BMMB 3033 : KESUSASTER KESUS ASTERA AAN MEL MELA AYU TEORI TAKMILAH TAKMILAH DUNSTAN GERAMAN ANAK GERIGIH NURLIYANA BINTI RUSLI PAVITRA A/P GUNENTHARAN GUNENTHARAN
#i$erke%alka% #i$erk e%alka% ole Sa&e A'u Bakar
Asal-usul teori Takmila Takmila !i Mala"sia
Beliau me%(utaraka% ko%se$ ko%se$ Teori T eori )e%(i%!aa% )e%(i%!aa% !a% )e%"em$ur%aa% !alam Ra%(ka Taui! Ber!asarka% ke$a!a tu*u $ri%si$ !e%(a% 'ertu%*a%(ka% si+at kamal ,kesem$ur%aa% Alla s./.t. !a% al-kamil Rasululla s.a./. !alam mem'i%a kar"a 'eru%sur Islam.
KONSE) TEORI TAKMILAH )erkem'a%(a% sastera Islam "a%( 'er!asarka% si+at ketua%a% "a%( ului""a !a% ru'u'i""a
#i(u%aka% ke atas semua kar"a sastera u%tuk me%(esa% %ilai keislama%%"a
Me%eka%ka% ke$a!a ti(a kom$o%e% $e%ti%( iaitu $e%(kar"a kar"a !a% kala"ak ** Tauhid ar-Rububiyyah bera!"a ber"ia# baha$a A%%ah S&T ber(i)a# E(a Pe"+i,#a Pe"+i,#a Pee%ihara Pee%iha ra da" Tuha" (e!a%ia" a%a Tauhid a%-U%uhiyyah ,u%a bera!"a e".adi!a" A%%ah S&T (aha.a (ebaai (ebaha" ya"
Me%i,u#i a(,e! be"#u! i(i #ea (#ru!#ur (#ru!#ur #e!"i! #e!"i! $a#a! da" ,er$a#a!a" (udu# ,a"da"a" "i%ai e(e. %a#ar budaya ,e"aruh idea ide0%0i bi0ra1 !ha%aya! baha(a di!(i #eri"0%0i "ada da" (#i%i(#i!
#asar teori takmila iala kesem$ur%aa% kei%!aa% "a%( *u(a * u(a meru$aka% si+at Alla !a% me%*a!i lam'a%( kesem$ur%aa%N"a
Kei%!aa% $a!a kar"a ter1ermi% $a!a kesem$ur%aa% as$ek mak%a/i !a% lairia Meliat se(ala ke*a!ia% se'a(ai i%!a kera%a setia$ $eristi/a mem$u%"ai ikma Sastera !alam teori Takmila 'ermula !a% 'erakir !alam ra%(ka taui!.
PRINSIP TE2RI TAKMILAH ketua%a% ,kamal !a% *amal kerasula% ,kamil keislama% ,akmal $ri%si$ ilmu ,takamul kesusasteraa% ,takmila $e%(kar"a ,istikmal I%sa% ,kamil
Prinsip ketuhanan yang bersifat Kamal • Menekankan keesaan dan kesempurnaan Allah S.A.W. • Cth : Tuhanku Sesungguhnya sembahyangku, ibadatku Hidupku dan matiku untuk-Mu Maka hidupkan daku dalam panji-panji iman Dan matikan daku dalam kalimat syahadah Islam, Imam dan Ihsan
Prinsip kerasulan sebagai insan Kamil Menekankan sifat-sifat terpuji dan segala sifat istimewa seorang Rasul yang mempunyai tahap kerohanian yang tinggi hampir dengan Allah. Cth: Gersang gurun dan cekal unta dalam renungan Rasulullah SA Muhammad SA pemerhati amat ari!, penghurai paling tabah Gurun dan untam kali!ah dan manusia, dalam pelbagai "arna #ernihnya belas dan kasih dari Allah, tapaknya teratur terarah Di #a$irah Arab, dalam kemelut, Muhammad SA menjadi cahaya
Prinsip Keislaman yang bersifat Akmal
Akmal
Akidah
Syariat
hsan
• !esempurnaan dan kesyumulan slam hanya ter"ukti apa"ila manusia mempraktikkan segala syariat yang telah ditetapkan oleh Allah yang digariskan dalam al-#uran serta al$adis dan menjauhi segala larangan%ya.
Tiang diri Tunjang hati Membina jasad dan r%h Akal dan perasaan Tiada lagi kata bicara Riya& menangis ketika rukuk Takbur rebah ketika sujud Angan ghaib ketika khusyuk Ajib ghaib dalam ta"aduk Ta!akur terapung di a"an asyik Sembahyang, Abham TR
Prinsip sastera sendiri yang berciri estetik dan bersifat takmilah • &stetik 'aspek keindahan lahiriah dan kelahiran maknawi. • !eindahan lahiriah - menyentuh gaya "ahasa (soal teknik) "entuk ) struktur dan stilistik* • !eindahan Maknawi ' mesej) pemikiran) sudut pandangan dan penggunaan unsurunsur seperti alegori) metafora) simile ds" • +roses pen,iptaan karya sastera yang kreatif) indah dan sempurna.
• Cth: 'au kembali rindu, kecil gelapnya Rahim ibu 'au kembali rindu, $aman kanak-kanak menyusur sisi kamp%ng, 'au kembali rindu, bulan mengambang di atas pucuk bambu Menggugurkan purnama ke halaman 'au kembali rindu, !ajar subuh bersisik #ernih di langi timur( Ada Garis Akhir di Depanmu, Rahimidin )ahari
Prinsip pengkarya yang seharusnya mengistikmalkan diri • +enghasilan karya sastera slam yang sempurna hanya akan terhasil jika pengkarya melengkapkan diri dengan menguasai ilmu keislaman dan ilmu-ilmu "erhu"ung sastera. • +rinsip ini merujuk kepada latar "elakang penyair sama ada dari segi pendidikan) keluarga dan proses sosialisasinya. • Shafie A"u akar ' "eliau "erasal dari keluarga yang alim) mampu menguasai "ahasa Ara" dan ilmu-ilmu sastera. • Arifin Arif ' mendapatkan pendidikan agama) khususnya "ahasa Ara" di akulti slam) /ni0ersiti al-A1har) Mesir
Prinsip khalayak bertujuan memupuk mereka ke arah insan Kamil • +enghasilan sese"uah karya sastera itu perlu sampai kepada khalayak dan seiras dengan kehendak dan kepentingan sastera slam. • !arya-karya yang memupuk pem"a,a untuk mem"entuk insan yang !amil) iaitu men,ontohi peri"adi Rasulullah SAW.
K0,0"e" Te0ri Ta!i%ah
K0,0"e" 3a%(a)ah -e%i,u#i "i%ai-"i%ai (e,er#i !ebai!a" !ebe"ara" !eu%iaa" da" !e#i"ia"
K0,0"e" Se"i -e$ar"ai !arya e%a%ui #e!"i!-#e!"i! ber!arya i#u (e"diri
Ke!ua-!ua kom$o%e% i%i mera%(kumi %ilai 'aik !a% 'uruk "a%( !ite(aska% !alam teori i%i se'a(ai $e%!oro%( #r. Sa&e A'u Bakar . Beliau *u(a me%(e%e%(aka% %ilai-%ilai "a%( ti!ak !itemui !alam teori-teori kesusasteraa% "a%( ter!aulu a(ar !a$at !i(u%aka% !alam me%(a%alisis kar"a-kar"a kesusasteraa% Mela"u-Islam.
KATE2ORI ITRA MANUSIA #ALAM MO#EL ITRA TAKMILAH ITRA MANUSIA #EN2AN TUHAN
ITRA MANUSIA #EN2AN ALAM
ITRA MANUSIA #EN2AN #IRINYA
ITRA MANUSIA #EN2AN MANUSIA
ITRA MANUSIA #EN2AN KARYA SENI
#E4INISI ITRA
Kamus 'esar Baasa Mela"u ,Utusa% : 1itra !alam 'e%tuk katakata teras se'a(ai (am'ara% /u*u! ru$a 'e%tuk !a% lukisa%.
Kamus #e/a%: itra se'a(ai (am'ar lukisa% ar1a.
itra Ma%usia !e%(a% Tua%
Hu'u%(a% ma%usia !e%(a% Tua% ti!ak !a$at !i$isaka% Ma%usia mesti me%*u%*u%( $eri%ta Alla ,S5T
Me%((am'arka% u'u%(a% ma%usia !e%(a% Tua%
#a% Aku ti!ak me%1i$taka% *i% !a% ma%usia melai%ka% su$a"a mereka me%"em'aKu. ,Sura al-6ari"at: 78 Sesu%((u%"a solatku i'a!atku i!u$ku !a% matiku a%"ala u%tuk Alla Tua% semester alam. ,Sura alA%9am: 8;
Kumulaka% sa*ak i%i !e%(a% %ama-Mu Maa )e%(asi mem'eri aku 1i%ta Kau Maa Alim mem'eri aku ilmu Kau Maa $erkasa mem'eri aku kekuata% Kau Maa Se%i me%(a*ar aku me%ulis $uisi
itra Ma%usia !e%(a% Alam Hi!u$ ma%usia 'a%"ak 'er(a%tu%( ke$a!a sum'er alam !i sekitar mereka. • Ma%usia mem$erole 'a%"ak ma%+aat !ari$a!a sum'er alam Ke*a!ia% alam se'a(ai sum'er ikma ma%usia me%"em$ur%aka% ketaui!a% !iri.
Alam sekitar sa%(at !i$erluka% ole ma%usia u%tuk !i(u%aka% se'a(ai sim'ol "a%( aka% me%*elaska% la(i si+atsi+at %ama-%ama Alla s"ur(a %eraka !a% sim'ol-sim'ol ku!us "a%( lai%. ,6ai%i U*a%( <<3': ;
)uisi: Hu*a% Batu Tela turu% u*a% 'atu Me%im$a kaum "a%( e%(kar Tela turu% u*a% 'atu Mem'i%asa kaum Lut Tela turu% u*a% 'atu Mem'u%u $ara omoseks. ,=Hu*a% Batu> Taka+ur. 37
itra Ma%usia !e%(a% Ma%usia Ma%usia aka% me%*ali% Alla u'u%(a% !a% me%1i$taka% mem'i%a umat?N"a kei!u$a% u%tuk sali%( se1ara me%(e%ali 'ersama Alla me%(alakka% umat-N"a u%tuk sali%( me%(e%ali.
Sura al-Hu*arat: 3 =
/aai ma%usia sesu%((u%"a Kami me%1i$taka% kamu !ari seora%( laki-laki !a% seora%( $erem$ua% !a% me%*a!ika% kamu 'er'a%(sa-'a%(sa !a% 'ersuku-suku su$a"a kamu sali%( ke%al-me%(e%ali.>
itra Ma%usia !e%(a% Kei%(i%a% "a%( ti!ak #iri%"a
tera! !i'atasi ole kemam$ua% !iri "a%( tera! aka% lair $el'a(ai 1itra "a%( me%((am'arka% sika$ $emikira% ta%((a$a% !a $erlakua% ma%usia. Ma%usia "a%( mem$erliatka% 1iri Sika$ $emikira% !a% kesem$ur%aa% $erlakua% meru$aka% se'a(ai i%sa% 'erakal 1iri-1iri "a%( aka% me%*uruska% !ii%(i%ka% !alam Teori $erlakua%%"a ke ara Takmila. amar makru+ !a% %ai
#a% a$a-a$a *ua "a%( me%im$a kamu !ari sesuatu kesusaa% maka i%i a!ala !ise'a'ka% a$a "a%( kamu lakuka%. ,Sura as-S"ura: 30
)uisi: =Tela Ku1u'a> Tela ku1u'a me%*a!i $e%ta+sir "a%( $eka Ke$a!a alam !a% Tua% Lalu masaku kia% tia!a Akalku kia% !a%(kal Beta$a sem$it%"a ilmuku #emi memaami ikmat se(ala ke*a!ia%
itra Ma%usia !e%(a% Kar"a Ma%usia 'oleSe%i me%1ari Se%i !alam ikma !i Islam ti!ak se'alik kar"a 'er1a%((a se%i kreati+ !e%(a% a*ara% !alam Islam mas"arakat%"a . Se%i sastera se%i 'u!a"a se%i ru$a !a% se%i $ersem'aa% ti!ak searus%"a !iliat !ari as$ek se%i semata-mata
Istila-istila "a%( meli'atka% termi%olo(i terte%tu misal%"a "a%( 'eru'u%(a% !e%(a% aki!a +alsa+a s"ariat tasa/u+ !a% aklak meru$aka% istila "a%( ketat !a% memerluka% $emilia% "a%( 'eratiati a(ar ti!ak 'erlaku $e%"ele/a%(a% !ari se(i mak%a. ,Sa&e A'u Bakar <<7: 3
)uisi: =Kumulaka%> Kumulaka% sa*ak i%i #e%(a% %ama-Mu Maa )e%(asi Kau Maa Se%i Me%(a*ar aku me%ulis $uisi ,Kumulaka% Taka+ur. 3
IRI-IRI MO#EL ITRA TAKMILAH
KESE#ARAN TAUHI#
ESTETIKA TAUHI#
HIKMAH YAN2 MEMBICAKSANAKAN
KESE#ARAN TAUHI# Bermaksu! kese!ara% &tra semula *a!i ma%usia tera!a$ kea(u%(a% !a% ke'esara% Alla S.5.T
Taui! me%*a!i $aksi sese'ua kar"a
Taui! meru$aka% kese!ara% u%tuk kem'ali ke *ala% roa%i.
Ma%usia mera%1a%( kei!u$a% "a%( seim'a%( a%tara !u%ia !a% akirat 'er!asarka% kese!ara% taui!.
Kese!ara% taui! !alam !iri $e%(ara%( !a% kemu!ia% kese!ara% itu ter$a%1ar !alam kar"a se%i !a% meresa$ ke !alam *i/a $em'a1a
ESTETIKA TAUHI# Sese'ua kar"a se%i !ia%((a$ 'ermutu kera%a %ilai estetika%"a
#alam Islam ti!ak semua kar"a 'er%ilai estetika !ia%((a$ 'ermutu atau i%!a
Estetika !alam Islam 'uka% saa*a $a!a 'e%tuk atau 'aasa malaa% $a!a mese*
Nilai !alam mem'i%a estetika !alam Islam iaitu aram /a*i' arus su%at !a% %eutral
Ta%am $i%a%( ra$at-ra$at Biar se%a%( $u"u 'erlariD Ku$i%a%(-$i%a%( tak !a$at Ku$u*uk-$u*uk ku'a/a lari. Maksu!
$a%tu% i%i iala $iak lelaki aka% me%((u%aka% $aksaa% sekira%"a $iak i'u 'a$a si (a!is me%olak $i%a%(a%%"a. #ari se(i 'e%tuk !a% 'aasa kar"a i%i meme%ui %ilai estetika se'a(ai kar"a 'ermutu %amu% mese*%"a 'erte%ta%(a% !e%(a% a*ara% Islam.
HIKMAH YAN2 MEMBICAKSANAKAN Hikma "a%( melairka% kar"a se%i se$erti $uisi - Kar"a ter1i$ta !ari$a!a sesuatu "a%( !i&kirka% $e%(ara%( se'a(ai ti!ak /a*ar 'erlaku atau !a$at !i*a!ika% 'aa% re%u%(a% u%tuk kese*ateraa% ma%usia. Hikma "a%( !i'a/a ole kar"a se%i ,mese* - Mese* !alam kar"a a(ar $em'a1a ti!ak ter$e!a"a atau me%(ula%(i kesila$a% se'a(aima%a $eristi/a !alam kar"a
Terlalu mala%( ri/a"atmu sesu!a !ua a'a! me%*a!i /ali $ali%( sale ti'a-ti'a tersu%(kur !i (elas kamar !i $aa $erem$ua% ti'a-ti'a ku+ur !i kaki i'lis ,@Barsis9 Tali Ima%: 3
KEPENTINGA N TE2RI TAKMILAH
U"#u! e"ha(i%!a" !arya-!arya (a(#era I(%a iai#u (ebaai !era"!a ,e"de!a#a" a#au e%iha# #u.uh ,ri"(i, ya" di!eu!a!a" 0%eh Sha1e Abu Ba!ar U"#u! #u.ua" ,e"a"a%i(i(a" #erhada, #e!( (a(#era 4,ui(i"05e%+er,e" a#au draa6 de"a" e%iha# (e.auh a"a (e(ebuah !arya (a(#era i#u da,a# di!a#e0ri!a" (a(#era I(%a e%a%ui "i%aia" #e0ri #a!i%ah
