεία, είτε βασίζονται σε εσωτερικές κατ' αποκοπή τιμές είτε σε φορολογικούς συντελεστές. Πίνακας ανακοινώσεων αντί για κυκλοφορούντα έγγραφα Τα μηνύματα που προορίζονται για όλους τους εργαζομένους («Το πάρκινγκ θα είναι κλειστό αύριο λόγω εργασιών») γνωστοποιούνται μερικές φορές με έγγραφα που κάνουν το γύρο των γραφείων ή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Τα κυκλοφορούντα έγγραφα σχεδόν πάντοτε κολλάνε σε κάποιο γραφείο ενώ πολλοί εργαζόμενοι δεν δίνουν σημασία στα μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η απλουστευτική μας συμβουλή: Οι καινοτόμες εταιρείες ξεχωρίζουν από τους καλοστημένους πίνακες ανακοινώσεων τους, που βρίσκονται σε σημεία από τα οποία περνάνε όλα τα μέλη του προσωπικού. Τα πιο καινούργια μηνύματα τοποθετούνται στον πιο περίοπτο πίνακα και επισημαίνονται με σύμβολα ή ποικίλα χρώματα. Μην σας μεταπείσουν όσοι σας πουν ότι «Κανείς δεν κοιτάζει τους πίνακες». Ύστερα από ένα σύντομο διάστημα εξοικείωσης, οι εργαζόμενοι θα το θεωρούν αυτονόητο να κοιτάζουν κάθε μέρα τον πίνακα -εφόσον βέβαια οι ανακοινώσεις αφαιρούνται αμέσως μόλις παλιώσουν. Περπάτημα αντί για συνεδρίαση Οι συσκέψεις διεξάγονται σε αίθουσες συνεδριάσεων με ένα σωρό ανθυγιεινές τελετουργίες: καφέδες, βουτήματα, ακινησία γύρω από ένα τραπέζι. Στις χειρότερες περιπτώσεις, η αίθουσα είναι γεμάτη καπνό επειδή οι καπνιστές έχουν το πάνω χέρι στην εταιρεία. Η απλουστευτική μέθοδος: Δοκιμάστε να κάνετε μια συζήτηση στο ύπαιθρο. Αν μάλιστα δεν συμμετέχουν περισσότεροι από πέντε, μπορείτε να συζητάτε περπατώντας. Ο Σωκράτης συνήθιζε να περπατάει με τους μαθητές του ενώ έδινε τις διαλέξεις του, και έβρισκε τις καλύτερες ιδέες του με τον τρόπο αυτό. Επεκτείνετε το χρονικό σας ορίζοντα Έχετε μια ατζέντα για τα ραντεβού σας. ίσως μάλιστα ένα οργκανάιζερ ή έναν ηλεκτρονικό προσωπικό βοηθό. Ετοιμάζετε καταλόγους «προς ενέργεια». Προγραμματίζετε συγκεκριμένες δραστηριότητες για κάθε μέρα. Αλλά πάντοτε υπάρχει κάτι άλλο. Πάντα κάτι παρουσιάζεται. Στο τέλος της ημέρας, βρίσκεστε μπροστά σ' ένα βουνό από εργασίες που δεν - 62 -
έχετε ακόμα διεκπεραιώσει. Η διαχείριση χρόνου, που στην πραγματικότητα προοριζόταν να διευκολύνει μια χαλαρή και ευτυχισμένη ζωή, πολύ συχνά μετατρέπεται σε πηγή έντασης και δυσαρέσκειας. Κάντε μια χάρη στον εαυτό σας και ξανασκεφτείτε το όλο θέμα. Μετατρέψτε τη διαχείριση χρόνου ξανά σε εργαλείο που να βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο σας. Μη λέτε πια στον εαυτό σας: «Πρέπει να ασχοληθώ σήμερα με αυτή τη σοβαρή δουλειά.» Να λέτε: «Πρέπει να βρω μια καλή μέρα για αυτή τη σοβαρή δουλειά.» Η διαφορά είναι ότι έτσι δεν αντιδράτε σε όσα σας υπαγορεύει η ατζέντα σας, αλλά δράτε ελεύθερα. Από την αντίδραση περνάτε στη δράση. Δεν κανονίζουν την πορεία σας τα ραντεβού σας, εσείς κανονίζετε τα ραντεβού σας. Να προγραμματίζετε σε εβδομαδιαία βάση Στην πράξη, η δραστήρια διαχείριση χρόνου αποδίδει καλύτερα αν σταματήσετε να ενσωματώνετε στο καθημερινό σας πρόγραμμα τον κατάλογο των προς ενέργεια θεμάτων, και αποσυνδέσετε αυτά τα δύο. Στα περισσότερα συστήματα διαχείρισης χρόνου υπάρχουν ειδικά, ελεύθερα φύλλα που μπορείτε να τα βγάζετε και να βλέπετε τον κατάλογο των προς ενέργεια θεμάτων πλάι στο ημερολόγιο σας. Στα ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης χρόνου, οι κατάλογοι προς ενέργεια είναι ούτως ή άλλως οργανωμένοι χωριστά. Αφού το κάνετε αυτό, αποφασίστε ποιες εργασίες θα αναλάβετε σήμερα. Δίνετε ενεργά προτεραιότητα σε μια από τις εγγραφές του καταλόγου σας. Εσείς είστε το αφεντικό, όχι το ημερολόγιο σας! Η διαφορά είναι πολύ μικρή από πλευράς τρόπου εργασίας, αλλά μπορεί να σημαίνει επανάσταση για σας στα θέματα διαχείρισης χρόνου. Στην αρχή, βάλτε στον κατάλογο των προς ενέργεια θεμάτων όσα περισσότερα μπορείτε να διεκπεραιώσετε μέσα σε μια εβδομάδα. Μην απογοητευτείτε όμως αν μερικές εργασίες χρειαστεί να μεταφερθούν στην επόμενη εβδομάδα. Εσείς είστε ο κύριος του χρόνου σας! Είναι καλό να σβήνετε από τον κατάλογο σας τις εγγραφές που έχετε ολοκληρώσει με τελετουργικό τρόπο και να απολαμβάνετε την αίσθηση ότι έχετε επιτελέσει κάτι. Βάλτε μεγαλύτερους στόχους Όταν έχετε αφομοιώσει τον νέο τρόπο εργασίας και σύνδεσης με τα πράγματα, μπορείτε να βάζετε μεγαλύτερα έργα και ευρύτερους στόχους στον κατάλογο των προς ενέργεια θεμάτων, και να τα συνδέετε με τις δραστηριότητες της συγκεκριμένης ημέρας. Με τον τρόπο αυτό έχετε πάντα μπροστά στα μάτια σας τα μεγάλα έργα και τους στόχους σας. Δεν υπάρχει πια κίνδυνος να πνιγείτε μέσα στα καθημερινά μικροπράγματα. Σκεφτείτε μόνο: μικροί στόχοι, μικρές επιτυχίες -μεγάλοι στόχοι, μεγάλες επιτυχίες! Αν συνεχίσετε να κάνετε όσα κάνετε αυτή τη στιγμή, δεν θα μπορέσετε ποτέ να πετύχετε περισσότερα απ' όσα πετυχαίνετε αυτή τη στιγμή.
Απλουστευτική ιδέα 12: Απαλλαγείτε από την πίεση λέγοντας σταθερά «Όχι!» Αν σας δημιουργείται η εντύπωση ότι 24 ώρες την ημέρα δεν είναι αρκετές για όλα τα πράγματα που έχετε να κάνετε, αυτό δεν οφείλεται στο ότι η ημέρα έχει πολύ λίγες ώρες αλλά στο ότι εσείς έχετε πάρα πολλές δραστηριότητες. Οι υπερφορτωμένοι άνθρωποι συνήθως ξεχνούν αυτή την πολύ απλή αλήθεια. Η απλουστευτική λύση είναι εξίσου απλή: μην αναλαμβάνετε τόσο πολλές εργασίες στην προσωπική ή στην επαγγελματική σας ζωή. Όσοι εργάζονται χωρίς ανάπαυση, αρρωσταίνουν. - 63 -
Η πίεση κατά την εργασία βρίσκεται σε ανοδική τροχιά σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλους τους τομείς. Οι μισθωτοί εργαζόμενοι ανησυχούν μήπως χάσουν τη δουλειά τους και οι αυτοαπασχολούμενοι ανησυχούν μήπως χάσουν πελάτες. Αλλά και στον διαπροσωπικό τομέα αυξάνεται η πίεση. Στη σύγχρονη πυρηνική οικογένεια οι προσδοκίες οι οποίες προηγουμένως μοιράζονταν σε όλους τους συγγενείς τώρα επικεντρώνονται σε ένα άτομο, στον/στη σύντροφο. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Οι μισθωτοί εργαζόμενοι δέχονται να φορτωθούν με υπερβολικά πολλές ευθύνες, ενώ οι αυτοαπασχολούμενοι δέχονται να κλείσουν πάρα πολλές δουλειές. Η οικογένεια βρίσκεται στα όρια της εξαιτίας της υπερβολικής υπερωριακής εργασίας. Για να διατηρήσουν την γαλήνη στο σπίτι, εκείνοι που ήδη δέχονται υπερβολικές πιέσεις, συμφωνούν να αναλάβουν και στην ιδιωτική τους ζωή περισσότερα απ' όσα μπορούν να καταφέρουν. Σφίγγουν τα δόντια και λένε «Ναι», επειδή φοβούνται τις συνέπειες αν πουν «Όχι». Η τέχνη της απλούστευσης συνίσταται στο να μάθετε να λέτε σταθερά«Όχι». Η υγιής αυτεπίγνωση σας δίνει τη δυνατότητα να πείτε «Όχι» Ο Manuel J. Smith, καθηγητής ψυχολογίας από το Λος Άντζελες έχει ειδικευτεί σε αυτό το πρόβλημα. Η θεωρία του είναι ότι όταν οι άνθρωποι λένε «Ναι» ενώ στην πραγματικότητα εννοούν «Όχι», αυτό οφείλεται στο ότι χειραγωγούνται από κάποιον άλλο. Η θεραπεία του συνίσταται στην αύξηση της επίγνωσης. Όταν βρεθείτε σε μια κατάσταση «ναι-όχι», πείτε στον εαυτό σας τα εξής: «Έχω το δικαίωμα να μην χειραγωγούμαι από άλλους – ούτε από τον εργοδότη μου, ούτε από τους πελάτες μου, ούτε ακόμα από τον συν τροφό μου, τους συγγενείς μου ή τον καλύτερο φίλο μου.» Σε μια τέτοια κατάσταση, ορθώστε όσο μπορείτε το κορμί σας, πατήστε γερά τα δυο πόδια στο έδαφος, ισιώστε τη ράχη και πείτε ήρεμα στον εαυτό σας, «Είμαι ο εαυτός μου και έχω το χώρο μου. που ανήκει σε μένα και σε κανέναν άλλον.» Η θετική σας απάντηση στις προσπάθειες χειραγώγησης είναι το δικαίωμα σας στην αυτοδιάθεση, απαραίτητη προϋπόθεση για την υγιή συμμετοχή σας σε ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση μπορεί να συνοψιστεί στα εξής πέντε σημεία: 1. Συναισθηματική κυριαρχία. Έχετε το δικαίωμα να αξιολογείτε τα αισθήματα σας. Για παράδειγμα, ο προϊστάμενος σας, σας λέει: «Πήγαινε να δεις τον Παπασταύρου και πείσε τον να υποβάλει αίτηση για τη θέση.» Εσείς απαντάτε: «Καλύτερα να πάει κάποιος άλλος. Εγώ τον Παπασταύρου δεν αντέχω ούτε να τον δω. Δεν μπορώ.» Ο προϊστάμενος: «Έλα τώρα! Θα τα καταφέρεις μια χαρά». Τα λόγια του ακούγονται ενθαρρυντικά, αλλά ισοδυναμούν με χειραγώγηση: περιφρονεί τα αισθήματα σας. Έχετε όμως δικαίωμα να έχετε αυτά τα αισθήματα και να γίνονται σεβαστά από τους άλλους. Οπότε πρέπει να πείτε: «Μου είναι εντελώς αδύνατο. Στείλτε κάποιον άλλο. Θα είναι καλύτερα για όλους!» 2. Κυριαρχία σε ζητήματα γούστου. Έχετε το δικαίωμα να μη χρειάζεται να ζητάτε συγνώμη για τις προτιμήσεις σας. Για παράδειγμα, μια πωλήτρια σας ρωτάει, «Γιατί δεν σας αρέσει το μπουφάν;» Εσείς λέτε, «Δεν μου αρέσει το χρώμα.» Εκείνη λέει, «Μα, αυτό το χρώμα είναι στη μόδα. Αρέσει σε όλους τους πελάτες μας.» Μην παρασυρθείτε σε περαιτέρω συζήτηση. Αμέσως μόλις αρχίσετε να αιτιολογείτε το γούστο σας ή να ζητάτε συγνώμη γι' αυτό, εξασθενείτε την αυτοεκτίμησή σας και δίνετε στον συνομιλητή σας τη δυνατότητα να σας χειραγωγήσει. 3. Κυριαρχία κρίσης. Αν καλείστε να λύσετε τα προβλήματα άλλων, έχετε το δικαίωμα να αξιολογήσετε το πρόβλημα. Ο σύντροφος σας, σας λέει: «Σε παρακαλώ, πήγαινε αύριο να πάρεις τη θεία μου από το αεροδρόμιο.» Εσείς: «Όχι. δεν γίνεται. Να πας εσύ. Ήδη κάνω - 64 -
τόσες πολλές δικές σου δουλειές.» Ο σύντροφος σας: «Δεν είναι καθόλου έτσι που τα λες. Κι αν ο γάμος μας σήμαινε κάτι για σένα. θα έκανες πολύ περισσότερα για μένα.» Εδώ έχουμε τη δική σας κρίση και τη δική του. Αν εσείς στο παράδειγμα μας πείτε «Ναι» και δεν υπερασπίσετε την ορθότητα της κρίσης σας, η σχέση σας θα χάσει την ισορροπία της και ο άλλος θα μπορέσει να σας χειραγωγήσει μέχρι τα έσχατα όρια. Μια ικανοποιητική λύση είναι δυνατή μόνο όταν σταθμιστούν οι δυο θέσεις και υπάρξει συμβιβασμός. 4. Κυριαρχία στις πράξεις. Έχετε το δικαίωμα να κάνετε λάθη. Ο πελάτης σας λέει, «Η αξιολόγηση πελατών που σας ανέθεσα πρέπει οπωσδήποτε να έχει τελειώσει τη Δευτέρα το πρωί, ακόμα κι αν χρειαστεί να δουλέψετε όλο το σαββατοκύριακο, εντάξει;» Εσείς λέτε: «Αδύνατον! Προέχει η οικογένεια μου». Ο πελάτης σας λέει: «Μα τι λέτε; Η περυσινή αξιολόγηση που κάνατε είχε ένα σωρό λάθη. τώρα πρέπει να τα αντισταθμίσετε.» Ο Ιησούς Χριστός είχε πει: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω». Το ρητό αυτό βασίζεται σε μια θεμελιώδη αλήθεια: κανείς δεν είναι τέλειος. Αν έχετε διδαχτεί την αυτοπεποίθηση, μπορείτε να αναγνωρίσετε ένα λάθος, να ζητήσετε συγνώμη, και να βρείτε μια λύση με τον συνομιλητή σας. Μην αφήνετε τους άλλους να χρησιμοποιούν τα λάθη σας σαν όπλο εναντίον σας και να σας καταδικάζουν σε «καταναγκαστικά έργα». 5. Κυριαρχία στη λήψη αποφάσεων. Έχετε το δικαίωμα να παίρνετε παράλογες αποφάσεις. Η σύζυγος σας λέει: «Πρέπει να σταματήσεις να ασχολείσαι με το συνοικιακό συμβούλιο.» Εσείς λέτε: «Όχι, είναι πολύ σημαντικό για μένα.» Η σύζυγος σας: «Εγώ εσένα σκέφτομαι. Κουράζεσαι πολύ και αγχώνεσαι.» Η σύζυγος σας μιλάει λογικά και για το καλό σας, αλλά δεν παύει να σας χειραγωγεί. Επιμείνετε στο «Όχι» σας και στρέψετε τη συζήτηση στις διαφορετικές σας ανάγκες. Εσείς επιχειρηματολογείτε από συναισθηματική σκοπιά και η σύζυγος σας από λογική σκοπιά. Και οι δυο είστε δικαιολογημένοι. Στη βάση αυτή, θα πρέπει να βρείτε έναν συμβιβασμό. Εφτά τρόποι για να πείτε «Όχι» χωρίς να βλάψετε τη σχέση σας με τον άλλο Όπως βλέπετε, η λέξη «Όχι» είναι το κλειδί για περισσότερη κυριαρχία, καλύτερη διαχείριση του χρόνου σας και περισσότερη ικανοποίηση. Εκτός από τη βασική απόφαση για μεγαλύτερη αυτεπίγνωση, υπάρχουν επίσης μερικές δοκιμασμένες συμβουλές απλοποίησης για να μπορέσετε να κάνετε το «Όχι» σας λίγο πιο εύπεπτο για τον συνομιλητή σας. 1. «Δώσε μου λίγο χρόνο να το σκεφτώ.» Ή, «Άσε με να το σκεφτώ. Θα σου τηλεφωνήσω σε μια ώρα.» Και σε μια ώρα τηλεφωνήστε του και πείτε «Όχι», ευγενικά και ξεκάθαρα και χωρίς καμιά περαιτέρω δικαιολογία. Το γεγονός ότι ζητάτε περιθώριο να το σκεφτείτε και ότι τηρήσατε την υπόσχεση σας να απαντήσετε σε μια ώρα κάνει την άρνηση σας λιγότερο απότομη. 2. «Πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση!» Δείξτε ότι εκτιμάτε την πρόταση του άλλου, με μια επαινετική φράση. Αλλά στη συνέχεια καταστήστε σαφές ότι ο χρόνος σας είναι τόσο γεμάτος με κάτι άλλο αυτή την περίοδο, που πρέπει με λύπη σας να πείτε «Όχι» στην πρόταση. Μην εξηγήσετε τι είναι αυτό το «κάτι άλλο» ή για ποιο λόγο είναι σημαντικότερο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σας οδηγήσει σε αντιφάσεις ή και σε φιλονικία. 3. «Ξέρεις πόσο σε εκτιμώ!» Όταν σας παρακαλούν ή σας προτείνουν να κάνετε κάτι, επαινέστε τον άλλον και ενισχύστε τη σχέση σας. Μετά μπορείτε να περάσετε στην άρνηση με τα λόγια: «Πολύ θα ήθελα να το κάνω αυτό μαζί - 65 -
4.
5.
6.
7.
σου, αλλά αυτή τη φορά είμαι αναγκασμένος να πω όχι». «Αυτό αποκλείεται για λόγους αρχής». Οι άνθρωποι δέχονται πιο εύκολα μια άρνηση αν ξέρουν ότι δεν έχετε τίποτα το προσωπικό εναντίον τους αλλά είναι θέμα αρχής, «Ξέρετε, ποτέ δεν αγοράζω από πλασιέ.» «Τώρα τελευταία είχα ελάχιστο χρόνο για την οικογένεια μου και όπως ξέρεις για μένα η προτεραιότητα βρίσκεται εκεί.» «Τι κρίμα!» Η άρνηση αυτή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε έμμεσες αιτήσεις: «Θα θέλαμε πολύ να έρθουμε όλοι οικογενειακώς, αλλά δυστυχώς τα ξενοδοχεία είναι πανάκριβα...» Μην ερμηνεύσετε τα λόγια του συνομιλητή σας («Προφανώς, θέλει να τους καλέσω να μείνουν σπίτι μου.») Απλώς περιοριστείτε να αντιδράσετε σε όσα όντως είπε, και δείξτε του κατανόηση σε συναισθηματικό επίπεδο. «Δεν γίνεται αυτή τη στιγμή.» Πρόκειται για μια κενή φράση που απλώς αναβάλλει το θέμα, αλλά ορισμένοι μπορεί να μείνουν ικανοποιημένοι και να μην επαναλάβουν την παράκληση τους. Αν επιμείνουν, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια άλλη κενή φράση, «Φοβάμαι ότι δεν μπορώ να αποφασίσω αυτή τη στιγμή». Όσο πιο προσωπική είναι η σχέση σας, τόσο πιο πολύ πρέπει να προσέξετε αυτή την απάντηση. Αν σας ζητήσουν να κάνετε κάτι μια συγκεκριμένη μέρα, αντί να πείτε «Όχι, δεν γίνεται», μπορείτε να δοκιμάσετε πρώτα να πείτε: «Όχι, δεν μπορώ την Πέμπτη». Αυτό θα πληγώσει λιγότερο τον συνομιλητή σας. «Χμμμ... όχι.» Και τελειώνουμε με την καλύτερη μέθοδο. Αν θέλετε να πείτε «Όχι», πείτε «Όχι» -κάνοντας μια σαφή παύση πριν το πείτε, πράγμα που δείχνει ότι το σκεφτήκατε και ότι πήρατε υπόψη σας τον συνομιλητή σας. Πείτε «Όχι» με σταθερό ύφος και κοιτάξτε τον συνομιλητή σας στα μάτια ενώ το λέτε. Αλλιώς δημιουργείτε την εντύπωση ότι ίσως υπάρχει ακόμα περιθώριο για συζήτηση. Μην προσθέσετε καμιά δικαιολογία ούτε να ενθαρρύνετε τον άλλον να ανοίξει συζήτηση. Μια ξεκάθαρη απάντηση σας γλιτώνει από μεταγενέστερες επιπλοκές. Το πλεονέκτημα είναι ότι αποφεύγετε τις παρεξηγήσεις και ότι ο άλλος ξέρει τι να περιμένει.
Απλουστευτική ιδέα 13: Επιβραδύνετε τη ζωή σας Ανακαλύψτε τη δημιουργική βραδύτητα Όπως ήδη αναφέραμε, ο καθένας από εμάς έχει 24 ώρες κάθε μέρα. Αλλά το προσωπικό ρολόι του καθενός μας χτυπάει με διαφορετική ταχύτητα. Ορισμένοι ειδικοί αποκαλούν την ταχύτητα του εσωτερικού μας ρολογιού «ο δικός μας χρόνος» ενώ την ταχύτητα του ρολογιού του προϊσταμένου μας, του πελάτη μας ή της οικογενείας μας την αποκαλούν «ο χρόνος των άλλων». Ένα καθοριστικό βήμα στο δρόμο της απλούστευσης είναι να φέρετε αυτούς τους δύο ρυθμούς σε αρμονία μεταξύ τους. Βρείτε το «δικό σας χρόνο» Φτιάξτε έναν κατάλογο που να δείχνει ποιες δουλειές προτιμάτε και κάνετε καλύτερα κάθε ώρα της ημέρας. Κάτω από ποιες συνθήκες εργάζεστε πιο αποδοτικά; Ποια είναι η ιδανική ώρα για να πέσετε για ύπνο και για να ξυπνήσετε; Θα θέλατε έναν υπνάκο μετά το μεσημεριανό φαγητό; Στον δεύτερο κατάλογο να καταγράψετε τους χρόνους εργασίας σας επί μία τουλάχιστον εβδομάδα και να αξιολογήσετε υποκειμενικά την ποιότητα της εργασίας σας. Με βοήθημα αυτούς τους δύο καταλόγους σύντομα θα μπορέσετε να ανακαλύψετε ποιο «χρονικό μοτίβο» - 66 -
είναι το ιδεώδες για εσάς. Σε συνεργασία με τον προϊστάμενο σας, τους συναδέλφους και την οικογένεια σας βρείτε τρόπους να βελτιστοποιήσετε τις ώρες εργασίας σας. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να μεταφέρετε τις επαγγελματικές σας συναντήσεις από το πρωί (που είναι η περίοδος της μεγάλης φόρμας σας) νωρίς το απόγευμα (που είναι η χειρότερη σας ώρα για ατομική εργασία). Ή θα μπορούσατε να συμφωνήσετε με τον εργοδότη και την οικογένεια σας να δουλεύετε τρία βράδια στο σπίτι (που είναι η πιο δημιουργική σας ώρα) και σε αντάλλαγμα να έχετε στη διάθεση σας δυο απογεύματα αποκλειστικά για την οικογένεια σας. Βρείτε τον εσωτερικό «κλέφτη του χρόνου» σας Δεν είναι μόνο οι διπλανοί μας που μας κλέβουν το χρόνο. Η δομή της δικής μας προσωπικότητας παίζει εδώ πολύ μεγαλύτερο ρόλο απ' όσο φαντάζονται πολλοί. Ορίστε οι σημαντικότεροι τύποι χρονοβόρων δομών: Κλέφτης χρόνου 1: Οι υψηλές προδιαγραφές. Οι προσωπικές σας αξίες σας κάνουν να έχετε από τον εαυτό σας μεγαλύτερες προσδοκίες απ' ό,τι μπορείτε να εκπληρώσετε μέσα στον διαθέσιμο χρόνο. Η απλουστευτική λύση: Χαμηλώστε τις προδιαγραφές σας. Αλλάξτε προσανατολισμό και αντί να είστε εστιασμένος στους άλλους περάστε στην αυτοδιάθεση. Οι αξίες που καθορίζουν τα πρότυπα σας συνδέονται σε γενικές γραμμές με τους γονείς σας και την ανατροφή σας. Φανταστείτε μπροστά σας τους γονείς σας και πείτε τους: «Σας ευχαριστώ για όλα όσα κάνατε για μένα. Τώρα όμως στέκομαι στα πόδια μου και κάνω τα πράγματα με τον τρόπο μου.» Κλέφτης χρόνου 2: Οι χίλιες δυο μικροδουλειές. Έχετε πάρει απόφαση να συμπληρώσετε τη φορολογική σας δήλωση -είναι μια άχαρη αλλά σημαντική δουλειά. Πρώτα όμως κοιτάζετε «για μια στιγμούλα» την αλληλογραφία σας και μετά κλείνετε «για μια στιγμούλα» ένα ραντεβού με τον γιατρό και ύστερα «για μια στιγμούλα» κανονίζετε να πάτε σε εκείνη την καταπληκτική συναυλία -και μ' αυτά και μ' αυτά περνάει η μισή μέρα. Η απλουστευτική λύση: Συμφωνήστε με τον εαυτό σας ότι θα αφιερώσετε μία ώρα στη φορολογική δήλωση και ότι μόνο τότε θα αρχίσετε έστω και να σκέφτεστε κάτι άλλο. Η μία ώρα είναι ένα βολικό χρονικό διάστημα που δεν φαίνεται πολύ καταπιεστικό. Ύστερα από μια ώρα, συχνά θα διαπιστώσετε ότι τόσο πολύ έχετε απορροφηθεί στη σοβαρή δουλειά σας που οι χίλιες δυο μικροδουλειές έχουν χάσει τη γοητεία τους. Κλέφτης χρόνου 3: Ο υπερ-στόχος. Οι εξωπραγματικές προσδοκίες για τους εφικτούς στόχους μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια υπερφόρτωση: «Του χρόνου θα είμαι εκατομμυριούχος» ή «Μόλις κλείσω τα 45 θα παρατήσω τα πάντα και θα παίζω γκολφ όλη μέρα». Βέβαια, αυτά είναι ακραία παραδείγματα, αλλά γίνονται όλο και συχνότερα. Η απλουστευτική λύση: Η καλύτερη θεραπεία για αυτό τον τύπο υπερφόρτωσης είναι ο σύντροφος ή σύζυγος σας. Συζητήστε μαζί του για το μέλλον και τι περιμένετε ο ένας από τον άλλον. Μπορεί να αποδειχτεί ότι ο σύντροφος σας πιστεύει ότι είναι πιο σημαντικό να ζήσετε καλή ζωή τώρα αντί μια ζωή μέσα στη χλιδή στο μέλλον. - 67 -
Κλέφτης χρόνου 4: Η βασανιστική αμφιβολία. Μια ακαθόριστη αίσθηση μη ικανοποίησης μπορεί να σας σπρώξει να παραφορτώσετε τη μέρα σας με ραντεβού και δουλειές. Το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσετε την πηγή της δυσαρέσκειας. Προσπαθήστε να την αισθανθείτε στο σώμα σας. Σε ποια περιοχή παρουσιάζεται αυθόρμητα; Στο κεφάλι; Στην καρδιά; Στο στομάχι; Στη ράχη; Αυτό σας δίνει μια ένδειξη για το ποια ζητήματα πρέπει να αντιμετωπίσετε στο δεύτερο βήμα σας. Αν είναι στο κεφάλι, το βασικό ζήτημα είναι η αμφιβολία για τον εαυτό σας: υπαρξιακοί φόβοι, ανησυχίες για το μέλλον, οικονομικά προβλήματα. Η απλουστευτική λύση: Τα υπαρξιακά προβλήματα δεν λύνονται με τα χρήματα και με ασφαλιστήρια συμβόλαια. Αρχίστε την αναζήτηση σε άλλες κατευθύνσεις και μην επιδιώκετε κυρίως την ασφάλεια αλλά την ευτυχία και την ικανοποίηση. Αν είναι στην καρδιά, το βασικό ζήτημα είναι κοινωνικά προβλήματα: έλλειψη αναγνώρισης, φθόνος για άλλους, έλλειψη επιτυχίας, αίσθηση ότι δεν σας χρειάζονται. Η απλουστευτική λύση: Φτιάξτε και διατηρήστε πραγματικές σχέσεις με μερικούς ανθρώπους. Τότε θα δείτε ότι η ανάγκη για επιδοκιμασία, έπαινο και επαγγελματική επιτυχία θα υποχωρήσει από μόνη της. Αν είναι στο στομάχι, το βασικό ζήτημα θα είναι κάποιος εκνευρισμός, ανησυχία ή θυμός που δεν μπόρεσε να εκφραστεί καν να εκτονωθεί: αίσθηση ότι είστε ανίσχυρος, αδικίες, συγκρουσιακό κλίμα, έλλειψη ποιότητας στο περιβάλλον (με τον προϊστάμενο, στην εταιρεία, στη δουλειά). Η απλουστευτική λύση: Να εκφράζετε φωναχτά την ενόχληση σας, να χτυπάτε τη γροθιά στο τραπέζι, να φωνάζετε -αλλά για μικρό μόνο διάστημα. Μετά μπορείτε να προσπαθήσετε να δείτε την αστεία πλευρά του θέματος. Υψωθείτε πάνω από τα επίμαχα ζητήματα και πείτε στον εαυτό σας, «Ο εκνευρισμός είναι χάσιμο χρόνου». Αν είναι στη ράχη, το βασικό ζήτημα είναι τα συνεχή βάρη που επωμίζεστε: υπερκόπωση, ακραία ανάγκη για αρμονία, ανεπίλυτα προβλήματα στη σχέση σας και την οικογένεια σας. Η απλουστευτική λύση: Να ξέρετε ότι ασκείτε επίδραση απλώς με την παρουσία σας, όχι μόνο με τις πράξεις σας. Δοκιμάστε το! Πηγαίνετε σε συνεδριάσεις «αδιάβαστος». Αφήστε δουλειές στη μέση και παραδεχτείτε εντελώς ανοιχτά πόσο εξουθενωμένος είστε. Κλέφτης χρόνου 5: Λανθασμένος τρόπος εργασίας. Μπορεί να έχετε πρώτης τάξεως επαγγελματική εκπαίδευση, αλλά κανείς δεν σας έχει προετοιμάσει για τον τρόπο άσκησης του επαγγέλματος σας. Για ανθρώπους που δουλεύουν με εξατομικευμένο τρόπο σε μια ομάδα, οι συνεδριάσεις και οι άλλες καταστάσεις όπου πρέπει να πάρουν υπόψη τους άλλους μπορεί να φαίνονται χάσιμο χρόνου. Όταν άνθρωποι εξοικειωμένοι στην ομαδική εργασία είναι αναγκασμένοι να εργαστούν στο σπίτι, συχνά περιμένουν μάταια να τους έρθει μια λαμπρή ιδέα και χάνουν πολύ χρόνο νοιώθοντας μη δημιουργική ματαίωση. Η απλουστευτική λύση: Βρείτε αν μπορείτε να κάνετε την ίδια δουλειά καλύτερα κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Κανονίστε με τον προϊστάμενο σας μια δοκιμαστική φάση, κατά την οποία θα αλλάξετε από δουλειά στο γραφείο σε δουλειά στο εργοτάξιο, από δουλειά στο γραφείο σε δουλειά στο σπίτι ή από μισθωτό συμβόλαιο σε εργασία με το κομμάτι (ή το αντίστροφο). Κλέφτης χρόνου 6: Η λάθος δουλειά. Αν συνεχίζετε σε μια θέση εργασίας που δεν σας ταιριάζει, απλώς και μόνο επειδή φοβάστε την ανεργία, αργά ή γρήγορα θα αρρωστήσετε, ψυχικά ή σωματικά. Μια από τις βασικές αιτίες για τα προβλή- 68 -
ματα χρόνου και υπερφόρτωσης είναι ότι πολλοί κάνουν μια δουλεία που δεν τους ταιριάζει και δεν έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητες τους. Η απλουστευτική λύση: Σκεφτείτε το καλά και αναρωτηθείτε ειλικρινά, ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος: να χάσετε τη δουλειά σας ή να σας παρουσιαστεί κάποια ψυχοσωματική ασθένεια, πιθανόν για όλη την υπόλοιπη ζωή σας; Βρείτε το θάρρος να κάνετε μια αλλαγή, ακόμα κι αν σας έχουν πάρει τα χρόνια. Η αγορά εργασίας γίνεται πιο δυναμική. Όλο και περισσότερες είναι οι εταιρείες που έχουν ιδρυθεί από πενηντάρηδες και εξηντάρηδες που έφυγαν από τις προηγούμενες σταθερές δουλειές τους και άνοιξαν δική τους εταιρεία, στην οποία προτιμούν να προσλαμβάνουν ανθρώπους της δικής τους ηλικίας. Καταπολεμήστε την καρδιοπάθεια Σε μια έρευνα που πραγματοποίησε ο οργανισμός σφυγμομετρήσεων EMNID για λογαριασμό του μηνιαίου ενημερωτικού δελτίου μας simplify your life®, ερωτήθηκαν περισσότεροι από 500 εργαζόμενοι. Η ερώτηση που τους τέθηκε ήταν: «Ποια πλευρά της εργασίας σας, σας εκνευρίζει περισσότερο;» Μια απάντηση ξεχώρισε: η πίεση χρόνου. Πάνω από το 45% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι στη δουλειά τους καλούνται να κάνουν όλο και περισσότερα πράγματα σε όλο και λιγότερο χρόνο. Ανάμεσα στους αναγνώστες του simplify, το ποσοστό αυτό ήταν μόνο 21%, αλλά και στην κατηγορία αυτή το πρόβλημα της πίεσης του χρόνου εθεωρείτο το υπ' αριθμόν 1. Αυτό δείχνει ότι ο χρόνος είναι ο πόρος που βρίσκεται στη μεγαλύτερη έλλειψη στην κοινωνία μας. Πολλές άλλες μελέτες (όπως μια μεγάλη έρευνα εργαζομένων από το INRA, ένα ίδρυμα ερευνών αγοράς και δημοσκοπήσεων) επιβεβαιώνουν αυτά τα αποτελέσματα. Έως και το 80% των εργαζομένων θα ήθελαν μικρότερη πίεση χρόνου στην εργασία τους. Ας δούμε τρία άμεσα μέτρα που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα του χρόνου. 1. Δουλέψτε χωρίς ρολόι. Βγάλτε το ρολόι σας. Πότε-πότε, κάντε όπως τα παιδιά: αφήστε τους άλλους να σας υπενθυμίσουν τα ραντεβού σας. Τον ενδιάμεσο χρόνο βιώστε τον σε ένα «άχρονο πλαίσιο». Επίσης είναι πολύ θεραπευτικό να προσανατολίζεστε χρονικά με αποκλειστικό σημείο αναφοράς τις καμπάνες της γειτονικής εκκλησίας. Στο χρόνο που μεσολαβεί ανάμεσα στις κωδωνοκρουσίες (κάθε τέταρτο της ώρας) να ζείτε χωρίς καμιά άμεση μέτρηση του χρόνου. Αν δεν υπάρχει εκκλησία με ρολόι κοντά σας, μπορείτε να βάλετε ένα παλιομοδίτικο ρολόι με εκκρεμές στο διπλανό δωμάτιο. 2. Δείτε τον χρόνο σαν κήπο. Όταν μιλάμε για το χρόνο, χρησιμοποιούμε εικόνες χώρου· συνήθως πρόκειται για εκφράσεις στις οποίες ο χρόνος αντιπροσωπεύεται με ενεργητικό τρόπο ενώ εμείς απεικονιζόμαστε παθητικά: «Με πιέζει πολύ ο χρόνος» ή «Τα περιθώρια έχουν στενέψει». Αλλάξτε τις εσωτερικές σας εικόνες: φανταστείτε τον χρόνο που έχετε στη δια-θέση σας σαν κήπο, τον οποίο διασχίζετε κάνοντας τη βόλτα σας. Μπορείτε να βαδίσετε όσο γρήγορα θέλετε, να κάνετε έναν κύκλο, να πάρετε έναν άλλο δρόμο, ή απλώς να σταθείτε να ξεκουραστείτε. Η νέα αυτή εικόνα θα επιτρέψει στο υποσυνείδητο σας να αλλάξει οπτική: δεν σας ορίζει πια ο χρόνος· εσείς αποφασίζετε πώς να διαθέσετε τον χρόνο σας. 3. Βρείτε τον προσωπικό σας ρυθμό. Σταθείτε λίγο να κάνετε ένα μικρό τεστ. Καθίστε σε μια καρέκλα και χαλαρώστε. Κοιτάξτε ένα ρολόι και μετά κλείστε τα μάτια και μην κάνετε τίποτε για πέντε λεπτά. Στο διάστημα αυτό, συλλογιστείτε το γεγονός ότι ζείτε τώρα. και ότι η γαλήνια εμπειρία αυτού του πεντάλεπτου είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί ποτέ να σας το πάρει. Όταν νομίσετε ότι έχουν περάσει πέντε λεπτά, ανοίξτε τα μάτια και κοιτάξτε ξανά το ρολόι. Έτσι μπορείτε να δείτε πόσο γρήγορα «πηγαίνετε». - 69 -
Αν είχατε κλείσει τα μάτια για λιγότερο από τεσσεράμισι λεπτά, το εσωτερικό σας ρολόι πηγαίνει πολύ γρήγορα. Έχετε την τάση να υποτιμάτε τις χρονικές περιόδους και να παραφορτώνετε τη μέρα σας. Αφήστε περισσότερο περιθώριο στον εαυτό σας. Όταν κάνετε τους υπολογισμούς σας, να προσθέτετε λίγο χρόνο παραπάνω για τον εαυτό σας. Αν είχατε κλείσει τα μάτια για περισσότερο από πεντέμισι λεπτά, το εσωτερικό σας ρολόι πηγαίνει πολύ αργά. Έχετε την τάση να δημιουργείτε αποθέματα χρόνου ως μέτρο σύνεσης για κάθε ενδεχόμενο. Υπάρχει κίνδυνος να υποτιμήσετε τον εαυτό σας και να θεωρήσετε τον χρόνο ως αναλλοίωτη πραγματικότητα. Αλλάξτε στάση και από «θύμα» γίνετε «δράστης». Δείξτε στον εαυτό σας εμπιστοσύνη και αναλάβετε περισσότερα, και θα εκπλαγείτε όταν δείτε πόσα αποθέματα δυνάμεων κρύβετε μέσα σας. Χαρείτε τώρα τον χρόνο σας Το χτες είναι ιστορία, το αύριο είναι μυστήριο, η ζωή είναι σήμερα! Μην σπαταλάτε χρόνο αναπολώντας το παρελθόν και μην ονειροπολείτε πολύ το μέλλον. Απλοποιήστε τον τρόπο με τον οποίο βιώνετε το χρόνο, επικεντρώνοντας στο παρόν. Να δούμε ορισμένες συστάσεις για να απαλλαγείτε από τις αναπολήσεις και τις σκοτούρες που μπορεί να σας αρρωστήσουν. Να κοιτάζετε πιο πολύ. Όταν περπατάμε ή ταξιδεύουμε, συνήθως αφιερώνουμε μόνο ένα κλάσμα του δευτερολέπτου στο να κοιτάζουμε τα καθημερινά αντικείμενα που συναντάμε. Η ημέρα περνάει τρέχοντας από μπροστά μας χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι ο μέσος χρόνος τον οποίο αφιερώνουμε για να κοιτάζουμε, μειώνεται σταθερά τα τελευταία 50 χρόνια. Συνηθίζουμε να λέμε ότι ο κόσμος κινείται γρηγορότερα, δεν αποκλείεται όμως η αιτία να είναι ότι εμείς τον παρατηρούμε γρηγορότερα. Δοκιμάστε λοιπόν να κοιτάζετε τα αντικείμενα τουλάχιστον επί πέντε δευτερόλεπτα. Καλές ευκαιρίες για την άσκηση αυτή θα βρείτε όταν περπατάτε ή κοιτάζετε από το παράθυρο του αυτοκινήτου ή του τρένου. Θα διαπιστώσετε ότι τα πέντε δευτερόλεπτα είναι μεγάλο διάστημα. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι η ελαφρά αύξηση του χρόνου που αφιερώνουμε στο να παρατηρούμε πράγματα μπορεί να αυξήσει αισθητά το κέφι μας για ζωή και την ποιότητα της ζωής μας. Να λέτε τα ονόματα των πραγμάτων. Την επόμενη φορά που θα πάτε περίπατο, κάντε κάτι που θα σας φανεί λιγάκι τρελό: να λέτε δυνατά τα ονόματα των πραγμάτων που βλέπετε σπουργίτια, σύννεφα, μαργαρίτες, χαλίκια... Τα μικρά παιδιά το κάνουν αυτό όταν μαθαίνουν να μιλάνε. Με τον τρόπο αυτό ενεργοποιείτε και τις δύο πλευρές του εγκεφάλου σας και αγκιστρώνετε τις έννοιες στη μνήμη σας. Αν το κάνετε αυτό ως ενήλικος, αποκτάτε μεγαλύτερη επίγνωση για το παρόν και μειώνεται χαρακτηριστικά η αίσθηση της πίεσης χρόνου. Κάντε πιο αργά τις δραστηριότητες ρουτίνας. Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν γρήγορα και απρόσεχτα τις άχαρες δραστηριότητες ρουτίνας για να κερδίσουν χρόνο. Όμως αυτό κάνει τις δραστηριότητες αυτές ακόμα πιο άχαρες, μια και ο βιαστικός χαρακτήρας της εργασίας δεν προσφέρει καμιά ικανοποίηση. Δοκιμάστε κάτι διαφορετικό: να κάνετε πολύ αργά τις επαναληπτικές εργασίες, απολαμβάνοντας τις. Συμπληρώστε πολύ αργά το απόκομμα του τραπεζικού εμβάσματος και προσέξτε να κάνετε «καλά» γράμματα. Θα διαπιστώσετε ότι ακόμα και οι βαρετές δραστηριότητες ρουτίνας - 70 -
γίνονται μια πολύ συνειδητή άσκηση. Αυτό κάνει τη ζωή σας πιο πλούσια, ενώ ο χρόνος που χάνετε δεν είναι περισσότερος από λίγα δευτερόλεπτα. Αναπνέετε από το στομάχι. Συνειδητά αφήστε το στομάχι σας να τεντωθεί όταν εισπνέετε. (Ίσως χρειαστεί να ξεσφίξετε τη ζώνη σας). Η συνειδητή αναπνοή είναι η βάση για πολλές μορφές διαλογισμού και σε αγχωτικές καταστάσεις σας επαναφέρει από την διάθεση «Υφίσταμαι κάτι» στη διάθεση «Ζήτω, ζω!» Τρώτε με το άλλο χέρι. Αν είστε δεξιόχειρας αρχίστε να τρώτε με το αριστερό κι αν είστε αριστερόχειρας με το δεξί. Θα τρώτε πιο αργά και με μεγαλύτερη επίγνωση και απόλαυση, επειδή θα πρέπει να προσέχετε περισσότερο για να μην πέσει τίποτα. Η αναβλητικότητα είναι θέμα οπτικής Είναι τόσο δύσκολο να απαλλαγούμε από την κακή συνήθεια να τελειώνουμε δουλειές την τελευταία στιγμή, επειδή είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τη φύση της. Ο Neil Fiore, ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς στην οργάνωση της εργασίας, σκέφτηκε μια ιδιαίτερα δραματική μεταφορά για να καταδείξει τον μηχανισμό της αναβλητικότητας: την εικόνα μιας σανίδας. Το όλο θέμα είναι από ποια οπτική γωνία κοιτάζουμε τη σανίδα. Φανταστείτε ότι αποστολή σας είναι να περπατήσετε πάνω σε μια σανίδα μήκους 10 μέτρων και πλάτους 30 εκατοστών. Η σανίδα βρίσκεται στο έδαφος. Όχι και πολύ δύσκολη δουλειά, έτσι; Διαθέτετε όλες τις απαραίτητες δεξιότητες για να τη φέρετε σε πέρας. Θα το κάνατε χωρίς δεύτερη σκέψη. Πρώτη παραλλαγή: από τη δουλειά στην καταστροφή Φανταστείτε τώρα ότι η σανίδα ενώνει δύο ταράτσες πολυκατοικιών, σε ύψος τριάντα μέτρων από το δρόμο, και σας ζητούν να περπατήσετε πάνω της. Και μόνο που το σκέφτεστε, η αδρεναλίνη σας ανεβαίνει. Το παραμικρό λάθος θα ήταν καταστροφικό (ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι είναι εντελώς απίθανο να κάνετε λάθος). Αντιμέτωπος με την αποστολή αυτή. παραλύετε. Στην πραγματικότητα, εσείς βάλατε τη σανίδα σε ύψος 30 μέτρων. Εσείς αυξήσατε τη σπουδαιότητα μιας συνηθισμένης δουλειάς σε τόσο κρίσιμο επίπεδο ώστε να λειτουργείτε κάτω από αφόρητη «πίεση και να αισθάνεστε ότι το παραμικρό λάθος θα ήταν καταστροφικό. Δεύτερη παραλλαγή: από την τρέλα στον ηρωισμό Φανταστείτε το τώρα διαφορετικά. Η σανίδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ιλιγγιώδες ύψος, αλλά αυτή τη φορά το κτίριο πάνω στο οποίο βρίσκεστε έχει πιάσει φωτιά. Για να σωθείτε πρέπει οπωσδήποτε να περπατήσετε πάνω στη σανίδα και μάλιστα το ταχύτερο δυνατό. Η κατάσταση αμέσως αλλάζει· τώρα αγγίζετε αμέσως να αναπτύσσετε δημιουργικές λύσεις. Μπορεί να καθίσετε πάνω στη σανίδα και να προχωράτε αργά. πόντο-πόντο, ή μπορεί να προχωρήσετε με βήμα γοργό και χωρίς να κοιτάξετε κάτω. Και πάλι, εσείς βάλατε φωτιά στο κτίριο. Αναβάλλοντας συνεχώς την εκτέλεση της εργασίας, φέρατε τον εαυτό σα; υπό πίεση. Κατά κανόνα. θα τα καταφέρετε -με άγχος, φόβο και χτυποκάρδι. Όμως και με μεγάλη ικανοποίηση, επειδή (όπως ανακαλύψατε) μπορέσατε να αντεπεξέλθετε. με εξαιρετική δεξιοτεχνία, σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση. Αν απλώς βαδίζατε πάνω στη σανίδα - 71 -
όταν ήταν ξαπλωμένη στο χώμα, δεν θα σας πλημμύριζε αυτή η αίσθηση ηρωισμού. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θα κάνετε τα ίδια την επόμενη φορά (είτε το έχετε συνειδητά πρόθεση είτε όχι). Παραμένετε μέσα στον φαύλο κύκλο της αναβλητικότητας. Τεχνητά θα αυξάνετε τη σημασία των καθηκόντων σας και θα φέρνετε τον εαυτό σας υπό πίεση. Τρίτη παραλλαγή: πώς να βγείτε από τον φαύλο κύκλο Η σανίδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε επικίνδυνα μεγάλο ύψος πάνω από το δρόμο, αλλά το κτίριο δεν έχει πιάσει φωτιά και κάτω από τη σανίδα υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας το οποίο οπωσδήποτε θα σας συγκρατήσει αν πέσετε. Τώρα μπορείτε να αντιμετωπίσετε το καθήκον σας και κατά πάσα πιθανότητα θα το διασκεδάσετε. Το δίχτυ ασφαλείας είναι η αυτό-εκτίμησή σας. Είναι η καλύτερη προστασία ενάντια στην αναβλητική τακτική σας που βάζει φωτιά στο κτίριο. Πώς να θεραπευθείτε από την αναβλητικότητα Να αποφεύγετε τα «πρέπει». Μην λέτε «Πρέπει να κάνω» στον εαυτό σας, ούτε φωναχτά ούτε σιωπηλά. Όταν λέτε «πρέπει» ο εγκέφαλος σας πρέπει να χειριστεί δύο αντικρουόμενα καθήκοντα: πρέπει να διαθέσει την ενέργεια που απαιτείται για την εκτέλεση του καθήκοντος και πρέπει να σας προστατέψει από τον κίνδυνο ενδεχόμενης αποτυχίας. Το σώμα σας προετοιμάζεται ταυτόχρονα και για μάχη και για φυγή -δύο διαδικασίες που η μία αντισταθμίζει την άλλη και σας αφήνουν αποδυναμωμένο. Καλύτερη λύση είναι να λέτε «Θα κάνω» ή «Μπορώ να κάνω». Και να το λέτε στα σοβαρά. Να το λέτε φωναχτά στον εαυτό σας και τους άλλους. Μην φαντάζεστε τον εαυτό σας να αποτυγχάνει. Φανταστείτε τον εαυτό σας να έχει εκτελέσει με επιτυχία το καθήκον. Εστιαστείτε στην αρχή. Αν το μυαλό σας ξέρει ότι τα καταφέρνετε καλά σε αυτό που ξεκινήσατε, μπορείτε να ξεχάσετε το στόχο ενώ θα εκτελείτε την εργασία σας. Αυτό θα φανεί παράξενο σε όσους είναι προσανατολισμένοι σε στόχους. Αλλά εστιαστείτε στην αρχή. στο πρώτο βήμα. Απορροφηθείτε στην εκτέλεση αντί να σας γίνει έμμονη ιδέα το τελικό αποτέλεσμα. Μάθετε να αγαπάτε το ταξίδι, όχι μόνο τον τελικό προορισμό. Μην είστε τέλειος στην εργασία σας. Η επιθυμία για τελειότητα είναι ο λόγος τον οποίο αναφέρουν συχνότερα όσοι δεν επιχειρούν κάτι που θέλουν. Πολλοί δεν γράφουν ένα βιβλίο που θέλουν, επειδή ξέρουν ότι δεν θα είναι τέλειο. Άλλοι μένουν στις ανθυγιεινές και κακοπληρωμένες δουλειές τους επειδή, όπως λένε, «Καμιά δουλειά δεν είναι τέλεια». Προσανατολιστείτε προς τους ανθρώπους που γράφουν (όχι τέλεια) βιβλία και που έχουν το θάρρος να πιάσουν άλλη (όχι τέλεια) δουλειά. Να παίζετε περισσότερο. Πολλοί άνθρωποι αυτοτιμωρούνται όταν βρίσκονται σε πίεση χρόνου. Σβήνουν όλα τα παιχνίδια από τον υπολογιστή τους. κόβουν τους περιπάτους, δεν παίζουν με τα παιδιά τους το βράδυ. Αποτέλεσμα είναι να βρίσκουν λιγότερη ευχαρίστηση και λιγότερη ισορροπία στη ζωή -και η εργασιακή τους απόδοση να μειώνεται αντί να αυξηθεί. Βγείτε από τον φαύλο κύκλο: όταν βρίσκετε σε πίεση να δίνετε μεγαλύτερη προσοχή στη χαλάρωση και να συμμετέχετε πιο ενεργά στη ζωή απ' ό,τι όταν δεν έχετε πίεση. Να ορίσετε σαφείς χρονικές περιόδους για τη χαλάρωση: μισή ώρα για έναν - 72 -
περίπατο, δέκα λεπτά για να παίξετε μια πασιέντζα στον υπολογιστή. Χάρη στο διάλειμμα το μυαλό σας θα γίνει πιο δημιουργικό και θα βρεθείτε σε μεγαλύτερη φόρμα. Ο χωρίς ενοχές ελεύθερος χρόνος θα σας δώσει τη δύναμη να κάνετε εργασία υψηλής ποιότητας την υπόλοιπη ώρα. Επιπλέον, μια ορισμένη δόση ψυχαγωγίας μειώνει τις πιθανότητες να αναπτύξετε ασθένειες σχετικές με το στρες. Να ερμηνεύετε σωστά τους φόβους σας. Στην αρχή ενός μεγάλου έργου, είναι λογικό να φοβάστε και να έχετε άγχος, επειδή μέσα στο μυαλό σας βρίσκεστε ήδη στην κορυφή του βουνού και βλέπετε πόσο ψηλός είναι ο στόχος που έχετε βάλει. Πολλοί τα παρατάνε εξαιτίας αυτού του φόβου. Θα σας βοηθήσει να μάθετε ότι τέτοιος φόβος είναι απόλυτα φυσιολογικός και ότι δεν πρέπει να σας κάνει να εγκαταλείψετε την προσπάθεια αλλά να σας παρακινήσει να διαιρέσετε τη μεγάλη διαδρομή που έχετε μπροστά σας σε μικρά και βατά βήματα. Να δουλεύετε με το αντίστροφο ημερολόγιο. Γράψτε την τελική προθεσμία για την ολοκλήρωση του έργου σας στην πρώτη γραμμή μιας σελίδας χαρτιού. Και από κάτω, σε κάθε επόμενη γραμμή, κάντε ένα βήμα προς τα πίσω από το μέλλον προς το παρόν. Φυσικά, θα μπορούσατε επίσης να καταχωρίσετε τα επιμέρους στάδια του έργου σας στο κανονικό σας ημερολόγιο, αλλά τότε θα πηγαίνατε κόντρα στο ψυχολογικό ρεύμα. Το υποσυνείδητο σας αναπτύσσει μια φυσιολογική απέχθεια σε μια τέτοια ενέργεια. Αντίθετα, η μέθοδος του αντίστροφου ημερολογίου λειτουργεί φυσιολογικά: το έργο προχωρεί από την κορυφή (τον τελικό στόχο) προς τα κάτω (προς τα πίσω) και αποκτά μια δομή που αντιστοιχεί στον τελικό του σκοπό. Αν αισθάνεστε παραφορτωμένος, χρησιμοποιήστε αμέσως τη μέθοδο του αντίστροφου ημερολογίου. Επεξεργαστείτε τις έγνοιες σας. Οι ανησυχίες, οι έγνοιες και οι σκοτούρες μας βάζουν φρένο και μας καταρρακώνουν το ηθικό. Κανονικά, όταν έχετε μια ανησυχία, σκέφτεστε μόνο το ενδεχόμενο πρόβλημα («Θα είναι καταστροφή αν αργήσω και πάλι να παραδώσω την έκθεση») κι έτσι σταματάτε σε αυτό το σημείο. Συνήθως αυτό αρκεί για να σας κάνει να αποφύγετε τον επικείμενο κίνδυνο βάζοντας το στα πόδια. Το να επεξεργαστείτε τις έγνοιες σας σημαίνει να σκεφτείτε παραπέρα! Σκεφτείτε ποιο είναι το χειρότερο σενάριο που θα μπορούσε ποτέ να συμβεί αν πράγματι καθυστερούσατε να παραδώσετε την έκθεση. («Μπορεί να με απολύσουν.») Αλλά μη μείνετε εκεί. Προχωρήστε πιο πέρα τη σκέψη σας: τι θα έκανα αν συνέβαινε κάτι τέτοιο; («Θα έβγαζα έναν αναστεναγμό ανακούφισης» ή «Θα πήγαινα να σπουδάσω και θα γινόμουν σύμβουλος αυτοβελτίωσης»). Αν επεξεργαστείτε με συνέπεια όλα αυτά τα σενάρια, θα έχετε ένα μεγάλο πλεονέκτημα απέναντι σε εκείνους που φοβούνται την αποτυχία: θα έχετε συνειδητοποιήσει ότι διαθέτετε τους πόρους για να τα βγάλετε πέρα ακόμα και με το χειρότερο σενάριο. Αυτό σας προσφέρει την αυτοπεποίθηση ώστε να μπορέσετε να περάσετε τη σανίδα πάνω από την άβυσσο διασκεδάζοντας και όχι τρέμοντας από φόβο. Μη φοβάστε να εκχωρείτε αρμοδιότητες Στον κατάλογο των δραστηριοτήτων που εξοικονομούν χρόνο, την πρώτη θέση έχει η εκχώρηση εργασιών σε άλλους. Πολλοί λένε ότι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων είναι μόνο για τους μάνατζερ. Αλλά και όσοι αισθάνονται ότι είναι μοναχικοί εργαζόμενοι, όπως αυτοαπασχολούμενοι, μονοπρόσωπες επιχειρήσεις, νοικοκυρές ή υπάλληλοι στο - 73 -
τελευταίο σκαλοπάτι της ιεραρχίας μιας εταιρείας, κι αυτοί μπορούν να επωφεληθούν από την εκχώρηση. Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε καλοί λόγοι για να εκχωρείτε σε άλλους εργασίες: 1. Η εκχώρηση βοηθάει να προωθηθούν και να αναπτυχθούν οι δεξιότητες, η πρωτοβουλία και η επάρκεια των συνεργατών. 2. Στην οικογένεια, η εκχώρηση βοηθάει να στηριχθεί και να αναπτυχθεί η ανεξαρτησία των παιδιών. 3. Η εκχώρηση σημαίνει ότι έχετε εμπιστοσύνη στους άλλους, κάτι που τους δημιουργεί αυτοπεποίθηση. 4. Η εκχώρηση απαιτεί να συνεργάζεστε με τους άλλους κι έτσι αναπτύσσει τις κοινωνικές σας δεξιότητες. 5. Η εκχώρηση σας βοηθάει να απλοποιήσετε τη ζωή σας και να εστιαστείτε στις κεφαλαιώδεις αρμοδιότητες σας. Πρέπει να μάθετε και να τηρείτε τους εξής βασικούς κανόνες που κάνουν αποτελεσματική την εκχώρηση. 1. Να μεταβιβάζετε την ευθύνη. Οι συνεργάτες σας και τα παιδιά σας συνήθως ανταποκρίνονται θετικά όταν αναλαμβάνουν ευθύνη. Για το λόγο αυτό, καλύτερα είναι να μην υπαγορεύετε το κάθε τους βήμα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Για παράδειγμα, αν στείλετε το παιδί σας να πάει να ψωνίσει, δώστε του έναν κατάλογο που να αφήνει περιθώρια να πάρει αποφάσεις («Μερικά ωραία φρούτα», «Το ζαμπόν που προτιμάς»). Αν δεν σας ικανοποιήσει απόλυτα η επιλογή του, μην πείτε τίποτα. Χαράξτε κάποια πλαίσια μέσα στα οποία θα ασκήσει την ευθύνη το παιδί («Μην ξοδέψεις πάνω από 20 ευρώ»), 2. Να εκχωρείτε προκλήσεις. Μην εκχωρείτε αρμοδιότητες με τη σκέψη «Πρέπει να ξεφορτωθώ αυτή την αγγαρεία». Αντίθετα να τονίζετε την ελκυστική πλευρά της δραστηριότητας. Στο παράδειγμα του παιδιού που πάει για ψώνια, θα μπορούσατε να του πείτε «Είμαι περίεργος να δω αν μπορεί; να επωφεληθείς από τις ειδικές προσφορές.» 3. Να εκχωρείτε μεγαλύτερες ευθύνες με ενδιάμεσους στόχους. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι να εκχωρείτε μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αρμοδιότητες. Αφήστε αρκετό χρονικό περιθώριο και κάνετε ελέγχους σε τακτά χρονικά διαστήματα για να βεβαιωθείτε ότι ο άλλος μπορεί να τα βγάλει πέρα. Για παράδειγμα, θέλετε να αρχειοθετήσετε τα επιστημονικά περιοδικά και έχετε εκτιμήσει ότι η δουλειά αυτή θα πάρει έξι ημέρες. Τη δεύτερη ημέρα, ελέγξτε αν ο συνεργάτης σας έχει ολοκληρώσει το ένα τρίτο της δουλειάς. Αν όχι, ενθαρρύνετε τον. Δεν είναι καλή ιδέα να περιμένετε μέχρι την έκτη μέρα χωρίς να πείτε τίποτα και τότε να ρωτήσετε αν έχει τελειώσει τα πάντα (και από μέσα σας να περιμένετε ότι δεν θα τα έχει καταφέρει). Να εκχωρείτε αρμοδιότητες σε καθημερινή βάση, όσο πιο συχνά και όσο περισσότερο είναι δυνατόν. Όχι μόνο σε συνεργάτες και σε μέλη της οικογενείας σας, αλλά και σε συναδέλφους άλλων τμημάτων ή σε εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών (εταιρείες γραμματέων, καθαριστές τζαμιών, κηπουρούς). Να εκχωρείτε και στην ιδιωτική σας ζωή Ο χρόνος που περνάτε στο σπίτι είναι πολύτιμος: το να βρίσκεστε με τα παιδιά σας ή με φίλους, η γυμναστική, ο στοχασμός, η αυτοβελτίωση και πολλές άλλες δραστηριότητες είναι ανεκτίμητες. Κι όμως, ξοδεύετε τεράστιες ποσότητες χρόνου σε ψώνια, δουλειές του νοικοκυριού, - 74 -
καθαριότητα και επισκευές. Διδαχτείτε από τους επαγγελματίες και υιοθετήστε τις συνήθειες τους στην ιδιωτική σας ζωή. Προσλάβετε σοφέρ. Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται κάπως σνομπ. Υπολογίστε όμως προσεκτικά πόσο χρόνο θα μπορούσατε να γλιτώσετε αν υπήρχε κάποιος να κάνει τα ψώνια για εσάς. Κι έπειτα υπάρχουν οι χίλιες δυο μικροδουλειές: να πάρετε βιβλία από τη βιβλιοθήκη και να τα επιστρέψετε, να πάτε γράμματα και δέματα στο ταχυδρομείο, να αφήσετε φιλμ για εμφάνιση στο φωτογραφείο και να πάρετε τις φωτογραφίες, να πάτε ρούχα στο καθαριστήριο, κτλ. Αν κάνετε μόνος σας τα ψώνια, μπορεί να μην κάνετε πολλές στάσεις επειδή θέλετε να κερδίσετε χρόνο αγοράζοντας όλα τα πράγματα από το ίδιο κοντινό και ακριβό κατάστημα. Αν έχετε έναν οδηγό που τον πληρώνετε, μπορείτε να τον στείλετε σε πιο μακρινά σουπερ-μάρκετ. Οι διαφορές της τιμής μπορούν να καλύψουν ένα μέρος της αμοιβής του οδηγού. Σε πολλούς νεαρούς αρέσει να οδηγούν. Κατά πάσα πιθανότητα ήδη κάνετε κατάλογο με τα ψώνια σας σαν απλουστευτικό μέτρο, οπότε γιατί να μην ψωνίσετε όπως τον παλιό καιρό, χρησιμοποιώντας ένα «παιδί για τα θελήματα»; Ίσως μπορέσετε να βρείτε μια αγγελία σε ένα μαγαζί της γειτονιάς. Πριν κλείσετε συμφωνία, να συζητήσετε με τους γονείς του νεαρού. Για ασφαλιστικούς λόγους, είναι καλύτερο ο οδηγός να χρησιμοποιεί δικό του αυτοκίνητο. Η καλύτερη επιλογή είναι να προσφέρετε στον οδηγό που θα σας κάνει τα ψώνια μια σταθερή αμοιβή για όλες τις αγορές της ημέρας. Εναλλακτικά, μπορείτε να απευθυνθείτε σε επαγγελματία. Κοιτάξτε στο Χρυσό Οδηγό στην κατηγορία «Υπηρεσίες κούριερ.» Εκμεταλλευτείτε την παράδοση στο σπίτι. Όλο και περισσότερα είναι τα βιβλιοπωλεία, τόσο παραδοσιακά όσο και διαδικτυακά, που παραδίδουν βιβλία απευθείας στο σπίτι σας· μπορείτε να κάνετε παραγγελίες τηλεφωνικά, με φας, και συχνά με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή μέσω Διαδικτύου. Αν σας παραδίδουν την εφημερίδα στο σπίτι, γιατί να μη σας παραδίδουν και το ψωμί; Ρωτήστε στη γειτονιά ή κοιτάξτε στο Χρυσό Οδηγό να δείτε αν υπάρχει υπηρεσία παράδοσης πρωινού στην περιοχή σας. Δεν είναι ανάγκη να πηγαίνετε πρωί-πρωί στο φούρνο για κρουασάν και τα συναφή. Τώρα υπάρχουν εταιρείες ταχυδρομικών παραγγελιών σχεδόν για τα πάντα: προμήθειες γραφείου, ρούχα, κρασιά, έπιπλα. Αξίζει τον κόπο να χρησιμοποιήσετε τις υπηρεσίες τους ειδικά για να σας φέρουν στο σπίτι πράγματα που δεν σας αρέσει να αναζητείτε στα μαγαζιά και που εύκολα μπορείτε να τα παραγγείλετε από τον κατάλογο. Αν κανείς δεν βρίσκεται στο σπίτι κατά τη διάρκεια της ημέρας και αν δεν μπορεί κάποιος γείτονας να παραλάβει τα είδη, κανονίστε να σας παραδώσουν τις αγορές σας στο γραφείο σας. Σταματήστε τους περισπασμούς Το πρόβλημα αυτό μπορεί να παρουσιαστεί εξίσου στο σπίτι ή στη δουλειά: έχετε ξεκινήσει κάτι, βρίσκεστε στη μέση της εργασίας σας και ξαφνικά σας διακόπτουν. Μπορεί να είναι ένας συνάδελφος, ένας προϊστάμενος, ένας υφιστάμενος, κάποιο τηλεφώνημα, ένας επισκέπτης, ο σύντροφος σας ή τα παιδιά σας. Μπορείτε να αποφύγετε τους συνηθισμένους περισπασμούς αν χρησιμοποιήσετε τις σωστές τεχνικές. Είναι δυνατόν να θεραπεύσετε το πρόβλημα χωρίς να χαλάσετε τις σχέσεις σας με τους άλλους. Απλοποιημένες συμβουλές για μάνατζερ: πώς να αποφεύγετε περισπασμούς Κλείστε την πόρτα σας. Η μονίμως «ανοιχτή πόρτα», ως σύμβολο θετικών σχέσεων, έχει σταματήσει να είναι της μόδας σύμφωνα με τους ειδικούς του μάνατζμεντ. Τώρα τα - 75 -
διευθυντικά στελέχη ακολουθούν πιο ευέλικτη προσέγγιση. Η πόρτα είναι κλειστή όταν έχουν να ασχοληθούν με σοβαρά θέματα, όταν γίνεται εργασία προγραμματισμού και όταν παίρνονται αποφάσεις. Όταν οι διακοπές δεν αποτελούν πρόβλημα, η πόρτα μένει ανοιχτή. Στις αμερικανικές εταιρείες, οι μάνατζερ αφήνουν την πόρτα μισάνοιχτη για να κρατάνε σε απόσταση τις ενοχλήσεις, δίνοντας όμως ταυτόχρονα στο προσωπικό το μήνυμα ότι μπορούν να μιλήσουν στον μάνατζερ αν υπάρχει κάποιο πραγματικά σοβαρό θέμα. «Ώρες εκτός». Πείτε στο προσωπικό σας ότι ορισμένες ώρες την ημέρα δεν θέλετε να σας ενοχλεί κανείς. Αυτό πρέπει να ισχύει και για επισκέπτες εκτός εταιρείας. Αναθέστε στη γραμματέα σας ή στην τηλεφωνήτρια να σας θωρακίσει. Τις ώρες εκείνες δεν θα σας κανονίζουν κανένα ραντεβού, ούτε θα σας περνούν τηλεφωνήματα. Αν εργάζεστε μόνος, βάλτε μπροστά τον αυτόματο τηλεφωνητή εκείνες τις ώρες. «Ώρες εντός». Πρέπει επίσης να κανονίσετε κάποιες ώρες την ημέρα που το προσωπικό σας θα μπορεί να μιλάει μαζί σας. Να τηρήσετε τις ώρες αυτές, έτσι που η νέα συνήθεια να καθιερωθεί στο προσωπικό. Κουτί προβλημάτων. Για να αποφύγετε τις ενοχλήσεις, όποιος έχει να σας κάνει ερωτήσεις θα τις γράφει σε ένα σύντομο σημείωμα και θα τις βάζει σε ένα κουτί πλάι στην πόρτα σας. Μόλις περάσουν οι «ώρες εκτός» σας πρέπει να ασχολείστε αμέσως με το κουτί αυτό. Ας είμαστε ειλικρινείς... Ένας μάνατζερ που παραπονιέται ότι ποτέ δεν καταφέρνει να απομονωθεί, πρέπει να δουλέψει σε ένα ορειβατικό καταφύγιο ή σε ένα θέρετρο και να αναπτύξει εκεί το όραμα της εταιρείας για το μέλλον! Ένας καλός μάνατζερ μπορεί να αφήσει μόνη της την εταιρεία για δύο εβδομάδες. Όλοι οι εργασιακοί τομείς πρέπει να είναι οργανωμένοι κατά τρόπο ώστε τα μέλη του προσωπικού να λύνουν μόνοι τους τα προβλήματα. Απλοποιημένες συμβουλές για εργαζομένους: πώς να αποφεύγετε περισπασμούς από τον μάνατζερ Πολλοί μάνατζερ έχουν και σήμερα ακόμα την απαίτηση από το προσωπικό τους να παρατάνε τα πάντα αμέσως μόλις τους καλούν. Κι όμως, συχνά ο εργαζόμενος που καλείται στο γραφείο του μάνατζερ, πρέπει να περιμένει ώσπου ο μάνατζερ να τελειώσει ένα τηλεφώνημα ή να αποχαιρετίσει κάποιον επισκέπτη. Τα ακόλουθα μέτρα μπορεί να φανούν χρήσιμα. Πάρτε δουλειά μαζί σας. Όποτε είναι δυνατόν, να παίρνετε μαζί σας έγγραφα έτσι που να μπορείτε να δουλεύετε όσο περιμένετε τον μάνατζερ. Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να αξιοποιήσετε κατά τον καλύτερο τρόπο το χρόνο σας και ταυτόχρονα να κάνετε θετική εντύπωση. Προγραμματισμός εκ των προτέρων. Να προλαβαίνετε τις καταστάσεις αντί να αντιδράτε σε αυτές. Όταν έχετε ένα σημαντικό έργο, μην περιμένετε τον μάνατζερ να σας καλέσει. Πάρτε την πρωτοβουλία και προτείνετε μια συνάντηση σε μια ώρα που να εξυπηρετεί και τους δύο. Το πλεονέκτημα είναι ότι έχετε χρόνο να προετοιμαστείτε και κερδίζετε χρόνο και για τα δύο μέρη. Ας είμαστε ειλικρινείς... Σκεφτείτε καλά. Είναι στ' αλήθεια ο μάνατζερ σας εκείνος που διαταράσσει την εργασία σας; Αν είναι καλά οργανωμένος, θέτει σαφείς στόχους, ορίζει προτεραιότητες και σας διακόπτει μόνο για βάσιμους λόγους, τότε δεν καταναλώνει τον χρόνο σας. Αν όμως εσείς το θεωρείτε ενόχληση όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο ο μάνατζερ σας, κατά πάσα πιθανότητα υπάρχει κάποιος άλλος λόγος. Μπορεί ο προϊστάμενος - 76 -
σας να σας προκαλεί έναν πολύ διαφορετικό τύπο εκνευρισμού. Προσπαθήστε να ανακαλύψετε τους πραγματικούς λόγους. Μπορεί να χρειαστεί να αλλάξετε δουλειά ή να αποκτήσετε αυτοπεποίθηση. Απλοποιημένες συμβουλές για να αποφεύγετε περισπασμούς από συναδέλφους Φανείτε διπλωματικός. Προσπαθήστε με αλληλοκατανόηση να ορίσετε τακτική επικοινωνία σε καθορισμένες στιγμές. Εξηγήστε στους συναδέλφους σας ότι, λόγω της ιδιοσυγκρασίας σας, αποδίδετε καλύτερα μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας. Κρεμάστε στην πόρτα σας μια πινακίδα: «Παρακαλώ μην ενοχλείτε μεταξύ 2.00 και 4.00». Συμφωνήστε με συναδέλφους μια σταθερή ώρα κάθε μέρα ή εβδομάδα όπου θα μπορείτε να συζητήσετε θέματα κοινού ενδιαφέροντος που αφορούν την εργασία σας. Δώστε το καλό παράδειγμα. Ό,τι κι αν κάνετε, μην διακόπτετε άλλους συναδέλφους από την εργασία τους παρουσιαζόμενος απρόσκλητος στην πόρτα τους. Τηλεφωνήστε τους και κανονίστε πότε θα βρεθείτε. Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να επιβραδύνετε (κατά ωφέλιμο τρόπο) την επικρατούσα νοοτροπία που θέλει να γίνονται «τα πάντα αμέσως». Να είστε σαφής και κατανοητός. Αν ένας συνάδελφος σταθεί στην πόρτα σας και αρχίσει τη φλυαρία, στραφείτε προς στιγμή προς το μέρος του και πείτε του φιλικά αλλά πολύ αποφασιστικά: «Κοίταξε, βρίσκομαι σε ένα πολύ δύσκολο σημείο και πρέπει να τελειώσω σήμερα γιατί περιμένει ο πελάτης. Όταν τελειώσω, θα ανασάνω. Με καταλαβαίνεις, έτσι;» Χαμογελάτε, κουνάτε το κεφάλι και μετά επιστρέφετε αμέσως στη δουλειά σας. Αποφεύγετε τις πολλές φλυαρίες. Το κοινωνικό δίκτυο επαφών σας μπορείτε να το διατηρείτε με λίγη κουβέντα σε σαφώς περιορισμένες χρονικές περιόδους το πρωί, στο μεσημεριανό διάλειμμα και στο σχόλασμα. Με τον τρόπο αυτό δείχνετε ότι είστε πρόθυμος να κάνετε παρέα με τους συναδέλφους σας και ότι τους σέβεστε. Μερικές διακοπές από συναδέλφους είναι ενστικτώδεις προσπάθειες για να βεβαιωθούν για την αλληλεγγύη της ομάδας. Πέντε λεπτά κάθε μέρα αρκούν για το σκοπό αυτό. Ας είμαστε ειλικρινείς... Σκεφτείτε καλά. Πόσο μεγάλο είναι το δικό σας μερίδιο στις διακοπές; Σας αρέσει λίγη κουβεντούλα; Μήπως φοβάστε ότι θα προσβάλετε τους άλλους αν βάλετε όρια, ότι θα απομονωθείτε; Μήπως η δουλειά σας είναι είτε υπερβολικά είτε ελάχιστα απαιτητική, οπότε υποσυνείδητα είστε ανοιχτός σε διακοπές; Απλοποιημένες συμβουλές για να αποφεύγετε περισπασμούς από τον εαυτό σας στο γραφείο Όσο πιο βαρετό, περίπλοκο και κουραστικό είναι ένα εργασιακό καθήκον, τόσο μεγαλύτερος ο πειρασμός να αποφύγουμε την άχαρη εργασία με διακοπές που τις κατασκευάζουμε εμείς οι ίδιοι. Όμως. αργά ή γρήγορα θα πρέπει να καταπιαστούμε με την εργασία και τότε θα χρειαστεί να πληρώσουμε το τίμημα για τις προηγούμενες διακοπές: θα δουλέψουμε υπό πίεση, θα αισθανόμαστε άσκημα και μπορεί να μην προσφέρουμε εργασία πολύ καλής ποιότητας. Ας δούμε τους πιο διαδεδομένους τύπους αυτό-περισπασμών στο γραφείο και τι μπορείτε να κάνετε σε κάθε περίπτωση. Να διαχωρίσετε την ιδιωτική σφαίρα. Πρόβλημα: Σας αρέσει να επισκέπτεστε συναδέλφους για λίγο κουτσομπολιό. («Η Παπαδοπούλου έχει μεγάλο πρόβλημα με το γιο της»). - 77 -
Η απλουστευτική λύση: Να συναντιέστε εκτός ωρών γραφείου, π.χ. στο μεσημεριανό διάλειμμα. Να μένετε σε ένα μέρος. Πρόβλημα: Επισκέπτεστε άλλο τμήμα ή κτίριο έστω κι αν δεν είναι αναγκαίο ή το θέμα θα μπορούσε να διευθετηθεί με το τηλέφωνο. Η απλουστευτική λύση: Προσπαθήστε επί δύο εβδομάδες να χρησιμοποιείτε με συνέπεια το τηλέφωνο για να λύνετε προβλήματα. Κάθε τηλεφώνημα να το θεωρείτε χρόνο μετακινήσεων που γλιτώνετε. Να περιορίσετε τα δημιουργικά διαλείμματα. Πρόβλημα: Σας αρέσει να κάνετε βόλτες γύρω στο γραφείο σας ή σε άλλα μέρη όταν έχετε να σκεφτείτε κάτι («Όταν συζητάω με άλλους μου έρχονται πιο πολλές ιδέες».) Η απλουστευτική λύση: Πηγαίνετε στο παράθυρο και σταθείτε τρία λεπτά κοιτάζοντας έξω. Ταυτόχρονα κάντε ένα ζωηρό μασάζ στα πτερύγια των αυτιών σας, από τα πάνω προς τα κάτω, τρεις φορές. Το μασάζ αυτό αναζωογονεί και δραστηριοποιεί τον εγκέφαλο. Να αποφεύγετε τις ουρές. Πρόβλημα: Συχνά πηγαίνετε στο φωτοαντιγραφικό μηχάνημα ή σε κάποιο άλλο κοινόχρηστο μηχάνημα την ώρα της μεγαλύτερης ζήτησης. («Ξέρεις πόση ώρα περίμενα στην ουρά;») Η απλουστευτική λύση: Βρείτε ποια ώρα είναι ελεύθερο το φωτοαντιγραφικό και βγάλτε τότε όλα σας τα αντίγραφα. Ακόμα καλύτερα, αναθέστε τη δουλειά σε άλλον. Να περιορίσετε τις συνεδριάσεις. Πρόβλημα: Οι συζητήσεις, συναντήσεις και συνεδριάσεις με συναδέλφους τραβάνε σε μάκρος. («Πρέπει να γνωριστούμε καλύτερα και να μένουμε σε επαφή.») Η απλουστευτική λύση: Να καλείτε σε συνεδριάσεις μόνο τους συναδέλφους που έχουν πράγματι κάποια σχέση με το αντικείμενο. Να ορίζετε το αντικείμενο σαφώς εκ των προτέρων και να βάζετε χρονικό όριο. Αν δεν είστε εσείς ο οργανωτής της συνεδρίασης, μπορείτε να βάλετε το δικό σας ατομικό όριο: «Πρέπει να φύγω στις 3.00 μ.μ.» Απλοποιημένες συμβουλές για να αποφεύγετε περισπασμούς από τον εαυτό σας αν εργάζεστε στο σπίτι Αν εργάζεστε μόνος, είστε απαλλαγμένος από πολλές ενοχλήσεις που κατά κανόνα συμβαίνουν στο γραφείο. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να παρακινείτε συνεχώς τον εαυτό σας. Να ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα: Να έχετε ένα μπλοκάκι για ιδέες. Πρόβλημα: Όταν ασχολείστε με ένα θέμα επί πολλή ώρα, αρχίζουν ξαφνικά να σας έρχονται ένα σωρό καλές ιδέες άσχετες με το προκείμενο θέμα. («Το μυαλό μου είναι δημιουργικό χάος. Και οφείλω να υπακούω στην έμπνευση μου.») Η απλουστευτική λύση: Να έχετε ένα μπλοκάκι για όλες τις «απροσδόκητες ιδέες» που σας έρχονται. Μόλις σας έρθει μια ιδέα, αμέσως να την γράφετε στο μπλοκάκι, σημειώνοντας την ημερομηνία. Μετά να επιστρέφετε αμέσως στην τωρινή δουλειά σας. Να επιβραβεύετε τον εαυτό σας. Πρόβλημα: Παρασύρεστε και παίζετε παιχνίδια στον υπολογιστή ή σερφαρετε στο Internet περισσότερο απ' όσο πρέπει. Η απλουστευτική λύση: Να χρησιμοποιείτε σε μόνιμη βάση τα παιχνίδια και το σερφάρισμα ως επιβραβεύσεις προς τον εαυτό σας. («Όταν τελειώσω το τάδε και το τάδε. θα παίξω έναν γύρο Monkey Island στον υπολογιστή.») Όσο για τις αναζητήσεις στο Internet, υπάρχει ένα παλιό και απίστευτα απλό φάρμακο για να μην χάσετε τον έλεγχο: να βάλετε ένα ξυπνητήρι που θα σας ξαναφέρνει στην πραγματικότητα σε 20 λεπτά! - 78 -
Το καλύτερο κόλπο όταν «κολλάτε» στο γράψιμο. Πρόβλημα: Πρέπει να γράψετε κάτι και δυσκολεύεστε αφάνταστα να ξεκινήσετε. Κάθεστε και κοιτάζετε ανήμπορος την οθόνη ή το άσπρο χαρτί μπροστά σας. Η απλουστευτική λύση: Μην ξεκινήσετε από την πρώτη πρόταση. Ξεκινήστε από τη δεύτερη ή την τρίτη. Αν γράφετε στον υπολογιστή, είναι πολύ εύκολο να προσθέσετε την πρώτη πρόταση αργότερα -και συνήθως θα ξεπηδήσει αβίαστα από το πληκτρολόγιο μόλις έχετε τελειώσει το υπόλοιπο κείμενο. Αν γράφετε σε χαρτί, αφήστε απλώς λίγο χώρο ελεύθερο στο επάνω μέρος της σελίδας. Χρησιμοποιήστε εφαλτήριο. Πρόβλημα: Έχετε μια γραφική εργασία που δεν σας αρέσει. Η απλουστευτική λύση: Χρησιμοποιήστε έναν στερεότυπο σκελετό ως εφαλτήριο. Ανοίξτε ένα παρόμοιο αρχείο στον υπολογιστή που μπορείτε να γράψετε πάνω του, ή βρείτε ένα αντίγραφο σε χαρτί που μπορεί να σας χρησιμεύσει ως πρότυπο, που μπορείτε να το αντιγράψετε αλλάζοντας απλώς μερικές λέξεις. Θα δείτε ότι ύστερα από λίγη ώρα θα μπορέσετε, παίρνοντας ώθηση από το υπόδειγμα, να προχωρήσετε στο δικό σας κείμενο, όπως ο αθλητής παίρνει ώθηση από το εφαλτήριο. Καταιγισμός ιδεών. Χρησιμοποιήστε τον καταιγισμό ιδεών όταν γράφετε. Αναγκάστε τον εαυτό σας να αφιερώσει πέντε λεπτά και γράψτε σε ένα άσπρο φύλλο χαρτί διάφορες σκόρπιες ιδέες σχετικά με το αντικείμενο σας. Μετά χρησιμοποιήστε γραμμές για να ενώσετε τις συναφείς ιδέες και βάλτε σε κύκλο την ιδέα από την οποία θέλετε να αρχίσετε. Απλοποιημένες συμβουλές για να αντιμετωπίζετε περισπασμούς από επισκέπτες και πελάτες Μπείτε στο ψητό. Περιορίστε τους αρχικούς χαιρετισμούς σε λίγες φιλικές λέξεις. Με κανένα τρόπο μη στρέψετε τη συζήτηση σε γενικά ζητήματα ή σε προσωπικά θέματα. Μην ρωτήσετε, «Πώς τα πας; Όλα καλά;» Μπείτε αμέσως στην ουσία. «Σε τι οφείλω την τιμή της επίσκεψης σας;» Χρησιμοποιήστε τη γλώσσα του σώματος. Μην προσφέρετε σε απρόσκλητους επισκέπτες να πιουν. Μην γείρετε πίσω αναπαυτικά στην καρέκλα σας. Κρατήστε όρθιο το σώμα σας. Το κόλπο με το ρολόι. Στην αρχή της επίσκεψης, ορίστε ένα σαφές χρονικό πλαίσιο, ανάλογα με τη βαρύτητα του επισκέπτη σας. («Έχουμε μόνο δέκα λεπτά/το πολύ μια ώρα στη διάθεση μας, οπότε ας περάσουμε αμέσως στο θέμα!») Φροντίστε ο επισκέπτης σας να μπορεί, από το σημείο που κάθεται, να δει ένα ρολόι που υπάρχει στο δωμάτιο. Ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό τέχνασμα: αφού ορίσετε το χρονικό πλαίσιο, βγάλτε το ρολόι σας, ανοιχτά και ολοφάνερα, και βάλτε το μπροστά σας. Κλείστε με μια φιλοφρόνηση. Δώστε στον επισκέπτη σας την εντύπωση ότι τον εκτιμάτε και ότι. για σας. άλλο είναι η εκτίμηση που τρέφετε κι άλλο ο χρόνος. Στο τέλος της συνάντησης, κάντε του μια φιλοφρόνηση. Έτσι κάνετε λιγότερο δύσκολο τον χωρισμό. Να διεκπεραιώνετε αμέσως υποθέσεις. Αν ένα πρόβλημα μπορεί να λυθεί αμέσως, λύστε το. Αν όχι, αναθέστε το σε ένα μέλος του προσωπικού ή ζητήστε από τον επισκέπτη σας μια γραπτή σύνοψη των σημαντικότερων σημείων. Προληπτικά μέτρα. Κανονίστε με τη γραμματέα ή τους συναδέλφους σας να έρχονται σε επαφή μαζί σας για κάποιο «επείγον» θέμα το αργότερο 15 λεπτά μετά την άφιξη οποιουδήποτε απρόσμενου επισκέπτη. - 79 -
Να δηλώνετε το τέλος. Να δίνετε σαφή μηνύματα όταν θέλετε να τελειώσει η συνάντηση. Να κλείνετε την ατζέντα σας, να αρχίσετε να τακτοποιείτε χαρτιά στο τραπέζι σας, να φέρετε πιο κοντά την καρέκλα σας. Συνοψίστε σε μια πρόταση το αποτέλεσμα της συνάντησης και μετά πείτε, «Πιστεύω ότι κάναμε ένα θετικό βήμα. Χάρηκα για την επίσκεψη σας.» Ο επισκέπτης σας θα αναγνωρίσει τα σήματα και θα σηκωθεί. Την ίδια στιγμή, σηκωθείτε κι εσείς. Το φρένο έκτακτης ανάγκης. Αν χρειαστεί, δηλώστε πεντακάθαρα το τέλος της συνάντησης. Πάρτε μια έκφραση ικανοποίησης και χτυπήστε τα χέρια σας λέγοντας: «Λοιπόν, μου φαίνεται ότι λύσαμε τα πάντα!» Και μετά σηκωθείτε απότομα. Ξεπροβοδίστε τον επισκέπτη σας. Ο επισκέπτης σας θα σας κρίνει λιγότερο από το πόσο χρόνο που του αφιερώσατε και περισσότερο από την τελευταία εντύπωση που θα του αφήσετε. Συνοδέψτε τον επισκέπτη σας έως την πόρτα, το ασανσέρ ή το αυτοκίνητο του. Με τον τρόπο αυτό, μπορείτε να μετατρέψετε μια συνάντηση 10 λεπτών σε μια πολύ θετική εμπειρία για τον επισκέπτη σας. Προγραμματίστε από πριν. Αν η συνάντηση διαρκεί περισσότερο από όσο έχετε προγραμματίσει, ζητήστε από τον επισκέπτη σας να κλείσετε ραντεβού για μια άλλη συνάντηση οπότε θα μπορείτε να του αφιερώσετε περισσότερο χρόνο. Ξεπεράστε τη βαρεμάρα που δεν σας αφήνει να κάνετε κάτι μέχρι το τέλος Ένα από τα χαρακτηριστικά φαινόμενα στους ανθρώπους που παρουσιάζουν μια τάση ακαταστασίας στη ζωή τους, είναι ότι βαριούνται ή δεν θέλουν να τελειώσουν μια δουλειά που έχουν ξεκινήσει. Το κλασικό παράδειγμα είναι ότι δεν ξανακλείνουν το σωληνάριο της οδοντόκρεμας αφού το χρησιμοποιήσουν. Άλλες εκδηλώσεις της απροθυμίας για ολοκλήρωση εργασιών είναι: • Να αφήνετε τα απομεινάρια του φαγητού και της συσκευασίας μέσα στο αυτοκίνητο αφού φάτε. • Να βάζετε τα ψιλά σας στην τσέπη του παλτού και όχι στο πορτοφόλι. • Να μην κρεμάτε πανωφόρια και άλλα ρούχα τη στιγμή που τα βγάζετε. • Να μη βάφετε αμέσως τα βρόμικα ασπρόρουχα στο καλάθι των άπλυτων. • Να μην φυλάτε τα εργαλεία αφού τα χρησιμοποιήσετε. Αν το σκεφτείτε, οι συμπεριφορές αυτές ποτέ δεν εξοικονομούν χρόνο. Αργά ή γρήγορα, τα αντικείμενα που αφήνετε μες στη μέση πρέπει να μπουν στη θέση τους. Όμως. στο μεταξύ επικρατεί χάος που δυσκολεύει χωρίς λόγο τη ζωή σας. Η αρχή των 30 δευτερολέπτων Πολλοί που έχουν τάση προς ακαταστασία νοιώθουν απόγνωση. Όταν βρίσκουν αντιμέτωποι με πολλές δουλειές, λένε «Όχι τώρα!» στη δουλειά που έχουν μπροστά τους και υπερεκτιμούν το χρόνο που θα χρειαστεί για να την τελειώσουν. Χρησιμοποιήστε ένα χρονόμετρο ή ρολόι κουζίνας για να βρείτε πόσο χρόνο σας παίρνει να κάνετε τις δουλειές που αποφεύγετε επειδή δεν σας αρέσουν. Αν ανακαλύψετε ότι χρειάζονται μόνο 20 δευτερόλεπτα για να κρεμάσετε ένα πανωφόρι, είναι λιγότερο πιθανό να το αποφεύγετε στο μέλλον. Χρειάζονται τέσσερα λεπτά για να σκουπίσετε ένα δωμάτιο με την ηλεκτρική σκούπα και τρία λεπτά για να σιδερώσετε ένα πουκάμισο. Εφαρμόστε την αρχή των 30 δευτερολέπτων για να ξεπεράσετε την απροθυμία να τελειώνετε δουλειές. Αν χρειάζονται 30 δευτερόλεπτα ή και λιγότερα για να κάνετε μια δουλειά, κάντε την. Αν τηρήσετε αυτό τον κανόνα, σύντομα το αυτοκίνητο σας και το σπίτι σας θα είναι πολύ πιο τακτοποιημένα -και θα μείνουν έτσι. - 80 -
Πώς να ανακόψετε τη ροή των πληροφοριών Ξοδεύουμε όλο και περισσότερο χρόνο με τα μέσα ενημέρωσης. Η ροή των πληροφοριών και του ψυχαγωγικού υλικού έχει γίνει χειμαρρώδης. Κάθε νέο μέσο ενημέρωσης παρουσιάζεται με την υπόσχεση να απλουστεύσει τη ζωή μας, αλλά κανένα από τα παλαιότερα μέσα ενημέρωσης δεν εξαφανίζεται εντελώς. Βρείτε το δρόμο προς την απλοποίηση στον τομέα αυτόν και διαλέξτε από τις ακόλουθες προτάσεις εκείνες που σας ταιριάζουν περισσότερο. Περιορίστε τη στοίβα των χαρτιών που «πρέπει να διαβάσετε» Μη φορτώνεστε με στοίβες από αδιάβαστα περιοδικά, εφημερίδες, φυλλάδια και καταλόγους. Αν στο σωρό μαζευτούν περισσότερα απ' όσα μπορείτε να διαβάσετε μέσα σ' ένα μήνα, το βάρος θα είναι και ψυχολογικό. Κοιτάξτε ένα προς ένα τα χαρτιά και κρατήστε τα τρία πιο ενδιαφέροντα. Τα υπόλοιπα πετάξτε τα. Στοιχηματίζουμε ότι θα αισθανθείτε μεγάλη ανακούφιση. Ακόμα καλύτερα, διαβάστε τα τρία «διασωθέντα» έγγραφα την ίδια μέρα και μετά πετάξτε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα τους (βλ. επόμενη συμβουλή). Να διαβάζετε περιοδικά κρατώντας μαχαίρι Όταν βρίσκετε ένα χρήσιμο άρθρο σε ένα περιοδικό, να το κόβετε. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγετε να προσθέτετε ολόκληρο το περιοδικό στη στοίβα απλώς και μόνο επειδή «υπάρχει μέσα κάτι ενδιαφέρον που θέλω να διαβάσω». Φτιάξτε το δικό σας ευρετήριο στα βιβλία Όταν βρίσκετε κάτι ενδιαφέρον σε ένα βιβλίο, φτιάξτε το δικό σας ευρετήριο (με αριθμό σελίδας) στο μέσα μέρος του οπισθόφυλλου. Έτσι θα είναι πιο εύκολο να ξαναβρείτε τα «καλά κομμάτια». Θα σας βοηθήσει επίσης να διαβάζετε με πιο συνειδητό και εστιασμένο τρόπο. Αν αυτό σας φαίνεται πολύ κουραστικό, χρησιμοποιήστε χρωματιστές ετικέτες ευρετηριασμού (π.χ. της 3Μ). Κατά κανόνα, σε ένα βιβλίο θα υπάρχουν 3 με 10 σημεία που θα θέλετε να τα ξανακοιτάξετε. Οι χρωματιστές ετικέτες, που καλύτερο είναι να εξέχουν από το πάνω μέρος, σας δίνουν τη δυνατότητα να βρίσκετε εύκολα αυτά τα σημεία. Επίσης, μπορείτε με μια ματιά να δείτε ότι αυτό το βιβλίο το έχετε ήδη διαβάσει εντατικά. Αυτό ισχύει όχι μόνο για ενημερωτικά βιβλία, αλλά ακόμα και για μυθιστορήματα. Όταν συναντήσετε ένα απόσπασμα που σας συγκινεί, σημαδέψτε το! Μη διαβάζετε καθημερινές εφημερίδες Για πολλούς, το να διαβάζουν εφημερίδα στο πρωινό φαγητό είναι μια αγαπημένη συνήθεια. Το πληροφοριακό περιεχόμενο τους όμως είναι συνήθως ελάχιστο. Ακόμα και οι καλές καθημερινές εφημερίδες συνήθως περιέχουν ένα μόνο άρθρο που σας δίνει τόσα ερεθίσματα ώστε να το συζητήσετε με άλλους μέσα στη μέρα. Και. ας είμαστε ειλικρινείς: τι θα χάνατε αν δεν διαβάζατε αυτό το ένα άρθρο; Ένα απλουστευτικό τέχνασμα: αναθέστε την αρμοδιότητα της ανάγνωσης εφημερίδων σε ένα άλλο μέλος της οικογένειας. Αν υπάρχει κάτι πραγματικά ενδιαφέρον, θα σας ενημερώσει. Τις ειδήσεις της ημέρας μπορείτε να τις μαθαίνετε από το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου σας, το ραδιόφωνο της κουζίνας (καλό μέρος για να ακούτε ραδιόφωνο) ή τις βραδινές ειδήσεις στην τηλεόραση. Στο πρωινό είναι καλύτερο να διαβάζετε περιοδικά, κατά προτίμηση επιλεγμένα άρθρα. Ακόμα καλύτερο είναι να χρησιμοποιήσετε το διάστημα αυτό για επικοινωνία με την οικογένεια σας. Στην επαγγελματική ζωή, οι συνεδριάσεις παίζουν κεφαλαιώδη ρόλο· στην ιδιωτική ζωή, το ισοδύναμο είναι οι «συσκέψεις στο πρωινό». - 81 -
Αν δεν μπορείτε να χωριστείτε από την εφημερίδα σας. περιοριστείτε να διαβάζετε επιλεγμένα κομμάτια που περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες (π.χ. τις οικονομικές σελίδες ή τα κύρια άρθρα με πολιτικό σχολιασμό). Την υπόλοιπη εφημερίδα ούτε καν να τη φυλλομετράτε. Ο χρόνος που καταναλώνετε είναι τεράστιος σε σύγκριση με το αποτέλεσμα. Μπλοκάκι αντί για σκόρπια χαρτάκια Όταν θέλετε να κρατήσετε μια σημείωση, γράψτε την είτε στην ατζέντα σας είτε σε ένα μικρό μπλοκάκι που θα το έχετε ειδικά για πράγματα που δεν θέλετε να ξεχάσετε. Τα πολλά χαρτάκια που είναι σκόρπια αριστερά-δεξιά διασπούν τη συγκέντρωση σας. Όποιος έχει σκόρπια χαρτάκια, καταλήγει να έχει σκόρπιες σκέψεις! Περιορίστε το καθημερινό διαφημιστικό υλικό Διαφημιστικά φανελάκια και καπελάκια, φλιτζάνια καφέ με σλόγκαν προϊόντων, διαφημιστικά στυλό με τα στοιχεία εταιρειών, χίλια δυο άλλα αντικείμενα γύρω μας, μας στέλνουν ακατάπαυστα μηνύματα που διαταράσσουν το υποσυνείδητο μας. Διώξτε τους περισπασμούς αυτούς από το οπτικό πεδίο σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να μεταφέρετε τα κορνφλέικ από το πολύχρωμο κουτί τους με τις κραυγαλέες διαφημίσεις σε ένα απλό μεγάλο γυάλινο δοχείο. Βάλτε τα παιδικά βιβλία «στη βιτρίνα» Για να παρακινήσετε παιδιά και εφήβους να διαβάζουν, μιμηθείτε τους βιβλιοπώλες: βάλτε ένα ή δυο βιβλία όρθια πάνω στο ράφι, όπως στη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου. Κάθε εβδομάδα θα αλλάζετε βιβλία. Αυτό στέλνει στο παιδί ένα μήνυμα («Κοίτα! Το έχω κι αυτό!») και μεταδίδει το υποσυνείδητο μήνυμα ότι «τα βιβλία είναι σημαντικά». Να χρησιμοποιείτε υπηρεσίες πληροφοριών Για αλλαγή, ας κάνουμε λίγη αυτοδιαφήμιση. Όσο δουλεύαμε το βιβλίο αυτό, διαβάσαμε πάνω από 650 γερμανικά και αμερικανικά βιβλία, που θα γέμιζαν μια βιβλιοθήκη πλάτους δύο μέτρων και ύψους δύο μέτρων. Στις σχεδόν τέσσερις εκατοντάδες σελίδες αυτού του βιβλίου έχουμε συμπυκνώσει για σας μια ολόκληρη στοίβα βιβλίων με συνολικό ύψος πάνω από 12 μέτρα, που θα σας στοίχιζαν πάνω από 7.000 ευρώ για να τα αγοράσετε και άφθονο χρόνο για να διαβάσετε. Επιπλέον, υπάρχουν υπηρεσίες που μπορούν να σας φανούν εξαιρετικά χρήσιμες στη βελτιστοποίηση των πληροφοριών που αποκτάτε. Οι κορυφαίοι μάνατζερ τις χρησιμοποιούν από παλιά. Στον επιχειρηματικό τομέα, εξαιρετική είναι η διαδικτυακή υπηρεσία www.geiAbstract.com (χρειάζεται να πληρώσετε συνδρομή). Γιατρέψτε την τηλεορασομανία σας Η τηλεόραση καθαυτή δεν είναι κακό πράγμα. Δεν υπάρχει άλλο μέσο που να απευθύνεται τόσο εντατικά και αποτελεσματικά σε όλες μας τις αισθήσεις. Μάλιστα, μια έρευνα που έγινε στη Σουηδία το 1995 έδειξε ότι τα παιδιά από σπίτια χωρίς τηλεόραση μειονεκτούσαν σε θέματα γενικής παιδείας και πρακτικής ευφυΐας σε σύγκριση με τα «παιδιά της τηλεόρασης", υπό τον όρο ότι αυτά τα τελευταία δεν έμεναν συνεχώς κολλημένα μπροστά στο κουτί. Το να κάθεστε καρφωμένος στη συσκευή καταστρέφει τη θετική επίδραση της τηλεόρασης Ας δούμε μερικές απλουστευτικές συμβουλές για να χρησιμοποιείτε: ωφέλιμα την τηλεόραση σας. Δείτε μια εκπομπή και μετά διάλειμμα. Ποτέ μην ανοίγετε την τηλεόραση έτσι χωρίς λόγο. Πρώτον, βρείτε μια συγκεκριμένη εκπομπή που. θέλετε να δείτε. Πάρτε απόφαση ότι θα κλείσετε την τηλεόραση αμέσως μετά το πρόγραμμα αυτό και ότι θα αντισταθείτε σε κάθε έκκληση να «μείνετε στον αέρα»! Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν βρίσκεστε μόνος σας - 82 -
στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου για επαγγελματικό ταξίδι και νοιώθετε τον πειρασμό να ανοίξετε την τηλεόραση για να καταπολεμήσετε την ασυνήθιστη ατμόσφαιρα μοναξιάς που επικρατεί. Βγείτε από το δωμάτιο. Μερικές φορές κολλάτε βλέποντας μια ταινία που δεν αξίζει καθόλου, και μένετε καθιστός μπροστά στο κουτί παρ' όλο που δεν σας αρέσει. Το φάρμακο: βγείτε από το δωμάτιο ενώ η τηλεόραση παίζει ακόμα. Μόλις σπάσει «το μαγικό νήμα», θα είναι πιο εύκολο να συνειδητοποιήσετε ότι η ταινία δεν άξιζε να τη δείτε. Επιστρέψτε στο δωμάτιο και κλείστε την τηλεόραση. Αναθέστε την τηλεόραση σε άλλον. Όταν θέλετε να δείτε μια συγκεκριμένη εκπομπή επειδή ίσως έχει ενδιαφέρον σε σχέση με τη δουλειά σας ή ένα χόμπι σας, ζητήστε από κάποιον άλλον να δει την εκπομπή και να τη γράψει στο βίντεο. Αργότερα, ρωτήστε τον να σας πει ποια κομμάτια θα είχαν ενδιαφέρον για σας (αν υπάρχουν). Δείτε μόνο αυτά τα κομμάτια στο βίντεο. Κόψτε το 50%. Απαλλαγείτε από τον εθισμό των σίριαλ. Οι καθημερινές σαπουνόπερες και οι άλλες τηλεοπτικές σειρές μπορούν να γίνουν εθιστικές. Αν έχετε εθιστεί, πάρτε απόφαση να βλέπετε ένα παρά ένα επεισόδιο. Έτσι, εξακολουθείτε να μαθαίνετε την πλοκή, αλλά κερδίζετε χρόνο και γίνεται πιο εύκολο να κόψετε εντελώς το σίριαλ αργότερα. Καταργήστε τις τελετουργίες. Ξανασκεφτείτε τις τελετουργίες που έχετε καθιερώσει σχετικά με την τηλεόραση. Μήπως «δεν μπορείτε να κάνετε» χωρίς τις βραδινές ειδήσεις; Αναπτύξτε εναλλακτικές λύσεις, όπως π.χ. να ακούτε τις ειδήσεις από το ραδιόφωνο· συνήθως τα ραδιοφωνικά δελτία ειδήσεων είναι πιο αναλυτικά απ' ό,τι τα τηλεοπτικά. Έτσι εμποδίζετε το δελτίο ειδήσεων να εξελιχθεί στο δόλωμα που σας κάνει να περνάτε όλο το υπόλοιπο βράδυ μπροστά στην τηλεόραση. Απλοποιείστε τις επικοινωνίες σας Το γράψιμο δεν αρέσει σε όλους. Πολλοί, όταν έχουν να γράψουν κάτι, συνηθίζουν να το αναβάλλουν για μεγάλο διάστημα. Η σημαντικότερη συμβουλή για απλοποίηση στον τομέα αυτό είναι να βάζετε χαμηλούς στόχους! Μη γράφετε τέλεια· βάλτε στόχο το απλώς ικανοποιητικό και μη χαλάτε την καρδιά σας για ζητήματα ύφους ή ορθογραφικά λάθη. Όσο πιο γρήγορα τελειώσετε την αγγαρεία, τόσο το καλύτερο. Ας δούμε ορισμένες δοκιμασμένες απλουστευτικές συμβουλές. Κάντε πιο εύκολα τα γραπτά υπομνήματα «Γράψε μου μια αναφορά για το θέμα αυτό». Για πολύ καιρό, στις Ηνωμένες Πολιτείες η μανία με τις γραπτές αναφορές είχε πάρει διαστάσεις επιδημίας. Προσπαθήστε να πείσετε τον προϊστάμενο σας ότι το σημαντικό είναι το πληροφοριακό περιεχόμενο, όχι η εμφάνιση. Σε πολλές περιπτώσεις η απλούστερη λύση είναι ένα αντίγραφο του σημαντικού εγγράφου (επιστολή, προσπέκτους, άρθρο εφημερίδας) με λίγες χειρόγραφες σημειώσεις από κάτω. Γράψτε πιο απλά και πιο ζωντανά Οι επαγγελματικές επιστολές συχνά μοιάζουν με μουσείο εκφράσεων από περασμένους καιρούς, όπως «Σας πληροφορούμε δια της παρούσης» ή «Εσωκλείουμε προς ενημέρωση σας» Ακόμα και οι προσωπικές περιέχουν φράσεις που έχουν παλιώσει προ πολλού· μέχρι και οι φιλικοί χαιρετισμοί εκφράζονται μερικές φορές με στεγνό και μονότονο τρόπο. Βγάλτε τη μούχλα από τα γράμματα σας! Στην αρχή είναι δύσκολο, αλλά ύστερα από λίγο θα δείτε ότι το καινούργιο στυλ γραψίματος είναι πιο ευχάριστο, ότι η άχαρη αλληλογραφία έχει γίνει ευκολότερη και ότι οι παραλήπτες διαβάζουν ευχάριστα τα γράμματα σας. - 83 -
Να χρησιμοποιείτε όλες σας τις αισθήσεις. Να γράφετε αυτό που βλέπετε, που ακούτε, που γεύεστε και που αισθάνεστε. Και όταν γράφετε να τηρείτε το εξής ιδανικό: να γράφετε όπως μιλάτε. Απλοποιήστε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σας «Έχετε 35 νέα μηνύματα.» Όλο και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τον υπολογιστή τους στο γραφείο να τους απευθύνει παρόμοιες ειδοποιήσεις. Σε ορισμένες εταιρείες, το προσωπικό εκπαιδεύεται από ειδικούς ώστε να μπορούν να διεκπεραιώνουν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και να περνούν· στις άλλες τους δραστηριότητες. Ένας τέτοιος ειδικός είναι ο Nathan Zeldes, μάνατζερ παραγωγικότητας στην Intel Israel. Να ποιες είναι οι συμβουλές του: Διαγράφετε χωρίς να τα ανοίγετε. Να ελέγχετε τον αποστολέα και το θέμα των εισερχόμενων μηνυμάτων πριν διαβάσετε τα επιμέρους μηνύματα. Μπορείτε να διαγράψετε πολλά μηνύματα χωρίς να τα διαβάσετε. Ορισμένα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου έχουν φίλτρα που σας επιτρέπουν να απορρίπτετε ορισμένους τύπους ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Για παράδειγμα, τα μηνύματα που έχουν το θέμα τους γραμμένο με κεφαλαία είναι σχεδόν πάντοτε διαφημιστικά. Να ταξινομείτε τα μηνύματα. Φτιάξτε ένα λογικό σύστημα ταξινόμησης τη; αλληλογραφίας στον υπολογιστή σας. Μην χρησιμοποιείτε το βασικό γραμματοκιβώτιο (Inbox) για όλα τα εισερχόμενα μηνύματα· αφού διαβάσετε τα μηνύματα, ταξινομήστε τα στα αντίστοιχα γραμματοκιβώτια. Να απαντάτε αμέσως. Επωφεληθείτε από το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: τη γρήγορη απάντηση. Αυτό πρέπει να σας γίνει δεύτερη φύση. Αφού διαβάσετε ένα μήνυμα, είτε απαντήστε είτε σβηστέ το. Αν πρέπει να κάνετε κάποια προεργασία πριν δώσετε μια πλήρη απάντηση, στείλτε μια προκαταρκτική απάντηση. Το γραμματοκιβώτιο των πέντε εβδομάδων. Αυτό λειτουργεί σαν «προθάλαμος» για τον κάλαθο των αχρήστων. Εκεί θα βάζετε μηνύματα για τα οποία δεν είστε βέβαιος αν ο αποστολέας τους θα επανέλθει ή μηνύματα που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε για άλλους σκοπούς. Κάθε πέντε εβδομάδες να κοιτάζετε αυτό το γραμματοκιβώτιο και να σβήνετε όποια μηνύματα έχετε ήδη διεκπεραιώσει. Να εφευρίσκετε συντμήσεις. Συμφωνήστε με συναδέλφους σας για συντμήσεις που θα χρησιμοποιείτε στον τίτλο των μηνυμάτων έτσι που ο παραλήπτης να μπορεί αμέσως να καταλάβει τι αφορά το μήνυμα. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να έχετε «SOS» για τα πολύ σοβαρά θέματα ή INFO ή ΜΓΕ («Μόνο για ενημέρωση») για θέματα που δεν είναι και τόσο επείγοντα. Να χρησιμοποιείτε «σύντομα μηνύματα». Πολύ πρακτικά είναι τα μηνύματα που μπορούν να χωρέσουν στη γραμμή του τίτλου (subject). Δηλαδή, ο τίτλος είναι όλο το μήνυμα. Στο τέλος της γραμμής, γράψτε «ΕΟΜ» (τέλος μηνύματος, end of message) για να καταλάβει ο παραλήπτης ότι δεν είναι ανάγκη να ανοίξει το μήνυμα. Τέτοια σύντομα μηνύματα είναι πολύ χρήσιμα για να επιβεβαιώνετε την παραλαβή άλλων μηνυμάτων: «Ευχαριστώ πολύ για τη γρήγορη απάντηση! (ΕΟΜ)». Να ειδοποιείτε τους άλλους όταν πρόκειται να απουσιάσετε. Το να γυρίσετε από τις διακοπές και να βρείτε εκατοντάδες μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου να σας περιμένουν δεν είναι αναπόφευκτο πεπρωμένο. Τα περισσότερα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου περιλαμβάνουν δυνατότητα ειδοποίησης για απουσίες. Όποιος σας στείλει - 84 -
μήνυμα θα λάβει μια απάντηση η οποία θα τον πληροφορεί για ποιο λόγο δεν πρόκειται να του απαντήσετε αμέσως και πότε θα επιστρέψετε. Να χρησιμοποιείτε με μέτρο τις κοινοποιήσεις. Είναι εύκολο να στείλετε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε μεγάλη ομάδα παραληπτών. Πολλοί αρέσκονται να το κάνουν αυτό για να είναι καλυμμένοι απ' όλες τις πλευρές. Καθιερώστε στην εταιρεία σας ως πολιτική ότι οι κοινοποιήσεις θα χρησιμοποιούνται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δεδομένου ότι η υπέρμετρη χρήση τους αυξάνει κατακόρυφα το πλήθος των μηνυμάτων. Προσοχή στα συνημμένα. Μια άλλη κακή συνήθεια που έχουν πολλοί είναι να επισυνάπτουν στα μηνύματα τους εικόνες και άλλα αρχεία τεράστιου μεγέθους. Αυτό να το κάνετε με φειδώ και μόνο όταν ξέρετε ότι ο παραλήπτης χρειάζεται ένα τόσο μεγάλο αρχείο. Αλλιώς, είναι πιο ευγενικό να αποσπάσετε τα αντίστοιχα αποσπάσματα και να στείλετε μόνο αυτά. Αν στέλνετε εικόνες, πρέπει να είναι χρήσιμες πληροφοριακά, και πριν τις στείλετε πρέπει να μειώσετε το μέγεθος τους (το πολύ 700 πίξελ). Τις έγχρωμες εικόνες να τις αποθηκεύετε στη μορφή JPG που εξοικονομεί χώρο. Αν χρησιμοποιείτε πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που εδρεύει στον Ιστό (web-based), μόλις βλέπετε μεγάλα μηνύματα στα εισερχόμενα σας, ανοίξτε πρώτα τα μηνύματα για να δείτε τι είδους συνημμένο έχουν πριν αρχίσετε να κατεβάζετε τα μεγάλα αρχεία στον υπολογιστή σας. Να εκφράζεστε συνοπτικά. Πρέπει να βάλετε στόχο να γράφετε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου όσο το δυνατόν συντομότερα και πιο συνοπτικά. Όταν απαντάτε, να παραθέτετε το μήνυμα του άλλου μόνο αν αυτό είναι απολύτως αναγκαίο· ακόμα και τότε, να παραθέτετε μόνο τα αποσπάσματα που έχουν σχέση με την απάντηση σας. Αυτό διευκολύνει τον παραλήπτη να διαβάσει το μήνυμα σας, και μην ξεχνάμε ότι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο εφευρέθηκε για απλούστευση.
Απλουστευτική ιδέα 14: Να αποδράστε πότε-πότε Όταν βρίσκεστε αντιμέτωπος με μια δουλειά που για να τη φέρετε σε πέρας πρέπει να είστε εντελώς μόνος σας, ένα πράγμα μπορείτε να κάνετε: να αποδράσετε! Οι επιτυχημένοι, δημιουργικοί άνθρωποι έχουν όλοι τα καταφύγια τους, όπου αποσύρονται για να δουλέψουν. Αλλά το καταφύγιο σας δεν είναι υποχρεωτικό να είναι η βίλα του Έρνεστ Χεμινγουέι με θέα στη θάλασσα. Ας δούμε μερικές συμβουλές για το απλουστευτικό αυτό τέχνασμα, το «δεύτερο γραφείο» σας. Στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου. Όταν το επιτρέπει ο καιρός (όχι πολλή ζέστη, όχι πολύ κρύο), κάντε γραφείο σα; το αυτοκίνητο. Οδηγήστε σε ένα απομονωμένο μέρος όπου κανείς δεν θα σας ενοχλήσει και καθίστε στο πίσω κάθισμα (αυτό είναι το κόλπο). Τώρα δεν είστε πια ο οδηγός -είστε το αφεντικό! Στο ύπαιθρο. Ανάλογα με τον καιρό, μπορείτε να στήσετε το δεύτερο γραφείο σας σε ένα πάρκο, πλάι σε μια λίμνη ή σε ένα άλλο σημείο που να σας εμπνέει μέσα στη φύση. Ορισμένοι έχουν μια ενστικτώδη αρνητική αντίδραση σε αυτή την ιδέα: «Να δουλέψω σε ένα τέτοιο μέρος; Εκεί πηγαίνω για να χαλαρώσω!» Υποτιμούν όμως την τεράστια ενέργεια που πηγάζει από ένα θετικό μέρος. Μην ανησυχείτε: δεν θα χαλάσετε το - 85 -
όμορφο τοπίο αν δουλέψετε. Το αντίθετο: το όμορφο περιβάλλον θα κάνει πιο ευχάριστη και διασκεδαστική την εργασία σας. Έρημοι χώροι. Σχεδόν σε κάθε εταιρεία υπάρχουν αχρησιμοποίητοι χώροι: μεγάλες αίθουσες συνεδριάσεων, η καντίνα (ανάμεσα στα γεύματα), άδεια γραφεία ή τουλάχιστον το γραφείο ενός πωλητή που είναι άδειο όταν εκείνος λείπει σε πελάτες. (Θα μπορούσατε να του ζητήσετε από πριν την άδεια να χρησιμοποιείτε το γραφείο του). Έχει σημασία ο χώρος που θα διαλέξετε να είναι όσο το δυνατόν πιο μακριά από το κανονικό σας γραφείο. Μετά, πείτε στους συναδέλφους σας ότι θα λείψετε, σαν να βγαίνατε έξω, και ενεργοποιήστε τον αυτόματο τηλεφωνητή ή ό,τι άλλο κάνετε όταν πρόκειται να βγείτε έξω. Έτσι θα έχετε στη διάθεση σας δυο ή τρεις ώρες χωρίς να σας διακόψει κανείς και θα μπορέσετε να κάνετε θαύματα. «Δυνατά μέρη». Μια διαφήμιση της Microsoft παρουσιάζει μια γυναίκα να μπαίνει σε μια εκκλησία κρατώντας τον φορητό της υπολογιστή για να μπορέσει να δουλέψει εκεί μέσα ανενόχλητη. Βέβαια, ο θόρυβος από το πληκτρολόγιο ίσως είναι ένα πρόβλημα αν δεν είστε μόνος σας στην εκκλησία. Ωστόσο. η βασική ιδέα είναι πανέξυπνη: να βρείτε «δυνατά» μέρη, που επιδρούν θετικά στην συγκέντρωση σας και στην έμπνευση σας. Και αν μπορείτε να κάνετε τη δουλειά σας με βιβλίο και σημειωματάριο, δεν θα ενοχλήσετε κανέναν. Καλές εναλλακτικές λύσεις αντί για το εκκλησιαστικό περιβάλλον είναι μια δημόσια βιβλιοθήκη, ένα παλαιού στυλ καφενείο (όπου να μπορείτε να καθίσετε με ησυχία), ένα εστιατόριο σελφσέρβις (χωρίς σερβιτόρους), ένα μουσείο ή το φουαγιέ ενός ξενοδοχείου. Το τρένο. Βρείτε μέρη που ενισχύουν τη δημιουργικότητα σας. Για μένα, ένα τέτοιο μέρος είναι το τρένο. Όταν ξέρω ότι θα ταξιδεύω επί τέσσερις ώρες χωρίς τηλεφωνήματα και χωρίς επισκέπτες να χτυπάνε την πόρτα μου, δια πιστώνω ότι το μυαλό μου είναι ελεύθερο και μπορώ να διαβάσω πολύπλοκα άρθρα. Αν είναι ανάγκη, παίρνω τον προαστιακό σιδηρόδρομο που πάει στο αεροδρόμιο, όπου έχω μηνιαία κάρτα απεριορίστων διαδρομών. Φυσικά, μπορεί να συναντήσετε προβλήματα στο τρένο που να σας εμποδίσουν να δουλέψετε: αν το τρένο είναι γεμάτο κόσμο (όπως συμβαίνει πάντοτε το βράδυ της Παρασκευής και του Σαββάτου), αν ο απέναντι σας επιβάτης επιμένει να σας πιάσει συζήτηση, αν υπάρχει στο κουπέ σας μια θορυβώδης παρέα τουριστών, ή αν τα ταξίδια με τρένο σας κουράζουν (μερικοί αποκοιμούνται μετά τα πρώτα χιλιόμετρα). Στον αέρα. Άλλοι μπορούν να δουλέψουν πολύ αποδοτικά στο αεροπλάνο. Ωστόσο, οι ενοχλητικές διαδικασίες (τσεκ-ιν, αναμονή, επιβίβαση, απογείωση, προσγείωση, αποβίβαση, αναμονή για αποσκευές) των αεροπορικών ταξιδιών δεν ευνοούν την εσωτερική συγκέντρωση. Επίσης, η μέθοδος αυτή δεν αποδίδει τόσο σε σύντομες πτήσεις. Το μέρος των ονείρων σας Κοιτάξτε για άλλα αχρησιμοποίητα μέρη στα οποία θα είστε προστατευμένος από ενοχλήσεις, μέρη που σας επιτρέπουν να εστιαστείτε ολοκληρωτικά σε μία και μόνη προτεραιότητα. Θα δείτε ότι ακόμα και η αναζήτηση ενός τέτοιου μέρους είναι μια δημιουργική ενέργεια που αξίζει τον κόπο.
- 86 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 4
Μάθετε να ακούτε το σώμα σας και να διατηρείτε τις δυνάμεις του
«Το παν είναι η υγεία!» λένε πολλοί. Και συνήθως εννοούν ως υγεία την απουσία ασθένειας. Όμως. η υγεία είναι κάτι πολύ περισσότερο -και, την ίδια στιγμή, κάτι λιγότερο. Το να είστε υγιής σημαίνει κάτι περισσότερο από το να μην είστε άρρωστος. Είμαστε υγιείς όταν έχουμε μια αίσθηση ευεξίας στο σώμα μας και αντλούμε χαρά από την φυσική καταπόνηση, όταν φροντίζουμε και καλλιεργούμε τις σωματικές μας δυνάμεις. Αλλά το να είστε υγιής σημαίνει επίσης να επιτρέπεται να αρρωστήσετε. Οι ασθένειες σας συνδέονται αναπόσπαστα με την ψυχολογική σας ανάπτυξη. Με τον ίδιο τρόπο που οι παιδικές ασθένειες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη, μια από τις σημαντικές ικανότητες ενός ενήλικα είναι να καταλαβαίνει και να χρησιμοποιεί τα σήματα που εκπέμπει το σώμα του. Όσοι χρησιμοποιούν φάρμακα και άλλες ιατρικές μεθόδους για να εξαλείφουν τα συμπτώματα τη στιγμή που αυτά εμφανίζονται, στερούν από τον εαυτό τους έναν πολύτιμο πόρο για εσωτερική ωρίμανση και βαθύτερη κατανόηση των άλλων. Επιπλέον, μπορεί να είναι επικίνδυνο να αρνούμαστε να αναζητήσουμε την πραγματική αιτία μιας ασθένειας και να μη φτάνουμε στη ρίζα του προβλήματος. Σε κανένα άλλο επίπεδο της πυραμίδας της ζωής σας δεν είναι τόσο σημαντικό να κάνετε μια θετική αρχή, όσο εδώ. Για το λόγο αυτό σας δείχνουμε μερικά απλουστευτικά βήματα με τα οποία μπορείτε να πετύχετε ευτυχία και ικανοποίηση με πολύ απλό τρόπο. Απλουστευτική ιδέα 15: Κάνετε το σώμα σας να παράγει τις χημικές ουσίες που προκαλούν ευτυχία Λίγη σωματική άσκηση κάνει καλό Φροντίστε κάθε μέρα να ασκείτε το σώμα σας τουλάχιστον για μισή ώρα, κατά προτίμηση στον καθαρό αέρα. Καλοί τρόποι για τη σωματική σας άσκηση είναι το ποδήλατο, ο περίπατος, η κηπουρική, το τζόγκινγκ ή ακόμα και το κανονικό περπάτημα. Με τη σωματική άσκηση εκκρίνονται στο σώμα μας βήταενδορφίνες. Αυτά τα ενδογενή πεπτίδια ρυθμίζουν τη μετάδοση πληροφοριών μεταξύ των νευρικών κυττάρων και των εγκεφαλικών κυττάρων και έχουν μια επίδραση που συνδέεται αμυδρά με την επίδραση του οπίου: διαλύουν την κακή διάθεση και μειώνουν την αίσθηση του πόνου. Να πούμε παρεμπιπτόντως ότι η ιδεώδης δραστηριότητα θα ήταν ο χορός, που συνδυάζει τη θετική επίδραση της μουσικής με την κοινωνική επαφή. Κάθε φορά που βλέπετε ανελκυστήρα ή κυλιόμενες σκάλες, να λέτε «Όχι για μένα!» και να ψάχνετε τις σκάλες. Το να χρησιμοποιείτε τις σκάλες είναι η φτηνότερη και η αποτελεσματικότερη σωματική άσκηση. Όταν φτάσετε στον προορισμό σας θα αισθάνεστε την καρδιά σας να χτυπάει δυνατά, αλλά θα έχετε επίσης μια υγιή αίσθηση ικανοποίησης. Αισθανθείτε τον ουρανό Να σηκώνετε τα μάτια και να κοιτάζετε τον ουρανό τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, εντελώς ενσυνείδητα. Να αντιλαμβάνεστε το πλάτος του ουρανού και του σύμπαντος ολόγυρα σας· και ταυτόχρονα, να αναπνέετε βαθιά και αβίαστα και να νοιώθετε το έδαφος κάτω από τα πόδια σας. Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να απαλλαγείτε πράγματι από τα βάρη και την πίεση των καθηκόντων που σας βαραίνουν. Παρεμπιπτόντως, όταν στέκεστε κοιτάζοντας προς τα - 87 -
ανατολικά, κοιτάζετε προς την κατεύθυνση προς την οποία κινείται η Γη. Η γήινη σφαίρα περιστρέφεται κατ' αυτή την έννοια κι εσείς μαζί της· στο γεωγραφικό πλάτος της Αθήνας, η ταχύτητα σας ξεπερνάει τα 1200 χιλιόμετρα της ώρας! Οι ειδικοί στο θέμα της ευτυχίας συμβουλεύουν τουλάχιστον μια φορά το μήνα να ξυπνάμε πολύ νωρίς και να πηγαίνουμε στην εξοχή για να δούμε την ανατολή του ηλίου. Άλλες δραστηριότητες που παράγουν ενδορφίνες είναι να περπατάτε ξυπόλητος στο υγρό γρασίδι, να κολυμπάτε στο ύπαιθρο (στη θάλασσα ή σε μια θερμαινόμενη ανοιχτή πισίνα) ή να απολαμβάνετε την ηρεμία της φύσης. Αν σας περιμένει μια πολύ δύσκολη μέρα, σηκωθείτε νωρίτερα από το συνηθισμένο και περιπλανηθείτε στην εξοχή τουλάχιστον για μισή ώρα. Αν βρίσκετε αξεπέραστες τις δυσκολίες μιας εργασίας και αυτό επηρεάζει τον ζήλο σας, πείτε στον εαυτό σας: «Στοπ!» Αλλάξτε τη στάση του σώματος σας και σηκώστε ψηλά τα μάτια στον ουρανό. Βγείτε έξω ή τουλάχιστον πηγαίνετε στο παράθυρο. Κοιτάξτε πάνω, μέχρι που να εστιάσετε τη ματιά σας στο άπειρο. Ταυτόχρονα, σκεφτείτε το παρελθόν. Πότε αντιμετωπίσατε με επιτυχία παρόμοια εργασία; Ποιος και τι σας είχαν βοηθήσει τότε; Συνειδητοποιήστε το δικό σας μερίδιο στην επιτυχία και μην αποδίδετε τα πάντα στην τύχη ή στις συμπτώσεις. Ακόμα και η μικρότερη θετική ανάμνηση των ικανοτήτων σας μπορεί να σας χρησιμεύσει ως ώθηση για να σας παρακινήσει και να σας βγάλει από την αρνητική διάθεση που εξασθενεί τις ικανότητες σας. Χαμογελάτε, είναι υγιεινό Ξεκινάτε την κάθε σας μέρα με ένα χαμόγελο μπροστά στον καθρέφτη. Αυτό στην αρχή ακούγεται ανόητο, αλλά έχουν γίνει πολλές έρευνες στο θέμα και η θετική επίδραση του χαμόγελου έχει πια αποδειχθεί. Ένα καλό, γνήσιο χαμόγελο (στο οποίο οι μύες στα μάτια και στα μάγουλα τανύζονται περίπου επί 30 δευτερόλεπτα) στέλνει στον εγκέφαλο ένα σήμα: Προσοχή, υπάρχει λόγος να έχεις καλή διάθεση! Η βασική αρχή αυτής της τεχνικής είναι ότι όταν παριστάνουμε ένα αίσθημα μπορούμε να παράγουμε πραγματικά το αίσθημα αυτό. Το χαμόγελο βοηθάει επίσης με εκνευριστικά γεγονότα ή με γεγονότα που χαλάνε τη θετική μας διάθεση. Όποιος χαμογελάει, βγαίνει νικητής. Είναι το καλύτερο όπλο εναντίον της συλλογικής ψυχολογικής παρενόχλησης στη δουλειά. Επίσης είναι καλό να χαμογελάτε όταν πηγαίνετε για ύπνο. Είναι σκοτάδι, κανείς δεν το βλέπει -εσείς όμως το νοιώθετε. Ο ύπνος φέρνει την ευτυχία Ένας καλός, βαθύς ύπνος τη νύχτα αυξάνει την ικανότητα μας να νοιώθουμε ευτυχισμένοι. Λίγοι απλοί κανόνες θα σας βοηθήσουν: μην τρώτε τίποτα μετά τις 8 το βράδυ· αν είναι ανάγκη πιείτε ένα φλιτζάνι καταπραϋντικό τσάι ή ένα ποτήρι ζεστό γάλα πριν πέσετε στο κρεβάτι· να έχετε μια κανονική τελετουργία όταν πηγαίνετε για ύπνο· να φροντίσετε το δωμάτιο να αερίζεται καλά· ένα βολικό πάπλωμα βοηθάει· μην έχετε ηλεκτρικές συσκευές των 23OV πλάι στο κρεβάτι (να χρησιμοποιείτε ρολόι με μπαταρίες, όχι ραδιόφωνο-ξυπνητήρι!) Η συμβουλή για να αναπληρώσετε τις μπαταρίες σας είναι απλή: τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα να πέφτετε για ύπνο πριν από τις 10 μ. μ. Αν έχετε προβλήματα με τον ύπνο, δοκιμάστε μια δοκιμασμένη χαλαρωτική άσκηση διαλογισμού. - 88 -
Διαλέξαμε για σας δυο πολύ καλές. Η άσκηση του αετού. Φανταστείτε τον εαυτό σας ψηλά σε έναν βράχο από τον οποίο βλέπετε πέρα μακριά το απογευματινό τοπίο. Μπροστά σας βλέπετε έναν αετό στη φωλιά του. Αργά ανοίγει τα φτερά του και απογειώνεται με μεγάλη δύναμη. Με ήρεμες κινήσεις των φτερών, υψώνεται και γλιστράει προς τον απογευματινό ήλιο. Παρακολουθείτε την κάθε κίνηση των φτερών του. Τον παρακολουθείτε πολύ προσεκτικά, με μεγάλη ένταση, μέχρι που να γίνει ένα μικροσκοπικό σημαδάκι στον ορίζοντα. Η άσκηση με τον κινούμενο διάδρομο. Στέκεστε σε έναν κινούμενο διάδρομο, σαν αυτούς που υπάρχουν στα αεροδρόμια. Όμως ο διάδρομος στον οποίο βρίσκεστε δεν έχει τέλος. Σας μεταφέρει ήσυχα, σε σταθερή ταχύτητα, σας βγάζει έξω από το αεροδρόμιο, στην εξοχή. Περνάτε όμορφα τοπία, πλάι σε ένα ποτάμι, μέσα από ένα δάσος. Ο κινούμενος διάδρομος σας φέρνει όλο και πιο μακριά, προς τη θάλασσα, κινείται παράλληλα σε μια ατέλειωτη, απομονωμένη, πανέμορφη ακτή, ενώ ο φλογισμένος κόκκινος ήλιος βυθίζεται αργά στον ωκεανό. Η χαρά του φαγητού Παρ' όλες τις προειδοποιήσεις, η αλήθεια είναι ότι τίποτε δεν συνεισφέρει περισσότερο στην ευεξία μας όσο το φαγητό, και μάλιστα από τα πιο μικρά μας χρόνια. Ωστόσο, η ευεξία ποτέ δεν είναι ζήτημα ποσότητας αλλά ποιότητας. Να είστε εκλεκτικός με τα φαγητά που αφήνετε να μπουν μέσα σας. Τώρα έχει αποδειχτεί επιστημονικά κατ' επανάληψη ότι η τροφή τρέφει όχι μόνο το σώμα αλλά και το μυαλό. Ο απλουστευτικός μας κατάλογος σας δείχνει τη θετική επίδραση που έχει κάθε τροφή. Απλουστευτικές διατροφικές συμβουλές για το σώμα και το μυαλό • Βελτιώνουν τη συγκέντρωση: αβοκάντο, σπαράγγια, καρότα, γκρέιπ-φρουτ • Δυναμώνουν τους μύες και τον εγκέφαλο: ρέγγα, κοκκινόψαρο • Ενισχύουν τη μνήμη: γάλα, καρύδια, ρύζι • Βελτιώνουν τη διάθεση: χυμός πορτοκαλιού, πάπρικα, σόγια, μπανάνες • Μειώνουν το στρες: άσπρο μαλακό τυρί, αμύγδαλα, μαγιά μπίρας • Ενισχύουν την ευεξία: φασόλια, μπιζέλια, τοφού • Βοηθούν τον ύπνο: ψωμί, μακαρόνια • Ευνοούν τις κοινωνικές δεξιότητες: αστακός, φύτρο σταριού • Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα: σκόρδο • Αυξάνουν τη σεξουαλική επιθυμία: στρείδια, όσπρια • Προστατεύει από το έμφραγμα και τον καρκίνο και σας φτιάχνει τη διάθεση: ένα ποτήρι κόκκινο κρασί το βράδυ.
Απλουστευτική ιδέα 16: Αποδεσμεύατε τον ενθουσιασμό σας Η μεγάλη ανακάλυψη του Ουγγροαμερικανού ψυχολόγου Mihaly Csikszentmihalyi, του κορυφαίου ειδικού σε θέματα ευτυχίας και δημιουργικότητας, είναι ότι η ευτυχία ή η δυστυχία μας δεν εξαρτάται τόσο πολύ από τις συνθήκες της ζωής μας όσο από εμάς. Δεν μπορείτε να κατασκευάσετε ευτυχία. Αλλά ούτε είναι η ευτυχία κάτι που απλώς συμβαίνει, αναπόφευκτα, όπως το πεπρωμένο. Η απλή αλήθεια βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο: η ευτυχία είναι μια κατάσταση για την οποία μπορείτε να προετοιμαστείτε. Δεν μπο- 89 -
ρείτε μεν να κάνετε την ευτυχία να εμφανιστεί, όμως μπορείτε θαυμάσια να την εμποδίσετε να εμφανιστεί. Ο Csikszentmihalyi συνοψίζει την κατάσταση ως εξής: «Όσοι μάθουν να ελέγχουν τις εσωτερικές εμπειρίες τους θα είναι σε θέση να καθορίζουν την ποιότητα της ζωής τους, κάτι που πλησιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο σε αυτό που ονομάζουμε ευτυχία.» Οι άνθρωποι δεν νοιώθουν την πιο μεγάλη ευτυχία σε μια ξαπλώστρα στην ακρογιαλιά στις καλοκαιρινές τους διακοπές. Οι καλύτερες στιγμές της ζωής δεν είναι οι στιγμές απραξίας και χαλάρωσης αλλά οι στιγμές που το μυαλό και το σώμα φτάνουν στα όρια τους. Ευτυχία νοιώθετε όταν ανακαλύπτετε μια φλόγα περιέργειας και την ενισχύετε μέχρι που να γίνει μια φωτιά ενθουσιασμού. Η ευτυχία ποτέ δεν είναι μόνιμη κατάσταση· αποτελείται από το άθροισμα επιμέρους καταστάσεων ευτυχίας. Ο Csikszentmihalyi ονομάζει την κατάσταση αυτή «ροή» (flow): όταν τόσο πολύ σας έχει απορροφήσει μια δραστηριότητα, που τίποτα άλλο δεν φαίνεται να έχει σημασία σαν παιδιά απορροφημένα στο παιχνίδι. Όταν βρίσκεστε σε ροή, τα πράγματα συμβαίνουν από μόνα τους, όλα εξελίσσονται ομαλά και αβίαστα. Η ροή συνδέεται με την εσωτερική απλότητα· θα μπορούσατε να πείτε ότι είναι αυτή καθαυτή η έκφραση της απλότητας. Όταν βρίσκεστε σε ροή. στη συνείδηση σας όλα είναι τακτοποιημένα. Κάθε φάση της ζωής μας περιλαμβάνει χαρακτηριστικές καταστάσεις ευτυχίας που δεν είναι δυνατόν να επαναληφθούν, όπως η πρώτη φορά που ερωτεύεται κάποιος. Θα ήταν γελοίο ένα παντρεμένο ζευγάρι να περιμένει να νοιώσει τη συγκίνηση του πρώτου ραντεβού. Μην πιστεύετε πολύ εύκολα όσους ισχυρίζονται ότι είναι «ερωτευμένοι όπως ακριβώς την πρώτη μέρα». Η πραγματική ευτυχία δεν πηγάζει από τη νοσταλγία για το παρελθόν πηγάζει από την περαιτέρω ανάπτυξη του νου -για παράδειγμα, η ευτυχία να κάνεις παιδιά, η ευτυχία να έχεις πετύχει κάτι που αντέχει στο χρόνο ή να είσαι σε θέση να χαίρεσαι τη ζωή παρά κάποιον σωματικό περιορισμό. Η εμπειρία της ευτυχίας είναι εντελώς ανεξάρτητη από κουλτούρα, ηλικία, μόρφωση ή πλούτο. Ο Csikszentmihalyi βρήκε ανθρώπους πιο ευτυχισμένους από το μέσο όρο σε διάφορα επαγγέλματα: ανθρακωρύχους, καλλιτέχνες, διευθυντές επιχειρήσεων, χειρούργους. Σχεδόν όλοι τους εργάζονταν σκληρά και σκέφτονταν συχνά σχετικά με τη ζωή τους. Επτά απλουστευτικά βήματα για να αισθανθείτε ευτυχία Να το επαναλάβουμε: δεν μπορείτε να κατασκευάσετε την ευτυχία -αλλά μπορείτε να προετοιμάσετε το έδαφος για να φυτρώσει η ευτυχία. Οι ερευνητές που έχουν μελετήσει ευτυχισμένους ανθρώπους έχουν βρει τις εξής επτά προϋποθέσεις. 1. Να δίνεστε ολοκληρωτικά. Ο υπερβολικός διαχωρισμός ανάμεσα στην ιδιωτική ζωή και στην επαγγελματική ζωή είναι εμπόδιο για την ευτυχία. Η «υπαλληλίστικη νοοτροπία» («Μόλις πάει 4.00 μ.μ. αφήνω κάτω το στυλό») παρεμποδίζει τη ροή. Για να νοιώσετε ευτυχία, πρέπει να είστε έτοιμος να δοθείτε ολοκληρωτικά σε κάτι. Όσοι έχουν την επαγγελματική ζωή τους συνυφασμένη με την προσωπική, το βρίσκουν ευκολότερο να αισθανθούν ροή. 2. Να εστιάζεστε στη στιγμή. Το να προσπαθείτε να πετύχετε απλώς και μόνο έναν μακρινό στόχο (να βγάλετε πολλά χρήματα, να πάρετε μια συγκεκριμένη θέση) είναι επιζήμιο για την ευτυχία. Αισθανόμαστε ροή όταν ζούμε 100% την παρούσα στιγμή. Στη ροή, ο χρόνος παύει να έχει σημασία. Όλες οι ενέργειες συμβαίνουν την κατάλληλη στιγμή, χωρίς βιασύνη αλλά και χωρίς διακοπές. Ο χρόνος φαίνεται να στέκεται ακίνητος· η παρούσα στιγμή φαίνεται να κρατάει αιώνια. Προσπαθήστε να αποφεύγετε τις - 90 -
συγκρίσεις με το παρελθόν και τα όνειρα για το μέλλον. Με τον τρόπο αυτό έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να νοιώσετε έντονη ροή. 3. Να επικεντρώνεστε σε μία δραστηριότητα. Όσοι είναι αναγκασμένοι να αφιερώνουν την προσοχή τους σε περισσότερες από μία δραστηριότητες ταυτόχρονα, είναι ανίκανοι να περάσουν σε κατάσταση ροής. Για να μπορέσετε να δοκιμάσετε αυτές τις στιγμές ευτυχίας, πρέπει να επιδίδεστε σε μια δραστηριότητα με όλο σας το είναι. 4. Να μάθετε να απολαμβάνετε την εργασία σας. Όσοι νοιώθουν ροή έχουν κατορθώσει να μετατρέψουν τα προβλήματα του εργασιακού τους περιβάλλοντος σε ευκαιρίες. Θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι κριτές της ποιότητας τους. Η αναγνώριση από τους άλλους ή τα χρήματα που κερδίζουν, περνούν σε δεύτερη μοίρα. Ανάμεσα στους ανθρώπους που ο Csikszentmihalyi ανακάλυψε ότι δοκιμάζουν το μεγαλύτερο βαθμό ευτυχίας, ήταν ένας πολύ απλός εργάτης χαλυβουργίας, ο οποίος ήταν πολύ αγαπητός από όλους χάρη στις ειδικευμένες γνώσεις του και στην προθυμία του να βοηθάει. 5. Αποφεύγετε να δουλεύετε μαζί με δυσαρεστημένους συναδέλφους. Το εργασιακό σας περιβάλλον έχει μεγάλη επίδραση στο αν θα αισθανθείτε ευτυχία. Αν περιστοιχίζεστε από συναδέλφους που γκρινιάζουν διαρκώς και έχουν αρνητική στάση, θα είναι πολύ πιο δύσκολο να αισθανθείτε ροή απ' ό,τι θα ήταν στο πλαίσιο μιας αρμονικής ομάδας. Προσδιορίστε σαφώς ποιοι άνθρωποι στο εργασιακό σας περιβάλλον πασχουν από μόνιμη δυσθυμία και θα μπορούσαν να σας τη μεταδώσουν σε υποσυνείδητο επίπεδο. Κρατηθείτε σε απόσταση από τους ανθρώπους αυτούς ή ζητήστε μετάθεση. 6. Αναζητήστε μια θέση εργασίας όπου να έχετε κάποιο έλεγχο. Όσοι αισθάνονται θύματα των περιστάσεων και δεν είναι υποκείμενα αλλά αντικείμενα των καταστάσεων, χάνουν την ικανότητα να χαρούν τον εαυτό τους έστω κι αν η εργασία τους είναι υποδειγματική. Στην περίπτωση αυτή, καλύτερα να αλλάξετε θέση εργασίας, έστω κι α\' η καινούργια δουλειά πληρώνεται λιγότερο ή δεν έχει τόσο γόητρο. Όσοι αντλούν ευτυχία από την εργασία τους, εργάζονται τόσο καλά που αργά ή γρήγορα θα επωφεληθούν, ακόμα και στο επίπεδο των χρημάτων και του γοήτρου. 7. Διαρθρώστε τον ελεύθερο χρόνο σας. Παραδόξως, είναι πιο εύκολο να χαρούμε τη δουλειά μας απ' ό,τι τον ελεύθερο χρόνο μας. Η εργασιακή ζωή περιλαμβάνει κανόνες, στόχους και προκλήσεις. Από την άλλη πλευρά, ο ελεύθερος χρόνος είναι αδιάρθρωτος, και χρειάζεται προσπάθεια για να τον οργανώσουμε κατά τρόπο που να μπορούμε να τον χαρούμε. Λοιπόν, μη διστάζετε να προσχεδιάζετε τον ελεύθερο χρόνο σας και να τον διαρθρώνετε συνειδητά. Όσοι δεν σπαταλάνε τον ελεύθερο χρόνο τους έχουν πιο θετική εμπειρία της ζωής: ζουν περισσότερο και αρρωσταίνουν σπανιότερα. Ωστόσο, όσοι περνάνε την ώρα τους στη δουλειά ανυπομονώντας πότε θα έρθει το σχόλασμα και το σαββατοκύριακο, σπάνια δοκιμάζουν ροή. Μόνο το 18% από όσους απάντησαν στον Csikszentmihalyi είχαν αισθανθεί ροή κατά τον ελεύθερο χρόνο τους, και σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις την είχαν αισθανθεί στο πλαίσιο ενός οργανωμένου χόμπι.
Απλουστευτική ιδέα 17: Βγάλτε την ένταση από τη γυμναστική Το 95% των ανθρώπων που αθλούνται κατά τον ελεύθερο χρόνο τους, το παρακάνουν χωρίς να το συνειδητοποιούν. Ο αθλητισμός δεν είναι αυτόματα κάτι το υγιεινό -είτε για το σώμα είτε για τον νου. Σχεδόν σε όλους τους τύπους αθλημάτων, ακόμα και στην γυμναστική, ύπαρχε: ένα σύστημα κατάταξης: αρχάριοι, προχωρημένοι αθλητές, επαγγελματίες· Όποιος ξεκινάει ένα σπορ με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, σύντομα ταπεινώνεται. Και επειδή δεν - 91 -
θέλει να είναι ο τελευταίος στην ομάδα του, αμέσως παρασύρεται στην ανάγκη του ανταγωνισμού, έστω κι αν ο άνθρωπος αυτός στράφηκε στα σπορ για να ξεφύγει ακριβώς από το πνεύμα του ανταγωνισμού. Λοιπόν; Μήπως πρέπει να μην κάνουμε αθλητισμό; Ορισμένοι συνηθίζουν να αναφέρουν τη φιλοσοφία του Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Πρώτα απ' όλα, δεν έκανα ποτέ αθλητισμό!» Όσοι ενστερνίζονται την άποψη αυτή, καλά θα κάνουν να θυμηθούν ότι ο μεγάλος κυνικός πέρασε τα 14 τελευταία χρόνια της ζωής του σε αναπηρικό καροτσάκι. Η λύση είναι μία: να το διασκεδάζετε! Ο Gert von Kuhnardt, εκπαιδευτής σε θέματα υγείας και πρώην αθλητής υψηλών επιδόσεων, είπε ότι στον αθλητισμό η διασκέδαση είναι υποχρεωτική παράμετρος: χρειάζεται ψυχαγωγία αντί για βασανιστική δοκιμασία, αρμονικές κινήσεις αντί για σκληρή προπόνηση. Γυμναστική ολίγων λεπτών Πόνος στη μέση, κράμπες, ευαισθησία στο συνάχι -μπορείτε να τα αποφύγετε όλα αυτά γυμνάζοντας περισσότερο τους μύες σας. Σχεδόν όλες οι ουσίες που χρειάζεται το σώμα μας για να ζήσει και να μείνει υγιές μπορούν να παραχθούν από τους μύες μας. Η γυμναστική που δίνει δύναμη και αντοχή είναι απαραίτητη για την υγεία και την ευεξία μας. Ωστόσο, εκείνοι που παίρνουν την απόφαση να γυμναστούν σχεδόν πάντοτε το παρακάνουν. Η συμβουλή μας για απλούστευση: υιοθετήστε μια ομοιοπαθητική προσέγγιση στη γυμναστική, στην οποία αρκούν οι μικρές δόσεις. Η ταχύτερη μέθοδος για να κάνετε τους μύες που έχουν ατροφήσει να αναπτυχθούν ξανά, είναι οι ισομετρικές ασκήσεις: πέντε με δέκα δευτερόλεπτα κατά τα οποία ασκείτε δύναμη κόντρα σε ένα ακίνητο αντικείμενο. Οι ασκήσεις ισορροπίας είναι καλές για το μικρό-μυϊκό σύστημα, ενώ οποιαδήποτε δυναμική άσκηση είναι καλή για την κυκλοφορία. Μπορείτε να αναδείξετε αυτό τον τύπο γρήγορης γυμναστικής σε αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής σας ρουτίνας. Το απλουστευτικό κόλπο είναι να συνδέσετε επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες με συγκεκριμένες ασκήσεις: • Όταν βουρτσίζετε τα δόντια σας, πάρτε στάση σκιέρ που κατεβαίνει την πλαγιά και μετά αρχίστε να ανεβοκατεβάζετε απαλά το κεφάλι. • Μετά το ντους, να σκουπίζεστε με υπερβολικά ζωηρές κινήσεις. • Όταν ξυρίζεστε, να στέκεστε πάντοτε στο ένα πόδι. • Ακόμα και ενέργειες όπως το να κουμπώσετε το πουκάμισο σας, να φορέσετε γραβάτα ή να βάλετε τα κοσμήματα σας μπορούν να γίνουν ενώ στέκεστε στο ένα πόδι. • Όταν περπατάτε και πρέπει να περιμένετε, να κάνετε βήμα σημειωτόν. • Όταν οδηγείτε και περιμένετε στο φανάρι ή στην κυκλοφορία, σπρώξτε επί δέκα δευτερόλεπτα το τιμόνι, τανύστε τους μύες των γλουτών σας και κάντε κυκλικές κινήσεις με το κεφάλι και τους ώμους. Να τρέχετε με επίγνωση Το τρέξιμο εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές γυμναστικής. Αλλά μην πάρετε σαν πρότυπα μαραθωνοδρόμους ή φοιτητές σωματικής αγωγής· αρκεί να σκεφτείτε τον εαυτό σας και να ακολουθήσετε τους απλούς κανόνες του von Kunhardt: 1. Κάντε προθέρμανση πριν τρέξετε: Τεντωθείτε και χαλαρώστε. Ένα με δύο λεπτά αρκούν. - 92 -
2. Κατά τα 30 πρώτα δευτερόλεπτα που τρέχετε, χαλαρώστε συνειδητά τα χέρια και τους ώμους· αποφύγετε την καταπόνηση, προσπαθήστε να βρείτε ρυθμό. 3. Κατά το επόμενο λεπτό τρεξίματος, πρέπει να φρενάρετε συνειδητά τον εαυτό σας μέχρι να καταλάβετε ότι βρήκατε το ρυθμό σας. 4. Κατά τα λίγα επόμενα λεπτά, θα μπορέσετε να βιώσετε τις υπέροχες διεργασίες μέσα στο σώμα σας: ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων αυξάνεται, η πίεση του αίματος αυξάνεται, τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται, αρχίζει η ορμονική ρύθμιση. 5. Μειώστε την ταχύτητα σας. Όταν τρέχετε δεν έχετε σκοπό να φτάσετε στη μέγιστη ταχύτητα σας, ούτε να σπάσετε ρεκόρ· το σημαντικό είναι η ευεξία σας. Μην σας απασχολεί αν κάποιος σας κοιτάξει κοροϊδευτικά. Μη νοιάζεστε αν έχετε ή όχι την ιδανική σπορ εμφάνιση -εσείς κάνετε τζόγκινγκ για την υγεία σας. 6. Ύστερα από πέντε λεπτά, οι διεργασίες προσαρμογής του σώματος σας έχουν ολοκληρωθεί. Τώρα μπορείτε απλώς να συνεχίσετε να τρέχετε. Απολαύστε το περιβάλλον σας, τον ουρανό, τα φυτά, τις οσμές και τους ήχους της φύσης. 7. Όταν έχετε συμπληρώσει 10 με 20 λεπτά τρέξιμο, θα συμβεί ένα ποιοτικό άλμα: αναπτύσσονται νέα αιμοφόρα αγγεία, η επιβλαβής χοληστερόλη διασπάται, η ορμονική ισορροπία προσαρμόζεται σε λειτουργία μείωσης του στρες. Υποκειμενικά, δοκιμάζετε μια αίσθηση ελαφράδας, σας φαίνεται ότι θα μπορούσατε να τρέχετε για πάντα. Αν φτάσετε σε «νεκρό σημείο», κάποιο λάθος έχετε κάνει. Αν προτιμάτε την ποδηλασία, εφαρμόστε τους ίδιους κανόνες. Το πιο υγιεινό ποδήλατο για την πλάτη και τις αρθρώσεις είναι το παλιό καλό απλό ποδήλατο χωρίς ταχύτητες, όπου το σώμα σας είναι όσο το δυνατόν πιο όρθιο. Χρησιμοποιήστε το περπάτημα σαν πηγή δύναμης Δεν είναι ανάγκη πάντοτε να τρέχετε φορώντας ρούχα του τζόγκινγκ. Αν θέλετε να χαλαρώσετε και την ίδια στιγμή να γυμνάσετε τους πιο σημαντικούς μύες του σώματος σας, πηγαίνετε έναν περίπατο. Το κανονικό περπάτημα στο ύπαιθρο είναι ιδιαίτερα καλό για να βελτίωσε-τε τη γενική φυσική σας κατάσταση, να μειώσετε τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και να κρατήσετε υπό έλεγχο το βάρος σας. Τα πολλά θετικά αποτελέσματα δεν έρχονται από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι καλύτερο να κάνετε το περπάτημα τμήμα της καθημερινής σας ρουτίνας. (Να γιατί είναι τόσο καλό να έχετε σκύλο: πρέπει να τον βγάζετε έξω κάθε μέρα, ό,τι καιρό κι αν κάνει.) Ξεκινήστε με 30 λεπτά περπάτημα κάθε μέρα, ανεξάρτητα από καιρό. Και μην ξεχνάτε τη συμβουλή των Βρετανών: «Δεν υπάρχει κακός καιρός, υπάρχουν ακατάλληλα ρούχα.» Μην περπατάτε χαλαρά: να βαδίζετε με ρυθμό και σκοπό, αλλά χωρίς βιασύνη. Με το βάδισμα η αύξηση στο σφυγμό σας θα είναι οριακή μόνο, πολύ μικρότερη απ' ό,τι με το τζόγκινγκ. Βρείτε έναν σύντροφο στους περιπάτους σας: τον/τη σύζυγο σας, ένα φίλο, ένα παιδί, ένα σκύλο, ακόμα και το σκύλο του γείτονα. Να μετράτε τα βήματα σας και ταυτόχρονα να αναπνέετε συνειδητά: να εισπνέετε επί έξι βήματα, να κρατάτε τον αέρα επί άλλα έξι βήματα, να εκπνέετε επί έξι βήματα και να περνάνε άλλα έξι βήματα μέχρι να εισπνεύσετε ξανά. Ύστερα να επαναλαμβάνετε ολόκληρο τον κύκλο. Αν τα έξι βήματα είναι πολλά για σας. βρείτε τον αριθμό που σας ταιριάζει. Αυτή - 93 -
η άσκηση αναπνοής, που έρχεται από την Ινδία, θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε μια ήρεμη και ισορροπημένη διάθεση. Επίσης, ξεκαθαρίζει το μυαλό και το βοηθάει να είναι δεκτικό σε ερεθίσματα. Βρείτε έναν προορισμό για τον καθημερινό σας περίπατο: ένα συγκεκριμένο δέντρο, μια λίμνη, ένα ποτάμι, ένα μέρος με ωραία θέα, ένα οποιοδήποτε ευχάριστο μέρος όπου σας αρέσει να βρίσκεστε. Προσέξτε πώς αλλάζει το μέρος αυτό ανάλογα με τις εποχές. Με τον τρόπο αυτό, ο περίπατος σας μετατρέπεται σε «μικρό προσκύνημα» και αποκτάτε επιπρόσθετη πνευματική ενέργεια. Μια πολύ καλή ιδέα είναι αυτό που έκανε ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε: είχε πάντοτε μαζί του σπόρους βιολέτας (δεν κοστίζουν και τόσο πολύ να τους αγοράσετε) και όταν έβγαινε περίπατο τους σκόρπιζε στο πλάι του μονοπατιού του και τον επόμενο χρόνο χαιρόταν να βλέπει τα λουλούδια να φυτρώνουν κατά μήκος των περιπάτων του. Βοηθήματα παρακίνησης • Ξεκινήστε με λίγα. Η άσκηση να σας αναζωογονεί, όχι να σας εξουθενώνει. Μη φτάσετε στα όρια σας! Η Ξεκινήστε επειδή το πιστεύετε, όχι επειδή σας έπεισαν. • Καταστρώστε ένα πρόγραμμα άσκησης: Πότε αρχίζετε; Πόσο συχνά; Με ποια διάρκεια; Πού; • Βρείτε κάποιον να σας ελέγχει: να γυμνάζεστε μαζί με κάποιον άλλον (όχι όμως κάποιον που έχει υπερβολικές απαιτήσεις από εσάς!) και να γράφετε κάθε ημέρα άσκησης στο ημερολόγιο. • Να έχετε κατά νου ότι ακόμα και πέντε λεπτά άσκησης είναι κέρδος. • Να αξιοποιείτε κάθε σκάλα και κάθε άλλη ευκαιρία άσκησης που σας παρουσιάζεται. • Ποτέ δεν είναι αργά! Εντυπωσιακή μυϊκή ανάπτυξη και καρδιαγγειακή βελτίωση είναι εφικτή ακόμα και σε ηλικία 70 ετών.
Απλουστευτική ιδέα 18: Καθαρίστε εσωτερικά το σώμα σας Απαλλαγείτε από εκείνα τα περιττά κιλά -αλλά όχι με δίαιτα ή με ειδικά προγράμματα αδυνατίσματος. Η απλουστευτική λύση είναι η εξής: τακτική αντί για υπερβολική, μετεξέλιξη αντί για επανάσταση, μικρά βήματα αντί για δραματικά άλματα. Μπορείτε να κάνετε εννιά απλά βήματα για να αναδιατάξετε την καθημερινή σας ζωή κατά τρόπο ώστε να φτάσετε σε κανονικό, υγιές βάρος μέσα σε ένα-δυο χρόνια χωρίς κοπιαστική προσπάθεια. Αν χρησιμοποιείτε τη σωστή μέθοδο, θα το βρείτε ευκολότερο να χάσετε βάρος παρά να παραμείνετε υπέρβαρος. Τίποτα δεν έχει τόσο απλουστευτική επίδραση στη ζωή σας όσο το να αισθάνεστε καλά στο σώμα σας και να ακτινοβολείτε καλή φυσική κατάσταση, προς τα μέσα και προς τα έξω. 1. Ζωγραφίστε ένα τέλειο πορτρέτο Ελάχιστοι είναι εκείνοι που έχουν τέλεια εμφάνιση: άλλος έχει πολύ μεγάλο στομάχι, άλλος πολύ μακριά μύτη ή κιτρινισμένα δόντια ή πολύ ψηλό μέτωπο, πολύ μεγάλο ή πολύ μικρό στήθος, άσκημο δέρμα, ρυτίδες, και ούτω καθεξής. Στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να σας απασχολούν τόσο πολύ οι ατέλειες σας που να μην σας μένει δύναμη να κάνετε τίποτα για εκείνες τις πλευρές της εμφάνισης σας που μπορούν να αλλάξουν (π.χ. παχυσαρκία). - 94 -
Η απλουστευτική ιδέα είναι να κάνετε ακριβώς το αντίθετο. Να σταθείτε μπροστά στον καθρέφτη και να πείτε τι σας αρέσει στον εαυτό σας: μπορεί να είναι τα μάτια σας, τα χέρια σας, το χαμόγελο σας, η φωνή σας. Θα εκπλαγείτε με το πόσο θετική επίδραση μπορεί να έχει αυτή η άσκηση· όταν το ζητούμενο είναι να αποκτήσετε καλή φυσική κατάσταση και να βάλετε κάποιο μέτρο στο φαγητό σας, η άσκηση αυτή είναι πολύ πιο ισχυρός παράγοντας παρακίνησης παρά το να βρίσκετε διαρκώς ελαττώματα. Στη συνέχεια φανταστείτε τον εαυτό σας γυμνό μπροστά στον καθρέφτη, να αισθάνεται μεγάλη ικανοποίηση για την εμφάνιση σας. Φανταστείτε το όσο πιο ζωντανά μπορείτε. Η βάση για την άσκηση αυτή είναι ότι αποθηκεύουμε εσωτερικά πρότυπα στη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου μας, η οποία είναι υπεύθυνη για τις ενοποιημένες έννοιες, αισθήματα και εικόνες. Η πλευρά αυτή έχει έντονη σύνδεση με το υποσυνείδητο. Μακροπρόθεσμα, η θετική εικόνα θα ασκήσει επίδραση επάνω σας και θα εξελιχθείτε στην κατεύθυνση της θετικής εικόνας. Μην δημιουργείτε αρνητικές εικόνες ή ιδέες («Είμαι πολύ χοντρός» «Πω-πω χάλια!») επειδή τα μηνύματα αυτά φωλιάζουν μέσα στο υποσυνείδητο σας. Να λέτε θετικά πράγματα: «Τα αποθέματα λίπους στο σώμα μου αρχίζουν να εξαντλούνται», «Κάθε μέρα γίνομαι πιο όμορφος», και παρόμοια. Να μιλάτε για το πρόγραμμα αδυνατίσματος σας με θετικές λέξεις. Να θυμάστε ότι τα θέματα της φυσικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής μπορείτε να τα εξετάζετε κάτω από το πρίσμα «Φέρομαι καλά στον εαυτό μου.» 2. Να ζυγίζεστε κάθε πρωί Ακόμα κι αν ο στόχος του προγράμματος αδυνατίσματος σας δεν μπορεί να εκφραστεί σαν αριθμός κιλών, χωρίς ζυγαριά δεν θα φτάσετε πουθενά. Χρειάζεστε οπωσδήποτε έναν τακτικό καθημερινό έλεγχο. Πάντοτε πρέπει να παρακολουθείτε την εξέλιξη του βάρους σας: αυξάνεται ή μειώνεται; Ένα καταπληκτικό σύστημα είναι να κολλήσετε ένα φύλλο χαρτί στον τοίχο και εκεί να γράφετε και εσείς και ο σύντροφος σας το βάρος και των δυο σας κάθε μέρα. Αν ύστερα από ένα φαγοπότι οι αριθμοί πάρουν τον ανήφορο, μπορείτε να πάρετε αντίμετρα από κοινού. 3. Να τρώτε μόνο φρούτα για πρωινό Για να μειώσετε το βάρος σας δεν είναι ανάγκη να μειώσετε δραστικά την ποσότητα τροφής που παίρνετε· αρκεί να αλλάξετε τον τύπο της τροφής. Αφού περάσει το σύντομο διάστημα της εξοικείωσης, θα το βρείτε εύκολο να ετοιμάζετε ένα πλούσιο σε ποικιλία πρόγευμα που να αποτελείται μόνο από φρούτα. Ο ανανάς είναι πολύ καλός σαν ερέθισμα του μεταβολισμού (αλλά μην τρώτε μόνο ανανά γιατί θα έχετε πάρα πολλά οξέα στο στομάχι σας). Η καλύτερη λύση είναι ένα γευστικό μίγμα από διάφορα φρούτα. Μην ανησυχείτε για την ποσότητα· φάτε ώσπου να χορτάσετε. Το πρωινό με φρούτα έχει και μια άλλη θετική επίδραση. Το να τρώτε μόνο φρούτα έως τις 11 το πρωί είναι ένα: φυσιολογικός τρόπος για να καθαρίζετε τα έντερα σας πράγμα που ισοδυναμεί με πηγή της νεότητας για όλο σας το σώμα. 4. Να τρώτε ζωή Για κάθε στοιχείο της διατροφής σας να αναρωτιέστε: είναι ζωντανό ή νεκρό; Ο άνθρωπος από τη φύση του τρώει μόνο νωπά πράγματα. Για το λόγο αυτό τα «νεκρά» τρόφιμα πρέπει να καρυκευτούν και να μαγειρευτούν για να έχουν ωραία γεύση. Τα ζωντανά τρόφιμα περιλαμβάνουν φρούτα, και λαχανικά και δημητριακά αν δεν είναι πολύ επεξεργασμένα. Αυτά περιέχουν τους πραγματικά πολύτιμους πόρους της τροφής μας: βιταμίνες και - 95 -
ιχνοστοιχεία. Τα νεκρά τρόφιμα περιλαμ-βάνουν το κρέας, τους περισσότερους τύπους λίπους, την εξευγενισμένη ζάχαρη και κάθε είδους κονσερβαρισμένων τροφίμων και «σκουπιδιών» (τσιπς, πικάντικα αλλαντικά, τηγανητές πατάτες, σοκολάτα, κτλ.) 5. Στο γεύμα να τρώτε ανάλογα με την όρεξη σας Όπως και όλα τα ζώα. οι άνθρωποι έχουν ένα σαφές μέτρο για να περιορίζουν την ποσότητα της τροφής που παίρνουν: όταν χορτάσουμε, η τροφή παύει να είναι ορεκτική. Εξακολουθούμε να έχουμε αυτό το ένστικτο, αλλά προσπαθούμε να το ξεγελάσουμε, ίσως με περίτεχνη μαγειρική ή με κοινωνικές πιέσεις («Έλα να τσιμπήσεις κάτι», «Να αδειάσεις εντελώς το πιάτο σου!»). Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά τον εαυτό σας επί μερικές ημέρες, δεν θα αργήσετε να βρείτε εκείνο το σημείο στο οποίο έχετε χορτάσει και δεν θέλετε άλλο. Τότε πρέπει να απολαύσετε το αίσθημα του κορεσμού και να μην ανησυχείτε μήπως αφήσατε το μισό φαγητό στο πιάτο σας. Να προσπαθείτε όσο το δυνατόν να έχετε τακτικές ώρες φαγητού. Το σώμα σας θα τις συνηθίσει, θα επεξεργάζεται καλύτερα την τροφή και το αίσθημα πείνας σας θα μειωθεί. 6. Να τρώτε λιγότερο το βράδυ Ο οργανισμός κουράζεται όταν προσπαθεί να χωνέψει τροφή το βράδυ· ο σχηματισμός λίπους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι τρώμε το βράδυ. Το βραδινό φαγητό είναι αυτό που μπορούμε πιο εύκολα να παραλείψουμε και κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά στη ζυγαριά. Δυο γεύματα (πρωινό κι ένα μετρημένο γεύμα) είναι αρκετά. Ωστόσο, σε πολλές οικογένειες η συγκέντρωση για το δείπνο είναι ένα σημαντικό κοινωνικό γεγονός. Πολύ ωραία: φάτε μια μικρή σαλάτα, μια ντομάτα, πίκλες, μια φρυγανιά, ή κάτι άλλο με ελάχιστες θερμίδες. Κανένα πρόβλημα! 7. Μη στερείστε απολαύσεις Δεν είναι ανάγκη να αρνείστε προσκλήσεις για φαγητό ή εορταστικά δείπνα. Το σώμα σας μπορεί εύκολα να αντεπεξέλθει σε ένα κύμα θερμίδων όταν έχετε συνηθίσει στη λιγότερη τροφή. Σχεδόν αυτόματα, την επόμενη ημέρα το σώμα σας σχεδόν νηστεύει. 8. Χαλαρώστε Οι περισσότερες δίαιτες αποτυγχάνουν επειδή οι άνθρωποι εστιάζονται υπερβολικά στο στομάχι τους. (Όταν δοκίμασα τη «δίαιτα του Χόλιγουντ», όλη τη μέρα ονειρευόμουν βουτυρωμένα μπρέτσελ). Οι άνθρωποι είτε ξαναπαίρνουν βάρος μετά τη δίαιτα (φαινόμενο γιο-γιο) είτε την εγκαταλείπουν και ξαναρχίζουν τις παλιές τους κακές συνήθειες. Είναι πιο έξυπνο να αλλάξετε διατροφικές συνήθειες σιγά σιγά. Να προχωρείτε τόσο αργά που ο σύντροφος σας ή η οικογένεια σας να μπορούν να συμβαδίζουν. Είναι πολύ δυσκολότερο να το κάνετε μόνος σας. Με κάθε βήμα θα αισθάνεστε καλύτερα. Θα χαρείτε την απλή ζωή αμέσως -δεν είναι ανάγκη να περιμένετε κάποιο μακρινό μέλλον όταν θα έχετε φτάσει το ιδανικό σας. 9. Να πίνετε νερό Όταν αισθάνεστε πείνα ανάμεσα σε γεύματα, μην καταφύγετε σε γιαουρτάκια, μπισκοτάκια, σοκολάτες ή κέικ: πιείτε νερό. Δοκιμάστε διάφορες μάρκες εμφιαλωμένου, μέχρι να βρείτε το αγαπημένο σας. Το καλύτερο είναι να πιείτε ένα μεγάλο ποτήρι νερό - 96 -
πριν φάτε. Έτσι, θα φάτε λιγότερο από συνήθως. Μην ακούσετε τη συμβουλή να τρώτε πολλά μικρά γεύματα· στο τέλος, καταλήγετε να έχετε φάει περισσότερο απ' όσο σκοπεύατε. Να πίνετε όσο το δυνατόν λιγότερο καφέ και μαύρο τσάι. Για λίγες μέρες, θα αισθάνεστε κουρασμένος. Όταν όμως περάσει αυτό το στάδιο της «αποτοξίνωσης», θα εκπλαγείτε με το πόσο σε εγρήγορση θα νοιώθετε χωρίς τα σκαμπανεβάσματα των διεγερτικών. Ο Ιρανο-αμερικανός γιατρός Fereydoon Batmanghelidj συνοψίζει τα αποτελέσματα των πολύχρονων ερευνών του σε μία πρόταση: οι περισσότερες ασθένειες στη σύγχρονη κοινωνία δεν είναι αποτέλεσμα ελαττωματικού μεταβολισμού αλλά των συμπτωμάτων δίψας του σώματος. Η κατάσταση είναι παράδοξη: παρ' όλο που καταναλώνουμε τεράστια ποσότητα υγρών, το σώμα μας πάσχει από αφυδάτωση. Ο λόγος είναι ότι τα περισσότερα από τα ποτά που πίνουμε έχουν καταστροφικές παρενέργειες. Γιατί δεν χάνετε βάρος με τα αναψυκτικά διαίτης Ο Batmanghelidj παρατήρησε ότι οι ασθενείς που έπαιρναν πολύ βάρος ήταν εκείνοι που έπιναν αποκλειστικά «αναψυκτικά διαίτης». Ο λόγος είναι ότι πάνω από το 80% των αναψυκτικών αυτών στις ΗΠΑ περιέχουν καφείνη. Η καφεΐνη είναι ένα ναρκωτικό που επιδρά απευθείας στον εγκέφαλο και μπορεί να προκαλέσει όλα τα συμπτώματα του εθισμού. Επίσης διεγείρει τα νεφρά και προκαλεί αφυδάτωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί πίνουν τόσο πολλή κόλα: το νερό δεν μένει πολύ στο σώμα τους· είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ουρήσουν πολύ γρήγορα αφού πιουν καφέ ή κόλα. Ταυτόχρονα, παρερμηνεύουν τη δίψα τους για νερό. Επειδή πιστεύουν ότι έχουν πιει ήδη αρκετά, συμπεραίνουν ότι πεινούν, Κατά συνέπεια, τρώνε περισσότερο απ' όσο έχει ανάγκη το σώμα τους. Το μυστικό είναι η τριφωσφορική αδενοσίνη (ΑΤΡ), μια χημική ουσία στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνη για την αποδέσμευση αποθηκευμένης ενέργειας. Η καφεΐνη φαίνεται ότι χαμηλώνει το κατώφλι αντίδρασης για την αποθήκευση της ΑΤΡ: έτσι, τα αποθέματα ενέργειας στα κύτταρα του εγκεφάλου ενεργοποιούνται και αισθάνεστε σε καλύτερη κατάσταση. Η κόλα που περιέχει ζάχαρη, τουλάχιστον ικανοποιεί σε κάποιο βαθμό την ανάγκη του εγκεφάλου για ενέργεια και αναπληρώνει ένα μέρος των αποθεμάτων που έχουν χρησιμοποιηθεί. Τα αναψυκτικά διαίτης που έχουν τεχνητό γλυκαντικό, δεν το κάνουν αυτό. Αποτέλεσμα είναι αυξημένο αίσθημα δί ψας και πείνας. Το σώμα ξέρει από την πείρα του ότι παίρνει ενέργεια όταν πίνετε κάτι με γλυκιά γεύση. Το συκώτι προσαρμόζεται για την πρόσληψη ζάχαρης και ελαττώνει τη μετατροπή των αποθεμάτων πρωτεϊνών και αμύλου του σώματος. Όταν η προσαρμογή αυτή δεν ακολουθηθεί από πραγματική ζάχαρη, το συκώτι στέλνει ένα μήνυμα στον εγκέφαλος "Πεινάω!» Σειρά πειραμάτων έχουν αποδείξει κατ' επανάληψη ότι το αίσθημα πείνας που προκαλείται από τα γλυκαντικά μπορεί να διαρκέσει έως και 90 λεπτά -έστω κι αν το σώμα έχει ήδη πάρει αρκετή τροφή. Όσοι προτιμούν τα αναψυκτικά διαίτης τρώνε περισσότερο απ' όσο χρειάζεται το σώμα τους. Γιατί δεν πρέπει να αποφεύγετε το αλάτι Οι περισσότερες δίαιτες προκαλούν ταχεία απώλεια βάρους απαγορεύοντας εντελώς το αλάτι. Αυτό είναι επικίνδυνο τέχνασμα, επειδή η «επιτυχία» της δίαιτας συνίσταται απλώς σε έλλειψη νερού. Αν το σώμα πάρει πολύ λίγο αλάτι για παρατεταμένη περίοδο, εμφανίζεται οξύ σε ορισμένα κύτταρα, που βλάπτει τη δομή του DNA και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Η έλλειψη σε αλάτι μπορεί επίσης να είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τα αυξανόμενα περιστατικά οστεοπόρωσης. - 97 -
Το αλάτι και το νερό έχουν επίσης καίρια σημασία για το άσθμα και τις αλλεργίες. Και τα δύο μειώνουν την παραγωγή της ισταμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που θεωρείται υπεύθυνος για τις περισσότερες αλλεργικές αντιδράσεις. Σήμερα, το αλάτι στα φαγητά θεωρείται ευρέως ως κάτι αρνητικό, παρ' όλο που είναι στην πραγματικότητα ένα φυσικό αντι-ισταμινικό που είναι απαραίτητο στους πνεύμονες για να διατηρεί τους αεραγωγούς στεγνούς και να διαλύει τη βλέννα. Ο σωστός τρόπος να πίνετε Εμπειρικός κανόνας: να πίνετε ένα ποτήρι νερό (ένα τέταρτο του λίτρου) μισή ώρα πριν φάτε (πρωινό, γεύμα, δείπνο) και την ίδια περίπου ποσότητα δυόμισι ώρες μετά κάθε δείπνο. Αυτό είναι το ελάχιστο. Για να βεβαιωθείτε ότι το σώμα σας έχει πάρει το νερό που χρειάζεται, πρέπει επίσης να πίνετε δυο ποτήρια νερό μαζί με το κυρίως γεύμα και ένα πριν πέσετε για ύπνο. Σκέτο νερό. Το καλύτερο είναι το νερό της βρύσης. Αν είναι χλωριωμένο, αφήστε το σε μια ανοιχτή κανάτα· ύστερα από λίγο το χλώριο εξατμίζεται και η μυρωδιά του εξαφανίζεται. Εξαιτίας της αφυδατωτικής τους επίδρασης τα οινοπνευματώδη, ο καφές, το μαύρο τσάι και άλλα ποτά που περιέχουν καφεΐνη δεν υπολογίζονται για νερό! Μπορείτε να υπολογίσετε με μεγαλύτερη ακρίβεια τις ελάχιστες καθημερινές σας απαιτήσεις σε νερό: είναι 30 χιλιοστόλιτρα νερό για κάθε κιλό σωματικού βάρους. Επομένως, αν ζυγίζετε 66 κιλά χρειάζεστε 2 λίτρα. Αν πίνετε τόσο σκέτο νερό, δεν θα νοιώσετε την ανάγκη να πιείτε περισσότερο και δεν θα έχετε και τόση όρεξη για βραδινές παρεκτροπές με μπίρα και κρασί. Το ποτήρι που παρακινεί. Να έχετε στο χώρο εργασίας ένα πολύ μεγάλο ποτήρι γεμάτο με νερό, κατά προτίμηση ένα ποτήρι του μισού λίτρου ή από τα μεγάλα ποτήρια της μπίρας. Σύντομα θα αποκτήσετε την καλή συνήθεια να πίνετε τακτικά κι έτσι να αποφεύγετε τη λιγούρα για γλυκά και άλλα περιττά. Ζεστό το χειμώνα. Όταν έξω κάνει κρύο, πρέπει να αντικαταστήσετε το μεγάλο ποτήρι με ένα θερμός που θα έχει σκέτο ζεστό νερό. Πρόκειται για μια από τις πιο εκπληκτικές απλουστευτικές συμβουλές: ύστερα από μια εβδομάδα, ένα φλιτζάνι ζεστό νερό θα σας ξυπνάει τόσο όσο σας ξυπνούσε παλιότερα ο καφές ή το τσάι. Το ζεστό νερό είναι επίσης πολύ ωφέλιμο αν έχετε βραχνιάσει ή βρίσκεστε στα πρόθυρα του κρυώματος -είναι καθιερωμένο και αποδεδειγμένο φάρμακο της ιατρικής Ayurveda στην Ινδία. Να αλατίζετε το φαγητό. Όταν πίνετε περισσότερο νερό να φροντίζετε να αυξάνετε την κατανάλωση αλατιού σας. Όταν πιείτε δυο λίτρα νερό, το σώμα σας χρειάζεται περίπου τρία γραμμάρια αλάτι. (Αν πάρετε περισσότερο αλάτι, θα το καταλάβετε γιατί το σώμα σας φουσκώνει). Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας αλατιού είναι μυϊκές κράμπες τη νύχτα, κράμπες σε μύες που δεν γυμνάζετε και αίσθημα ιλίγγου. Ο Batmanghelidj βρήκε ότι το νερό είναι το φτηνότερο φάρμακο για ένα αφυδατωμένο σώμα. Η τακτική και επαρκής πρόσληψη νερού προλαβαίνει πολλές ασθένειες καν παθήσεις που βασανίζουν πολλούς, όπως ο διαβήτης, η καρδιοπάθεια, το έλκος στομάχου, το εντερικό έλκος, η χρόνια ιγμορίτιδα και πολλές άλλες που συνήθως συνδέονται με συναισθηματικές δυσκολίες. Υγιεινός ύπνος με νερό και αλάτι Με τους ασθενείς του που δεν μπορούσαν να κοιμηθούν, ο Batmang-helidj είχε πολύ καλά αποτελέσματα με το εξής απλό φάρμακο. Να πίνετε ένα ποτήρι νερό πριν πέσετε για ύπνο και μετά να βάζετε λίγο αλάτι πάνω στη γλώσσα σας. Αφήστε τη γλώσσα σας να χαλαρώσει - 98 -
και μην την πιέζετε πάνω στον ουρανίσκο. Ο συνδυασμός αυτός αλλάζει την ισχύ της ηλεκτρικής εκκένωσης στον εγκέφαλο και σας βοηθάει να αποκοιμηθείτε. Ο ομιλητής και το ποτήρι νερό Αν σας καλούν να μιλήσετε σε κοινό, χρησιμοποιήστε το εξής απλουστευτικό κόλπο: οποτεδήποτε χάνετε τον ειρμό των σκέψεων σας κατά τη διάρκεια της ομιλίας σας, σταματήστε να μιλάτε για λίγα δευτερόλεπτα και πιάστε το ποτήρι νερό που θα έχετε φροντίσει να υπάρχει δίπλα σας. Δεν ξέρουμε το λόγο, αλλά μια γουλιά διαυγές νερό κάνει διαυγείς και τις σκέψεις σας. Σε περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων, μόλις πιείτε λίγο νερό θα ξαναβρείτε τον ειρμό σας. (Κι αν το κόλπο δεν δουλέψει, ρωτήστε το ακροατήριο, «Λοιπόν, πού είχα μείνει;» Κανείς δεν θα ενοχληθεί). Για το λόγο αυτό πρέπει πάντοτε να έχετε πλάι σας ένα ποτήρι νερό όταν είναι να δώσετε μια ομιλία, έστω κι αν δεν διψάτε.
Απλουστευτική ιδέα 19: Ο καλύτερος τρόπος για να χαλαρώσετε Η κοινωνία μας είναι κουρασμένη. Οι σημερινοί ενήλικες κοιμούνται περισσότερο από 70 λεπτά λιγότερο από τους παππούδες τους. Για τα παιδιά και τους νέους, η διαφορά σε σχέση με τα παιδιά και τους νέους του 1910 είναι μεγαλύτερη, 90 λεπτά. Σήμερα, πολλά προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα, λοιμώξεις, ασθένειες του νευρικού συστήματος, ημικρανίες και αλλεργίες έχουν μια απλή αιτία: τον λίγο ύπνο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η βασική λειτουργία του ύπνου είναι να επαναφορτίζει τις εξαντλημένες μπαταρίες του. Κινητοποιούνται τα νοητικά αποθέματα και η διάθεση βελτιώνεται. Επίσης ο ύπνος βελτιώνει την ικανότητα μας να αντιδρούμε και να είμαστε παραγωγικοί. Ο Αμερικανός ερευνητής του ύπνου John M. Taub από το πανεπιστήμιο της Βιρτζίνιας μπόρεσε να το αποδείξει αυτό ήδη από το 1976 με μια ονομαστή μελέτη του. Όσοι υμμετείχαν στα τεστ ήταν κατά 15% πιο εύστροφοι ύστερα από κάθε υπνάκο, έκαναν κατά ένα τρίτο λιγότερα λάθη, η διάθεση τους ήταν καλύτερη και είχαν λιγότερο άγχος και νύστα. Τα επίπεδα ενέργειας τους αυξήθηκαν αισθητά. Είναι ιατρικά αποδεδειγμένο ότι είναι ανθυγιεινό να κοιμάστε πάρα πολύ λίγο ή πάρα πολύ. Ο ύπνος κάτω από τέσσερις ή πάνω από δέκα ώρες την ημέρα είναι επικίνδυνος για την υγεία, σύμφορα με τεστ που έκανε ο Βερολινέζος ερευνητής του ύπνου Karl Hecht· o κίνδυνος θνησιμότητας διπλασιάζεται! Πέρα από αυτό, μπορείτε να καταλήξετε μόνος σας στο προσωπικό σας στυλ ύπνου, που μπορεί να περιλαμβάνει ύπνο τη νύχτα και υπνάκο σε διάφορε; ώρες της μέρας. Αυτό όμως μπορεί να απαιτεί να κόψετε μερικές παλιές συνήθειες. Η απλουστευτική μέθοδος του μικρο-ύπνου Έχουμε να σας συστήσουμε τις εξής απλουστευτικές συμβουλές για να πετύχετε βέλτιστη βαθιά χαλάρωση με τον ύπνο σας. Ο κανόνας του Ναπολέοντα «Τέσσερις ώρες για τους άντρες, πέντε για τις γυναίκες και έξι για τους ηλίθιους». Αυτό ήταν το αυστηρό δόγμα του Ναπολέοντα για τον ύπνο. Τα κατάφερνε με ελάχιστο ύπνο τη νύχτα, αλλά αντιστάθμιζε με αρκετές σύντομες περιόδους ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο σημαντικός παράγοντας για να αντισταθμίσετε το έλλειμμα ύπνου δεν είναι πόσο πολύ κοιμάστε αλλά πόσο - 99 -
συχνά πηγαίνετε για ύπνο. Οι ειδικοί υποθέτουν ότι τη στιγμή που αρχίζουμε να αποκοιμιόμαστε το σώμα παράγει αυξητικές ορμόνες που διευκολύνουν την εντατική ανάκτηση δυνάμεων. Ο τύπος του Ντα Βίντσι Λένε ότι η μεγαλοφυής μορφή της Αναγέννησης, ο Λεονάρδος Ντα Βίλτσι, δεν κοιμόταν καθόλου τη νύχτα όταν περνούσε περιόδους απαιτητικής εργασίας και μεγάλης δημιουργικότητας. Αντί γι' αυτό, έπαιρνε έναν υπνάκο 15 λεπτών κάθε 4 ώρες. Ο ερευνητής ύπνου Claudio Stampi του πανεπιστημίου Χάρβαρντ ανακά-λυψε ότι με τη μέθοδο αυτή μπορεί κανείς πράγματι να παραμείνει παραγωγικός για περιορισμένη χρονική περίοδο. Όσοι συμμετέχουν σε ιστιοπλοϊκούς αγώνες χρησιμοποιούν αυτή την ιδέα. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος είναι να έχετε τρεις περιόδους ύπνου των 25 με 30 λεπτών και τη νύχτα έναν «κεντρικό ύπνο» 90 λεπτών (για να καταλάβει το σώμα σας ότι είναι νύχτα). Απαγορευμένες ζώνες και παράθυρα για υγιεινό ύπνο Κάθε ημέρα υπάρχουν δύο «απαγορευμένες» ζώνες, όπου είναι πάρα πολύ δύσκολο να πέσετε για ύπνο. Είναι από τις 10 έως τις 11 το πρωί και από τις 8 έως τις 9 το βράδυ. Μην προσπαθήσετε να κοιμηθείτε σε αυτές τις ενεργητικές περιόδους. Κάθε 90 λεπτά, ανοίγει στον εγκέφαλο μας ένα είδος «παράθυρου στο χρόνο»: είναι ακριβώς η κατάλληλη στιγμή για έναν σύντομο αναζωογονητικό ύπνο. Είναι εύκολο να βρείτε αυτό το σημείο εισόδου: όταν αισθάνεστε περισσότερο κουρασμένος, τότε είναι η καλύτερη στιγμή για έναν υπνάκο. Όταν ανοίγει το παράθυρο του ύπνου, το σώμα σας αντιδρά. Αισθάνεστε κουρασμένος, χασμουριέστε, τα βλέφαρα σας αρχίζουν να κλείνουν, το κεφάλι σας βαραίνει, τα ανακλαστικά σας γίνονται πιο αργά. Τρίβετε τα μάτια σας, ακουμπάτε το κεφάλι στα χέρια σας, αισθάνεστε ατονία και δυσκολία συγκέντρωσης, οι σκέψεις σας ξεφεύγουν από το θέμα. Αν στο σημείο αυτό πάρετε έναν υπνάκο, σημαίνει ότι ζείτε με το σώμα σας και όχι ενάντια του. Αποτέλεσμα θα είναι να αισθανθείτε εντελώς ανανεωμένος και πιο ενεργητικός. Δοκιμάστε τις ανάγκες σας σε ύπνο Κάντε μια δοκιμή. Υποφέρετε από πραγματική έλλειψη ύπνου αν...: • Κατά τη διάρκεια της ημέρας ξαπλώνετε και σας παίρνει ο ύπνος μέσα σε λιγότερο από 10 λεπτά (και ακόμα λιγότερο στην περίπτωση εφήβων και νεαρών ενηλίκων). • Γλαρώνετε στο τρένο ή στο λεωφορείο • Σε συνεδριάσεις ή παρουσιάσεις, αντιλαμβάνεστε ξαφνικά ότι χάσατε τις τελευταίες φράσεις του ομιλητή. Το φάρμακο για την έλλειψη ύπνου είναι το εξής: Φροντίστε να κοιμάστε τακτικά τουλάχιστον επτά ώρες κάθε νύχτα και όταν μπορείτε να παίρνετε κι έναν υπνάκο το απόγευμα. Αν είναι ανάγκη, το σαββατοκύριακο μπορείτε να αναπληρώνετε ένα μεγάλο έλλειμμα ύπνου. Αυτό που δεν μπορείτε να κάνετε είναι να αποθηκεύετε «περίσσευμα ύπνου» προκαταβολικά. Αν υπάρξει μια περίοδος που δεν κοιμάστε αρκετά, το σώμα σας μπορεί να αναπληρώσει εύκολα τον χαμένο ύπνο αν επί δύο ή τρεις ημέρες κοιμηθείτε οκτώ ώρες. Όταν για μια περίοδο έχετε κοιμηθεί πολύ λίγο, μην προσπαθήσετε να αναπληρώσετε το έλλειμμα με το να κοιμάστε πάρα πολύ· αυτό μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και απάθεια. Οι καλύτερες συμβουλές για τον υπνάκο σας - 100 -
1.
2.
4.
5.
6.
7.
Θετική προσέγγιση. Να εφαρμόζετε την πολιτική σας για έναν σύντομο υπνάκο χωρίς να αισθάνεστε ενοχές. Όσο πιο θετική η στάση σας, τόσο πιο αποτελεσματικός θα είναι ο ύπνος σας. Αν ο μάνατζερ ή οι συνάδελφοι σας δεν θέλουν να σας το επιτρέψουν, επιχειρηματολογήστε: «Όσοι παίρνουν τακτικά έναν υπνάκο μετά το μεσημεριανό φαγητό, παίρνουν λιγότερες μέρες αναρρωτική άδεια το χρόνο. Ο μεσημεριανός υπνάκος συμφωνεί με τους ανθρώπινους βιορυθμούς.» Μια μακροπρόθεσμη μελέτη που εκπονήθηκε από την Ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Αθήνας έδειξε σαφώς ότι ο μεσημεριανός υπνάκος μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος κατά 30%. Μεγάλες εταιρείες όπως οι SAP και Siemens έχουν ορίσει ζώνες ανάπαυσης για το προσωπικό τους και αυτό έχει οδηγήσει σε σαφή αύξηση της παραγωγικότητας. Κανονικότητα. Αν είναι δυνατόν, προσπαθήστε να παίρνετε τον υπνάκο σας την ίδια ώρα κάθε μέρα και υπό τις ίδιες συνθήκες. Καλύτερο είναι να κοιμάστε το απόγευμα, μεταξύ 2 και 5, τουλάχιστον για τέσσερα λεπτά της ώρας. Ο ύπνος αυτή την περίοδο προσφέρει το διπλάσιο ευεργετικό αποτέλεσμα απ' ό,τι σε άλλες περιόδους της ημέρας. Αν δεν έχετε ευκαιρία να κοιμηθείτε στη δουλειά σας, ίσως μπορείτε να πάρετε έναν μικρό υπνάκο μετά τη δουλειά, πριν αρχίσετε τις άλλες σας δραστηριότητες. 3. Σταθερό τελετουργικό. Να εκμεταλλεύεστε τους συνειρμούς που βοηθούν να σας έρθει ο ύπνος: η ίδια πολυθρόνα, ένα μαξιλαράκι. Βγάλτε από την πρίζα το τηλέφωνο, ξεσφίξτε τα ρούχα σας, κάντε μερικές κινήσεις για να χαλαρώσουν οι μύες σας, διαβάστε ένα μικρό στοχαστικό κείμενο. Βρείτε τι φέρνει αποτέλεσμα σε σας προσωπικά. Ένα ευχάριστο δωμάτιο. Να κοιμάστε σε ένα οικείο δωμάτιο που σας προκαλεί ηρεμία και σας καθησυχάζει. Πρέπει να είναι ήσυχο, ελαφρά σκοτεινό και όχι πολύ ζεστό περίπου 16 με 18 βαθμούς. Ποιότητα, όχι ποσότητα. Η επωφελής επίδραση του ύπνου εξαρτάται περισσότερο από την κατάλληλη στιγμή παρά από τη συνολική του διάρκεια. Ένας πολύ σύντομος ύπνος που Ξεκινάει τη βέλτιστη στιγμή (όταν ανοίξει το παράθυρο του ύπνου) έχει εξίσου αναζωογονητικό αποτέλεσμα όσο και μια παρατεταμένη σιέ-στα, ίσως μάλιστα και περισσότερο. Κατά κανόνα, η βέλτιστη διάρκεια είναι από 4 έως 20 λεπτά. Μπορείτε να κοιμηθείτε οπουδήποτε. Καθίστε στη λεγόμενη «στάση του αμαξά» με τα πόδια ανοιχτά, πάνω σε ένα σκαμνί. Γείρετε λιγάκι προς τα εμπρός το κεφάλι και το πανωκόρμι σας και στηρίξτε τα χέρια και τα μπράτσα στους μηρούς και τα γόνατα. Σε αίθουσες αναμονής, σε διαδρομές με το τρένο, και σε άλλες παρόμοιες καταστάσεις, να έχετε όρθια τη ράχη, καλά στηριγμένη, και το κεφάλι ελαφρά γερμένο προς τα εμπρός ή προς τα πίσω, Σημαντικό για την κυκλοφορία είναι να μην σταυρώνετε τα πόδια σας. Αν κάθεστε στο γραφείο σας, βάλτε τα χέρια και τους αγκώνες πάνω στην επιφάνεια του γραφείου, και στηρίξτε το κεφάλι σας πάνω στα μπράτσα. Μια εναλλακτική λύση είναι να χρησιμοποιήσετε για μαξιλάρι έναν χαρτοφύλακα (αν είναι επίπεδος και όχι πολύ σκληρός) ή ένα διπλωμένο πουλόβερ ή πανωφόρι· βάλτε το πάνω στο τραπέζι, βάλτε τα χέρια σας γύρω του και ακουμπήστε επάνω το κεφάλι σας. Ακούστε ώσπου να κουραστείτε. Ακούστε στοχαστική μουσική ή αφουγκραστείτε τον ήχο του ανεμιστήρα ή του κλιματιστικού. Όσο πιο ομαλή και προβλέψιμη είναι η ακολουθία των ήχων ή της μουσικής, τόσο πιο εύκολα θα σας πάρει ο ύπνος. Εναλλακτικά, μπορείτε να φανταστείτε ότι βρίσκεστε ξαπλωμένος σε μια καλύβα στα νησιά Φίτζι - 101 -
στον Ειρηνικό Ωκεανό και ακούτε τον ανάλαφρο φλοίσβο των κυμάτων ενώ οι γρύλοι τραγουδούν στο βάθος. 8. Το φαγητό μπορεί να σας φέρει κούραση. Τα γεύματα που περιέχουν υδατάνθρακες σας βοηθούν να αποκοιμηθείτε και κάνουν τον ύπνο να διαρκεί περισσότερο: μια φέτα ψωμί, μια πατάτα, ένα μικρό γλυκό, ένα ποτήρι γάλα. Πριν από τον ύπνο μην πιείτε πολλά υγρά. 9. Να ξυπνάτε σωστά. Μην σηκώνεστε απότομα. Ο κανόνας είναι να αφήσετε για το ξύπνημα σας περίπου τόση ώρα όση χρειαστήκατε για να αποκοιμηθείτε. Βοηθήστε το σώμα σας να ξυπνήσει, κάνοντας βαθιές εισπνοές και εκπνοές. Το τέντωμα και το χασμουρητό σας βοηθούν επίσης να ξυπνήσετε. Το να ρίξετε κρύο νερό στο πρόσωπο σας (καλό για τη χαμηλή πίεση), να βουρτσίσετε τα δόντια σας, να πιείτε ένα ποτήρι κρύο νερό, να φάτε ένα ελαφρύ γεύμα που να περιέχει πρωτεΐνες (π.χ. ένα γιαούρτι) κάνουν τον εγκέφαλο να εκκρίνει διεγερτικούς νευροδιαβιβαστές. 10. Μήπως είστε εναντίον του υπνάκου; Ορισμένοι άνθρωποι αισθάνονται εξαντλημένοι ύστερα από έναν σύντομο ύπνο και για το λόγο αυτό τον αποφεύγουν. Αλλά ακόμα κι αυτοί μπορούν να ωφεληθούν από έναν υπνάκο. Κατά κανόνα, δεν χρειάζονται περισσότερες από τέσσερις με πέντε ημέρες για να αλλάξετε στάση και από ορκισμένος εχθρός της μεσημεριανής σιέστας να γίνετε φανατικός οπαδός του υπνάκου. Ιδιαίτερα χρήσιμο είναι να κάνετε την αλλαγή αυτή όταν αντιλαμβάνεστε ότι μεγαλώνετε και ότι η γενική σας παραγωγικότητα μειώνεται. Σε ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστείτε 20 μέρες για να συνηθίσετε την καινούργια συνήθεια. Μετά τη φάση αυτή θα αισθάνεστε σε φόρμα και η διάθεση σας θα είναι θετική ύστερα από έναν σύντομο υπνάκο, αν καταφέρετε να ενσωματώσετε τη συνήθεια στην καθημερινή σας ρουτίνα. Όχι άλλα κατσούφικα πρωινά Μόνο το 8% από εμάς είμαστε σαφώς νυκτόβιοι τύποι που το πρωί αισθάνονται χάλια. Μια μελέτη που διεξήχθη από κοινού από αγγλικά και αμερικανικά πανεπιστήμια για μεγάλο διάστημα έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων είναι ευέλικτοι, μικτοί τύποι. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι κατσούφηδες το πρωί δεν είναι έτσι από τη φύση τους· απλώς, το έχουν πει στον εαυτό τους ξανά και ξανά, μέχρι που το πίστεψαν. Επομένως, όλοι σχεδόν μπορούμε να ξεπεράσουμε την πρωινή κακοκεφιά, αρκεί να μάθουμε τον τρόπο. Κάτι ζεστό πριν σηκωθείτε. Κατά τη διάρκεια της νύχτας το σώμα σας χάνει ένα με δύο λίτρα νερό. Όσο πιο γρήγορα αναπληρώσετε αυτή την απώλεια, τόσο το καλύτερο. Καλύτερο είναι να πιείτε, με άδειο ακόμα στομάχι, δυο ποτήρια μεταλλικό νερό. Ή, αν προτιμάτε κάτι ζεστό, βάλτε αποβραδίς ένα θερμός με ζεστό τσάι,ή ζεστό ζωμό πλάι στο κρεβάτι σας και πιείτε λίγο το πρωί πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι. Τεντωθείτε. Διδαχτείτε από τους σκύλους και τις γάτες. Ύστερα από οκτώ ώρες ύπνο, οι μύες, οι σύνδεσμοι και οι τένοντες σας έχουν ελαφρώς συσταλεί. Ένα καλό τέντωμα όσο είστε ακόμα στο κρεβάτι (αν βέβαια σας κάνει καλό, δεν είναι απαράβατος κανόνας) δίνει στο σώμα σας ένα μήνυμα: αύξησε την προμήθεια οξυγόνου, βγάλε ορμόνες που προκαλούν ευτυχία, ετοίμασε για δράση τους μύες. Αφιερώστε πέντε λεπτά σε αυτή τη διαδικασία. - 102 -
Όταν μια έγκυος είναι πολύ κουρασμένη, η μαμή τη συμβουλεύει να σηκώσει τα χέρια, να τεντώσει τα δάχτυλα, να τα σφίξει σε γροθιά, να ξανατεντώσει με ορμή τα δάχτυλα, και να επαναλάβει την όλη διαδικασία 10 φορές. Αυτή η άσκηση «άντλησης» με τα χέρια θέτει σε κίνηση την κυκλοφορία, όπως όταν προθερμαίνουμε έναν κινητήρα ντίζελ. Αρωματοθεραπεία. Βάλτε στο κομοδίνο σας το αγαπημένο σας άρωμα ή κολόνια. Αμέσως μόλις χτυπήσει το ξυπνητήρι, βάλτε λίγο άρωμα στον καρπό σας και μυρίστε «την ευωδιά της ημέρας». Αυτό λειτουργεί και για γυναίκες και για άντρες. Διεγερτικό αποτέλεσμα έχουν τα εξής αρώματα: χαμομήλι, λεβάντα, μέντα, δεντρολίβανο, άγριο κυπαρίσσι, λεμόνι. Γεμίστε ευγνωμοσύνη. Ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Ντέιβιντ Θόροου έκανε στον εαυτό του τις εξής τρεις ερωτήσεις κάθε πρωί που ξυπνούσε: Τι καλό υπάρχει στη ζωή μου; Για ποια πράγματα μπορώ να είμαι ευτυχισμένος; Για ποια πράγματα χρωστώ ευγνωμοσύνη; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις δημιουργούν φιλική, θετική και δραστήρια διάθεση. Ανοίξτε το δρόμο. Ο Αμερικανός γιατρός και ψυχολόγος Reid Wilson επισημαίνει ότι η καταθλιπτική διάθεση το πρωί μπορεί να οφείλεται σε μια υποσυνείδητη αποστροφή για τις μικρές λεπτομέρειες της πρωινής ρουτίνας. Μπορεί επίσης να έχετε αρνητικές προσδοκίες για το τι σας επιφυλάσσει η ημέρα. Κάντε μια εντελώς ειλικρινή ανάλυση: Τι σας τη δίνει στα νεύρα το πρωί; Ειδικότερα, ποιος; Μήπως χρειάζεστε μεγαλύτερη ησυχία; Αν είναι ανάγκη, να σηκώνεστε νωρίτερα ώστε να έχετε χρόνο για τον εαυτό σας. Ο χρόνος εξακολουθεί να είναι το σπουδαιότερο συστατικό για ένα επιτυχημένο πρωινό πρόγραμμα. Όσοι ξεκινούν το πρωί τους κάτω από τον έλεγχο του δευτερολεπτοδείκτη έχουν βάλει το σώμα και την ψυχή τους σε ανθυγιεινή κατάσταση «γρήγορης λειτουργίας». Προσθέστε μισή ώρα επιπλέον στο συνηθισμένο σας πρόγραμμα. Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας. Απολαύστε με την ησυχία σας την ιεροτελεστία του μπάνιου σας. Όταν ο καιρός είναι καλός, καθίστε έξω στο μπαλκόνι και απολαύστε το πρωινό σας χωρίς βιασύνη. Θα διαπιστώσετε ότι έτσι το πρωινό σας μετατρέπεται σε μια πηγή χαλάρωσης και ευτυχίας. Προετοιμάστε το πρωί σας. Βελτιστοποιήστε την «εξέδρα εκτόξευσης» σας. Ετοιμάστε τα ρούχα σας και τα πράγματα της δουλειάς σας αποβραδίς και έχετε στρωμένο το τραπέζι για το πρωινό. Ένα καθαρό, φωτεινό, τακτοποιημένο μπάνιο, με όμορφη μυρωδιά, είναι σημαντικό για να ξεκινήσετε καλά την ημέρα σας. Στο μπάνιο πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένα πράγμα που να το περιμένετε με λαχτάρα: ένα ραδιόφωνο συντονισμένο στον αγαπημένο σας σταθμό, λουλούδια, πετσέτες ζεσταμένες στο καλοριφέρ, κτλ. Απέξω νερό. Το ντουζ έχει αναζωογονητική επίδραση μόνο αν μετά το ζεστό νερό περάσετε στο κρύο (15 βαθμοί). Ο καλύτερος τρόπος για το κρύο ντους είναι αυτός που προτάθηκε από τον Sebastian Kneipp, ιερωμένο και υδροθεραπευτή του 19ου αιώνα: να φέρνετε το κρύο νερό σταδιακά όλο και πιο κοντά στην καρδιά σας· πρώτα το δεξί πόδι, μετά το δεξί χέρι, μετά το αριστερό πόδι, το αριστερό χέρι, η πλάτη, το στήθος. Το σοκ μετριάζεται αισθητά αν την ίδια στιγμή έχετε γεμίσει το στόμα σας με κρύο νερό. Η πρωινή εφημερίδα κάνει καλό στην υγεία. Μια γνήσια απλουστευτική συμβουλή: αν συνηθίζετε το πρωί να βγαίνετε για να πάρετε εφημερίδα, φορέστε κάτι ζεστό και μετατρέψτε τη διαδρομή μέχρι το γραμματοκιβώτιο ή το περίπτερο σε έναν σύντομο περίπατο τριών λεπτών. Ο φρέσκος αέρας πριν από το πρώτο γεύμα της ημέρας βάζει σε κίνηση την κυκλοφορία και τον μεταβολισμό - 103 -
σας. Καλή διάθεση με πράσινο τσάι. Οι αθλητίατροι του πανεπιστημίου του Σικάγου έχουν κάνει εκτεταμένες έρευνες για τα ροφήματα του πρωινού. Η καλύτερη λύση ήταν σαφώς το πράσινο τσάι. Αφυδατώνει το σώμα λιγότερο απ' ό,τι το μαύρο τσάι ή ο καφές. (Ο καφές προκαλεί επίσης υπερβολική οξύτητα στο σώμα). Το πράσινο τσάι αυξάνει επίσης το επίπεδο της σεροτονίνης, κάτι που έχει θετική επίδραση στη διάθεση. Τώρα έχετε κάνει μερικά ακόμα βήματα στο δρόμο προς την απλοποίηση. Η συνείδηση σας είναι τώρα περισσότερο ικανή να αντεπεξέρχεται στις πολλές απλοποιήσεις και βελτιώσεις που σχηματίζουν τον μεγάλο δρόμο που οδηγεί στον εσωτερικό σας στόχο. Τώρα είστε έτοιμος να ενσωματώσετε μια ακόμα διάσταση της ζωής σας στον δρόμο προς την απλοποίηση: τους ανθρώπους γύρω σας.
- 104 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 5
Μάθετε να διατηρείτε, να βαθαίνετε και να χαίρεστε τις σχέσεις με άλλους ανθρώπους, δίνοντας και παίρνοντας αμοιβαία
Έχετε δοκιμάσει αυτή την υπέροχη αίσθηση, όταν τα προβλήματα διαλύονται σαν ατμός καθώς τα συζητάτε με κάποιον άλλον; Όταν σας δίνουν βοήθεια που δεν την περιμένατε; Ή όταν είστε σε θέση να κάνετε κάτι καλό για έναν άλλον; Μια ζωή χωρίς τέτοιες σχέσεις είναι φτωχή και μπερδεμένη. Από την άλλη πλευρά, μια ζωή με φίλους είναι πλούσια και απλή. Πολλές από τις μεθόδους απλοποίησης που έχουμε ήδη εξετάσει είναι πολύ πιο αποτελεσματικές όταν τις δοκιμάζετε και τις εξασκείτε με άλλους ανθρώπους. Το κεφάλαιο αυτό θα σας πει πώς να βρείτε αυτούς τους άλλους ανθρώπους.
Απλουστευτική ιδέα 20: Χρησιμοποιήστε τη δικτύωση για να τερματίσετε την απομόνωση σας Αν διαβάζετε τις σελίδες του κουτσομπολιού στα περιοδικά λάιφ-στάιλ θα βλέπετε πόσο συχνά οι διάσημοι συναντιούνται με άλλους διάσημους. Αυτό είναι το μυστικό για να δημιουργήσετε ένα δίκτυο: άλλωστε κι οι διάσημοι χάρη στις συναντήσεις τους αυτές έγιναν διάσημοι! Μπορεί να γράψετε ένα μπεστ-σέλερ, να κάνετε μια καταπληκτική εμφάνιση στην τηλεόραση, να δίνετε τόσο καλά σεμινάρια που να γίνουν θρυλικά ή να έχετε απίστευτη επιτυχία στις επιχειρήσεις, αν όμως στη συνέχεια ζείτε απομονωμένος στην ιδιωτική σας ζωή, η επιτυχία σας θα είναι βραχύβια. Κανείς δεν έχει κατορθώσει να προοδεύσει επαγγελματικά χωρίς δικτύωση. Παλιότερα, αυτό το αποκαλούσαν «διασυνδέσεις» και είχε υποτιμητική χροιά. Με τα χρόνια, έχει αναδειχθεί σε μέθοδο γενικά αναγνωρισμένη, επειδή βοηθάει όλους τους εμπλεκόμενους. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη δικτύωση σαν μια αναζήτηση για πελάτες ή για προστατευόμενους, αλλά μάλλον σαν μια κατάσταση αμοιβαίου οφέλους από την οποία όλοι μπορούν να βγουν ωφελημένοι. Η δικτύωση δεν πρέπει να είναι μια πεισματική αναζήτηση: «Θα μου φανεί άραγε χρήσιμος ποτέ αυτός;» Εμπιστευτείτε τα έμφυτα συναισθήματα αντιπάθειας και συμπάθειας που σας δημιουργεί ο κάθε άνθρωπος. Αν συμπαθείτε κάποιον, επενδύστε χρόνο στη σχέση σας μαζί του, ανεξάρτητα από το αν είναι συνάδελφος ή φευγαλέα γνωριμία. Απολαύστε τις σχέσεις με πελάτες και με συναδέλφους που εκτιμάτε. Την ίδια στιγμή, να σκέπτεστε και προς τις δύο κατευθύνσεις - όχι μόνο «Πώς μπορεί να με βοηθήσει σε κάτι αυτός;» αλλά και «Πώς μπορώ να βοηθήσω τον άλλον, ώστε να θέλει να δικτυωθεί μαζί μου;» Βασικός κανόνας 1: Ξεκινήστε αμέσως. Αν μόλις και μετά βίας μιλάτε σε ένα νέο συνάδελφο τους τρεις πρώτους μήνες, θα είναι δύσκολο να γίνετε φιλαράκια τον τέταρτο μήνα. Βασικός κανόνας 2: Μην πιέζετε. Δώστε στον άλλον την ευκαιρία να σας προσεγγίσει. Πλησιάστε τον βήμα προς βήμα. Βασικός κανόνας 3: Μην αφήνετε τα πάντα στην τύχη. Έστω κι αν οι φιλικές σχέσεις είναι σε τελική ανάλυση ένα δώρο, αξίζει να προγραμματίζετε τις κοινωνικές σας επαφές. Ας δούμε μερικές δοκιμασμένες συμβουλές αποδεδειγμένης αξίας που θα σας βοηθήσουν. - 105 -
Να ορίσετε «ώρες επίσκεψης» Απλοποιήστε το ολοένα και πιο δύσκολο πρόβλημα των συναντήσεων με συναδέλφους, φίλους και γνωστούς που ποτέ δεν έχουν ελεύθερο χρόνο. Διαλέξτε μια συγκεκριμένη μέρα κάθε μήνα, κατά την οποία το σπίτι σας θα είναι ανοιχτό σε επισκέπτες (ίσως το βράδυ της πρώτης Παρασκευής κάθε μήνα). Μη βάλετε πολύ ψηλές προδιαγραφές όσον αφορά το φαγητό. Μια και ποτέ δεν θα μπορείτε να είστε σίγουρος πόσοι καλεσμένοι θα έρθουν, θα πρέπει διαρκώς να αυτοσχεδιάζετε -πράγμα που δίνει στη συγκέντρωση μια άλλη χάρη. Αν όλα αυτά σας φαίνονται πολύ ακριβά ή αν σας φαίνεται ότι η μέθοδος αφήνει πάρα πολλά στην τύχη, μια ευκολότερη λύση είναι να αποφασίσετε μια συγκεκριμένη μέρα του μήνα στην οποία θα καλείτε συγκεκριμένους καλεσμένους. Μια μέρα για την ευρύτερη οικογένεια Μπορείτε να κάνετε κάτι παρόμοιο με γονείς, παππούδες, πεθερικά, αδέρφια, ξαδέρφια, θείους και θείες: να προτείνετε μια οικογενειακή συγκέντρωση μια φορά το χρόνο. Με τον τρόπο αυτό, όλοι θα έχουν μια ευκαιρία να βρεθούν και να ανανεώσουν την επαφή τους ακόμα και με μακρινούς συγγενείς. Αυτό το είδος συγκέντρωσης μειώνει δραστικά τον αριθμό των επιμέρους επισκέψεων από συγγενείς και διευκολύνει όσα μέλη της οικογένειας σας έχουν δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις. Διευκολύνετε τις νέες επαφές Όταν διοργανώνετε ένα πάρτι, ένα σεμινάριο, μια οικογενειακή συγκέντρωση, οποιαδήποτε κοινωνική εκδήλωση, φροντίστε να μη γίνονται παρέες αποκλειστικά από όσους ήδη γνωρίζονται μεταξύ τους. Αν καλέσετε κόσμο σε δείπνο, μπορείτε να ορίσετε εσείς τις θέσεις γύρω από το τραπέζι για να διευκολύνετε την επιτυχημένη δικτύωση. Αν έχετε πολλά τραπέζια, οργανώστε παιχνίδια που θα δώσουν την ευκαιρία σε καλεσμένους διαφορετικών τραπεζιών να έρθουν σε επαφή. Όταν ανακοινώνετε «ο μπουφές είναι έτοιμος», αναφερθείτε ανοιχτά στο θέμα, λέγοντας: «Αξιοποιήστε την ευκαιρία να κάνετε νέες γνωριμίες». Πολλοί θεωρούν ότι η φράση αυτή σπάει τον πάγο και τους δίνει την ευκαιρία να αρχίσουν να μιλούν με τους άλλους. Στις μεγάλες συγκεντρώσεις, μη φοβάστε να μοιράσετε κονκάρδες με το όνομα του καθενός αν υπάρχουν πολλοί που δεν γνωρίζονται. Βάλτε τον καθένα να γράψει στην κονκάρδα του κάτι τυπικό αλλά ελαφρώς μυστηριώδες. Αυτός είναι πολύ καλός τρόπος για να δώσει αφορμή σε ανθρώπους που δεν γνωρίζονται να αρχίσουν συνομιλία. Συνδυάστε μαγειρική και δικτύωση Σκεφτείτε με ποιους φίλους σας θα μπορούσατε να μαγειρέψετε μαζί. Μπορείτε να κανονίσετε ένα γεύμα στο οποίο θα ετοιμάσετε όλοι μαζί το φαγητό. Έτσι. δεν θα παλεύετε μόνος σας αγχωμένος στην κουζίνα· θα καταφέρετε διπλάσια πράγματα μέσα στον ίδιο χρόνο -και ταυτόχρονα θα μάθετε και μερικά καινούργια μαγειρικά κόλπα. Αν μάλιστα μαγειρέψετε τόσα πολλά που να μπορείτε να φυλάξετε και για την επόμενη ή τη μεθεπόμενη μέρα, η εξοικονόμηση χρόνου θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. - 106 -
Η αλυσίδα της καλοσύνης Η Oprah Winfrey, η αδιαμφισβήτητη βασίλισσα των εκπομπών με καλεσμένους στην αμερικανική τηλεόραση, έχει δημιουργήσει μια εκδήλωση που έκανε αίσθηση στην αμερικανική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Λέγεται «αλυσίδα της καλοσύνης». Ο κάθε θεατής της εκπομπής καλείται να κάνει κάτι καλό για κάποιο άλλο πρόσωπο — κατά προτίμηση, κάποιον που δεν θα το περιμένει: να προσφέρει κάτι (λουλούδια, ένα βιβλίο, ένα δίσκο), να τον επισκεφτεί, να του κάνει τα ψώνια, να τον καλέσει για δείπνο ή κάτι άλλο. Όσο μεγαλύτερη φαντασία δείξει κανείς, τόσο καλύτερα. Υπάρχει μία μόνο προϋπόθεση: ο αποδέκτης δεν επιτρέπεται να ανταποδώσει την καλοσύνη· αντί γι' αυτό, πρέπει και ο ίδιος να κάνει μια καλή πράξη με αποδέκτη κάποιον τρίτο. Κι έτσι, η αλυσίδα συνεχίζεται. Έχει οδηγήσει στα πιο υπέροχα πράγματα: από ανθοπώλες που ανακαλύπτουν με κατάπληξη τόσους νέους πελάτες έως εχθρούς γείτονες που ξαφνικά γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Το καλό με την ιδέα αυτή είναι ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε χώρα. Δεν χρειάζεστε μια τηλεοπτική διασημότητα για να αρχίσετε να την εφαρμόζετε κι εσείς. Πώς να προσκαλείστε σε ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις Στις μεγάλες εταιρείες, ο υπεύθυνος για τους καταλόγους των προσκεκλημένων σε εορταστικές εκδηλώσεις ή σε πάρτι είναι συνήθως η γραμματέας του διευθυντή ή το τμήμα δημοσίων σχέσεων. Βρείτε ποιος είναι υπεύθυνος και πείτε, εντελώς ανοιχτά, «Θα ήθελα πολύ να έρθω στη δεξίωση που θα δοθεί για την εμπορική έκθεση». Κατά κανόνα, οι διοργανωτές ευχαριστούνται όταν κάποιος δείχνει ενδιαφέρον: συνήθως οι πιο πολλοί καλεσμένοι βρίσκονται εκεί με βαριά καρδιά ή από υποχρέωση. Στην εκδήλωση, πλησιάστε εκείνους που κανόνισαν να προσκληθείτε, και ευχαριστήστε τους. Αν τους κάνετε καλή εντύπωση, σύντομα θα βρίσκεστε στον επόμενο κατάλογο προσκαλεσμένων. Πώς να συμπεριφέρεστε σε ένα πάρτι Μην αφήνετε τα πράγματα στην τύχη· να βάζετε στόχους. «Θα ήθελα να μιλήσω στον καθηγητή κ. Χ. τουλάχιστον για πέντε λεπτά ώστε μετά να θυμάται το όνομα μου.» Ή, «θέλω επιτέλους να γνωρίσω τη Ρίτα έξω από το αγχωτικό περιβάλλον του γραφείου, ώστε να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις μεταξύ μας προστριβές.» Όμως, το γεγονός ότι έχετε στόχους δεν πρέπει να σας εμποδίσει να είστε ανοιχτός σε απροσδόκητες συναντήσεις. Κάθε φορά που συναντάτε κάποιον, να το αντιμετωπίζετε κυρίως σαν παιχνίδι και σαν ευκαιρία χαλάρωσης, όχι σαν συνέχιση της δουλειάς σας με άλλα μέσα. Φροντίστε να κρατάτε μια ισορροπία ανάμεσα στην «εκπομπή» και στη «λήψη». Να ακούτε τον άλλον και να μιλάτε κι εσείς. Ενδιαφερθείτε για τον συνομιλητή σας χωρίς να φτάσετε να ακούγεστε σαν ανακριτής. Πείτε πράγματα για τον εαυτό σας που θα σας ενδιέφερε να μάθετε και για τον άλλον. Χρήσιμο είναι να έχετε, κάτι που να μπορεί να δώσει αφορμή για να ανοίξει συζήτηση ώστε να σπάσει ο πάγος: μια ασυνήθιστη γραβάτα, μια πρωτότυπη καρφίτσα. Μερικές φορές ένα καινούργιο ζευγάρι σικ παπούτσια φέρνει αποτέλεσμα. Μη σας φοβίζει να ξεκινήσετε συζήτηση με ένα εντελώς τετριμμένο θέμα: πείτε έναν καλό λόγο για τον μπουφέ ή συζητήστε για τον καιρό. To βασικό είναι ότι η συζήτηση σας δεν πρέπει να μείνει στο αρχικό θέμα. - 107 -
Πώς να γίνετε ευπρόσδεκτος καλεσμένος Τις σπουδαιότερες επαφές στην ιδιωτική και στην επαγγελματική σας ζωή θα τις βρείτε σε εκδηλώσεις όπου έχετε προσκληθεί από άλλους. Οι προσκλήσεις μπορούν να σας οδηγήσουν σε πολύτιμες φιλίες, αλλά και σε μακρόχρονες έχθρες -και η έχθρα μπορεί να ξεκινήσει από μια απλή απροσεξία. Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση των οικοδεσποτών σας και σκεφτείτε τι θα περιμένατε εσείς στη θέση τους από τους καλεσμένους σας. Να αναγνωρίσετε την πρόσκληση Αν λάβετε γραπτή πρόσκληση, πάντοτε είναι καλό να επιβεβαιώσετε ότι πρόκειται να πάτε, έστω κι αν δεν σας το ζητούν ρητά. Η ένδειξη «RSVP» (απαντήστε παρακαλώ) είναι ένας ευγενικός τρόπος για να πει ο οικοδεσπότης σας: «Βοηθήστε με να προγραμματίσω! Θέλω να ξέρω πόσο φαγητό να ετοιμάσω και αν θα χρειαστεί να δανειστώ καρέκλες!» Να προσφέρετε μερικά λουλούδια Ένα μπουκέτο λουλούδια (όχι ολόκληρα φυτά σε γλάστρα) είναι το ασφαλέστερο δωράκι. Ωστόσο, σημαίνει επιπλέον στρες για τον οικοδεσπότη σας: να πετάξει το χαρτί, να βρει ένα βάζο, να κόψει τα κοτσάνια και να τακτοποιήσει τα λουλούδια. Για το λόγο αυτό, έχουν γίνει δημοφιλείς οι έτοιμες συνθέσεις λουλουδιών σε ένα μπωλ με το ειδικά σφουγγαράκι. Αν το σφουγγαράκι υγραίνεται τακτικά, τα λουλούδια διαρκούν τουλάχιστον όσο και τα κομμένα λουλούδια του μπουκέτου. Ταυτόχρονα, ίσως είναι καλύτερο να αποφύγετε: • γαρίφαλα, που θεωρούνται παλιομοδίτικα από πολλούς, • κόκκινα τριαντάφυλλα, που μπορούν να θεωρηθούν ερωτική εξομολόγηση, • τουλίπες, γλαδιόλες και άλλα λουλούδια που μπορούν να παρεξηγηθούν για «άνθη νεκροταφείου» Λουλούδια μπορείτε να προσφέρετε και σε άντρες. Πολλά εργένικα σπίτια θα κέρδιζαν αν έπαιρναν λίγο χρώμα. Αν ο οικοδεσπότης σας παραπονεθεί «Μα, δεν ήταν ανάγκη!», να το εκλάβετε ως ευγένεια και να του προσφέρετε λουλούδια και την επόμενη φορά. Να φτάνετε στην ώρα σας Το τι ακριβώς σημαίνει «στην ώρα σας» ποικίλλει ανάλογα με την περίσταση. Για ένα πάρτι σε σπίτι, είναι καλύτερο να φτάσετε μέσα σε οκτώ λεπτά μετά την ώρα που σας έχουν πει. Ωστόσο, αν η πρόσκληση αφορά δείπνο είναι καλύτερο να φτάσετε ακριβώς στην ώρα. Αν πρόκειται για κοκτέιλ πάρτι, δεν πειράζει να φτάσετε λίγο πιο αργά, όχι όμως περισσότερο από μισή ώρα. Αν η πρόσκληση είναι για «ανοιχτές πόρτες» και αναφέρει μια ζώνη ωρών, είναι καλύτερο να μη φτάσετε αργότερα από μία ώρα πριν από την ώρα λήξης. Τέλος, ποτέ να μη φτάνετε νωρίτερα για να μη διακόπτετε τις τυχόν τελευταίες προετοιμασίες. Να είστε εκδηλωτικός Είναι πολύ κουραστικό να έχει κανείς εξαιρετικά συνεσταλμένους προσκαλεσμένους που περιμένουν πάντοτε από τον οικοδεσπότη τους να πάρει την πρωτοβουλία. Να διευκολύνετε τον οικοδεσπότη σας. Αν δεν ξέρετε κανέναν σε ένα πάρτι, μιλήστε στον διπλανό σας. Ο απλούστερος τρόπος για να ξεκινήσετε μια συζήτηση είναι «Ποια σχέση έχετε με τους οικοδεσπότες;» Αυτό συνήθως οδηγεί πολύ γρήγορα σε άλλα θέματα. Μην περάσετε όλο το βράδυ συζητώντας με το ίδιο πρόσωπο. - 108 -
Όταν οι οικοδεσπότες σας πουν ότι είναι ώρα για φαγητό, μην ντραπείτε να είστε ο πρώτος που θα πλησιάσει στο τραπέζι. Παλιότερα εθεωρείτο ευγενικό να είναι κανείς πολύ συγκρατημένος εκείνη τη στιγμή, αλλά σήμερα αυτό αντιμετωπίζεται πιο αρνητικά. Βοηθήστε τον οικοδεσπότη σας· πλησιάστε καλεσμένους που δείχνουν συνεσταλμένοι και τραβήξτε τους στη συζήτηση. Μην κρατάτε αιχμάλωτους τους οικοδεσπότες σας Ασφαλώς πρέπει να κουβεντιάζετε με τους οικοδεσπότες σας, αλλά μην τους μονοπωλείτε. Φροντίστε να μπορεί ο κάθε καλεσμένος να δεχτεί ένα ίσο μερίδιο της προσοχής των οικοδεσποτών. Στα μεγάλα πάρτι είναι αδύνατον οι οικοδεσπότες να πλησιάσουν κάθε προσκεκλημένο. Πρέπει να πάρετε την πρωτοβουλία. Να πλησιάζετε τους άλλους έχοντας ένα στόχο. Να χρησιμοποιείτε την κάθε στιγμή για συνειδητή δικτύωση. Αν θέλετε να γνωρίσετε ένα συγκεκριμένο καλεσμένο, ζητήστε από τον οικοδεσπότη σας να σας συστήσει. Ο οικοδεσπότης σας θα δεχτεί μετά χαράς, επειδή σκοπός του είναι να έχουν οι καλεσμένοι του επαφές μεταξύ τους. Μην παραβιάζετε τα ταμπού Σε κάθε χώρα, υπάρχουν θέματα που πρέπει να αποφύγετε για να μην προσβάλετε τους καλεσμένους και τους οικοδεσπότες σας. Μην κάνετε κανένα μειωτικό σχόλιο για την τροφή που σας πρόσφεραν («Το ξέρετε ότι το χοιρινό βλάπτει σοβαρά την υγεία;») ή για άλλους καλεσμένους. Παρομοίως, οι ηθικολογικές διαλέξεις από χορτοφάγους πλάι στον μπουφέ με το ροσμπίφ είναι σκέτη αγένεια, όσο πεπεισμένος κι αν είναι κανείς για την ορθότητα της διαιτολογικής του πολιτικής. Αποφεύγετε να κάνετε συζητήσεις για την πολιτική, τη θρησκεία, τα χρήματα ή τις αρρώστιες. Και σε καμιά περίπτωση μην αρχίσετε να νουθετείτε τα παιδιά άλλων. Να λέτε καλά λόγια για το φαγητό Αλλά να είστε και ειλικρινής. Αν τα ορντέβρ ήταν απαίσια, παινέψτε το κρασί. Στον μπουφέ, αρχίστε βάζοντας λίγο απ' όλα στο πιάτο σας. ώστε να δείτε ποια σας αρέσουν. Φροντίστε να κρατήσετε ολοκληρωτικά τον έλεγχο του εαυτού σας. Μη φέρετε σε δύσκολη θέση τον οικοδεσπότη σας πίνοντας πολύ κρασί. Συμφωνήστε από πριν με το συνοδό σας ότι σε περίπτωση που οποιοσδήποτε από τους δύο μεθύσει, θα φύγετε και οι δυο ήσυχα. Όταν λέμε «ήσυχα» εννοούμε ιδίως να αποφύγετε τη δημόσια συζήτηση του θέματος: «Πάλι μέθυσες, τι θα γίνει με σένα;» Να φεύγετε την κατάλληλη ώρα Το να φεύγει κανείς πολύ νωρίς είναι εξίσου αγενές όσο και το να μένει πάρα πολύ. Ο απλούστερος τρόπος είναι να ακολουθήσετε την πλειοψηφία. Σε κάθε περίπτωση όμως, μη φύγετε χωρίς να αποχαιρετίσετε τους οικοδεσπότες σας και να τους ευχαριστήσετε ειλικρινά. Πρέπει επίσης να τους ευχαριστήσετε ξανά. Σε ορισμένους κύκλους συνηθίζεται οι καλεσμένοι να τηλεφωνούν την επόμενη μέρα στους οικοδεσπότες για να τους ευχαριστήσουν για την ωραία βραδιά. Πρόκειται για καλή ευκαιρία για να προχωρήσετε παραπέρα κάποιες γνωριμίες («Ποιος ήταν εκείνος ο απίθανος πιανίστας;») έτσι που μια συνάντηση να μπορεί να εξελιχθεί σε φιλική σχέση.
- 109 -
Απλουστευτική ιδέα 21: Ξεμπερδέψτε τους οικογενειακούς δεσμούς σας Πρόκειται για την πιο δύσκολη, περίπλοκη αλλά και σημαντική σχέση στη ζωή σας. Ενοχή, πάθος, θυμός, φιλία, αγάπη, εξάρτηση -όλα αυτά τα θέματα τα συναντάει κάθε ενήλικας στη σχέση του με τη μητέρα ή τον πατέρα του. Θα υπάρχουν πολλά αισθήματα, μερικά από αυτά αλληλοαντικρουόμενα, που σας δένουν με τους ανθρώπους που σας έφεραν στον κόσμο -και ιδίως, φυσικά, με τη μητέρα σας. Βλέπει κανείς δυνατούς ενήλικες να μετατρέπονται σε τρεμάμενα μωρά κάθε φορά που τους επισκέπτεται η μητέρα τους. Σπάνια υπάρχει μια συνεδρία με ψυχοθεραπευτή, στην οποία να μη γίνεται λόγος για τη σχέση του πελάτη με τους γονείς του. Και κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα, το ζήτημα γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ. Να συνειδητοποιήσετε την ηλικία των γονέων σας. Σ αν μικρό παιδί, θεωρούσατε τους γονείς σας «μοντέρνους» και εξοικειωμένους με την επικαιρότητα. Ωστόσο, ως ενήλικες πρέπει να έχετε κατά νου ότι οι γονείς σας είναι μια γενιά πιο ηλικιωμένοι από εσάς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να μιλάνε τόσο ανοιχτά για τα πάντα όσο εσείς. Κατά πάσα πιθανότητα θα ζουν σε διαφορετική ταχύτητα από εσάς. Αν πάρουμε υπόψη το στατιστικά μεγάλο προσδόκιμο ζωής της προηγούμενης γενεάς, οι διαφορές αυτές κατά πάσα πιθανότητα θα αυξηθούν. Να το έχετε υπόψη. Να ακούτε τους γονείς σας. Δεν έχετε πια ανάγκη να υπακούτε τους γονείς σας όπως κάνατε όταν ήσασταν παιδί. Καλό είναι όμως να τους ακούτε και να μένετε όσο το δυνατόν πιο ανοιχτός απέναντι τους. Δώστε τους να καταλάβουν ότι κατανοείτε τις απόψεις τους έστω κι αν δεν τις συμμερίζεστε κατ' ανάγκη. Τα ενήλικα παιδιά μερικές φορές έχουν τάση να διακόπτουν απότομα τους γονείς τους: «Ναι, ναι, τα ξέρουμε αυτά, μας τα έχεις πει εκατό φορές!» Τα λόγια αυτά πληγώνουν τους ηλικιωμένους περισσότερο απ' όσο φαντάζεστε. Οι γονείς σας έχουν ζήσει περισσότερο από εσάς. Αυτό μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά συχνά το παραβλέπουμε: οι γονείς σας ζούσαν πριν εσείς γεννηθείτε. Δώστε τους την ευκαιρία να σας πουν όσο το δυνατόν περισσότερα για τον καιρό τους, ώστε να τους καταλάβετε. Θυμηθείτε τη δική σας νεότητα και από αυτή τη σκοπιά ρωτήστε τους: «Πότε ερωτεύτηκες για πρώτη φορά; Πώς το αντιμετώπισαν οι γονείς σου; Πώς περνούσατε τότε τον ελεύθερο χρόνο σας;» Ρωτήστε τους γονείς σας για το παρελθόν. Συνήθως η μητέρα ξέρει περισσότερα για τα παλιά χρόνια και γενικά οι ηλικιωμένοι αρέσκονται να μιλούν για τα περασμένα. Μη μείνετε ικανοποιημένοι με γενικολογίες («Πέρασα δύσκολα παιδικά χρόνια»). Ζητήστε τους να σας πουν πραγματικές ιστορίες και κάντε και καινούργιες ερωτήσεις. Συγκεντρώστε όλα τα γεγονότα· μπορεί να φαίνεται πολλή δουλειά εκείνη τη στιγμή, αλλά είναι μια από τις πιο πολύτιμες κληρονομιές που μπορείτε να μεταβιβάσετε στα παιδιά σας. Αυτό είναι συχνά δυνατό ακόμα κι αν οι σχέσεις σας με τους γονείς σας είναι τεταμένες. Κάντε πιο εύκολη τη ζωή των γονέων σας. Πολλοί ενήλικες έχουν εμπιστοσύνη στη φυσική, σιωπηρή κατανόηση που είχαν με τους γονείς τους όταν ήταν παιδιά. Αποτέλεσμα είναι όταν μεγαλώνουν να είναι βέβαιοι ότι μπορούν να καταλάβουν τι χρειάζονται οι γονείς τους, απλώς και μόνο ρίχνοντας τους μια ματιά -και δεν αντιλαμβάνονται πόσο αναληθές είναι αυτό. Και οι γονείς συχνά δεν τολμούν να διαφωνήσουν. Ένα παράδειγμα. Ο γιος καλεί τη μητέρα του στην όπερα την ημέρα των γενεθλίων της επειδή ξέρει ότι αυτό της άρεσε πάντοτε στο παρελθόν· και δοκιμάζει έκπληξη όταν τη βλέπει κακοδιάθετη. Ο λόγος είναι ότι η μητέρα του στην πραγματικότητα αντιπαθεί την - 110 -
όπερα και πήγαινε μόνο και μόνο για χάρη του πατέρα του, που τώρα έχει πεθάνει. Μια απλή, ανοιχτή ερώτηση θα είχε λύσει το όλο πρόβλημα. Γνωρίστε τους συγγενείς των γονέων σας. Αν δεν το έχετε ήδη κάνει, αποκτήστε επαφή με τα αδέλφια και τους άλλους συγγενείς και φίλους των γονέων σας. Οργανώστε οικογενειακές συγκεντρώσεις, αν δεν το κάνει κανείς άλλος. Αν υπάρχει εχθρότητα ανάμεσα σε μέλη της οικογένειας, προσπαθήστε ως εκπρόσωπος της νεότερης γενεάς να επιφέρετε συμφιλίωση χωρίς να υιοθετήσετε το ρόλο του ειρηνοποιού. Να αναλάβετε δράση στο παρασκήνιο· να φροντίσετε να υπάρχουν ευκαιρίες ώστε οι άνθρωποι αυτοί να βρεθούν και να συζητήσουν. Μετά, εκείνοι θα λύσουν μεταξύ τους το πρόβλημα. Ο τερματισμός παλιών διενέξεων είναι η καλύτερη επένδυση για το μέλλον σας και το μέλλον των παιδιών σας. Συνειδητοποιήστε ποια χαρακτηριστικά μοιράζεστε με τους γονείς σας. Εδώ συγκαταλέγονται θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Κοιτάξτε τόσο τα καλά όσο και τα κακά, γιατί και τα δύο σας συνδέουν με τους γονείς σας. Η επιθυμία «Δεν θέλω να μοιάσω σε τίποτα με τον πατέρα μου!» ελάχιστη πιθανότητα έχει να επαληθευτεί, επειδή ο γενετικός δεσμός είναι πολύ δυνατός. Πρόκειται για μια παλιά ψυχολογική διαπίστωση: αυτό που απωθούμε μακριά μας κολλάει επάνω μας. Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να προσπαθήσετε περισσότερο από τους γονείς σας ώστε να αξιοποιήσετε καλύτερα τα χαρακτηριστικά σας. Και για να το κάνετε αυτό, πρέπει να κοιτάξετε τις αρνητικές πτυχές της οικογενειακής σας ιστορίας και να πείτε «Είμαι κομμάτι της». Μάθετε να αντιμετωπίζετε τα σημεία τριβής στη σχέση σας. Αν η επικοινωνία ανάμεσα σε σας και στους γονείς σας έχει διαταραχθεί ή έχει διακοπεί εντελώς, πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος ή ένα γεγονός που πυροδότησε τις εξελίξεις. Ίσως δεχτήκατε πίεση και πολύ σωστά δεν υποχωρήσατε. Ίσως η μητέρα σας ήθελε να έρθει διακοπές μαζί σας κι εσείς δεν θέλατε -όπως ήταν δικαίωμα σας. Σκεφτείτε ότι εξακολουθείτε να έχετε πολλά κοινά σημεία σε πολλούς τομείς, πέρα από το σημείο τριβής. Εστιάστε τη σχέση σας στο θέμα αυτό, που συνήθως είναι πολύ οδυνηρό. Μην προσπαθήσετε να το λύσετε από το τηλέφωνο, γιατί οποιοδήποτε από τα δύο μέρη μπορεί πάντοτε να τερματίσει τη συνομιλία κλείνοντας το τηλέφωνο. Κάντε το γραπτώς και συνεχίστε με επίσκεψη. Στη χειρότερη περίπτωση, πρέπει να συμφωνήσετε να «χωρίσετε για ένα διάστημα». Αν πείτε, «δεν θα έχω επαφές μαζί σου για ένα χρόνο» ανοίγετε περισσότερες δυνατότητες από έναν καβγά στον οποίο λέτε «Δεν θα σε ξαναδώ ποτέ!» Όσοι λένε κάτι τέτοιο αισθάνονταν ενοχές για πάντα μετά και αισθάνονται δεσμευμένοι από τα λόγια τους. Ο χρόνος δεν γιατρεύει όλες τις πληγές· ωστόσο, σε συγκρούσεις ανάμεσα σε ανθρώπους υπάρχει πάντοτε μια «περίοδος παραγραφής» που πρέπει να αξιοποιήσετε.
Απλουστευτική ιδέα 22: Προετοιμάστε την κηδεία σας Αυτή η απλουστευτική ιδέα μπορεί να σας φανεί μακάβρια. Ωστόσο, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα στο τελευταίο στάδιο της ζωής σας να μην έχετε τις πνευματικές δυνατότητες που θα θέλατε. Για το λόγο αυτό, είναι πολύ λογικό να σκεφτείτε από τώρα το τέλος της ζωής σας.
- 111 -
Κανονίστε την κηδεία σας Όταν πεθάνετε, οι συγγενείς σας θα πρέπει να πάρουν πολλές σημαντικές αποφάσεις, και θα πρέπει να τις πάρουν σε κατάσταση σοκ. Η διαφορά τιμής ανάμεσα σε ένα απλό φέρετρο και σε ένα φέρετρο πολυτελείας είναι τεράστια, και το ίδιο ισχύει για τις άλλες λεπτομέρειες μιας κηδείας. Μπορείτε να βοηθήσετε πολύ την οικογένεια σας αν γράψετε μερικές επιθυμίες σας. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να γράψετε, «Θέλω να ταφώ στον οικογενειακό μας τάφο στο νεκροταφείο του Δήμου Χ. σε ένα πολύ απλό φέρετρο. Σας παρακαλώ μετά την κηδεία να καλέσετε όλους μου τους φίλους στο εστιατόριο Υ για ένα ποτήρι στη μνήμη μου. Όπως ξέρετε, το αγαπημένο μου φαγητό ήταν χοιρινή μπριζόλα και μια μπίρα. Αντί για λουλούδια, θέλω οι φίλοι μου να κάνουν δωρεές στο ίδρυμα Ζ. Να με πενθήσετε χωρίς απελπισία. Αφήνω τον κόσμο γνωρίζοντας ότι είχα μια γεμάτη και ευτυχισμένη ζωή.» Πάρετε μέτρα ώστε να μπορείτε να πεθάνετε με αξιοπρέπεια Οι γιατροί που σας φροντίζουν στην τελευταία φάση της ζωής σας βρίσκονται σε παρόμοια θέση με τους συγγενείς σας: αν δεν μπορείτε να εκφράσετε πια τις επιθυμίες σας, είναι υποχρεωμένοι να κάνουν ό,τι μπορούν για να παρατείνουν τη ζωή σας -έστω κι αν η κατάσταση έχει γίνει παράλογη. Εδώ μπορείτε να βοηθήσετε αν έχετε ετοιμάσει κάποια έγγραφα με οδηγίες προς τους θεράποντες ιατρούς σας· ωστόσο, επειδή η κατάσταση ποικίλλει από χώρα σε χώρα. η συμβουλή του δικηγόρου σας είναι εδώ απαραίτητη. Κανονίστε τα υλικά θέματα «Κάντε τη διαθήκη σας». Αυτή τη συμβουλή τη βλέπουμε να επαναλαμβάνεται συνεχώς σε βιβλία. Ωστόσο, η διαθήκη απλουστεύει τα πράγματα μόνο αν τα έχετε εκ των προτέρων συζητήσει με όλους τους εμπλεκόμενους. Αλλιώς, μπορεί να προκαλέσετε με τη διαθήκη σας μεγαλύτερη δυσαρέσκεια απ' όσο φαντάζεστε. Σε κάθε περίπτωση, η απλούστερη λύση είναι να δώσετε από τώρα τα υπάρχοντα σας. Αν θέλετε να μεταβιβάσετε ορισμένα αντικείμενα αξίας ή ενθύμια σε φίλους ή συγγενείς, γιατί να το κάνετε μόνο μετά το θάνατο σας; Χαρίστε τα όσο είστε ακόμα στη ζωή. Με τον τρόπο αυτό οι άλλοι μπορούν να σας ευχαριστήσουν και ο αποδέκτης παίρνει κάτι πολύ πιο πολύτιμο από το αντικείμενο -την προσωπική ανάμνηση. Αφήστε πίσω σας γνώσεις για την οικογένεια Στο μέλλον θα αποκτήσει όλο και περισσότερη σημασία, από ψυχολογική άποψη, να έχουμε πληροφορίες για τους προγόνους μας. Αυτός είναι ο λόγος για την πιεστική ανάγκη να γράψετε όλα όσα ξέρετε για τους παππούδες σας και τους άλλους συγγενείς. Οι απόγονοι σας θα σας είναι ευγνώμονες κάποια στιγμή, έστω κι αν δεν έχουν ακόμα εκτιμήσει την αξία αυτού που τους κληροδοτείτε.
Απλουστευτική ιδέα 23: Αποδυναμώστε τα αισθήματα φθόνου Η ζωή σας γίνεται αναίτια δύσκολη, τόσο για σας όσο και για τους άλλους, αν πρέπει διαρκώς να συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους για να βρείτε ποιος ζει καλύτερα και ποιος έχει περισσότερα. Η σύγκριση καθαυτή δεν είναι κακό πράγμα· όταν όμως διαπιστώνετε ότι έχετε λιγότερα, είναι κακό να σας δημιουργείται η αίσθηση ότι τα καταφέρατε χειρότερα από τους άλλους και αυτό να το εισπράττετε σαν αδικία.
- 112 -
Τα πάντα μπορεί να προκαλέσουν φθόνο: χρήματα, εμφάνιση, φήμη, ένα ορισμένο ταλέντο. Έχουν γίνει προσπάθειες σε πολιτικό επίπεδο να καταργηθεί η βάση του φθόνου: να δημιουργηθεί μια κοινωνία στην οποία ο καθένας έχει ίση ιδιοκτησία. Αλλά ακόμα και εκεί ο φθόνος συνέχισε να υπάρχει. Είναι ένα κρυφό αλλά επίμονο πρόβλημα που κάνει δύσκολη τη ζωή -τόσο για εκείνους που φθονούν όσο και για τα αντικείμενα του φθόνου τους. Αλλά εσείς μπορείτε να κάνετε κάτι για αυτό. Στην πραγματικότητα, ο φθόνος μπορεί να γίνει πηγή παρακίνησης στη ζωή σας. Κοιτάξτε τις στρατηγικές απλοποίησης για να αντιμετωπίσετε τον φθόνο -τόσο στον εαυτό σας όσο και στους άλλους. Στρατηγικές για να αντιμετωπίσετε το δικό σας φθόνο Εξετάστε την πραγματική ισορροπία φωτός και σκοταδιού. Ποτέ δεν φθονούμε τα κακά· φθονούμε μόνο τα καλά που έχει ο άλλος. Πρέπει να καταλαβαίνετε ότι κανείς δεν έχει μόνο καλά και ότι κάποιο τίμημα πρέπει να πληρώσουμε για τα καλά της ζωής. Ο φθονερός θέλει να πληρώσει το τίμημα. Ένας βιρτουόζος βιολιστής πληρώνει το ταλέντο και τη φήμη του με αμέτρητες ώρες σκληρής δουλειάς, που συχνά έχουν οδηγήσει σε στερημένη παιδική ηλικία. Το ζηλεύετε κι αυτό μήπως; Ένας άνθρωπος με μεγάλη εξουσία και επιρροή έχει επικίνδυνους εχθρούς· χρειάζεται σωματοφύλακες και συστήματα συναγερμού. Τα θέλετε κι εσείς; Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο Ησαύ - Ιακώβ. Ο φθόνος είναι συχνά δυσαρέσκεια· δεν θέλουμε να αναγνωρίσουμε την αξία του άλλου. Αν καλλιεργήσετε μια στάση καλής θέλησης απέναντι στους άλλους ως συνειδητό αντίμετρο, θα φτάσετε να νοιώθετε χαρά γι' αυτούς. Εφαρμόστε αμέσως τη συνταγή καταπολέμησης του φθόνου και πείτε στον εαυτό σας, «Χαίρομαι για αυτά που έχουν!» Επαναλάβετε την πρόταση στο μυαλό σας ξανά και ξανά, μέχρι που να συμφωνήσετε μέσα σας μαζί της. Παρόμοιος αποτελεσματικός τρόπος για καταπολέμηση του φθόνου υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη: «Εστίν μοι πολλά αδελφέ· έστω σοι τα σα» (Έχω πολλά αδελφέ μου, κράτησε αυτά για σένα), όπως λέει ο Ησαύ (Γένεσις 33:9) στον αδελφό του Ιακώβ που τον είχε κάποτε εξαπατήσει. Πρόκειται για πολύ αποτελεσματικό τρόπο για.να μειώσετε το φθόνο και ταυτόχρονα να αναπτύξετε υγιή αυτό-εκτίμηση. Χρησιμοποιήστε το δώρο του Γκαίτε. Ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε επισήμανε κάποτε ότι η αγάπη είναι το μόνο που βοηθάει όταν έχουμε να κάνουμε με άλλους που έχουν καλά στοιχεία. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το δίδαγμα για να μειώσετε θεαματικά τον φθόνο σας. Κάντε γνήσια κομπλιμέντα στους άλλους: για την εμφάνιση τους, τον τρόπο τους, την κουλτούρα τους, το στυλ τους. Μετασχηματίστε τον φθόνο σας σε έπαινο και αναγνώριση (άλλωστε αυτό είναι στην πραγματικότητα ο φθόνος, αλλά σε στρεβλωμένη μορφή). Ο φθόνος σας μπορεί να μετατραπεί σε προσωπικό προτέρημα που εκτιμά θετικά και γνήσια ό,τι εξαιρετικό, καλό και όμορφο υπάρχει στους άλλους. Κάντε το δικό σας εντελώς προσωπικό δώρο με αυτό τον τρόπο. Οι άλλοι θα το εκτιμήσουν και θα κερδίσετε το σεβασμό τους. Χρησιμοποιήστε την αρχή της συνεργασίας. Η βασανιστική αίσθηση φθόνου συνήθως οδηγεί σε διακοπή της επικοινωνίας: αναπτύσσετε αρνητικές σκέψεις για τον άλλον και του μιλάτε λιγότερο. Συζητήστε με το πρόσωπο που φθονείτε και ρωτήστε τον εντελώς ειλικρινά. «Μου αρέσει αυτό και αυτό σε σένα. Πώς μπορεί να το πετύχει κανείς; Πώς τα κατάφερες εσύ;» Ή, ακόμα καλύτερα: συνεργαστείτε με το πρόσωπο που φθονείτε περισσότερο από κάθε άλλο. Αν είναι πραγματικά καλός, μόνο να ωφεληθείτε έχετε από τη συνεργασία. Διδαχτείτε από αυτόν και χρησιμοποιήστε το φθόνο σας ως κέντρισμα για την επιτυχία. - 113 -
Ακολουθήστε τη δημιουργική οδό. Ο φθόνος συχνά είναι ένδειξη ότι δεν αφήνετε να εκφραστεί το δημιουργικό δυναμικό σας. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας και αφήστε να αναβλύσει η πηγή της δημιουργικότητας σας. Δοκιμάστε να κάνετε κάτι δημιουργικό όσο το δυνατόν συχνότερα: να παίζετε μουσική, να φτιάχνετε χειροτεχνήματα, να ζωγραφίζετε, να χορεύετε, να γράφετε. Όσο σαφέστερα αναγνωρίσετε και αναπτύξετε τα δικά σας ταλέντα, τόσο λιγότερους λόγους θα έχετε για να αισθάνεστε φθόνο. H ικανοποίηση που νοιώθουμε όταν έχουμε αφιερώσει δημιουργικά το χρόνο μας σε κάτι, αποδυναμώνει γρήγορα το αίσθημα του φθόνου. Βιώστε την ικανοποίηση. Ο φθόνος ευδοκιμεί πάνω σε ανεκπλήρωτες ανάγκες και μας προκαλεί κατάθλιψη. Αναπτύξτε την προθυμία να αντιμετωπίζετε κάθε στιγμή της ζωής σαν εκπληρωμένη ικανοποίηση : όλα όσα χρειάζεστε τα έχετε -είτε ορατά είτε σαν ναρκωμένη δυνατότητα. Όταν υπάρχει ικανοποίηση ο φθόνος και η κατάθλιψη δεν έχουν πιθανότητα επιβίωσης. Απλοποιήστε. Όσο μεγαλύτερη η σημασία της απλότητας στη ζωή σας, τόσο λιγότερο φθόνο αισθάνεστε. Αν σταματήσετε να κάνετε συλλογή από φλιτζάνια καφέ, δεν θα φθονείτε άλλους επειδή έχουν πιο εντυπωσιακή συλλογή. Το απλό, το χαμηλόφωνο, το μη θεαματικό αυτή είναι η υγιής απάντηση για όσους αισθάνονται φθόνο και αναζητούν νόημα. Στρατηγικές για να αντιμετωπίσετε το φθόνο των άλλων Να δείχνετε υγιή υπερηφάνεια. Μην επιτρέπετε στους άλλους να σας στερήσουν την ευχαρίστηση που νοιώθετε σε σχέση με τα προτερήματα σας, τις επιτυχίες σας ή τις άλλες θετικές σας εμπειρίες. Να είστε περήφανος νια τον εαυτό σας και να εκφράζετε φωναχτά αυτή την υπερηφάνεια όταν είστε μόνος. Αλλά να μην επιδεικνύεστε. Μην προκαλείτε χωρίς λόγο το φθόνο των άλλων. Να δείχνετε φιλική αυτοπεποίθηση. Όταν συναντάτε φθόνο μασκαρεμένο σε κομπλιμέντα, πρέπει να διατηρήσετε την αυτοπεποίθηση σας. Μην μειώνετε τον εαυτό σας ή τον άλλον, λέγοντας πράγματα όπως «Ω, ο καθένας μπορεί να το κάνει αυτό». Να αναγνωρίζετε τα προτερήματα και τα επιτεύγματα σας: «Ναι, ήταν καλή δουλειά και τώρα απολαμβάνω τους καρπούς της» ή «Πράγματι, δεν είναι όλοι τόσο τυχεροί αυτή την περίοδο. Κι εμένα μου συμβαίνουν αναποδιές πολλές φορές, γι' αυτό και τώρα νοιώθω τόσο καλά.» Μην αφήνετε τους άλλους να σας μειώνουν. Αν κάποιος σας ζηλεύει και χρησιμοποιεί το παλιό κόλπο να σας μειώνει («Σιγά, δεν είναι και τίποτα σοβαρό») πρέπει να χαράξετε σαφώς τα όρια. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Συζητάτε τα σχέδια που έχετε για τις διακοπές, και ο φθονερός μιλάει υποτιμητικά για την επιλογή σας. «Ω, είναι γεμάτο με τουριστικά γκρουπ -είναι απαίσια εκεί! Στο Χ είναι πολύ καλύτερα!» Η απάντηση σας: «Δικές μου διακοπές είναι, και παίρνω αποφάσεις σύμφωνα με τα δικά μου κριτήρια, όπως κι εσύ άλλωστε, έτσι δεν είναι;» Ξεκαθαρίστε τα πραγματικά περιστατικά. Αν ένα φθονερό πρόσωπο τα έχει μαζί σας σε βαθμό που να προσπαθεί πραγματικά να σας κάνει κακό (παρενόχληση, συκοφαντίες στον προϊστάμενο σας, ραδιουργίες εναντίον σας, κακόβουλο κουτσομπολιό, κτλ.) πρέπει να του ζητήσετε εξηγήσεις, παραθέτοντας με ηρεμία τα πραγματικά γεγονότα. Μην κάνετε θέμα της συζήτησης τον φθόνο του άλλου (Θα αρνηθεί ότι υπάρχει φθόνος). - 114 -
Αναζητήστε μια απλή, πραγματιστική λύση στο πρόβλημα. Πείτε στον άλλον στα ίσια πόσο σας πληγώνει η συμπεριφορά του: «Θα σε πλήγωνε κι εσένα, σωστά;» Να επαινείτε ειλικρινά. Βοηθήστε τους άλλους να ξεπεράσουν τα αισθήματα φθόνου απέναντι σας, ε-παινώντας τους ειλικρινά με λόγια που να μπορούν να τα καταλάβουν. Όμως μην υπερβάλλετε γιατί δεν θα γίνετε πιστευτός.
Απλουστευτική ιδέα 24: Απαλλαγείτε από τη διάθεση κριτικής Ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες που αποτρέπει την οικοδόμηση ενός ζωτικού κοινωνικού δικτύου φίλων, γνωστών, συναδέλφων και συγγενών, είναι η παρόρμηση να κρίνουμε τους άλλους (και κατά προτίμηση να θέλουμε να τους βελτιώσουμε ταυτόχρονα). Αυτό δεν είναι πρόβλημα για όλους, αλλά ορισμένοι είναι επιρρεπείς σε μια ανθυγιεινή μονομανία να κρίνουν τους πάντες. Για να ζήσετε μια πιο ευτυχισμένη, απλούστερη καν πιο χαλαρή ζωή, πρέπει να αδειάσετε τα συρτάρια σας από επικρίσεις καν προκαταλήψεις. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην κρίση σας και στην πραγματικότητα Οι Αμερικανοί θεραπευτές Connie Cox και Cris Evatt έχουν επεξεργαστεί μια δοκιμασμένη μέθοδο για να αντιμετωπίζουν την υπέρμετρη τάση προς κριτική. Ξεκινάει με μια άσκηση. Σκεφτείτε- κάποιον που η συμπεριφορά του σας εκνευρίζει σε μόνιμη βάση. Γράψτε σε ένα φύλλο χαρτί μια πρόταση με την εξής δομή: «Ο/Η ________________________________ ____________(όνομα) πρέπει να_______________________ ________________________» Μην κάνετε αυτή την άσκηση στο μυαλό σας· είναι σημαντικό να γράψετε όντως κάτι στο χαρτί. Όσο πιο συγκεκριμένη είναι η πρόταση σας, τόσο το καλύτερο. Πού στηρίζεται αυτή η άσκηση; Αυτό που κάνει άνω-κάτω το μυαλό μας, είναι το κουβάρι από αρνητικές κρίσεις που κουβαλάμε μέσα μας. Η πρόταση που γράψατε εκφράζει μία από αυτές τις κρίσεις. Περιγράφει πώς πρέπει να συμπεριφέρονται άλλοι: ο Πέτρος πρέπει να δουλεύει περισσότερο, ο Γιάννης πρέπει να έρχεται στην ώρα του, η Μαρία πρέπει να κόψει το κάπνισμα. Από τη φύση τους, οι κρίσεις αυτές διαφέρουν από την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα περιγράφει πώς όντως συμπεριφέρονται οι άλλοι: ο Πέτρος είναι τεμπέλης, ο Γιάννης είναι ασυνεπής, η Μαρία καπνίζει σαν φουγάρο. Μια κρίση γεννάει άλλες κρίσεις. Στο παράδειγμα του Πέτρου, που είναι τεμπέλης, μπορεί να εξελιχθεί ως εξής: Ο Πέτρος θα αποτύχει στη ζωή του. Δεν θα περάσει στο πανεπιστήμιο. Δεν θα βρίσκει δουλειά. Θα καταλήξει εγκληματίας και ναρκομανής... Αυτός ο τρό-πος σκέψης μπορεί να συνεχιστεί σχεδόν επάπειρον. Ενισχύει τον αρ-νητικό προσανατολισμό του μυαλού μας , μέχρι που αυτός να κυριαρχήσει και να στρεβλώσει την αντίληψη μας.
- 115 -
Απελευθερωθείτε από την ανάγκη να λύνετε τα προβλήματα των άλλων Η ζωή μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιοχές: 1. Στη ζωή καθαυτή, με την έννοια που υπόκειται στους φυσικούς νόμους. Ο ήλιος που ανατέλλει το πρωί, ο καιρός, το γεγονός ότι κάποτε θα πεθάνετε· όλα τα πράγματα τα οποία σαφώς βρίσκονται έξω από τη σφαίρα επιρροής σας. 2. Στη ζωή των άλλων. Αυτή είναι η περιοχή την οποία θίξατε στη γραπτή άσκηση σας με το «πρέπει». 3. Στη δική σας ζωή. Το απλουστευτικό μήνυμα είναι το εξής: ασχοληθείτε αποκλειστικά με την τρίτη αυτή περιοχή. Το να αναζητείτε διαρκώς λύσεις στα προβλήματα των άλλων μπορεί να αποτελέσει τρομακτικό βάρος. Το να σκέφτεστε πιθανές λύσεις στα προβλήματα τους βαραίνει την ψυχή και το μυαλό σας. Ο ψυχολόγος Jack Dawson επισημαίνει ότι τίποτε δεν απλουστεύει περισσότερο τη ζωή από το να περιορίζεστε σε εκείνα τα πράγματα που μπορείτε να αλλάξετε. Οι κρίσεις για τους άλλους σας αρρωσταίνουν Ξαναδιαβάστε την πρόταση που γράψατε προηγουμένως. (Αν δεν έχετε ακόμα γράψει τίποτε, γράψτε το τώρα). Πώς αισθάνεστε όταν τη διαβάζετε; Σας κάνει μήπως ευτυχισμένο; Ή μήπως αισθάνεστε θυμό, λύπη ή ταραχή όταν τη διαβάζετε; Κατά κανόνα, οι κρίσεις προκαλούν δυσάρεστα αισθήματα, τα οποία κατατάσσονται στη γενική κατηγορία του στρες. Και το στρες αυτό δεν το προκάλεσε κανείς άλλος παρά οι ίδιες οι σκέψεις σας! Πληρώνετε βαρύ τίμημα γι' αυτές, επειδή οι αρνητικές κρίσεις σας για άλλους μπορούν να σας απομονώσουν. Όταν κρίνετε κάποιον άλλον, μειώνετε την ικανότητα σας να επιδοθείτε σε κοινωνική επαφή. Ακόμα και μια άκακη σκέψη όπως «Τι άσκημο παντελόνι φοράει!» φέρνει μαζί της ολόκληρη πλημμύρα από περαιτέρω κρίσεις. «Δεν προσέχει πια τον εαυτό του. Έχει απαίσιο γούστο. Μου φαίνεται ότι άρχισε να παίρνει την κάτω βόλτα. Τέτοιους ανθρώπους πρέπει να τους αποφεύγουμε.» Ο Davvson ανακάλυψε επίσης ότι οι άνθρωποι με αρνητικές πεποιθήσεις ακούν σαφώς λιγότερο τη γνώμη των άλλων απ' ό,τι όσοι έχουν όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικές απόψεις. Πολλοί υπερασπίζονται την κριτική διάθεση με το επιχείρημα ότι «Η κοινωνία χρειάζεται αξίες και κανόνες». Μην δίνετε σημασία -οι άνθρωποι μπορούν να συμπεριφέρονται σωστά και χωρίς τη ζούγκλα τον επίκτητων επικρίσεων. Στηριχτείτε στην κριτική δύναμη της φύσης, στο ένστικτο της ζωής. Ο ψυχολόγος Jon Kabat-Zinn εκπόνησε σχετικές έρευνες και ανακάλυψε ότι όσοι δεν έχουν κριτική διάθεση παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευθυκρισία απ' όσους διαπνέονται από κριτική διάθεση. Οι πρώτοι ζουν σύμφωνα με απλές ηθικές αρχές, είναι πιο αποτελεσματικοί στις πράξεις τους και ζουν πιο ευτυχισμένα. Πώς να καθαρίσετε το μυαλό σας Ο κάθε άνθρωπος διαθέτει εξαιρετικές φυσικές ικανότητες που του δίνουν τη δυνατότητα για μια χαλαρή και ευτυχισμένη ζωή. Όμως, οι ικανότητες αυτές βρίσκονται θαμμένες κάτω από ένα βουνό πεποιθήσεων και δογμάτων. Ας δούμε δυο απλές μεθόδους που θα σας επίτρέψουν να ανακαλύψετε τις φυσιολογικές, θετικές πτυχές της προσωπικότητας σας. Μέθοδος 1: Εκπαιδευτείτε στην υγιή αμφισβήτηση. Όταν γεννιέται στο κεφάλι σας μια αλυσίδα επικρίσεων («Ο σύζυγος μου θα έπρεπε να περνάει περισσότερο χρόνο στο σπίτι. - 116 -
Με αφήνει μόνη μου. Δεν με αγαπάει.»), προσπαθήστε να αμφισβητήσετε αυτή την ακολουθία. Είναι η γνώμη σας πραγματικά η μοναδική που μπορεί να είναι σωστή; Μήπως κάποιος άλλος θα το έβλεπε διαφορετικά; Υιοθετήστε συνειδητά μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία («Σκοτώνεται στη δουλειά για την οικογένεια του. Θέλει το καλύτερο για όλους μας. Βάζει κατά μέρος τις δικές του ανάγκες.») Αυτός ο τύπος αμφισβήτησης είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός, επειδή σπάει την ατελείωτη αλυσίδα των επικρίσεων. Ο σκοπός δεν είναι να συγκαλύψετε τα ελαττώματα του άλλου· απλώς να προσπαθήσετε να δείτε καθαρά την πραγματικότητα. Μέθοδος 2: Συσχετίστε τη μομφή με τον εαυτό σας. Στην πρόταση που μόλις γράψατε, αντικαταστήστε το όνομα του άλλου προσώπου με την αντωνυμία «Εγώ». Δείτε μήπως εκφράζει κάτι από την πλευρά σας: «Τον αφήνω μόνο του. Δεν τον αγαπώ. Είμαι σαν όλες τις άλλες.» Μήπως αυτός είναι ο λόγος για την απουσία του; Η απλή αυτή άσκηση δείχνει τον πραγματικό σκοπό της κριτικής σας δύναμης: να σας επιτρέψει να εκτιμήσετε τον εαυτό σας και να αναπτυχθείτε. Όταν στρέφονται ενάντια σε άλλους, οι κρίσεις μπορούν να γίνουν δηλητήριο. Αντίθετα, για εσάς τον ίδιο είναι φάρμακο. Οι κρίσεις προορίζονται να λειτουργούν θεραπευτικά, όχι σαν όπλο. Η συγγραφέας Αναΐς Νιν είπε: «Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Βλέπουμε τα πράγματα όπως είμαστε». Αποδεχτείτε την πραγματικότητα... Ας συνεχίσουμε με το παράδειγμα μας. Ο σύντροφος σας λείπει συχνά. Αυτή είναι η πραγματικότητα, Αναδιατυπώστε την πραγματικότητα -και πάλι σαν πείραμα- υπό τη μορφή κρίσης. «Δίκιο έχει που λείπει. Του κάνει καλό.» Στην αρχή, ακούγεται εξωφρενικό. Ωστόσο, σε αυτή την κατάσταση διαύγειας θα μπορούσατε να ζητήσετε από τον σύντροφο σας να σας αφιερώνει περισσότερο χρόνο -για πρώτη φορά χωρίς πίεση, χωρίς μομφή, χωρίς συγκαλυμμένα μηνύματα. Τώρα μπορείτε να αφήσετε την απόφαση σε αυτόν. Είναι η περιοχή της δικής του ζωής, την αφήνετε σ' αυτόν. Κατά συνέπεια, έχει επιστρέψει η τάξη στις σκέψεις σας -και στις σχέσεις σας. ... για να μπορείτε να την αλλάξετε Ο ψυχολόγος Byron Katie, που ανέπτυξε αυτές τις μεθόδους, επισήμανε ότι όταν ο ένας σύντροφος βρίσκει έναν τρόπο για να κοιτάζει τα πράγματα, η ένταση του άλλου συντρόφου διαλύεται. Στο παράδειγμα μας, ο άλλος θα σταματούσε υποσυνείδητα να παλεύει με τις επικρίσεις -και θα ήθελε να γυρίσει νωρίτερα στο σπίτι. Όλα αυτά ισχύουν επίσης και στις σχέσεις μας με τα παιδιά. Γονείς και δάσκαλοι συνήθως επικρίνουν στα παιδιά τις δικές τους αδυναμίες. Η συμβουλή του Katie είναι να θυμηθούμε τη δική μας παιδική ηλικία και να αναρωτηθούμε αν οι κρίσεις των άλλων («Πρέπει να μελετάς περισσότερο») μπόρεσαν ποτέ να αλλάξουν πραγματικά κάτι. Κατά πάσα πιθανότητα όχι. Οι νέοι δεν επηρεάζονται τόσο πολύ από τους ανθρώπους που τους κρίνουν όσο από τους ανθρώπους που συναναστρέφονται μαζί τους χωρίς να τους κρίνουν, τους ανθρώπους που τους ακούν και πιστεύουν ότι είναι ικανοί για μεγάλα πράγματα, Πρέπει κι εσείς να γίνετε ένας τέτοιος άνθρωπος. Αυτό απαιτεί υπομονή· πάντα θα υπάρχουν αναποδιές. Αλλά ξεκινήστε από την πλευρά σας αυτό το τμήμα του ταξιδιού προς την απλούστευση, έστω κι αν σας φαίνεται αδύνατο στην αρχή. Όσο προχωράτε στην πυραμίδα της ζωής σας, τόσο περισσότερα αποτελέσματα θα φέρει το απλουστευτικό έργο σας! - 117 -
Η μέθοδος για την απαλλαγή από την κριτική διάθεση ισχύει επίσης για τις σχέσεις σας με τους γνωστούς και τους φίλους σας, καθώς και με το σύντροφο της ζωής σας. Σε αυτή την πιο σημαντική σχέση της ζωής σας, έχουμε αφιερώσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο και ένα επίπεδο της πυραμίδας της ζωής σας.
- 118 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 6
Να Μάθετε να κοιτάζετε πέρα από την τρέχουσα επιφάνεια της σχέσης σας και να συνεχίζετε το δρόμο σας –μαζί και όχι απλώς πλάι-πλάι
Ο τίτλος του βιβλίου αυτού, Ο δρόμος προς την απλοποίηση, σημαίνει στην πραγματικότητα περισσότερα από το να απλοποιήσετε μόνο τη ζωή σας· θα μπορούσατε να πείτε ότι σημαίνει να απλοποιήσετε τις ζωές σας. Η ζωή σας αποτελείται από κάτι περισσότερο από εσάς και μόνο. Ο σύζυγος ή η σύζυγος σας, ο σύντροφος της ζωής σας δεν είναι ένα οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο αλλά κομμάτι της ψυχής σας. Ακόμη κι αν επιφανειακά αυτό δεν το βλέπετε ακόμη ή δεν το βλέπετε πια -ασυνείδητα έχετε μεγαλώσει μαζί. Για το λόγο αυτό είναι τόσο οδυνηρός ο χωρισμός ή το διαζύγιο. Κατά συνέπεια, είναι πιο σημαντικό να διατηρήσετε τη σχέση αυτή απ' ό,τι είναι να φροντίσετε τα πράγματα σας, τα οικονομικά σας, το χρόνο σας, το σώμα σας, ή το κοινωνικό σας δίκτυο. Αν μέχρι τώρα διαβάζατε το βιβλίο αυτό μόνος σας, τώρα μπορείτε να το δώσετε στο σύντροφο σας. Ή μπορεί να προτιμήσετε να το αφήσετε ανοιχτό, δήθεν τυχαία, σε μια σελίδα που θεωρείτε σημαντική για τη σχέση σας. Έχει τώρα έρθει η ώρα να προχωρήσετε στο δρόμο της απλοποίησης μαζί.
Απλουστευτική ιδέα 25: Αναπτύξτε τη σχέση σας «Ο θάνατος του ζευγαριού» — αυτός είναι ο όρος τον οποίο χρησιμοποιεί ο ψυχαναλυτής Michael L. Moeller όταν μιλάει για την τρέχουσα κατάσταση του γάμου και των σχέσεων. Οι άνθρωποι ξεκινούν τις σχέσεις τους αφελείς και απροετοίμαστοι, κάτι που είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος στη ζωή. Αφήνουν ελάχιστο χρόνο ο ένας στον άλλον και ο καθένας ρίχνει το φταίξιμο στον άλλον. Είναι απορροφημένοι στα εξωστρεφή καθήκοντα της ζωής τους. Αργά ή γρήγορα, παύουν να έλκονται σεξουαλικά ο ένας από τον άλλον. Μια μέρα. με κατάπληξη και απόγνωση, διαπιστώνουν ότι βρίσκονται με μια σχέση που φαίνεται να έχει τραυματιστεί ανεπανόρθωτα. Οι λόγοι είναι ποικίλοι, αλλά κατά κανένα τρόπο δεν είναι τόσο μοναδικοί όσο φαίνονται στους άμεσα εμπλεκόμενους. Οι κοινωνικοί ρόλοι του άντρα και της γυναίκας υφίστανται μια ιστορική αλλαγή. Οι γυναίκες σήμερα απολαμβάνουν χωρίς προηγούμενο ελευθερία από πλευράς εργασίας και στο οικονομικό επίπεδο· επίσης έχουν να αντιμετωπίσουν δυσκολίες χωρίς προηγούμενο. Οι προσδοκίες των γυναικών για τους άντρες έχουν αυξηθεί εκρηκτικά, αλλά οι άλλες απαιτήσεις που προέρχονται από την εργασία και τις κοινωνικές σχέσεις δεν έχουν μειωθεί. Ακόμα και οι προσδοκίες που έχουν οι άντρες και οι γυναίκες από τον εαυτό τους έχουν αυξηθεί θεαματικά: επιτυχία στην επαγγελματική ζωή. άφθονος ελεύθερος χρόνος, ανεξαρτησία στο υλικό επίπεδο, ευτυχισμένη σεξουαλική ζωή, ελπίδα να μείνουν ερωτευμένοι σε όλη τους τη ζωή, υπέροχα παιδιά... Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τόση πίεση στις σχέσεις του ζευγαριού όσο σήμερα. Αυτό που με μεγάλη προσπάθεια πετύχαινε στο παρελθόν η διευρυμένη οικογένεια, τώρα καλείται να το κατορθώσει, και μάλιστα πιο τέλεια από ποτέ άλλοτε, η μικρή σημερινή οικογένεια. - 119 -
Το πρώτο βήμα για την επίλυση του διλήμματος είναι να μπορέσετε να μιλήσετε «ουσιαστικά» ο ένας με τον άλλον. Όχι για τη δουλειά σας, ούτε για τα παιδιά ή το φαγητό: πρέπει να μιλήσετε για σας. Κάθε ζευγάρι το κάνει αυτό στην αρχή της σχέσης τους. Ο ένας είναι περίεργος για τον άλλον, θέλει να μάθει περισσότερα για τον άλλον. Από την αυξανόμενη οικειότητα γεννιέται η σεξουαλική έλξη. Αλλά μετά ο καθένας νομίζει ότι είναι αδύνατον πια να ανακαλύψει κάτι άλλο για τον σύντροφο του, επειδή έχουν πει τόσα πολλά ο ένας στον άλλον και ξέρουν πια τα πάντα ο ένας για τον άλλον. Τα περισσότερα προβλήματα σχέσεων πηγάζουν από αυτό το λάθος. Οι κανόνες του διαλόγου Σ αν αντίδοτο, ο Moeller ανέπτυξε την πρακτική του διαλόγου, η οποία έχει αποδειχτεί επιτυχημένη χιλιάδες φορές με τους πελάτες του επί περισσότερο από δύο δεκαετίες. Πρόκειται για μια συνομιλία που ακολουθεί ορισμένους απλούς αλλά σταθερούς κανόνες. Και οι δυο σύντροφοι δεσμεύονται να ακολουθούν τους κανόνες. Καθορισμένη ώρα. Συμφωνήστε μια ώρα κάθε εβδομάδα και μια εφεδρική ώρα (σε περίπτωση που συμβεί κάτι την κανονική ώρα), κατά την οποία θα μπορέσετε να συζητήσετε ανενόχλητοι για μιάμιση περίπου ώρα -οι δυο σας, μόνοι σας. Καθορισμένη διαδικασία. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλον, επειδή τα πιο σπουδαία πράγματα μεταδίδονται οπτικά και όχι με λέξεις. Απαλλαγείτε από κάθε πηγή ενόχλησης (τηλέφωνο, υπολογιστή, μουσική, τηλεόραση). Μην συντομεύετε ή επιμηκύνετε τη συζήτηση. Καθορισμένη εναλλαγή. Χρειάζεστε μια ώρα για διάλογους. Ο ένας μιλάει επί 15 λεπτά και μετά μιλάει ο άλλος για το ίδιο χρονικό διάστημα. Εκείνος που ακούει δεν διακόπτει για ερωτήσεις, ούτε καν αν δεν έχει καταλάβει κάτι. Καθορισμένο θέμα. Ο καθένας μιλάει για τα πράγματα που τον απασχολούν πραγματικά εκείνη τη στιγμή. Ο Moeller χρησιμοποιεί τον όρο «ζωγραφίζει το πορτρέτο του». Ο καθένας εστιάζεται μόνο στον εαυτό του. Αν μιλήσετε για το σύντροφο σας (κάτι που φυσικά επιτρέπεται), να το κάνετε χωρίς να διατυπώσετε κρίσεις· αντίθετα, να μιλήσετε για τα δικά σας συναισθήματα σε σχέση με το σύντροφο σας. Γιατί οι διάλογοι φέρνουν τόσο καλά αποτελέσματα Ο Moeller λέει ότι κάθε ζευγάρι ζει σε μια διπλή πραγματικότητα -τη δική σας πραγματικότητα και την πραγματικότητα του συντρόφου σας. Αν ο καθένας καταφέρει να μάθει την πραγματικότητα του άλλου, η σχέση θα εμπλουτιστεί Ωστόσο, αν ο καθένας θέλει να πείσει τον άλλον ότι η δική του πραγματικότητα είναι η καλύτερη, η σχέση είναι εσωτερικά καταδικασμένη. Για το λόγο αυτό. η σημαντικότερη προϋπόθεση του διαλόγου είναι ότι οι δύο πραγματικότητες είναι ίσες. Στους διάλογους, και οι δύο σύντροφοι μαθαίνουν τις εξής πέντε αλήθειες. 1. «Εγώ δεν είμαι εσύ». Μαθαίνετε ότι και οι δύο ξέρετε τον άλλον πολύ λιγότερο απ' όσο πιστεύατε. Σε μια σχέση που διαρκεί πολύ, ο ένας σύντροφος πάντοτε ισχυρίζεται κάτι σε σχέση με τον άλλο σύντροφο. Ο Moeller χρησιμοποιεί την έκφραση «αποικισμός του άλλου» ή «ρατσισμός του ζευγαριού»: ο καθένας είναι κρυφά πεπεισμένος ότι κατά κάποιο τρόπο είναι ο καλύτερος από τους δύο. Ο ειλικρινής διάλογος βάζει τέρμα σε αυτό. 2. «Είμαστε δύο όψεις της ίδιας σχέσης». Ταυτόχρονα, μαθαίνετε να μη θεωρείτε ότι είστε δύο ανεξάρτητα άτομα αλλά ένα ζευγάρι που αναπτύσσεται μαζί εδώ και καιρό σε υποσυνείδητο επίπεδο. Ο χαρακτήρας της αγάπης είναι τέτοιος που κάνει την ψυχή να συμμετέχει. Ακόμα και οι χειρότερες ιδιότητες του συντρόφου σας ανήκουν και στους δύο σας. Για παράδειγμα, αν ο - 120 -
σύντροφος σας κρατάει κάποιο μυστικό από εσάς επειδή ντρέπεται για κάτι, δεν είναι «η δική του ενοχή» μόνο, αφού απέναντι σε κάποιον άλλον θα μπορούσε να μη ντρέπεται καθόλου. Όταν ενστερνιστείτε αυτή την απλή απλουστευτική σοφία για τις σχέσεις, δεν θα μπορείτε πια να θεωρείτε το σύντροφο σας αποκλειστικά υπεύθυνο για οτιδήποτε. Η άποψη αυτή επαναστατικοποιεί την καθημερινή ζωή στη σχέση σας. Δεν υπάρχει πια καμιά βάση για να κατηγορείτε τον σύντροφο σας ή τον εαυτό σας επειδή και οι δύο σας συμμετέχετε σε οτιδήποτε κάνει είτε ο ένας είτε ο άλλος. 3. «Το ότι συζητάμε ο ένας με τον άλλον μας κάνει ανθρώπους». Μαθαίνετε ότι μπορείτε να αλλάξετε μόνο τον εαυτό σας, δεν μπορείτε να αλλάξετε τον άλλον, ακόμα κι αν προσπαθείτε διαρκώς. Μαθαίνετε ότι συζητώντας με τον άλλον έρχεστε σε σχέση όχι μόνο με τον άλλον αλλά και με τον εαυτό σας. Η μεγαλύτερη α-νεπάρκεια στα περισσότερα ζευγάρια δεν είναι η «φτώχεια του ζευγαριού» αλλά η «φτώχεια του εγώ». Ο ένας σύντροφος περιμένει από τον άλλον πράγματα που μόνο από τον εαυτό του είναι δυνατόν να πάρει: αυτοεκτίμηση, ικανοποίηση, εμπιστοσύνη για το μέλλον, όρεξη για ζωή. 4. «Αφηγούμαστε ιστορίες με εικόνες». Αντί για συγκεχυμένα αισθήματα, μάθετε να θυμάστε συγκεκριμένες σκηνές. Αντί «Σε βρίσκω υπέροχη», πείτε «Σήμερα το πρωί σε είδα να έρχεσαι από τη στροφή του δρόμου πάνω στο ποδήλατο σου, με το αδιάβροχο σου να ανεμίζει, και με τον ήλιο στα μαλλιά σου. Μου φάνηκες υπέροχη.» Ακόμη και η εσωτερική ζωή σας θα γίνει έτσι πιο πλούσια σε εικόνες. Θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε τα όνειρα σας σαν μια κοινή εμπειρία στην οποία ο καθένας από σας αποκτά πρόσβαση στο κοινό σας υποσυνείδητο. 5. «Είμαι υπεύθυνος για τα αισθήματα μου». Μαθαίνετε να καταλαβαίνετε τα συναισθήματα σας σαν πράξεις του υποσυνείδητου σας -και όχι να πιστεύετε ότι τα συναισθήματα σας σας κυριεύουν σαν κάτι το μοιραίο ή ότι δημιουργούνται έξω από εσάς. Μαθαίνετε να εκφράζετε τα συναισθήματα σας πιο καθαρά και να έχετε μεγαλύτερο έλεγχο στον τρόπο που τα χειρίζεστε, επειδή δεν κυριαρχείστε από την πρώτη τυχούσα παρόρμηση. Όταν ο διάλογος πάει στραβά Μην εγκαταλείψετε την προσπάθεια αν οι διάλογοι σας δεν φέρουν αποτέλεσμα στην αρχή. Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο λάθος στην επικοινωνία των ζευγαριών: παραιτούνται πολύ εύκολα. Ό,τι κι αν συμβεί, πρέπει να συμφωνήσετε να κάνετε τουλάχιστον 10 συζητήσεις. Σκεφτείτε μόνο με πόση επιμονή κυνηγάτε τους στόχους στην επαγγελματική σας ζωή ή πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνετε διάφορα πράγματα στα παιδιά σας μέχρι που να τα καταλάβουν. Πρέπει να δείξετε την ίδια υπομονή και στο σημαντικότερο πρόσωπο στη ζωή σας. Να έχετε εμπιστοσύνη: οι διάλογοι βελτιώνονται μόνοι τους. Αν ένας διάλογος εξελιχθεί σε καταστροφή, ο επόμενος αυτόματα θα είναι καλύτερος. Οι διάλογοι αλληλοεπηρεάζονται· αλλά και οι άλλες συνομιλίες σας θα γίνουν πιο ουσιαστικές και πιο ανοιχτές. Η επίδραση των διαλόγων Η ψυχοσωματική έρευνα έχει αποκαλύψει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επηρεάζεται σημαντικά από την ποιότητα των σχέσεων του ζευγαριού. Ύστερα από ένα διάλογο ο αιματοκρίτης βελτιώνεται αισθητά. - 121 -
Το υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας κάποιου εξαρτάται επίσης έντονα από τη σχέση του ζευγαριού. Μια καλή σχέση έχει επίσης μεγάλη επιρροή στα παιδιά του ζευγαριού. Όταν μεγαλώσει, κάθε παιδί υποσυνείδητα θα αντιγράφει τις ιδιότητες που παρουσίαζε ο κάθε γονέας του στον άλλον. Ύστερα από λίγο, η βελτιωμένη επικοινωνία που πηγάζει από το διάλογο, θα επιδράσει θετικά και στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι καλό σεξ μπορεί να υπάρξει μόνο αν υπάρχει το στοιχείο του αγνώστου (ένα δημοφιλές επιχείρημα για να δικαιολογούνται όσοι ξενοκοιτάζουν). Η αμοιβαία κατανόηση και η οικειότητα είναι τα καλύτερα συστατικά για μεστό ερωτισμό. Δύο λεπτά την ημέρα δεν αρκούν Μια μελέτη που εκπονήθηκε το 2000, στην οποία συμμετείχαν 76.000 άνθρωποι, αποκάλυψε ότι, κατά μέσο όρο, τα ζευγάρια αφιερώνουν δύο λεπτά την ημέρα για να μιλήσουν μεταξύ τους. Συχνά, ο τύπος παρουσίασε εσφαλμένα τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης, ότι δηλαδή τα ζευγάρια περνούν κάθε μέρα μόνο δύο λεπτά συνομιλώντας. Φυσικά αυτό δεν ισχύει. Εδώ εννοούμε την «ουσιαστική» επικοινωνία, η οποία έχει ως θέμα τον καθένα από τους δυο συντρόφους και τη σχέση τους. Φροντίστε ο δικός σας αριθμός να είναι πολύ υψηλότερος!
Απλουστευτική ιδέα 26: Αποδραματοποιήστε τις συζητήσεις σας Γιατί διαλύονται τόσοι γάμοι; Γιατί οι σχέσεις ανάμεσα σε άντρες και σε γυναίκες γίνονται όλο και πιο δύσκολες; Ο Αμερικανός ψυχολόγος John Gray πιστεύει ότι τα περισσότερα ζευγάρια που ζητούν διαζύγιο θα μπορούσαν να μείνουν μαζί αν κατανοούσαν τη θεμελιώδη διαφορά στον τρόπο που επικοινωνούν άντρες και γυναίκες. Η θεωρία του είναι ότι οι άντρες και οι γυναίκες διαφέρουν τόσο πολύ, που θα έλεγε κανείς ότι οι άντρες είναι από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη, όπως άλλωστε είναι και ο τίτλος του βιβλίου του. Ο Gray έχει συνυφάνει τα πορίσματα του σε μια γοητευτική ιστορία. Οι γυναίκες ζούσαν στην Αφροδίτη και προσπαθούσαν πάντοτε να έχουν αίσθημα κοινότητας και αρμονία. Γι' αυτές, οι σχέσεις είχαν μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι η δουλειά ή η τεχνολογία. Οι Αφροδίσιες ήταν πεπεισμένες ότι τα πάντα μπορούσαν να βελτιωθούν. Τη συμβουλή και την εποικοδομητική κριτική τις θεωρούσαν ένδειξη αγάπης. Οι Αρειανοί, από την άλλη, έδιναν αξία στις δημιουργίες και στα επιτεύγματα. Ήθελαν να πετυχαίνουν στόχους και ένοιωθαν ιδιαίτερη περηφάνεια όταν έκαναν κάτι μόνοι τους. Μια μέρα, οι κάτοικοι της Αφροδίτης και του Άρη ανακάλυψαν οι μεν τους δε και η κάθε ομάδα αμέσως αντιλήφθηκε ότι η άλλη διέθετε ακριβώς ό,τι έλειπε από την ίδια. Έτσι οι Αρειανοί κατασκεύασαν διαστημόπλοια, πήραν τις γυναίκες από την Αφροδίτη και αποίκισαν με αυτές τη Γη. Ο μάστορας και η λαχτάρα της επικοινωνίας Η ανακάλυψη του Gray είναι απλή: οι άντρες διαφέρουν θεμελιακά από τις γυναίκες στον τρόπο με τον οποίο επιλύουν προβλήματα. Για τους άντρες, τα προβλήματα υπάρχουν για να λύνονται, κατά προτίμηση από τον άντρα μόνο του, όπως ένας μάστορας. Ωστόσο, οι γυ- 122 -
ναίκες βλέπουν τα προβλήματα σαν ευκαιρία για επικοινωνία. Οι γυναίκες αναζητούν επαφή με άλλους για να συζητήσουν για τα προβλήματα τους. Αλλά οι άντρες αποτραβιούνται. Η διαφορά αυτή στη σχέση είναι η βάση για αμέτρητες παρεξηγήσεις που μπορούν να οδηγήσουν στο τέλος της σχέσης. Να καταλαβαίνετε τι εννοεί ο άλλος Η κατάσταση: Ένα βράδυ, η γυναίκα μιλάει για τις ανησυχίες της, όλη τη δουλειά που πρέπει να κάνει, γιατί αύριο είναι η προθεσμία που πρέπει να παραδώσει το άρθρο της και έχει ακόμα μερικά σοβαρά πράγματα να κάνει. Τυπική (αλλά εσφαλμένη) αντίδραση: Ο άντρας συζητάει για το πρόβλημα με συγκεκριμένα δεδομένα και γεγονότα: Μήπως μπορείς να αναθέσεις κάποια δουλειά σε άλλον ή να μεταθέσεις την προθεσμία για μεθαύριο; Επειδή είναι «μάστορας», δεν καταλαβαίνει ότι το παράπονο της γυναίκας του είναι στην πραγματικότητα παράκληση να αρχίσουν συζήτηση. Πώς το αντιλαμβάνεται η γυναίκα: «Εσύ ενδιαφέρεσαι μόνο για γεγονότα, όχι για μένα». Η σωστή αντίδραση: Θα έπρεπε να καθίσει δίπλα της, να την ακούσει, και να συμφωνήσει. Αυτό και μόνο θα αρκούσε· τότε, η γυναίκα θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με βουνά δουλειάς. Η γυναίκα δεν θέλει λύσεις· χρειάζεται κατανόηση. Η κατάσταση: Ο άντρας επιστρέφει στο σπίτι το βράδυ και νοιώθει εξουθενωμένος από την πολλή δουλειά που έχει. Τυπική (αλλά εσφαλμένη) αντίδραση: Η γυναίκα αρχίζει τις συμβουλές και την εποικοδομητική κριτική: «Δεν πρέπει να αναλαμβάνεις τόσα πολλά, πρέπει να κάνεις και λίγο κρατεί». Πώς το αντιλαμβάνεται ο άντρας: «Δεν με θεωρείς ικανό για τίποτε». Η σωστή αντίδραση: Θα έπρεπε να του πει ότι ξέρει ότι είναι καλός και ότι θα τα καταφέρει. Και μετά να τον αφήσει να δουλέψει ή να χαλαρώσει. Ο Άρης και η Αφροδίτη στη Βίβλο Η βασική σοφία του Gray βρίσκεται ήδη σε μια φράση του Απόστολου Παύλου (Προς Εφεσίους, 5.33): «έκαστος την εαυτού γυναίκα ούτως αγαπάτω ως εαυτόν, η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα». (Ο καθένας να αγαπάει τη γυναίκα του όπως τον εαυτό του και η γυναίκα να σέβεται τον άντρα της), Η συμβουλή αυτή θα λέγαμε ότι πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα. Οι άντρες συνήθως τρέφουν μεγάλο σεβασμό για τα όσα κάνουν οι γυναίκες τους. Πολύ σπάνια βρίσκεται άντρας που να κακολογεί τη γυναίκα του. Αλλά οι άντρες δυσκολεύονται με την αγάπη, τα αισθήματα, τη στοργή. Η συμβολή την οποία επιθυμούν να έχουν σε μια σχέ-ση είναι να βγουν στον έξω κόσμο, να κερδίσουν χρήματα και να κάνουν κάτι που προκαλεί εντύπωση. Οι γυναίκες θέλουν προσοχή και κατανόηση -ειδικά από τους συζύγους τους. Την υπερβολική δράση την ερμηνεύουν ως έλλειψη αγάπης. Οι γυναίκες αισθάνονται ότι ρόλος τους είναι να εκφράζουν αγάπη και να δείχνουν αισθήματα. Τα χρήματα και η δουλειά παίζουν δεύτερο ρόλο γι' αυτές. Το βρίσκουν δύσκολο να τα θεωρήσουν συνεισφορά σε μια σχέση. Αντίθετα, οι άντρες θέλουν αναγνώριση -ιδιαίτερα από τις γυναίκες τους. Λατρεύουν να ακούν λόγια όπως «είσαι πολύ καλός σε αυτό». Τις καλοπροαίρετες προτάσεις για βελτίωση τις θεωρούν συγκαλυμμένη κριτική. Η έννοια του Άρη και της Αφροδίτης είναι επίσης εξαιρετικά καλή για την αναζωογόνηση σχέσεων που έχουν κολλήσει. Μην χρησιμοποιείτε τη γνώση που μόλις αποκτήσατε σαν μομφή («Αντέδρασες και πάλι με τυπικό αφροδισιανό τρόπο!») Αντίθετα, χρησιμοποιήστε την σαν εργαλείο αυτο-ανάλυσης («Ναι, μίλησα σαν Αρειανός, συγνώμη!»). Να συμπεριλάβετε το θέμα της Αφροδίτης και του Άρη στον επόμενο διάλογο με τον σύντροφο σας και να το συζητήσετε με άλλα ζευγάρια. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα χρήσιμη μορφή επικοινωνίας. - 123 -
Μάθετε να ζητάτε σωστά Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ματαιότητα στο γάμο τους ή στη σχέση τους επειδή ο σύντροφος τους δεν αντιλαμβάνεται τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους. Μερικές φορές αυτό οφείλεται απλούστατα στο ότι δεν έχουν ζητήσει αυτό που επιθυμούν. Μερικές άλλες φορές, ο σύντροφος φαίνεται να αγνοεί πεισματικά την επιθυμία. Αυτό συμβαίνει σε όλους τους τύπους σχέσεων -στο γάμο, στην οικογένεια, με φίλους, στη δουλειά. Ευτυχώς, υπάρχουν ορισμένα τεχνάσματα που βοηθούν να λύσετε το πρόβλημα. Η Αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια Rinatta Paries έχει καταρτίσει έναν κατάλογο συμβουλών που αποτελεί απόσταγμα της εικοσαετούς πείρας της στη συμβουλευτική ζευγαριών. Δεν πρόκειται για χειραγώγηση, αλλά για απλούς κανόνες που αποβλέπουν σε αμοιβαία κατανόηση. Επιτρέπεται να ζητάτε Αυτή είναι η πιο σημαντική συμβουλή. Κάθε άνθρωπος έχει το στοιχειώδες δικαίωμα να λέει τι επιθυμεί και τι χρειάζεται. Δεν έχει σημασία τι ζητάτε, αν πρόκειται για βοήθεια στη φροντίδα των παιδιών, για το φαγητό, για χρήματα, για συμβουλή ή για στοργή. Να ζητάτε αυτό που θέλετε από το πρόσωπο που θέλετε να σας το δώσει. Πάντοτε. Να είστε προετοιμασμένος για ένα Ναι ή ένα Όχι Να ζητάτε με τέτοιο τρόπο ώστε ο άλλος να έχει ελεύθερη επιλογή ως προς το αν θα ικανοποιήσει ή όχι την επιθυμία σας. Όλοι αγαπούν την ελευθερία. Αν κάνετε μια ανοιχτή ερώτηση, χωρίς συγκαλυμμένες απειλές (π.χ. όχι «Αν με αγαπούσες αληθινά, θα...») και χωρίς αρνητικές αποχρώσεις (ούτε π.χ. «Διαισθάνομαι από τώρα ότι θα μου πεις όχι»), θα πάρετε θετική απάντηση συχνότερα απ' όσο φαντάζεστε. Να δεχτείτε μια αρνητική απάντηση Μην αντιδράτε κακότροπα σε μια αρνητική απάντηση. Αν δεν διατηρήσετε την ευγένεια και τη μεγαλοθυμία σας. η παράκληση σας θα φανεί ότι δεν ήταν πραγματικά παράκληση. ήταν απαίτηση. Οι απαιτήσεις είναι άχαρο πράγμα και προκαλούν πικρία. Αν πάρετε στραβά μια αρνητική απάντηση, θα προκαλέσετε κι άλλες απαντήσεις του ίδιου είδους. Ωστόσο, αν δεχτείτε τώρα το «όχι» για απάντηση, ανοίγετε το δρόμο για μια απάντηση «ναι» στο μέλλον. Να επιμένετε στην επιθυμία σας Αν ζητήσετε κάτι από κάποιον και ο άλλος δε θελήσει να ικανοποιήσει την επιθυμία σας, μη δώσετε τέλος στο θέμα. Να επιμείνετε στην ανάγκη που έχετε εκφράσει. Μην αφήσετε τον άλλον να σας μεταπείσει. Να έχετε εμπιστοσύνη στον άλλον Ακόμα κι αν έχετε πάρει αρνητική απάντηση στην παράκληση σας, να έχετε πίστη στο ενδεχόμενο να εξελιχθεί αργότερα σε καταφατική. Πρέπει να θεωρείτε δεδομένο ότι ο άλλος δεν αρνήθηκε την παράκληση σας επειδή θέλει το κακό σας. Ίσως να έλεγε «ναι» αν είχε καταλάβει τους πραγματικούς λόγους και τις πραγματικές ανάγκες σας. Εξηγήστε τους με το μαλακό και με υπομονή. Μην καταπίνετε την αντίδραση σας Να πείτε στον άλλον ποια επίπτωση είχε πάνω σας το «ναι» ή το «όχι» του. Να δείχνετε τον ενθουσιασμό ή την απογοήτευση σας, τη δυσαρέσκεια ή την ευγνωμοσύνη σας. Να κρατάτε ισορροπία ανάμεσα στο δούναι και στο λαβείν Πολλοί νομίζουν ότι αν μαντέψουν την κάθε επιθυμία του συντρόφου τους, τότε ο σύντροφος τους σε αντάλλαγμα οφείλει να ικανοποιεί την επιθυμία τους σε κάθε περίπτωση. - 124 -
Αλλά αυτό παραβιάζει τη στοιχειώδη ελευθερία του άλλου σχετικά με την παράκληση σας (βλ. το δεύτερο σημείο παραπάνω). Το κλειδί για μια επιτυχημένη σχέση είναι να υπάρχει αμοιβαιότητα στην ικανοποίηση των επιθυμιών που έχει εκφράσει ο καθένας -χωρίς να υπολογίζονται οι επιθυμίες του άλλου τις οποίες μάντεψε ο καθένας. Μην γκρινιάζετε -ποτέ Όταν γκρινιάζετε σημαίνει ότι κάνετε την ίδια παράκληση ξανά και ξανά, μέχρι που να εξαντλήσετε τον άλλον και να τον κάνετε να υποχωρήσει. Αυτό γίνεται συχνά με ένα ύφος παραίτησης που υπονοεί: «Είσαι ξεροκέφαλος, ποτέ δεν πρόκειται να αλλάξεις.» Περιστασιακά, η γκρίνια πράγματι θα κάνει τον άλλον να υποχωρήσει. Αλλά το τίμημα είναι βαρύ. Ο άλλος δεν θέλει να ικανοποιήσει την παράκληση σας και το κάνει με βαριά καρδιά. Αν πρέπει οπωσδήποτε να επαναλάβετε μια παράκληση, μην το κάνετε με τρόπο που να σπάει τα νεύρα του άλλου· κάνετε το σύμφωνα με τους κανόνες που συζητήσαμε παραπάνω. Να λέτε ευχαριστώ -ειλικρινά! Αν πάρετε καταφατική απάντηση, πρέπει να το γιορτάσετε πραγματικά. Να δείξτε την ευγνωμοσύνη σας. Ποτέ να μη θεωρείτε δεδομένη την ικανοποίηση μιας παράκλησης, ούτε να τη θεωρείτε κεκτημένο δικαίωμα σας. Όσο πιο καθαρά δείξετε τον ενθουσιασμό σας και την ευγνωμοσύνη σας, τόσο πιο υποχρεωτικός θα είναι ο άλλος απέναντι σας στο μέλλον. Μην περιμένετε θαύματα «Γιατί να στο ζητήσω; Λεν μπορούσες να το κάνεις μόνος σου;» Μην θυμώνετε αν ο άλλος δεν μαντέψει τις επιθυμίες σας. Ο άλλος δεν είναι εσείς. Να υποθέσετε ότι ο άλλος σκέφτεται για εσάς με τον ίδιο τρόπο. Δεν πρέπει να φαντάζεστε ότι στη σχέση σας ή στην οικογέ-νειά σας ο καθένας έχει τέλεια διαίσθηση και κάνει όλα όσα προσδοκεί ο άλλος. Καλύτερα είναι να αναπτύξετε μια κουλτούρα όπου θα ζητάτε και θα λέτε ευχαριστώ.
Απλουστευτική ιδέα 27: Ισορροπείστε τη σχέση ανάμεσα σε εργασία και σε ιδιωτική ζωή Ακούμε να λένε ξανά και ξανά ότι η εργασία είναι ο εχθρός ενός ευτυχισμένου γάμου ή σχέσης. Το στερεότυπο παράπονο μιας γυναίκας που έχει παντρευτεί έναν επιτυχημένο επιχειρηματία είναι «Δεν έχεις ποτέ χρόνο για μένα». Το ίδιο παράπονο ακούγεται τώρα τελευταία όλο και συχνότερα και από άντρες προς τις εργαζόμενες γυναίκες τους. Ο Giinter F. Gross, σύμβουλος σε θέματα επιχειρήσεων και ανάπτυξης προσωπικότητας, έχει ασχοληθεί όλη του τη ζωή με τη σχέση μεταξύ εργασιακής ζωής και ιδιωτικής ζωής και έχει καταλήξει σε ένα πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα: οι επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν αποκτήσει δεξιότητες από την επαγγελματική ζωή τους τις οποίες μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν στη σχέση τους ή στο γάμο τους. Βασικά, αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που είναι καλοί στη δουλειά τους έχουν μεγάλη πιθανότητα να κάνουν και τη σχέση τους να λειτουργήσει! Τα συστατικά για μια καλή απόδοση στη δουλειά είναι ορισμένα βασικά αγαθά, όπως χρόνος, ενεργητικότητα, ενθουσιασμός και αποφασιστικότητα -ακριβώς τα ίδια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού συντρόφου ζωής. Ας δούμε τα βήματα στο δρόμο της απλοποίησης για να κάνετε μια καλή σχέση με αυτά τα συστατικά. Φέρτε επανάσταση στον προγραμματισμό του χρόνου σας - 125 -
Το βασικό στοιχείο για να μπορέσετε να χρησιμοποιήσετε τις εργασιακές σας δεξιότητες στην ιδιωτική ζωή σας είναι να ξανασκεφτείτε τι κάνετε με το χρόνο σας. Έχει αποδειχτεί ότι το 20% των έργων φέρνουν το 80% της επιτυχίας. Φυσικά, δεν μπορείτε εκ των προτέρων να ξέρετε ποιο 20% θα είναι το επικερδές. Ωστόσο, στην περίπτωση πολλών έργων μπορείτε να πείτε με εύλογο βαθμό βεβαιότητας ότι θα είναι ανάμεσα στα αποτυχημένα. Υπάρχει ένας σύμβουλος που έχει καλύτερο αισθητήριο για τα θέματα αυτά από εσάς: ο σύντροφος της ζωής σας. Για το λόγο αυτό, ο σημαντικότερος κανόνας είναι ότι θα πρέπει να επιτρέψετε στον σύντροφο της ζωής σας να συμμετέχει στον προγραμματισμό του χρόνου σας πολύ περισσότερο απ' όσο μέχρι τώρα. Είναι πιο ορθολογικός απ' όλους τους συναδέλφους σας. Ξέρει με ποιον τρόπο σπαταλάτε δυνάμεις· ξέρει τα ισχυρά σας σημεία και τους μακροπρόθεσμους στόχους σας. Στις συναντήσεις προγραμματισμού χρόνου με τον σύντροφο σας, ζητήστε του να μην κάνει φορτισμένα σχόλια («Πάλι θα πας σ' αυτή την ηλίθια εμπορική έκθεση;»)· αντί γι' αυτό, ζητήστε να σας κάνει στοχοθετημένες ερωτήσεις, όπως: • Έχει μέλλον αυτό το έργο; • Θα το έκανες ακόμα κι αν δεν είχες δυνατότητα να εργάζεσαι περισσότερο από έξι ώρες τη μέρα; • Θα ωφελήσει και τους δυο μας; • Ποια από τα παλιά σου έργα θα θυσίαζες για χάρη αυτού του νέου έργου; Φυσικά, η συμμετοχή του συντρόφου σας στη διαχείριση χρόνου σας σημαίνει ότι πρέπει να αφιερώνετε χρόνο για συναντήσεις κοινού προγραμματισμού. Αλλά για ένα πράγμα να είστε σίγουρος: οι συναντήσεις αυτές θα είναι οι σημαντικότερες της ζωής σας! Πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν από τη μια συνάντηση στην άλλη, αλλά όταν πρόκειται για το γάμο τους νομίζουν ότι θα λειτουργήσει από μόνος του, χωρίς καμιά συνεννόηση. Την κάθε επένδυση χρόνου που κάνετε στην εργασία σας πρέπει να την αντιμετωπίζετε εξίσου κριτικά όσο και τις οικονομικές σας επενδύσεις. Αν οι εργοδότες σας δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν χρηματοδότηση για ένα συγκεκριμένο έργο, ούτε που θα σκεφτόσασταν να χρηματοδοτήσετε το έργο από την τσέπη σας. Να εφαρμόσετε την ίδια αρχή και στα ζητήματα χρόνου. Πάρα πολλοί κάνουν το λάθος να θεωρούν ότι η ιδιωτική τους ζωή είναι ένα απόθεμα χρόνου το οποίο μπορούν να λεηλατούν χωρίς δεύτερη σκέψη κάθε φορά που συναντούν πίεση στη δουλειά τους. Ο καλύτερος σύμβουλος προσωπικότητας Αν υπάρχει πιθανότητα να συγκατατεθείτε σε συγκεκριμένες προθεσμίες και έργα απλώς και μόνο για να μη δυσαρεστήσετε αυτόν που σας το ζητάει, αφήστε το σύντροφο σας να σας συμπαρασταθεί ηθικά ώστε να αρνηθείτε. Κανείς δεν μπορεί να σας βοηθήσει τόσο ο σύντροφος σας σε αυτό το θέμα. Σκεφτείτε τον εξής εύστοχο κανόνα: όποιος αναλαμβάνει εργασίες με αποφασιστικότητα, πρέπει επίσης να απορρίπτει εργασίες με αποφασιστικότητα. Αν, για παράδειγμα, ο προϊστάμενος σας περιμένει να δουλεύετε τα βράδια και τα σαββατοκύριακα, δώστε του μια ειλικρινή απάντηση: «Θα πρέπει πρώτα να το συζητήσω με το σύντροφο μου». Στην αρχή μπορεί να ντραπείτε, γιατί θα φανεί ότι δεν παίρνετε μόνος σας τις αποφάσεις για το χρόνο σας. Αλλά δεν είστε μόνος· είσαστε δύο. Τώρα ο προϊστάμενός σας πρέπει να βρει επιχειρήματα για να πείσει και τη γυναίκα σας ή τον άντρα σας. Αντί να καταναλώνετε χρόνο, να γεμίζετε ενέργεια! - 126 -
Στον κοινό προγραμματισμό του χρόνου σας, μη σκέφτεστε μόνο το χρόνο που μπορεί να μετρηθεί· αξίζει επίσης να εξετάζετε την ψυχική ενέργεια που καταναλώνουν τα θέματα που έχετε στο πρόγραμμα σας -και αυτήν που παράγουν. Το να δώσετε μια διάλεξη μπροστά σε διακεκριμένο ακροατήριο μπορεί να κοστίζει άφθονη ψυχική ενέργεια εξ αιτίας του τρακ. πέρα από τον χρόνο προετοιμασίας που χρειάζεται. Αν όμως πάει καλά. θα αποκτήσετε αυτοπεποίθηση και ενεργητικότητα. Οι επαγγελματικές ασχολίες που σας αρέσουν ή που σας φέρνουν αναγνώριση αναπληρώνουν τα ψυχικά σας αποθέματα. Και μην ξεχνάτε ότι ο κατάλληλος τύπος επιτυχίας σας κάνει επίσης πιο ελκυστικό στο σύντροφο σας! Καθόλου να μη θεωρείτε δεδομένο ότι ύστερα από ένα 12ωρο στη δουλειά θα είστε οπωσδήποτε εξουθενωμένος και ότι η ιδιωτική σας ζωή πρέπει να γεμίσει τις μπαταρίες σας. Ακόμα κι αν ακούγεται αδύνατο στην αρχή, μπορείτε να εργάζεστε κατά τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος της ημέρας να επιστρέφετε σπίτι χαρούμενος, χαλαρωμένος, εύθυμος. Να κανονίζετε τις εργασίες σας και τα ραντεβού σας κατά τρόπο ώστε στο τέλος της μέρας να φέρνετε ενέργεια στη σχέση σας και στην οικογένεια σας. Μια βραδιά με έναν ισορροπημένο σύντροφο μπορεί να είναι πιο ωραία από δυο εβδομάδες διακοπών με έναν εξαντλημένο σύντροφο! Μην ξεχνάτε τον «λογαριασμό στοργής» Μακροπρόθεσμα, κάθε εταιρεία ενδιαφέρεται για την οικονομική της επιβίωση. Για το λόγο αυτό αποκομίζει κέρδη, επενδύει για το μέλλον. και συγκροτεί αποθεματικά. Αν η εταιρεία σας δεν επιβιώσει οικονομικά, αυτό θα είναι καταστροφή και για σας προσωπικά. Το ίδιο ισχύει σε μια σχέση. Το σημαντικό εδώ είναι η συναισθηματική επιβίωση. Ο παράγοντας που την καθορίζει δεν είναι ούτε τα χρήματα ούτε τα κέρδη. Το κεφάλαιο ενός γάμου είναι η στοργή. Αυτό το βασικό συστατικό πρέπει να το χειρίζεστε εξίσου προσωπικά και έξυπνα όσο και όταν διαχειρίζεστε τα χρήματα της εταιρείας σας. Με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιείτε χρόνο και χρήματα για να παράγετε κέρδη στη δουλειά σας, στο γάμο σας πρέπει να μετατρέψετε το χρόνο σας σε στοργή. Συχνά. αρκούν οι απλές, σιωπηρές στιγμές που σας ξαναγεμίζουν συντροφικότητα και αναπληρώνουν τα αποθέματα της στοργής σας, αλλά τις στιγμές αυτές πρέπει να τις προετοιμάσετε με στοργή και εξυπνάδα. Κάντε έκπληξη στο σύντροφο σας: επιτρέψτε στον εαυτό σας την πολυτέλεια λίγης νοσταλγίας στον ερωτά σας. Αν σας έχουν καλέσει έξω το βράδυ, γυρίστε σπίτι λίγο νωρίτερα, κάντε μια μικρή παράκαμψη και πηγαίνετε έναν μικρό περίπατο για να κοιτάξετε μαζί το φεγγάρι ή τη θάλασσα και τις ανταύγειες τους μέσα στη νύχτα. Βρείτε το θάρρος να φανείτε ρομαντικός. Διακηρύξτε τον ερωτά σας για το σύντροφο σας. Έστω κι αν το ξέρει, θα χαρεί να το ξανακούσει.
Απλουστευτική ιδέα 28: Ξεκλειδώστε τη σεξουαλική σας ενέργεια Ο «λογαριασμός στοργής» σας αποτελείται από ρομαντικές στιγμές, λόγια αγάπης, χειρονομίες στοργής, ένα μπουκέτο λουλούδια, μικρά δώρα -αλλά βέβαια και από σαρκικό έρωτα. Το στοιχείο αυτό του «λογαριασμού στοργής» πάσχει ιδιαίτερα στην περίπτωση ανθρώπων που είναι επιτυχημένοι στις επιχειρήσεις -έστω κι αν πολύ λίγοι το παραδέχονται. Ας δούμε μερικές απλουστευτικές θεραπείες που μπορείτε να εφαρμόσετε αν - 127 -
ο ερωτισμός σας έχει μειωθεί, καθώς και ορισμένα επιχειρήματα που αντικρούουν παρωχημένες προκαταλήψεις. Μη δίνετε καμιά σημασία στις δημοσκοπήσεις Προκατάληψη: Μια διεθνής μελέτη αποκάλυψε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες τα ζευγάρια κάνουν σεξ συχνότερα και για μεγαλύτερο διάστημα (20 φορές το μήνα για 35 λεπτά κάθε φορά). Λάθος! Να η αλήθεια: Το αποτέλεσμα αυτό της έρευνας απλώς αντικατοπτρίζει την τεράστια κοινωνική πίεση που υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμα και στα σεξουαλικά θέματα, οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να υπερτερούν σε σύγκριση με τους γείτονες και ψεύδονται ασύστολα όταν απαντούν στα διάφορα ερωτηματολόγια. Η καλιφορνέζα ψυχίατρος Linda Perlin Alperstein είναι σίγουρη ότι δεν υπάρχει θέμα στο οποίο οι άνθρωποι να λένε περισσότερα ψέματα απ' ό,τι όταν απαντούν σε έρευνες για θέματα σεξ. Οπότε, μη σας προκαλούν άγχος οι αριθμοί για το πόσες επαφές πρέπει να έχει ένας άντρας ή μια γυναίκα. Ακολουθήστε τις εσωτερικές σας ανάγκες και τις ανάγκες του συντρόφου σας. Να προχωράτε με μικρά βήματα: ένα φιλί σε μια ασυνήθιστη ώρα της ημέρας, ένα δώρο χωρίς να υπάρχει λόγος, ένα τρυφερό χειρόγραφο μήνυμα όταν είστε ο πρώτος που φεύγει από το σπίτι το πρωί, κτλ. Ελέγξτε το σώμα σας Προκατάληψη: Το πρόβλημα με την έλλειψη επιθυμίας ή την ανικανότητα βρίσκεται πάντοτε στο μυαλό. Λάθος! Να η αλήθεια: Πρέπει να μιλήσετε ανοιχτά στο γιατρό σας για τα σεξουαλικά σας προβλήματα. Συχνά, οι δυσκολίες στη σεξουαλική ζωή είναι παρενέργειες φαρμάκων. Ένα «ελιξίριο» της μόδας, το St. John's Wort, προκαλεί μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Τα ερωτικά προβλήματα μπορεί να είναι ένδειξη οργανικών ασθενειών, όπως μια διαταραχή της ορμονικής ισορροπίας (πράγμα που συμβαίνει συχνά στις γυναίκες ύστερα από μια εγκυμοσύνη) ή μπορεί να οφείλονται σε πρόβλημα του θυρεοειδούς. Μια από τις βασικές αιτίες για τη μείωση του σεξουαλικού πάθους είναι η έλλειψη άσκησης. Οι τύποι αθλητικής δραστηριότητας όπου φτάνετε στα όρια των επιδόσεων σας, σχεδόν αυτόματα προκαλούν αύξηση της σεξουαλικής σας δραστηριότητας -αρκεί βέβαια να μην το παρακάνετε. Φιλιά και χάδια (ξανά και ξανά) Προκατάληψη: Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ μας έδειξε ποιες είναι οι ερωτογενείς ζώνες του σώματος. Λάθος! Να η αλήθεια: Ολόκληρο το σώμα είναι μια ερωτογενής ζώνη που μπορεί να σας «ανάψει». Ωστόσο, όλοι μας έχουμε κάποια «απωθητικά» σημεία στο σώμα μας, όπου δεν θέλουμε να μας αγγίζουν. Και οι προτιμήσεις μπορεί να αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Στο/Στη σύντροφο σας μπορεί να άρεσε πραγματικά ένα συγκεκριμένο ερωτικό χάδι στα πρώτα χρόνια της σχέσης σας αλλά τώρα μπορεί να το βρίσκει λιγάκι γελοίο και να μην τολμάει να το πει. Κάντε μια πεντάλεπτη περιήγηση στο κορμί του καθενός, μαζί με τον/τη σύντροφο σας. Χρησιμοποιήστε τη γλώσσα του σώματος ή ακόμη κι ένα γουργουρητό για να δείξετε τι σας αρέσει -και μην αντιδράτε πάρα πολύ αρνητικά σε ό,τι δεν σας αρέσει. Ξεχάστε κατατάξεις όπως «τα προκαταρκτικά» και «η πράξη». Οι γιατροί στην Ασία είναι πεπεισμένοι ότι το ολοκληρωμένο σεξ (με ρευστή μετάβαση από τα φιλιά και τα χάδια στη σεξουαλική επαφή) δεν είναι μόνο απολαυστικό· επιπλέον πιστεύουν ότι σας διατηρεί υγιή και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής σας. - 128 -
Απαλλαγείτε από την ιδέα ότι τα φιλιά και τα χάδια πρέπει αναγκαστικά να καταλήγουν σε «αυτό», ειδικά όταν έχετε καιρό να έρθετε σε σεξουαλική επαφή. Κανονίστε την ώρα Προκατάληψη: Το σεξ πρέπει να είναι αυθόρμητο. Λάθος! Να η αλήθεια: Η προσμονή είναι ένα από τα καλύτερα αφροδισιακά. Θυμηθείτε τα πρώτα σας ραντεβού: την έξαψη, τα όσα πλάθατε με τη φαντασία σας, ακόμα και τους μικρούς σας φόβους, όλα. Μέσα στην επαγγελματική ζωή και στην οικογενειακή ζωή, που πράγματι μπορούν να βλάψουν το πάθος, πρέπει να προγραμματίζετε «γλυκές στιγμές», όπως ακριβώς προγραμματίζετε τα άλλα σας ραντεβού, όσο αντιερωτικό κι αν σας φαίνεται αυτό με πρώτη ματιά. Να είστε εγωιστής Προκατάληψη: Το σεξ χρειάζεται απόλυτη αμοιβαία κατανόηση. Λάθος! Να η αλήθεια: Τα ζευγάρια που ζουν μαζί αρμονικά, παραπονιούνται για μείωση της έντασης της σεξουαλικής τους ζωής πολύ περισσότερο απ' ό,τι τα ζευγάρια που συνεχώς καβγαδίζουν, όπως έχει παρατηρήσει ο σεξοθεραπευτής Bert Zilbergeld. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει σκόπιμα να στήνετε καβγάδες. Αρκεί να έχετε επίγνωση ότι το σεξ λειτουργεί καλύτερα όταν το κάθε πρόσωπο δεν σκέφτεται μόνο τις ανάγκες του συντρόφου του αλλά εξίσου υπολογίζει και τις δικές του ανάγκες. Έστω κι αν δεν σας φαίνεται αναγκαίο ύστερα από τόσα χρόνια μαζί. κάθε άντρας και κάθε γυναίκα θέλει να κατακτιέται σεξουαλικά ξανά και ξανά.
Απλουστευτική ιδέα 29: Πάρτε από τώρα κοινές αποφάσεις για τα γηρατειά σας Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη ζωή σαν μια καμπύλη που έχει συνεχώς ανοδική τροχιά, που ανεβαίνει διαρκώς. Όσοι σκέφτονται με αυτό τον τρόπο, βιώνουν τη διαδικασία της γήρανσης σαν απογοήτευση και κρίση, σαν απόκλιση από την προσχεδιασμένη διαδρομή. Στην πραγματικότητα, η τροχιά της ζωής μας είναι μια καμπύλη με αρμονικές αναλογίες, που υψώνεται απότομα στην αρχή: αναπτύσσεστε, μαθαίνετε, ο ζωτικός σας χώρος επεκτείνεται, προοδεύετε στη δουλειά σας, ίσως ξεκινάτε οικογένεια. Στη φάση αυτή έχετε μεγάλες ανάγκες: ένα σπίτι ή ένα διαμέρισμα με αρκετό χώρο για τον καθένα, ίσως έναν κήπο ή ένα εξοχικό, ίσος και διάφορες συσκευές και άλλα πράγματα για τα χόμπι και τη δουλειά σας. Η ζωή είναι πολυεδρική και πολύπλοκη. Αυτό μπορεί επίσης να ισχύει και σχετικά με τους συντρόφους σας: χωρισμοί, νέοι δεσμοί. Μια μέρα όμως τα παιδιά σας θα σταθούν στα πόδια τους. Οι δικές σας ικανότητες θα μειωθούν, θα έχετε μικρότερο εύρος δραστηριοτήτων. Η ζωή σας θα είναι απλούστερη και θα καταλαμβάνει μικρότερο χώρο. Γιατί πρέπει από τα 45 σας να ξέρετε πώς θα ζείτε στα 65 Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε στο πανεπιστήμιο του Ανοβέρου, περισσότερο από το 50% των ανθρώπων ηλικίας πάνω από 65 ετών ζουν σε αντικειμενικά δυσανάλογες συνθήκες στέγασης: η κατοικία τους ή ο κήπος τους είναι υπερβολικά μεγάλα για τις ανάγκες τους. Αλλά μόνο το 10% περίπου αναγνωρίζουν το πρόβλημα. Ο λόγος είναι ότι τα μοτίβα συμπεριφοράς που έχουμε μάθει είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν όταν γεράσουμε. Οι - 129 -
αποφασιστικές αλλαγές για μια λογική διαβίωση στα γηρατειά μας πρέπει να γίνουν νωρίτερα. Ή θα απλοποιηθούν τα πράγματα ή δεν θα λειτουργήσουν καθόλου. Η Αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια Myrna Lewis απέδειξε ότι οι κρίσιμες αλλαγές που είναι καθοριστικές για τη συμπεριφορά σας και τη συνείδηση σας στα γηρατειά σας πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν τα 49α γενέθλια σας. Μετά θα είναι πολύ δύσκολο να προσαρμοστείτε. Έτσι, στην πέμπτη δεκαετία της ζωής σας (40 έως 50) πρέπει να αποφασίσετε πώς και πότε θα απλοποιήσετε τη ζωή σας. Το σημαντικότερο πρόσωπο στην απόφαση αυτή είναι ο σύντροφος σας. Αν παραλείψετε αυτόν το σημαντικό σχεδιασμό ζωής. οδεύετε προς μια κρίση σχέσεων που γίνεται όλο και συχνότερη τα τελευταία χρόνια: το σοκ της συνταξιοδότησης. Το νοσηρό όνειρο για την ευημερία στα γηρατειά Παρά τα όσα λένε οι εφημερίδες, το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας στην Ευρώπη είναι εξαιρετικό, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο. Αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν με το ίδιο βιοτικό επίπεδο στα γηρατειά τους όπως και όταν είχαν οικογένεια με παιδιά: μεγάλο σπίτι, μεγάλο αυτοκίνητο, μεγάλες προσδοκίες. Έτσι, όπως παρατηρεί η γιατρός και δημοσιογράφος Heidi Schuller, στα γηρατειά ζούμε πέρα από τα όρια μας. Το κέντρο βάρους της ζωής μας μένει κολλημένο κατά νοσηρό τρόπο στην υλική σφαίρα και δεν αφήνει αρκετό χώρο για την απαραίτητη πνευματική ωρίμανση. Χάρη στη σύγχρονη ιατρική και στον υγιή τρόπο ζωής, οι ηλικιωμένοι δεν είναι αναγκασμένοι να σταματούν τις δραστηριότητες τους. Παραμένουν σε καλή σωματική και πνευματική κατάσταση και έχουν όλες τις ευκαιρίες να διαρθρώσουν τη ζωή τους ενεργά, να αναζητήσουν νέες δραστηριότητες, να ζήσουν συνειδητά, να απολαύσουν. Σχεδόν σε κανέναν άλλο τομέα δεν είναι τόσο σημαντική η αρχή της απλοποίησης όσο είναι στον προγραμματισμό για την τρίτη φάση της ζωής σας. Ξανασκεφτείτε τα νιάτα σας: ίσως να σας άρεσε η απλή ζωή που κάνατε ως φοιτητής. Μπορείτε λοιπόν να χρησιμοποιήσετε αυτή τη φάση της ζωής σας ως πρότυπο για τα γηρατειά σας. Ή μπορείτε να αναζητήσετε παραδείγματα: ηλικιωμένους που είναι ικανοποιημένοι και που μπορείτε να ωφεληθείτε από την εμπειρία ζωής τους. Να πώς θα μπορούσε να μοιάζει ο προγραμματισμός για την τρίτη φάση της ζωής σας: • Όταν γεράσουμε, θα μετακομίσουμε σε ένα μικρότερο διαμέρισμα που θα είναι κατάλληλο για ηλικιωμένους ή θα ψάξουμε για ένα ίδρυμα στο .... Έχουμε κατά νου μια συγκεκριμένη ηλικία: το αργότερο στα 70. • Δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να κάνουμε τα πάντα μόνοι μας· σκοπεύουμε να ζητάμε όλο και περισσότερο βοήθεια από επαγγελματίες για το σπίτι και τον κήπο. Το πρώτο βήμα θα είναι. .. • Θα συνεχίσουμε να είμαστε δραστήριοι και είμαστε διατεθειμένοι να διδαχτούμε καινούργια πράγματα, ενδεχομένως από νέους. Το πρώτο βήμα θα είναι να αρχίσουμε μαθήματα με θέμα... • Θα θέλαμε να έχουμε χρόνο για τα ουσιώδη και να δημιουργήσουμε δυνατότητες για να γευτούμε την ομορφιά της ζωής. Το πρώτο βήμα θα είναι... • Θέλουμε να συμφιλιωθούμε τώρα (και όχι όταν γεράσουμε) με τ....... • Για να αποφύγουμε διενέξεις με τα κληρονομικά, σήμερα κιόλας γράφουμε μια χειρόγραφη διαθήκη. • Θα θέλαμε να πεθάνουμε με αξιοπρέπεια, όχι να γίνουμε αντικείμενα της γηριατρικής έρευνας επαόριστον. Για το λόγο αυτό έχουμε συμφωνήσει τα εξής με τα παρακάτω πρόσωπα, με τα οποία έχουμε στενές σχέσεις:... - 130 -
Ο δρόμος της απλοποίησης περνάει από όλο και πιο σοβαρά θέματα. Τώρα δεν πρόκειται για ένα ακατάστατο γραφείο ή για οικονομικές σκοτούρες· τώρα πρόκειται για τα έσχατα. Το βιβλίο αυτό καλύπτει ολόκληρη τη ζωή -ολόκληρη τη ζωή σας. Ελπίζουμε να περιμένετε με αγωνία το επόμενο κεφάλαιο. Τι σας περιμένει στο πιο ψηλό επίπεδο, δηλαδή στην καρδιά της πυραμίδας της ζωής σας;
- 131 -
Απλουστευτικός στόχος για το Επίπεδο 7
Να Μάθετε να καταλαβαίνετε τον εαυτό σας καλύτερα και να πλησιάσετε προς το σκοπό της ζωής σας
Ο πύργος στην κορυφή της πυραμίδας της ζωής σας είναι το «Εγώ» σας, η προσωπικότητα σας, όπως συγκροτείται και μεταβάλλεται, διαπλάθεται και διαρθρώνεται κάθε χρόνο και κάθε μέρα στη ζωή σας. Αυτό που είδατε μέσα σας είναι κάτι που προχωράει πολύ πέρα από το ατομικό «Εγώ» σας. Είναι ο βαθύτερος πυρήνας σας. είναι αυτό που σας συνδέει κατά μοναδικό τρόπο με όλους τους άλλους ανθρώπους και με το σύνολο της δημιουργίας. Οι ψυχολόγοι το αποκαλούν «Εαυτός». Προσφέρει την ενέργεια για τη ζωή σας. Αυτή η πηγή ενέργειας (που μπορεί να περιγραφεί μόνο μέσα από αλληγορίες και σύμβολα) τρέφει τον ατομικό στόχο ζωής σας, τον οποίο περιγράψαμε εδώ σαν κρύσταλλο.
Απλουστευτική ιδέα 30: Ανακαλύψτε το στόχο σας στη ζωή Κανείς άνθρωπος δεν βρίσκεται στη Γη «έτσι απλά». Κάθε ζωή έχει ένα στόχο. έχει τον εσώτερο σκοπό της. Υπάρχουν εκατό χιλιάδες πράγματα που σας αποσπούν καθημερνά από το σκοπό σας. Όμως, το να απλοποιήσετε τη ζωή σας σημαίνει να μπορέσετε επιτέλους να αποκτήσετε ξανά μια σαφή εικόνα του στόχου αυτού. Κάθε άνθρωπος -ακόμα και η πιο ασήμαντη, χαοτική ή μίζερη ανθρώπινη ύπαρξη- έχει έναν στόχο. Ο στόχος τροφοδοτείται από τέσσερις πηγές: 1. Η ίδια η ζωή Βρίσκεστε εδώ για να διατηρήσετε ζωντανή τη ζωή. Αυτό το εννοούμε με τη βιολογική έννοια: κάνετε παιδιά ή διασφαλίζετε με κάποιον άλλο τρόπο τη ζωή άλλων ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει μόνο του. Κανείς δεν βρίσκεται εδώ απλώς για τον εαυτό του. Ακόμη και κάποιος που φαίνεται να είναι ο μεγαλύτερος εγωιστής, έχει κι αυτός τη σημασία του στο μεγάλο οικοδόμημα της ζωής. Αυτή η βασική ευλάβεια απέναντι στη ζωή είναι κάτι που κάθε άνθρωπος αισθάνεται. Απλώς μερικές φορές δεν μπορούμε να την ερμηνεύσουμε σωστά κι έτσι την αναζητούμε «δια της τεθλασμένης», θα έλεγε κανείς: στην αγάπη για τα ζώα, στον ενθουσιασμό για τη μουσική ή σε μια παράξενη βεβαιότητα ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Για τους ανθρώπους αυτούς θα ήταν σημαντικό να ανακαλύψουν ότι φέρουν μέσα τους ζωή προκειμένου να τη μεταδώσουν. 2. Οι επιθυμίες των γονέων σας Όταν δυο άνθρωποι θέλουν ένα παιδί, πάντοτε το συνδέουν με μια ευχή -σπανίως συνειδητά, αλλά όπως τους υπαγορεύει το υποσυνείδητο τους. Η ευχή των γονέων σας κατευθύνει τη ζωή σας κατά έμμεσο τρόπο, όπως ένα μήνυμα που σας δίνουν μέσα σε σφραγισμένο φάκελο με την εντολή να μην το ανοίξετε παρά μερικές δεκαετίες αργότερα. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να καλείται: - 132 -
• να συνεχίσει το οικογενειακό όνομα (συχνά αυτό είναι ευθύνη του πρωτότοκου), • να συμφιλιώσει τις οικογένειες του πατέρα και της μητέρας που έχουν ψυχρανθεί, • να διορθώσει τη φθαρμένη σχέση των γονέων του, • να αναπληρώσει μια προηγούμενη απώλεια (ίσως ένα παιδί που πέθανε), • να ολοκληρώσει το έργο που άφησε ημιτελές ένας γονέας (π.χ. να οδηγήσει στην επιτυχία μια εταιρεία), • ή απλώς να κάνει τους γονείς του ευτυχισμένους με την παρουσία του. Μερικές φορές, στο όνομα ή το χαϊδευτικό που δίνεται σε ένα παιδί βρίσκουμε μια ένδειξη της (συνήθως υποσυνείδητης) γονικής εντολής. Αξίζει να διερευνήσουμε τη σημασία των ονομάτων. Μια γυναίκα που ονομάστηκε Ειρήνη ανακάλυψε ότι τη\· είχαν φέρει στον κόσμο για να φέρει την ειρήνευση σε μια αθεράπευτα διχασμένη οικογένεια. Σε ένα αγόρι έδωσαν το όνομα Γκέοργκ, επειδή τον προόριζαν να νικήσει το πρόβλημα της οικονομικής αποτυχίας της οικογένειας (πράγμα το οποίο τελικά κατόρθωσε), όπως ο άγιος Γεώργιος νίκησε τον δράκοντα. Σε κάποιο άλλο αγόρι, έδωσαν το όνομα του αδελφού του πατέρα του. Ο θείος του αυτός, τον οποίο οι πάντες θεωρούσαν υπόδειγμα ανθρώπου, είχε σκοτωθεί στον πόλεμο. Ο ανιψιός που πήρε το όνομα του, βρέθηκε φορτωμένος με ένα ανέφικτο καθήκον. Χρειάστηκε πολύς καιρός για να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση και να μπορέσει να ζήσει τη ζωή του ελεύθερος από το παρελθόν. 3. Τα ταλέντα και οι αδυναμίες σας Μια κατεύθυνση για τη ζωή σας διαμορφώνεται επίσης από τα πράγματα στα οποία είστε καλός και που σας αρέσει να κάνετε. Φανταστείτε ότι πριν από τη γέννηση σας, μια ουράνια οργανωτική ομάδα σας προετοιμάζει για το ειδικό σας καθήκον πάνω στη γη. Οι ικανότητες σας δεν σας παρέχονται σε έτοιμη προς χρήση μορφή· σας δίνονται με τη μορφή ταλέντων που μπορούν να αναπτυχθούν. Για παράδειγμα, αν έχετε ασθενική σωματική διάπλαση, αναγκάζεστε από την παιδική σας ηλικία να αναπτύξετε άλλες ικανότητες για να ανταγωνιστείτε με τους άλλους. Αναγκάζεστε να γίνετε διασκεδαστικός αφηγητής, επινοητικός λύτης γρίφων, ή μουσικός που τον θαυμάζουν όλοι. Κι έτσι τα ισχυρά σημεία και οι αδυναμίες σας δημιουργούν το ολοφάνερα δικό σας προφίλ με το οποίο προσπαθείτε να εκπληρώσετε το στόχο της ζωής σας. 4. Το όνειρο της ζωής σας Ο καθένας μας έχει ένα όνειρο, έναν πόθο, που του φαίνεται πιο σίγουρος κι από την ίδια την πραγματικότητα. Είναι ένα όραμα πιο καθαρό από οτιδήποτε βλέπετε μπροστά σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν από τα μάτια τους το όνειρο της ζωής τους. Δεν το εμπιστεύονται. Αφήνουν τους άλλους να τους πείσουν να το ξεχάσουν. Το απαρνούνται, επειδή οι άλλοι τους λένε ότι έτσι πρέπει. Η τελευταία φάση στο δρόμο προς την απλοποίηση αφορά ιδίως το να ξαναβρείτε αυτό το όνειρο, κι έτσι και το στόχο της ζωής σας. Κανείς δεν μπορεί να σας δώσει το στόχο της ζωής σας απέξω· ούτε οι γονείς σας, ούτε η εταιρεία σας, ούτε ο σύντροφος της ζωής σας, ούτε τα παιδιά σας, ούτε ακόμα και η θρησκεία σας. Πρέπει να το ανακαλύψετε εσείς, μέσα σας. Το όνειρο αυτό καθόλου δεν αποκλείεται να είναι εναρμονισμένο με τις επιθυμίες των γονέων σας ή του συντρόφου της ζωής σας ή μπορεί να είναι σύμφωνο με τις αρχές της θρησκείας - 133 -
σας. Ωστόσο, θα πρέπει να διατηρήσετε τη δυσπιστία σας απέναντι σε στόχους άλλων που δεν αντηχούν μέσα σας και δεν ανάβουν σπίθα ενθουσιασμού.
Απλουστευτική ιδέα 31: Αναπτύξτε τα πλεονεκτήματα σας Μια από τις βασικές διδαχές του εκπαιδευτή στρατηγικής Wolfgang Mewes, η οποία δυστυχώς δεν έχει λάβει την προσοχή που της αξίζει, είναι ότι οι άνθρωποι που εστιάζονται στα πλεονεκτήματα τους μπορούν να αγνοήσουν προς το παρόν τις αδυναμίες τους. Πολλοί πιστεύουν ότι για να γίνουν επιτυχημένοι πρέπει να εστιάσουν την προσπάθεια τους στις αδυναμίες τους. Αυτό είναι άστοχο για δυο λόγους. Πρώτον, αν παραμελήσετε τα πλεονεκτήματα σας θα καταλήξετε απλώς στο μέσο όρο. Και δεύτερον, αν εστιαστείτε στις αδυναμίες σας είναι αναπόφευκτο να αποθαρρυνθείτε. Όπως και κάθε εταιρεία, έτσι και κάθε άνθρωπος έχει τα ειδικά πλεονεκτήματα του: ένα συνδυασμό ικανοτήτων, εμπειρίας και τεχνογνωσίας που μπορεί να είναι τόσο μοναδικός όσο και τα δακτυλικά αποτυπώματα. Αυτά τα ειδικά πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν επίσης στόχους, ευσεβείς πόθους, παραδείγματα, πρότυπα και οράματα. Κατευθύνουν -συνειδητά ή ασυνείδητα- την ανάπτυξη σας σε θετική ή αρνητική κατεύθυνση. Όσο πιο διακεκριμένα είναι τα πλεονεκτήματά κάποιου, τόσο μεγαλύτερες αδυναμίες θα έχει την ίδια στιγμή. Κι όμως, έχουμε ακούσει χίλιες φορές να μας λένε ότι πρέπει να ασχοληθούμε με αυτά στα οποία δεν είμαστε καλοί και που δεν μας αρέσουν. Είναι φανερό ότι εκεί που υστερεί κανείς είναι πολύ δύσκολο να τα πάει πραγματικά καλά. Τα 10 μεγαλύτερα πλεονεκτήματα μου Γράψτε εδώ τα μεγαλύτερα προτερήματα σας, τα καλύτερα κατά τη γνώμη σας και κατά τη γνώμη των άλλων, τόσο σχετικά με επαγγελματικές όσο και με προσωπικές ικανότητες. Μη σταματήσετε αν δεν φτάσετε στα δέκα. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Τώρα, βάλτε ένα Χ στα τρία πλεονεκτήματα που κρίνετε ότι είναι τα σημαντικότερα. Αυτά είναι τα κεντρικά σας καθήκοντα. Έχει αποφασιστική σημασία να απλοποιήσετε τη συνολική εικόνα του εαυτού σας επικεντρώνοντας την προσοχή σας στα ξεχωριστά σας σημεία. Αν δυσκολεύεστε να ονομάσετε τα τρία πιο ξεχωριστά σας πλεονεκτήματα, προσεγγίστε το από την άλλη πλευρά: βάλτε παρενθέσεις γύρω από τα λιγότερο σημαντικά πλεονεκτήματα. Γρήγορα θα αναδειχθούν τα κεφαλαιώδη. - 134 -
Τα επαγγελματικά και προσωπικά μου κεντρικά καθήκοντα Κάντε στον εαυτό σας την εξής ερώτηση: Τι χρειάζεται να κάνω τώρα στην επαγγελματική και στην προσωπική μου ζωή για να είμαι ευτυχισμένος και επιτυχημένος (με την καλύτερη έννοια της λέξης); Γράψτε πέντε καθήκοντα που πιστεύετε ότι έχουν προτεραιότητα. 1. ______________________
______________________________
2. __________________________
____________________________
3. _________________________
_____________________________
4. ______________________________________ 5. ________________________________
________________ ____________________
Βάλτε ένα Χ πλάι σε οποιοδήποτε από τα πέντε καθήκοντα σας φαίνεται το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή. Αναρωτηθείτε: «Τι θα με βοηθήσει να πλησιάσω πιο γρήγορα τα πρότυπα ευτυχίας και επιτυχίας μου;» Να διατυπώσετε τα κεντρικά σας καθήκοντα κατά τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείτε το χάσμα ανάμεσα στην επαγγελματική και στην ιδιωτική ζωή σας. Να ενοποιήσετε τους δύο τομείς και να τους εξισορροπήσετε όσο περισσότερο μπορείτε. Να χαρείτε για τα πλεονεκτήματα σας και για το γεγονός ότι μέσα στους επόμενους έξι μήνες πρόκειται να χρησιμοποιήσετε αυτές τις ικανότητες για να φέρετε σε πέρας τα καθήκοντα που έχετε γράψει, σε βαθμό μεγαλύτερο απ' όσο είχατε ποτέ φανταστεί.
Απλουστευτική ιδέα 32: Ανακουφίστε τη συνείδηση σας Οι ενοχές και η συνείδηση είναι σημαντικά προϊόντα της ανθρώπινης ανάπτυξης. Είναι εντελώς απαραίτητα για την ειρηνική συνύπαρξη μας στη\' κοινωνία. Είναι φρικτό να συναντάμε ανθρώπους που δεν έχουν συνείδηση, που δεν σκέφτονται καθόλου τους άλλους. Αλλά υπάρχει και το άλλο άκρο, που είναι και αυτό που θα μας απασχολήσει εδώ: οι άνθρωποι που αισθάνονται πάντοτε ενοχές και που η συνείδηση τους, τους βαραίνει για τα πάντα, ας πούμε επειδή ξόδεψαν μερικά ευρώ για να διασκεδάσουν, επειδή δεν δούλεψαν αρκετά, επειδή άλλοι δίπλα τους αρρώστησαν ή επειδή αναγκάστηκαν να αρνηθούν μια παράκληση. Αν είστε ένας από αυτούς τους ανθρώπους, θα βρείτε εδώ ορισμένες απλουστευτικές συμβουλές για να αντιμετωπίσετε το υπερβολικό, νοσηρό αίσθημα ενοχής. Εντοπίστε τους μικρούς δικαστές σας Πολλοί που πάσχουν από υπέρμετρες ενοχές έχουν έναν ή περισσότερους μικρούς δικαστές που κάθονται στον ώμο τους και τους λένε τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Μπορεί να είναι η φωνή ενός γονέα, ενός συγγενή, ενός αδελφού, ή κάποιου άλλου που τους είχε κρίνει κατά την παιδική ή τη νεανική τους ηλικία. Κοιτάξτε τους δικαστές σας και βρείτε ποιες φωνές σας μιλούν. Μιλήστε στους δικαστές σας. Πείτε τους ότι μεγαλώσατε πια και θα ακούτε τον εαυτό σας. Ορισμένοι πιστεύουν ότι έχουν ενηλικιωθεί, αλλά παρόλα αυτά αφήνουν πολύ έδαφος στους δικαστές τους. Ωστόσο, ο στόχος της ενηλικίωσης είναι ακριβώς η ανεξαρτησία από τις φωνές των άλλων. - 135 -
Ο στόχος είναι η αυτονομία, να ακούμε τις δικές μας εσωτερικές αξίες και κατευθυντήριες γραμμές. Αν αργότερα διαπιστώσετε ότι ακούτε και πάλι κάποιον από τους μικρούς σας δικαστές, δώστε του μια με το χέρι σας και πετάξτε τον από τον ώμο σας. Αυτή η τελετουργία σας βοηθάει να διαφοροποιείτε τη δική σας κρίση από την επίκτητη.
Στείλτε τους δικαστές σας να ξεκουραστούν Όσοι πάσχουν από ενοχές συχνά εργάζονται (σωματικά ή πνευματικά) μέχρι σημείου εξάντλησης, αλλά δεν παύουν να αισθάνονται ενοχές. Σταματήστε πριν εξαντληθείτε. Πείτε στον εαυτό σας ότι κάνατε ό,τι καλύτερο μπορούσατε. Φανταστείτε τα αισθήματα ενοχής σας σαν δικαστές και πάλι. Βάλτε τους στο κρεβάτι και πείτε: «Ακόμα κι αν δούλευα σαν σκλάβος άλλες τρεις ώρες, δεν θα μένατε ικανοποιημένοι. Οπότε, θα σταματήσω τώρα ώστε να έχω δυνάμεις αύριο.» Και ύστερα πηγαίνετε κι εσείς στο κρεβάτι. Να είστε συνεπής Όσοι αισθάνονται ενοχές συχνά ζουν κατακερματισμένα σε πολλά επίπεδα. Για παράδειγμα, υφίστανται πιέσεις στο γάμο τους αλλά δεν λένε τίποτε γι' αυτό στο γραφείο -και στο γραφείο υφίστανται πιέσεις αλλά δεν το αναφέρουν στο σπίτι. Και όταν φτάνουν στο σπίτι, οι δικαστές του γραφείου κάθονται πάνω στον ώμο τους και λένε: «Μη σπαταλάς τις δυνάμεις σου στην ιδιωτική σου ζωή. Πρέπει να σκέφτεσαι περισσότερο την εταιρεία!» Και στο γραφείο, ο δικαστής έχει τη φωνή του συντρόφου τους και τους πιέζει να τελειώσουν τη δουλειά για να γυρίσουν στην ώρα τους στο σπίτι. Βάλτε ένα τέρμα σε αυτούς τους νοσηρούς διχασμούς. Αναγνωρίστε τις αδυναμίες σας. Όταν βρίσκεστε στο σπίτι, να μιλάτε για το πώς ακριβώς αισθάνεστε στη δουλειά. Όταν βρίσκεστε στη δουλειά, να μιλάτε για τις διαφορές στην οικογένεια σας. Αυτό μπορεί να φανεί μεγάλη ανακούφιση για όλους τους εμπλεκόμενους -αρκεί βέβαια να μηλ1 εκφυλιστεί σε κουτσομπολιό ή σε υπερβολικό ξεγύμνωμα της ψυχής σας. Να αποδεχτείτε τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού σας Όσοι υποφέρουν από αισθήματα ενοχής έχουν μερικές φορές την εντύπωση ότι πρέπει να κατανικήσουν οτιδήποτε το κακό βρίσκεται στο περιβάλλον τους. Με τον τρόπο αυτό ασκούν αφόρητη πίεση πάνω στον εαυτό τους. Φανταστείτε ότι όλες σας οι καλές πράξεις αναπόφευκτα δημιουργούν μια σκιά και ότι αυτό δεν είναι στο χέρι σας να το αποτρέψετε. Βρείτε ένα έμπιστο πρόσωπο Αναζητήστε κάποιον στον οποίο μπορείτε να συστήσετε, για να το πούμε έτσι, τους μικρούς δικαστές σας -κάποιον που να είστε σίγουρος ότι θα σας ακούσει απλά, χωρίς να σας δώσει συμβουλές. Μπορεί να είναι ένας φίλος, ένας ψυχοθεραπευτής, ένας εξομολόγος. Αν δεν λέτε σε άλλους τι σας βασανίζει και τι σας ανησυχεί τη δεδομένη στιγμή, αυτό είναι ένδειξη ότι ντρέπεστε γι' αυτά τα πράγματα. Δεν πρέπει όμως να ντρέπεστε, γιατί είναι κομμάτι του εαυτού σας. Ανοιχτείτε τουλάχιστον σε ένα πρόσωπο που να το εμπιστεύεστε. Πείτε του τι νοιώθετε. Μην του πείτε «Ω, - 136 -
δεν είμαι τόσο σημαντικός». Αντίθετα! Αν αποκαλύψετε περισσότερα για τον εαυτό σας, θα παρουσιαστείτε στους άλλους πιο συναρπαστικός και ενδιαφέρων. Να σκέφτεστε δυο γενεές πιο πέρα Φανταστείτε τα εγγόνια σας (ή τα μικρανίψια σας). Φανταστείτε ότι πρόκειται να έχουν τα ίδια αισθήματα ενοχής και να κάνουν τα ίδια λάθη όπως κι εσείς τώρα. Δεν είναι απλώς μια ιδέα: είναι αποδεδειγμένο γεγονός. Στο χέρι σας είναι να τα προστατέψετε από τέτοιες εμπειρίες, τηρώντας τους κανόνες που προαναφέραμε. Αν δεν το κάνετε για τον εαυτό σας, κάντε το για τις γενεές που θα έρθουν.
Απλουστευτική ιδέα 33: Κατανοήστε τον εαυτό σας Το Εννεάγραμμο -μια απάντηση στην ερώτηση «Ποιος είμαι;» Μας παρουσιάζονται συνεχώς τα ίδια προβλήματα, επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη και αποτυγχάνουμε στα ίδια σημεία. Αν μπορούσαμε να εντοπίσουμε τις δυσκολίες που είναι τυπικές στην περίπτωση μας, θα μπορούσαμε να χαράξουμε πολύ αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης, που θα ταίριαζαν ακριβώς στην περίπτωση μας. Αυτή ακριβώς είναι η λειτουργία του μοντέλου προσωπικότητας που πρόκειται να δούμε, του Εννεαγράμμου: προσδιορίζει το βασικό μοτίβο συμπεριφοράς σας και διατυπώνει τρεις βασικές θέσεις. 1. Κάθε άνθρωπος έχει ένα θέμα στη ζωή του Ο καθένας από εμάς έχει μια συγκεκριμένη ιδέα για το τι σημαίνει επιτυχημένη και καταξιωμένη ζωή. Εστιάζουμε τις δυνάμεις μας σ' αυτή την ιδέα και έχουμε αναπτύξει τις κατάλληλες ικανότητες. Κατ' αρχήν, υπάρχουν τόσα θέματα ζωής όσα και άνθρωποι πάνω στη Γη. Ωστόσο, οι πολλοί στόχοι μπορούν να διαιρεθούν κατά προσεγγιστικό τρόπο σε εννέα κατηγορίες -τους εννέα τύπους του Εννεαγράμμου. 2. Κανείς δεν είναι τέλειος Όπως έχουμε ήδη πει, το σημαντικό είναι να μην υποκύπτετε τυφλά στις αδυναμίες σας, αλλά να αναπτύσσετε τα πλεονεκτήματα σας. Θα σας βοηθήσει να προσδιορίσετε το προσωπικό σας μοτίβο στο Εννεάγραμμο, επειδή θα κάνετε την εκπληκτική ανακάλυψη ότι μέσα στις μεγαλύτερες αδυναμίες σας είναι κρυμμένα τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα σας. Το θέμα της ζωής σας είναι σαν νόμισμα με δύο όψεις: τη θετική και την αρνητική. Τα πράγματα έρχονται σε ζευγάρια -δεν μπορείτε να έχετε το ένα χωρίς το άλλο. Το Εννεάγραμμο σας ενθαρρύνει να αναπτύξετε τις θετικές πτυχές όσο το δυνατόν περισσότερο και να θέσετε τις αρνητικές όσο μπορείτε περισσότερο υπό έλεγχο. Δεν ζητάει από κανέναν να γίνει κάποιος άλλος. Δεν ζητάει θαύματα ούτε απαιτεί να γίνετε ένα πρόσωπο χωρίς ελαττώματα και χωρίς αδυναμίες. Αυτό είναι που το κάνει τόσο ανθρώπινο και πολύτιμο. 3. Ο καθένας από τους εννιά τύπους έχει ίση αξία Θα ζήσετε ευτυχισμένη και δικαιωμένη ζωή αν αναπτύξετε τα ισχυρά σημεία του δικού σας μοτίβου -όχι προσπαθώντας να γίνετε τύπος διαφορετικός από αυτόν που είστε στην πραγματικότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και μειώνει την ένταση όσον αφορά τη σχέση σας. Συνειδητά ή ασυνείδητα ο καθένας θέλει από τον αγαπημένο του να σκέπτεται, να αισθάνεται και να ενεργεί σαν τον - 137 -
ίδιο -τουλάχιστον λιγάκι. Το Εννεάγραμμο δείχνει με αξεπέραστη σαφήνεια ότι δυο άνθρωποι ζουν σε δυο διαφορετικές πραγματικότητες. Το μικρό τεστ του Εννεαγράμμου Πώς να κάνετε το τεστ Συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί αυθόρμητα και χαλαρά. Η προσοχή σας πρέπει να εστιάζεται στο «ιδιωτικό Εγώ» σας. Αν εργάζεστε ή έχετε εργαστεί, μπορείτε να συμπληρώσετε το τεστ και μια δεύτερη φορά από αυτή την οπτική γωνία, και έτσι να ανακαλύψετε κάτι για το επαγγελματικό προφίλ της προσωπικότητας σας. Σε κάθε ερώτηση, παίρνετε 0, 1 ή 2 βαθμούς ως εξής: • Αν μια πρόταση ισχύει εν μέρει στην περίπτωση σας, γράψτε ένα 1 στο τετραγωνίδιο μετά το αντίστοιχο γράμμα. • Αν μια πρόταση ισχύει απόλυτα στην περίπτωση σας, δώστε βαθμό 2. • Αν μια πρόταση δεν ισχύει καθόλου στην περίπτωση σας, γράψτε 0 στο τετραγωνίδιο. Το τεστ 1. Θεωρώ σημαντικά πράγματα την καλή εμφάνιση, τις επιδόσεις και την αποτελεσματικότητα στ 2. Μερικές φορές οι άλλοι πιστεύουν ότι είμαι απροσπέλαστος, κυκλοθυμικός, όχι προσγειωμένος ζ 3. Οι σχέσεις είναι σημαντικό πράγμα για μένα και επενδύω σ' αυτές άφθονη αγάπη, χρόνο και χρήμα ε 4. Θυμώνω όταν οι άλλοι δεν προσπαθούν σκληρά και δεν παίρνουν στα σοβαρά την εργασία τους δ 5. Δυσκολεύομαι να ζητήσω κάτι ή να αρνηθώ την παράκληση κάποιου άλλου ε 6. Ο ανταγωνισμός με άλλους είναι για μένα κέντρισμα στ 7. Πονάω όταν βλέπω κάποιον να υποφέρει ε 8. Η περιφρονητική συμπεριφορά άλλων απέναντι μου με πληγώνει βαθιά ζ 9. Συνεχώς προσπαθώ να βελτιωθώ και θέλω να βελτιώσω και άλλους δ 10. Είμαι προσεκτικός και επιμελής, ακόμη και σε ασήμαντες λεπτομέρειες δ 11. Δεν λυγίζω εύκολα, είμαι δυνατός και μπορώ να αντέξω πολλά β 12. Είμαι έτοιμος να αναλάβω ηγετικό ρόλο και να ασκήσω εξουσία και επιρροή β 13. Είμαι ευθύς και ανοιχτός, λέω τη γνώμη μου χωρίς περιστροφές, ανεξάρτητα από το αν αρέσει ή όχι σε άλλους β 14. Είμαι παράφορος και αισθησιακός, βράζει το αίμα μου β 15. Μου αρέσει να συναναστρέφομαι σπουδαίους ανθρώπους ε 16. Μου αρέσει να είμαι μόνος μου και συχνά αποτραβιέμαι από το πλήθος η 17. Είμαι καλόβολος, εξυπηρετικός, φιλικός γ 18. Προτιμώ να είμαι μαζί με άλλους, παρά μόνος μου ε 19. Μερικές φορές μου κόβονται τα φτερά και παραιτούμαι μοιρολατρικά γ 20. Είμαι τακτικός, λογικός, οικονόμος και ακριβής δ 21. Είμαι γρήγορος, ευέλικτος, εύγλωττος και γοητευτικός στ 22. Είμαι ευαίσθητος, αισθηματικός τύπος και συχνά βασίζομαι στα αισθήματα μου ζ 23. Έχω πολύπλευρα ταλέντα και συχνά κάνω πολλά πράγματα μαζί α 24. Είμαι ζεστός άνθρωπος και προσανατολισμένος στο κοινωνικό σύνολο θ 25. Είμαι επιφυλακτικός και δίνω σημασία στο απόρρητο της ιδιωτικής μου ζωής η 26. Μερικές φορές μπλοφάρω και παρουσιάζω κάπως διαφορετικά την αλήθεια στ - 138 -
27. Χρειάζομαι πολύ χρόνο για ανάπαυση και χαλάρωση γ 28. Χρειάζομαι χρόνο πριν καταπιαστώ με μια δουλειά· αντί να την αρχίσω, ασχολούμαι με ασήμαντα πράγματα γ 29. Χρειάζομαι χρόνο για να πάρω μιαν απόφαση και να την τηρήσω θ 30. Μου αρέσει να ξεσκεπάζω τους φιγουρατζήδες, τους άδικους και τους ανέντιμους β 31. Μου αρέσει να εκφράζομαι με σύμβολα και καλλιτεχνικά μέσα ζ 32. Το βρίσκω πολύ γοητευτικό να αναπτύσσω συνεχώς νέες ιδέες α 33. Συμπάσχω στα προβλήματα των άλλων ε 34. Συχνά αισθάνομαι ότι ταυτίζομαι και είμαι πολύ συνδεδεμένος με τη φύση και τους άλλους ανθρώπους γ 35. Τσιγκουνεύομαι να δώσω σε άλλους το χρόνο, το χρήμα, ή τη συντροφιά μου η 36. Μου αρέσει να απολαμβάνω τη ζωή, αλλά μερικές φορές το παρακάνω α 37. Έχω την αίσθηση ότι διαρκώς με παρακολουθεί κάποιος κριτής μέσα μου δ 38. Έχω υγιή αυτοπεποίθηση η οποία μεταδίδεται και στους άλλους στ 39. Έχω οξύ αισθητήριο για αντιφάσεις και αναζητώ κρυφά ελατήρια σε όσα λένε ή κάνουν οι άλλοι θ 40. Η ενστικτώδης εντύπωση που σχηματίζω για τους άλλους δεν είναι πάντοτε σωστή β 41. Συχνά έχω την αίσθηση ότι πρέπει να συγκρατηθώ για χάρη των άλλων και ότι δεν μπορώ να εκφράσω στο ακέραιο την ενεργητικότητα μου γιατί οι άλλοι δεν θα το αντέξουν β 42. Συγκρατώ τα αισθήματα μου και δεν είμαι καλός στο να τα εκφράζω με λόγια η 43. Μπορώ να κάνω μεγάλες θυσίες για άλλους α 44. Σε μια κατάσταση άμεσου κινδύνου μπορώ να βλέπω πολύ καθαρά και να ενεργώ θαρραλέα και συνετά θ 45. Μου είναι ευκολότερο να πω τι δεν θέλω, παρά τι θέλω γ 46. Μπορώ να σκέπτομαι σύμφωνα με τη λογική της αγοράς και να προσαρμόζω ανάλογα την εικόνα μου στ 47. Μπορώ να βάλω τον εαυτό μου στη θέση πολλών άλλων και να καταλάβω όλες τις πλευρές γ 48. Μπορώ να ενθουσιαστώ γρήγορα με κάτι και να βρω τα καλά του στοιχεία α 49. Περνάω μελαγχολικές ή καταθλιπτικές φάσεις στη ζωή μου ζ 50. Θεωρώ σημαντικό να μπορώ να διευθετώ με ένα συγκεκριμένο τρόπο το χώρο μου, τα ρούχα μου, την εργασία μου ζ 51. Λατρεύω την επιτυχία και δεν μου αρέσει να μου θυμίζουν την αποτυχία στ 52. Λύνω τα προβλήματα με προσεκτικό συλλογισμό η 53. Μου αρέσει να έχω σαφείς κανόνες και να Ξέρω με τι πρέπει να συμμορφωθώ θ 54. Μου αρέσουν οι αυθόρμητοι, εύστροφοι, αισιόδοξοι άνθρωποι α 55. Θα ήθελα να με θεωρούν μοναδικό και εντελώς εξαιρετικό άνθρωπο ζ 56. Καλλιεργώ σχέσεις με ανθρώπους υψηλής κοινωνικής θέσης στ 57. Προτιμώ να μιλάω για την εργασία μου παρά για τα αισθήματα μου στ 58. Συχνά κλείνομαι στον εαυτό μου και αισθάνομαι μεγάλη εσωτερική ένταση δ 59. Σαμποτάρω εγώ ο ίδιος την επιτυχία μου με το να αναρωτιέμαι συνεχώς τι θα μπορούσε να πάει στραβά θ 60. Μου αρέσει να κάνω σχέδια για ένα ωραίο μέλλον, αλλά συνειδητοποιώ τους περιορισμούς μου όταν επιχειρώ να τα εφαρμόσω στην πράξη α 61. Σε περιόδους στρες και κρίσης, προστατεύομαι υιοθετώντας ήρεμη συμπεριφορά η 62. Ποθώ την ελευθερία και την ανεξαρτησία α 63. Συχνά ποθώ αυτά που έχουν οι άλλοι ζ 64. Βάζω ψηλά πρότυπα και ζω τηρώντας ορισμένες αξίες που σημαίνουν πολλά για μένα δ - 139 -
65. Παρεμβαίνω για να βοηθήσω τους πιο αδύνατους, με γενναιοδωρία και εξυπηρετικό πνεύμα β 66. Όταν συναντώ προβλήματα προτιμώ να κάνω υπομονή για να περάσουν αντί να επιδιώξω απευθείας αντιπαράθεση γ 67. Μου αρέσει να συμπαραστέκομαι με έργα και λόγια σε άλλους ε 68. Είμαι ειλικρινής, φερέγγυος και πιστός απέναντι στην οικογένεια, την εκκλησία ή την εταιρεία μου θ 69. Αξιολογώ τους άλλους ανάλογα με το πόσο απειλητικοί είναι για μένα θ 70. Αναζητώ τις έντονες, εξαιρετικές στιγμές στη ζωή ζ 71. Μου αρέσει να βρίσκομαι με ανθρώπους που είναι ενημερωμένοι για τον τομέα δραστηριοτήτων μου η 72. Αφήνω άλλους να παίρνουν την πρωτοβουλία η 73. Περνάω όρια και παραβιάζω κανόνες, όταν δεν τους καταλαβαίνω β 74. Προσπαθώ να συλλάβω τις κρυμμένες αλληλεξαρτήσεις η 75. Γνωρίζω ενστικτωδώς τι είναι σωστό και τι λάθος δ 76. Ξέρω πολλά και διαρκώς αυξάνω τις γνώσεις μου διαβάζοντας και παρατηρώντας η 77. Θυμώνω και εκνευρίζομαι όταν δεν μπορώ να βρω το δίκιο μου δ 78. Συχνά με βασανίζουν αμφιβολίες για τον εαυτό μου και έχω την τάση να αμφισβητώ τις αρχές θ 79. Στο σπίτι μου θέλω οι άλλοι να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους ε 80. Διαισθάνομαι κινδύνους και απειλές νωρίτερα απ' ό,τι οι άλλοι θ 81. Δεν μου αρέσουν διενέξεις και συγκρούσεις. Προτιμώ την ειρήνη γ 82. Μερικές φορές αισθάνομαι σαν ένας παρείσακτος που κανείς δεν τον καταλαβαίνει ζ 83. Μερικές φορές οι άλλοι με εξαντλούν ψυχικά και με αρρωσταίνουν ε 84. Δείχνω την τρυφερή, ευαίσθητη πλευρά μου μόνο σε ανθρώπους που τους εμπιστεύομαι απόλυτα β 85. Βρίσκω βαρετές τις υποχρεώσεις και τις δουλειές ρουτίνας α 86. Τα αρνητικά με καταβάλλουν και γι' αυτό τονίζω τις θετικές πλευρές των πραγμάτων και προσπαθώ να κάνω τους άλλους να ευθυμήσουν α 87. Αν δεν αισθάνομαι κοντά σε άλλους ανθρώπους, μου χαλάει η διάθεση και νοιώθω απόβλητος και ασήμαντος ε 88. Δεν έχω αρκετή ευχαρίστηση, διασκέδαση και ψυχαγωγία επειδή έχω πάρα πολλή δουλειά δ 89. Αν αποφασίσω κάτι, το πετυχαίνω στ 90. Όταν αισθάνομαι ότι με κατατρέχουν ή με πιέζουν, πεισματώνω και σταματάω να κάνω οτιδήποτε γ Βαθμολογικός πίνακας Οι βαθμοί σας
Αριθμός τύπου
α β γ δ ε στ ζ
7 8 9 1 2 3 4
η
5
θ
6 - 140 -
Αξιολόγηση Τώρα μπορείτε να διαβάσετε το προφίλ που έχετε με βάση το Εννεάγραμμο. Όσο περισσότερους βαθμούς έχετε σε έναν τύπο, τόσο είναι πιθανότερο ο τύπος αυτός να είναι ο τύπος σας. Αν, για παράδειγμα, έχετε περισσότερους από 20 βαθμούς για τον τύπο 9 (γράμμα γ) και για τον τύπο 1 (γράμμα δ), ενώ για όλους τους άλλους τύπους έχετε κάτω από 10 βαθμούς, τότε πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στις περιγραφές των τύπων Εννέα και Ένα. Ο τύπος στον οποίο όπου δώσατε τον μεγαλύτερο αριθμό θετικών απαντήσεων δείχνει τα βασικά στοιχεία της προσωπικότητας σας και θα μπορούσε να είναι ο δικός σας τύπος. Μπορείτε να επιβεβαιώσετε αυτή την «αρχική υποψία» σας εάν ισχύουν τα εξής: 1. Δώσατε αρκετές θετικές απαντήσεις και στα δυο σημεία που γειτονεύουν (από αριστερά και από δεξιά) πάνω στην περιφέρεια του κύκλου με τον επικρατέστερο τύπο σας (π.χ. δώσατε τους περισσότερους βαθμούς σας στον τύπο Εννέα αλλά δώσατε και αρκετές στον Ένα και στον Οκτώ). 2. Δώσατε αρκετές θετικές απαντήσεις στους δύο τύπους που συνδέονται με γραμμές μέσα στον κύκλο με τον επικρατέστερο τύπο σας (π.χ. δώσατε τους περισσότερους βαθμούς στον Πέντε αλλά και αρκετούς στον Οκτώ και στον Επτά). 3. Ζητήστε από κάποιον που σας ξέρει καλά να συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο. Πρέπει να απαντήσει στις ερωτήσεις από την άποψη του «Αυτή πιστεύω ότι θα ήταν η απάντηση σου». Αυτή η εκτίμηση από τρίτους προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για να προσδιορίσετε τον τύπο σας και μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Προσανατολισμός με τη βοήθεια των τριών κέντρων Οι εννιά τύποι του Εννεαγράμμου χωρίζονται σε τρεις περιοχές: στομάχι, καρδιά και κεφάλι. Αυτά τα τρία κέντρα συσχετίζονται αρκετά καλά με τις τρεις περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται -αν θέλουμε να κάνουμε μια ακραία απλοποίηση της κατάστασης- από τρία στρώματα. Κατά σειρά εμφάνισης τους στη διαδρομή της εξέλιξης, διακρίνουμε την παρεγκεφαλίδα, (που ανάγεται στη φάση των ερπετών), τον μεσεγκέφαλο (φάση των πρώιμων θηλαστικών) και τον πρόσθιο εγκέφαλο (φάση των πιο πρόσφατων θηλαστικών). Οι ονομασίες των περιοχών του εγκεφάλου ποικίλλουν αλλά η διαίρεση σε τρία μέρη έχει αποδειχθεί χρήσιμη για την εξήγηση της λειτουργικότητας της προσωπικότητας μας. Από την παραπάνω περιγραφή δεν πρέπει να συμπεράνετε π.χ. ότι η παρεγκεφαλίδα είναι πρωτόγονο όργανο επειδή ανάγεται στη φάση των ερπετών· η ανθρώπινη παρεγκεφαλίδα είναι πολύ ανώτερη από τον εγκέφαλο ενός ερπετού. Άλλωστε, αυτά τα τρία συστήματα συνεργάζονται ως ένα αδιαίρετο σύνολο. Αλλά οι παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι κάθε άνθρωπος στηρίζεται περισσότερο σε ένα ορισμένο τμήμα του εγκεφάλου του απ' ό,τι σε άλλα. Αυτό μπορεί να είναι κληρονομικό ή επίκτητο. Γενικά, ο προσωπικός τύπος (και επομένως ο αριθμός του Εννεαγράμμου) του καθενός παρουσιάζεται με την έναρξη της ενήλικης ζωής, γύρω στα 20 χρόνια μας. Κέντρο του Στομαχιού (Τύποι Οκτώ, Εννιά, και Ένα) Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτούς τους τρεις τύπους επηρεάζονται ιδιαίτερα έντονα από τις δραστηριότητες της παρεγκεφαλίδας τους. Αυτή η αρχαιότερη περιοχή του εγκεφάλου εξασφαλίζει τις πρωταρχικές ανάγκες μας: αυτοσυντήρηση και προστασία του είδους μας· επομένως διέπει την τροφή, τη στέγαση, τη θέση μας μέσα στην ομάδα, την επικράτεια μας - 141 -
και τη σεξουαλικότητα μας. Η παρεγκεφαλίδα είναι έδρα της ζωτικότητας και των ενστίκτων μας. Παίρνει αποφάσεις σε κλάσματα δευτερολέπτου για αντιδράσεις ζωής ή θανάτου με βάση τα δεδομένα των αισθητήριων οργάνων μας: φυγή ή σύγκρουση; Παίρνει τις αποφάσεις αυτές με βάση τη διαίσθηση. Αν σε καταστάσεις σύγκρουσης και στρες αισθάνεστε κυρίως μια υπόκωφη οργή, αν νοιώθετε τον θυμό και τον πόνο «στο μεδούλι σας», κατά πάσα πιθανότητα είστε «στομαχικός τύπος». Οι τρεις τύποι που ανήκουν στο κέντρο του στομαχιού έχουν ισχυρή πρωταρχική εμπιστοσύνη στα αισθήματα της παρεγκεφαλίδας τους, η οποία ανάγεται στην εποχή των ερπετών. Από την πρωτόγονη δύναμη αυτής της πηγής, ο τύπος Οκτώ αντλεί τη δύναμη και την ευθύτητα του. ο τύπος Εννιά την επιμονή και την δυνατότητα ικανοποίησης, ενώ ο Ένα την ασυμβίβαστη στάση και την ακρίβεια τους. Η παρεγκεφαλίδα έχει μια εξαιρετικά ιδιόμορφη ιδιότητα· σε σύγκριση με τις δύο άλλες εγκεφαλικές δομές, χρειάζεται ελάχιστη χωρητικότητα αποθήκευσης. Οι αντιδράσεις είναι σε μεγάλο βαθμό «καλουπωμένες», δεν χρειάζεται να διδαχτούν, δεν επιδέχονται ερωτήσεις, και κατά συνέπεια είναι ταχύτατες. Οι «στομαχικοί» τύποι βλέπουν τα πράγματα σαν ζήτημα ζωής ή θανάτου. Το θέμα τους είναι: «Είμαι κύριος του εαυτού μου;» Αν η αυτονομία τους κινδυνεύει, υπερασπίζονται τη ζωτικότητα, τους με τρεις μορφές οργής. Για τον τύπο Οκτώ, πρόκειται για τον ευέξαπτο θυμό, που είναι εξωστρεφής και ασυγκράτητος. Στον τύπο Εννιά έχουμε τον θυμό «εν υπνώσει», την παθητική αντίσταση, την άρνηση. Στον τύπο Ένα, η οργή είναι κυρίως εσωστρεφής. Για να νομιμοποιήσουν το θυμό τους, αναζητούν λόγους και ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι και τους οποίους μπορούν να κατηγορήσουν. Και οι τρεις «στομαχικοί» τύποι αντιλαμβάνονται με οξύτητα την αδικία και την ανειλικρίνεια. Περισσότερο από κάθε άλλο τύπο του Εννεαγράμμου, ο Οκτώ μπορεί να αγωνιστεί για τους καταπιεσμένους και τους στερημένους, ο Εννιά θα μεσολαβήσει ανάμεσα στους αντιμαχόμενους, ενώ ο Ένα δεν θα δεχτεί κανένα συμβιβασμό στις προσπάθειες του να βελτιώσει τις συνθήκες. Από τη σκοπιά της παρεγκεφαλίδας, τα τρυφερά αισθήματα σημαίνουν απώλεια ελέγχου. Σε στιγμές κρίσης, οι «στομαχικοί» τύποι συνηθίζουν να βλέπουν τη σχέση κυρίους σαν μονομαχία. Ο Οκτώ ρωτάει «Με βρίσκεις ελκυστικό;». Ο Εννιά ρωτάει «Είμαι καλός για σένα;», ενώ ο Ένα διαρκώς ελέγχει: «Συμμερίζεσαι το σύστημα αξιών μου;» Αν υπάρχουν προβλήματα σε μια σχέση, ο «στομαχικός» τύπος προτείνει σαν λύση μια έντιμη αναμέτρηση: «Έλα έξω να λογαριαστούμε!» Το πρόβλημα είναι ότι οι «στομαχικοί» τύποι συνήθως επιβεβαιώνονται απαξιώνοντας τους άλλους. Κέντρο της καρδιάς (Τύποι Δυο, Τρία, και Τέσσερα) Ο μεσεγκέφαλος των πρώτων θηλαστικών (μεταιχμιακό σύστημα) είναι τυλιγμένος γύρω από την παρεγκεφαλίδα και μεταφράζει τις άμεσες, ενστικτώδεις αντιδράσεις του τμήματος αυτού σε πιο ευέλικτη συμπεριφορά. Το απλό μοτίβο άσπρου και μαύρου αντικαθίσταται από πιο πολύπλοκες αποχρώσεις ποικίλων αισθημάτων, από αλληλένδετες πολικότητες καλού και κακού, αγάπης και μίσους, χαράς και λύπης, θυμού και ευτυχίας. Εδώ υπάρχει περιθώριο για μια μεταβαλλόμενη αισθητική, την οποία πρέπει να διδαχτεί από την αρχή κάθε άτομο. Το μεταιχμιακό σύστημα περιέχει αρκετή ικανότητα αποθήκευσης για παρατεταμένη εκπαίδευση. Εδώ εδρεύουν όλοι οι συναισθηματικοί δεσμοί ανάμεσα σε μητέρα και παιδί, οικογένεια, σόι, ομάδα, φυλή, και κοινωνία. Εδώ εδρεύει επίσης ο θεμελιώδης δεσμός ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα. Φυσικά, τόσο οι «στομαχικοί» όσο και οι «εγκεφαλικοί» τύποι - 142 -
μπορούν να έχουν επίσης πρόσβαση στις κοινωνικές λειτουργίες του μεταιχμιακού συστήματος, αλλά στους «καρδιακούς» τύπους οι λειτουργίες αυτές έχουν την πρωτοκαθεδρία. Το μεταιχμιακό σύστημα είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στις κατώτερες και στις ανώτερες εγκεφαλικές μας λειτουργίες, και για το λόγο αυτό όσοι ανήκουν στο κέντρο της καρδιάς συχνά αισθάνονται ιδιαίτερα «ανοιχτοί στον κόσμο και δεκτικοί στους άλλους», σε σύγκριση με τους εγωκεντρικούς «μοναχικούς πολεμιστές» του κέντρου του στομαχιού και τους «αιθεροβάμονες» εσωστρεφείς της ζώνης του κεφαλιού. Σε καταστάσεις σύγκρουσης και στρες, οι «καρδιακοί» τύποι μπορεί να φερθούν εξίσου απότομα με τους «στομαχικούς», όμως συχνά θα πουν στη συνέχεια ότι «παρασύρθηκαν από τη συγκίνηση τους». Αισθάνονται σαν να έλκονται από δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Μια συγκρουσιακή κατάσταση ξυπνάει μέσα τους μια εσωτερική σύγκρουση περίπλοκων αντιτιθέμενων συναισθημάτων, πολύ πιο αντιφατικών απ' ό,τι τα σαφή μηνύματα που βιώνουν οι «στομαχικοί» τύποι. Οι τύποι της καρδιάς βλέπουν τα πράγματα από τη σκοπιά της αγάπης και του καημού. Το βασικό τους θέμα είναι «Πώς είναι η σχέση μου με τους άλλους;». Ο τύπος Δύο θέτει το ερώτημα αυτό σε σχέση με τον εξωτερικό κόσμο και εσωτερικεύει τις διαθέσεις των άλλων. Ο τύπος Τρία έχει «αποκοιμίσει» τα προσωπικά του συναισθήματα. Σαν αποτέλεσμα, μιμείται τα συναισθήματα των άλλων όσο αποτελεσματικά απαιτεί η κατάσταση. Ο τύπος Τέσσερα απευθύνει την ερώτηση «Πώς αισθάνομαι;» κυρίως στον εαυτό του και εύκολα κατακυριεύεται από τα συναισθήματα του. Αν έχουν προβλήματα σχέσεων, οι τύποι της καρδιάς υιοθετούν μια μονόπλευρη θεώρηση της σχέσης ως ντουέτου: «Μη φεύγεις! Νοιώθεις την παρουσία μου; Τι σκέφτεσαι για μένα; Σου αρέσω;» Οι «καρδιακοί» τύποι λαχταρούν την εκτίμηση και την αναγνώριση των άλλων. Το πρόβλημα τους είναι ότι έχουν ως μέτρο σύγκρισης των πάντων τα συναισθήματα τους, τους λείπει η αντικειμενικότητα. Και αυτό μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε αυταπάτες και απογοητεύσεις. Κέντρο του κεφαλιού (Τύποι Πέντε, Έξι, και Επτά) Ο πρόσθιος εγκέφαλος είναι πέντε φορές μεγαλύτερος απ' ό,τι οι άλλες δύο περιοχές μαζί. Εδώ εδρεύει η ικανότητα συλλογισμού, η οξυδερκής αξιολόγηση των αντιδράσεων των εγκεφάλων των πρώιμων θηλαστικών και των ερπετών. Γλώσσα, ανάγνωση, δημιουργικές διεργασίες, υπολογισμοί, προγραμματισμός, συμπάθεια, έρωτας, θρησκεία, πεπρωμένο, φιλοσοφία, όλα αυτά βρίσκονται εδώ. Ο πρόσθιος εγκέφαλος, όπως ξέρουμε τώρα, μπορεί να αλλάξει δραστικά την οργάνωση των δύο υποδεέστερων συστημάτων. Για παράδειγμα, απεικονίσεις στον πρόσθιο εγκέφαλο μπορούν να θεραπεύσουν σωματικές ασθένειες και περιστασιακά να τροποποιήσουν και να ξαναγράψουν συναισθηματικές αναμνήσεις. Ο καινούργιος μας εγκέφαλος έχει πλούσιο εξοπλισμό: αναπαράγει μία ακόμη φορά τη δομή της παρεγκεφαλίδας και αυτό το «αντίγραφο ασφαλείας» δεν χρησιμοποιεί παρά ένα μικροσκοπικό μέρος της χωρητικότητας του. Να το επαναλάβουμε: και τα τρία κέντρα επωφελούνται από τον πρόσθιο εγκέφαλο. Αλλά οι «εγκεφαλικοί» τύποι προτιμούν συχνά να κάνουν εξερευνήσεις μέσα στον δικό τους εγκέφαλο αντί να βιώνουν τον πραγματικό κόσμο. Αισθάνονται δέος μπροστά στον προσωπικό τους μικρόκοσμο και αντιμετωπίζουν τη ζωή σαν ένα γρίφο, που πρέπει να τον λύσουν. Ο «εγκεφαλικός» τύπος διέπεται κυρίως από το φόβο. Για τον τύπο Πέντε, πρόκειται για τον εσωστρεφή φόβο μπροστά στη σύγχυση που του προκαλεί η δύναμη των συναισθημάτων του, από τα οποία θα προτιμούσε να αποδεσμευτεί. Ο τύπος Έξι προσπαθεί να απαλλαγεί από τον εσωτερικό φόβο του και να τον προβάλει στον εξωτερικό κόσμο. Ο τύπος Επτά - 143 -
προβάλλει ολοκληρωτικά τον φόβο του στον εξωτερικό κόσμο και συγκεντρώνεται στις πιο ευχάριστες εναλλακτικές λύσεις ως προς τις εσωτερικές δυνατότητες. Το βασικό θέμα και στους τρεις εγκεφαλικούς τύπους είναι η απόσταση. Η βασική τους ερώτηση είναι «Τι γνώμη έχω γι' αυτό;» Αυτό οδηγεί σε ποικίλες αβεβαιότητες. «Πώς συνδυάζονται όλα αυτά; Είμαι ασφαλής εδώ; Πού θα βρω κατεύθυνση; Τι βρίσκεται πίσω του;» Σε μια κατάσταση κρίσης, οι «εγκεφαλικοί» τύποι αντιμετωπίζουν μια σχέση σαν διπλό σόλο. Καλά είναι να ανήκουν σε ένα ζευγάρι, αρκεί ο καθένας να μπορεί να είναι μόνος του. Το πρόβλημα, του εγκεφαλικού προσώπου είναι ότι αποσύρεται στον εαυτό του, μακριά από τον επικίνδυνο, ενοχλητικό και οδυνηρό εξωτερικό κόσμο· κλείνεται στον αχανή μικρόκοσμο του εγκεφάλου του. Ο φόβος οδηγεί σε αμυντικές συμπεριφορές, τις οποίες οι άλλοι μπορεί να βιώσουν ως άστοργες ή οδυνηρές.
Προσανατολισμός με τη βοήθεια των εννιά τύπων Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια σύντομη εισαγωγή στους εννιά τύπους του Εννεαγράμμου. Όταν το πρωτοδιαβάσετε, χωρίς αμφιβολία θα σκεφτείτε κάποιο πρόσωπο που ταιριάζει ακριβώς στη μια ή στην άλλη περιγραφή. Μην απογοητευτείτε αν δεν αναγνωρίσετε αμέσως τον εαυτό σας σε κάποιον από τους εννιά τύπους. Αφήστε να περάσει χρόνος και να εξοικειωθεί το μυαλό σας με την όλη θεωρία και διαβάστε άλλη μια φορά τις περιγραφές ύστερα από μερικές μέρες. Για τους περισσότερους ανθρώπους όλα γίνονται πολύ πιο ξεκάθαρα τη δεύτερη φορά. Ένα Εδώ έχουμε κάποιον που θέλει να τα κάνει όλα σωστά στη ζωή του. Ο Ένα επιδιώκει την τελειότητα και την πληρότητα, τόσο για τον εαυτό του όσο και για το περιβάλλον του (το τέλειο σπίτι, η τέλεια σχέση, η τέλεια δουλειά). Ζει τη ζωή του σύμφωνα με ένα ανώτερο σύστημα αξιών και προσπαθεί να διδάξει τους άλλους και να βελτιώσει ανάλογα τον κόσμο. Ο Ένα είναι σοβαρός άνθρωπος, που ζει για την εργασία του και συχνά στερεί από τον εαυτό του απολαύσεις. Αν τα πράγματα εξελίσσονται πολύ ομαλά και εύκολα, ο Ένα γίνεται καχύποπτος. Είναι πεπεισμένος ότι όλα έχουν το αντίτιμο τους. Τα λάθη και η ακαταστασία του φέρνουν αμηχανία, σε σημείο που να εκνευρίζεται. Το ευαίσθητο σημείο του είναι η οργή, μια εσωτερική μανία που συχνά οι άλλοι το εισπράττουν ως πείσμα και σκληρότητα. Τα χαρίσματα του είναι επιμονή, υπομονή και ηρεμία. Με έναν άνθρωπο τύπου Ένα είναι εύκολο να συζητήσετε για τους στόχους της ζωής σας. Ο Ένα δέχεται απολύτως την ιδέα ότι η ζωή εξυπηρετεί έναν ανώτερο σκοπό. Οι άνθρωποι τύπου Ένα ενδιαφέρονται για πολιτικές, κοινωνικές ή θρησκευτικές ιδέες και μεταρρυθμίσεις. Γενικά, ο στόχος ζωής του Ένα μπορεί να περιγραφεί ως «Θέλω να ανανεώσω κάτι». - 144 -
Κάθε τύπος του Εννεαγράμμου συνδέεται με μια συμβολική χώρα. Για τον Ένα, η χώρα αυτή είναι η Ελβετία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η Ελβετία κατοικείται αποκλειστικά από τύπους Ένα, αλλά ότι η βασική ενέργεια της νοοτροπίας της χώρας αυτής είναι ακριβώς αυτό το μίγμα τελειότητας και υποβόσκοντος θυμού, συνδυασμένο με μια κάποια έλλειψη χιούμορ. Η πρόσοψη πρέπει να είναι τέλεια, ενώ το θέμα των ενοχών γίνεται εξαγωγή. Αν κάποια κεφάλαια που έχουν κατατεθεί στην Ελβετία προέρχονται από ύποπτες πηγές, οι πηγές αυτές βρίσκονται κάπου έξω, μακριά από τη χώρα. Κλασική λογοτεχνική μορφή του τύπου Ένα είναι ο Μίκι Μάους, πάντα πρόθυμος να κάνει το σωστό. Άλλοι τύποι Ένα είναι ο Αστερίξ και ο Δον Καμίλλο, που έχουν και οι δυο για σύντροφο έναν Οκτώ (τον Οβελίξ και τον Πεππόνε). Η καρικατούρα του τύπου Ένα είναι ο γκρινιάρης κριτικός βιβλίων, που κουνάει επιτιμητικά το δάχτυλο του· ο ίδιος δεν μπορεί να γράψει ούτε γραμμή, αλλά βγάζει το ψωμί του κρίνοντας τα λάθη των άλλων. Δύο Οι άνθρωποι τύπου Δύο είναι η εξυπηρετικότατα προσωποποιημένη. Είναι προσανατολισμένοι στις σχέσεις, αναλαμβάνουν δράση για λογαριασμό άλλων, και θέλουν να είναι απαραίτητοι. Διεκδικούν την εμπιστοσύνη και την αναγνώριση μας χρησιμοποιώντας την κολακεία και την προσφορά χρημάτων. Το ευαίσθητο σημείο τους είναι η υπερηφάνεια. Πίσω από το στόχο «να είμαι εκεί για τους άλλους» βρίσκεται η επιτακτική ανάγκη να δέχονται ευχαριστίες και να είναι απαραίτητοι, πράγμα που είναι μια υποσυνείδητη μορφή εγωισμού. Οι Δύο αρέσκονται να ασκούν επιρροή μέσω των χρημάτων: δίνουν στον άλλο χρήματα για να τον κρατούν εξαρτημένο. Τα χαρίσματα τους είναι το ενδιαφέρον για τους άλλους και η σεμνότητα. Οι φιλανθρωπικές και οι εκκλησιαστικές κοινότητες θα ήταν αδιανόητες αν δεν υπήρχαν τύποι Δύο να διαχειρίζονται τις δραστηριότητες τους. Ο στόχος ζωής των ανθρώπων τύπου Δύο είναι η οικειότητα: «Θέλω να δίνω και να παίρνω αγάπη». Η συμβολική χώρα είναι η Ιταλία, ονομαστή για την κουζίνα της και τη φιλοξενία της. Η ζωή στην Ιταλία έχει ως επίκεντρο την οικογένεια, πάνω στην οποία κυβερνάει η απολυταρχική Μαμά, με φαινομενικά μαλακό τρόπο. Εντυπωσιακό παράδειγμα τύπου Δύο είναι ο ήρωας της κινηματογραφικής ταινίας Ο Νονός. Ενσαρκώνει τον ανελέητο χαρακτήρα του Δύο: Κάνω τα πάντα για σένα, αλλά περιμένω σε αντάλλαγμα απόλυτη αφοσίωση και ευγνωμοσύνη. Σε παλιότερα κόμικς υπήρχε ένας ήρωας, το Κακό Λυκάκι, που στην πραγματικότητα ήταν ένας πολύ καλός μικρός λύκος και αγωνιζόταν ακατάπαυστα να σώσει τα τρία μικρά γουρουνάκια από τα δόντια του πατέρα του, του Κακού Λύκου. Η καρικατούρα του Δύο είναι συνήθως μια μητρική μορφή (τα παλιότερα χρόνια, η ιδανική γυναικεία μορφή ήταν μια ανυστερόβου- λη γυναίκα τύπου Δύο), με κάποιες καμπύλες στο σώμα, που μαγειρεύει και φτιάχνει γλυκά για τους άλλους, δεν ξεχνάει τα γενέθλια κανενός, γράφει γράμματα γεμάτα αγάπη και στέλνει δέματα, μέχρι που να εξαντληθεί σωματικά ή ψυχικά. Τρία Τα θέματα ζωής του Τρία είναι τα επιτεύγματα και η επιτυχία. Ο Τρία ευδοκιμεί στον ανταγωνισμό και την προοπτική της επιτυχίας. Τον ενδιαφέρει η επίδραση που είχε, η εικόνα του: «Πώς ήμουν;» Στον τύπο Τρία φαίνεται καθαρά ότι η επιτυχία δεν χρησιμεύει πρωταρχικά για να ικανοποιήσει το Εγώ, αλλά έχει μια κοινωνική λειτουργία. Ο Τρία θέλει επιτυχία και περιουσία για να αποκτήσει αναγνώριση και φίλους. - 145 -
Το ευαίσθητο σημείο του είναι ότι λέει ψέματα -και όχι μόνο στους άλλους, αλλά κυρίως στον εαυτό του. Ένας Τρία μπορεί χωρίς δισταγμό να αρχίσει να λέει επινοημένες ή ωραιοποιημένες ιστορίες για τις επιτυχίες του, μέχρι που πείθεται κι ο ίδιος ότι είναι αληθινές. Η σύλληψη των σχέσεων από πλευράς του Τρία έχει μια τραγική συνιστώσα, γιατί κανείς δεν αποκτά γνήσιους φίλους με την περιουσία του. Τα χαρίσματα του Τρία είναι σφρίγος, αισιοδοξία, βάθος αισθημάτων και η ικανότητα να μετουσιώνουν το όραμα σε πραγματικότητα. Σαν μέλος ομάδας, ο Τρία θα βρει μια λύση στις πιο αδιέξοδες καταστάσεις και θα εμφυσήσει ενθουσιασμό στα άλλα μέλη. Για το λόγο αυτό, οι τύποι Τρία συχνά είναι γεννημένοι επιχειρηματίες. Ο στόχος ζωής του Τρία είναι να πραγματώσει τα οράματα του στην πραγματική ζωή και να τα εκπληρώσει εσωτερικά: «Θέλω να φτιάξω κάτι». Η συμβολική χώρα του Τρία είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες -επιτυχία, επιτεύγματα, αισιοδοξία, ουρανοξύστες, δολάρια, Χόλιγουντ. Είτε ειλικρινά είτε για το θεαθήναι, το βασικό είναι κάτι «να φέρνει αποτέλεσμα». Η σκοτεινή πλευρά της επιτυχημένης και φιλικής αμερικανικής αισιοδοξίας είναι η μονομανία με την πρωτιά. Δεν υπάρχει θέση για το χαμένο. Μια θετική μορφή τύπου Τρία από τη λογοτεχνία είναι ο Ρομπέν των Δασών που κλέβει και εξαπατά με μεγάλη πονηριά για καλό σκοπό -και ο οποίος στο τέλος καταφέρνει να κατακτήσει τη γυναίκα της καρδιάς του (μια αριστοκράτισσα, φυσικά!) Ο Ντόναλντ Ντακ μας δείχνει ότι υπάρχουν φυσικά και τύποι Τρία που είναι εντελώς αποτυχημένοι, αλλά εξακολουθούν να μην παραιτούνται από τα ιδανικά τους. Η καρικατούρα του Τρία είναι ο φιγουρατζής με το ακριβό αυτοκίνητο που διηγείται στους πάντες, χωρίς να τον ρωτήσουν, πόσος είναι ο μισθός του, πόσο μεγάλο σπίτι έχει, και για άλλα τέτοια κοινωνικά σύμβολα: «Η σύζυγος μου, το σπίτι μου, το αυτοκίνητο μου, το σκάφος μου». Τέσσερα Οι Τέσσερα οδηγούνται από τον πόθο τους. Θέμα της ζωής του είναι η ατομικότητα -να είναι διαφορετικοί, κάτι το ιδιαίτερο. Έχουν αλάνθαστη αίσθηση για κάθε τι όμορφο, γνήσια φυσικό, ασυνήθιστο, αλλά επίσης υποφέρουν διότι γνωρίζουν ότι υπάρχει πολλά πράγματα που δεν μπορούν να τα πετύχουν. Σαν αποτέλεσμα, συνήθως είναι υπερευαίσθητοι και έχουν τάση για μελαγχολία και κατάθλιψη. Το ευαίσθητο σημείο τους είναι ο φθόνος, που δεν μπορεί να επιτρέψει να υπάρχει ομορφιά σε άλλους. Η αρνητική πλευρά του να είναι κανείς διαφορετικός είναι η ανάγκη να συγκρίνει κανείς διαρκώς τον εαυτό τους με άλλους. Τα χαρίσματα των Τέσσερα είναι η δημιουργικότητα, τους και η τέχνη τους να βλέπουν αυτό που είναι εξαιρετικό στους άλλους. Οι καινοτομίες στην επιστήμη και την κουλτούρα συχνά οφείλονται σε ανθρώπους τύπου Τέσσερα, που δεν φοβούνται να είναι διαφορετικοί και να σκέφτονται κόντρα στο ρεύμα. Ο στόχος ζωής του Τέσσερα είναι να αποκαταστήσει την πρωτοτυπία: «Θέλω να δημιουργήσω κάτι γνήσιο.» Η συμβολική χώρα είναι η Γαλλία -vive la difference! (Ζήτω η διαφορά!) Εδώ υπάρχει ισχυρή αντίσταση στον κραυγαλέο και αισιόδοξο εξαμερικανισμό της κουλτούρας και η ενωμένη Ευρώπη μπορεί να γίνει δεκτή μόνο σε ένα σενάριο όπου όλοι οι άλλοι αναγνωρίζουν τα κάπως ελιτιστικά ειδικά προτερήματα της Grande - 146 -
Nation (Μεγάλο έθνος) χωρίς φθόνο. Η γαλλική κουζίνα είναι υψηλή (haute cuisine), ανώτερη δηλαδή από τις άλλες. Η ταινία Θάνατος στη Βενετία περιγράφει το τραγικό τέλος ενός καλλιτέχνη που είναι ερωτευμένος με το παρελθόν και που ενσαρκώνει στην πράξη όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά του Τέσσερα. Η καρικατούρα του Τέσσερα είναι ο γαλλόφιλος καλλιτέχνης, που φοράει μόνο μαύρα κι ένα βυσσινί μεταξωτό φουλάρι. Στο μισοφωτισμένο του δωμάτιο μπορεί να δει κανείς ένα προσεκτικά στημένο σκηνικό που αποτελείται από μαραμένα ρόδα, ένα ανοιχτό βιβλίο με ποιήματα, και το ημερολόγιο του καλλιτέχνη. Πέντε Ο Πέντε λατρεύει την προσωπική τον ζωή και του αρέσει να απομονώνεται από τις υποχρεώσεις και τις απαιτήσεις του έξω κόσμου. Συλλέγει γνώσεις, συστηματοποιεί και αναλύει, διατηρώντας μια συναισθηματική απόσταση από καταστάσεις και από τους άλλους ανθρώπους. Το ευαίσθητο σημείο των Πέντε είναι η τσιγκουνιά. Όχι μόνο από οικονομική άποψη, αλλά επίσης και σε σχέση με τις γνώσεις τους και ακόμα περισσότερο σχετικά με τον εαυτό τους. Στους Πέντε δεν αρέσει να προσφέρουν τον εαυτό τους, την παρουσία τους, το χρόνο τους, τα συναισθήματα τους, τους θησαυρούς τους. Τα χαρίσματα, των Πέντε είναι σοφία, διαύγεια, αντικειμενικότητα και φιλοξενία. Ο στόχος ζωής του Πέντε είναι να ρίξει φως σε ανεξερεύνητους έως τώρα τομείς: «Θέλω να φτάσω στο βάθος των πραγμάτων». Η συμβολική χώρα είναι η Αγγλία: από τη λαμπρή απομόνωση των βρετανικών νησιών, οι ναυτικοί και οι αρχαιολόγοι της χώρας συγκέντρωσαν τους θησαυρούς του υπόλοιπου κόσμου. Οι εστεμμένοι της Αγγλίας ανέκαθεν κατόρθωναν να είναι απροσμέτρητα πλούσιοι και την ίδια στιγμή οικονόμοι. Η εθνική φιλαργυρία είναι πρόδηλη στην αδυναμία τους να επιστρέψουν κάτι που κατέκτησαν κάποτε, τη Βόρεια Ιρλανδία. Ο γνωστότερος λογοτεχνικός Πέντε είναι επίσης Άγγλος, ο σκληρόκαρδος Εμπενέζερ Σκρουτζ από τη Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Κάρολου Ντίκενς, που χρησίμευσε ως πρότυπο για τον Σκρουτζ Μακ Ντακ, που και αυτός είναι ένας Πέντε. Η καρικατούρα του Πέντε είναι ο διοπτροφόρος (και, αν είναι άντρας, γενειοφόρος επίσης) επιστήμονας που κρύβεται στο γραφείο του χωμένος στα βιβλία του και στον υπολογιστή του. Ο δειλός Πέντε διατηρεί την επαφή με τον έξω κόσμο αποκλειστικά μέσω του Internet. Αν ένας Πέντε βγει ποτέ από το ερημητήριό του, αυτό συνήθως γίνεται για να πάει ταξίδι και να αποθηκεύσει στην φωτογραφική του μηχανή όλον τον πλούτο των εντυπώσεων του. Έξι Οι Έξι είναι πιστοί, συνεργατικοί, ζεστοί άνθρωποι που πάνω τους μπορείς να βασίζεσαι, αλλά είναι και πολύ επιφυλακτικοί. Προσπαθούν να προστατευτούν από τον κίνδυνο κερδίζοντας την υποστήριξη κάποιας Αρχής (την οποία όμως καθόλου δεν αποκλείεται να επικρίνουν). Έχουν λεπτό αισθητήριο για την ιεραρχία και θέλουν πάντοτε να ξέρουν ποιος βρίσκεται από πάνω και από κάτω τους, και συχνά δείχνουν αλληλεγγύη στους ανασφαλείς και σε όσους βρίσκονται χαμηλά. Το ευαίσθητο σημείο τους είναι ο φόβος. Στις συζητήσεις συχνά ρωτάνε, «Μα, δεν υπάρχει κίνδυνος μήπως...;» Αναζητούν ασφάλεια και προσπαθούν να αποφύγουν όσο είναι δυνατόν να κάνουν λάθος. Μια από τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις του Εννεαγράμμου εί-ναι ότι ο φόβος δεν είναι κυρίως λειτουργία της καρδιάς αλλά ανήκει στο κέντρο του κεφαλιού. Ο φόβος πηγάζει από την τάση πρόβλεψης ενδεχόμενων κινδύνων, η οποία, σε ακραίες - 147 -
περιπτώσεις, μπορεί να κορυφωθεί σε μια εφιαλτική θεώρηση ενός κόσμου γεμάτου με θεωρίες συνωμοσίας. Τα χαρίσματα του Έξι είναι αξιοπιστία, εμπιστοσύνη, και πάνω απ' όλα θάρρος. Αν ένας Έξι ξεπεράσει το φόβο και την επιφυλακτικότητα του, γίνεται ο πιο θαρραλέος τύπος απ' όλους. Οι υπέροχοι ήρωες που δείχνουν αυταπάρνηση στον πόλεμο ή σε καταστάσεις κρίσεις είναι συνήθως τύποι Έξι. Ο στόχος ζωής τους είναι να κάνουν διαθέσιμο στο κοινωνικό σύνολο το δώρο της επαγρύπνησης και της σύνεσης: «Θέλω να δημιουργήσω ασφάλεια». Η συμβολική χώρα των Έξι είναι η Γερμανία. Εργατικότητα, τόλμη, και θάρρος όταν χρειάζεται, είναι οι αρετές των Έξι. Οι Γερμανοί γίνονται πιο συμπαθείς όταν δεν στηρίζονται «στο κράτος» ή σε άλλα συστήματα ασφάλειας αλλά ανοίγουν προνοητικά νέους δρόμους στην αυτοπεποίθηση και την προσοχή προς τους άλλους.
Καλή ενσάρκωση των τεράστιων δυνατοτήτων των Έξι είναι ο ήρωας τον οποίο υποδύεται ο Κέβιν Κόστνερ στην ταινία Ο σωματοφύλακας. Το πιστεύω του είναι «Ποτέ μην αισθάνεσαι ασφαλής». Έχει αλάνθαστο αισθητήριο για τον κίνδυνο και είναι προετοιμασμένος να δώσει και τη ζωή του πάνω στο καθήκον του. Ο Γούντι Άλεν σχεδόν πάντοτε παίζει ρόλους Έξι στις ταινίες του. Η πιο τέλεια ενσάρκωση είναι στην ταινία Ζέλιγκ όπου δείχνει με σκανταλιάρικο τρόπο πώς ένας Έξι μπορεί να προσαρμοστεί ουσιαστικά σε κάθε πολιτικό σύστημα και να παίξει ένα μυστικό ρόλο. Η καρικατούρα του Έξι είναι ο περιδεής ζαρωμένος τύπος που φοράει γκρίζα ή μπεζ, που δεν τολμάει να κοιτάξει κανέναν πολλή ώρα στα μάτια. Έχει πρόβλημα να ολοκληρώσει μια συζήτηση που έχει αρχίσει. Του αρέσει να ζει διπλή ζωή και να είναι εντελώς διαφορετικό πρόσωπο από το προσωπείο που προβάλλει. Επτά Οι Επτά είναι αισιόδοξοι, μελλοντοστρεφείς, ενθουσιώδεις, και γρήγοροι. Θέμα της ζωής τους είναι η ευτυχία. Αποφεύγουν την πραγματικότητα και αντίθετα εστιάζονται σε όλες τις θετικές δυνατότητες, στις οποίες έχουν πάντοτε στραμμένες τις κεραίες τους. Οι Επτά λατρεύουν την εξεζητημένη πλευρά της δημιουργίας. Θέλουν να αισθάνονται όλοι γύρω τους εντάξει· δυσκολεύονται να πουν όχι και να βάλουν σαφή όρια στους άλλους. Το αδύνατο σημείο τους είναι η έλλειψη μέτρου. «Περισσότερα ίσον καλύτερα» είναι το σύνθημα τους· η κοινωνία της ευημερίας και της διασκέδασης είναι το αγαπημένο τους περιβάλλον. Συνήθως το παρακάνουν με οτιδήποτε ευχάριστο: τρώνε πάρα πολύ, δουλεύουν ακατάπαυστα, και θέλουν να αναλαμβάνουν τα πάντα. Τα χαρίσματα των Επτά είναι η ευθυμία και ένας ολιστικός, καινοτόμος τύπος σκέψης που συνδυάζεται με μια πραγματιστική αίσθηση του τι μπορούν όντως να πραγματοποιήσουν και να χρηματοδοτήσουν. Ο στόχος ζωής των Επτά είναι να χαρούν τη ζωή στο έπακρο και να βοηθήσουν και άλλους να κάνουν το ίδιο: «Θέλω να αυξήσω τα καλά πράγματα στη ζωή». Ένας γνωστός Επτά είναι ο Πήτερ Παν, το αγόρι που δεν θέλει να μεγαλώσει και ζει σε έναν κόσμο ονείρων που λέγεται Χώρα του Ποτέ. Μπορεί να πετάξει -ένα πρωταρχικό όνειρο για τον Επτά που αναζητεί εύκολες λύσεις. Ο Γκαστόνε των κόμικς, ο απεριόριστα τυχερός εξάδελφος του Ντόναλντ Ντακ, αποτελεί επίσης προσωποποίηση μιας πλευράς των Επτά. Η συμβολική χώρα των Επτά είναι η Ιρλανδία -χαρούμενη μουσική, μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών, και η συνήθεια να λένε «Θα μπορούσε να είναι χειρότερα!» Η ιδέα αυτή βοήθησε τους Ιρλανδούς να αντέξουν τη φτώχεια στη χώρα τους μέχρι που η απρο- 148 -
βλημάτιστη αισιοδοξία τους έστρωσε τελικά το δρόμο για ένα ευρωπαϊκό οικονομικό θαύμα τα τελευταία χρόνια. Η καρικατούρα του Επτά είναι ένας παιχνιδιάρης, χαρωπός χαρακτήρας (συχνά με σγουρά μαλλιά σαν παιδάκι) που δεν του αρέσει να δεσμεύεται με κανένα συγκεκριμένο ρόλο. Βλέπει τη ζωή σαν ένα πλούσιο δείπνο γεμάτο εδέσματα από το οποίο μπορεί να τσιμπολογάει κατά βούληση χωρίς κανένα όριο. Και στη δουλειά του χρειάζεται συνεχώς αλλαγές και νέα ερεθίσματα, αλλά λιγοστό ύπνο. Υπάρχουν τόσα πολλά που τον περιμένουν να τα ανακαλύψει! Οκτώ Το θέμα της ζωής του Οκτώ είναι η δύναμη. Σφύζουν από ενέργεια, είναι ευθείς, και δεν φοβούνται την αντιπαράθεση. Απαιτούν σεβασμό με την αποφασιστική τους προσέγγιση, η οποία μπορεί και να εκφοβίζει τους άλλους. Αλλά δεν είναι και τόσο καλοί όταν έρχεται η στιγμή να τιμωρηθούν οι ίδιοι. Η δύναμη τους κρύβει μια ορισμένη ευπάθεια. Η ασυδοσία είναι το αδύνατο σημείο τους. Δεν έχουν ιδέα πόσο πληγώνουν τους άλλους όταν περνούν τα όρια. Τα χαρίσματα τους είναι η αντοχή και η υγιής άσκηση δύναμης. Οι Οκτώ ρίχνονται στη φωτιά για χάρη των προστατευομένων τους, αντιστέκονται θαυμάσια στους εχθρούς, και μπορούν να αγωνιστούν για τη δικαιοσύνη. Στόχος ζωής τους είναι να θέσουν τέρμα στην καταπίεση, στην ανημποριά και την αδράνεια: «Θέλω να αγωνιστώ για το καλό.» Η συμβολική χώρα των Οκτώ είναι η Ισπανία. Ο Οκτώ θέλει να βλέπει αίματα, τόσο στις ταυρομαχίες όσο και στις εντυπωσιακά αιματηρές αναπαραστάσεις της Σταύρωσης στη χώρα αυτή. Ακόμα κι αν αυτή η επιθετικά αρρενωπή στάση κρύβει ανασφάλεια, η βιτρίνα της δύναμης πρέπει να διαφυλαχτεί. Ο Τζον Γουέιν δημιούργησε ένα μνημείο προς τους Οκτώ στις ταινίες του όπου υποδύθηκε τον αχώνευτο, δύσκολο ηγέτη που συνήθως τα βγάζει πέρα στις κρίσεις και σώζει τους ανθρώπους του με εντυπωσιακά απλό τρόπο, χωρίς φιοριτούρες. Άλλη ενσάρκωση του Οκτώ είναι ο γοητευτικά μονόχνοτος επιθεωρητής Σιμάνσκι της γερμανικής τηλεόρασης: πολεμάει το Κακό, παραβλέποντας την ιεραρχία, την εθιμοτυπία, και την υγεία του. Η καρικατούρα του Οκτώ είναι ο χοντρόλαιμος, πλαταράς νταής. Φοράει κοντομάνικο φανελάκι ακόμα και το χειμώνα, αψηφώντας τον καιρό όπως αψηφάει και όλους τους άλλους εχθρούς του. Όταν συναντάει κάποιον για πρώτη φορά, του αρέσει να τον δοκιμάζει μ' ένα δυνατό «Πώς είσαι έτσι;» Στην επόμενη συνάντηση, υποδέχεται τον άλλον με την ευχάριστη φράση «Πώς και μας θυμήθηκες;» Το γεγονός ότι αυτό είναι πρόσκληση για επικοινωνία, που βγαίνει μέσα από την καρδιά του, μάλλον γίνεται φανερό μόνο σε όσους γνωρίζουν το Εννεά-γραμμο. Εννιά Τα βασικά ενδιαφέροντα στη ζωή του Εννιά είναι ειρήνη και ικανοποίηση. Εκτιμούν την αρμονία και την άνεση. Έχουν καθορισμένες συνήθειες και συχνά είναι αφηρημένοι και δεν κάνουν τίποτα. Οι Εννιά είναι φιλήσυχοι και δείχνουν κατανόηση στους πάντες. Το βρίσκουν δύσκολο να πάρουν θέση σε ένα ζήτημα ή να λάβουν αποφάσεις. Οι χαμένες ευκαιρίες είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα - 149 -
τους και ξεσκεπάζουν το ευαίσθητο σημείο τους, που είναι η τεμπελιά. «Δεν πρόλαβα να κάνω τίποτα!» είναι η αγαπημένη δικαιολογία των Εννιά. Τα χαρίσματα τους είναι η διαλλακτικότητα, η διαμεσολάβηση για ειρήνη και η ενεργητικότητα. Πράγματι, μόλις ένας Εννιά βγει από τη ζώνη άνεσης του, μπορεί να αναπτύξει τρομακτική ενεργητικότητα. Πολλοί Εννιά έχουν πολυάριθμα χόμπι και πάντοτε αναζητούν νέες προκλήσεις για να ξεφύγουν από τη φοβερή πλήξη τους. Στόχος ζωής τους είναι να βρουν ένα περιβάλλον στο οποίο υπάρχει ειρήνη και χώρος για όλους: «Θέλω να συμφιλιώσω». Ο Μπαλού, η αρκούδα από το Βιβλίο της ζούγκλας του Ντίσνεϊ ενσαρκώνει τη φιλοσοφία του Εννιά: Ξεχνά τις σκοτούρες και την έχθρα! Η συμβολική χώρα που πλησιάζει περισσότερο τους Εννιά είναι η Αυστρία. Η ευτυχισμένη Αυστρία δεν έδωσε αιματηρούς πολέμους αλλά επέκτεινε την επικράτεια της με την ήπια στρατηγική των γάμων σκοπιμότητας. Τα καφενεία της Βιέννης, όπου μπορείτε να καθίσετε όλη τη μέρα μπροστά σ' ένα φλιτζάνι καφέ, είναι ένα μέρος που ταιριάζει στους Εννιά. Μια άλλη συμβολική περιοχή, που βρίσκεται λίγο πιο μακριά, είναι η Αφρική. Η καρικατούρα του Εννιά είναι ο σπιτόγατος που κινείται μεταξύ τηλεόρασης και παιχνιδιών στον υπολογιστή, φοράει όλη τη μέρα μπουρνούζι, και τρώει πατατάκια. Λίγο χοντρός, λίγο αργός, και έτσι κι αλλιώς, πάντοτε λίγο βαρετός. Επιχειρήματα εναντίον της κατάταξης σε τύπους Η κατάταξη σε τύπους δεν είναι παρά ένα βοήθημα και κάθε τέτοια θεωρία για τις προσωπικότητες είναι μοιραίο να προκαλεί αντιρρήσεις, μερικές δικαιολογημένες και μερικές αδικαιολόγητες. Ας δούμε τις πιο συχνές αντιρρήσεις που έχουν εκφραστεί για το Εννεά-γραμμο και τι μπορούμε να πούμε εμείς σε απάντηση. «Πιστεύω ότι είμαι λίγο απ' όλα» Αυτό το λένε πολλοί όταν διαβάζουν πρώτη φορά τις περιγραφές των τύπων. Αλλά κάθε μία από τις εννιά περιγραφές περιέχει χαρακτηριστικές ψυχολογικές παρατηρήσεις. Όσο περισσότερο κοιτάζετε τον εαυτό σας με κριτικό μάτι, τόσο περισσότερες εμπειρίες και στιγμές «αυτο-αναγνώρισης» θα έχετε. Αλλά για να μπορέσετε να αναπτύξετε πλήρως την προσωπικότητα σας πρέπει να βρείτε το βασικό θέμα της ζωής σας ανάμεσα στους εννιά τύπους που παρουσιάζουμε. «Δεν υπάρχουν υβριδικοί τύποι;» Στην πραγματικότητα, η τυπολογία του Εννεαγράμμου αναγνωρίζει «πτέρυγες». Αυτό σημαίνει ότι, για παράδειγμα, ένας Επτά έχει περισσότερα κοινά σημεία με τους δύο γειτονικούς του τύπους, τον Έξι και τον Οκτώ, απ' ό,τι με τους άλλους. Ωστόσο, η δύναμη του μοντέλου του Εννεαγράμμου θα αρχίσει να ξεδιπλώνεται μόνο όταν θα έχετε αποφασίσει ποιο είναι το «δικό σας» σημείο και θα έχετε αρχίσει τις προσπάθειες βελτίωσης. «Θα μπορούσα να είμαι τρεις ή τέσσερις διαφορετικοί τύποι» Δεν είστε όμως. Είναι όπως στη ρουλέτα, όπου η μπίλια περνάει από παντού αλλά τελικά θα πέσει σε ένα νούμερο. Τότε θα σταματήσει η εσωτερική σας ανησυχία και θα ξέρετε σε ποιο θέμα ζωής πρέπει να εστιάσετε τις προσπάθειες σας. Αν τα αποτελέσματα σας στο τεστ δεί- 150 -
χνουν εξίσου ισχυρούς περισσότερους από έναν τύπους, και εξακολουθείτε να αισθάνεστε ότι κινείστε στο σκοτάδι, πρέπει να επιστρέψετε στο τμήμα του βιβλίου σχετικά με τα τρία κέντρα. «Εγώ είμαι Δέκα» Ύστερα από αρκετή παρατήρηση, κάθε πρόσωπο δείχνει μια σαφή αντιστοιχία με έναν από τους εννιά τύπους. Εκατομμύρια είναι οι άνθρωποι που έχουν έως σήμερα δεχτεί συμβουλές με τη βοήθεια του Εννεαγράμμου. Εδώ και 20 χρόνια, το Εννεάγραμμο μελετάται επιστημονικά και αναλύεται από πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Γιατροί και ψυχολόγοι έχουν επιβεβαιώσει κατ' επανάληψη την εγκυρότητα του συστήματος. Μπορείτε να στηριχτείτε στο Εννεάγραμμο ως αποδεδειγμένη μέθοδο για να ανακαλύψετε τον στόχο της ζωής σας. Έχοντας πειραματιστεί με μεγάλο αριθμό μεθόδων, πιστεύουμε ότι το Εννεάγραμμο είναι το καλύτερο εργαλείο για αυτοανάλυση. «Δεν θέλω να με ταξινομούν σε συρταράκια» Τους επιμέρους τύπους του Εννεαγράμμου δεν πρέπει να τους βλέπετε σαν περιορισμό, αλλά σαν πινακίδες που δείχνουν το δρόμο μέσα σ' ένα λαβύρινθο. Η προσωπικότητα σας είναι τόσο πολύχρωμη και πολυεδρική, που είναι αδύνατον να ανακαλύψετε τα πραγματικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σας χωρίς κανένα προσανατολισμό. Αν πάλι θέλετε να μείνουμε στην παρομοίωση των συρταριών, τα συρτάρια αυτά είναι τόσο απροσμέτρητα μεγάλα που υπάρχει και με το παραπάνω χώρος για την πεντακάθαρη ατομικότητα σας.
- 151 -
Η εφαρμογή των αρχών της απλοποίησης στην πράξη Όλοι οι ειδικοί σε θέματα προσωπικότητας και παρακίνησης συμφωνούν: κάνουμε μόνο όσα πράγματα γράφουμε. Τώρα γνωρίζετε τις 33 απλουστευτικές ιδέες μας. Αρχίστε να δουλεύετε πάνω σ' αυτές, μέσα στις επόμενες 72 ώρες. Σας συνιστούμε να ορίσετε το δικό σας εστιακό σημείο και κάθε μέρα να γράφετε τι έχετε κάνει διαφορετικά από πριν στην κατεύθυνση της απλοποίησης, τι σκέφτεστε, πώς αισθάνεστε και πώς σκοπεύετε να πετύχετε τους στόχους σας.
Το ημερολόγιο σας για την απλοποίηση Πολύ δύσκολα θα βρείτε καλύτερο τρόπο για να ενισχύσετε την αυτεπίγνωσή σας και τον τρόπο με τον οποίο δραστήρια ρυθμίζετε τη ζωή σας, από την παλιά καλή μέθοδο του να κρατάτε ημερολόγιο. Ελάχιστοι είναι οι διάσημοι που δεν κρατούσαν ημερολόγιο. Ακολουθήστε τους εξής απλούς κανόνες: 1. Συμπαθητικό. Προμηθευτείτε ένα ωραίο, δεμένο ημερολόγιο (όχι ένα μάτσο λυτά χαρτιά, όχι σπιράλ»,) και ένα στυλό που να σας αρέσει. 2. Ιδιωτικό. Το ημερολόγιο είναι μόνο για εσάς, όχι για τους απογόνους σας ούτε προορίζεται να δημοσιευτεί για λόγους υστεροφημίας. 3. Αφρόντιστο. Το γραπτό πρέπει να ρέει. Γράψτε χωρίς ενδοιασμούς. Μη διορθώνετε ορθογραφικά λάθη. Το ημερολόγιο δεν είναι διαγωνισμός έκθεσης ιδεών. Κανείς άλλος δεν πρόκειται να το διαβάσει, εσείς μόνο. 4. Ειλικρινές. Μην λογοκρίνεστε από πλευράς περιεχομένου. Η μόνη εξαίρεση στον κανόνα αυτό είναι όταν πιάνετε τον εαυτό σας να λέει ψέματα. Η υψηλότερη προτεραιότητα εδώ είναι η ειλικρίνεια. 5. Με υπομονή. Πρέπει να ορίσετε μια ελάχιστη περίοδο κατά την οποία οπωσδήποτε θα κρατάτε ημερολόγιο. Οι καλύτερες εσωτερικές εμπειρίες επιβεβαίωσης συνήθως έρχονται στους πρώτους τρεις μήνες. 6. Το πρωί. Να γράφετε το ημερολόγιο σας όσο νωρίτερα γίνεται. Πολλοί βρήκαν χρήσιμο να γράφουν το ημερολόγιο τους καθώς αρχίζουν την καινούργια μέρα. Βρείτε ένα ήσυχο μέρος, ίσως με συντροφιά ένα φλιτζάνι καφέ ή τσάι, και θεωρήστε το γράψιμο του ημερολογίου σας όχι τόσο αναδρομή στο παρελθόν όσο βοήθημα για την πορεία στο μέλλον. 7. Ελεύθερα. Το πρώτο θετικό αποτέλεσμα του ημερολογίου, που θα το δείτε μέσα σε λίγες μέρες κιόλας, είναι ότι δεν θα βλέπετε πια τη μέρα που σας περιμένει σαν καθήκον ή σαν λαβύρινθο, αλλά σαν ένα μεγάλο λευκό χαρτί πάνω στο οποίο μπορείτε να γράψετε. 8. Δοκιμαστικά. Για δοκιμή, ξεκινήστε κρατώντας ένα ημερολόγιο διακοπών: βρείτε ένα ωραίο ημερολόγιο και ένα καλό στυλό, που ίσως το έχετε αγοράσει σε ένα κατάστημα σουβενίρ από τον τόπο των διακοπών σας. Να γράφετε μόνο στις δεξιές σελίδες. Αργότερα συμπληρώστε τις αριστερές σελίδες με φωτογραφίες, καρτ-ποστάλ, ενθύμια, εισιτήρια, κτλ.
- 152 -
