TS EN 294 MAKİNELERDE GÜVENLİK EL VE KOLLARIN TEHLİKELİ BÖLGELERE ERİŞMESİNE KARŞI GÜVENLİK MESAFELERİ 0 - GİRİŞ Bu Standard, ENEN- Makine direktifleri ve ilgili ilgili EFTA kuralları anlamı içerisinde hafmonize edilmiş bir standard yapmak için hazırlanmıştır. TS EN 292-1 e göre ,genellikle,yaralanmaya sebep ve sağlığa zararlı olmaksızın kullanma amacına amacına göresürekli çalışmak taşınmak, yerleştirilmek , ayarlanmak, idame ettirilmek .sökülmek ve atık hale getirilmekamacıyla fonksiyonunu ifa edebildiği takdirde makinenin güvenli olduğu ifade edilir.
Buna ulaşma için metotlar : - Rizikonun tasanm yoluyla azaltılması; - Korunma tedbirleri; - Kullanma için malumat (sinyaller, işaretler, talimatlar); - Şahsi koruyucu donanımları, - Kullanıcı tarafından alınan güvenlik tedbirieri işletme ruhsatı, güvenlik bakımından organizasyon vasıtalarıdır. Güvenliğe ulaşmak için vasıta ve tedbirler: - Azaltılan rizikonun faydası - Buna ulaşmak için ihtiyaç duyulan diğer faydaların kaybı,arasındaki dengeyi kurmalıdır. Denge, belirli bir riziko için makul bir güvenlik seviyesi sağlamalı. Makinenin Makinenin sebep olduğu rizikosunun rizikosunun giderilmesi giderilmesinin nin veya azaltılmasın azaltılmasının ın bir metodu, el ve kolların kolların tehlikeli bölgelere erişmesine karşı güvenlik mesafelerinin kullanılmasıdır.
Güvenli mesafelerinin tespitinde; - Makine kullanılmakta iken uygulanan erişebilme; - Avrupa ülkelerinde mutat olarak bulunan mahalli gruplar dikkate alınarak tespit edilen antropometrik veriler, - Biyomekanik şartlar; mesela, vücut kısımlarının sıkıştırılabilirliği ve uzanma imkanları ve mafsallann sınırlı hareketleri, - Teknik ve uygulamayla ilgili görüşler, göz önüne alınmalıdır. Bu standardda yansıtılmış olan şu andaki teknik ve ekonomik durumları geliştikçe, bu standard [da ileride geliştirilebilir
1- KULLANMA ALANI Bu standard, 3 yaş ve üzerindeki kişilerin el ve kollarının tehlikeli bölgelere erişmesine karşı güvenlik mesafe mesafeler lerii için için değerle değerleri ri tespit tespit eder. eder. Makul Makul güvenl güvenliğe iğe,, sadece sadece bu mesafe mesafeler lerin in uygulan uygulanmas masıı ile ulaşılabildiği zaman bu güvenlik mesafeleri tatbik edilir.
NOT : Bu mesafeler; mesela, maddenin radyasyon ve emisyonu gibi bazı tehlikelere karşı yeterli koruma sağlamayabilir.Böyle tehlikeler için ilave veya diğer tedbirlerin alınması gerekir. Bu güvenlik mesafeleri, tehlikeli bölgelere ilave yardımcı malzeme olmaksızın ve değişik ulaşma {durumları için belirlenmiş şartlar altında ulaşmaya çabalayan kişileri korur. Bu standard, belirti elektrik standardlannda özel deney metotlarını kullanan; mesela deney parmağı parmağı kullanılması gibi makinelerde uygulanmaz. Bazı Bazı uygulam uygulamala alarr için, için, Çizelg Çizelge e 1 de verile verilen n en az aralık aralıklar lardan dan makul makul gerekçe gerekçeler lerle le sapma sapmada da bulunulabilir.
1
Bu uygulamalarla ilgili standardlar, makul güvenliğe nasıl ulaşılabildiğini göstermelidir. 2 - ATIF YAPILAN YAPILAN STANDARDL STANDARDLAR AR
EN, ISO, lECvb. No EN 292-1
Adı TS No (İngilizce) Safety of Machinery-Basıc Concepts, General Pnnciples for for Desi esign Part Part 1 -Bas -Basic ic Terminology, Methodology
Adı (Türkçe)
Atıf yapılan standardların en son baskıları geçerli olacağından, atıf yapılan bu standartlardaki revizyon veya veya tadil tadil ile yapıla yapılan n değişik değişiklik likler ler takip takip edilme edilmelili ve gerekti gerektiğin ğinde de atıf atıf yapan yapan bu standar standardda dda yeni yeni düzenlemeler yapılmalıdır.
3 - TARİFLER Bu Standard için EN 292-1'de verilen tariflere ilave olarak aşağıdaki tarifler uygulanır.
3.1 - KORUYUCU ENGEL Bir makine makinenin nin parças parçasıı olup olup vücudun vücudun ve/vey ve/veya a bir kısmın kısmın hareket hareketini ini kısıtl kısıtlaya ayan: n: mesela mesela koruyuc koruyucu u gibi.fiziki bir engeldir.
3.2 - GÜVENLİK MESAFESİ Bir koruyucu engelin tehlikeli bölge önüne yerleştirilmesi mecburiyeti olan en az uzaklıktır
4 - GÜVENLİ MESAFE DEĞERLERİ 4.1 - GENEL 4.1.1 - Varsayımlar Güvenli mesafeler, aşağıdaki varsayımlar dikkate alınarak tespit edilmiştir: - Koruyucu engel ve içinde bulunan açıklıkların şekil ve konumu; - Vücut veya vücudun ilgili bir kısmını kısıtlayan yüzeylerden ölçülen güvenli mesafeler; - Koruyucu engelin üzerinden veya açıklık içerisinden tehlikeli bölgeye geçmek amacıyla bir teşebbüste bulunan kişinin uygulayabileceği kuvvet denemesi; - Kişilerin normal olarak ayakta duracağı; ancak döşeme olması gerekmeyen bir seviye olan referans düzeyi mesela, çalışma platformu bir referans düzey olabilir. - Referans düzeyini değiştirmek için sandalye, seyyar merdiven gibi hiçbir yardımcı malzeme kullanılmaması; - Kolun tabii uzantısını büyütmek için çubuk veya alet gibi hiçbir yardımcı malzeme kullanılmaması.
4.1.2 - Riziko Değerlendirmesi Yukarıya erişmeye karşı (Madde 4.2) veya koruyucu engel üzerinden aşmaya karşı aralık (Madde 4.3) uygun uygun güvenl güvenlik ik mesa mesafel feleri erinin nin seçi seçimi mi bir bir rizi riziko ko değerl değerlend endir irililme mesi sine ne bağlı bağlı olma olmalılıdır dır.. (Riz (Rizik iko o değerlendirmesi için EN 292-2). Riziko değerlendirmesi bir yaralanma meydana gelmesi ihtimalini ve bu yarala yaralanma nmanın nın önceden önceden tahmin tahmin edilebi edilebilir lir şiddeti şiddetini ni esas esas almalıd almalıdır. ır. Riziko Riziko değerle değerlendi ndiril rilmes mesini inin n dayandığı teknik analizi, bu standardda verilenlerden uygun bir seçim yapmak için esas olmalıdır. Örnek Örnek 1: Sürtünm Sürtünme e veya veya aşınma aşınma tehlik tehlikesi esi sebebiy sebebiyle le düşük düşük bir riziko rizikonun nun bulund bulunduğu uğu yerler yerlerde de en azındanÇizelge 1 kullanılmalıdır (Madde 4.3.2.1). Örnek 2: Takılma tehlikesi sebebiyle, yüksek bir rizikonun rizikonun bulunduğu yerlerde, en azından Çizelge Çizelge 2 kullanılmalıdır.
2
ÇİZELGE 1 - Düşük Rizikolu Tehlike Bölgeleri için a, b ve c Boyutları Boyutlar mm dir. Tehlike Koruyucu Engelin yüksekliği b 1) Bölgesinin 1000 12 0 0 14 0 0 1800 2000 22 0 0 1600 yüks yüksekl ekliğ iğii a Tehl Tehlik ike e böl bölge gesi sine ne olan olan yatay yatay uzakl uzaklığı ığı c 2500 2) _ 2400 100 100 100 100 100 100 100 2200 600 600 500 500 400 350 250 2000 1100 900 700 600 500 ,350 1800 1100 1000 900 900 600 1600 1300 1000 900 900 500 1400 1300 1000 900 800 100 1200 1400 1000 900 500 1000 1400 1000 900 300 800 1300 ,900 600 600 1200 500 400 1200 300 200 1100 200 0 1100 200 1) Yüksekliği 1000 mm'den az olan koruyucu engeller, vücudun hareketini yeterli olarak kısıtlamadıklarından dolayı dahil edilmemiştir. 2) 2500 mm'nin üzerinde olan tehlikeli bölgeler için bk. Madde 4.2
2400
25 0 0
100 -
, , -
ÇİZELGE 2 - Yüksek Rizikolu Tehlike Bölgeleri İçin a, b ve c Boyutları Boyutlar mm dir. Tehlik Tehlike e Koruyuc Koruyucu u Engelin Engelin yüksek yüksekliğ liğii b 1) Bölgesi 1000 1200 14003) 1600 Yüksek Tehlike bölgesine olan yatay uzaklığı -liği a
1800
2000
2200
2400
2500
2700
2700 2) 2600 900 800 700 600 600 500 400 300 100 2400 1100 1000 900 800 700 600" 400 300 100 2200 1300 1200 1000 900 800 600 400 300 2000 1400 1300 1100 900 800 600 400 1800 1500 1400 1100 900 800 600 1600 1500 1400 1100 900 800 500 1400 1500 1400 1100 900 800 1200 1500 1400 1100 900 700 1000 1500 1400 1000 800 800 1500 1300 900 600 600 1400 1300 800 400 1400 1200 400 200 1200 900 0 1100 500 1) Yüks Yüksek ekliliği ği 1000 1000 mm den den az olan olan koru koruyu yucu cu enge engellller er,, vücu vücudu dun n hare hareke keti tini nin n yete yeterl rlii olar olarak ak dolayı dahil edilmemiştir. 2) 2700 mm'nin üzerinde olan tehlikeli bölgeler için bk. Madde 4.2 3) 1400 mm'den daha alçak olan olan koruyucu engeller, ilave güvenlik tedbirleri olmaksızın kullanılmamalıdır. kullanılmamalıdır.
4.2 - YUKARIYA UZANMA (Şekil .1) 4.2.1 -Tehlike bölgesinden düşük bir rizikonun oluşması durumunda.tehlike bölgesinin h yüksekliği en az 2500 mm olmalıdır. 4.2.2 -Tehlike bölgesinden yüksek bir rizikonun oluşması durumunda; - ya tehlike bölgesinin h yüksekliği en az 2700 mm olmalı, 3
- ya da başka emniyet tedbirleri kullanılmalıdır.
4.3 - KORUYUCU ENGEL ÜZERİNDEN UZANMA 4.3.1 –Semboller Koruyucu engellerin gösterilmesinde aşağıdaki semboller kullanılır (Şekil 2): a Tehlike bölgesinin yüksekliği b Koruyucu engelin yüksekliği c Tehlike bölgesine yatay uzaklığı
4
4.3.2 - Değerler 4.3.2.1 - Tehlike bölgesinden düşük bir rizikonun (4.1.2) oluşması durumunda, en azından Çizelge 1'deverilen değerler kullanılmalıdır. Bu çizelgede verilen değerler hiçbir şekilde enterplosyonu yapılmamalıdır (Madde 4.3.3'e bakınızj. a, b ve c'nin bilinen değerleri, çizelgedeki iki değerin arasında bulunduğunda, daha yüksek güvenlik seviyesini sağlayan değerler esas alınmalıdır.
4.3.2.2 -Tehlike bölgesinden yüksek bir rizikonun (4.1.2) oluşması durumunda; - ya Çizelge 2'de verilen değerler, - ya da başka emniyet tedbirleri, kullanılmalıdır. Bu çizelgede verilen değerlerin hiçbir şekilde enterplosyonu yapılmamalıdır (Madde 4.3.3'e bakınız). a, b ve c nın bilinen değerleri, çizelgedeki iki değerin arasında bulunduğunda, daha yüksek güvenlik seviyesini sağlayan değerler esas alınmalıdır.
4.3.3 - Ara değerlerin bulunmasında Çizelge 1 ve Çizelge 2'nin kullanılması Aşağıdaki Aşağıdaki örnekler, örnekler, çizelgede çizelgede bulunan bulunan değerlerden değerlerden başka değerlerin değerlerin kullanılmas kullanılmasıı gerektiğinde, gerektiğinde, Çizelge 1ve Çizelge 2'nin kullanılmasının örnekleridir. Bu örneklerde Çizelge 1'deki değerler kullanılmıştır. Örnek 1 : Bilinen c ve a değeri ile koruyucu engelin b yüksekliğinin tayin edilmesi: Tehlike bölgesinin a yüksekliği 1500 mm ve onun tasarlanan koruyucu engelden olan c yatay mesafesi 700 mm dir.Çizelge dir.Çizelge 1 kullanarak kullanarak koruyucu engelin engelin b yüksekliğinin yüksekliğinin en azından azından 1800 mm olması gerektiği bulunur. Örnek 2 ; Bilinen a ve ö değerleri ile, tehlike bölgesinin yatay c mesafesinin tayini: Koruyucu engelin b yüksekliği 1300 mm ve tehlike bölgesini a yüksekliği 2300 mm dir. Çizelge 1 kullanılarak koruyucu engelin tehlike bölgesinden olan c yatay mesafesinin en azından 600 mm olması gerektiği bulunur. Örnek 3 Bilinen b ve c değerleri tehlike bölgesinin a yüksekliğinin tayini; Koruyucu engelin b yüksekiliği 1700 mm ve tehlike bölgesinden olan yatay mesafesi c 550 mm dir. Çizelge 1 kullanılarak tehlike bölgesinin a yüksekliğinin 1200 mm ila 2200 mm arasında olmaması gerektiği bulunur.
4.4 - ETRAFA UZANMA 14 yaş ve daha yukansındaki kişilerin ana hareketleri Çizelge 3'de gösterilmiştir (Madde 5).
4.5 - AÇIKLIKTAN UZANMA
4.5.1 -14 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıkar Çizelge 4, 14 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıklara ait güvenlik mesafelerini (sr) verir, e boyutu kare açıklığın kenarını,yuvarlak açıklığın çapını ,yarık biçimli açıklığın ise dar yerini gösteren değerlerdir. 120 mm'den büyük açıklıklar için Madde 4.3'e uygun güvenlik mesafeleri kullanılmalıdır.
4.5.2 - 3 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıklar Çizelge Çizelge 5, kol ve el kalınlığının kalınlığının en ince ince boyutlarını boyutlarını ve 3 ila 14 yaş arası arası kişilerin kişilerin davranışların davranışlarınıı göz önüne alınarak düzenlenmiştir. 14 yaşından büyük olan kişilerde bu çizelge kullanılarak korunabilinir.
5
e boyutu, kare açıklığın kenarını.yuvarlak açıklığın çapını ,yarık biçimli açıklığın ise en dar yerini gösteren değerlerdir. 100 mm'den daha büyük b üyük olan açıklıklar için Madde 4.3'e uygun güvenlik mesafeleri kullanılmalıdır.
NOT: Çocukların sıkılarak boğulmasına karşı tedbirler bu Standard kapsamı dışındadır. ÇİZELGE 3-14 Yaş ve Daha Büyükler için Kol Hareketleri ve Güvenlik Mesafeleri
6
ÇİZELGE 4-14 Yaş ve Daha Büyükler için Emniyetli Açıklık Boyutları Boyutlar mm dir.
4.5.3 - Normal dışı açıklıklar Normal dışı açıklıkların kullanılması durumunda, aşağıdaki u sul tatbik edilmelidir: a) Önce,teknik resiminde tam olarak çizilebilecek şekilde, - Daire şeklindeki açıklığın en küçük çapı, - Kare şeklindeki açıklığın en küçük kenarı, - Yarık arık şekl şeklin inde deki ki açık açıkllığın ığın dar dar olan olan tarafının genişliği tespit edilmelidir (Şekil 3). b irisinden ilgili üç güvenlik mesafesi seçilmelidir. b) Çizelge 4 veya 5'in herhangi birisinden c) Bu b) maddesinde seçilen üç değerin en kısa olanı güvenlik mesafesi olarak kullanılabilir.
7
ÇİZELGE 5 - 3-14 Yaşındaki Kişiler için Emniyetli Açıklık Boyutları Boyutlar mm dir.
ŞEKİL 3-
5 - İLA İLAVE KORU KORUYU YUCU CU ENGE ENGELL LLER ERİN İN GÜVE GÜVENL NLİK İK MESA MESAFE FELE LERİ Rİ ÜZERİNE TESİRİ Çizelge 1,2,3 (sekili), Çizelge 4 ve Çizelge 5'deki bir düzlem üzerinde ilgili koruyucu engellerin yerleştirilmesi gösterilmiştir. Kol, el ve parmakların serbest hareketlerini sınırlayabilen ve kabul edilmiş tehlikeli bölgelerdeki alanı büyüten ve belirti bir amacı sağlayan ilave koruyucu engel veya yüzeyler düşünülmelidir. Bu ilave engelin etkilerini gösteren örnekler Çizelge 3 ve Çizelge 6'da gösterilmiştir. Üzerinde kolun dinlenebildiği koruyucu engeller.ve yüzeyler her açıda meyillendirilebilir.
ÇİZELGE 6 - ilave Koruyucu Engeller için Güvenlik Mesafeleri Boyutlar mm dir
8
9
