Türk Snm Trh Ansklpds_ZG

TÜRK SİNEMA FİLMLERİ ANSİKLOPEDİSİ 1914—2010



Araştıran ve Hazırlayan

Yalçın ÖZGÜL

...tüm sinema emekçilerine ve torunum Nil Özen ile Erk Özen’e...

1914—2010

TÜRK SİNEMA FİLMLERİ ANSİKLOPEDİSİ Araştıran ve Hazırlayan Yalçın Özgül [email protected]

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü’nün Desteğiyle Hazırlanmıştır

Türk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

İLK SÖZ Sinema bir tutkudur. Sayın Burçak Evren’in de belirttiği gibi, bir çırpıda izlenip tüketilen ucuz bir eğlence değildir. Ġzleyicinin düşüncelerini geliştiren onu bambaşka bir yaşantıya götüren bir sanattır sinema aynı zamanda... Bu güne kadar basılı kitaplarda film isimleri ve oyuncu kadrosu kısaca geçilmiş, sadece yönetmen-senaryocu-görüntü yönetmeninden ibaret künye yer almış, asıl emeği geçen kişilere, kamera arkasında rol alan emekçilerin isimlerine yer verilmemiştir. Ben bu çalışmamda kamera arkası çalışan teknik ekibe de onları anmak adına yer verdim. Tabi ki eksiklerim ve belki de ufak tefek affedilebilir hatalarım olmuştur mutlaka. Ancak ben bir ilki gerçekleştirdim ve tuğlaları mümkün olduğunca yerli yerine koymaya gayret gösterdim. Bu aşamadan sonra duvarı örmek ve devamlı yükseltmek başlıca görevim olacak. "Türk Sinema Filmleri Ansiklopedisi" adını verdiğim bu çalışmam yaklaşık 10 sene öncesine dayanmakta. Soran meraklı dostlarıma bu uzun süreli yıllardan bahsedince, yüzlerinde alaycı bir tebessümle karşılaştım çoğu kez. Pek tabidir ki gecemi gündüzümü vermedim bu 10 senelik süreye. O tarihlerde şimdiki gibi faydalanabileceğim kaynaklar yoktu. Gazete ve mecmualarda, dergilerde yer alan filmler ile ilgili minik minik notları topluyor, TV programlarının gazetelerde yer alan filmlerle ilgili kısa açıklamalarını alıyordum araştırmama. Sonraları sahaflarda bulduğum eski basımlı kısa kısa filmlerin yer aldığı sinema yıllıkları, çalışmama yeni bir yön verdi. Bir yandan da o güne kadar Internette yer almayan bir sinema sayfası hazırlamış, orada da bu çalışmamı yayınlıyordum. Bu konuda Aylık "Sinema Dergisi"nin 2001 yılının 76. sayısında şunlar yazılıyordu: "TÜRK SİNEMASINA TAZE KAN" “Web ortamında Türk Sinemasına ilişkin ciddi çabalar görmek ne sevindirici. Kapsamlı, ayrıntılı,özenle hazırlanmış, tasarlanmış ve hizmetinize sunulmuş, bir Türk Sineması sitesini kıvançla tanıtıyorum sizlere.Türk sinemasından son haberler (örneğin Barış Pirhasan'ın yeni filmi "O da Beni Seviyor"un Haziran'ın sonunda başlamış olacağını buradan öğrendim),

I

oyuncu ve yönetmenlerin filmografileri, kısa biyofgrafileri, Türk film afişleri, Türkiye'deki festivallere ve Bilgi Üniversitesi'nden Kültür Bakanlığı'na


dek Türk sinemasıyla ilgili kurum ve kuruluşlara ulaşabileceğiniz linkler bu sitede elinizin altında. Hele film afişlerine mutlaka bir bakın!1997 baharında, bugün adına yaygın şekilde internet dediğimiz ortamla tanışan Yalçın Özgül'ün hazırladığı site web ortamında gelecekte rastlayacağımız çok daha iyi Türk sinema sitelerini müjdeliyor adeta”. (Burçin S. Yalçın) Gerçekten bir süre sonra Internet ortamında Sinema ile ilgili web siteleri yer almaya başladı. Her biri birbirinden güzel ve bilgilendirici sayfalardı bunlar.

Ne var ki bu sitelerde benim emek vererek hazırladığım

bilgiler tümüyle yer almaya başladı. Bu tam anlamıyla emeğe saygısızlıktı. Hani ya kaynak gösterilse neyse!... “Kaynak gösterilmeden yapılan alıntı, emeğe saygısızlıktır” diyerek

sayfamı

kaldırdım Internetten. Ve yıllar

sonra, yeni kaynakların oluşmasıyla birlikte çalışmalarımı hızlandırarak, bu güne kadar sayıları 591' i bulan yönetmenlerimizin rejisini yaptığı 6317 filme ulaşma imkanını bulabildim. Bu Ansiklopedi içerisinde filmlere geniş bir biçimde yer verebilme gayretiyle, ileriye yönelik binanın inşası için büyük bir adım attığımın inancıdayım. Sinemamızın yüzüncü yılını kutlayacağı 2014 yılında buluşmak üzere... Sinemalı günler dileğiyle.... Yalçın Özgül

II


AÇIK TEŞEKKÜR “Sanat ve sanatçı ölmez” düşüncesiyle yola çıkarak Türk Sinemasının emekçilerini anmak amacıyla bu Ansiklopediyi hazırlama gereğini duydum. Henüz ortada böyle bir çalışma ve kaynak yokken yıllar önce başladığım, sonraları yeni kaynakların oluşmasıyla araştırmalarımı hızlandırdığım bu çalışmamda en önemli kaynak Sayın Agâh ÖZGÜÇ’ün “Türk Filmleri Sözlüğü” oldu. Kendisine teşekkür ederim, Ayrıca Çalışmalarımda bana geceli gündüzlü katlanan aileme ve yakın dostlarıma; Yayınladığı kitap ve yıllıkları temin eden TÜRSAK’a (Türkiye Sinema ve Audiovisuel kültür Vakfı), Dünya Kitle Ġletişimi Araştırma Vakf’ına (Ankara Film Festivali), AKSAV’a (Antalya Kültür Sanat Vakfı), Koordinatörlük görevini üstlenen Sayın Yücel ÜNLÜ’ye, Sinematek Derneğine, Ankara Üniversitesi Ġletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Sayın Ali KARADOĞAN’a, Eserlerinin büyük çoğunluğundan yararlandığım Sayın Atilla DORSAY’a, Yardımlarını esirgemeyen Sayın Burçak EVREN’e, ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü’ne teşekkürlerimi sunarım

III

Yalçın ÖZGÜL


İÇİNDEKİLER SAYFA ÖNSÖZ . ---------------------------------------------------------------3 GİRİŞ . ……………………………………………………………………….5 ALFABETİK FİLMLER DİZİNİ ----------------------------------------4530 ALFABETİK YÖNETMENLER DİZİNİ ---------------------------------4573 KAYNAKÇA …………………………………………………………….4583 KRONOLOJİK SIRAYLA FİMLER 1914 - ----------------------------------------------------------------10 1916 - ----------------------------------------------------------------12 1917 - ----------------------------------------------------------------14 1918 - ----------------------------------------------------------------16 1919 - --------------------------------------------------------------- 18 1921 - ---------------------------------------------------------------- 22 1922 - ---------------------------------------------------------------- 24 1923 - ----------------------------------------------------------------30 1924 - --------------------------------------------------------------- 36 1928 - ----------------------------------------------------------------38 1929 - --------------------------------------------------------------- 39 1931 ----------------------------------------------------------------- 41 1932 - ----------------------------------------------------------------44 1933 - --------------------------------------------------------------- 47 1934 - --------------------------------------------------------------- 56 1937 - --------------------------------------------------------------- 58 1938 - ----------------------------------------------------------------58 1939 - ----------------------------------------------------------------61 1940 - ---------------------------------------------------------------- 64 1941 - ----------------------------------------------------------------67 1942 ----------------------------------------------------------------- 69 1943 - ---------------------------------------------------------------- 77 1944 - ----------------------------------------------------------------79 1945 - ----------------------------------------------------------------.82 1946 - ----------------------------------------------------------------.87 1947 - ---------------------------------------------------------------.-93

1


1948 ----------------------------------------------------------------

100

1949 - --------------------------------------------------------------- ….110 1950 ----------------------------------------------------------------- ….122 1951 - ----------------------------------------------------------------….140 1952 ----------------------------------------------------------------- ….170 1953 ----------------------------------------------------------------- ….213 1954 -----------------------------------------------------------------…. 244 1955 -----------------------------------------------------------------…. 264 1956 ----------------------------------------------------------------- ….296 1957 ----------------------------------------------------------------- ….317 1958 - ----------------------------------------------------------------….339 1959 - ----------------------------------------------------------------….373 1960 - -------------------------------------------------------------- ….. 414 1961 - ---------------------------------------------------------------

453

1962 ----------------------------------------------------------------

512

1963 - ---------------------------------------------------------------

570

1964 - ---------------------------------------------------------------

639

1965 - ---------------------------------------------------------------

741

1966 - ----------------------------------------------------------------

881

1967 ---------------------------------------------------------------

1026

1969 ----------------------------------------------------------------

1148

1969 ----------------------------------------------------------------

1267

1970 - --------------------------------------------------------------

1393

1971 - -------------------------------------------------------------- -1503 1972 - --------------------------------------------------------------

1623

1973 - --------------------------------------------------------------- 1755 1974 - --------------------------------------------------------------- 1873 1975 ----------------------------------------------------------------

1974

1976 - --------------------------------------------------------------

2082

1977 ----------------------------------------------------------------

2162

1978 - ---------------------------------------------------------------- 2226 1979 ----------------------------------------------------------------

2299

1980 ----------------------------------------------------------------

2398

1981 - ---------------------------------------------------------------- 2433 1982 - --------------------------------------------------------------- 2484 1983 ----------------------------------------------------------------- 2531

1/2


1984 ---------------------------------------------------------------...- 2580 1985 ---------------------------------------------------------------- ....2659 1986 - ----------------------------------------------------------------...2732 1987 ----------------------------------------------------------------.... 2848 1988 ---------------------------------------------------------------- ….2973 1989 ---------------------------------------------------------------- ….3034 1990 - ----------------------------------------------------------------...3082 1991 - ----------------------------------------------------------------...3132 1992 ----------------------------------------------------------------- ...3157 1993 - ----------------------------------------------------------------...3206 1994 -----------------------------------------------------------------... 3279 1995 ----------------------------------------------------------------- ...3335 1996 ---------------------------------------------------------------- ...3384 1997 - ----------------------------------------------------------------...3470 1998 - --------------------------------------------------------------- ..-3511 1999 ----------------------------------------------------------------- ...3585 2000 - ---------------------------------------------------------------- ..3649 2001 ----------------------------------------------------------------- ..3729 2002 - -----------------------------------------------------------------,,3809 2003 ----------------------------------------------------------------- ..3880 2004 -----------------------------------------------------------------.. 3920 2005 - -----------------------------------------------------------------..3980 2006 ------------------------------------------------------------------ ..4024 2007 - ----------------------------------------------------------------- .4173 2008 ------------------------------------------------------------------ ..4266 2009 ------------------------------------------------------------------ ..4383 2010 - ----------------------------------------------------------------- .4475

2


FİLM SAYILARI S AYFA / FİLM SAYISI 1914 - 10 / 1

1964 - 639 /183

1916 - 12 / 2

1965 - 741 / 215

1917 - 14 / 3

1966 - 881 / 248

1918 - 16

1967 - 1026 /212

/1

1919 - 18 / 3

1969 - 1148 /179

1921 - 22 / 3

1969 -1267 /238

1922 - 24 / 3

1970 - 1393 /218

1923 - 30 / 3

1971 - 1503 /274

1924 - 36 / 1

1972 - 1623 /299

1928 - 38 / 2

1973 - 1755 /196

1929 - 39 / 1

1974 - 1873 /184

1931 - 41 / 1

1975 - 1974 /257

1932 - 44 / 1

1976 - 2082 /161

1933 - 47 / 6

1977 - 2162 /124

1934 - 56 / 3

1978 - 2226 /127

1937 - 58 / 1

1979 - 2299 /197

1938 - 58 / 1

1980 - 2398 /71

1939 - 61 / 4

1981 - 2433 /65

1940 - 64 /4

1983 - 2531 /79

1941 - 67 / 2

1984 - 2580 /127

1942 - 69 / 4

1985 - 2659 /122

1943 - 77 / 2

1986 - 2732 /188

1944 - 79 / 4

1987 - 2848 /188

1945 - 82 / 2

1988 - 2973 /118

1946 - 87 / 6

1989 - 3034 /97

1947 - 93 / 2

1990 - 3082 /73

1948 - 100 /18

1991 - 3132 /32

1949 - 110 /19

1992 - 3157 /41

1950 - 122 /22

1993 - 3206 /79

1951 - 140 /37

1994 - 3279 /79

1952 - 170 /56

1995 - 3335 /36

1953 - 213 /43

1996 - 3384 /38

1954 - 244 /51

1997 - 3470 /25

1955 - 264 /62

1998 - 3511 /23

1956 - 296 /47

1999 - 3585

/20

1957 - 317 /60

2000 - 3649 /25

1958 - 339 /78

2001 - 3729 /17

1959 - 373 / 81

2002 - 3809 /21

1960 - 414 /81

2003 - 3880 /15

1961 - 453 /117

2004 - 3920 /22

1962 - 512 /128

2005 - 3980 /16

1963 - 570 /115

2006 - 4024 /44 2007 - 4173 /36 2008 - 4266 /50 2009 - 4383 /69 2010 - 4475 /35

TOPLAM SAYI 6317 FİLM


ÖNSÖZ Türk sinema tarihinin geçmişine ilişkin belgeler sanıldığı denli zengin değildir. Hem nicelik hem de nitelik açısından oldukça az ve yetersiz olan bu belgeleri arayıp bulmak, sonrasında da gün ışığına çıkarmak, uzun ve yorucu çalışmalara gereksinim duyduğu kadar, bilgi, sabır, ilgi ve sevgi isteyen bir uğraşı da kaçınılmaz yapar. Bu öğelerden birinin eksikliği ne yazık ki bu konuda yapılan çalışmaları kalıcı yapmadığı gibi geçerli olmasını da engeller. Yedinci sanat sinemanın ülkemizde uzun yıllar boyunca bir sanat-kültür olgusu olmaktan çok, bir çırpıda izlenip tüketilen

ucuz bir eğlence

olarak algılanması, bu konuda belgeleme, biriktirme, değerlendirme ve bunların sonucunda yarınlara aktarma gibi bir uğraşı da geçersiz kılmıştır. Kütüphane raflarında sinemaya ilişkin yayınların istenilen ve arzu edilen sayıda olmaması hem bu yüzden, hem de bu konuda yapılan inceleme-

Burçak Evren

araştırmaların azlığından kaynaklanmaktadır.

1947 yılında İstanbul'da doğan

Sinema literatürümüzün geçmişine bir göz gezdirildiğinde iki belirgin olayı

Burçak Evren orta öğrenimini bu

saptarız. Bunlardan ilki yabancılaşma, diğeri ise çok geç kalınmasıdır.

kentte tamamladıktan sonra bir

Yabancılaşma; yerli kaynaklardan çok bizden olmayana

süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu, daha sonra

önem

verilmesinde ve öne çıkarılmasında göze çarpar. Uzun bir süre sinema

aynı üniversitenin Edebiyat

dergilerinde bırakın sinemamıza ilişkin bir konuya rastlamak, güncel olan

Fakültesi Klasik Arkeoloji ve

bir yerli olguyu görmek bile pek mümkün olmaz. Tümüyle yabancı

Prehistorya Bölümü'nden mezun

sinema üzerine odaklanmak, yerli olanın görmezlikten gelinmesini

oldu. Üniversiteye devam ederken 1969 yılında gazetecilik mesleğine de başladı. Dünya,

neredeyse bir gelenek haline getirmiştir. Ne yazık ki, yerliden çok yabancı olanı işlemek günümüzün süreli yayınlarında da bir gelenek olarak sürdürülmeye devam etmektedir.

Yeni İstanbul, Yeni Ortam, Politika, Vatan Güneş, Hürriyet, Cumhuriyet, Milliyet ve Pazar Postası gibi gazetelerde ve

Süreli yayınların –yani dergilerin- dışında kalan alanlarda da bu alışkanlık büyük bir bilgisizlik ve ilgisizlik sonucu sürdürülmüş, kitap, ansiklopedi,

Gelişim Yayınları'nda çeşitli

rehber, sözlük, yıllık, albüm vs dallarda da aynı kısırlığın oluşmasına

kademelerde görev yaptı.

neden olmuştur. Türk sinemasına ilişkin ciddi düzeyde dergi ve kitapların

Gazetecilik mesleğinin

yayınlanması, bunların yanı sıra araştırma-inceleme, derleme yapılması,

mutfağından yetişti.

hem çok geç tarihlerde olmuş, hem de nicelik açısından hiçbir zaman yeterli düzeye ulaşmamıştır.

3


Hiç kuşku yok ki, bir sanatın tanınıp, sevilmesinde ve sonrasında yaygınlaşmasında o alandaki

literatürün önemi,

hiç kimse tarafından

yadsınmayacak denli büyüktür. Sinemamızda ise durum tersine işlemiş, bir Sayfa sekreterliğinden sanat

hayli fazla film üretildiği halde, buna koşut olarak literatüre pek fazla

direktörlüğüne, sanat sayfası

gereksinim duyulmamıştır.

yöneticiliğinden, yazı işleri müdürlüğüne yayın koordinatörlüğünden, genel

Bu

da

sinemanın

okunmaya

gereksinim

duyulmadan yalnızca izlenerek sevilecek bir eğlence aracı olma yanılgısını beraberinde getirmiştir.

yayın müdürlüğüne kadar her görevde bulundu, bu gazete ve

Türk sinemasının geçmişi bugün bile keşfedilmeyi beklemektedir. Çünkü

dergilerin sinema yazılarını

yarınları iyi bilinmeyen, araştırılmayan bir sanat dalı günümüzde ne denli

yazdı. Yeni Fotoğraf, Gelişim Sinema,

aşama yaparsa yapsın, kendine özgü kimliğini tam olarak yansıtamaz.

Country Homes, Tombak

Pazılın ya da belleğin bir yerlerinde daima bir şeyler eksik kalır. Kimliğini her

dergilerini çıkardı.

şeyi ile belirgin bir şekilde ortaya koymakta zorluk çeker. Giderek kopar gider ondan…

Meydan Larousse, Oxford, Türkiye ve İstanbul ansiklopedileri başta olmak üzere otuza yakın

Her yeni bir şey- bir film- bilinçli ya da bilinçsiz, ondan önce yapılmış olanlardan bir şeyleri ödünç alır. Ya da onlardan esinlenir. Ya da onların yaptığı hatalardan ders alıp,

daha iyisine ve mükemmeline ulaşmayı

ansiklopedinin sinema ve sanat

dener. Sinema bu etkileşmenin en yoğun bir biçimde yaşandığı bir alandır.

maddelerini kaleme aldı.

Eğer sinema izlendiği kadar yazılıp okunursa bu geçmişle günümüz ve

TURSAK, Sinema Yazarları, Ephemera gibi çeşitli

dolayısıyla gelecekle köprü de o denli sağlam kurulmuş olur. Çünkü kimi

derneklerin kurucuları arasında

filmler hiç eskimez, yaşlanmaz, anılarda ve tarihinde değişmeyecek ve

bulundu. Milliyet Grubu'nda

değiştirilmeyecek olan hak ettiği yerde kalır. Bu filmlere tanıklık edecek tek

dergi yöneticisi ve yazar olarak çalıştı. Müjgan Taner'in yönettiği 2006 tarihli "Bossert: Karatepe'nin İzinde" adlı

olgu ise; döneminde onlar hakkında yazılıp çizilenlerdir. Sinema, bilgi, birikim, sevgi de ister demiştik. Bilgisiz bir sevgi ile, sevgisiz bir birikim de eksik, yetersiz sayılır. Mutlak bunların bir arada olması gerekir.

belgesel filmin senaryosunu da

Türk Sinema Filmleri Ansiklopedisi bir sinema sevdalısının büyük bir özveriyle

Burçak Evren yazmıştır. Ayrıca

ortaya koyduğu değişik bir çalışma. Değişik; çünkü benzerleriyle hiç

İsmail Sancak'ın yazıp yönettiği

örtüşmüyor. Onlardan hem eksiği hem de fazlası var. Eksiği; sinema

2004 tarihli "Bir Filmin Hikayesi" adlı belgesel filme de danışman olarak katkıda bulunmuştur.

tarihimizin tüm filmlerini kapsamamasında, fazlalığı ise filmleri yalnızca jenerik-künye ve konularıyla değil, döneminde yapılmış haber, tanıtım ve eleştiriyle sunmasından geliyor. Yalçın Özgül bu değişik çalışmasıyla adeta Türk sinema tarihinin tüm kaynaklarından hoş bir kokteyl yapmış. İçimi – yani okunması- kolay ve keyif veren bir kokteyl. Bir amatör sinema sevdalısının büyük bir sabır ve özveriyle oluşturduğu bu çalışmanın sinema literatürümüzde gereksinmesi duyulan büyük bir

4

boşluğu doldurduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

BURÇAK EVREN 25 Ekim 2010


“Sinema öyle bir keşiftir ki bir gün gelecek, barutun, elektriğin ve kıtaların keşfinden çok, dünya medeniyetinin veçhesini değiştireceği görülecektir. Sinema, dünyanın en uzak köşelerinde oturan insanların birbirlerini sevmelerini, tanımalarını temin edecektir. Sinema, insanlar arasındaki görüş, düşünüş farklarını silecek, insanlık idealinin tahakkukuna en büyük yardımı yapacaktır. Sinemaya layık olduğu ehemmiyeti vermeliyiz.”

Mustafa Kemal Atatürk


"Derken ortalık birdenbire karardı. Zifiri karanlık içinde kaldık; korktuk. Elim gayrı ihtiyari ağabeyimin elini aradı; buldum ve bir tehlike karşısında imişim gibi sımsıkı kavradım. Arkamızdaki sıralardan ışıklar fışkırıyordu. Karanlığın vaziyet icabı olduğunu kimse takdir edemediğinden, pencerelere örtülen siyah perdelere itiraz ediyorlardı. O vakitler İstanbul'da elektrik yoktu. Abdülhamit'in vehmi elektriğin memlekete girmesine engel olmuştu. Sinematograf makinesini işletmek ve şeridi aydınlatmak için kullanılan petrol lambalarından intişar eden gaz kokusu da seyircileri ayrıca taciz etmekte idi. Perdenin önüne gelen bir şahıs bu karartının lüzumunu izah etti. Ve hemen onun arkasından gösteri başladı. Ercüment

Ekrem

Talû,

(d.1886 Ġstanbul - ö. 1956) Türk gazeteci, yazar. Talû, ömür boyu, devletin

çeĢitli

kademelerinde

görev yapmıĢ ve bir çok gazete ve dergide fıkra, sohbet, makale, hikâye, roman, hâtıra ve Ģiirler

Avrupa'nın bir yerinde bir istasyon. Bacasından fosur fosur kara dumanlar savuran bir lokomotif, peşinde takılı vagonlarla duruyor. Tren Kalktı. Bittabi sessiz sedasız. Aman yarabbi! Üstümüze doğru geliyor. Zindan gibi salonun içinde kımıldamalar oldu. Trenin perdeden fırlayıp seyircileri çiğnemesinden korkanlar ihtiyaten yerlerini terk ettiler galiba. Hani ya ben de korkmadım değil... Bereket versin ki tren çabuk geçti... gitti."

yayınlamıĢtır. Alay gazetesini de çıkaranlardan biridir. Babası, 19. yüz yılda Osmanlı edebiyatının önde gelen isimlerinden ve Tanzimat Dönemi‘nin en etkili ve romantik

Ģairlerinden

Recaizâde

Mahmut Ekrem Efendi‘dir. Babasından büyük bir edebî birikim alan Ercüment Ekrem Talu, kendi-

Ercüment Ekrem Talu, sinemanın yurdumuzda ilk gösterimini yukarıdaki bu satırlarla anlatmakta. Bizde

sinema

1896

yılın

sonlarına,

1897

yılın

baĢlarına

doğru

Yıldız

Sarayı'nın

hokkabazlarından Bertrand vasıtasıyla Saraya tanıĢtırıldı. 1896 yılında Fransa'da "Lumiere KardeĢler", aynı tarihte Amerika'da "Thomas Alva Edison" sinematografi adı verilen sinema aygıtını keĢfettiler. Lumiere KardeĢler dünyanın her yanına operatörler göndererek ilginç belgesel filmler çektirmekte; sonradan bunları çoğaltarak satıĢa sunmaktaydılar.

sinden sonra gelenlere de bir

Aynı yılda saraydaki gösterimin ardından, Romanya uyruklu Leh yahudisi olan Sigmund

edebiyat ve yazı merakı bırakmıĢ-

Weinberg, Fransız Pathe Film Kurumu'nun temsilcisi olarak Ġstanbul'a yerleĢti ve bu arada

tır. Oğulları Muvakkar Ekrem Talu

da fotoğraf malzemeleri satan bir dükkan açtı. 1896-97'de Galatasaray'daki "Sponeck

ve onun ağabeyi Erdem Talu da babalarından

belli

bir

birikimi

devralmıĢlardır. Gazeteci araĢtırmacı yazar Umur Talu, Ercüment Ekrem‘in torunudur ve bugün Türk basının önemli isimleri arasında kabul edilir. EĢi ġule Talu da gazeteci ve yazardır. Bilindiği gibi aynı aileden olan Çiğdem Talu ise Ģair ve Ģarkı sözü yazarıdır.

Birahanesi"nde ilk sinema gösterisini baĢlattı. Aynı tiyatroyla da ilgilendi. Beyoğlu ve ġehzadebaĢı'ndaki tiyatrolarda hem film, hem de tiyatro gösterileri düzenledi.

Halkın

sinemaya gösterdiği ilgiyi gözönüne alan Weinberg, 1908'de MeĢrutiyet'in ilanı üzerine Türkiye'deki ilk sinema olan "Pathe Sineması"nı yaptırdı. Sonradan bu sinema "ġehir Tiyatroları Komedi Bölümü " olarak hizmete devam etti. Bunu Beyoğlu'nda yapılan "Palas Sineması" ve "Majik Sineması" gibi salonlar izledi. Ġstanbul yakasında ise Kemal ve ġakir (Seden) beyler, I. Dünya SavaĢı'nın çıkmasından az önce 1914'de, "Kemal Bey" ve "Ali Efendi" sinemalarını, Murat ve Cevat Beyler de "Milli Sinema" yı açtılar. Daha sonraları bunu "Elhamra" ve "Opera" sinemaları izledi. Ġzmir'de açılan ilk sinema 1909'da Kordonboyu'nda yapılan "Pathe KardeĢler" ya da "Kramer Sinemasıdır. Daha sonraları eski mahkeme önü'nde "Ġnci" adını alan "Asri Sinema", "Lale Sineması", Beyler Sokağındaki "Milli Sinema",

daha sonra yapılan "Elhamra" ve

"Tayyare" sinemaları ile Kokaryalı (Güzelyalı) ve KarĢıyaka'daki sinemalar açılmıĢtır. .


Ülkemizde çevrilen ilk filmlere gelince; Makedonya asıllı Manaki KardeĢlerin (Yanaki ve Milton) 1907'de baĢlayarak çektikleri belgesel filmler bir yana bırakılırsa, Türkiye'de bir Türk‘ün çektiği ilk film bir belge filmidir. Yurdumuzda ilk filmin çevriliĢi, Osmanlı Devletinin Birinci Dünya SavaĢı'na girmesinden sonra baĢlar.14 Kasım 1914'de "Ayastefanos'taki (YeĢilköy) Rus anıtının yıkılıĢı", 150 metrelik ilk Türk Filmi olarak kaydedilmiĢ oldu. Osmanlı Devletinin

Harbiye Nazırı Enver PaĢa'nın 1915'de Almanya'ya yaptığı bir gezi,

yurdumuzda sinema yapımının sürekliliğini sağladı. PaĢa Ġstanbul'a döndüğünde Osmanlı ordusunda da bir sinema kolu kurulmasını emretti. Böylelikle baĢında Weinberg'in bulunduğu, Fuat Uzkınayı‘n yardımcı olarak atandığı bir "Merkez Ordu Sinema Dairesi" kuruldu. 27 Ağustos 1916'da Osmanlı Devletinin Romanya ile savaĢa girmesi üzerine bu görevden alındı. Kimi kaynaklara göre Ġstanbul'da kalan Weinberg burada fotoğrafçılıkla uğraĢmıĢ; kimi kaynaklara göre ise Mısır'a giderek sinemacılık yapmıĢtır. Ordu Film Dairesi, önceleri belgesel filmler çekti. Bunlar savaĢla ya da baĢkomutanın ve

Thomas Edison (1847-1931)

padiĢahın resmi ve özel yaĢamlarıyla ilgili filmlerdi. Daha sonraları bu dairenin baĢına Fuat Uzkınay atandı. Aynı kuruluĢa sonraları Lale Sineması'nı iĢleten Cemil Filmer ile Türkiye'deki ilk sinemacılardan Mazhar KINAY baĢkanlık etmiĢtir. ( Prof.Dr. Alim ġerif Onaran, Türk Sineması, 1. Cilt)

DÜNYADA SĠNEMA Ġlk film kamerası 1887 Thomas Edison tarafından icat edilmiĢ, bir sene sonra sinema tarihinin en eski filmi ―Roundhay Garden Scene‖ adlı film Fransız Louis Le Prince tarafından 4 Ekim 1888‘de Ġngiltere'nin West Yorkshire Ģehrinde çekilmiĢ. Bir bahçede dolaĢan insanları görüntüleyen bu film aslında bir sinema filmi denilmeyecek kadar kısa, bütün film 2.11 dakika, fakat en eski çekilen filim olduğu için tarihe ilk film olarak geçmiĢ. 1927 senesinde Amerika Hollywood Ģehrinde ―The Jazz Singer‖ isimli film Al Jolson tarafından çekilmiĢ ve ilk defa seslendirilmiĢ. Ġlk film çalıĢmaları 1903 senesinde baĢlamıĢ çoğu kısa metrajlı denemeden ileri gitmeyen filimler sesiz ve siyah beyaz olduğu halde günümüz ayarında uzun metrajlı konulu filmlerin baĢlangıcı olan sene 1914 senesi, aynı zamanda ilk sinema sanatçılarının doğduğu halk arasında isim yapmaya baĢladığı sene. Bu isimlerden en önemlisi kuĢkusuz Sör Charles Spencer Chaplin, (Charlie Chaplin), Chaplin ilk filmini 1914 senesinde çevirmiĢ. Bu ilk sinema yıldızları arasında Flora Zabelle adında Ġstanbul'lu bir Ermeni de bulunmakta. Flora Zabelle‘de ilk filmini 1914 senesinde çevirmiĢ filmin ismi ―The Savage Tiger‖ bu filmi 1915‘de kocası Raymond Hitchcock‘la beraber çevirdiği village belle: köylü güzeli rolü ile, ―The Village Scandal‖ ve yine aynı sene Princess Marybelle Loring rolü ile ―The Ringtailed Rhinoceros‖ adlı film, 1916 senesinde John Barrymore (Drew Barrymore‘un dedesi) ile birlikde oynadığı Ana Varvara rolü ile ―The Red Widow‖ adlı bir baĢka film ve Lena rolu ile 1918‘de çevirdiği ―A Perfect 36‖ adlı film izlemiĢ.


Flora Zabelle adıyla bilinen bu sanatçı 1 nisan 1880 yılında Zabel Mangasaryan olarak Ġstanbul‘da dünyaya gelmiĢ. Babası Mangasar Mıgırdiç Mangasaryan Amerika‘da tanınmıĢ bir din adamı 29 Ekim 1859‘da MaĢgerd‘de (Arapkir, Malatya yakınlarında bir köy) dünyaya gelmiĢ. Varlıklı bir ailenin çocuğu olan M. M. Mangasaryan Ġstanbul‘da Robert Kolej'ni 1878‘de bitirmiĢ. 1879‘da Amasya doğumlu Akabi Altunyan ile evlenip Merzifonda papaz olarak kendi parasıyla kurduğu bir kilisede görev yapmıĢ. Evlilikleri boyunca 4 çocukları olmuĢ; Zabel, Armen, Kristin, ve George Paul. 1880 yılında aile Ġstanbul'a taĢınmıĢ o yıl Zabel doğmuĢ 1881 yılında Mangasaryan ailesi Amerika‘nın New York Ģehrine göç etmiĢ. Flora Zabelle, dünyaca ünlü aktör ve rejisör Raymond Hitchcock ile 1903 senesinde evlenmiĢ ve hemen hemen bütün kariyerleri boyunca her filimde beraber rol almıĢlar. Muhsin Ertuğrul 1892-1979 Yapım 2, senaryo 16, yönetmen 36, oyuncu 10 film Hem tiyatro hem de sinema alanında Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul,Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde, Mercan İdadisi’nde okudu. 1909'da Erenköy'deki Burhanettin Tiyatrosu’nda Arthur Conan Doyle'ın Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çıktı. Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı. 1911'de tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Orada Comedie Française ve birçok Rus tiyatro topluluklarının oyunlarını izledi. 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adıyla İsmail Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduğu toplulukla çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı. Aynı yıl Şehzadebaşı'nda Ertuğrul Sineması'nı açtı. Burada film gösterileri yanı sıra Karanlık İçinde Buse, Fener Bekçileri gibi oyunlar da sunuldu. Tekrar Paris'e giderek Jacques Copeau ve Andre Antoine'ın Odeon Tiyatrosu’ndaki çalışmalarını izledi. 1914'te Darülbedayi Osmani adıyla kurulan (daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları adını alacak olan kurum) Müzik ve Tiyatro Okulu'nun kuruluş çalışmalarında Reşat Rıdvan Bey ile Andre Antoine'a yardımcı oldu. Aynı yıl açılan sınavla Darülbedayi'ye yardımcı öğretmen olarak atandı.

BaĢarılı bir

opera ve tiyatro hayatı ve sinema dünyasının ilklerinden olan Flora Zabelle 7 Ekim 1968‘de New York‘ta ölmüĢ. TÜRK SĠNEMASININ BAġLANGICI Bizde Türk sineması Osmanlı döneminde 14 Kasım 1914 de Rus Abidesinin yıkımı ile baĢlamıĢ, ancak baĢlangıçta sessiz ve kısa olarak çekilen konulu filmlerde oynayacak özellikle kadın oyuncuları bulmakta zorluk çeken sinema yapımcıları, o dönemde ermeni topluluklarında rol alan tiyatroculardan kadrolarını seçmek zorunda kalmıĢlardır. 1923 yılına kadar geçen süreç tiyatro ve sinema adamı Muhsin Ertuğrul‘un Türkiye‘ye dönüĢüyle değiĢmeye baĢlamıĢ ve 1939 yılına kadar sürecek olan ―Tiyatrocular Dönemi‖ baĢlamıĢ olur. 17 sene sürecek olan bu hegemonya içerisinde Muhsin Ertuğrul‘un 1931 yılında rejisini yapacağı

―Ġstanbul

Sokaklarında‖ filmi ile sessiz sinema dönemi sona erecek ve sesli sinema dönemi baĢlayacaktır. Yıllar 1939‘u gösterdiği zaman, artık Muhsin Ertuğrul ve Tiyatrocular dönemi kapanmıĢ, Türk sinemasında 1952 senesine kadar sürecek bir

―GeçiĢ Dönemi‖ baĢlamıĢtır. Pek tabidir ki

Muhsin Ertuğrul bu dönem içinde de filmlerini çekmeğe devam edecektir. 1952 yılında ilk renkli film ve aynı zamanda Ertuğrul‘un son filmi olan ―Halıcı Kız‖ seyirciden destek alamamıĢ ve film giĢe hasılatını sağlayamayınca, Muhsin Ertuğrul sinemayı tümüyle bırakacaktır. 1938-1952 yılları arasında devam edecek olan ―GeçiĢ Dönemi‖nde sinemamıza çok değerli yönetmenler kazandırılmıĢtır. Bunlar arasında sırası geldikçe filmlerine yer vereceğimiz yönetmenlerden; Faruk Kenç, Baha Gelenbevi, Turgut Demirağ, ġakir Sırmalı, Çetin Karamanbey, Aydın Arakon, Orhan Murat Arıburnu gibi çoğu tiyatro kökenli yönetmenleri sayabiliriz. Artık yıl 1952 yi gösterdiğinde Lütfi Ömer Akad ile baĢlayacak olan ve 1963 yılına kadar devam edecek ―Sinemacılar Dönemi‖ baĢlar Türk Sineması‘nda. Bu sinemanın yönetmenleri arasında kimler yok ki; sinemamızın duayen yönetmeni büyük usta Lütfi Ömer Akad en baĢta. Bunu sırasıyla takip eden Metin Erksan, Atıf Yılmaz Batıbeki, Osman Fahir Seden, Memduh Ün, Nevzat Pesen, Orhan Elmas, Ertem Göreç, gibi ustalar Türk sinemasına birbirinden güzel filmleri hediye etmiĢlerdir.


Türkiye'nin ilk özel film yapım şirketi olan Kemal Film’in yerli film yapımına başlaması için yardımcı oldu. 1923 yılında çektiği Ateşten Gömlek filminde baş rolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi. Ertuğrul, 1931 yılında ilk sesli Türk filmi olan "İstanbul Sokaklarında"yı çekti. 1941 yılında eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başladı. 1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro, 1948'de Büyük Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açtı. Daha bir çok tiyatro salonunun açılmasına öncülük etti. Tiyatro tarihine ve Türk tiyatrosunun gelişmesine çok önemli ölçülerde katkıda bulundu.

1963-1980 arasında

yılları

―Yeni

Türk

Sineması‖ adı verilen yeni

SÖZDE KIZLAR FĠLMĠNĠN EL ĠLANI (1924)

1918'de Berlin'e giderek sinemayla tanıştı. 1919 - 1920'de kendi adına Berlin'de bir film şirketi kurdu ve Samson adlı filmi çekti. Diğer film şirketleri için de yönetmenlik yaptı. 1921'de İstanbul'a dönüp Darülbedayi'ye yönetmen olarak katıldı. Uzun yıllar hem sinema hem de tiyatro oyunları yönetti. 1947'de kurulmakta olan Devlet Tiyatrosu'nu yönetmek üzere Ankara Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi'nin başına getirildi. Türkiye'de ilk kez Brecht’in bir oyununu ve Shakespeare’in 400. doğum yıldönümü nedeniyle beş sahnede beş Shakespeare oyunu sahneletti. Bu çalışmaları nedeniyle bazı eleştirilere hedef oldu. 1966’da İstanbul Belediye Meclisi’nin kararıyla baş rejisörlük kadrosu kaldırıldı. Kamuoyunda, mecliste ve medyada büyük tepkilere yol açan "Muhsin Ertuğrul olayı", Türk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumlandı. Muhsin Ertuğrul, yeniden çağrılmasına karşın Şehir Tiyatrosu’nda görev almadı. 23 Ekim 1971’de Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir sanatçıya verilen Devlet Kültür Armağanı’na layık görülen Ertuğrul, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde “tiyatro eleştirisi” dersleri, LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri vermekteydi.

bir

dönem

baĢlamıĢtır. Bu dönem sinemacılarını

sinema

tarihçilerimiz

―Eski

KuĢak‖, ―Orta KuĢak‖ ve

―Genç

olarak

KuĢak‖

üç

gruba

ayırmıĢlardır.

Birinci

kuĢakta

yer

sinemacılar

alan

arasında

ve yukarıda isimlerini verdiğimiz Lütfi Ömer Akad, 1962-1972 yılları arasında yenilemesini bilmiĢ

kendisini çok

ve

iyi

baĢarılı

çalıĢmalarıyla ustalığını herkese

kabul

ettirmiĢtir. Bu ustaların filmlerine

ileriki

sayfalarda senelerinde yer

verilmiĢtir.

―Orta

KuĢak‖ yönetmenleri arasında oyuncu-yönetmen olarak büyük ün sağlayan Yılmaz Güney en baĢta gelir., Halit Refiğ, Duygu Sağıroğlu, Vedat Türkali, Ġhsan Yüce, ġerif Gören, Zeki Ökten, Fevzi Tuna, Yücel Çakmaklı, Bilge Olgaç, Türkân ġoray, Kartal Tibet, takip etmektedir. ―Genç KuĢak‖ yönetmenleri arasında yer alan, Ömer Kavur, Erden Kral, Yavuz Özkan, Ali Habip Özgentürk, Tunç okan, Korhan Yurtsever, Tarık Dursun Kakınç, Tuncel Kurtiz, gibi yönetmenler baĢarılı filmlere imza atmıĢlardır. 1970-1980 yılları arasında sinemamızın buhrana girdiği dönemlerde seks furyası baĢlamıĢ, çoğu oyuncular ve yönetmenler sinemamızı bir süre için terk etmiĢler, yeni yeni oyuncu, yönetmen ve yapımcılar türemeye baĢlamıĢtır. Bu artık YeĢilçam Sineması‘nın da sonu demek olmuĢtur. Türk sinemasında YeĢilçam devri kapanmıĢ baĢta genç dinamik yönetmenler olmak üzere okullu sinema adamları, alıĢagelmiĢ sinema yapıtlarının dıĢında yapıtlarla entelektüel sinema severlere filmlerini sunmaya baĢlamıĢlardır. Bunlar arasında, Nuri Bilge Ceylan, Çağan Irmak, Osman Sınav, Erdoğan Yılmaz, Sinan Çetin, Cem Yılmaz, Ferhan ġensoy, Serdar Akar, Durul ve Yağmur Taylan KardeĢler, Tomris Giritlioğlu, Turgut Yasalar, Mustafa Kara, Ezel Akay, Ġsmail GüneĢ gibi daha birçok yönetmen filmlerde yer almıĢlardır. Bu kısa açıklamalarla Türk Sinemasına bir giriĢ yaptıktan sonra filmlerimizin Kronolojik tanıtımına baĢlayalım.


Ayastefanos‟taki Rus Abidesi‟nin Yıkılışı

AYASTEFANOS’TAKĠ RUS ABĠDESĠ’NĠN YIKILIġI Osmanlı İmparatorluğu'nun “1. Dünya Savaşı”na girdiği günlerde çevrildi. Savaşın ilk günlerinde Ayastefanos'daki (Yeşilköy) Rus anıtı yıkılırken yedek subaylığını yapan Fuat Uzkınay, bu tarihi olayı kamerasıyla görüntüledi. 14 Kasım 1914'de çekilen bu 150 metrelik belgesel, Türk sinema tarihinin “ilk film”i oldu. Ancak bugün bu filmin varlığı tartışmalara neden olmakta ve arşivlerde ne yazık ki bulunmamaktadır. Sinemamızla ilgili yazılı belgeler yok denecek denli az sayıdadır. Günümüze değin gelen belgelerin büyük bir kısmı ise, ne yazık ki, doğruluk derecesi tartıĢılacak ölçüde eksik, tutarsız ve hatta yanıĢlıklar içermektedir. Sinemamızla ilgili yazılı belgelerin azlığı, bu belgelerin içerdiği tutarsızlığı alıntılar zincirlemesi halinde günümüze değin getirmiĢtir. Bir diğer deyimle, Yönetmen ve Kamera: Fuat Uzkınay Yapım: Fuat Uzkınay Ordu Foto Film Merkezi

bir araĢtırmacının elde ettiği belge, doğruluk derecesine akılmaksızın bir diğeri tarafından olduğu gibi kullanılmıĢ, ve bu kullanım Ģekli günümüze dek sürdürülerek doğruluk derecesi tartıĢılmaz bir özellik kazanmıĢtır. Sayısı çok az olan Türk sinema tarihi ile ilgili tüm çalıĢmalar, bu alıntı alıĢkanlığından kaynaklanan zahmetsiz ve kolay yöntem yüzünden birtakım yanlıĢlıklar ve eksiklikler içererek günümüze değin gelmiĢtir. Doğruluğu kuĢku götürür olarak saptadığımız belge 1914'te Fuat Uzkınay tarafından çekilen ve bugüne dek ilk Türk filmi olarak bilinen Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin YıkılıĢı üzerinedir. Fuar Uzkınay'ın 14 Kasım 1914 yılında çektiği Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin YıkılıĢı filmiyle

Çeşitli aralıklarla Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Şehir Tiyatroları Baş rejisörlüğü görevini sürdürdü. Türk Tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul 1979'da İstanbul'da vefat etti.

ilgili ilk ve tek belge ilk kez Nurullah Tilgen tarafından Yıldız Dergisi'nin 18 Temmuz tarihine rastlayan 30. sayısında Türk Sineması Tarihi, Dünden Bugüne 1914-1953 adlı çalıĢmasında yayınlanmıĢtır. Daha sonra değerli araĢtırmacı yazar Nijad Öz, bu belgeyi biraz geniĢleterek Türk Sineması Tarihi (1962) kitabıyla Fuat Uzkınay (1970) adlı çalıĢmasında kullanmıĢtır. Ama Özön, her iki kitabında da kaynak olarak Nurullah Tilgen'in çalıĢmasını göstermiĢtir. Bu konu üzerine daha sonraki yıllarda yapılan tüm çalıĢmalar, hep sözünü ettiğimiz bu iki çalıĢmadan alıntılar Ģeklinde sürdürülerek günümüze değin getirilmiĢtir.

Ölümünden bir ay önce Ege Üniversitesi Senatosu, Türk tiyatro ve sinemasına yaptığı hizmetler nedeniyle Muhsin Ertuğrul’u “fahri doktor” unvanına layık görmüştü. Ölümünden sonra İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları Harbiye Sahnesi, Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı. Muhsin Ertuğrul, çağdaş Batı Tiyatrosunu Türkiye'de kurumsallaştıran, 60 yıllık sanat yaşamı boyunca çağdaş tiyatro kültürünü tüm kurumlarıyla getiren ve uygulayan kişi olarak anılır. (tr.wikipedia.org)

Nurullah Tilgen'in Yıldız Dergisi'ndeki çalıĢmasıyla, Nijad Özön'ün sözünü ettiğimiz iki kitabında ilk Türk filminin çekilisi ile ilgili bilgiler Ģöyle verilmektedir:' 1914'te Osmanlı Ġmparatorluğu'nun ihtilaf Devletlerine resmen savaĢ ilanı, imparatorluğun alın yazısı kadar, Uzkınay'ın ve sinemamızın alın yazısını da belirledi. SavaĢçı propaganda içinde en önemli yeri Ayastefanos'taki (bugünkü YeĢilköy) bir anıtın yıkılma isteği tutuyordu, Bu yapının Osmanlı imparatorluğu için çok acı bir anısı vardı: Rumi 1293 yılına rastladığı için halkın 93 Harbi dye adlandırdığı 1876-77 Osmanlı Rus SavaĢı 'nın yenilgiyle sonuçlanması üzerine Ruslar Ġstanbul üzerine yürürlerken vardıkları en ileri nokta olan Ayastefanos'ta bir zafer anıtı yapmak istemiĢlerdi. SavaĢa resmen katılıĢımızdan üç gün sonra 14 Kasım'da anıtın yıkılma iĢlemine giriĢildi.


Ayastefanos‟taki Rus Abidesinin Yıkılışı

1914'te Osmanlı Ġmparatorluğu'nun ihtilaf Devletlerine resmen savaĢ ilanı, imparatorluğun alın yazısı kadar, Uzkınay'ın ve sinemamızın alın yazısını da belirledi. SavaĢçı propaganda içinde en önemli yeri Ayastefanos'taki (bugünkü YeĢilköy) bir anıtın yıkılma isteği tutuyordu, Bu yapının Osmanlı imparatorluğu için çok acı' bir anısı vardı: Rumi 1293 yılına rastladığı için halkın 93 Harbi diye adlandırdığı 1876-77 Osmanlı Rus SavaĢı 'nın yenilgiyle sonuçlanması üzerine Ruslar Ġstanbul üzerine yürürlerken vardıkları en ileri nokta olan Ayastefanos'ta bir zafer anıtı yapmak istemiĢlerdi. SavaĢa resmen katılıĢımızdan üç gün sonra 14 Kasım'da anıtın yıkılma iĢlemine girildi. Anıtın yıkılacağı aylarca önce bilindiği için hazırlık yapılmıĢ, hatta yıkılıĢının filme alınması için müttefik Avusturya-Macaristan baĢkenti Viyana'da yeni kurulan Sacha-Messter Gesellschaft adlı yapımeviyle anlaĢmaya varılmıĢtı. Ancak savaĢın patlak vermesiyle ulusal duygular öylesine körüklenmiĢti ki, bu olayın ne olursa olsun bir Türk eliyle aktarılması isteniyordu. Bunun üzerine bir araĢtırma yapıldı. Daha önce sinema iĢlerinde çalıĢmıĢ Ģimdi de yedek subay olan Fuat Uzkınay'ın bu iĢ için biçilmiĢ kaftan olduğuna karar verildi. Ne var ki Uzkınay göstericiyi çok kullanmıĢ olduğu halde alıcıyı hiç kullanmamıĢtı. Bunun üzerine Sacha-Messter'in adamları Uzkınay'a birkaç saat içinde alıcının nasıl kullanılacağını gösterdiler. Uzkınay, alıcıyı anıtın birkaç metre ötesine yerleĢtirir.

Fuat Uzkınay

Burhan Arpad'ın da ileri sürdüğü gibi, Fuat Uzkınay, bu filmi çekmiĢ, ama iyi sonuç alamamıĢtır. Çünkü o zamana kadar yalnızca verici kullanmıĢ olan bir kiĢinin çok kısa sürede ( birkaç saat içinde) alıcıyı öğrenmesi ve iyi sonuç alması olanaksız değilse bile zor olan bir iĢtir. O yılların, bu anıtın yıkılmasına iliĢkin halkın ilgisini göz önünde bulundurursak, Uzkınay'ın bu baĢarısız denemeden hiç kimseye haber vermediği gerçeğini de ortaya sürebiliriz. Ġkinci bir varsayım olarak da bu filmin hiçbir zaman çekilmediğini söyleyebiliriz. Eğer bu film çekilmiĢ ve iyi netice alınmıĢ olsaydı, hiç kuĢku yok ki birçok yerde gösterilir ve en azından filmden söz edilirdi. O yıllarda sinemayla ilgili her haberin basında yankılandığını biliyoruz. Sanırız basın, böylesine bir gösteriye de hiçbir zaman kayıtsız kalamazdı. Üçüncü bir varsayım da, Sayın Tilgen tarafından böyle bir iddianın ortaya atılmıĢ olmasıdır. Çünkü Sayın Tilgen ilk çalıĢmasında bu filmden hiç söz etmemesine ve Uzkınay ile yaptığı söyleĢide filme iliĢkin bir açıklamada bulunmamasına karĢın Yıldız Dergisi'nde de hiçbir dipnotu ve açıklama yapma gereksinimi duymadan böyle bir filmi lanse etmiĢtir. (GeliĢim Sinema Aylık Sinema-Video Dergisi, Kasım 1984 ) Fuat Uzkınay‘ın kızları Mutena Uzkınay ile Mualla Uzkınay (Tüzel) ġöyle der:

Mualla Uzkınay

―ĠLK TÜRK FĠLMĠNĠ BĠZ DE GÖRMEDĠK‖ ―Babamız çok konuĢan insan değildi. Sinemayla ilgili anılarını

hemen hemen hiç

anlatmazdı. KiĢi olarak, yaptıklarıyla övünmekten rahatsız olan bir mizaca sahipti. çoğu zaman gazetecilerle bile konuĢmaktan hoĢlanmazdı. Babamız hayattayken bize hiç bir


Ayastefanos‟taki Rus Abidesinin Yıkılışı

filmi seyrettirmedi. Bundan pek hoĢlanmazdı. Ancak babamız vefat ettikten sonra kendisiyle ilgili olarak düzenlenen toplantı ve gösterilerde bazı filmlerini gördük. Zaman zaman konuĢurdu. Anıtın nasıl yıkıldığını, bu yıkılıĢı filme çekerken ne zor Ģartlar altında olduğunu hep anlatırdı. Ama bundan övünerek değil de, ilginç bir olaymıĢ gibi söz ederdi. Babam Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin çekiliĢini anlatırken, bunun ilk Türk filmi olduğunun bile bilincinde değildi. Ve bunu bizlere hiç bir zaman ilk Türk filmidir diye anlatmadı. Biz bu filmin ilk

olduğunu

Rakım

Çalapala

Bey'in

kitabından

ve

Nurullah

Tilgen'in

yazısından

öğrendik.‖ (GeliĢim Sinema Aylık Sinema-Video Dergisi, Kasım 1984) ► Anıtın yapılma nedeni görünüĢte oldukça makul ve hümanisttir; SavaĢ sırasında yaĢamını yitiren 5,000 civarında Rus askeri çok dağınık bir biçimde ve çeĢitli mezarlıklarda gömüldü. Bunların gözetimi ve bakımı zor, hatta olanaksızdı. Rus hükümeti soruna çözüm olarak dini gerekler için bir Ģapel eĢliğinde mezarları bir kemik gömütlüğünde birleĢtirmek isteğindeydi. Öneri, Osmanlı yönetimine iletildiğinde savaĢın sonunda koĢulları çok ağır bir barıĢ antlaĢmasını imzalamak zorunda kalmıĢ olan Osmanlı hükümeti tarafından teknik bir sorun olarak ele alınır ve antlaĢmanın yapıldığı ve Rus ordusunun savaĢ sırasında konakladığı Ayastefanos'ta istenen arsa bulunur, BarutçubaĢı ailesine ait arazinin satın alınmasına izin verilir. Yapımına 1895'de baĢlanan anıt ise önerinin amacını aĢan bir biçimde ve boyutta gerçekleĢti. Aslında Rus hükümetince istenen, Rus zaferini simgeleyen bir anıtın dikilmesi idi. GerçekleĢtirilen anıt, II. Abdülhamid'in itirazı üzerine varılan bir uzlaĢmanın sonunda kabul edilen haliydi. Anıt, Rusya'nın Ġstanbul'daki askeri ataĢesi Albay Peçkov tarafından yapılan taslak üzerine 3 yıldır Ġstanbul'da çalıĢmakta olan Rus mimar Bozarov tarafından tasarlanıp inĢa edilmiĢti.

Mutena Uzkınay

I. Dünya SavaĢı baĢladığında ve Rusya'ya savaĢ açıldığında 1877-1878 yenilgisinin anısını taĢıdığı düĢünülen yapıt 14 Kasım 1914 tarihinde yıkıldı. Yıkıma iliĢkin yazılı kaynaklardan son derece görkemli bir yapı olduğu, binanın iç yüzünde savaĢta ölen askerlerin adlarının iĢlendiği niĢlerin sıralandığı, kemiklerin mahzenlere doldurulmuĢ olarak korunduğu, rahip ve muhafızlar için özel hacimlerin düzenlenmiĢ olduğu anlaĢılmaktadır. Yıkımdan önce, çanlar indirilmiĢ ve Askeri Müze'ye gönderilmiĢ, binadaki eĢya polis müdüriyetine teslim edilmiĢtir. Bunlar arasında bilinen en önemli parça, yapının pirinç ve altın yaldızlı maketidir. Ġkona ve benzeri dini eĢyalar Rus rahiplere verilmiĢtir. (kyn: "http://tr.wikipedia.org)

Himmet Ağa‟nın İzdivacı Yönetmen:

HĠMMET AĞA'NIN ĠZDĠVACI Sigmund Weinberg, ReĢad Rıdvan ‖1‖

Oyuncular: Rozali Benliyan, ArĢak Benliyan, Lusi AvuĢyak, Hakkı Necip Ağrıman, Behsat Butak, Ömer Aydın, Ġsmail Zahit, KarakaĢ, Baltazar, Ġsmail Galip (Arcan), Behzat Haki, Ahmet

Senaryo: Sigmund Weinberg (Moliere'in "Le Mariage Force Zor Nikah adlı oyunundan),

Fehim, Kemal Emin Bara,

KONU: Operatör: Yapım:

Genç

bir

kızla

evlenmek

zorunda

kalan

yaĢlı

bir

adamın

öyküsü.

Türk sinemasının ilk konulu uzun metrajlı filmi 1916 tarihli Himmet Ağa'nın Ġzdivacı filmi, 1869 Sigmund Weinberg Fuat Uzkınay

Merkez Ordu sinema Dairesi (MOSD)

yılında Ahmet Vefik PaĢa tarafından Moliere'in 'Le Marriage Force' adlı oyunundan ―Zor Nikah‖ adı ile yapılan tercümeye dayanmaktadır. Oyuncuları, bu piyesi daha önce defalarca sahneye koyan ArĢak Benliyan'a ait operet kumpanyasının sanatçılarından oluĢmakta idi.

―1‖ Sinema yazarı Nurullah Tilgen'in "yayınlanmamıĢ notlar"ına göre yarım kalan filmi Fuat

Uzkınay değil, dönemin ünlü tiyatrocularından ReĢat Rıdvan tamamlamıĢtı.


Himmet Ağa‟nın İzdivacı

Tiyatro oyuncusu, opera sanatçısı ve yönetmeni ArĢak Benliyan 1865 yılında Ġstanbul‘da doğdu. Babasının adı Haçadur olan Benliyan Tomas Fasulyeciyan‘ın öğrencilerinden biridir. YaĢamının büyük bir bölümünü Balkanlar‘da ve bilhassa Bulgaristan‘da geçirmiĢ, orada birçok tiyatro oyunu sergileyen Benliyan ―ĠbiĢ‖ adıyla ün yaptı. Bir ara Mısır‘a gitti, ikinci meĢrutiyet‘in ilanından sonra 1910‘da Ġstanbula geri döndü. ReĢat Rıdvan‘la Burhanettin Tepsi‘nin Beyoğlu Odeon Tiyatrosu‘ndaki oyunlarına haftada iki kez kendi repertuarı ile katıldı. Daha çok Türk Operasının kurucusu Dikran Çuhaciyan‘ın eserlerini sahneledi Leblebici Horhor, Köse Kahya, Arif‘in Hilesi operetlerini yineledi. 1913‘te ―Milli Operet Kumpanyası‖nı kurdu. Hocanın TelaĢı, MemiĢ Çelebi, Ġki Fidan Bir Yılan, Mürebbiye gibi yerli konulu operetlerle Clairette‘in 28 Günlük Askerliği, Madmoselle Nitouche gibi Fransızcadan aktarma operetler sergiledi. Operet oyunculuğundan çok, operet grubu kurması yönden önemli bir isim oldu. Temsillerinde eĢi Bulgar asıllı Rozali Benliyan da baĢroller oynadı. 1923 yılında ölen Benliyan ġiĢli Ermeni Mezarlığında gömülü. Himmet Ağa'nın Ġzdivacı yapımına ilk baĢlanan film olmasına rağmen seyirci önüne çıkan ilk Türk filmi değildir. ArĢak Benliyan Operet Kumpanyasının erkek oyuncularının askere alınması

Vasfi Rıza Zobu (1902-1992)

ile yarım kalmıĢ 1918 yılında tamamlanabilmiĢ. 1917 yılında, daha sonra gazeteci olarak ün yapacak olan Sedat Simavi'nin, Mehmet Rauf'un dört perdelik bir oyunundan sinemaya uyarlayarak çektiği ve aynı yıl gösterilen 'Pençe' filmi seyirci ile ilk kez buluĢan Türk filmdir.

Oyuncu 20 film

NOT: Romen uyruklu Polonya yahudisi Sigmund Weinberg bu filmi çekmeye baĢladığında Romanya'ya harp ilan ettiğimiz için memleketi terk etmiĢ, daha sonra filmin yönetmenliğini ReĢad Rıdvan yapmıĢ, operatörlüğü de Fuat Uzkınay üstlenmiĢ ve film 1918 yılında bitmiĢtir. Vahram Balıkçıyan ise filmin çekildikten sonra Ġngiltere‘ye götürüldüğünü ve orada gösterime girdikten sonra, geri dönmediğini belirtmektedir. Sinema yazarı Nurullah Tilgen'in yayınlanmamıĢ notlarına göre yarım kalan filmi Fuat Uzkınay değil, dönemin ünlü tiyatrocularından ReĢat Rıdvan tamamlamıĢtı. (Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, s 26, Metis yayınları, Kasım 1987)

Leblebici Horhor

LEBLEBĠCĠ HORHOR AĞA Senaryo Ve yönetmen Sigmund Weinberg (Takfor Nalyan ile Dikran Çuhacıyan'ın aynı adlı operetinden)

Oyuncular: Milli Operet Kumpanyası oyuncuları Takfor Nalyan ve Dikran Çuhacıyan‘ın o dönemlerde çok ünlü olan opereti, Türkiye ve Yunanistan‘da bir çok kereler oynanmıĢ ve büyük bir beğeni toplamıĢtı. Film Daha önce Malul Gaziler Cemiyeti tarafından çekilmek istenmiĢse de gerçekleĢememiĢtir. Dönemin en çok tutulan tiyatro oyunu Leblebici Horhor Ağa çekilmeye baĢladıktan bir süre sonra, oyuncularından birinin ölmesiyle yarım kalır. Ne yazık ki bu gün bu yarım kalmıĢ film sinema arĢivlerimizde yer almamaktadır.

Yapım: MOSD/ Merkez Ordu Sinema Dairesi

Millî

Osmanlı

Operet

Kumpanyası,

Küçük

Benliyan

tarafından

kurulan

topluluk

Beyoğlu'ndaki Odeon Tiyatrosu'nda sahne almıĢ ancak bir süre sonra mali sıkıntılar sebebiyle Osmanlı Tiyatrosu'yla iĢ birliğine gitmiĢtir. Kurulduğu 1910 yılında dağılan topluluk 1913'te tekrar kurulmuĢ ve pek çok oyun oynamıĢtır. Dikran Çuhacıyan'dan Köse Kâhya, Leblebici Horhor Ağa, Osman Nuri'den Pembe Kız gibi yerli oyunlar ve pek çok Fransız opereti sahnelemiĢtir. Kumpanyanın bazı sanatçıları; Baltazar, KarakaĢ, Hakkı Necip, Armanak, Bülbül Simon, Ġsmail ve Ekrem efendiler, Rozali Benliyan, Agavni Hakkı Necip, Noemi ve Bayzar Hanımlar. (.wikipedia.org)


Casus

CASUS Senaryo ve Yönetmen: Sedat Simavi

Oyuncular: Muvahhit, Elisa Binemeciyan, Nureddin ġefkati, RaĢit Rıza (Dar-ül-Bedayi Oyuncuları) Casus, Türk Sinemasının sessiz filmleri arasında az Ģey bilinen bir filmidir. Kopyası kayıptır,

Foto Direktörü:

sadece adı geçmekte olup, bu filmin de ―Pençe‖ gibi seyredilebilir nitelikte olmadığı

Yorgo Ġlyadis

söylenmektedir.

Yapımcı: Müdafaa-i Milliye Cemiyeti

Not: Bir iddiaya göre film "casus" adını taĢıyan bir oyundan uyarlanmıĢtı. Bir baĢka karĢı iddiaya göre ise bu adla bir oyuna rastlanmamıĢtı.

Pençe

PENÇE Oyuncular: Bedia Muvahhit, Elisa Binemeciyan, Nureddin ġefkati, RaĢit Rıza, (Darül Bedayi Senaryove Yönetmen: ―2” Sedat Simavi

oyuncuları ) ―3‖ Konu: Mehmet Rauf‘un evlilik ile evlilik dıĢı aĢkın çatıĢmasını ortaya koyduğu ve bunun için de birbirine paralel iki olay dizisini geliĢtirdiği oyun Pençe'dir, Bu olaylar dizisinin birincisi genç bir Ģair olan Pertev'in hikayesidir. Oyunun baĢında Pertev, kız kardeĢiyle evli eniĢtesi Ferit Bey'le

Foto Direktörü: Yorgo Ġlyadis

tartıĢır. Ferit yerleĢmiĢ toplumsal kurumlara özellikle evliliğin kutsallığına inanmıĢtır insanlık için evlilik zorunludur, evlilik dıĢı aĢksa bir 'pençe'dir. Pertev'e göre kadınlar, bayağı, miskin, cahil yaratıklardır, evlilikse hep kötü sonuçlara götürür, evlilik insanlık için bir canavar pençesidir.

Yapımcı: Müdafaa-i Milliye Cemiyeti

Evlilik dıĢı aĢkta erkeğin sevdiği kadını istediği zaman değiĢtirebilmesi elindedir. Bu tartıĢmaya karıĢan dostları evli Vasfi Bey de evlilik dıĢı aĢka inanmaktadır. Bu tartıĢmadan sonra Pertev ile Vasfi'nin hikâyeleri birbirine paralel olarak geliĢir Her iki geliĢme de evlilik dıĢı aĢkın kötülüğü ve evliliğin üstünlüğünü gösterecek yolla sonuçlanır. Pertev'in hikâyesinde erkeğe doymak bilmeyen, harem ağasıyla bile seviĢen tinsel sapık Leman adlı bir genç kadınla iliĢki kuran Pertev, daha sonra Leman'ın önüne gelen erkekle yatığını öğrenince büyük bir sarsıntı geçirir. Öte yandan Vasfi de Feride adında bir evli kadınla seviĢmektedir, bu tutkusuyla karısını ve çocuğunu

bile evden kovmuĢtur. Ancak

Feride‘nin kocası Cabir, ikisini suçüstü yakalamıĢ tabancasıyla Vasfi'yi yaralamıĢ, Feride de çırılçıplak sokağa fırlamıĢtır. Bütün bunlara rağmen, Vasfi'nin karısı kocasına dönerek onun

―2‖Mehmet Rauf' un aynı isimli oyunundan, Mehmet Rauf (d: 12 Ağustos 1875 - ö: 23 Aralık 1931)

Türk edebiyatçı. Ġstanbul'da doğmuĢ ve küçük yaĢta edebiyat ile ilgilenmeye baĢlamıĢtır. Bahriye Okulu'na gitmiĢ Ġngilizce ve Fransızca öğrenmiĢtir. Yakından takip ettiği Halit Ziya'nın eserlerine ve realizm akımına ilgi duymuĢtur. Fransız yazar Paul Bourget'yi okur ve ondan etkilendi. 1896 yılından itibaren Servet-i Fünûn'da yazmaya baĢladı. Romanlarında genelde Ġstanbul ve çevresinde yaĢayan seçkin ailelerin arasında geçen aĢk iliĢkilerini konu almıĢtır. Zaman zaman Ģiirler de yazmıĢtır. (kyn: tr.wikipedia.org ―3‖ istanbul Ģehir tiyatrosunun eski adı. 1914 yılında istanbul ġehremini bulunan Cemil PaĢa, beledi-

ye genel meclisine, Ģehirde bir konservatuar kurulması için teklifte bulunmuĢ, müzik ve tiyatro kollarında çalıĢacak olan ve Darülbedayi adı ile anılan ilk konservatuar böylece kurulmuĢtur. Darülbedayi, ilk temsillerine 20 Ocak 1916 tarihinde baĢlamıĢtır. Türk tiyatro tarihinde ad bırakmıĢ olan Ertuğrul Muhsin, Behzat Butak, Muvahhit RaĢit Rıza, Galip Arcan, Sadi, Bedia, Neyyire Ertuğrul, v.s. Darülbedayi sahnelerinde yetiĢmiĢ olan sanatçılardır. Darülbedayi, 1930 yılından itibaren katma bütçe ile idare edilen resmî bir ġehir Tiyatrosu olmuĢtur. (kyn: Uludağ Sözlük)


Pençe

yaralarına bakmıĢtır. Ferit, her iki olayı da örnek göstererek evliliğin aĢktan da üstün olduğunu Pertev'e kabul ettirir. Pençe, Memed Rauf'un bir oyunundan uyarlanan ilk Türk Filmi. Aynı zaman da da "Cinsellik içeren ilk film." Metni 1900 yılında yayınlanmıĢ olan "Pençe", oynanmaktan çok okunmaya elveriĢli bir metin olarak görülmekteydi. Bundan dolayı teknik bakımdan sahneye bile Bedia Muvahhit (1897-1994 Oyuncu 47 Film

uyarlanması güç bir eserdi. Konusu bakımından evliliği insanlığa en büyük acıları duyuran bir "pençe" olarak tanımlayan ve özgürce seviĢmenin övgüsünü yapan bu oyun, bugün için bile "gözü pek" sayılabilecek bir düĢünceyi öneriyordu. Hareketsiz ve diyaloglarla geliĢen bir konuyu içeren oyun, filme çekilince de aynı etkiyi yaptı.

Kadıköy Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi'nde okumuĢ ve küçük yaĢta Fransızca ve Rumca öğrenmiĢtir. Öğrenimini sürdürürken o yıllarda kurulan Telefon ġirketi'nde çalıĢan ilk kadınlardan biri oldu. 1921'de Erenköy Kız Lisesi'nde Fransızca öğretmenliğine baĢladı. Sanat yaĢamı 1908'de baĢlamıĢ sayılır. Ancak 1914'te yeni kurulan Darülbedayi'ye girdi.1918 yılında sanatçı Ahmet Refet Muvahhit ile evlendi.Ġlk filmi, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul'un teklifiyle baĢladığı Halide Edip Adıvar'ın Ateşten Gömlek romanından sinemaya uyarlanan filmdir. Bu filmde canlandırdığı Ayşe karakteri ile Türk sinemasının Neyyire Ertuğrul'la birlikte ilk kadın oyuncularından biri oldu.

Muhsin Ertuğrul'un "Her Türk vatandaĢını utandırdı" diye nitelendirdiği bu film, iç içe geçmiĢ iki öykü üzerine kuruluydu. Kadın ile erkek arasında yaĢanan bildik sorunlar. Ama öykülerden birindeki kadın kahramanın birden fazla erkekle iliĢkiye girmesi o dönemin Türk toplumu için kabul edilemeyecek bir durumdu. Bazı kesimler tarafından utanç verici bulunan, bazı kesimler tarafından da beğenilen ―Pençe‖, tıpkı Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılıĢı gibi arĢivlerde tek kopyası bile olmayan bir ilk film. ―Pençe namıyla ortaya atılan o saçma sapan Ģeylerin birbirine eklenmesinden mütehassıl (meydana gelen) Ģerit, memleketimizde yalnız sanayi-i nefise müntesiplerini (bu güzel sanatla ilgilenenleri) değil, her Türk‘ü utandırmıĢtı. (Muhsin Ertuğrul, Memlekette Sinema Hayatı, ―TemaĢa Dergisi‖, 15 Ağustos 1918) Mehmet Rauf'un aynı adlı tekniği bakımından sahneye elveriĢli olmadığı gibi konusu bakımından davranması imkansız oyunundan sinemaya uyarlanmıĢtır Evliliği insana acılar veren bir 'pençe' olarak gören düĢünce ile asil pençeyi 'aĢk ve alaka' olarak gören düĢüncenin çatıĢması olan oyun bugün için bile cüretkar savılacak açık sahneler içeriyordu. 1909 da yazılan oyun uzun zaman geçmesine rağmen sahnelenemez, hareketsiz, sonu

1923'te, Ceza Kanunu adlı oyunla sahneye çıkmasıyla tiyatro yaĢamı da baĢlamıĢ oldu. Sanat yaĢamı boyunca 200'ün üzerinde oyunda ve sayısız sinema filminde rol aldı.1927 yılında eĢinin ölümünün ardından Piyanist Ferdi Von Statzer ile ikinci evliliğini yaptı.1951 yılında eĢinden ayrılan Bedia Muvahhit, 1975 yılında ġehir Tiyatroları'ndan emekli oldu. 1987 yılında Devlet Sanatçısı unvanını aldı. Bedia Muvahhit'in ġuayip Sina Arbel (1922-8 Eylül 1991) adında bir oğlu Zeynep ve Ali adlarında iki torunu ve Aslı,Nazlı ve AyĢe adlarında da üç torun çocuğu bulunuyordu. (tr.wikipedia.org)

gelmez konuĢmaIarı ile sinemaya yatkın değildir.

Simavi tarafından yazılan senaryo ile

çekilen film ise Muhsin Ertuğrul'un 'TemaĢa' dergisine yazdığı yazıda, oyundan taĢıdığı olumsuzlukların yanında sinemasal tekniğinin zayıflığı ve görüntüsel içerik, ve yorumu ile de ağır bir dille hayli eleĢtirilir, utanç kaynağı olarak gösterilir, Hatta filmin Berlin'e gönderilmesi bu özellikleri nedeni ile kınanır. Filmin uğradığı bu eleĢtirinin kendi içeriği olduğu kadar, kendine kaynak olan eserden de kaynaklanması acaba bir rastlantı mı? Oyunun özellikleri göz önünde bulundurulunca, yapılan seçimin bu sonuca ulaĢması kaçınılmazdır Daha ilk sinema yapıtında, tiyatro seyircisinin karĢısına sekiz yılda çıkamamıĢ bir oyunun ele alınması oyunun yoğun teatralliği yanında cüretkarlığı da düĢünülünce görselliğin kitleler üzerinde ki etkileyiciliği akla gelmektedir. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 14)

Koruyan Ölü / Die Tode Wacht!


KORUYAN ÖLÜ/Die Tote Wacht!

Senaryo ve Yönetmen: Celal Esat Arseven Oyuncular: Lydia Ley, Kurt Sticler, Nejat Sirer Görüntü Yönetmeni:

Konu: Büyük kente gelen iki kız kardeĢle peĢlerine düĢen Ģeytan ruhlu bir adamın öyküsü.

Kenan Erginsoy (ReĢid Kenan)

Yurt dıĢında çekilen ilk Türk Filmi. Agâh Özgüç‘ün ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ kitabında yer alan yukarıdaki bilgilerin dıĢında baĢkaca bir kaynağa ulaĢılamamıĢtır

Yapım: Transorient Film Necmettin Mola

Alemdar Mustafa Paşa

ALEMDAR MUSTAFA PAġA “4” Alemdar Vak’ası Veya Sultan Selim-i Salis “5” Senaryo ve Yönetmen: Sedat Simavi

Oyuncular: Burhanettin Tepsi ―6‖ ve Ermeni Oyuncular. Ġlk tarihsel film denemesi.

Görüntü Yönetmeni: Kenan Erginsoy Burhan Felek Yapım: Müdafaa-i Milliye Cemiyeti

Filmin çekimi basında çeĢitli tartıĢmalara yol açtı. Ġlk karĢı

çıkanlardan biri de Muhsin Ertuğrul oldu. Ertuğrul Ģöyle diyordu: …‖maalesef öğrendik ki yine, hem de tarihimizin en Ģanlı sahifelerinden birini ihtiva eden Alemdar Vak‘ası da sinema objektifi önünde çevrilmeğe baĢlanmıĢ, Nasıl ve ne Ģerait altında böyle oldukça ağır bir yükün altına girildiğini bilmiyoruz. Fakat elimizdeki vesait ile yine sahnelerimizde temsil edile gelmekte olduğu gibi yapılacaksa, hürmetten baĢka bizden hiçbir Ģey beklemeyen, medar-ı iftiharımız olan büyüklerimizin ruhunu bu suretle

Sedat Simavi, 1896'da Ġstanbul'da doğdu. Babası Samsun mutasarrıfı Hamdi bey'di. Anne tarafından dedesi eski sadrazamlardan Saffet PaĢa'dır. Orta ve lise tahsilini Kadı-

incitmemiĢ olsak daha iyi olur. (Nijat Özön, Türk Sinema Tarihi, Artist yayınları, 1962) ►―Alemdar Mustafa PaĢa‖ veya ―Alemdar Vak‘ası‖ ―7‖ isimli film çekilmesine karĢın, kurgusu yapılamamıĢ ve gösterime giremeden rafa kalkmıĢ bir filmdir. Bu tarihlerde 1. Dünya savaĢı bitmiĢ antlaĢma sağlanmıĢ ve ordunun elinde bulunan tüm araç-gereçler Ġstanbul‘u iĢgâl eden askeri güçlere verildiği için gerek Ordu Film Dairesi'ndeki, gerekse Müdafaa-i

köy'deki Saint Joseph Fransız

Milliye Cemiyeti'nin elindeki sinemayla ilgili araç ve gereçler "Malüllin-i Guzat-ı Askeriye

Lisesi ile Galatasaray Lisesi'nde

Muavenet Hey'eti" adıyla kurulan, sonradan bildiğimiz "Malül Gaziler Cemiyeti"ne dönüĢen

yaptı. 1912‘de Galatasaray

kuruluĢa devredildi ve böylece düĢman eline geçmekten kurtarıldı. ―Prof.Dr. Alim ġerif

Lisesi‘ni bitirdi. Ayrıca Galata-

Onaran‖

saray Lisesi'nde tarih öğretmenliğinde bulundu. Bu kısa hizmetten sonra yazı hayatına atıldı.

―4‖ Alemdar Mustafa PaĢa ( 1765)- (1808) Babası Rusçuk yeniçerilerinden Hacı Hasan Ağa'dır. Önce Yeniçeri Ocağına intisap etti. Daha sonra Rusçuk'ta hayvancılık ve ziraatla uğraĢmaya baĢladı. Bu sırada yörenin en güçlü ayanı olan Tirsinkli Ġsmail Ağa'nın hizmetine girdi. Rumeli ayanlarından asi Pazvandoğlu'na karĢı verilen mücadelede gösterdiği baĢarılar üzerine çeĢitli rütbeler alarak ismini duyurmaya baĢlayan Alemdar Mustafa PaĢa, Pazvandoğlu'nun, önde gelen adamlarını ele geçirmesi üzerine, kapıcıbaĢılık rütbesi ile taltif edildi. Bir müddet sonra da Hezargad ayanlığına tayin edildi. Tirsinkli Ġsmail Ağa'nın ani ölümü, Alemdar Mustafa PaĢa'nın hayatında bir dönüm noktası oldu. Rusçuk'a gelen Alemdar Mustafa PaĢa "ayanlar ayanı" seçildi. Merkezi hükümet, istemeyerek de olsa Tirsinki'nin kontrolündekinden daha büyük bir bölgeyi, onun hakimiyetine vermek zorunda kaldı. Aynı yıl baĢlayan Osmanlı-Rus savaĢında Alemdar Mustafa PaĢa çok büyük yararlılıklar gösterdi. Bu sırada patlak veren Kabakçı Mustafa isyanı


Alemdar Mustafa Paşa

Ankara‘nın Koyunu, Sonra Çıkar Oyunu." Güleryüz dergisi "Zafer ve Galibiyet Nüsha-i Fevkaledesi" Ekim 1922, Ġzmir'in kurtuluĢunun hemen ardından yayımlanmıĢ. Sedat Simavi, Ġnci, Diken, Karikatür gibi mizah dergilerini yayınladı. 1916'da haftalık olarak yayımlamaya baĢladığı Hande dergisiyle basın hayatına baĢladı. 1917‘de Pencere ve Casus isimli ilk konulu Türk filmlerini yönetti. Mizah alanında da eserler veren Simavi‘nin Yeni Zenginler (1918) ve Kadınlar Saltanatı (1920) isimli karikatür albümleri vardır. Sedat Simavi devrinin en ünlü haftalık dergisi olan Yedigün çıkarmıĢ , böylece Türk basın hayatına mecmuacılıkta büyük yenilikler getirmiĢtir. 1920‘de Dersaadet adıyla günlük bir gazete çıkardı; KurtuluĢ SavaĢı yıllarında yayınladığı Güleryüz isimli mizah dergisiyle Kuvayi Milliyecileri destekledi. 1921-1930 yılları arasında Hanım, Hacıyatmaz, Yıldız, Meraklı Gazeteci, Yeni Kitap, Arkadaş gibi çok sayıda dergi yayımladı. 1933‘te çıkardığı haftalık Yedigün ve 1935‘te devraldığı Karagöz isimli dergilerin yayımını uzun yıllar sürdürdü. Sedat Simavi, 1946‘da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti‘nin kurucuları arasında yer almıĢ ve 1949‘a kadar baĢkanlığını yürütmüĢtür.[1] Ölümünün ardından Sedat Simavi Vakfı tarafından verilen Sedat Simavi Ödülleri, daha sonra kurucusu olduğu Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından verilmeye baĢlamıĢtır.

Alemdar Mustafa PaĢa

sonunda, birçok ıslahata imza atmıĢ olan Sultan Üçüncü Selim tahttan indirilerek, yerine Sultan Dördüncü Mustafa çıkarıldı. Alemdar Mustafa PaĢa bu isyana karĢı çıktı. Sultan Üçüncü Selim'in öldürüleceğini haber alan Alemdar Mustafa PaĢa, alelacele Ġstanbul'a gitti. Ancak Sultan Dördüncü Mustafa'nın emri ile eski padiĢah Sultan Üçüncü Selim katledildi. Bu sırada ancak ġehzade Mahmud kurtarılabildi ve tahttan indirilen Sultan Dördüncü Mustafa'nın yerine tahtta geçirildi. Bu arada sadrazam seçilen Alemdar Mustafa PaĢa, ilk iĢ olarak Sultan Üçüncü Selim'in katillerinin cezalandırılmasını sağladı. Alemdar Mustafa PaĢa'nın dört ay süren sadrazamlığı sırasındaki en önemli icraatları Sened-i Ġttifak'ı imzalatması ve kaldırılmıĢ olan Nizam-ı Cedid'in yerine Sekban-ı Cedid askeri ocağını kurması oldu. Her Ģeye hakim görünen Alemdar Mustafa PaĢa, tedbiri elden bırakmak ve yeniçeri tehlikesini küçümsemek gibi önemli hata yapınca, 15 Kasım 1808 gecesi büyük bir isyan patlak verdi. Alemdar Mustafa PaĢa, kuĢatılan köĢkünde mahsur kaldı. Yardımın da gecikmesi üzerine umudu kalmayan Alemdar Mustafa PaĢa, cephaneliği ateĢe vererek, hem kendisinin hem de isyancıların bir kısmının ölümüne yol açtı. Cesedi zorbalar tarafından Yedikule dıĢında kör bir kuyuya atılan Alemdar Mustafa PaĢa'nın, kemikleri Yeniçeri Ocağının ilgasından sonra oradan çıkartılarak Yedikule surları civarına gömüldü. Ġkinci

MeĢrutiyetin

ilanından

sonra

da

Zeynep

Sultan

Camii

haziresine

nakledildi.

(Kaynak:www.biyografi.net) ―5‖ Celal Esat Arseven ile Salah Cimcöz‘ün ―Sultan Selim-i Salis‖ isimli oyunundan ―Agah Özgüç‖ ―6‖ Burhanettin Tepsi, (1882 - 20 ġubat 1947, Ġstanbul), tiyatro ve sinema oyuncusu, tiyatro yönetmeni. iyatro ile sanat yaĢamına baĢlayan Burhanettin Tepsi, 1909 yılında Sahne-i Milliye-i Osmani ve Yeni Tiyatro

Sedat Simavi, 1 Mayıs 1948‘de Hürriyet gazetesini kurdu ve baĢ yazarlığını yaptığı bu gazeteyi Türkiye‘nin en çok okunan gazetesi durumuna getirdi. Hayatının sonuna kadar da gazeteci olarak "Hürriyet"te baĢmakaleler yazdı.(tr.wikipedia.org)

Kumpanyası adlarını taĢıyan topluluklar kurdu. 1920 yılından sonra Mısır'a giderek Mısır tiyatrosunun geliĢimine büyük katkılarda bulunan sanatçı, daha sonra Avrupa ülkelerinde gezerek çeĢitli araĢtırma ve çalıĢmalar yaptı. 1940 yılında Türkiye'ye dönerek kendi adını verdiği Burhanettin Tiyatrosu kuran Tepsi'nin yönetmenliğinde, Muhsin Ertuğrul, Afife Jale gibi isimler sahneye çıktı. Burhanettin Tepsi, ilk tarihi sinema deneyimi olan, Sedat Simavi'nin yönettiği Alemdar Mustafa PaĢa adlı filmde baĢrol oynamıĢtır. (kyn: http://tr.wikipedia.org/wiki/Burhanettin_Tepsi) ―7‖ Alemdar Vakası 15 Kasım - 18 Kasım 1808 de Rumeli âyanından, yenilik yanlısı Sadrazam Alemdar Mustafa PaĢa'nın ölümüne ve yenilik hareketlerinin durmasına yol açan yeniçeri ayaklanmasıdır .


Binnaz

BĠNNAZ Yönetmen: Ahmet Fehim Fazlı Necip Senaryo:

Oyuncular: Milé Blanche (Binnaz), Hüseyin Kemal Gürmen (Ahmet Efe), Rana Dilberyan, Hakkı Necip Ağrıman, Ġsmail Zahit, Eliza Binemaciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, RaĢit Rıza Konu: Lale Devri'nin ün salmıĢ güzellerinden "Binnaz", Efe Ahmet adlı bir yeniçeriye aĢıktır. Bir

Münif Fehim (Yusuf Ziya Ortaç'ın aynı adlı eserinden ―8‖) Yönetmen Yardımcısı : Münir Hayri Egeli

gün Binnaz'ın kapısını bir delikanlı çalar. Bu güzelin ününü duymuĢtur. Tuna boylarından kalkıp Ġstanbul'a gelmiĢ olan Hamza Bey'dir bu genç. Hamza Binnaz'ın evine gelmeden yolda serserilerin saldırısına uğrar ve efe Ahmet tarafından kurtarılır. Karanlıkta yüzünü iyi göremediği bu adama iĢlemeli yeniçeri hançerini verir. Binnaz'ın evine gelen Hamza, Binnaz'a aĢkını ilan eder, Binnaz'da tatlılıkla onu gönderir. Daha sonra yeniçeri kahvesinde Binnaz yüzünden Ahmet Efe ile ile Hamza Bey arasında bir kavga çıkar, Hamza bey bıçakla yaralanır. Efe zindana atılırsa da Binnaz'ın zindancıyı etkilemesi sayesinde, buradan kaçar.

Foto Direktörü: Fuat Özkınay

Bu arada Hamza Bey, Sadrazam'dan Efe Ahmet için bir ferman alır. Bu Binnaz'la aralarında bir yakınlığın doğmasına yol açar.

Yapımcı:

―Filmin Topkapı Sarayı gibi mükemmel bir mekanda çekilmiĢ olmasına karĢın, eleĢtirilerden Fuat Özkınay Malul Gaziler Cemiyeti

anlaĢıldığı üzere; sinema tekniği, ıĢık ve kameranın iyi kullanılamaması bakımından kaliteden yoksun bir film olarak kabul edilmiĢti. O dönemde yayınlanan ―TemaĢa‖ dergisindeki bir eleĢtiride filmin oynanıĢı hakkında Ģu bilgiye yer veriliyordu. ―OynanıĢ itibariyle de film Ģayan-ı merhamet idi. ‗Binnaz‘ rolündeki matmazel çirkin ve pek acemi olmamakla evza ve etvar nokta-i nazarından (güzel) değildi. AĢıklardan efe rolündeki aktör, hepimizin tahayyül ve tahmin ettiğimiz asil ve mert (yeniçeri efesi) değildi. Evza ve etvariyle hakir Samatya efesi idi. Hazma rolünü ifa eden genç, tavru sanat itibariyle (güzel) davrandığı halde, ‗Binnaz‘daki Tuna‘dan Ġstanbul‘a kadar dereler, dağlar aĢan bağrıyanık aĢık değildi. Darülbedayi‘mizin yeni yeni aktörlerinden (Hüseyin) Kemal Bey, çalıĢmak suretiyle iyi bir sinema artisti olabilir. Tali Rolleri oynayan zevat arasında Ģayan-ı takdir dikkat simalar yok değildi. Fakat artistlerin kusuru her halde operatörlerin kusurundan çok değildi...‖

1919'un "BiNNAZ" I Malulin-i Guzat

sinema heyetinin bu ikinci eserini, birincisine nispeten her halde daha

muvaffakiyetli bir hatve olarak alkıĢlayacağımızı zannederdik. Halbuki gerek senaryo ve temsil etmek nikat-i nazarından birincisinin bir tekrarı olduğu gibi musahabetimizin iptidasında dediğimiz gibi sokaklarda (Ģaheserimiz!) diye muvaffakiyetini satan, "Binnaz" filmi tefahürle ilan edilebilecek bir eser-i sanat olmak mahiyetinden çok uzak bulunuyor.. Bizde

Ahmet Fehim

Ģurası teslim edilmek isteniyor ki sanat iĢlerinde herhangi bir eserimiz ancak ve belki muvaffakiyete bu mukaddeme teĢkil edebilecek Ģeylerdir.

―8‖ Yahya Kremal Beyatlı, Victor Hugo‘nun ―Marion Delorme‖ isimli oyununu Yusuf Ziya Ortaç‘a anlatmıĢ, Ortaç da. Bu oyunu Lale Devri‘ne uygun bir tarzda ―Binnaz‖ adı altında uyarlamıĢtır.


Binnaz

Yani elimizdeki echüze ile, fen ve sanate olan derece-i vukufumuzla baĢarabileceğimiz iĢ Ahmet Fehim, (d. 1856, Ġstanbul - ö. 2 Ağustos 1930, İstanbul) Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen.

nihayet yarın için muvaffakiyetimizi tebĢir eden bir vaat olmak haddini geçemez.. Halbuki bugün, fazla hasılat ve rağbet temini için ilanların balasında kullandığımız kelimati tefahür erbabı nezdinde yüzümüzü kızartacak bir hata-yi tegafüldür. Binnaz vak'a itibariyle "Dar-ül bedayi"nin "Binnaz"ından farklıdır. BeĢ kısım içinde israf edilen aĢeritlerin miktar ihtimal ki iki kısımlık bir miktara baliğ olur. Hele mukaddeme denmesi

Ġlk kez 1876 yılında GedikpaĢa Tiyatrosu'nda sahne aldı. Burda oynadığı uşak Bonafis rolüyle dikkati çeken Fehim, 1879 yılın-

daha doğru olabilecek birinci kısım, manasız ve iç sıkıcı bir resm-i geçitten ibaret kalıyor, sonra Topkapı saray-i hümayunun her biri birer Ģehdane-i sanat olan köĢeleri o kadar acemice alınmıĢ ki kalben acımamak elden gelmiyor.

da Bursa'ya gitti ve Ahmet Vefik

Çadırdaki bezm-i safa büyük Nedim'in ruh-i Ģairevetini rencide edecek öyle bir zevksizlikle

PaĢa'nın Moliere uyarlamsında

geçiyor ki, orası Ġbrahim PaĢa'nın aĢçısının eğlendiği çadır olsaydı her halde yine bu kadar

rol aldı. Daha sonraki yıllarda Fasulyeciyan'la birlikte Anadolu turnesine çıktı. Pek çok yerde oynadı. Ġstanbul'a döndükten

sönük bir havme-i tarab olmazdı. Gerçi beĢ kısım ötesine berisine serpilmiĢ bazı güzel ve cidden gözleri doyuracak kadar güzel sahneler yok değil fakat bu madud manzaralar bir enstantane olmaktan ileri geçemiyor.

sonra Mınakyan' nın Osmanlı

OynamıĢ itibariyle de film Ģayan-i merhamet idi.. Binnaz rolündeki matmazel-madam

Dram Kumpanyasına katıldı. Bir

sinemada çirkin ve pek acemi olmamakla beraber evza ve etvar nokta-i nazarından

ara Darülbedayi'de komedi bölümünde öğretmenlik yaptı. I. Dünya SavaĢı'ndan sonra sinemada da yer aldı. Türk sinema-

(güzel) değildi. AĢıklarından (efe) rolündeki aktör, hepimizin tahavvül ve tahmin ettiğimiz asil ve mert (yeniçeri efesi) değildi. Evza ve etfariyle hakir bir Samatya efesi idi. Hamza rolünü ifa eden genç, tavr-u sanat itibariyle (güzel) davrandığı halde manzum

sı'nın ilk döneminde Malül Gazi-

"Binnaz"daki Tuna'dan Ġstanbul'a kadar dereler, dağlar aĢan bağrıyanık genç aĢık değildi.

ler Cemiyeti adına filmler çekti.

"Dar-ül Bedayi" mizin yeni aktörlerinden Kemal Bey çalıĢmak Ģartıyla iyi bir artist olabilir.

Bu filmlerin ilki Mürebbiye'dir. Mürebbiye'yi hem yönetti hem de baĢrolünde oynadı. (tr.wikipedia.org)

Tali rolleri oynayan zevat arasında Ģayan-ı dikkat simalar yok değildi. Fakat artistIerin kusuru her halde operatörlerin ve dirijörlerin kusurIarından çok değildi.. "Binnaz" filmini daha mufassal surette tahlil ve tenkid etmek isterdik. Yalnız binnetice pek sevdiğimiz bu müessesenin daha ziyade muvaffakiyetlerine temennikar kalmağı tercih ettik... Yalnız sanatın siyaset tanımadığını mezkur idare bilmeli ve ona göre iĢlerinde daha dikkatli ve daha musifikane davranmalıdır. " (TemaĢa dergisi, sayt:18, 1 Kanunsani / Ocak 1920) ―9‖

Not: Aynı isimli film, 1959 yılında Metin Erksan ve Mümtaz

Yener‘in

senaryosundan,

Mümtaz

Yener‘in rejisiyle filme tekrar çekilmiĢtir. Filmde baĢrolleri, Orhan GünĢıray ve Belgin Doruk paylaĢmıĢtır.

―9‖ Yedinci Sanat Sinema Dergisi ―Binnaz‖ filmi hakkında 1920 yılında K.R. imzasıyla yayınlanan bir eleĢtiriyi, 1961 yılında aynen yayınladı. (Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 24


Mürebbiye

MÜREBBĠYE Senaryo ve Yönetmen: Ahmet Fehim (Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın aynı adlı romanından)

Oyuncular: Ahmet Fehim, RaĢit Rıza Samako, ġahap Rıza, Ġsmail Zahit, Bayzar Fasulyeciyan, Mme Kalitea, Behzat Budak KONU: Bir Fransız yosması olan Anjel (Mme Kaletia), sevgilisi Maksim'le (Veruti) Paris'ten Ġstanbul'a gelir. Otel odasında Anjel'i baĢka bir erkekle suç üstü yakalayan Maksim onu kovar.

Görüntü Yönetmeni:

Anjel, bir Frenk ailesinin yakın ilgisi sonucunda mürebbiye olarak Behri Efendi'nin (Ahmet Fuat Uzkınay

Fehim) yalısına alınır. Bu Ģuh kadın kısa bir zaman içinde, Behri Efendi'den aĢçıbaĢı Tosun Ağa'ya (Behzat Butak), kadar yalıdaki bütün erkekleri parmağında oynatmaya baĢlar. Anjel'e

Yapımcı: Fuat Uzkınay Yapımevi:

çılgınca aĢık olan ġemsi Bey (RaĢit Rıza Samako), bir gece babası Behri Efendi'yi Anjel'in odasında bulur. ►

Malul Gaziler Cemiyeti

Hüseyin Rahrni'nin eserinden uyarlanan film, Anjelik adlı Fransız bir kadının öğretmenin

erkekleri baĢtan çıkarması ve daha sonra geliĢen olayları anlatmaktadır: "Mürebbiye iĢgal altındaki bir milletin karĢı bir protestosu olarak değerlendirilmektedir: Ahmet Fehim yönetiminde Mürebbiye sessiz direnmeye uygunluğu bir yana yorum olarak bir çeĢit vodvile dayanmaktadır. Her ne kadar

Fehim

tiyatronun dar çerçevesinden

uzaklaĢıp

romanın geniĢ boyutlarına ulaĢmak istemiĢse de, tecrübesizliğinden dolayı belirli bir ilkellikten kurtulamamıĢtır.

Sahne değiĢimlerinde iç-dıĢ mekanların diziliĢinde bir özen görülüyor

görülmesine ancak 1919‘da çevrilen bu film sinemanın bir 10 yıl öncesi emekleme havasını taĢımaktadır. Tümüyle bir tiyatro konservesi olmak niyetinde değilse bile olanaktan yoksun bir sinemanın ürünüdür. Nijat Özön, "Türk Sinema Tarihi" adlı kitabında dıĢ çekimler hakkında olumlu yargılar öne sürerken dekorların yetersiz olduğundan bahsetmektedir. Özön film hakkında Ģunları yazmaktadır: ―….film gösterilmeğe baĢlandı. Birer dakika fasıla ile bir prolog ve dört kısımdan ibaret olan mevzu bir buçuk saat zarfında hitam buldu. Film hakkındaki fikirlerimizi üç kısma ayırabiliriz. Birincisi senaryo hakkında, ikincisi suret-i temsil ve üçüncüsü manzaraların alınıĢı ve dekorlar hakkında olacak. Evvela Milli hayatımızdan, milli ahlak ve adatımıza ait bir safha göstermek maksadiyle intihap edilen mevzuu Hüseyin Rahmi Bey gibi

bizde, en Ģahsi ve yegane

Humorist edibimizden almak büyük bir isabet olmuĢ. Bizde her sınıf halk tarafından büyük bir zevkle okunmuĢ. Takdir edilmiĢ yegâne romancımız Hüseyin Rahmi Bey'in bu eseri ekseriyetçe okunmamıĢ meçhul bir roman olsaydı senaryo hakkında biraz daha Ģedit bir tenkid yapmak haklı olabilirdi. Filhakika o gün müdavele-i efkar ettiğimiz bazı muharrirlerce dermeyan edildiği veçhile dört kısımlık büyük bir mevzu olarak imal edilen film Hüseyin Rahmi Bey'in "Mürebbiye" romanı ile mukayese edilirse bir hayli sönük kaIır. O halde ki romanı okumamıĢ olan, Dehri Efendi'yi, Amca Bey'i, Eda Kalfa'yı tanımamıĢ olan bir temaĢager ekranda gördüğü tipleri müphem, mütereddit, her halde natamam ve gayr-i mükemmel görür. Zaten bundan dolayıdır ki herkesçe malum ve meduh olan bir roman tercih edilmiĢ. Ġitikadımızca Hüseyin Rahmi Bey'in romanIarı senaryo haline ifrağ olunduğu takdirde esasından, ruhundan, telafi edilemiyecek Kadar kaybetmiĢ olur.

Çünkü,

mumaileyh, kahramanlarını size hem sahife

sahife tah‘il ve hem de bir vesile ile mükamele suretiyle kameraya e tanıttırır. vak'alarını

bir fotoğraf plak'ı kadar ince ve keskin bir surette kaydeder. Gözlerinizin önünde her


Mürebbiye

kahramanın Ģahsiyetine göre kullandığı tarz-ı beyan ile yaĢatır. kullandığı tabirler ekspresyonlar-

hiçbir muharririmizin

yetiĢemeyeceği

kadar

hakikate sadık

ve

sanatkaranedir. Halbuki ekran üstünde temaĢager için vak'a, sade vak'a lazımdır. Mevzuun, psikolojisi, tiplerin hayatı, ahengi hep tertib edilen vak'alarla tebarüz etmelidir. Mesela en ziyade anladığımız tip Suret-i temsile gelince: Objektif karĢısında oynamak bizde daha pek yeni bir Ģeydir. Avrupa'da bile namları dünyayı saran deha-ı temaĢa adese karĢısında bir dilsiz kadar aciz kalıyorlar. Bu Ģubede muvaffak olmak için fevkalade bir hususiyetle yaratılmıĢ olmakla beraber ciddi tecrübeler geçirmiĢ bulunmak icab eder zannındayız. Prolog manzaralarında oynayan Rum kumpanyası artistlerinden bazısı tavr-u hareket ile itibariyle fena değildi. Fakat Maksim rolünü yapan müsün zat bize eski rıhtımdaki

pandomim tiyatrolarında mazlum peder rolüne kurulu manken zannını

veriyordu. Verruti denilen bu kuklanın yerine, hatta bütün bu kısmı oynayan aktörlerin Hüseyin Rahmi Gürpınar 1864-1944

yerine bizde mevcut olanlarıyla iktifa edilseydi belki daha az soğuk bir prolog yapılabilirdi. Diğer eĢhas-i esasiyeyi yapan mümesiller heyet-i umumiye itibariyIe kendilerinden ümit edilenden daha iyi idiler. Bilhassa Fehim Efendi üstadımızın

ifade-i veçhiyede bizce

Hünkâr yaveri Mehmet Sait Paşa'-

müsellem olan kudreti burada da bütün manasiyle temeyüz ediyordu. Madam Kalitea

nın oğlu olan Hüseyin Rahmi, üç

cidden rolünü pek iyi anlamıĢtı. Senaryoda gösterilebilecek her Ģeyi mükemmelen ifa etti.

yaşında iken annesinin ölümü üzeri-

Çehresi, gözleri, evzaı, desas kokot ruhlu mürebbiyeyi tamamen ifade ediyordu. Eda

ne,

Girit'te

bulunan

babasının

yanına gönderildi. İlkokula başladı ancak babasının evlenmesi üzerine altı

yaşında

tekrar

İstanbul'a

anneannesinin yanına gönderildi ve eğitimine

burada

devam

Yakubağa

Mektebi,

etti.

Mahmudiye

Rüşdiyesi ve idadide okuyan Hüse-

rolünde Madam Bayzar ve ġemi rolünde RaĢit Rıza, aĢçıbaĢı rolünde Behzat Beyler de Ģayanı takdir idiler. Diğer rollerde ve hatta Fehim Efendi'den baĢka bütün mümessillerde ifade-i veçhiye eksikliği göze çarpıyordu. Her ne kadar bunda film almak usullerinin de dahli olsa bile yine bu mühim noksan Ģöyle manasiyle nazar-ı dikkate çarpıyordu. Mamafih pek yeni olarak objektif karĢısına geçen mümessillerimizin az zaman zarfında tecrübelerini ikmal ederek daha ziyade muvaffak olacaklarına itimadımız ber-kemaldir. Her halde Ģimdilik pek yabancısı olduğumuz bu sanatta da sahib-i ihtisas arkadaĢlarımızı aklayacağıma eminim. Bütün bu ufak tefek tafsilatan sarfı zarar edildiği takdirde, baĢta dediğimiz gibi bu eser

yin Rahmi, tarihçi Abdurrahman

bilhassa sinema alınıĢ itibarı ile bir hatve-i muvaffakiyettir. Amil-i gayyuru Fuat Bey'in ikinci ve

Şeref Bey'in himayesiyle Mekteb-

üçüncü filmlerde birincisinde göze batan kusurlardan azade, daha temiz ve muvaffak iler

i Mülkiye'ye girdi (1878). Okulun

vücuda getireceğinden emin olmalıyız. Bu fedakarlıklara karĢı halkımızda da bir parça hissi-

ikinci sınıfında iken ciddi bir hastalık geçiren Hüseyin Rahmi buradaki

öğrenimini

yarıda

bıraktı

(1880). Kısa bir süre, Adliye Nezareti Ceza Kalemi'nde memur, Ticaret Mahkemesi'nde Azâ Mülazımı olarak çalışan Hüseyin Rahmi hayatını kalemiyle kazanmaya çalıştı. .

takdir ve idrak uyanırsa bu ümidi uzun ve parlak bir istikbal için de besliyebiliriz.‖ (Nijat Özön, 1.6.1919 TemaĢa d.) (Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiriler‖ syf, 21) ► Türk Sinemasında ilk sansür uygulaması olan film. BatılaĢmaya özenen kimi ailelerin baĢlarına gelebilecek olayları mizahi bir uslup içinde anlatılıyordu. ĠĢgal altındaki bir sinemanın istilacılara karĢı ―sessiz direniĢi‖ olarak değerlendirilmiĢti. Filmin Ġstanbul‘da ilk gösteriminden sonra Fransız Orduları Komutanı General Franchet D‘Eesper tarafından Anadolu‘ya gönderilmesi yasaklanmıĢtır. (Artun Yeres, Sakıncalı 100 Film) Not: Romanın 1970 yılında Ġlhan Engin tarafından yapılan ve ―Ġç Güveysi‖ adını alan ikinci uyarlamasında, birinci çevirimin yapıldığı yılların siyasal ortamı göz ardı edilir. Mürebbiyenin de Fransız olma özelliği kalmamıĢtır. Mürebbiye geldiği ortamda bir takım komik karıĢıklıklara neden olur. (Orhan Ünser)


SAMSON—Bknz: ISTIRAP Muhsin Ertuğrul‘un, Nabi Zeki Elemen ile beraber kurduğu Ģirket adına çektiği ― Samson‖ filmi, 1922 yılında ―Istırap‖ adıyla gösterime girdi.

Tombul

TOMBUL AġIĞIN DÖRT SEVGĠLĠSĠ Oyuncular: Ġ. Fahri Gülünç ve Fethi Bey Kumpanyası oyuncuları Not: Ġlk komedi denemesi. Ne var ki iki dernek arasında (Donanma Cemiyeti ile Malul

Yönetmen: Ġsmet Fahri Gülünç

Gaziler Cemiyeti) çıkanı anlaĢmazlık nedeniyle yarım kaldı. (Nijat Özön, Türk Sinema Tarihi, Artist yayınları, 1962) Agah Özgüç ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1. Cilt syf,24)

Foto Direktörü: Fuat Uzkınay Yapım:

► Malül Gaziler Cemiyeti'nin kendisinin çevirdiği üçüncü film, o zamanki tiyatro seyircilerinin

Osmanlı Donanması Cemiyeti

pek tuttuğu "Hisse-i

ġayia" adlı bir oyunun uyarlaması idi. Fransız tiyatro yazarı Daniel

Riche'in "Le Pretexte" (Bahane) adlı oyunundan Ġbnürrefik Ahmet Nuri tarafından Türk hayatına uyarlanan bu oyunda Bican Efendi adlı bir evkaf memurunun serüvenleri anlatılıyordu. Sahnede ġadi Karagözoğlu adlı aktör, gayretkeĢ ve beceriksiz bir güldürü tipi olan Bican Efendi'yi baĢarıyla temsil etmiĢti. Bunun üzerine, ġadi Karagözoğlu‘nun yarattığı tipi bir de sinemada tanıtmayı denedi ve halkın gösterdiği rağbete güvenerek üç film gerçekleĢtirir. 'Bican Efendi Vekilharç‖, "Bican Efendi Mektep Hocası" ve "Bican Efendi'nin Rüyası".

Bican Efendi Vekilharç

BĠCAN EFENDĠ VEKĠLHARÇ Yönetmen ve Senaryo: ġadi Fikret Karagözoğlu Görüntü Yönetmeni:

Dönemin ün yapmış güldürü sanatçısı olan tiyatrocu Şadi Fikret Karagözoğlu, Bican Efendi Vekilharç adlı 22 dakikalık kısa filmiyle Türk sinemasında ilk güldürü tipini yaratır. Bican Efendi Mektep Hocası ve Bican Efendinin Rüyası ise giderek bir diziyi oluşturur. Bu, konulu üç kısa filmin yönetmen ve baş oyuncusu ise Karagözoğlu'dur.

Fuat Uzkınay Yapım Fuat Uzkınay Malul Gaziler Cemiyeti Kısa öykülü film

Oyuncular: ġadi Fikret Karagözoğlu, Ġsmail Galip Arcan, Behzat Butak, Nurettin ġefkati, ġehper Karagözoğlu, Vasfi Rıza Zobu, Konu: Bir köĢkte vekilharç olarak görev yapan Bican efendinin trajik öyküsü. Birbirini takip eden komik olaylar ve skeçlerden oluĢan Bican Efendi Vekilharç Türk sinemasının ilk güldürü örneklerindendir.


Yönetmen ve Senaryo:

Bican Efendi Mektep Hocası

BĠCAN EFENDĠ MEKTEP HOCASI

ġadi Fikret Karagözoğlu ―10‖

Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay

Oyuncular:

ġadi

Karagözoğlu,

Ġsmail

Fikret Galip

Arcan,

Behzat

Butak,

Nurettin

ġefkati,

ġehper

Karagözoğlu Yapımcı: Fuat Uzkınay

Kısa

Yapımevi:

öykülü

Bican

efendi

serisinden olan komedi filmi.

Malul Gaziler Cemiyeti Kısa öykülü film

Bican Efendi‟nin Rüyası

BĠCAN EFENDĠ'NĠN RÜYASI Yönetmen ve Senaryo: ġadi Fikret Karagözoğlu

Oyuncular: ġadi Fikret Karagözoğlu, Ġsmail Galip Arcan, Behzat Butak, Nurettin ġefkati, ġehper Karagözoğlu ►Bugün sadece ilkinin elde bulunduğu bilinen bir tür "ġarlo"yu andıran "Bican

Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay

Efendi" tipi halk tarafından tutuldu. O sırada bütün dünyanın gözleri önünde Anadolu'da bir çete savaĢı olarak baĢlayan ve kolayca bastırılacağı sanılan milli mücadele hareketi, ölüm kalım uğraĢına dönüĢen bir KurtuluĢ SavaĢı niteliğine

Yapımcı: Fuat Uzkınay

büründü. Bu hareket sonunda. istilacı kuvvetler gerisin geriye dönerken, "Malül Gaziler

Yapımevi:

Cemiyeti"

de

son

denemeleri

yapıyordu.

Fehim

Efendi

ve

Karagözoğlu'ndan sonra, bu kez, derneğin rejisörlüğüne Fazlı Necip getirildi. Malul Gaziler Cemiyeti (Kısa öykülü film)

Bununla birlikte Fazlı Necip çevirmeyi tasarladığı "Lale Devri" adlı tarihsel konu ile Binbir Direk Vak'ası (yahut Tayyarzade)" adlı, Ġstanbul batakhanelerine dair bir meddah hikayesini filme dönüĢtüremedi. (Prof. Dr. Alim ġerif Onaran)

―10‖ Dönemin ün yapmıĢ güldürü sanatçısı olan tiyatrocu ġadi Fikret Karagözoğlu , (18901941) tiyatro sahnesindeki bu tiplemesiyle büyük baĢarı sağlıyordu. Bunun üzerine bu baĢarıyı beyaz perdeye film olarak aktarmak üzere kolları sıvadı ve ―Bican Efendi Vekilharç‖ adlı 22 dakikalık kısa filmiyle Türk sinemasında ilk güldürü tipini yarattı. Bican Efendi Mektep Hocası ve Bican Efendinin Rüyası ise giderek bir diziyi oluĢturur. Bunlardan sadece bir tanesi günümüze kalabilmiĢtir. Bu yüzden diğerlerinin çekilip çekilmediği konusunda bir takım kuĢkular vardır. Günümüze kadar kalabilmiĢ olan Bican Efendi Vekilharç filmi için Giovanni Scognamillo, "Türk Sinema Tarihi" adlı eserinde; filmi Chaplin'in filmlerine olan benzerliği ve 1910'Iarın güldürü anlayıĢıyla olan yakınlığı ile değerlendirirken, yenilik olarak kameranın önceki eserlere nazaran daha fazla hareketli olduğuna değinmektedir. (Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 25)


Boğaziçi Esrarı / Nur Baba

BOĞAZĠÇĠ ESRARI/NUR BABA ―11‖ Senaryo ve Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun romanından) Görüntü Yönetmeni: Fuat Uzkınay Kamera Asistanı Cezmi Ar Yönetmen Yardımcısı Kemal Küçük Yapım Kemal Film Kemal ve ġakir Seden KardeĢler

1916 yılından beri Almanya'da oyuncu ve yönetmen olarak film çalışmalarını sürdüren tiyatrocu Muhsin Ertuğrul'un yurda dönüşü ve ilk özel yapımevi olan Kemal Film şirketinin kuruluşuyla Türk sinemasında yeni bir dönem başlar. Kemal Film şirketini ve Eyüp'teki Feshane Fabrikası'nın bir bölümünde (dikimevi atölyesi) Kemal Film Stüdyosu'nu kuran Kemal ve Şakir Seden kardeşlerdir. Sinema ile ilgili ilk deneyimlerini yurt dışında gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul; Kemal ve Şakir Seden kardeşlerle yaptığı işbirliği sonucu bu özel yapımevi adına iki film çeker; İstanbul'da Bir Facia-i Aşk (Şişli Güzeli Mediha Hanımın Facia-i Katli) ve Boğaziçi Esrarı (Nur Baba). Oynayanlar: Muhsin Ertuğrul (Figâni), Emin Beliğ (Nur baba), Vasfi Rıza Zobu, Kemal Küçük (Lokman Hekim), Behzat Haki Butak (Çinari), Roza Felekyan (Nasip), Ġsmail Galip Arcan, Refik Kemal Arduman, Hakkı Necip Ağrıman, Anna Mariyeviç, Komik Ali Rıza,

Aznif

Mınakyan (Celile), Helene Artinova (Süheyla), Madam Sarmatova (Nigâr), Vahram Papazyan, Ġlk Gösterim: 13.12.1923 , Kemal Bey Sineması, Sirkeci/Ġstanbul Konu: Zevk ve Ģehvete düĢkün, tekkesine gelen zengin kadınlardan yararlanan, önce Ģeyhin karısıyla evlenen, baĢka kadınlarla iliĢki kuran, Nigar'ı ailesinden uzaklaĢtıran ama sonunda Süheyla ile evlenen bir adamın Nur Baba'nın (Emin Beliğ) öyküsü.

► Nur baba Romanından özet alıntı: Nur Baba romanı bir BektaĢi Ģeyhiyle genç bir muhibbesi arasındaki aĢkın hikayesidir. Roman bu aĢkın sahnesini çizen bir dekorla baĢlamaktadır. Nur Baba dergahı Ġstanbul‘un yedi tepesinden birinde bulunmaktadır. Her zamanki ilahili, neyli, sazlı ve içkili dem alemlerinden birine sahne olmaktadır. Bu alemler sabaha kadar sürmekte ve sofralar çoğunlukla bir tekme ile devrilmektedir Romanın birinci kısmında merkez Nur Baba‘dır. Nur Baba söz konusu dergahın Ģeyhidir. Hırslı ve hoppa bir genç olan Ģeyh eski bir aĢkını değiĢtirmek üzeredir. Bu eski aĢkı Ziba hanım adlı Boğaziçi‘nin eski Ģiir ve zevkinden kopup gelen bir kadındır. Ziba hanım Ġstanbul‘un eski ve namlı ailelerinden birine mensuptur. Babası Abdülaziz devrinin zenginlerinden Safa Efendi isimli bir zattır. Çamlıca‘daki köĢkünde tantana ile yaĢamaktadır. Tekkelerde hiçbir mürĢidin yanı baĢı, Ziba hanım‘a Nur Baba‘nınki kadar haz verici gelmemiĢtir. Nur Baba‘ya Ģöhretini kazandıran Ziba hanımdır. Ġkisi arasında zamanında çok ateĢli olan bu aĢk artık küllenmeye yüz tutmuĢtur. Nur Baba erenler meclisinde

daima

yanarken,

aynı

zamanda

hükmetmektedir.

Etrafı

gençlerden,

ihtiyarlardan, kadın ve erkeklerden oluĢan dindar ve gönlü yaralı bir aĢık alayı ile çevrilmiĢtir. Nur Baba çocukken bu dergahın aslı belli olmayan, cılız bir sığıntısıdır. Muhitler arasında «Nuri» diye çağırılmaktadır. Çocukluğu hastalıklı ve çirkindir. Dergahın sahibi olan Arif Baba‘nın ölümünden sonra Arif Baba‘nın karısı Celile bacı ile evlenir. Celile bacı onu seven üç önemli kadından biridir. Ciddi,düzenli ve ağır baĢlıdır. Nur Baba üzerindeki etkisi büyüktür.

―11‖ Filmin dıĢ sahneleri çekilirken Eyüp Camisi'nin avlusu BektaĢiler tarafından basıldı. Saldırı sıra-

sında bazı oyuncuları tartakladılar. Filmin çekimi, ancak polis kuvvetlerinin korunması altında tamamlandı. Daha sonra ise yeni bir olaya meydan verilmemesi için ĠĢgal Kuvvetleri yönetimi, filmi yasakladı. Ġstanbul'un kurtuluĢundan sonra gösterime girebildi. (Rakım Çalapala, ―Südyoya Baskın‖, Yıldız D. 1.8.1944)‖Agâh Özgüç‖



Nur Baba, Ziba Hanım‘ın yeğeni Nigar Hanımın da kendi aralarına katılmasını istemekte, fakat Ziba hanım buna Ģiddetle karĢı çıkmaktadır. Nigar ile karĢı karĢıya geldiği zaman değiĢken devreyi atlatmıĢ, sabit ve olgun bir BektaĢi Ģeyhidir, Nur Baba. Gür ve siyah sakalı ona olgun bir erkek görünümü kazandırmaktadır. Nigar‘ı elde edebilmek için çeĢitli aĢk oyunlarına ve hilelerine baĢ vurmuĢtur. Maddi kadınları istila etmekte, hükmeden marurların karĢısında Ģımarık çocuk rolü oynamaktadır. Nigar‘ı ise diller dökerek, çeĢitli ağlamalar yaparak; mey ve Ģarkılarla, bütün sesinin ve bakıĢının kudretini kullanarak elde etmeye çalıĢmaktadır. Dini ayinleri de insanları elde etmede bir araç gibi kullanmaktadır. Nigar, bir sefirin, hayatı herkes gibi anlamsız geçen güzel karısıdır. NiĢantaĢı‘da kocasının akraba ve dostlarıyla çevrili dar ve sıkıcı bir çember içinde gibidir. Nur Baba‘yla karĢı karĢıya geldiğinde yanaklarında gamzeler, çocuk gözleriyle günahın ve tehlikenin karĢısındadır. Renk renk çıralar yanan bir çevrenin havasını solumuĢ ve baĢ döndürücü bir koku ile sarhoĢ olmuĢtur. Nigar, halası Ziba Hanımın da etkisiyle, fakat yanında yakın dostlarından bir genç olan Macit ile beraber tarikata girer ve BektaĢi olur. Nur Baba Nigar Hanım‘a büyük bir ilgi gösterir. Ġlk sefer baba tarafından kendisine sunulan demi reddeden Nigar, ikinci defa sunulduğunda çevresindekilerin de uyarılarıyla bunu kabul etmek zorunda kalır. Zamanla Nigar ile Nur Baba arasında büyük bir aĢk doğar. Sık sık mektuplaĢırlar. Ġlk aĢıklar gibi Çamlıca tepelerinde, Boğaziçi korularında, Marmara sahillerinde bütün yaz Ģarkı ile, yan yana oturarak baĢ baĢa dolaĢırlar. Hiçbir Ģeyden çekinmezler. Fakat kıĢın ilk yağmurları düĢmeye baĢladığı zaman Nur Baba her sene olduğu gibi dergahını kapayıp Üsküdar‘daki kıĢlığına iner. Nigar Hanım da kocasının NiĢantaĢı‘ndaki konağına taĢınır. Artık görüĢmeleri, birçok fedakarlıkları gerektiren ve zahmetler doğuran bir olay haline gelmiĢtir. Nur Baba sonunda Nigar‘ı ikna eder. Nigar Hanım evini, kocasını ve çocuklarını terk ederek Nur Baba‘ya gider. Canını, malını ve rahatını feda eder. Malını dergaha bağıĢlar. Fakat beĢ altı Refik Kemal Arduman 1901-1981 Yönetmen 4, senaryo 2, oyuncu 45 film

sene gibi kısa bir süre geçirdiği hayat, yirmi dört saat süren dem alemleri, arasız muhabbetler ve Nur Baba‘nın yorucu aĢkı, kadıncağızı vaktinden evvel çökertmiĢ, adeta tanınmaz bir hale sokmuĢ, saçları ağarmıĢ ve sesi o kadar içki ve sigaraya, bağırıp çağırmak, uykusuzluklara dayanamayarak kısılmıĢtır. YavaĢ yavaĢ babanın yanındaki itibarını kaybetmeye baĢlar. Hele Nur Baba‘nın dergahın genç ve güzel muhibbelerinden Süheyla ile evleneceğini açıklaması üzerine zavallı kadıncağız büsbütün yıkılır. Nur Baba‘ya bağlanmadan evvel en yakın dostu olan Macit ona çocuklarına ve eski yaĢantısına geri dönmesi için bir fırsat verirse de, o kendisine uzanan yardım elini kabul etmez ve tekrar Nur Baba dergahına geri döner. KiĢiler ve Karakteristik Özellikleri: Nur Baba, hırslı ve hoppa genç bir Ģeyhtir. ġehvetli ağızlı ve süzgün bakıĢlıdır. Onu erenler meclisinde bazen Ziba hanım ile yaptığı kavgalarla buluyoruz. Erenler meclisine daima hükmetmekte ve sözü daima geçmektedir. Etrafı genç, ihtiyar, kadın ve erkekten oluĢan insanlarla çevrilmiĢtir. Çocukluğu maddi bir aĢk etrafında hayat ve meslek kuran bütün adamlarındaki gibi hastalıklı ve çirkindir; bu çocukluk, ne hülya, ne de fantezi ile çizilmiĢtir. Sofralar altında muhiblerin ellerini ısıran, çimdikleyen, dehlizlerde bir teke vahĢetiyle kadınlara saldıran tüysüz ve sıska genç çok hakiki bir portreye benzetmektedir.Gür ve siyah bir sakalla çevrelenen çehresi, süzgün ve halden anlar gözleriyle bu vahĢi genç birdenbire olgun bir erkek durumunu alıyor. Nigar ile karĢılaĢtığında değiĢken devreyi atlatmıĢ, artık



sabit ve olgun bir BektaĢi Ģeyhidir. AĢk oyunlarından çok çeĢitli yollara ve hilelere baĢvurmaktadır. Nur Baba bir ihtiras ve aĢk putu, gözleri, sakalı, hatta dudakları ile, vücudunun Ģekliyle zevke düĢkün bir tiptir. Bu tipin etrafında toplanan kadınlar en canlı ve Ġstanbul hayatına en düĢkün olanlarıdır. Gözlerinin sürmesi, saçlarının sun‘i rengiyle pırıl pırıl yanan ihtiyar Ziba Hanım; tombul, telaĢlı, dedikoducu Nasip Hanım; «Ah aslan kadın!» diye halanın boynuna sarılan Alhotoz Afife Hanım Ġstanbul‘da geçen hayatın motiflerindendir. Üstü baĢı içki kokan bu kadın, bir dalkavuk tipindedir. Bütün bu safahat meydanında temiz ve sakin kalan tek kadın ciddi ve ağır baĢlıdır. Bu kadın, birinci derecedeki Nigar Hanım‘dır. Bütün hayatı manasız, herkes gibi geçen Nigar Hanım bir sefirin genç, güzel karısıdır. Bu hayatından sıkılmakta, BektaĢiliğe bir yandan iğrenerek bakarken, öte yandan istekle bakmaktadır. Bir aĢk putu gibi olan Nur Baba ile tanıĢtığında yanaklarında cazip çukurluklarla, berrak çocuk gözleriyle gülen Nigar hayatın manasını, kendi ruhunun derinliğini buluyor. Romanın sonunda en temiz muhitte, en parlak ve berrak bir ruhla yetiĢen Nigar, adi, hafif, odalık ruhlu bir kadın durumuna düĢmüĢtür. Bütün bu kadın tipleri ve Üsküdarlı ihtiyar Nuriye Hanım da dahil olmak üzere Ġstanbul kadınlığının kudretli bir sanatçı tarafından çizilmiĢ simalarıdır. Erkekler hep sönük ve solgundur. Miralay Hamdi Bey, Udi Niyazi ve diğerleri hiç hatırda kalmayan tiplerdir. Macit ise edebiyatın biraz daha yeni olan tipidir. Macit Nigar‘ın bir arkadaĢıdır.

Fuat Uzkınay (1888 - Ġstanbul, 29 Mart 1956 - Ġstanbul) Ġlk ve ortaöğrenimini Ġstanbul'da yaptı. Ġstanbul Sultanisi'ni bitirdikten sonra Ġstanbul Dar - ül Fünun'un fizik-kimya bölümüne girdi. Türkiye'de Sinemaya olan ilginin artmasıyla birlikte Uzkınay'ın da dikkatini çeken sinema sanatı, onun dahiliye müdürlüğü yaptığı okulda öğrencilere sinemayı tanıtan ve öğreten dersler vermesine gerekçe oldu. ġehzadebaĢı'nda Milli Sinema adı verilen ve daha sonra "Ali Efendi Sineması" adını alan ilk Türk sinemasının 19 Mart 1914 tarihinde açılımasında Uzkınay'ın büyük emeği geçmiĢtir. Türkiye'de sinemayı halka ilk tanıtan Sigmund Weinberg'den sinema oynatıcısının kullanılmasını öğrendi. Askerliğini yaparken 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılıĢını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk kez film çeken kiĢi oldu. Bir yıl sonra (1915) Harbiye Nazırı Enver PaĢa'nın emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD) kurulunca, Türkiye'de sinemayı tanıtma konusunda büyük katkıları olan Sigmund Weinberg de bu kurumun baĢına getirilir. Yardımcısı da Fuat Uzkınay'dır. 1916'da MOSD'un baĢına getirildi. Almanya'da filmcilik konusunda eğitim gördü. Ġlk konulu film olan Himmet Ağa'nın İzdivacı adlı filmi büyük zorluklarla bitirebildi. Ordudan 1954'te emekli olan Fuat Uzkınay, 1956'da öldü. Ankara'da bulunan Kara Kuvvetleri Foto Film Merkezi'nin bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay'ın adı verilmiĢtir.



FUAT UZKINAY

 Ġlk konulu film deneyimini, gerçekten yaĢanmıĢ olan özgün bir senaryoya dayanarak çeken Ertuğrul, Kemal Film'le olan beraberliğinde bu kez bir edebiyat uyarlamasıyla karĢımıza çıkmaktadır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun çokça tartıĢılan bir romanı olan "Nur Baba", film olarak

da romanla aynı kaderi paylaĢıyor ve yine çevresinde fırtınalar

koparıılıyor. Hatta film, olaylı geçen çekimlerin ardından, ancak bir zaman sonra gösterime girme imkanı bulabiliyor. Filmin çekimleri için, o zamanlar iĢgal altında bulunan Ġstanbul'da ki tek söz sahibi olan iĢgal kuvvetleri komutanlığından izin alınır. ĠĢgal kuvvetleri, o yıllarda sosyal hayatın hemen her alanında olduğu gibi filmciliğimiz üzerinde de söz sahibi idi. BektaĢilerin ayaklanmasından çekinilerek polisçe oynatılmayan,

ancak Ġstanbul'un

kurtuluĢundan sonra gösterime girebilen ve ilk gösterimi Kemal Bey Sineması'nda 13 Aralık 1923 tarihinde yapılan' bu filmin bir kısmı, Eyüp Sultan Camisı'nin avlusunda çekilir. Fakat çekimler olurken BektaĢiler ve halk seti basar. "Kahrolsun zındıklar!" nidaları arasında oyuncular dört bir yana kaçıĢır. Fuat Uzkınay da güçbela

kamerayı kaçırmayı baĢarır.

Muhsin Ertuğrul'dan evvel Nur Baba rolünde filmin baĢrol oyuncusu olarak yer alan Vahram Papazyan ise, baskından ancak çarĢaf giyip de kadın kilığına girerek kaçabiimiĢtir. Bu baskından sonra Papazyan, Nur Baba rolünü oynadığı taktirde halk tarafından öldürülmek korkusuyla ekipten tamamiyle ayrılır. Bu kez çekimler mecburen iç mekanlara taĢınarak stüdyoda dekorlarla yapılır, 'Vahram Papazyan‘ın yerine de Muhsin Ertuğrul geçer. (GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Seden‘le Türk Sinemasında Düet‖ syf,49 ) Istırap/Samson

Senaryo ve Yönetmen Muhsin Ertuğrul Maurice Level’in ―L.Angoisse‖ isimli romanından

Görüntü Yönetmeni Gustave Preisae

ISTIRAP/SAMSON

Oyuncular: Margit Barnay, Ertuğrul Muhsin, Lise Wilke, Robert Schols ► Muhsin Ertuğrul‘un arkadaĢı Nabi Ziya Ekemen‘le Berlin‘de ortaklaĢa kurduğu Ģirketi adına 1919‘DA ―SAMSON‖ adıyla çektiği film, Ġstanbul‘da ―Istırap‖ adıyla gösterime girdi. Ertuğrul, Almanya ve Rusya‘da birçok filmde oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Ama ―Samson‖ bir Türk yapımcısı olarak kendi filmidir. (Agah Özgüç, Türk Filmleri Sözlüğü‖, 1. Cilt (1914-1973) S:24)

Yapım 1. Ġstanbul Film/ Nabi Zeki Ekemen, Muhsin Ertuğrul

► ―Çetin Karamanbey‘e göre asıl adı Muhsin Sabri olan Muhsin Ertuğrul, Abdülhamit‘in torunu ġehzade Ertuğrul‘la birlikte Osmanlı Film‘i kurmuĢlar. Ancak yapılan araĢtırmalarda ve kayıtlarda ne böyle bir film Ģirketine, ne de bu kurum adına çekilmiĢ bir filme rastlanmadı. (Agah Özgüç a.g.e)


İstanbul‟da Bir Facia-ı Aşk

ĠSTANBUL’DA BĠR FACĠA-I AġK ―ġiĢli güzeli Mediha Hanımın facia-i katli‖ Oynayanlar: Anna Mariyeviç (Mediha), Lion Console (Ġffet), Dr. Emin Beliğ Belli (Mediha‘nın

Senaryo ve Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Foto Direktörü:

aĢığı Sadi), Liana Console, Roza Felekyan (Büyük Hanım), Roza (Gülter), Aznif Mınakyan (Ziynet), Mme Blanche (Misafir), Vahram Papazyan (Kemal), SiranuĢ Aleksanyan (Kemal‘in annesi), Behzat Haki (Çingene Hakkı), Vasfi Rıza Zobu (AĢçıbaĢı), Refik Kemal Arduman, Onnik Binemeciyan (Ali), Dr. NeĢet Avedyan, NiĢanyan, Madam Panayota, Liane Console

Ahmet Cezmi Ar

(Ġffet), Madam BlanĢ, SıranuĢ Aleksanyan, Dr. NeĢet, (Remzi PaĢa),

Avedyan (Sadi‘nin

babası), NiĢanyan (Müstantıkı), Panoyata Yönetmen Yardımcısı: Kemal Küçük

Ġlk Gösterim: 20 Kasım 1922, Kemal bey ve Ali Efendi Sinemaları Sirkeci/Ġstanbul KONU: Kemal, Sultanahmet'de rastladığı eski bir arkadaĢı olan Ali'ye bir kadın uğruna

Yapım:

düĢtüğü felaketi anlatırken, kadın bir arabayla yanlarından geçer. Kemal kadını hala

Kemal Film Kemal ve ġakir Seden KardeĢler

sevmektedir. Mediha'nın ise yeni aĢkı artık Sadi'dir. Bu kadın uğruna taĢrada bıraktığı annesi, eĢi ve çocuklarını unutmuĢ gibidir. Annesi Ġstanbul'a gelir oğlunu razı eder, öğütler verir, Ancak Sadi bu aĢkından bir türlü vazgeçemez. Annesinin üzgün çıktığı bu evin kapısına yoksul bir adam yaklaĢır, bu Kemal'dir. AĢçıbaĢı Kemal'i görür ve acır, onu mutfağa alır, yedirir, içirir. Mediha da onu görürü ve periĢan ettiği bu adama kahkahalarla güler. Ancak merhametli olan evin beyi, Kemal'i uĢak olarak konağa alır.

Ġstanbul‘da Bir Facia-ı AĢk 1922 istanbul

Ancak Kemal, Mediha ile birlikte yaĢadığı Ziynet'in Sadi'ye bir komplo hazırladığını görünce, dayanamayıp, Sadi'ye haber vermek isterse de her ihtimali düĢünen kadınlar, bir yolunu bulup Kemal'i kovarlar. Bir gece Sadi ve kadınlar, boğazda yemekten dönerlerken, tecavüze uğrarlar, kadınlar öldürülür, Sadi ise yaralanır. Sadi olayları hatırlamaz, hafızasını yitirmiĢtir. Bu nedenle de mahkemede

kadınları

kendisinin

öldürdüğünü

söyler.

Durumu öğrenen Kemal büyük acılar içindedir, çünkü kadınları o öldürmüĢtür. Sadi'ye durumu anlatırsa da kimse buna inanmaz ve sonunda Kemal intihar eder. Bu sıralarda tüm dünyanın gözü önünde Anadolu‘da devam etmekte olan KurtuluĢ SavaĢı bütün Ģiddetiyle devam etmekteydi.

Bu hareket sonucu istilacı kuvvetler gerisin geriye

dönerken, ―Malul Gaziler Cemiyeti‖ de son denemeleri yapıyordu. Fehim Efendi ve Karagözoğlu‘ndan sonra, bu kez, derneğin rejisörlüğüne Fazlı Necip getirildi. Bununla birlikte Fazlı Necip çevirmeyi tasarladığı ―Lale Devri‖ adlı tarihsel konu ile ―Binbir Direk Vak‘ası‖ yahut ―Tayyarzade‖ adlı, Ġstanbul batakhanelerine dair bir meddah hikayesini filme çekemedi. Bu baĢarısız giriĢim üzerine, dernek daha öncede yaptığı gibi, yine elindeki sinema cihazlarını kiralamak yoluna baĢvurdu. Seden KardeĢler‘in 1919 yılında kurduğu film Ģirketi Kemal Film ile bir anlaĢma yaptı. Ancak Anadolu‘daki harekatın kesin sonucu alınmak üzereydi. Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları‘nda da bir ‗Ordu Film Alma Dairesi kurulduğundan, Malul Gaziler Cemiyeti‘ne verilmiĢ olan sinema cihazları geri alındı. Ve Ordu Film Alma Dairesi, kaçan

düĢmanın dönüĢ yolu üzerindeki köy ve kasabalarda iĢlediği

vahĢeti tespit etti. Sonradan, çekilen bu filmler kurgulanarak ―Ġstiklal/Zafer Yollarında (Ġzmir Zaferi) adlı belgesel film meydana getirildi. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması))


İstanbul‟da Bir Facia-ı Aşk

Not: Ġlk özel sinema kuruluĢu Kemal Film ġirketi ile Muhsin Ertuğrul'un Türkiye'de yönettiği "ilk film olup bugün kayıplar listesindedir. ► Ġstanbul‘da

Bir Facia-ı AĢk", o günlerde geçen hakiki

bir aĢk faciasından mülhemdi. Çok

tutulmuĢtu. Ali Efendi ve Kemal Bey sinemalarında gösterilen filmin

ilk gösterimi 20 Kasım 1922

tarihinde yapılmıĢtır. Film henüz gösterime girmeden evvel basında da büyük ilgi görmüĢtü. Yeni Ġnci gazetesinde yayınlanan habere göre filmin bir kopyası Fransa'ya ve Amerika'ya gönderilmiĢti. Kemal Film platosunun, Avrupa film platolarından bir farkı olmadığını bildiren haberde film setinden de fotoğraflar kullanılmıĢtı. Övgü dolu sözlerle geniĢ olarak yer verilen haberin tam metni Ģöyledir: Bu nüshamızın sinema musahabesini bizdeki sinema imalathanelerine hasredeceğiz. Karilerim bu yeni tabir karĢısında belki mütehahyyir kalacaklardır. Bizde sinema imalathanesi var mı diyeceklerdir. Evet var. Hem Avrupa sinema atelyeleri zenginliğinde atelyelerimiz de mevcuttur. Bizde sinemacılık pek yeni olmakla beraber pek büyük adımlarla ilerliyor. Harbi umumide gazetemizin sahibi imtiyazı tarafından Müdafaa-i Milliye Cemiyeii Sinema ġubesi'nde atılan ilk adımlar harbin gaileleri, mütehassısların mefkudiyeti yüzünden akim kalmıĢ ve o günden beri sinemacılıkta hiçbir terakki gösterememiĢtik. Vakta ki Ertuğrul Muhsin Bey Almanya'da sinemacılığı kendine ihtisas edip geldi. Gayyur iki Türk, Kemal ve ġakir biraderler bu kıymetli artistten istifade etmenin yolunu buldular ve vazettikleri sermayelerle Eyüp Sultan'da mükemmel bir sinema atelyesi vücuda getirdiler. Biz bu atelyeyi ziyaret ettik. Gördüğümüz teĢkilat, intizam diyebiliriz ki Avrupa'nın birçok sinema stüdyosunun fevkindedir. Ertuğrul Muhsin'Ġn bu iĢlerde vukufu, Kemal Bey'in hüsnüniyetine inzimam Kemal Küçük (1901-1936)

etmiĢ öyle asri bir Ģekilde tesisat yapılmıĢ ki, Türklük bu vücuda gelen teĢkilattan bihakkın iftihar

Oyuncu 6 film

tetkik ve tetebbü ettiğini ispat etti.

edebilir. Ertuğrul Muhsin Bey Almanya'da vaktini boĢ geçirmediğini, sinemaya taalluk eden her Ģeyi

Biz bu musahabemizde "Kemal Film" atelyelerinden çıkacak "Ġstanbul'da BĠr Facia-ı AĢk" unvanlı filmden bahsediyoruz ve atelyeleri ziyaret esnasında aldığımız fotoğrafları neĢreyliyoruz. "Ġstanbul‘da Bir Facia-ı AĢk" filmi baĢtan aĢağıya Ertuğrul Muhsin Bey tarafından vaz'ı sahne" edilmiĢ bir filmdir. Elyevm Fransa'ya ve Amerika'ya birer kopyaları giden bu film yakında Ġstanbul'da gösterilecektir. Filmin mevzuunu burada teĢhir ederek makalemize reklam mahiyeti vermek istemiyoruz. Yalnız filmin Ġstanbul'da olmuĢ bir vakıa olduğunu kaydedelim. Bu film gerek vaz'ı sahne, gerek dekor, gerekse priz itibariyle Ģimdiye kadar Ġstanbul'da imal edilen filmleri gölgede bırakacak kadar güzel ve kusursuzdur. Hatta diyebiliriz ki Ertuğrul Muhsin'in sinemacılığa olan vukufu sayesinde bu film san'at noktai nazarından Avrupa'nın bir çok eserine faiktir. Türkiye'nin genç sinema müteĢebbisi iĢte böyle parlak bir semere vermiĢ bulunuyor. Filmin temsilinde, bütün karilerimizin söylediklerimizi tasdik edeceklerine hiç Ģüphe etmiyoruz. Filmin baĢlıca parçalarının fotoğraflarını bu nüshamızda dercederken bu güzel filmi vücuda getiren artistleri tebrik etmeyi münasip gördük. Sinemacılık bizde pek yeni bir sanat olmakla beraber, ilk tecrübelerimizin bu kadar muvaffakiyetle neticelenmiĢ olması atide Türk filmlerinin pek büyük adımlarla ileri gideceğini bize kafi derece ispat ediyor. Bu Filmin Türk sinema tarihindeki en önemli özelliği ise, konusunun gerçek bir olaydan alınmasıyla, Türk sinemasında ilk defa "gerçekçilik‖ çabalarının baĢlatılmıĢ olmasıdır, üstelik ilk kez "polisiye" bir konuya el atarak. Ancak ne yazık ki bu gerçekçilik çabaları, bir tiyatro adamı olan Muhsin

Ertuğrul ile gölgelenecek, diğer filmler de tiyatrocuların esaretinden kurtulamayacaktır.

(GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Seden‘le Türk Sinemasında Düet‖ syf: 47 )


Ateşten Gömlek

ATEġTEN GÖMLEK

―12‖

Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul (Halide Edip Adıvar’ın romanından) Operatör: Cezmi Ar

Muhsin Ertuğrul, tek adam olarak Türk sinemasında kurduğu egemenliğinin başlangıç yıllarındadır. Ve birbiri ardına üç film çeker. İlki Halide Edip Adıvar'dan uyarladığı Ateşten Gömlek'tir. Kurtuluş Savaşı'nı konu alan bir ilk filmdir. Türk sineması adına bir diğer özelliği de Ateşten Gömlek'te ilk kez Türk kadınlarının oynamasıdır. Ve böylece Cumhuriyet'in ilanının (1923) Müslüman Türk kadınlarına çalışma özgürlüğü tanıması sonucu, Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir'le yeni bir dönem açılır.

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Küçük Yapım:

Oyuncular: Muhsin Ertuğrul (Ġhsan), Neyyire Neyir (Kezban), Bedia Statzer ―Muvahhit‖ (AyĢe),

Kemal Film Kemal ve ġakir Seden KardeĢler

Behzat Haki Butak (ÇavuĢ), Emin Beliğ Belli (Peyami), Vasvi Rıza Zobu, Refik Kemal Arduman, Hakkı Necip Ağrıman, Panayot, Helena Artinova, Komik Ali Rıza, Ġlk Gösterim: 23 Nisan 1923, Palas Sineması, Beyoğlu, Ġstanbul KONU: Film KurtuluĢ SavaĢı'nda baĢından yaralanmıĢ bir yedek subay olan Peyami'nin Ankara'da yazdığı hatıralarından oluĢmuĢtur: izmir'de kocası ve çocuğu Yunanlılar tarafından öldürüldükten sonra kendilerine sığınan AyĢe ve arkadaĢı Ġhsan ile yurt savunması konusunda görüĢmeler yapar; Fatih ve Sultanahmet mitinglerine katılır; sonrada bir yedek subay olarak Anadolu'ya geçer. Ġlkin gittikleri Adapazarı civarında düĢmanla çarpıĢan müfrezelerden birinin baĢında bulunan

Ah m e t

Rıfkı.

Ay Ģ e ' d e n

aldığı

Ġl ha m

ve

vatan

sev -

gisiyle çarpıĢırken vurularak ölür. AyĢe. gerek Ġhsan, gerekse Peyami için. vatan sevgisiyle kadın sevgisinin birbirine karıĢtığı bir ilham kaynağı, bir -ateĢten gömlek olmuĢtur. Milli Mücadele» içinde olaylar Ģöylece geliĢir: Ġhsan bir köyde tanıdığı bir köylü kızı olan Kezban'ı korur, bu koruma Kezban'ın gönlünde ona karĢı onulmaz bir aĢk uyandırır. Ama Ġhsan savaĢ içindedir ve AyĢe'yi sevmektedir.

Bundan dolayı Kezban'ın sevgisini kabul

edemez ve çocukluktan yeni kurtulmuĢ olan bu genç kızın Çerkez asıllı bir çavuĢla evlenmesini Ģarttır. Ġhsan EskiĢehir'de görev yaparken burada hemĢire olarak bir hastanede çalıĢan AyĢe'ye

yakınlık duyduğunu belli eder. AyĢe de vatan kurtulup izmir'e tayıin

olduktan sonra onun evlenme teklifini kabul eder. Ancak Ġhsanın Ankara'da bulunduğu sırada bazı kızlarla yakınlık kurması ve bunlardan biriyle çektirdiği fotoğrafın sonradan AyĢe'nin eline geçmesi, aralarındaki iliĢkiyi bir ara zedelerse da. zamanla durumları yeniden düzelir. Peyami da gizli bir aĢkla AyĢe'yi sevmekti ve ateĢten gömleğin yakıĢını bağrında duymakladır.

―12‖ "Tarihi kostümlerle çevrilen bu film, müesseseye (Kemal Film) gayet pahalıya maloldu. Üstelik

oynayanların çoğu tiyatro aktörü olduğu için sahneler bir türlü tabiliğini bulamamıĢtı. Eser olduğu gibi filme çekilmiĢ tiyatro durumunda kalıyordu. Daha çok savaĢ ve macera filmlerinin geçer akça olduğu yıllarda sessiz sinema devrindeki bu Ģarkılı oyun baĢarısız bir deneme oldu. Hiç iĢ yapmadı. (Zahir Güvemli, Sinema Tarihi 1960 Varlık Ġst.)


Ateşten Gömlek

Ama bu duygusunu AyĢe'ye hiçbir zaman açamaz. Ġhsan bir ara köy halkı tarafından yakalanır ve tutuklanır. Aynı köyde bulunan ve milli kuvvetlere hamilik etmiĢ kocasından bezmiĢ olan Kezban' ın yardımıyla bu kötü durumdan kurtulur, fakat Kezban da sevdiği adam uğrunda canını verir. Sonunda Ġzmir taarruzu baĢlar Ġhsan, Peyami ve AyĢe aynı cephede vazife görmekledirler SavaĢın kanlı bir safhasında, bir bombardıman sırasında Ġhsan'la AyĢe vurulur ölü gövdeleri yan yana yatırılır. Bu film Muhsin Ertuğrul'un sanat hayatında doruklardan biridir. Kendisi, bu film için önceki filmlerinden değiĢik olarak, özellikle kadın oyuncuların Türk olmasını istemiĢtir. Milli Mücadeleye ait bir konuyu kesinlikle azınlık veya Rus göçmenleriyle çevirmekten kaçınmıĢtır. Böylece Kemal Film'in gazetelerle yaptığı ilân sonucu bulunan iki Türk kızı. Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyyir (Münire Eyüp), filmin iki önemli rolünü üstlenmiĢlerdir. Filmin baĢarılı olması için bütün kadronun elinden geldiğince çalıĢtığı her bakımdan belli oluyordu. Romancının kendisinin KurtuluĢ SavaĢı'na katılıp ekonunun geçtiği yerleri ve burada savaĢ içinde geçen

olayları

iyice tespit etmesi kadar.

Muhsin

Ertuğrul'un bunları

da

eserine

sindirebilmiĢ olması kayda değer bir baĢarı sağlamıĢtır. Film

hakkındaki

çeĢitli

izlenimler

Ģöyledir: ―Gördüğü iyi karĢılamanın

çoğu.

milli duyguların en son sınırına vardığı bir zamana rastlamasından ileri gelmekle birlikte, aynı heyecan filmde çalıĢan rejisör, oyuncu ve teknisyenleri de sarmıĢtı; bu da bütün ilkelliğine rağmen AteĢten Gömlek'e bir canlılık, bir sıcaklık katıyordu'" Filmde AyĢe rolünü yapan genç Türk hanımının muvaffakiyetine hayran olmamak kabil değil... Ġhsan. Peyami rollerini yapan sanatkarlar çok muvaffak olmuĢtur Fakat filmin Ģaheser kısmı Kezban rolündedlr. Kezban AteĢten Gömlek romanında Anadolu kadınının cefa, mihnet ve asalet timsaliydi; filmde Ġse muhabbet, feragat ve saffet timsalidir... Kezban'ın Ġhsan'a muhabbet ve alâkasında naip ve ruhtan baĢka bir Ģeyin dahli yoktur. Bunu Ġhsan, hainlerin eline düĢtüğü vakit Kezban'ın muzdarip yüzünde pek güzel okuduk. Filmin ikinci faslı birincisi kadar güzel değildir; evet bir kere o fasılda da çok defa perdeyi boĢ ve yeknesak buluyor; sonra mütemadiyen askeri sahneler, harp meydanları ile meĢgul ediliyor; bu bir kabahat değildir: fakat bir fazlalık gibi görünüyor, AteĢten Gömlek, münhasıran Türk sanatkârları tarafından temsil edilmiĢtir. Sanatkarlar vazifelerini büyük bir muvaffakiyetle ifa etmiĢlerdir...


Ateşten Gömlek

Ġkinci devrede ordunun Ġzmir'e doğru harekatı gösterilmektedir. Bu harekâta hükümetin müsaadesiyle ordu da iĢtirak etmiĢtir. Bir fırka bütün teçhizatıyla. tayyareleriyle gösterilmektedir"". AteĢten Gömlek, bir mersiye ile baĢlayıp baĢ döndüren bir destanın kasidesiyle biten bir divan ve perdede son kalan manzara, eteklerinde savrulan çılgın rüzgârlara meydan okuyan bir Türk bayrağıdır. Zaten bu esere bundan güzel ve bundan büyük bir imza bulunamazdı... Yüzde doksan beĢi okumak bilmeyen bir memlekette kitaptan medet ummak körlerin ressam olmasını beklemektir . (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması) ► ―Ġlk KurtuluĢ SavaĢı filmi denemesi. Cumhuriyet‘in ilanından sonra Müslüman Türk kadınlarının sanatsal özgürlüğüne kavuĢup kamera karĢısına oyuncu olarak geçtikleri ilk film AteĢten Gömlek. Film gösterildiği her yerde büyük bir coĢkuyla karĢılanır ve giĢe rekorları kırar. Ancak Yapımcısının filmi gereksiz yere uzatıp, seyircinin karĢısına ayrı ayrı haftalarda iki bölüm halinde çıkarılmasına, Muhsin Ertuğrul karĢı çıkar ve olayı bir ―sömürü‖ olarak eleĢtirir. Dönemin ilkel koĢulları içinde çekilmesine karĢılık, en iyi üç filmden biri sayılır‖. (Agah Özgüç 100 Filmde Türk Sineması) ► Muhsin Ertuğrul, tek adam olarak Türk sinemasında kurduğu egemenliğin baĢlangıç yıllarındadır. 1923 yılından baĢlayıp 1939 yılına kadar devam edecek olan bu 17 yıllık zaman Muhsin Ertuğrul‘un ve Dar-ül Bedayi tiyatro oyuncularının tekeli altındadır. Ve birbiri ardına üç film çeker. Ġlki Halide Edip Adıvar'dan uyarladığı ―AteĢten Gömlek‖tir. KurtuluĢ SavaĢı'nı konu alan bir ilk filmdir. Türk sineması adına bir diğer özelliği de AteĢten Gömlek'te ilk kez Türk kadınlarının oynamasıdır. Bu yıla kadar Müslüman kadınların perdede ve sahnede oynaması yasaklanmıĢ, bu yasağı dikkate almayanlar polis tarafından tutuklanmıĢtır. 1918 yılında Dar-ül Bedayi kadrosuna bir çok Müslüman Türk kadını alınmıĢsa da bu baskı nedeniyle bunların hiç biri oyun oynayamamıĢtır. Ancak bunlardan Afife Hanım, ―Jale‖ adıyla sahneye çıktığı an polis tarafından tutuklanmıĢtır. Cumhuriyet'in ilanının Müslüman Türk kadınlarına çalıĢma özgürlüğü tanıması sonucu, Muhsin Ertuğrul Türk kadınını sinemada oynatmak istemiĢ ve yaptığı araĢtırma sonunda filmdeki ―AyĢe‖ rolü için tiyatronun kadrosunda bulunan Muvahhit Bey‘in karısı Bedia‘yı seçmiĢ ancak ―Kezban‖ rolü için gazetelere ilan vermiĢtir. Bu ilana bir kiĢi cevap vermiĢ ve gelmiĢtir. Bu isim de sonradan Muhsin Ertuğrul ile evlenecek olan Münire Neyyir veya sahne adıyla Neyyire Nehir hanım. Ve böylece Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir'le yeni bir dönem açılır. Artık Türk Sineması‘nda 1930 yılına kadar sessiz sinema dönemi de baĢlamıĢtır. ► Zor ve ağır bir savaĢtan yeni çıkılmıĢ, Türk milletinin azim ve gayretiyle harp kazanılmıĢ, yeni bir yönetim sistemi getirilerek cumhuriyet ilan edilmiĢti. Ancak halkın milli hislerini diri tutmaya her zamankinden daha çok ihtiyaç duyulmaktaydı. Bunun fehmine varan Mustafa Kemal, Halide Edip'i çağırtır.


Ateşten Gömlek

Halkın hislerini diri tutabilmek için vasıta olarak sinemayı gördüğünü, bunun için de ―AteĢten Gömlek" isimli eserinin filme alınıp alınamayacağını sorar. Halide Edip, bu teklifi elbette olumlu karĢılar. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Ġstanbul'a gitmesini ve film Yapımcıları ile görüĢmesini ister. Halide Edip, Ġstanbul'a gelerek Muhsin Ertuğrul ile görüĢür. Ancak bir Ģartı vardır. Bu Ģart, aynı zamanda Mustafa Kemal'in de arzusudur: Filmdeki kadın rollerinin bizzat Türk kadınlarınca oynanması. Bunun için

hemen

gazetelere

ilan

yerilerek,

temsil

verebilecek yetenekte olan, kendine güvenen Türk kadınları aranır. Bir öğretmen olan Neyyire Neyir de bu ilanı görmüĢ ve bunun üzerine oyuncu olarak baĢvurmuĢtur. Böylece Neyyire Neyir, beyaz perdede görülen ilk Türk kadını unvanını alır: Bu unvan altında adı geçen bir diğer kiĢi de Bedia (ġtatzer) Muvahhit'tir. Film, KurtuluĢ SavaĢı'nda Yunanlıların iĢgali sırasında kocası ve çocuğu öldürülen AyĢe ile Ġhsan'ın, sonları ölümle biten hazin hikayelerini anlatmaktaydı. KurtuluĢ SavaĢı'yla ilgili ilk konulu film olma özelliğini taĢıyan ve ilk gösterimi Beyoğlu Palas Sineması'nda 23 Nisan 1923 tarihinde yapılan AteĢten Gömlek"i henüz iĢgal altındaki Ġstanbul'da gösterime girmiĢ oldu.

O vakte kadar, çevrilmiĢ en iyi öykülü film olan bu

çalıĢma, kuĢkusuz sinemanın bir ulusun yaĢamındaki en büyük, en önemli olayları yansıtmadaki eĢsiz gücünü örneklemekteydi. Dolayısıyla Cumhuriyet'in kuruluĢ yılında Türk sineması için bundan daha iyi bir baĢlangıç düĢünülemezdi.

Muhsin Ertuğrul, ―AteĢten

Gömlek" filmini çevirdiği zaman büyük ilgi ile karĢılandı. Cumhuriyetin ilan edildiği, ulusal duyguların doruk noktasına ulaĢtığı o günlerde halk, kazandığı bağımsızlık savaĢının perdedeki yansımasını büyük bir coĢku ile karĢılamıĢtı. Sinemasında Düet‖ syf: 50)

Senaryo ve Yönetmen:

(GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Türk

Kız Kulesinde Facia

KIZ KULESĠNDE FACĠA

Muhsin Ertuğrul―13‖

Oyuncular: Muhsin Ertuğrul (Baba ve diğer oğul), Münire Eyüp (Neyyire Neyir ―Ertuğrul‖ (Gelin), Emin Beliğ Belli (Rıza), Hakkı Necip Ağrıman, Aznif Minakyan

Operatör: Cezmi Ar Yönetmen Yardımcısı : Kemal Küçük,

(Gelinin annesi), Komik Ali Rıza, Ġlk Gösterim: Mart 1924 , Anfi Sineması/Ġstanbul ► Muhsin Ertuğrul, Paris‘te ―Grand-Guignol‖ Korku Tiyatrosu‘nun repertuarında izlediği ve bir perdelik bir oyun halinde Türkçe‘ye çevirdiği; sonra da ―Vazife

Kurgu: Muhsin Ertuğrul Yapımcı:

Uğrunda‖ adıyla kendi tiyatrosunda oynadığı ―Fener Bekçileri‖ adlı bir oyunu, gerekli sahneleri de ekleyerek ―Kız Kulesi‘nde Facia‖ adıyla filme çekti

Kemal Film, Kemal ve ġakir Seden KardeĢler ―13‖ Pierre Antier ile P.Cloquemin'nin " Gardiens de Phare - Fener Bekçileri" adlı oyunun-


Kız Kulesinde Facia

Konu: Olay, bir fener bekçisi ile oğlu arasında geçer Deniz fenerindeki ortaklaĢa görevlerine gitmeden on beĢ gün kadar önce oğul karada kuduz bir köpek tarafından ısırılmıĢtır. Fenerde görevi aldıkları akĢamdan baĢlayarak oğulda birtakım anormallikler ortaya çıkar, IĢıktan, sudan korkmakta; karamsar bir ruhla konuĢmalar yapmaktadır. Baba oğlundaki bu değiĢikliğin sebebini anlayamaz. Yeni evlendiği karısına duyduğu özlemi hatırlatarak ona takılır. Fakat oğlan ertesi gün. Kendisini çok daha rahatsız hisseder ve babasına kudurma ihtimalinden söz eder. Babası bundan kaygılanır; ama kıyıdan çok uzaklarda ve feneri terk edememe durumunda bulunmaktadırlar. Üçüncü akĢam delikanlıda kuduz belirtileri tam olarak ortaya çıkar. IĢıktan korktuğu Ġçin feneri yakmadığı gibi babasının yakmasına da engel olur. Bir ara babasına saldırmaya yeltenirse de onun kendisini Ģiddetle itip kovması üzerine, fenerin hemen altındaki sahanlığa çıkar ve orada yabani bir hayvan gibi dönüp dönüp dolaĢmaya baĢlar. O sırada karanlıkta bir gemi gelmekte; acı düdükler çalmaktadır. Bu gemide ihtiyarın öteki oğlu da görevli olarak bulunmaktadır. Öbür yandan kıyıdaki kulübede gelin kızla yaĢlı anası feneri yanmamıĢ bulunmasından endiĢe duymaktadırlar. Baba, feneri yakmak için elinde petrol kabıyla sahanlığa çıkarken; kuduran oğlu kendisini karĢılar. Aralarında korkunç bir boğuĢmadan sonra, ihtiyar oğlunu sahanlığın korkuluğundan aĢağı, fenerin dibindeki kayalıklara fırlatır; sonra da aĢağı inerek çocuğunun ölüsü üzerine kapanır; ağlamaya baĢlar. Bu sırada vapurun acı düdüğünü duyarak kendine gelen ihtiyar, görevini hatırlar, yukarı çıkarak feneri yakar. Kıyıdakiler. fenerde ıĢık görerek. yeniden her Ģeyin yolunda gittiğini sanırlar. sevinirler. Halbuki baba çocuğunu kendi elleriyle öldürmek zorunda kaldığı için kahrolmak tadır. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)

NOT: Ġlk gösterimi 1924 yılının Mart ayında, Beyoğlu Anfi Sineması'nda yapılan filmin diğer bazı oyuncuları hakkında Mustafa Gökmen, bize Ģu bilgileri veriyor: "Komedyen Ali Rıza, 'Sepetçi' diye anılıyordu. Aznif ise, ünlü tiyatro oyuncusu ve yönetmeni Mardiros Mınakyan'ın (1837-1920) kızıdır.


Leblebici Horhor

LEBLEBĠCĠ HORHOR

Oyuncular: Elena Artinova (Fadime), Behzat Haki Butak (Leblebici Horhor ağa), Maurice


Mea Toloyan (HurĢit), GavroĢ Tolayan (Sansar Hasan), Jenya Gordenskaya, Vasfi Rıza Zobu,

Muhsin Ertuğrul Eser: Takvor Nalyan, Dikran Çuhacıyan Operatör:

M. Kemal Küçük, Refik Kemal Arduman, Komik Ali Rıza, Meddah Sururi Konu: Mirasyedi HurĢit bey dört dalkavuğu (Sansar, Cingöz. Canyakan ve Hayralyıkan) ile ġile'de gezerken bir leblebicinin kızı olan Fadime'yi görür; ona tutulur. Kız da ona vurulmuĢtur. Ne yapıp yapıp kandırıp Ġstanbul'a getirdikleri Fadime güzel bir bahar gününde

Cezmi Ar Yönetmen Yardımcısı : Kemal Küçük, Yapımcı: Kemal Film, Kemal ve ġakir Seden KardeĢler

Kağıthane'de kendisini bekleyen HurĢit Bey'le buluĢur GülüĢ âhenk eğlenirlerken kızın babası Leblebici Horhor Ağa çıkagelir. Horhor kızını aramaktadır. Babasının geldiğini görünce hemen kızı saklarlar Sonra da leblebiciyi alıp HurĢit Beyin konağına getirirler. Horhor, orada kızına kavuĢur ama Fadime HurĢit‘i sevdiğini söylemekte; çevresin dekiler de iki gencin evlenmelerine izin vermesi için leblebiciyi sıkıĢtırmaktadırlar. Kızının köyde Muhsin Pehlivan adlı bir yavuklusu olduğunu söyleyen leblebici kızı vermek istemez. O gece konakta ağırlanır. Öte yanda beyin dalkavukları leblebiciye bir oyun hazırlarlar: Sansar Hasan kılık değiĢtirerek sanki beyin amcası olacak ve leblebici ile dostluk kuracak; sonra da hakkında Fadime'yi

kaçıracak bir yabancı olduğu dedikodusu çıkarılacaktır. HurĢit Bey getirip

Fadime'yi babasına teslim eder; fakat kız, iki gözü iki çeĢme ağlayarak -Beni bu beye vermezsen, canıma kıyarım- der babasına. ĠĢi baĢından sonuna kadar BostancıbaĢı'ya anlatırlar. Bunun üzerine onun aracılığı ve çevrede bulunanların bir kez daha zorlaması sonucu Leblebici Horhor Ağa kızını HurĢit Bey'e vermeye razı olur. ► "Leblebici Horhor‖ bir Türk operetinden sinemaya uyarlama olarak karĢımıza çıkmaktadır. Sigmund Weinberg, ―14‖ 1916 yılında Enver PaĢa'yı ikna etmiĢ, Milli Operet Kumpanyası ile Ordu Sinema Dairesinin mevzulu film çekebileceğini söylemiĢ ve Fuat Uzkınay'ın kameramanlığında, Weinberg'in

yönetiminde aynı

yıl "Leblebici Horhor"un çekimlerine

baĢlanmıĢtı. Ancak baĢrolde oynayan ve Leblebici Horhor'u canlandıran Civanyan kalp krizi geçirerek hayatını yitirmesi sonucu bu film yarıda kaldı. Aynı

konuyu yıllar sonra Kemal Film'in

yapımcılığında Muhsin Ertuğrul ele almıĢtı. Operetin yazarlarından Takvor Nalyan (1843-1877) operet yazarı, Dikran Çuhacıyan (18401898) bestekar idi. Filmin dıĢ sahneleri Kağıthane' de çekildi. Muhsin Ertuğrul'un çevirdiği ilk 6 filmin en baĢarısızı idi. Hiç tutulmadı. Oysa "Leblebici Horhor", Kemal Film'e en pahalıya mal olan kordeladır. Fakat devrin heyecanına tercüman olamadığından baĢarı kazanamadı. Filmin ilk gösterimi ise Beyoğlu Elhamra Sineması'nda 7 Aralık 1923 tarihinde yapılmıĢtır. (GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Seden‘le Türk Sinemasında Düet‖, syf: 51)-52

―14‖ 1868 yılında Romanya‘da doğan bir Polonya yahudisi olan igmund weinberg, Türkiye'ye sinemanın geliĢinde ve yaygınlaĢmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. 1910 yılında ġehzadebaĢı'nda ilk sinematograf gösterimlerini gerçekleĢtiren ve Beyoğlu'nda cinema pathe'yi açan kiĢidir aynı zamanda.


Sözde Kızlar

SÖZDE KIZLAR Senaryo ve Yönetmen: Muhsin Ertuğrul (Peyami Safa’nın aynı adlı romanından)

Muhsin Ertuğrul, bu kez bir filmle yetinir. Peyami Safa'nın aynı ismi taşıyan romanından uyarladığı Sözde Kızlar'ı çektikten bir yıl sonra (1925) Rusya'ya gidip film çalışmalarına orada devam eder. Oyuncular: Elena Artinova, Behzat Haki Butak, Jenya Gordenskaya, Moris, Refik Kemal

Operatör:

Cezmi Ar

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Küçük

Arduman, Gavros Tolayan, Moris Panayota, M. Kemal Küçük, Kadri Ögelman, Maurice Méa Toloyan, Jenya Godenskaya, Komik Ali Rıza, Madam Panoyata, Filmdeki karakterler: MEBRURE: Babasını küçük yaĢtan beri görmeyen, babasını bulmak için Anadolu‘daki isyanlar sebebiyle Ġstanbul‘a göç eden, bir genç kız.

Kurgu: Muhsin Ertuğrul

Yapım: Kemal Film Kemal ve ġakir Seden KardeĢler

BEHĠÇ: YakıĢıklı, zevkli, delikanlı birisi. Kızları vaadlerle kandırmaya çalıĢan hatta çoğunu kandıran birisidir. BELMA: KöĢkte çalıĢan ve Behiç‘in tuzağına düĢmüĢ hizmetçidir. NAZMĠYE HANIM: Nafi bey‘in kızı, köĢkün sahibi ve eğlenceye düĢkün biri. KONU: Yunanlıların batı Anadolu‘ya iĢgali üzeri Ġstanbul‘a gelen Mebrure burada uzaktan akrabaları Nafi Bey‘lerde kalır. Onun Ġstanbul‘a geliĢ sebebi iĢgalcilerin zulmünden kaçıp bu ailenin yanına, himayesi altına sığınmaktan çok, Anadolu‘da iken kaybettiği babasından haber almak içindir. Ancak Mebrure Ġstanbul‘da hiçte ümit etmediği meselelerle karĢı karĢıya kalır. Nafi Bey‘in ölümünden sonra Nazmiye hanım‘ın idaresine giren köĢk sosyetenin zevk

ve

eğlenti

yeri

olmuĢtur.

Burada

sık

sık

danslı,

içkili

eğlenceler

kabuller

düzenlenmektedir. Mebrure be eğlencelerde elinden geldiğince uzak durmaya çalıĢır ve arada fırsat buldukça Muharicin idaresine uğrayarak babasını sorar. Mebrure için bir diğer meselede Nazmiye hanım‘ın oğlu Behiç‘tir. YakıĢıklı, zevkli ve fırsatçı bir delikanlı olan Behiç, köĢke gelen diğer kızlar gibi Mebrure‘yide tuzağına düĢürmek istemektedir. Behiç bu isteğini gerçekleĢtirmek için Mebrure‘ye bir takım vaadlerde bulunmuĢtur. Behiç‘in vaadlerine bir ara kanan, hatta onun evlenme teklifi karĢısında tereddüde düĢen mebrure, Belma‘nın araya

girmesiyle

aldatılmaktan

kurtulur.

Belma

ona

Behiç‘le

iliĢkisini,

bu

iliĢki

sonucunda‘‘gayri meĢhur‘‘ bir çocuğun olduğunu, çocuğun Behiç tarafından diri diri gömüldüğünü anlatır. Daha sonra olayları zabıtaya aksettiren bir mektubu Mebrure‘ye veren Belma intiharla hayatına son verir. Bu meselenin etkisiyle Behiç‘ten uzaklaĢan Mebrure, arkadaĢı fahri ile birlikte haber aldığı babasının yanına Amasya‘ya gider. ► Peyami Safa‘nın bu eseri, tip seçimindeki ustalığı, musiki ve edebiyat verilerinin mükemmelliği açısından sinemaya yatkın bir eser gibi görünüyordu. Ancak sinemaya uyarlanmasında oldukça emek ve ustalık isteyen bu eser, Muhsin Ertuğrul tarafından tam olarak canlandırılamamıĢtır. Bu filmin çekiminden sonra fabrika‘ya müdür olarak atanan görevli, Kemal Film‘den iĢgal etmiĢ olduğu pavyondan kısa sürede çıkmasını ister ve sonra isteğe zamanında cevap vermeyen Kemal Seden‘e ait bu Ģirketin tüm eĢyaları sokak ortasına atılır. Not: Film kayıp filmler listesinde yer almaktadır.


FĠKRET HAKAN ARġĠVĠ /Türk Sinema Tarihi‖ Ġnkilâp Kitabevi 2008

Sözde Kızlar


Ankara Postası

ANKARA POSTASI Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul ―15‖

Görüntü Yönetmeni :

Cezmi Ar

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Küçük

1924 yılında sinema işletmeciliğine başlayan İpekçe Kardeşler, bu kez film yapımı için bir şirket kurarlar. Adı İpek Film olan kurum, Türk sinemasının ikinci özel yapımevidir. Yurtdışından dönen Muhsin Ertuğrul, bu yeni şirketin ilk filmi olan Ankara Postası'nın çekimine başlarsa da, filmi bazı nedenlerle ancak bir yıl sonra (1929) bitirir. Aynı yıl çekime başladığı Kaçakçılar'a geçirdikleri bir kaza sonucu oyunculardan birinin hayatını yitirmesiyle ara verilir. Ve film de gene ertesi yıl (1929) tamamlanır. Oyuncular: . Münire Eyüp (Neyyire Neyyir) (Necmiye Sultan), Nafıa (Arcan), Melek Hanım, Ġsmet Sırrı Sanlı (AyĢe), Ertuğrul Muhsin (Kudret). Behzat Haki Butak (Sütbaba), Ercümend Behzat Lav (Osman). Ġsmail Galip Arcan (Ġmam), M. Kemal Küçük (muhtar), Sait Köknar

Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

(Dalyan Mustafa). Emin Beliğ Belli (Öğretmen Celal). Hüseyin Kemal Gürmen, (subay). Hazım Körmükçü (jandarma), Vasfı Rıza Zobu (berber); Ġlk gösterim: Melek ve Elhamra sinemaları. Ġstanbul, 2 Ekim 1929

KONU: Kuvayi Ġnzibatiye komutanının eĢi Necmiye Sultan, kocasını görmek için Ġstanbul'dan Adapazarı'na gelir. Konakladığı evde, Kuvayi Milliyeci‘lerin kuryesi Kudret'le tanıĢır. Ġkisi birbirlerine aĢık olurlar. Ancak bir çatıĢmadan sonra Necmiye, Kudret'i ele vermek isteyince, Kudret'in annesi tarafından öldürülür. Kudret baĢka bir çatıĢmada yaralanınca, kurye görevini kardeĢi Osman alır. Osman, yolda niĢanlısını üç zorbanın elinden kurtarır. Ancak niĢanlısı vurulmuĢtur. Osman buna rağmen yoluna devam eder. Ankara Postası sinema severlerin beĢ yıllık aradan sonra seyrettiği, bir filmdir. Bu süre içinde sinemaya susamıĢ ve milli konuların açlığını duyan halk, filmi karıĢık senaryosu ve uyarlamasına rağmen büyük bir zevk ile izlemiĢtir. Gerçekten film, yabancı filmlerin bile o güne kadar görmediği bir ilgiyle izlenmiĢ ve sadece Ġstanbul‘da 15 bin kiĢi tarafından seyredilmiĢtir. Filmden sağlanan gelir, Ġpekçi KardeĢ‘lere yeni giriĢimler için cesaret vermiĢ ve ertesi sene Sinemamızın ilk sesli filmi olan ―Ġstanbul Sokaklarında‖ nın çekimi yapılmıĢtır. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması) ► Edebiyat tarihimiz açısından önemi yanında, okur tarafından da benimsenen ve bir

Neyyire Neyir (Ertuğrul) (1902-1943) Oyuncun 3 film

kuĢağı eserleri ile oldukça etkilemiĢ ve geniĢ kitlelere ulaĢmıĢ bulunan ReĢat Nuri Güntekin'den sinemaya uyarlanan ilk örnek; özgün eserlerinden biri değil de ―François de Curel'in‖ La Terre Inhumaine'sinden ―Bir Gece Faciası‖ adı ile uyarladığı oyunun olması ilginçtir. ―Ġnsafsız Toprak‖ adlı oyun Bir Gece Faciası olarak uyarlandıktan sonra 1928 yılında Muhsin Ertuğrul tarafından Ankara Postası adıyla sinemaya uyarlanır. "Kuvva-i Milliyeciler ile çalıĢan bir kurye ile, sonunda hedefine ulaĢan bir 'taarruz emrinin' öyküsü.

ReĢat Nuri

Güntekin, 1. Dünya savaĢında Alsace-Lonaine'de geçen öyküyü KurtuluĢ SavaĢı'na ve Adapazarı'na taĢır, Fransız pilotu, Türk kuryeye; Alman prensesi ise Çerkez Sultana uyarlar. Ertuğrul da senaryoyu yazarken yeni düzenlemeler yapar, kiĢileri biraz daha çoğaltır. entrikayı zenginleĢtirir; bu arada senaryo da tutarsızlaĢır. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf; 34) ―15‖ Françoifi de Curel'in «La Terre Inhumaine» inden ReĢat Nuri Güntekin'in «Bir Gece Facia-

sı» adıyla uyarladığı oyundan); ‖ adıyla Türkçeye uyarlamasından ),


Bir Sigara Yüzünden

BĠR SĠGARA YÜZÜNDEN Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul


Cezmi Ar

Oyuncular: Kemal Küçük, Talat Artemel, Vasfi Rıza Zobu, ġaziye Moral, Mahmut Moralı

KONU: Bir sigara tiryakisinin öyküsünü konu alan kısa bir film.

Yapım: Ġnhisarlar Ġdaresi

Kaçakçılar

KAÇAKÇILAR Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul

Oyuncular: Feriha Tevfik, Behsat Butak, Sait Köknar, Talat Artemel, KarakaĢ, Hazım Körmükçü, Ġsmail Galip Arcan, Atıf Kaptan, Feriha Tevfik Negüz


Cezmi Ar

Ġlk gösterim: 1 ġubat 1932, Elhamra Sineması. Ġstanbul Konu: Fakir bir balıkçı ailesi bir ana iki oğul ve bir de beslemeden oluĢmuĢ

Yapım: Ġnhisarlar Ġdaresi

Oğullardan biri balıkçı (Talat), diğeri de kolcu. Ġkisi de beslemeye (Feriha Terfik) tutkun. Besleme ise köyün çobanı Hazım‘ sevmekte. Balıkçılar arasında "Dalyan" (Sait Köknar ) namıyla tanınan birisinin kıĢkırtmasıyla bu az kazançlı durumlarından kurtulmak Ġçin Talat'ın arkadaĢları tütün kaçakçılığı yapacaklardır. Talat önce buna yanaĢmaz; fakat sonunda içki masasında onlara uymayı kabul eder. Balıkçılar, kaçak denkleri kayalardan aktarırken Talat'ın kardeĢi olan kolcu bunları bastırır. Diğerleri kaçarken Ġki kardeĢ arasında silahlı çatıĢma baĢlar ve Talat kardeĢini vurur, arkadaĢlarıyla kaçar. Bir baĢka kaçakçılık olayı sırasında aynı kaçakçılar, Ġstanbul yöresinde polisle ufak bir çarpıĢma sonucu yakayı ele verirler , Bir evladının ölümü diğerinin de kaçakçılık yüzünden hapse atılması yüzünden anne hastalanır ve bir süre sonra da ölür. Besleme, bu durumda oradan ayrılıp iĢ aramak üzere Ġstanbul'a gelir. Bu sırada bazı uygunsuz insanların ayartmasıyla kötü yola düĢer.

Kaçakçılar


Günün birinde çoban, bir piyango bileti bulur ve ikramiyesi taĢıyana ödenen bu bilete büyük ikramiye düĢer. Hayatı boyunca tek duygusu beslemeye bağlılığı olan çoban, o andan baĢlayarak hemen onu aramaya koyulur ve çalıĢtığı barda bularak onu düĢtüğü kötü yoldan kurtarır, onunla evlenir. öte yandan kaçakçı ve kardeĢ katili olan Talat'da yaptığı kötülüklerin karĢılığını idam sehpasında öder. 1926 yılında sessiz olarak çekimine baĢlanmıĢ ve Talat'ın kullandığı arabanın kazaya uğraması sonucu oyunculardan KarakaĢ'ın ağır yaralanarak ölmesi ve Sacid'in de yüzünün parçalanması dolayısıyla gerçekleĢtirilmesinden vazgeçilmiĢ olan bu kurdelenin ―Ġstanbul Sokakları‖ ile birlikte Esplnay Stüdyolarında kısmen seslendirildikten sonra; 1932 yılında piyasaya sürüldüğü anlaĢılmaktadır. Filmin fotoğrafları çok güzeldir. Senaryo ve diyaloglar fena. Sessiz kısımların uzun olmayan tarafları güzel; artistlerin oyunları ―Ġstanbul Sokaklarında‖ filminden daha baĢarılı. Filmin büyük bir bölümü sessiz bırakılmıĢtı. Sessiz kısım sesli kısma nazaran daha iyidir; yalnız çok uzun sürmesine ve bir de kurban verilmesine rağmen, heyecansız olan takip sahnesi. Behzad'ın (mızıka ile çaldığı) bitip tükenmeyen 'Valencia'sı sıkıcıdır. Sesli kısımlardaki konuĢmalar insana yeni hiçbir Ģey öğretmeyen beylik cümlelerden ibaret kalıyor.  Filmin harici manzaralarına ait fotoğraflar mükemmeldir. Ahmet Cezmi (Ar) ―Ġstanbul Sokaklarında‖ ve ―Kakçılarda‖ bize Avrupa ayarında bir operatör olduğunu ıspat etmiĢtir. Filmin en büyük kusuru senaryosunun tutarsızlığıdır. Esasen yer yer Ġstanbul Sokaklarında'yı andıran konu (hasta ana, iki düĢman kardeĢ motifi ve çobanın en sonunda sevdiğini araması gibi). Piyangonun mutlu son için bir araç olarak kullanılması ve beslemenin düĢtüğü kötü yoldan kurtulamaması daha etkileyici ve normal iken, mutlu son uğruna senaryonun normal akıĢının durdurulması bunda etkili olmuĢtur. Sait Köknar, filmin kötü kiĢisi olarak, burada da ―Ankara Postası‖nda olduğu gibi Dalya namıyla anılmaktadır. Filmin önemli bir özelliği Feriha Tevfik'in Türk sinemasına kazandırılması olmuĢtur. 1926 yılında Türkiye Güzellik Kraliçesi seçilen yüzü kadar sesi de güzel genç kız bundan sonra özellikle operet ve vodvil filmlerinde kendini gösterecek; tiyatro dıĢından gelen ve tiyatrodakl oyunculuk alıĢkanlıklarını bırakmayan birçok oyuncuya rağmen, bir sinema oyuncusu olarak Muhsin Ertuğrul‘un sanatına da alıĢılmadık bir hava getirecektir. (7 ġubat 1932, Cumhuriyet)


İstanbul Sokaklarında

ĠSTANBUL SOKAKLARINDA Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul

Oyuncular: Semiha Berksoy (Semiha), Bedia Muvahhit, Azize Emir (Semra), Perikles Gavrilidis, Talat Artemel (Talat), Hazım Körmükçü, Behzat Butak (Hancı Halil Ağa), Ġsmail Galip Arcan,

Görüntü Yönetmeni : Cezmi Ar, Nicolas (Miklos) Farkas

NiĢanyan, Periklis Gavrilidis, Gris NiĢanyan KONU: Rahmi ile Talat orta halli bir ailenin çocuklarıdır. Babaları ölmüĢ, anneleri hastadır. Böyleyken Rahmi, bir zamanlar ağabeyinin de sevmiĢ olduğu uygunsuz bir bar kadınıyla düĢüp kalkmakla; ona para yedirmektedir. Bu yüzden çalıĢtığı bankanın parasına bile el

Müzik : Hasan Ferit Alnar, Hüseyin Sadettin Arel

atmıĢ, ve belli bir tazminat ödemeye zorlanarak iĢinden ayrılmak zorunda kalmıĢtır. Bütün bu olanlara rağmen, bir gün Talat onu barda yine aynı kadınla yakalayınca, önündeki içki bardağını suratına fırlatır Ġçki daha önce bir garsonun sızması için bardağa koyduğu bir ilaç

Kurgu Muhsin Ertuğrul

yüzünden Rahmi'yi kör eder. Bu duruma üzülerek hasta anneleri de ölür. Ġki kardeĢ para bulmak umuduyla Bursa'daki dayılarına sığınmak isterler; ama dayıları ölmüĢtür. Onu

Yapım:

Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler (Türk-Yunan-Mısır Ortak Yapımı)

tanıyan bir hancı, Ġki genci himaye eder, uzunca bir süre onun hanında kalırlar. Bu arada hancının kızı Semiha, Rahmi'yle önce hissi, sonra da fiziki bir iliĢki kurar. Bir gün handa hırsızlık yapan

bir

yakalar

Talat.

yolcuyu

kaçamadan

Hırsızın

düĢmanlığını

kazanır. Hırsız iki yıl sonra hapisten çıkıp hana

gelerek

bir

para

meselesi

yaratarak iki kardeĢi birbirine düĢürür. Bu yüzden Talat bir misafirin beĢ lirasını çalarak

Rahmi'ye

vermek

mecburiyetinde kalır.

Para Talat'ın

üzerinde

zaman

bulunur.

Bir

için

tutuklanırsa da sonradan suçsuzluğuna inanılarak

salıverilir

Rahmi...

Artık

handa kalamazlar. Rahmi armonikasını boynuna asıp dokunaklı sesiyle Ģarkılar söyleyerek

Ġstanbul

sokaklarında

dolaĢarak dilenirler. Bir gün Mısırlı bir romancı

olan

Semira,

Ġstanbul'da

oturmakta olduğu evin penceresinden bu iki genci görür Rahmi‘nin söylediği acı

Ģarkıyı

duyar

Bunları

evine

çağırarak kendileriyle ilgilenir; geçmiĢlerini öğrenir. Aslında yakıĢıklı bir genç olan Rahmi'ye yakınlık duyar ve gerekli parayı vererek güzlerini açtırır. Bu yakınlık sevgiye dönüĢür ve evlenmeye karar verirler. Tam niĢan yapılırken Semiha kucağında Rahmi'den peydahladığı çocukla çıkagelir. Halil Ağa onu yanından sürüp çıkarmıĢtır. Semira'ya iki genci birleĢtirmek ve Rahmi'nin hikâyesinden bir roman çıkarmak üzere Mısıra dönmek düĢer.



► Filmin seslendirme iĢlemi Paris'teki Espinay stüdyolarında yapılır. Bu nedenle Ġstanbul Sokaklarında ilk film sayılır. Yani sessiz çekilip sonradan dublaj sistemiyle seslendirilmiĢtir.  M. Ertuğrul 1931 yılında ilk sesli, Ģarkılı Türk filmini izleyiciye sunar. "Ġstanbul Sokaklarında" adındaki bu film Dar-ül-bedayi kadrosunu barındıran, kimi sahneleri Mısır ve Yunanistan'da çekilmiĢ bir ortak yapımdır. Cumhuriyet Gazetesi yazarları, film içeriğinin vasat olduğu ama ses unsurunun filmi izlenebilir kıldığı yönünde çeĢitli yorumlarda bulunur. Bu melodramatik filmde Hasan Ferit Alnar‘ın bestesi olan Ģarkı kullanıldı. Körün dilenirken çalıp söylediği Ģarkının sözleri Ģöyleydi. Karanlık yollarda yorgun yürürüm. Dilenir, gezerim; hastayım, körüm Ne kadar uzadı yarap, ne kadar! Mezarıma giden karanlık yollar?‖ Ne var ki film karmaĢık ve ayrıntılarla yüklü senaryosu, yer yer teatral havasıyla tutarlı olmaktan uzaktı. Ancak ilk sesli film oluĢu ve melodramatik havasıyla geniĢ kitleler tarafından ilgiyle izlendi. ―Mevzu, fazla mübalagaya kaçılmıĢ tarafları rötüĢ edilmek Ģartı ile güzel intihap edilmiĢtir. Yalnız ne var ki, rejisörün iktidarı bu mevzuu sahneye koymak hususunda kafi gelmemiĢtir. (Ahmet Hidayet, Cumhuriyet, 2 Aralık 1931) (Agah Özgüç ―Türk Filmleri Sözlüğü 1. Cilt, s:31)

Darülbedayi Dergisi'nin 1931 tarihli 23. sayısında Seyirci imzasıyla yazılan "Ġstanbul Sokaklarında" baĢlıklı eleĢtiri yazısı: . Mecmuamız, on beĢ günden beri iki sinemada birden gösterilen ilk sesli Türk filmine alakadar olmayı bir borç bildi. San'atkar arkadaĢlarımızın vücude getirdiği bu filmi bir seyirci gibi karilerimize berveçhiati anlatıyor. Orta vaziyette bir aileye mensup olan iki kardeĢ mesudane bir hayat sürüyorlardı. Talat bir tüccarın yanında çalıĢır, Rahmi de bankada kasadardı. Bu hayat, mesut bir Ģekilde devam ederken Rahmi bir muganniyeye aĢık oldu. Bu kadının eskiden Talat'la da münasebeti vardı, buna rağmen Rahmi onu çıldırasıya seviyor ve onun için bütün aylığını Beyoğlu'nda sarf ettikten sonra bir de mühim miktarda borca giriyordu, hatta o kadar ki bankanın parasına bile bir vakitler el attı. Bir gün, banka bu hareketi haber alıyor ve Rahmi'ye (mecburen istifa ettirerek) tazminat verdiriyor. Zaten ailenin biriktirdiği para bu miktarı geçmediğinden, vaziyet fenalaĢıyor ve fakirane hayat yüz gösteriyor. Bunu haber alan Talat, fakirliklerine sebep olan bara gidiyor ve Rahmi ile muganniyeyi sarhoĢ bir halde buluyor, Muganniyenin Ģeriki olan bar garsonu Rahmi'yi dolandırmak için bardağına uyutucu ilaçlar atıyor. Bu vaziyeti gören Talat asabi bir Ģekilde Rahmi'nin masasına saldırıyor, birkaç dakika sonra iki kardeĢ arasında gittikçe ilerleyen bir kavga ve boğuĢma baĢlıyor ve bu döğüĢ esnasında Talat kardeĢinin gözüne içki dolu Ģampanya bardağı atıyor ... Bu hareket acı bir feryatla karĢılanıyor ... Zehirli içki Rahmi'nin gözüne geliyor. Rahmi amadır. ġimdi Talat panik içinde, onu teselli etmek isteyerek bardan dıĢarı çıkarıyor.



O mesut aile hayatı artık sönmüĢtür. Doktorlar büyük bir miktar para mukabilinde onu iyi edeceklerini söylüyorlar. Müteessir valide iki oğlunu dünyada bırakarak vefat etti. Talat Ģimdi para bulmak için her tarafa baĢ vuruyor. Bir ümidi var: Bursa'ya gidip zengin dayısının yanına iltica etmek. Fakat bir kaza neticesinde dayıları ölüyor ve serveti olan bir tek evi de yangında yanıyor. iki kardeĢ Bursa'da dayılarının adamlarından olan Halil Ağa tarafından misafir ediliyorlar. Aynı gece, bir hırsız Halil Ağa'nın parasını çalıyor. Fakat Talat yetiĢerek ondan parayı alıyor. Vaziyetlerinin fena olduğunu gören Halil ağa onları yanında alıkoyuyor. iki sene geçiyor. Halil ağa'nın kızı Semiha Rahmi'nin ama olmasına rağmen ona aĢık oluyor. Bir gün, bir misafir hana geliyor, bu misafir eski hırsızdır. Ve Talat'tan intikam almak için geliyor. Ve kancıkça 'kardeşine senin için 5 lira verdim' diye Rahmi'yi kandırıyor. Rahmi parayı istediği zaman Talat afallaĢıyor ve bunu bir münakaĢa takip ediyor ve Talat kardeĢini memnun etmek için bir yolcudan 5 lira çalıyor, yolcu polise haber veriyor. Polis de Talat ve Rahmi'yi arıyor, bunu gören Halil Ağa onları kovuyor. Talat hemen Rahmi'den parayı geri alarak kardeĢini kurtarmak için polise teslim oluyor. O zaman Rahmi kardeĢinin fedakarlığını anlıyor. Yalnız, fakir ama bütün vaktini Ģarkı söylemekle geçiriyor. Birkaç gün sonra Talat'ta hapisten kurtularak kardeĢine iltihak ediyor. Bu mevzu Ġstanbul'a gelmiĢ Mısırlı muharrir Semira Hanım'ı meĢgul etmeğe baĢlıyor. Hemen Rahmi'yi tedavi ettiriyor ve iyileĢtiriyor. Artık kardeĢine kavuĢabildi. Acaba eski saadetlerine kavuĢabilecekler mi? Ve bir ziyafette Semira Hanım, Rahmi'yi davetlilerine takdim ediyor. Bu esnada ziyafete kucağında bir çocukla bir genç kız da geliyor, bu Semiha'dır, çocukta Rahmi'nin öz evladıdır. Artık Semira Hanım düĢüncede, fakat vazifesini sonuna kadar ifa etmek istediğinden onları birleĢtirir ve bunu romanına mevzu yaparak Mısır'a döner. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)


Bir Millet Uyanıyor

BĠR MĠLLET UYANIYOR Senaryove Yönetmen: Muhsin Ertuğrul (Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu'nun eserinden) ―16‖, Yönetmen Yardımcısı: Nazım Hikmet, Necati ÇakuĢ Foto Direktörü:

Dâr-ül-bedayi (tiyatrocular) oyuncularından (Atıf Kaptan, Ferdi Tayfur, Mahmut Moralı, Hadi Ün, Hazım Körmükçü, Sait Köknar, Ercüment Behzat Lav) egemen olduğu dönemde ve bu oyuncularla çekilen Bir Millet Uyanıyor Muhsin Ertuğrul'un en önemli filmi kabul edildiği gibi, Türk sinema tarihimizin de ilk yüz akı filmlerimizden biridir. Ve ilk kez bir oyuncu halk içinde ünlenip öne çıkar. Bu oyuncu Yahya Kaptan rolüyle Atıf Kaptan'dır. Ertuğrul, Kaçakçılar'la çalışmalarını sürdürürken, İpek Film Şirketi de Nişantaşı'nda ilk sesli stüdyoyu kurup işlemlere başlar.

Cezmi Ar Dekor:

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Necati ÇakuĢ, Dekortlar: Vedat Ar, Ses Düzeni: Wilhelm Vedat Ar

Yapım:

Morhenn, Ses Sistemi: Tobis Klang, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Ġclal Ar, Oyuncular: Ferdi Tayfur (Feridun), Atıf Kaptan, NaĢit Özcan (Emir Eri Tilki), Emel Rıza (Nesrin

Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

öğretmen), Ercüment Behzat Lav (Yzb. Davut), Hadi Hün (yabancı subay), Kevser, Sait Köknar (Çeteci Fecep), Emin Beliğ Belli, (Hamdi Bey) Mahmut Moralı (Gizli Ajan), Muammer Gözalan (zaptiye), Palmira, Hikmet, Samiye, Behsat Butak, Feriha Tevfik, Hazım Körmükçü, Ġsmail Galip Arcan, Atıf Rıza Kaptan (Yahya Kaptan), Ferih Egemen Ġlk Gösterim: 7 Aralık 1932 Elhamra ve Melek sinemaları, Ġstanbul KONU: Olaylar, 15 Mart 1920 de baĢlar Anadolu da bulunan Kuvva-i Milliye‘ye mensup yüzbaĢı Davut ve emir eri Tilki, alınan bır Ģifre üzerine önce AkbaĢ Cephaneliğini basarak cephaneleri

Kuvva-i

Milliye‘ye

mal

eden

birliğe

katılırlar,

sonra

da

Ġstanbul‘da

görevlendirilirler. Kadınlara saldıran iĢgal kuvvetleri mensuplarıyla ilgili olaylarda, gizli bir el olumlu rol oynamakta; bunalan vatandaĢlara ve Milliscilere yardım etmektedir. Bir yandan da düĢmanla iĢbirliği yapmıĢ kimi

bahtı karalar: Said

Molla ve yaverlerden Feridun

hainliklerini sürdürürler. Simitçi olarak görülen bir ajan da Ġstanbul'daki Kuvva-i Milliye‘cilere haber getirir.

Davut ve emir eri. Beyoğlu'nda bir meyhanedeki tehlikeli durumdan yine o

bilinmeyen yardımcının eliyle kurtarıldıktan sonra, kendilerine verilen bir adrese bulunmak üzere Erenköy'e gideler.

ġaziye Moral (1903-1985)

Aynı gün okuldan çıkan öğretmen Nesrin'i Feridun görür ve ısrar ederek kız kardeĢi

Oyuncu 86 film

olduğu Nesrin'e tenha bir kırlıkta saldırmak ister. Davut'la Tilki rastladıkları bu saldırıyı önler; kızı

Cavide'nin de bulunduğu evlerinde çaya alıkoyar. DönüĢte kendisine refakat etmekte kurtarır ve evine götürürler. Bu ev, aynı zamanda Davut'un Ġstanbul'da bulunurken misafir kalacağı, daha da garip bir rastlantıyla, yıllardır görmediği annesinin son zamanlarda

―16‖ Kaynak kitaplarda senaryonun Tepedelenlioğlu‘nun eserinden uyarlandığı yazıyorsa da, böyle bir eser yoktur. Doğrudan film hikayesi olarak sinema için yazılmıĢtır. Tepedelenlioğlu tarafından yazılan bir ―sineroman‖ dır. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 43



tuttuğu evdir. Nesrin de, burada, annesiyle birlikte oturmakta olan çocukluğundan beri görmediği teyzesinin kızıdır. Davud Feridun'la kavga ederken cebinden hüviyetini düĢürmüĢtür. Bu belge ile içindeki izin kâğıdından Feridun, Davut'un kiĢiliğini öğrenir ve bunu bir silâh gibi kullanarak önce Nesrin'i ele geçirmek; sonra da Davut'u satarak Ġngilizlerden para sağlamak yollarını düĢünür. Nesrin'e gözdağı veren mektuplar gönderir. Sonunda, kız, Feridun'un randevusuna gitmek zorunda kalır. Orada, kendisine sarkıntılığa yeltendiği sırada, durumu anlayarak kızı izlemiĢ olan teyzesinin tabancasından çıkan kurĢunla Feridun ölür Nesrinle teyzesi çıktıktan sonra odaya giren Atıf Kaptan, çalan telefondan bunların hainlikleriyle ilgili bilgi edindikten sonra kimliğini açıklar ve telefonu kapatır. Ġstanbul'daki bütün gizli hareketlerde parmağı olan ve yardımcı durumunda bulunanın Yahya Kaptan olduğu böylece anlaĢılır. Feridun'un ve Sait Mollanın kullandığı Çeteci Recep, daha önce Feridun tarafından görevlendirilmiĢ olduğundan, bir gün ansızın. Davut'ların evini basar ve Davut'la Tilki'yi beraberinde sürükleyerek ve dipçikleyerek götürür. Bu sırada Yahya Kaptan ve adamları yetiĢerek Davut'la Tilki'yi kurtarır. Daha sonra da bunlar Adapazarı'nda Yahya Kaptanın misafiri olurlar.Simitçi ajan yaralı bir durumda köye gelerek baskına uğrayacaklarını haber veri r.

Ancak

geç

kalmı Ģtı r.

Kuvva -i

Ġ nzi bati ye'ciler

köyü

sararlar.

Tilki gizli bir belgeyle köyden uzaklaĢır. Recep ve yardımcılarının bulunduğu koruluğa yaklaĢıp bir at çalıp kaçarken görülür, izlenirse de attığı bir el bombasıyla kendisini izleyenleri öldürür ve kurtulur. Ancak Adapazarı'nda, köydeki Milliciler tutulur. Yahya Kaptan, su içerken kahpece öldürülür. Davut ve arkadaĢları kurĢuna dizilirlerken «YaĢasın Ġstikla‖l diye bağırırlar. Bunu duyan görevli müfreze de onlara katılır. Artık her yandan asker derlenmekte; Milli Ordu kuvvetlenmekte ve genel taarruz günleri yaklaĢmaktadır. Davut'la Tilki de bu ordunun birer bireyi olarak cephede savaĢırlar. Filmin sonunda büyük taarruz ile ilgili belgeseller gösterilir ve Ġzmir'in alınıĢı ile zaferin kesinleĢtiği vurgulanırken; bir yerde de Davut'la Nesrin'in zaferden sonra mutluluk içinde birbirlerine sarılmalarına tanıklık ederiz. Senaryonun kısa zamanda ve ayrıntılı olarak yazılmıĢ olması yüzünden çok büyük tutarsızlıklara düĢüldüğünden, filmin sinema değerini oldukça zedelemiĢtir. Buna karĢılık, filmde ġehir Tiyatrosu oyuncularından baĢka dıĢarıdan da oyuncu kullanılmıĢ olması bir yenilik getirmiĢ; özellikle gerçekten grafik değeri olan ve iyi kurgulanmıĢ sahneler filmin değerini arttırmıĢtır. Bazen yakın plândan ya da ayrıntılı plândan gerçekleĢtirilmiĢ çekimler de filmin olumlu yönlerindendir. Filmin sonuna eklenen KurtuluĢ SavaĢına ait belge filmleri, Ertuğrul'un Zafer Yollan adıyla Kemal Film döneminde Cezmi Ar‘la çektiği dökümanterlerden alınmıĢtı. Sonradan KurtuluĢ SavaĢı konulu Türk filmlerinin hemen tümünde son sekansın belge filmleri ile donatılması yöntemi ilk kez Bir Millet Uyanıyor'da gerçekleĢtirilen bu deneyin kalıntısıdır. Bu bakımdan film, «prototype» oluĢturmuĢtur.



Denebilir ki, Muhsin Ertuğrul bu filminde Rusya'da gördüklerini kısmen gerçekleĢtirebilmiĢ gibidir. Bu yüzden ―Bir Millet Uyanıyor‖, onun filmolojisinde anılmaya değer üç filminden biridir. Filmin görüntü değeri ve sanat yöntemlerinin kullanılıĢı bakımından bir değerlemesini yapabilmek için Ģu gözlemlerimizi kaydedelim: — Bu filmde, diğer filmlere bakınca, hareketlilik ve kurgu daha iyi... — Bu durum açık hava sahnelerinde daha çok görülüyor; gerçekten bu gibi sahneler tiyatro öğelerinden daha çok arınmıĢ bir durumda... — Oyuncuların hepsi tiyatrodan değil... Bunun sonuca etkisi çok. Ama bu filmde tiyatrodan gelen oyuncular yer yer daha baĢarılı. — Dekorlu sahnelerde, tiyatro havası daha çok egemen. Yahya Kaptanın Adapazarı'ndaki evinde dekorların sallanması kötü etki yapıyor. — Adapazarı‘nda Millicilerin kurĢuna dizilmek üzere, «müfreze ile kıĢlada karanlık bir pasaj dan gün ıĢığına çıkıĢlarını gösteren sahne iyi.. Ancak Davut dıĢında ötekilerin gözleri bağlı olarak sağlam adımlarla yürüdüklerinin gösterilmesi anlamsız. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması) ► ―Filmin En kuvvetli sahneleri, Yahya Kaptan‘ın (Atıf Yılmaz) ölümü, düĢmanların Ġstanbul‘u terki ve bilhassa ―AteĢ‖ emrini aldıkları halde bir türlü dostlarına ateĢ edemeyen ve nihayet kucaklaĢarak ―Ġnkilâp‖ diye bağırdıkları sahnelerdir.‖ (Cihat Muammer, Hollywood Dünyası, s.39. 14 Kanuni evvel 1932) (Agah Özgüç, a.g.e ) ► Ordunun da büyük desteğiyle gerçekleĢtirilen film, KurtuluĢ SavaĢı sırasında, hem Anadolu'da hem de Ġstanbul'da düĢmana karĢı savaĢ veren bir grup vatanseveri konu alıyordu. Daha sonra çevrilecek KurtuluĢ SavaĢı filmlerine örnek teĢkil ettiği ileri sürülen ―Bir Millet Uyanıyor‖, güçlü oyuncularıyla dikkat çekmiĢti. Fakat filmin senaryosunun kısa süre içinde yazılması, bir takım sinemasal zaaflara yol açmıĢtı, Filmin günümüze kadar ulaĢmıĢ bir kopyası mevcuttur. Fakat kopyanın eksik olması filmi değerlendirmeyi zorlamaktadır. Film hakkında çeĢitli dergi ve gazetelerde bir takım yazılar yayınlanmıĢtır. Bunlardan ilginç sayılabileceklerden bir tanesi 17 Aralık 1932 tarihli Türkspor adlı dergide, "Diskçi" imzasıyla yayımlanan bir yazıdır. KurtuluĢ SavaĢını anlatan filmin söz konusu savaĢta yaĢananlar ve olup bitenler çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtip Ģu görüĢler ileri sürülmüĢtür: "Bütün bunları nazarı itibara almaz da (bir millet uyanıyor) iyidir ve yahut muvaffak olamamış bir eserdir, derken onu bir hafta evvel gördüğümüz veyahut bir hafta sonra aynı perdede göreceğimiz bir Amerikan veya Alman film ile mukayese edersek alacağımız netice tabii aleyhte olacaktır. Yalnız düşünmeli ki o gördüğümüz veya film Amerika‟nın muazzam film sanayinin bilmem kaç bininci eseridir. Bir millet uyanıyor ise Türk sesli filmciliğinin daha ilk çiçeği." Bu eleĢtiri Türk filmlerini değerlendirirken hangi ölçütleri temel almak gerektiği konusunda 1930'lardan gelen çarpıcı bir örnektir. Türk filmlerini Batılı örneklere göre mi yoksa kendi Ģartları içerisinde mi değerlendirmek gerektiği tartıĢması o günlerden beri devam etmektedir.(Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında eleĢtiri‖ syf, 31)


Cici Berber

CĠCĠ BERBER Yönetmen:

Güldürüler, vodviller ve operet türü filmlerin yılıdır. Muhsin Ertuğrul, Karım Beni Aldatırsa, Söz Bir Allah Bir ve Fena Yol adlı filmlerini gerçekleştirir. Fena Yol, Türk sinemasının ikinci ortak yapımıdır (Türk-Yunan). Bu ara Ertuğrul; Mümtaz Osman takma adıyla senaryo çalışmaları yapan Nâzım Hikmet'le birlikte Cici Berber'i yönetir. Nâzım Hikmet'in kısa öykülü film çalışması Düğün Gecesi/ Kanlı Nigâr'dan sonra Dâr-ül-bedayi oyuncularından Hazım Körmükçü'de Yeni Karagöz'le yönetmenliği dener.

Muhsin Ertuğrul Senaryo: Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla) Müzik: Mesut Cemil Rey Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım:


Yönetmen Yardımcısı: Kemal Necati ÇakuĢ, Dekor ve Giysiler: Vedat Ar, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Oyuncular: Muammer Karaca (RuĢen), Ferdi Tayfur (Selim), Ġsmail Galip Arcan (Cici Berber), ġevkiye May (Süheyla), Mahmut Moralı (Niyazi), Necdet Mahfi Ayral (Patavanya Sefiri), Hadi Hün (Gazete yazı iĢleri md.), Ġhsan Garan, Eyüp Sabri (sefirin 1. Katibi), Melek Tayfur, Ferih Egemen, Muvavfak Ġhsan Garan (Gazeteci), ġayeste Ayanoğlu, Zozo Dalmas (Eleni) , Ferih Egemen (kovulan çırak), ġayeste Ayanoğlu (manikürcü kız), Ġlk Gösterim: 29 Kasım 1933, Melek Sineması, Ġstanbul KONU: Gazeteci Selim bir röportaj konusu çıkarmak üzere Beyoğlu'nda lüks bir berber dükkanına girer. ―Cici Berber‖ adıyla tanınan dükkan sahibinin özel hayatına karıĢtıkları için gazetecilere düĢman olması kadar, kasada oturan kızının güzelliği de ilgisini çeker. Bir yolunu bulup dükkana çırak olur. Eleni ile Selim seviĢmektedirler. Kıza kalfalardan RuĢen de tutkundur. Ama Eleni'nin Selim‘i sevdiğini görerek, arkadaĢlık adına bu sevgiden elini çeker. Selim, RuĢen ve Eleni üçlü bir arkadaĢlık kurarlar; birlikte gezerler hatta sesi güzel olduğu için RuĢen, Selim adına kıza serenatlar söyler. Bir gece basın balosu verilir. Eleni, babası

ġevkiye May (1914-1973) Oyuncu 11 film

uyuduktan sonra, Selim ve RuĢen'le gizlice baloya gider; orada neĢelenir, Ģarkılar söyler. Ama biraz sonra uyudu sandığı babası da, yanında güzel bir kadınla baloya gelir. Gençler kaçarlar. Yalnız Selim'i baĢka bir gazeteci arkadaĢı durdurarak, baloda bulunan Patavanya sefiriyle görüĢmesinin gazeteden telefonla istendiğini söyler. Selim mecburi olarak baloda kalır ve ustası ile karĢılaĢır. Bu sırada ondan tuvaletine çok düĢkün görünse de, sefirin bıyıklarının kusurlu olduğunu öğrenir. Bu kusurlu bıyığı düzelterek çekingen sefirle dostluk kurup görüĢme sağlayan Selim, biraz da arkadaĢının boĢboğazlığından, gazeteci olduğunu ustasına belli eder. Gazeteci düĢmanı Cici Berber, Selim'i kovmak isterse de; baloya

―


Cici Berber

getirdiği metresiyle çekilen bir resminin eĢine gönderilmesi ihtimali kadar, gazetecilerin kimi ihmali gösterilerinden de çekinerek, sonunda Selim'i hem dükkanına, hem de damatlığa kabul eder. Cici Berber, özellikle Ġsmail Galip'in çizdiği baĢarılı kompozisyon rolü ile, çok tutulan bir müzikli komedi opereti. (ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)  Bir aĢkın operet türünde hikaye edildiği bu filmde Muammer Karaca, her sabah dükkanı açarken söylediği Ģarkılarla, Ġsmail Galip Arcan ise ses ve kıyafetiyle filme büyük katkı sağlamıĢlar, Zozo Dalmas'ın okuduğu Ollandezou'nun "To Yelekaki" (Yelekçik) adlı Ģarkı ise çok beğenilmiĢ. RuĢen kalfanın her sabah söylediği Ģarkı Ģöyledir; (Prof.Dr.Alim ġerif Onaran) Her sabah kargalar kahvaltı etmeden Son sarhoĢ sallanıp eve gitmeden Açarım ben dükkanı Dükkanın içinde dev gibi yürürüm Ne yana baksam ben yarimi görürüm Bilerim ben ustura TıraĢcı deme bana ey sevgilim Bilirsin ben tıraĢçı değilim, sanatımız berberlik.

Düğün Gecesi

DÜĞÜN GECESĠ / Kanlı Nigar Senaryo ve Yönetmen: Nazım Hikmet Ran

Oyuncular: Halide PiĢkin, Kavuklu Ali, NaĢit Özcan, Fahri, Hazım Körmükçü, Zenne Necdet Konu: Bir ortaoyununun ―17‖ öyküsü anlatılmaktadır. Diğer adı da ―Kanlı Nigar‖ olarak

Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

17‖ ORTAOYUNU, geleneksel Türk Tiyatrosu diye adlandırılan halk tiyatrosu geleneğini sürdüren (kukla, meddah, Karagöz) seyirlik oyunlarının bir bölümü; pek çok bakımdan Karagöze benzediği halde canlı oyuncularla sunulduğu için özellik gösteren seyirlik oyunu, iki önemli kiĢisinden PiĢekâr ve Kavuklu üzerinde geliĢen oyundur. Ortaoyunu, yuvarlak, çepeçevre seyircilerle kuĢatılmıĢ bir alanda sergilenir, Oyuncuların giyim kuĢamlarını koydukları sandık pusat, pusat odası diye anılır. Çoğunlukla oyun yerinin yakınında, bitiĢiğinde bir çadır ya da perdeyle kapatılabilecek bir yer yapılarak oyuncuların soyunup giyinmeleri sağlanır….


Düğün Gecesi / Kanlı Nigar

sinema literatürümüze geçen Nigar'ı, altı yaĢında köyünden ve tarlasından ayırıp Ġstanbul`da zengin bir Konağa verirler. Nigar 13 yaĢında iken Konağın sahibi tarafından tecavüze uğrayıp sonrada sokağa atılır. BaĢından bir sürü acı olaylar geçtikten sonra, yaĢamını sürdürmek için yanına aldığı bir kaç kızla erkekleri eğlendirerek geçimini sağlamaya baĢlar. Nigar, kendisini iğfal eden Agâh efendiyi bulur ve onu oyuna getirerek; suçunu ve gerçekleri itiraf ettirmek ister. Ama onu bekleyen bir sürü zorluk ve sürprizler vardır. Filmin senaryosu‖ Kanlı Nigar‖ oyunundan esinlenerek Nazım Hikmet tarafından yazılmıĢtır. Aslında Kanlı Nigar‘ın ne zaman yazıldığı

belli değil, ancak tuluat ustaları: Salihler, Kel

Hasanlar, Abdiler, NaĢitler ve Dümbüllüler gibi; bu ve benzeri oyunları, Karagöz Perdesinde ve Orta Oyunlarında yaĢatarak günümüze kadar getirdiler. Oyununu daha sonraki yıllarda yeniden ele alan yazar Sadik ġendil, Kanlı Nigar'i Epik bir tarzda yazarak çağımıza uyarladı. Not: Film aynı isim altında Senaryosu ve rejisi Osman F. Seden‘e ait olmak üzere 1966 yılında tekrar filme çekilmiĢtir. ―Kanlı Nigar‖ Filmi daha sonraki yıllarda 1955 ve 1981 yıllarında tekrar

Nazım Hikmet Ran (1902-1963) senaryo 18, yönetmen 5

filme aktarılacaktır. Bunlardan 1955 yılında yönetmen Settar Körmükçü‘nün rejisi ve Osman F. Seden‘in senaryosuyla çekilen film adından dolayı 23.12.1954 tarih ve 282 nolu kararla sansüre uğramıĢ ve ―Karagöz- Hacivat‖ adı ile beyaz perdede seyirciyle buluĢmuĢtur. 1981 yılı yapımı olan ―Kanlı Nigar‖ ise, Sadık ġendil‘in kaleminden Orhan Aksoy‘un senaryosu ve Memduh Ün‘ün rejisiyle üçüncü kez seyirciyle buluĢmuĢ olacaktır.

. Fena Yol / ”O Kakes Dhremos”

FENA YOL/‖O Kakos Dhromos‖ Filmde, Ġstanbul'da temsiller vermekte olan Yunan Kiveli

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Senaryo: Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla, Gregorios Ksenopulos'un bir romanından )

Tiyatrosu'nun oyuncularından yararlanılmıĢ ve bu nedenle Film Rumca sözlü-Ģarkılı çekilen ilk Türk-Yunan Ortak yapımı olmuĢtur. Bu filmin yapılıĢında Nazım Hikmet‘in büyük rolü vardır. Ġlk Göstrerim: Mart 1933, Melek Sineması, Ġstanbul Oyuncular: Necdet Mahfi Ayral, Marika Kotopuli (Kristina),

Müzik:

Kiveli, (Hrisula) Giorgios Papas, Gavrilides, Dimitri Murai, Sotiri Yetrudi


Giorgios Papas,

Theodorides

Yapım: Ġpek Film Stüdyoları (Türk-Yunan Ortak Yapımı) C. Helmis, C. Théodoridis

PiĢekâr, oyunun sahneye koyucusu, yöneticisi, bir bakıma yazan, baĢ oyuncusu olduğu için oyunu yönetmek, yürüyüĢünü değiĢtirmek oyunculara iĢlerini bildirmek gibi görevleri vardır Oyunda zurnanın çaldığı PiĢekf havasıyla PiĢekâr gelir, halkı selamladıktan sonra zurnacıyla konuĢarak oyunun adını bildirir. Bundan sonra zurna Kavuklu havasını çalar, Kavuklu ile arkasında kendi gibi giyinmiĢ cüce ya da kanbur, Kavuklu arkası gelir…. …..Yeni Dünya denilen ev dekorunda ise zenne takımı PiĢekâr aracılığıyla ev arar, bulduklarına yerleĢirler. BitiĢ bölümünde PiĢekâr oyunu sonuçlandırırken seyirciden özür diler, gelecek oyunun adını ve yerini duyurur. Seyircilerin oyunu rahatça izlemeleri için önde olanlar yere çömelir, ikinci sıra iskemlelere oturur, arkadakiler ayakta kalırlar. (Kyn: Metin And, 1969, Bilgi yayınevi)


Zante Adası

Kristina

(d. 20 Kasım 1901, nüfusta

için

ö. 3 Haziran 1963, Moskova)

yaĢamıĢ olan dünyanın en büyük Ģairleri arasında anılmıĢtır. Eserleri birçok dile çevrilmiĢtir. Mezarı halen Moskova'da

çalıĢmaya

köyün

kullandığı olmuĢtur. Hatta

adı 20. yüzyılın ilk yarısında

çok

mecburdur.

iĢi gücü yoktur. Bütün zamanlarını

yıllarda Orhan Selim adını da

Uluslararası bir üne ulaĢmıĢ ve

Hrisûla...Kristina

para kazanmaktadır. Binaenaleyh

Gözlü Dev"dir. Yasaklı olduğu

Ģiirinin önemli isimlerindendir.

ile

pekala ailesini geçindirecek kadar

"Güzel Yüzlü Şair" veya "Mavi

uygulayıcısı ve çağdaĢ Türk

adasında

Hrisûla'nın babası ise bakkaldır ve

Türk Ģair ve oyun yazarı. Lakabı

Türkiye'de serbest nazımın ilk

Zante

çirkindir. Ailesi de fakirdir. Onun

kaydı 15 Ocak 1902[, Selanik -

Orhan Selim imzasıyla çıkmıĢtır.

Yunanistan'ın

birbirleriyle samimi iki genç kız var:

Nâzım Hikmet Ran

― İt Ürür Kervan Yürür” kitabı

Fena Yol / ”O Kakes Dhremos”

delikanlıları ile âĢıkdaĢlık

etmekle geçirir. Kristina arkadaĢının bir sıra aĢifteliklerine Ģahit olur. Hrisûla evvelâ berber kalfası Menegis ile seviĢir. Sonra da Patraslı bir zengin olan Aleksopulos'un metresi olur ve nihayet Kristina'nın kardeĢi Nikos ile kaçar. Bu iĢler Kristina için fena misal teĢkil eder. ArkadaĢını kıskanan Kristina da öteki gibi fena yola sapacaktır. En güzel elbiselerini giyip sokağa çıkar ve saatlerce kendisine âĢık arar. Fakat zavallı çok çirkin olduğu için kimse dönüp yüzüne bakmaz. Yalnız bakkal çırağı Yani, kendisine acıdığı için ona evlenme teklifinde bulunur. Halbuki Kristina bir kocaya değil, bir sevgiliye muhtaçtır. Bir gün köyün kilisesinde dua ederken Hrisula'yı Ģık ve genç bir adamla beraber görür. O zaman anlar ki arkadaĢı kardeĢiyle de oturmamıĢ, bırakıp kaçmıĢ ve bu son aĢıkıyla beraber yaĢamaya baĢlamıĢtır. Ancak o vakit hakikat kafasına dank eder. Kendi kendine :

bulunmaktadır. Türkiye Komü-

<< Demek ki bazı insanlar gürültülü, debdebeli bir hayat yaĢamaya memur, diğerleri ise

nist Partisi (TKP) üyesi olup ayrı

mütevazi kalmaya mecbur bir Ģekilde yaratılmıĢlardır>> der. Bunun üzerine Yani ile evlenir,

ayrı toplam 11 davadan yargı-

talihine boyun eğer.

lanmıĢtır.

Ġpek Film Stüdyosu'ndan ve Ġstanbul'da o sırada temsiller vermekte olan Kiveli Tiyatrosunun oyuncularından yararlanmak için Kotopulf nin eĢi C. Helmis ve Kiveli'nin eĢi C. Theodroidis'in

Eserleri birçok ödül almıĢtır. Türkiye'deki yaĢamının çoğunu hapiste geçirmiĢ daha sonra

gerçekleĢtirdikleri bu film, Yunanistan'da çok tutunmuĢ olan Ksenopulos'un romanından uyarlanan bir senaryodan Rumca olarak filme alınmıĢtır.

(ONARAN Prof. Dr. Alim ġerif

"Muhsin Ertuğrul'un Sineması)

Moskova'ya gitmiĢ ve Türk vatandaĢlığından çıkarılmıĢtır. Nazım Hikmet,1938'de cezaevine girmiĢ ve Ģiirleri yasaklanmıĢtır. Türkiye'de ancak ölümünden iki yıl sonra 1965'te

Not: Yunan adası Zante hem tarih açısından hem de doğallık açısından zengin. Ġonia Denizi'nin üçüncü büyük adası olarak bilinen Zante'de tavernalarda söylenen müzikal hikayeler, tarihi Ģarap mahzenleri, sarkıt ve damlataĢlarla bezeli mavi mağaraları keĢfetmeniz mümkün. Gençlerin sokak ortasında cinsellik yaĢadığı söylenen ada Ģiirin, Ģarkının ve aĢkın adası olarak da biliniyor.

Ģiirleriyle yeniden önem kazan-

Zamanımızda ise; Ġngiliz The Sun gazetesi, "Yunanistan"da FuhuĢ Adası" haberiyle yapılanla-

mıĢtır.

ra toplumun tepkisini ortaya koydu. Zante adlı adada küçük yaĢta kızların fuhuĢ batağına saplandığı yazılmakta. The Sun'ın haberine göre, geçmiĢte ailelerin tatil yaptığı sakin bir balıkçı kasabası olan Yunan adası Zante'nin caddeleri, sokakları ve meydanları artık sarhoĢlar ve küçük kızları kullanmak için fırsat kollayan yetiĢkinler nedeniyle adeta bir fuhuĢ batağına döndüğü belirtilmekte. Gençlerin sokak ortasında sarhoĢ olup cinsel iliĢkiye girdiği belirtilen haberde, Ģikayet edilen bir diğer konu ise taciz… Ġngilizler yaĢları küçük kızların sarhoĢ edilip cinsel iliĢkiye ikna edilmelerini bir çeĢit tecavüz olarak yorumluyor. (www.spordasondakika.com/yunan-ask-adasi-zante-16-eylul-201-26689h.htm)


Karım beni Aldatırsa

KARIM BENĠ ALDATIRSA Oyuncular: Feriha Tevfik Negüz (FatoĢ), Halide PiĢkin (Nadiye), Hazım Körmükçü (Salih Reis),

Yönetmen:

Vasfi Rıza Zobu, Muammer Karaca (Muammer), Ġsmail Galip Arcan (Abdullah), Bedia Muhsin Ertuğrul

Muvahhit (Belma), Behsat Butak, Ercüment Behzat Lav (Avni), Sami Ayanoğlu, Refik Kemal Arduman (Nuri), Zeki Alpan

Senaryo: Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla)

► 1933 yılına geldiğimizde Muhsin Ertuğrul filmi Türk Sineması'nda bir ilki teĢkil eder. "Karım Beni Aldatırsa" büyük ilgi gören ilk operet filmimizdir. Bu sayede Ertuğrul'un sinema anlayıĢını oluĢturan vodvil uyarlamaları, ve yabancı film yararlanmalarından sonra operetlerde bir tür olarak yerini alır

Eser ve Müzik: Muhlis Sebahattin Ezgi ―18‖

Konu: Salih Kaptan, Moda'da, bir deniz sporları dershanesi açar. Belma isminde bir de karısı var. Dershanenin kürek hocası Orhan'dır. Dershaneye kadınlar hemen yalnız Orhan


için gelirler. Belma da Orhan'a âĢıktır. Bir gün ġadan'ın niĢanlısı FatoĢ, bu mektebe gelir. Cezmi Ar

Amcası Avni tarafından buraya yazdırılır. Kürek derslerinde FatoĢ Orhan'ı sevmiĢtir. Bir gün ders verilirken FatoĢ küreği denize atar ve iki genç Hayırsızada'ya sürüklenir. Burada tatlı,


heyecanlı ve aĢk dolu bir gece geçirirler.

―18‖ Muhlis SABAHATTĠN (1889-1947) Muhlis Sabahattin Ezgi, 1890 yılında Adana'da sürgünde doğar. Sürgünün nedeni, Abdülaziz'in baĢmabeyincisi olan babası HurĢit Bey'in, Abdülhamit'in tahta çıkmasıyla Ġstanbul'dan uzaklaĢtırılmasıdır. Çocukluğu Drama ve Selanik'te geçen Muhlis Sabahattin, eğitimini Galatasaray Lisesi'nde tamamlar. Evdeki sazlı sözlü sohbetlerde kulağına dolan alaturka müziğin yanına, okul yıllarında piyano hocasının katkısıyla alafranga müzik kültürünü de ekler. Böylece o yıllarda Batı müziğine ilgi duymaya baĢlar. Politik, ateĢli bir gazeteci Ġkinci MeĢrutiyet'in ateĢli yıllarında Muhlis Sabahattin politik bir gazeteci kimliğine sahiptir. Gazeteciliğin yanı sıra, üyesi olduğu, Ġttihat ve Terakki Fırkası dıĢında kalan Jöntürk çevresinin kurduğu Osmanlı Demokrat Fırkası'nın genel sekreterliğini de yürütür. Genç yaĢına rağ-

Muhlis Sabahattin Ezgi (1889-1947) Bestelediği çok sayıdaki sahne yapıtıyla bu alanda en verimli Türk bestecilerden biri sayılan Muhlis Sabahattin Ezgi, 1890'da, Abdülaziz' in baĢ mabeyincisi olan babası HurĢit Bey'in sürgüne gönderildiği Adana‘ da dünyaya geldi. 10 ġubat 1947 tarihinde Ġstanbul‘da öldü Muhlis Sabahattin, babasının ölümünden sonra ailesiyle Selanik'e göç etti ve ilk bestesini on bir yaĢındayken burada yaptı. Ailenin Ġstanbul'a dönmesine izin verilince Galatasaray Sultanisi'ne girdi (1904) ve piyano dersleri almaya baĢladı. MeĢrutiyetin ilanından (1908) sonra siyasete atıldı, gazetecilik yaptı.

men otoriter ve etkileyici karakteriyle dikkat çeken Muhlis Sabahattin'in yaĢamı boyunca gözünden düĢürmediği monoklu, Ģık giyiniĢi, yüksek perdeden konuĢması daha o günlerde belirleyici özellikleri arasındadır. Bu ateĢli gazeteci, hükümete karĢı yazıları yüzünden kovuĢturmaya uğrayınca Avrupa'ya kaçar. Yalnızca ülke değil, meslek de değiĢtirerek. Müzik bilgisi ve piyanodaki ustalığı, yolunu Avrupa'ya kaçan diğer müzisyenlerle kesiĢtirir. Kurdukları grupla çıktıkları Avrupa turnesinin ardından Amerika'ya göçerler. Muhlis Sabahattin, bu gurbet yıllarının ardından mütareke döneminde vatanına döner. Sürgün dönemi bitmemiĢtir, Ġstanbul'a uzak bir köyde yaĢaması Ģart koĢulur. Küçüklüğünden beri en çok korktuğu Ģey baĢına gelmek üzeredir: Ölmeden unutulmak. Unutulmamak için verdiği ilk uğraĢı olan politikayı tamamen terk ederek, kendini ona ölümsüzlüğü armağan edecek yeni uğraĢına kadar: Politikadan Operete "Muhlis'in Çocukları" adıyla kurduğu operet topluluğu, 1930'lu yıllarda büyük baĢarı kazanır. Bir süre sonra "Süreyya Opereti" adını alan bu topluluk, Kadıköy'deki meĢhur Süreyya PaĢa Tiyatrosu'nda temsillerini sürdürür. AyĢe, Asaletmaap, Gülfatma, Monbey gibi birbiri ardına sıralanan operetlerin kadrosunda ; Suzan Lûtfullah, Lûtfullah Sururi, Celal Sururi, Muammer Karaca, Toto Karaca, Avni Dilligil, Ömer Aydın ve orkestrada Muhittin Sadak gibi, Türk operet tarihinin en değerli isimleri bulunmaktadır. Operetlerin kazandıkları baĢarılar üzerine, Sahibinin Sesi ve Columbia Ģirketleri üst üste plaklarını yayınlar. Özellikle "AyĢe" opereti, Suzan Lûtfullah adının duyularak sevilmesine, Muhlis Sabahattin'in "Operet Kralı" olarak kabul edilmesine ve "Muhlis'in Çocukları"nın halk arasında tanınmasına neden olur.


Ġttihat ve Terakki yönetimine karĢı tutumu nedeniyle kovuĢturmaya uğradı ve Avrupa'ya kaçtı. Bir süre sonra Ġstanbul'da oturmaması koĢuluyla dönüĢüne izin verilen Muhlis Sabahattin, Ġstanbul yakınında bir köye yerleĢti ve bundan sonra yalnız müzikle ilgilendi. ilk opereti Çaresaz'ı 1917' de besteledi. Bunu çok sayıda operet ve revü parçası izledi. Müzikli oyunlar yazdı ve yönetti. Operetlerinde daha çok Türk müziği makam ve usullerini çok sesli müziğe uygulayan Muhlis Sabahattin, kimi zaman da her iki müziğin ses yapısını bir arada kullandı. Muhlis Sabahattin, en ünlü operetlerinden olan AyĢe, Çaresaz, Kerem ile Aslı, Efenin AĢkı ve Gülfatma operetlerinin ―ihtiva ettikleri milli motifler itibarı ile‖ özel bir değere sahip oldukları ve yazdığı eserlerin Türk musikisine armoni uygulanması yolunda önemli ipuçları içerdiği düĢüncesindeydi. Döneminin eleĢtirmenleri ise, Muhlis Sabahatin'in eserlerinin Türk müziğinde gerçekleĢmesi arzu edilen modernleĢmenin herkesçe benimsenen örnekleri olduğu düĢüncesinde birleĢiyorlardı. Klasik Türk müziği formlarında da besteler yapan Muhlis Sabahattin'in en tanınmıĢ besteleri arasında ―Bahar geldi gül açıldı‖ (Hicazkar), ―Dün gece saz meclisine neden geç geldin‖ (Nihavend), ―Pencerenin perdesini açbana göster yüzünü‖ (Hicaz), ―Hatırla ey peri o mesut geceyi‖ (Nihavend) sayılabilir. Birçok fantezisi ve operet Ģarkısı, kendi yönetimindeki orkestra eĢliğinde Münir Nurettin Selçuk, Fikriye Hanım, Seyyan Hanım gibi sanatçılarca plağa kaydedilen Muhlis Sabahattin' in, kentli çaldığı piyano eĢliğinde solo plak kayıtlan da vardır. Kaynak: ata.boun.edu.tr


ġadan ve Avni meraktadırlar. Bir balıkçı kayığı sevgilileri geri getirir. Artık FatoĢ eski niĢanlısını unutmuĢtur. Orhan Belma'yı baĢından atmak için aynı dershanede masaj hocası ve süt kardeĢi Nuri'yi Belma'ya gönderir. Belma, bu haberle baygın bir halde Nuri'nin kucağına düĢtüğü sırada Salih Kaptan odaya girer ve onlara Ġstanbul usulü bir ceza tertip eder; Yani birbirine nikâhlanmaya kalkar. Muammer ismindeki bir gemici bu hareketi hoĢ karĢılamaz ve intihara kalkıĢır. Bir taraftan gerek Belma'nın ve gerekse FatoĢ'un hareketleri, kadın iĢlerini tahkik eden Ģirketin adamı Abdullah tarafından tahkik olunur. Abdullah'a kotra da cebren baĢka bir dosya yaptırarak Belma'yı iĢten tenzih ederler. Ve nihayet Salih Reis, Abdullah'ın raporunu okuyunca karısının masumiyetine inanır ve onu affeder. Orhan ile Fatma da evlenir ve bu mes'ut evlenmeyi tes'it için bir deniz tenezzühüne sürdürülürken film biter. Karım Beni Aldatırsa, aslında Fransız vodvillerinden esinlenmiĢ bir komedidir. Muhlis Sabahattin'in müziği ile donatılarak bir müzikal komedi ya da operet haline sokulmuĢtur. Filmde baĢrolleri Ercümend Behzat ve Feriha Tevfik paylaĢmıĢlardır. Fakat gerçek baĢrolü oynayan Hazım Körmükçü'dür. Sinemada olduğu kadar tiyatroda da baĢarılı olan sanatçı, bu operetle bütün Türkiye'de sinema oyuncusu olarak kendini tanıtmıĢ; filmde gerçekten tutarlı bir kompozisyon rolü üstlenmiĢtir filmin senaryosu her zamanki gibi tutarsız olmak ve -teferruat uğrunda esas kaybolmak- durumunuzda bulunmakla birlikte; gerek fotoğraflarının güzelliği, gerekse müziğinin operete uygun niteliği, bu eksikliği hafifletme yolunu açmaktadır. Gerçekten Modada ve Hayırsız ada Yassıada'da parlak bir güneĢ altında çekilen fotoğrafların değeri yanında Muhlis Sabahattin'in tatlı ve cana yakın müziğinin Feriha Tevfik, Hazım, Muammer, Ercüment Behzat, Bedia Muvahhit, Vasfi Rıza ve Refik Kemal tarafından söylendiğini iĢitmek, o günün seyircisi için bir zevk olmuĢ; -Kalbim AteĢten ġarkıları Çalan Sazdır- (Kalbimin Rüyası), «Aldatırsa Beni Karım», «Yaparım Hara-Kiri» ve «Sinirlerim Yoktur- Ģarkıları o günlerde dillerden düĢmeyen nağmeler olmuĢ; hele eĢsiz güzellikteki «Balıkçılar- korosu, büyük bestecinin bu filme gerçek bir katkısı olarak değerlendirilmiĢtir. Film basın tarafından genellikle beğenilmiĢ; halk ilk operet filmi olarak bu kurdeleye büyük bir ilgi göstermiĢti. Filmin dekorları, ayrıca, göze batar güzellikteydi; ancak bunlar daha çok iki boyutlu tiyatro dekorlun niteliğindeydi Mayolara ve kasketlere iĢlenmiĢ «stilize- kürek çeken kız Ģekilciği v.s. giysilerle dekorlar tiyatro havasındaki bünyelerine rağmen ince bir zevki belirtiyorlardı. Vedat Ar'ın dekorları dıĢında diğer göze batan tiyatromsu tutum, filmin baĢında her oyuncunun kendisini ve filmde aldığı rolü birer Ģarkıcık ile takdim etmesi idi ki tüm operetlere has bir tutum olmakla sinemada bir parça aykırı görünüyordu. (Prof. Dr. Alim ġerif

Onaran, "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)



Fikret Hakan ArĢivi ―Türk Sinema Tarihi‖


Naşit Dolandırıcı

NAġiT DOLANDIRCI Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Senaryo:

Oyuncular: NaĢit Özcan, Ahmet Güldürür, Hüseyin ġiret, Müzehher KONU: Bir sosyete dolandırıcısının hayatının bir safhasını aksettiren sırf güldürmek

Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla)

için yapılmıĢ küçük bir güldürüden ibarettir. NaĢit Dolandırıcı, üç kısımlık bir komedi olarak daha ziyade Ġpek Film'in bir yan ürünü olarak piyasaya çıkarılmıĢtır

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Söz Bir Allah Bir

SÖZ BĠR ALLAH BĠR Yönetmen Yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral, Dekor ve giysi: Vedat Ar, Kurgu:

Yönetmen:

Muhsin Ertuğrul

Muhsin Ertuğrul, Oyuncular: Hazım Körmükçü (Recep), Vasfi Rıza Zobu (ġaban), Melek Tayfur

Senaryo: Nazım Hikmet , ―18‖ (Mimtaz Osman Takma Adıyla) Mahmt Yesari’nin M. Hennequin ve P. Weber’den ―Kudret Helvası‖ adıyla dilimize uyarladığı ―Et moi j’dis qu’elle t’a fait d’l’ oeil‖ isimli oyunundan

(Ayten), Cahide Sonku (Leyla), Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, Ġsmail Galip Arcan (UĢak Yavuz), Necla Sertel (Teyze), Semiha Berksoy (feminist), Mahmut Moralı (ġerafettin), Necdet Mahfi Ayral. Ferih Egemen Ġlk Gösterim: 3.10.1933, Ġek Sineması, Ġstanbul Muhlis Sabahattin Ezgi, yirmiyi aĢkın operet ve revü eserinin yanı sıra, klasik Türk müziği türünde de birçok Ģarkı besteler. Müziğinde doğu ile batının bir arada yer alıĢı onu Türk operet tarihinde özel bir yere koyar. Kendi deyimiyle "Ne alaturka, ne de alafranga"dır bu müzik Belki de hala ulaĢmadığımız, kendimize özgü, yeni bir Türk müziğinin öncüsüdür, bir baĢlangıçtır. Muhlis Sabahattin'in öncülük ettiği bir baĢka konu da, Türk operetlerine köyü ve köy yaĢamını dahil etmesidir. Türk edebiyatında köye olan eğilimin bir uzantısı olarak köy yaĢamından ve halk müziği ezgilerinden yararlanır. Sonun BaĢlangıcı

Müzik: Muhlis Sebahattin Ezgi

Muhlis Sabahattin'in yıkılıĢ süreci, 1939 yılında kızı Melek'in ölümüyle baĢlar. Melek, çok genç yaĢta veremden ölünce besteci büyük bir sarsıntı geçirir. Ses Opereti tarafından eserleri oynanmaya, kendisi de turne toplulukları kurmaya devam eder; ama artık sona yaklaĢmıĢtır. 1946 yılında turne


dolayısıyla bulunduğu Zonguldak'ta verem olduğu anlaĢılır, alelacele Ġstanbul'a dönülür. Her ne

Cezmi Ar

kadar teĢhiste çok geç kalınmıĢsa da, Heybeliada dispanserine yatırılır. Hem sağlık durumu, hem de maddi durumu kötüdür. 1947 yılının Ocak ayında Saray Sineması'nda hastane masraflarını topla-

Yapım:


mak için bir jübile yapılır. Muhlis Sabahattin yolun sonuna gelmiĢtir artık, 13 ġubat 1947 günü hayata gözlerini yumar. Cenazesine, Beyoğlu boyunca ġehir Bandosu bestecinin çok sevdiği, AyĢe Opereti'nden "AyĢe'nin Duası" Ģarkısını çalarak eĢlik eder. ―18‖ ―Mümtaz Osman‖ Takma adı ile, Mahmut Yesari'nin M. Hennequin ve P.Veber'in "Kudret Macunu" adlı uyarlamasından.


Söz Bir Allah Bir

ġadan evli kadınlarla düĢüp kalkan bir avukattır. Teyzesi onu da bu durumdan kurtarıp evlendirmek ister. ġadan ise evlilikten korkar. Ġlkin Büyükada'da kaldığı otelde bir feminist kadınla konuĢup tartıĢtıktan sonra, arkadaĢı Arnavut PiĢtovzade Debreli Recep'in niĢanlısı Leylâ'ya göz koyar. Recep'i de ertesi gün Mis Sokağı'ndaki garsoniyerinde kendisini bekleyecek evli bir kadın olan Ay ten'i görüp artık kendisinin bu iĢlerden el etek çektiğini söylemek üzere görevlendirir. Recep bu iĢi görmeye bir kere söz vermiĢ bulunur. Garsoniyere giderek, orada gördüğü Ayten'e durumu anlatır. Ancak kocasından ayrılıp ġadan' la evlenmeyi iyice kafasına yerleĢtirmiĢ olan Ayten suçüstü yaptırması için kocasına da anonim bir mektup yazarak bu randevudan bilgi vermiĢtir, bu yüzden Recep'i bırakmaz; kocasına karĢı yalancı çıkmamak için, onu, ġadan'ın yerine kendisiyle yatmaya zorlar; aksi takdirde pencereden atlayarak intihar edecektir. Recep kadının oyununa gelerek onunla kalmaya ve bu sırrı kimseye açıklamamaya söz verir. Ayten bir ara Recep'in giysilerini de pencereden fırlatır atar. Ayten'in kocası ġerafettin polislerle birlikte baskın yapar; Recep'i büründüğü havlu ve baĢına koyduğu hamam taĢıyla karakola götürürler. Orada kan koca ayrılmayı kararlaĢtırırlar; ġerafettin Recep hakkındaki Ģikâyetini geri aldığından onu serbest bırakırlar. Recep'in düğün dolayısıyla Arnavutluk'tan halası gelecektir. Leylâ otelde ilk kez gördüğü Ayteni bu hala sanmaktadır. Halbuki Ayten, ġadan' ın uĢağına Recep'in metresi olduğunu söyler. UĢak Yavuz da bunu Leylâ'ya açıklar. Bir yandan da ġerafettin Recep'i karısıyla evlenmeye zorlamaktadır. Leylâ da ġadan'la dertleĢir. Biri niĢanlısının diğeri de arkadaĢının hainliğinden söz açar. Gerçekten ġadan da Recep'i metresiyle kendisine hainlik etti sanmaktadır. ikisi de aldatıldıklarına inanırlar ve birbirleriyle evlenerek bunun öcünü almayı kararlaĢtırırlar. Bu kararı bir öpücükle mühürlemek isterlerken Recep çıkagelir. Onların öpüĢtüklerini görünce tabancasını çeker; ama tabancada kurĢun' yoktur. ġadan Recep'i yatıĢtırır; onun da pekala metresini baĢtan çıkardığını ileri sürer. Bu durumda Recep gerçeği kendisine açıklamaya mecbur olur. Ama böyle de olsa, Leylâ ile ġadan birbirlerini sevdikleri için, ġadan, Recep ten artık son bir arkadaĢlık yapıp Leylâ'yı Bestecinin ölümünden sonra repertuarı, topluluğu da emanet ettiği Cemal Sahir'e kalır. Ancak daha sonra bu repertuar kaybolur. Notaların diğer kopyası da Maestro Karlo Kapoçelli'yle Ġtalya'-

kendisine bırakmasını diler. Recep buna katlanır. Nasıl olsa diğer kadınla namus belâsı evlenmek zorundadır. Ancak Ayten kocasına, kendisinin bir hafta öncesi baloda bir sarıĢına göz kırptığını gördüğü için, öç almak üzere bu durumu düzenlediğini; kendisinin Recep'le hiçbir iliĢkisi olmadığını yeminlerle temin etmiĢ; o da karısından özür dilemiĢtir. Bu durumda ayrılmalarına ve Recep-

ya döner. Repertuarın akıbetiyle

'in Ayten'le evlenmesine lüzum kalmamıĢtır.O gece Ģölen sofrasında Leylâ ile ġadan niĢanla-

ilgili bir diğer rivayet de, bestecinin

nırlar. ġadan arkadaĢını övmekte; Recep de kendi kendine, bir daha rastgele kimseye söz

kız kardeĢi Neveser KökteĢ'in ağa-

vermemeye and içmektedir.

beyinin

cenazesinden

döndükten

sonra bütün notaları ve metinleri

Film konusundan da anlaĢılacağı gibi, bayağı bir bulvar vodvilidir. Klâsik kan/koca/âĢık üçlü-

yaktığıdır. Öyle ya da böyle geride

süne bir de arkadaĢ sokularak bir entrika yaratılmıĢtır. OynanıĢ, dekorlar bakımından da ta-

yalnızca 1966'da Lûtfullah Sururi'nin Ġstanbul Radyosu için radyofonize

mamen tiyatro çeĢnisitaĢımaktadır. Vasfi Rıza burada da Karım Beni Aldatırsa da olduğu gibi

ettiği

AyĢe

melodileri

ġadan ismiyle anılır; ama oradaki rolünün tam tersine açıkgöz bir âĢıktır. Hazım her zamanki

kalır.

(kyn:www.sabah.com.tr/ozel/

gibi baĢarılıdır. Tiyatro oynamaktadır ama; bu. sevilen ve tutulan bir oyundur. Filmin en baĢa-

Opereti'nin

ayse1863/dosya_1867.htm)

rılı oyuncuları Melek ile Cahide'dir. Cahide bu filmde ilk kez ġehir Tiyatrosu revüsünden ayrılıp önemli bir rol üstlenmektedir. (Prof. Dr. Alim ġerif Onaran. "Muhsin Ertuğrul'un Sinema-

sı)


AYSEL BATAKLI DAMIN KIZI

Aysel Bataklı Damın Kızı

―19‖

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Senaryo :

Nazım Hikmen Ran (Mümtaz Osman Takma Adıyla )

Müzik:

Halil Kamil tarafından “Ha-Ka Film” şirketi kurulur. Ertuğrul, Milyon Avcıları ve Leblebici Horhor Ağa; Nâzım Hikmet ise İstanbul Senfonisi ile (kısa film) çalışmalarını sürdürür. Ertuğrul'un ikinci kez perdeye uyarladığı Leblebici Horhor Ağa'nın önemi Venedik 2. Uluslararası Film Şenliği'ne katılıp onur diploması almasıdır. Ve bu Türk sineması tarihinde yurt dışından gelen ilk ödül sayılır.

Cemil ReĢit Rey Oyuncular: Cahide Sonku, Talat Artemel, Feriha Tevfik, Sait Köknar, Behzat Butak, Mahmut

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Dekor:

Moralı, Ġsmail Galip Arcan, Nafıa Arcan, Naciye, Müfit Kiper, Hadi Hün, Hazım Körmükçü, Sami Ayanoğlu, Ergun Köknar. KONU: SatılmıĢzadelerin yanında çalıĢan Aysel, patronunun tecavüzüne uğrar ve hamile

Edip, Nikola Peroff

kalır. Çocuğun patronundan olduğunu kanıtlamak için mahkemeye baĢvurur ama adam çocuğun kendinden olduğunu kabul etmez. Kimsenin iĢ vermek istemediği Aysel ne


yapacağını bilemez. Tam kendini öldürmeye karar verdiğinde baĢka köyden olan Ali ona yatalak annesine bakıp bakamayacağını sorar. Böylece Aysel, çocuğu ile birlikte Ali‘lerin çiftliğine çalıĢmaya gider. Tam hayatını düzene koymuĢken Ali‘nin niĢanlısı Gülsüm, Aysel‘in çiftlikten gitmesini ister. Ali bu isteği kabul eder ve Aysel bir kez daha tek baĢına kalır. Bu arada Aysel Ali‘yi gizliden gizliye sevmekte olup, bu aĢkını belli etmez. Bir gece meyhanenin önünde kavgaya karıĢan Ali‘nin baĢının dertte olduğunu öğrenen Aysel, Ali‘ye hem de niĢanlısı Gülsüm‘e iliĢkilerini devam ettirebilmeleri için yardım etmeye karar verir. Ali‘nin niĢanlısının yanına giden Aysel ona bütün gerçeği anlatır. Ali‘nin yanlıĢlıkla içine girdiği bu olayla hiçbir ilgisi olmadığını söyler. Gülsüm, Aysel‘in Ali‘ye aĢık olduğunu anlar ve Ali‘nin yanına gittiğinde aslında Ali‘nin kendisini değil Aysel‘i sevdiğini fark eder.



Aysel Bataklı Damın Kızı, Türk Sinemasına Muhsin Ertuğrul'un getirmiĢ olduğu örnek

bir filmdir. Ancak baĢarılı ve tutarlı sayılamayacak kadar özentili bir örnektir. Tüm kusurlarına rağmen, M. Ertuğrul'un önceki filmlerine göre sinema olmaya yakın bir film olarak belleklere yerleĢmiĢtir. Seyirci tarafından tutulan filmde, Cahide Sonku'nun taktığı eĢarp bir moda bile olmuĢtur. Filmdeki konu, en bilinen durumları kullanan, suçsuz delikanlı, iğfal edilmiĢ genç kız edebiyatını sürdüren, en ağdalı türden, gerçekle ilgisi olmayan bir melodramdır. Köy,

Feriha Tevfik Negüz (1910-1991) oyuncu 10 film

sonuçta folklorik görüntüler sunan bir mekan, bir fon olarak kalır, baĢka bir iĢlevi yoktur ve köy yaĢamı, köy sorunları bağlantısı olmayan bir dekor gibi, melodramın dıĢındadır.

―19‖ Hasan Cemil Çambel‘in (1879 - 1967), Selma Lagerlöf'ten yapılan çevirisi ve Ġsveçli yönetmen Victor Sjöström‘ün (1879 – 1960) ―Bataklık Kızı‖ isimli filmden uyarlama. (Agah Özgüç, a.g.e. ve www.imdb.com Internet sitesi)


Leblebici Horhor Ağa (2. Çevirim)

LEBLEBĠCĠ HORHOR AĞA

(2. çevirim)

Oyuncular: Feriha Tevfik (Fadime), Melek Tayfur, Ferdi Tayfur (Hurlit), Behzat Butak (Leblebici

Yönetmen:

Horhor), Vasfi Rıza Zobu (Sansar Hasan), Mahmut Moralı (Cingöz), Hazım Körmükçü, Necla Muhsin Ertuğrul

Senaryo :

Nazım Hikmen Ran (Mümtaz Osman Takma Adıyla, Tekfor Nalyan ve Dikran Çuhacıyan ikilisinin operetinden)

Sertel (Safdil), Muammer Karaca (Canyakan), Fatma Andaç, Kadri Ögelman (Hayratyıkan) Ġlk Gösterim: Mart 1934, Ġpek ve Elhamra Sinemaları, Ġstanbul



Film, 2. Uluslararası Venedik Film Festivali'nde "Onur Diploması" almıĢtır. Ġtalyan "La Tribuna"

gazetesi film hakkında Ģunları yazmaktadır: ‖Şenlikte gösterilen Leblebici Horhor filmi Ertuğrul Muhsin Bey’in eseridir. Bunu bir deney filmi sayarız. Bu filmde halkın doğal güzellikte özgün adetlerini görüyoruz. Müziğini operet tempolarına

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar

benzetebiliriz. Konu basit ve sadedir”. KONU: Mirasyedi HurĢit Bey‘le, Horhor adlı leblebicinin kızı Fadime‘nin aĢk öyküsü. Kızı

Yapım:

Fadime'yi (Helena Artinova) kaçıran mirasyedi HurĢid Bey'i izleyen Leblebici Horhor Ağa Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

(Behsat

Budak),

onun

Kahtane'deki

konağına

gelir.

Fakat

oyuna

getirilerek

kızını

kurtaramayacağını anlayınca, Ġstanbul'daki tüm leblebici hemĢerilerini toplar ve konağın koruyucuları ,ile tam bir çatıĢmaya girecekken, BostancıbaĢı olaya müdahale eder ve Leblebici'nin gönlünü alarak bu evlenmeye izin vermesini sağlar.

Milyon Avcıları


Milyon Avcıları

MĠLYON AVCILARI Oyuncular: Feriha Tevfik (Feriha), Hazım Körmükçü (Hazım), Melek Tayfur (Melek),

Yönetmen Muhsin Ertuğrul Senaryo Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıla)‖20‖

Ferdi Tayfur (Ferdi), Mahmut Moralı (ilan bürosu memuru), Muammer Karaca (Çırak), Sait Köknar (mal sahibi), Sami Ayanoğlu (polis), Necdet Mahfi Ayral, Necla Sertel, Vasfi Rıza Zobu KONU: Ġki Ahbap olan lavantacı dükkânının sahipleri Hazım'Ia Ferdi para sıkıntısı çekerler; iĢler de kesat gitmektedir. O sırada Melek isimli zengin bir kız. ―Kırkı Yılda Bir DüĢen Fırsat‖ rumuzuyla bir ilan bürosuna baĢvurarak, parasını iĢletmek

Kamera: Cezmi Ar

üzere sermaye yatırımı yapmak istediği yönünde ilanını verir. Diğer, yandan tezgâhtar olarak iĢ arayan bir fakir kız de; Çıtıpıtı 202- rumuzuyla bir ilân verir. Patron ile

Müzik

yaptığı bir tartıĢma sonucu sinir bozulan büro memuru iki ilâna ait isimleri birbirine Muhlis Sebahattin Ezgi

karıĢtırır: Böylece zengin kızın verdiği ilân Çıtıpıtı 202» rumuzu ile sermaye arayan lâvantacı dükkânına yollanır. Ortaklar Ferdi bir yan dan kızın baĢvurmasını beklerken, öteki ortağı Hazım ilân bürosuna gidip -Çıtıpıtı- diye seslenerek ilân sahibini

Dekor: Vedat Ar

kalabalık arasında arar; baĢına gelmedik kalmaz. O sırada Melek de büroya uğramıĢ, kendisine lâf attığını sandığı bu yakıĢıklı erkekle tanıĢmıĢtır. Hazım, gerçekte sermaye teklifinde bulunanın Melek olduğunu bilmez. Diğer yandan Feriha da lâ-


vantacı dükkânına tezgâhtarlık yapmaya gelir. Bunu zengin kızın bir kaprisi olarak kabul ederler. Ferdi de Feriha yı sever. Bu yüzden ortağının ısrarına rağmen, ondan para isteyemez. Hazım da bunun üzerine onu bir odaya kilitleyerek, Feriha ile Ferdinin o akĢamki randevusuna kendisi gider ve orada uygun biçimde Feriha'dan kendilerine sermaye yardımında bulunmasını rica eder. Kendisine sırf bu yüzden ilgi gösterildiğini sanan Feriha, Hazım'a tokatı yapıĢtırır. Bu olay geçerken, Hazım telefonu sakladığı için Ferdi kapatıldığı yerden kurtulmak Ġçin kimseye haber de yollayamaz. Ama bir ara telefon çalar; ses yazıhanenin gözünden gelmektedir. Ferdi telefonu bularak cevap verir. Arayan Melektir. Hazım'ı sormaktadır. Ferdi, önemli bir mesele olduğu gerekçesiyle kendisini kurtarmasını Melek'ten rica eder. O da bir polis ve bir çilingirle gelerek Ferdiyi kurtarır. Birlikte Hazımla Feriha'nın bulunduğu gazinoya giderler. Orada Hazım'ı Feriha ile birlikte görüp de kendisinin atlatıldığını anlayınca Melek de Hazım'a bir tokat yapıĢtırır ve kızların ikisi de erkeklerin yalvarmalarına aldırmadan uzaklaĢırlar. Ancak yalnız baĢlarına kalınca, erkeklerin kendilerini gerçekten sevdiği intibaını edinirler ve ertesi gün. iĢ bulma bürosun da yeniden onlarla karĢılaĢınca barıĢırlar. Ferdi Feriha'yı. Hazım da Melek'i yanına alarak evlenme bürosuna giderler. Böylece iĢ tatlıya bağlanır.(Prof. Dr. Alim ġerif Onaran, "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)

―20‖ Karl Farkas ve Emeric Pressburger‘in senaryosundan Max Neufeld‘in 1933 yılında yönettiği ―Sehnsucht 202‖ (Özlem 202) filminden uyarlama . Filmde baĢlıca rolleri Magda Schneider, Fritz Schulz ve Paul Kemp oynamıĢlardır.


Güneşe Doğru

GÜNEġE DOĞRU Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular : Arif Dino, Ferdi Tayfur, Mediha Baran, RaĢit Baran, Neyzen Tevfik Kolaylı

Nazım Hikmet Ran

KONU: Mütareke yıllarında belleğini yitiren bir delikanlının, 17 yıl boyunca

kendisini

hep o dönemlerde yaĢıyormuĢ gibi sandıktan sonra, geçirdiği ameliyatla iyileĢmesini

Dekor:

Abidin Dino

ve kendisini birdenbire Cumhuriyet Türkiye'sinde buluvermesini anlatıyordu ► Yapılan yorumlardan edindiğimiz fikirlere göre Nazım Hikmet bu filmi Türk


sinemasını geliĢtirmek, ileriye götürmek amacıyla çekmiĢ. Anladığımız kadarıyla

Lazar Yazıcıoğlu

fantastik bir film (Politik yanı da varmıĢ). O yıllara göre konusu itibarıyla bir adım Yapım:

önde. Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Aynaroz Kadısı

AYNAROZ KADISI Yönetmen Yardımcısı: Necdet Kahfi Ayral, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Ses Mühendisi: Osman Ġpekçi, Ses Sistemi: Tobis-Klang Film, Oyuncular: Hazım Körmükçü (Kadı Yakup Efendi), Halide PiĢkin (Eda), ġevkiye May

Yönetmen:

(Afroditi), Ġsmail Galip Arcan (Gregories), Vasvi Rıza Zobu (ġem‘i), Müfit Kiper (Pavlos), MahMuhsin Ertuğrul

Beliğ Belli (KehkeĢanizade Lem‘i), Necla Sertel (Zahide), Perihan Yanal, (Safter) Nevin

Senaryo Necdet Mahfi Ayral Musahipzade Celal'in oyunundan

Akkaya (Nurbanu), Sami Ayanoğlu (Anadolu Kazaskeri Havkandi)), NeĢet Berküren (Rumeli Kazaskeri Nutki), YaĢar Özsoy (Dehri), Muammer Karaca (Hristo), Refik Kemal Arduman Ġlk Gösterim: 1 Aralık 1938, Ġpek ve Melek Sinemaları, Ġstanbul KONU: ġeyhülislam KehkeĢanizade Lem‘i Molla‘nın bacanağı Divriki Yakup medreseyi biti-

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım:

mut Moralı (Rükneddin), Behzat Butak (Adem Ağa), Kadri Ögelman (Muharrem), Emin


rip, yardımlarla çeĢitli görevlerde bulunduktan sonra rüĢvet ve kadın düĢkünlüğünden dolayı sonunda bir kadılığa getirilir. Mahkeme katibi Rüknettin'in yardımı ile, hakların yitirilmesi için hile-i Ģer'iye yollarına baĢvururlar. Kalyoncu Adem Ağa'nın mahkemede iĢini görürken onu soyup soğana çevirirler. Afroditi isimli Rum dilberinin ailesinden kalma 15 bin duka altını olduğunu öğrenen Aynaroz'lu papazlar bu parayı elde etmek isterler. Yakup, Afroditi'nin paralarını ele geçirilmesinler diye önce kızı evine kapatır, buradan kaçırılması üzerine peĢlerine düĢer, altınları geri aldığı gibi kızı da sevdiği Rum genci ile evlendirir. Aynaroz baĢ papazının ġeyhülislam nezrinde açtığı davada ise Yakup çeĢitli oyunlarla (arada rüĢvetle vererek) Ģikayetçi rahibi haksız duruma düĢürür, rahip davasından vazgeçerek canını kurtarır. Aynaroz Kadısı Nevres halasının kızı Nesime ile niĢanlıdır, eniĢtesi Hayret Efendi padiĢahın saksoncubaĢıdır (köpek çobanı). EĢref, Nevres'in iyi dostudur. NeĢati zevk alemlerinde gezen bir dalkavuktur. Çengi ġehnaz, Nevres'e vurgundur, EĢref ise Çengi ġehnaz'a... Bir gün NeĢati, EĢref'i ġehnaz'ın bulunduğu bir eğlenceye götürür, burası yeni sadrazam olmuĢ Hayret Efendi'nin yalısıdır. EĢref ile ġehnaz burada buluĢurlar. Yeni sadrazam EĢref ve NeĢati'ye görevler verir. Sadrazama danıĢmanlık yapan NeĢati, önemli meselelerde karar


Aynaroz Kadısı

vermek için aĢık atmasını önerir. AĢık, cuk oturunca mesele olumlu halledilecektir. Sadrazam, Fransız sefirinin iĢini bu yolla olumlu çözerken, yeniçeriler için olumsuz karar verir. Yeniçeriler ayaklanırlar. Araya adamlar konularak, padiĢaha sunulmak üzere bir tezhipçide (Nevres'in babası Revnaki‘de) bulunan bir kitabı vererek Hayret Efendi'nin hayatını kurtarırlar. Sonunda Nevres ile Nesime evlenirler. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 47)

► Filmde mükemmel bir kompozisyon çizen Hazım Körmükçü, henüz rüĢtü kabul edilmemiĢ yetim bir Rus kızının mirasını, hile yaparak ve kitabına uydurarak, Manastır ele geçirmeden ve Ģeyhülislam'ın baĢkanlık ettiği divanda açılan davada, yine bir hile kullanarak haklı çıkarılan dalavereci bir kadıyı canlandırmaktadır. Oyunda yer alan erotik sahneler nedeniyle filmin yurtdıĢına çıkması engellenmiĢ konu 1939'da meclise kadar aksetmiĢtir. Aynaroz Kadısı, Türk Tiyatrosunun en kuvvetli komedilerinden biridir. Tiyatrosunu bile dört beĢ defa severek ve kahkahadan adeta kırılarak

seyredenlerin bulunduğunu düĢünürsek,

mizansen imkanlarının daha geniĢlediği ve daha zenginleĢtiği filmdeki komedinin ne parlak bir Ģey olacağını kolayca tahmin edebiliriz. Ġpek film stüdyoları, bu film için altı aya yakın bir zaman uğraĢtı. Sahnelerin mühim bir kısmı

Müsahipzade Celal 1868-1959

Yunanistan'da olayın geçtiği yerlerde çevrildi. Aynaroz Kadısı bizzat stüdyo sahiplerinin de söyledikleri gibi, iĢe baĢlanırken tahmin edildiğinden bir hayli daha pahalıya mal olmuĢ bulunuyor. Fakat zengin ve güzel bir film olması için elden gelen hiçbir Ģey esirgenmiĢ değildir. ―Mevzu ve rejisindeki iptidailikten baĢka, filmin bazı münasebetsiz derecede açık sahneleri, birçok karilerimizin de mektuplarında yazdıkları gibi, bu eser hakkında iyi fikirler beslenmesini icap

ettirecek

mahi yette Nitekim

değil di . hükümette

― Ayna roz

Kadı sı ‖nı

Türkiye hudutları dıĢında oynatmamak yerinde

bir

suretiyle karar

vermiĢtir.‖ (Rejisör, Yıldız Dergisi, 13 ġubat 1939) ► Muhsin Ertuğrul 1938 yılında

Müsahipzade

Celal

tarafından

yazılmıĢ olan

Aynaroz

Kadısı adlı bir oyunu sinemaya aktardı. Daha önce sahnede de oynanan metinden yola çıkılarak oluĢturulan film için "Yıldız Dergisi"ndeki 'Rejisör' imzalı eleĢtiride milliyetçi bir yaklaĢım göze çarpmaktadır. "Türkiye'de filmcilik belki henüz istenilen derecede ileriye gitmemiĢtir. Belki daha biraz geridir. Ne olursa olsun, Türk kafasından çıkmıĢ bir eserin, tatlı Türk diliyle, sevilen Türk artistler tarafından oynanıĢı baĢka bir türlü oluyor. (Yıldız Dergisi15 Kasım 1938) (Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri)


Allahın Cenneti

ALLAHIN CENNETĠ Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Senaryo:

Ziya ġakir Sado

Yönetmen Yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral, Ses Mühendisi: Osman Ġpekçi, Ses Sistemi: TobisKlang Film, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Sözler: Vecdi Bingöl, Oyuncular: Münir Nurettin Selçuk (Münir), Gülseren Sadak (Selma), Feriha Tevfik

Negüz

(Leyla), Hazım Körmükçü (ġadan), Halide PiĢkin (Nüzhet), Behzat Butak (ġevket), Perihan


Yenal (Nesrin),

Vasvi Rıza Zobu, Muammer Karaca (Veli), Suavi Tedü, Muhip Arcıman,

Nezihe Becerikli, Emin Beliğ Belli (Sertabip), Nezihe Becerikli (Seher), Saim Bilge, Yasemin

Müzik: Sadettin Kaynak Yapım: Ġpek Film Ġhsan Ġpekçi

Esmergül (Yasemin), Hadi Hün (Nihat), Hakkı Necip Ağrıman (Bahçevan), YaĢar Nezihi Özsoy, Jeyan Mahfi Ayral (Nihal), Lola (Necmiye), NeĢet Berküren, Ġlk Göstetrim: 26 Ekim 1930, Ġpek ve Saray Sinemaları, Ġstanbul

 1939 yılına gelindiğinde Muhsin Ertuğrul'un sinemadaki saltanatının sallandığı görülür çünkü ilk sinemacı yönetmenimiz olan Faruk Kenç "TaĢ Parçası" filmiyle sinemaya baĢarılı bir giriĢ yapar. Bu olay dönemin kimi gazetelerinde "Muhsin'in baĢına düĢen taĢ" olarak değerlendirilir. Bir arayıĢ içerisinde olan Ertuğrul, bol Ģarkılı bir film çekme kararı alır. Bu sefer batı müziğini değil Türk halkına daha yakın olan bir Ģeyleri seyirciye sunma niyetindedir. Böylece sinema tarihimizin ilk Ģarkıcı-oyuncu filmi olarak geçen "Allah'ın Cenneti" çekilir. Müziklerini Sadettin Kaynak'ın yaptığı filmde Münir Nurettin Selçuk Ģarkılarıyla ön plana çıkar KONU: Ressam ġevki Bey'in "Allahın Cenneti" diye adlandırdığı Boğaziçi'ndeki yalısında yaptığı manzara tablosuna koyacağı iki melekten biri kızı Leyla'dır. Ġkincisi de onun sevdiği ve evleneceği adamdır. Bu melek, kızının ortalığı dolandırarak Avrupa'ya kaçan niĢanlısı ġadan olamaz. Nitekim, önemli bir deniz kazası geçirdikten sonra hastalanan kız, ġadan'ın yerini alan Münir teselli eder ve ġevket Bey tablosunu tamamlar.

 Allah'ın Cenneti'nde, Boğaz'a nazır bir evde yaĢayan zengin bir aile, çevrelerindeki insanların yaĢayıĢları ve baĢlarından geçen olayları anlatmaktadır. Filmin kayda değer

Cezmi Ar 1878-1974 Görüntü yönetmeni 165 film

özelliği, o zamanların ünlü ve sevilen seslerinden Münir Nurettin Selçuk'un da filmde rol almasıydı. ġarkıcı filmlerinin ilk örneklerinden biri olan film için yapılan bir değerlendirmede Alim ġerif Onaran Ģu ifadeye yer vermektedir: "Özgün bir senaryoya dayanarak Ertuğrul'un giriĢtiği bu deney, Türkiye'ye gelen Arap filmlerinin dublaj edilmiĢ Ģarkılı versiyonlarının halk tarafından tutulmasından doğmuĢtur. Gerçekten o vakitler Türkiye'nin bir numaralı sesi Münir Nurettin'i filmde oynatmak düĢüncesi, ticaret bakımından tutarlı bir düĢünceydi. Nedir ki, Münir Nurettin sesinin güzelliğine rağmen rol yapma yeteneği olmayan bir sanatçıydı. Yardımcı olarak Feriha Tevfik, Behzat Butak, Halide PiĢkin ve Hazım Körmükçü'nün desteği sağlandıysa da, film baĢarıIı bir çıkıĢ sayılmazdı.‖ (Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 36 )


Bir Tavuk Devrildi

BĠR KAVUK DEVRĠLDĠ

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul

Yönetmen Yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral, Dekor: Nikola Peroff, Kurgu: Nuhsin Ertuğrul, Ses Mühendisi: Osman Ġpekçi, Ses Sistemi : Tobis-Klang Film, Oyuncular: Hazım Körmükçü (Hayret), Vasfi Rıza Zobu (EĢref), Mahmut Moralı (NeĢati), Talat

Senaryo: Nazım Hikmet Ran, Muhsin Ertuğrul, Necdet Mahfi Ayral, (Musahipzade Calâl'in aynı isimli oyunundan sinemaya uyarlama)

Artemel (Tercüman), Refik Kemal Arduman (Fransız Elçisi), Ġsmail Galip Arcan (Revnaki), Muammer Karaca (Nevres), Halide PiĢkin, Feriha Tevfik (ġehnaz), ġevkiye May, Emin Beliğ Belli, (Salim Ağa) Saniye Baran, Sami Ayanoğlu, Sait Köknar, YaĢar Nezihi Özsoy, Samiye Hün (Nesime), Muazzez Arçay, Mualla Gökçay Ġlk gösterim : 31 Ocak 1939 Elhamra Sineması, Ġstanbul, Çekildiği Yer: Topkapı Sarayı ve Aynalıkavak Kasrı

Foto Direktörü Cezmi Ar

KONU: KapalıçarĢı esnafından tezhipçi Revnakî'nin oğlu Nevres, halasının kızı Nesime ile niĢanlıdır. EniĢtesi Hayret Efendi, padiĢahın saksoncubaĢısı (köpek çobanı)

Yapım Ġpek Film/ Ġpekçi KardeĢler

dır. ÇarĢı esnafından kemhacı Salim Ağanın kalfası EĢref, Nevres'in iyi dostudur. Kavukçu NeĢatî de zevk âlemlerinde gezen bir dalkavuk... Çengi ġehnaz, Nevres'e vurgundur. EĢref‘se çengi ġehnaz'a... Bir gün NeĢati, çengi ġehnaz'ın da bulunduğu bir eğlentiye EĢrefi de götürür. Burası yeni sadrazam olmuĢ, saksoncubaĢı Hayret Efendi'nin yahĢidir. Zevkine düĢkün bir adam olan Hayret Efendinin yalısında EĢref ġehnaz'la buluĢur, içki içerler; biraz sonra da ġehnaz NeĢati'nin kavuğunu giyerek EĢrefle birlikte yalının bahçesine giderler, zevk-ü sefa ederler. Yeni sadrazam NeĢati‘'ye divan efendiliği, EĢrefe de veznedarlık görevlerini verir. Kendisini ziyarete gelen kayınbiraderi Revnakiye de divan kethüdanlığını teklif eder. Ancak Revnakı, mesleğinin küçük görüldüğünü ve düĢünürünün kendisini kendi «küfvüne» ulaĢtırmak için böyle bir teklifte bulunduğunu anlayarak bunu kabul etmez. Bunun üzerine Hayret Efendi, onu, küçümseyerek yanından uzaklaĢtırır. Ama sadrazamlık cahil iĢi değildir. Kendisine danıĢmanlık eden NeĢatî, önemli meselelerin çözümü için Hayrettin'in aĢık atmasını ve aĢık «cuk» oturursa, o meseleyi olumlu olarak sonuçlandırmasını salık verir. Bu tutumla iĢe giriĢen Hayret, sonunda baĢını derde sokar. Bir yandan aĢığa baĢvurarak Fransız sefirinin iĢini kolaylaĢtırırken, kemhacıların iĢini zorlaĢtırır. Bir yandan da yeniçerilerin ulufesinin verilmesini yine aĢığa danıĢarak ikinci plâna alır. Bunun üzerine yeniçeriler ayaklanarak, sadrazamın kellesini isterler. Sadrazamlığı, padiĢaha etkide bulunarak, alınır satılır bir makam durumuna getirmiĢ bulunan silâhtar ağa ile padiĢahın bir diğer yakını,


Bir Tavuk Devrildi

yeni bir kazanç imkânı sağlayabilmek için zaten bunu gözlemektedirler. Ancak aynı kimseler, padiĢaha sunulmak üzere, tezhipçide bulunan ve aylardır peĢinde koĢtukları halde elde edemedikleri bir değerli kitap uğruna Hayret'in canını bağıĢlatmak niyetindedirler. Revnakı canı gibi sevdiği kitabı vererek. Hayret Ağanın hayatını kurtarır. Çocuklar da artık sosyal seviye farkı ortadan kalktığı için rahatça evlenebileceklerdir. (Prof. Dr. Alim ġerif Onaran, "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)  Muhsin Ertuğrul, 'GeçiĢ Dönemi'nde de çalıĢmalarını sürdürdü ve 1939'da üç film

gerçekleĢtirdi. Bir Kavuk Devrildi yine bir tiyatro oyunundan sinemaya uyarlanan ve Osmanlı döneminde geçen bir filmdi. Söz konusu filmde KapalıçarĢı eĢrafından varlıklı bir grup insanın, sarayla ve sadrazamla aralarında geçen olaylar anlatılmaktadır. Film hakkında "Yıldız" Dergisi'nde, 15 ġubat 1939 tarihli imzasız bir eleĢtiride, Avrupa filmlerini seyredip beğeni düzeyi yükselen seyirciyi tatmin etmenin zorluğundan bahseden yazar, film hakkındaki görüĢlerini Ģöyle açıklamaktadır: "Doğrusunu söylemek icap ederse, film umulduğu gibi çıkmadı. Mevzu ve resimlerdeki iptidailikten baĢka, filmin bazı münasebetsiz derecede açık sahneleri, birçok karilerimizin de mektuplarında yazdıkları gibi bu eser hakkında iyi fikirler beslememizi icap ettirecek mahiyette değildi." (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye)


Taş Parçası

TAġ PARÇASI Oyuncular: Nevzat Okçugil, Suavi Tedü, Nebahat Balta, Seniye Baran, Mehmet Karaca,


Mürvet Ağlatan, Sıtkı Akçatepe, Muammer Karaca

Faruk Kenç

Konu: Üvey annesinin bir baĢka erkekle iliĢkisini öğrenip bunu babasına haber veren bir gencin öyküsü. Bu filmde ana fikir olarak; kadının ihaneti, kocanın kusuru haklı gösterilmekle

Görüntü Yönetmeni: Necati Tözüm

beraber bunun çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri anlatılmaktadır. ► Elindeki maddi imkânsızlıklara ve az masraf mecburiyeti muhakkak sayılacak çalıĢma

Yapım:

tarzına rağmen muvaffak olmuĢtur. (Fikret Adil, Ġnanç Dergisi, Sayı2 , ġubat 1940)

Ha-Ka Film

Tosun PaĢa

Halil Kamil

TOSUN PAġA Yönetmen yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral,

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul,

Senaryo:

Ses Mühendisi: Osman Ġpekçi, Oyuncular: Feriha Tevfik Negüz (Leyla),

Nazım Hikmet ―21‖,

Hazım

Körmükçü

(Demir),

Suavi

Tedü

(Yavuz), Halide PiĢkin (ġahende), ġevkiye

Müzik: Muhlis Sebahattin Ezgi,

May (Masume), Vasvi Rıza Zobu (Tekin), Mahmud

Moralı

(Ziya),

Necla

v.r.zobu / f.t.negüz / h. körmükçü

Serel

(Nazende), Muhip Arcıman

Operatör: Cezmi Ar

Yapım:

Konu: Tosun adlı gayri meĢru bir çocuğun çevresinde geçen olayların öyküsü Ġpek Film/ Ġpekçi KardeĢler

Akasya Palas

AKASYA PALAS Oyuncular: Hazım Körmükçü, Cahide Sonku, Vasfi Rıza Zobu, Necdet Mahfi Ayral, Sait Köknar, Perihan Yanal, Muammer Karaca, Refik Kemal Arduman, Kadri Ögelman

Yönetmen:

Konu: Birbirlerine benzeyen Kamil ve Cafer‘in Akasya Palas otelinde geçen maceraları. Muhsin Ertuğrul,

Senaryo:

 Son bir iki sene içinde gittikçe terakki eden ve kendi sahası dahilinde muvaffak olan yerli film sanayimiz, bu yıl da bize birkaç eser hazırladı. Avrupa ve Amerika‘dan film getirmenin

Necdet Mahfi Ayral

müĢkilatı karĢısında hasıl olan açığı kabil olduğu kadar kapatabilmek için, durmadan yerli film çevrilmektedir.

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar,

Bunlardan birincisi, mevzuu eski bir adapte vodvilden alınmıĢ olan ―Akasya Palas‘ı‖ geçen Ģeker bayramında gördük. Oldukça mühim bir muvaffakiyet kazanan bu filmin bazı zaruri

Yapım

teknik noksanlarına rağmen hiç de fena olmadığını memnuniyetle söyleyebiliriz. ( Yıldız MecĠpek Film Ġpekçi KardeĢler

muası 1 Ġlkkanun 1940 Sayı 50)

―21‖ Mahmut Yesari‘nin Georges Feydeau‘dan uyarladığı ―La puce L‘oreill‖ "1+1=1" isimli oyunundan.


Nasrettin Hoca Düğünde

NASREDDĠN HOCA DÜĞÜNDE Yönetmen:

Oyuncular: Hazım Körmükçü (Nasreddin Hoca), Necla Sertel (Hocanın karısı), Ferdi Tayfur, YaĢar Nezihi Özsoy, Sait Köknar, Müzeyyen Senar ―IĢıl‖, Zati Sungur, ReĢit Gürzap, ReĢit

Ferdi Tayfur Muhsin Ertuğrul

Baran, Sadettin Kaynak, Kâni Kıpçak, Sami Ayanoğlu, Müfit Kiper, Muazzez Arçay, Sadettin Kaynak, NaĢit Özcan, ġükriye Atav, Halide PiĢkin, Sıtkı Akçatepe, Leman Akçatepe,

Senaryo:

KONU: Bir sünnet düğününde Hoca'nın öyküleri anlatılır. Araya Sadettin Kaynak, Nüzeyyen

Burhan Felek

Senar IĢıl girer. Ardından Karagöz, Orta Oyunu, Zati Sungur ve Ferdi Tayfur'un Lorel-Hardi taklitleri, Yani film tam bir "Yamalı Bohça".

Operatör: Cezmi Ar Yoakim Filmeridis

 Ġlk fıkralardan bir-ikisi çekildikten sonra görmek üzere beni çağırdılar. Doğrusu beğenmedim. Bu sahneler kahvede hocaya altın bozdurdukları ve alacaklıların gelip para bozdurduğu fıkralardı. Beğenmedim. Çünkü sahne tamamiyle ölü ve hareketsiz olmaktan

Müzik:

baĢka artistler de konuĢacakları Ģeyleri ezberlemediklerinden hadise ile münasebet

Sadettin Kaynak

almıyacak sözler söylüyorlardı. (Burhan Felek, Cumhuriyet, 2 ĠkinciteĢrin 1943)

Yapım:

 Nasrettin Hoca'yı canlandıran Hazım Körmükçü'nün ani bir rahatsızlık geçirmesi

Ġpek Film Ġpekçi

nedeniyle çekime ara verildi. Uzun bir süre yarım kalan filmin bazı bölümlerini Ferdi Tayfur çekip tamamladı. 1943 yılında gösterime giren filme, Körmükçü'nün iddialarına göre bazı gereksiz sahneler eklemiĢti. Ġzni alınmadan yapılan değiĢiklik ve eklemelere karĢı çıkan sanatçı, Ġpek Fiilm kurumuna dava açtı.

("Kim haklı? Hazım Mı? Sinemacılar mı? Hoolywod

Dünyası‖ 30 ĠlkteĢrin 1943)

Şehvet Kurbanı

ġEHVET KURBANI Yönetmen: Muhsin Ertuğrul

Oyuncular: Muhsin Ertuğrul, Cahide Sonku, Ferdi Tayfur, Suavi Tedü, Nevin Akkaya, Atıf Kaptan, Necla Sertel, Gülseren Sadak, Kadri Ögelman, Mehmet Emin Beliğ, Hadi Hün,

Senaryo:

NeĢet Berküren, ReĢit Baran, Hakkı Neclp, Muhip Arcıman, Necdet Mahfi Ayral, Cahit Irgat, Nazım Hikmet Ran,‖22‖

Kani Kıpçak, Mümtaz Ener, Necmi Oy, Faik CoĢkun, Nuri IĢılay, Müfit Kiper, Sait Köknar ► Muhsin Ertuğrul, ailesiyle düzenli ve namuslu bir hayat süren bir banka veznedarını

Operatör: Cezmi Ar

canlandırır. Sonradan emanet edilen parayı tutulduğu uygunsuz kadın yüzünden Kötü kiĢilere kaptıran veznedarın istemeden öldürdüğü bir serserinin hüviyetine bürünerek nasıl yaĢayan bir ölüye dönüĢtüğünü anlatır film. Bu filmde de "kötü kadın" rolündeki Cahide

Müzik: Muhittin Sadak

Sonku, Muhsin Ertuğrul'dan rol çalarak güzelliği ve oyun gücüyle sanatının doruğuna yükselmiĢtir.

Yapım:


"ġehvet Kurbanı", yer yer sinema sanatına özgü öğelerle donatılmıĢsa da genelde "filme çekilmiĢ tiyatro" izlenimini veren sahne ve diyaloglarla bezenmiĢti. Bu yüzden baĢarılı sayılmasa bile, yine de Muhsin Ertuğrul'un en popüler filmi olduğu söylenebilir. (Prof.Dr. Alim ġerif Onaran ―Türk Sineması)

―22‖ Mümtaz Osman takma adıyla, Victor Fleming'in (1889-1949) 1927 yılında yönettiği "The Way of All Flash" (Ġhtiras Kurbanları) isimli filmden uyarlama. Bu filmin senaryosu, Perley Poore Sheehan‘ın (18751943) hikâyesinden Lajos Biro‘ya (1880-1948) ait. Filmde rol alan oyuncularında bazıları Ģunlardır: Emil Jannings (1884-1950), Belle Bennett (1891-1932), Phyllis Haver (1889-1960) ve Donald Keith (1903-1969) Kyn: www.imdb.com)


Yılmaz Ali

Yılmaz Ali

YILMAZ ALĠ Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Nevzat Okçugil,

Faruk Kenç Eser

Suavi Tedü,

Celal Atik, Refik Kemal Arduman, Cahit Irgat, Mümtaz

Va-Nu (Vala Nurettin)

Yener,

Feride

Canan,

Fahriye

Beatrio, Tevfik Ġnce, Beatris Kalfayan, Said

Operatör:

Köknar, Halide PiĢkin, Ferudun Çölgeçen Necati Tezim

► Türk sinemasının ilk polisiye filmini, tiyatro dıĢından gelen ilk sinemacı yönetmen olarak

Yapım:

kabul edilen Faruk Kenç, 1940 yılında çeker.

Ha-Ka Film Halil Kâmil

Yılmaz

Ali

adlı

bu

filmde

bir

kaçakçı

Ģebekesinin peĢine düĢen bir polis hafiyesiyle gazeteci

bir

kızın

öyküsünün

anlatıldığı

kaydediliyor.

Tiyatro

kökenli

olmayan

yönetmenlerin

1940'lı

yıllarda

sinemaya

ağırlıklarını

koymaları

ve

1950'li

yılların

baĢlarından itibaren hareketli kameraların kullanılmaya geliĢmelerdir.

baĢlaması

aksiyon

sinemasının

önündeki

engelleri

ortadan

kaldıran


Kahveci Güzeli

KAHVECĠ GÜZELĠ

Yönetmen yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral Müzik Yönetmeni: Sadettin Kaynak, Sözler: Vecdi

Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Searyo: Nazım Hikmet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla) Operatör:

ġarkılar: Müzeyyen Senar , Oyuncular: Münir Nurettin Selçuk (Tekin), Nezihe Becerikli (Zeynep), Nevin Seval (Çin Prenesi), Hazım Körmükçü (Keloğlan), Behzat Butak (Kahveci), Talat Artemel (Çin veziri), Cahit Irgat, Avni Dilligil, Hadi Hün (Hint PadiĢahı), YaĢar Nezihi (DerviĢ), Muazzez Arçay,

Cezmi Ar Yapım:

Bingöl, Mustafa Nafiz, Dekorlar: Rıza, Kostüm: Kenan, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Jenerik: Suavi,


Mümtaz Ener KONU: Ġki kardeĢ Tekin ile Keloğlan bir gece geç saatlerde bir kahvenin kapısından girerler. Ġyi iĢlemeyen bir kahvedir burası... Kahveye çırak olarak kapılanırlar. Daha ilk geceden üç derviĢ gelir, «mıhman» olurlar. Gördükleri «hüsnü kabul»den etkilenerek «kahve ve Ģekerin kaptan eksik olmamasını- Tekin için; «her ağzı doğru konuĢturmak- yeteneğini de Keloğlan için sağlayarak sırr' olurlar Kahve görülmedik ilgi ile karĢılanır «Kahveci Güzeli» olarak tanınan Tekin'e kulaktan bütün kadınlar tutulur Hatta Hind, Çin ve Kaf hükümdarları bile kızlarını -Kahveci Güzeli- ile evIendirebilmek için elçiler yollar. Fakat Tekin hiç bir evlenme teklifini kabul etmez. Buna karĢın kızlar, birer düzenle Kahveci Güzeli'ne yaklaĢmak ve onunla evlenmek imkânını bulurlar. Ancak, gerdeğe girilirken Tekin Keloğlanı çağırtarak bunların ağzından geçmiĢlerini söyletir ve daha önce her birinin iffetine gölge düĢmüĢ bulunduğunu öğrenir ve hepsini geri çevirir. Kahveci Güzelinin kısmeti Zeynep isimli bir çoban kızıdır. Bu kızın dudakları, onun temizliğinden baĢka bir Ģey söylemez. Tekin de onunla evlenir. Ancak aynı zamanda bir sihirbaz olan Çin veziri. sihirli billurundan Tekin'in bu mutluluğunu görür; Zeynep'i de gönlü sever. Hem öç almak, hem de gönlünün dileğini yerine getirmek üzere, hükümdarından izin alarak, Tekinin evde bulunmadığa bir saatte, bir ok olarak gelir, Zeynep'in ayağının dibine saplanır. Sonra da vezir kılığında kızın karĢısına çıkar; onu uyutur ve bir kuĢ olarak pençelerine aldığı Zeynep'le birlikte havalanır. Ancak bir deniz üzerinden geçerken, pençesinden düĢürdüğü Zeynep'i, ağına takıldığı balıkçılar kurtarır; ama aralarında paylaĢamazlar Kavga ederlerken kaçıp dağlara sığınan Zeynep‘i bir kocakarı kılığına giren Çin Veziri gelip alır kulübesine götürür. (Prof. Dr. Alim ġerif Onaran,

"Muhsin Ertuğrul'un Sineması)


Kahveci Güzeli

►….sonra sanatından ziyade sesine hayran olduğumuz Münir Nureddin‘in Hazım‘la beraber baĢ rollerini yaptıkları ‖Kahveci Güzeli‖..….filminin ehemmiyetini birkaç satırla tebarüz ettirmek isteriz. ġimdiye kadar çevrilmiĢ olan yerli filmlerin hemen hepsinin esaslarını haftalarca hatta aylarca sahnelerimizde oynanmıĢ olan ve bütün sanat meraklılarının ezberledikleri piyesler teĢkil ediyordu. Halbuki ―Kahveci Güzeli‖ bunlardan tamamen ayrıdır. Daracık bir sahneye sıkıĢmayıp, kendine göre zengin dekorlar içinde ve bir hayli masrafla çevrilen bu eser orijinaldi. ―23‖

Kıvırcık Paşa

KIVIRCIK PAġA Senaryo ve Yönetmen:

KIVIRCIK CIK PAġA Faruk Kenç


Vedat Karaokçu, Talat Artemel, Refik Necati Tözüm

Yapım:

Oyuncular: Halide PiĢkin, Sait Köknar,

Ha-Ka Film Halil Kamil

Kemal Arduman, Necile Tezcan, YaĢar Nezihi,

Beatris

Kalfayan,

Feridun

Çölgeçen, Seniye Baran, ReĢit Baran KONU: Karısından çok korkan kılıbık bir Osmanlı paĢası ile odalığının öyküsü.

―23‖ ―Yıldız Mecmuası 1 Ġlkkanun 1940 Sayı 50‖ Sermet Muhtar Alus: Tarihçi, gazeteci ve yazardır. 1887 yılında Ġstanbul'da doğdu. Askeri Müze Müdürü Ahmet Muhtar PaĢa'nın oğludur. Özel öğrenim gördü. Son sınıf sınavına girdiği Galatasaray Lisesinden 1906 yılında, Hukuk Fakültesinden 1910 yılında mezun oldu. 1908 yılında öğrenci iken Elüfürük adlı mizah gazetesini yayınladı. 1908-1909 yılları arasında Davul, diğer yıllarda Akbaba ve Amcabey mizah dergilerinde yazı ve karikatürleri yayınlandı. Tarihi eserlerinden baĢka 21 adet tiyatro ve roman türünde eseri basıldı. 21 Mayıs 1952 tarihinde 65 yaĢında iken Ġstanbul'da vefat etti. Fransızca ve Almanca biliyordu. ESERLERĠ: Askeri Müze Rehberi, Aya Ġrini‘nin ve Askeri Müzenin Tarihçesi, Yeniçeriler ve Eski Türk Ordusu, Yeniçeri Kıyafetleri, Ġstanbul‘u Tanıyalım, Kıcırcık PaĢa (roman), Türkçe-Fransızca Yeni Lügat, Helal Mal (adapte tiyatro), Pembe MaĢlahlı Kadın (roman), Eski Çapkın Anlatıyor (roman). 1932 yılında AkĢam gazetesinde yayımlanan bu yazılarda Sermet Muhtar Alus, "masal olanlar" diyerek bir zamanların gündelik hayatını, o günleri yaĢamıĢ olanların ağzından yazıyor. Kitapta masal olmayan ne yok ki... Mektebe baĢlangıç, düğünler, kına geceleri, doğumlar, hamama gidiĢ, eğlenceler, meyhaneler, Odeon'daki maskeli balo, bayram yerleri, meczuplar, mirasyediler, mahalle baskınları, seyir yerleri, kayık yarıĢları, ziyafetler. (kyn:www.iskenderiye.com/biyografi)


Duvaksız Gelin

DUVAKSIZ GELĠN Yönetmen: Adolf Körner

Çekoslavakya asıllı ve çeşitli tiyatrolarda takdimcilik yapan Adolf Körner'in

Refik Kemal Arduman‖24‖

sinemacılığa atılmasıyla bu sayı dörde çıkar. Yapımcı Halil Kamil'in ısrarlarıyla işe başlayan Körner peş peşe üç film çekti: Duvaksız Gelin”, “ Sürtük” ve “Kerem ile Aslı”. Ve Körner'in bir tiyatro oyunu (Pigmalyon) uyarlaması olan “Sürtük” daha sonraki yıllarda defalarca çekilerek, koyu melodramatik yapısı nedeniyle Türk

Senaryo:

sinemasını etkileyecektir.

Foto Direktörü: Necati Tözüm

Oyuncular: Halide PiĢkin, NaĢit Özcan, Vedat Karaokçu, ġevkiye May, Hüseyin Kemal

Yapım: Ha-Ka Film Halil Kamil

Gürmen, ReĢit Baran KONU: AĢık olduğu ev sahibinin kızı Zehra uğruna boĢadığı karısıyla tekrar evlenmek için araya bir hülleci koyan Hafız'ın güldürüsü Not: 1962 yılında aynı isimli film Suphi Kaner‘in senaryo ve rejisiyle tekrar filme çekilmiĢtir.

Kerem ile Aslı

KEREM ĠLE ASLI Oyuncular : Müzeyyen Senar, Malatyalı Fahri, Nevzat Okçugil, Mümtaz Ener, Zeki Alpan, Handan Adalı KONU: Ġranın çok meĢhur beldesi Ġsfahan‘da adil, iyi yürekli bir padiĢah yaĢardı. Çok zengin,

Yönetmen:

rahat yaĢayan ama bir türlü evlat saadetini tadamayan bir padiĢahtı. Ne tesadüftür ki Adolf Körner

Senaryo:

emrinde çalıĢan bir KeĢiĢ de aynı özlemi duymakta idi. PadiĢahın aklına bu keĢiĢ gelince, padiĢahın derdine ortak olması için onu emretti. Ve uzun uzun sohbet ettiler. KeĢiĢ padiĢaha

Refik Kemal Arduman

―eğer bir saray yaptırır içini bahçesini süslerseniz bütün zamanınızı burada geçirir acınızı unutursunuz‖ deyince, padiĢah kısa bir sürede bu planı gerçekleĢtirdi. Bir gün KeĢiĢin karısı ve

Eser: Ragıp ġevki YeĢim

hanım sultan saraydaki eğlenceyi ziyarete giderken karĢılarına nur yüzlü bir ihtiyar çıkar, hanım sultana bir elma, KeĢiĢ‘in karısana bir ayva fidesi verir. Ve bunları ekmelerini ister. Hanım sultan da, KeĢiĢ‘in karısı da fidanlara kendi elleri ile bakar, büyütürler. Ancak iki ağaç

Operatör: Necati Tözüm

da büyüdüklerinde meyve vermezler. Hanım sultan bir gün rüyasında yine o nur yüzlü ihtiyarı görür. Ve bu çocuk dileği için yalvarır. YaĢlı adam ona ağacın elma verdiğini, bu dileği için


bu meyveyi yemesini söyler. Hanım sultan KeĢiĢ‘in karısına haber verir ve ağaçlarının yanlarına giderler. Hanım sultanın elma ağacı bir elma vermiĢtir. Ancak KeĢiĢ‘in karısının ağacında meyve yoktur. Hanım sultan elmasını ortadan ikiye böler ve yarısını KeĢiĢ‘in karısına verir. Buna karĢılık çocukları olduğunda birinin kızı diğerinin oğlu ile evlenecek diye söz verdiler. Ve daha sonra ikisi de hamile kaldı.PadiĢahın oğlu, KeĢiĢ‘in bir kızı olur. Kızın adı ―Kara Sultan‖ Oğlanın adı ―Ahmet Mirza Bey‖ olur. Fakat ters giden bir Ģeyler olur.

―24‖ ReĢat Nuri Güntekin'in "Hülleci isimi romanından


Kerem ile Aslı

KeĢiĢ bey bir gün uyurken izlemeye dalar ve ―Bu kadar güzel bir kızı neden padiĢahın oğluna vereyim ki?‖ diye söylenir. Ve bu fikrini karısına açıklar. Karısı ise ―Ama Beyim biz hamile Malatya’lı Fahri Kayahan 1918 yılında Malatya´da doğdu. Babası Gaffar Ağa sülalesinden Mustafa Bey, annesi ġam Kadısıńın kızı ġerife Hanım´dır. kız kardeĢi Makbule 11 yaĢındayken ölür. Ġlk, orta ve lise tahsilini Malatya´da tamamlar. Babasının Malatyańın en büyük manifatura dükkanına sahip olması genç Fahri Kayahan´ı bu dükkanda çalıĢmaya mecbur eder. Ancak Ońun gözü müziktedir… Ġlk önceleri bağlamaya heves eder ve bir süre bağlama çalar. Daha sonra Karaköylü ReĢat Dayı´dan tambur dersleri alır. Henüz ilk gençlik çağlarını yaĢayan Malatya´lı Fahri, Ģehir merkezinde katıldığı bir Ģenlik sırasında Fahriye isminde genç ve güzel bir kızla tanıĢır. Malatyańın ileri gelen ailelerinden olan Hamikoğullarıńdan Hacı Ağańın kızı Fahriye ile 1933 yılında evlenir. Hacı Ağańın konağına iç güveyi giren Fahri kısa zamanda bu konakta yapılan müzik toplantılarının tanınmıĢ simaları arasına girmeyi baĢarır.

kalmadan önce çocuklarımızı birbirleri ile evlendireceğimize yemin ettik‖ der. KeĢiĢ bunun üzerine etrafa kızının öldüğü haberlerini yayar. Bu haber padiĢahın kulağına gidince padiĢah KeĢiĢ‘i huzuruna çağırır. PadiĢah: ―KeĢiĢ bu söylenenler doğru mu?‖ KeĢiĢ çaresiz ifadesi vererek; Maalesef doğru kızım öldü diyerek padiĢahı kandırır. Daha sonra da kızını ve eĢini alan KeĢiĢ, Isfahan‘a 3 gün uzaklıktaki ―Zengin‖ köyüne yerleĢirler. Bu zamanda da padiĢahın oğlu Mirza Bey 4 yaĢına girmiĢ, mektebe baĢlamıĢtı. Yanında da Sofi adında çok zeki bir arkadaĢı vardı. Seneler sonra Sofi ve Mirza Bey 12–13 yaĢlarına basmıĢlardı. Sofi Mirza Bey‘e bir teklifte bulunmuĢtu; ―Bak Mirza Bey baban çok zengin, serveti dünyayı alır! Ama bizde bir daha Genç olmayacağız, genç olduk, hadi gel av avlayalım‖ der. Mirza Bey Sofi‘nin bu sözleri üzerine avlanmaya, yiğitliğe talim etmeye giderler. Mirza bey bir gece rüyasında ―Kara Sultan‖ın elinden Ģerbet içtiğini görür. Kalbi ve yüreği cehennem gibidir. Daha sonra büyük bir heyecanla uyanır. Yalnız kimin elinde Ģerbet içtiğini bilmiyordur. Fikret Hakan ArĢivi ―Türk Sinema Tarihi“ Zeki Alpan—Malatyalı Fahri

kızın

Bir

sabah

Mirza

Bey

babasından izin alarak sofi

ile birlikte

köyüne

―Zengi‖

gezmeye

giderler. Orada KeĢiĢ‘in

1934 yılında Suade adını verdikleri bir çocukları doğar. . Ancak 1936 yılının Ocak ayının son gününde Fahriye Hanım hayatını kaybeder. . Bu olay karĢısında iki yaĢındaki kızı ile annesi ve babasını da alarak Malatyaýı terkeder; Ġstanbulá gelir. Kendisini Ġstanbulún usta müzisyenlerinin ve bestekârlarının arasında bulur. Selahattin Pınar, Artaki Candan gibi ünlü isimlerle tanıĢır. O yıllarda Ġstanbulún canlı müzik merkezlerinde tamburu ve sesiyle baĢarılı programlar yapar. 1937 yılında Almanyaýa giderek Polydor Plak firmasına yedi adet plak doldurur. Yurda döndükten sonra Malatya´lı Fahri Kayahan adıyla ünlenecek onlarca plağa sesinin ve sazının nağmelerini kaydettirecektir. Malatyalı Fahrińin tüm yurdu saran Ģöhreti 1940´lı 50´li yıllarda hep sürecektir…

Fakat

siması aklında kalmıĢtır.

evine

misafir

oldurlar,

ikramlar yenilir. Artık Mirza Bey hep o taraflara av yapmaya gitmektedir. Bir gün kolunda Ģahini ile yine

gelmiĢtir.

O

gün

sarayın camının yanında gergef

yapan

bir

kız

görür. Yanına yaklaĢıp, dikkatlice

baktıktan

sonra bu kızın rüyasında gördüğü kız olduğunu anlayınca yanına yaklaĢır ve: BaĢı yastık gören mi?, Gözü dilber görenin? , Gözüne uyku girer mi?, Zülfüne berdar olanın? Mirza Bey bunları söyledikten sonra kızı kendine doğru çeker, kızı öper ve: Söyle güzel kız sen hangi bahçenin sümbülüsün?‖ Deyince kız: ―Isfahanlı babam keĢiĢ idi. Kerem eyle bırak beni! Babam görmesin!


Kerem ile Aslı

Delikanlı: ―Aslı nedir? Salıvereyim! Kız: ―Kerem eyle bırak beni! ĠIk evliliğinden yıllar sonra Sadiye Arcuman´la kısa bir evlilik daha yapmıĢtır. 1940´lı yılların yükselen değerlerinden biri de ses sanatkarlarının film çevirmesidir. Müzeyyen Senar ile Kerem ile Aslı, Suzan Yakar ile Saz ve Caz filmlerinde oyuncu olarak rol almıĢtır. Çoğu Anadolu insanının yaĢamından kesitleri içeren senaryoların bazıları filme çekilmiĢtir. Ahmet Fırat, Mehmet Kığılı, Asım Kurdal, Mahmut HoĢhanlı, Nazım Uzun Hekimoğlu, ġefik Kayahan, Ziya Soylu, Enver Bengü, Mustafa Kılıçaslan, Faruk Diyarbakırlı, Çakır Ahmet ve BeĢiktaĢlı Arap Zeki en yakın dostlarıdır… Dost meclislerindeki Fahri Kayahan sakin, duygulu, samimi kiĢiliğiyle tanınmıĢtır. Ġçki ve sigara kullanmayıĢı onun hiçbir zaman ―aĢırı‖ davranıĢlarda bulunmamasının sebebi olarak gösterilir. Ancak bu fazlasıyla hassas mizacı kendisine her zaman ağır faturalar çıkarmıĢtır. Bilhassa hayatının son döneminde yaĢadığı talihsiz olay karĢısında dayanma gücünü yitirmiĢtir. 1969 yılının ilk yarısıdır. Kayahan o sıralar Galatasaray Kalyoncu Kulluk´ta Ömer Ġnönüýe ait bir evde oturmaktadır. Bir gece akrabalarından Avni Kurtbilekín evine misafir olarak gitmiĢtir. Gece yarısı eve döndüğünde evinin soyulduğunu görür. Bütün plakları, elbiseleri, kıymetli özel eĢyaları, evinde ne varsa götürülmüĢtür. Olay karĢısında Ģok geçiren Kayahan hastaneye kaldırılır. Çilelerle ve sıkıntılarla dolu bir yaĢamın ardından yaĢanan bu olay karĢısında vücudu ve gönlü dirençsiz kalmıĢtır. YaklaĢık bir ay hastanede yatar. Doktorların olağanüstü çabalarına rağmen kurtarılamayarak 22 Nisan 1969 Salı günü yaĢama veda eder. Zincirlikuyu Mezarlığıńda defnedilmiĢtir. (fenerciler.wordpress.com)

Ddikten sonra Mirza beyin aklına bir Ģey geldi. Benim adım Kerem, senin adın Aslı olacak bundan böyle birbirimizi böyle çağıracağız. Bunun üzerine keĢiĢin kızı Kerem‘e bakarak: ―Kabul ediyorum‖ dedi. Keremde kızı bıraktı. Daha sonra Aslının iĢlediği gergefin üzerinde bulunan oyalı tülbenti aldı. Ve sofiyi bularak beraber Isfahan‘a döndüler. Eve geldiğinde babası Keremi bitkin gördü ve ona ne olduğunu sordu, fakat Kerem‘in ağzından tek laf bile alamadı. PadiĢah birkaç gün sonra Kerem‘i tekrar çağırdı ve ona sordu. Kerem‘de babasında bir saz istedi. Derdini böyle anlatacaktı. Babası sazı getirdi. Kerem durumunu anlatan bir türkü çaldı;

KeĢiĢ bahçesinde bir güzel gördüm, Aklım baĢımdan aldı ne çare?//TaramıĢ zülfünü, dökmüĢ yüzüne, Serimi sevdaya çaldı ne çare? Babası oğlunun dediklerinden hiçbir Ģey anlamamıĢtı. Oğluna tam olarak anlayamadığını söyleyince, Kerem boynunu bükerek odadan çıktı. PadiĢah haftalarca oğlunun derdini anlamak için çare arıyordu ama bulamamıĢtı. Bunun üzerine padiĢah birilerini bulup ondan derdini öğrenmesini istedi. Çirkin bir kadın Kerem‘i KeĢiĢ‘in bahçesinde Aslı‘ya bakarken görünce hemen padiĢaha söyledi. Bunu duyan padiĢah hemen KeĢiĢ‘i yanına çağırdı ve neden yalan söylediğini sordu. KeĢiĢ‘i kızını vermesi için ikna etti. Bunun üzerine KeĢiĢ padiĢahtan 5 ay süre istedi. PadiĢah da ―sana 5 ay veririm ama sana yüzük vereceğim, onunla kızını oğluma niĢanla dedi. KeĢiĢ bunu kabul etti. Bu niĢanlanma olaylarını duyan Sofi hemen Kerem‘e haber verdi. Kerem‘in günleri sefa ve zevk içinde geçiyordu. Fakat aradan bir süre geçtikten sonra Aslı‘yı yine özlemeye baĢladı. Bu durumunu babasına anlattı. Oğlunun bu dert yanıĢı babasını çok üzmüĢtü. PadiĢah Kerem‘e: ―Oğlum ben KeĢiĢ‘e 5 ay izin verdim. Süre bugün doluyor‖ dedi ve düğün hazırlıklarına baĢlandı. KeĢiĢ‘de 5 ay dolduğu için ―Zengi‖ köyünden kaçmaya karar verdi. O gün PadiĢah büyük bir kafileyi Aslı‘yı aramak için Zengi köyüne gönderdi. Orada da birkaç insan topluluğu kafileye doğru geliyordu. Kerem onlara neler olduğunu sordu. Bunu üzerine ihtiyardan Ģu yanıtı aldı: ―Bizim burada bir KeĢiĢ otururdu, onlar gece gittiler. Bizde bir Ģey olacak herhalde die gidiyoruz‖ dedi. Kerem ağlamaya baĢladı. Daha sonra hemen aslı ile buluĢtukları bahçeye gider ve oradan geçen bir kızı Aslı‘ya benzetir ve türkü söylemeye baĢlar. Onu duyan kız ―Ey âĢık! Beni kime benzettin?‖ Kerem cevap verir: ―Seni Aslı Han‘ıma benzettim‖ dedi. Bunun üzerine kız Kerem‘e: ―Aslı Hanımanne ve babasıyla birlikte Hoy‘a kaçtılar‖ dedi. Kerem bu sözün üzerine çok sevindi. Ve bir türkü söyledi. KeĢiĢlerin kaçtığı haberi padiĢahın kulağına gidince kızdı ve Zengi köyüne geldi. Ama onları bulamadı. Hemen Kerem‘in yanına gitti ve ―Ey oğlum bu halin ne?‖ diye sordu. Kerem‘i alarak Isfahan‘a döndü. Kerem babasına Aslı Han‘ın arkasından gitmek istediğini söyledi. Babası da engel olmadı. ArkadaĢı Sofi ile yola koyuldular ve Zengi köyüne geldiler. Köyde gezinen bir kıza keĢiĢ‘i soru ve Hoy‘a gittiklerini öğrendi. Oradan sonra Hoy‘a vardılar. Bir kahvedekilere KeĢiĢ‘i sordular ve onun


Kerem ile Aslı

birkaç gün önce SuĢi‘ye gittiklerini öğrendi. Kerem bu Ģekilde Aslının peĢinden gidiyordu. Her gittiği yerde ondan saz çalması isteniyordu. Bu Ģekilde SuĢi‘den sonra Gence, Revan, Acuz, Çıldır, ġerki, Kelbe‘ye gittiler. Kelbe‘de de aldıkları üzücü haber onların 3 ay önce Kars‘a gitmiĢ olmalarıydı. Daha sonra Kars‘a vardılar ve KeĢiĢ‘i sordular. Kahvedekiler ondan bir Ģarkı söylemesini istedi. Ve bunun sonucunda onların Oltu‘ya gittiklerini öğrendiler. Oltu‘dan sonra: Narman‘a, Beyazıt ve Beyat‘a gittiğini öğrendi. Beyat‘dan aldıkları haberde onların 4 Gün önce Van‘a gitmeleriydi Ġkisi birlikte Van‘a giderken yolda 40 haramiler ile karĢılaĢtılar. Haramiler onları aramak istedi. Kerem de ―Ağalar ben Acem ġah‘ın oğluyum, Ģimdi gurbete düĢtüm rica etsem de sılaya gitsem?‖ dedi. Haramiler ona ―Ey âĢık Allah selamet etsin diyerek yol vermeden önce türkü istediler. Türküyü duyanlar ―aferin‖ dedi, Kerem‘de KeĢiĢ‘i sordu ve türkü karĢılığında Tiflis‘e gittiklerini öğrendi ve yola koyuldu. Tiflis‘e geldiler ve kahvedekilerden türkü karĢılığında Ahlât‘a gittiklerini öğrendi. Bu Ģekilde Nemrut dağını geçerek Ahlât‘a geldiler. Oradan Velhasıl dağı, MuĢ ovası, MuĢ, Çanlı kiliseyi gezdiler ve aradılar. Çanlı Kiliseden gelin kızlar çıkıyordu. Kerem o kızı Aslı‘ya benzetti. Ve yine türkü söyledi, saz çaldı. Sonra oradan Malazgirt‘i öğrendi. KarĢılarına Murat ırmağı çıktı. Irmak çok delicoĢ akıyordu. Kerem‘in türküsü ile yavaĢladı ve geçtiler. Oradan Malazgirt‘e geldiler. Kahvede saz çalanlar vardı. Beraber saz çaldılar. Kerem‘i çok alkıĢladılar. Neyse oradan Pasin ovası, Uzun Ahmed, Hasan Kalesi, Çoban köprüsünü gezdiler. Orada dalgacı bir adam vardı. ―Ben KeĢiĢ‘im‖ diye dalga geçiyordu. Kerem‘i görünce bu dalgacı bir tabuta

Nevzat Okçugil (1925-1998) Oyuncu 106 film

girdi. Kerem‘e adam öldü, namazını kılalım diye Ģaka yaptılar. Kerem adamın öldüğüne inandı. Aslında Ģaka idi. Namazdan sonra Ģaka olduğunu söylemek için tabudu açtılar ve adamı ölü buldular. Cenab-ı Hak dalgasının cezasını vermiĢti. Neyse Kerem ve Sofi yollarına devam ettiler. GümüĢlü Kümbet, Hadım Pınar geçildi. Orada Kerem giysi yıkayan kızlar gördü ve Aslı‘dan kalan tülbenti çıkartarak yıkaması için onlara verdi. Daha sonra da Laleli Dağına çıktılar. Hava çok bozmuĢtu. Fırtınalar koptu 3 gün 3 gece orada kaldılar. Üçüncü gecede nur yüzlü bir adam geldi. Ve onları atının arkasına alarak onları bir çırpıda Erzurum‘a götürdü. Meğer o adam Hızır Aleyhisselam imiĢ. Orada bir konakta kaldılar. Ġkramlar gördüler. Kerem sazı eline alarak türkü söyledi. Sonra ağlamaya baĢladı. Sofi‘ye neden ağladığını sordular. Sofi anlattı. Sabaha Yola çıktılar. Gezerlerken bir hamam gördüler. Cafer Ağa hamamı imiĢ. Oradan çıkan kadınların arasında Aslı‘yı gördü ve hemen türkü söylemeye baĢladı. Bunu duyan Aslı Kerem‘i gördü ve Hemen eve koĢtu anasına haber verdi. Anası KeĢiĢ‘e haber verince yola çıktılar. Kerem ağlamaya baĢladı. Sonra sokaktaki çocuklara KeĢiĢ‘i sordular ve Mancunlar mahallesine giderlerken yol 3‘e ayrıldı. Ortadan girdiler. Günlerce yol gittiler. EĢen Kalesine vardılar. Khevde oturdular. Oradan sonra Vabrik, Tercan, Çinci beli, Erzincan aĢıldı. Kerem Erzincanlılardan KeĢiĢ‘in Sarılar‘a gittiğini öğrendi. Yolları bir geldi. Nuh Aleyhisselam‘ın Nuh gemisinin oturduğu yere geldiler. Yerde bir kuru kafa gören Kerem kuru kafa ile konuĢmaya baĢladı. Sofi ĢaĢkınca

Mümtaz Ener 1807-1959 Yönetmen 7, senaryo 3 oyuncu 244 film

Kerem‘i izliyordu. Neyse sonra EĢkat‘a vardılar, Engürü‘ye gittiler. Kerem bir mezarlıkda ağlayan kız gördü. Kızla konuĢtu. Ölenin sevgilisi olduğunu anladı. Yola koyuldular. Kahveye geldi. Türkü söyledi. Sonra AyaĢ‘a gittiler. Yol viran olmuĢtu. Kerem viran olmuĢ yolla söyleĢti. Sofi adeta olanlara ĢaĢıyordu. AyaĢlılar KeĢiĢ‘in Zile‘ye gittiğini söyledi. Tekrar yollara düĢtüler... .


Kerem ile Aslı

Yeniden yollara düĢtükten sonra Kızılırmak‘a vardılar. Nehir deli coĢ akıyordu. Ama Kerem‘in türküsü ile duruldu. Onlarda geçtiler. Zile‘ye vardılar. Hanın sahibi onları içeri almadı gitti. Onlarda kapıyı kırdı. Kapıyı yakarak ısındılar. Sonra Sivas‘a gittiler. Oradan da doğruca Kayseri‘ye vardılar. Kerem bir cenaze gördü ve türkü söyledi. Bunu Duyan imam Kerem‘e çok kızdı. Neyse onlarda oradan KeĢiĢ‘in kaldığı eve geldiler. Aslı bahçede geziyordu. Kerem hemen yanına gitti. Kendini tanıtmadı ve ―ben diĢçi kadına gelmiĢtim dedi‖ Aslı onu içeri aldı. Anasına söyledi ve Kerem Aslı‘nın dizine yatarak ağzını açtı. Anası sordu ―Hangi diĢin?‖ Kerem gösterdi fakat o diĢ değildi. Öyle böyle bütün diĢlerini çektirdi. Ağzı kan dolmuĢtu. Cebinden Aslı‘dan kalan eĢarbı çıkartarak ağzına tuttu. Tülbenti tanıyan Aslı ―Bu Kerem!‖ dire bağırdı. Anası hemen KeĢiĢ‘e haber vermeye gitti. Kerem o an hemen türkü söylemeye baĢladı ve sazdan baĢını kaldırınca Aslı‘nın onu dinlediğini gördü. Aslı onu hemen dıĢarı çıkartmaya çalıĢırken Kerem‘in ayağı kapıya sıkıĢtı ve kanamaya baĢladı. O sırada Kerem Tanrıya ―Ey rabbim Ģu kızı bana âĢık et‖ dedi. Tam o sırada isteği kabul olundu. Aslı kapıyı açıp hemen Kerem‘e sarıldı. Aslı Kerem‘e: ―Hadi git buradan babam gelirse seni öldürür, gece gel, beni al!‖ Kerem oradan çıkıp kahveye gider. Gece olunca Aslının evine gider. Saz çalmaya baĢlar. Babası onu duyar ve yanında ki adamlarla Kerem‘i yakalamak isterler. Kerem kaçıp gizlenir. Sonra tekrar pencereye çıkar. Tekrar çağırırken onu tutuklarlar. Hapse atarlar. Kerem‘in aklı baĢından gitti. Dili tutuldu. Kadıyı, müftüyü çağırdılar. ―Baksanıza KeĢiĢ‘in evine bir adam girmiĢ, öldürelim mi?‖ Müftü izin vermedi. Sonra Kerem‘in dili açıldı. Türkü söylemeye baĢladı. Kerem‘in dilinin açıldığını beye haber verirler. Bey Kerem‘i yanına çağırır. Kerem baĢlar türkü söylemeye. Bey kızmaya baĢlar. Kerem onu dinlemeden tekrar söyler. Bey yine kızar. Amire dönüp idam fetvasını ister. Hâkim izin veremem, bunların aslı var dedi ve yerinden kalkıp Harem‘ine geçti. Meğer beyin Hasene adında kız kardeĢi varmıĢ. Beyin halini görünce halini sordu. O da Kerem‘i öldürmesini istedi. KarĢılığında 15 kese altın verecekti. Çünkü kadı, müftü öldürülmesine izin vermiyordu. Hasene bunu kabul etti. O sırada da Kadı Kerem‘ döndü. ―Bak oğlum buradan kaç sana zulm edip öldürecekler‖ Kerem bu sözleri duymadı bile ve saz çalmaya baĢladı. Hâkim Kerem‘e sordu: ―Oğlum senin bu kızla alakan var mı? NiĢanlı mısınız?‖ dedi. Eğer niĢanlı değilseniz 2 Ģahit bul seni Ģu Aslı ile niĢanlayalım‖ dedi. Kerem hemen Sofi‘yi çağırdı. Hâkim mesele‘yi sofi‘ye sordu. Sofi‘de anlattıO sıralarda da Hasene Hanım 40 tane gülcülerden kız alıp her birine kıyafet giydirdi. Sonra onları büyük bir bahçeye soktu. Ve Kerem‘i çağırdı. Kerem içlerinden Aslı‘yı görünce gözünü ondan ayırmadı. Zaten baĢka bir kıza baksaydı, Hasene Hanım onu öldürecekti. Kerem gözünü ondan ayırmayınca o da Kerem‘in gerçekten Hak aĢığı olduğunu anladı. Hasene Hanım bu aĢkı anlayınca Aslı‘yı ondan sakladılar. Hasene Hanım Kerem‘den türkü söylemesini istedi. Kerem hep Aslı‘ya hitap eden türküler söylüyordu. Hasene Hanım kızdı ve kendisine hitap eden bir türkü söylemesini istedi. Kerem yine Aslı‘ya söyledi. Bu sefer Hasene Hanım sordu: ―Kerem ben ne derim, sen ne dersin? Sana hemen Aslı‘yı alıvereyim‖ dedi. Kerem: ―Ya Rab, sana Ģükürler olsun‖ dedi. Hasene hanım bu türkülerden onun gerçek bir âĢık olduğunu anladı. Ve: ―Senin gerçekten âĢık olduğunun isbatı var mı?‖ dedi. Kerem‘de: ―Bak ben bir türkü söyleyeyim, eğer Aslı‘nın her yönünden söz etmezsem beni öldür‖ dedi. Ve türküsüne baĢladı:


Kerem ile Aslı

Bir hali diyor merde mert cengi //Bir hali dövüyor cümle frengi Bir hali bozulmaz hiç onun rengi //Bir Ģulesi halka yetiĢir... Hasene Hanım baktı ki bu türkü tam Aslı‘yı anlatır, hemen her Ģeyi beye anlatır: ―Bu kızı Kerem‘e verelim, eğer vermezsek, Kerem‘in ahı bizi yakar‖ Bey bu sözleri duyunca hemen KeĢiĢ‘in yanına gider ve: ―Kızını Kerem‘e ver, eğer vermezsen seni öldürürüm‖ dedi. Bu olanları KeĢiĢ karısına anlattı. Ve o gece Kayseri‘den kaçtılar. Sabah onları bulamadılar. Bir kiĢi onların Tekke‘ye doğru gittiğini söyledi. Kerem çok üzüldü ve beyin ayağına kapanarak; ―Aman beyim ben böyle olacağını bilirdim. Allahaısmarladık‖ diyerek yola koyuldular. Tekke‘ye ulaĢtılar. Oradan Karapınar‘a geçtiler. Sonra Halep yoluna düĢtüler. KeĢiĢ‘de Halep‘de ermeni evine girdi. Halep‘li ermeni onun baĢka biri olduğunu anladı. Ermeni KeĢiĢ‘e burad ne aradığını sordu. KeĢiĢ baĢından geçen her Ģeyi anlattı. Halepli Ermeni de: ―O halde Kerem buraya gelmeden kızını evlendir‖ Bu sırada da Aslı Han babasına feryad ediyordu. Kerem ve Sofi‘de Halep‘e geldiler. Burada Kerem hanın sahibi Külhan Beyine baĢından geçenleri anlattı. Külhanbeyi Kerem‘i Aslı‘ya alacağına söz verdi. Bir koca karı tuttu. Onu Aslı Han‘ın yanına gönderdi. Koca karı Aslı Han‘a: ―Kerem‘in yanına gitmek ister misin?‖ deyince Aslı hemen kalktı. Külhanbey‘de Kerem‘e haber verdi. Koca Karı‘da Aslı Han‘a: ―Git anandan Halep‘i gezeceğiz diye izin al‖ dedi. Anası da ―tamam ama sakın geç kalma‖ dedi. Sonra Külhanbeyi Kerem‘i Aslı ile buluĢacağı Kümbet‘e götürdü.

Müzeyyen Senar

Orada Kerem‘i gören Halep paĢası onu zindana attırdı. Kerem‘i zindan‘a türkü söylerken duyan paĢa ona kendini tanıttı ve Aslı Han‘a Ģu anda düğün yapıldığını söyledi. Kerem‘de: ―Bana güzel bir at, silah ve hizmetkâr ver Aslı kiliseden çıkarken beni görsün‖ dedi. PaĢa isteklerini yaptı. Ertesi gün Kerem kilisenin

oraya

gitti. PaĢa arkadan

adamlar gönderdi. Kerem Aslı‘yı görünce türkü söylemeye baĢladı. Onu gören Aslı hemen yolunu değiĢtirdi. Sonra adamlar kızı hemen örtüp konağa getirdiler. KeĢiĢ‘in dostları KeĢiĢ‘e haber verince Kerem‘den kurtuluĢ olmadığını anladı. KeĢiĢ‘in aklına bir fikir geldi.



Kerem ile Aslı

Kızını Kerem‘e vereceğini, fakat ilk gecelerinin elbisesini kendisi dikeceğini söyledi. Kerem ve Aslı çok sevindi. KeĢiĢ evde sihirli, büyülü bir fistan dikti. Kerem yanına gelince fistanın düğmelerini elleri ile çözecekti. Neyse 40 gün 40 gece düğün yaptılar. Sonra Aslı ile Kerem evlerine gittiler. O gece Kerem namazını kıldıktan sonra Aslı fistanını giydi ve Kerem‘in yanına geldi. Kerem‘den bu düğmeleri çözmesini istedi. Kerem tam söktü 2 tanesi kaldı ki düğmeler tekrar kapandı. Kerem elleri ile tekrar denedi. Sürekli kapanıyordu düğmeler. Artık uğraĢmaktan tan yeri ağarmıĢtı. Kerem düğmeleri nasıl çözeceğini düĢünüyordu. Tekrar denerken en sonunda kocaman bir ―Ah‖ çekti. Ve Kerem‘in ağzından çıkan ateĢ ile birden bire Kerem cayır cayır yanmaya baĢladı. Külleri yere döküldü. Aslı ağlamaya baĢladı. Ve hemen annesine haber verdi. Annesi de kızım bu senin sevinecek günündür deyince Aslı annesine Kerem‘in küllerini gösterdi. Annesi de çok ĢaĢırdı. Sonra PaĢa Aslı Han‘ı sorguya çekti. Olayların KeĢiĢ‘in yaptığı anlaĢıldı. KeĢiĢ öldürüldü. Aslı 40 gün Kerem‘in küllerinin baĢında bekledi. Sonra saçlarını süpürge ederek silerken küllerin içinde kalan ateĢ ile Aslı‘da kül oldu. Ġkisinin külleri birbirine karıĢtı. Bunu görenler PaĢa‘ya haber verdiler. PaĢa‘da Aslı‘nın annesini türlü eziyetlerle öldürdü. Daha sonra ki günde Sofi‘ye düğün yaptılar. 40 gün 40 gece düğün oldu. (Kyn: www.egze.com/forum/kerem-ile-asli-kitap-ozeti)

Not: Film 1971 yılında Orhan Elmas‘ın rejisiyle ikinci kez beyaz perdeye aktarılmıĢtır. Kıskanç

KISKANÇ Oyuncular: Muhsin Ertuğrul (Cemil), Cahide Sonku (Nuriye), Fatma Arkan, Ġsmail Galip Arcan (Ġhsan), Fatma Arkan (Nebiye),

Yönetmen:

Suavi Tedü (Kemal), Behsat Butak (Yargıç),

Necla Sertel (Teyze), Fatma Andaç (ġefika), Sami Ayanoğlu (Hapishane müdürü), Sait Muhsin Ertuğrul

Senaryo:

Köknar (Gardiyan), Sait Köknar, Hakkı Necip Ağrıman (UĢak), , Muazzez Arçay (hizmetçi), Kani Kıpçak (bardaki adam), Nevin Akaya

Nazım Himet Ran (Mümtaz Osman takma adıyla)

KONU: Karısının ölümünden sonra hizmetçisiyle evlenen, aldatılan, karısının aĢığını vuran, kızını evinden kovan ve mahkeme sırasında, kalp krizinden ölen Cemil'in öyküsü.

Operatör: Cezmi Ar Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Handan Adalı (1922-1991) Yapımcı 9, Oyuncu 159 film


Sürtük

SÜRTÜK Yönetmen: Adolf Körner

Oyuncular: Zehra Yumsel, Refik Kemal Arduman, Halide PiĢkin, Avni Dilligil, Muazzez Arçay, Mümtaz Ener, Hulusi Kentmen, ReĢit Baran

Senaryo: Refik Kemal Arduman

KONU: Sınıf atlayan bir fahiĢenin öyküsü.

 Bernard Shaw'un Pygmalion oyunundan uyarlanan My Fair Lady müzikalinin film Eser:

versiyonunda, baĢ karakterlerden profesör Henry Higgins ciçekci kız Eliza Doolitle'i sevmiĢtir. Bernard Show’un ―Pigmalyon‖ isimli romanından uyarlama‖

Oyuna ilham kaynağı olan Yunan mitolojisinden anma hikayedeki, tüm kadınların kusurlu olduğunu düĢünüp, onlara örnek olmak üzere kusursuz bir kadın heykeli yapmaya giriĢen, sonra da ona aĢık olan heykeltras Pygmalion, Henry Higgins karakterinde yansıtılmıĢtır. Henry Higgins, orta yaĢlı biraz huysuz ve snob bir fonetik bilimcidir, kimsenin Ġngilizceyi düzgün


konuĢamadığından sürekli yakınmaktadır. Londra'nın salaĢ, serseri yatağı mekanlarından birinde gece vakti dolaĢırken gördüğü ciçekçi kız Eliza Doolitle'in basta konuĢması olmak

Yapım:

üzere her Ģeyini çok acımasız bir Ģekilde eleĢtirir ve kızcağızı fena halde aĢağılar. Birkaç gün Ha-Ka Film Halil Kâmil

sonra, Eliza, kendince en cici ve temiz giysilerini giymiĢ olarak, elinde de yeterli olduğunu düĢündüğü bir miktar para ile profesörün kapısını çalıp, diksiyon dersi almak ve kibar bir hanım olmak istediğini, bunun bedelini ödeyecek parası olduğunu söyler. profesör önce bunu ciddiye almasa da, kankası albayın da teĢvikiyle, Eliza'dan düzgün Ġngilizce konuĢan, mükemmel bir Lady yaratma iĢine giriĢir. Epey zor olur ama, filmin sonunda sadece bunu baĢarmakla kalmaz, rakipsiz bir Ģarlatan avcısı olduğunu iddia eden ve aristokratların bulunduğu bilumum mekanlarda sürekli boy gösteren sevimsiz bir macera Eliza'yi bir prenses olarak yutturmayı bile baĢarır. eh, orijinal Pygmalion hikayesinin aĢk meĢk boyutu da atlanmamıĢtır, film bu açıdan da mutlu sonla biter. (http://sozluk.sourtimes.org) Not: Film 1965 ve 1970 yılında Sadık ġendil‘in senaryosuyla Ertem Eğilmez tarafından iki kez daha sinemaya uyarlanmıĢtır.


Dertli Pınar

DERTLĠ PINAR Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç Foto Direktörü: Baha Gelenbevi

Müzik Sadi IĢılay

Burhan Felek'in senaryosunu yazıp Muhsin Ertuğrul'un İpek Film adına 1940 yılında çekimine başladığı Nasrettin Hoca Düğünde adlı filmi yarım kalır. Bu kez de oyuncu ve seslendirme sanatçısı Ferdi Tayfur devreye girip filmi tamamlayacaktır. Bu yıl kurulan yeni yapımevi Ses Film (Necip Erses) çalışmalara başlar. Yapımevinin ilk filmi de Faruk Kenç'in yönettiği bir köy melodramı olan “Dertli Pınar”dır. Oyuncular: Nezihe Becerikli (Nazlı), Suavi Tedü (Ali), Talat Artemel, Sami Ayanoğlu, Refik

Yapım: Ses Film Necip Erses

Kemal Arduman, Vedat Karaokçu, Müfit Kiper, Gülistan Güzey, Hüseyin Kemal Gürmen, Handan Adalı, Mücap Ofluoğlu, Halit Akçatepe KONU: Kan davalı iki ailenin çocukları Ali ile Nazlı‘nın dramatik aĢk öyküsü. ► 'Dertli Pınar asgari vesaitle yapılmıĢ filmlerin Ģüphesiz en iyilerindendir. Bu film, gerek fotoğraflan ve gerek ses tekniği bakımdan bize istikbal için büyük ümitler veriyor... Sinemacılığın

Türkiye'de

gösterdiği

inkiĢaf,

ehil

kimselere

zevk

sahibi

kimselere

bırakılmasındadır. Yerli diye yapılan bir çok film gördük. Hemen ekserisi zeka ve zevkten mahrum olmadığı zamanlar, hakim olan unsur bayağılıktı. Bu sebepten muvaffakiyet elde edilemez. Bir takım da güya milli kahramanIarı veya mevzuları ele alıyor ve onları katlediyordu. Bereket versin ki Yayın ve Basım Umum Müdürlüğü bu iĢle yakından alakadar olarak mefahirimizin (övünmemizin) istismar edilmesine müsaade etmemek yolunu tutmuĢtur… Bir eserin ticari olması onun muhakkak adi olmasına bağlı değildir. Bir filmin rağbet görmesi için içinde muhakkak bir sürü Ģarkı ve göbek

atma

sahneleri

bulunması

icap etmez. Musiki ve dansın güzel ve iyi tertiplenmiĢ bir mevzua refakat etmesi tabiidir, mevzu, musiki ve dans için bir vesileden ibaret kalmamalıdır. (Fikret

Adil,

―Dertli

Pınar‖

Tanin,

18.3.1944)  Film bu tarihten sonra iki kez sinemaya ikincisi

uyarlanmıĢtır.

Bunlardan

1968 yılında Osman Fahir

Seden‘in

senaryosu

ve

rejisiyle,

üçüncüsü de Zafer Par‘ın senaryosu Orhan Elmas‘ın rejisiyle 1978 yılında beyaz perdeye aktarılmıĢtır.



Onüç Kahraman

ONÜÇ KAHRAMAN Yönetmen: ġadan Kamil

Oyuncular: Sami Ayanoğlu, Fatma Bürün (Andaç), Talat Artamel, Müfit Kiper, Tevhit Bilge, Cahit Irgat, Ali Sururi, Sadettin Erbil

Senaryo: Ragıp ġevki YeĢim ―25‖

KONU: Yerli film olduğu için herhalde hepimiz birer defa göreceğiz. Görmeğe değer mi, değmez mi meselesini burada münakaĢa etmek faydasız olur. 13 rakamının uğursuzluğuna

Operatör: Coni KurteĢoğlu

inanırsanız, filmin bütün bozukluklarını bu uğursuzluğuna yükleyebilirsiniz. Gönül istiyor ki, milli mevzular çok daha dikkatle ve emekle çevrilsin. Her Ģeye rağmen bu film bize Fatma Andaç gibi yeni bir sanatkarla, ġadan Kamil gibi yeni bir rejisör tanıtıyor. (Sezai Solelli, Yıldız


Dergisi, 1.4.1945 sayı, 148)

NOT: Almanya‘da fotoğraf eğitimi alan ġadan Kâmil‘in ilk filmi bu filmdir.

―25‖ Henry Koster‘in (1905-1988) bir hikâyesinden, Heinz Goldber‘in (1891-1969) senaryosuyla yönetmen Curtis Bernhardt‘ın (1899-1981) filme çektiği ve 22 Eylül 1930 yılında Finlandiya‘da gösterime giren ―Die Letzte Kompanie‖ isimli filmden uyarlama. Filmde baĢlıca rolleri oynayan oyuncular: Conrad Veidt (18931943), Karin Evans (1909-2004) ve Erwin Kalsler (1883-1958)


Deniz Kızı

Fikret Hakan ArĢivi

DENĠZ KIZI

Orhan Esen

Baha Gelenbevi; Faruk Kenç'ten sonra tiyatro dışından gelen ikinci sinemacıdır. Uzun süre Paris'te kalıp 1939 yılında yurda döner. Faruk Kenç'in “Dertli Pınar” filminde (1943) görüntü yönetmeni olarak çalışan Gelenbevi bu kez “Deniz Kızı” filmiyle yönetmenlik denemesini gerçekleştirdi.

Nahit Bilge

Oyuncular: Nezihe Becerikli, Orhan Esen, Müfit

Yönetmen: Baha Gelenbevi Foto Direktörü: Turgut Ören Ses: Kriton Ġlyadis Koreograf:

Dekor:

Yapım:

Kiper, Ses Film Necip Erses

Samiye

Hün,

Sadettin

Erbil,

Talat

Artemel, Adalet Pee, Ferdi Tayfur, Mümtaz Ener, KONU: Saf bir denizci kızının Ģehirli bir adam tarafından kandırılıp kötü yola düĢürülür. Film tamamlandıktan sonra TepebaĢı‘nda bulunan stüdyoda çıkan yangın sonunda filmin tamamı yandı. Gelenbevi

Günahsızlar

GÜNAHSIZLAR Oyuncular : Sadri AlıĢık, Oya Sensev, Nuriye Ġnce, Müjde

Yönetmen:

Tunç, Emin Kalaycı, Tevfik Ġnce, Müjde Tunç, Rauf Ulukat,

Faruk Kenç

Halit Akçatepe

Senaryo:

KONU: Annesi öldürülüp kimsesiz kalan bir genç kızla, ona

Mualla Kenç

yardım eden bir balıkçının öyküsü

Operatör :

► " Günahsızlar", bir balıkçı köyünde geçiyor. Bir kahpe

Kemal Baysal

var, onun da bir kızı var. Kahpe kadını vuruyorlar. Kız ortada kalıyor. Muhtar alıyor kızı güvendiği bir aileye, bir

Yapım:

balıkçı ailesine emanet ediyor. ―Sizde kalsın, imkân

Ġstanbul Film Faruk Kenç

olursa, akrabası çıkarsa vereceğiz‖ diye. Balıkçının genç oğlu, bu kahpenin kızına aĢık oluyor. Oluyor ama, Sansür 'olmaz' diyor. Bir kahpenin kızına aĢık olunmaz. Yahu gazetelerde okuyoruz hadiseleri. Affedersiniz umumhaneden alıyor kadını, tövbe ettiriyor, evleniyor. Bu nasıl oluyor? Ona bakmayın, olur ama filmde olmaz. UğraĢtılar uğraĢtılar. Baktım olacak gibi değil, birilerini koyduk araya, kurtardık." Filmin yönetmeni Faruk Kenç böyle diyor. ► Konu ve oyuncuları farklı olarak aynı isimde sonraki yıllarda iki film daha çekilmiĢtir. 1972 yılında Selim Ġleri‘nin senaryosundan Atıf Yılmaz‘ın rejisiyle çekilen filmi 1989 yılında takip eden filmin senaryosu ve rejisi Cevat Okçugil‘e ait.


Hürriyet Apartmanı

HÜRRĠYET APARTMANI Oyuncular: Gülistan Güzey, Suavi Tedü, Ġsmail Galip Arcan, ġaziye Moral, ReĢit Gürzap,

Yönetmen: Talat Artemel Senaryo: Sedat Simavi (Aynı isimli piyesinden) Operatör :

Yapım:

Nezahat Dilligil (Tanyeri), Nevin Aypar, Mümtaz Ener, Sezer Sezin, Sami Ayanoğlu, Necdet Mahfi Ayral, ReĢit Baran, KONU: MeĢrutiyetin ilanı sıralarında II. Abdülhamit'in jurnalcilerinden Arif PaĢa, konağında karısı Afet Hanım kızı Leyla ve manevi evladı soyu sopu Kamuran ile yaĢarlar.

Kriton Ġlyadis

belirsiz fakat asil bir genç olan

Leyla ve Kamuran itiraf edemedikleri bir aĢk yaĢarlar.

Leyla,

Kamuran'dan kendisini babasından istemesini beklerken, Kamuran da bu istekte bulunmak için bir an önce." Darül Fünun'u bitirmesi beklemektedir. Bu arada doğru dürüst bir eğitimi

Ses Film Necip Erses

dahi olmayan. babasının asaleti ile övünen züppe Firuz Bey, Leyla'ya talip olur; hem Arif PaĢanın konağına kapılanmak hem de bir sefarette iĢ kapabilmek niyetindedir. Kamuran sınavlarını verip mezun olmuĢtur.

Ġki gencin durumunu bilen Leyla'nın dadısı Kamuran‘ı

Leyla'yı istemesi için teĢvik eder, PaĢa ve karısı bu durumu hoĢ karĢılamazlar ve Leyla'yı Firuz ile niĢanlarlar. MeĢrutiyet ilan edilir ve PaĢa tüm nüfuz, iktidar ve servetini kaybeder, elde kalan bir kaç parça emlağı, Kamuran paraya çevirerek paĢaya bir apartman alır ve adını Hürriyet Apartmanı koyar. Kamuran'ın iyilikleri üzerine PaĢa, Viyana sefaretine tayin olduğu günden beri Leyla‘yı arayıp sormayan düĢünür.

Firuz‘dan vazgeçip tekrar Kamuran'a

vermeyi

PaĢa gidince sefaretteki görevi de biten Firuz parasız pulsuz Ġstanbul'a döner,

metresi Froso ile yaĢar bir gün PaĢanın bir apartman sahibi olduğunu öğrenir ve hemen oraya gider, eski damadını karĢısında gören PaĢa, Kamuran'ı unutup kapıları Firuz'a açar Leyla'nın da Firuz‘a muhabbeti olduğunu sanan Kamuran, Hürriyet apartmanını terk eder, bu ara PaĢa'nın karĢı koymasına rağmen apartmanı sigorta ettirmiĢtir, giderken, dalgınlıkla sigorta poliçesini de beraberinde götürür, bunun farkına varıp döndüğünde apartmanın yanmakta olduğunu görür, hemen po1içeyi PaĢa'ya verir, bunun hesaba dayanan bir Ģey olduğu kanaati ile PaĢa Kamuran'ı kovar, Kamuran ümitlerini bitiren bu olay üzerine, ayrılırken Leyla'nın alevler arasından kendine geldiğini görür, iki sevgili, "bu karanlık alemden aydınlığa ve daha mesut, daha doğru bir dünyaya, hürriyete feyiz dolu bir cumhuriyete ve ebedi demokrasiye doğru yol alırlar."(Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 16 )  Türk filmi nasıl olmalı? Yıllardan beri bu mesele üzerinde münakaĢa eder dururuz. Tarif eder, anlatırız. Fakat bir türlü anlaĢamayız, anlatamayız. Çünkü aradığımız, Frenklerin "Mahalli Koku" dedikleri Ģeydir. Koku tarife sığar mı? Olsa olsa o kokuya yakın bu kokunun adını söyleyeceksiniz. Fakat yine yalan yanlıĢ olacak. ĠĢte Türk filmlerinde de "bizden!" diye aradığımız mevzu, söz, saz, kıyafet, tavır, düĢünüĢ, zevk, nükte... Kısaca bizim cemiyetimiz, bu filmde görülebildi. Hürriyet Apartmanı filmciliğimizde o kadar büyük bir zafer ki, ne kadar övülse, ne kadar söylense, alkıĢlansa az olur. Bu filmde emsalsiz bir baĢarı elde eden ġaziye Moral'ı tebrik etmeden, rollerini çok iyi oynayan ReĢit Gürzap ve Necdet Ayral ile Nezahat Dilligil'i alkıĢlamadan geçemem. Galip Arcan biraz fazla teatral oynamasa daha iyi olacaktı. Suavi Tedü ile Sami Ayanoğlu gibi onun notu da orta ile iyi arasındadır. Bilhassa Hürriyet'in ilanı kabul edildiği zamanki telaĢı, heyecanı, korkusu kafi değil ! Gülistan Güzey'e gelince; o bazı yerlerde iyi, bazı yerlerde zayıf. Belli ki, tecrübesi artarsa daha iyi oynayabilecek. Bereket versin rolü eski devrin kapalı konak kızlarından birisidir. Pek göze batmıyor. Bu filmin en muvaffakiyetli bir noktası müziğindedir. Alaturka kısımları Sadi IĢılay, alafranga montajını Muhiddin Sadak yapmıĢ ve her iki müzik de erini bulmuĢ, oturmuĢ. Sanatkarlarla iyi çalıĢma imkanları verdiği için Ses Film müessesesi sahibi Necip Erses'e teĢekkür etmeyi yerinde buluyoruz. (Rakım Çalapala, Yıldız 1 Ocak 1946)


Hasret

HASRET Yönetmen: Faruk Kenç Mualla Kenç

KONU: "Hasret iyi ve fena taraflarını dengeleyebilen bir eser oldu. Bilhassa eldeki malzeme ve teknik imkan darlığına rağmen çekiliĢ bakımından, ilerisi için az da olsa bir Ģeyler

Operatör : Kriton Ġlyadis

vadetmektedir. Yalnız, keĢki filmin baĢında yazılan mevzunun hakikiliğine sadık kalınmasa idi de, sonunda sadece büyük babanın gözlerini kaybetmesiyle kalınsa idi. Ġstanbullu bestekar

Müzik: Münir Nurettin Selçuk Sadi IĢılay Yapım:

Oynayanlar: Münir Nurettin Selçuk, Oya Sensev, Talat Artemel, Müfit Kiper, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaokçu, Emin Kalaycı, ReĢit Baran,

Senaryo:


köyden ayrılırken, genç kızla niĢanlısının, dedelerini elinden tutarak onu uğurlamağa çıkmaları, filmde çok daha iyi hava verirdi, zannediyoruz.  Bu yazıyı tenkit mahiyetinde yazmıyorum. Maksadım sadece intiba ve düĢüncelerimi kaydetmektir. Hasret filmi yerli film sanayimizin arık ve kurak hayatı içinde gösterilen bir gayret hamlesinin mahsulüdür. Her Ģeyden önce bu noktayı takdir etmek ve takdirle karĢılamak bir vicdan borcudur. Tenkide gelince: Bu, herhalde bir film yapmaktan daha kolaydır. Hele Hele Amerika ve Avrupa., film pazarından gelen ve bilgi, zevk ve para gibi muazzam sermayelerin mahsulü olan Ģaheserleri her gün görüp örnek aldıktan sonra bu iĢi herkes yapabilir. Burada marifet bu değildir. Göz kamaĢtırıcı, muhteĢem örneklerin yanında bizim bin bir vasıtasızlık

ve bin bir

zorluk içinde sadece heves, sevgi ve biraz Da görgü ile

yaptığımız filmleri Mukayeseye kalkıĢmak haksızlık ve insafsızlık olur. Farzedin ki oturduğumuz fakirhanenin karĢısında, mükellef bir konakta oturan çok zengin ve kalabalık bir aile var Bu çocuklar iyi beslenen iyi büyütülen gürbüz çocuklardır. Süslü püslü giyinip kuĢanan uĢaklar, hizmetçilerle mekteplerine gidiyorlar. Biz de kıt kanaat geçinen, kendi yağıyla kavrulan bir ailenin babasıyız. Darıdünyada biricik evladımız var. Kansız, cılız bir yavrucağız. Evimize gelen bir misafir karĢıki zengin ailenin gürbüz çocuğu ile bizimkini mukayese ederek: - Aman sizin oğlan ne sıska, ne çirkin şey.. Halbuki bakın, evlat dediğin şu karşıki çocuklarına denir. Ne güzel ne gürbüz.. Ġlah. Diye bizim çocuğumuzu yeriyor. ġimdi bu misafire uyarak yavrumuzu horlayıp sokağa mı atacağız?. Hayır hayır böyle

yapmayacağız, bütün ailece toplanıp içimiz sızlayarak kendi cılız ve

yoksul çocuğumuzu canlandırmak için gerekli tedbirleri gücümüz yettiği kadar almağa çalıĢacağız. Fırsat arayan menfi ruhlulara has yakıcı, kırıcı bir ―tenkide geçmeyeceğiz. Bilakis kendi hayatımızın mahsullerine karĢı yapıcı bir tenkit ruhu içinde teĢvikkar davranacağız. (Ġsmail Galp Arcan, Hollywood Dünyası, 24 ġubat 1945 no 68)

 "Hasret‖ iyi ve fena taraflarını dengeleyebilen bir eser oldu. Bilhassa eldeki malzeme ve teknik imkan darlığına rağmen çekiliĢ bakımından, ilerisi için az da olsa bir Ģeyler etmektedir denilebilir.

vaat

Yalnız, keĢke filmin baĢında yazılan mevzunun hakikiliğine sadık

kalınmasa idi de, sonunda sadece büyük babanın gözlerini kaybetmesiyle kalınsa idi. Ġstanbullu bestekar köyden ayrılırken, genç kızla niĢanlısının, dedelerini elinden tutarak onu uğurlamağa çıkmaları, filmde çok daha iyi hava verirdi, zannediyoruz. (Yıldız 1 Nisan 1945, Sayı 148, Cilt: 13)


Köroğlu

KÖROĞLU ―26‖ Yönetmen: Refik Kemal Arduman, Mümtaz Ener Senaryo: Muharrem Gürses Operatör: Baha Gelenbevi , Cezmi Ar , Menasi Filmediris Yönetmen Yardımcısı: Ġhsan Tomaç Müzik: Sadi IĢılay Yapım: Ses Film Necip Erses

Kendi adına İstanbul Film'i (1944) kuran Faruk Kenç yapımevinin ilk filmi olarak Hasret'i yönetti. Bir köy filmi olan Hasret'te Münir Nurettin'le başrolü paylaşan Oya Sensev, tiyatro dışından gelen yeni bir oyuncuydu. Türk sinemasında Şehir Tiyatrosu oyuncularının dışında yeni oyuncu denemeleri Faruk Kenç'in girişimleriyle başlıyordu. Almanya'da fotoğrafçılık öğrenimi yapan Şadan Kamil “Onüç Kahraman” ve Şehir Tiyatrosu oyuncularından Talat Artemel'le “Hürriyet Apartmanı”, Refik Kemal Arduman “Köroğlu”, ilk filmlerini bu yıl çektiler. Bundan sonra üç yeni film şirketi çalışmalarına başladı. Halk Film (Fuat Rutkay), Atlas Film (Nazif Duru, Murat Köseoğlu) ve And Film (Turgut Demirağ). Rutkay, Samatya ve Bakırköy'deki sinemaların sahibi; Duru, sinema işletmecisi Turgut Demirağ'da Amerika'da sinemacılık tahsili yapmıştı. Oyuncular: Mümtaz Yener, HaĢim Evci, Gülistan Güzey, Kadri Ögelman, Sezer Sezin, Avni Dilligil, Nebile Teker ► ġimdi Köroğlu filmini merakla bekleyebiliriz. Bu film bize, ya yıllardan beri gölgede kalan hakikati meydana çıkaracak veya onu yine eski rollerine terk edecek. Bu bakımdan Mümtaz Ener'e büyük bir iĢ düĢüyor. "Köroğlu'nda bütün kabiliyetle, her Ģeyle oynamak ve seyirciye yaranmak. Bunu yapabileceğini temenni edelim. Bu sayede Mümtaz, kendi

“26” Köroğlu veya asıl adıyla Ali RuĢen 16. yüzyıl 'da Anadolu'da yaĢamıĢ bir halk ozanıydı. Ġsmine

Köroğlu Destanı'da vardır. KÖROĞLU (XVI. Yüzyıl) Halk Ģairlerimiz içerisinde kavganın, özgürlüğün sembolü. Doğum, ölüm tarihleri bilinmeyen, bir eski efsane kahramanı olan Köroğlu'nun adını alan bir Ģairimizdir.Bu Ģairin, Sultan III. Murat zamanında (1574-1595) Osmanlı ordusuyla Ġran savaĢlarına

Oya Sensev (Sabahat Perinçek) (1930)

katıldığı (1578-1584) bilinmektedir.Bolu Beyi'nden babasının intikamını almak üzere dağlara çıkan, yiğitlik ve iyilikseverliği destanlaĢan eĢkıya Köroğlu ile Ģair Köroğlu halk zihninde kaynaĢmıĢ durumdadır.Köroğlu; halk Ģairlerimiz içerisinde kavganın ve özgürlüğün sembolüdür.ġiirlerinde coĢkun bir sesleniĢle yiğitlik,dostluk,aĢk,doğa sevgisi çok sade bir dille anlatılır.Bu Ģiirler, hikayeci aĢıkların nesirle anlatılan hikayeleri arasına serpiĢtirilmiĢtir.Yirmi dördü bulan bu hikayeler , Türklük dünyasına yayılan bir Köroğlu destanının doğuĢunu hazırlamıĢtır.Köroğlu; yiğit,adaletli, inançla dolu ideal bir Türk'tür. Köroğlu destanımız ise Anadolu Türklüğünün yüreğinde yaĢayan tutkularla, isteklerin, değerlerle inançların sembolüdür.Bu destana göre Köroğlu'nun asıl adı RuĢen Ali'dir.Babası Yusuf, Bolu Beyi'nin seyisidir.At meraklısı olan Bolu Beyi, seyisi Yusuf'u cins bir at almaya gönderir; fakat Yusuf'un getirdiği tayı beğenmez, adamın gözlerine mil çektirir.Yusuf tayı ve oğlunu alıp memleketten çıkar .RuĢen Ali, babasının tarif ettiği tarzda, tayı karanlık bir ahırda besler, tay belli bir zaman sonra kanatlanır, eĢsiz bir küheylan olur.Yusuf ile RuĢen Ali, Aras ırmağına gider, orada Bingöl'den inecek olan üç sihirli köpüğü beklerler.Yusuf, köpükleri içince, tekrar görmeğe baĢlayacak, gençleĢecek ve Bolu Beyi'nden intikamını alacaktır.Fakat, RuĢen Ali köpükleri kendisi içer, babasına köpüksüz su verir.Yusuf buna bir yandan üzülür, bir yandan da, oğlu intikamını alacak bir yiğit olacağı için sevinir.Bu sihirli üç köpükten biri Köroğlu'na ebedi hayat, biri yiğitlik, biri de Ģairlik sağlar.Yusuf, oğluna, intikamını almasını tavsiye ettikten sonra ölür.RuĢen Ali Kır-At'ı ile birlikte dağa çıkar.Köroğlu diye ün alır, bir derebeyi gibi yaĢamaya baĢlar, her savaĢta üstün gelir; bezirganlardan, beylerden,paĢalardan aldıklarını yoksullara dağıtır.Delik demir (tüfek) icat olunup da eski yiğitlik gelenekleri bozulunca, arkadaĢlarına dağılmalarını tavsiye eder, "sır olur", Kırklar'a karıĢır. (kyn wikipedia.org)


Köroğlu

► Bir film çevriliyor. Dertli Pınar, Deniz Kızı filmlerini meydana getiren Ses stüdyosu yeniden iki film hazırlatmakla meĢguldür.. Bunlardan biri "Köroğlu‖dur. Bu filmin dıĢ sahnelerini çekmek için bir kafile Ġnegöl'ün Cerrah köyüne gidip yirmi gün kaldı. Bu seyahate ait görüĢlerini filmde teknik asistanlık' yapan Baha Gelenbevi'nin ağzından dinleyelim; Size ilkin filmin üzerinde çalıĢan eĢhası tanıtayım: BaĢ rolü ġehir Tiyatrosu'ndan Mümtaz Ener oynuyor. Rejisör yine ġehir Tiyatrosu'ndan Refik Kemal Arduman'dır. Süpervizör'lüğü, Ġpek Film'de birçok filmlerin operatörlüğünü yapmıĢ olan Cezmi Ar yapıyor. Senarist Muharrem Gürses, musikisini Sadi IĢılay üzerine aldı. Operatör, Manasi Filmeridis, makyaj, Kadri Ögelman‘da, Resimler ile de Foto ġehir uğraĢıyor. Efendim bizim Cerrah köyü seyahatimiz bir alemdi. Refik Kemal Arduman , burada hakikaten gayet centilmen bir rejisör rolünde idi. Terbiyesi onu hiddetlendiği zaman bağırmaktan alıkoyuyordu ama, hıncını boynundaki düdüğü habire öttürmekten almasına da kimse mani olamıyordu. Atlılara çevirtilen sahneler onu bir hayli üzdü. 'Malum ya, gemideki kaptan ne ise filmde de rejisör odur. Filmin ve yanında çalıĢanların her Ģeyinden mes'ul dür. En ufak bir kaza tehlikesi onun dakikalarca yüreğini oynatıyor, yüzü altüst oluyordu: Vakıa kimseye mü-him bir Ģey olmadı, hiç birimiz hastaneye düĢmedik ama, eğer bu dıĢ sahneler daha birkaç gün uzasa idi, zannederim ki, centilmen rejisörümüzün kendisi üzüntüden yatağa düĢecekti. ArkadaĢların rivayetine göre bu seyahatte ben de bir 'hayli rol oynamıĢım. Beni Spencer Tracy'nin çevirdiği "Iki Yüzlü Adam"a benzetenler oldu. ĠĢ dıĢında her Ģeyin bir hoĢ tarafını buluyordum. Yediğimiz yemekten, yattığımız yere kadar her Ģeyden memnundum. Ama gel gelelim, iĢ esnasında pek farkında değilim ama - bir titizleniyor, bir aksileĢiyormuĢum ki. sormayın. ĠĢte her Ģeyden, bulutlardan; güneĢten, filmi çeken makineden, makyajdan, sözün kısası her Ģeyden Ģikayet ediyor, mızmızlaĢıyormuĢum. Bu aksiliğim bazen o kadar ileri gidiyormuĢ ki, beğendiğim Ģeylere bile itiraz ettiğim oluyormuĢ. Söz aramızda iĢin bu tarafının ben de farkındayım ama, bir kere ismim titize çıkmıĢ, bunu da değiĢtirmektense öyle kalması daha çok iĢime geliyordu. Bu filmin bir adsız kahramanı var. Hiç olmazsa ondan burada bahsedeyim. Adı Burhan Uskan'dır. Filmin en yorucu sahnelerini o çevirdi. At üzerinde yapılan bütün cambazlıkları, kayalardan yuvarlanmaları, dövüĢleri hep o yaptı. Öyle zamanlar oldu ki bizim Burhan dövüĢün

heyecanına kapılıyor, sahnenin çekilmesi bittiği halde karĢısındakini hala

tartaklamakta devam ediyordu onu güçlükle ayırabiliyorduk. Köyde hepimiz muayyen vazifelerimizden baĢka munzam iĢler de almıĢtık. Bizim makyajcı Kadri'ye de eczacılık düĢmüĢtü. Kadri iĢ esnasında kendisine garip bir kıyafet bulmuĢtu. ― Plaja gitmeye belki vakit bulamam fırsat, bu fırsat iken bari yanayım," diye çıplak vüçutla ayağına geçirdiği beyaz bir Ģortla geziyordu. Bir gün kalabalık bir dövüĢ sahnesini çeviriyorduk. Yanımıza koĢa koĢa bir köylü çocuğu yanaĢtı . - " Ağabey, "dedi. "Diha şuradan doktoru istiyorlar. .. - .. Hangi doktoru, diye sorduk. Burada doktor yok ki.. - "Yok olur mu?" Biraz ilerde duran Kadri'yi gösterdi: .. Nah işte donlu doktor. Onlar isterler! . - .. O günden sonra Kadri'yi hep bu isimle çağırdığımızı ilaveye lüzum yok sanırım. Bu yolculukta en çok sıkıntı çeken fotoğrafçı Miço oldu. Zavallıyı bir dakika rahat


Köroğlu

bırakmadılar. Miço'nun midesi bir gün düzelemedi. Söz aramızda o midenin yerinde ben de olsam düzelemezdim. Çünkü Miço bizim yemeklerimizden

umumiyetle hep ikiĢer

porsiyon yer, yemek aralarında hararet bastırmak için cacık içer, bunun salatalarını az bulursa, ayrıca bir hıyar daha soyar. ĠĢtihası açılmıĢken kapamak günah olacağından nereden eline geçirdiğini bir türlü keĢfedemediğimiz erik pestilini yer. Erik faslı açılmıĢken dağlardaki çakal eriklerinden avuç dolusu atıĢtırır, sonra baĢlayan mide ağrılarını dindirmek için, üç ĢiĢe gazoz içerdi. Bütün bu iĢlerden sonra zavallıcık bir parça uzanmak istese, hemen kaldırırlardı. Partinin en sükutisi kimdir? diye soracak olursanız, tereddütsüz Cezmi Ar'dır diye cevap veririm. Sık sık köy meydanında, altında oturduğu çınarın bile onun sükutunden çatlayıp, orta yerinden ikiye ayrıldığını arkadaĢlar rivayet ediyorlar. Bu seyahat esnasında ağıza alınması adeta yasak olan bir kelime vardı: ―Mana― Herhangi bir sözün arasında:

Bunun manası Ģudur, demeye kalmadan, biraz ileriden Ģiddetli bir:

Efendim .. sesi duyulur ve film operatörü Manasi ortaya çıkardı. Bu sebeple üç hafta kadar süren yolculuğumuzda .. mana .. kelimesini kullanmamaya karar verdik. Bu yüzden her Ģeyin manasını izaha pek meraklı olan senarist Muharrem Gürses konuĢurken 'bir hayli güçlük çekti. ĠĢte size bir filmin dıĢ sahneleri arasındaki bir, iki hususi sahnecik.. (Rakım Çalapala Yıldız, 15 Temmuz) 1945, Sayı: 156 Cilt: 13

Yayla Kartalı

YAYLA KARTALI Oyuncular: Cahide Sonku (Nermin), Hadi Hün (ReĢit), Nevin Seval (Nesteren), Vasfi Rıza

Yönetmen:

Zobu (Hacivat Hasan), Müfit Kiper, Suavi Tedü (Turgut), Perihan Çakır (Tedü) (Melek), Muhsin Ertuğrul

Mahmut Moralı (Refik), Necla Sertel (Hatice Yenge), Gülistan Güzey (Konsomatris), ReĢit Baran (Hacı Ağa), YaĢar Nezihi Özsoy, Mümtaz Erer, Behzat Butak, Orhan Elmas, Müfit Kiper,

Eser: Faruk Nafız Çamlıbel

Sezer Sezin

KONU: Türkçülüğe meraklı olan ReĢit (Hadi Hün) yeğeni ve yengesiyle birlikte çiftliklerinde

Operatör : Yoakim Filmeridis

mütevazi bir yaĢam sürerken, köye yolu düĢen bir tiyatro kumpanyası oyuncuları ile tanıĢır. Oyunculardan Nermin in (Cahide Sonku) yardımı ile topluluğa katılır. Ġstanbul‘da çalıĢtığı

Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

sıra ünlü bir oyuncu olmuĢtur. ReĢit bir süre sonra sosyete çevresine girer, Nesteren‘le (Nevin Seval) tanıĢır. Zengin bir kadın olan Nesteren Nermin e ReĢit ile iliĢkisini kesmesi için para teklif eder, Nermin kabul etmez. Bir süre sonra ReĢit in Ģöhreti hızını kaybeder. Nesteren‘le birlikte olur. Nesteren de ReĢit‘i ter keder. Nermin barda çalıĢmaya baĢlar. ReĢit sonunda Nermin‘in ısrarı ile köyüne döner.  Filmciliğimizde en acınacak nokta, bu iĢe her girenin en baĢtan baĢlayıĢı, yani kendisinden evvel bu alanda çalıĢmıĢ olanların tecrübelerinden istifade edip iĢi onların getirdiği noktadan ileri doğru götürmeyiĢleridir. Son zamanlarda gördüğümüz, yerli filmlerde bizi en çok üzen bir takım pek iptidai ve basit hatalara düĢüĢlerdir. ġimdiye kadar en çok film çevirmiĢ rejisörümüz olan Muhsin Ertuğrul'dan, hiç değilse kendi tecrübelerinden bol bol istifade edeceği için, böyle bir gerileme beklenemez. Konuyu biliyoruz. Artistleri tanıyoruz. Rejisör malumunuz. Ġmkanlar da meçhulümüz değil. ġu halde Yayla Kartalı'na, görmeden vereceğimiz ilk not, "Ģimdiye kadar yapılan Türk filmlerinin en güzeli" demek olacaktır. (Rakım ÇALAPALA "Yıldız 1 Kasım 1945")


Yayla Kartalı

► Ona.. ―ġehir Tiyatrosunun geçen seneki devlet kuĢu" desek daha doğru olur. Çünkü geçen tiyatro mevsiminde en çok oynanan piyes .. Yayla Kartalı " olmuĢtu. Dram Tiyatrosunun aylarca dolup dolup boĢalmasına rağmen.. Yayla Kartalı"nı gördüğü rağbete pek de layık bulmayanlar vardı. Bunlardan biri de benim! Bir sanat eseri için en iyi notun bol seyirci ve alkıĢ toplayabilmek olmadığı inancındayım. Bu ölçüye vurursak nice kötü eserler, Ģaheser olur, çıkar. Misal ml istersiniz? En büyük muharrirlerimizin romanları üç, beĢ bin taneden fazla basılamıyorken, aĢağılık aĢk ve macera romanlarının üçüncü, dördüncü, beĢinci baskılarını gördüğümüzü hatırlayınız. Beyaz perdede de kötü Arap filmlerinin ve mesela AĢkın Göz yaĢlarının en çok para kazandıran film olduğunu düĢününüz. Faruk Nafiz Çamlıbel bir piyes yazmağa karar vermiĢ. Aynı zamanda piĢkin bir muharrir olan Ģair, düĢünmüĢ; demiĢ ki: Dram, komedi, sanat. Bunlar hep laf!.. Bizde, bizim yüzde seksenimizin içinde yaĢayan tiyatro; tuluat tiyatrosudur. Halk hala sahnede Kel Hasan'ı arar. Öyle ise gelsin bir tuluat tiyatrosunun elemanları!. Onları almıĢ. Birinci perdenin ikinci ve üçüncü tabloları tamamen bu hava içindedir. Hatta rejisör de aynı havayı tamamlamak için olacak, sahnede dekor Marlene Ditrich 27 Aralık 1901 - 6 Mayıs 1992

yerine daha çok resimli perdeler kullanmıĢtı. Muharrir düĢüncesine devam etmiĢ: Bizim seyirci daha baĢka ne ister? Bar köĢelerine düĢmüĢ, felsefeler geveleyen Marlene Ditrich edalı karılar!. Al sana bir de Marlene Ditrich! Yani üçüncü perde, .ikinci tablo! BaĢka? Azıcık

ta

güldürmek

lazım!.

Hacıağalar

bugünün

komik

ve

sempatik

tipleri!.

- Hay hay!.. Onlar da girsin!. Onlar da girmiĢ. Ama Hacıağalar kızları sıkıĢtırır, komik hareketleriyle herkesin gözünü kendilerine çekerlerken Nermin'in söylediği lafları kimse dinlemiyormuĢ. Olur a!.. Zaten onun söylediği feylesofça laflar anlaĢılsın diye değil anlaĢılmasın diye sıralanmıĢ. Maksat seyirciye: _ Çok yüksek laflar vardı ama ben anlayamadım!. dedirtip bir daha getirtmek. On defa gelse ne çıkar? Ve nihayet herkes Faruk Nafizi Ģair ve mizahçı tanır. Bunun da payını vermek lazım. Eserin Ģurasına, burasına birer tutam Ģairane söz ve zarif nükte serpiĢtirivermiĢ, olmuĢ, bitmiĢ!.. _ Ya sahne tekniği? Muharririn cevabı Ģu: _ Ben sahne tekniği filan bilmem!. Bilsem ne olacaktı? Eser beğenilecekti değil mi?.. ĠĢte beğenildi. Demek onu da yapmıĢım!.. Muharrir, eserine "Sahne Romanı" diyor.

⁵⁴


Yayla Kartalı

Piyese bu sıfatı takıĢı da gösteriyor ki; tamamen ticari düĢüncelerle hareket etmiĢtir. Nerdeyse eline bir çıngırak alıp Ģöyle bağıracak: _

Buyrun!.

BaĢlıyor!..

Sahnede

bir

roman

seyredeceksiniz.

Hem

gülecek,

hem

ağlayacaksınız!.. Üç fasıl, dokuz tablo!. BaĢlıyor!.. Hakikatte bütün eserde "tiyatro olan iki tablo vardır. Ama sahiden çok muvaffakiyetli iki tablo: Ġkinci perdede Nestren'in evinde ve ondan sonra Yayla Kartalı'nın evinde geçen tablolar! istifade edeceği için, böyle bir gerileme beklenemez. Mevzuu biliyoruz. Artistleri. tanıyoruz. Rejisör malumumuz. Ġmkanlar da meçhulümüz değil. ġu halde Yayla Kartalı'na, görmeden, vereceğimiz ilk not, "ġimdiye kadar yapılan Türk filmlerinin en güzeli‖ .. demek olacaktır. Piyes olarak Yayla Kartalı kusurlu bir eserdi. Fakat bu Sahne Romanı filme alınırsa, bir senaryo için fevkalade kıymetli pasajları olan mükemmel bir mevzu taĢıyordu. Nitekim Yayla Kartalı‘nın bu meziyeti iĢ adamlarının gözünden kaçmadı. Yayla Kartalı Halk film müessesesi tarafından filme alındı. Rejisör yine Muhsin Ertuğrul'dur. Piyeste oynayan artistlerden çoğu da rollerini muhafaza ediyorlar. Yalnız tuluat tiyatrosu komedi rolünü yapmıĢ olan Talat Artemel'in yerine Vasfi Rıza Zobu, Turgut rolünü yapan Kani Kıpçak'ın yerine Suavi Tedü ve Nestren rolünü oynayan Nevin Akkaya'nın yerine Nevin Seval oynuyor. Mühim

değiĢiklikler

bunlar.

Yayla

Kartalı

piyesini

çok

beğenmiĢ olan halkın filmini daha çok beğeneceğine Ģüphe yoktur. Bilhassa çoktandır beyaz perdede görünmeyen Vasfi Rıza'nın, hem de bize en sempatik gelecek bir rolde, yeniden ortaya çıkıĢı kuvvetli bir koz-dur. Nihayet kamera, tiyatro sahnesi gibi bütün salonu birden değil de, zaman zaman ve yer yer gözlerimizin önüne sereceği için Cahide, Hacıağaların Ģaklabanlığı altında ezilmeyecek, onlar da ayrıca

seyredilmek

fırsatını

bulmak

bahtiyarlığına

ereceklerdir. Filmciliğimizde en acınacak nokta, bu iĢe her girenin en baĢtan baĢlayıĢı, yani kendisinden evvel bu alanda çalıĢmıĢ olanların tecrübelerinden istifade edip iĢi onların getirdiği noktadan ileri doğru götürmeyiĢleridir. Son zamanlarda gördü-ğümüz yerli filmlerde bizi en çok üzen bir ta-kım pek iptidai ve basit hatalara düĢüĢlerdir. ġim-diye kadar en çok film çevirmiĢ rejisörümüz olan Muhsin Ertuğrul'dan, hiç değilse kendi tecrübele-rinden bol bol istifade edeceği için, böyle bir geri-leme beklenemez. Mevzuu biliyoruz. Artistleri. tanıyoruz. Rejisör malumumuz. Ġmkanlar da meç-hulümüz değil. ġu halde Yayla Kartalı'na, görmeden, vereceğimiz ilk not, "ġimdiye kadar yapılan Türk filmlerinin en güzeli‖ .. demek olacaktır. (Rakım ÇALAPALA "Yıldız 1 Kasım 1945, Sayı 162 Cilt:14)


Domaniç Yolcusu / Unutulan Sır

DOMANĠÇ YOLCUSU / UNUTULAN SIR

Yönetmen: ġakir Sırmalı Eser ve Senaryo: ġuküfe Nihal BaĢar,

Foto Direktörü:

Kriton Ġlyadis

Tiyatro dışından gelen oyunculara Günahsızlar'la (Faruk Kenç), Sadri Alışık da katıldı. Film şirketleri sayısında ise belli bir artış görüldü. Erman Film (Hürrem Erman), Duru Film (Naci Duru) bu yapımevlerinin başlıcalarını oluşturdular. Yılın en önemli sinema olayı ise Yerli Film Yapanlar Cemiyeti'nin kurulması oldu. Çünkü YFYC, yapımcıları bir araya getiren bağımsız bir sinemacılar kuruluşudur. Kuruluşun İdare Heyeti'nde ise Faruk Kenç (İstanbul Film), İhsan İpekçi (İpek Film), Turgut Demirağ (And Film), Fuat Rutkay (Halk Film), Necip Erses (Ses Film), Murat Köseoğlu (Atlas Film), Refik Kemal Arduman (Ankara Film), İskender Necef (Birlik Film), Hikmet Aydın (Şark Film) ve Yorgo Saris (Elektra Film) görev aldı.

Yönetmen Ġhsan Tomaç

Oyuncular: Türkan Pasiner, ReĢit Gürzap, Servet Cengiz, Hazım Körmükçü, Settar Körmükçü, Talat Artamel, Sami Ayanoğlu, ReĢit Baran, Orhan Elmas, Necdet Mahfi Ayral, Müfit Kiper,

Müzik: Sadi IĢılay Yapım Yönetmeni:

Mürvet Ağlatan, Behzat Butak, Ġbrahim Delideniz, Aziz Basmacı, Zeki Alpan, Orhan Boran, Ġbrahim Delideniz,

Lütfi Ö. Akad Yönetmen Yardımcısı: Semih Evin Yapım: Sema Film Ertuğrul Tokdemir

⁵⁵ Şukûfe Nihal’in “Domaniç Dağlarının Yolcusu” isimli romanından uyarlama. ġukûfe Nihal BaĢar: (1896-24.09.1973) Özgürlüğe tutkun, mücadeleci ve ayakları üzerinde dimdik duran bir kadındır. Ġstanbul Yeniköy nüfusuna kayıtlı. Babası V. Murat‘ın baĢhekimi Emin PaĢa‘nın oğlu, Eczacı Albay Ahmet Bey. Annesi Nazire Hanım. Soy kütüğü, baba tarafından Katipzadelere, anne tarafından Fatih Sultan Mehmet‘in BaĢ ressamı NakkaĢ Mehmet Efendi‘ye dayanır. Evlerinde yapılan edebiyat sohbetlerinden etkilenen Nihal, çok küçük yaĢta Ģiir yazmaya baĢlar. On iki yaĢında ise babası Ahmet Bey‘in evde yaptığı toplantılara katılarak heyecanla MeĢrutiyeti bekleyen bir çocuktur artık. Ġlk ve orta öğrenimini babasının memuriyeti nedeniyle birkaç Ģehirde tamamlayabilmiĢ.(Selanik, Ġstanbul, Beyrut) 1916 yılında Ġnas Darülfünunu‘na yazılmıĢ,1918 yılında Ġstanbul Darülfünunu‘na geçmiĢ,1919 yılında Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü‘nü bitirerek ―Türkiye‘nin ilk üniversite mezunu kadını‖ unvanını almıĢ. Fakültede okurken evlendiği Mithat Sadullah Sander ile ―Mekteb-i Ümit‖ adında bir okul kurmuĢlar. Böylece Nihal, eğitimini sürdürürken eğitimciliğe de baĢlamıĢ. ġükufe Nihal, edebi kiĢiliğinin yanında eylemci kiĢiliğiyle de tanınır. Cumhuriyetin kurulması aĢamasında ikinci eĢi Ahmet Hamdi BaĢar‘la Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinde önemli çalıĢmalar yapmıĢlar. ġiĢli‘deki evlerinde toplantılar düzenlenmiĢ, kurtuluĢ mücadelesinin kararları alınmıĢtır. Halide Edip, Sultanahmet‘te tarihi demecini verirken ġükufe Nihal de Fatih Mitingi‘nde dinleyenleri oldukça etkileyen tarihi konuĢmasını yapıyordu. Bununla da kalmayıp Anadolu‘ya çıkmıĢ. Sonraki yıllarda da Anadolu‘yu gezmiĢ. Gördüklerinden etkilenen Nihal, eserlerinde Anadolu sorunlarına yer vermiĢ, gördüğü, tanıdığı köyleri ve köy kadınlarını anlatmıĢtır. Tarihimizde kadın özgürlüğünün ilk temsilcileri ve savunucularından biri olan Nihal aynı zamanda Türk Kadınlar Birliği‘nin de kurucularından. (kyn: www.antoloji.com) ESERLERĠ: ġĠĠR:Yıldızlar ve Gölgeler (aruz'la yazılmıĢ Ģiirler 1919) - Hazan Rüzgarları (1927) - Gayya (1930) - Yakut Kayalar (1931) - Su (1933) - Sıla Yolları (1935) - Sabah Kuşları (1943) - Yerden Göğe (1960)- ġükufe Nihal / ġiirler (1975, ölümünden sonra toplu Ģiirler) ROMAN: Renksiz Istırap (1928) - Yakut Kayalar (1931) - Çöl GüneĢi (1933) - Yalnız Dönüyorum (1938) - Domaniç Dağlarının Yolcusu (1946) - Çölde Sabah Oluyor (1951) ÖYKÜ: Tevekkülün Cezası (1928) GEZĠ NOTLARI: Finlandiya (1935)


Domaniç Yolcusu / Unutulan Sır

Konu: KurtuluĢ SavaĢı sırasında oğlunun düĢmanla iĢbirliği yaptığını öğrenen bir ananın, oğlunu öldürmesi konusu iĢlenmektedir.  Film, romandan uzaklaĢırsa da romanın tecimsel özelliklerini kaybetmez. Geri dönüĢlere dayanan anlatım yeterince açıklığa kavuĢmaz.

"Bir Yurt Gezisi" olarak

belirtilen eser, KurtuluĢ SavaĢı sırasında oğlunun bilinçli olmasa da düĢmana yardım etiğini öğrenen annesi tarafından vurularak öldürdüğünü öğrenen yazar, hem "olayın aslını öğrenmek hem de o annenin izini bulmak için resmi makamlardan yardım alarak Domaniç"e gider. Fakat soruĢturması olumsuzdur, resmi makamlardan bir Ģey öğrenemediği gibi halk arasından da umduğu bilgileri edinemez;

fakat dağlar

arasında yitmiĢ gitmiĢ bir beldeyi, bir yurt parçasını ve insanlarını tanır. DüĢmanla iĢbirliği yaptı diye oğlunu vuran anneye ulaĢamaz ama yaĢadığı cumhuriyetin baĢlangıç yıllarındaki bildiği çevre dıĢında da bir ülkesi olduğunu keĢfeder. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye) Ödül: ►1948 yılında yapılan, Yerli Film Yapanlar Cemiyeti'nin Yerli Film Müsabakasında ► "en baĢarılı film" Not: Filmin çekim hazırlıkları 1945 de baĢlamıĢ ve ancak 1948 tamamlanmıĢtır.

Harman Sonu “Köy Güzeli”

HARMAN SONU ―KÖY GÜZELĠ‖ Yönetmen:

Oyuncular: Hadi Hün, Kadri Ögelman, Suzan Yakar, Ġsmail Dümbüllü, Haluk Sarıcı, Mümtaz Ener, YaĢar Nezihi,

Hadi Hün

Mehmet

Operatör:

Ahmet

Cezmi Ar Yuvakim Filmeridis

Muazzez Cemil Mahmut

Müzik: Zeki Duygulu

Güldürür, Ülkerer, Cankat, Moralı,

Nevin Seval, Vasfi Rıza Zobu, Perihan

ġarkılar:

Yenal, Seniye Baran,

Suzan Yakar, Necmi Rıza Ahıskan Yapım:

Karaca,

ġaziye Moral, Behsat Butak KONU: Köyün güzel

Halk Film Fuat Rutkay

kızıyla ona aĢık olan iki gencin öyküsü. Suzan Yakar Rutkay 1920-1992

Memet Fuat Rutkay 1908-1958


Kızılırmak, Karakoyun

KIZILIRMAK, KARAKOYUN Yönetmen: Muhsin Ertuğrul―27‖

Yönetmen Yardımcısı: Necdet Mahfi Ayral, Prodüksiyon Amiri: Sadık Tarlan, Ses: Ara Cilacıyım, Filmi hazırlayanlar: Orhan Atadeniz, Diyamendi Filmeridis, Apostol

Senaryo: Nazım Hikmet Ran (Ercüment Er takma adıyla)

Aloksiyadis, Ġzzet Kandemir, Makyaj: Kadri Ögelman, Müzikleri Düzenleyen: Muzaffer Sarısözen

Görüntü Yönetmeni: Yoakim Filmeridis ġarkılar:

Suzan Yakar (Rutkay), N. R. Ahıskan, Muzaffer Sarısözen


Oyuncular: Nevin Seval (Hatçe), Mahmut Moralı (ġaban), Suzan Yakar Rutkay, Ġsmail Dümbüllüoğlu, Mümtaz Ener (Ali Ağa), Haluk Sarıcı (Mehmet), YaĢar Nezihi

Özsoy, Mehmet Karaca, Behsat Butak (Hüseyin Ağa), Vasfi Rıza Zobu

(Ferhat), Müfit Kiper, Perihan Çakıl Tedü (Zehra), ġaziye Moralı, Hadi Hün (Çoban Selim), Kadri Ögelman, Tevfik Ġnce, Perihan Yenal (Zehra), Ahmet Güldürür, Muazzez Ülkerer, Sabriye Toksöz, NeĢe Çiğdem, Nafıa Arcan, ReĢit Baran Film Çekim yerleri: Bursa Karacaköy (Boğaz Mevkii, Dombay Çukuru, KuĢaklı kaya,), Samsun, Bafra (Kızılırmak), ); Ġstanbul, Seyfibey Çiftliği (Istlnye) ve Balaban Çiftliği

KONU: Selim'i ağanın karısı Zehra da sevmektedir. Zehra, bir gün, çobana, duyduğu sevgiyi açıklar; fakat Selim, bu haram sevgiyi kabul etmez. «Deryadil» bir halk filozofu olan Ferhat'ın akıllıca giriĢimi, çobanla bey kızı arasındaki iliĢkiyi açığa vurarak Selim'i kovdurmaya çalıĢan ġaban'ın entrikasını önler. Ferhad evliliğin gerçekleĢmesini ağır bir Ģarta bağlatır: Çoban üç gün tuzla beslenecek koyunları ırmaktan su içirmeksizin geçirirse, Hatçe'yi alabilecektir. Selim kavalının büyülü nağmeleriyle beklenmedik bir mucize yaratır: Koyunlar, hatta inatçı Karakoyun bile, kavalın sesine kapılarak su içmeden ırmaktan geçerler. Zehra ve ġaban, çobanla evlenince Hatçe'nin anasından kalan mirası alıp götüreceğini düĢünerek, bunu önlemek üzere, onu öldürmeyi kararlaĢtırırlar. Bir geyik avında ġaban'ın gizlice attığı bir kurĢunla yaralanan Selim, hadiseyi kazaya yorar. GiriĢimlerinin baĢarısızlığı Zehra ile ġaban'ı baĢka düzenlere yöneltir. Hüseyin Bey'in üç bin altın borçlanmıĢ olduğu Ali Ağa'yı kıĢkırtırlar, Öteden beri Hatçe'yi oğluna almayı tasarlayan Ali Ağa, Hüseyin Ağa'yı sıkıĢtırır... Üç

günde

kızı

vermezse,

mahkemeye

baĢvuracağını

söyler.

Selim,

ağasını kurtarmak için sevgisinden vazgeçer. Böylece Ali Ağa'nın oğlu Mehmet'le Hatçe'nin düğün hazırlıkları baĢlar. Düğün günü kız, obasından alınıp kasabaya “27” Önce M. Ertuğrul başlamışsa da yarım kalmış ve sonra Hadi Ün çekimi tamamlamıştır .


Cahide Sonku, asıl adı Cahide Serap (27 Aralık 1916, Yemen - 18 Mart 1981, Ġstanbul), sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın yönetmeni ve ilk kadın yıldızıdır. 16 yaĢında Darülbedayi'ye girmiĢ, zamanla Ġstanbul ġehir Tiyatroları'nın gözde oyuncuları arasında girmiĢtir. Muhsin Ertuğrul döneminin önemli isimlerindendir. 1933'te "Söz Bir Allah Bir" filmiyle sinemaya geçti. Daha sonra 1950 yılında kendi adına Sonku Film Ģirketini kurdu. "Fedâkar Ana" filmiyle yönetmenliği denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrıldı.Bir süre sonra Fabrikatör Ġhsan Doruk ile evlenen Sonku'nun bu evlilikten Ender adında (d.1953) bir kızı oldu.Daha sonra bu eĢinden de boĢandı. "Bataklı Damın Kızı Aysel" adlı filmle ünlenen Cahide Sonku, o günden sonra adeta bir "fetiĢ" oldu ve hemen her filmde erkeklerin kalbini kırıp kaçan güzel kadın rolüyle izleyicinin karĢısına çıktı.1963 yılında bir yangın sonucu kurmuĢ olduğu Sonku Film'in yanması üzerine iflas eden Cahide Sonku hayatının geri kala kısmında kısa bir süre ġehir Tiyatrosu'nda çalıĢtı daha sonra buradan ayrılan Sonku,ömrünün son yıllarını sefalet içinde geçirdi. 1979 yılında Sinema Yazarları Derneği hizmet ödülünü aldı. Alkol bağımlısı olduğu da ileri sürülen Sonku, 1981'de Alkaraz Sineması'nda fenalaĢarak 64 yaĢında öldü. Zincirlikuyu mezarlığına gömüldü.

Kızılırmak, Karakoyun

götürülmekte iken; gelinin atı tam Kızılırmak köprüsünün ortasına gelince çöken köprü yüzünden gelin alayı sulara gömülür. Gelin, kendisini kurtarmak isteyen çobanın artık «nâmahrem- olmuĢ elini tutmak istemeyerek boğulur. -Sevdiği kız uğruna dereden koyunları kaval zoruyla su içirtmeden geçiren çoban»la ilgili «Karakoyun Efsanesi- ile; «Irmaktan geçerken yıkılan köprüden düĢerek sulara gömülen gelin» efsanesi ustaca birbirine kenetlenerek yazılan bir senaryodan gerçekleĢtirilen film, Ertuğrul'un yeni bir tür denemesini de ortaya çıkarıyordu : Yörüklerin hayatı... Bu Aysel, Bataklı Damın Kızı'nda denediği köy hayatının bir baĢka yönünü yansıtacaktı. Bu amaçla Bursa'da ve Samsun'da mahalli çalıĢmalar yapıldı; aĢırı harcamalar ve fedakârlıklar göze alındı. Filmin baĢ kadın oyuncusu da Muhsin Ertuğrul'un önemsediği filmlerde baĢrole çıkardığı Cahide Sonku olacaktı. Tam Bursa'ya doğru yola çıkılacağı sırada Cahide ağır hastalandı. Bu rolü Nevin Seval'a verdiler. Muhsin Ertuğrul‘un bu filmi, diğer birçok filmleri gibi, tiyatrodan alınan bir konuya değil; özgün bir senaryoya dayanıyordu. Fakat yöntem olarak yanlıĢ bir yol tutturdu : Bir türlü vazgeçemediği ġehir Tiyatrosu oyuncularıyla filmi çevirdi. Ertuğrul sinemayı bir türlü kendi Ģartlan içinde kabul edemiyor; onu boyuna tiyatronun gölgesi altında tutuyordu. Bu yüzden Behzat Butak, Vasfi Rıza Zobu, Hadi Hün, Perihan Yanal gibi tutunmuĢ tiyatro oyuncularıyla çevrilen film, sonunda «tiyatromsu- bir renge bulanmıĢ olarak ortaya çıktı Ertuğrul, yine dıĢ çekimlerde baĢarı sağlıyor; genel plânların yanında diğer çeĢitli plânlan, hatta ayrıntılı plânlan deniyor; ikili, dörtlü diz ve boy çekimlerinden baĢ çekimlerine kadar türlü çekimler uyguluyor; fakat kaydırmayı (travelling) gereğince kullanmadığı için, gerek kamera hareketleri, gerekse oyuncuların hareketleri bir sinema tekniğiyle ele alınmaktan uzak bulunuyordu. Filmin bir parça tutarlı yönü, musikisi idi. Bu müziği, halk türkülerinden derleyen Muzaffer Sarısözen, yararlı bir çalıĢma yapmıĢ; ama uygulamada bu çalıĢma, gereğince değerlendirilememiĢtir. Filmde bir yandan Sarısözen'in derlediği «Çiçekdağı», «Karakoyun-Kızılırmak, «Bülbüller Düğün Eyler», ―MenekĢe Buldum Derede», «ġu Dağların Çiçekleri Solmasın, «Ekin Ektim Gül Bitti», «Elleri Kollan Kınalı» gibi türküler tek tek ya da koro ile söylenirken; beri yandan Vasfı Rıza Zobu filmde, saz Ģairi olarak üstlendiği rol gereği «Penceresi YeĢil Boya», ―Süpürgesi Yoncadan‖ gibi türküler, ―Yiğittir Hüseyin Yörük Beyidir‖ gibi deyiĢler söylemekte idi. Ancak Vasfi Rıza bu türküleri kendilerine has bir ağızla değil; bir çeĢit tekke müziği veya Karagözcü ağzıyla söylüyor; sesinin güzelliğine ve usule uygun okuyuĢuna rağmen; bu tutumu, filmde yaratılmak istenen havaya uygun düĢmüyordu.


Senede Bir Gün

SENEDE BĠR GÜN Oyuncular: Cahide Sonku, Suavi Tedü, Cahit Irgat, Ġ. Galip Arcan, Fatma Andaç, Mümtaz Ener, ġükrüye Atav, Ferdi Tayfur, Hulusi Kentmen, Ġbrahim Delideniz, Atıf Kaptan, Kadri

Yönetmen:

Ögelman, Halit Akçatepe, Selahattin Pınar, Ali Ekdal, YaĢar Nezihi Özsoy, Fuat Ġmer, NeĢe

Ferdi Tayfur

Berküren, Atıf Kaptan, Konu: AĢk uğruna vereme yakalanan Nazlı ile Emin‘in öyküsüdür anlatılan. Batı Trakya'da

Eser ve Senaryo:

kalan Türklerden bir grubu Türkiye‘ye kaçırmak isterken, birbirlerini seven niĢanlılardan Nazlı

Ġhsan Koza (Ġpekçi)

baĢarır, fakat Emin sınırda vurularak, yakalanır. Ġstanbul‘a gelen Nazlı, Emin'in akıbetini araĢtırırken hastalanır, tedavisini yapan doktorun evlenme teklifini Emin‘den ümit kesilince

Operatör :

Kabul eder. Oysa Emin hapishaneden kaçarak kurtulmuĢtur; Nazlı‘nın düğünün yapıldığı

Cezmi Ar

gün köĢke gelir, O gün iki eski sevgili, her sene aynı gün çamlıca tepesinde buluĢmak üzere birbirlerine söz vererek veda eder, ayrılırlar ve her yıl aynı gün tepelerinde buluĢurlar. Emin

Müzik: Muhittin Sadak

'bir gün gelmezsem bil ki ölmüĢümdür‘ der, Nazlı' da bir gün gelmezsen, bil ki ölürüm' diye yanıtlar. Yıllar boyu 'senede bir gün aĢklarını yaĢarlar. Bir gün Emin gelmez, Nazlı, tepelerinde ki kır kahvesinde bir ağaca dayanır ve ölür.

Yapım: Ġstanbul Film Faruk Kenç

 Makyajlar iyi olmakla birlikte, bıyıklar düĢecek hissini veriyordu. Dekorlar zengin ve kostümler güzeldi. (Selçuk K. Emre, Tasvir, 1946) ―kyn: Agâh Özgüç‖

Suavi Tedü / Cahide Sonku

Not: Aynı film 1965 yılında Ertem Eğilmez tarafından Ġhsan Ġpekçi‘nin rejisiye ikinci kez, 1971 de ise Ġpekçinin senaryosundan faydalanarak Sadık ġendil tarafından tekrar yazılmıĢ ve Ertem Eğilmez üçüncü kez beyaz perdeye aktarmıĢtır.


Sonsuz Acı

SONSUZ ACI Senaryo ve Yönetmen: Talat Artemel

Oyuncular: Behzat Butak, ġaziye Moral, Suavi Tedü, Gülistan Güzey, ReĢit Gürzap, Nurten

Operatör: Kenan Erginsoy

Atekmen, Nebile Teker, Mualla Sürer, ġaduman AyĢın, Erol Aydın

Müzik: Sadi IĢılay, Muhittin Sadak

Konu hakkında bilgiye rastlanamamıĢtır.

Yapım: ġark Film Hikmet Aydın

Toros Çocuğu

TOROS ÇOCUĞU Yönetmen: ġadan Kamil Oyuncular: Cahit Irgat, Nevin Erman, Orhan Elmas, Müfit Kiper, Ahmet Güldürür,

Senaryo: ġevki Yazman

KONU: Avrupa'da tahsil gördükten sonra Türkiye'ye dönüp, memleketine yararlı

Operatör : Primevera Yapım:

Mustafa Bilgetekin, YaĢar Özsoy, Vedat Karaokçu, Nevin Aypar

olmak için savaĢ veren bir adamın maceraları,


Behzat Hâki Butak (d. 1891, Bursa - ö. 1963, Ġstanbul) tiyatro oyuncusudur. Ġlk olarak 1908 yılında sahneye çıkmıĢtır. 1906'da Ġstanbul'a gelerek Mercan Ġdadisi'ne girdi. Buradan Ticaret okuluna geçti. Ressam Muazzez'den

resim

dersi

de

alıyordu.

Ressam

Muazzez,

Ortaoyunun

baĢarılı

sanatçılarındandı. Behzat önce 1908 Temmuzunda amatör bir ortaoyunu temsiline çıkarak tiyatro yaĢamına ayak bastı. Sonra Muazzez'in kurduğu "Sahne-i heves" adlı toplulukla profesyonel oldu. Aynı yıl Sanayi-i Nefise'ye (Güzel Sanatlar Akademisi) girerek orada bir tiyatro meydana getirdi. 1909 yılında elektrik mühendisliği için gönderildiği Ġtalya'da tiyatro konularını inceledi. DönüĢünde Fransız sanatçısı ve yönetmeni André Antoine'in kurulmasına yardım ettiği Darülbedâyi'e (ġehir Tiyatrosu) giriĢ imstihanını ilk kazananlardan oldu. 1914'te baĢlanan "Himmet Ağa'nın Ġzdivacı" filminde rolü vardı. Birinci Dünya SavaĢı baĢlayınca askere alınmıĢ ve 1915'te Çanakkale savaĢlarında yaralanmıĢtı. Mütarekeden sonra yeniden Darül-beday-i çalıĢmalarına katıldı. 1918'de yeniden kamera önüne geçti. 1927'den ölümüne kadar Ġstanbul ġehir Tiyatroları'nda çalıĢmıĢ, değiĢik karakterleri canlandırmıĢtır. Butak, ayrıca Türk Sineması'nın da ilk oyuncularındandır.


Bağdagül

BAĞDAGÜL Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Kamera Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Mısır sinemasının kuruluşunda büyük katkıları olan oyuncu Vedat Örfi Bengü “Bağda Gül”, Burhanettin Tepsi ve Sadi Tek gibi tiyatro topluluklarında sahneye çıkan Seyfi Havaeri “Yara”, “Kılıbıklar”, Şehir Tiyatrosu oyuncularından Ferdi Tayfur “Senede Bir Gün”, “Kerim'in Çilesi”, Kâni Kıpçak “Yuvamı Yıkamazsın” bu yıl yönetmenliğe başlayıp ilk filmlerini çektiler. Ve hocaları Muhsin Ertuğrul'un etkileriyle filmlerinde, tiyatrolaştırılmış, ağdalı, ağır makyajlı bir sinema uygulayımı egemen oldu. Ayrıca, Mısır kaynaklı Arap filmlerinin II. Dünya Savaşı yıllarına rastlayan dönemde yurda ithal edilmesi, ikinci büyük etkiyi oluşturuyordu Sinemaya giren yönetmenlerden yalnızca Turgut Demirağ, dikkati çekti. Çünkü Demirağ, tiyatro dışı bir sinemacıydı. Hollywood'da iki yıl süreyle mesleki incelemelerde bulunmuştu. Bir Reşat Nuri Güntekin uyarlaması olan “Bir Dağ Masalı”, o dönemin koşulları içinde yapılmış ilk üstün yapım denemesiydi. Oyuncular: Suzan Yakar, Hadi Hün, Mehmet Karaca, Toto Karaca, Handan Adalı

(Karaokçu) KONU: Köyde geçen bir aĢk hikayesi. Bir Dağ Masalı

BĠR DAĞ MASALI Oyuncular: Kadri Eroğan, Ġsmail Galip Arcan, Nevin Aypar, Perihan Yanal, Vahi ―89dk, Siyah –beyaz‖

Öz, Muharrem Gürses, Halit Akçatepe, Ekrem Gökkaya, E. Sabri Gülener, Nihal


Tuma

Turgut Demirağ Müzik:

Yurt dıĢına tarım mühendisi olmak için çıkan, Fransa yerine

Amerika‘ya giden

ve tarım yerine sinema okuyan, yurda dönüĢte kendi firması olan ―And Film‖ Muhlis Sabahattin Ezgi

Ģirketini

kurduktan

sonra, yapmak

istediği

ÇalıkuĢu‘nun

yapım hacminin

büyüklüğü karĢısında bundan vaz geçerek, ReĢat Nuri Güntekin‘in yazmıĢ olduğu

Kamera: Cezmi Ar

bir baĢka roman olan ―Bir Dağ Masalı‖ Turgut Demirağ'ın çektiği ilk film oldu. KONU: Bir Dağ Masalı’da Çalıkuşu gibi bir öğretmen öyküsü, fakat bu kez erkek bir

Yapım: And Film Turgut Demirağ

öğretmenin öyküsü. Güntekin'in öyküsü zengin içerikli idi, Bir Dağ Masalı’nı tamamladığı zaman elinde normal uzunlukta üç film oluşturacak malzeme vardı, film normal uzunluğa indirilince. Bütünlükten uzak bir eser ortaya çıktı. Bu hali ile bile bir 'nehir film' özelliği atfedilen film bir sosyete kadını uğruna ailesinden kalan serveti yitiren daha sonra geri kalmış bir köye yerleşen idealist bir öğretmenin bir köy kızı ile öyküsünü anlatıyordu. . ―Orhan Ünser ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf: 36‖


Bir Dağ Masalı

ÖDÜL:  Yerli Film Yapanlar Cemiyeti‘nin düzenlediği yarıĢmada (1948) ► En Ġyi 2.film, Turgut Demirağ ―En baĢarılı Yönetmen, en baĢarılı senaryocu‖, Nevin Aypar, Kadri Eroğan ―En baĢarılı oyuncu‖ Jüri Üyeleri: Turgut Demirağ, Refik Kemal Arduman, Kemal Emin Bara, Mahmut Moralı, Sezai Solelli, Zahir Güvemli, Kenan Temizkan, Mustafa ġekip Tunç, (Agah Özgüç ―Türk FiĢlmleri Sözlüğü‖ 2. Cilt ► Yerli filmler tenkit edilirken, laf döner, dolaĢır, sonunda parasızlığa dayanır. Kolay mı canım?! deriz. Değil Amerikalılar, daha dün sinemacılığa baĢlayan Mısırlılar bile bir film için dünyanın parasını harcıyorIar. Bizde bir film için ortalama sarfedilen para otuz, otuz beĢ bin liradır. Bir Mısır filmi bunun dört misline malolur. Artık Amerikalıların milyonlarını söylemeğe Iüzum bile yok! Ucuz etin yahnisi tatsız olur. Bu kadar da az masrafla yapılan filmlerimizin de elbet birçok kusurları olacak! (Rakım Çalapala, Yıldız M. 1.9.1946) ―Okan Ormanlı ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 40 Sezai Solelli, dergideki sinema üzerine yazılarının birinde bazı saptamalarda bulunup dört madde halinde yapıcı bir takım eleĢtiriler yapıyordu. Bunlardan ilk madde ile sonuncu maddede Ģu ifadeler yer almaktadır: ► "a. Gazeteci bir filmi beğenmediği zaman baĢtan sona kadar her Ģeyi kötülememeli. Senaristin hatasını rejisöre, rejisörün hatasını operatöre yüklememeli. Herkesin hatalarını ayrı ayrı göstermeli, iyi yerlerini tebarüz ettirmeli. Topyekün kötülememeli, anlayarak tenkit etmeli... ―d. Halk da yardım etmeli. Nasıl mı? Sadece her yerli filme gitmeği bir vazife bilerek. Bugün bir sinema parasını nerelere vermiyoruz ki.‖ (Sezai Solelli, Yıldız, 15 Ekim 1945) ―Okan Ormanlı ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 40 ⁶¹‖

Büyük İtiraf

BÜYÜK ĠTĠRAF

Yönetmen: Refik Kemal Arduman Senaryo: Haluk Cemil Tanju

Oyuncular: Nezihe Becerikli, Cahit Irgat, Haluk Sarıca, Melahat Ġçli, Kadri Ögelman, Mehmet Karaca, ġükrü Serener, Eyüp Sabri, Nizam Karakaya, Komik Rasih

Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Müzik:

Karlo Kapoçelli

KONU: Bir doktorun niĢanlısı olan Selma'nın, tanıĢtığı bir mühendisle aralarındaki gizli aĢkın öyküsü. " Senaryo 'Büyük Ġtiraf‘ın büyük bir rezalet olmasında baĢrolü oynamıĢtır. Eserin,

Yapım:

seyrederken Ankara Film Refık Kemal Arduman

bir

türlü

anlaĢılmayan

mevzuunu

sinemadan

çıktıktan

sonra

müessesenin broĢürünü de okuyarak anlamağa çalıĢtık. (Temel Karamahmut, "Bir Türk Filmi Daha", Memleket, 22. 4. 1947) ―Agah Özgüç ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1. Cilt ⁶


Gençlik Günahı

GENÇLĠK GÜNAHI Oyuncular: Enver Orhan, Selma Kayahan, Orhan

Yönetmen:

M. ġadan Kamil

Arıburnu, Atıf Kaptan, Vahi Öz, Vedat Karaokçu,

Berin Aydan, Cahit Irgat (Bu filmde Berin Aydan ve

Senayo:

Enver Orhan ilk kez rol almıĢlardır.) Ragıp ġevki YeĢim

Görüntü Yönetmeni

KONU: Aldatılarak çeĢitli felaketlere sürüklenen masum

:

bir genç kızın öyküsü.

Ġlhan G Arakon

Cahit Irgat (1915, Lüleburgaz - 5 Haziran 1971, Ġstanbul), Türk, tiyatro ve sinema sanatçısı, Ģair. Son sınıftayken

Müzik:

Edirne Öğretmen Okulu'ndan ayrılan Irgat, birçok

Münir Nurettin Selçuk

tiyatroda oyunculuk yaptı. 1932 yılında girdiği Ankara

ġarkılar:

Devlet Konservatuarı'nı, 1936 yılında bıraktı. Ġstanbul Münir Nurettin Selçuk, Safiye Ayla

ġehir Tiyatroları, Küçük Sahne, Devlet Tiyatrosu, Adana ġehir Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku ile kurdukları Cahitler Tiyatrosu‘nda çalıĢtı, 129 filmde rol aldı. Sanatçı Ģiirleriyle de tanınmaktadır. Sanatçı, bir film

Yapım:

Atlas Film Nazif Duru

yönetmiĢ ve Ģiirlerinin dıĢında bir de roman yazmıĢtır. Mina Urgan'la bir dönem evli kalmıĢ olan sanatçı, bu evlilikten dünyaya gelen Ģair Mustafa Irgat ve oyuncu Zeynep Irgat'ın babasıdır.

Hülya

HÜLYA Yönetmen:

Oyuncular: Gülistan Deniz (Güzey), Zihni Rona, Aliye Rona, Vahi Öz Turgut Demirağ

Senaryo:

KONU: Dağlara kaçırdığı evli bir kadının kucağındaki çocuğuyla birlikte uçuruma yuvarlanıp Tahir Olgaç

ölmesinden sonra, çıldıran bir erkek ve talihsiz bir kocanın dramatik öyküsü.,,,

Foto Direktörü: Faruk Kenç Yapım: And Film Turgut Demirağ Turgut Demirağ (1920, Sivas - 1987 - Ġstanbul)

Sinema

yönetmeni, yapımcı. 1939'da Amerika'da Southern California

Üniversitesi'nin

sinemacılık

bölümünden

mezun olan Demirağ, 1945'te Türkiye' de And Film Ģirketini kurdu. Türk Film prodüktörleri Cemiyeti (Film Yapımcıları

Derneği) baĢkanlığı

da

yapan

Turgut

Demirağ sanatçı Melike Demirağ'ın babasıdır. Aynı zamanda bir filmde görüntü yönetmenliği yapıp, 18 filmin

senaryosunu

yazmıĢ,

61

filmin

yapımcılığını

üstlenmiĢ ve 20 filmde de yönetmenlik yapmıĢtır.


Karanlık Yollar

KARANLIK YOLLAR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: HaĢim Evci, Halide PiĢkin, Oya Sensev, Melahat

Faruk Kenç ”28”

Ġçli, Emel Özcan, Beatris Kalfayan, Mehmet Karaca, Rafet

Operatör:

Gülerman, Vedat Karaokçu, Ġhsan Evrim, Halit Akçatepe,

Necati Tözüm

ġükran Özer, CoĢkun KardeĢler, Hakkı Necip, Mürüvvet Sim,

Müzik:

Hakkı Necip Ağrıman, Gülistan Güzey, Mümtaz Ener, Kadri

Sadi IĢılay Yapım:

Ögelman


KONU: Kahya tarafından sefahat ortamına itilen zengin çiftlik sahibinin oğlu Yusuf‘un dramatik Öyküsü.

ReĢit Arif Gürzap 1912-1990 Oyuncu 36 film

Kerim‟in Çilesi

KERĠM’ĠN ÇĠLESĠ Senaryo ve Yönetmen: Ferdi Tayfur Operatör: Cezmi Ar Yapım:

Oyuncular: Suavi Tedü, Perihan Yanal, Aliye Rona, Ferdi Tayfur, Necla AteĢ, Cevat KurtuluĢ, Mümtaz Ener, Hulusi Kentmen, Nevin Seval, Ozman Zıt, Mehdi Zıt KONU: Kerim ile selim kardeĢlerin maceraları.

Fikret Hakan ArĢivi ―Türk Sinema Tarihi”

Ġpek Film Ġpekçi kardeĢler

“28 “ Nurullah Tilgen’in “Sahipsizler“ isimli eserinden esinlenerek yazılmıştır.


Kılıbıklar

KILIBIKLAR Yönetmen ve Senaryo: Vedat Örfi Bengü Operatör: Cezmi Ar Müzik: Sadi IĢılay

Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Ġsmail Dümbüllü, Mehmet Karaca, Halide PiĢkin, Toto Karaca, Hadi Hün, ġükriye Atav KONU: Konusu Kayseri‘de geçen müzikal bir film

Suzan Yakar Rutkay (Ġstanbul 1920-1992) döneminde damga vurmuĢ önemli bir sinema ve ses sanatçısıdır. Ġlkokul öğreniminden sonra ilk kez Ġzmir‘de sahneye çıktı. Halk türküleri

Yapım:


okuyarak Ģöhret oldu. Yapımcı Fuat Rutkay ile evlendi ve 1945‘de sinemaya ağırlık verdi. bir çok filmde baĢrol oynadı. EĢinin ölümünden sonra 1960‘lı yılların baĢında kendi Ģirketi olan Yakar Film ġirketi‘ni kurdu. 1961‘de rol aldığı Fakir ġarkıcı‘ adlı filmde tanıĢtığı Adnan ġenses

Suzan Yakar Rutkay

ile olan evliliği 1963‘te sona erdi. Ölümünden önce 4 katlı apartmanını Film-San Vakfı‘na bağıĢladı

ve

adına

Suzan

Yakar

Sanat

ve

Kültür

Merkezi

açıldı.

Seven Ne Yapmaz

SEVEN NE YAPMAZ Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Berin Aydan, Cahit Irgat, Enver Orhon, Orhan Murat Arıburnu, Selma

ġadan Kamil (Kerime Nadir'in aynı isimli romanından)

Kayahan, Viktorya Haçikyan, Vedat Karaokçu, Atıf Kaptan, Asım Nipton, Jeyan

Münir Nurettin Selçuk

KONU: Birbirini seven iki gençle onları birbirinden ayırmaya çalıĢan kıskanç bir

Müzik:

Mahfi Tözüm, Vedat Karaokçu,

aĢığın öyküsü.

ġarkılar: Münir Nurettin Selçuk, Mefharet Yıldırım Yapım:


Atıf Kaptan

gerçek adı; Atıf Terzioğlu (1908 - Ġzmit, 22 Nisan 1977) Sinema ve tiyatro

oyuncusu, 1928 Dar-ül bedayi‘de ―Hamlet‖ oyunuyla sanat hayatına baĢladı. Aynı yıl sinema oyunculuğuna da adım attı. “Bir Millet Uyanıyor” filminde ―Yahya Kaptan‖ rolüyle büyük beğeni topladı. Kaptan Tiyatrosu adlı bir topluluk kurup, tüm Anadolu‘da turnelere çıktı. Tiyatroyu bırakıp sinemada yoğunlaĢan sanatçı, 300'den fazla film çevirdi. Bir sinema filminin çekimi için gittiği Ürdün'de öldü.


Yanık Kaval

YANIK KAVAL Oyuncular: Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Suavi Tedü, ReĢit Gürzap, Orhan Esen, Müfit


Kiper, Samiye Hün, Adalet Pee, Saadettin Erbil, Emine Adalet, YaĢar Özsoy, Eyüp Sabri

ġadan Kamil (Kerime Nadir'in aynı isimli romanından)

Gülener, yaĢar Nezihi Özsoy, KONU: Bir fabrikada hafifmeĢrep karısıyla, onu kötü yola iten bir adamın öyküsü.  Özet olarak Yanık Kaval için, büyük iddiaları bulunmayan ve sanat gösterme gayesini

Müzik: Münir Nurettin Selçuk

gütmeyen, meraklı ve sürükleyici bir film demek olur. Onun ne fevkalade tarafları vardır, ne de çok büyük hataları. Yanık Kaval, senaryosu, rejisörlüğü, artistlerin temsili, fotoğraf ve

ġarkılar: Münir Nurettin Selçuk, Mefharet Yıldırım Yapım:


ıĢıklan

tamamen

birbirine

uygun,

normal

Ģekilde

çevrilmiĢ

vasatın

üstünde

bir

filmdir." (Muvaffak Ġnsan Garan, 6.1.1947. Vatan g.) ―Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf,40  GeçiĢ döneminde (Tiyatroculardan sinemacılara), o dönemin Ģartlarını ve ortamını yansıtan yazıların birisi de "Son Saat" adlı bir yayın organında çıkan Nimet Düz imzalı bir yazıdır. Nimet Düz Yanık Kaval filminin çekildiği Ses Stüdyosu'nun teknik yetersizliğinin, filmin kalitesini de etkilediğini ileri sürmektedir. Yazar, eleĢtirisinde Hollywood'daki

kurallar ve

iĢleyiĢten bahsettikten sonra ülkemiz sinemasının farklılıklarını anlatmaktadır: "Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bizde bu tamamen aksinedir. Ve maalesef Ģunu belirtmek lazımdır ki -birkaç sanatkar müstesna- bizde sermaye tedarik edebilen herkes istediği gibi film çevirmeye çalıĢmaktadır. Bu film çevirenlerin kimi, para hırsı ile bu iĢe atılmıĢtır, kimi de Ģöhret temini için... Amma bu iĢi bir meslek olarak telakki eden Rejisör ve sanatkârlara güçlükle rast gelinir. Okan Ormanlı, a.g.e.

Yara

YARA Oyuncular: Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Suavi Tedü, ReĢit Gürzap, Orhan Esen, Müfit Kiper, Samiye Hün, Adalet Pee, Saadettin Erbil, Emine Adalet, YaĢar Özsoy, Eyüp Sabri Gülener, yaĢar Nezihi Özsoy,

Yönetmen ve Senaryo: Baha Gelenbevi Operatör:

Konu: Bir fabrikada hafifmeĢrep karısıyla, onu kötü yola iten bir adamın öyküsü. "Özet olarak Yanık Kaval için, büyük iddiaları bulunmayan ve sanat gösterme gayesini

Kriton Ġliyadis

gütmeyen, meraklı ve sürükleyici bir film demek olur. Onun ne fevkalade tarafları vardır, ne de çok büyük hataları. Yanık Kaval, senaryosu, rejisörlüğü, artistlerin temsili, fotoğraf ve

Müzik: Sadi IĢılay

ıĢıklan

tamamen

birbirine

uygun,

normal

Ģekilde

çevrilmiĢ

vasatın

üstünde

bir

filmdir." (Muvaffak Ġnsan Garan, 6.1.1947. Vatan g. )

ġarkılar: Müzeyyen Senar, Mustafa Çağlar, Hacer BuluĢ

 GeçiĢ döneminde (Tiyatroculardan sinemacılara), o dönemin Ģartlarını ve ortamını yansıtan yazıların birisi de "Son Saat" adlı bir yayın organında çıkan Nimet Düz imzalı bir yazıdır. Nimet Düz Yanık Kaval filminin çekildiği Ses Stüdyosu'nun teknik yetersizliğinin, filmin

Yapım: Birlik Film Ġskender Necef

kalitesini de etkilediğini ileri sürmektedir. Yazar, eleĢtirisinde Hollywood'daki

kurallar ve

iĢleyiĢten bahsettikten sonra ülkemiz sinemasının farklılıklarını anlatmaktadır: "Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bizde bu tamamen aksinedir. Ve maalesef Ģunu belirtmek lazımdır ki birkaç sanatkar müstesna- bizde sermaye tedarik edebilen herkes istediği gibi film çevirmeye çalıĢmaktadır. Bu film çevirenlerin kimi, para hırsı ile bu iĢe atılmıĢtır, kimi de Ģöhret temini için... Amma bu iĢi bir meslek olarak telakki eden Rejisör ve sanatkârlara güçlükle rast gelinir.


Yuvamız Yıkamazsın

YUVAMI YIKAMAZSIN Senaryo ve Yönetmen: Kani Kıpçak

Necla Sertel, Nejat Candaner, Mürvet Ağlatan, Nebile Teker, Rüçhan Çamay

Operatör: Kriton Ġliadis Müzik: Sadi IĢılay Yapım:

Oyuncular: Cahide Sonku, Oya Sensev, Galip Arcan, Hüseyin Kemal Gürmen, Kani Kıpçak,

KONU: Bir aile faciasının öyküsü. ÖDÜL ► Yerli Film Yapanlar Cemiyet Ödülleri (1948)

Elektra Film Yorgo Sarris

► En baĢarılı dekor ► Fotoğraflar temiz ve parlaktır. IĢıklar Ġyidir. Takipler net ve muntazamdır. Bu filmin diğer vasfı da geniĢ mikyasta sokağa çıkılmıĢ olmasıdır. (Metin Onikinci, Yıldız Dergisi, sayı 205, 1 Kasım 1947) ―Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf,40

Oya Sensev Gerçek ismi Sebahat perinçek'tir. 1 ocak 1930 doğumlu oyuncu 1944 yılında Münir Nurettin Selçuk ile paylaĢtıkları hasret filminle sinemaya ilk adımını atmıĢtır. Sonrasında Günahsızlar filminde ünlü aktör Sadri AlıĢıkla kamera karĢısına geçen Sensev sırasıyla Yuvamı Yıkamazsın (1947), Karanlık Yollar (1947), Tuzak (1948), Fato - ya Ġstiklal ya Ölüm (1949), Hürriyet ġarkısı (1951), Yanık Efe (1954), Sönen Gözler (1955), Kara Vadi (1955)'de oynamıĢtır.


Akıncılar

AKINCILAR Senaryo ve Yönetmen: Fikri Rutkay Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Yeni kurulan Ömay Film (Ömer Aykut), Işık Film (Agop Fındıkyan), Milli Film (Sabahattin Tulgar), yapımevleri çalışmalarına başladılar. Muhsin Ertuğrul'un takımındaki oyunculardan Sami Ayanoğlu (Harmankaya) ve Kadri Ögelman (Kahraman Mehmet) yönetmen olarak devreye girdiler. Şakir Sırmalı (Domaniç Yolcusu) ve Çetin Karamanbey (Silik Çehreler) de tiyatro dışından gelen yönetmenlerdi. Film sayısının her yıl giderek artıp yeni yapım evlerinin devreye girmesinin başlıca nedenlerinden biri, yerli yapımlara Belediye Gelirleri Kanunu gereğince bir ayrıcalık tanınması oldu. Çünkü yerli yapımların rüsumu % 25'e düşürülmüştü. Türk sineması ilk kez, gayrisafi hasılat açısından korunmaya alınıyordu.

Oyuncular: Atıf Kaptan, Muazzez Mürvet Özerdem, Vedat Örfi Bengü, Ferit Oktay, Muazzez Ülkerer, Mualla Fırat KONU: Konusunu kahramanlık öyküsünden alan bir film

Bir Yabancı

BĠR YABANCI Oyuncular:

Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri

AĢuroğlu,

Demir

Nükban

Ġnci,

Lebibe Çakın, Ġhsan Perk,

Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Omay Film Ömer Aykut

Seyfi

Havaeri,

Ünal,

Münir

Maksude

Sevinç Ceyhan,

Tansel,

ReĢit

Erkul Konu: İhanete uğrayan bir

k oc a,

b at a ğa

saplanan bir kadın ve ortada kalan çocukların dramatik öyküsü. Mualla Fırat/Şevki Artun


Canavar

CANAVAR Yönetmen: Vedat Örfi Bengü

Oyuncular: Sadi Tek, ġükriye Atav, Hadi Hün, Mehmet Karaca, Nevin Berkman, Suzan Yakar Rutkay, Selahattin Yazgan

Senaryo: Faruk Nafiz Çamlıbel Operatör:

Zeynep de Ahmet'i sever. Ömer; Zeynep'i kaçırır, Ahmet Zeynep'i bulup kurtarır, Ömer ve adamları dönüĢ yolunda peĢlerindedirler, yakalanacaklarını anlayan Ahmet, Zeynep'i

Lazar Yazıcıoğlu Müzik:

öldürür ve intikam almak için dağa çıkar" biçimindedir. Sinema kaynakların da konusuna ulaĢmak mümkün olmamaktadır, fakat oyunun konusu sinemamız için

Baki Çallıoğlu Yapım:

Konu: Ali Baba'nın oğlu Ahmet ile zengin esnaf oğullarından Ömer, Zeynep'i severler;


göz ardı

edilemeyecek yapıdadır. Romanları istediği deformasyona uğratmakta sakınca görmeyen sinemamız, konusunu verdiğimiz böyle bir oyunu ister aslına uygun ister kendi kalıplarına oturtarak uygulamaktan uzak durmayacaktır. (Nurullah Tilgen‘in ―Sahipsizler― isimli eserinden esinlenerek yazılmıĢtır. )

Çıldıran Kadın

ÇILDIRAN KADIN

Yönetmen:

Oyuncular: Baha Gelenbevi

Senaryo:

Becerikli,

ReĢit

Akif

Gürzap, Hadi Hün, Hulusi Kentmen, Kadri Ögelman, Feridun Çölgeçen, Atıf Avcı,

Vedat Örfi Bengü Foto Direktörü:

Eyüp Sabri Gülenay Konu: Vedat Örfi Bengü‘nün ―Bir Yuva Böyle

Kriton Ġlyadis

Yıkıldı‖ isimli senaryosunu, Baha Gelenbevi ―Çıldıran

Müzik: Muhittin Sadak Yapım:

Nezihe

Birlik Film Ġskender Necef

Kadın‖

ismiyle

sinemaya

aktarmıĢtır. Ġhanet eden karısını yaralayıp, aĢığını da öldüren mühendisin dramatik öyküsü anlatılmaktadır. Aynı zamanda renk uygulamasının denendiği ilk film özelliği taĢıması

açısından da bu film önem

taĢımaktadır.


Damga

DAMGA Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri “29” Kamera: Coni KurteĢoğlu Yapım:

Oyuncular: Sezer Sezin, Memduh Ün, ArĢavir Alyanak, Hasan TaĢdelen, Rafet Gülerman, Semih Evin, Lebibe Çakın Konu: Asuman‘ın çeĢitli aĢk maceralarından sonra evlenemeyerek kötü yola düĢüĢü anlatılmaktadır.

Erman Film Hürrem Erman

Dümbüllü Macera Peşinde

DÜMBÜLLÜ MACERA PEġĠNDE Yönetmen: ġadan Kamil Senaryo: Aydın Arakon

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü,―30‖ Hakkı RuĢen, Mualla Mukadder Atakan, Tevfik Ġnce Konu: Türk tiyatrosunun orta oyuncularından Ġsmail Dümbüllü‘nün orta oyunu güldürüsü.

Kamera: Ġlhan Arıkon Müzik: Muhittin Sadak Yapım:


“29‖ Fikret Arıt‘ın ―Güzel Bir Mana‖ isimli eserinden tümüyle değiĢtirilerek Seyfi Havaeri tarafından senaryolaĢtırılmıĢtır. Alim ġerif Onaran, Arıt‘ın bu romanının Yunan Edebiyatının ―I Orea Yuanna‖ Güzel Yuanna isimli eserden uyarlanmıĢ bir çalıĢma olduğunu belirtmektedir. (kyn:Orhan Ünser, Kelimelerden Görüntüye‖ Fikret Arıt: Zonguldak‘ın Ereğli ilçesinde 3 ekim 1918 yılında doğan Fikret Arıt, Robert Kolej‘in orta kısmını bitirdi. Banka memurluğu, kömür ticareti, film iĢlerinde çevirmenlik gibi çeĢitli iĢler yaptıktan sonra basın alanına geçti. Bir süre gazetecilik yapan Arıt, daha sonra serbest yazar olarak çalıĢtı. Kalp yetmezliğinden 1987‘de Ġstanbul‘da öldü. Ġlk öyküsü Robert Kolej‘in "Ġzlerimiz" adlı dergisinde çıkan Arıt, 1961 yılında yayımlanan "Hep Bu Topraklar için" adlı romanından sonra daha çok çocuk kitapları yazdı, çeviriler yaptı ve havacılık üzerine incelemeler kaleme aldı. "Güzel Yuana" adlı romanı, 1948‘de "Damga" adıyla filme alındı. (www.dogankitap.com.tr/

―30‖ Ġsmail Hakkı Dümbüllü (1897 - 1973) Geleneksel Türk Tiyatrosunun son temsilcisi, Ortaoyunu ve Tuluat sanatçısıdır. Ġsmail Dümbüllü, 1897 yılında Üsküdar Süleymanağa Mahallesinde doğdu. Babası II. Abdülhamid'in silahĢörlerindan Zeynel Abidin Efendi, annesi Fatma Azize Hanım'dır. Üsküdar Ġttihat-ı Terakki Mektebi'nde okula baĢlar. Gazeteci Burhan Felek ile aynı okuldan mezun olur. Tiyatro yüzünden Askeri RüĢtiyeden atılmasının ardından onaltı yaĢında Kel Hasan Efendi‘nin DilkûĢa Tiyatrosu'na girer. ġevki ġakrak, Küçük Ġsmail Efendi, Kavuklu Hamdi Efendi, Komik NaĢit Efendi gibi zamanın ünlü oyuncularıyla aynı sahneyi paylaĢmıĢtır. Profesyonel olarak ġehzade BaĢı Tiyatrosu'nda baĢlar. Bilinen adıyla Dümbüllü Ġsmail Efendi, 'Dümbüllü' adını nasıl aldığını Ģöyle anlatır:


DAMGA (Memduh Ün / Sezer Sezin )


EFE AġKI


Düşkünler / Beyaz Baykuş

DÜġKÜNLER/BEYAZ BAYKUġ Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü

Oyuncular: Suzan Yakar, Sadi Tek, Vedat Karaokçu, Selahattin Yazgan, ġükriye Atav, Mehmet Karaca,

Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu

Konu: Vedat Örfi Bengü, kendi yazdığı ―Beyaz BaykuĢ‖ isimli tiyatro oyununu, ismini değiĢtirerek ―DüĢkünler‖ adı altında sinemaya uyarlar. Film ―Hayatta yaĢam savaĢı veren küçük insanların öyküsünü‖ konu almaktadır.

Yapım:


Efe Aşkı

EFE AġKI ―31‖ Yönetmen:

Oyuncular: Orhan Murat Arıburnu, Emine Engin, Nergiz ġadan Kamil

Senaryo:

Moğol, Vedat Karaokçu, Afif Yesari, Vedat Örfi Bengü, Naciye Çokduyan, Hakkı RuĢen

Aydın Arakon ―32‖

Foto Direktörü: Ġlhan Arıkon Yapım:


Günahım

GÜNAHIM Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü

Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Handan karaokçu, Atıf Kaptan, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaokçu, Selahattin Yazgan, Sabriye Toksöz, Ali

Operatör

Küçük, Handan Adalı Cezmi Ar Not: Konusuna hiçbir kaynakta rastlanamamıĢtır

Yapım:

Halk Film Fıat Rutkay

Peruz Peruz Hanım vardı kantocu, Samran'dan evvel. Bu Peruz Hanım o zamanın en birinci kantocusuydu. Hem de beste yapar, güftesini de kendisi yazardı. Dümbüllü diye bir kanto söylerdi. Buna bir gazel ilave ederek söylemeye başladım. 'Dümbüllü, Dümbüllü, Gabarala, mabarala, Dümbüllü' diye oynardık. Böylece Dümbüllü adı üzerimde kaldı. Oynadığı oyunlardan en çok Gözlemeci, Kavuklu'ya Hile, Çifte Hamamlar, Ters Biyav ve Kanlı Nigar'ı severdi. Oynadığı filmlerde de en çok Nasreddin Hoca ile özdeĢleĢmiĢti. Bir trafik kazasının bir ay sonrasında 5 Kasım 1973 tarihinde hayatını kaybetti. Cenazesi, Ġstanbul'da Boğaziçi Köprüsü'nden geçen ilk cenazedir. Kabri, Üsküdar'da Çiçekci Camii karĢısında bulunan Karacaahmet Mezarlığı'nda bulunmaktadır. ―31‖ Efe deyince hemen akla Ege sahilleri özellikle de Aydın ili akla gelir. Efelerin olduğu kadar eĢkiyaların da gündemde olduğu yıllar II. Abdülhamid dönemlerine denk düĢer. EĢkiyalığın bol olduğu dönemlerde bazı efelerin türkülere, destanlara konu olup giderek halk arasında efsaneleĢtiği görülür. ,

Harmankaya


HARMANKAYA Oyuncular: Nevin Aypar, Behsat Budak,

Yönetmen:

Mahmut Sami Ayanoğlu

Moralı,

Muhip

Arcıman,

ReĢit

Gürzap, Fatma Andaç, HümaĢah Hiçan, Nergiz Moğol

Eser ve Senaryo:

Konu: Çiftlik sahibinin kızı ile Emine ile Ziya Çalıkoğlu

sevgilisini

ayırmaya çalıĢan bir kadın ve

aĢıkların öyküsü.

Operatör: Aram Hügasyan Yapım:


İstiklal Madalyası

ĠSTĠKLAL MADALYASI

Oyuncular: Senaryo ve Yönetmen:

Cahi t

I rgat,

Handan Karaokçu, Orhan M. Arıburnu, Mümtaz Ener, Hulusi

Ferdi Tayfur

Kentmen, YaĢar Özsoy, Ferdi Tayfur,

Operatör:

Yapım:

Vehbi

Ersin,

Halit

Akçatepe

Cezmi Ar

Konu: KurtuluĢ savaĢı filmlerinin baĢlamasına kaynak olan bir


kahramanlık öyküsü.

 Ġstiklal madalyası; 29 Kasım 1920 tarih ve 66 sayılı kanun ve bu kanuna ek ve değiĢiklik getiren diğer kanunlar gereğince ; KurtuluĢ SavaĢı’nda (15 Mayıs 1919—11 Ekim 1922) cephede kahramanca mücadele eden veya cephe gerisinde büyük yararlık gösteren üst düzey devlet yöneticilerine, TBMM üyelerine, sivil halktan kiĢilere, Milli Ordu’da görev almıĢ olan her rütbeden askerlere ve çeĢitli sınıf alay sancaklarına verilmiĢtir. Milletvekillerine verilen madalyaların Ģeridi yeĢil, cephede bulunanların kırmızı, cephe gerisinde çalıĢanların da beyazdır. Cephede görev almıĢ milletvekillerinin madalya Ģeritleri yarı kırmızı, yarı yeĢil renklidir.

―32‖ Münir Hayri Egeli‘nin gazetelerde yayınlanan romanı ―Uryan Efe‖, ―Efe AĢkı‖ adıyla sinemaya uyarlanır.


Kahraman Mehmet

KAHRAMAN MEHMET Müzik Beste: Zekai BeĢgül, Sadi Eren, Zeki Sesli, Kurgu: Faruk Özar, Ses: Faruk


Özar, Ragıp Gençer,

Kadri Ögelman,

Kamera:

Oyuncular: Kadri Ögelman, Güzin Gürler, Cemil Demirel, Necati Ergenekon,

Coni KurteĢoğlu,

Vasıf Güröney, Güzin Gürler, Türküler: Zekai BeĢgül, Zeki Sesli

Yapım: Milli Film/ Sabahattin Tulgar

Kanlı TaĢlar

KANLI TAġLAR Yönetmen: Turgut Demirağ,

Senaryo:

Oyuncular: Nevin Aypar, ReĢit Erkul, Vahi Öz, Aziz Basmacı, Betül Sözeri, Umut Deniz, Feridun Çölgeçen

Tahir Olgaç,

Operatör: Konu: Bir moto gezisinde iĢlenen cinayet.

Lazar Yazıcıoğlu,

Yapım: And Film/Turgut Demirağ

Keloğlan

KELOĞLAN Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Mehmet Karaca, Vedat Karaokçu, Fikret Önal, Ġsmail Dümbüllü Türk Sinemasında Keloğlan‘ı konu alan 8 film çevrilmiĢtir. Bunlardan ilki olan bu filmde masal

Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü

Keloğlan


Keloğlan bir masal kahramanıdır. BaĢlangıçta beceriksiz, tembel biri gibi gözükürken olayların geliĢmesiyle kurnaz, cesur ve becerikli olduğu ortaya çıkar ve sonunda mutluluğa

Foto Direktörü: Ġlhan Arıkon Yapım:

kahramanımız keloğlan‘ın güldürüsü yer almaktadır.

ulaĢır. Bu masal kahramanının baĢından geçen olayları konu edinen masallara da "Keloğlan Masalları" adı verilir.


Keloğlan yalnız Türk masallarında değil Arap ülkeleri, Ġran, Kafkasya, Orta Asya, Rus ve Batı Avrupa masallarında da karĢımıza çıkar. Adları, kiĢilikleri, görünüĢleri farklı olmakla birlikte bu masal kahramanlarının birbirine benzeyen yanları olduğu görülür. Her ülkenin kendine özgü bir "Keloğlan"ı vardır. Dünya masalları konusunda karĢılaĢtırmalı çalıĢmalar yapan araĢtırmacılar Keloğlan tipinin özellikleri üzerinde de durmuĢlardır.


Keloğlan

Türk masallarında Keloğlan, yaĢlı annesiyle birlikte yaĢayan öksüz ve yoksul bir delikanlıdır. Birçok masalda anlatılan Ģehzadelere, üstün nitelikli kimselere benzemez. Yoksulluğunu ve kimsesizliğini kurnazlığı, yardımseverliği ya da cesaretiyle unutturur. BaĢlangıçta miskin miskin oturan, annesinin zoruyla istemeye istemeye iĢ tutan, aptallığı ve unutkanlığı yüzünden yaptığı iĢi eline yüzüne bulaĢtıran biridir. Beklenmedik bir anda, güç durumda kalmıĢ bir insan ya da hayvana yardım ettiği için onlardaki olağanüstü güçlerin desteği ile talihi döner. Keloğlan'ın yazgısı kıyıcı, acımasız, haksızlık yapmayı huy edinmiĢ kimseler karĢısında kurnaz ve akıllıca davranıĢlarıyla da değiĢebilir. Her iki durumda da Keloğlan sonuçta varlıklı, güçlü bir insan olur ve annesiyle birlikte mutlu bir yaĢama kavuĢur. Bu yönüyle Keloğlan tipi ve Keloğlan masalları halkın yoksulluktan kurtulma, varlıklı ve güçlü olma, zulmedenlerden öç alma özlemlerini dile getirmektedir. Türk masallarının kahramanı olan Keloğlan iki ayrı görünüĢte karĢımıza çıkar. Birincisi masalın baĢından sonuna kadar genellikle değiĢmeden kalır. Varlıklı, güçlü bir insan olduktan sonra da asıl kimliğini korur. Bazı masallarda ise Keloğlan, yardım ettiği iyi kalpli bir insanın desteği ile kellikten kurtulur, saçları çıkar. Bazı kahramanlar da baĢlarına iĢkembe ya da tüyleri ütülenmiĢ deriden bir takke geçirerek Keloğlan kılığına girerler. Bu yapay kellik ve sahte Keloğlanlık masal boyunca sürer ve olumsuz durumun ortadan kalkıp kahramanın kurtulmasıyla

Vahi Öz (1911-1969) yönetmen 3, senaryo 1, oyuncu 176 film

sona erer. Bu ikinci türden Keloğlan tipine "Sahte Keloğlan" da denmektedir. Bunlar çeĢitli nedenlerden ötürü gizlenme gereği duyan kimselerdir. BaĢına gelenler, davranıĢları ve sevimliliğiyle Keloğlan tipi toplumda herkesçe bilinir ve sevilir. Keloğlan halk hikâyelerinde, Karagöz ve ortaoyununda da yer alır. Masallardaki kadar olmasa da buralarda da kendini gösterir ve olaylara karıĢarak etkili olur. Türk halk edebiyatı içinde önemli bir yeri olan Keloğlan masalları birçok araĢtırmacı tarafından derlenmiĢ ve yayımlanmıĢtır. Bunlardan 18 tanesi Tahir Alangu'nun Keloğlan Masalları (1967) adlı kitabında bulunmaktadır. (Kyn: Msxlabs.org & Temel Britannica)

Sızlayan Kalp

SIZLAYAN KALP Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Niyazi Boratop,


Handan Karaokçu, Selâhattin Yazgan, Muazzez Fındıkçıoğlu, ReĢit Gürzap


Vedat Örfi Bengü (1900-1953) Yönetmen 25, Senaryo 17, yapım 5, oyuncu 15 film


Silik Çehreler

SĠLĠK ÇEHRELER Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey

Oyuncular: ġükran Özer, Kadri Ögelman, Mehmet

Kamera: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Karaca,

Aliye

Rona,

Handan

Karaokçu, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaokçu Konu: Sosyete kadınıyla bir mimarın aĢklarını Halk Film Fuat Rutkay

konu

alan

bu

kumpanyalarında oynanan

bir

film, ―Gamlı

tiyatro

yıllarca Baba‖

eserinden

tuluat adıyla adapte

edilmiĢtir.

Sönen Rüya

SÖNEN RÜYA Yönetmen: Talat Artemel Oyuncular: Halide PiĢkin, Lütfü Güneri, Nergis Moğol

Müzik: Sadi IĢılay Yapım:

Film hakkında bulunan bilgiler bunlardır. Kaynaklarda görüntü yönetmenine ve konusuna rastlanmamıĢtır.

IĢık Film Agop Fındıkyan

TUZAK Yönetmen: Faruk Kenç

Oyuncular: Ahmet Tarık Tekçe, Oya Sensev, Mualla Ġçli, Handan Adalı, Tavfik Ġnce, Halide PiĢkin, Aziz Basmacı, Vedat Karaokçu

Tahir Olgaç

Konu: Köyde yaĢayan bir kötü ruhlu kadının öyküsü konu edilmektedir.

Senaryo:

Kameraman: Kazım KoĢkan Yapım:




Ayşe‟nin Duası

AYġE’NĠN DUASI Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü ―33‖ Görüntü Yönetmeni: Ġlhan Arakon Yapım: Atlas Film

Artık, Türk sineması yeni bir dönemin başlangıcında. Günün değişen ekonomik ve toplumsal koşulları içinde bağımsız, özgün ve de sahici sinemacılar birer ikişer bu dönemde yerlerini alacaklardır. İşte sinemamızın ilk gerçek pırıltılarından biridir Lütfi Ö. Akad Türk sinemasının gelişim tarihi içinde çok önemli yeri ve gerçekçi bir kurtuluş savaşı filmi olan “Vurun Kapheye” ile Akad, yeni sinema anlayışının ilk belirtilerini ortaya koyar. Aynı değişim ve dinamizm yeni denenen oyuncular için de geçerlidir. Örneğin Sezer Sezin (Vurun Kahpeye), Muzaffer Tema (Çığlık), Gülistan Güzey, Hümaşah Hiçan, Orhon M. Arıburnu, Reha Yurdakul bu yeni oyuncu kuşağı'nın bazılarıdır. Özellikle de Sezer Sezin ve Muzaffer Tema, daha sonraki yıllarda seyirci üzerindeki etkinlikleriyle öne çıkacaklardır..

Oyuncular: Ġhsan Evrim, Sema Seren, Vedat Örfi Bengü, Atıf Avcı, Ayla Karaca,

Baba Katili

BABA KATĠLĠ Senaryo ve Yönetmen: Sami Ayanoğlu ―34‖ Kamera: ġadan Kamil

Oyuncular: Nezahat Dilligil, ReĢit Gürzap, Mümtaz Ener, Fatma Andaç, Mahmut Moralı, Orhan Elmas Hiçbir kaynakta konusuna rastlanamamıĢtır.

Yapım: Ha-Ka Film Halil Kamil ―33‖ Muhlis Sabahattin Ezgi‘nin AyĢem‘i, Leblebici Horhor Ağa‘dan sonra ikinci operet denemesi olarak, Vedat Örfi Bengü‘nün yazıp yönettiği bir filmdir.(Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖) ― 3 4 ‖ Se n a r y o , P i e r r e

Bl a n c h a r ‘ ı n

oynadığı

bir

filmden

u y a r l a n m ı Ģ tı r

Not: Pierre Blanchar (1892-1963) arasında yaĢamıĢ Cezayir doğumlu Fransız aktör. 53 filmde rol almıĢ olmasına rağmen, Agah Özgüç‘ün belirtitiği üzere senaryo, aktörün hangi filmden uyarlanmıĢ ve konusu bilinememektedir.


Çığlık

ÇIĞLIK Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon

Çokduyan, Hakkı Necip Ağrıman

Kamera: Ġlhan Arakon Yönetmen Yardımcısı:

Ġlk Gösterim: 24.4.1949 Konu: Fırtınalı bir havada sığındığı köĢkte

Nejat Duru Yapım:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Emine Engin, Hakkı Necip, Atıf Avcı, Abbas Temizer, Naciye

miras meselesi yüzünden

dayısı tarafından

öldürülen genç bir kızla tanıĢan doktorun hikayesi.

Atlas Film Nazif Duru, Murat Köseoğlu

Dinmeyen Sızı / Sonsuz Izırap

DĠNMEYEN SIZI/Sonsuz Izdırap Yönetmen:

Oyuncular: Talat Artemel, ReĢit Gürzap, Perihan Yanal, Atıf Kaptan, ġükriye Atav, Handan ġadan Kamil

Adalı, Kemal Emin Bara, Ġbrahim Deliorman

Senaryo: Aydın Arakon Konu: Zengin ve fakir aĢkın hikayesi. Foto Direktörü: Ġlhan Arakon Yapım:


ġadan Kâmil (d. 1917, Ġstanbul - ö. 4 Haziran 2009, Ġstanbul), film yönetmeni, senarist, görüntü yönetmeni. Almanya'da Baerische Lebranstahl für Lichtbildwesen'de fotoğrafçılık ve ses kayıt mühendisliği üzerine eğitim alan Kâmil, meslek yaĢamına 1943 yılında Onüç Kahraman adlı filmi yönetmekle baĢladı. Kısa süre sonra senaryo yazmaya baĢlayan sanatçı, 1949 yılından itibaren görüntü yönetmenliği de yapmaya baĢladı. Sinemayı bırakmasının ardından bir süre üniversite çalıĢmaları yaptı.


Efsuncu Baba

EFSUNCU BABA Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın aynı isimli oyunundan Yönetmen Yardımcısı:

ġirin Konu: Efsuncu Baba büyü, tılsım, muska gibi olağanüstü öğelere yer vermesi bakımından da bazı Karagöz oyunlarına benziyor. Metin And,

Nejat Duru Görüntü Yönetmeni : Yapım:

Oynayanlar: Müfit Kiper, Necdet Mahfi Ayral, Nubar Terziyan, Jejan Mahfi Ayral, Dursune

Ġlhan Arakon Atlas Film

Büyücü Hoca, Mal Çıkarma, Cincilik ve

Cambazlar adlı oyunları büyücülük, bakıcılık konusunu iĢleyen oyunlara örnek olarak gösteriyor Örneğin Cincilik oyununda kızı Dilber‘in Tosun Bey‘le evlenmesine razı olmayan Hacivat, Tosun Bey, Dilber ve Karagöz‘ün birlikte oynadıkları bir oyun sonucunda Karagöz‘ün büyü gücüne inanır ve kızının Tosun‘la evlenmesine razı olur. Büyü gücüne inanarak kızı Mevlüde‘nin Nurullah Hasip‘le evlenmesine rıza gösteren Ebülfazıl Enveri ile Hacivat arasındaki benzerlik oldukça dikkat çekicidir. Üstelik, Cincilik‘te Karagöz, Hacivat‘ı, büyü gücüne, kızı Dilber‘den öğrendiği gizli parasına yönelik sözler ederek inandırır. Efsuncu Baba‘da ise Enveri, kızını, Nurullah Hasip‘e, gizli defineye ancak bu sayede ulaĢılacağı

inancıyla verir. Yani hem Hacivat hem de Enver‘i çıkarları doğrultusunda hareket ederler. ► Efsuncu Baba, Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın cahillik

ve

romanlarından

kültür

ikilemini

biridir.

yansıttığı

Ebulfazl

Enveri

Efendi'nin bütün zayıflığı, cahilliğidir. O, ava giderken avlanacaktır; kuĢkusuz, Hüseyin Rahmi de bu konu aracılığıyla

toplumsal

yergiden geri durmayacaktır. Hüseyin Rahmi Gürpınar‘ın, 1924 yılında yayımlanan ve on bölümden oluĢan Efsuncu Baba adlı yapıtı Binbirdirek‘te ipek iplik eğirerek hayatlarını kazanan Agop ve Kirkor adlı iki Ermeni gencin söyleyiĢleriyle baĢlıyor. Romanda anlatılan olayların geçtiği yer olan ―Binbirdirek‖, aynı zamanda meddahlar tarafından anlatılan gerçekçi bir halk hikâyesinin de adıdır. bu

hikâyeler IV. Murat dönemine dair olayları anlatan birbirine bağlı halk

hikâyelerdir. Tahir Alangu, Hüseyin Rahmi‘nin, Ahmet Mithat Efendi‘nin baĢlattığı ―halka yönelen yerli roman‖ geleneğini sürdürdüğü ünü belirtiyor. Bu yönüyle H. Rahmi‘nin, romanına mekân olarak bir halk hikâyesine göndermede bulunan Binbirdirek‘i seçmesi oldukça anlamlıdır. H. Rahmi Gürpınar‘ın, boĢ inançlara kapılmanın ne kadar anlamsız ve gülünç olduğunu gösterdiği Efsuncu Baba adlı romanında, sözlü kültürün etkisi hissedildiği gibi anlatıcı da bir romancı olmaktan çok hikâye anlatıcısına benziyor. Ayrıca romanda H. Rahmi‘nin büyük ölçüde geleneksel Türk tiyatrosundan yararlandığı

anlaĢılıyor. Efsuncu Baba‘da sözlü

kültürün ve geleneksel seyirlik oyunlarımızın etkisi anlatıcı, kiĢiler, konu, kuruluĢ ve dil olmak


Efsuncu Baba

üzere baĢlıca beĢ alanda hissediliyor. Walter J. Ong, ―Sözlü kültürde öğrenmek veya bilmek, bilinenle bilen arasında yakın, duygudaĢ ve ortaklaĢla bir özdeĢleĢmeye ulaĢmak demektir‖. Bu özdeĢleĢmenin olduğu metinlerde ise anlatıcı, üçüncü tekil Ģahıs anlatımından çıkar ve anlatıcı, dinleyici ve hayali kahraman arasındaki sınırlar da ortadan kalkar. Romanın üç eksen kiĢisi Agop, Kirkor ve Enver‘dir. Üçü de psikolojik derinlikten mahrum olmaları ve kalıplaĢmıĢ özellikleri yönüyle karakterden çok birer tiptirler. Kukla, Karagöz ve Ortaoyunu kiĢilerinin de en büyük özelliği tip olmalarıdır. ―Düz‖ ya da ―ağır‖ olarak nitelendirilen bu kiĢilerin, baĢka türlü kiĢilik yaratamayan birincil sözlü gelenek yapıtlarından çıktığını belirtiyor. Efsuncu Baba‘da Agop ile Kirkor, Karagöz‘deki Karagöz ile Hacivat, Ortaoyunundaki Kavuklu ile PiĢekâr gibi iki birincil kiĢidirler. Hacivat ve PiĢekar ise okumuĢ, ağırbaĢlı, düĢündüklerini hissettirmeyen, temkinli, hesaplı, biraz ukalâ, aydın tipidirler. Buradan hareketle Agop‘un Hacivat ya da PiĢekar niteliğinde; Kirkor‘un ise Karagöz ya da Kavuklu benzeri bir tip olduğu söylenebilir. Hüseyin Rahmi, her ikisini de, Karagöz ile Hacivat‘a veya Kavuklu ve PiĢekâr‘a benzetebileceğimiz bu komik Ermeni delikanlıları, ‗Tanzimattan beri gelen, hatta kökü daha önceki devirlere dayanan bir sosyal tabaka ve kültür tezadını bilhassa belirtmek üzere, eserine yerleĢtirmiĢ gibidir. Böylece romanda kiĢileĢtirme, Karagöz ve Ortaoyununda olduğu gibi karĢıt tipler yoluyla yapılıyor. Agop ile Kirkor, ikisi de halktan insanlar olmasına

rağmen romanda Agop‘un

Kirkor‘a karĢı üstünlük tasladığı daha en baĢta görülüyor. Ġplik eğirirlerken Kirkor ―meyhane hayatı‖ Ģark›lar söylerken Agop, Dede Efendi gibi ustaların ağır Ģarkılaraını söylemektedir. (Efsuncu Baba‘da Geleneksel Türk Tiyatrosunun Etkisi‖ - Hülya Dündar/ Milli Folklor, Yıl 15, sayı 59)

ER MEYDANI

Er Meydanı

Senaryo ve Rejisör: Sami Ayanoğlu

Oyuncular: Kadri Ögelman, Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Hulusi Kentmen, EĢref Vural

Eser: M. Fahrettin Pakkan ―36‖ Foto Direktörü:

Konu: Bir kahramanlık öyküsü. Cezmi Ar

Yapım:


―36‖ M. Fahrettin Pakkan (1910-2009) Türkiye Gazeteciler Cemiyeti kurucu üyelerinden gazeteci ve yazar.


Fato, Ya İstiklal Ya Ölüm

FATO, YA ĠSTĠKLAL YA ÖLÜM Senaryo ve Yönetmen:

Kadri Eroğan /Oya Sensev

Turgut Demirağ ―37‖ Foto Direktörü: Kemal Baysal Müzik:

Oyuncular:

Kadri

Eroğan,

Oya

Sensev, Settar Körmükçü, Cahit Irgat, Sadi Yaver Ataman

Orhan

M.

Arıburnu,

Sadri

AlıĢık,

Muzaffer Tema, Atıf Kaptan, Kemal

Film Amili ve Direktörü: And Film Turgut Demirağ

Emin Bara, Münir Ceylan, Cemal Erel, Ayten Kayalı Konu:

Ġzmir‘in

iĢgali

sırasında

bir

köprüyü uçurmakla görevlendirilen yüzbaĢı Necdet ile ona rehberlik yapan Fato‘nun öyküsü.


Fedakar Ana

FEDAKAR ANA Oyuncular: Cahide Sonku, EĢref Kolçak, Hüseyin Kemal, ReĢit Gürzap, ġaziye Moral, Necla

Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri

Sertel, Leman Akçatepe, Nezahat Tanyeri

Kamera: Cezmi Ar Yapım:

Konu: Genç yaĢında dul kalan bir kadınla, oğlunu yetiĢtirmek için verdiği mücadelenin öyküsü...

GüneĢ Film Sırrı Talpar, Cahide Sonku

Tahir Olgaç‘ın ―ĠĢte Böyle Ömer‖ adlı eserinden Seyfi Havaeri tarafından uyarlanmıĢ dramatik bir öykü filmi... ► Yönetmen olarak bazı kaynaklarda Cahide Sonku‘nun adı geçmekte. Seyfi Havaeri‘nin açıklamasına göre Cahide Sonku jenerikteki ismi değiĢtirerek kendi ismini yazdırmıĢtır. Bu nedenle de 1949 yılında mahkemelik olmuĢtur. (Agâh Özgüç, Türk Filmleri Sözlüğü 1. Cilt )

“37” Hıfsı Tan’ın 1949 yılında yazdığı bir öyküden uyarlama


Gönülden Yaralılar

GÖNÜLDEN YARALILAR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: ReĢit Erkul, Lebibe Çakın, ġinasi Özonuk, Rıza Tüzün, Mehmet Keskiner, ġadi

Seyfi Haveri

ġener, Nükban Ġnci, Demir AĢuroğlu

Kamera: Onnik Kalutsyan

Konu: Köyde geçen aĢk ve macera dolu öykü.

Yapım: Azim Film Kadri ġençalar

Kanatlardan Türbe

KANATLARDAN TÜRBE Yönetmen: Oyuncular: Mümtaz Ener, Reha Yurdakul, HümaĢah Hiçan, Demir AĢuroğlu, Ferzan

Seyfi Havaeri

Tufan

Senaryo: Azmi Kütüval

Konu: Bir uçuĢ sırasında uçağı düĢünce sakat kalan hava subayı Talât ile, Ģehit olan arkadaĢı Hakkı‘nın öyküsü.

Kamera: Aram Hugosyan

Yapım:

Ömay Film Ömer Aykut

Kanlı DöĢek

KANLI DÖġEK Senaryo ve Yönetmen: Baha Gelenbevi ―38‖

Oyuncular:

Orhan

Murat Arıburnu, Ġnci Körmükçü,

Operatör: Yuvakim Filmeridis

K ad ri Haluk


Talat

Artemel, Melahat Ġçli, Ögel ma n , Sarıcı,

Aliye

Rona, Orhan Boran, Mualla Fırat Konu: Değirmenci kızı Zeynep

ile

yanaĢmanın arasındaki aĢk.

Ġnci Körmükçü / Orhan Boran

bir oğlu


38 İhsan Koza'nın (Nazım Hikmet Ran) "O Gece" adlı romanından


Karadeniz Postası

KARADENĠZ POSTASI Senaryo ve Yönetmen: Mümtaz Ener Operatör: Aram Hügasyan Yapım:

Oyuncular: Ferhan Tufan, Mümtaz Ener, Demir AĢuroğlu, Leman Akçatepe, Memduh Ün Konu: Bir gemiden denize atılan ancak ölmediği sonradan anlaĢılan Meti ile sevgilisi Emel‘in aĢkları.

Ömay Film Ömer Aykut Ölünceye Kadar Seninim

ÖLÜNCEYE KADAR SENĠNĠM Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Gülistan Güzey, HümaĢah Hiçan, Bülent Eken, Kani Kıpçak, Nezihe

Kani Kıpçak

Becerikli, Nevin Seval, Ġ. Galip Arcan, Müfit Kiper, Orhan Esen, Mürvet Ağlatan,

Operatör:

Gülen Kıpçak,

Kriton Ġliadis

Konu: ArkadaĢının kardeĢiyle evlendikten sonra aĢık olduğu metresini öldürüp

Yapım:

intihar eden bir gencin dramatik öyküsü.

Ġyi Film Namık Kılıçoğlu

Şehitler Kalesi

ġEHĠTLER KALESĠ Senaryo ve Yönetmen: Fikri Rutkay

Kentmen, Müfit Aripek

Operatör: Cezmi Ar, Lazar Yazıcıoğlu, Necati Tözüm Yapım:

Oyuncula: Suzan Yakar, Aliye Rona, Ferit Oktay, Hadi Hün, Atıf Kaptan, Hulusi

Halk Film Fikri Rutkay

Konu: DüĢman kalesini havaya uçurup Ģehit olan Türk casusunun kahramanlık öyküsü.

Aliye Rona (d. 1921 Suriye – ö. 27 Ağustos, 1996 Pendik Ġstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Sayısız karakter rolünde oynamıĢ, özellikle Anadolu kadınlarını baĢarıyla canlandırmıĢtır. Beyoğlu AkĢam Kız Sanat Okulu'nda okudu. 1930'ların sonlarında Kadıköy Halkevi'nde amatör olarak tiyatro oyunculuğuna baĢladı. Ulvi Uraz, Avni Dilligil ve Arena tiyatrolarında sahneye çıktı. Ġzmir ġehir Tiyatrosu'nda birlikte çalıĢtığı Zihni Rona ile evlendi.

Aliye Rona

Ömrünün son günlerinde Pendik'te bulunan bir huzur evinde kalıyordu. Yine bu huzur evinde yaĢanan sağlık ve Ģiddet olayları televizyon olaylarında gündeme gelmiĢ ve Aliye Rona bu huzur evinde çok kötü bir halde bulunmuĢtur. 1996 yılında vefat eden sanatçı Karacaahmet mezarlığına gömüldü. 1947'de Kerim'in Çilesi filmiyle sinemaya baĢladı ve uzun yılar karakter rollerinin aranan oyuncusu oldu. Sanat hayatı boyunca 204 filmde rol aldı.Sanatçı aynı zamanda usta tiyatrocu Avni Dilligil'in kızkardeĢidir.


Uçuruma Doğru

UÇURUMA DOĞRU Senaryo ve Yönetmen: ġadan Kamil ―39‖ Kamera: Ġlhan Arakon

Oyuncular: Muzaffer Tema , Mesiha Yelda, Nevin Akkaya , Talat Artemel , Orhon M. Arıburnu , Adalet Pee , Jeyan Mahfi Tözüm

Müzik: Baki Çallıoğlu

Konu: köyünden kalkıp Ġstanbul‘a gelen ve Yapım: Atlas Film Nazif Duru

kaderin kurbanı bir pavyon gülü olan kızın hikayesi.

Üvey Baba

ÜVEY BABA

Yönetmen: Faruk Kenç Senaryo: ġemsa Arakon Operatör: Turgut Ören Müzik: Kadri ġençalar Mevlût: Kemal Gürses Yapım:

Oyuncular: Fatma Andaç, Ġhsan Evrim, Cemal Sahir, Kadir Savun, Kemal Emin And Film Turgut Demirağ

Bara, ġarkılar: Bayram Aracı , CoĢkun KardeĢler, Konu: Üvey babanın akla hayale gelmeyen korkunç entrikalarıyla elinden giden servetini, yıkılan yuvasını, haksız yere hapishanelerde çürüyen erkeğini kurtarmak, çocuğu ve namusu uğruna canını vermekten çekinmeyen bir Türk anasının dehĢet verici hayatını gözyaĢlarıyla seyredecek ve onun hatıralarını ebediyen hayalinizden silemeyeceksiniz. “39” Alexander Pushkin‘in bir hikayesinden Gerhard Menzel‘in senaryosunu yazdığı ve Gustav

Ucicky‘nin rejisiyle 1940 yılında filme aktarılan ―Der Postmeister‖ (Arabacının AĢkı) isimli Alman yapımı filmden uyarlama. Bu filmde Heinrich George (1893-1946), Hilde Krahl (1917-1999), baĢlı-


Vurun Kahpeye

VURUN KAHPEYE Senaryo ve Yönetmen: Lütfi Ö. Akad

Eser:

Reji Asistanı: Selahattin Küçük Yönetmen Yardımcısı: Selahattin Küçük, Ses Mühendisi: Sadettin Erbil, Müzik Adaptasyon: Fatih G. Pasiner, Dekor: M.Özgenci, Montaj: Yera Yegül, Saç Tuvaleti: Mehmet Oktay,

Adapazarı Stüdyosunda çevrilmiĢ, Ġpek Film Stüdyosunda

seslendirilmiĢtir. Prodüktör: Hasan Erman, Müziği Ġdare Eden: Sadi IĢılay, Okuyanlar: Mustafa Halide Edip Adıvar,

Operatör:

Çağlar, Kemal Gürses, Mustafa Kovancı, Mediha Fidan, ve Kemal Gürses Ġdaresinde 60 kiĢilik Koro, Oyuncular: Sezer Sezin (Aliye), Kemal Tanrıöver (Tosun), Settar Körmükçü (Hacı Fellah),

Lazar Yazıcıoğlu,

Müzik Adaptasyon: Fatih G. Pasiner,

Vedat Ö. Bengü (Uzun Hüseyin),

Mahmure Handan, Temel Karamahmut (Kumandan)

ArĢavir Alyanak (Ömer Efendi), Küçük Yıldız: Nurdoğan Öztürk , Semih Evin, Necil Ozon, Ali Rıza ġenel, Hüseyin Tuncalı, Fahri GüneĢ, Temel Karamahmut (DurmuĢ), (Fimin ikinci çekimi 1964'de üçüncü çekimi ise 1973'de yapılmıĢtır). Bu filmde iyi insanları oynayarak kendisini seyirciye sevdirenlerin baĢında; Sezer Sezin,

Yapım:

Mahmure Handan, Kemal Tanrıöver, Dr. ArĢavir Alyanak gelmekte. Diğer yandan kötü huylu Erman Film Erman KardeĢler

yobaz karakterleri oynayan Settar Körmükçü, Vedat Örfi Bengü, Temel Karamahmut, üstün oyunculuk performansları ile seyirciyi hem kızdırmıĢ hem de hayranlıkla izlettirmiĢlerdir. Konu: Yabancı güçlerin ülkeyi paylaĢtığı sırada Kız Öğretmen Okulu‘ndan mezun olarak bir Anadolu kasabasına atanan öğretmen Aliye'nin (Sezer Sezin) öyküsü. ―Toprağınız toprağım, eviniz evim. Bu diyarın çocukları için bir ana, birıĢık olacağım ve hiçbir Ģeyden korkmayacağım diyerek ettiği yemine sadık kalan genç öğretmen, bir iftira sonucu yobazlar tarafından taĢlarla, sopalarla linç edilir. ► Sezer Sezin ve Ludwig Van Beethoven‘in 5, 6, ve 7 numaralı senfonileri. Sanatçıyı Halide Edib Adıvar da çok beğenmiĢ; ―Tıpkı Aliye Hocanım.‖ Lütfi Ö. Akad‘ı yönetmen olması için cesaretlendiriyor. Romanda Kız Öğretmen Okulunun BaĢ hademesi Güllü Kadının, filmde ise Gülsüm Ananın kedisini seviyor. Adalet Cimcoz seslendirmiĢ… 35 bin lira harcanan film Adapazarı Stüdyosunda 150 figüranla çekilmiĢ. Rol alan 5 kiĢi sonradan yapımcı ve yönetmen olur; Vedat Örfi Bengü, Semih Evin, Dr. ArĢavir Alyanak, Necil Ozon, ġevket Aktunç. Mahmure Handan‘ın o zamanki soyadı ‗Erki‘. 1973‘deki üçüncü çevrimde yine Gülsüm Ana rolünde ve ĢaĢırtıcı bir Ģekilde geçen yıllardan hiç etkilenmemiĢ… Aliye, geldiği kasabada çok yalnız. Ömer Efendi ve eĢi olmasa (veya kızları Emine sağ olsa) ne

Kriton Ġlyadis 1916-1980)

yapacakmıĢ. Karı koca onu hatırına yerde sinide değil masada yemek yiyorlar. Romanda

foto direktörü 132 film

Muvahhit seslendirmiĢ) bile güvenilir değil… Aliye öğrencilere Tevfik Fikret‘in ‗Papatya‘ Ģiirini

Maarif Müdürü, karısı ve ikinci öğretmen Hatice (filmde Saime Ogan rol almıĢ ve Bedia yazdırıyor. Bir baĢka sahnede çocuklar Alman halk Ģarkısı ―Mussi‘ (ich) Denn‖ Türkçe sözlerle (Ali Ulvi Elöve) söylüyorlar; ‗Ey Bülbül‘; ―Ey bülbül güzel kuĢ Ģimdi sen nerdesin//**//Söndü mü yoksa artık hevesin.‖ Bu Ģarkıyı Elvis Presley [‗Wooden Heart‘ (1960) adıyla], Mireille Mathieu ve Marlene Dietrich‘den de dinlemiĢtik… Tosun Bey (sf. 27) ―Hemen hemen (ne demekse) hiç kadına temas etmemiĢ (galiba ‗el sürmemiĢ‘ anlamında) bir Türk genciydi‖. DüĢmanla çarpıĢan 60 kiĢilik bir kuvveti var. Hacı Fettah, yardım etmemek için ne yapacağını ĢaĢırmıĢtı. Tosun Bey‘in, Aliye istedi diye onu serbest bırakması ‗iyi niyet taĢları ile cehenneme döĢenen yolu‘ anımsattı…


Vurun Kahpeye

Fikret Hakan ArĢivi (Türk Sinema Tarihi)


Vurun Kahpeye

Öğretmenin evi düĢman askerlerin tarafından sarılmıĢ. DurmuĢ onların dikkatini baĢka yere çekerek Aliye‘yi dıĢarı çıkarır. ―Kasabaya ordunun girdiğini görür görmez Kantarcıların Uzun Hüseyin Efendiyle Fettah Efendi, iki zavallı kadının birer et peltesi gibi ezilmiĢ olan vücutlarını bıraktılar, herkesten önce karĢılamaya koĢtular.‖…Gencecik bir öğretmen yıllar öncesinden yol gösteriyor: ―..Bu çocuklar hepimizindir. Onlara, el ele verip beraber bakmalıyız… Mektebe vaktinde yollayınız ve

derslerine

etmelisiniz.‖

çalıĢmalarına

göz

kulak

olunuz.

Temizliklerine

de

ayrıca

dikkat

(Murat Çelenligil – sinematürk Internet veri tabanı)

► 1950‘ler öncesi Türk sinemasının en baĢarılı KurtuluĢ SavaĢı filmi. Ticari açıdan büyük bir baĢarı sağlayan filmin en çarpıcı bölümü linç sahnesidir. Bu film daha sonra 1964 yılında Orhan Aksoy ve 1973 yılında Halit Refiğ tarafından tekrar çekilmiĢse de ilk film kadar baĢarılı olunamamıĢtır. ―Film Ġstanbul sinemalarında gösterime girince bazı yazarlar tarafından çeĢitli eleĢtirilere uğradı. KarĢı tepkiler giderek saldırıya dönüĢtü. TartıĢmalara yol açtı. (Atilla Ġlhan, SebilürreĢat, s,41, Nisan 1949) Selim Ġleri Roman hakkında Ģunları söylemekte: ―Trajik olan, vatan savunmasında, vatan hainiyle vatanseverin zorunlu ayrılığıdır. Halide Edib, bu ayrılığı deĢerken, tanıklık ettiği, vatanseverler arasında yer aldığı acı günlerin derin heyecanı altındadır. Vurun Kahpeye'nin hemen bir oturuĢta yazılmıĢ, hadiyse aralıksız, kesintisiz bir zaman diliminde kaleme getirilmiĢ coĢku romanı olduğunu neden söylemeliyim?

YALAN Yönetmen:

Çetin Karamanbey Oyuncular:

Senaryo: Muharrem Gürses, Çetin Karamanbey Kamera: Necati Tözüm

Suavi

Karaokçu,

Vedat

Kentmen,

Muazzez

Tedü,

Handan

Karaokçu, Fındıkoğlu,

Hulusi Atıf

Kaptan, Toto Karaca (Ġrma Toto) Konu: Aynı fabrikada çalıĢan sevdiği kız


uğruna iĢlemediği cinayeti üzerine alan Cahit‘in öyküsü.


Zehirli Şüphe

ZEHĠRLĠ ġÜPHE Senaryo ve Yönetmen: Suavi Tedü

Oyuncular: Suavi Tedü, Hulusi Kentmen, Aliye Rona, Lütfi Güneri, ġadi ġener, Mürvet Özerden, Atıf Kaptan, ġükran Özer

Operatör: Coni KurteĢoğlu

Konu: Kızına tecavüz eden genci vurup hapse giren ana ile kızının mutlu sonla biten dramatik öyküsü.



Akdeniz Korsanları

AKDENĠZ KORSANLARI Senaryo ve Yönetmen: Kadri Ögelman Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: And Film Turgut Demirağ

Bu yıl çekilen filmler içinde sayı olarak ağırlık eski kuşaktan Vedat Örfi Bengü'dedir. Çünkü, Mısır sinemasının Türkiye'deki mirasçısı Bengü, 7 film birden yönetmiştir. Ama Bengü de tiyatro ağırlıklı yönetmenler gibi Türk sinemasında son dönemini yaşamaktadır. Muhsin Ertuğrul'un 1922'lerden 1947'ye geldikten sonra zorunlu olarak ara verdiği ilkel düzeydeki sinema çalışmalarını iz süren mirasçılardan Kadri Ögelman, Cahit Irgat, Avni Dilligil, Mümtaz Ener; daha sonraki yıllarda ise Sami Ayanoğlu (1951), Kâni Kıpçak (1951), Talat Artemel (1952), Suavi Tedü (1953) sürdürmeye çalışacaklardır. Faruk Kenç, Çetin Karamanbey gibi önceki yıllardan gelenlerle birlikte, yeni sinemacılardan Orhon M. Arıburnu, Semih Evin, Mehmet Muhtar, Hüseyin Peyda tiyatrocu egemenliğini bir ölçüde yavaşlatacaklardır. Neriman Köksal ile Mesiha Yelda bu sinemacı kuşağının oyuncuları olarak dikkati çekerler.

Oyuncular: Daver Yüken (Davut), Muazzez Ülkerer (Maria), Kadri Ögelman, Refik Kemal Arduman , Necdet Mahfi Ayral , YaĢar Nezihi Özsoy, Kadir Savun, Daver Yüken, Adalet Pee Konu: Denizci Davut‘la esiraldığı bir düĢman gemisinde tanıĢtığı Maria‘nın aĢkı.

Allah Kerim

ALLAH KERĠM Kamera BaĢ Asistanı: Orhan Çağman, Yönetmen Asistanı: Atıf Yılmaz, Kamera Asistanı: Gani MaraĢlıoğlu, Müzik: Sadettin Kaynak, Yapım: Erman Film/Hürrem Erman. Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Sezer Sezin (AyĢesin), Kenan Artun (Kerim), Orhon Murat Arıburnu (Fettah) , Semih Evin

Settar Körmükçü (Ayvaz Haçadur), Vedat Örfi Bengü (II. Abdülhamid) , Ġhsan Torun, Dr. ArĢavir Alyanak (Dadaruh) , Muazzez Arçay (Yelloz Emine), Mahmure Handan (Cici Anne),

Eser: Aka Gündüz ―40‖

Ġhsan Tosun, Kemal Çelme, Sadi ġener, Mürüvvet Paslanmaz, Ancelo Borç.

Görüntü Yönetmeni: Yoakim Filmeridis Müzik: Sadettin Kaynak Yapım: Erman Film Hürrem Erman

“40 Aka Gündüz: 1886-1958) Romancı ve tiyatro yazarı. BinbaĢı Kadri Bey‘in oğludur. Asıl adı Enis Avni‘dir. Selânik‘e bağlı KaterĠn‘de doğmuĢ, ilk öğrenimi Serez ve Selanik‘te, orta öğrenimini Eğrikapı Sırp RüĢtiyesi, Galatasaray, Edirne ve Kuleli Askerî idadilerinde yaptı. Harbiye Öğrencisi iken hastalanınca tahsiline ara verdi. Bir ara Paris‘te hukuk ve güzel sanatlar öğrenimine devam etti ise de yanda bırakarak yurda döndü. Hâriciye gümrüğünde memur olarak çalıĢırken Abdülhamid yönetimince Selânik‘e sürüldü. 31 Mart Vak‘ası (1909) üzerine Ġstanbul‘a gelen Hareket Ordusu‘na gönüllü olarak katıldı. Ġstanbul‘un iĢgaline kadar (1919) gazetecilik yaptı. ĠĢgal kuvvetleri onu Malta‘ya sürdü. 1932-1946 yılları arasında milletvekilliği yaptı. Selanik‘te yayımlanan Çocuk Bahçesi ile Genç kalemler dergilerinde çıkan yazıları ile tanınmaya baĢladı. Millî Edebiyat akımı içinde yer aldı. Selanik, Ġstanbul, Ankara, Ġzmir ve Adana‘da çıkan gazete ve dergilerde değiĢik takma isim-ler kullanarak yazılar neĢretti. Daha çok sâde Türkçe ve samîmi bir üslûp Ġle yazdığı popüler romanları ile meĢhur oldu.


Allah Kerim

Konu: Aka Gündüzün Allah Kerim Romanından alınan filmin konusu II. Abdülhamit Döneminin (1876-1909) son yılında geçiyor. Osmanlı Ġmparatorluğunun en çalkantılı dönemi, Sadrazam Mithat PaĢanın azledilerek Sürgüne gönderilmesi, Yıldız Mahkemesi, Ali Suavi Olayı,1905 Yıldız Camii Ermeni Suikastı, Filistin sorunu Ġttihat ve Terakki, 31 Mart Olayı, Hareket Ordusu, isyanlar, Rumeli ayaklanmaları, jurnaller, hep bu dönemin olayları. Film Abdülhamit muhaliflerinden paĢa kızı AyĢesin ile (Sezer Sezin) niĢanlısı Kerim Bey (Kenan Artun) ve Ġdare yanlısı Zaptiye Komutanı Fettah (Orhan Arıburnu) arasındaki aĢk ve müthiĢ bir intikamı anlatıyor. Av yapmak üzere Ġstanbul‘dan Adapazarı‘na giden AyĢesin ve niĢanlısı Kerim Gizli TeĢkilat üyesi oldukları zannıyla takip edilmektedirler. Bir at gezintisi sırasında Fettah‘ın Adamları pusu kurup AyĢesini kaçırmaya yeltenir. AyĢesin silahı ile adamları engeller, çalılıklar arasında saklanan Fettahın da atını vurur. Adamları önünde gururu yerlerde sürüklenen Fettah müthiĢ bir intikam planı hazırlar ve tatbik eder.. BĠR ANI: Semih Evin ilk filmini yapacak. Aka Gündüz'ün Allah Kerim adlı romanını sinemaya uyarlamaya karar vermiĢ, bana asistanlık teklif ediyor. Ücret iki yüz lira. Çok sonra o dönemin.ünlü asistanı MuhteĢem Durukan'ın bu iĢ için altı yüz lira istediğini öğreniyorum. Bilmeden, meslekten bir kiĢinin iĢine engel oluyorum. Çekime baĢlandı baĢlanacak. Ortada senaryo yok. Yapımcı Hürrem

Erman, Semih'i sıkıĢtırıp

duruyor..Bir gün ustamla birlikte Cennet Bahçesi'ne gidiyoruz, acemi bir izleyicinin önünde ustamın senaryo yazma atraksiyonu baĢlıyor. Kitabın sayfalarını hızlı hızlı çevirerek bir yerini karalıyor. öte yanını çiziyor, 'sayfaların kendince belli yerlerine numaralar

koyuyor.

AkĢama

senaryonun

bittiği

müjdeleniyor.

Ġster

istemez,

beğenilmeyen senaryom için bir yıl uğraĢtığımı düĢünüyorum. Çekim için Adapazarı'na gidiyoruz Allah Kerim‘in Adapazarı'ndaki çekimi aylar sürüyor. Ġstanbul'a dönüyoruz. ÇekilmemiĢ sahnelerimiz var hala. Erman Film laboratuarı yeni kuruluyor, ġiĢli'de bir mandıra binası kiralamıĢlar. Mandırayı stüdyo haline getirme çalıĢmaları baĢlamıĢ. Binanın yarısında montaj, baskı, yıkama makineleri

kuruluyor,

öteki

yarısında

hala

inekler,

saman,

tezek

yığınları.

Adapazarı'nda çekemediğimiz sahnelerden birini, hapishanede geçen bir bölümü orada çekiyoruz. Sahne bir iĢkence sahnesi, zaptiyeler bir sandalyeye oturtup ellerini ayaklarını bağladıktan birine, zorla bir Ģeyler söyletmek istiyorlar. Sahnenin sonlarına doğru, filmin kötü adamı Orhon Arıburnu gelecek, kan revan içindeki mahkumu biraz da o hırpalayacak. Çekime baĢlıyoruz. ĠĢkence görecek oyuncu çok yeteneksiz çıkıyor, yediği yalancı yumruklara zamanında tepki gösteremiyor. Zaptiye yumruğunu sallıyor, yumruk adamın yüzünün hizasından geçerken, kafasını aynı anda, yumruk yemiĢ gibi çevirmesi lazım, bizimki bu iĢi beĢ on saniye sonra yapıyor. Set amiri, elinde öksürük Ģurubu, adamın yüzüne kan yapmak için yumruğun doğru dürüst olmasını bekliyor

. Malta‘ya sürdü. 1932-1946 yılları arasında milletvekilliği yaptı. Selanik‘te yayımlanan Çocuk Bahçesi ile Genç kalemler dergilerinde çıkan yazıları ile tanınmaya baĢladı. Millî Edebiyat akımı içinde yer aldı. Selanik, Ġstanbul, Ankara, Ġzmir ve Adana‘da çıkan gazete ve dergilerde değiĢik takma isim-ler kullanarak yazılar neĢretti. Daha çok sâde Türkçe ve samîmi bir üslûp Ġle yazdığı popüler romanları ile meĢhur oldu. Romanlarında hem realizm hem de romantizm tesiri görülür. (kyn: www.gramerimiz.com/aka-gunduz.htm)


Allah Kerim

Bir çekim, iki çekim, üç çekim. Semih iyice sinirleniyor. biraz daha sabredip yeteneksiz oyuncuyu yaka paça _dıĢarı atıyor ve dehĢetten büyüyen gözlerimizin önünde, adamın yerine kendi geçiyor. Ellerini ayaklarını bağlatıp zaptiyelere kendisini dövmelerini emrediyor. Adamlar ne yapacaklarını iyice ĢaĢırıyorlar. Saatlerdir sette herkese bağırıp çağıran filmin öfkeli yönetmenini nasıl dövsünler? Ya heyecandan yumruklarını iyi ayarlayamayıp kazara bir yerine dokunurlarsa ? Semih iyice çıldırmıĢ, "Korkmayın, sahiden vurun" diye haykırıyor. Onun için önemli olan, sahnenin inandırıcı olması. Bu defa da, yavaĢ vurdukları için zaptiyelere bağırmaya baĢlayınca, adamlar fırsat bu fırsattır deyip Semih'ten saatlerdir iĢittikleri küfürlerin intikamını almaya baĢlıyorlar. Öksürük

Ģurubuyla

kan

yapmaya

gerek

kalmıyor. Birkaç dakika

sonra, mazoĢist

yönetmenimizin ağzından burnundan boĢalmaya baĢlıyor. (Atıf Yılmaz ―Bir Sinemacının Anıları)

Ateşten Gömlek

ATEġTEN GÖMLEK Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Eser:

ġefik Gürmeriç Halide Edip Adıvar

Gülerman, Kemal Tanrıöver, Refik Kemal Arduman, Renan Fosforoğlu, Kemal Tanrıöver, AyĢe Güzel, Ali Küçük, Cemil Demirel, Nazım Bora, Münevver CoĢkun Roman Özeti: Peyami, dıĢiĢleri mesleğini seçen bir gençtir. Bacaklarını kaybetmiĢtir. Hatıralarını yazdığı


sıralarda, kafası da açılacak, içeride kaldığı sanılan bir kurĢun aranacaktır.

Yoakim Filmeridis Yapım:

Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Ülkü Bengü, Ayten Kayalı, Vedat Örfi Bengü, Necmi Oy, Rafet

Peyami'nin uzak akrabası olan AyĢe, Ġzmir'den, onunla evlendirmek üzere Ġstanbul'a davet edilmiĢ, ama Peyami istememiĢtir. Bunu üzerine, onuruna çok düĢkün olan AyĢe, bir daha

Kale Film Samuel Mardo

hiç bir zaman Peyami'yle evlenmemeyi aklına koymuĢtur. Dolayısıyla bir baĢkasıyla evlenir. AyĢe'nin kardeĢi Cemal de subay olan akrabadır. Harbiye Nezaretindeki BinbaĢı Ġhsan ile Mütareke'nin ilk zamanlarından beri çok iyi anlaĢmaktadırlar. O sırada hepsi Ġstanbul'da bulunmaktadırlar. Peyami'nin annesi, ġiĢli'deki salonuyla o günlerin kibar kadını, tanınmıĢ kadını, söz geçiren bir kadınıdır. Kadınlar arasındaki propagandayı o idare eder. Ġstanbul'da, çeĢit çeĢit inanç, türlü türlü çalıĢma vardır. Özellikle manda taraftarları, ülkeyi bir baĢka yabancı devletin boyunduruğu altına koymak isteyenler çok çalıĢmaktadırlar. Bir gün, Ġzmir'e Yunanlıların çıktığı haberi gelir. AyĢe'nin kocasını, küçük oğlunu, birçok suçsuz insanla birlikte süngülemiĢler, delik deĢik etmiĢlerdir. AyĢe, Ġstanbul'a Peyamilere gelir. Günün birinde, Sultanahmet meydanında büyük bir miting yapılır. Mitinge kadın erkek, çoluk çocuk katılmıĢtır. Asıl gelenler Ġstanbul'un arka mahalle insanlarıdır. Minarelerin arasında çok büyük, siyah bayraklar asılmıĢtır. Orada halk, ülke kurtuluncaya kadar dövüĢmeye, sanki and içmeye gelmiĢtir. ĠĢte bu büyük toplantıdan sonra Ġhsan ile Cemal, Anadolu'ya geçerler. ġiddetli bir tifo geçirdikten sonra Peyami ile AyĢe de, bir kağnıya atlayıp Kandıra köylerinde Ġhsan'a kavuĢurlar. Bir çete kurmuĢlardır. Ulusal harekete karĢı koymak isteyen köylüleri yola getirirler. Peyami'yi, dilbilgisinden yararlanmak üzere, mütercim olarak Milli Müdafaa'ya verirler. Ankara'ya gelir.


Ateşten Gömlek

AyĢe

hemĢire olmuĢ, EskiĢehir'e gitmiĢtir.

Ġhsan, sessiz ve çelikten bir insan gibi, yorulmak bilmeden didinir, çalıĢır. Hepsi AyĢe'nin, Ġzmir kızının peĢinde, Ġzmir yolunda ölmeye söz vermiĢlerdir. Bu sıtmayla, sanki sırtlarına ateĢten bir gömlek giymiĢlerdir. Peyami, büyük bir uğraĢtan sonra kendini Ġhsan'ın komutası altındaki birliğe verdirir. Ġhsan, bir akĢam Peyami'ye, AyĢe'yi ne kadar çok sevdiğini anlatır. Ġkinci Ġnönü SavaĢı'nda, alayının baĢında, baĢını kurĢunlara uzatarak ölümü beklemiĢtir. Metristepe'de göğsünden bir kurĢun yiyerek bayıldığı an her Ģeyin bittiğini düĢünmüĢtür. Çok kan kaybetmiĢtir. Hastanede yer olmadığı için Ġhsan'ı bir otelde, küçük bir odaya yatırırlar. AyĢe sabahları

gelir,

yarasını

gözden

geçirir,

çarĢaflarını değiĢtirir, derecesini alır. Ġhsan, öğleye kadar hep bununla vakit geçirir. Bir akĢam, AyĢe ile, Ġzmir'e inecekleri günü konuĢurlar. Ġzmir'e ilk giren kendisi olmak Ģartıyla AyĢe'den kendisiyle evlenmesini ister. AyĢe bu sözü vermeden, mantosunu kapar, kaçmaya

çalıĢır.

Ġhsan,

yarasını

açarak

intihara teĢebbüs eder. AyĢe de ister istemez geri dönmek zorunda kalır. Rastlantılar Ġhsan'a fena bir oyun oynar. Hava değiĢimi için Ankara'ya gönderilir. Orada, Ġhsan'ın isteğine aykırı olarak, bir amca kızını onunla evlendirmeye kalkarlar. Ġhsan bunu kabul etmez, ama dönüĢte, trene binerken amcasının kızına, onu öperek veda eder. ĠĢte kötü rastlantı burada olur; AyĢe, bu olayı görmüĢtür. Ġzmir'in kızı, o günden sonra Ġzmir'den baĢka hiçbir Ģey düĢünmez olur. Ġhsan'da yırtıcı bir savaĢ baĢlamıĢtır; dıĢından düĢmanlarla içinden kendi kendisiyle savaĢmaktadır. Ġhsan, bir saldırı sırasında, tırmandığı tepenin en yüksek noktasında bir makineli ateĢiyle vurulur, Peyami'nin kolları arasında hayatını kaybeder. HemĢire AyĢe de bu saldırıda vurulanlar arasındadır. Peyami, bir sedye içinde, bir asker kaputu altında onu bulur. HemĢire gömleği kana bulanmıĢtır. Sol kaĢın üstünden iri bir yara almıĢtır. AyĢe'nin Ģehit oluĢu üzücüdür: Sıhhiye Bölüğünde çalıĢırken komutanın Ģehit düĢtüğü haberi gelir. Bunu duyar duymaz fırlar, en ileri hatta kadar koĢar, yakalayamazlar. Bir top mermisi parçasının isabetiyle, iĢte bu sırada vurulur. Peyami, AyĢe'yi de, Ġhsan'ı da Gökçepınar'da yan yana gömdürür. Niyeti Ġzmir'e en önce girip, bunu Gökçepınar'da yatan AyĢe'ye anlatmaktır. Çünkü, Peyami'ye göre AyĢe hiç kimseyi sevmemiĢtir. Onun seveceği insan, Ġzmir'e ilk gelecek olan insandır.


Ateşten Gömlek

Peyami'nin hatıra defteri böyle biter. Ameliyattan sonra, Cebeci hastanesinin iki doktoru bu konuda konuĢurlar. Yedek asteğmen Peyami Efendi'nin kağıtları incelenmiĢtir. Ne Ġhsan isminde bir alay komutanı bulunmuĢtur, ne de AyĢe adında bir hemĢire. Peyami'nin akrabası da bulunmamıĢtır. Bunun üzerine iki doktor, hatıra defterindeki olayların, kafasına kurĢun gi rme si nden

il eri

gel me

ha yall er

ol duğ una

ka ra r

ve ri rl er .

(k yn :

www.edebiyatogretmeni.net) ► HALiDE Edip ADIVAR' ın Cumhuriyetin ilanından sonra; KurtuluĢ savaĢı içinde sıcak anıların etkisi ile yazılmıĢ AteĢten Gömlek romanı genç cumhuriyetin ilk sinema filmi olarak Muhsin Ertuğrul tarafından yazılarak yönetilir. KurtuluĢ savaĢının en

Ülkü Bengü / Refik Krmal Arduman

sıcak günlerinde AyĢe, Ġhsan ve Peyamı arasında ki dostluk ve aĢk öyküsü, kahramanların ölümü ile sona erer. Peyami tuttuğu anı defterinde; annesinin kendisi ile evlendirmeyi düĢündüğü AyĢe'ye önce ilgi duymaz ise de AyĢe ile Ġhsan'ın yakınlaĢmasını izlerken kendisi de ilgi duymaya baĢlar; üçü de ateĢin içindedirler ve diğer yan kahramanlar ile canlarını ortaya koyarlar. Filmin senaryosu, romanı adım adım izlemektedir.

Zamanın

Ģartları

(cumhuriyetin ilk günleri) filmin son

derece

ilgi

ile

karĢılan-

masına neden olur. Aynı roman 1950 yılında Vedat Örfi Bengü tarafından ikinci kez çekilirken, senaryo da Bengü tarafından yazılır. AĢağı yukarı aynı senaryodan (ufak farklılıklarla) çekilen ikinci versiyon zamanın getirdiği teknik nedenlerle üstün özel-


likler taĢısa da oyuncuların performansı birincide daha iyidir. Her iki filmde de oynayan Refik Kemal Arduman (ikinci de baĢrol-Ġhsan) ikincisini, ilkini pek bilmeyenler beğendiler" diye anlatıyor. Ziya Öztan'ın TV için dizi film olarak çektiği ve adını AteĢten Günler olarak değiĢtirdiği üçüncü versiyon ıse sonradan yeniden kurgulanarak, sinema için hazırlandı. Romanı izleyen -Peyami'nin anı defterine geri dönüĢlerle anlatılan- dizinin yeniden sinema için kurgulanan son versiyonu, süresinin kısalması nedeni ile, bazı bölümlerin çıkartılması sonucu olay akıĢında kopukluklar içeriyordu. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖, syf, 21)


Bırakılan Çocuk

BIRAKILAN ÇOCUK Yönetmen:

Oyuncular: Suzan Yakar (Rutkay), Handan Adalı, Cahit Irgat, Vedat Karaokçu, Bayram Cahit Irgat

Senaryo:

Aracı, Ali Küçük, Lütfi Güneri, ġükran Özer, Viktorya Hacikyan Konu: Geçici hevesler uğruna ailesini terk eden ama mutlu olamayan bir kadının dramı.

Nurullah Tilgen Foto Direktörü:

Handan Adalı (1922-1993) Ortaokul öğrenimini yarım bıraktı. Ġlk kez

Necati Tözüm

"Alabanda" revüsüyle sahneye çıktı. ÇeĢitli tiyatro topluluklarıyla çalıĢtı.

Yapım:

1947 de sinemada oyunculuğa baĢladı. 1951 yılında Adalı Film Ģirketini Halk Film Fuat Rutkay

kurdu. Reji yardımcılığı yaptı. Oyuncu Vedat Karaokçu ve yönetmen Hicri AkbaĢlı ile evlenip boĢandı

Bir Fırtına Gecesi

BĠR FIRTINA GECESĠ

Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Foto Direktörü:

Ġlhan Arakon

ġarkılar: Safiye Ayla Oynucular: Vedat Örfi Bengü, Berrin Aydan, Atıf Avcı, Abbas Temizer, Sedat Kutbay, Kemal Emin Bara, Münir Ceyhan, Türkan Can, Sedat Kutbay

Yapım:


Konu: Ġhanet Ettiği karısı ve kızıyla yıllar sonra tesadüfen karĢılaĢan doktorun öyküsü.

Gülistan Güzey

Çakırcalı Mehmet Efe

ÇAKIRCALI MEHMET EFE ―41‖ Oyuncular: Bülent Ufuk, Gülistan Deniz (Güzey), Mine CoĢkun, Vedat Karaokçu, Münevver CoĢkun, Sadri AlıĢık, Zeki Alpan, Mehmet Karaca, Kadir Savun, Salih Tozan Konu: Çakırcalı Mehmet Efe‘nin çocukluğundan ölümüne kadar olan kısım anlatılmaktadır.

Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç Kameraman: Enver Burçkin Müzik: Sadi Yaver Ataman Yapım:

And Film Turgut Demirağ Ġstanbul Film Faruk Kenç Ortak Yapımı

Gülistan Güzey: Gerçek adı Gülistan Cemali Güzey (17 Mayıs 1927 - 6 Mart 1987 Ġstanbul) Tiyatro ve sinema sanatçısı. Sinema ve tiyatro tarihimizin önemli oyuncularındandır. Ġstanbul ġehir Tiyatroları'nda görev yapan sanatçı, 1940'larda sinema filmlerinde de rol almıĢtır. Döneminde baĢrol oyunculuğu da yapmıĢtır.Güzey ilk evliliğini 1946 yılında gazeteci Ümit Deniz ile yapmıĢ ve 1951'de biten bu evlilikten 1947 yılında bir oğlu olmuĢtu.1953 yılında sinemacı Kamil Cemali ile evlenen Gülistan Güzey,6 Mart 1987 tarihinde akciğer kanseri nedeniyle vefat etmiĢ ve yoğun kar yağıĢı nedeniyle ancak 14 Mart 1987 tarihinde Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilebilmiĢtir.Güzey dul ve Müfit adında bir çocuk sahibiydi.

―41‖ Çakırcalı Mehmet Efe, 1872'de Ġzmir'in ÖdemiĢ ilçesi'ne bağlı Türkönü Köyü'nde doğmuĢ Ege efelik kültürünün en ünlü simalarından biridir. Ege Bölgesi'nde efe kültürü (efelenmeler) 17. yüzyıla dayanır. Osmanlı Ġmparatorluğu'nun yapısında meydana gelen askeri ve



sosyal değiĢikliklerin süvari ve kervancı olarak geçimini sağlayan eski akıncıları iĢsiz bırakması, hükümetler tarafından vergi tahsilatında kullanılan ayanların derebeyi eğilimleri, bitmeyen savaĢlar, sonu gelmeyen asker istekleri ve giyim kuĢam yasağı zeybeklerin birer ikiĢer dağa çıkmasına sebep olmuĢtur. Anadolu'yu TürkleĢmesinde temel rol oynayan akıncı torunu zeybekleri zaman böylece kanunun dıĢına itmiĢtir. Ayrıca, Büyük Menderes Nehri, Küçük Menderes Nehri ve Gediz Nehri'nin uygarlıklar beĢiği vadilerinde savunması kolay, kaçıĢ yolları açık dağ köylerinin bulunması, bunları yörenin efeleri ve onların zeybekleri için barınma yerleri haline getirmiĢtir. Vadilerin verimli ovalarını çeviren engebeli dağlar takip kuvvetlerine yakalanmadan yaĢamayı kolaylaĢtırmıĢtır.

Bazı

zeybekler

zamanla

sivrilerek, devletin otorite boĢluğunda kendi otoritesini kurarak, yöre halkının çare aradığı bir merci haline gelmiĢtir. Efelerin yerini öğrenerek kapılarını aĢındıran halkın baĢlıca Ģikayetleri ayanların baskısı olmuĢtur. Bunun dıĢında cami, yol, çeĢme ve düğün yardımı gibi istekler efelere iletilmektedir. Çözümüne katkıda bulunulan her sorun efenin ününe ün katmıĢ, otoritesini sağlamlaĢtırmıĢtır. Bunlar bir süre sonra öykülere, türkülere konu olmuĢlardır. Ege'de efeler baĢlangıçta genellikle namus ve gururun yol açtığı olaylar nedeniyle dağa çıkmıĢlardır. Haksızlık, kiĢisel gurur ve hırslarından dolayı iĢledikleri bazı suçlar unutulmuĢ, geriye onları kahraman yapan olaylar kalmıĢ, eklemelerle efsaneleĢerek dilden dile dolaĢan serüvenleri zamanın gençlerinde bir efeye kızan olarak üne ve saygınlığa kavuĢma arzusu uyandırmıĢtır. Çakırcalı Mehmet Efe de efelerin en önemlilerinden biridir. Çakırcalı birçok kurallar getirerek efeliğe Ģan ve onur kazandırmıĢtır. Kendisinden önce Atçalı Kel Mehmet Efe gibi gerçek bir siyasi düzen kurma yolunda ilerlememiĢ olsa da, belli bir adalet anlayıĢını her zaman temsil etmiĢtir. Kendisinden sonra Yörük Ali Efe, Demirci Mehmet Efe ve diğerleri bu etik değerlere bağlı kalarak KurtuluĢ SavaĢı'nda de efeliğe Ģan ve Ģeref getirmiĢlerdir. Bir zaptiye çavuĢunca öldürülen (ve kendisi de efe olan) babası Çakırcalı Koca Ahmet Efe'nin öcünü almak amacıyla, 1893'te dağa çıkmıĢtır. Yanında, babasının da kızanlarından olan tecrübeli Hacı EĢkıya vardır. Dağa çıktıktan bir süre sonra ilk olarak zalimliği ile tanınan Mustafa Ağa'nın evini basar. Ağayı halka zulüm etmemesi için uyararak 200 altınına el koyar. Ardından da Kızoğlu Mehmet Ağa'yı dağa kaldırarak, yüklü oranda fidye



alır. Eylemlerinden elde ettiği parayı halka cömertçe dağıtır. Özellikle ÖdemiĢ dolayında köylerde genç kızlara çeyiz parası verir, giysisi olmayanı giydirir, evi olmayana ev yaptırır. Hatta köprüler, yollar inĢa ettirilmesine önayak olur. Halkın sempatisini kazanması sayesinde köyler ve yörük obaları ona yataklık ederler. Adını kullanarak eĢkıyalık yapanlara veya efeliğin adını kirletenlere de acımasızca davranır. Bu çerçevede, Çakırcalı‘nın adını kullanarak bir köyü basan ve köylünün kızını kaçıran Arnavut çetesine verdiği ceza, halka zulmedenlere duyduğu öfkenin örneğidir. Dokuz kiĢilik bu çeteyi saldırdıkları köye getirerek yaptıklarını halkın önünde söyletir, sonra ateĢe atarak yakar. (Bu arada, Çakırcalı Mehmet Efe'nin babası Çakırcalı Koca Ahmet Efe'nin Abdülaziz döneminde Ġstanbul'a giderek padiĢahın sevgisini kazanan, onunla güreĢe tutuĢan, ondan payeler alan efelerden biri olduğunu belirtmek gerekir. Abdülaziz'e duydukları sempati ile devlete bir dönem boyunca ısınan efeler 93 Harbi'nde müstakil taburlar oluĢturarak savaĢmıĢlardır. )Sonraları Kayaköy'de eĢraf kızı Fatma Hanım'la ikinci evliliğini yapan Çakırcalı, bu beldede Rum inĢaat ustalarına bir konak inĢa ettirir. Çakırcalı, öldürüldüğü dönemde, Aydın bölgesinin meĢhur ağa ailesi Arpazlılar‘dan Arpazlı Osman Ağa'nın yıkılmıĢ bulunan ve halkın kullandığı Menderes Köprüsü'nü tamir ettirmemesi üzerine Nazilli yakınlarındaki Arpaz köyünü basar, ağanın evini ateĢe verip, ağayı kaçırmıĢ bulunmaktaydı (Çakırcalı köprüyü tamir ettirmesini evvelce ağaya tembih etmiĢ, hatta bir keresinde, rivayete göre, namaza durarak, kızanlarına ağayı sille tokat dövdürmüĢ, ağa tamir sözü vermedikçe de namazı kesmemiĢ, ağanın tamir için belirttiği süreyi -6 ay, 5 ay, 4 ay- beğenmedikçe de, iki rekat daha namaz kılmıĢ, ağanın "Çakırcalı, ne bitmez namazmıĢ bu! Tezi yok, hemen tamir ettireceğim!" sözünü aldıktan ağayı salıvermiĢtir.)

Kılavuz olarak kullandığı bir çobanın takip edilmesi (kimi kaynaklara göre ihbarı) üzerine Karıncalı Dağı kuĢatılır. Çıkan çatıĢmada Çakırcalı ölür. Çakırcalı'nın cesediyle birlikte, halka zulmeden Osman Ağa'nın cesedi de bulunur. Çakırcalı ölüme giderken bile halka zulmedenleri cezasız bırakmamıĢtır. Çakırcalı'nın Hacı Mustafa'nın öldürdüğünü, veya çatıĢma esnasında bir serseri kurĢuna kurban gittiğini öne sürenler de bulunmaktadır. Belirtildiğine göre, zaptiyelerle baĢlayan müsademede kendi kızanı (arkadaĢı, adamı) tarafından yanlıĢlık sonucu öldürülmüĢtür. Cesedi ilk karısı Iraz (Raziye) Hanım tarafından tanınmıĢtır. Cesedi günlerce ÖdemiĢ belediye meydanında asılı kalmıĢ, daha sonra orada gömülmüĢtür. Aradan 15 yıl geçtikten sonra 2. karısı Fatma Hanım tarafında Kayaköye defnedilmiĢtir. Mezarı ziyarete giden yöre halkı için, mezar mahalline girmeden önce Çakırcalı'dan "destur" istemek adet haline gelmiĢtir. (kyn: tr.wikipedia.org)


Çete

ÇETE

―siyah-beyaz‖ Yönetmen: Çetin Karamanbey

Oyuncular: Neriman Köksal (Nina), Ġhsan Evrim (Kıran Bey), Yılmaz Duru, Bülent Ufuk, Oktar Durukan, Orhan Murat Arıburnu, Nazım Ġnan Kadri Ögelman, Atıf Kaptan, Hulusi Kentmen,

Eser: Refik Halit Karay

Ceyda Karasu, Zeki Alpan, Bülent Ufuk Konu: Rus çarı Prensesi NĠNA DANĠLOVĠÇ‘in, Fransız Ernestie evliliğinden sonra Suriye‘deki

Foto Direktörü: Onnik Kalutsyan

yaĢamı; Adana‘da bulunan hazineyi almak istemesi ve bu hedefe ulaĢmaya çalıĢırken çete komutanı KIRAN BEY‘le yaĢadığı aĢk anlatılmaktadır.

Yapım: Duru Film Naci Duru

Romanın Özeti: Nina Daniloviç, Beyrut‘ta Lübnan Fransız yüce Komiserliği istihbarat dairesi amiri Kolonele Kilikya‘ya gitmek istediğini söyler. Kolonel prensesin bu sıralarda Kilikya‘ya gitmesinin tehlikeli olduğunu belirtir. Nina Adana‘ya eski Osmanlı Ġmparatorluğunun hazinesini bulmak için gitmek ister. Bu bir ton altını bulup zor durumdaki ülkesini kurtaracaktır. Adana‘ya gitmek için iki yol bulunmaktadır. Bunlardan biri Rayak-Halep üzerinden doğrudan doğruya trenle, ikincisi ise vapurla Mersin‘e giderek oradan trene binmektir. Halep-Adana arasındaki demir yolunun çeteler tarafından bozularak askeri bir trenin baskına uğratıldığı ve bu yolun tehlikeli olduğu bilinmektedir. Tek yolun Suriye iskelelerine kıyı boyu kereste getiren gemilerin kiralanarak Yumurtalık‘a çıkmak olduğu savunulur. Askerliğini Asteğmen Olarak yapan Fransızca hocası Nezih Suad‘a eski komutanı Bnb.Recep Bey tarafından bir mektup ulaĢır. Mektupta ―Vaadimi tutuyorum, seni cepheye çağırıyorum.‖ diye yazar. Nezih Recep Bey‘in karargahına varır. Recep Bey Fransız kuvvetlerine karĢı Amanos‘lardaki çetenin komutanlığını Nezih‘e vermiĢtir. Artık Nezih‘in ismi Kıran Bey, on altı kiĢilik çetenin ismi de Kıran Bey Çetesi olmuĢtur. Kıran bey çetesinin Ģöhreti her tarafa yayılır. Kürt çeteleriyle anlaĢmalar, birleĢmeler olur. Kıran Bey adı dilden dile, ilden ile döne dolaĢa çığ azameti almıĢtır. Nina yola çıkmıĢ fakat yumurtalığa bir mil kala takip edildiklerini anlar ve gemiden kaçar. Gemiyi basan finikler herkesi öldürür ama prensesi bulamaz. Prensesin kaçtığını anlayıp arkasından ateĢ ederler. Bu sırada Kıran Bey çetesinin iki elemanı kızı baygın olarak görürler ve Kıran Beyin yanına götürmek için hareket ederler. Kıran Bey kızın yanına gittiğinde kız hiç konuĢmamıĢ ve korkmuĢtur. Bir kaç gün daha konuĢmaz güzel prenses fakat Kıran Bey‘den zarar gelmeyeceğini anlayınca herĢeyi anlatmaya baĢlamıĢtır. Nina Rus Çarının kızı olduğunu, finiklerin baskılarıyla Rusya‘dan kaçtığını, bu sırada Franız Yzb. Ernest ile tanıĢıp evlendiğini, Adana‘ya Osmanlı Ġmparatorluğunun bulmak için geldiğini fakat finiklerin baskınına uğradığını anlatır.

hazinesini


Çete

Bu konuĢmalar Kıran Bey‘i etkilemiĢtir. Nina‘nın eĢsiz güzelliğinden etkilenen Kıran Bey Nina‘nın gözlerinden kendini alamamaktadır. Nina da Kıran Bey‘den hoĢlanmıĢ ona baktığında nur yüzlü Ġsa‘yı hatırlamaktadır. Kıran Beyle Nina birbirlerine deli gibi aĢık olurlar ve 4 gün sabaha kadar mutluluklarını paylaĢırlar. Ta ki Recep Bey‘den haber gelene kadar. Recep Bey, prensesi Fransız kuvvetlerine teslim edilmesini ve daha sonra harekatın baĢlamasını emreder. Kıran çok sevdiği fakat düĢmanı olduğu Nina‘dan ayrılmak zorunda kalacaktır. Nina ise hiç bir yere gitmek istemediğini nasıl olsa herkesin kendisini ölmüĢ olarak bildiğini ve Kıran‘ı çok sevdiğini söyler. Ama ayrılık vakti gelmiĢtir. Sabah olmuĢtur. Nina‘yla Kıran Bey genç aĢıklar gibi birbirleriyle hiç konuĢmadan ayrılacakları noktaya kadar gelirler. Nina‘yı her gün Fransız kuvvetlerinin geçtiği noktalardan birine bırakacaklardır. Kıran ile Nina son defa sarılarak ayrılırlar. Kıran hala Nina‘yı düĢünmektedir. Gerideki tepeye doğru tırmandıklarında Fransız kuvvetler tarafından pusuya düĢürülürler. Nina‘da Kıran‘ın pusuya düĢtüğünü görür ve hemen Kıran‘ın yanına gider. Kıran‘la beraber kendi birliğine ateĢ ederek hem Kıran‘ın hem de çete elemanlarının kendisine karĢı olan hayranlığını artırır. Fransız kuvvetini yok ederler ve Kıran‘la Nina ömür boyu hayatlarını birleĢtirirler. (kyn: www.forumturka.net)

Çıldıran Baba

ÇILDIRAN BABA Oyuncular: Ülkü Bengü, Vedat Örfi Bengü, Nebahat Erdura, AyĢe Güzel, Kemal Tanrıöver,


Kudret ġandra

Vedat Örfi Bengü Kamera: Cezmi Ar Yapım:

KONU: YaĢı bir doktor, konservatuar mezunu genç bir kızla evlenir. Günün birinde aile dostları çapkın bir Prens, doktorun Anadolu'ya gitmesinden faydalanarak onun karısına tecavüz eder. Kadın kıskanç olan kocasından bunları gizler ve çocuğunu doğurur. Doktor

Ülkü Film Vedat Örfi Bengü

kendi çocuğu olduğunu zanneden bu kız çocuğunu bağrına basar onu büyütür. Bir gün öleceğini anlayan Prens güvendiği bir noteri evine çağırarak, servetini tek çocuğu olan kızına vermesini vasiyet eder ve ölür. Eve gidildiğinde iki çocukla karĢılaĢan noter, asıl varisin ortaya çıkabilmesi için, geçmiĢteki olayı Doktora anlatır. Bunun üzerine kriz geçirip kendini kaybeden doktor, karısını öldürür, kendisi de intihar intihar ederek çocuklarının kolları arasında can verir.


ESTERGON KALESĠ

Vedat Örfi Bengü Senaryo: Fikri Rutkay

Oyuncular: Ahmet Üstün, Necla Ġz, Cahit Irgat, Hulusi Kentmen, Ali Küçük, Feridun Çölgeçen, Abdullah Atçel Konu: Estergon kalesine giden Kocabey, Can Bey ve arkadaĢları bir handa konaklarlar,

Kamera:

buraları düĢman kaynamaktadır, handa bir takım Ģakiler Koca Bey ve arkadaĢlarına gece Cezmi Ar

Yapım:

Estergon Kalesi

baskın yapmak planı kurarlar, bu eĢkıyalar dindaĢları olmalarına rağmen kendilerine yaptıklarından bıkmıĢ olan hancının kızı Nadya kendisinden yardım istenmesine rağmen


planı Koca Bey ve arkadaĢlarına bildirir ve baskına çıkanlar bozguna uğrarlar. Nadya'ya teĢekkür eden Koca Bey ve arkadaĢları kaleye giderler. Daha sonra Nadya hanlarında Estergon kalesine yapılacak bir saldırının hazırlıklarını öğrenir ve kaleye haber verir, kale komutanı karĢılık vermek ister, Can Bey'e ilgi duyan Nadyalnın tek istediği kalede kalmaktır,


Çete

Can Bey de Nadya'ya ilgisiz kalmaz, Koca Bey de habersiz olarak Nadya'yı sevmektedir fakat kardeĢi Can beyin durumunu görünce kale komutanına onları evlendirmelerini söyler, Nadya Müslüman olur Nadiye adını alır, Can Bey ile evlenirler. Kale kuĢatılmıĢtır, çarpıĢmalar sonucu kalede erzak ve cephane tükenir, kale komutanı kadınları, çocukları ve yaĢlıların çıkıĢlarına izin ister, kabul edilmez, bunun üzerine kadınlar düĢman tarafından ırzlarını kaybederek öldürülmektense kendi erkekleri tarafından öldürülmeyi isterler. Aradan yedi yıl geçer bu kez kale Türkiler tarafından kuĢatılır, savaĢlar sonucu kale komutanı aynı teklifte bulunmak zorunda kalır Can Bey ve arkadaĢları kabul edilmemesini isterlerse de Lala Mehmet PaĢa teklifi kabul eder. ―(Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye) Estergon Kalesi Macaristan'ın baĢkenti BudapeĢte'nin 60 km kuzey batısında Tuna nehri kıyısında yer alan ve Osmanlı tarihinde büyük bir önem taĢıyan bir kaledir. Macaristan sınırları içinde olan bir kaledir ve Tuna nehrini tepeden görür. Estergon Kalesi 1543 yılında Kanuni Sultan Süleyman zamanında ilk defa Osmanlıların eline geçti. Kalenin bulunduğu bölge bir sancakbeyliği haline getirilerek Budin Beylerbeyliğine bağlandı. Ancak kale 1594 yılında Alman, Leh ve Venedikliler'den oluĢan büyük bir ordu tarafından kuĢatıldı. KuĢatan orduya göre çok daha küçük bir orduyla savunulan Estergon Kalesi o sırada kalede bulunan Sokollu Mehmed PaĢa'nın oğlu Anadolu Beylerbeyi Sokolluzade Lala Mehmed PaĢa'nın kumandanlığı altında kahramanca savaĢtı. Ancak

Estergon Kalesi

kale açlık ve susuzluk nedeniyle sonunda teslim olmak zorunda kaldı. Osmanlı tarihçisi Ġbrahim Peçevi tarafından kaydedilen bu cesaretli savunma Estergon Kalesi türküsüyle Türk belleklerine yerleĢmiĢ önemli bir tarihi olaydır. 1605 yılında kaleyi geri almak isteyen Osmanlılar tekrar bir kuĢatma düzenlediler. Bu sefer Sadrazamlık görevine getirilmiĢ olan Sokolluzade Lala Mehmed PaĢa 30 günlük bir kuĢatmadan sonra kaleyi 29 Eylül 1605 tarihinde ele geçirdi. Kale bu tarihten sonra 78 yıl daha Osmanlıların elinde kaldı. 1683 yılında Osmanlıların II. Viyana KuĢatması'nda baĢarısızlığa uğramasından sonra Avrupa Devletlerinin Kutsal Ġttifak'ı oluĢturarak Macaristan'ı Osmanlıların elinden alması sonucu Estergon Kalesi bu sefer kesin olarak Osmanlıların elinden çıktı. (kyn: www.turkcebilgi.com)

Harman Sonu Dönüşü

HARMAN SONU


Oyuncular: Feridun Çölgeçen, Suzan Yakar, ġükran Özer, Ġsmail Dümbüllü, Lütfi Güneri,

Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım:


Ahmet Güldürür Not: 1946 yılında çekilen Harman Sonu filminin devamı niteliğinde. Köyün güzel kızıyla ona aĢık olan iki gencin öyküsü.

Vedat Örfi Bengü: (1900—1953) Türk sinemasının ve musikisinin tanınmıĢ Ģahsiyetlerindendir. Avrupa ve Mısır'da uzun yıllar kalmıĢ yabancı memleketlerde filmler çekmiĢ ilk Türk film rejisörüdür. Vedat

Örfi yazar-eleĢtirmen Memet Fuat'ın babası ve Nazım Hikmet'in

eĢlerinden Piraye Hanım'ın ilk kocasıdır.1923'de Fransa'ya giderek Paris'te muhtelif filmlerde çalıĢtıktan sonra bir ara Mısır'a da gitti orada yerli filmciliği kurdu.Fransa'da dokuz Mısır'da oniki Türkiye'de de dokuz filmin rejisörlüğünü yapan Vedat Örfi bir çok film senaryoları hazırladı.


İstanbul Geceleri

ĠSTANBUL GECELERĠ Fikri Veren: Turgur Demirağ, Görüntü Yönetmeni: Cezmi Or, Senkron: D. Filmeridis,

Yönetmen:

Developman: Turgut Ören, EĢya: Necdet Ġnce, Ses: Yorgo Ġliadis, Negativ Montaj: Makro Mehmet Muhtar

Boduris, Filmi Derleyen: Orhan Atadeniz, Revü: Seska Akses, Jak Balesi, Müzik Ġdaresi: Kadri

Senaryo:

ġençalar, Saz Heyeti: ġükrü Tunar, Aleko Bacanos, Selahattin Pınar, Ġsmail ġençalar, CoĢkun

Abidin Doran

KardeĢler, Hakkı Derman, ġerif Ġçli, ġarkılar: Abdullah Yüce, Ahmet Üstün.


Oyuncular: Vahi Öz (ġaban), Ziya Keskiner (Recep), Osman Alyanak (Refik), Sadri AlıĢık

Cezmi Ar

(Kemal), Mustafa Çağlar, Aziz ġenses, , Nimet Tanrıöver (Selma), Ayça Selika (Mine), Zenne Necdet (Refik‘in annesi), Konuk Oyuncular:

Yapım:

Kadir Savun, Osman Alyanak, Müzeyyen

Senar IĢıl, Hamiyet Yüceses, Mustafa Çağlar, Abdullah Yüce, Ahmet Üstün, Selahattin

And Film Turgut Demirağ, (Ġstanbul ve Ses Film Stüdyolarında HazırlanmıĢtır).

Pınar, Bayram Aracı, Rüçhan Çamay, Kadri ġençalar KONU: Ġki Hacı Ağa ġaban (Vahi Öz) ve Recep (Ziya Keskiner) tesadüfen Ġstanbul‘ giderler. Hazır gelmiĢken Ġstanbul gecelerinin de tadını çıkarmak isterler. Kaldıkları otelin katibi ile kumpas kuran dolandırıcı çetesi paralı bu iki Ağayı tuzağa düĢürüp, paralarını soymak için kolları sıvarlar. Biraz geç de olsa Recep durumu anlar ve karĢı atağa geçerler. Komedi tarzı bir film olan Ġstanbul Geceleri, pek baĢarılı bir film sayılmaz. Sonraki yıllar Türk Sinemasının çok önemli karakter oyuncusu Vahi Öz vasat bir oyun sergilemektedir. Jenerikde Sadri AlıĢık‘ın adı geçse de önemli bir rolü yoktur. Bar çıkıĢında kiralık katil olarak ġaban‘ı öldürecektir. Recep Bey, prensesi Fransız kuvvetlerine teslim edilmesini ve daha sonra harekatın baĢlamasını emreder. Kıran çok sevdiği fakat düĢmanı olduğu Nina‘dan ayrılmak zorunda kalacaktır. Nina ise hiç bir yere gitmek istemediğini nasıl olsa herkesin kendisini ölmüĢ olarak bildiğini ve Kıran‘ı çok sevdiğini söyler. Ama ayrılık vakti gelmiĢtir.

Kapanan Gözler

KAPANAN GÖZLER Yönetmen: Hadi Hün Senaryo:

Vedat Örfi Bengü

Mürvet Özerden, Necla Ġz, Cahit Irgat, Viktorya Haçikyan Konu:


Oyuncular: Suzan Yakar, Hadi Hün, Lütfi Güneri,


AĢığı

yakalanan

ile bir

seviĢirken kadın

ile

kocası bunu

tarafından gururuna

yediremeyip karısının aĢığını öldüren bir adam aile dramı.


Lüküs Hayat

LÜKÜS HAYAT Yönetmen Asistanı: Semih Evin, Kurgu: Özen Sermet, Lütf Akad, Dekor: Sohban Koloğlu, Senaryo ve Yönetmen:

Oynayanlar: Sezer Sezin (ġadiye), Settar Körmükçü (Rıza), Halide PiĢkin (Zeynep), Muzaffer

Lütfi Ö. Akad (Cemal ve Ekrem ReĢit Rey'in aynı isimli Operetinden)

Çakın, Muazzez Ülkerer, Renan Fosforoğlu, Rasih Ertuğ, Adile NaĢit KONU: Lüks yaĢamaya düĢkün bir aile ile baloda çalınan elmasların öyküsü. Küçük

Görüntü Yönetmeni: Yoakim Filmeridis, Kriton Ġlyadis Müzik: Carlo Capocelli Orkestrası Yapım:

Hepgüler (MemiĢ), YaĢar Nezihi Özsoy (Fıstık), Hulusi Kentmen, Mahmure Handan, Lebibe

hırsızlıklarla geçinen Rıza ile Fıstık bir zengin evine girince kendilerini kıyafet balosunda bulur. 1930'lar Türkiye'sinde BatılaĢma özentisinde olanlarla halk kesiminden olanlar arasında doğan komik durumlar. Bir Türk klasiği." ► Türk Tiyatrosunun temaĢa sanatından olan ―Orta Oyunu‖nun sinemaya uyarlanıĢı. Filmde, zengin bir kadının elmaslarının çalınabilmesi için yapılan planlar ele alınmakta ve

Erman Film Hürrem Erman,

aynı zamanda da köĢkteki davette, Sezer Sezin ve Settar Körmükçü‘nün operetlerine yer verilmektedir. Tek mekanda (köĢk ve bahçesi) geçen filmde orta oyun tiplemeleri olan PiĢekar, kavuklu, sarhoĢ, laz ve Arnavut‘u görmek de mümkün.

(Ġpek Film Stüdyolarında çekilmiĢtir.)

NOT: Türk sinemasında ―Tiyatrocular Dönemi (1923-1939) ile ―Sinemacılar Dönemi‖ (19521963) arasına sıkıĢmıĢ olan bir ―GeçiĢ Dönemi‖ (1938-1952) vardır.

Türk Sineması‘nda

Sinemacılar dönemini baĢlatan Lütfi Ömer AKAD‘ın bu geçiĢ döneminde çektiği üç filmden biri olan ―Lüküs Hayat‖ filmidir.

Oğlum İçin Senaryo ve Yönetmen: Kamera:

OĞLUM ĠÇĠN Avni Dilligil

Onnik Kalutsyan

Müzik:

Oyuncular: Avni Dilligil, Salih Tozan, Hayri Esen, Ayten Yuvaç, Fırat Belkıs, Nuri Gençdur Kadri ġençalar

Yapım:

Okuyanlar: Suzan Güven, Ahmet Üstün,

Berkman Film Dilaver Berkman

Konu: Cumhuriyet döneminde Murat adlı bir eĢkıyanın takibi için görevlendirilen bir subayın öyküsü.

Onu Affettim

ONU AFFETTĠM Senaryo ve Yönetmen: Kamera: Yapım:

Mümtaz Ener

Oyuncular: Mine CoĢkun, Bülent Ufuk, Suzan Yakar,

Lazar Yazıcıoğlu

Cahit Irgat, Sadettin Erbil, Mürvet Sim, Neyzen Tevfik Kolaylı, Münevver CoĢkun


Konu: Sevdiği erkek tarafından iğfal edilip kötü yola düĢen bir kadının intikam öyküsü.


Parmaksız Salih

PARMAKSIZ SALĠH Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç ―42‖ Kamera: Kemal Baysal Yapım:

And Film Turgut Demirağ

Oyuncular: Muzaffer Tema, Talât Artemel, Nevin Seval, Melâhat Ġçli, Vahi Öz, Cahit Irgat, Leyla Nil, Nurhan Nur Konu: 17 yıldır oğlunu arayan, kumar yüzünden parmağından olan, kumarhane iĢletmesinin sahibi olmasına rağmen her fırsatta kumarın, onu oynayanlar tarafından görmezden gelinmeye çalıĢılan yüzünü dile getiren Parmaksız Salih, 22 yıl sonra oğluyla karĢılaĢır. Hem de hayatını mahveden, oğlunun yüzünü 22 yıldır görememesinin tek nedeni olan kumar illetine bulaĢmıĢ bir haldeyken. Belki bundan sonrasını kurtarabilirim diye Yusuf‘un peĢinden koĢar ama geç kalmıĢtır. Kısa bir zaman önce baĢkası için Parmaksız Salih‘in katkılarıyla hazırlanan tuzağa düĢmüĢ ve ―Ölürsem Ģerefim temizlenmiĢ olmayacak. Aynı Ģerefsizliği sana ve çocuğuma devretmiĢ, sonra da bunun dünyadaki azap ve mesuliyetinden kaçmıĢ olacağım! ―diyecek kadar herĢeyini kaybetmiĢ halde bulur. Torunu ve gelini için yapabileceği tek Ģey kalmıĢtır. Bunun gerçekleĢmesinin tek yolu Salih‘in terk-i dünya etmesidir.. Eserin son sahnesinde Yusuf'un, Parmaksız Salih‘in oğlu olduğunu ve kurtuluĢun yolunu öğrenmesi aynı anda olur. (kyn: www.nfkisakurek.com) ►NÂM-I DĠĞER PARMAKASIZ SALĠH 1949 yılında Türk NeĢriyat yurdunca yayınlanan Nam-ı Diğer Parmaksız Salih, 1948-1949 kıĢ sezonunda Ġstanbul ġehir tiyatrosunda temsil edilmiĢ ve ―Üstad‘ın sahnelenirken durdurulan ve oyundan kaldırılan eserlerinden birisi‖ sıfatıyla tarihteki yerini almıĢtır. Bu sıfatla ilgili Mehmet Kısakürek, KaĢgar Dergisinin 31. sayısında (Ocak-ġubat 2003 Sh. 144) kendisiyle yapılan bir söyleĢide Ģunları paylaĢır : ‖ ġehir tiyatroları tarihinde bir kere daha bir eser, sahibi tarafından sahneden indirilmiĢ. Eseri kim indirmiĢ biliyor musunuz? Babam Necip Fazıl Kısakürek. Eser: Parmaksız Salih. Yanılmıyorsam, baĢrolü oynayan aktör de Galip Arcan. Necip Fazıl ilk gün gidip bakmıĢ ki kendi eseriyle oynanan oyunun hiçbir ilgisi yok.

Galip Arcan, kendisinin dostu. Ġtirazları

netice vermeyince, indirilmiĢ. AffetmemiĢ. Hem de ne diyerek: ‗Bir cins atı, eĢek seviyesine indirmiĢ!‘ diyerek, Galip Arcan için. Sanatı söz konusu olunca hassasiyeti bu. (Kyn: www.nfkisakurek.com) ―42‖ Necip Fazıl Kısakürek'in ―Nam-ı Diğer Parmaksız Salih‖ isimli oyunundan esinlenerek se-

naryolaĢtırılmıĢtır. Necip Fazıl Kısakürek, ÇemberlitaĢ, Ġstanbul'da 26 Mayıs 1904 te. Ġstanbul‘da ÇemberlitaĢ‘tan Sultan Ahmed‘e doğru inen sokaklardan birinde, 2. Abdülhamid Han‘a Ermeni komitacılarınca yapılan bombalı suikast hadisesinin tarihi mahkemesini yapan, Ġstanbul Cinayet Mahkemesi ve Ġstinaf Reisi MaraĢlı Kısakürekzâde Mehmet Hilmi Efendi‘ye ait büyük bir konakta doğmuĢtur. Babası, Abdülbaki Fazıl Bey, Mekteb-i Hukuk mezunu olup Bursa'da aza mülazımlığı, Gebze savcılığı ve ömrünün son yıllarında Kadıköy hakimliği görevlerinde bulunmuĢtur. Annesi Mediha Hanım ise Girit muhacirlerindendir. Necip Fazıl'ın çocukluğu dedesinin ÇemberlitaĢ'taki konağında dadılar, mürebbiyeler ve lalaların arasında geçmiĢtir. Dedesi MaraĢlı Kısakürekzade Mehmet Hilmi Efendi, kendi babasının adı olan Ahmet Necib adını torununa vermiĢtir. Necip Fazıl adı babasının adı ile birleĢerek ortaya çıkmıĢtır.


Parmaksız Salih

Sihirli Define


SĠHĠRLĠ DEFĠNE Semih Evin

Kamera: Yapım:

Coni KurteĢoğlu Erman KardeĢler Hürrem Erman

Yönetmen Yardımcısı: Atıf Yılmaz, ġarkılar: Ahmet Üstün, Safiye Ayla, Sabite Tur, Müzeyyen Senar, Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü (Ġsmail), Zeki Alpan (Çaban Mirzoti), Orhan Erçin, Nurhan Nur (Selma), Abdullah Ataç, Feridun Çölgeçen (Feridun), Tevfik Ġnce, Luiza Nor, Rasih Ertuğ (SerhoĢ Rasih), Konu: Define arayıcılarının güldürüsü

Soysuz

SOYSUZ Oyuncular: ġükriye Atav, Cahit Irgat, Handan Adalı, Vedat Karaokçu, Ali Küçük, Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Operatör: Cezmi Ar Yapım:

Büyük babası Hilmi Efendi, Ġstanbul Cinayet Mahkemesi ve Ġstinâf Reisliği'nden emeklidir. Soyu da MaraĢ'taki Dulkadiroğulları'na bağlı Kısakürekler soyuna mensup Mevlâna


Bektut'dan gelmektedir Necip Fazıl, dört-beĢ yaĢında iken, dedesinden okuma-yazmayı öğrenmiĢtir. Ġkinci MeĢrutiyet ilan edildiği dönemde babası Ġstanbul'a gelen ilk arabalardan birini satın almıĢtır. 1912 yılında GedikpaĢa Fransız Mektebi'nde okumuĢtur. Ardından Amerikan Mektebi'nde okumaya baĢlamıĢ ve sırasıyla Büyük Dere Emin Efendi Mahalle Mektebi'nde, Büyük ReĢit PaĢa Nümûne Mekebi'nde okumuĢtur ve Vaniköy Rekber-i Ġttihad Mekteb-i Fünunu Bahriye'ye (Askerî Deniz Lisesi) girmiĢtir. Bu sırada babası annesinden ayrılmıĢ ve baĢka biriyle evlenmiĢtir. Bahriye Mektebi'ndeki hocaları arasında dönemin ünlülerinden Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi (eski Diyanet ĠĢleri BaĢkanı), Hamdullah Suphi Tanrıöver, Hüseyin Cahit Yalçın ve Ġbrahim AĢkı gibi isimler vardır. 29 Kasım 1920 tarihinde babası ölmüĢtür. Bahriye Mektebi'nden ayrılan Necip Fazıl, 1921 yılında Darülfünun Felsefe Bölümü'nde okumaya baĢlamıĢtır. Bu öğrenimini de tamamlayamamıĢ ve hükümetin açtığı bir yarıĢmayı kazanarak burs almaya baĢlamıĢtır. Felsefe öğrenimi için Paris'e gitmiĢtir. 25 Mayıs 1983 yılında Ġstanbul‘da ölmüĢtür. (kyn: tr.wikipedia.org)


Söyleyin Anama Ağlamasın

SÖYLEYĠN ANAMA AĞLAMASIN Yönetmen: Temel Karamahmut Senaryo: Hüseyin Peyda Operatör:

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Nevin Karamahmut, Leyla Nil, Hamiyet ġahin

Aypar,

Orhan

Erçin,

Muzaffer

Arslan,

Temel

Konu: Gerdek gecesi tecavüz edilip öldürülen bir genç kızla, intikamını alan ağabeyinin öyküsü.

Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Örmen Film Hüseyin Peyda

Üçüncü Selim‟in Gözdesi

ÜÇÜNCÜ SELĠM'ĠN GÖZDESĠ ―43‖ Yönetmen:

Vedar Ar

ġarkılar: Münir Nurettin Selçuk, Perihan Altındağ (Sözeri) Oyuncular: Münir Nurettin Selçuk (Sadullah Ağa) , Perihan Altındağ (Sözeri), Pola Morelli,

Senaryo:

Nazım Hikmet (Ġhsan Koza takma adıyla)

Münir Özkul, Cahit Irgat, Ġhsan Evrim, Feridun Çölgeçen, Sema Renkler, Meral Körmükçü, ġükran Söğüt, Cevat KurtuluĢ, ġeviye May, ġükran Söğüt Konu: 3. Selim‘in gözdesi Mihriban Sultan‘a aĢık olup zindanlara düĢen bestekâr Sadullah

Operatör: Özen Sermet Yapım:


Ağa‘nın ―44‖ öyküsü.

―43‖

III. Selim, ( 24 Aralık 1761 - 28 Temmuz 1808), 28. Osmanlı padiĢahı. III. Selim, 24 Aralık 1761

tarihinde babası III. Mustafa'nın saltanatı döneminde dünyaya geldi. Babası 1774 yılında öldüğünde sadece 13 yaĢında olduğu için amcası I. Abdülhamit tahta çıktı. I. Abdülhamit Ģehzade Selim'e kendisinden önceki padiĢahların tersine, oldukça iyi davrandı. Kafes (oda hapsi) hayatı yaĢamasına rağmen Selim'in iyi bir eğitim almasına izin verdi. ġehzade Selim müzik ve Ģiirle ilgilendi. Fransa'nın Fransız Devrimi öncesindeki son kralı olan XVI. Louis'le mektuplaĢtı. Daha tahta çıkmadan Osmanlı Devletinde köklü bir yapısal değiĢikliğe gerek olduğu inancına vardı. I. Abdülhamit 7 Nisan 1789 yılında ölünce, III. Selim Avrupa'yı temelinden sarsacak olan Fransız Devriminin eĢiğinde tahta çıktı.III. Selim tahta çıktığında Osmanlı Devleti hem Avusturya hem de Rusya'yla savaĢ halindeydi. BaĢarısızlıkla sonuçlanan bu savaĢlar 1791 yılında Avusturya'yla yapılan Ziştovi AntlaĢması ve 1792 yılında Rusya'yla yapılan YaĢ AntlaĢmasıyla son buldu. Böylece III. Selim Osmanlı ordusunda çoktandır yapmak istediği yenilikleri yapma fırsatı buldu. 1793 yılında Nizam-ı Cedid ordusunu kurdu. Bu sırada Napolyon Bonapart'ın komutası altındaki Fransız orduları bütün Avrupa'ya üstünlüğünü kabul ettirmiĢ, Osmanlı Devleti'ne ait olan Mısır'a saldırmıĢtı (1798). Osmanlı ordusu Mısır'ı baĢarıyla savundu. 1801 yılında yapılan El-AriĢ AntlaĢmasıyla Fransa Mısır'daki emellerinden vazgeçti. 1807 yılında Nizam-ı Cedid ordusunun kaldırılmasını isteyen yeniçeriler Kabakçı Mustafa'nın liderliği altında ayaklandılar. III. Selim Nizam-ı Cedid ordusunu dağıtmak ve 29 Mayıs 1807 tarihinde de tahttan çekilmek zorunda kaldı. III. Selim'in yerine geçen amca oğlu IV. Mustafa III. Selim'i tekrar kafese geri gönderdi. 28 Temmuz 1808 tarihinde III. Selim'i tekrar tahta çıkarmak amacıyla Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa PaĢa saraya yaklaĢırken III. Selim padiĢah IV. Mustafa'nın emriyle boğduruldu. III. Selim'le onu idam etmeye gelen yeniçeriler arasında büyük bir boğuĢma geçtiği bilinmektedir. III. Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babası III.Mustafa Türbesine defnedildi. ―44‖

Sadullah Ağa (Hacı) Klasik Türk mûsikisinin seçkin bestekârlarından biridir. Ġstanbul'da doğdu

ve öldü. Doğum ve ölüm tarihleri tartıĢmalı olmakla birlikte 1730 yılı civarında doğup 1801 ile 1812


Yüzbaşı Tahsin

YÜZBAġI TAHSĠN ġarkılar: Perihan Altındağ Sözeri, Yönetmen Yardımcısı: Mehmet Aslan

Yönetmen: Orhon Arıburnu ―45‖,

Oyuncular: Orhon Murat Arıburnu (Yzb. Tahsin), Nedret Güvenç (Belkıs Hoca), Nuri Genç, Belkıs Dilligil ―Fırat‖ (Pakize), Gülsevim Gemiyakan (AyĢe), Kemal Dirim, Salih Tozan, Mehmet

Senaryo: Hıfsı Tan Foto Direktörü:

Aslan, Hayri Esen (Doktor), Cevat ġakir Kabaağaç (Halikarnas Balıkçısı) Konu: 1921 Yılı Temmuz Ayı Stratejik sebeplerle Sakarya‘ya çekilen Milli Kuvvetler bir çok

Aram Hugosyan

yerde düĢmana ağır zayiat verdiriyor. Onun ileri harekatını pek pahalıya maloluyordu.. Kuyucak köyü yakınlarında düĢmanın cephane kolunu havaya uçuran köylüler, düĢman

Müzik:

Baki Çallıoğlu

Yapım:

tarafından köy meydanında katledimek üzere toplatılır. Kuyucak sırtlarını tutan YüzbaĢı Tahsin komutasındaki birlik köylüleri düĢmanın elinden kurtarmak için görevlendirilir. Köy

Duru Film Naci Duru

meydanına toplatılan köylüler kurĢuna dizileceği sırada Türk Suvarisi köyü basar, birliğin komutanı YüzbaĢı Tahsin (Orhan Arıburnu) top arabasının baĢında çoban tarafından ağır yaralı olarak bulunur. Köyün Muallimesi Belkıs (Nedret Güvenç) tarafından ilk tedavisi yapılır. YüzbaĢı hafızasını kaybetmiĢ, maziye ait hiçbir Ģey hatırlamamaktadır. Köylü Bizim Oğlan adını verdiği YüzbaĢıyı bağrına basar. Belkıs Hoca hanım YüzbaĢıyı tedavi ettirmek üzere EskiĢehir‘deki arkadaĢı Muallime Pakize‘ye (Belkıs Fırat) doktor göndermesi için mektup yazar. GeçmiĢini unutan YüzbaĢı ile Belkıs birbirlerini severler. Oysa YüzbaĢı Pakize‘nin öldü zannedilen Belkıs‘ın tanımadığı eĢidir. ►Milli film olmasına karĢılık seyircinin hissiyatı istismar edilmemiĢtir. ġimdiye kadar çevrilen yerli filmlerin en muvaffaklarından biridir. (Vehbi Belgil, Haftanın Filmleri, Yıldız M. Sayı, 6, 3 ġubat 1951)

Zülfikarın Gölgesinde Turhan Göker 1917—1964

ZÜLFĠKARIN GÖLGESĠNDE Oyuncular: Emine Engin, Behzat Butak, Turhan Göker, Hulusi Kentmen, MüĢerref Taylan

Senaryo ve Yönetmen: Foto Direktörü:

Fikri Rutkay

Konu: Türk korsanlarının maceraları üzerine kurulan bir öykü.

Cezmi Ar Yapım:

yılları civarında öldüğü kabul edilebilir. Sultan III. Selim devri bestekârlarındandır. Yüzlerce eser bes-

Hilal Film Fikri Rutkay

telemiĢ olan Hacı Sadullah Ağa'nın günümüze kadar gelen eserlerinin sayısı 30 civarındadır. Bu eserlerin hepsi dindıĢı büyük formda sözlü eserlerdir. Eserleri yüksek bir lirizm ve müzikaliteye sahiptir. Özellikle Bayati-Araban takımı oluĢturan eserlerin tümü klasik mûsiki repertuvarının en güzel örnekleri arasında yer alır. Diğer seçkin ve tanınmıĢ eserlerinden bazıları Ģunlardır: Nevruziyye olarak bestelenmiĢ olan Arazbar-Buselik kâr (Mevsim-i Nevrûz eriĢti geldi eyyâm-ı bahar), ġedaraban ağır semai (Nedir murâd-ı dil-i kûy-i yâri biz biliriz), Muhayyer ağır semai ( Hâl-i siyehi gerden-i nâzik-terindedir), Muhayyer yürük semai (Bir elif çekti yine sîneme cânân bu gece), Muhayyer-Sünbüle nakıĢ yürük semai (ġâhım hemîĢe lûtfun umar bu fütâdecik), Hicaz-Hümâyun nakıĢ yürük semai (N'ideyim sahn-ı çemen seyrini cânânım yok). (kyn: tr.wikipedia.org)

―45‖ Orhan Murat Arıburnu (12 Aralık 1920 - 11 Nisan 1989)

1920 yılında Ġstanbul'da doğdu. YaĢa-

mının son yıllarını Almanya Berlin'de geçirdi. 11 Nisan 1989'da Berlin'de öldü. HaydarpaĢa Lisesi'ni bitirdi. Hukuk Fakültesi'de devam etti. Senaryo yazarlığı, aktörlük ve rejisörlük de yaptı. Ġlk Ģiiri 1936'da Edebiyat dergisinde yayınlandı. Yeni ġiir Akımı destekledi. Çoğu kısa olan Ģiirlerinde toplumsal aksaklıkları alaycı bir dille eleĢtirdi. ġiir kitapları: Kovan (1940) Bu Yürek Sizin (1982) Buruk Dünya (1985)


Parmaksız Salih

Orhan Murat Arıburnu ZÜLFĠKÂR: Zülfikar, Hz. Muhammed tarafından Hz. Ali'ye armağan edilen ucu çatal kılıcın adıdır. Ġnancımıza (Aleviliğe) göre Zülfikar savaĢ öncesi gökten inmiĢtir. Hz. Muhammed'de bu gökten inen kutsal kılıcı Hz. Ali'ye hediye etmiĢtir. Zülfikar, asırlardır adaletin sembolü olarak iĢlevini sürdürmeye devam ediyor. Zülfikar, Hz. Ali'nin kiĢiliğiyle bir bütünlük haline gelmiĢtir. Hz. Ali'yi Zülfikarsız düĢünmek mümkün değildir. Zülfikar'ı salt bir savaĢ aracı olarak görmemek gerekiyor. Zülfikar, gerçek adaletin, hakkaniyetin, doğruluğun, mertliğin sembolüdür. Günümüzde Zülfikar Alevi olmayı (dıĢsal/zahiri anlamda da olsa) sembolize ediyor. Özelikle de Alevi gençliği Zülfikar'ı kolye Ģeklinde takıyor. Bu ―Aleviyim‖ demenin, kimliğini Zülfikar'ın tarihsel misyonuyla açıklama biçimidir. Olmadık baskılara maruz kalan Alevinin kimliğini sembolize ediyor Zülfikar. Elbette boynuna her Zülfikar kolyesi takan kiĢi Alevi değildir. Alevi ise dahi bazıları Zülfikar'ın taĢıdığı misyondan, Zülfikar da sembolleĢen adalet anlayıĢından habersizdir. Bütün bunlara rağmen Zülfikar günümüzde Alevi kimliğini simgesel, biçimsel de olsa dıĢa yansıtıyor. (kyn: www.aleviforum.com)


Allaha Ismarladık

ALLAHA ISMARLADIK ―112 dk.‖ Senaryo ve Yönetmen: Sami Ayanoğlu, (Esat Mahmut Karakurt’un aynı isimli romanından ―46‖) Görüntü Yönetmeni: Kriton Ġlyadis Müzik: ġefik Gürmeriç Yapım: Lale Film Cemil Filmer

Tarihsel film dönemi başlarken, İstiklal ve Kore Savaşı filmleri de ağırlığını gösterdi. 8 Kurtuluş Savaşı ve 5 tarihi filmin çekildiği bu yıl, Cahide Sonku da kendi adına Sonku Film yapımevini kurdu. Öteki yapımevleri ise Lale Film (Cemil Filmer), Adalı Film (Handan Adalı) ve Yakut Film'di (Dr.Arşavir Alyanak). Nuri Akıncı, Dr. Alyanak ve İhsan Tomaç dönemin yeni yönetmeni oldular. Ama yılın en önemli filmlerinden birini kuşkusuz Orhan Murat Arıburnu Sürgün'le gerçekleştiriyordu. Oyuncu olarak da Turan Seyfioğlu'nun yıldızı parlamak üzereydi. Oyuncular: Gülistan Güzey, Suavi Tedü, ReĢit Gürzap, Bora Ayanoğlu, Hadi Hün, Samiye Hün, Refik Kemal Arduman, Sadri AlıĢık, Ġbrahim Delideniz, Rafet Gülerman, Perihan Altındağ (Sözeri), Esen Görkmen, Turhan Gker, Kemal Edige, Mümtaz Alapaslan, Müfit Kiper, Ferhan Tanseli, Zeki Alpan, ġükran Güngör Konu: Esat Mahmut Karakurt‘un 1936 yılında yazdığı ve aynı yıl basılan üçüncü romanında ĠĢgal sırasında Ġstanbul‘dan Anadolu‘ya silah kaçıran bir deniz yüzbaĢısı ile, Ġngiliz generalinin kızı Betti‘nin maceralı aĢk öyküsü anlatılmakta.

ÖDÜL; ► Yıldız Dergisi‘nin okuyucuları arasında düzenlediği ―Yıldız Mükâfatı‖ yarıĢında ► Gülistan Güzey En Ġyi Kadın Oyuncu

Ali ile Veli / Cemile Sultan

ALĠ ĠLE VELĠ / Cemile Sultan ―47‖

Yönetmen:

Orhan Atadeniz Oyuncular: Aziz Basmacı, Luiza Nor, Tamer Balcı, Suat Sim

Senaryo: Kunt Tulgar

Konu: Ġki köylü kardeĢin Ġstanbul ve Ġzmir‘de ki maceralarının komedisi.

Görüntü Yönetmeni: Sabahattin Tulgar Yapım: Milli Film Sabahattin Tulgar “46” Roman ilk kez 1936 yılında basılmıştır. “47” Agah Özgüç’ün Türk Filmleri Sözlüğü 1. Cilt sayfa 63 de yer alan film açıklamasında Cemile Sultan hakkında bir bilgi edinilememektedir. Araştırmalarımda Cengiz Aytamatov’un kaleme aldığı “Cemile Sultan Murat” adlı bir esere rastladım. Ancak adı geçen filme ulaşmak mümkün olmadığından konusunun bu Aytamatov’un eseriyle örtüşebileceği fikri kesinlik kazanmamıştır.


Ankara Casusu Çiçero

ANKARA CASUSU ÇĠÇERO ―48‖ Senaryo ve Yönetmen: Mehmet Muhtar Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Vedat Karaokçu, Münir Ceyhan, Atıf Kaptan, Kadir Savun, Berrin Aydan, Rana Suna, Hasan Çelik, Kemal E. Bara Konu: Elçilik dosyasından gizli evrakları çalıp, tüm sırları Almanya‘ya satan casusun öyküsü.

Coni KurteĢoğlu Yapım:

Ġnci Film Kemal ĠĢmen

―48‖ ÇĠÇERO: 2'nci Dünya Harbi'nin kaderini değiĢtiren, Çiçero kod adlı Ġlyas Bazna, Ġngiltere'nin Türkiye'yi savaĢa çekme planı ve Normandiya çıkarması taslağını Nazilere satmıĢtı. Ġkinci Dünya SavaĢı'na damgasını vuran en önemli istihbarat operasyonu Ankara'da yaĢandı. Ġngiltere'nin Ankara Büyükelçisi Sir Hugessen'in uĢağı Ġlyas Bazna, Naziler'e müttefiklere ait gizli bilgileri satarak savaĢın seyrini değiĢtirdi. Müzik tutkunu Ġngiliz elçi piyano baĢına geçtiğinde, Bazna gizlice odasına giriyor ve belgeleri fotoğraflıyordu. "Çiçero" kod adlı Bazna, 1943-44 arasında Naziler'e Ġngiltere'nin Türkiye'yi savaĢa çekmek için yaptığı planları, Tahran, Kahire ve Moskova'daki istihbarat faaliyetlerini ve Normandiya çıkarmasının taslaklarını Naziler'e sattı. Almanlar, Çiçero'ya hizmetlerinin karĢılığında 88 bin sterlin ödedi. Çiçero'nun kimliğinin ortaya çıkarılmasını ise ironik bir Ģekilde Nazileri sevmeyen bir Alman kadın elçilik görevlisi sağladı. Çiçero yakalandıktan sonra Naziler, Alman 'köstebeğin' peĢine düĢtü. ĠĢte Türk topraklarındaki soluk solukluğa insan avı: Köstebek Alman çıktı Alman Büyükelçliği'nde sekreter olan Nele Kapp, sessiz biriydi. Ancak bu genç kız, Çiçero'yu ortaya çıkararak belki de Ġkinci Dünya SavaĢı'nın kaderini değiĢtirdi. Babası Almanya'nın Sofya Konsolosu olan Nele, liseyi ABD'de okumuĢtu. Babasının yanında Sofya'da çalıĢan Nele burada sıkılınca, savaĢtan uzak olan Almanya'nın Ankara Büyükelçiliği'ne gönderildi. Nele aslında Naziler'e karĢı içten içe nefret duyuyor; küçükken mutlu olduğu yere, Amerika'ya yerleĢmek istiyordu. Ancak değil ABD Büyükelçiliği'ne girmek, kapısına yaklaĢsa "vatan haini" diye tutuklanırdı. Bir gün diĢinin ağrıması Nele için dönüm noktası oldu. DiĢçisi Yahudi bir Almandı. Kendisini bir Amerikalı ile tanıĢtırması istedi. 2 hafta sonra randevusuna gittiğinde karĢısında bir ABD DıĢiĢleri görevlisini buldu. Naziler'e karĢı casusluk yapmak karĢılığında, sığınma hakkı verilmesini önerdi. Verdiği bilgiler çok ilgi çekiciydi: "Çiçero diye Ġngiliz elçiliğinde çalıĢan bir adam var. Bizim elçiliği aradığında büyük hareketlilik baĢlıyor. DüĢük rütbeli görevliler odadan çıkarılıyor" dedi. Naziler çıkıĢları tuttu ABD'li yetkili durumu Ankara masasına bildirdi. ABD, Ġngilizler'e köstebeğin Çiçero kod adlı bir çalıĢan olduğu iletti. Tüm elçilik görevlileri sorgulandı. ġüphelilerden biri Ġlyas Bazna'ydı... Ġngilizler 3 haftalık takip sonucu Bazna'nın Çiçero olduğunu anladı. Almanlar da Ġngiltere Büyükelçiliği'nden gelen bilgilerin aniden kesilmesi üzerine Ģüphelenmeye baĢladı. Hayati önem taĢıyan Çiçero'nun nasıl ortaya çıktığını araĢtırmaya baĢladı. Nele için çember daralıyordu. ABD'lilerle temas kurdu. "Beni hemen Amerika'ya gönderin! Hayatım tehlikede..." dedi. Ancak Türkiye tarafsız bir ülkeydi ve bir köstebeğin ABD Büyükelçiği'nde olduğunun ortaya çıkması iĢleri karıĢtırabilirdi. Bu yüzden Nele'nin Kahire'ye gönderilmesine karar verildi. Fakat Ankara Naziler'in gözetimi altındaydı. Nele, Naziler'e yakalanmadan Türkiye'den nasıl çıkarılacaktı? Nele'nin 1 hafta Ankara'da tutulmasına karar verildi. Amerikalı iki ABD'li sekreterin evine yerleĢtirildi ve saçları siyaha boyandı. Bir gece sekreterlerden birinin Türk sevgilisi eve gelince, Nele sabaha kadar yatağın altında gizlendi. 7'nci gün Amerikan ajanları geldi. Sekreterlere ve Nele'e aynı kıyafetler giydirildi. Ġki araçla tren istasyonuna hareket edildi. Nele'in, Toros Ekspresi'ne bindirilerek Suriye'ye götürülmesi öngörülüyordu. Oradan da tekneyle Kahire'ye geçecekti. Fakat risk çok yüksekti. Nele gibi giyinen sekreter ve bir ABD ajanı Toros Ekspresine birlikte bindi. Amaçları Naziler'i peĢlerine takmaktı. Nele'in aracı ise Ġstanbul trenini yakalamak için AyaĢ istasyonuna gitti. Ajan ile Nele'nin aynı anda trene binmesi çok sakıncalıydı. Ajan, kondüktöre yaklaĢarak "Yeni evlendik. Geleneklere göre, evliler ilk tren yolculuklarına ayrı kapılardan girer. Arka kapıyı da açar mısın?" dedi. Kondüktör kabul edince ayrı ayrı binip, kompartımanda buluĢtular. "Nele'yi ölü ya da diri yakalama" emri alan Naziler'in Ġstanbul'da hazır bekledikleri kesindi. Balıkesir'de apar topar indiler.


Barbaros Hayreddin Paşa

BARBOROS HAYREDDĠN PAġA ―49‖ Yönetmen:

Reji Asistanları: Tahir Gerek, Rafet Gülerman, Tahir Gerek, ġarkılar: Ruhi Su, Laboratuar: Hilmi

Baha Gelenbevi

BaĢcan, Kostümler: Berna Ayaskan, Gemi Maketleri ve trükler: Vedat Ar, Dekorlar: Sera

Senaryo:

Heder, Makyaj: Dr. Nubar Babayan, Teknik Direktör: Salihaddin Erbil,

Kenan Orkan

Hüsameddin Tursun, Senkron: Kenan Orkan, Dublaj: Ferdi Tayfur. Laboratuar: Hilmi BaĢcan, (Ġpek Film Stüdyosunda çevrilmiĢtir.)

Foton Direktörü ve Montaj:

Oyuncular: Cüneyt Gökçer (Barbaros Hayrettin PaĢa), Mesiha Yelda (Hatçe), Ayla Karaca

Özen Sermet

(Kontes Julia), Cahit Irgat (Kont Vespasyo), Münir Özkul (Mimar Selim), Refet Gülerman

Müzik:

(Kaptan Fernande), Ġbrahim Delideniz (Kont Rivoldi), Refik Kemal Arduman (Köylü), Ali

Nedim Otyam Yapım:

Ses Mühendisi:

Korkut Kanuni), Kadri Ögelman (Kral Abdullah), Kadir Savun (Salih Reis), Hulusi Kentmen (Turgut Reis), Ahmet Tarık Tekçe, Ali ÜstüntaĢ (Levent), Feridun Çölgeçen (Andrea Doria),


Ercüment Behzat Lav (ġarlken), Nana Aslanoğlu, Turhan Göker (Aydın Reis), Münir Ceyhan (Vezir), Muharrem Gürses (Sefir), KONU: Barbaros Hayrettin'in bir kontesle olan aĢkı ve Preveze zaferinin öyküsü.

Beni Mahvettiler

BENĠ MAHVETTĠLER Yönetmen: Talat Gözbak Senaryo: Eser: Kamera: Yapım:

Ömer Aykut Vedat Pekgirgin Kazım KoĢkan


Oyuncular: Muhterem Nur, Atalay Özçakır, Lebibe Çakın, Osman Alyanak, Necabettin Yal, Belkıs Fırat, Türkan Ercizer, Talat Gözbak, Feridun Çölgeçen, Muammer Gözalan Konu: Muhasebecilik yapan Bedri, Leman ile evlenir bir çocukları olur, iĢyerindeki yardımcısı Lütfi'nin hazırladığı bir düzenle iĢinden atılır, uzun süre iĢ bulamaz. yoksulluğa düĢer, eĢyasını satar; bu arada karısı, Lütfi ile iliĢki kurar, birlikte kaçma planları yaparlarken Bedrl'nin az ücret ile de olsa bir iĢ bulmasına karısı (fazlaca) sevinmez. Lütfi'nin kurduğu düzen anlaĢılır,

ABD'de garson oldu 3 gün bir Ġngiliz'in evinde saklandılar. Daha sonra kara yoluyla Ġzmir'e geçtiler. Nele buradan bir tekneyle Kıbrıs'a, oradan da Kahire'ye kaçırıldı. Böylece savaĢın kaderini etkileyen genç kadın Naziler'den kurtulmuĢ oldu. Kahire'de önce bir esir kampına atıldı. Fakat savaĢtan sonra ABD'ye getirilip, kendisine yeni bir kimlik verildi. California'da garson olarak çalıĢmaya baĢlayan Nele evlendi ve bir de çocuğu oldu. Çiçero ise sığınmacı olarak gitti Almanya'da 1970'te öldü. 2'nci Dünya SavaĢı'nın kaderini değiĢtiren adam Ġlyas Bazna, 1904'te PriĢtine'de doğdu. Ġstanbul'a göç eden Bazna, askerliğini Çankaya KöĢkü'nde Atatürk'ün yanında yaptı. 1930-1944 yılları arasında Yugoslavya, Alman ve Ġngiliz Büyükelçilikleri'nde Ģoför ve hizmetli olarak çalıĢtı. Naziler'e bilgi sattığı ortaya çıkınca Almanya'ya kaçtı. Naziler'in belgeler karĢılığında verdiği 88 bin sterlinin hayatını garanti altına aldığını düĢünüyordu. Fakat banknotların çoğu sahte çıktı. Alman hükümeti tarafından emekli maaĢı bağlanan Bazna, Münih'te gece bekçiliği yapmaya baĢladı. Casusluk hikayelerini anlatan bir kitap yazan Bazna fakir bir adam olarak 1970'te Almanya'da öldü. (kyn: / www.turkish-media.com/forum/topic/7978-turk-casus-cicero-nasil-yakalandi) ―49‖ Preveze Deniz Muharebesi, 27 Eylül 1538 tarihinde Barbaros Hayrettin PaĢa komutasındaki Osmanlı donanmasının Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasını Adriyatik Denizi'ndeki Preveze Kalesi (Preveze) önünde yendiği bir deniz muharebesidir. Muharebe sonunda Akdeniz'deki askeri üstünlük Osmanlılar'a geçmiĢtir.


Beni Mahvettiler

fakat Leman ile birlikte kaçarlar. Bedri ise Ģirketteki eski iĢine geri dönerse de karısının kaçmasının üzüntüsü ile Sarayburnu'ndan denize atlayarak intihara kalkıĢır, kurtarıldıktan sonra akıl hastanesine yatırılır. Adana'ya giden Lütfi, Leman tarafından aIdatılınca, O'nu öldürür Ġstanbul'a kaçar, bir süre sona gidip polise teslim olur, Adana'da yargılanıp, mahkum edilir. Bedri ile Leman'ın kızları bakım evine verilmiĢtir, burada Kemal Müjgan çifti tarafından evlat edinilir ve çocuğa Müzeyyen adı verilir. Ġki yıl sonra Müjgan'ın bir kızı olur: Semra Hırçın bir yapısı olan Semra büyüdükçe Müzeyyen'e benzemediğini fark eder ve kıskançlıklarını artırır. Müzeyyen yazlık komĢuları tıp öğrencisi Rıfat'ı görür, birbirlerini beğenirler. Rıfat'ın babası Kemal beyin arkadaĢıdır. Semra Müzeyyen ile Rıfat'ın iliĢkisini fark eder, hatta Müzeyyen'in evlat edinilmiĢ olduğunu öğrenir, bu arada Rıfat, Müzeyyen'i iğfal eder. bunu da öğrenen Semra, Müzeyyen aleyhine çalıĢmaya baĢlar. Hamilelik durumu ortaya çıkınca Rıfat kürtajla çocuğu aldırtır. Müzeyyen ailenin gerçek kızı olmadığını öğrenir yıkılır. Rıfat, Müzeyyen'e evlenme vaadinde bulunup onu oyalar ve Amerika'ya gitme yolları arar. Cinayetten Adana'da 12 yıl yatan Lütfi, Bedri olayı nedeni ile de ihtilas suçundan bir yıl daha hüküm giyer ve cezasını çekmek için Ġstanbul'a yollanır. Vicdan azabı artmakta, çareyi içmekte bulmaktadır. Kemal karısı Müjgan'dan Ģüphelenir, izlettirir ve bir doktorla iliĢkisi olduğunu öğrenir buluĢma yerlerine gider, karısını yaralar, doktoru ise öldürür. Müzeyyen, hakkındaki aile sırlarını ve Rıfat ile iliĢkilerini bir mektupla Rıfat'ın babasına yazarak intihar eder. Cezaevinde ispirtoya alıĢan Lütfi bir süre iĢ arar ve Bedri'yi bulmaya çalıĢır. Kemal'in ölümünden sonra artık okula gitmeyen Müzeyyen'e Müjgan bir iĢ bulur, Mazhar Bey'in yanında katibelik… aslında kızı Mazhar Bey'e peĢkeĢ çekmek niyetindedir. Bu arada akıl hastanesinden çıkan Bedri kızını aramak için gazeteye ilan verir. Ġlanı Müzeyyen, Lütfi ve Mazhar okurlar. Müzeyyen babası olduğuna eminse de Mazhar hem Müzeyyen'i hem Bedri'yi bu konuda kandırır. Müjgan düzenlediği bir içki aleminde Müzeyyen'i Mazhar'a satar. Durumu öğrenen Müzeyyen intikam peĢindedir. Bedri'yi bulan Lütfi, kızı ile buluĢturup vicdan azabını hafifletmek ister. Müzeyyen kendini satıp çıkar sağlayan Müjgan'ı devreden çıkarıp Mazhar'dan para sızdırıp intikam almak isterken Müjgan'ın ihbarı ile baskına uğrar ve kaldırıldığı hastanede 'irsi frengi' teĢhisi konur. Bunlar olurken Lütfi'nin Bedri ve Müzeyyen'i buluĢturma planı gerçekleĢmez. Lütfi, Mazhar'ın aklına frengi Ģüphesini sokar, yıkıma uğrayan Mazhar'ın sağlık raporu iki günlük bir sıkıntıdan sonra temiz çıkar. Hastanede bir karıĢıklık olmuĢtur, aslında Müzeyyen'de de frengi yoktur, bu nedenle Müzeyyen hastaneden çıkar fakat emniyetçe fiĢlenir. Bu babası ile buluĢmada soğuk durmasına neden olursa da Lütfi ikna ederek baba kızı buluĢturur. YeĢilköy' de bahçeli bir eve yerleĢirler, Lütfi kendini aralarından çeker, Bedri'nin ısrarlarına rağmen uzak durur. Müzeyyen bir gün Rıfat'ın babası Dr. Ferit'e rastlar adam konuĢmak istemektedir. Dr. Ferit, Rıfat'ın piĢman olduğunu. af dilediğini bildirir ve gelini olmasını ister. Önce tepki gösteren Müzeyyen babası ile konuĢacağını bildirir. O gece babası eve gelmez, eve gelen polis babasının kalp krizinden öldüğünü bildirir. Yalnız kalan Müzeyyen'i Lütfi teselli eder, artık beraber oturacaklardır. Dr. Ferit de Müzeyyen'i ikna eder, niĢan kararı alınır. Belirli günde ve aynı saatte Müzeyyen'e Ġstanbul'da, Rıfat'a Amerika'da yüzükleri takılır, Müzeyyen'in yüzüğünü Lütfi takar. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf: 99) Osmanlı donanması, Barbaros Hayreddin PaĢa'nın 1533'te Kaptan-ı Deryalığa atanmasına değin Akdeniz'de önemli bir varlık gösterememiĢti. 1538'de Ege'deki bir dizi adanın Venediklilerden alınması, Akdeniz'de ticari ve askeri çıkarları bulunan Avrupa devletlerini harekete geçirdi. Venedik, Ġspanya, Portekiz, Malta ve Papalık donanmalarından büyük bir haçlı donanması oluĢturuldu ve Amiral Andrea Doria'nın komutasına verildi. Osmanlılara ait Preveze Kalesi‘ni kuĢatan Andrea Doria, Osmanlı donanmasının gelmesi üzerine Venedik egemenliğindeki Korfu'ya çekildi. Osmanlı donanması da 24 Eylül'de Arta Körfezine girdi. Ertesi gün Andrea Doria'nın komutasındaki Haçlı donanması Preveze'nin 2 mil kadar açığında demirledi.


Cem Sultan

CEM SULTAN ―50‖ Yönetmen: Münir Hayri Egeli Senaryo:

Melih BaĢar

Kamera: Müzik:

Cezmi Ar

Oyuncular: Bülent Ufuk, Suzan Yakar Rutkay, Zeynep Sırmalı, Ali Korkut, Vedat Örfi Bengü, Silvia Degandi, Berrin Aydan, Nana Aslanoğlu, Efi Palmi, Pola Morelli, Ali Küçük Konu: KardeĢleriyle girdiği taht savaĢı sonucunda Avrupa'ya kaçan Cem Sultan'ın öyküsü.

Sadettin Kaynak

Yapım:


Osmanlı donanmasını 27 Eylül'de körfezden çıkaran Barbaros, daha üstün olan Haçlı donanmasını önce açık denizde savaĢmaya zorladı. Andrea Doria Barbaros'un Akdenizdeki bütün Osmanlı donanmasını getirtmek için baĢta oyalama savaĢı vereceğini sanıyordu çünkü Barbaros'un kendilerine oranla 3‘te 1‘lik bir donanmayla savaĢacağını tahmin etmiyordu. Beklenmedik bu saldırı karĢısında önce Santa Maura'ya çekilen Andrea Doria, 28 Eylül gecesi rüzgârın elveriĢli olmasından faydalanarak bir karĢı saldırıya giriĢti. Muharebenin iyice yoğunlaĢtığı sırada, rüzgârın durmasıyla çekdiri türü gemilerden oluĢan Osmanlı donanması üstünlük sağladı. Böylece Haçlı donanmasının çok sayıda refakat ve savaĢ gemisi çevirme harekâtlarıyla batırıldı. Büyük kayıplar veren Andrea Doria gece karanlığından yararlanarak savaĢ alanından uzaklaĢtı. Haçlı donanmasını izleyen Osmanlı donanması daha sonra Preveze önlerine döndü. I.Süleyman, Barbaros'a büyük ödüller vermiĢ ve kaptanıderyalığı bahĢetmiĢtir. Papalık, Venedik, Ceneviz, Portekiz, Ġspanya, Malta, Avusturya‘nın oluĢturduğu 600 parçalık donanmaya karĢı Osmanlı donanması sadece 120 çektiriden oluĢmuĢtu. Barbaros Hayrettin PaĢa, Tunus‘u alarak üs olarak kullanmıĢtır. Bundan rahatsız olan ġarlken, Tunus hükümdarının yardım çağrısı üzerine Andrea Doria komutasındaki haçlı donanmasını hazırlatmıĢtır. Bu donanma ile Tunus‘u geri almıĢtır. Bunun üzerine Mora yakınlarındaki Preveze körfezinde iki ordu karĢılaĢtı. Çektirilerin hız ve çevikliğinden yararlanan Barbaros Hayrettin PaĢa, Haçlıları yenerek Mora ve Dalmaçya kıyılarındaki kaleleri fethetmiĢtir. (tr.wikipedia.org/wiki/Preveze_Deniz_Zaferi)

―50‖ Cem Sultan: Fatih Sultan Mehmed‘in küçük oğlu. 1459 yılında doğdu. Annesinin adı Çiçek Hâtun‘dur. Ġlk terbiyesini saray hocalarından aldı. BeĢ yaĢına gelince, bir hocaya veri-

CEM SULTAN

lerek Kastamonu sancakbeyliğine gönderildi. Eğitim ve öğrenimine burada da devâm etti. Fatih Sultan Mehmed, büyük oğlu Mustafa‘nın vefâtı üzerine (1474) Cem‘i Karaman eyâletine gönderdi. 1481‘de Mısır Seferine çıktığı tahmin edilen Fâtih Sultan Mehmed Gebze‘de hastalanarak vefât edince, babasının yerine tahta çıkan Ġkinci Bayezid‘e kardeĢi Cem Sultan muhâlefet etti. Cem, Bayezid‘in aksine, babasının pâdiĢahlığı zamânında doğduğunu, bu yüzden Uzun Hasan Seferi sırasında babasına vekâlet ettiğini belirterek, asıl kendisinin tahta geçmesi icab ettiğini iddiâ ediyordu. Bu sebeple harekete geçen Cem Sultan, bir ara Bursa‘ya hâkim olduysa da, Gedik Ahmed PaĢanın Sultan Ġkinci Bayezid‘le birleĢmesi üzerine Konya‘ya çekilmek zorunda kaldı. Daha sonra Kâhire‘ye giden Cem Sultan burada Sultan Kayıtbay tarafından merâsimle karĢılandı.


Cem Sultan

Cem, 20 Aralık 1481‘de hac farîzasını yerine getirmek üzere Mekke‘ye gidip, 12 Mart 1482‘de Kâhire‘ye geri döndü. Bu arada eski Karaman beyi olan Kasım Bey, Cem‘i tahrik ederek Karaman beyliğini yeniden kurma düĢüncesindeydi. Aynı zamanda Ankara sancakbeyini de yanına çekmeyi baĢarmıĢtı. Bu durum üzerine bir defâ daha Ģansını denemeye karar veren Cem Sultan‘ın, Konya ile Ankara‘ya karĢı bizzat giriĢtiği taarruz baĢarısızlıkla netîcelendi. Bunun üzerine önce AkĢehir‘e sonra da Kasım Bey ile birlikte TaĢeli‘ne çekilmek zorunda kaldı. Konya Ereğlisi‘ne gelen Sultan Ġkinci Bayezid‘le yeniden müzâkerelere giriĢti. Ancak bu müzâkereler de diğerleri gibi netîcesiz kaldı. Çünkü onun Kudüs‘te oturmasını teklif eden Sultan Ġkinci Bayezid‘e karĢılık Cem Sultan, Osmanlı topraklarında hâkim olacağı bir bölgenin kendisine tahsis edilmesi husûsunda ısrar ediyordu. Bunun üzerine kardeĢi ile uğraĢan Sultan Ġkinci Bayezid‘in kendisine bâzı tâvizlerde bulunacağını ümid eden Kasım Beyin teĢviki ile Cem Sultan, nihâyet Rodos Ģövalyelerine mürâcaat etmeye karar verdi. 29 Temmuz 1482 günü, Rodos limanında karaya ayak bastı. Talihsiz Ģehzâde için, 12 yıl 7 ay sürecek ve sonu ölümle noktalanacak olan acı gurbet hayâtı baĢlamıĢ oluyordu. Rodos Ģövalyelerinin baĢı Pierre d‘Aubusson daha önce imzâladığı bir senetle Cem Sultan‘a istediği zaman Rodos‘tan ayrılabilme hakkını tanımıĢtı. Ancak bu sözünü çabuk unuttu. ġehzâdeyi elde tutmakla Sultan Bayezid Hana istedikleri yolda anlaĢma yapmaya ve adalarını Osmanlıların fethinden kurtarmaya, aynı zamanda para koparmaya muvaffak olabileceğini umuyordu. Ancak Cem Sultan‘ın Türk topraklarına yakın olan bu adada bırakılması tehlikeli olacaktı. Böylece Cem Sultan, maiyetiyle birlikte bir müddet Nis‘de, bir müddet de ġambri ve Puy kalelerinde ikâmet etti. Öte yandan d‘Aubusson ile Sultan Ġkinci Bayezid arasında bir antlaĢma imzâlandı. 7 Aralık 1482 târihli bu antlaĢmaya göre Cem Sultan‘ın bakım masrafı olarak, Rodos‘a her yıl 45.000 duka altını ödenecekti. ġövalyeler 6,5 yıl ellerinde tutmaya muvaffak oldukları Cem Sultan‘dan âzami derecede istifâdeye bakıyorlardı. Bu arada Avrupa‘da Cem Sultan‘ı elde edebilmek için yoğun siyâsî faaliyetler vardı. Fransa, Macaristan, Venedik ve hattâ Memlûk Sultanlığı bu gâye ile Ģövalyelere câzip tekliflerde bulunuyorlardı. Nihâyet Cem Sultan‘ın Alman Ġmparatorluğunun eline düĢmesi ihtimâlinin belirmesi üzerine endiĢeye düĢen Fransa, onun Papa‘nın himâyesine verilmesini kabul etti. Bu faaliyetlerden Ģüphelenen Cem Sultan, Bayezid‘e gönderdiği bir mektupta kendisini küffâr elinde bırakmamasını istedi. Nihâyet Toulan‘dan yola çıkan Cem Sultan ve maiyeti, Mart 1489‘da Roma‘ya vardı. Burada büyük bir törenle karĢılanarak Vatikan Sarayına yerleĢtirildi. Papa Innocent‘in 1492 yılında ölümü üzerine yerine Altıncı Alexandre Burgia seçildi. 1494 yılında Ġtalya sınırını aĢarak Roma‘ya giren Fransa Kralı Sekizinci Charles, papa ile anlaĢarak Cem Sultan‘ı yanına aldı. Cem Sultan 28 Ocak günü Fransız ordusu ile Roma‘dan ayrılarak Fransızların Napoli seferine iĢtirâk etti ve birçok kalelerin zaptına Ģâhid oldu. Napoli Krallığının mukâvemetinin kırıldığı sıralarda Cem Sultan‘da hastalık belirtileri ortaya çıktı. Bir müddet sonra, hastalık daha da ilerleyerek, yüzü ve boynu ĢiĢti. Artık ata binecek hâli kalmadığından sedye ile naklediliyordu. Nihâyet 25 ġubat 1495 ÇarĢamba sabahı, rûhunu teslim etti. Cem Sultan öldüğünde 35 yaĢındaydı. (www.dallog.com/tdsa/cemsultan.htm)


Demir Perde

DEMĠR PERDE Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin (Erich Maria Remarque’nın ―⁹⁴‖ ―Ġnsanları seveceksin‖ isimli romanından uyarlama),

Oyuncular: Zeynep Sırmalı, Gürbüz Bora, Celal Balkır, Feridun Çölgeçen, Kemal Edige, Rahmi Kafadar, Kadri Ögelman Konu: Babasını öldüren jandarmalardan, kız kardeĢiyle beraber intikam alan öğrencinin Bulgaristan‘daki öyküsü.

Kamera:

Yoakim Filmerides

Yapım:

Kale Film Samue Mardo

Dudaktan Kalbe

DUDAKTAN KALBE Senaryo ve Yönetmen: ġadan Kamil (ReĢat Nuri Güntekin'in aynı isimli romanından) Foto Direktörü:

Yapım:

Atıf Avcı, Türkan Can, Gülay Onurkan Konu: Saip PaĢa Ġzmir‘in önde gelen tanınmıĢ kiĢilerinden, belediye baĢkanlığı yapmıĢ birisidir Saip PaĢa‘ nın yeğeni Hüseyin Kenan dayısının zoruyla mühendis olmuĢ daha sonra

ġadan Kamil Müzik:

Oyuncular: Mesiha Yelda (Lâmia), Muzaffer Tema (Kemal), ReĢit Akif Gürzap, Cahit Irgat,

Nedim V. Otyam

annesinin dükkanını satıp Avrupa‘ya müzik eğitimi almaya gitmiĢtir. Güzel keman çalan Hüseyin Kenan müzikteki yeteneğini batı dünyasına kabul ettirmiĢtir. Dayısının ısrarıyla çocukluğunun geçtiği Ģehre, Ġzmir‘e gelir. Saip PaĢa vaktiyle haylaz bir oğlan diye bildiği Hüseyin Kenan‘la Ģimdi övünmekte, ziyafetler düzenleyerek bu ünlü besteciye yakınlığını


⁹⁴ (22 Haziran, 1898 – ö. 25 Eylül, 1970), Erich Paul Remark Osnabrück'te Roma kilisesine bağlı katolik bir ailenin içinde doğdu. Babası Peter Remark bir basımevi ustasıydı. Osnabrück arĢivlerinde bulunan nüfus kayıtlarına göre 17.yy'da ihtilalde katoliklere yapılan baskılar yüzünden Fransa'dan göç etmiĢlerdi. Önceleri Remarque olan soy isimleri Alman imlasına göre Remark olmuĢtu. Bir süre Münster Üniversitesi'nde öğrenim gördü ama 18 yaĢında birçok kez yara aldığı I. Dünya SavaĢı'na katılmak zorunda kaldı. SavaĢtan sonra öğretmenlik, taĢçılık ve Berlin'de bir tekerlek firması için test sürücülüğü yaptı. 1929'da, Remarque'nin savaĢın mutlak kötülüğünü 19 yaĢındaki bir askerin gözünden anlattığı, en ünlü eseri, Batı Cephesinde Yeni Bir ġey Yok (Im Westen nichts Neues) yayımlandı. Bu Mesiha Yelda (1931-1998) Oyuncu 7 film

kitabın ardından savaĢ zamanı ve sonrasını yalın ve duygusal bir dille gerçekçi bir Ģekilde anlattığı baĢka eserleri de yayımlandı. 1931'de Ġsviçre'ye yerleĢti. 1933'te, Naziler eserlerini yaktılar ve yasakladılar. 1938'de Alman vatandaĢlığından çıkarıldı ve 1939'da Amerika BirleĢik Devletleri'ne göç etti. Hollywood'da tanıĢtığı Paulette Goddard ile 1958 yılında evlendi.


Dudaktan Kalbe

göstermekten zevk duymaktadır. Bütün bu kalabalıktan ve Ģatafattan sıkılan Hüseyin Kenan Bozkaya‘ya giderek dinlenmek ister. Bozkaya‘da küçük ―kınalı yapıncakla tanıĢır‖. Lamia‘ya hafif çilli yüzünden dolayı Hüseyin Kenan kınalı yapıncak ismini takmıĢtır. Hüseyin Kenan evli bir kadın olan Nimet Hanıma kur yapmaktadır. Burası küçük bir kasaba olduğu için dedikodulardan kurtulmak için de Lamia‘ya yakınlık gösterir gibi görünmektedir. Hüseyin Kenan yaz bitince Ġstanbul‘a döner. Niyeti Prenses Cavidan‘la evlenmektir. Hüseyin Kenan prensesin Mısır‘a gittiği sırada tekrar Ġzmir‘e döner. Orada Lamia ile aralarında yakınlaĢma baĢlar ve Lamia‘ya sahip olur. Daha sonra Lamia ile evlenmek istediğini söyler. Fakat Lamia, bunu vazife icabı yaptığını düĢünerek evlenme teklifini kabul etmez. Lamia hamileliğini üç ay sonra öğrenir ve intihar etmek ister. Ġntihardan kurtarılır, Kütahya‘ya akrabasının yanına gönderilir. Lamia kızı Mekrube‘yi orada doğurur. Hayli maceralı geçen günlerden sonra birisiyle evlenir. Bu sırada kocasının yeğeni Doktor Vedat Kütahya‘ya gelir. Lamia Hüseyin Kenan‘ın Prenses ile evlendiğini Doktor Vedat‘tan duyar. Lamia kocasından ayrılır. Vedat onunla evlenmek istese de reddeder. Kızıyla Ġstanbul‘a gelir. Kısa bir süre sonra Vedat da Ġstanbul‘a gelir. Bir gün Vedat‘ın muayenesinde Hüseyin Kenan‘la Lamia karĢılaĢır. Hüseyin Kenan Lamia‘yı sevdiğini geç fark etmiĢ evlilik hayatında muylu olmamıĢtır. Vedat‘ın Lamia ile evleneceğini duyan Hüseyin Kenan intihar eder ve Lamia‘ya kavuĢamaz… ►Yıldız

Dergisinin

okuyucuları

arasında

düzenlediği

Yıldız

Mükâfatı

yarıĢmada,

► ―Dudaktan Kalbe‖ en iyi film‖ ► ―Muzaffer Tema‖ en iyi erkek oyuncu seçildi.

Ege Kahramanları

EGE KAHRAMANLARI Oyuncular: Gül Batı, Faruk Ataçer, Ferhan Tanseli, Suna Ege, Müberra Soyurgal, Sevim

Yönetmen: Nuri Akıncı Senaryo: Kamera: Yapım:

Nazım Özman Coni KuteĢoğlu

Karmana, Fahrettin Ünal Konu: ĠĢgal Ordularına karĢı Türk çetelerini tek bir kuvvet olarak birleĢtirmeye çalıĢan bir kahramanın öyküsü. ►Hikaye Güzel senaryo zayıftır. Eğer reji ve operatör daha kuvvetli olsaydı bu senaryodan, çok daha derli toplu, çok daha olgun bir film meydana getirilebilirdi. ―Sezai Solelli, Yıldız

Erkin Film Faruk Ataçer

Dergisi 29 Eylül 1951 “ Nuri Akınc:ı: 1924-1977 Ġstanbul Erkek Lisesi mezunu. 1946 yılında ġehir Tiyatrosu'na girip, "BaykuĢ" oyunuyla sahneye çıktı. 1949'da Faruk Kenç'in yönettiği "Çukurcalı Mehmet Efe" adlı filmde reji asistanlığına baĢladı. 1951'de ilk filmini çekti. Kendi adına "Akar Film" Ģirketini ve daha sonra "Televizyon" yapım Ģirketini kurarak prodüktörlük yaptı. Son filmi olan "AĢk Durağı"nın Ayvalık' taki çekimleri sırasında geçirdiği bir kalp krizi sonunda yaĢamını yitirdi.


Evvel Zaman İçinde

EVVEL ZAMAN ĠÇĠNDE Senaryo ve Yönetmen: Turgut Demirağ Foto Direktörü: Yapım:

Yüksel Ünal And Film Turgut Demirağ

Konu: Nasreddin Hoca, Gülderen Sultan Masalları ve Keloğlan öykülerinden oluĢan bir anlatı. ► Ġlk uzun metrajlı carton film denemesi olan bu filmin negatifleri banyo için Metro Goldwyn Mayer (MGM) stüdyolarına gönderilmiĢrburada kaybolmuĢtur. (Agâh Özgüç)

Evli mi Bekar mı

EVLĠ MĠ BEKAR MI Senaryo ve Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Kamera: Cezmi Ar Yapım:

Oyuncular: Heyecan BaĢaran, Münir Özkul, Fikret Hakan Not: Komedi tarzında Kısa öykülü renkli film

Doğan KardeĢ Yayınları

Güldağlı Cemile

GÜLDAĞLI CEMĠLE Yönetmen: Mümtaz Ener

Oyuncular: Mümtaz Ener, AyĢe Selika, Halit Akçatepe, Orhan Elmas, Nezahat Dilligil

Mahir Öktem

Konu: Çocuklu dul bir kadının köydeki dramatik yaĢantısı abartılı bir biçimde iĢlenen öyküsü.

Senaryo:

Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Yapım:

Sonku Film Cahide Sonku


Hayat Acıları / Gülnaz

HAYAT ACILARI/Gülnaz Yönetmen: ArĢavir Alyanak

Alyanak, Adnan Uygur, Peruz, Münevver CoĢkun

Senaryo: Kamera:

Yapım:

Oyuncular: Cahit Irgat, Mine CoĢkun, Memduh Ün, Halit Akçatepe, Leyla Nil, Dr. ArĢavir

Memduh Ün Yoakim Filmerides, Enver Burçkin

Konu: Birbirlerini seven ve aĢık olan öğretmen Kemal‘den Gülnaz‘ı ayırmak isteyen kabadayı Rıza ve üçlünün dramatik öyküsü.

Yakut Film ArĢavir Alyanak

Hürriyet Şarkısı

HÜRRĠYET ġARKISI Oyuncular: Neriman Köksal (Nazlı) , Mahir Özerdem (Mülazım Nuri Hasan), Sadri AlıĢık


(Rüstem), Oya Sensev, Vedat Karaokçu (Abdülhamit), Zeki Alpan, Kadir Savun (Kaptan), Faruk Kenç

(Dadı),

Eser: Cevdet Perin ―51‖

Konu: Osmanlı Devletinin son yılları...Sultan Abdülhamit döneminde adeta bütün özgürlükler kaldırılmıĢ,halk birbirinden korkar hale gelmiĢti.Büyük istiklal Ģairi Namık Kemalin yazıları,Ģiirleri

Görüntü Yönetmeni: Enver Burçkin Yapım:

Saime Beybay (Neriman), EĢref Vural (ÇavuĢ Rıza), Rıza Tüzün (YüzbaĢı), Nezihe Becerikli

adeta herkesin tek umudu olmuĢtu...Kaymakam tarafından babası kurĢuna dizilen Nuri Hasan, babasının intikamını alırken, yaralanır, kaçarken yolda göçerler tarafından bulunur.


Burada göçerlerden Nazlı ve Rüstem‘in yardımlarıyla kısa zamanda iyileĢir.. Artık mülazım Nuri Hasan‘ın en büyük arzusu ordunun baĢında Ġstanbul‘a girip sultan Abdülhamit‘i tahtan indirip, vatan sathında hürriyet Ģarkısını herkese gönlünce, çekinmeden söyletmektir… Bayrağımız ġanımız, Hürriyettir Andımız, Feda Olsun Canımız.

İncili Çavuş

ĠNCĠLĠ ÇAVUġ Yönetmen: Semih Evin Senaryo: Melih BaĢar

Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Ġsmail Dümbüllü, Halide PiĢkin, Berrin Aydan, Cevahir Melici, Lütfi Güneri Konu: Müzikal bir komedi.

Foto Direktörü: Coni KurteĢoğlu ―51‖ Cevdet PERĠN , öğretim üyesi, yazar (Bulgaristan /Nevrekop 1914). Saint Benoit Fransız Lisesi‘n-


den sonra(1932) Fransa‘ya gitti, Lion Üniversitesi‘nde Fransız Ede-biyatı okudu (1936), Sorbonne‘de bir yıl kaldı, dönüĢünde Ġzmir Erkek Lisesı‘ne Fransızca öğretmeni atandıysa da kısa sü-re sonra Ankara DTCF‘de doçentlikle gö-revlendirildi (1939-1943)aynı görevle Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi‘nde çalıĢtı (1944-1960), Bursa milletveki-li olarak parlamentoda bulundu (1961-1865), 1974‘de isteğiyle emekli oluncaya kadar bazı yüksek öğretim ku-rumlarının yöneticiliğini yaptı. Yirmiden fazla çevirisinin yanı sıra Fransız Edebi-yatıyla ilgili çalıĢmaları yayımlandı: Fran-sız Romantizmi (1942). Namık Kemal ve Fransız Edebiyatı (1942), Türk Romancı-lığında Fransız Tesiri Nasıl BaĢladı (1943), Moliere (1945), Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri (1946), DüĢünce ve Basın Örgürlüğü (1974), Atatürk Kültür Devrimi (1891)


İstanbul Çiçekleri

ĠSTANBUL ÇĠÇEKLERĠ Senaryo ve Yönetmen: Muammer Çubukçu

Eser: Saim Nahit Bilge, Fon Müzikleri: Nedim Otyam, Dekor: Saim Bilge, ġarkılar: Mefharet

Operatör:

Yıldırım, Zehra Bilir, Celal Ġnce, Danslar: Nana Aslanoğlu, Buz Revüsü Bütün kadrosu ile, Yunan Turubu. Hayrettin IĢık

Yapım:

Oyuncular: Halide PiĢkin, Tevhid Bilge, Rauf Ulukut, Ġhsan Balkır, Sadri AlıĢık, Türkan Can, Dursune ġirin, MüĢerref Taylan, Nubar Terziyan, Feridun Çölgeçen,


Konu: Saim Nahit Bilge‘nin ―Gönülden Gönüle‖ isimli operetinden esinlenerek beyaz perdeye aktarılan müzikal bir güldürü.

İstanbul Kan Ağlarken “Hrisantos”

ĠSTANBUL KAN AĞLARKEN ―Hrisantos‖ Senaryo ve Yönetmen: Kani S. Kıpçak

Kıpçak (Hrisantos) ―52‖, Osman N. Ergun, Ertem Göreç, Osman Türkoğlu, Pola Morelli, Behzat Butak, Hüseyin Kemal Gürmen, Necdet Mahfi Ayral, Muhip Arcıman, Ertuğrul Bilda, ġakir Arseven

Senaryo: Osman F. Seden

Konu: ĠĢgal döneminde Ġstanbul‘u haraca kesen rum kabadayısı Hrisantos‘la, onu ele geçirmeyi baĢaran Türk polisi Muharremin macerası.

Kamera: Kriton Ġlyadis Yapım:

Oyuncular: Gülistan Güzey ―Deniz‖ (Eftimia), Muzaffer Tema (Komiser Muharrem), Kani

NOT: Film 25 Aralık 1951 tarih ve 148 sayılı sansüre uğramıĢsa da daha sonra gösterime girmiĢtir. Ancak bu film Kemal filmin kayıplar listesinde yer almaktadır.

Kemal Film Osman F. Seden



Osman F. Seden, "Ġstanbul Kan Ağlarken" filminin hazırlık aĢamalarını, Anadolu

sinemaları üzerinde yaptığı anketin sonucunu, konu olarak neden "Hrisantos'u seçtiğini Ģöyle anlatıyor: "Kemal Film 'in bütün film tercümeleri ve dublaj iĢleri benim üzerimdeydi. Senede en az, en az yetmiĢ film ithal ettiğimize göre, bunun ne demek olduğunu bilen bilir. Sezon bitmek üzereydi ve programdaki filmlerin çoğunun tercümesi ve dublajı hazırdı. Üniversite imtihanlarından sonuncusunu da vermiĢ ve mezun olmuĢtum. Üniversiteyi bitireli ancak bir iki ay olmuĢtu. Amerika'dan aldığım prodüksiyon ve diğer filmler çok beğenilmiĢti, amma ben sabah akĢam çevireceğim ilk filmir, konusundan baĢka Ģey düĢünmüyordum. Bundan sonra, her gün öğleden sonraları Beyazıt Halk Kütüphanesi'nde tam bir ay 1930'dan beri çıkan eski gazete koleksiyonlarını sahife sahife taradım ve birkaç çok ilginç hikaye çıkardım. Bir kaç gün sonra da istediğimi buldum. Çıkardığım ilginç hikayelerde ilki, mütareke senelerinde Ġstanbul'a gerçekten kan ağlatmıĢ. ortalığı kana boğmuĢ, on kadar polisimizi Ģehit eden ve bir o kadar da masum insanın katili, azılı bir haydut olan Rum palikaryası Hrisantos'un öyküsü, diğeri ise bir sene sonra Kanun Namına'ya konu olacak bir ustanın öyküsüydü. Kararımı vermiĢtim, ilk olarak Hrisantos'un filmini yapacaktım, tabii amcam izin verirse. ―52‖ Hirisantos: Mütareke yıllarında (1919-1920) istanbul‘da iĢgal güçlerinin himayesinde bir katili . 1920 yılıydı. ĠĢgal zamanı Yunan bayrağı çeken Tatavla Rumları: "Ġstanbul bizim olsun" diyorlardı. Hrisantos'u iĢgalciler ĢımartmıĢtı. Zevk için adam öldürüyordu. 13'ü polis, 21 kiĢinin canını almıĢtı. 7 Eylül 1920'de Komiser Muavini Muharrem bey inanılmazı baĢarmıĢtı. 13 polisin katili Hrisantos'u öldürmüĢtü.



Birkaç gün sonra, Ġngiltere'de ilk çekimi gördüğüm gün kendime verdiğim kararı açıkladım: Tekrar Türk filmi yapacağız amca', dedim. Cevap vermedi. Ertesi gün gene konuyu açtım. O günlerde Lale‘ciler Esat Mahmut Karakurt'un 'AlIahaısmarladık' adlı romanmı çok iyi bir kadro ile filme alıyorlardı. 'Bırak baĢkaları yapsın görelim dedi. Günlerce hep ısrarla aynı konuyu getirdim önüne. Yine ısrar ettiğim günlerden birinde, dayanamadı, sonunda ne yapacaksın ki?' diye sordu. 'Hrisantos'u yapacağım,' O düĢünürken, ben bütün yazıhaneyi kendi saflarıma çektim ve

tam bir hafta sonra:

'Kararınız?' diye sordum. 'Biz film çekemeyiz oğlum,' dedi. 'Babanla benim devirlerimiz geçti. O zamdan beri çok sular aktı köprülerin altından.' Sonra yüzüme bakmadan, 'nedir çevireceğimiz film,' dedi. Aylardan beri bu suale hazırlıklıydım. 'Hrisantas 'u çevirmek istiyorum amca dedim. Zor iĢ,' dedi ve önündeki yazıya devam etti. Bir

sabah erkenden Ġngiliz Konsoloshanesi'ne uğramamız gerekti.

rahmetli Osman Sirmen'in yazıhanesindeki

oradan Özen Film 'de

bir toplantıya katılacaktık. Amcamla çıktık ve

yolda, tam Çiçek Pasajı 'nın önünden geçerken tepeden inme ütimatomu verdim ... 'Ben film yapacağım amca,

atıf avcı (1918-1984) oyuncu 21 film

dedim. 'Madem ki siz istemiyorsunuz, benim Ģahsi param var. Ġcab

ederse kendi paramla yapacağım. ' Durdu, dik dik baktı,

hiç konuĢmadı .. 'Siz rahmetli

babamla bu ülkede bu iĢin öncüğünü yapmıĢsınız, Ģimdi beni yalnız bırakamazsınız, bu sizin misyonunuza ihanet olur,' dedim. Taa Sümer Sinemasının

kapısına kadar konuĢmadan

yürüdük. Rahmetli Behzat Butak, tam sinemanın yanında Butak Pastahanesi'ni iĢletiyordu. Amcam içeri girdi, Behzat Butak'a beni göstererek, 'bu köpek kendi parası ile film yapacakmıĢ,' dedi. Behzat Bey sor o ite, niçin bugüne kadar beklemiĢ, dedi ve gülmeğe baĢladı. Sonra, 'yapsın yapsın ġakir,' dedi, 'bizden geçti artık.' Sonra bana ne yapacaksın diye sordu. 'Hrisantos'u yapacağım,' dedim ... 'tamam,' dedi, 'bütün bilgiler aksesuar benden. Amcamla konuĢmadan tekrar yazıhaneye dönüyorduk ki, Çiçek PasaJı 'nın kapısında durdu amcam. 'filmde çok silah patlayacak,' dedi... 'Patlayacak amca,' dedim. 'Ġngiltere'de Amerika'da gördün. Var mı bizde o teknik? Bizim filmlerde tabancalar mantar tabancası gibi patlıyar, ya da balkondan saksı düĢer gibi ses çıkarıyor. Halbuki Ameriikan filmlerine bak, silah patladı mı Jiuv Jiuv Jiuv diye sesler çııkarıyor,' dedi... Gayet ciddiydi. 'Ben iĢin ilmini öğrendim, bizim silahlar da iyi patlayacak amca,' dedim ... 'Yaniiii, kurĢunlar Jiuvvvv jiuvvvv diye ses çıkartacak mı,' dedi, 'çıkartacak amca,' dedim ... Bir an düĢündü, sonra: 'o zaman yap bakalım, ' dedi ve ekledi: 'Hayırlı uğurlu olsun.' Amcam, yazıhaneye döner dönmez ses mühendisi Yorgo Ġliadis'i telefonla aramıĢ. 'Aman oğlum,' demiĢ, 'bizim deli film yapacağım diye tutturdu. Hrisantos 'u çekecek. Sana istediğin filmi göndereyim, silah seslerinin kontretipini al, bizim filmde kullan. Tabancaları iyi patlasm, kurĢunlar jiuv Jiuv diiye ses çıkartsm. ' Toprağı bol olsun, Yorgo Ġliadis, 30 kadar filmden orijnal siilah sesi aldığını söylerdi!



Niçin Hrisantos 'u Seçtim? Memleket 1950 seçimleri ve Demokrat Parti'nin akıl almaz zaferi ile yeni bir döneme girmiĢti ... Ġlk yılların o coĢkusu ve nisbi bolluğu ile Türk filmlerine gerekli olan ortam hazırlanmıĢ oldu. Kemal Film'i tekrar tarihi görevine çekmek kararını verdikten sonra, Türk filmlerini devamlı seyreder oldum. O günlerde yeni niĢanlanmıĢtım. Geceleri niĢanlımı evine bıraktıktan sonra Yüksek kaldırım'daki Sancak Sineması'na koĢar (sinemayı biz iĢletiyorduk) ve gece 12'den sabahlara kadar bir geceliğine aldığımız Türk filmlerini seyrederdim. Sabahları yazıhaneden Anadolu'daki iyi müĢterilerimize telefon ederek her filmin teker teker iĢ durumunu, beğenildi

ise bunun nedenini veya halka ters gelen yerlerini soruyordum. Bir

ay içinde elimde nefis bir anket sonucu oluĢtu. Bunlara kendi değerlendirmemi de ekleyerek bir genellemeye varmıĢ oldum! Avantür türünden film hiç yoktu! Bu çok ĢaĢırtıcı bir sonuçtu, çünkü Anadolu seyircisi, yani Türk halkının çok büyük bir kısmı bu tür filmlerin tiryakisiydi. Amma ortaya çıkan sonucun en karakteristik yanı, çevrilen filmlerin hiç birinin gerçek hayattan alınmamıĢ olmasıydı. Bu araĢtırmanın sonunda, gerçek hayattan alınmıĢ bir avantür filmi ile yola çıkmağa karar verdim. Senaryoyu baĢkasına, yazdırmak istediler

dinlemedim. Ġki aya yakın Hrisantos hakkında

belge aradım, buldum. Senaryoyu kendim yazdım. Hrisantos hakkında yazılanları okudum, o devri bilenlerle konuĢtum. Bir zamanlar bendeniz, (lise son sınıf ta ve üniversitenin ilk iki senesinde) Pandelli Çitra'nın meĢhur orkestrasında akerdeon çalmıĢtım (ve pek de sükseliydim). Tipik bir orkestra idi bu topluluk... Yedi akordeon ve üç gitar. Gitarlardan biri Topal Vasilaki‗ydi...

Benim

eski

arkadaĢım.

Orkestra

çoktan

dağılmıĢtı. Bir sabah rastladım laf arasında Hrisantos'un filmini çekeceğimi söyledim.

Pola Morelli / Gülistan Güzey / Kani Kıpçak

Biraz durdu düĢündü, 'yani nasıl

çekeceksin?' dedi, 'palavra mı yoksa doğruya doğru eğriye eğri mi olacak?' 'Doğruya doğru olacak,' dedim. 'Yemin et ulan,' dedi, yemin ettim. 'Yarın buluĢalım, seni Hrisantos'u üç dört ay saklamıĢ birine götüreceğim,' dedi.


Ertesi gün Dolapdere'deki büyük Rum kilisesinin yanından bir sokaktan çıktık yukarılara .. Önünde ufak bir taĢlığı

olan bir Rum evine girdik. Beni yetmiĢ yaĢlarında bir ihtiyarla

tanıĢtırdı. Adama vereceği bilgiler karĢısında para teklif ettim, kabul etmedi, ama bir Rum yetimhanesine bağıĢ yaparsan olur, dedi. Kabul ettim ve anlatmağa baĢladı .. Eftimia'yı, Fifiça'yı, iki kadının arasındaki kıskançlığı, Fifiça'nın Hrisantos'u Türk polisine nasıl ihbar ettiğini hep ondan öğrendim... Sonra beni Sakızağacı‘nda oturan bir baĢka ihtiyara gönderdi... Metresi Fifiça'nln üvey kardeĢi olduğu söylenen ihtiyar bir rum madaması bana Hrisantos'un sevdiği Ģarkıları söyledi. Akordeon hocam Pandelli Çitra bana o Ģarkıların notalarını yazdı. Hrisantos meĢhur La Paloma'ya çıldırırmıĢ (tıpkı benim gibi) ve Fifiça da ona her gece gitarla La Paloma 'yı çalarmıĢ. Sonra bir gün kahramanımız Eftimia adlı bir güzele aĢık olmuĢ ve kızı (babası kalender bir tüccarmıĢ) aile evinden silah zoru ile kaçırmıĢ.



Sonunda senaryo için o kadar zengin ve o kadar gerçek malzeme topladım ki, hepsini derleyip yazmaktan baĢka yapacak bir Ģey kalmadı. Filmin görüntü yönetmeni için Kriton Ġliadis'i seçtim. Enver Burçkin'in baĢka bağlantıları vardı. Yönetmene gelince, Ertuğrul Muhsin'e (Muhsin amcam) gönderdi beni amcam. Muhsin amca beni dinledi, sonra 'Kani yapsın,' dedi. 'Genç ve iddialıdır, namuslu çocuktur ve sinemayı çok sever. ' Yönetmen Kani Kıpçak oldu! Kani Kıpçak'la anlaĢtık ...Önceleri çok iyi anlaĢtık amma iĢ distribüsyon faslına gelince dehĢete kapıldım. Yönetmenliği kabul etmiĢti amma tek Ģartı Hrisantos rolünü de kendisinin oynamasıydı. .. Ben itiraz edecek oldum, allem etti kallem etti, rolü kaptı. ĠĢ, rol dağıtımına gelince hava birden sislendi. Bütün kadroyu baĢtan aĢağı ġehir Tiyatrosu'ndan kurmuĢtu. Filmin figüranlarını bile kesinlikle ve hiçbir taviz vermemecesine Ġstanbul ġehir Tiyatrosundan seçiyordu. Ancak Fifiça rolü için ġehir Tiyatrosu'nda o tipte biri olmadığı, daha doğrusu ġehir Tiyatrosu'ndaki adayların baĢrolü oynayacak rahmetli Gülistan Güzey'in yanında ikinci kadın rolünü üstlenmek istemeyeceklerini bildiklerinden dıĢarıdan seçmiĢti (Pola Morelli). Türk polisi Muharrem Bey için ġehir Tiyatrosu'nun en gözde jönü Muzaffer Aslan'ı istiyordu. (Sonradan büyük ve baĢarılı prodüktör, As Film 'in sahibi). O rol için benim favorim Muzaffer Tema idi. Muzaffer Tema'nın o sıralar parladığı günlerdi, çok tutuluyordu ve filmin Türk kahramanı olan Muharrem bey (Hrisantos'u vuran Türk Polisi) için biçilmiĢ kaftandı. Muzaffer'i oynatmamak için türlü entrikalar çevrildi, planlar kuruldu ama iyi direttim. ĠliĢkilerimiz bir an kopacak hale geldi. Sonunda o Muzaffer Tema‘yı kabul etti, ben de onu diğer roller için serbest bıraktım. Filmin montajı baĢlayınca Kani Kıpçak'a bir kere daha hayran oldum. Kısa planlı, son

turan seyfioğlu (1921-1961) oyuncu 28 film

derece dinamik, ölçülü ve tek kelime ile çağdaĢ bir çalıĢma yapmıĢtı, amma ne olursa olsun eğer bu ülkede filmciilik geliĢecekse, bu ġehir Tiyatrosu'nun film anlayıĢı içinde olmayacaktı, olamazdı. Bizim filme baĢladığımız günlerde Lale'ciler, Esat Mahmut Karakurt'un meĢhur romanı 'Allahaısmarladık' filmini bitirmiĢler ve montaja geçmiĢlerdi. O filmi merhum Sami Ayaanoğlu yönetmiĢ

ve

ġehir

Tiyatroları

geleneklerine

sadık

kalarak

tüm

kadroyu

tiyatro

sanatçılarından seçmiĢti, O günkü tiyatro kökenli yönetmenler için amatör gençlere Ģans tanımak, tövbe tövbe, akil almayacak bir ayıptı. Filmlerde sadece aktörler oynayabilirdi. Lale Film o devrin dört büyük Ģirketinden biriydi (FitaĢ, Özen Film, Lale Film ve Kemal Film) ve tabii ki bizim rakibimizdi. Gerçi Cemil Filmer ve özellikle eĢi Sebahat Filmer ailece dostlarımızdı, amma rekabet dostluk filan tanımaz. Amcam, bana her gün, bizim filmin gidiĢatı hakkında sorular sormağa baĢladı, Allahaısmarladık'ın baĢarılarını abarta abarta. anlatmağa koyuldu ve sonunda baklayı ağzından çıkardı: 'Bak, elalem rekor üstüne rekor kırıyor, Ģimdi bizim film Allaahaısmarladık yanında yaya kalırsa, piyasaya rezil oluruz, iĢte ona göre ...' dedi ve kesip attı. Kani Kıpçak, yine hiç istifini bozmadı, 'bizim film daha güzel, dedi. Belki daha güzeldi amma metraj olarak çok kısaydı. Gerçekten de rezil olmamıza ramak kalmıĢtı, çünkü film montaj



sonunda 2480 metre olarak bağlanmıĢtı ki, bu o zamanda akıl almayacak kadar kısa bir film sayılıyordu ve sinemalarda oynatılmama tehlikesi de mevcuttu. Tarifsiz bir umutsuzluğa kapıldık. Kani Kıpçak hiç aldırıĢ etmedi. 'Bomba gibi film,' dedi. 'Bu halde kendisini kabul etti ri r,

Ben

filmimi

bozamam' deyip bir tek metre bile ilave etmeyeceğini söyleyerek iĢin içinden sıyrıldı. Sonuna kadar diretti ve yazıhaneyi terk ederek çekip gitti. ĠĢte burada yollarımız ayrıldı. Kısa çekilmiĢ bir film ile baĢ baĢa kaldım ve bir anda bütün günah, bütün

sorumluluk

bana

yüklendi. Filmin sinemalarda

oynamasına

tam

iki

hafta vardı. ġirketin emektarı,

Kemal

Cihan

Film'e

Harbi'nin

sonlarında,

15

Birinci hemen

yaĢında

girmiĢ olan Ġzak Bekar, beni bir kenara çekti, 'Fatih'teki depoya

gidelim,'

dedi.

'Orada babanla amcanın Ġstiklal Harbi sonlarına doğru çektikleri tam 48 tane Kemal Film jurnali var, bir elden geçir, bak neler bulacaksın. Seçtiğim 1500 metre filmi (negatif) hemen o gece yıkattlk, iĢ kopyası bastırdık ve ertesi geceden itibaren Memasi Filmeridis ile kestik, temizledik ve -tevazu bir yana- nefis bir dökümanter oluĢturduk. ‗ Ġstanbul Kan Ağlarken'in arkasına bağladık, bu suretle de 3980 metreye çıktı. YılbaĢı gecesi rahmetli Talat Artemel dökümanteri saat 12'ye kadar seslendirdi ve diğer iĢlemleri de kılı kılına yetiĢtirerek 6 Ocak tarihinde (6 Ocak 1952) film Taksim ve Ġnci sinemalarında gösterilmeğe baĢladı. Mart sonunda Ġstanbul Kan Ağlarken (Hrisantos), Allahaısmarladık'ın Türkiye çapındaki rekorunu kırdı. Kemal film, son derece baĢarılı bir Ģekilde tekrar Türk filmciliğine dönmüĢ oluyordu! ―GülĢah Nezaket MaraĢlı. ―Osman Fahir Seden‘le Türk Sinemasında Düet‖, syf: 106 ⁹


İstanbul‟un Fethi

ĠSTANBUL'UN FETHĠ Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon

Oyuncular: Sami Ayanoğlu, ReĢit Gürzap, Müfit Kiper, Cahit Irgat, Atıf Avcı, Kemal Ergüvenç, Turan Seyfioğlu, Nubar Terziyan, Vedat Örfi Bengü, NeĢet Berküren, Kemal Tüzem,

Yönetmen Yardımcısı:

Sadi YaĢmaklı, Türkan Can, Filiz Tekin, Oya Salur, Süheyl Eğriboz, Faruk Savun Nejat Duru

Görüntü Yönetmeni: Ġlhan Arakon

► İSTANBUL'UN FETHİ Fatih Sultan Mehmet padiĢah, olduktan sonra ilk iĢ olarak, devamlı ayaklanma çıkaran

Müzik: Nedim Otyam Yapım:

Konu: Fatih Sultan Mehmet‘in 1453 de Ġstanbul‘u fethetmesini konu alan tarihi bir film


Karamanoğlu Beyliğine karĢı sefere çıktı. Karamanoğlu Ġbrahim Bey af diledi. Fatih Ġstanbul'un fethini düĢündüğü için onu bağıĢladı. Fatih Sultan Mehmet, büyük gayesini gerçekleĢtirmek için, Macarlara, Sırplara ve Bizanslılara karĢı yumuĢak davranıyordu. Amacı Haçlıların birleĢmesini önlemek, onları tahrik etmemek ve zaman kazanmaktı. Bin yıllık tarihinin sonuna gelmiĢ olan Bizans küçüle küçüle sadece Ġstanbul Ģehrinin sınırları içinde hüküm süren bir devlet durumuna düĢmüĢtü. Ancak buna rağmen Bizans'ın varlığı, Balkanlardaki Türk hakimiyeti açısından tehlikeli oluyordu. Bizans Ġmparatorları, Anadolu'daki çeĢitli siyasi güçleri de Osmanlı aleyhine kıĢkırtmaktan geri kalmıyorlardı. Hatta zaman zaman Osmanlı Ģehzadeleri arasındaki taht kavgalarına karıĢıp devletin iç düzenini bozuyorlardı. Ġstanbul'un Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti altında girmesi, ticari ve kültürel yönden önemli bir avantajın daha ele geçirilmesi demekti. Boğazlar tam anlamıyla kontrol altına alınacak

ve bu sayede, Karadeniz ticaret yolları

ele geçirilmiĢ olacaktı.

Karamanoğulları meselesini çözen Fatih Sultan Mehmet, Ġstanbul'un fethi için gerekli hazırlıklara baĢladı. Devrin mühendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanlılara sığınan Macar Urban Edirne'de top dökümü iĢiyle görevlendirildi. "ġahi" adı verilen bu topların yanında, tekerlekli kuleler ve aĢırtma güllelerin üretilmesi (havan topu) yapılan hazırlıklar arasındaydı. Yaptırılan bu büyük toplar Ġstanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynadı. Yıldırım Beyazıt'ın Ġstanbul kuĢatması sırasında yaptırdığı Anadolu Hisarının karĢısına, Rumeli Hisarı (Boğazkesen) inĢa edildi. Bu sayede Boğazlar'ın kontrolü sağlanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardımlara karĢı tedbir alınmıĢ olacaktı. 400 parçadan oluĢan bir donanma inĢa edildi. Turhan Bey komutasındaki bir Osmanlı donanması Mora'ya gönderildi ve Ġstanbul'a yardım gelmesi engellendi. Eflak ve Sırbistan ile var olan barıĢ antlaĢmaları yenilendi. Macarlarla da üç yıllık bir antlaĢma yapıldı. Osmanlıların bu hazırlıkları karĢısında, Bizanslılar da boĢ durmuyordu. Surlar sağlamlaĢtırılıyor ve Ģehre yiyecek depolanıyordu. Ayrıca Bizans Ġmparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi önlemeye çalıĢtı. Aynı zamanda Haçlı dünyasından yardım isteniyor, Papa ise yapacağı yardım

karĢısında

Katolik

ve

Ortodoks

kiliselerinin

birleĢtirilmesini

istiyordu.

Ancak

Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine bağlanmak istemiyor, "Ġstanbul'da Kardinal Külahı görmektense, Türk sarığı görmeye razıyız" diyorlardı. Fatih Sultan Mehme, hazırlıklar tamamlandıktan sonra, Bizans Ġmparatoru Konstantin'e bir elçi göndererek, kan dökülmeden Ģehrin teslim edilmesini istedi. Fakat Ġmparatordan gelen savaĢa hatzırız mesajı üzerine, Ġstanbul'un kara surları önüne gelen Osmanlı ordusu, 6 Nisan 1453'de kuĢatmayı baĢlattı. Osmanlı donanması ise Haliç'in giriĢinde ve Sarayburnu önünde demirlemiĢti. Ordu; merkez, sağ ve sol olarak üç kısma ayrıldı. 19 Nisan'da yapılan ilk


İstanbul‟un Fethi

saldırıda, tekerlekli kuleler kullanıldı ve bu saldırı ile Topkapı surlarından burçlara kadar yanaĢıldı. Osmanlı Ordusundaki er sayısı 150.000 ile 200.000 arasındaydı. Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bağlı çeĢitli kuvvetler de katılmıĢtı. Çok Ģiddetli çarpıĢmalar oluyor, Bizanslılar Ģehri koruyan surların zarar gören bölümlerini hemen tamir ediyorlardı. Venedik ve Cenevizliler de donanmalarıyla Bizans'a yardım ediyorlardı. Fatih Sultan Mehmet Osmanlı donanmasının kuĢatma sırasında yeterince kullanılamadığını ve bu yüzden kuĢatmanın uzadığını düĢünüyordu. Ġstanbul'un Haliç tarafındaki surlarının zayıf olduğu biliniyordu. Bizans bu bölgeye zinciri bu nedenle germiĢti. Yüksekten atılan taĢ gülleler Bizans donanmasından bazı gemileri batırmıĢtı fakat bir kısım donanmanın Haliç'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi. Fatih Sultan Mehmet, Ġstanbul'un fethedilmesini kolaylaĢtıracak önemli kararını verdi. Osmanlı donanmasına ait bazı gemiler karadan çekilerek Haliç'e indirilecekti. Tophane önündeki kıyıdan baĢlayıp KasımpaĢa'ya kadar ulaĢan bir güzergah üzerine kızaklar yerleĢtirildi. Gemilerin, kızakların üzerinden kaydırılabilmesi için, Galata Cenevizlilerinden zeytinyağı, sade yağ ve domuz yağı alınarak kızaklar yağlandı. 21-22 Nisan gecesi 67(yada 72) parça gemi düzeltilmiĢ yoldan Haliç'e indirildi. Haliç'teki Türk donanmasına ait toplar, surları dövmeye baĢladı. Ciddi çarpıĢmalar cereyan etti. KuĢatmanın uzun sürmesi ve kesin baĢarıya ulaĢılamaması askerler arasında endiĢe yarattı. Ancak, 29 Mayıs'ta genel saldırının yapılacağına dair kararını açıkladı. ÇarpıĢmalar sırasında Bizans'ı koruyan surlar üzerinde kapatılması mümkün olmayan gedikler açılmaya baĢlamıĢtı. Surlar içerisine küçük sızmalar oluyor, ancak geri püskürtülüyordu. Ġlk defa Ulubatlı Hasan ve arkadaĢlarının Ģehit olmak pahasına tutunmayı baĢardıkları Ġstanbul surları, artık direnemiyordu. 53 gün süren ve 19 Nisan, 6 Mayıs, 12 Mayıs ve 29 Mayıs'ta yapılan dört büyük saldırıdan sonra Doğu Roma Ġmparatorluğu'nun 1125

yıllık

baĢkenti

www.kimkimdir.gen.tr)

olan

Ġstanbul,

29

Mayıs

1453

salı

günü

fethedildi.

(kyn:


Sami Ayanoğlu,

(21 Nisan 1913, Ġstanbul - 7 Kasım 1971,

Ġstanbul) tiyatro, sinema oyuncusu, yönetmen, senarist, yapımcı. Küçük

yaĢta

anne ve babasını

yitiren

Sami

Ayanoğlu, "taĢmektep" ve DarüĢĢafaka'da okumasına karĢın, bir

dizi

Ģanssızlık

Darülbedayi'nin

sonucu

tiyatro

eğitimini

meslek

tamamlayamadı.

okuluna

giriĢ

sınavını

kazanarak, bugün ġehir Tiyatroları adını almıĢ kuruma girdi. Aynı kadroda birlikte yer aldıkları ve sonradan Türkiye'nin ilk kadın tiyatro sahibi olacak olan oyuncu ġayeste SavaĢman ile evlendi.

ġehir

yönetmenlik

Sami Ayanoğlu

Tiyatroları'nda

yaptı.

Kamera

birçok karĢısına

oyunda geçerek,

rol

aldı,

sinema

dünyasında da yerini alan Ayanoğlu, oyunculuğun dıĢında yapımcılık ve senaristlik te yaptı. ġarkıcı Bora Ayanoğlu'nun babasıdır.

Kanlı Feryat

KANLI FERYAT Oyuncular: Tekin Akmansoy, Sevim Akmansoy, Gönül Bayhan, Abdullah Ataç, Sabiha Ġzer, Orhan Erçin, Nurhan Nur Senaryo ve Yönetmen:

Konu: Öç, kin ve yakıcı duygularla dolu" tipik bir melodram. Söz konusu olan, kararsız, Atıf Yılmaz

anlatılamaz bir arzu karĢısında soylu duygular, kadının her Ģeye karıĢmasına karĢılık erkeğin

Operatör: Mike Rafaelyan

saflığı, yalanlardan ve yanlıĢ anlamalardan kurtulmanın tek ve kaçınılmaz yolu olarak kalan kan banyosu. Atıf Yılmaz'ın ustalığını, türün gereklerini tümüyle kabullenmesi ve Ortadoğulu

Kamera: Kriton Ġlyadis Yapım:

paylaĢılmamıĢ bir aĢk öyküsü, tutkunun yönlendirdiği bir cinayet, yazgının cilvesi, sözle

Örmen Film Hüseyin Örmen

hoĢ

bir

hava

taĢımasının

dıĢında,

farklı

toplumsal

ortamları

gözlemleme

çabası

beslemektedir. Filmin bir bölümü Suriye'de geçmektedir (çünkü filmin mutsuz kahramanı oraya kaçmıĢtır). Suriye 1918 yılına kadar Osmanlı devletinin bir eyaletidir ve aldatılan koca da bir Ģeyhtir. Atıf Yılmaz, Türkiye'nin güneydoğusunda, Mersin'de doğduğundan, bu yöreye iliĢkin duyumsadıklarından bilinçli olarak yararlanmak istemesi de doğaldır, çünkü, görüleceği gibi, bu yetenek, her zaman büyük öykü anlatma niteliklerinden biri olmuĢtur. Film, uzakta kaybolan bir deve kervanı görüntüsüyle sona erer. 

Atıf Yılmaz'ın ilk filmi olan Kanlı Feryat "Suriye'de bir çiftlikte geçen çocukluk aĢkı, suçsuz

yere katil olan bir adam, yasak aĢk gibi konuları kullanan bir film. Bu film için Atıf Yılmaz Ģunları söylemekte: Gönül'le ilgili bir anı. Dicle Nehri'nin kıyısında, Gönül'ün nehirde yıkanmasını çekeceğiz. (Herhalde film daha ticari olsun diye.) Gönül önce sütyen ve külotla nehre giriyor. Sonra onları çıkarıyor ve Dicle'nin bulanık suları içinde erotik bir Ģov baĢlıyor. Sanki kendi vücuduyla ve nehirle seviĢiyor. Gereğinden fazla film çektiğimizi fark edip Mike'ye durmasını söylüyorum. Mike büyülenmiĢ gibi beni duymuyor. Sonunda kamerayı ben durdurmak zorunda kalıyorum…... Gönül Bayhan (1932)

Kanlı Feryat‘ın bir bölümü Ġstanbul'da geçiyordu. Topkapı civarında, eski bir Ġstanbul sokağında Mike'yle birlikte mesleğimizin ilk çalıĢma gününe baĢlıyoruz. "Debri" marka bir kamerayla çalıĢıyoruz. Ben düĢündüğüm Ģeyleri oyunculara


Kanlı Feryat

anlatıyorum, çekilecek sahneyi hazırlıyorum. Mike'ye bakıyorum. Renk sapsarı, el ayak titriyor. Bizden de acemi yapımcımız baĢımızda, iĢe bir an önce baĢlamamızı bekliyor. Mike çaktırmadan çağırıyor beni, kameranın vizörünü iĢaret ediyor. "ġuradan bir baksana." O güne kadar kameranın vizöründen üç beĢ defa ya bakmıĢım ya bakmamıĢım. Eğilip eğilip bakıyorum. DüĢündüğüm resmi göreceğimi beklerken, beyaz bir daire, birtakım makine parçaları, vidalar, diĢliler filan görüyorum. Mike'ye, "Bu ne?" diyorum. Mike, "Bilmem" diyor. Mike yokuĢun baĢına çıkıyor, aĢağı koĢuyor biz film çekimine devam ediyoruz bir yandan. tele fon

bul up

ünlü

görüntü

yönetmeni

Y ovaki m

Bir ara bir

Filmeri di s'i

ara-

mıĢ, durumu anlatmıĢ. Yovakim, "Kameraya film taktın mı?" diye sormuĢ. Mike, "Heyecandan film takmayı unutmuĢum" diyor. TelaĢla film takmaya koyuluyor. O cins kameralarda film takılmayınca kameranın içinin göründüğünü nereden bilelim? (Atıf Yılmaz, Bir Sinemacının Anıları)

Kenar Mahalle

KENAR MAHALLE Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Oyuncular: Güner Çelme, Doğan Ünsal, Sabite Tur Gülerman, Lebibe Çakın, Hicri AkbaĢlı,

Eser: Lebibe Çakın

Zeyyal TağdaĢ Lebibe Çakın, Güner Çelme, Doğan Ünsal, Hicri AkbaĢlı

Foto Direktörü: Aram Hugosyan Yapım:

Konu: Kötü yola düĢürülmüĢ fakir bir kızı kirli yaĢamından kurtararak evlenen bir romancının öyküsü.

Reks Film Vasil Anastas

Kendini Kurtaran Şehir “Şanlı Maraş”

KENDĠNĠ KURTARAN ġEHĠR ―ġanlı MaraĢ‖ Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç Senaryo: Behçet Kemal Çağlar, Sinan Korle, Sara Korle

Morelli , Adalet Pee Konu: MaraĢ‘ın kurtuluĢunu konu alan kahramanlık öyküsü. ► Rusya'nın savaĢtan çekilmesi, Ġngiltere'ye Orta Doğu'da daha rahat hareket etme imkânı

Kameraman: Enver Burçkin

sağladı. Bu sebeple, gizli anlaĢmalarda Fransa'ya vaat ettiği Musul, MaraĢ, Antep, Urfa ve Adana'yı kendisi iĢgal etti. Amacı, Fransızlara vaat ettiği Musul bölgesini tekrar elde etmekti.

Müzik: Sadi yaver Yapım:

Oyuncular: Sadri AlıĢık , Mine CoĢkun , Vedat Karaokçu , Zeki Alpan , Rıza Tüzün , Pola

Musul, Orta Doğu'da kuzeyden güneye, doğudan batıya giden yolların kavĢak noktasındaydı, üstelik zengin petrol yataklarına da sahipti. Ġngiltere buradan kuzeye doğru


rahatlıkla Batum ve Bakü'deki kuvvetleriyle de temas sağlayabilirdi. Ayrıca, Musul'u almakla, Bakü-Musul-Afganistan-Hindistan hattını kontrol edecek ve böylece, Orta Asya'ya da etki edecekti. Daha da önemlisi, Doğu Türkleri ile Anadolu Türkleri arasında bir set çekerek, olabilecek herhangi bir teması önleyecekti. ĠĢte bu amaçlarla, esasta rağmen Mondros


Kendini Kurtaran Şehir “Şanlı Maraş”

Mütarekesi'nin 7'nci maddesini sebep göstererek MaraĢ ve diğer güney vilayetlerimizi iĢgal etti. Ġngilizler, MaraĢ'a geldikten sonra burada barınmanın güç olduğunu anladılar. Bunun üzerine Ġngiltere, Fransa'yla pazarlığa oturdu. Musul'a karĢı MaraĢ, Antep ve Urfa'yı Fransızlara teklif etti, Fransa da bunu kabul etti. Böylece, 22 ġubat 1919'dan 1 Kasım 1919'a kadar sekiz ay süren Ġngiliz iĢgal dönemi sona erdi. Ġngilizlerin çekilip, yerine daha çok Ermenilerden oluĢan Fransız kuvvetlerinin gelmesi, iĢgalin geçici değil, kalıcı olarak yapıldığını ortaya koyuyordu. MaraĢ hadiselerinde yerli Ermeniler Fransa'nın yanında yer aldı, gençleri Fransız ordusuna gönüllü asker yazıldı. Böylece, Ermeniler Fransızların piyonu hâline geldi.

Fransa, tehcir

esnasında MaraĢ ve Zeytun'dan götürdüğü 3 bin Ermeni'yi Fransa'da yetiĢtirip MaraĢ'a iĢgal kuvveti olarak geri getirdi. Olayların baĢlamasında bu Ermeni lejyon gücünün büyük rolü oldu. Ermeniler,

Türk Bayrağının asılmasını önlemek için Fransızları tahrike baĢladılar ve MaraĢ

Kalesi'ndeki Türk Bayrağını indirterek, yerine Fransız Bayrağını astırdı. Bu olay, millî ruhun galeyana gelmesine sebebiyet verdi. Bu ruhu teĢkil eden esas itici güç, Türk milletinin inancından gelmektedir. Kadiri ġeyhi Ali Sezai Efendi, cami avlusunda, "Kalesinde Fransız Bayrağı dalgalanan beldede cuma namazı kılınması caiz değildir." diyerek mücadelenin fitilini ateĢledi. Müteakiben, Rıdvan Hoca'nın, Ulu Cami'nin minberinden kaleyi göstererek "hâkimiyet olmayan yerde cuma namazı kılınmaz" temasını iĢleyen vaazı neticesinde MaraĢlı, kaleye hücum ederek Fransız Bayrağını indirdi ve tekrar Ģanlı Türk Bayrağını göndere çekti.

Yirmi iki gün süren

çarpıĢmaların sonucunda Ģehir kurtarıldı. 12 ġubat 1920 tarihinde, MaraĢ'ta, Fransızlara karĢı büyük bir zafer kazanıldı. (www.marasforum.com)

Kore Gazileri

KORE GAZĠLERĠ Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktörü : Cezmi Ar Yapım:


Oyuncular: Zeki Alpan, Muhterem Nur, Gülderen Ece, Fikri Rutkay, Cemil Demirel Konu: Kore savaĢından yaralaı olarak gelen gazilerin hastanede birbirlerine anlattıkları kahramanlık öyküleri. Not: Filme, Rum patriği Athenagoras‘ın hastanede yararlıları ziyaretine ait belgesel sahneler eklendi. (Agah Özgüç)



25 Haziran 1950 tarihinde, Güney Kore‘ye saldırması ile baĢlayan savaĢ. Ġkinci Dünya

SavaĢı sonunda Japonya tamamen teslim olunca, Kore Yarımadasının aĢağı yukarı tam ortasından geçen 38‘inci paralelin ABD, kuzeyini de Rusya iĢgal etti. Ruslar, komünist bir idare kurup çekilince, orada Kuzey Kore, güneyde de Güney Kore olmak üzere iki devlet ortaya çıktı. Rusya‘nın gayreti ile, bu iki devletin birleĢmesi önlendi ve 1948‘de yapılan seçimlere Kuzey Kore katılmadı. Seçimlerin sonunda Güney Kore‘de normal bir hükümet kurulunca burada bulunan elli bin civarındaki Amerikan askeri yurtlarına döndü


Kore Gazileri”

Daha önce baĢlayan sınır çatıĢmaları sonunda, 25 Haziran 1950‘de Kuzey Kore ordusu, 38‘inci paraleli geçerek Güney Kore topraklarını istilâya baĢladı. Bunun üzerine BirleĢmiĢ Milletler TeĢkilâtı toplanarak, üye devletlerin katılmaları ile meydana gelecek bir ordunun, derhal Güney Kore‘nin yardımına gönderilmesine karar verdiler. ABD baĢta olmak üzere on beĢ devlet asker, beĢ devlet de para ve sağlık malzemesi yardımında bulundular. Kore‘ye ABD, Ġngiltere, Türkiye, Yeni Zelanda, Belçika, Filipinler, Kanada, Yunanistan, Lüksemburg, HabeĢistan, Avustralya, Fransa, Güney Afrika Birliği, Hollanda ile Kolombiya asker gönderdi. Kuzey Kore‘ye Çinliler yardım edince savaĢ büyüdü. Üç seneden fazla süren savaĢ, çok sayıda insanın hayatına mâl oldu ve dünya ekonomisine menfi yönden tesirli oldu. Temmuz 1953‘te 38‘inci paralel civarında mütareke imzalanarak savaĢa son verildi. Bu barıĢ antlaĢmasına göre, 38‘inci paralel sınır oluyor, arada 4 km‘lik silahtan arınmıĢ bir tampon bölge bırakılıyordu. Bu savaĢta BirleĢmiĢ Milletler ordusu, ölü, kayıp, yaralı esir olarak 450.000 kiĢi kaybetti. Komünistlerin kaybı ise 1.500.000‘in üzerindeydi. Türkiye, Kore SavaĢına 17 Ekim 1950 tarihinde General Tahsin Yazıcı komutasında 5090 kiĢilik bir tugay gönderdi. Katıldığı savaĢlarda muhtelif vazifeler alan Türk tugayı, büyük baĢarılar kazanarak, dünyanın takdirini topladı. Türk tugayı, Kore‘de 900‘den fazla Ģehit vermiĢ, 2000 kiĢi de yaralanmıĢtı. ġehitlerin defnedildiği önemli bir Ģehitlik Güney Kore‘de bulunmaktadır. DeğiĢtirme birliği hâlinde Kore‘ye gönderilen subay, astsubay ve erlerimizin genel toplamı, 50.000 kiĢi civarındadır. Kore yarımadası 1945 Ağustos'unda, Rusya'nın Japonya'ya savaĢ ilan etmesiyle kuzeyde Rus istilasına uğramıĢ ve 38'inci paralelden itibaren Rusya ile ABD tarafından geçici olarak ikiye bölünerek Kuzey Kore yaratılmıĢtır. Ruslar kuzeyde komünist bir idare kurup çekilmiĢler ve 1948'de Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti adını alan devlet ortaya çıkmıĢtır. Böylece, ilerde iki ülkenin birleĢtirilmesi kararı da askıda kalmıĢtır. Ġki ülke arasında 38. paralel boyunca çeĢitli sınır çatıĢmaları baĢlamıĢ ve 25 Haziran 1950 tarihinde Kuzey Kore, Güney Kore'ye saldırıya geçmiĢtir. Bu durumda, BirleĢmiĢ Milletler bir karar alarak çok büyük kısmı ABD Kuvvetlerinden oluĢan bir B.M. Kuvvetini Güney Kore'nin yardımına göndermiĢ, bu kuvvetler kuzeye doğru ilerleyerek Mançurya'daki Çin sınırına yaklaĢmıĢlardı. Çinliler de gönüllü kendi kuvvetleriyle Kuzey Kore'ye yardıma giriĢmiĢler, böylece savaĢ geniĢlemiĢ ve uzamıĢtır. B.M. BaĢkumandanı olan General Mac Arthur savaĢın durması için bir ara Mançurya'ya atom bombası atılmasını önermiĢ ve bu yüzden görevinden alınmıĢtır. Daha sonra Temmuz 1953'de iki taraf arasında 38. paralel civarında mütareke imzalanmıĢtır. Kore savaĢı çok sayıda insan hayatına mal olmuĢ, dünya ekonomisine birçok maddenin fiyatını yükselterek önemli etkiler yapmıĢtır. Türkiye'de 17 Ekim 1950 tarihinde Kore'ye General Tahsin Yazıcı komutasında 5090 kiĢilik bir Tugay çıkarmıĢtır. ÇeĢitli görevler alan Türk Tugayı Kore'de büyük baĢarı göstererek, dünyanın takdirini kazanmıĢtır Türk Tugayı Kore'de 900'den fazla Ģehit vermiĢ, 200 kiĢi de yara almıĢtır. Zamanla Türk Tugayının mevcudu indirilmiĢtir. Kore'de önemli bir Türk Ģehitliği vardır ve Ankara'da da 1973'de Ģehitlerin hatırasına bir anıt yapılmıĢtır.


Kore Gazileri”

Kore savaĢından tarafların kayıplarının durumu ise Ģöyledir: Güney Kore ordusu 141 bin ölü ve 43 bin kayıp, BirleĢmiĢ Milletler kuvvetleri 36 bin ölü vermiĢ, karĢı taraftan Kuzey Kore ordusu 295 bin ölü, komünist Çin ordusu da 184 bin ölü vermiĢtir. (Kore'de sivil halktan da her iki kesimde 3 milyon kiĢi kadar ölmüĢtür.) Ġkinci Dünya SavaĢından sonra Kore'nin bağımsız bir devlet olarak kurulmasını kabul eden Müttefik Devletler, Japonları Kore'den çıkarmak için 8 Eylül 1945'de Kore'ye asker çıkardılar. Fakat iĢe müdahale eden Sovyet Rusya 38. Enlem dairesini tabii sınır olarak kabul edince Kuzey ve Güney Kore Devletleri teĢekkül etti. 25 Haziran 1950'de Kuzey Koreliler, Güney Kore'ye hücum ederek iĢgale baĢladılar. BirleĢmiĢ Milletler, Güvenlik Konseyi, Kızıl Kore'nin bu saldırısını güvenliğin bozulması olarak vasıflandırdı. Ve üye devletleri saldırıyı püskürtmek üzere yardıma çağırdı. Elli üç millet prensip itibariyle Kore'ye yardımı kabul etti. Fakat yalnız on altı üye devletin kuvvetleri Kore Cumhuriyeti ordularıyla birlikte, BirleĢmiĢ Milletlerin komutası altında saldıranlar ile çarpıĢmak üzere asker gönderdiler. Aradan birkaç ay geçmeden Çin askeri birliklerinin BirleĢmiĢ Milletler kuvvetlerine karĢı savaĢa girdiği görüldü. 1950'de baĢlayan Kore savaĢı 1953'e kadar devam etti. 1953 yılında yapılan mütareke ile Kore'de silahlı çarpıĢma sona erdi. (kyn: www.turkcebilgi.com)


Kore‟de Türk Kahramanları

KORE'DE TÜRK KAHRAMANLARI Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım:

Oyuncular: Muhterem Nur, Gülderen Ece, Fikri Rutkay, Cemil Demirel Konu: Gönüllü bir subayın kahramanlık öyküsü


Kore‟de Türk Süngüsü

KORE’DE TÜRK SÜNGÜSÜ Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Operatör: Orhan Atadeniz Yapım:

Oyuncular: Cemil Demirel, AyĢe Güzel, Osman Vural, Hulki Jönt, Ġhsan ve Fikret Konu: Türk birliğinin Kore‘deki kahramanlıklarını dinlerken geçmiĢi anımsayan, Çanakkale savaĢına katılmıĢ bir eski askerin öyküsü.

Milli Film ġirketi Sabahattin Tulgar

Kore‟den Geliyorum

KORE’DEN GELĠYORUM Yönetmen: Nurullah Tilgen Yapımcı: Mehmet Özdemir

Oyuncular: Selahattin Yazgan, Mübeccel Anıl, Mehmet Nelgit, Konu: Kore‘de görev yapan üç gazetecinin öyküsü.


Lale Devri

LALE DEVRĠ ―53‖ Senaryo ve Yönetmen: Vedat Ar Senaryo

Oyuncular: Cüneyt Gökçer, Orhan Arıburnu, Nedret Güvenç, Ayla Karaca, Münir Özkul, Cahit Irgat, Rafet Gülerman, Ümmü Gülsün, Nevin Aypar, Kemal Ergüvenç, Cemil Demirel, Ġbrahim Delideniz, Münir Nurettin Selçuk, ġükran Söğüt

Ġhsan Koza (Ġpekçi)

Konu: Adı belirtilmeden Nezihe Muhiddin'in eserinden, eser adı da değiĢirilerek sinemaya uyar1anır. III. Ahmet devrinde saray halkının laleye ve sanata düĢkünlüklerinin öyküsü olarak

Foto Direktörü: Özen Sermet

belirtilir konu. Saray halkının Laleye ve sanata düĢkünlüğü değiĢik ortamlarda ve anlayıĢtaki kiĢiler arasında ki olaylarla anlatılır. KuyumcubaĢının bir Hintliden 10 bin altına satın aldığı

Müzik:

ömür uzatan lale aracılığı ile sadrazam Damat Ġbrahim PaĢayı gözden düĢürüp yerine Nedim Otyam

Yapım:

geçrneyi tasarlarken Lalenin çalınması ile

bir takım. Sergerdelerle birleĢip düĢüncesini

gerçekleĢtirmeye çalıĢırken; hattat Levni, kuyumcubaĢının kızı ile bir aĢk yaĢamaktadır, bu Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

arada Ģair Nedim çektiği acılar yanında Süleyman Dedenin yetiĢtirdiği nadide bir Laleye layık olmaya çalıĢmaktadır.

Mehmetçik Kore‟de

MEHMETÇĠK KORE'DE Senaryo ve Yönetmen: Kenan Erginsoy

 1950 yazında Kuzey Kore aniden Güney Kore‘ye saldırdığında dünya ayağa kalkmıĢtı. Çünkü bu, Asya‘nın uzak bir köĢesinden ikiye bölünmüĢ küçük bir milletin kavgaya tutuĢmasının çok ötesinde manalar taĢıyordu. Olay, ―Doğu‖nun ―Batı‖ya, meydan okuyuĢuydu. Kore‘de baĢlayan bu alev, III. dünya savaĢının habercisi olabilirdi. ĠĢte Kore

Operatör: Orhan Atadeniz

SavaĢı, ―BirleĢmiĢ Milletler SavaĢı‖ haline bu sebeple geldi. BaĢta Amerika olmak üzere 16 Batılı milletin askeri Kore‘de, Güney Kore Ordusunun yanında yer aldı. Türkiye de BirleĢmiĢ

Yapım: Milli Film ġirketi Sabahattin Tulgar

Milletler örgütünün kararına uyarak 5 bin kiĢilik hatırı sayılır bir kara kuvvetiyle buna katıldı. ―53‖ Osmanlı tarihinde 1718-1730 yılları arasında geçen süreye denir. Lale devrini padiĢah Sultan III.

Ahmet ve özellikle onun Sadrazamı NevĢehirli Damat Ġbrahim PaĢa açmıĢtır. Bu devir, memlekete Batı'dan bazı yeniliklerin girmesi ve saray çevresindeki zenginlerin yaĢadığı eğlence hayatıyla belirir. Lale merakı yayılmıĢtı ve yabancı memleketlerden lale soğanı getirilirdi. "Mahbup" adı verilen bir lalenin soğanı 500 altına satılırdı. Lale devrinden önce devlet ve halk Venedik, Avusturya ve Ġranlılarla yapılan savaĢlardan yorgun düĢmüĢtü. BarıĢcı bir devlet adamı olan Ġbrahim PaĢa sadrazam olunca, Avusturya ve Venedik'le toprak kaybı pahasına da olsa Pasarofça AntlaĢması (1718) yapılıp savaĢsona erdirildi. Doğu sınırlarında da güvenlik sağlanmaya çalıĢıldı.Bundan sonra devlet yönetiminde ıslahat ve yenileĢmeye gidildi. Lale devrinde ordu yeniden düzenlendi, Ġstanbul'da itfaiye teĢkilatı kuruldu. Ġstanbul yeniden imara baĢlandı. Yeni köĢkler,saraylar yapıldı. Türklere ait ilk basımevi açıldı. Yalova'da bir kağıt fabrikası kuruldu. Dokumacılıkü çinicilik yapımevleri çoğaldı. Sanat ve bilim korundu. PadiĢahın, sadrazamın eğlence ve israfları, yakınlarını iyi mevkilere getirmeleri ve yeni vergilerin konması halkı sıkıntıya soktu ve Ģikayetlere sebep oldu. Ġlmiye sınıfından Zülali Hasan ile Ġspirizade Ahmet Efendiler Patrona Halil'i bir isyan için teĢvik ettiler. Tarihimizde Patrona Halil isyanı diye anılan isyan patladı. Ġsyancıların ısrarıyle Ġbrahim PaĢa öldürüldü, sonra Sultan III. Ahmet tahttan indirildi. Böylece Lale devri kapandı. (kyn: www.osmanli700.gen.tr/olaylar/olayl1.html)

¹⁰¹Orhan Ünser, ―Kelimlerden Görüntüye‖ syf, 103


Mehmetçik Kore‟de

Ve her yıl değiĢmek suretiyle on tugay gönderildi. 1950‘den

Kore ġehitleri Abidesi

1953‘e kadar bunlardan ilk üç tugay savaĢtı. Ve tarihle birlikte diğer dost ve düĢman milletler de tanıktır ki, Türk askeri bu dövüĢten yüzünün akı ile çıktı. Binlerce kilometre ötede dilini, dinini, adetlerini bilmediği çok uzak bir ülkede ―Mehmet‖ KurtuluĢ SavaĢı‘ndan 28 yıl sonra girdiği ilk kavgada o cevheri koruduğunu yine kanıtladı. (Ġbrahim Artuç, ―Kore SavaĢlarında Mehmetçik‖, KastaĢ Yayınevi, 1990)

Mezarımı Taştan Oyun

MEZARIMI TAġTAN OYUN Yönetmen: Hüseyin Peyda Atıf Yılmaz

Orhan Erçin, Abdullah Ataç, Tekin Akmansoy, Üftade Kimi, Meral Küçükkörmükçü, Hadiye

Senaryo:

Bulaner

Hüseyin Peyda

Konu: Ġçkiye düĢkün Diyarbakırlı Abdo Ağa‘nın aĢk ve macera üzerine kurulmuĢ bir filmi.

Operatör: Mike Rafaelyan Yapım:

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Sabiha Ġzer, Nurhan Nur, Gönül Bayhan, Sevim Akmansoy,

Kıskançlık uğruna Abdo Ağa öldürülür.

Örmen Film Hüseyin Örmen

Ne Sihirdir Ne Keramet

NE SĠHĠRDĠR NE KERAMAT Senaryo ve Yönetmen: Esat Özgül

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Luıza Nor, Ayla Kaya, Rasih Ertuğ, Leyla Hüsnü, Müzeyyen Senar, Suzan Güven,

Senaryo: Melih BaĢar

Perihan Altındağ, Abdullah Yüce, ġemsi Yastıman, Yusuf Hüsnü

Kamera: Yoakim Filmerides Yapım:


Konu: ÇalıĢtığı kumpanyadan kovulup iĢsiz kalan bir komedyenle evlenemediği sevgilisinin güldürüsü

Hüseyin Peyda (1920-1990) Yönetmen 20, Senaryo 18, yapım 12, oyuncu 2o8 film


O Adam Kim

O ADAM KĠM Senaryo ve Yönetmen: Ekmel Hürol

Operatör: Yapım:

Oyuncular: Ayfer Feray, Ekmdel Hürol, Hayri Esen, Haldun Marlalı, Renan Fosforoğlu, Vedat Karaokçu, Mualla Fosforoğlu

Ġbrahim Can

Konu: Profesör kocasını Ģoförüyle aldatan eski bir bar artistinin öyküsü

Can Film Ġbrahim Can

Seni Unutamadım

SENĠ UNUTAMADIM Yönetmen Çetin Karamanbey Oyuncular: Handan Adalı, Muzaffer Tema, Nevin Aypar, Atıf Avcı, Muazzez Arçay, Ayten

Operatör: Yapım:

Kayalı, Türkân Can Turgut Ören

Konu: Sevdiği bir erkek uğruan intihar eden evli ve zengin bir kadının dramatik öyküsü.

Adalı Film Handan Adalı

Sürgün

SÜRGÜN Oyuncular:

Senaryo ve Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu

Orhon M. Arıburnu (Yaver Hilmi Bey), Nedret Güvenç (Suzudil Kalfa), Ayla

Karaca (Seher/Sitti Nevbar), Ġhsan Evrim (Ġrfan), Ercümen Behsat Lav (ġehzade Keramettin), Renan Fosforoğlu (Tiyatrocu Kâni), Muharrem Gürses (Hoca), Hikmet Serçe, NeĢet Berküren, Adil Güldürücü (Boğas Ağa), Muazzez Arçay, Mualla Sürer (Kâni‘nin yardımcısı), Feridun Çölgeçen (Müveddet), Necmi Oy, Macit Doğudan,

Senaryo:

Refik Halit Karay

Konu: DıĢ sahnelerinin bir kısmı Beyrut, ġam ve Halep'te çekilen film, bir padiĢah yaverinin Ġstiklal SavaĢı'ndan sonra yurtdıĢı sürgüne yollanmasını anlatmaktadır. Yaverin parlak


yaĢantısı bir anda değiĢir ve yıllar geçtikçe daha da kötüye gider. Son darbe, kızının bir

Ertem Göreç

Operatör:

kumpanyada dansöz olarak çalıĢtığını öğrenmesi olur. ► Romanın/Filmin Özeti:

Aram Hugosyan

Romanda sürgüne gönderilen bir yüzbaĢıdan bahsedilmektedir. Hilmi efendi görev sırasında bir üst komutanı ile haklı olduğu bir konuda tartıĢma yaĢayınca Beyrut‘a sürgüne


gönderiliyor. Daha gitmeden sürgünün ne kadar kötü ve çekilmez olduğu hissine kapılıyor. Hayatında ilk defa gittiği Beyrut Ģehrinde baĢına nelerin geleceğinden, kimlerle tanıĢacağından habersiz bir ruh hali ile gidiyor Beyrut‘a. Ġstanbul‘da bir karısı ve birde Seher adında bir kızı vardır.bir taraftan da onlardan ayrılmanın üzüntüsünü yaĢamaktadır.


Sürgün

Beyrut‘a geldiği ilk günlerde çok yalnızlık çeker. Cebinde ki para çok kısıtlıdır, bir iĢ bulana kadar o para ile geçinmek zorunda olduğu için yemeğinden bile tasarruf yapmak durumundadır. Daha sonraları Türklerin yaĢadığı mahallelerde bulunan kahvelere gidip dertleĢebileceği memleketten konuĢabileceği birilerini aramaya baĢladı. Hilmi efendi gerçekten çok efendi bir insandır hiç kimse ile bir sorun yaĢamazdı. Bir gün tesadüf eseri Beyrut mahallelerinde gezerken eski bir arkadaĢına rastladı. ArkadaĢı gazoz satıyordu. Onu hemen tanımıĢtı. Hemen muhabbet etmeye baĢladılar. Hilmi efendi buna çok sevinmiĢti. ArkadaĢının adı Çopur Apti idi. Bundan sonra arkadaĢları ile beraber kalacaktı. Çopur Apti‘nin iki arkadaĢı daha vardır. Bunlardan birisi çok etkileyici gazeller yazabiliyordu. Hilmi Efendide bundan sonra Çopur Apti gibi gazoz satmaya baĢlar. Ama her Ģey Hilmi Efendinin hesapladığı gibi gitmez. Tam iĢler yoluna koyuldu derken, bir sabah Hilmi Efendi gazoz almaya dükkanın önüne geldiğinde dükkanın kepenklerinin kapalı olduğunu fark eder. Adam gece toparlanıp kaçmıĢtır. Nedenini anlamaz. Neyse ki çalıĢırken biraz para biriktirmiĢtir. O para ile birkaç hafta daha karnını doyurabilir fakat daha sonra ne yapacağını bilmez. ArkadaĢları ile kavga yapmaya baĢlar. ArkadaĢları siyasetle çok ilgilenirler. Ve sürekli bu konuda tartıĢmalar yaparlar, bu da Hilmi Efendinin hiç hoĢuna gitmezdi. Bu sırada arkadaĢlarından biri vefat eder. Buna çok üzülürler. Hilmi Efendi daha fazla tahammül edemeyip onların yanından ayrılır. Neyse ki Hilmi Efendi Ġstanbul‘da görev yaparken birlikte çalıĢtığı bürokratlarla karĢılaĢır. Bu olay onun için çok büyük moral olur. Bu sırada Ġstanbul‗da ki ailesi ile sürekli mektuplaĢmaktadır. Son zamanlarda annesi kızı Seher‘e sahip olamadığını geceleri eve gelmediğini yazınca Hilmi Efendinin kafası bir hayli bozuluyor. Ve Hilmi Efendi acaba bir yolunu bulup Ġstanbul‘a gidebilir miyim diye düĢünmeye baĢlar. Fakat bu isteğinin ne kadar imkansız olduğunun da farkındadır. TanıĢtığı arkadaĢlardan birisi onu evine yemek yemeye davet eder. Bu Hilmi Efendiyi çok mutlu etmiĢtir. Hem eski günlerden konuĢup anılarını yaĢatabileceklerdi hem de son günlerde yaĢadığı sıkıntılı günleri biran olsun unutabilecekti. Yemeğe gitti çok güzel bir gün geçirmiĢti. ArkadaĢı Hilmi Efendiyi tanıdığı için onun kimsenin hakkına tecavüz etmeyeceğini ve hiç kimseye

karĢı

kendi

çıkarları

doğrultusunda

olsa

bile

ahlaksız

davranıĢlarda

bulunmayacağını biliyordu. Bu nedenle onu uyarma ihtiyacı hissetti. Çünkü Beyrut gibi bir yerde bu Ģekilde yaĢayabilme Ģansı çok azdı. Hilmi Efendi biraz daha dikkatli olmaya çalıĢacağına dair kendi kendine bir karar aldı. Hilmi Efendinin Ġrfan adında çok eskiden tanıdığı bir arkadaĢı vardı.karĢılaĢtıklarında Hilmi Efendi o kadar çok sevinmiĢti ki bir an bütün dertlerinin çözüm bulacağını tekrardan eski günlere dönebileceğini düĢünmüĢtü. Ġrfan Halep‘e gitti. Orada iĢlerini yoluna koyup güzel bir iĢ ayarlar ayarlamaz Hilmi Efendiyi yanına çağıracaktı. Hilmi Efendi bu sırada bitin cesaretini toplayıp daha önce hiç yapmadığı bir Ģeyi yapmak için bürokrat olan bir arkadaĢının yanına yardım istemek için gider. ArkadaĢı buna çok ĢaĢırır. Ona elinden gelebilecek her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu ifade eder. Hilmi Efendi halen Ġstanbul‘da bulunan eĢi ve güzeller güzeli kızından haber alamadığını bunun kendisini çok yıprattığını söyledi. ArkadaĢı hemen harekete geçip Ġstanbul‘daki yetkililere gerekli emri verdi ve Hilmi Efendiye dönerek hiç merak etmemesini çok kısa süre içerisinde ailesinden hayırlı haberlerin geleceğini söyledi. Hilmi Efendi rahatlamıĢtı. Bu sırada Ġrfan Halep Ģehrini tanıyor iĢ imkanlarına bakıyor sokaklarda geziniyordu. Hemen güzel bir ortam yaratıp Hilmi Efendiyi yanına çağırmak istiyordu. Sık sık Hilmi Efendiyi Halep‘teki vaziyetten haberdar etmek için mektup yazıyordu. Hilmi Efendi her mektupta yeni bir umut olduğundan açarken çok heyecanlanıyordu. Ġrfan Halep‘te bir


Sürgün

bahçeye gidip gelmeye baĢlamıĢtı. Bahçe çok havadar etrafı sarmaĢıklarla dolu insanı gençleĢtiren bir Ģekilde dizayn edilmiĢ olan bir bahçeydi. Bir bahçenin sahneyi çok güzel gören bir yerine oturmuĢ hem içkisini içiyor hem de kara kara düĢünüyordu. Hala uygun bir iĢ bulamamıĢtı. O sırada sahnede beyaz tenli yarı çıplak bir giysi giymiĢ vücudunun mahrem yerlerini büyük bir cesaretle sergileyen Türk‘e benzeyen çok güzel bir kız gördü. Çok etkilenmiĢti. Garsonu çağırdı kızın hakkında bilgi almak istedi. Garson Kızın Türk olduğunu adının Nevber olduğunu söyledi. Sahnedeki kız da Ġrfan‘ın bu denli etkilendiğini anlayınca ona bir bira göndertti ve sahneden Ġrfan‘a bütün etkileyiciliğini kullanarak göz kırpar. Ġrfan kıza aĢık olur. Onunla görüĢmek tanıĢmak ister. Bu arada Hilmi Efendinin bürokrat arkadaĢının Halep‘e gitmesi gerekmektedir. Hilmi Efendiye gelmek isteyip istemediğini sorar. Hilmi Efendide zaten gitmek istediğini beraber yolculuk yapacak olmalarının kendisini çok mutlu edeceğini ifade eder. Hilmi Efendi Ġrfan‘dan uzun süredir haber alamamaktadır. Ġrfan Nevber Hanımla tanıĢır. Nevber aslında psikolojik sorunları olan bir kızdır. Ġrfanla bir barıĢıp bir kavga

ederler.

Hilmi

Efendinin

Halep‘e

geldiği

Ġrfan

Halep

sınırlarını

terk

etmiĢ

bulunmaktadır. Bunun en önemli nedeni. Ġrfan‘ın Nevber adındaki kızın aslında gerçek isminin Seher olduğunu ve Hilmi Efendinin kızı olduğunu öğrenmesidir. Aslında daha da önemli olan sorun Ġrfanın bu kıza deliler gibi aĢık olmasıdır. Bürokrat arkadaĢı ve Hilmi Efendi Halep‘e geldiklerinde çok büyük bir ilgi ile karĢılaĢırlar. Hemen onlar için içki masaları ve bin

HümaĢah Hiçan (1925-1997) senaryo 3, oyuncu 22

bir çeĢit yemekli masalar kurulmuĢtur. Ve bununla da kalmayıp Ġrfan‘ın daha önce sürekli gidip geldiği bahçeden aralarında Nevber‘in de bulunduğu güzel kızlardan seçilmiĢ bir grubu onlar için davet etmiĢlerdi. Fakat Hilmi Efendinin bu hazırlananların hiçbirinde gözü yoktu. O Ġrfan‘ın hala Halep‘te olduğunu sanıyor ve bir an önce onunla görüĢmek istiyordu. Hava kararınca arkadaĢları Hilmi Efendinin hala mutsuz olduğunu görünce onu bahçeye götürmeye ikna ederler. Herkes ona Nevber‘den bahsediyordu. Oda kızın nasıl bir Ģey olduğunu çok merak ediyordu. Bahçeye gittiler. Sahneyi en güzel Ģekilde görebilecekleri bir yere oturdular. Herkes merakla Nevber‘i bekliyordu. Nevber sahneye çıktı ve seyircilerin bulunduğu alandan bir karmaĢa sesi ve bir uğultu yükseldi. Hilmi Efendi kızı olduğunu anlayınca olduğu yere yığılıp kalmıĢtı.

Şafak Sökecek

ġAFAK SÖKECEK

Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Tomaç (Orhan Rahmi Gökçe’nin bir romanından uyarlama) Operatör: Aram Hugosyan Coni KurteĢoğlu

Oyuncular: HümaĢah Hiçan , Reha Yurdakul, Saltuk Kaplangı, Leyla Altın, Sırrı Gültekin, Mahmure Handan, Nimet Tanrıöver, Nevin Berhan, Ġhsan AĢkın, Kadir Savun, Adnan Uygur

Konu: Köy muhtarının göz koyduğu öğretmen ile fakir Ömer‘in platonik aĢkı. Osmanlı‘nın son

Müzik: Ġsmail ġençalar Yapım:

Okuyanlar: Suzan Güven, Aziz ġenses, Arif Sami Toker,.

AteĢ Film Rıza Erman

günlerinde bir Anadolu kasabasına idealist bir öğretmen gönderilmiĢtir. Batılı tarzda bir öğretmen olan Nesrin Hanım kasabalının gözüne batar. PadiĢah yanlısı kasaba yönetimi, eğitimde dini kuralları esas alır; Genç öğretmenin çocukların beyinlerine fena fikirler sokacağından dolayı hemen kasabayı terk etmesi istenir, Nesrin öğretmen tek baĢına kalsa da mücadelesine devam eder.


Tanrı Şahidimdir

TANRI ġAHĠDĠMDĠR Yönetmen: Mehmet Muhtar

Oyuncular : Gülistan Güzey, Sadri AlıĢık, Mine CoĢkun, Münir Ceyhan, Feridun Çölgeçen, Kemal Emin Bara

Senaryo:

Operatör:

Yapım:

Tahir Olgaç Yüz Karası‖ adlı kendi romanından

Fikret Hakan ArĢivi Konu:

Fakir

sevmesine

bir

genç

kızı

karĢılık

ondan

yüz

Mehmet Muhtar, Kemal Baysal And Film Turgut Demirağ

VATAN ĠÇĠN Senaryo ve Yönetmen:

Yönetmen Yardımcısı: Nejat Duru

Aydın Arakon Operatör : Ġlhan Arakon Müzik: Nedim Otyam Yapım:

Oyuncular: Yıldız Kenter, Cahit

Cahit Irgat / Yıldız Kenter

Irgat, Vedat Örfi Bengü, Rauf Ulukat,

Mümtaz

Ener,

Mücap

Ofluoğlu, Konu: DüĢman kuvvetlerinin emrinde çalıĢan bir nazırın kızı ile topçu binbaĢısı Sami‘nin


vatanperverlik öyküsü.

Vatan ve Namık Kemal

VATAN VE NAMIK KEMAL ―54‖ Yönetmen: Talat Artemel, Cahide Sonku, Sami Ayanoğlu Senaryo: Talât Artemel, Cahide Sonku, Münir Hayri Egeli Operatör: Kriton Ġlyadiz

Oyuncular: Cahide Sonku, Cüneyt Gökçer, Sami Ayanoğlu, Talat Artamel, Müfit Kiper, ġükriye Atav, Pola Morelli, Ġbrahim Delideniz, Muazzez Lutas, Mümtaz Ener, Cahit Irgat, Sadri AlıĢık, Celâl Balkır, Ercüment Behzat Lav, Bülent Oran, Münir Özkul, Demir AĢuroğlu Konu: Namık Kemal‘in sürgündeki yaĢamı. ÖDÜL:  Yıldız Dergisi‘nin 1951 yılında ―Yıldız Mükâfatı‖ adıyla düzenlediği yarıĢmada; ► Mevsimin en beğenilen Filmi

Müzik: Ferit Alnar Yapım:

► Cahide Sonku ile Sami Ayanoğlu en beğenilen yıldızlar. (Yıldız Dergisi, s.34 18 Ağustos 1951)

Sonku Film Cahide Sonku ―54‖ Namık Kemal (d. 21 Aralık 1840, Tekirdağ, ö. 2 Aralık 1888, Sakız Adası) Çocukluğunu dedesi Abdüllâtif PaĢa'nın yanında, Rumeli ve Anadolu'nun çeĢitli kentlerinde geçirdi. Bu yüzden özel öğrenim gördü. Arapça ve Farsça öğrendi. 18 yaĢlarında Ġstanbul'a babasının yanına döndü. 1863'te Babıali Tercüme Odası'na kâtip olarak girdi. Dört yıl çalıĢtığı bu görev sırasında


Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan

YAVUZ SULTAN SELĠM ve YENĠÇERĠ HASAN Senaryo ve Yönetmen: Münir Hayri Egeli Operatör: Yapım:

Özen Sermet


Oyuncular: Orhan Arıburnu, Nedret Güvenç, Ayla Karaca, Nevin Aypar, Ayhan IĢık, Münir Özkul, Gülistan Güzey, Muhip Arcıman, Ferhan Tanseli, Bakiye Feyazof, Sabahat Tanık, Ahmet Tarık Tekçe Konu: Yeniçeri Hasan‘la bayraktar Ağa‘nın kızı Nazmiye‘nin aĢkları ve kahramanlık öyküsü.

dönemin önemli düĢünür ve sanatçılarıyla tanıĢma olanağı buldu. 1865'te kurulan ve daha sonra Yeni Osmanlılar Cemiyeti adıyla ortaya çıkan Ġttifak-ı Hamiyet adlı gizli derneğe katıldı. Bir yandan da Tasvir-i Efkâr gazetesinde hükümeti eleĢtiren yazılar yazıyordu. Gazete, Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin görüĢleri

doğrultusunda

yaptığı

yayın

sonucu

1867'de kapatıldı. Namık Kemal, Ġstanbul'dan uzaklaĢtırılmak için Erzurum'a vali muavini olarak atandı. Bu göreve gitmeyi çeĢitli engeller çıkarıp erteledi ve Mustafa Fazıl PaĢa'nın çağrısı üzerine Ziya PaĢa'yla birlikte Paris'e kaçtı. Bir süre sonra Londra'ya geçerek Mustafa Fazıl PaĢa'nın parasal desteğiyle Ali Suavi'nin Yeni Osmanlılar adına çıkardığı Muhbir gazetesinde yazmaya baĢladı. Ama Ali Suavi'yle anlaĢamaması üzerine Muhbir'den ayrıldı. 1868'de gene Mustafa Fazıl PaĢa'nın desteğiyle Hürriyet adı altında baĢka bir gazete çıkardı. ÇeĢitli anlaĢmazlıklar sonucu, Avrupa'da desteksiz kalınca, 1870'te zaptiye nazırı Hüsnü PaĢa'nın çağrısı üzerine Ġstanbul'a döndü. Nuri, ReĢat ve Ebüzziya Tevfik beylerle birlikte 1872'de Ġbret gazetesini kiraladı. Aynı yıl burada çıkan bir yazısı üzerine gazete hükümetçe dört ay süreyle kapatıldı. Namık Kemal gene Ġstanbul'dan uzaklaĢtırılmak için Gelibolu mutasarrıflığına atandı. Orada yazmaya baĢladığı Vatan Yahut Silistire oyunu, 1873'te GedikpaĢa Tiyatrosu'nda sahnelendiğinde halkı coĢturup olaylara neden oldu. Bu haberi Ġbret gazetesinin yazması üzerine o sırada Ġstanbul'a dönmüĢ olan Namık Kemal birçok arkadaĢıyla birlikte tutuklandı. Bu kez kalebentlikle Magosa'ya sürgüne gönderildi.


Adak Tepe

ADAK TEPE Senaryo ve Yönetmen: Kadri Ögelman Görüntü Yönetmeni: Müzik:

Yapım:

4 film yöneten Lütfi Ö. Akad, özgün bir yaşam öyküsüne dayanan Kanun Namına ile Türk sinemasına ilk kilometre taşını koyacaktır. Yaşayan tipler, gündelik olaylar

Cezmi Ar

ve doğal çevrenin kullanımı Kanun Namına'yı tarihsel süreç içindeki yerine oturtuyordu.

Sadi Yaver Ataman

Bu ilk ustanın ardından gelen önemli bir sinemacı da Metin Erksan'dı. Karanlık Dünya (Aşık Veysel'in Hayatı) adlı ilk gerçekçi köy denemesiyle, daha ilk aşamada sözü edilen bir yönetmen oldu.

Kale Film Samuel Mardo

Geçiş döneminden sonra bir sinemacılar dönemi de başlamıştı. Türk sinemasında. Ama bu arada Muhsin Ertuğrul'un geleneksel sinemasını da bu yeni dönem içinde ortaya çıkıp sürdürenler olacaktı. Muharrem Gürses (Zeynep'in Gözyaşları), bu ilginç örneklerden biriydi. Gürses, sonraki yıllarda belli bir süre, ticari sinemanın önde gelen isimlerinden biri olacaktı. Halka inmesi açısından da üzerinde durulması gereken tipik bir yönetmendi. Yıllardır Muhsin Ertuğrul'un yararlandığı tiyatro oyuncularından Vahi Öz'le Hayri Esen yönetmenliğe başladılar. Doğrudan doğruya sinemayla ilişki kuran yeni yönetmenler de İpek Film stüdyosunda montajcı olarak çalışan Orhan Atadeniz'le Nedim Otyam'dı. Yılın en önemli filmi olan Kanun Namına ile Türk sinemasında ilk büyük yıldız doğuyordu. Bu genç, Ayhan Işık'tı. Yıldız Dergisi yarışması sonucunda Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan'la (1951) oyunculuğa adım atmıştı. Aynı yarışmadan gelip de dikkati çeken bir yıldız da Belgin Doruk oldu. Aynı yıl Lütfi Ö. Akad, Aydın Arakon, Orhan M. Arıburnu, Hüsamettin Bozok (yayıncı), Burhan Arpad (yazar) ve Hıfzı Topuz (yazar) tarafından TFDD (Türk Film Dostları Derneği) kuruldu.

Oyuncular: Muzaffer Arslan, Fatma Andaç, Necdet Mahfi Ayral, Sedat Ergin, Müfit Kiper, Leyla Nil, YaĢar Özsoy, Ali ÜstüntaĢ, Rasih Ertuğ Konu: Köyünde var olan sırma yatağını kurutmak için uğraĢ veren bir doktorun mücadelesi.


Allahtan Bul

ALLAHTAN BUL Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Senaryo:

Zeki Duygulu

Görüntü Yönetmeni: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Aliye Tülü, Mustafa Dağhan, Semra Özaslan, Fikret Önal, Faik CoĢkun, Muharrem Gürses, Ülkü Bengü, Sevim Tatlı, Nimet Alp, Hamiyet Duygulu, Leyla Nil, Zeki Alpan, Ġhsan Nuyan Konu: Toplum içinde sömürülen ve hep acı çeken duruma düĢen bir ailenin dramı.

Emek Film Hikmet Aydın

Ankara Ekspresi

ANKARA EKSPRESĠ Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Zeynep Sırmalı, Ilonka Molnar, Nubar Terziyan, Atıf Kaptan, Bakiye Fayasof, Mümtaz Ener, Celal Sururi Konu: "Ankara Ekspresi", 1946 yılında, II. Dünya savaĢının hemen ardından yayınlanmıĢ.

Senaryo ve Yönetmen: Aydın G. Arakon Eser:

Esat Mahmut Karakurt, M Sati Lir

gözü pek istihbarat subaylarından BinbaĢı Seyfi ile, Alman ajanları arasında Ġstanbul-Ankara hattında geçen bir casusluk öyküsü bu. Dönemin güçlü devleti Almanya, Türkiye'yi de istila etmek istemektedir. Bu amaçla, aralarında çok güzel bir kadın olan Frolein Hilda'nın da bulunduğu en gözde elemanlarıyla Ġstanbul'a gelirler. Harekatın baĢlama parolası "Ankara

Operatör: Ġlhan Arakon Yapım:

Yazarın, savaĢ yılları Türkiye'sindeki bir casusluk öyküsünü iĢlediğini görüyoruz. Türk ordusunun

Ekspresi"dir. Öykünün sonunu tahmin etmiĢsinizdir herhalde; kahraman Türk binbaĢısı Seyfi oyunlarını bozar, Hilda'yı da çekip alır Nazilerin elinden.


Romanın/Filmin Özeti 2.dünya savaĢının en önemli muharebelerinden Stalingrad muharebesi Almanya ile Sovyetler Birliği arasında bütün Ģiddetiyle devam eder…Almanya için bütün savaĢın kaderini tayin edeceğinden dolayı bu muharebenin önemi büyüktür.Bu kapsamda Almanya Sovyetleri Kafkasların güneyinden kuĢatıp imha etme fikrindedir ve bu muharebeyi ancak bu plan dahilinde kazanacağını düĢünür. Bu büyük planı Türkiye‘nin tarafsızlığı bozar. Bu nedenle Almanlar Türkiye‘yi devre dıĢı bırakmak ister. Türkiye ile tutuĢulacak büyük bir savaĢ Almanları çok zor durumda bırakacağından dolayı Türkiye‘yi içten yapılan bir baskınla ele geçirmeyi düĢünürler. Bunun için Ġstanbul‘daki Alman sefarethanesinde üst düzey bir toplantı yapılır. Bu toplantının baĢkanlığını da albay Von Klinger yapar. Plan kapsamında Ġstanbul ve Ankara‘ya gizlice girecek S.D. kuvvetleri aynı anda yapılacak bir operasyonla devlet adamlarını tevkif edeceklerdir.‖Ankara Ekspresi‖ Ģifresiyle de Çankaya köĢkü Alman kuvvetlerince sarılacak ve Ġnönü antlaĢmaya zorlanacaktır. Amaç, Ġnönü‘yü ikna edip bir Quisling hükümeti kurmaktır. Böylece yönetim Almanların eline geçmiĢ olacaktır Fakat albay Von Klinger in de bildiği üzere Türkler kolay pes etmeyen, Ģerefine ve gururuna düĢkün, iyi harp etmesini bilen bir milletti.


Ankara Ekspresi

Almanların

bütün

genelkurmayı

planlarından

istihbarat

teĢkilatı

haberdar bu

olan

planların

Türk

icrasını

engellemek için çok baĢarılı bir subay olan Bnb. Seyfi Hüget‘i görevlendirir. Müttefikimiz Ġngilizler hesabına çalıĢan ve aynı zamanda Türklere de önemli bilgiler veren, Bnb. Seyfi‘ye de aĢık olan Irwine adındaki casus, Seyfi Bnb. ile yediği akĢam yemeğinden sonra gittiği pansiyonunda bir Alman casusu olan Yzb. Ludvig Kolman tarafından öldürülür. Kendisini takip eden memurlarımız da olay mahallinde kendisini öldürür. Almanların bu gizli planını icra etmekle görevlendirilen kiĢi, güzelliğiyle herkesin aklını baĢından alan Almanların baĢarılı casusu

Frolein

Hilda

Von

ġrayder‘dir.

Yzb.

Kolman‘ın

öldürülmesinden sonra hareketlenen Almanlar kendisini bir müteahhit olarak tanıtan Seyfi Hüget‘ten Ģüphelenirler. Bunun üzerine güzel Frolein Seyfi Bnb.ya yakınlaĢıp onun hakkında bilgi toplamakla görevlendirilir. Eğer gerçekten de kendisi bir Türk casusu ise onu saflarına çekmeye çalıĢacaktır. ÖDÜL: 1.

Fakat mesleğine ve milletine sonsuz sevgisi olan Seyfi Bnb. karĢısında planları baĢarısızlığa

Türk

Filmleri

Festivalinde

(1953)‖Türk Film Dostları Derne-

uğramıĢtır. Olaylar bu seyirde devam ederken Türk istihbaratının himayesindeki bir Ġngiliz albayı Almanlar tarafından kaçırılır ve izi bulunamaz. Bu olaydan dolayı Bnb.Seyfi zor durumda kalır. Planlarını uygulamada kararlı olan Almanlar faaliyetlerini hızlandırırlar ve S.D.

ği‖

kuvvetlerini bir Ģileple gizlice Ġstanbul‘a çıkartmaya çalıĢırlar; fakat bu operasyonu önceden ►―Ġlhan Arakon‖ ile beraber,

bilen

―Kriton Ġlyadis‖, ―Özen Sermet‖,

görevlendirirler ve emrine de deniz kuvvetlerinden bir denizaltı verirler.

―Enver Burçkin‖ ve ―ġadan Kamil‖ ―En BaĢarılı Kameraman‖

Türk

istihbaratı

Seyfi

Bnb.yı

bu

kuvvetlerin

karaya

çıkmasını

engellemekle

Bnb. Seyfi Almanların planını baĢarısızlığa uğratır ve Ģilebin içinden çıkan bu operasyonun baĢındaki Frolein Hilda‘yı alıkoyar. Frolein‘e evinde yaptığı sorgusunda artık planlarının bir

► ―Turan Seyfioğlu‖ ile beraber;

gizliliğinin kalmadığını anlatarak Ġngiliz albayının serbest kalması durumunda kendisinin de

―Ayhan

Murat

serbest kalacağını söyleyerek Ġngiliz albayının serbest bırakılmasını sağlar.Bu arada görev

Arıburnu‖, ve ―Atıf Kaptan‖ ―En

icabı gerçekleĢen bir sürekli yakınlaĢmanın etkilerinin iki casusun da kalplerine kadar inmiĢ

BaĢarılı Erkek Oyuncu‖

olduğunu bu sırada görürüz.

Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Max

Bnb.Seyfi Frolein‘I evinde alıkoyduğu sırada o gece bütün Alman casuslarının kaldıkları

Minecke, Semih Tuğrul, Hüsa-

yerler,depolar ve hastane Türk kuvvetlerince çevrilmiĢ bir vaziyettedir. Nihayet yüz elli

mettin Bozok, Azra Erhat, Mina

civarındaki Alman casusu tutuklanır ve sınır dıĢı edilmek üzere özel bir trene bindirilir. Her ne

Urgan,

Hançerlioğlu,

kadar iki casus arasındaki yakınlaĢma duygusal bağlar yaratmıĢ olsa da her ikisi de bu

Nevzat Üstün, Zeki Faik izer, Asu-

beraberliğin imkansız olduğunu biliyordu. Frolein sınır dıĢı edileceği gece verilen emir gereği

de Zeybekoğlu

Bnb. Seyfi‘yi öldürmek için evine gider; fakat öldüreceği yerde kendisine aĢkını itiraf eder.

Not: Film aynı isimle 1970 yılında

Böylece ikisinin birbirine beslemiĢ olduğu duygular gün ıĢığına çıkmıĢ olur.

Muzffer Aslan yönetiminde ikinci

Fakat Bnb. Seyfi trene binmesi gerektiğini belirterek Frolein‘ın trene bindirir. Tren sınıra

kez beyaz perdeye aktarılmıĢtır.

yaklaĢtığı sırada tuhaf bir Ģekilde ufak bir istasyonda durur. Frolein trenden indirilir ve bir

IĢık‖,

Orhan

―Orhan

arabaya bindirilir. ġaĢkınlık içerisindeki Frolein‘ın arabayı kullanan kiĢiye silahını doğrulttuğu anda o kiĢinin kafasını arkaya çevirmesiyle kalbi mutluluğun iksiriyle dolar. O kiĢi Bnb. Seyfi‘dir. Ġki sevgilinin birlikteliği böylece baĢlar. (kyn: http://www.bilgicik.com/yazi/ankaraekspresi-roman-ozeti-esat-mahmut-karakurt/


Arzu ile Kamber

ARZU ĠLE KAMBER Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo: Lütfi Ö. Akad, Mediha Akad Görüntü Yönetmeni: Lazar Yazıcıoğlu Müzik: Sadettin Kaynak Yapım:

Erman Film Hürrem Erman Bağdat Stüdyo Film ve Sinema Ltd. Ortak Yapımı

Oyuncular: Sezer Sezin (Arzu), Kenan Artun (Kamber), Settar Körmükçü (Ġhtiyar), Temel Karamahmut (PaĢa), Muazzez Arçay (Arzu‘nun annesi), Renan Fosforoğlu (Sadi), Yakup Ġsmail,

Konu: 17. yüzyılda ortaya çıktığı sanılan Türk halk öyküsü. Bir kervan, yolda eĢkıya baskınına uğrar. Baskından küçük bir erkek çocuğu sağ olarak kurtulur. Bir aile tarafından evlatlık olarak alınan çocuğa Kanber adi verilir. Bir süre sonra bu ailenin bir kız çocuğu dünyaya gelir, adını Arzu koyarlar. Ġki çocuk birbirlerini kardeĢ sanarak büyürler. Bir süre sonra aralarında ilgi ve yakınlık baĢlar. KardeĢ olmadıklarını öğrenince de evlenmek isterler. Arzu‘nun annesi bu evliliğe karĢı çıkar ve kızını zengin bir tüccarla evlendirir. Ama adam kısa bir süre sonra ölür. Arzu ile Kamber evlenmek için yeniden uğraĢırlarsa da, anne engel olur. AĢıklar bir rastlantı sonucu birbirlerini bulurlar. Sürekli olarak kızını izleyen kötü kalpli anne onları gene ayırmak ister, ama gençlerin çevresi su ile kaplandığından yanlarına ulaĢamaz. Az sonra iki sevgilinin göğüslerinden birer güvercin çıkarak uçar ve böylece ikisi de orada can verirler.

► ÖYKÜ: Bundan asırlar önce Suriye taraflarından bir köyde bir fakir Kamber yaĢarmıĢ. Babası ölüp yetim köye Daraz Beyleri köyünden gelin gelmiĢ olan garip anası ile köyde biçare kalmıĢlar. Köyde bulunan ve babasının dayısının bolca olan koyunlarını güdermiĢ. Adam Kamber‘i çok sever ve üç tane kızı olan adam yeğeninin oğlu olan ve babası öldükten sonra ona emanet kalan Kamber‘e ―Oğlum benim koyunlarımı güt, ben baĢka bir yabancı çoban tutmayayım, sen de kızlarımdan hangisini beğenirsen onu sana nikâhlayayım‖ demiĢ. Bir müddet bu iĢi yapan Kamber‘in bu arada annesi de vefat etmiĢ. Kamber tek baĢına yapa yalnız kalıvermiĢ koca köyde. Dayısının koyunlarını güdüyor, gününü gün ediyormuĢ ama çok da güzel bir karayağız delikanlı imiĢ Kamber. Bu köyde bir de güzelliği dillere destan bir kız varmıĢ. O da anadan babadan yetim, ninesi ile birlikte yaĢıyormuĢ.

Kamber‘in yakıĢıklılığını o da duyar, Kamber de onun güzelliğini duyar ama Arzu‘yu nerede görecek, bir türlü göremez… Ama Arzu onun koyunları suladığı köy çeĢmesine bir gün testisini doldurmaya gider ve Kamber‘i çeĢme baĢında yatarken görür. Testiyi doldurur ve biraz gürültü çıkarır ve Kamber‘in uyanmasını sağlar. Ama Kamber bu kıza bir Ģey söyleme cesaretini kendinde bulamaz. Kız kolundan bileziğini çıkarır ve çeĢmenin testilik taĢına koyar ve gider. Yarım saat sonra gelir ve bileziğini bulup bulmadığını, görüp görmediğini Kamber‘den Ģu Ģekilde sorar: Ben testimi doldurdum Doldu diye kaldırdım Yıkılası Ģu pınarda Ben bileziğimi çaldırdım. Kamber: Ben pınara varmadım Elimi yüzümü yumadım Gözüm kör olsun Arzu Ben bileziğini bulmadım.


Arzu ile Kamber

Ama bileziği aslında almıĢ olan Kamber cesaretlenir kıza bir beyit atar: Evimizin önü suluk Su çekerler tuluk tuluk Bileziğini bulana gelin Arzum Ne var acaba muĢtuluk. Arzu da Ģu cevabı verir hemen: Evimizin önü suluk Su çekilsin tuluk tuluk Bileziğimi sen bulduysan Kamber ağam Arzu kız sana muĢtuluk. Kamber de bileziği verir ve Arzu ile tanıĢırlar. Her gün o çeĢme baĢında buluĢurlarmıĢ. Bu durumu Arzu‘nun ninesi duyar ve Arzu‘yu bu sevdadan vazgeçirmeye çalıĢır. Bu arada Kamber‘in dayısı da duyar. Bu olayları dayı kızları Kamber‘e Arzu‘yu kıskanmalarından dolayı kötülük yapmak isterse de akıllı ve olgun bir insan olan dayı buna müsaade etmez. Kamber‘i koyun çobanlığından uzaklaĢtırır. Kamber artık Arzu‘nun sevdasından dağlarda, köylerde gezer olur, gözü baĢka kimseleri görmez. Bir gün Arzu‘nun ninesi bunların sevdasına engel olamayacağını anlayınca Arzu‘ya der ki: ―Arzu kızım, bugün Kamber‘i yemeğe çağır ona bir yemek yedirelim ve sizin iĢinizi konuĢalım.‖ Aslında fikri Kamber‘i zehirlemekmiĢ… Arzu sevinçle Kamber‘e koĢar ve der ki: ―Kamber ağam, ninem seni bu akĢam yemeğe çağırdı, nihayet gönlü seni sevdi. Bizim sevgimize saygı gösterdi. Köyde bir tanıdıklarının çırağı olan Arap, Arzu‘nun evine girer… Arzu bu Arap ile ninenin konuĢmalarını duvarın ardından dinler. Arap çok Ģiddetli bir zehir getirmiĢtir. Yemeklere bu zehir atılacak ve o gece Kamber zehirlenip öldürülecek AkĢam Kamber sevinçle Arzu‘nun evine gelir ve bakar ki yemekler sofraya konmuĢ, envai çeĢit hepsi türüm türüm, birbirinden güzel ama Arzu bir kenarda surat asmıĢ duruyor. Kamber aĢk dili ile Arzu‘ya bir beyit atar: Kenan Artun 1921-2007 Oyuncu 16 film

Arzum yasa batmıĢsın KaĢını gözünü çatmıĢsın Sofraya teklif olmuyor gelin Arzum Sen sofraya yan bakmıĢsın. Arzu Kamber‘e dönerek: Arzun yasa dünden battı KaĢını gözünü çattı Sofraya yan bakılmaz amma Kamber ağam Domuz ninem ağu kattı. Bunları iĢitince Kamber sofraya tekmeyi vurur, evden çıkar gider. Yine dağlara çıkıp gidecektir… Arzu ile son bir kez konuĢmak isterler ve kapı önünde gizlice buluĢurlar… Arzu ―Kamber ağam senin Daraz beğleri köyünde dayıların yok mu?‖ ―Var‖, ―Eee git onları alıp gel, beni onlarla kaçır‖ der. Kamber bu fikre sıcak bakar ve doğru Daraz beğleri köyündeki dayılarına gider ve yardım ister. Onlar da ―hay hay yeğenim gidelim‖ derler. Birkaç atlı gelirler ama köy uzak olunca 8-10 günde ancak gelirler. O gece Arzu ile kamberin konuĢmalarını duyan nine köyün mezarlıkları arasına bir ateĢ yakar, elinde bir yağ tavası orada piĢi yapmaya baĢlar. Ve Kamber dayıları ile yanına gelir sorar ―ne oldu nine ne yapıyorsun burada böyle?‖ Cadı karı yalandan, numaradan baĢlar ağlamaya ve derki ―hay Kamberim sen gidince Arzum senin buralardan kaçıp gittiğini düĢünerek gara sevdandan yataklara düĢtü ve öldü, onun piĢisini piĢiriyorum‖ der. Kamber


Arzu ile Kamber

buna çok üzülür ve dayılarına der ki, ―Dayılarım size çok eziyet oldu ama kusura bakmayın, ne yapalım bu bizim kaderimiz, siz gidin artık size ihtiyacım yok, Arzum ölmüĢ‖ der. Dayıları atları ile geriye dönerler giderler. Ertesi gün Kamber köyde üzgün dolanırken bir de bakar ki Arzu karĢısına çıkar ve Ģöyle bir beyit atar: Evimizin önü badem Çıkam dallerin ufadem Seni Daraz beğlerine gitti derler Kamber ağam Hani senin ile gelen Adam. Sözü Kamber alır: Evimizin önünde badem Çıkam dallerin ufadem Daraz beğlerine gitim amma gelin Arzum Geri döndü gelen Adam. Artık bu kadar uğraĢmadan sonra kavuĢamayacaklarını akıllarına koyan gençler baĢka baĢka bahaneler ararken Arzu‘nun ninesi baĢka bir köye haber salar. Orada nüfuzlu ve zengin bir adamın oğluna arzuyu niĢanlamak ister. Kim istemez Arzu kızı; çok güzel dillere destan bir kız ve o köyde habire dünürcüler gelip gitmektedir… Nihayet iĢ tamam olur o yabandan gelenlerin oğluna Arzu niĢanlanır. Yine Arzu ile Kamber bir buluĢmalarında Ģu kararı alırlar: Kız o köye gelin giderken ―ben Kamber‘in atından baĢka ata binmem‖ diyecek ve Kamber de atını gelinin altına çekecek, giderken yolda bir fırsatını bulup beraber kaçacaklar. Nihayet gün gelir çatar, Arzu kayınpederi olacak adama der ki ―ben Kamber‘in atından baĢka ata binmem, benim gelin atım Kamber‘in atı olacak.‖ Kayınpederi olacak adam da buna rıza gösterir ve nihayet Arzu, Kamber‘in eyerlenmiĢ atına biner. Önde çalgılar çengiler o damadın köyüne doğru gelin alayı yürür. Burada Kamber hüzünlenir ve Ģu beyti atar: Altaylar doru taylar Geçilen coĢkun çaylar Yiğit garip olursa NiĢanlısını el paylar Kız atın üstünden bu kaçıĢın bu kalabalıkta zor olacağını tahmin edince Ģöyle bir beyit de o atar: Vay mengiler mengiler Çalmaz olsun çengiler Sana yaramayan ak topukları Kamber ağam Goy sıksın Ģu üzengiler.

Settar Körmükçü 1916-1951 Oyuncu 29 Film

Ve üzengiye ayağını sıkıĢtırır(üzengi atın eyerindeki ayak basacak alet) ve artık güveyinin köyüne yaklaĢılmıĢtır, ayrılık yakındır. Alır Kamber sözü diline: Arzum gelin atında Elleri eyer kaĢında Seni eller saracak gelin Arzum Saçlar savrulur baĢımda Bu hüzünlü havaya ağlayan Arzu atın üstünden Ģöyle seslenir: Eyer kaĢına yatayım Nasıl çalım satayım Atımı çeken Kamber ağam Dön de yüzüne bir bakayım.


Arzu ile Kamber

Kamber döner Arzu‘ya bakar ve Ģöyle der: Yel eser kum savrulur Can baĢıma çevrilir Eğil de bir yol öpeyim gelin Arzum ġimdi yolumuz ayrılır. Ve gelin kalabalıkta kimseler görmeden bir öpücük verir Kamber‘e… Ve Kamber o anda kendinden geçer, gözleri yaĢarır, içten bir ses ile Ģöyle der: Koyun kuzudan olur Ekmek pazıdan olur Bunlar Allah‘ın emridir gelin Arzum Her Ģey yazıdan olur. Kadere rızadan sonra da Ģu bedduada bulunur Kamber: Temel Karamahmut 1915-1963 Senaryo 1, yapım 2, oyuncu 20 film

Vardığın gün yârin ölsün Ak topuklar bana kalsın KavuĢmak mahĢere kaldı Gelin Arzum Ġki beden birbirini bulsun. Böylece atın yularını salıveren Kamber gelin kafilesinden ayrılır ve oracıkta yol kenarında adeta taĢ gibi donar kalır. At gelini götürür ve güvey evine indirir. Gece güveyi gerdeğe katılır. Ve geleneklere uygun olarak hemen iki rekât namaz kılmak için zifaf odasında hazır olan seccadeye namaza durur. Bir müddet durduktan sonra odanın bir kenarında oturmakta olan Arzu güveyiye namazın bitmedi mi elin oğlu der ve hafifçe dokunur. Damat olduğu yere yığılıp kalır, adam ölmüĢtür. Arzu hemen evden dıĢarı seslenir, ―gelin ağalar oğlunuz öldü‖ der. Arzu evden çıkar, dağlara doğru koĢmaya baĢlar. O güveyinin öldüğü anda Kamber de o atı bırakıp kaldığı yerde o da ölmüĢtür. Arzu dağa gider at ise Kamber ağasının baĢına gider baĢlar orada acı acı kiĢnemeye baĢlar. Bu atın sesini duyan Arzu gelin bakar ki at kiĢneyip durur. ―Bu… Kamber‘in atının sesi‖ diye ses gelen yana varır, bakar. Kamber yerde yatıyor. Arzu da dua eder ―Allah‘ım benim canımı da Ģuracıkta al, beni Kamberimden ayırma‖ der. Allah duasını kabul eder ve o da Kamber‘e sarılı vaziyette ölür. Arzu‘dan hiç haber alamayan nine Arzu‘yu verdiği köye gider. Ve acı durumu öğrenir… Kamber‘in kayıp olduğu yere koĢarak gelir bakar ki Arzu ile Kamber orada, kucaklaĢmıĢ ölü vaziyette yatıyorlar. Onların bu sevda durumunu hiç kendi içine sindiremeyen nine de Allah‘tan o anda ölüm ister ve Arzu ile Kamber‘in aralarına yatar. Onun da isteği Allah tarafından kabul edilir, o da oracıkta ölür. ―Arzu ile Kamber iki gül ağacı olurlar tam büyüyüp birbirlerine kavuĢacakları zaman aradan ninenin cesedi diken olarak çıkar, onları asla kavuĢturmazmıĢ‖. (kyn: Ġsmail Detseli, Kilistra ―Gökyurt‖ 55―‖ Kültür ve Turizm Derneği www.kilistra.org.tr)

“55” Kilistra antik kenti Konya'nin 49 km güneybatısında Konya Meram ilçesi, Hatunsaray beldesine bağlı Gökyurt köyündedir. Kral yolu üzerinde bulunan ve İsa’nın havarilerinden Saint Paul’ün ilk vaaz verdiği yerlerden-


Ayfer Feray (1928-1994) oyuncu 77 film

Aşık Veysel‟in Hayatı / Karanlık Dünyam

AġIK VEYSEL’ĠN HAYATI/KARANLIK DÜNYAM

―56‖

Yönetmen: Metin Erksan Senaryo:

Bedri Rahmi Eyüboğlu

Oyuncular: Ayfer Feray, Ahmet Say (Aclan Sayılgan), Kemal Bekir Özmanav, AĢık Veyel ġatıroğlu, Erkan Hayali, Hakkı RuĢen, Ali Ġzzet Özkan Konu: Çiçek Hastalığı salgını sırasında küçük yaĢta gözlerini kaybeden halk ozanımız AĢık


Veysel‘in ―56‖ hayatını anlatan biyografik bir film. Fethi Mürenler

Yapım:


► Ünlü halk ozanı AĢık Veysel'in hayatının anlatıldığı "Karanlık Dünya" Türk sinemasının ilk gerçekçi köy filmi denemesi olarak kabul ediliyor Adından daha ilk filmiyle söz ettiren Metin Erksan, bu filmiyle sansürün hıĢmına uğramıĢ ve "Karanlık Dünya" yurt içinde ve yurt dıĢında gösterimi tamamen yasaklanmıĢ ilk Türk filmi olarak' Türk sinema tarihine geçmiĢtir. Film, ancak iki yıl sonra ve sansür tarafından oldukça önemli bölümleri makaslanarak gösterim izni alabilmiĢtir.

“56” Aşık Veysel (1894-1973) Veysel Şatıroğlu, Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Veysel’in dünyaya geliş öyküsü, Anadolu köylerinde hemen birçok çocuğun yaşadığı olağan bir doğum biçimidir. Ama, bugün özellikle dışarıdan bakanlar için ilginçtir, olağandışıdır. Anlatmak gerekirse, annesi Gülizar Ana, Sivrialan dolaylarındaki Ayıpınar merasında koyun sağmaya giderken sancısı tutmuş, oracıkta dünyaya getirmiş Veysel’i. Göbeğini de kendisi kesmiş, bir çaputa sarıp yürüye yürüye köye dönmüştür. Veysellere yörede “Şatıroğulları” derler. Babası “Karaca” lakaplı, Ahmet adında bir çiftçidir. Veysel’in dünyaya geldiği sıralar, çiçek hastalığı Sivas yöresini kasıp kavurmaktadır. Veysel’den önce, iki kız kardeşi çiçek yüzünden yaşamlarını yitirmiştir. Yedi yaşına girdiği 1901’de Sivas’ta çiçek salgını yeniden yaygınlaşır; o da yakalanır bu hastalığa. O günleri şöyle anlatıyor: “Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü,



Film, çiçek hastalığı salgını sırasında küçük yaĢta gözlerini kaybeden halk ozanı AĢık Veysel'in hayatını anlatan biyografik bir denemedir. Filme ilk itiraz adı dolayısıyla gelir. Sansür kurulu, "Dünya karanlık olmaz!" gerekçesiyle "Karanlık Dünya" olan filmin adının "AĢık Veysel'in Hayatı" olarak değiĢtirilmesini ister. Kurulun bundan sonra el attığı konu ise filmde gösterilen tarlalardaki baĢakların cılız ve boylarının kısalığıdır. Kurul, Türk topraklarının böyle bereketsiz olamayacağı gerekçesiyle bu sahnelerin filmden çıkartılmasını Ģart koĢar. Bunun üzerine filmin Yapımcısı, yönetmenden bağımsız olarak Amerikan Haberler Merkezi'nden alınan Hudson Ovası'ndaki bereketli topraklar üzerinde yapılan hasat görüntülerini filme ekler. Filme sadece bu sahneler eklenmez. Filmin sonunda AĢık Veysel, Küçük Veysel'le birlikte köyüne döndüğü an bereketli tarlalarda çalıĢan biçer döverlerin yanı sıra onlarca doktor ve hemĢire tarafından da karĢılanır. "Sivrialan Köyü Hastanesi" yazılı bir tabelanın önünden koĢarak gelen doktor ve hemĢireler AĢık Veysel'in elini öpmek isterler. AĢık Veysel'in "Bunlar da kim?" sorusuna Küçük Veysel, "Köyümüz tam teĢekküllü bir hastaneye kavuĢtu" diye cevap verir.

Eve dönerken ayağım kayarak düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım... Çiçek zorlu geldi. Sol gözüme çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bu gündür dünya başıma zindan.” Bu düşmeden sonra Veysel’in belleğine bir de renk işler: Kırmızı. Düşerken büyük bir olasılıkla elinde sıyrık oluyor, kanıyor. Bunu eşi Gülizar Ana şöyle anlatıyor: “Bilinmez değilsin, renklerden yalnız kırmızıyı hatırladı. Gözleri gönlüne çevrilmeden önce, yani çiçek hastalığına yakalanmadan önce düşmüştü. Kan görmüştü. Kanın rengini hatırlardı yalnız. Kırmızıyı... Yeşili de elleriyle bulur ve severdi.” Sağ gözünün görme şansı varmış, ışığı seçebiliyormuş bu gözüyle o sıralar. Yalnız yakınlardaki Akdağmağdeni’nde doktor varmış. Babasına “Çocuğu Akdağmadeni’ne götür, orada gözünü açacak bir doktor var” demişler. Sevinmiş babası. Ne var ki, olumsuzluklar yakasını bırakmamış Veysel’in. “Bir gün inek sağarken babası yanına gelmiş. Veysel ansızın dönüverince; babasının elinde bulunan bir değneğin ucu öteki gözüne girivermiş. O göz de akıp gitmiş böylece.” Ali adında bir ağabeyisi ve Elif adında bir kızkardeşi varmış Veysel’in. Tüm aile çok üzülmüş, günlerce gözyaşı dökmüş bu hale. Bundan böyle bacısı elinden tutarak gezdirmeye, dolaştırmaya başlar Veysel’i. Gittikçe içine kapanmaktadır Veysel. Bağlamayla İlk Tanışması Emlek yöresi olarak adlandırılan Sivas’ın bu âşığı/ozanı bol diyarında, Veysel’in babası da şiire meraklı, tekkeyle içli-dışlı biriymiş. Veysel’in dertlerini birazcık da olsa unutacağı bir uğraş olsun diye bir saz verir eline. Halk ozanlarından da şiirler okuyup, ezberleterek avutmağa çalışırmış oğlunu. Ayrıca yöre ozanları da zaman zaman babası Şatıroğlu Ahmet’in evine uğrar, çalıp söylermiş. Merakla dinlermiş bunları Veysel. Komşuları Molla Hüseyin de sazını düzenler, kırılan tellerini takarmış. İlk bağlama derslerini babasının arkadaşı olan Divriği’nin köylerinden Çamışıhlı Ali Ağa’dan (Âşık Alâ) almış. Kendini de iyice bağlamaya vermiş; usta malı şiirlerden çalıp söylemeye başlamış. Karanlık dünyasını aydınlatan ozanlar dünyasıyla Çamışıhlı Ali tanıştırıyor daha çok Veysel’i. Pir Sultan Abdal, Karaoğlan, Dertli, Rühsati gibi usta ozanların dünyalarıyla tanışıyor böylece.



Metin Erksan bir söyleĢisinde bu filme uygulanan sansür hakkında Ģunları söyler: ―Filmde bir ara tarlalar görünüyordu. Tarladakiler cılız baĢaklardı.. Boyları yirmi-otuz santimdi. Üzerindeki buğday taneleri sayılıydı. Sansür bu bölümün filmden çıkarılmasını istedi. 'Türk tarlası böyle olmaz!' dedi. Bu sahneleri bereketli topraklarla, içinde biçerdöverlerin, traktörlerin çalıĢtığı tarlalarla değiĢtirmemizi önerdi. Ġstersek Amerikan Haberler Merkezi'ndeki belge

filmlerden

yararlanabileceğimizi

belirtti.

Filmin Yapımcısı

Amerikan

Haberler

Merkezi'nden aldığı parçaları AĢık Veysel'in hayatına eklemek zorunda kaldı. Amerikan tarlasını Türk filmine sokmakla sansür kurulu Türkiye'nin gerçeklerini değiĢtireceğini sanıyordu.‖ Film bir trajedi, yahut amiyane tabirle ağlatıcı. Fakat her nedense bu gibi sahnelerde mübalağaya kaçılmamıĢ. Ortada dolaĢan bazı rivayetlere göre, birtakım mülahazalar yüzünden film bir haylice kırpılmıĢ. IĢin hakikatini bilmediğimiz için bu hususta fazla bir Ģey söyleyemeyeceğiz. Sonra acaba, kırpılmamıĢ olsa idi daha mı güzel olacaktı? Bu husus da ayrıca münakaĢa edilebilir. Yalnız Ģurası var ki, bu hali ile film, ikinci sınıf bir filmdir. Lüks Koltuktaki Adam'ın da [Sezai Soleli] yazısında belirttiği gibi bu kırpılmıĢ film rejisör hakkında pek fazla fikir veremiyordu. Bununla birlikte "Lüks Koltuktaki Adam", lüks koltuğunda oturarak eleĢtirisini yazarken, filmin neden sansür kurulu tarafından kesildiğini anlatmıyordu. KuĢkusuz ki, film kesilmemiĢ olsaydı seyirciye bambaĢka sahnelerle ulaĢacaktı. Metin Erksan filminin kesilen sahnelerini Ģöyle anlatıyor: ―Filmin içinde bir, sahne vardı. Veysel'in niĢanlısını köyün çapkın delikanlısı kaçırıyor. Sivas'tan Kayseri'ye inip Kapadokya ya geliyorlar. Tokalı ya da Saklı Kilise, Ģu anda tam hatırlayamıyorum, bunlardan birinde sabahlayacaklar. Adam yere dallar falan serdi, merkebi bağladı ve yattılar. Sabahleyin adam erkenden kalkıp merkebi satmaya gitti. Kız uyuyor. Bir süre sonra kız birden uyandı, kilisenin içi hafif

karanlıktır. Uyanır uyanmaz

birdenbire kubbede Ġsa'nın kocaman freskini görür. Hafif aydınlıkta acayip bir insan baĢı. Bizde resim günahtır diye Müslüman ahali heykelleri, resimleri tamamen tahrip etmez, sadece gözlerini oyar. Böylece o resme canlılığını kaybettirir.

“Veysel’in annesi ve babası seferberlik sonlarına doğru “belki biz ölürüz ve kardeşi Veysel’e bakamaz” düşüncesiyle Veysel’i Esma adında, akrabalarından bir kızla evlendiriyorlar. Esma’dan bir kız, bir oğlu oluyor Veysel’in. Oğlan çocuğu daha on günlükken annesinin memesi ağzında kalarak ölüyor... Veysel’in acıları bununla da bitmiyor; aksilikler, talihsizlikler üst üste gelmeye başlıyor. 1921’in 24 Şubat’ında annesi, ondan on sekiz ay sonra da babası ölüyor. Bu arada bağ, bostan işleriyle uğraşıyor. Köye de bir çok âşık gelip gitmekte, Karacaoğlan’dan, Emrah’tan, Âşık Sıtkı, Âşık Veli gibi saz şairlerinden çalıp söylemektedirler. Köy odalarındaki bu âşık fasıllarından Veysel de geri kalmamaktadır. Ağabeysi Ali’nin bir kız çocuğu daha olunca çocuklara ve işlere bakması için bir azap (hizmetkar) tutuyorlar. Bu hizmetkar ileride Veysel’in bağrında açılacak başka yaranın sebebi olacaktır. Bir gün Veysel hasta yatarken, kardeşi Ali de keven toplamakta iken, Veysel’in ilk eşi olan Esma’yı kandırarak kaçırıyor bu yanaşma. Veysel’in acılı yaşamına bir acı daha ekleniyor böylece. Karısı bir başına bırakıp gittiğinde Veysel’in kucağında henüz altı aylık kızı varmış. İki yıl kucağında gezdirmiş Veysel onu, ne çare o da yaşamamış. (www.asikveysel.com)



►Film adı itibariyle sansüre takılır. ―Dünya Karanlık olamaz‖ gerekçesiyle film adının ―AĢık Veysel‘in Hayatı‖ olarak değiĢtirilmesi istenir. Bu yasaklamanın ardından el attığı konu ise, filmde gösterilen tarlalardaki baĢakların cılız ve boylarının kısalığıdır. Sansür kurulu, Türk topraklarının

böyle

bereketsiz

olamayacağı

gerekçesiyle

bu

sahnelerin

filmden

çıkartılmasını Ģart koĢar. Bunun üzerine Yapımcı firma Amerika BirleĢik devletlerinde bulunan Hudson Ovası‘ndaki bereketli topraklar üzerinde yer alan hasat çalıĢmalarını gösteren bir film görüntülerini ekleme yapar. Filme sadece bu görüntüler eklenmez. Filmin sonunda AĢık Veysel, küçük Veysel ile birlikte köyüne döndüğü an bereketli tarlalarda çalıĢan biçerdöverlerin yanı sıra onlarca doktor ve hemĢire tarafından da karĢılanır. Köye tam teĢekküllü hastane bile açılmıĢtır !.. Metin Erksan‘dan habersiz olarak filme eklenip çıkarılan sahneler nedeniyle, yönetmenin vermek istediği doğrultulardan sapılmıĢ ve bu yüzden de film gösterime girdiği zaman sinema yazarları ve eleĢtirmenleri tarafından olumlu bir eleĢtiri alamamıĢtır.  …AĢık Veysel kör olunca büsbütün içine kapanmıĢ ve adet olduğu üzere iĢi Ģairliğe dökmüĢ ve saz çala çala bütün memleketi dolaĢmaya baĢlamıĢtır. Bu küçücük hülasa dahi gösteriyor ki, film bir trajedi, yahut amiyane tabirle ağlatıcı. Fakat her nedense bu gibi sahnelerde mübalagaya kaçılmamıĢ…. Sonra acaba, film kırpılmamıĢ olsa idi daha güzel olacaktı? Bu husus ta ayrıca münakaĢa edilebilir. Yalnız Ģurası var ki bu film ikinci sınıf bir filmdir. ….Bizce filmin en muvaffak olan artisti, AĢık Veysel‘in çocukluğunu oynayan küçük Erkan‘dı. Bir biyografiden film yapmak zor iĢtir…. Ama çevirebilmek mesele!..‖ (Sezai Solelli, ―Lüks Koltuktaki Adam‖ Yıldız Haftalık Sinema Dergisi 9 Ocak 1954 sayı 55)  Türkiye Sinema tarihine konu olan bir filmin hikayesi. Yıl DP iktidarı dönem yani 1950‘li yıllar. ĠĢte, dünya sinema tarihine geçecek traji-komik bir sansür öyküsü... Metin Erksan, kamera baĢı yaptığında henüz 23'ündeydi. Ġ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü'nü yeni bitirmiĢti. Öğrencilik yıllarında Atlas Film hesabına Yusuf Ziya Ortaç'ın 'Binnaz'ını senaryolaĢtırmıĢtı. Söz konusu Ģirket, 1952'de "ÂĢık Veysel'in Hayatı-Karanlık Dünya" filmini çekmeyi tasarladı. Dönemin 'Reis' lâkaplı ünlü Ģair ve ressamı Bedri Rahmi Eyuboğlu senaryoyu yazdı. Filmi Nedim Otyam yönetecekti ama son anda vazgeçti. Böylece önerinin götürüldüğü akıllı, eğitimli, kültürlü, sinema sevdalısı genç Metin Erksan'a gün doğdu. Erksan, Türk halk geleneğinin ünü dünyayı saran usta ozanı ÂĢık Veysel'in yaĢamını, gerçek mekânlarda, Sivas'a bağlı Sivrialan Köyü'nde büyük baĢarıyla çekti. Ancak sanatçının bu ilk yönetmenlik denemesinin sonrası bir kara mizah öyküsü gibi geliĢecekti. Filmin baĢı da sansürün hıĢmından kurtulamadı. Film, koyun sürülerinin köye gelmesiyle baĢlıyordu. O köyde kadınlar, koyunlar köyün meydanına gelince sağma iĢlemi yapıyorlardı. Bir taraftan koyunlar geliyor, diğer bir taraftan ellerinde bakraçlarla kadınlar. Sağma meydanında koyunlar ve kadınlar birbirlerine giriyor. Koyun baĢları, memeler, eller derken bir çığlık duyuluyor. Bir kadın doğum yapıyor ve Veysel dünyaya geliyor. Kadınlar çocuğu yukarı kaldırıp sütle yıkıyorlar ve göbeğini taĢla kesiyorlar. Bu sahne de ne yazık kesilip atıldı.



Yine, ikisi çıplak ayaklı, ikisi çarıklı dört kızın oynadığı Turna dansları çekmiĢtim. Gerçek bir Turna dansıydı. Kızların ayakları görülüyor diye onu da kestiler. Sansürü aĢabilmek için filme hastane sahneleri eklendi. Hatta doktorlar konuĢturuldu: "Çok Ģükür, artık köyünüzde çocuklar, çiçek hastalığına yakalanmayacak". Ama ardından filmde görülen tarlalardaki buğdayların 'bodur' oluĢuna taktı, sansürcüler. "Türk toprakları kıraç gösteriliyor" dediler. Bunun da çaresi bulundu. Söz konusu görüntülerin yerine, Amerikan filmlerinden kesilen, boylu boslu ekinlerin yetiĢtiği tarla görüntüleri konuldu. Hatta çağdaĢ tarım araçları da eklendi ki Türkiye'de tarımın nasıl yapıldığını tüm dünya görsün (!).. Gelgelelim, bu da tatmin etmedi sansürcüleri. Filmde çıplak ayaklı kadınlar vardı. Türk köylüsü çıplak ayakla dolaĢır mıydı!.. Tabii, derhal ayakkabı giydirildi "ÂĢık Veysel'in Hayatı-Karanlık Dünya"nın 23 Aralık 1952'de baĢlayan sansür serüveni, neredeyse bir yıl sürdü. Film, 2 Kasım 1953 tarih ve 220 sayılı kararla özgürlüğüne kavuĢtu. Metin Erksan kameradan soğuyup Falih Rıfkı Atay'ın Dünya Gazetesi'ne sinema eleĢtirmeni oldu. (AraĢtırma: Musa Tokmak) 

Filmlerin müzikleri konusunda son derece hassas olan Metin Erksan, bu ilk filminde bu

özelliğini titizlikle gösterir. Filmde AĢık Veysel‘in sesi ve sazıyla birlikte Veysel‘in döneminde yaĢamıĢ olan ve ondan sonra gelen en büyük ozan Ali Ġzzet’in ―57‖ de sazı ve sözü yer alır. Bunların dıĢında yönetmen, Ruhi Su ―58‖ ve Orhan Barlas eĢliğinde kırk kiĢilik bir Orkestraya verir. Çok sesli Türk müziği ilk defa bu filmde bir araya gelmiĢtir. (Birsen Altıner, a.g.e) AĢık Veysel ―57‖ ġarkıĢla‘lı Ali Ġzzet Özkan adından çokça söz edilen bir halk ozanımızdır. 1902 yılında ġarkıĢ-

la‘nın Üğük köyünde doğdu. Belli bir öğrenim görmedi. AĢık Sabri den saz dersleri aldı. Ve küçük yaĢlarda aĢık oldu. 22 yaĢlarında Adana'ya giderek Çukurovalı aĢıklarla karĢılaĢmalar yaptı. Uzun yıllar yurdun çeĢitli yerlerinde gezip dolaĢtı. Pek çok Ģiir söyledi. 500'ü aĢkın Ģiiri vardır ve Ģiirlerini zaman zaman çıkardığı kitaplarda toplamıĢtır. Bazı türküleri de sanatçılar tarafından plağa okundu. Bunlar arasında ―ġu Sazıma Düzen Ver, Mühür Gözlüm". Ali Ġzzet Özkan Konya da yapılan Türkiye aĢıklar bayramına katılmıĢtır. AĢık 1981 yılında bu dünyadan göçüp gider. (www.turkuler.com)

―58‖ Mehmet Ruhi Su, 1912 yılında Van'da doğdu. Memur olarak çalıĢan babasının tayini ve ataması vesilesiyle Van'a yerleĢti ve çocukluğunun büyük bir bölümünü burada geçirdi. Genç yaĢlarda babasını ve kısa zaman sonra da annesini kaybetti. Çocukluğunun geri kalan ve gençlik yıllarını yanlarına verildiği yoksul bir aile ve daha sonra da öksüzler yurdunda geçirdi. Bir ara Ġstanbul'da askeri okullarda okudu, ancak müzik sevgisi onu yeni arayıĢlara itti. Adana Öğretmen Okulu'nda okurken, Ankara'ya Müzik Öğretmen Okulu'na (Musiki Muallim Mektebi) girmeyi baĢardı.1942`de Ankara Devlet Konservatuarını`nın ġan bölümünü bitirdi. Aynı yıllarda sırasıyla Ankara Cebeci Ġkinci Ortaokulu`nda sonra Hasanoğlan Köy Enstitüsü`nde müzik öğretmenliği yaptı.CumhurbaĢkanlığı Orkestrası‘na seçildi, konservetuarın opera bölümünde de okudu ve daha sonra da Devlet Operası'nda çalıĢtı. Devlet Operası sanatçısı olarak, Bastien Bastienne, SatılmıĢ NiĢanlı, Madame Butterfly, Fidelio, Tosca , Yarasa, AĢk iksiri, Rigoletto, Figaro'nun Düğünü, Maskeli Balo ve Konsolos gibi operalarda rol aldı. Türk Opera Sanatı'nın temelinde Ruhi Su'nun da katkısı büyüktür. Ankara Radyosu`nda onbeĢ günde bir yayınlanan türkü programları düzenledi; Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi`nde büyük bir koro oluĢturdu.Aldığı klasik batı müziği eğitimi , ömrü boyunca kendini adadığı türkülerin yorum ve icrasına yaklaĢımının kurumsal temelini oluĢturdu.



Sivrialan Köyü

Ruhi Su, sosyalist dünya görüĢü nedeniyle 1952-1957 yılları arasında 1951 TKP tevkifatı dolayısı ile hapis yattı. 1960'ta Ġstanbul'da Taksim Belediye Gazinosu'nda sahneye çıkan Ruhi Su, bir yandan da halk türkülerini kaydedip, arĢivleme görevini üstlendi. Bu arada radyoda da 'Basbariton Ruhi Su Türküler Söylüyor' anonsuyla sunulan bir radyo programı yaptı. Bu programlardan birinde söylediği "Serdari Halimiz Böyle N'olacak? Kısa çöp uzundan hakkın alacak" türküsü nedeniyle radyodaki iĢine son verildi. Söylediği türkülerdeki siyasi vurgular yüzünden aleyhinde kampanyalar baĢlatılan ve iĢini kaybeden sanatçı, türküleri derleyip, yeniden yorumlama iĢine kendi baĢına devam etti. 1975'te Dostlar Korosu‘nu kurdu. 1978'den sonra ürettiği kasetlerle halk müziğinin, yaygınlaĢmasına büyük katkıda bulundu. Aydınlara türkü dinlemeyi öğreten kiĢi olarak da bilinir.



Antik Çağda YerleĢim: Sivrialan köyünün arkeolojik ilk verileri M.Ö. 5500 yılına kadar dayanmaktadır. Sivas bölgesinde ilk arkeolojik çalıĢmalar 1927-28 yılları arasında Arkeolog Von Der OSTEN tarafından seramik parçaları toplanarak yapılmıĢtır. Ve bu çalıĢmalar daha ileriki yıllarda devam etmekle birlikte günümüzde düzenli olarak sivrialan'da dahil olmak üzere bilimsel çalıĢmalar halen yapılmaktadır. Bu çalıĢmalar tamamen arkeolojik yüzey araĢtırmaları bazında olup henüz Sivrialan coğrafyası üzerinde yeterli finansman kaynak olmadığından geniĢ çaplı bir kazı araĢtırması yapılmamıĢtır. ― Osmanlı Döneminde yerleĢim Tamamen kapalı bir çevre içerisinde yaĢayan Sivrialan halkı özellikle 1960 lı yıllarda çeĢitli sebeplerle göç vermiĢtir. Mevsimsel iĢ olarak Adana‘da ve Mersin‘de çalıĢmaya baĢlamıĢlardır ki genel olarak Turunçgiller (portakal, limon, vb.) bahçelerinde bekçi veya bahçıvan olarak çalıĢmıĢlardır. Bahar aylarında Sivrialan‘a dönen erkek nüfus genellikle yazlık iĢlerini haletlikten sonra tekrar çalıĢtıkları yerlere yaya olarak veya trenle dönüyorlardı. Yaya olarak Mersine gidiĢ yaklaĢık bir-iki hafta arası sürüyordu. 1960 lı yıllarda Sivrialan Almanya‘ya ilk göçünü vermiĢ ve bu göç 1980 yıllara dek yoğun bir Ģekilde sürmüĢtür.1980‘li yıllarda tekrar ekonomik ve köyde okulun olmaması sebebiyle göç Ankara ve Mersin‘e yoğun olarak yön değiĢtirmiĢtir. Ancak 2000‘ li yıllarda sakinleĢen bu göç hareketliliği yinede iki-üç yılda bir ailenin Ankara‘ya göç etmesi sebebiyle varlığını sürdürmüĢtür. 1995 yılı nüfus sayımlarında Sivrialan‘da 180 kiĢi yaĢamaktadır.Ancak Ankara, Mersin ve Almanya ve de diğer bazı Avrupa ülkelerindeki Sivrialan kökenli nüfusa baktığımızda yaklaĢık olarak 2000 geçkin bir nüfus olduğunu söyleyebiliriz. Üçüncü Türk kuĢağı barındıran Almanya‘daki Sivrialan halkı yoğun olarak Köln Gummersbach‘da toplanmıĢtır. Çoğu halk burada Alman vatandaĢı haline gelmiĢtir. (Kyn: Musa Tokmak web sitesi)

Aşk Besteleri


AġK BESTELERĠ Nuri Akıncı Oyuncular: Baki Çallıoğlu, ġükran Suley, Faruk Ataçer, Gül Gülgün, Mesude Suley, Zeki


Alpan, Ferhan Tanseli, Nana Aslanoğlu, Nermin Ruhsever, Melahat Melike, AyĢe AyĢin Konu: Müzikal bir dramı konu alan aĢk hikayesi.

Müzik: Baki Çallıoğlu Yapım:

Kendisi Alevi DeyiĢlerini okumuĢ, Pir Sultan'ın, Hatayi'nin ve diğer ozanların deyiĢlerini yorumlamıĢtır.

Erkin Film Faruk Ataçer

Nazım Hikmet'in Ģiirlerini ilk besteleyenlerdendir. 1954'te hapisteyken söylediği Mahsusmahal adlı türküsüyle ünlendi ve ölümünden 21 yıl sonra o türküsü Ulusal Kanal'da yayınlanmaya baĢlandı. Ruhi Su'nun sesini korumadaki hassasiyeti hakkında pek çok anlatı vardır. Bunlara göre Ruhi Su, sesine zarar vermemek için kuruyemiĢ ve çamaĢır suyundan uzak dururmuĢ. Sorulduğunda, sesini korumadaki bu hassasiyetinin sanata ve dinleyenlere saygısından kaynaklandığını ifade edermiĢ. Ruhi Su, ölümüne kadar 16 tane 45'lik plak, 11 uzunçalar çıkardı. Ölümünden sonra kurulan Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı aracılığıyla eĢi Sıdıka Su (ölüm 18 Ekim 2006) ve oğlu Ilgın Su özel arĢivlerdeki ses kayıtlarından lanarak plak, kaset ve CD üretimini sürdürdüler. Vakfın merkezi Beyoğlu, Ġstanbul'dadır.


Bergama Sevdalıları

BERGAMA SEVDALILARI ġarkılar: Sabite Tur Gülerman, Selahattin Pınar, Caz

Yönetmen:

ġarkıları: YaĢar Güvenir, Ayfer Feray, Orkestra: Fehmi Hayri Esen, Harry Davis

Oyuncular: Ayfer Feray, YaĢar Güvebir, Ġhsan Evrim,

Senaryo:

Hayri Esen

Foto Direktörü: Yapım:

Ege,

Muzaffer Doğan, Hayri Esen, Aliye Rona, Salih Tozan, Muharrem Gürses, Kemal Ergüvenç, Hulusi Kentmen

Ġbrahim Can

Konu: Umutsuz bir aĢk uğruna cinayet iĢleyeceği sıra, kendisine mani olan caz Ģarkıcısı kıza aĢık olan bir

Can Film Ġbrahim Can

gencin aĢk hikayesi.

Beyoğlu Esrarı

BEYOĞLU ESRARI Yönetmen: Nuri Akıncı

Oyuncular: Mümtaz Alpaslan, Nebile Teker, Atalay Özçakır

Senaryo: Mümtaz Alpaslan

Konu: Kumarbaz bir imam oğlunun öyküsü.

Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Nuri Akıncı (1924-1977 Yönetmen 82 film

AteĢ Film Rıza Erman

Boş Beşik

BOġ BEġĠK Senaryo ve Yönetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Mustafa Kemal BaĢçavuĢoğlu (Necati Cumalı’nın bir oyunundan) Kamera: Cezmi Ar

Türküleri Okuyan: Suzan Yakar Rutkay Oyuncular: Muhterem Nur, Bülent Ufuk, Ali Korkut, Muazzez Arçay, Atıf Kaptan, Ali Küçük, Meral Ülkü Konu: BoĢ beĢik, kısırlığı, bunun sevgiyle olan iliĢkisini

saptama

alanında

epik

bir

biçim

verilmesinin; yedi yıl sonra çocuğu olan bir yörük kızının (ağa kızı Fatma‘nın) oba beyi Yörük Ali ile

Müzik: Baki Çallıoğlu

evliliğinin ve bu evlilikten olan çocuğunun göç sırasında


beĢiğinden

bir

kapılmasının trajik öyküsü.

kartal

tarafından Cezmi Ar (1898-1976) Foto Direktörü 165 film


Can Yoldaşı

CAN YOLDAġI Yönetmen:

Talat Artemel

Oran, Turhan Göker, Necmi Oy, Suna Pekuysal, Hayri Esen,

Senaryo:

Bülent Oran

Ġsmet Ay Konu: Balıkçı köyünde geçen bir ailenin dramatik öyküsü.


Oyuncular: Cahit Irgat, Bülent Oran, Meral Ülkü, Bülent

Faruk Özar

Meral Ülkü oyuncu 4 film

Mondial Film

Caz Saz

CAZ SAZ Senaryo ve Yönetmen: Zeki Alpan

Oyuncular: Hamiyet Yüceses, Safiye Ayla, ġükran Özer, Cihan IĢık, Suzan Yakar, Dursune ġirin

Operatör: Cezmi Ar Yapım:

Konu: Bir revü topluluğunun öyküsü. ġükran Özer Doruk (1932 -?)


7 Film

Cennet Yolcuları

CENNET YOLCULARI Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Tomaç

Oyuncular: Bakiye Fayazof, Demir AĢur, Ayla Kaya, Kadir Savun, Bülent Oran, Ġhsan AĢkın, Zeki Alpan, Vural Erman, Rahmi Yıldız, Ġhsan AĢkın

Hayrettin IĢık

Konu: Masum, temiz ruhlu bir genç kızla, ateĢli ve hırçın bir üvey annenin öyküsü.

Foto Direktörü:

Yapım: AteĢ Film Rıza Erman


Çakırcalı Mehmet Efe‟nin Hazinesi

ÇAKIRCALI MEHMET EFE’NĠN HAZĠNESĠ ―59‖ Senaryo ve Yönetmen:

Oynayanlar: Gülistan Güzey, Bülent Ufuk, Belgin Doruk, Vedat Karaokçu, Mahir

Faruk Kenç Foto Direktörü: Müzik:

Özerdem, Ayfer Feray, Settar Körmükçü, Kadir Savun Enver Burçkin

Konu: Çakırcalı'nın öldükten sonra karısına ve köyün fakir halkına bıraktığı defineyi ele geçirmek isteyen kötü kalpli Hacı'nın öyküsü

Sadi Yaver Ataman

Yapım: And Film Turgut Demirağ Ġstanbul Film Faruk Kenç Ortak Yapımı

Dağların Kızı

DAĞLARIN KIZI Yönetmen: Ġhsan Tomaç Senaryo:

Bayrak, Ferdi Merter Fosforoğlu, Refik Kemal Arduman, Muazzez Arçay, Eyüp Hüsamettin IĢın

Kamera: Hayrettin IĢık Yapım:

Oyuncular: Bülent Ufuk, MüĢerref Taylan, Nebile Teker, Rıza Tüzün, Fermani Sabri Konu: Kafkasya‘da geçen bir kahramanlık öyküsü.


Deli

DELĠ Senaryo ve Yönetmen: Mehmet Muhtar Senaryo: Eser:

Mehmet Muhtar, Turgut Demirağ Lebibe Çakın

Kamera: Mike Rafaelyan Müzik: Kadri ġençalar, Mehmet Abut

Oyuncular: Münevver CoĢkun, Cahit Irgat, Abdurrahman Palay, Lebibe Çakın, Vahi Öz, Mahir Özerdem Konu: Kıskanç ve deli kocasının elinde hüsrana uğrayan bir kadınla, onu seven bir bestekarın yaĢamına yer verir. Bir bestekar ölür, malları ve notaları açık artırma ile satılır. Müzayedeye genç bir delikanlı (bestekarın öğrencisidir) ile bir kız (bestekarın kızı olduğunu yeni öğrenen kız) katılırlar. Notaları, genç kız alır, sonra metruk bir köĢke gider, delikanlı da peĢindedir ... Delikanlı da bestekarın bir defteri vardır, birlikte okurlar. Cahit bir kimyagerdir, evlidir. Bestekar (Ahmet Ferit) bu çiftle tanıĢır, bir süre sonra genç kadınla birbirlerine aĢık olurlar, birlikte kaçacaklardır fakat ruh hastası olan Cahit, karısının yüzüne kezzap atar, kadında kocası ile birlikte gitmek zorunda kalır, A. Ferit bu durumda periĢan olur ... Genç adam ile genç kız bu Ģekilde tanıĢtıktan sonra birbirlerini severler, evleneceklerdir, gelen bir haberle genç kız, genç adamın kardeĢi olduğunu öğrenir, genç adam babasının ilk


karısından olan çocuğudur. Kuleye intihar etmeye giden genç kızı son anda sevgilisi kurtarır, hikayenin

gerçeğini

anlatarak, kardeĢ olmadıklarını

ortaya

Kelimelerden Görüntüye‖

―59‖ Daha geniĢ bilgi için bknz: 1950 yılı ―Çakırcalı Mehmet Efe‖

koyar. ―Orhan Ünser,


Destan Destan İçinde

DESTAN DESTAN ĠÇĠNDE Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Güner Çelme, Hüseyin KaĢif, Faik CoĢkun, Atıf Kaptan, Mualla Sürer, Sadettin

Seyfi Havaeri Kamera:

Cezmi Ar

Yapım:

Erbil, Renan Fosforoğlu, Kadir Savun Konu: Adana‘nın iĢgal ―60‖ edildiği tarihlerde hafızasını kaybeden ve çıldıran Gülizar‘ın Özküsü


Dokunulmaz Bu Aslana

DOKUNULMAZ BU ASLANA Senaryo ve Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Eser: M. Faruk Gürtunca ―61‖

Oyuncular: NeĢe Yulaç, Aliye Tülü, Bakiye Feyasof, Vedat Örfi Bengü, Selma Öncül, Sevim Yılmazok, Ülkü Bengü, Sırrı Gültekin, Leyla Nil, Cevahir Melici, Ġhsan Nuyan Konu: Sevgilisinin Kore‘de Ģehit düĢtüğünü öğrendikten sonra aklını kaybeden bir genç kızın dramatik öyküsü. ―62‖

Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Müzik: Kadri ġençalar Yapım:

Elektra Film Yorga Saris

Suna Pekuysal (1933-2008 oyuncu 149 film

―60‖ ADANA'NIN ĠġGALĠ VE KURTULUġ SAVAġI Kayıplara sebep olan I. Dünya SavaĢı, siyasi ve ekonomik üstünlük için birbirleri ile mücadeleye giriĢen Avrupa devletleri arasında ve Avrupa'da çıkmıĢtır. Kısa zamanda mücadele bütün kıtalara yayılmıĢ ve Osmanlı imparatorluğu da bu savaĢın içine sürüklenmiĢtir. Sonunda imparatorluk çökmüĢ toprakları parçalanmıĢ, anayurt bile düĢman istilası altında kalmıĢtır. BeĢ cephede birden ve pek çok devlete karĢı savaĢmak zorunda bırakılan Osmanlı Devleti, Mondros AteĢkes AnlaĢması ile imparatorluk topraklarının pek çoğunu düĢmana bırakarak çekilmiĢtir. ĠĢte bu dönemde Suriye cephesinde kalan Türk birliği, o cephede Yıl dı rı m Ordul arı komutanı ol arak bulunan M ustafa Kemal idaresinde Halep'e çekilerek, tamamen yok edilmekten kurtarılmıĢtır. Zamanın sadrazamı Ġzzet PaĢa tarafından, o sırada grup komutanı Liman Von Sanders'ten (Alman Komutanı) elindeki tüm grup komuta ve koordinasyon yetkisini Mustafa Kemal PaĢa'ya devretmesi bildirilmiĢ ve bu devir-teslim iĢlerini gerçekleĢtirmek için 31 Ekim 1918'de Mustafa Kemal PaĢa Adana'ya gelmiĢtir. Liman Von Sanders PaĢa'nın Yenildik...bizim için her Ģey bitti sözüne karĢılık, yetkiyi teslim alan Mustafa Kemal PaĢa SavaĢ müttefikler için bitmiĢ olabilir ama bizi ilgilendiren savaĢ, kendi istiklalimizin savaĢı, ancak Ģimdi baĢlıyor karĢılığını vermiĢtir. ĠĢte bu sözlerin özetlediği ve vurguladığı mücadele yılları 1922'ye hatta politik anlaĢmaların bitimine kadar yani 1923'e kadar sürmüĢtür. www.adanasosyete.com

―61‖ M.Faruk GÜRTUNCA (1904-1982) ġair, yazar. Edirne Öğretmen Okulunu bitirdi. Bir süre öğretmenlik yaptı. 1921‘se selanik‘te yayınlanan Yeni Asır gazetesinde basın alanına geçti. Daha sonra Çocuk Sesi ve Afacan dergilerini çıkardı. Bunlarda tek parti yönetiminin eğitim ve çocuk yazın anlayıĢına bağlı yayınlar yaptı. Her hafta, Her Ay gibi küçük çaplı dergilerden sonra, 1947‘de Hergün adlı bir gazete çıkardı ve baĢyazarlığını yaptı. 1957‘de DP‘den milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. 27 Mayıs‘ta tutuklanarak partililerle birlikte yargılandı. Yapıtlarından Bazıları: Çocuklara ġiir Kitabı (1928) Dağ BaĢında AĢk (1939) Büyük hakan Alpaslan (oyun, 1971) Tuna Gülü (1971). ―62‖ Filmin bazı sahnelerinde, Amerikan çıkartmalarına ait bölümler, Kore‘de çekilmiĢ gibi gösterildi. Bu yüzden de askeri giysiler ve silahlarda birbirine uymayan dsahnelere rastlamak mümkün. (Agah Özgüç)


Dümbüllü Sporcu

DÜMBÜLLÜ SPORCU Senaryo veYönetmen: Seyfi Havaeri Kamera: Yapım:

Cezmi Ar


Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Güner Çelme, Ziya Aygen, Hüseyin KaĢif, Faik CoĢkun, Rasih Ertuğ, Eyüp Sabri, Konu: Türk tiyatrosunun ortaoyuncusu Ġsmail Dümbüllü‘nün ―63‖ türlü

kılıklara

büründüğü

bir

sporculuğundan

bahseden

komedisi.

Edebi İstirahat / Zavallı

EBEDĠ ĠSTĠRAHAT/ZAVALLI Yönetmen: Vedat Örfi Bengü Eser: Mahmut El Paçacı Oyuncular: Hamiyet ġahin, Yılmaz Tayfun,

Foto Direktörü: Onnik Kalustyan Müzik: Kadri ġençalar Yapım:

Melahat

Cangüler,

Kenan

Güler,

Ziya

Aygen Konu: Bir bestekarın acılarla dolu yaĢam

Yeni Film Domanika

öyküsü.

―63‖ Ġsmail Hakkı Dümbüllü (1897 - 1973) Geleneksel Türk Tiyatrosunun son temsilcisi, Ortaoyunu ve Tuluat sanatçısıdır.Ġsmail Dümbüllü, 1897 yılında Üsküdar Süleymanağa Mahallesinde doğdu. Babası II. Abdülhamid'in silahĢörlerindan Zeynel Abidin Efendi, annesi Fatma Azize Hanım'dır. Üsküdar Ġttihat-ı Terakki Mektebi'nde okula baĢlar. Gazeteci Burhan Felek ile aynı okuldan mezun olur. Tiyatro yüzünden Askeri RüĢtiyeden atılmasının ardından on altı yaĢında Kel Hasan Efendi‘nin DilkûĢa Tiyatrosu'na girer. ġevki ġakrak, Küçük Ġsmail Efendi, Kavuklu Hamdi Efendi, Komik NaĢit Efendi gibi zamanın ünlü oyuncularıyla aynı sahneyi paylaĢmıĢtır.


Edi ile Büdü Tiyatrocu

EDĠ ĠLE BÜDÜ TĠYATROCU Senaryo ve Yönetmen: ġadan Kamil

Oyuncular:

Münir

Özkul,

Vasfi

Rıza

Zobu,

Neriman Köksal, Necdet Mahfi Ayral, ġevki

Senaryo: Burhan Felek Kamera: Fethi Mürenler Yapım:

Artun, Kenan Büke, Mücap Ofluoğlu Konu: Evden kovulan iki bacanak ile bir hizmetçi arasında geçen komedi öyküsü.


Efelerin Efesi

EFELERĠN EFESĠ Senaryo ve Yönetmen: ġakir Sırmalı Eser:

Hayri Esen, Hulusi Kentmen, Nana Aslanoğlu, Vahi Öz, Aliye Rona, Rahmi Kafadar Murat Sertoğlu

Foto Direktörü: Kriton Ġliyadis Yapım:

Oyuncular: Ġhsan Evrim, Ayfer Feray, Orhan Elmas, EĢref Vural, Kemal Ergüvenç, Atıf Kaptan,

Konu: Sevgilisi Ġrini‘yi kaçırıp öldürenlerden intikamını alan ve sonunda ölen bir efenin dramatik aĢk öyküsü.  Sansür Kurulu Osman Efe‘nin ölüm sahnesinde Ģu sözlerin söylenmesi Ģartıyla filmin

Duru Film Naci Duru

gösterilmesine müsaade etti. "Sırf aĢk uğruna dağa çıktığı için Osman Efe'nin namı pek anılmaz. Çünkü gerçek efe, hak uğruna dağa çıkmıĢ ve mücadele etmiĢtir. Ġstiklal savaĢımızda bütün gücüyle yardım eden adsız efelerimizi hürmetle anarız." (Bkz.: Lüks Koltuktaki Adam (Sezai Solelli), Yıldız, s. 95,18 ekim 1952) “”Agâh Özgüç, Türk Filmleri Sözlüğü, 1. Cilt ―

Profesyonel olarak ġehzade BaĢı Tiyatrosu'nda baĢlar. Bilinen adıyla Dümbüllü Ġsmail Efendi, 'Dümbüllü' adını nasıl aldığını Ģöyle anlatır: Peruz Hanım vardı kantocu, Samran'dan evvel. Bu Peruz Hanım o zamanın en birinci kantocusuydu. Hem de beste yapar, güftesini de kendisi yazardı. Dümbüllü diye bir kanto söylerdi. Buna bir gazel ilave ederek söylemeye baĢladım. 'Dümbüllü, Dümbüllü, Gabarala, mabarala,

Dursune ġirin (1913-1972) oyuncu 56 film

Dümbüllü' diye oynardık. Böylece Dümbüllü adı üzerimde kaldı. Oynadığı oyunlardan ençok Gözlemeci, Kavuklu'ya Hile, Çifte Hamamlar, Ters Biyav ve Kanlı Nigar'ı severdi. Oynadığı filmlerde de en çok Nasreddin Hoca ile özdeĢleĢmiĢti. Bir trafik kazasının bir ay sonrasında 5 Kasım 1973 tarihinde hayatını kaybetti. Kabri, Üsküdar'da Çiçekci Camii karĢısında bulunan Karacaahmet Mezarlığı'nda bulunmaktadır. (kyn: http:// tr.wikipedia.org)


Göçmen Çocuğu

GÖÇMEN ÇOCUĞU Senaryo ve Yönetmen: Suavi Tedü

Danslar: Ferik Egemen

Senaryo: Melih BaĢar Kamera: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Perihan Tedü, Atıf Kaptan, Mümtaz Ener, Küçük Erkan, Cahit Irgat Konu: Anne ve çocuk iliĢkileri üzerine kurulan bir öykü.


Günahını Ödeyen Adam

GÜNAHINI ÖDEYEN ADAM Senaryo ve Yönetmen: C.Y. Kostanof Eser: Feridun Bellisar Kamera: Kriton Ġliyadis, Lazer Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Mümtaz Ener, Muzaffer Tema, Cahide Sonku, Mesiha Yelda, Mefharet Birtan, Esen Görkmen, Vedat Karaokçu, Refik Kemal Arduman, Talat Artemel, ġakir Arseven, Muazzez Arçay, Necla Sertel, Ġbrahim Delideniz Konu: olayların geliĢmesini kontrol edemeyen bir mühendisin suçlu durumlara düĢmesini anlatır: Muzaffer, karısı Mefharet ve çocuğu ile mutludur. Bir gece yalnız gitmek durumunda kaldığı bir toplantıda, dans eden metresi ile kavga eden bir adamı görür. Daha sonra eve


tek baĢına dönerken kavgadan sonra toplantıdan ayrılan kadını yolda görür ve bindiği taksiye alır, evine götürür, kadın (Mesiha) Muzaffer'i yukarıya çağırır, Mesiha odasında iken dostu olan adam (Talat) gelir, Muzaffer ile kavga etmeye baĢlar, bu arada çektiği silah Muzaffer'in eline geçer, Talat kapıya dayanmıĢ iken Mesiha içerden ateĢ ederek Talat'ı vurur. Muzaffer ve Mesiha kaçarlar. Bir kaç gün sonra Mesiha'nın bir kabarede dans edeceğii haberi gazetelerde çıkar, polis Mesiha'yı sorguya çekip serbest bırakır fakat izleyeryerek Muzaffer ile buluĢması üzerine ikisini de tutuklar. 8 aya mahkum olurlar. Cezaevinden çılzan Muzaffer parasız ve yersizdir. Mesiha yine çalıĢmaya baĢlar. Mdharet ise evde kocasını beklemektedir. Mesiha ile birlikte çalıĢmaya baĢlayan Muzaffer bir gece kızının sesi ile uyanır ve evine gitmek ister, Mesiha ise peĢinden giderek Muzaffer'i vurmak ister. Mefharet önüne geçer yaralanır, dengesini kaybeden Mesiha terastan düĢerek ölür. Muzaffer, karısı Mefharet'e kan vererek ggünhını öder ve kayınpederinden asil evlôt payesi alarak alnından öpülür Böylece aile eski mutlu günlerine döner. ―Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 116‖


Hüküm Sabahı

HÜKÜM SABAHI Yönetmen: Senaryo:

Seyfi Havaeri M. Kemal BaĢçavuĢoğlu

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Güner Çelme, Ziya Aygen, Hüseyin KaĢif, Faik CoĢkun, Rasih Ertuğ, Eyüp Sabri, Konu: Türk tiyatrosunun ortaoyuncusu Ġsmail Dümbüllü‘nün

Foto Lazar Yazıcıoğlu

türlü kılıklara

büründüğü bir sporculuğundan bahseden komedisi.

Müzik: Abdülbaki Çallıoğlu Yapım:


Hürriyet İçin Şahlanan Belde

HÜRRĠYET ĠÇĠN ġAHLANAN BELDE Yönetmen: Mümtaz Ener Eser: Esat Özgül ―65‖ Foto Direktörü:

Mualla Fosforoğlu, Bakiye Feyazof, Siret Akar, Mümtaz Ener, Konu: Milli mücadele günlerinde geçen bir kahramanlık öyküsü.

Menasi Filmeridis Müzik: ġadi Yaver Ataman Yapım:

Perihan Tedü (Çakıl) 1927-1992 oyuncu 6 film


İki Kafadar Deliler Pansiyonda

ĠKĠ KAFADAR DELĠLER PANSĠYONUNDA Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz Operatör:

Oyuncular: Temel Karamahmut, Settar Hazım Körmükçü, Orhan Erçin, Mücap Ofluoğlu, Luiza Nor, Osman Alyanak, Muazzez Arçay, Hulusi Kentmen, Sohban Koloğlu, Nimet Alp,

Mike Rafaelyan

Dursine ġirin, Kadir Savun, Abra Kadabra

Erman KardeĢler Hürrem Erman, Hasan Erman

Ġstanbul'a gelen iki arkadaĢ Ġstanbul'da bir pansiyona yerleĢirler. Burası oldukça garip bir

KONU: Ġki taĢralı gençle, dans dersleri veren bir kızın öyküsü. Anadolu'dan kalkıp gemiyle

Yapım:

pansiyondur. Bir çeĢit deliler tekkesi. Aynı binada bir de dans dersleri veren genç bir kız oturmaktadır. Kıza akrabasından miras kalmıĢtır. Ancak kızın bu mirastan haberi yoktur ve miras avcısı olan Hintli Abra Kadabra'nın tuzağına düĢmek üzere iken ikisi de ona aĢık olan iki kafadar arkadaĢ tarafından kurtarılır.

―65‖ Zübeyiroğlu M. Fuat‘ın ―Yurdumuz‖ isimli eserinden uyarlama. Kitap 1925 yılında eski Türkçe

olarak Vatan matbaasınca basılmıĢtır.


Aşık Veysel‟in Hayatı / Karanlık Dünya

Bir Anekdot “İki Kafadar Deliler Pansiyonunda” benim için ikinci film değil, bir ilk film gibiydi. Dönemin en önemli yapımevlerinden birinde, Erman Film'de çalıĢıyordum. Yapımcımız Hürrem Erman baĢta olmak üzere, belli bir kültür düzeyi olan, iĢlerinde usta, kafadar arkadaĢlarla çalıĢıyordum. KuĢkusuz yine Temel'in baĢının altından çıkmıĢtır. Filme baĢlarken, 'Bir yönetmen nasıl giyinmeli?' fikrinden kalkarak beni donatmaya baĢladılar. Önce bir yönetmen ceketi aldılar bana. Sonra çeĢitli aksesuarlar. Mesela 'Yönetmen dediğin pipo içmeli,' deyip bir pipo ve takımı ceketimin cebine yerleĢtirildi. PeĢinden bir de vizör taktılar boynuma. Güya vizörden bakıp kullanacağım objektifi ve kadrajı belirleyeceğim. Evirdiler, çevirdiler, nihayet bir film yönetmenine

Kadir Savun (1926-1995) oyuncu 338 film

benzemeye baĢladığım kararına vardılar. Ġki gün sete çıktım. Pipo ikide bir sönüyor. BoĢalt, doldur, tekrar yak. Ceket fazla gelmeye baĢladı, boynuma astıkları ilkel vizör ise kameramanın vizörüne her eğiliĢimde tak tak kameranın sehpasına vuruyor. Birinci gün, ikinci

gün,

üçüncü

gün,

nihayet

hepsini

çıkartıp

attım

ve

rahat

rahat

film çekmeye baĢladım.‖ (Atıf Yılmaz,‖Bir Sinemacının Anıları)

İki Süngü Arasında

ĠKĠ SÜNGÜ ARASINDA Oyuncular: HümaĢah Hiçan, Sadri AlıĢık, Atıf Kaptan, Mürüvvet Sim, Kemal Tözem, Faik CoĢkun, Hakkı RuĢen Yönetmen: ġadan Kamil

Konu: 12 yıldır hapiste bulunan Emine, her tahliye döneminde büyük bir olay çıkarıp içerde kalmayı baĢarır. DıĢ dünyadan ve insanlardan nefret eden genç kadın, saldırgan tavırları

Senaryo:

Adnan Fuat Aral

Eser:

kendisine yaklaĢan Dr. Fikret'le tanıĢır. Kimseyle iletiĢim kuramayan Emine, doktordan çok etkilenir ve acı dolu geçmiĢini o‘na anlatmaya baĢlar. Bir konakta besleme olarak büyüyüp,

Aka Gündüz Foto Direktörü:

konağın yakıĢıklı oğluna aĢık olmakla hayatının en büyük hatasını iĢlemiĢtir. Emine devam etmekte olan olaylarına bir yenisini daha eklemiĢ, hapishane müdürünün kafasında vazoyu

ġadan Kamil

kırmıĢtır. Mahkemeye hakim karĢısına çıkıĢı daima eli kelepçeli olarak iki süngülü askerin arasında

Müzik: Nedim V. Otyam Yapım:

yüzünden akıl hastanesine kapatılır ve orada karĢısına çıkan güler yüzlü, içten tavırlarıyla

olmaktadır. Bu duruma çok üzülmektedir. Doktor Fikret bu durumu da çözüp, onun süngüsüz askerler arasında mahkemelere çıkmasını sağlar. Artık Emine toplum içinde


kendine bir yer edinmiĢ ve hayatı sevmeye baĢlamıĢtır.  1. Türk Filmleri Festivalinde (1953) ‖Türk Film Dostları Derneği‖ ► ―Ġki Süngü Arasında‖ filmi ―Kanun Namına‖, ―Kanlı Para‖, ―Drakula Ġstanbul‘da‖ ―Efelerin Efesi‖ ile birlikte ―En BaĢarılı Film‖

ve

► ―ġadan Kamil‖ ile beraber, ―Kriton Ġlyadis‖, ―Özen Sermet‖, ―Ġlhan Arakon‖ ve ―Enver Burçkin‖ ―En BaĢarılı Kameraman‖ ►―Adnan Fuat Ural‖ ile beraber; ―Osman F. Seden‖, ―Orhan M. Arıburnu‖, ve ―Ümit Deniz‖ ―En baĢarılı Senaryo yazarı‖ (Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Tuğrul, Hüsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hançerlioğlu, Nevzat Üstün, Zeki Faik izer, Asude Zeybekoğlu)


İmralı‟dan Doğan Güneş

ĠMRALI’DAN DOĞAN GÜNEġ Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Cahit Irgat, Atıf Kaptan, HümaĢah Hiçan, Ġhsan Balkır, Nevin Aypar, Muhip Arcıman, Nuri Genç, Konu: Bir mahkumla yıllar sonra bir hapishane müdürünün karısı olan eski sevgilisinin öyküsü


İngiliz Kemal Lawrens‟e Karşı

ĠNGĠLĠZ KEMAL LAWRENS’E KARġI ―66‖ Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo:

(Bnb. Ward Lawrance), Pola Morelli (Jeanette), Feridun Çölgeçen (Alb. Cummings), Talat Osman F. Seden

Artemel (Rıza ÇavuĢ), ġadıman AyĢın Helene), Turhan Göker (ReĢit Bey), Muharrem Gürses, Rıza Tüzün, Bülent Oran, Muazzez Arçay, Nubar Terziyan, Sırrı Gültekin, Hasan Ceylan,

Foto Direktörü: Enver Burçkin Müzik:

Gazanfer Özcan, Mümtaz Alpaslan, Osman Türkoğlu, Alaeddin Demirkol, Arif Kandemir. KONU: Yıl 1919, Ġstanbul iĢgal altındadır. Fransız gizli servisi Ġstanbul'a önemli bir görevle kadın

Kadri ġençalar Yapım:

Oyuncular: Ayhan IĢık (Ahmet Esat/‖Ġng.Casusu‖), Gülistan Güzey (Leman), Muzaffer Tema

Kemal Film Osman F. Seden, (Ses film stüdyosunda çevrilmiĢtir.)

casuslarından Janet'i gönderir. Janet'in görevi Ġngilizlere karĢı çalıĢmak, Fransa ve Ġngiltere, Anadolu'nun iĢgali konusunda anlaĢamadıklarında özellikle Ġstanbul'da bulunan Lawrens'in iĢini bozmaktır. Ġki hafta önce çok müspet hislerle seyrettiğim ―Kanun Namına‖yı hemen hemen aynı artistlerle meydana getiren rejisör Lütfi Akad‘ın bu seferki baĢarısızlığını senaryo zaafı, hatta daha yerinde bir deyimle, senaryonun namevcutluğu ile izah edebiliriz. Osman F. Seden‘ın hikayesi, milletlerarası casusluk servisinin ve Türk Milli Mukavemet Hareketi‘nin atmosferini verecek geniĢlik, derinlik ve sağlamlığı temin etmekten, çok uzak olduğu gibi, türlü mantık hatalarıyla da doludur. ―Burhan Arpad, ―Ġngiliz Kemal‖, Vatan, Aralık 1952 ‖ EleĢtiri: Ġki hafta önce çok müspet hislerle sey-rettiğim "Kanun Namına"yı hemen hemen aynı artistlerle meydana getiren rejisör Lütfi Akad'ın bu seferki baĢarısızlığını se-naryo zaafı, hatta daha yerinde bir deyimle, senaryonun namevcutluğu ile izah edebiliriz. Osman F. Seden'in hikayesi, milletlerarası casusluk servisinin ve Türk Milli Mukavemet Hareketi'nin atmosferini vere-cek geniĢlik, derinlik ve sağlamlığı temin etmekten çok uzak olduğu gibi, türlü man-tık hatalarıyla da doludur. (Burhan Arpad, "İngiliz Kemal v.s.", Vatan, Aralık 1952) ―¹Agah

Özgüç, ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1.Cilt, syf 76

―66‖ Film bu isimle Osman F. Seden‘in yazdığı bir kitaptan alınmıĢ ancak film afiĢlerinde ―Atatürk‘ün

Casusu Ġngiliz Kemal Lawrense karĢı‖ olarak yer almıĢtır.



Türk Film Tarihinin En Problemli Filmi Bu film, oldukça olaylı bir Ģekilde baĢlar. Ġngiliz Kemal'in serüvenleri için iki yapımcı firma (Kemal Film ve Erman Film) anlaĢmazlığa düĢer ve mahkemelik olurlar. Osman F. Seden, bu macera Ģöyle anlatıyor: "Ġkinci film olarak bir Ġngiliz Kemal hikayesi çekmeğe karar verdik, daha doğrusu Lütfi pek istekli olmamasına rağmen

benim delice tutkum sonunda kabul etti. Kendi ölçülerime

göre bir 'Süper Prodüksiyon' tasarlamıĢtım ve halkın o zamana kadar kendisine sunulan padiĢahlı, yeniçerili filmlerden bıktığına kesin olarak inanmıĢtım.…BaĢka bir Ģeyler yapmak lazımdı. ingiliz Kemal, Türk film tarihinin en problemli filmi oldu desem yeridir. 'Ġngiliz

Kemal' diye tanınan Esat Tomruk, dünyaya nadir gelen çelebi, hoĢ sohbet, son

derece mütevazı bir insandı. Ankara‘da 1. ve 2. Meclis'te mebusluk yapmıĢ, Atatürk'ün Maarif Nazırlığı'nda bulunmuĢ ve Ġngiliz Kemal'in iki ciltlik anılarını okumuĢtu.

'Yaptığı

hizmetlerin onda birini bile yazmamıĢ diyordu. Ne yazık ki, anılarının filme çekilme hakkını Erman Film'e (Hürrem Erman) satmıĢtı. Ancak Hürrem Erman, bunu senelerce filme almamıĢtı. Bu hakkını bize devretmesi için kendisine müracaatımızda bizi kibarca reddetti. 'Kendim çevireceğim, dedi. Araya aracılar koyduk, gene sonuç alamadık Esat Tomruk'la bir akĢam Bomonti'de bir meyhaneye gittik. Ona, kitapta yazılı olmayan serüvenlerini anlat dedim, bir takım Ģeyler anlattı, oldukça ilginç hikayeler. Bir adım daha ileri gittim, gene meyhanede, lafı hiç uzatmadan; 'sen Ġngiliz casusu Lawrence'i hiç tanıdın mı?' diye sordum. Güldü. Yok canım, o kimselere gözükmezdi, üstelik Türkiye‘ye de hiç uğramadı,' dedi. Tut ki Türkiye'ye geldi ve sen onunla amansız bir mücadeleye girdin,' dedim gülerek, "alay

etme,' diye baĢını salladı. 'Mütareke senelerinde, sen gazeteci

rolünde Pera Palas salonlarında, iĢgal kuvvetlerinin davetinde hemen hemen her gece bulundun, orada gördüklerinden biri Lawrence olamaz mı yani?' dedim. 'Lawrence oralara hiç uğramadı,' dedi. 'Böyle bir Ģey yaparsan tekzip ederim diye terslendi hafifçe. 'Ben yalan olduğunu bile bile yapayım sen tekzip et,' dedim. 'Sen mütareke senelerinde onunla karĢılaĢtın ve onu mağlup ettin,' dedim. Canı sıkılmıĢtı; 'sen benden ne istiyorsun arkadaĢ?' dedi. 'Ġngiliz casusu Lawrence sana karĢı, iĢte ben bunun kitabını yazmak istiyorum dedim. Duraladı. Telif hakkı

3000TL,' dedim, Ġyice duraladı. Kabul edeceğine inanmıĢtım 'Sen

sadece bana onun hakkında bazı bilgiler ver, yeter, dedim. Bir Ģeyler anlattı, dinlemedim bile. Sonunda anlaĢtık. Ben Lawrence adını kullanacaktım, amma filmin o bölümün hayali olduğunu da belirtecektim. Nebioğlu

Yayınevi'nin

sahibi

rahmetli

Osman

Nebioğlu

iyi

tanıdığımdı.

Kendisini

Büyükada'dan tanıyordum. ―Size Ġngiliz Kemal Lawrence'e KarĢı‖ diye bir kitap yazacağım ve sizden on para bile almayacağım,' dedim. ġaĢırdı, sonra kendini toparladı, 'ne zaman hazır olur' diye sordu. On beĢ güne kadar, dedim. Yerinden sıçradı, 'olamaz,' dedi. 'Olur,' dedim.

'on beĢ

gün sonra elinizde olur, ya siz ne zaman baskıya verir ve piyasaya

çıkartırsınız?' diye sordum. DüĢündü taĢındı, 'bir ay sonra hazır,' dedi. Kendisine on para almayacağımı, sadece bunu çok iyi bir reklam sonrası bütün dünyada yayınlamasını istediğimi söyledim. Derhal kabul etti. ÖpüĢtük. Yirmi gün sonra kitabın yazı dizisini kendisine yetiĢtirdim. ġimdi hukuken hazırdık. Hemen filme baĢladık. Ben kendi yazdığım bir eseri filme çekiyordum ve hukuki açıdan buna kimsenin itirazı olamazdı.



Erman Film (Hürrem Erman) yasal yollara baĢvurdu... Bizi mahkemeye verdiğinde, elimizde kitabı benim yazdığıma dair bir belge vardı, diğer taraftan bu olayları benim de Ġngiliz Kemal 'den yani Esat Tomruk'tan dinleyip filme aktardığıma dair, bir anlaĢma vardı. Davayı biz kazandık ve film çevrildi. Ġngiliz Kemal gerçekten büyük prodüksiyon oldu. Prensibimize sadık kalarak gene ġehir Tiyatrosu'ndan sadece üç oyuncu almıĢtık: Gülistan Güzey, Talat Artemel ve ġaduman AyĢin' Muzaffer Tema gene aramızdaydı. Ġngiliz Kemal'in baĢarısı çok büyük oldu. Belki içinde mantık hataları vardı amma, çok zengin, çok figüranlı ve çok büyük kadrolu bir filmdi. Çok itinalı bir Ģekilde çekilmiĢti ve filmde de Liltfü Ö. Akad, sinemadaki hareket (action) olgusunun zirvesine çıkıyordu. Senaryo alıĢılmamıĢ bir tarzda yazılmıĢtı, çok hareketli ve sürükleyici idi. Türk filmlerinin ağır, melankolik temposuna alıĢanları ĢaĢkına çeviriyordu. Kanun Namına'dan on beĢ gün sonra oynayan Ġngiliz Kemal , Kanun Namına'nın rekorunu da kırdı. O on beĢ gün içinde Türk filmciliğinde iki efsane doğdu: Ayhan IĢık efsanesi ve Kemal Film efsanesi. Bunun haricinde Lütfi Akad, Türk filmciliğine damgasını vurdu. Ġkimiz de çıkıĢ noktamızda ne kadar haklı olduğumuzu anladık. Ne yazık ki, iki sene sonra yollarımız ayrıldı.

(GülĢah Nezaket MarĢlı, ―Osman Fahir Sedenle Türk

Sinemasında Düet‖ syf, 126 )

İstanbul Havası / Arşak Sulukule‟de

ĠSTANBUL HAVASI/ArĢak Sulukule’de Senaryo ve Yönetmen: Zeki Alpan Kamera: Cezmi Ar Yapım:

Yönetmen:

Oyuncular: Zeki Alpan, Atıf Kaptan, ġükran Özer, Muhterem Nur, Mürüvvet Sim, Faik CoĢkun, Memduh KarakaĢ Konu: Ġki çingene ailesinin öyküsü


İstanbul Yıldızları

ĠSTANBUL YILDIZLARI Orhan Atadeniz, Mehmet Muhtar

Senaryo: Abidin Doran Kamera: ġevket Kıymaz Yapım: Ġnci Film Kemal ĠĢmen

Oyuncular: Muammer Karaca, Güzin Özipek, Muzaffer Hepgüler, Toto Karaca, Celal Sururi, Ayten Kayalı, Rana ġıvga, Hasan Çelik Konu: Yirmi bin lira ile iddiaya girilen bir futbol maçının öyküsü. Ġlk Gösterim: 30 Nisan 1952


Kahpenin Kızı / Günahsız Kadın

KAHPENĠN KIZI/ GÜNAHSIZ KADIN Senaryo ve Yönetmen: Kani Kıpçak Senaryo: Perihan Çakıl Tedü Operatör: Kriton iliyadis Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Sonku Film Cahide Sonku

ġarkılar: Ahmet Üstün, Mühip Arcıman, Danslar: Ġzmirli Güler KardeĢler Oyuncular: Kadri Ögelman, Abdurrahman Palay, Gülistan Güzey, Talat Artemel, Kani Kıpçak, Hüseyin Kemal Gürmen, Refik Kemal Arduman KONU : Bir Anadolu köyünde geçen filmde; kahpenin kızı Zeynep, ve onu geneleve düĢürmek isteyen ve devamlı tehdit eden Muhtar, Zeynep'in peĢinden ayrılmayan kötü kiĢilikli Talip, köye dıĢarıdan gelen ve ona aĢık olan Recep ve Zeynep'in gerçek babası olan Ağa, belli baĢlı tiplerdir. Recep, Zeynep'le evlenir, ancak Talip'in iftiralarına kurban giden Recep hapse girer. Talip Zeynep'e saldırır ve evini yakar. Zeynep aklını kaybeder, yaralanır. Recep hapisten kaçar ve köye gelerek Talip'i vurur. Ancak Zeynep ölmüĢtür. Recep sonunda köyü terk eder gider.

Kan Kardeşler

KAN KARDEġLER Yönetmen: Vahi Öz Senaryo: Tahir Olgaç Operatör: Diamendi Filmeridis

ġarkılar: Sabite Tur Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Vahi Öz, Cahit Irgat, Mualla Fosforoğlu, Meral Körmükçü, Osman Alyanak, Süha Doğan Konu: Bir miras iĢini çözmek üzere Ġstanbul‘a gelen iki kardeĢin komedisi.

Müzik: Fehmi Ege Yapım:


Kanlı Küpe

KANLI KÜPE Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Balkır Operatör: Cezmi Ar Yapım:


Oyuncular: Suzan Yakar, HümaĢah Hiçan, Ġhsan Balkır, Celal Balkır, Halide PiĢkin, Nebile Teker, Mümtaz Ener, Rinnur Rutkay, Ali Küçük, Lütfü Güneri Konu: Kendisine tecavüz etmek isteyen bir ses sanatçısını öldüren bir profesör kızının öyküsü


Kanun Namına

KANUN NAMINA ―67‖ Ar Direktör: Sami, Set Dekorları: Z. Cirityan, AlĢan,i IĢıklar: O. Okdemiir, F. Eryılmaz, Montaj: Turgut Senaryo ve Yönetmen: Lütfi Ö. Akad

Kuzu, Prodüksiyon Asistanı: Yüksel Tanık, Gardrop: Cumhur Özcan, Prodüksiyon Asistanı: Mithat Konuklar, Kamera Asistanı: Kenan Kurt, Reji Asistanı: Sırrı Gültekin, Senkron: Turgut Ġnangiray, ġarkılar: Hamiyet Yüceses, Kemal Gürses, Müzik Adaptasyonu: Faruk Yener, Efektler: Yılmaz Yazıcı,


Ses Mühendisi: Yorgo Ġlyadis, (Ses Film Stüdyolarında çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir.) Oyuncular: Gülistan Deniz ―Güzey‖ (Ayten), Ayhan IĢık (Nazım Usta), Muzaffer Tema (Halil), Talat

Operatör: Enver Burçkin,

Artemel (ġevket), Pola Morelli (Perihan), NeĢe Yulaç (Nezahat), Talat Artemel, Settar Körmükçü (Mahmut Usta), Muazzez Arçay (Zehra), Nubar Terziyan (Kâmil usta), Temel Karamahmut, Osman Türkoğlu, Osman Alyanak, Gülderen Ece, Muhterem Nur, Kadri Ögelman, Rıza Tüzün, Renan

Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Osman F. Seden, ġakir Seden KardeĢler,

Fosforoğlu, Saadettin Erbil, Kerim Pamukoğlu, Mümtaz Alparslan KONU: II. Dünya SavaĢı'nı izleyen yıllarda (1946) Ġstanbul'da meydana gelen gerçek ―68‖ bir olaydan yola çıkılarak bu film gerçekleĢtirilmiĢtir. Nazım Usta (Ayhan IĢık), motor tamircisidir. Ayten'e aĢıktır (Gülistan Güzey), onunla evlenir. Oysa Ayten'in kız kardeĢi Nezahat (NeĢe Yulaç), Nazım'ı sevmekte, kirli iĢler çeviren Halil ise (Muzaffer Tema) Ayten'i ele geçirmeyi planlamaktadır. Ġkisi bir olup, Perihan'ı (Pola Morelli) Nazım'la tanıĢtırırlar. Nazım kadının bu çekiciliğine dayanamaz. Bundan yararlanan Halil, Ayten'i eline düĢürür. Bunu öğrenen Nazım, Halil ve Nevzat'ı öldürür, eĢini de yaralar. Polisten kaçan Nazım, tamirci atölyesine sığınır ve orada polise karĢı koyarsa da Ayten'in araya girmesiyle polise teslim olur.  Seden, "Kanun Namına"nın hazırlık aĢamasında baĢlı baĢına hazırlık dolu ve alıĢılmıĢın dıĢında bir yol izledi. Onun istediği bugüne kadar çevrilmiĢ olan Türk filmlerindeki ağır iĢleyiĢin tamamen zıddıydı.. O , filmin son derece hareketli ve akıcı bir üslupla çekilmesini istiyordu. Bunun için her Ģeyi göze alacak, bir yapımcı olarak gereken hiçbir masraftan ve fedakarlıktan kaçınmayacaktı. Nitekim kafasında tasarladığı yenilikleri sırasıyla uygulamaya baĢladı. Filmde gerek senaryoculuk açısından, gerek sinema tekniği açısından ve gerekse yapımcılık açısından yakaladığı baĢarının yanı sıra,oyuncu seçiminde de isabetli davranarak filmin baĢarısını daha da arttırıyor ve filmin seviyeli bir "sinema dili" oluĢturmasına önemli katkılarda bulunuyordu. … Osman F. Seden, yeni bir yönetmen ve yeni bir senaryo anlayıĢı içinde oyuncu seçiminde de yenilikçi bir tavır sergilemiĢti. Seçilecek olan oyuncular, bu kez ġehir Tiyatroları'ndan olmayacaktı. Bu bakımdan, "Kanun Namına", "GeçiĢ Dönemi"nde varlığını duyurmakta olan Türk sinernasında tiyatrocuların egemenliğine indirilmiĢ önemli bir "darbe"dir. Türk sinemasındaki yeri öylesine önemlidir. Darülbedayi

oyuncularının sinemadaki hükmünü sona erdiren bu filmde baĢrol

oyuncusu olarak, adı sanı pek duyulmamıĢ ve tiyatro ile hiç iliĢkisi olmamıĢ bir kiĢi seçilmiĢti. Filmin getirdiği en önemli yenilik bu idi. Tiyatroyla iliĢkisi olmayan, bu iĢe ilk olarak bir tiyatro Oyunuyla değil, bir sinema filmiyle baĢlamıĢ olan, dolayısıyla tamamiyle sinema ortamında doğmuĢ ve henüz tanınmamıĢ bir yüz Türk sinemasına kazandırılıyordu. Bu yüz, ileride bir "efsane" olarak adını Türk sinemasına yazdıracak olan Ayhan lĢık‘tı. (GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Seden’le Türk Sinemasında Düet‖ syf, 117 )

“67” İsimler Filmin Jeneriğinden alınmıştır.

“68” Nazif Kuş isinli bir tornacı ustası, kıskançlık yüzünden üç kişiyi öldürdükten sonra, dükkanına kapanmış ve polsilerle çatışmaya girer.


Kanun Namına

 Kanun Namına pek çok açıdan dönüm noktasıdır, Türk sinemasının. KuĢkusuz Kanun Namına esas olarak bir dram filmidir ancak Batı'daki aksiyon filmlerinden aĢina olduğumuz silahlı çatıĢma, kavga, takip sahneleri bu filmde bolca kullanılır. Film, bir silahlı çatıĢma sahnesiyle açılır. Polis, yaralı durumdaki bir adamı (Ayhan IĢık) bir tamirci atölyesinde kıstırmıĢtır. KarĢılıklı olarak ateĢ açılmaktadır. Derken polis, kanun namına teslim olması çağrısını yapar baĢ kahramana ve

filmin

finaline kadar sürecek flashback baĢlar. Filmin sonuna doğru uzunca bir kovalamaca sahnesi gerçekleĢir, polis Ayhan IĢık'ı kovalar, ta ki atölyede kıstırılıncaya kadar. Hareketli kamera sayesinde, hareketli sahnelerin önemli yer tuttuğu filmler birbirini izler. Film gösterime girdiği zaman konu itibariyle tıpa tıp, baĢrolünde Jean Gabin

ve

Marcel

Carné‘nin

oynadığı,

Jacques

Prévert'in

senaryosundan 1939'da çevrilen ve Türkiye'de "Son Limit" adıyla gösterilen "Le jour se léve" isimli filme çok benzediği görüldü. Ancak olay, Ġstanbul'da gerçekten cereyan etmiĢti; ve "ozansı gerçekçilik" akımının en iyi temsil edildiği bu Fransız filmiyle Akad'ın bir iliĢkisi yoktu. Belki Anatole Litvak'ın bu filmden esinlenerek Henri Fonda ile cevirdiği filmden esinlenmiĢ olabilirdi. Öte yandan "Kanun Namına‘yı daha çok, gerçekçi bir film olarak tanımlamak daha doğru olacaktır. Asıl önemlisi, Lütfi Ömer Akad, bu filmle kamerayı sokağa taĢımıĢ; çekim ve kurgu bakımından son derece hareketli ve gerilimli bir film ortaya koymuĢtu. Denilebilir ki sinema öğeleriyle ve çoğunluğu tiyatro dıĢından oyuncularla çevrilmiĢ ilk önemli Türk filmidir "Kanun Namına‖. Diğer yandan bu filmin çekiminde çok iyi bir kamera çalıĢması yapan Enver Burçkin'in de kuĢkusuz önemli bir katkısı vardır. ÖDÜL:  1. Türk Filmleri Festivalinde (1953) ‖Türk Film Dostları Derneği‖ ―Kanun Namına‖ filmi ―Kanlı Para‖, ―Ġki Süngü Arasında‖, ―Drakula Ġstanbul‘da‖ ve ―Efelerin Efesi‖ ile birlikte ―En BaĢarılı Film‖ ► ―Enver Burçkin‖ ile beraber, ―Kriton Ġlyadis‖, ―Özen Sermet‖, ―Ġlhan Arakon‖ ve ―ġadan Kamil‖ ―En BaĢarılı Kameraman‖ ►―Osman F. Seden‖ ile beraber; ―Adnan Fuat Ural‖, ―Orhan M. Arıburnu‖, ve ―Ümit Deniz‖ ―En baĢarılı Senaryo yazarı‖ ► ―Ayhan IĢık‖ ile beraber; ―Turan Seyfioğlu‖, ―Orhan Murat Arıburnu‖, ve ―Atıf Kaptan‖ ―En BaĢarılı Erkek Oyuncu‖ (Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Tuğrul, Hüsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hançerlioğlu, Nevzat Üstün, Zeki Faik izer, Asude Zeybekoğlu, ► Yıldız Dergisi okuyucuları (1953)arasında düzenlenen araĢtırmada; ► ―Kanun Namına‖ filmi, ―En Ġyi Film‖ ► ―Lütfi Ömer Akad‖ ―En Ġyi Yönetmen‖, ► ―Ayhan IĢık‖ En Ġyi Oyuncu‖


Kara Efe “Zeynep‟in Gözyaşları”

KARA EFE ―Zeynep'in GözyaĢları‖ Senaryo ve Yönetmen:

Müzik ve Beste Oyun ve Rakslar: Luiza Nor, Nimet Alp, Arif Sami Toker ve 40 kiĢilik Korosu,

Muharrem Gürses Kamera: Aram Hugosyan Yapım:

Sadi IĢılay Oyuncular: Muharrem Gürses, Cihan IĢık, Ali ÜstüntaĢ, Ġhsan Nuyan, Muazzez Arçay, Renan Fosforoğlu, Leyla Nil, Münir Ceyhan, Mualla Fosforlu (Fırat), Faik CoĢkun, Mürüvvet Sim, Yıldız Ġzmirli, Muzaffer Demir


Konu: Kara efe ve çevresinde olan olaylar ve aĢkını konu alan bir film.

Kızıltuğ

KIZILTUĞ Oyuncular: Turan Seyfioğlu (Otsukarcı/Halid), Mesiha Yelda (Sabiha Sultan), Cahit Irgat


(Cengiz han), Rauf Ulukut (Çakır), Atıf Kaptan (ġeyhülcebel Hasan Sabbah), Nebile Teker

Aydın Arakon Eser: Abdullah Ziya Kozanoğlu Operatör: Ġlhan Arakon

Vedat Örfi Bengü (Mehmet TöküĢ), Ahmet Üstel, Ferhan Tanseli (Celalettin), Hasan Ceylan, Abdurrahman Conkbayır. Konu: Bölgesindeki Moğol-Türk obalarını Kızıl Tuğ altında toplayıp güçlü bir ulus kurma amacında olan Cengiz Han,adı Yenilmez anlamı taĢıyan Türk bahadır Otsukarcıyı, kendisine

Müzik: Orhan Barlas Yapım:

(Türkan Sultan), Mücap Ofluoğlu (Ömer), Nubar Terziyan (Mervan), EĢref Vural, Müfit Kiper,


tehlikeli gördüğü ġeyhülbecel Hasan Sabahtan vergi almaya gönderir. ġeyhülcebelin oğlu Halid, yiğit Otsukarcıya benzemektedir, ancak onun gibi cengaver değildir.Bu nedenle düğünde yapılacak turnuvaya Halidin yerine Otsukarcı girer ve turnuvadan yüzünün akıyla çıkar. Bu güzel olayın ardından baĢka sorunlar ortaya çıkar. Otsukarcı, ġeyhülcebeli yola getirme uğraĢı içine girer. Sonuçta tabi ki, Otsukarcı, Cengiz Hanın isteğini yerine getirir. Zamanının en masraflı tarihi kostüme filmi olan KIZIL TUĞ, Abdullah Ziya Kozanoğlunun aynı adlı eserinden sinemaya adapte edilmiĢtir. Senaryo çalıĢmalarına eser sahibi de katılmıĢtır. ► Cumhuriyet döneminin ilk tarihi macera romanı olan "Kızıl Tuğ". Hiç bir zaman "yüksek edebiyat"

içinde

değerlendirilmeyen,

eleĢtirmenlerin,

tarihçilerin

ilgisini

çekmeyen

Kozanoğlu külliyatı, Türkiye'de en çok baskı yapan ve okunan romanlardan oluĢuyor "Kızıl Tuğ bütün bir gençliğin içinden duyduğu devrimin ilk öncüsüdür. Konusunu büyük Türk tarihinden alan ve öz Türk kelimelerinden birkaçına her sayfada cümleleri içinde yer veren Kızıl Tuğ, doğan neslin ruhundaki gizli arzu ve heyecanları üste çıkaran bir darbedir". AnlaĢılacağı gibi, bu roman ve yazma amacı, o dönemdeki milli düĢünce akımının temsilciliğini üstlenmiĢti. Bu düĢünce akımı; "büyük Türk ulusunu birleĢtirecek o tek dile, tek Ģiveye ve tek ülküye doğru, Kızıl Tuğ'da baĢlayan, (...), yedi yıl sonra Atatürk'ün komutasında tempolaĢan" Türkçülük, Turancılıktı. Türkçülüğün ortaya çıkması(1908), aĢağı yukarı Abdullah Ziya'nın doğumuna tekabül eder(1906). YetiĢme çağı boyunca, yükselen bu yeni değerin etkilerini hisseden Abdullah Ziya'nın Türkçülüğü, yıkılan Ġmparatorluğun yerine kurulacak ulus


Kızıltuğ

devlet modelini savunan tarzdadır. Bu tarz Türkçülük, II. Dünya savaĢından sonra etkisini kaybetti. Onun yerini, daha ırkçı-Ģoven bir milliyetçiliğin aldığını görüyoruz. Atsız'ın romanlarını, bu yeni tarz içinde değerlendirmek uygun olur. Kızıl Tuğ"da, döneme göre baĢka yenilikler de var; milli bir Ģuur aĢılamak amacıyla yazılmasının etkisiyle, sık sık dipnotlar verilmiĢ. Kimi zaman öztürkçe kelimelerin anlamlarını açıklıyor, kimi zaman eski adetler, inançlar, kiĢiler hakkında bilgiler veriyor. Yazar, ilk romanı oluĢu nedeni ile, "Fatih Feneri", "Hilal ve Haç" romanlarında üstesinden gelinen tutarsızlıklardan kaçınamamıĢ. Bu metinde zaman ve mesafe mefhumu yok. Mesela, Timuçin, Orta Asya'da karĢılaĢtığı Otsukarcı'nın yola

çıkacağını

öğrenince,

"sen

Horasan'dan

geçecek

misin"

diye

soruyor.

Kahramanlarımız, bugün motorlu taĢıtlarla aĢılması güç olan mesafeleri, kuĢ olup geçiyorlar. Bir bakıyorsunuz Alamut kalesindeyiz, bir bakıyorsunuz Çin Sarayında. Anlatı bakıĢ açısı tekniği de ilginç. (A.Ömer TürkeĢ, ―Aylık Birikim Dergisi)

Kocatepe‟nin Beş Atlısı

KOCATEPE'NĠN BEġ ATLISI Yönetmen: Nusret Eraslan Eser: Hüsamettin IĢın

Oyuncular: HümaĢah Hiçan, Hayri Esen, Rıza Tüzün, Saltuk Kaplangı, Faik CoĢkun, Feruz KONU: SavaĢı konu alan kahramanlıkları anlatan güzel bir film.

Senaryo: Ġhsan Tomaç Müzik: Fehmi Ege Yapım:


Kubilay

KUBĠLAY ―69‖ Yönetmen: Muharrem Gürses Senaryo:

Cahit Irgat, Osman Alyanak, Özen Tutucu, Muharrem Gürses, Faik CoĢkun, Sadri karan, Melih BaĢar

Operatör:

Muazzez Arçay, Rauf Ulukat Konu: Menemen‘de 1930 yılında, gerici isyanı bastırmak isterken öldürülen genç subayın

Coni KurteĢoğlu Yapım:

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Vedat Karaokçu, Nebile Teker, Nevin Aypar, Mualla Fosforoğlu,

öyküsü. ► ―Kubilay‘ın hayatının filme alınacağını duyduğumuz zaman, o kadar heyecanlanıp,

Örmen Film Hüseyin Peyda (Örmen)

sevinmiĢtik ki…ĠĢin sonunu merakla bekledik! Bilhassa senaryosunun ehil bir el tarafından yazılıĢı ümidimizi kuvvetlendiriyordu. Nihayet filmi gördük. KeĢki görmez olaydık!

―69 ― Menemen Olayı: Mustafa Fehmi Kubilay 1930 yılında Menemen'de yedeksubay sıfatıyla askerlik görevini yapmaktaydı. 23 Aralık 1930 sabahı Menemen'de cereyan eden hadiseler genel anlatıma göre Ģu seyri izlemiĢtir: Sabahın erken saatlerinde, çember sakallı, baĢlarında sarık, sırtlarında cüppe, Manisa'dan o gün gelmiĢ dördü silahlı altı meczup, belediye meydanında tekbir getirerek gezinmeye baĢladı.


Kubilay

Kubilay kafamızda canlandırdığımız gibi kalırdı. Yerli filmleri tenkid ederken her zaman müsahamalı davranırım Ama bu Kubilay konusunda olmaz. ArkadaĢlar onun için darılıp gücenmesinler. Bu, yerli film olduğu kadar da memleket davasıdır da ( ... ) Senaryo biçim yönünden de hatalı. 'Fondü' ve geçmelerin bu kadar çok olduğu bir film yeni görüyorum. Hiçbir olay birbirine bağlanıp tamamıyla açıklanmamıĢ. Bir meçhuller karĢıklığı gidiyor.

Yalnız

bunun

rejisörün

yaptığı

dekupajdan

ileri

geleceği

de

olup ihtimal

çerçevesindedir. Filmde rejisör diye bir Ģey göremedik. Herkes kendi bildiğini yapıyor. Hiçbir hareketi hiçbir ruh hali hakikatleĢtirilememiĢ. Olaylar mekan ve zaman içinde iğreti duruyor. Fotoğraflar çok fena! ... Doğru dürüst bir kadraj ve kompozisyona rastlayamadık. Derinlik fikri kaybolmuĢ. insanlar ve eĢyalar çıkartma resimler gibi duruyorlar. Hiçbir tezat kullanılmamıĢ. Bilgisizlik ve yaratma eksikliği, operatörde bir eğri 'kadraj kullanma hastalığı getirmiĢ. Bununla bir Ģeyler yapacağını

zannediyor. Hemen hemen bütün filmde aynı Ģeyi

gördük" (Metin Erksan, 6.10.1953, Dünya g.)

Olayın, zamanın NakĢibendi tarikatının lideri ġeyh Esat ve yandaĢları tarafından planlandığı ve Menemende uygulamaya konulduğu iddia edilmiĢtir Ancak ġeyh Esad'ın NakĢibendilikle alakası bulunmadığı yönünde görüĢler de vardır ġeyh Esat‘ın Manisa‘da NakĢibendi tarikatını yaymakla görevlendirdiği Laz Ġbrahim‘in yönlendirdiği Manisa tarafından gelen, dördünün adı Mehmet ikisinin de Hasan olan yobazlar; 23 Aralık 1930 da sabah namazından sonra camiden aldıkları YeĢil Sancağı yola dikerek silah zoruyla etraflarına adam toplamaya çalıĢırlar. Katılmak istemeyenlere 70 bin kiĢilik bir Halife Ordusunun beklediğini ve onların öncü olduklarını belidirler. Ġstedikleri Ģeriattır. KarĢı çıktıkları Cumhuriyettir, Atatürk ilke ve Devrimleridir. Böylece tekbir getirerek sancağın etrafında dönmeye baĢlarlar. ―ġapka giyen kafirdir, din elden gidiyor, saltanatı geri getireceğiz‖ diyerek bir isyan hareketi baĢlatmak isterler. Menemen‘de yedek subay öğretmen olarak görev yapmakta olan Kubilay bu hareketi bastırmak için bir manga askerle olay yerine gelir. Askerlerin yanından ayrılarak tek baĢına yobazların arasına girip teslim olmalarını ister. Yobazlardan biri ateĢ ederek Kubilay‘ı yaralar. KarĢıdan bunu gören askerler ateĢ açarlar. Fakat tüfeklerinde öldürücü etkisi olmayan manevra fiĢekleri vardır. Bu yüzden yobazlara tesir etmez. Böylece: "bize kurĢun iĢlemiyor‖ diyerek halkı kandırmaya çalıĢırlar. ElebaĢılar ElebaĢı, Giritli DerviĢ Mehmet, yanında da ġamdan Mehmet, Sütçü Mehmet Emin, Nalıncı Hasan, Küçük Hasan vardı. DerviĢ Mehmet camide namaz kılanlara kendini "Mehdi" olarak tanıttı ve dini korumaya geldiklerini söyledi. Arkalarında 70 bin kiĢilik Halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar Ģeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söyledi. Camideki yeĢil bayrağı alıp uzun bir sopaya taktılar ve Menemen Ģehir meydanında kazdıkları bir çukura diktiler. Bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye ve "ġapka giyen kafirdir! Yakında yine Ģeriata dönülecektir." diye bağırmaya baĢladılar. Olayın Duyulması ve Olaylara Müdahele Olayların ilçedeki askeri birlikte duyulmasıyla, bir bilgiye göre; alay komutanı, yedek subay Kubilay'ı bir manga askerle birlikte olay yerine gönderdi. Askeri birlik olay yerine ulaĢtığında Asteğmen Kubilay ve askerlerin silahlarında mermi bulunmamaktaydı süngü takmıĢlardı. Kubilay, askerlerini meydan giriĢinde bırakarak, göstericilerden teslim olmalarını istedi. O anda gruptan açılan ateĢ sonucu yere düĢtü. Görgü tanıklarının genellikle doğruladıkları üzere, Kubilay yaralı halde cami avlusuna sığındıysa da, DerviĢ Mehmet ve arkadaĢları peĢisıra geldiler. DerviĢ Mehmet, çantasını


Memiş ile İbiş Anaforcular Kralı

MEMĠġ ĠLE ĠBĠġ ANOFORCULAR KRALI Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey Kamera: Turgut Ören

ġarkılar: Sabite Tur Gülerman Oyuncular: Neriman Köksal, Muzaffer Tema, ġükran Özer, Zeki Alpan, Rasih Ertuğ, Vedat Karaokçu, Muazzez Arçay, Osman Alyanak, Kadir Savun Konu: On milyonluk bir mirasın çevresinde dönen öykü

Yapım: Aslan Film Çetin Karamanbey

Onu Ben Öldürdüm

Yönetmen:

ONU BEN ÖLDÜRDÜM Dr. ArĢavir Alyanak

Senaryo: Memduh Ün , ArĢavir Alyanak

Oyuncular: Muzaffer Tema,Mine CoĢkun, Memduh Ün, Nebile Teker, Ġhsan aĢkın, ArĢavir Alyanak Konu: Karısına ihanet eden bir adamın öyküsü. Bestekar Orhan‘ın hamile olan sevgilisine rağmen, ağabeyi tarafından sevgilisinin fakirliği, bestekarın ise geleceğinin olması

Kamera Yoakim Filmerides, Manasi Filmeridis

nedeniyle tanıĢtırdığı bir Ģarkıcı kadınla evlenmesi ve bu evlilikte ihanetle karĢılaĢması Ģeklinde geliĢir.

Yapım: Yakut Film ArĢavir Alyanak, açıp testere ağızlı bağ bıçağını çıkardı ve yaralı Asteğmen Kubilay'ın baĢını kesti. Kesik baĢı yeĢil bayrağın sopasına dikmeye çalıĢtılar ancak baĢaramadılar. Birisi ip getirdi ve Kubilay'ın baĢı yeĢil bayrağın dikili olduğu sopaya iple bağlandı. Olay yerine yetiĢen Bekçi Hasan ateĢ edip gruptan birini yaraladı. Ancak açılan ateĢ sonucu o da öldü. ArkadaĢının yardımına koĢan Bekçi ġevki de açılan ateĢ sonucu öldü. Bu aĢamada askeri birlik yetiĢir. Komutan "Teslim olun!" diye bağırır. Ancak olay çatıĢmaya dönüĢür ve askeri birlik ateĢ eder. Göstericilerden DerviĢ Mehmet de dahil bazıları yere serilirken, bazıları kaçar. Daha sonra hepsi birden yakalanır... ama biri hariç. Sıkıyönetim ve Mahkeme 31 Aralık 1930 günü Menemen ilçesi ile Manisa ve Balıkesir‘in merkez ilçelerinde 1 Ocak 1931‘den itibaren 1 ay süre ile Fahrettin Altay komutasında sıkıyönetim ilan edilmiĢ ve 1. Kolordu Komutan Vekili General Mustafa Muğlalı baĢkanlığında bir Divanı Harp kurulmuĢtur. General Mustafa Muğlalı baĢkanlığında kurulan Divan Harp Mahkemesinde 24 Ocak 1931 günü iddianame okundu ve 29 Ocak 1931 günü mahkeme 36 (ölmüĢ olan bir sanık ile 37) kiĢinin idama mahkum edilmesine, 40 kiĢinin sorumsuzluğu nedeniyle salıverilmesine, 27 sanığın beraatine, 41 kiĢiye çeĢitli hapis cezaları verilmesine hükmetti ve karar Meclis‘in onayına sunuldu. Ġdam hükümlülerinin 6'sının yaĢı küçük olduğundan, onların ölüm cezaları ağır hapse çevrildi. TBMM Adalet Divanı ayrıca iki idamlığın cezasını 2 yıl hapse çevirdi.

Divan-ı Harp Mahkemesi General Mustafa Muğlalı baĢkanlığında kurulan Divan Harp Mahkemesinde 24 Ocak 1931 günü iddianame okundu ve 29 Ocak 1931 günü mahkeme 36 (ölmüĢ olan bir sanık ile 37) kiĢinin idama mahkum edilmesine, 40 kiĢinin sorumsuzluğu nedeniyle salıverilmesine, 27 sanığın beraatine, 41 kiĢiye çeĢitli hapis cezaları verilmesine hükmetti ve karar Meclis‘in onayına sunuldu. Ġdam hükümlülerinin 6'sının yaĢı küçük olduğundan, onların ölüm cezaları ağır hapse çevrildi. TBMM Adalet Divanı ayrıca iki idamlığın cezasını 2 yıl hapse çevirdi.


Son Buse

SON BUSE Senaryove Yönetmen: ‖70‖ Suavi Tedü

Oyuncular: Suavi Tedü, Perihan Tedü, Halide PiĢkin, Turhan Göber (Göker), Ġbrahim Delideniz, Muazzez Arçay

Eser: Cemal Sahir,

Konu: Terzisinin içkisine ilaç koyup sengin bir hacıağaya sattığı evli bir kadınla, mimar kocasının dramatik öyküsü.

Operatör: Cezmi Ar Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Söz Müdafanındır

SÖZ MÜDAFANINDIR Senaryo ve Yönetmen: Münir Hayri Egeli

Necla Sertel, Cihan IĢık, Muhterem Nur, Toygar Belevi, Nana Aslanoğlu (Dansöz)

Operatör: Pauker Yapım:

Oyuncular: Orhan Boran, Pola Morelli, Atıf Avcı, ġadıman AyĢın, Sadri Karan, Nebile Teker,

Konu: FahiĢe olan annesi tarafından yıllar önce terkedilmiĢ bir gençle, kötü yola düĢürülmek istenen genç bir kızın öyküsü.

Reks Film ―Vasil Anastas

Süt Kuzuları

SÜT KUZULARI Senaryo ve Yönetmen

Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Süha Doğan, Mualla Fırat, Vahi Öz, Meral Körmükçü, Mualla Vahi Öz

Operatör

Fosforoğlu, Osman Alyanak Konu: Bir çiftlikte baĢlayıp Ġstanbul plajlarında son bulan bir maceranın güldürüsü.

Mike Rafaelyan Müzik Fehmi Ege Yapım Ġnci Film Kemal ĠĢmen

Kalan 28 sanık, 3 ġubat 1931 gecesi Menemen'de idam edildi. Bazıları Kubilay'ın baĢının kesildiği yerde asıldı. Mahkumlardan biri idam sehpasının önünden kaçtı. Ġki hafta sonra yakalandı ve ertesi gün idam edildi. ¹³⁰ Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 45 ―70‖ Edoardo Anton (1910-1986) ve Gian Paola Callegari‘nin (1912-?) senaryosundan Ġtalyan

yönetmen Gianni Franciolini‘nin (1910-1960) yönetiminde çekilen ve aynı yıl 24 Ekim 1951‘de Ġtalya‗da gösterime giren ―Ultimo Ġncontro, L‖ isimli filmden uyarlama. Bu filmde, dönemin önemli oyuncularından Alida Valli (1921-2006), Amedeo Nazzari (1907-1979) ve Jean-Pierre Aumont (1911-2001) oynamıĢlardır. (kyn. www.imdb.com)

Şaban Çingeneler Arasında


ġABAN ÇĠNGENELER ARASINDA Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Turgut Özatay, Meral Körmükçü, Vahi Öz, Mürüvvet

Semih Evin

Sim, Nimet Alp, Orhan Erçin

Eser: Vedat Akdikmen

Konu: ġaban‘ın Çingene kızıyla olan aĢkının konu edildiği güldürü.

Yapım: Senaka Film Semih Evin

Tahir İle Zühre

TAHĠR ĠLE ZÜHRE ―71‖ ġarkılar: Müzeyyen Senar, Dr. Alaettin YavaĢca Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Settar Körmükçü, Temel Karamahmut, Muazzez Arçay,

Yönetmen: Lütfi Ömer Akad -

Sohban Koloğlu, Hamid Mecid, Nedime Ġbrahim. KONU:

Senaryo Mediha Akad (Aynı ismi taĢıyan halk hikayesinden)

Bir hükümdarın ve sevdiği vezirinin çocukları olmamaktadır. Bir gün hükümdarın

karĢısına çıkan hızır ona bir elma verir. Hükümdar büyük bir dikkatle bu elmayı ikiye bölecek, sonra bu iki parçayı yeniden ikiye ayıracak ve dört parçayı kendisi, veziri ve eĢleri yiyecektir. Birinin bir kızı, öbürünün de bir oğlu olacaktır. Fakat önemli olan elmayı dikkatli bölmektir. Çünkü birinin hakkı öbürüne geçtiği takdirde çocuklar büyük felaketlerle karĢılaĢacaktır. Ve

Görüntü Yönetmeni: Lazar Yazıcıoğlu

öyle olur. Sonunda iki genç büyür ve birbirlerine aĢık olurlar. Hükümdar onları evlendirmeye kalkıĢtığında felaketler birbirini izler.

Yapım:

Erman Film (Hürrem Erman ve Bağdat Stüdyo Film ve Sinema Ltd. Ortak yapımı

―71‖ GeçmiĢ zamanda ve eski günlerde Zengin ve Ģöhretli bir PadiĢah varmıĢ, mali, mülkü, askeri,

kısaca her Ģeyi varmıĢ.. Ancak çocuğu olmuyormuĢ. Doktorlara gitmiĢ, derdine çare bulamamıĢ. Bunlardan fayda göremeyince, kendisini eğlenceye verip, yaptırdığı Bahçeye gidip gelmeye baslar. Bir gün veziri ile çarĢıda dolaĢmaya çıkar, "her kim bana altın verirse, tanrı onun muradını versin" diyen bir dilenciye para verir. Oradan ayrılıp bahçeye doğru giderler, ve bir ağacın altına otururlar. Ġleride bir DerviĢ görürler, onun yanına giderler, DerviĢ, "marifetlerim vardır" deyince, PadiĢah gönlünden geceni bilmesini ister. DerviĢte PadiĢah ve Vezirin çocuğunun olmadığını, evlat istediklerini bilir. Bunun üzerine derviĢten yardım isterler, DerviĢ de cebinden bir elma çıkarır ve ikiye böler. Bu elmaları yerlerse çocukları olacağını, padiĢahin kızı ve vezirin oğlu olacağını, ama onları ayırmamalarını, evlendirmelerini söyler. PadiĢahta, vezirde çok sevinir. AkĢam elmayı yerler, ve dokuz ay on gün sonra padiĢahın kızı vezirinde oğlu gelir dünyaya. Kızın adını Zühre, oğlanın adini Tahir koyarlar. Tahir ile Zühre birlikte büyürler. En tanınmıĢ hocalardan ders alırlar, On yaĢında Zühreńin gönlü Tahiré düĢer ve uyurken Tahir‘i öper. Tahir cok kızar, Çünki kardeĢ olduklarını sanır. Bir gün Zühre Tahir‘i yine öper ve Tahir´de Zühre‘yi döver. Zühre o kadar üzülür ki, Allahá "Allahım, benim sevgimin yarısını Tahir‘e ver" diye dua eder. Tahir de Zühre‘ye aĢık olur. Bu sefer Zühre kendini nazá çeker. Ancak kardeĢ olmadıklarını öğrenen Tahir ile Zühre günden güne birbirine daha cok bağlanırlar. Sazlarını alıp bir birlerine Türkü söylerler.


Bunları gören Arap Köle, padiĢahın karısına söyler, PadiĢah kızını Tahir´le evlendirmenin zamanı geldiğini söyler. Ancak karısı kızının padiĢah oğluyla evlenmesini istemektedir. PadiĢah kendi gözleri ile aĢıkları görmek ister, ve görünce evlendirmeye karar verir. Bu arada Tahir rüyasında iki kara köpeğin kendisine saldırdığını görür ve rüyası çıkar. PadiĢahın karısı, padiĢaha sihirbaz cadının yaptığı Ģerbeti içirince, padiĢah Tahir‘den soğur ve onu saraydan kovar. AĢkı ile yanıp tutuĢan Tahir, Zühre‘nin köĢkünün önüne gelerek sitem dolu türküler söyler. Zühre‘de olayları dadısından öğrenir ve her Ģeyi Tahir‘e açıklar. Arap köle bunları görünce yine padiĢaha haber verir. Bu sefer PadiĢah onu Mardiné sürer. Mardin‘de yedi yıl kalan Tahir Allaha dua eder, ve onu zindandan kurtarmasını ister. Duası kabul olur, Zindanın acılan kapısından siyah atıyla Hızır gelir, ve onu atına alıp, onu uyurken Zühre‘nin köĢkünün önüne bırakır. Zühre Tahir‘i dadısına gönderir. O günden sonra, her gece gizli gizli buluĢup zevk ve sefa eylerler. Fakat bir gün rüyasında Tahir, kara köpeklerin yine etrafını sardığını görür, rüyası yine çıkar, çünki Arap köle onları yine görmüĢtür. Bunu PadiĢaha haber verir ve Tahir, üstü açık bir Sandıkla Sat suyuna bırakılır. Sat suyunun kenarında da Göl padiĢahının Sarayı vardır. Zühre bunu bildiği için Göl padiĢahının kızına mektup yazar ve göl padiĢahının kızları Tahir‘i bulurlar. Göl padiĢahının 3 kızı da Tahir‘i sevmektedir ve bir gün onu paylaĢamadıkları için kavga ederken, Tahir bunları duyar ve kaçar. Bir çeĢme baĢında dua eder ve uyur. At sesiyle uyanınca yanında bir DerviĢ görür. Yine ata biner ve gözlerini kapatır. DerviĢ "aç" dediği zaman Tahir kendisini Zühre‘nin köĢkü önünde bulur. Dadısına gider, dertleĢirler Bir gün Davul Zurna sesleri duyar ve dadısından Zühre‘nin evleneceğini öğrenir. Kadın esvabı giyer ve düğüne gider. Kendini Zühre‘ye tanıtır. Ertesi gün Zühre ile anlaĢırlar, Hamama gitmek için çıkıp kaçmaya karar verirler. Ancak Arap kölede kadın kılığına girmiĢ ve onları görmüĢtür. Arap köle durumu padiĢaha haber verir, PadiĢah Tahir‘i yakalatır, Mecliste onu ve kızını anmadan üç hane türü söylerse affedeceğini söyler. Tahir iki haneyi söyler, fakat üçüncü hanede Zühre‘nin içeri girdiğini görür ve onun ismini kullanır, padiĢahta onun boynunu vurdurmaya karar verir. Cellat Tahir‘in boyunun vurmadan önce, Tahir namaz kılıp, Allahá ruhunu alması için dua eder ve hemen ölür. Bunu gören Zühre aklını kaçırır. Hekimler çare bulamaz, hatta Tahir‘in etini yedirmeye kalkarlar, ama dadısından bunu öğrenen Zühre çok kızar, Tahir‘in mezarına gider. Allahá ruhunu alması için dua eder ve ölür. Mezara gelen Arap köle de Zühre‘ye aĢık olduğu için kendini hançerle öldürür, PadiĢah kızını Tahir‘e vermediği için piĢman olur, ama iĢ iĢten geçmiĢtir çoktan. Bir süre sonra aĢıklara mezar yapılır, Arap kölede baĢ uçlarına gömülür, oradan gecenler Zühre'nin mezarında beyaz bir gül fidanı, Tahirín üzerinde ise bir kırmızı gül fidanı görürler, Arabın mezarında da kara bir çali bitmiĢtir. Her

sene

aĢıklar

baltalarla

o

çalıyı

keserler,

ancak

çalının

yine

bittiğini

görürler.

Ziyaretgah olan mezarı aĢıklar ve bağrı yanıklar sürekli ziyaret ederler.. (kyn: ww.webhatti.com/ hikayeler)


Tarzan İstanbul‟da

TARZAN ĠSTANBUL'DA Oyuncular: Tamer (Tomo) Balcı, Hayri Esen, Necla Aygül, Aziz Basmacı, Cemil Demirer,


Ġsmail Kara, Ziya Aygen, Hayri Kuloğlu, B. Karaaslan, Nejat Özer, Çetin SavaĢ, Kemalettin

Orhan Atadeniz Edgar R. Burroughs'un "Tarzan" romanından

Yönalp, Selahaddin Topdağ, Sadullah Enuysal

KONU: Bir Afrika yolculuğuna çıkan gazeteci Tekin (Hayri Esen) ve rehberi Kunto (Cemil

Operatör: Sabahattin Tulgar

Demirel) ormanda bir iskeletin yanında mektup bulurlar. Mektup, Afrika'da eĢi ve küçük oğluyla birlikte yaĢarken vahĢiler tarafından öldürülen birine aittir ve Ġstanbul'da yaĢayan

Kurgu: Orhan Atadeniz

tüccar Kamil Karazincir'e teslim edilmesi istenilmektedir. Sonunda temas kurulur ve hep beraber hazineyi bulmak üzere yola konulur. Binbir güçlükle hazine bulunur. Fakat Kunto

Yapım: Milli Film Sabahattin Tulgar

ve küçük kafileyi izleyen iki arkadaĢı hazineye göz dikmiĢtir. Hazineyi almak üzere iken vahĢi Gabonilerin saldırılarına uğrarlar. VahĢiler Kunto ve arkadaĢlarını timsahlara yedirirler. Tekin kaçarken bir mızrakla öldürülür.

―Siyah-Beyaz, 86dk‖

Toprak

TOPRAK

Yönetmen: V. Nedim Otyam Senaryo:

Tekmen, Ahmet Mutlu, Mehmet Hamzakadı Fikret Otyam

Foto Direktörü: Hayrettin IĢık Müzik: V. Nedim Otyam Yapım:

Oyuncular: Nevin Aypar, Sedat Ergin, Rana ġıvga, Faik CoĢkun, Nusret Otyam, Mürüvvet

Barboros Film Nedim Otkam

Konu: Sevdiği kız uğruna mücadele eden ve evlendikten sonra eĢini yitiren bir gencin öyküsü. " Film, geçimlerini topraktan sağlayan yoksul bir Anadolu ailesinin dramatik öyküsünü anlatır. Ġlk gerçekçi köy filmlerimizden olan ―Toprak‖ ―Kara öküzün çektiği sabanla sürülen kıraç toprakları, tezekten yapılmıĢ barınakları, çarıklı köylüleri gösterdiği için sansüre takılmıĢ ve baĢarısızlığa uğramıĢtır.

Vur Patlasın Çal Oynasın

Yönetmen:

VUR PATLASIN ÇAL OYNASIN Esat Özgül

Senaryo:

Operatör :

Esat Özgül, Vehbi Belgil Manasi Filmeridis

Yapım:

Anadolu Film Esat özgül

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Nimet Alp, Sabahat Tanık, Ertuğrul Özer, Temel Karamahmut, Celâl ġahin, Kemal Edige, Renan Bora, Karayılan Konu: GüreĢ minderlerinden güzellik yarıĢmalarına kadar uzayan bir serüvenin güldürüsü.


Yanık Ömer

YANIK ÖMER Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör:

Oyuncular: Saltuk Kaplangı, Deniz Tanyeli, Ahmet Tarık Tekçe, Halide PiĢkin Konu: AĢkı uğruna çile çeken bir gencin dramı.

Cezmi Ar Yapım:

Day Film Rasim Day

Yavuz Sultan Selim Ağlıyor

YAVUZ SULTAN SELĠM AĞLIYOR Yönetmen:

Oyuncular: Sami Ayanoğlu, Heyecan BaĢaran, Suavi Tedü, Lale Oraloğlu, Sadri AlıĢık, Cahit Sami Ayanoğlu

Eser:

Refik kemal Arduman, Kemal Tözem, ġakir Arseven, Atıf Avcı, Talat Artamel, Hüseyin Feridun Fazıl Tülbentçi 73‖

Gürmen, Kani Kıpçak, ġaziye Moral, Mehmet Karaca, Ġbrahim Delideniz, Hadi Hün, Turan Göker, Müfit Kiper, NeĢet Berküren

Operatör: Kriton Ġlyadis Yapım:

Irgat, ReĢit Gürzap, Altan KarındaĢ, Berrin Aydan, Behzat Butak, NeĢe Yulaç, Atıf Kaptan,



700 yıl, üç kıtada hüküm süren Osmanlı Ġmparatorluğu‘nun dokuzuncu padiĢahı olan

Yavuz Sultan Selim‘in tahta çıkıĢından ölünceye kadar geçen olayları anlatmaktadır. Lale Film Cemil Filmer

…1505 yılında ġehzade Selim Trabzon‘da sancak beyi idi. Mayıs ayında Ġstanbul‘dan eski arkadaĢı Yakup ve iki kiĢi

Ġstanbul‘dan Ferhat Bey‘in gönderdiği bir nameyi getirdiler.

Namenin içeriği Ģöyle idi: yeniçeriler artık padiĢaha itiat etmiyor Veziriazam Hadım Ali PaĢa ġehzade Ahmet‘i tahta çıkarmak için bin bir türlü oyunlar yaptığı yazıyordu. Yeniçeri ocağı Selim‘i sevdiği için özellikle selime karĢı cephe almıĢtı. Bu arada Trabzon‘dan Leonidas adında bir Rum Ġstanbul‘a Selim aleyhine haberler iletiyordu. Bunu anlayan Selim Leonidas ve veziriazamın adamı ġahin Bey‘i yakalatıp idama mahkum etti. Fakat Yakup‘un önerisi üzerine bunları serbest bıraktı. Serbest bırakmasında Leonidas kızı Aspasiya‘nında payı vardı. Aspasiya saraya gitmiĢ Ģehzadenin ayaklarına kapanıp babasını serbest bırakması için yalvarmıĢtı. Selim,bu güzel kızı kıramamıĢ üstelik yıldırım aĢkı ile kıza vurulmuĢtu. Bu arada sultan sohbet toplantıları yapıyor, hiç sefere çıkmıyordu. Bu durum yeniçeri ocağında huzursuzluk yaratıyordu. Selimin oğlu Süleyman‘da büyümüĢ, sancak beyliği yapacak yaĢa gelmiĢti. Fakat Ali PaĢa bunu istemediği için ,padiĢahı olumsuz yönde etkiliyordu. ―73‖ Feridun Fazıl Tülbentçi, 1912 yılında Ġstanbul‘da doğdu. Vefa Lisesini, Yüksek Ticaret Okulunu bitirdi. Ardından basın hayatına atıldı. Ulus. Vatan, Cumhuriyet, Hürriyet gazetelerinde yazarlık yaptı. Daha sonra Ġstanbul Radyosunda görev aldı. Edebiyata Ģiirle baĢladı. Tülbentçi, radyoda "GeçmiĢte Bugün" adlı programı hazırladı. Tarihi romanlar yazdı. 1982 yılında vefat etti. ESERLERĠ: Barbaros Hayrettin Geliyor, Büyük Türk Zaferleri, Cem Sultan, Hurrem Sultan, Ġstanbulun Fethi (Ġstanbul Kapılarında), Osmanoğulları, Sultanların AĢkı, Tarihe ġan Veren Türk, Turgut Reis, Türk Atasözleri ve Deyimleri, Türk Tarihinden Sayfalar, Yavuz Sultan Selim Ağlıyor, GeçmiĢte Bugün. (kyn: ansiklopedi.bibilgi.com)


Yavuz Sultan Selim Ağlıyor / Tarihe Şan Veren Türk

PadiĢahta Selim‘i sinirlendirmek istemediği için Süleymanı Kefe‘ye sancak beyliğine atadı. Süleyman Kefe‘ye gidince oğlunu ziyaret maksadıyla Selim Kefe‘ye gitti. Bu durum Osmanlıda baĢkaldırmaktı. Bunu öğrenen padiĢah, Selim‘e Trabzon‘a dönmesi için haber gönderdi. Fakat bunu Selim kabul etmedi. Durumu anlayan padiĢah olayı tatlıya bağlamak, kan akmasını istemediği için Selim‘e Rumeli‘de sancak beyliği önerdi. Rumeli baĢkente yakın olduğu için ve Selim‘in her an ayaklanarak tahtı oturabileceğini düĢünen Ali PaĢa ve diğer Ģehzadeler, duruma hoĢ bakmıyorlardı. Selim adamlarından birkaçını Rumeli Beylerbeyi‘ne göndererek yakında Rumeli‘ye geleceğini ve kan akmasını istemediğini bildirdi.Rumeli Beylerbeyi Hasan PaĢa duruma razı oldu.Selim Edirne‘ye doğru yola çıkmıĢtı.Fakat

Hasan PaĢa, durumu Ali PaĢa‘ya bildirdi. Ali PaĢa bir ordu hazırlattı.

PadiĢah, kan akmasını istemediği için Selim‘i, Rumeli‘de Semendirek‘e atadı. Fakat Selim Edirne‘ye girme arzusuna kapılmıĢtı. Günlerce yürüyüĢten sonra bunu baĢarmıĢtı. Buradan Ġstanbul‘a dönmeye karar verdi. Her ne kadar lalası Selim‘i bu düĢüncesinden vazgeçirmeye çalıĢsa da

bunu baĢaramadı. Selim, Ġstanbul yakınlarında, Çorlu‘da

padiĢahın ordusuyla karĢılaĢtı. PadiĢahın ordusu daha güçlüydü. Sonuç da Selim‘in aleyhineydi. Selim Kırım‘a, kayınbabası Megli Giray‘ın yanına gitmek zorunda kaldı. Bu sırada Anadolu‘da ġah Ġsmail‘in desteklediği ġii çeteleri halkın huzurunu kaçırıyordu. Bu durumu çözüme kavuĢturmak isteyen Anadolu Beylerbeyi, çeteler tarafından mağlup edildi.

Tüm bu olaylar olurken Selim‘in Ġstanbul‘a geleceğini duyan Aspasiya, Selim‘i

görebilmek için saatlerce sokakta beklemiĢ ve sonunda büyük bir aĢkla sevdiği Ģehzadeyi görebilmiĢti. Veziriazam Ali PaĢa‘nın Ġstanbul‘a döner dönmez ilk iĢi Anadolu‘daki ayaklanmayı bastırmak oldu. Selim Kırım‘da bulunduğu zaman, Ġstanbul‘a adamlar göndermiĢti. Bunlar ,Yakup ve Osman baĢkası değildi. Görevleri ise, Ġstanbul‘da Ģehzade taraftarlarını toplamaktı. Bu görevi baĢarıyla icra ediyorlardı. Saraydan, Sinan PaĢa gibi yüksek rütbeli kiĢileri Selim taraftarı yapmıĢlardı. Görevlerini tamamlayan Yakup ve arkadaĢları Selim‘in yanına gittiler. Bu sırada Kefe‘de bulunan Selim, haberleri sevinçle alıyordu. En çok sevindiği haber ise Aspasiya‘nın hayatta olmasıydı. Selim‘in artık sarayda da adamları vardı. Zaten yeniçeriler de Selim‘in tahta çıkmasını istiyordu. Tüm bu olumlu geliĢmeler üzerine Selim, Ġstnbul‘a doğru yola çıktı. Selim‘in Ġstanbul‘a giriĢi, çok büyük bir ihtiĢamla karĢılandı. Toplanan kalabalığa karĢı hiç bir Ģey yapamayacağını anlayan Beyazıt, tahtı Selim‘e devretti ve istirahata çekildi. Selim, hemen yönetici kadrosunu değiĢtirdi. Daha sonra büyük bir aĢkla sevdiği Aspasiya‘yı ziyaret ederek, aĢkını alevlendirdi.

Selim tahta çıkar çıkmaz,

ġehzade Ahmet tahta oturma planları yapamaya baĢlamıĢtı bile. Bunu öğrenen ġehzade Korkut da tahta geçmek için faaliyete geçti. Tahta oturan Selim‘in, devletin geleceği için tahtı tehdit eden Ģehzadeleri ortadan kaldırması gerekiyordu. Bunun üzerine Selim, ġehzade Ahmet‘in üzerine, bilgi toplatmak için, adamlarını yolladı. Selim av bahanesiyle Manisa‘ya gitti. Bunu öğrenen Korkut Manisa‘dan kaçarak bir mağaraya sığınmıĢtı. Fakat Korkut kısa sürede yakalandı ve padiĢah tarafından saraya davet edildi. Burada Korkut‘un hayatına son verildi. Bu durum padiĢahı çok etkilemiĢti ve ağlamasına sebep olmuĢtu. Selim Korkut‘la uğraĢırken Ahmet büyük bir ordu toplamıĢtı. Ġki ordunun karĢılaĢması sonucu Selim galip gelmiĢti. Ahmet de esir düĢmüĢtü. PadiĢah çok kan akmasına sebep olan Ahmet‘i idam ettirdi.

Bütün bunlar yetmezmiĢ gibi yeniçeriler arasında ayaklanmalar çıkaranlar tespit

edildi. Bunlar da gereken cezalarını alıyorlardı. Ülke içerisinde düzeni sağlayan Selim, doğuda ġah Ġsmail‘i, devleti için büyük bir tehlike olarak görüyordu. Bu yüzden adamlarını, Tebriz‘e, bilgi toplaması için gönderdi. Aynı zamanda da Ġstanbul‘da sefer hazırlıkları baĢlatılmıĢtı. Tebriz‘de iĢler yolunda gidiyordu, fakat Ġran, Osmanlı sınırlarına dayanmıĢtı.


Yavuz Sultan Selim Ağlıyor / Tarihe Şan Veren Türk

Yavuz, Ġran üzerine sefer düzenlemeye karar verdi. Tahtı ġehzade Süleyman‘a bırakarak ordunun baĢında sefere çıktı. Çaldıran‘da karĢılaĢan iki ordu da gayet güçlüydü. Ġlk baĢlarda üstünlüğü ġah Ġsmail ele geçirse de onun da üstesinden gelmesini bildiler. Böylece parlak bir zafer kazanan Selim, Ģehre büyük bir ihtiĢamla girdi. Zaferden hemen sonra, kıĢı geçirmek için saraya döndüler. PadiĢah boĢ durmuyor, orduyu yeniden kurmaya çalıĢıyordu. Bütün bunları yaparken bir yandan da büyük aĢkı Aspasiya‘yı ihmal etmemeye çalıĢıyordu. Ġki ordu Mercidabık Ovası‘nda karĢılaĢtı. 25 Ağustos 1516‘da iki ordunun çarpıĢmaları baĢladı. Selim bu savaĢtan da parlak bir zaferle çıktı.

Selim sefere

devam etmek istiyordu fakat, sarayın ileri gelenleri buna karĢı çıkıyorlardı. Çünkü geçilmesi gereken bir çöl vardı. Üstüne üstlük ordunun yorgun olduğunu iddia ediyorlardı. Fakat Selim kararlıydı. Vazgeçmeyi hiç düĢünmüyordu. Mısırlılar da Selim‘in Tih Çölü‘nü geçebileceğini zannetmiyordu. Selim kesin kararını vermiĢti ve 16 Ocak 1517‘de Nil sahillerine ulaĢıldı. Bir kaç gün istirahat ettikten sonra Ridaniye‘ye geldi. Ġki ordu burda karĢılaĢtı ve Selim yine muvaffak olmuĢtu. Kahire‘de artık Osmanlı topraklarına katılmıĢtı. Fakat bu savaĢta Selim çok sevdiği büyük yardımcısı Veziriazam Sinan PaĢayı kaybetti. Bu olay Selim‘I çok üzmüĢtü ve kendini tutamayıp ağlamıĢtı. Bir müddet fethettiği yerlerde düzeni sağlamak için ikamet eden Selim Ġstanbul‘a döndü. Tüm olaylar sırasında çok sevdiği Aspasiya hasta yataklarına düĢmüĢ, her geçen gün durumu ağırlaĢmaktaydı. Selim‘i sayıklayarak ahirete intikal etmiĢti. Bunu öğrenen Selim, saf bir aĢkla sevdiği Aspasiya‘nın ölümü karĢısında gözyaĢlarına engel olamamıĢtı. Doğuda sükuneti sağlayan Selim Avrupa‘ya yönelmeye karar vermiĢti. Ġlk seferi Macaristan‘a düzenleyecekti fakat iki omuz küreği arasında çıkan ham bir çıbanı sıkıĢtırması sonucu çok ağır hastalanmıĢ ve artık ayağa kalkacak hali kalmamıĢtı. Her geçen gün durumu ağırlaĢıyordu. Eylül 1520‘de bir cihangir yıkıldı.

Yıldırım Beyazıt ve Timurlenk

YILDIRIM BEYAZIT VE TĠMURLENK Senaryo ve Yönetmen: Münir Hayri Egeli Operatör: Pauker / Kenan Ar

Oyuncular: Orhan Boran, Cahit Irgat, Lale Oraloğlu, Pola Morelli, Daizy, Atıf Kaptan, ġadıman AyĢın, Feridun Çölgeçen, Mücap Ofluoğlu, Vahi Öz Konu: Yıldırım Beyazıt ve Timurlenk konusunu iĢleyen tarihi bir film ► Yıldırım Beyazıt Osmanlı devletinin Sultanı Timur ise Cengiz Hanın torunu kendi adıyla

Yapım:


anılan devletin hükümdarıdır. Biri doğuda biri batıda Ġslam Dünyasının liderliğini almaya çalıĢıyor. Bu rakiplerden Yıldırım Beyazıt'ın sol gözü az gördüğü için ona hasımları ''kör'' Timur'un da tek bacağı kısa olduğu için de ona hasımları' 'lenk'' yani aksak, ya da ''Timurlenk'' diyor. Bu iki hakan birbirleriyle sert mektuplaĢıyorlar ―74‖ ve birbirlerine ağır küfürler ediyorlar Timur bunun üzerine Ort Asya‘dan harekete geçiyor ve Ankara‘da Çubuk ovasındaki iki ordu karĢılaĢıyorlar. Timur'' Gökyüzünde nasıl bir tek tanrı varsa yeryüzünde de bir tek hükümdar olmalı'' diyordu. ÇatıĢma giderek büyümüĢtü.

Timur galip çıktı.

Anadolu‘yu bir harabeye cevirdi. ―74‖ Yıldırım Beyazıt ile Timur‘un mektuplaĢmaları: Ankara savaĢı öncesi, dönemin islam dünyasının en önemli iki hükümdarı arasında geçen ateĢli yazıĢmalardır. karĢılıklı olarak dört mektup gönderilmiĢ, orjinal metinlerde arapça ve farsça kullanılmıĢtır.



Ordusu dağılan Yıldırım, esir edilince Timur huzuruna getirildi. Yaralı bir arslan gibi baĢına geleceği bekliyordu. Timur onu görünce gülmeye baĢlamıĢ, bu gülüĢ Yıldırım'ı çileden çıkarmıĢtı. Bre zalim dedi. Allah'ın bedbaht ettiği ile istihza ne fenadır. Sana değil ,Tanrının bu dünyayı senin gibi bir kör ile benim gibi bir topala bıraktığına gülüyorum Daha sonra Yıldırım yüzüğündeki saklı olan zehiri içerek intihar eder.

mektup 1 Timur, Beyazıt'tan Kara Yusuf ve Bağdat Sultan'ı Ahmed Celayir'in sınır dıĢı edilmesini, öldürülmesini ya da kendisine iadesini ister. Beyazıt‘ın cevabı: ey ihtiyar köpek, tekfurdan daha Ģiddetli kâfirsin. mektubunda bizi korkutmak ve hile ile kandırmak istemiĢsin. Osmanlı Sultanlarını, Acem PadiĢahlarına benzetme . Osmanlı askerleri de, ne Kıpçak ülkesi tatarı gibi sıradan insanlar, ne de Hint toplulukları gibi baĢı boĢ, sere serpe avare kalabalıklar değildirler. Osmanlı askerleri, Irak ve Horasan askerleri gibi hamiyetsiz ve periĢan olmayacak kadar onurlu askerlerdir. yine sen, Osmanlı askerlerini ġam ve Haleb (Memlûk) askerlerine de benzetmeyesin. bu mektup eline geçtikten sonra savaĢ meydanına her kim ki gelmeyip kaçarsa, onun eĢi üç talakla kendisinden boĢ olsun.. mektup 2 Timur: sen kendini allah yolunda cihad eden, bizi ise haksız yere kan döken bir kâfir ve beni yeni yetme bir savaĢçı saymıĢsın. bil ki, ben kırk yıla yakın bir süredir nefsimi cihada adamıĢım. bu cihatlar sonunda kaleler ve ülkeler feth ederek, beldeleri kurtarmakla meĢgulüm. kaldı ki bu halim, dünden daha açık ve kesindir. bu mücadeleler esnasında, çok sayıda kiĢi bize itaat etmiĢ ve yolumuzda canlarını feda etmiĢtir. siz niçin bize hizmet etmekten kaçıyor, sevgi göstermiyorsunuz? hem yaĢça da senden büyük durumdayım. bu güne kadar hangi tarafa gittiysem, kısa sürede orayı ele geçirdim. Sivas‘ı da kısa zamanda elde ettim. Sen Malatya‘yı muhasara ettin, dört ay elde edemedin ve geri dönmek zorunda kaldın. Sinop kale‘sini ne zamandan beridir elde edemedin. mektubundaki gibi tehdit ve gurura kapılma, akıl yolundan uzak sözlere cesaret etme. kaldı ki Sivas‘ta ele geçirdiğim adamlarınızdan durumunu anlamıĢ haldeyim. dolayısıyla pek çok müslümanı rencide etmek, han ve mallarını harab etmek uygun görülmemiĢtir. Bu sebeptendir ki, güzel cevap vermeyi yüksek bir iĢ olarak bil, ülkeni harap etmekten kurtarmıĢ olursun. bizimle anlaĢma yoluna döner, özür dileyen bir ifade ile cevap verirsen, aramızda dostluk ve sevgi olur. böylece frenk kâfirine fırsat vermemiĢ olur, biz de, Sivas‘tan çekilerek geri döneriz. bizim niyetimiz ve meylimiz sizi zayıf düĢürerek meĢgul etmek, böylece kefere dinine yardım etmek değildir. bizi ve askerimizi kâfir, dinsiz, sapık itikatlı mezhep sahibi ve çirkin âdetleri bulunmakla itham etme. bizim askerimiz babadan ataya müslüman ve müslüman çocuklarıdır. niçin hidayete layık olmasınlar? Kaldı ki, Osmanlı‘nın askerleri çoğunlukla kâfirlerden devĢirme olduğu açıktır. davamız cihangirlik olup, saltanatımız adına hutbeler okunmaktadır, sikkeler basılıdır. müslümanların ûlü‘l-emri olduğumuzda Ģüphe yoktur. bizim soyumuz, ilhân-ı aliĢân‘a ulaĢmaktadır. eğer samimi selâmınızla beraber iyi ifadeler içeren mektubunuz gelirse, her iki taraf arasında yumuĢama ve sevgi peyda olur. aksi halde kılıç ortaya çıkınca, kaleme yer kalmaz ve‘s-selâm. Beyazıt'ın cevabı: zamanın cihan sultanı olan Timur-i köregen, Sivas‘ gelip yerleĢmeyi, bizim Tebrîz‘e yöneldiğimize benzeterek tuhaf kıyaslamada bulunmuĢsun. kaldı ki biz, kefe‘den ġirvan‘a varıp, o ülkeye asker çıkarsak, kim mani olabilir? Kıpçak halkı sizden bıkıp usandığı için bizimle beraber olmayı tercih etmektedir. Malatya ve Sinop hususundaki iddianız da doğru değildir. bazı sebeplerden dolayı muhasaradan vazgeçilmiĢtir. yoksa bizim askerimizin azlığı veya sizin askerinizin çokluğundan dolayı olmamıĢtır. Kastamonu ve Karaman hakimlerinin inatları ve o sırada fırsat bulup, bazı vilâyetlerimize saldırmaları, bizim Malatya ve Sinop‘taki muhasarayı kaldırmamızı zaruri kılmıĢtır.iyi bil ki, atam Ertuğrul Han üç yüz kadar gazisiyle beraber, Hülâgû tatar‘ından on bin Tatar‘a vurup, Alâeddin Keykubât‘a galip gelenleri mağlup etmiĢtir. bundan sonra devlet idâre etme Ģerefine nâil olmuĢ, hil‗at kendisine verilerek, allâh‘ın lutfu ile al-i selçûk‘un yerine idareyi elde tutması isyân ve baĢ kaldırma ile olmamıĢtır. osman bey‘in ilk culûsundan itibaren, dört tarafında bulunan kâfirlerle gecegündüz iki yüzbinden fazla askeriyle cihat etmiĢtir. bu saltanat yıldızımız bugün dördüncü tabakaya eriĢmiĢ ve Ģimdiye kadar fethettiğimiz kale ve kasabaların sayısı geçmiĢ sultanların hayalinden geçmesi dahi mümkün olmamıĢtır. bizim nazarımızda; dünya ve içindekilerin kıymeti, allah yolunda cihat etmenin yanında saman çöpü kadar değeri yoktur. Osmanlı askerine Abdullâh oğlu demekten fazlasıyla zevk duyarız. çünkü bütün sahâbe-i kirâmın ataları kâfir iken, kendileri müslüman oldular. böyle müslüman olanlar, insafı olmayan müslüman-zâdelerden çok çok üstündürler. siz Sivas‘ı harap idüp, ehl-i islâm‘ın ırzını pâyimâl etdükten sonra ne denilebilir ki! siz, ilk suçlamayı kendinizden gider



Meye arapça ve farsça gelen mektuplarınızda sertlik, kabalık, kibir ve gururdan baĢka bir nesne yoktu. al-i Osman, hile ile ülkeleri kendisine mülk edinmemiĢtir. mektuplarımız akıllı devlet erkânımızla yapılan istiĢareler sonrası yazılmıĢtır. mektup 3 Timur: senin, Ģimdi Mısır valisi olan kimseye oğlumuzdur demeni uygun görmedik. onu sultânu‘lharameyn elkâbıyla anmanız doğru olmaz. belki mücâvirü‘l-harameyn demeye lâyık değillerdir. bize dost olmayanı, kendinize yakın ve sevdiklerinize dahil etmeyiniz. saltanat iĢleri nezâkete bağlıdır. dikkat edilecek yönleri çoktur. Ahmed Celâyir Ģimdi Bağdat yakınlarına gelmiĢ, biz de oraya asker göndermiĢiz. tekrar size taraf kaçar gelirse sahip çıkmayıp, bilâkis yakalayıp bize teslim etmeniz sizden isteğimizdir. Erzincan‘a varıp, yerleri tahrip için Ģimdilik serhadda durularak elçilerinizin gelmesini beklemekteyiz. Beyazıt'ın cevabı: Mısır hakimi ile aranızda geçen olaylardan dolayı bizim niyetimizi doğru anlamamıĢsınız. biz arzu etsek Mısır‘ı feth etmeye her zaman kadiriz. Ahmet Celâyir tekrar geri Osmanlı topraklarına gelirse, kara Yusuf ile birlikte ikisini size teslim etmemi istemiĢsiniz. biliyorsunuz ki hûlâgu dârü‘s-selâm‘ı alıp iran‘ın çoğunu eline geçirdiği sırada, halifenin amcası çocuklarından bir iki kiĢi Mısır‘a Kâhire vâlisi Baybars‘a sığındılar ve onun himayesine girdiler. Hülâgu‘nun Bağdat vâlisi olan Karaboğa Noyan, Baybars‘la cenk ettiler. halifenin amcasını mısır askeri sanıp, orada Ģehit ettiler. kaçanlar Ģimdiye kadar Kâhire‘de kaldı ve Hülâgû han onları geri istemedi ve takip de etmedi. imdi bu dostunuz feleğin tokadını yemiĢ bir iki kiĢiyi himaye etmekle hatırınızı kıracak bir durum olamaz. zira Hülâgû böylesine cüz‘i Ģeylerden vaz geçmiĢtir. muradımız Sivas ve çevresinden elinizi çekmenizdir. bunu yerine getirmeniz güzel bir iĢaretinizin gereği olduğu anlaĢılacaktır. ancak her hâlde allah‘ın takdirinden kaçılmaz ve bizim kimseden korkumuz yoktur. Mektup4 Timur: Ģimdiye kadar sulh için çalıĢtım ve nihayet Sivas‘a gelmem söz konusu oldu. kâfire fırsat vermemek, islam diyarlarını harap etmekten endiĢe edip, ġam tarafına giderek mısır azizinden intikamımızı aldık. sizin hasta olduğunuz hususu ağızlarda dolaĢırken, biz bunu fırsat bilip dikkate almadık. ancak siz fırsat bulunca bize bağlı olan Erzincan‘a gelip valimizi rencide ettiniz. adamımız olan taharten (muttaharten) sulhu sağlamak için sizin piĢman olduğunuzu bize yazmıĢtır. biz de güvendik ve sulh için antlaĢmaya varılacağı umuduyla birkaç kez mektuplar gönderdik. ama siz gittikçe artan bir katı tutum içerisinde oldunuz. tâ ki biz ve askerimiz için kâfir ve kâfirden daha eĢed kâfirlerdir demeniz sözü her yerde söylenir olmaya baĢladı. elçileriniz olan sungur ve ahmed adamlarınız uzun süredir yanımızdadırlar. Ġslamlığımızı ve inancımızı biliyorlar. hedefimiz kefe ve kırım yönüne iken, ġirvan‘dan geri dönüp tekrar Erzincan‘dan o tarafa varmak icap etti. Semerkand‘da bulunan oğlum muîneddin Huhammed Sultan bahadırda askeri ile birlikte bana katılacaktır. isteğimiz Erzincan‘a varmadan ve askerimiz Ģehirlerinize girmeden önce Sivas, Malatya, Elbistan, Erzincan ve Kemâh‘ın bize bırakıldığını sağlam bir ahit-nâme ile bildirmenizdir. sulha muhalif değilim ve bağlıyım. bu sulhun bir sûretini mekke-i mükerreme‘de bâbü‘lharâm‘da kapalı muhafaza olunsun ki, kimin bu sulha uyup uymadığı ortaya çıksın. bu mektup sungur, ahmed ve hacı bayezid ile gönderildi. Beyazıt'ın cevabı: Timûr-i köregen hazretleri, ilgi uyandıran antlaĢmaya dair mektubunuz, ben sivas‘a geldikten sonra ulaĢtı. ben bu sırada antlaĢma hazırlığı içerisinde bulunuyordum ki; nâgâh (vakitsiz saatte) sulha muhalif bir baĢka mektup karaman fesatları elinden orduyu humâyûnumuza eriĢti ve antlaĢmanın gecikmesine sebep oldu. devlet erkânımızdan akıllı kiĢiler bu durumu Ģöyle değerlendirdiler. ikinci mektup ilk karıĢık dönem sürecinde yazılarak elçi ile gönderildi. karaman topluluğu ki eskiden beri ocağımızın düĢmanı olmuĢlardır, bunlar elçimizi öldürüp, fitne iyice ayyuka çıkıncaya kadar mektubu sakladılar. musâlaha olacağı ihtimâlini görünce, bu kez bazı rezilleri üzerimize gönderip bizi Ģüpheye düĢürmüĢlerdir. rezillerin eline düĢen mektubun gecikmesinin sebebi dahi biz olmadığımız hususu malumunuzdur. bu durumu yaltaklanma olarak görürseniz hayır, asla düĢmandan yüz çevirmek âdetimizden değildir. sulh ve cengin cezası ve mükâfatı buna sebep olan tarafa aittir. eğer bir kimse fitneye sebep olursa, allah‘u teâlâ onun cezasını versin.(kaynak: Abdurrahman DaĢ)


YILDIZLAR REVÜSÜ Oyuncular: Zeki Alpan, Suzan Yakar, Safiye Ayla, Sabite Tur, Perihan Altındağ Sözeri,


Hamiyet Yüceses, Ġsmail Dümbüllü, Cihan IĢık,

Zeki Alpan

Osman Alyanak, Salih Tozan, Muhterem Nur,

Operatör:

Dursune ġirin

Lazar Yazıcıoğlu Cezmi Ar

Konu: Amerika‘dan Ġstanbul‘a artist götürmek

Yapım:

için gelen bir komedyenin, Gazino yıldızlarıyla Halk Film Fuat Rutkay

geçirdiği serüvenlerin öyküsü.

YURDA DÖNÜġ

―Siyah-Beyaz, 86dk‖ Senaryo ve Yönetmen: V. Nedim Otyam

Oyuncular: Nevin Aypar, Sedat Ergin, Suat Taner, Hakkı RuĢen, Faik CoĢkun, Aysel Gürel

Ġlhan Arakon

Konu: Kore savaĢlarına katılan ve köyünde bıraktığı kızın aĢk hikayesi.

Foto Direktörü: Müzik: V. Nedim Otyam Yapım:


ZEHĠR KAÇAKÇILARI Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı

Oyuncular: Handan Adalı, Bülent Oran, Muzaffer

Foto Direktörü:

Arslan, Turhan Göker, Sırrı Gültekin, Ahmet Tarık

Pauker/ Kriton Ġlyadis Yapım:

Tekçe, Hamdi ġanlıgil, Nimet Alp Konu: Eroin kaçakçılığı yapan bir Ģebekenin polisle olan çatıĢmalarının öyküsü.

Adalı Film Handan Adalı

ZORAKĠ KAHRAMAN Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin

Oyuncular: Orhan Erçin, Üftade Kimi, Mine ÇoĢkun, Renan Fosforoğlu, Ahmet Tarık Tekçe,

Foto Direktörü: Coni KurteĢoğlu

Gülderen Ece, Nermin Ruhsever, Ferhan Tanseli Konu: Müzikal bir güldürü.

Yapım: Seneka Film Semih Evin


Affet Beni Allahım

AFFET BENĠ ALLAHIM

Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis Yapım: IĢık Film Agop Fındıkyan

Atıf Yılmaz Batıbeki, çalışmalarını Hıçkırık ve Aşk Istıraptır gibi melodram ağırlıklı piyasa romanı uyarlamalarıyla sürdürdü. Halıcı Kız'la 6 yıllık bir aradan sonra yeniden bir hamle yapan Muhsin Ertuğrul, önceki filmlerinden daha büyük bir başarısızlığa uğradı. Atlas sinemasında halk önüne çıkan ilk renkli Türk filmi olmanın dışında bir özellik taşımadı. Ve daha ilk geceki gösterimde seyircinin tepkiyle karşıladığı Halıcı Kız, Ertuğrul'un sonunu oluşturdu. Oysa, tümüyle renkli çekilen ilk renkli Türk filmi Ali Ipar'ın yönettiği “Salgın”dı. Ne var ki, bazı nedenlerle Halıcı Kız'dan sonra gösterime girmişti. Akad, Katil'le başarısını sürdürürken birçok yönetmeni de etkiledi. Orhon Arıburnu Kanlı Para'yla, Nedim Otyam Toprak'la başarılı bir sınav verdiler. Kemal Kan ve Şinasi Özonuk, lk çalışmalarına başladılar. Özonuk'un “Affet Beni Allahım” adlı filminde Eşref Kolçak, İstanbul Canavarı'nda Nazım İnan, yeni oyuncular olarak ilgi çekip ağırlıklarını koydular. ġarkılar: Hamiyet Yüceses, Müzeyyen Senar, Ekrem Kongar. Oyuncular: EĢref Kolçak, Neriman Köksal, Talat Artemel, Rena Vlahopulo, Jale Seven, Abdurrahman Palay, Kemal Emin Bara, Ġbrahim Delideniz, Feridun Çölgeçen, Saime Arcıman, Kadir Savun Konu: Bir zamanlar adının karıĢtığı kirli iĢlerden kendini temize çıkarmaya çalıĢırken, tekrar kirli iĢlere sürüklenen bir gencin öyküsü.

Yönetmen Lütfi Ö. Akad

Altı Ölü Var İpsala Cinayeti

Senaryo Lütfi.Ö.Akad, Otrhan Hançerlioğlu, Orhan Kemal (1945 yılında Ġpsala‘da geçen ve Dünya Kriminoloji ―75‖ Kongresi‘nde ilginçliği nedeniyle ―ikinciliği‖ kazanan bir olaydan), Görüntü Yönetmeni Aram Hügasyan

ALTI ÖLÜ VAR (Ġpsala Cinayeti) Oyuncular: Cahit Irgat ―76‖, Lale Oraloğlu, Turan Seyfioğlu, Nevin Ayapımar, Settar Körmükçü, Muazzez Arçay, ġevki Artun, Feridun Çölgeçen KONU: Ali Rıza (Cahit Irgat), adlı bir makine ustasıyla evli olan Yanola'nın (Lale Oraloğlu) öyküsü anlatılır. Karı-koca Adana'ya giderken trende bir orman memuru olan Muhittin (Turan Seyfioğlu) ile tanıĢıp onu Adana'daki evlerine davet ederler. Daha sonra Muhittin ile Yanola arasında bir iliĢki baĢlar. Ancak ev sahiplerinin kızı Fatma da (Nevin Ayapımar) Muhittin'e aĢıktır. Yanola, Muhittin'den hamile kalınca mahallede dedikodular baĢlar. Ali

, , Müzik Baki Çallıoğlu Yapım Duru Film /Naci Duru

―75‖ Kriminoloji: Toplumsal bir olgu olarak suç ve suçluluğu inceleyen bilim ―T.D.K Türkçe Sözlük

Cilt 2

―76‖ Türk Film Dostları Dreneği‘nce (TFDD), Cahit Irgat ―En iyi oyuncu‖ ödülü almıĢtır. ―1954‖ (Agah Özgüç, a.g.e.)


Altı Ölü Var İpsala Cinayeti

Rıza Malatya'ya tayinini ister. Malatya'da Yanola Muhittin'den olan ikinci çocuğunu dünyaya getirir. Muhittin ise Fatma ile yaĢamaya baĢlamıĢtır, fakat beraberlikleri fazla sürmez ve ayrılırlar. Zaman geçer, Fatma ve Ali Rıza , Malatya'da bir barda karĢılaĢırlar, Fatma bütün olayları Ali Rıza'ya anlatır. Cinnet geçiren Ali Rıza, karısını ve çocuklarını öldürür ve intihar eder. Türk Film Dostları Derneği‘nin (TFDD) Düzenlediği (1954) yarıĢmada; ►Cahit Irgat ― En baĢarılı Oyuncu‖

Aşk Izdıraptır

AġK IZDIRAPTIR Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten Alpman, Memduh Ün, Temel Karamahmut, Nurhan Nur,

Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz

►


Atıf

Yılmaz, 1953 yılında ―AĢk Izdıraptır‖ isimli üçüncü filmini çekmek üzere

Fenerbahçe‘de bulunan tarihi Belvü Oteli lobisinde tüm ekip buluĢur. Filmin ismini alan

Mike Rafaelyan Yapım:

Muazzez Arçay, Sadettin Erbil, Feridun Çölgeçen, Memduh Ün.

senaryo tarihsel serüven romanları yazan Oğuz ÖzdeĢ‘in bir aĢk romanıdır. 1939 yılında yazılan bu roman ―Bir genç kızın aĢk uğruna çektiği acıların‖ öyküsünü anlatılıyor.,


Bu filmde önce Fikret Hakan‘ın adı geçer, henüz 19 yaĢında olan yakıĢıklı oyuncunun çok genç olması nedeniyle, yerine 34 yaĢında olan gene yakıĢıklı bir orta yaĢlı adam Muzaffer Tema seçilir. Ġsabetli de olmuĢtur kanımca… Henüz 23 yaĢında olan bir genç kızın kendinden küçük ve aĢkı henüz doğru dürüst tanıyamayan 19‘undaki adama neden aĢık olsun ki! Oysa diğer tarafta bir Muzaffer Tema vardır, hem yaĢça büyük hem de yaĢının icabı aĢkı bilen tadan ve tanıyandır. Eh böyle olunca da, kanımca Nurhan Nur, Muzaffer Tema‘ya aĢık olup acı çekecek ve bu aĢk onda bir ızdırap halini alacaktır. Nurhan Nur bu tarihte Atıf Yılmaz‘la evli ve hem de hamiledir, Karısı olması nedeniyle herhalde baĢrol kadın oyunculuğu da Nurhan Nur alacaktır. Gerek Nur ve gerekse Alpman 23 yaĢında tazececik ve körpececik iki genç kızdır. Bu durumda Orta yaĢlı Muzaffer Tema kimi tercih etmiĢtir bilinmez. Rol gereği de olsa Ayten Alpman‘ı pek tercih etmediği apaçık ortada. Oyuncu Temel Karamahmut, Alpman‘ın eski niĢanlısı, ama aynı zamanda Ayten Alpman‘da henüz çiçeği burnunda taze gelin. Ġlham Gencer‘le evli. Koca kıskanç mı kıskanç, çekimler boyunca her daim sette, karısını kontrol altında tutuyor... Nurhan Nur çekimlerin devam ettiği sırada, geçirdiği rahatsızlık sonunda çocuğunu aldırmak zorunda kalır .


Balıkçı Güzeli (Binikinci Gece)

BALIKÇI GÜZELĠ (BĠNĠKĠNCĠ GECE) OYUNCULAR: Cüneyt Gökçer, Ayten Çankaya, Münir Özkul, Nezihe Becerikli, NeĢe Yulaç, Ertuğrul Bilda, Hayri Esen, Kadri Ögelman, Orhan Boran, Gülderen Ece, Ferudun Çölgeçen

Yönetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Nazım Hikmet (Ġhsan Koza takma adıyla) Kamera: Turgut Ören Müzik:

Mesut Cemil Tel


 Semih Tuğrul, bu filmi eleĢtirirken sinema sektörünün önemli bir ayağı olan ıthalatçı ve yapımcı Ģirketlerin tutumuna da değinmektedir: "Bol miktarda yabancı film ithal eden büyük Ģirketlerimizin burada çevirdikleri Türk filmlerinde hemen her zaman bir özenti havası, büyük mizansenli film yapmak, seyirciyi hayrete düĢürerek avlamak endiĢesi seziliyor. Bu Ģirketler dort baĢı mamur diye kabullendikleri vasat yabancı filmleri örnek alıp bunlarla yarıĢ etmeye, bunlara benzer filmler çevirmeye hevesleniyorlar. Böyle yersiz iddialarla ortaya konan Türk filmleri her zaman fiyasko ile sonuçanıyorlar. Balıkçı Güzeli de bu fiyaskolara bir yenisini ilave etmekten baĢka bir Ģeye yaramayacak. Bir kere Türk filmciliğini bugün içinde bulunduğu teknik imkansızlıklarla bu çeĢit iddialı filmler çevirmeye kalkıĢmak büyük bir hatadır. Dikkat edilecek olursa yine bu büyük ithalatçı Ģirketler Türk filmciliğinin her Ģeyden önce konu bakımından biçim bakımından kendi öz kaynakları ile Ģekil bulacağına bir türlü inanmıyorlar. (Semih Tuğrul, ―Balıkçı Güzeli‖, Dünya, 21 Ocak 1954) ― Okan Ormanlı. ―Türk Sinemasında

EleĢtiri‖ syf49‖ Beklenen Şarkı

BEKLENEN ġARKI

Yönetmen: Cahide Sonku, Sami Ayanoğlu, Orhan M. Arıburnu,

Ses: Yorgo Ġlyadis, Dekor Tasarım ve Makyaj: Müfit Kiper, Negatif Kurgu: Turgut Kuzu, Sezai Elmaskaya, IĢık ġefi: Orhan Okdemir, Ses Kayıt: Yorgo Ġlyadis, Senkron: Turgut Ġnangiray, Jenerik: Orhan Okdemir, Besteler: Dede Efendi, Bimen ġen, Zeki Müren, Musda Süreyya, Ġbrahim Efendi, Sadi IĢılay, Itri, Nevres PaĢa, Ses Sanatçıları: Sadi IĢılay, Cevdet Çağla, Emin Ongan, Haluk

Senaryo:

Recai, Vecdi Seyhun, Fevzi Aslangil, Vecihe Daryal, Ġzzettin Ökte, Yorgo Bacanoz, Fikret Kutluğ, Sadık ġendil

Kamera:

Hüsnü CoĢar, Burhanettin Ökte Ve Üniversitre Korosu, Danslar: Jak Biçaçi, (Ses Film Stüdyosunda çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir. )

Kriton Ġliyadis Oyuncular: Zeki Müren (Zeki), ―77‖

Müzik: Sadi IĢılay Yapım:


Cahide Sonku (Seniha Hanım), Sami Ayanoğlu (Gazino

Patronu), jeyan Ayral (Türkân), Bedia Muvahhit (Z.Müren‘in annesi) Mühip Arcıman, Necmi Oy, Melahat Ġçli, Ġbrahim Delideniz, Refik Kemal Arduman (Radyo Müdürü), Rıza Tüzün, Abdurrahman Palay, Rıza Tüzün, Faik CoĢkun, Kemal Tözem, Talât Artemel,

Muhip Arcıman,

Hadi Hün

(Türkan‘ın babası), Melahat Ġçli (Makbule), Neci Oy (Makbule‘nin kocası), Ġbrahim Delideniz, Konu: Zengin ve sanata düĢkün bir kadının teĢvikiyle Ģöhrete kavuĢan bir temizlik iĢçisinin öyküsü.

―77‖ Zeki Müren'in sanat yaĢamında "Beklenen ġarkı" filminin ayrı bir yeri vardır.

Yıl 1949... 186 kiĢinin katıldığı radyo sınavını birincilikle kazanır Zeki Müren. Ġstanbul Radyosu'na girer. Liseyi bitirmiĢ, Güzel Sanatlar Akademisi'ne girmiĢtir. 1 Ocak 1950'de 45 dakikalık solo program verirler ona. Aynı yıl "Muhabbet KuĢu" adıyla ilk plağını doldurur. Sahneye atlamadan yolu YeĢilçam'dan geçer. O günleri Ģöyle anlatır Zeki Müren: "Akademi üçteydim. Türk tiyatro sahnelerinin büyük ismi Cahide Sonku, ünlü filmci Ġhsan Doruk ile evliydi. ihsan Doruk aile dostumuzdu. O zamanlar radyodan tanınıyordum. Sahneye çıkmıyordum. Herkez yüzümü merak ediyordu. 5 Nisan 1953 günü bana göre bir senaryo hazırladılar. Filmin çekimleri tam sekiz ay sürdü. "Beklenen ġarkı" giĢe rekorları kırdı. Millet, Zeki Müren'i görmek için akın akın sinemaya koĢuyordu. Filmde tam sekiz Ģarkı seslendiriyordu Zeki Müren. Bir nihavend vals olan "Beklenen ġarkı" nın bestesi Zeki Müren'indi. ( 26 Eylül 1996 Sabah Gazetesi - Erdoğan SEVGĠN)


BEYOĞLU GÜZELĠ ―I Oreu tu Peran‖ Senaryo ve Yönetmen: Orestis Lasko , Vedat Örfi Bengü Operatör: Manasi Filmeridis

Oyuncular: Katya Linda, Suha Doğan, Muazzez Arçay, Mesut Sürmeli, MuazzezDoğan, Lilian Giris, Reno Vretago, E. Çakmak Konu: Beyoğlu ve gece yaĢamına dair kadın

Müzik: Yani Vella

gözüyle çekilmiĢ bir film.

Yapım:

Yeni Film Namık Kılıçoğlu, Türk Yunan Ortak yapımı

BU KADIN BENĠMDĠR / ZAVALLI NECDET


Oyuncular: Abdurrahman Palay, Fatma Belgen, Nebile

Kameraman:

Teker, Aziz Basmacı, Talat Artamel, Ayfer Feray, Cihan

Onnik Kalustyan Yapım:

IĢık, Ġnci Tamay, Memduh KarakaĢ, Feridun Çölgeçen, Vuslat Tamer, Ziya Aygen, Efdal Çakmakidis


Konu: Önce annesine sonra kızkardeĢine aĢık olan Necdet‘in dramatik öyküsü.

Bu Nasıl Aşk

BU NASIL AġK Senaryo ve Yönetmen: Hüseyin Peyda

Oyuncular:

Hüseyin

Muhterem Nur,

Peyda,

Cihan

IĢık,

Ay Can, Hikmet Soydan,

Dursine ġirin, Ali Seyhan, Sevim Kınran, Ali

Foto Direktörü: Orhan Çağman Yapım:

Seyhan, Turgut Pasiner, Mustafa DiĢli Konu: Birbirinin benzeri olan iki gençle, aĢık


oldukları kadının öyküsü.


Cinci Hoca

CĠNCĠ HOCA (1953) Yönetmen: Suavi Tedü Senaryo: Melih BaĢar Kamera: Cezmi Ar Müzik: Baki Çallıoğlu

Oyuncular: Suzan Yakar ―Rutkay‖, Perihan Tedü (Çakıl), Muhterem Nur, Talat Artemel, Suavi Tedü, Atıf Kaptan, Cahit Irgat, Bülent Ufuk, Feridun Çölgeçen, Ali Korkut, Nevzat Okçugil, Hüseyin Güler, Sadri Karan, Mümtaz Ener Konu: PadiĢah Deli Ġbrahim döneminde geçen tarihsel bir fantezi.

Yapım:


Çeto Salak Milyoner

ÇETO SALAK MĠLYONER Senaryo ve Yönetmen: Orhan Erçin

Özcan, Mürvet Sim, Danslar: Nimet Alp

Kameraman: Hayrettin IĢık Yapım:

Oyuncular: Orhan Erçin, Hayri Esin, Rana ġıvga, Ayten Çankaya, Sadri Karan, Gazanfer

Konu: Adı üstünde son derece salak bir zengin adamın güldürüsü.

Barboros Film Nedim Otyam

Çifte Kavrulmuş

ÇĠFTE KAVRULMUġ Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Oyuncular: Aziz Basmacı, Melahat

Kamera: Aram Hugosyan

Ġçli, Gülderen Ece, Vehdi Ersin, Rauf Ulukat, Salih Tozan, Suat Sim, Kamer

Yapım:


Sadık (Kamer Baba), Faik CoĢkun Konu:

G e z g i n ci

topluluğunun öyküsü.

bi r

operet


Drakula İstanbul‟da

DRAKULA ĠSTANBUL'DA Yönetmen: Mehmet Muhtar Senaryo

Fon Müziği: Turgut Demirsağ, Orkestra ġefi: Karlo Kopoçelli, Dansları hazırlayan: Jak Bicaci, Prodüksiyon Menejeri: Mehdi Özgürel, Ses Mühendisi: Rauf Tözüm, Asistan Rejisör: NiĢan Hançer, Operatör Asistanı: Orhan Çağman, Dekorlar: Sohban Koloğlu, Laboratuar: ġevket Kıymaz, Osman Çıplak, Necdet Ġnce, Montaj: Özen Sermet, (And Film Stüdyosunda çevrilmiĢ, Erman Film Stüdyosunda seslendirilmiĢtir.)

Turgut Demirağ Ümit Deniz Mehmet Muhtar

Oyuncular: Atıf Kaptan (Drakula), Annie Ball, Ayfer Feray, Bülent Oran, Cahit Irgat, Münir Ceyhan, Kemal Emin Bara, Kadri Ögelman, Osman Alyanak, Eser Tezcan, Danyal Topatan, Eser Ceyhan,

(Ali Rıza Seyfioğlu’nun Kazıklı Voyvoda‖ isimli romanından)

KONU: Avukat Azmi trenle Bistriç kasabasına gider. Azmi kaldığı otelde kontun Ģatosunu sorduğunda korku dolu tepkiler alır, bir araba jle Ģatoya gider. Yemeği kontla beraber yerler, her Ģey esrarengizdir Kont gündüzleri kaybolur, geceleri ortaya çıkar; Ġstanbul'a yerleĢmeyi düĢünmektedir. Azmi, Ģatoda vampir bir kadınla karĢılaĢır, öpüĢmeleri sırasında kont gelerek müdahale eder. Azmi okuduğu kitaplardan hareketle Drakula'nın sırrını çözer; girdiği bir gizli kapı arkasında Drakula'yı tabut içinde yatar bulur, tabut diğer tabutlarla birlikte Ġstanbul'a gönderilecek Ģekilde hazırlanmıĢtır. Azmi duvardan sızan duman etkisi ile uyuyacak iken, kontun kambur uĢağı yardım eder, gelen kont, uĢağı öldürür. Ġstanbul'a gelinmiĢtir, Azmi'nin eĢi Güzin sahnede dans gösterisi yapar. Azmi'den bir mektup gelir, Edirne'de bir hastanededir. Güzin oraya gider. Güzin'in kardeĢi ġadan hem uyurgezer hem vampirdir. Drakula ile buluĢur. Bu arada da tedavi görmektedir, doktoru ve niĢanlısı Turan ĢaĢkın durumdadır. Dr. Naci ile tedavi ederler ama geç kalınmıĢtır. ġadan'ın vampir olduğu anlaĢılmıĢtır. ölen ġadan geceleri tabutunu terk etmektedir, bu fark edilince gündüz kalbine kazık çakılmak öldürülür. Drakula Güzin'in peĢine düĢer, gazinoda ipnotizma ederek dans ettıirir o dans ederken piyano kendi baĢına çalmaktadır. Drakula, Güzin'e sarılmak üzere iken Azmi gelir, Drakula kaçar, KasımpaĢa mezarlığındaki tabutuna saklanır, peĢinden gelen Azmi, kalbine kazık çakarak ve sarımsak kullanarak Drakula'yı öldürür.

Fotoğraf Operatörü Özen Sermet Film Amili And Film Turgut Demirağ

Film künyesinde yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır

 Drakula Ġstanbul'da sinemamızın ender denediği korku türü filmlerdendir, gerçi filmlerimizin bir çoğunda korku öğesi vardır, ama türün özelliklerini pek taĢımayacak biçimde ya filmin içinde küçük bir bölüm olarak yer alırlar veya bir sömürü unsuru olarak iyice abartılırlar. Drakula Ġstanbul'da tür'ün özelliklerini taĢıdığı gibi bunca yıl sonra bile yurt dıĢında ilgi görmekte, türü konu alan kitaplara girmektedir. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye) Filmin dekor ve efektlerini hazırlayan Sohban Koloğlu film hakkında bakın ne diyor : "Filmin dekorlarını yapmadan önce herhangi bir Drakula filmi seyretmemiĢtim. Yönetmen de dahil. O zaman filmlerin çoğu platoda çekilirdi. Dekorda hem Ģatonun dehlizlerini ve mezarlığı hem de tiyatroyu inĢa ettik. Bir istisna olarak Annie Ball'in yatak odası sahnelerini TurgutDemirağ'ın köĢkünde çektik. Azmi'nin Drakula'nIn ġatosuna geliĢini bir ormanda çektik. ġatonun geneli için de bir maket hazırladık. Özel efektlerde oldukça zorlandım. Genelde tüm efektler, en basitleri bile sorun yarattılar. Örneğin, mezarlık sahnesi için sise ihtiyacımız vardı. Bir duman tabakasına ihtiyaç vardı. Bunun içinde ekipte bulunan 30-40 kiĢiyi yere yatırdık, her birinin ağzında üç-dört sigara, dumanı üfleyip püflemeye baĢladılar. ÖDÜL:  1. Türk Filmleri Festivalinde (1953)‖Türk Film Dostları Derneği‘nce‖ ►Drakula Ġstanbul‘da‖ filmi ―Kanun Namına‖, ―Ġki Süngü Arasında‖, ―Kanlı Para‖ ve ―Efelerin Efesi‖ ile birlikte ―En BaĢarılı Film‖


Drakula İstanbul‟da

►―Özen Sermet‖ ile beraber, ―Kriton Ġlyadis‖, ―Enver Burçkin‖, ―Ġlhan Arakon‖ ve ―ġadan Kamil‖ ―En BaĢarılı ► ―Ümit Deniz‖ ile beraber; ―Adnan Fuat Ural‖, ―Orhan M. Arıburnu‖, ve ―Osman F. Seden‖ ―En baĢarılı Senaryo yazarı‖ ► ―Atıf Kaptan‖ ile beraber; ―Turan Seyfioğlu‖, ―Orhan Murat Arıburnu‖, ve ―Ayhan IĢık‖ ―En BaĢarılı Erkek Oyuncu‖ (Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Tuğrul, Hüsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hançerlioğlu, Nevzat Üstün, Zeki Faik izer, Asude Zeybekoğlu)


EĞLENCE BÜLBÜLLERĠ

Seyfi Havaeri Operatör: Cezmi Ar Yapım:

Oyuncular: Salih Tozan, Toto Karaca, Nevzat Okçugil, Atıf Kaptan, Ali Korkut, Celal Sururi, Nimet Alp Konu: Uçarı ve çapkın bir damadın, tutucu bir aile içindeki serüveninin güldürülü öyküsü.


Gizli Yara Senaryo ve Yönetmen:

GĠZLĠ YARA

Sami Ayanoğlu Kamera:

Oyuncular: Suavi Tedü, Suavi Tedü, Gül Gülgün, Atıf

Aram Hugosyan Yapım:

Avcı, Aziz Basmacı, Hadi Hün, Atıf Kaptan, Faik CoĢkun, ġayeste Ayanoğlu.

Ceylan Film Nubar Hamparsun

Konu: Kan davalı iki ailenin çocukları olan Güllü ile Ahmet‘in aĢkları.

Halıcı Kız

HALICI KIZ Senaryo ve Yönetmen: Muhsin Ertuğrul Senaryo: Mebrure Alevok

Yönetmen yardımcısı: Handan Uran, Dekorlar: Kurt Hallegger, Renk Sistemi: Agfacolor, Kurgu: Muhsin Ertuğrul, Orkestra: Riyaseti Cumhur Orkestrası, Dublajı Yöneten: Hüsamettin Tursan, Oyuncular : Heyecan BaĢaran (Gül), Asuman Korad (Hasan), Müfit Kiper (Recep) , Handan Uran, Agah Hün, Neriman Esen, Ġbrahim Delideniz, Viktoria Haçikyan, Mehdi YeĢildeniz,

Eser:

Vedat Nedim Tör

Kemal Tözem, Kadri Ögelman, Münir Özkul, Sadri AlıĢık, ġükran Güngör, Kamuran Yüce, Ertuğrul Bilda , Suat Taner, Altan KarındaĢ, Sadri AlıĢık, Suna Pekuysal, Aysel Gürel. Ġlk Gösterim: 13 Nisan 1953, Atlas Sineması, Ġstanbul


Halıcı Kız

KONU: Isparta Ģehrindeyiz. Halı dokunan atölyelerden birinde Gül adında güzelliği ile bütün kadınları kıskandıran, erkeklerin baĢını döndüren bir genç kız var. Patronun Ġstanbul'da oturan oğlu Hasan da diğer bütün erkekler gibi Gül'le ilgilidir. Isparta'ya döndüğü günlerde

Foto Direktörü: Cezmi Ar Müzik ve Kanun Soloları: Hasan Ferid Alnar Yapım:

oğlunu evlendirmeye karar veren babası, Gül'ü bir bahane ile atölyeden uzaklaĢtırır. Hasan uçarı ve tutarsız bir delikanlıdır. Gül olmayınca baĢka kızla gönül eğlendirmeye baĢlar. O günlerde Hasan'ın babası Gül'e sırnaĢmak ister; kızdan yüz bulamayınca tezgâhını kaldırıp kızı iĢsiz bırakır. Gül'ü isteyen zengin bir çiftçi vardır. Fakat Gül gönlünün istediğine varacaktır. Bu sebeple, anası üzüntüden yatağa düĢüp ölünce Gül. komĢusunun peĢine takılarak

Doğan KardeĢ YayınLARI A.ġ (Bavaria-Filmkunst’da kopye edilmiĢtir.)

Ġstanbul'a gelir. KomĢusu onu Ġstanbul'da kimin yanına verdiyse olmaz. Her girdiği evi güzelliği yüzünden birbirine katar. Nihayet Bursa'da bir hasta kadının yanında rahat etmeyi umarken oradan da kovulunca, bir dağ baĢında insanlardan kaçan sakallı bir genç adama rastlar. Bu adam ona hiç ummadığı bir sevecenlikle davranır, ilgi gösterir. Sonunda ayrılmak zorunda olduklarını düĢünürlerken; kusurunu anlayıp sevdiği kızı almaya gelen Hasanın gözleri önünde ikisi de birbirlerinin kollarına atılırlar. (Prof. Dr. Alim ġerif Onaran, "Muhsin Ertuğrul'un Sineması)  UĢak'ta bir köyde dul annesi ile ve köyde yaygın olan halı dokumacılığı yapan Gülizar Hasan‘ı

sevmektedir. Babası ise oğlu

Hasan'ı zengin fakat çirkin Esma ile evlendirmek

istemektedir. Gülizar'ın annesinin tedavi için UĢak'a gitmesini fırsat bilenler Gülizar'ın orada evlendiğini söyleyerek Hasan'ın fikrini çelip Esma ile evlenmesini sağlarlar. Düğün günü Gülizar gelir, dedikodular yüzünden annesi ölmüĢtür. elindeki çifte ile Esma'yı vurmak ister daha önce boynunda ki beĢi biyerdeyi Esma'nın babası Recep'in ayakları dibine atar ateĢ edilirken Hasan Esma'nın önüne geçer ve vurulur. Gülizar'ı jandarmalar götürür, Gülizar cezaevinde halı dokur. Bir gün ateĢ etmesi sonucu gözleri kör olan Hasan ziyaretine gelir, karĢılıklı 'özür diler' ve birbirlerini beklemeye karar verirler.

Senaryo, Alevok tarafından

yazılırken hayli değiĢtirilir; Tör, yazılan senaryonun oyunu ile ilgisi olmadığını söyler. Alevok'un senaryosu Ģöyledir: Isparta da halı atölyelerinde çalıĢan Gül, güzelliği ile kadınları kıskandırır, erkeklerin baĢını döndürür. Patronun oğlu Hasan da Gül ile ilgilenir. Babası oğlunu baĢka birisi ile evlendirmek istediği için Gül'ü bahane ile atölyeden uzaklaĢtırır. Gül gidince Hasan baĢkalarıyla gönül eğlendirir, Hasan'ın babası Gül'e sataĢmak ister. Yüz bulamayınca evde çalıĢtığı tezgahını kaldırarak iĢsiz bırakır. Gül ile evlenmek isteyen bir zengin çiftçi vardır. Fakat Gül gönlünün istediğine varacaktır. Dedikodular yüzünden annesi ölür. Gül komĢusu ile Ġstanbul'a gelir fakat çalıĢmak için girdiği her evde güzelliği nedeni ile rahatsız edilerek hiçbir yerde tutunamaz. Son olarak baktığı hasta kadının yanında da tutunamayınca, dağ baĢındaki kulübesinde yalnız yaĢayan genç bir adamdan ummadığı bir sevecenlik görür. Bu arada kusurunu anlayıp peĢinden gelen Hasan‘la yeni iliĢkisini tercih eder ve iki yeni sevgili birbirlerinin kollarına atılır.'" ―Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖, syf55


Hıçkırık

HIÇKIRIK Dekor Tasarım: Sohban Koloğlu, Yardımcı Yönetmen: Nejat Saydam, Senkron-Kurgu: Yılmaz Senaryo ve Yönetmen:

Atadeniz, Laboratuar ġefi: Semih Peköz, Ses Kayıt: Rauf Tözüm, Prodüksiyon Amiri: Kerim Pamukoğlu.

Atıf Yılmaz Kerime Nadir'in aynı isimli romanından

baba), ReĢit Gürzap (Dr. Ġlhami), Settar Körmükçü (Doktor), Fatma Bilgen (Üvey anne), Yervart Terzisyan, Muazzez Arçay (Besime), Ġhsan AĢkın (Kutsi baba), Nejat Saydam, Feridun Çölgeçen (davetli), Dursune ġirin (Dilber Bacı), Lebibe Çakın,

Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan Müzik:

Nejat Saydam (öğretmen), Leman

Akçatepe (Perver),Muazzez Doğan (Konsolos görevlisi), Belkos Dilligil (davetli), Abdullah Ataç, Osman Altınay, Alev Elmas (Kenan annesi), Çocuk Oyuncular: Tunç Noyan ―D:1944‖ (Kenan), Karin Davutoğlu, Bilsev Etüs

Sadi IĢılay, Faruk Yener Yapım:

Oyuncular: Muzaffer Tema (Kenan), Nedret Güvenç (Nalan), Temel Karamahmut (Üvey

KONU:

Annesi öldükten sonra üvey babasının kötü davranıĢları sonucu evden ayrılmak

zorunda kalan Kenan‘ın (Muzaffer Tema) bakımını iyi yürekli zengin bir adam üstlenir. Kenan‘ı Erman Film Hürrem Erman

kendi oğlu gibi bakıp büyüten adamın bir de kızı vardır: Nalan (Nedret Güvenç). Bu ikisinin arasında daha küçükken yoğun bir duygusal iliĢki doğar. Özellikle Kenan‘ın Nalan‘a duyduğu sevgi tutku derecesindedir. Ancak bunu Nalan‘a hiçbir zaman söylemez. Nalan sorduğunda da bunu yadsır. Doktoruyla evlenen Nalan bir süre sonra ölümcül bir hastalığa yakalanır. ► Yapımcı Hürrem Erman filmin baĢrol oyunculuğunu ve yönetmenliğini Sezer Sezin‘e teklif eder. Sezer Sezin‘le

Hürrem

Erman

uzun

yıllardır

beraber

yaĢamaktadırlar. Ancak Bağdat‘ta ―Arzu ile Kamber‖ ve

―Tahir ile Zühre‖ filmlerinin çekiliĢi sırasında filmin

jönü Kenan Artun‘la Sezer Sezin arasında baĢlayan dostluk arkadaĢlık zamanla vazgeçilmez bir aĢka dönüĢür ve evlenirler. Bu durum karĢısında filmdeki oyunculuktan ve yönetmenlikten vazgeçmek zorunda kalınca senaryoyu yazmak ve filmi yönetmek üzere Atıf Yılmaz görevi üstlenir. ROMANIN ÖZETĠ: BinbaĢı Kenan EskiĢehir‘de görev yapmaktadır ve rahatsızlığı nedeniyle üç ay izin alıp Ġstanbul‘a gelmiĢtir. Onun için Ġstanbul‘un ve özellikle çocukluğunun geçtiği Çamlıca‘nın önemi büyüktür. Her gün genç yaĢta kaybettiği sevgilisinin mezarına gitmektedir. Günlerden bir gün, emeklilik yıllarını evinde sakin bir Ģekilde geçiren eski askerin dikkatini, bahçesinin önünden her sabah elinde bir tutam leylak, yanında kendisinden oldukça genç,uzun boylu bir hanımla geçen, otuz otuzbeĢ yaĢlarında, uzun boylu, sarıĢın, üniformasının içerisinde endamla duran bir binbaĢı çekmektedir. Genelde yanındaki hanımla pek konuĢmayan binbaĢıyı, onun kardeĢi


Hıçkırık

olduğunu düĢünmektedir. Bu düĢüncesini aralarındaki yaĢ farkı ve resmi iliĢki de desteklemektedir. Bir sabah yine binbaĢının geçtiğini gören emekli yarbay, o gün yalnız olmasını da fırsat bilerek, O‘nun sırrını çözmeye karar verir ve onu takibe koyulur. Hemen arkasından

yürümesine

rağmen

binbaĢı

O‘nu

fark

etmemektedir.

BinbaĢı

onu

Karacaahmet Mezarlığı‘na götürür. Etrafı demir parmaklıklarla çevrili mezara girip, mezarın üzerinde duran leylakları tazelemesini izler. YavaĢ yavaĢ olayı çözmektedir ancak bu seferde bu mezarın içinde yatanın kim olduğunu merak etmeye baĢlar. Dizleri üzerine çöküp, avuçlarıyla toprağı yoğuran, gözyaĢlarıyla sulayan binbaĢıya dokunabilecek kadar yaklaĢır. Samimi bir arkadaĢıymıĢ gibi ellerini kederli binbaĢını omuzlarına koyar. BinbaĢı aniden elektrik çarpmıĢa döner ve kafasını yaĢlı askere doğru çevirir. YaĢlı adam O‘na bir dost olduğunu ifade etmesine rağmen, kim olduğunu bilmediği bu adama ĢaĢkın ĢaĢkın bakmaya devam eder. Ancak bu emekli yarbay, samimiyetine inandırmayı baĢarır ve el sıkıĢıp evin yolunu beraber tutarlar. BinbaĢıyı evine davet eder ancak binbaĢı daha sonra eĢi ile birlikte geleceğini söyler ve dediğini de yapar. Zamanla dostlukları ilerler. Bir gün BinbaĢı Kenan bu yaĢlı dostunu evine davet eder ve altı aylık çocuğundan bahseder. Bunu duyan yaĢlı adam çok ĢaĢırır. Bu ĢaĢkınlığı kızı diye düĢündüğü kiĢinin eĢi, mezarını her gün ziyaret ettiği kiĢinin de çocukluğundan beri sevdiği kiĢi olduğunu öğrenince, O‘nun hayatının gizemine karĢı olan merakı büsbütün artar. O‘na hayatını anlatmasını ister. BinbaĢı Kenan ise bir hafta sonra dört aylık izninin bittiğini ve gitmeden önce her Ģeyi ama her Ģeyi öğreneceğini söyler. Ertesi hafta dostunu uğurlamaya gider. BinbaĢı Kenan dostuna bir paket vererek içinde hayatının sırrının yazdığını ve neden hayatına tek kelime ile ―hıçkırık‖ dediğini anlattığını söyler ve trene biner. YaĢlı adam heyecan içerisinde evine döner ve paketi açar. Paketin içinden bir hatıra defteri ile, üzerinde bir gün öncesinin tarihi yazılmıĢ olan bir mektup bulur. Mektubun içinde, Ģu an çok bahtiyar olduğu ve O‘nun için üzülmemesi yazılıdır. Emekli yarbay sabaha kadar hatıra defterini büyük bir heyecan içinde okur… BinbaĢı Kenan‘ın hatıra defterinde Ģunlar anlatılmaktadır: Annesi öldüğünde henüz yedi yaĢında bir çocuktur. Babası Susamzade Safi Bey varlıklı bir tüccardır. Annesinin hayatta olduğu dönemde araları çok iyi olan babasından, zamanla uzaklaĢmaya baĢlar. Bir gün babası evlenmek istediğini küçük Kenan‘a açar. Kenan bunu istemese de kabul etmek zorunda kalır. Yeni annesi Kenan‘a ilk günlerde iyi davransa da sonradan gerçek yüzü ortaya çıkar. Sürekli dayak yiyen Kenan‘a ev zindan olmaya baĢlar. Bir gün okuluna gelen bir müfettiĢ Kenan‘ın acı durumunu fark eder ve onun baĢına gelenlerin hepsini öğrenip durumu Muhip Azmi Bey ismindeki yardımsever bir dostuna bildirir. Muhip Azmi Bey küçük Kenan ile konuĢur ve O‘nu evlat edinmeyi istediğini söyler. Küçük Kenan kararsızdır. Muhip Azmi Bey Kenan‘ında sonradan üvey babası olduğunu öğrendiği Susamzade Safi Bey‘le konuĢur. Aslında O da bunu istemektedir. Küçük Kenan artık Ġstanbul yolcusudur. Uzun bir yolculuktan sonra, Muhip Azmi Bey ve Kenan eve ulaĢırlar. Ev halkıyla tanıĢır ve evin tek çocuğu olan, kendisinden yaĢça büyük Nalan ile hemen bahçeye, oyun oynamaya giderler. Artık hayatı değiĢir, evin bir parçasıdır ve Nalan‘dan hiçbir farkı yoktur. Evde tek evlatlık olan Kenan değildir.


Hıçkırık

Otuz yaĢlarına girmesine rağmen halen evlenmemiĢ olan Vesime de bu evde evlatlık olarak büyümüĢtür. Bütün zamanını Nalan ile beraber geçiren Kenan için hayat artık, yaĢamaya değer hale gelmiĢtir. Nalan, yeĢil iri gözlü, çelimsizliğine rağmen oldukça hareketli bir kızdır. Okula gitmemesine rağmen, evde özel ders almaktadır.Kenan da yaĢı ilerledikçe derslere baĢlar. Bazı zamanlar bu iki çocuk, yakınlarda eski ama Ģirin bir kulübesi bulunan ġeyh Kudsi Efendi‘nin yanına gider ve onun neyinden dökülen notaları büyük bir hayranlık içinde dinlerler.Zamanla Kenan‘ın içinde Nalan‘a karĢı normalden daha farklı ve daha Ģiddetli bazı duygular belirmeye baĢlar. O‘nu sevmektedir hem de ölürcesine! Bu sonuca, zaman zaman baĢ gösteren kıskançlığından ulaĢmaktadır. Artık ikisi de büyümüĢtür ancak her Ģey yolunda gitmemektedir. Nalan zatürriye geçirir ve zayıf olan vücut direnci iyice zayıflar. Kenan ortaokuldan mezun olur ve öz babası gibi subay olmak için Kuleli Askeri Lisesi‘ne girer. Günden güne Nalan‘a karĢı olan sevgisi büyür ve bu sevgiyle beraber kalbindeki yarada derinleĢir. Nalan‘a karĢı olan sevgiyi O‘na açamaz ve O‘da bu sevgiyi çocukluğuna verir ve ciddiye almaz. Hatta yine bir bahar günü, her zamanki gibi, leylak hastası olan Nalan ile Kenan, leylakların arasında dolaĢırken, Kenan yine kıskançlığını belli edince Nalan O‘na Ģakayla karıĢık kendisini sevip sevmediğini sorar. Bir an için öldüğünü zanneden Kenan, sevgisini itiraf edecek gücü kendisinde bulamaz ve inkar edip kardeĢ olduklarını söyler. Zaman geçtikçe Nalan‘ı hastalık pençesi altına almaktadır. Bazen öksürmekten boğulacağını düĢünürler. Yine böyle bir günde Nalan yatağını kana bulamıĢtır. Hemen aile dostları ve bir süredir de doktorları olan Ġlhami Bey‘i çağırırlar. Muayeneden sonra ilaçlar yazılır. Bir kıĢ Nalan yatağından kalkamadan böyle mutsuz bir Ģekilde akıp gider. Ancak bahar gelipde leylaklar açtığı zaman, Nalan da ayağa kalkar. Bütün eve bir cümbüĢ hakim kılar. Kenan her hafta sonunu Nalan ile geçirebilmek için iple çeker. Yine böyle bir hafta sonu, Nalan‘ı her zamanki gibi leylakların arasında bulacağını düĢünerek, O‘na bir sürpriz yapmak ister. O‘na habersizce yaklaĢıp leylak yağmuru içerisinde boğacaktır. Ancak O‘na yaklaĢınca yalnız olmadığını anlar. Yanında Doktor Ġlhami Bey vardır. Doktor Ġlhami Bey O‘na evlenme teklif etmektedir. Kenan neye uğradığına ĢaĢırır ama elinden de hiçbir Ģey gelmez. Hemen Doktor Ġlhami Bey ve Nalan niĢanlanırlar, bir süre sonrada düğünleri olur. Kenan ise hem sevdiği kiĢinin evliliğine hem de O‘nun kocasıyla birlikte baĢka bir eve taĢınmasına üzülmektedir. Bir süre sonra Nalan‘nın bir de küçük kızı olur. Nalan‘ın isteğiyle kızının adını Kenan koyar. Kenan aĢkını çoktan açıklamıĢtır. ―Nalan‘ın ağlattığını Handan güldürsün‖ der ve kızının ismini ―Handan‖ kor. Doktor Ġlhami Bey sık sık iĢi gereği seyahat eder ve bundan dolayı Nalan için en uygununun Çamlıca‘daki baba evinde kalmasının olduğunu düĢünür. Nalan eve döndüğü gün bütün evde bir mutluluk rüzgarı eser. Handan da büyür ve ele avuca sığmaz bir hale gelir. ―Ağabey‖ olarak çağırdığı Kenan‘ın kucağından inmemektedir.


Hıçkırık

Kenan artık çoktan Harbiyeli‘dir. Tıpkı küçüklüğünde olduğu gibi Nalan ile birlikte leylaklar arasında yürüyerek günlerinin büyük bir kısmını geçirirler. Vesime sürekli Handan‘la ilgilendiği için Nalan rahattır ancak O‘nun doğumu bünyesini iyice zayıflatmıĢtır. Günden güne Nalan ile Kenan arasındaki iliĢki daha da kuvvetlenir. Hatta bazı geceler Nalan‘ın odasında geç vakitlere kadar oturup konuĢurlar. Kenan sürekli Nalan‘a karĢı olan sevgisinin O‘nu ne kadar yıprattığından bahseder ve sevgisine karĢılık bekler. Ancak Nalan eĢine ve çocuğuna karĢı sadık olduğu için O‘na hiçbir karĢılık vermez. Bir gece yine Nalan‘ın odasında konuĢurken, Kenan Nalan‘a karĢı yoğun bir izdivaç isteği duyar ve kendisini kontrol edemez. Olay Nalan‘ın tokatı ile sonuçlanır ve bu olaydan sonra Kenan ceza aldığını bahane ederek dört ay boyunca okulda kalır ve eve gelmez. Taki bir gün Vesime Kenan‘ın okuluna gelip Nalan‘ın çok hasta olduğunu ve O‘nun artık eve dönmesini istediğinin söyleyinceye kadar. Artık barıĢmıĢlardır. Kenan artık Harbiye‘den mezun olup yakıĢıklı bir subay olmuĢtur. Kılıcını kuĢanıp, Ģıngırtılar içerisinde Çamlıca‘ya, evine gelir. Ġlk olarak babası Muhip Azmi Bey‘in ellerinden öper. Nalan da O‘nu beklemektedir. O‘nunda

hemen leylak kokulu yumuĢacık ellerine sarılır ve

doyasıya öper. Artık Kenan‘ın gideceği kıt‘a da belli olmuĢtur. Gideceği yer Ġstanbul‘a çok uzakta olduğu için baĢta Nalan olmak üzere

evdeki

herkes

üzülür.

Artık

sadece

mektuplarla

haberleĢeceklerdir. Ancak Nalan Kenan‘dan O‘na kardeĢiymiĢ gibi mektup yazmasını ister ve Kenan‘da bunu kabul etmek zorunda kalır. Nalan çok hastadır ve günden güne eriyip gitmektedir ve O da

bunun

farkındadır.

Bundan

göremeyeceğinden korkmaktadır.

dolayı

Kenan‘ı

bir

daha

Kenan artık bir kıt‘a subayıdır.

Görev hayatında baĢarılı ve arkadaĢları tarafından sevilen bir insandır. O da hayatından çok memnundur ancak sadece Nalan‘ın yokluğunu çok fazla hisseder. Nalan ve babasına her fırsatta mektup yazar. Ancak bir gün hayatının hatasını yapar ve efkarlı olduğu bir günde Nalan‘a karĢı olan bütün duygularını yazdığı bir kağıdı farkında olmadan Nalan‘a gönderir. Bu hatayı anladıktan sonra üst üste birçok telafi mektubu yazar ama aylarca cevap gelmez. EndiĢelenmeye baĢlar ve komutanından izin

ister ama

seferberlik olduğu için komutanı izin vermez. En sonunda bir telgraf alır: ―(D.R.) süvari alayı, sekizinci bölük komutanı Kenan Ziya Bey‘e: Ölüyorum çabuk gel!.. Nalan‖ Bu telgraftan sonra Kenan komutanına koĢar ve ona bu telgrafı gösterip izin ister ve alır. Atına atlar ve on altı günlük uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra Ġstanbul‘a ulaĢır. Ancak bir gece önce Nalan gözlerini hayata yummuĢtur. Bir an için Kenan da kendisini O‘nunla beraber ölmüĢ gibi hisseder ve olduğu yere yığılıp kalır. Kendine geldiği zaman ilk iĢi, Nalan‘ın mezarına gidip toprağına kapanmak olur. Eve döndüğü zaman Vesime, o sadık ve iyi kalpli kadın, elinde bir paketle Kenan‘ı beklemektedir. Elindeki paketi Nalan‘ın O‘na bıraktığını söyler ve O‘na uzatır. Kenan paketi heyecan içinde alır ve odasına çekilir. Pakette 18 yaĢına girdiği zaman Handan‘a verilmesi gerektiğini yazan bir mektup ile Nalan‘ın kendi el yazısıyla yazılmıĢ yedi sayfa vardır. Bu kağıtlarda Nalan artık Kenan‘a karĢı olan aĢkını gizlemez ve bütün duygularını döker.


Hıçkırık

Ayrıca Kenan‘ın yanlıĢlıkla gönderdiği kağıdı kocasının okuduktan sonra yaptığı iĢkenceler, kızı Handan‘ı bu yüzden ölünceye kadar göremediği de yazar. Bu kağıtları okuduktan sonra Kenan iyice yıkılır. Bir süre sonra Doktor Ġlhami Bey ile salonda karĢılaĢırlar. TartıĢmaya baĢlarlar ve Kenan her Ģeyi bütün açıklığıyla anlatır ancak kendisine bir türlü inandıramaz. En sonunda Nalan‘ın Kenan‘a yazdığı kağıtları gösterir. Doktor Ġlhami Bey artık piĢmandır ama bu piĢmanlık Nalan‘ın ölümüne çare değildir. Muhip Azmi Bey ile barıĢır ve Handan‘ı da annesinin evine geri getirir. Ġzini biten Kenan tekrar kıt‘asına döner. Balkan Harbi biter, Cihan Harbi baĢlar. KurtuluĢ SavaĢı‘ndan sonra 6 Ekim 1923‘te Ġstanbul‘a giren Türk ordusu arasında Kenan da bulunur. Artık otuz-otuzbeĢ yaĢlarında bir subaydır. Eve dönünce herkes O‘nu neĢe ile karĢılar. Bu arada Handan da içeriye girer ve Kenan‘ı ĢaĢkınlık içinde bırakır çünkü O artık 18 yaĢında bir genç kızdır daha da ilginç olanı, annesi Nalan‘ın bir ikizi olmuĢtur. Kenan her gün Nalan‘ın mezarına gider. Bir süre sonra Handan da O‘na eĢlik etmeye baĢlar. Annesinin O‘na bıraktığı mektubu bir süre sonra Kenan‘dan almıĢtır. Yine beraber gittikleri mezardan dönerken Handan annesinin O‘na bıraktığı mektuptan bahseder. Annesinin kendisinden gerçekten sevdiği birisiyle evlenip, hayatını O‘nun gibi mahvetmemesini istediğini ve evleneceği kiĢinin de sarıĢın ve uzun

boylu

bir

subay

olursa

çok

bahtiyar

olacağını

yazdığından

bahseder.

―www.gramerimiz.com/hickirik1.htm‖ ► FĠLMDEKĠ KARAKTERLER: Kenan ZĠYA: Yedi yaĢında annesini kaybettikten sonra üvey anne ve babasının elinde kaldığı sürece büyük acılar ve iĢkenceler yaĢamıĢtır. Bu acılardan kurtularak Ġstanbul‘a gelmiĢtir; fakat burada daha büyük bir acıyla karĢılĢacağından haberdar değildi. Kendinden büyük Nalan isminde bir kıza aĢık olur; fakat Nalan‘ın ağlattığını kızı Handan güldürür.


Hıçkırık

Nalan: Evin tek çocuğu olan Nalan‘ın her isteği yerine getirilmiĢtir ve özel hocalardan ders alarak iyi bir eğitim almıĢtır. Çelimsizliğine rağmen çok hareketli ve neĢeli bir çocukluk yaĢamıĢtır; fakat küçük yaĢlarda yakalandığı zatüre illeti onu mutlu edemeden öldürmüĢtür.Doktor Ġlhami Beyden Handan isminde bir kızı vardır. Susamzade Safi Bey: Kenan‘ın üvey babasıdır. Ġlk zamanlarda Kenan‘a iyi davranan Safi Bey, eĢinin ölümünden sonra baĢka bir kadınla evlenmiĢtir ve ikisi de Kenan‘a karĢı çok kötü davranmıĢlardır. Safi Bey zengin, çalıĢkan ve azimli bir esnaftır. Muhip Azmi Bey: SarıĢın, yeĢil gözlü mabeynde çalıĢan çalıĢkan ve varlıklı bir devlet adamıdır. Nalan isminde bir kızı vardır. Karısının ölümünden sonra kendini kızına vermiĢtir ve kızının zatüreye yakalanıp günden güne erimesi O‘nu mahvetmiĢtir. Sekiz yaĢındaki Kenan adında bir çocuğu evlatlık almıĢtır ve onu öz kızından ayırt etmemiĢtir. Emekli Yarbay: Bu emekli subay Osmanlı‘nın son zamanlarında emekli olduktan sonra kendini doğaya adayan, sakin bir yaĢam sürdüren, doğayı seven, canayakın, sevecen ve merhametli bir kiĢiliğe sahiptir. Kısa sürede BinbaĢı Kenan ile iyi bir dostluk kurmuĢtur. Doktor Ġlhami Bey: Ġlk baĢta doktor olarak geldiği köĢkün daha sonra damadı olmuĢtur. Nalan‘ın kocasıdır ve de Handan‘ın babasıdır. Nalan ilk baĢlarda duyduğu aĢkı günden güne azalmıĢtır ve ilgisiz kiĢiliği ortaya çıkmıĢtır. Vesime: Muhip Azmi Beyin evlatlığı Nesime evlenmemiĢtir ve ölünceye kadar konak da hizmetli olarak çalıĢmıĢtır. Oldukça iyi bir kiĢiliğe sahip olan Nesime özellikle Kenan ve Nalan aĢklarını bir sır gibi saklamıĢtır. ġeyh Kudsi Efendi: Nalan ve Kenan‘ın sevdikleri ve saydıkları, müzikten iyi anlayan, özellikle çaldığı ney ile onları büyüleyen ve aĢık eden bir insandır. Küçük, Ģirin bir kulübede oturan adamı onlar devamlı ziyaret ederler. (www.gramerimiz.com/hickirik1.htm) ► Erman Film Hıçkınk romanını Lütfi Akad detiminde çekmeye karar verir, sonradan yönetmen olarak Sezer Sezin düĢünülürse de baĢlayan hazırlık sonuç vermez, film ancak 1953 de Atıf Yılmaz tarafından çekilir Senaryoyuda yazan Atıf Yılmaz'ın Hıçkırık'ı, Kerime Nadir tarafından yine ülkede yerli film sanayiinin ilk büyük ürünü Süper film, her sınıf halk tarafından beğenilen, giĢede hasılat rekorlan kıran bir film olarak anılır. Yalnız, Kerme Nadir senaryonun esere sadık kalmadığından yakınırken, mizansenlerin daha gerçekçi, bazı oyuncuların daha az yapmacık1ı yorumun daha inandırıcı olması gerektiğini ileri sürmekten geri kalmaz. Atıf Yılmaz versiyonunda "doktoru ile evlenip, sonunda çocukluk yıllarından beri sevdiği erkeğin kollarında ölen acılı bir kadının öyküsünü süper film olarak niteledikten sonra esere sadakatsizlikle eleĢtiren Kerime Nadir, Hamdi Değirmencioğlu'nun senaryosu ile Orhan Aksoy tarafından 1965 de yapılan ikinci vcrsiyon (yıllar sonra bu renkli) için, "bazı eleĢtimenler tarafından yerli malı dekorlarla iĢlenmiĢ gözyaĢına bürünmüĢ bir salon filmi' olarak nitelendirilir ise de, "tarafsız bir görüĢle varılan kanı odur ki, yerli filmler arasında o güne dek 'ondan daha güzeli yapılamamıĢ Ģeklinde değerlendiriliyordu. Fakat romana yine sadık kalınmadığını artık yazarın fikrini sormak modasının geçmesine bağlıyordu. ―Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 70 ―


Hıçkırık

Settar Körmükçü ve Nedret Güvenç (Hıçkırık filminden bir sahne)

Atıf Yılmaz Batıbeki 9 Aralık 1925 Mersin— 5 Mayıs 2006 Ġstanbul


Hoşgör Boşver Aldırma “Memo Festivalde”

HOġGÖR BOġVER ALDIRMA ―MEMO FESTĠVALDE‖ Senaryo ve Yönetmen: Zeki Alpan Foto Direktörü: Cezmi Ar Muzaffer Pekgüleryüz Yapım:

Oyuncular: Zeki Alpan, Nimet Alp, Fikret Hakan, Celal Sururi, Vedat Karaokçu, Mürvet Sim, Murat Tok, Hüseyin KaĢif, Salih Tozan Konu: Fransa‘dan gelen Moris‘i hapsedip onun yerine geçen Memo‘nun güldürüsü.


İhtiras Kurbanları

ĠHTĠRAS KURBANLARI Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses ―79‖ Foto Direktörü: Kriton Ġliyadis Aram Hugasyan Yapım:

Ses Film Necip Erses

Oyuncular: Ali ÜstüntaĢ, Nevin Aypar, Feridun Çölgeçen, Reha Yurdakul, Atıf Kaptan, HümaĢah Hiçan, Sadri Karan, Leman Akçatepe, Atilla Gürses (Arcan), Mualla Fırat (Fosforoğlu), Çocuk Oyuncu: Ferdi Merter (Fosforoğlu) Konu: Bir bar kadınına aĢık olup, çocuklarını ve ailesini bu uğurda mahfeden bir babanın öyküsü.

İstanbul Canavarı

ĠSTANBUL CANAVARI Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey Operatör:

Çankaya, Nazım Ġnan, Temel Karamahmut, Feridun Turgut Ören

Yapım:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Neriman Köksal, Ayten Çölgeçen, Osman Alyanak, Kadir Savun, Vedat Karaokçu, Osman Zıt, Özdemir Baturalp

Aslan Film Çetin Karamanbey

Konu:

Beyaz

zehir

kaçakçısı

bir

gangsterle,

bir

dedektifin öyküsü.

―79‖ 1.12.1927‘DE Siayah-Beyaz Olarak Amerika‘da Gösterime Giren Ve Jack Cooper (1890-1970) Ġle

Betty Jane Graham‘ın Oynadığı ―The Way Of All Flesh‖ Ġsimli Filminden Uyarlama


İzmir Sokaklarında

ĠZMĠR SOKAKLARINDA Senaryo ve Yönetmen: Mümtaz Ener Operatör: Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Suha Doğan, Mery Blanch, Ġclal Dinçdur, Ali Tevfik Aktan Ġzmir‘in güzelliklerinin bol bol kullanıldığı ancak konusunu ne olduğu hiçbir kaynakta bulunamayan bir film.

Yapım: Umur Film

Kaderin Mahkumları

KADERĠN MAHKUMLARI Yönetmen: Vedii Cezayirli, Ekmel Hürol Senaryo: Tekin Akmansoy

NOT: Ankara Devlet Tiyatrosu sanatçısı olan Vedii Cezayirli‘nin yönetmenlik yaptığı ve oynadığı tek sinema filmidir. Filmde Rol alan Cüneyt

Operatör: Ġbrahim Can Yapım:

Oyuncular: Tekin Akmansoy, Vedii Cezayirli, Ekmel Hürol, Gönül Bayhan, Atıf Kaptan, Kadriye Tuna, Ahmet Eskici, Cüneyt Arkın, Ahmet Evintan, Kadriye Tuna,

Arkın‘ın da

deneme mahiyetindeki ilk filmidir. Oyuncu kadrosunda yer alan oyuncuların birikisi hariç hepsi Devlet Tiyatrosunun genç ve yetenekli oyuncularıdır. Filmin konusu

Cezayirli Film Vedii Cezayirli

hakkında araĢtırmalara rağmen bir bilgi bulunamamıĢtır. Kahraman Denizciler

KAHRAMAN DENĠZCĠLER Oyuncular: Bülent Ufuk, Turgut Özatay, ġükran Suley, Nazım Bora, Nesrin Gazimihal

Senaryo ve Yönetmen: Refik Kemal Arduman Senaryo:

Konu: Yıl 1953, günlerden 4 Nisan... Sabahın ilk ıĢıklarında Eceabat ve Nara kıyıları Ģiddetli Alp Kun

Operatör:

Naraburnu açıklarında NABOLAND adlı Ġsveç Ģilebi ile çarpıĢarak Çanakkale Boğazı'nın Lazar Yazıcıoğlu

Yapım:

bir çarpıĢmanın gürültüsüyle sarsıldı. Bu sarsıntı, güneĢle birlikte tüm Türkiye'yi saracaktı.

Deniz Film

sularına gömülen Dumlupınar denizaltısında Ģehit olan 81 Türk Denizcisi tarihin sayfalarına ve Türk Milleti'nin kalbine Ģu sözlerle kazınacaktı: "Vatan sağolsun!" Akdeniz'de yapılan NATO tatbikatına katılan 1. Ġnönü ve DUMLUPINAR denizaltı gemileri, manevraların ardından Gölcük'e dönmek üzere yola çıktılar. 3 Nisan'ı 4 Nisan'a bağlayan gece Çanakkale Boğazı'na giriĢ yapan iki denizaltı gemisi, olacaklardan habersiz eve


Kahraman Denizciler

dönüyordu. Sakin geçen yolculuk saat 02.10 sularında Dumlupınar için son buldu. Dumlupınar, Naraburnu açıklarına yaklaĢırken geminin güvertesinde Süvari Kıdemli YüzbaĢı Sabri Çelebioğlu, Üsteğmen Kemal Ünver, Üsteğmen Hüseyin Yumuk, Astsubay Hüseyin AkıĢ ve Astsubay Hüseyin Ġnkaya bulunuyordu. Ancak Çanakkale Boğazı'nın sularında sessiz sedasız ilerleyen tek gemi Dumlupınar değildi. Ġstanbul yönünden gelen Ġsveç Bandıralı "Naboland" Ģilebi de aynı dakikalarda Naraburnu açıklarına gelmiĢti. Kaptanlığını Oscar Lorentzon'un yaptığı Naboland ile Dumlupınar, birkaç dakika sonra korkunç bir gürültüyle çarpıĢacak ve bu çarpıĢma Eceabat sahilinde dahi duyulacaktı. Astsubay Hüseyin Ġnkaya, nöbetçi olmamasına karĢın vardiya dıĢı görevine devam ediyordu. Nara önlerine gelinirken rotada dikkatini çeken değiĢiklik üzerine köprü üstüne çıktı. Tam bu sırada güvertede bulunan sekiz kiĢi, ne olduğunu anlayamadan suya yuvarlandı. Naboland, Dumlupınar'a tam baĢ tarafından bindirmiĢti. ÇarpıĢmanın gürültüsü Eceabat

Bülent Ufuk 1929-2008 oyuncu 28 film

Limanı'nda demirlemiĢ olan gemilerce de duyuldu. Darbenin Ģiddetine dayanamayan Dumlupınar, birkaç saniye içinde Çanakkale Boğazı'nın karanlık ve soğuk sularına gömüldü. Denizaltının tüm elektriği kesilmiĢti. Gemilerinin baĢ taraftan itibaren su aldığını gören denizciler hızla kıç torpido dairesine doğru harekete geçti. Kıç torpidoya varana kadar da arkadaĢlarının birçoğunu kaybettiler. Dumlupınar batarken sadece 22 denizci de kıç torpido dairesine ulaĢmayı baĢarmıĢtı. Dumlupınar ilk Ģehitlerini böylelikle vermiĢ oldu. Aynı gece Eceabat Limanı'nda demirli bulunan Gümrük motorundaki personel, acil olarak kaza mahalline çağırıldı. Gümrük motoru, Naboland'dan atılan tahlisiye sandallarına çıkmıĢ ve can yeleklerine sarılmıĢ Dumlupınar mürettebatını görerek motora aldı ve Çanakkale'de hastaneye ulaĢtırdı. Gün ağarmıĢtı. Balıkçı tekneleri, Dumlupınar'ın batarken su yüzüne fırlattığı haberleĢme Ģamandırasını gördü. Gümrük motorunun ikinci çarkçısı Selim Yoludüz Ģamandıraya uzandı ve üzerindeki yazıyı okudu: "Deniz Kuvvetlerine bağlı Dumlupınar Denizaltısı burada battı. Kapağı açın ve denizaltıyla irtibat kurun." Yoludüz kapağı açtı, Ģamandıranın içindeki ahizeyi kaldırdı ve ümitle "Alo" dedi. Telefondaki ses, "Buyrun, ben Astsubay Selami" dedi. Beklediği karĢılığı alan Selim Yoludüz, Astsubay Selami'ye ne durumda olduklarını sordu. Astsubay Selami, geminin 15 derece sancak yönünde yatık ve elektriğin kesik olduğunu, 22 kiĢi olarak kıç torpido dairesine girebildiklerini söyledi. Selim Yoludüz, "EndiĢelenmeyin. Kurtaran yolda. Sizi oradan çıkaracağız" dedi. Astsubay Selami'nin cevabı, Selim Yoludüz'ün kulağına ve kalbine iĢledi: "Ailelerimize selam söylüyoruz. Bizi kurtaracağınızdan eminiz. Vatan sağolsun..." Dumlupınar denizaltımızın Naboland Ģilebiyle çarpıĢmasının ardından 81 denizci Çanakkale Boğazı'nın sularına gömüldü. Fakat kader 5 arkadaĢlarını, belki de bu talihsiz kazaya tanıklık etmeleri için suyun yüzünde tuttu ve kaza esnasında güvertede bulunan 8 denizciden 5'i hayatta kalmayı baĢardı.


Kaldırım Çiçeği

KALDIRIM ÇĠÇEĞĠ Senaryo ve Yönetmen: Baha Gelenbevi

Oyuncular: Cüneyt Gökçer, Heyecan BaĢaran, Nuri Altınok, Mücap Ofluoğlu, Orhan Boran, Kadri Ögelman, Ümit Deniz, AyĢen Koray

Operatör: Turgut Ören Yapım:

Konu: Bir yol bakım memuru ile evine alıp aĢık olduğu bir fahiĢenin öyküsü Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Kanlı Para

KANLI PARA Yönetmen:

Oyuncular: Ayhan IĢık, Orhan Arıburnu, Nedret Güvenç, Aliye Rona, Refik Kemal Arduman, Orhon Murat Arıburnu

Lale Oraloğlu, Kadri Ögelman, Tavhid Bilge, Atıf Kaptan, Salih Tozan, Mücap Ofluoğlu, Necmi Oy, Sadri Karan, Adil Güldürür

Eser: Safa Önal Konu: Bizanslılardan kalan bir defineyi arayanların öyküsü.


Duru Film Naci Duru

NOT: 1952 yılında ilk Filmi "Kanun Namına"da rol alan Ayhan IĢık, 27 Ağustos 1952'de Kanlı Para Filminde oynamak üzere Naci Duru ile bir anlaĢma imzalamaĢtır. ►1. Türk Filmleri Festivalinde (1953)‖Türk Film Dostları Derneği‖ ► Kanlı Para‖ filmi ―Kanun Namına‖, ―Ġki Süngü Arasında‖, ―Drakula Ġstanbul‘da‖ ve ―Efelerin Efesi‖ ile birlikte ―En BaĢarılı Film‖

Kara Davut

KARA DAVUT Yönetmen: Mahir Canaova

Oyuncular: Cüneyt Gökçer, Mümtaz Ener, Altan KarındaĢ, Atıf Kaptan, Muhterem Nur, Asuman Korad, Serap Sezer,

Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu

Konu: 1400 yıllarında Germiyan Beyliği‘nde ―79‖ geçen bir tarihi olay.

Eser:

Operatör: Cezmi Ar, Kenan Ar Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

―79‖ Germiyanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla baĢlayan Anadolu Beylikleri döneminde Ġç Batı Anadolu‘da Kütahya merkezli olarak kurulmuĢ bir Türk beyliği. Germiyan önceleri Türk boylarından birinin adıyken, Anadolu Selçuklu Devleti'nin son dönemlerinde, 1300 yılında kurulan Germiyanoğulları Beyliğine de ad oldu.


Kara Davut

Anadolu Selçuklu Devleti'nin parçalanması sırasında Ġsfendiyar Saruhan, Karaman ve Teke adlı kardeĢlerin oluĢturdukları Germiyanoğulları aĢiretinin payına Kütahya, Ankara, Denizli ve civarı düĢmüĢtü. Germiyanoğulları, baĢlangıçta HarzemĢahlar'a bağlı bir aĢiret olarak Selçuklular tarafından Malatya'da yerleĢtirilmiĢlerdi. Tarihi araĢtırmalar onların daha sonra Kütahya ve civarına doğru göç ettiklerini gösteriyor. Germiyanoğulları'nın Celaleddin HarzemĢah (1220-1231) zamanında Anadolu'ya geldikleri ve onun öldürülmesinden sonra Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubad zamanında Selçuklular'ın hizmetine girdiklerine dair güçlü kanıtlar vardır. Germiyan aĢiretinin bir üyesi olarak tarihte adı geçen ilk kiĢi Muzafferiddin bin Ali ġir'dir. Bu kiĢinin Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Gıyaseddin Keyhusrev'e (1237-1246) isyan eden Baba Ġshak'a karĢı Babai Ġsyanı'nı bastırmak üzere gönderildiği ancak yenilerek döndüğü bazı tarihçiler tarafından öne sürülmektedir. Muzafferiddin'in oğlu olması kuvvetle muhtemel bulunan Kerimeddin Ali ġir de 1264 yılında babası gibi Anadolu Selçuklu beylerinden iken Selçuklu Ģehzadeleri arasındaki taht mücadelesine karıĢtığı için, IV. Kılıç Arslan zamanında (1257-1265) Moğol kumandan Alıncak tarafından katledilmiĢtir. Germiyanoğulları daha sonra Moğol baskısı nedeniyle Kütahya tarafına göç ettiler. Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıf düĢmesinden yararlanıp baĢarılı olmak isteyen öbür beylikler gibi Germiyanoğulları da özellikle Kütahya ve çevresine yerleĢtikten sonra, 1243'ten beri Moğol himayesinde bulunan Anadolu Selçukluları'na karĢı mücadeleye giriĢtiler. Germiyanoğulları bu mücadelelerine baĢladıklarında zaten Kütahya ve çevresinin önemli

bir

bölümü

ellerinde

bulunuyordu.

1286

tarihinde

topladıkları

ordu

ile

Afyonkarahisar, AkĢehir civarını yağma ettiler. Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Gıyaseddin Mesud, kendi ordusuyla Moğol ordusunu birleĢtirerek Germiyanoğulları üzerine yürüdü. Germiyan ordusu, karĢısında düzenli ve güçlü kuvvetleri bulunca baĢ edemeyeceğini anladı ve bir miktar esir vermesine rağmen bütünüyle geri çekilmeyi baĢardı. II. Gıyaseddin Mesud, çekilen Germiyan ordusunun bir daha dönmeyeceğini tahmin ettiğinden askerlerini ihtiyatsız bırakmıĢtı. Germiyan esirleri Selçuklu ordusunun bu gafletini gerekli yerlere ilettiler. Bu durumu fırsat bilen Germiyan ordusu bir baskınla Anadolu Selçuklu ordusunu dağıttı ve esirlerini kurtardı. Bu sırada II. Gıyaseddin Mesud'un birçok askeri de öldü. Germiyanoğulları bu Ģekilde kah yenerek, kah yenilerek Selçuklular'a karĢı 15 sene mücadele etiiler. 1291'de bu mücadele Germiyanlılar'ın yenilgisiyle sonuçlandı ve böylece Germiyanoğulları, Selçuklu hakimiyeti altına girdi. Daha sonra Yakup bin Ali ġir, ermiyanoğulları'nın baĢına geçerek onların bağımsız bir yönetim kurmalarını sağladı. Germiyanoğulları ülkelerinde (bir ara 12 yıl süreyle Osmanlı padiĢahı Yıldırım Bayezid'in eline geçtiği dönem sayılmazsa) 1428 yılına kadar bağımsız yaĢadılar. Beylik bu tarihten sonra Osmanlı Devleti'ne katıldı. Aradaki bu 12 yıllık devre, tarihçileri, Germiyanoğulları'nın tarihini iki devrede incelemeye itmiĢtir.


Kara Davut

Germiyanoğulları'nın birinci devresi 1389 yılına kadar sürer. Bu tarihte Osmanlı padiĢahı Yıldırım Bayezid, Germiyan ülkesini zaptederek Germiyan beyini Ġpsala kalesine hapsetti. Böylelikle Germiyanoğulları'na ait topraklar 12 yıl süreyle Osmanlı Devleti'ne katılmıĢ oluyordu. Germiyanoğulları'nın ikinci devresi 1402 tarihinde baĢlar. Timurlenk, Ankara SavaĢı'nda Yıldırım Bayezid'i yenince bütün Anadolu beyleri gibi Germiyan beyi II. Yakup Bey de kaybettiği topraklarına yeniden sahip olmuĢtu. Fakat II. Yakup Bey'in oğlu olmadığından ölmeden önce memleketini Osmanlı‘lara bıraktığını vasiyet etti. II. Yakup Bey 1428'de Edirne'ye gelip akrabası II. Murat'la görüĢtü, bundan bir yıl sonra da öldü. II. Yakup Bey'in ölüm tarihi olan 1429 aynı zamanda Germiyan topraklarının Osmanlı‘lara katıldığı tarihtir. Tarihçiler, Kütahya'nın tarihini ele aldıklarında Germiyanoğulları'na her zaman özel bir önem vermiĢler, bir yüzyıldan fazla bir süre bağımsız yaĢamıĢ beyliğin özellikle Osmanlı‘larla iliĢkilerine yoğun bir ilgi duymuĢlardır. Germiyanoğulları'nın çeĢitli dönemlerde Osmanlılar'la iliĢkileri burada da kısaca ele alınacaktır. Ġlk Germiyan hükümdarı, bağımsız Germiyan beyliğinin de kurucusu Yakup bin Ali ġir'dir. Yakup Bey hükümdar olduğu 1302'de en kuvvetli Anadolu beyi durumundaydı. Hükümdarlığı zamanında Ankara, Kütahya, Afyonkarahisar, Kula, Simav, Denizli, Birgi ve Keles, Germiyan beyliğinin sınırları içinde yer alan baĢlıca Ģehirlerdi. Yakup Bey idaresindeki Germiyanoğulları Beyliği, o zaman Anadolu‘da kurulan beyliklerin en güçlülerinden olup, Bizans Ġmparatorluğu'ndan da her yıl belli bir miktarda vergi ve hediyeler alıyorlardı. Yakub Bey'in Aydınoğlu Mehmet Bey kumandasında Ege sahillerine gönderdiği Germiyanlı ordusu, Bizanslılar dan Ayasluğ (Selçuk) ve Birgi ‘yi aldı ve bu yörede Aydınoğulları Beyliği'nin kuruluĢunun öncüsü oldu. 1. Yakup Bey, 1305‘te Menderes Nehri kenarındaki Tripolis (Buldan kasabası doğusunda, Yenice yakınında) Ģehrini alıp, 1306'da da 12000 piyade ve 8000 süvari ile Bizans'ın iç bölgede kalmıĢ en önemli merkezlerinden olan AlaĢehir‘i kuĢattı. Bizanslılar, Ġspanya‘dan paralı asker olarak getirtmiĢ oldukları Katalan birliklerini AlaĢehir‘deki Türk kuvvetleri üzerine gönderince, Germiyanlılar kuĢatmayı kaldırdılar. Fakat AlaĢehir, bir süre sonra, 1314 yılında 1. Yakup Bey tarafından alınıp, haraca bağlandı. AlaĢehir Rumlar ından alınan cizye, Kütahya‘da yaptırılan Vacidiye Medresesi'nin ihtiyacına karĢılık tutuldu. Yakup bin Ali ġir'in 1340 yılında ölmesinden sonra yerine oğlu Germiyanoğlu Mehmet Bey geçti. BaĢa geçtiği ilk zamanlarında Bizanslılar, Katalanlar vasıtasıyla, Kula ve Simav‘ı Germiyanoğulları Beyliği'nden geri aldılarsa da, Mehmet Bey buraları yeniden topraklarına katmaya muvaffak oldu. Germiyanoğlu Mehmet Beyin vefat tarihi kesin olarak belli olmayıp 1361 olarak tahmin olunmaktadır. Onun da ölümünden sonra büyük oğlu Germiyanoğlu Süleyman ġah (ġah Çelebi) hükümdar oldu. Süleyman ġah'ın hükümdarlığının ilk yılları durgun geçti. Osmanlılar'la ilk iliĢkiler ġah Çelebi zamanında kuruldu. Karamanoğulları ile Hamitoğulları arasındaki mücadelede Hamitoğlu Ġlyas Bey'in tarafını tutması, Karamanoğulları ile arasının açılmasına sebep oldu. Süleyman ġah, Karamanoğulları Beyliği'nin baskısı karĢısında, Hristiyanlarla mücadelede büyük baĢarı sağlayan ve sınırlarını geniĢletmekte olan Osmanoğulları Beyliği ile anlaĢma yoluna gitti.

Kara Davut Germiyanlı Ġslam alimi Ġshak Fakih ve beraberindeki heyet, yüksek hediyeler ile Osmanlı PadiĢahı I. Murat'ın huzuruna gönderilerek, Süleyman ġahın kızı Devlet Hatun'u Osmanlı ġehzadesi Bayezid‘e vermeyi ve çeyiz olarak da, Kütahya ile beraber Simav, Eğriboz (Emet) ve TavĢanlı‘yı Osmanlılara devretmeyi teklif etti. Germiyanlıların teklifi kabul edildi ve düğün yapıldı. ġehzade Beyazıt da Osmanlı sancağı haline getirilen Kütahya Ģehrinin yönetimini eline aldı. Kütahya'nın bu yolla Osmanlı‘lara geçmesinden sonra Kula, Karahisar'a çekilen ġah Çelebi, memleketinin kalan kısmını Karamanlılar'a karĢı böyle koruyabilmiĢti. Süleyman ġah öldükten sonra 1387'de hükümdarlığa geçen II. Yakup Bey 1390 yılına kadar ülkeyi hiç bir savaĢa sokmadan idare etti. Osmanlı Devleti'nin 1389'da Haçlılarla yaptığı I. Kosova SavaĢı'na giden Osmanlı padiĢahı I. Murat'a diğer Anadolu beyleri gibi yardımcı asker gönderdi. I. Murat'ın bu savaĢta ölmesinden yararlanmak isteyen diğer Anadolu beyleri gibi Yakup Bey de harekete geçti ve ilk olarak kız kardeĢinin çeyizi olarak Osmanlı topraklarına katılan yerleri istilaya baĢladı. Yıldırım Bayezid bunu iĢitince hızla Anadolu'ya geçti. Saruhan, Aydın ve MenteĢe taraflarındaki olayları yatıĢtırdıktan sonra Germiyan iline doğru yürümeye baĢladı. EniĢtesinin iyi niyetlerle gelmediğini anlayan Yakup Bey, Yıldırım Bayezid‘i bir takım hediyelerle karĢıladı. Ancak Yıldırım onun bu hareketini samimi bulmadı ve cezalandırdı. Kendisini ve kumandanı Hisar Beyi tutuklatarak Rumeli'de Ġpsala Kalesi'ne hapsettiği gibi bütün Germiyan topraklarını da Osmanlı Devleti'ne kattı (1390). Yakup Bey bu kalede 9 yıl mahpus kaldıktan sonra 1399'da bir yolunu bulup kaçtı. Kıyafet değiĢtirerek, deniz yoluyla Suriye‘ye, oradan da Timur'un yanına ulaĢtı ve ondan Germiyan topraklarının yeniden kendisine iade edilmesini istedi. Ankara SavaĢı'nda Osmanlı Devleti'ne karĢı Timur'un saflarında savaĢtı. Timurlenk, bunu kendisine sağlayacağına dair söz verdi ve Ankara SavaĢı'nda Yıldırım Bayezid'i yendikten sonra öbür Anadolu beylerinin toprakları gibi II. Yakup Bey'in topraklarını da Osmanlı‘lardan alıp Germiyanoğulları'na iade etti. Bu arada daha önce çeyiz olarak Osmanlı‘lara verilen topraklar da geri alınmıĢ oldu. Ankara SavaĢı'nda ordusu dağıldığı halde teslim olmayan ve kurtulmaya çalıĢan Yıldırım Bayezid'i Yakup Bey'in tanıdığı ve Timur'a gösterdiği böylece onun esir düĢmesine sebep olduğu söylenir. Ankara SavaĢı'ndan sonra Timur, Kütahya'ya gelmiĢ, halka dokunmamıĢ yalnız onlardan kurtuluĢ parası almıĢ, 1 ay kadar da Kütahya'da kalmıĢtır. Bu arada Osmanlı Ģehzadeleri arasında taht mücadelesi baĢlamıĢtı. II. Yakup Bey, bu mücadelede kızkardeĢinin oğlu olan Çelebi

Mehmed

(II.

Mehmed)'in

tarafını

tutunca,

bu

yakınlığı

benimsemeyen

Karamanoğlu Mehmet Bey, iki yıl üst üste düzenlediği seferler ile Kütahya‘yı zaptederek Germiyanoğulları Beyliği'ne sahip oldu (1411). Karamanoğulları'nın, Germiyan ülkesindeki hakimiyetleri iki buçuk yıl kadar sürdü. Çelebi Mehmed, kardeĢleriyle olan saltanat kavgasını kazandıktan sonra Karamanoğulları'nın üzerine yürüdü ve onları Konya'ya kadar geri sürdü. Germiyan topraklarını geri aldıktan sonra kendisine karĢı gösterdiği sadakattan dolayı onları Yakup Bey'e iade etti. Bilindiği gibi Yakup Bey de ölümünden bir yıl önce yerine geçecek oğlu olmadığından ülkesini kız kardeĢinin torunu II. Murad'a vasiyet etmiĢ ve ölümünde sonra Germiyan toprakları tümüyle Osmanlı‘lara bağlanmıĢtı. Yakup Bey'in kabri Ģimdi evvelce Ġmaret Mescidi denilen Gök ġadırvan içindedir. Yakup Bey saza söze meraklı bir hükümdar olduğundan özellikle Ģairleri himaye etmiĢtir. Kütahyalı ġeyhinin divanında Yakup Bey için yazılmıĢ kasideler ve mersiyeler vardır. (kyn: wikipedia ansiklopedi)


Katil

KATĠL Yönetmen Ast: Sırrı Gültekin, Zeki Dinçoy, Kamera Asistanı: Kenan Kurt, Ar Direktör: Sami Yönetmen:

Pandir, Script: Neriman Akad, Ses Mühendisi: Yorgo Ġliadis, Montaj: Turgut Kuzu, Senkron: Lütfi Ö. Akad

Turgut Ġnangiray, Prodüksiyon Müdürü: Yüksel Tanık, Prodüksiyon Amiri: Macit Doğudan, Prodüksiyon Ast: Cumhur Özcan, Doğan Aydın, IĢıklar: Orhan Akdemir, IĢık Ast: Rıdvan


Varol., Set ĠnĢaatı: Zare Cirit Oyuncular: Gülistan Güzey (Nevin), Ayhan IĢık (Kemal), Neriman Köksal (Süheyla), Nubar

Fotoğraf Direktörü

Terziyan (Nuri), Muazzez Arçay (Huriye), Fadıl Garan (Tahir), Hamdi ġarlıgil (Hamdi), Turan Seyfioğlu (Muzaffer), Necla Sertel (Nermin), Saadettin Erbil (Emn. ġb. Müdürü), Mualla Sürer,

Kriton Ġliyadis

Rıza Tüzün (Süleyman), Kemal Tözem, ġevki Artun, Saadettin Erbil, Fikri Çöze, Zaruhi Değirmenci, Küçük Yıldız: Erkan Baydemir Yapım:

Kemal Film Osman F. Seden, ġakir Seden KardeĢler (And Film stüdyosunda çevrilmiĢ, Ses Film stüdyosunda seslendirilmiĢ.)

KONU: ĠĢlemediği bir cinayetten ötürü hüküm giyip Anadolu'da bir hapishanede yatmakta olan elektrikçi Kemal‘in, kötü yola düĢüp kendisini ölmüĢ bilmesini istediği oğlunu bir arkadaĢına teslim eden karısından haber alamayınca, kaçarak Ġstanbul‘a gelip gerçek suçluları bulmak için giriĢtiği çabaları anlatan bir film. Bu filmi ―Kanun Namına‖ filminin bir uzantısı gibi kabul etmek mümkündür. "Katil" in konusu, Fritz Lang‘ ın Amerika'da çevirdiği filmlerden, Türkiye'de "Günahsız Katiller" adıyla gösterilen ve Henri Fonda ile Silvia Sidney‘ in baĢrollerini üstlendikleri "You Only Live Once" (insan Bi r Kere YaĢar) adlı filmin konusuna çok benziyor. NOT: Filmde özellikle Sinop'tan Ġstanbul'a kaçıĢ bölümü bir çeĢit doğaçlama ile çekilip kurgulanmıĢ; senaryosu sonradan Akad tarafından yazılmıĢtır. KıstırılmıĢ, izlenen adam temasının yeniden iĢlendiği bu film, sonradan Osman Seden'in, Atıf Yılmaz'ın ve Orhan filmlere bir "prototip" (ilk örnek) oluĢturmuĢtur.

KEZBAN Senaryove Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Foto Direktörü: Ali Yaver Yapım:

Oyuncular: Bülent Oran, Gönül Bayhan, Muzaffer Nebioğlu, Muhterem Nur, Cahit Irgat Konu: ġımarık bir mühendis kızı Wivet'le aynı erkeği seven Kezban'ın öyküsü.

Halk Film Fuat Rutkay Ayhan IĢık (1929-1979) Oyuncu 139 film

Elmas‘ın

çevirdiği


Kırk Gün Kırk Gece

KIRK GÜN KIRK GECE Senaryo ve Yönetmen: Esat Özgül Operatör: Manasi Filmeridis Yapım: Anadolu Film Esat Özgül

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Nimet Alp, Ayla Can, Temel Karamahmut, Mücap Ofluoğlu, Feridun Çölgeçen, Jale Seven, Ali Seven, Muazzez Arçay

Köprü Altı Çocukları “ve anne kalbi”

KÖPRÜ ALTI ÇOCUKLARI ―ve anne kalbi‖ Yönetmen: Renan Fosforoğlu

Fosforoğlu, Vahi Öz, Yıldız Erdem, Mürrüvet Sim, Mualla Sürer, Feridun Çölgeçen,

Eser: Nil Ünal

K. Emin Bara, Sıtkı Akçatepe, Ġnci Tamay, Belkıs Fırat KONU: Erzincan Depreminin ardından yuvasız kalan ve kadere boyun eğen

Operatör: Menasi Filmridis Yapım:

Oyuncular: Fikret Hakan, Halit Akçatepe, Mualla Sürer, Güner Çelme, Renan

Ġstanbul‘a gelen ve, büyük Ģehirde dolandırılan üç kiĢilik bir ailenin trajik yaĢamı.


Köroğlu - Türkan Sultan

KÖROĞLU ―80‖ - TÜRKAN SULTAN Yönetmen: Faruk Kenç

Oyuncular: Belgin Doruk, Bülent Ufuk, Cihan IĢık, Aliye Rona, Mahir Özerdem, Vedat Karaokçu, Kadir Savun, Ziya Aygen, Ayten Çankaya, Tamer Balcı, BabuĢ,

Eser: Tahir Olgaç

Nebile Teker Konu: Köroğlu ile Türkan Sultan arasında geçen bir aĢk hikayesi.

Foto Direktörü: Enver Burçkin, Ġlhan Arakon Yapım:

―80‖ Köroğlu Destanı Köroğlu destanı, büyük bir aĢk ve yiğitlik macerası, zamanla hikayeleĢmiĢ bir


halk destanıdır. Köroğlu Destanı, kahramanı RuĢen Ali'nin ve babası Koca(Seyis) Yusuf''un Bolu Beyi ile olan mücadelelerini ele alır. Kahramanı 16. yüzyılda yaĢamıĢ halk ozanı Köroğlu'dur (RuĢen Ali). Bu destan YaĢar Kemal'in Üç Anadolu Efsanesi yapıtında yazına kazandırılmıĢtır. Köroğlu destanının bugün elimizde bulunan belli baĢlı nakilleri azeri, Özbek, Ġstanbul, Topol ve çeĢitli Anadolu nakilleridir. Bütün bu nakilleri tetkik ederek destanın esasını ortaya koyan Pertev Naili Boratav‘a göre Köroğlu destanının ana olayı Ģöyledir:


Köyün Çocuğu

KÖYÜN ÇOCUĞU Yönetmen: Suavi Tedü

Oyuncular: Hayati Hamzaoğlu, Fatma Andaç, Toygar Belevi, Mümtaz Ener, Nuri Genç, Küçük Sanatkarlar: Aycan ve Semra

Senaryo: Cemal Sahir Foto Direktörü: Cezmi Ar

Konu: Köyünde doktor olmadığı için hastalanan annesini yitiren bir çocuğun dramatik öyküsü, Annesinin ölümünden sonra okumasını istemeyen köy ağası olan babasını ve

Müzik ve ġarkılar: Malatyalı Fahri Kayahan Yapım:

köyünü terk eder. Ġstanbul‘a yerleĢip doktor olduktan sonra köyüne döner ve hizmetine burada devam eder.


Mahallenin Namusu “İffet”

MAHALLENĠN NAMUSU ―Ġffet‖ Oyuncular: Hulki Günay (Bilal), Avni Dilligil (Mahmut efendi), Cahit Irgat (Yakup), Aliye Rona Senaryo ve Yönetmen:

(Melek), Nevin Aypar (Ġffet), Kadir Savun (Ali), Muazzez Arçay (Feraset Hanım), Belkıs Dilligil Avni Dilligil

(Afet), Annie Ball,

Hazım Körmükçü, Settar Körmükçü (Saffet), Zeki Alpan, Salih Tozan

(Tamirci), Annie Ball, Leman Akçatepe, Sıtkı Akçatepe ġarkılar: Hamiyet Yüceses, ġadan Kamera:

Adanalı Yoakim Filmerides

Müzik:

(Avni Dilligil) kızı olan Afet'le (Belkis Dilligil) aralarında bir aĢk doğar ve Afet hamile kalır. Bilal'le Kadri ġençalar

Yapım:

Konu: Bilal (Hulki Gunay), deniz aĢırı sefer yapan bir geminin yağcısıdır ve gemi kaptanının aynı gemide çalısan arkadaĢlarının kaçakçılık yapmaları sebebiyle, Bilal de kaçakçılıkla suçlanır ve hapse girer. Bilal'in hapiste olduğu esnada, Afet'in namusunu temizlemek ve

Güven Film Yoakim Filmerides

doğacak çocuğuna babalık yapmak üzere, Afet'e komĢusu (Aliye Rona) tarafından yaĢı ilerlemiĢ fakat hali vakti yerinde olan bir mahalle sakiniyle evlenmesi için baskı yapılır. Bilal'in suçsuz olduğu anlaĢılıp hapisten saliverildiğinde ise artik vakit Afet ve Bilal için çok geçtir.  Avni Dilligil'in yeni filmi, Ģimdiye kadar gördüğümüz bir çok Türk filmi gibi, maalesef tıklım tıklım doldurulmuĢ, yamalı bir kırpıntı bohçasına benziyor. Mahallenin Namusu'nda Türk filmlerine müzminleĢen dertlerine çare kayda değer bir ilerlemeden baĢka ne ararsanız bulabilirsiniz. Göbek atmanın, bitmek tükenmek bilmez gazelin, büyük teatral sözlerin alası var.

Köroğlu küçük bir çocukken, babası, hizmet ettiği beye seçtiği iki tayı beğendiremez. Bu yüzden gözlerine mil çekilerek cezalandırılır. Köroğlu böyle zulüm görmüĢ bir babanın oğlu olarak büyür, delikanlı olur. Babasının felaketine sebep olmuĢ taylara da körün tavsiyesine göre bakılmıĢtır. Bunlardan bir tanesi Köroğlu‘nun Kırat‘ı olacaktır. Kırat eĢi bulunmaz bir küheylan olunca, kör baba, ona oğlunu bindirir ve intikamını almak için dağ baĢlarına yollar. Körün oğlunun adı, bu ayaklanmalardan itibaren artık Köroğlu‘dur. Köroğlu Çamlıbel‘de yerleĢir; kahramanlığıyla ün salar. Bu Ģöhretiyle etrafına namlı yiğitler toplar. Bunların bir kısmını mağlup ederek kendine hayran bırakır; onlar Köroğlu‘nun vefalı ve fedakar yiğitleri, delilleri olurlar. Bir kısmını da kaçırarak kendine yoldaĢ yapar. Kendi gibi kahraman bu adamlarıyla beylere, paĢalara, hükümdarlara ferman okur; onları bunaltan ve titreten bir kuvvet halini alır. Beylerin, paĢaların zulmünden kaçan baĢkaları da gelip ona sığınır. Köroğlu, adi bir haydut olarak kalmaz. Zayıfların hamisi olur. Zenginlerin servetini alarak fakirlere dağıtır. (www.turkcebilgi.com)


Mahallenin Namusu “İffet”

Katibim Ģarkısındaki katip var. Katip burada sıhhat memuru olmuĢ, Üsküdar'da iğnecilik ediyor. Müezzin sesi, cami silüetleri, Büyükada'da otomobille gezen hovarda, Cezayir barları... Dedim ya, her Ģey var Dilligil'in filminde. (Semih Tuğrul, 30.11.1953, Dünya g.) ―Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiriler‖ syf, 48

Öldüren Şehir

ÖLDÜREN ġEHĠR Prodüksiyon Müdürü: Yüksel Tanık, Ar Direktör: Sami Pandır, IĢıklar: Orhan Okdemir, Reji Ast: Zeki Dinçoy, Kamera Ast: Kenan Kurt, Set: Zare Cirityan, Script: Neriman Akad, Prodüksiyon

Yönetmen: Lütfi Ömer Akad

Ast: Cumhur Özcan, Ali ErĢan, Montaj: Turgut Kuzu, Senkron: Diamandi Filmeridis, Ses Mühendisi: Rauf Tözüm, IĢıkı Ast: Rıdvan Varol, Atacan Boran

Senaryo:

Oynayanlar: Belgin Doruk (Selma), Ayhan IĢık (Ali), Turan Seyfioğlu (ġevket), Settar

Lütfi Ö. Akad, Osman F. Seden

Körmükçü (Kaptan), Kenan Pars (Kenan), Muazzez Arçay (Hatice), Pola Morelli (Nesrin),

Orhan Hançerlioğlu

Zekeriya Metinoğlu, Nuri Beyat, Kdir Savun, Mualla Sürer, Necla Sertel, Behzat Balkaya,

Eser:

Nubar Terziyan (Osman), Kadir Savun, Mualla Sürer, Ziya Metin, ġevki Artun (Hikmet), Asım Nipton

Foto Direktörü: Kriton Ġliyadis

KONU: Film Haliç'in fakir bir semtinde baĢlar, Beyoğlu'nun caddelerinde devam ederek bir kenar mahallede sonuçlanır. Henüz on sekiz yaĢında olan genç kızın (Belgin Doruk) babası

Yapım:


dürüst, ancak içkiye düĢkün bir kaptan, annesi ise çaçaron bir mahalle kadınıdır. Kızın niĢanlısı ise (Ayhan IĢık) bir atölyede ustabaĢıdır. Günün birinde kızın niĢanlısı mahalle kahvesinde birini vurduğu için tutuklanır. Kız pırıltılı Beyoğlu sokaklarını cazibesine kapılarak gece kulübünde çalıĢan kız arkadaĢının yanına yerleĢir. Burada iĢ bulur, çalıĢmaya baĢlar. Kulübün patronuyla (Turan Seyfioğlu) karĢılaĢması arkadaĢının kıskançlığına neden olur. Cezası biten niĢanlı hapisten çıkar ve sevgilisini içine düĢtüğü kötü yoldan kurtarır ve fakir mahallelerine mutlu olarak dönerler.  ―Öldüren ġehir‖i çok beğendim. Cahide Sonku‘nun ―Beklenen ġarkı‖sı kendi janrına ne kadar muvaffaksa, bu da bir gangster ve macera filmi olarak o derece güzeldir. (―Lüks Koltuktali Adam‖, Sezai Solelli, Yıldız Mecmuası, 20 ġubat 1954) Not: bu fil 5 ġubat 1954 tarih ve 31 sayılı karar ile sansür kuruluna takılmıĢ filmlerden biridir.  KasımpaĢa‘da yaĢayan genç ve güzel bir kız geceleri Beyoğlu‘nun ıĢıklarını seyreder ve oranın özlemi içinde yaĢarken, niĢanlısı gencin düĢmesi ile tuzağa düĢer ve Beyoğlu'na, kendisini satacak bir kadının yanına sığınır ve olaylar geliĢir. Bu genç kız rolü için için, yeni bir kız seçmeğe karar verdik ve sonunda, Sezai Solelli'nin aracılığı ile Belgin Doruk'la anlaĢma sağlanır. Öldüren ġehir", Osman F. Seden'in önemle üzerinde durduğu filmlerden biri idi. Filmde, niĢanlısı Ali (Ayhan IĢık) hapse girince Beyoğlu‘nda bir barda çalıĢan arkadaĢı Nesrin'in (PoIa Morelli) sayesinde hayran olduğu büyükĢehir hayatına adımlarını atan, ancak bu büyük aĢık dünyanın içinde kaybolan Selma'nın (Belgin Doruk) hikayesi anlatılmaktaydı.


Öldüren Şehir

Yine her zamanki gibi gerçeklerden yola çıkılmıĢ olan ve bir kiĢinin hayalini kurduğu "büyükĢehir" özlemini dile getiren bu Türk sinemasında bir yenilik daha gerçekleĢtirilmiĢti; tiyatroda kullanılan ama sinemada hiç denenmemiĢ olan uzayda geometrik uygun "üç boyutlu dekor" kullanılmıĢtı. Bugüne kadar hiç denenmemiĢ olan "üç boyutlu dekorların" yapılıĢını Lütfi Akad Ģöyle anlatıyor: ''Bu filmle siyah beyazın en geliĢmiĢ ilk filmini vermiĢ olduk Bu filmin dekorlarını da ben çizdim. Ve Ģöyle bir yöntem getirdim: Derinliğine bir dekor kurduk Oyuncuları dekorun ağzına aldık Arkada " mekan kaldı. Dekorlar üç boyutlu, sinemaya yatkın dekorlardı ve dekorun içinde çekmedik O zaman ister istemez derinliğine bir, mizansen zorunluluğu çıktı. Makineye hareket vermedim, sabit tuttum traveling denilen olayı kaldırdım.

Böyle

olunca

oyunculara

belirli

bir

hareket

vermek

zorunluluğu ortaya çıktı. Mizansen bakımından . Bana da uzayda bir geometri yapmak zorunluluğu kaldı. Bu üç boyutlu yöntem tiyatroda oldum olası kullanılmıĢtır. Ama sinemada, özellikle bizde hemen hemen hiç kullanılmamıĢtır. Böylesine derinliğine bir mizansen ve bu uzayda bir geometri kurmak...Tabii bunu yaparken sinema olmaktan uzaklaĢmadık hiçbir zaman.. Çok derli toplu bir film oldu. Daha evvelki filmlerde de geliĢtirilmiĢ dinamik kurgu, yeni bir mizansen, yeni ıĢıklandırma ve odak derinliği sağlayarak bir kilometre taĢı olabilecek filmlerden birini gerçekleĢtirmiĢ olduk . Yılın filmi "Öldüren ġehir" idi. Kanun Namına'dan beri erkek olan filmin baĢ kiĢisi bu Kez kadın oluyor ve konu "Ģehir ıĢıklarının hayali ile yaĢayan bir genç kızın etrafında dönüyordu. Filmde hikayesi anlatılan genç kız, niĢanlısı hapse girince barda çalıĢan bir arkadaĢının teĢvikiyle

Ģehrin

ıĢıklarına hayran kaldığı büyük kesimine geçiyor, hapisten çıkan "fakir ve mert" delikanlının niĢanlısını kurtarmak için çalıĢmaya baĢlamasıyla film birden "Kanun Namına"nın çizdiği çizgiye oturuyordu. Belli bir eğitimden geçmemiĢ güzel ve fakir genç kızın bol ıĢıklı gecelere, "zengin ve lüks" hayat tarzına ilgi duyması; mücevherler arasında geçen "eğlenceli" bir hayatı özlemesi ne kadar gerçekse, bir Beyoğlu çetesinin elindeki genç kızı tek baĢına kurtaran niĢanlı tipi de o dar gerçek dıĢıydı. Bütün bunlara rağmen "Öldüren ġehir", türünün baĢarılı örnekleri arasına girmeyi baĢarmıĢtı. Bu bakımdan film, Türk sinemasının kilometre taĢlarından birini oluĢturuyor, Osman F. Seden'in bir yapımcı olarak ne kadar baĢarılı olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor, ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Seden’le Türk Sinemasında Düet‖, ÖDÜL: Türk Film Dostları Derneğin‘ce (1954) yapılan araĢtırmada ► ―Öldüren ġehir‖ En iyi Film, ►―Osman F. Seden‖ en iyi yönetmen ► ―Kriton Ġliyadis‖ en iyi foto direktörü, ► ―Belgin Doruk‖, en baĢarılı kadın oyuncu


Ölüm Yarışı

ÖLÜM YARIġI Senaryo ve Yönetmen: Ġsmet Hayal Operatör: Cezmi Ar,

Müzeyyen Sümer‘in öyküsü olan ―Ölüm YarıĢı‖ ile, Ġsmet Alkaya‘nın kendi eseri olan ―Hayal‖ öyküsünün sinemaya uyarlanıĢı Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Sibel Göksel, Konu: Turan ile Ġrfan at yarıĢlarında jokeyleri ayarlayarak, para kazanıp geçimlerini

Yapım: Hayal Film Not: Ġsmet Hayal‘in ilk ve son yönetmenlik ve yapımcılık denemesi bir film.

sağlarlar. Turan'ın Ġrfan'ın karısı ile gizli iliĢkisi vardır. Turan'ın kız kardeĢi Nevra Nejat isimli bir at sahibi jokerle tanıĢır ve ağabeyini de tanıĢtırır. Turan bu tanıĢmadan sonra hileli iĢlerden uzak durmaya baĢlar, Ġrfan ile iliĢkini azaltır. Ġrfan ise hileli yarıĢlara devam eder. Ġrfan sevgilisi ile Nejat'ın atına doping yaptırır, at ölür. Yapılacak 'centilmenlik yarıĢına' Turan da katılacaktır. Ġrfan bu kez atın eğerini kestirir, yarıĢ sırasında attan düĢen Turan ölür. Ġrfan suçu Nejat'ın üzerine atmak ister. bu arada Turan ile iliĢkisi olmuĢ karısını da ortadan kaldırmak ister, araba ile çarptığı karısı Selma ölür, ama çevredekiler Ġrfan'ı yakalar. Sarı Zeybek

SARI ZEYBEK Senaryo ve Yönetmen: Münir Hayri Egeli, Operatör:

Oyuncular: Feridun Çölgeçen, Lütfi Güneri, Atıf Kaptan, Muhterem Nur, Toygar Belevi, Fikret Hakan, Tomris Oğuzalp, Ali Korkut, Ferda

Cezmi Ar,

Ferdağ


Konu: Bir efe öyküsü.

Sibel Göksel (1938-1992) Oyuncu 14 film


Soygun

SOYGUN

Yönetmen:

Oyuncular: Müfit Kiper, Sami Ayanoğlu, Heyecan BaĢaran, Sadri AlıĢık, Suavi Tedü,

Sami Ayanoğlu,

Talat Artemel, Aziz Basmacı, Mehmet Karaca, Berrin Aydan, Atıf Avcı, ġaziye Moral, Necdet Mahfi Ayral, ġakir Arseven, Kemal Ergüvenç, Nubar Terziyan, Kadir Savun,

Eser: Cevat Fehmi BaĢkut

Uğur Boran, Nergiz Moğol, Vahdi Ergin Konu: Af kanunundan yararlanıp özgürlüğüne kavuĢan bir dağ eĢkıyasının büyük Ģehir-

Operatör: Kriton Ġliyadis,

deki maceralarının öyküsü. Not: Cevat Fehmi BaĢkut‘un 1951 yılında yazılan ―Soygun‖ oyunu ―Fazilet timsali bir

Yapım: Lâle Film Cemil Filmer

hakimin kötü bir toplumda nerelere kadar düĢebileceğini‖ gösteren bir oyundur. 1953 yılında bu oyun aynı isimle sinemaya aktarılmıĢtır.

Suçlu Benim

SUÇLU BENĠM Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin, Kamera:

Oyuncular: Feridun Çölgeçen, Settar Körmükçü, Zeynep Sırmalı, Sadri AlıĢık, Kemal Edige, Hayri Esen, Muazzez Arçay, Melih Kaya, Çetin Yılmaz

Coni KurteĢoğlu, Konu: Yıllar öncesinde sevgilisini ve çocuğunu aramaya çıkan bir adamın öyküsü.


Uç baba Torik

UÇ BABA TORĠK

Yönetmen ArĢavir Alyanak, Senaryo

Oynayanlar: Meral Körmükçü, Kenan Büke, Muazzez Arçay, Muzaffer Nebioğlu, Mualla Sürer, Turhan

Memduh Ün,

Memduh Ün, Hüseyin Güler, Osman Alyanak,

Orhan Elmas,

Sohban Koloğlu Konu: Uçan bir halı ile çeĢitli ülkeleri dolaĢan kafa-

Operatör: Manasi Filmeridis, Yapım: Yakut Film ArĢavir Alyanak, Memduh Ün,

darların öyküsü.


Vahşi Arzu

VAHġĠ ARZU Yönetmen: Enver Burçkin, Oyuncular : Ayhan IĢık, Mesiha Yelda, Ahmet Tarık Tekçe, Zeki Alpan

Senaryo: Sacit Öget,

KONU: Ağa tarafından dağa kaldırılıp, tecavüz edilen genç evli bir kadının acılı öyküsü.

Operatör, Enver Burçkin, Yapım: Burç Film Selahattin Burçkin

Yağma Hasan‟ın Böreği

YAĞMA HASAN'IN BÖREĞĠ Yönetmen: Semih Evin, Operatör: Orhan Çağman,

Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Anny Ball, Nimet Alp, Osman Alyanak, Ġnci Birol, Rasih Ertuğ, Muharrem Gürses

Yapım: Yüksel Film Orhan Çağman

Konu: ĠĢ aramak üzere Ġstanbul‘a gelen bir taĢralı adamın güldürüsü.

Zafer Güneşi

ZAFER GÜNEġĠ Senaryo ve Yönetmen Seyfi Havaeri, Operatör:

Oyuncular: Seyfi Havaeri (Cihad), Fatma Andaç (Leyla), Atıf Kaptan (Miralay), Hüseyin KaĢif (Yanık), Lebibe Çakın (Cavidan), Ziya Aygen (Nihat), Nalan Küçük (Pakize),

Cezmi Ar,

Rıza Tüzün (Necdet), Nuri Akıncı (Rıdvan), Hikmet Serçe (Pakize), Necabettin Yal (Fikret)

Yapım: Pak Film

Konu: KurtuluĢ SavaĢı sırasında gözleri kör olan ve sevdiği kız Leyla ile evlendikten sonra da görmeye baĢlayan bir subayın öyküsü.


Zalim Kader

ZALĠM KADER

Senaryo ve Yönetmen: Kemal Kan, Fotoğraf Direktörü: Rıza Erman,

Oyuncular: Ġhsan AĢkın, Gönül Bayhan, ġükran Sabuncu, Atalay Özçakır, Kaya Arıkan Konu: Köyde geçen dramatik bir aĢk öyküsü.

Müzik Direktörü: Zeki Duygulu, Yapım: AteĢ Film Vural Erman

Zıt Kardeşler Polis Hafiyesi

ZIT KARDEġLER POLĠS HAFĠYESĠ Yönetmen: Mehdi Özgürel, Mehmet Muhtar, NiĢan Hançer Oyuncular: Osman Zıt (Osman), Temel Karamahmut, Senaryo:

Mehdi Zıt (Mehdi) Sadri Karan (Tahtabacak), Feridun

Turgut Demirağ,

Çölgeçen

(Feridun),

Leyla

Nil,

(Leyla)

Meral

Körmükçü (Dansöz), Anny Ball (Dansöz) Gülderen Operatör:

Ece, ġükran Süley (Nevin), HaĢim Gülyurt, Nergiz Mo-

ġevket Kıymaz,

ğol (Dansöz),

Anny Ball

Yapım:

Konu: Bir cinayeti çözmeye çalıĢan iki kafadarın öyAnd Film/

küsü.

Turgut Demirağ Osman Zıt


Ahretten Gelen Adam

AHRETTEN GELEN ADAM Senaryo ve Yönetmen Turgut Demirağ,

Oyuncular: Celal Ġnce (Celal), Mualla Kaynak (Serap), Zeki Alpan (ġaban Mirzotti), Vahi Öz, Ali ġen, Muazzez Arçay, Feridun Çölgeçen, Niyazi Vanlı, Ali ġen (Haydar), Ġnci

Görüntü Yönetmeni Mehmet Muhtar,

Birol (Dansöz) Konu: Birine benzeyen insanların güldürülü öyküsü.


Aramızda Yaşayamazssın

ARAMIZDA YAġAYAMAZSIN Yönetmen: Sırrı Gültekin, Oyuncular: ReĢit Gürzap, Gülistan Güzey, NeĢe Yulaç, Bülent Oran, Kemal Ergüvenç,

Senaryo:

Kenan Pars, Sadri Karan, Nejat Saydam, Gazanfer Özcan, Behzat Baklaya

Namık Kılıçoğlu,

Konu: Türkiye‘ye ait bazı gizli belgeleri ele geçirmek isteyen hainleri yakalayan gizli polis Ali‘nin maceraları.

Görüntü Yönetmeni: Özen Sermet, Yapım: Ġyi Film

Aşk Abidesi

Namık Kılıçoğlu

AġK ABĠDESĠ Senaryo ve Yönetmen: Ömer Faruk ÖzakbaĢ, Görüntü Yönetmeni: Vedat Akdimken, Yapım: Güler Film Ömer Faruk ÖzakbaĢ

Oyuncular: Sabiha Ġzer, Ömer Faruk ÖzakbaĢ



Ömer Faruk Hindistan‘a gitmiĢ midir? Orada tüm dünyaca tanınan Tac Mahal‘i

görmüĢ müdür? O bilinmez ama, Hint-Türk Ġmparatoru ġah Cihan'ın Burhanpur'da doğum sırasında ölen karısı Ercümend Banu Begüm için yaptırdığı eĢsiz mimari baĢ yapıt ―AĢk Abidesi‖ Taç Mahal'in önünde, Yamuna Nehri bulunmaktadır. Burada her yıl yapılan anma törenlerinde Ġmparator ġah Cihan ve onun elinden tutan eĢini canlandıran 2 oyuncu, 17'inci yüzyıl romantizmini günümüze taĢırlar. uncu Not: Ömer Faruk ÖzakbaĢ, yönetmen/ oyuncu olarak üç filmi üstlenmiĢ, iki filmin de senaryosunu yazmıĢ üç filmlik bir oyuncu/yönetmen/yapımcıdır.


BAR KIZI

Bar Kızı

Oyuncular:

Emel

CoĢkuner,

Necabettin Yal, Muhip Asultay, Kemal IĢıldar, Mua-

Senaryo ve Yönetmen Nedim Otyam,

delet Tibet Konu: Çiftlik sahibi zengin bir adamla, barda tanıĢ-

Kamera: Mike Rafaelyan,

tığı bir kızla olan aĢk iliĢkisi.

Müzik Nedim Otyam, Yapım: Barboros Film Nedim Otyam

Bayram Gecesi

BAYRAM GECESĠ Yönetmen Esat Özgül, Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Halide PiĢkin, Muzaffer Nebioğlu

Kamera: Manasi Filmeridis,

Konu: Dümbüllü ve Halide PiĢkin‘in güldürüsü.

Yapım: Anadolu Film Esat Özgül

Cingöz Recai/Beyaz Cehennem

BEYAZ CEHENNEM (CĠNGÖZ RECAĠ)

Senaryo ve Yönetmen: Metin Erksan

(Film orijinal afiĢinde Ģu cümleler yer almaktadır: ―Fiyakalı filmlerin üçüncüsü‖ – ―Oynayanlar en beğendiğiniz yıldızlardır. Kendilerini sürpriz olarak filmde göreceksiniz ) Hazırlayanlar: Mesude Özkılıç, Nazım Akbulut, Montaj ve Senkron: Zafer Davutoğlu, Laboratuar: M. Skarpetis, Recai KarataĢ, Dekor ĠnĢaatı: Mazhar Eröz, Dekorlar: Mümtaz Yener, Ses Operatörü:

Eser Peyami Safa (Server Bedii takma adıyla)

Lami Kamil, Ar Direktör: Lâmi Kamil, (Atlas Film stüdyosunda çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir. ) Oyuncular: Turan Seyfioğlu (Nevzat Yıldırım/Gazeteci/Cingöz Recai)), Neriman Köksal (Jale), Avni Dilligil (Komiser Ali Rıza), Emine Engin, Pola Morelli (Dansöz Persiye /Yasemin Gencabi), Fikret Hakan (Tatar ġevki), Belkıs Fırat (Melahat), Kadir Savun, Kenan Pars (Rezmond), ġükran Süley

Operatör Fethi Mürenler,

(ġarkıcı Ayla), Nubar Terziyan (Komiser Yardımcısı), ġevki Artun Konu: Eroin imalatçısı Hüseyin Faik Bey‘in karısı bir kadın arkadaĢıyla beraber bindikleri taksideki-

Yapım:

ler tarafından kaçırılırsa da baĢkaları tarafından kurtarılır ve evlerine kadar eĢlik ederler. Ancak

Atlas Film

Faik Bey yatak odasında boğularak öldürülmüĢ olarak bulunur. Olaya polis el koyarsa


Cingöz Recai/Beyaz Cehennem

da Faik‘in karısı Melahat ve e pavyonda çalıĢan Ġran asıllı Persiya ile pavyon çalıĢanlarından Ģüphelenmektedir. Bu olaya çeĢitli karakterlere bürünmüĢ olan Cingöz Recai de araĢtırmacı ve olayları çözümleyici olarak karıĢır, ilk iĢi sevgilisi Jale‘yi Melahat hanımın villasına hizmetçi olarak yollar. Diğer taraftan da pavyonda Ģarkıcı olarak çalıĢan Ayla ile yakın dostluk kurar ve ondan 400 Doları olan öldürülen Faik Bey hakkında bilgileri toplar. Daha da fazla malumat almak üzere Ayla‘nın evine gittiğinde onu öldürülmüĢ olarak bulur. Ve olaylar karmaĢık bir biçimde devam ederken, sonunda çözülür ve eroin çetesi kıskıvrak yakalanarak polis teslim edilir. Filmde hareketli, dinamik, esrar ve heyecan dolu bir serüveni anlatır.

 Metin Erksan‘ın ilk filmi olan "ÂĢık Veysel'in Hayatı" (Karanlık Dünya) filmi sansür kurulunun hıĢmına uğrayınca, baĢka film çekemeyeceğini düĢünür. Metin Erksan bu kaygıyı taĢırken yapımcısı, eline Peyami Safa'nın ―Server Bedii‖ adıyla yazdığı "Beyaz Cehennem" adlı romanını verir. Peyami Safa'nın o yıllarda antikomünist olarak ta nınması Metin Erksan'ı bir baĢka derin düĢüncenin içine iter. Çünkü "ÂĢık Veysel'in Hayatı'nın baĢına gelenler bellidir. Filmin oyuncularından bir kısmı gizli Komünist Partisi'nin üyesi olduğu için filmin sansürle takıĢmaları daha da uzamıĢtır. Genç yönetmen böyle olaylı bir filmden sonra Peyami Safa'nın kendisiyle çalıĢmak istemeyeceğini düĢünür ise de Peyami Safa; "Metin Bey ben sizin isminizi duyunca çok sevindim. Siz bu filmi çekmekten vazgeçerseniz, ben de kitabımı vermem, geri alırım.‖ der. Ve Peyami Safa‘dan tam destek alınarak filme baĢlanır. Ancak, Metin Erksan bu ikinci filmiyle de kendisini sansür kurulunun karĢısında bulur: ―Filmde sansürle karĢı karsıya kalan iki sahne vardı. Filmin ortalarında polisler eroincilere baskın düzenliyor. Ben bu sahne için Tophane'den yirmi-otuz tane eroinman getirttim. Polis filmde bunları yakalıyor. Deneyimli polis hafiyesi Mehmet Rıza bu baskın sırasında Cingöz Recai ile karĢılaĢıyor ve Ģöyle diyor: 'Bizim meslek çok güzel ama, bazen de çok acı verici. Bunları yakalamakla ne olacak? Bunlar zavallı. Asıl ejderhanın baĢını, bunlara eroini getireni yakalamak lazım. Yoksa eroin içeni yakalamak mesele değil. Bir polis yaptığı iĢi eleĢtiriyor.‖ ―Sansür kurulu bu sahneye itiraz etli. Bir de filmin sonuna itiraz gelir. Ben filmi Ģöyle bitirmiĢtim. Narkotik Ģube polisleri Ġstanbul'daki eroin imalathanelerine baskı düzenleyip buraları çökertiyor. Eroin mafyasının Ģef-lerinden biri Ankara'ya telefon ediyor. Ankara'da arkası dönük olarak koltukla oturan ama, karĢı duvarda Atatürk'ün fotoğrafı bulunan bir odada olan adam telefonu açıyor. Ben bu kolluk ve Atatürk fotoğrafıyla bu odanın resmî bir oda olduğunu vurgulamak istedim. Adam yüzü görünmeden telefon ahizesini alır ve Ġs-tanbul'dan arayan adamın 'Bütün imalathaneler çöktü' mesajına 'Bir daha bana telefon etme' diyerek cevap verir.‖ Sansür kurulu bu sahneye de taktı. Peyami Beye söyledim. 'Ben bir iki yere telefon edip durumu öğreneyim' dedi. Sonra beni aradı. 'Kesecekler Metin Bey, üstüne gitmeyin.' dedi. Gençlik yıllarım olduğu için üzerine gidemedim ne yazık ki. ―Birsen Altıner ―Metin Erksan Sineması‖  Peyami Safa'nın ürettiği Cingöz Recai adlı ro-man kahramanını konu alan romanlar da Server Bedii adı ile yayınlamıĢtır. Bu Ģekilde yazılan romanların daha sinemasal olmasına rağmen çok sayıda uyarlama yapılmamıĢtır. Cingöz Recai serüvenlerinden Beyaz Cehennem'i. Metin Erksan kendi yazdığı senaryodan çeker. Uluslararası bir uyuĢturucu çetesiyle mücadele eden Cingöz Recai'nin macerası, Polisin olayları soruĢturması ve her zaman polisten daha önde olan ve sonunda topladığı bilgileri polise aktaran maceraperest Cingöz Recai (kendisini gizleyen gazeteci kimliği)... (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖, syf 33)


Bir Şoförün Hayatı

BĠR ġOFÖRÜN HAYATI Yönetmen: Muharrem Gürses, Oyuncular: Sabahat Akıner, Kudret Karadağ, Belkıs Fırat, Adnan Uygur, Muzaffer

Senaryo: Neriman Aykut, Foto Direktörü:

Nebioğlu, Adil Güldürücü, Mualla Sürer, Ersun kazançel Konu: Bir Ģoförün çıkarsız aĢkının anlatıldığı bir film.

Manasi Filmeridis, Yapım: Omay Film Ömer Aykut

Bozkurt Obası

BOZKURT OBASI Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Orhon Murat Anburnu, Sami Ayanoğlu,

Sami Ayanoğlu,

NeĢe Yulaç, Reha Yurdakul, Atıf Kaptan, Atıf Avcı, ReĢit Baran, Jeyan Mahfi Tözüm, Aliye Rona, Behzat

Foto Direktörü:

Butak, Danslar: Nimet Alp Cezmi Ar,

Yapım:

Konu: Eski Türklerin yaĢamından alnmııĢ bir cengaverliğin öyküsü.


Bulgar Sadık

BULGAR SADIK (*) Senaryo ve Yönetmen: Lütfü Ö. Akad, (Murat Sertoğlu’nun aynı isimli romandan), Filmi Çeken: Kriton Ġliadis Yapım:

Kamera Muavini: Kenan Kurt, Aksesuar: Cumhur Özcan, Doğan Aydın, SenkronMontaj: Turgut Ġnangiray, Negatif Montaj: Gani MaraĢlı, Laboratuar: Semih Pekgöz, Sesleri Alan: Rauf Tözüm, Prodüksiyon Müdürü: Yüksel Tanık, Muavini: Hüseyin Sarıkaya, IĢıklar: Necati Ġltaç, Ar Direktör: Remzi Türemen, Dekorlar: Zare Cirityan, (Erman Film stüdyosunda hazırlanmıĢ ve seslendirilmiĢtir. ) Oyuncular: Turan Seyfioğlu (Bulgar Sadık), Fatma Andaç (Zehra), Mahir Özerdem (Yzb. Avni), EĢref Vural (Osman ÇavuĢ), Atıf Kaptan (Sandaneski), Rıza Tüzün (RüĢtü


PaĢa), ġevki Artun, Sadettin Erbil, Semiramis, EĢref Vural, Hasan Ceylan, Nubar Terziyan, Mehdi YeĢildeniz, Kemal Tözem, Asım Nipton

(*) Osman Fahir Seden‘in yapımcılığını ilk kez olarak üstlendiği 3 filmden biridir. Diğer ikisi aynı yıl çevrilen ", "VahĢi Bir Kız Sevdim" ile "Karagöz ile Hacivat‘dır (Kanlı Nigar)".


Bulgar Sadık

Konu: Film, 1910 yılında Osmanlı Devleti'nin Rumeli Ġlinde Türk köylerine kanlı baskınlar veren Balkan çetelerine karĢı kahramanca direnen Bulgar Sadık'la Osman ÇavuĢ'un hikayesi anlatılmaktadır. Mehmet Sadık adlı bir serüvencinin Balkan SavaĢı'ndan önceki yıllarda sınır boylarında geçirdiği, sonradan ilk kez 1930'Iarda yazılmıĢ ve aynı yıllarda yayınlanmıĢ serüvenlerden esinlenerek yazılmıĢtı. Halk arasında adı Bulgar Sadık olan Mehmet Sadık, küçük çeteleri izleyen Türk askerlerine kılavuzluk yapmaktadır. ÖDÜLLER:  TFDD (Türk Film Dostları Derneği)'nin düzenlediği "3. Türk Film Festivali"nde (1955) ► "En BaĢarılı Film". ("Kaçak" ve "Sevdiğim Sendin" adlı filmlerle birlikte) ► 1955 yılında Türk Alman Dostları Derneği tarafından düzenlenen 3. Türk Alman Festivali'nde en iyi film seçilerek birinciliğe layık görülmüĢ, ► Lütfi Ö. Akad "En BaĢarılı Yönetmen"; ► Kriton ilyadis "En BaĢarılı Kameraman"; ► ġevki Artun En BaĢarılı Oyuncu"

Turan Seyfioğlu 1921-1961 Oyuncu 28 film

Seden, bu filmde de bir yenilik yapmayı amaçlamıĢtı. Acaba birbirine benzeyen iki kiĢi aynı karede nasıl karĢı karĢıya durabilecektir? Lütfi Ö. Akad, bu yeniliği de Ģöyle anlatıyor: "Bulgar Sadık, onu Osman okumuĢ, dergi gibi bir Ģey çıkıyordu, orada okumuĢ. Oturduk, bu film olur dedik. Senaryosunu yine o yazdı. Ben artık senaryoyla uğraĢmıyordum.3 Bulgar Sadık tam bir yapımcı filmidir. Konusunu romandan almadı, hikayeyi kendi yazdı, oldukça baĢka bir hikaye yazdı. Senaryosunu da kendi yazdı. Filmde birbirine benzeyen iki kiĢi var. Filmin kahramanı bir Türk, Bulgar Sadık. Kendi. sine benzeyen bir Bulgar'ın kıyafetine bürünüyor. ġunu denedik; birbirine benzeyen iki insanın karĢı karĢıya gelmesini. Bu film, geliĢtirilm kurgu ve dinamik sinema yanı bakımından değerlendirilebilir. Burhan Arpad, Alman Dostları Demeği'nin baĢkanıydı. Jüri, filmi halkla birlikte seyretmiĢti. Sinemadan çıkarken, seyircilerden birinin 'film gibi film' dediğini duydum. Halkın tutabileceği, akıcı bir macera filmiydi. (GülĢah Nezaket ―Türk Sinemasında Düet‖ syf, 135)


Canlı Karagöz

CANLI KARAGÖZ ―MĠHRĠBAN SULTAN‖ (*) Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Adil Güldürücü, Ġsmail Dümbüllü, Muhterem Nur, Tevhit Bilge, Deniz Tanyeli, Halide PiĢ-

Muharrem Gürses,

kin, Hulusi Kentmen

Foto Direktörü: KONU: Mihriban Sultan'la Karagöz'ün güldürüsü.

Coni KurteĢoğlu, Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Çalsın Sazlar Oynasın

ÇALSIN SAZLAR OYNASIN KIZLAR/OYNA KIZIM OYNA Yönetmen: Heveslinin biri

―Ġlk Türk Harikalar Revüsü Sunar‖ Yönetmen: Lütfi Ö. Akad, Senaryo: Osman F. Seden, Foto Direktörü: Kriton Ġlyadis, Yapım: Kermal Film/Seden KardeĢler

Senaryo: Senaryo diye bir Ģey yok‖ Fotoğraf: ġıp-ġak, cılıktan yetiĢme

Oyuncular: Neriman Köksal (Neriman), Bülent Oran (Bülent), Nimet Alp (Nimet), Muazzez Arçay, Settar Körmükçü (Ahmet), Sadri Karan (Mavala Pavala), Feridun Çölgeçen (Feridun), Annie Ball, Nubar Terziyan, Sadettin Erbil, Hasan Ceylan (Maskeli Adam), Hazma Büyüktimkin, Ġnci Birol, Nergis Mogol, Güler KardeĢler, Necdet Koyutürk Tango Orkestrası, Tango Kralı Sacettin Tanyeri, Ġstanbul Samba Orkestrası, Ġtalyan Kapri Revüsü, Misafir Yıldızlar: Ayhan IĢık, Gülistan Güzey, Turan Seyfioğlu, Belgin Doruk, Pola Morelli, ġevki Artun, ġarkılar: Ġnci Ġzmirli, Perihan Altındağ, Radife Erten,

Prodüktör : ĠĢgüzarın Biri

Kadri ġençalar Ġdaresinde 40kiĢilik Fasıl heyeti ve Koro, Gazelhan: Sebilci Hüseyin, Walt Disaney Kahramanları: Jose Carıoca, Donald Duck, Meksika Güzelleri.

Kemal Film  Kemal, Mehmet ve Ahmet adlı üç kardeĢin komik maceralarını anlatan "Çalsın Sazlar Oynasın Kızlar (Oyna Kızım Oyna)" adlı bu film, o sıralar maddi sıkıntı çeten Akad'ın biraz daha fazla para

(Yukarıda yer alan satırlar filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır.)

kazanması, bir filmlik daha yönetmenlik parası alabilmesi için çevirtilmiĢti. Akad'a göre "kaĢla göz arasında çırpıĢtırılan, iĢ yapsın diye çekilen" bu filmin çekimleri iki haftada tamamlanmıĢ ve oldukça da ucuza çıkartılmıĢtı. Buna rağmen bu film iĢ yapan bir film olmuĢtu.(GülĢah Nezaket MaraĢlı)  Bu bir film değil, adeta bir oturak alemi. Bir buçuk saat, muhtelif tip, endam ve renkteki bir alay çıplak kadın, kameranın önünde kalça kıvırıp, göbek atmıĢ, göğüs titretmiĢ… (―Lüks Koltuktaki Adam‖, Sezai Solelli, Yıldız Mecmuası 30 Ocak 1957) ―Agah Özgüç, ―Türk Filmleri Sözlüğü‖1.cilt‖

(*) Mihrimah ―Mihriban‖ Sultan, (1522–1578) Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın tek kızı ve 16. yüzyılda Osmanlı Ġmparatorluğu'nun yönetiminde önemli bir rol oynamıĢ bir prenses sultan. Mihrimah Sultan 1522 yılında Topkapı Sarayı 'nda doğdu. Mihrimah Sultan'ın doğumundan 2 yıl sonra da Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünden sonra yerine geçecek olan diğer çocuğu II. Selim'i dünyaya getirdi. Kanuni Sultan Süleyman Mihrimah Sultan'ı çok sever, bütün isteklerini yerine getirirdi. Mihrimah Sultan çok iyi yetiĢti ve çok iyi bir eğitim gördü. Babasıyla birlikte savaĢ meydanlarında görüldüğü söylenir.


Çılgınlar Cehennemi

ÇILGINLAR CEHENNEMĠ Senaryo ve Yönetmen ġinasi Özonuk,

Oyuncular: Benli Belkıs, Ġsmail Galip Arcan, EĢref Kolçak, Gülderen Ece, Kadir Savun,

Kamera:

Konu: Beyaz zehir kaçakçılarıyla, bir rastlantı sonucu aralarına karıĢan bir Ģöförün maManasi Filmeridis,

Annie Ball cerası.

Yapım: IĢık Film Agop Fındıkyan

Dümbüllü Tarzan

DÜMBÜLLÜ TARZAN Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses, Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Tevhit Bilge, Aziz Basmacı, Zeki Alpan

Foto Direktörü: Coni KurteĢoğlu,

Konu: Büyük kentteki bir serüvenin güldürüsü.

Yapım Halk Film Fuat Rutkay

Düşen Kızlar

DÜġEN KIZLAR Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses,

Oyuncular: Ali ÜstüntaĢ, Nevin Aypar, Bülent Ufuk Konu: Kötü yola düĢürülen üç masum kızın öyküsü.

Foto Direktörü: Cezmi Ar, Yapım: IĢık Film Agop Fındıkyan

1539 yılında 17 yaĢındayken Diyarbakır valisi Rüstem PaĢa'yla evlendi. Düğün töreni iki küçük erkek kardeĢi Bayezid ve Cihangir'in sünnet düğünüyle birlikte At Meydanı'nda (bugünkü Sultanahmet Meydanı) büyük Ģölenlerle kutlandı. Rüstem PaĢa bu evlilikten sonra sadrazam oldu ve 15441561 yılları arasında 2 yıllık bir süre hariç kesintisiz sadrazamlık yaptı. Mihrimah Sultan yaĢamı boyunca devlet iĢlerinde çok söz sahibi oldu. Babasını Malta'ya sefer düzenlemeye ikna etmek için kendi parasıyla 400 gemi yaptıracağına söz verdiği bile söylenir. Annesi Hürrem Sultan gibi Lehistan kralı II. Zygmunt'la yazıĢmalar yaptı. Çok büyük bir servet sahibi oldu. 1540-1548 yılları arasında Mimar Sinan'a Ġstanbul'un Üsküdar semtinde cami Üsküdar Ġskele Camii, medrese, ilkokul ve hastaneden oluĢan büyük bir külliye yaptırdı. Ayrıca 1562-1565 yılları arasında gene Mimar Sinan'a Ġstanbul'un Edirnekapı semtinde cami, çeĢme, hamam ve medreseden oluĢan Mihrimah Sultan Camii ve külliyesini yaptırdı. Annesi 1558 yılında öldükten sonra babasına annesinin oynadığı danıĢmanlık rolünü oynadı. 1566 yılında babası öldükten sonra yerine geçen erkek kardeĢi II. Selim'in saltanatı boyunca da danıĢmanlığını sürdürdü. Anneleri Hürrem Sultan ölmüĢ olduğu için kardeĢi için adeta bir Valide Sultan rolünü oynadı. (kyn: http://tr.wikipedia.org/wiki/Mihrimah_Sultan


Ecel Köprüsü

ECEL KÖPRÜSÜ Yönetmen Selahattin Burçkin, Senaryo:

Oyuncular: Neriman Köksal (Serap/ġükran), Nevin Aypar (Sıdıka), Mahir Özerdem

Adnan Tahir,

(Ahmet), Kenan Pars (Selim), Ġhsan AĢkın (Sıdıka‘nın babası), Faik CoĢkun (Baba dostu), Behzat Balkaya (kahve müĢterisi), Fadıl Karan (doktor)

Görüntü Yönetmeni Enver Burçkin,

Konu: Boğulma üzere olan bir kadını kurtarıp onunla iliĢki kuran evli bir balıkçının öy-

Yapım: Burç Film/Selahattin Burçkin

küsü.

Evlat Acısı

EVLAT ACISI Senaryo ve Yönetmen: Avni Dilligil, Foto Direktörü: Manasi Filmeridis,

Oyuncular: Fikret Hakan (, Ġnci Ġzmirli, Bülent Oran,

Müzik: ġükrü Tunar, Cemal CümbüĢ, Ġsmail ġençalar, ġarkılar: Haydar Tatlıay,

Belkıs Fırat, Kenan Pars, Salih Tozan, Leyla Altın, Muazzez Artun,

Arçay,

Muazzez

ġevki Asma,

Feridun Çölgeçen, Konu: Bir aile dramını an-

Yapım: Star Film

latan film


Fındıkçı Gelin

FINDIKÇI GELĠN

Yönetmen:

Orhan Erçin Senaryo:

Vehbi Belgil

Müzik:

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllüoğlu, Ġnci Birol, Gazanfer Özcan, Dursune ġirin Konu: Çevresindeki erkeklere mavi boncuk dağıtan bir gelinin güldürüsü.

Metin Bükey

Operatör:

Kosta Psaros

Yapım: Erman Film Hürrem Erman

Garibin Aşkı

GARĠBĠN AġKI


Tekin Akpolat Kamera:

Oyuncular: Mesiha Yelda, Ali Ekdal, HalidePĠĢkin, Asım Nipton, Kadri Ögelman Vedat Akdikmen

Yapım:

Konu: Bir ağa kızıyla fakir bir gencin öyküsü.

Konuk Film

Gülnaz Sultan


GÜLNAZ SULTAN

Muharrem Gürses

Oyuncular: Nevin Aypar, EĢref Kolçak

Foto Direktörü: Coni KurteĢoğlu

Konu: Gülnaz Sultanın yaĢamını konu alan tarihi bir film.


Hürriyet Uğrunda

HÜRRĠYET UĞRUNDA ―Mukaddes Yalan‖ Yönetmen: Muharrem Gürses Foto Direktörü: Müzik: Operatör:

Faruk Özar Metin Bükey Kosta Psaros

Yapım: Day Film Rasim Day

Oyuncular: Bülent Ufuk, Gönül Ülkü, Feridun Çölgeçen, Vedat Karaokçu, Renan Fosforoğlu, Muharrem Gürses, Ġnci Birol Konu: istiklal savaĢı sırasında Anadolu‘da gösterilen kahramanlıkların öyküsü.


Hürriyet Uğruna “Mukaddes Yalan”

İki Ateş Arasında

ĠKĠ ATEġ ARASINDA Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey

Oyuncular: Lale Oraloğlu, Ġhsan Evrim, Neriman Köksal, Nazım Ġnan, Yılmaz Duru, Feridun Çölgeçen, Vedat Karaokçu, Ġnci Birol, Temel karamahmut


Konu: Yeraltı dünyasında üne kavuĢan bir kabadayının öyküsü.

Duru Film Naci Duru

ĠSTĠKLAL HARBĠ— Bknz: RUHLAR MUCĠZESĠ İstiklal Uğrunda

ĠSTĠKLAL UĞRUNDA Senaryo ve Yönetmen: Rahmi Kafadar Foto Direktörü: Vedat Akdikmen Yapım: Ata Film Hadi Yaman

ġarkılar: Mehharet Yıldırım, Maya ve Gazeller: Kaplan Tarsuslu, Oyuncular: Ali Ekdal, Atıf Kaptan, Semra Özgen, Sadri karan, Fatma Girik, Zeki Çan, Hakkı Kıvanç, Münevver Girik, Bahri Özkan, Çocuk Oyuncu: Sertaç Karan (d. 1944) Konu: Ġstiklal savaĢı sırasındaki bir kahramanlık öyküsü.


Kaçak

KAÇAK Yönetmen: ġadan Kamil Senaryo: Foto Direktörü: Müzik:

Haldun Taner

Oyuncular: Sezer Sezin, Turan Seyfioğlu, Necla Ġz, Nubar Terziyan, Hasan Ceylan, Necmi Oy, Küçük Yıldız: Nursan Alçam Konu: Kendini savunmak için katil olup, bir çiftliğe sığınan bir gencin öyküsü ÖDÜL:

Ġlhan Arakon

 TFDD (Türk Film yarıĢmasında (1955)

Dostları

Derneği)nin

Nedim Otyam

► ―Kaçak‖, ―Sevdiğim Sendin‖ ve Bulgar Sadık‖ la beraber ―En BaĢarılı Film‖


► ġadan Kamil, Lütfü Akad, Agah Hün ―En BaĢarılı Yönetmen‖

Yapım:

► Haldun Taner ve Lale Oraloğlu ―E n BaĢarılı Senaryo‖ ► Ġlhan Arakon, Turgut Ören, Kriton Ġlyadis ―En baĢarılı Kameraman‖ ► Turan Seyfioğlu, Cahit Irgat ve ġevket Artun ― En BaĢarılı Oyuncu‖

Karamanın Koyunu

KARAMANIN KOYUNU Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Operatör: Enver Burçkin Yapım:

Oyuncular: Orhan Erçin, Deniz Tanyeli, Turgut Özatay, Meral Körmükçü, Renan Fosforoğlu, Turgut Özatay, Sadettin Erbil, Mürvet Sim, Nevzat OIkçugil Konu: MüĢterilerinin anlattıkları yaĢam öykülerine özenip, onlar gibi yaĢamak isteyen bir kalaycının güldürüsü.


Kaybolan Yıllar

KAYBOLAN YILLAR Senaryo ve Yönetmen: Talat Gözbak Operatör:

Oyuncular: Atalay Özçakır, Sunay Uslu, Talat Gözbak, Hüseyin Peyda Konu: PiĢmanlıklarla geçen yılların öyküsü.

Kâzım KoĢkan Prodüksiyon Amiri: Uğur Armutçu Yapım: Örmen Film Hüseyin Peyda

Talat Gözbak 1918-1986 4 Filmin Yönetmeni, 4 Senaryo, 3 Yapım ve 159 filmin oyuncusu


Kokulu Film

KOKULU FĠLM Yönetmen: Renan Fosforoğlu

Tozan, Tevhit Bilge, Belkıs Fırat, Hüseyin EriĢen, LaĢaya, Ali Seyhan

Eser ve Senaryo:

Operatör:

Oyuncular: Mümtaz Ener, Renan Fosforoğlu, Muzaffer Nebioğlu, Hecmet Farrari, Salih

Cüneyt Örs

Hiçbir kaynakta konuya rastlanmamıĢtır.

Lazar Yazıcıoğlu

Yapım: Örs Film Cüneyt Örs

Leylaklar Altında

LEYLAKLAR ALTINDA Senaryo ve Yönetmen: Suavi Tedü (Mebrure Alevok'un romanından)

Oyuncular: Lale Ora loğlu, Suavi Tedü, Neriman Köksal, ReĢit Gürzap, Perihan Tedü, Talat

Özen Sermet

Konu: Babasının ölümünden sonra ekonomik durumu bozulan Lale, malların satılması

Foto Direktörü:

Sertel, Feridun Çölgeçen, ġaziye Moral, Esen Görkmen, Muammer Gözalan, üçük Erkan

üzerine, gözleri görmeyen bir yazarın sekreteri olarak ça1ıĢmaya baĢlar, yazara aĢık olur,

Müzik: Baki Çallıoğlu Yapım:

Artemel, Ġbrahim Delideniz, Fatma Bilgen, Refik Kemal Arduman, Fatma Andaç, Necla

Lale Film Cemil Filmer

onu yaĢamında ki sırları, -kardeĢinin karısı ile iliĢkisini, bu yüzden, gözlerini yitiriĢini ve karısını kendisinin öldürdüğünü zannetmesini. öğrenir, bu nedenlerle yazarın kadınları dıĢlaması ile mücadele eder, sonunda hem aĢkını hem de yitirdiği bir kısım eĢyasını yeniden kazanır.

Meyhane Köşeleri

MEYHANE KÖġELERĠ Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Nuyan Oyuncular: Ġhsan Nuyan, Saliha Tekneci, Toma

Operatör: Lazar Yazıcıoğlu

Balcı, Aysel Gürel, Ayhan Ökten Konu: Bir kadının dramatik öyküsü.

Yapım: Tunç Film Ġhsan Nuyan


Nasreddin Hoca

NASREDDĠN HOCA Senaryo ve Yönetmen: Talat Artemel

Oyuncular: Talat Artemel, Halide PiĢkin, Fatma Andaç, Melahat Ġçli, Atıf Kaptan, Muhterem Nur, Nimet Alp,

Eser: Operatör:

Faik Türkmen

Muharrem Gürses, Turan Göker, Ali Küçük

Cezmi Ar

Konu: Nasreddin Hoca‘nın fıkralarından

oluĢan bir

komedinin öyküsü


Nasreddin Hoca ve

NASREDDĠN HOCA VE TĠMURLENK Yönetmen: Faruk Kenç

Oyuncular: Ġsmail Dümbüllü, Halide PiĢkin, Ali Üstüntay,

Senaryo:

Alev Elmas, Salih Tozan, Vedat Karaokçu, Vehbi Erin, Muzaffer Hepgüler, Münevver CoĢkun, Ġnci Birol, Tomo

Zeki Alpan

Balcı

Operatör:

Konu: Hoca ile Timurlenk‘in maceraları

Kâzım KoĢkan Yapım:


Nilgün

NĠLGÜN Yönetmen: Münir Hayri Egeli

Oyuncular:

Cüneyt

Gökçer

(Ömer), Erika Ramberg (Nilgün), Senaryo:

Lale Oraloğlu, Asuman Korad,

Sezai Solelli Refik Halit Karay’ın aynı isimli romanından .

Bilgen,

Bakiye

Fayasof,

Atıf

Kaptan, Feridun Çölgeçen Konu: Maceraperest bir adam


Yapım:

Annie Ball, ġeref Gürsoy, Fatma

Enver Burçkin Lale Film Cemil Filmer

olan Ömer ile seviĢip, ardından prens Ahmet‘le evlenen bir Türk prensesin öyküsü. Not: Film ilk kez Türkiye dıĢında Hindistan ve Pakistan‘da çekilmiĢ olması açısından önem taĢımaktadır.

Erika Ramberg / Cüneyt Gökçer


Öldüren Sır

ÖLDÜREN SIR Senaryo ve Yönetmen: Ferdi Tayfur Operatör:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten Çankaya, Atıf Kaptan Konu: Evli bir çiftle, mezara kadar götürülen bir sırrın öyküsü

Onnik Kalutsayan

Yapım:

Servan Film

Ölüme Giden Yol

ÖLÜME GĠDEN YOL Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Sami Ayanoğlu, EĢref Kolçak, Muhterem Nur Konu: Bir ailenin dramı

Operatör: Lazer Yazıcıoğlu

Ölüm Saati

ÖLÜM SAATĠ Oyuncular: Nevin Aypar, Orhan Erçin, Sadri karan, Abdurrahman Conkbayır, Mümtaz

Senaryo ve Yönetmen: Orhan Erçin

Alpaslan, Abbas Temizer, Arhan Erçin Konu: Ölümü bekleyen bir adamın öyküsünü. Vecdi Bey karısı Müjgan ve oğlu Kemal ile mutlu bir yaĢam sürmektedir. Elektrik malzemesi satan dükkanına bir akĢam yaĢlı bir çingene

Operatör: Mike Rafaelyan

gelerek falına bakar. Falcı Vecdi Beye ölüm haberi verir. Korkak bir adam olan Vecdi bey bir süre sonra tehdit mektupları almaya baĢlayınca daha fazla korkmaya baĢlar. Gelen mektuplarda önce küçük oğlunun sonra karısının öleceği en sonunda kendisini öldüreceğini

Müzik:

yazmaktadır. Bir gece küçük Kemal yatağında ölü bulunur Bir süre sonra Müjgan hanım Nedim Otyam

Yapım:

bıçaklanarak öldürülür. Vecdi bey sıranın kendine geldiğini düĢünerek polise sığınır. Cinayetlerin faili Müjgan‘ın amca oğlu Rıfat‘tır. Ruh hastası Rıfat. aĢık olduğu Müjgan‘a

Barboros Film Nedim Otyam

evlenme teklif etmiĢ reddedilmiĢtir. Müjgan Vecdi Bey ile evlenmiĢtir. Bu Rıfat‘ın mutlu aileyi yıkmak için yemin etmesine neden olmuĢtur.


Paydos

PAYDOS Senaryo ve Yönetmen:

Operatör:

Oyuncular: Hadi Hün, Bedia Muvahhit, Mehmet Karaca,

Sami Ayanoğlu H. Kemal Atalay’ın bir öyküsünden

Sami Ayanıoğlu, Behzat Butak, Gül Gülgün, Altan Hanoğlu (KarındaĢ), Melâhat Ġçli, Necdet Mahfi Ayral Konu: Ġyilik sever bir ilkokul öğretmeniyle talebelerinin öyküsü.

Cezmi Ar Yapım: Ha-Ka Film Halil Kâmil

Ruhlar Mucizesi “İstiklal Harbi”

RUHLAR MUCĠZESĠ ―ĠSTĠKLAL HARBĠ― ―81‖ Senaryo ve Yönetmen:

―Bu film harp meydan larında canlarını seve seve feda eden kahraman Mehmetçiklerin aziz Hayri Esen

Eser:

Oyuncular: ―82‖ Refik Kemal Arduman, Ali Küçük, Feridun Çölgeçen, Hayri Esen, Ferda Ziya ġakir

Tomruk (Ferdağ), Hasan Ceylan, Fikret Üner, Memduh karakaĢ, Fatma Fırat, Asım Nipton, Razi Kasırga, Mehmet Aytaçer,

Foto Direktörü: Sabahattin Tulgar Yapım:

ruhlarına ithaf edilmiĢtir.‖

Konu: YüzbaĢı Süha‘nın vatan haini padiĢahçılarla olan mücadelesini konu alan bir kahramanlık filmi.

Milli Film Sabahattin Tulgar

Not: Filmin bir bölümü savaĢ sırasında çekilen parçalardan oluĢan yarı belgesel bir film. PadiĢah Vahdettin‘i faytonu ile gösteren sahneler ve Çanakkale‘de çekilen savaĢ belgeseli, filmde yer alan bölümlerden bazıları.

Sahildeki Kadın

SAHĠLDEKĠ KADIN Senaryo ve Yönetmen:‖83‖ Aydın Arakon Operatör: Hayrettin IĢık

Oyuncular: Gönül Bayhan (Emine), Cahit Irgat (Kaptan), ġevki Artun (Mahmut), Atalay Özçakır, Konu: bir balıkçı kasabasında yaĢayan

cinselliğini gizlemeyen kendini

cömertçe

sergileyen bir kadının hikayesi.

Yapım: Birsel Film Özdemir

―81‖ Bu film ile ilgili olarak yaptığım araĢtırmada rastladığım tüm kaynaklarda gerek afiĢ

gerekse yazılı ortamda adının ―Ġstiklal Harbi – Ruhların Mucizesi‖ olarak geçmektedir. Ġzlediğim film jeneriğinde ise RUHLAR MUCĠZESĠ ―Ġstiklal Harbi‖ olarak adı geçmektedir (y.ö) ―82‖ Teknik ve oyuncu kadrosundaki isimler filmin jeneriğinden alınmıĢtır.

―83‖ Neftali Beltran (1916-1996) ve Emilo Fernandez‘in (1903-1986) birlikte yazdıkları ―Redi La‖ isimli filminden uyarlama. Yurdumuzda ―Ağa DüĢen Kadın‖ adıyla gösterime giren ve 16 Mayıs 1956 da (USA) Amerika‘da seyirci karĢısına çıkan 1953 yılı yapımı filmin yönetmeni, Emilio Fernandez. BaĢlıca rolleri; Rossana Podesta (1934), Crox Alvarado (1910-1984), Armando Silvestre (1926), oynamıĢlardır (Kyn: The Internet Movie Database)


Salgın

SALGIN Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Kenan Artun, Virginia Bruce, Metin Birer, Gloria Doman

Ali Ġpar Operatör:

Konu: ġehirde çıkan salgın bir hastalıkla mücadele eden bir grup insanın hikayesi, Ġlhan Arakon

NOT: Laboratuar için Amerika'ya gönderilmiĢ, Dublajı kolay olsun diye de sessiz çekilmiĢ.

Yapım:

Filmde Ġpar'ların uĢağı, berberi oynamıĢ. Kenan Artun'la baĢrol oynayan Amerikalı yıldız Ġpar International Ali Ġpar

Virginia Bruce aynı zamanda Ali Ġpar'ın eĢidir.

Son Baskın


SON BASKIN

Orhan Dilmen Operatör:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Gönül Bayhan, Ayten Çankaya, Mücap Ofluoğlu, Feridun Çölgeçen, Nubar Terziyan, Altan Erbulak

Mike Rafelyan Yapım:

Konu: Bir polis müdürüyle, bir kaçakçı çetesinin öyküsü. Kobra Film Ahmet Üstel

Son Şarkı

SON ġARKI

Yönetmen:

Sırrı Gültekin Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten Çankaya, Mücap Ofluoğlu, Ferudun Çölgeçen

Senaryo: Ümit Utku

Konu: Bir mirasla bir yasak aĢkın öyküsü.

Operatör: Enver Burçkin Yapım:


Şarlo İstanbul‟da

ġARLO ĠSTANBUL’DA Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör:

Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Cihan IĢık, Kimon Spathopulos, Tevhit Bilge, Renan Fosforoğlu, Hasan Ceylan, Feridun Çölgeçen, Ayapera, Toma Balcı, Salih Tozan, Aya Pera Konu: Charles Chaplin‘in (ġarlo) filmlerinden esinlenerek hazırlanmıĢ Ġstanbul ve Atina‘da

Yapım: Irmak Film Recep Kemahlıoğlu

geçen bir güldürü.


Şimal Yıldızı

ġĠMAL YILDIZI Yönetmen Asistanı: Nejat Saydam, DanıĢman: Nusret Eraslan Oynayanlar: Ayhan IĢık, Nurhan Nur, Temel Karamahmut, Atıf Kaptan, Mümtaz Ener, Kadir Savun, Settar Körmükçü, Kemal Edige, Sadettin Erbil, Gazanfer Özcan

Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo: Turgut Etingü Operatör: Yoakim Filmeridis Yapım:

Konu: Kore savaĢına BirleĢmiĢ Milletler Üyesi olan Türkiye de asker göndererek katılır. Teğmen Kemal Kore'ye gönderilen askerler arasındadır. Ancak komutasındaki bir grup askerle, diğer gruplardan ayrı düĢerler. KarĢılarına çıkan bir köyde bir Türkün evine sığınırlar. ► Atıf Yılmaz, Kore olgusunun gündemde olduğu bir dönemde Kore‘li bir kızla bir Türk

Güven Film Yoakim Filmeridis

subayının aĢk ve kahramanlık öyküsünü, yaĢanılan gerçekle uzak ya da yakın bağlantısı olmayan, onun da ötesinde, Ģovenist duyguları okĢayan zoraki bir yapaylıkla halkın bu konudaki duyarlılığına denk düĢürecek bir düzeyde iĢler. Yılmaz'ın bu ilk dönemindeki iki alıĢkanlığı ya da tavrı (piyasa romanlarına eğiliĢi ve güncel olayları gerçeğinden soyutlayarak veriĢi) tüm sinemacılık serüvenin baĢlangıç noktası olur. (Burçak Evren)

Tek Kollu Canavar

TEK KOLLU CANAVAR ―BAYKUġLAR DERESĠ‖ Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Nuyan Operatör:

Oyuncular: Ġhsan Nuyan, Aysel Gürel,

Fikret

Ögelman, Aram Hügasyan

Tunç Film Ġhsan Nuyan

Kadri

Tekneci,

Neriman Esen, Cemil Demirel Konu:

Yapım:

Önol,

Saliha

Çingenelerin

üzerine kurulmuĢ bir öykü

yaĢamı


Üçüncü Kat Cinayeti

ÜÇÜNCÜ KAT CĠNAYETĠ Yönetmen: Orhan Elmas

Muazzez Arçay, Bülent Ufuk, Mualla Kaynak, Mümtaz Alpalan, Alev Elmas,

Senaryo:

Operatör:

Oyuncular: Mümtaz Alpaslan, Öztürk Serengil, Zeki Alpan, Turgut Pasiner, Bülent Ufuk,

Orhan AteĢ

Konu: Biri komiser, diğeri katil olan iki kardeĢin, yıllar sonra karĢılaĢmalarının öyküsü.

Hayrettin IĢık

Yapım: Tayfun Film Turhan AteĢ

Üyey Ana “Barın Kadını”

ÜVEY ANA ―BARIN KADINI‖ Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Nuyan

Oyuncular: Saliha Tekneci, Muazzez Arçay, Kadri Ögelman, Maruçka Pandelioda, Sezai


Danslar: Peter Wolsky Rondelas Revüsü

Güran, Yavuz Gencer, Sevim IĢık, Küçük Yıldız: Tunç Nuyan Konu: kötü ruhlu ve eziyet eden üvey bir kadının dramatik öyküsü.

Tunç Film Ġhsan Nuyan

Vahşi Kız

VAHġĠ KIZ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular : Cavidan Dora, Kenan Pars, Ahmet Tarık Tekçe, Muharrem Gürses ,

Operatör: Vedat Akdikmen

ġehrazat,

Müzik: Kadri ġençalar

Konu: Ayı tarafından dağlara kaçırılan bir kızın öyküsü.

Yapım: Site Film Ġlhan Filmer

Cavidan Dora (Tuncay Yunt)


Vahşi Bir Kız Sevdim

VAHġĠ BĠR KIZ SEVDĠM Yönetmen:

Oynayanlar: Ayhan IĢık (Yzb. Adil), Altan Hanoğlu ―KarındaĢ‖ (Kristina), Atıf Kaptan, Kadir Lütfi Ö. Akad

Eser ve Senaryo:

Savun, Hasan Ceylan, Turhan Göker, Osman Türkoğlu, Kemal Tözem Not: 24 Aralık 1954 tarih ve 283 sayılı karar ile sansür kurulunca yasaklanmıĢtır. Filmin bugün

Esat Mahmut Karakurt Foto Direktörü:

sadece 16mm‘lik bir kopyası olduğu bilinmektedir. Konu: Abdulhamid‘in saltanatı sırasında adil adında otuz bir yaĢında yakıĢıklı bir türk subayı

Kriton Ġliyadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Ġstanbul‘dan Makedonya‘ya Cesri Mustafa PaĢa Tepesini içine alan mıntıkaya memur edilir. Burada baĢında güzel bir kızın bulunduğu Bulgar çetesinin olayları ile karĢılaĢır ve bu çeteye son vermek için görevlendirilir. Bir gün bu çetenin mıntıkadan geçen treni sabote edeceği haberini alır. Kendide dahil olmak üzere tüm karakol demiryoluna devriyeye çıkarlar. Adil Beyin ormanda dolaĢtığı esnada bir Ģeyler fark eder. Hemen saklanıp olup biteni anlamaya çalıĢır. Askerlerinden biri bir Bulgar tarafından bağlanıp öldürülmek üzeredir. Ne yapacağını bilemez tam bu sırada Bulgar miğferini çıkarır. Gözlerine inanamaz. MüthiĢ bir güzellik ve ĢimĢekler çakan vahĢi bir çift gözle karĢı karĢıyadır. Askerini kurtarmak için tabancasına sarılır ve kızı vurur. Kız Adil Beyi tanımaktadır. Bağıra bağıra ölüm tehditleri savura savura oradan uzaklaĢmayı baĢarmıĢtır. Ġstihbarattan kızın Kristina olduğunu öğrenen Adil Bey içinde garip bir duygu taĢımaktadır. Kristina çeteye girmeden önce gizliden gizliye bu yakıĢıklıyı takip etmiĢ ve onu baĢkasına yar etmeme düĢüncesiyle de çeteye girmiĢtir. AĢkına karĢılık alamazsa onu öldürecektir ama Adil Bey de ona aĢıktır. Bir gece vahĢi kız Adil Beyin odasına gizlice girer. Onu uykusunda öldürmeyi dener. Ama baĢaramaz gene bir kuĢun yer bayılır. Adil bir yandan onun yaralarını sarar bir yandan da o güzelliği doya doya seyreder. Bir an o sımsıcak dudaklardan öpmek ister ve bir anda kız kendine gelir, tehditler savurmaya baĢlar. Aynı gece köprüde bir çatıĢma olmuĢ ve kızın kardeĢi ölmüĢtür. Neden öldürdüklerini sorar. O da tatlı bir dille onların yaptıklarını ve kendisinin bir asker olduğunu hatırlatır. Bu konuĢmalar kızı öyle etkilemiĢtir ki kadınsı duyguları bir anda ön plana çıkmıĢ ve Adil Bey hakkında tüm düĢüncelerini orada ona anlatmıĢtır ve o gece beraber olmuĢlardır. AĢklarını göstermiĢler ve sevgilerini kanıtlamıĢlardır. Ama onlar düĢmandır. Farklı dünyaların insanlarıdırlar. Bir gün karakola kadar gelir ve babasının karakolu bombalamak üzere olduğunu söyler ve uzaklaĢır. Tam karakol boĢaltılmıĢtır ki bir patla her tarafı harap eder ve çeteciler kaçar. Adil‘in ona olan aĢkı iyice alevlenir. Aylar süren sessizlikten sonra çobanlık yapan bir çocuk ona Kristina‘dan bir mektup getirir. Onu dağda sürünün orda beklediği çok özlediğini yazmıĢtır. Ama bu bir tuzaktır. Kristina‘nın babasının bir oyununa gelir. Onu bir mağaraya götürür ve gözlerinin önünde babası kızını tek kurĢunda öldürür ve Adil Bey de acıdan bayılır. Uyandığında karakolun yakınında karĢısında ise aĢkının güzel yüzü durmaktadır. Öldüğüne inanamaz o sımsıcak dudakları tekrar hissetmek ister. Ama o sıcak dudaklar bir buz kadar soğuktur. www.buask.net/kitapozetleri


Vahşi Bir Kız Sevdim

► Filmle ilgili olarak sinema eleĢtirmeni Burhan Arpad 16 Ocak 1955 günlü Vatan Gazetesinde yazdığı yazıda; ―Akad‘ın rejisinde hemen hiç görmediğimiz mantık ve bilgi hatalarına, pek bol ve bariz bir Ģekilde rastlanması da, bu filmin pek ihmalkar hatta pek laubalice hazırlandığını gösteriyor‖ diyor. Akad‘ın rejisinde hemen hiç görmediğimiz mantık ve bilgi hatalarına, pek bol ve bariz bir Ģekilde rastlanması da, bu filmin pek ihmalkar hatta pek laubalice hazırlandığını gösteriyor. ►"Bulgar Sadık"tan sonra Osman F. Seden, ―VahĢi Bir Kız Sevdim‖ ile edebiyat uyarlamasına el atıyor, YüzbaĢı Adil ile bir komitacı kızı olan Kristina'nın aĢk hikayesini anlatan filmin senaryosunu aynı zamanda romanın da yazarı olan Mahmut Karakurt'a yazdırıyor, kendisi senaryo üzerindeki son düzeltmeleri yaptıktan sonra filmin çekimine baĢlıyordu. Fakat Lütfi Ö. Akad, bu filme bir türlü ısınamamıĢtı. Hatta filmi çekmek bile istemiyordu. Bakın bu konuda Lütfi Akad ne diyor: ― Birkaç gün Ada‘da Esat‘la oturduk, çalıĢalım dedik. Ben çok sıkıldım, yani Esat Mahmut Karakurt'un sevmediğim bir senaryosuna çalıĢmak sıkıcı geldi. Ondan sonra bıraktım. Kendi baĢına yazdı, sonra Osman'ın elinden geçti ve bana öyle geldi. Bu film, baĢarılı bir film olmadı. Yani iĢ bakımından. Sanat olarak hiçbir yanı olmayan ticari bir yapımcı filmi oldu.‖ Not: "Bulgar Sadık"la "VahĢi Bir Kız Sevdim" filmlerinde de yine aynı dekorlardan faydalanılmıĢtır.

Yaban Kız

YABAN KIZ Senaryo ve Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak Oyuncular: Turgut özatay, Saltuk Kaplangı, Nilgün Esen, Turhan (Memduh) Ün, Salih Tozan, Operatör:

Muazzez Arçay, Feridun Çölgeçen, Mümtaz Alpaslan, Uğur Kıvılcım, Semiramiz Göze Turgut Ören

Konu: Bir ressamla, bir dağlı kızın öyküsü.

Yapım: Yakut Film Dr. ArĢavir Alyanak

Yanık Efe

YANIK EFE

Yönetmen:

Semih Evin Senaryo: Muharrem Gürses

Oyuncular: Oya Sensev, Turgut özatay, ġükran Süley, Ġhsan Torun, Cahit Gürkan, Muharrem Gürses

Foto Direktörü: Orhan Çağman Yapım: Vatan Film Ġrfan Sabuncu

Konu: Kötü bir kadın yüzünden cinayet iĢleyip dağa çıkan bir efenin öyküsü.


Yollarımız Ayrılıyor

YOLLARIMIZ AYRILIYOR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Nebile Teker, Fikret Hakan, Ferhan Tanseli,

Nuri Akıncı

Nermin Ruhsever, Deniz Tanyeli, Lebibe Çakın, Mesut

Senaryo:

Orhan AteĢ

Foto Direktörü:

Sürmeli

Cezmi Ar

Yapım: Akar Film Nuri Akıncı

Yolculuk Var

YOLCULUK VAR Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Oyuncular: Hüseyin Peyda, Alev Elmas, Renan Fosforoğlu, Orhan Erçin, Sadri karan, Hadiye


Bulaner, Gülderen Ece, Ahmet Göker Konu: Babasının yıllar önce evlat olarak aldığı üvey kız kardeĢiyle seviĢen bir gencin

Yapım:


dramatik öyküsü.

Ağam Eğleniyor

AĞAM EĞLENĠYOR

Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Nuyan Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: Tunç Film Ġhsan Nuyan

Türk sinemasının ilk özel yapımevi olan Kemal Film'in başına geçen ve senaryo çalışmaları yapan Osman F. Seden, Kanlarıyla Ödediler'le yönetmenliğe başladı. Memduh Ün, Abdurrahman Palay ve Mümtaz Alpaslan bu dönemde sinemaya girdiler. Muhterem Nur, Lale Oraloğlu, Bülent Oran, Mualla Kaynak ve Neşe Yulaç ise sinemanın yeni tipleridirler. Ara kuşağın önemli yönetmeni Lütfi Ö. Akad, bir Yaşar Kemal uyarlaması olan Beyaz Mendil'le yeni bir başarı elde etti. Bu gerçekçi köy filminde oynayan Fikret Hakan, güçlü oyunuyla tüm dikkatleri üzerine topladı. Bu, bir oyuncu aşamasıydı kuşkusuz. Ve sinemaya ilk kez bir sahici oyuncu geliyordu. Tiyatrocular kuşağından gelen Sami Ayanoğlu'nun yönettiği Beyaz Şehir filmine Fransızca dublaj yapıldı. Ve İsviçre'de düzenlenen Kızıl Haç Kongresi'ndeki gösteri sırasında bir özel armağan kazandı. Oyuncular: Ali Küçük, Ġnci Birol, Faik CoĢkun, Saliha Tekneci, Sevilay Acar, Nimet Köprülü, Dursune ġirin, ġarkılar: Suzan Bizimer, Selma Çakır, Danslar: Peter Wolsky Rondelas Revüsü ve Zühre Songun Konu: Zevkine düĢkün bir ağanın çapkınlık öyküleri.


Artık Çok Geç

ARTIK ÇOK GEÇ Yönetmen: Müzik: Kadri ġençalar

Sırrı Gültekin

Oyuncular: Gülistan Güzey, Bülent Oran, Kenan Pars, Esen Görkmen, Gönül Serap, Müfit

Görüntü Yönetmeni: Enver Burçkin

Kiper, Nubar Terziyan Konu: Çileli bir kadının dramatik öyküsü.

Yapım: Burç Film Selahattin Burçkin

Aşk ve Ölüm

AġK VE ÖLÜM Yönetmen: Orhan Elmas

Oyuncular: Muzaffer Tema, Nermin Ruhsever, Gönül Bayhan, Leyla Nil, Ertuğrul Ucel, Nazım Bora,

Görüntü Yönetmeni: Lazar Yazıcıoğlu

Konu: Seven bir kadının, sevdiği erkek uğruna yaptığı fedakârlıklarının öyküsü

Yapım: Ġstiklal Film Cahit Günal

Babaların Günahı

BABALARIN GÜNAHI /KADER MAHKUMLARI Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay Operatör:

Oyuncular: HümaĢah Hiçan, Abdurrahman Palay, Nalan Küçük, Atıf Kaptan, Deniz Tanyeli Konu: Oğlunun yaptıklarından dolayı sorumlu tutulan bir babanın öyküsü.

Cezmi Ar Yapım:

Halk F. (Fuat Rutkay)

Basmacı Güzeli

BASMACI GÜZELĠ

Yönetmen: Ġhsan Sedat

Oyuncular: Saltuk Kaplangı, HümaĢah Hiçan, Özcan Tekgül, Esen Görkmen, Muazzez

Kamera: Coni KurteĢoğlu Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Yüksel Film Melih AltınıĢık

Arçay, Ali Korkut, Ahmet Tarık Tekçe, Vahi Öz, Mürüvvet Sim, Kenan Büke, Nevzat Okçugil, Rıza Tüzün Konu: Ayrı dünyaların iki insanı. aralarındaki ihtiraslı bir aĢk.


Bataktaki Kız “Acı Kayıp”

BATAKTAKĠ KIZ ―ACI KAYIP‖ Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk

Oyuncular: Turan Seyfioğlu (Sami), Neriman Köksal (Neriman), Nilgün Esen (Sema), Pola Morelli (Hadiye), ġaziye Moral (Anne), Mahir Özerdem (Oğuz), Ġhsan AĢkın (Ahmet Ağa),

Kamera: Coni KurteĢoğlu

Feridun Çölgeçen, Niyazi Vanlı, Semih Sezerli

Yapım: Mayer Film

Battal Gazi Geliyor

BATTAL GAZĠ GELĠYOR Oyuncular: Sami Ayanoğlu, Neriman Köksal (Mari), Sadri AlıĢık (Eflahun), Mümtaz Ener, Fikret Hakan (Cafer), Atıf Kaptan (Amuryan Beyi), Gül Gülgün, Feridun Çölgeçen, Kadri Ögelman, Hasan Ceylan, Faik CoĢkun, Kadir Savun, Efgan Efekan,

―Tarihi 35mm Renkli‖

KONU: Anadolu topraklarının kısmen Bizanslıların, kısmen Arapların idaresi altında olduğu

Senaryo ve Yönetmen: Sami Ayanoğlu Kamera:

beyliklerden Amuryan kalesi de Malatya'nın himayesindedir. Bundan ve Amuryan'ın Türklere haraç vermesinden emin olmayan bazı kiĢiler, Rum Kayzeri'nden destek alarak

Cezmi Ar Yapım:

bir dönemde güçlü bir kale olan Malatya, Türklerin ileri karakollarından biridir. KomĢu

Malatya Bey'i Ömer'e karĢı kazan kaldırmaya karar verirler. Buna karĢılık Türklerden yana olanlar ise, kargaĢayı önlemek için Malatya'ya haberci olarak Eflahun'u (Sadri AlıĢık)

Taç Film Sami Ayanoğlu

gönderirler. Eflahun, Amuryan Beyi Mihriyabil'in (Atıf Kaptan) kızı prenses Mari (Neriman Köksal) ile gizli bir aĢk yaĢamaktadır. Bu arada Mihriyabil Bey kendi elçilerini Malatya'ya gönderip ödemeleri gereken paranın biraz ertelenmesini ister, Ömer Bey, durumun incelenmesi için Hüseyin Gazi'yi ve iki komutanını Amuryan'a gönderir. Ancak Hüseyin gazi ve komutanlar öldürülür. Hüseyin Gazi'nin oğlu genç Cafer (Fikret Hakan) Ömer Bey'den serdarlık ister ve babasının intikamını almak için Amuryan'a gider. BATTAL Gazi: ÇeĢitli araĢtırma kitaplarına, ansiklopedilere bakıldığında, Kimlikleri farklı kiĢilikleri bir birine yakın, bir kaç kiĢi olduğunu fark etmekteyiz. Bunlardan en önemlileri; Antakya yada ġam doğumlu, Arap asıllı olduğu, asıl adının Abdullah ve Ebu Hüseyin, Ebu Yahya ve Ebu Muhammed künyeleri ile tanındığı bilinmekte, ‖Battal‖ ismini kullandığı ve Arapça

―kahraman‖ manasına geldiğinden kolaylıkla bu isme sahip olduğu tahmin

edilmektedir. Bizans kayıtlarını tutan tarihçilerin yazdıkları eserlerde, böyle mert ve cesur derecede hayranlık

bırakan

kiĢinin

Türk

olduğunu,

yıllarca

Bizans‘a

karĢı,

verdiği

üstün

mücadeleleriyle Bizans Ġmparatorluğunu yıldırdığını bildirmektedir. Bu kiĢinin ise Malatya serdarı horasanlı Hüseyin Gazinin oğlu Cafer, bir diğer adıyla; Battal Gazi olduğu anlaĢılmaktadır. Battal Gazi‘ye kolaylıkla sahip çıkılması bu durumun, aynı yüzyıllarda yaĢayan farklı kiĢilerin abartılarak çoğaltılması, halkın böyle bir kiĢiyi kendi milletine yakıĢtırması ve methiyeler dizmesi sonucu ortaya çıktığı bir gerçektir.


Battal Gazi Geliyor

Bizans kaynakları ,Kendileriyle uzun yıllar mücadele eden; Battal Gazi‘nin yenilmez bir Türk savaĢçısı olduğunu belirtmeleri ve yıllarca yaĢanan olayları dilden dile,kulaktan kulağa anlatmaları ve yabancı araĢtırmacı-yazarların da bunu günümüze kadar ulaĢtırmaları bize gerçeği göstermektedir. Hatta o kadar meĢhur olmuĢtur ki Rumların kiliselerinin birinde Hıristiyan kahramanlarının tasvirlerinin arasında Battal Gazi‘nin Resmi yer almıĢtır. Annesi peygamber sülalesinden; Saide hatun olup, Annesi,i ki oğlu ile hanımı Zeynep hatunun makamları Battal Gazide‘dir. Battal Gazi‘nin babası Hüseyin Gazinin mezarı Divriği Kalesinde, Kayınpederi Hasan Gazi‘nin mezarı ise Darende kalesinin doğu kısmında bulunmaktadır. Battal Gazinin doğduğu ev, Battalgazi ilçesinin güney batısında, orduzu sınırlarından ilçe sınırlarına giren derme deresinin iki kol halinde ayrılarak devam ettiği ara bölgededir.Bu yer ile ilgili olarak Evliya çelebi yazısında Ģöyle demektedir: ‖Aspuzu bağları içinde bulunan Hane-i Seyyid Battal Gazi-i Horasani faydalı ve sade ev idi.Battal Gazi‘nin ruhunun kudreti

ile yedi yüz yıldan beri buraya zerre kadar bir zarar

gelmemiĢtir.Bu hanedana muhabbeti olan Melik Ahmet PaĢa ,tekkeyi dört tarafından geniĢleterek yeniden bir büyük kubbe inĢa ettirmiĢ içine parmaklıklarla çevrili yüksek yerler yaptırmıĢ ziyarete gelenler için mutfaklar inĢa ettirerek yüzlerce bakır kap vakfetmiĢtir. Türbedarına teslim ettiği tekkenin çalıĢma kontrolünü Ģehir halkına bırakarak sicile kaydettirmiĢtir. Halen tekke ve ziyaretgah olarak meĢhurdur. Fukarası eksik değildir. Ġmardan sonra birkaç defa uğrayıp ziyaret ettik.Sanki yeni mimar elinden çıkmıĢ bir dua yeri idi. Bütün Ģehir halkı yağmur duası için buraya

toplanırlar. Duaların kabul olduğu eski bir ibadet

yeridir.‖ Türk-Ġslam aleminin gönüllerindeki Battal Gazi,uzun boylu buğday tenli, pehlivanlıkta Hz.Hamza, heybette Hz.Ali, Evliyanın öncüsü ve alimi, yalnız Türk aleminin değil, Bizans‘ın o çağda çok iyi tanıdığı ve hatta ismini duyunca etkilendiği üstün bir kiĢiliktir. Battal Gazi hem okumuĢ, hem de savaĢmıĢtır. Anadolu‘nun TürkleĢmesi ve ĠslamlaĢmasında , Büyük Selçuklu ve Osmanlıların, menkıbe

ve destanlarından yararlandığı bir Ģahsiyet

olmuĢtur. Battal Gazi , Hz. Muhammed‘in ―Ġstanbul mutlaka feth olunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel emirdir ve onun askerleri ne güzel askerdir.‖ Hadis-i Ģerifinin ıĢığında elinden geleni ve bu fethin öncülüğünü yapmıĢtır. 715 Yıllarında Ġslam ordularının Ġstanbul‘un kuĢatmasına katılıp ferdi olarak bir çok yararlıklar göstermiĢtir. Bizans Ġmparatoru Justinyonus‘un kızı Elenora ya gönül verip kaçırmıĢtır. 717 – 740 yılları arasında 22 yıl

devam eden Akrenion savaĢına katılmıĢ ve 740 yılında

Nacoleai (Prymnessia) Ģehrinin Mesih kalesi önünde

(EskiĢehir Ġlinin, seyit gazi ilçesinde,

Battal Gazinin türbesinin olduğu yöre) Ģehit düĢmüĢtür.Ġstanbul da Kız kulesinden kaçırdığı Elenora Battal‘ın öldüğünü duyunca intihar etmiĢtir. Bizans kayser‘i Leon Battal‘ın yaralarını tedavi ettirmek istemiĢ ancak hekimler çare bulamamıĢtır. Selçuklu Ġmparatoru II.Aleaddin Keykubat‘ın annesi Ümmühan hatun tarafından ,1207 – 1208 yıllarında , Battal Gazinin Ģehit düĢtüğü yerde bir büyük türbe yaptırmıĢtır. Elenora‘ nın mezarı‘da bu türbededir. (kyn: http://battalgazi.bloggum.com)


Beklenen İtiraf

BEKLENEN ĠTĠRAF Yönetmen: Ġhsan Yurdakul Senaryo:

Oyuncular: Nazım Ġnan, Pola Morelli, Ayten Güvenç, Haluk Sarıcı

Asaf Tengiz

Nazım Ġnan 1922-1975 oyuncu 16 film

Kamera: Necati Ġltaç Yapım: Batı Film Ġhsan Yurdakul

Beyaz Mendil

BEYAZ MENDĠL Oyuncular: Fikret Hakan, Ruth Elizabeth, Ahmet Tarık Tekçe, Settar Körmülçü, Kadir Savun, Nuri Genç, Ġclal Genç, Osman Tükoğlu, Danyal Topatan, Hayri Esen, Hasan Ceylan, Mehdi YeĢildeniz, Feridun Karakaya, Semih Sezerli, Abdurrahman Conkbayır, Nubar Terziyan Senaryo ve Yönetmen ‖84‖ Lütfi Ö. Akad Kamera: Müzik: Yapım:

Turgut Ören

Konu: "Alacaköylü Hasan,

Örenköylü Zeliha'yı sever. İki köy arasında eski bir düşmanlık

vardır. Hasan, Zeliha ile buluşursa da, Zeliha bundan korkar. Hasan bir buluşmadan dönerken Zeliha’nın nişanlısı Remzi tuzak kurmuştur, arkadaşı Murat, Hasan'a bunu haber eder çatışırlar, Murat ölür, Hasan yaralanır. Vazgeçmeyen Hasan, Halim Dayı aracılığı ile

Muzaffer Sarısözen

Zeliha'yı babası Rüstem Ağa'dan ister. Rüstem Ağa gelenleri geri çevirir, kızını evlendirme hazırlığına başlarsa da, Hasan, Zeliha'yı kaçırır. Remzi peşlerine düşer. Sakatlanan atlarından

Duru Film Naci Duru

birini Hasan satarken Zeliha'yı fundalığa saklar, Remzi'nin adamı Kör, iz sürer; Zeliha'yı bulursa da korkudan titreyen kızı görmezden gelir, sonra Hasan kızı bir asker arkadaşının yanına götürür. Remzi, kör'ü iz sürmeye zorlar, Kör, iz sürerek yerlerini bulur, ama köylüler Hasan ve Zeliha'nın geçip gittiklerini söyler. Oysa köyde kalırlar ve köylülere harman kaldırmada yardım ederler, bu arada Zeliha'nın hastalığı ortaya çıkar, veremdir, doktor, çam havasının iyi geleceğini söyler. Dağa çıkan Hasan, sırtında kökleri ile söktüğü bir çam ağacı ile köye gelir ve evlerinin bahçesine diker. Fakat çam tutmaz, Zeliha umudunu çama bağlamıştır, çamın kuruduğunu söyler ve Hasan'ın kucağında ölür. Remzi ile Kör gelirler, Remzi "ölü de olsa kızı götüreceğini" söyler, silahı çekip Hasan'ı vurur, ama Hasan saldırıp silahını düşürür, Remzı, Kör'den yardımını isterse de yardım gelmez. Boğuşurlarken silah patlar Remzi ölür. Hasan, Zeliha'yı alarak köye döner. Hasan ile Zeliha'yı gören iki köy halkı ellerine geleni kapıp gelirler, Zeliha'yı attan indiren Hasan, üzerine kapanır, ölür. İki kurban verilmiştir, artık düşmanlık bitmelidir. “Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 122  Beyaz Mendil, her ne kadar klasik bir kan davasının boyutlarını pek aĢmıyorsa da gerçek bir köye, birbirine düĢman olan iki ailenin öyküsüne bir gerilim unsuru getirmiĢtir. Ancak bu noktadan sonra filmdeki köy unsuru arka plana itilir ve kaçıp kovalamaca süreci öne çıkar.

―84‖ Yaşar Kemal'in ünlü romanı İnce Memed 1955 yılında yayınlanır. Aynı yıl Yaşar Kemal'in

öyküsünden Lütfi Akad kendi yazdığı senaryo ile Beyaz Mendil'i çek”er.


Beyaz Mendil

Ġki kaçak sevgilinin (Fikret Hakan ve Elizabeth Ruth) dost bir köye sığınmalarıyla filme katılan simgesel nitelikler taĢıyan "çam ağacı" unsuru gerçekle olan bağları kopma noktasına getirir. Sonunda köy, sessiz köylüleri ve delisiyle kalabalık bir mekan veya trajik bir koro hüviyetine bürünür. Filmde iki yakın dost arkadaĢı oynayan Fikret Hakan ve Kadir Savun‘un mükemmel oyunculuğu, filme bir canlılık getirmiĢtir. Bu arada köyün delisi rolünde Feridun Karakaya da çok ilginç bir kiĢilik yaratmıĢ; Zeliha rolündeki Alman oyuncu Ruth Elisabeth bile yadırganmamıĢtır.

Beyaz Şehir

BEYAZ ġEHĠR Yönetmen: Sami Ayanoğlu (Saim Nahit Bilge’nin bir eserinden) Kamera: Cezmi Ar

Oyuncular: Sadri AlıĢık, Ferda Ferdağ, Sami Ayanoğlu, Atıf Kaptan, Semra Yıldız Doktor ile hemşirenin aşk ilişkileri ► "Sami Ayanoğlu, çoğu filmlerinden daha baĢarılı burada. Yaptığı bazı sahneler tam sinema. Ama pek azı. Kalan kısımlar sırılsıklam tiyatro. Zaten tiyatro oyununa düĢtüğü zamanki sahneler seyreden üzerine okul temsilleri hissini uyandırıyor. O zaman da filmi

Yapım: Taç Film S. Nejat Candaner

ciddiye alıp seyretmek olmuyor. Kızılay'ı belirtememiĢ Sami Ayanoğlu. Çünkü olay içinde Kızılay'ın

birini

kurtardığına

rastlayamıyoruz.

Yalnız

sözde

kalıyor

her

Ģey."

(Bumin Güney, 1 Nisan 1955 Pazar Postası‖) Okan Ormanlı, “Türk Sinemasında EleĢtiri‖syf, 50

Büyük Günah

BÜYÜK GÜNAH Yönetmen: Refik Kemal Arduman Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Nezihe Becerikli, Haluk Sarıcı, Atıf Kaptan

Tahran Film

Nezihe Becerikli (1917-2000) Oyuncu 28 film


Bir Aşk Hikayesi / Tuş

BĠR AġK HĠKAYESĠ / TUġ ―Siyah-beyaz‖

Oyuncular: Münir Özkul, Mualla Kaynak, Kemal Ergüvenç, Saadettin Erbil, Ahmet Tarık

Yönetmen:

Tekçe ġadan Kamil

Senaryo:

Konu: TuĢ isimli öyküde aldatılarak tecavüz edilen bir kızın mahalle halkı tarafından hakları korunarak, suçlu olan mebus oğlunun cezalandırılması giriĢimi sonuç vermez, babasının

Haldun Taner, ġadan Kamil ―85‖ Kamera: ġadan Kamil Yapım: Atlas Film Nazif Duru

devreye girmesi ile olay yatıĢtırılır, suçlunun olay günü baĢka yerde olduğu belirlenir. Davacı kız ise olayın geliĢmesi sırasında mahallede saklandığı yerden kaçar, bir süre sonra da randevu evine düĢer. ġadan Kamil tarafından sinemaya uyarlanırken ―Bir AĢk Hikayesi‖ adını alan film ise, "sevdiği erkekle evleneceği sıra tecavüze uğrayıp umumhaneye düĢen bir kadının öyküsünü

anlatır. Bunun Üzerine niĢanlısı baĢkası ile evlenir.

―Orhan Ünser,

―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 130 " "TuĢ filmine gelince, bilinen ve hiçbir heyecan taĢımayan bir mevzuu filme alınınca doğan netice de gayet normal olarak bir hiç olmuĢ. Laboratuar çok güzel, montaj, dublaj, senkron bazı hatalara rağmen iyi. Artistler fena değil. Operatör fevkalade. Fakat rejisörün de sayesinde

'Bir AĢk Hikayesi' maalesef tuĢa gelmiĢ. Atlas film ve ġadan Kamil, o muazzam

imkanlar bolluğu içinde çok güzel bir kordela meydana getirebilecek durumda olmalarına rağmen, acaba neden ―TuĢ‖ u yaptılar. Bizleri tuĢa getirmek mi? (Orhan Elmas, ―Yeni Venüs 26 Kasım 1955 sayı ) Orhan Ünser a.g.e. syf: 52

Curcuna

CURCUNA Oyuncular: Deniz Tanyeli, Zafer Önen, Aziz Basmacı, Tevhit Bilge, Halide PiĢkin, Keti Dalmas,

Senaryo ve Yönetmen: Kamera: Foto Direktörü: Yapım:

Muharrem Gürses

Ġsmail Dümbüllü, Suat Sim, Adil Güldürücü, Vehdi Ersin, Renan Fosforoğlu, Salih Tozan,

Beliğ Selönü ―86‖

Konu: Salak bir dergi muhabiri ile, aĢık olduğu kurnaz bir kızın güldürüsü Ģeklinde geliĢir:

Muzaffer Hepgüler, Rondellas Revüsü

Gazeteci Cavit, ġeytan Kız ile Halim Keser ve Mülayim Yeter'le röportaj yapacağı Cezmi Ar IĢık Film Agop Fındıkyan

konusunda' bahse girer; ġeytan Kız bu kiĢilerin bürosuna telefon ederek gelecek kiĢinin deli olduğunu söyler. Elinde oldukça karıĢık bir adres bulunan Cavit, adresi sorduğu ihtiyardan saçma sapan cevaplar alır. Ģiirler okuyan ihtiyar Cavit'in üzerine yürür, Cavit kaçar ikisi de farklı kiĢilere çarpar, yere düĢerler. Sonra bir kapıcıya adres sormaya kalkar yanlıĢ bir cevap alır, ikinci bir kapıcı ise dürbünle pencereleri seyretmektedir, Cavit de bakar dans; eden kızlar görür bir süre adresi unutur, adresi sorduğu zaman aradığı yere geldiği anlaĢılır. kapıcı Cavit'i yukarı çıkarır, büroda ki katip gelenin deli olduğu kanısındadır, sorduğu Ģeylerle ilgisi olmadığını söyler, kaĢını gözünü oynatır, tabanca çeker, Cavit kaçar... yanına gittiği ikinci katip de üzerine yürür, üçüncü katip de aynı davranıĢı gören Cavit para (2,5 TL) verip kapıcıdan kendisini konuĢacağı kiĢilerin yanına götürmesini ister. Halim Keser ve Müllayim Yeter ile konuĢmaya baĢlamadan adamların sevgilileri gelir, oynaĢmaya baĢlarlar; bu arada Cavit'in de sevgilisi gelir Halim Keser'in kızıdır, baĢka bir odada onlarda seviĢirlerken Halim Keser üstlerine gelir, Cavit kaçar yakalayıp döverlerken Halim Keser'in karısı gelir ve Halim Keser'in üzerine yürür, herkesi kovalar, bahçeye çıkarlar; bahçede bir külhanbeyi (Halim Keser'in karısının kardeĢi) sevgilisi ile seviĢmektedir, kovalamacaya onlar da katılır, herkes birbirini döver... sonunda külhanbeyi sevgilisi ile evlenir, Cavit düğüne röportaj yapmaya gelir, sevgilisine kavuĢur. (Orhan Ünser,‖ Kelimelerden Görüntüye‖

―85‖ Haldun Taner‘in ―TuĢ‖ isimli öykü kitabında yer alan aynı isimli öyküsünden uyarlama. ―87‖ 1948 yılında ilk kez sahnelenen ve bestesini Muhlis Sabahattin‘in yaptığı ―AyĢe‖ Ope-

reti‘nin unutulmaz oyuncuları arasında olan Beliğ Selönü hakkında bir kayıt bulamadım. (y.ö)


Çeto Sihirbaz

ÇETO SĠHĠRBAZ Senaryo ve Yönetmen: Orhan Erçin Kamera:

Oyuncular: Orhan Erçin, Ġnci Birol, Settar Körmükçü, Hakkı RuĢen, Süheyla Panseler, Türkan Tüze, Feriha Tekgül

Hayrettin IĢık

Konu: sihirbazın kızına aĢık olan ve türlü zorluklardan sonra evlenebilmeyi baĢaran Çeto‘nun güldürüsü

Yapım: Barboros Film Nedim Otyam

Çılgın Bakire

ÇILGIN BAKĠRE Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri‖

Konu: Sütçülük yapan erkek güzeli bir gence aĢık olup, rüyalarında "bin bir gece masalları,

Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Yılmaz Duru, Nana Aslanoğlu, Nuri Genç, Muazzez Arçay,

yaĢayan bir genç kızın öyküsü"

Nana Film Nana Aslanoğlu

Çoban Ali

ÇOBAN ALĠ Yönetmen: Kemal Kan Senaryo: Vural Erman Fotoğraf Direktörü

Oyuncular: Neriman Köksal, Saltuk Kaplangı, Özcan Tekgül, Muazzez Arçay, Ali Korkut, Ahmet Tarık Tekçe, Ġlhan AĢkın, Celal Ersöz

Rıza Erman Müzik Direktörü:

Konu: Evli bir kadınla onun aĢkına karĢılık vermeyen Çoban Ali‘nin karĢılıksız aĢk öyküsü.

Kadri ġençalar Yapım: Site Film Ġlhan Filmer


Dağları Bekleyen Kız

DAĞLARI BEKLEYEN KIZ Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz Eser:

Esat Mahmut Karakurt,

Kamera Turgut Ören Yapım: Duru Film Nazif Duru

Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz Batıbeki, Eser: Esat Mahmut Karakurt, Turgut Ören, Yapımcı: Duru Film/Nazif Duru

Foto Direktörü:

Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Nubar Terziyan, Ahmet Tarık Tekçe, Feidun Çölgeçen, Renan Fosforoğlu, Nuri Genç, Mehdi YeĢildeniz, Hayri Esen, Abdullah Ataç Konu: Karaköse vilayetinin bir kasabası ve bir askeri hava alanı. Nöbetçi baĢçavuĢ, BinbaĢı Ġhsan‘a göreve giden uçakların geri döndüğünü haber eder. Yalnız on uçak olan filo dokuz uçakla geri döner. Yzb. Nuri, Mülazım Celal Bey‘in uçağının filodan ayrılıp intihar saldırısı yaptığını söylerler. Yzb. Nuri sözünü bitirmeden celal Beyin uçağı havada beliriverir. Mülazım Celal ağır yaralı olarak uçaktan çıkarılır ve gönül rahatlığı ile son sözlerini söyler. Etrafına toplanan subaylar arasından mülazım Ġsmail‘e annesini ve kız kardeĢini emanet edip, vefat eder. Defin iĢlemleri sırasında filo geriye kalan dokuz uçağıyla yeni bir görev alır. Zor bir uçuĢtan sonra filo tekrar döner; ama mülazım Servet göğsünden yaralanmıĢtır. Bnb. Ġhsan yanına Yzb. Nuri ve Mülazım Adnan‘I yanına alarak Mülazım Servet‘i ziyarete gider. Servet yerli halktan Mahmut Efendinin elinde kalmaktadır ve evin kızı Nermin‘e aĢıktır. Servet Adnan‘a Nermin‘den bahseder, isterse Mahmut Efendi‘nin evinde kalabileceğini, ama Nermin‘e yaralı olduğunu söylememesini telkin eder. Mülazım Adnan bir askerin rehberliğinde Nermin‘nin evine gider. Nermin Adnan‘ın söylediklerine inanamaz, Servet‘in görev sırasında Ģehit düĢtüğünü zanneder. Aradan üç hafta geçer Mülazım Servet iyileĢir ve Nermin ile niĢanlanır. Ġleriki günlerin birinde bir uçuĢ sırasında servetin uçağı düĢman makineli tüfekleri tarafından taranır, servet ağır yaralanır ve sonraki günlerde vefat eder. Ağrı dağı eteklerinde konuĢlanmıĢ olan eĢkıya sinsilesini imha etmek için bir bombardıman planlanır; ancak öncelikle bombardıman için gerekli istihbaratların toplanması gerekiyordur. Bu zor görev için en uygun kiĢi Mülayim Adnan seçilir. Bir sis bulutu arasında düz bir araziye iniĢ yapan uçaktan iner ve zor görevi için yola koyulur. Birkaç saatlik bir yürüyüĢten sonra Adnan bir eĢkıyaya rastlar ve Ģeyhin nerede olduğunu bir derdinin anlatacağını söyler. Bir hindik sezmiyen eĢkıya Adnan doğruca eĢkıyabaĢının yanına götürür. Yolda Adnan tanıdık bir yüze rastlar, evet o yüz yıllar önce öldüğünü zannettikleri Ahmet Astsb‘a aittir. Ahmet yıllar önce esir edilmiĢ fakat bir türlü kaçmayı baĢaramamıĢtır. Bu süre zarfında düĢman mühimmat ve silahların sayısın ezberlemiĢ ve çeĢitli dokümanlar ele geçirmiĢtir. Adnan ve Ahmet bir plan yapı oradan kaçmak isterler. Ahmet mülazım Adnan‘ın yanına gerekli evrak ve haritaları çaldıktan sonra ertesi gün gelecektir. Ancak bir kaç gün geçmesine rağmen Ahmet gelmez Adnan bu durumu tehlikeli görür ve kendisini almaya gelen uçağa binmek için yola koyulur. Kendisini almaya gelen uçağı gören eĢkıyalar Adnan‘a seslenmeye baĢlarlar. Uçağa ateĢ etmek için mitralyözlerin baĢındaki eĢkıyalar yardım isterler, bir an için Adnan Ģok olur ama sonradan farkına varır ki onu bir eĢkıya sanmaktadırlar. Adnan beylik tabancasını çıkarır ve mitralyözün baĢında bulunan bir erkek eĢkıyayı öldürür fakat mitralyözün baĢındaki diğer kadın eĢkıyayı öldüremez. Bir müddet sonra iki Türk subayı ve ġeyhin kızı olduğu sanılan bir kız farkında olmadan derin bir sohbete baĢlarlar. Adnan‘a konuĢlandıkları yerler ve silahları hakkında çok önemli bilgiler verir.


Dağları Bekleyen Kız

Ertesi sabah Adnan planladığı gibi düz araziye inen uçakla gideceğini Ģeyhin kızı Zeynep‘e bildirir. Zeynep onun gitmesini istemediğini o giderse yapamayacağını söyler. Ardından Zeynep‘Ie aramaya gelen eĢkıyalar Adnan‘I görür ve Zeynep ardından Adnan‘ın bir casus bir Türk subayı olduğunu haykırmaya baĢlar. ġakiler Ahmet baĢçavuĢu karargâhtan evrak çalarken yakaladıklarını

ve

öldürdüklerini

açıklarlar.

ġimdi

Ahmet‘in neden gelmediği açığa kavuĢur. Türk uçakları günlük bombardımanlarına baĢlarlar. Bu arada Ģakiler can telaĢına düĢerler, bu fırsatı değerlendiren Zeynep, Adnan‘ın ellerini çözer. Ardından kamptan kaçmayı baĢarır. Ahmet BaĢçavuĢ ve Zeynep‘ten elde ettiği çok önemli bilgilerle komutanlar tarafından bir harekat planı hazırlanır. ġeyhin kampı yerle bir edilir ve bazı Ģakiler rehin alınır rehinler arasında Zeynep‘te vardır. Yaralı olan Zeynep tedavi görmesi için hastaneye kaldırılır. Zeynep bütün bu bilgileri vermesine rağmen bir haindir, üstelik Servet‘in uçağını o düĢürmüĢtür. Olup bitenleri hastanede öğrenir ve çok üzülür. Adnan‘a Nermin ile konuĢmak istediğini söyler. Nermin ertesi gün gelir ve Zeynep ona Servet‘i kendisinin vurmadığını, onu yanlıĢ değerlendirdiklerini söyler. Nermin ile beraber kucaklaĢıp ağlarlar. Hain olarak görülse de verdiği harita ve bilgiler sayesinde kamp dağıtılmıĢ ve artın yeni niĢanlıların mutsuz olmasını engellemiĢtir. Adnan ile Zeynep Erzurum‘a gitmeye kara verirler ancak iki süngülü asker onlara yaklaĢır ve Zeynep‘in tutuklanması için emir olduğunu söyler. Zeynep yargılanır; fakat savcı idam isteminde bulunur. Yargıç ise verdiği bilgilerin yararlılığı, yzb. Adnan‘ı kurtarması ve piĢmanlığı nedeniyle beraatına kara verir.

Dalavereciler Kralı

DALAVERECĠLER KRALI Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı, Oyuncular: Kemal Kan, Ali Seyhan, Mahmut Arseven, Nurhan Tüzünkan, Ayten Güvenç,


Lüks Film Nuri Akıncı

Muzaffer Nebioğlu, Memduh KarakaĢ, Ali Korkut, Danslar: Türkan ġamil, Asuman Çintay Konu: Arap gencin Ġstanbul‘daki maceralı öyküsü.


Düşman Aşıklar

DÜġMAN AġIKLAR Yönetmen: Memduh Ün,‖88” Mehmet Muhtar Senaryo:

Ġlhami Safa

Oyuncular: Nazım Ġnan, MineCoĢkun, Hasan Ceylan, Kadir Savun Konu: Bir ailenin kan davasının trajik öyküsü. Bursa‘nın Ġnegöl ilçesinde yaĢayan Hacı ġakir ailesi komĢu çiftliğin sahipleri ile toprak meselesi yüzünden kan davası gütmektedirler. Soylu bir aile olan Hacı ġakir‘lerin oğlu Vedat ile komĢu çiftlikten Zuhal birbirlerine aĢıktır. Ancak

Operatör:

Turgut Ören

her iki aile de gençlerin birleĢmelerine karĢı çıkar.

Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

Ebediyete Kadar

EBEDĠYETE KADAR Oyuncular: Gülüstan Güzey, Turan Seyfioğlu, Ferudun Çölgeçen, Neriman Köksal,

Atıf

Kaptan, Mualla Sürer, Muazzez Arçay, Füsun Erbulak (Çocuk oyuncu), Hulusi Kentmen,

Senaryo ve Yönetmen: Turgut Etingü (Ziya ġakir’in bir eserinden) Görüntü Yönetmeni:

Sedat Demir, Nazım Ġnan, ReĢit Gürzap, ReĢit Baran, Feridun Çölgeçen, Uğur Kıfılcım, KONU: Genç ve güzel kadının, arzuludur.

hasta ve yaĢlı kocasıyla aĢk iliĢkileri yoktur. Ve sekse

Aile dostları olan Neriman kadını Turan ile tanıĢtırır. Paraya düĢkün olan genç

adam, kadını sırf parası için kabullenmiĢ görünür ve tüm parasını yedikten sonra onu terk

Yoakim Filmeridis

eder. Ancak evi terk eden kadını kocası eve kabul etmez. Annesinin yokluğuna alıĢamayan kızı hastalanır ve ölür.

Müzik: Metin Bükey Yapım:


Ezo Gelin / Alevden Gömlek

EZO GELĠN/ALEV GÖMLEK Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas ―89‖ Foto Direktörü: Hayrettin IĢık

Oyuncular: Mahir Özerdem, HümaĢah Hiçan, Orhan Elmas, Atıf Kaptan, Mualla Fırat, Ali Korkut Konu: Gelenek, göreneklerimiz yüzünden yıkılan bir yuvanın dramatik öyküsü.


―88‖ Memduh Ün‘ün ilk yönetmenlik denemesi. Ancak yarım kalan filmi Mehmet Muhtar ta-

mamlamıĢtır. Ġsmi jenerikte yer almamıĢtır. (Selim Ġleri, Milliyet 2.6.1985) ―89‖ Behçet Kemal Çağlar‘ın bir eserinden


Garipler Adası

GARĠPLER ADASI Senaryo ve Yönetmen: Ġlhan Arakon Foto Direktörü:

Ġlhan Arakon

Oyuncular: Özcan Tekgül, Rıza Cilasun, Asım Nipton, Fadıl Garan, Konu: Bir kaza sonucu ıssız bir adaya sığınan bir dansözle onu elde etmeye çalıĢan adamın öyküsü.

Yapım: Delta Film

Günahkar Baba

GÜNAHKAR BABA Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak

(Ahmet), Muazzez Arçay (Anne), Sadri karan (Sümüklü Baba), Memduh Ün (Kara Maça

Senaryo: Fikret Arıt Operatör: Manasi Filmeridis Yapım:

Oyuncular: Muhterem Nur (Melek), Kenan Pars (Cahit), Gülderen Ece (ġükran), Celal Ersöz

Yakut Film Memduh Ün, ArĢavir Alyanak

Salih), Saltuk Kaplangı (Rıdvan), Rukiye Fersan (Güllü), Bi,rsen Özkara (AyĢe), Birsen Kaplangı Konu: Kız kardeĢine ait bir mektup yüzünden karısını ihanet ile suçlayan bir babanın, karısından intikam için kendi öz oğlunu evine giren

hırsıza vermesi. Sonunda gerçeğin

ortaya çıkması ile ona kavuĢmaları konu edilmektedir.

Gülmeyen Yüzler / Evlat Katili

GÜLMEYEN YÜZLER / Evlat Katili Oyuncular: Deniz Tanyeli, Bülent Ufuk, Fikret Hakan, Atıf Kaptan, Bedia Muvahhit

Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör: Turgut Ören Yapım: IĢık Film Agop Fındıkyan

Konu: Bir babanın yanlıĢ eğitimi yüzünden yaĢamını yitiren bir çocuğun öyküsü Muharrem Gürses, İstanbul Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu. 17 yaşında amatör tiyatro oyunculuğuna başlayan Gürses, 1931 yılında Şehir Tiyatrosuna girdi. Ankara Radyosu temsil kolunda çalıştı. “Köroğlu” adlı oyundan kaleme aldığı senaryo Refik Kemal Arduman tarafından sinemalaştırıldı. Resim eğitimi alan ve Samsun’da öğretmenlik yapmaya başlayan sanatçı için tiyatro ve Muharrem Gürses 1915-1999 sinema her zaman bir tutku oldu. Bu nedenle 1943 yılında Sezer Sezin ve Hulusi Kentmen’le birlikte Gürses Tiyatrosu’nu kurdu ve sırasıyla Millet, Sirkeci Şafak ve Ses Tiyatrolarında sahneye çıktı. 1949 da Zehirli Şüphe adını taşıyan senaryosu sinemaya aktarıldı. Akşam gazetesinde tefrika halinde romanları yayımlandı 1951′de “Zeynep’in Gözyaşları” filmiyle yönetmenliğe başladı. Fotoromanlar çekti, kısa filmler yönetti. 1960′lı yıllardan sonra Muharrem Gürses oğlu Atilla Arcan’nın adını verdiği Atilla Film’i kurdu ve kendi filmlerini çekmeye başladı. Kendi şirketi adına başrollerini oğlu Atilla Arcan’ın oynadığı kostümlü tarihi filmler çekti. Ardından “Hz. Yusuf’un Hayatı”yla başlayan hazretli filmler geldi. Bu yıllarda 1950′li yıllarda çektiği ve çok iş yapan filmleri ikinci kez çekti. 1970′li yıllarda ise şarkılı, türkülü filmlere imza attı.


Görünmeyen Adam İstanbul‟da

GÖRÜNMEYEN ADAM ĠSTANBUL'DA Senaryo ve Yönetmen: Lütfi Ö. Akad ―90‖ Operatör:

Özel Efekt: Ö. Lütfi Akad, Yapım: Oyuncular: Turan Seyfioğlu (görünmeyen adam), Atıf Kaptan (Cemil), NeĢe Yulaç (Zehra),

Kriton Ġliyadis

Settar Körmükçü (Haydar efendi), Abdurrahman Palay (Selim), Muazzez Arçay (Behice), , Rıza Tüzün (emn.amiri), Ferudun Karakaya (iĢportacı), Ferda Ferdağ

Yapım: Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film Stüdyosunda çevrilmiĢtir).

KONU: Mucit bir kimyagerin (Atıf Kaptan) yanında çalıĢan bir genç adam (Turan Seyfioğlu) karısı (NeĢe Yulaç) tarafından aldatıldığını öğrenince intikam almak amacıyla kimyager patronunun bulduğu görünmezlik serumunu kullanır, eĢini ve sevgilisini (Abdurrahma Palay) öldürür ve polis tarafından vurulur.



James

Whale'in,

Man‖

ünlü

yazar

Henry

George

Wells'in

romanı

"The

Invisible

(Görünmeyen Adam)'dan ünlü bir karakter oyuncusu olan Calaude

Rains'le 1933' te sinemaya aktardığı filmin uyarlaması olan "Görünmeyen Adam Ġstanbul'da" ise, Lütfi Ö. Akad'ın önerdiği bir konudur. Akad, bu fikrin kendisinde nasıl belirdiğini Ģöyle anlatıyor. Bir

arkadaĢım vardı. Rahmetli

Vafit... Beraber Halkevi'ne devam ettiğm

arkadaĢım. Bir gün Taksim'e doğru gidiyorduk. 'Yahu,' dedi, 'Görünmeyen Adam‘ı

yapsana' . 'Valiahi bilmem ki...' dedim. 'Ġlginç bir film olabilir‘ dedi.

Osman'a teklif ettim. O da ilginç buldu teklifi. Seden , fikrin Akad'dan geldiğini Ģöyle anlatıyor: ‗Görünmeyen

Adam'

fikri

onundu.

Fikir

onu

çok

heyecanlandırmıĢtı.

Senaryosunu da o yazdı. ―Görünmeyen Adam‖ Ġstanbul‘da zayıf trükajlı, basit bir film oldu. BaĢarılı sayılmazdl." Film

esas gayesi insanı aramaktı.

aramak, Vatikan' da Allah-ü

Hem

görünmeyen bir adam hem insanı

Ekber' demek gibiydi. Yap dedik, film yerlerde

süründü. Filmin baĢarısız oluĢunda, özenti bir uyarlama olmasının yanı sıra, teknik bakımdan ve oyunculuk yönünden ortaya çıkan tutarsızlıkların da etkisi olmuĢtur. Filmde, o güne kadar denenmemiĢ birtakım trükajlar kullanılmaya

çalıĢılmıĢ,

Kriton Ġliadis bu hileleri inandırıcı yapabilmek için elinden geleni yapmıĢ, ancak baĢarılı olamayarak eleĢtirilere hedef olmuĢtu. Lütfi Ö. Akad, bu baĢarısızlığı, halkın konuyu sevmemesine bağlamaktadır: "Film iĢ yapmadı. Herhalde beceremedik. Konuyu sevemediler, gerilim koyamadık. Yoksa biz teknik olarak baĢarmıĢtık. " "Görünmeyen Adam Ġstanbul'da", Akad'ın da Kemal film için yaptığı son filmi olmuĢtur. Not: Film sansür kurulunca 10 Aralık 1955 tarih ve 102 sayılı kararı ile yasaklanmıĢtır. Bugün Kemal filmin kayıplar listesinde yer almaktadır.

―90‖ Henry George Wells‘in (1866-1946) romanından, R.C Sherrif‘in (1896-1975) senaryosundan

James Whale‘nin (1889-1957) 1933 yılnda filme çektiği, ―The Invisible Man‖ (Görünmeyen Adam) filminden uyarlama. (kyn:www.imdb.com)


Gün Doğarken

GÜN DOĞARKEN Yönetmen: Orhan Murat Arıburnu Senaryo: Kamera:

Oyuncular: Orhan M. Arıburnu, Nedret Refik Erduran

Güvenç, Sibel Göksel, Kenan Pars

Ġlhan Arakon

Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Hayatımı Mahveden Kadın

HAYATIMI MAHVEDEN KADIN Yönetmen: Faruk Kenç

Neriman

Köksal,

Abdurrahman Palay, Muhterem Nur, hadi

Senaryo: Bülent Koral Operatör: Muzaffer Pekgüleryüz Yapım:

Oyuncular: Hün,

Saltuk

Kaplangı,

Cemal

Sahir,

Leman Akçatepe Konu: Ġyi bir ailenin çocuğuyla, metres hayatı yaĢadığı bir bar kadının öyküsü.

Ġstiklal Film Cahit Günal

Her Yerde Tehlike “ Boğaziçi Casusları”

HER YERDE TEHLĠKE ―BOĞAZĠÇĠ CASUSLARI‖ Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay Operatör: Manasi Filmeridis, Mengü Yeğin

Oyuncular: Abdurrahman Palay, Fatma Bilgen, Ayfer Feray, Kika Poli, Kety Dalmas, Feridun Çölgeçen, Aziz Basmacı, Melahat Ġçli, Refik Kemal Arduman, Gül Gülgün, Ali ÜstüntaĢ, Necmi Oy, Fatma Bilgen,

Yapım: Elektra Film Yorgi Saris

Konu: Bir polisle, bir casus Ģebekesinin öyküsü.


Irz Düşmanları

IRZ DÜġMANLARI Yönetmen: Nuri Akıncı

Oyuncular: Gülistan Güzey, Muhip Arcıman, Ali Korkut, Atıf Kaptan, Mustafa Dağhan, Kemal Kan, ReĢit Gürzap, Nurhan Tüzünkan

Senaryo:

Fuat Day, Behlül Dal ―91‖

Konu: Çiftlik ağasıyla göz koyduğu kız arasındaki dramatik aĢk öyküsü.

Foto Direktörü: Muzaffer Pekgüleryüz


Izdırap Şarkısı

IZDIRAP ġARKISI Senaryo ve Yönetmen: Fotoğraf Direktörü: CoĢkun TaĢan, Reji Asistanı: A. Conkbayır, Montaj: Ali Berlkan, Efektör:

Orhan Dilmen

Refik Toçu, Sahne ġefi: Mehmet Çakar, Laboratuar: Mihal Ġskarpetis, Recai KarataĢ, Ses Mühendisi: Lami Kamil.

Operatör: CoĢkun TaĢan

Oyuncular: Sadri AlıĢık, Muhterem Nur, Deniz Tanyeli, Ayhan Batu, Mümtaz Ener, Belkıs Fırat, Kenan Büke, Toto Karaca, Nobar Terziyan, Asuman Arsan, Filmdeki ġarkıları Besteleyen:

Yapım:

Kobra Film Ahmet Üstel (Atlas Film Stüdyosunda HazırlanmıĢ ve SeslendirilmiĢtir).

Selahattin Pınar, Güfteler: Vecdi Bingöl, Baki Süha Ediboğlu, Piyanoda: Fevzi Aslangil, ġarkılar: Sabite Tur Gülerman, Muzaffer Birtan, Dansöz: Türkan ġamil

İlk ve Son

ĠLK VE SON Yönetmen: Atıf Yılmaz

Oyuncular: Cahide Sonku, Nuri Altınok, ġaziye Moral, Ġsmail Galip Arcan, Nurhan Nur, Temel karamahmut, Osman Alyanak, Nubar Terziyan

Senaryo: Sadık ġendil Foto Direktörü:

Konu: Çiftlik sahibi bir Kadın ve kâhyası arasındaki aĢk konu edilmektedir. ► Filmin yapımcısı Cahide Sonku geçimsiz, her zaman kendi dediğinin yapılmasını isteyen

Mike Rafaelyan Yapım: Sonku Film Cahide Sonku

bir kadındı. Filmin çekimleri sırasında zaman zaman Yılmaz‘la ters düĢmekte ve bu nedenle de Atıf Yılmaz‘ın kurguda bazı sahneleri atabileceği düĢüncesiyle müdahaleden de çekinmezdi. Sami Ayanoğlu‘na ilave bir final sahnesi çektirip filme eklemek istemiĢ, hatta filmin afiĢlerine ve jeneriğine Sami Ayanoğlu‘nun adını yönetmen olarak yazdırmıĢtır. (Atıf Yılmaz, ―Bir Sinemacının Anıları‖)

―91‖ Gerhardt Hauptmann‘ın ―Rose Bernd‖ isimli oyunundan uyarlama


Kader

KADER Yönetmen: Necil Ozon Senaryo:

Oyuncular: Kenan Artun, Belgin Doruk, Nezihe Becerikli, Meral Polat, Ahmet Tarık Tekçe, Mualla Mukadder Atakan, Birsen Özkara, Muazzez Arçay

Oğuz ÖzdeĢ

Operatör: ġevket Kıymaz Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

Kader Mahkumları “Babaların Günahı”

KADER MAHKUMLARI ―Babaların Günahı‖ Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay Yapım:

Oyuncular: HümaĢah Hiçan (Göker), Atıf Kaptan, Abdurrahman Palay, Danslar: Semiramis


Kadın Severse

KADIN SEVERSE Ar Direktör: Sohban S. Koloğlu, IĢık Direktörü: Kostantin S. Psaros, Reji Asistanı: Nejat Saydam, Kamera Asistanı: Çetin Gürtop, IĢık Asistanı: Erol Batıbeki, Ses Kayıt : Esat Toroğlu, Montaj:

Yönetmen:

Ġsak Dilman, Senkron: Mustafa Kent, Negatif Kurgu: Alis Serabyan, Laboratuar: Fuat Akömer, Atıf Yılmaz ―92‖

Operatör:

Ġbrahim Üstüner, Nihat Sevinç, Prodüksiyon Sorumlusu: Abdullah Ataç, (Lale Film Stüdyolarında hazırlanmıĢ ve seslendirilmiĢtir.)

Mike Rafaelyan Müzik:

Oyuncular: Muzaffer Tema (Dr. Ferit), Gülistan Güzey (Leyla), Hadi Hün, Leyla Altın (Nevin), Agah Hün (Prof. Kemal Engin), Renan Fosforoığlu (Ferhat), Ġbrahim Delideniz (Yargıç),

Asım Güzey ―93‖ Yapım: Lale Film Cemil Filmer

Osman Alyanak (Ġsmail Yakar), Alev Koral (hasta), Mina Kazmira, Özkan Gürol, Konu: 1948. Uludağ.. ‗GörülmemiĢ bir kar fırtınası hüküm sürüyor‘. Bodur dağ (filmde çam) ağaçları arasında ‗yayvan, yassı bir bina‘. Belediyenin kazazedeler için yaptırdığı sığınak. ‗Uzun boylu, geniĢ omuzlu, kıvırcık saçlı bir adam‘ kendini güçlükle içeri atıyor. Birazdan imdat çığlığını duyduğu bir kadını içeriye taĢıyacak.

―92‖ Esat Mahmut Karakurt‘un 1939 yılında yazdığı aynı isimli romanından uyarlama. Film 1968

yılında ikinci ve son kez olarak Ülkü Erakalın tarafından tekrar beyaz perdeye aktarılır. ―93‖ Asım Güzey‘ilk ve son film müziğidir.


Kadın Severse

Nevin. 15-16 yaĢlarında. Yabancı bir adamla ilk kez yalnız kalıyor. Önce istemez ama Ferit‘in, üstelik bir doktor olarak ısrarları sonucunda ıslak giysilerini çıkarır. (Kahramanımızın kendininkileri çıkarmayıp, genç kızınkiler için ısrarcı olması da ilginçti.) Sonra genç kız uyurken dakikalar boyu ‗Froydizm‘ adlı kitabı okur ; ―Ġnsanları bir açlık bir de aĢk (aslında cinsellik ama film buna ‗aĢk‘ diyerek olası tepkileri yumuĢatmaya çalıĢmıĢ) idare eder..‖ Nevin‘in güzelliği ile ‗kemiklerinin içine kadar titrediğini hisseden‘ Ferit, ‗aklıselimin ve eğitiminin yardımıyla arzularına mukavemet etmeye çalıĢır ama artık bu akıĢın önünde duracak kuvveti kalmıyor‘. Sonrasında yaptıklarını, yine Sigmund Freud mazur göstermeye çalıĢır; ―Her Ģeyi irade hakimiyetine bağlamak yanlıĢ bir düĢünüĢtür. Ġnsanı bütün zaaflarıyla, sadece insan olarak kabul etmek lazım.‖ Nevin, ‗Froydizm‘ kitabı arasındaki resimde Ferit‘i karısıyla görünce oradan kaçıyor. 5 yıl sonra.. Dr. Ferit, Beyoğlu‘ndaki muayenehanesinde. Ġki (romanda bir) sene önce ‗feci bir otomobil kazasında karısını ve hafızasının bir kısmını kaybetmiĢ‘. Hastalarından biri de Prof. Kemal Engin‘in güzel karısı Leyla. Onu ilk kez gördüğünde ‗sanki evvelden tanıyormuĢ hissine kapılır‘. Nedenini sonra anlayacağız. Genç kadın uyuyamıyor, sinir buhranları geçiriyor. 37 yaĢında ve 20 yıllık evli. Londra‘da eğitimini sürdüren yetiĢkin bir kızı var. KonuĢmaları sırasında kocasını, evliliklerinin ilk yılında, üstelik çocuklarının beĢiği dibinde (romanda Alman) hizmetçi/dadı ile yakaladığını anlıyoruz.

Yakınlıkları doktor hasta iliĢkisini aĢıyor. Büyükada‘daki karĢılaĢma Sedef Adasında birbirlerinin olmalarıyla sonuçlanır.

O günlerde Leyla‘nın kızı uçakla (romanda trenle) Ġstanbul‘a gelir. Onu görünce ĢaĢırıyoruz. Çünkü bu genç kız filmin baĢında gördüğümüz Nevin. Sonrası aile için çok zor. Kemal Bey, karısının iliĢkisini öğrenir. BoĢanmaya karar verirler. Nevin, annesinin ‗aĢığı‘ ile konuĢmaya gidince baĢından aĢağı kaynar su dökülmüĢ gibi olur. Ama ‗kısmi hafıza kaybı nedeniyle‘ Ferit onu ‗hatırlamıyor‘. Her Ģeyi anımsaması için genç kızın onu Çamlıca tepelerine (filmde Uludağ‘daki kulübeye) götürmesi gerekecektir. ―Hakikati Ģimdi anlıyorum. Kalbimde yaĢayan meğer o değil senmiĢsin. Annen sadece senin bir gölgenden ibaretmiĢ.‖ Bu sözleri bir rastlantı sonucu duyan Leyla, Ferit‘in onu aylar önce ―Sizi sonsuzluğa götürüyorum. Ebediyete kadar gider bu yol‖ diyerek götürdüğü Sedef Adasında ‗Akasyalar Açarken‘ (1963) filminde yapacağına benzer Ģekilde] yaĢamına son verir. Leyla‘nın mahkemedeki konuĢması; ―Muhterem Hakim bey, biraz da aile dediğiniz müessesenin en bedbaht azası olan kadınlarla meĢgul olun.. Erkekler hodkâmdırlar (bencildirler). Kendi zevklerini, arzularını her Ģeyin üstünde tutarlar. YavaĢ yavaĢ ihmal etmeye baĢlarlar. Bir zaman gelir ki, artık düĢündükleri bile yoktur sizi..O zaman cildinizle ruhunuz arasında bir yol açılır. Bütün ıstıraplarınızı bu yoldan dökmeye baĢlarsınız. Ġnanın bana muhterem Hakim bey, günah bizim değil kocalarımızındır.‖ (Benzer Ģekilde Ferit, ġoför Ġsmail‘e ―..Yoldan çıkan kadınların günahı biraz da söz dinlemeyen kocalarındır‖ demiĢti. (Kyn: Murat Çelenligil – Sinematürk Internet veri tabanı)


Kadının Fendi “Aslan Bacanak”

KADININ FENDĠ ―ASLAN BACANAK‖ Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Orhan Erçin, Gönül Bayhan, Tevhit Bilge, ReĢit Baran, Necdet Mahfi Ayral, Orhan Erçin

Operatör:

Özcan Tekgül, Renan Fosforoğlu, Nasip Cihangirli, Mürüvvet Sim, Toto Karaca ―94‖, Vahi Öz, Feridun Çölgeçen, Danslar: Ġnci Birol, Türkan ġamil, ġarkılar: Süheyla Panseller, Adanalı Celal

Manasi Filmeridis

Yapım:

Konu: Kalaycılı yapan iki kardeĢin Ġstanbul‘daki bir panayır yerinde yaĢadıkları macera.


Kanlı Nigar “Karagöz-Hacıvat”

KANLI NĠGAR ―KARAGÖZ-HACĠVAT‖ ―95‖ Yönetmen: Settar Körmükçü Senaryo: Osman F. Seden Operatör:

Arçay (Dev anası Safinaz), Dursine ġirin Kriton Ġlyadis

Yapım:

Oyuncular: Melahat Ġçli (Nigar), Muazzez

Kemal Film Osman Seden

(Arap bacı), Cevat KurtuluĢ (Beberuhi), Saadettin Erbil (Laz), Nubar Terziyan (Ermeni), Kadir

Osman

Savun

Alyanak

(Arnavut),

(Tarçınızade),

Osman

Türkoğlu (Bekçi), Salih Tozan (Hacıvat), Mehmet

Karaca

(Karagöz),

Renan

Fosforoğlu (Yahudi) Konu: Erkeklerin peĢinde koĢtuğu Nigar ile onun kızlarının öyküsü. Not: Bu film kayıplar listesi arasında yer almaktadır.

―94‖ Filmin afiĢinde (5555 AfiĢle Türk Sineması) cümle yer almaktadır: ―Toto‘yu oynayan ve Konu-

Ģan Necdet Mahfi Ayral‖ ―95‖ Film adının ―Kanlı Nigar‖ olması nedeniyle sansüre uğramıĢsa da adı ―Karagöz-Hacivat‖ olarak değiĢtirilmiĢ ve gösterime girebilmiĢtir. Sansür Tarihi: 23.12.1954 Sayı 282 (kyn: GülĢah Nezaket MaraĢlı)


Kanlı Pınar

KANLI PINAR Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey Foto Direktörü:

Oyuncular: Yılmaz Duru, Türkan Sülün, Hulusi Kentmen, Renan Fosforoğlu, Asuman Çintay, Hasan Ceylan, Faik CoĢkun, Emel Bulan, Muazzez Arçay, Suzan Biimer

Mengü Yeğin

Yapım:

Konu: Kötü rıuhlu bir ağa ve birbirini seven iki gencin dramatik aĢk öyküsü.

Maden Film Akif Maden

Kanlarıyla Ödediler

―Siyah-beyaz, 116dk‖

KANLARIYLA ÖDEDĠLER

Senaryo ve Yönetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton Ġliadis Müzik: Yapım:

Oyuncular: EĢref Kolçak, Neriman Köksal, Talat Memel, Mualla Kaynak, Kenan Pars, Kadir Savun, Kenan Mun, Oya Sensev, Toma Balcı Konu: Kenar bir mahallede yaĢayan mütevazi bir ailenin iki oğlu arasına giren nikahsız fettan kötü bir kadının sebep olduğu kıskançlık, Ģiddet ve sonu kanla biten hikayeleri konu ediliyor 1955 yılına gelindiğinde, iyi bir ikili oluĢturarak birlikte baĢarılı yapıtlara imza attıkları Lütfi

Fehmi Ege ve Orkestrası



Kemal Film Osman F. Seden, (Day Film Stüdyosu'nda HazırlanmıĢtır).

kanıtlamıĢ, hem baĢarılı bir yapımcı hem de iyi bir senarist olduğunu ispat etmiĢti. Bundan

Ö. Akad'la yollarını ayırmıĢ olan Seden, bu filmlerde

gösterdiği performansla kendini

sonrasında ise o, sergilediği yenilikçi tavrıyla çevresinde umutlarla karĢılanan bir sinemacı olarak baba yadigarı Kemal Film'de yönetmenliğe baĢladı. Ġlk yönetmenlik deneyimi için yine yaĢanmıĢ bir olaydan yola çıkan Seden, olaya bir film çekiminden dönerken, Kastamonu - Sinop arasındaki bir kır kahvesinde bizzat Ģahit olmuĢ, olayın ayrıntılarını ahaliden dinlemiĢ ve "Kanlarıyla Ödediler‖ ismiyle sinemaya aktarmak üzere Ġstanbul'a döner dönmez senaryo hazırlığına baĢlamıĢtı. Aynı kadına aĢık olan ve bu kadın yüzünden birbirlerine düĢman kesilen iki kardeĢ ve onların arasında kalarak oğullarını barıĢtırmaya çalıĢan bir babanın "hikayesi, oldukça baĢarılı bir Ģekilde, Türk filmciliğinde o güne kadar görülmeyen bir hareketlilikle sinemaya aktarılmıĢtı. "Kanlarıyla Ödediler", polisiye melodramın bütün özelliklerini içinde barındıran bir çalıĢmaydı. Filmde iki günahkar oğul yüzünden kahrolan baba, aynı kadın yüzünden birbirine düĢman olan iki kardeĢ, fedakar eĢ, kötü kadın, yatalak kız kardeĢ öğeleri iĢlenmiĢti. Filmin sonunda iki kardeĢin baltalı mücadelesinin yarattığı gerilim, melodram ölçülerini de aĢarak oldukça ilkel bir sinema anlayıĢının ürpertilerini verdiği için, Seden bu ilk denemesinde sinema sanatı bakımından pek baĢarılı olmuĢ sayılmazdı. Ancak oyuncu yönetiminde, çekimde ve kurguda, edindiği deneyimlerin ıĢığında belli bir çizginin üstüne de çıkabilmiĢti. Seden, "Kanlarıyla Ödediler" filmine konu olan ve "ilkel" diye nitelendirilen olayı olduğu gibi perdeye aktarmıĢ, olayın hararetini bütün

çıplaklığıyla verdiği için, daha ilk filminde

"sadizm"Ie suçlanmıĢtı. Hayatı boyunca çektiği filmleriyle "sadist" yahut "biçimci" olarak görüler Seden'in bu yaptığı, aslında olayları bütün çıplaklığı ile perdeye yansıtmaktan baĢka bir Ģey değildi: "Kanlarıyla Ödediler çok acayip bir konuydu. Ġki kardeĢ baltalarla birbirine saldırıyor falan filan. VahĢet dediler ... VahĢet diyorsun ama masa baĢında fetva vermekle olmuyor bu iĢ. Ben bunu gözümle gördüm. Kastamonu-Sinop arasındaki yolda ben bunu gördüm. Ben


Kanlarıyla Ödediler

bunun hikayesini dinledim, Ģehre getirdim. Ama hikayeyi orada yaptım. Tabii yaĢanmıĢ bir hikaye olduğu için ve ben de çok değiĢik bir tarzla anlattığım için ilgi çekti. Yani o zamanki durağan sinema gibi değildi ġelale gibi akıyordu film. Bu çok büyük sükse yaptı. Kemal Film'in yerli film sahasında imparatorluğu o Ģekilde kurulmuĢ oldu." ġüphesiz ki bu filmde daha sonraki yıllarda da karĢımıza çıkan bir Seden buluyoruz. Çok iyi bildiği Amerikan sinemasının etkisi altında kalmıĢ, çok hareketli, özellikle son 30 dakikası çok hızlı bir sinema örneği olan bir melodramı çekiyordu. "Kanlarıyla Ödediler", bir prototip olarak sonraki Osman Seden'in güdümlerinde sık sık rastlayacağımız bütün unsurları veriyordu. Melodramlar, çatıĢmalı kiĢiler, intikamlar. hızlı bir anlatım, biçime kayan anlatım. En önemlisi, sonradan daha da geniĢleteceği tematiğini kuruyor: "Bir yanda iyi delikanlılar vardır: bunların olmaz denilecek kadar saf sevgilileri vardır. Öte yanda kötüler. Delikanlıları ya kandırarak ya da sosyoekonomik bazı zorunlulukların pençesine düĢürerek çığırından çıkaran kötüler. Çığırından çıkarılan delikanlılar değilse, mutlak onun sevdiği kızdır. Ya da kız kötüdür de, sonradan ortaya çıkar kötülüğü. Oğlan bilmeden tuzaklara düĢer. Delikanlıların tümünün de kötüdür sonları. Gerçeği sezdikleri, iyinin ve güzelin bilincine vardıkları anda kurĢunlanırlar ya da kötü bir iĢ yaparlar. Onları bekleyen ölümdür. DüĢmanlarının kurĢunudur. Polisin eline düĢmektir, herhalde idamdır sonları sağ kalanların da." ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Sedenle Türk Sinemasında Düet‖ syf, 139

Kara Sevda

KARA SEVDA

Yönetmen:

Seyfi Havaeri Senaryo:

Hikmet Serçe, Tekin Akpolat Seyfi Havaeri

Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Oyuncular: Muhterem Nur, Erdoğan Oker, Münir Ceyhan, Nuri Genç, Atalay Özçakır,

Konu: Bir çiftlik sahibinin kızıyla, birlikte büyüdükleri kahyanın oğlunun bir kara sevda öyküsü. NOT: 1949 yılında Seyfi Havaeri tarafından çekilen ―Gönülden Yaralılar‖ filminde iĢlenen aĢk ve macera öyküsü, biraz daha geniĢletilerek ―Kara Sevda‖ adı altında yenilenmiĢtir.

Hedef Film

Kara Vadi

KARA VADĠ

Yönetmen: Necati Kemal ÇakuĢ

Oyuncular: Neriman Köksal, Kenan Artun, Oya Sensev, Temel Karamahmut, Feridun Çölgeçen

Senaryo: Fikret Arıt Operatör: Manasi Filmeridis Yapım: And Film Turgut Demirağ


Karacaoğlan

KARACAOĞLAN ―96‖ Yönetmen: Avni Dilligil Senaryo: Operatör:

Melih BaĢar

Oyuncular: Muhterem Nur, Bülent Ufuk, Belkıs Fırat, Hasan AĢkın, Fikret hakan, Ali Korkut, Avni Dilligil Konu: Halk aĢığı Karacaoğlan‘ın hayat hikayesi...

Kenan Erginsoy

Yapım:

Kardeş Kurşunu

Halk Film Fuat Rurkay

KARDEġ KURġUNU ―97‖ Yönetmen: Lütfü Ö. Akad Senaryo:

Prodüksiyon ġefi: Yüksel Tanık, Hüseyin Sarıkaya, Muavinlrer: Zeki Tezcan, Doğan Aydın, Cumhur Özcan, Dekorlar: Zare Cirityan, IĢıklar: Nev-cati Ġltaç, Reji Asistanı: Zeki Dinçsoy, Laboratuar: Semih Pekgöz, Senkron: Turgut Ġnangiray, Seslendiren: Rauf Tözüm, (Erman Film

Osman F. Seden

Stüdyosunda seslendirilmiĢtir.) OYUNCULAR: Ayhan IĢık (Orhan), NeĢe Yulaç (Nevin), Turan Seyfioğlu (Muzaffer), Pola

Fotografi:

Morelli (Aliye), Rıza Tüzün (Hikmet Bey), HaĢim Gülyurt (Necdet), Hamdi ġarlıgil (Polis), Saime Kriton Ġliadis

Yapım:

Arcıman (Mualla), Mehdi YeĢildeniz, Adile Sarıkaya, KONU: Erkekleri birbirine düĢüren Ģuh ve kötü ruhlu Aliye ile üvey kızı Nevin‘in sonu

Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film Stüdyosunda seslendirilmiĢtir. )

mutsuzlukla biten dramatik öyküsü. ► Osman F. Seden'in hem hikayesini hem de senaryosunu yazdığı

"KardeĢ KurĢunu‖

erkekleri birbirine düĢüren Ģuh ve kötü kadın Aliye ile üvey kızı Nevin ‗in sonu mutsuzlukla biten dramatik öyküsünü anlatmaktaydı.

Film, eleĢtirilere maruz kalmıĢ ve yine sansüre

uğramıĢtı. ―96‖ Karacaoğlan: 17‘nci yüzyılda yaĢadığı sanılıyor. Göçebe Türkmen obalarında yetiĢti. Asıl

adının Ġsmail, Halil ya da Hasan olduğu yolunda görüĢler var. Hatta aynı mahlasla Ģiirler yazmıĢ birçok Karacaoğlan‘ın varlığı bile savunuluyor. Ahmet Kutsi Tecer ve ġükrü Elçin‘in araĢtırmaları, yaĢamının büyük bölümünü Rumeli‘nde geçiren ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde Avusturya seferine katılan bir Karacaoğlan‘ın varlığını ortaya koyar. Fuad Köprülü ve Cahit Öztelli gibi araĢtırmacılar da, 17‘nci yüzyılda yaĢadığını savunuyor. Bu araĢtırmacılara göre Karacaoğlan, Ģiirlerinde Abaza Hasan PaĢa‘nın öldürülmesi, Köprülü Fazıl Ahmed PaĢa‘nın Avusturya seferi gibi bu döneme ait tarihsel olaylardan sözeder. Karacaoğlan‘ın Ģiiri aĢk ve doğa üzerinde kuruludur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok değindiği konulardır. ġiirlerinde sıkça adları geçen Elif, Zeynep ve Ġsmikan adlı kadınların sevgilileri olduğu sanılıyor. Duygularını, yaĢadıklarını, düĢüncelerini içten, gerçekçi ve özgün bir Ģiir yapısı içinde anlatır. Karacaoğlan, Türk aĢık edebiyatına yepyeni bir söyleyiĢ biçimi getirdi. Doğa benzetmelerine sık sık baĢvurur. Çok yalın ve temiz bir Türkçe kullanır. ġiirlerinin iki ana teması aĢk ve doğadır. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm de iĢlediği konular arasında yer alır. Duygularını, düĢüncelerini, yaĢadıklarını gerçekçi ve içten bir biçimde, açık ve anlaĢıır bir dille yansıtırken Ģiirinde özgün bir yapı kurdu, âĢık edebiyatına yeni bir söyleyiĢ biçimi yerleĢtirdi. Gerçeklere yönelik bir anlayıĢla ördüğü Ģiirinde ait olduğu göçebe halkın geleneklerini yansıttı, içinde yaĢadığı ve yurt edindiği doğayı betimledi. Kendisinden sonra gelen birçok ozanı derinden etkiledi. Bu olumlu etkiler günümüz Türk Ģiirine kadar uzanır. ġiirlerini ilk kez Nüzhet Ergun derleyip yayınladı. Cahit Öztelli‘nin Karacaoğlan-Bütün ġiirleri adlı derlemesi de önemli Karacaoğlan araĢtırmalarından. Birçok Ģiiri bestelendi.


Kardeş Kurşunu

Filmin gösterilmesine, 11.2.1955 günlü ve 18 sayılı Merkez Film Kontrol Komisyonu kararıyla, sadece, "Hikmet Bey'in evinde iki kadının Nevin'in odasına gitmek hususunda teĢviki sahnesinde, 'yukarıda odasında' dedikleri andan merdiven baĢında görüldükleri sahneye kadar iki kadınla Ali'nin bulundukları sahnenin tamamen çıkarılması kaydıyla izin verilmiĢti. Filme basından gelen en acımasız eleĢtiriyi, yine Burhan Arpad , yapmıĢtı. ―Muhteva ve fikir bakımından bu derece menfi ve kötü tesirli olan ‗KardeĢ KurĢunu'nun teknik ve temsil bakımından da hiçbir özelliği vebaĢarısı yok. Ama olsaydı bile yine Ģiddetle hırpalar ve 'kötü film', 'zararlı film' derdik. Ana hatları ile bile beĢeri olamayan ve üstelik kadını alabildiğine 'aĢağılık mahluk' addeden bu 'KardeĢ KurĢunu', herhangi bir memlekette gösterilseydi

kadın cemiyetleri, kadın birlikleri Ģiddetle protesto mitingleri yapar ve filmi

yasak ettirirlerdi." ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Sedenle Türk Sinemasında Düet‖ syf, 137 ► Sahneye koyucu Lütfi Akad‘a gelince gerileme yolunda…Her Ģeye rağmen, filme kendinden bir Ģeyler katabilmiĢ. Ama, hep birbirine benzeyen konuları iĢlemesi ise düz. (Bumin Güney ―Fikret Hakan‖ Seyrettiğimiz Türk Filmleri, Yeditepe Dergisi, 15 Mart 1955)

Kaybolan Gençlik

KAYBOLAN GENÇLĠK

Yönetmen:

Faruk Kenç Senaryo: Günal KardeĢler Operatör: Muzaffer Pekgüleryüz Kadri ġençalar

Yönetmen:

Ġhsan AĢkın KONU: Film kötü yola düĢenleri anlatır. Bir barda çalıĢan Ģarkıcı kadınla, dürüst ve temiz

Müzik:

Yapım:

Oyuncular: Bülent Oran, Özcan Tekgül, Muhterem Nur, Mümtaz Alpaslan, Gönül Serap,

üniversiteli bir gencin arasındaki iliĢkiyi inceler.

Ġstiklal Film Cahit Günal

Kızımla Beraber Ağladık

KIZIMLA BERABER AĞLADIK Dr. ArĢavir Alyanak

Senaryo:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Turan Seyfioğlu, Lale Oraloğlu, Üftade Kimi, Birsen Kaplangı, Hayri Esen

Eser:

Konu: Evli ve çocuk sahibi bir kadın, evlilik öncesi tanıĢtığı yasa dıĢı iĢler yapan bir adamın Ġrfan Gücüm’ün aynı isimli romanı


Turgut Ören And Film Turgut Demirağ

santajcıları ile, önce kızının sonra kocasının yanlıĢ anlaması ile durumunu açıklayamaması sonucu mutsuzluğa sürüklenir.


Köye Gelen Dansöz

KÖYE GELEN DANSÖZ Senaryo ve Yönetmen: Mümtaz Alpaslan Operatör:

Oyuncular: Mümtaz Alaslan, Özcan Tekgül, Çiğdem Kandora, Asım Nipton, Saz ve oyun havaları: Ahmet Ekmekçi

Vedat Akdimken Konu: Günün birinde karĢısına çıkacak

Yapım: Dost Film Mümtaz Alpaslan

yakıĢıklı bir erkeği bekleyen

ve bataklıktan

kurtulmaya çalıĢan bir kadının hikayesi

Lokum Sultan

LOKUM SULTAN Yönetmen: Renan Fosforoğlu

Oyuncular: Özcan Tekgül, Renan Fosforoğlu, Sadettin Erbil, Süha Doğan, Adil Güldürür,

Senaryo: Ömer Aykut

Konu: Sahte bir sultanın güldürüsü

Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Yapım:


Meçhul Kadın

MEÇHUL KADIN Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo:

Oyuncular: Lale Oraloğlu, Deniz Tanyeli, Hayri Esen, Muazzez Arçay, Kemal Edige, Vahi Öz, Osman Alyanak, hasan Ceylan,

Dr. ArĢavir Alyanak (Alexandre Bisson’un ―Lafemme X – O kadın‖ isimli oyunundan)

Konu: GeçmiĢindeki bir leke yüzünden cinayet iĢleyen ve sonunda mahkemede kızı tarafından savunulurken ölen bir kadının dramı anlatır. Film adeta Willy Forst'un "Mazurka", Muhsin Ertuğrul'un "Kıskanç" filmlerinden alınmıĢ gibidir. Ġlginç konusu ve Lale Oraloğlu'nun baĢarılı

Foto Direktörü: Turgut Ören Yapım: Erman Film Hürrem Erman

oyununa rağmen, aceleye getirilmiĢ olan film pek baĢarılı olamamıĢtır.


Oyuncu Kız

OYUNCU KIZ Yönetmen: Metin Zıt ―98‖ Senaryo:

Turgut Etingü

Oyuncular: Neriman Köksal, Yılmaz Duru, Kenan Artun, Temel Karamahmut, Mehdi Özgürel, Konu: Kahya ile seviĢen bir kızla, onları ayıran bir çiftlik ağasının öyküsü.

Operatör: Manasi Filmeridis Yapım: Türk Film

Ölüm Korkusu

ÖLÜM KORKUSU Yönetmen: Mehdi Özgürel

Oyuncular: Muzaffer Tema, Belgin Doruk, Turan Seyfioğlu, Neriman Köksal, Kenan Pars, Aziz Basmacı, Türkân Altap, Özkan Gürol, Ali Seyhan

Operatör: Enver Burçkin Yapım:

Lâle Film Cemil Filmer

Öp Babanın Elini

ÖP BABANIN ELĠNĠ Senaryo ve Yönetmen: Memduh Ün, ‖99‖

Diyalog: Necdet Mahfi Ayral, Oryantal Müzikler: Ġsmail ġençalar ve arkadaĢları, Türküler: ġemsi Yastıman, Ar Direktör: Nazım Ġnan, Sohban Koloğlu,

Operatör: Turgut Ören

Oyuncular: Kenan Büke, Meral Körmükçü, Nimet Alp, Memduh Ün, Mirella Monro, Nimet Alp, Kenan, Tevhit Bilge, Salih Tozan, Sıtkı Akçatepe, Deniz Tanyeli, Muazzez Arçay,

Müzik: Fehmi Ege ve Orkestrası

Ingeborg, Nihal Duman, Mahide Oyal, Çiğdem Kandara, Ayla Aygün, Arap YaĢar, Atacan Boran

Yapım: Yakut Film ArĢavir Alyanak, Memduh Ün

98 Agâh Özgüç,‖Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1.cilt syf, 106‘da Mehdi Özgürel adı gözükmekte ise de,

film afiĢinde Metin Zıt ismi yer almaktadır. 99 Senaryo Orhan Elmas yazıyor jenerikte ama onun değil aslında. Galiba Orhan bize kısa bir

hikaye getirmiĢ biz de bunu Ġstanbul ġehir Tiyatrosu oyuncularından Necdet Mahfi Ayral‘a vermiĢtik. Ama Necdet Mahfi filmin çekim günü geldiğinde senaryoyu teslim edemedi. Ben de oturdum kaba bir sahne sıralaması yaptım ve Necdet Mahfi'ye ise her gün çekeceğimiz sahnelerin diyaloglarını yazıp bize göndermek kaldı. Ama gelenler laf salatasıydı. Kenan Büke‘yle kafa kafaya verip düzeltmeye, komiklikler eklerneye çalıĢıyorduk her gün çekim öncesi. (Memduh Ün Filmlerini Anlatıyor)


Panayırdaki Cinayet

PANAYIRDAKĠ CĠNAYET Yönetmen: NiĢan Hançer

Oyuncular: Turgut Özatay, Nebile Teker, Konu: Panayırda geçen ve sonu cinayetle biten bir aĢkın öyküsü.

Operatör: Orhan Çağman Yapım: ÖzıĢık Film

Safiye Sultan

SAFĠYE SULTAN ―100‖ Yönetmen: Fikri Rutkay Enzo D. Martino Operatör:

Yapım:

Del Frate

Oyuncular: Mahir Özerdem, Maria Frau, Atıf Kaptan, Mariolino Bova, Cahit Irgat, Bruno Corra, Carlo Cora, Carlo Giustini, Enzo FFermonle, Franca Tomantini, Settar Körmükçü Konu: Safiye Sultan‘ın yaĢam öyküsünü konu alan tarihi bir film

Halk Film/Fuat Rutkay – Trombeti Efikal (Türk–Ġtalyan ortak yapımı)

Sevdiğim Sendin

SEVDĠĞĠM SENDĠN Yönetmen: Agah Hün Senaryo: Lâle Oraloğlu ―101‖

Oyuncular: Neriman AlıĢık, Mualla Kaynak, Lâle Oraloğlu, Sadri AlıĢık, Agâh Hün, Cahit Irgat, Ahmet Tarık Tekçe, Akın Oraloğlu Konu: Evli bir öğretmenle sağır, dilsiz ve kör bir kızın dramatik aĢkları. ÖDÜL:


► Türk Film Dostları Derneği‘nin (TFDD) (1955)seçiminde ► ―En BaĢarılı film‖S Agâh Hün ―En baĢarılı Yönetmen‖

Yapım: Alev Film Alev Oraloğlu

► Lâle Oraloğlu ―En baĢarılı senaryo‖ ► Turgut Ören ―En baĢarılı kameraman‖ ► Lâle Oraloğlu ―En baĢarılı kadın oyuncu‖

► Cahit Irgat ―En baĢarılı erkek oyuncu‖ 100 Safiye Sultan (1550 - 1605) Osmanlı padiĢahı III. Mehmet'in annesi, Valide Sultan ve III. Murat'ın eĢidir. Safiye Sultan Osmanlı Devleti'nin en parlak döneminde Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın torunu, Ġkinci Selim ile Nurbanu Sultan'nun oğlu veliaht Murat ile yaĢadığı fırtınalı aĢk ile adını duyurmuĢ bir cariyeydi. Safiye sultan asıl adıyla Sofia Baffo 1550'de Venedik'te dünyaya geldi. Çok zengin bir ailenin tek çocuğu( Babası bir Vali idi) olan Sofia dönemine göre oldukça iyi koĢullarda bir eğitim aldı. Henüz 14 yaĢındayken Akdeniz'de gemiyle yapılan bir seyahat sırasında Osmanlı korsanları tarafından kaçırıldı. Bir yıl sonra ise kendisini Ġstanbul'da


Safiye Sultan / Cahit Irgat –Maria Fray


Safiye Sultan


Sihirli Boru

SĠHĠRLĠ BORU Senaryo ve Yönetmen: Orhan Murat Arıburnu

Oyuncular: Necdet Mahfi Ayral, Halide PiĢkin, Deniz Tanyeli, Serpil Gül, Hakkı Haktan


Konu: Bulduğu sihirli bir boruyla maceralara koĢan bir antikacının fantastik öyküsü.

Yapım: Orhon Film Orhan Murat Arıburnu

bir köle pazarında bulan genç Sofia'nın güzelliği Osmanlı imparatoru Sarı Selim'in karısı ve Veliaht III. Murat'ın annesi Nurbanu Sultan'ın kulağına kadar geldi. Manisa sancağındaki genç veliaht Murat'ın kendisini afyon ve esrara vermiĢ devlet meselelerinden uzak pasif karakteri annesi Nurbanu'yu düĢündürmekteydi. Nurbanu Sofia'yı görür görmez onun oğlu için aradığı kız olduğuna karar verdi ve bir servet ödeyerek kızı satın aldı. 2 yıl süreyle haremde eğitim gören Sofiya'nın adı Safiye olarak değiĢtirildi. 17 yaĢında III. Murat'a sunulan Safiye, beline kadar uzanan sarı saçları iri gözleri ve uzun boyuyla, beyaz teni ve yürüyüĢüyle Murat'ı kendisine aĢık etti. Hemen ardından Osmanlı tahtının gelecekteki imparatoru III. Mehmet'i doğurarak saraydaki yerini sağlamlaĢtırdı. Sakindi ama gizliden Nurbanu'ya karĢı planlar da kuruyordu. Güç, onun istediği tek Ģeydi ve ona aĢık olan Murad bunu ona en iyi sağlayacak kiĢiydi. III. Murat tahta geçince baĢ kadın oldu. Büyüleyici güzelliği yanında parlak zekası sayesinde büyük bir nüfuz sahibi oldu. Özellikle kayınvalidesi Nurbanu Sultan'ın ölümünden sonra Osmanlı devletini kapı arkasından yönetti ve istediği her kararı aldırttı. Kayınvalidesinin Venedik yanlısı siyasetini devam ettirdi. Ġngiltere kraliçesi I. Elizabeth dahil birçok yabancı liderlerle haberleĢti. Kocası öldüğünde oğlu III. Mehmet Valisi olduğu Manisa'dan Ġstanbul'a gelene kadar kocasının ölümünü gizli tuttu. 1599 yılında Kraliçe I. Elizabeth'in Safiye Sultan'a bir süslü bir at arabası ve oğlu III. Mehmet'e de bir org hediye ettiği bilinmektedir. Oğlu III. Mehmet ölünce torunu I. Ahmet onu eski saraya gönderdi. 2 yıl sonra 1605 yılında öldü. Cenazesi Ġstanbul Ayasofya Camiinde III. Murat Türbesine gömüldü.

101 Andre Gide‘nin ―Pastoral Senfoni‖ romanından. André Paul Guillaume Gide (22 Kasım 1869 Paris - 19 Şubat 1951 Paris) Fransız yazar. 1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi. Gide henüz 11 yaşındayken (1880) Paris Üniversitesi`nde hukuk profesörü olan babasını kaybetti. Ailedeki kadınların etkisi ve annesinin katı otoritesi altında büyüdü. 1889'da okuldan mezun oldu. YaĢamını yazarak geçirmeye karar verdi.Yazı hayatına 1891‘de 21 yaĢındayken yayımladığı André Walter'in Günlükleri (Les Cahiers d'André Walter) ve Narsis Üstüne Ġnceleme ile baĢladı. Ama ikisi de baĢarısız bulundu. 1893'te Kuzey Afrika gezisine çıktı. Arap dünyasının tümüyle farklı değerleriyle tanıĢtı. Fransa'ya döndüğünde oradaki katı Victorya dönemi yaĢantısının olumsuzluklarından rahatsız oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tanıĢtı. Onların yüreklendirmesiyle baskı altında tuttuğu eĢcinselliğini kabul etti. Annesi hastalanınca Fransa'ya döndü. 1895'te kuzeniyle evlendi. 1896`da Normandiya`da bir komüne belediye baĢkanı oldu. 1908`de bazı seçkin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Française adında bir edebiyat dergisi kurdu. 1916`da 16 yaĢındaki Marc Allégret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile eĢcinsel iliĢkisi ailesinde huzursuzluk yarattı. EĢi Gide'nin kendisine yazdığı mektupları yok etti. I. Dünya SavaĢı yıllarında Kızılhaç ile gönüllü insani kuruluĢlarda çalıĢtı. 1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak iliĢkisinden tek çocuğu kızı Catherine doğdu. 1924 yılında Corydon adlı homoseksüelliği savunan bir kitap yayımladı, fakat eser ilk etapta kınandı. 1925'te Fransız Ekvator Afrikası'na gitti. Burada gördüklerinden de etkilendi. DönüĢünde sömürgeciliği eleĢtiren yazılar yazdı. 1925 yılında yayımladığı Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yayımladı. Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittiği Sovyetler Birliği'nden hayal kırıklığı ile döndü. 1938'de eĢini kaybetti. II. Dünya SavaĢı'nın baĢlamasından sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. SavaĢın sonuna kadar burada yaĢadı. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvanı aldı. Aynı yıl Kasım ayında da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. (kyn: http://tr.wikipedia.org)


Son Beste

SON BESTE Oyuncular: Zeki Müren (Zeki), Belgin Doruk (Nermin), NeĢe Yulaç (Semra), Bedia Muvahhit


(Ruhsar), ReĢit Baran (Ġhsan Hoca), Behsat Budak (Mustafa), Tevhit Bilge (Tayfur), Mümtaz

Dr. ArĢavir Alyanak Eser ve Diyaloglar: Kerime Nadir

Ener (Faik PaĢa), Osman Zıt, Vahi Öz (PaĢanın kâhyası), Feridun Çölgeçen, Muazzez Arçay (Hatice), Dursune ġirin (Gülten), Ġhsan AĢkın, Fadıl Garan Konu: Ġhsan Bey' in öğrencisi Zeki güzel bir sese sahiptir. Fakir olduğu için udunu satmak zorunda kalan Zeki bu sırada Nermin'le tanıĢır ve birbirlerine aĢık olurlar. Diğer yandan

Operatör:

Mike Rafaelyan

Müzik:

Sadi IĢılay

Yapım: Erman KardeĢler Hürrem Erman

zengin bir kadın olan, Semra da Zeki' nin peĢindedir… Zeki kısa bir süre iki aĢk arasında kalır...  Türk müziğinin dev ismi Zeki Müren‘in (1931-1996), Belgin Doruk‘la (1936-1995) baĢ rol oyanadığı bu film hakkında Atilla Dorsay Sabah Gazetesinde yazdığı yazıda Ģunları söylemektedir. Bir 'bestekar' hem güzel bir eser yazmak, hem de sevdiği kıza kavuĢmak yolunda çeĢitli zorluklar yaĢar... Romantik edebiyatımızın büyük adı Kerime Nadir'in bir romanı, sinema serüveninin baĢlarında olan Zeki Müren'in bir filmi için ideal malzeme oluĢturmuĢtu. Müren'in o dönemdeki değiĢmez partneri Belgin Doruk'la çevirdiği film, elbette bir sinema Ģaheseri değil. Ama zaman böyle filmleri öylesine bir nostalji tülüyle sarıp sarmalıyor ki!.. Dr. AlĢevir Alyanak'ın yönettiği film, nostaljiler, Türk müziğini sevenler ve de ayrıca yeri doldurulmamıĢ iki büyük sanatçıyı anmak için... (25.1.2004)

Sönen Gözler


SÖNEN GÖZLER Semih Evin

Oyuncular: Turgut Özatay, Oya Sensev, ġükran Özer Konu: Yeniden bir araya gelen eski sevgililerin öyküsü.

Operatör: Coni KurteĢoğlu Yapım:

Seneka Film Semih Evin

Şeyh Ahmet‟in Gözdesi

ġEYH AHMET'ĠN GÖZDESĠ Senaryove Yönetmen: Çetin Karamanbey ”102 Operatör: Mengü Yeğin Yapım: Aslan Film Çetin Karamanbey

Danslar: Asuman Çintay, ġarkılar: Mustafa Çağlar, Oyuncular: Nazım Ġnan, Neriman Köksal, Yılmaz Duru, Belkıs Özener, Adil Güldürücü, Kadir Savun, Feridun Çölgeçen, Vedat Karaokçu, Faik CoĢkun Konu: Çöllerde geçen Ģeyh Ahmed‘in maceraları ve aĢk öyküsü.

102 Edith Maude Hull‘un (?-?) romanından, Monte M. Katterjohn‘un (1891-1949) senaryolaĢtırdığı ve George Melfrod‘un (1877-1961) 1921 yılında yönettiği ―The Sheik‖ (ġeyh) isimli filmden uyarlama. Bu filmin baĢ rolünü unutulmaz aktör Rudolph Valentino (1895-1926) oynamıĢ ve diğer rol arkadaĢları ise Agnes Ayres (1898-1940), Ruth Miller (1903-1981) ve George Waggner (18941984 dir (kyn:www.imdb.com).


Uçan Daireler İstanbul‟da

UÇAN DAĠRELER ĠSTANBUL'DA Yönetmen:

Oynayanlar: Özcan Tekgül, Halide PiĢkin, Tükkân ġamil, Orhan Çetin

Operatör:

Zeki AĢpan, Zafer Önen, Deniz

Tanyeli Konu: Bu yıllarda bazı filmlerde özel efektler dikkati çekiyorsa da bu filme dikkati çeken

Lazar Yazıcıoğlu Yapım:

Özcan Tekgül'ün mini etekli oluĢudur. Filmin çıkıĢ noktası Edirne'de görüldüğü söylenen uçan daireler ve peĢlerine takılan bir gazetecinin diĢi uzay yaratıklarla karĢılaĢmasıdır. Film, tür

Birsel Film Özdemir Birsel

olarak Halide PiĢkin'in varlığından kaynaklanan bir tür güldürü filmidir.

Yaşlı Gözler

YAġLI GÖZLER Yönetmen: Avni Dilligil

Oyuncular: Muzaffer Birtan, Halide PiĢkin, Deniz Tanyeli, Bedia Muvahhit, Özcan Tekgül, ReĢit Baran, Zafer Önen, Avni Dilligil

Senaryo: Kamera:

Özdemir Birsel Orhan Çağman

Yapım:


Yetim Yavrular

YETĠM YAVRULAR Senaryo ve Yönetmen: Memduh Ün

Oyuncular: Muhterem Nur (Sevim), EĢref Kolçak (Fikret), Memduh Ün (Sabri), Nimet Alp (Nimet), Belkis Fırat (Hamdan), Reha Yurdakul (Celsal), Avni Dilligil, Öztürk Serengil (Fedai),

Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören Müzik: Yorgo Ġlyadis (Plak)

Atacan Boran (Fikret çocukluğu), Ġhsan AĢkın, Salih Tozan, Belkıs Fırat, Muzaffer Nebioğlu (Nesrin), Muazzez Arçay (nine),

Danyal Topatan, Nazmi Ülgen, Öztürk Serengil, Hasan

Ceylan, Mehmet Özekit (Handan sevgili), Atacan Boran, Uğur Kıvılcım (Sevim), Halit Akçatepe, Ġlhan AĢkın (baba), Konu: Memduh Ün o yıllarda gördüğü bir Fransız filminden gördüğü sahneleri bir hikaye

Yapım: Pars Film Kenan Pars

haline getirerek çektiğinden bahsetmektedir. Bu filmde Evli bir kadının militan bir kardeĢi vardır, polisten kaçıyor. Kadın kocasına söz edemiyordu bundan. Yaralı geliyordu bir gün militan, ablası yazlıktaki evlerine götürüyordu onu. Kocası uyuduktan sonra kardeĢinin yanına gidiyor, yiyecek falan götürüyordu. Para toplayıp Fransa'dan kaçırmayı düĢünüyordu kardeĢini. Parayı denkleĢtirdiğinde bir gece vermeye gidiyordu. Fakat kocası Ģüphelendiği için önce uyuma taklidi yapıyor, ardından da karısının peĢine takılıyordu. Iki kardeĢin vedalaĢırken birbirine sarıldığı görülüyordu pencere perdesinde gölge olarak ve koca eĢinin aĢığıyla sarıldığını düĢünerek, gizlice içeri giriyor, ikisini de öldürüyordu. Bu filmden esinlenerek çekilen filmin konusu Ģöyle; Ablası ve eniĢtesi ile beraber yaĢayan bir genç, evden kaçarak sokaklarda yaĢamaya baĢlar. ÇeĢitli serüvenler içinde büyüyen genç bir iftiraya uğrayıp cezaevine girer.


Yetim Yavrular

Çıktığında ise kötü iĢlere bulaĢmıĢ baĢı polisle belaya girmiĢti. Ancak kardeĢine yardımı esirgemeyen kadın durumu kocasına söyleyememektedir. Ancak kocası durumdan haberi olunca karısını ve kardeĢini öldürür. NOT: Memduh Ün filmle ilgili Ģu yorumu da yapmaktan geri kalmamaktadır. ―Yetim Yavrular'a bugün baktığımda, koyu bir me lo dram olduğunu görüyorum. Senaryosunun çok eksik olması da bayağı canımı sıkıyor: Öykü kopuk kopuk ilerliyor. Bir bölüm çocuklarla gidiyor, bir bölüm EĢrefle gidiyor. Kız kardeĢi olan Muhterem Nur bir süre yok oluyor. Kurgu da oldukça kötü; özellikle bugünkü sinema anlayıĢına ters gelen bir kurgu anlayıĢı

Yolpalas Cinayeti

YOLPALAS CĠNAYETĠ Senaryo ve Yönetmen: Metin Erksan Eser:

Halide Edip Adıvar

Oyuncular: Uğur BaĢaran, Bülend Oran, Abdurrahman Palay, Altan Hanoğlu (KarındaĢ), NeĢet Berküren, Gönül Serap, Muzaffer Arslan Konu: 1930 lu yıllarda ġiĢli sosyetesi ile, Yaptığı bir evlilik sonucu kendisini farklı bir ortam


Fethi Mürenler Atlas Film Nazif Duru

içince bulan Karagümrük‘lü Naciye‘nin dramatik öyküsü. Kahpe olan annesi ve topal kızı (Sırrna) ile birlikte yaĢayan Nadire‘nin annesi, bir öküz satın alabilmek için biriktirdiği parasını almak isteyen amca oğlu tarafından öldürülür. Annesini öldürürken kazında ölmesi üzerine, bunlara neden olan Mükerrem‘i öldürmeye yemin eden Nadire yalnız kalınca bir iki yer dolaĢır, besleme olarak verilir, sonunda bir evde iki yaĢındaki cılız Bülen‘te dadı olur. Onu kızı Sırma gibi sever, korur; Bülent'in annesi sonradam görme biridir. Mükerrem de bu ailenin yanına Ģoför olararak girer, önce tanımadığı Nadire'ye çirkin teklilerde bulunur. Bülent'e de sataĢmaya baĢlayınca Nadire bıçaklayarak, Mükerrem'i öldürür. Annesinin ve Sırma‘nın öcünü alır.  "Yolpalas Cinayeti, Halide Edip'in küçük ama, çok etkili romanlarından biridir. Bu roman yalnız Türkiye'de değil, dünyada da çok konuĢulmuĢ, zaman zaman dıĢ basında, örneğin Fravdada bölümler halinde yayımlanmıĢtır. Halide Edip, Yolpalas Cinayetimde Cumhuriyet dönemindeki burjuva sınıfını en keskin çizgilerle eleĢtirmiĢtir. Metin Erksan üniversite yıllarında Halide Edip'in ingiliz Filolojisindeki derslerine girdiği için, yazarla eskiye dayanan bir dostluğu vardır. Sinemacı olduktan sonra hocasının bir romanı-nı sinemaya uyarlamak ister. Halide Edip 'Sinekli Bakkalı çek" der ama. Metin Erksan'ın tercihi "Yolpalas Cinayetindir. Yolpalas Cinayeti" Halide Edip Adıvar'ın aynı adlı eserin-den senaryolaĢtırılan durgun bir melodramdır. Metin Erksan bu filmi çekerken sansür kurulundan,

uBu

filmde millî terbiye, ah-

lak ve örflere aykırı Ģeylere dikkat edin" yazan bir kağıt alır. Sansür kurulu Türkiye edebiyatının önemli ismi ve Türk kadınının en önemli temsilcisi olan Halide Edip'in romanındaki ev-lilik dıĢı cinsel iliĢkiden rahatsızlık duymuĢtur. Oysa romanda olduğu gibi, filmde de evlilik dıĢı cinsel iliĢkiyi övmek değil, yermek amacı güdülmüĢtür: Romanın bir bölümünde evli bir hanımın evlilik dıĢı cinsî münasebeti var. Halide Hanım bunu belli belirsiz vermiĢ. Ben senaryomda bu durumu biraz daha belirginleĢirdim. Sansürden itiraz geldi. Ben o dakikada da Ģu dakikada da aynı kanaatteyim. Yani evlilik dıĢı cinsi münasebet olgusunu özendirici olarak filme koymak olmaz. Halide Hanım da, ben de böyle bir Ģey yapmadık 2aten.


Yolpalas Cinayeti

Eski Türk romanına baktığımız zaman bu tür iliĢkiyle karĢılaĢıyorsunuz. Türk edebiyatçıları bu olgudan bir trajedi çıkarmıĢlar; özendirici, övücü anlamda kullanmamıĢlar.Yönetmene göre "Yolpalas Cinayeti" yazarından oyuncularına kadar tüm görkemine, mizansenleri, ıĢığı, dekoru, planlarına kadar titiz çalıĢma ürünü olmasına rağmen, gösterime girdiği zaman seyircinin ilgisini çekmez. Metin Erksan bu çeliĢkiyi Ģöyle yorumluyor:

Film çok iyi bir kadroyla gösterime girdi. Bir gün prodüktör Nazif Bey beni aradı, iĢini bırak, hemen gel1 dedi. Gittim. Beni aldı, KasımpaĢa'ya götürdü. KasımpaĢa'da o zamanlar birkaç sinema var. Zafer ve Yavuz en önemli iki sineması. Bunlardan birinde benim filmim oynuyor, diğerinde ise 'Kara Sevda' isimli bir baĢka Türk filmi. ıKara Sevda'nın oynadığı sinemanın önünde müthiĢ bir izdiham yaĢanıyor. Ne cam kalmıĢ, ne çerçeve, insanlar tıklım tıklım. Atlı polisler gelmiĢ, bir olay çıkmasını önlemeye çalıĢıyorlar. Filme böy-lesine büyük bir ilgi var. 'Yolpalas Cinayetinin oynadığı sinemaya geldik, kimsecikler yok. Kapıda kocaman Halide Edip Adıvar Metin Erksan, Bülent Oran, Uğur BaĢaran ya-zıyor ama, bu isimlerin hiçbiri öbür filmin çektiği izleyiciyi çekmiyor. ĠĢte ben bu olgu üzerinde yıllarca, hiç kızmadan düĢündüm. Kime kızacaksın zaten? Kimse seyirciyi zorla bir filme götüremez. Ben hiçbir zaman 'Benim yaptığımı anlamıyorlar gibi laflar da etmedim. Benim kültür yapımda bir sinemacı değil Türkiye'de, dünyada hile yok. Buna rağmen ben, 'Halkın kültür seviyesi bu kadar. Onlar bunu anlamaz' gibi laflan hayatım boyunca söylemedim. O rejisörün, o oyuncularla yaptığı filme insanlar gidiyor, benimkine gitmi-yor. Demek ki ben Yolpalas Cinayetini insanların seyredip ağlayabilecekleri, gülebilecekleri, sevebilecekleri, hissedebilecekleri, coĢkuya kapılabilecekleri yapıda bir film olarak çekememiĢim. 'Kara Sevda'da bir ruh var, ben o ruhu 'Yolpalas Cinayeti ne koyamamıĢım. ―Birsen Altıner, ―Metin Erksan Sineması‖ syf, 26

Yörük Ali

YÖRÜK ALĠ Senaryo ve Yönetmen: Esat Özgül Foto Direktörü: Memduh Yükman Yapım:

Oyuncular: Deniz Tanyeli, Celal Atik, Turgut Pasiner, Nilüfer Aydan, Hulusi Kentmen, Ayla Can, Mualla Sürer, Behzat Balkaya  Yörük Ali Efe, (d. 1895-Kavaklı, Sultanhisar, Aydın, ö. 23 Eylül 1951-Bursa), KurtuluĢ SavaĢı sırasında 16 Haziran 1919'da Malgaç Baskını ile düĢmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydın

Anadolu Film Esat Özgül

yöresinde düĢman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmuĢ olan efe. Babası Sarıtekeli aĢiretinden Ġbrahim oğlu Abdi, annesi yine Yörüklerin Atmaca AĢireti'nden Fatma‘dır. Yörük Ali 19 yaĢına geldiğinde, Aydın (il) dağlarında dolaĢan Alanyalı Molla Ahmet Efe‘nin gurubuna katılmak istedi. Ağır bir sınavdan geçirilerek guruba alındı. Kısa zamanda Efe‘nin ve tüm zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak gurupta ikinci adam konumuna yükseldi. Alanyalı Molla Ahmet Efe‘nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine Yörük Ali Efe olarak gurubun baĢına geçti. Dört yıldan fazla dağlarda dolaĢan Yörük Ali Efe, bu süre içinde daima ezilenin mağdur edilenin, güçsüzün yanında oldu. Haklı olarak halk tarafından sevildi, itibar ve destek gördü. Yörük Ali Efe 1919 senesinde dağdan indi. O sıralar düĢman Ġzmir‘i, ardından Aydın ve Nazilli‘yi iĢgal etmiĢti.


Yörük Ali

Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaĢları, Aydın ilinin Çine ilçesi Yağcılar köyünde toplanarak, Yörük Ali Efe ve arkadaĢlarının 16 Haziran 1919 tarihinde Sultanhisar ve Atça arasındaki Malgaç deresinin üstünden geçen Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yaptılar. Baskın sonunda karakol tümüyle imha edildi, cephane ve erzaklar ele geçirildi. Bu baskın Batı ve Güney Anadolu‘da düzenli, bilinçli, ve milli Ģuurla iĢgalcilere yapılan ilk baskın olarak kabul edilmektedir. Bu önemli baĢarı halka ümit ve cesaret vermiĢ, düĢmanın yurttan kovulabileceğine olan inancını arttırmıĢ ve Yörük Ali Efe‘nin liderliğini perçinlemiĢtir. DüĢman beklemediği bu baskın karĢısında paniğe kapılmıĢ, Nazilli‘deki kuvvetlerini Aydın istikametine kaçmıĢtır. Ne yazık ki çevreyi yakarak, yıkarak, masum insanları öldürerek... Daha sonra 7. Tümen kumandanı ġefik Aker‘in baĢkanlığında kurulan halk meclisinde oy birliğince alınan karar uyarınca Aydın, Yörük Ali Efe emrindeki kuvvetler tarafından kurtarılmıĢtır. Ancak takviye kuvvetlerle güçlenen düĢman ordusu Aydın‘ı ikinci kez iĢgal etmiĢtir. Artık kanlı savaĢlar baĢlamıĢtır. KöĢk, Umurlu ve Dörtyol cephesi kurularak olağanüstü cesaretle, donanımlı ve sayıca çok fazla olan düĢman kuvvetleri büyük kayıplara uğratılmıĢtır. Böylece düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir süre düĢman kuvvetlerinin Aydın kanadından Anadolu içlerine ilerlemesi engellenmiĢtir. Düzenli ordunun kurulması üzerine Yörük Ali Efe, emrindeki savaĢ deneyimi çok iyi olan büyük bir gurubu her ferdinin istek ve sevgisiyle orduyla bütünleĢtirmiĢtir. Kendisi de Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak savaĢ sona erene kadar vatani görevini sürdürmüĢtür. Yörük Ali Efe alçakgönüllü bir insandı. KurtuluĢ SavaĢı'ndaki rolü ile ilgili olarak yapılan övgülere verdiği Ģu cevabı her zaman hatırlanacaktır: "Bazı kimseler savaĢ zamanında yapılan iĢlerin bir çoğunu bana ve baĢkalarına mal ederler. Bu yanlıĢtır. Bir kiĢinin, beĢ kiĢinin böyle büyük davalarda ne ehemmiyeti olur ki? Gönlünde vatan muhabbeti taĢıyan her vatansever o günlerde bizim gibi düĢünmüĢ, bizim gibi duymuĢ, ondan sonra da bizimle beraber olmuĢtur. Milli mukavemette aslan payını kendine ayırmakta hata vardır. Bir elin sesi olur mu ki?" Cumhuriyet döneminde Yörük soyadını alan Ali Efe, KurtuluĢ SavaĢından sonra altı sene Ġzmir‘de yaĢadı, 1928 senesinde, KurtuluĢ SavaĢında bir süre karargahı olan Yenipazar‘a taĢındı. 1951 senesinde, Ġzmir'de geçirdiği talihsiz bir tramvay kazasında bacaklarını kaybetti. 1953 yılında tedavi için gittiği Bursa‘da ölmüĢtür. Yörük Ali Efe vasiyetinde Yenipazar‘da toprağa verilmesini istedi. Ayrıca "Halkı iyidir, toprağı sever, toprağı seven insan sever. Ben orada rahat ederim dedi."


Ada Sahillerinde

ADA SAHĠLLERĠNDE Senaryo ve Yönetmen: Cüneyt Örs Görüntü Yönetmeni: Enver Burçkin

Danslar: Keti Dalmas ve Türkan ġamil, ġarkılar: Bülent Oral Oyuncular: Nebile Teker, Ömer Hayam, Orhan Er, Feridun Çölgeçen, Ali Seyhan, Ayten Güvenç, Orhan Or


Alın Yazısı

ALIN YAZISI Yönetmen: Mehdi Özgürel

Oyuncular: Ekrem Bora, Melike Cihangir, Sedat Akpınar,

Senaryo:

Sezai Solelli

Hasan

Ceylan,

Vedat

Karapınar,

Türkan ġamil, Gani Turanlı

Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman Yapım:

Türk Film Mehdi Özgürel

Ana Hasreti

ANA HASRETĠ Yönetmen: Memduh Ün

Oyuncular: Leyla Altın, Saltuk kaplangı, Avni Dilligil, Deniz Tanyeli, Belkıs Dilligil, Leyla Nil, Leman AkĢatepe, Muammer Gözalan, Hasan Ceylan, Hüseyin Güler, EĢref Vural, Mümtaz

Senaryo: Muharrem Gürses, Memduh Ün Operatör: Manasi Filmeridis

Alpaslan, Muazzez Arçay, Turhan Ün Konu: Evlenmeye karar veren Kenan ile Nedret'in gelecek güzel günlere dair sohbeti ile baĢlar hikayemiz. Nedret, evlenmeden önce müstakbel eĢine geçmiĢine dair karanlık noktaları itiraf etmek ister. Kendisi küçük yaĢta hırsızlığa teĢvik edilmiĢ, kimsesiz, yetiĢtirme yurdunda büyümüĢ bir kızdır. Bu Kenan için problem olmazken, annesi için problem

Müzik: Ġsmail ġençalar ArkadaĢları Yapım: Pars Film/Reha Yurdakul Duru Film/Naci Duru

olur ve iki genç evlenemezler. böylece Nedret gerçek anne ve babasını bulmaya, alnındaki "piç" damgasını silmeye karar verir. Yanında çalıĢtığı avukatın yardımıyla küçükken onu hırsızın yanına veren Kevser'i, annesini bulur. Aslında Kevser gerçek annesi değildir, iki çocuğu daha olan düzenbaz bir kadındır. Kevser'in evinde Nedret'in baĢına türlü talihsizlik gelir, onu barda çalıĢmaya zorlar ağabeyi Ali. Bunun yanı sıra mahalledeki topal genç Adnan ile aĢık olurlar birbirlerine. Ali'nin Nedret'i dövdüğü bir gün Adnan eve girer, boğuĢurlar. BoğuĢmanın sonunda Ali ölür. Nedret idama mahkum edilirken, ortaya çıkar ki aslında gerçek babası , idamını isteyen Savcı Asım , annesi ise ġaziye hanımdır. Ali'yi de kız kardeĢi Sevim öldürmüĢtür. topal olan Adnan da Savcı Asım'ın arabasının çarpması ile hastaneye kaldırılır, ameliyatta topal olan bacağını da iyileĢtirirler. Böylece herkes mutlu olur.


Aşk Kurbanları

AġK KURBANLARI Yönetmen: Aziz Özer Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar

Oyuncular: Bülent Ufuk, Nebile Teker, Haldun Ölmezoğlu, Fuat Ġmer, Danslar: Türkan ġamil, Asuman Çintay, Not: Filmin konusuna dair kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıĢtır.

Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

Aşk ve Kumar

AġK VE KUMAR Yönetmen: Turan Day Senaryo:

MuhteĢem Durukan

Oyuncular: Turgut Özatay Konu: Lüks ve debdebeli hayatı seven bir odacı kızı ile evlenip, açtığı kumarhanede hayatını kaybeden zengin bir adamın öyküsünü

Görüntü Yönetmeni: Faruk Özar Yapım:

Turan Film Rasim Day

Aşıklar Kabesi Mevlana

AġIKLAR KABESĠ MEVLANA ―103‖ Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Görüntü Yönetmeni: Hayrettin IĢık

Oyuncular: Mümtaz Ener, Abdurrahman Palay, Handan AkbaĢlı, Atıf Kaptan, Toygar Belevi, Hulusi Kentmen Konu: Mevlana‘nın yaĢam ökyküsü.


103 AĢıklar Kâbesi : Mevleviler arasında Konya; AĢıklar Kâbesidir. Yaman Dede (*) de kırklı yıllarda sık sık Konya‘ya sefer eder. ġeb-i Arus törenlerinin özel davetlilerindendir artık. Biri Ġstanbul‘a gelse ve ―Ben Konya‘dan geliyorum‖ dese Yaman Dede ―Demek Sultanımızın Ģehrindesiniz‖ der; alır,yedirir,içirir ikram eder!... Konya ve Mevlana onun için özel aĢk bestesinin vazgeçilmez iki notasıdır. (*) Kayseri‘inin Talas ilçesinde Rum esnaflardan iplik tüccarı Yuvan Efendi ile Afurani Hanımefendinin oğlu Diyamandi 1887 yılında dünyaya gelir. Henüz on aylık iken ailesi Kastamonu‘ya göç eder. Ġlk tahsilini Rum Ortodoks Mektebinde yapan küçük Diyamandi,1901de Kastamonu Ġdadisine (lise) girer.


Babamın İntikamı

BABAMIN ĠNTĠKAMI Yönetmen: Ġhsan Nuyan

Oyuncular: Semra Nuray, Ġhsan Nuyan, Demir Nuyan, Bülent Koral Not: Filmin konusuna dair kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıĢtır.

Kamera: Cezmi Ar Yapım: Tunç Film Ġhsan Nuyan

Beş Hasta Var

BEġ HASTA VAR ―Siyah-Beyaz, 123dk‖ Oyuncular: Nedret Güvenç, Muzaffer Tema, Sadri AlıĢık, Refik Kemal Arduman, Settar

Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo: Eser:

Feridun Çölgeçen, Renan Fosforoğlu

Atıf Yılmaz, Nejat Saydam

KONU: Kıskanç karısı yüzünden hastaneye düşen bir koca ile, beş hasta mahkumun öyküsü

Ġzzet Benice―104‖

sonucu tanıştığı Mısır'ın ünlü zenginlerinden Cafer Paşa ile ailesinin zoru ile evlenir. Cahit'ten

işlenmektedir. Cahit ile birbirini seven ve evlenme hazırlığında bulunan Belkıs bir deniz kazası ayrılır. Bu ani ve zoraki evlilik Belkıs'ı altüst eder. Cafer Paşa’'yı suçlayarak intikam almak

Foto Direktörü: Turgut Ören

isteyen Belkıs, Beyoğlu'nda tanıştığı erkeklerle Paşa'yı aldatır, türlü rezaletler çıkarır. İtibarı zedelenen Paşa, Belkıs'ı boşar. Boşanan Belkıs başıboş yaşamaya devam eder ve

Müzik: Hulki Saner Yapım:

Körmükçü, Kemal Edige, Muazzez Arçay, Nubar Trerziyan, Ziya Metin, Abdullah Ataç,

randevuevine düşer, burada frengiye yakalanır ve hayatını karartan erkeklerle cinsel temas kurarak, frengi bulaştırarak dramını yaşar ve sonunda ölür.


BİR ANI: Beş Hasta Var romanı sinemaya uyarlanacak. Roman dehĢet verici bir"Ģey: Kadına, galiba kocası, frengi hastalığı bulaĢtırıyor. (Belki de kendisini terk eden sevgilisidir.) Kadın bunun üzerine erkeklerden intikam almaya kalkıyor. Nasıl aldığını söylersem, epeyce ĢaĢıracaksınız.

Yedi yıllık idadiyi birincilikle tamamlar. Ġdadide arkadaĢları kendisine ―Yamandî Molla‖ lakabını takarlar. 1942 yılından itibaren, baĢta azınlıklara mensup kız ve erkek liseleri olmak üzere çeĢitli okullarda Türk Edebiyatı ve Farsça okutan Yaman Dede, devlet hizmetinden ayrılmıĢ, eğitimciliğin yanı sıra serbest avukatlık yapmaya baĢlamıĢtır. Anadolu‘nun çeĢitli vilayetlerinde Mevlana konulu konferanslar verir. Ancak halen gizli bir mümindir. Namazını en kuytu semtlerin küçük mescitlerinde kılmakta, Ramazanda gizli oruçlar tutmaktadır. Kızı ve eĢi inancından habersizdir. ―Tam kırk yıl bazen sahursuz bazen iftarsız oruçlar tuttum, ama ailem bunu hiç bilmedi!..‖ der hatıratında. Avukatlıktan çok zamanını lise derslerine, gençliğin manevi aĢkı tanımasına ayırmaktadır. 15 ġubat 1942 de ismini değiĢtirir ve Mehmet Abdülkadir KEÇEOĞLU adını alarak nüfus idaresine ismini ve yeni dini Ġslam‘ı tescil ettirir. Bu sırada 55 yaĢındadır. Kırk yıldır sakladığı yeni kimliğini kuĢanmıĢ, ama o saatten sonra da aile içi sancı baĢlamıĢtır. (www.semazen.net) ―Mehmet Doğramacı‖ 104 1903-1967 yılları arasında yaĢamıĢ bir edebiyatçımız. Ġlk eseri 1927 de yayınlanan ―Yakılacak

Kitap‖ ve sırasıyla; .1927 ―Istırap Çocuğu‖, 1927 ―Çıldıran Kadın, 1930 AĢk GüneĢi, 1932 ―BeĢ Hasta Var‖, 1933 ―On Yılın Romanı‖, 1942 ―Sen de Seveceksin‖ 1944 ―Foya‖, 1947 ―Ben Hiç DSevmedim‖ 1956 ―Pota‖, 1964 ―Adsız ġehit‖


Beş Hasta Var

Beş Hasta Var filmi bir dönem filmiydi. Boğaz'ın tepesinde, üzerinde yüzlerce mum yanan bir mezarın baĢında, Muzaffer Tema dua ediyor. Cüzamlı ya da frengili kadınlar, fesli adamlar, etrafımda bir kabus gibi dolaĢıyor. Sabahlara kadar süren düzensiz çalıĢmaların sonunda bir gece sabaha karĢı, görüntü yönetmeni Baba Turgut'un gözü vizöre dayalı, kamera çalıĢmaya devam ederken uyuyakaldığını hatırlıyorum. Atıf Yılmaz ―Bir Sinemacının Anıları‖

Bırakın Yaşayalım

BIRAKIN YAġAYALIM Yönetmen: Kadri Ögelman Senaryo: Foto Direktörü:

Müzik: Yapım:

Oyuncular: Muzaffer Birtan, Halide PiĢkin, Deniz Tanyeli, Bedia Muvahhit, Özcan Tekgül, ReĢit Baran, Zafer Önen, Avni Dilligil

H. Kemal Atalay Cezmi Ar

Edip Ertem

Man Film Kadri Ögelman


Büyük Sır

BÜYÜK SIR Yönetmen: Talat Artemel

Oyuncular: Cahide Sonku, Cüneyt Gökçer, ġeref Gürsoy, Kenan Pars, ġaziye Moral, Semiha Berksoy, Ġsmail Galip Arcan, Mediha Gökçer, Cahit Irgat

Senaryo: Sadık ġendil Foto Direktörü: Ġlhan Arakon Yapım: Sonku Film Cahide Sonku

Dişi Yılan

DĠġĠ YILAN Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas ―105‖

Oynayanlar: Ayten Çankaya, Muzaffer Tema, Serpil Gül,

Ahmet Tarık Tekçe, Adnan

BaĢaran, Muazzez Arçay, Vehdi Ersin, Sadri Karan Görüntü Yönetmeni:

Konu: Bir çiftliğe gelen entrikacılığı ve cinselliği yüzünden çiftlikteki iki erkek kardeĢi birbirine Hayrettin IĢık

Yapım:

Tema Film Muzaffer Tema

düĢüren bir kadının hikayesi, ► ―Realist film‖ diye ilan edilen ―DiĢi Yılan‖ baĢtanbaĢa peĢin hükümlerle dolu. Orhan Elmas Türk toplumunda kadın-erkek bağlantılarının ne Ģekilde olduğunu hiç fark etmemiĢ.

Evlat Hasreti

EVLAT HASRETĠ Yönetmen: Rahmi Kafadar

Maya ve ġarkılar: Kaplan Tarsuslu Oyuncular: Rahmi Kafadar, Gülay Sevin, Kadri Ögelman, Hakkı Kıvanç, Muazzez Arçay,

Operatör: Mengü Yeğin Müzik: Baki Duyarlar

Halide PiĢkin, Sadi Karan, Muazzez Bora, Salih Tozan, Hakkı Kıvanç, Faik CoĢkun, Atilla Engin, Ġhsan AĢkın Konu: Evlat hasretiyle yaĢan acılı bir kadının dramatik öyküsü.

Yapım: Maden Film Akif Maden 105 Clemente Fracassi‘ni hikayesinden Ennio De Concini‘nin senaryolaĢtırdığı ve Yönetmen

Clemente Fracassi‘nin 1952 yılındaçektiği ―Sensualita‖ isimli Ġtalyan yapımı filmden uyralama. Filmde BaĢlıca rolleri Elenora Rossi, Marcello Mastroianni Amedo Nazzari gibi dönemin önemli Ġtalyan oyuncuları oynamıĢlardır.


Fakir Kızın Kısmeti

FAKĠR KIZIN KISMETĠ Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey

Oyuncular: Yılmaz Duru, Türkan Sülün, Orhan M. Arıburnu, Aliye Rona, Sadri Karan, Hasan Ceylan, Ferda Ferdağ, Feridun Çölgeçen, Celal Ersoy

Operatör: Mengü Yeğin

Konu: ÇalıĢmak zorunda kalan bir genç kızın yaĢadığı süre içinde karĢılaĢtığı olayların öyküsü. Dönemin polis arĢivlerinden alınan Büyükada Cinayetinin sinemaya aktarımı.


Felaket Zinciri

FELAKET ZĠNCĠRĠ Senaryo ve Yönetmen: Turan Day

ġarkılar: ġükran Özer, Oyuncular: ReĢit Gürzap, Gül Gülgün, Hayrunisa Kaytaz, Zafer Önen

Senaryo: Necabettin Yal Operatör: Faruk Özarı Yapım:

Turan Film Rasim Day

Gecekondu Yosması

GECEKONDU YOSMASI Yönetmen: V. Nedim Otyam

Oyuncular: Nimet Alp, Nermin Tezelli, Kamuran Yüce,

Senaryo: Oğuz ÖzdeĢ,

Mümtaz

Alaslan,

Ali

Seyhan,

Çiğdem

Kondara, Akif Tümerderim, Hakkı RuĢen Konu: Gözü yükseklerde olan bir fabrika iĢçisi kızın

Operatör: Hayrettin IĢık Müzik: Nedim Otyam Yapım: Barboros Film Nedim Otyam

öyküsü.


Gelen Ağlar Giden Ağlar

GELEN AĞLAR GĠDEN AĞLAR Senaryo ve Yönetmen: Hüseyin Peyda Operatör: Necati Ġltaç

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Üftade Kimi, Serpil Gül, Afet Sevilay, Nebahat Yanardağ, Rasih Ertuğ, Konu: Varlıklı, zengin bir adamın çöküĢ öyküsü.

Besteler: Muadelet Sevil, Suzan Bizimer Yapım: Dede Film Mahmut Dedehayır

Günah Bizimdir

GÜNAH BĠZĠMDĠR Yönetmen: Mehmet Muhtar

Oyuncular: Mine CoĢkun, Cahit Irgat, Feridun Çölgeçen, Ayten Güvenç ► ―Engin‘in Kaderi‖ isimli radyofonik bir oyunun, radyo mikrofonlarından alınarak sinemaya uyarlanıĢı.

Eser: Tahir Olgaç Foto Direktörü: Mehmet Muhtar Yapım:


Günah Köprüsü

GÜNAH KÖPRÜSÜ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör: Turgut Ören

Oyuncular: Kenan Pars, Mine CoĢkun, Ayhan Batu, Özel OkumuĢ, Mehmet Aslan, Settar Körmükçü, Ahmet Tarık Tekçe


Konu: Evli bir kadınla gezginci bir tiyatro patronunun aĢk öyküsü.


Günah Yolcuları

GÜNAH YOLCULARI Yönetmen: Hüseyin Peyda

Oyuncular: Altan KarındaĢ (Hanoğlu), Muzaffer Aslan, Fatma Andaç, Hadi Hün, Mesut Sürmeli, Vedat Özdirik, Haldun Yağızer

Senaryo: H. Kemal Atalay

Konu: YaĢadıkları tatlı hayatın büyüsüne kapılıp, kiĢiliklerinden sıyrılan bir kadınla erkeğin öyküsü.

Foto Direktörü: Aram Hugasyan Yapım: As Film Muzaffer Aslan

Günahsız Yavrular

GÜNAHSIZ YAVRULAR Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas

Oyuncular: Neriman Köksal, Orhan Elmas, Gül Gülgün, Suzan Yakar, Abdurrahman Palay, Küçük Aycan

Operatör: Cezmi Ar

Konu: Yuvasına sadık olmayan bir kadın yüzünden sefahate düĢen kumarbaz bir babanın öyküsü.

Foto Direktörü: Mehmet Muhtar Yapım:


Hayat Sokaklarında “Büyük Günah”

HAYAT SOKAKLARINDA ‖Büyük Günah‖ Yönetmen: Baki Çallıoğlu Senaryo:

Oyuncular: Mine CoĢkun, Baki Çallıoğlu, Turgut Özatay, Atıf Kaptan, Ayten Güvenç, Feridun Çölgeçen, Ġhsan AĢkın, Ali Korkut, Mustafa Dağhan, Çiğdem Kandora, Münevver CoĢkun

Ġsmail Noyan Operatör: Turgut Ören Muzaffer Pekgüleryüz, Manasi Filmeridis Müzik: Baki Çallıoğlu Yapım: Çallı Film Baki Çallıoğlu

Konu: Öksüz bir çocuğun yaĢamla mücadelesi.


Hayırsız Evlat

HAYIRSIZ EVLAT Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Operatör:

ġarkılar: Necla Tatlıses, Prodüksiyon: Lüks Film, Distribüsyon: KardeĢ Film/Ġrfan Sabuncu, Oyuncular: Kemal kan, Neriman Köksal, Talat Artamel, ġaziye Moral, Nevin Aypar, Feridun

Cezmi Ar

Çölgeçen, ġaziye Moral Konu:


Sonunda

servetine

kavuĢup,

babasına sahip çıkan bir gencin öyküsü.

Hollywood Rüyası

HOLLYWOOD RÜYASI Senaryo ve Yönetmen Nihat Aybars Oyuncular: Nihat Aybars, Jean Holm

Foto Direktörü Nihat Aybars

Konu: Bir Türk gencinin Hollywood‘dai maceraları. Amerikada çekilen ilk Türk filmi. Bazı sahneleri Türkiye‘de çekilerek eklnemiĢtir. Bir Türk gencinin öyküsü anlatılmaktadır.

Yapım Aybars Film

Not: Ankara Devlet Konservatuarı tiyatro bölümü mezunu olan Nihat Aybars, 1948 yılında Amerika‘ya gitmiĢ ve orada çektiği deneme mahiyetindeki bir filmidir. Oyunculuğunu, yapımcılığını ve yönetmenliğini yaptığı ilk ve son filmidir.


İlahi Güreşçi

ĠLAHĠ GÜREġÇĠ Senaryo ve Yönetmen: ġuayip ġenman Foto Direktörü: Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Hayrabolulu Süleyman, Mualla Kaynak Film hakkında bir bilgiye rastlanmadığı ancak konunun bir güreĢçinin hikayesi olduğu bilinmektedir.

Yapım: Rekor Film/ ġuayip ġenman

İntikam Alevi ―Melodram; 35 mm Süre: 119 dk‖

ĠNTĠKAM ALEVĠ ―Polis HerĢeyi Bilir‖ ―106‖

Senaryo ve Yönetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton Ġliadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden (Day Film Stüdyosu'nda HazırlanmıĢtır)

Yön. Asistanı: Nuri Ergün; Prod. Amiri: Adnan Ġrkut; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Ar Direktör: Sami Pandır; Seslendiren: Yorgo Ġliadis; Prodüksiyon Mümessili: Macit Doğudan; Aksesuar: Nazım Akbulut; IĢıklar: Necati Ġltaç; Montaj: Sezai Elmakaya, Senkron: Özdemir Arıtan, Nazmi Özer, Dekorlar: Zare Cirityan, Saim Nahit Bilge, Prodüksiyon ĠĢleri: Nubar Terziyan, Prodüksiyon Ekibi: Zeki Tezcan, Yılmaz Gürbüz, Ġsmail Kızıldağ, Orhan Aykanat, Ġbrahim Birah, Ġhsan Alpat, H. DanabaĢoğlu, Laboratuar: Ziya Ġnsel, Ġbrahim Yıldırım, Dublaj Yönetmeni: Nuri Ergün, Oyuncular: Ayhan IĢık (Ekrem), Mualla Kaynak, Deniz Tanyeli (Necla), Kenan Pars (Hikmet), Temel Karamahmut, Turgut Özatay (Hüseyin), Nubar Terziyan (UstabaĢı), Mualla Sürer, Osman Nuri Ergün, Ali ÜstüntaĢ, Behzat Balkaya, Osman Türkoğlu, Asım Nipton, Hüseyin KaĢif, Hüseyin Güler, Yervart Tezeryan, Fadil Garan, Adnan Uygur, Nuri Genç, Muammer Gözalan, Hikmet Serçe, Feridun Çölgeçen, Faik CoĢkun, Mualla Kaynak ► 1956 yılında çektiği ve (Seden'de hiç alıĢık olmadığımız Ģekilde) yılın tek filmi olan "intikam Alevi‖ filmografisinde önemli bir yere sahip olan ve Seden'in önemle üzerinde durduğu filmlerinden biridir. Ġntikam Alevi‘nde, bir balıkçı köyünün çevresinde, kötü bir kadının tuzağına kurban giden, onunla evlenmek zorunda kalan, bu yüzden aynı kadına tutkun olan en yakın arkadaĢının düĢmanlığını ve nefretini kazanan. bu arkadaĢının iĢlediği bir cinayetin suçlusu olarak yakalanan, 20 yıl hapisle yargılanan, cezaevinden kaçıp namusunu temizleyen, suçsuz olduğunu ispat eden bir delikanlının hikayesini anlatıyordu ... Bol kavgalarıyla, baltalı, tırpanlı kavgalarla ve denizde motor takipleriyle. Konunun iyilerle kötüler arasındaki iliĢkiler çerçevesinde geliĢtirildiği film, Seden‘in o güne kadar yaptığı en iyi filmdir. Kriton iliadis'in fotoğraflarından oluĢan filmin mükemmel bir kurgusu vardır. "Katil"in bir çeĢitlemesi olan film, beğenilmesine karĢın eleĢtiriler de alır. Onaran (Alim ġerif): "Sokaktaki adamın zevkini doyurmak için filme soktuğu bir takım bayağı öğeleri ayıklayabilseydi ve senaryodan gelenler kargaĢayı belli bir ölçüde giderebilseydi, bu filmin onun filmografısinde belirli bir yer tutacağına kuĢku yoktu." demektedir. ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Sedenle Türk Sinemassında Düet‖, syf, 141 ‖

106 Teknik ve Oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır.




İntikam Alevi

―Katil Ekrem hapisten kaçtı. Zabıta kuvvetleri Çorum-Ġstanbul arasındaki bütün yolları

tuttu. Dava Ģahitlerinin hayatlarını korumak için tertibat alındı.‖ Cihat Baban yönetimindeki Tercüman Gazetesi. 11 Ekim 1956 günü birinci sayfadaki yazı, mahalledeki sakin yaĢantıyı allak bullak eder. Kahvede, sokakta, evde hep bu haber konuĢuluyor. Özellikle, Suzan, (aksini söylese de) Hikmet ve Hüseyin panik içindeler. Ekrem‘in, bu üç kiĢi kadar suçlu olan kardeĢi Burhan ise içkiden ne olup bittiğini anlayacak halde değil. Kahramanımız, alınan tüm önlemlere karĢın, bazen koĢarak bazen kamyonlarda saklanarak, bitkin bir Ģekilde Ġstanbul‘a gelmeyi baĢarıyor. Kumkapı‘da balıkçılık yapan arkadaĢı Ali, onu Mendirek yakınındaki kulübesinde saklar.―Birkaç yerde kontrol yaptılar. Her seferinde tesadüfler beni yakalanmaktan kurtardı.. Ġki gündür ağzıma lokma koymadım.. Burada bulunmam seni müĢkül vaziyete düĢürecek. Birazdan giderim.‖ KeĢke herkesin ―Ayıp ettin, arkadaĢ hakkı ana hakkı kadar mukaddestir. Ben senin masum olduğuna inanıyorum. Ama, kaçmakla iyi etmedin galiba‖ diyen Ali gibi bir yakını olsa. ―BaĢka çarem yoktu. Ġnan ki hiç ümidim kalmamıĢtı. Öyle bir tuzağa düĢürdüler ki beni, hakikati kimseye anlatamadım. Deliller, Ģahitler, her Ģey, her Ģey aleyhime tertiplenmiĢti. Her Ģey o alçağın (Hikmet‘ten söz ediyor) baĢının altından çıktı. ġimdi, iĢ iĢten geçtikten sonra anlıyorum.. Hiç unutmam, bundan iki sene evvel bir yaz sabahıydı..‖ ‗Cankurtaran‘ isimli nakliyat Ģirketinde, Ġst. 25169 plakalı kamyonun Ģoförü olarak çalıĢan Ekrem, aynı mahalleden güzel Necla ile niĢanlanmak üzere. Tek üzüntüsü, sabah akĢam sarhoĢ gezen, iĢsiz güçsüz ve sorumsuz kardeĢi Mahmut. ‗Herkesle düĢüp kalkan‘ sarıĢın bomba Suzan‘ın Ekrem‘e tutkun olması, aynı Ģirkette çalıĢan Hikmet‘in de Suzan‘ı sevmesi olacak kötü Ģeyler için az çok fikir veriyor. Huriye, kızıyla, ona ilgisiz olan Ekrem‘i bir araya getirmek için kolları sıvar ; ―Hadi, hadi ağlama. Onu senin kucağına düĢürmenin yolunu bulurum ben. ġu anan, Ekrem gibi kaç tanesini cebinden çıkarır. Onu tez günde dize getirmezsem bana da Aynalı Tekke‘nin Gülü Huriye demesinler.‖ Mahmut, ardı ardına uygulanacak iki insafsız planın ilkinde yer alıyor. (Ekrem, sonradan ―Kendi öz kardeĢim bir bardak Ģarap uğruna sattı beni‖ diyecektir.) NiĢan öncesi, meyhanede yapılan kutlamada içkisine ilaç katarak, abisinin bütün gece uyumasını sağlar. (Belki de ilk kez, bir erkeğin içkisine ilaç katılıyor.) Suzan, Ekrem‘in yanına yatmadan önce ‗iĢi‘ garantiye almak için Mahmut‘la seviĢiyor. Ertesi sabah, Huriye, tüm cadalozluğu ile bir baskın yaptırarak onları aynı yatakta yakalatır. ‗Kaçırma ve alıkoyma‘ ile suçlanan Ekrem, ya Suzan‘la evlenecek ya da hapse girecektir. Evliliği kabullenir ama sonradan olanlara bakınca, keĢke hapsi yeğleseydi diye düĢünüyoruz. Kıskançlık krizleri geçiren Hikmet ve kumar borcu nedeniyle baĢı dertte olan arkadaĢı Hüseyin, Ģirketin parasını çalıp sahibini öldürürler. Sonuçta, tahmin edileceği gibi suç Ekrem‘in üstüne atılır. Ağır Ceza‘da yargılanma ve 20 yıl hapis cezası. Suzan, Hikmet‘le evlenir. Bunca zaman sonra, kaçak olarak eski mahallesine gelebilen Ekrem, Necla‘nın, Ali‘nin ve biraz 2. ġube Cinayet Masası Komiseri Fehmi Kıpçak‘ın yardımı ile adını temize çıkarmaya çalıĢıyor.Ġki gencin (olmayacak) niĢanlarından önce, mahalle meyhanesinde yapılan kutlamadaki Ģakalar.. ―Evlilik neye benzer biliyor musun.. Yumurtaya. Yumurtanın da evliliğin de tazesi makbuldür.‖ Aynı espri, ‗Ġntikam Alevi‘nin 1969‘daki ikinci çevrimi olan ‗Kan Su Gibi Akacak‘ta Köse‘nin söylemi ile ―Evlilik ve Ģarap hiç birbirine benzemez. ġarap eskidikçe güzelleĢir, evlilik ise eskidikçe berbatlaĢır‖ Ģeklini alıyor. (Yazan: Murat Çelenligil)


Kadifeden Kesesi

KADĠFEDEN KESESĠ Yönetmen: Semih Evin Senaryo: Cahit Günal Operatör:

Oyuncular: Salih Tozan, Vahi Öz, Gülderen Ece, karmen, ġarkılar: Özel KardeĢler, Danslar: Özcan Tekgül, Asuman Çıntay Konu: Amerika‘dan dönem kardeĢini arayan bir Kayserilinin komedisi.

Orhan Çağman Yapım: Ġstiklal Film Cahit Günal

Kalbimin Şarkısı

KALBĠMĠN ġARKISI Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo: Sadık ġendil

Oyuncular: Sezer Sezin, Münir Özkul, Deniz Tanyeli, Altan KarındaĢ, Kenan Artun, KONU: Bir pavyonda çalıĢan piyanist Münir‘le kemancı

Müzik: Hulki Saner Yapım:


Kara Çalı

KARA ÇALI Senaryo ve Yönetmen: Sami Ayanoğlu, ―107‖

Oyuncular: Nedret Güvenç, Suavi Tedü, Cahit Irgat, ġaziye Moral, Ġbrahim Delideniz, Nezahat Tanyeli, Salih Tozan,

Kamera: Manasi Filmeridis

Ayten Güvenç

Yapım: Sonku Film Cahide Sonku

107 Yaşar Kemal’in bir öyküsüyle Amerikalı romancı. “Erskine Caldwell’in (1903-1987) (House in the Uplands)

isimli romanından uyarlama.


Kara Bela

KARA BELA Yönetmen ve Senaryo: Sami Ayanoğlu

Oyuncular: Neriman Köksal, Sami Ayanoğlu, Atıf Kaptan, Pola Morelli,

Operatör: Cezmi Ar

Muhip

Arcıman,

Fikret

Hakan,

Dansler: Semiramis

Yapım: Kısmet Film Sami Ayanoğlu, Nejat

Kâtibim “Üsküdara Giderken”

KÂTĠBĠM ―Üsküdar’a Giderken‖ Oyuncular: Zeki Müren, Abdurrahman

Yönetmen: ġinasi Özonuk, Senaryo:

Operatör:

ġaziye Moral, Bedia Muvahhit. Vahi Öz, HümaĢah

Oğuz ÖzdeĢ, ġinasi Özonuk Turgut Ören

Yapım:

Palay, Gülistan Güzey, Suzan Avcı,

Sadettin

Hiçan, Erbil,

Nubar

Hayri

Terziyan,

Esen,

Suna

Pekuysal, Turgut Özatay, Gül Gülgün, Muzaffer Nebioğlu, Necdet Tosun, Konu: Osmanlı döneminde Üsküdar‘da kafeslerin arkasında gizlenen bir kızın aĢk hikayesi.

Aktunç Film ġevket Aktunç

Kısmet

KISMET Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Operatör: Coni KurteĢoğlu Müzik: Fehmi Ege Yapım: Seneka Film Semih Evin

Oyuncular:

Gülderen

Ece, Renan Fosforoğlu, Tevhit

Bilge,

Nevzat

Okçugil, Saadettin Erbil, Salih Tozan


Köy Canavarı “Öldüren Şüphe”

KÖY CANAVARI ―Öldüren ġüphe‖ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Kenan Pars, Muhterem Nur, Gönül Bayhan, Sadri Karan, Memduh KarakaĢ, Ali Korkut


Konu: Büyük Ģehirde iki sevgiliyi birbirinden ayırıp, cinayet iĢleyen sadist bir köylünün öyküsü

Yapım: Mayer Film

Öldürdüğüm Sevgili

ÖLDÜRDÜĞÜM SEVGĠLĠ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör: Cezmi Ar Yapım:

Oyuncular: Deniz Tanyeli, Kenan Pars, Ahmet Tarık Tekçe, Halide PiĢkin, ġevki Artun Konu: Bir gazetede yayınlanan aynı isimli romandan. Birbirine kavuĢamayan iki sevgilinin dramatik öyküsü.


Ölüm Deresi

ÖLÜM DERESĠ Senaryo ve Yönetmen: Selahattin Moğol Operatör:

ġarkılar: Mefharet Yıldırım, Muzaffer Birtan, Neriman Altınay, Kâzım Ġnal,

Onnik Kalutsyan Müzik: Ahmet Yamacı, Yapım: Ata Film Hadi yaman

Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Selahattin Moğol, Muazzez Arçay, Tahsin Temren, ġevki Artun, Leman Akçatepe, ġükran Süley, Neriman Altınay, Adnan Uygur, Merter Fosforoğlu, Ġhsan

AĢkın,

Adnan BaĢaran Konu: Aynı kadına aĢık olup, birbirleriyle mücadele eden iki arkadaĢın öyküsü


Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi

ÖLMÜġ BĠR KADININ EVRAK-I METRUKESĠ Yönetmen:

Oynayanlar: Sezer Sezin, Kenan Artun, Temel Karamahmut, Müfit Kiper, Altan KarındaĢ, Semih Evin ―158‖ Metin Erksan

ġaziye Moral, Konu: Fikret anılarını tuttuğu defterde anlatmaktadır: "Annesi ölünce babdsı tekrar evlenir,

Senaryo: Metin Erksan Eser:

üvey annesi kalp hastası Fikret'i yaĢlı zengin bir çiftlik sahibi ile evlendirir. Oysa Fikret tedavisini yapmakta olan Dr. Nejat'ı sever. Doktor evlidir ve iki çocuğu vardır. Fikret

Güzide Sabri Aygün ―159‖

çocukları düĢünerek doktorun evlenme teklifini kabul etmez. Nejat bir gün karısı ile çiftliğe gelir, karısı Fikret'in kocasının (Sait Bey'in) yeğenidir. Fikret ise doktoru eskiden tanıdığını


gizlemiĢtir. Nejat'ın karısı bundan Ģüphelenir. Fikret kadının bu Ģüphesini gideremez,

Manasi Fimeridis Müzik: Hulki Saner (alafranga), Sadi IĢılay (alaturka) Yapım:

aralarında ki konuĢmayı Sait Bey duymuĢtur. Fikret'in kocasının farkına varınca birden susması Sait Bey'i intihara benzer bir ölüme sürükler Üzülen, kalbinden hasta Fikret ağırlaĢır. gelen Dr. Nejat'a gizli (fakat temiz) aĢkını ve son dileklerini söyler gözlerinden öpmesini ister. Fuat anı defterini ve kızı Nedret'i kuzeni Suat'a emanet eder.

Türk Export Film

Papatya

PAPATYA Senaryo ve Yönetmen

Oyuncular: Özcan Tekgül, Bülent Oran, Saliha Tekneci, Hasan

:

Mümtaz Yener

Sadettin Erbil, Nursan Alçam

Operatör: Fethi Mürenler Müzik ve Keman Soloları: Necati Tokyay Yapım:

Ceylan, ġükriye Atav, Leyla Altın, Asuman Çintay, Metin Ersoy,

Ergenekon Film Nejat Duru

Konu: Çingeneler arasında büyüyüp serpilen ve çok güzel bir kız olan Papatya‘nın, rastlantı sonucu tanıdığı ressam Haluk‘la olan aĢk hikayesi. Not: Eric Von Stroheim‘in romanından uyarlama.

(1885-1957)

―Paprika‖

isimli

Piç/Kahpe Dünya “Melodram”

PĠÇ/KAHPE DÜNYA ―Melodram‖ Senaryo ve Yönetmen: Memduh Ün Senaryo:

Oyuncular: Muhterem Nur, Lale Oraloğlu, Nazım Ġnan, Turgut Özatay, Nubar Terziyan, Rukiye Göreç

Dr. ArĢavir Alyanak Operatör: Manasi Filmeridis Yapım: Yakut Film Memduh Ün, ArĢavir Alyanak

Konu: Sevdiği adamın zoruyla yeni doğmuĢ çocuğunu sokağa atmak zorunda kalan bir pavyon kadınının acıklı öyküsü. Kız büyüyor baĢına gelmedik kalmıyor. Annesinin çalıĢtırdığı randevu evine düĢüyor. Anne kızı olduğunu bilmeden kızını satar. Kadının dostu da kıza tecavüz eder devamlı.

158 Bu filmi çekmekte olan Metin Erksan, Askere gittiğinden filmi Semih Evin tamamlamıştır.


Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi

―159‖ Güzide Sabri (1883 - 1946) 1883‘te Fındıklı‘da doğdu. Babası Adliye Nezareti memurlarından Salih ReĢat; annesiyse, Ģair Koniçeli Kâzım PaĢa‘nın yeğeni Nigâr Hanım. AyĢe Güzide, Çamlıca‘da KoĢuyolu‘ndaki köĢklerinde büyüdü. Hususî hocalardan tahsil gördü. Edebiyat öğretmeni, lûgat sahibi Tahir Efendi. Gençkız öğrenimi sırasında Münevver‘i kaleme alır. Ġfadenin zayıflığı, bozuk cümleleri bir yana, bu kısa roman, olanca içtenliğiyle okuru bugün de etkileyecek niteliktedir. Sonradan Beyoğlu Birinci Noteri Ahmet Sabri‘yle evlenecek olan Güzide Sabri, Münevver‘de yaĢanmıĢ bir hayat hikâyesinden yola çıkmıĢtır. ArkadaĢı Hüsniye Hanım‘ın mutsuz öyküsü, eserde Münevver‘in baĢından geçer: Verem! Münevver, amcazadesi genç tıbbiyeli ġefik‘le seviĢmektedir. ġefik verem illetinin pençesine düĢer ve Büyükada‘ya tedaviye götürülür. Ayrılırken Münevver‘e hakikati söylemez. Ailesi, gençkıza, ―bir kadınla evlendi, seni sevmiyor‖ diyerek meseleyi çözümlemeyi denemiĢtir. Ne var ki Münevver‘in aĢkı sona ermez. ġefik‘in babasına yazdığı mektubu rastlantı sonucu ele geçiren Münevver, bir çırpınıĢla Büyükada‘ya vardığında; o, mimozalı, leylaklı, Ģen Ģakrak Aya Yorgi Panayır günü ġefik ölmüĢtür. Münevver de çok geçmeden veremden yatağa düĢecek, fakat handiyse mutlu ölecektir… Ġstanbul‘da sonbahar tasvirleriyle yüklü bu naif eseri ―ÖlmüĢ Bir Kadının Evrak-ı Metrûkesi‖ izler. Ġstanbul‘a yakın yöre kentlerden birindeki çiftlik evi ve yine Büyükada‘daki köĢküyle yine bir Ġstanbul romansı. AĢk-ı Memnu‘da, Adnan Bey‘le evli Bihter‘in Behlûl‘e yasaklanmıĢ sevdalar duymasını enine boyuna yorumlamaktan kaçınmıĢ Halid Ziya‘ya karĢılık; iddiasız eserler romancısı Güzide Sabri, yasak aĢklarda hoĢgörüye, anlayıĢa, bağıĢlanmaya muhtaç bir Ģeyler görür ve gösterir. ÖlmüĢ Bir Kadının Evrak-ı Metrûkesi‘nde kalbinden hasta olan Fikret, doktoru Nejat‘a âĢık olur. Evli, iki çocuk babası Nejat Bey de Fikret‘i sevmektedir. Fakat Fikret, Nejat‘ın yuvasını bozmamak için kaçar, kendisinden yaĢça epey büyük, zengin bir beyle evlenir. Oysa zevci, Nejat‘ın yakın akrabasıdır. Büyükada‘da bahçeden kopartılmıĢ bir gül motifiyle perçinlenerek sürüp gidecektir artık yasak aĢk. Fikret‘e gelince, ―henüz yirmi iki yaĢında iken, birbirini kovalayan elemlerle yorulmuĢ, istikbalden ümidini kesmiĢ, hayata dargın, daima kalbini kemiren bir illetle mustarip, çehresine bir keder veren siyah elbiseleri içinde, bir sonbahar çiçeği kadar solmaya hazır…‖ Güzide Sabri de o tarihlerde yirmi iki yaĢındadır. Eser büyük yankı uyandırır ve bu yankı yıllar yılı sürer. Kapalı ortamdaki kadının, daha özgür bir hayatı, romandan, gazeteden, tiyatro ve yabancı opera truplarının gösterilerinden iyi kötü sezebildiği dönemlerdir. Bazen okuyarak, bazen izleyerek, bazen dinleyerek. Bilincine tam varılmamıĢ bir özgürlük istemi, bu tarz popüler karasevda romanlarıyla yerli okurun duygulanmalarında ifade bulmaktadır. Güzide Sabri‘nin Ġstanbul romansları, Ġstanbul, Ġzmir gibi büyük kentlerin dıĢında, taĢrada bile okurun ilgisini çeker. Romanlarda çizilen imparatorluk baĢkenti Ġstanbul hep lüks dekorludur. Ġmparatorluğun son dönemindeki Ģatafat, bilhassa piyanolar, yaldızlı koltuk takımları, varaklı aynalar, kristal avizeler, ağır kadife perdeler dıĢ görünümü süslerken; içte, roman kiĢilerinin iç dünyasında derin hüzünler saltanat kurar. ĠĢte, ―Bursa‘nın ufak, Ģairane manzaralı bir köyünde, çamur sıvalı, toprak damlı bir kulübesinin basık çatısı altında dünyaya‖ gelen Leylâ da, Ģimdi Ġstanbul‘da, müteveffa Rahmi Bey‘in varlıklı konağında yaĢamaktadır. Leylâ: O bir Yabangülü‘dür. Leylâ çocukluğu boyunca ‗evlâtlık‘ olduğunu öğrenmemiĢtir. Ama Rahmi Bey evlenip, Pakize Hanımefendi de konağın tek hakimi olmak isteyince durum değiĢir; hanımefendi, Leylâ‘ya asıl yerini sık sık hatırlatır. Ġstanbul‘da varlıklı konaklarda, yalılarda cariye trajedisinin yeni karĢılığı evlatlık, besleme kurumudur. Leylâ da siyahlar kuĢanır; Feridun‘a aĢkı Pakize Hanımefendi tarafından engellenir: ―Zira o sizinle hiçbir vakit evlenemezdi. Bunu neden düĢünmediniz? Belki güzelliğinize mağrur oldunuz. Ġnkâr etmem ki, güzelsiniz, fakat nihayet bir gül olarak sevilir ve hatta ormanda hüdayi nabit bir yabangülü diye koklanırsınız.‖ Ama hepsi o kadar! Güzide Sabri çeĢit çeĢit yasak, yasaklanmıĢ aĢkların peĢini bırakmayacaktır. 1930‘da yayımlanan Hicran Gecesi yasak, imkânsız aĢk konularında bir adım daha ileriye gider ve Hollywood sinemasının siyah saçlı, yeĢil gözlü meĢum kadınlarını hatırlatır bir roman kiĢisiyle bizi baĢ baĢa bırakır: Serap cazibeli bir kötülük simgesidir. Bu roman, Erenköyü‘nün ĢaĢaalı günlerinde, ―muhteĢem‖ bir köĢkte geçer ve Serap para pul içinde daima bir aĢk ihtirasıyla tutuĢur.―


Sazlı Damın Kahpesi

SAZLI DAMIN KAHPESĠ Yönetmen:

Muharrem Gürses

Oyuncular: Gönül Bayhan, Muhterem Nur, Nazım Ġnan, Hasan Ceylan, N iyazi Vanlı, Muharrem Gürses, Osman Alyanak, Atilla Gürses

Operatör: Turgut Ören, Manasi Filmeridis

Konu: Zengin çiftlik sahibi dul bir kadınla Askerden dönen delikanlının aĢk öyküsü.

Müzik: Ahmet Yamacı, Yapım:


Sevda Sahilleri “Mert Adam”

SEVDA SAHĠLLERĠ ―Mert Adam‖ Senaryo ve Yönetmen Seyfi Havaeri Foto Direktörü: Vedat Akdikmen

Oyuncular: Birsen Ayda, Mustafa Kara, Timuçin Caymaz, Nuri Genç, Mürvet Sim, Konu: Bir rastlantı sonucu eski sevgilisiyle karĢılaĢan bir balıkçının öyküsü

Müzik: Kadri ġençalar Yapım:

Sırmalı Film ġakir Sırmalı Kalbin yaĢı olmadığını bilen‖ Fazıl ġükrü Bey, yaĢça kendisinden epey genç Serap‘la evlenmiĢtir. Serap köĢkte Celâl‘i tanır. KıĢları ġiĢli‘deki ―salonları‖ göz kamaĢtırıcı apartmanda oturmaktadırlar ve akraba çocuğu Celâl, ġiĢli salonlarına sık sık gelmektedir. Celâl‘i baĢtan çıkaran Serap, sevdiği adamı bir süre sonra çok genç ve güzel bir kıza kaptıracaktır. MeĢum kadın NiĢantaĢı‘nın büyük bir caddesinde dalgın ve umutsuz yürürken, ―feci bir otomobil kazası neticesinde‖ ölür. Haber ―iki gün sonra‖ gazetelerde yazılır…1940‘lara daha maddeci, daha eleĢtirel bir yaklaĢımla yol alınmakta. Günün eleĢtirel bakıĢ açısı, 1941‘de Güzide Sabri‘ye bile yansır. Yazar hayli gerçekçi bir roman ―hazırladığını‖ söylemektedir: Neclâ. Üvey iki kızkardeĢin karĢılaĢtırılması sayılabilecek Neclâ‘da, Ġstanbul‘un fakirleĢmiĢ, viran semtlerinden AyaspaĢa‘daki ―mutena‖ apartmanlara yol alınır. KöĢkler, yalılar romanlar için bile moda dıĢına sürüklenmektedir. Ġstanbul‘da yeni, monden hayat apartman düzenini gereksinir Bu romanda iyiliğin ödüllendirilmesi, kötülüğün o kadar canlı tasvir edilmesini engelleyememiĢtir. Masum, masal perilerini andırır Neclâ‘nın karĢısında fettan Ġffet, yaĢlı kocası ve mâzisi bir Ģehvet taĢkınlığıyla dolup taĢan annesiyle birlikte, Hüseyin Rahmi‘yi neredeyse aratmayacak canlılıktadır. Neclâ‘nın yayımlanıĢından beĢ yıl sonra, Güzide Sabri, Giresun‘da kısa bir hastalık sonucu ölür. Bütün o sonbahar tasvirleri, solgun yabangülleri, ayıĢıklı gecelerde tangolar, piyano baĢında geçen hicranlı saatler geçmiĢte kalmıĢ; bütün o gönül yaraları, veremler, kalp hastalıkları, yüksek gerilimli tutkular, hasretler sanki sönmüĢ; bütün o Ġstanbul romansları bellekten silinmeye yüz tutmuĢtur. Ölümden sonra yalnızca Nahit Sırrı Örik anar romancımızı, keder verici bir saptayımla: ―ġimdi hiçbirinin mevzuunu hatırlayamamakla beraber, bu kitapları düĢünürken o eski köĢklerde sürülen rahat hayatın âdeta tadını duyar gibi oluyorum. Ve Güzide Sabri‘nin eserlerinden muhafaza ettiğim hazzı söyleyebilmek için, yazı hayatımda karĢıma çıkan ilk fırsatın ölümü olmasından da hüzün duyuyorum…‖ Kaynak: Selim Ġleri, ―Keder veren siyah elbiseleri içinde...‖, cumaertesi.zaman.com.tr ―

²⁰⁶ Eric Von Stroheim‘in (1885-1957) ―Paprika‖ isimli romanından uyarlama.


Sönen Yıldız (Sönen Yıldızlar)

SÖNEN YILDIZ (Sönen Yıldızlar) Senaryo ve Yönetmen: Osman F. Seden

Oyuncular: Mahir Özerdem, Gülistan Güzey, Kenan Pars, Ayfer Feray, Hadi Hün, Samiye Hün, Ah-met Tank Tekçe

Eser Muazzez Tahsin Berkand

Sansür Tarihi: 28.12.1955; Sayı: 114 Not: Bu film, bugün Kemal Film'in kayıplar listesindedir. Bir filmin tarihi yazılırken, gösterime

Operatör: Kriton Ġliadis Yapım:

girdiği tarih baz alındığı için bu filmin tarihi de, gösterime girdiği 1956 yılı olarak geçmektedir. Oysa film, 1955 'te çekilmiĢ ve sansüre gitmiĢtir.


Şehir Yıldızları

ġEHĠR YILDIZLARI Yönetmen: Osman Nuri Ergün

Müfit Kiper, Mualla Mukadder, Mediha Demirkıran, Celal ġahin

Foto Direktörü: Kriton Ġlyadis Yapım:

Oyuncular: EĢref Kolçak, Deniz Tanyeli, Feridun Karakaya, Osman Alyanak, Özcan Tekgül,

Not: Kemal filmin kayıplar listesinde olan bu film, Sansür kurulunun 2 Mayıs 1956 tarih ve 53 sayılı kararı ile yasaklanmıĢtır.

Kemal Film Osman F. Seden,

TUZAK OTELĠ Yönetmen: Ġhsan Balkır Senaryo: Celal Balkır Kamera: Cezmi Ar Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Neriman Köksal, Necla iz, Rauf Ulukat, Atıf Kaptan, Settar Körmükçü, Feridun Çölgeçen, Hayati Hamzaoğlu


Uçuruma Giden Yol

UÇURUMA GĠDEN KADIN Yönetmen: Ġhsan Balkır Senaryo:

Oyuncular: Lale Oraloğlu, Celal Balkır, Ġhsan Balkır, Halide PiĢkin

Celal Balkır Kamera: Cezmi Ar Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Üç Yetimin Izdırabı

ÜÇ YETĠMĠN IZDIRABI Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Deniz Tanyeli, Abdurrahman Abdurrahman Palay

palay, Türkân ġamil, Muazzez Arçay Konu: Yetim kalan üç genç kızın dramatik


öyküsü.


Yalancının Mumu

YALANCININ MUMU Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Operatör: Coni KurteĢoğlu

Oyuncular: Tevhit Bilge, Meral Körmükçü, Renan Fosforoğlu, Hayrünüsa Yaytaz, Gülderen Ece, Zafer Önen, ġarkılar: Suzan Güven


Konu: Yalancılık üzerine kurulu bir güldürü.


Yangın

YANGIN Yönetmen: Baki Çallıoğlu Öykü ve Senaryo:

Oyuncular : Gülistan Güzey, Neriman Köksal, EĢref Kolçak, Atıf Kaptan, Ayten Güvenç, Ahmet Tarık Tekçe, Ferhan Tanseli, Ġhsan AĢkın, Danyal Topatan

Behlül Dal Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur

Konu: Bir balıkçının köyünde meydana gelen olaylara kaçakçılar da karıĢır. Bunlarla iĢbirliği yapan köyden bir kadın, balıkçı kahramanın sevgilisinin kör olmasına neden olacak ancak sonunda suçlular cezalarını göreceklerdir.

Müzik: Baki Çallıoğlu Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Yayla Güzeli Gül Ayşe

YAYLA GÜZELĠ GÜL AYġE Oyuncular : Deniz Tanyeli, Saltuk Kaplangı, Suat Taner, Muharrem Gürses, Hayati

Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Kamera:

Konu: Yuvasını dağıtan karısından intikamını alan bir babanın intikamı. Turgut Ören

Yapım:

Hamzaoğlu, Hayriye Gürses, Atilla Gürses, Mehmet Özekit, Halide PiĢkin

► EleĢtirmenler, Muharrem Gürses'in filmlerine genelde olumsuz yaklaĢtı ve kötümser bir tavır takındı ve bazen de yok saydı. Gürses sinemasının tipik örneklerinden biri sayılan Yayla


Güzeli Gül AyĢe için Orhan Elmas Ģunları yazmaktadır: "...Hiçbir mantık ve realite tanımadan kaleme alınmıĢ senaryoda ölüm , kan, mezar, göbek ve cinayet arka arkaya mandallarla ipe tutturulmuĢ ve verilmiĢ rüzgara ... Ġçinde en aslan payI alana da Muharrem Gürses olmuĢ. Yerli yersiz perdeye arzı endam etmesinin tek sebebi, her halde hem senaryoyu yazması, hem de rejisörlüğü yapmalı olacak ..‖ Kenan Ormanlar, ―Türk Sinermasında EleĢtiriler‖ syf,

Yedi Köyün Zeyneb‟i “Garip Ömer “

YEDĠ KÖYÜN ZEYNEB’Ġ ―Garip Ömer Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Kamera:

Oyuncular: Deniz Tanyeli, Saltuk Kaplangı, ġevki Artun, Bülent Koral, Muharrem Gürses,

Cezmi Ar

Salih Tozan, Fatma Bilgen, Memduh KarakaĢ, Mualla Fırat, Ruhi Fersan, Türkân Türe, Mualla


Fırat Konu: Cahil bir anneyle aĢkı uğruna aklını

KardeĢ Film Ġrfan Sabuncu

yitiren Zeynep‘in öyküsü.


Yetimler Ahı “Kanlı Kırbaç”

YETĠMLER AHI ―Kanlı Kırbaç‖ Reji Asistanları: Fevzi Eryılmaz, Fehmi Eryılmaz, IĢık: Yılmaz Akay, Prodüksiyon Direktörü: Adnan Senaryo ve Yönetmen:

Uygur, Prodüksiyon: Yılmaz KarakuĢ, Ar Direktör ve Laboratuvar: Adnan Uygur, Semih

Muharrem Gürses

Tamerler, Ses Mühendisi: Rauf Tözüm, Laboratuar ġefi: Semih Pekgöz, Lab. Asistanı: Sedat Tunca, Montaj: Diamandi Filmeridis, Montaj Asistanı: Memduh Sırman, Müzikleri Ġdare eden:

Prodüktör ve Fotoğraf Direktörü:

Kadri ġençalar, ―Kara Bahtım‖, ―YeĢil Kurbağalar‖ ―Su Geçer‖ türkülerini okuyan Aziz ġenses,

Yoakim Filmeridis

Bağlama: Ahmet Yamacı, Maya ve Ağıt: Kaplan Tarsuslu, Fon Müzikleri: Rauf Tözüm, Çalanlar: Kadri ġençalar (Ut), Ġsmail ġençalar (Keman), Haydar Tatlıyay (Keman), Ali

Yapım:

Güven Film Yoakim Filmeridis. (Erman Film Stüdyosunda HazırlanmıĢ ve SeslendirilmiĢtir.

Yüceturanlı (Keman), Mustafa Kandıralı (Klarnet), Emin Altın (Klarnet), Mustafa Demir (Piyano), YaĢar Anlı (Darbuka), Neyzen Meriç (Ney), YaĢar Anlı Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Muhterem Nur, Ahmet Tarık Tekçe, Üftada Kimi, Adnan Uygur, Hikmet Serçe, Melek Ceylansoy, Sadri Karan, Peruz Agopyan, Nalan Küçük, Hakkı Haktan, Danyal Topatan, Semih Tamerler, Nesrin Gülseven, Niyazi Vanlı, Celal Ersöz, Konu: Ġki kardeĢle, onlara son derece zor bir duruma sokacak olan Sırtlan Sadık (A.Tarık Tekçe) adlı belalı bir adamın öyküsü.

Zeyneb‟in İntikamı “Meledram”

ZEYNEBĠN ĠNTĠKAMI Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Muharrem Gürses

AĢkın, Nubar Terziyan, Kenan Büke Konu : Çiftlikte yaĢayan kahyanın kızları kendi

Diyalog: Eser:

Oyuncular: Muhterem Nur, EĢref Kolçak, Nevin Aypar, Orhan Elmas, Muzaffer Nebioğlu, Ġhsan

Orhan Kemal Orhan Elmas

Foto Direktörü:

halinde sahibinin

bir

yaĢam

oğlu

ise

sürmektedirler.

Çiftlik

Ġstanbul‘da

tahsil

yapmaktadır, Aslında tahsil yapmayıp baba parasıyla serseri hayatına devam etmektedir. Gece kulüpleri, barlar tüm eğlence mekanları

Turgut Ören

onundur

Ġstanbul‘da.

Bir

gün

babasının

Ġstanbul‘a habersizce geliĢi karĢısında durumu

Yapım: Yakut Film Memduh Ün, ArĢavir Alyanak

öğrenen baba alıp oğlunu çiftliğe döner. Ancak bu serseri hayata ve kadınlarla geçen gece hayatına alıĢmıĢtır. Burada da boĢ durmaz ve kahyanın iki kızına tecavüz eder. Ve

kızlardan birinin genci öldürmesiyle film

son bulur.


Acı Günler

ACI GÜNLER Yönetmen: Mümtaz Alpaslan Senaryo: HaĢim Turyan

Oyuncular: Mümtaz Alpaslan, Tomris Hakgüder, Erol TaĢ, Faik CoĢkun, Neriman Uğurlu, Zeki Çan, Sadri Karan, Erdoğan Çakıcı Konu: Kör bir erkekle, sevdiği kızın öyküsü

Görüntü Yönetmeni: Vedat Akdikmen Yapım: Çan Film Zeki Çan

Ağlayan Gelin

AĞLAYAN GELĠN Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Görüntü Yönetmeni: Hayrettin IĢık Yapım:

Oyuncular: Nevin Aypar, Orhan Elmas, Aysel Tanju, Kemal Dirim Konu: Kore savaĢı dönüĢünde, köyünde bıraktığı sevgilisinin abisiyle evlendiğini öğrendikten sonra, evli bir kadınla iliĢkiye giren genç. Bir Ezo Gelin Filminden uyarlama.

Kral Film Kemal Dirim

Ağlayan Kaya

AĞLAYAN KAYA Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Nevin Aypar, Atıf Kaptan, Nebile Teker, Toygar Belevi, Celal Ersöz, Müzikve Türküler: Malatyalı

Ali Yaver Yapım:

Fahri, Danslar: Semra Yıldız, ġehrazat Konu: Kalbini bir fahiĢeye kaptıran gençle, terkedilip

Kurt Film Mehmet Arancı

intihar eden bir kızın öyküsü.


Ak Altın

AK ALTIN ―Macera, dram‖ Oyuncular: Fikret Hakan (Mehmet), Çolpan Ġlhan (Halime), Turgut Özatay (Ġdris), Settar

Senayo ve Yönetmen:

Körmükçü (Veysel), Hayri Esen (Yakup), Hasan Ceylan (Kasım), Osman Alyanak

Lütfi Ö. Akad

KONU: Define avcılığı üzerine çekilmiĢ olan ve yabancı filmlerin etkisi altında kalınarak yapıldığı izlenimini veren bu filmde, bi r grup insanın define sevdası ve gönül tutkusu yüzünden aralarında çıkan kavgalar sonunda nasıl birbirlerini yok ettikleri anlatılır.

Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan

Ak Altın, define arayıcılığını ve bulunan definenin paylaĢımındaki güçlükleri iĢliyor. Film, karakterler üzerine kurulu. Define bulan bir köylünün kalp krizi geçirerek ölmesi üzerine, gizlilik içinde bu iĢin izini sürerek defineye ulaĢan beĢ erkek ve bir kadın arasındaki iliĢkilerden yola


çıkıyor. Defineyle kadın (sevgili) arasında bir metafor oluĢturarak erkeklerin mücadelelerini sergiliyor. Mücadelenin sonunda kazanan veya kaybeden yok. BaĢlangıçta olduğu gibi, zaten tüm kahramanlar "kaybeden". Defiineyle bir umut pırıltısı görmüĢlerdi. Film, küçük insanlar için bu pırıltının halüsinasyondan ibaret olduğunu, hiçbir zaman gerçek mutluluğun iĢareti olamayacağını, yaĢadıkça çırpınıĢların süreceğini gösteriyor.

Allı Gelin “Leyla ile Ferhat”

ALLI GELĠN ―LEYLA ĠLE FERHAT‖ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan Yapım:

Oyuncular: Saltuk Kaplangı, Pervin Par, Atıf Kaptan, Necdet Tosun, Dursune ġirin, Mine CoĢkun, Erdoğan Oker Konu: Askerden dönen yiğit delikanlı Ali ile, gaddar köy ağasının kızı Nazlı‘nın aĢk öyküsü.

FilkoĢ Film Ġrfan Sabuncu

Anası Gibi “Sönen Işık”

ANASI GĠBĠ ―SÖNEN IġIK‖ Yönetmen: Muzaffer Arslan Senaryo: Orhan Kemal Eser:

Oyuncular: Altan KarındaĢ, Suavi Tedü, Nedret Güvenç, Abdurrahman Palay, ReĢit Gürzap, ġaziye Moral Konu: Annesi öldükten sonra bilmeyerek erkek kardeĢini seven genç bir kızın dramatik aĢk öyküsü.

Mebrure Alevok ―160‖ Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: As Film Muzaffer Aslan

160 Kitaplarında Mebrure Sami, Mebrure Sami Koray ya da Mebrure Alevok imzalarını kullanan Mebrure hanım,

1907-1992 yılları arasında yaşamış sevilen bir yazarımızdı. Muazzez Tahsin, Kerime Nadir gibi o dönemin popüler yazarları gibi, o da aşk romanları yazmıştı. Ancak diğerleri kadar çok yazmadı Mebrure Alevok; Leylaklar Altında (1936) ile başlayan roman serüvenini Çöl Gibi (1938) ve Yalan'la (1941) sürdürüp Gönül Cehennemi (1943) ile noktaladı. Aslında


Annemin Gözyaları

ANNEMĠN GÖZYAġLARI Senayo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: Akar Film (Nuri Akıncı)

Oyuncular: Muhterem Nur (Aysel), Nuri Genç (AyseL‘in eniĢtesi), Ahmet Tarık Tekçe (Ali), Uğur Kıvılcım, Kemal Kan (Fikret), Özcan Tekgül (Jale) Konu: Teyzesinin yanında yaĢayan Aysel, kimsesiz bir kızdır. EniĢtesi tarafından devamlı horlanmaktadır. Bir arkadaĢ davetinde tanıĢtığı Fikret'den hamile kalır. Diğer taraftan mahallenin kabadayısı Ali'de Aysel‘in peĢindedir. Fikret iyi niyetli bir gençtir ve Aysel ile evlenerek hatasını tamir etmek istemektedir. Ancak babasının iĢleri bozulmuĢ iflasın eĢiğine gelmiĢtir. Aile bu durumdan kurtulmak için Fikret'i zengin Jale ile evlendirmek istemektedirler. Baba Aysel'i gizlice eve çağırarak Fikret'ten ayrılması için para teklif eder, Aysel kabul etmez. Fikret'e mektup yazar. Mektup ise Ali'nin eline geçer ve Aysel'in hamile olduğunu öğrenir. Ali Durumu eniĢteye bildirir. EniĢte Aysel'i evden kovar.

Beni Şafakta Vurdular

BENĠ ġAFAKTA VURDULAR

―Siyah-Beyaz, Dram‖ Senaryo ve Yönetmen:

Rahmi Kafadar

Maya ve Gazeller: Kaplan Tarsuslu Oyuncular: Yılmaz Duru, Gönül Bayhan, Sunay Uslu, Talat Artemel, Hulusi Kentmen, Salih Tozan, Muazzez Arçay,

Görüntü Yönetmeni: Vedat Akdikmen

Konu: Kocasını aldatan ve araya giren bir kızın öyküsü.

Yapım: Tafi Film

―110dk. Siyah-Beyaz, melodram‖

Berduş

BERDUġ

Yönetmen: Osman F. Seden Senaryo: Sadık ġendil Kamera: Kriton Ġliadis Müzik: Zeki Müren Yapım: Kemal Film (Osman F. Seden)

Oynayanlar: Zeki Müren, Deniz Tanyeli, Turan Seyfioğlu, Feridun Karakaya, Melahat Ġçli, Ahmet Tarık Tekçe, ġaziye Moral, Ali ÜstüntaĢ, Ali Seyhan Konu: Osman Fahir Seden 50'1i yıllarda Türk Sanat Müziği'nde yıldızı parlayan ve çizdiği kiĢiliğiyle sürekli ilgi çeken Zeki Müren'le "BerduĢ" filmini çeker. Oldukça iyi bir ekiple baĢlanan ve iyi bir oyuncu kadrosuna sahip filmde Zehir Ali (Turan Seyfioğlu) lakabıyla ün salmıĢ ağabeyi tarafından küçük yaĢta okuldan alınarak çeĢitli iĢlere verilen BerduĢ'un (Zeki Müren) hikayesi, anlatılıyor. " BaĢarılı bir film olmasının yanı sıra "BerduĢ"un en önemli yanı, Beyoğlu'nun Türk filmi oynatmamakta direnen sinemalarının bu direniĢi kıran filmlerden biri olması idi. Bu olayı, Osman Seden Ģöyle dile getiriyor ―161‖ 1956-57 mevsiminde Lüks‘ün perdesinde kaçınılmaz biçimde Amerikan filmleri boy gösteriyordu. Türk Sinemasından bir örnek ise Zeki Müren‘li Osman Fahir Seden imzalı filmlerdir. BerduĢ filmi genel istek üzerine değiĢik tarihlerde aynı mevsim içinde Lüks‘de iki kez gösterime sunuldu. (GülĢah Nezaket MaraĢlı, ag.e. syf: 143)

161 "Taksim Sineması sürekli Türk filmi oynatmaya başlamış"tı, ancak Beyoğlu sinemaları direniyorlardı. Lale'ci-

ler, kendi , yapıtları olan Allahaısmarladık'ı Lale Sineması'nda oynatmışlardı. İpekçiler (Fitaş), yaptıkları Türk filmlerini İpek, daha sonra da Atlas sinemasında oynatmışlardı. Ancak bir Türk filminin Beyoğlu'nda oynaması aşılması güç bir engeldi. Bu tabuyu ilk yıkan film, Zeki Müren'in Beklenen Şarkı 'sı oldu.


Bir Avuç Taprak

BĠR AVUÇ TOPRAK Prod. Mümessili: Macit Doğudan; Prod. ġefi: Zeki Tezean; Reji Asist.: Osman Nuri Ergün; ―Dram, 107 dk, Siyah-Beyaz‖

Kamera: Asist.: Kenan Kurt; Prod. Asist.: Orhan Aykanat; Ar Direktör: Sami Pandır; IĢıklar: Necati Ġltaç; Teknik Ekip: Hasan DanabaĢoğlu, Yılmaz Gürbüz, Ġlhan Aslim, Ġsmail Kızıltan, Rıdvan Varol, Atacan Boran, Cumhur Özcan; Dekorlar: Saim Nahit Bilge, Zare Cirityan;

Senaryove Yönetmen:

Aksesuar: Nazım Akbulut; Montaj: Özde-mir Arltan; Senkron: Sezai Elmaskaya; Laboratuar:

Osman F. Seden ”161”

Faruk Özar; Ses: Yorgo Ġliadis; Day Film Stüdyosu'nda HazırlanmıĢ ve SeslendirilmiĢtir. Ouncular: Ayhan IĢık (Ömer), Pervin Par (Gülnaz), Talat Artemel (Sağıroğlu Kerimağa), Atıf

Kamera: Kriton Ġliadis Yapım: Kemal Film (Osman F. Seden)

Kaptan (Atıf Kaptan), Kemal Ergüvenç (Savcı Bey), Mehmet Ali Akpınar (Kadir), Nubar Terziyan (Mehmet Ağa), Hasan Ceylan (Bekir), Hüseyin Güler (Recep), AyĢe Çakar (Anne), Turgut Özatay (Kaplan), Fikret Hakan, Hayati ġen, CoĢkun Çatak, Faik CoĢkun, Osman Nuri Er-gün, Muammer Gözalan ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Türk Sinemasında Düet‖ syf, 330‖ Konu: Osman Seden‘in 1957 yılında çevirdiği ikinci film, Bir Avuç Toprak"tı. BaĢrolünü yine Kemal Film'in anlaĢmalı Oyuncusu Ayhan IĢık oynamıĢ, Pervin Par da ona eĢlik etmiĢti. Filmde, köyün en güzel kızına aĢık olan bir ağa ile kızın sözlüsü arasında geçen çatıĢma anlatılmaktaydı. Bu toprak ağası ile bir yarıcının toprak meselesinden değil, bir gönül iĢinden dolayı çatıĢmalarını konu edinen "Bir Avuç Toprak"ta, kahramanının öldürülüĢü ile olumsuz bir sonuca ulaĢan film, Ayhan IĢık'ı yeni baĢarılara taĢıyan filmlerden biri olur.

Ceylan Emine

CEYLAN EMĠNE Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Nazım Ġnan, Muhterem Nur, EĢref Kolçak, Ahmet Tarık Tekçe, Rukiye Fersan, Hulusi

Foto Diektörü: Turgut Ören Yapım: IĢık Film Agop Fındıkyan

Kentmen, Ġhsan AĢkın Konu: Bir dedikodunun ayırdığı iki sevgilinin öyküsü.

Film, olağanüstü bir başarı kazandı. Gerçekten iyi bir filmdi ve Zeki Müren de halkın çok merak ettiği bir gençti. Beklenen Şarkı, o güne kadar hiç Türk filmi görmemiş olan büyük bir kesimi sinemaya çekti. Zeki Müren'in bundan sonra yaptığı her film için aynı olay geçerli oldu. Her filmi genellikle beğenildi ve her filmi gişe rekoru kırdı. Bunların içinde Berduş ve Altın Kafes; Diğerlerinden çok daha büyük gişe rekorları kırdılar ve kesinlikle Zeki Müren, Türk filmine gelmeyenleri sinemaya çeken kişi oldu. Onun filmleri için Beyoğlu'nda her sinemanın kapıları ardına kadar açıktı. Sonuçta önemli olan Türk filmlerinin artık hemen hemen bütün sinemalarda oynamaya başlayabilmesi idi." 161 Muharrem Gürses’in “Uçurumdaki Kız” isimli romanından”


Çileli Bülbül

ÇĠLELĠ BÜLBÜL Yönetmen: Ġhsan Tomaç Senaryo:

Okuyanlar: Tülin Korman, Ġnci Çayırlı, Kasım Ġnaltekin Danslar: MelikeCemali, Taner Ünal, Sulukule Ekibi,

Namık Kılıçoğlu

Oyuncular: Belgin Doruk, Baki Tamer, Zafer Önen, Dinçer Sümer

Kazım KoĢkan

Konu: BaĢlık parası kazanmak için Ġstanbul‘a gelen bir delikanlının mücadelesi.

Operatör: Yapım: Ġyi Film Namık Kılıçoğlu

Çoban Aşkı

ÇOBAN AġKI Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Yapım:

Oyuncular: Neriman Köksal, Aslan Altın, Halide PiĢkin, ġaziye Moral, Halide PiĢkin Ahmet Tarık Tekçe, Vahi Öz, Özen Tutku, Celal Ersöz Konu: Köyde çobanlık yapan bir gencin dramatik öyküsü.

Pesen Film Nevzat Pesen

Çölde Bir İstanbul Kızı

ÇÖLDE BĠR ĠSTANBUL KIZI Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç (Esat Mahmut Karakurt'un aynı isimli romanından ―162‖

Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Belgin Doruk, Bülent Oran,

Atıf

Kaptan,

Kadir

Savun,

Ahmet

Tarık

Tekçe, Nuri Genç, Ali Seyhan, Ali Ekdal

Foto Direktörü: Enver Burçkin Yapım: Ġstanbul Film/Faruk Kenç And Film/Turgut Demirağ

―162‖ Esat Mahmut Karakurt: 1902'de Ġstanbul'da doğdu. 15 Temmuz 1977'de Ġstanbul'da yaĢamını yitirdi. ġura-yı Devlet üyesi Urfalı Mahmut Nedim Bey'in oğlu. Kadıköy Sultanisi'ni, Ġstanbul DiĢ Hekimliği Okulu'nu ve Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Avukatlık, gazetecilik, Galatasaray Lisesi'nde Türkçe öğretmenliği yaptı. 1954-1960 arasında Urfa milletvekili, 1961-1966 arasında senatör oldu. Ġlk yazıları muhabir olarak çalıĢtığı Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayınlandı. Daha sonra çalıĢtığı Ġleri, Ġkdam, Cumhuriyet, Tasvir, Yeni Sabah gibi gazetelerdeki polisiye olayları konu alan röportajlarıyla tanındı. Küçük öyküler yazdı. Ama daha çok çoğu sinemaya uyarlanan, olaya dayalı aĢk ve serüven romanlarıyla ün kazandı.


Çölde Bir İstanbul Kızı

 Hasan Bey Arabistan çöllerinde ortaya çıkmıĢ olan eĢkıyaları ortadan kaldırmak için bu bölgeye askerleriyle birlikte görevlendirilir. Kızı Melike küçük yaĢta annesini kaybetmiĢtir ve her alanda kendini en iyi Ģekilde geliĢtirmiĢtir. NiĢanlısı da babasıyla gideceği için onlarla birlikte Arabistan çöllerine gitmek ister. Babası da onu kıramaz. Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra çöle varırlar ama ortada ne bir çete ne de insan bulamazlar. Çevrede arama yaparlar ancak bir türlü baĢarılı olamamıĢlardır. Melike‘nin canı çölde fazlasıyla sıkılır, babasından kendisini sıra dıĢı, farklı bir yerlere götürmesini ister. Ancak babası buna Ģiddetle karĢı çıkar. O sırada bir asker yakın bir yerlerde bir han bulunduğunu ve buranın güvenli bir yer olduğunu söyler. Babası istemeyerek de olsa kızı ve damadına izin verir. Yanlarına da bir çavuĢ gönderir. Gerçekten de Melike tüm güzelliğini ortaya koymuĢ hana girdiği andan itibaren herkesin ilgisini üstüne çekmiĢtir. Bu sırada büyük bir ses kopmuĢ herkes birden gelen adamın önünde diz çökmüĢtür. Ġçeri giren kiĢi çok yakıĢıklı ve herkesin korktuğu birisidir. Melike bu sırada ona tüm adamlarının önünde saygısızlık eder. Aziz buna dayanamaz ve kızı adamlarıyla birlikte kaçırır. Bu arada niĢanlısı da kabile tarafından öldürülür. Kızın cezası ise kabile kurallarına göre onu ele geçirenler arasından kura çekip onunla birlikte olmaktır. Melike çok geri zekalı ve yakıĢıklı olmayan birisiyle olmak zorunda bırakılmıĢtır. Ancak Melike onu öldürür ve kabile kurallarına göre onun cezası da ölümdür. Bu cezayı da infaz edecek kiĢide Aziz‘den baĢkası değildir. Önce bunu kabul edemez ancak kurallar kesindir. Sabah Ģafağa kadar onu öldürmek zorundadır. Fakat bu kendisi için çok zordur. Çünkü Melike‘den hoĢlanmıĢtır ve kız suçsuzdur. Kızla odaya girdiklerinde aynı Ģeyleri hissetmiĢlerdir. Tüm gece sevgiyle birbirlerini kucaklamıĢlardır. Ancak sabah olmuĢtur onu artık öldürmek zorundadır. Tam o sırada babası kızını kurtarır ve Aziz‘i de esir alır. Aziz yaptıklarından piĢman olur, ancak çok geçtir. Ġstanbul‘da hapse atılır. Fakat Melike‘nin yardımıyla oradan kaçar ve mutlu bir yaĢarlar.

Dertli Gönül/Çıksın Bu Can ―Siyah-Beyaz‖

DERTLĠ GÖNÜL/ÇIKSIN BU CAN

Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo: Bülent Oran Kamera:

Oyuncular: Bülent Oran, Rüya GümüĢpala, Leyla Altın, Hadi Hün, ġakir Arseven, Sırrı Gültekin Konu: Kumar düĢkünü oğluyla, görmeyen bir babanın dramatik öyküsü.

Mehmet Muhtar Yapım: Nil Film Seyit Börteçin


Dertli Gelin Şirvan

DERTLĠ GELĠN ġĠRVAN Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Suavi Tedü, Halide PiĢkin, ġaziye Moral, Pervin Par, Ahmet Tarık Tekçe, Rukiye Fersan, Faik CoĢkun, Betül Cici, Hasan Ceylan, Celal Ersöz


NOT: Dönemin önde gelen türkücülerinden Malatyalı Fahri‘nin bir öyküsünden, esinlenerek

Eser ve ġarkılar: Malatyalı Fahri

yazılan senaryoda ―bir kör kemancının

trajik

aĢk öyküsü‖ konu edilmekte.


Dişi Canavar

DĠġĠ CANAVAR Senaryo ve Yönetmen: Selahattin Burçkin

Kaptan,

Foto Direktörü: Enver Burçkin Yapım:

Oyuncular: Neriman Köksal, Kenan Pars, Atıf

Burç Film Enver Burçkin, Selahattin Burçkin

Leyla

Altın,

Ġhsan

AĢkın,

Osman

Türkoğlu Konu: ÖlmüĢ bir kadının kimliği ile zengin bir ailenin içine giren bir kadının öyküsü.

Düşkünler Yuvası

DÜġKÜNLER YUVASI Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Nuyan

Oyuncular:

Muzaffer

Aslan,

Beyhan

Akıncı,

Salihe

Tekneci, Nuri Genç, Ġhsan Nuyan, Muazzez Arçay, Melek

Operatör: Cezmi Ar Yapım: Tunç Film Ġhsan Nuyan

Gül, Ġclal Genç, Zeki Can, Küçük Yıldızlar: Tunç Nuyan, Demir Nuyan, Danslar: Alev Okay ve ġehrazat


Ebediyen Seninim

EBEDĠYEN SENĠNĠM Siyah-Beyaz‖ Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Kenan Pars, Sibel Göksel, Temel Katramahmut, Ayten Güvenç, Settar Körmükçü, Orhan M. Arıburnu

Ahmet Üstel Foto Direktörü: Hayrettin IĢık Eser ve ġarkılar: Malatyalı Fahri Yapım: Kobra Film Ahmet Üstel

Fırtına Geçtı

FIRTINA GEÇTĠ Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Mualla Kaynak, Nezihe Becerikli, ġaziye Kani Kıpçak

Moral, Muzaffer Arslan, Muhip Arcıman, Kani Kıpçak, ġakir Arseven, Ertuğrul Bilda, Osman Türkoğlu


Ha-Ka film Halil Kamil

Gelin Ayşem

GELĠN AYġEM Yönetmen: Süha Doğan Senaryo: Sadık ġendil

Oyuncular: Muhterem Nur, Altan Erbulak, Gönül Bayhan, Atalay Özçakır, Vahi Öz, Danslar: Semiramis

Foto Direktörü: Mike Rafaelyan Yapım: BaĢak Film

Konu: Tütün tarlalarında geçen bir aĢk öyküsü.


Gelinin Muradı

GELĠNĠN MURADI

Siyah-Beyaz‖

Oynayanlar : Fikret Hakan, Pervin Par, Settar Körmükçü, Ahmet Tarık Tekçe, Hulusi Kentmen,

Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz

Osman Alyanak, Mehmet Aslan KONU: Doktor olduktan sonra kasabasına dönen genç, sevgilisi olan ağanın kızına


kavuĢmak istemektedir. Ancak kızın anne ve babası kızı baĢka biriyle evlendirir. Kız evlendiği gece bilmeyerek düğünün yapıldığı otelde kalan doktorun odasına girer. Konu bu çerçevede geliĢir.

Müzik: Muzaffer Sarısözen Yapım:

―Pembe Kurt‖ öyküsü Sakallı köyünle 1950 yılında Demokrat Parti'nin Cumhuriyet Halk Partisi'nden iktidarı devraldığı yıl geçer; Pembe Kurt ve YeĢil Kozalak adlı traktörlerin

Duru Film Naci Duru

dövüĢtürme öyküsünü anlattr. Atıf Yılmaz'ın filmi ise "hileli bir traktör yarıĢında dövüĢtürülmesi (birbirine arkadan bağlanan traktörler ters yönlerde birbirlerini çekmeye çalĢırlar) sonunda, aĢık olduğu kızı kaybeden genç bir doktorun mücadeleyi bırakmamasını yarıĢta sevgilisine kavuĢmasını anlatır. Atıf Yılmaz sineması içinde belirli bir biçim oluĢturan ve zaman zaman örneklerini verdiği kasaba gerçekliğini iĢleyen filmlerine Gelinin Muradı ile baĢlangıç yapar. Konu daha sonra -filme de bağlı kalarak– baĢka olur. Ağaların Düğünü adı ile kitap olarak yayınlanır, bu roman da dizi-film olarak TV'ye uyarlanır.

―Orhan Ünser, ―Kelimelerden

Görüntüye‖ syf, 138

Ham Meyva

HAM MEYVA Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo: Sadık ġendil

Oyuncular: Muhterem Nur, Göksel Arsoy, Neriman AlıĢık, Kenan Büke, Vahi Öz, Kemal Edilge Konu: Bir delikanlıyla seviĢip sonra da sevgilisinin düĢmanları tarafından öldürülen bir kızın öyküsü

Kamera: ġevket Kıymaz Yapım:

Hata Bırakın Ağlayayım

Umut Film

HATA ―BIRAKIN AĞLAYAYIM‖ 162 Senaryo ve Yönetmen: Turgut Özatay Eser: Hasan Oktay Operatör: Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Gülistan Güzey, Turgut Özatay, Ġbrahim Solmaz, Hadi Hün, Özen Tutucu, Muazzez Arçay, Mehmet Karaca, Hakkı Haktan Konu: Bir kaza sonucu gözlerini kaybeden kızının niĢanlısına gözlerini bağıĢlayan fedakar bir annenin dramatik öyküsü.


ġençalar Film Kadri ġençalar 162 Bazı kaynaklarda senaryo ve Yönetmenin Ferdi Tayfur ile Şinasi Özonuk’un olduğu yazılmakta ise de, filmin

afişinde yönetmenin Turgut özatay olduğu belirtilmektedir.


Kahpe Kurşun

KAHPE KURġUN Oyuncular: Fikret Hakan, Üftade Kimi, Salih Tozan, Uğur BaĢaran, Hasan Ceylan, Adile NaĢit, Yönetmen:

Sadettin Erbil, Faik CoĢkun, ġaziye Moral NiĢan Hançer

Senaryo: Özdemir Birsel

Konu: Birbirlerine kavuĢamayan iki köylü gencinin dram öyküsü.

Operatör: Orhan Çağman Müzik: Ahmet Yamacı Yapım: Birsel Film Özdemir Birsel

Kahpenin Aşkı

KAHPENĠN AġKI Yönetmen: Muzaffer Arslan Senaryo:

Danslar: Türkan ġamil Oyuncular: Sadri AlıĢık, Altan karındaĢ, Fatma Andaç, Muzaffer Aslan, Kemal Tözem,

Kemal Tözem Operatör:

Neriman AlıĢık, Suat Tanır, Ġbrahim Delideniz, Mümtaz Alpaslan Konu: Bir erkeğin hayatını zehir eden bir kadının öyküsü.

Mehmet Muhtar Yapım:

As Film Muzaffer Aslan

Kamelyalı Kadın “Günahsız Fahire”

KAMELYALI KADIN ―Günahsız FahiĢe‖ ―163‖ Senaryo ve Yönetmen: ġakir Sırmalı Operatör:

Oyuncular: Fikret Hakan, Çolpan Ġlhan, Ayten Güvenç, ReĢit baran, Atilla Özçakır, Feridun Çölgeçen

Manasi Filmeridis

Konu: Ġnce hastalıklı bir kadınla bir baba oğulun dramatik öyküsü.

Sırmalı Film ġakir Sırmalı

 Kamelyalı Kadın bir çok eleĢtirmen

Yapım:

tarafından bilhassa anlaĢılması zor ve karıĢık kurgusu nedeniyle ağır bir Ģekilde tenkit edilince, aylar sürecek bir polemik baĢlamıĢtır baĢlıklı eleĢtirisinde alaycı bir uslupla filmi ağır bir biçimde eleĢtirmiĢtir. Yazar aynca, yabancı eserden yapılan bu uyarlamaların baĢarısız bir özenti olduğunu öne sürmektedir. 163 Alexandre Dumas (1802-1870) aynı isimli romanından uyarlama


Kamelyalı Kadın “Günahsız Fahire”

.EleĢtirisinde ayrıca, saldırgan ve suçlayıcı bir yaklaĢım benimseyen Tuğrul, filmin genel yapısı itibariyle seyircilerle alay eder nitelikte olduğunu iddia etmektedir. Semih Tuğrul, filmi seyrettiği sinemada seyircilerin kendilerinin budala yerine konduğunu hissedince, gülmeye baĢladığını filmle ve rejisörle alay etmeye baĢladıklarını belirtip eleĢtiri yazısını Ģöyle tamamlamaktadır: "Seyircilerin bu kahkahaları baĢkalarından evvel rejisörü izah etmeli. Bay ġakir SırmaIı sinema sanatlarının tamamen sorumsuz bir kiĢi olarak aklına estiği orijinalite kırıntılarını halka empoze edemeyeceğini anlamalıdır. Kamelyalı Kadın üzerinde daha durmaya lüzum görmüyorum. Film, yukarıda da iĢaret ettiğim gibi, seyircilerin kahkahaları ile laylk olduğu Ģekilde karĢılanmaktadır. Rejisörlerimizden çoğunun zannettiğinden daha uyanık olan sinema seyircileri böylelikle bu parlak fiyaskoya yaraĢan bir tepki göstermektedir. " Kamelyalı Kadın'ın hem yapımcısı hem de yönetmeni olan ġakir Sırmalı, iki ay sonra 27 Mart 1957 tarihli Tercüman gazetesinde cevap hakkını kullanıp filmini savunmaktadır: Sırmalı, filmde benimsediği kurgu yöntemini savunmak için, Nijat Özön'un, 'Sinema Sanatl' adlı kitabında yer alan, kurgu konusundaki bilgilere baĢ vuruyordu. Sırmalı'nın, baĢka bir cevap yazısı 15 Mart 1957 tarihli, "Yeditepe" dergisinde yayımlandı. Film hakkında çıkan eleĢtirilerden bir diğeri de, "Yeni Yıldız" dergisinde, 'Sinema Adamı' imzalı bir eleĢtiri yazısıdır. Yazar, genel yargılarda bulunup Türk film sektörü hakkında bir saptamada bulunmaktadır: "Bugün filmciliğimiz, teknik bakımdan, sermaye küçüklüğünden ve seyircinin kalite düĢüklüğünden dolayı, Alexandre Dumas veya Emil Zola'lanın eserlerini perdeye aktaramaz. Bu sebeplerle ilk baĢta yapılmıĢ en büyük hata, Alexandre Dumas'ın muazzam eseri 'Kamelyall Kadın' film konusu olarak seçmekti.‖ Yazar daha sonra filmin en çok tenkit edilen kurgusuna da değinmektedir: ―…Gerçi bilinen yumuĢak, aĢık Arman, SımalI'nIn elinde sert ve sinirli, Margaret ise, tamamen zıt bir tipe bürünmüĢ. Mekan diye Taksimin karĢısına B.Ada, B.Adanın karĢısına da Gazhane getirilmiĢse de, biz kordelayı elimizden geldiği kadar iyimser olarak seyretmeye çalıĢtık. Netice, korkunç bir fiyasko oldu... Cılız bir senaryonun çatısı üzerine oturtulan 'KamelyaIı Kadın' her Ģeyden evvel, sinema anlayıĢı kıt, sinema ifadesi zayıf bir rejisör eline düĢtüğü için, Türk filmciliği tarihinde unutulmayacak bir ayıbı yarattı‖ ―Okan Ormanlı, ―Türk Sinemasında EleĢtiri‖ syf, 53

Kanlı Çevre “Sönen Ocak”

KANLI ÇEVRE ―SÖNEN OCAK‖ Senaryo ve Yönetmen: Cahit Günal Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Ġstiklal Film Cahit Günal

Oyuncular: Leyla Altın, Abdurrahman Palay, ġadan Adalı Konu: Köylü bir gençle sevdiği kızın öyküsü.


Kara Bahtım

KARA BAHTIM Senaryo ve Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak Eser:

Oyuncular: Nevin Aypar, Abdurrahman Palay, Toygar Belevi, Muazzez Arçay, Atıf Kaptan, Hulusi Kentmen,

Cemal Sahir Müzik:

Handan AkbaĢlı, Hikmet Serçe, Sohban Koloğlu Konu: Ağa kızıyla seviĢen bir gencin öyküsü.

Ali Can Operatör: Mike Rafaelyan Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Kara Günlerim “Yaşayan Ölüler”

KARA GÜNLERĠM ―YaĢayan Ölüler‖ Senaryo ve Yönetmen: Sırrı Gültekin Foto Direktörü Rafet ġiriner Yapım:

Oyuncular: Göksel Arsoy, Gönül Bayhan, Atıf Kaptan, Ahmet Mekin, Birsen kaplangı, kadir Savun, Gül Gülgün, Konu: Kör bir kızın büyük kentteki öyküsü


Kara Talih

KARA TALĠH SDenaryo ve Yönetmen: Lütfi Ö. Akad, (Cevat Akgönül takma adıyla)

Oynayanlar:

Turgut

Özatay,

Osman

Alyanak,

Settar Körmükçü, Ömer Hayam, Lale Oraloğlu, Atıf Kaptan, Muazzez Arçay, Mualla Sürer, Hasan Ceylan KONU: Köyde hamile bıraktığı ağa kızı Emine‘yi bir

Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören Yapım: Dar Film Sıtkı ġumnulu

randevucu kadına satan Rıza ile sonunda sevdiği kıza kavuĢan bir gencin hikayesi. ► Filmi yarıda bırakıp çıkmamak yahut uyuyup kalmamak

tahammülünü

gösteren

seyirciler,

karĢılarındaki rejisörün bu saçmalığı ele alma cesareti ve onu iĢleyiĢindeki becerisizlik karĢısında hayretlere düĢüyorlar. (Halit Refiğ, ―Bir Arpa Boyu Yol‖ Kim Dergisi 30 Mayıs 1957)


Kara Yazı

KARA YAZI Senaryo ve Yönetmen: Baki Çallıoğlu Kamera:

Oyuncular: Baki Çallıoğlu,Kerime Lay, Ġhsan AĢkın, Sadri Karan, Konu: Bir ağanın yanında büyüyen annesiz babasız bir çocuğun öyküsü.

Ali Uğur Yapım: Çallı Film Baki Çallıoğlu

Karlı Dağdaki Aşk

KARLI DAĞDAKĠ AġK Yönetmen: Tekin Akpolat, MuhteĢem Durukan Senaryo:

Oyuncular: Ali Ekdal, Nermin Ruhsever, Tomris Hakgüder, Asım Nipton, Oral Altay Konu: gösterime girmeyen ve daha sonra da yangın sonucunda yanan filmin konusunu hiçbir kaynakta bulma imkanı olmadı.

Ahmet Bedri Özalp Foto Direktörü: Vedat Akdikmen Yapım:

Ata Film Hadi yaman

Kin

KĠN Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam

Oyuncular: EĢref Kolçak, Pervin Par, Nedret Güvenç, Ahmet Tarık Tekçe, Kadir Savun, Kemal Ergüvenç, Gazanfer Özcan, Mehmet Arslan


Konu: Bir toprak davası nedeniyle katil olan bir köylünün öyküsü.

Müzik: Ahmet Yamacı Yapım: Murat Film Süreyya Duru

EĢref Kolçak (1927)

Pervin Par (1939)


Korsan

KORSAN Senaryo ve Yönetmen: Mümtaz Alpaslan Kamera:

Müzik:

Oyuncular: Mümtaz Alpaslan, Sami Hazinses, Suphi Kaner, Tijen Üstün

ġevket Kıymaz Fahri DanıĢman

Konu: Bir deniz hırsızının öyküsü.

Polat Tezel Yapım: Dost Film Mümtaz Alpaslan

Kör Kuyu “Yanaşma”

KÖR KUYU ―YanaĢma‖ Senaryo ve Yönetmen: Oynayanlar : Gönül Bayhan, Fikret Hakan, Uğur BaĢaran,

Hüsnü Cantürk Operatör:

Kadri Ögelman, Ahmet Tarık Tekçe, Adil Güldürücü, Asım

Ali Uğur

Nipton

Müzik: ġerif Gürmeriç Zeki Duygulu Yapım:

Konu: Bir çiftlikte yanaĢma olarak çalıĢan bir "gizli polis"in öyküsü.

Klüp Film Hüsnü Cantürk

Körlerin Şarkısı


KÖRLERĠN ġARKISI

Seyfi Havaeri

Oyuncular: Gülderen Ece, Erdoğan Öker, Zehra Demirkıran, Hikmet Serçe, Ali Köksal, Faik CoĢkun, Bedir MaviĢ, Celal Ersöz, Müjgan Bora

Operatör: Kâzım KoĢkan Müzik: Münir Ceyhan Yapım: Hedef Film

Konu: Anneleri öldükten sonra üvey baba evinde kalan, Zehra ve Hasan kardeĢlerin öyküsü


Kurt Mustafa “Aşık Efe”

KURT MUSTAFA ―AĢık Efe‖ Oyuncular: Nazım Ġnan, Suzan Avcı, Leyla Altın, Hüseyin kaĢif, Rıa Tüzün, Muazzez Arçay,

Yönetmen:

Abdurrahman Palay, Leman Akçatepe Abdurrahman Palay

Senaryo: ġinasi Özonuk, ġevket Aktunç Foto Direktörü:

Konu: Çoban Mustafa ile AyĢe birbirlerini sevmektedir. Ama AyĢe'nin babası kızını yörenin en zengini olan Ahmet Bey'e vermek ister. Mustafa ile AyĢe kaçamazlar ve birbirlerinin olurlar. Mustafa düğün günü AyĢe'yi kaçırır, Ahmet Bey'e karĢı koyar. Ahmet Bey ise Mustafa'nın ailesini öldürtür. Bir yolunu bularak onu hapse attım. Kısa süre sonra Mustafa hapiste tanıdığı Yanık adındaki efe ile kaçar ve dağa çıkar. Yöreye Kurt Mustafa Efe ile

Mike Rafaelyan Yapım:

nam salar. ilk iĢi de Ahmet Bey'den intikam almaktır. Bir gün onu öldürür. Yönetim Kurt Mustafa'dan çok çekinmektedir. Yörede herkesin sevdiği bu yiğit delikanlı AyĢe‘sini

Aktunç Film ġevket Aktunç

doğum sırasında kaybeder. Bir oğlu olmuĢtur. Onu büyütmesi için baĢka bir kadına verir ve her zaman düzenli para gönderir. Aradan yıllar geçer. Artık Kurt Mustafa yaĢlanmıĢtır. Osmanlı Yönetimi, Kurt Mustafa'nın yakalanması için yöreye Mülazım Mehmet Bey'i tayin eder. Mülazım Mehmet, Kurt Mustafa'nın yıllardır görmediği oğludur. Mustafa bunu anlayınca teslim olur.

Leke “Öksüz Yavru”

LEKE ―ÖKSÜZ YAVRU‖ Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Kameraman: Kazım KoĢkan

Oyuncular: Fatma Girik, Talat Gözbak, Nuri Genç, Fikri Çöze, Mithat konuklar, Neriman Ersin Konu: Anadolu'nun küçük bir köyünde Kezban (F. Girik) adında güzelliği ile çevresinde tanınan bir kız yaĢamaktadır. Mahmut ağanın (N. Genç) biricik kızı olan Kezban, öksüz


büyümüĢtür. Ağa bir süre sonra kendisinden daha genç ve hasis bir kadın olan Saliha (N.Ersin) ile evlenince Kezban'ın tüm huzuru kaçmıĢtır. Çünkü üvey anne Saliha onu sürekli

Yapım:

NuĢ Film Kamuran NuĢ

aĢağılamaktadır. Kezban aynı köyden Yusuf'u (T. GÖzbak) sevmektedir. Yusuf'ta onu sevmiĢtir ama bir engel vardır. Üvey anne Saliha'da Yusuf'a göz koymuĢtur. Saliha onları ayırmak için Kezban'ın erkeklerle düĢüp kalktığını yayar köyde. Her Ģeyden habersiz olan Kezban bir anda kötü kadın oluverir. Mahmut ağa'da karısına inanmıĢtır. Kezban'ın

alnındaki bu lekeyi Yusuf silecektir. Lekeli Soy

LEKELĠ SOY Yönetmen: Haluk Sarıcı

Oyuncular: Leyla Altın, Haluk Sarıcı, NeĢe Yulaç, Nevin Aypar, Süha Doğan, Muazzez Arçay, Vahi Öz, Nuri Genç, Nesip

Senaryo: Sadık ġendil Kamera: Cezmi Ar Yapım: Tipa Film/Haluk Sarıcı

Samanlı, Muazzez Doğan, Bahriye Hız


Lejyon Dönüşü (Harp Dönüşü)

LEJYON DÖNÜġÜ (HARP DÖNÜġÜ) Yönetmen: Orhon Murat Arıburnu

Oyuncular: Belgin Doruk, Fikret Hakan, Orhan GünĢıray, Saime Bekbay, Pervin Par, Hayri Esen, Halide PiĢkin, Uğur BaĢaran, Atıf Kaptan, Salih Tozan, Kadri Ögelman, Asuman Çintay,

Senaryo: Safa Önal - E. Göçmez (Hasan Kazankaya'nın "Medi" adlı romanından),

Clauda Marc, Muazzez Arçay, Kamran Yüce, Sadettin Erbil, Sadri Karan, Nuri Genç, Mümtaz Alpaslan, CoĢkun Delikan, Salih Tozan, Danyal Topatan, Pekcan KoĢar Konu: Afrika'da hafızasını yitirdikten sonra Ġstanbul'a dönüp, evlenen eski sevgilisine tekrar aĢık olan bir doktorun öyküsünü anlatır. Tarık lisede okurken tanıĢıp sevdigi Medy ile anlaĢır,

Operatör: Turgut Ören Fon Müziği: Fritz Kerten , DarvaĢ

Yapım:

Kazankaya Film Hasan Kazankaya

Fransa'ya tıp okumaya gider. Okuldan sonra Fransız lejyonuna katılıp Afrika'ya gider, orada geçjrdiği bir trafik kazasında hafızasını yitirir, hastanede tedavi sonrası doktor Lili, Tarık'a aĢık olmuĢtur. Bir süre sonra Ġstanbul'a döner eski arkadaĢı Kenan'ın götürdüğü partide Reyhan ile karĢılaĢır. Bu kez Reyhan

Tarık'a aĢık olacaktır. Tarık bir rastlantı sonucu evlenmiĢ olan Medy'nin

yanına Ģoför olarak girer, bir süre sonra birbirlerini severler, Medy hamile kalır, kocası durumu öğrenir, intikam almak ister, Medy ile Tarık'ı öldürmek istediği kazada kendisi ölür, Medy ağır yaralanır, yaralanan Tarık'ın hafızası geri gelir, durumu öğrenen Lili Ġstanbul‘a gelir. Tarık onu tanımaz. Bir süre Medy, Tarık ve kocasından olan kızını Lili‘ye emanet ederek ölür. Lili Tarık‘ı alarak Fransa‘ya döner.

Leyla‟nın Kaderi


LEYLA'NIN KADERĠ Semih Evin

Operatör: Vedat Akdikmen Yapım:

ġarkılar: Suzan Güven Oyuncular: Sadettin Erbil, Melike Güven, Muammer Gözalan, Renan Fosforoğlu Konu: Bataktaki bir kızı kurtarmaya çalıĢan bir baba ile oğlunun öyküsü.

Seneka Film Semih Evin

Mahşere Kadar

MAHġERE KADAR Yönetmen: Selahattin Burçkin

Oyuncular: Belgin Doruk, Yılmaz Duru, Ahmet Mekin, Kenan Pars, Behzat Balkaya, Leman

Senaryo: Ferdi Öner Kamera: Enver Burçkin Yapım: Burç Film-Enver Burçkin, Selahattin Burçkin

Akçatepe, Atıf Avcı, Kadir Savun Konu:

Ailelerinin

karĢı

çıkmasına

birbirlerini seven iki gencin aĢkları.

rağmen


Memiş İş Peşinde

MEMĠġ Ġġ PEġĠNDE Sanat Yönetmeni: Sohban Koloğlu,

Yönetmen: Nuri Akıncı Senaryo: Lebibe Çakın Mahmut Arseven Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım: Sonar Film Sadi Mahmut Sonar

Oyuncular: Sabri Sonar, Fatma Girik, Kemal Kan, Ahmet Tarık Tekçe, Ali Korkut, Halide PiĢkin, Mahmut Arseven, Muammer Gözalan, Ali Korkut ġengöz Konu: MemiĢ (S. Sonar) ve Ahmet (K. Kan) adlı iki fakir kardeĢ istanbul'da yaĢayan zengin amcalarını bulmak üzere köylerinden kalkıp büyük Ģehre gelmiĢlerdir. iki genç ilk kez geldikleri Ġstanbul'da bir çok olayla karĢılaĢırlar. istemeden bir cinayete tanık olmaktan karanlık iĢler yapan bir çetenin iĢlerini bozmaya kadar bir çok olay baĢlarına gelir. MemiĢ ayrıca amcasının güzel kızı Filiz'le (F. Girik) beĢik kertmesidir. iki genç amcalarını bulacaktır ama aslında onun hiç de umdukları kadar zengin olmadığını görünce yıkılacaklardır.

Murat Çeşmesi

MURAT ÇEġMESĠ Yönetmen: Janos Varnay

Oyuncular: Toygar Belevi, Orhan GünĢıray, Pervin Par, Nevin Aypar

Eser ve Senaryo: Celâl Erten

Konu: Köyde geçen bir kan davası.

Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Erten Film Celal Erten

Namus Düşmanı

NAMUS DÜġMANI Senaryo ve Yönetmen: Ziya Metin Öykü YaĢar Kemal’in Dükkancı isimli hikayesinden Operatör: Vedat Akdikmen Yapım: Ozon Film Ġ. Necil Ozon

Oyuncular: Erdal Kahraman, Neriman Esen, Kadri Ögelman


Namus Kurbanı

NAMUS KURBANI Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Kameraman: Cezmi Ar

Oyuncular : Kemal Kan, Nevin Aypar, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner, Muzaffer Nebioğlu, Mualla Kaynak, Toygar Belevi,

Yapım: Lüks Film/Nuri Akıncı

Nazlı

NAZLI Yönetmen: Ural Ozon

ġarkılar: Suzan Güven, Nevzat Ekmekçi,

Eser ve Senaryo:

Oyuncular: Nevin Aypar, Ali Ekdal, Ahmet Tarık Tekçe, Kemal Kan, Ġhsan AĢkın

Orhan Elmas Operatör: Vedat Akdikmen

Konu: Köyde geçen bir aĢk öyküsü.

Yapım: Ural Film Ural Ozon

Öksüz Ayşe

ÖKSÜZ AYġE Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Operatör: Vedat Akdikmen Yapım: Seneka Film Semih Evin

Oyuncular: EĢref Kolçak, Sunay Uslu, Sadettin Erbil, Ziya Metin, Mualla Sürer, Konu: Ġki kız kardeĢle bir delikanlının öyküsü.


Pusu

PUSU Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo:

Oyuncular: Leyla Altın, Bülent Oran, Kenan Pars, Behzat Balkaya,

Sadık ġendil Foto Direktörü: Ġlhan Arakon

KONU: Öğretmen Leyla ile orman mühendisi Bülent'in kaçakçılarla mücadelesi konu alınmaktadır.

Yapım: Sanat Film Hulki Saner

Senin İçin

SENĠN ĠÇĠN Yönetmen: Aydın Arakon

Oyuncular:

Nedret

Güvenç,

Halide

PiĢkin,

Kemal

Ergüvenç, Nursen Alçam, Muzaffer Nebioğlu, Tolgar

Senaryo:

Belevi

Refik Sunar

Konu: Ölen babasının ardından, annesinin evlenmesine

Operatör:

itiraz eden kızının direniĢi.

Fethi Mürenler Yapım: Acar Film Murat Köseoğlu

Son Mektup

SON MEKTUP Yönetmen: Necmi Oy Senaryo: Haluk Sarıcı Operatör: Cezmi Ar Yapım: Çıpa Film Haluk Sarıcı

Oyuncular: Haluk Sarıcı, Leylâ Altın, Oktay Kılıç


Uçurum

UÇURUM Yönetmen: Oyuncular: Leyla Altın, Bülent Oran, Mualla Kaynak, Hadi Hün, Gül Gülgün

Sırrı Gültekin Senaryo: Bülent Oran

Konu: Yalnız bir adamla sakat bir kızın aĢk öyküsü.

Eser: Oğuz ÖzdeĢ Operatör: Coni KurteĢoğlu Yapım: Yüksel Film Melih AltınıĢık

Üç Garipler

ÜÇ GARĠPLER Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Operatör:

ġarkılar: Nigâr Uluerer, Oyuncular: Hüseyin Peyda, Leyla Sayar, Semih Sezerli,

ġevket Kıymaz

Necdet Tosun,

Seden

Kızıltunç,

Oman

Türkoğlu,

Abdullah Ataç, Özel Batu TürkbaĢ), Muazzez Arçay,

Müzik: Kasım Ġnaltekin Yapım: Aktunç Film ġevket Aktunç

Mümtaz Ener, Mehmet Özekit, Dursune ġirin, Niyazi BaĢak, ve Montemar Revüsü Konu: Üç garip aynı kafa olan adamın macerası.

Yanık Kezban “Derli Göl”


YANIK KEZBAN ―Dertli Göl‖

Muharrem Gürses Foto Direktörü: Vedat Akdikmen

Oyuncular: Cavidan Dora, Kenan Pars, Atıf Kaptan, Muhterem Nur, Saltuk kaplangı, Ahmet Tarık Tekçe, Ayten Güven, Halide PiĢkin Konu: Sevgilisine kavuĢamayıp intihar eden bir kızın öyküsü.

Müzik: Ahmet Yamacı ve Korosu Yapım: Site Film Ġlhan Filmer


Yavrularımın Katili

YAVRULARIMIN KATĠLĠ Fon Müzikleri: Rauf Tözüm, Türküler: Adanalı Celal, Çalanlar: Naci Tekten, Mustafa Demir, Mehmet Üfler, Ömer Güntan, Yılmaz Tekte, Nevzat Ekmekçi, Güngör HoĢses, Ar Direktör:

Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Müzik:

Metin Bükey

Teknik Direktör:

Hüseyin Sarıkaya, IĢık: Feyzi Eryılmaz, Reji Asistanı, Ayhan At, Kamera Asistanı: Hüseyin Karındoyuran, Ses Direktörü: Rauf Tözüm, Dublaj: Diamandi Filmeredis, Laboratuar: Semih PekolSet Amiri: Sedat Tunç, Montaj: Ġlya Pençoğlu, Prodüksiyon Direktörü: Asaf Tengiz, Oyuncular: Muhterem Nur, Talat Artemel, Lale Oraloğlu, Özcan Tekgül, Kemal Edige, Küçük

Manasi Filmeridis Yapım:

Yıldızlar: Demir Nuyan, Sevda Talu, Özcan Tutucu, Mustafa Dağhan, Danyal Topatan, Sadri Karan, Mualla Sürer, Fehmi Tengiz, Nazan Bora, Saim Bilge, Faik CoĢkun, Kemalettin Çelme,

Güven Film Yoakim Filmeredis

Osman Türkoğlu, Hakkı Haktan, Feraz Agopyan Konu: Tahir bey zengindir, mutludur. Melek Mahmut ise onun eĢi Handan'ı elde etmeye çalıĢmaktadır. Nebile'yi kullanır, onu Tahir'in üzerine salar baĢarır da. Tahir ailesini terk eder sonunda da beĢ parasız kalır, gerçekleri öğrenince de Nebile'yi öldürür, hapse girer, büyük kızı da kahrından ölür. Handan çocuklarına bakmak için çalıĢır dilenmeye bile baĢlar, sağlığı da bozulmuĢtur yine de Mahmut rahat vermez. Finalde Tahir tahliye olur eve gelir, Mahmut Handan'ı öldürmüĢ kendide damdan düĢüp ölmüĢtür.

Yetim “Gün Işığı”

YETĠM ―GÜN IġIĞI‖ Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Operatör:

Oyuncular: Saltuk kaplangı, Pervin Par, Nevin Aypar, Atilla Dinçer, Atıf Kaptan Konu: Sokaklarda büyüyen kimseziz bir çocuğun dramatik yaĢamı.

Ali Yaver Ataer Yapım: Adalı Film Handan Adalı

Yetim Ömer

YETĠM ÖMER Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam, Memduh Ün Kamera: Hayrettin IĢık

Ar Direktör: Semih Sezerli, Türküler: Celal Adanalı, Nihat Mercanlı, Konu: Tecavüze uğrayıp çocuk doğuran bir köy kızının dramı. Not Filmin çekimi 20 gün sürmüĢtür.

Müzik: Nevzat Ekmekçi Yapım: Pars Film/Reha Yurdakul, Memduh Ün


Yosmanın Kızı

YOSMANIN KIZI Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo: Nejat Saydam Foto Direktörü:

Yönetmen Yardımcısı: Türker Ġnanoğlu Oyuncular: Nevin Aypar, Ahmet Mekin, Konu: Annesi bir hayat kadını olan genç bir kızın dram öyküsü

Rafet ġiriner Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Zeyneb‟in Aşkı / Güllü Fatma

ZEYNEB'in AġKI /Güllü Fatma Yönetmen: Memduh Ün

Reji Asistanı: Saltuk Kaplangı, Fon Müzik: Nevzat Ekmekçi Montaj-Senkron: Ertem Göreç, Laboratuar: Cemil Orhon, Ar Direktör: Semih Sezerli, Negatif Montaj: Halid Kunal, Ses

Senaryo: Muharrem Gürses ―²²²⁰‖ Operatör:

Mühendisi: Esat Toroğlu, Türküler: Celal Adanalı, Nihat Mercan, Prodüktör: Dr. ArĢavir Alyanak, Oyuncular:

Hayrettin IĢık

Muhterem

Nur

(Zeynep),

Saltuk Kaplangı (Ömer), Mehmet Özekit,

Yapım:

Alev Özgün, Muazzez Arçay (Zeyneb‘in

Yakut - Ġnci Film, (Bu film Yakut-Ören laboratuarında hazırlanmıĢ, Lale Film Stüdyosunda seslendirilmiĢtir

annesi), Mehmet IĢık (Ali), Semih Sezerli (Katip Ahmet), Danyal Topatan (Çopur), Faik CoĢkun (Ġmam), Hüseyin Güler (Jan. ÇavuĢu), Dr. ArĢavir Alyanak (ġakir Ağa), Alev Gürzap (Güllü), Memduh Ün, Celal Yonat (Hükümlü), Arap Celsal Konu: Çektiği acılar nedeniyle yaĢamını yitiren bir köylü kızın öyküsü. Not:

Film

ġile‘nin

Alaçalı

köyünde,

köylülerin de katılımıyla gerçekleĢmiĢtir. Filmin final sahnesi sansüre takılmıĢ ve oldukça uzun bir bölüm filmden atılmıĢtı. Finalde Muhterem Nur ölmüĢ ve partneri Saltuk Kaplangı onu kucağında al kankar içinde bir uzun hava türkü eĢliğinde taĢımaktadır. Sansür kurulu bu uzun ve kanlı vermiĢtir.

sahnelerin

kısaltılması

talimatını


Acı Sevda

ACI SEVDA Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Senaryo: Nejat Saydam

Oyuncular: Muhterem Nur, Baki Tamer, Ahmet Tarık Tekçe Konu: Trafik kazası geçiren bir kızla, bir doktorun aĢk öyküsü.

Görüntü Yönetmeni Enver Burçkin Yapım: NuĢ Film Mahmut Ciranlı

Acı Yol

ACI YOL Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Görüntü Yönetmeni: Ali Yaver Ataer

Oyuncular: Orhan Elmas, Mine CoĢkun, Kemal Dirim Konu: Yıllar Sonra karşısına çıkan eski sevgilisiyle evli bir kadının öyküsü.

Operatör: Hayrettin IĢık Yapım: Kıral Film Kemal Dirim

Ağlarsa Anam Ağlar

AĞLARSA ANAM AĞLAR/KIVILCIM Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı, Görüntü Yönetmeni: Ali Yaver Ataer , Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

Oyuncular: Nevin AYapımar, Atalay Özçakır, Atıf Kaptan, Muhterem Nur, Gönül Bayhan, Cahit Irgat Konu: Yavuklusu askere gidince hemen ağanın oğluyla zorla evlendirilmek istenen köylü kızın hikayesi.


ALLAH KORKUSU ―ZALĠM FELEK‖ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Ahmet Tarık Tekçe, Halide PiĢkin, Suat Taner, Muazzez Arçay,

Görüntü Yönetmeni: Coni KurteĢoğlu

Muammer Gözalan, Atıf Kaptan, Seval Öztopal Konu: Birbirlerine kavuĢamayan iki sevgilinin öyküsü.

Operatör: Hayrettin IĢık Yapım: Site Film Ġlhan Filmer

Allah Korkusu “Zalim Felek”


Allı Yemeni

ALLI YEMENĠ Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo: Sadık ġendil Görüntü Yönetmeni

Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Gülistan Güzey, Kadir Savun, Gazanfer Özcan, Atıf Avcı, Suna Pekuysal, Sırrı Gültekin Konu: Aynı kızı seven bir gençle bir ağanın mücadele öyküsü

Ali Yaver Yapım: Yüksel Film Erol AltınıĢık

Altın Kafes

ALTIN KAFES Yönetmen: Osman F. Seden

Prodüksiyon Amirleri: Zeki Tezan, Nubar Terziyan, Macit Doğudan, Hasan DanabaĢoğlu, Orhan Aykanat; Reji Asist. ve Dublaj: Osman Nuri Ergün; IĢıklar: Necati Ġltaç; Dekor: Zare

Senaryo: Sadık ġendil

Cirityan; Kamera Asist.: Kenan Kurt, Prodüksiyon Ekibi: Erdoğan Orbay, Cumhur Özcan, Rıdvan Varol, Selahattin Canpolat, Yılmaz Gürbüz, Atacan Boran, Montaj: Sezai Elmaskaya,


Senkron: Özdemir Arıtan, Laboratuar: Faruk Özar,

Kriton Ġlyadis

Seslendiren: Yorgo Ġliadis, Müzik: Zeki Müren; Filmde

Yapım: Kemal Film/Osman F. Seden (Day Film Stüdyosu'nda seslendirilmiĢtir)

Okunan ġarkılar: "YaĢaamak Zevki Verir", "Gül ile Bülbül", "Yaprak Dökümü", "ġoför ġarkısı", "AĢk Istırabı", "Geceler", "Kapıldım Gidiyorum" Oyuncular: Zeki Müren (Zeki), Nilüfer Aydan (Gül), Sadri AlıĢık, Sezer Sezin (Leyla), Münir Özkul, Atıf Kaptan, Üftade Kimi, Müfit Kiper, Melahat lçli, O. Nuri Ergün, Behzat Balkaya, Hasan Ceylan, Küçük Ahmet, Yetvart Tezeryan, Mehmet Ali Akpınar, Muammer Gözalan Konu: Gül ile Zeki evlenme planları yapan iki gençtir. Fakir olan Zeki, evlenebilmek ve geçimini sağlayacağı

bir

araba

alabilmek

için

para

biriktirmeye çalıĢır. Sonunda arabayı alır. Arabasına müĢteri olarak binen Leyla adında bir kadın, bilerek çantasını unutur. Zeki, çantayı Leyla'nın evine götürür. Zeki'nin sesinin güzelliğini anlayan Leyla ve kocası, gazinolarında çalıĢmasını teklif ederler. Ve öylece olaylar geliĢir.


Ana Hasreti “Dertli Ana”

ANA HASRETĠ ―Dertli Ana‖ Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Muharrem Gürses, Operatör: Manasi Filmeridis Müzik: Ġsmail ġençalar ve ArkadaĢları

Yapım:

Pars Film/Reha Yurdakul Duru Film/Naci Duru

ġarkılar: Suzan Güven Oyuncular: Leyla Altın, Saltuk Kaplangı, Avni Dilligil, Deniz Tanyeli, Belkıs Dilligil, Leyla Nil, Leman Akatepe, Muammer Gözalan, Hasan Ceylan, Hüseyin Güler, EĢref Vural, Mümtaz Alpaslan, Muazzez Arçay, Turhan Ün Konu: Evlenmeye karar veren Kenan ile Nedret'in gelecek güzel günlere dair sohbeti ile baĢlar hikayemiz. Nedret, evlenmeden önce müstakbel eĢine geçmiĢine dair karanlık noktaları itiraf etmek ister. Kendisi küçük yaĢta hırsızlığa teĢvik edilmiĢ, kimsesiz, yetiĢtirme yurdunda büyümüĢ bir kızdır. Bu Kenan için problem olmazken, annesi için problem olur ve iki genç evlenemezler. böylece Nedret gerçek anne ve babasını bulmaya, alnındaki "piç" damgasını silmeye karar verir. Yanında çalıĢtığı avukatın yardımıyla küçükken onu hırsızın yanına veren Kevser'i, annesini bulur. Aslında Kevser gerçek annesi değildir, iki çocuğu daha olan düzenbaz bir kadındır. Kevser'in evinde Nedret'in baĢına türlü talihsizlik gelir, onu barda çalıĢmaya zorlar ağabeyi Ali. Bunun yanı sıra mahalledeki topal genç Adnan ile aĢık olurlar birbirlerine. Ali'nin Nedret'i dövdüğü bir gün Adnan eve girer, boğuĢurlar. BoğuĢmanın sonunda Ali ölür. Nedret idama mahkum edilirken, ortaya çıkar ki aslında gerçek babası , idamını isteyen Savcı Asım , annesi ise ġaziye hanımdır. Ali'yi de kız kardeĢi Sevim öldürmüĢtür. topal olan Adnan da Savcı Asım'ın arabasının çarpması ile hastaneye kaldırılır, ameliyatta topal olan bacağını da iyileĢtirirler. Böylece herkes mutlu olur.

Asi Evlat

ASĠ EVLAT Yönetmen: Muharrem Gürses Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Çolpan Ġlhan, Kenan Pars, Mehmet Karaca, Suat TaĢer, Temel Karamahmut, Ferdi Merter, Erol Alpagut

Fehmi Eryılmaz Yapım: Kök Film

Aşık Garip (Köy Güzeli)

AġIK GARĠP (KÖY GÜZELĠ) Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Yapım: Akar Film Nuri Akıncı

Oyuncular: Kemal Kan, Muhterem Nur, Muzaffer Nebioğlu, Behzat Balkaya, Muazzez Arçay, Faik CoĢkun, Ali Korkut Konu: Ġstanbul‘da Ģarkıcılık yapan taĢralı bir gençle, aĢkı uğruna onu arayan köylü kızın öyküsü


Ateş Rıza

ATEġ RIZA Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Kamera:

Oyuncular: Kenan Pars, Mualla Kaynak, Turgut Özatay, Atıf Kaptan, Kadir Savun, Hasan Ceylan

Kriton Ġlyadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Ayrılık

AYRILIK Yönetmen: Sırrı Gültekin

Oyuncular: Oran,

Senaryo: Sadık ġendil Görüntü Yönetmeni: Rafet ġiriner

Özdemir

Bülent

Leyla

Altın,

Han,

Atıf

Kaptan, NeĢe Yulaç, Selahattin Yazgan Konu: Zengin bir ailenin kızı ile bakkalın oğlu arasındaki aĢk.

Müzik: Zeki Duygulu Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Ayşe‟nin Çilesi

AYġE'NĠN ÇĠLESĠ Yönetmen: Memduh Ün

Çevre Düzeni: Semih Sezerli, Oyuncular: Muhterem Nur, Mine CoĢkun, Nilgün

Senaryo: Orhan Elmas

Esen,

Kenan

Abdurrahman

Görüntü Yönetmeni Mustafa Yılmaz

Pars, Palay,

Münevver Metin

Serezli,

CoĢkun, Muazzez

Arçay, Saltuk Kaplangı, EĢref Vural Konu: Aynı kızı seven iki gencin mücadele öyküsü.

Müzik: Plak Yapım: Emin Film Talat Emin


Bana Gönül Bağlama

BANA GÖNÜL BAĞLAMA Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Neriman Köksal, Altan Erbulak, Ekrem Bora, Fatma Andaç, Mahmut Moralı, Mehmet Özekit, Özen Tutucu, Dursune ġirin,

Muharrem Gürses Kamera: Cezmi Ar

Konu: Çiftlikte herkesi baĢtan çıkaran bir kadının öyküsü

Yapım: As Film Muzaffer Aslan

Beraber Ölelim (Kahraman Polis)

BERABER ÖLELĠM (Kahraman Polis) Yönetmen: Prodüksiyon: Hasan DanabaĢoğlu, Zeki Tezcan, Orhan Aykanat, Montaj: Sezai Elmaskaya; Senkron: Özdemir

Osman F. Seden Senaryo:

Arıtan; Seslendiren: Yorgo lliadis; Sadık ġendil

Kamera: Kriton Ġlyadis; Yapım: Kemal Film Osman F. Seden, (Day Film Stüdyosu'nda seslendirilmiĢtir)

Oyuncular: Ayhan IĢık, Belgin Doruk, Atıf Kaptan, Ziya Metin, Nubar Terziyan, O. Nuri Ergün, Kemal Ergüvenç, Kadir Savun, Mehmet Al Sezen Dinler, Ali Akpınar Konu: Aşık olduğu kanserli sevgilisinin ameliyatı için para arama gayretinde iken adı bir soyguna karışan ve sevdiği kızın polis olan babası tarafından takip edilen bir gencin hikayesi anlatılmaktadır. Ödül:  1959 1. Türk Film Festivali‘nde Kriton Ġlyadis, ―En BaĢarılı Kameraman‖  Film sansüre takılmıĢ ve gösterime girememiĢtir, aynı zamanda Bu film, bugün Kemal Film'in kayıplar listesindedir.

Beyaz Gül” “Kaderim”, Irz Düşmanı Adam”

BEYAZ GÜL /―164‖ ―Kaderim‖ /Irz DüĢmanı Yönetmen: Turan Day

Danslar:ġehrazat, ġarkılar: ġükran Özer, Oyuncular: Gül Gülgün, ReĢit Gürzap, Nazım Ġnan, Cihan IĢık,

Senaryo: Necabettin Yal

Hülya Aytek, Mesut Sürmeli, Tijen Üstün, Zati Özgüler, Hayrünisa Kaytas, Zafer Önen

Foto Direktörü: Faruk Özar Yapım: Turan Film Rasim Day

164 Beyaz Gül adıyla çekilen bu film aynı sene afişi değiştirişlerek ve afişte bazı isim eklemeleri de yapılarak “Irz

Düşmanı Adam“ adıyla tekrar seyirciye sunulmuştur. (y.ö)


Bilinmeyen Aşk

BĠLĠNMEYEN AġK Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk

Oyuncular: Hasan TaĢdelenler, Derya Ġskit, Berna Ufuk

Kamera: Fahri DanıĢman Yapım: Yuvam Film

Bir Dilim Ekmek

BĠR DĠLĠM EKMEK Oyuncular: Gülistan Güzey, Kenan Pars, Yılmaz Duru, Nilüfer Aydın, Danslar: ġehrazat,


Konu: Leyla (Gülistan Güzey) ve Tarık (Yılmaz

Dr. ArĢavir Alyanak

Duru) iki yıldır birlikte yaĢayan bir çifttir.

Kamera:

Gizlice nikahlanacakları gün nikaha Tarık Kosta Psaros

yerine babası gelir. Leyla‘ya hakaret eder, Bu evliliğe hiçbir zaman rıza göstermeyeceklerini

Yapım: Erman KardeĢler

söyler. bebeği

Bunun ile

üzerine

Leyla

Ġstanbul‘a

kucağında

gider.

Müzik

hocasının tavassutu ile Müzisyen Sedat Nazmi (Kenan Pars) ile tanıĢır.Onun yardımı ile meĢhur bir Ģarkıcı olur. Bu arada babası ölen Tarık konser ilanları yardımı ile Leyla‘yı bulur. Yeniden evlenmeye karar verirler. Tarık açık denizlerde sefer yapan bir gemide II kaptan olarak çalıĢmaktadır 20 günlüğüne sefere çıkar. DönüĢte nikahları kıyılacaktır. Leyla da gözü olan ve onu ne pahasına olursa olsun elde etmek isteyen Sedat Nazmi de boĢ durmamaktadır. Bir konser dönüĢü sarhoĢluğundan istifade ederek Leyla‘ya sahip olur. Ġntiharı düĢünen Leyla kızını düĢünerek vaz geçer. Tarık ise geçirdiği kaza sonucu seferden tek kolunu kaybetmiĢ olarak döner. Sedat mektup ve telefonları ile Leyla‘yı taciz etmektedir. Leyla durumu kocasına anlatmaya karar verir, ancak. son bir kez Sedat ile konuĢmaya gider. Sedat boĢ durmamıĢ, buluĢacaklarını Tarık‘a haber vermiĢtir. Onları birlikte gören Tarık kızını alarak evini terk eder. Leyla günlerce onları arar, tiyatro guruplarına girer, Ģehir, Ģehir dolaĢır. Yıllar geçer kızı Gülçin (Nilüfer Aydan) büyümüĢtür. Oda annesi gibi müziğe yeteneklidir ve piyano dersi almaktadır. Hocası ise yine Sedat Nazmidir. Sedat Bu defa da Gülçin‘in etrafında dolaĢmakta, onunla beraber olmanın yollarını aramaktadır.


Bir Kadın Uğruna

BĠR KADIN UĞRUNA Yönetmen: Tekin Akpolat Oyuncular: Nermin Ruhsever, Ferhan Tanseli, Mümtaz Alpaslan, Tomris Hakgüder, Faik

Kamera:

CoĢkun, Zeki Can , ġarkılar:Mefharet Yıldırım, Kaplan Tarsuslu Fahri DanıĢman

Yapım: Ata Film Hadi Yaman

Konu: Aynı erkeği seven bir ana-kızın yasak aĢk öyküsü.


Bir Kadın Tuzağı

BĠR KADIN TUZAĞI Senaryo ve Yönetmen: Mehmet Muhtar Operatör: Frederick B. Ford

Oyuncular: Eva Palmer, Mümtaz Ener, Lale Oraloğlu, Isarco Ravoiojli, Ekrem Bora Konu: Gayri meĢru çocuğunun Ģerefini kurtarmak için hizmetçilik, dadılık gibi çeĢitli iĢlere giren genç bir kadının acılı öyküsü.


Bir Şoförün Gizli Defteri

BĠR ġOFÖRÜN GĠZLĠ DEFTERĠ Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz (Aka Gündüz’ün bir eserinden) Operatör: Turgut Ören Yapım:

Oyuncular: EĢref Kolçak, Çolpan Ġlhan, Nurhan Nur, Nilüfer Sezer, Saime Bekbay, Ahmet Tarık Tekçe, Kemal Ergüvenç, Kadir Savun, EĢref Vural, Faik CoĢkun Konu: ġoför Ali, mahalle komĢusu paĢa kızı Çileri sever, PaĢa kızı Çiler ise evlilik yolu ile zengin çevreye girmek ister, bu yüzden kötü yola düĢer ve Ali tarafından kurtarılır. Fa-kat peĢini bırakmayan yeni çevresinde ki kiĢiler tarafından vurulur.

Duru Film Süreyya Duru

Aka Gündüz'ün bu romanı sinemalaĢırken; aynı mahallede oturan yoksul Ģoför ile paĢa kızı, Ģoförlükten yanında çalıĢtığı kiĢinin ortaklığına yükselen Ali ve lüks peĢinde koĢarken randevuevine düĢen Çiler (randevuevinde Çilek) olur; bilinen (ve karĢılaĢtırılan) kiĢilikleri, olayları ve Ģiddeti ile bir küçük in-san ve kenar mahalle melodramıdır film. ―Orhan Ünser ―Kelimelerden Görüntüye‖, syf,83 ► Her kalp bir çatlak vazodur. Ne kadar aĢk doldurursan doldur, bir gün gelir sıza sıza biter.‖ Merhum Kâmil Usta böyle dermiĢ. Ama Erol‘un kalbindeki ateĢ, belki birbirlerine kavuĢamadıklarından aylar yıllar sonra bile ‗kabuk bağlamıĢ bir yara halinde‘ devam eder… Aka Gündüz ‗memleketin Ģoförlerine ithaf ettiği‘ eseri için ‗Ankara ġoförler Cemiyeti‘nin yardımını görmüĢ. Romandaki Kâmil Usta, Sina Cephesinde tifüsten ölmüĢ. Kitaptaki anne, oğlunun öldüğünden habersiz ve Erol‘un yardım olarak verdiği paraları o gönderdi sanıyor… Kahramanımızın babası bir emekli. Memurluk günlerinden tek farkı ceket yerine pijama giyiyor. Ütülü gömleği ve kravatı yerli yerinde. Rakısını ‗çeĢmibülbül kadehi‘ ile içiyor. KardeĢi Temiz, ismi gibi bir genç kız. Abisinin en iyi arkadaĢı Kazım ile evleniyor… Çiler, ‗Emekli bir generalin mağrur kızı.‘ Erol, uğruna adam bile öldürdüğü bu güzel kızı ancak, ölmeden biraz önce öpebiliyor; Harika bir Eftalya rolündeki Nilüfer Sezer; Kırk tarakta bezi olan celep Faik CoĢkun; Aksaray‘a gitmek isteyen yaĢlı kadın rolündeki Zenne Necdet‘e benzeyen sanatçı; Kedisi için 50 kuruĢluk artık et alan mahalleli; Sadettin Erbil‘in seslendirdiği Baba Nuri; Gazanfer Özcan‘ın sesi ile Pire Mahmut; Muzaffer Akgün‘ün söylediği ‗Gidiyom Gidemiyom‘ (Hüseyin Çakır) türküsü... ĠĢte bunlar bu karakterler filmde rol alan.


Bir İnsanlık Meselesi Allah Korusun

BĠR ĠNSANLIK MESELESĠ/ALLAH KORUSUN Senaryo ve Yönetmen: Vala Önengüt Foto Direktörü:

Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Atıf Kaptan, Suat Taner ► Filmin yönetmeni, ünlü seslendirme sanatçılarından Vala Önengüt. Bir görüĢmemizde, adı

Lazar Yazıcıoğlu, Mike Rafelyan, Yapım: Bahtiyar Film Vala Önengit

geçen filmi kabullenmeyip "ben çekmedim" derken, oyunculardan Fikret Hakan karĢıt bir açıklamayla Ģöyle diyor: "Önengüt'ün çektiği 'Bir Ġnsanlık Meselesi'nde baĢrolü Suat Taner adlı bir genç oynuyordu. Bir ara beni çağırdılar. Bu kez bez ben oynamaya baĢladım. Bir anlaĢmazlık çıkıp yarım kaldı, bilemiyorum. GeçmiĢteki bu olay biraz karıĢık Bir Ġnsanlık Meselesi"nin durumu bize göre biraz değil tam karıĢık. ―Orhan Ünser ―Kelimelerden Görüntüye‖, syf,83

Bir Yudum Su

BĠR YUDUM SU

Yönetmen:

Hüsnü Cantürk Senaryo:

Oyuncular: Pervin Par, Ahmet Mekin, Muzaffer Nebioğlu,

ġefik Gürmeriç

Mualla Foto Direktörü:

Sürer,

Muazzez

Arçay,

Selahattin

Ġçsel,

Celal

Gökkaya, Behsat Baklaya, AyĢe Gül

Hayrettin IĢık Yapım: Kulüp Film Hüsnü Cantürk

Bu Vatan Bizimdir

BU VATAN BĠZĠMDĠR Senaryo ve Yönetmen:

Kamera:

Yapım:

Nejat Saydam (Nihad Sami Banarlı’nın ―Kızıl Çağlayan‖ isimli oyunundan) Hayrettin IĢık, Duru Film Naci Duru

Oyuncular: Nevin Aypar, Ahmet Mekin, Senih Orkan, Ahmet Tarık Tekçe Konu:

An a d ol u 'd a

kahramanlık öyküsü.

geçen

bir


Canavar Kadın

CANAVAR KADIN Yönetmen:

Oyuncular: Orhan Elmas, Gönül Bayhan, Suzan Avcı Cahit Günal

Senaryo:

Konu: Pavyona düĢen bir kadının buradaki yaĢam öyküsü.

Orhan Elmas

Kamera:

Hayrettin IĢık Yapım: Ġstiklal Film/Cahit Günal

Civan Ali “Çingenem”

CĠVAN ALĠ ―Çingenem‖ Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin

OYUNCULAR: EĢref Kolçak, Sadettin Erbil, Özen Tutucu, Mualla Sürer, Suzan Avcı, Sedat Demir, ġarkılar: Nevzat Ekmekçi

Görüntü Yönetmeni Coni KurteĢoğlu

KONU: Kimsesiz bir kızla ona yardım eden bir delikanlının öyküsü

Yapım: Roket Film Semih Evin

Çitlenbik

ÇĠTLENBĠK Yönetmen: Süha Doğan Senaryo: Foto Direktörü: Yapım:

Sadık ġendil Lazar Yazıcıoğlu BaĢak Film

Oyuncular: Kenan Pars, Leyla Altın, Altan Erbulak, Üftade Kimi, Atıf Kaptan, Özdemir Han, Yılmaz Grudsa,


Çoban Yıldızı

ÇOBAN KIZI Yönetmen: Memduh Ün Senaryo:

Oyuncular: Muhterem Nur, Suzan Avcı, Baki Tamer, Reha Yurdakul, Abdurrahman Palay, Mehmet Özekit, Metin Serezli,

Atıf Yılmaz

Kamera:

Turgut Ören

Konu: Şehirli bir adama aşık olan köydeki çoban kızının, kent yaşamına alışamamsı nedeniyle yaşadığı dramatik öykü

Yapım: Yakut Film: ArĢavir Alyanak Uğur Film: Memduh Ün,

Daha Çekecek miyim

DAHA ÇEKECEK MĠYĠM Yönetmen: Seyfi Havaeri (Namık Kılıçoğlu’nun bir ederinden) Kamera: Kazım KoĢkan Müzik: Kasım Ġnaltekin

Oyuncular: Belgin Doruk, Baki Tamer, Hadi Hün, Mualla Kavur, Metin Serezli, Leman Akçatepe, Mualla Sürer, Kemal Ergüvenç, Konu: "Genç bir kadın olan Serpil, gayri meĢru olarak doğan kızını bir yetim yurduna bırakır. Yıllar sonra Gönül genç bir kız olarak yurttan ayrılır. Yurdun hademesi Feride, Gönül'ü yanına alır. ĠĢ arayan Gönül bulamaz. Feride, Gönül'ü erkeklere pazarlamaya kalkınca, genç kız evden kaçar. Bulduğu ilk iĢten patronu tecavüz etmeye kalkınca Gönül onu vurup yine kaçar, yakalanır, mahkeme olayın ortaya çıkması nedeni ile Gönül'ü serbest bırakır. GönüI

Yapım: Ġyi Film Namık Kılıçoğlu

milyoner

CemaI Bey‘in yanında iĢ buIur. Gönül'ü kızı gibi seven CemaI Bey onu köĢke yerleĢtirir. Cemal Beyin genç kardeĢi Melih ilk görüĢte Gönül‘e aĢık olur. Gönül'e Ģirketin muhasebe müdürü Halis de aĢıktır. Bu arada Serpil hanım yıllar sonra kızını aramaya baĢlar ve izini bulur. Melih ve Halil, Gönül ile evlenmek istemektedirler, Gönül Melih'i seçer. Serpil köĢke gelince iĢler karıĢır, Gönül, Cemal beyin kızıdır, Gönül

bu

karĢısında Melih olmaktadır,

durum yıkılır,

amcası Cemal

bey Gönül'ü Halis ile evIendirir.

Belgin Doruk (1936-1995) oyuncu 82 film


Canavar Kadın

CANAVAR KADIN Senaryove Yönetmen:

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Cihan IĢık, Erdoğan Oker, Orhan Erçin, Sadri Karan Hüseyin Peyda ”165” Foto Direktörü: Faruk Özar

Konu: Kanun kaçağı olan ve bu nedenle de yurt dıĢında Cezayir'de yaĢayan bir gencin maceralı öyküsü.

Yapım: Örmen Film Hüseyin Peyda

DERTLĠ IRMAK Yönetmen: Muzaffer Arslan

Senaryo:

Kamera:

Hamdi Değirmencioğlu (Yusuf Karataylı’nın bir eserinden)

Müzik:

Oyuncular: Fikret Hakan, Leyla Sayar, Hulusi Kentmen, Kemal Edige, Altan KarındaĢ, Semih Tamerler

Faruk Özar Ahmet Yamacı

Yapım: As Film Muzaffer Arslan

Dikenli Çit

DĠKENLĠ ÇĠT Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Senaryo: Foto Direktörü: Yapım:

Veli AkbaĢlı

Oyuncular: Nevin Aypar, Attila Dinçer, Faik CoĢkun Konu: Dramatik bir aĢk filmi.

Ali Uğur Aypar Film Nevin Aypar

165 Henri La Barthe‘nin bir eserinden yine Henri La Barthe‘nin senaryolaĢtırdığı ve Julien

Barthe‘nin 1937 yılında çevirdiği, ancak 1941 yılında Fransa‘da gösterime giren baĢrollerini Jean Gabin (1904-1976), Lino Noro (1900-1985), Mireille Balin (1909-1968) ve Lucas Gridoux (19861952) gibi zamanın önemli Fransız oyuncularının oynadığı ―Pêpê le Moko (Cezayir Batakhanekleri) isimli filmden uyarlama. (www.imdb.com)


Dikenli Yol

DĠKENLĠ YOL Oyuncular: Ahmet Mekin, Muzaffer Nebioğlu, Sunay Uslu, Erol TaĢ, Hüseyin KaĢif, Kadri Ögelman, Danslar: Alev Okay

Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo: Foto Direktörü:

Konu: 1958 Yılı Kartalın Soğanlık Köyü. Hüseyin Ağa (Kadri Ögelman) komĢusu Dursun Ağanın (Faik ÇoĢkun) hayvanlarının tarlasına girerek ekinlerine zarar vermesinden Ģikayetçi.

Nedim Otyam ġevket Kıymaz

Yapım: Barboros Film Nedim Otyam

Aralarında köy kahvesinde sık sık tartıĢma yaĢanıyor. Dursun Ağanın tatlı dili dolayısiyle her seferinde tatlıya bağlanıyor. Hüseyin Ağa aksi ve hırçın bir ihtiyar. Oğlu Ahmet (Ahmet Mekin) ile de tartıĢıp onu evden kovuyor. Ahmet de evi terk edip Ġstanbul‘a çalıĢmaya gidiyor. Diğer taraftan Hüseyin Ağanın güzel kızı AyĢe de (Sunay Uslu) gözü olan Dursun Ağanın oğlu Hasan (Hüseyin KaĢif) kızı tenhalarda devamlı sıkıĢtırıyor. KarĢılık bulamayınca kızı istetiyor. Ama ne kızın varmaya gönlü var, ne de babasının vermeye gönlü var. Hasan iyilikle olmayan bu iĢi zorla yapmaya çalıĢıyor. Bir gece evi basarak AyĢe‘yi kaçırıyorlar. PeĢlerine düĢen Hüseyin Ağaya ateĢ ederek ölümüne neden oluyorlar. Kızı da alıp Ġstanbul‘da pavyon sahibi amca oğlu Zühtü‘nün (Asım Nipton) yanına sığınıyorlar.

Doksan Dokuz Mustafa

DOKSAN DOKUZ MUSTAFA


Sami Ayanoğlu

Oyuncular: Hayati Hamzaoğlu, Gönül Bayhan, Saliha Tekneci Konu: Evli iki çocuklu olan bir manifaturacının Ģarkıcı bir kadınla yaĢadığı yasak aĢk öyküsü.

Foto Direktörü: Lazer Yazıcıoğlu Yapım: Tual Film Hasan Tual

Dokuz Dağın Efesi “Çakıcı Geliyor”

DOKUZ DAĞIN EFESĠ ―ÇAKICI GELĠYOR ―166‖ Senaryo ve Yönetmen: Metin Erksan Foto Direktörü: ġevket Kıymaz Müzik Nedim Otyam Yapım:


Oyuncular: Fikret Hakan, Serpil Gül, Kadir Savun, Erol TaĢ, Hayri Esen, Hayati Hamzaoğlu, Sadettin Erbil, Yılmaz Gruda, Osman Türkoğlu ► Metin Erksan, "Hicran Yarası" ile aynı yıl, yani 1958 yılın-da "Dokuz Dağın Efesi"ni çeker. Filmde Osmanlı hükümetine karĢı isyan edip dağa çıkan Çakıcı Mehmet Efe'nin serüveni an-latılır. 19. asrın sonlarına doğru Ege halkı eĢ-kıyalardan bıkmıĢtı. Hükümet çeteleri imha eder. Ünlü eĢkıya-lar öldürülür. Öldürülen eĢkıyaların arasında Çakıcı‘nın babası Çakırcalı Ahmet de vardır. Çakıcı Mehmet Efe, babasını öldüren Hasan ÇavuĢ'tan intikam almak için dağ-lara çıkar, Ekberoğlu'nun kızıyla aĢk yaĢar, aftan yararlanır yüze iner, yeni olaylar onun yeniden dağa çıkmasına yol açar ve sonunda su testisi su yolunda kırılır. Yönetmenin "Dokuz Dağın Efesi" filmini çektikten hemen sonra, 15 Haziran 1959 tarihli Vatan Gazetesi'nde "Çakıcı Efsa-nesi ve Gerçeği" baĢlığıyla bir yazısı yayınlanır. Bu yazıda Çakıcı gerçeğinin filmdeki gibi olmadığını vurgular. Çakıcı'nın aslında ingiliz oligarĢisini koruyan bir ajan olduğunu fakat bu gerçeğin filmde yansıtılmadığını, sansür kurulunun böyle bir filme izin vermeyeceğini belirtir. Yönetmen, bu konuyu 10 Mart 1973'te Ulusal Sinema tartıĢmalarının yapıldığı açık olu-rumda yeniden gündeme getirdiğinde yine aynı baĢlıkların altını ısrarla çizer: 166 Dokuz Dağın Efesi” adıyla gösterime giren bu film 1. Türk Film Festivali’nde (1959) “Jüri Özel Armağanı aldı.


Dokuz Dağın Efesi “Çakıcı Geliyor”

―Ben Çakıcı filmine baĢlarken, filmden sonra yazdığım gibi Çakıcı'nın (bilinçsiz olarak diyeceğim, çünkü elimizde fazla bir delil yok) Ġngiliz devletinin aleti ve casusu olarak dağlarda gezdiğini biliyordum. Bizim, yalnız son zamanlarda diyemeyeceğim, çok eskiden beri edebiyatımıza arız olan kötü bir Ģey vardır. Nerede, ne kadar eĢkıya varsa, onu halk kahramanı diye tanıtırlar. Çakıcı da bu Ģekilde istismar edilmiĢ ve bazı yazarlar ve çevreler tarafından halk kahramanı diye yutturulmak islenmiĢ. Ve de basit eĢkıyalığının yanı sıra -basitlikleri de çıkıyor- Ġngiliz emellerine alet olduğu için, daha baĢka bir yerlere geliyor. Çakıcı dağa çıkmadan önce belki sosyal bir tip. toplumsal bir tip ve Çakıcıyı dağa çıkaran amiller de birtakım etkenler. Dağa çıktıktan sonra, tabii asosyal bir tip oluyor, toplum dıĢı bir tip oluyor.

Metin Erksan, 15 Haziran 1959 yılında Vatan Gazetesi‘nde yayımlanan yazısında filmi çekmeden önce yararlandığı 142 kaynağın büyük çoğunluğunun adını verdiği halde "Sen bu konuyu etüt etmemiĢsin, üzerinde iyi çalıĢmamıĢsın" eleĢtirilerinden kurtulamaz. Metin Erksan, sadece bu eleĢtiriye maruz kalmaz, sinema yazarları, sinema eleĢtirmenleri tarafından Elia Kazan'ın "Viva Zapata" filminin etkisinde kalmakla da itham edilir: Üslubumu incelerken baĢvurdukları kaynak batının sinema ürünleriydi. Yani onlar üslubumu benzetecek bir Ģey arıyorlar, nereden hareket ettiğimi bilemiyorlardı. Eğer önlerinde ıViva Zapata' gibi bir örnek olmasaydı Çakıcı'yı Al Capone'a benzeteceklerdi. Nitekim benzettiler de... ‗Billy the Kid' dediler. Bunda yanılıyorlardı. Zeybeklik, ne Billy the Kid'in yaptığı gibi geleneği olmayan ferdi bir eĢkıyalık, ne de Zapata gibi sosyal yönü ağır basan toplu bir halk hareketiydi Metin Erksan, sinema eleĢtirmenlerinin bakmadıkları bir noktaya değinerek, Elia Kazan'ın genlerinde Anadoluluk olduğunu vurguluyor ve "Dokuz Dağın Efesi"ni "Viva Zapata "ya benzetirken bu noktanın üzerinde de durulması gerektiğini söylüyor: ―Elia Kazan, Ġstanbul doğumlu ama, kökleri Kayseri'de. Yani, Çakıcı, Köroğlu hikayeleriyle büyümüĢ. Vakti zamanında Cumhuriyet Gazetesi'nin genel yayın yönetmenliğini yapan Cevat Fehmi Bey, Elia Kazan'a bir piyesini göndermiĢ. Cevat Fehmi Bey'e Elia Kazan'ın babasından eski Türkçe bir cevap gelmiĢ. DiyormuĢ ki; 'Cevat Bey, Ģu anda oğlum turnede. Benden, gelen mektupları cevaplamamı istedi. Bunun için mektubunuza ben cevap veriyorum. Piyesinizi okudum,, çok beğendim. Elia geldiği zaman o da okuyacak. Mektubunuza çok memnun oldum. Bizim evde Türkçe konuĢulur, ben es-ki Türkçe yazarım. Bundan sonra mektuplarınızı Ġngilizce değil, Türkçe yazın.' Bu yüzden Viva Zapata, Türk özellikler taĢıyan bir filmdir. Dünyanın hiçbir filminde 'Viva Zapata'daki kadının "Atı öldürün' dediği gibi bir sahne yoktur.

Fikret Hakan ArĢivi Serpil Gül-Fikret Hakan

Ancak bu Koroğlu hikâyelerinde vardır Kadınlar Ruhu öldürün diyor Ceset geliyor, insanlar Zapata değil" diyorlar. Bizim sinema eleĢtirmenleri Elia Kazan'ın Anadolu kökenli oluĢundan söz etseler, benzeĢeceğimizi de kabul etmek zorunda kalacaklar. Filmde Zapata'ya benzeyen bir tek sahne vardı. Filmin baĢında Çakıcı‘nın babası Çakırcalı namaz kılarken öldürülür. Çakırcalı Ahmet, gerçek hayatta da böyle öldürülmüĢtür. Yani ben biyografiyi bire bir uyguladım, mizansen yapmadım. Elia Kazan ise harikulade bir mizansen yapmıĢ, Zapata'yı secde eder gibi öldürmüĢ. Eğer Elia Kazan; Anadolulu olmasaydı o mizanseni yapamazdı. Metin Erksan "Dokuz Dağın Efesi'ni Ģimdi çekse çok daha baĢka çekeceğini, Çakıcı efsanesinin arkasındaki bütün gerçekleri hiç eksiksiz verebileceğini açık yüreklilikle söylüyor. "Elia Kazan ve John Steinbeck bile Meksika ihtilalini tam anlamıyla Viva Zapata'da yansıtamamıĢken, ben nasıl yansıtabilirdim di yerek kendini savunan Metin


Erksan,

1955

Dokuz Dağın Efesi “Çakıcı Geliyor” yılında

ülkemizi

ziyarete

gelen

Elia

Kazan'a

filminin

gerçekleri

yansıtmadığını söyler: Meksika ihtilalini anlatan çok fazla araĢtırma, inceleme okudum. Bu kitaplara göre Meksika ihtilali 1910-1929 yıllan arasında sürmüĢtür. Tabii ihtilal bu süre içinde aynı hızla devam etmemiĢtir. Esas olarak 1910-1913 arasında hızlıydı. Panço Villa, Francesko Madero ve Emanuet Zapata öldürülmüĢlerdir. Okuduklarıma göre sizin yaptığınız film gerçekleri yansıtmıyor. Meksika ihtilali sizin filminizdeki gibi geçmemiĢtir... 1910-1913 yılına kadar Meksika'da ingiliz malî sermayesi egemendi. Daha sonra ise Amerikan malî sermayesi Meksika'yı ingiliz emperyalizminden devralmak istedi. ―Birsen ALTINER ―Metin Erksan Sineaması‖

Duvaklı Göl

DUVAKLI GÖL Yönetmen: ġadan Kamil Oyuncular: Sadri AlıĢık, Leyla Sayar, Semih Sergen, Zeynep Değirmencioğlu

Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu Foto Diektörü:

Konu: Doğum sırasında annesini yitiren bir genç kızın aĢk öyküsü.

ġadan Kamil Yapım: Atlas Film Nazif Duru

Elveda

ELVEDA

Yönetmen: Tekin Akpolat

Oyuncular: Bülent Oran, Gülderen Ece, Rengin Arda, Öztürk Serengil

Bülent Oran

Konu: Ayrılıkla sonuçlanan bir aĢk macerasının öyküsü

Senaryo: Foto Direktörü: Yapım:

Ali Uğur ġafak Film ġevket Aktunç

Bülent Oran ( 27 Mart 1924 - Ġstanbul, 23 Eylül 2004 - Ġstanbul)

Sinema oyuncusu, senarist.

Cevat Rifat Atilhan'ın oğlu olarak doğdu. Lisenin ardından hukuk fakültesine kayıt yaptıran ve okurken bir bez fabrikasında iĢçilik yapan sanatçı, dünyaya alt sınıf insanların gözünden ustalıkla bakıyor, refah içinde geçen çocukluğuna karĢın, onlarla birlikte yaĢıyordu. Mürettiplik (dizgicilik), kliĢe ressamlığı, öğretmenlik ve mizah yazarlığı gibi çeĢitli iĢlerde çalıĢtı. 1950 yılında sinemaya yardımcı oyunculukla (figüran) baĢlayan Oran, 60'ı aĢkın filmde rol aldı. 1952 yılından sonra senaryo yazımı üstünde yoğunlaĢtı. Kendisi gibi senarist olan AyĢe ġasa ile evlendi, bir kısmı eĢiyle ortak olmak üzere, 700'den fazla senaryo yazdı. 1980'lerde tv dizileri için senaryolar yazdı. Marmara Üniversitesi Sinema TV Bölümü'nde bir süre ders verdi. BaĢından pek çıkarmadığı kasketine düĢkünlüğüyle tanınan sanatçı, birçok sinema sanatçısı üzerinde emek sahibidir. 2000'li yıllar Türk TV seyircilerince, Ġkinci Bahar dizisinde oynadığı Hanım'ın (Türkan ġoray) babası rolüyle tanındı. Yönetmen Mehmet Güleryüz tarafından "Yeşilçam‟ın Altın Senaristi: Bülent Oran" adlı belgeseli çekildi. YaĢamını ve senaryo anlayıĢını Türk Sinemasının karakteristik özellikleriyle birlikte irdeleyen "Senaryo: Bülent Oran" adlı bir kitap yayınlandı. (Ġbrahim Türk, Dergah Yayınevi.)


Esrarlı Kadın/Günah Bende

ESRARLI KADIN/Günah Bende Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı

Oyuncular: Fatma Girik (AyĢe), Toygar Belevi (Murat), Gönül Bayhan (Neriman, Suphi Kaner, Ali Korkut ġengöz, Ġhsan AĢkın, Jale Öz, Murat Tok, Ali Ekdal (Ahmet)


Yapım:

Akar Film Nuri Akıncı

Konu: Küçük bir sahil kasabasında balıkçılıkla geçinen Murat, kasabadan AyĢe adlı bir kızla sözlüdür. iki genç evlilik hazırlıkları yaparken günün birinde kasabaya Neriman adında bir kadın gelir. Fettan bir kadın olan Neriman erkekleri paraları için baĢtan çıkarmaktadır. Kısa zamanda Murat ile arkadaĢ olur. Murat, ilk kez gördüğü bu Ģehirli kadının etkisinde kalır. Oysa Neriman bir kaçaktır. AyĢe olanlardan dolayı üzgündür. KurtuluĢ savaĢı günlerinde iĢgal altındaki köylerden birinde yaĢayan Ahmet köyün dıĢında kurulu düĢman karargahından köyün birkaç gün içinde iĢgal edileceğini öğrenir. Tüm köylüyü harekete geçirerek köyün düĢmana teslim edilmemesi için çalıĢmalara baĢlar. Tüm köylü onu desteklemektedir ama hepsi çok yaĢlıdır.

Fakirler

FAKĠRLER Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Görüntü Yönetmeni Coni KurteĢoğlu Yapım:

Oyuncular: Melike Güven, Sadettin Erbil, Agâh Hün, Uğur Kıvılcım Konu: Gecekondu kesimlerinde fakir bir hayat süren, yaĢamları yoksulluk içinde geçen bir ailenin dramatik öyküsü.

Roket Film Semih Evin

Fırtına Kaptan

FIRTINA KAPTAN Muzaffer Nebioğlu

Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Kamera: Yapım:

Fethi Mürenler Gözbak Film Talat Gözbak

Oyuncular:

Talat

Gözbak,

Muzaffer Nebioğlu, Ali Seyhan, Asım Nipton


Funda

FUNDA Senaryo ve Yönetmen: NiĢan Hançer

Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Pars, Ahmet Mekin, Zeynep Değirmencioğlu, Handan Adalı, Hikmet Serçe, Erol TaĢ, Danyal Topatan, Necil Ozon

ġevket Kıymaz Memduh Yükman

Konu: Avrupa‘da geçirdiği bir kaza sonucu ayakları tutmayan hariciyeci Kenan‘la karısı Fehiman‘ın dramatik öyküsünün anlatıldığı filmde Funda‘yı, kitabı yayına hazırlayan Selim Ġleri Ģöyle tanıtıyor;

Foto Direktörü:

Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Ozon Biraderler

"'Funda' çiftlikte, bir kır evinde geçer. Dünyada olup bitenlere aldırıĢsızdır. Yalnızca kendi acısını söyler. Mektuplardan anladığımıza göre roman 1931 sonrasında geçmektedir. Ne var ki, ‗36‘lara, ‗37‘lere kadar uzanılmakta, dahası Fehiman bir Avrupa yolculuğuna o tarihlerde çıkmaktadır. Avrupa sanki sütlimandır. AĢk romanları, insanlığı yıkımdan yıkıma sürükleyen savaĢları görmezden gelerek aĢağılamayı tercih etmektedir belki de‖ Tekrar basılan bu romanın arka kapağındaki tanıtım yazısında yazılanlar da Ģöyle: "Küçük Funda kollarını annesinin boynuna doluyor, pembe dudakları ile onun yüzünü, gerdanını ve saçlarını öptü. Bu öpüĢler genç kadına Vedat'ın tatlı nefesini hatırlatıyordu, jĢte o büyük aĢktan ona kalan Ģu küçük varlıktı... Birde bir yığın ıztırap!‖

Günahkarlar Cenneti

GÜNAHKARLAR CENNETĠ Senaryo ve Yönetmen: Baha Gelenbevi Görüntü Yönetmeni Enver Burçkin Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Oyuncular : Bülent Ufuk, Neriman Köksal, Ahmet Tarık Tekçe, Sadri Karan, Mualla Kaynak, Atıf Kaptan, Bülent Oran, Nevin Aypar, Fatma Andaç, Mücap Ofluoğlu, Kadri Ögelman Dönemin Sinema eleĢtirmenlerinden Tuncan Okan film hakkındaki eleĢtirisini Ģöyle yapıyor : "Günahkarlar Cenneti, baĢtan sona kadar bir masal üslubu ile, radyodaki çocuk saatlerine yaklaĢtırılabilecek bir iptidailikte cereyan ediyor. Neden bahsediyor Baha Gelenbevi? Ġyilik dersi vermek istiyor, ihtiraslı olmanın, kötülük yapmanın zararlarını anlatıyor. Film bir gümbürtüyle baĢlıyor ve 'Ben Ġblis...ġeytanın ta kendisi....Dünyadaki fenalıkları ben hazırladım' diyen bir ses anlatmaya baĢlıyor. Ġblis, kötülüklerin, ihtirasların yüzyıllar boyunca insanoğlunun içinden silinmediğini, fakat adaletin daima yerini bulacağını söylemek istiyor.." (Milliyet, 22.11.1958)

Gönülden Ağlayanlar “Nilüfer”

GÖNÜLDEN AĞLAYANLAR ―Nilüfer‖ Senaryo ve Yönetmen: Baha Gelenbevi

Oyuncular: Neriman Köksal, Kenan Pars, Fatma Girik, Atıf Kaptan, Ġlhan HemĢeri, Nezihe Becerikli, Fikri Çöze, Ġlhan HemĢeri

Görüntü Yönetmeni Enver Burçkin Yapım: Ġpek Film Ġpekçi KardeĢler

Konu: Türlü entrikalarla suçlu duruma düĢen bir kadının kendini, aklama mücadelesinin öyküsü.


Hayat Cehennemi

HAYAT CEHENNEMĠ ġarkılar: Ekrem Kongar, Feriha Tanyeli, Danslar: Ġnci Özgül, Aysel kaynak, Eva Gondi,

Senaryo ve Yönetmen: Aydın G. Arakon

Oyuncular: Belgin Doruk, Orhan GünĢıray, Melahat Ġçli, Kenan

Foto Direktörü: Müzik:

Pars, Muazzez Kurdoğlu, Kadri Ögelman ġadan Kamil

Konu:

Bestekar Kemal (Orhan GünĢiray) ve karısı Nermin

(Belgin Doruk) . Nermin'de gözü olan onu elde etmek içim her

Nedim Otyam

yola baĢvuran Sermet (Kenan Pars). Sermet Ġftira ve Ģantaj ile

Yapım: Acar Film Murat Köseoğlu

karı kocayı ayırmayı baĢarır. Çocuğunu alan Kemal evi terk eder.

İftira

ĠFTĠRA Yönetmen: Osman Nuri Ergün

Oyuncular: Sadri AlıĢık, Uğur BaĢaran, Münir Özkul, Leyla Altın, Aslan Altın, Hadi Hün

Senaryo: Bülent Oran

Konu: Haksızlığa uğrayıp ve sonunda mahkeme

Kamera: Kriton Ġlyadiz

kararıyla temize çıkan bir adamın öyküsü.

Yapım: Marmara Film

İhtiras

ĠHTĠRAS RÜZGARLARI Senaryo ve Yönetmen: Rahmi Kafadar Kamera:

Yapım:

Oyuncular: Kika Poli, Abdurrahman Palay, Vahi Öz, Campanelli, Kaleto KardeĢler

Mengü Yeğin

Konu: Bir çingene ve iki kadının arasında geçen aĢk.


Rahmi Kafadar


İnsanlık İçin/Kuduz

ĠNSANLIK ĠÇĠN/KUDUZ Yönetmen: Behlül Dal Asaf Tengiz

Senaryo:

Behlül Dal ―167‖

Oyuncular: Bülent Oran, Uğur BaĢaran, Rengin Arda, Ġhsan AĢkın, Ali Korkut, Sadri Karan, Teoman Atalay, Konu: Kuduz bir köpeğin ısırdığı adamın öyküsü.

Foto Direktörü: Mustafa Yılmaz Yapım:

AntiĢ Film Behlül Dal

İstanbul Macerası

ĠSTANBUL MACERASI


Carl Mohner

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Sadri AlıĢık, Eva Palmer, Bianca Brenneke, Öztürk Serengil, Ahmet Arkut, Karl Möhner,

Operatör:

Konu: Ġstanbulda beyaz zehir kaçakcılarıyla mücadele eden gözüpek emniyet görevlisinin Ernest Wild

Yapım:

Metro Film/Aram Gülyüz Türk-Alman Ortak yapımı

167 Ġstanbul‘da 1922 yılında doğan Behlül Dal, Ankara Hukuk Fakültesi‘ndeki eğitimini yarım bıraktıktan sonra askerlik görevini yaptı ve ardından Antalya Halkevi‘nde yönetmen olarak görevlendirildi. Dal‘ın görev yaptığı halkevi, tiyatro çalıĢmaları ile Türkiye‘nin 3 büyük halkevi arasına girdi. Behlül Dal‘ın 1957 yılında Antalya‘da kurduğu ANTĠġ Film Antalya Filmcilik ġirketi, Ġstanbul dıĢındaki ilk yapımcı Ģirket olma unvanını taĢırken, Dal, ‗Ġnsanlık Ġçin‘, ‗Kıbrıs ġehitleri‖ ve ‗Izdırap Çocuğu‖ isimli 3 uzun metrajlı sanat filmini çekti ve birçok kısa metrajlı filme imza attı. Behlül Dal

Antalya Yüksek Öğretim Derneği baĢkanlığı da yapan Dal, ―O Kadın‘ adlı Ģiir kitabıyla, Ġstanbul‘da bulunduğu sırada duyduğu Antalya özlemini dile getirdi. Sanat yaĢamındaki en önemli adımlarından biri de Antalya Film Festivali düĢüncesini ortaya atmak ve gerçekleĢmesini sağlamak olan Behlül Dal, kısa metrajlı filmciliği Türkiye‘ye getiren ve tanıtımını sağlayan en önemli kiĢi olarak tanınıyordu. Antalya Altın Portakal Kısa Film YarıĢması‘nda kazandığı 8 Altın Portakal ödülü ile ―En Fazla Al tın Portakal Kazanan Yönetmen‖ unvanını koruyan Behlül Dal, 1997 yılında Antalya Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı‘nca ―Ömür Boyu Onur Ödülü‖ne layık görüldü. Altın Portakal Film Festivali‘nde her yıl jüri ödülü verilen Dal‘ın, Avrupa televizyonlarında da yayımlanan ve daha çok Antalya‘yı yansıttığı 300‘e yakın kısa metrajlı filmi bulunuyor. 21 Haziran 2002 de yaĢamını yitirdi.


Kaderin Cilvesi

KADERĠN CĠLVESĠ

Yönetmen: Oyuncular:

Ġhsan Yurdakul Senaryo:

Orhan

M.

Arıburnu,

Sedat

Demir,

Muzaffer

Nebioğlu, Muazzez Arçay, Sema Ġçli, Orhan Murat Arıburnu

Operatör: Vedat Akdikmen Müzik: Zeki Duygulu Yapım: Batı Film Ġhsan Yurdakul

Kapıcının Kızı

KAPICININ KIZI Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akını Operatör:

Oyuncular: Yıldız Sevingen, Kemal Kan, Muzaffer Hepgüler Konu: Bir fabrika Ģoförüyle, bir kapıcı kızının aĢk öyküsü.

Cezmi Ar Yapım: Lüks Film Nuri Akıncı

Birsen Kaplangı (1938-2002) oyuncu 43 film

Karanlık Günler

KARANLIK GÜNLER Seneryo ve Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak Operatör: Yapım:

Mike Rafaelyan Halk Film Fuat Rutkay

Oyuncular: Gönül Bayhan, Ahmet Mekin, Gül Gülgün, Birsen Kaplangı


Karasu

KARASU Senaryo ve Yönetmen: Turgut Demirağ Senaryo:

Ernest Roberts, Turgut Demirağ, Mehmet Muhtar,

Oyuncular: Lale Oraloğlu, Mümtaz Ener, Mari Blanchard, Manfred Schuster, Cahit Irgat, Öztürk Serengil, Kemal Edige

Operatör: Vedat Akdikmen Müzik: ġadi Yaver Ataman Yapım:


Kederli Yıllar “Şarkıcı Kız”

KEDERLĠ YILLAR ―ġARKICI KIZ‖ Senaryo ve Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak Foto Direktörü:

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Belgin Doruk, Baki Tamer, Kenan Pars, Fatma Andaç, Sunay Uslu, Handan Adalı, Nubar Terziyan

Mike Rafelyan Konu: Görmeyen bir kızla, topal bir gencin dramı.

Yapım: Melek Film ġahan Haki

Kelepçe

KELEPÇE Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo:

Oyuncular: Gülistan Güzey, Bülent Oran, Göksel Arsoy, Atıf Kaptan, Semra Ece

Bülent Oran Konu: Casuslarla mücadele ederken birbirlerine aĢık Operatör Ali Uğur Yapım:


olan bir kadın polisle, bir kaptanın öyküsü.


Kır Çiçeği Zeynep

KIR ÇĠÇEĞĠ ZEYNEP Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam Kamera: Hayrettin IĢık

Oyuncular: Gönül Bayhan, Ahmet Mekin, Ahmet Tarık Tekçe, Sadri Karan, Nuran Nuray Konu: Bir çingene kızıyla, zengin bir gençin aĢk hikayesi.

Yapım: Kervan Film Ümit Utku

Kızımın Başına Gelenler

KIZIMIN BAġINA GELENLER Yönetmen: Nevzat Pesen

Oyuncular: Kenan Pars, Neriman Köksal, Muammer Gözalan, Halide Pikin, Saime Arcıman, Rauf Ulukat, Sadri karan

Senaryo: Halide PiĢkin

Konu: Yıllar sonra karĢılaĢan ikiz kızkardeĢin öyküsü.

Kamera: Manasi Filmeridis Yapım: Pesen Film Nevzat Pe

Kirli El

KĠRLĠ EL Yönetmen: Cahit Günal Senaryo:

Oyuncular: Ferhan Tanseli, Nermin Ruhsever, Asım Nipton, Ayten Sırmalı, Sadi Tek, ġadan Adanalı, Salih

Cemal Sahir Foto Direktörü:

Tozan, Mümtaz Alparslan, Leman Akçatepe, Faik CoĢkun, Nazım Bora, Ġlhami Göğen, Hüseyin Hercan,

Mehmet Muhtar Yapım: Ġstiklal Film Cahit Günal

Aynur Akın Konu:

DüĢmanları

sonucu

çiftliğine el koyularak öldürülen bir çiftlik

tarafından

bir

baskın

ağası ve iki çocuğunu emanet ettiği kahyasının yıllar sonra noteri bularak adaleti yerine getirmesinin öyküsü


Kumpanya

KUMPANYA Senaryo ve Yönetmen: Atıf Yılmaz (Orhan Hançerlioğlu’nun bir hikayesinden) Operatör: Memduh Yükman Manasi Filmeridis Müzik: Nedim V. Otyam

Oyuncular: EĢref Kolçak, Serpil Gül, Sadi Tek, Muzaffer Nebioğlu, Talat Gözbak, Ahmet Tarık Tekçe, Muzaffer Aslan, Nubar Terziyan, Sadi Tek KONU: "Anadolu Ģehir ve kasabalarını gezen bir tuluat kumpanyasının uğradığı bir kasaba; bir delikanlı kumpanyanın baĢ dansözüne aĢık olur. Aynı delikanlı kasabanın serserilerinin elinden genç bir kızı kurtarır: genç kız kendini Kurtaran delikanlıya aĢık olur. Delikanlı aslında kötü bir kadın olan kumpanya dansözü ile iliĢkisini bitirir fakat kurtardığı genç kızın da aynı kumpanyada çalıĢtığını öğrenince kendini içkiye verir. Kızın babasının aynı zamanda kumpanyanın sahibi yaĢlı bir adamdır; üvey annesi ise genç erkeklerle düĢer kalkar.

Yapım:

Duru Film Naci Duru

AĢıklarından biri üvey kızına göz koyunca, Kıza bir tuzak hazırlar, fakat daha önce de kızı kurtarmıĢ olan delikanlı tuzağın farkına varıp son anda kızı kurtarır.

Mahkumun Aşkı

MAHKUMUN AġKI ―168‖ Senaryo ve Yönetmen: Ömer Faruk ÖzakbaĢ Kamera:

Oyuncular: Sabiha Ġzer, Suphi Kaner, Ömer Faruk ÖzakbaĢ

Mengü Yeğin Yapım: Ġdeal Film Ömer Faruk ÖzakbaĢ

Mavi Boncuk

MAVĠ BONCUK Senaryo ve Yönetmen: Esat Özgül Kamera:

Oyuncular:

Hüseyin

Peyda

(Zeki

Ser,çe)

Ekrem

Bora

(Gazeteci Metin), Peri Han (Filiz), Halide PiĢkin (Boncuk Manasi Filmeridis

Fatma), Sevim ÇalıĢhgir (Azize), Kenan Büke (Foto muhabiri), Hakkı Haktan, Niyazi Vanlı, ġarkılar: Sevim Tanürek, Türküler:


Muzaffer Akgün, Aziz ġenses Konu: Anadolu'yu dolaĢan bir tiyatro topluluğunun öyküsü.

168 Sayın Agah Özgüç Türk Filmleri Sözlüğü‘nün 1. cildinin Kasım 1998 2. baskısının 132. sayfasın-

da, bu filmle ilgili hiçbir bilginin olmadığını yazıyor. Aynı sayfada bahsi geçen filmin adı da ―Mahkumun Ahı‖ diye yazılmıĢ. Ancak Türker Ġnanoğlu‘nun Türvak Yayınları tarafından çıkan ―5555 AfiĢle Türk Sineması‖ isimli kitabındaki film afiĢinde ―Mahkumun AĢkı‖ adı yer alıyor.


Meçhul Kahramanlar

MEÇHUL KAHRAMANLAR Yönetmen:

Senaryo:

Agah Hün

Oyuncular: Ayhan IĢık, Sezer Sezin, Turan Seyfioğlu, Hulusi Kentmen, Bekir Pirinç, Demir Nuyan, Asım Nipton, Muadelet Tibet, Ziya Gün, Danyal Topatan, Kaya Arıkan, Demir Nuyan

Turgut Etingü Asaf Tengiz

KONU: Anadolu‘nun iĢgal altında olduğu dönemde vatanın bağımsızlığına kavuĢması için çalıĢan meçhul kahramanların öyküsü.

Yoakim Filmeridis

Zengin ve tanınmıĢ bir ailenin kızı olan AyĢe, yüzbaĢı olan niĢanlısı mutlu değildir. PadiĢah taraftarı olan niĢanlısının Mustafa Kemal ile birlikte vatanın kurtarılması için çalıĢan kahramanları eĢkıya olarak tanımlaması AyĢe‘yi rahatsız eder. Ġlk baĢlarda bu iĢgali önemsemeyen AyĢe babasının ölümünden sonra vatanseverlerle birlikte çalıĢmaya karar verir.

Kamera:

Yapım:


Ġlk baĢlarda aralarında bir gerginlik olmasına rağmen AyĢe, Osman‘ın yanına gelip onlarla birlikte savaĢmak istediğini söylediğinde Osman bunu pek ciddiye almaz ve AyĢe‘yi kovar. AyĢe‘de gidip kendisi Kuvayi Milliye birliklerine katılır. Eski niĢanlısı Osman‘ın yakalandığını öğrenen AyĢe, onu ölümden kurtarır. Bu olaydan sonra aralarındaki gerginlik aĢka dönüĢür. Ve sonrasında bu iki sevgili savaĢın kazanılması için çalıĢırlar.

Memiş Haydutlar Arasında

MEMĠġ HAYDUTLAR ARASINDA Yönetmen: Senaryo: Operatör: Yapım:

Nuri Akıncı Lebibe Çakın Cezmi Ar

Sanat Yönetmeni: Sohban Koloğlu Oyuncular: Mahmut Arseven, Halide PiĢkin, Fatma Girik, Ali Korkut, Kemal Kan, Muammer Gözalan, Ahmet Tarık Tekçe, ġükran Sabuncu, ġehrazat, Cihan Özsu, Kenan BaĢtimur, Hüseyin Fırat, Ali Korkut ġengöz Konu: Gangsterler arasında düĢen bir salak manavın güldürüsü.

Sonar Film Sadi Mahmut Sonar

Meyhanecinin Kızı / Mapushane Çeşmesi Senaryo ve Yönetmen:

MEYHANECĠNĠN KIZI/Mapushane ÇeĢmesi

Lütfi Ö. Akad, ―169‖ Müzik: Abdullah Yüce, Rıza Tözüm, Kurgu: Diamandi Filmeridis,

Eser: Orhan Kemal,

Oyuncular: Sezer Sezin, Turan Seyfioğlu, Ahmet Tarık Tekçe, Osman Alyanak, Kadir Savun, Suphi Kaner, Üftade Kimi, Faik CoĢkun, Hüseyin Serenci, Kaya Arıkan

Yoakim Filmeridis

KONU: Sonunda mahalllenin kabadayısı Çamur Süleyman (Ahmet Tarık Tekçe) tarafından öldürülen meyhaneci kızı Zehra ile, hapisten yeni çıkan Ali'nin öyküsü.

Kamera:

Yapım: Güven Film Yoakim Filmeridis,

169 Lütfi Akad, ―EkilmemiĢ Topraklar‖ isimli romanı sinemalaĢtırmak isterken, kominist filmi oldu-

ğu gerekçesiyle engllenir. Kominist damgası yiyen Akad‘ın ismi yasaklılar listesinde olduğundan senaryoya Asaf Tengiz‘in adı yazılır.


Meyhanecinin Kızı / Mapushane Çeşmesi

Genç bir kadınla evli olan babası (Osman Alyanak) meyhanenin bütün iĢlerini Zehra‘ya bırakmıĢtır. Zamanının büyük bir bölümünü meyhanede geçiren Zehra (Sezer Sezin), hayatın bütün zorlukları ile baĢ etmeyi öğrenmiĢtir. Zehra, karısı tarafından sürekli olarak aĢağılanmakta babasına destek

olmaya

çalıĢırken,

mahallenin

Kabadayısı

Süleyman ile de baĢ etmek zorundadır. Ali (Turan Seyfioğlu) ise iĢlediği cinayetin Ģokunu üzerinden atamamıĢ bir adamdır. Belaya karıĢmak istemese de bela hep yanındadır. Zehra ile aralarında baĢlayan iliĢki ikisini de

beklemedikleri

bir

sona

götürecektir.

Ali

bu

mahallede huzurlu olamayacaklarını bildiği için Zehra‘ya buradan gitmeyi teklif eder. Ama Zehra babasını terk edemeyeceğini

ve

babasının

da

meyhaneyi

kapatamayacağını söyler. Karısının (Üftade Kimi) terk etmesi ve bir kabarade çalıĢmaya baĢlamasından

sonra babası

hastalanan

Zehra ne yapacağını bilemez. Babası ile konuĢur ve onu da

gitmeye

Süleyman‘ın

ikna

eder.

iĢlediği

Tam

cinayet

gidecekleri

yüzünden

gün

Ali

suçlanır

ve

kaçmak zorunda kalır. ► L.Ö. Akad Türkiye‘deki meslekdaĢlarının hepsinden daha

ustalıkla

ıspatlıyor.

kamera

Clouzot‘nun

kullandığını ―Les

bir

kere

Diaboliques‘indeki

daha son

bölüme benziyen bu kısım, kamera hareketleri, montaj ve ıĢıklandırma ile tam bir ―suspence‖ tesiri yaratıyor. Ama böyle bir bölümün filmin bütünüyle hiçbir ilgisi olmadığı, bütünün

pasaklılığını

kurtarmağa

yetmediği

ilave

edilmelidir. (Halit Refiğ, ―Meyhanecinin Kızı‖, AkĢam, 22 Mart 1958) ―Birsen ALTINER ―Metin Erksan Sineaması‖

Milyoner Çocuk

MĠLYONER ÇOCUK Yönetmen: Ömer Aykut Oyuncular: Muzaffer Nebioğlu, Mehmet Özekit, Üftade

Senaryo: Ali Verkay Operatör: Mengü Yeğin Yapım: Ömay Film

Kimi, Ali Seyhan , Aliye Rona,


Murada Ereceğiz

MURADA ERECEĞĠZ Hikaye: Orhan Dilmen, ġarkılar: Aynur Akın, Nihat Mercanlı.

Yönetmen: Memduh Ün Senaryo:

Orhan Elmas‖‖

Kamera: Ali Yaver Müzik:

Yapım:

Baki Çallıoğlu Kadri ġençalar ve ArkadaĢları, Pars Film Reha Yurdakul

Oyuncular: Gönül Bayhan, Turgut Özatay, Fatma Girik, Baki Tamer, Ahmet Tarık Tekçe, Ersun Kazançel, Asım Nipton, Adnan Uygur, Erol TaĢ, Mehmet IĢık, MüĢerref Çapın Konu: Büyük bir çiftlik ve arazi sahibi olan Abdullah ağa (A. T. Tekçe) çok cimri bir adamdır. Bir küp dolusu altını vardır ve gözü gibi saklamaktadır. Abdullah ağanın kızı Nazlı'ysa (F.Girik) çiftlikten katip Ömer'e (B.Tamer) aĢıktır. Fakat ağa kızını en az kendisi kadar zengin birisiyle evlendirmek istemektedir. Günün birinde Abdullah ağa pamuk satmak için istanbul'a gider. Burada paragöz bir kadın olan Gönül'e (G. Bayhan) kapılır. Gönül onu kısa zamanda etkiler ve evlenirler. Gönül'ün amacı altınları aldıktan sonra onu defetmektir. Abdullah ağa Gönül'ü çiftliğe getirir. Gönül daha ilk günden Nazlı'yı aĢağılamaya baĢlar. Bu ara da çiftliğin pamuğunu kamyonuyla taĢıyan Ģoför Rüstem'le de (T. Özatay) iliĢkiye girer. Rüstem'de ağanın altınlarının peĢindedir. Ömer, ağadan kızını ister ama isteği kabul edilmediği gibi çiftlikten kovulur da. Rüstem hemen bir plan yaparak Nazlı'yı kendisine ister. Abdullah ağa karısının da baskısıyla bunu kabul eder. Fakat Rüstem, altınlarını sayarken ağayı yakalayıp öldürünce iĢler karıĢır. Suç Ömer'in üzerine atılır. Cinayet suçundan hapse atılan Ömer, bir süre sonra kaçar. Nazlı çok hastalanmıĢtır. Ömer, gerçek katilleri yakalamak için çabalarken genç kız ölüm döĢeğindedir. Not Film BeĢ bin metre negatifle on altı günde çekilen çok ucuz bütçeli bir filmdir. Filmin dıĢ sahneleri Antalya‘da, Ġç sahneler ise KasımpaĢa‘da ―Kamburun Evi‖ denilen b ir tür plato olan evde çekildi.

Ninni Talihsiz Yetime

NĠNNĠ /TALĠHSĠZ YETĠME Yönetmen: Kamera: Yapım:

Muharrem Gürses Turgut Ören,

Oyuncular: EĢref Kolçak, Nilüfer Aydan, Muharrem Gürses, Ahmet Tarık Tekçe, Mehmet Özekit, Suzan Avcı, Muazzez Arçay, Atilla Gürses, Niyzi Vanlı, Sadri Karan, Fikret Fırat, Selahattin Ġçsel


O günden Sonra

O GÜNDEN SONRA Senaryo‖170‖ ve Yönetmen: Ġhsan Sedat, Kamera: Manasi Filmeridis

Oyuncular: Sevda Ferdağ, Oktar Durukan, Neriman Esen, Agâh Hün, Ziya Metin, Fatma Bilgen, Ali Tevfik, Leman Tekman, Neriman AlıĢık Konu: Aynı kıza aĢık olan iki fakir gencin öyküsü.


170 Filmin jeneriğinde senaryonun Saltuk Kaplangı‘ya ait olduğu belirtilmektedir. Ancak Mem-

duh Ün bu konuda Ģunları yazmaktadır: ―Filmde Saltuk‘u n asla yazamayacağı düzeyde Ģirin, komik diyaloglar var. Bunları gülmece duygusu çok geliĢmiĢ biri YzmıĢ gibi geldi bana.‖ (Memduh Ün Filmlerini anlatıyor)


Kır Çiçeği Zeynep

ÖLÜMDEN DE ACI Yönetmen: Selahattin Burçkin Senaryo:

Oyuncular:

Mahir

Özerdem,

Pervi

Par,

Zeynep

Değirmencioğlu, Öztürk Serengil, Ferhan Tanseli, Uğur Hamdi Değirmencioğlu

Kamera Müzik:

Enver Burçkin

Kıvılcım,

Konu: Kasım Ġnaltekin

Nilüfer

Sezer,

Ersun

Kazançel,

Muazzez

Erdoğan, Kemal Ergüvenç, Ġki

aile

arasında

çıkan

çatıĢma

sonucu

istemiyerek katil olan bir adamın dramatik öyküsü.


Kızımın Başına Gelenler

SAADET ġARKISI Yönetmen: Ġskender Necef

Oyuncular: Evrim Fer, Arif Sami Toker

Senaryo: Hayrettin IĢık

Not: Ġskender Necef 1947 - 1964 yılları arasında kurduğu film Ģirketi adına 6 filmin yapımcılığını üstlenmiĢ ve bir filmin de yönetmenliğini yapmıĢtır. Bu bilgiler dıĢında baĢka

Yapım: Birlik Film Ġskender Necef

bilgilere kaynaklarda rastlanmamıĢtır.

Sevmek Günah mı?

SEVMEK GÜNAH MI ? Yönetmen: Cahit Günal Senaryo:

Oyuncular: Ahmet Mekin, Suphi Kaner, Nevin Aypar, Ġsmet Ay, Mehdi YeĢildeniz

Cemal Sahir Konu: YeĢilçam sinemasında sıkça görülen konulardan

Foto Direktörü: Mehmet Muhtar Yapım: Ġstiklal Film Cahit Günal

biri. Zengin bir adamla fakir bir gencin aĢkları.


Sokak Çocuğu

SOKAK ÇOCUĞU Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: EĢref Kolçak, Mine CoĢkun, Gülistan Güzey, Abdurrahman Palay, Muazzez Arçay

Dr. ArĢavir Alyanak Operatör: Manasi Filmeridis

Konu: Sokaklarda büyüyüp gençliği hapislerde geçen bir gencin öyküsü

Yapım: Yakut Film Dr. ArĢavir Alyanak, Memduh Ün

Not: Filmin bir bölümünü Memduh Ün çekmiĢ ve film gösterime girmiĢtir.

Son Nefes

SON NEFES Yönetmen: Sırrı Gültekin

Oyuncular: Mahir Özerdem, Gülderen Ece, ReĢit Gürzap, Gül Gülgün, Semra Ece,

Bülent Oran,

Konu: Ünlü bir bestekârla, bir Ģarkıcı kızın öyküsü.

Senaryo: Operatör:

Ali Uğur

Müzik

Kasım Ġnaltekin Yapım: Kasım Ġnaltekin, Yapım: ġafak Film

Son Saadet

SON SAADET Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam Operatör: Kosta Psaros Yapım: Kısmet Film Kenan Artun

Oyuncular: Fikret Hakan, Eva Palmer, Reha Yurdakul, Metin Serezli, Muazzez Arçay, Hayri Esen Konu: Hapisten kaçan bir adamla, ölümüne 24 saat kalan bir kadının aĢk öyküsü.


Şahinler Diyarı

ġAHĠNLER DĠYARI Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo:

Oyuncular:

Mahir

Özerdem,

Pervin Par, Gönül Bayhan, Kadir Ümit Utku

Operatör: Vedat Akdikmen

Savun,

Ferhan

Tanseli,

Ġhsan

AĢkın, Hikmet Serçe, Sadri Karan Konu: Bir kahramanlık öyküsü


Tilki Leman

TĠLKĠ LEMAN Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo: Haluk Sarıcı

Oyuncular: Neriman Köksal, Ekrem Bora, Muhip Arcıman, ġaziye Moral, Hayati Hamzaoğlu Konu: Soyguncu bir kadınla bir polisin aĢk hikayesi.

Operatör: Manasi Filmeridis, Yapım: Çıpa Film Haluk Sarıcı

Tütüncü Kızı Emine

TÜTÜNCÜ KIZI EMĠNE Yönetmen: Muharrem Gürses Senaryo:

Oyunlar: Konya ve Karadeniz Ekibi, Türküler: Türküler: Fatma Türkân, Selahattin Ardahan, Ahmet Yamacı,

Ġrfan Sabuncu Operatör: Mike Rafaelyan Yapım: KardeĢ Film Ġrfan Sabuncu

Oyuncular: Pervin Par, Erdoğan Oker, Muharrem Gürses, Necdet Tosun, Memduh KarakaĢ, Rukiye Fersan, Mehmet Özekit, Hikmet Serçe, Semih Tamerler, Cavidan GüneĢ, Eyüp Sabri, Leman Akçatepe, Suzan Avcı, Hasan Kol, Ayten Sırmalı Konu: Bir hizmetçi kızın çileli öyküsü.


Üç Arkadaş

ÜÇ ARKADAġ Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Memduh Ün Ertem Göreç, Atıf Yılmaz (Aydın Arakon, Muammer Çubukçu ve Metin Erksan'ın daha önce hazırladıkları ―KuĢçu‖ isimli bir tretmandan), Operatör: Turgut Ören Yapım: Emin Film/Talat Emin, (Yakut-Ören laboratuarında HazırlanmıĢ ve Erman Film stüdyosunda SeslendirilmiĢtir).

Operatör Asistanı: Yılmaz Gürbüz, Yönetmen Yardımcısı : Ertem Göreç, Müzik-Beste: Abdullah Yüce, ġarkılar: Aynur Akın, Prodüksiyon Amiri: Semih Sezerli, Montaj-Senkron: Ertem Göreç, Negatif Montaj: Halit Kural, Ses Mühendisi: Rauf Tözüm, Ar Direktör: Niyazi Er, Laboratuar: Cemil Orhon, IĢık: Yakut-Ören IĢık Servisi, Oyuncular: Muhterem Nur (Gülperi), Fikret Hakan (Murat), Semih Sezerli (Mıstık), Salih Tozan (Mösyö Artin Dartanyan), Mehmet Ali Akpınar (Ayı Recep), Hüseyin Güler (Meyhane müĢterisi), Mualla Sürer (Saraylı ġehnaz), Selahattin Yazgan, Faik CoĢkun (Abdürrezak Efendi), Suat Evgin, Selahattin yazgan (Osman Büyükbulut), Zeki Tüney (Hasan), Ali Seyhan, Turgut Ören, Fuat Evgin, KONU: Üç ArkadaĢ diğer kült filmlerde olduğu gibi romantizmi ve bunun çevresinde oluĢan melodramatik aĢk öyküsü ile dikkatleri çeker. KuĢkusuz bu tür filmlerin kült olma nedenlerinden biri de romantik olmalarıdır. Filmde Murat (kuĢ ve tavĢana niyet çektirir) Artin Usta (fotoğrafçı) ve Mıstık (boyacı) adlı kimsesiz yoksul üç arkadaĢın öyküsü anlatılır. Üç ArkadaĢ günün birinde kör bir kız olan Gül'e rastlar ve ona yardım ederler. Kendilerini zengin olarak tanıtıp, kızın gözlerini açtıracaklarına iliĢkin umut verirler. Bu arada Murat Gül'e aĢık olur. Murat annesiz büyümüĢtür ve Gül'de anne Ģefkati bulmuĢtur. Onun dizinde uyur ve kokusunu arar. Murat, Gül'ün umutlarını kırmamak için para bulmaya çalıĢır. Bu arada çok sevdiği kuĢu Mahmure Abla ölür. Artık umutları sönmüĢtür. Tüm film bu umutsuzluk üzerine kurulur. Filmin arka tipleri arasında en önemli yeri umutsuzluk alır. Murat "Seni öldürdüler" der ve diğer kuĢları uçurur. Artık dürüst olmamaya karar vermiĢtir. Mıstık ile birlikte zengin bir adamın evini soyarlar ve teslim olurlar. Filmde duygusallığın doruk noktasına eriĢtiği bir ayrım da Murat ve Mıstık'ıon Artin ile Gül'den ayrıldıkları ayrımdır. Ayrıca Gül'ün, Murat, Artin Usta ve Mıstık'ı tanıdığı ve bu arada "Geceleri Yıldızlar Sanki Derdimi Sarar" Ģarkısını söylediği film son ayrımda duygusallığı pekiĢtirir.


Murat hapishanedeyken Gül'ün gözleri açılır. Gül kısa sürede tüm gerçeği çözer. Bu arada Murat hapishaneden çıkmıĢtır ve Gül'ü aramaya baĢlamıĢtır. Duvarlara afiĢ yapıĢtırarak yaĢamını kazanır. Bir gün Gül'ün afiĢini görür. Adı Gül Peri olmuĢtur. Çünkü Gül bir peri kadar güzel, saf ve masumdur. Filmde erkek söylemi baĢattır. Murat, Gül 'ün gözü olur. EĢ deyiĢle kadının göremediği her Ģeyi erkek tanımlar. Gül'ün dünyası Murat'ın tanımladığı bir dünya olur. Ancak Murat'ın oluĢturduğu dünya gerçek bir dünya değildir. KuĢkusuz dönemin ünlü oyuncusu Muhterem Nur'un (Gül) yarattığı imge ezilen, mutsuz bir yaĢam sürmesine karĢın, namusunu korumasını bilen sonunda yakıĢıklı bir gencin gelip kurtarmasını bekleyen bir kadın imgesidir. Böylece filmin olay örgüsü içindeki kadın imgesi de bu imgeyle örtüĢür. Öte yandan Murat fiziksel açıdan da güçlü bir erkektir. Kendisi ve arkadaĢlarıyla alay edenleri tek baĢına döver. Gül, Murat'ın tavĢanıyla konuĢur. Murat'ı sevdiğini söyler. Murat'ın da sözünde duracağına inandığını belirtir. Çünkü gerçek bir erkek verdiği sözü tutmak zorundadır. Üç ArkadaĢ'da diğerlerinde olduğu gibi herkes kendi adına mutsuzdur. Murat hem Gül'ü sevdiği hem de ona yardım edemediği için, Gül kör olduğu için, Artin ve Mıstık iki sevgiliye yardım edemedikleri için. Filmin arketipleri ise aĢk, gözyaĢı, acı, hapishane, masum genç kız, Ģarkıcı olup zengin olma ve,kavuĢma mitleri oluĢturur. (Canan Uluyağlı) ―Sinema Yazıları ―hazırlayan: Seçil Büker‖


Üç Arkadaş

Filmin arketipleri ise aĢk, gözyaĢı, acı, hapishane, masum genç kız, Ģarkıcı olup zengin olma ve,kavuĢma mitleri oluĢturur. (Canan Uluyağlı) ―‖ ► "Üç ArkadaĢ", Agah Özgüç'ün Dost dergisi adına düzenlediği "BaĢlangıcından Bu Yana En Ġyi Türk Filmi" soruĢturmasında "Beyaz Mendil", "Gecelerin Ötesi", "Kırık Çanaklar", "Dokuz Dağın Efesi", Kanun Namına", "Yılanların Öcü", "Gelinin Muradı" "Namus Uğruna" ve "YaĢamak Hakımdır"la birlikte seçilip 10 filmin "Birinci"si oldu. JÜRĠ: Bülent Oran, Ulvi Uraz, Vedat Türkali, Orhan Elmas, Fikret Hakan, Afiif Yesari, Tuncan Okan, Atıf Kaptan, Erdoğan Tokatlı, Metin Erksan, Çetin A.Özkırım, Baha Gelenbevi, Hayri Ca. ner, Memduh Ün, Tarık Kakınç, ilhan Engin, Semih Sezerli, Agah Özgüç, Fik ret Uçak, Kadir Savun (Agâh Özgüç Dost, Türk Sineması Özel Sayısı, 20 Kasım 1962)  "Üç ArkadaĢ" sağlam bir film grafiği çiziyor. Devamlılığı, geçiĢleri, bütünlüğü kusursuz değilse bile, olumlu sonucu aksatmayacak güçte. Fotoğrafları yönünden de ayrıca ilgi çekici. Geri planları, çevreye gösterdiği titizlik baĢarılı. "Üç ArkadaĢ" senaryo tekniği yönünden de benzerlerinden daha kuvvetli. Asıl Diyalogları övülmeye hak kazanmıĢ. Oynayanların hepsi yerli yerinde. Fikret Hakan'dan Güvercin Mahmure Abla'ya kadar. (Çetin A. Özkırım, "Geciken Yazı", Sinema 59, Sayı: 2,1 Mayıs 1959) Not: Sevgi dayanıĢmasıyla, Ģiirsel anlatıımıyla 'Türk sinemasında yeni bir dönemi baĢlatan film. Buna karĢılık Basın -Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü Cannes Film Festivali'ne katılmasına izin vermedi. Filmde Fikret Hakan‘ı Abdurrahman Palay, Muhterem Nur‘u Adalet Cimcöz, Semih Sezerli‘yi ReĢit Gürzap, konuĢmuĢtur. Film 35 iĢ gününde çekilmiĢ ve 110 bin liraya mal olmuĢ, galası da Ġstanbul Saray Sinemasında yapılmıĢtır.

Vicdan Azabı

VĠCDAN AZABI Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör:

Oyuncular: Neriman Köksal, Kenan Pars, Aliye Rona, Atıf Kaptan, Müfir Kiper

Enver Burçkin Yapım: Tarhan Film/Enver Burçkin

Yanıklar Köyü


YANIKLAR KÖYÜ ―Bağrıyanık Zeynep‖ Ümit Utku

Operatör: Kazım KoĢkan Yapım:

Kervan Film Ümit Utku

Oyuncular: Cavidan Dora, Saltuk Kaplangı, Nevin Aypar, Ahmet Tarık Tekçe Konu: Köyde geçen bir kan davasıyla bir aĢk macerasının öyküsü.


Yaprak Dökümü

YAPRAK DÖKÜMÜ Senaryo ve Yönetmen: Suavi Tedü

Oyuncular: Hadi Hün (Ali Rıza), ġaziye Moral (Hayriye), Mualla kaynak (Fikret), Gül Gülgün (Leyla), Suna Pekuysal (Necla), Muzaffer Nebioğlu (Ferhunde), Selahattin Yazgan (ġevket)

ReĢat Nuri Güntekin

Konu: Ali Rıza Bey, Ģair ruhlu, içine kapanık, kendi hâlinde dürüst bir insandır. Prensipleri kendi prensipleriyle bağdaĢmayan insanlarla çalıĢmak istemediği için Ģirketteki memuriyetinden istifa eder; Üsküdar'daki evine çekilir. Ali Rıza Beyin, ġevket isminde bir oğlu ile Fikret, Neclâ, Leylâ ve AyĢe adında dört kızı vardır. Ali Rıza Bey, iĢten çıktığı sırada oğlu ġevket yüksek maaĢla bir bankaya memur olur; evin bütün yükü onun üzerine biner. ġevket, babası gibi iyi yetiĢmiĢ, karakterli, namuslu bir gençtir. Ailesine de son derece bağlıdır. Babasının doğruluk ve namus uğruna iĢten istifa etmesini uygun bulur. Buna karĢılık Ali Rıza Beyin hanımı Hayriye Hanım durumdan hiç memnun kalmaz.

Eser: Kamera: Necati Tözüm Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Bir süre sonra ġevket, Ferhunde adında hafif meĢrep bir kadınla evlenir. Eğlenceye düĢkün olan bu kadın, birbirinden genç, güzel ve hareketli, asrî olmaya meraklı olan Neclâ ve Leylâ'nın da karakterini bozar. Bir eğlence ve moda düĢkünlüğü baĢlar. Evde sık sık partiler düzenlenir. Evin büyük kızı Fikret, yengesi ve kardeĢleriyle anlaĢamadığı ve bu durumdan hiç memnun olmadığı için en az babası kadar üzgün ve kırgındır. Hayriye Hanım, sırf kızlarına koca bulmak ümidiyle evde her değiĢikliğe razı olur. ġevket de olanlardan memnun kalmamasına rağmen belki de karısının tesiriyle kendisini bu hevese kaptırmıĢtır... Evde gün geçtikçe itibarı düĢen Ali Rıza Bey tekrar iĢe girmeyi düĢünürse de baĢaramaz. Eğlenceler ve toplantılar için lüzumsuz yere para harcanan evde maddî sıkıntılar baĢlar; kavgalar, türlü rezaletler ve sefalet birbirini takip eder. Ali Rıza Bey, çocuklarındaki bu korkunç değiĢiklikler karĢısındaki hayret, ĢaĢkınlık ve acı içinde kıvranmaktadır. Evdeki bu anormal havaya ayak uyduramayacağını anlayan Fikret Adapazarı'na yaĢlı, dul bir adama gelin gider. Böylelikle aile ağacının yapraklarından biri düĢer. Ali Rıza Bey, çirkin durumlardan kurtarmak için kızlarını evlendirmeyi düĢünür; fakat dürüst ve namuslu damat adayı bulamaz. Bu arada ġevket masrafları karĢılamak için bankadan borç alır; sonra ödeyemez, hapse atılır. Böylece, ikinci yaprak düĢer. Kocası hapisteyken Ferhunde evden kaçar. Bu üçüncü yaprağın düĢüĢü olur. Karısının kaçtığı haberini hapishanede babasından alan ġevket üzülmez, hatta bir belâdan kurtulduğu için memnun olur. Ferhunde'nin kaçıĢı ile elebaĢlarını kaybeden Leylâ ve Neclâ bocalarlar. Evde hakimiyet yine Ali Rıza Beyin eline geçer; toplantılara ve eğlencelere son verilir. Bu monoton hayat kızlara pek sıkıcı gelir; sırf bu havadan kurtulmak için Neclâ bin bir türlü hayaller kurarak, kendisini zengin gösteren bir Suriyeli ile evlenir. Fakat Suriye'ye gidince orada kocasının birkaç karısının daha olduğunu görür. Kendisini kurtarması için babasına mektuplar yazar. Bu dördüncü yaprağın düĢüĢüdür. Bu arada Leylâ kötü yola sapar. Ali Rıza Bey, kızını evden kovar. Leylâ bir avukatın metresi olur. Bu beĢinci yaprağın düĢüĢüdür. Bu olaydan sonra Ali Rıza Beye hafif bir inme iner. Onu yiyip bitiren asıl hastalık içindedir. Leylâ da gittikten sonra ev büsbütün ıssız kalır. Hayriye Hanım bütün güç ve kuvvetini kaybeder. Leylâ yüzünden kocasına sık sık sitemlerde bulunur. Bunun üzerine Ali Rıza Bey, Adapazarı'na, Fikret'in yanına gider. Fakat aradığı huzuru orada da bulamaz; kalabalık bir aile hayatı içinde âdeta bir cehennem hayatı yaĢayan Fikret, bütün iyi niyetine rağmen babasını yanında barındıracak durumda değildir. Bunun üzerine Ali Rıza Bey Ġstanbul'a döner, hastalığı ilerlediği için eve uğramadan hastaneye yatar. Babasının hastalık haberini alan Leylâ onu hastaneden çıkarır, kendi evine götürür. Taksim'deki lüks apartman katında hep birlikte rahat yaĢamaya baĢlarlar. Ara sıra yolda eski kahve arkadaĢları ile göz göze gelmese Ali Rıza Bey büsbütün huzur içinde olacaktır.


Yaşamak Hakkımdır

YAġAMAK HAKKIMDIR Yönetmen: Yönetmen Yardımcısı: Halit Refiğ,

Atıf Yılmaz Senaryo:

Oyuncular : Turan Seyfioğlu, Çolpan Ġlhan, Mümtaz Ener, Suat Taner, Muazzez Arçay, Ali Ekdal,Bilge Zobu,

Atıf Yılmaz Halit Refiğ

Eser:

Konu: Hapisten çıkan bir sabıkalıyla, karısına göz koyan bir katilin kaçıĢ öyküsü.

Temel karamahmut ―171‖ Kamera: Mikael Rafaelyan Müzik A . Faik ġeker Yapım: Arı Film Halit Refiğ Atıf Yılmaz (1925-2006)

Yavrum İçin

YAVRUM ĠÇĠN Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Operatör:

Oyuncular: Turan Seyfioğlu, Kenan Pars, Nedret Güvenç, Saime Arcıman, Ahmet Tarık Tekçe, Memduh Alpar, Sadri

Manasi Filmeridis,

karan, ġenol ġenay, Niyazi Vanlı, Ġnci Demirtay, Necdet Tosun

Yapım: Pesen Film Nevzat Pesen

Çolpa Ġlhan (1936)

Turan Seyfioğlu (1921-1961) oyuncu 28 film

171 Senaryosunu Gene Towne (1904-1979) ve C. Graham Baker‘ın (1883-1950) yazdığı, Fritz Lang‘ın (1890-1976) yönettiği 1937 yılı uapımı ―You Only Live Once‖ (Günahsız Katiller) isimli filmden uyarlama. Bu filmde baĢlıca rolleri, Sylvia Sidney (1910-1999), Henry Fonda (1905-1982), Barton MacLane (1902-1969) oynamıĢlardır. (kyn: www.imdb.com


Abbas Yolcu

ABBAS YOLCU Oyuncular: Renan Fosforoğlu, Osman Alyanak, Orhan Çağman, Necdet Tosun, Adile NaĢit, Senaryo ve Yönetmen:

Sadettin Erbil, MüĢerref Çapın, Mürvet Sim, Nimet Alp, Dursune ġirin Semih Evin

Senaryo: Ümit Utku

Not. Bu filmin konusuna hiçbir kaynakta rastlanmamıĢtır. Ancak Bu isimle Atilla Ġlhan‘ın yazmıĢ olduğu bir yazı dizisi mevcuttur. Filmin bu kitaptan yararlanılarak senaryosunun yazıldığı mümkün olabilir kanaatindeyim (y.ö)

Foto Direktörü: Vedat Akdikmen Yapım: Senaka Film Ümit Utku, Semih Evin

Bu kitap Attila Ġlhan'ın 1949-1952 yılları arasında, o dönem için yepyeni olan bir üslupla kaleme aldığı ve Varlık dergisinde bölüm bölüm yayımlanmıĢ gezi yazılarından oluĢuyor. Aslında bir kısmı bugünden dönüp bakıldığında bir günü almayacak gibi görünen, ama zamanında baĢlı baĢına birer macera olan gezileri anlatıyor: Ġzmir-Sındırgı yolculuğu gibi. Attila Ġlhan, Abbas Yolcu'daki üslup arayıĢını Ģöyle anlatıyor: 'Abbas Yolcu metinleri, Ģairin yeni bir Türkçe nesir üslubu çıkarma teĢebbüsüdür; ilk romanlarına da -özellikle Zenciler Birbirine Benzemez'e- sıçrayacak olan bu çalıĢma, 40'lı yıllarda epeyce taraftar bulacak; 60'lı yıllardan itibaren, artık bilinen ve imzasız da tanınabilen Attila Ġlhan üslubunu oluĢturacaktır.'

Alageyik

ALAGEYĠK ―172‖ Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo:

Oyuncular: Yılmaz Güney, Pervin Par, Talat Gözbak, Muazzez Arçay, Kadir Savun, Semih Sezerli, Ġhsan AĢkın, Danyal Topatan, Asım Nipton, Erol TaĢ, Selahattin Ġçsel, Gürsel Barlas,

Atıf Yılmaz Halit Refiğ, Yılmaz Güney (YaĢar Kemal’in Yusuf Karataylı takma adıyla yazdığı romanından)

AyĢe Kant, Ali Seyhan, Suzan Uçaner, Ġbrahim Çalkırcan, Sıtkı Güleryüz, Niyazi BaĢak . Eserlerinde Anadolu söylencelerinden de yararlanan YaĢar Kemal ―Üç Anadolu Efsanesi‖ adlı kitabında Köroğlu ve Karacaoğlan'ın yanında ―Alageyik Efsanesi‖ni de anlatır. Kitap olarak 1967 yılında yayınlanan eser, 1959 da Atıf Yılmaz tarafından sinemaya uyarlanır. Konu: Konu Toroslar'ın Gökdere köyünden Halil (Yılmaz Güney) için geyik avına çıkmak

Müzik: Muzaffer Sarısözen Görüntü Yönetmeni: Mike Rafaelyan Yapım: Erman Film Hürrem Erman

babadan kalan bir tutkudur. Bu aĢın tutkusu yüzünden gözü ne dul kalmıĢ anasını görür, ne de niĢanlısı Zey-nep'i (Pervin Par). Aklı fikri geyik avındadır Halil'in. Yine geyik avına çıktıgı bir gün, Sarıcalılar köyünden Karacali Ağa (Talat Gözbak) atıyla dolaĢırken bir kız görür. ÇeĢme baĢından dönen kızdan su ister. Kız yüz vermez. Ağa'nın aklı takılmıĢtır kıza. Köyüne döndüğünde sorar. Üç erkek kardeĢi olan Zeynep'tir bu. KarĢı köyden Haline evlenecektir. Ağa, adamları tarafından uyarılırsa da göz koyduğu kızı istetme kararındadır. Ancak önündeki tek engel Halil'dir. Ağa, Halil'i ortadan kaldırmaları için adamlarına emir verir. Geyik avına çıkan delikanlıyı ormanda kıstırmak için üç adamı ona pusu kurarlar, ama öldürmeyi baĢaramazlar. Ağa kudurur. Bu kez Zeynep'i kardeĢlerinden istetmeye karar verir. Adamla-rını gönderip cevap bekler. KardeĢleri razı değillerdir. Ağa 172 Filmin müziklerini Muzaffer Sarısözen düzenledi. Türküleri Ali Can'la Selahattin Erorhan okudu.

jenerikte eser sahibi olarak adı geçen Yusuf Karataylı, YaĢar Kemal'dir. O yıllarda YaĢar Kemal adı, dönemin Sansür Kurulu'nca yasaklı olduğundan bu takma isim kullanılmıĢtı. Filmin öyküsü 1958'de, Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan, YaĢar Kemal'in yazıp, Sezgin Burak'ın resimlediği çizgi-roman dan uyarlandı. Ay-nı konu 1969'da, Süreyya Duru tarafından ikinci kez uyarlandı ve bu ver-siyonda baĢrolü Cüneyt Arkın oynadı. Alageyik, Yılmaz Güney'in oyuncu olarak ikinci, ama baĢrol oynadığı ilk filmidir. Yılmaz Güney, bu filmde Halit Refiğ'den sonra Atıf Yılmaz'ın ikinci asistanlığı görevini üstlendi. (Agah Özgüç, ―Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney‖, syf, 35)


Alageyik

baskı yapar. Ağa'nın çevredeki gücünden korkan kardeĢler, önce Zeynep'i razı etmeye çalıĢırlar. Ama kızın gönlü Halil'dedir, asla razı olmaz. Zeynep, iki gözü iki çeĢme ağlayıp karĢı çıksa da son kararı Gökdere köyünün ihtiyarlar meclisi verecektir. Köyün büyükleri, iki köy arasındaki barıĢı sağlamak için Ağa'dan yana karar alırlar. Öteden beri bu evliliğe karĢı çıkan Sultan Ana (Muazzez Arçay), köyün tüm erkeklerini korkaklıkla suçlar. Köyde davullar zurnalar çalar. NiĢan hazırlıkları yapılır. Halil, dağlarda geyik avına çıktığından bu olan bitenlerden habersizdir. ArkadaĢları Duran'la (Kadir Savun) Köse (Semih Sezerli) acı haberi vermek için Halil'i bulurlar, ama söyleyemezler. Halil, vurduğu ge-yikleri sırtlayıp, birlikte köye döndüklerinde herkes suskundur. GözyaĢı döken Zeynep'ten de bir Ģey öğrenemez. Sultan Ana, cesur bir köylü kadınıdır, her Ģeyi o anlatır. Halil, Ağa'nın gönderdiği ni-Ģanı Zeynep'ten alıp, atına atlar. Ağa'nın çiftliğine gidip niĢanı atar. AĢağılandığını düĢünüp bunu bir onur meselesi yapan Ali Ağa, Ha-lil'den kurtulmak için eĢkıya kiralar. Ağa ne yapsa, Zeynep, Halil'den baĢka kimseye yar olmayacaktır. Köyde düğünleri yapılır, çeĢitli eğlenceler düzenlenir. Halil bir daha geyik avına çıkmayacağına söz vermiĢtir. Artık mutludurlar. Gerdek gecesi, Ali Ağa'nın adamları köyün çevresini sarıp, borularla geyik sesleri çıkarırlar. Halil, geyiklerin kendisini çağırdığını sanıp, duramaz. Ve son bir kez daha geyik avına çıkar. ġafak vakti Halil'in evden neden çıkmadığını merak eden Sultan Ana, içeri girdiğinde Zeynep'i yalnız ve üzüntülü bulur. Aynı anda Halil'in, dağda tuzağa düĢürülüp Ali Ağa'nın adamlarıyla çatıĢmaya girdiği haberi gelir. Önce Zeynep, ardından Sultan Ana'nın bilinçlendirdiği tüm köy halkı Halil'e yardıma koĢarlar. Zeynep, dağda ko-lundan yaralanır. Halil, Ali Ağa'yı vurup öldürür. Yarası ağırlaĢan Zeynep'i kollarının arasında, köylülerle birlikte dönerler. Zeynep iyileĢmiĢtir. Köyde davullar, zurnalar yeniden çalınır. Asıl düğün Ģimdi baĢlamıĢtır. Agah Özgüç, a.g.e. syf, 34 Ödüller:  I. Türk Filmleri Festivali'nde (1959) ► Atıf Yılmaz, baĢarılı yönetmen' seçildi. Ayrıca, Sinema-Tiyatro dergisi, Atıf Yılmaz'a, anlatım ve folklorik özellikleri nedeniyle 'sinema özel armağanı' verdi. Alageyik filmi ile ilgili olarak ġengün Kılıç Hristidis‘in yaptığı bir söyleĢide Halit Refiğ Ģunları söylemektedir. ―Erman Film için yapılacaktı ama çok hızlı baĢlanması gerekiyordu. TamamlanmıĢ bir senaryo yoktu ortada. Alageyik, YaĢar Kemal'in bir hikayesinden yola çıkıyordu. YaĢar Kemal, Atıf Yılmaz, Yılmaz Güney ve ben, birkaç gün bir araya gelip sahne dizisi yaptık. Diyalogları olmayan bir senaryo ile Antalya'ya gittik. Yılmaz Güney, Pervin Par'la birlikte baĢrol oynuyordu. Benim o filmde Türk sinemasındaki çekim Ģartları hakkında öğrendiklerim, ―YaĢamak Hakkımdır‖dan kat be kat fazla oldu. Alageyik, Türk sinemasında bile çok sık rastlanmayan Ģartlarda yapılan bir filmdi. Ġnanıyorum ki, o Ģartlarda Atıf Yılmaz'dan baĢka kimse eli yüzü düzgün bir film yapamazdı Türkiye'de, hatta dünyada da. Elimizde tamamlanmamıĢ bir senaryo ile daha önce ön çekim imkanı olmamıĢ bir mekana gidiyoruz. Tarihi değil ama bir kostüm filmi. Kılık kıyafet, at gerekiyor. Filmin belli bir tarihe yetiĢtirilmesi lazım. Çekim programı yoktu, anına göre çekiliyordu. Her Ģey Atıf Yılmaz'ın kafasının içinde. Diyordu ki, "Yarın Ģu sahneyi çekeceğiz, ona göre mekan bulun". Ertesi gün geldiğinde cebinden bir iki sayfalık bir kağıt çıkarıyordu, o günkü çekimlerin diyalogları. Oyuncular o anda diyalogları öğrenmekte. MüthiĢ hızlı bir çalıĢma temposu. Bu Ģartlarda çekilen bir filmin neye benzeyeceği düĢünülür? Ama hiç öyle olmadı. Seyredenlerin hangi Ģartlarda hazırlandığını anlayamayacağı, gayet düzgün bir film çıktı, çok büyük iĢ yaptı. Hatta yıllar sonra tekrarı çekildi, Cüneyt Arkın oynadı. Ama Yılmaz Güney'in hiç meĢhur olmadığı bir dönemde film çok tutulurken, Cüneyt Arkın'ın çok meĢhur olduğu bir dönemde, üstelik renkli çekilmesine rağmen ikinci Alageyik, birincisinin baĢarısını katiyen yakalayamadı.


Allah Büyüktür

ALLAH BÜYÜKTÜR Senaryo ve Yönetmen: Suphi Kaner

Oyuncular: Gönül Bayhan, Öztürk Serengil, Suphi Kaner Konu: Bir çobanın aĢk öyküsü.

Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur Yapım: Adalı Film Handan Adalı

Ana Kucağı

ANA KUCAĞI Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo:

Oyuncular: Sezer Sezin (Selmin), Kenan Artun (Salim), Hayri Esen (Nuri), Mualla Fırat ―Kavur‖ (Gönül), Alev Özgür (Zehra), Yavuz Yalınkılıç

Hamdi Değirmencioğlu Görüntü Yönetmeni:

KONU: Fabrikatör babasının tüm baskılarına karĢılık iĢortağının kızıyla evlenmeyip, daha önce yaĢadığı ve bu iliĢkiden çocuğu olan kadına dönen bir gencin öyküsü.

ġevket Kıymaz Yapım: Ümit Film Tuğrul Kayadelen, Selçuk Kaskan

Annemi Arıyorum

ANNEMĠ ARIYORUM Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç

Oyuncular: Belgin Doruk (Belgin), Mahir Özerdem (Mahir), Atıf Kaptan (Kaptan), Halide PiĢkin, Mehmet

Görüntü Yönetmeni: Kazım KoĢkan

Karaca (Mehmet), Vedat Karaokçu, Kenan Büke (Köstebek

Kenan),

Üftade

Kimi

(Nermin),

Faik

CoĢkun, Aynur Akın (ġarkıcı)

Yapım: Ġstanbul Film/ (Faruk Kenç)

Konu: Babası ve kız kardeĢi ile Ġzmir'de yaĢayan Belgin'in

onları terk ederek Ġstanbul'a baĢka bir

adama kaçan annesini bulup, geri getirmesinin öyküsü.


Aşk Büyüktür

AġK RÜYASI Yönetmen: Hulki Saner

Oyuncular: Muzaffer Tema, Muhterem Nur, Suphi Kaner, Muazzez Arçay, Ahmet Tarık

Senaryo: Sadık ġendil ―173‖

Tekçe, Nilüfer Sezer ve Selahattin Ġçsel

Görüntü Yönetmeni: Kriton Ġlyadis Yapım: Sanat Film/Hulki Saner

Aşkın Acıları

AġKIN ACILARI Senaryo ve Yönetmen: Hüseyin KaĢif Görüntü Yönetmeni: Lazar Yazıcıoğlu

Oyuncular: Muhterem Nur, Ahmet Mekin, Nezihe Becerikli, Atıf Kaptan, Salih Tozan Konu: Ailelerin karĢı çıkmaları nedeniyle evlenemeyip ölümde birleĢen iki talihsiz aĢığın öyküsü

Yapım: Hedef Film Refik Ünkan

Aşkın Gözyaşları “Şoför Ömer”

AġKIN GÖZYAġLARI ―ġOFÖR ÖMER‖ Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam

Oyuncular: Muhterem Nur (Gül), Ahmet Tarık Tekçe (Turgut), Kemal Kan (Ömer), Aysel Tanju, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Asım Nipton, Hadi Hün ġevket Bey), Dursune ġirin

Görüntü Yönetmeni: Kosta Psaros

Konu: Aynı köĢkte büyüyen kimsesiz Ömer ile köĢkün sahibinin kızı Gül çocukluklarından beri

Kervan Film Ümit Utku

gelince, Gül babasını kurtarmak amacı ile zengin bir adam olan Turgut ile evlenecek, Ne

birbirini seven iki gençtir. Gülün babası ġevket Bey

Yapım:

iĢleri bozulup iflasın eĢine

varki ne Turgut nede babası sözlerinde durmayacaktır.

173 Türk sinemasında örneğini sıkça göreceğimiz, yabancı filmlerden uyarlama senaryoların,

beyaz perdeye aktarma iĢlemlerinin moda olduğu dönemlerde, Sadık ġendil filmin senaryosunu; Amerikalı yönetmen Billy Wilder‘in (1906-2002) 1954 Yapımlı ve baĢ rollerini Humphrey Bogart (1899-1957), Audrey Hepburn (1929-1993), William Holden‘ın (1918-1981) oynadığı ―Sabrina‖ filminden esinlenerek yazmıĢtır.


Aşkın Kudreti

AġKIN KUDRETĠ Yönetmen: Suphi Kaner

Oyuncular: ġenol ġenay, Özkan Yılmaz, Mehmet Özeket, Sadettin Erbil, Gazeller: Kaplan Tarsuslu, Ġsmail Demirdoven

Uyanık Film Gönül Güler

Konu: Yerli Hint Yapımı ―AWARA‖ (Avare) ―174‖ filminin yerli versiyonu

Yapım:

Bağrıyanık “Leyla ile Mecnun”

BAĞRIYANIK ―Leyla ile Mecnun‖ Yönetmen: Baki Çallıoğlu Senaryo: Ahmet Hamdi Akata Kamera: Yılmaz Gürbüz Müzik:

Oyuncular: Saltuk Kaplangı Ahmet), Özcan Tekgül, Fatma Girik (Fatma), Kemal Edige, Özcan Bilge, Kudret ġandıra, Nuri Genç, Cahit Gürkan, Ġclal Genç, Emel Tunases, Yasemin Alev Konu: Ġstanbul'un fakir semtlerinden birinde yaĢayan manav Ahmet aynı zamanda bir üniversite öğrencisidir. Okuyup önemli mevkilere gelmek hayaliyle boĢ kaldığı anlarda arabasına doldurduğu karpuzları sokak sokak gezerek satmaktadır. Bu gezileri sırasında Fatma adında bir kızla tanıĢır ve ona aĢık olur. Fatma'da fakir bir kızdır. Ailesi zengin bir damat adayı aramaktadır. Böylece fakirlikten kurtulacaklarını düĢünmektedir.

Baki Çallıoğlu Yapım: Çallı Film Baki çallıoğlu

Balıkçının Kızı Gülnaz

BALIKÇININ KIZI GÜLNAZ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Pervin Par, Erdoğan Öker,

Kamera: Turgut Ören Yapım: Dar Film Sıtkı ġumnulu

Kenan

Pars,

Muharrem

Gürses, Ahmet Tarık Tekçe, Halide PiĢkin, Salih Tozan, Sadri Karan Konu:

Masum

bir

genç

kızın

öyküsü.

174 Ülkemizdeki film piyasasını sarsan, görülmemiĢ bir ilgi ve hasılat rekorları kıran bir fi. Dünya ve

ülkemiz film seyircisini Hint sineması ve filmleri ile tanıĢtıran ilk film. Orijinali 6 saat süreli imiĢ. Bizde önce 4 saate kısaltmıĢlar, sonra da 2 buçuk saate indirmiĢler. 1951 yapımı. BaĢ rollerde fakir tatlı serseri rolünde RAJ KAPOOR, zengin kızı rolünde NERGĠS. Ve onların aĢkı


Beklenen Bomba

BEKLENEN BOMBA Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: EĢref Kolçak, Neriman Köksal, Ahmet Tarıkı Tekçe,

Muharrem Gürses

Hadi Hün Mehmet Özekit, Danslar: Melike El Cemalı

Görüntü Yönetmeni: Manasi Filmeridis

Konu: KurtuluĢ savaĢı sırasında geçen bir kahramanlık öyküsü.


Ben Bir Günahsızım

BEN BĠR GÜNAHSIZIM Yönetmen: Nejat Saydam

Oyuncular: Muhterem Nur, Hadi Hün, Hüseyin KaĢif, Asım Nipton, Leman Tekmen

Orhan Kuna

Konu: Kaynanasının kötülüğü karĢısında evden ayrılan ve sokaklarda dilenen bir kadının öyküsü

Senaryo:

Görüntü Yönetmeni: Hayrettin IĢık Yapım: Doğu Film Ali Kurna

Ben Kahpe Değilim

BEN KAHPE DEĞĠLĠM Senaryo ve Yönetmen: Agah Hün Kamera:

Oyuncular: Sadri AlıĢık (Ahmet), Muhterem Nur (AyĢe), Nazım Ġnan (Osman), Hikmet Serçe (Selma), Rüya GümüĢata (Rüya), Faik CoĢkun (Ġhsan), Nezhat Tanyeri (Ahmet‘in i)annesi),

Manasi Filmeridis Müzik: Nedim Otyam Yapım: Lale Film Cemil Filmer

Leman Akçatepe (ev sahibi) Konu: Evli bir kadının sevgilisiyle Ġstanbul‘a kaçıĢının dramatik öyküsü.


Benzincinin Aşkı

BENZĠNCĠNĠN AġKI Senaryo ve Yönetmen: Hulki Saner

Oyuncular:

Suphi

Kaner,

Gönül Bayhan, Ahmet Tarık

Kamera: Mike Rafelyan Yapım: Saner Film Hulki Saner

Tekçe Konu: Fakir bir benzinciyle, zengin bir kızın aĢk öyküsü.

Binnaz

BĠNNAZ Yönetmen: Mümtaz Yener Senaryo: Metin Erksan Mümtaz Yener

Oyuncular: Orhan

Belgin

GünĢıray,

Doruk, Muzaffer

Nebioğlu, Kadir Savun, Serpil Gül, Ömer Hayam, Hasan Ceylan, Ersun Kazançel, Yavuz Caner

Operatör:

Fahri DanıĢman

Müzik:

Yalçın Tura

Konu: 1919 yılında il kez çekilen filmin 40 sene sonra aynı konu altında değiĢik kadro ile tekrarlanan filmi.

Yapım: Atlas Film Nazif Duru

Bizim Mahalle

BĠZĠM MAHALLE Yönetmen: Hüsnü Cantürk Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu, Hüsnü Cantürk, Foto Direktörü: Hayrettin IĢık Yapım: Klüp Film Hüsnü Cantürk

Oyuncular: Leyla Sayar, Erdoğan TünaĢ, Ahmet Tarık Tekçe, Semih Sezerli, Rafet Gülerman, Rengin Arda, rol Aydın


Benzincinin Aşkı

BU VATANIN ÇOCUKLARI ―135‖ Senaryo Yardımcısı: Yılmaz Güney, Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo: Atıf Yılmaz,

Oyuncular: Talat Gözbak, Attila Ergün, Yılmaz Güney, Nurhan Nur, Ali Ekdal, Bilge Zobu, Atıf Kaptan, Çocuk Oyuncu: Nesrin Gökkaya (Topkapı) Konu: Olay KurtuluĢ SavaĢı sırasında geçer. Gaziantep'teki ulusal cepkenin kuruluĢuyla ilgili savunma belgelerini içeren mektubun Ankara'ya ulaĢması, Mustafa Kemal PaĢa'nın eline

Kamera: Mike Rafaelyan

geçmesi gerekmektedir. Bu belgeleri PaĢa'ya ulaĢtırma görevini üstlenen genç adam (Ali Ekdal) gizlice yola çıkar. Ancak durumu öğrenen iki pa-diĢah yanlısı, genç adamın peĢine

Müzik: Ahmet Yamacı Yapım: Saner Film Hulki Saner

takılıp onu izlerler. Genç adam, peĢindekilerden kurtulamaz ve yolda öldürülür. Bu kez ölen adamın on bir yaĢlarındaki oğlu (Atilla Engin) görevi teslim alır. Kız kardeĢiyle (Nesrin Gökkaya) birlikte, belgeleri PaĢa'ya götürmek üzere yola devam ederler. Böylece zorlu bir yolculuk baĢlar. DüĢman kuvvetlerinin yakıp yıktığı köylerden, bataklıklar içinden, sazlıklardan geçerler. Yine padiĢah yanlısı iki kötü adam (Talat Gözbak, Bilge Zobu), çocukların peĢlerindedir. Bu arada, öldürülen adamın milliyetçi arkadaĢı (Yılmaz Güney), çocukları korumak için onları bulmaya çalıĢır. Bu kaçma kovalamaca sırasında, çocukları düĢmandan saklayan çoban da öldürülür. Ġki küçük çocuk, yalnız kalan çobanın kuzusunu yanlarına alıp tekrar yola koyulurlar. Uzun süren maceralı bir yolculuktan sonra da gizli belgeleri yerine ulaĢtırmayı baĢarırlar. (Agah Özgüç, ―Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney‖ syf, 31)  1. Türk Film Festivali'nde (1959) ►Atıf Yılmaz 'en baĢarılı yönetmen' seçildi.

Cilalı İbo Casuslar Arasında

CĠLALI ĠBO CASUSLAR ARASINDA Yönetmen: Osman Nuri Ergün Senaryo:

Oyuncular: Feridun Karakaya, Muzaffer Nebioğlu, Nuray Uslu, Atıf Kaptan, Necdet Tosun, Hüseyin KaĢif, Ali Ekdal,

Osman F. Seden Kamera:

Muammer Gözalan, Haydar Karaer Konu: Cilalı Ġbo'nun Almanya'ya gidip, yine kendisinin

Kreton Ġliadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

canlandırdığı Hitler'in eline düĢmesini anlatan filmde, Cilalı Ġbo, Führer'e olan benzerliğini kullanarak dünyayı ele geçirmeye Chaplin'in

çalıĢan The

Führer'den

Great

Dictator

kurtulur.

Film

filminden

Charlie

esinlenmiĢ

görünüyor...

135 Çocuk oyuncu olarak ismi geçen Nesrin Gökkaya, sonraki yıllarda dansöz olarak ün yapan

Nesrin Topkapı'dır. Ürgüp'te (NevĢehir) çekilen Bu Vatanın Ço-cukları, Yılmaz Güney'in oyuncu olarak ilk filmidir. YaĢar Kemal'in ismi, o yıllarda Sansür Kuru-lunca sakıncalı ve yasaklı olduğundan, filmin jeneriğine ismi yazılmadı, je-nerikte YaĢar Kemal yerine Azmi Kütüval adı geçer. YaĢar Kemal, bu ko-nuyla ilgili olarak ilginç bir açıklamada bulunmuĢtur: "Kütüval daha sonra bu senaryodan 'senaryo mükafatı' kazandı. Sabahattin Eyüboğlüyla gidip Kütüval'm ödül törenini izledik. Benim yerime ödül aldı" {Cumhuriyet Der-gi, Sayı: 466, 26 ġubat 1995). ―Agah Özgüç‖


Cilalı İbo Yıldızlar Arasında

CĠLALI ĠBO YLDIZLAR ARASINDA ġarkı ve Türküler: Muzaffer Akgün, Nurettin Çamlıdağ, Neriman Sarısözen, Ahmet Yamacı ve Senaryo ve Yönetmen:

Türkü Korosu, Aziz ġenses, ġen KardeĢler, Malatyalı Fahri, Necati BaĢara ve Türkü Korosu,

Osman F. Seden

Celal ġahin, Nigar Uluerer, Metin Bükey ve Saz Ekibi; Sesleri Alan: Yorgo Ġliadis; Montaj: Sezai Elmaskaya; Senkron: Ozdemir Arıtan; Laboratuar: Faruk Ozar, Ziya InselSeden Film

Kamera: Kriton Iliadis

Prodüksiyon Ekibi Tarafından HazırlanmıĢtır; Oyuncular: Feridun Karakaya, Nilüfer Aydan, Kadir Savun, Turgut Özatay, Gülderen Ece, A.

Yapım: Kemal Film (Osman F. Seden)

Tarık Tekçe, Nubar Terziyan, Fuat ĠĢhan, Faal Evgin, O. Nuri Ergün, Niyaz, Vanlı, Hüseyin Güler Sansür Tarihi: 29.11.1957; Sayı: 68 Not: Bir filmin tarihi yazılırken, gösterime girdiği tarih esas alındığı için bu fıimin tarihi de, gösterime girdiği 1959 yılı olarak gösterilmiĢtir. Oysa film, 1957' de çekilmiĢ ve sansüre gitmiĢtir.

Çakır Eminem


ÇAKIR EMĠNEM Nuri Akıncı

Oyuncular: Toygar Belevi, Fatma Girik, Necdet Tosun, Ahmet Tarık Tekçe, Leman AltıntaĢ, Hüseyin Güler

Operatör:

Cezmi Ar

Yapım:

Akar Film Nuri Akıncı

Konu: Aynı köyden Hasan ağanın (N.Genç) kızı Emine (F. Girik), ile çoban Ali (T. Belevi) birbirlerini seven iki gençtir. Fakat Emine‘de köyün zorba ağası Rıza'nın da (.T.Tekçe) gözü vardır. Hasan

ağaya baskı yaparak Emine‘yi elde etmeye çalıĢan Rıza Ağa bunu

baĢaramayınca çoban Ali‘yi öldürmeye karar verir. Fakat bunu baĢaramaz.

Dağlar Şahini Yürük Efe

DAĞLAR ġAHĠNĠ YÜRÜK EFE Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular:

EĢref Kolçak, Nilüfer Aydan , Ahmet

Tarık Tekçe, ġehrazat, Atilla Gürses, Mehmet Özekit,


Hasan Ceylan, EĢref Vural, Hasan Mutaf, Sadri karan, Niyazi Vanlı



Düşman Yolları Kesti

DÜġMAN YOLLARI KESTĠ Yönetmen: Osman F. Seden Senaryo: Tank Dursun Kakınç Foto Direktörü: Kriton Ġliadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Prodüksiyon Ami-ri: Yüksel Tanık, Yönetmen Asistanı: Tarık Dursun Kakınç, Kamera Asistanı: Kenan Kurt, Prodüksiyon Ekibi: Adnan Ġrkut, Hasan KarabaĢoğlu; Dekorlar: Zare Cirityan; Aksesuar: Ali Kan; IĢık: Necati Ġltaç, IĢık Asistanı: Fikret Güryalçın, Ġlhan Aslım, Senkron-Montaj: Mehnet BozkuĢ; Negatif Montaj: Ali SiyavuĢ Berkan; Laboratuar: Mihai Slerpedis; Ses: Lami Kamil; Oyuncular: EĢref Kolçak (Yzb. Nazmi), Sadri AlıĢık (Ġdris Bey), Nurhan Nur (Makbule), Hulusi Kent-men (Hulusi Bey), Esen Gökmen, Kadir Savun (Mestan), Yılmaz Gruda (ġükrü), Ertuğrul Bilda (M.Jazıın), Kemal Ergüvenç (Bnb. Hüsnü), Ġlhan HemĢehri (Talat Bey), Nubar Terziyan (Ethem Bey), O. Nuri Ergün (Kadir Bey), Turan Göker, Haktan, Türkoğlu, Asim Nipton, Hakkı Haktan, Selahattin Ġçsel, Hüseyin KaĢif, Mehmet Ali Akpınar, Hamdi ġarlıgil, Mehmet Aslan, Orhan Aykanat, Niyazi BaĢak Konu: "DüĢman Yolları Kesti" ile biçim ustalığının zirvesine çıkan Seden‘in , ilk KurtuluĢ SavaĢı denemesi olan bu film, kendini olduğu gibi ortaya koyduğu bir çalıĢma oldu. Film boyunca bilindik savaĢ sahnelerine yer verilmemiĢ, yalnızca savaĢın insanlar üzerindeki psikolojik etkileri gösterilmeye çalıĢılmıĢtı. Olaylar, KurtuluĢ SavaĢı sırasında çok gizli ve savaĢın seyri için oldukça mühim bir bilgiyi Ankara'ya ulaĢtırmak üzere görevlendirilen Kuva-i Milliye'ci iki genç etrafında geliĢiyordu. Millı Mücadele'nin çetin günleri yaĢanmakta, halk düĢmana karĢı koymaya çalıĢmakta, Ġstanbul'dan Anadolu'ya silah kaçınılmaktadır. BinbaĢı Hüsnü Bey (Kemal Ergüvenç) ve adamları da Milli Mücadeleye katılanlardandır. Ancak içlerinde bazı hainler vardır ve bunlardan ġükrü (Yılmaz Gruda) yakalanarak öldürülür. Onlar içlerindeki hainleri ayıklamaya çalıĢırlarken, aralarına Ġdris Bey (Sadri AlıĢık) isimli biri katılır. Oysa Ġdris Bey padiĢahçıdır, fakat bunu kimseye belli etmez. Bu arada YüzbaĢı Nazmi'ye (EĢref Kolçak) mühim bir görev verilir. Hayati önem taĢıyan bir mektubu Anadolu'ya ulaĢtıracaktır. Yanına Makbule (Nurhan Nur) ile Ġdris Bey verilir. Ġdris'in tek amacı mektubu ele geçirmektir. Yolculuk süresince mektubu bulmaya çalıĢır ama buna muvaffak olamaz. Sonunda Ġdris'in padiĢahçı olduğu ortaya çıkar. Mestan (Kadir Savun) ve arkadaĢları onu ele geçirirler ve zorla Mustafa Kemal'ciyim dedirtirler. 0nlardan kurtulan Ġdris mektubu ulaĢtıracakları yere yaklaĢmıĢken Makbule ile Nazmi'nin önünü keser. Tehdit ederek mektubu ister, Nazmi ile aralarında kavga çıkar. Ġdris ölür. Sonunda Makbule ile Nazmi görevlerini baĢarıyla tamamlayarak mektubu yerine ulaĢtırırlar. Bu arada aralarında bir aĢk baĢlamıĢtır. ► Filmde, konunun üçte biri Kemal'cilerle PadiĢah yanlıları arasında'; mücadeleye ayrılıyor; çeĢitli maceralarla süren bu yolculuk kimi bölümlerde vesternleĢen bir havaya giriyor. Ama bu kaçma kovalamaca serüveni içinde gerilim dozu iyi ayarlandığından film daima ayakta. Film aslında uzun ve gerilimli bir yolculuğun hikayesidir. BaĢlıca gaye de "mücadeleyi" unutarak nedenlerine inmeden bu heyecanlı serüveni izlemektir, sağlam, etkileyici bir anlatımla, "ciddi" bir çalıĢmayla. Bu açıdan ele alındığı zaman "DüĢman Yolları Kesti" Seden'in profesyonelliğini belirten en düzgün filmidir. Oysa, çıktığı yıl Seden'in en iyi filmi gibi karĢılanan "DüĢman Yolları Kesti" getirdiği biçimin, anlatımın tutarlılığına rağmen yönetmenin, aslında tarihsel sorunlara ne kadar yabancı kaldığını da gösteriyordu. Gerçi "DüĢman Yolları Kesti" diğer Milli Mücadele filmleri gibi bazı kavramları istismar küçüklüğüne düĢmüyor, ama bu mücadeleye en aĢağı onlar kadar yabancı ve soğuk kalıyor. Anadolu'ya cephane kaçıran birtakım insanlar var, bazıları bunları ihbar ediyor. Ġki taraf da bir ölüm-kalım savaĢı içinde. Niçin bazıları PadiĢaha baĢkaldırmıĢ, kelleyi koltuğa alıp Mustafa Kemal'in tarafına geçmiĢ, bazıları PadiĢah'a bağlı kalmıĢ? Ġki taraf neden


Düşman Yolları Kesti

uzlaĢmaz bir savaĢ dedir? Aynı topraklar üstünde yaĢamalarına, aynı dili konuĢmalarına rağmen neden bu insanlar birbirleriyle mücadele ediyorlar? Onlar taraflarını seçmeye iten sebepler nedir? Kazanacaklarını umdukları, kaybetmekten korktukları nelerdir? Ancak bu sorunların cevabını vermesi, bunu yaparken de seyircisini inandırması, heyecanlandırması, "DüĢman Yolları Kesti"yi büyük bir destan filmi haline getirebilirdi. O günün sinemasındaki tüm teknik imkansızlıklara rağmen ustaca kotarılmıĢ olan bu film, ne yazık ki halkın o günlerde savaĢ filmine ilgisiz kalmasından dolayı, salonda ancak üç-dört kiĢiye oynamak durumunda

kalmıĢtır:

Eceline Susamışlar

ECELĠNE SUSAMIġLAR Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey

Oyuncular: Fatma Girik (Halime), Oktar Durukan (Hasan), Kadir Savun, Ömer Hayyam (Cafer), Adil Güldürücü, Nilgün Peri, Sadri Karan (Davut Ağa), Suzan Avcı

Foto Direktörü: Kemal Akkovuk Yapım: Morel Film Eli Bencuya Jak Morün

Konu: Avcı Hasan, Kilis'in en gözü pek kaçakçısıdır. Mayın tarlalarını ondan daha iyi bilen yoktur. Fakat onun bu halini kıskanan Cafer jandarma için ispiyonculuk yapmaktadır. Günün birinde Hasan, Davut ağaya ait önemli bir malı Suriye'den getirmek için yola çıkar. Cafer onu jandarmaya ihbar eder. Çıkan çatıĢmada Hasan vurulur. Onu Halime adında bir köylü kızı kurtarır. Onun yaralarını tedavi ederken iki genç arasında bir aĢk baĢlar. Avcı Hasan için intikam zamanı gelmiĢtir.


Erkek Fatma

ERKEK FATMA Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Abdurrahman Palay, Neriman Köksal, Talat Gözbak, Melahat Ġçli,

Abdurrahman Palay Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Yapım:

Abdurrahman Palay (1923-2002) Yönetmen 28, oyunu 446, senaryo 19 film


Evlatlık

EVLATLIK Yönetmen: Kemal Kan Senaryo:

Çağatay, Turhan Göker Kemal Kan Ahmet Mekin

Foto Direktörü:

Oyuncular: HümaĢah Hiçan, Kemal Kan, Hadi Hün, Muzaffer Nebioğlu, Mualla Sürer, Sevim

Konu: Zengin bir adamın evlatlık olarak yanına aldığı Selma‘nın öyküsü.

Rıza Erman

Yapım: AteĢ Film Vural Erman

Fedakar Kaptan

FEDAKAR KAPTAN Yönetmen: Necati Ġltaç Senaryo:

Oyuncular: Mine CoĢkun, Atıf Kaptan, Cihat Özsu, Hüseyin Güler, Hulusi Kentmen

Cihat Özsu Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Özsu Film Cihat Özsu

Konu: Batan bir gemiden kurtulan altı kazazedenin ıssız bir adadaki macerası.


Felaktet Yolu

FELAKET YOLU Yönetmen: Faruk Kenç— Janos Varnay ―136‖ (Macaristan)

Oyuncular:

Suavi

Tedü,

Nedret

Güvenç,

Orhan

GünĢıray, Özcan Tekgül, Ġlknur Ġlkiz (Nilgün Esen) Operatör: Turgut Önen Yapım: ġan Film Baki Üsküdarlı

Feryat

FERYAT Senaryo ve Yönetmen: Sıtkı ġumnulu

Beste: Zeki Duygulu, ġarkılar: Nursal Ünsal, Mediha Fidan,

Operatör:

Oyuncular: Altan Erbulak, Perihan Köksal, Kadri Ögelman,

Turgut Ören

Reha Kıral, Hasan Ceylan, Faik CoĢkun

Yapım: Ġhsan Film Hüseyin Sarıkaya

Fosforlu Cevriye

FOSFORLU CEVRĠYE Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon Foto Direktörü:

Reji Asistanları: Melih Sertesen, Mesude Özkılıç, Ar Direktör: Bahattin Acınur, Ahmet AteĢ, Senkron: Zafer Davutoğlu, Kenan Davutoğlu, Danslar: Semra Yıldız, ġarkılar: Ekrem Kongar,

Fethi Mürenler Operatör:

Laboratuar: Nihal Ġskarpites, Recai KarataĢ, Dublajı Ġdare eden: Tarık Gürcan,Sesleri Çeken: Lami Kamil, Negatif Montaj: Ali Berkan.

Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Acar Film Murat Köseoğlu, (Acar Film Stüdyosunda çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir)

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Neriman Köksal, ġükran Sabuncu, Muammer Gözalan, Leman AltıntaĢ, Cemil Nur, Adnan Gülbahar, Selâhattin Yazgan, Nuri Genç, Ġclâl Genç, Ferruh Öber, Nusret Özkaya Konu: Erkek tipli kabadayı bir kadının öyküsü.

136

Jan Varnay‘ın baĢladığı filmi Faruk Kenç tamamladı (Agah Özgüç)


Fosforlu Cevriye

 Fosforlu Cevriye, çoğu anlatım öğesi belli ki aceleye getirilmiĢ, olay örgüsünü kurarken yabancı polisiyelere özenen, ama öte yandan sokak argosunu diyalogların büyük kısmında benzerine az rastlanır biçimde kullanması açısından da yerli mi yerli bir film. Filmi alıp götüren unsurun hikayeden ziyade iki baĢrol oyuncusu olması da filmin bu farklı yönleriyle uyum gösteriyor. Neriman Köksal ve Orhan GünĢiray, kolayca bir kalıba oturtabildiğimiz sonraki neslin kadın ve erkek starlarından farklılar; sarıĢın ve yapılı, hem tanıdık hem yabancı halleriyle genel beğeniyi belirleyen güzellik tanımlarına tam uymadıkları, baĢka bir zamana ait oldukları söylenebilir. Nitekim ikisi de, filmin akıĢı içinde alıĢık olduğumuz kampların (iyi-kötü kadın, kahraman-kötü adam) tek birine yazılamayacak türden bir karaktere sahipler. Neriman Köksal, hem Necla hem Fosforlu Cevriye; Orhan GünĢiray ise hem Kıtipiyoz hem çetin. Filmin oyun içinde oyun içeren hikayesi, her iki oyuncuya da farklı dünyaları temsil etme ve o dünyalar arasındaki geçiĢi sağlama iĢlevi yüklerken, aynı zamanda filmin merkezine yerleĢmelerine neden olan iki katmanlı bir performansın da temel motivasyonu haline geliyor. Aslında zengin bir mühendisin kızı olan Necla, belli ki genç üvey annesi Nüveyre'nin baskısından soluklanmak için çiftlik çalıĢanları arasında çağrıldığı adıyla Fosforlu Cevriye olarak bir dünya kurmuĢ; altı kurĢunla yedi konserve kutusunu hakladığı (yedincisini bıçakla), at üstünde yaptığı numaralarla hayranlık uyandırdığı, etrafta oduncu gömleğiyle dolaĢtığı sözde bitirim bir dünya. Üvey anne, basiretsiz baba ve alkolik kız kardeĢ resmi tanıtıldıktan sonra, babanın belirsiz bir cinayete kurban gittiği ve kız kardeĢini korumak için suçu Necla'nın üstlendiği (gayet kötü sahnelenmiĢ) ilk yirmi dakikayı atlatabilirseniz, sonrasında sizi eğlenceli bir seyir bekliyor. Zira Necla, cinayeti üstlenmesine aklı yatmayan polislerin göz yumması üzerine kayıktan atlayıp kaçmayı baĢarıyor ve kıyıya yüzüp sığındığı bir harabede karĢısına Çetin çıkıyor. Bu noktadan itibaren Necla ve Çetin yavaĢ yavaĢ cinayeti çözmek için harekete geçen bir ikiliye dönüĢüyorlar, arada birbirlerine aĢık da oluyorlar ve Çetin'in sokak bilgisiyle Necla'nın bitirimlik merakı birleĢince, Fosforlu ve Kıtipiyoz'un maceraları baĢlıyor. Fosforlu Cevriye, olay örgüsünde yer yer karmaĢıklaĢan, yabancı polisiyelerden gayet iyi tanıdığımız detaylarla ilerliyor; ana cinayeti takip eden gizemli cinayetler, adam kaçırmalar, ölmeden önce son nefesinde suçlunun isminin baĢ harfini söylemeler, küçük bir kağıda yazılmıĢ Ģifreli yer isimleri, kütüphanedeki bir kitabın arasına gizlenmiĢ bir bilgi, vs. Olup bitenlerin izini sürebilmek için plan yapan Çetin, "alıĢacaksın süt kuzusu" dediği Necla'yı sokak takımının arasına karıĢmak üzere hazırlıyor. Necla, çalıĢtığı sokak argosunu iyice öğrenip ―sahan bulaĢığı!", "lodos vuruntusu!"), baldırıyla çorabı arasına sıkıĢtırdığı bıçağıyla Çetin'in duvarındaki kadın resimlerinden birini göğsünden mıhlayınca geçer notu almıĢ oluyor. Böylece, baĢlangıçta yalnız kendi çiftliğinde borusunu öttürebilen ve meyhane ortamına karıĢmaktan çekinen Necla, bu kez bitirimliğini gerçekten sınayabileceği meyhane ortamına Çetin'in planı doğrultusunda düĢüveriyor: "Afili mi afili, raconu yerinde, izmariti elinde, perçemi fırlak, kalçası oynak, çenesi belalı, yürüyüĢü edalı" Fosforlu olarak. Bundan sonrası, Fosorlu ve onun taktığı ismiyle Kıtipiyoz'un ipuçlarını takip edip olaylara karıĢmalarıyla ilerliyor. Fosforlu Cevriye'nin Neriman Köksal ve Orhan GünĢiray'ın performanslarıyla ilerlemesi, yalnızca hikayenin oyun içinde oyun içeren yapısıyla -nitekim Çetin'in de baĢından beri kendi oyununu oynamakta olduğu filmin en sonunda anlaĢılacak- ya da ikisinin çift kimlikli karakterleri üstlenmeleriyle ilgili değil. Filmdeki performans öğesi, kullanılan dilden, seçilen kostüm ve aksesuarlara, ya da kavga dövüĢ sahnelerinin düzenlenmesine kadar hep iki karakterin çevresinde biçimleniyor. Bu açıdan bakıldığında, performansı destekleyen bu tür öğelerin filmde her zaman tutarlı bir Ģekilde kullanıldığı söylenemez. Örneğin her iki oyuncu için de yapılan kostüm ve aksesuar seçimleri kolaya kaçılmıĢ ve rastlantısal izlenimi verirken, kavga sahnelerinde (özellikle de filmin yapım yılı düĢünüldüğünde) ilgi çekici öğelere rastlamak mümkün. Meyhanenin karanlık ardiyesinde bir grup adamı evire çevire


Fosforlu Cevriye

pataklayan Fosforlu'yu ve onun yardımına kooĢan Kıtipiyoz'u izlediğimiz bölümde ya da filmin sonunda bu kez bir grup kadın tarafından kıstırılan Fosforlu'nun saç saça baĢ baĢa kadınları tokatlaya tokatlaya etkisiz hale getirdiği sahnede olduğu gibi. Bu sahnelerde göze çarpan unsurlardan biri, Neriman Köksal'ın sonraki yıllarda canlandıracağı kötü kadın ya da iktidarlı ana karakterlerine yansıyan heybetinin burada fiziksel bir güç gösterisi olarak altının çizilmesi. Elbette bunu (fiziksel güç gösterisini) mümkün kılan Ģey, Necla'nın statüsünü bir yana bırakıp babasının katilini bulmak gibi faydalı bir amaç uğruna frklı bir kimlikle sokak takımına ve suç dünyasına karıĢması oluyor. Zira, olaylar bitip de cinayetle sonuçlanan komplo serisi (ki ucu hükümete devredilmesi planlanan kıymetli bir madene kadar uzanıyor) aydınlatılınca, Fosforlu tıpıĢ tıpıĢ evinin yolunu tutuyor; ele geçen önemli kağıtları alan Çetin' in oradan sıvıĢmasıyla da ihanete uğrayan melodram kadınları gibi gözyaĢı döker hale geliyor. Filmin son sahnesinde, Necla'nın gözyaĢlarını dindirip olayları tatlıya bağlayacak Ģey, bir müddet sonra Çetin' in bir istihbarat memuru olarak gıcır üniformasıyla çıkagelmesi ve ikisinin kavuĢması olacak. Böylelikle hem Çetin'in bütün film boyunca sokak serserisi olarak sergilediği karakter filmin sonu itibarıyla bir performansa dönüĢerek oyun parantezini kapatacak, hem de bu ikilinin kavga, gürültü ve ihanetin hakim olduğu alt sınıf dünyasında değil, sınıf ve statülerinin iade edildiği temiz bir dünyada mutluluğa koĢtuklarının altı çizilmiĢ olacak. Fosforlu Cevriye, bir anlamda, oyun ve performans öğelerini çeĢitlendiren malzemesiyle kendinden sonra gelecek YeĢilçam filmlerinde ayrıĢmıĢ bir biçimde bulunan erkek Fatma'lara ve turist Ömer'lere kaynaklık eden bir film. 'Fosforlu Cevriye', Suat DerviĢ'in ünlü romanında, siyah kıvırcık saçlarındaki yağmur damlaları sokak lambası vurduğunda yıldızlar gibi parlayan ve adını bile bilmediği bir adamın kara sevdasıyla Galata'yı dolaĢan namlı ve yoksul bir orospuydu aslında. Filmin, 'Fosforlu Cevriye'nin sadece ismini ödünç alması ve sarıĢın bir mühendis kızının oyununa dönüĢtürmesi, belki de Türk sinemasına zaman içinde iyiden iyiye sirayet edecek hem bir tür yüzeyselliğin hem de bir yanıyla anonimleĢmenin iĢaretlerinden biri olarak düĢünülebilir. Yine de, tıpkı Türk sinemasının kıyıda köĢede kalmıĢ kimi örneklerinde olduğu gibi bu filmde de yer yer keyiflenecek, yüzünüzün orkinos vurmuĢ fukara dalyanına döndüğünü fark edeceksiniz. (Övgü Gökçe) ―Altyazı Aylık Sinema Dergisi, sayı 79 ‖


Garipler Sokağı

GARĠPLER SOKAĞI Yönetmen: Sırrı Gültekin

Oyuncular: Gülistan Güzey, Mahir Özrdem, Gazanfer Özcan, Ahmet Tarık Tekçe, Semra Ece, Suna Pekuysal, Atıf Kaptan


Konu: Kenar mahalle insanlarıyla, sosyete sınıfının aralarındaki

Foto Direktörü: Rafet ġiriner Yapım: Halk Film Fuat Rutkay

Gönül Kimi Severse

GÖNÜL KĠMĠ SEVERSE Senaryo ve Yönetmen: Asaf Tengiz

Oyuncular: Muzaffer Tema, Serpil Gül, Feridun Karakaya, Turgut Özatay, Melahat Ġçli, Feridun Karakaya, Avni Dilligil, Osman

Foto Direktörü: Manasi Filmerididis

Alyanak, Keriman Lav Konu: Yasak aĢk yaĢayan evli bir adamla, evine dönmesi için

Müzik: Zeki Duygulu

fedakârlık yapan karısının dramı.

Yapım: Güven Film Yoakim Filmeridis

Gurbet

GURBET Senaryo Yönetmen: Osman F. Seden Eser:

Müzik Direktörü: Zeki Müren; ġarkılar: Gurbet, Kınalı Keklik, Güzel Marmara, Ruhumda Yine, Ruhumda Yaralar, Senden Ayrı YaĢa-yamam, Doktor Civanım, Yasemenler Solmadan Gel;

Sadık ġendil Kamera:

Montaj: Özde-mir Arıtan; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Yön. Asist.: Zafer Davutoğlu; IĢık ġefi: Necati Ġltaç; Set Amiri: Hasan DanabaĢoğlu; Dekorlar: Za-re Cirityan, Saim Nahit Bilge;

Kriton Ġliadis

Aksesuar: Zeki Tezcan; Prod. Asist.: Orhan Aykanat; Prod. Amiri: Adnan Ġrkut; Seslendiren: Yorgo Ġliadis; Türü: Melodram; Süre: 98 dk, Day Film Stüdyosu'nda Seslendiril-miĢtir;


Oyuncular: Zeki Müren, Mualla Kaynak, Kenan Pars, Feridun Karakaya, Münir Özkul, Melahat Ġçli, NeĢet Berküren, Turhan Göker, Nubar Terziyan Konu: Evinden kaçan Mualla kendini kötülüklerden korumak için erkek kılığına girer. Bir tesadüf sonunda serseri hayat yaĢayan Zeki, Münir ve Ġbo‘nun yanına sığınır. Zamanla Mualla‘nın bir kız olduğunu anlayan Zeki onu sevmeye baĢlar.


Hayatım Sana Feda

HAYATIM SANA Oyuncular: EĢref Kolçak, Ahmet Tarık Tekçe, Çolpan Ġlhan, Nevin Aypar Senaryo ve Yönetmen : Orhan Elmas

Konu: Bir hayat kadınıyla bir Ģoförün öyküsü.

Eser: Oğuz ÖzdeĢ Operatör: Hayrettin IĢık Yapım: Güven Film Yoakim Filmeridis

Hicran Yarası

HĠCRAN YARASI Senaryo ve Yönetmen: Metin Erksan

ġarkılar: Abdullah Yüce. Oyuncular: Sadri AlıĢık, Mualla Kaynak, NeĢe Yulaç, Kadir Savun, Özcan Tekgül

Senaryo: Ġsmail AfĢar, Metin Erksan Foto Direktörü: Kemal Akkavuk Yapım: Atlas Film Nazif Duru

 Metin Erksan, daha sonraları "Ölmeyen AĢk" ve "Sevmek Zamanı" gibi filmlerde iĢleyeceği "kara sevda motifinin ilk ör-neğini "Hicran Yarası'nda verir. "Hicran Yarası" bir sokak Ģarkıcısının tutkulu aĢkını, duygusal çalkantılarını anlatan bol Ģarkılı, Ģarkıcılı bir melodramdır. 'Yolpalas Cinayetinin seyirciye ulaĢamamasının nedenleri üzerine çok düĢünen yönetmen, sonunda "Hicran Yarası'nı çekmeye karar verir. "Hicran Yarası"nı halkın Ģarkılı, Ģarkıcılı filmlerden çok hoĢlandığını saptadıktan sonra çeker: O yıllarda sokaklarda Ģarkı söyleyen sokak Ģarkıcıları vardı. Bunların hem çok güzel sesi vardı, hem de kollarına bacaklarına Ģarkı sözü yazan kağıtları pencerelerdeki, kapılardaki ev kadınlarına satarlardı. 'Hicran Yarası' Ġstanbul'un kenar ma-hallelerinden birinde yaĢayan bir sokak Ģarkıcısının öyküsü-nü anlatıyor. Bu kenar mahalle Ģarkıcısı yine kendisi gibi bir kenar mahalle kızını seviyor. ġarkıcının dansöz bir komĢusu var, bu dansöz de Ģarkıcıyı seviyor ve ona çalıĢtığı yerlerde iĢ buluyor. Bu sokak Ģarkıcısı aynı zamanda zengin mahalle-lere de Ģarkı söylemeye gidiyor. Bu zengin mahallelerinden birinde zengin bir kadın, bu Ģarkıcının sesini duyuyor ve çok beğeniyor. Kadın, piyano çalan, müziğe düĢkün zengin bir kadın. Adamın yükselmesine yardım ediyor. Onu erkek olarak da beğeniyor. Filmin sonunda bu kadın evinin yüzme havuzunda ölü bulunuyor, cinayet bu sokak Ģarkıcısının üzerine kalıyor vs.,. Film yıktı ortalığı... Çok büyük paralar kazandı. Hayatımın dönüm noktası oldu diyebilirim. Filmlerinin müziğinde son derece etkin olan Metin Erksan, "Hicran Yarası"ında sokak Ģarkıcısını canlandıran Sadri AlıĢık'ın Ģarkılarını Abdullah Yüceye okutmuĢ. Türk müziğinde halkın sevgisini "Bu ne sevgi ah, bu ne ıstırap11 adlı Ģarkısıyla kazanan Abdullah Yüce, bu filmde Naci Tektel'in "Uzayıp giden tren yollan" adlı Ģarkısını o kadar baĢarıyla yorumlamıĢtır ki, yıllar sonra bile bu beste her dinlendiğinde Abdullah Yüce ha-tırlanmıĢ, adeta bu Ģarkının bestecisi olan Naci Tekiel unutul-muĢ, onun yerine Abdullah Yüce bu Ģarkının bestecisi olarak görülmüĢtür. ―Altyazı Aylık Sinema Dergisi, sayı 79 ‖ Not: Film bilinmeyen bir nedenle yanmıĢ, bugün bir kopyası bile yok.


Garipler Sokağı

ĠZMĠR ATEġLER ĠÇĠNDE/VATAN ATEġLER ĠÇĠNDE Yönetmen: Osman Nuri Ergün

Oyuncular: Ahmet Mekin, Kenan Pars, Mualla Kaynak, Atıf Kaptan, Hadi Hün, Senih Orkan, Asım Nipton,

Osman F. Seden

Konu: Ġstiklal SavaĢı yıllarında Türk-Yunan çatıĢmasını anlatan bir film. Türk casusu Ġngiliz Kemal ile, bir general kızının aĢk ve macera öyküsü.

Kriton Ġlyadis

" Zürih-Londra anlaĢmaları nedeniyle komĢuluk ve devletler arasındaki dostluk iliĢkilerinin zedelenmesi korkusuyla, DıĢiĢleri Bakanlığı tarafından gösterilmesi yasaklandı.

Senaryo:

Foto Direktörü: Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Film daha sonra Ġstanbul Belediyesi‘nin Ayvansaray‘daki deposuna kaldırıldıktan beĢ ay sonra çıkan yangında bir çok filmle beraber yanıp kül oldu. Ancak yönetmen Osman N. Ergün, filmde kullanılmayan ve tekrarı olan planları toplayarak yeniden kurguladıysa da ortaya çıkan film orijanili ile ilgisi olmayacak bir biçimdeydi. (Artun Yeres, Sakıncalı 100 film))

Kaderim Böyle İmiş

KADERĠM BÖYLE ĠMĠġ Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo: Hüseyin Peyda

Oyuncular: Muhterem Nur, Hüseyin Peyda, Leyla Sayar, Talat Gözbak, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Ali Seyhan, Mahmure Handan Konu: Güneydoğuda geçen bir aĢk hikayesi.

Foto Direktörü: Turgut Ören Yapım: Aktunç Film ġevket Aktunç

Kader Değişmez

KADER DEĞĠġMEZ Senaryo Yönetmen: Cahit Günal Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Gül Gülgün, Muhip Arcıman, Sadi Tek, Ayla Yıldız, Halide PiĢkin, Neriman

Mengü Yeğin Yapım: Ġstiklal Film Cahit Güna

Kızıltuğ, Hüseyin Serenci Konu: öyküsü.

Sevgilisine

kavuĢan

bir

gencin


Kalpaklılar

KALPAKLILAR Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Çolpan Ġlhan, Sadri AlıĢık, Ulvi Uraz, Nubar Terziyan, Sadettin Erbil, Halide PiĢkin,

Nejat Saydam ―137‖ Operatör: Menasi Filmeridis Müzik: Yalçın Tura Yapım:

Hayri Esen, Kemal Ergüvenç, Mümtaz Alaslan Konu: Roman, Ġzmir'in Yunanlılarca iĢgali ile baĢlar. DeğiĢik kiĢilerin hatıraları ile ve savaĢın değiĢik cephelerinde geliĢir. Mızıka çalarak Ġzmir'e giren Yunan askerlerine karĢı baĢlayan halk hareketi, Kuvvay-i Milliyenin kuruluĢu "Ġstanbul‘da bir aĢk iliĢkisi sonucu öğrenilen bilgilerin Ankara'ya iletilmesi, Kuvvay-i Ġnzibatiye ile Kuvvay-ı Milliyenin savaĢı. Daha çok Milliyecinin saraya yakın bir paĢanın kızı ile kurduğu aĢk iliĢkisinin sonucu


kız aracılığı ile öğrenilen

bilgilerin Ankara‘ya ulaĢtırılması öyküsüdür. Filmde Talip adını taĢıyan jkiĢi gerçek yaĢamda ki Galip (Vardar) Bey, Ferit PaĢanın kızı ile kurduğu iliĢki sonucu bilgileri Ankara'ya iletir, önemli sonuçların alınmasına neden olur. Film de padiĢah yanlılarınca yakalanan, yakalanınca intihar eden ve PaĢanın kızı ölüme mahkum edilirse de, Talip Bey ve arkadaĢlarınca kaçırılır. birlikte Anadolu'ya geçerler. Gerçek yaĢamda ise Galip Bey‘in Anadolu'ya geçmesi üzerine, Onu bir süre arayan genç kız, savaĢın ilerleyen günlerinde, paĢa babasının da biten saltanatı nedeni ile yalnız ve sıkıntılı günler sonucu hastalanarak genç yaĢta ölür. ―Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 156‖

137 Samim Kocagöz'ün aynı adlı eserinden; Samim Kocagöz: (1916-1993) Aydın'ın Söke ilçesinde

13 ġubat 1916'da doğan Samim Kocagöz, Ġzmir Erkek Lisesi'ni ve Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. 1942'de Ġsviçre'ye giderek Lozan Üniversitesinde Sanat Tarihi öğrenimi gördü. Yurda döndükten sonra bir yandan çiftçilik yaptı bir yandan da Ġzmir Devlet Konservatuarı'nda ders verdi. 1939-1950 arasında Servet-i Fünun, Ses, Hep Bu Topraktan, Vatan, Fikirler, Demokrat Ġzmir, Yenilikler ve Yeditepe dergilerinde çıkan hikayeleriyle tanındı. 1950 yılında Yeni Ġstanbul gazetesinin New York Herald Tribune gazetesiyle ortaklaĢa düzenlediği Dünya Hikaye YarıĢması'nda 'Sam Amca' adlı kitabıyla Türkiye birinciliği kazandı. Toplumcu gerçekçi sanat anlayıĢı doğrultusunda ürünler veren Samim Kocagöz, hikayelerinde genellikle Ege bölgesinde yaĢayan insanların sorunlarını anlatır. Hikayelerin konularını yaĢadığı Söke çevresinden ve Menderes vadisinin toprak sorunlarından alan yazar, alıĢılmıĢ teknik ve anlatıma bağlı kalarak sınıflararası çıkar çatıĢmalarını, ekonomik nedenlerle değiĢen düzen ve dünya görüĢlerini inceler. Yazara 1967'de Türk Dil Kurumu'nun Hikaye Ödülü'nü kazandıran Yağmurdaki Kız da değiĢen insan iliĢkilerine eleĢtirel bir dille kaleme alınması sonucu doğmuĢtur. KurtuluĢ SavaĢı'nı belgesel roman tarzında, destansı bir anlatımla iĢleyen Kocagöz, romanlarında hikayelerinde olduğu gibi toprak sorununu dile getirmiĢtir. Topraksız ya da az topraklı kesimin ilerleyen teknoloji karĢısında içine düĢtüğü sıkıntıyı 'Bir KarıĢ Toprak'ta anlatan yazar, 'Ġzmir'in Ġçinde' adlı romanında ise 1960 Hareketi öncesi oluĢan toplumsal karıĢıklığı feodalizmin tasviyesiyle birlikte ve çeĢitli kesimlerden seçtiği karakterler aracılığıyla verir. 'Alandaki Delikanlı' romanıyla 1979 yılında Lions Kulübü Hikaye Ödülü'nü, 'Mor Ötesi' ile 1987 Ferid Oğuz Bayır Sanat Ödülü'nü ve Eski Toprak ile 1989 Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazanan Samim Karagöz'ün eserlerinden bazıları Almanca, Rusça, Fransızca ve Bulgarca'ya çevrilmiĢtir. Son dönem Türk hikayeciliğinin verimli ve usta kalemleri arasında adından sıkça söz ettiren Samim Kocagöz, 5 Eylül 1993'te yaĢamını yitirmiĢtir. Eserleri Roman: Ġkinci Dünya (1938), Bir ġehrin Ġki Kapısı (1948), Yılan Hikayesi (1954), Onbinlerin DönüĢü (1957), Kalpaklılar (1962), Doludizgin (1963), Bir KarıĢ Toprak (1964), Bir Çift Öküz (1970), Ġzmir'in Ġçinde (1973), TartıĢma (1974), Mor Ötesi (1986), Eski Toprak (1988), Bütün Öyküleri (1991) Çocuk Kitapları: Nasrettin Hoca (1970) Hikaye Kitapları: Telli Kavak (1941), Sığınak (1946), Sam Amca (1952), Cihan ġoförü (1954), Ahmet'in Kuzuları (1958), Yolun Üstündeki Kaya (1964), Yağmurdaki Kız (1967), Alandaki Delikanlı (1978), Koca Tülü (1982), Gecenin Soluğu (1985) Deneme/Ġnceleme/EleĢtiri: Zarkanat (1981), Roman ve Yazarlık Onuru (1983) Günce/Anı/Gezi: Bu da Geçti Yahu (1990) (kyn: www.netbul.com/kim_kimdir)


Kanlı Değirmen

KANLI DEĞĠRMEN Senaryo ve Yönetmen: Agah Hün Operatör

Oyuncular: Nedret Güvenç, Kenan Artun, Reha Yurdakul, Agah Hün, Saime Bekbay, Neriman Esen, Kani Kıpçak

Manasi Filmeridis Müzik: Nedim Otyam Yapım: Site Film Ġlhan Filmer

Kanundan Kaçılmaz

KANUNDAN KAÇILMAZ Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo:

Oyuncular: Serpil Gül, Ekrem Bora, Hayri esen, ġaziye Moral, Halide PiĢkin

Özdemir Birsel Operatör: Fethi Mürenler Müzik: Ahmet Yamacı Yapım: Birsel Film Özdemir Birsel

Karacaoğlan‟ın Kara Sevdası

KARACAOĞLAN'IN KARA SEVDASI Yönetmen: Atıf Yılmaz

Oyuncular: Tijen Par, Nuri Altınok, Kadir Savun, Talat Gözbak, Seden Kızıltunç, Hayri esen, Danyal Topatan, Sami hazinses, Muazzez Arsoy

Senaryo: Atıf Yılmaz Yılmaz Güney Halit Refiğ, YaĢar Kemal, (YaĢar Kemal'in bir hikayesinden), Operatör: Mikeal Rafaelyan

Konu: Saz Ģairi Karacaoğlan‘ın aĢk öyküsü.

Türkmen obalarının yaĢayıĢ biçimlerinin,

gelenek ve göreneklerinin içine yerleĢtirilen bir sevda öyküsü çerçevesini odaklayan film, düz anlatımı ve kimi sahnelere egemen olan belgesel görüntüleriyle dönemin sinema normlarını aĢan farklı bir çalıĢmanın örneğidir. ►Atıf Yılmaz‘ın anlatımı filmin senaryosu ile uyuĢmamıĢsa da dikkate değer bazı özellikler taĢıyor. Bilhassa folklör unsurunun filmin içinde önemli bir yer tutması ve bu bakımdan Atıf

Müzik: Sabahattin Kalender, Ruhi Su Yapım: Erman Film Hürrem Erman

Yılmaz‘ın gerçekten imrenilir bir baĢarıya ulaĢmıĢ olması ―Karacaoğlan‘ın‖ en ilgi çekici tarafını teĢkil ediyor. (Tuncan Okan)


Karacaoğlan‟ın Kara Sevdası

► ġengün Kılıç Hristidis, Bu film hakkında Halit Refiğ ile yaptığı söyleĢide Ģunlara yer vermekte. ―Alageyik'in baĢarısından sonra ertesi yıl yine bir Atıf Yıllmaz filmi, yine bir YaĢar Kemal hikayesi: Karacaoğlan‘ın Kara Sevdası‖. Bu sefer Alageyik'le katiyen kıyaslanmayacak bir ön çalıĢma yapıldı. Yine dörtlü senaryo çalıĢması oldu. Bu sefer Yılmaz Güney oynamıyor filmde ama ikinci asistan. Çok özenli bir müzik çalıĢması, türkülerin Ruhi Su tarafından seslendirilmesi, çok özenli bir mekan seçimi, her Ģey Alageyik'tekinin tersine, olması gerektiği gibi yapıldı. Hatta film çalıĢmaları sırasında Ruhi Su büyük ölçüde bizimle oldu. Oyuncular, devlet tiyatrosu oyuncuları. Film gösterime girdi, büyük fiyasko. ĠĢletmeler, Ruhi Su'nun söylediği türkülere attılar suçu. Ruhi Su'nun sesine seyircilerin yakınlık duymadığını söylediler. Film piyasadan çekildi, türküler bu kez Aydın Gün tarafından seslendirildi, yeni kopyalar basıldı. O değiĢiklik de bir Ģey fark ettirmedi.

Hayri Esen / Tijen Par

- Neden tutmadı film sizce? - Çok konuştuk bu konuyu. En çok konuşulan şu oldu: Alageyik bir halk hikayesinden yola çıkmakla beraber, esas itibariyle harekete dayanan bir filmdi. Karacaoğlan'ın Karasevdası ise, halk hikayesinden yola çıkmakla beraber esas itibariyle, hareket unsuru epey az, halk edebiyatı ve halk kültürünün özenle süslenerek iĢlenme gayretiydi. ilkinin baĢrolünde o tarihte hiç tanınmamıĢ olan Yılmaz Güney oynuyordu ama seyirci onu benimsedi, tipi de halk kahramanını canlandırmak için uygundu. Buna karĢılık seyirci, Karacaoğlan rolünde Devlet Tiyatrosu'nun muteber oyuncularından Nuri Altıınok'u benimsemedi. Müziklerden beklenen etki de olmadı. O tarihte Karacaoğlan rolünü Orhan Gencebay

oynamıĢ

olsa

idi

durum

ne

olurdu,

bilemiyorum.

Karacaoğlan'ın

Karasevdası'ndan sonra bir daha kimse Nuri Altınok'a baĢrol oynatmadı.

Kara Sevdalı Yarim

KARA SEVDALI YARĠM Senaryo Yönetmen: T. Fikret Uçak Senaryo:

Oyuncular: hayati Hamzaoğlu, Cavidan Dora, Necati Dalgakıran, Aysel Tanju, Zeki Çan Konu: Sözlüsüyle ağa arasında kalıp aĢkı uğruna mücadele eden aĢık bir kızın yaĢamı

Necati Dalgakıran Operatör Muzaffer Hepgüler Yapım: Çan Film Zeki Çan


Karımın Aşkı

KARIMIN AġKI Yönetmen: Seyfi Havaeri

Oyuncular: Muzaffer Nebioğlu, Gülay Gençay,

Senaryo: Namık Kılıçoğlu

Hayrettin Akbay, Muammer Gözalan, Melike Cemal,

Kamera: Kazım KoĢkan,

Mualla Sürer, Ahmet Tağmat, Hülya Gözalan,

Beste ve Müzik: Kasım Ġnaltekin

Turgut AktaĢ, Hikmet Serçe, Meliha Yalçın, Sıtkı

Yapım: Ġyi Film Namık Kılıçoğlu

Akçatepe, Mürüvvet Sim, Zafer Önen

Kendi Düşen Ağlamaz

KENDĠ DÜġEN AĞLAMAZ Yönetmen: Abdurrahman Palay Eser: Abdurrahman Palay Senaryo:

Oyuncular: Gülistan Güzey, Abdurrahman Palay, Özen Tutucu, Kemal Kan, Erdoğan Gemicioğlu, Necdet Tosun, Rüya GümüĢata Konu: BaĢtan çıkarılan evli bir adamın öyküsü.

Ġrfan Sabuncu

Operatör:

Turgut Ören

Yapım: FilkoĢ Film Ġrfan Sabuncu

Kıbrıs Şehitleri

KIBRIS ġEHĠTLERĠ Senaryo ve Yönetmen: Behlül Dal Kamera:

Oyuncular: Öztürk Serengil, Mine CoĢkun, Salihe Tekneci, Atıf Kaptan, Teoman Atalay, Küçük Yıldız: Zühal Dal

Ali Uğur Yapım: AntiĢ Film Behlül Dal

Konu: Kıbrıs‘ta geçen bir kahramanlık öyküsü. kaçırılan bir babanın dramatik yaĢantısı.


Kıbrıs‟ın Belası Kızıl Eoka/Vatan Uğruna

KIBRIS’IN BELASI KIZIL EOKA/Vatan Uğruna ―137‖ Senaryo ve Yönetmen: NiĢan Hançer Operatör: ġevket Kıymaz

Konu: Kıbrıs Rum katliamı sırasında geliĢen olayları anlatan bir film. Kuzey Kıbrıs‘ın iĢgalinden sonra yapılan Kıbrıs AntlaĢması gereği filmin gösterimi yasaklandı. Not: Bu filme ait baĢkaca bir bilgiye rastlanmamıĢtır.

Yapım: Tef Film

Kırık Plak ―Melodram; 102 dk. Siyah-Beyaz;‖

KIRIK PLAK

Yönetmen: Osman F. Seden Eser:

Labora-tuvar: Mihail Skarpedis, Recai KarataĢ; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Dekorlar: Zare Zeki Müren

Senaryo: Bülent Oran Fotoğraf Direktörü: Kamera: Müzik:

Güfte ve Besteler: Zeki Müren; Montaj: Mehmet BozkuĢ; Neg. Montaj: Ali SiyavuĢ Berkan;

Kriton Ġliadis

Cirityan; Yön. Asist.: Nubar Terziyan; Aksesuar: Ali Kan, Cemil Paskap; IĢıklar: Necati ĠIktaç; IĢık Asist: Ġlhan Aslım, Fik-ret Güryalçın; Ses Müh: Lami Kamil; Prodüksiyon Asist: Yüksel Tanık; Prodüksiyon Amiri: Adnan Ġrkut; Set Amiri: Hasan DanabaĢoğlu; ġarkılar: Kırık Plak, Beyaz Gül, Elveda, Öpü-cük, Bir Tatlı Yalan, Ayrılık Valsi, Bir Tatlı Tebessüm, Bu Hazan Yine Kalbim; Çalanlar: ġükrü Tunar, Ercüment Batanay, Ġsmail ġençalar, Fevzi

Yavuz Gönenç Zeki Müren

Aslangil, Ahmet Yatmaz, Yorgo Bacanoz, Nazif Girgin, Ġsmail Te-zelli, Hasan Erkoç, Paraskko, Metin Bükey, Necdet Gezer, YaĢar Anlı; Oyuncular: Zeki Müren, Belgin Doruk, Ġzzet Günay, Ayfer Feray, Hayri Esen, Ahmet Tarık


Tekçe, Nubar Terziyan, Mualla Sürer, Hüseyin KaĢif, Asim Nipton, Ziya Metin, Behzat Balkaya, Muammer Gözalan, Güney Dinç, Osman Türkoğlu, Mehdi YeĢildeniz, Ġlhan HemĢehri Konu: Zeki Müren, çıkıĢı olmayan bir ikilem içinde bocalamaktadır. Nermin (Ayfer Feray), ona hamilik etmiĢ olan geçkince, evli bir sosyete kadını, Leyla (Belgin Doruk), öğrencisi ve gizlice niĢanlandığı genç, güzel ve iffetli kız. Nermin zayıf karakterli kocasının kıskançlığına ve itirazlarına rağmen Zeki'yi kontrol altında tutmakta, onun hem sanat hayatını hem de özel hayatını yönetmektedir. Zeki'yi cinsel bakımdan açıkça istismar etmektedir. Zeki Müren nihayet kararını verir, Ģöhretini suistimal eden bu yoz karı-kocadan yüz çevirecek, piyanoda yetenekli bu genç kız ile evlenecektir. NiĢan haberinin duyulduğu akĢam, Nermin "iyi ayrılmak" bahanesiyle Zeki'yi ve Leyla'yı verdiği bir partiye gelmeye ikna eder, Zeki'ye zehir 137 Kıbrıs'taki türk halkını yok edip, adayı yunanistan'a bağlamak için kurulmuĢ bir terör örgütü

olan eoka için ilk gizli görüĢmeler 2 temmuz 1952'de Atina'da Makarios'un baĢkanlığında yapılmıĢtır. bu toplantıların ardından 7 mart 1953'de bir "ihtilal konseyi" kurulmuĢ ve bu konseyin kurucuları enosis için Ģu gizli yemini etmiĢlerdir: "enosis davası hakkında bildiklerimi ve bundan böyle bileceklerimi iĢkence altında ve canım pahasına bile olsa bir sır olarak gizli tutmaya tanrı huzurunda yemin ederim. Bana verilen tüm emirlere sorusuz olarak itaat edeceğim." 1954 yılının ilk aylarında, yunanistan hükümetinin bilgisi dahilinde kıbrıs'a gizli silah sevkıyatı baĢlamıĢ, Grivas isimli terörist de, 9 kasım 1954'de gizlice adaya çıkmıĢtır. Yunan dıĢiĢleri bakanı Stefanoplus'un direktifiyle Eoka; 1 nisan 1951'de ilk bombalarını patlatarak resmen eyleme geçmiĢtir. Eoka'nın amacı; önce ingiliz'eri adadan atmak, ardından da top yekun bir imha hareketiyle Türk halkını yok ederek adayı Yunanistan'a bağlamaktı. Ancak, ingiliz'lerin adadan ayrılması beklemeden, 21 Haziran 1955'den itibaren Türklere yönelik saldırılar baĢlamıĢtır.


Kırık Plak

içirip, ses tellerini harap eder. Uzun zamandır bekledikleri radyo konserinde Zeki'nin kavrulan ses telleri onu yarı yolda bırakır. ġöhreti büyük bir yara almıĢtır. Nermin' den hesap sormak üzere evine gittiğinde, Nermin'in kocası bunu fırsat bilir, Nermin'i öldürür ve silahı ceset karĢısında Ģok geçiren Zeki'nin önüne atar. Hitchcock'tan ödünç alınmıĢ bir aydınlatmayla kocanın yüzü yakın çekimlerde hep gölgeler içinde gösterilmiĢtir zaten. DehĢet içinde kalan hizmetçilerin çığlıklarının cinayet zanlısı olarak damgaladığı Zeki, nasıl bir oyuna geldiğini anladığında çok geçtir; kendini evden dıĢarı atar ve otomobiliyle kaçar. Otomobile nasıl girdiğini ve arka koltukta sızıp kaldığını tam göremediğimiz bir hayranı uyanıp da müdahale edince telaĢlı Zeki kaza yapar. Hayranı ölür, kendisi kurtulur. Kimliğinden sıyrılmak için, birisinden giysilerini satın alır ve Ġstanbul' dan uzaklaĢır. Ġkinci perde taĢrada bir meyhanede açılır. Zeki, sesinden arta kalan hırıltılarla bir 49'luk sipariĢ edip içmeye baĢlar... Zeki Müren ilk filmlerini çevirmeye baĢladığında, hızlı ilerlemek isteyen yapımcıların onu dublaja sokmamaya çalıĢtıkları rivayet edilir. Bunun da çaresi, zor bir sahneyle dublaja baĢlamak ve sanatçıyı yıldırmaktır. Ne var ki, sırası geldiğinde Zeki Müren, "Ben hazırım, efendim" deyip iĢini mükemmel bir biçimde yapar. Bu sahnelerde de, Müren'in, hırıltıları bile mükemmel bir biçimde çıkardığına tanık oluyoruz. Pikapta bir Zeki Müren plağı dönmeye baĢlar. Ona kaybettiklerini hatırlattığı için kendi Ģarkısının verdiği acıya katlanamaz, plağı kırar (filmin adı bu sahnede konmuĢ olur). Meyhanenin diğer müĢterileri bu "kendini Zeki Müren sanan" serseriyi döverler. Zeki, O sıırada 'ġen Anadolu' kumpanyasında çalıĢan ve sonradan sivil polis olduğunu öğreneceğimiz Ali (Nubar Terziyan) ve çalıĢtığı kumpanyanın sahibi Ruhi'nin (Ahmet Tarık Tekçe) dikkatini çeker. Bu iki karanlık tip, ona yardımcı olacakmıĢ gibi yapıp, hem geriye kalan parasını çalarlar hem de Ģantaj yapıp, Zeki'yi onlar için çalıĢmaya zorlarlar. Böylece Zeki, Zeki Müren'in taklidi olarak seyirciye sunulur. Her gece ibiĢ kılığında, baĢında külahı, seyircilerin alaylarının, hakaretlerinin bastırdığı kısık sesiyle Ģarkı söylemeye çalıĢır. ĠbiĢ-Zeki Müren' den beklenen, Sanatçı-Zeki Müren'i beceriksizce taklit etmesidir. ĠbiĢ'in baĢarısı, Zeki Müren'in baĢarısızlığında yatar. Bu çadır tiyatrosu kılıklı kumpanyanın seyircisi Zeki Müren'in diğer seyircilerine, dinleyicilerine benzemez. Ġstanbul' da verdiği konserlerde seçkin bir seyircinin efendiliği dikkat çeker. Radyo yayınlarındaysa, dinleyicileri, mazbut ev hanımları, bir de mapushane koğuĢunda yatan kader kurbanları olarak gösterilir. Hepsinin dinleyiĢlerinde bir 'icabet' duygusu vardır. Ama Ģimdi ibiĢ kılığına sokulmuĢ Zeki'nin karĢısına çirkin bir seyirci çıkmıĢtır. Seyirci-öncesi, seyirci müsveddesi bir seyircidir bu. Çarpık ağızları Zeki'ye gülmek için aralandığında, yüzlerinin karanlık kovuğunun içinden çürük diĢleri belirir. Kasıtlı olarak çirkinleĢtirilmiĢ erkeklerden oluĢan kitle (bir de, yine diĢleri bozuk olmak üzere, kumpanyada çalıĢan kadınlar vardır), Zeki'nin düĢtüğü halden zevk almakta, acıyla kıvranırken, hatta hıçkırıklara boğulurken, taĢkınca, katıla katıla gülmektedir. Bu seyircinin neden zevkle aĢağılayacağı bir ĠbiĢ'e ihtiyacı vardır Nihayet Zeki bir gün sahnede yığılır kalır. Ali onu doktora götürür ve Zeki ameliyatla sesine yeniden kavuĢur. Giderek artan bir coĢkuyla ve yükselen tonla muayenehanede sesini dener. Ali, etraftan duyulacağından endiĢe ederek, ona sesini saklamasını söyler; gerçek kimliğinin ortaya çıkması baĢını belaya sokacaktır. Yine de Zeki sabredemez, seyirciden intikamını alır; aynı akĢam hırıltılarla baĢladığı Ģarkısının orta yerinde, tam alayların, hakaretlerin doruğa ulaĢtığı bir anda, Ģarkıya Zeki Müren sesiyle devam eder. Çirkin seyirci ağzını kapar, birden büyür ve Zeki Müren'e hayranlıkla bakakalır. Zeki Müren taklidinin gerçekten Zeki Müren olduğu ortaya çıkınca, seyirciler arasında bulunan takipteki polisler Zeki'nin peĢine düĢerler. Ali'nin yardımıyla Zeki Ġstanbul'un yolunu tutar. Bu arada Ġstanbul' da Lale, Zeki'nin en yakın arkadaĢının pençesine düĢmek üzeredir. Ġstanbul' da herkes Zeki'nin öldüğünü düĢünmektedir. Bu nedenle, Ali, evlenme arifesindeki Lale'ye Zeki'nin ona her zaman verdiği bir çiçeği uzatınca Lale hayalet görmüĢ gibi olur.


Kırık Plak

Yine, verdiği ilk piyana konserinde, Zeki gizlice girdiği salonda ona sesiyle eĢlik etmeye baĢlayınca yüzünde bir dehĢet ifadesi belirir. Bir an Lale'nin Zeki'yi istemeyeceğini sanırız. Zeki'nin sesi ölümün ötesinden gelen ve bedeni olmayan bir ses olarak ulaĢır Lale'ye Neden sonra kendisini toparlayıp, sevinçle kendini Zeki'nin kollarına atar. Bunu, seçkin bir seyirci topluluğunun önünde yapar. TaĢranın çadır tiyatrosunun kalabalığını oluĢturan çirkin seyirciden sonra, musikiden anlayan ve sanatçıyı takdir etmeyi bilen güzel seyirci, onca badireyi atlatıp birbirine kavuĢan bu sanatçı çiftin kontrollü arzularını tebessümleriyle onaylar. (Nezih Erdoğan) ―Altyazı Aylık Sinema Dergisi, sayı 82‖

Kıtıpiyoza Tuzak /Fosforlu'nun oyunu

KITIPĠYOZA TUZAK/Fosforlu'nun oyunu Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon Fotoğraf Direktörü:

Reji Asistanı: Mesude Özkılıç, Dublaj Rejisörü: Tarık Gürcan, ġarkılar: Sevim Tanürek (ġarkı güfteleri Acar Film tarafından bu film için hazırlanmıĢtır), Sesleri Alan: Lami Kamil, Operatör

ġadan Kamil

Asistanı: Melih Sertesen, Müzik Adaptasyonu: Faruk Yener, Dekorları Çizen: Aydın Arakon, Dekorları Yapan: Basri Büyükcan, Montaj-Senkron: Zafer Davudoğlu, Negatif Montaj: Ali

Yapım: Acar Film/Murat Köseoğlu (ACAR Film Stüdyosunda çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir.)

Berkan, Laboratuar: Mihal Ġskarpetis, Recai KarındaĢ,

Elektrikçiler: Bahattin Acınır, H.

Ahmet AteĢ, Sahne Müdürü: Melih Sertesen, Prodüktör: Murat Köseoğlu. Oyuncular: Neriman Köksal Fosforlu Cevriye Necla), Orhan GünĢıray (Kıtipiyoz Çetin), Müfit Kiper (dede bey), Cahit Irgat, Kemal Bekir (Fehmi), Mualla Kavur ―Fırat‖ (Selda), Rauf Ulukat, Mehmet Özekit, Zafer Önen, Cevat TayĢı, Konu: Fosforlu Cevriye serisinden Cevriye‘nin öyküsü. Not Kıtıpiyoz: mıymıntı, cimri, bencil, sevilmeyen insan

Merhamet

MERHAMET Yönetmen:

Senaryo:

Ural Ozon T. Fikret Uçak Ural Ozon

Kamera: Mengü Yeğin Yapım: Aslan Film

Oyuncular: Oktar Durukan, Nuray Uslu, ġükran Sabuncu, Ömer Hayyam, Cihat Özsu, Orhan Alkan, Çağatay Uygur, Kadir Savun Konu: Bir aile dramı.


Merhametsiz Gençlik “Katiller Kralı”

MERHAMETSĠZ GENÇLĠK ―KATĠLLER KRALI‖

Senaryo ve Yönetmen: Çetin Karamanbey, Kamera: Çetin Karamanbey

Oyuncular: Oktar Durukan, Nuray Uslu, ġükran Sabuncu, Ömer Hayyam, Cihat Özsu, Orhan Alkan, Çağatay Uygur, Kadir Savun Konu: Türkiye‘yi heyecanlandıran araba hırsızlarıyla bir grup gencin öyküsü

Yapım: Aslan Film

Evlatlık

NĠNNO ―138‖

Yönetmen: Süha Doğan Senaryo: Sadık ġendil Foto Direktörü:

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Leyla Sayar, Reha Kral, Özdemir Han Konu: Ġnsanlardan kaçan bir yabani kızı Ninno‘nun öyküsü.

Ali Yaver Ataer

Yapım: Umur Film

O’NUN SÜVARĠSĠ Senaryo ve Yönetmen: Nusret Eraslan Operatör:

Oyuncular: Lâle Oraloğlu, Turgut Özatay, Atıf Kaptan, Engin Yapar, Tanju Eraslan, Oktar Durukan, ġükran Sabuncu

Coni KurteĢoğlu Yapım: Erman KardeĢler

Konu: İstiklal sav138 Urfa‘nın yöresel türküsünün adı, sözleri ise Ģöyle: evlerinin önü yonca/yonca kalkmıĢ dam boyunca anası gül, kızı gonca/ninno yarim ninno esmer yarim ninno/ninno ninno hele ninno olasan/allahidan bulasan eğer anay vermezse/evde bekar galasan evlerinin önü bağla/güvercinler döner takla al beni goynunda sakla/ninno yarim ninno esmer yarim ninno/ninno ninno...

aĢı sırasında geçen bir kahramanlık öyküsü.


Ölüm Gecesi

ÖLMEYEN AġK Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç, Oyuncular: Belgin Doruk, Efgan Efekan, Maria Vincent, Atıf Kaptan, Halide PiĢkin,

Foto Direktörü: Frederick B. Ford, Müzik: NeveĢer KökdeĢ,

Mehmet Karaca, ReĢit Baran, Sadettin Erbil, Niyazi Vanlı, Behzat Butak, Hikmet Serçe, Mediha Demirkıran, Faik CoĢkun, Selâhattin Ġçsel Konu: Fakir piyanist bir gençle, veremden ölen zengin bir kızın aĢk öyküsü.

Yapım: Be-Ya Film/Nusret Ġkbal

ÖLÜM GECESĠ Yönetmen: Ġhsan Tomaç

Oyuncular: Kemal Deliorman, Orhan Erdamar, AyĢe Gül, Kumru Fesci, Halide PiĢkin, Ufaklık: Ahmet Erkut, ġarkı ve Besteler: A. Gazi Ayhan, Yıldız Ayhan, Nigâr Uluerer

Yapım: Ġzmir Film

Not: Bu film ile ilgili bulunan kaynak sadece Film afiĢindeki bilgilerdir. BaĢkaca bir kaynağa rastlanamadı.

Ölürümde Ayrılmam

ÖLÜRÜM DE AYRILMAM ―139―

Yönetmen: Lazar Yazıcıoğlu Senaryo:

Oyuncular: Kenan Pars, Leyla Altın, Altan Erbulak, Üftade Kimi, Atıf Kaptan Süha Doğan

Foto Direktörü: Sadık ġendil Yapım: BaĢak Film

Ölüm Dönemeci

ÖLÜM DÖNEMECĠ Yönetmen: Mümtaz Alpaslan Senaryo Operatör:

Tarık Dursun Kakınç

Oyuncular: Mümtaz Alpaslan, Talat Gözbak, Hüseyin Peyda, Afif Yesari Konu: Bir cinayetle, Ģüpheleri üzerine çeken bir kadının öyküsü.

Vedat Akdikmen Yapım: Dost Film Mümtaz

139 Süha Doğan 1958 yılında “Çitlenbik” adıyla çektiği filmi, ertesi sene “Ölürüm de Ayrılmam” adıyla filme

çekmiştir. 140 William Irısh’ın “Turuncu Şapkalı Kadın” romanından uyarlama”


Ömrüm Böyle Geçti

ÖMRÜM BÖYLE GEÇTĠ Yönetmen: Muzaffer Arslan Senaryo:

Oyuncular: Gülistan Güzey, Kenan Pars, Pervin Par, Göksel Arsoy, Öztürk Serengil, Evrim Fer, Halide PiĢkin, ġaziye Moral, Zeynep Değirmencioğlu

Hamdi Değirmencioğlu Foto Direktörü: Cezmir Ar Yapım: As Film Muzaffer Aslan

Ömrümün Tek Gecesi

ÖMRÜMÜN TEK GECESĠ Senaryo ve Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak“141”

Oyuncular: Belgin Doruk, Kenan Pars, Reha Yurdakul, Fatma Girik, Saltuk Kaplangı, Özel TürkbaĢ Batu, Ahmet Tarık Tekçe, Nubar Terziyan, Mualla Kaynak, IĢık Toroman, Osman Türkoğlu, Sadri karan, Faik CoĢkun

Operatör:

Konu: Orta yaĢlı bir maden mühendisi olan Ekrem Turgut (K.Pars) aynı zamanda çapkın Turgut Ören

Müzik:

biridir. Son çapkınlığında gözlerinin önünde bir cinayet iĢlenmiĢtir. Bu iki kadının kıskançlık sonucunda birbirlerini öldürmesi ile sonuçlanmıĢtır. Ekrem büyük bir vicdan azabının içinde

Baki Çallıoğlu

Ģehri terk edip baĢka bir yerde çalıĢmaya baĢlar. Bu maden çalıĢmalarını yapacağı yerdeki büyük bir çiftlikte Gülseren (B.Doruk) adında bir kadın ile tanıĢır ve aĢık olur. Gülseren

Yapım: Melek Film ġahan Haki, Kaçuni Haki

Ekrem'in çalıĢtığı madenin sahibi Rıza bey (R.Yurdakul) ile niĢanlıdır ama kendisini Ekrem'den alamamaktadır. Ayrıca Ekrem'i kaldığı evin kızı Gülgonca'da (F.Girik) sevmektedir. Bir süre sonra Ekrem ve Gülseren birbirlerine aĢık olurlar ve evlenmeye karar verirler .. Tam bu sırada Gülseren'in Avrupa'da okuyan Ağabeyi ıhsan (S.Kaplangı) gelir ve ortalığı karıĢtırır. Çünkü Ekrem için ölen kadınlardan biri bu iki kardeĢin kız kardeĢleri Gülderen'dir. Gülseren bunu öğrenince Ekrem'den ayrılır.

Pamukçu Kızı

PAMUKÇU KIZI ―142‖ Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Pervin Par, Muharrem Gürses, Saltuk Kaplangı, Nebile Teker, Orhan Erdamar, Necdet Tosun, Memduh KarakaĢ, Attila Gürses, Hasan Mutlu

Ġrfan Sabuncu

Konu: Pamuk iĢçilerinin yaĢam koĢullarını anlatan bu filmde pamuk tolayıcısı bir ırgatın kızı olan Halime‘nin öyküsü.

Senaryo: Operatör: Cezmi Ar Yapım: FilkoĢ Film Ġrfan Sabuncu

141 Esat Mahmut Karakurt‘un aynı isimli romanından 142 Bazı kaynaklarda isim ―Pamukçu Güzeli Halime‖ olarak geçmekte ise de, filmle ilgili afiĢte

filmin adı ―Pamukçu Kızı‖ olarak yer almaktadır. (5555 afiĢle Türk Sineması, Türker Ġnanoğlu)


Peçeli Efe

PEÇELĠ EFE Senaryo ve Yönetmen: Faruk Kenç

Oyuncular: Lâle Oraloğlu, Erol TaĢ, Mahir Özerdem, Atıf Kaptan Konu: Ġntikam için erkek kıyafetine giren bir çiftlik sahibi kızının öyküsü.

Operatör: Turgut Ören Yapım: Be-Ya Film Nusret Ġkbal

Samanyolu

SAMANYOLU Senaryo ve Yönetmen: Nevzat Pesen Kerime Nadir'in aynı isimli romanından) Senaryo: Menasi Filmeridis Müzik:

Rauf Tözüm

Oyuncular: Kenan Pars, Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Suna Pekuysal, ġaziye Moral, Esen Gökmen, Mualla Sürer KONU: Zengin akrabaları yanında sığıntı gibi yaĢayan Ģair ruhlu gen olan Nejat, ve ona ümit verdikten sonra Namık adında bir zenginle evlenen yeğeni Zühal'in macerasını konu alan bir film. Zühal mutsuz bir evlilikten sonra gerçekten aĢık olduğunu anladığı Nejat'a döner.

 Desene, Hava Kuvvetleri bir Ģair kaybetti.‖ Zülal, askerden dönen Nejat‘a bunları söylüyor. Oysa, birkaç sahne sonra onun Ģiirlerini beğenip beğenmediğini soran Didar‘a


―Ne bileyim ben, hiç okumadım ki‖ diyecek. ―..Yalnız içli Ģiir yazmak karın doyurmaz.‖ Neyse ki hiç olmazsa filmlerde dediği doğru çıkmıyor. Romandaki Nejat filmdekinden farklı olarak askerliğini Tuzla Piyade Okulunda yapmıĢ. Elinde bavul yürüdüğü Karaköy Meydanı iç burkan ilanlarla dolu. ġimdi, çoğunun yerinde yeller esiyor ; Emniyet Sandığı, Fruko, Ray Sigorta, Vatan Konserve (‗Since 1950‘ymiĢ), Demirbank, Anadolu Bankası. Ve, belki kara kaĢımızı ve kara gözümüzü çok sevdiği için bizi hiç bırakmayacak olan Pepsi Cola…Jenerik ve afiĢte, o dönem sık rastladığımız ve ‗yazdıklarına göre herhalde iyi bir Ģeydir‘ izlenimi uyandıran bir yazı var ; ―Bu film eastmancolor ile çekilmiĢ ve Londra the Rank stüdyolarında hazırlanmıĢ(tır).‖ Bu teknikle çekilen filmlerde zamanla oluĢan ‗renk solması‘ neyse ki ‗Samanyolu‘nun baĢına gelmemiĢ. Hülya Koçyiğit için bir açıklama var ; ‗ve beynelmilel Ģöhret‘. ‗Kostümlerini‘ hazırlayan Faize-Sevim kardeĢler çok yoksul bir çocukluktan buralara gelebilmiĢler. Dadı rolündeki ve ‗Sabahsız Geceler‘ (1968) filminden anımsadığımız Güzin Özel‘in soyadı jenerikte ‗Ozan‘ olarak yazılmıĢ…Zülal‘in, arkadaĢları çağırdığı için Nejat‘ı yalnız bıraktığı sahnede dinlediğimiz ‗Little Man‘in (1966) (Sonny Bono) orijinalini ‗Sonny and Cher‘ söylemiĢti. Namık ilk sevgilisini arabasıyla evine bıraktığında ve Zülal‘in elini öperken duyduğumuz ‗Merci Cherie‘ (1966) (Jürgens) ile Udo Jürgens aynı yıl Eurovision ġarkı YarıĢmasını kazanmıĢtı. NiĢandaki ―Let‘s Face the Music and Dance‖ (I. Berlin) 1936‘da çevrilen ‗Follow the Fleet‘ filmi için yapılmıĢ. Nejat, teyzesi ve Zülal‘le Namık hakkında konuĢurken ‗Portrait of my Mother‘ (1965) (Hadjidakis); Anneannesinin Erol‘u sevdiği sahnede ‗Virgin in my Neighbourhood‘ (1965) (Hadjidakis); Nejat ve Zülal tepelik yerde ve deniz kıyısında dolaĢırken ‗Dönsen de Artık Sevemem Seni‘ (Mehmet Bürün) ; Yağmurlu gecede Zülal‘e bir mektup getirdiğinde ‗Countess Esterhazy‘ (1965) (Hadjidakis) melodileri vardı… Namık‘ı Abdurrahman Palay; Zülal‘i Jeyan Mahfi Ayral; Annesini Nedret Güvenç ; Erol ve hemĢireyi Tanju Tuncel seslendirmiĢ. Namık‘ın sevgililerinin seslendirilmesinde ilginç bir durum var. Üçü de (filmin baĢında evine bıraktığı esmer, dans ettiği sarıĢın ve son sevgilisi Nebahat) Tijen Par‘ın sesiyle konuĢuyorlar… Nejat‘ın babası rolündeki ArĢavir Alyanak çok


Samanyolu

güzel. Evi, ‗Lekeli Melek‘te (1969) Selmaların eviydi… Zülal ve Namık‘ın niĢanında Erdoğan Esenboğa‘nın sesiyle konuĢan Muammer Gözalan filmde değil ama romanda çok önemli. Adı Yaver Süha Bey ve Nejat‘ın öykülerinin dergilerde yayınlamasını sağlar… Romanda Alphonse Daudet‘nin ‗Değirmenimden Mektuplar‘ (1866) adlı eserinden 4 sayfa boyunca söz ediliyor…Namık, Nejat‘ı iki kurĢunla yaralıyor. Sonradan Zülal‘in anlattığına göre üçüncü kurĢunu kendi Ģakağına sıkmıĢ. Oysa bu sahnede 4 silah sesi vardı…‗Samanyolu‘ Ģarkısını Berkant‘ın sesinden dinleyememek filmde bir eksiklik duygusu yaratıyor. Televizyon Plaktan 45‘lik olarak çıkması için bir yıl daha beklemek gerekecek. Belki de bestecisi bile, önceleri melodinin ne kadar önemli olduğunu anlayamamıĢtır. ‗Samanyolu‘ notaları filmde 10 dakika, ‗Charade‘ (1963) (Mancini) ise 5 buçuk dakika duyuluyor. (Kyn: Murat Çelenligil ―editör‖ – sinematürk veri tabanı)

Serseri

SERSERĠ Yönetmen: Ġhsan Balkır

Oyuncular: Nevin Aypar, Tahir Günal, Uğur Kıvılcım, Aliye Rona, Kadri Ögelman, Faik CoĢkun

Tahir Günal

Konu: Sevdiği kadın yüzünden servetini yitiren bir gencin öyküsü.

Senaryo:

Operatör:

Lazar Yazıcıoğlu Fahri DanıĢman

Yapım: Günal Film Tahir Günal,

Sevdaya Koşanlar

SEVDAYA KOġANLAR Yönetmen: Ġhsan Tomaç Senaryo: Orhan Kemal ―143‖

Oyuncular: Orhan Erdamar, Kemal Kan, Gülderen Ece, Semih Sezerli Konu: Bir otomobil tamircisiyle, yıllar sonra kötü yolda karĢılaĢtığı annesinin öyküsü

Operatör: Cahit Engin Yapım: Ġzmir Film Necdet Bükey

143 Asıl adı Mehmet RaĢit Öğütçü olan Orhan Kemal, 15 Eylül 1914‘te Adana‘nın Ceyhan ilçe-

sinde doğdu. Babası, 1920-1923 döneminde birinci B.M.M.‘de milletvekilliği, 3 Mayıs 1920‘de Vekiller Heyeti‘nde Adliye Bakanlığı yapan ve 26 Eylül 1930‘da Adana‘da Ahali Cumhuriyet Fırkası‘nı kuran Abdülkadir Kemali Bey‘dir. Partisinin kapatılması üzerine 1931‘de Suriye‘ye kaçan babasının yanına ailece gidince, orta son sınıftaki öğrenimini yarım bıraktı. Daha sonra burada bir basımevine iĢçi olarak girdi. Bir yıl kadar Suriye ve Lübnan‘da kaldı. 1932‘de Türkiye‘ye dönünce, Adana‘da çırçır fabrikalarında iĢçilik, dokumacılık, katiplik, ambar memurluğu yaptı. 5 Mayıs 1937‘de evlendi. Nisan 1938‘de kızı Yıldız doğdu. Aynı günlerde Niğde‘de askerlik görevine baĢladı. Burada, ―yabancı rejimler lehine propaganda ve isyana muharrik‖ suçundan yargılanarak, 27 Ocak 1939‘da beĢ yıla hüküm giydi Kayseri, Adana ve Bursa cezaevlerinde yattı. 1940 yılı kıĢında Bursa Cezaevi‘nde Nazım


Sevdalı Gelin

SEVDALI GELĠN Senaryo ve Yönetmen: Sırrı Gültekin

Oyuncular: Mümtaz Ener, Ahmet Tarık Tekçe, Fatma Girik, Suphi Kaner, Gazanfer Özcan, Suna Pekuysal, Mahir Özerdem, Aziz Basmacı


Konu: Bir kan davasının trajik öyküsü. HaĢmetoğulları ve Salihoğulları kan dav alı iki ailedir. Her iki ailede kan davasına konu olan olayın ne olduğunu bilmeden birbirlerine düĢmanlık

Kamera: Rafet ġiriner

beslemektedirler.

Günün

birinde

HaĢmetoğullarından

Rüstem

(M.

Özerdem),

Salihoğullarından Hülya‘ya (F. Girik)aĢık olunca iĢler karıĢır. Aileleri barıĢtırmak isterken iki


gencin baĢına bir çok komik olay gelir.

Sokak Şarkıcısı “Kırık Keman”

SOKAK ġARKICISI ―Kırık Keman‖ Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Kamera:

Oyuncular: Adnan Pekak, Ahmet Tarık Tekçe, Serpil Gül, Öztürk Serengil, Hadi Hün Konu: YaĢamını sokaklarda Ģarkıcılık yaprak kazanan sakat bir kızın acı öyküsü.

Enver Burçkin Yapım: Kervan Film Ümit Utku

Sonbahar

SONBAHAR Senaryo ve Yönetmen: NiĢan Hançer ―143‖ Operatör: Memduh Yükman

Oyuncular: Pervin Par, Mahir Özerdem, Kamuran Yüce, ġükran Sabuncu, Orhan Erçin ► Gerçekten çok nefis bir bahar günü idi. Her tarafta ruha ferah veren bir parlaklık, genzi okĢayan güzel kokular vardı. Sazlı Irmak o kadar durgundu ki, kıyısında yürürken, kendimizi baĢaĢağı suyun içinde görüyor, arada sırada bu parlak satha, ayaklarımızın muzip hareketleriyle topraklar, taĢlar düĢürerek eğleniyorduk.( Roman kapağından)

Yapım: Ozon Film Ġ. Necil Ozon

Hikmet‘le tanıĢtı. 26 Eylül 1943‘te tahliye olunca Adana‘ya döndü. KarataĢ‘ta toprak taĢıma iĢinde bir ay amelelik yaptı. 14 Nisan 1944‘te Devlet Demiryolları‘nda ―muvakkat hamal‖olarak çalıĢtı. Aynı yılın haziranın da Güzel Ġzmir Nakliyat Ambarı‘nda iĢ buldu. Bir sure sonra bu iĢten de çıkarıldı. 1945 yılı yazında Kilis‘e giderek, kalan 35 günlük askerlik görevini tamamladı. Çorum‘a sürgüne gönderildi. Babasının, dönemin baĢbakanı Recep Peker‘e telgraf çekmesi üzerine, 26 Ekim 1946‘da bırakıldı. Adana‘ya dönünce sebze nakliyeciliği, Verem SavaĢ Derneği‘nde katiplik yaptı. Bir süre sonra iĢsiz kaldı. 17 Nisan 1950‘de ailece Ġstanbul‘a yerleĢti. Ġstanbul‘da geçimini yazarlıkla sağladı. 7 Mart 1966‘da bir ihbar üzerine iki arkadaĢıyla birlikte tutuklandı. ―Hücre çalıĢması ve komünizm propagandası‘ yaptıkları gerekçesiyle tevkif edilerek Sultanahmet Cezaevi‘ne gönderildi. 7 Nisan‘da Türk Edebiyatçılar Birliği, Gen-Ar Tiyatrosu‘nda 30. sanat yılı nedeniyle bir jubile düzenledi. Toplantıda Melih Cevdet Anday, YaĢar Kemal ve James Baldwin birer konuĢma yaptı. BilirkiĢice verilen; ―suç teĢkil eden bir cihet bulunmadığı hususundaki rapor üzerine 13 Nisan 1966‘de serbest bırakıldı. 17 Temmuz 1968‘de bu davadan beraat etti.Bulgar Yazarlar Birliği‘nin çağrısı üzerine gittiği Sofya‘da, tedavi edilmekte olduğu hastanede 2 Haziran 1970‘te öldü. (Kyn: http://www.kimkimdir.gen.tr) 143 Filmin bir bölümünü, o dönemde asistanlık yapan Türker Ġnanoğlu çekti. (Agâh Özgüç)


Son Yolcu

SON YOLCU Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Operatör: Ali Uğur, Yapım: Adalı Film Handan Adalı

Oyuncular: Muhterem Nur, Atilla Dinçer, Handan Adalı, Ahmet Tarık Tekçe, Özdemir Han, Yıldız Sevingen, Konu: Biri erkek, diğeri kız olan iki kardeĢin miras öyküsü.


Günah Kadını / Şehvet Uçurumu

ġEHVET UÇURUMU/ GÜNAH KADINI Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Reji Asistanı: Semih Tamerler, Müzikler: Metin Bükey, Prodüksiyon Amiri: Memduh KarakaĢ, ġarkı ve Türküler: Muzaffer Akgün, Kemal Gürses, Celal Adanalı, Ses Mühendisi: Rauf Tözüm,

Operatör: Çetin Gürtop

Senkron: Ali Rıza, IĢıklar: Kosta Psaras, Laboratuar: S. Peköz, S. Tuncel, Oyuncular: Neriman Köksal, Hadi Hün, Turgut Özatay, Nilüfer Aydan, Vahi Öz, Osman

Foto Direktörü: Mike Rafaelyan

Alyanak, Leman Akçatepe, Sadettin Erbil, Cavidan GüneĢ, Erdoğan Nuralp, Necdet Tosun, Semih Tamerler, Mualla KarakaĢ, Sedat Demir

Yapım: Alev Film, Erman Film Stüdyolarında HazırlanmıĢ ve SeslendirilmiĢtir.

Konu: Zorla kötü yola sürüklenen bir genç kızın dramatik öyküsü.

Şeytan Mayası

ġEYTAN MAYASI Senaryo ve Yönetmen: Nejat Duru

Senaryo:

Oyuncular: Kenan Pars, Sadri AlıĢık, Çolpan Ġlhan, Ġsmail Dümbüllü, Evrim Fer, ġükriye Atav,

Hamdi Değirmencioğlu Operatör: Müzik: Yapım:

Fethi Mürenler S. Yaver Ataman Ergenekon Film Nejat Duru

Talihsizler

TALĠHSĠZLER Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı

ġarkılar, Nezihi Gürsel. Oyuncular: Nedret Güvenç, Toygar Belevi, Ahmet Tarık Tekçe, Fatma Giirik, Ali Korkut

Operatör: Cezmi Ar

ġengöz, Sadi Kanıtürk, Muazzez Arçay, Faik CoĢkun, Nuri Genç, Ayla Arkut (Çocuk Oyuncu), Cengiz Zat (Çocuk Oyuncu), Sertaç Karan (Çocuk Oyuncu), Cumhur Kersin (Çocuk Oyuncu)

Müzik: Kadri ġençalar ve arkadaĢları Yapım: Doğu Film Ali Kurna

Konu: Büyük çiftlik sahibi izzet ağanın (N.Genç) oğlu Necdet (A. T. Tekçe) Ģımarık büyümüĢ bir gençtir. Beraber büyüdüğü kâhyanın (S. Kanıtürk) kızı AyĢe (N. GÜvenç) ve yanaĢma Ahmet'e (T.Belevi) karĢı bir kıskançlığı vardır. Çünkü iki genç birbirlerini sevmektedir. Necdet'te AyĢe'ye yanıktır ama ondan yüz bulamamaktadır. Günün birinde çiftlikte meyve bahçelerinde çalıĢmak üzere Zeynep (F. Girik) adında bir kız gelir. Necdet bu kızı beğenmiĢtir ve bir gün zorla iğfal eder. Zeynep ağa oğluyla evleneceğinin hayalini kurarken Necdet'in


Talihsizler

umurunda bile değildir. Üstelik genç kız ondan hamile kalmıĢtır. Bu arada Ahmet ve AyĢe evlenmeye karar vermiĢlerdir. Necdet bu evliliği bozmak için Ahmet'e ait bir bıçakla hamile Zeynep'i öldürecek ve suçu da Ahmet'in üzerine atacaktır. Ahmet cezaevine girince onun yokluğunu

fırsat

bilen

Necdet,

AyĢe'ye

musallat

olmuĢtur.

AyĢe

daha

fazla

dayanamayacak ve kaçıp istanbul'a gelecektir. Fakat daha ilk anda randevu evi sahibi bir kadının eline düĢecek ama çabuk kurtulacaktır. AyĢe burada hiç çocukları olmayan bir ailenin yanına yerleĢecek ve Ahmet'ten bir çocuk dünyaya getirecektir. Geçen zaman içinde Necdet, iflas edecek ve bir tanığın aracılığıyla cinayetin suçlusu olduğu ortaya çıkacaktır. Ahmet tahliye olduğunda AyĢe'yi bulamayacak ve Ġstanbul'a gidecektir. Bir tesadüfle küçük oğluyla karĢılaĢacaktır. ―Burçak Evren, Ġki Ünlü Kadın Fatma Girik‖ syf, 67‖

Tütün Zamanı

TÜTÜN ZAMANI Senaryo ve Yönetmen: Eser:

Orhan Murat Arıburnu

Oyuncular: Yılmaz Güney (Cemal), Cavidan Dora (Zaliha/ZeliĢ), Orhan M. Arıburnu, Ulvi Uraz (EĢekçi Bekir), Ahmet Tarık Tekçe, Sevim Çağatay, Mehmet Aslan, Vahi Öz (Recep

Necati Cumalı Operatör: Memduh Yükman Müzik: Muzaffer Sarısözen

Ağa), Uğur Kıvıcım, Adil Güldürücü, Sema AteĢ, ġermin Dinçer, Ahmet AktaĢ, Danyal Topatan, Firdevs Dinçer, Suzan Uçaner, Hidayet Pelit, Yılmaz Gencer, ġakir Toroman, Hicran Uçaner, Adil Güsarı, Hacer Talu, Selma Sonat Konu: Köyün en güzel kızlarından biri Zeliha'dır . Çevresinde ZeliĢ adıyla çağrılır. ZeliĢ'jn Sarıkız adını verdiği keçiĢi, ipini koparıp komĢu bostana girer. Bos-tanın sahibi ve oğlu Cemal,


yaramaz keçiyi tutup ZeliĢ'e teslim ederler. ZeliĢ'in yaĢıtı Cemal, karayağız bir delikanlıdır. Birbirlerini görür görmez yüreklerine ateĢ düĢer. Kavalalı Recep Ağa, üç kızından ikisini baĢ göz edip evlendirmiĢtir ve artık sıra, ablaları ZeliĢ'tedir. Recep tembel bir adamdır. ÇalıĢmaz, köy kahvesinde pinekler. Köyün zenginlerinden EĢekçi Bekir'den sürekli borç para alır. Bir gün gelir ki, giderek artan borçlarını ödeyemez. Recep Ağa zor durumdadır. Bekir, bu fırsattan yararlanıp Recep Ağa'dan kızını ister. Öteden beri ZeliĢ'te gözü vardır. Recep Ağa söz verir, ama ZeliĢ, dengi olmayan Bekir'den hoĢlanmaz. ZeliĢ, yalnızca Cemal'e vurgundur. AĢıklar, gizlice mektuplaĢmaya baĢlarlar. Bir gün tütün tarlasında karĢılaĢırlar. Yine göz gözedirler. ZeliĢ, törelere göre göğsünden çıkardığı mendili yere atar. Cemal, eğilerek mendili yerden alır ve koklar. Artık kayıtsız Ģartsız birbirlerinindirler. Mısır tarlasında gizlice buluĢurlar. Köyün delikanlılarından YaĢar (Mehmet Aslan), onları tarlanın bir köĢesin-de öpüĢürken görür. ZeliĢ, on sekiz yaĢına basması için iki ayı kalsa da kaçmaya hazırdır. Recep Ağa, kızının Cema'le buluĢmalarını duyunca paniğe kapılır. ZeliĢ'i sorguya çeker. ZeliĢ açık yüreklidir. Cemal'i sevdiğini ve EĢekçi Bekir'e asla yar olmayacağını söyler. Öfkeli baba kızını döver, sonra da bostandaki bir kulübeye kapatır. ZeliĢ'i Cemal'e kaptıracağından korkan Bekir, bu kez adı kirli iĢlere karıĢan arkadaĢı Kör Fehmi'ye (Ahmet Tarık Tekçe) baĢvurur.


Tütün Zamanı

Ondan yardım ister. Tuzak kurup onu kaçıracaklardır. ZeliĢ, daha önce davranıp Cemal'e kaçar. Geceyi, tanrı misafiri olarak sığındıkları bir karı kocanın harman yerinde geçirirler. Çiftlik sahibi, aĢıklara anahtar verip, biraz ilerideki bir kulübede bir süre kalmaları için yar-dımcı olur. Recep Ağa'nın Ģikayeti üzerine jandarma peĢlerindedir. EĢekçi Bekir, ZeliĢ'ten hala umutludur. Recep Ağa, Kör Fehmi ve YaĢar'la birlikte, onlar da kaçakları ararlar. Cemal, misafir oldukları ailenin tarlasında çalıĢırken, gizlendikleri kulübe bulunur. ZeliĢ kaçırılır. Çiftlik sahibinden (Danyal Topatan) haberi alan Ce-mal, tüfeği kapıp peĢlerine düĢer. Cemal, kızı ellerinden alıp kurtarırsa da YaĢar'ın jandarmalara ihbarı sonucu, gizlendikleri sazlıkta yakalanırlar. DuruĢmada ZeliĢ, Cemal‘in suçsuz olduğunu, kendisinin gönül rızasıyla kaçtığını söyler. DuruĢma sonunda Cemal, altı aya mahkum olur. Cemal hapse götürülürken. Jandarma komutanı iyi yürekli ve insaflı bir adamdır. ZeliĢ'in babasıyla konuĢup, Ģikayetini geri aldırır. Davadan vazgeçilince iki sevgili birbirlerine kavuĢurlar.

UNUTULMAYAN AġK – Bknz: ZEYNEBĠM Üç Kızın Hikayesi

ÜÇ KIZIN HĠKAYESĠ ―144‖ Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Eser: Aka Gündüz Operatör:

Hayrettin IĢık


Oyuncular: Muhterem Nur (Filiz), Sema PakiĢ (Dürer), Leyla Sayar (Betigül Tayfur), Ekrem Bora (Ercan), Salih Tozan (Ömer Efendi), Faik CoĢkun (Emin), Senih Orkan (Filiz'in kuzeni Ali), Mualla Sürer (Filiz‘in annesi), Selahattin Yazgan (Betigül'ün Babası), Nezihe Becerikli (Nilgün), Melahat Ġçli (Nalan), Leman Akçatepe (Ercan'ın Annesi), Mürüvvet Sim (Dürer'in annesi), Zafer Önen (Betigül'ü metres edinen Alaattin) Konu: Ekonomik durumları, aile yaĢantıları ve kültürleri birbirinden farklı 3 arkadaĢ aynı sınıfta okumaktadır. Biri (Filiz) çok sofu, ailesinden baskı gören bir kızdır. Diğeri çok zengin bir ailenin kızıdır ama annesi konkende babası çapkınlıktadır (Betigül Tayfur). Üçüncü kız (Dürer) ise, annesi babası gayet demokratik, modern, mutlu mesut bir ailenin kızıdır, niĢanlıdır hatta. Filiz, ailesinin baskısıyla mahalle bakkalıyla evlendirilmek istenirse de razı olmaz ve evden kaçar, sonra da teyzesinin oğlunun tecavüzüne uğrar. Kötü yola düĢer. Betigül ise kafasına güzellik kraliçesi olmayı koymuĢtur. Bu uğurda ne yapılması gerekiyorsa yapar, türlü ödün verir. Sonunda kurtuluĢu intiharda arar. Dürer ise düzgün aile hayatını, evlenerek sürdürür. ► Okul sıralarında kesiĢen üç farklı hayata tanık olduğumuz film oldukça ibret dolu. Baskı ve zorlamanın yanı sıra, serseri mayın gibi bir baĢı boĢluk halinin insanı nereye sürükleyebileceğinin yanıtını görebildiğimiz bu dram elbette ki abartılı ve keskin hatlara da sahip. Ġyinin çok iyi ve kötünün çok kötü olması var burada. Dönemin sosyal, ahlâki ve kültürel yapısını göz önünde tutmak gerekli. AltmıĢlı yıllarda elbette ki değiĢime uğrayan Ģartlar 77 yılında da değiĢecektir. Hatta belki filmin iki binli yıllar versiyonunu bugün izlemek mümkün olsa bambaĢka bir tablo ile karĢılaĢmak da var. O zaman tabu olan bugün tabu olmaktan çıkmıĢ da olabilir. Burada gözle görülür Ģekilde değiĢmeyen tek Ģey; ebeveyn ve çocuk arasındaki iliĢkinin içine girdiği kaba göre Ģekil alması sonucu hayatların yön bulmasıdır.Orhan Elmas, bu ilk versiyondan sonra 1977 yılında aynı senaryoyu bu

kez Liseli Kızlar adıyla filme çekmiĢtir.

144 1977 yılında aynı konu ve film isim değiştirerek “Liseli Kızlar” adı altında yine Orhan Elmas tarafından sine-

maya aktarılır.


Üç Kurşun

ÜÇ KURġUN Senaryo ve Yönetmen: S. Kani Kıpçak

Oyuncular: Abdurrahman Palay,

Gül Gülgün, Özen

Tutucu, Halide PiĢkin, Kâni Kıpçak, ġakir Arseven, Danslar:

Senaryo: Agâh Hün

Ġnci Özgül

Foto Direktörü: Cezmi Ar Yapım: Ha-Ka Film Halil Kâmil

Vatan

VATAN UĞRUNA Senaryo ve Yönetmen: NiĢan Hançer Foto Direktörü:

ġevket Kıymaz

Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Sadri AlıĢık, Kemal Edige, Hulusi Kentmen, Kenan Pars, Nuri Genç, Niyazi Vanlı Konu: Kıbrıs‘ta hakim olan Rum çetesi Kızıl EOKAnın saçtığı vahĢet.

Yapım: Tel Film

Yalnızlar Rıhtımı

YALNIZLAR RIHTIMI Yönetmen: Lütfi Ö. Akad

Ar Direktör: Sohban Koloğlu, Dekor : Lütfi Ö. Akad, Kurgu: Hüsamettin, Yönetmen

Senaryo:

Yardımcıları: Türker Ġnanoğlu, Yavuz Yalınkılıç, Burhan Bolan, Müzik Düzenlemesi: Hulki Saner,

Atilla Ġlhan (Ali Kaptanoğlu takma adıyla) Operatör:

Besteler: ―Yalnızlar Rıhtımı‖, ―Dinle Sevgili Dinle‖ – Necdet Koyutürk,

Yoakim Filmeridis

ġarkıları Okuyan:

Yasemin Esmergül Oyuncular: Çolpan Ġlhan (Güner), Sadri AlıĢık (Rıdvan Kaptan), Turgut Özatay (Ali), Kemal Edige (Telsizci Hamdi), Melahat Ġçli (Melahat), Kamuran Yüce (Sarı), Yavuz Yalınkılıç (Sabri),

Yapım: Ġpek Film Ġhsan Ġpekçi

Sadettin Erbil (Kıl ġükrü), Ahmet Tarık Tekçe (Rıfat), Osman Alyanak (Feyzullah), Rıza Tüzün (Simon), Hakkı Haktan (Sandalcı Salim), Hamdi ġarlıgil (Polis), Ahmet Bilgin KONU: Ġstanbul'dakĠ Galata Rıhtımı'ndaki barlardan birini iĢleten Ali, bar iĢletmeciliğinin dıĢında baĢka kirli iĢlerle de uğraĢır. Dolar kaçakcılığı bunlardan biridir. Ali'nin kaçakçılıkta iĢbirliği ettiği kimseler: Kıl ġükrü, Sarı, Rıfat, Feyzullah ve iki Musevi, Simon'la Bencuya'dır. Ali'nin barındaki konsümatrislerden "Kontes" diye ünlenen Güner, patronun metresi, barın da ses yıldızıdır. Güner'in arkadaĢı Melahat ise Telsizci Hamdi'nin gözdesidir. ÇalıĢtığı geminin rıhtıma girdiği gün Hamdi, ikinci Kaptan Rıdvan'la birlikle bara gelir, Melahat'la Rıdvan'ı tanıĢtırır. Bir ara Rıdvan Güner'le de tanıĢır, kızdan çok hoĢlanır. Ama kız, her zaman sarhoĢtur. Güner'e akordeoncu Sabri de tutkundur. Ali yasa dıĢı



eylemlerinde ortaya çıkan aksaklıkları, kendilerini "çivileyen" biri olmasına yorar. Adamlarına onu bulmalarını emreder. Kıl ġükrü kendilerini çivileyenin Sabri olduğundan kuĢkulanır. KuĢkuları gerçekleĢince onu, gecenin geç saatinde, barda öldürür. Çete, 50,000 dolarlık bir döviz kaçakçılığı iĢi üzerindedir. Bu iĢten sonra dağılma kararı alırlar. Bunu söylemek üzere o gece Güner'i görmeğe gelen Ali'ye kız, kendisinden nefret ettiğini açıklar. Oysa Ali, onu çamurdan çıkarmıĢ bu duruma getirmiĢtir. Ama içkiyle boğmak istediği büyük bir yalnızlık içindedir Güner... Bunu, söylediği Ģarkılarda da dile getirir. Ertesi gün Kaptan'la buluĢan Güner, ilk kez mutluluğu tadar. Kendisini seven, ona bulunduğu çevreden, yalnızlıktan, içkiden kurtaracak Rıdvan'a bin canla sarılır. Rıdvan Birinci Kaptan'ın gönlünü ederek kızı gemide birlikte götürmeyi düĢünmektedir. Ali, Rıdvan'ın kızdan hoĢlandığını anlar. Ona bu sevdadan vazgeçmesini, Güner'in kendisinden baĢkasına yar olamayacağını söyler. Kaptan direnince adamlarını üzerine saldırtır, Rıdvan da onları tek baĢına bir güzel döver. Öte yandan o gece Güner'in odasına çıkan Ali, kızdan hakaret görünce onu fena pataklar. Bencuya'nın Polis tarafından yakalanması üzerine, çete doviz kaçakçılığından edindikleri paraları bölüĢmek, sonra da izlerini kaybettirmek için, bir depoda toplanır. Ali Güner'e de depoya gelmesini söyler oradan birlikte kaçmayı önerir. Güner'in geciktiğini gören Ali, arkadaĢlarını bırakarak kızın kaldığı otele gider. Bunu, onun bir daha dönmeyeceği Ģeklinde yorumlayan çete üyeleri, Ali'ye düĢen parayı da bölüĢmek için bahane sayarlar. O sırada çıkan kavgada Sarı, Rıfat'ı öldürür. Kıl ġükrü‘yle Feyzullah, bir kayık içinde kaçarlarken, aralarında kavga çıkar, ikisi birden denize yuvarlanırlar. Güner, Rıdvan'la otelden çıkmıĢ, bir sokağa girmekte iken Ali'yle karĢılaĢırlar. Çıkan kavgada iyice dayak yiyerek yere serilen Ali'yi orada bırakarak, iki sevgili gemiye binmek üzere sisli gecede uzaklaĢırlar.  Açıkca Ģunu söylemek istiyorum: Lütfi Akad ―Yalnızlar Rıhtımı‖ nın rejisörü olarak mizansen bakımından son yıllar içinde gördüğümüz en güzel Türk filmini verdi. Ama filmin konusu filmin mizanseninin iyiliği ölçüsünde kötüydü… Avant-Garde değil, ama klasik sinemaya, onun kurallarına iyice gönül vermiĢ, ona uyabilmiĢ de Akad… Heyecanlanıyorum. Bin defa ―YaĢa‖ , bin defa ―Varol‖ diye bağırmak geliyor içimden… (Ali Gevgilili, ― Lütfi Akad Olgunluk çağında‖, Vatan Gazetesi) YALNIZLAR RIHTIMI Akad'ın Ġpek Film'e çevirdiği ikinci film, "Yalnızlar Rıhtımı"dır. Önce Ġhsan Ġpekçi'nin Atilla Ġlhan'a ısmarladığı bir senaryodan yapılması düĢünülen film, sonradan Akad'ın gereksinmesiyle yeniden düzenlenen bir senaryo göz önünde tutularak gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġhsan Ġpekçi, "Zümrüt" ve "Yalnızlar Rıhtımı" ile kendi sinemalarında Batı filmlerini izleyen seyirciye, aynı çeĢnide "'super production" nitelikte iki film sunmak istemiĢti. Bunda da belli bir ölçüde baĢarı sağlamıĢtır.. Akad, senaryoda Ġlhan'ın getirmek istediği "Batıya özenip topluma yabancılaĢan" tlplerin Ġzmir özlemini vurgulayan havayı kabul etmedi". Ona göre bu senaryonun içeriği yoktu. Bu yüzden mizanseni tüm olarak değiĢtirdiği gibi; Çolpan Ġlhan'ın Sadri AlıĢık'ın ve Yavuz Yalınkılıç'ın örneğini verdiği "toplum içinde olmasına karĢın kendisini büyük bir yalnızlık içinde bulan; "Ozansı Gerçekçilik" akımının vurguladığı, bizden olmayan tiplerin yanısıra Osman Alyanak ve Melahat Ġçli'nin örneğini verdiği yüzde yüz bizden olan tipleri filme soktu. Doğal olarak bu da. bir tutarsızlık yarattı.



Filmin senaryosu, eleĢtirmenlerin tümünün vurguladığı gibi. Marcel Carné'nin "Quai des Brumes" (Sisler Rıhtımı'nda [1938]) en iyi oluĢturduğu "Ozansal Gercekçilik" akımının etkisiyle yazılmıĢtı. Bu yüzden de tutarsız, ayağı bu ülkenin toprağına basmayan bir konuyu iĢlemekteydi. Akad, bu senaryoyu üstlenmekle baĢında baĢarısızlığı kabullenmiĢti, Bu eleĢtirilere Atilla Ġlhan yanıtlar verdi. Bu yanıtlarda kendisinin getirmek istedikleriyle Akad'ın getirmek istedikleri arasındaki çeliĢkiyi vurgulamaya çalıĢtı. Senaryoda sezilen bu tutarsızlığa karĢın filmin değerlendirmeslnl yapan eleĢtirmenler yapıtın "baĢarılı ya da "baĢarısız" olarak nitelenmesi üstünde sözbirliği sağlayamıyorlardı (145). Blr yandan, filmde ikinci aksaklığın rejisörden geldiği; senaryoya ritm kazandırabilecek bir planlamaya yönelmemiĢ olan rejisörün filmin ilk otuz dakikasından sonraki düĢüĢüne, Çolpan Ġlhan'ı verdiği Manakyan Tiyatrosuna has mizansenlerle yardım ettiği; romantizmin, ipin ucu kaçırılırsa, sinemayla bağdaĢamayacak tek Ģey olduğu vurgulanır; on küsur yıllık sinema tecrübesl olan ve zaman zaman "Yeni Gerçekçi" meyiller taĢıyan Lütfi Akad'ın bunu bilmemesinin mazur görülemiyeceği ileri sürülür. "Yalnızlar Rıhtımı"nın hem bir "suspence" filmi, hem bir romantik film hüviyetine büründüğü için, bir üslup bütünlüğüne kavuĢabilmesinin imkansız olduğu söylenirken; öte yandan, "Yalnızlar Rıhtımı"nda düzgün, alımlı olan yönün, Lütfi Ömer Akad'ın mizanseni olduğu; rahat, akıcı ne yaptığını bilen; kamerayı, oyuncuları, dekoru, "hava"yı yerli yerinde kullanan bir mizansen anlayıĢının baĢtan sona kadar sürüp gittiği; daha filme bağlamadan her sahneyi, her sekansı eskizlerle canlandırdığı; mizanseni belki de yurdumuzda ilk defa olarak a'dan z'ye kadar düzenleyerek disiplinli bir çalıĢmaya girdiği; sonunda "Yalnızlar Rıhtımı"nın mizanseni, oyuncu yönetmeni, dekupajı ile Türk sinemasının ölçüleriyle birinci sınıf bir film olduğu belirtiliyordu Filmi büyük bir coĢkuyla öven Ali Gevgilili (146), bir baĢka yazısında da, "... Lütfi Ö. Akad'ı "Yalnızlar Rıhtımı"ndaki birinci sınıf mizansen ve oyun yönetciliğini de gözönüne alarak I960 Türkiye'sinin 'en büyük rejisörü' diye gösterebiliriz. Geçtiğimiz yıl, bir 'Akad Yılı' idi" diyordu. Öte yandan filmin "Ozansı Gerçekçilik" akımının 'Türkiye'de oluĢturulmuĢ bir ürünü olduğu üstüne genel anlamdaki görüĢleri Akad, bir kalemde çizmek ister gibidir: "Filmin eleĢtirilebilir tarafı çok... Konunun getirdiği içerikten dolayı eleĢtirilebilir tarafı... Aslında bir Ģairane gerçekçilik değil... Ģairane gerçeksizlik demek lazım buna... Gerekslz bir Ģairanelik var... Bir özenli Ģairaneliği...", 145 ―Film eleĢtirildi, Polemikler yapıldı. Ama bir yıl sonra filmin mizansenle getirdiği yenilik açısın-

dan önemini belirten yazılar çıktı. ―Yalnızlar Rıhtımı‖nı Memduh Ün ile beraber seyretmiĢtik. Hayran olmuĢtuk. Çok iyi bir çalıĢma vardı. Ġlginç ve mükemmel bir sahne gelince, ―Bu kadar ustalık olur mu?‖ diye fırlıyordum yerimden. BeĢ altı kiĢilik bir sahnede Memduh, ―ġimdi çuvallayacak‖ derken, kurtarıyordu Lütfi sahneyi.. Tereyağından kıl çeker gibi... bilmece çözer gibi...Hayran olmuĢtuk‖. (Sezer Sezin‘le 26.2.1975 günlü konuĢma) 146 ―...Ve sonra Lütfi Akad bizim sinemamız için ‘Ustaların Ustası‘ sayılacak bir sahne düzeni kuru-

yor. Bunları yaparken de, ―Bak ben bunu yaptım, görün‖demek isteyen bir durum da takınıyor. Öylesine yaptığına güvenmiĢ bir kiĢi sessiz sedasız hemen her bölümde aynı ustalıkla, aynı güçle sahnelerini düzenliyor, oyuncuları kullanıyor.Ne aĢırı teknik içinde anlattığını unutuyor ne de anlatım uğruna sinemayı bir köĢeye itiyor. Ġkisini de bir dengeye oturtuyor, bir güzel kıvamına vardırıyor. Avant-garde değil, ama klasik sinemaya, onun kurallarına iyice gönül vermiĢ, ona uyabilmiĢ de Akad... Heyecanlanıyorum, bin defa ‗yaĢa‘ bin defa‘varol‘ diye bağırmak geliyor içimden. (―Lütfi Akad artık olgunluk çağında‖, Vatan 31.10.1959)



Filmin musikisi. "leit-motif olarak kullanılan ve öğelerini Atilla Ġlhan'ın yazdığı "Yalnızlar Rıhtımı" adlı bir tango dıĢında türlü plaklardan derlenmiĢ ve bu musikiyi Hulki Saner düzenlemiĢtir.. Rıhtım barlarının teneke cazlarını anımsatan bir orkestranın, Ģarkıcı Yasemin Esmergül'in ağzından uyarlanan Ģarkılara eĢlik ettiği ya da kendi baĢına çaldığı duyuluyordu filmde. Film, biçimciliğin Türkiye ölçülerinde blr baĢyapıtı olmuĢ" ama, gerçeklen, senaryo yazarı ile yönetmenin duyarlılıklarının bir yönde iĢlememesinden ve sinema anlayıĢlarının değiĢik olmasından ötürü, filmde, istenen öz ve biçim iliĢkisi kurulamamıĢtı. Yalnızlar Rıhtımı gösterim günlerde çeĢitli tartıĢmalara yol açtı. Sinema eleĢtirmenleri tarafından övüldüğü gibi, acımasızca da yeriIdi. Özellikle de senaryo, eleĢtirilere göre, Marcel Carne'nin "Quai des Bri'ımes - Sisler Rıhtımı" (1938) adlı filminin etkisiyle kaleme alınmıĢtı. "Yalnızlar Rıhtımı" söz konusu filmin oluĢturduğu "ozansı gerçekçilik" akımından kaynaklanıyordu. Filmin senaryo yazarı Ģair Attila Ġlhan, bu eleĢtirilere çeĢitli gazetelerde yanıtlar verip açıklamalarda bulundu. (Doç. Dr. Alim ġerif Onaran, Lütfi Ömer Akad'ın Sineması, E. Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi yayınları, 1977, sh. 78 - 81) ―Agâh Özgüç, Türk Filmleri Sözlüğü‖, 1.cilt‖ ►Attila Ġlhan'ın, böyle bir senaryoyu yazmasına, ciddiye almasına hayret etmekten kendimi alamıyorum. Atilla Ġlhan baĢka senaryolar yazıyorsa benden ona dost sözü, Batı'nın eski ekol rejisörlerinin pek belirli etkilerinden tamamen kurtarmadan kaleme sarılmasın. Daha da önemlisi senaryo düzenlenirken diyalog yazarken Ģairliğini tamamen unutsun. 1959 sinemasında bu biçim kelime oyunlarına, böylesine köksüz, empresyonist davranıĢlara artık hiç mi hiç yer kalmadı. (Semih Tuğrul, Film Tenkitleri, Tercüman g.) ―Agâh Özgüç, a.g.e.‖ ► Açıkça Ģunu söylemek istiyorum: Lütfi Akad "Yalnızlar Rıhtımı"nın rejisörü olarak mizansen bakımından son yıllar içinde gördüğümüz en güzel Türk filmini verdi. Ama filmin konusu filmin mizanseninin iyiliği ölçüsünde kötüydü... Avant-Garde değil, ama klasik sinemaya, onun kurallarına iyice gönül vermiĢ, ona uyabilmiĢ de Akad... Heyecanlanıyorum, bin defa "yaĢa", bin defa "varol" diye bağırmak geliyor içimden. (Ali Gevgilili, Lütfi Akad Artık Olgunluk Çağında; Vatan g.) ―Agâh Özgüç, a.g.e.‖

Zavallı Kız “Ölüm Yaklaşıyor”

ZAVALLI KIZ ―Ölüm YaklaĢıyor‖ Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Eser: Yücel Hekimoğlu Kamera:

Oyuncular: Kadri


Ögelman, Hayati

Muazzez

ġen,

Asım

Nipton, Faik CoĢkun Konu:

Yapım:

Aypar,

Atilla Dinçer, Handan Adalı, Arçay,

Ali Uğur

Nevin

ĠĢ

aramak

için

Ġstanbul‘a gelip ve sonunda aĢık olduğu gençle evlenen bir kızın öyküsü.


Zavallı Yavrucak “Kocamdan Ayıramazsın”

ZAVALLI YAVRUCAK ―Kocamdan Ayıramazsın‖ Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Tomaç Kamera: Mustafa Yılmaz

Oyuncular: Sevim Tuna, Kâmil Deliorman, Atilla Ergün, Ayla Varol, Konu: Ġki erkek bir kadın ve ortalarında kalan bir çocuğun öyküsü.

Yapım: Ġzmir Film Necdet Bükey

Ze

ZEHĠR ALĠ Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Operatör: Cezmi Ar Müzik:

Zeki Duygulu

ġarkılar: Mefharet Yıldırım, Kaplan Tarsuslu. Oyuncular: Nazım Ġnan, Gülistan Güzey, Toygar Belevi, Leman AltıntaĢ, Ahmet Tarık Tekçe Konu: Bir kabadayılık öyküsü.

Yapım: Tafi Film

Zeynebim / Unutulmayan Aşk

ZEYNEBĠM/UNUTULMAYAN AġK Senaryo ve Yönetmen: ġuayip ġenman Operatör: Lazar Yazıcıoğlu Yapım: Rekor Film ġuayip

Oyuncular: EĢref Kolçak, Kenan Pars, ġenol ġenay, Sadettin Erbil Konu: Köyde geçen bir aĢk öyksü. Zeynep‘in aĢkı…


Zümrüt /Siyah Yıldızlar

ZÜMRÜT/Siyah Yıldızlar Yönetmen: Lütfi Ö. Akad

Oyuncular: Çolpan Ġlhan (Feride), Fikret Hakan (Selim), Sadri AlıĢık (Fuat), Ulvi Uraz (Ziya), Kamuran Yüce (Nejat), Atıf Kaptan (Ziya), Osman Türkoğlu, Mürüvvet Sim


KONU: Yoksulluktan gelerek zengin Ziya Bey ile evlenen Feride uygunsuz bir yaĢam sürer. Ziya Bey kendi gözetimine verilen Selim'i çiftliği yönetmekle görevlendirir. Karısının yaĢam

Eser: Hikmet Hikmet ( Ġhsan Koza takma adıyla )

biçimine katlanamayan Ziya Bey bir süre sonra hastalanarak ölür. Feride kumar, içki ve erkekler arasındaki yaĢamını sürdürür, bir gün çiftliğinde yaptığı bir eğlencede Selim tarafından konukları ile birlikte hakarete uğrar. Ertesi gün çiftliğe dönen Selim, Feride'yi kendini bekler bulur, Feride O'na yoksulluktan baĢlayan yaĢamını anlatır, onurlu gördüğü

Operatör: Ġlhan Arakon

için kendisine bağlanabileceğini söyler. Geceyi birlikte geçirirler. Feride ertesi sabah giderken Selim'e zarf içinde para bırakır. Selim bu parayı götürüp kumar masasında ki Feride‘ye geri verir. SarhoĢ Feride Selim'e hakaret eder. Tıp öğrenimine devam eden Selim .

Müzik: Yalçın Tura Yapım: Ġpek Film Ġhsan Ġpekçi

taĢralı zengin bir ailenin oğlu olan arkadaĢı

Fuat'ın yanında kalır. Feride'ye olan aĢkını

anlatır. Ertesi gün eĢyasını almaya gittiği çiftlikte Feride, Selim'e bir zümrüt yüzük armağan eder. Okulunu bitiren Selim Anadolu'ya gider. Feride, Nejat ile tanıĢmıĢtır; kaba ve sert bir erkek olan Nejat bir toplantıda Feride'yi döver, Feride ile artık ünlü bir operatör olan Fuat ilgilenir. Ġlgi devam eder ve aĢka dönüĢür. evleneceklerdir, Anadolu'dan dönen Selim, Fuat'a Feride'yi anlatır. Fuat, Selim'in anlattıklarını önemsemez, Feride ile evlenir. Evlendikten sonra Nejat ile iliĢkisine devam eden Feride, Necip diye biri ile de iliĢki kurar. Fuat kumar ve içkiye alıĢmıĢ borç batağına düĢmüĢtür, yasadıĢı kürtajlarla geçinmeye çalıĢır. Nejat'la bir çatıĢması sırasında tabanca ile yaralanan Feride'yi Selim ameliyat eder, fakat aĢkını gururu nedeni ile geri çevirip Bursa'ya Selim'in köĢküne gelir. Halâ zümrüt yüzüğü sakladığını ve hala sevilmekte olduğunu anlar ve bunu itiraf ettirir. Selim hastane bahanesi ile O'ndan uzaklaĢır, sabahleyin köĢkten ayrılan Feride, kendini bir bir yardan aĢağı atar, bu kez ölüm kazanmıĢtır. Feride mutlu öldüğünü söyler.

ÖDÜL ► 1. Türk Film Festivali‘nde (1959) ► Yalçın Tura ―En baĢarılı Müzik‖ ► Sadri AlıĢık ―En baĢarılı oyuncu‖ ► ―Zümrüt‖ün oyuncu kadrosu Türk sinemasının popüler yıldızlarını bir araya toplamıĢ. Çolpan Ġlhan, zaten fizik yapısı bakımından doldurulamadığı ―Feride‖ rolünümübalağalı, suni bir oyunla kamera karĢısında temsil ediyor… Bütün artistler filmin ruhsuzluğuna ayak uydurmuĢlar… (Tuncan Okan ―Haftanın Filmleri‖ Milliyet) ► ―Zümrüt‖ü seyrederken konuyu unutup, Akad‘ın sinema anlatımını izlemekten baĢka yapacak Ģey yok. Lütfi Akad, filmde oyuncu yönetimi bakımından çok baĢarısız. Çolpan Ġlhan ile Fikret Hakan üstlerinde hiç çalıĢılmamıĢ iki oyuncuyu andırmaktadır. (Ali Gevgilili, Sinema, Vatan Gazetesi)


Ağla Gönül

AĞLA GÖNÜL Yönetmen: Tekin Akpolat

Oyuncular: Papatya, Mehmet Bahadır, Zeki Çan, Yüksel Aklaya, Necati Dalgakıran

Görüntü Yönetmeni: Muzaffer Pekgüleryüz Yapım: Kurt Film/Çan Film Zeki Çan

Aliii

ALĠĠĠ Oyuncular: Fatma Girik (Fatma), Baki Tamer (Hasan), Gönül Bayhan (Gönül), Ahmet Tarık Tekçe (Ahmet), Kadir Savun (Kadir), Ersun Kazançel, Nubar Terziyan, Hakkı Haktan

Senaryo ―ve Yönetmen: Çetin Karamanbey Görüntü Yönetmeni: Ali Yaver Ataer Müzik:

(Hakkı), Ġclal Genç, Murat Tok, Çocuk Yıldız: Tanju Eraslan (Ali) Konu: Tren makinisti Hasan, karısı Fatma ve küçük oğlu Ali'yle basit ama mutlu bir hayat sürmektedir. Hasan'ın hiç sevmediği Hakkı adında kaçakçılık iĢleri yapan bir kardeĢi vardır. Hakkı, Hasan'ın uzun yola gittiği bir gece polisten kaçarak onun evine sığınır.

Nedim V. Otyam

Fakat komĢuları Ahmet Hakkı'yı öldürür. Bunu sadece küçük Ali görmüĢtür. Ahmet evden kaçan Ali'nin peĢine düĢer. Yolda Ali'ye bir kamyon çarpar ve kamyoncular onu uzak bir

Yapım: Site Film Ġlhan Filmer

yerde bırakıp kaçarlar. Onu cambazlık yapan Kadir ve karısı Gönül bulurlar. Onu hemen tedavi ederler. Gönül çocuğu olmadığı için Ali'yi bağrına basmıĢtır. Kadir'de Ali'nin yanlarında kalmasını istemektedir. Fakat Ali geçen trenlerde babasını aramaktadır. Annesi Fatma ise Hakkı'yı öldürmek suçundan hapse girer. Aradan uzun zaman geçer. Ali sonunda babasını bulur. Gerçekler ortaya çıkar. Ahmet karĢısında Ali'yi görünce öldürmek ister fakat kendi kazdığı kuyuya düĢecektir.

Aslan Yavrusu

Yönetmen:

ASLAN YAVRUSU

Hulki Saner (Bernard Shaw'un "Pigmalyon" isimli oyunundan) Kameraman:

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Leyla Sayar, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner, Belgin Doruk, Ġsmet Ay, Sami Hazinses, Hakkı Haktan, Mualla Sürer KONU: Ünlü ve zengin bir roman yazarı yakın bir arkadaĢıyla iddiaya girer. Ġddiaya göre,

Kosta Psaros

genç romancı, fakir ve görgüsüz genç bir kızı kısa sürede güzel ve sosyetik bir bayana dönüĢtürecektir. Ancak tesadüfen rastladığı balıkçı kıza farkında olmadan aĢık olmaya

Yapım: Saner Film Hulki Saner

baĢlar...


Aşk Hırsızı

AġK HIRSIZI Oyuncular: Fatma Girik, Hüseyin Peyda, Suphi Kaner, Renan Fosforoğlu, Leyla Sayar

Senaryo ve Yönetmen: Hüseyin Peyda

Konu: Sokak Ģarkıcılarının yaĢam öyküsü.

Senaryo: Orhan Erçin Görüntü Yönetmeni: Kenan Kurt Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

Aşk Rüzgarı

AġK RÜZGARI Senaryo ve Yönetmen: Nevzat Pesen Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Göksel Arsoy (Sedat), Leyla Sayar (Cahide), Türkan ġoray (Nil), Metin Serezli, Sunay Uslu (Nalan), Suna


Pekuysa (Suna)l, Yalçın Kaya, Semih Sezerli (Yılmaz) Konu: Bir Tren yolculuğu sırasında tanıĢtığı üç genç kızla, bu

Pesen Film

Aşktan da Üstün

AġKTAN DA ÜSTÜN Yönetmen: Osman F. Seden

Prodüktör: Yüksel Tanık; IĢıklar: Necati Ġltaç; Yön. Asist.: Mehmet Dinler; Set Amiri: Hasan DanabaĢoğlu; Prod. Mümessili: Adnan Ġrkut; Seslendiren: Lami Kamil; Montaj: Zafer Davutoğlu, Ali SiyavuĢ Berkan; Laboratuvar: Mihail Skarpedis, Mehmet BozkuĢ

Görürüntü yönetmeni: Kriton Ġlyadis

Oyuncular: Ayhan IĢık (Kemal), Peri Han (Nilüfer), Ahmet Mekin, Serpil Gül, Atıf Kaptan, Yapım:

Kemal FĠLM Osman F. Seden

Hulusi Kentmen, Behzat Balkaya, Nubar Terziyan, Ġlhan HemĢehri, Talat Güryuva, Ali Seyhan, Haydar Karaer, Orhan Aykanat, Leman Akçatepe, Selahattin Ġçsel, Faik CoĢkun, Niyazi Vanlı, Hüseyin Güler

Süre: 90 dk.; Siyah-Beyaz

Konu: AĢktan da 'üstün

filmiyle, tekrar Milli Mücadele yıllarına dönüyor ve KurtuluĢ

SavaĢında geçen bir casusluk öyküsünü, hazin bir aĢk öyküsü ile birleĢtiriyor. Aynı zamanda iki kardeĢ arasındaki mücadeleyi anlatıyor. Kuva-i Milliyeci iki kardeĢten (kardeĢler aslında üç, fakat biri filmin baĢlarında ölüyor) biri olan Kemal (Ayhan IĢık), Ġstanbul'daki teĢkilatın içine sızmıĢ bir muhbiri ele geçirmek üzere kendisini PadiĢah taraftarı tanıtır. KardeĢi onu


Aşk Hırsızı

vatana ihanetle suçlar, Milli Mücadele Grubu da ona 'güvenmez, ama aslında suçlanan yüzbaĢının muhbiri ele geçirmek gibi özel bir görevi vardır. Geleneksel polis ya da casusluk öykülerinde olduğu gibi muhbir kimsenin Ģüphelenmediği kimsedir. Ġki kardeĢin aĢık olduğu paĢa kızı Nilüfer'i (Peri Han), Kemal görevi gereği öldürür. · 'AĢktan da Üstün"de Seden, biçim üstünlüğünü, kiĢisel biçim niteliklerini-ayrılmaz yardımcısı Kriton ilyadis'in katılımıyla- sıralıyor. Her bölümün üzerinde ayrı ayrı duruyor, gerektiğinde aĢın Ģiddet gösterilerine yer veriyor (berber dükkanındaki cinayet sahnesi, boğazlanan adamın karĢıdaki aynaya kadar fıĢkıran kanı), ara sıra duygulanıyor' (Nilüfer ile Kemal'in aĢk sahneleri); Ģok etkisi yapan kamera hareketleri kullanıyor. (Kemal'in evinde baĢka bir kızın saklandığının, Nilüfer tarafından keĢfedildiği andaki baĢ döndürücü

hızlı planlar). Milli

Mücadele'nin dekorunu Anadolu'dan Ġstanbul'a kaydıran yönetmen, biçim denemelerinin yanında, Ģehrin eski sokaklarında mahallelerinde, cumbalı evlerinde mekan araĢtırmalarını da sürdürüyor. ―GülĢah Nezaket MaraĢlı a.g.e. syf; 155 ‖

Ateşten Damla

ATEġTEN DAMLA Yönetmen: Memduh Ün

Dialoglar: Ali Kaptanoğlu (Attila Ġlhan), Sanat Yönetmeni: Semih Sezerli, Yönetmen yardımcısı: Ülkü Erakalın, Ertem Göreç, Senkron: Ertem Göreç, Set Amiri: Niyazi Er,

Atıf Yılmaz (Mükerrem Kamil Su’nun ayni isimli romanından),

Oyuncular: Muhterem Nur (Serap öğretmen), Turgut Özatay (Asker Ahmet), Kenan Artun


Leman Akçatepe, Turgut Ören, Haydar Karaer, Gülay Gençay, Zeki Tüney, Nuri Ġnal, Ali

Senaryo:

Turgut Ören, ġevket Yılmaz, Ali Yaver

(Nafiz), Orhan Murat Arıburnu (Rıza), Atıf Kaptan (Osman Müfit), Hasan Ceylan (Mehmet ÇavuĢ), Erol TaĢ (Musa ÇavuĢ), Faik CoĢkun (Kahya), Muadelet Tibet (Nafiz‘in annesi), Seyhan, Zeki Tüney, Hüseyin Güler, Ali Seyhan, Peruz Agopyan, Çocuk oyuncular: Atila Engin, Atacan Boran EleĢtiri:

Müzik: Nezihi Gülcüoğlu Yapım: Uğur Film/Memduh Ün Duru Film/Süreyya Duru

Filmdeki göç bölümleri, yaralılarla do-lu hastanelerin manzarası, bilhassa iĢaret edilmeye değer. Bu bölümler öylesine canlı ve boyutlu ki, "AteĢten Damla" Ģimdilik KurtuluĢ SavaĢı'nın ruhunu veren en baĢarılı film gösterilebilir. "AteĢten Damla" görüntü olarak ne kadar tatmin edici ise ses unsuru bakımından da o kadar rahatsız edici. Filmin dublajı baĢarısız olduğu gibi, Ali Kaptanoğlu (Attila Ġlhan) tarafından yazılmıĢ diyaloglar da gayet kötü. (Tuncan Okan, "Haftanın Filmleri", Milliyet) ―Agah Özgüç, ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1. cilt ‖ Memduh Ün bu film için Ģunları yazmaktadır:. Yakut Filmdeyken yazıhanemiz YeĢilçam sokağındaydı. Orada çok filmci vardı, on on beĢ metre ötemizde, Peril apartmanındaki Ġnci Film bunlardan biriydi. Bu firmanın sahibi Kemal ĠĢmen' di. Bir gün bana, Mükerrem Kamil Su'nun ―AteĢten Damla‖ adlı romanını okudum, bundan film yap, ticari baĢarısı yüksek olur dedi. Kitabı okudum ve sevdim, ama finali çok yapılmıĢ, çok yinelenmiĢ, çok bayat bir finaldi. Romanın kahramanı Ahmet'in KurtuluĢ SavaĢında kör oluyordu ve sevgilisi hastabakıcı göreviyle katılmıĢtı ulusal mücadelemize. SavaĢ sahnelerinin birinde Ahmet kör oluyor, ikili kaderin cilvesiyle hastanede karĢılaĢıyor ve kız kendisini tanıtmadan yardım ediyordu. Birçok filmde rastlamıĢtık bu numaraya. Örneğin Vatan ve Namık Kemal filminde Biz de senaryoyu üstlenen Atıf‘la kafa kafaya verdik ve değiĢtirdik finali.


Ateşten Damla

Abdurrahman Palay oynayacaktı baĢrollerden birini. Ekibi kurduk Balıkesir‘in Ilıca köyüne gittik. tam dokuz gün yağmur yağdı. Çekimi durdurduk. Abdurrahman, benim çok iĢim var, film bitene kadar kalamam dedi ve aramızdan ayrıldı. Onun yerine Ġstanbul'dan Kenan Artun'u aldık, Onuncu gün hava açıldığında çekimlere onunla devam ettik. Ilıca'daki bölümler bitince Ġstanbul'a döndük, kalan dıĢ sahneleri Büyükçekmece'de mağaralarıyla meĢhur Yarımburgaz adlı bölgede, dahili sahneleri Arnavutköy'de bir köĢkte, KasımpaĢa'da Kamburun Evinde çalıĢtık. Turgut Ören'in baĢka bir firmayla anlaĢması olduğu için iĢ uzayınca onunda ayrılması gerekti. Iki ayrı kameramanla tamamladık AteĢten Damla'yı, biri ġevket Yılmaz'dı, diğeri Ali Yaver'di. Bir aksilik de Adapazarı'nda yaĢandı. Bir süvari hücumu çekmiĢtim, eski bir hava meydanında, Turgut Ören'le beraber cibe binmiĢtik. Alanın yanındaki asfalt yolda ciple izleyerek takip ediyorduk atlıları. Önde Turgut Özatay, Atıf Kaptan, Hasan Ceylan, arkadan da 150 tane süvari geliyordu. Askeriyeden yardım etmiĢler, at ve asker vermiĢlerdi. Süvarı alayı vardı Adapazarı'nda. Hücumu çektik, ama bir at yerde kaldı. Ayağı kırılmıĢtı atın, asker de baĢından yaralanmıĢtı. Hastaneye kaldırdılar. Muhterem Nur ata binmesini bilmiyordu. Korka korka bindirdik, ama her an düĢme tehlikesi nedeniyle hepimiz tedirgindik. Özellikle çiftlik sahnesi çok sorun yaratmıĢtı, atın kapıya geldiği yerde taĢlar döĢeliydi çünkü. At her an kayabilirdi. Ben Muhterem‘in elbiselerini giyip dublörlük yaptım ona. (Memduh Ün Filmlerini anlatıyor)

Ayşecik

AYġECĠK ―147‖ Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu, Memduh Ün, Ertem Göreç, (Kemalettin Tuğcu’nun romanından)

Oyuncular: Muhterem Nur (Nazlı), Zeynep Değirmencioğlu (AyĢecik) Turgut Özatay (Osman),

Lale

Oraloğlu,

Leyla

Sayar

(Dansöz Aysel), Ahmet Tarık Tekçe (Rıfat), Salih Tozan (bahçevan Bayram), Hulusi Kentmen (Komiser Nuri), Necdet Tosun,

Görüntü Yönetmeni: ġevket Kıymaz Müzik: Metin Bükey Yapım:

Mehdi YeĢildeniz (Naci), Metin Akacan (topuz), Meral KurtulıĢ, Ülkü Erakalın, Asım Nipton (polis Ahmet), Peruz Agopyan, Erdoğan TünaĢ, ġarkılar: Sevim Tanürek,

As Film Muzaffer Aslan Suçsuz yere hapse atılan bir baba ile, cinayetin gerçek suçlusunu bulan küçük bir kızın öyküsü.

147 Bu film, aynı zamanda Çocuk Kahramanlı, çocuk yıldızlı filmlerin baĢlaması anlamına da gel-

mektedir. Bir baĢka deyiĢle, ilk çocuk yıldızımız ―AyĢecik‖ adıyla bir dizi filmler çevirecek olan Zeynep Değirmencioığlu‘dur. (Orhan Ünser)


Ayşecik Şeytan Çekici

AYġECĠK ġEYTAN ÇEKĠCĠ Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo: Hamdi Değirmencioğlu Görüntü Yönetmeni:

Oyuncular: Zeynep Değirmencioğlu (AyĢecik), EĢref Kolçak (AyĢecik‘in babası), Belgin Doruk (AyĢecik‘in annesi), Ahmet Tarık Tekçe, Salih Tozan, Ayfer Feray (Esma), Hulusi Kentmen (Dede), Aliye Rona (Büyükanne), Necdet Tosun, Metin Akacan, Semra Yıldız (dansöz), ReĢit baran (madam) Konu: Birbirlerinden ayrı yaĢayan annesi ile babasını barıĢtırıp, mutlu bir aileye tekrar

ġevket Kıymaz Müzik: Metin Bükey Yapım: As Film Muzaffer Aslan

kavuĢan çocuğun öyküsü. EleĢtiri: "Artist" dergisinin 1960'da yayınlanan bir sayısında, çocuk filmleri furyasının önemli örneklerinden biri olan ―AyĢecik ġeytan Çekici‖ adlı filmin eleĢtiri yazısı yer almaktadır. Yazar, duygu sömürüsü yoluyla ticari kazanç sağlama çabalarına değinirken, halk sineması anlayıĢına aydınların ve eleĢtirmenlerin olumsuz yaklaĢtığını belirttikten sonra, filmciler için esas meselenin filmin iĢ yapması olduğunu iddia etmektedir ―Her ne kadar konu bizi bu ana fikre sevk ediyorsa da, film pro-düktör ve rejisörünün zihinlerindeki an fikir filmin iĢ yapması-dır. Bilhassa prodüktör bu konuda çok haklı. Zira AyĢecik gibi her ufak rolüne kuvvetli aktörler alınmıĢ ve kucak dolusu para sarf edilmiĢ bir film neticede iĢ yapmazsa Ģirketi kati surette zarara götüreceği kesindir. Zaten film Ģirketleri bir ticari gayeler-le kurulmuĢ topluluklar olduklarına göre, konunun toplumsal meselelerden ziyade halkın hoĢlanacağı tarzda iĢlenmesi zarureti ortaya çıkıyor‖ (Çetin Özkırım, Yeni Sabah 10 Mayıs 1960 ) ―Okan Ormanlı, ―Türk Sinremasında EleĢtiriler‖ syf, 61‖

Ayşem Kınalı Gelin

AYġEM KINALI GELĠN Senaryo ve Yönetmen: Ġhsan Tomaç Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar

Oyuncular: Muhterem Nur, Saltuk Kaplangı, Hüseyin Baradan, Necdet Tosun, Mehmet Özekit, Kenan Büke, Ġhsan AĢkın,

Beste Ve Müzik: Zeki Duygulu Yapım: Dar Film/Sıtkı ġumnulu

Bahtımın Yıldızı

BAHTIMIN YILDIZI Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Kamera: Oyuncular: Kemal Kan, HümaĢah Hiçan, Muammer Gözalan, Bora ÜstüntaĢ, Yıldız Sevingen, Cezmi Ar Fahri Doğan, Rengin Arda, Mete Sezer, Leyla Ar, Nevzat Kığı Yapım: Pan F. (Nuri Akıncı) Konu: Bir sokak Ģarkıcısının öyküsü


Ben Masumum

BEN MASUMUM Senaryo ve Yönetmen: Ümit Utku Kamera:

Oyuncular: Cavidan Dora, Adnan Pekak, Aysel Tanju, Atıf Kaptan, Suphi Kaner, Ahmet Tarık Tekçe, Küçük Yıldız: Nida Sun

Enver Burçkin Yapım: Kervan Film Ümit Utku

Benli Emine

BENLĠ EMĠNE Senaryo ve Yönetmen: Avni Dilligil (Kendi yazdığı Aynı isimli eserinden ) Operatör: Muzaffer Pekgüleryüz ―149‖ Müzik: Malatyalı Fahri Kayahan Yapım: Kurt Film Mehmet Arancı

ġarkılar: Abdullah Yüce, Oyuncular: Avni Dilligil, Nilüfer Sezer, Gönül Bayhan, Ahmet Tarık Tekçe, Hulki Günay, Sadettin Erbil, Semra Ece, Vahi Öz, Ġhsan AĢkın, Hasan Kol, Sevim Çağatay

Bir Gelin Gitti

BiR GELiN GiTTi Senaryo ve Yönetmen: ġarkılar: Nigar Uluerer, MuhteĢem Durukan Kamera: Nejat Okçugil

Oyuncular: Baki Tamer, Nuray Uslu, Nevzat Okçugil, Renan Fosforoğlu, Hulusi Kentmen, Halit Eren, Neriman Bozkurt, Asım Nipton, Hikmet Serçe, Nusret Özkaya Konu: Evlendiği gün bakire olmadığını anlayan koca ve karısının dramatik öyküsü

Yapım: Okçugil Film Nejat Okçugil

149 Agah Özgüç ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1. Cilt syf: 152 Burada Kameramanın Kenan Kurt olduğu belirtilmekte ise de. Film afiĢinde yer alan isim ise M. Pekgüleryüz‘dür.


Bir Serseri

BĠR SERSERĠ Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Nejat Saydam ―150‖ Foto Direktörü:

Ar Direktör: Semih Sezerli, Oyuncular: Neriman Köksal (Nermin), Talat Artemel (Mahmut), Nazım Ġnan (Nuri), Birsen Kaplangı (AyĢegül), Ayhan Batu (Doğan), Muzzez Arçay (Fevziye), Hüseyin Güler (Saim),

Turgut Ören Müzik: Fehmi Ege ve arkadaĢları, Yapım: Yakut Film/Memduh Ün, Ören Film/ Turgut Ören ortaklığıyla

Danyal Topatan, Muammer Gözalan, Celal Ersöz , Niyazi Vanlı, Hamza, Semih Sezerli (Piyanist) Konu: ÇalıĢtığı Ģirkete ait yüklüce bir parayı Adana‘ya götüren Mahmut Bey (Talat Artemel) trende bar kadını Nermin (Neriman Köksal) ile tanıĢır. Nermin çanta içinde parayı görür. Kadınlığını ve güzelliğini kullanarak Mahmut ile arkadaĢlık kurar. Mahmut kadına gösterdiği zaaf ve mukavemetsizlik nedeni ile bütün parayı kaptırır. Bunun neticesi olarakta bir daha evine ve iĢine geri dönemez. Tesadüflerin yardımı bir tren kazsında ölen bir kiĢinin kimliği ile yeni bir hayata baĢlar. Yıllar geçer. Mahmut‘un çocukları büyür. Oğlu Doğan da (Ayhan Batu) aynı kadınla tanıĢmıĢ

ve

çalıĢtığı

bankanın

parasını ona kaptırır.

CİCİ KATİBEM

Bir Yavrunun Gözyaşları

BĠR YAVRUNUN GÖZYAġLARI Senaryo ve Yönetmen: Seyfi Havaeri Operatör: Mustafa Yılmaz Yapım: Tual Film Hasan Tual

Oyuncular: Oktar Durukan, Ġnci Erol, Agah Hün, Fehmi Tengiz, Oğuz Gözen, Faik CoĢkun, Tanıl Ergun, Nilgün Esen, Konu: Bir balıkçı ile iki kadının aĢk ve macera öyküsü

―150‖ 1930 ABD yapımı olan ―The Blue Angel‖ (Mavi Melek) isimli filmden uyarlama, Filmin yönetmeni Josef vopn Sternberg, senaryo ise Heinrich Mannn ve Carl Zuckkmayer‘e ait. Filmde oynayan baĢlıca oyuncular; Emil Jannings (1884-1950), Marlene Dietrich 81901-1992) ve Kurt Gerron (1897-1944)


Can Mustafa /Yaralı Kuş

CAN MUSTAFA /Yaralı KuĢ Yönetmen: Muharrem Gürses Senaryo: Asaf Tengiz Foto Direktörü: Manasi Filmeridis Müzik:

Oyuncular: Turgut Özatay, Leyla Sayar, Muhterem Nur, Ahmet Tarık Tekçe, Salih Tozan, Semih Sezerli, Sami Hazinses, Necdet Tosun, EĢref Vural, Reha Kral, Emel Yıldız, Danyal Topatan, Küçük Yıldız: Gülerman Konu: ParçalanmıĢ bir ailenin yıllar sonra tekrar bir araya geliĢlerinin öyküsü.

Zeki Duygulu Yapım: Güven Film Yuvakim Filmeridis

CĠCĠ KATĠBEM ―151‖ Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak Senaryo: Erdoğan TünaĢ Foto Direktörü: Memduh Yükman, Yapım: Melek Film/ġahan Haki (Erman Film Stüdyosunda hazırlanmıĢtır).

Reji

As i s ta n ı :

Mehmet

Aslan,

Laboratuar: Hayati Akbulut,

Yılmaz

Erman, Erdoğan Dolapçı, ġef laborant: Hilmi BaĢcan, Montaj-Senjron: Turgut Ġnangiray, Negatif Montaj: Sezai Elmaskaya, Seslendiren: Yorgo Ġlyadis, Prodüksiyon Amiri: Semih Sarıoğlu, Oyuncular: Fatma Girik (Ruhsar), Orhan GünĢiray (Fikret), Sevda Nur (Belkıs), Serpil Gül (Leman), Suphi Kaner (Cemil), Mualla Sürer (Zehra), Suphi Tekiner (Erol), Aynur Yetkin, Fuat Ġmer (Parlak Osman), Talat Güryuva, Hakkı Kıvanç, YaĢar ġener, Salih Tozan (Bedri), Mahmure Handan (Anne), Orhan Çoban, Mine Soley, Lütfi Engin, KONU Fikret (Orhan GünĢıray) ile Cemil (Suphi Kaner) harici muhaberat iĢlerinin yoğun olduğu bir iĢ yerinin oldukça çapkın patronlarıdır. iĢlerinin büyük bir bölümünü steno yazmak için iĢe aldıkları genç ve güzel sekreterlerle gönül eğlendirmek oluĢturur. Gazeteye yeni sekreterler almak için ilan verirler. Daha önce bir avukatın yanında sekreterlik yapan ama giyiniĢi ve dıĢ görünüĢü bu iĢi bir baĢkasına kaptıran Ruhsar (Fatma Girik) da daktilo kursunun birincilikle bitirip dakikada yüz kelime yazmasına güvenerek baĢvurur. Ama kalın gözlükleri, kurdelalı saçları ve ölmüĢ bir papazın karısı gibi giyiniĢi ile hiç dikkati çekmeyerek elenir. Bir rastlantı sonucu Fikret'le karĢılaĢınca iĢe alınır ve Ģansı birden bire döner. Kısa sürede bir iĢte uzun süre kalmanın yeteneğe değil de dıĢ görünüĢe bağlı olduğunu anIayarak kendini yeniler, imajını değiĢtirir. Kılık- kıyafetindeki değiĢim, çevresindeki insanların da değiĢmesine neden olur. Kısa sürede patronlarının peĢinden koĢtuğu vazgeçilmez bir sekreter olur. ―Burçak Evren, ―Fatma Girik, Ġki Ünlü Kadın‖ 151 Teknik ve oyuncu kadrosu, filmin jeneriğinden alınmıştır.


Civanmert

CĠVANMERT Yönetmen ve Senaryo: Aydın Arakon Kamera: ġadan Kamil Müzik: Faruk Yener Yapım: Acar Film Murat Köseoğlu

Sanat Yönetmeni: Aydın Arakon, ġarkılar: Ekrem Kongar, Oyuncular: Orhan GünĢıray (Suat), Fatma Girik (Nuran), Ahmet Tarık Tekçe, Mualla Kavur (ġükran), Hayri Esen (Arif Bey), Ulvi Uraz, Nubar Terziyan, Cemal Arsunel (Fuat), ġarkılar: Ekrem Kongar, Danslar: Ġnci Eroğlu, Elif Bozkurt Konu: Suat ve Fuat kardeĢler çocuk yaĢlarındayken bir cinayete tanık olmuĢlardır. Arif bey adlı biri ticari anlaĢmazlık sonucu bir cinayet iĢlemiĢ ve adamın küçük kızı Nuran'ı da kaçırmıĢtır. Aradan yıllar geçer. Bir gün küçük bir bar iĢleten Fuat Arif beyi görür. Olayı hemen Suat'a anlatır. Suat istemeden kaçırılan küçük kızın ne olduğunu anlamak için maceranın içine girer. Küçük Nuran büyümüĢtür ve Arif beyin köĢkünde hizmetçilik yapmaktadır. Suat, ġükran adlı bir kadının yardımıyla Nuran'a ulaĢır. Kısa zamanda da ona aĢık olur. Fakat Arif beyin adamlarıyla Suat arasında bir mücadele baĢlar. ġükran, aĢık olduğu Suat için kendini feda eder ve Nuran'ı kaçırır. Polis olayı yakından takip etmektedir ve suçluları kısa zamanda yakalayacaktır.

Cumbadan Rumbaya

CUMBADAN RUMBAYA Senaryo ve Yönetmen : Montaj-Senkron: Yılmaz Atadeniz, Negatif Montaj: Ender Teker, Sesi Alan: Necip Sarıcıoğlu, Turgut Demirağ (Peyami Safa’nın Server Bedi takma adıyla yazdığı aynı isimli romanından)

Nihat Sevinç, IĢıklandırma: Orhan Katkı, Laboratuar ġefi: Ġbrahim Üstüner, ġarkılar: Semra Atılay, ġemsi Yastıman, Tacettin Uygun, Prodüksiyon Müdürü: Mehmet Muhtar, OYUNCULAR: Çolpan Ġlhan (Deli Cemile), Efgan Efekan (Selim), Vahi Öz (Tahsin), Jale Öz (Memnune‘nin gelini), Kadriye Tuna (Cemile‘nin annesi), Mürvet Sim (ġahinde), Adile NaĢit

Kamera: ġevket Kıymaz,

(Madam), Ziya Keskiner, Faruk CoĢkun, Mualla Surer (Memnune), Mahmut Erki, Cevat TayĢı, Emel Yıldız, Renan Fosforoğlu (Hulki), Eyüp Sabri, Nur Gürkan, Semra Atılay (ġarkıcı), Emel Yıldız (Nahide), MüĢerref Çapın (Prenses), Sadri AlıĢık (Sunucu)

Yapım: And Film/Turgut Demirağ, (Lâle Film Stüdyoları'nda seslendirilmiĢtir).

Konu: "Cemile, annesi ve kız kardeĢi ile KasımpaĢa'da oturmaktadır. Kiracıları olan üniversite öğrencisi Selim'i sever. Bir gün tramvay durağında Kayseri'li iĢ adamı Tahsin Bey ile tanıĢır. Tahsin Bey Cemile'ye evlenme teklif eder, asıl niyeti Beyoğlu'nda ev tutup gönül eğlendirmektir. Cemile, Tahsin Bey'i reddetmez, modern hayatın özlemini çekmektedir. Selim'in okulunda bir kız ile iliĢkisinin olduğunu duyunca Tahsin Bey'e evet der, Beyoğlu'nda oturmaya baĢlar. Tahsin Bey iliĢki kurduğu iĢ çevrelerinde Cemile'yi kullanmak ister, tepki görür; Selim'den aldığı mektup ile genç adamın kendini sevdiğini anlayan Cemile mahallesine döner.


Denize İnen Sokak

DENĠZE ĠNEN SOKAK Yönetmen: Oyuncular: Ulvi Uraz, Ayfer Feray, Saadettin Erbil, Gülderen Ece, Seden Kızıltunç

Atilla Tokatlı Senaryo: Selçuk BakkalbaĢı,

Konu: Karısıyla cinsel yaĢamı olmayan bir adamın garip yaĢantısı.

Kamera: Michel Geismar, Mike Rafaelyan,

Ödül:

Müzik:

► 1961 Ġzmir Festivali‘nde;―En Ġyi Senaryo‖, Ulvi Uraz ―En BaĢarılı Oyuncu‖

Tahsin Kavalcıoğlu, Orhan Boran,

► Locarno Film Festivali‘nde; ―ġeref Diploması‖

Yapım: Sel Film

► Sinema Dergisince Ulvi Uraz ―En BaĢarılı Oyuncu

Dertli Çoban

―Siyah-Beyaz‖ Senaryo ve Yönetmen:

DERTLĠ ÇOBAN Kemal Kan

Oyuncular: Kemal Kan, Nevin Aypar, Üftade Kimi, Nezihe Becerikli, Ahmet Tarık Tekçe, Nevzat Kığı

Operatör: Cezmi Ar,

Konu: Bir çobanla, ağa kızının aĢk öyküsü.

Yapım: Pan Film/Nuri Akıncı

Devlerin Öfkesi

DEVLERĠN ÖFKESĠ Yönetmen: Nevzat Pesen

Oyuncular: Ayhan IĢık, Neriman Köksal, Turan Seyfioğlu, Leyla Sayar, Ahmet Tarık Tekçe

Senaryo: Atilla Ġlhan (Ali Kaptanoğlu takma adıyla) Kamera: Manasi Filmeridis Yapım: Pesen Film/Nevzat Pesen

Konu: Aynı kadının hayatına giren iki yakın arkadaĢın öyküsü.


Dişi Kurt

DĠġĠ KURT Senaryo ve Yönetmen: Yönetmen Ast: Mine Uğur, ġenhuy Ün, IĢık ġefi: Yusuf Tümer, IĢık Ekibi: Selçuk Erkan, Turgut Erkan, Yapım Temsilcisi: Nurdan Seden,

Lütfi Ö. Akad

Oyuncular: Sezer Sezin, MüĢfik Kenter, Sadri AlıĢık, Kdenan Pars, Efkan Efekan, Ulvi Uraz, Erol


taĢ, Rengin Arda, Semih Sezerli, Senih Okran, Osman Alyanak, Emel Yıldız, Osman F. Seden, Reha Yurdakul, Ümit Belen, Atilla Ergün, Belgin Güven, Hakkı Kıvanç, Ertaç Ünsal

Mikael Rafaelyan

KONU: Kötü ruhlu kocasından ayrılıp babası Haydar Reis‘e dönen Zeynep‘le Tüysüz Cemil‘in

Yapım :

motorcular arasında geçen aĢk ve macera öyküsü.

Duru Film Naci Duru

 Senaryoya gelince: ĠĢte filmin kötü olmasının tek sebebi. Elle tutulur, kulakla duyulur tek güzel yönü MüĢfik Kenter‘in diyaloglarıdır. Ama bu tek yön, güzelin de üstünde çok nefistir. Ondan gerisi ise kopuk kopuk, darmadağınıktır. Konular birbiri peĢi sıra dizilip anlatılmaktadır. Aralarında herhangi bir bağı, bir ilgisi yoktur. Lütfi Akad‘ın bu kötü senaryodan iyi film yapabilmesinin imkansızlığı ortadadır. (Yücel Hekimoğlu, Büyük Gazete, 15 ġubat 1961)

Divane

DĠVANE Senaryo ve Yönetmen: Baki Çallıoğlu Kamera: Fevzi Eryılmaz, Yılmaz Gürbüz, Mustafa Yılmaz Müzik: Baki Çallıoğlu, Yapım: Çallı Film/Baki Çalllıoğlu

Oyuncular: Serpil Gül, Ekrem Bora, Ferhan Tanseli, Meral Körmükçü, Özcan Bilge, Ferit Ceylan, Danyal Topatan, Ġhsan AĢkın, Hüseyin Baradan Konu: Bir ayakkabı tamircisiyle, zengin bir kızın aĢk öyküsü.

Dolandırıcılar Şahı

DOLANDIRICILAR ġAHI Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo:

Yönetmen Yardımcısı: Yılmaz Güney, Oyuncular: Orhan GünĢiray (Orhan), Nurhan Nur, Kadir Savun, Nilüfer Sezer, Ahmet Tank

Vedat Türkali Foto Direktörü: Çetin Gürtop Müzik:

Tekçe, Suphi Kaner, Yavuz Yalınkılıç, Nubar Terziyan, Ali ġen, Yusuf Çağatay, Nejat Saydam, Yılmaz Güney Konu: Açıkgöz ve uyanık bir genç olan Orhan'ın hayattaki tek amacı, çalıĢmadan para

Yalçın Tura Yapım: Yerli Film/Atıf Yılmaz Orhan GünĢıray

kazanmak ve kısa yoldan köĢeyi dönmektir. Bitirim delikanlı bu amaçla dolandırıcılık yapma -ya baĢlar. Bir süre sonra da bir dolandırıcı çetesiyle anlaĢıp aralarına katılır. Bazı nedenlerle çete dağılınca, Orhan bir kasabaya sığınmak zorunda kalır. Benzin istasyonunda bir gençle (Yılmaz Güney) tanıĢan Orhan, komĢu kasabaya bir müfettiĢ beklendiğini öğrenince düĢlerindeki büyük fırsatı yakalar. Orhan, kasabaya yeni tayin edilen müfettiĢin kılığına girer. Benzinci gencin kılavuzluğunda birlikte komĢu kasabaya inerler. Saf köylülerin müfettiĢ diye karĢıladıkları dolandırıcı renk vermez. Du-ruma hakimdir. Ġki komĢu kasaba halkı arasında, bazı politik anlaĢmazlıklar


Dolandırıcılar Şahı

nedeniyle öteden beri bir gerginlik vardır. Bu anlaĢmazlıktan yararlanan sahte müfettiĢ, açık vermeden oyununu sürdürür. Kasabaya bir hastane yaptırılacaktır. Orhan'ın kasabada tanıyıp aĢık olduğu doktor hanım (Nurhan Nur), hastane inĢaatının bir an önce temelinin atılması için mücadele etmektedir. Kasaba halkından toplanan paralar müfettiĢe teslim edilir. Bu arada devreye giren dolandırıcılar çetesi, Orhan'a baskı yapar.' Orhan baskı sonucu çeteyle birlikte kaçsa da, paraları alıp tekrar kasabaya döner. Tutkun olduğu doktor hanımı unutamamıĢtır. Onun köylüler adına verdiği mücadele Orhan'ı derinden etkilemiĢtir. Dolandırıcılık yapmaktan vazgeçer. Köylülerin alın teriyle oluĢan paralarla, doktor hanımın çabalarıyla hastanenin temeli atılır. ―Agâh Özgüç, ―Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney‖ syf, 40‖ Ödüller:  Ġzmir Film ġenliği'nde (1961) Nurhan Nur 'en baĢarılı kadın oyuncu' seçildi.  Yılmaz Güney bu filmde çok küçük kısa bir rol üstlenmiĢ kayıp filmlerindendir. Lüleburgaz yöresinde çekilen filmde Güney, aynı zamanda Atıf Yılmaz'ın yönetmen yardımcılığını üstlenmiĢtir. Filmin çekimine 27 Mayıs‘tan önce baĢlanmıĢ ve filmin bitimi 27 Mayıs sonrasına rastlamıĢtır. Film eleĢtirmenler ve halk tarafından beğeni kazanmıĢ ancak, sansür kurulu tarafından beğenilmemiĢti. Döneme göre film oldukça sert, kurulu düzeni eleĢtiren bir filmdi. Belki de filmin halk tarafından sevilmesinin nedeni, toplum psikolojisine denk düĢmesiydi. 27 Mayıs‘tan sonra sansüre takılan ilk film de bu film olmuĢtu. Ancak Atıf Yılmaz ve Orhan GünĢıray‘ın Ankara‘daki temasları sonucu, o sıralarda sansür kurulunda görevli olan Prof.Dr. Alim ġerif Onaran‘ın da çabasıyla sansürden kalkan filmin baĢarısı nedeniyle ilk kutlayan kiĢi gene A. ġ. Onaran olmuĢtur.  Film aynı zamanda yapımcılığını üstlendiği ilk filmi Atıf Yılmaz‘ın. Orhan GünĢıray ile 1960 yılında ―Yerli Film Limited ġirketi‖ adını verdiği bir film Ģirketi kurar. ―Yerli Film adını özellikle aydınlar tarafından küçümsenen sinemamıza onur kazandırmak için

koymuĢtum.

Küçümseme

amacıyla

kullanılan

Yerli

film

tanımlamasından

gocunmadan, yerliliğin önemini vurgulamak için bu adı seçmiĢtm‖ diyor anılarında Atıf Yılmaz. Filmin senaryosunu teĢkil eden hikaye, dönemin ünlü dolandırıcısı Berbat Süleyman‘ın gerçekte yaĢadığı ve uyguladığı konulardan meydana gelmektedir.

DOSTLUKLAR YAġADIKÇA Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Foto Direktörü: Orhan Çağman Yapım: Aktunç Film ġevket Aktunç

Dostluklar Yaşadıkça

Oyuncular: Fikret Hakan, Salih Tozan, Orhan GünĢiray, Hüseyin Baradan, Kadir Savun, Evrim Fer, Nur Ġnsel, Sevil Candan, Atıf Kaptan, Fuat Ġmer, Mümtaz Ener, Candan Sabuncu Konu: Bir idam mahkumunun öyküsü. Kasa Hırsızı : Bir kasa hırsızıyla aĢık olduğu kızın öyküsü. Bir kaza sonucu arkadaĢının ölümüne sebep olup hapse giren bir Ģoförle, bir fabrikatör tarafından iğfal edilen kız kardeĢinin öyküsü. Not: Türk sinemasında ilk kez çekilen üç hikâyeli bir film denemesi. Filmin ilk bölümü Ġstanbul Radyosu'nda "KonuĢmayan Adam" adıyla temsil edilen bir Amerikan oyunundan uyarlandı.


Elveda Hatıralar

ELVEDA HATIRALAR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Kenan Pars, Sunay Uslu, Nuray Uslu, Diclehan Cevat Okçugil

Baban, Orhan Alkan, Mehmet Özekit, Emire Erhan Konu: Kendisine bakması için çağırdığı arkadaĢı zengin iĢ

Foto Direktörü:

adamı olan kocasını baĢtan çıkarır kendisini de öldürür.

Nejat Okçugil

Bu kötü kadın sonunda yakayı ele verir hemde o koca Yapım:

(Kenan Pars) tarafından

Okçugil Film Cevat Okçugil

öldürülür. Katil olan piĢman

kocayı polis vurur ama o kaçar. Karısının mezarı baĢına gelir ondan af diler ve kendiside can verir.

Esmerim Kıyma Bana

ESMERĠM KIYMA BANA Senaryo ve Yönetmen: Ümit Utku Foto Direktörü: Kazım KoĢkan

Oyuncular: Cavidan Dora, Saltuk Kaplangu, Ahmet Tarık Tekçe, Sadri Karan Konu: Köyde geçen bir aĢk hikayesi.

Yapım: Okçugil Film Cevat Okçugil

EVLAT YÜZÜNDEN Senaryo ve Yönetmen

Oyuncular: Kenan Pars, Suzan Avcı, Hakkı Kıvançınlı, Dündar Aydınlı

Rahmi Kafadar Orhan AteĢ Kameraman: Hayrettin IĢık, Yapım: Tayfun Film Orhan AteĢ


Fakir Şarkıcı

FAKĠR ġARKICI Yönetmen: Oyuncular: Fatma Girik (Gül), Adnan ġenses (Adnan), Ahmet Tarık Tekçe, Semra Ece

Hicri AkbaĢlı Senaryo:

(Leman), Atıf Kaptan, Süreyya Özsöğüt, Zeki Karari, Ġlhami Çelebioğlu, AteiĢ Böceği Ercan Bülent Oran

ve Yalçın

Kamera:

Konu: Sokaklarda destan satıp Ģarkı söyleyerek hayatını kazanan Adnan, Gül adlı kimsesiz

Rafet ġiriner Yapım:

bir kıza aĢık olmuĢtur. Günün birinde onun sesini duyan Leman adında çok zengin bir kadın Yakar Film Suzan Yakar Rutkay

onu beğenmiĢ ve ünlü bir Ģarkıcı olabilmesi için çalıĢmaya baĢlamıĢtır. Leman'ın aĢırı ilgisi Adnan'ı sıkmaya baĢlamıĢtır. Adnan bir tarafta fakir sevgilisi Gül, diğer tarafta zengin Leman hanım arasında kalmıĢtır.

Fedakar Arkadaş

FEDAKAR ARKADAġ

Yönetmen : Hicri AkbaĢlı Senaryo:

Bülent Oran, Hicri AkbaĢlı, Suphi Kaner Görüntü Yönetmeni: Ali Yaver,

Oyuncular: Atilla Dinçer, Nuray Uslu, Suphi Kaner, Seyhan Candeğer, Hicri AkbaĢlı, Semra Ece, Atıf Kaptan, ġarkıları Okuyan: Aynur Akın, Oyun Havaları:Malahat Güler, Mustafa Ekoğlu Konu: ArkadaĢı uğruna suçu kabul edip hapse giren suçsuz bir gencin öyküsü.

Yapım: Sadık Film Hicri AkbaĢlı

Fedakar Onbaşı

FEDAKAR ONBAġI Senaryo ve Yönetmen:

Kamera

Asistanı:

Ferhat

Bakır,

IĢık

ġefi:

Ömer

Yavuz Yalınkılıç

Ekmekçi,

Mustafa Yılmaz

Oyuncular: Ali Ekdal, Nuray Uslu, Nusret Alkaya, Kadir

Ekdal Film Ali Ekdal

Konu: Osmanlılar döneminde geçen eĢkıya Abdo ile

Kamera: Yapım:

Savun, Suphi Kaner

bir jandarma onbaĢısının macera öyküsü


Felaket Kadını

FELAKET KADINI Senaryo ―²⁷³‖ ve Yönetmen: Hüsnü Cantürk, Müzik: ġefik Gürmeriç, Zeki Duygulu

Oyuncular: Efgan Efekan, Nilüfer Sezer, Mümtaz Ener, Vahi Öz, Saim Bilge, Mehmet Aslan, Çetin Yassıkaya, AyĢe ġensu, Küçük Yıldız: Bahar Tuncel, Danslar: ġandra ve Neptün, Giovanni Scognamillo Konu: TanıĢtığı bir hayat kadınının tuzağına düĢüp ona aĢık olan evli bir erkeğin, düĢtüğü

Operatör: Hayrettin IĢık Yapım:

bu durumdan kurtulabilme çabasının öyküsü.


Gece Kuşu

GECE KUġU Senaryo ve Yönetmen Hulki Saner Oyuncular: EĢref Kolçak, Belgin Doruk, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner,


Dr. Osman

Alyanak, Osmat Zıt, Dursune ġirin

Kosta Psaros Yapım

KONU: Birlikte büyüyüp sonra da birbirlerine aĢık olan bir fabrikatör kızıyla, benzin istasyonunda çalıĢan bir iĢçinin aĢk ve macera öyküsü.

Saner Film Hulki Saner

Gece ve Gündüz

GECE VE GÜNDÜZ Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Hayri Esen, Özcan Tekgül, Gülistan Semih Evin

Güzey, Salih Tozan, Sadettin Erbil, Aydan Adan, Ahmet

Kamera: Rafet ġiriner

Tarık

Tekçe,

ġan Film Baki Üsküdarlı

Esen,

Renan

Fosforoğlu, Niyazi Vanlı, Çocuk Yıldız: Ġlhan Esmer, Aydan Adan

Yapım:

Hayri


Gecelerin Ötesi

GECELERĠN ÖTESĠ Oyuncular: Kadir Savun, Erol TaĢ, Hayati Hamzaoğlu, Ziya Metin, Tolga Tigin, Suna Selen, Suphi Kaner, Metin Ersoy, Oktar Durukan, Yılmaz Gruda, Maria Dolce Senaryo ve Yönetmen : Metin Erksan

KONU: Metin Erksan, ilk gerçekçi köy filmi denemesi kabul edilen "AĢık Veysel'in Hayatı"ndan sekiz yıl sonra Toplumsal Gerçekçi yönelimini baĢlattığı kabul edilen "Gecelerin Ötesi"ni çevirir. "Gecelerin Ötesi" aynı mahallede yaĢayan 7 gencin öyküsünü anlatır. Birbirlerinden farklı

Kamera: Mengü Yeğin

yaĢantı ve ideallerin içinde olan bu gençlerin tek ortak yanı onlara mutluluk getireceğine inandıkları paraya sahip olmaktır. Bunun için bir çete kurarlar ve benzin istasyonları soymaya baĢlarlar. Uzun yol Ģoförü, ailesine bakmak zorunda olan fabrika iĢçisi, Amerika‘ya

Yapım : Ergenekon Film Nejat Duru

gidip Ģöhret olma hayalleriyle yaĢayan iki müzisyen, arzuladığı sanatı yapamayan idealist bir tiyatrocu, maddi imkansızlık yüzünden sevdiği kızla evlenemeyen ve yine parası olmadığı için yosma sevgilisiyle gezip tozamayan bir gencin bir araya gelerek soygunlar yapmasının hikayesidir anlatılan. Filmin baĢarısı kahramanların ve olayların son derece inandırıcı bir Ģekilde ele alınmasından kaynaklanıyor. Film, Adnan Menderes'in "Her mahallede bir milyoner yetiĢtireceğiz" sözünden yola çıkılarak o milyonerler yetiĢirken bu tip kiĢilerin ortaya çıkacağını vurguluma amacı güdüyordu. Film, toplumun değiĢik katlarında yaĢayan, karıĢık tutkulardaki

gençlerin. para ihtiyacı

etrafında iyi niyetli birleĢmelerini temel düĢünce olarak alıyordu. Birtakım hırsızlık cinayet olaylarından sonra tek suçlu olan toplum, bunca genci harcıyordu. Ticaret maksadı güdülmediği besbelli olan bu film, bize, 1960 yılı içinde sanat gayesinin sinemamızda bir mesele haline geldiğini gösteren delillerdendi. Metin Erksan "Gecelerin Ötesi"ni Türk Sinemasında, o anda yapılanların dıĢında, sıra dıĢı bir film olarak görür: Ben 1959'da 'Gecelerin Ötesi'ni çekiyordum. O sıralar politik yetkenin ağzına bir laf takılmıĢtı. "Her mahallede bir milyoner yetiĢtireceğiz". Kendi kendime dedim ki, evet böyle bir düĢünce olabilir, ama her mahallede bir milyoner yetiĢtirilirken, aynı mahallede baĢka Ģeyler de yetiĢir. Bir grup çocuğu aldım ve film çektim. O zamana kadar böyle bir film yoktu. Bu filme çok dikkatli bakmak lazım. O zaman sezdiğim ve düĢündüğüm mesele 1970'lere doğru anarĢi ile gündeme gelmeye baĢladı. O çocuklar yetiĢmeye baĢladı. O gün atılan tohumları ben o filmde gördüm. O filmin temelinde 1965 sonrası vardır. Ben bunu sinemacı sezgimle 1959'da görmüĢtüm. Bir grup çocuk bir araya gelerek benzin istasyonları soyarlar. Bazı eleĢtirmenler filmin üzerinde o zaman da durdular, yazılar yazdılar. Hatta Türk sinemasında 'toplumsal gerçekçilik' akımını baĢlatan ilk film gibi sözler söyleniyor. Bunlar yeterli sözler değil, o filme dikkatle bakmak lazım. Filmin gerek içerikte, gerekse biçimde birtakım hataları olabilir, ya da yeteneğim o kadardı. Mesele bu değil. Filmde yaĢanan devirle ilgili hangi ipuçları var. Mesela ben filmi çekerken 27 Mayıs Ġhtilali'nin olacağını bilmiyordum. Ancak filmi çekerken ihtilal baĢladı. Buna ĢaĢırdığımı söyleyemem. Çünkü politik yetke Türkiye'yi bunaltmıĢtı o sıralar. Bir takım politik, toplumsal, ekonomik baskılar vardı. Toplumun üzerinde baĢka türlü oluĢmalar vardı. Ben o gürültü içinde, bu filme gereği kadar bakılmadığına inanıyorum. 'Gecelerin Ötesi' 1960-1970 devresini iyice sınırlayan bir filmdir.


Gecelerin Ötesi

Film, hem düzeni eleĢtirdiği, hem de popülist politikalar ve pembe yalanların etkilediği insanların bir an önce köĢeyi dönme arzusunda iken hayatın gerçeklerine çarpıp yıkılmasını annlatan ilk film olduğu için sinema tarihimiz açısından büyük önem taĢımaktadır. O zamanki politik yetkeyi eleĢtiren bir film olarak "Gecelerin Ötesi"nin sansür kuruluyla sorunsuz iliĢkiler yaĢadığını düĢünmek bile hayal olur. Filmin senaryosu da diğer film senaryoları gibi sansür kuruluna gönderilir ve defalarca geri gelir. Alim ġerif Onaran'ın imzasının da olduğu bir sansür kurulu tarafından filmin senaryosu, bazı yerlerinin değiĢtirilmesi için defalarca yönetmene geri gönderilir. Örneğin fiimin içinde bir sahne vardır ki, yönetmen bu sahnenin gerçekten zararlı olup olmadığı üzerine yıllarca düĢündüğünü söylüyor. Suna Selen ve Hayati Hamzaoğlu, filmin bir yerinde Üsküdar'da karanlık bir odanın içinden Ġstanbul'un ıĢıklarına bakarlar. Kız, nikah tarihini alan niĢanlısına; "Artık Ġstanbul'un ıĢıklarına yalnız bakmayacağım, sen olacaksın yanımda. Yalnız olduğum geceler bu pencerenin önünde hep bu ıĢıklara baktım. Onlarda sevinç, zenginlik ve mutluluk vardı çoğu geceler bir daha dönmemek üzere o ıĢıklara gitmek istedim. Biliyor musun Üsküdar'ın kızlarını pervanelere benzetirler, hani ıĢığa koĢup sonra da ölen pervanelere." der. Sansür bu sözün senaryodan çıkarılmasını ister. Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu'nun 6. maddesinin "e" Ģıkkı uyarınca, yani milli rejime aykırı olan siyasi, iktisadi ve içtimai ideoloji propagandası yapmak, Asya, Avrupa kıtaları arasında ayırım yapmak vs. gibi nedenlerle bu bölümün filmden çıkarılmasını ister. Metin Erksan, filmin gösterilmesini filmin prodüktörü Nejat Duru'nun askerliğini Harbiye'de yapması ve orada o zamanlar yüzbaĢı olan Rıfat Baykal‘ tanımasına bağlıyor: ―Filmin çekimleri bitti. Nejat, Rıfat Baykal ve ben Ankara'ya Film Kontrol Merkezi'ne gittik. Rıfat Baykal, o zamanlar Milli Birlik Komitesi'ndeydi. Sansür kurulu üyeleri bizim filmi onlarla birlikte seyretmemize ve filmin bazı sahnelerine itiraz edemediler. Yani Rıfat Baykal olmasa, sansürden gösterim için 'Evet' izninin çıkması oldukça zor olacaktı.‖ "Gecelerin Ötesi"nin müziğinde Modest Petroviç Musssorgski'nin "Bir Sergiden Tablolar" adlı piyano süitinden ve Schönberg'in buluĢu kabul edilen on iki ton müziğinden bölümler kullanan Metin Erksan, bu filmin senaryosuyla bir de ödül kazanır. Film, 1961 yılında Türk Sinema Sanatçıları Derneği ile Ġstanbul Belediyesi'nin ortaklaĢa düzenledikleri Türk Film Festivali'nde "En Iyi Senaryo" ödülünü (Metin Erksan) ve "En BaĢarılı Yardımcı Erkek Oyuncu" ödülünü (Kadir Savun) kazanır. "Gecelerin Ötesi" bir de Edinburg Film Festivali macerası yaĢar. Yönetmen, filmin Edinburg Film Festivali'ne gidip gitmediği, gittiyse bile oynayıp oynamadığı konusunda kesin bilgilerin olmadığını söylüyor. ―Metin Erksan Sineması, ―Birsen Altıner, syf, 37‖

Ödüller:  1961 2. Türk Film Festivali‘nde ►Metin Erksan ―En BaĢarılı Senaryo‖ (Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Baha Gelenbevi, Zeki Faik izer, Orhan Hançerlioğlu, Semih Tuğrul, Asude Zeybekoğlu, Sabahattin Eyüpoğlu, Haldun Taner, Lüfü Ö. Akad, Vrdat Ar)  1961, Sinema Dergisi yazarları seçiminde; ►―En Ġyi Film‖ ► Metin Erksan ―En Ġyi Yönetmen (Jüri Üyeleri: Selmi Andak, Hayri Caner, Agah Özgüç, Semih Tuğrul, Metin Öner, Çetin A. Özkırım)


Güzeller Resmi Geçidi

GÜZELLER RESMĠ GEÇĠDĠ Yönetmen Ast: Yavuz Gönenç, Müzik Direktörü: IĢık: Ġlhan Aslım, Kamera Ast: Ali kan, Prodüksiyon Ast: Cemil Paskap, Dekor: Saim Bilge, Montaj: Mehmet BozkuĢ, Ali SiyavuĢ,

Senaryo Yönetmen:

Laboratuar: Mihail Skarpedis, Ses: Lâmi Kâmil,

Osman Nuri Ergün

Oyuncular : Türkan ġoray, Ahmet Tarık Tekçe, Nilüfer Sezer, Canan Erdura, Rauf Alazan, Feridun Karakaya, Nubar Terziyan, Osman Türkoğlu, Faik CoĢkun, Yüksel Tanık, Necati


Ġltaç, Orhan Aykanat, Hasan DanabaĢoğlu, Saim Bilge, YaĢar Ġzgi, Sevim Emre, ġarkılar: Halk Oyunları EĢliğinde: Sevim Tanürek, Ümit ġener, Semra Atalay, Azize Tözem,

Kamera: Kenan Kurt Yapım: Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film stüdyosunda öekilmiĢ, Acar Film stüdyosunda seslendirilmiĢtir.)

Nurinisa Tokses, Aynur Akın, ġemsi Yastıman, Güler Gürses, Metin Bükey ve Korosu, Sebilci Hüseyin, Kaplan Tarsuslu, Celal Adanalı, Ali Kocadinç KONU: Son dakikada güzellik yarıĢmasına giren bir genç kızın öyküsü.: Arabistan'ın zengin kralı çok hastadır ve ölmek üzeredir. Üvey oğlu Ebu Ahmet, babasının ölmesini ve mirasın kendisine kalmasını heyecanla beklemektedir. Kral öldüğü zaman vasiyetnamesi açılır ve tüm mirasını Ġstanbul'da yaĢayan fakat ismini ve nerede olduğunu bilmediği akrabası AyĢe'ye bırakır. AyĢe hakkında tek bildiği dans ve Ģarkıcılığa merakı olduğu ve bacağında doğuĢtan gelen yıldız Ģeklinde bir lekedir. Avukatları vasıtasıyla kızı aramalarını ister. Eğer AyĢe ortaya çıkmazsa tüm miras üvey oğlu Ebu Ahmet'e kalacaktır. Ahmet bunu kabul etmez ve Ġstanbul'a giderek AyĢe'nin de katılacağını düĢünerek bir yarıĢma düzenlemeye karar verir ve AyĢe'yi bulduğunda öldürecektir. AyĢe'de yarıĢmaya katılır ve kovalamaca baĢlar. Not: Film, 14 Mart 1961 tarih ve 15 sayılı karar ile sansür kurulunca yasaklanan filmler listesinde yerini almıĢtır.

Izdırap Çocuğu

IZDIRAP ÇOCUĞU Senaryo ve Yönetmen: Behlül Dal Kamera: Ali Uğur

Oyuncular: Uğur BaĢaran, Salih Tozan, Feridun Has, Ġhsan AĢkın, Suna Selen, Zuhal Dal, Natuk

Yapım: AntiĢ Film Behlül Dal

Baytan, ġevkiye May, Necdet Tosun, Orhan Arıburnu Konu: Babası hapiste olan bir çocuğun öyküsü.


İçimizden Biri “Ölüm Çemberi”

ĠÇĠMĠZDEN BĠRĠ ―Ölüm Çemberi‖ ġarkılar: Semra Atılay, Danslar: Aysel Tanju, Oyuncular: Turhan Seyfioğlu, Orhan Boran, Kenan Pars, Cavidan Dora, Aysel Tanju, Ahmet Tarık Tekçe, Sadettin Erbil, Sadri Karan, Necdet Tosun, Erol TaĢ, Zeki Çan, Vahi Öz, Kudret

―Siyah-beyaz, 84dk‖

ġandra, Mustafa Dağhan, Faik CoĢkun, Hüseyin Güler, Hüseyin Zan, Fuat Ġmer Senaryo ve Yönetmen: KONU: Karapençe çetesi, hepsine adı karıĢmıĢ, bir türlü yakalanamayan bir gizli haydut Türker Ġnanoğlu

topluluğudur. YurtdıĢından yeni ve yüklü bir parti kaçak uyuĢturucu gelecektir. MüĢterileri Arap Sadri adlı baĢka bir gangsterdir. Çetenin baĢı olan Karapençe‘yi ise ne gören vardır,


ne bilen. Adamları bile onu tanımaz. Çete karıĢtığı bir soygunda cinayet iĢler. Komiser Mustafa Yılmaz

Kenan (Kenan Pars) soygunu araĢtırıp, perde arkasındakilere ulaĢmak için barda arkadaĢlık kurduğu Leyla‘ya (Cavidan Dora) kendini alıcı tüccar olarak tanıtır. Arap Sadri ise, Karapençe çetesine sızmak için araya bir casus sokmak ister. Barda çalıĢan Aysel (Aysel

Müzik: Metin Bükey,

Tanju) bu iĢ için biçilmiĢ kaftandır. Bu arada Aysel polisle de iĢbirliği yapmaktadır. Barın patronu Sadri‘nin adamı olduğu için o da Leyla ile aynı yerde çalıĢmaya baĢlar. Tüccar

Yapım: Erler Film Türker Ġnanoğlu

kimliğindeki Kenan, birĢeyler bildiğinden, belki de Karapençe‘nin adamı olduğundan Ģüphelendiği Leyla ile aĢk iliĢkisine girer. Çetenin elemanı olan Orhan bu yaĢamdan bıkmıĢtır. Aysel‘le iĢbirliği yapıp bildiklerini polise anlatırlar. Aysel‘in Kenan‘a da bulundukları yeri haber vermesi sonucu polis limanda pusu kurar. Arap Sadri‘nin adamları ve Karapençe çetesi, gelecek olan kaçak malları beklemektedir. Polis ise çoktan kaçak malları değiĢtirmiĢtir. Arap Sadri ve adamları ile Karapençe çetesini yakalar. Karapençe ise kaçar. Kenan, polisle birlikte kaçtığı evi kuĢatır. Teslim olmayan Karapençe vurularak yakalanır. Maskesi çıkarıldığında Karapençe‘nin kimliği de ortaya çıkar. Bu azılı çetenin baĢı; bar kızı Leyla‘dır…

Senaryo ―152‖ ve Yönetmen :

İlk Aşk

ĠLK AġK Hulki Saner

Foto Direktörü: Kosta Prosos Yapım:

Oyuncular: Belgin Doruk, Kenan Pars, Suphi Kaner, ArĢavir Alyanak, Semra Yıldız Konu: Mutluluğu bulamayan bir ressamın, bir vapur yolculuğu sırasında tanıdığı Selma ile olan aĢk öyküsü.

Arı Film

Yönetmen NiĢan Hançer

KADERĠME AĞLARIM ―Abdo ile Bendigar‖

Senaryo, Hüseyin Peyda Yapım Birsel Film/Özdemir Birsel

152 Delmer Daves ve Leo Mc Carey‘in senaryosundan Amerikalı (U.S.A) yönetmen Le Mc

Carey‘in rejisiyle 11 Temmuz 1957 tarihinde Amerika‘da gösterime giren ―An Affair to Remember‖ (Unutamadığım AĢk) isimli filmden uyarlama. Filmde baĢlıca rolleri dönemin dünyaca dev oyuncularından Gary Grant, Deborrah Kerr oynamıĢlardır. (Kyn: Internet movie database)


Kaderime Ağlarım “Abdo ile Bendigar”

Oyuncular: Hüseyin Peyda, Serpil Gül, Kadir Savun, Hayri Esen, Nubar Terziyan, Mümtaz Alpaslan, Emel Yıldız, Danslar: Semra Yıldız Konu: Birbirine kavuĢamayan iki düĢman aile çocuklarının aĢk öyküsü.

KAHPE Kurgu: Mehmet BozkuĢ, Reji Asistanı: Mithat Sertesen, Mesude Özkılıç, Operatör Asistanı: Melih Sertesen, Negatif Montaj: Ali Berkan, Montaj ve Senkron: Mehmet BozkuĢ, Laboratuar:

Senaryo ve Yönetmen: Aydın Arakon

Mihail Ġskarpites, Mahmut Babacan, Recai KarındaĢ, IĢıkçı: Ahmet AteĢ, Bahattin Acınur, Kenan Eryılmaz, Dekorları Çizen: Aydın Arakon, Dekorları Yapan: Bilal Uysal, Aksesuar: Nazım

Fotoğraf Direktörü:

Akbulut, Sesleri Alan: Lâmi Kâmil, , Sahne Müdürü: Melih Üstüngör, Dublaj Rejisörü: Hayri ġadan Kamil

Esen, ġarkılar: Feriha Tunçeli, ,(Acar Film stüdyosunda çevrilmiĢ ve seslendirilmiĢtir.) Oyuncular: Belgin Doruk (Ayla), Göksel Arsoy (Bülent Ar), Gönül Beyhan (Belkıs/Melahat) ,


Erol TaĢ, Hasan Devrim, Nubar Terziyan (Komiser Muammer), Muammer Gözalan (Ruhi Bey), ġarkılar: Feriha Tunçeli, Danslar: Amina Ünal (Dansöz Zambak), Atıf Avcı, Erol TaĢ (Goril), Ġhsan Devrim (Doktor),

Ġsimler filmin jeneriğinden alınmıĢtır.

Konu: Ġki sevgiliyi birbirinden ayırmak isteyen kötü yürekli, hoppa, güzel kadının hikayesi.

Kanlı Firar

KANLI FĠRAR Senaryo ve Yönetmen : Orhan Elmas (Metin Erksan'ın eserinden)

Serezli, Hulusi Kentmen, Sezer Tansuğ

Foto Direktörü:

KONU: Sekiz yıllık hapis hayatından sonra tahliye olan Tahir, yeni bir yaĢam kurmaya Turgut Ören,

Müzik: Erdem Buri Yapım : Be-Ya Film Nusret Ġkbal

Oyuncular: Ayhan IĢık, Belgin Doruk, Atıf Kaptan, Ahmet Tarık Tekçe, Salih Tozan, Semih

hazırlanmaktadır. Yıllardır gördüğü kanlı rüyalardan kurtulmak isteyen genç adam, bir tersanede iĢ bulur, ancak bela peĢini bırakmaz. Günün birinde ölmeyi arzulayan mutsuz ve umutsuz Türkan‘la karĢılaĢır ve genç kıza yaĢama sevinci aĢılayıp evlenmeyi teklif eder. Türkan kendisini kandırıp terk eden sevgilisinin

Kanlı Sevda

KANLI SEVDA Senaryo ve Yönetmen: Yavuz Figenli Kamera: Mustafa Yılmaz Yapım: Aksel Film Murat Akovalıgil

Oyuncular: Tugay Toksöz, Nil Göncü, Erol TaĢ, Mümtaz Alpaslan, Sami Tunç, Ayten Sevil, Sabahat IĢık, Necip Tekçe, Küçük Yıldız: Fatmacık Konu: Birbirini seven iki köylü gencin acıklı aĢk öyküsü..


Kırık Çanaklar

KIRIK ÇANAKLAR Yönetmen Yardımcısı: Halit Refiğ, Orhan Tokatlı, Sanat Yönetmeni: Duygu Sağıroğlu, Oyuncular: Lale Oraloğlu, Turgut Özatay, Salih Tozan, Reha Yurdakul, Mualla Kaynak, Engin Deniz, Mahmure Handan, Asım Nipton, Niyazi Er, Adem Uygur, Hayati Onurlu, Çocuk Yıldız: Rüya GümüĢata (D.1952))

Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Halit Refiğ, Lale Oraloğlu, Memduh Ün, (Morris'in "Tahta Çanaklar" adıyla çevrilen oyunundan) Foto Direktörü: Turgut Ören, Yapım: Be-Ya Film Nusret Ġkbal

KONU : Kamyon Ģoförü Cemal ve ailesi maddi zorluklar içinde yaĢamaktadır. Karısı Sabahat evdeki yoğun iĢ temposunun yanında yaramaz kızı Ayten ve yaĢlı kaynatası Hüseyin‘in bakımı yüzünden çok yorulmaktadır. Cemal de iĢteki sorunlarından ve karısının Ģikayetlerinden bıkmıĢtır. Aksi bir ihtiyar olan Hüseyin Dede en çok afacan torunu Ayten‘le anlaĢmaktadır. Kafa kafaya veren dede-torun Sabahat‘in evden kovulmasına sebep olur. Üstelik Cemal‘de gözü olan komĢusu Mualla genç kadına büyük bir iftira atarak ailenin dağılmasına sebep olur.  Senaryo, Edmund Morris'in yazmıĢ olduğu Tahta Çanaklar adlı oyundan uyarlanmıĢtı. Yalnız oyunla senaryo arasındaki büyük yorum farkı dikkat çekiciydi. Çünkü oyunun sonunda, yaĢlı adamı huzurevine atıyorlardı. Oysa Oraloğlu'nun yazdığı senaryoda, ihtiyar pılı pırtısını toplayıp evden giderken, gelini arkasından koĢuyor ve yeniden eve dönmesini istiyordu. Ve tüm aile filmin son sahnesinde bir araya geliyor, Salih Tozan (yaĢlı adam) tabakları kırdığı zaman, keyiflenip gülüyordu. Amerikan oyununda, aile, yaĢlı adam için tahta çanaklar yaptırmıĢtı ve ihtiyarı huzurevine kaldırdıktan sonra bunları atmaya kalkıyorlardı. Ama küçük kız çocuğu durduruyordu ana babasını. Onları atmayın, siz de yaĢlandığınız zaman, ben bunları sizin önünüze koyacağım diyordu. . Bizdeki örf ve adetler. insancıl öğeler batı toplumlarından farklı olduğu için Oraloğlu'nun yaptığını mantıklı ve tutarlı kılıyordu, Ancak Lale Oraloğlu'nun senaryosu yeterli değildi. Halit Refiğ yeniden tretman hazırladı. Ama öykünün ana hatlarına dokunmadı. Kırık Çanaklar Berlin Festivali'ne davet edildi. Ön kurulu geçmiĢ, festivalde gösterilmiĢti. Maçoluğa takılmıĢlar orada. Çünkü Turgut kadınlara haĢin davranıyordu, kötü konuĢuyor, aĢağılıyor, dövüyordu. Nusret Ikbal söylemiĢti bana, döndüğünde. Festivale Mualla Kaynak ve Lale Oraloğlu'yla beraber gitmiĢlerdi. ġimdi ben filmin baĢarısı ardındaki bazı gerçeklerden söz etmek istiyorum. Atilla Tokatlı baĢarılı bir çevirmen, onurlu bir aydındı. Adı sinema tarihimizde de geçen, ama benim dil ve sinema duygusu olarak aĢırı ilkel bulduğum Denize Inen Sokak adlı filmiyle, Kırık Çanaklar'ın ödül aldığı Belediye Festivali'ne katılmıĢtı. Seçici kuruldakilerden çoğu Türk sinemasını horlayan entel kiĢilerden kuruluydu. Filmin, meslekten kiĢiler alınmamıĢtı. Ayağı yere basmayan batıcı, kendi kültürünü ve tarihini küçümseyen entelleri görünce biz filmciler alevlenmiĢ, Belediye'ye koĢmuĢtuk. Derdimizi anlatmıĢ seçici kurula sinemanın saygın kiĢilerinin de katılmasını istemiĢtik, Ihsan Ipekçi, Yuvakim Filmeridis gibi saygın kiĢilerdi bunlar. Önerimiz doğru görülmüĢ seçici kurula katılmıĢlardı. Kırık Çanaklar kazandı festivalin birincilk ödülünü. Ayrıca en iyi yönetmen ödülünü de bana verdiler. Sonradan öğrendik; bu giriĢimimiz olmasa, sinemayla ilgisi olmayan entellerln oyu Denize Inen Sokak'a gidecekmiĢ, film 'yozlaĢmıĢ sinemamıza yepyeni ve taze bir soluk getiriyormuĢ diye. (Memduh Ün Filmlerini Anlatıyor)  1. Türk Film Festival‘inde (1961 ► ―Kırık Çanaklar‖ En baĢarılı film ► Memduh Ün ― en iyi yönetmen‖ ► Lale Oraloğlu ―en iyi yardımcı kadın oyuncu‖ (Jüri Üyeleri: Burhan Arpad, Baha Gelenbevi, Orhan Hançerlioğlu, Semih Tuğrul, Asude Zeybekoğlu, Sabahattin Eyüboğlu, Haldun Taner, Lütfi Ö. Akad, Vedat Ar)


Kırık Kalpler

KIRIK KALPLER Yönetmen: Oyuncular: Muzaffer Tema, Evrim Fer, Bülent Oran, Nubar Terziyan, Muazzez Arçay, Aliye Rona

Burhan Bolan Senaryo: Sadık ġendil Kameraman: Kemal ÇakuĢ Yapım: Neptün Film

Kopuk / Kaldırım Çocuğu

KOPUK/KALDIRIM ÇOCUĞU Yönetmen: ġarkılar: Kaplan Tarsuslu Ömer Faruk ÖzakbaĢ Senaryo:

Oyuncular: Fatma Girik, Nusret Özkaya (Camgöz), Sabiha Ġzer, Rengin Arda, Ali Han, Diclehan Baban, Engin Duru, Tahir Eviner, Ali Han, DerviĢ Yıldız, Sedat

Kemalettin Çelme Operatör:

Özkaya, Necati Dalgakıran, Çocuk Yıldız: Enver Yapar Konu: Fakir bir adamın karısı doğum sırasında ölmüĢtür. Adam yeni doğan bebeği

Fahri DanıĢman Yapım:

ve iki yaĢındaki çocuğunu bir cami avlusuna bırakır. Aradan yıllar geçer ıki kardeĢ sokak serserisi olarak insanlara zarar vermeye baĢlar. Bu durum içlerinden birinin fakir bir kızı sevmesiyle sona erer.

Özkaya Film Nusret Özkaya Köyde Bir Kız sevdim

KÖYDE BiR KIZ SEVDĠM Yönetmen: Türker Ġnanoğlu Senaryo: M. Çetinklaya

Oyuncular: Baki Tamer, Türkan ġoray, Zeki Çan, Salih Tozan, Erol TaĢ, Necati Dalgakıran, Hülya Oktar, Asım Nipton, Küçük Yıldız: Atilla Engin Konu: Birlikte büyüdüğü üvey kardeĢine aĢık olan

Foto Direktörü: Nejat Okçugil Yapım: Çan Film Zeki Çan


Küçük Kahraman “Kanlı Mektup”

KÜÇÜK KAHRAMAN ―Kanlı Mektup‖ Yönetmen: Oyuncular: Baki tamer, Cavidan Dora, Mehmet Özekit, Diclehan Baban, Sadettin

Türker Ġnanoğlu Senaryo:

Erbil, Sadri karan, Sevil Sev, Zeki Çan, Necati Dalgakıran, Semra Gül, Küçük Yıldız: Murat Akovalı

Attilla Engin, Necdet Tosun, Nuri Genç

Foto Direktörü:

Konu: Ġstiklal savaĢı sonrasında geçen bir çavuĢla, oğlunun kahramanlık öyküsü.

Turgut Ören Kameraman:

Not: Türkan ġoray‘ın ilk filmi. Türkan ġoray, Karagümrük'teki ev sahiplerinin oyuncu

Mustafa Yılmaz.

olan kızı Emel Yıldız (panter Emel) ile birlikte bir film setine gider ve YeĢilçam'a

Yapım:

adım atar. Burada Türker Ġnanoğlu tarafından keĢfedilir ve Emel Yıldız'ın yerine

Aker Film Murat Akovalıgil

filminde baĢrol oynar. Liman Yosması

LĠMAN YOSMASI Yönetmen : Oyuncular: IĢın Kaan (Ayhan), Suzan Jaja (Oya), Ahmet Tarık Tekçe (gazino

ġinasi Özonuk Senaryo:

patronu), Aliye Rona (Fatma), Kadir Savun (Arif abi), Mirelda Valdi (Leyla), Avni ġevket Aktunç

Dilligil (Yakup kaptan), Semih Sezerli (Kıvılcım), Asım Nipton, Vahi Öz, Abdullah

Operatör:

Ataç


Konu: Gayrı meĢru bir kızı ve üvey oğlu olan bir kaptanın macerası. Aktunç Film ġevket Aktunç Mahallenin Sevgilisi

MAHALLENĠN SEVGĠLĠSĠ Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Halit Refiğ Bülent Oran Müzik: Abdullah Yüce Operatör: Turgut Ören Yapım: Uğur Film Memduh Ün

Yönetmen Yardımcısı: Halit Refiğ - Erdoğan Tokatlı, Oyuncular: Muhterem Nur, Efgan Efekan, Suphi Kaner, Necdet Tosun, Salih Tozan, Rüya GümüĢata, Suna Pekuysal, NeĢet Berküren, Recep ġen, Mürvet Sim, Adnan Uygur, Faik CoĢkun, Selahi Ġçsel, Osman Türkoğlu, Rüya GümüĢata KONU: Ün kendisinden hiç beklenmeyecek yolda, yapımcıların o pek bağlandıkları (hem güldürücü, hem ağlatıcı) film kalıbına uygun, bir film ortaya koymaktaydı. Mahallenin Sevgilisi'nde kaba komedi ile aĢırı duygululuk yarıĢ halindeydi. Bütün bunlara dayanılmaz nitelikte alaturka Ģarkılar, feci bir okuyuĢ, kötü bir seslendirme, genel olarak baĢarısız diyaloglar eklenince Mahallenin Sevgilisi Ün'ün ikinci dönemindeki en zayıf film olarak ortaya çıkmaktaydı. Not: Memduh Ün bu seneye kadar devam eden Yakut filmle olan ortaklığını bozmuĢ ve oğlunun adını taĢıyan Uğur filmi kurarak 2007 yılına kadar sürecek olan yapımcılığa da bu filmle baĢlamıĢ ve 28 günde bitirmiĢtir. .


Mecnun

MECNUN Senaryo ve Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Kamera: Ali yaver Müzik: Abdullah Naim BaĢu Yapım: Sadık Film Hicri AkbaĢlı

ġarkılar: Nuri Güzelses, Oyuncular: Semra Ece, Atalay Özçakır, Yıldız Sevingen, Asım Nipton, Nuri Genç, Hikmet Serçe, Konu: Leyla Mecnun öyküsünün bir baĢka biçimi.

Meryem

MERYEM Yönetmen: Baki Çallıoğlu Senaryo:

Oyuncular: Muhterem Nur, Efgan Efekan, Ġhsan AĢkın, Özcan Bilge, Emel Yıldız, Ömer Faruk, Suzan Uçaner, Haluk Kızıltuğ

Ahmet Akata Kamera:

Konu: Bir balıkçı kızına aĢık olan bir gençle birlikte çektikleri acıların öyküsü.

Mustafa Yılmaz, Dinçer Önal Yapım: Çallı Film Baki Çallıoğlu

Mukadderat

MUKADDERAT/Ağlayan Gözler Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular:

Muharrem Gürses

Kenan

Pars,

Mualla

Kaynak, Ahmet Tarık Tekçe, Avni Dilligil, Kemal Dirim, Muazzez Arçay,

Kamera: Cezmi Ar Yapım: Kral Film Kemal Dirim

Özcan Tekgül Konu: Bir aile Dramı.


Namus Uğruna

NAMUS UĞRUNA

Senaryo ve Yönetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton Ġliadis Yapım: Kemal Film Osman F. Seden

Yön. Asist.: Mehmet Dinler; Prod. Amiri: Adnan Ġrkut; Set Amiri: Hasan Danaba-Ģoğlu; Kamera Asist.: Yavuz Gönenç; IĢık Asist.: Ġlhan Aslım, Fikret Güryalçın; Set Ekibi: Cemi! Paskap, Ali Kan; IĢık ġefi: Necati Ġltaç; Prod. Temsilcisi: Yüksel Tanık; Türü: Dram; Süre: 100 dk.; Acar Film Stüdyosu'nda HazırlanmıĢ ve SeslendirilmiĢtir; Siyah-Beyaz; Oyuncular: EĢref Kolçak (EĢret), Peri Han (Neriman), Memduh Ün (Kenan), Serpil Gül (Gül), O. Nuri Ergün, Suphi Kaner, EĢref Vural, Diclehan Baban, Mualla Sürer, Haydar Karaer, Memduh Alpar, Leman Akçatepe, Bedri ÇavuĢoğlu, Hakkı Haktan, Asim Nipton, Hüseyin Güler, Ġlhan HemĢehri, YaĢar ġener  Küçük bir mahallede yaĢanan bir aile dramını büyük Ģehirin acımasız kuralları içinde yoğuran Seden, saf insanların dünyasının. Kötü insanların çirkin emelleriyle nasıl gölgelendiğini melodramın tuzaklarına düĢmeden vermektedir. Bir garajda Ģoförlük yapan EĢref (EĢref Kolçak), aynı mahallede oturan ve fakir bir kız olan Neriman'a (Peri Han) aĢıktır. Bir müddet peĢinde koĢtuktan sonra, evlenme teklifi yapar. EĢref'in annesi ise oğlunu mahallede terbiyesi ve namusu ile tanınan Gül (Serpil Gül) ile evlendirmek istemektedir. Fakat EĢref, Gül'ün babası zengin, kesemiz onlara uymaz diyerek Neriman'ı tercih eder. Üstelik Neriman daha güzel ve alımlıdır. Sonunda evlenirler. Neriman'ın bitmek bilmeyen istekleri yüzünden EĢref, çok borçlanır. Neriman çılgınlar gibi alıĢveriĢe, düĢkündür. Kocasının verdiği kira paralarını bile giyime ve süse harcar. Bu arada, mahalleden yıllar evvel ayrılarak kötü yola düĢen ve çok zengin olan Perihan'la görüĢmeye baĢlarlar. Perihan, Neriman'ı alır, kendi evine götürür. Ona elbiselerinden verir, ne kadar güzel bir kadın olduğunu, eline birçok fırsat geçebileceğini, bunları iyi değerlendirmesini söyler. EĢref bu görüĢmeye çok kızar. Bir yandan da paraları ödemeyen borçlular kapıya gelir. Verdiği paralarla borçların ödenmediğini duyan EĢref öfkelenir, ancak karısını çok sevdiği için bir Ģey diyemez. borçlarını ödemek için geceleri de çalıĢmaya baĢlar. Perihan, mahalleye geldikçe Neriman'a hediyeler getirmeye devam eder. Onu yine evine götürür. O esnada eve EĢref'in patronu Kenan (Memduh Ün) Perihan'la anlaĢmalıdırlar çünkü. Fakat Neriman onu görür görmez evden gider. Evlenmeden evvel Kenan'la kısa bir süre arkadaĢlık etmiĢ bunu da EĢref'ten gizlemiĢtir. Kenan, kadın peĢinde gezen ve mahallenin neredeyse bütün kızlarıyla çıkmıĢ hovarda biridir. ġimdi Neriman‘ın peĢinde tekrar dolaĢmaktadır. Yanında çalıĢan EĢref'in gece servisine çıkmasına, Neriman'la daha rahat buluĢabilmek için izin verir. Perihan da sürekli Neriman'ın aklını çelmekte, Kenan'ı reddetmemesini öğütlemektedir. Kenan, genç kadına mücevherler getirerek gönlünü almaya çalıĢır. Sonunda bu tuzağa düĢen Neriman, Kenan'la birlikte olur ve EĢref'in gece çalıĢıyor olmasından faydalanarak eve geç gelmeye baĢlar. Hiçbir Ģeyden haberi olmayan EĢref ise gece gündüz çalıĢmaya devam eder. Yorgunluk ve uykusuzluktan trafik kazası geçirir, sağır olur. Buna çok sevinen Neriman, Kenan‘la daha sık birlikte olmaya baĢlar. Mahallede dedikodular ayyuka çıkar. Kahvehanede arkasından konuĢulduğunu hisseden EĢref, sebebini bir türlü anlayamaz. Neriman'da genç kızlığından beri gözü olan da birlikte olmasını kendine yediremeyen Nuri, kahve de EĢref‘e sataĢır. Sağır olduğu için hakkında ne konuĢulduğunu duyamayan EĢref çılgına döner. Çıkan kavgada, baĢına bir sandalye isabet eden EĢref, olduğu yere yığılır. Bir müddet toparlanamaz. Ancak geriden gelen birtakım sesler duymaya baĢlar. Biraz dinleyince, yeniden duymaya baĢladığını anlar. Fakat konuĢulanlar hiç de iyi Ģeyler değildir. Herkes karısının ve patronu Kenan'ın hakkında konuĢuyordur. Eve. yol boyunca mahalle kadınlarından da aynı Ģeyleri duyan EĢref çılgına döner. Bir müddet karısına hiçbir Ģey belli etmeyerek onu izler. Söylenenlerin doğruluğunu anlayınca, silahını alır ve karısının evden kaçmaya hazırlandığı bir sabah peĢine düĢer. Kenan'ın evine kadar takip eder. Eve gizlice girerek Kenan'ı ve karısını vurur. Daha sonra terk edilmiĢ bir eve sığınır. Polis, teslim olmasını söyler ama a edemez. O esnada Gül gelir, EĢref'e yaklaĢarak onu ikna etmeyi baĢarır. Teslim olan EĢref'e onu bekleyeceğini söyler.


Namus Uğruna

YozlaĢmıĢ çevre ve arkadaĢlar ailenin genç üyelerini etkilediği kadar büyüklerini de etkileyebilir" temasından yola çıkan Seden, çok baĢarılı olduğu büyükĢehir dramlarından birini daha iĢlemiĢ, ortaya özgün bir yapıt çıkarmıĢtı. Gayet yalın ve oldukça rahat bir anlatımı olan, ne vermek istediğini bilen ve kendinden emin bir sinema diliyle perdeye aktarılan "Namus Uğruna da, Usta, kendisi için baĢtan beri bir tutku olan gerilimi, ama psikolojik gerilimi yeterli dozda filme yansıtır ve sanatının doruğüna çıkar. "DüĢman Yolları Kesti" örneğinde olduğu gibi Seden, bu filmde kendini ortaya koyuyor, bir yönetmen olarak ağırlığını fazlaca hissettiriyordu. Bu bakımdan "Namus Uğruna", onun filmografisinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Seden, "Namus Uğruna"nın hikayesini düz bir çizgide yürütmüĢ, bazen monotonluğa bile kaçabilecek bir sadelik ve açıklığa kavuĢturmuĢtu. Anlatımı alabildiğine rahat, ölçülü ve soğukkanlıydı; özellikle J:!dümünde bu anlatım göz alıcı bir ustalığa varmakta idi. DüĢman Yolları Kesti" ile biçim ustalığını ispatlayan Seden, "Namus Uğruna"yla daha önceki büyükĢehir dramlarının entrikalarını, kiĢilerini çatıĢmalarını bir senteze götürüyor; çeĢitli denemelerinin getirdiği bir taĢkınlık ve rahatlıkla, eninde sonunda belirli bir noktaya varıyordu. Namus Uğruna‘da Seden'in tipik kiĢileri olan iyiler ve kötüler daha karĢı karĢıya geliyor, süresiz mücadelelerini sürdürüyorlar. Öykü Seden'in kurduğu ĢaĢmaz ve çok tutumlu bir düzen içinde bu dörtlünün etrafında dönüp dolaĢıp sonuçlanıyor. Ve hikaye. mahallelerin birinde baĢlayıp kentin "yüksek" semtlerine varıncaya kadar sürüyor. Bir tarafta kenar mahalleIerin birinde eĢiyle yaĢayan dürüst bir delikanlı, öte tarafta çevresinden, sürdüğü sönük yaĢantıdan usanan kira parasını süs eĢyalarına düĢüncesizce harcayan, lüks tutkusuna kapılmıĢ eĢi; bu mahalle dilberini ele geçirmek isteyen istismarcı bir patron ve ona yardımcı olan bir fahiĢe. Bu kiĢiler, bir bakıma Seden'in kuklalarıdır, üstelik iyice tanıdığımız kuklalardır bunlar. DavranıĢlarıyla, patlamalarıyla, sakatlıklarıyla. Seden bu kuklalarını yerleĢtirip kamerasını etrafında döndürüp dolaĢtırıyor ve iyice yaklaĢıyor onlara, gözlerinin içine girinceye dek. Bir an gelecek, dürüst kenar mahalle delikanlısı patlayacak, gürültü patırtı kopacak ve kötüler cezasını bulacak. Burnu peĢin olarak biliyoruz, çünkü Seden bize tüm bunları daha önce de anlatmıĢtır. Buna rağmen bile bile kurulan oyunun içine giriyoruz, bile bile dalıyoruz; inanmadan, yapaylığını bilerek meraktan dolayı. "Namus Uğruna", Türk sinemasının teknik bakımdan en sağlam filmlerinden biriydi. Bu film de yönetmen, mizansenden kurguya kadar alıĢılmıĢın dıĢında "güçlü" bir çalıĢma yapıyordu. Film, Seden‘in varabildiği en uç noktayı belirliyor, sinemanın "iyi teknikeri" hakkında beslenen ümitlerin artıĢına vesile oluyordu. Seden, yer yer oldukça belirgin bir Ģekilde yakın planlar kullanmıĢ, karakterlerin psikolojik gerilimini olduğu gibi perdeye yansıtmıĢtı. Senaryonun tutarlılığı, teknik baĢarı ve yine isabetli seçilen oyuncu kadrosu, filmin baĢarısını arttıran unsurlardı. ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Türk Sinemasında Düset‖, ÖDÜL  9 – 22 Mayıs 1961 arasında Ġstanbul Belediyesi Sanat Festivali çerçevesinde ► "Namus Uğruna". Ten iyi 2. Film ―153‖ ► EĢref Kolçak ―en baĢarılı erkek oyuncu

153 Bazı kaynaklar ödülün 2. Türk Film Festivali'nde verildiği geçmektedir. Ancak' 27 Mayıs dev-

rimi gibi mühim siyasi olaylardan ve belediyenin böyle bir festival yapmıĢ olması ile birçok sanatçının bu festivale iĢtirak etmiĢ olmasından dolayı, 12 Mayıs‘ta düzenlenmesi beklenen 2. Türk Film Festivali iptal edilerek gerçekleĢememiĢtir.


Nilüfer Orman Çiçeği

NĠLÜFER ORMAN ÇĠÇEĞĠ Oyuncular: Göksel Arsoy, Cavidan Dora, Ahmet Tarık Tekçe, Nuray Uslu, Ayhan Candeğer, Renan Fosforoğlu, Dursune ġirin, Osman Zıt

Senaryo ve Yönetmen: Hulki Saner ―154‖ Kamera: Kosta Psaros Yapım: Arı Film Hulki Saner

Konu: Afrika da 4 Türk Gazetecinin baĢından geçen olayları anlatan bir filmdir. Ġlginç haber peĢindedirler, Ümit 2 Afrikalı ile dolaĢmaktadır, Yerliler saldırır Ümit‘i öldürmek üzerelerdir Nilüfer ve Yerliler gelir Ümit‘i serbest bırakır. Ümit bu beyaz kadını araĢtırmaya baĢlar, resimler çekerler. Ümit‘in arkadaĢları tuzak kurarak Nilüfer‘i yakalarlar. Ümit arkadaĢlarına araĢtırmayı tamamladıktan sonra onu serbest bırakacaklarını söyler ama arkadaĢları onu Ġstanbul‘a götürme taraftarıdırlar. Gazetede haber çıkınca, kızın zengin dedesi Mahir bey, torunu bir gemi kazasında kaybettiğin söylemiĢtir. Ümit Nilüfer‘i Ġstanbul""a götürmeyi kabul eder. Zihni bey bu duruma memnun olmamıĢtır. Çünkü amcasının tek mirasçısıyken Ģimdi ortak çıkmıĢtır. Ümit, Suat, Nihal ve Nilüfer yola çıkarlar, arabaları bozulur. EĢkıyalar gelir onları esir alıp götürürler, elleri bağlıdır, onları takip eden Yerli Ümit‘in ellerini çözerek kaçmalarını sağlar. Gemiye binip Ġzmir‘e yola çıkarlar. Ümit‘in kız arkadaĢı Nihal onu kıskanmaktadır. Nilüfer konuĢmamaktadır, onu konuĢturmaya yeni kelimeler öğretmeye çalıĢırlar.. Ġzmir‘e geldiklerinde Nihal onlardan ayrılır. Zihni, Ümit ile Nilüfer‘in yanına gelir, kendisini tanıtır. Zihni, Nilüfer‘‗in amcasının torunu olamayacağını madalyonun sahte olabileceğini söyler. Uçağa binerler, Mahir bey sabırsızlıkla onları bekler. Nilüfer, Ümit ve Zihni gelirler. Mahir bey çok sevinir. Nilüfer ona yakınlık duyar, akĢam yatarlar. Nilüfer gece evi inceler ve Ümit‘in odasına giderek yere yatar, uyur. Bu durumu öğrenen Zihni Ümit ile konuĢarak onunla arasında bir Ģey geçtiğini düĢünerek evden ayrılmasını ister, Ümit ise böyle bir Ģeyin olmadığını söyler. Mahir bey odada oturur, Zihni gelip parmak izi olan mektubu ister, mirası paylaĢamayacağını söyler, Amcasını öldürür. Daha sonra Nilüfer‘i alıp gezdirmeye götürür. Ümit parmak izleri sonucunu öğrenir Nilüfer Mahir beyin torunudur. Telefon açarak durumu Dadıya bildirir. Dadı Mahir beyin odasına girdiğinde onu ölü bulur. Polisler ve Ümit gelir. Ümit Dadıya Zihni ve Nilüfer‘i sorur ve Surlara gittiklerini öğrenir. Ümit Katilin Zihni olduğunu ve Nilüfer‘i de öldüreceğini söyleyerek onların yanına giderler. Nilüfer surlardadır, Zihni arkadan gizlice yaklaĢarak gelir onu öldüreceğini söyler. Ümit ve Polisler gelirler Ümit yukarı çıkar Polislerde kapıları tutar. Zihni onu itecekken Ümit yetiĢir, Nilüfer‘i kurtarır. Zihni ile Ümit kavga ederler. Polisler gelir. Zihni kendisini surlardan aĢağıya atar. Ümit ile Nilüfer sarılırlar. Nilüfer ve Ümit Afrika‘ya gelirler. Nilüfer oldukça mutludur.

Ölüm Peşimizde

ÖLÜM PEġĠMĠZDE Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Halit Refiğ, Ertem Göreç, Memduh Ün, Atıf Yılmaz, Lütfi Akad,

Diyalog: Bülent Oran, Rejisör Asistanları: Ertem Göreç, Oksal Pekmezoğlu, Ar Direktör: Niyazi Er, Set Direktör: Nuri Ġnal, Prodüksiyon Müdürü: Adnan Uygur, Operatör Asistanı: Hüseyin Birol, Montaj-Senkron: Turgut Ġnangiray, Negatif Montaj: Ġlya Pençoğlu, Laboratuar: Cemil Orhon, Matipo: Yılmaz Erman, Ses: Makro Buduris, Prodüktör: Reha Yurdakul, Oyuncular: Ayhan IĢık, Fatma Girik, Nilüfer Sezer, Reha Yurdakul, Memduh Ün, Avni Dilligil,

Görüntü Yönetmeni: Turgut Ören Yapım:

Hulusi Kentmen, Senih Orkan, Selahattin Ġçsel, Naci Saraç, Asım Nipton, Hakkı Haktan, Mahmure Handan, Nuri Ġnal, Halit Refiğ

Uğur Film/Memduh Ün (Kemal Film Stüdyosunda HazırlanmıĢ, Erman Film Stüdyosunda seslendirilmiĢtir) 154 Anne Day-Hlvag‘ın romanından Thomas Fough‘un senaryosundan Herman Leitner

taraından film çekilen ve 11 Ekim 1957 yılında Batı Almanya‘da gösterime giren ― Liane; die Weibe Sklavin‖ isinli filmden uyarlama. Filmin baĢlıca oyuncuları; MarionMichael (1940-2007), Friedrich Joloff (1908-1988) ve Adrian Hoven (1922-1981)


Ölüm Peşimizde

Konu: 1960 yılının sonbahar aylarında Ġstanbul. Taksim‘de bir yoksul mahallesi. Antonin Dvorak‘ın 1893‘te yazdığı ‗Yeni Dünyadan Senfonisi‘nin Adagio-Allegro Molto bölümüyle izlediğimiz jenerikten sonra BeTeBe fabrikasında neĢe içinde (ertesi gün aylıklarını alacaklar) çalıĢan iĢçileri görürüz. Bir kısmı mahalle sakiniyken bazıları da (Orhan Kemal‘in romanlarındaki kiĢilere benzer Ģekilde) ne iĢçi olabilmiĢ ne de köylülüğü kalmıĢ Zeynel gibi ‗bir çift öküz bir de tarla‘ alabilmek için ‗taĢı toprağı altın‘ Ġstanbul‘a gelmiĢ. (Zeynel, bir açgözlülük yapıp Hüsnü‘nün planladığı soygun iĢine bulaĢacak ve filmin sonuna doğru da buralara geldiğini bin piĢman, ‗çoluğunu çocuğunu tekrar göremeden‘ yaĢamından olacaktır.) Kamyon Ģoförü Burhan ile ‗fabrikanın en güzel kızı‘ Zehra evlenmek üzereler. Deniz kenarında yürüdükleri bir gün delikanlı ―Muameleci Necmi Bey bir çırpıda askıya çıkarıverdi kâğıtlarımızı‖ diyor. Ancak bu ‗bir çırpıda askıya çıkan kâğıtlar‘ onları uzunca bir süre bekleyecek. Daha da fenası Burhan‘ın, fabrikada çalıĢan babası Nazif ‗eski bir sabıkalı‘ olmasının da etkisiyle hapislere düĢecektir. ġimdilik, filmdeki tek sorunlu kiĢi fabrikanın muhasebecisi Namık‘tır. (Ona sonradan Zeynel ve asıl ‗kötü adam‘ Hüsnü katılacak.) Çok sevimli bir ihtiyar olan ve herkesin ‗para babası‘ dediği Mutemet Ġhsan, iĢçi maaĢlarını getirdiği günler içi gitmektedir. Güzel sevgilisi dansöz Ayten‘e para yetiĢtirebilmek için fabrikanın kasasından aldığı 10 bin lirayı henüz yerine koyamamıĢ. (Sonraki sahnelerden birinde bu miktar 3 bin olarak geçiyor.) Zehra‘nın para için her Ģeyi yapabilecek abisi Hüsnü (bu isim filmdeki acımasız kiĢiliğe pek uymamıĢ) Namık‘ın arkadaĢıdır. Onun para sorunlarını sezmiĢ ve Zeynel‘in de içinde olduğu bir soygunu planlamıĢ bile. Soygun sırasında, Ġhsan Baba ve (planda olmayan) elektrikçi Muharrem öldürülür ve tahmin edileceği gibi suç Nazif Usta‘nın üstüne atılır. Tutuklanır ve idamla

cezalandırılır.

Burhan,

babasının

suçsuzluğunu

kanıtlamak

için

[‗Ġdam

Mahkumu‘(1966) filminde haksız yere idam cezası verilen Nermin‘in kocası Ahmet gibi] kan ter içinde mücadele eder. (Kyn: Murat Çelenligil – sinematürk veri tabanı)  Halit ―Saccho ile Vanzetti‖ adlı ünlü bir roman getirdi. Olaylar Amerika'da geçiyor, iki ıtalyan kökenli sendikacının devrimci mücadelesi öyküleniyordu. Romandan bir tretman yaptı Haltl. Ama romanla ilgisi kalmamıĢtı. Babasına iĢlemediği bir cinayet yüklenen gencin gerçek suçluları arama serüvenine dönüĢmüĢtü. Ben çok durağan bulmuĢtum film öyküsünü. Biraz ben karıĢtırdım, biraz Ertem karıĢtırdı, öyküyü bayağı değiĢtirdik, epey Ģey ekledik. Ama senaryoyu bitirmeyi baĢaramamıĢtık. ĠĢleticilerle yapılan anlaĢmalar gereği de belli bir tarihte filme baĢlamak zorunda olduğumuz için eteklerim tutuĢmuĢtu. Her sabah Bülent Oran‘ı evinden alıp sete getirtiyordum. Çekilecek olan sahnelerin iç çekimlerini Bülent'e anlatıyordum, o da diyalogları yazıp gidiyordu. Ġkinci, üçüncü gün hep bu Ģekilde devam etmiĢti, ama final ve final öncesini çözememiĢtik. IĢ kopyasını bastırdım, Ertem'Ie montajını yaptıktan sonra Atıf, Lütfi, Halit ve Ertem bir araya gelip, filmi izledik. Halit'in evinde toplanmıĢtık. Herkes bir Ģeyler söyledi, belli ortak paydalarda birleĢtik. Kaleme alma görevi Atıf'taydı, Sahneleri birer ikiĢer satır halinde yazdı. Final ve öncesi belirlenmiĢti böylece. (Memduh Ün Filmlerini Anlatıyor)


Ölümlü Dünya

ÖLÜMLÜ DÜNYA Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk,


Oyuncular: Nevin Aypar, Efkan Efekan, Suphi Kaner, Handan Karaokçu, Asım Nipton

Ali Uğur,

Yapım: Satın Alınan Adam

Onuk Film/Ģinasi Özonuk

SATIN ALINAN ADAM Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Göksel Arsoy, Belgin Doruk, Mualla Dr. ArĢavir Alyanak Eser: Özdemir Hazar Operatör:

Fırat, Nubar Terziyan, Salih Tozan, Mümtaz Ener, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Dursune ġirin Konu: Mecbur kaldığı için zengin Ģımarık bir kızla

Kosta Psaros Müzik:

anlaĢmalı bir evlilik yapan gencin aĢk hikayesi.

Kadri ġençalar Yapım: Melek Film ġahan Haki

Senden Ayrı Yaşayamam

SENDEN AYRI YAġAYAMAM Yönetmen: Türker Ġnanoğlu ―155‖ Oyuncular: Aysel Tanju, Ahmet Ural, Mehmet Özekit, Mualla Kavur, Kadri Ögelman, Dursune

Senaryo: Ural ozon

ġirin, Sadri karan, Fikret Fırat, Eyüp Sabri, Saynur Peri, Berkit Sayın, Türküler: Ziya Günay,

Kamera: Orhan Çağman

Konu: Sokaklarda çiçek satan bir kızın öyküsü.

Yapım: Ural Film Ural Ozon

155 Bu Film, Türker inanoğlu’nun yönetmen yardımcılığından yönetmenliğe geçiş filmidir.


Sensiz Yıllar

SENSĠZ YILLAR Senaryo ve Yönetmen: Aram Gülyüz Kamera: Ernest Von Theumer Müzik: Yalçın Tura Yapım: Metro Film Aram Gülyüz

Oyuncular: Nurhan Nur, Metin Serezli, Serpil Gül, Erol Keskin, Semra EriĢ, Rula Pappa, Emire Erhan Konu: Hafızasını yitiren bir kadınla, sonunda tekrar birbirlerine kavuĢan kocasının öyküsü.

Sığıntı

SIĞINTI /Son Yuva Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Senaryo: Tekin Akpolat Kamera: Ali Uğur Yapım: Ata Film Hadi Yaman

Oyuncular: Serpil Gül, Cahit Irgat, Öztürk Serengil, Muazzez Arçay, Suphi Kaner, Alev Oraloğlu, Suna Pekuysal Konu: Okullarda eğitim sorunlarını konu alan sosyal içerikli bir film,

Sonsuz Acı

SONSUZ ACI Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Hayati hamzaoğlu, Aysel Tanju, Cavidan Dora, Erol TaĢ,

T. Fikret Uçak Foto Direktörü: Muzaffer Hiçdurmaz Yapım: Çan Film Zeki Çan

Konu: Tövbekâr bir pavyon fedaisinin öyküsü.


Suçlu

SUÇLU Oyuncular: Turgut Özatay, ġükran Sabuncu, Hülya ġenay,Osman Alyanak, Baki Tamer, Yönetmen:

Küçük Yıldız: Atila Engin Atıf Yılmaz

Senaryo:

Konu: Doğrudan Orhan Kemal'in bir romanından yapılan ilk film Suçlu'dur. Özgüç'ün, "yaĢlı

Atıf Yılmaz, Halit Refiğ (Orhan Kemal'in aynı isimli romanından) Operatör: Mikael Rafaelyan

ve alkolik bir tahsildar ile ikinci kez evlendiği genç karısının öyküsü Ģeklinde verdiği kısmi özet bilmediği ölen karısına yardımcı olarak tuttuğu genç ve güzel hizmetçi ġehnaz ile evlenmiĢ


Adem'le ġehnaz seviĢirler Emekli olunca Ġhsan, Haliçteki bir fabrikanın satın alma ve tebligat

Halit Refiğ,

filmin tamamını kapsamaz. "Posta-telgraftan emekli ellisine gelmiĢ sarhoĢ Ġhsan Bey, kıymetini kılıbık bir adam olmuĢtur. Ġlk evliliğinden olan Ģimdi onüç yaĢındaki Cevdet, üvey annesi yüzünden okulu bırakmıĢ, iĢportacılık yapmaktadır: Mahallesindeki çingene kızı Cevriye arkadaĢıdır. ġehnaz komĢuları

Ģoför Adem'e tutulmuĢtur. Ġçki sofrasında Ġhsan'ı sızdıran

iĢlerine bakmaktadır. Adem, Ġhsan'ın fabrikaya ait 3.000. TL. sını çalar. Açığı çıkan Ġhsan tutuklanınca, Cevdet suçu üzerine alır ve tutuklanır. Ġhsan serbest bırakılırsa da çok geçmeden ölür. Cevdet cezaevi arkadaĢı Hasan'ın bulduğu avukat yardımı ile kurtulur,


ġehnaz ve Adem'in suçlu olduğu anlaĢılır. Avukat, Cevdet‘i okula yerleĢtireceğini söylerse de, O, yanına Cevriye'yi alıp ABD'ye gidip Tom Miks (ve muavini) olmak hülyasındadır. Kaçak bindikleri gemide yakalandıklarında, yine avukat tarafından kurtarılan Cevdet okul talebini yine geri çevirir. Cevriye‘lere yerleĢir ve Hasan ile beraber fabrikada çalıĢmaya baĢlar. ―Orhan Ünser,‖ Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 144 ‖ NOT: Film sansür kuruluna takılmıĢ ancak 28 yerinden makaslandıktan sonra gösterime çıkabilmiĢtir. . Atıf Yılmaz, Suçlu ile tekrar Orhan Kemal'in küçük insanlarının küçük dünyalarına yönelir. Yılmaz Suçlu'yu epeyce değiĢtirdi; fakat bu değiĢtirme, çeĢitli yabancı filmlerin etkisini taĢıyan sahnelere ek yapmaktan öteye geçmiyordu. Bundan dolayı, bu çalıĢma sonunda ortaya çıkan Suçlu, tutum, görüĢ, sahne düzenlenmesi, tür bakımlarından birbirini tutmayan sahnelerin yan yana gelmesiyle ve sansürün de yardımıyla bir yamalı bohçaya dönüĢmüĢtü. Suçlu bu haliyle, biraz Oliver Twist‘in ―Izdırap Çocuğu‖, biraz Los Olvidados‘un ―UtulmuĢlar‖, biraz ―Les 400 Coups‖ (400 Darbe), biraz ―Katilin Pençesinde‖, biraz The ―Pencerenin Essrarı‖na uzanıyor, en çiğ gerçekçilikten, naturalizmden, komediye, sert bir toplumsal eleĢtirmeden çocuklar için hazırlanmıĢ serüven filmine dönüveriyordu. (Burçak Evren)

Şeytan Kız

Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay Operatör: Cezmi Ar Yapım: Dar Film Sıtkı ġumnulu

ġEYTAN KIZ Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Artun, Abdurrahman Palay, Çocuk Yıldız: Rüya GümüĢata (d: 1952)


Şoför Nebahat

ġOFÖR NEBAHAT Senaryo ve Yönetmen: Metin Erksan, Atilla Ġlhan (Ali Kaptanoğlu) Atıf Yılmaz Kamera: Ernest von Theumer

Yönetmen Asistanı: Halit Refiğ, Yapım : Duru Film

Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Pars, Kadir Savun, Talat Gözbak, Sami Hazinses, Semih Sezerli, Ziya Metin, Diclehan Baban, Erol TaĢ, Aclan Sayılgan. Abdullah Ataç, Osman Türkoğlu, Mehdi YeĢildeniz, Selahattin Ġçsel, Ġclal Genç, Atilla Engin  Senaryosunu Ali Kaptanoğlu takma adıyla Attila ilhan ve Atıf Yılmaz'ın yazdığı ―ġoför Nebahat" yönetmenin farklı bir denemesidir, Emirgan'lı Ģoför Nuri Baba'n kızı Nebahat, babası ölünce arabanın taksitlerini ödemek için direksiyonun baĢına geçer ve Ģoförlüğe baĢlar. ġoförlüğü baĢta niĢanlısı olmak üzere ma-halleli Nebahat'a yakıĢtıramaz. ġoför Nebahat belalısı NeĢet'in oyunlarından bir tesadüf sonucu karĢılaĢtığı avukatın sayesinde kurtulur ve film mutlu sonla biter. Aslında bu film Atıf Yılmaz tarafından çekilmek üzere ha-zırlanmıĢtır. Atıf Yılmaz, "Nebahat'1 rolünü o zamanlar karısı olan Nurhan Nur'un oynaması konusunda ısrar edince, prodüktör Naci Duru ite anlaĢmazlığa düĢer. Naci Duru, "Nebahat" rolü için Sezer Sezinde karar kılınca Atıf Yılmaz filmi çekmekten vazgeçer. Bunun üzerine Naci Duru, filmi çekmesi için Metin Erksan'a teklif götürür: ―Naci Bey bana durumu anlattı. Ben Atıf Yılmaz‘la aynı gün Naci Duru'nun yazıhanesinden telefonla konuĢtum. 'Atıf, anlatılanlar doğru mu diye sordum. 'Evet1 dedi. 'Filmi sen mi bıraktın Atıf?' diye bir baĢka soru yönelttim. Ona da 'Evet' dedi. 'Atıf, bu film bana teklif edildi. Ġstersen sen bi-raz düĢün ve bana apaçık düĢünceni söyle. Eğer, sen bana 'Ben bu filmin rejisörlüğünü bıraktım ama, sen de o filmin rejisörlüğünü alma' dersen, ben bu filmin rejisörlüğünü almam. Sana karĢı bir tavrı hareket olmuĢsa, ben o tavrı hareketin ortağı olmam' dedim. Atıf, 'Metin, bu filmin rejisörlüğünü yap* dedi. Bunun üzerine ġoför Nebahat'in rejisörlü-ğünü kabul ettim.‖ Naci Duru, Metin Erksan'dan hemen o gece senaryoyu oku-masını ve ertesi gün filme baĢlamasını ister. Metin Erksan, o ge-ce senaryoyu okur ama, ertesi gün filme baĢlamaz. Fikret Uçak ve Halit Refiğle de konuĢarak senaryoya bazı eklemeler yapar. O sıralar Fikret Uçak, Metin Erksan'ın asistanıdır. Halit Refiğ ise, Atıf Yılmaz'ın asistanı olarak bu filme baĢlamıĢtır. Bir gün içinde senaryoda bazı değiĢiklikler yapılır ve aceleyle filmin çe-kimine baĢlanır. Melin Erksan, bu film için kendisine yeterince vakit tanınmadığını söylüyor: Ben senaryoyu okudum, üzerinde bir gün düĢünüp, seyirciyi çekeceğine inandığım bazı hareketli sahneler ekledim ve hemen filmi çekmeye baĢladık. Ben rejisörsem, senaryoyu alırım, düĢünürüm ve ona göre yaparım. Bu filmde böyle ol-madı. Bana vakit tanınmadı. Vakit tanınsa ne olacaktı? KuĢ-kusuz çok farklı bir Ģey olmayacaktı. Çünkü, 'Rejisör olarak filmi al, düĢündüğün gibi yap1 dememiĢti. Eğer, bu denseydi. ġoför Nebahat, farklı bir film olabilirdi. Bu haliyle senar-yosunda boĢluklar olan bir film oldu. Filmde görüntüsel olarak, sözsel olarak Nebahat'in Ģoförlü-ğe baĢlamadan önceki hayatından ipuçları var mı? Var... Bir an önce evlenip ailesinin yükünü azaltmaya çalıĢan niĢanlı bir ev kızı. NiĢanlısı da zavallı, biçare bir adam. Nebahat, enine, boyuna iri yapılı bir kız, niĢanlısı ise anne sözünden çıkmayan, derin bir Oidipus kompleksi içinde olan sünepe bir adam. Nebahat, bu adamla niye niĢanlanmıĢ? Acayip bir niĢanlılık... Nebahat'in ağzından bir kez bile 'çalıĢmalıyım diye idealist bir söz çıkmıyor. ġoförlük de dahil olmak üzere hiçbir mesleğe girmek istemiyor. Evlenip, evinin kadını olmak istiyor. Babası kalp krizi geçirip ölmese Ģoför olması bile söz konusu olmayacak. Babası ölünce, annesini, küçük kardeĢini geçindirmek ve arabanın borcunu ödemek için direksiyon baĢına mecburiyetten geçiyor.


Şoför Nebahat

"ġoför Nebahat", çalıĢan kadınların simgesi olmaz olması-na ama, erkeklerin dünyasında var olma çabası gösteren ve bu dünyaya adapte olmakta büyük basan gösteren bir kadın tipi olarak Türk sinema tarihine geçer. Nebahat, yıllarca Ģoförlük yapan babasıyla yaĢadığı için o âlemi biraz biliyor. Dolayısıyla deri ceketi, kasketi ile Ģoförlük mesleğine kolayca adapte olu-yor. Yönetmenin "ġoför Nebahat'e bir günde eklediği sahnelerle bu adaptasyonun güçlendiğini görüyoruz: Filmin para kazanması lazımdı, bu yüzden filme çok delici, etkileyici sahneler ekledim. Örneğin, Nebahat'in kahvede tavla oynaması, Gececi NeĢet ile bilek güreĢi yapmaları, meyhanede kavga etmesi, arabasına binen insanları uygunsuz hareketlerinden dolayı ihtar etmesi ve gerektiği zaman da dövmesi gibi sahneler senaryoyu hareketlendirdi. ―Birsen ALTINER ―Metin Erksan Sineması‖

Talihsiz Yavru

TALĠHSĠZ YAVRU Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Kamera: Kenan Kurt

Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Pars, Ahmet Tarık Tekçe, Nubar Terziyan, EĢref Vural, Esen Gökmen, Muazzez Arçay, Çocuk Yıldız: Rüya GümüĢata (D: 1.4.1952) Konu: Bir annenin dramı


Not: Kemal filmin arĢivinde bugün bulunamayan bu film, Sansür kurulunun 14 Temmuz 1960 tarih ve 50 sayılı kararı ile yasaklanmıĢtır.

Taş Bebek

TAġ BEBEK Senaryo ve Yönetmen: Sadık ġendil Foto Direktörü:

Oyuncular: Göksel Arsoy, Gönül Yazar, Münir Özkul, Melahat Ġçli, Ahmet Tarık Tekçe

Frederick B. Ford Yapım: FitaĢ

Konu: ġarkıcı olmak için savaĢ veren bir kızın öyküsü.


Tayfun

TAYFUN Senaryo ve Yönetmen:

ġarkılar: Serap Özer, Gazeller: Kaplan Tarsuslu Rahmi Kafadar

Oyuncular: Yılmaz Duru, Sunay Uslu, Atıf Kaptan, Hulusi Kentmen, Atilla Ergün, Ali Ekdal,

Operatör:

Melâhat Gürses, Güler Serpil, Ġlyas Özberkman, Suzan Uçaner, Nezahat Ay, Mustafa

Vedat Akdikmen Yapım:

Çetinkaya, Kudret Karadağ, Müberra Özılıç, Selâhattin Ġçsel, Suna Vinç Gürses Film Melâhat Gürses

Konu: Haksızlıklara karĢı savaĢan cesur bir delikanlının maceralı öyküsü.

Telli Kurşun

TELLĠ KURġUN Senaryo ve Yönetmen: Türküler: Hüseyin Oylum, Saadet GüneĢ, Çetin Karamanbey

Oyuncular: Kadir Savun, Fatma Girik, Hayati Hamzaoğlu, Oktar Durukan, Adil Yazıcıoğlu, Necdet Tosun, Hakkı Kıvanç, Nilgün Peri, Münevver Girik, Selahattin Terzioğlu, Ġsmet YeĢilgül,

Operatör: Kemal Akkovuk,

Çocuk Yıldız: Tulip Karamanbey Konu: Kırıkkale Çelebi ve Kızılırmak Köprüköy mevkinde cevrilmiĢ olan bu filmde bir kan


davasının öyküsü iĢlenmektedir. Birbirlerini seven fakat aileleri arasındaki kan davası nedeniyle bir araya gelemeyen Kadir (O.Durukan) ve Goncagül (F.Girik) adlı iki gencin sonu kanla biten aĢklarının öyküsü.

Utanmaz Adam

UTANMAZ ADAM Reji Asistanları: Ertem Göreç, Hayri Arlı, Kamera Asistanı: Nedim Akanlar, Prodüksiyon Amiri: Sadri Karan, Mehmet Davran, IĢıklar: Fehmi Eryılmaz, Dekorlar: Sohban Koloğlu, Sesleri Alan: Lami Kamil, Laboratuar: Mihal Skarpetis, Montaj: Zafer Davutoğlu, Negatif Mpntaj: Ali Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay

Berkan, (Acar FiĢlm Stüdyosunda hazırlanmıĢtır) Oyuncular: Lale Oraloğlu (AyĢe), Abdurrahman Palay (Kemal/Ahmet Salim), Türkan ġoray (Sevim), Sadri AlıĢık (Cengiz Han), Gazanfer Özcan (Dilenci Adem Baba), Ġbrahim Delideniz, ReĢit Baran (Resepsiyonist), Semih Sezerli (ġoför), Leman Akçatepe; Muammer Gözalan,

Kamera: Hayrettin IĢık

Selahattin Yazgan, Faik CoĢkun, Turhan Göker, Ġsmet Ay (Garson), Cumhur Kersin, Ġpek Ölçen,


Konu: Tekstil makinesi ile ilgili bir buluĢunu çalan ve inkar eden fabrikanın tarafından

patronu

iftiraya uğrayarak hapse giren Kemal Bey ailesi tarafından öldü olarak

bilinmektedir. Karısı AyĢe ve kızı Sevim zor duruma düĢmüĢler sefil bir hayat sürmektedirler. Ancak öldü bildikleri, adam hayattadır ve dilenerek yaĢamını sürdürmektedir. Kızı Sevim kumar masalarında kumar oynarken, Cengiz Han ile tanıĢır ve yaĢantısı değiĢmeye baĢlar. Cengiz Han, Sevim‘in babasının hapislere düĢmesine sebep olan dokuma fabrikatörün ün oğludur.


Üç Çapkın Gelin

ÜÇ ÇAPKIN GELĠN Yönetmen:

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Saime Bekbay, Öztürk Serengil, Suna Selen, Oktar Durukan,

Süha Doğan

Suphi Kaner, Uğur Kıvılcım, Hüseyin Baradan, Fehmi Tengiz, Esen Gökmem, Özdemir

Senaryo ―156‖: Sadık ġendil

Han, Muazzez Doğan,

Foto Direktörü:

Konu: Birbirlerine düĢman köy gençlerinin aĢk ve maceralarının öyküsü.

Hayrettin IĢık, Müzik:

Ġki kardeĢ grubun birbirleriye

Metin Bükey

kıyasıya düĢman olmalarının

bir nedeni olmalı. Film

boyunca bu nedenlerin asla ufak bir belirtisine rastlayamıyoruz. Sonra grupların

Yapım:

davranıĢları köy delikanlılarından çok, batılı silahĢörlere benziyor. (Agâh Özgüç, Büyük

Nil Film Seyit Bortçetin

Gazete, Sayı: 50, 22 ġubat 1961)

Üsküdar İskelesi

ÜSKÜDAR ĠSKELESĠ Yönetmen: Suphi Kaner Senaryo:

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Ġnci, Sanat Yönetmeni: Sohban Kolğlu, Oyuncular: Fatma Girik (Leyla), Suphi Kaner (Tarık Atlamaz), Kemal Ġnci (EĢref), Semra Ece

Vedat Türkali

(Nadide), Nevin Han, Ayhan Candeğer, Seyhan Candeğer, Asım Nipton (Genel Müdür), Danyal Topatan (Cafer), Murat Tok, Kemal Ġnci, Yavuz Yalınkılıç, Selahattin Ġçsel (Selim Bey), Yılmaz Akbay (Suat Hamurcu), AyĢe Dolar, Ahmet Tarık Tekçe, Suna Pekuysal, Mümtaz Ener,

Foto Direktörü: Muzaffer Pekgüleryüz, Lazar Yazıcıoğlu,

Peruz Agopyan, Araksi Hebo, Necati Aksel, AteĢ Böceği Yalçın (Yalçın MenteĢ), Zeki Tüney, Seyhan Candeğer, Oğuz YiğitbaĢ, Sadık Saydı Konu: Bir sigorta Ģirketinde çalıĢan Tarık (S. Kaner), ile bir mağazada kasiyer Olarak çalıĢan

Yapım:

Leyla (F. Girik), birbirlerini sevmektedirler. Leyla'nın annesi Nadide hanım (S.Ece) ise kızını Tez Film Kenan Ġnci

Suat (Y.Akbay) adında çok zengin biri ile evlendirmek niyetindedir. Çünkü Nadide hanımın kocası ölmeden önce borçlan yüzünden elindeki değerli arsaları Suat'ın ailesine vermiĢtir. Amacı kızını o adamla evlendirip eski arsaları geri almaktır. Bu böyleyken aslında arsalar karĢı tarafa verilmiĢtir ama kanunen hala kendiIerine aittir. Suat'ta bu evliliği istemektedir. Çünkü yaptıracağı inĢaatlar için resmen o arsaların kendisine ait olması gerekmektedir. Nadide hanım ve Leyla bu gerçeklerden habersizdir. Bir gün Leyla Tarık'ı annesine anlatır. Kadın buna karĢı çıkar ve Suat'ın yardımıyla çalıĢtığı Ģirketin Anadolu servisine tayin ettiirir Tarık'ı. Tarık uzun bir süre Anadolu'da kalır bu planla. Tam düğün günü çıkar gelir. Leyla Tarık'ın kendisini aldattığını sanmaktadır. Çünkü onun ağzından yazılmıĢ sahte bir mektup geçer eline. Ama çok geçmeden gerçekler ortaya çıkar. Nadide hanım yaptığına piĢman olmuĢtur. ―Burçak Evren, ―Fatma Girik, Ġki Ünlü Kadın‖

156 Srephan Vincent Benet‘in (1893-1943) bir hikâyesinden Albert Hackett‘in (1900-1995) senaryosundan Stanley Donen‘in (1924) 1954 yılında filme çektiği ―Sevin Brides for Seven Brothers‖ (Yedi KardeĢe Yedi Gelin‖ filminden uyarlama. Bu filmde baĢlıca rolleri Howard Keel (1919-2004), Jeff Richards (1922-1989) ve Russ Tamblyn (1934) oynamıĢlardır. (kyn: www.imdb.com)


Vatan ve Namus

VATAN VE NAMUS Oyuncular: Orhan GünĢiray (Turgut), Fatma Girik (Perihan), Bülent Oran (Vi,tes Muzaffer), Gönül Gençay, Diclehan Baban, Asım Nipton, Özdemir Han, Necdet Tosun, Mehmet Aslan, Nusret Özkaya, Zeki Çan, Hikmet Serçe, Muammer Gözalan, Selahattin Yazgan, Selahattin

Yönetmen:

içsel

Nejat Saydam Senaryo:

Konu: Gizli bir polis, olan Turgut bir gün yakın arkadaĢı dolmuĢ ġoförü Vites Muzaffer'e bir

Murat Akovalıgil

kadın ile gelir. Turgut, Muzaffer'den Perihan adlı bu kadını Ģehirde gezdirmesini ister. Muzaffer bu görevi kabul eder. Turgut önemli bir Ģebekenin peĢindedir. Muzaffer Perihan'ı

Foto Direktörü:

gezdirirken bilmeden Turgut'a yardım etmeye baĢlar. Yabancı ajanlar Ġstanbul'a gelmiĢler ve

Ali Uğur

Türkiye'nin güvenliğini tehdit eden planlar yapmaya baĢlamıĢlardır. Bu iĢle ilgili bir denizaltı

Yapım:

da gizlice Ġstanbul'a gelmiĢtir. Muzaffer ve Perihan bir anda ajanlarla mücadeleye girerler.

Yüksel Film Erol AltınıĢık

―Burçak Evren, ―Fatma Girik, Ġki Ünlü Kadın‖ ‖ ► Cahide Sonku-Sami Ayanoğlu-Talat Artemel üçlüsünün yönettiği ilk "Vatan ve Namık Kemal" filminin sinema değeri nedir, bilmiyorum ama, o çocukluk yıllarımda büyük bir etkisi olmuĢtu üzerimde... Sanırım, o kuĢak için, bu etki unutulamaz. Bunca yıl sonra bu filmi aynen yapmanın, "yeniden yapım"ların alıp yürüdüğü Türk sineması için garipsenecek bir tarafı yok aslında ... Hele bugün "değiĢmesi gerekli düzen", sömürü, "sosyal adalet" gibi sözlerin, iĢ baĢında bulunanlarca, o yıllarda, yani 1870'lerde Namık Kemal'in "vatan, Millet, hürriyet" sözlerinin padiĢah yönetimi üzerinde uyandırdığı dehĢete benzer bir korkuyla karĢılandığı düĢünülürse, böyle bir ele alma, savunulabilir bile ... Ne var ki, film, anlayıĢ bakımından 1870'lere kıyasla hiçbir yenilik getirmiyor. En ağdalı bir biçimde söylenmiĢ "vatan, millet" sözleri Namık Kemal ve herkes tarafından tekrarlanıp duruyor, filmin

son bölümleri. ise

vaktiyle Cüneyt Gökçer'in yapamadığı akrobatik numaralarla tipik bir "Cüneyt Arkın filmi" haline getiriliyor. Bununla birlikte, filmin özenle çekilmiĢ, özellikle dıĢ sahnelerde ve savaĢ bölümlerinde belli bir düzeye eriĢmiĢ bulunduğunu belirtelim ... ―Atilla Dorsay, ―Sinemamızın Umut Yılları‖ syf, 71 ‖

Ve Allah Aptalları Yarattı


VE ALLAH APTALLARI YARATTI

Muharrem Gürses Foto Direktörü: Gani Turanlı Yapım: Ġstanbul Film Marko ve Yasef

Oyuncular: Özcan Tekgül, Özkan Yılmaz, Nuray Uslu, Aziz Basmacı, Atıf Kaptan, Sevda Nur, Diclehan Baban, Hasan Ceylân Konu: Bir zorbalığın güldürüsü.


Yangın Var “Eski İstanbul Kabadayıları”

YANGIN VAR ―Eski Ġstanbul Kabadayıları‖ ―157‖ Operatör AsĢstanı: Tosun bayrı, Reji Asistanı: Türker Ġnanoğlu,


Müzik Direktörü: Nezihi

Gülcüoğlu, Ar Direktör: Suha Koloğlu, IĢıklar: Mustafa Çimen, Jenerik Komp.: Sabahattin Özalp, Ali Küçük, Kostüm-Aksesuar: Fatma Koba, Aram Delice, Sesleri Alan: Marko Buduris,

Lütfi Ö. Akad Eser:

Montaj: Turgut Ġnangiray, Laboratuar: Cemil Orhon, Negatif Montaj: Ġlya, Pençoğlu, Yılmaz Erman, Laboratuar: Bayram Güzel, Ali Özügül, Prodüksiyon Asistanı: Haydar Varol, Hasan

Necip Fazıl Kısakürek

Örnek, Prodüksiyon Direktörü: Orhan Çağman, Oyuncular: Ayhan IĢık, Leyla Sayar, Turgut Özatay, Efgan Efekan, Hulusi Kentmen, Üftade

Foto Direktörü: Turgut Ören Yapım: Kaynak Film Seyit Börçetin Yoakim Filmeridis

Kimi, Melahat Ġçli, Hikmet Serçe, Mürüvvet Sim, Mualla Sürer, Dursune ġirin, AyĢe Çakar, Vahi Öz, Osman Alyanak, Asım Nipton, Osman Türkoğlu, Niyazi Vanlı, Hakkı Haktan, Haydar Karaer, Özdemir Ulubay, Bedri ÇavuĢoğlu, Hüseyin Güler, Mehmet Ali Talât Güryuva, Zeki Can, Ġsmail Kançeker, ► Eski Ġstanbul kabadayılarını canlandıran "Yangın Var", Lütfi Akad"ın baĢyapıtı olmak Ģansını kaçırmıĢ bir filmidir. Bu filmde, Ġtfaiye teĢkilatı kurulmadan önceki yıllarda, bir çeĢit spor kulübü de sayılabilecek tulumbacı kuruluĢlarının çabaları, rekabetleri: arkadaĢlık ve aĢk temalarıyla birlikte ele alınarak iĢlenmiĢtir. KONU: Ayhan IĢık‘ın tulumbacı reisi olarak görüldüğü filmde, yangından kurtardığı bir köĢkte tanıdığı bir paĢa kızıyla olan gönül macerası anlatılır. Mert tulumbacı reisi, takımına

katılmak

isteyen oğlundan yana kaygı duymaması için paĢaya, ―Ģerefine gölge düĢürmeyeceğine dair" söz verir. Oysa bu zayıf karakterli paĢazade sonradan takımdan ayrılıp rakip takıma geçer ve bir çok kötülüklere

alet olur. Verdiği söz yüzünden reis onu daima korur. Sonunda, bu zayıf

karakterli paĢazade ile kendisinden bir türlü vazgeçmeyerek çılgınca davranıĢlarda bulunan sevgilisi yüzünden tulumbacı reisi kızla son kez buluĢtuğu kendi evinde yangın çıkartarak birlikte ölmekten baĢka çıkar yol bulamaz. Akad'ın oyuncu yönetimindeki ustalığına rağmen, filmde, baĢrollerdeki Ayhan IĢık ve Leyla Sayar' dan çok, ikinci derecedeki oyuncular: Turgut Özatay, Melahat Ġçli ve Osman Alyanak baĢarı sağlamıĢlardır. Özellikle rakip tulumbacı takımı reisi rolündeki Turgut Özatay, adeta Ayhan IĢık'tan oyun çalarak üstün bir kompozisyon çıkarmıĢtır. Melahat Ġçli ise tıpkı "Yalnızlar Rıhtımı‘ndaki gibi, kötü yola düĢmüĢ, iyi yürekli kadın rolünde emsalsiz bir sanatçı hüviyetiyle adeta devleĢiyor. ► ―Yangın Var‖ mizansen çalıĢması bakımından Lütfi Akad‘dan bekleneni vermekten uzak. Bu arada yalnız o devrin karakteristik malzemelerinin fon olarak gayet renkli, canlı Ģekilde – karagöz ve bazı müzikal efektler gibi – kullanıldığına iĢaret etmek gerekir. Filmin oyuncuları arasında özellikle Turgut Özatay dikkati çekmektedir. (Tuncan Okan, ―Haftanın Filmleri‖ Milliyet)

157 İsimler filmin jeneriğinden aktarılmıştır.


Yanık Ömer

YANIK ÖMER Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Operatör: Cezmi Ar Yapım: Pan Film Nuri Akıncı

Oyuncular: Mehmet Toygar Belevi, Nevin Aypar, Suphi kaner, Nusret Özkaya, Ahmet Tarık Tekçe, Hüseyin Güler, Ali Korkut, Gülay Gençay, Konu: Bir efenin aĢkını konu efe filmi.

Yeşil Köşkün Lambası

YEġĠL KÖġKÜN LAMBASI

Senaryo ve Yönetmen Nejat Saydam

Oyuncular: Belgin Doruk (ġükran), Ekrem Bora (Bnb. Kemal), Kadir Savun (Bilal), Avni Dilligil (Halim PaĢa), ġaziye Moral (Dadı), Emel Yıldız (Mahmure), Nubar Terziyan (Doktor), Ali

Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman

Seyhan, Selahattin Ġçsel (Osman PaĢa), Handan Adalı, Aysel Tanju (Leyla) Konu: Harbiye nazırı Halim paĢanın kızı ġükran Ģarkı söyleyerek dolaĢan Bnb. Kemal'le

Yapım

birbirlerine vurulurlar ama dahiliye nazırı Osman paĢada kendi oğluna ister. Bunu duyan


Kemal çareyi gönüllü Yemen'e gitmekte bulur, ġükran'da kahrından verem olur.Kemal vurulur, iyileĢip Ġstanbul'a geldiğinde ġükran'ı bulamaz,intihar eder ama ölmez, kaldırıldığı hastanede ġükran'da yatmaktadır ve iki sevgili birbirine kavuĢur

Yeşil Kurbağalar

YEġĠL KURBAĞALAR Senaryo ve Yönetmen: Sami Ayanoğlu Operatör: Sıtkı ġumnulu Müzik: Necati BaĢara Yapım: Ġnan Film Hüseyin Ġnan

Oyuncular. Erol Günaydın, Altan Erbulak, Muhterem Nur, Ali ġen, Nilüfer Sezer, Necdet Mahfi Ayral


Zalim Kader

ZALĠM KADER Senaryo ve Yönetmen: Kemal Kan Kamera: Rıza Erman Yapım: AteĢ Film Rıza Erman

Oyuncular: Ġhsan AĢkın, Gönül Bayhan, ġükran Sabuncu, Atalay Özçakır Konu: Sevdiği kızı kaçırmak zorunda kalan bir köylünün öyküsü.

Zavallı Necla

ZAVALLI NECLA Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Beyhan Akıncı, Baki Tamer, Sevim ÇalıĢgir, Ömer Hayyam, Halide PiĢkin,

Ġhsan Nuyan Eser: Azmi Kütüval Operatör: Cezmi Ar Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Tunç Film Ġhsan Nuyan

Konu: Yoksul bir kızın acılarla dolu yaĢamının öyküsü


Afacan

AFACAN Oyuncular: Özkan Yılmaz, Turgut Özatay, Türkan ġoray, Hülya Demirtay, Birsen MenekĢeli, Suphi Kaner

Senaryo ve Yönetmen: ġinasi Özonuk Görüntü Yönetmeni: Fevzi Eryılmaz Yapım: Hülya Film Emin DemirtaĢ

Konu: Katillerden kaçan bir cinayet tanığı kızın öyküsü.

ALLAH CEZANI VERSĠN OSMAN BEY ―158‖ Yönetmen: Atıf Yılmaz Batıbeki Senaryo: Vedat Türkali (Safa Önal’ın bir öyküsünden) Görüntü Yönetmeni: Çetin Gürtop Müzik: Yalçın Tura Yapım: Yerli Film Atıf Yılmaz, Orhan GünĢıray

Reji Ast: Çetin Ġnanç, Oyuncular: Orhan GünĢıray, Çolpan Ġlhan, Peri Han, Kenan Pars, Atıf iya Metin, Sadettin Erbil, Nubar Terziyan, Hayri Esen Konu: Bir rastlantı sonucu bir adamın yerine geçen, bir gencin baĢına gelenler anlatılır. Sürükleyici bir polisiye güldürü. Mickey Spillane veya Lemmy Coution gibi örneklerden izler taĢır.

Altın Hırsı

ALTIN HIRSI Senaryo ve Yönetmen: Yavuz Yalınkılıç Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz Yapım: Ekdal Film Ali Ekdal

Oyuncular: Ali Ekdal, Neriman Uğurlu, Nusret Özkaya, Kadir Savun, Suphi Kaner, Ali ġen Konu: Tüm zamanlarını define arayıĢı içinde geçiren beĢ arkadaĢın öyküsü.

158 1961 de Atıf Yılmaz ―Allah Cezanı Versin Osman Bey‖ filmini çekince, Osman F. Seden de 1962 yılında Yapımcılığını üstlenerek, Mehmet Dinler‘e bir film çektirdi. Yönetmen Mehmet Dinler, olayı gülerek Ģöyle anlatıyor. Atıf Yılmaz, ―Allah Cezanı Versin Osman Bey‖ diye bir film yapınca, biz de yeni filmin adını ―Erkeklik Öldü mü Atıf Bey‖ koyduk. Hatta biz daha ağır isimler filan düĢündük. Daha sert karĢı isimler istedik ama Osman izin vermedi, hafifletti. Atıf Yılmaz bu filmi yaparken direk Osman'ı hedef almamıĢtı, tesadüfen olmuĢtu. Senaryonun ismi öyleydi. Bizde de zaten prodüksiyon olarak yeni bir Ģey yapılıyordu, gırgır olsun diye filmin ismini öyle koyduk. Herhangi bir kırgınlık, ciddi bir atıĢma olmadı aramızda." (kyn: GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Türk Sinemasında Düet‖ syf: 165)


Altın Kalpler

ALTIN KALPLER Yönetmen: Oyuncular: Zeynep Değirmencioğlu, Ahmet Mekin, Nevin

Osman Nuri Ergün Senaryo:

Aypar, Evrim Fer, Kadir Savun, ġükran Sabuncu, Hulusi Kentmen, Erdoğan TünaĢ

Erdoğan TünaĢ, Leyla Altın, Sami Hazinses, Yavuz Caner

ġevket Kıymaz

Konu: ÇeĢitli kiĢiliklerin (aylak 4 serseri, balon satan küçük bir kız

Görüntü Yönetmeni: Yapım:

ve annesi, zengin baba ve kızı, dansöz hasta bir genç kız) Er Film Berker Ġnanoğlu

anlatıldığı geniĢ kadrolu tipik bir AyĢecik filmi.

Arzu

ARZU Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Görüntü Yönetmeni: Gani Turanlı Müzik: Baki Çallıoğlu Yapım: Kader Film (Necil Ozon)

Oyuncular: Yılmaz Duru, Evrim Fer, Suzan Avcı, Aysel Tanju, Hüseyin Zan Konu: Köyün çok güzel bir kızı olan Evrim Fer kaçırılır, Ancak aynı köyüden sevgilisikızı bu içine düĢtüğü zor durumdan kurtarır.

Aşk ve Yumruk

AġK VE YUMRUK Yönetmen: Aram Gülyüz

Oyuncular: Orhan GünĢıray, Türkan ġoray,

Senaryo:

Peri Han, Kenan Pars, Aysel Tanju, Ahmet

Atilla Tokatlı Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman Yapım: Metro Film Aram Gülyüz

Tarık Tekçe, Ziya Metin, Suphi Kaner, Erol Keskin, Bülent Oran, Mustafa Dağhan, Abdullah Ataç Konu: Bir yaĢ günü partisinde öldürülen arkadaĢının katillerini arayan bir gencin (Orhan GünĢıray) öyküsü


Aşk Hırsızı

AġK HIRSIZI ―159‖ ―Melodram, 118 dk, Siyah--Beyaz‖

Müzik Direktörü: Zeki Müren, Metin Bükey, Müzik Direktörü: Zeki Müren; Sazlar: Hakkı Derman, ġükrü Tunar, Feyzi Aslangil, Ġsmail ġençalar, ParaĢko, Hasan Erkoç, Metin Bükey,

Yönetmen: Osman F. Seden

Özcan Korkut, Suat Sayın, Necdet Gezen, Prodüksiyon Temsilcisi: Adnan Ġrkut; Set Amiri: Hasan DanabaĢoğlu; Aksesuar: Ali Kan, Cemil Paskap; Prodüksiyon Ekibi: Ġsmail Kızıldağ, Ġsmail Kınmlıoğlu, Cafer Çelebi; IĢıklar: Necati Ġltaç, Dekor-lar: Zare Cirityan, Saim N. Bilge,

Senaryo: Bülent Oran, Osman F. Seden,

IĢık Asistanı: Fikret Güryalçın, Ġlhan Aslım; Kamera Asist.: Yavuz Gönenç, Reli Asistanları.: Mehmet Dinler; Montaj Mehmet BozkuĢ, Ali SiyavuĢ Laboratuvar: Mihail Skarpetis, Mahmut Babacan; Seslendiren: Lami Kamil; Prod. Amiri: Yüksel Tanık, Zeki Müren'in Besteleri: Kara

Foto Direktörü: Kriton Ġliadis Yapım: Kemal Film/Osman F. Seden, (Acar Film stüdyosunda seslendirilmiĢ, Kemal Film

Sevda - Deva Bulmayacak mı? - Bir Gönül Hikayesi – Söğüt Dalı - Sevda GüneĢi, Hancı (S:Ġnal), Leyla (H.Telhüner), YeĢil Ördek (Özdenkçi), Entarisi Ala Benziyor, Mihriban Sevgilim, Azeri Türküsü; Oyuncular: Zeki Müren (Zeki), Leyla Sayar (Leyla), Ahmet Tarık Tekçe (Osman), Öztürk Serengil, Salih Tozan, Ulvi Uraz, Gül Gülgün (Jale), Melahat Ġçli (Suzan), Müfit Kiper (RuhiSelahattin Ġçsel (düğün sahibi), Öztürk Serengil, Salih Tozan (Recep), Ulvi Uraz, Memduh Ün (Cemil), Melahat Ġçti, Nec-det Tosun, Vahi Öz (Hacı Zülfü), Mualla Sürer (mahalleli), Rauf Ulukut, Müfıt Kiper, ġaziye Moral (Zeki‘nin annesi), Renan Fosforoğlu (köstebek Salih), ġakir Arseven (polsi), Muammer Gözalan (Doktor), Ġlhan HemĢeri (doktor), Osman Türkoğlu (Hasan), Ġhsan Özokur, Niyazi Vanlı (temizleyici), Günay Dinç, Saip Özince, Talia Saltı, Ahmet Sert, Orhan Aykanat, Mahmure Handan, Nuray Uslu, Rauf Ulukut, Cemil Paskap (çaycı), Günay Dinç, Saip Özince, Hasan Özokur Konu: Hasta annesine bakabilmek için küçük bir bakkal dükkanında canla baĢla çalıĢan Zeki‘nin

vurdumduymaz ve kumarbaz ağabeyinin, Zeki'nin kazandığı paraları zorla

almasını ve Zeki'nin hayatla olan mücadelesini anlatan film, oldukça ilgi gören bir film olmuĢtu. AĢk Hırsızı‘nın tek özelliği ise, filmde Zeki Müren'in bir Ģarkıcı olarak gösterilmemesidir. · Rejisörlüğünü yaptığı Zeki Müren filmlerinde büyükĢehir, Seden'in baĢlıca

deneme

alanıdır. Bunlarda, asıl önemli filmleri için yeni denemelere giriĢir; gerçek çevrelerden nasıl yararlanacağını uzun uzadıya araĢtırır.

Seden'in çeĢitli planları ilk bu filmlerde

düzenlenmiĢtir; çeĢitli açıları, çekimleri bunlarda denenmiĢtir. Zeki Müren filmlerini inceleyenler yer soluk kesici güzellikte planlar, bölümlerle karĢılaĢınca ĢaĢırmamalıdırlar. Gerçekten çoğu zaman Seden anlattığı Ģeyden çok nasıl anlatılacağını resimleyeceğini önemsiyor; gerekirse ya da ona öyle geliyorsa her türlü kamera cambazlıklarına, çok hızlı, baĢ döndürücü kamera hareketlerine baĢvuruyor. Seden için özden çok biçim önemli oluyor.

Süreklice ve gayet "eliptik" kaĢesini taĢıyan bir anlatıma dek. ―GülĢah Nezaket

MaraĢlı a.g.e. syf: 155 ‖

159 Teknik ve oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıştır.


Aşka Dönüş

AġKA DÖNÜġ Senaryo ve Yönetmen: Kemal Kan Görüntü Yönetmeni: Nejat OKçugil Yapım: Vatan Film Ahmet TaĢdelen.

Oyuncular: Baki Tamer, HümaĢah Hiçan, Ayten Güvenç, Muammer Gözalan, Necati Dalgakıran, Ahmet TaĢdelen, Hayri Esen, Avni Dilligil, Zeki Alpan, Adil Güldürücü


Aşkın Saati Gelince

AġKIN SAATĠ GELĠNCE Kurgu: Mehmet BozkuĢ, Yönetmen Yardımcısı: Mehmet Aslan, Ses Mühendisi: Lami Kamil, Oyuncular: Göksel Arsoy (Bülent), Belgin Doruk (Sevda Aybars), Çolpan Ġlhan (Zühal), Sadri AlıĢık (Nuri), Aliye Rona U(ġaziment), Avni Dilligil (Azmi Bozkurt), (Aliye Rona (ġaziment), Dilligi‘in kızkardeĢidir) ġaziye Moral (Hacer), Zeki Alpan (Bahçevan), Dursune ġirin (ġetaret Bacı), Sevim Çağatay (Nermin Bozkurt), , Faik CoĢkun, Selahattin Ġçsel, Çocuk Oyuncular: Atilla Engin, Aynur Ünan, Suat ġener, Cumhur Kergin, Serap Çıraoğlu

Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam

Konu: Sevda, annesi babası ölünce halası ġaziment Hanımlarda kalmaya baĢlar. Halasının oğlu Bülent ve bir diğer kuzeni Zuhal'le birlikte aynı evde büyürler. ġaziment Hanım asalet düĢkünü bir kadındır ve oğlunun Zuhal ile evlenmesini arzu etmektedir. Oysa Bülent ve Sevda arasında ateĢ bacayı çoktan sarmıĢtır. Bülent ve Zuhal okumak için Londra'ya uçacaklardır. Bülent bir punduna getirip o gece Londra'ya uçmaz ve gizlice Sevda ile birlikte olurlar. Film, adını bu aĢk gecesinden alır zaten. "AĢkın saati gelsin" der sevgililer. Bülent ertesi sabah gizlice ev halkına görünmeden Londra'ya uçar. O gecenin neticesi Sevda hamile kalır. ĠĢe bakın ki tesadüfen merdivenden düĢünce, eve gelen doktor ateĢine bakarak Sevda'nın hamile olduğunu anlar.

Görüntü Yönetmeni: Memduh Yükman Müzik: Metin Bükey, Rauf Tözüm Yapım: Birsel Film/Özdemir Birsel, (Acar Film Stüdyosunda hazırlanmıĢtır).

Hamile olduğunu duyunca ġaziment Hanım Sevda'yı kovar. Sevda, ana yadigârı çok sevdiği Hacer Teyze'sinin yanına sığınır ve bir mektupla olanları Bülent'e bildirir; o gelene dek bebeğin babasının o olduğunu kimseye söylemeyecektir (hangi akla hizmetse artık). Sevda'nın mektubu Zuhal'in eline geçer ve o da Sevda'nın ağzından "Artık beni bir daha arama, beni unut" diye bir mektup yazar. Aynı Ģekilde Sevda'ya da Bülent'in ağzından "Çocuğu kimden yaptıysan onun yanına dön" diye bir mektup yazar. Zuhal ve Bülent eğlenmeye gittikleri bir gece kanser olan karısını Londra'ya tedaviye getiren Azmi Bozkurt (Avni Dilligil) ile karĢılaĢırlar. Azmi bey ünlü bir tekstilcidir ve Bülent de tekstil mühendisliği tahsili yapmaktadır. Bu karĢılaĢmanın üzerinden beĢ yıl geçer. Kaderin garip cilvesi, Sevda da Azmi Bey'in fabrikasında iĢçi olarak çalıĢmaktadır. Oğlu Ümit bir kaza geçirip hastaneye kaldırıldığında, Azmi Bey onun haline çok üzülür ve onu evinde himaye etmeye baĢlar. Azmi Bey'in karısı Nermin'in son dileği de o öldükten sonra bile Sevda ve oğluna sahip çıkmasıdır. Çevre dedikoduları önlemek için Azmi Bey ve Sevda nikahlanırlar. Ama iliĢkileri bir baba kız iliĢkisi gibidir. Bülent ve Zuhal yıllarca niĢanlı kaldıktan sonra yurda dönerler ve Bülent, Azmi Bey'in yanında iĢe baĢlar. Eve davetli olarak geldikleri bir gece iki eski sevgili karĢılaĢırlar. Bundan sonrasında iki sevgiliyi birleĢtirmek Azmi Bey ve Hacer Hanım'a düĢer. ―cilekindunyasi.blogspot.com/2008/01/akin-saati-gelince.html ‖

Ateş Bacayı

ATEġ BACAYI SARDI Senaryo ve Yönetmen: Baki Çallıoğlu Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz Yapım: Çallı Film Baki Çallıoğlu

Oyuncular: Oya Tarı, Mualla Kaynak, Baki Çalıoğlu, Aysel Tanju, Ferhan Tanseli, Suzan Avcı, Neriman Uğurlu, Lebibe Çakın, Özcan Bilge Konu: Çok zengin, uçarı bir adamın aĢk öyküsü.


Avare Mustafa

AVARE MUSTAFA ―160‖

Yönetmen: Memduh Ün Senaryo: Lütfi Ömer Akad, Memduh Ün, Halit Refiğ ―161‖ Operatör: Memduh Yükman ġevket Kıymaz Yapım: Uğur Film/Memduh Ün, (Kemal Film platosunda hazırlanmıĢ, Erman Film Platosunda seslendirilmiĢtir. )

Sanat Yönetmeni: Semih Sezerli, Set Direktör: Niyazi Er, Prodüksiyon Amiri: Naci Saraç, Reji Asistanı: Tunç BaĢaran, Sesleri Alan: Marko Buduris, Montaj-Senkron: Turgut Ġnangiray, Negatif Montaj: Ġlya Pençoğlu, Laboratuar: Hilmi BaĢcan, Yılmaz Erman, Oyuncular: Ayhan IĢık (Avare Mustafa), Fatma Girik (Aynur), Çolpan Ġlhan (Zülfikar‘ın Kızı Hülya), Suphi Kaner (Murat), Semih Serezli (Sülo), Mümtaz Ener (Zülfikar bey), Leman Akçatepe (Hülya‘nın annesi), Madelet Tibet (Mustafa‘nın Annesi), Salih Tozan (Mustafa‘nın babası), Osman Alyanak, Emel Yıldız (Mustafa‘nın kardeĢi Ayten, EĢref Vural, Emire Erhan, Vahi Öz, EĢref Vural, Hüseyin Güler, Mehmet Ali Akpınar, Faik CoĢkun, Selahattin Ġçsel, Münevver Girik, Sabahat IĢık, Araksi Hebo, Taliha Saltı, Nezihe Güler, Asısm Nipton, Gülten Ceylan Konu: Mustafa, çok yakıĢıklı ama aylak, iĢsiz bir gençtir. Ġki kız ve bir erkek kardeĢi, annesi babası ile fakir bir semtte oturmaktadır. Bir de iki can dostu vardır; Sülo ile Murat. Hayalleri, bir köfteci dükkanı açmaktır. Bir de aynur'a kesiktir Mustafa. Derken günlerden bir gün kalantor Zülfikar bey bu fakir semte gelir, kocaman bir apartman dikecektir buraya. Mustafa'nın babasını da inĢaata bekçi yapar. olaylar bir anda geliĢir ve Zülfikar bey'in kızı Hülya, ünlü aktör Tyrone Power'a benzettiği Mustafa'ya aĢık olur. Herkes Mustafa'yı fitlemektedir. Evlenmelidir o kızla, iki kız kardeĢi, küçük erkek kardeĢi, annesi , babası, köfteci açmak isteyen o can dostları için yapmalıdır bunu. Gözü kararır ve zengin kızla evlenir... · TaĢkasaplı‘nın bahçeli kahvesi... Ailesinin ve arkadaĢlarının ‗dolduruĢuyla‘ Zülfikar Bey‘in ‗tapon‘ kızı Hülya ile evlenecek olan Mustafa ve onu ‗hiçbir kızın sevemeyeceği kadar seven‘ Aynur... Aynur; ―Seni çok aradım sormak için, duyduklarım doğru mu?‖ Mustafa ; ―…‖ Aynur ; ―Neden cevap vermiyorsun?‖ Mustafa ; ―…‖ Aynur ; ―Demek doğru, demek kızın zenginliği baĢını döndürdü. Para için sattın kendini.‖ Mustafa ; ―Mesele senin bildiğin gibi değil Aynur.‖ Aynur ; ―Yazık, erkekliğinden utan. Ben, kız baĢıma senin için kimleri reddettim. Ama, neye yarar, neye yarar bütün bunlar boĢ laf değil mi? BoĢ laf Mustafa.‖ Orhan Kemal‘in ‗Devlet KuĢu‘ (1958) adlı romanının ilk çevrimi. Ġstanbul Unkapanı‘nda, akĢamları, bekçi düdüklerinin sarhoĢ naralarına karıĢtığı bir iĢçi mahallesi... Sirkeci-Çekmece arasında çalıĢan banliyö trenleri, çeyrek saatte bir, ahĢap evleri temellerinden sarsarak, kurĢun hızıyla geçiyor. Demiryoluna bakan sokakta, Mustafaların yana kaykılmıĢ evleri var. [Ġlerde Hülya, babası Zülfikar Bey‘e bu evden söz ederken ―Tıpkı (Emile) Zola‘nın kitaplarındaki (herhalde ‗Germinal‘) gibi‖ diyecektir. Baba (Mehmet), matbaada kapıcı. Karısı ġöhret‘le, buralara 30 yıl önceki mübadelede gelmiĢler. Dört çocukları var; Mustafa, Ayten, Nurten ve Erol. (Romanda, beĢ çocuklu olduklarından, ġöhret‘in iĢi daha zor.) Devlet KuĢu‘ndaki ev, gaz lambası ile aydınlanırken filmdekinde elektrik var. Mustafa‘nın odasında duvarda asılı bağlama, sanki süs gibi, film boyunca ona bakmadı bile. Geri kalan 5 kiĢi bir odada kalıyor.

160 Ġsimler filmin jeneriğinden alınmıĢtır. YeĢilçamımızın iki versiyonlu filmlerindne olan Avare Mustafa, daha sonra 1980 yılında yine Memduh Ün tarafından bu sefer Devlet KuĢu adıyla tekrar çevrilecek, baĢrolünde de Kemal Sunal oynayacaktır. 161 Orhan Kemal‘in ―Devlet KuĢu‖ romanından uyarlama.


Avare Mustafa

Mehmet‘in arkadaĢı Bayram da neredeyse aileden biri. Ayakkabı boyacısı olduğunu filmden değil romandan anlıyoruz. Ayten ve Nurten, triko lafı geçse de neresi olduğunu tam olarak öğrenemediğimiz bir yerde (romanda aynı semtteki Tütün Fabrikası‘nda) çalıĢıyorlar. Erol ise, 1 lira haftalıkla, gaz ocağı tamircisinin yanında çırak. Okul masraflarını böyle çıkarıyor. Mahalledeki Küçük Kara Kartallar takımında sol iç. Mustafa... Ona, Avare (1951) (Raj Kapoor) filminin adını takmıĢlar. Romanın yazarı gibi orta ikiden belgeli. Okumadığından yakınan annesine―... Mektebe yırtık pantolon, yamalı ceket, boĢ mide ile mi gidecektim? Herkes benle alay mı etsin istiyordunuz?‖ demiĢti. Gündüzleri, mahallenin kızlarına değil laf atmak baĢını çevirip bakmıyor bile. Ama, fitil gibi sarhoĢ olduğu akĢamlarda narası yankılanıyor. Askerliğini bitirmiĢ. ArkadaĢları Sülo ve Murat gibi, iĢçi mahallesinde iĢsiz. Babası ―Ne eve hayrı var ne kendine‖ diyor. Murat... Aralarında, TaĢkasaplı‘daki çay-kahve paralarını verebilecek kadar parası olan(!) tek kiĢi. Çoğunlukla bul karayı al parayı yoluyla adam söğüĢlüyor. Romandaki adı ‗çingene‘. Daha 6 aylıkken babasını bir taksi çiğnemiĢ. Bir yaĢındayken, annesini de verem alıp götürünce, komĢuların eline kalmıĢ. ArkadaĢlarına, film boyunca 5 kez ―ġu Ġstanbul‘da bizim gibi arkadaĢ var mı be. KardeĢten ileriyiz‖ diyor. Sülo.. Yıllar yılı Cibali Tütün Fabrikası‘nın tozlarını yuta yuta canlı cenazeye dönmüĢ annesi ve onlara hiç yardım etmeyen varsıl odun tüccarı dayısından baĢka kimsesi yok. Avare gibi, o da orta ikinci sınıftan belgeli. Gücü pek yetmese de hamallık yapıyor. Mustafaların kapı komĢuları Aynur ve annesi Naime Hanım, iki ay önce taĢınmıĢlar. Evin babası filmde kaçmıĢ, romanda ise ölmüĢ. Kapalı ÇarĢı‘daki bir yere dikiĢ dikerek geçiniyorlar. Aynur, sabahları, güzel yüzünü bahçedeki muslukta yıkarken Hatırla Ey Peri (Muhlis S. Ezgi) Ģarkısını söylüyor. Mustafa da pencereden onu hayranlıkla seyretmekte. Çoktan evlenecekler ama ah Ģu parasızlık. Üç arkadaĢ, bundan sonra serseriliği bırakıp adam olmanın çaresine bakmak ve ÇemberlitaĢ‘taki Arnavut EĢref‘in banka gibi çalıĢan köfteci dükkânına benzer bir yer açmak istiyorlar. Tek eksikleri, bir türlü bir araya getiremedikleri ve getiremeyecekleri 3 bin liradır. O günlerin birinde, eski kaymakam yeni karaborsacı müteahhit Zülfikar Bey, tam da Mehmet ve ġöhret‘in evlerinin önündeki arsaya bir apartman dikmeye baĢlar. Mehmet ve Bayram‘a, inĢaatta bekçi olarak iĢ verir. Zülfikar Bey‘in geliĢleri sırasında bir gün, hastalıklı kızı Hülya, Aytenlere konuk oluyor. ‗Sevmek Zamanı‘ filminden (1965) birkaç yıl önce, Mustafa‘nın Tyrone Power‘a (romanda Gregory Peck‘e) benzettiği resmine sevdalanır. Aynur, sanki olacakları bilir gibi ―Korkuyorum Mustafa. Paralarıyla baĢını döndürmelerinden korkuyorum‖ demiĢti. Delikanlının değil ama böyle yağlı bir kapı bulmanın ĢaĢkınlığı ile ailesinin ve dükkân için gerekli parayı cepte zannetmenin sevinci ile arkadaĢlarının baĢları (ve gözleri) dönüyor. Mustafa‘yı, Zülfikar Bey‘e damat olması için zorlarlar. Aynur‘un aĢkı ile dolu olan Avare, yanılıp, evlenmeye razı olur ama birkaç ay sonra yaptığı hatayı düzeltmek için akla karayı seçecektir. Hülya ve Mustafa‘nın düğünlerinin yapıldığı Taksim Belediye Salonu. Ġçerde Petite Fleure (S. Bechet) (1952) ve Historia de un Amor (C. Almaran)(1955) melodileri ile dans eden konuklar. Kapıda, giysileri uygun bulunmadığı için içeri alınmayan, Sülo ve Murat, Zülfikar Bey‘le konuĢuyorlar... Sülo; ―Biz Mustafa‘nın arkadaĢlarıyız. Mesut gününü kutlamaya geldik. (Kapıcıyı göstererek) Bu haybeci bizi içeri bırakmıyor. Mustafa‘nın babalığı bizim de babamız sayılır. (Elini) Öpeyim babacığım.‖ Murat ; ―Yani façamız bozuksa (aslında diğer günlerdeki giysileriyle kıyaslandığında Lord gibi giyinmiĢler), biz insan değil miyiz?‖


Avare Mustafa

Zülfikar; (Onları kaba bir Ģekilde iterek) ―(Ġçeri almayanların) Hakları var tabi. Burası size göre bir yer değil. Alın Ģu parayı da kendinize göre bir yerde eğlenin.‖ Murat ; ―(Zülfikar Bey‘in para uzatan elini geri ittirerek) Ayıp ettin. ‗Baba‘ dedik, ‗elini öpelim‘ dedik. Biz uĢak mıyız? Mustafa‘nın can ciğer kardeĢleriyiz. Sen o parayı uĢaklarına ver.‖ Sülo ; ―Hey gidi insanlık hey. Ġnsanlık para ile olmuyormuĢ sahiden. Biz el öpelim dedik, etek öpelim demedik.‖ (Murat Çelenligil)

Avare Şoför

AVARE ġOFÖR Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo: Sırrı Gültekin, Sadi Mete , Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur, Yapım: Yakar Film Suzan Yakar

Oyuncular: Adnan ġenses, Evrim Fer, Gazanfer Özcan, Öztürk Serengil, Semra Ece, Birsen Kaplangı, Birol IĢın KONU: Kumkapı'da yerleĢmiĢ göçmen ailesinde kapıcılıktan ayrılan baba iĢsizdir. Ġki kız tütünde çalıĢır. küçük Erol okula gider. Askerden dönmüĢ Mustafa iĢsizdir, kafadarları Sülü, Çingene ve Bayram'la açacakları köfteci dükkanının hayalini kurup TaĢkasaplı'nın kahvesinde otururlar. Mustafa komĢularının kızı Aynur'u sever. Fakat anası onu zengin biri ile evlendirmek ister. Evlerinin önüne apartman yaptırılmakta ve Mustafa‘nın babası da bu inĢaatta bekçi olarak çalıĢmaktadır. karaborsacı Zülfikar Bey'in çirkin kızı Hülya, Mustafa'ya aĢık olur; apartman bitince Zülfikar Bey tarafından zemin kat, Musta-fa‘nın babasına verilir. Ayrıca para ve hatta Mustafa'ya bürosunda iĢ verilir. Mustafa'da aklında Aynur olduğu halde ailesini de düĢünerek Hülya ile evlenir. Aile rahat etmiĢtir. Zülfikar Bey Mustafa'yı uĢak gibi kullanır, sonunda dayanamayan Mustafa evi terk eder. Mustafa'nın evi terk etmesi üzerine Hülya merdivenden düĢer çocuğunu kaybeder. Zülfikar gidip Mustafa'ya yalvarır. kızı ölmek üzeredir gelip görmesini ister önüne paralar saçar, paraları kendisine geri verilir, Mustafa karısını görmeye gider. Memduh Ün 1967 de Bülent Oran'ın senaryosundan konuyu ―Zili Nazife‖ adı ile tekrar çeker, fakat Avare Mustafa cinsiyet değiĢtirip Zilli Nazife olmuĢtur. (BKNZ: Zilli Nazife) Devlet KuĢu romanı iki kez değiĢik tarihlerde çekildikten sonra, Memduh Ün 1980 de bu kez romanı özgün adı ile Devlet KuĢu olarak tekrar çeker. (Orhan Ünser, ―Kelimelerden Görüntüye‖ syf, 145 ‖

Ayrı Dünya

AYRI DÜNYA Yönetmen: Ümit Utku Senaryo: Selahattin Burçkin Görüntü Yönetmeni: Kazım KoĢkan Yapım: Ar Film Nuri Ada

Oyuncular: Cavidan Dora, Yılmaz Duru, Leyla Sayar, Vahi Öz, Suphi Kaner, Ahmet Tarık Tekçe, Atıf Kaptan, Aziz Basmacı, Suphi Kaner, Atilla Ergün, Sedat Demir, Mesut Sürmeli, Atilla Sun, Mualla Sürer, Konu: Ġki kadın arasında bocalayan bir tersane iĢçisinin öyküsü


Baharın Gülleri Açtı

BAHARIN GÜLLERĠ AÇTI Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Baki Tamer, Sunay Uslu, Özkan Yılmaz, Nebile Teker, Hayati Hamzaoğlu, EĢref Vural, Hasan

Muharrem Gürses

Ceylan, Mualla Sürer

Kamera: Nejat Okçugil Yapım: BaĢ Film Niyazi BaĢ

Benim Küçük Meleğim

BENĠM KÜÇÜK MELEĞĠM ―Siyah-Beyaz‖ Senaryo ve Yönetmen: Nuri Akıncı Kamera: Cezmi Ar Yapım: Ata Film Hadi Yaman

Oyuncular: Parla ġenol, Efgan Efekan, NeĢe Yulaç, Ahmet Tarık Tekçe, Hulusi Kentmen, Salih Tozan, Birsen MenekĢeli, Hüseyin Baradan Konu: Yankesicilik yaparak hayatını kazanan bir kızın öyküsü.

Bir Bahar Akşamı

BĠR BAHAR AKġAMI ―siyah-beyaz, 75dk.‖

Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Kamera: Ali Uğur Yapım: Be-Ya Film Nusret Ġkbal

Oyuncular: Göksel Arsoy, Gönül Yazar, Serpil Gül, Münir Özkul, AyĢegül Devrim, Suna Pekuysal, Orhan Elmas, Selahattin Yazgan Konu: Bir fabrikada iĢçi olarak çalıĢan delikanlıya aĢık olan Oya, sevgilisi olan kaptanın

denizaĢırı gittiği

yerden dönmesi üzerine, tekrar ona döner


Bir Demet Yasemen

BĠR DEMET YASEMEN Oyuncular: Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Semra Sar, Neriman Uğurlu, Handan Adalı, Osman


Zıt, Selahattin Ġçsel, Vahi Öz, Mualla Sürer,

Hulki Saner

Konu: "ÇalıkuĢu ailesi öldüğü için Ferda Halasının yanına sığınmıĢtı. Küçükken yaramaz bir çocuktur. Halasının oğlu Fahri Ģiir yazmaktadır. ÇalıkuĢu herkesi yaramazlıklarından

Kamera: Kosta Psaros

usandırır. Büyürler, Fahri piyano çalar ÇalıkuĢu da Ģarkı söyler. Halası birbirlerine yakıĢtırır. ÇalıkuĢu okuldan arkadaĢları ile konuĢur, ÇalıkuĢu‘na sevdiği olup olmadığını sorduklarında, yalan söyleyerek Fahri‘yi sevdiğini inanmazlarsa çağırabileceğini söyler. Telefon açar


Fahri‘ye yalan söyler Fahri gelir, koluna girer, kızlar inanır. ÇalıkuĢu, Fahri‘yi kızdırır, Fahri kovalayıp yakalar ona kızacakken öper, ÇalıkuĢu utanmıĢtır koĢarak eve gelir. ÇalıkuĢu Fahri‘den kaçmaya baĢlar bir yandan da ona yakın olmak ister. Fahri neden kaçtığını

Yapım:

sorunca utandığını söyler. Fahri onu sevdiğini ve evlenmek istediğini söyler. Evdekilere

Erman Film/Hurrem Erman Saner Film/Hulki Saner Ortak Yapımı

söylerler sevinirler. Düğün hazırlıklarına baĢlarlar. Fahri‘nin Ģiir kitabı basılmıĢtır. Matbaanın sahibi onun onuruna bir davet verecektir. Kızı Suzan Fahri‘ye aĢıktır. ÇalıkuĢu onu kıskanır, Fahri davete ÇalıkuĢu‘nu da götürmek ister ama o gitmez. Suzan hastadır, Fahri ona ÇalıkuĢu ile evleneceğini söyler. Suzan bayılır, Suzan‘ın ablası Fahri‘ye mektup getirir ve kardeĢinin durumunu anlatır ve aramasını ister.Fahri Suzan ile buluĢmaya gider Lütfüye durumu ÇalıkuĢu‘na anlatır Davet baĢlar, Suzan ve Fahri de gelir. EvlenmiĢlerdir. ÇalıkuĢu servis yapmaktadır. Birbirlerini görünce ĢaĢırırlar. ÇalıkuĢu elindeki tepsiyi düĢürür ve dıĢarı çıkar Fahri peĢinden gelir. ġevkiye ve Suzan da gelir, ġevkiye ÇalıkuĢu‘na kızar. Suzan ve Fahri evlerine gelmiĢlerdir. Suzan bitkindir ve sonunun geldiğini söyler.. ġevkiye ÇalıkuĢu‘nu evden kovar sokaklardadır, yağmur yağar. Kenan‘ın evine gelir. Çok hastadır tedavi olur. Lütfiye ÇalıkuĢu‘nun Kenan"ın evinde olduğunu öğrenir. Dedikodular baĢlar, Lütfiye eve gelir onları görür, Kenan evleneceklerini söyler. ÇalıkuĢu gelinlik giymiĢtir evlenirler, Kenan""la gerdeğe gireceği için çok üzgündür, Kenan böyle bir Ģeyin asla olmayacağını kendisini kız gibi sevdiğini söyler. ÇalıkuĢu çok sevinir. Fahri‘nin karısı ölür, ÇalıkuĢu""nu unutamamıĢtır. Kenan ile evlenmesine bir anlam veremez. Kenan artık iyice hastalanmıĢtır, ÇalıkuĢu""nun durumuna çok üzülür, ÇalıkuĢu‘nun günlüğünü çalarak Hizmetçi ile Fahri""ye gönderir. Ve son arzusunun Halası Ferda hanımla görüĢmesidir, ölür. ÇalıkuĢu halasının evine gelir fakat içeri giremez. KarĢısında Fahri""yi görür. Fahri her Ģeyi defterden okuduğunu söyler. Sarılıp eve giderler. (www.digiturkwebtv.com.tr)

Bir Yaz Yağmuru

BĠR YAZ YAĞMURU Senaryo ve Yönetmen: Orhan Elmas Kamera: Ali Uğur Yapım: Be-Ya Film Nusret Ġkbal

Oyuncular: Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Cavidan Dora, Evrim Fer, Suphi Kaner, Atıf Kaptan Konu: Evlenmek üzere beklediği kaptan sevgilisinin ölüm haberinin gelmesi üzerine intihar eden bir kadının öyküsü.


Bir Yetimenin Hasreti

BĠR YETĠMENĠN HASRETĠ Yönetmen

Oyuncular: Kenan Pars, Gülistan Güzey, Nilüfer Koçyiğit, Muammer Gözalan

Nuri Akıncı

Konu: Anne özlemiyle yaĢayan bir kızın öyküsü.

Senaryo Nevzat Kığı Görüntü Yönetmeni Cezmi Ar Yapım Pan Film Nuri Akıncı Bitmeyen Mücadele

BĠTMEYEN MÜCADELE Senaryo ve Yönetmen: T. Fikret Uçak Kamera:

Oyuncular: Muhterem Nur, Ahmet Mekin, Kadir Sa-vun, Erol TaĢ, Hüseyin Baradan, Suphi Kaner Konu: Bir kan davasının öyküsü.

Mengü Yeğin Yapım: Be-Ya Film Nusret Ġkbal

Biz İnsan Değil miyiz

BĠZ ĠNSAN DEĞĠL MĠYĠZ Yönetmen: Sırrı Gültekin

Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut Özatay, Öztürk Serengil, Ahmet Tarık Tekçe, Salih Tozan, Meral Sayın, Mahmure Handan, MüĢerref Çapın, Gazanfer Özcan, Özdemir Han

Sadık ġendil

Konu: Af kanunundan yararlanıp hapisten çıkan üç kardeĢin öyküsü.

Senaryo: Kamera: Mengü Yeğin Yapım: ġan Film Baki Üsküdarlı

162 Amerikalı senaryocu Luther Davis (1916-2008) ve Nelia Gardner White‘ın yazdığı, Jean Negulescu‘nun (1900-1993) yönetmenliğini yaptığı 11 ġubat 1958‘de gösterime giren ―The Gift of Love‖ (AĢkın Hediyesi) isimli filmden uyarlama. BaĢlıca roleri, Lauren Bacall (1924- ), Robert Stack (1919-2003) ve Evelyn Rudie (1949) oynamıĢtır. (www.imdb.com)


Boş Yuva

BOġ YUVA Yönetmen: Memduh Ün

Oyuncular: Göksel Arsoy, Fatma Girik, Leyla Sayar, Reha Yurdakul, Metin Ersoy, Öztürk Serengil, Senih Orkan, kani Kıpçak, Gürdal Onur, Ayberk Çölok, Ümran TaĢkent, Konu: Doğan çocuğu karısından olmadığı ortaya çıkınca eski sevgilisine dönen bir gencin öyküsü.

Senaryo: Kerime Nadir ―163‖ Kamera: Memduh Yükman Yapım: Lale Film/Cemi Filmer Sabahat Filmer

► Lale Filmin Yerli film üretimleri azdı, yılda bir iki tane yerli film yaparlardı. Agah Hün'ün yönettiği Kardı Değirmen, Yak Bir S1gara bunlardan ikisiydi. Sabahat Filmer bir gün beni davet etti yazıhanelerine. Sanıyorum o güne kadar kendisini tatmin eden bir film yaptıramadığı için çağırmıĢtı. Üç ArkadaĢ'ı izleyip beğenenlerdendi. Çok etkilendiği bir romandan, BoĢ Yuvu'dan, yazarı Kerime Nadir'e bir senaryo yazdırmıĢtı. Benden de iĢte bu senaryoyu filme çekmemi istiyordu. Senaryoyu okudum ve çok kötü buldum. Ama Sabahat hanım neredeyse örtüĢmüĢtü senaryoyla, belki de kendi hayatıyla bir koĢutluk kuruyordu. Bilmiyorum. Ben Halit Refiğ'e yeni bir tretman yazdırdım. Halit sağlam dramatik yapılar oluĢturmakta ustaydı. Filmin bir bölümünü Ģimdi yıkılmıĢ olan Park Otelde, bir bölümünü Sabahat Filmer'in, AyaspaĢa'daki apartmanında, bazı sahneleri de Caddebostan'daki Ali Ġpar'ın köĢkunde çektik. Filmin negatifi elimizde artık yok ne yazık ki, depo yangınlarından birinde yandı, yok oldu çünkü. O yıllar genelde üretilen filmlerin negatiflerinin önemli bir bölümü yanar filmdi. Haliç ve Sütlüce'deki belediyenin depolarında muhafaza ediliyordu ve çıkan yangınlarda birçok film, koskoca bir kültür mirası kayboldu gitti; bunların arasında Türk sinemasının ilk yapıtları da bulunuyordu. BoĢ Yuva'nın ticari baĢarısı pek parlak olmadı. Sabahat hanım kuĢkusuz hayal kırıklığına uğramıĢ filmi beğenmemiĢti. Ama çok kibar, çok hanımefendi bir kadındı, bana hiçbir Ģey söylemedi. Ama ne düĢündüğü açıktı, bana bir daha Lale Filmden teklif gelmediğine göre, kafasında yarattığı dünyayla örtüĢtürememiĢ olmalıydı. (Memdüh Ün Filmlerini Anlatıyor – Vadullah TaĢ)

Bülbül Yuvası

Yönetmen:

BÜLBÜL YUVASI Nejat Saydam,

Senaryo Nerjat Saydam, Özdemir Birsel (Muazzez Tahsin Berkant'ın romanından) Operatör: Mikeal Rafaelyan, Müzik: Metin Bükey, Rauf Tözüm Yapım: Birsel Film Nüzhet Birsel—Özdemir Birsel

Ses Mühendisi: Stüdyo Amiri: Arif EriĢ, Reji Asistanı: Sedat Demir, Operatör Asistanı: KHüseyin Kutluk, IĢıklar: ġimĢek Prodüksiyon, Dekorlar: Sohban Koloğlu, Lâmi Kâmil, Negatif MontajAli Berkan, Mihal Ġskarpetis, ġaboratuar: Recai KarataĢ, Mahmut Boz, : (Acar Film stüdyosunda hazırlanmıĢ ve seslendirilmiĢtir.)

Oyuncular: Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Kenan Pars, Altan Erbulak, Sadettin Erbil, Birsen Kaplangı, Sabiha Ġzer, ġaziye Moral, Lebibe Çakın, Sema EriĢ

Konu: Zengin gencin aradan çekilmesi sonucu fakir sevgilisiyle evlenen bir kızın Öyküsü.

163 K. Nadir BoĢ Yuva‘yı büyük bir hikaye olarak yazdığını belirtir ve sonra filmcilerin senaryoda olmayan bir sahnenin çekimini Bostancı Köprüsününde ysakaladığını belirtir. Filmin sıradan öteyegidemeyen bir film olarak kaldığını söyler. (Orhan Ünser, a.g.e.)


Cambaz Kızın Aşkı

CAMBAZ KIZIN AġKI Yönetmen Yard: Metin Miroğlu, ġarkılar: Mehmet Serdengeçti, Sanat Yön: Sohban Koloğlu, Negatif Montaj: Ġlya Pençoğlu, Prodüksiyon Amiri: Arif EriĢ, Montaj: Ertem Göreç, Laboratuar:

―Siyah-Beyaz, 100dk.)

Cemil Orhon, IĢık ġefi: Hüseyin ÖzĢahin, Fotoğraflar: Turgut Ören, Sesleri Alan: Necip

Yönetmen:

Sarıcıoğlu, Türker Ġnanoğlu

Oyuncular: Efgan Efekan, Sabina, Turgut

Senaryo:

Özatay, Suphi Kaner, Atıf Kaptan, Saime

Safa Önal

Bekbay, Necdet Tosun, Kadri Ögelman, Faik

Kamera:

CoĢkun, Mualla Sürer

Yılmaz Ceylan Müzik:

Konu: Bir cambaz kızla, ailesinin evlenmele-

Fecri Ebcioğlu

rine karĢı çıktığı bir zengin gencin aĢk öyküsü.


CĠLALI ĠBO ZORAKĠ BABA Yönetmen: Mehmet Dinler

Seslendiren: Lami Kamil; Montaj: Zafer Davutoğlu; Neg. Montaj: Ali SiyavuĢ Berkan; Laboratuar: Mihail Skarpedis, Mahmut Babacan; Dekorlar: Zare Cirityan, Saim N. Bilge;

Senaryo: Osman F. Seden Kamera: Kriton ĠIiadis Yapım: Seden Film Osman F. Seden

Aksesuar: Cemil Paskap; prod. Amiri: Adnan Ġrkut; IĢık ġefi: Necati Ġltaç; IĢık Asist.: Ġlhan Aslım; Yön. Asist.: Orhan Aykanat; Kamera Asist.: Yavuz Gönenç; Müzik: Metin Bükey; ġarkılar: "Sevim Tanürek, Gönül Yazar, Muzaffer Akgün, Semra Atalay, Ahmet Üstün; Prodüksiyon: Yüksel Tanık, Oyuncular: Feridun Karakaya, Serpil Gül, Hüseyin Baradan, Suna Pekuysal, Rauf Alazan, Mualla Sürer, Necdet Tosun, Faik CoĢkun, Mehmet Ali Akpınar, Muammer Gözalan, Ali Seyhan, AyĢe Dolar, Sevil Alagöz, Adnan Ġrkut, Hasan DanabaĢoğlu, Halit Vurgun, Küçük Erol Konu: milyoner

bir iĢadamını oğlu gangsterler

çocuğu içeriye kadın kılığına girerek kurtarır

tarafından kaçırılır

cilalı ibo küçük


Çapkınlar

ÇAPKINLAR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Orhan GünĢiray, Leyla Sayar, Hüseyin Baradan, Bedia Muvahhit, Lebibe Çakın, Sadri Karan

Nevzat Pesen Kamera:

Konu: Gazeteci Faruk'la köpekleri kaybolan iki kız kardeĢin maceralı öyküsü.

Manasi Filmeridis Yapım: Pesen Film Nevzat Pesen

Çılgın Aşk

ÇILGIN AġK Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses Kamera: Rafet ġiriner

Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut Özatay, Muzaffer Nebioğlu, Ahmet Tarık Tekçe, Nezahat Tanyeri, Salih Tozan, Zeki Alpan, Mualla Sürer Konu: Parayla her Ģeyi elde etmek isteyen zengin bir kadının öyküsü.

Yapım: Nazar Film Baki Üsküdarlı

Dağların Aslanı Sepetçioğlu

DAĞLARIN ASLANI SEPETÇĠOĞLU ―164‖ Yönetmen: Ġhsan Sedat

Oyuncular: Çolpan Ġlhan, Yılmaz Duru, Yavuz Caner, Diclehan Baban, Ahmet Tarık Tekçe, Ali ġen

Senaryo ve Müzik: Sadi Yaver Ataman Yapım: An Film Turgut Demirağ

164 ―SEPETÇĠOĞLU‖ Kastamonu‘nun Araç ilçesinin Yukarı AvĢar köyünden. Babasının bir karıĢ toprağı yok. Köylük yerde topraksızlık kötü. El eline muhtaç eder topraksızlık. Muhtaç eder ki, gündelik iĢler karın doyurmaz. Eli görür, cebi görmez insanın. Osman‘ın babası da öyle. N‘apsın? Ek bir gelir gerek. Sepet yapıp satıyor. Hani çok bir Ģey kazanmıyor ama, geçinip gidiyorlar. Babasının ölümünden sonra Osman güç durumlara düĢüyor. Geçim sıkıntısı çekiyor. Köyü terketmek zorunda kalıyor sonunda. Varıp Kastamonu‘ya yerleĢiyor. Baba mesleği sepetçiliği de iĢ ediniyor kendisine. Zaten bir anası, bir kendi. Geçinip gidiyorlar. Kollu sepet, ekmek selesi, küfe, çeĢit çeĢit. Küçüklü büyüklü. Günde birkaç tane yapıp satıyor. Bir de Ģu var ki, devir çok eski. Anadolu beylerin elinde. Her beylik kendi bölgesinde yaĢayanlardan sorumlu. Yani ki, onların kazancını beylikler vergiliyor. Beyin emrinde sipahiler. Köy köy; kent kent dolaĢıp kazançlarının bir kısmını topluyor. Ama öyle bir toplayıĢ ki, düĢman baĢına. Sipahilerin dediği dedik, çaldığı düdük. Varıyorlar harmanın baĢına ―Bu harmandan elli gülek buğday ayırın aĢar olarak‖ diyorlar. O kadar. çiftçinin eli kolu bağlı. Harmandan elli gülek buğday çıkar mı, çıkmaz mı. Belli değil. Çıkarsa geriye ne kalır. KıĢın çoluk çocuk ne yer. Soran yok. Ya gelecek yılın tohumluğu? Sipahiler zalim! Gaddar! ġundan ki, sırtları kalın sipahilerin. Ġlk güvenceleri ―Bey‖ sipahilerin. Sonra ―Beylerbeyi‖. Sonra da ―PadiĢah‖. PadiĢah açıyor ağzını ―ġunca buğday, Ģunca arpa. ġunca deve gerekli bana‖ diyor. O kadar! Emri beylerbeyi alıyor, bey‘e iletiyor. Bey de sipahilere. Ha, bir de ―mültezim‖ denilen gelir toplayıcılar var. Filan köyün tüm gelirini kabala alıyor. Yani, bey istediği öĢrü bildiriyor. Diyelim ki bey köyden yüz çuval pirinç istiyor. Bunu mültezim köylüden


Dağların Aslanı Sepetçioğlu

topluyor. Ayrıca kendisi için de ek yapıyor buna. Artık insafına kalmıĢ. Ne kadar pay isterse onu da ekleyip varıp köylüye bildiriyor. ―Ürününüzden Ģuncasını öĢür olarak istiyorum. Filan yere getirip teslim edeceksiniz.‖ O kadar! Kim ki istenileni vermedi, ferman padiĢahtan. Ġnsaf sipahiden ĠĢte Sepetçioğlu‘nun yaĢadığı devir, bu devir. Sepetçioğlu‘nun yaĢadığı beylik de Ġsfendiyaroğulları Beyliği. Ġsfendiyaroğlu Hamza Bey‘de din-iman kıt! Ġnsaf vicdan hak getire! ÖĢrü artırdıkça artırıyor. Köylü bir deri bir kemik. Umurunda değil beyin. Durmadan daha çok vergi alınması için emir yağdırıyor. Sepetçioğlu o zamanlar daha ―efe‖ değil. Osman diyor herkes! ―Sepetçioğlu Osman‖. Günlerden bir gün, dükkanında sepet örüyor Osman. Kapı tekmeyle açılıyor. ―Hamza Bey‘in emridir. Hafta sonuna kadar yüz tane sepet vereceksin öĢür olarak. Ellisi sele, ellisi kulplu olsun‖. Tak kapı sipahiler dıĢarıda. Sepetçioğlu almıĢ baĢını ellerinin arasına. BaĢlamıĢ hesaplamaya. Günde iki sepet örse, hafta sonuna kadar on iki sepet yapar. Eldekileri de eklese, elli sepeti geçmez. Bunların tümünü verirse neyle geçinecek. Üstelik düğün hazırlığı var. Üç beĢ kuruĢ bir kenara atmak gerek. Varıp anasına açmıĢ durumu. Anası tasalı. ―Oğlum sana kötülük yaparlar. Ne yapıp yap, istediklerini yerine getir. Baban rahmetli de çok çektiydi. Sepetleri yetiremeyince yollarda çalıĢtırdılar. Ev yapımında iĢ verdiler. Sen sen ol, çekin Osmanlı‘dan. Ġstediklerini yetir. Yoksa iyi olmaz‖. Olmazı belli. Ya çaresi? Ne yapsın Osman. Varıp komĢu sepetçilerden ödünç sepet istese kim verir. Hepsi aynı durumda. Çaresiz Osman. Gözlerinde uykular kaçık. Hafta sonunu iple çekiyor. ―Gelsinler. Durumu anlatırım. NiĢanlıyım. Yakında düğünüm olacak. Biraz anlayıĢ gösterin bana derim. Bunlar da insan. Canımı alacak değiller ya! Olanı alır giderler‖ diyor. Ġyi. HoĢ! Ama evdeki Pazar çarĢıya uymuyor. Hafta sonu gelip de sipahiler kapıya dayanınca iĢler karıĢıyor. ―Vay efendim vay! NiĢanlıymıĢ da para gerekliymiĢ. Öküzün yamacına koĢul da aklın baĢına gelsin. Gör bakalım, yol yapmak mı kolay yoksa sepet mi?‖ Osman‘ın cevap vermesine kalmadan iki kiĢi yakalamıĢ kollarından. Sürüye sürüye atın terkisine bağlamıĢlar. SürmüĢler atları doğru Bey‘in huzuruna. Daha bir dolu adam bekliyor kapıda. Kiminin üstü baĢı lime lime, kiminin gözü yaĢlı. Osman da girmiĢ aralarına. GirmiĢ ya, alıp veriyor, alıp veriyor. Çok geçmeden Bey görünmüĢ. Elinde nar çubuğu. Sıradan girmiĢ. ―Demek emirlere karĢı durursunuz. Canınız ucuz sizin. Keyfiniz bilir. Alın bunları yol yapımına koĢun.‖ O kadar! Bey buyurur, beycik vurur. Adamlar sıra sıra dizilir yollara. Osman‘ın içi içine sığmıyor. Osman tetikte. Osman yolun kuytusunu kolluyor. Sonra süzülüveriyor karanlıklara. Ver elini Kastamonu. Ġlkin anasına varıyor. Durumu sergiliyor. ―Böyleyken böyle. Canımı zor kurtardım. Bu iĢin oluru yok. Sizi size bırakıyorum. Ben bu iĢi Bey‘in yanına koymayacağım. Onca zavallı adamın ahını alacağım Bey‘den‖. Anası ürkek, ―Oğul beyle yarıĢa çıkılmaz. Kolu uzundur Bey‘in. Sağ komaz seni. Kapısında kulu çok. BaĢ edemezsin‖ diyorsa da Osman kararlı. ―Görsünler el mi yaman Bey mi! Dinsizin hakkından imansız gelir. Yanına koymam bunu. Sen benim baba yadigarı tüfeğimi ver. NiĢanlıma da göz kulak ol‖ deyip atlamıĢ atına. Doğruca niĢanlısının evine. NiĢanlısı da yürekli kız. Üstelemiyor hiç. Osman düĢüyor yollara. Varıp Bey‘in konağına ulaĢıyor. Pusu kuruyor. Ġsfendiyaroğlu Hamza Bey de at sırtında gezintiye çıkıyor çok geçmeden. Sözün kısası, Sepetçioğlu Osman, hakkından geliyor Bey‘in. Sonda da atını mahmuzlayıp Gülpü Dağına sığınıyor. Gaddar Bey‘in ölümünü duyan halk sevinç içinde. Dilden dile anlatıyorlar Sepetçioğlu‘nu. Bundan böyle de adını, ―Sepetçioğlu Osman Efe‖ yapıyorlar. çokluk da Sepetçioğlu deyip kısadan kesiyor. Bey öldü diye, beylik dağılmıyor elbet. Hamza Bey‘in oğlu Rüstem Bey alıyor beylik sırasını. Babasından daha gaddar Rüstem Bey. Halkı daha çok eziyor. Bir tek Sepetçioğlu karĢı duruyor Rüstem Bey‘in buyruklarına. Buyruğa buyrukla karĢı koyuyor üstelik. Rüstem Bey, öĢrün oranını artırınca o da buyrukluyor : ―Filan gün, filan saatte, falan yere Ģu kadar baĢ koyun getirin.‖ O kadar! Koyunlar gelirse gelir; yoksa Bey‘in adamlarından bir kaçı gider. Gidecek adamları da iyi seçiyor Sepetçioğlu. En gaddarlarını, halka en çok eziyet edenini seçiyor sipahilerin. Bey‘de bir telaĢ. Atlılar çıkarıyor Gülpü Dağına. BoĢ. Halk seviniyor. Sepetçioğlu‘nun adı dillerde. Herkes elinden gelen yardımı geri koymuyor. Aç-susuz bırakmıyor Sepetçioğlu‘nu. Bey bakıyor bu iĢin oluru yok. ĠĢi kurnazlığa döküyor. Sepetçioğlu‘nun anasıyla niĢanlısını yakalatıp getirtiyor konağına. Sonra da haber salıyor Sepetçioğlu‘na : ―Ya gelir teslim olur, ya da anasıyla niĢanlısını boğdururum.‖ Sepetçioğlu durumu öğrenince bir gece baskın yapıyor Rüstem Bey‘in konağına. Anasıyla niĢanlısını alıp kaçıyor. Kimi, ―Beyin adamlarının arasında Sepetçioğlu‘nu tutanlar vardı, onlar yardım etti‖ diyor; kimi, ―Sepetçioğlu çatal yürekli. Bir nara atmıĢ ki yerler yerinden oynamıĢ. Kimsenin kılı kıpırdamamıĢ‖ diyor.


Deli Gönül

DELĠ GÖNÜL Senaryo ve Yönetmen: Prodüksiyon: Özekçin Filmcilik: Saim Özekçin, Kemal Özekçim Tekin Akpolat

Oyuncular: Kemal Kan, Gülderen Ece, Faik CoĢkun, ġarkılar: Aynur Akın

Kamera:

Konu: Sokaklarda keman çalan bir gencin güldürüsü

Vedat Akdikmen Yapım: Akpolat Film Tekin Akpolat

Derbeder Kırık Aşk

DERBEDER (KIRIK AġK) Yönetmen: Abdurrahman Palay Senaryo: Ġrfan Sabuncu Müzik: Zeki Duygulu

Oyuncular: Muhterem Nur, Abdurrahman Palay, Ahmet Tarık Tekçe, Gönül Bayhan, ġaziye Moral, Suna Pekuysal Konu: Kendisini fakir olarak tanıtan ve hizmetçilik yapan zengin bir kızla fakir delikanlının aĢk öyküsü.

Kamera: Ali Yaver Yapım: Dar Film Sıtkı ġumnulu

Sözün özü, Sepetçioğlu, anasıyla niĢanlısını da alıp Gülpü Dağına çıkmıĢ yeniden. Adı daha da büyümüĢ. Halk daha tutar olmuĢ. Beyin yüreği korkulu. ÖĢürü, eziyeti bırakıp bir tek Sepetçioğlu‘nun peĢine takmıĢ adamlarını. Sepetçioğlu derseniz üç can. Anasıyla niĢanlısı da yardımdan çok yük oluyorlar ona. Sipahilerin yaklaĢma haberini duyunca yer değiĢtiriyorlar. Gün oluyor aç-susuz, saatlerce yürüyorlar. Anası derseniz yaĢlı. Yola dayanamıyor. Teslim olmayı da istemiyor. Biliyor ki Rüstem Bey sağ komaz bu kez. Derken sipahilerin tuzağına düĢüyorlar birgün. Sepetçioğlu, aslanlar gibi döğüĢüyor. NiĢanlısı da öyle. Ama anası; anası yürüyemiyor gayrı. VuruĢa vuruĢa geri çekiliyorlar. Ama, uzun sürmüyor bu. Sipahiler dağın tepesini dolanıp arkadan sarıyorlar. Daha çok dayanamıyor Sepetçioğlu. Üçünün ölüsünü Ģenlikle Ģehire getiriyor sipahiler. Günlerce yiyip içip keyfediyorlar. Halk geriden geriden izliyor bu Ģenlikleri. Bir de türkü yakıyorlar Sepetçioğlu için. Alıp Sepetçioğlu‘nun tüm yiğitliğini koyuyorlar bu türküye... SEPETÇĠOĞLU

Sepetçioğlu bin ananın kuzusu, Hiç gitmiyor kollarımın sızısı, Böyle imiĢ alnımızın yazısı, Yassıl dağlar Osman Efem geliyor. Yaslan Sepetçioğlu yaslan, Laleli çimenli dağlara yaslan, Analar doğurmaz sen gibi aslan, Yassıl dağlar, Osman Efem geliyor aman! Kalk gidelim kıĢla önü aĢağı, SalıvermiĢ ince belden kuĢağı, Yaman olur Kastamonu uĢağı, Yassıl dağlar, Osman Efem geliyor aman! Kaynak: YaĢar Özürküt Öyküleriyle Türküler -3 Ġstanbul-2002 (www.gulum.net/hikaye)


Dikenli Gül

DĠKENLĠ GÜL Yönetmen: Oyuncular:

Dr. ArĢavir Alyanak Senaryo:

GünĢiray, Bülent Oran

Suna

Foto Direktörü:

Or-han

Türkan

Selen,

Salih

ġoray, Tozan,

Ahmet Tarık Tekçe, Handan

Gani Turanlı

Adalı, Gürdal Onur, Sami

Yapım:

Hazinses, Meh-met Aslan,


Aysal Tanju, Necdet Tosun Konu: Hırsız bir sokak kızıyla, maceracı bir gencin güldürüsü.

Doğmadan Ölenler

DOĞMADAN ÖLENLER Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Türker Ġnanoğlu Operatör: Mustafa Yılmaz Yapımcı:

Özatay, Gülistan

Güzey,

Oktar

Kaptan, Suphi Kaner, Yavuz Caner, Tanıl Ergun, Konu:

Hasan Tual

Turgut

Durukan, Nilgün Esen, Necdet Tosun, Faik CoĢkun, Atıf

Hizmetçilik

yapan

bir

kadınla,

çocuğunun

dramatik öyküsü.

Duvaksız Gelin

DUVAKSIZ GELiN Senaryo ve Yönetmen: Suphi Kaner Kamera: Ali Uğur Vedat Akdikmen Yapım: Yakar Film Suzan Yakar Rutkay

Oyuncular: Fatma Girik, Tanju Özsu, Ahmet Tarık Tekçe, Nebile Teker, Sabiha izer, Mümtaz Ener, Semra ÜnĢiray, Aziz basmacı, Suphi Kaner Konu: Birbirlerine komĢu köĢklerde oturan iki aile birbirlerine düĢmandırlar. Ailelerden birinin kızı diğerinin oğlunun ölümüne sebep olmuĢtur yıllar önce. ġimdide aynı ailelerin torunları birbirlerine aĢık olmuĢtur. Bu aĢk da aileleri barıĢtırmaya yetmez. Çünkü iki gencin gizli nikahı basılacak ve genç kız vurulacaktır.


Düğün Alayı

DÜĞÜN ALAYI Oyuncular: Belgin Doruk (Mine), EĢref Kolçak (Erol), Suzan Avcı (Mimi), Hulus Kentmen


(Murat) Hulki Saner

Konu: Erol'la sevgilisi Mimi bir gezi dönüĢü arabaları bir köyde arıza yapınca Murat'ın

Kamera:

otelinde kalırlar ana Nimi sabırsızdır kalmak istemez atlı bir arabayla Erol ve Mine tarafından

Kosta Psaros

Ġstanbul'a uğurlanır.DönüĢte atın kaçmasıyla eski bir değirmende gecelemek zorunda kalan Yapım:

Erol'la Mine hakkında köyde dedikodular baĢlar ve mecburen evlenip Ġstanbul'a gelirler.Erol

Bronz Film Hulki Saner

Mine'yi hep hakir görür ,aĢağılar sonunda da köye yolar ama piĢman olur ,onu sevdiğini anlamıĢtır. Acilen köye geri döner evlenmek üzere olan Mine'yi damadı döverek geri alır.

Esmer Delikanlı

ESMER DELĠKANLI Yönetmen: Yavuz YalınkılIç Senaryo: Baki Tamer

Oyuncular: Baki Tamer, Oktar Durukan, Suzan Avcı, Mine CoĢkun Konu: ġuh bir kadın uğruna yuvasını yıkan bir babanın

Kameraman: Muzaffer Pekgüleryüz Yapım: Yasemin Film

Gönlüm Yaralı

GÖNLÜM YARALI Senaryo ve Yönetmen: Muharrem Gürses

Oyuncular: Adnan

Muhterem

ġenses,

Atıf

Nur,

Kaptan,

Nebile Teker, Muharrem Gürses,

Foto Direktörü: Lazar yazıcıoğlu

Aziz

Basmacı,

Mümtaz

Ener,

Ahmet Tarık Tekçe

Yapım: Yakar Film Suzan Yakar Rutkay

Konu: YeĢilçam‘da Ģarkılı filmlerin rağbette

olduğu

dönemlerde

Adnan ġenses‘in Ģarkılarıyla dolu bir Ģarkıcının öyküsü.


Gönülden Gönüle

GÖNÜLDEN GÖNÜLE Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Türkan ġoray, Leyla Sayar, Efgan Efekan, Hüseyin baradan, Atıf Kaptan, Salih Süha Doğan Kamera: Ali Yaver

Tozan, Özdemir Han, 1961Semih Sezerli, ġakir Arseven, Muammer Gözalan, Ġhsan Devrim, Yavuz Caner, Dursune ġirin, ġaziye Moral, Yavuz Caner Konu: Bestekâr ġevki beyle, paĢa kızı Nazan'ın aĢk öyküsü.

Müzik: Aleattin YavaĢça, Yapım: Nil Film Seyit Borçetin

Güneş Doğmasın

GÜNEġ DOĞMASIN Yönetmen Yardımcısı: Erdoğan Tokatlı, Tunç BaĢaran, Prodüksiyon Amiri: Adnan Uğur, Prodüksiyon Asistanı: Nadi Saraç, Ses: Yorgo Ġlyadis,

Yönetmen Memduh Ün

Oyuncular: Göksel Arsoy, Nilüfer Aydan, Reha Yurdakul, Suphi Kaner, Ulvi Uraz, Ahmet Tarık Tekçe, Senih Okran, Niyazi Er, Ümran TaĢkent, M.Ali Akpınar, Hüseyin Güler, Hakkı Haktan,

Senaryo: Halit Refiğ - Orhan Elmas (Graham Green'in ―This Gun For Hire - SatılmıĢ Adam‖ isimli romanından)

Ġclal Genç, Araksi Hebo, Çocuk Yıldız: Semiha Yankı KONU: Kadın ticareti yapan Ģebekenin reisiyle kaçan karısını öldüren bir katille, onu adalete teslim etmek isteyen polis arkadaĢının öyküsü.  Ben 17-18 yaĢlarındayken Silahlar KonuĢuyor adlı bir film seyretmiĢtim, Graham Green'in

Görüntü Yönetmeni: ġevket Kıymaz Memduh Yükman Yapım:

bir romanından uyarlanmıĢtı. BaĢrolünde Alan Ladd oynuyordu. Gençliğimde özellikle polisiye ve kovboy filmlerini çok sevdiğim için bu filmi de çok sevmiĢtim. Veronica Lake polis olan Robert Preston'un sevgilisiydi. Alan Ladd yalnız yaĢayan, çolak bir kiralık katildi. Bir politikacıyı öldürmesini istiyorlardı ondan, o da öldürüyordu adamı. Kaçarken yanına polisin

Uğur Film - Memduh Ün, Ege ĠĢletmesi: Gürbüzler Film

sevgilisini de alıyordu. Aralarında platonik bir duygu doğuyordu. Sisli bir havada polisler kıstırıyordu onları bir yerde. Veronica Lake, Ladd'in Ģapkasını takıyor, pardösüsunü giyip sisli havadan faydalanıp kendisine Alan Ladd süsü vererek koĢmaya baĢlıyor, polisleri peĢinden sürüklüyordu. Finalde Robert Preston kiralık katil Alan Ladd'ı öldürüyordu. Hem bu filmin etkisiyle, hem de Ölüm PeĢimizde'nin büyük ticari baĢarısının verdiği güvenle çektim GüneĢ Doğmasın'ı. Halit Refiğ ve Orhan Elmas senaryoyu yazarken, doğrudan Green'in romanından yola çıkmıĢlardı, ama senaryo bambaĢka bir Ģekil almıĢtı. Graham Green'den üçlü iliĢkiden baĢka bir Ģey kalmamıĢtı. Çok düzgün çektiğim bir film bu; ama gereken ilgiyi seyirciden bulmadı, vasat bir iĢ yaptı 5-6 civarında. Dostum olan Artist dergisinin sahiplerinden Recep Ekicigil, nasıl böyle bir film yaparsın, anlamadım dedi bana, Göksel can ciğer arkadaĢının sevgilisiyle aĢk yaĢıyor. Bu sahici yaĢamda oluyor, ama bizim seyirci için kabul edilebilir bir Ģey değil diye ekledi. Bu yüzden filmin belli yerlerini kestik, Nilüfer Aydan'ı polis rolündeki Reha Yurdakul'un kardeĢi gibi göstermeye çalıĢtık. Ama hiçbir Ģey değiĢmedi. GüneĢ Doğmasın'ın ticari baĢarısı gene de vasatı aĢamadı. (Memduh Ün Filmlerini Anlatgıyor – Vadullah TaĢ)


Hak Yerini Bulur

HAK YERĠNĠ BULUR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Atalay özçakır, Gönül Bayhan, Ġhsan AĢkın, Necati Dalgakıran, Bedri ġuayip ġenman

ÇavuĢoğlu, Nurcan Öz, Hakkı Haktan, Ahmet Turgutlu

Kamera:

Konu: Sevdiği erkek için fedakarlığa katlanan genç bir kadının öyküsü.

Rıza Erman Müzik: Kadri ġençalar Yapım: Rekor Film ġuayip ġenman

Hancı

HANCI Kamera Asistanı: Yılmaz Gürbüz, Laboratuar: Cemil Orhon, Ses Kayıt: Necip Sarıcıoğlu, Nihat

―Renkli, 89dk‖

Sevinç, Prodüksiyon Aniri: Kamuran Tuz, ġarkılar: Müzeyyen Senar,

Yönetmen: Türker Ġnanoğlu

Oyuncular: Cavidan Dora, Turgut Özatay, Gülistan Güzey, Yılmaz Duru, Aysel Tanju, Suphi kaner, Necdet Tosun, Zeki Alpan, Mualla Sürer, Faik CoĢkun, Parla ġenol, Hüseyin Zan, Sevim Çağatay, Abdullah Ataç, Bedri ÇavuĢoğlu

Senaryo: Safa Önal

Konu: Turhan (Sadri AlıĢık) mutlu bir evliliği olan bir gençtir. Küçük bir de kızları vardır. Bazı akĢamlar iĢ çıkıĢı uğradığı bir bardaki Ģarkıcı arkadaĢı Leyla (Figen Say) bu mert görünüĢlü


genç adamla tanıĢmıĢ ve onu kendine bağlamıĢtır. Aslında zengin bir yaĢamın peĢindedir Yılmaz Ceylan

Müzik: Metin Bükey, Fecri Ebcioğlu,

ama Turhan‘ın geliri o denli olanaklı değildir. Turhan çekiciliğine kapıldığı Leyla‘yı elinden kaçırmama tutkusuyla çalıĢtığı Ģirketi soymaya karar verir. Ama son anda vazgeçer. O anda odaya giren patronu onu açık kasanın baĢında yakalar. Patronunu ikna etmek isterken bir kaza sonucu ölümüne neden olur ve hapse girer. Yıllar geçer. Kızı Hülya (Mine Mutlu) büyüyüp güzel bir genç kız olmuĢtur. Babasını ölü bildiğinden annesinden onun mezarına


götürmesini rica eder. Ziyaret ettikleri mezar babasının ölen patronuna aittir. Mezarın gerçek sahibi olan patronun oğlu Yılmaz da (Yusuf Sezgin) ziyarete gelmiĢtir. Ġki genç birbirlerinden hoĢlanırlar. Ve iliĢkileri aĢka dönüĢür. Turhan, cezaevinden çıkar. Ġlk iĢi ailesi ve kızını bulmak olur. EĢi, kızının onu ölü bildiğini söyleyince ortaya çıkmaz. Bu arada Yılmaz‘ın annesi, Hülya‘yı istemeye geldiğinde, genç kızın kimliği meydana çıkınca etkilenir ama belli etmez. Yılmaz ise gerçeği öğrendikten sonra babasının ölümüne neden olan adamın kızı ile evlenme planından vazgeçer. Yılmaz‘ın annesi ise dünyaya en azından oğlundan daha hoĢgörülü bakabilmiĢ, gün görmüĢ bir hanımefendidir. Aslında Hülya‘nın babasının suçunun bedelini ödememesi gerektiğini düĢünmektedir. Oğlunu karĢısına alıp konuĢur. Sonuçta, Yılmaz‘ın da kalbi, hiçbir Ģeyden haberi olmayan güzel Hülya‘nın temiz aĢkıyla çarpmaktadır. Böylece Yılmaz, annesi, Hülya‘nın annesi, genç kıza gerçekleri anlatmaya karar verirler. Ġki sevgili evlendirme memurunun önüne oturduklarında, mutlu bir yaĢama umutla bakmaktadırlar. Geride ise onların mutluluğuna sessiz gözyaĢlarıyla eĢlik eden bir baba vardır... 1961 Anayasası'nın getirdiği özgürlük ortamında çevrilen filmlerden Karanlıkta Uyananlar ve Bitmeyen Yol gibi filmler de sansürle karĢılaĢtı. Gösterimleri engellenen filmler daha sonra sinemalarda gösterildi. iĢte böyle bir ortamda Artist dergisinde 'Hancı‖ isimli filmi eleĢtiren Vecdi Benderli, eserdeki bir sahneyi değerlendirirken: "


Hancı

Türker inanoglu, Türk örf ve adetlerini, müslümanlık kaidelerini bilmiyebilir. Bir rejisörün her Ģeyi değil, hiçbir Ģeyi bilmesinin daha makbul olduğu Türk sinema endüstrisi içinde veya dıĢında

sık sık ismine rastladığımız bir sansür heyeti var. Sansür heyetinin mezarlıkta bu

gözlerle seviĢme sahnesine nasıl olup da müsaade ettiğini hayretle karĢıladık, esef ettik.‖( Vecdi Benderli, Artist, 27 ?ubat 1962)

Hatırla Sevgilim

HATIRLA SEVGĠLĠM Yönetmen: ArĢavir Alyanak Senaryo: Lale Oraloğlu Görüntü Yönetmeni: ġevket Kıymaz Yapım:

Danslar: Aysel Tanju, Oyuncular : Fikret Hakan, Türkan ġoray, Suzan Avcı, Avni Dilligil, Salih Tozan, Mehmet Aslan, Mustafa Dağhan, Ahmet Tarık Tekçe, Osman Alyanak KONU: Ġğfal sonucu evlenmek zorunda kalıp, kocası öldükten sonra gerçek sevgilisine kavuĢan bir genç kızın öyküsü


Hazreti Ömer‟in Adaleti

HAZRETĠ ÖMER'ĠN ADALETĠ ―164‖ Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo:

Oyuncular: Agah Hün, Reha Yurdakul, Vahi Öz, Semih sezerli, Suzan Sarı

Tahir Olgaç Kamera: ġevket Kıymaz Yapım: And Film Turgut Demirağ

164 Hz ÖMER, (591-644). - Hz. Ömer, Hz. Muhammed'in ölümünden sonra Ġslam toplumunun baĢına geçen ikinci halifedir. Hz. Muhammed'in ölümünden sonra Ġslam toplumunun basma geçen ikinci halife olan Hz. Ömer, Hz. Muhammed'in bağlı olduğu Mekke'nin KureyĢ kabilesinin Beni Adiy ailesindendi. Babası kabileler arasındaki sorunları çözmesiyle tanınmıĢtı. Hz. Ömer de bir süre bu görevi yürüttü. Cesareti ve yiğitliğiyle ün salmıĢtır.

fetihler sürdü. 642'de Ġskenderiye'yi alan Mısır Valisi Amr îbnü'l-As birliklerini Libya üzerine gönderdi. Hz. Ömer 644'te Medine' de, kendisinden fazla vergi alındığım öne süren Ġranlı bir Hıristiyan köle tarafından öldürüldüğünde Ġslam devleti Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Batı Asya'da önemli bir güç durumuna gelmiĢti. Hz. Ömer Ġslam tarihinde adaletiyle ün kazanmıĢtır. Öte yandan ilk devlet örgütlenmesinin de temellerim atmıĢ, adalet, maliye, ordu ve toprak yönetimi alanında ilk düzenle-meleri yapmıĢ, ilk Ġslam parasını bastırmıĢtır. Hicret'in Ġslam tarihinin baĢlangıcı olması onun zamanında kabul edilmiĢtir. (kyn: /www.biyografi.net)


İki Aşk Arasında

ĠKĠ AġK ARASINDA Oyuncular: Göksel Arsoy (Ali), Nilüfer Aydan (Gül), Peri Han, Öztürk Serengil, ġaziye Moral, Mümtaz Ener, Reha Yurdakul, Ziya Metin, Nubar Terziyan Konu: Ali (Göksel Arsoy) zengin Azmi Bey'in oğlu, bir kazada annesini ve babasını yitiren Gül

Yönetmen: Osman F. Seden Senaryo: Bülend Oran, Kamera: Kriton Ġliyadis Yapım: Kemal Film Seden Film

(Nilüfer Aydan) ise Azmi Bey'in yanına sığınan yeğenidir. Ali'nin bir de ağabeyi vardır; sürekli borca giren Selim. Avukat Tahsin, ortağı Nejat ve metresi Yale‘nin (Jale, Nejat'ın kız kardeĢidir) etkisi altında kirli iĢlere karıĢır, babasının imzasını taklit etmeye kalkar. Selim günün birinde bir kaza geçirir ve ölüm döĢeğinde Ali'yi çağırtıp hamile olan Jale ile evlenmesini ister. Ağabeyinin bu son arzusuna karĢı gelemeyen Ali, ailesinin Ģerefini korumak gayesiyle kabul eder. Oysa Jale hamile değildir. Bu Selim‘i ona bağlamak için uydurulmuĢ bir yalandır. Bir süre sonra düğün hazırlıkları baĢladığında Gül asabi krizler geçirmeye baĢlar ve Ali'ye nispet olsun diye kendisini zorlayarak Avukat Tahsin ile niĢanlanır. Ġki düğün bir arada yapılır ve zifaf gecesinde Gül dayanamayarak intihara kalkıĢır. Ameliyat olur fakat kötürüm kalır, üstelik dili tutulmuĢtur. Bu noktadan sonra olaylar daha da hızlanır, Selim‘in eski ortağı Nejat, Jale'nin yardımı ile Azmi Bey'in evinden değerli, mücevherleri çalar, Jale'den ayrılmaması için Selim'in kullanmıĢ olduğu bonolarla Ali'ye Ģantaj yapar. Tüm baskılara boyun eğen Ali ise günlerini kötürüm olan Gül‘ün yanında geçirmektedir. Bu sırada Ali'nin önce babası sonra da annesi ölür. Nejat, Jale'nin yardımı ile Ali'yi öldürmek ve koca mirasın tek varisi olarak servete el koyabilmek için bir plan kurar. Bir gece köĢkün bahçesinde Nejat, Ali'yi vurmaya karar verir. Olaya tanık olan Gül'ün geçirdiği Ģokla dili çözülür. Ali ölümden kurtulur, kötüler cezasını bulur. Gül tamamen iyileĢir ve iki sevgili nihayet birbirlerine kavuĢurlar.  Bu özetten, bir kez daha "antolojik" bir filmin karĢısında bulunduğumuz anlaĢılıyor. Taraflar kesinlikle ayrılıyor, gerçekten tahammül edilmez Ģekilde iyi, kötülerse tam anlamıyla kötü. Ġki taraf arasında bocalayan, sürüklenen iyilik-kötülük çizgisinin ötesinde kalan, zayıf karakterine kurban giden bir Selim var. KiĢiler kadar olaylar da bilinen çizgiyi izliyor. Mantık ve neden aramaksızın kazalar, ölümler, cinayet teĢebbüsleri, son dakikada kurtulma ve kaçınılmaz mutlu son birbirini izliyor. Ġyiler her Ģeye boyun eğerler, çilelerini son ana kadar çekerler. Seden, onları iyiden iyiye eziyor, iĢkence çektiricesine intihara sürüklüyor, sakat bırakıyor... Uzun süre olaylar, durumdan kötülerin istedikleri, diledikleri Ģekilde oluyor; Selim'in gereksiz ölümü arkasından Ali‘nin babasının ve annesinin ölümleri; görevi gereğince saf kız Gül‘'ün sakatlanması ve dilinin tutulması. Sonra bilinen, beklenen Ģekilde bir mutlu sonuca varılıyor. Yine de konunun tüm ucuzluğuna karĢın bir Osman Seden var, tutkuları ve tikleri ile; tanıtma yazıları

izleyen uzun, karmaĢık simgesel, heykeller, sarmaĢıklarla süslü

öpüĢme" bölümü,

trafiğin arasına karıĢan kötürüm kızın "Ģok" bölümü. ġiddet tutkusu, koskoca baĢ planları, hızlı kamerası ile. ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Sedenle, Türk Sinemasında Düet‖ syf, 158 ‖


İki Damla Gözyaşı

ĠKĠ DAMLA GÖZYAġI Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo:

Sanat Yönetmeni: Sohban Koloğlu,

Bülent Oran

Oyuncular: Fatma Girik, Efgan Efekan, Senih Orkan,

Kamera: Ali Yaver

Asım Nipton, Melahat Ġçli, Rengin Arda, Bülent Oran,

Müzik:

Gazanfer Özcan, Nezihe Becerikli, Bülent Oran, ġükrü

Nedim Otyam

Sülek, Selahattin Okutan, Nubar Kamçılı

Yapım: Yüksel Film Erol AltınıĢık

Yönetmen:

ĠKĠ DAMLA GÖZYAġI Abdurrahman Palay

Senaryo:

Oyuncular: Leyla Sayar, Saltuk Kaplangı, Ahmet Tarık Tekçe, Abdurrahman Palay, Hüseyin

Ġrfan Sabuncu

Baradan, Rüya GümüĢata, Birsen Kaplangı, Gazanfer Özcan, Mehmet Özekit, Necdet

Operatör:

Tosun, Demir Nuyan, Tanıl Ergün, Cumhur Kersin

Cezmi Ar Yapım:

Konu: Babaları öldükten sonra yetim kalıp ve sonunda mutluluğa kavuĢan iki kardeĢin

Dar Film Sıtkı ġumnulu

öyküsü.

İki Yetime

ĠKĠ YETĠME Senaryo ve Yönetmen: Ülkü Erakalın Foto Direktörü: Ali Uğur Yapım: Adalı Film Handan Adalı

Oyuncular: Muhterem Nur, Leyla Sayar, Özden Çelik, Salih Tozan, Hulusi Kentmen, Suphi Kaner, Danyal Topatan, Zuhal ÜstüntaĢ, Oktar Durukan, Handan Adalı, Mualla Sürer, Erol Keskin, Dursune ġirin, Asım Nipton Konu: Biri görme özürlü, iki kız kardeĢin dramatik öyküsü.

İnleyen Dağlar

ĠNLEYEN DAĞLAR Yönetmen: Nedim Otyam Senaryo: Selma Madencioğlu Foto Direktörü: Hayrettin IĢık Müzik: Nedim Otyam Yapım: Jet Film Selma Madencioğlu

Oyuncular: Muhtererm Nur, Ekrem Bora, Öztürk Serengil, Hulusi Kentmen, Attila Ergün, Birsen MenekĢeli, Zerrin ArbaĢ Konu: Arkeolog Fuat arkadaĢı ressam Orhan ile birlikte arkeolojik incelemeler, Orhan da resim yapmak üzere Ürgüp' e giderlerken yolda arabaları bozulur. Arabanın tamiri sırasında konakladıkları yerdeki ev sahiplerinin kızı Lale iki arkadaĢa rehberlik yapar. Lale‘ye musallat olmuĢ bir akraba çocuğu Hasan, Lale‘yi huzursuz etmektedir, bu yüzden Fuat ile kavga ederler. Zamanla Lale ile Fuat arasında duygusal bir yakınlaĢma baĢlar, bu arada Orhan ile dostluğu ilerleten Hasan. Orhan'ın yaptığı çıplak kadın resimlerini görünce resimlere Lale‘nin baĢını koymasını ister, Orhan kabul etmez, fakat ilerleyen bir içki alemi sonunda Hasan istediği resmi elde eder, çıplak olarak poz verdiği için dedesi Lale‘yi evden kovar, daha sonra Hasan'ın tecavüzünden kaçmak isteyen Lale, Fuat'ın ve dedesinin gözleri önünde kayadan düĢer. Aradcm yıllar geçer yöreye bu kez yanında bır genç kız olan kızı ile gelmiĢ olan Fuat Lale‘nin serüvenini ona anlatır.


İstanbul‟da Aşk Başkadır

ĠSTANBUL’DA AġK BAġKADIR Yönetmen: Süreyya Duru

Oyuncular: Fikret Hakan, Gizella Dali, Yılmaz

Senaryo:

Gruda, Mustafa Dağhan, Jani Bertos, Franko

Bülent Oran

Frangulis, Suphi Kaner

Kamera: ġevket Kıymaz

Konu: Bir Türk gazetecisiyle yabancı uyruklu bir

Müzik:

kızın aĢk ve macera öyküsü.

Yalçın Tura Yapım: Duru Film Naci Duru

Kabadayılar Kralı

KABADAYILAR KRALI Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo: Bülent Oran Operatör: ġevket Kıymaz

Oyuncular : Peri Han, Ahmet Tarık Tekçe, Suphi Kaner, Ulvi Uraz, Bülent Oran, Tevhit Bilge, Sadi Tek, Mümtaz Ener, Ersun Kazançel, Muhterem Tek, Mustafa Dağhan, Yıldırım Yıldıran, Mehmet Arslan, Kudret ġandra, Özdemir Aydın Konu: Bir kenar mahallede geçen küçük insanların öyküsü.


Kadın Asla Unutmaz

KADIN ASLA UNUTMAZ Yönetmen: Asaf Tengiz

Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut Özatay, Hüseyin Baradan, Özcan Tekgül, Gülay Gençay, Danyal Topatan, Fehmi Tengiz, Sami Hazinses

Senaryo: Oğuz ÖzdeĢ Foto Direktörü: Hayrettin IĢık Yapım: Güven Film Yuvakim Filmeridis

Konu: Ustasına aĢık olan genç bir kızla onları birbirlerinden ayırmaya çalıĢan bir adamın öyküsü.


Kader Yolcusu

KADER YOLCUSU Yönetmen: Selahattin Burçkin

ġarkılar: Necdet Varol,

Senaryo:

Oyuncular:

Adnan Tahir

Mahir

Özerdem,

Sibel

Göksel, Nilüfer Sezer, Öztürk Serengil,

Operatör: Enver Burçkin

Atıf Avcı, Baki Tamer, Yılmaz Gruda,

Yapım:

Atilla Engin, Necdet Tosun, Yılmaz

Burç Film Selahattin Burçkin

Gruda

KADERĠN ÖNÜNE GEÇĠLMEZ Senaryo ve Yönetmen: OYUNCULAR: EĢref Kolçak, Türkan ġoray, Öztürk Hüsnü Cantürk Operatör: Hayrettin IĢık Yapım:

Serengil, Ahmet Tarık Tekçe, Suzan Avcı, Mustafa Dağhan, Nuri Genç, Betül Cici KONU: Bir değirmen yüzünden iki köy arasında çıkan bir anlaĢmazlığın ve birbirlerini seven iki


gencin öyküsü.

Kahraman Üçler

KAHRAMAN ÜÇLER Yönetmen: Semih Evin Senaryo: Ġrfan Atasoy

Oyuncular: Serpil Gül, Ekrem Bora, Kadir Savun, Erol TaĢ, Atıf Kaptan, Suphi Kaner, Ġhsan Torun,

Foto Direktörü: Muzaffer Pekgüleyüz

Hüseyin Baradan Konu:

Yapım: Erkoç Film Cemil Erkoç

Ġstiklal

savaĢında

kahramanlık ve aĢk öyküsü.

Mehmet

Efe‘nin


Kalp Yarası

KALP YARASI Oyuncular: Kenan Pars, Gönül Bayhan, Suna Selen, Yavuz Caner, Hüseyin Zan, Mualla Sürer ―Siyah-Beyaz, 75dk, Dram‖

Konu: BaĢarılı bir avukat olan Bülent‘e (Kenan Pars), boĢanma davası açmak isteyen bir kadın gelir. Bülent, kadını fikrinden caydırmak için on yıl önce yaĢadıklarını anlatır... EĢi ve

Yönetmen: Türker Ġnanoğlu

çocukları ile mutlu bir yuvası vardır. ArkadaĢı Nihat‘ın düğününe gidemeyip kutlama için evlerine gittiklerinde Bülent Nihat'ın kardeĢi Sevda ile tanıĢır. Sevda‘dan çok etkilenen Bülent, bir bahane ile genç kızla buluĢtuğunda, ona görür görmez aĢık olduğunu ve birlikte

Senaryo:

olmak istediğini söyler. Sevda‘nın da duyguları karĢılıksız değildir. Artık Bülent için ne ev, ne Eyüp Sabri Gülener ―165‖

eĢ, ne de çocukların önemi vardır. Sevda‘nın iliĢkisi bir mektupla ortaya çıkınca ailesi genç kızı Adana‘ya, ablasının yanına gönderir. Bülent iĢini ve evini iyice boĢlamıĢtır. Sevda‘nın

Foto Direktörü: Kâzım KoĢkan

ardından o da Adana‘ya yola çıkar. Yolda trafik kazası geçirip belleğini yitirir. Kazayı gazetede okuyan Sevda sinir krizi geçirince onu Ġstanbul‘a getirirler. Bülent‘in tedavisi Avrupa‘da yapılır. Dört yıl sonra iyileĢmiĢ olarak döner. Ailesini bulup iĢine devam etmek ister.

Yapım: Erler FilmTürker Ġnanoğlu NuĢ Film Ortak Yapımı

Ve onları bulur. Mutlu günler yeniden baĢlamıĢtır. Bir gün rastlantı sonucu Sevda ile karĢılaĢır ama tanımaz. Sevda ona geçmiĢi hatırlatır. Ġki sevgili yeniden birlikte olmaya baĢlar. Sevda hizmetçinin yardımı ile evden Bülent‘e kaçmaya karar verir. Ama hizmetçi olayı Ģoföre anlatınca, Bülent‘in eĢi Süheyla‘nın (Gönül Bayhan) da haberi olur. Yine de hiçbir Ģey bilmiyormuĢ gibi Bülent‘in bürosuna gider. KardeĢinin kaçtığını öğrenen Nihat ise avukatı öldürmek için büroya gelmiĢtir. Süheyla Nihat‘ı oyalayıp cinayeti engellemeye kararlıdır. Nihat Bülent‘in, Süheyla da Nihat‘ın peĢinden gider. Bülent ile Sevda Ġzmir‘de bir otelde saklanırlar. Tabii Nihat ve ardından Süheyla da aynı otele gelir. Süheyla Bülent‘i uyarırsa da Nihat odaya girer. Süheyla Bülent ile Sevda‘yı öldürmemesi için Nihat‘ı ikna etmeye çalıĢır. Çıkan kavgada Sevda vurulur. Her Ģey karmakarıĢıktır. Süheyla evine geri dönecektir. Bülent eĢinden af diler ve bir Ģans daha ister. BarıĢırlar. Bu yuvalarının da kurtuluĢu anlamına gelmektedir... Tüm bunları dinleyen ve etkilenen kadın Bülent‘in bürosundan çıktığında, kafasından eĢinden ayrılma fikrini sonsuza dek silmiĢtir…

Kara Dut

KARA DUT Senaryo ve Yönetmen: Sırrı Gültekin Eser: Mehmet Gürkaya Kamera: Rafet ġiriner Yapım:

Oyuncular: Leyla Sayar, Yılmaz Duru, Öztürk Serengil, Suphi Kaner, Atıf Kaptan, Aysel Tanju, Vahi Öz, Mualla Sürer, Nilgün Özhan, Sevim Çağatay Konu: Çingenelerin küçük yaĢlarda kaçırdığı bir kızın öyküsü.


165 Claudine West ve George Froeschel‘in senaryosundan Mervyn Le Roy‘un rejisiyle çevrilen

ve 14 Eylül 1943 de Ġsveç‘te gösterime giren ―Random Harvest‖ isimli 1942 yılı yapımlı filmden uyarlama. (kyn: The Internet Movie Database‖) Not: Agâh Özgüç, ―Türk Filmleri Sözlüğü 1.cilt syf.174‖de filmin 1953 yılında çekildiğini belirtmektedir. (y.ö)


Karanlıkta Yaşayanlar

KARANLIKTA YAġAYANLAR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Kenan Pars, Aysel Tanju, Orhon M. Arıburnu, Diclehan Baban, Hulusi Kentmen Natuk Baytan

Konu: Köye gelen bir öğretmenle, köyde bulunan petrol yüzünden cinayet iĢleyen bir katilin öyküsü.

Kamera: Fahri DanıĢman Yapım: Doğan Film

Kardeş Uğruna “Yengem”

KARDEġ UĞRUNA ―YENGEM‖ Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Türkan ġoray, Sami Ayanoğlu, Turgut Öatay, Sevgi Umur, Erol Günaydın Sami Ayanoğlu Kamera:

Konu: Bir çiftlikte geçen, yaĢlı bir adamla aĢık olduğu kızın öyküsü.

Cahit Engin Yapım: Ġnan Film Hüseyin Sarıkaya

Kızıl Vazo

KIZIL VAZO Prodüksiyon Müdürü: Semih Sezerli, Prodüksiyon Asistanı: Gani MaraĢlıoğlu, Dekoratör: Fethi Yönetmen:

Oğuz,, Set Amiri: Danyal Topatan, Set Asistanı: Mustafa Oğuz, Kamera Asistanları: Nedim Atıf Yılmaz

Senaryo: Vedat Türkali (Peride Celal'in aynı isimli romanından) Foto Direktörü Manasi Filmeridis Müzik: Yalçın Tura Yapım: Güven Film Yuvakim D. Filmeridis

Akanlar, Hüseyin Karındoyuran, IĢıklar: Feyzi Eryılmaz, Kenan Eryılmaz, Laboratuar: Mihal Skarpeti, Recai KarataĢ, Montaj: Mehmet BozkuĢ, Negatif Montaj: Ali Berkan, Sesleri Alan: Lâmi Kâmil, (Acar Film Stüdyosunda hazırlanmıĢ ve seslendirilmiĢtir.) Oyuncular: Göksel Arsoy, Belgin Doruk, ġaziye Moral, Ahmet Tarık Tekçe, Sevim Emre (Erme), Mümtaz Ener, Hayati Hamzaoğlu, Hüseyin Baradan, Bilge Zobu, Muazzez Arçay, Bilkay Tekben, Mehmet Bahadır, Osman Türkoğlu, Ġhsan Torun, Yusuf Çağatay, Abdullah Ataç, Sevda Sel, Turan Jilet, Sevim Çağatay, KONU: Aileleri arasında sürüp giden kan davasına karĢılık, seviĢen iki gencin öyküsü. ► Nasıl sevmem bu dünyayı // Ġnsan eli deymiĢ her yere // Evlere caddelere makinelere // Nasıl sevmem bu dünyayı // ĠNSAN DOĞMUġUM BĠR KERE.‖ Filmdeki Orhon Murat Arıburnu

Künye’de yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır.

ise kan davasından baĢka bir Ģey düĢünmeyen biri. Rıza Tüzün seslendirmiĢ. KöĢke Azize‘yi öldürmek için ikinci kez gittiğinde o zamanki filmlerde sıkça tanık olduğumuz gibi altıpatlarıyla 8 el ateĢ ediyor…Ġlk filmde çok önemli olan Of ilçesi bu çevrimde yok. ġaziye Moral‘ın canlandırdığı nine, düğün ve horon sahneleri de. Esma için Hülya Koçyiğit‘in bir resmi kullanılmıĢ. Azize, dayısı ġevket‘i ; Rıza da halasını bilmiyor. Delikanlı, babasının has adamı Hayri‘yi görünce ―Kimsin, ne istiyorsun?‖ demiĢti. 1961‘deki çevrimde ve aynı isimli romanda olmayan bir aĢkı burada görüyoruz ; Alev Koral‘ın seslendirdiği Nermin umutsuzca Rıza‘ya tutkun. Kıskançlıktan, Azizelerin evindeki kapıları ġevket‘e açıyor. Ama ilk kurĢun onu bulur. Neyse ki abisi ve o hafif yaralarla kurtulurlar…Yusuf Çağatay‘ın yerinde Oktar


Kızıl Vazo

Durukan var. Karısı Gülsüm‘ün adı Emine olmuĢ. Kemal Bey‘in ölümünden sonra bile onun için sofraya tabak koyması çok güzeldi…Rıza, tıp fakültesinde çok baĢarılı bir öğrenci. Ama babasının ‗incir çekirdeğini doldurmayan saplantılarıyla uğraĢmaktan mesleğine iki yıl ara verir‘. Nermin‘le bir Senaryo ve Yönetmen: Natuk Baytan Kamera:

çocukluk aĢkı yaĢamıĢlar. Ama genç kız bunu abisine anlatırken ―Zorla sahip oldu bana, zorla. Bütün karĢı koymalarıma rağmen..Namusumla, hislerimle oynadı benim‖ diyor. Oysa birkaç gün önce Rıza‘yla aralarında bir gönül meselesi olup olmadığını soran Azize‘ye ―Nerden çıkarıyorsun, oldum bittim sinirime dokunur nedense‖ demiĢti…Agâh Hün‘ün

Fahri DanıĢman

seslendirdiği Kemal..Esma‘yla sevdalanmıĢ. ―Bu aĢk iki aile arasında yıllardır süren düĢmanlığı siler zannediyordum, aksi oldu.‖ Dört kiĢi Tijen Par‘ın sesi ile konuĢuyor. Rıza‘ya ―Lütfen benimle gelir

Yapım: Doğan Film

misiniz‖ diyen hemĢire ; Azize‘ye ―Polisler ifadenizi alacak" diyen diğer hemĢire ; Emine ; Filmin sonunda, gemideki genç kız…Fuat ĠĢhan‘ın seslendirdiği Hüseyin rolündeki Nihat Ziyalan. Ta Avustralya‘dan sesleniyor : ‗Orada Ġlkbahar‘..―Yılların izi bedenimde // Hangi uykuyu uyusam // Uyanınca benimle.‖ (Yazan: Murat Çelenligil ―editör‖ – Sinematürk Internet veri tabanından)

Kolsuz Bebek

KOLSUZ BEBEK (Üç öykülü film) Senaryo ve Yönetmen: Münir Hayri Egeli Eser: Kemalettin Tuğcu ―166‖ Foto Direktörü: Gani Turanlı Yapım: Ceylan Film Münir Hayri Egeli,

Oyuncular: Uğur BaĢaran, Suna Selen, Yavuz Caner, Nuray Uslu, Yüksel Soner, Yıldız Süsler, Nazik Açmaz, Nazif Kulak, Ülkü Kulak, Hülya Turan, Tayfun Torun, Yakut Egeli, Sadri ArıbaĢ, Gülbün Egeli ► Sabahın hayli ilerlemiĢ bir sabah olmasına rağmen, geniĢ salonun kalın perdeleri sımsıkı kapanmıĢtı. Avizede tek bir ampul yanıyor ve salona gece görüntüsü veriyordu. Eter kokan salonun bir köĢesinde, zayıf ve sağlıksız görünen Vedat Bey oturuyor, önünde duran bardaktaki süte isteksiz isteksiz bakıyordu. DıĢarıda hızlı ayak sesleri belirdi. Kapı vurulmadan açıldı, içeriye yirmi beĢ yaĢlarında kadar bir hemĢire girdi. BaĢında hemĢire Ģapkası, üzerinde yalnız boynundan bağlı bir pelerin ve içinde hemĢire elbiseleri vardı. (Kitabın Ġçinden bir alıntı) Talihsiz FatoĢ, Konu: Sevmediği halde, bir oyun sonucu Cemil'le evlenmek zorunda kalan FatoĢ'un öyküsü Üç Küçük Afacan, Konu: Üç küçük yaramazla Muazzez ablanın öyküsü 3. Öğretmenin Kalbi Konu: Kolsuz bir bebekte kendinden bir parça bulan küçük bir kızın öyküsü. 166 Kemalettin Tuğcu, (27.12.1902 – 19.10.1996) Babası, Birinci Dünya SavaĢı‘nda iki kez yaralanmıĢ bir

BinbaĢı, annesi, çok güzel keman çalan bir ev hanımı idi. Dört kardeĢten ikincisi Kemalettin TUĞCU, sakat doğduğu için, yaĢamının ilk yirmi beĢ yılını Çengelköy‘de, dedesinden kalan köĢkte, toplumdan uzak kalarak geçirdi. Hiçbir okula gitmedi. Hiçbir öğretmenden ders almadı. Babasının kitaplığındaki kitapları okuyarak, kendi kendini yetiĢtirdi. On üç yaĢında Ģiir ve roman yazmaya baĢladı. Bir yandan, avunmak için marangozluk, duvarcılık yaptı; saz ve keman yapımı gibi iĢlerle uğraĢtı. 15 yaĢlarında iken, babasının görevde bulunduğu Çanakkale‘ye gitti. Orada, Çanakkale Boğazı‘nın düĢman donanması tarafından bombardıman edilmesini izledi. 1928 yılında Ġstanbul dıĢına çıktı. Irmak-Çankırı demiryolu yapımında ambar memuru olarak görev yaptı. Bu görevi sırasında, köylü, iĢçi, binlerce kiĢiyle birlikte yaĢadı. Yazı ve yayın hayatına duyduğu büyük ilgi sonucu Türkiye Yayınevi‘ne girdi. Burada çeĢitli görevlerde bulundu. 1936 yılında bu kuruluĢun Yazı ĠĢlerinde çalıĢmaya baĢladı. Yazdığı ― Üç Aylıklar‖ adlı romanı ile dikkatleri üzerine çekti, büyük ilgi gördü. Bu arada Yavrutürk dergisine Ģiir, roman ve hikayeler yazan Kemalettin TUĞCU, daha sonraları Ev-ĠĢ, Moda Albümü gibi kadın dergilerini yönetti. Ġstanbul‘da yayınlanan tüm çocuk dergilerinde yayınlanan romanları büyük ilgi gördü. Ekspres ve ġehir gazetelerinde de hikayeleri yayınlandı. 1955 yılında Hayat dergisinde Kitaplık ve ArĢiv ġefliği görevine geçerek, bir süre için yazılarına ara verdi. 1963 yılında, o zamana kadar yazdıklarının yayın hakkını alan bir yayınevi, bu eserleri yayınlamaya baĢladı. Böylece Kemalettin TUĞCU, ikinci kez yayın hayatına baĢlamıĢ oldu. Yazar, elli yaĢlarında iken, daha iyi tanınmaya baĢladı. ÇalıĢtığı kuruluĢun yazı yazmamasını istemesi üzerine, buradan ayrıldı. 1974 yılından itibaren serbest yazar olarak çalıĢmaya baĢladı. Genç okurların eserlerine gösterdiği büyük ilgi, eserlerinin baĢka yayınevlerince de yayınlanmasını sağladı.


Küçük Dünya

KÜÇÜK DÜNYA Yönetmen:

Oyuncular: Mustafa Yalçın, Tijen Par, Ayfer Koray, Fatma Belgen, Can Dirim

Vedat Akdikmen

Not: Film çekimi bittikten sonra filmin negatifleri yanmıĢ olduğundan filme ulaĢmak mümkün değil.

Senaryo: Ayten Kuyululu Ürkmez Kamera: Muhlis Hasa Yapım:

Küçük Hanımefendi

Sin-Er Film

KÜÇÜK HANIMEFENDĠ Senaryo ve Yönetmen: Nejat Saydam (Muazzez Tahsin Berkant'ın aynı isimli romanından)

Prodüksiyon Amiri: Metin Gürkan, Reji Asistanı: Yılmaz Atadeniz , Operatör Asistanı: PaĢa Gündoğdu, IĢık: ġimĢek Prodüksiyon, Figürasyon: Güler Film, Makyaj: Zeki Alpan, Dekorasyon: Milano Möble, Kuaför: Süslen Salonu, Montaj-Senkron: Mehmet BozkuĢ, Negatif Montaj: Ali Berkan, Laboratuar: Recai KarataĢ, Mehmet Boz, Ses Mühendisi: Lâmi Kâmil, (Acar Film Stüdyosunda hazırlanmıĢ ve seslendirilmiĢtir.)

Operatör Mike Rafaelyan

Oyuncular: Ayhan IĢık (Ömer), Belgin Doruk (Neriman), Sadri AlıĢık (Bülent), Ahmet Tarık Tekçe (Rasim), Avni Dilligil (Av. Feridun), Aliye Rona (Fehime), ġaziye Moral (Anne), Nubar

Fon Müziği: Metin Bükey Yapım : Birsel Film Nüzhet Birsel—Özdemir Birsel

Terziyan (Ekrem Dayı), Osman Türkoğlu (Hayri), Fadıl Garan (Noter), Dursune ġirin (Dadı ġetaret), Selahattin Ġçsel (Köylü), Zeki Alpan, KONU: EskiĢehirli ġahinoğlu (romanda Ġstanbullu Gelgeç) ailesi çok zor durumda. Ömer‘in adı söylenmeyen abisi kumarda her Ģeylerini kaybedip kendini öldürmüĢ. (Kitaptaysa kardeĢi Münir tüm paraları petrol aramasına harcıyor.) KöĢk ve (romanda Manisa‘daki) çiftlikleri Emniyet Sandığı‘na hacizli. Avukat Feridun Üstün ―Bugün yarın kapınız çalınacaktır‖

Teknik kadro ile oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır.

diyor. Ömer..32 yaĢında. ―Sıhhatli, güzel, dinç bir adam.‖ Liseden terk. GeçmiĢte çok varsıllar ama keĢke babaları (filmde Münir romanda Naci Bey), çocuklarının bir gün çalıĢmak zorunda kalabileceklerini düĢünseydi. Romandaki Ömer‘in durumu daha zor, birkaç ay evli kaldığı eĢi Nüveyre tifodan ölmüĢ. Anne ġaziye Hanım ve dayı Ekrem ailenin durumu için çok kaygılılar. Bursalı bir köylü, bilmeden, Feridun Bey‘e bu sıkıntılı durumun çözümü için fikir veriyor. ―..Bizim oracıkta Hikmet Bey‘in köĢkü vardır. Ġpek fabrikatörü..O köĢkün önünden ne zaman geçsem içerden kadın çığlıkları gelirdi. Bir gece..taĢa sarılı bir zarf düĢtü önüme. Bir adam buldum okuttum ‗..bulan insaniyet namına, EskiĢehir‘de Avukat Feridun Üstün Beye götürsün‘ diye yazıyordu.‖ Zarftan ―Feridun Bey amca, beni kurtarın. Neriman‖ yazılı bir kâğıt çıkar. (Romanda Feridun, Neriman‘ın vasisi. Noter Yusuf Numan Bey de Ömerlerin gelirine bakıyor. Film iĢi fazla uzatmadan ikisini tek kiĢi yapmıĢ.) Bursa sahnelerinde, kaçınılmaz olarak ―Bursa‘nın Ufak Tefek TaĢları‖ türküsü var. Neriman Özar..19 yaĢında fakat 15 gösteriyor. Romanda ise 23 yaĢında ve soyadı Kozacı. Babası Hikmet Bey, Bursa‘daki Kozacı kumaĢ fabrikalarının sahibi. 5 (kitapta 7) sene önce ölmüĢ. 7 (romanda 1 buçuk) milyonluk liralık kalıtı Neriman‘ın ama Ģimdilik 2. eĢi Fehime Hanım‘ın denetiminde. O da genç kızı delirtip paranın tümüne konmak istiyor. Feridun Bey‘in bulduğu çözüm; Ömer ve Neriman‘ın evlenmesi. Böylece ġahinoğlu ailesi parasal sorunlarından, Neriman ise üvey annesinin planladığı tımarhaneden kurtulacak.



Üvey anne, Neriman‘ı tekrar ‗inhisarı altına almak için‘ gelir ama biraz geç kaldı (romanda bu ve filmin sonundaki kaçırılma kısımları yok). Nikâh kıyıldı bile. (Nikâh memuru rolündeki Zeki Alpan, büyük olasılıkla sanatçıların makyajında yardımcı olmuĢtur.) Asıl debelenme bundan sonra baĢlıyor. Çünkü sorun artık ‗maddi veya kanuni‘ değil ‗hissi‘. Ömer, periĢan haldeki genç kızı beğenmez ve bilinmeyen bir yere (romanda Mısır‘a) gitmek üzere evi terk eder. (Dahası, aylar sonra resmini isteyen eĢine ‗kendinizi yalnız hissetmemeniz için‘ diyerek bir maymun resmi gönderiyor.) Belki ‗tesadüf‘, Feridun Bey‘in Bursa‘da bindiği ve Ömer‘i EskiĢehir‘deki evden götüren taksilerin plakaları aynı; T. 4523. ġaziye Hanım, kendini toplaması için Neriman‘ı ġetaret bacı ile sayfiyeye (romanda Madam Sürvik‘le Ġsviçre‘nin Vaud kantonunda Leysin köyüne) gönderir. Burada genç kız iyileĢip güzelleĢiyor. Bülent Soysal.. (Romanda Hukuk son sınıf öğrencisi ve soyadı, özellikle 60 ve 70‘leri bilenler için ĢaĢırtıcı olabilir; Demirel. (Dayı Ekrem‘in soyadı ise ; Baykal.) Büyük bir rastlantı ile Ömer‘in arkadaĢı. (Adları yer mi değiĢtirmeliydi.) Neriman‘ın sevgisini kazanmak için komik bir Ģekilde çekiĢirler. Maymun sütü bile içiyorlar. Tarabya Otelini seyrettiğimiz ġale Bahçesi ne güzeldi. Kitapta, filmde olmayan biri var ; Nezihe Hanım. Neriman‘a çok yardımı dokunur. ġaziye Hanım‘ın ölümü genç evlileri tekrar bir araya getiriyor. Ama, Neriman o kadar güzel ki Ömer onun karısı olduğunu anlamıyor bile. (Yazan : Murat Çelenligil – sinamatürk veri tabanı) · Küçük Hanım"ın Toplumsal VaroluĢu Popüler sinema, yaygın olarak beğenilen, izlenen, sanat eserinin içsel gereksinimini taĢıma kaygısından çok tecimsel kaygılara yönelik' olarak hazırlanan, sorunları pembelik içinde eriterek aktaran filmler için kullanılan bir terimdir. Popüler filmlerin bütün bu özelliklerine karĢın, o kalıbın içinde gizlenmiĢ kimi gerçekler vardır ki bunları gözardı etmemek gerekir. Nedir bu tür filmlerin bunca izlenmesini, sevilmesini sağlayan gerçekler? Bu soru, 19601970 yılları arasında çekilen ve halktan oldukça yoğun bir ilgi görmüĢ olan Küçük Hanımefendi adlı popüler diziye yönlendirildiğinde ne tür yanıtlar ortaya çıkacaktır? Konuya toplumsal-siyasal yapı açısından bakıldığında, dizinin baĢlangıç ve bitiĢ yıllarının ülkemiz açısından oldukça anlamlı yıllar olduğu görülür. 1960 yılı, Milli Birlik Komitesi'nin, demokratik hak ve özgürlükleri güvence altına almak amacıyla siyasal yaĢama el koyduğu yıldır. 1950 sonrası çok partili yaĢama geçiĢle birlikte geliĢtirilmeye çalıĢılan yaĢam biçimi sosyo-ekonomik açıdan baĢarısız gitmektedir. Bu dönem "her mahallede bir milyoner yaratma" politikasının uygulandığı, özel giriĢimciliğin desteklendiği bir dönemdir. Bu uygulamalar sonucu toplumsal sınıflar da belirginleĢmeye baĢlamıĢ hatta sınıflar arası hatlar keskinleĢmeye yüz tutmuĢtur. Bir yanda köyden kente göçün de etkisiyle iĢsizlikle savaĢan, gelir düzeyi düĢük grup, diğer yanda ekonomik güçleri gittikçe geliĢen, zenginleĢen grup vardır. Bu durum doğal olarak toplumsal çalkantılara, huzursuzluklara ve dengesizliklere yol açmaktadır. 27 Mayıs 1960'da gerçekleĢen ve yeni bır anayasa ile desteklenen eylem, bu ortamı düzenleme amacı taĢır. ĠĢte. Küçük Hanımefendi dizisi böyle bir ortamda ortaya çıkar.



Bir diğer sınıfsal gösterge ise giyim-kuĢamdır. Zengin sınıfı temsil eden Neriman dönemin modasına uygun, Ģık, özenli ve çok sayıdaki pahalı giysileri, bunları tamamlayan ayakkabı, çanta, Ģapka gibi eĢyalarıyla bu iĢlevini iyi bir Ģekilde yerine getirmektedir. KuĢkusuz çevresindeki benzer insanların giyim-kuĢamı da bu çizgidedir. Küçük Hanım Neriman'ın eğitim durumu belirsizdir. Dönemin Türkiye'sinde eğitim oranı zaten düĢüktür, özellikle kadınlarda bu oran daha da düĢmektedir. Bu bağlamda onun da eğitim düzeyinin altının çizilmemesi anlamlıdır. Çünkü kültürel düzey değil, ekonomik düzey Önemlidir, tıpkı sınıfsal ayrımda olduğu gibi. Neriman'ın toplumsal varoluĢunu belirleyen etmenlerden biri de kadın oluĢudur….Neriman, kadınlık rolünü benimsemiĢ "uyumlu" bir kadın tipi olarak belirlenir. Onun içi kadın olmak güzellik, erkeğe uyum ve sadakatla eĢanlamlıdır. Sorumlulukları aile için ve evle sınırlıdır, bu konumuyla da toplumsal yapıyla çeliĢmez. Kadınlığı bu boyutuyla yaĢayıĢı kadın-erkek iliĢkilerinde açıkça ortaya konur. Onun için aĢk kutsaldır. Bu kutsallık inancı, aĢkta karĢısına çıkacak her türlü engeli yıkma gücü verir ona. Çünkü mutluluk erkeğe, yani aĢka bağlıdır. Engellerin en önemlisi, erkeğin düĢük gelir düzeyinde olmasıdır, yani bir baĢka sınıftan. YaĢam biçimi ya da kültürel farklılık gündeme gelmez. Dizinin erkek kahramanı da, toplumda

erkeğe yüklenen geleneksel ve cinsel rollerle çatıĢmaz. Kadın açısından

koruyucu bir Ģemsiye görevi üstlenir. Bunu gerekirse fiziksel gücünü kullanarak yerine getirir dikkati çeken bir nokta, erkek kahramanın ekonomik düzeyinin kadına oranla çok düĢük olmasına karĢın bu görevin altınının çizilmesidir. Ġzleyici açısından filmlerin anlamını daha iyi değerlendirmek amacıyla, dönemin kültürel ortamını da gözden geçirmek gerekmektedir. Toplumdaki ikili yapı kültürel alanda da kendini göstermiĢ, elit kültür varlığını sürdürürken, popüler kültür ürünleri halk arasında hızla yayılmaya baĢlamıĢtır. Okuma-yazma oranının düĢüklüğü paralelinde cep kitapları, tefrikalar, fotoromanlar, mizah yayınları ve sinema halk için önemli bir konuma gelmiĢtir. Sinemanın dönem açısından en önemli iĢlevi ise, ekonomik koĢulları sınırlı halk için eğlencedir.

Toplumsal ve kültürel bakıĢ açısı yanında, izleyicinin

psikolojik boyutta bu dizide neler bulduğu yolunda da çıkarımlar yapılabilir. Perdede zengin, lüks içinde yaĢayan, eğlenen yani yaĢamları kolaylık ve rahatlık içinde süren insanlar vardır. Bir anlamda özlem duyulan, özlenilen yaĢam biçimi sergilenmektedir. Bu özlem bazı öğelerle özdeĢleĢmeye taĢınır. Adler'in tanımıyla özdeĢleĢme" baĢkalarına ait heyecanları, duyumları ve duyguları paylaĢma olanağından, sosyal duygudan oluĢmaktadır". Ġnceoğlu da konuyu Ģöyle açıklar: "çoğu kez birey, fiilen temasta olmadığı fakat, psikolojik bağlarla bağlı olduğu kiĢi ya da grupla özdeĢleĢir. Özellikle sosyal sınıf değiĢtirme beklentilerinde bu durum açıkça gözlemlenebilir." Dizide özdeĢleĢme kiĢisi, özleyici için özlem duyulan yaĢam biçimine, sıradan hatta fakir biri olarak girebilen erkek kahramandır. Zengin kadınla karĢılaĢan ve sevilen erkek için yollar açılınca izleyici için de gizli umutlar oluĢturulur. Dizinin ünlü yıldızları da özdeĢleĢmenin bir baĢka boyutunu oluĢturur. ĠĢte izleyiciden oldukça yoğun ilgi gören bu dizi, belirlenen bu özellikleriyle yani kimliğiyle izleyicinin kimliğini yakalamıĢ, onunla örtüĢebilmiĢtir. Dizinin son filmi 1970 yılında çekilmiĢtir. Bu yıllara gelindiğinde ülke öncelikle yönetsel düzeyde yeni değiĢimlere gebedir. Yaratılmaya çalıĢılan sosyal refah, eĢitlik, hak ve özgürlük umutları halkta karĢılığını bulamamıĢtır. Umudun yerini tepkiler almıĢ, hatta bu tepkiler Ģiddet boyutunda kendini göstermeye baĢlamıĢtır. Böyle bir toplumsal ortamda küçük kaçıĢların, küçük umutların, avuntuların edinildiği seyirlikler de iĢlevini yitirmeye baĢlamıĢtır. Bu anlamda Küçük Hanım da gözden düĢmüĢtür. Sinemanın kendi iĢleyiĢ koĢullarının da olumsuzlaĢmasıyla bu diziye 1970 yılından sonra yeni bir film katılmamıĢtır. (Mediha Sağlık) ―Sinema Yazıları, ―Seçil Büker‖‖


Külkedisi

KÜLKEDĠSĠ Yönetmen ve Senaryo: Oyuncular: Muhterem Nur, Sadri Nejat Saydam ―167‖

AlıĢık, Turgut

Özatay, Salih Tozan, Sabiha Ġzer, Zeki Alpan, Handan Adalı, Gazanfer Özcan, Mualla Sürer,

Kamera:

Osman Zıt,

Mike Rafaelyan

Konu: Zengin sevgilisine kendini hizmetçi olarak Yapım:

tanıtan bir kızla, topal bir kuklacının öyküsü.

Emin Film Talat Emin

Mahalle Arkadaşları

MAHALLE ARKADAġLARI Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Efkan Efekan, Suphi Kaner, Suna Selen, Kadir Savun, Semih Sezerli, Suzan Avcı, Metin Erksan Kamera: Mengü Yeğin, Fethi Mürenler

Mümtaz Ener, Erol TaĢ, Senih Orkan ArkadaĢlık Üzerine Bir Film: 'Mahalle ArkadaĢları" Konu: Metin Erksan, "Gecelerin Ötesi'nden sonra hemen hemen aynı kadroyla aynı yapım Ģirketi adına "Mahalle ArkadaĢları‘nı çeker. Aynı mahallede oturan bir grup sıradan insanın

Müzik ve ġarkılar: Abdullah Yüce

macera-larını anlatan film, arkadaĢlık teması üzerine kurulmuĢ bir ça-lıĢmadır. Haliç'te çatana kaptanlığı yapan bir adamla zengin bir kızın aĢkının evliliğe dönüĢmesi için, mahalle

Yapım : Ergenekon Film Nejat Duru

arkadaĢlarının desteğinin anlatıldığı film, "Gecelerin Ötesi" gibi ağır bir trajedi havasından uzak, traji-komik bir filmdir.

Yönetmen üç çeĢit arkadaĢlık olduğuna inanıyor. Mahalle arkadaĢlığı, asker arkadaĢlığı ve hapishane arkadaĢlığı... Buna bir de hastane arkadaĢlığını ekleyebiliriz. Metin Erksan, artık mahalle

arkadaĢlığının

kalmadığını

vurgularken,

"Mahalle

ArkadaĢları"ndaki

Haliç

görüntülerinin kalmadığını da hatırlatıyor: Film, Haliç'te geçen mahalli bir filmdi. ġimdi o Haliç kay-boldu. Bu film Haliç nostaljisi açısından son derece önemli. Haliç'in kıyısındaki gemi tezgâhlan, evler, mahalleler, iskeleler, Haliç vapurları, Haliç mahallelerinde oturan insanlar, boĢ arsalar, Ayvansaray, surlar vs. gibi arlık göremeyeceğimiz çevre manzaraları içermesi açısından ''Mahalle ArkadaĢları'nı önemli bir belgesel olarak kabul edebiliriz. ―Birsen ALTINER ―Metin Erksan Sineaması‖ syf, 41‖

167 1953 yılında yönetmen Charles Walters tarafından filme çekilen ―Lili‖ isimli filmden uyarla-

ma. Filmde baĢlıca rolleri dönemin en ünlü oyuncularından. Leslie Caron, Mel Ferrer, Zsa Zsa Gabor ve Yean Pierre Aumont oynamıĢlardır.


Mahalleye Gelen Gelin

MAHALLEYE GELEN GELĠN ―168‖ Siyah-beyaz, 96dk‖ Yönetmen: Osman F. Seden Senaryo: Bülent Oran Foto Direktörü: Kriton iliadis; Yapım: Kemal Film/Osman F. Seden, (Kemal Film Platosu'nda ÇevrilmiĢ, Acar Film Stüdyosu'nda SeslendirilmiĢtir).

Ar Direktör: Saim Nahit Bilge; Ses: Lami Kamil; Dekorlar: Zare Cirityan; Aksesuar: Ali Kan; Prodüksiyon Mümessili: Adnan Ġrkut, Prodüksiyon Amiri: Hasan DanabaĢoğlu, Set Ekibi: ilhan Kırımlıoğlu, Fikret Güryalçın, Cemil Paskap, Hasan DanabaĢoğlu; IĢık ġefi: Necati Ġltaç; Reji Asistanı.: Orhan Aykanat; IĢık Asist.: Ġlhan Aslım; Kamera Asistanı: Yavuz Gönenç; IĢık Asistanı: Ġlhan Aslım, Müzik Direktörü: Metin Bükey; Prodüktör: Yüksel Tanık; Prodüksiyon Asistanları: Ġ. Kırımlıoğlu, Cemil Paskap, F. Güryalçın, Cafer Çelebi, Oyuncular: Orhan GünĢiray (Orhan), Fatma Girik (Belgin), Saadettin Erbil, Mürvet Sim, Sami Hazinses, Hulusi Kentmen, Mümtaz Ener, Necdet Tosun, Rengin Arda, Renan Fosforoğlu, Nubar Terziyan, Rauf Alazan, EĢref Vural, Orhan Aykanat, Asim Nipton, Haydar Karaer, Ali Seyhan, AyĢe Dolar, Mualla Sürer, Hasan DanabaĢoğlu, Ali Kan, Ahmet Tarık Tekçe, Cemil Paskap, Mürüvvet Sim, Konu: Oldukça zengin bir oyuncu kadrosunun yer aldığı "Mahalleye Gelen Gelin" de. zengin ile fakir kesim arasındaki sınıf farklılıklarının anlatıldığı filmin zengin olan kadın kahramanı, sevdiği erkek uğruna kendi rahat hayatını terk ederek aĢkı tercih etmektedir . sosyetik bir çevreden gelen Belgin (Fatma Girik), edebiyata merak sarmıĢ ve bir roman yazmaya heveslenmiĢtir. Fakat yazacağı roman için gerçek malzemelere ihtiyacı vardır. Bunun üzerine Belgin malzeme toplayabilmek için zengin bir fabrikatör olan amcasının fabrikasında iĢçi olarak çalıĢmaya karar verir. Fakat bu iĢ için uçarı niĢanlısını epey güç ikna etmiĢtir. Nihayet izin koparan Belgin, dadısıyla birlikte fabrika civarındaki bir mahalleye yerleĢir. Bir süre sonra, fabrikada Ģoför!ük yapan Orhan (Orhan GünĢiray) Belgin'le ilgilenmeye baĢlar. Onu önceleri pek ciddiye almayan genç kız, sonraları ona yakınlık duymaya baĢlar ve iki genç birbirlerine aĢık olurlar. Orhan'ın, Belgin'in peĢinde dolaĢmasından hoĢlanmayan niĢanlısı ve amcası genç kızı bir tuzakla ondan uzaklaĢtırırlar. Orhan'la bağını koparan Belgin, niĢanlısıyla nikah masasına oturur. Tam bu fabrika civarında oturan mahalleli nikahı basar ve Belgin'i kaçırır. Orhan'ın mert bir delikanlı olduğunu anlayan amcası bu yaptığından utanır ve yeğeniyle evlenmesine izin verir.  Ġkinci Dünya SavaĢı öncesi Alman sinemasının "dramatik güldürü‖ türünü Türk sinemasına uygulamayı deneyen ve bunu biraz da 1940 dönemi Hollywood güldürüleri ile karıĢtıran Seden için bu" tipi güldürü" türü yeni bir dönem açıyor, onu değiĢik, umutla iyimser bir havaya götürüyor. Seden için bu yenilik, hem çizdiği çerçevede, hem kiĢiler arasındaki çatıĢmada, hem anlatımda oluyor. Mahalleye Gelen Gelin"in anlatımı çok daha sade, genellikle zorlamadan oldukça uzak. Seden'e özgü biçim oyunlarını sürdüren (mesela Orhan'la A. Tarık Tekçe'nin kavgasındaki çok hızlı planIar, Orhan'la Belgin arasındaki aĢk sahneleri gibi), Ģiddete yer veren (mahalle kavgalarında), yer yer de kadının eziliĢine eğilen ve tüm bunları bir ölçü içinde verebilen film bir bütüne varıyor. Seden için asıl dönüĢ, fasit daireden çıkma teĢebbüsü "Mahalleye Gelen Gelin" ile oluyor. Usta, bu filmde kendine özgü bir güldürü anlayıĢı ile ortaya çıkıyor. Daha sonra bu tarz güldürü türüyle sık sık" karĢımıza çıkacak olan Usta, "Mahalleye Gelen Gelin" ile türünün en iyi örneklerinden birini veriyor. ―GülĢah Nezaket MaraĢlı, ―Osman Fahir Sedenle Düet‖

168 Teknik ve oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriğinden aktarılmıĢtır.


Melekler Şahidimdir

MELEKLER ġAHĠDĠMDĠR Senaryo ve Yönetmen: Süha Doğan

Oyuncular: Göksel Arsoy, Türkan ġoray, Öztürk Serengil, Atıf Kaptan, Semih Sezerli, Hulusi Kentmen, ġaziye Moral


Konu:

Bir

casus

Ģebekesini

ortaya

çıkarmak

için

görevlendirilen bir subayın macerası.

ġevket Kıymaz Yapım: Nil Film Seyit Bortçetin

Memiş İş Başında

MEMĠġ Ġġ BAġINDA Yönetmen: Natuk Baytan

Oyuncular: Mahmut Arseven, Birsen Ayda, Mürüvvet Sim, Sevim Polat

Senaryo: Mahmut Arseven Foto Direktörü: Muzaffer Pekgüleryüz Yapım: Sonar Film Mahmut Arseven Minnoş

MĠNNOġ Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo : Sadık ġendil Foto Direktörü: Rafet ġiriner Yapım : Kazan Film ġevket Kazan

Oyuncular : Ahmet Tarık Tekçe, Gülderen Ece, Adnan ġenses, Gazanfer Özcan, Suna Pekuysal, Özdemir Han, Aziz Basmacı, ġevkiye May, Özdemir Han KONU: Haliç kıyılarında terk edilmiĢ hurda gemide geçen bir aĢk öyküsü.


Mor sevda

MOR SEVDA Oyuncular: Hüseyin Peyda, Leyla Altın,


Necdet Tosun, Renan Fosforoğlu, Danyal Hüseyin Peyda

Topatan, Zerrin Zer, Zerhan Zer, Danslar: Ġnci Birol

Kamera: Cahit Engin

Konu: Diyarbakır yöresinde geçen bir müzik öğretmeninin aĢk öyküsü

Yapım: Güney Film Hüseyin Peyda

Naciyem

NACĠYEM Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo: Sadık ġendil Foto Direktörü: Kazım KoĢkan

Oyuncular:

Mahir

Özerdem,

Oya

Tarı,

Ahmet Tarık Tekçe, Tanju Özsu, Gazanfer Özcan Konu: Bir miras nedeniyle çeĢitli dolaplar çeviren kiĢilerin macerası.

Yapım: ġan Film/ Baki Üsküdarlı

Naylon Leyla

NAYLON LEYLA Senaryo ve Yönetmen: Abdurrahman Palay Kamera: Manasi Filmeridis Yapım: Pesen Film Nevzat Pesen

Oyuncular: Neriman Köksal, Abdurrahman Palay, Ulvi Uraz, Zihni Küçümen, Ayfer Feray, Ahmet Tarık Tekçe, Necdet Mahfi Ayral, Erkin Koray Konu: Bir balayı dönüĢünden sonra ortadan kaybolan evli bir kadının mirasını elde etmek için çeĢitli oyunlara giren Naylon Leyla ile bir mahalle Ģarkıcısının öyküsü.


Oğlum

OĞLUM Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Nedret Güvenç, Kenan Pars, Sadettin Erbil, Avni Dilligil, Aysel Tanju, Mualla Kavur,

Kenan Pars Kamera: Ali Uğur

Hayal Tayuk, Danyal Topatan, Zühal ÜstüntaĢ, Erdoğan Tekin, Niyazi Vanlı, Kamer Sadık Konu: Oğlu olmayan bir babanın öyküsü.

Müzik: Nedim Otyam Yapım: Mask Film Kenan Pars

Otobüs Yolcuları

OTOBÜS YOLCULARI Rejisör Asistanı: Kemal Ġnci, Engin Deniz, Fotoğraf: Foto Bella, IĢıklar: Mehmet Çakar, Operatör Asistanı: Hüseyin Birol, Prodüksiyon Amiri: Melih Üstüngör, Vecdi Benderli, Prodüksiyon Asistanları: Kahraman Kongur, Selahaddin Genç, Erol Kesler, Ar Direktör: Remzi Aydın, Dekor: Sohpan Koloğlu,

Yönetmen: Ertem Göreç

Sesleri Alan: Nihat Sevinç, Necip Sarıcıoğlu, Efekt: Sudi Yılmaz, Montaj: Ertem Göreç, Senkron:

Senaryo:

Metin Miroğlu, Laboratuar: Cemil Orhon, Hasan Örnek, Ġbrahim Güzel, Saz ve Türküler: Ruhi Su,

Vedat Türkali Fotoğraf Direktörü: Turgut Ören Müzik: Yalçın Tura Yapım: Be-Ya film Nusret Ġkbal

(Lâle Film Stüdyosunda SeslendirilmiĢ, Ören Film Stüdyosunda HazırlanmıĢtır.)

Teknik ve oyuncu kadrosundaki isimler, filmin jeneriğinden alınmıĢtır.

Oyuncular: Ayhan IĢık (Kemal), Türkan ġoray, (Nevin) Salih Tozan (Salih) Suna Pekuysal (Necile), Selahattin Yazgan, Ahmet Tarık Tekçe (Halim), Senih Orkan (Selim), Avni Dilligil (Rahmi), Reha Yurdakul (Bekir), Suphi Kaner (Veli), Atıf Kaptan (Mahmut), Diclehan Baban (Nevin‘in halası), Nuri Genç, Fikliz Kandora, Hakkı Haktan, Zeki Tüney, Özdemir Aydın, Mualla Sürer (Hacer) KONU: 27 Mayıs devriminden sonra ortaya çıkan "Güvenevler Dosyası"yla ilgili inĢaat yolsuzluğunu ve günümüzdeki "arazi mafyası"nın baĢlangıç yıllarını gözler önüne seren toplumsal gerçekçi bir film. Gecekondu yöresinde inĢaat yaptıran Mahmut Bey'in, sözünü yerine getirip yaptırdığı binaları zamanında sahiplerine vermemesinden kaymaklanan olayların konu alındığı filmde; Ģoför Kemal'le otobüs yolcusu Nevin arasında bir aĢk baĢlar. Bu aĢk mahallenin diline sakız olur. Kemal evinde kiracı olarak oturduğu Sabire ninenin tapusunu, ilgililere gözdağı vererek elde edince, mahallenin kahramanı olur. Kendisinden yardım dileyen baĢkalarına avukat Hamdi aracılığıyla mahkemeye baĢvurmalarını salık verir. ĠĢlerin ardında olan kötüler de, iĢ ciddiye binince Nevin'in kardeĢi Tayfur'u yaralarlar. Nevin'le babasını kaçırarak taĢ ocağına kapatırlar ve ölümle tehdit ederler. Sonunda Kemal olayı öğrenir ve mahalleli taĢ ocağına baskın yaparak, kurtarır.

Oy Farfara Farfara

Yönetmen : Metin Erksan Senaryo: Bülend Oran Görüntü Yönetmeni:

OY FARFARA FARFARA Oyuncular: Orhan GünĢıray, Neriman Köksal, Peri Han, Erol TaĢ, Sami Hazinses,

Ahmet Tarık

Tekçe, Salih Tozan, Ali ġen, Atıf Kaptan, Melahat Ġçli, Mualla Sürer, Enver Dönmez Konu: Gecekondu mahallelerinden birinde blok apartmanlar yap-mak isteyen holding

Metin Yiğin, ġevket Kıymaz Yapım: As Film Muzaffer Aslan

sahipleriyle o mahallede oturan arsa sahip-leri arasında yaĢanan savaĢı anlatan filmin adı o dönemde son derece popüler bir Ģarkı olan "Oy Farfara Farfaramdan geliyor. Adı dolayısıyla bir dansöz filmi zannedilen "Oy Farfara Farfara", santimantal havası olan bir film olarak Metin Erksan filmografisinde yerini almıĢtır. ―Birsen Altıner ―Metin Erksan Sineaması‖


Öldüren Yalan

ÖLDÜREN YALAN Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Baki Tamer, Sunay Uslu, Beyhan Akıncı, Ceyhan Kılıç, Süheyla Seren, Ayhan Candeğer

Ġhsan Nuyan Kamera:

Konu: Yuva yıkan bir iftiranın öyküsü

Cezmi Ar Yapım: Tunç Film Ġhsan Noyan

Baki Tamer (1926-2004) oyuncu 268 film

Ölüm Film Çekiyor

ÖLÜM FĠLM ÇEKĠYOR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Orhan GünĢıray, Muhterem Nur, Gönül Bayhan, Ahmet Tarık Tekçe, Kemal Bekir, Mualla Kavur, Nubar Terziyan

Aydın Arakon Kamera: ġadan Kamil

Konu: Artist olma tutkusu uğruna, sömürülen kızın intikamını alan ünlü bir oyuncunun öyküsü


Ölüm Kayalıkları

ÖLÜM KAYALIKLARI Senaryo ve Yönetmen: T. Fikret Uçak Kamera: Yılmaz Gürbüz Yapım: Cumhur FilmA dnan Kıran

Oyuncular: Hayati Hamzaoğlu, Sabahat IĢık, Erol TaĢ, Hüseyin Baradan, Orhan M. Arıburnu, Semih Sezerli, Asım Nipton, Osman Türkoğlu, Danyal Topatan, Talat Güryuva Konu: Sürgün olarak bir köye gidip, suçsuzluğunu ispat eden bir gencin öyküsü


Özleyiş

ÖZLEYĠġ Oyuncular: Muzaffer Tema, Belgin Doruk, Salih

Senaryo ―169‖ ve Yönetmen:

Tozan, Ulvi Uraz, Handan Adalı, Nubar Terziyan,

Aydın Arakon Müzik: Nedim Otyam Kamera:

Muammer Gözalan, Leman Akçatepe Konu: Dedesiyle birlikte midye satan bir kızın, gözleri görmeyen bir bestekârla olan aĢk öyküsü

ġadan Kâmil Yapım: Acar Film Murat Köseoğlu

Sabırtaşı

SABIRTAġI Yönetmen: Sırrı Gültekin Senaryo: Sadık ġendil

Oyuncular: Kenan Pars, Muhterem Nur, Mualla kaynak, Salih Tozan, Ahmet Tarık Tekçe, Rüya GümüĢata, Öztürk Serengil Konu: Bir iftira sonucu karısından ayrılmak zorunda kalan bir

Foto Direktörü: Rafet ġiriner

kaptanın öyküsü.

Yapım: ġan Film Baki Üsküdarlı,

Rüzgar Zehra / Sünger Avcıları

RÜZGAR ZEHRA/SÜNGER AVCILARI Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo: Ali Kaptanoğlu (Attila Ġlhan) Operatör: Memduh Yükman Yapım:

Oyuncular: Sezer Sezin, Ulvi Uraz, Ekrem Bora, Kadir Savun, Senih Orkan, Sadettin Erbil, Yılmaz Gruda, Avni Dillgil, Nubar Terziyan, Muzaffer Nebioğlu Konu: Sünger Avcılarının öyküsü. Not: Film aynı zamanda su altında çekilen ilk Türk filmi olması açısından önem taĢımaktadır.


169 Tangocu ve besteci Necip Celâl’in yaşam öyküsünden


Sahte Prens

SAHTE PRENS Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Balarıları: Metin Turan ve Engin Bozok, Nuray Orhan AteĢ

Uslu, Zeki Alpan, Vahi Öz, Rita Bardot, Semra Nuray,

Eser:

Necdet Hahfi Ayral

ġendoğan Ardıç

Konu: Biri çöpçü diğeri beĢ parasız iki kafadarın zengin bir Foto Direktörü:

kız ile olan aĢklarının komedisi. Ali Uğur

Yapım: Tayfun Film

Seni Benden Alamazlar

SENĠ BENDEN ALAMAZLAR Yönetmen: NiĢan Hançer Senaryo: Özdemir Birsel Kamera: Çetin Gürtop Yapım: Birsel Film Özdemir Birsel

Oyuncular: Muhterem Nur, Ekrem Bora, Sadri AlıĢık, Altan Erbulak, Muharrem Gürses, Zeki Alpan, Necdet Tosun, Faik CoĢkun, Nuri Genç Konu: Ders aldığı müzik hocasının kızına aĢık olan bir gencin öyküsü

Seni Kaybedersem

SENĠ KAYBEDERSEM

Yönetmen: Atıf Yılmaz Senaryo: Vedat Tütkali, Atilla Tokatlı, Atıf Yılmaz, Kamera: Çetin Gürtop Müzik:

Reji Asistanı: Çetin Ġnanç Oyuncular: Göksel Arsoy, Nurhan Nur, Aliye Rona, Osman Alyanak, Senih Orkan, Mualla Kavur, Emire Erhan Konu: Bir gece partisinde iğfal edilip intihar etmek

Yalçın Tura Yapım: Yerli Film Atıf Yılmaz, Orhan GünĢıray

isteyen kimsesiz bir kızla, onu kurtarıp evlenen zengin bir gencin öyküsü.


Senin için Affettim

SENĠN ĠÇĠN AFFETTĠM Yönetmen: Hüseyin KaĢif Senaryo:

Oyuncular: Mualla Kavur, Yavuz Cener, Hadi Hün, Birsen MenekĢeli, Hadi Hün, Oğuz Kaynar,

Hüsamettin Seyhan

Necati Dalgakıran, Dursune ġirin, Selahattin Ġçsel

Foto Direktörü:

Konu: Kızlarının mutluluğunu göremeyen bir anne-baba'nın öyküsü.

Rıza Erman Yapım: AteĢ Film Vural Erman

Sessiz Harp

SESSĠZ HARP Yönetmen: Lütfi Ö. Akad Senaryo: Bülend Oran Eser:

Oyuncular: MüĢfik Kenter (Murat Davman), Peri Han, Talat Gözbak, Osman Alyanak, Aysel Tanju, Atıf Kaptan, Hayri Esen, Gülbin Eray, Ali Seyhan, Sami Hazinses, Bülent Oran KONU: Gizli planları ele geçirmeye çalıĢan bir çete ile mücadele eden gazeteci Murat

Ümit Deniz ―170‖, Müzik:

Davman‗ın

Yalçın Tura Foto Direktörü: Mahmut Demir Yapım: Duru Film Naci Duru

170 Türk edebiyatında polisiye türünün ilk etkili yazarıydı Ümit Deniz. 1922 yılında doğan Deniz,

HaydarpaĢa lisesini bitirdikten sonra bir süre ĠÜ Hukuk Fakültesi‘ne, ardından aynı üniversitenin Edebiyat Fakültesi Ġngiliz Dili ve Edebiyatı‘na devam edip gazetecilikte karar kıldı. ÇeĢitli gazete ve dergilerde muhabirlik ve yazarlık yapan Deniz, yarattığı gazeteci Murat Davman tipinin etrafında geliĢen polisiye hikayelerle meĢhur oldu. Romanlarından bazıları sinemaya da uyarlanan yazar 1975 yılında öldü. 50'li yılların sonunda ilk Murat Davman macerası yayınlanan Ümit Deniz, kuĢkusuz polisiye tarihimizin en hatırda kalan yazarı. Ümit Deniz ve kahramanı Murat Davman'ın bugünlere taĢınmasında baĢrolünde Orhan GünĢiray'ın oynadığı YeĢilçam filmlerinin katkısı da azımsanacak gibi değil. Dedektifi : Murat Davman Detektiflik ile ajanlık arasında salınan Murat Davman köklü ailesi, Batılı kültürü ve Türklük Ģuuru olan, millî istihbaratın sık sık yardım aldığı bir gazetecidir. Davman, her macerasında güzel kadınlarla aĢk ve Ģehvet dolu iliĢkiler yaĢayan, gözünü budaktan sakınmayan, nice ölüm tehlikelerini bir kaç sıyrıkla atlatan bir kahramandır. (kyn: www.polisiye.com)


Sevdalı Efe

SEVDALI EFE Senaryo ve Yönetmen: Halit Refiğ Eser: Orhan Elmas

Oyuncular: Efkan Efekan, Evrim Fer, Ahmet Tarık Tekçe, Senih Orkan, Salih Tozan Konu: AĢık bir efenin öyküsü.

Kamera: ġevket Kıymaz Yapım: Uğur Film Memduh Ün

Sevişti

SEVĠġTĠĞĠMĠZ GÜNLER Yönetmen ve Senaryo: Nuri Akıncı

Oyuncular: Nilüfer Aydan, Orhan GünĢıray, Fatma Girik, Sadri AlıĢık, Nuray Uslu, Suha Doğan, Özden Çelik, Mürüvvet Sim, Ayla can, Asım Nipton, Adnan Uygur, Selahattin

Görüntü Yönetmeni: Cezmi Ar Diyalog: Bülent Oran

Yazgan, Recep YurdaĢan, Osman Türkoğlu, Kaya Volkan, Tunç BaĢaran, Niyazi Er, Hüseyin Güler, Enver Dönmez, Halit Refiğ, Memduh Ün Konu: Aynı pansiyonda kalan üç yakın ardakadaĢ, erkeklere karĢı tavır alırlar ama hiç birisi sözünde durmaz. Nilüfer, kendini zengin diye tanıtan bir araba tamircisine, Lale, ünlü bir artiste, Mine ise patronuna aĢık olur. Ressam Kenan ise Lale'ye aĢıktır ve ünlü oyuncunun

Yapım : Pan Film Nuri Akıncı

kendisini kullandığını ona söyler. Kenan'a inanmayan Lale onu aĢağılar fakat daha sonra Kenan haklı çıkınca piĢman olur. Mine'yi ise patronu iğfal edip hamile bırakır. Bu utançla yaĢamak istemeyen Mine intihar eder.

Sevimli Haydut

SEVĠMLĠ HAYDUT Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Ayhan IĢık, Türkan ġoray, Hüseyin Baradan, Avni Dilligil, Hulusi Kentmen, Suna Asaf Tengiz

Operatör:

Selen, Danyal Topatan, Leyla Türkkan, Ġhsan Torun, Selâhattin Ġçsel, Mehmet Ali Akpınar, Hatdar Karaer, Niyazi Vanlı, Ayfer Timuçin, Ali Seyhan, Faik CoĢkun, ReĢit Çıldam, Talia Saltı,

Hayrettin IĢık Yapım: Aktunç Film ġevket Aktunç

Mahmure Handan, Muzaffer Yenen Konu: Öz kardeĢi olduğunu öğrendiği Çulsuz adlı eĢkıya reisiyle mücadele eden Osman efenin öyküsü


Silahlar Konuşuyor

SĠLAHLAR KONUġUYOR Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Barbara Valentin (Janet), Hermann Nehlsen (Ġsmail), Paul Flawion (Dexter), Ernest Von Theumer

Maria Vincent (Maria), Fikret Hakan (Hasan), Sadri AlıĢık, Kemal Edige, Çolpan Ġlhan, Kadir Savun, Öztürk Serengil, Aysel Tanju, Osman Zıt

Operatör:

Konu: Mısır, Kıbrıs ve Türkiye'de geçen bir esrar kaçakçılığının öyküsü.

Ali Yaver

NOT: Bu filmde, Almanların itirazıyla ikinci kadın rolündeki Çolpan ĠLHAN'ın yerine Almanya

Yapım:

kopyasında Maria VĠncent rol almıĢtır, Türkiye kopyasında ise Çolpan Ġlhan oynamıĢtır.

Site Film Ġlhan Filmer (Türk-Alman ortak Yapımı)

Siyah Melek

SĠYAH MELEK Yönetmen: Sami Ayanoğlu Senaryo : Yılmaz Tümtürk

Oyuncular: Orhan GünĢiray, Türkan ġoray, Öztürk Serengil, Ahmet Tarık Tekçe, EĢref Vural Konu: Ġstiklal savaĢı sırasında geçen bir kahramanlık öyküsü.

Görüntü Yönetmeni : Manasi Filmeridis Yapım: Pesen Film Nevzat Pesen

Sonbahar Yaprakları

SONBAHAR YAPRAKLARI Yönetmen : Nejat Saydam Senaryo: ―170‖ Agâh Hün Görüntü Yönetmeni : Mike Rafaelyan Müzik : Metin Bükey Yapım: Emin Film Talat Emin

Oyuncular: Çolpan Ġlhan, Pervin Par, Metin Ersoy, Ahmet Tarık Tekçe, ġaziye Moral, Salih Tozan, Mahmure Handan, Necabettin Yal, Osman Zıt, Osman Türkoğlu, Jale Öz KONU: Hamile kaldığı sevgilisinin Kore savaĢında Ģehit olması üzerine, oğlu ile birlikte ortada kalan santral memuresi bir kızın öyküsü.

170 Robert E. Sherwood‘un (1896-1955) bir hikâyesinden, S. N .Behram‘ın (1893-1973) senaryo-

sunu yazdiği ve Mervyn LeRoy‘un (1900-1987) rejisiyle 1940 yılında filme aktarılan ―Waterloo Bridge‖ (Waterloo Köprüsü‖ isimli filmden uyarlama. Bu filmde baĢlıca önemli rolleri, dönemin önemli ismlerinden; Vivien Leigh (1913-1967), Robert Taylor (1911-1969), Lucille Watson (18791962) ve Virgibia Field (1917-1992) oynamıĢlardır. (kyn. www.imdb.com)


Sokaktan Gelen Kadın

SOKAKTAN GELEN KADIN Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Ahmet Mekin, Sevim Çağlayan, Avni Dilligil, Handan Adalı, Ġbrahim Delideniz

Dr. ArĢavir Alyanak Eser:

Konu: Sınıf atlayan bir hayat kadını ile fabrikatör

Esat Mahmut Karakurt ―Sokaktan Gelen Kadın‖ Romanından‖ Operatör: Gani Turanlı Yapım: Erman Film Hürrem Erman

babanın oğlu arasındaki imkânsız aĢk.

Suçlu Aşıklar

SUÇLU AġIKLAR Oyuncular: Abdurrahman Palay, Tolga Tigin, Salih Tozan, Handan Adalı, Yılmaz Gruda, Yönetmen: Dr. ArĢavir Alyanak

Mualla Fırat Konu: KöĢküne mürebbiye olarak aldığı bir dansöz kızla, evli bir kasaba doktorunun öyküsü

Senaryo: Nejat Saydam Kamera: Kosta Psaros

Yapım: Tül Film

Şafakta Buluşalım

ġAFAKTA BULUġALIM Senaryo ve Yönetmen: Türker Ġnanoğlu

Oyuncular:

Baban,

Mualla Fırat, ġevket Kıymaz

Pars,

Mualla

Salih Tozan,

Sürer, Necdet

Tosun, Vahi Öz, Nubar Terziyan, Semra Ece,

Yapım: Özen Film/Osman Özen, (Acar Film Stüdyosunda hazırlanmıĢtır)

Gülistan

Güzey, Yavuz Cener, Aysel Tanju, Diclehan


Kenan

Konu: Polisiye macera filmi.

Şahane Kadın


ġAHANE KADIN Oyuncular: Neriman Köksal, Sadri AlıĢık, Hadi Hün, Mücap Ofluoğlu Konu: Hayranı olduğu romancıya metreslik

Yönetmen: Nevzat Pesen Senaryo: Kerime Nadir Foto Direktörü: Menasi Filmeridis Yapım: Pesen Film Nevzat Pesen

yapan evli bir kadının, sonu dramatik bir tarzda bitecek olan aĢk öyküsü. Kerime Nadir‘in 1949 yılında yazdığı RÜYASI‖

―AġK

isimli romanından yola çıkılarak

çekilen filmin bu romanı, güzel baĢlayan bir aĢkın kısa bir süre sonra nasıl değiĢtiğini anlatıyor. AĢkın rüyasına susamıĢ evli bir kadının heyecanlı serüvenlerle dolu hayat melodramı... Hayatın bir çok acı gerçekleri bu romanın tatlı ve akıcı üslubu içinde gözlerimizin önüne serilmekte ►Kerime Nadir‘in ―AĢk Rüyası‖ romanını filme çekmek isteyen aynı

isimle

Nevzat Pesen, aynı sezon

baĢka

bir

filmin

çekilmesi

karĢısında, romanın adını değiĢtirir ve Kerime Nadir‘in

senaryosunu

yazdığı

―ġahane

Kadın‖ adıyla filme aktarırı. (Orhan Ünser)

Şeytanın Kılıcı

ġEYTANIN KILICI Yönetmen: Nejat Saydam Senaryo: Bülent Oran Kamera: Gani Turanlı

Oyuncular: Fikret Hakan, Leyla Sayar, Kadir Savun, Bülent Oran, Birsen MenekĢeli, Aysel Tanju, Rengin Arda, Semih Sezerli, Hasan Ceylan,


Zeki Alpan, Emel Yıldız Konu: Çöl kahramanı Selim'le çöl kızı Melike'nin aĢk ve macera öyküsü.


Şoför Ahmet

ġOFÖR AHMET Oyuncular: EĢref Kolçak, Serpil Gül, Hüseyin Baradan, Birsen MenekĢeli, Suzan Avcı, Mualla


Kavur, Kadir Savun, Salih Tozan, Mualla Sürer, Renan Fosforoğlu Semih Evin Konu: Kız kardeĢi randevuevine düĢürülen bir Ģoförün öyküsü.

Kamera: Rafet ġiriner Yapım: ġan Film Baki Üsküdarlı

Tatlı Bela

TATLI BELA Oyuncular: Orhan GünĢiray (Osman), Neriman Köksal (Naciye), Ayfer Feray (Mualla), Ahmet Tank Tekçe (Gani), Salih Tozan (Bayram Dayı), Hüseyin Baradan (Kerim), Yılmaz Güney (Erdoğan), Oya Tarı (Oya), Sami Hazinses (Bekir), Sabiha Ġzer, Necdet Tosun (Tulum

Yönetmen:

Rıza), Abdullah Ataç, Mehmet Bahadır, Muazzez Arçay, Dursune ġirin (Arap Bacı), Mustafa Atıf Yılmaz

Asistan: Yılmaz Güney

Dağhan, Semih Sezerli (Ispanak Rafet), Niyazi BaĢ, Ahmet Turgutlu (Fedai), Sevim Çağatay, Ali Seyhan (Fedai) KONU: Osman (Orhan GünĢiray), Bayram Dayı'nın (Salih Tozan) bostanında çalıĢmaktadır. Kızı, Naciye (Neriman Köksal), Osman'la bir türlü geçinemez. Naciye, yerinde duramayan,

Senaryo: Vedat Türkali

içi fıkır fıkır kaynayan bir kızdır. Osman'a sürekli takılır. 'Korkuluk' diye alay edip onu kızdırmaktadır. Pazaryeri esnafından Gani (Ahmet Tarık Tekçe), Tulum (Necdet Tosun) ve

Kamera: Manasi Filmeridis Müzik: Yalçın Tura Yapım: Güven Film Yuvakis Filmeridis

Rafet (Semih Sezerli), Naciye'ye deli gibi aĢıktırlar. Birbirleriyle yarıĢırlar. Naciye ise onlara yüz vermez. Osman'a gizliden gizliye ilgi duysa da belli etmez. Bostanın yakınlarında bir süreden beri boĢ duran Mısırlı Selim PaĢa'nın köĢküne esmer güzeli, esrarengiz bir kadın taĢınır. Adı Mualla'dır (Ayfer Feray) kadının. Mualla'nın yatalak, gizli gizli konyak içen, kafadan özürlü yaĢlı bir annesi vardır. KöĢkte birlikte kaldığı, ayağı hafif seken Hamdi (Hüseyin Baradan) Mualla'ya tutkundur. Tilki gibi kurnaz olan Hamdi'nin amacı, Mualla'yla evlenip mirastan pay koparmaktır. KöĢkte garip olaylar olur. Kombinezonuyla dıĢarı fırlayan genç bir kadın dövülür, geceleri partiler düzenlenir. ġoförünü kovan Mualla, arabasıyla köĢke gelirken yolunun üzerinde Naciye'yle birlikte gördüğü Osman'ı gözüne kestirmiĢtir. Osman'ı köĢke davet eder. Yanında Ģoförü, köĢkte yardımcısı olarak çalıĢmasını teklif eder. Os-man giyimi kuĢamı yenilenip esrarengiz köĢkte iĢbaĢı yapar. KöĢkte seks partileri düzenlenmekte, gizlice çekilen fotoğraflarla bu Ģehvet gecelerine katılanlara Ģantaj yapılmaktadır. Mualla ve Hamdi, köĢkü bir Ģantaj yuvası haline getirmiĢlerdir. Her odada bir çiftin seviĢtiği ve kimin kiminle olduğu bilinmeyen bu sosyete partilerine Osman da katılmaktadır. Yataktan yatağa sürüklenen Osman hayatından memnundur. Kadınların paylaĢamadığı bir erkek olur. Osman'ı merak eden Naciye, bir gece gizlice köĢke girer. Bir yatağın altına saklanıp, Osman'ı Zinnur (Sevim Çağatay) adlı kadınla seviĢirken görür. Ġzlendiğinin farkında olan Osman, yatağın altına bakar. Naciye yata-ğın altındadır. O geceden sonra bostana gelen Osman'ı, "Bahçenin korkuluğa ihtiyacı yok artık," deyip kovar Naciye.


Tatlı Bela

Çılgın gecelerin tüm hızıyla sürüp gittiği günlerde aĢırı alkol alan Leyla adlı genç kız yaĢamını yitirir. Olay Mualla ve Hamdi tarafından gizlenir. Mualla, kadın misafirlerine damızlık bir hayvan gibi sunduğu Osman'ı bu defa kendi yatağına alır. O gece birlikte olurlar. Mualla'nın Ġsviçre'de öğrenim gören kızı Oya, aniden Ġstanbul'a dönüp köĢke gelince, bir süre için partiler, toplantılar ertelenir. Mualla, kızının köĢkte geçen olaylardan haberdar ol-masını istemez. Her Ģey ondan gizlenir. Bir gün, bostana Erdoğan (Yılmaz Güney) adlı bir genç gelir. Os-man'ı aramaktadır. Delikanlı silahını çekip Osman'ı zorla arabaya bindirir. ıssız bir alana geldiklerinde yumruklaĢırlar. Osman ĢaĢkın-dır. Erdoğan, cebinden bir fotoğraf çıkarır. Resimde Osman bir kızla beraberdir. Fotoğraftaki kız, Erdoğan'ın, partide intihar eden kardeĢidir. Osman'dan intikam almaya gelmiĢtir. Osman ona gerçeği anlatır. Olayda suçu yoktur. Onu kullanmıĢlardır. Kızı, yarı baygın bir durumda odasına atmıĢlardır. Sonunda dost olurlar. Erdoğan'ı gizlice köĢkün karanlık odasına çıkarır. Karanlık oda, Hamdi'nin çektiği Ģantaj fotoğraflarıyla doludur. Artık olayı beraber çözeceklerdir. Bu arada Osman'ın tanıĢtırdığı Mualla'nın kızı Oya (Oya Tarı), gönlünü Erdoğan'a kaptırmıĢtır. Osman'ın da aklı, bir süreden beri aralarının açık olduğu Naciye'dedir. ġantajcı Hamdi, yaĢlı zengin Asil Bey'in (Abdullah Ataç) gözü olduğu Naciye'ye bir tuzak kurar. Onu köĢke davet eder. Naciye, Osman'a inat, Hamdi'nin arabasına binip köĢke gider. Ġçkisine ilaç koyup Naciye'yi sarhoĢ ederler. Onu, Asil Bey'in kucağına atacaklardır. Naciye baygın, yataktadır. Osman, son anda yetiĢip Naciye'yi Asil Bey'in elinden kurtarır. Bir süreden beri olayları izleyen Erdoğan'ın polis olduğu ortaya çıkınca Hamdi ile Mualla paniğe kapılıp, birbirlerine düĢerler. Bir tartıĢma sırasında Hamdi, Mualla'yı kızının önünde suçlar. Kızının önünde bütün foyası meydana çıkan Mualla, Hamdi'yi polise ihbar etmek için telefona gittiğinde kurĢunlanır. Hamdi, Mualla'yı sırtından vurup öldürmüĢtür. Hamdi arabasına binip kaçarken Osman onu engeller. Polis çevreyi sarmıĢtır. Daha sonra Osman, babası Hamdi Dayı'dan istediği Naciye'sine kavuĢur. ―Agâh Özgüç, ―Bütün Filmleriyle Yılmaz Güney‖ syf, ‖ ► Filmin çekimi Emirgan korusunda yer alan köĢklerin birisinin bahçesinde yapılmakta iken, yapımcı Yovakim Filmeridis yanında iki kiĢi ile belirir. Bunlar sivil polistir ve Yılmaz Güney‘i tutuklamak için sete gelmiĢler çekimin ara verilemesini beklemektedirler. Bundan sonra geliĢen olayları Atıf Yılmaz‘ın ―Bir Sinemacının Anıları‖ kitabında yer alan bölümden okuyalım: ―Yılmaz‘la ertesi gün yapılacak iĢleri planlayıp, setten ayrılıyorum. Aradan bir iki saat ya geçmiĢ ya geçmemiĢ. Telefonu açıyorum. Gelen Yılmaz'ın tutuklandığı haberi. TelaĢla bir avukat arkadaĢa telefon ediyorum. Az sonra Yılmaz'ın Üsküdar'daki PaĢakapısı Cezaevi'ne götürüldüğünü öğreniyorum. Avukat arkadaĢ, "Çaresi yok sabahı bekleyeceğiz" diyor. Ertesi sabah PaĢakapısı'nda savcnın karĢısındayız. Yıl-maz'ın filmde rolü olduğundan, filmin yarım

kalacağından

bahsediyorum,

"Hiç

değilse

15-20

gün

dıĢarıda

kalmasını

sağlayabilseniz." Sakin sakin gülümsüyor savcı, "Buraya gelinceye kadar bir Ģey yapılabilirdi belki" diyor, "ama bir kez cezaevine girmeye görsün, artık hiçbir kuvvet çıkaramaz arkadaĢınızı." Yılmaz'ın yayımlanan bir öyküsü (Üç Bilinmeyenli EĢitsizlik Sistemi) nedeniyle yıllardır yargılandığını biliyordum. ġimdi okusak bize komik gelecek bir cümleyi, dönemin zihniyeti komünizm propaganda-sı saymıĢ. Yılmaz'a önce 7,5 yıl hapis cezası verdiler bu tek


Tatlı Bela

cümle için. Sonra, temyizin mahkemenin kararını bozduğunu öğrendik. Tekrar yargılanma. Bu kez verilen ceza 1,5 yıl. Tekrar temyize gidiliyor ve sonunda mahkemenin kararı kesinleĢiyor. Bu sonuçta, Yılmaz'ın, dolaylı olarak da bizim ilgisizliğimizin payı var mıydı, daha sıkı bir takiple Yılmaz kurtulabilir miydi bilmiyorum. PaĢakapısı, sonra NevĢehir Cezaevi. Bir ara NevĢehir'e gidip Yılmaz'ı ziyaret ediyorum. ĠĢ bu 1,5 yılla da bitmiyor. Bir de Konya'ya sürgün var. 19-20 yaĢında bir gencin yazdığı bir cümle için, hayatından sorumsuzca üç koca yıl çalabiliyorsunuz. Kaybedilen sadece bu üç yıl da değil. Hapishanedeki iliĢkiler, sürgündeki iliĢkiler, bazı olumsuz yatkınlıklarınızı ortaya çıkarıp besleyebiliyor.Konya'dan haberler geliyor. Yılmaz'ı Konya kumar mafyası kabadayılar himayelerine almıĢ, onlarla düĢüp kalkıyormuĢ. Pavyonda çalıĢan bir kadını dost tutmuĢ, kadın onun her türlü ihtiyacını karĢılıyormuĢ. Bu dedikoduların ne kadarı doğruydu bilemiyorum. Ama bir süre sonra, Yılmaz Konya'dan izinle üç beĢ günlüğüne Ġstanbul'a geldiğinde, davranıĢlarındaki küçük değiĢiklikleri, kent kabadayısı olma eğilimlerini fark ediyorum. Ben bir ağabey, Nur bir abla gibi ona sahip çıkmaya çalıĢıyoruz. Elimizden fazla bir Ģey gelmiyor.

Tatlı Günah

TATLI GÜNAH Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Ayhan IĢık, Belgin Doruk, Uğur Kıvılcım, Suphi Kaner, Hulusi Kentmen, Ġsmet Ay, Hulki Saner Foto Direktörü: Kosta Psaros Yapım:

Vahi Öz, Mümtaz Ener, Semra Sar, Lebibe Çakın KONU: Seyyar satıcılık yapan iki arkadaĢ iki zengin bayanla bir tesadüf sonucu tanıĢırlar ve kendilerini zengin fabrikatör olarak tanıtırlar. Ancak genç kızla evlenmek isteyen bir adam

Saner Film Hulki Saner

onların gerçek yüzünü ortaya çıkartmaya çalıĢınca iĢler iyice karıĢır...

Toros Canavarı

TOROS CANAVARI Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Ahmet Tarık Tekçe, Efgan Efekan, Cavidan Dora, Tomris Ergüder, Atıf Kaptan,

Burhan Bolan

Osman Alyanak, Asım Nipton, Aliye Çakır, Mehmet Ali Akpınar, Ersun Kazançel, Afacan Boran, Kemal Ġnci

Yönetmen Yardımcısı: Kemal Ġnci

KONU: Dağda dehĢet saçan bir yaratık, civar köylerde yaĢayan halkı tedirgin etmektedir. Ġstanbul‘dan yola çıkan bilim adamlarından oluĢan bir ekip araĢtırma yapmak üzere köye

Kamera: Ali Uğur Yapım : Be-Ya Film Nusret Ġkbal

gelir. Ekip Canavar Tepe denilen gizemli bölgede araĢtırmalara baĢlar. Dr. ġerif kızı, asistanı ve usta avcılar canavarı bulmak için tehlikeyi göze alırlar. Ancak o güne kadar tepeye giden hiç kimse geri dönmemiĢtir. Canavarı gören ve yenilgiye uğratan biri de çıkmamıĢtır. Arkeolog Dr. ġerif ve ekibi dağdaki bir mağarada saklanan ve tarihi değeri çok yüksek antika paraları bulmaya kararlıdır. Ve yanlarına bölgenin en ünlü avcısı Dursun Ağa‘yı da alarak tehlikelerle dolu bir dağ yolculuğuna çıkarlar


Toto Ali Milyoner

TOTO ALĠ MĠLYONER Yönetmen: Semih Evin Senaryo: Orhan Sabuncu Kamera: Cezmi Ar Yapım: Ümit Ticaret

Oyuncular: Kenan Büke, Serpil Gül, Ahmet Tarık Tekçe, Vahi Öz, Hüseyin Baradan, Salih Tozan, Renan Fosforoğlu, Mehmet Özekit, Necdet Tosun, Diclehan Baban, Mürüvvet Sim, Mustafa Dağhan Konu: Teslim aldığı beĢ milyonu bir trafik kazası sonucu bankaya yatıramayıp ve bu nedenle de iflas halindeki müessese tarafından mükâfatlandırılan bir memurun öyküsü.

Unutamadığım Kadın

UNUTAMADIĞIM KADIN Yönetmen: Ülkü Erakalın Senaryo: Erdoğan TünaĢ

Oyuncular: Göksel Arsoy, Muhterem Nur, Evrim Fer, Ahmet Tarık Tekçe, Mümzat Ener, Salih Tozan, Suna Pekuysal, Handan Adalı, Mualla Sürer, Nubar Terziyan, Esin Nur KONU: Zengin aile çocuğu üniversiteli bir gençle fakir bir kızı birbirlerinden ayıran kötü ruhlu

FotoDirektörü: Kosta Psaros Yapım: Melek Film ġahan Hakı

bir babanın öyküsü. ► Klasik bir melodram olan bu filmi, Memduh Ün, Dr. Alyanak ve Hulki Saner‘in asistanı olan Ülkü Erakalın, ruhsuz bir anlatımla beyazperdeye aktarmıĢ. (Leon Sason, Artist Dergisi, S. 70, 21 kasım 1961) ―Agâh Özgüç, ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ Cilt 1. ‖

Ümitsiz Bekleyiş

ÜMĠTSĠZ BEKLEYĠġ Yönetmen: Ülkü Erakalın Senaryo: Sadi Mete Foto Direktörü: Çetin Gürtop Yapım: Cihan Film Suzan yakar

Oyuncular: Adnan ġenses, Evrim Fer, NeĢe Yulaç, Suphi kaner, Mümtaz Ener, Mualla Sürer, Yavuz Caner Konu: Babası ölen Adnan baba arkadaĢı Mümtaz'ın köĢkünde bahçıvan Suphi'nin evine yerleĢir.Yavuz'la niĢanlı Mümtaz'ın kızı Evrim Adnan'a aĢık olur lakin Adnan kaçar gider Ģöhret basamaklarını

da

tırmanmaya

baĢlar.

Ġlk

konserine

çağırdığı

Evrim

kaza

geçirir

gelemez,ameliyat geçirir.NeĢe'de Adnan'a aĢıktır ama havasını alır ve iki sevgili birbirlerine kavuĢurlar


Ümitsiz Kapı

ÜMĠTSĠZ KAPI Yönetmen: Hicri AkbaĢlı Senaryo: Hicri AkbaĢlı, Yücel Hekimoğlu

Oyuncular: Abdurrahman Palay, Semra Ece, Salih Tozan, Muazzez Arçay, Ahmet Tarık Tekçe Konu: Fakir bir gencin kötü yola sapıĢının öyküsü

Foto Direktörü: Mustafa Yılmaz Yapım: Sadık Film Hicri AkbaĢlı

Üzüm Kızın Kaderi

ÜZÜMCÜ KIZIN KADERĠ Yönetmen: Kemal Kan Senaryo: HümaĢah Hiçan Kamera: Cezmi Ar

Oyuncular: HümaĢah H,çan, Kemal kan, Tufan Göker, Toygar Belevi, ġaziye Moral, Leyla Ar Konu: Bir ağanın kızı ile Kâhyanın oğlu yetim Ali‘nin aĢkı.

Yapım: Pan Film Nuri Akıncı

Vahşi Kedi

VAHġĠ KEDĠ Senaryo ve Yönetmen: ―171‖ Muzaffer Tema Foto Direktörü Enver Burçkin Yapım:

Oyuncular: Muzaffer Tema, Leyla Sayar, Asım Bayrı, Kenan Pars, Avni Dilligil, Leman Akçatepe, Ahmet Turgutlu, Sevim Çağatay, Danyal Topatan Konu: Biri aklı baĢında avukat, diğeri Ģımarık bir genç olan iki kardeĢin yaĢamlarını değiĢtiren Ģuh bir kadının öyküsü

Tema Film Muzaffer Tema

171 Niven Busch‘un (1903-1991) romanında Oliver H.P. Garret‘in (1894-1952) uyarladığı ve 1946

yılında King Vidor‘un (1894-1982) yönetmenliğini yaptğı ―Duel in The Sun‖ (GüneĢte Düello) isimli filmden uyarlama. Filmin baĢlıca oyuncuları: Jennifer Jones (1919), Gregory Peck, (1916-2003) Joseph Cotten (1905-1994)


Vatan Fedaileri

VATAN FEDAĠLERĠ Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Ahmet Mekin, Serpil Gül, Sami Ayanoğlu, Suphi Kaner, Birsen MenekĢeler, Atıf ġinasi Özonuk Kamera: Kenan Kurt Yapım:

Avcı, EĢref Vural, Turhan Göker, Natuk Baytan, Nubar Terziyan, Sevim Yılmaz, Cihat Özsu, Yavuz KarakaĢ, Hüseyin KüçüksavaĢ, Errtuğrul Bilda, Asım Nipton ve Hüseyin Baradan Konu: Birinci Dünya savaĢı sırasındaki kahramanlık öyküleri.

Onuk Film ġinasi Özonuk

Ya O Ya Ben

YA O YA BEN Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Ayhan IĢık, Pervin Par, Yavuz Caner, Avni Dilligil, Hayri Esen Aydın Arakon

Konu: Kıskançlık nedeniyle bunalıma girip karısını terkeden ve daha sonra tekrar karısına dönenm bir adamın öyküsü.

Foto Direktörü ġadan Kâmil

" Film sansüre takılır. Nedeni yine filmin bir 'sahnesidir. Kayınpeder damadın eline sarılıp öpmek ister. Damat ise babaya Ģöyle der: "Öpülecek el varsa kızınındır. Kızının elini öp."


Sansürcüler bu sözü kayınpeder adına gurur meselesi yaparlar. Yani onlara göre kayınpederin gururu incindiği için bu cümlenin çıkarılması Ģarttır.

Yaban Gülü

YABAN GÜLÜ Yönetmen: Ümit Utku Senaryo: Atıf Yılmaz Yılmaz Güney Eser: Güzide Sabri ―172‖ Kamera: Kâzım KoĢkan Yapım: Kervan Film Ümit Utku

Oyuncular: Göksel Arsoy, Leyla Sayar, Nebahat Çehre, Gönül Bayhan, Atıf Kaptan, Aysel Tanju, Samim Meriç, Aydın Demir, Mualla Sürer, Gül Çin, Sevim Çağatay Konu: iki aĢk arasında kalan genç kızın hikayesi... Leyla gökseli sevmesine rağmen, sakat samimle evlenecektir. ►―Kimsesizlerin derdi çoktur beyim.‖ ġaziye Moral‘ın sesiyle bunları söyleyen Dadı Mahinur Kalfa, filmin en önemli ve ‗dertlere deva‘ kiĢisi. Zor zamanlarda sığınılacak bir liman. Varlığı, mutluluğu arttırıp sorunları azaltıyor… Filmin adı, afiĢte ve jenerikte Dil Derneği Yazım Kılavuzu‘ndakinden farklı; ‗Yaban Gülü‘. 66 yıl önce basılmıĢ kitabın adı ise kurallara uygun; ‗Yabangülü‘. Filmde, o yılların roman uyarlamalarından farklı olarak hiç yabancı müzik kullanılmamıĢ.

172 Güzide Sabri (AyĢe Aygün) (1883-1946), Türk romancısı. Özel Öğre-nim görüp, Hanımlara

Mahsus Gazete'de tefrika edilen

Münevver adlı romanıyla edebiyata atılan Güzide Sabri

peĢpeĢe yayınladığı ilaya dayalı, düĢ ürünü duygusal romanlanyla popüler romanın en çok okunan yazarları arasına girmiĢtir. Bas-ıca yapıtları arasında ÖlmüĢ Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi (1905), Yaban Gülü (1920), Nedret (1922), Necla (1941), Mazinin Sesi (1944), vb. sayılabilir


Yaban Gülü

YaklaĢık 15 dakika tutan Ģarkılar Ģöyle : ‗Yaban Gülü‘ (iki kez) (toplam 3.57 dk.); ‗Rüya Gibi Her Hatıra‘ (‗Ağlama Değmez Hayat‘) (1969) (Ilgın) (2.33 dk.); ‗Senin Yüzünden‘ (Y. Gürses) (1.03 dk.); ‗AĢkın Bahardı‘ (1968) (Gürses) (1.39 dk.); ‗Sen, (Ömrüm Benim)‘ (Gürses) (2.33 dk.); ‗Açık Bırak Pencereni‘ (1970) (Ayhan ÖzıĢık) (2.52 dk.). Bahçevan ve romandaki iki kiĢi (Leyla‘nın babası Ahmet ÇavuĢ ve Nefise Nine) dıĢında kimin neyle geçindiği, o Ģatafatlı yaĢam için gerekli parayı nasıl kazandıkları belli değil. Ahmet ÇavuĢ, dağdan kestiği odunu, Nefise Nine ise tarhana, yoğurt gibi Ģeyleri vilayetteki konaklara veriyorlar… Filmde olaylar çok hızlı baĢlıyor; Bahçıvanın Leyla‘yı Rahmi Bey‘e getiriĢi; Leyla‘nın okulunu bitirmesi; KomĢuları Celil ve annesi Rabia Hanımı tanımamız ; Dadı; Babasının genç kıza bir piyano hediye etmesi; Evlenmek istediğini söylemesi saniyeler içinde oluyor. Hele armağan olarak verilen piyano, Leyla‘nın bakıĢı ve teĢekkürü ile anlaĢılıyor… Kitaptaki Rahmi Bey, belli ki Bursa‘ya da sürülmüĢ. Çünkü, padiĢahın izni ile Beyrut‘tan (10 gün süren bir yolculuktan sonra) dönünce Ġstanbul‘a yerleĢiyorlar. O zamanın sürgünü bile bugünkü varsıllar gibi. Beyrut‘a gidiĢ (sf. 6) büyük bir posta vapuru ile ve birinci mevkide… KomĢuları Celil, kemik veremli. Bu nedenle iki ayağı tutmuyor. Romandakinin adı ise Celâl. Mısır‘ın ‗en kibar ve maruf ailesinden‘. Kolu ve bacağı ‗feci bir kaza neticesinde‘ kesilmiĢ. Evleri, ‗Yarın Son Gündür‘de (1971) Caziplerin olacaktır. Tanrının ve insanların adaletini karĢılaĢtırdığı konuĢma çok ilginçti…Süreyya ve Pakize Hanımlar, bir tek deniz kenarında bezik oynadıkları sahnede seyirciyi rahatsız etmiyorlar. Sayı tahtası (marköz) ve sesi ne güzeldir…Güzide Sabri‘nin erkek kahramanları hep ‗alaturka musiki‘ meraklısı. Feridun, Hicaz ; ‗ÖlmüĢ Bir Kadının Evrakı Metrukesi‘ndeki (1937) Nejat ise Hüseyni makamını seviyor. Leyla ‗Ey Çerh-i Sitem(ger) Dîl-i Nâlâna Dokunma‘ (Medeni Aziz Efendi/AĢık Ömer) Ģarkısını söyler. Filmin en önemli sahnesinde bir Ģey seyircinin dikkatini dağıtıyor. Feridun, Leyla ile ayrılmasına annesinin neden olduğunu öğrenmiĢ. HıĢımla hesap sormaya gelir. Bu sırada Süreyya Hanım, sigara dumanıyla o kadar güzel bir daire oluĢturuyor ki, ona bakmaktan konuĢmaya dikkat edemiyoruz…Feridun‘u Hayri Esen; Leyla‘yı Jeyan Mahfi Ayral; Rahmi‘yi Abdurrahman Palay; Celil‘i Fuat ĠĢhan seslendirmiĢ…―Feridun, seni seviyorum. Bu aĢkı gizlemek için neler çektim.‖ (yazan: Murat Çelenligil ―editör‖ – sinematürk Internet veri tabanı)

Yaban Gülü

YABAN GÜLÜ Yönetmen: Ümit Utku Senaryo: Atıf Yılmaz, Yılmaz Güney, Bülent Oran, Safa Önal, Selahattin Burçkin, Ümit Utku

Oyuncular: Ediz Hun (Feridun), Engin Çağlar (Celil), Zeynep Aksu (Leyla), Suzan Avcı (Pakize), Aliye Rona (Süreyya), Muzaffer Tema, Nisa Serezli (Rabia), Mine Soley, Tolga AĢkıner (Pakize‘nin sevgilisi), Mahmure handan (Badi), Nuri Tuğ (Doktor), Birol IĢın (Baba) Konu: 45-50 yaĢlarındaki Rahmi Bey, evlat edindiği Leyla sayesinde ‗ömründe ilk defa hissettiği‘ çocuk sevgisiyle dolu.

Eser: Güzide Sabri Aygün

Filmde yok ama Leyla‘nın annesi Çimenli Fatma, doğum sırasında ölür. Çaresiz kalan babası Ahmet ÇavuĢ, onu bakması için komĢusu Nefise Nine‘ye ‗emanet ediyor‘. Aylar sonra, geçimini ormandan kestiği odunlarla sağlayan zavallı adamın cesedi dere

Kamera: Enver Burçkin

kenarındaki bir ağaç kütüğüne takılı olarak bulunur. Oduncunun verdiği mecidiyelerden ‗mahrum kalan‘ yaĢlı kadın, çocuğu ‗vilayetin en büyüklerinden birinin konağına evlatlık

Yapım: Kervan Film/Ümit Utku

verir‘. Rahmi Bey galiba ‗ittihatçı‘ çünkü gönderildiği Beyrut‘tan ancak Leyla 17 yaĢına gelince ve ‗iradei seniye‘ (padiĢah emri) ile dönebiliyor. O zamanın sürgün yaĢamı da ilginç: Beyrut‘ta KöĢk‘, Ġstanbul‘da ise bir Yalı.


Yaban Gülü

Filmde, olaylara yetiĢmek zor. Genç kız, Kolej‘i bitirdiği gün babasının evleneceğini öğreniyor. Hemen her olayda vicdanımızın sesi olan Dadı‘nın sözleri; ―Kırkından sonra azanı.. tövbe, tövbe..‖ Pakize Hanım kısa sürede Konağın idaresini) ele geçirir. Leyla‘yı, evlatlık diye canından bezdiriyor. Mahinur Kalfa, onun da dayısının yanında bir besleme gibi büyüdüğünü söylediğinde çok ĢaĢırıyoruz. ―Dünyada, sonradan görmek kadar fena bir Ģey yoktur.‖ O günlerde Rahmi Bey‘in yeğeni Feridun ve annesi Süreyya Hanım, Yalı‘ya yerleĢirler. Ġki genç göz göze gelince ‗kalpleri o ana dek bilmedikleri bir heyecanla çarpmaya baĢlıyor‘. Sonrasında Süreyya ve Pakize, onları ayırmak için ellerinden geleni yapıyorlar. ‗Servet ve Asalet‘; Leyla‘nın eksiği bunlarmıĢ. Sonuçta, ‗azametli ve kibirli‘ annenin ‗Feridun‘u mirastan mahrum etme‘ tehditleri genç kızın direncini kırıyor. Ġyice bunalan Leyla, Yalı komĢuları Rabia Hanım‘ın ‗kemik veremli‘ oğlu Celil (romanda Celâl) ile evlenmeye karar verir. Dadı; ―..Peynir ekmekle mi yedin aklını kız? Sakat bir insan o. ‖Leyla; ―..Ben de bir sakat değil miyim Dadı? Anasız babasız fakir bir köylü çocuğu olarak sakatım bu insanlar arasında.‖ Yeni evliler, Rabia Hanımla beraber Ġsviçre‘ye giderler. Uzakta oldukları 7 yıl herkesin yaĢamını değiĢtiriyor.

Tamburi Cemil Bey‘in Ferahfeza Saz Semaisi‘ni dinlediğimiz meyhanede, ayrılık acısı içindeki Feridun var. ―Kumar, iĢret, kadın..‖ Her Ģeylerini, Süreyya Hanım‘ın mücevherlerini bile satmıĢlar. Rahmi Bey, aĢığı ile yakaladığı karısını kovmuĢ. Dadı‘nın, Leyla‘ya yazdığı mektup; ―..Bütün emlakini de sana bıraktı, kalbi dayanamadı vefat etti.‖ ―Kemik veremi asla affetmez.‖ Celil, karısına bunları söylemiĢti. Dediği gibi de oluyor. Onun ölümünden 6 ay sonra Leyla, Ġstanbul‘a döner (Rabia Hanım, Mısır‘da kalmıĢ)., PeriĢan durumdaki Süreyya Hanım, onun kollarında ölür. Feridun belleğini yitirmiĢ ve Bakırköy Akıl Hastanesi‘nde. Filmin sonu, Metin Bükey veya Teoman Alpay‘a ait ‗Yaban Gülü‘ Ģarkısı; ―Kırlarda, bayırlarda //Çiğnenen Yaban Gülü//**//Yaban Gülü, Yaban Gülü//A benim mor/ kır çiçeğim.‖ Feridun; ―Hatırlıyorum artık, hatırlıyorum. Yabangülümsün sen. Ġlk defa, gene burada senden dinlemiĢtim bu Ģarkıyı.‖ [Oysa, o dediği sahnede genç kız ‗Rüya Gibi Her Hatıra‘yı (1969) (Mehmet Ilgın) söylüyordu ama olsun. ‗Dimağındaki zafiyet‘ sonrasında bu kadarı bile iyi.] Leyla; ―Yabangülün ebediyen senin artık. Onu dalından ilk defa koparan sen olacaksın.‖ [Celil de ölmeden önce, bunca yıllık karısına ―Beni, sen bir kardeĢ gibi, hastalıklı bir arkadaĢ gibi sevdin. Sevdiğin erkek Feridun‘du biliyorum.. Hiçbir zaman benim olmadın..‖ diyerek seyirciyi rahatlatmıĢtı(!).] (Murat Çelenligil)


İki Damla Gözyaşı

Yaman Gazeteci

YAMAN GAZETECĠ Yönetmen: Burhan Bolan Senaryo:

Oyuncular : Muhterem Nur, Münir Özkul, Altan Erbulak, Öztürk Serengil, Muzaffer Nebioğlu, Ahmet Tarık Tekçe, Bülent Oran, Aziz basmacı, Erol Günaydın, Mehmet Özekit, Necdet

Bülent Oran Foto Direktörü: Ali Uğur Yapım: Efe Film

Tosun, Faik CoĢkun, Hasan Ceylan, Mutafa Dağhan Konu: Büyük gazeteci yaman bir soygun sırasında tesadüfen orada bulunduğu için olaya el koymuĢ, ve soyguncuların peĢine düĢer.

Yaşak Aşk

YASAK AġK Oyuncular: Nilüfer Aydan, Efgan Efekan, Cahit Irgat, ġükran Sabuncu, Tanju Eraslan, Suphi Kaner, Senih Orkan Konu: Bir küçük kadınla, bir delikanlının toplum kurallarınca yasaklanan aĢklarının öyküsü. Senaryo ve Yönetmen: Halit Refiğ

ÖDÜL  Sinema dergisinin sinema yazarları arasında düzenlediği soruĢturmada (1961)

Kamera: ġevket Kıymaz, Mustafa Yılmaz

► Nilüfer Aydan "En BaĢarılı Kadın Oyuncu"  Daha bir çok mantık hataları sıralayabiliriz. Bütün bunlar gerçeğe dayanmayan bir filmin - en mükemmel tekniği ihtiva ettse bile - asla başarıın bir film olmadığını ortaya

Yönetmen Yardımcısı: Ergün Sezgin

koymaktadır. Bu sene seyrettiğimiz yerli filmlerin birçoğunda olduğu gibi "Yasak AĢk"da da açık bir sadizm gözden kaçmıyor. Vecdi Benderli, Artist Dergisi, Sayı: 44, 24 Mayııs 1961)

Yapım: Uğur Film Memduh Ün

―Agâh Özgüç ―Türk Filmleri Sözlüğü‖ 1. cilt‖  Halit Refiğ'in büyük sinema ustası Buunuel'in "Robinson Crusoe"sini hatırlatan rüya bölümleri ve George Stevens'i andııran seviĢme sahneleri gerçekten baĢarılı çalıĢmalardı. Sinemanın

bu

iki

sanatçısınndan

yararlanmak

Halit

Refiğ'in

değerinden

bir

Ģey

kaybettirmiyor. (Çetin A. Özkırım, ―Sinema‖ Tercüman) ―Agâh Özgüç a.g.e. ‖ NOT: Kerime Nadir‘in ―Yasak AĢk‖ romanından aynı isimle sinemaya aktarılan bu film, Halit Refiğ‘in ilk yönetmenliğidir. BaĢrol oyuncularından Nilüfer Aydan ve Efgan Efekan henüz parlamaya bile baĢlamamıĢ bu filmle birlikte ikinci filmlerini çekecek iki genç oyunculardır.


Yavru Kuş

YAVRU KUġ Senaryo ―173‖ ve Yönetmen: Oyuncular: Göksal Arsoy, Muhterem Nur, Hulki Saner, Handan Adalı, Suphi Kaner, dursune Hulki Saner Foto Direktörü:

ġirin, Gül Peri, Gülsen Sezen

Kosta Psaros

Konu: Ġstanbul'a gelen prens komĢu kızı Oya'ya aĢık olur. Oya üvey ana ve kızlarından zulüm

Bronz Film Hulki Saner

görmektedir. Oya'nın gönlünü kazanmak için. Prens uĢağıyla yer değiĢtirir ve olaylar

Yapım :

geliĢerek devm ederek film mutlu sonla biter.

Yedi Günlük Aşk

YEDĠ GÜNLÜK AġK Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Suphi Kaner Foto Direktörü Mengü Yeğin Yapım: Azim Film Suphi Kaner, Kadir Savun

Ahmet

Mekin,

NeĢe

Yulaç,

Muhterem Nur, Kadir Savun, Dilehan baban, Gazanfer Özcan, Suna Pekuysal, Faik CoĢkun, Ali ġen, O. Nuri Ergün, Selâhattin Ġçsel, Suphi Kaner Konu: Hapisten çıkan sevgilisi tarafından, metresi öldürülen adamın karısına dönmesi.

173 Perrault‘un ―Cendrillon‖ (Külkedisi) isimli romanından uyarlama Charles Perrault, (12 Ocak 1628 - 16 Mayıs 1703) Fransız yazar. Yazdığı çocuk hikâyeleri ile ünlenmiĢtir. Birçok önemli eseri vardır. Bunlardan en önemlileri Külkedisi ve Uyuyan Güzel‘dir. Uyuyan Güzel opera ve bale olarak salonlarda izleyici ile buluĢurken, Walt Disney adlı Ģirket de Külkedisi ve Uyuyan Güzel'e animasyon filmleri çekmiĢtir. Bu hikâyeler günümüzde halen popülerliğini korumaktadır. Charles Perrault 12 Ocak 1628'de Paris'te varlıklı bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Babası tanınmıĢ bir avukattı. Charles önce Beavuais Koleji'nde öğrenim gördü, daha sonra Orleans'da hukuk öğrenimi görmeye baĢladı. 1651'de hukuk fakültesinden mezun oldu. Paris Barosu'na kaydoldu ve kısa bir süre avukatlık yaptı. Sanata büyük bir ilgisi vardı, çeĢitli resmi görevlerde yer aldı. Yazı hayatına 1654 yılında baĢlamıĢtır ve yazmak kısa sürede onun en büyük tutkusu olmuĢtur. Gelecekte yazdığı çocuk masallarıyla ünlenecek olan Perrault'un çocuk masalları yazmaya baĢlamasının ana nedeni kendi çocuklarına anlatacak, okuyacak bir masal beğenememesiydi. Ġlk masallarını kendi çocukları için yazmıĢtır. Bundan zevk almaya ve ürettiklerinin kalitesini anlamaya baĢlayınca çocuk masalları yazmaya devam etmiĢtir. Yazdığı masallar ileride peri masalı olarak adlandırılacak türün ilk örneklerindendi. Yazdığı masallarda genelde çevresindeki bilinen mekanları kullanmıĢ, düĢ-benzeri atmosferler yaratmıĢtır. BaĢlıca Eserleri La Belle au bois dormant (Uyuyan Güzel), Le Petit Chaperon rouge (Kırmızı BaĢlıklı Kız), Le Chat botté (Çizmeli Kedi), Cendrillon (Külkedisi)


Yılanların Öcü

YILANLARIN ÖCÜ Oyuncular: Fikret Hakan (Kara Bayram), Nurhan Nur (Hatça), Aliye Rona (Irazca), Kadir Savun (Dayı Emmi) Erol TaĢ (Haceli), Ali ġen (Muhtar), T. Fikret Uçak, ġadiye Arcıman

Yönetmen: Metin Erksan

(Fatma), Hakkı Haktan, Gitay Alpan, Mengü Yeğin, Hamit Türker, Suzan Uçaner, Avni Dilligil, Hüseyin Karındoyuran, Selahattin Geçgel, Adil Güldürücü,

Senaryo: Metin Erksan T. Fikret Uçak

KONU : YaĢlı anası Irazca (Aliye Rona), karısı Hatça (Nurhan Nur), ve üç küçük çocuğuyla küçük toprağını ekerek geçimini sağlayan Kara Bayram (Fikret Hakan) yoksul bir köylüdür. Muhtar evi önüne düĢen yeri kurul üyelerinden Haceli'ye (Erol TaĢ) satınca Bayram'ın huzuru

Eser: Fakir Baykurt

kaçar. Ev önüne ev yaptırmak caiz midir? Böylece iki aile arasında büyük bir çatıĢma baĢlar. Çaresiz kalan Irazca ana, tüm aile fertlerini toplayarak, haklarını aramak üzere vilayetin yolunu tutar.

Kamera: Mengü Yeğin

Sansürde uzun süre takılıp kaldı. CumhurbaĢkanı Cemal Gürsel, Çankaya KöĢkü'ndeki özel gösteride sanatçıları kutladıktan sonra film sansürden çıkabildi. Ancak film, Ankara

Müzik: Yalçın Tursavul

Sinemalarında vizyona girdiği gün olaylar çıktı. Özellikle de Ulus sinernasında romanın yazarı Fakir Baykurt sahneye çıkınca, alkıĢlarla "yuuuh!" sesleri birbirine karıĢtı. Sinemanın koltuklan kırıldı. AfiĢler yırtıldı ve olaylar sinemanın dıĢına kadar taĢtı. Bu ara kalabalık bir

Yapım : Be-Ya Film Nusret Ġkbal

grup

"Kahrolsun

komünistler", "Gürsel'i

istismara

kalkıĢanlara

karĢıyız",

sloganlanyla

Kızılay'dan Zafer Anıtı'na doğru yürüdü. Polis olaya müdahale etti ve ilk gece 24 kiĢi tutuklandı. (Bkz: Yılanların Öcü Ankara Olayları; Sinema d., S. 77, Mayıs 1962)

ÖDÜL: Yılanların Öcü‖ Kartaca Sinema Günü'nde (Tunus) ► "ġeref Madalyası" aldı. ►(1966) Ve sinema yazarları seçiminde, ►"Yılanların Öcü"nü 1961 - 62 mevsiminin "En BaĢarılı Film"i, ►Metin Erksan'ı "En BaĢarılı Yönetmen", ►Aliye Rona'yı "En BaĢarılı Kadın Oyuncu" ► Erol TaĢ'ı "En BaĢarılı Erkek Oyuncu". [Seçici Kurul üyeleri: Giovanni Scognamillo (AkĢam), Semih Tuğrul (Hür Vatan), çetin A. Özkırım (Yeni Sabah), Tarık Kakınç (Vatan), Cüneyt ġeref (Tercüman), Hayri Caner (Son Havadis), Agah Özgüç (Sinema), Erdoğan Tokatlı (Sine - Film), Rekin Teksoy (Ataç - Bkz.: Sinema d., S. 86, Temmuz 1962] Film sansür kurulunca yasaklandı. Bu karar ğzerine dönemin CumhurbaĢkanı Cemal Gürsel, filmi Çankaya köĢkünde özel olarak izlemiĢ ve ―Bu filmi yapmakla vatana, millete hizmet ettiniz,

sağolun varolun, yurt gerçeklerini az bile göstermiĢsiniz‖ diyerek Metin Erksan‘ı

kutlamıĢtır. Buna rağmen sansür kurulu, yasak kararından vaz geçememiĢti. Anvak CHP konu ile ilgili olarak Meclise bir soru önergesi vermesinden bir ay sonra sansür kurulu yasak kararını kaldırmıĢtır. ―Artun Yeres ―Sakıncalı 100 Film‖  ―Metin Erksan ―Gecelerin Ötesi‖nden kısa bir süre sonra yine ―Toplumsal gerçekçilik‖ akımının içine sokulan ―Yılanların Öcü‖nü çeker. Fakir Baykurt, romanı yayımlandığı zaman bü-yük tepkiler almıĢtı. Metin Erksan da filmini yaptığı zaman benzer tepkilerle karĢılaĢtı.


Yılanların Öcü

Film, bir köylünün evinin önüne baĢka bir ev yaptırmaya kalkıĢan köylülerle önüne ev yapılmaya çalıĢılan evin sahiplerinin mücadelesini anlatmaktadır. Kara Bayram annesi Irazca, karısı Haçce ve çocuklarıyla birlikle toprağını ekerek geçinen kendi halinde bir köylüdür. Evlerinin Önündeki köyün ortak toprağını muhtar köy kurulunun kararıyla, köy kurulunun üyelerinden biri olan Haceli‘ye satar. Evlerinin önüne ev yaptırmak iste-meyen Bayranun ailesi ile Haceli'nin ailesi arasında çıkan sürtüĢme Irazca'nın; ''Yılanlar yılanken öçlerini yerde komadılar. Biz insan olduğumuz halde düĢmanımızın karĢısında boynu bükük, pısmıĢ duruyoruz. Yazıklar olsun bize. insan haysiyetine yakıĢmaz bu. ġikayetimizi yapacağız" sözleriyle olayı kaymakama götürmesiyle çözülür. Metin Erksan'ın sinemasında mülkiyet olgusu oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Yönetmen, "Susuz Yaz" ve Kuyu‘yu çekmeden önce bu olguyu ilk kez "Yılanların Öcü" filminde iĢlemiĢtir. Bu film ayrıca Asık Veysel'in Hayatından 10 yıl sonra yönetmeni ciddi anlamda sansürle karĢı karĢıya getirmiĢtir: "Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Roman Ödülünü kazanan 'Yılanların Öcü'nü okuduğum zaman, isminden de etkilenerek bu romanı filme çekmeye karar verdim. Çünkü, bu filmin eninde sonunda sansürle bir çatıĢmaya gireceğini biliyordum. Romanın ve filmin adında olduğu gibi sansürden öcümü alacaktım" diyen Metin Erksan, film çekildikten sonra filmi sansüre götürür. Sansür kurulu, "Ne yurtiçinde, ne de yurtdıĢında film oynayamaz" der: O akĢam biz filmi rahmetli Cemal Gürsel!e gösterdik. Cemal Gürsel filmi gördü, çok beğendi ve bizi tebrik etti. Türk vatanına hizmet ettiniz dedi. Hemen arkasından da Ģöyle devam etti. ―Yahu Metin Bey! Ben senin adını gazetelerde hep gerçekçi rejisör, gerçekçi rejisör diye okuyorum Seni böyle övüyorlar. Ama bana kalırsa bu filmde biraz gerçeğin dıĢına çıkmıĢsın" Neden dedim. Eeee, bütün tipler ense kulak yerinde, ĢiĢman. Bu kadar besili mi Türk köylüsü. Biraz zayıf adam seçseydiniz ya diye cevap verdi. Sonra, söyledik biz. 'PaĢa hazretleri, siz bizi lecviz ettiniz, beğendiniz, övdünüz ama, sansür bu filmi men etti' dedik. O zaman kıyamet kop-tu. 'Kimdir bu adamlar? Onlara telefon edin, bu filme müsa-ade edilsin' falan dedi. Biz "Yılanların Öcü"nü Cemal Pa-Ģa'mn emri olmasına rağmen çok zor gösterime sokabildik. Ankara'da aylarca büyük mücadele verdik. Ankara milletve-kili veya senatörü, iki isim hatırlıyorum; ibrahim Saffet Omay ve Sabit Kocabeyoğlu. Bu ikisi meclise takrir verdiler; Meclis birleĢip filmi seyretsin ve karar versin' dediler. Meclis kabul etti. Sinema makinesini aldık, perdeyi kuruyoruz. Bunun üzerine izin çıktı. Çok büyük bir olaydı, olmasını çok islerdim, sinema tarihinde, bir politik meclisin seyredip karar verdiği film olmak Ģerefini ve onurunu taĢıyacaktı. Metin Erksan, 1961 Anayasasına göre değerlendirilen bu filmin topyekün yasaklanması üzerine filmi CumhurbaĢkanı Cemal Gürsel‘e gösterdikleri geceyle ilgili anılarım Ģimdi gülerek anlatıyor: PaĢa filmi Çankaya'daki sinema salonunun en önündeki sıralarından birinden izliyor. Film boyuncu rakı içti. Önünde-ki masada kavun, beyaz peynir ve ince ince doğranmıĢ sala-talık vardı. Arkadaki sıralarda kuvvet komutanları, onların esleri oturuyor. Biz daha arkalarda oturuyoruz. Bizim arkamızda da yaverler ve aileleri oturuyor. Ben Nusret'e, 'PaĢa, filmi bitirsin, bak ne dayaklar yiyeceğiz. KöĢkün altında mahzen var. Bizi oraya indirecekler, gerisini sen düĢün' di-yorum. Film bittikten sonra PaĢa sana diyecek ki, Nusret Ġkbal sen misin? Ulan deyyus, biz senin baban Hüseyin Ik-bal'le briç oynardık. Baban temiz bir adamdı, sen ne zaman komünist oldun vatan haini herif... Ulan bunu iyi dövün. Ardından Fakir Baykurt'a dönecek, 'Ulan senin adın niye Zengin değil de Fakir?' diye soracak. Filmin Ankara temsillcisi emekli bir albaydı. Ona sıra gelince, 'Haa, sen albaysın hem de ... Ulan askerden vatan haini çıkmaz, sen nasıl çıktın? Bunu daha iyi dövün' diyecek.


Yılanların Öcü

Herkes dayağı yedikten sonra sıra bana gelecek 'Ha, Metin Erksan ha ... Ense kulak yerinde, bu iyi ... Çünkü yiyeceğin dayağın haddi hesabı yok. Doğrusu senin yerinde olmak istemezdim.' Ben bu ve buna benzer sözlerle film boyunca ekibi tedirgin ettim. Film bitti, bütün ekip son derece gergin, kimseden ses seda yok. .. Benim laflarım sonucunda heykel gibi kıpırdamadan baĢlarına gelecekleri bekliyorlar. PaĢa ayağa kalktı. 'Filmciler lütfen böyle gelsin' dedi. Ben dedim ki, 'Galiba dayak burada olacak, PaĢa bizi mahzene indirmeyecek.' PaĢa'nın ilk lafı Ģu oldu; 'Vatana hizmet ettiniz.' Bütün ekipte bir boĢalma oldu, derin bir oh çektiler. PaĢa, o gece programını değiĢtirdi ve bizimle çay içti. Film hakkında belki bir saate yakın konuĢtu. Ben bir ara izin isteyerek, Ankara'daki Merkez Film Kontrol Komisyonunun bugün film hakkında 'Oynanamaz' karan verdiğini söyledim. 'Ne biçim adam bunlar' diye bağırdı ve Nasır Zeytinoğlu'nu çağırdı, 'Sansüre telefon et, filme müsaade etsinler' dedi. Nasır Zeytinoğlu orada tarihi cevabını verdi ve 'Ben filmi seyretmedim PaĢam' dedi. Ben yıllarca bunu açıklamadım. Cemal Gürsel, bu laf üzerine hiçbir Ģey diyemedi. Bu olaydan bir ay sonra biz büyük mücadeleler sonunda filmi gösterime sokabildik. ―Birsen Altıner, ―Metin Erksan Sineması‖ syf, 42 ‖

Yumurcak

YUMURCAK Senaryo ve Yönetmen: Oyuncular: Silvia Penses, Muzaffer Tema, Münir Özkul, Kemal Bekir, Hayri Esen, Aynur CoĢar, Aydın Arakon Kamera: ġadan Kâmil

Muammer Gözalan Konu: Ġki gazeteciyle, erkek kılığında dolaĢan bir çete reisi kızın öyküsü.


Zavallı Nacdet

ZAVALLI NECDET Senaryo ve Yönetmen:

Oyuncular: Göksel Arsoy (Necdet), Belgin Doruk (Meliha), Nuray Uslu (Müzehher), Suna

Nevzat Pesen Eser:

Pekuysal (Suna), Nezahat Tanyeri (Makbule), ġahin Tek, Atilla Sun, Sedat Demir, Nezihe Güler (Dadı), Memduh Alpar (Doktor), Eyüp Sabri (Meliha‘nın babası)

Saffet Nezihi Görüntü Yönetmeni :

Konu: Necdet. Ġstanbul Teknik‘i bitirmiĢ bir mühendis. annesi Makbule ve Suna ile beraber. ġiĢli‘de, Orhanların evinde yaĢıyorlar. Babası ‗içki yüzünden‘ ölmüĢ. Bir arkadaĢı da, Meliha

Mikael Filmeridis Yapım : Pesen Film

Nesrin. Abisi Saffet, babası ve annesi ile beraber oturuyor. Saffet, Suna ile evlenmek üzere. Meliha da Necdet‘in hovardalıklarına çok kızgın. Bu nedenle, iĢin sonunu pek düĢünmeden delikanlının müteahhit arkadaĢı ġemsi‘nin evlilik önerisini kabul eder. Kahramanımız eski huylarını çoktan bırakmıĢ ama bu durumu genç kıza bir türlü anlatamıyor.


Zavallı Nacdet

AĢk nedeniyle ayılıp bayıldıkça adı sinir hastasına çıkıyor. Suna ve Meliha‘nın evlendikleri gece bile herkes, yapacak baĢka Ģey yokmuĢ gibi, delikanlının ‗sinir tedavisi‘ için kafa yoruyordu. Suna sorunun çözümünü bulmuĢ; ―..Abimin hastalığının en iyi ilacı müzik nameleridir.‖ Sonraki sahnede Meliha ve Turan‘ı, sabah sabah, ellerinde keman ve mızıka Necdet‘i, hem de yatak odasında, ‗tedavi‘ ederken görüyoruz. Çaldıkları parçalar; ‗Ramona‘ (1927) (Mabel Wayne) ve ‗Around the World‘ (1956) (Victor Young) Bu sırada odada Ġbrahim yok ve Meliha, sonradan, Necdet‘le arasına girmesin diye Ġbrahim‘den olan çocuğunu düĢürüyor. ArkadaĢına ihanet etmek istemeyen Necdet, Tarabya‘ya Cingöz‘ün yanına gider. Hasret dolu günlerden sonra Büyükada‘daki karĢılaĢmalarında ‗Love is a Many Splendored Thing‘ (1955) (Fain / Webster) melodisi vardı. Suat ve Necip‘ten farklı olarak, ‗tutkularına kapılıp‘, o yağmurlu gecede birbirlerinin olurlar. Delikanlıyı çok seven bir kiĢi daha var. Halasının kızı Müzehher. Kalp hastası. Necdet, annesinin ısrarına dayanamayıp onunla niĢanlanır. Kıskançlıktan ne yaptığını bilemez durumdaki Meliha, genç kıza çok kötü davranıyor. Necdet‟e nişanlısından ayrılmasını söyler. Nedeni, „o meşum geceden beri karnında taşıdığı canlı hatıra‟ymış. Durumu anlayan Müzehhher‘in kalbi daha fazla dayanamaz. Meliha, kocasından boĢanıp ona geleceğini söylediğinde Necdet çözümü yaĢamına son vermekte buluyor. Müzehher‘in yanına gömülür. Meliha da kızını doğururken ölüyor. Yan yana üç mezar. ► 1902‘deki aĢka 21. yüzyıldan 60‘ların anlayıĢı ile bir bakıĢ. Eser Ģiirlere bile konu olmuĢ. Orhan Seyfi Orhon, ‗Evimiz‘de sert bir asker olan babasının ‗Zavallı Necdet‘i gözyaĢları ile okumasını anlatıyor… Filmin baĢında, üç kızı birden ‗idare eden‘ Necdet çok geçmeden tek bir aĢk için ‗zavallı‘ olur. Önce kovalıyor sonra kaçıyor. Romandaki ‗kalemde memur‘, filmdeki mühendis. 80‘den sonra çevrilseydi ‗iĢ adamı‘ olurdu. Hiç çalıĢmadıkları halde milyoner gibi yaĢıyorlar. Romanda yok ama filmdeki, o yıllarda çok iĢlendiği gibi, sevdiği kızın nikâhında Ģahitlik yapıyor. Filmin baĢında, henüz müzikle ‗tedavi‘ler baĢlamadan Meliha‘nın çaldığı ‗Misty‘ (1954) (Erroll Garner) benzeri melodiyle uyanması çok güzeldi… Meliha.. Etekleri jüponlu. Acımasız bir kiĢiliği var. Özellikle Müzehher‘e davranıĢları hoĢ değil. Kitaptan (1961) (altıncı basım) (sayfa 56) bir alıntı ; ―..O, kendisini sevmeyenleri severdi.‖ Ama o kadar güzel ki bunlar hemen unutuluyor. Belgin Doruk,

Göksel

Arsoy.

Hollywood

yapımcılarının

Doris

Day,

Rock

Hudson‘la

bile

yapamadıkları Ģeyi gerçekleĢtirip ‗ideal çift‘ olmuĢlar. Yalnızca deniz kıyısında, Neil Sedaka‘nın söylediği ‗You Mean Everything To Me‘ (1960) (Sedaka / Greenfield) Ģarkısı ile yürümeleri dahi seyirciyi mutlu etmeye yetiyordu…Yüz yıl öncesi için belki ‗lüx‘ bile sayılır ama Ģimdi okuduğumuzda insanı ĢaĢırtan bir Ģey var kitapta. Necdet, Melihaların taĢınmalarını anlatıyor (sf. 9) ―..Ġstasyona gitmek için köĢkten çıktığım sırada yanımızdaki pembe köĢkün önünde eĢya yüklü iki üç öküz arabasının durmakta olduğunu gördüm.‖ Bir baĢka yerde (sayfa 72) Ģunları söylüyor ―..KöĢk tenha. Bekçi ile bahçıvanlardan, Mari (hizmetçi) ile benden baĢka kimse yok..KöĢke ahçı getirmemiĢtik. Onun için akĢam sabah yemeklerimi Beyoğlunda yemeğe mecburdum.‖... Müzehher.. Necdet, Meliha‘nın, o da delikanlının aĢkıyla yanıyor. Çaresizliği, Necdet‘in sözleriyle vurgulanır ; ―Zavallı Müzehher, seni sevebilmek kabil olsa..‖…


Zavallı Nacdet

Turan (Ġbrahim)..Romanda ‗erkanı harbiye binbaĢılarından‘, filmde ise, belki, 27 Mayıs sonrasında çekildiği için ne olur ne olmaz diye müteahhit. Onca kiĢi arasında bir tek o parasını çalıĢarak kazanıyor…Ferit (Saffet) ve Meliha‘nın Beyrut‘taki halaları ölür. Miras (zamanın kanunlara göre) Ferit‘e kalmıĢ. O da, gönlünden kopan ‗bir miktarını‘ kız kardeĢine veriyor… Roman, Ġkdam Gazetesi‘nde ‗tefrika edilmiĢ‘. Belki, bir günlük aralar nedeniyle ‗zavallı‘ sözcüğü çok sık tekrarlanmıĢ. Necdet için (kitabın baĢlığı dıĢında) 6 ; Ġbrahim (filmde Turan) ġemsi için 5 ; Meliha için 2 ; Necdet‘in annesi, kız kardeĢi ve Ferit için birer kez. Müzehher içinse 17 kez. Filmde Necdet için 4 kez, Müzehher için 2 kez zavallı deniyor. Yine kitapta, içinde duygusallığın yansıtıldığı ‗ah‘ ve ‗oh‘ ünlemleri olan 39 cümle var. KapalıçarĢı anlatılırken bile (sayfa 37) böyle ünlemler kullanılmıĢ (Cevdet Kudret). Safvet Nezihî (Cevdet Kudret, yazarın adını böyle yazıyor), burada kuyumculuk yaparak geçimini sağladığı için ÇarĢı ve Bedesten‘in anlatıldığı 37. ve 38. sayfalar çok baĢarılı. Meliha‘nın babası rolündeki (adı filmde ve romanda yok) Eyüp Sabri ; Nikâh‘ta gördüğümüz Celal Ersöz ; Meliha ve Necdet‘in kızı rolündeki Nida Sun (Atilla Sun‘un kızı mı?) ; Dadı Nezihe Güler ; Doktor Memduh Alpar ; Necdet‘in halası Semra Ece ; Müzehher‘in sarı (öyle diyorlar) gülü ve Meliha‘nın kurdelesi çok güzeldi. ―Ayrılık acısını bilirim ben, sevmekten de acıdır o.‖ (Yazan: Murat Çelenligil ―editör‖ – sinematürk Internet veri tabanı)

Zeyno

ZEYNO Senaryo ve Yönetmen: Semih Evin Kamera: Vedat Akdikmen Yapım: Roket Film Semih Evin

Oyuncular: Meral Körmükçü, Saltuk Kaplangı, Ahmet Tarık Tekçe, Necdet Tosun, Handan Adalı, Mualla Sürer, Mustafa Dağhan, Nevzat Ekmekçi, Faik CoĢkun, Nuri Genç, Betül Cici

Saltuk Kaplangı (1931-2010) oyuncu 61 film

Türk Snm Trh Ansklpds_ZG

Recommend Documents